บทท 2 แนวคด หลกการ กฎหมาย ทฤษฎวรรณกรรมทเกยวของ

ในการศกษาระบบการหมนเวยนงานในครงน เปนการศกษาถงความร ความเขาใจในเรองการหมนเวยนงานของขาราชการในสงกดส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ เพอประโยชนในการเตรยมความพรอมในการก าหนดเปนนโยบายทชดเจน โดยมการก าหนดวตถประสงคและเปาหมายทจะใหบคลากรไดรบทราบถงประโยชนหรอความคมคาทจะไดรบ และเพอทราบถงปญหา อปสรรค ทศนคต ความคดเหนของขาราชการและขอจ ากด หรอผลกระทบทอาจเกดขน เพอทจะไดน าผลทไดรบจากการศกษามาก าหนดเปนหลกเกณฑและวธการ อนจะสงผลใหการพฒนาบคลากรสามารถเพมคณภาพการปฏบตงานและผลสมฤทธขององคกร รวมทงเปดโอกาสใหบคลากรไดพฒนาความร ความสามารถและทกษะในงานทหลากหลาย ไดเรยนรงานอน ๆ นอกเหนอจากงานในต าแหนงทไดรบมอบหมายอยางเปนระบบ ซงในการน าระบบการหมนเวยนงานมาใชในองคกร จะตองค านงถงหลกการ แนวคดและกฎหมายทเกยวของในบทนจะเปนการอธบายถงหลกการ แนวคด และกฎหมายทเกยวของกบการด าเนนการสบเปลยนหมนเวยนงาน รวมทงงานวจยทเกยวของ โดยสรปดงน หลกการและกฎหมายทเกยวของ

1.1 หลกการบรหารกจการบานเมองทด พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ .ศ. 2546 มาตรา 6 บญญตวา การบรหารราชการตองเปนไปเพอใหบรรลเปาหมาย ดงน

1) เกดประโยชนสขของประชาชน 2) เกดผลสมฤทธตอภารกจของรฐ 3) มประสทธภาพเกดความคมคาในเชงภารกจของรฐ 4) ไมมขนตอนการปฏบตงานเกนความจ าเปน 5) ปรบปรงภารกจของสวนราชการใหทนตอเหตการณ 6) ประชาชนไดรบความสะดวกและไดรบการตอบสนอง 7) มการประเมนผลการปฏบตราชการอยางสม าเสมอ

เพอใหบรรลเปาหมายการบรหารราชการดงกลาว ขาราชการจะตองเปนผมความร ความสามารถ เปนคนด มคณธรรม การพฒนาบคลากรจงมความส าคญทจะใหไดมาซงขาราชการทมคณสมบตอนพงประสงคทจะสามารถด าเนนการใหภารกจของรฐเกดผลสมฤทธและมประสทธภาพตอภารกจของรฐ โดยยดหลกคณธรรม ความโปรงใส ความเสมอภาค เปนมาตรฐานและประชาชนสามารถตรวจสอบได

1.2 แผนยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย (พ.ศ. 2556 – พ.ศ. 2561) จากการประชมคณะรฐมนตร เมอวนท 23 เมษายน 2556 คณะรฐมนตรมมตเหนชอบ แผนยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย (พ.ศ. 2556 –พ.ศ. 2561) ตามทสานกงาน ก.พ.ร. เสนอ และมอบหมายใหสวนราชการและหนวยงานของรฐนาแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย (พ.ศ. 2556 –

11

พ.ศ. 2561) ใชเปนกรอบแนวทางในการดาเนนภารกจของหนวยงานตอไป สาระส าคญของแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย (พ.ศ. 2556 –พ.ศ. 2561) ม 7 ยทธศาสตร ดงน

ยทธศาสตรท 1 : การสรางความเปนเลศในการใหบรการประชาชน ประกอบดวยกลยทธ 1.1 พฒนาระบบการใหบรการประชาชน 1.2 เสรมสรางวฒนธรรมการใหบรการทเปนเลศ 1.3 พฒนาระบบการจดการขอรองเรยนและแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชน

ยทธศาสตรท 2 : การพฒนาองคการใหมขดสมรรถนะสงและทนสมย บคลากรมความเปน มออาชพ ประกอบดวยกลยทธ

2.1 พฒนาหนวยงานของรฐใหมขดสมรรถนะสง 2.2 พฒนาระบบบรหารจดการก าลงคนและพฒนาบคลากรเพอเพมประสทธภาพ

ระบบราชการ 2.3 เพมผลตภาพในการปฏบตราชการ โดยการลดตนทน และสงเสรมนวตกรรม 2.4 สรางความรบผดชอบตอสงคมและอนรกษสงแวดลอมทยงยน

ยทธศาสตรท 3 : การเพมประสทธภาพการบรหารสนทรพยของภาครฐใหเกดประโยชนสงสด มกลยทธบรหารสนทรพยของภาครฐอยางครบวงจรเพอใหเกดประสทธภาพ คมคา และสะทอนตนทนทแทจรง ของภาครฐ

ยทธศาสตรท 4 : การวางระบบการบรหารงานราชการแบบบรณาการ ประกอบดวยกลยทธ 4.1 ออกแบบและพฒนาระบบการบรหารงานแบบบรณาการ 4.2 ปรบปรงความสมพนธและประสานความรวมมอระหวางราชการบรหาร

สวนกลาง สวนภมภาคและสวนทองถน ยทธศาสตรท 5 : การสงเสรมระบบการบรหารกจการบานเมองแบบรวมมอกนระหวางภาครฐ

ภาคเอกชนและภาคประชาชน ประกอบดวยกลยทธ 5.1 ทบทวนบทบาทภารกจและอ านาจหนาทของหนวยงานของรฐใหเหมาะสม ถาย

โอนภารกจงานและกจกรรมทภาครฐไมจ าเปนตองปฏบตเองใหภาคสวนตาง ๆ 5.2 สงเสรมการบรหารราชการระบบเปดและการสรางเครอขาย

ยทธศาสตรท 6 : การยกระดบความโปรงใสและสรางความเชอมนศรทธาในการบรหารราชการแผนดน ประกอบดวยกลยทธ

6.1 สงเสรมและวางกลไกสรางความโปรงใสในการปฏบตราชการ 6.2 ขบเคลอนยทธศาสตรและมาตรการในการตอตานคอรรปชน

ยทธศาสตรท 7 : การสรางความพรอมของระบบราชการไทยเพอเขาสการเปนประชาคมอาเซยน ประกอบดวยกลยทธ

7.1 พฒนาระบบบรหารงานของหนวยงานทมความส าคญเชงยทธศาสตรเพอเขาสประชาคมอาเซยน

12

7.2 เสรมสรางเครอขายความรวมมอเพอยกระดบธรรมาภบาลในภาครฐของประเทศสมาชกอาเซยน ซงประกอบดวยโครงการส าคญภายใตยทธศาสตรดานตางๆ จานวน 30 โครงการ ทงน มโครงการส าคญ (Flagship Projects) ทจะตองดาเนนการเรงดวน จานวน 10 โครงการ ดงน

1) โครงการสงเสรมและพฒนาความเปนเลศในการใหบรการประชาชน (ผรบผดชอบ : ส านกงาน ก.พ.ร. รวมกบกระทรวง กรม และจงหวดทเกยวของ)

2) โครงการพฒนาระบบการจดการขอรองเรยนและแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชน (ผรบผดชอบ : ส านกงาน ก.พ.ร. รวมกบกระทรวงมหาดไทย สานกนายกรฐมนตร และหนวยงานทเกยวของ)

3) โครงการเพมประสทธภาพการใหบรการประชาชนดวยระบบบรการอเลกทรอนกสภาครฐ (ผรบผดชอบ : กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ส านกงานรฐบาลอเลกทรอนกส (องคการมหาชน) รวมกบกระทรวง กรม และจงหวดทเกยวของ)

4) โครงการวางแผนอตราก าลงคนเชงยทธศาสตร (Strategic Workforce Plan) (ผรบผดชอบ : ส านกงาน ก.พ. ส านกงาน ก.พ.ร. รวมกบกระทรวง กรม และจงหวดทเกยวของ)

5) โครงการสงเสรมใหหนวยงานของรฐบรหารสนทรพยอยางมประสทธภาพ (ผรบผดชอบ : ส านกงาน ก.พ.ร. รวมกบ กระทรวงการคลง และหนวยงานทเกยวของ)

6) โครงการพฒนาโครงสรางและระบบบรหารของหนวยงานของรฐ (ผรบผดชอบ : ส านกงาน ก.พ.ร. ส านกงาน ก.พ. รวมกบกระทรวง กรม และจงหวดทเกยวของ)

7) โครงการสงเสรมใหภาคสวนอนเขามามสวนรวมในการบรหารกจการบานเมอง (ผรบผดชอบ : ส านกงาน ก.พ.ร. รวมกบกระทรวง และภาคสวนอนทเกยวของ)

8) โครงการวดระดบความเชอถอและไววางใจในการบรหารงานภาครฐ (ผรบผดชอบ : ส านกงาน ก.พ.ร.)

9) โครงการพฒนาระบบการบรหารงานจงหวดและกลมจงหวดเพอรองรบการเปนเมองทมศกยภาพเดนเชอมโยงสอาเซยน (ผรบผดชอบ : ส านกงาน ก.พ.ร. รวมกบจงหวด กลมจงหวด และสวนราชการทเกยวของ)

10) โครงการสงเสรมธรรมาภบาลในภาครฐเพอเตรยมความพรอมในการเขาสประชาคมอาเซยน (ผรบผดชอบ : ส านกงาน ก.พ.ร.)

1.3 ยทธศาสตรการพฒนาขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2552-2556 ยทธศาสตรการพฒนาขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2552-2556 มงเนนใหขาราชการไทยเปนทง

คนดคนเกง และมคณภาพชวตทด ดวยการพฒนาและเพมพนความร ทกษะและสมรรถนะของขาราชการทกระดบใหปฏบตงานอยางมออาชพ เกดผลสมฤทธ คมคา เปนทเชอถอศรทธาของประชาชน ภายใตยทธศาสตรการพฒนาคณภาพขาราชการในการปฏบตงานบนพนฐานของสมรรถนะ การพฒนาขาราชการใหเปนคนด มความซอสตยสจรต มคณธรรม จรยธรรม มวนยและเขาถงประชาชน การพฒนาผน าการเปลยนแปลง ทกระดบในหนวยงานโดยผานกระบวนการเรยนรทหลากหลาย ใหสามารถเปนผน าตนเอง ผน าทม ผน าหนวยงานและผน าเครอขาย อกทงการสงเสรมการพฒนาคณภาพชวตของขาราชการทกคน ทกระดบ ใหมพลง

13

กายทเขมแขงและพลงใจทพรอมอทศ เพอผลสมฤทธของ จงเปนภารกจหนงทสวนราชการตาง ๆ จะตองใหความส าคญ และผลกดนใหมกลไกในการด าเนนการพฒนาขาราชการไปในทศทางตามมาตรฐานตามยทธศาสตรทก าหนด อนจะชวยผลกดนในการพฒนาประเทศชาตไปสความเปนเลศทดเทยมระดบสากลบนรากฐานของความเปนไทย ซงประกอบดวย 4 ยทธศาสตร ดงน

ยทธศาสตรท 1 การพฒนาคณภาพขาราชการในการปฏบตงานบนพนฐานของสมรรถนะ เปาหมาย ขาราชการในสวนราชการตาง ๆ ไดรบการพฒนาใหมคณภาพในการปฏบตงานตามสมรรถนะหลกและสมรรถนะประจ า กลมงานตามความจ าเปนและคมคา

กลยทธท 1 : พฒนาสมรรถนะขาราชการ กลยทธท 2 : พฒนาทางกาวหนาในอาชพ

เงอนไขความส าเรจ : บทบาทสวนราชการ 1. สวนราชการมการบรหารผลการปฏบตงาน โดยผบงคบบญชา และขาราชการรวมกน

ก าหนดเปาหมาย ระดบความส าเรจ ของงานและตวชวดผลการปฏบตงานทชดเจน 2. สวนราชการมแผนทางกาวหนาในอาชพ และแผนการสบทอดต าแหนง 3. มการประเมนผลอยางโปรงใสและเปนธรรม และมระบบการสอสารภายในสวนราชการ ท

มประสทธภาพ บทบาทส านกงาน ก.พ. 1. เปนทปรกษา ใหความร และแนะน าสงเสรมการจดท ายทธศาสตรการพฒนาขาราชการ

และการด าเนนการพฒนาขาราชการ 2. จดท าหลกสตรกลางทเปนมาตรฐานเพอการพฒนาขาราชการ ไดแก

2.1 หลกสตรพฒนาสมรรถนะหลกและสมรรถนะเฉพาะดาน 2.2 หลกสตรพฒนาผบงคบบญชาระดบตน ระดบกลาง และระดบสง 2.3 หลกสตรพฒนานกทรพยากรบคคลใหเปนมออาชพ 2.4 หลกสตรพฒนาขาราชการเฉพาะกลมพเศษ เชน ขาราชการทตองไปปฏบต

หนาทชายแดน หรอ ตางประเทศ เปนตน ทงน การจดท าหลกสตรกลางของส านกงาน ก.พ หรอหลกสตรของสวนราชการตองมลกษณะทใหขาราชการไดเรยนรระบบ แนวปฏบต และวฒนธรรม ของภาคอน นอกจากภาคราชการดวย

3. วางระบบการพฒนาสมรรถนะโดยจดท าเครองมอ วธการ หลกสตรการวเคราะหหาสมรรถนะ การประเมนและการก าหนดตวชวดสมรรถนะ

4. ตดตามผลการบรหารงานบคคลของสวนราชการ โดยยดหลกสมรรถนะ และประเมนผล ความพรอมของสวนราชการในการพฒนาขาราชการ

ยทธศาสตรท 2 การพฒนาขาราชการใหเปนคนด มความซอสตยสจรต มคณธรรม จรยธรรม มวนย และเขาถงประชาชน

เปาหมาย ขาราชการในสวนราชการตางๆ ไดรบการพฒนาใหเปนคนด มความซอสตยสจรต มคณธรรม จรยธรรม มวนยและเขาถงประชาชน

14

กลยทธท 1 : สรรหาและคดเลอกบคคลทมความสามารถ และคณสมบตของการเปนคนด มความซอสตยสจรต มคณธรรม จรยธรรม ตามระบบคณธรรมเขารบราชการ

กลยทธท 2 : ก าหนดหลกเกณฑและกรอบมาตรฐานทางคณธรรม จรยธรรม ขอบงคบจรรยาและการประเมนทงดานคณลกษณะภายในของบคคลและวธปฏบตงานรวมทงมการบงคบใชอยางเปนรปธรรม

กลยทธท 3 : เสรมสรางจตส านกการเปนขาราชการทดอยางตอเนอง และพฒนาผบงคบบญชา ทกระดบ ใหเปนแบบอยางทด สามารถจงใจและพฒนาคณธรรม จรยธรรมผใตบงคบบญชา และสนบสนนการปฏบตตามมาตรฐานทางคณธรรม จรยธรรม และจรรยา

เงอนไขความส าเรจ : บทบาทสวนราชการ ก าหนดเกณฑ ทมตวชวด และมการประเมนทโปรงใสทงดานคณลกษณะภายในของบคคล

และวธปฏบตงาน บทบาทส านกงาน ก.พ. 1. มการพฒนาระบบบรหารงานบคคลทมการเชอมโยงกบการพฒนาคณธรรม จรยธรรม และ

ขอบงคบจรรยาขาราชการ 2. จดท ายทธศาสตรการสงเสรมคณธรรม จรยธรรมในภาครฐ เพอเปนแนวทางใหกบสวน

ราชการ 3. ก าหนดมตและจดล าดบความส าคญของคณธรรม จรยธรรม รวมทงก าหนดเกณฑการ

ประเมนดานจรยธรรมขาราชการทกระดบ 4. สรางเวทเครอขาย / จดงานรณรงคสงเสรมคณธรรม จรยธรรม 5. จดท าหลกสตรกลางดานคณธรรม จรยธรรม ทเปนมาตรฐาน เชน หลกสตรการพฒนาจต

บรการของขาราชการ 6. ปลกฝงอดมการณและปรชญาการเปนขาราชการทมเกยรตและศกดศร 7. สงเสรมภาพพจนของขาราชการในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทประชาชนเชอถอและ

ศรทธา 8. สรางวฒนธรรมการไววางใจในหนวยงาน 9. ปกปองและสรางความปลอดภยใหกบขาราชการจากอทธพลภายนอก 10. ผลกดนเรองคณธรรม จรยธรรมและขอบงคบจรรยาของขาราชการพลเรอน ใหเปนมต

ของคณะรฐมนตร 11. สรางเครอขายกบสอเพอเผยแพรชอเสยงของขาราชการทดมคณธรรม จรยธรรม มวนย

และเขาถงประชาชน 12. จดใหมระบบกรองคนทไมประพฤตตามขอก าหนดหลกเกณฑและกรอบมาตรฐาน ทาง

คณธรรม จรยธรรม ขอบงคบจรรยาและวนยขาราชการ ออกจากราชการ ยทธศาสตรท 3 พฒนาผน าการเปลยนแปลงทกระดบในหนวยงานโดยผานกระบวนการเรยนร ท

หลากหลาย ใหสามารถเปนผน าตนเอง ผน าทม ผน าหนวยงาน และผน าเครอขาย

15

เปาหมาย : ผน าทกระดบของทกสวนราชการไดรบการพฒนาอยางตอเนองใหเปนผน าการเปลยนแปลง สามารถผลกดนหนวยงานไปสเปาหมายทก าหนดไดอยางมประสทธภาพ

กลยทธท 1 : สรางระบบการพฒนาใหขาราชการทกระดบ รจกการน าตนเอง น าทม น าหนวยงานและน าเครอขาย

กลยทธท 2 : พฒนาใหมความรเรองการบรหารการเปลยนแปลงเพอเตรยมความพรอมทจะรองรบการเปลยนแปลง

เงอนไขความส าเรจ บทบาทสวนราชการ 1. น าเรองผน าการเปลยนแปลงและการบรหารการเปลยนแปลงมาก าหนดเปนยทธศาสตร

ของสวนราชการ และมการขบเคลอนยทธศาสตรฯอยางตอเนอง 2. ก าหนดแผนพฒนาหนวยงานและทรพยากรบคคลใหมความสอดคลองและเชอมโยงกบ

ยทธศาสตรและเปาหมายของหนวยงาน 3. ก าหนดสมรรถนะของภาวะผน า ระบบการพฒนาผน า และหลกสตรการพฒนาผน า 4. สรางทมงานเพอรวมสรางวสยทศน และระบบการสอสารทมประสทธภาพ

ยทธศาสตรท 4 การสงเสรมการพฒนาคณภาพชวตของขาราชการทกคน ทกระดบ ใหมพลงกายทเขมแขงและพลงใจทพรอมอทศ เพอผลสมฤทธของงาน

เปาหมาย ราชการเกดความตระหนก มแนวทางปรบปรง พฒนาคณภาพชวตของตนเอง และมจตส านก มสวนรวมในการแกไขสงแวดลอมการท างานใหดขน สามารถปฏบตตนไดอยางเหมาะสม เพอสงเสรมสงแวดลอมของตนเอง เพอนรวมงาน และหนวยงาน

กลยทธท 1: พฒนาเสรมสรางความรเรองการพฒนาคณภาพชวตทเหมาะสม และจ าเปนใหกบขาราชการ

กลยทธท 2 : พฒนาระบบเสรมเพอใหขาราชการมคณภาพชวตทด เงอนไขความส าเรจ บทบาทสวนราชการ มระบบก ากบดแล และตดตามผลเรองการพฒนาคณภาพชวตของขาราชการ บทบาทส านกงาน ก.พ. 1. พฒนาระบบบรหารงานบคคลทเกยวของ เชน ระบบเงนเดอนและคาตอบแทน 2. จดท าหลกสตรกลางดานการพฒนาคณภาพชวตทเปนมาตรฐาน 3. สรางระบบการปกปอง คมกนภยใหขาราชการจากอทธพลภายนอก

หลกการบรหารงานบคคลทเกยวของ 2.1. พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551

- มาตรา 42 ก าหนดหลกการทส าคญของการบรหารงานบคคล โดยใหค านงถงระบบคณธรรม ซงหลกส าคญของระบบคณธรรมทใชในระบบบรหารงานบคคลภาครฐ (MERIT SYSTEM) หมายถง การบรหารงานบคคลเพอตอบสนองความตองการบคลากรของหนวยงาน โดยการสรางสงจงใจและตอบสนองความตองการของหนวยงาน เพอใหหนวยงานไดประโยชนสงสด ประหยด และขาราชการปฏบตงานอยางม

16

ประสทธภาพมากทสด เพอใหบรรลวตถประสงคของรฐในการเอออ านวยบรการเพอประโยชนของประชาชน โดยแบงออกเปนหลกใหญ ๆ 4 หลก คอ 1. หลกความสามารถ (Competency) หมายถง การยดหลกความรความสามารถของบคคลเปนส าคญ พยายามหาทางคดเลอกใหไดผมความรความสามารถเหมาะสมกบต าแหนง ใหผมความรความสามารถมาสมครใหมากทสด หาวธการทเหมาะสมมาท าการคดเลอก การโยกยาย การเลอนต าแหนงตองค านงถงหลกความสามารถของบคคลเปนส าคญ 2. หลกความเสมอภาค (Equality) หมายถง การเปดโอกาสใหผมคณสมบตทกคน (Open to all) ใหโอกาสแกผมสทธอยางเทาเทยมกน (Equality of opportunity) หนาท ความรบผดชอบอยางเดยวกนจะตองไดรบคาตอบแทนเทากน (Equal pay for equal work) ไดรบการปฏบตอยางเสมอหนากนดวยระเบยบของมาตรฐานในการบรหารงานบคคลอยางเดยวกน โดยค านงถงหลกการแหงสทธของความเสมอภาคของบคคลทมคณสมบต คณวฒทางการศกษา และประสบการณการท างาน ไมค านงถงภมหลง ชาต ตระกล เพศ ผวพรรณ ฯลฯ ถามความสามารถบคคลนนยอมมสทธเทาเทยมกน 3. หลกความมนคงในการด ารงสถานภาพ (Security) หมายถง หนวยงานพยายามท าให ทกคนทเขามาอยกบหนวยงานมความมนคงในชวตทงในเรองอาชพการงาน เงนเดอน สวสดการ และประโยชนเกอกลอน ๆ ประกนมใหถกกลนแกลง หรอถกออกจากราชการ โดยไมมความผด เชน การจายคาตอบแทนตามคาของความสามารถหรอผลของงาน เพอใหทกคนในหนวยงานรสกวาตนมโอกาสใชความรความสามารถใหเตบโตกาวหนาในหนาทการงาน ทกคนกจะทมเทการท างานใหกบหนวยงาน เปนตน 4. หลกความเปนกลางทางการเมอง (Political Neutrality) หมายความวา ผบรหารองคกรทท าหนาทในการดแลและผดงระบบคณธรรมในการบรหารคนจะท าอยางไรใหปลอดจากอทธพลทางการเมอง (ทงภายในและภายนอก) อทธพลอ านาจมดหรอผทสามารถใหคณใหโทษไดโดยใชอทธพลท าลายระบบคณธรรม และขาราชการประจ าจะตองปฏบตตามนโยบายของรฐบาลอยางเตมก าลงความสามารถ ตองไมกระท าตนใหตกอยภายใตอาณตหรออทธพลของพรรคการเมอง

นอกจากนการบรหารงานภาครฐยงตองยดหลกธรรมาภบาล (GOOD GOVERNANCE) ซงหมายถง แนวทางในการจดระเบยบเพอใหสงคมของประเทศทงภาครฐ ภาคธรกจ เอกชนและภาคประชาชน สามารถอยรวมกนไดอยางสงบสข และตงอยใน ความถกตองเปนธรรม ตามหลกพนฐานการบรหารกจการบานเมองทด ไดแก

1. หลกนตธรรม (The Rule of Law) หลกนตธรรม หมายถง การปฏบตตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบตาง ๆ โดยถอวาเปนการ

ปกครองภายใตกฎหมายมใชตามอ าเภอใจ หรออ านาจของตวบคคล จะตองค านงถงความเปนธรรม และความยตธรรม รวมทงมความรดกมและ รวดเรวดวย

2. หลกคณธรรม (Morality) หลกคณธรรม หมายถง การยดมนในความถกตอง ดงาม การสงเสรม ใหบคลากรพฒนาตนเองไป

พรอมกน เพอใหบคลากรมความซอสตย จรงใจ ขยน อดทน มระเบยบ วนย ประกอบอาชพสจรต เปนนสย ประจ าชาต

17

3. หลกความโปรงใส (Accountability) หลกความโปรงใส หมายถง ความโปรงใส พอเทยบไดวามความหมาย ตรงขาม หรอเกอบตรงขาม กบ

การทจรต คอรรปชน โดยทเรองทจรต คอรรปชน ใหมความหมายในเชงลบ และความนาสะพรงกลวแฝงอย ความโปรงใสเปนค าศพททใหแงมมในเชงบวก และใหความสนใจในเชงสงบสข ประชาชนเขาถงขอมลขาวสาร ไดสะดวกและเขาใจงาย และมกระบวนการใหประชาชนตรวจสอบความถกตองอยางชดเจน

4. หลกการมสวนรวม (Participation) หลกการมสวนรวม หมายถง การใหโอกาสใหบคลากรหรอผมสวนเกยวของเขามามสวนรวมทางการ

บรหารจดการเกยวกบการตดสนใจในเรองตาง ๆ เชน เปนคณะกรรมการ คณะอนกรรมการ และหรอ คณะท างานโดยใหขอมล ความคดเหน แนะน า ปรกษา รวมวางแผนและรวมปฏบต

5. หลกความรบผดชอบ (Responsibility) หลกความรบผดชอบ หมายถง การตระหนกในสทธและหนาท ความส านกในความรบผดชอบตอสงคม

การใสใจปญหาการบรหารจดการ การกระตอรอรนในการแกปญหา และเคารพในความคดเหนทแตกตาง รวมทงความกลาทจะยอมรบผลดและผลเสยจากกระท าของตนเอง

6. หลกความคมคา (Cost – effectiveness or Economy) หลกความคมคา หมายถง การบรหารจดการและใชทรพยากรทมจ ากด เพอใหเกดประโยชนสงสดแก

สวนรวม โดยรณรงคใหบคลากรมความประหยด ใชวสดอปกรณอยางคมคา และรกษาทรพยากรธรรมชาตใหสมบรณยงยน - มาตรา 62 ผไดรบแตงตงใหด ารงต าแหนงขาราชการพลเรอนสามญต าแหนงใดตองมคณสมบตตรงตามคณสมบตเฉพาะส าหรบต าแหนงนนตามมาตรฐานก าหนดต าแหนง ... - มาตรา 63 การยาย การโอน หรอการเลอนขาราชการพลเรอนสามญไปแตงตงใหด ารงต าแหนงขาราชการพลเรอนสามญในหรอตางกระทรวงหรอกรม แลวแตกรณ ใหเปนไปตามทก าหนดในกฎ ก.พ. ... - มาตรา 72 ใหสวนราชการมหนาทด าเนนการใหมการเพมพนประสทธภาพและเสรมสรางแรงจงใจแกขาราชการพลเรอนสามญ เพอใหขาราชการพลเรอนสามญมคณภาพ คณธรรม จรยธรรม คณภาพชวต มขวญและก าลงใจในการปฏบตราชการใหเกดผลสมฤทธตอภารกจของรฐ ทงน ตามหลกเกณฑและวธการท ก.พ. ก าหนด - มาตรา 132 ในระหวางทยงมไดตราพระราชกฤษฎกา หรอออกกฎ ก.พ. ขอบงคบ หรอระเบยบหรอก าหนดกรณใด เพอปฏบตการตามพระราชบญญตน ใหน าพระราชกฤษฎกา กฎ ก.พ. ขอบงคบ หรอระเบยบหรอกรณทก าหนดไวแลวซงใชอยเดมมาใชบงคบเทาทไมขดหรอแยงกบพระราชบญญตน ... 2.2 หลกเกณฑและวธการท ก.พ. ก าหนดในสวนทเกยวของ การยาย หมายถง การสงแตงตงใหขาราชการผด ารงต าแหนงหนงไปด ารงต าแหนงอนในระดบเดยวกน ภายในกรมเดยวกน ทงน จะเปนต าแหนงในสายงานเดยวกน หรอตางสายงานกได และในบางกรณอาจมการสงใหไปด ารงต าแหนงในระดบต ากวาเดมกได

การยายของขาราชการพลเรอนสามญ สามารถด าเนนการไดตามหลกเกณฑและวธการท ก.พ. ก าหนด ตามนยหนงสอส านกงาน ก.พ. ท นร 0708/ ว 9 ลงวนท 12 พฤษภาคม 2535 และตามนยหนงสอ

18

ส านกงาน ก.พ. ท นร 1006.2/ว 7 ลงวนท 6 มนาคม 2552 ทงน สวนราชการตองมต าแหนงวางและผไดรบการยายตองมคณสมบตตรงตามคณสมบตเฉพาะส าหรบต าแหนงทจะยายดวย ซงตามหลกเกณฑและวธการ ท ก.พ. ก าหนดตามหนงสอเวยนดงกลาว ก าหนดใหผมอ านาจพจารณาโดยยดเหตผลและความจ าเปน เพอประโยชนของทางราชการเปนหลก โดยค านงถงความร ประสบการณ ความสามารถ ความรบผดชอบ ความประพฤตและคณลกษณะอน ๆ ของขาราชการทจะยายใหเหมาะสมกบความจ าเปนในการปฏบตงานในต าแหนงทจะยายไปแตงตง และใหพจารณาแตงตงบคคลใหเหมาะสมกบหนาทความรบผดชอบและลกษณะงานของต าแหนงท ก.พ. ก าหนดไว และใหเหมาะสมกบลกษณะการปฏบตงานของแตละสวนราชการดวย

นอกจากน ก.พ. ไดก าหนดหลกเกณฑและวธการเพมพนประสทธภาพและเสรมสรางแรงจงใจแกขาราชการพลเรอนสามญ ตามหนงสอส านกงาน ก.พ. ท นร 1013/ว 27 ลงวนท 27 สงหาคม 2553 ในการเพมพนประสทธภาพและเสรมสรางแรงจงใจในการปฏบตราชการของขาราชการพลเรอนสามญเพอใหเกดผลสมฤทธตอภารกจของรฐ ใหสวนราชการด าเนนการภายใตหลกการรวมทงหลกเกณฑและวธการ ดงตอไปน

หลกการ 1. ขาราชการตองไดรบการพฒนาใหมความรความสามารถ ทกษะ และสมรรถนะทจ าเปน

ส าหรบต าแหนงตามทก าหนดไวในมาตรฐานก าหนดต าแหนง และมคณภาพชวต มความสมดลระหวางชวตกบการท างาน รวมทงขวญก าลงใจทด มแรงจงใจในการปฏบตราชการใหมผลสมฤทธซงสงผลโดยตรงตอการเพมประสทธภาพ การเพมผลตภาพและขดสมรรถนะของขาราชการ

2. ขาราชการตองไดรบการพฒนาอยางเปนระบบและตอเนอง 3. ขาราชการตองไดรบการพฒนาอยางนอย 10 วนตอคนตอป 4. งบประมาณเพอการพฒนาขาราชการควรไดรบการจดสรรไมนอยกวารอยละ 3 ของงบ

บคลากร หลกเกณฑและวธการ 1. การเพมพนประสทธภาพและเสรมสรางแรงจงใจในการปฏบตราชการของขาราชการ

พลเรอนสามญ ใหด าเนนการโดยจ าแนกออกเปน ๔ กลมหลก ดงน 1.1 ขาราชการผด ารงต าแหนงประเภทบรหาร 1.2 ขาราชการผด ารงต าแหนงประเภทอ านวยการ 1.3 ขาราชการผปฏบตงานทมประสบการณส าหรบต าแหนงประเภททวไปและ

ประเภทวชาการ 1.4 ขาราชการผปฏบตส าหรบต าแหนงประเภททวไปและประเภทวชาการ

2. สวนราชการตองมการประเมนระดบความรความสามารถ ทกษะและสมรรถนะของขาราชการตามมาตรฐานทก าหนดตามหนงสอส านกงาน ก.พ. ท นร 1008/ว 27 ลงวนท 29 กนยายน 2552 เรอง มาตรฐานและแนวทางการก าหนดความรความสามารถ ทกษะ และสมรรถนะ ทจ าเปนส าหรบต าแหนงขาราชการพลเรอนสามญ หากขาราชการผด ารงต าแหนงประเภทใดระดบใด ยงมความรความสามารถ ทกษะและสมรรถนะไมถงระดบมาตรฐานและในกรณทขาราชการไมสามารถปฏบตราชการ

19

ใหมประสทธภาพและเกดประสทธผลในระดบอนเปนทพอใจของทางราชการ จะตองไดรบการพฒนาโดยเรว ส าหรบขาราชการทมการยาย การโอน หรอการเลอนระดบจะตองไดรบการพฒนาดวย

3. สวนราชการตองก าหนดแนวทางการเพมพนประสทธภาพและเสรมสรางแรงจงใจ โดยใหค านงถงความสอดคลองกบภารกจ วสยทศน ยทธศาสตรของสวนราชการ รวมทงยทธศาสตรการพฒนาขาราชการพลเรอน ตามท ก.พ. ก าหนด ตลอดจนความจ าเปนในการพฒนาของขาราชการในแตละกลม และผลการประเมนการปฏบตราชการของขาราชการดวย

4. สวนราชการอาจด าเนนการเพอเพมพนประสทธภาพและเสรมสรางแรงจงใจโดยวธการใดวธการหนงหรอหลายวธการตามทเหนสมควร เชน การฝกอบรมทงในและตางประเทศการประชมสมมนา การยายสบเปลยนหมนเวยน การสอนงาน การมอบหมายงาน การใหไปปฏบตงานในหนวยงานอน การเรยนรดวยตนเอง เปนตน เพอใหขาราชการน าความรทไดมาปรบใชในการปฏบตราชการอยางมประสทธภาพ

5. ใหสวนราชการน ากรอบสาระของหลกสตรกลางตามทก าหนดไปใชในการพฒนาขาราชการแตละกลม โดยสวนราชการอาจเพมหลกสตรรวมทงเนอหาวชาในแตละหลกสตรเพอใหเหมาะสมกบการพฒนาขาราชการของสวนราชการได

6. นอกจากน สวนราชการอาจใหขาราชการเขารบการพฒนาในหลกสตรทส านกงาน ก.พ. ด าเนนการ กได เชน หลกสตรนกบรหารระดบสง : ผบรหารสวนราชการ (นบส. 2) หลกสตร นกบรหารระดบสง : ผน าทมวสยทศนและคณธรรม (นบส. 1) หลกสตรการพฒนาเสรมหลกสตร นกบรหารระดบสง ฯลฯ 2.3 มาตรฐานก าหนดต าแหนง มาตรฐานก าหนดต าแหนงท ก.พ. จดท าตามมาตรา 48 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ไดก าหนดเรอง ความรความสามารถ ทกษะ และสมรรถนะทจ าเปนส าหรบต าแหนง เพอประโยชนในการบรหารทรพยากรบคคลของขาราชการพลเรอนสามญไว และเพอใหการบรหารทรพยากรบคคลดงกลาวเปนไปอยางมประสทธภาพ และขาราชการปฏบตงานอยางมคณภาพ อาศยอ านาจตามความในมาตรา 8(3) แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ก.พ. ไดก าหนดมาตรฐานความรความสามารถ ทกษะ และสมรรถนะทจ าเปนส าหรบต าแหนงขาราชการ พลเรอนสามญเพอใหสวนราชการใชเปนแนวทางด าเนนการก าหนดความรความสามารถ ทกษะ และสมรรถนะทจ าเปนส าหรบต าแหนง ดงน

1. มาตรฐานดานความรความสามารถทจ าเปนส าหรบการปฏบตงานในต าแหนงประเภททวไป วชาการ และอ านวยการ ประกอบดวย

1.1 ความรความสามารถทใชในการปฏบตงาน 1.1 ความรเรองกฎหมายและกฎระเบยบราชการ

2. มาตรฐานดานทกษะทจ าเปนส าหรบการปฏบตงานในต าแหนงประเภททวไป วชาการ และอ านวยการ ประกอบดวย

2.1 การใชคอมพวเตอร

20

2.2 การใชภาษาองกฤษ 2.3 การค านวณ 2.4 การจดการขอมล

3. มาตรฐานดานสมรรถนะทจ าเปนส าหรบการปฏบตงานในต าแหนงประเภททวไป วชาการ และอ านวยการ ประกอบดวย

3.1 สมรรถนะหลก 3.2 สมรรถนะทางการบรหาร 3.3 สมรรถนะเฉพาะตามลกษณะงานทปฏบต

ทงน ระดบของความรความสามารถ ทกษะ และสมรรถนะทจ าเปนส าหรบต าแหนงประเภททวไป วชาการ และอ านวยการ และระดบต าแหนงไดก าหนดไว ขอมลพนฐานของส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

3.1 โครงสราง หนาทความรบผดชอบของหนวยงานในส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการลกษณะหนาท ความรบผดชอบ บทบาทภารกจของแตละหนวยงาน ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการจดโครงสราง ดงน 1. สวนราชการตามกฎกระทรวงศกษาธการ วาดวยการแบงสวนราชการส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ประกอบดวยสวนราชการ 11 สวนราชการ คอ

(1) ส ำนกอ ำนวยกำร (2) ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (3) สถาบนพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา (4) ส านกการลกเสอ ยวกาชาดและกจการนกเรยน (5) ส านกความสมพนธตางประเทศ (6) ส านกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (7) ส านกตรวจราชการและตดตามประเมนผล (8) ส านกนโยบายและยทธศาสตร (9) ส านกนตการ (10) ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (11) ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน

2. สวนราชการทจดตงตามกฎหมายขนตรงตอส านกงานปลดกระทรวง จ านวน 4 หนวยงาน (1) หนวยตรวจสอบภายในกระทรวง (2) กลมตรวจสอบภายในส านกงานปลดกระทรวง (3) กลมพฒนาระบบบรหาร สป. (4) ศนยบรการประชาชน

3. สวนราชการทกระทรวงศกษาธการประกาศจดตงขนเปนหนวยงานภายในขนกบส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ จ านวน 4 หนวยงาน คอ

21

(1) ส านกสงเสรมกจการการศกษา (2) ส านกงานเลขานการกองทนพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษา (3) ส านกงานกองทนครของแผนดน (4) สถาบนนานาชาตเพอการพฒนาผบรหารการศกษา

4. หนวยงานทตงอยในสวนภมภาคขนตรงกบสวนกลาง (1) ส านกงาน กศน. มสถานศกษาในสงกด กศน.กทม./จงหวด/เขต/อ าเภอ ประมาณ ๙๐๐ แหง

ทวประเทศ (2) ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ไดรบการจดตงส านกงานการศกษาเอกชนจงหวด

จ านวน 5 จงหวด และส านกงานการศกษาเอกชนอ าเภอ จ านวน 37 อ าเภอ ในจงหวดชายแดนภาคใต (3) ส านกงานศกษาธการภาค 1 – 12 ซงตงอยตามจงหวดตาง ๆ จ านวน 12 จงหวด และส านกงาน

ศกษาธการภาค 13 ซงตงอยในสวนกลาง มหนาทในการขบเคลอน เชอมโยงนโยบายและยทธศาสตรของกระทรวงศกษาธการไปสการปฏบตระดบกลมจงหวด จดท า ประสานและบรณาการแผนยทธศาสตรกลมจงหวดใหเกดการเสรมพลงและการใชทรพยากรรวมกน ศกษา วเคราะห วจยและตดตามประเมนผลเพอจดท าขอเสนอแนะในการเพมคณภาพ เปนเครอขายตามพนธกจของหนวยงานในส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

5. องคกรมหาชนและองคกรในก ากบ จ านวน 11 หนวยงาน ไดแก (1) สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2) สถาบนระหวางประเทศเพอการคาและการพฒนา (3) โรงเรยนมหดลวทยานสรณ (4) สถาบนทดสอบทางการศกษาแหงชาต (5) สถาบนพฒนาและสงเสรมครและบคลากรทางการศกษา (6) ส านกงานสงเสรมสวสดการครและบคลากรทางการศกษา (7) ครสภา (8) สถาบนเทคโนโลยเพอการศกษาแหงชาต (9) สถาบนภาษา (10) มหาวทยาลยสถาบนอดมศกษาในก ากบของรฐ (11) ส านกงานลกเสอแหงชาต

22

โครงสรางของส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

ขรก. พล 1809 ขรก คร 2910 ลกจาง 1409 พรก.15023

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กลมพฒนาระบบบรหาร

ลจป -

ขรก. 9

พรก 1

หนวยตรวจสอบภายใน สป.

ลจป -

ขรก. 4

พรก 1

ลจป -

ขรก. -

พรก -

ลจป -

ขรก. -

พรก -

ลจป -

ขรก. -

พรก -

ศนยประสานงานและ บรหารการศกษา จว. ชายแดนภาคใต

ลจป -

ขรก. -

พรก -

ลจป -

ขรก. 15

พรก 1

ส านกประสานงานและ บรณาการศกษาจงหวด ชายแดนภาคใต

ส านกประสานนโยบาย การศกษา ศาสนา กฬาและ วฒนธรรม(ศอ.บต.)

ลจป -

ขรก. 20

พรก -

ลจป 56

ขรก. 259

พรก 7

ส านกงานศกษาธการภาค ท 1–13

ลจป -

ขรก. 16

พรก 2

ลจป -

ขรก. 1

พรก -

ส านกสงเสรมกจการการศกษา

ลจป -

ขรก. 1

พรก -

สนง.เลขานการกองทน พฒนาเทคโนโลยเพอ การศกษา

ส านกความสมพนธ ตางประเทศ

ลจป -

ขรก. 43

พรก 3

ลจป -

ขรก. 32

พรก 1

ส านกนโยบายและ ยทธศาสตร

ส านกนตการ

ส านกการลกเสอ ยวกาชาด และกจการนกเรยน

ส านกตรวจราชการและ ตดตามประเมนผล

ลจป -

ขรก. 80

พรก 2

ลจป -

ขรก. 40

พรก 1

ลจป 68

ขรก. 56 คร 55

พรก 5

ส านกอ านวยการ

ลจป 73

ขรก. 156

พรก 6

ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ลจป -

ขรก. 47

พรก -

ลจป 22

ขรก. 55 /8 33

พรก 3

สถาบนพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา

ขรก. คร 2822

พรก 14973

ลจป 1143

ขรก. พลเรอน 393 ส านกงานสงเสรมการศกษา นอกระบบและการศกษา ตามอธยาศย

องคกรหลกและหนวยงานในก ากบ - สพฐ. - สถาบนเทคโนโลยเพอ กศ. - สกศ. - สถาบนระหวางประเทศฯ - สอศ. - โรงเรยนมหดลวทยานสรณ - สกอ. - สถาบนทดสอบฯ - สร.ศธ. - สกสค. – สส.วท. - ครสภา - มหาวทยาลยในก ากบ - สถาบนพฒนาและสงเสรมครฯ - ส านกงานลกเสอแหงชาต - สถาบนภาษา

กลมตรวจสอบภายในกระทรวงศกษาธการ ส านกงานคณะกรรมการ

ขาราชการครและบคลากร ทางการศกษา

พรก 14

ลจป 26

ขรก. พลเรอน 287

ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน

ลจป 20

ขรก. พลเรอน 276

พรก 4

กลมงานคมครองจรยธรรม ใน สป.

สนง.ประสานงาน คณะรฐมนตรและรฐสภา ศธ.

ศนยพฒนาอสลามศกษา

หนวยงานทม พ.ร.บ.เฉพาะ หนวยงานตามกฎกระทรวง

หนวยงานภายในเทยบเทาส านก หนวยงานภายในขนตรงตอปลด

องคกรหลกและหนวยงานในก ากบ

22

3.2 อตราก าลงในภาพรวมของส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ตามกรอบอตราก าลงท ก.พ. อนมต (ยกเวน ก.ค.ศ. กศน. และ สช.)

ท หนวยงาน รวม พลเรอน คร ลกจาง พนกงานราชการ

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ (เดม) 1 สวนกลาง 21 21 - - - 2 ส านกอ านวยการ 232 153 - 71 6 3 ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 47 47 - - - 4 สถาบนพฒนาคร คณาจารย และบคลากร

ทางการศกษา 112 55 33 21 3

5 ส านกการลกเสอ ยวกาชาดและกจการนกเรยน 183 55 55 67 5 6 ส านกความสมพนธตางประเทศ 46 43 - - 3 7 ส านกตรวจราชการและตดตามประเมนผล 32 32 - - - 8 ส านกนโยบายและยทธศาสตร 82 80 - - 2 9 ส านกนตการ 41 40 - - 1 10 หนวยตรวจสอบภายใน สป. 5 4 - - 1 11 ส านกงานศกษาธการภาค 1 24 20 - - - 12 ส านกงานศกษาธการภาค 2 26 20 6 - 13 ส านกงานศกษาธการภาค 3 23 19 - 2 2 14 ส านกงานศกษาธการภาค 4 24 21 - 2 1 15 ส านกงานศกษาธการภาค 5 26 21 - 5 - 16 ส านกงานศกษาธการภาค 6 24 20 - 4 - 17 ส านกงานศกษาธการภาค 7 25 21 - 4 - 18 ส านกงานศกษาธการภาค 8 26 21 - 4 1 19 ส านกงานศกษาธการภาค 9 30 23 - 7 - 20 ส านกงานศกษาธการภาค 10 24 20 - 3 1 21 ส านกงานศกษาธการภาค 11 26 21 - 5 - 22 ส านกงานศกษาธการภาค 12 36 24 - 10 2 23 ส านกงานศกษาธการภาค 13 8 8 - - - 24 ส านกสงเสรมกจการการศกษา 18 16 - - 2 25 กลมพฒนาระบบบรหาร สป. 16 15 - - 1 26 กลมตรวจสอบภายในระดบกระทรวง 10 9 - - 1 27 ส านกประสานนโยบายการศกษา ศาสนา

วฒนธรรม และกฬา

19 19 - - -

รวมทงสน 1,187 848 88 215 32

ขอมล ณ วนท 1 กนยายน 2556

23

3.3 อตราก าลงจ าแนกตามหนวยงาน ประเภทต าแหนงและระดบต าแหนง (เฉพาะต าแหนงประเภทวชาการ ระดบช านาญการพเศษ ลงมา และต าแหนงประเภททวไป ระดบอาวโส ลงมา)

ท หนวยงาน วชาการ ทวไป รวมทงสน ปฏบตการ ช านาญการ ช านาญการ

พเศษ รวม ปฏบตงาน ช านาญงาน อาวโส รวม

1 ส านกอ านวยการ 36 60 16 112 8 20 3 31 143 2 ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 13 10 7 30 4 7 0 11 41 3 สถาบนพฒนาคร คณาจารย และบคลากร

ทางการศกษา 6 15 18 39 7 4 0 10 50

4 ส านกการลกเสอ ยวกาชาดและกจการ นกเรยน

4 7 23 34 3 7 0 10 44

5 ส านกความสมพนธตางประเทศ 7 17 8 32 1 8 0 9 41 6 ส านกตรวจราชการและตดตามประเมนผล 4 12 11 27 1 1 0 2 29 7 ส านกนโยบายและยทธศาสตร 15 23 25 63 1 4 0 5 68 8 ส านกนตการ 6 7 11 24 2 2 0 4 28 9 หนวยตรวจสอบภายใน สป. 1 2 1 4 0 0 0 0 4 10 ส านกงานศกษาธการภาค 1 3 3 12 18 0 0 0 0 18 11 ส านกงานศกษาธการภาค 2 3 3 11 17 1 1 0 2 19 12 ส านกงานศกษาธการภาค 3 4 4 8 16 1 0 0 1 17 13 ส านกงานศกษาธการภาค 4 2 4 11 17 0 1 0 1 18 14 ส านกงานศกษาธการภาค 5 4 2 11 17 1 0 0 1 18 15 ส านกงานศกษาธการภาค 6 3 5 10 18 2 0 0 2 20 16 ส านกงานศกษาธการภาค 7 3 4 10 17 0 1 0 1 18 17 ส านกงานศกษาธการภาค 8 2 4 12 18 0 2 0 2 20 18 ส านกงานศกษาธการภาค 9 1 5 11 17 0 1 0 1 18 19 ส านกงานศกษาธการภาค 10 3 4 9 16 1 0 0 1 17 20 ส านกงานศกษาธการภาค 11 3 5 12 20 0 0 0 0 20 21 ส านกงานศกษาธการภาค 12 7 2 12 19 0 1 0 1 20 22 ส านกงานศกษาธการภาค 13 1 1 4 6 0 1 0 1 7 23 ส านกสงเสรมกจการการศกษา 3 10 3 16 0 0 0 0 16 24 กลมพฒนาระบบบรหาร สป. 3 3 7 13 0 0 0 0 13 25 กลมตรวจสอบภายในระดบกระทรวง 2 3 1 6 1 0 0 1 7 26 ส านกประสานนโยบายการศกษา ศาสนา

วฒนธรรมและกฬา 1 4 6 11 0 0 0 0 11

รวม 140 217 270 627 33 61 3 97 724

ขอมล ณ วนท 1 กนยายน 2556

24

แนวคดและความหมายของการหมนเวยนงาน 1) ความหมายของการหมนเวยนงาน ความหมายของการหมนเวยนงาน (Job Rotation) ไดมผใหค าจ ากดความเกยวกบ

การหมนเวยนงานไวแตกตางกนออกไป ดงน ธนกา ฉตรกล ณ อยธยา (2552) กลาววาการหมนเวยนงานเปนเครองมอทเนนการ

เพมมลคางาน (Job Value) ใหกบผปฏบตงานท าใหงานมมลคาเพมสงขนภายใตระยะเวลาทก าหนด ซงสวนใหญเนนไปทการเปลยนงานมากกวาการเปลยนต าแหนง ทงนต าแหนงของงานและผลประโยชนตอบแทนทไดรบยงคงเหมอนเดม “การหมนเวยนงาน” เปนเครองมอการจดการความรอยางหนง ทท าใหเจาหนาทผปฏบตตองแลกเปลยนเรยนรความรสการปฏบตระหวางกน

ศรวรรณ (2540) ไดใหความหมายไววา การโยกยายสบเปลยนงาน เปนกระบวนการเคลอนยายพนกงานจากงานหนงไปยงอกงานหนง เพอทจะท าใหเกดความหลากหลายในการท างาน และมโอกาสในการเรยนรทกษะใหมๆ มจดมงหมายเพอใหพนกงานไดรบประสบการณมากขน เพลนพรรณ (2550) ไดใหความหมายไววา การหมนเวยนงานเปนการสบเปลยนต าแหนงหนาทงานในต าแหนงท ใชความร ความสามารถในระดบเดยวกน เพอใหเกดความหลากหลายในการท างาน ลดความซ าซากจ าเจ เปนการสรางองคการแหงการเรยนรใหเกดขนภายในองคการ

John Sullivan (อางถงในเอกสารการสบเปลยนหมนเวยนงานของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช : 2554) กลาววา Job Rotation คอทางเลอกใหมเพอแกปญหา Talent ขาดแคลนในทกระดบ งานและวจยและงานศกษาหลายชนแสดงใหเหนวา 75% ของการเรยนรของพนกงานเกดในระหวางท างาน ดงนน การจดระบบใหพนกงานไดหมนเวยนงานทท า จะท าใหพนกงานไดเรยนรทกษะรอบตว แทนทจะรเฉพาะทาง ในเฉพาะแผนกงานของตน และเราสามารถท า Job Rotation ใหกบพนกงานไดตงแตระดบปฏบตการจนถงระดบผจดการ ผจดการ โดยมประโยชน ดงน

- กรณพนกงานใหม (New Hires) พบวา องคกรสวนใหญมกท า Job Rotation ใหกบพนกงานทรบเขามาท างานใหมทมกเปนคนหนมสาวทอยในต าแหนง “Management Trainee” (เตรยมเปนผจดการหรอเปนผบรหาร) ซงเปนพวกทเพงจบการศกษามาหมาดๆ โดยมวตถประสงคเพอปฐมนเทศกใหคนกลมนมองเหนภาพรวมของการท างานขององคกรทงหมด รวางานแตละแผนกมความเกยวพนสนบสนนกนอยางไร และยงสรางโอกาสใหท าความรจกมกคนกบพนกงานแผนกตางๆ เพอทจะไดประสานงานกนไดราบรนตอไปในอนาคต ทงน การท า Job Rotation ของต าแหนงงานในระดบน จงเปนเปดโลกทศนใหแกพนกงานใหม อนจะน าไปสความเขาใจทดขนวาบทบาทของตนในฐานะหนวยหนงขององคกรคออะไร มสวนสนบสนนในการบรรลเปาหมายขององคกรอยางไร ซงถอเปนขนตอนแรกๆ ของการสราง Talent ตงแตแรกเขางาน องคกรญปนหลายองคกรนยมใช Job Rotation ในการปฐมนเทศ

- กรณผบรหารระดบกลางทจะพฒนาตนเองเพอรบต าแหนงทสงขน การท า Job Rotation ส าหรบผบรหารระดบกลาง ถอเปนสวนหนงของแผนพฒนาเพอสบทอดต าแหนง

25

(Succession Planning) งานจากผบรหารระดบสง ดงนน การหมนเวยนงานจงไมใชการปฐมนเทศ แตจะเปนการเรยนรใหเขาใจถงกระบวนการท างาน กลยทธ ตลอดจนปญหาทเกดขนในแตละฝายงาน เพอทจะสามารถท างานในระดบนโยบายไดอยางมประสทธภาพ ถอเปนความจ าเปนทผบรหารระดบสงจะตองรงานและเขาใจงาน ในแตละแผนกในเบองลก เพอปองกนปญหา “นงเทยน” ในการท างาน หรอสงการจาก “หอคอยงาชาง”

- ส าหรบกรณพนกงานวยใกลเกษยณเพอถายทอดองคความรเมอใกลวยเกษยณ บางองคกรจะหาต าแหนงเพอใหบคคลเหลานมทลงอยางสวยงาม แลวจะไดเปดโอกาสใหคนรนหลงไดกาวขนต าแหนงแทนหลายองคกรจงใชวธการก าหนดต าแหนงลอย แตไมมอ านาจสงการใคร เชน ผเชยวชาญพเศษ หรอทปรกษากลยทธใหบคคลเหลาน จากนนกหมนเวยนใหบคคลเหลานไปประจ าตามแผนกตางๆ เพอถายทอดประสบการณทเปนประโยชนกบพนกงานรนหลง ถอวาเปน Win-Win Situation (สถานการณททงนายจางและพนกงานวยใกลเกษยณไดรบประโยชนดวยกนทงสองฝาย) ซงเปนกลยทธทดทใชพนกงานอาวโสเปนผถายทอดความรใหแก Talent ในฐานะเปนโคชหรอพเลยงกได พนกงานเหลานกจะรสกวาตนยงมคณคา แมจะเกษยณอายไปแลวทางองคกรกอาจยงจางคนกลมนไวตอไป หากยงมความรและประสบการณททนสมยอย ซงความรหลายๆ อยางในธรกจนนๆ อาจหาวทยากรจากภายนอกมาสอนไมได องคกรจงไมควรมองขามพนกงานใกลเกษยณเหลาน

กลาวโดยสรป การหมนเวยนเปลยนงาน (Job Rotation) เปนกระบวนการหนงของการพฒนาบคลากรขององคกรทเนนใหบคลากรสามารถเรยนรงานใหม ๆ ทไมเคยปฏบตมากอนได ท าใหไดมการแลกเปลยนความรสการปฏบตระหวางกน มโอกาสในการเรยนรทกษะใหม ๆ มจดม งหมายเพอใหบคลากรไดรบประสบการณมากขน และเปนวธการหนงของการวางแผนความกาวหนาในสายอาชพ (Career Planning) เพอใหผปฏบตไดทดลองท างานจรงกอนการเลอนต าแหนงงานไปยงต าแหนงงานทสงขน 2) ขนตอนการหมนเวยนงาน

ส าหรบขนตอนของการหมนเวยนงาน (Job Rotation) ไดมผไดกลาวถงไวแตกตางกนออกไป ดงน

อาภรณ ภ วทยพนธ ผ อานวยการส านกวจยและพฒนาทรพยากรมนษย (http://www.hrcenter.co.th/column_detail.php?column_id= 1057&page=1 วนทโพสตบทความ : 20 เมษายน 2556) ไดเสนอขนตอนในการจดท า Job Rotation Roadmap ไวดงตอไปน

ขนตอนท 1 : กอนการหมนเวยนงาน ขนตอนท 2 : ระหวางการหมนเวยนงาน ขนตอนท 3 : หลงการหมนเวยนงาน กอนการหมนเวยนงาน 1. การจดตงคณะท างาน คณะท างานประกอบดวยผบรหารระดบสงของแตละ

สายงานทตองรวมกนพจารณาถงกลมบคคลทตองหมนเวยนงานเพอเรยนรงานภายในระยะเวลา 3 ป รวมถงมบทบาทหนาทในการตดตามและตรวจสอบการพฒนาของกลมบคคลเหลานวาสามารถเรยนรงานไดจรงหรอไม

26

2. การคดเลอกกลมเปาหมาย เปนการก าหนดรายชอของบคคลทตองหมนเวยนงานดวยการคดสรรจากบคคลทมผลงานดและมศกยภาพ (Talented People) หรอจดท าขนเปน Talent Pool เปนบคคลทมความพรอมและตองการเรยนรงานใหม ๆ และตองการพฒนาตนเองอยตลอดเวลา

3. การก าหนดระยะเวลา ก าหนดระยะเวลาในการหมนเวยนงานในแตละงานโดยระยะเวลาจะไมเทากนในแตละคนโดยก าหนดเปาหมายในการเรยนรงานแตละครงวาพนกงานตองเรยนรงานอะไรบางในแตละชวงเวลาซงการหมนเวยนงานจะตองพจารณาจากความเปนไปไดของกลมงานทจะยายไปโดยพจารณาจากลกษณะงานทใชความสามารถใกลเคยงกนหรอสามารถเรยนรไดไมยากนก

ระหวางการหมนเวยนงาน 1. การจดเตรยมแหลงคนควาหาความร ประสทธภาพการเรยนรงานใหมจะเกดขน

ไดนนองคการจะตองจดเตรยมเอกสาร รายงาน คมอ หรอหนงสอทเกยวของกบงาน เพอสรางความมนใจในการท างานกบผทตองเรยนรงานนน ๆ รวมถงการจดฝกอบรมเพอใหเกดความรความเขาใจในงานมากขน

2. การตดตามและใหค าปรกษาเปนระยะ การตดตามและใหค าปรกษาจะท าใหพนกงานเกดความผอนคลายและสามารถปรบตวกบงานใหมทไมเคยท ามากอนได โดยจดใหมพเลยง(Mentor) ท าหนาทตดตามตรวจสอบ และใหค าปรกษากบพนกงานอยางตอเนอง

หลงการหมนเวยนงาน 1. การจดท ารายงานสรป เมอพนกงานไดหมนเวยนเปลยนงานเพอเรยนรงานใหม

แลวขนตอนสดทายคอการจดท ารายงานสรปผลจากงานทไดเรยนร เนอหาในรายงานนนจะตองประกอบดวย ขอบเขตงานทไดเรยนร ความสามารถทเพมขนจากงานใหมทเรยนร และการน าไปปรบใชกบงานทรบผดชอบอยในปจจบน

2. การตรวจสอบจากคณะกรรมการ คณะกรรมการจะตองท าหนาทตรวจสอบการเรยนรของพนกงานวาสามารถเรยนรงานทหมนเวยนไปไดอยางมประสทธภาพหรอไมพรอมทงการทบทวนแผนการหมนเวยนงานระยะยาวตอไปวาจะตองเรยนรงานใดเพมเตม และใหค าปรกษาแนะน าส าหรบการเตรยมความพรอมในการหมนเวยนงานตอไป

ดนย เทยนพฒ (2537) ไดกลาวถงระบบการสบเปลยนหมนเวยนงานวาควรจะมวธการและขนตอน เพอทจะแกปญหาจดออนและสรางจดเดน ดงน

1. การสบเปลยนหมนเวยนงาน จะพจารณาถงลกษณะงานทจะใหเรยนร สามารถกระท าได 2 แบบดวยกน คอ

- การหมนเวยน/สบเปลยนงานในฝายเดยวกน เพอใหพนกงานไดเรยนรงานครบทกหนาทของฝายงานนน ๆ

- การหมนเวยน/สบเปลยนงานตางฝาย เพอใหเกดความรอบรในงานทกดานของบรษท

2. การหมนเวยน/สบเปลยนงาน จะมวธปฏบตส าหรบต าแหนงงานตาง ๆ แบงไดเปน 2 ระดบ คอ

27

- ส าหรบระดบพนกงาน ควรจะใชเวลานานกวา 6 เดอน ตอหนาทความรบผดชอบหนง ๆ เมออยในระบบสบเปลยนหมนเวยนงาน

- ส าหรบระดบบรหาร ควรจะใชเวลา 3-4 ป ตอหนาทความรบผดชอบหนง ๆ ทงน อาจจะมการยกเวนส าหรบระดบบรหารในกรณทมความจ าเปนจะตองอยในต าแหนงเดมนานกวาทก าหนด หรอเรวกวาทก าหนดกได

3. เมอพนกงานไดสบเปลยนหมนเวยนงานแลว ควรก าหนดไววาจะใหปฏบตงานอะไร โดยอยในแผนการพฒนาพนกงานเปนรายบคคล และไมควรจะตองหมนกลบมาปฏบตงานเดมอก แตควรจะหมนไปปฏบตงานใหมทพนกงานผนนยงไมเคยมความรในหนาทนนตอไป

3) การหมนเวยนงานในภาครฐ ในราชการพลเรอน การสบเปลยนหมนเวยนงานของขาราชการไดด าเนนการมา

นานแลว สวนใหญมกจะเปนการหมนเวยนงานภายในหนวยงานเดยวกน การด าเนนการสบเปลยนหมนเวยนงานในระบบราชการพลเรอนเรมเปนระบบขนเมอพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2518 ไดก าหนดใหมการสบเปลยนหมนเวยนขาราชการระดบบรหาร โดยมใหปฏบตหนาทเดยวตดตอกนเปนเวลาเกนกวาสป และหลกการนไดก าหนดมาอยางตอเนอง โดยในพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ไดก าหนดไวในมาตรา 58 ความวา

“ขาราชการพลเรอนสามญผด ารงต าแหนงประเภทบรหารผใดปฏบตหนาทเดยวตดตอกนเปนเวลาครบสป ใหผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 ด าเนนการใหมการสบเปลยนหนาท ยาย หรอโอนไปปฏบตหนาทอน เวนแตมความจ าเปนเพอประโยชนของทางราชการจะขออนมตคณะรฐมนตรใหคงอยปฏบตหนาทเดมตอไปเปนเวลาไมเกนสองปกได ทงน ตามหลกเกณฑและวธการท ก.พ. ก าหนด

ความในวรรคหนงไมใหใชบงคบแกผด ารงต าแหนงท ก.พ. ก าหนดวาเปนต าแหนงทมลกษณะงานเฉพาะอยาง”

สวนต าแหนงในระดบอน ๆ ของราชการพลเรอนยงไมมระเบยบและหลกเกณฑก าหนดใหสวนราชการตองด าเนนการแตอยางใด แตในการแตงตงขาราชการในต าแหนงประเภทอ านวยการ ตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ไดก าหนดคณสมบตเฉพาะส าหรบต าแหนงไวในขอหนงวา “มประสบการณในงานทหลากหลายส าหรบต าแหนงประเภทอ านวยการ ตามทก าหนดในกฎ ก.พ. ทออกตามความในมาตรา 63 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551” ซงตามแนวคดเบองตนของส านกงาน ก.พ. จะก าหนดประสบการณในงานทหลากหลายส าหรบต าแหนงประเภทอ านวยการตองมประสบการณอยางนอย 3 ลกษณะงาน โดยจะพจารณาก าหนดรายละเอยดแจงใหสวนราชการถอปฏบต จงจ าเปนทสวนราชการตาง ๆ ตองเตรยมการและวางระบบรองรบใหเปนไปตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอนฉบบใหมดวย

ระบบการสบเปลยนหมนเวยนงานไดมการน ามาใชในการพฒนาขาราชการ ซงมการก าหนดรปแบบและวธการหมนเวยนงานไวอยางชดเจน ไดแก ระบบขาราชการผมผลสมฤทธสง HiPPS พฒนาขนโดยส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน และน าระบบไปใชในสวนราชการตาง ๆ เปนเวลากวา 6 ป โดยมจดมงหมายส าคญเพอเตรยมความพรอมใหขาราชการผมศกยภาพ

28

และมผลสมฤทธในการปฏบตงานสง ไดรบการพฒนาและการเรยนรผานระบบการปฏบตจรง (Workplace Learning) ดวยกลไกการสบเปลยนหมนเวยนงาน การสอนงาน การมอบหมายงาน การฝกอบรม อนจะสงผลใหสามารถเตบโตกาวหนาเปนขาราชการในระดบสงไดอยางมคณภาพในชวงเวลาทเหมาะสมระหวางรบราชการ ซงจากการตดตามผลการด าเนนงานของระบบดงกลาวพบวา ระบบ HiPPS ไดรบการยอมรบวาเปนแนวทางในการพฒนาขาราชการไดอยางมประสทธภาพ มความตอเนองการสงสมประสบการณดวยการหมนเวยนงานท าใหขาราชการ HiPPS ไดพฒนาตนเองดวยการเรยนรงานทมความทาทายสง และไดท างานใกลชดกบผบงคบบญชา ผบรหารระดบสงของหนวยงาน

นอกจากนมสวนราชการในสงกดกระทรวงมหาดไทย เชน กรมการปกครอง กรมพฒนาชมชน เปนตน ไดก าหนดเปนธรรมเนยมปฏบตใหมการโยกยายขาราชการทกระดบในชวงฤดการโยกยายในเดอนตลาคม และเมษายน ของทกป ส าหรบสวนราชการอน ๆ กไดด าเนนการเชนกนแตไมไดมระบบรองรบอยางเปนรปธรรม

สายศานต ศรวฒน (หนงสอ “มมมองมมคด 5” เรอง กลไกหมนเวยนก าลงคนในระบบราชการ) ไดกลาวไววา หากมการน ากลไกการแลกเปลยนและหมนเวยนก าลงคนคณภาพอยางเปนทางการมาใชในระบบราชการ ไมเพยงแตบคลากรคณภาพเทานนทจะไดรบประโยชนโดยตรงจากการไดรบโอกาสในการพฒนาทกษะและสมรรถนะของตนเอง เรยนรความแตกตางในสงกด และเพมความพรอมรบการเปลยนแปลง สวนราชการเองกจะไดรบประโยชนทงทางตรงและทางออมดวย เชน มกลไกสงเสรมการดงดดและจงใจใหบคลากรคณภาพปฏบตงานในสวนราชการไดอยางตอเนองและยนยาวขน โดยการน าเสนอความทาทายใหมและเพมความหลากหลายในภารกจใหกบบคลากรกลมดงกลาวเปนระยะ มบคลากรคณภาพทมความรอบรและรลกในภารกจของหนวยงานตน และภารกจของสวนราชการทเกยวของ ตลอดจนมจตส านกค านงถงนโยบายและผลกระทบทมตอประเทศ สงคมและระบบราชการในภาพรวมมากยงขน หรอสามารถสรางเครอขายความสมพนธทดเพอการแลกเปลยนขอมลในการท างานเชงลกระหวางกนไดอยางเปนทางการ

4) แนวทางปฏบตในการหมนเวยนงาน การหมนเวยนงานเปนการพฒนาใหบคลากรมความรทกวางขวางในงานทหลากหลาย และเปนการสรางความเขาใจใหตรงกนระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชาถงลกษณะงานใหมทตองการใหสบเปลยนหมนเวยนงานกน กอนทจะไดรบผดชอบงานใหมทผบงคบบญชามอบหมาย (อลงกรณกร มสทธา และสมต สชฌกร. 2539) กลาวไววา การทพนกงานท างานอยในหนาทใดหนาทหนงนานๆ มทงขอดและขอเสย ขอด คอ เกดความช านาญงานและ รปญหาของงานไดลกซง เนองจากไดฝกฝนทกษะจนรรายละเอยดของงานจากประสบการณในงาน ทท าอย จนมความชดเจน ถงจดการเรยนรทจะท างานไดด สวนขอเสย คอ จะคนเคยกบการท างานดวยวธเดมๆ ทตนถนด จนกลายเปนความเคยชนจากความสะดวกสบายทสามารถท างานไดโดยอตโนมต ไมตองคดอะไรมากจนกลายเปนการท างานแบบกจวตรประจ าวน เปนผลใหยงท าหนาทใด หนาทหนงนานๆ ความสามารถแทนทจะเพมขนกลบเสอมถอยลง เพราะขาดความคดรเรมสรางสรรค อาจจะมบางแตนอยมาก เพราะกลวการเปลยนแปลงและความยงยากจากการเรยนรสงใหม โดยเฉพาะผทท างานในเชงเทคนคจะท าการหมนเวยนงานไดยาก มผบรหารบางทานเหนวาเมอ

29

หมนเวยนงานจะท าใหคนซงรงานเดมของตนดอยแลว จะตองไปเรยนรงานใหม ซงตองใชเวลาจนกวาจะมความรความช านาญ จนถงจดการเรยนรทจะท างานใหมไดด ทงจะเกดปญหาการตองเรยนรงานใหมกบทกคนทจะตองเปลยนแปลงโอนยายงาน เปนผลกระทบทงตองานเดมและงานใหม ทกวาจะไดผลงานเทาเดมกเสยเวลาทง 2 ดาน โดยไดเสนอแนวทางในการหมนเวยนงานในประเดนตาง ๆ ไวดงน

- ขอพจารณาเบองตน 1. ท าความเขาใจความหมายของการหมนเวยนงานใหถองแท 2. ท าความเขาใจความแตกตางของการหมนเวยนงานกบการโอนยาย 3. ท าความเขาใจความหมายของการหมนเวยนงานกบการเลอนต าแหนง 4. มองเหนความส าคญของการหมนเวยนงาน 5. พจารณาถงประโยชนของการหมนเวยนงานตอองคกร 6. พจารณาถงประโยชนของการหมนเวยนงานตอผบงคบบญชา 7. พจารณาถงประโยชนของการหมนเวยนงานตอผไดรบการหมนเวยน - หลกการของการหมนเวยนงาน 8. ตองมงกระท าใหสอดคลองกบนโยบายองคกร 9. ตองใหบรรลผลในทางการบรหารทรพยากรบคคล 10. ตองใหบรรลผลในทางการพฒนาทรพยากรบคคล 11. ตองมวตถประสงคชดเจนและอธบายใหแกผไดรบการหมนเวยนงาน - รายการ ทบทวนเรอง 12. ตองจดท าอยางเปนระบบ 13. ตองจดท าแผนการเสนออนมต 14. ตองท าใหสอดคลองกบแผนพฒนาความกาวหนาของพนกงาน 15. ตองพจารณาโดยใชแบบก าหนดความกาวหนาในสายอาชพ เปนแนวทางพจารณา 16. ตองท าใหเปนกระบวนการทมขนตอนการปฏบตอยางตอเนอง 17. ตองท าใหเปนหนาทและความรบผดชอบของผบงคบบญชาทกคน - วธการด าเนนการหมนเวยนงาน 18. ฝายจดการตองก าหนดเปนนโยบายโดยชดแจงวาองคการจะน าเทคนคการหมนเวยน

งานมาใชเพอการบรหารและการพฒนาทรพยากรบคคลและประกาศใหทราบโดยทวกน 19. ก าหนดหลกเกณฑในการหมนเวยนงาน 20. จดตงคณะกรรมการพฒนาพนกงานเพอพจารณาเรองการหมนเวยนงานระดบองคการ

และการหมนเวยนงานขามสายงาน หรอกลมงาน 21. ผบงคบบญชาระดบสงสนบสนนและพจารณาการจดท าแบบก าหนดทางกาวหนาของ

สายอาชพ เพอใชเปนเครองมอพจารณาการหมนเวยนงาน 22. ผบงคบบญชาระดบสงในสายงานเปนผอนมตหมนเวยนงานของผใตบงคบบญชาใน

สายงานของตน

30

23. ผบงคบบญชาระดบกลาง เปนผพจารณาการหมนเวยนงานโดยวางแผนงานและเสนอตวบคคลทจะไดรบการหมนเวยนงาน

- แนวทางปฏบตในการหมนเวยนงาน 24. ผบงคบบญชาปรกษาหารอกบผใตบงคบบญชาเรองการปฏบตงานในภาพรวม 25. พจารณาเปาหมาย (Career goal) ของผใตบงคบบญชา 26. รวมกนก าหนดทางกาวหนาของอาชพ (Career path) ของผใตบงคบบญชา 27. จดท าโปรแกรมการหมนเวยนงาน หารอกบผใตบงคบบญชา 28. เสนอโครงการโดยรวมหารอกบผเกยวของฝายตางๆ 29. น าโครงการทไดรบการอนมตบรรจในแผนพฒนาความกาวหนาของพนกงาน (Career

planning) 30. จดท าแผนทดแทนต าแหนง (Replacement chart) 31. จดท าก าหนดการใหมระยะเวลาของหมนเวยนงาน สอดคลองกบการเปลยนแปลงงาน

ของหนวยงานทเกยวของ 32. ก าหนดใหมผประสานงานรบผดชอบปฏบตตามโปรแกรม 33. จดท าโปรแกรมการสอนงานใหแกผไดรบการหมนเวยนงาน 34. ประชมผเกยวของชแจงโปรแกรมและตอบขอซกถาม 35. ใหผบงคบบญชาในแตละฝายประเมนผลการปฏบตงาน เมอสนสดระยะเวลาการด ารง

ต าแหนงแตละงานและรายงานใหผรบผดชอบโครงการทราบ 36. ผรบผดชอบโครงการจดท ารายงานประเมนผล น าเสนอคณะกรรมการพฒนาพนกงาน

เพอวนจฉยสงการ - ขอควรค านงในการหมนเวยนงาน 37. ความเขาใจในแนวคดของฝายจดการกบผรบผดชอบโครงการ 38. ฝายจดการยดมนในหลกการตามทไดพจารณาอนมต 39. ผบงคบบญชาระดบสงใหการสนบสนนอยางจรงจง 40. ผบงคบบญชาของผไดรบการหมนเวยนยอมรบและเหนดวยในการปฏบตตามนโยบาย 41. พนกงานผไดรบการหมนเวยนงาน เตมใจในการเปลยนแปลงหนาท - ขอพจารณาเลอกใชการหมนเวยนงาน 47. ตองพจารณาอยางถองแทวาเปนประโยชนแกงานในระยะยาว 48. ตองพจารณาวางานทอยในโปรแกรมการหมนเวยนงาน จะใชระยะเวลาเรยนรมากนอย

เทาใด 49. ตองพจารณาใหเหมาะสมแกผรบการหมนเวยน 50. ตองเปนงานทไมเสยงตอความเสยหายอยางรายแรง เมอเกดความผดพลาดจากการขาด

ความช านาญชดเจน 51. ตองพจารณาใหมผลดตอการพฒนาผไดรบการหมนเวยนงาน 52. ตองไมใหเกดผลกระทบตอสถานภาพของผไดรบการหมนเวยนงาน

31

53. ตองพจารณาถงความเหมาะสม ทงดานสภาพรางกายและจตใจของผไดรบการหมนเวยนงาน

54. ตองพจารณาศกยภาพของผไดรบการหมนเวยนงาน 55. ตองพจารณาถงความสามารถทหลากหลาย (Capability)

ปญหาและอปสรรคของการหมนเวยน และขอควรค านงในการหมนเวยนงาน สมต สชฌกร. (2549) ไดสรปปญหา อปสรรคในการหมนเวยนงานไวมดงน

1. การก าหนดนโยบายการหมนเวยนงานไมชดเจน 2. ขาดการสนบสนนจากผบรหารระดบสงอยางจรงจง 3. ขาดการยอมรบในหมผบงคบบญชาตามสายงาน 4. ขาดความเขาใจของผรบการมอบหมนเวยนงาน 5. ผรบการหมนเวยนงานบางคนไมสามารถปฏบตหนาทในต าแหนงทอยในโปรแกรม

หมนเวยนงาน 6. แผนการไมเหมาะสมและไมรดกม 7. แผนการไมไดผานการพจารณา เหนชอบรวมกนของทกฝายทเกยวของ 8. แผนการจดท าขนอยางรบเรงและไมรอบคอบ 9. แผนการมงประโยชน เพยงดานใดดานหนง โดยไมค านงถงปญหาทจะเกดตามมา 10. ผบงคบบญชาทจะตองปลอยผรบการหมนเวยน อาจไมเตมใจเพราะสญเสยคนม

ความสามารถ 11. ผบงคบบญชาทจะตองรบการหมนเวยนงานอาจไมเตมใจเพราะจะตองมภาระในการ

สานงาน 12. ผบงคบบญชาทเกยวของในการหมนเวยนงานอาจมผซงตนเองพอใจจะใหด ารงต าแหนง

ตางๆ อยแลวอาจตงขอรงเกยจ 13. ผไดรบการหมนเวยนงานอาจตดนสยการท างานในลกษณะเดมและไมยอมปรบเปลยน

วธการท างานใหเหมาะสมกบงานในต าแหนงใหม 14. ผไดรบการหมนเวยนงานขาดความถนด (Aptitude) ในงานบางอยาง จงเรยนรงานชา

ไมเปนไปตามก าหนดระยะเวลา 15. ผไดรบการหมนเวยนงานปรบตวเขากบสงแวดลอมในบางหนวยงานทหมนเวยนไปด ารง

ต าแหนงไมได 16. ผไดรบการหมนเวยนงาน ไมสนใจทจะเรยนรงานบางต าแหนงอยางจรงจง จงสญเสย

เวลาโดยเปลาประโยชน 17. การหมนเวยนไปในสถานทท างานบางแหงอาจสรางภาระคาใชจายใหแกผไดรบการ

หมนเวยนงานมากเกนไป 18. หนวยงานทมบคคลากรนอยและมปรมาณงานมาเตมทจะไมมผใดปลกเวลามารวมใน

แผนการพฒนาผไดรบการหมนเวยนงาน 19. ผปฏบตงานเดมในต าแหนงทหมนเวยนงานไปไมเตมใจใหขอมลสารสนเทศ

32

20. ผปฏบตงานเดมไมยอมถายทอดความรและอาจถงขนปดบงจดส าคญในการท างานใหบรรลผล

21. การก าหนดระยะเวลาในการด ารงต าแหนงแตละต าแหนงสนไปท าใหไมไดเรยนรงานอยางแทจรง ท าใหการประเมนผลผดพลาด

22. การก าหนดระยะเวลายาวเกนความจ าเปน ท าใหผไดรบการหมนเวยนงานเหนอยหนาย เพราะต าแหนงงานบางต าแหนงงานไมอยในความคาดหวงของผนน

23. การก าหนดระยะเวลาใหเหมาะสม แตละต าแหนงอาจไมมบนทกขอมลจากการประเมนผลในการหมนเวยนงานครงกอนๆผรบผดชอบแผนการหมนเวยนงาน จะตองคาดการณและหาแนวทางปองกนแกไขปญหาและอปสรรค อนจะเปนผลเสยท าใหการหมนเวยนงานไมบรรลวตถประสงคทตองการ ผเกยวของทกฝายและทกคน จะตองมสวนรวมสนบสนน ดวยความเขาใจและยอมรบการหมนเวยนงาน จะน ามาซงผลดตอองคการโดยสวนรวมและไมค านงถงแตประโยชนของหนวยงานตนเองเทานน หากสามารถควบคมสถานการณไดดงกลาว การหมนเวยนงานกจะเกดผลดเปนประโยชนแกองคกรและบคคลได

นอกจากนนจากการศกษาปจจยและผลกระทบหากมการน าระบบหมนเวยนงาน (Job Rotation) มาใชในการพฒนาบคลากร : กรณศกษาธนาคารอาคารสงเคราะห ส านกงานใหญ ของ นางสาวลตา สมรภมพชต และคณะ (2546) พบวา พนกงานของธนาคารอาคารสงเคราะหเหนดวยวาจะมผลกระทบตอการน ามาใชในระดบมาก โดยพนกงานตองปรบตวใหเขากบสถานการณทเปลยนแปลงและไดตระหนกถงความเปลยนแปลงและความผนผวนของเหตการณตาง ๆ ทเกดขนไดงาย และเหนวาการหมนเวยนงานจะเปนการเปลยนแปลงพฤตกรรมของมนษย ท าใหเกดการตอตานภายในจตใจของผถกหมนเวยนงานอยในระดบมาก

ดงนน ในการจดท าระบบหมนเวยนงานภายในหนวยงาน จงตองค านงถงผลกระทบทอาจเกดขนจากการเปลยนแปลงของบคลากรแตละฝายซงเปนเรองทมความส าคญในการน านโยบายไปสการปฏบตใหเกดประสทธภาพ และจากบทความ เรอง การพฒนาบคคล Personnel Development (คนหาจาก ttp://www.rtna.ac.th/ departments/Law) ไดกลาวไววาการหมนเวยนงานมขอควรค านงดงน

ประการท 1 ลกษณะความยากงายของงานทจะหมนเวยนใหปฏบตนนจะตองมความใกลเคยงกบงานเดม ไมควรมความแตกตางกนมาก

ประการท 2 ผบรหารควรสรางทศนคตและความเขาใจทถกตองใหแกผปฏบตงานวาการหมนเวยนงานมใชการลงโทษ หากแตเปนการพฒนาใหผปฏบตงานไดมความรความสามารถในงานอนนอกเหนอจากงานเดมทไดปฏบตมาชวงเวลาหนงแลว

ประการท 3 ควรพจารณาความร ความสามารถของผปฏบตงานทจะมอบหมายใหหมนเวยนงานวา มคณลกษณะเหมาะสมทจะใหหมนเวยนงานหรอไม เพอทจะมไดเปนการสรางความเครยดหรอแรงกดดนใหกบผปฏบตงาน เชน ความวตกกงวลกบงานใหม ความกงวลเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงาน เปนตน

33

ประการท 4 ผบรหารควรใหค าปรกษา แนะน า เพอเปนการประเมนผปฏบตงานและอาจตองใหความชวยเหลอในการแกไขปญหาบางอยางทอาจเกดขนจากการปฏบตงาน โดยเฉพาะอยางยงในชวงแรกของการหมนเวยนงานซงผปฏบตงานอาจยงไมคนเคยกบงานใหม

ประการท 5 ควรมการวเคราะหประเมนผลการปฏบตงานภายหลงจากทไดมการหมนเวยนงานแลว เพอทจะไดน าไปปรบปรงแกไขใหเกดประสทธภาพยงขน โดยทการประเมนอาจก าหนดเปนชวงเวลาทเหมาะสม เชน ในขณะปฏบตงานเพอทจะทราบถงความกาวหนา ปญหาและอปสรรคทอาจเกดขนเพอหาทางแกไข หรอประเมนเมอเสรจสนงานและน าไปปรบปรงพฒนาตอไป

5) งานวจยทเกยวของกบการหมนเวยนงาน สมจตต และคณะ (2539) ไดศกษาความพงพอใจ บรรยากาศในการปฏบตงาน

และทศนคตตอการหมนเวยนสถานทปฏบตงานของโรงพยาบาลราชานกล ผลการศกษาพบวา 1. ความพงพอใจในงานบรรยากาศองคกร และทศนคตตอการหมนเวยนสถานทปฏบตงาน มความสมพนธกน 2. พยาบาลวชาชพและพยาบาลระดบตนมความพงพอใจในงานแตกตางกน 3. พยาบาลวชาชพและพยาบาลระดบตน มทศนคตตอการหมนเวยนสถานทปฏบตงานแตกตางกน 4. พยาบาลวชาชพและพยาบาลระดบตนมความเหนไมแตกตางกนในเรองบรรยากาศองคกร โดยภาพรวมจะเหนไดวาพยาบาลวชาชพมความพงพอใจในงานและทศนคตตอการหมนเวยนมากกวาพยาบาล ระดบตน คาเฉลยของความพงพอใจในงานบรรยากาศองคกรและทศนคตตอการหมนเวยนสถานทปฏบตงานอยในระดบมาก ลตา และคณะ (2546) ไดศกษาปจจยและผลกระทบหากมการน าระบบหมนเวยนงาน (JOB ROTATION) มาใชในการพฒนาบคลากร : กรณศกษาธนาคารอาคารสงเคราะห ส านกงานใหญ พบวา พนกงานสวนใหญใหความเหนวา การหมนเวยนงานจะท าใหการปฏบตงานมลกษณะทาทายความร ความสามารถ และพนกงานตองปรบตว ใหเขากบเพอนรวมงาน และผบงคบบญชาใหม ซงอาจจะสงผลตอขวญและก าลงใจในการท างาน โดยในการศกษาไดเสนอแนวทางแกไขคอ ธนาคารตองมนโยบายทชดเจน ก าหนดวตถประสงคและเปาหมายทจะท าใหพนกงานไดรบทราบถงประโยชนหรอความคมคาทจะไดรบ หากมการน าระบบการหมนเวยนงานมาใช ตลอดจนใหผบรหารในแตละระดบไดเขามามสวนรวมในการพจารณา โดยผทจะถกหมนเวยนงานตองเปนไปโดยความสมครใจของพนกงานผนนเพอใหเกดการยอมรบ ไมใชถกบงคบ ตลอดจนตองใหความเชอมนและหลกประกนในระบบ ความยตธรรมทจะน าระบบการหมนเวยนมาใชในการพฒนาบคลากร

เพลนพรรณ (2550) ไดศกษาเปรยบเทยบการหมนเวยนงานกบความพงพอใจในงานของพนกงานของพนกงานฝายผลตในองคการทมการหมนเวยนงานของ บรษท เอน ซ เอส กรป จ ากด และฝายผลตในองคการทไมมการหมนเวยนงาน ของบรษท ดรเฟลกซ จ ากด ผลการศกษาพบวา 1. พนกงานกลมตวอยางมระดบความพงพอใจในงานโดยรวมอยในระดบปานกลาง 2. พนกงานทมปจจยสวนบคคลคอเพศ อาย แตกตางกน มความพงพอใจในงานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .058 3. พนกงานในองคการทมการหมนเวยนงานกบพนกงานในองคการทไมมการหมนเวยนงานมความพงพอใจในงานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยพนกงานในองคการทไมมการหมนเวยนงาน มความพงพอใจในงาน (X = 3.46) พนกงานในองคการ

34

ทมการหมนเวยนงาน มความพงพอใจในงาน (X = 3.35) ซงผวจยมความเหนวา เนองมาจากการทพนกงานอาจมความรสกวาการหมนเวยนงานเปนเรองทยงยาก อกทงพนกงานอาจไมมความช านาญและขาดทกษะในงานทตองไดรบการหมนเวยนงาน รวมถงการหมนเวยนงานไมไดสงผลตอการมรายไดทเพมขนของพนกงาน และในการศกษาถงระยะการหมนเวยนงาน ผลการศกษาพบวา พนกงานทมระยะเวลาการหมนเวยนงานแตกตางกนมความพงพอใจในงานโดยรวมไมแตกตางกน ซงผวจยมความเหนวาระยะเวลาในการหมนเวยนงานอาจไมสงผลกระทบดานความพงพอใจในงานของพนกงาน เนองมาจากจะใชระยะเวลาสนหรอยาวในการหมนเวยนงานแตละครง ขนกบองคประกอบอนมากกวา อาทเชน ทกษะในการท างานทพนกงานตองใชในการหมนเวยนงาน

จ.อ.ทศพร สงขนาง (2554) ไดศกษาการหมนเวยนงานทมผลตอความตงใจในการเปลยนงานของทหารเรอชนประทวน : กรณศกษาทหารเรอชนประทวนในพนทกรงเทพและปรมณฑล ผลการศกษาพบวา 1. ระดบความตงใจในการเปลยนงานของทหารเรอชนประทวนอยในระดบปานกลาง 2. ทหารเรอชนประทวนสวนใหญจะมการหมนเวยนงาน 1-3 ครง คดเปนรอยละ 47.06 3. ทหารเรอชนประทวนทมยศ สงกด อายการท างานแตกตางกน มความต งใจในการเปลยนงานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 4. ทหารเรอชนประทวนทมการหมนเวยนงานมความตงใจในการเปลยนงานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยทหารเรอ ชนประทวนทมการหมนเวยนงานมากกวา 1-3 ครง (X = 3.26) มความตงใจในการเปลยนงานมากกวาทหารเรอชนประทวนทมการหมนเวยนงาน 1-3 ครง (X = 3.07) ซงผวจยเหนวาอาจเนองมาจากการหมนงานมากตองมการปรบตวเขากบต าแหนงใหม จงมทกษะการท างานของแตละบคคลไมเทากน บางต าแหนงใชทกษะมาก บางต าแหนงใชทกษะนอยจ งสงผลตอความตงใจในการเปลยนงานมความแตกตางกน สอดคลองกบงานวจยของ สภาภรณ (2550) ไดศกษาความสมพนธระหวางความพงพอใจในงานกบความตงใจเปลยนงานของพนกงาน พบวา ระดบความพงพอใจในงานของพนกงานอยในระดบปานกลางและระดบความตงใจเปลยนงานอยในระดบต า

กรมพฒนาฝมอแรงงาน (2553) ไดส ารวจความคดเหนเกยวกบแนวทางการสบเปลยนหมนเวยนงานของหนวยงานภายในกรมพฒนาฝมอแรงงาน พบวา บคลากรในสงกดสวนใหญเหนดวยทจะใหมการสบเปลยนหมนเวยนงานขาราชการของหนวยงานภายในกรมพฒนาฝมอแรงงาน จ านวน 461 ราย ไมเหนดวย จ านวน 74 ราย โดยผตอบแบบสอบถามเหนวาวธการหมนเวยนงานควรเปนไปดวยความสมครใจ จ านวน 251 ราย และรองลงมาเปนวธการใหกรมฯ ก าหนดทกหนวยงาน จ านวน 96 ราย การสบเปลยนหมนเวยนงานควรด าเนนการในทกระดบ จ านวน 364 ราย รองลงมาเฉพาะระดบช านาญการ 95 ราย และระยะเวลาการหมนเวยนงาน สวนใหญเหนวาควรก าหนด 1 ปขนไป จ านวน 292 ราย รองลงมา ควรก าหนด 6 เดอน ถง 1 ป จ านวน 107 ราย ทงน กรมพฒนาฝมอแรงงานไดก าหนดแนวทางการน าระบบการสบเปลยนหมนเวยนการท างานมาใชในการบรหารทรพยากรบคคล โดยไดก าหนดใหมการสบเปลยนหมนเวยนงานใหกบขาราชการไมนอยกวารอยละ 5 ของขาราชการในสงกดทงหมดโดยไมจ ากดต าแหนงและระดบ มระยะเวลาในการหมนเวยนงานอยางนอย 3 เดอน แตไมเกน 6 เดอน

35

กระบวนการเรยนร การพฒนาบคลากร คอ กจกรรมทไดรบการวางแผนและออกแบบอยางเปนระบบจากองคกร เพอพฒนาความรความสามารถ ทกษะ สมรรถนะ และทศนคตตาง ๆ ของสมาชกในองคกรทจ าเปนตอการท างานทงในปจจบนและอนาคต โดยทกคนในองคกร ไมวาจะเปนผบรหารหรอระดบปฏบตการ จะตองเปนผมสวนรวมในการท ากจกรรมการพฒนาบคลากร โดยผานไปทางงานทตนเองปฏบต นอกจากนการพฒนาบคลากรทดจะตองตอบสนองตอการเปลยนแปลงของงาน รวมถงการวางแผนและกลยทธในระยะยาวขององคกร เพอใหมนใจไดวาทรพยากรทใชไปนนไดประสทธผลและมประสทธภาพ การพฒนาบคลากรทเปนการพฒนาความร ความสามารถ ทกษะ สมรรถนะและทศนคตตาง ๆ เปนกระบวนการทด าเนนการใหคนเกดการเรยนรตอส งตาง ๆ อนจะท าใหบคคลเหลานนเกดพฒนาการและการเปลยนแปลงไปในทางทดขน ซงจะแสดงออกในรปของการเปลยนแปลงพฤตกรรมหรอความรสกนกคดอยางถาวร โดยเกดขนจากปฏสมพนธของบคคลกบสงแวดลอมหรอการกระตนอยางใดอยางหนง แมวากระบวนการเรยนรจะมหลายปจจยทท าใหความสามารถในการเรยนรของแตละบคคลแตกตางกน ทงในเรองของผลทเกดขนจากการพฒนาหรอเรยนรนน ความเรวในการเรยนรตอสงใดสงหนง แตขนตอนของพฒนาการหรอการเรยนรของบคคลยงมขนตอนทใกลเคยงกน โดยจะเรยกวากระบวนการเรยนร หรอ Learning Curve ทมขนตอนของพฒนาการเรยนรของบคคลเปน 4 ขนตอน (กระบวนการเรยนรของบคคล (Learning Curve) Reference : Applied on Accenture’s Mode. (2008)) ดงน

ขนตอนท 1 ขนตอนการรบร (Awareness) การเรยนรทเปนการพฒนาจนท าใหเกดความเปลยนแปลงพฤตกรรมหรอความรสกนกคดไดนน จะเรมตนจากการทบคคลจะตองรบรถงประเดนเนอหาสาระทตองการใหเกดการพฒนากอนเปนเบองตน

ขนตอนท 2 ขนตอนการเขาใจ (Understanding) เมอบคคลไดรบรไดแลววาประเดนหรอเนอหาสาระทมความส าคญ โดยเฉพาะอยางยงตอการปฏบตงานภายในองคกรแลว หากน ามาเปรยบเทยบกบตนเองวาประเดนหรอสาระส าคญนน ตนเองมคณสมบตทเออหรอเปนไปตามสาระส าคญนนหรอไม หรอเหนวาเปนสงทมประโยชนทหากน าสาระส าคญนนมาใชในการปฏบตงานของตนเอง และการท างานรวมกบผอนแลว บคคลกจะเกดความเขาใจในประเดนและเนอหาสาระดงกลาวอยางเปนรปธรรมทมความเกยวของกบตนเองมากขน

ขนตอนท 3 ขนตอนการยอมรบและปฏบตตาม (Buy-in) เมอบคคลเขาใจถงความส าคญของประเดนหรอสาระส าคญทเกยวของโดยตรงตอการปฏบตงานของตนเองและการงานรวมกบผอนแลว ซงไดท าใหบคคลเหนถงประโยชนทจะเกดขนกบตนเอง เมอท าการพฒนาหรอเปลยนแปลงตนเองใหเปนไปตามสาระส าคญนน หรอเหนขอเสยทจะเกดขนกบตนเอง หากไมท าการพฒนาหรอเปลยนแปลงตนเองใหดขน เพอใหเปนไปตามสาระส าคญดงกลาว.

36

ขนตอนท 4 ขนตอนการยดถอวาเปนสวนหนงของตนเอง (Ownership) เมอบคคลไดลงมอปฏบตโดยการพฒนาหรอปรบเปลยนตนเองแลว และพบวาไดรบผลตามทคาดหวงไว โดยเฉพาะผลทเกดขนกบตนเอง กจะรสกผกพนตอการกระท าในการพฒนาหรอเปลยนแปลงตนเองในประเดนหรอสาระส าคญนน จนท าใหยดถอวาเปนสวนหนงของตนเองและปฏบตอยางตอเนองอยางเปนธรรมชาต รวมทงจะท าการถายทอดหรอโนมนาวใหบคคลอน ๆ มการปฏบตตามดวย กระบวนการเรยนร (Learning Curve) น จงเปนพฒนาการของบคคลทท าใหเกดการเปลยนแปลงทงในระดบปจเจกบคคล และระดบสงคม ทจะกลายเปนวฒนธรรมขององคกรไดตอไปดวย โดยเมอน าไปใชรวมกบยทธศาสตรการพฒนาบคลากร สามารถทจะออกแบบหรอจดท ากลยทธไดอยางถกตองและเหมาะสม ในการก าหนดกจกรรมหรอโครงการเพอใหบคคลเกดพฒนาการไดอยางเปนล าดบ ๆ ไป ซงจะท าใหการพฒนาบคลากรเกดประสทธภาพ และประสทธผลสงสด อกทงเกดพฒนาการหรอการเปลยนแปลงทดในระยะยาวอกดวย แตหากวาก าหนดยทธศาสตรการพฒนาบคลากรไมถกตองตามล าดบของกระบวนการเรยนรดงกลาว ผลของการพฒนาบคลากรอาจไมส าเรจตามเปาหมายและวตถประสงคได กลาวคอ การก าหนดยทธศาสตรการพฒนาบคลากรตองทราบกอนวา สงทตองการพฒนาไดแกอะไร และสภาพทเปนอยของบคลากรอยในขนตอนใดของกระบวนการเรยนร เพอน าไปใชออกแบบกจกรรมหรอโครงการในการพฒนาบคลากรไดอยางถกตองและเหมาะสม ทงน กระบวนการเรยนร หรอ Learning Curve จงไดเชอมโยงเขากบสาระส าคญทตองการพฒนาหรอเปลยนแปลงดวย โดยขนตอนการรบร หรอ Awareness เหมาะส าหรบการพฒนาในเรองการเสรมสรางความร (Knowledge) การศกษา การถายทอดขอมลตาง ๆ และวการปฏบตทจะท าใหเกดทกษะ (Skill) ในการปฏบตตอไป สวนในขนตอนของการเขาใจหรอ Understanding เหมาะส าหรบการพฒนาในเรองทกษะ (Skill) ตาง ๆ ทตองการมการลงมอปฏบตจรงเพอใหเกดความช านาญ และรบรไดวาเมอไดปฏบตแลวจะท าใหเกดผลอยางไร โดยเฉพาะอยางยงผลทเกดขนกบตวผปฏบตเอง ซงจะท าใหบคคลเรมมการเปลยนแปลงกระบวนการทางความคด (Attitude) ของตน มความเขาใจและความเชอตอสงทปฏบตมากขนดวย ในขนตอนของการยอมรบและปฏบตตาม หรอ Buy-in เหมาะส าหรบการพฒนาในเรองทศนคต (Attitude) ของบคคล ทเมอบคคลไดรบรและเขาใจถงสงทควรปฏบต และผลทจะเกดขนตามมาจากการปฏบตตามแลว บคคลกจะลงมอปฏบตหรอพฒนาตนเองใหเปนไปตามนนอยางเตมใจ ทถอเปนการเปลยนแปลงตนเองจากภายในของแตละคนเปนส าคญ สวนขนตอนของการยดถอวาเปนสวนหนงของตนเอง หรอ Ownership เหมาะส าหรบการพฒนาเพอปลกฝงใหแตละบคคลมพฤตกรรมหรอการปฏบตตอเรองทเปนประเดนหรอสาระส าคญอยางเตมท จนกลายเปนลกษณะนสย (Trait) หรอบคลกภาพของตนเองในทสด การพฒนาบคลากรตามกระบวนการเรยนรน จะตองเปนไปตามล าดบอยางถกตอง โดยตองเหนผลหรอประสบความส าเรจในการพฒนาในขนนนกอน การพฒนาในขนตอไปจงจะบรรลผลไดตามมา ซงท าใหการพฒนาบคลากรแตละขนตอนของกระบวนการเรยนรจงใชระยะเวลาในการพฒนามากนอยแตกตางกน กลาวคอ ขนตอนการรบร หรอ Awareness มแนวโนมในการใชเวลา

37

นอยทสดส าหรบการพฒนาและเหนผลส าเรจตามวตถประสงค ในขณะทขนตอนการยดถอวาเปนสวนหนงของตนเอง หรอ Ownership มแนวโนมในการใชเวลามากทสดในการพฒนาและการบรรลผลตามวตถประสงค แตอยางไรกด ระยะเวลาการพฒนาแตละขนตอนกยงขนอยกบปจจยอน ๆ ประกอบดวย เชน ความสามารถในการเรยนรของแตละบคคล เครองมอท ใชการเรยนร สภาพแวดลอมขององคกร บรรยากาศการเรยนร ระบบและการสงเสรมจากผบรหารหรอองคกร ฯลฯ ซงจะท าใหการพฒนาบคลากรในแตละขนตอนใชเวลาไดรวดเรวหรอยาวนานมากขน แมวากระบวนการเรยนรจะเปนสงทเกดผลการพฒนาขนในบคคลแตละคนเปนส าคญ ท าใหความสามารถในการเรยนรของแตละบคคล รวมไปถงความพรอมทางรางกายและจตใจ ทศนคต และบคลกภาพ เปนสงทมผลตอความส าเรจและระยะเวลาทใชในการเรยนรและพฒนา แตอกองคประกอบอกสวนหนงทมผลอยางส าคญตอกระบวนการเรยนรดวยคอ สภาพแวดลอมขององคกร ความพรอมของระบบและเครองมอการพฒนาบคลากร การสนบสนนจากผบรหาร และระบบการบรหารทรพยากรอน ๆ ทเกยวของ และจากการทในแตละขนตอนของกระบวนการเรยนรมความหมายทแตกตางกน ท าใหเทคนคหรอวธการทใชในการพฒนาบคลากรเพอใหบรรลผลส าเรจอยางมประสทธภาพตามวตถประสงคของขนตอนนน ๆ ของกระบวนการเรยนรกตองแตกตางกนดวย กลาวคอ ในการสรางใหบคคลเกดการรบร หรอ Awareness (ขนตอนท 1) จะเกดจากการศกษา ฝกอบรม ไดรบการประชาสมพนธ และเมอบคคลเกดการรบรหรอมความรในสงทตองการพฒนาแลว กจะใชวธการทผเรยนรตองลงมอปฏบต ฝกฝน หรอน าสงทไดเรยนรมานน มาประยกตใชอยางเปนรปธรรมมากขน เชน การใชเทคนค OJT (On the job Training) การลงมอปฏบตจรง ฯลฯ เพอใหเกดความเขาใจ หรอ Understanding (ขนตอนท 2) อยางถกตองมากขน และการพฒนาใหบคคลเกดการยอมรบและปฏบตตามหรอ Buy-in (ขนตอนท 3) นน มกใชวธการทจะใหบคคลไดมโอกาสในการใชความรความใจจากสงทไดพฒนามาแลวมากขน โดยใชวธการเวยนงาน (Job Rotation) การมอบหมายใหท างานทมความซบซอนและขอบเขตงานมากขน (Job Enrichment and Enlargement) โดยองคกรจะมสวนในการสนบสนนมากขนดวยในการพฒนาขนตอนน เมอบคคลรบรไดถงประโยชนทไดรบจากการปฏบตและพฒนาตนเองแลว การปลกฝงใหมความสามารถในการปฏบตงาน หรอพฤตกรรมทเหมาะสมอยางตอเนองและสม าเสมอ จนกลายเปนสวนหนงของตนเอง หรอ Ownership (ขนตอนท 4) นน วธการพฒนาทมกน ามาใชเพอใหเกดการพฒนาดงกลาวกจะเนนใหเกดกระบวนการสงเคราะหและวเคราะหดวยตนเองมากขน รวมทงกระตนใหบคคลเกดความภาคภมใจในการปฏบตสงทไดท าการพฒนามานน เชน การใหบคคลนนเปนผถายทอดใหกบบคคลอนดวยการเปนพเลยง การสอนงาน การเปนวทยากร ฯลฯ

ความร ความสามารถ ทกษะ และสมรรถนะบคลากรและวธในการพฒนาขดสมรรถนะบคลากร ก.พ. ไดก าหนดหมวดหมคณสมบตทจ าเปนของขาราชการพลเรอนสามญไว ไดแก ความรความสามารถ ทกษะ และสมรรถนะทจ าเปนส าหรบการปฏบตงานในต าแหนงประเภททวไป วชาการ และอ านวยการ ตามนยหนงสอส านกงาน ก.พ. ท นร 1008/ว 27 ลงวนท 129 กนยายน 2552 โดยในแตละขอมค าจ ากดความ ดงน

38

ความรความสามารถ ส านกงาน ก.พ. ไดใหค าจ ากดความของความรความสามารถไววา “องคความรตาง ๆ ทใชในการปฏบตงานในต าแหนง” ซงหากน ามาขยายความและศกษาเพมเตม โดยอางองพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน ไดใหค าจ ากดความของค าวา ความร ไววา “สงทสงสมมาจากการศกษาเลาเรยน การคนควา หรอประสบการณ รวมทงความสามารถเชงปฏบตและทกษะ; ความเขาใจหรอสารสนเทศทไดรบมาจากประสบการณ; สงทไดรบมาจากการไดยน ไดฟง การคด หรอการปฏบต จะเหนไดวา ความรความสามารถนน จะตองพฒนา เสรมสรางได โดยผานกระบวนการเรยนรตาง ๆ และตองจ าเปนตอการปฏบตงานในต าแหนงนน ๆ ดวย ทกษะ ส านกงาน ก.พ. ไดใหค าจ ากดความของทกษะไววา การน าความรมาใชในการปฏบตงานจนเกดความช านาญ และคลองแคลว” และหากอางองจากพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน ทกษะ หมายถง “ความสามารถ. ความถนด, ความช านาญ, ฝไมลายมอ, ความสามารถเฉพาะ” และหากกลาวโดยสรป ทกษะ หมายถง การน าความรมาใหใหเกดความสามารถ ความถนด และช านาญ สมรรถนะ ส านกงาน ก.พ. ไดใหค าจ ากดความของสมรรถนะวา “คณลกษณะเชงพฤตกรรม ทเปนผลมาจากความรความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะอน ๆ ทท าใหบคคลสรางผลงานไดโดดเดนในองคการ” ซงเนนไปทพฤตกรรมทแสดงออกมา รวมไปถงคณลกษณะ ซงเปนผลมาจากความรความสามารถ ทกษะ ดงนน จงไมมสวนของความร ความสามารถ ทกษะ แทรกอยในสมรรถนะ มเพยงพฤตกรรมทเกดจากคณลกษณะเทานน สมรรถนะททางส านกงาน ก .พ. ไดก าหนดนน ประกอบไปดวย - สมรรถนะหลก คอ สมรรถนะทขาราชการทกคนจ าเปนตองม โดยทวไปสมรรถนะหลกนนจะเนนไปทพฤตกรรมกวาง ๆ ในการปฏบตงานคอนขางมาก เนองจากสมรรถนะหลกมวตถประสงคเพอสะทอนและชแนะแนวทางใหกบขาราชการในการปฏบตตนใหเกดพฤตกรรมหรอวฒนธรรมตามทตองการ สมรรถนะหลกท ก.พ. ก าหนดม 5 ดาน ไดแก การมงผลสมฤทธ บรการทด การสงสมความเชยวชาญในงานอาชพ การยดมนในความถกตองชอบธรรมและจรยธรรม และการท างานเปนทม การมงผลสมฤทธ หมายถง ความมงมนจะปฏบตหนาทราชการใหดหรอใหเกนมาตรฐานทมอย โดยมาตรฐานนอาจเปนผลการปฏบตงานทผานมาของตนเอง หรอเกณฑวดผลสมฤทธทสวนราชการก าหนดขน อกทงยงหมายรวมถงการสรางสรรคพฒนาผลงานหรอกระบวนการปฏบตงานตามเปาหมายทยากและทาทายชนดทอาจไมเคยมผใดสามารถกระท าไดมากอน บรการทด หมายถง ความตงใจและความพยายามของขาราชการในการใหบรการตอประชาชน ขาราชการ หรอหนวยงานอน ๆ ทเกยวของ การสงสมความเชยวชาญในการงานอาชพ หมายถง ความสนใจใฝร สงสม ความรความสามารถของตนในการปฏบตหนาทราชการดวยการศกษา คนควา และพฒนาตนเองอยางตอเนอง จนสามารถประยกตใชความรเชงวชาการและเทคโนโลยตาง ๆ เขากบการปฏบตราชการใหเกดผลสมฤทธ

39

การยดมนในความถกตองชอบธรรมและจรยธรรม หมายถง การด ารงตนและประพฤตปฏบตอยางถกตองเหมาะสมทงตามกฎหมาย คณธรรม จรรยาบรรณแหงวชาชพ และจรรยาขาราชการเพอรกษาศกดศรแหงความเปนขาราชการ การท างานเปนทม หมายถง ความตงใจทจะท างานรวมกบผอน เปนสวนหนงของทม หนวยงาน หรอสวนราชการ โดยผปฏบตมฐานะเปนสมาชก ไมจ าเปนตองมฐานะหวหนาทม รวมทงความสามารถในการสรางและรกษาสมพนธภาพกบสมาชกในทม - สมรรถนะเฉพาะตามลกษณะงานทปฏบต ก.พ. ก าหนดไวทงสน 16 ดาน ก าหนดให สวนราชการสามารถเลอกสมรรถนะเฉพาะตามลกษณะงานทปฏบตตามทก าหนดไวในค าอธบายรายละเอยดฯ ของสวนราชการอยางนอย 3 สมรรถนะ ใหเหมาะสมกบหนาทและความรบผดชอบของต าแหนงประเภททวไป วชาการ และอ านวยการ ซงส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการไดก าหนดสมรรถนะเฉพาะตามลกษณะงานทปฏบตของต าแหนงในสงกด

วธในการพฒนาขดสมรรถนะบคลากร วธในการพฒนาบคลากร (อางถงใน http://urarat.blogspot.com/2010/11/9.html)

สามารถพฒนาได 9 วธ คอ 1. การเรยนรในงาน / การสอนงาน (Coaching) หมายถง การสอนงานใหบคลากรท

ปฏบตงานในหนวยงาน มความสามารถในการปฏบตงานไดมประสทธภาพมากยงขน

วตถประสงคเพอพฒนาขดสมรรถนะใหเปนไปตามมาตรฐานของงาน 2. การประชมแกปญหา (Meeting) หมายถง การประชมเฉพาะเรองและเฉพาะกลมบคคลท

เกยวของ เพอใหกลมบคคลดงกลาวไดมการพฒนาและแสดงขดความสามารถในการแกปญหาไดอยางมประสทธภาพ

วตถประสงค เพอหาแนวทางในการแกปญหา พฒนาเทคนคการแกปญหา ระบความสามารถของแตละบคคลพฒนาการมสวนรวม

3. การหมนเวยนงาน (Job Rotation) หมายถง การสบเปลยนหมนเวยนใหบคลากรปฏบตงานทแตกตางกน ในแตละชวงเวลา

วตถประสงค เพอพฒนาใหมความรกวางขวางในงานทหลากหลาย 4. การมอบหมายโครงการพเศษ (Project Assignment) หมายถง การมอบหมายโครงการ /

งานพเศษใหบคลากรเปาหมายไดปฏบตเพอใหบคลากรไดพฒนาความสามารถของตนเอง วตถประสงค เพอพฒนาขดสมรรถนะทางเทคนค พฒนาความเชยวชาญและความช านาญ 5. การมอบหมายงานเปนทม (Team Assignment) หมายถง การมอบหมายงานใหกบกลม

บคลากรไปปฏบตงานรวมกน วตถประสงค เพอพฒนาความสามารถทจะน าและมสวนรวมในกจกรรมกลม พฒนาทกษะ

การจดการในเบองตน (Pre – Managerial)

40

6. หลกสตรการฝกอบรมภายในองคการ (In-house Training) หมายถง การจดหลกสตรฝกอบรมใหกบบคลากรในองคการโดยเชญผเชยวชาญภายนอกมาเปนวทยากร หรออาจจะมการจดบทเรยนออนไลน

วตถประสงค เพอพฒนาทกษะในการปฏบตงาน 7. หลกสตรการฝกอบรมภายนอกองคการ (External Training) หมายถง การสงกลม

บคลากรเปาหมายไปอบรมภายนอกทงการอบรมระยะสน และระยะปานกลาง วตถประสงค เพอพฒนาทกษะในการปฏบตงาน 8. การเรยนรดวยตนเอง (Self Access) หมายถง บคลากรเรยนรดวยตนเอง วตถประสงค เพอพฒนาทกษะในการปฏบตงาน เพมศกยภาพใหกบตนเอง 9.การศกษาแบบทางการ (Education) หมายถง การสนบสนนใหบคลากรศกษาตอใน

ระดบสง เชน การศกษาในระดบปรญญาโท หรอปรญญาเอก การจดท าแผนพฒนารายบคคล การจดท าแผนพฒนารายบคคล หรอ ID Plan เปนการก าหนดแผนการพฒนาบคลากรเพอสงเสรมใหเกดศกยภาพในการปฏบตงาน โดยเฉพาะอยางยงคณสมบตดานความรความสามารถ ทกษะ และสมรรถนะเฉพาะตามลกษณะงานทปฏบต ทมบทบาทความรบผดชอบสงขนหรอซบซอนขนไดอยางถกตองและเหมาะสม ทงกบ - ตวบคคลทไดรบการพฒนาเอง ทควรไดรบการพฒนาศกยภาพทเปนคณสมบตในการปฏบตงานไดอยางถกตองตามระดบคณสมบตทแตละบคคลมอยในปจจบน ดวยวธการหรอแนวทางการพฒนาทเหมาะสมกบลกษณะของบคคลนน ๆ - ความจ าเปนของคณสมบตทมตอการปฏบตงานในแตละต าแหนงงานทมความแตกตางกน อนท าใหแตละบคคลควรไดรบการพฒนาทถกตองและเหมาะสมตอลกษณะงานทจะตองปฏบตตอไปดวย - ความพรอมของระบบการบรหารจดการทางดานการพฒนาบคลากรของหนวยงาน ทจะชวยสงเสรมใหเกดโอกาสหรอชองทางตาง ๆ ในกจกรรมการพฒนาคณสมบตและศกยภาพของบคคล - ทศทางการเตบโต และกลยทธในการด าเนนภารกจของหนวยงาน ทผบรหารหรอบคลากรของหนวยงานจะตองมคณสมบตและสมรรถนะตาง ๆ ทถกตอง เหมาะสมและสอดคลอง เพอใหสามารถปฏบตงานตามกลยทธหรอภารกจขององคกรไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล การพฒนาบคลากรเปนภารกจทส าคญของแตละองคกรทจะตองด าเนนการอยางเปนระบบ โดยมความชดเจนในเนอหาหรอคณสมบตของบคคลทตองการพฒนา ซงจะตองเปนคณสมบตทมความจ าเปนตอการปฏบตงานทจะตอบสนองใหงานขององคกรบรรลเปาหมายในทสด ทงทเปนคณสมบตทจ าเปนตอการปฏบตงานในปจจบนและคณสมบตทเปนศกยภาพส าหรบการปฏบตงานในอนาคต ซงการพฒนาบคากรอยางเปนระบบนจะตองมการด าเนนการอยางตอเนองดวย เพอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลในการพฒนาคณสมบตของบคลากรไดอยางแทจรง และครบถวน ดงภาพท 2 (รายงานผลการด าเนนงาน โครงการก าหนดแผนพฒนารายบคคลส าหรบผสบทอดต าแหนง ของส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ, 2555)

41

ภาพท 2 กระบวนการพฒนาบคลากรอยางเปนระบบและตอเนอง (Qualification Development Cycle)

(1) การส ารวจเพอใหทราบถงคณสมบตทควรท าการพฒนา (Assess & identify qualifications to develop) ทเปนการก าหนดถง

- การก าหนดวาบคลากรควรมคณสมบตทจ าเปนอะไรบาง ทใชในการปฏบตงานปจจบนและเพอเสรมสรางใหเกดศกยภาพส าหรบรองรบการปฏบตงานในอนาคต อนจะตอบสนองตอวตถประสงคในการด าเนนงานขององคกร

- การก าหนดวาบคลากรมระดบคณสมบตตามทก าหนดไวอยในระดบใด เพอใหทราบถงจดแขง จดออนทเปนอยในปจจบนของบคลากร ซงจะเปนขอมลส าหรบน าไปใชในการจดท าแผนการพฒนาบคลากรตอไป

(2) การก าหนดแผนในการพฒนารายบคคลทเหมาะสมกบลกษณะทเปนอยของแตละบคคลและองคกร (Indentify Individual Development Plan) ซงจะระบถงคณสมบตทควรไดรบการพฒนาของแตละบคคล รวมทงแนวทางหรอวการพฒนาทเหมาะสมกบลกษณะของบคคลและความพรอมขององคกรในการสนบสนนสงเสรมชองทาง เครองมอ และระบบตาง ๆ ในการพฒนาบคลากร

(3) ด าเนนการพฒนาตามแผน ID Plan (Individual Development Plan) ทก าหนด (Enabling & Monitor Development) โดยตดตามความกาวหนาของการด าเนนการพฒนาเปนระยะ ๆ ซงเปนการตดตามผลการพฒนาบคลากรวาไดมการปฏบตตามทไดก าหนดไวใน ID Plan อยางครบถวนแลว ซงจะท าใหเกดความมนใจในเบองตนวา คณสมบตของบคลากรมแนวโนมทจะเกดการพฒนาใหสงขนตามวตถประสงคทไดคาดหวงไว

(4) ประเมนผลคณสมบตทไดรบการพฒนาเพอน าไปใชเปนขอมลในการพฒนาบคลากรอยางตอเนอง (Reassess the qualifications) เพอน าไปใชเปนขอมลในการพฒนาบคลากรอยางตอเนอง ซงเปนการตดตามและประเมนผลถงการพฒนาระดบคณสมบตวาบคลากรมคณสมบตสงขนมากนอยเพยงใด ภายหลงจากทไดด าเนนการตามแผนการพฒนาบคลากรแลว ซงควรจะตองก าหนดรปแบบการตดตามผลทถกตอง เหมาะสมทงในเรองของวธการตดตามผล เครองมอ และระยะเวลาทควรท าการตดตามผลภายหลงจากด าเนนการพฒนา และเมอทราบถงผลการพฒนาโดยการตดตามและ

Assess & identify qualifications to

develop การส ารวจเพอใหทราบถงคณสมบต

ทควรท าการพฒนา

Indentify ID Plan การก าหนดแผนในการพฒนา

รายบคคลทเหมาะสมกบลกษณะทเปนอยของแตละบคคลและองคกร

Enabling & Monitor

Development ด าเนนการพฒนาตามแผน ID

Plan ทก าหนด โดยตดตามความกาวหนาของการ

ด าเนนการพฒนาเปนระยะ ๆ

Reassess the qualifications

ประเมนผลคณสมบตทไดรบการพฒนาเพอ

น าไปใชเปนขอมลในการพฒนาบคลากรอยาง

ตอเนอง

42

ประเมนผลตามขนตอนท 4 แลว ควรจะน าผลทไดไปเปนขอมลส าหรบการจดท าหรอปรบปรงแผนการพฒนาบคลากรตอไป ซงจะท าใหเกดความตอเนองในการพฒนาบคลากรภายในองคกรอยางเปนระบบ

ระบบพเลยง ความหมายของ Mentoring วนดา ชวงษ (อางถงในคมอพฒนาตนเองส าหรบนกบรหาร เรอง การพฒนาขาราชการโดยการเปนพเลยง) ใหทรรศนะวา “Mentoring” เปนวธการพฒนาบคคลวธหนง โดยรนพ หรอผทอยในระดบต าแหนงสงกวา โดยเฉพาะระดบผบรหารในหนวยงาน ใหค าปรกษาแนะน า ใหความชวยเหลอแกรนนอง หรอผทอยในระดบต าแหนงต ากวา เพอใหรนนองมความสามารถในการปฏบตงานสงขน มศกยภาพ ส ามารถเลอนระดบขนเปนผบรหารทมประสทธภาพ โดยผทอยในระดบต าแหนงสงกวาหรอรนพซงคอยชวยเหลอแนะน าประคบประคองผอยในระดบต าแหนงต ากวาหรอรนนอง มค าในภาษาองกฤษ เรยกวา Mentor สวนรนนองนนมค าใชเรยกอยหลายค า เชน Mentoree, Protege, Mentee เปนตน บางองคกรจะเรยกระบบพเลยง หรอ Mentoring System นวา Buddy System เปนระบบทพจะตองดแลเอาใจใสนอง คอยใหความชวยเหลอและใหค าปรกษาแนะน าเมอ Mentee มปญหาสวนใหญองคกรจะก าหนดใหมระบบการเปนพเลยงใหกบพนกงานใหมทเพงเขามาท างาน ผทเปน Mentor จะเปนพนกงานทปฏบตงานมากอนทไมใชหวหนาโดยตรง ทงน คณสมบตหลกทส าคญของบคคลทจะท าหนาทพเลยงใหแกพนกงานใหมนน จะตองเปนบคคลทมทศนคต หรอความคดในเชงบวก (Positive Thinking) มความประพฤตดสามารถปฏบตตนใหเปนตวอยางทดแก Mentee ไดบทบาทและหนาททส าคญของ Mentor ไดแก การถายทอดขอมลตาง ๆ ภายในองคกรใหพนกงานใหมรบทราบ รวมถงจะตองเปนผใหค าปรกษาและชแนะแนวทางในการปฏบตตนเพอปรบตวใหเขากบวฒนธรรมองคกร ตลอดทงตองมการตรวจสอบและตดตามผลความร ความเขาใจในขอมลทใหกบพนกงานใหม ดวย การ Mentoring นอกจากใชกบพนกงานใหมแลว ยงสามารถน าวธการนมาใชกบพนกงานทปฏบตงานในองคกรมากอน (บทความโดยอญชล ธรรมะวธกล: เทคนคการนเทศ: ระบบพเลยงและการใหค าปรกษา (Mentoring)http://panchalee.wordpress.com/2009/07/28/ mentoring/) ระบบพเลยงเปนวธหนงในการพฒนาบคลากร โดยมพเลยงทมประสบการณมากกวาและอยในระดบต าแหนงทสงกวาใหค าปรกษาแนะน า สอนงาน และชแนะแนวทางแกรนนอง ซงมประสบการณนอยกวาและอยในระดบต ากวา เพอใหเกดการเรยนร และมประสทธภาพในการปฏบตงานไดตามเปาหมายขององคกร

นอกจากน คณวรรณวรางค ทพเสนย ไดกลาวไวใน หนงสอกระแสคน กระแสโลก (ส านกงาน ก.พ. หนา 45 - 49 กนยายน 2553) (เปดโลกความร พฒนาทนมนษย) เผยแพรในหนงสอพมพมตชนสดสปดาห ฉบบประจ าวนท 20 - 26 มนาคม 2552 วา ระบบพเลยง (mentoring system) เปนกระบวนการถายทอดความรแบบตวตอตว แบบระยะยาวจากเพอนรวมงานทมความรประสบการณและความเขาใจงานมากกวา ไปยงพนกงานใหมหรอเพอนรวมงานทมความรและประสบการณนอยกวา ระบบพเลยงอาจจะถอเปนการฝกงานรปแบบหนง เนองจากเปนกระบวนการพฒนาเชงสนบสนนและใหก าลงใจในระบบพเลยง อาจจะมการน าประเดนทเปนเรองสวนตว มาปรกษาหารอกนไดดวย พเลยงกบนองเลยงกจะมความสมพนธทใกลชดกนมากกวา โดย

43

พเลยงไมจ าเปนตองเปนหวหนางาน แตอาจจะเปนเพอนรวมงานทมต าแหนงสงกวาและประสบการณมากกวา ซงอยในหนวยงานเดยวกนหรอตางหนวยงานกนกได โดยทวไประบบพเลยงจะใชเวลาคอนขางนาน เพราะทงสองฝายจะตองสรางความคนเคย ความสมพนธและความเขาใจซงกนและกน นอกจากนพเลยงยงเปนทปรกษาใหแกผอยในความดแลเมอมปญหาหรอเกดความสบสนและทส าคญพเลยงจะตองเปนแบบอยางทดทงในเรองพฤตกรรม จรยธรรมและการท างานใหสอดคลองกบความตองการขององคกรดวย ดงนน กจกรรมตาง ๆ ของระบบพเลยงนนมเปาหมายทงในระดบองคกรและระดบบคคล

การสรางระบบพเลยงในทท างานจะเปนประโยชนตอการด าเนนการสบเปลยนหมนเวยนงาน โดยผเปนนองเลยง (Mentee) จะไดรบความชวยเหลอและค าแนะน าแบบรายบคคล ไดฝกงานกบผทมประสบการณในงานนน ๆ อยางใกลชด มโอกาสไดรบมอบหมายงานททาทายและไดรบการสนบสนนใหกาวหนาไดมากขน ส าหรบพเลยง (Mentor) จะไดรบรมมมองใหม ๆ พฒนาภาวะผน าหรอการเปนผบงคบบญชาทดและทกษะการสอสารและการสรางสมพนธภาพทดกบบคคลอน ขยายเครอขายความรวมมอใหกวางขวางขน เปนตนแบบทไดรบการยอมรบและชนชมจากทรพยากรบคคลในองคกรในแงขององคกร แตทงน ผทจะท าหนาทเปนพเลยงไดดนน จะตองเปนผมความรในงานนน ๆ เปนอยางด รวมทงเปนผมมนษยสมพนธอนดระหวางบคคล มทกษะในการสอสารและมอบหมายงาน