TATA DIOSPA MUSHUK RIMANAN

Señorninchi Jesukristusalvawananchikunapa alli rimanan

San Martin kechwapi killkadu

El Nuevo Testamentode nuestro Señor Jesucristo

en el idiomaquechua de San Martín

El Nuevo Testamentode nuestro Señor Jesucristo

en el idiomaquechua de San Martín

Primera edición, 1992Segunda edición, 2008

Publicado por© La Liga Bíblica 2008

Usted es libre de copiar, distribuir y comunicarpúblicamente la obra bajo las condiciones siguientes:· Reconocimiento. Debe reconocer los créditos de laLiga Bíblica (pero no de una manera que sugiera quetiene su apoyo o apoyan el uso que hace de su obra).· No comercial. No puede utilizar esta obra para nescomerciales.· Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformaro generar una obra derivada a partir de esta obra.

CONTENIDO

· · · · · · · · · · · · · · · · · · Mt · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5San Marcos · · · · · · · · · · · · · · · · · Mr · · · · · · · · · · · · · · · · · · 80San Lucas · · · · · · · · · · · · · · · · · · Lk · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 124San Juan · · · · · · · · · · · · · · · · · · Jn · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 204Hechos · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Hch · · · · · · · · · · · · · · · · · · 262Romanos · · · · · · · · · · · · · · · · · · Ro · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3301 Korintios · · · · · · · · · · · · · · · · · 1 Kor · · · · · · · · · · · · · · · · · 3612 Korintios · · · · · · · · · · · · · · · · · 2 Kor · · · · · · · · · · · · · · · · · 392Galatas · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Ga · · · · · · · · · · · · · · · · · · 412Efesios · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Ef · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 424Filipenses · · · · · · · · · · · · · · · · · · Fili · · · · · · · · · · · · · · · · · · 435Kolosenses · · · · · · · · · · · · · · · · · Kol · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4421 Tesalonisenses · · · · · · · · · · · · · · 1 Te · · · · · · · · · · · · · · · · · 4492 Tesalonisenses · · · · · · · · · · · · · · 2 Te · · · · · · · · · · · · · · · · · 4561 Timoteo · · · · · · · · · · · · · · · · · · 1 Ti · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4602 Timoteo · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2 Ti · · · · · · · · · · · · · · · · · · 469Tito · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Tit · · · · · · · · · · · · · · · · · · 475Filemon · · · · · · · · · · · · · · · · · · · File · · · · · · · · · · · · · · · · · · 479Hebreos · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Heb · · · · · · · · · · · · · · · · · · 481Santiago · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Sant · · · · · · · · · · · · · · · · · 5051 Pedru · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 1 Pe · · · · · · · · · · · · · · · · · 5132 Pedru · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2 Pe · · · · · · · · · · · · · · · · · 5231 Juan · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 1 Jn · · · · · · · · · · · · · · · · · 5292 Juan · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2 Jn · · · · · · · · · · · · · · · · · 5383 Juan · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3 Jn · · · · · · · · · · · · · · · · · 540Judas · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Judas · · · · · · · · · · · · · · · · · 542Apokalipsis · · · · · · · · · · · · · · · · · Apo · · · · · · · · · · · · · · · · · · 545

Salmos · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Sal · · · · · · · · · · · · · · · · · · 583

Mana yachananchi rimanakunata· · · · Glosario · · · · · · · · · · · · · · · 607

5

Kaymi Jesukristupa ayllunkuna.(Lk 3.23-38)

1 1Ñawpa tiempu *Jesukristunasirkan alli kamachikuk Davidpa

namanta. 2Abrahamka karkan Isakpatatan. Isakka karkan Jakobopa tatan.

napa tatan. 3Judaka karkan FarespaSarapa tatan. Farespa Sarapa mamankarkan Tamar. Fareska karkan Esrompatatan. Esromka karkan Arampa tatan.4Aramka karkan Aminadabpa tatan.Payka karkan Naasonpa tatan.Naasonka karkan Salmonpa tatan.5Salmonka karkan Boospa tatan. Boospamaman karkan Rahab. Booska karkanObedpa tatan. Paypa mamanka karkanRuti. Obedka karkan Isayipa tatan.6Isayika karkan alli kamachikukDavidpa tatan. Davidka karkanSalomonpa tatan. Salomonpa mamanmanara Davidpa warmin kashpaUriyaspa warmin karkan. 7Salomonkakarkan Roboampa tatan. Roboamkakarkan Abiyaspa tatan. Payka karkanAsapa tatan. 8Asaka karkanna Josafatpatatan. Josafatka karkan Jorampa tatan.Joramka karkanna Usiyaspa tatan.9Usiyaska karkan Jotampa tatan.

Jotamka karkan Akaspa tatan. Akaskakarkan Esekiyaspa tatan. 10Esekiyaskakarkan Manasespa tatan. Manaseskakarkan Amonpa tatan. Amonka karkanJosiyaspa tatan. 11Josiyaska karkanJekoniyaspa wawkinkunapa tatan. Chaypachana Babilonia llaktamantarunakuna *israel runakunatakaapishpana pusharkansapa llaktanmanchaypi paykunapa munanankunatarurashpa kawsanankunapana.

12Chaymanta Babilonia llaktamantakutimuptinkuna Jekoniyaska karkanSalatielpa tatan. Salatielka karkanSorobabelpa tatan. 13Sorobabelka karkanAbiyupa tatan. Abiyuka Eliakimpa tatankarkan. Eliakimka Asorpa tatan karkan.14Asorka Sadokpa tatan karkan. Sadokkakarkan Akimpa tatan. Akimka Eliyupatatan karkan. 15Eliyuka karkan Eleasarpatatan. Eleasarka Matanpa tatan karkan.Matanka Jakobopa tatan karkan.16Jakoboka Josepa tatan karkan. JosekaMariyapa kusan karkan. Mariyaka karkanJesuspa maman. Tata Dios Jesustakakachamurkan kay allpaman runakunatauchankunamanta salvanankunapa.Chayrayku Jesuspa suk shutin karkanKristu.

17

cha kamachikuk Davidkaman chunka

JESUKRISTU KAY ALLPAPI KAWSASHKANTA

SAN MATEOKILLKARKAN

6

sapa. Chaymanta DavidmantapachaBabilonia llaktaman israel runakunatapushashkankuna pachakaman chunka

sapa.mantapacha Tata Diosmanta salvakukruna nasishkan tiempukaman chunka

sapa.

Jesukristu nasirkan.(Lk 2.1-7)

18Jesukristu kashna nasirkan.Tiyarkan suk shipash Mariya. Chay

nanpa Josewan. Manara Josewantantanakushpara Mariyaka okupadanakarkan Tata Diospa Espiritunpa.19Joseka novian Mariya okupada

nachu paywan kasarayta. Alli rurakruna kashpa mana munarkanchudemandayta ama llaktamasinkunapipinkachinanpa. Yuyaykurkan upallallasakiyta.

20Sakinanpa yuyaykuykaptinna suktuta muskuyninpi Tata Diospa *angelninwillarkan: “Kanmi ñawpa Davidpamiraknin kanki. Chayrayku Tata Dios

kipa. Chay wawanka Tata DiospaEspiritunpami. Manami ullkupachu.Ama pinkakuychu noviayki Mariyawankasarayta. 21Mariyaka suk ullkuwambrata wawayanka. Chay wambrallaktamasinkunata kastigumantasalvankasapa. Chayrayku chaywambrata shutiyachinki Jesus.” Chaytawillashpa chay angelka Josetakasakirkan.

22-23Ñawpa pacha Tata Dioska sukyachachikuk runata willarkan:

“Suk sensilla shipashmi ullkuwambrata wawayanka.

Payta shutiyachinkichi Emanuel.”

nawan.” Chay killkadun rimashkanshinaMariyaka wawayarkan.

24Joseka puñuymanta rikchashpa TataDiospa angelnin willashkanta kasushpaMariyawan kasararkan. 25

kunawasha Mariyaka wawayanankamanmanami Josewanka puñurkanrachu.Mariyapa wawan nasiptin Josekashutiyachirkan Jesus.

Alli yachaysapa runakuna shamurkansapa Jesusta kuyak.

2 1Sinchi kamachikuk *Herodes chayllaktakunapi kamachikushkan

tiempu Belen llaktapi Jesuska nasirkan.Chay Belen llaktaka Judea partipikarkan.nan partimanta luserukunata yachakukyachaysapa runakuna shamurkansapa.2Jerusalen llaktapi chayashpankuna

sapa:—Chay karu llaktaynikunapi suk

llipyak luseruta kawashkanisapa. Chayluseruta kawashpaynikuna yachanisapasuk wambra nasishkanta kankuna*chipa. Chayrayku shamushkanisapapayta kuyanaynikunapa. ¿Maypitinasishka?

3Chayta uyarishpa kamachikukHerodeska sukaman turbakurkan.Sukaman manchakurkan. Jerusalen

kansapa.4Chaypina Herodeska tukuy *

tekunapa kamachikukninkunataMoisespa killkadunta yachachikkunatakayachishpa tapurkansapa:—Kankunaka Tata Diospa rimananta

yachashpaykichi willawaychi ¿maypitinasinka Tata Diosmanta shamuksalvakuk runa?

1 2

7

5

sapa:—Kay Judea partipi Belen llaktapi

nasinka. Ñawpa yachachikuk runa TataDios rimashkanta killkarkan:

6 “Judea partipi aypa atun llaktakunatiyaptinpish taksha Belen llaktapi

chikuk kananpa.Paymi *israel wambraynikunataallita yachachinkasapa.”

7Chayta uyarishpa Herodeska chayalli yachak runakunata pakallallakayachirkan. Paykunata tapurkansapa:—¿Aykapiti rikurimushka chay alli

llipyak luseruka?8Paykuna willaptinkuna Herodeska

willarkansapa:—Rillaychi Belen llaktaman. Chaypi

chi. Payta tarishpaykichi shamuychiwillawak ñukapish rinaynipa paytakuyak.

9Chashna Herodes willaptinkunaBelen llaktaman chay yachaysaparunakunaka rirkansapa.kuna llaktankunapi kawashkankunaluseruta kashkan kawarkansapa. Chayluseruka ñawpakninkunata rishpashayarirkan maypicha Jesus kananpi.10

kuna sukaman kushikurkansapa.11

kuna mamanwan wambra Jesustakawarkansapa. Chaypina paykunakakunkurikushpankuna chay wambratakakuyarkansapa. Chaypina apamushkankajonninkunamanta surkurkansapakurita, kaspi wikin mishkiklla asnakta,ampinakuna kaspi wikinta. Chay kimsalayakunata wambra Jesusta kuyashpakurkansapa.

12Chaymanta Tata Dioska paykunatamuskuyninkunapi willarkansapa amanaHerodesman rinankunapa. Chayrayku

Tata Diosta allita kasushpa suk chikanñanta llaktankunaman kutirkansapa.

Jose Mariyawan Jesusta pusharkan Egipto llaktaman.

13Chaypina chay yachaysapa

washa Tata Diospa *angelnin Josetakamuskuyninpi rikurishpa willarkan:—Herodeska kay wambra Jesustaka

maskachinka wañuchichinanpa.Chayrayku utkana atarishpaykiwambrata mamanwan tantallata pushayEgipto llaktaman. Chaypi kipariychi

chipa.14Chashna chay angel willaptin

Joseka atarimushpa chay tutallawambra Jesusta mamanwan tantallatapusharkan Egipto llaktaman.

15Ñawpa yachachikuk runa TataDiospa rimashkanta killkarkan: “Egiptollaktamanta wambraynita kayarkani.”Tata Dios killkadunpi rimashkanshina

sapa Herodes wañunankaman.

Herodes aypa wambrakunata wañuchichirkan.

16Chaypina kamachikuk Herodeskayacharkan yachaysapa runakuna

man kutishkankunata. Chayraykusukaman piñakurkan. Jerusalenpi

naka payta willarkansapa aykapimichay luseruka rikurimushka nishpa.Chayta willaptinkuna Herodeskayacharkan mashna watayukna Jesuskananta.yashpa Belen llaktaman soldadunkunatakacharkan. Paykunaka Belenpi tukuyladunpi tiyak llaktillukunapipish tukuy

nata wañuchirkansapa.

2

8

17-18Ñawpa yachachikuk Jeremiyaskillkarkan:

“Rama llaktapi tukuy warmikunañawpa Rakelshina sukaman

tinkuna.Mana munarkansapachu ni pikushichinankunapa wawankunawañushka kaptinkuna.”

Chay killkadunpi rimashkanshinallullukunata wañuchirkansapa.

19Chaymanta Herodes wañuptinEgipto llaktapi Jose puñuykaptin TataDiospa angelnin willarkan: 20“Atariyna.Chay wambrata mamanwan tantallata

man. Chay wambra wañuchinayakrunakunaka ñami wañushkasapana.”

21

kan Israel llaktaman. 22

kuna Joseka yacharkan Herodespawambran Arkelao Judea partipikamachikuk kananta. Chayraykumanchakurkan Judeaman riyta. TataDios muskuyninpi willaptin Galileapartiman rirkansapa. 23Ñawpayachachikuk runakuna rimarkansapa:“Nasaret llaktapi kawsaptin Tata

kasapa Nasareno.” Chayrayku JoseGalilea partipi chayashpa Nasaretllaktapi rirkansapa kawsak.

Juan Bawtista kallarirkan yachachikuyta.

(Mr 1.1-8; Lk 3.1-9, 15-17; Jn 1.19-28)

3 1Chaymanta aypa watakunawashan Judea partiman suk runa

Juan rirkan chunlla chakidu pampapiyachachikuk. Aypa runakunata Juan

sapa Juan Bawtista.2Chaypina Juanka willarkansapa:

—Tata Dios sukaman munanmandunpi yaykunaykichipa. Chayraykutukuy mana alli rurashkaykichimantawanaychi.

3Ñawpa alli yachachikuk Isaiyaskillkarkan:

“Chunlla chakidu pampapi suk runasinchita yachachikuykan:

chi.Suk ñanta kuskachaychi chaytapurinanpa.

Chashna killkashpa IsaiyaskaJuanpami killkarkan.

4Juanpa llachapan *manta awadu karkan. Karapamantaruradu chumbiwan sinturanta watak.Atun marukunata sacha amukunapamishkinta mikuk.

5Chaypina aypa runakuna Jerusalenllaktamanta Judea partimanta Jordan

sapa Juanta uyarinankunapa. 6Chaypinachay runakuna Juanta uchankunatawillarkansapa. Chashna uchankunatawillaptinkuna Jordan yakupi Juankabawtisarkansapa.

7Chaymanta *Fariseo runakunawan*Saduseo runakuna rirkansapa Juantawillak bawtisanankunapa. ChaypinaJuanka paykunata willarkansapa:—

kichi machakuyshina kankichi. TataDios kankunata utkana sukamankastigashunkichi. ¿

chipa? 8Manara bawtisakushpaykichiraallita rurashpa kawsaychi tukuy

kichita. 9Amana yuyanakuychinachu:“Ñukaykuna ñawpa awilunchiAbrahampa miraknin kaptinikuna TataDios mana kastigawankasapachu.” Ñukawillaykichi:manta atipanman Abrahampa

2 3

9

mirakninta rurayta. 10Suk kaspi manaallita wayuchakuptinka doyñun sapinpiachawan kuchushpa rupachin.Chashnami Tata Dios kankunata mana

shunkichi.11Chaymanta Juanka willarkansapa:—Ñukaka yakullawan bawtisaykichi

mana alli rurashkaykichimantawananaykichipa.

kuk runa shamun. Payka Tata Diospa

naykichipa. Chay yachachikuk runañukamanta ashwan tukuy laya atipakmi.Chayrayku mana animukunichuushutanta apayta.

12*Triguta waktashpa murunkunatasurkunchi. Chaypina murukunatawakaychanchi. Trigupa tullunkunatarupachinchi. Chay ñukamanta ashwanyachaysapa runaka chay trigumurunkuna surkuk runashinami. Paymitukuy kreyikukkunata allita kuydan.Mana kreyikukkunata churankasapamana tukuyniyuk ninapi.

Juan Jesusta bawtisarkan.(Mr 1.9-11; Lk 3.21-22)

13Chaymanta Jesuska Galileapartimanta llukshirkan Jordan yakumanrinanpa. Jordan yakupi Juanka ayparunakunata bawtisaykarkan. Chaypina

nanpa. 14Chashna willaptinna Juanmana bawtisanayashpa Jesustawillarkan:—Ashwan alli kanman ñukata

bawtisawanaykipa. ¿Imapati ñukatashamunki willawak bawtisanaynipa?

15Chaypina Jesuska willarkan:—

nata kasunanchikuna tiyan. Chayraykubawtisaway.

Chashna willaptin Juanka paytabawtisarkan.

16Chaymanta bawtisakushkanwashaJesuska yakumanta llukshirkan. Chaypinasielu kicharikuptin Jesuska kawarkan TataDiospa Espiritunta suk urpaytashina paypasawanman urayamuptin. 17Chaypinasielumanta Tata Dioska willarkan:—Kay Jesuska sukaman munanayni

wambraynimi. Paymi sukamankushichiwan.

Supay Jesusta llullachinayarkan.(Mr 1.12-13; Lk 4.1-13)

4 1

sha Tata Diospa Espiritun suk chunllachakidu pampaman pusharkan. Chaypisupay munarkan Jesusta mana allikunatarurachiyta. 2Chay chunlla pampapi kashpaJesus chusku chunka diyata chuskuchunka tutata mana nimata mikurkanchu.Chaypina sukaman yarkarkan. 3Supayllullachinayashpa rirkan Jesustaka willak:—Tata Diospa wambran kashpaykika

kay rumikunata willay pankunatukunanpa chaykunata mikunaykipa.

4Chaypina Jesuska aynirkan:—

chi: “Runakuna Tata Diospa rimanantakasushpa kawsanankuna tiyan. Manamipanta mikushpallachu kawsankasapa.”

5Chaymanta supayka Jesustakapusharkan Tata Dios akllashkan Jerusalenllaktaman. Chaypi Tata Diospa manllaybaaltu wasin sawaman pusharkan. 6ChaypinaJesusta willarkan:—Tata Diospa wambran kashpaykika

kay altumanta allpaman wishchunakuy.Tata Dios killkadunpi willawanchi:

“Tata Dioska *angelninkunatakachanka amachashunaykipa.

shunkisapa ama rumikunapimitkakunaykipa.”

7Chaypina Jesuska aynirkan:

3 4

10

—Chaymantapish Tata Diospakillkadunpi willawanchi: “Ama nimata

yashpa Tata Dios yanapawankachumanachu nishpa.”

8Chashna willaptin supayka Jesustakapusharkan manllayba altu urkuman.Chay altumanta tukuy kay allpapillaktakunata tukuy chaykunapi allitiyakkunata kawachirkan. 9Willarkan:—Kan kunkurikushpa ñukata

tami kushkayki.10Chaypina Jesuska willarkan:—Ñukamanta ashuy, *Satanas. Tata

Diospa killkadunpi willawanchi:niki Tata Diosllata kuyay. Payllatasirvishpa kawsay.”

11Chashna Jesus sinchita willaptinsupayka ashurkan. Chaypina TataDiospa angelninkuna Jesustakaladuncharkansapa yanapak.

Galileapi Jesus kallarirkan yachachikuyta.

(Mr 1.14-15; Lk 4.14-15)12Chaymanta kamachikuk *Herodeska

yachachikuk Juanta karselpi churarkan.Jesuska chayta yachashpa Galileapartiman rirkan. 13Galileapi kashpa

chu. Rirkan kawsak Kapernaum llaktapi.Chay llaktaka karkan Sabulon Neptalipartipi Galilea kocha ladunpi. 14Ñawpa

kuk Isaiyas killkarkan:15 “Sabulon partipi Neptali partipi

Galilea kocha ladunpi Jordanyaku ladunpi chay mana *judiyurunakuna kawsansapa.

16 Chay partikunapi kawsak runakunamana allita rurashpa tutapishinakawsarkansapa.

Paykunaka sukaman llipyak lustakawarkansapa.

Chay runakuna wañunankunatamanchashpa kawsarkansapa.

kan.”Chayta killkarkan Isaiyaska. Chaypina

chay killkadunpi rimashkanshina Jesusallita yachachikushpa lusshina karkan.

17Chaymanta Jesus chay Kapernaumllaktapi kawsashpana kallarirkanyachachikuyta:—Tata Dios sukaman munan

mandunpi kawsanaykichipa. Chayraykutukuy mana alli ruranaykichimantawanaychi.

Jesus chusku challwakuk runakunata willarkan

katinankunapa.(Mr 1.16-20; Lk 5.1-11)

18Chaymanta Galilea kocha mañanpipuriykashpa Jesuska ishkay runakunatakawarkan.wan challwakuykarkansapa. Suk karkanAndres. Suk karkan wawkin Simon.Paypa suk shutin karkan Pedru. 19

pina Jesuska paykunata willarkansapa:—Kankuna allita yachankichi

challwakunata apiyta.cha ñukata katiwaychi. Katiwaptikichi

nata yachachinaykichipa.20Chay ratulla chay challwakuk

kuna Jesusta katirkansapa. 21

kuna Jesuska Santiagota wawkinJuanwan tantallata kawarkan. Chay

kuna karkansapa. Suk kanowapi chayishkay runakuna tatanwan redninkunataallichaykarkansapa. Chaypina Jesuskachay ishkay runakunata kayarkansapapaywan tantalla purinankunapa. 22Chayratulla paykunaka kanowanpi tatantasakishpa Jesuswan rirkansapa.

4

11

Jesus aypa runakunata yachachirkansapa.

(Lk 6.17-19)23Chaymanta Galilea partipi tukuy

kurkan.nankuna wasinkunapi yachachikurkan.Chay runakunata willarkansapa:—Tata Diosmi munan mandunpi

kawsanaykichipa.Chashna willashpa Jesuska runakunata

kunamanta alliyachirkansapa.24Chaymanta Siria partipi sukamanfamakurkansapa Jesus unkudukunataalliyachiykananta. Chayrayku Siriapikawsak runakuna Jesusman pusharkansaparikchak laya unkuyniyuk runakunata,nanayuk runakunata, supayuk runakunata.Chaymanta pusharkansapa manchariyukrunakunata, kaspirayadu runakunata.Chaypina Jesuska tukuy chay unkudurunakunata alliyachirkansapa.25Chaymanta Jesusman rirkansapa ayparunakuna Galilea partimanta, Dekapolispartimanta, Jerusalen llaktamanta, Judeapartimanta, Jordan yaku suk ladunmanta.

Jesus disipulunkunata yachachirkansapa imata

rurashpami kushikunkasapa nishpa.

(Lk 6.20-23)

5 1Chaymanta Jesuska chay ayparunakunata kawashpa suk taksha

urku sawanman rirkan. Chaypi

sapa. 2Chaypina Jesus kallarirkanyachachiysapata. 3Willarkansapa:—

kichi. Chashna kawsashpaykichi TataDiospa mandunpi kawsaykankichi.

4

puru kankichi. Kankunata Tata Dioskuyashushpaykichi kushichishunkichi.

5

kushpaykichi runamasikichiwan manapiñanakushpaykichi kushikuypurukankichi. Tukuy allpapi maypipishkaptikichi Tata Dios yanapashunkichikushichishunkichi.

6Kankuna yakuta munakshina mikuytamunakshina Tata Diospa munanantaruranayashpaykichi kushikuypuru kankichi.Tata Dios kankunata kushichishunkichi.

7Kankuna runamasikichita llakichishpayanapashpaykichi kushikuypuru kankichi.

kichi yanapashunkichi.8

paykichi kushikuypuru kankichi.Kankunaka Tata Diostami kawankichi.

9

napa kushikuypuru kankichi. Tata Dios

kuna kanaykichita.10

kichirayku runakuna chiknishuptikichikushikuypuru kankichi. Tata Diospamandunpi kawsaykankichi.

11Ñukata kreyiwashkaykichiraykurunamasikichi piñayashuptikichi

tikichi kushikuypuru kankichi. 12

pish chiknishpankuna sufrichirkansapa.

chita kushunkichi. Chayrayku sukamankushikuychi. Kushikushpalla kawsaychi.

Jesus yachachikurkan alli kachishina alli lusshina

kananchikunata.(Mr 9.50; Lk 14.34-35)

13Kankuna runamasikichitayachachishpa yanapashpaykichi alli

4 5

12

kachishinami kankichi. Allpayadu kachi

nachu. Chashna mana alli kaptinwishchunchi tukuy pi sarunanpa.

14-15

panchikuna churanchisapa altupi tukuywasita lusichinanpa. Chay apichidualkusata mana churanchichu kajonukupi. Kankunaka iden chay apichidualkusashinami kankichi. Chaymanta sukllakta urku sawanpi kaptin manaatipanchu pakakuyta. Tukuy pi chayllaktata allimata kawan. Iden chay

chi kawashunaykichi tiyan. 16Chayraykuallillata rurashpa kawsaychi. Tukuy

pish sielupi kawsak Tata Diosnikichitakuyashpa alabanankunapa.

Jesus Tata Diospa kamachikunankunata

yachachikurkan.17

napa. Tukuy chayta alli yachachikukrunakuna killkarkansapa. Ñukaka

napi rimashkanta rurak. Manamishamushkanichu willaknikichi amanachay killkadunkunata kasunaykichipa.

18Mash allita uyariwaychi. Tata Diostukuy rimashkanta ruranan tiyan. Allpasielu kullunan diyakaman mana ni pi TataDiospa rimashkanta chinkachinkachu.

19Chaymanta ichara kankuna Tata

chu nishpa.sikichitapish yachachinkichiman amakasunankunapa.kichi Tata Dios willashunkichi

chita.

Chaymanta ichara kankuna Tata Dios

kichiman.chitapish yachachinkichiman allitakasunankunapa. Chashna kasuptikichi TataDios willashunkichi mandunpi ashwan allisirvikuk kanaykichita.

20Allita willaykichi. Moisespakillkadunta yachachikuk runakunawan*fariseo runakuna rimansapa Tata Dios

nata. Chashna rimashpapish manamiallitachu kasuykansapa. Kankuna

chi tiyan. Mana paykunamanta ashwanallita kasushpaykichika manami TataDiospa mandunpichu kawsankichi.

Jesus yachachikurkan sukwan sukwan perdonanakushpa

kawsananchikunapa.(Lk 12.57-59)

21Kankuna yachashkankichi Moisesawilunchikunata willashkankunata: “Amarunamasikichita wañuchiychichu.Wañuchiptikichika llakta kamachikuk runakankunatapish kastigashunaykichi tiyan.”

22Chayta yachaptikichipish ñukamiwillaykichi: Kankuna runamasikichitachikniptikichika llakta kamachikuk runakastigachishunaykichi tiyan. Chaymantakankuna runamasikichita mana allitawillashpa piñachiptikichika chay ashwansinchi awtoridarkuna kastigachishunaykichitiyan. Chaymanta runamasikichita

yuk ninapi kastigashunaykichi tiyan.23*Tata Diospa wasinman ofrendata

apashpayki ichara yuyankiman suk runatasientichishkaykita. 24Chayta yuyashpayki

kayki runawan perdonanakuk. Chashnaperdonanakushpana kutiy ofrendaykitaTata Diospa churak.

5

13

25Ichara suk runata debiptiki paykaawtoridarpi mañakukushunkiman.

chira paywan allita parlashpa allichay

kipa. Awtoridarpi chatashuptikika

naykipa. 26Allita willayki: Tukuydebinaykita kutichinaykikamankarselmanta mana llukshinkimanchu.

Jesus yachachikurkan ama munananchipa chikan warmiwan

uchallikuyta.27

kanta:kushpa kawsaychichu.”

28Chayta yachaptikichipish ñukamiwillaykichi: Suk warmiwan puñuytamunashpaykichika ñami yuyaynikichipiuchallikushkankichina. 29Chayraykuñawiki uchallichishuptikika surkushpa

nanpa. Ashwan alli kanman sukñawikillawan kawsanaykipa ama chaymana tukuyniyuk ninaman rinaykipa.

30Chaymanta ichara makikiwan

man. Chay makikita tipiy amana nimamana allita ruranaykipana. Ashwan alli

kipa ama tukuy kuerpuykiwan manatukuyniyuk ninaman rinaykipa.

Jesus yachachikurkan kasaradu ullku ama warminta wishchunanpa.(Mt 19.9; Mr 10.11-12; Lk 16.18)

31Chaymanta ñawpa awilunchikunarimarkansapa:yashpaykichika rillaychi awtoridarpikillkachinakuk: “Kay warmitaka mananamimunaninachu.” 32Chashna awilunchikunarimaptinkunapish ñukami willaykichi:Warmikichi mana chikan ullkuwan

uchallikuptinka ama wishchuychichu.

kichika kachaykankichi chikan ullkuwanuchallikunanpa. Wishchudu warmiwankasarak ullkupish uchallikunmi.

Jesus yachachikurkan mana jurashpa rimananchikunapa.

33Chaymanta Jesuska willarkansapa:—Kankuna yachashkankichi Moises

awilunchikunata willashkankunata:“Tata Diosta jurashpa suk imataruranaykichipa willashpaykichika chaywillashkaykichita ruranaykichi tiyan.”

34Chayta yachaptikichipish ñukamiwillaykichi: Suk imata ruranaykichiparimashpaykichika mana jurashpallaruraychi.kuykan.

chu. 35Kay allpapipish Tata Dioskamachikuykan. Chayrayku suk imataruranaykichipa rimashpaykichika amaallpapa shutinpi juraychichu. Jerusalenllakta sukaman sinchi kamachikuk TataDiospa llaktanmi. Chayrayku amaJerusalenpa shutinpi juraychichu.36Chaymanta mana chukchaykichitaatipankichichu yanayachiyta nimayurakyachiyta. Chayrayku amakikikichipa shutikichipi juraychichu.

37Kankuna willashpaykichika ariyarurasha nishpa ruranaykichi tiyan.paykichika manami rurashachu nishpaama ruraychichu.chika mana allitachu rimaykankichi.

Jesus yachachikurkan suk runa mana allita rurawaptinchikuna

ama kutipananchikunapa.(Lk 6.29-30)

38

kansapa: “Makanakushpa suk runallaktamasinpa ñawinta surkupuptinkakirunta polvoptinka paypapish

5

14

awtoridar ñawinta surkuchipunan tiyankirunta polvochipunan tiyan.”

39Chayta yachachiptinkunapishwillaykichi: Suk sakra runa imatapish

chu.kichika suk ladutapish kuychi.

40

naykichipa ama michaychichuapananpa. Sakuykichitapish kuychi.

41Chaymanta ichara suk kamachikukruna mana pagarashushpaykichi sukkargata aparichishunkichiman sukkilometruta. Chay kargata ishkaykilometruta apapuychi.

42Chaymanta llaktamasikichi imatiyashuknikichita mañashuptikichikuychilla. Suk imata mañashuptikichisuknin diya kutichishunaykichipa manamichashpa kuychilla.

Jesus yachachikurkan tukuy chikniwakninchikunata

kuyananchikunapa.(Lk 6.27-28, 32-36)

43Chaymanta Jesuska willarkansapa:—

kansapa: “Yanapanakukmasikichitakuyaychi. Chiknishuknikichita chikniychi.”

44Chashna yachachiptinkunapish ñukamiwillaykichi:tapish kuyaychilla. MaldisishuptikichikaTata Diosta roygaychi yanapanankunapa.Chiknishuptikichika allita yanapaychi.Sufrichishuptikichika paykunapa oraychi.45

kuna kankichi. Paymi intita llukshichimunalli rurak runakunapa mana alli rurakrunakunapapish. Tata Dios tamyachimuntukuy alli rurak runakunapa tukuy manaalli rurak runakunapapish.

46Chay *romano awtoridarpakobrakuk runakuna mana alli rurak

nallawan kuyanakunsapa. Kankuna

chika paykunamanta mana ashwanallitachu ruraykankichi. Tata Dioskamana nima premyuta kushunkichichu.

47

paykichika Tata Diosta mana riksikrunakunamanta mana ashwan allitachururaykankichi.sinkunallata rimachinsapa. 48Kankunakasielupi kawsak Tata Diosnikichishina tukuyrunakunata kuyashpa kawsanaykichi tiyan.

Jesus yachachikurkan tukuy runakunata yanapananchikunapa

mana ni pi kawaptin.

6 1

chu runakuna alabashunankunallapa.Alabashunankunallapa yanapaptikichisielupi kawsak Tata Dioska manami nimapremyuta kushunkichichu. 2Chayrayku

chi ama ni pita willaychichu. Llullachikukrunakuna kallikunapi tantanakunankunawasikunapi tukuy pita willansapa mananimayukkunata yanapashkankunata.

napa alli rurak kanankunata. Ñukawillaykichi chay alabanakunankunallapremyunkuna kananta.

3Kankuna mana nimayuk runatayanapashpaykichi ama ni pita nimakuyadu amiguykichita willaychichu.4Pakallalla yanapaptikichi Tata Dioskatukuy alli rurashkaykichita yachashpapremyuykichita kushunkichi.

Jesus yachachikurkanimashnami Tata Dioswan parlashunchisapa nishpa.

(Lk 11.2-4)5Chaymanta Jesuska willarkansapa:—Allipi tukushpa llullachikuk

5 6

15

kunapa.kuna kawashpa rimanankunapa allirurak kanankunata.

shina kunsapa. Tata Dios mana nimatakunkasapachu.shina ruraychichu. 6

kichi wasikichi ukupi yaykuychi.Punkuta wichkashpa sapallaykichillaTata Diosnikichiwan parlaychi.lla oraptikichi payka uyarishpapremyuykichita kushunkichi.

7Ama oraychichu chay mana *judiyurunakunashina. Paykunaka amañansapaTata Diosta mañayta kuti kuti chayllatarimashpa. Yuyansapa kuti kuti chayllatamañashpa Tata Dios ashwan allitauyarinankunata. 8

chi ama paykunashina mañaychichu.Manara mañaptikichira Tataykichi Diostukuy munanaykichita yachan.

9Chayrayku kashna oraychi:“A Tata Dios, kanmi kanki altusielupi kawsak Tataynikuna.

Munanisapa tukuy runakunarimanankunapa kan sukaman allirurak kanaykita.

10 Munanisapa tukuy runakunatakamachinaykipa.

Roygaykisapa sielupi kawsakkunamunanaykita ruranankunashinakay allpapipish tukuy runakunamunanaykita ruranankunapa.

11 Tukuy diya mikunaynikunatakuwaysapa.

12

tinkuna ñukaykuna perdonanisapa.Chashna perdonashkaynikunashinakanpish uchaynikunamantaperdonawaysapa.

13 Supaymanta amachawaysapa.Yanapawaysapa ama supayllullachiwashpankuna mana allitarurachiwanankunapa.

Kanmi mana tukuyniyukta tukuylaya atipak alli kamachikukkuyakuk kanki.

Chashna kachun.”14Chaymanta willaykichi:

chi mana allita rurashuptikichikaperdonanaykichi tiyan. Kankunaperdonaptikichika sielupi kawsak TataDios kankunatapish mana allirurashkaykichimanta perdonashunkichi.15Mana alli rurashuknikichita manaperdonaptikichika Tata Diospish

chichu.

Jesus yachachikurkan Tata Diosta kuyashpa mikunata sasinanchikunapa.

16Allipi tukushpa llullachikukrunakuna churadu diyakunapi mikunata

napa. Paykuna sukaman munansapa

kunata. Llakidu uyayuk tukunsapatukuy pi kawashpa llakichinankunapa.

kuna premyuntashina kunsapa. TataDios manami nimata kunkasapanachu.Kankunaka mikunata sasishpaykichikaama paykunashina ruraychichu. 17TataDiosta kushichinaykichipa mikunatasasishpaykichika chuya chuyatauyaykichita mayllaychi. 18Allita

napa sasiykanaykichita. TataykichiDiosllami mikunata sasinaykichitayachashpa premyuykichita kushunkichi.

Jesus yachachikurkan sielupi tiyawakninchikunallata

yuyananchikunapa.(Lk 12.33-34)

19

chita mirachishpa kawsaychichu. Tukuylaya kay allpapi kuruyan ismayan.

6

16

kuna chay tiyakkunata apansapa.20Kankuna Tata Diosta allita kasushpakawsaptikichi sielupi tiyapushunaykichiaypayaykan. Chaypi suwakuna mananayaykunkasapanachu apanankunapa.Chaypi mana nima laya kuruyanchunima ismayanchu. 21

chi chayllata yuyashpa kawsankichi.

Jesus yachachikurkan luspishina kawsananchikunapa.

(Lk 11.34-36)22Ñawinchikuna kuerpunchikunapa

lusninshina.chikunapa lusninshina. Kankunaallikunata yuyashpaykichi allitarurashpa kawsankichi. Allita rurashpa

kichi.23Chaymanta ñawikichi mana allita

chi.paykichi mana allita rurashpatutapishina kawsankichi. Chaymantamana allikunata yuyashpaykichikaallita rurashpa kawsashkaykichimantaTata Diosmanta ashushpaykichisukaman ashwan tuta likidupishinakawsankichi.

Jesus yachachikurkan ama tiyawakninchikunallata yuyashpa

kawsananchikunapa.(Lk 16.13)

24Suk runa mana atipanchu chayratulla ishkay patronpi trabajayta.Sukllallata kasunan tiyan. Sukpatronninta kasushpa sukta mananakasunnachu. Kankuna chay trabajadorrunashina kankichi. Kullkiyaytamunashpalla kawsashpaykichikamanana atipankichinachu Tata Diostakasushpa kawsayta.

Jesus yachachikurkan Tata Dios tukuy wambrankunata

kuydanankunata.(Lk 12.22-31)

25Chayrayku allita willaykichi: Amaturbachinakushpa yuyaychichu imatami

sha nishpa. Tata Dios nasishkanchikunadiyamanta wiwawanchisapa. ¿Manachu

natapish kuwanchisapa?26Mash kawaychi imashnami

pishkillukuna pawashpa kawsansapanishpa.nata tarpunsapachu. Paykunapa nima

sapachu. Mana nima murukunatatarpuptinkunapish sielupi kawsak TataDiosnikichi aypa mikunankunatakunsapa.manta kankunata ashwan allitakuyashunkichi. Chayrayku rikchaklayata kushunkichi.

27

kushpa ¿atipankichimanchu ashwantakawsayta? 28

kichika ¿imapatí llachapaykichillapiyuyashpa turbakunkichi? Mashkawaychi chay allima sisakunata.

chu nima puchkakunsapachu. Manatrabajashpankunapish sukaman allimarikurinsapa.

29Ñawpa kamachikuk Salomonpallachapankuna sukaman allimarikurirkan. Kay sisakuna paypallachapanmanta ashwan allimatarikurinsapa. 30Tata Dios kiwakunatawiñachin sisanankunapa. Chay sisakunasuk diyallapa allimata rikurinsapa.

sapa. ¿Imapatí mana kreyikunkichi TataDios chay sisakunamanta kankunataashwan allimata mudachishunaykichita?

6

17

31

kuychichu yuyaykushpa imatamimikusha imatami upyasha imatamimudakusha nishpa.

32Tata Diosta mana kasushpa kawsakrunakuna chaykunallata yuyaykushpallakawsansapa. Ama paykunashinakawsaychichu. Kankunapaka tiyanmi allikuydakuk yanapakuk Tata Diosnikichi.

chi nishpa. 33Kankunapa kuydakuk TataDiosnikichi tiyaptin ashwanta munaychipaypa mandunpi kawsayta.kankunata rurashpa kawsaptikichi paymitukuy layata kushunkichi. 34Tukuy diyaTata Dios rikchak layata kushuptikichi amaturbakushpa rimaychichu: “Kaya ¿imatatímikuni imatatí llachapakuni?” nishpa.

chi yanapashunkichi. Chayrayku kayapa

kushpa llakiychichu.

Jesus yachachikurkan ama sukta sukta yuyananchikunapa.

(Lk 6.37-38, 41-42)

7 1Chaymanta Jesuska willarkansapa:—Ama ni pita washanchashpa

pish willashunaykichipa mana alli rurakkanaykichita. 2Kankuna imashnacha

shina chashnallami Tata Diospishkankunata willashunkichi mana allirurak kanaykichita. Runamasikichitarurashkaykichishinalla Tata Dioskakankunatapish rurashunkichi.

3

yaptikichi ñawikichipi kaspishina tiyan.

llu susyata surkuyta. 4Kankunapañawikichipi kaspishina tiyaykaptin¿chita willayta: “Ñuka ñawikimanta chay

susilluta surkunayani” nishpa? 5Chaytarimashpaykichi allipi tukushpa manaallikunata ruraykankichi. Chayraykuwillaykichi: Kikikichipa ñawikichimantachay kaspitashina surkuychi. Chaypiraatipankichi wawkikichipa ñawinmantachay taksha susillutashina surkupuyta.

6Chaymanta Tata Diospa rimanantasinchi shunkuyuk mana kasunayakrunakunata ama yachachiychichu. Chaylaya runakunata yachachiptikichika

chi makashunkichiman. Paykunatayachachishpaykichika kuchikunapa alli*perlaskunatashina wishchuykankichi.Chay laya runakuna Tata Diosparimananta mana nimatashinakawansapa. Chayrayku ama paykunatayachachiychichu.

Jesus yachachikurkan tukuy munananchikunata Tata Diosta

mañananchikunapa.(Lk 11.9-13; 6.31)

7Chaymanta munanaykichita TataDiosta mañaychi. Chashna mañaptikichipayka kushunkichi. Munanaykichitamaskaychi. Maskashpaykichi tarinkichi.Tata Dios yanapashunaykichipamunashpaykichi payta roygaychi.Chashna roygaptikichi payka punkutakicharikshina yanapashunkichi. 8TataDiosta mañashpaykichi chaskinkichi.Tata Diosta maskashpaykichi tarinkichi.Tata Diosta roygaptikichi paykapunkuta kicharikshina yanapashunkichi.

9Kankunapa wambraykichi pantamañashuptikichi ¿ariya rumitachukunkichiman? 10

kichi ¿man? 11Kankuna mana alli rurakkaykashpaykichipish wambraykichitaallikunata kunkichi. Sielupi kawsakTata Diosnikichita mañaptikichi paykaashwan allimakunata kushunkichi.

6 7

18

12Kankuna munankichi runamasikichi

kichipa. Chashnashina kankunapishrunamasikichita allita yanapaychi.Moises kamachikunankunapi ñawpayachachikuk runakuna killkadunpichayllata yachachikurkansapa.

Tata Diosta katishpanchikuna iden llañu ñantashina purinchisapa.

(Lk 13.24)13

chi.kunallata rurashpa kawsansapa. Paykunakaiden anchu punkutashina yaykushpa allikicharidu ñantashina puriykansapa. Chayalli kicharidu ñantashina purishpankunamana tukuyniyuk ninapi chayankasapa.14Chaymanta mana aypa runakunachuTata Diospa munananllata rurashpakawsansapa. Paykunaka iden llañupunkutashina yaykushpa llañu ñantashinapadesishpa purinsapa. Chay llañuñantashina purishpankuna sielupichayankasapa.

Jesus yachachikurkan llullachikuk runakunamanta

kuydanakunanchikunapa.(Lk 6.43-44)

15Llulla yachachikuk runakunarimansapa Tata Diospa rimananta allitayachachikuykanankunata. Kankunakapaykunamanta allita kuydanakuychi amallullachishunaykichipa. Paykunaka idenovejashina alli modoyuk tukunsapa.Chaykamanka manchanapa pumashinallullachikushpa wakllichishunayankichi.

16

kunamanta riksinkichi. Mash yuyaychi.Kashayuk kaspi mana uvakunatachuwayuchakun. Nima chupukashawayuchakunchu *igo wayuta.

napish Tata Diospa rimananta mana

kuskatachu yachachikunsapa. 17Suk allikaspi alli wayukunata wayuchakun.Mana alli kaspi mana alli wayukunatawayuchakun. 18Suk alli kaspika manamiwayuchakunchu mana alli wayukunata.

chu alli wayukunata. 19Ñukanchi manaalli wayuyuk kaspikunata kuchushparupachinchi. Chashnashina llullayachachikukkunata Tata Dios churankamana tukuyniyuk ninapi. 20Kankunachay mana alli yachachikukkunatamana alli ruranankunamanta riksinkichillulla yachachikukkuna kanankunata.

Jesus yachachikurkan Tata Diosta kasushpa kawsak runakunalla mandunpi yaykunankunapa.

(Lk 13.25-27)21Tatayni Diospa munananta rurak

sapa. Chay llullakuk runakuna: “Señor,Señor” willawashpankunapish manaallita rurashpa kawsansapa. Chayraykupaykunaka manami Tata Diospamandunpi yaykunkasapachu.

22Ñuka kashkan shamuptini chayllullachikuk runakuna willawankasapa:“Señor, ñukaykuna shutikita rimashpayachachikurkanisapa. Shutikita rimashpa

nisapa. Shutikita rimashpa aypa *kunata rurarkanisapa.” 23Chashnawillawaptinkunapish willashasapa:nataka manami riksiykichichu. Mana allitarurashpa kawsashkaykichiraykuñukamanta ashuychi.”

Jesus yachachikurkan ishkay laya ruradu wasikunapa ejemplunta.

(Mr 1.22; Lk 6.47-49)24Chayrayku willaykichi: Kankuna

yachachikushkaynita uyarishpa chaytakasunaykichi tiyan. Chashna kasushpakawsashpaykichi yachaysapa runa

7

19

kankichi. Suk yachaysapa runa wasintarurashpa sinchi allpapi uku ukuta aspishparuran. 25Chaymanta sukaman tamyaptinyaku llokllashpa wasita kirpaptin sinchitawayraptin chay alli ruradu wasika manaurmankachu. Kankuna allita kasuwashpakawsashpaykichika sinchi allpapi wasintarurak runakunashinami kankichi.

26

chika suk mana alli yuyaykuk runashinakankichi. Suk mana alli yuyaykuk runawasinta rurashpa ñupu likidu allpapi ruran.

chu. 27Sukaman tamyaptin yaku llokllaptinsinchita wayraptin chay mana alliyuyaykuk runapa wasin kunanlla urmapun.Sukaman allita wakllin. Kankunakayachachikunaynita mana kasushpaykichikawakllichinakunkichi.

28-29Chaymanta Jesus yachachikuyta

pankuna parlarkansapa:—Kay Jesuska kamachikuk runashina

yachachiwanchisapa. Mana Moisespa

nachu yachachiwanchisapa.

Jesus lasaruyak runata alliyachirkan.

(Mr 1.40-45; Lk 5.12-16)

8 1Chaymanta Jesus chay urkumantaurayamuptin aypa runakuna

katirkansapa. 2Chaypina suk lasaruyakruna Jesusta ladunchashpa ñawpakninpikunkurikushpa willarkan:—Señor, munashpaykika kay

unkuyninimanta alliyachiway.3Chashna willaptin Jesuska chay

runataka llankashpa willarkan:—Ariya, munani alliyachiynikita.

Ñami alliyaduna kanki.Chayta willaptinlla chay runapa tukuy

kirinkuna chinkarkan. 4ChaypinaJesuska willarkan:

—kaynita. *nanpa alliyaduna kanaykita. Chaymanta

nanta allita kasushpa suk ofrendata apay.

sapa unkuynikimanta sanuyashkaykita.

Jesus suk kapitanpa wiwachunta alliyachirkan.

(Lk 7.1-10)5Chaymanta Kapernaum llaktapi

kan. Payka *kunapa kapitannin karkan. Jesustasukaman roygashpa willarkan:

6—Señor, suk wiwachuyni wasinipisukaman unkudulla kawsan. Manananima kuyuyta atipannachu. Manamuchunapa laya nanaywan sukamansufriykan.

7Chashna willaptin Jesuska chaykapitanta willarkan:—

naynipa.8Chaypina chay kapitanka willarkan:—Señor, ñuka mana nimachu kani

wasinipi yaykunaykipa. Kayllamantaatipanki wiwachuynita alliyachiyta. 9TataDiosmi kamachishunki. Chayrayku sinchikamachikuk kanki. Ñukapapish tiyankamachiwakninikuna.waptinkuna kasunayni tiyan. Chaymanta

pish kasuwansapa. Suk soldaduta sukmayman rinanpa willaptini rin. Suktashamunanpa willaptini shamun. Sukwiwachuyni imatapish rurananpawillaptini ruran. Chayrayku sinchikamachikuk kashpayki karullamantawiwachuynita alliyachipay.

10Chashna chay kapitan willaptinJesuska sukaman almirarkan. Chaypina

sapa:

7 8

20

—Allita willaykichi. Tukuy *nikunamanta mana niman suk runa kay*chu. 11Chayrayku willaykichi: Intillukshimunanmanta inti yaykunanmantatukuy kreyiwakkuna Tata Diospamandunpi yaykunkasapa. Chaypina

kunapa. 12Chaykamanka kankuna TataDiospa mandunpi yaykunaykichi kaykaptinmana ñukata kreyiwashkaykichiraykumana yaykunkichichu. Tata Dioska tukuymana kreyiwakkunata sielu washamantutayaduman churankasapa. Chaypinapaykunaka llakishpankuna kirunkunatamukushpankuna sukaman wakankasapa.

13Chayta willashkanwashana Jesuskachay kapitanta willarkan:—Rillayna wasikiman. Tukuy shunku

taka alliyachishkani.Jesus willashkan oraslla chay unkudu

wiwachunka wasinllapi alliyarkan.

Jesus Pedrupa suedranta alliyachirkan.

(Mr 1.29-31; Lk 4.38-39)14

wan rirkansapa Pedrupa wasinman.Chaypi yaykushpa Jesuska Pedrupasuedranta tarirkan unkuduta. Chaywarmika kawitunpi kalentorawan siridukarkan. 15Chaypina Jesuska chayunkudu warmipa makinta llankaptinkalentoranka chiriyapurkan. Chashnaalliyashpa atarimushpa kallarirkanJesusta disipulunkunata karaysapata.

Jesus aypa unkudukunata alliyachirkansapa.

(Mr 1.32-34; Lk 4.40-41)16Chaymanta amusayaykaptinna

kansapa. Jesuska rimashpalla chay

supaykunata llukshichirkansapa. Tukuyunkudukunatapish alliyachirkansapa.

17Chayta Jesus rurarkan Tata Dioswillashkanta rurananpa. Chay ñawpayachachikuk Isaiyas killkarkan: “Paykarikchak laya unkuyninchikunamantaalliyachiwashkanchisapa. Tukuy laya

sapa.” Chay killkadunpi rimashkanshinaJesus unkudukunata alliyachirkansapa.

Aypa runakuna munarkansapa Jesusta katiyta.

(Lk 9.57-62)18Chaymanta aypa runakuna Jesuspa

ladunpi tantanakurkansapa. Jesuska

nata willarkansapa:—Akuychi kay kochata chimbaypachi.19Manara kanowapi yaykuptinkunara

Moisespa killkadunta yachachikuk runaJesusta ladunchashpa willarkan:—Maestru, maytapish riptiki

chaytami katishkayki.20Chaypina Jesuska willarkan:—Atukkunapa machaykunapi

wasinkuna tiyan. Pishkillukunapapishwasinkuna tiyan. Ñuka sielumantashamudu runa kashpaynipish mana

nipa.21Chaypina Jesusta katik runa

willarkan:—Señor,

paynira katishkayki.22Chashna willaptin Jesus willarkan:—Kunanlla aku ñukawan. Tata Diosta

pura pampanakuchunsapa.

Jesus sinchi wayrata sampayachirkan.

(Mr 4.35-41; Lk 8.22-25)23Chashna parlashkankunawasha

Jesuska disipulunkunawan suk

8

21

kanowapi yaykurkansapa kochatachimbanankunapa. 24

kuna kallarirkan sukaman wayrayta.Chay wayrawan yakuka sukaman

nankaman. Chay yaku wayrawankuyuykaptinpish Jesuska kanowapipuñuykarkan. 25

naka rirkansapa rikchachik. Sukamanmanchakushpankuna willarkansapa:—¡Señor, salvawaysapa! Ñami

suminayaykanchisapana.26Jesuska willarkansapa:—¿

chi? ¿chira?Chashna willashpa Jesuska atarishpa

wayrata yakuta sinchita willarkansampayananpa. Willaptinlla sampayarkan.

27

kansapa:—¿Pití kay runaka? Rimashpalla

wayrata yakuta kasillayachin.

Jesus supayadu runakunata alliyachirkan.

(Mr 5.1-20; Lk 8.26-39)28

pankuna Gadara llaktapi Jesuskadisipulunkunawan chayarkansapa.Chaypi ishkay supayadu ullkukunatiyarkan. Paykuna sukaman supayadukarkansapa. Chay ishkay runakunakawañudukunata pampashkankunapikawsarkansapa. Paykuna sukaman sakra

sapachu chay ñanta puriyta. Chaypinachay ishkay runakunaka Jesustakawashpankuna laduncharkansapa.29Sinchita rimashpa willarkansapa:—Tata Diospa wambran Jesus

¿manara kastigawanaykipasapa tiempuchayamuptinra shamushkankichukastigawaksapa?

30Chay supayadu runakunamantamana karupichu aypa kuchikunamikukuykarkansapa. 31Chaypina chayrunakunapi kawsak supaykunakaJesustaka willarkansapa:—

washpaykisapa almitiwaysapa chaykuchikunapi yaykunaynikunapa.

32Chashna willaptinkuna Jesusalmitishpa willarkansapa:—¡Rillaychi!Jesus willaptinkunana chay

supaykuna chay ishkay runakunamantallukshirkansapa.napi yaykuk. Chaypina kuchikunakakallpashpankuna urkumanta sinkushpayakupi sipikurkansapa.

33Chayta kawashpankuna kuchikunakuydak runakuna manchakuywanllaktankunaman kallparkansapa. Chaypi

nata willarkansapa Jesus chay supayadurunakunata alliyachishkanta. Kuchikuna

kansapa. 34Chayta uyarishpankunatukuy chay llaktapi kawsak runakunarirkansapa Jesusta tarik. Jesusta

kunamanta llukshinanpa.

Jesus mana kuyuy atipak runata alliyachirkan.

(Mr 2.1-12; Lk 5.17-26)

9 1Chaymanta suk atun kanowapiyaykushpa Jesuska chimbarkan

chay kochata. Chimbashpa kawsananNasaret llaktapi chayarkan. 2Chaypinarunakuna suk mana kuyuy atipak runatakamillapi payman pusharkansapa. Chayunkuduta pushamuk runakuna tukuy

nanta. Jesus kreyikushkankunatayachashpa chay unkuduta willarkan:—Wambrayni, ama manchakuychu.

Tukuy uchaykikunamanta perdonayki.

8 9

22

3Chashna chay unkuduta willaptin

kuk runakuna piñakushpankunayuyayninkunapi rimarkansapa: “Kayrunaka Tata Diostami sukamanpiñachiykan. Payka iden Tata Diosshinatukushpa kay unkuduta willashka tukuyuchankunamanta perdonananta.”

4

nata yachashpa willarkansapa:—¿Imapatí washanchawaykankichi?

5Kay unkuduta ishkay layata atipaymanwillayta. Munashpayni willayman:“Uchaykikunamanta perdonayki.”Munashpayni willayman: “Atarimushparillay.” 6Kunanlla kay unkudutaalliyachisha. Alliyachiptini yachankichiñuka sielumanta shamudu runakanaynita.

nita.Chashna willashpa Jesuska chay mana

kuyuy atipak runata willarkan:—¡Atarimuy! Kamillaykita apishpa

wasikiman rillay.7Chashna Jesus willaptinna chay

unkudu runaka alliyaduna atarimushpawasinman kutirkan. 8

pankuna chay runakuna sukamanmanchakurkansapa. Chaymanta Jesusrunakunata alliyachishkanrayku TataDiosta alabarkansapa.

Jesus Mateota kayarkan.(Mr 2.13-17; Lk 5.27-32)

9Chaymanta Jesus pasaykashpa ñukaMateota kawawarkan. Maypicha*romano awtoridarkunapa kullkitachaskikunaynipi tiyaridu karkani.Chaypina Jesuska kawawashpawillawarkan:—Shamuy ñukawan.Chashna willawaptin atarishpa

Jesusta katirkani. 10Chaymantadisipulunkunawan Jesusta pusharkani

wasinipi mikuk. Chaypina kullkichaskikukmasinikunawan mana allirurak runakuna shamurkansapa tiyarikJesuswan disipulunkunawan tantallamikunaynikunapa. 11Chaypina *fariseorunakuna chayta kawashpankunañukaykunata willawarkansapa:—¿Imapatí maestruykichi Jesus kullki

wan tantalla mikuykan?12Chaypina Jesus yuyaykanankunata

kansapa:—Unkudu runa ampik runata

sukaman maskan alliyachinanpa. Sanu

chu sanu kashpa. 13Rillaychi allitayachakumuychi imatami Tata Diosrimananpi yachachiwanchisapa nishpa.Paymi willawanchisapa: “Animalkunatakuyawashpa wañuchinaykichimantaashwanta munani runamasikichitallakichishpa yanapanaykichipa.”

nipa. Manami shamushkanichu manauchayuk yuyanakuk runakunatasalvanaynipa.

Fariseokuna amañaksapa mana mikushpa Tata Diosta kuyayta.

(Mr 2.18-22; Lk 5.33-39)14Chaymanta Juan Bawtistapa

disipulunkuna ladunchashpankunaJesusta tapurkansapa:—Ñukaykunawan fariseo runakuna

Tata Diosta kuyashpaynikuna churadudiyakuna amañanisapa mana nimatamikuyta. ¿Imapatí disipuluykikunamana ñukaykunashina amañansapa?

15Chayta tapuptinkuna Jesuskaaynirkansapa:—Suk funsiapi invitadu runakuna

noviowan tantalla kashpankuna manallakinsapachu. Funsia washa novio

9

23

sakiptinkuna chaypira churadu diyakunamikunata mana mikunkasapachu.

16Chaymanta Jesus ashwantaentiendichinayashpa willarkansapa:—Mana ni pi mawka llachapata tipi

mushuk telawan remiendanmanchu. Chayllachapata takshaptin mushuk telakintikushpa mawka llachapata ashwantallikichin. 17Chaymanta mana ni pi llulluvinuta churanmanchu vinu churanamawka kapachupi. Chaypi churaptin llulluvinuka timbushpa mawka kapachutapachyachinman. Kapachu llikikuptinvinuka usunman.pish wakllidu kiparin. Chayrayku llulluvinuta mushuk kapachupi churansapa amavinu ichakunanpa.

Jesus yawar unkuyuk warmita alliyachirkan. Chaymanta Jairopa

shipashninta kawsachimurkan.(Mr 5.21-43; Lk 8.40-56)

18

kaptin suk runa laduncharkan. Paykatantanakunankuna wasipi kamachikukruna karkan. Jesuspa ñawpakninpikunkurikushpa willarkan:—Chaylla shipashnini chayrak

wañushka. Aku wasiniman. Llankaptikishipashnini kashkan kawsamunka.

19

wan tantalla Jesuska chay kamachikukrunata katirkan. 20Jesus riykaptin sukwarmi katishpa laduncharkan. Paykayawar unkuywan chunka ishkay watatakawsarkan. Chay warmi washanmantaJesuspa llachapan mañanta llankarkan.21Yuyarkan: “Jesuspa llachapantallankashpaynilla alliyasha.” 22Chashnallankaptin Jesus washanta chapashpachay warmita kawarkan. Chaypinallakichishpa willarkan:—Wambrayni, kushikuyna. Tukuy

chiyki.

Chayta willaptin alliyarkan.23Chaymanta chay kamachikuk

runapa wasinpi Jesuska chayarkan.Chaypi aypa runakuna sukamankaparikushpa wakakuykarkansapa.Kena pukuk runakunapish listunakarkansapa chay wañuduta pampakpushanankunapa. 24Paykunatakawashpa Jesuska willarkansapa:—Kaymanta llukshiychi. Kay

shipashka puñuykanmi. Manamiwañuduchu.Puñuykananta willaptinkuna chay

sapa. 25Chaypina Jesuska tukuytawashaman llukshichirkansapa.Chaymanta yaykushpa chay shipashtamakinmanta apiptin kawsamushpaatarimurkan. 26Chaymanta tukuyllaktakunapi sukaman famakurkansapa

kanta.

Jesus ishkay mana kawakuk runakunata alliyachirkan.

27Chaymanta riykaptinna ishkaymana kawakuk runakuna sinchitakaparishpa Jesustaka katirkansapa.Willarkansapa:—¡Davidpa miraknin Jesus,

natapish llakichiwaysapa!28Jesus suk wasipi yaykuptin chay

ishkay biskukunapish yaykushpaladuncharkansapa. Jesuska paykunatatapurkansapa:—¿

nita alliyachiynikichita?Paykunaka aynirkansapa:—Ariya, Señor, kreyiykisapami.29Chaypina Jesuska ñawinkunata

llankashpa willarkansapa:—

rayku alliyachiykichi.30Chashna willaptinna chay ishkay

runakunaka allitana kawakurkansapa.

9

24

Chaypina Jesuska paykunata sinchitawillarkansapa:—Ama ni pita willaychichu ñuka

alliyachishkaynita.31Chashna willaptinpish paykunaka

tukuy chay llaktakunapi kawsakrunakunata parlachirkansapa Jesusalliyachishkankunata.

Jesus mana rimakuy atipakrunata alliyachirkan.

32

kansapa suk mana rimakuk runata.Chay runaka supayadu kashpa manarimakuyta atiparkanchu. 33Jesuska chayrunamanta supayta llukshichirkan.Chaypina chay runaka atiparkanrimakuyta. Chayta kawashpankuna

kuna willanakurkansapa:—Mana niman suk kuti kay *Israel

llaktapi kay laya alliyachikuk runatakawashkanchisapachu.

34Chaypina fariseokuna Jesusta sukamanwashanchashpankuna willanakurkansapa:—Supaykunapa kamachikuknin kay

runata yanapaptin supaykunata atipanllukshichiyta.

Jesus chay llaktapi kawsak runakunata llakichirkan.

35Chaymanta Jesuska llaktan llaktanalliyachikuypi purirkan. Rikchak layaunkuywan nanaywan runakunataalliyachirkansapa. Tukuy llaktakunapi

napi yaykurkan yachachikunanpa.Yachachikushpa willarkansapa TataDiospa mandunpi yaykunankunapa.

36Jesuska chay aypa runakunatakawashpa llakichirkansapa iden llakiduwishchudu ovejakunashina kaptinkunani pi kuydaptinkuna. 37ChaypinaJesuska ñukaykunata willawarkansapa:

—Chay aypa runakunaka idenpallanapa wayukunashinami. Tata

naka iden pallak peonkunashinami.Yachachikuk runakuna pishinsapa kayaypa runakunata yachachinankunapa.38Chayrayku Tata Diosta roygaychi aypayachachikukkunata kachanankunapa.

Jesus chunka ishkay disipulunkunata akllarkan.

(Mr 3.13-19; Lk 6.12-16)

10 1Chaymanta Jesuska ñukaykunatachunka ishkay disipulunkunata

kayawashpankuna willawarkansapa:—Kunanmantapacha ñuka yanapaptini

kankuna atipankichi runakunamantasupaykunata llukshichiyta. Chaymantaatipankichi tukuy laya unkuyninkunamantananayninkunamanta alliyachiyta.

2Jesuspa chunka ishkay disipulunkunapashutinikuna kaykunami: Primeru karkanSimon. Paypa suk shutin karkan Pedru.Chaymanta Pedrupa wawkin Andres,

wan Juan karkansapa. 3Chaymanta Felipi,Bartolome, Tomas, Mateo karkanisapa.Ñuka Mateo *romano awtoridarkunapakullki chaskikuk karkani. ChaymantaAlfeopa wambran Santiagowan Tadeokarkansapa. 4Chaymanta suk karkanSimon. Payka romano gobiernuta manakasunayak runa karkan. Chaymanta JudasIskariote karkan.kan wañuchichinankunapa.

Jesus disipulunkunata kacharkansapa rinankunapa

yachachikuk.(Mr 6.7-13; Lk 9.1-6)

5Jesuska ñukaykunata ishkay chunkadisipulunkunata kachawashpankunawillawarkansapa:—Rillaychi *judiyu runakunapa

llaktankunallaman. Ama rillaychichu

9 10

25

mana judiyukunapa llaktankunaman.Ama *Samaria parti llaktakunapiyaykuychichu. 6Rillaychi *chillata yachachik. Paykunaka iden

sapa. 7Rishpaykichi paykunatawillaychi: “Tata Diosmi munanmandunpi kawsanaykichipa.” 8Chashnayachachikushpa lasaruyak runakunataalliyachiychi. Rikchak laya unkuyukrunakunatapish alliyachiychi.kunata kawsachimuychi. Supayadurunakunamanta supaykunatallukshichiychi.kichi tukuy chaykunata atipankichirurayta. Payka mana chaninpachusukaman yanapashunkichi. Chayraykukankunapish mana kobrakushpallatukuy kay willashkaynita ruraychi.9Rishpaykichi ama nima kullkitaapaychichu. 10Ama nima pikshaykichita

chita apaychichu.kaykichi llachapallawan.

naykichi tiyan. Chayrayku ama nimataapaychichu.

11Maykan llaktapi chayashpaykichialli chaskikuk runata maskaychi. Paypawasinpi kipariychi suk llaktamanrinaykichi diyakaman. 12Chay runapawasinpi chayashpaykichi tukuy chaypikawsakkunata allimata rimachiychi.13Paykuna allita chaskishuptikichika

napa. Mana allita chaskishuptikichikaTata Dios mana kushichinkasapachu.14Chay runakuna wasinkunapi manachaskishunayaptikichika mana

manta llaktankunamanta chakikichisusyanta urmachishpa llukshiychi.15Allita willaykichi:kunan diya chay ñawpa Sodoma

nata kastigankasapa. Chaymanta chaymana uyarishunayak runakunataashwan sinchita kastigankasapa.

Jesus willarkansapa runakuna disipulunkunata chikninankunata.

16Manara riptinikuna Jesuskayachachiwaysapallapi katirkan:—Mash allita uyariwaychi. Kankunata

ovejatashina kachaykichi sakra likidu

chipa. Chayrayku machakuyshinayachaysapa likidu kaychi. Yachaysapakashpaykichi urpayshina alli modoyukkuskata rurashpa kawsaychi.

17

kushpa kawsaychi. Chiknishuk

chi. Chaymanta tantanakunankunawasikunapi makashunkichi. 18Chashnarimanaynita yachachikuptikichi chay

man pushashunkichi. Tukuy paykunatamana judiyukunatapish atipankichiyachachiysapata. 19Awtoridarkunamanpushashuptikichi ama manchakushpayuyaychichu imatami willankichinishpa. Chashna oras Tata Diosmiyachachishunkichi imatami rimankichinishpa. 20

shuptikichi atipankichi awtoridarkunataallita ayniyta. Manami kikikichipayuyaynikichitachu rimankichi.

21Chaymanta chay chiknikuk

napa.nata awtoridarkunapi chatankasapa.Chiknikuk wambrakuna tatankunatamamankunata awtoridarkunapichatankasapa wañuchichinankunapa.22Tukuy runakuna ñukata kreyiwashpakawsashkaykichirayku kankunatachiknishunkichi. Chiknishuptikichipish

10

26

wañunaykichi diyakaman ñukata manashaykushpa kreyiwashpa kawsanaykichitiyan.

chi. 23Suk llaktapi kawsak runakunawañuchishunayaptikichika chikanllaktaman nitikuychi. Allita willaykichi:

napi yachachikuptikichira ñukasielumanta shamudu runa kashkanshamusha.

24

manta ashwanta yachanchu. Mananiman suk peon patronninmantaashwanta kamachikunchu. 25Sukdisipulu maestrunshina yachachikushpakushikun. Chaymanta suk peonpatronninshina kamachikushpakushikun.tini runakuna chikniwashpankunarimansapa *Satanas kanaynita. Chashnañukapa rimashpankuna kankunapapishidenllata rimankasapa.

Jesus yachachikurkan chiknik runakunata ama

manchanankunapa.(Lk 12.2-7)

26Ama chiknishuk runakunatamanchaychichu. Tata Diosmipaykunapa upallalla rimashkankunatapakallalla rurashkankunata yachashpatukuy runakunapi rikurichinkasapa.27Ñuka kankunata pakallallayachachishkaynita tukuy runakunataama pakakushpa parlachiychi.

nata tukuy runakunata sukamanyachachiychi. 28

nayaptikichi ama manchaychichu.Paykunaka wañuchishushpaykichipishmana atipansapachu mana tukuyniyukninaman churashuynikichita. TataDiosllami tukuy uchasapa runakunatamana tukuyniyuk ninapi churankasapa.

Chayrayku payllata manchashpakasushpa kawsaychi.

29¿Manachu ishkay pishkillukunatarantinsapa suk kullkillawan? Chaypishkillukuna mana ashwan chaniyukkashpankunapish Tata Dios mana

chu. 30-31

pish allita kuydashunkichi.namanta kankunata ashwantakuyashunkichi.

kichi tiyan nishpa. Chayrayku ama nipita manchaychichu.

Tukuy runakunata parlachinanchikuna tiyan Jesus salvawakninchikuna kananta.

(Lk 12.8-9)32Jesus yachachiwaysapallapi

katirkan:—Kankuna mana pinkakushpa

runamasikichita willanaykichi tiyankreyiwak runakuna kanaykichita.Chashna rimaptikichi ñukapish sielupikawsak Tatayni Diosta willashakankuna kreyiwak kanaykichita.33Chaymanta ichara runamasikichitapinkakushpa mana munankichimanchurimayta ñukata kreyiwanaykichita.Chashna mana kreyiwanaykichitarimaptikichi ñukapish sielupi kawsakTataynita willasha kankunata manariksinaynita.

Jesusta katiptinchikuna familyanchi chikniwashunchisapa.

(Lk 12.51-53; 14.26-27)34Jesuska ñukaykuna disipulunkunata

willawarkansapa:—

sapa.kaynirayku tukuy runakuna mananamakanakushpana kawsanankunata.

10

27

35Ñuka shamushkaynirayku mana

nata sukaman chikninkasapa.Ñukarayku suk wambra tatanta, sukshipash mamanta, suk nuera suedrantachiknishpa kawsankasapa. 36Ñukatakreyiwashpa kawsaptikichi kikinfamilyaykichi chiknishunkichi.

37Chaymanta tataykichimantamamaykichimanta wambraykichimantañukata ashwan allita kuyawanaykichitiyan. Ñukata mana ashwan allitakuyawashpaykichika mana ñukapadisipuluynikunachu kankichi. 38

shuptikichipish ñukallata allitakasuwashpa katiwanaykichi tiyan.Mana katiwashpaykichika mana ñukapadisipuluynikunachu kankichi.39Kankuna wañuymanta kishpinayashpasakiwashpaykichika mana tukuyniyukninamanta mana kishpinkichichu.

rayku runakuna padesichishushpaykichiwañuchishuptikichika Tata Dioswanmana tukuyniyukta kawsankichi.

Runakuna chaskiwaptinchikuna Tata Dios paykunata

yanapankasapa.(Mr 9.41)

40Kankuna rimanaynita yachachikuk

kichi ñukatapish chaskiwaykansapa.

wak Tatayni Diostapish chaskiykansapa.41Kankuna rimanaynita yachachikukriptikichi sukkuna chaskishunkichi. TataDioska paykunata kankunatashinapremyunta kunkasapa. Chaymanta allirurak runakuna kaptikichi sukkunachaskishunkichi. Paykunatapishkankunatashina Tata Dios premyuntakunkasapa. 42

rayku ichara suk runa suk tipi chirik

yakuta kushunkichiman. Tata Dios chayupyachishuk runata premyunta kunka.

Juanpa disipulunkuna rirkansapa Jesuswan parlak.

(Lk 7.18-35)

11 1Jesuska chunka ishkayñukaykuna disipulunkunata

yachachiwashkankunawasha rirkanGalilea parti llaktakunapi yachachikuk.

2Chay tiempu Juan Bawtista karselpikarkan. Chaypi kashpa yacharkan Jesusrikchak almirana ruranakunatarurashkanta. Chaypina Juanka ishkaydisipulunkunata kacharkansapa Jesustatapuk:

3—¿Deveraschu Tata Diosmantashamudu runa kanki? ¿Suktachushuyashasapa?

4Chashna tapuptinkuna Jesuskaaynirkansapa:—

kichita kawashkaykichita. 5Juantawillaychi ñuka alliyachiptini manakawakukkuna kawakuykanankunatakojokuna puriykanankunata upakunauyariykanankunata. Willaychi lasaruyakrunakunatapish alliyachishkaynita.Willaychi wañudu runakunatakawsachimushkaynita. Chaymantatukuy mana nimayuk runakunatayachachiykanisapa Tata Dios salvakukkananta. 6Chaymanta Juanta willaychitukuy runakuna mana pinkakushpa

rulla kanankunata.7Chaymanta Juanpa disipulunkuna

nata willarkansapa:—¿Imatatí rishkankichi kawak

chunlla pampapi? ¿Rishkankichichukawak pintuta wayra kuyuchiptin?8Mana chayta kawak rishpaykichika¿imatatí kawak rishkankichi? ¿Allimallachapayuk runatachu? Kankunaka

10 11

28

allita yachankichi allima llachapayukrunakuna kamachikuk runakunapawasinkunallapi kawsanankunata. 9Ariya¿imatatí rishkankichi kawak? ¿Alliyachachikuk runatachu? Ariyadeverasmi rishkankichi alli yachachikukrunata kawak. Payka tukuy alliyachachikukkunamanta ashwan alliyachachikukmi. 10Ñawpa tiempu TataDioska killkadunpi Juanpa rimarkan:

“Ñukaka suk alli yachachikuktakachasha tukuy runakunatawillanankunapa kachamushkaynirunata allita chaskinankunapa.”

11Mash allita uyariwaychi. Chay

manta ashwan alli yachachikukmikarkan. Chashna kaptinpish Tata Diospamandunpi tukuy mana kreyinakuk

pakunami kankasapa.12

cha kunankaman aypa runakuna TataDiospa mandunpi sukamansinchikushpa yaykunsapa. Paykunakasukaman sufrishpankunapish manamanchakushpa sukaman munashpayaykunsapa. 13Manarapish JuanBawtista shamuptinra Moiseswan

kurkansapa Tata Dios tukuy maypikamachikunanta.

14Chaymanta Tata Dios killkadunpiwillawanchisapa:kukta ñawpa Eliyastashina kachasha.”Chay Eliyasshina alli yachachikukrunaka Juanmi. Munashpaykichika kayyachachishkaynita kasuychi. 15Tukuykay yachachikushkaynita allitarinrillikuychi.

16¿man? ¿chiman? Kankunaka plasapi tiyarishpapukllak wambrakunashinami kankichi.

sinkunata kaparishpa willansapa:17“Ñukaykuna kenata pukuptinikunakankuna mana tushushkankichichu.

kuna mana wakashkankichichu.”18

chu. Juanka Tata Diosta kuyashpa aypadiyakunata mana nimata mikushpanimata upyashpa kawsarkan. ChashnaJuan amañaptin kankuna rimankichisupayadu kananta. 19Ñuka sielumantashamudu runa mikuptini upyaptinirimankichi illu likidu kanaynita.Chaymanta rimankichi uchasaparunakunawan *

sinkuna kanaynita.chipish willaykichi: Tukuy pi allitarurashpa kawsashpa runamasinkunatakawachinsapa yachaysapa kanankunata.

Jesus chay mana kreyikunayak runakunata llakichirkan.

(Lk 10.13-15)20

napi kawsak runakunata kallarirkanpiñayaysapata. Chay llaktakunapi aypaalmirana *milagrukunata rurashkakaptinpish chay runakuna manauchankunamanta wanarkansapachu.

sapa:21—¡Alaw! Korasinpi Betsaidapi

kawsak runakunata llakichini. Chayishkay llaktakunapi kashpayni aypaalmirana milagrukunata rurashkani.Chaykunata kawashpankunapish

yansapachu. Chayrayku Tata Dioskapaykunata sukaman kastigankasapa.Tiro llaktapi Sidon llaktapi almiranamilagrukunata rurashka kaptini chaypikawsakkuna uchankunamantawananmansapa karkan Tata Diosta

11

29

kreyinankunapa.nata churakushpankuna uchpataumankunapi churanmansapa karkanllakinankunapa. 22

nan diya Tata Dioska chay TiropiSidonpi kawsak runakunamanta

nata ashwanta kastigankasapa.23Chaymanta Kapernaumpi kawsak

runakuna yuyansapa sieluman riyta TataDioswan kawsak.pish Tata Dios manami sielumankapushankasapachu.kankunarayku manllayba tuta likiduuchkuman kachankasapa. Chay ñawpaSodoma llaktapi almirana milagrukunatarurashka kaptinika chay llaktapi kawsakrunakuna kreyiwanmansapa karkan.

man tiyanmanlla karkan. 24Chayraykuwillaykichi: Tata Dios kastigakunan diya

manta ashwan sinchita Kapernaumpikawsak runakunata kastigankasapa.

Jesus tukuy runakunata kayarkan payta katishpa kushikushpa

kawsanankunapa.(Lk 10.21-22)

25

kankunawasha Tatan Diosta willarkan:—Tatayni, kay allpapi chay sielupi

allima kamachikukmi kanki. Kankatukuy mana kreyinakuk runakunallataallita yachachinki.nallamanta yachak runakunata mananimata yachachishkankichu. Chayrayku,Tatayni, sukaman alabayki. 26Ariya,Tatayni,kanki rurayta.

27Jesus Tatanwan parlashkanwasha chayrunakunata yachachirkansapa:—Tataynika willawarkan ñukalla

tukuy layata kamachikunaynipa.Payllami ñukata allita riksiwan.

kichi. Tata Diospa wambran kashpayniñukallami payta allita riksini. Ñukamunashkayni runakunata riksichiptinipaykunalla Tataynita riksinsapa.

28

kichika ñukaman shamuychi.kichi tukuy llakinaykichimantasamachishkaykichi.

29Ñuka yachachikunaynika idenanimal aysanan timonshinami.Yachachikunaynita kasushpaykichitimonta aysakshina kankichi.Chayrayku ñukamanta yachakuychi.Ñukaka mana piñakushpa allillapiyachachiykichi.kichi ñukata kasuwashpaykichikushikuypuru kawsankichi. 30

kichipa. Ñuka yanapaptini atipankichikasuwashpa kawsayta.

Suk samana diya Jesuspa disipulunkuna tipi triguta pallashpa mikurkansapa.

(Mr 2.23-28; Lk 6.1-5)

12 1Chaymanta suk *samana diyaJesuska ñukaykunawan suk

*trigu chakra chawpinta pasarkanisapa.Chaypina yarkashpaynikuna trigutatipirkanisapa mikunaynikunapa.2Mikuykaptinikuna *fariseo runakunakawawarkansapa.pankuna Jesusta willarkansapa:—Mash kaway. Disipuluykikuna

samana diya kaykaptin triguta tipishpa*Moisespa kamachikunankunata manakasuykansapachu.

3Chashna willaptinkuna Jesuskaaynirkansapa:—Ariya, kawaykani imatami

ruraykansapa nishpa. Samana diya

kansapachu. ¿Manachu leyishkankichiñawpa kamachikuk David rurashkanta?

11 12

30

Suk kuti payka purikmasinkunawansukaman purishpankuna yarkarkansapa.4Yarkaymanta kashpa *Tata Diospawasinpi yaykurkansapa. ChaypiDavidka Tata Diospa churadupankunata mikurkan.tapish kararkan. Chay laya pankunaka*saserdotekunallapa karkan. Chayta

kansapachu.5¿Manachu leyishkankichi ñawpa

Moisespa killkadunpi rimashkankunata?Chaypi willawanchisapa saserdotekuna

nankunata. Paykuna samana diyakuna

kunsapachu.6Mash uyariwaychi. Chay Tata Diospa

wasinpi trabajak saserdotekunamantañukami ashwan kamachikuk kani.

7

sapa: “Kankuna wiwa animalnikichitawañuchishpa rupachinaykichi tiyanñukata kuyawanaykichipa. Chay

chita llakichishpa yanapanaykichipa.”Chashna Tata Dios rimaptinpish

chu. Allita entiendishpaykichika kay

manchu karkan samana diya tipi trigutatipishpa uchallikuykanankunata. 8Ñukasielumanta shamudu runa kashpayni

chi nishpa.

Jesus kaspirayadu makiyukrunata alliyachirkan.(Mr 3.1-6; Lk 6.6-11)

9Chay chakramanta llukshishpaJesuska suk tantanakunankuna wasipiyaykurkan. 10Chaypi suk kaspirayadumakiyuk runa karkan. Chaypina fariseo

kansapa chatanankunapa.yashpankuna Jesusta tapurkansapa:—¿Ariya Moisespa killkadun

willawanchichu samana diya sukunkuduta alliyachinanchikunapa?

11Chaypina Jesuska aynirkan:—Samana diya suk ovejaykichi

uchkupi urmaptin ¿chiman? 12

nata kuyanchisapa. Chayrayku alli

nata yanapananchikunapa.13Chashna paykunata willashpa

Jesuska chay kaspirayadu makiyukrunata willarkan:—¡Makikita chutachiy!Chaypina chay runaka Jesusta

kasushpa kaspirayadu makintachutachiptin iden suk ladu makinshinaalliyarkan.

14Samana diya Jesus chay runataalliyachiptin fariseo runakuna chay

pankuna kallarirkansapa yuyaykuytaJesusta wañuchinankunapa.

Ñawpa yachachikuk Isaiyas killkarkan Jesus rurananta.

15

nankunata yachashpa chay llaktamantallukshirkan. Llukshiptin aypa runakunakatirkansapa.nata alliyachirkan. 16Chaymanta chayalliyachishkan runakunata willarkansapa:—Amara famakunkichirachu

alliyachishkaynita.17Jesus chayta rurashpa chay ñawpa

yachachikuk Isaiyas rimashkantashinaruraykarkan.kanta Isaiyas killkarkan:

18 “Kaypimi sirviwaknini.Ñukami paytaka kuyashpaakllarkani.

12

31

Paymi ñukata kushichiwan.Paytami Espirituynita kusha.

nata yachachinkasapa ñuka allirurak kanaynita.

19

chu ni pita kaparichinkachu.

kuptin uyarinkasapachu.20 Payka pataranakuk pintuta mana

pakinkachu.Wañunayak alkusata manawañuchinkachu.

Tukuy llakishpa shaykushpa kawsakrunakunata mana washanchashpallakichishpa yanapankasapa.

Sukaman allita kamachikunka tukuyrunakuna yachanankunapaallillata rurashpa kawsayta.

21 Chaypina aypa llaktakunapi kawsakrunakuna payta shuyankasapasalvanankunapa.”

Ñawpa yachachikuk Isaiyaska chaytakillkarkan.

Fariseo runakuna rimarkansapa Jesusta supay yanapananta.

(Mr 3.20-30; Lk 11.14-23; 12.10)22Chaymanta Jesusman supayadu

runata pushamurkansapa. Chay runakasupayadu kashpa mana nima kawakuytanima rimakuyta atiparkanchu. Jesuspayta alliyachiptin atiparkannakawakuyta rimakuyta. 23Chaytakawashpankuna tukuy runakuna

kansapa:—¿Kay runachu shuyaykananchi

ñawpa kamachikuk Davidpa miraknin?24

tinkuna fariseo runakuna Jesusta manakreyishpankuna rimarkansapa:—Kay Jesuska atipan runakunamanta

supaykunata llukshichiyta supaykunapakamachikuknin *Belsebu yanapaptin.

25

sapa:—Suk llaktapi kawsak runakuna

chikninakushpa makanakushpankunakikinkunapura kulluchinakunsapa.Chaymanta suk wasipi kawsak

pankuna chayta chayta anchunsapa.26

nakunsapa.mansapa.

27Kankunaka rimankichi supaykunapakamachikuknin Belsebu yanapawaptinsupaykunata llukshichinaynita. Chashnarimashpaykichi mana kuskatachurimaykankichi. Belsebu yanapawaptinka¿pití kankunapa disipuluykikunata

napa? Allita yachankichi Tata Diosyanapanankunata. Chayrayku ñukata

kuykankichi. 28Tata Diospa Espiritunyanapawaptin supaykunata atipanillukshichiyta. Chayrayku allitayachanaykichi tiyan Tata Dios ñukatakachamuwashkanta.

naykichita.29Mana ni pi suk sinchi runapa

wasinmanta atipanmanchu nimataapayta manara payta allita watashpara.Chay sinchi runata watashpara tukuylaya tiyapunankunata atipanmankichuyta.

30Kankuna mana kreyiwashpaykichichikniwankichi.

kankichi.31Mash allita uyariwaychi. Tata

mantapish perdonankasapa. Chaymantamana kutin perdonankachu Tata Diospa

12

32

Espiritunta washanchashpa sakra manaalli kananta rimaptinkuna. 32Ñukakasielumanta shamudu runami kani.Chashna kaptinpish suk runa mana allikanaynita rimaptinpish Tata Dioskapayta perdonanka. Chaymanta suk runaTata Diospa Espiritunta washanchashpachiknishpa sakra mana alli kanantarimaptin Tata Dioska manami paytakaperdonankachu. Nima kunan kaytiempu nima wañushkanwashaperdonankachu.

Jesus wayuchakuk kaspipa ejemplunta yachachikurkan.

(Lk 6.43-45)33

llapi katirkan:—Kankuna alli wayuchakuk kaspita

kuydashpaykichi alli wayukunatapallankichi. Mana allita kuydaptikichimana allitachu wayuchakun.napa wayunkunata kawashpaykichirariksinkichi chay kaspi allichu manachunishpa. Allita rurashpa kawsaptiniriksiwankichi alli wayuchakukkaspishina kanaynita.

34Kankuna fariseokuna sukamanllullachikushpaykichi machakuyshinakankichi. Mana alli rurak runakunakashpaykichi mana atipankichichuallikunata rimayta. Tukuy runashunkunpi yuyananllata riman. 35Tukuyalli yuyayuk runa allikunallata rimashpakawsan. Tukuy mana alli yuyayuk runamana allikunata rimashpa kawsan.

36Mash allita uyariwaychi.nan diya Tata Dioska tukuy mana allirimashkankunarayku runakunatakastigankasapa. 37Tata Dioskawillashunkichi rimashkaykichi allichumanachu nishpa.

shunkichichu. Rimashkaykichi mana allikaptinka sukaman kastigashunkichi.

Mana kreyinayak runakunaJesusta mañarkansapa almirana

milagruta rurananpa.(Mr 8.12; Lk 11.29-32)

38Jesus yachachikuykaptin fariseorunakuna Moisespa killkaduntayachachikuk runakuna uyarirkansapa.Chaypina willarkansapa:—Maestru,

chu manachu Tata Diosmanta shamuduruna kanaykita. Chayrayku munanisapakawayta almirana *milagrukunataruraptiki.

39Chaypina Jesuska willarkansapa:—Kankuna Tata Diosta mana

kreyishpa mana alli rurak runakunakashpaykichi mañawankichi almiranamilagruta ruranaynipa. Kankunapakamanami rurashachu chay layamilagruta.kuk Jonaspa suk milagruta rurarkan.Ñukapapish chay layallata ruranka.40Suk atun challwa Jonasta millpurkan.Chaypina chay challwa wiksanpi kimsadiyata kimsa tutata payka karkan. Chaykimsa diya paktaptinna chay challwakaJonasta kipnamurkan. Ñuka sielumantashamudu runa iden Jonasshina kimsadiyata kimsa tutata allpa ukupikashkaynimanta atarimusha.

41Chay ñawpa Ninive llaktapi kawsakrunakuna sukaman mana allikunatarurashpankuna kawsarkansapa. Chaymantachay yachachikuk Jonas yachachikuptin

kunapa. Chay kastigakunan diya chayñawpa Ninivemanta runakuna kankunata

rayku. Ñuka Jonasmanta ashwan alli

yankichichu.42Chaymanta ñawpa tiempu suk karu

llaktamanta suk kamachikuk warmi

12

33

shamurkan yachaysapa Salomontauyarik. Ñuka Salomonmanta ashwan alliyachaysapa kaptinipish kankunakamana kreyiwanayankichichu.Chayrayku Tata Dios kastigakunan diyachay kamachikuk warmi kankunata

chirayku.

Jesus supayadu runapa ejemplunta yachachikurkan.

(Lk 11.24-26)43Chaymanta Jesuska willarkansapa:—Suk runamanta supay llukshishpa

yashpa. Mana ni maypi samanantatarishpa yuyaykushpa riman: 44“Shukutishalla chay llukshimushkaynirunallaman.” Chay runaman kutishpa tariniden suk chunlla wasi chuya chuyapichadutashina. 45Chaypina kanchisashwan mana alli rurak supaymasinkunatarin kayak. Tukuy paykuna rinsapa chayrunapi kawsak. Chashna modomanta chayrunaka ashwan mana allikunatarurashpana kawsan. Kankuna sukamanmana alli rurak kashpaykichi iden chayaypa supayuk runashinami kankichi.

Jesuspa wawkinkunawan maman rirkansapa paywan parlak.

(Mr 3.31-35; Lk 8.19-21)46

kaptin paypa mamanwan wawkinkunachay wasiman rirkansapa. PaykunakaJesuswan parlanayashpankuna wasiwashallamanta kayachirkansapa.47Chaypina suk runa Jesusta willarkan:—Mamaykiwan wawkikikuna

parlachishunayankisapa. Washapishuyashuykansapa.

48Chaypina Jesuska chay runatakawillarkan:—¿Pití mamaynika? ¿

naka?

49Chaymanta disipulunkunata

nata willarkansapa:—Kaykunami mamayni. Kaykunami

wawkinikuna. 50Kankuna paykunashinasielupi kawsak Tatayni Diospamunananta rurashpa kawsashpaykichiñukapa wawkinikuna paninikunamamaynikuna kankichi.

Jesus tarpukuk runapa ejemplunta yachachikurkan.

(Mr 4.1-9; Lk 8.4-8)

13 1Chay diyalla Jesuska chaywasimanta llukshishpa rirkan

kocha mañanpi tiyarik. 2Chaypi

sapa. Chaypina suk kanowapi Jesuskayaykurkan tiyarik chay kanowamantayachachikunanpa. Yachachikuptin

manta uyarirkansapa. 3ChaypinaJesuska chay aypa runakunata rikchaklaya ejemplukunata parlachishpayachachirkansapa. Willarkansapa:—Mash uyariwaychi. Suk runa rirkan

murukunata chakranpi tarpuk.4Chaypina murukunata shikwashpatarpuptin sukkuna ñanpi urmarkansapa.Pishkillukuna chay ñanpi urmadumurukunata mikurkansapa. 5Sukmurukuna urmarkansapa rumisapaallpapi. Chay murukuna allpa sawallapikashpa utka shurayarkansapa allpamana rakta kaptin. 6Chay allparumisapa kaptin chay murukuna manaatiparkansapachu sapichakuyta.

sapa.7

sapa kashasapa allpapi. Chaypinakashakuna ashwanta wiñashpa chaywiñaykak murukunata makarkansapa.8Suk murukuna urmarkansapa allimaallpapi. Chaypina wiñashpankuna

12 13

34

sukaman allita wayuchakurkansapa.Suk murukuna mirarkansapa pachakmurukunata. Sukkuna mirarkansapasokta chunka murukunata. Sukkuna

nata. 9Kankuna uyariwashpaykichikaallita rinrillikuychi.

Jesus disipulunkunata willarkan imaraykumi ejemplukunawan

yachachikurkan nishpa.(Mr 4.10-12; Lk 8.9-10)

10

kuna Jesusta ladunchashpaynikunatapurkanisapa:—¿Imaraykuti chay runakunata

kisapa?11Chaypina Jesuska ayniwarkansapa:—

chipa.chita kunanka yachachishuykankichi. Sukrunakuna mana kasunayaptinkuna Tata

sapa. 12Tata Dioska tukuy kreyikukkunata

nankunapa.kasapa.kankunatapish kunkachinkasapa. 13Chayrunakunata yachachiptinipish manaentiendinsapachu.kunata kawashpapish mana yachansapachuimaraykumi chaykunata rurashkani nishpa.Chayrayku ejemplukunallawan paykunatayachachini.

14Ñawpa tiempu alli yachachikuk

napa killkarkan:

nita uyarishpapish mana nimaentiendinkasapachu.

pish mana entiendinkasapachuimaraykumi rurashkani nishpa.

15 Kay runakunapa shunkunkunasinchi likidumi.

Rinrinkunata wichkansapa amauyariwanankunapa.

Ñawinkunatapish wichkansapa alli

napa.Mana munansapachu rimashkaynitaentiendiyta.

Mana munansapachu ñukaman

sapa.”16Chaymanta Jesuska ñukaykunallata

willawarkansapa:—Kankuna sukaman kushikuypuru

kankichi rurashkaynita kawashpaykichi.Sukaman kushikuypuru kankichiyachachikuptini uyarishpaykichi.17Allita willaykichi. Ñawpa yachachikukrunakuna alli rurak runakunapishsukaman munarkansapa kawanaykichitakawayta.chita uyariyta.napish mana kawarkansapachu nimauyarirkansapachu.

Jesus chay murukuna tarpukuk runapa ejemplunta entiendichikurkan.

(Mr 4.13-20; Lk 8.11-15)18Mash uyariwaychi. Yachachiykichi

chay muru tarpukuk runapa ejemplunimatami riman nishpa. 19Aypa runakunasinchi shunkuyuk kashpa iden ñanpichakidu sarudu allpashina. Chay layarunakuna Tata Diospa rimananta

pachu. Chaypina chay pishkillukunañanpi urmadu murukunata mikukshinasupay shamun Tata Diospa rimanantakunkachinanpa.

20Chaymanta suk runakuna TataDiospa rimananta kushikushpauyarinsapa. Chay laya runakuna iden

13

35

nami. 21Mana ukupi sapiyukshinakashpankuna suk tiempullatakushikushpa Tata Diosta katinsapa.Paykuna kreyikushkankunarayku

pankuna manana munansapanachu TataDiosta katiyta.

22Chaymanta suk runakuna TataDiospa rimananta uyarishkankunamanta

sapa. Sukaman kullkiyayta munashpallakawsansapa. Chay laya runakunaka

nashinami.pachu.

23Chaymanta suk runakuna TataDiospa rimananta uyarishpa tukuyshunku kreyishpa entiendinsapa. Chaylaya runakuna iden chay alli allpapiwayuchakuk murukunashinami.Sukkunaka pachak murukunatawayuchakukshinami. Sukkunaka sokta

nami. Sukkunaka kimsa chunkamurukunata wayuchakukshinami.

Jesus triguwan pakta mana alli kiwakuna wiñashkanta

yachachikurkan.24Chaymanta Jesuska yachachikushpa

chay aypa runakunata willarkansapa:—Mash uyariwaychi. Tata Dios

mandunpi kamachikushpa iden sukruna chakranpi alli *trigu murukunatatarpukshinami. 25Chaymanta suk tutatukuy pi puñuykaptinkuna chakrayuktachiknik runa chay trigu tarpuduchakraman rishpa mana alli kiwamurukunata tarpurkan. 26Chaymantatrigu wiñaykaptin chay mana allikiwapish sukaman wiñarkan. 27

pina trabajadorkuna chakrayuk runatawillarkansapa: “Señor,nata tarpuchiptiki ¿imapati mana allikiwakuna wiñaykansapa?”

28Chay chakrayuk runa aynirkansapa:“Suk chikniwak runami mana alli kiwamurukunata tarpushka.”Chashna willaptin trabajadorkuna

tapurkansapa: “¿napa chay mana alli kiwakunata tipik?”

29Chaypina chakrayuk runakawillarkansapa: “Amara tipiychirachu.Mana alli kiwakunata tipishpaykichikaichara trigukunatapish tipinkichiman.30

chi diyakaman. Alli trigu pukuptinrapallak runakunata willasha tukuy mana

kunapa. Chay mana alli kiwata watawata rurashpa rupachinkasapa.Chaymanta alli triguta pallashpawakaychankasapa murukuna churanawasinipi.”

Jesus mostasa murillupa ejemplunta yachachikurkan.

(Mr 4.30-32; Lk 13.18-19)31-32

nata suk ejempluta yachachirkansapa:—Kunan yachachiykichi imashnami

Tata Diospa mandunpi kawsankichinishpa. Mostasa murillun tukuy layamurukunamanta ashwan kishnisillu.Suk runa chakranpi tarpuptin chaymurilluka allita wiñan. Kishnisillu

namanta ashwan atunta wiñan. Idenkaspishina sukaman ramachakun. Chayramankunapi aypa pishkillukunawasinkunata ruransapa. Kankuna chaykishnisillu murukunashinami kankichi.

Jesus levadurapa ejemplunta yachachikurkan.

(Lk 13.20-21)33

kushpa chay runakunata willarkansapa:—Yachachiykichi imashnami Tata

Diospa mandunpi kawsankichi nishpa.

13

36

Suk warmi panta rurashpa kimsa patitrigupa machkanta yakuwan chakrun.Chaymanta tipi *levaduratapish churanchay chapuduta allita punkichinanpa.Kankuna Tata Diospa mandunpi

shina kankichi.

Jesus willarkan imaraykumi ejemplukunata parlachikushpa

yachachikurkan nishpa.(Mr 4.33-34)

34

wan parlachikushpa chay runakunatayachachirkansapa. Mana ejemplutaparlachikushpa mana yachachikukchu.35Ñawpa tiempu suk yachachikuk runa

nata parlachikushpa yachachikunanta.Chay killkadunpi riman:

“Ñuka rikchak laya ejemplukunataparlachishpayni runakunatayachachisha.

kanta yachachikusha.”

Jesus yachachikurkan imami chay mana alli kiwakuna nishpa.

36

nata wasinkunaman kutinankunapawillashpa suk wasipi yaykurkan. Chaypiñukaykuna ladunchashpaynikunawillarkanisapa:—Chay mana alli kiwakunapa

ejemplunta parlachiwashpaykisapa¿imatati yachachiwashkankisapa?

37Chaypina Jesuska ayniwarkansapa:—Ñuka sielumanta shamudu runa

kashpayni alli murukunata tarpukukrunashinami kani. 38Kay allpapi kawsakrunakuna iden chakrashinami. TataDiosta kasushpa kawsak runakunakaiden chay alli murukunashinami.Supaypa mandunpi kawsakkunaka iden

chay mana alli kiwakunashinami.39Supayka iden chay chakrapi mana allimurukunata tarpuk runashinami. Kayallpa tukunan diya iden chay trigupallana diyashinami. Chaymanta*dorkunashinami. 40Kay allpa tukunandiya Tata Dioska tukuy uchasaparunakunata kastigankasapa. Payka idenchay mana alli kiwakunata shuntushparupachik runashinami. 41Ñukasielumanta shamudu runa kashpayniangelninikunata kachamusha tukuymaymanta mana alli rurak runakunatatantachinankunapa. Chaymanta

natapish tantachishasapa. 42Chaypinamana tukuyniyuk ninaman paykunatawishchushasapa. Chaypi chay runakunananayta mana muchushpankunakirunkunata mukushpankuna sukamanwakankasapa.

43Chaymanta Tata Diospa munanantarurak runakuna Tatankunapa mandunpiyaykushpa iden intishina llipyankasapa.Kankuna rinriyuk kashpaykichi allita

uyariwaychi.

Jesus pakadu kuripa ejemplunta aypa chaniyuk perlas ejemplunta

yachachikurkan.44

kushpa Jesuska willarkansapa:—Tata Diospa mandunka iden aypa

chaniyuk kurishinami. Suk runa chikanpachakranpi pakadu kurita tarirkan. Chaytatarishpa kashkan chayllapi pakarkan.Kushikuypuru chay kuriyuk chakratarantinanpa tukuy tiyapushkankunatarantikurkan. Chaypina chay kuriyukchakrata rantirkan. Chashnashina kankunasukaman munanaykichi tiyan Tata Diospamandunpi kawsayta.

45Chaymanta chikan ejemplutawillaykichi. Tata Diospa mandunka iden

13

37

aypa chaniyuk *perlasshinami. Sukrantikuk runa allima yurak perlaskunatamaskashpa purirkan rantinanpa. 46

man maskashpa suk aypa chaniyukashwan allima perlasta tarirkan.Chaypina tukuy tiyapushkankunatarantikurkan chaypa chaninwan chayashwan allima perlasta rantinanpa.Chashnashina kankuna sukamanmunanaykichi tiyan Tata Diospamandunpi kawsayta.

Jesus atun redpa ejemplunta yachachikurkan.

47Chaymanta Jesuska kashkanyachachikushpa willarkansapa:—Kunan yachachiykichi imashnami

Tata Diospa mandunpi yaykunkichinishpa. Aypa runakuna atun redninwanrikchak laya challwakunata apinsapa.48Chaymanta aypa challwakunaredninwan wichkashpa chay runakunakocha mañanman aysansapa. Chaypitiyarishpa challwakunata akllansapa.Alli challwakunata sestunkunapichuransapa. Mana alli challwakunatawishchunsapa. 49Chaymanta kay allpa

nata apik runakunashina angelkunarunakunata akllankasapa. Tata Diostakuyashpa kawsak runakunamanta manaalli rurak runakunata suchuchinkasapa.50Chaymanta tukuy mana alli rurakrunakunata wishchunkasapa manatukuyniyuk ninaman. Chaypi nanaytamana muchushpankuna kirunkunata

sapa.

Jesus tukuy laya wakaychadukunapa ejemplunta yachachikurkan.

51Chaymanta Jesuska ñukaykunadisipulunkunata tapuwarkansapa:—¿Entiendinkichichu tukuy chay

yachachishkaynikunata?

Chaypina aynirkanisapa:—Ariya entiendinisapami.52Chaypina Jesuska willawarkansapa:—Suk wasiyuk runa wasinpi aypa

mushuk aypa mawka wakaychadutiyapunankunata surkumun suk runatakawachinanpa. Chay kawachikukrunaka Tata Diospa killkaduntayachachikuk runakunashinami.Paykunaka Tata Diospa mandunpiyaykushpa yachansapa mushuk layata

kuyta.

Llaktamasinkuna Jesusta mana kreyinayarkansapachu.

(Mr 6.1-6; Lk 4.16-30)53

nawan yachachikushkanwasha chayllaktamanta Jesuska llukshirkan.54Chaypina kikinpa llaktanpi chayashpatantanakunankuna wasipi Tata Diosparimananta yachachikurkan. Chaypinatukuy chay runakuna sukamanalmirashpankuna rimarkansapa:—¿Maypití kay runaka tukuy layata

yachakushka? ¿Imashnatí atipanalmirana *milagrukunata rurayta?55¿Manachu kay runaka karpinterupawambran? ¿Manachu paypa mamanMariya? ¿Manachu wawkinkunaJakobo, Jose, Simon, Judas? 56¿chu paninkuna llaktamasinchikunalla?¿Pití payta yachachishka chay layatayachananpa?

57Chay runakuna Jesus llaktamasinkuna

sapachu. Chaypina Jesuska willarkansapa:—Suk runa Tata Diospa rimananta

yachachikuptin llaktamasinkunafamilyankuna mana kreyinsapachu.Chikan llaktakunapi yachachikuptinchaypira sukaman allita uyarinsapa.

58Chashna llaktamasinkuna manakreyinayaptinkuna Jesuska llaktanpi

13

38

mana aypa almirana milagrukunatarurarkanchu.

Kamachikuk Herodes Juan Bawtistata wañuchichirkan.

(Mr 6.14-29; Lk 9.7-9)

14 1Chay tiempu Galilea partipisinchi kamachikuk *Herodes

uyarirkan Jesus aypa almirana*milagrukunata rurashkanta. 2Chaypina

sapa:—

kayni Juan.kanmanta kawsamushka. Chayrayku atipanalmirana milagrukunata rurayta.

3Herodeska tukuy chayta rimarkanJuanta wañuchichishkanta yuyashpa.Ñawpana Juanta kadenakunawanwatachishpa karselpi wichkachirkan.Chayta rurarkan warmin Herodiyasmunaptin. Chay warmin Herodiyaskañawpa Herodespa wawkin Felipipawarmin karkan. 4

tin Juanka Herodesta willarkan:—Kuñadaykiwan uchallikushpa

kawsashpayki mana allitachu ruraykanki.5Chayta willashkanrayku Herodes

Juantaka wañuchichinayarkan.

kuk kananta. Chayrayku chay runakunatamanchashpa mana animukurkanchuwañuchichiyta.

6Chaymanta Herodeska watanpaktashkanrayku suk estata rurarkan.Chay estapi warmin Herodiyaspa

kunapa ñawpakninkunapi. Chashnatushushpa Herodestaka sukamankushichirkan. 7Chayrayku Herodes chayshipashtaka jurashpa prometirkan:“Imatapish mañawaptiki kushkayki.”

8Chashna Herodes willaptin chayshipashka mamanta tapurkan imatami

mañanka nishpa. Chaypina mamankayachachirkan mañananpa JuanBawtistapa umanta suk kallanapichurashpa kunanpa.

9Chashna mañaptin Herodeskasukaman llakirkan. Llakishpapishkonvidadukuna prometinakushkanta

chu llullachiyta. 10Chayrayku

sapa karselman rishpankuna Juanpaumanta tipinankunapa. 11Chaymantasoldadukuna Herodes willashkankunatarurarkansapa.kuna suk atun kallanapi churashpaaparkansapa chay shipashta chaskichik.Chaypina payka mamanta kurkan.

12Chaymanta Juanpa disipulunkunarirkansapa kuerpunta pampak.kankunawasha rirkansapa Jesusta willak.

Jesus mikunata mirachirkan pichka waranka runakunapa.

(Mr 6.30-44; Lk 9.10-17; Jn 6.1-14)13Juan Bawtistata wañuchishkankunata

yachashpa Jesuska sapallan suk kanowapichay kochata chimbarkan chunlla likidupampaman rinanpa. Jesus rishkantayachashpankuna chay llaktakunamanta

kuna katirkansapa. 14Chay kanowamantallukshishpa Jesuska chay aypa katikrunakunata kawarkan. Paykunatakawashpa sukaman llakichirkansapa.

nata alliyachirkansapa.15Chaymanta amusayaptin ñukaykuna

nisapa:—Ñami amusayaykanna. Manami ni pi

kaypika kawsanchu. Chayrayku tukuy kayrunakunata willay chay llaktakunamanutka rinankunapa mikunankunata rantik.

16Chaypina Jesuska ñukaykunatakawillawarkansapa:

13 14

39

—Mana munanichu rinankunapa.Kankunalla karaychi.

17Chashna Jesus willawaptinkunawillarkanisapa:—Manami aypachu mikunaynikuna.

Pichka pan ishkay challwallamitiyawansapa.

18Chaypina Jesuska willawarkansapa:—Apamuychi chay mikunaykichita.19Apamuptinikuna Jesuska tukuy

chay runakunata willarkansapa ukshasawanpi tiyarinankunapa. Chaymantachay pichka panta chay ishkaychallwata apishpa sieluta chapashpaTata Diosta agradesirkan.kanwasha chay pankunata paki pakirurashpa ñukaykunata kuwarkansapa.Chaypina ñukaykuna runakunatacharichirkanisapa. 20Chay aypa

kaman.

kanisapa chunka ishkay sestu untata.21Chay mikuk ullkukunaka pichkawaranka karkansapa. Aypa warmikunawambrakunapish mikurkansapa.Paykunata mana yuparkanisapachu.

Jesus yaku sawanta purirkan.(Mr 6.45-52; Jn 6.16-21)

22Chaymanta Jesuska ñukaykunatawillawarkansapa:—Ñukaka tukuy kay runakunata

willasha wasinkunaman kutinankunapa.Willanaynikaman kankuna kaykanowapi kochata chimbaychi.

23Chay runakuna rishkankunawashaJesuska sapallan suk urkuman rirkanchaypi Tatan Dioswan parlananpa.Tutayanankaman chaypi sapallankarkan.

24Jesus chay urkupi kaptin ñukaykuna

sapa. Chimbaykaptinikuna sinchitawayraptin olaskuna kanowaynikunata

sukaman kuyuchirkan. 25Chaymantapakariykaptin Jesuska yaku sawantapurishpa ladunchawarkansapa.26

nikuna sukaman manchakurkanisapa.Manchakuywan sinchita rimarkanisapa:—¡Supaychi imachami shamuykan!27Chashna kapariptinikuna Jesuska

willawarkansapa:—¡Ama manchawaychichu! Ñukami

kani.28Chaypina Pedru aynirkan:—Kan Señornini kashpaykika

willaway yaku sawanta purishpaladuykiman rinaynipa.

29Chaypina Jesuska willarkan:—Ariya shamuy.

manta llukshishpa yaku sawantapurirkan Jesuspa ladunman rinanpa.30Riykashpana chay sinchi wayratamallishpa sukaman manchakurkan.Kallarishpa sumiyta sinchita rimashpawillarkan:—¡Salvaway, Señor!31Chashna Pedru willaptin Jesuska

makinmanta apishpa willarkan:—¿Imapatí mana tukuy shunku

ñukata kreyiwanki yanapanaynipa?32Chaymanta Jesuswan Pedru

kanowapi yaykuptinkuna chay sinchiwayraka kasillayarkan. 33Chaypinatukuy ñukaykuna kanowa ukupiJesuspa ñawpakninpi kunkurikushpawillarkanisapa:—Deverasmi Tata Diospa wambran

kanki.

Genesaret partipi Jesus aypa unkudu runakunata alliyachirkansapa.

(Mr 6.53-56)34Chaymanta Jesuswan tantalla chay

kochata chimbashpaynikuna Genesaretpartipi chayarkanisapa. 35Chaypi

14

40

kuna chayta chayta rishpankunafamakurkansapa Jesus llaktankunapikananta. Chaypina Jesusman tukuy layaunkuyuk runakunata pusharkansapaalliyachinankunapa. 36

kuna alliyayta munashpankuna Jesustaroygarkansapa:—

nisapa alliyanaynikunapa.Chaypina llachapanpa mañanta

llankakkuna unkuyninkunamantaalliyarkansapa.

Jesus yachachikurkan imata rurashpanchi uchallikunchi.

(Mr 7.1-23)

15 1Chaymanta *wan Moisespa killkadunta

yachachikukkuna Jerusalen llaktamantarishpankuna Jesusta tapurkansapa:

2—¿Imapatí disipuluykikuna manaruransapa ñawpa awilunchikunapaamañashkankunata? ¿Imapatípaykunaka makinkunata mana allitamayllashpankuna mikunsapa?

3Chaypina Jesuska tapurkansapa:—¿Imapatí kankuna Tata Diospa

munananta mana rurashpa ñawpaawiluykichipa amañashkankunallatarurankichi? 4Tata Diosmi rimarkan:“Tataykita mamaykita allita kuyashpakawsaychi.” Chaymanta rimarkan:“Ichara suk runa tatanta mamantasukaman chiknishpa maldisinman. Chaymaldisikuk runataka awtoridarkunawañuchichinankuna tiyan.”

5Chashna Tata Dios rimaptinpish

kankichi.chita mamaykichita tataykichitawillayta: “Kankunata yanapanaynikullkita Tata Diostami kushkani.Chayrayku manana tiyawannachukankunata yanapanaynipa.” 6Chashna

rimashpaykichika rimaykankichitataykichita mamaykichita manayanapaptikichipish mana nimananchu.Yachachikuykankichi Tata Dioskamachikushkan mana alli kananta.Tata Diosta mana kasushpaykichiñawpa awiluykichi amallata ruraykankichi.

7

nata willarkansapa:—Tukuy kankuna allipi tukushpa

llulla likidu kankichi. Kankunapa ñawpayachachikuk Isaiyas killkarkan:

8 “Kay runakuna mishkik shimitukushpa kuyawansapa.

sapa.9 Runakunapa yachachikunanllata

yachachikunsapa.

wansapachu.”10Chashna willashpa Jesuska tukuy

kuna willarkansapa:—

naykichipa: 11

paykichi mana uchallikunkichichu.Mana allita rimashpaykichi chaypimiesika uchallikunkichi.

12Chaypina ñukaykuna Jesustaladunchashpaynikuna willarkanisapa:—¿Yachankichu fariseo runakuna

kuna sukaman piñakushkankunata?13Chaypina Jesuska ayniwarkansapa:—Chay fariseo runakuna Tata Diospa

rimananta yachachikuykashpa aypaamasapa. Sielupi kawsak Tataynika manaalli kiwata sapintinta tirakshina chay

kanta kulluchinan tiyan. 14Ama

tinkuna. Paykunaka Tata Diospa

14 15

41

kamachikunankunata mana allitaentiendishpankuna mana yachakrunakunata pantachichinsapa.

sinkunata pushashpa ishkantin uchkupiurmanmansapa.

15Chaymanta Pedruka Jesustawillarkan:—Chay yachachiwashkaykisapata

ashwan allita entiendichiwaysapa.16Chaypina Jesuska willarkan:—¿Ariya kankunapish manarachu

entiendinkichira? 17Tukuy laya mikunashiminchita yaykushpa wiksanchimanrin. Chaymanta letrinaman rin.Imatapish kaptin mikushpa manamiuchallikunchichu. 18Tukuy runa manaallita yuyaykushpa mana allitarimashpa uchallikun. 19Tukuy runashunkunpi mana allita yuyaykushpachayta ruran.sinta wañuchin, chikan warmiwanuchallikun. Suk wayna suk shipashwanmanara kasarashpara uchallikunsapa.Chaymanta suwakun, llullachikun,runamasinta chiknishpa piñachin. 20Sukruna chay mana allikunata rurashpauchallikun. Mana makinta mayllashpamikushpa manami uchallikunchu.

Mana judiya warmi Jesusta roygarkan shipashninta

alliyachipunanpa.(Mr 7.24-30)

21Jesuska chay llaktamanta rirkanTiro llaktaman Sidon llaktaman.22

kan. Chay warmika kananea kashpamana judiyachu karkan. Payka sinchitarimashpa Jesusta roygarkan:—Señor, ñawpa kamachikuk Davidpa

mirakninmi kanki.ninita alliyachipay. Shipashninita supaysukaman turbachishpa unkuchin.

23Chashna chay warmi sukamanwillaptinpish Jesuska mana nimataaynirkanchu. Chaypina ñukaykuna

nisapa:—Señor, kay warmita ashuchiy.

kanchisapa.24Chaypina Jesuska chay warmita

willarkan:—Tata Dioska kachamuwashka *israel

sapa. Paykunaka iden chinkaduovejakunashina kawsaykansapa.

25Chayta uyarishpa chay warmikaJesuspa ñawpakninpi kunkurikushpawillarkan:—Señor, yanapaway.26Chashna chay warmi willaptin

Jesuska willarkan:—

namanta alliyachishpaynira *sinikunatara yanapanayni tiyan. Manaallichu suk runa wambrankunata pantakichushpa allkukunata karananpa.

27Chashna Jesus willaptin chaywarmika willarkan:—Ariya Señor, wambrakuna mesapi

mikuptinkuna mesamanta puchudukunaurmaptin allkukunapish mikunsapa.

way.28Chaypina Jesuska willarkan:—Tukuy shunku kreyiwashkaykirayku

shipashnikita alliyachini.Chay oramantapacha shipashnin

sanuna karkan.

Jesus aypa unkudu runakunata alliyachirkansapa.

29Chaymanta chay llaktakunamantallukshishpa Jesuska ñukaykunawanrirkan Galilea kocha mañanman.Chaypina suk urku sawanman rishpatiyarirkan. 30Chay urkupi kaptinikuna

15

42

aypa runakuna tukuy laya unkuyuk

kansapa. Jesuspa ñawpakninpi

nata, mana kawakukkunata, manarimakuy atipakkunata, wakllidumakiyukkunata,kunata. Chaypina Jesuska tukuy chayunkudu runakunata alliyachirkansapa.31Chashna alliyachiptinkuna mana

kansapa. Wakllidu makiyukkunaalliyarkansapa. Mana puriy atipakkunaallitana purirkansapa.kuna allitana kawakurkansapa. Jesustukuy paykunata alliyachishkantakawashpankuna chay runakuna israelrunakunapa Tata Diosninta sukamanalabarkansapa.

Jesus mikunata mirachirkan chusku waranka runakunata

karananpa.(Mr 8.1-10)

32Chaymanta Jesus ñukaykunatakayawashpankuna willawarkansapa:—

sapa. Ñami kimsa diyatana ñukawankashpankuna tukuy mikunankunatatukuchashkasapa. Mana willanayanichuwasinkunaman kutinankunapa. Icharámana mikushpa rishpankuna ñanpishaykunmansapa.

33Chaypina ñukaykunaka Jesustawillarkanisapa:—Kaypika manami niman suk runa

kawsanchu. Manami kay chunllapikanima mikunata tarishunchisapachu kayaypa runakunata karananchikunapa.

34Chashna willaptinikuna Jesuskatapuwarkansapa:—¿Mashna pannikichití tiyan?Ñukaykuna aynirkanisapa:—Kanchis pan challwillukunapish

tiyawansapa.

35Chaypina Jesuska tukuy chayrunakunata willarkansapa allpapitiyarinankunapa. 36Tiyariptinkuna chay

nata apishpa Tata Diosta agradesirkan.Chaymanta chay pankunata chaychallwillukunata ñukaykunatakuwarkansapa. Ñukaykuna chayrunakunata kararkanisapa. 37

man. Chaymanta puchushkankunatakanchis sestu untata tantachirkanisapa.38Chay mikuk ullkukuna chuskuwaranka karkansapa. Warmikunata

chu.39Chaymanta mikushkankunawasha

sapa wasinkunaman kutinankunapa.Riptinkuna Jesuska ñukaykunawanrirkan suk kanowapi Magadanpartiman.

Fariseokunawan saduseokuna Jesusta roygarkansapa suk

milagruta rurananpa.(Mr 8.11-13; Lk 12.54-56)

16 1Chaymanta *wan *

taka laduncharkansapa. Jesustapantachichinayashpa willarkansapa:—Tata Diosmanta shamudu runa

kashpaykika suk almirana *milagrutaruray kanta kreyinaynikunapa.

2Chashna willaptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Inti puka likidu yaykuptin kankuna

rimankichi allima diya pakarinanta.3Chaymanta chikan diya puka likidupuyu wichkanakuptin rimankichi diyawakllinanta.nata kawashpa yachankichi ima layadiyami kanka nishpa. Tukuy chaytaallita yachashpaykichipish ñukarurashkaynikunata kawashpaykichi

15 16

43

mana entiendinkichichu Tata Diosmantashamudu runa kanaynita. 4KankunaTata Diosta mana kasushpa mana allirurak kaykashpaykichi willawankichialmirana milagruta ruranaynipa.Ñukaka manami nimata rurashachukawanaykichillapa. Tata Dios ñawpayachachikuk Jonaspa suk almiranamilagruta rurarkan. Chay layallataruranka kawanaykichipa.Jesus chashna willashpa paykunata

sakishpa chikanman rirkan.

Jesus yachachikurkan ama fariseokunapa

yachachikunankunata kasunankunapa.

(Mr 8.14-21)5Chaymanta chay kocha chimbapi

chayashpaynikuna yuyarkanisapapanninikunata kunkashkaynikunata.6Chaypina Jesuska willawarkansapa:—Mash allita uyariwaychi. Ama

munaychichu fariseokunapa nimasaduseokunapa *levadurawan ruradupanninkunata.

7Chashna Jesus willawaptinkuna

kanisapa:—

narayku chayta willawanchisapa.8Willanakushkaynikunata yachashpa

Jesuska willawarkansapa:—¿

chi? Mana chaytaka willashkaykichichupannikichita kunkashkaykichirayku.Kankunaka manara allitarachukreyiwaykankichi. 9¿Manarachuentiendinkichira? ¿kichina pichka pankunawan pichkawaranka runakunata paktachishpakarashkaynita? ¿Manachu yuyankichimashna sestutami mikuna puchudutatantachishkaykichita? 10Chaymanta¿manachu yuyankichi chusku waranka

runakunata kanchis pankunawankarashkaynita? ¿Manachu yuyankichimashna sestutami puchudu pankunatatantachishkaykichita? 11¿Imapatí

kankichi? Manami fariseokunapasaduseokunapa panninkunapachuwillashkaykichi. Kashkan willaykichi:Ama munaychichu chay runakunapalevadurawan ruradu panninkunata.

12Chaypina ñukaykuna chayrak allitaentiendirkanisapa Jesus rimashkantafariseokunapa saduseokunapa mana alli

naynikunapa.chu paykunapa levadurawan ruradu

napa.

Pedru rimarkan Jesus Tata Diosmanta shamudu salvakuk

runa kananta.(Mr 8.27-30; Lk 9.18-21)

13Chaymanta Sesarea Filipo partipichayaptinikuna Jesus ñukaykunatatapuwarkansapa:—Runakuna parlashpankuna ¿pi

kanaynitatí rimansapa?14Ñukaykuna aynirkanisapa:—Sukkuna rimansapa Juan Bawtista

kanaykita. Sukkuna rimansapa ñawpayachachikuk Eliyas kanaykita. Sukkunarimansapa ñawpa yachachikuk Jeremiyaskanaykita. Sukkuna rimansapa Tata Diosparimananta yachachikuk kanaykita.

15Chaypina Jesuska tapuwarkansapa:—Kankunaka ¿

chi?16Chashna tapuwaptinkuna Simon

Pedruka aynirkan:—Kanka mana tukuyniyuk kawsak

Tata Diospa wambranmi kanki. Paymikachamushushka salvakuk kanaykipa.

17Chaypina Jesuska Pedrutawillarkan:

16

44

—Jonaspa wambran Simon, sielupikawsak Tataynimi yachachishushkachayta willawanaykipa. Mana nimansuk runachu chaytaka yachachishushka.Chayrayku Tata Dios kushichishunki.

18Mash allita uyariway. KankaPedrumi kanki.kirayku sinchi rumishina kanki. Aypa

sapa. Tukuy kreyiwakkuna ñukapawasinishina kankasapa. Ñukaka sinchirumi sawanpi wasinita rurasha. Tukuykreyiwak runakuna wañushpankunapish

man rinkasapachu.chu kreyiwakkunata kulluchiyta.

19Ñukaka Tata Diospa mandunpiyaykuna llavita kushkayki. Chay llavikayachachikunaynishinami.kuptiki suk runakuna kreyikuptinkunawillankisapa uchankunamantakacharidu kanankunata. Sielupi kawsakTata Diospish willankasapa kacharidukanankunata.tiki sukkuna mana kreyikuptinkuna

kunapa. Chashnalla sielupi kawsak TataDiospish willankasapa watadutashinallakiparinankunapa.

20Chayta Pedruta willashkanwashana

kansapa:—Amara ni pita willankichirachu

ñuka sielumanta shamudu salvakukruna kanaynita.

Jesus willarkansapa chiknik runakuna payta

wañuchinankunata.(Mr 8.31—9.1; Lk 9.22-27)

21Chaymanta Jesuska ñukaykunataallita entiendichiwashpankunawillawarkansapa:—Ñukaka Jerusalenman rinayni tiyan.

Chaypi *ansianukunawan, *

napa kamachikukninkunawan, Moisespakillkadunta yachachikuk runakuna

kasapa. Chaymanta wañushkaynimantakimsa diya ukun kawsamusha.

22Chashna wañuchinankunatawillawaptinkuna Pedruka sukchikanman Jesusta pushashpawillarkan:—Señor, ama chaytaka yuyaychu.

Tata Dioska manami munankachuwañuchishunankunapa.

23Chashna willaptin Jesuska Pedrutachapashpa willarkan:—Ñukamanta ashuy, *Satanas.

Llullachiwanayanki ama Tata Diostakasunaynipa. Manami Tata Diospamunanantachu willawaykanki.

kanki ama wañunaynipa.24

nata willawarkansapa:—Kankuna ñukapa disipuluynikuna

kanayashpaykichika amana kikikichipamunanaykichita ruraychinachu.Chiknishuk runakuna ñukaraykuwañuchishunayaptikichipish ñukallatakreyiwashpa katiwaychi. 25Kankuna

paykichika mana tukuyniyuk ninamantamana kishpinkichichu. Chaymantakreyiwashkaykichirayku runakunawañuchishuptikichipish sieluman

yukta kawsak. 26Suk runa rikchak laya

paka yankamanta tukuy layayukkawsashka. Aypa kullkiyuk kashpapishmana atipanchu chaninta paktachiytasielupi kawsananpa.

27Ñuka sielumanta shamudu runaTataynipa llipyayninpi *wan tantalla kashkan shamusha.Shamushpayni tukuy runakunatapagarashasapa allita mana allita

16

45

rurashkankunapa. 28Mash allitauyariwaychi. Ñuka sielumanta shamuduruna kashpayni tukuy runakunatakamachishasapa. Suk kankuna manarawañushpaykichira kawawankichisinchita kamachikuptini.

Jesus chikan laya tukushpa sukaman llipyarkan.

(Mr 9.2-13; Lk 9.28-36)

17 1Chaymanta sokta diya washanJesus rirkan suk atun urkuman

Pedruta, Jakobota, Jakobopa wawkinJuanta pushashpankuna. 2Chay urkupikashpankuna chay kimsa disipulunkunakawaptinkuna Jesuska chikan layatukurkan. Uyan intishina llipyarkan.Llachapanpish yurak lusshina llipyarkan.3Chay kimsa disipulunkuna kawarkansapañawpa tiempu kawsashka Eliyasta MoisestaJesuswan parlaykaptinkuna. 4Chaytakawashpa Pedruka Jesusta willarkan:—Señor, allipaka kanwan tantalla

kanisapa. Munaptikika rurashasapakimsa ranchukunata, sukta kanpa, suktaMoisespa, sukta Eliyaspa.

5Chashna Pedru rimaykaptin suk yurak

kansapa.sapa Tata Dios rimakuptin:—

nimi. Paytami akllashkani. Chayraykukankuna payta allita uyariychi.

6Chay kimsa disipulunkuna chaytauyarishpa sukaman manchakushpankunaallpapi pakchanakurkansapa. 7Chaypina

pankuna willarkansapa:—Atarimuychi. Ama manchakuychichu.8

pankuna sapallantana kawarkansapa.9

kashpankuna Jesuska willarkansapa:—

kaykichita parlachiychirachu. Ñuka

sielumanta shamudu runa kashpayniwañushkaynimanta kawsamuptinirachayta parlachikuychi.

10Chaypina chay kimsa disipulunkunaJesusta tapurkansapa:—¿Imapatí Moisespa killkadunta

yachachikuk runakuna rimansapamanara Tata Diosmanta runa shamuptinñawpa yachachikuk Eliyas shamunanta?

11Chaypina Jesuska willarkansapa:—Deverasmi Moiseska rimarkan

Eliyas shamunanta runakunata willakTata Dios kachamushkan runatashuyanankunapa. 12Allita willaykichi.Eliyaska ñami shamushkana. *Fariseorunakuna mana riksirkansapachu Eliyaskananta. Mana riksishpankunachiknishpa sufrichirkansapa. Sielumantashamudu runa kaykaptini ñukatapishchikniwashpankuna sufrichiwankasapa.

13Chaypina chay disipulunkunaka

sapa:—Deverasmi willawaykanchisapa

Juan Bawtista Eliyasshina kananta.

Jesus supayadu wambrata alliyachirkan.

(Mr 9.14-29; Lk 9.37-43)14Chay urkumanta kutimushpankuna

Jesuska chay kimsa disipulunkunawan

kansapa. Chaypina suk runa Jesusta

kushpa willarkan:15—Señor, wambraynita llakichishpa

alliyachipay. Payka gota unkuywansukaman sufrishpa kawsan. Kuti kuti chayunkuynin apiptin ninapi yakupi urman.16Kay disipuluykikunaman pushamuptinimana atipashkasapachu alliyachiyta.

17Chaypina Jesuska chay runakunataaynirkansapa:—Kankuna mana kuska yuyayyuk

kankichi.

16 17

46

kichichu. ¿Aykapikamantí kankunawankanayni tiyan? ¿wankichi? Kayman chay unkuduwambrata pushamuychi.

18Chay wambrata pushamuptinkunaJesuska unkuchik supayta sinchitawillarkan chay wambramantallukshinanpa. Supayta llukshichiptinchay wambra sanuna kiparirkan.

19

kuna ñukaykuna Jesusta tapurkanisapa:—¿Imapati ñukaykuna chay unkuchik

supayta mana atipashkanisapa chaywambramanta llukshichiyta?

20Chaypina Jesuska willawarkansapa:—Kankunaka mana atipashkankichichu

chay wambrata alliyachiyta mana TataDiosta tukuy shunku kreyishpaykichi.Allitami willaykichi. Mostasa murushina

chika kay urkuta willankichiman kaymantasuchunanpa. Chashna willaptikichika kayurkuka suchunka.kichi rikchak layata atipankichi rurayta.21Mana nimata mikushpaykichira tukuyshunku Tata Diosta roygashpaykichira chaylaya supayta atipankichi llukshichiyta.

Jesus kashkan willarkansapa wañunanta.

(Mr 9.30-32; Lk 9.43-45)22

wan puriykashpa Jesuska willawarkansapa:—Chikniwak runakuna ñuka sielumanta

shamudu runata awtoridarkunamanpushawankasapa. 23

wankasapa. Wañushkaynimanta kimsaynindiyapi kashkan kawsamusha.Chashna willawaptinkuna ñukaykuna

sukaman llakirkanisapa.

Jesus yachachikurkan Tata Diospa wasinpa pagarakunankunapa.

24Chaymanta Jesuska ñukaykunawanKapernaum llaktapi chayaptinikuna suk

runakuna ladunchawarkansapa.Paykunaka *Tata Diospa wasinpakullkita kobrakuk kashpankuna Pedrutatapurkansapa:—¿Manachu maestruykichi Tata

Diospa wasinpa pagarakun?25Chashna tapuptinkuna Pedruka

aynirkansapa:—Ariya payka pagarakunmi.Chaypina Pedru chay wasipi

yaykushpa manara nimata willaptinraJesuska tapurkan:—Simon, willaway ¿imatati yuyanki?

Kamachikuk runakuna ¿pikunatati rikchaklayapa pagarachinsapa? ¿Kikinkunapakastankunatachu? ¿manta runakunatachu?

26Chaypina Pedruka aynirkan:—

llata pagarachinsapa.Chaymanta Jesuska willarkan:—Chayrayku kikin kastankunaka

mana nimata pagarakunkasapachu.27Ñuka Tata Diospa wambran kashpayni

chu. Chashna kaptinpish ama ni pitapiñachinanchipa aku pagarakuypa.Rillay kochapi ansuelakuk. Chay

payki shiminpi suk kullkita tarinki.Chayta apashpayki kanpa ñukapapagarakunki.

Jesus yachachikurkan maykanmi ashwan sinchi kamachikuk

kanka nishpa.(Mr 9.33-37; Lk 9.46-48)

18 1Chaypina ñukaykuna Jesusta

nisapa:—Señor, Tata Diospa mandunpi

¿maykan ñukaykunati ashwan allikamachikuk kaymansapa?

2Chashna tapuptinikuna Jesuska suk

17 18

47

kunapi shayachirkan.washpankuna yachachiwarkansapa:

3—Mash allita uyariwaychi. Tata Diospamandunpi yaykunayashpaykichika amamunaychichu ashwan sinchi kamachikukkayta. Mana kay wambrillushina allikasukuk kashpaykichika manami TataDiospa mandunpika yaykunkichichu. 4TataDiospa mandunpi ashwan alli kamachikukkashpaykichi kay wambrillushina allillapimana kreyinakushpa kawsanaykichi tiyan.5Chaymanta ñukata kuyawashpa kay layawambrata chaskishpaykichika ñukatapishchaskiwaykankichi.

Jesus yachachikurkan uchallichikuk runa sukaman kastigadu kananta.

(Mr 9.42-48; Lk 17.1-2)6Chaymanta Jesuska ñukaykunata

willawarkansapa:—

lluta uchallichiptin Tata Dios sukamankastiganka. Ashwan alli kanman paytaatun rumi makita kunkanpi watashpaatun yakupi wishchukunankunapa.

7Sukaman llakini kay allpapi rikchaklaya uchallichikuk runakuna tiyaptin.Chay laya runakuna aypami tiyanka.Ñuka sukaman llakini uchallichikukrunakuna tiyaptin. Tata Dios paykunatasukaman kastigankasapa.

8Chayrayku willaykichi: Icharamakikichiwan chakikichiwan sukamanuchallikuyta munankichiman. Amauchallikunaykichipa makikichita

kuychi. Chayta ruraychi ama ishkantinchakikichiwan ishkantin makikichiwanmana tukuyniyuk ninaman rinaykichipa.Ashwan alli kanman suk makikichillawansuk chakikichillawan sielumanrinaykichipa. 9Chaymanta icharañawikichiwan ima mana allita kawashpamunashpa uchallikunkichiman. Chayuchallichishuk ñawikichita surkushpa

wishchukuychi. Chayta ruraychi amaishkantin ñawikichiwan mana tukuyniyukninaman rinaykichipa. Ashwan alli kanman

chipa.

Jesus yachachikurkan chinkadu ovejapa ejemplunta.

(Lk 15.3-7)10Chaymanta Jesuska ñukaykunata

willawarkansapa:—Chayrayku ama niman suk

kreyiwak runakunata mana nimatashinakawaychichu. Tatayni Dios tukuy mana

nata kuyansapa. Tukuy tiempu sielupipaykunata kuydak *angelkuna paypañawpakninpi kawsansapa. 11Ñuka TataDiosmanta shamushkani paymantaashudu runakunata kastigumantasalvanaynikunapa.

12Chayrayku ama ni pita ignoraychichu.¿Imatati yuyankichi? Ichara suk runapatiyanman pachak ovejankuna. Chaypachakmanta sukllalla chinkaptin ¿imatatiruranka? ¿Manachu tukuy ovejankunataurkupi sakishpa rinka chay chinkadutamaskak? 13Chay chinkadu ovejantatarishpa sukaman kushikunka. Allitawillaykichi. Chay aypa mana chinkaduovejakunarayku kushikun. Chaymantachay chinkadu ovejanta tarishkanraykuashwanta kushikun. 14Chay ovejanta tarikrunashina sielupi kawsak Tataykichikatukuy runakunata sukaman kuyan. Paykamanami munanchu niman suk runapaymanta ashushpa mana tukuyniyukninaman rinanpa.

Jesus yachachikurkan rabyachiwakninchi runakunata

perdonananchikunapa.(Lk 17.3)

15

pallapi katirkan:

18

48

—Ichara Tata Diosta kreyikmasikichirabyachishunkichiman. Chashna

chi mana alli rurashkanta willak. Paykasushuptikichi perdonaychi. Chashna

kichita yanapashkankichi. 16Chaymantachay runa mana kasushuptikichi ishkaykimsa runakunata payman pushaychi.

kuna chay mana alli rurak runata manaalli rurashkanta willaychi. 17Chay runachay pushashkaykichi runakunata manakasunayaptinka tantanakuk Tata Diostakreyikmasikichita willaychi. Chay runapaykunata mana kasunayaptinka manaTata Diosta kreyik runatashinanakawaychi.

18Allita willaykichi: Kankuna kayallpapi chay mana kasushuk runatamana Tata Diosta kreyik runatashinakawaptikichika watadushina kiparinka.Chaypina sielupi kawsak Tata Diospishwatadutashina kawanka. Chaymantachay runa kasushuptikichi perdonaychi.

shina kanka.shina kawanka.

19Allita willaykichi:manta idenllata yuyaykushpa sielupikawsak Tatayni Diosta suk imata

chi yanapashunkichi. 20Kankuna ñukatakreyiwashpa ishkaymanta kimsamantatantanakuptikichi chaypi kankunawantantalla kani.

Jesus yachachikurkan mana perdonakunayak runapa

ejemplunta.21Chaypina Pedru ladunchashpa

tapurkan:—Señor, suk runamasini kuti kuti

rabyachiwaptinka ¿mashna kutitiyaperdonasha? ¿Kanchis kutichu perdonasha?

22Jesuska aynirkan:—Manami willaykichu kanchis kutilla

perdonanaykipa. Willaykimi kuti kutimana nima yupashpa perdonanaykipa.Kanchis kuti kanchis chunkakamanperdonanayki tiyan.

23Chaymanta Jesuska ñukaykunatawillawarkansapa:—Mash uyariwaychi suk ejempluta

parlachiptini. Tata Diospa mandunpikawsashpaykichi perdonanakunaykichitiyan. Suk sinchi kamachikuk runatukuy trabajadorninkunata kayachirkanwillanankunapa mashnatami paytadebinsapa nishpa. 24Kobrakuyta

sapa. Payka chay alli kamachikukrunata sukaman aypa waranka kullkitadebirkan. 25Chay debikuk runaka mana

nanpa. Chayrayku chay kamachikukkatrabajadornin runakunata willarkan:“Mana kutichiwayta atipaptin kay

natapish rantikuychi. Rikchak layatiyapushkankunatapish rantikuychi.Chay rantikushkaykichi chaninta ñukata

nanpa.”26Chashna willaptin chay debikuk

runaka kamachikukninpa ñawpakninpikunkurikushpa roygarkan: “Señor, manapiñakushpa shuyaway. Tukuydebishkaynita kutichishkayki.”

27Chashna sukaman roygaptin chaysinchi kamachikuk runaka llakichishpadebishkanta perdonarkan wasinmankutinanpa.

28Chashna debishkanta perdonaptin

masinwan tinkunakurkan.kan runaka suk tipi kullkita paytadebirkan. Chaypina chay perdonadurunaka sukaman piñakushpa chaytipisitu debiknin runata kunkanmanta

18

49

apishpa sipinayarkan. Chaypinawillarkan: “Kunanlla pagaraway tukuydebiwashkaykita.”

29Chashna willaptin chay debikninkañawpakninpi kunkurikushpa roygarkan:“Mana piñakushpa shuyaway. Ñukakatukuy debishkaynitami kutichishkayki.”30Chashna roygaptinpish chay sipinayak

chu. Pusharkan karselpi wichkachiktukuy debishkanta kutichinankaman.

31

kuna trabajadormasinkuna llakichishparirkansapa chay sinchi kamachikukpichatakuk. 32Chaypina payka chayperdonashkan trabajadornintakayachishpa willarkan: “Kanka sukamansakra mana alli runami kanki. Sukamanroygawaptiki ñuka llakichishpayni chay

manta perdonashkayki. 33Kantaperdonashkaynishina kanpish chaydebishuknikita llakichinkiman karkan.”

34Chaypina chay kamachikuk runakasukaman piñakushpa willarkan chay

nankunapa tukuy debikushkantapagarakunankaman.

35Chay debikuk runapa ejempluntaJesuska allita entiendichiwashpankunawillawarkansapa:—Suk runamasikichi mana allikunata

rurashuptikichika tukuy shunkuperdonanaykichi tiyan.tikichika sielupi kawsak Tatayni Dioskakankunatapish mana perdonashpasukaman kastigashunkichi.

Jesus yachachikurkan kasaradukuna ama warminta

wishchunankunapa.(Mr 10.1-12; Lk 16.18)

19 1

washkankunawasha JesusGalilea partimanta llukshishpa rirkan

ura Judea partiman. Chaymanta rirkanJordan yaku chimbaman. 2Jesus Judea

sapa. Chaypina aypa unkudukunataalliyachirkan. 3Chaymanta *fariseorunakuna Jesusta ladunchashpankunasukaman pantachichinayashpankunatapurkansapa:—¿Ariya Tata Diospa rimananpi

almitiwansapachu imapapish kaptinwarminikunata wishchunaynikunapa?

4Chashna tapuptinkuna Jesusaynirkansapa:—¿Manachu Tata Diospa killkadunpi

leyishkankichi kallarinan tiempu ullkutawarmita rurashkanta? 5Tata Dioswarmita ullkuta rurashpa willarkansapa:“Tukuy ullku tatanta mamanta sakinkawarminwan tantanakushpakawsananpa. Chashna warminwan

sapa.” 6

kuna manana ishkaynachu. Chayraykumana allichu niman suk runa warmintawishchunanpa.

7Chashna Jesus yachachikuptin chayfariseokuna tapurkansapa:—Chashna kaptinka ¿imapatí Moises

yachachikurkan suk runa warmintawishchunayashpa awtoridarpikillkaduta payta kushpa atipanantawishchuyta?

8Chaypina Jesuska willarkansapa:—Sinchi shunkuyuk kaptikichi

Moiseska kankunata almitishurkankichiwarmikichita killkaduta kushpawishchunaykichipa.cha Tata Dioska manami munarkanchuwishchunaykichipa. 9Allita willaykichi:Warmikichi chikan ullkuwan manauchallikuptinka ama wishchuychichu.Payta wishchushpaykichi chikan

kuykankichi. Chay wishchudu

18 19

50

kan.10Chaypina ñukaykunaka Jesusta

willarkanisapa:—

kunata wishchunaynikunapa ashwanalli kanman ama kasaranaynikunapa.

11Chashna willaptinikuna Jesuskawillawarkansapa:—Aypa runakuna kay willashkaynita

mana atipansapachu entiendiyta. Tata

chiman. 12

sapa mana kasarayta atipanankunapa.Chikan ullkukuna mana kasaransapachurunamasinkuna kapashka kaptinkuna.Sukkuna mana kasaranayansapachu

napa. Kankuna kay yachachishkaynitaatipashpaykichi chaskiyta chaskiychi.

Jesus wambrakunata kuyashpa llankarkansapa.

(Mr 10.13-16; Lk 18.15-17)13

nata pushamurkansapa llankashpapaykunapa Tata Diosta orananpa.Ñukaykuna wambrakunata pushamukrunakunata michashpa willarkanisapa:—

nata pushamuychichu.14Chashna michaptinikuna Jesuska

ñukaykunata willawarkansapa:—Ama michaychichu ñukaman chay

wambrakunata pushamuptinkuna.Wambrakuna mana kreyinakushpatatankunapa munayninpi kawsansapa.Kankunapish wambrakunashinakawsaptikichira Tata Diospa mandunpiyaykunkichi.

15Chashna willawashpankuna Jesuskatukuy chay wambrakunata kuyashpallankarkansapa. Chaymanta rirkanchikan llaktakunapi yachachikuk.

Tukuy layayuk runa Jesusta tapurkan imashnami mana

tukuyniyukta kawsanka nishpa.(Mr 10.17-31; Lk 18.18-30)

16Chaymanta suk runa Jesustaladunchashpa tapurkan:—Alli maestru ¿imata rurashpati

mana tukuyniyukta Tata Dioswankawsayman?

17Chashna tapuptin Jesuska aynirkan:—¿Imapati alli kanaynita willawanki?

Tata Diosllami alli rurak. Paywankawsak rinayashpaykika tukuykamachikushkanta allita kasushpakawsay.

18Chaypina chay runaka tapurkan:—Tata Dios kamachikunankunamanta

¿maykantati rurasha?Chashna tapuptin Jesuska willarkan:—“Ama runamasikita wañuchiychu.

Ama chikan warmiwan uchallikuychu.Ama suwakuychu. Ama ni pitallullakushpa tumbaychu. 19Tataykitamamaykita kuyashpa kawsay.Chaymanta kikiki kuyanakukshinatukuy runamasikikunata kuyay.”

20Chaypina chay runaka willarkan:—Ñukaka tukuy chaykunata kasushpa

kawsaykani. ¿Ima ashwantati rurasha?21Chaypina Jesuska aynirkan:—Tata Diospa munananta allita

ruranayashpaykika rillay tukuy layatiyapushunaykita rantikumuy. Chaypachaninta mana nimayuk runakunatakuysapa. Chayta rurashpa sielupi tukuylayayuk kanki. Chaymanta shamuyñukata katiwak.

22Chayta uyarishpa chay runakasukaman llakishpa wasinman kutirkanrikchak layayuk kashpa. 23Chay runallakishpa riptinna Jesuska ñukaykunatawillawarkansapa:—Allita yachachiykichi. Chay laya

kullkinllapi kreyinakuk runakuna mana

19

51

atipankasapachu Tata Diospa mandunpiyaykuyta. 24Kashkan willaykichi: Suk*kamellu animal suk aguja uchkuntamana atipanmanchu pasayta.Chashnami kullki likidu runa kullkintaashwanta munashpa mana atipankachuTata Diospa mandunpi yaykuyta.

25Chayta uyarishpa ñukaykuna

kanisapa:—Chashna kaptinka ¿pikunati Tata

Diospa mandunpi yaykunka?26Chaypina Jesuska ñukaykunata

chapawashpankuna willawarkansapa:—Manami niman suk runa atipanchu

kikinllamanta Tata Diospa mandunpiyaykuyta.nata mandunpi yaykuchiyta.

27Chaypina Pedruka willarkan:—

nata sakimushpaynikuna kantakatimuykaykisapa. ¿nata kuwankisapa?

28Jesuska willawarkansapa:—Allita willaykichi. Tata Dios kay

allpapi tukuy layata mushukta ruraptinñukaka sielumanta shamudu runatiyarisha allima llipyak tiyarinaynipi.Ñuka kamachikuk kaptini kankunapishtiyarinkichi chunka ishkay allimatiyarinaykichipi. Chaypina chunkaishkay *israel aylluykikunatakamachishpa willankichi allitachumanachu rurashkasapa nishpa.

29

rayku wasikichita, wawkikichita,mamaykichita, tataykichita,chita, terrenuykichita sakiptikichi TataDiosmi sakishkaykichimanta ashwanaypata kushunkichi. Chaymantawañushpaykichi mana tukuyniyuktaTata Dioswan sielupi kawsankichi.

30Kunan kay tiempu aypa runakunakikinkuna yuyanakunsapa ashwan allikanankunata. Paykuna Tata Diospa

mandunpi washeru kankasapa.Chaymanta kankuna mana munadukashpaykichipish Tata Diospa mandunpiprimeru kankichi.

Jesus yachachikurkan alli trabajachikuk patronpa

ejemplunta.

20 1Chaymanta Jesuska chayrunakunata yachachirkansapa:

—Akuychi yuyaypachi imashnamiTata Dios mandunpi kamachikunnishpa. Suk patronpa atun uva chakrantiyarkan. Suk diya tuta tutalla paykallukshirkan peonkunata maskakchakranpi trabajanankunapa. 2

dorkunata tarishpa willarkansapa: “Diyaentero chakraynipi trabajaptikichipaktadutami pagarashkaykichi.” Chayta

napa.3Chaymanta inti altupina kaptin chay

patronka kashkan llukshirkan ashwanpeonkunata maskak. Plasapi aypa manatrabajuyuk runakunata tarirkan.4Paykunata willarkansapa:pish rillaychi uva chakraynipi trabajak.Trabajashkaykichipa pagarashkaykichi.”Chashna willaptinkuna paykunapishrirkansapa trabajak.

5Chawpi diyata chaymanta tarditapishchay chakrayuk runaka kashkan rirkanpeonkunata maskak. Paykunatapish

napa. 6Chaymanta tardiyaykaptin chaypatronka kashkan rirkan peonkunatamaskak. Plasapika kashkan manatrabajuyuk runakunata tarirkansapa.Paykunata willarkansapa: “¿Imapatidiya entero kaypi kankichi mana nimatarurashpa?”

7Chashna tapuptin willarkansapa:“Mana ni pi maskawashkasapachutrabajachiwanankunapa.” Chaypinachay patronka willarkansapa:

19 20

52

napish rillaychi uva chakraynipitrabajak.”

8Chaymanta chishyaptinna chaypatronka kapatasta willarkan: “Tukuy

sapa.kunata kallariy pagaraysapata.” Chaydiya entero trabajashkakunata washatapagaraysapa. 9Chaypina suk orallatrabajashka runakunata pagararkansapadiya entero trabajaktashina. 10Chayta

kuna rimarkansapa: “Ñukaykunata diyaentero trabajashkaynikunarayku ashwanaypata pagarawankasapa.” Chashna

kankunallapa chaskirkansapa. 11

rayku piñakushpankuna patrontayuyarkansapa mana alli pagarakukpatron kananta. 12Willarkansapa:“¿Imapatí ñukaykunata kay washatrabajak shamuk runakunawan idenllatapagarawankisapa? Paykunaka sukorallata trabajashkasapa. Ñukaykunadiya entero rupayta muchushpatrabajashkaynikunarayku ashwanaypata pagarawankimansapa karkan.”

13Chashna piñakushpa willaptinkunachay patronka sukta willarkan: “Amigu,ñukaka manami llullachiykichu. ¿chu parlashkanchi suk diya enterotrabajashkaykipa pagaranaynipa?Paktaduta pagaraptini ¿ima ashwantatímunanki? 14Chay chaskishkaykikullkikita apashpana rillay. Ñukakankunawan paktallata chay washashamushkakunata munani pagarayta.15Ñuka kullkiniwan munashkaynitarurani. ¿Imapata piñakushpa envidiankichay trabajadormasikita kantashinaidenllata pagaraptini?”

16

washa Jesuska willarkansapa:—Kay allpapi mana kreyinakuk

runakuna Tata Diospa mandunpi

primeru kankasapa. Chaymanta allimunadu yuyanakuk runakuna TataDiospa mandunpi washeru kankasapa.

Jesus kimsaynin kutirimarkan wañunanta.

(Mr 10.32-34; Lk 18.31-34)17Chaypina Jesus Jerusalen llaktaman

riykashpa ñukaykunallata chikan

kansapa:18—Allita yachankichi Jerusalen

llaktaman riykananchikunata. Chaypisuk runa *ninkunaman Moisespa killkaduntayachachikuk runakunaman ñukatapushawanka rantikuwak. Chaypina

wanankunapa. 19Chaypina *romanorunakunapa makinpi kukuwankasapa.Chay romano runakuna sukamanasichiwashpankuna makawankasapa.

sapa. Chaymanta wañushkaynimantakimsaynin diya kashkan kawsamusha.

Jakobopa Juanpa maman Jesusta roygarkan kamachikunan tiempu

wawankunata ladunpi tiyachinankunapa.

(Mr 10.35-45)20Chaymanta Sebedeopa warmin ishkay

wawankunawan Jesusta laduncharkansapa.Sebedeopa wambrankuna Jakobowan Juankarkansapa. Paykunapa maman Jesuspañawpakninpi kunkurikushpa suk favortamañarkan. 21Chaypina Jesuska paytatapurkan:—¿Imatati munanki?Payka aynirkan:—Kan allimata kamachikuykaptiki

kay ishkay wawaynikunata tiyachipay

nankunapa.

20

53

22Chaypina Jesuska willarkan:—Kankunaka mana yachankichichu

imatami mañawaykankichi nishpa.Ñukami tukuy layata sukamansufrinayni tiyan wañunaynikaman.Chashna sufrishpa iden suk ayaklikiduta upyakshina kasha. Kankunakamanami atipankichimanchu ñukashinananaykunata muchuyta.Chashna willaptinkuna paykunaka

aynirkansapa:—Ariya, atipashasapa muchuyta.23Chaypina Jesuska aynirkansapa:—Ariya kankunapish ñukashina

sukaman sufrinaykichi tiyan. Ñukakamanami ni pita willashachu laduynipitiyarishpa kamachikunaykichipa.Tatayni Diosmi akllanka pikunamiladuynipi tiyarinkasapa nishpa.

24

kunapa mañaptin ñukaykunakauyarishpa sukaman piñakurkanisapa.25Piñakushkaynikunata uyarishpa

pankuna willawarkansapa:—Kankuna allita yachankichi tukuy

llaktakunapi sinchi kamachikuk

nankunata. Paykunaka mandunpi

sapa kasunankunapa. 26Kankunaka amachay sinchi kamachikuk runakunashinakanayaychichu. Alli kamachikuk

chita allita yanapaychi. 27Chaymantatukuy runakunamanta ashwan sinchikamachikuk kanayashpaykichika idenrantidu runakunashina pitapish kaptinyanapanaykichi tiyan.

28Ñukapish sielumanta kay allpaman

naynipasapa. Mana shamushkanichusukkuna sirviwanankunapa.nimi wañushpa aypa runakunatakastigumanta salvanaynipa.

Jesus ishkay mana kawakuk runakunata alliyachirkan.(Mr 10.46-52; Lk 18.35-43)

29Chaymanta Jesus Jeriko llaktamanta

sapa. 30Chaypina ishkay mana kawakuk

sapa. Paykuna Jesus pasaykananta

sapa:—¡Señor, ñawpa Davidpa miraknin,

llakichiwashpa yanapawaysapa!31Chashna sinchita kayaptinkuna

Jesuswan rik runakuna micharkansapaama kaparinankunapa. Chaypinapaykunaka ashwan sinchitakaparikushpa willarkansapa:—¡Señor, ñawpa Davidpa miraknin,

llakichiwashpa yanapawaysapa!32Chaypina Jesus riykashkanmanta

shayarishpa chay ishkay runakunatakayashpa tapurkansapa:—¿Imatati munankichi ruranaynipa?33Chaypina paykunaka willarkansapa:—¡Señor, munanisapa kawakuyta!34Chayta willaptinkuna Jesuska

nata llankapurkansapa. Chay orallakawakurkansapa.pankunana Jesusta katirkansapa.

Jesus Jerusalen llaktapi yaykurkan.(Mr 11.1-11; Lk 19.28-40;

Jn 12.12-19)

21 1Jerusalen llaktamanñukaykuna Jesuswan tantalla

rishpaynikuna chayarkanisapa Betfagellaktapi. Chay llaktillu *Olivos urkuladunpi karkan.kuna Jesus ishkay disipulunkunatawillarkansapa:

2—Rillaychi chay kawananchillaktaman. Chaypi chayashpaykichitarinkichi suk wawayuk watadu burrata.

20 21

54

Chayta paskashpaykichi wawantintañukaman pushamuychi. 3Ichara sukruna tapushunkichiman: “¿Imapatí kayburrata paskankichi?” Chashnatapushuptikichi willaychi: “Señorninimunan montananpa. Suk ratukamankutichimushkaykisapa.”

4Chayta rurashpa ñawpa yachachikukruna killkashkantashina ruraykarkan.Kashna killkarkan:

5 “Sion llaktapi kawsak runakunatawillaychi:

‘Mash kawaychi.

chi ñami shamuykanna.Mana alabanakuk runa kashpashamuykanna suk taksha burrupasawanpi.

Suk burra wawanpa sawanpishamuykan.

6Chashna burruta pushamunankunapawillaptinkuna chay ishkay disipulunkunarirkansapa willashkanta rurak. 7Chaypina

tinkuna ñukaykuna burritupa sawanpillachapaynikunata churarkanisapa.Chaypina Jesuska chay burritutamontarkan Jerusalen llaktapi yaykunanpa.8Jesus riykaptinna aypa runakunakuyashpankuna katirkansapa. Sukkunasawa llachapankunata surkukushpankunaJesuspa rinan ñanpi mantarkansapa.Sukkuna pankayuk ramakunata ñanpimantarkansapa. 9Chaypina Jesuspañawpakninta rik runakuna washanta katikrunakunapish sukaman kushikushpankunasinchita willarkansapa:—¡Akuychi kuyaypachi Jesusta ñawpa

alli kamachikuk Davidpa miraknin kaptin!

wananchikunapa. ¡Akuychi altu sielupikawsak Tata Diosta sukaman kuyaypachi!

10Jesus Jerusalenpi yaykuptin chaypi

pankuna tapukurkansapa:

—¿Pití kay runaka?11

sapa:—Kay runaka Tata Diospa rimananta

alli yachachikuk Jesusmi. Payka Galileapartipi Nasaret llaktamanta shamushka.

Tata Diospa wasinmanta Jesus rantikuk runakunata

karkurkansapa.(Mr 11.15-19; Lk 19.45-48;

Jn 2.13-22)12Jerusalen llaktapi kashpana Jesuska

*Tata Diospa wasinpi yaykurkan. Chay

karkansapa rantiykarkansapa. Tukuychayta kawashpa Jesuska sukaman

sapa. Chaymanta kullkita kambiakuk

napa mesankunata tikrachipurkansapa.13Paykunata willarkansapa:—

sapa: “Tukuy runakuna rimankasapawasini oranankuna wasi kananta.” TataDios chayta willawaptinchikunapishkankuna paypa wasinta ruraykankichisuwakunaykichi wasita.

14Chaymanta mana kawakukrunakuna kojo runakuna Jesustaladuncharkansapa. Paykunatallakichishpankuna alliyachirkansapa.15Chaypina kamachikuk *

kuk runakuna chay *pankuna sukaman piñakurkansapa.Chaymanta uyarirkansapa Tata Diospawasinpi wambrakuna kaparikushparimaptinkuna:—¡Akuychi kuyaypachi ñawpa alli

kamachikuk Davidpa miraknin Jesusta!Chayta uyarishpa saserdotekuna

sapa:

21

55

16—¿

nata?Chaypina Jesuska willarkansapa:—Ariya uyarinimi. ¿Manachu

kankuna leyishkankichi Tata Diospakillkadunta? Kashna riman:

“Kanmi, Tata Dios, sukaman

nata ñuñukuk wambrakunata

kunapa.”17Chayta willashpana Jesuska chay

runakunata sakirkan. JerusalenmantaBetania llaktaman rirkan chay tutasamananpa.

Jesus mana wayuchakuk igo kaspita willarkan chakinanpa.

(Mr 11.12-14, 20-26)18Chaymanta tutapacha Betaniamanta

Jerusalen llaktaman kutishpa Jesuskasukaman yarkarkan. 19Chay riykananñan ladunpi suk *igo kaspita kawarkan.

yashpa. Wayunta maskashpa mananiman sukta tarirkanchu.llata tarirkan. Chaypina chay igokaspita willarkan:—Kunanmantapacha manana kutin

wayuchakunkinachu.Chashna willaptinlla chay igo kaspika

chakirkan. 20

paynikuna sukaman almirashpa Jesustatapurkanisapa:—¿

kayki ratulla chakishka?21Chaypina Jesuska ayniwarkansapa:—Allitami willaykichi. Kankunapish

tukuy shunku Tata Diosta kreyishpaatipankichiman ñukashina rurayta.

man chakichiyta. Kay urkutapishwillankichiman:payki rillay atun yakupi sumik.” Tukuy

chika kay urkuka suchunka. 22Tukuy

kichi payka tukuy mañashkaykichitakushunkichi.

Chiknik runakunaJesusta tapurkansapa pimi

kachamushka nishpa.(Mr 11.27-33; Lk 20.1-8)

23Chayta yachachikushkanwashaJesuska Jerusalen llaktapi chayashpaTata Diospa wasinpi yaykurkan. Chaypiyachachikuykaptin saserdotekunapakamachikukninkunawan *judiyu

kuna tapurkansapa:—¿

kipa? ¿Pití kachamushushka kaykunatayachachikunaykipa?

24Chashna tapuptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Ñukapish kankunata tapuykichi.

Ayniwaptikichika willashkaykichi pimikachamuwashka nishpa. 25Maywillawaychi. ¿Pití Juanta kachamurkanrunakunata bawtisanankunapa? ¿TataDioschu suk runachu kachamurkan?Chashna Jesus tapuptinkuna chay

kansapa:—Ayniptinchikuna Tata Dios Juanta

sapa: “Tata Dios kachamushka kaptin¿imapatí mana kasushkankichi?”26Chaymanta ayniptinchikuna runakunakachamushkanta tukuy kay runakunasukaman piñayawashunchisapa.Paykunaka kreyinsapa Tata Dioskachamuptin yachachikushkanta.

27Chashna willanakushpankuna chayrunakunaka Jesusta willarkansapa:—Mana yachanisapachu pimi Juanta

kachamushka nishpa.Chaypina Jesuska willarkansapa:

21

56

—Ñukapish manami willaykichichupimi kachamuwashka tukuy chaykunataruranaynipa.

Jesus yachachikurkan ishkay wambrakunapa ejemplunta.

28

nata willarkansapa:—Mash allita uyariwaychi kay

ejempluta parlachiptini: Suk runapatiyarkan ishkay ullku wambrankuna.Suk diya suk wambranta willarkan:“Kunan rillay uva chakraynipitrabajak.” 29Chashna tatan willaptinchay wambraka aynirkan: “Manarinayanichu.” Chaymanta sukratukaman allita yuyaykushpa rirkantrabajak. 30Chaymanta chay runakasuknin wambranta willarkan uvachakranpi trabajak rinanpa. Paynaalmitishpa willarkan: “Ariya, kunanllarini.” Chashna rimashpapish manarirkanchu. 31Kunanka willawaychi.¿Chay ishkay wambrankunamantamaykanti tatanpa munananta rurarkan?Chashna tapuptin paykunaka

willarkansapa:—Chay trabajak rik wambra tatanpa

munananta rurarkan.Chaypina Jesuska willarkansapa:—Allitami ayniwashkankichi.

Kankuna yuyankichi chay *romanoawtoridarkunapa kobrakukninkunawaynandera warmikuna mana allirurak kanankunata. Ñukaka willaykichi.Paykuna kankunamanta ñawpakta TataDiospa mandunpi yaykunkasapa.32

chipa.kankichichu.dera warmikuna romanokunapakobrakukninkuna Tata Diospa

kansapa.

Jesus yachachikurkan mana alli trabajadorkunapa ejemplunta.

(Mr 12.1-12; Lk 20.9-19)33

nata kashkan willarkansapa:—Kunanka yachachiykichi chikan

ejempluta. Tiyarkan suk chakrayukruna. Chay runaka chakranpi uvakunata

kan. Chaymanta churarkan suk

napa. Chaymanta suk manllayba altuwasita rurachirkan altuyninmanta sukruna kuydananpa. Tukuy chaykunata

kurkansapa uvakunata pallashpapaywan patumanakunankunapa.Chashna paktanakushpankuna chayrunaka rirkan suk karu llaktaman.

34Chaymanta pallana tiempu

kunata kacharkansapa patuma palladuuvata chaskik.

35Chaypina chay chakrata kuydakrunakuna patron kachashkanwiwachunkunata apishpankunasukkunata makarkansapa, sukkunatawañuchirkansapa, sukkunatarumincharkansapa. 36Chaypina chaychakrayuk runaka kashkan ashwan aypawiwachunkunata kacharkansapa.Paykunatapish chay trabajadorninkunaidenllata rurarkansapa. 37Chaymantapatronka kacharkan chaylla wambranta.Yuyarkan: “Kay wambraynitamanchashpankuna kasunkasapa.”38Chaypina chay trabajadorkunapatronpa wambranta kawashpankunawillanakurkansapa: “Mash kawaychi.Chay shamuykak runa chakrayukrunapa wambranmi. Tatan wañuptinkay chakraka paypa kiparinan tiyan.Kunanlla akuychi wañuchiypachi

21

57

ñukanchikunapa tukuy kay uva chakrakiparinanpa.” 39

pankuna chay runapa wambrantaapirkansapa. Uva chakra washamanpushashpankuna wañuchirkansapa.

40Jesus chayta yachachikushkanwashachiknik runakunata tapurkansapa:—¿Imatati yuyankichi? Chay chakrayuk

runa kutimushpa ¿imatati ruranka chaymana alli rurak trabajadorninkunata?

41Paykunaka aynirkansapa:—Chay runaka mana nima llakichishpa

tukuy chay mana alli rurak runakunatawañuchinkasapa. Chaymanta chikantrabajadorkunata chakranta kunkasapakuydanankunapa. Chaypina uva pallana

kuna uvata patumata kunkasapa.42Chashna willaptinkuna Jesuska

willarkansapa:—Kankunaka ¿manachu Tata Diospa

killkadunta leyishkankichi? Chaykillkadunpi Tata Dioska riman:

“Suk runa wasinta rumimantaruraptin trabajadorninkuna suk

sapa mana alli nishpa.Chay wasichakuk runaka chay

nanpi churarkan.Chashna Tata Dios ruraptinsukaman almiranchisapa.”

43Chashna Tata Dios killkadunpirimaptin ñukaka willaykichi: Payka

chu mandunpi kawsanaykichipa. Sukchikan llaktamanta runakunatami kayanka.Paykunami Tata Diosta kushichishpakawsankasapa. 44Pipish kashpamitkakushpa chay sinchi rumipi urmashpapaki paki tukunka. Chaymanta chaywishchudu rumi urmashpa pitapish kaptinapyachishpa wañuchinka.

45

nawan *fariseo runakunaka Jesus

kurkansapa:—Payka willawaykanchisapa iden

shina kananchikunata.46Chashna willanakushpankuna

kansapa wañuchinankunapa. Chashnamunashpankunapish mancharkansapaapiyta tukuy runakuna kreyiptinkuna

kuk runa kananta.

Jesus suk funsiapa ejempluta yachachikurkan.

(Lk 14.15-24)

22 1Chaymanta Jesus kashkan sukejempluta rimashpa chay

runakunata yachachirkansapa:2—Yachachiykichi imashnami Tata

Diospa mandunpi yaykunkichi nishpa. Sukalli kamachikuk runa wambranpa funsiatarurarkan. 3Payka wiwachunkunatakacharkan tukuy konvidadukunatakayanankunapa. Kayaptinkunapish chay

chu. 4Mana rinayaptinkuna chay alli

nata kayashpa willarkansapa: “Rillaychitukuy konvidadukunata willak:kunaka vakankunata raku animalninkunatañami wañuchichishkana. Mikunaka ñamiruraduna. Chayrayku chay funsiapirinkichishi mikuk.

5Chashna chay wiwachunkunawillaptinkuna chay konvidadukunakamana rinayarkansapachu. Sukkunakachakrankunaman rirkansapa.Sukkunaka rirkansapa negosyunkunatarurak. 6Sukkunaka chay kayakrikkunata apishpa makarkansapawañuchinankunakaman. 7Chaypinachay alli kamachikukka sukaman

sapa chay wañuchikuk runakunata

21 22

58

wañuchinankunapa. Willarkansapallaktankunatapish rupachinankunapa.

8Chaymanta wiwachunkunatawillarkansapa: “Funsiapa mikuna ñamiruraduna. Chay konvidashkaynirunakuna mana alli rurak kashpankunamanami wasinipi yaykunkasapachu.9Chayrayku rillaychi kallikunapikawanaykichi runakunata kayakfunsiaman shamunankunapa.”10Chashna willaptinkuna chay

napi purik runakunata konvidakfunsiaman rinankunapa. Alli rurak

tinkuna chay manllayba wasinpi ayparunakuna tantanakurkansapa.

11Chaypina chay alli kamachikuk runakakonvidadukunata kawak yaykurkan.Chaypi sukta kawarkan mana funsiapiyaykunapa laya llachapayukta. 12Paytakawashpa willarkan: “Amigu ¿imapatiyaykumushkanki mana funsiapi yaykunapalaya llachapayuk?” Chashna tapuptin chayrunaka mana nima ayniyta atiparkanchu.13Chaypina chay alli kamachikuk runakamesaman mikuna apak runakunatawillarkan: “Kay runata chakinta makintawatashpa wishchukuychi wasi washatutayaduman. Chaypi kastigunta manamuchushpa sukaman kirunkunatamukushpa wakanka.”

14Chashna Jesus yachachikushpawillarkansapa:—Tata Dioska aypa runakunata

kayansapa mandunpi yaykunankunapa.Chashna kayaptinkunapish sukkunallaaklladu kashpa yaykunkasapa.

Chiknik runakuna Jesusta pantachichinayarkansapa.(Mr 12.13-17; Lk 20.20-26)

15Jesus yachachikushkanwasha*kushpankuna willanakurkansapa:

—Akuychi Jesusta pantachichiypachimana allita rimananpa. Mana kuskanpi

chisapa.16

kunaka kikinkunapa disipulunkunawan*Herodespa partidunta katikkunatakacharkansapa Jesusta tapuk:—Maestru, ñukaykuna yachanisapa

naykita. Tukuy runakunata yachachinkiTata Diospa munananta rurashpakawsanankunapa. Kanmi tukuy layarunakunapa yuyayninkunata allimatariksinki. Chayrayku ni pita manchashpayachachikunki. 17Kunanka willawaysapa:Chay *kunata mañawaptinkuna ¿allichu manachupagarakunaynikunapa?

18Chashna tapuptinkuna Jesuska

kunata. Chaypina willarkansapa:—

wanayaykankichi. ¿Imapatí chashnatapuwashpa pantachichiwanayankichi?19Mash chay pagarakunaykichi kullkitakawachiwaychi.Chayta mañaptinkuna suk kullkita

kurkansapa.20Jesus chay kullkita kawashpana

tapurkansapa:—¿Pipa uyantí pipa shutintí killkadu

kay kullkipika?21Chaypina paykunaka aynirkansapa:—Romano ashwan sinchi kamachikuk

*Sesarpa.Chashna ayniptinkuna Jesuska

willarkansapa:—Chay kamachikuk Sesarpa kaktaka

payta kuychi. Tata Diospa kaktakapayta kuychi.

22Chayta willaptinkuna chaypantachichinayak runakunaka sukamanalmirashpankuna upallalla Jesusmantaanchurkansapa.

22

59

Jesus yachachikurkan wañudukuna kawsamunankunata.

(Mr 12.18-27; Lk 20.27-40)23Chaymanta chay diyalla *saduseo

runakuna rirkansapa Jesuswan parlak.Saduseokunaka yachachikunsapa manani pi wañushkanmanta kawsamunanta.Chayrayku paykunaka Jesustawillarkansapa:

24—Maestru, ñawpa yachachikukMoises kashna yachachikurkan: “Sukkasadu ullku manara ni suk wambrayuk

wan kasaranan tiyan. Chaypina ullkuwambrata wawayaptin wañudupawambranshina kanan tiyan.” 25Kunankawillayki. Kay llaktaynikunapi kanchiswawkipura tiyarkan. Chaypina mayorwawki kasararkan. Chay ullku manaraniman suk wambrayuk kashpawañurkan. Chay mayor wañuptin

kan. 26Paypish wañurkan niman sukwambrayuk kashpa. Chaypina chayviyudaka kashkan kasararkan ishkayninmashanwan. Paypish mana niman sukwambrayuk kashpa wañurkan. Chashnakusankuna wañuptin wañuptinlla chaywarmika tukuy mashankunawankasararkan. 27Tukuy kusankunawañuptinkuna chay warmipishwañurkanna. 28Kunanka willawaysapa.Tukuy chay runakuna chay viyudawankasararkan. Wañudu runakunakawsamushpankuna chay kanchiswawkipuramanta ¿maykan kakpatíkanman warminka?

29Chashna tapuptinkuna Jesuskaaynirkansapa:—Kankunaka Tata Diospa killkadunta

nakuykankichi. Manami yachankichichuTata Dios sukaman atipak kashpawañudukunata kawsachimunanta.

30Tata Dios wañudu runakunatakawsachimushkanwasha mana niman

sapanachu. Sielupi kawsak *shina kawsankasapa.

31¿Manachu leyishkankichi Tata Diospakillkadunta? Chaypi riman wañudukunakawsamunankunata. Tata Dios kashnariman: 32“Ñuka Abrahampa IsakpaJakobopa Tata Diosninmi kani.” ChashnaTata Dios rimaptin yachanchisapa chay

manta kawsamushkankunata. Tata Dioskawsak runakunallapa Diosninmi.

33Chayta uyarishpankuna chayrunakuna sukaman almirarkansapaJesus allimata yachachikuptin.

Jesus yachachikurkan Tata Diospa kamachikunankunamanta suk

ashwan alli kananta.(Mr 12.28-34)

34Chaymanta fariseo runakunayachashpa Jesus saduseokunata

sapa. 35Suk fariseoka ñawpa Moisespakillkashkanta yachachikuk runa karkan.Payka Jesusta pantachichinayashpatapurkan:

36—Maestru, Tata Diospa tukuykamachikunankunamanta ¿maykantiashwan alli kasunaynikunapa?

37-38Chayta tapuptin Jesuskawillarkansapa:—Tukuy kamachikunankunamanta

kaymi ashwan alli: “Kamachikuk TataDiosnikita tukuy shunku kuyanaykitiyan. Payta sukaman munashpa allitayuyaykushpa kawsanayki tiyan.”39

kunanka chay layallami: “Kikiki

nata kuyashpa kawsay.” 40Kay ishkaykamachikunankuna tukuy *Moisespakamachikunankuna tukuy ñawpa alli

22

60

yachachikukkunapa killkashkankunaorkonkunashina sinchichin.

Jesus yachachikurkan ashwan alli kamachikuk kananta.

(Mr 12.35-37; Lk 20.41-44)41Chayllapi tantanakudu kaptinkuna

Jesuska fariseokunata tapurkansapa:42—Kankunaka ¿imatati yuyankichi

sielumanta shamuk salvakuk runapa?¿Maykan runapa mirakninti?Chashna tapuptinkuna fariseokunaka

aynirkansapa:—Payka ñawpa awilunchi Davidpa

mirakninmi.43Chaypina Jesuska willarkansapa:—Davidpa miraknin kaptinka ¿imapatí

Tata Diospa Espiritun yanapaptin Davidkarimarkan paypa kamachikuknin kananta?Davidka kashna killkakurkan:

44 “Tata Dioska kamachiwak runatawillarkan:

‘Kay alli laduynipi tiyariy ñukawankamachikunaykipa

ñuka tukuy chiknishuk runakunatasaru saru ruranaynikaman kantakasushunankunapa.

45Chay killkadu rimananpi Davidkawillarkan sielumanta shamuk salvakukruna paypa sinchi kamachikuknin kananta.Davidpa kamachikuknin kaykaptinka¿imashnatí paypa miraknin kanman?

46Chashna Jesus yachachikuptin chayfariseokuna mana nima ayniytaatiparkansapanachu.

nachu Jesusta nimata tapuyta.

Jesus fariseo runakunata piñayarkansapa.

(Mr 12.38-40; Lk 11.37-54; 20.45-47)

23 1Chaymanta Jesus chay *fariseo

washa chay tantanakudu runakunawanñukaykunata yachachiwarkansapa:

2—Moisespa killkadunkunatayachachikuk runakunawan fariseorunakuna tantanakunankuna wasipitiyarinsapa chay killkadukunatayachachikunankunapa. 3Paykunapayachachikunankunata kasuychi. Tukuywillashushkaykichita ruraychi. Chayta

kunatashina ruraychichu. Paykuna

chita ruransapachu. 4Paykunaka tukuyrunakunata sukaman kamachinsapa.Chay rikchak laya yachachikunankunatawillashpankuna paykunaka manaatipana laya sukaman llashak kargataaparichikshinami. Chaypina kikinkunayachachikushkankunata mana nimansuk tipisituta ruranayansapachu.5Paykunaka tukuy layata ruransaparunamasinkuna kawanankunallapa.Tata Diospa rimananta tipi llañukarapakunapi killkansapa. Chaykunata

kuna purinsapa.kuna mañanpi sumachishpankunamudakunsapa. 6Fiestakuna tiyaptin

sapa tiyariyta. Tantanakunankunawasikunapi ashwan allima bankukunapitiyarinayansapa. 7Kallikunapipurishpankuna sukaman munansapatukuy runakuna kuyashpa “maestru”nishpa rimachinankunapa.

8

chichu “maestruynikuna” nishpawillashunaykichita. Kankunakawawkipurallami kankichi. Ñukallamimaestruykichi kani.

9Chaymanta kay allpapi kawsakrunakunata ama niman sukta Tata

chu. Tata Diosnikichika sukllallami.Payka sielupimi kawsan. 10Chaymantaama nima munaychichu runamasikichi

22 23

61

willashunaykichipa “kanmi kankikamachiwakninikuna” nishpa.Ñukallami kamachikuknikichi kani.

11Chaymanta kankuna ashwan allikamachikuk kanayashpaykichi tukuy

chi tiyan. 12Kankuna kikikichillakreyinakushpa kawsaptikichi Tata Diossukaman pinkachishunkichi. Chaymanta

kichita kuyashpa yanapaptikichi Tata

kichi.13Chaypina Jesuska willarkansapa:—Alaw, kankuna fariseokunata

Moisespa killkadunta yachachikukrunakunata sukaman llakichiykichi.

kichi.yashpa kawsankichi. Chaymanta chaykasunayak runakunata sukamanmichashpa pantachichinkichi ama TataDiospa mandunpi yaykunankunapa.

14Alaw, kankuna fariseokunataMoisespa killkadunta yachachikukrunakunata sukaman llakichiykichi.

kichi. Viyuda warmikunata mana nimallakichishpaykichi wasinkunatadoyñuyapunkichi.chipish allipi tukushpa Tata Diostaunayta orankichi. Chayrayku Tata Dios

chi.15Alaw, kankuna fariseokunata Moisespa

killkadunta yachachikukkunata sukamanllakichiykichi. Kankuna allipi tukushpallullakuykankichi. Ariya yakuta allpatapurinkichi suk runata yachachinaykichipakankunashina kawsananpa. Chaymantachay runata sukaman pantachichiptikichipayka kankunamanta ashwanta uchallikun.Chayrayku Tata Dios mana tukuyniyukninapi kankunamanta paykunata ashwantakastigankasapa.

16Alaw, kankunata llakichiykichi.Kankuna iden mana kawakukshinakaykashpaykichipish sukkunata ñantariksichinayankichi. Llullakushpayachachinkichi: “Suk runa *Tata Diospawasinpa jurashpaka mana ruraptinpishmana nimananchu. Chaymanta TataDiospa wasinpi tiyak kuripa jurashpatukuy jurashkanta ruranan tiyan.”17Chashna yachachikushpaykichi manaalli yuyaykuk mana nima entiendikrunakuna kankichi. ¿Maykantí ashwanalli? ¿Tata Diospa wasinchu? ¿chaywasipi kurichu? Chay kuri Tata Diospawasinpi churadu kashpara paypakiparin. Chayrayku Tata Diospawasinka chay churadu kurimantaashwan allimami.

18Chaymanta kankuna llullakushpayachachikunkichi: “Suk runa *altarpajurashpa mana ruraptinpish mananimananchu. Chaymanta altarpiofrendapa jurashpa tukuy rimashkantaruranan tiyan.” 19

paykichi mana nima entiendikrunakuna kankichi. ¿Maykantí ashwanalli? ¿Altarchu? ¿chay altarpi churaduofrendachu? Chay ofrenda altarpichuradu kashpara Tata Diospa kiparin.Chayrayku ofrendakunamanta altarashwan alli.

20Suk runa altarpa jurashpa manaaltarllapachu juran. Tukuy chay altarsawanpi churadukunapapish juran.21Chaymanta suk runa Tata Diospa

chu juran. Tata Dios chay wasinpikawsaptin chay runaka kikin TataDiospa shutinpi juraykan. 22Sielupi TataDioska allima tiyarinanpi tiyaridumi.Chayrayku suk runa sielupa jurashpamana sielullapachu juraykan. Kikin TataDiospa shutinpi tiyarinanpapishjuraykan.

23Chaymanta Jesuska willarkansapa:

23

62

—Alaw, kankuna Moisespakillkadunta yachachikuk runakunata

chi.kankichi. Mentapa kominospa anispachunkamanta sukta suchuchinkichi TataDiosta kunaykichipa. Chaykamanka

kunata mana kasunkichichu. Tata Dioswillawanchisapa allillata rurashparunamasinchikunata llakichishpakawsananchikunapa. Chaymantarimashkanchikunata rurananchikunatiyan. Chay kamachikunankunata allikanman ruranaykichipa. Chaymantachunka tiyapushunaykichimantapishsukta Tata Diosta kuychi.

24

shina kaykashpaykichi suk runakunatamunankichi ñanta riksichiyta.Chaymanta suk kishnisillu moskituyakuykichipi sipikuptin shushunkichiama millpunaykichipa. Chaykamankamana nimatashina yuyankichi sukmanllayba *kamellu animaltamillpunaykichipa.

25Chaymanta Jesuska willarkansapa:—Alaw, kankuna Moisespa

killkadunta yachachikuk runakunata

chi.kankichi.lla maylladushina kankichi. Kankunaalli rurak runa tukushpaykichi tukuylayakunata kikikichillapa munankichi.Tukuy layakunata munankichi suwayta.26Kankuna fariseo runakuna mana nimaentiendik kashpaykichi iden manakawakuk runakunashina kankichi. Suksusya vasupa ukunta mayllaychiwashantapish chuya chuya kiparinanpa.

manta perdonashunaykichipa.rami allita rurashpa kawsankichi.

27Alaw, kankuna fariseo runakunataMoisespa killkadunta yachachikukrunakunata sukaman llakichiykichi.

kichi.nami kankichi. Chay boveda allimatarikurishpapish ukunpi millanapa layawañudupa tullunkuna kiparinsapa.28Chay bovedashina kankuna allimatarikurinkichi. Alli rurakshina tukunkichirunakuna kreyishunankunapa.Kankunapa tukuy yuyaynikichisukaman mana alli kashpa mana allirurak runakuna kankichi.

29Alaw, kankuna Moisespakillkadunta yachachikuk runakunata

chi. Kankunaka allipi tukushpallullakuykankichi. Ñawpa yachachikukrunakunapa allima bovedankunata

chipa. Chaymanta ñawpa alli rurak

nata sumachinkichi. 30Chayta rurashparimankichi: “Ñawpa awilunchikuna

sapa. Ñukanchikuna ñawpa tiempukawsashpanchikunaka manamiwañuchiyta yanapanchimansapachukarkan.” 31Chashna rimashpaykichi

kuk awiluykichishina kanaykichita.32Paykunamanta ashwan sakrawañuchikuk runakuna kankichi.

33

shina sakra likidumi kankichi. ¿natí chay mana tukuyniyuk ninakastigumanta kishpinkichiman? 34

rayku ñukaka Tata Dios rimashkantayachachikuk runakunata kachashasapayachachishunaykichipa. Yachaysaparunakunatapish kachashasapa. Kankuna

chi sukkunata wañuchinkichi.Sukkunata chakatashpa wañuchinkichi.

23

63

kuna wasikunapi makankichi.Chaymanta llaktan llaktanpi sukkunatachiknishpa padesichiypi katinkichi.

35Chay mana alli rurashkaykichiraykuTata Dioska kastigashunaykichi tiyan.Kayin chay ñawpa alli rurak wawkinAbelta wañuchirkan.tapacha chiknikuk runakuna allita

kansapa. Tata Diospa wasin altarpaladunpi kankunapish Berekiyaspawambran Sakariyasta wañuchirkankichi.Tukuy chay wañuchidu runakunaraykuTata Dioska kankunata sukamankastigashunkichi. 36Allita willaykichi:Aypa runakuna runamasinkunatawañuchishkankunarayku Tata Dioskakay tiempupi kawsak runakunatakastigankasapa.

Jesus Jerusalenpi kawsak runakunata llakichirkansapa.

(Lk 13.34-35)37Chaymanta Jesuska Jerusalen

llaktapi kawsak runakunata sukamanllakichishpankuna willarkansapa:—Sukaman kankunata llakichiykichi.

Tata Dios rimashkanta yachachikukkunatawañuchinkichi. Tata Dios kachashkanyachachikuk runakunatapish ruminchashpawañuchinkichi. Ñuka aypa kuti kankunataamachanayashkaykichi iden suk wallpawawankunata rikran sikipi tantanachishpaamachakshina. Sukaman kankunataamachanayaptinipish mana nima layapimunankichichu. 38Mash uyariwaychi.Mana munawashkaykichirayku llaktaykichichunlla likidu kiparinka.

39Chaymanta willaykichi. Suknin diyakankunaka willawanaykichi tiyan:“Kanka sukaman allima kanki TataDiosmanta shamudu runa kashpayki.”Chashna willawanaykichi diyakamanmananami kawawankichinachu.

Jesus rimarkan Tata Diospa wasinta runakuna urmachinankunata.

(Mr 13.1-2; Lk 21.5-6)

24 1Chayta yachachikushkanwashaJesuska *

manta llukshirkan. Riykaptin

sapa:—Mash kaway kay allima ruradu Tata

Diospa wasinta.2Chashna kawachiptinikuna Jesuska

willawarkansapa:—Kunan kawachiwaykankichi kay

allima ruradu wasita. Mash allitauyariwaychi. Shamunkasapa chiknishukrunakuna tukuy kay kawashkaykichiallima pirkakunata urmachik.Urmachiptinkuna mana niman suk rumisawapura kiparinkanachu.

Jesus yachachikurkan manara kay allpa tukuptinra imakunatami

kawankasapa nishpa.(Mr 13.3-23; Lk 21.7-24; 17.22-24)

3Chaymanta Jesus *Olivos urkumanrirkan. Chaypi tiyariptin ñukaykunallaladunchashpaynikuna tapurkanisapa:—¿Aykapiti Tata Diospa wasinta

urmachinkasapa? ¿Imata kawashpatiyachaymansapa kutimunayki tiempukananta? ¿Imashnati yachaymansapakay allpa kullunan tiempu kananta?

4Chaypina Jesuska willawarkansapa:—Allita kuydanakuychi ama ni pi

llullachishunaykichipa. 5Manara

chi: “Ñukami kani Tata Diosmantashamudu salvakuk runa.” Chashnarimashpankuna aypa runakunatallullachinkasapa. 6Kankuna uyarinkichirunakuna chikninakushpankuna kaypi

nankunata. Chayta uyarishpaykichi ama

23 24

64

manchakuychichu.

kuna tiyan. Chashna kaptinpish manaratukunan tiempurachu. 7Suk partipikawsak runakuna chikan llaktapi

nakunkasapa.napi sinchi yarkay tiyanka. Aypallaktakunapi allpa sinchita kuyunka.8Chashna runakuna chaykunawansukaman sufrishpankuna ashwantarasufrinkasapa.

9Chaypina chiknishuk runakuna

shunaykichipa. Ñukata kreyiwashpakawsashkaykichirayku tukuy llaktakunapiaypa runakuna chiknishushpaykichiwañuchishunkichi. 10Chay tiempurunakuna manana munankasapanachukreyiwashpa kawsayta. Chaymanta sukwan

napi chatanakushpa kawsankasapa. 11Aypallullachikuk runakuna rimankasapa Tata

nata. Chashna yachachikushpa ayparunakunata llullachinkasapa. 12Ayparunakuna sukaman ashwan ashwantauchallikushpalla kawsaptinkuna aypañukata kreyiwakkunapish mananakuyanakushpanachu kawsankasapa.13Kankuna wañunaykichi diyakaman allitañukallata kreyiwashpa kawsaptikichi TataDioska salvashunkichi rinaykichipa sielupikawsak. 14Chayrayku tukuy kay allpapikawsak runakunata yachachinaykichi tiyanñukata kreyiwashpa Tata Diospa mandunpiyaykunankunapa. Chaymanta tukuyllaktakunapi rimanaynita uyariptinkunarakay allpa tukunan tiyan.

15Chaymanta Jesuska ñukaykunatawillawarkansapa:—Ñawpa yachachikuk Daniel Tata

Dios rimashkanta killkarkan: “TataDiospa wasinpi suk chiknikuk runa

sukaman sakra millanapa layataruranka.” Chaymanta Tata Diospawasinpi chay runa yaykuptin chayDaniel killkashkanta leyishpaykichiallita yuyaychi. 16Chashna Tata Diospawasinpi chay millanapa layata ruraptinkawashpaykichi Judeapi kawsakkunaurkukunaman nitikuychi. 17Wasialtuyninpi kashpaykichika chayllamantanitikuychi.chinachu nima tiyapushunaykichitasurkuk. 18

paykichika chayllamanta nitikuychi.Ama wasikichiman kutiychichu allillachapaykichita surkuk. 19Chay sinchillakina tiempu okupada warmikunañuñuchikuk warmikuna sukamansufrinkasapa. Chayrayku paykunatasukaman llakichini.

20Kankuna Tata Diosta roygaychi amatamya tiempu nima *samana diyanitikunaykichipa. 21Chay sinchi llakinatiempu tukuy runakuna sukamansufrinkasapa. Tata Dios kay allpatarurashkanmantapacha manara chay layallakina tiempu tiyarkanrachu. Nimachay tiempu washan chay laya llakinatiyankachu. 22Tata Dioska tukuyakllashkan runakunata kuyashkanraykuchay llakina tiemputa tukuchanka.Mana utka tukuchaptinka tukuyrunakuna wañunmansapa.

23Chaymanta Jesuska ñukaykunatayachachiwaysapallapi katirkan:—Chay tiempu ichara suk runakuna

willashunkichiman: “Mash kawaychi.Kaypinami chaypinami Tata Diosmantashamudu salvakuk runa.” Chashnawillashuptinkuna ama kreyiychichu.

24Chay tiempu aypa runakunallullachikushpa rimankasapa TataDiosmanta shamudu salvakuk runakunakanankunata. Sukkuna llullachikushparimankasapa Tata Dios kachamushkantayachachikunanpa. Paykunaka rikchak

24

65

laya almirana *sapa.

pish llullachiysapata.25Ñami yachachishkaykichina ama

kichipa. 26Sukkuna willashunkichiman:“Rillaychi payta kawak chunlla chakidupampapi.” Chashna willashuptikichikaama rillaychichu.chiman: “Mash shamuychi kay wasiukupimi pakakudu.” Chashnawillashuptikichika ama kreyiychichu.27Ñuka sielumanta shamudu runakashkan shamuptini tukuy runakunakawawankasapa.napi llipyak suk ladumanta chikanladuta raslla llipyan chashnamiñukapish shamusha.

28Wañudukuna kananpi siyukakunatantanakunsapa. Ñukapish tukuy manaalli rurak runakunata tantanachishasapakastiganaynipasapa.

Jesus yachachikurkan imashnami kutimunka nishpa.

(Mr 13.24-37; Lk 21.25-33;17.26-30, 34-36)

29Chaymanta Jesuska ñukaykunallatayachachiwashpa willawarkansapa:—Chay sinchi llakina tiempu

tukuptinna inti tutayanka. Killa mananalusichikunkanachu. Luserukunasielumanta urmamunkasapa. Sielupillipyakkuna kuyunkasapa. 30Chaypina

pish kutimuptinira suk señalta sielupirikurichisha. Chayta kawashpa tukuykay allpapi kawsak runakuna sukaman

sapa. Puyukuna ukunpi llipyashpasielumanta kutimuptini tukuy pikawawashpankuna yachankasapa tukuylaya atipak kanaynita. 31Chaypina*angelninikunata kay allpaman

kachamushasapa trompetata sinchitapukunankunapa. Pukushpankuna kayallpapi tukuy kuchun mañankunamanta

sapa.32Mash uyariwaychi. Suk *igo

tronkota kawashpa yachakuychi. Igoramankuna velachakushpa aypatapankayaptin yachankichi veranu tiempukananta. 33Chashnashina tukuy kay

kichi ñuka utka shamunaynita.34Allita willaykichi: Kunan kay

tiempupi kawsakkuna manarapish

kaynita kawankasapa. 35Tukuy kayallpaka sielukunapish kullunankunatiyan. Chashna kulluptinpish ñukatukuy rimashkaynita rurasha.

36Tata Diosllami yachan imay diyamiimay orami ñuka kutimusha nishpa.Mana ni suk runa nima sielupi kawsakangelkuna yachansapachu. Nima ñukaTata Diospa wambran kaykashpaynipishmana yachanichu aykapimi kutimushanishpa.

37Noepa tiempunpi runakuna Tata

sapa. Chashnami ñuka sielumantashamudu runa kashkan kutimuptinirunakuna Tata Diosta mana nimayuyashpa kawsankasapa. 38Chay tiempumanara Tata Dios allpata yakuwan

kunalla kawsarkansapa. Noe manllaybabarkupi yaykunan diyakaman chashnallakawsarkansapa. 39Chay runakuna mananima yuyashkankuna oras Tata Diosallpata yakuwan untachiptin tukuysipikurkansapa. Ñuka sielumanta shamudu

kuna oras runakuna kullunkasapa.40Chay oras ishkay runakuna

chakranpi tantalla trabajaptinkuna

24

66

sukta pushasha sukta sakisha. 41Ishkay

kuna sukta pushasha sukta sakisha.42Kankunaka mana yachankichichu

ñuka kamachiknikichi imay oramikashkan shamusha nishpa. Chayraykushamunaynita yuyashpalla kawsaychi.

43Mash allita uyariwaychi. Suk runayachashpa imay oratami tutapi suwashamunman nishpa mana puñushpauyari uyari shuyanman. Chashnashuyaptin chay suwa runa manawasinpi yaykunmanchu suwakunanpa.44

kushpa shuyawaychi.kichi oras ñuka sielumanta shamuduruna kutimusha.

Jesus yachachikurkan ishkay laya wiwachukunapa ejemplunta.

(Lk 12.41-48)45Chaymanta Jesuska ñukaykunallata

yachachiwaysapallapi katirkan:—Suk patron chikan llaktaman

rinanpa suk alli rurak yachaysapa

sinkunata trabajachinankunapa.

napa. 46Chay wiwachu kushikunkapatronnin willashkanta allitarurashkanta tarimuptin. 47Alli kasukukruna kaptin patronninka tukuy layatiyapunanta kuydapunanpa sakinka.

48Chaymanta ichara chay wiwachunyuyanman patronnin mana utkakutimunanta. 49Chayta yuyashpakallarinman wiwachumasinkunatamakashpa sufrichiyta. Chaymantamachadu runakunawan tantanakushpamikunman upyanman. 50Mana allita

kan oras patronninka kutimushpasukaman kastiganka. 51Mana nima

nawan tantallata kastiganka. Chaypina

chay mana alli rurak runa kastiguntamana muchushpa kirunta mukushpasukaman wakanka.

Jesus yachachikurkan chunka shipashkunapa ejemplunta.

25 1

nata yachachiwaysapallapikatirkan:—Kunan parlachiykichi chunka

chipa imashnami ñukata shuyawankichi

chipa.Chunka shipashkuna alkusankunata

apashpankuna rirkansapa noviotatinkuk paywan tantalla funsia wasimanrinankunapa. 2

namanta pichka yachaysapakunakarkansapa.kuna karkansapa. 3Chay pichka manayachaysapakuna alkusankunata apashpamana wirata aparkansapachu kashkanwirachanankunapa. 4Chay pichka

nata apashpa botellankunapi wirataaparkansapa.

5Chaypina novio mana utka chayaptinpuñunayashpankuna chunkantinshipashkuna puñurkansapa. 6Yakachawpi tutata sunipi uyarirkansapa sukruna kayakuptin: “Ñami noviokashamuykanna. Llukshimuychinatinkuk.” 7Chaypina chay shipashkunakautka atarishpankuna alkusankunatakallarirkansapa allichayta. 8Chay pichkamana yachaysapa shipashkunaka chay

sapa: “Alkusaynikunapa wiranka ñamitukushkana. Suk tipi wiraykichitakuwaysapa.” 9Chashna mañaptinkunachay pichka yachaysapa shipashkunakawillarkansapa:chika rillaychi rantik.naka ñukaykunapapish pishinman.”

24 25

67

10Mana kunayaptinkuna chay pichkamana yachaysapa shipashkunakarirkansapa wirata rantik.man novioka chayarkan. Chaypina

sapa shipashkunaka funsia wasipiyaykurkansapa.nana novioka wasi punkuta wichkarkan.11

sapa shipashkunaka chayarkansapa.Punkuta takashpankuna noviotakayarkansapa: “¡Señor, Señor, kichariyñukaykunapish yaykunaynikunapa!”12

sapa: “¡chu!”

13Chay ejempluta willashkanwashaJesuska ñukaykunata willawarkansapa:—Kankuna mana yachankichichu

sha nishpa.

kichi tiyan.

Jesus yachachikurkan suk patron trabajadorninkunata kullkita

kushpa sakishkanta.(Lk 19.11-27)

14Chaymanta Jesuska ñukaykunallatayachachiwaysapallapi katirkan:—Suk ejemplunta parlachiykichi

yachanaykichipa imata rurashpami TataDiospa mandunpi kawsankichi nishpa.Suk patron karu llaktaman rinanpa

trabajadorninkunata kayashpa kullkintakurkansapa mirachipunankunapa.15Chay patronka suk trabajadornintapichka waranka kullkita kurkan. Suktaishkay waranka kullkita kurkan. Suktasuk waranka kullkita kurkan. Kimsantintrabajadorninta kullkita kurkanmirachiyta atipananta riksishpa.Ashwan alli trabajak runata ashwanaypa kullkita kurkan. Chay kullkitakushpana suk karu llaktaman rirkan.

16Chaypina chay pichka warankatachaskishka runaka chay kullkiwannegosyunta rurashpa suk pichkawarankata mirachirkan. 17Chashnashinachay ishkay warankata chaskishkarunapish negosyunta rurashpa sukishkay warankata mirachirkan. 18

manta chay suk warankata chaskishka

yashpa allpapi pamparkan.19Chaymanta unay tiempumanta chay

patronka kutimurkan. Chaypina kullkichaskishka runakunata tapurkansapamashnatami mirachishkasapa nishpa.20Chaypina pichka waranka kullkitachaskishka runaka chunka warankataapamushpa patronninta willarkan:“Señor, kutichiyki kay pichka warankakuwashkayki kullkikita. Chaymanta

kayni kullkitapish.” 21Chay mirachidukullkita kuptinna patronka willarkan:“Allitami rurashkanki. Kanmi allikasuwak alli rurak runa kashkanki. Kaytipi kushkayni kullkiwan allitatrabajashkanki. Chayrayku ashwanta

naykipa. Kunanka ñukawan tantallawasinipi yaykumuy kushikunaykipa.”

22Chaypina chay ishkay warankakullkita chaskik runaka patronnintaladunchashpa willarkan: “Señor, ñukata

chinaynipa. Kunanka chaytamikutichiyki.kayni ishkay warankatapish kuyki.”23Chashna chusku waranka kullkitakuptinna patronka willarkan: “Allitamirurashkanki. Kanmi alli kasuwak allirurak runa kashkanki. Kay tipi

kanki. Chayrayku ashwanta kushkaykichaywan ashwanta trabajanaykipa.Kunanka ñukawan tantalla wasinipiyaykumuy kushikunaykipa.”

25

68

24Chaymanta suk waranka kullkitachaskik runaka patronnintaladunchashpa willarkan: “Señor, ñukaallita riksiyki sukaman trabajachikuksinchi patron kanaykita. Kanka chikanrunapa tarpushkankunata pallanki.Chikan runapa mirachishkanta apinki.25Sakra kanaykita yachashpaynimanchakushkani.kayki kullkita allpapi pampashkani. Kaywaranka kullki kuwashkaykillatakutichiyki.”

26Chashna kuptinna patronninkawillarkan: “Kanka mana kasuwaksukaman killa likidu runa kashkanki.Yachashkanki ñuka chikan runapatrabajashkankunata pallanaynita chikanrunapa mirachishkanta apinaynita.27Chayta yachaykashpayki ¿imapatíkullkinita mana suk banku o sinapi

napa? Ñuka kutimuptini kullki miradutasurkunkiman karkan kuwanaykipa.”

28Chayta willashpa patronka chaypikak runakunata willarkansapa: “Kayrunata chay waranka kushkayni kullkitakichuychi chay chunka warankamirachik runata kunaykichipa. 29TataDios allita rurayta yachak runataashwanta kunka puchunankamantiyapunanpa. Mana allita rurak runapatipi tiyapushkanta kichunka. 30

rayku tutayadu washaman kay killa

chi. Chaypina kastigunta manamuchushpa kirunta mukushpa sukamanwakanka.”

Jesus kashkan shamushpa willankasapa pitami kastiganka

pitami kushichinka nishpa.31Chaymanta Jesuska ñukaykunallata

yachachiwaysapallapi katirkan:—Ñuka sielumanta shamudu runa

tukuy *angelninikunawan tantalla

kutimusha. Chaypina llipyak likidu

kunaynipa. 32Chaypi tiyariptini tukuy

nipi tantanakunkasapa. Iden suk runachivunkunamanta ovejankunataashuchikshina ñukapish mana alli rurakrunakunamanta alli rurak runakunataashuchisha. 33

nata ovejakunatashina alli laduynipichurashasapa.nata chivukunatashina lluki laduynipichurashasapa.

34Chaypina ñuka sinchi kamachikukkashpayni alli laduynipi churashkaynirunakunata willashasapa: “Tatayni

chipa.mantapacha kankunapa llaktaykichitarurarkan chaypi kamachikunaykichipa.35

kichi.chi. Karu llaktamanta llaktaykichipichayaptini wasikichipi chaskiwashpasamachiwarkankichi. 36Llachapayni

kichi mudakunaynipa. Unkudu kaptinichapawak rirkankichi. Karselpi kaptinichapawak rirkankichi.”

37Chashna willaptini chay alli rurakrunakuna tapuwankasapa: “Señor¿aykapiti yarkaymanta kaptikikarashkaykisapa? ¿tiki yakuchishkaykisapa? 38¿Aykapiti

kaykisapa? ¿Aykapiti llachapaykipishiptin llachapata kushkaykisapa?39¿Aykapiti unkudu kaptiki karselpikaptiki chapashkaykisapa?” 40Chashnatapuwaptinkuna ñuka alli kamachikukkashpayni willashasapa: “Kankunakasufrikmasinikunata yanapashpaykichiñukatami yanapawashkankichi.”

25

69

41

kayni runakunata willashasapa:“Ñukamanta anchuychi Tata Dioskastigashunaykichipa. Rillaychi manatukuyniyuk ninaman. Tata Dios chayninata rurashka tukuy supaykunata

nankunapa. 42Ñuka yarkaptini manakarawarkankichichu. Yakunayaptinimana yakuchiwarkankichichu.43Llaktaykichipi chayaptini manawasikichipi chaskiwarkankichichusamanaynipa. Llachapayni mana

chu mudakunaynipa. Unkudu kaptini

kankichichu.”44Chashna willaptini tapuwankasapa:

“Señor ¿aykapiti yarkaymanta kaptikimana kararkaykisapa? ¿Aykapiti

sapa? ¿Aykapiti llaktaynikunapi chayaptikiwasinikunapi mana yaykuchirkaykisapa?¿Aykapiti llachapayki mana tiyaptinllachapata mana kurkaykisapa? ¿Aykapitiunkudu kaptiki karselpi kaptiki manayanaparkaykisapa?” 45

tinkuna ñuka sinchi kamachikuk kashpayniwillashasapa: “Sufrikmasinikunata manayanapashpaykichi ñukatapish manayanapawarkankichichu. 46Chayraykukankuna rinaykichi tiyan mana tukuyniyukninaman. Tata Diosta kasushpa kawsak

yukta sielupi kawsak.”

Chiknik runakuna parlarkansapa Jesusta wañuchinankunapa.

(Mr 14.1-2; Lk 22.1-2; Jn 11.45-53)

26 1

nata yachachiwashkankunawashaJesuska willawarkansapa:

2—Kankuna yachankichi *Paskuaestapa ishkay diyallana illananta. Chayesta ukun chikniwak runakuna ñuka

kunaman pushawankasapa paykunachakatawashpa wañuchiwanankunapa.

3Jesus chayta willawashkankunadiyalla Kayfaspa wasinpi kamachikuk*saserdotekunawan *judiyukunapa*ansianunkuna tantanakurkansapa.Kayfaska saserdotekunapa ashwansinchi kamachikuknin karkan. 4Paykunayuyarkansapa Jesusta pantachichishpaapichiyta wañuchichinankunapa.5Willanakurkansapa:—Ama Paskua esta ukunka wañuchi

chiypachichu estaman shamudu

nanchikunapa.

Suk warmi Jesuspa umanpi mishkiklla asnak wirata icharkan.

(Mr 14.3-9; Jn 12.1-8)6Betania llaktapi lasaru unkuymanta

alliyadu runa Simon kawsarkan. 7JesusSimonpa wasinpi mikuykaptin sukwarmi yaykurkan. Chay warmikaapamurkan yurak rumimanta ruradubotellapi aypa chaniyuk mishkikllaasnak wirata. Chay warmika Jesustaladunchashpa umanpi chay mishkikllaasnak wirata icharkan. 8Chayta

kuna willanakurkanisapa:—¿

lla asnak wirataka usuchiykan?9Ashwan alli kanman karkan aypakullkipi rantikushpa chaypa chanintamana nimayuk runakunata kunanpa.

10

sapa:—¿Imapatí piñakushpa kay warmita

washanchankichi? Kay wirata umaynipiichashpa allitami rurashka. 11Mananimayuk runakunata tukuy maytapishrishpa tarinkichi. Ñukataka manamitukuy tiempunachu kawawankichi.12Kay warmika kay mishkiklla asnak

25 26

70

wirawanka armachiwashkana wañuptinipampawanankunapa. 13

chi:kushpa ñuka salvakuk kanaynita kay

chi. Chashnamanta tukuy pi paytakaallita yuyankasapa.

Judas Jesusta rantikurkan wañuchinankunapa.

(Mr 14.10-11; Lk 22.3-6)14

namanta suk karkan Judas Iskariote.Payka Jesusta rantikunayashpa rirkankamachikuk saserdotekunawan parlak.15Paykunata willarkansapa:—Ñuka willaptini imashnami Jesusta

apinkichiman nishpa ¿mashnatatipagarawankichiman?Chashna Judas willaptinkuna paykuna

willarkansapa kimsa chunka kullkitakunankunapa.

16

tapacha Judaska sukaman Jesustachaparkan apichichinanpa.

Jesus disipulunkunawan Paskua esta mikunata mikurkansapa.

(Mr 14.12-25; Lk 22.7-23; Jn 13.21-30;1 Kor 11.23-26)

17Chay Paskua esta kallarinan diyapitukuy judiyu runakuna amañakkanisapa mana *levadurayuk pantamikuyta.paynikuna tapurkanisapa:—¿Maypiti munanki Paskua esta

mikunata rinaynikunapa rurak?18Chashna tapuptinikuna Jesuska

willawarkansapa:—Rillaychi Jerusalen llaktaman. Suk

runapa wasinpi chayashpa willaychi:“Maestruynikuna willachimushunki ñashiwañunan diya chayamuykanna. Chayrayku

yan Paskua esta mikunata mikuk.”

19Chaypina rirkanisapa Paskua estamikunata rurak. 20TutayaptinnaJesuswan ñukaykuna suk mesapimikuykarkanisapa. 21Chaypina Jesuskawillawarkansapa:—Allita willaykichi. Chikniwak

nankunapa. Kankunamanta sukmi

wanankunapa.22Chashna willawaptinkuna sukaman

llakishpaynikuna sukmanta sukmantapayta tapurkanisapa:—Señor ¿ariya ñukachu kani?23Chaypina Jesuska willawarkansapa:—Ñukawan tantalla kay kallanapi

wanka. 24Tata Diospa killkadunpi rimanrunakuna wañuchiwanankunata.Chayrayku ñukaka sielumanta shamuduruna kashpayni wañusha. Wañunaynipakaptinpish chay apichichiwak runatakasukaman llakichini. Ashwan alli kanmankarkan ama nasinanpa.

25Chaypina chay apichichinayakJudaska Jesusta tapurkan:—Maestru ¿ariya ñukachu kani?Chashna tapuptin Jesuska aynirkan:—Ariya kanmi kanki.26Chaymanta mikuykaptinikuna Jesus

kan. Chay panta pakishpa ñukaykunatakuwarkansapa. Chaskichiwashpankunawillawarkansapa:—Kay panta mikuychi. Kay panka

kuerpuynimi.27Chaymanta Jesuska suk vasu vinuta

apishpa Tatan Diosta agradesirkan.Chay vasu vinuta kuwashpankunawillawarkansapa:—Tukuy kankuna kay vinuta

upyaychi. 28Kay vinuka yawarninimi.Yawarniniwan mushuk paktuta rurasha.Wañuptini yawarnini ichakuptin TataDios aypa runakunata uchankunamanta

26

71

perdonankasapa. 29Allitami willaykichi.

nachu Tatayni Diospa mandunpikankunawan tantalla kashpa mushukvinuta upyanaynikaman.

Jesus Pedruta willarkan kimsa kuti mana riksinanta rimananta.

(Mr 14.26-31; Lk 22.31-34;Jn 13.36-38)

30Chaymanta salmo kantukunatakantashkaynikunawasha rirkanisapa*Olivos urkuman. 31Chaypina Jesuskawillawarkansapa:—

sapa: “Ovejakuna kuydak runatawañuchiptini tukuy ovejankuna chaytachayta kallpankasapa.” Tata Diosrimashkanshina kunan tuta tukuykankuna ñukarayku manchakushpasakiwankichi. 32Chaymanta ñukawañushkaynimanta kashkankawsamushpayni Galilea partimankankunamanta ñawpakta risha.

33Chaypina Pedruka Jesusta willarkan:—Tukuy katishukmasinikuna

turbakushpa sakishuptinkunapish ñukakamanami nima layapi sakishkaykichu.

34Chashna Pedru willaptin Jesuskawillarkan:—Allitami willayki.

pish gallo kantaptin kimsa kuti rimankimana riksiwanaykita.

35Chaypina Pedruka willarkan:—

pish manami nima layapi rimashachukanta mana riksinaynita.Chashna Pedru willaptin tukuy

ñukaykuna idenllata willarkanisapa.

Getsemani wertapi Jesus Tatan Dioswan parlarkan.

(Mr 14.32-42; Lk 22.39-46)36Chaymanta Getsemani wertaman

Jesuswan tantalla rirkanisapa. Chaypi

sapa:—

man kaypi tiyarishpa shuyawaychi.37Chashna willawashpankuna suk

chikan laduman Jesuska PedrutaSebedeopa ishkay wambrankunatapusharkansapa. Chaypina Jesuskasukaman turbakushpa llakishpapaykunata willarkansapa:

38—shina mallinakuni. Kankuna mana nimapuñushpa kayllapi kiparishpaykichiTata Diosta roygaychi yanapawananpa.

39Chashna willashpankuna Jesuskaurasituman rirkan.kan allpapi urkun takakunankaman.Tatan Diosta willarkan:—A, Tatayni, munashpaykika

salvaway ama sukaman sufrinaynipa.Chaymanta sufrishpaynipish munanikanpa munanaykillata rurayta. Manamimunanichu ñukapa munanaynitarurayta.

40

napa ladunman kutirkan.kuna tarishpankuna Pedruta willarkan:—¿Manachu niman suk orata mana

puñushpa atipankichi ñukawan paktaTata Dioswan parlayta? 41Mana nimapuñushpa Tata Diosta roygaychi supayama uchallichishunaykichipa.Kankunaka sukaman munankichi TataDioswan parlayta. Chaykamankakunanlla shaykunkichi.

42Chashna willashpankuna Jesuskakashkan rirkan Tatan Diosta roygak.Chaypina willarkan:—A, Tatayni, sufrinaynimanta mana

amachawayta munashpaykikamunanaykillata ruray.

43Tatan Diosta roygashkanwashaJesuska kashkan kutishpa chay kimsadisipulunkunata tarirkansapa sukaman

26

72

puñuykaptinkuna.sapa. 44

kuna Jesuska kimsaynin kuti rirkanTatan Diosta idenllata willak. 45

pina disipulunkunaman kutishpawillarkansapa:—¿

chi? Ñami orana suk runa ñukatauchasapa runakunapi rantikuwananpa.46¡Atarimuychina! Akuychina. Ñamishamuykanna chay rantikuwak runaka.

Chiknik runakuna Jesusta apishpa Kayfaspa wasinman

pusharkansapa.(Mr 14.43-50; Lk 22.47-53;

Jn 18.2-11)47Jesus chayta willaykaptinkuna

disipulun Judaska aypa runakunatapushamushpa chayarkan. Chayrunakuna kaspikunata ishkantin ladupiluyuk machetikunata apashpankunarirkansapa Jesusta apik. Rirkansapakamachikuk saserdotekunawan

kuna. 48Judas manara chay runakunata

kansapa: “Suk runata muchaptiniyachankichi pay kananta. Paytamiapishpa pushankichi.”

49Chaypina Jesusta ladunchashpanawillarkan:—Buenas nochis, maestru.Chashna rimachishpa mucharkan.

50Muchaptinna Jesuska willarkan:—Amigu, rurak shamushkaykita

rurayna.Chaypina chay runakuna Jesusta

apirkansapa pushanankunapa.51Chayta kawashpa Jesuswan tantalla

purik runa machetinta apirkan.

tepa wiwachunpa suk ladu rinrintatipipurkan. 52Chashna tipipuptinJesuska willarkan:

—Chay machetikitaka machetichuranaykipi kashkan churay.

wan wañuchinakunkasapa. 53¿Manachuyachanki Tatayni Diosta roygaptinikakunanlla kanchis chunka waranka*angelninkunata kachamunmanamachawanankunapa? 54Tata Dioskakillkadunpi riman ñuka wañunaynita.Mana wañushpaynika mana Tata Diosparimashkanta ruraymanchu karkan.

chu wañuymanta amachawananpa.55Chayta willashpa Jesuska chay

pushanayak runakunata willarkansapa:—¿

chipa? ¿Ariya suwa wañuchikukrunachu kani? Tukuy diya *Tata Diospawasinpi yachachikuptini ¿imapatí manachaypi apiwashkankichi? 56Ñawpa

kichipa.shina kunan kankuna apiwaykankichiwañuchichiwanaykichipa.

kuna manchakushpaynikuna Jesusta

sapa.

Jesusta pusharkansapa ashwan sinchi kamachikuk Kayfasman.(Mr 14.53-65; Lk 22.54-55, 63-71;

Jn 18.12-14, 19-24)57Chay aypa runakuna Jesusta

sapa.kuk saserdote karkan. Paypa wasinpi

wan judiyukunapa ansianunkunatantanakudu shuyaykarkansapa.

58Jesusta pushaptinkuna Pedrukawashallata katishpa chay wasi pampapiyaykurkan. Tata Diospa wasinta kuydak

26

73

runakunapish chay pampapi tiyaridukarkansapa. Pedruka paykunapa

yashpa imatami Jesusta rurankasapanishpa.

59

kuna tantanakushpankuna chiknikrunakunata maskarkansapa llullakushpaJesusta chatanankunapa. Sukamanmunarkansapa Jesusta wañuchichiyta.60Chaypina aypa runakuna llullakushpaJesusta chatashpankunapish mana nima

sapa.

pankuna willarkansapa:61—Kay Jesuska rimarkan: “Ñuka

atipani Tata Diospa manllayba wasintaurmachiyta.sha kimsa diya ukun tukuchashakashkan rurayta.”

62Chashna rimaptinkuna Kayfaskashayarishpa Jesusta tapurkan:—¿Chashna chatashuptinkuna

manachu aynikunki? ¿Imatatichatashuykansapa?

63Chaypina Jesuska upallallauyarirkan. Mana nimata ayniptin chaysinchi kamachikuk saserdote kashkanwillarkan:—Sielupi kawsak Tata Diospa shutinpi

willayki:sapa ¿kanchu kanki shuyanaynikunasalvakuk Tata Diospa wambran?

64Chaypina Jesuska willarkan:—Ariya, ñukami kani. Kunan

willaykichi: Kankunaka ñuka

chi tukuy laya atipak Tatayni Diospaladunpi tiyariptini. Kawawankichipuyukuna ukunpi kashkan shamuptini.

65Chashna Jesus willaptin chay sinchikamachikuk Kayfaska sukamanpiñakushpa churakunan sawallachapanta llikirkan. Chayta rurarkan

tukuy chay runakuna yachanankunapasukaman piñakunanta. Chaymanta chaykamachikukmasinkunata willarkansapa:—Kay runaka chashna rimashpa Tata

Diostami sukaman piñachiykan. Ama

pachinachu. Tukuy kankuna Tata Diosta

kankichi. 66¿Imatati yuyankichi?Chashna Kayfas willaptin paykunaka

aynirkansapa:—Uchanpi kashpa wañunan tiyan.67Chaypina Jesusta uyanpi

kansapa.sapa. 68Asichishpankuna willarkansapa:—

sapa pimi lapyashuykan nishpa.

Pedru rimarkan Jesusta mana riksinanta.

(Mr 14.66-72; Lk 22.56-62;Jn 18.15-18, 25-27)

69

tinkuna Pedruka pampapi tiyaridukarkan. Chaypi kaptin chay wasipisirvikuk warmi ladunchashpa willarkan:—Kanpish Galileamanta runa

Jesuswan tantalla purishkanki.70Chashna willaptin Pedruka tukuy

chay runakuna uyariptinkuna aynirkan:—Manami yachanichu pipami

willawaykanki.71Chaymanta Pedruka chay wasi

punkuman rirkan. Chaypina suksirvikuk warmi payta kawashpasukkunata willarkansapa:—Kay runaka Nasaretmanta runa

Jesuswan tantalla purishka.72Chaypina Pedruka jurashpa kashkan

willarkansapa:—Ñuka manami chay runata riksinichu.73Chaymanta chaypi kak runakuna

sapa:

26

74

—Deverasmi kanpish chay runapapurikmasin kanki. Rimanaykimantariksiykisapa.

74Chashna willaptinkuna Pedrukajurashpa maldisishpa willarkansapa:—Manami chay runata riksinichu.Pedru chayta rimaykaptinlla suk gallo

kantarkan. 75Chayta uyarishpanaPedruka yuyarkan Jesus willashkanta:“Manarapish gallo kantaptin kimsa kutirimanki mana riksiwanaykita.” Chaytayuyashpana Pedruka washamanllukshishpa sukaman llakishpa manaupallayak layata wakakurkan.

Chiknik runakuna Jesusta pusharkansapa Pilatoman.

(Mr 15.1; Lk 23.1-2; Jn 18.28-32)

27 1Chaymanta pakariykaptintukuy kamachikuk *

kunawan tukuy *judiyukunapa*ansianunkuna parlashpankuna

napa. 2

kuna pusharkansapa kamachikukPilatoman. Pilatoka karkan *romanogobernador.

Judas sipinakushpa wañuchinakurkan.

3

chinankunapa pushaptinkuna Judaskakawarkan. Jesusta apichichishkanraykusukaman turbakushpa rirkan rantikushkanchanin kullkita kutichikuk.kuk saserdotekunapi judiyukunapaansianunkunapi chayashpa willarkansapa:

4—Chay mana nima uchayuk runatawañuchinaykichipa rantikushpayniuchallikushkani.Chaypina paykunaka willarkansapa:—Chayka kanpa uchaykimi.

napa mana nimachu.5Chashna willaptinkuna Judaska chay

kullkita *

kurkan. Chaymanta llukshishpa

kan.6

tekuna chay wishchudu kullkitaapishpankuna willanakurkansapa:—Kay kullkika wañuchinanchikuna

runapa chaninmi. Chayrayku manaallichu churananchikunapa ofrendachurana kajapi. 7Ashwan alli kanman

chikunapa chikan llaktamanta runakuna

napa.Chashna parlanakushpankuna

puyñukuna rurak runapa terrenuntarantirkansapa. 8

kankunarayku kunankaman chaypampapa shutin kiparishka YawarPampa.

9Chayta rurarkansapa chay ñawpayachachikuk Jeremiyas rimashkanshina:“*Israel runakuna kimsa chunkakullkillata chanicharkansapa chay allirurak runapa pagarakunankunapa.10Chay kullkiwan puyñukuna rurakrunapa terrenunta rantirkansapa TataDios rimashkanshina.”

Chay runakuna Pilatoman Jesusta pusharkansapa.

(Mr 15.2-5; Lk 23.3-5; Jn 18.33-38)11Chaymanta Jesusta pusharkansapa

gobernador Pilatopi chatakuk. ChaypiPilatoka Jesusta tapurkan:—¿Kanchu kanki judiyu runakunapa

ashwan sinchi kamachikukninkuna?Chashna tapuptin Jesuska aynirkan:—Ariya ñukami kani.12

nawan judiyukunapa ansianunkunaJesusta sukaman chataykaptinkunaJesuska mana aynikushpa upallallauyarirkan. 13Chayrayku Pilato Jesustatapurkan:

26 27

75

—¿Manachu uyarinki tukuy kayrunakuna chatashuptinkuna?

14Chashna tapuptin Jesuska mananimata aynirkanchu. ChayraykuPilatoka sukaman almirarkan.

Chiknik runakuna Pilatota willarkansapa Jesusta

wañuchichinanpa.(Mr 15.6-20; Lk 23.13-25;

Jn 18.38—19.16)15Tukuy wata *Paskua esta ukun

Pilato amañarkan karselmanta sukrunata kacharichiyta. Runakunatawillaksapa akllanankunapa maykanrunatami kacharinka nishpa. 16Chaytiempu karselpi karkan suk runaBarrabas. Tukuy pi yacharkansapaBarrabas sukaman mana alli rurak runakananta. 17Chaypina Pilatoka chay aypatantanakudu runakunata tapurkansapa:—¿Maykan runatatí munankichi

kacharinaynipa? ¿Barrabastachukacharisha? ¿Kay Tata Diosmanta

sha?18Pilato chayta tapurkansapa allita

yachashpa Jesusta chiknishpankunachatakushkankunata.

19Chaymanta kamachikunantiyarinanpi Pilato tiyaridu kaptinwarmin willachirkan:chiychu chay mana nima uchayukrunata.napa layata muskukushkani.”

20

tekunaka chay aypa tantanakudurunakunata sinchita willarkansapa:—Pilatota willaychi Barrabasta

kacharinanpa Jesusta wañuchichinanpa.21

sapa:—¿Pitati munankichi kacharinaynipa?

naka willarkansapa:

—¡Barrabasta kachariy!22Pilatoka tapurkansapa:—¿Imatatí rurasha kay rimanankuna

Tata Diosmanta shamudu Jesusta?Chashna tapukuptinkuna tukuy

runakuna aynirkansapa:—¡Kruspi chakatachiy!23Pilatoka willarkansapa:—¿Ima mana allitatí rurashka?Paykunaka ashwan sukaman sinchita

rimashpankuna kashkan willarkansapa:—¡Kruspi chakatachiy!24Chay runakuna sukaman

piñakushpa kapariptinkuna Pilatokamana nima layapi upallayachiytaatipashpana yakuta apachimurkan.Chaywan makinkunata mayllarkantukuy runakuna kawanankunapa.Chaypina willarkansapa:—Ñukaka makinita mayllani

yachanaykichipa kay runa wañuptinmana nima uchayuk kanaynita.tinka kankunami uchayuk kankichi.

25Chashna willaptinkuna tukuy chayrunakuna willarkansapa:—Chay runa wañuptinka ñukaykuna

tukuy wambraynikunawan uchayukkanisapa.

26Chaypina Pilatoka Barrabastakacharishkanwasha Jesusta sukkarawaskawan asutichirkan. Chaymantakukurkan suk kruspi chakatashpawañuchinankunapa.

27Chaypina Pilatopa soldadunkunaJesusta pusharkansapa paypawasinman. Chaypi chayashpankuna

kansapa Jesusta asichinankunapa.28

chishpa kamachikukpa pukallachapanta churachirkansapa.29Umanpi kashayuk waskamanta awadukoronata churapurkansapa. Chaymanta

kansapa kamachikunan vara nishpa.

27

76

Sukaman asichishpankuna ñawpakninpikunkurikurkansapa.kuna willarkansapa:—¡Kanmi judiyu runakunapa ashwan

sinchi kamachikuknin kanki!30Chaypina tukaycharkansapa. Chay

varallawan umanpi waktarkansapa.31Sukaman asichishkankunawasha

kansapa. Chaymanta pusharkansapa sukkruspi chakatak.

Suk kruspi Jesusta chakatashpankuna wañuchirkansapa.

(Mr 15.21-32; Lk 23.26-43;Jn 19.17-27)

32Jesusta chakatak pushashpankunasuk runa Simonta tinkurkansapa. ChaySimon Sirene llaktamanta karkan.Soldadukunaka payta apishpankunaJesuspa krusninta aparichirkansapa.

33Rishpankuna suk taksha urkuGolgotapi chayarkansapa. Chay Golgotashuti judiyukuna rimanaynikunapi rimanUma Poto. 34Chaypina soldadukunaJesusta upyachinayarkansapa ayakwanchakrudu vinuta. Jesuska chayta mallishpamana upyanayarkanchu.

35Chaypina soldadukuna Jesusta kruspichakatarkansapa. Chaymanta Jesuspa

sapa yachanankunapa pimi apanka nishpa.36Chay washa chayllapi tiyarirkansapaJesusta allita kuydanankunapa.

37

sapa suk killkaduta tukuy runakuna

kasapa nishpa. Chay killkadupirimarkan:napa ashwan sinchi kamachikukninmi.”

38Jesuspa ishkantin ladunpi ishkaysuwa runakunatapish chakatarkansapa.39Aypa runakuna rirkansapa Jesustakawak.kuna willarkansapa:

40—Kanmi rimashkanki Tata Diospamanllayba wasinta urmachishpayki

kita. Kunanka kikikilla salvanakuy. TataDiospa wambran kashpaykika chaykrusmanta urayamuy.

41

wanMoisespa killkadunta yachachikukrunakunawan judiyukunapa ansianunkunaJesusta asichirkansapa. Paykuna Jesustapinkachishpankuna willanakurkansapa:

42—

sapa. Kunanka kikin mana atipanchuwañuymanta salvanakuyta. Israelllaktanchikunapa sinchi kamachikukninkashpaka kay krusmanta urayamuchun.Chaypira kreyishunchisapa. 43Paykarimarkan Tata Diospa wambrankananta. Rimarkan Tata Dios tukuylayapi yanapananta. Tata Dios deverastakuyashpanka kunanlla chay krusmantaurayachimuchun.

44Chashna asichiptinkuna chay ishkayladunpi chakatadu suwakunapishJesusta asichirkansapa.

Jesus kruspi chakatadu wañurkan.(Mr 15.33-41; Lk 23.44-49;

Jn 19.28-30)45Jesus kruspi chakatadu kaptin

chawpi diyamantapacha las tres de latardikaman sukaman tuta likidutukurkan. 46Chay oraslla Jesuskasinchita rimarkan: “Eli, Eli ¿lamasabaktani?” Chay rimakushkan judiyurimanaynikunapi riman: “Tata Diosnini,Tata Diosnini ¿imapati sakiwashkanki?”

47Chay rimashkanta uyarishpana chayrunakunaka willanakurkansapa:—Kay runaka ñawpa yachachikuk

Eliyastami kayaykan.48Chaypina suk runa kallpashpa

pintupa puntanta chiktarkan utkutachurananpa. Chayta ayak likidu vinupi

27

77

sumichishpa Jesuspa shiminpichurarkan shukunanpa. 49Chaytakawashpa sukkuna willarkansapa:—¡Ama upyachiychu!

pachi Eliyas shamunkachu salvakmanachu nishpa.

50Chaypina Jesuska kashkan sinchitakaparikurkan. Chashna kaparikushpawañurkan. 51Jesus wañushkan orasllaTata Diospa wasinpi warkudu arkanallachapa llikikurkan. Anakninmantaurayninkaman llikikurkan chay alliarkadu kuartu rikurinanpa. Chaypinaallpa sukaman kuyurkan.napish chiktakurkansapa. 52Chaymanta

kansapa. Tata Diosta kreyik wañudurunakuna aypa kawsamurkansapa.53

sha chay kawsamuk runakuna Jerusalenllaktapi yaykurkansapa.tinkuna aypa runakuna kawarkansapa.

54Allpa sukaman kuyuptin Jesustakuydak soldadukunawan kapitanninkuna

pankuna sukaman manchakurkansapa.Chaypina paykunaka rimarkansapa:—Deverasmi kay runaka Tata Diospa

wambran kashka.55Jesus chakatadu kaptin Galileamanta

katishpa yanapak warmikuna chikanmantakawarkansapa. 56Chay kawak warmikunaaypa karkansapa. Paykunamanta sukkarkan Mariya Magdalena. Suk karkanJakobopa Josepa maman. Suk karkanSebedeopa warmin.

Suk machaypi Jesusta pamparkansapa.

(Mr 15.42-47; Lk 23.50-56;Jn 19.38-42)

57Chaymanta amusayaykaptinna Jesuswañushkanpi Jose chayamurkan. ChayJoseka Arimatea llaktamanta aypakullkiyuk runa karkan. Jesusta kreyik

karkan. 58Joseka rirkan Pilatota mañakJesuspa kuerpunta pampachinanpa.

nata willarkansapa kunankunapa.59Chaypina Joseka Jesuspa kuerpunta

kan.60Allita wankushpa pusharkansapa

atun rumipi chayrak aspidu machayukunpi churak. Chay rumi machaytaJoseka kikinpa terrenunpi rurachirkan.

kankunawasha manllayba rumiwanallita wichkarkan. Chaymanta sakirkan.61Chay machay ladunpi MariyaMagdalena suknin Mariyawantiyarishpa kawarkansapa.

Pilato kacharkan soldadunkunata Jesuspa sepulturanta

kuydanankunapa.62Jesusta wañuchishkankuna kayantin

judiyu runakunapa samanankuna diyakarkan. Chay diyaka kamachikuksaserdotekuna *fariseo runakunawantantalla rirkansapa Pilatota kawak.63Chaypina willarkansapa:—Señor, ñukaykuna yuyanisapa chay

llullachikuk runa rimashkanta. Payka

manta kimsa diya ukun kashkankawsamunanta. 64

sapa kimsa diyata soldadukunawanJesuspa sepulturanta kuydachinaykipaama tutapi disipulunkuna kuerpuntasuwanankunapa.kuna rimanmansapa Jesuskakawsamushkanta. Chashna llullakushpakashkan tukuy runakunata ashwantallullachinmansapa.

65Chaypina Pilatoka willarkansapa:—Aypa soldadukunata pushaychi. Chay

machayta atipanaykichi layata kuydaychi.66Chaypina chay kamachikuk

runakuna rirkansapa machaypa

27

78

punkunta *selluchak ama ni pi chaywichkanan rumita suchuchinankunapa.Chaymanta chay soldadukunatasakirkansapa allita kuydanankunapa.

Wañushkanmanta Jesus kawsamurkan.

(Mr 16.1-8; Lk 24.1-12; Jn 20.1-10)

28 1Chaymanta *samana diyakayantin pakariykaptin Mariya

Magdalena suknin Mariyawanrirkansapa chay machayta kawak.2Chay warmikuna chayaptinkuna allpasukaman kuyurkan. Tata Diospa*angelnin sielumanta urayamushpachay machaypa wichkanan rumitasuchuchirkan. Ashuchishpana sawanpitiyarirkan. 3Chay angelka sukamanllipyak likidu karkan. Tukuy llachapannieveshina yurak likidu karkan. 4Chayangelta kawashpankuna chay kuydakuk

sapa. 5Chaypina chay angelka chayishkantin warmikunata willarkansapa:—Ama manchakuychichu. Ñuka

yachani chakatadu kashka Jesustamaskaykanaykichita. 6Payka mananamikaypinachu. Rimashkanshina ñamikawsamushkana. Mash shamuychikawak maypicha churashkankunata.7Chaymanta utkakushpaykichi rillaychikawsamushkanta disipulunkunatawillak. Galilea partiman manarariptikichira payka rinka. Kankunapishrillaychi chaypi kawanaykichipa.Chayllatami willashkaykichi.

8Chaypina chay ishkay warmikunaka

kansapa. Kushikushpa kallparkansapaJesuspa disipulunkunata willak.9Chashna riykaptinkunana Jesuska chay

sapa. Chaypina paykunaka Jesustaladunchashpa kumurayashpankuna

sapa. 10

sapa:—¡Ama manchakuychichu! Kunanlla

rillaychi wawkinikunata willak Galileapartiman rinankunapa. Chaypimikawawankasapa.

Soldadukuna llullakushpa rimarkansapa disipulunkuna

Jesuspa kuerpunta suwashkankunata.

11Chaymanta chay warmikuna Jerusalenllaktaman riykaptinkuna chay kuydaksoldadukunapish chaypi chayarkansapa.Paykunaka kamachikuk *saserdotekunatawillarkansapa tukuy kawashkankunata.12Chaypina chay kamachikukkunarirkansapa *judiyukunapa *wan parlanankunapa imatami rurankasapanishpa. Parlashkankunawasha chay

sapa. 13Pagarashpa willarkansapa:—Kankuna tukuy pita willanaykichi

tiyan tutapi puñuykaptikichi Jesuspa

nata. 14Chashna rimaptikichi icharáPilato rimashkaykichita yachanka.Chaypina kastigashunayaptikichiñukaykuna willashasapa ama nimatarurashunaykichipa.

15Llullakuyta almitishpankuna chay

sapa. Chaymanta chay parlashkankunatafamakurkansapa. Chayrayku kunankamanjudiyu runakuna rimansapa disipulunkunaJesuspa kuerpunta suwashkankunata.

Jesus disipulunkunata willarkan tukuy mayta rinankunapa

yachachikuk.(Mr 16.14-18; Lk 24.36-49;

Jn 20.19-23)16Chaymanta ñukaykuna chunka suk

disipulunkuna Galilea partiman Jesus

27 28

79

rimashkan urkuman rirkanisapa.17Chaypi chayashpaynikuna Jesustakawarkanisapa. Payta kawashpakuyarkanisapa.napi rimarkanisapa: “Ichará manapaychu” nishpa. 18Chaypina Jesuska

sapa:—Tata Dioska churawashka sielupi

allpapi kamachikunaynipa. 19Chayrayku

nikuna kanankunapa. Chaymanta

chi Tata Diospa shutinpi ñukapashutinipi Tata Diospa Espiritunpashutinpi. 20Chay kreyiwak runakunatatukuy yachachishkaynikunatayachachiychi paykunapish allitakasuwanankunapa. Ñuka tukuy diyakankunawan kasha kay allpa kullunandiyakaman.

28

80

Juan kallarirkan yachachikuyta.(Mt 3.1-12; Lk 3.1-9, 15-17;

Jn 1.19-28)

1 1*Jesukristu Tata Diospa wambran

manta salvawananchikunapa. Kunankachay allima rimanata yachachiykichi.

2Ñawpa alli yachachikuk Isaiyas TataDios Juanpa willash-kanta killkarkan:

“Ñuka suk alli yachachikuktakachasha tukuy runakunatawillanankunapa kachamushkaynirunata allita chaskinankunapa.

3 Chunlla chakidu pampapi suk runasinchita yachachikuykan:

chi.Suk ñanta kuskachaychi chaytapurinanpa.

4Chay Isaiyas rimashkanshina suk

kan runakunata bawtisayta.

napa.

manta Tata Dios perdonanankunapa.5Chashna Juan yachachikuptin Judeapartimanta Jerusalen llaktamanta ayparunakuna rirkansapa uyarik. Chaypina

Juanta willarkansapa uchasapakanankunata. Chashna willaptinkunaJordan yakupi Juanka bawtisarkansapa.

6Juanpa llachapan *manta awadu karkan. Chaymantasinturan watana karapamanta karkan.Atun marukunata mikurkan.Sachamanta amukunapa mishkintaupyarkan. 7Juanka yachachikushpawillarkansapa:—

kuk runa washata shamun. Paykañukamanta tukuy laya ashwan alliyachakmi. Chayrayku mana payshinakashpayni mana animukunichu niushutanta kumurayashpa paskapuyta.8

chi. Paymi Tata Diospa Espiritunwanbawtisashunkichi.

Jesus bawtisakurkan.(Mt 3.13-17; Lk 3.21-22)

9Chay tiempu Jesuska Galilea partipiNasaret llaktamanta llukshirkan Jordanyakuman rinanpa. Chaypi Juanka Jesustabawtisarkan. 10

kashpa kawarkan sieluta kicharinakuptin.Chaypina kawarkan Tata Diospa Espiritun

tin. 11Chashna orana sielumanta TatanDios Jesusta willarkan:

JESUKRISTU KAY ALLPAPI KAWSASHKANTA

SAN MARKOSKILLKARKAN

81

—Kanmi kuyanayni wambrayni kanki.Kanmi sukaman kushichiwanki.

Supay Jesusta llullachinayarkan.(Mt 4.1-11; Lk 4.1-13)

12Bawtisakushkanwasha suk chunllachakidu allpaman Tata Diospa EspiritunJesusta pusharkan. 13Chay chunllachakidu allpapi manchanapa layaanimalkuna tiyarkan. Chaypina chuskuchunka diyata Jesus chaypi kaptinsupay ladunchashpa llullachinayarkan.Mana nima layapi supayta kasuptin*angelkuna Jesusta yanaparkansapa.

Jesus kallarirkan yachachikuyta.(Mt 4.12-17; Lk 4.14-15)

14Chaymanta kamachikuk *HerodesJuanta karselpi churarkan. Chay washaJesuska Galilea partiman rirkan TataDiospa alli rimananta yachachikuk.15Willarkansapa:—Chay ñawpa yachachikuk runakuna

rimashkanshina ñami shamushkanina.

pacha mandunpina kawsanaykichipa.

chimanta wanaychi. Tata Dios tukuywillashushkaykichita tukuy shunkukreyiychi.

Jesus challwa apikrunakunata kayarkan.(Mt 4.18-22; Lk 5.1-11)

16Chaymanta Galilea kocha mañanpipuriykashpa Jesuska Pedruta wawkinAndresta kawarkansapa. Paykunaka

kuna. 17Chaypina Jesuska paykunatawillarkansapa:—Kankuna allita yachankichi

challwakunata apiyta.cha ñukata katiwaychi. Katiwaptikichi

nata yachachinaykichipa paykunapishñukata kreyiwashpa kawsanankunapa.

18Chashna willaptinkuna chay ratulla

sapa. 19Chaymanta chay kocha mañantapuriykashpankuna Jesuska Santiagota

sapa. Chay ishkay runakuna Sebedeopawambrankuna karkansapa. Sukkanowapi chay ishkay runakunaredninkunata allichaykarkansapa.20

nataka kayarkansapa paywan tantallapurinankunapa. Paykunapish tatantatrabajadorninkunata kanowapisakishpankuna Jesuswan rirkansapa.

Jesus supayadu runata alliyachirkan.(Lk 4.31-37)

21Chaymanta Kapernaum llaktapiJesus disipulunkunawan chayarkansapa.Chayashpankuna *samana diya kaptintantanakunankuna wasipi Jesuskayaykurkan.nata yachachirkansapa. 22Chayrunakuna sukaman almirarkansapaallita kuskanpi sinchi kamachikukshinayachachikuptin.chu Moisespa killkadunta yachachikukrunakunashina. 23

kuna wasipi tiyarkan suk supayaduruna. Jesus yachachikuptin uyarishpanasupay sinchita rimakushpa Jesustawillarkan:

24—¡Nasaret llaktamanta Jesus! ¿Imapatíñukaykunaman shamushkanki? ¡sapa! ¿Mana tukuyniyuk ninamanchukachawanayaykankisapa? Ñuka yachaniTata Diosmanta shamudu runa kanaykita.

25Chashna chay supay willaptinJesuska piñayashpa willarkan:—¡Upallay! ¡Kunanlla kay runamanta

llukshiy!

1

82

26Chashna Jesus willaptinna chaysupayka chay supayadu runata sukamanchukchuchishpa manllaybatakaparikushpa paymanta llukshirkan.27Chayta kawashpa chay runakuna

kurkansapa:—¿Ima laya mushuk yachanatatí

yachachiwaykanchisapa? Kay Jesuska

natapish llukshichiyta.28Chaypina chay runakuna tukuy

llaktakunapi famakurkansapa Jesussinchita willashpa supayta runamantallukshichishkanta.

Jesus Pedrupa suedranta alliyachirkan.

(Mt 8.14-15; Lk 4.38-39)29Chaymanta tantanakunankuna

wasimanta llukshishpa JesuskaSantiagowan Juanwan rirkansapayaykuk Simonpa Andrespa wasinpi.30

wan unkudu karkan. Chay warmipafamilyankuna Jesusta willarkansapaunkudu kananta. 31

kuna Jesuska unkuduta ladunchashpamakinmanta apishpa atarichirkan. Chayratulla kalentoranka chiriyapurkan.Chaypina chay warmi atarishpamikunankunata rurashpa kararkansapa.

Jesus aypa unkudu runakunata alliyachirkan.

(Mt 8.16-17; Lk 4.40-41)32Chaymanta amusayaykaptin inti

yaykuptin Jesusman aypa runakunaunkudu familyankunata pusharkansapa.

sapa. Sukkuna supayadu karkansapa.33Chay wasi punkupi chay llaktapi

sapa. 34

kunata alliyachirkansapa. Supaykunata

sapa. Chay supaykuna yacharkansapaJesus Tata Diosmanta shamudu runakananta. Chayrayku Jesus manamunarkanchu nimata willanankunapa.

Aypa llaktakunapi Jesus yachachikurkan.

(Lk 4.42-44)35Chaymanta pakariptinna chay

llaktamanta Jesuska llukshirkan sukchunlla likidu pampapi Tata Dioswanparlak. 36Chayman riptin Simonkapurikmasinkunawan rirkansapa Jesustamaskak. 37Tarishpa willarkansapa:—

sapa.38Chaypina Jesuska willarkansapa:—Akuychi chikan llaktakunaman

chaypipish kay alli kushichina rimanatayachachikunaynipa. Ñuka shamushkaniaypa runakunata yachachiksapa.

39Chashna Jesus willashpankunaGalilea partipi tukuy llaktakunapiyachachikuypi purirkan. Tukuy llaktapitantanakunankuna wasikunapiyachachikurkan. Chaymanta ayparunakunamanta supaykunatallukshichirkan.

Jesus lasaruyak runata alliyachirkan.

(Mt 8.1-4; Lk 5.12-16)40Suk diya lasaruyak runa Jesusta

laduncharkan.yashpa willarkan:—Maestru, munashpaykika kay

unkuyninimanta alliyachiway.41Chashna willaptin Jesuska chay

runata llakichirkan. Llankashpawillarkan:—Ariya, munani alliyachiynikita.

Ñami sanuna kanki.42Chayta willashkan oralla chay

runapa tukuy kirinkuna alliyarkan.

1

83

43Chaypina Jesus despidishpa sinchitaallita willarkan:

44—Amara ni pita parlachinkirachuñuka alliyachishkaynita. Rillay*saserdoteman pay allita kawashunanpayachananpa alliyadunachu manachukanki nishpa. Alliyaduta kawashuptinnaMoises killkashkanpi kamachikushkantaallita kasushpa suk ofrendata apay.Chayta apaptiki tukuy runakuna

kaykitana.45Jesus ama ni pita parlachinanpa

willaptinpish chay runaka tukuy pitaparlachirkan Jesus alliyachishkanta.Chayrayku Jesuska mana atiparkanchuni maykan llaktapi yaykuyta. Llaktawashankunallapi mana ni pikawsananpi kiparik. Tukuy maymantaaypa runakuna riksapa Jesusta kawak.

Jesus mana kuyuy atipak runata alliyachirkan.

(Mt 9.1-8; Lk 5.17-26)

2 1Chaymanta suk diyakuna washanKapernaum llaktaman Jesuska

kashkan rirkan. Suk wasipi kaptin ayparunakuna yachashpankuna rirkansapakawak. 2Sukaman aypa runakuna nitiniti tantanakuptinkuna mana ni pipunkuta yaykuyta atiparkannachu.Chaypina Jesus chay runakunatayachachirkan. 3

kaptin chusku runakuna suk manakuyuy atipak runata kamillapipushamurkansapa. 4Chay wasipi ayparunakuna tiyaptin paykunaka manayaykuyta atiparkansapachu. Chayraykuwasi sawaman chay unkudutakamillanpi pusharkansapa. Chaypina

pankuna chay uchkuta chay unkudutakamillanpi urayachirkansapa. 5Chayyanapak runakuna allita tukuy shunkukreyirkansapa Jesus alliyachinanta.

Jesus kreyinankunata yachashpa chayunkuduta willarkan:—Wambrayni, uchaykikunamanta

perdonayki.6Chaypina Moisespa killkadunkunata

yachachikuk runakuna chaypi tiyaridukashpankuna shunkunkunallapirimarkansapa:

7—¿Imapatí kay runaka chaytariman? Kay unkuduta willashpauchankunata perdonananpa Tata Diostapiñachiykan iden Tata Diosshinakanayashpa. Tata Diosllami atipanrunakunapa uchankunata perdonayta.

8Jesuska chay ratulla yacharkan

kanankunata. Chayrayku tapurkansapa:—¿

kankichi? 9Ñuka kay unkuduta ishkaylayata atipayman willayta.payni willayman: “Uchaykikunamantaperdonayki.” Chaymanta willayman:“Atarishpa kamillaykita apashpa rillay.”10Kunanlla kay unkuduta alliyachishayachanaykichipa sielumanta shamuduruna kanaynita.chi atipanaynita tukuy runakunapauchankunata perdonayta.Chashna rimashpa Jesuska chay mana

kuyuy atipak runata willarkan:11—Kanta willayki, atarimuy.

Kamillaykita apashpa wasikiman rillay.12Chashna Jesus willaptin chay unkudu

runaka atarimurkan. Chay aypa runakunakawaykaptinkuna kamillanta apishpawasinman rirkan. Chayta kawashpa tukuyrunakuna sukaman almirashpankuna TataDiosta alabarkansapa. Willarkansapa:—¡Manami niman suk kuti kay laya

almirana ruranata kawashkanchisapachu!

Jesus Levita willarkan katinanpa.(Mt 9.9-13; Lk 5.27-32)

13Chaymanta manllayba kochamañanman Jesuska kashkan rirkan.

1 2

84

kuna yachachirkansapa. 14Chaymantapuriykashpa Alfeopa wambran Levitakawarkan. Levika *kunapa kullki kobrakuk runa kashpatiyaridu karkan maypicha kullkitakobrakuksapa. Jesuska payta kawashpawillarkan:—Ñukata katiway.Chashna willaptin Levika atarishpa

Jesusta katirkan.15Suknin diya Levipa wasinpi Jesuska

mikuykarkan. Aypa runakuna paytakatishpankuna chaypi karkansapa. Levipakobrakukmasinkunawan mana alli rurakrunakuna chay mesallapi Jesuswan

sapa. 16Chaypina *fariseo runakunakawarkansapa Jesusta mana alli rurakrunakunawan kullki kobrakukkunawantantalla mikuykaptin.kuna disipulunkunata willarkansapa:—¿Imapatí yachachishuknikichi Jesuska

kullki chaskikukkunawan uchasaparunakunawan tantalla mikuykan?

17

sapa:—Mash uyariwaychi. Unkudu runa

nanpa. Sanu runa mana nima ampiknintamaskanchu sanu likidu kashpa. Ñukakashamushkanimi uchasapa runakunata

napa. Manami shamushkanichu alliyuyanakuk runakunata kayak.

Runakuna amañaksapa mana mikushpa Tata Diosta kuyayta.

(Mt 9.14-17; Lk 5.33-39)18

kuna fariseokunapa disipulunkunawanamañaksapa churadu diyakuna mananimata mikuyta nimata upyayta. Suk diyamana mikuptinkuna kawashpankuna sukrunakuna Jesusta tapurkansapa:

—¿Imapatí disipuluykikuna manamikunata sasinsapa?kunawan fariseokunapa disipulunkunaamañansapa churadu diyakuna mananimata mikuyta.

19Chashna tapuptinkuna Jesuskaaynirkansapa:—Funsiapi invitadu runakuna

noviowan tantalla kashpankuna manallakinsapachu. Novio paykunawankaptin rikchak layata mikunsapaupyansapa. 20Funsia washanna noviosakiptinkunana chaypira llakishpa

nachu.21Chaymanta Jesus ashwanta

entiendichinayashpa willarkansapa:—Manami ni pi mawka llachapata tipi

mushuk telawan remiendanmanchu. Chayllachapata takshaptin mushuk telakintikushpa mawka llachapata ashwantallikichin. 22Chaymanta mana ni pi mawkakapachupi llullu vinuta churanmanchu.Chaypi churaptin llullu vinu timbushpamawka kapachuta pachyachin. Kapachullikikuptin vinupish ichakun. Llikikudukapachupish mana nimapa allinachu.Chayrayku llullu vinuta mushuk kapachupichuransapa.

Samana diya Jesuspa disipulunkuna triguta tipirkansapa.

(Mt 12.1-8; Lk 6.1-5)23Chaymanta suk *samana diya

Jesuska disipulunkunawan suk chakrachawpinta pasarkansapa. Chaytarishpankuna disipulunkunaka tipi*triguta pallarkansapa.

24Chaypina fariseo runakuna Jesustawillarkansapa:—Mash kaway. ¿Imapatí samana diya

kaykaptin disipuluykikuna trigutatipiykansapa? Moisespa killkadunpiwillawanchisapa samana diya mananimata pallananchikunapa.

2

85

25Chashna willaptinkuna Jesuskaaynirkansapa:—¿Manachu kankuna leyishkankichi

ñawpa awilunchikuna David rurashkanta?Payka purikmasinkunawan purishpankunasukaman yarkarkansapa. 26Abiatarkamachikuk *saserdote kaptin paykayaykurkan maypicha tantanakuksapa TataDiosta kuyanankunapa. Chaypi DavidkaTata Diosllapa churadu pankunatamikurkan.pish chay pankunata kararkansapa. Chaylaya pankuna saserdotekunallapa karkan.Chay laya panta David mikushpapish manauchallikurkanchu.

27Chaymanta Jesuska willarkansapa:—Mash uyariwaychi. Tata Dioska

samana diyata rurarkan runakunasamanankunapa. Mana runakunatachururarkan samana diya tiyashkanrayku.28Ñuka sielumanta shamudu runawillaykichi samana diya imakunami alliruranaykichipa imakunami manaallichu ruranaykichipa.

Jesus kaspirayadu makiyukrunata alliyachirkan.(Mt 12.9-14; Lk 6.6-11)

3 1Chaymanta *samana diya kaptinJesuska kashkan yaykurkan

tantanakunankuna wasipi. Chaypitiyarkan suk kaspirayadu makiyuk runa.2Chaypina Jesusta chiknik runakunachapaykarkansapa chatanankunapa.Kawanayarkansapa samana diya kaptinchay runata alliyachinkachu manachunishpa. Paykunaka awtoridarkunapiJesusta sukaman chatanayarkansapasamana diya unkuduta alliyachiptin.

3Chaypina Jesuska chay kaspirayadumakiyuk runata willarkan:—

napi shayarik. 4

napi shayariptinna Jesuska chaychatanayak runakunata willarkansapa:

—Moisespa killkadunpi ¿imatatíwillawanchisapa? ¿Willawanchisapachu

chikunapa? ¿Samana diya suk runataalliyachinchimanchu? ¿Suk runatakawapayanchimanchu wañunanpa?

5Chashna tapuptinkuna chay

chu. Mana nimata ayniptinkuna Jesuska

kansapa. Sukaman llakirkan sinchishunku kaptinkuna. Chaypina chaykaspirayadu makiyuk runata willarkan:—¡Makikita chutachiy!Chay runaka Jesusta kasushpa

kaspirayadu makinta chutachiptinalliyarkan. 6Jesus chay runataalliyachishkanrayku *fariseo runakunapiñakushpa chay tantanakunankunawasimanta llukshirkansapa. Paykunakarirkansapa *Herodespa partidun

nankunapa.

Kocha mañanpi Jesus aypa runakunata alliyachirkansapa.

7

wan rirkan kocha mañanman. Galileapartimanta aypa runakuna Jesustakatirkansapa. 8Chaypina Jesus almirana*milagrukunata rurashkankunatayachashpankuna aypa runakunarirkansapa kawak. Judea partimanta,Jerusalen llaktamanta, Idumeapartimanta, Jordan yaku chimbamanta,Tiro llaktamanta, Sidon llaktamantarirkansapa. 9

kuna Jesuska disipulunkunata

nankunapa ama payta nitinankunapa.10Aypa runakunata alliyachishkanraykurikchak laya unkuyuk runakunaalliyanayashpa Jesusta nitirkansapallankanankunapa. 11Supayadu runakunaJesusta kawashpankuna ñawpakninpi

2 3

86

kunkurikushpankuna sinchita rimashpawillaksapa:—Kanmi kanki Tata Diospa chaylla

wambran.12Chashna willaptinkuna Jesuska

sinchita willarkansapa ama ni pitawillanankunapa Tata Diospa wambrankananta.

Jesus chunka ishkay disipulunkunata akllarkan.

(Mt 10.1-4; Lk 6.12-16)13Chaymanta Jesus suk urkuman

rishpa suk runakunata willarkansapapaywan tantalla rinankunapa. 14

namanta chunka ishkayta akllarkanpaywan tantalla purinankunapa.Paykunata akllarkansapa rinankunapayachachikuk. 15Chaypina willarkansapa

napa. 16

napa shutinkuna kaykunami: Sukkakarkan Simon.chirkan Pedru. 17Chaymanta Sebedeopaishkay wambrankuna Jakobowan Juankarkansapa.chirkansapa Boanerges. Chay shutikariman “Troynoshina Sinchi Rimakuk.”18Suk aklladukuna karkansapa Andres,Felipi, Bartolome, Mateo, Tomas,Alfeopa wambran Santiago, Tadeo,Simon. Chay Simonka *romanogobiernuta mana kasunayak runakarkan. 19Chaymanta karkan JudasIskariote. Payka suk tiempu washaJesusta rantikurkan wañuchinankunapa.

Runakuna Jesusta mana kreyishpankuna rimarkansapa

supay yanapananta.(Mt 12.22-32; Lk 11.14-23; 12.10)

20Chaymanta Jesuska suk wasipiyaykuptin kashkan aypa runakunakatirkansapa.

kuna atiparkansapachu mikuyta.21Chayta yachashpankuna Jesuspaayllunkuna rirkansapa pushamuk.

kuna Jesus dementuyashkanta.22Jerusalen llaktamanta Moisespa

killkadunta yachachikuk runakunapishJesusman riykarkansapa. PaykunakaJesusta yuyashpa rimarkansapa:—Supaykunapa kamachikuknin

*Belsebu kay runata yanapaptin atipanrunakunamanta supaykunatallukshichiyta.

23

pankuna Jesuska suk ejemplutarimashpa yachachirkansapa:—Mash uyariwaychi. *Satanas mana

atipanchu kikinlla llukshichinakuyta.24Suk llaktapi kawsak runakunachikninakushpa makanakushpankunakikinkunapura kulluchinakunsapa.25Chaymanta suk wasillapi kawsak

pankuna chayta chayta anchunsapa.26

kunsapa.mansapa.

27Mash uyariwaychi. Mana ni pi suksinchi runapa wasinmanta nimataapayta atipanmanchu manara paytaallita watashpara. Chay sinchi runatawatashpara tukuy laya tiyapunankunataatipanman kichuyta.

28Mash allita uyariwaychi. Tata

manta perdonankasapa. Tata Diosta

tapish perdonankasapa. 29ChaymantaTata Dios mana kutin perdonankachupaypa Espiritunta washanchashpa sakramana alli kananta rimaptinkuna. Chaylaya runakunata Tata Dios mana kutinperdonankasapachu.

3

87

30Jesus chayta willarkansapa chayrunakuna llullakushpa rimaptinkunasupayadu kananta.

Jesuspa maman wawkinkunawan rirkansapa paywan parlak.

(Mt 12.46-50; Lk 8.19-21)31

kaptin paypa mamanwan wawkinkunachay wasiman rirkansapa. PaykunakaJesuswan parlanayashpankuna wasiwashallamanta kayachirkansapa.32Chaypina ladunpi tiyarik runakunaJesusta willarkansapa:—Mamayki wawkikikunawan

washapi maskamushuykansapa.33Chaypina Jesuska willarkansapa:—¿Pití mamaynika? ¿

nikunaka?34

nata kawashpa willarkansapa:—Kaykunami mamayni. Kaykunami

wawkinikuna. 35Kankuna Tata Diospamunananta rurashpa kawsashpaykichiñukapa wawkinikuna, paninikuna,mamaynikuna kankichi.

Jesus yachachikurkan tarpukuk runapa ejemplunta.(Mt 13.1-9; Lk 8.4-8)

4 1Chaymanta suknin diya Jesuskakashkan rirkan kocha mañanpi

yachachikuk. Aypa runakuna chaypitantanakuptinkuna Jesuska sukkanowapi yaykurkan tiyarik. Tukuychay runakuna kocha mañanmantauyarirkansapa. 2Paykunata rikchak laya

kansapa. 3Willarkansapa:—Mash uyariwaychi. Suk runa rirkan

murukunata tarpuk. 4

nata shikwashpa tarpuptin sukkunañanpi urmarkansapa. Pishkillukunachay ñanpi urmadu murukunatamikurkansapa. 5Suk murukuna

rumisapa allpapi urmarkansapa. Chaymurukuna allpa sawallapi kashpa utkashurayarkansapa allpa mana raktakaptin. 6Chay allpa rumisapa kaptinchay murukuna mana atiparkansapachusapichakuyta. Chayrayku rupaynanaptin chakirkansapa. 7Chaymantasuk murukuna kashasapa allpapiurmarkansapa. Chaypina kashakuna allimurukunamanta ashwanta wiñashpa

sapa.kurkansapachu. 8Chaymanta sukmurukuna allima allpapi urmarkansapa.Chaypina wiñashpankuna sukamanaypata wayuchakurkansapa. Suk

sapa.sapa. Sukkuna pachakta mirarkansapa.

9

sha Jesuska willarkansapa:—Kankuna kay yachachishkaynita

uyarishpaykichika allita rinrillikuychi.

Jesus disipulunkunata willarkan imaraykumi ejemplukunawan

yachachikurkan nishpa.(Mt 13.10-17; Lk 8.9-10)

10Chaymanta aypa runakuna Jesustasakiptinkuna ladunpi kak runakunachay chunka ishkay disipulunkunawantapurkansapa:—

kisapa ¿imatatí yachachiwankisapa?11Chaypina Jesus aynirkansapa:—

chipa. Manara yachachishushkaykichita

kankichi.nata Tata Dios ejemplukunallawanyachachinsapa. 12Ejemplukunallatayachachishpa paykunata yachachinsapa

nashina kiparinankunapa.

3 4

88

pish mana entiendinsapachu. Manauchankunata wananayaptinkuna TataDioska manami perdonankasapachu.

Jesus tarpukuk runapa ejemplunta entiendichikurkan.

(Mt 13.18-23; Lk 8.11-15)13Jesuska willarkansapa:—

kichika ¿imashnatí entiendinkichichikan ejemplukunata? 14Mashuyariwaychi. Tata Diospa rimananta

nata tarpukuk runashinami. 15Sukrunakuna sinchi shunkuyuk kashpa idenñanpi chakidu sarudu allpashinami.Chay laya runakuna Tata Diosparimananta uyariptinkuna supayshamushpa chay uyarishkankunarimanata kunkachin.

16Chaymanta suk runakuna TataDiospa rimananta kushikushpauyarinsapa. Chay laya runakunaka idenrumisapa allpashinami. 17Rumisapaallpapi urmadu murukuna mana allitasapichakuyta atipansapachu rumisawanpi kashpankuna. Chay laya

kuna mana unaypichu Tata Diosparimananta sakinsapa. Runamasinkunachiknishpa asichiptinkuna mananakreyikunsapanachu.

18Chaymanta suk runakuna TataDiospa rimananta uyarishpa kunanllachaskinsapa. Chay laya runakunakaiden kashasapa allpashinami. 19

naka Tata Diospa rimananta allitayachashpapish ashwanta kullkiyaytamunansapa. Sukaman munashpankuna

panachu Tata Diospa rimanantauyariyta. Chayrayku mana nimatawayuchakunsapachu.

20Chaymanta suk runakuna TataDiospa rimananta uyarishpa tukuy

shunku kreyikunsapa. Paykunaka TataDiosta kuyashpa kawsansapa. Chay layarunakunaka iden chay alli allpapiwayuchakuk murukunashinami.Sukkunaka kimsa chunka murukunatawayuchakukshinami. Sukkunaka sokta

nami. Sukkunaka pachak murukunatawayuchakukshinami.

Jesus alkusapa ejemplunta yachachikurkan.

(Lk 8.16-18)21

kuyllapi katirkan:—Suk alkusata apichishpa mana ni pi

suk kajonwan wichkashpa nima kawitusikinpi churashpachu pakanchiman.Apichidu alkusata altupi churanchitukuyta lusichinanpa. 22ChashnashinaTata Dios tukuy runakuna upallalla

kunata yachan.nata riksichinkasapa. 23

kaynita uyarishpaykichika allitarinrillikuychi.

24Chaymanta Jesus willarkansapa:—Kay yachachishkaynikunata allita

kasushpa kawsaychi. Kankuna allita

kichishinalla Tata Dios kankunatapishrurashunkichi.chita ima tiyapushuknikichita kuptikichiTata Dios ashwanta kushunkichi.25Kankuna allita Tata Diospa rimanantachaskiptikichi payka yanapashunkichiashwan allita entiendinaykichipa. Mana

kichi payka chay tipi yachashkaykichitakichushunkichi.

Jesus yachachikurkan wiñak murupa ejemplunta.

26Jesuska yachachikuyllapi katishpawillarkansapa:

4

89

—Kay ejempluta parlachiykichiyachanaykichipa imashnami Tata Diospamandunpi kawsankichi nishpa. Suk runamurukunata tarpuk rin. 27Chay runakamana yachanchu imashnami wiñan nishpa.Puñuykaptin rikchadu kaptinpish diyapitutapi chay murukunaka wiñaykan. 28Chaymurukuna allpapi kashpa kikinllamantawiñan. Kallarin shurayamushpa wiñayta.Atunyashpa masetayan. Chaymantamurukuna pukunsapa. 29

kuna pallana tiempu chayamuptin chayrunaka pallan.

Jesus yachachikurkan mostasa murupa ejemplunta.

(Mt 13.31-32; Lk 13.18-19)30

nata kashkan yachachirkansapa:—Suk ejempluta parlachiykichi

yachanaykichipa imashnami TataDiospa mandunpi kawsankichi nishpa.31Kankuna Tata Diospa mandunpikawsashpaykichi takshasillu mostasamurillukunashina kankichi. Chaymostasa murillukuna rikchak layamurukunamanta ashwan kishnisillu.

32Suk runa chakranpi tarpuptin chaymurilluka allita wiñan. Kishnisillu

namanta ashwan atunta wiñan. Iden sukatun kaspishina sukaman ramachakun.Chay ramankunapi pishkillukunawasinkunata ruransapa.

Jesus ejemplukunata parlachikushpa yachachikurkan.

(Mt 13.34-35)33Jesus rikchak laya ejemplukunawan

kansapa. Paykuna entiendinankunalayallata yachachirkansapa. 34Manaejempluwanka mana yachachikukchu.Disipulunkunallata tukuy yachachikunantaallita entiendichirkansapa.

Jesus sinchi wayrata sampayachirkan.

(Mt 8.23-27; Lk 8.22-25)35Chay diyalla amusayaykaptin

Jesuska disipulunkunata willarkansapa:—Akuychi chimbaypachi kay

kochata.36

kuna chay tiyarishkan kanowallapi Jesustapusharkansapa. Suk runakuna chikankanowakunapi katirkansapa. 37Chashnachimbaykaptinkuna kallarirkan sukamanwayrayta. Chay wayrawan yakukasukaman olasyashpa yakallapa kanowatakauntachirkan. 38Chay yaku wayrawankuyuykaptinpish Jesuska kanowa popapartipi sawananta churashpa puñuykarkan.Chaypina disipulunkunaka rirkansaparikchachik. Sukaman manchakushpankunawillarkansapa:—Maestru ¿

wankisapa? ¡Ñami sipikunchisapana!39Chaypina Jesus atarimushpa

wayrata yakuta sinchita willarkan:—¡Sampayay! ¡Amana wayraynachu!Chayta willaptin wayra sampayarkan.

Yaku kasillayarkan.40

kanwasha disipulunkunata willarkansapa:—¿Imapatí sukaman manchakunkichi?

¿Ariya manarachu allita kreyiwankichi?41Chaypina disipulunkuna sukaman

manchakushpankuna tapunakurkansapa:—¿Ima laya runatiya kayka?

palla wayrata yakuta kasillayachin.

Jesus supayadu runata alliyachirkan.

(Mt 8.28-34; Lk 8.26-39)

5 1Chaymanta chay manllaybakochata chimbashpankuna Gadara

llaktapi Jesus disipulunkunawanchayarkansapa. 2Jesus kanowamanta

4 5

90

llukshiykaptin suk supayadu runatinkurkan. Chay runaka machaykunapi

kunapi kawsak. 3Supayadu kaptin manani pi atipaksapachu nima kadenawanwatayta. 4Aypa kuti llaktamasinkuna

sapa. Chaykunata mana nimatashinallatipik. Mana ni pi chay supayadu runataatipakchu sinchichiyta. 5Diyapi tutapichay runaka urkukunapi wañudukunapampanankuna machaykunapikaparikushpa purik.wan ñutuchinakushpa purik. 6Chaypinachay runa Jesusta kawashpa kallparkantinkuk. Ñawpakninpi kunkurikushpasinchita rimashpa willarkan:

7—¡Kanka sielupi kawsak Tata Diospawambran kashpayki ama ñukataamichiwaychu! ¡Tata Diospa shutinpiroygayki ama padesichiwanaykipa!

8Chay runa chayta willarkanyachashpa Jesus supaykunatallukshichinayananta. Chashna chay runawillaptin Jesuska tapurkan:

9—¿Ima shutití kanki?Chaypina payka aynirkan:—Aypa supaykuna kanisapa

chayrayku shutinika Legion.10Chaypina chay supaykunaka Jesusta

sukaman roygarkansapa ama chay

kunapa. 11Mana karupichu chay urku

kansapa. 12Chaypina chay runapi

sapa:—Kachawaysapa rinaynikunapa chay

kuchikunapi yaykuk.13Chaypina Jesus rinankunapa almitiptin

kuna rirkansapa chay yaka ishkay warankakuchikunapi yaykuk. Chaypina chaykuchikuna kallpashpankuna urkumantasinkushpankuna yakupi sipikurkansapa.

14Chay kuchikuna kuydak runakuna

kansapa. Kallparkansapa llaktapichakrakunapi kawsak runakunata tukuykawashkankunata parlachikuk. Chaytauyarishpankuna tukuy runakunarirkansapa chay willashkankunatakawak. 15Chayashpana tarirkansapaJesuspa ladunpi chay aypa supayukkashka runata tiyariduta. Payka allillachapakudu sanuyaduna karkan. Payta

kansapa.16Chaypina Jesus rurashkanta kawak

chay chayrak shamushka runakunata

sapa. 17Chayta uyarishpankuna Gadarapartipi kawsak runakuna Jesustaroygarkansapa chayllamanta kutinanpa.

18

tin chay sanuyadu runaka roygarkanpushananpa. 19Chashna roygaptin Jesusmana pushanayashpa willarkan:—

shushpa sanuyachishushkanta.20Chashna Jesus willaptinna chay

runaka kushikuypuru Dekapolis partipitukuy llaktakunapi parlachikuypipurirkan.chishkanta. Chayta uyarishpankuna

sapa.

Jesus yawar unkuyuk warmita alliyachirkan. Chaymanta Jairopa

shipashninta kawsachimurkan.(Mt 9.18-26; Lk 8.40-56)

21Chaymanta Jesus kanowapi kochata

sapa. 22Jesus kocha mañanllapi kaptin sukruna Jairo laduncharkan. Jairokatantanakunankuna wasipi kamachikukruna karkan. 23Payka Jesuspa ñawpakninpikunkurikushpa sukaman roygarkan:

5

91

—Chaylla shipashnini wañunayaykan.Aku wasiniman. Kan llankaptikishipashninika alliyashpa kawsanka.

24Chashna willaptin Jesuska chaykamachikuk runata katirkan. Sukaman

sapa.25Chay aypa nitik runakunapa

chawpinkunapi suk unkudu warmikarkan. Chay warmika chunka ishkaywatatana yawar unkuywan kawsarkan.26Tukuy kullkintana tukucharkandoktorkunata katishpa. Mana ni pialliyachiyta atipaptin ashwantaanchayarkan. 27Chay unkudu warmikauyarirkan Jesus unkudukunataalliyachiykananta.manta ladunchashpa llachapan mañantallankarkan. 28Payka yuyarkan:

wanka.” 29Chashna llankashkan ratulla

kurkan. 30

nanta mallishpa Jesus washantachapashpa tapukurkan:—¿

chi?31Chashna tapukuptin disipulunkuna

willarkansapa:—Aypa runakuna laduykipi sukaman

kuna llankashuykansapa. ¿Imapatítapuwankisapa “piti llankawashka” nishpa?32Chashna willaptinkunapish Jesuska suktasukta chaparkansapa yachanayashpamaykanmi alliyanayashpa llankashkanishpa. 33

kuywan chukchukushpa rirkan Jesuspañawpakninpi kunkurikuk. ChaypinaJesusta willarkan alliyashkanta.

34Chashna chay warmi willaptinnaJesuska willarkan:—Wambrayni, allita ñukata

kreyiwashkaykirayku alliyachishkayki.

Kunanka kushikushpa wasikimanalliyaduna kutiy.

35

llara Jairopa wasinmanta suk runakunachayarkansapa willak:—Wambraykika ñami wañushkana.

¿Imapanatí wasikiman Jesustapushanki?

36Chayta uyarishpapish JesuskaJairota willarkan:—Ama manchakuychu. Tukuy shunku

ñukata kreyiway.37Jesuska mana munarkanchu

napa. Pedruwan Santiago paypa wakinJuanllata pusharkan. 38ChaypinaJairopa wasinpi chayashpa uyarirkansukaman turbakushpankuna aypa

kuna. 39Wasipi yaykushpa paykunatawillarkansapa:—¿Imapatí sukaman turbakushpa

sinchita wakakuykankichi? Kayshipashka puñuykanmi. Manamiwañuduchu.

40Chashna willaptinkuna chay wakakukrunakuna Jesusta mana kreyishpankunaasichirkansapa. Jesuska tukuy paykunata

kunallawan shipashpa tatan mamanwanyaykurkan chay kuartupi. 41Chaypinawañuduta makinmanta apishpa willarkan:—Talita kumi.Chay rimanapi riman: “Wambrayni,

atarimuy.”42Chashna Jesus willaptinna chay

chunka ishkay watayuk shipashkaatarimushpa purirkan. Chay runakunakawsamuduta kawashpankuna sukamanalmirarkansapa. 43Chaypina Jesuskapaykunata sukaman willarkansapa amani pita parlachinankunapa chay

mushkanta. Chaymanta willarkansapachay shipashta karanankunapana.

5

92

Jesus Nasaret llaktanman kutirkan.(Mt 13.53-58; Lk 4.16-30)

6 1Chaymanta Jesuska chayllaktamanta llukshishpa kikinpa

llaktanpi chayarkan. Disipulunkunapaywan tantalla rirkansapa. 2Chaypina*samana diya kaptin Jesuska rirkantantanakunankuna wasipi yachachikuk.Allita yachachikuptin tukuy runakuna

kansapa:—¿Maypití kay runaka tukuy layata

yachakushka? ¿Pití yachachishka chaylayata yachananpa? ¿Imashnatí yachanalmirana *milagrukunata rurayta?3¿Manachu kay runaka karpinterupawambran? Paypa mamanka Mariyami.Chaymanta wawkinkuna Jakobo, Jose,Judas, Simon. ¿Manachu paninkunapishllaktamasinchikunalla?Llaktamasinkuna kaptin Jesusta mana

kreyinayarkansapachu. 4ChaypinaJesuska willarkansapa:—Tata Diospa rimananta yachachikuk

tin sukaman allita uyarinsapa. Kikinpallaktanpi yachachikuptin mana nimallaktamasinkuna nima ayllunkunakreyinsapachu.

5Mana kreyishkankunarayku kikinllaktanpi Jesuska mana aypa almiranamilagrukunata rurarkanchu. Suk

pankuna. 6Sukaman almirarkanllaktamasinkuna mana kreyiptinkuna.Chaymanta Jesuska tukuy llaktan ladupillaktillukunapi yachachikuypi purirkan.

Jesus disipulunkunata kacharkansapa yachachikuk

rinankunapa.(Mt 10.5-15; Lk 9.1-6)

7

kunata tantanachishpa ishkaymanta

ishkaymanta kacharkansapa.kansapa tukuy laya supaykunatarunakunamanta llukshichinankunapa.8Paykunata willarkansapa ama nimataapashpa rinankunapa. Willarkansapa

nata nima kullkita apanankunapa.Willarkansapa suk bastonninllataapanankunapa. 9

llawan sawankunapi llachapallawanrinankunapa. 10

sapa:—Maykan llaktapi chayashpaykichi

suk runapa wasinpi kipariychi chikanllaktaman rinaykichi diyakaman.11Ichara chayashkaykichi llaktapikawsak runakuna wasinkunapi manachaskishunayankichimanchu. Paykunamana chaskishuptikichi manauyarishuptikichi chakikichi susyatatapsishpa chay llaktamanta llukshiychi.Chayta rurashpa willaykankichipaykunallapi uchankuna kiparinanta.

12Chashna Jesus kachaptinkunanadisipulunkunaka llaktan llaktanyachachikuypi purirkansapa.kurkansapa uchankunata wanashpaTata Diosta kasushpa kawsanankunapa.13Chaymanta runakunamanta aypasupaykunata llukshichirkansapa.Rikchak laya unkuyuk runakunataalliyachirkansapa tipi wirawantupashpankuna.

Kamachikuk Herodes Juan Bawtistata wañuchichirkan.

(Mt 14.1-12; Lk 9.7-9)14Chay tiempu aypa runakuna sukaman

famakurkansapa Jesus aypa almiranamilagrukunata rurashkanta.kuk *Herodes chayta uyarishpa rimarkan:—

kayni Juan. Paychá wañushkanmantakawsamushka. Chayrayku atipanalmirana milagrukunata rurayta.

6

93

15Suk runakuna rimarkansapa:—Kay runaka ñawpa alli yachachikuk

Eliyasmi.Sukkuna rimarkansapa:—Kay runaka ñawpa yachachikuk

runakunashinami.16Chayta uyarishpa Herodeska

rimarkan:—Kay runaka Juanmi. Ñuka payta

wañuchichishkani umantatipichipushpa.manta kawsamushkana.

17Herodes chayta rimarkan Juantawañuchichishkanta yuyashpa. ÑawpakaJuanta kadenakunawan watachishpakarselpi wichkachirkan. Chaytarurarkan warmin Herodiyas munaptin.Herodiyaska ñawpaka wawkin Felipipawarmin karkan. Herodeska chaykuñadantaka warminpa apirkan.18Chayrayku Juanka Herodestawillarkan:—

kipa warminwan uchallikushpakawsashpayki.

19Chashna willashkanrayku chaywarmi Herodiyaska Juanta sukamanchiknishpa wañuchinayarkan. Manawañuchiyta atiparkanchu Herodesmichaptin. 20Herodeska Juantamancharkan Tata Diosta kuyak allirurak runa kananta yachashpa. Juanyachachikushkanta uyarishpaHerodeska mana yacharkanchu imatamiruranka nishpa.papish munarkanlla uyariyta.

21Chaymanta suk diya Herodiyaskamunashkan layata rurarkan. Herodeskaestakurkan watan paktashkanrayku.Fiestaman invitarkan soldadukunapakapitanninkunata Galileapi ashwansinchi awtoridarkunata. 22Chay estapiwarmin Herodiyaspa shipashnintushurkan tukuy invitadukunapañawpakninkunapi. Tushushkanta

kuna sukaman kushikurkansapa.Chayrayku Herodeska chay shipashtakawillarkan:—Imatapish kaptin mañaway.

Mañawashkaykita kushkayki.23Sukaman jurashpa kuti kuti

willarkan mañashkanta kunanpa. Chaykamachikunan llaktata patumatamañaptinpish willarkan kunanpa.24Chashna Herodes willaptin chayshipashka llukshishpa mamantatapurkan:—¿Imatatí mañasha?Chaypina mamanka willarkan:—Juan Bawtistapa umanta mañay.25Chashna maman yachachiptin chay

shipashka utkakushpa Herodesmanrishpa willarkan:—Kunanlla munani Juan Bawtistapa

umanta suk kallanapi kuwanaykipa.26Chayta mañaptin Herodeska sukaman

llakirkan. Llakishpapish mana llullachiytaatiparkanchu invitadunkuna ñawpakninpijurashpa willashkanrayku. 27ChayraykuHerodeska suk soldadunta willarkanJuanpa umanta tipishpa apamunanpa.28Chay soldaduka Herodes willashkantarurarkan. Karselman rishpa Juanpa umantatipishpa suk kallanapi churashpa aparkan.Herodeska chay shipashta chaskichiptinpayka mamanta kurkan.

29Chaypina Juanpa katikninkunawañuchishkanta yachashpankuna

kunapa.

Jesus mikunata mirachirkan pichka waranka runakunata karananpa.(Mt 14.13-21; Lk 9.10-17; Jn 6.1-14)

30Chaymanta chunka ishkaydisipulunkuna Jesusman kutishpankunaparlachirkansapa runakunata

nata. 31Chaypina Jesuska willarkansapa:

6

94

—Akuychi ñukanchikunalla sukchunllapi samak.Jesus chayta willarkansapa sukaman

tinkuna riptinkuna. Chayraykudisipulunkuna mana atiparkansapachumikuyta. 32

kunawan suk kanowapi rirkansapa sukchunllapi samak. 33

kuna aypa runakuna kawarkansapa.Paykunaka Jesusta disipulunkunatariksishpankuna yacharkansapa maytamiriykansapa nishpa.namanta kallparkansapa Jesusta tinkuk.Paykunaka ñawpakta chay chunllapichayarkansapa. 34Jesuska kanowamantallukshishpa paykunata kawashpasukaman llakichirkansapa. Paykunaiden mana doyñuyuk ovejakunashinakarkansapa mana ni pi kuydaptin.Chaypina Jesuska rikchak layatayachachirkansapa. 35Chaymantaamusayaptin disipulunkuna Jesustaladunchashpankuna willarkansapa:—Ñami amusayaykanna. Manami ni

pi kaypika kawsanchu. 36Chayraykutukuy kay runakunata willay chayllapitiyak llaktillukunaman chakrakunamanrinankunapa mikunankunata rantik.

37Chaypina Jesuska willarkansapa:—Kankuna karaychi.Chashna Jesus willaptinkuna

tapurkansapa:—¿Munankichu ishkay pachak

kullkiwan panta rantinaynikunapatukuy paykunata karananchikunapa?

38Chaypina Jesuska willarkansapa:—¿Mashna pannikichití tiyan?

Rillaychi kawak.Tapushkankunawasha willarkansapa:—Pichka pan ishkay challwillukuna

tiyawansapa.39Chaypina Jesuska tukuy chay

runakunata willarkansapa ukshasawanpi tiyarinankunapa. 40Tukuy chay

aypa runakuna manada manadatiyarirkansapa. Sukkunaka pichkachunkamanta sukkunaka pachakmantatiyarirkansapa. 41Chaymanta Jesuskachay pichka panta chay ishkaychallwata apishpa sieluta chapashpaTata Diosta agradesirkan. Chaymantachay challwakunata chay pankunatapaki paki rurashpa disipulunkunata

napa. 42Tukuy runakuna mikurkansapasaksanankunakaman. 43Chaymantamikushkankunawasha puchushkanpanta challwata tantachirkansapachunka ishkay sestu untata. 44Chaymikuk ullkukuna pichka warankakarkansapa.

Jesus yaku sawanta purirkan.(Mt 14.22-27; Jn 6.16-21)

45Chaymanta Jesuska disipulunkunatawillarkansapa kanowapi kochatachimbanankunapa. WillarkansapaBetsaida llaktaman ñawpanankunapapay runakunata willanankamanwasinkunaman kutinankunapa.

46

washa Jesuska sapallan suk urkumanrirkan chaypi Tatan Dioswanparlananpa. 47

kuna kanowapi chawpi kochatariykarkansapa. Jesuska chay urkupikashpa disipulunkunata kawarkan manaatipanankunata chimbayta sinchi wayrachikanman pushanayaptinkuna. 48

manta pakariykaptinna Jesuska yakusawanta purishpa paykunaman rirkanladunta pasaykakshinalla. 49Jesus yakusawanta puriptin disipulunkunakawashpankuna yuyarkansapa supaykananta.kansapa. 50Tukuy paykuna Jesusta

kansapa.kuna Jesuska willarkansapa:

6

95

—¡Ama manchakuychichu! ¡Ñukamikani!

51Jesus kanowapi yaykuptinna chaysinchi wayraka kasillayarkan. Chayta

sapa. 52Paykuna Jesus pankunatamirachishkanta kawashpapish manaraentiendirkansaparachu sinchi yachakkananta.pachu payta kreyiyta.

Genesaret partipi Jesus aypa unkudu runakunata alliyachirkansapa.

(Mt 14.34-36)53

tinna Jesuswan tantalla chay kochata

kansapa. Chay kocha mañanpikanowata watarkansapa. 54Jesuskanowamanta llukshiykaptin chaypikawsak runakuna riksirkansapa. 55Kayta

sapa Jesus llaktankunapi kananta.Chaypina Jesusman tukuy laya unkudu

sapa alliyachinankunapa. 56Tukuy atuntaksha llaktapipish chakrakunapipishJesus chayaptin unkudukunatañankunapi churaksapa. SukamanJesusta roygaksapa llachapanllatapishllankanankunapa.kuna alliyarkansapa.

Jesus yachachikurkan imata rurashpami uchallikunchi nishpa.

(Mt 15.1-20)

7 1Chaymanta *fariseo runakunawan

kuna Jerusalen llaktamanta rishpankunaJesusta laduncharkansapa. 2Paykunakakawarkansapa Jesuspa disipulunkunatamanara amanata mayllashpankunara mikuykaptinkuna.Chayrayku paykunata washancharkansapa.

3Chay fariseokunawan tukuy *judiyurunakuna Tata Diospi chuya chuyarikurinankunapa amañaksapa sukamanallita makinkunata mayllayta. Manaramakinkunata mayllashpa manamikuksapachu. Ñawpa awilunkunapatiempunmantapacha chayta amasapa. 4Merkadumanta kutishpankunamanara makinkunata mayllashparamana mikuksapachu. Chashnallamayllaksapa puyñunkunata,nata, patinkunata, katanankunata.5Tukuy chayta amañashkankunaraykufariseokunawan Moisespa killkaduntayachachikuk runakuna Jesustatapurkansapa:—¿Imapatí disipuluykikuna mana

ñawpa awilunchikunapa amakunata ruransapa? ¿Imapatí paykunakamakinkunata mana mayllashpankunamikunsapa?

6Chaypina Jesuska willarkansapa:—Kankunaka allipi tukushpa llulla

likidu kankichi. Kankunapa ñawpayachachikuk Isaiyas killkarkan:

“Kay runakuna mishki shimitukushpa kuyawansapa.

sapa.7

llata yachachikunsapa.

chu.”8Kankuna Tata Diospa munananta manarurashpaykichi ñawpa awiluykichipaamañashkankunallata rurankichi.

9Chaymanta Jesuska willarkansapa:—

chi amachipa. 10Moiseska killkarkan: “Tataykitamamaykita allita kuyashpa kawsay.”Chaymanta killkarkan: “Suk runa

6 7

96

chinaykichi tiyan.” 11Chashna Moiseskillkaptinpish kankunaka chikan layatayachachiykankichi. Runakunatayachachinkichi:chita mana yanapanayashpaykichipaykunata willankichi: ‘Kankunatayanapanayni kullkita Tata Diostanamikushkani.nachu kankunata yanapanaynipa.

12Chashna yachachikushpaykichi chayrunakunata willaykankichi ama tatantamamanta yanapanankunapa. 13Chashnayachachikushpaykichi Tata Dios

shina kawaykankichi. Tata Diosta mana

chipa amachi.paykichi chashnalla aypa layakunallatayachachikunkichi.

14Chashna willashpa Jesuska tukuy

kuna willarkansapa:—

naykichipa. 15

paykichi mana uchallikunkichichu.

chi chaypi esika uchallikunkichi.16Allita uyariwashpaykichi allitarinrillikuychi.

17

nata sakishpa wasipi yaykurkan.

chinankunapa. 18Jesuska willarkansapa:—¿Ariya kankunapish manarachu

entiendinkichira? Mana uchallikunchichunima laya mikunata mikushpa. 19

chi wiksanchillaman rin. Chaymantallukshin. Mana yuyayninchipi yaykunchu.

kurkan tukuy laya mikuna alli kananta.Chayrayku imatapish mikuptinchikunamanami uchallikunchisapachu. 20

manta willarkansapa:

—Suk runa mana allita yuyashpamana allita rimashpa esika uchallikun.21Manara uchallikushpa shunkunpiyuyan imatami ruranka nishpa.nata yuyashpara manara kasarashparawarmiwan uchallikun. Chaymantakasaradu kashpapish chikan warmiwanuchallikun, suwakun, runamasintawañuchin. 22Chikanpa tiyapunankunatakichunayan, sakra likidu tukun,llullachikun, mana allikunata rurashpakawsan, sukpa tiyapunanta kawashpamunashpa llakin, tukuy pita yuyaypipurin, kikinlla kreyinakun, mana alliyuyayuk tukun. 23Suk runa tukuy chaymana allikunata shunkunpi yuyashpachaykunata ruran. Tukuy chaykunatarurashpa uchallikun.

Mana judiya warmi Jesusta roygarkan shipashninta

alliyachipunanpa.(Mt 15.21-28)

24Chaymanta Tiro partiman Jesuskarirkan. Jesus suk wasipi yaykurkan amani pi yachananpa chaypi kananta.Chashna munashpapish manapakakuyta atiparkanchu. 25Chay wasipichayaptinlla suk warmi kunanllayacharkan Jesus chaypi kananta. Paypashipashnin supayadu karkan. Chaywarmika Jesuspa ñawpakninpi rirkankunkurikuk. 26Payka Sirofenisiapartimanta kashpa mana judiyukastachu karkan. Jesuspa ñawpakninpikunkurikushpa sukaman roygarkan

nanpa. 27Chaypina Jesuska willarkan:—

nikunatara yanapanayni tiyan. Manaallichu wambrakunata pankunatakichushpa allkukunata karanaynipa.

28Chashna Jesus willaptin chaywarmika willarkan:

7

97

—Ariya Señor, wambrakuna mesapichuraduta mikuptinkuna mesamantapuchudukuna urmaptin allkukunapishmikunsapa. Ñuka allkushina kaptinipishyanapaway.

29Chaypina Jesuska willarkan:—Tukuy shunku kreyiwashkaykirayku

shipashnikimanta supayta ñamillukshichishkanina.

30Chaymanta chay warmi wasinpichayashpa shipashninta tarirkankawitunpi siriduta supay llukshidutana.

Jesus mana uyarikuk mana rimakuy atipak runata

alliyachirkan.31Tiro partimanta Jesus llukshishpa

Sidon partita Dekapolis partipi llaktakunatapasashpa Galilea kochapi chayarkan.32

kansapa suk mana uyarik mana rimakuyatipak runata. Jesusta roygarkansapallankashpa alliyachinanpa. 33ChaypinaJesuska chay runata suk ladumanpushashpa rinrinkunapi dedunkunatasatirkan.kan. 34Chayta rurashpa Jesuska sielutachapashpa samayninta surkurkan.Chaymanta chay runata willarkan:—¡Efata!Chay rimana riman: “Kicharinakuy.”35Chayta Jesus willaptinlla atiparkan

uyarikuyta. Kallunpish alliyaptinallitana rimakurkan.

36

nata sukaman willarkansapa ama ni pitaparlachinankunapa chay runataalliyachishkanta.

kurkansapa. 37Paykuna sukamanalmirashpankuna rimarkansapa:—Jesuska tukuy layata allita ruran.

Payka upa runakunatapish alliyachinuyarinankunapa.pish alliyachin rimakunankunapa.

Jesus mikunata mirachirkan chusku waranka runakunata

karananpa.(Mt 15.32-39)

8 1Chaymanta suknin diya kashkanaypa runakuna tantanakurkansapa

Jesus yachachikuptin uyarinankunapa.Paykunapa mana nima mikunankunatiyaptin Jesuska disipulunkunatakayashpankuna willarkansapa:

2—nisapa. Ñami kimsa diyatana ñukawankashpankuna tukuy mikunankunatatukuchashkasapa. 3Sukkuna sukamankaru llaktakunamanta shamushkasapa.Chayrayku mana willanayanisapachuwasinkunaman kutinankunapa mananimata karashpayni. Ichará mana

mansapa.4

naka Jesusta willarkansapa:—Kaypika manami niman suk runa

kawsanchu. ¿Imashnatí kay chunllapikay aypa runakunata karanchimansapa?

5Chaypina Jesuska tapurkansapa:—¿Mashna pannikichití tiyan?Paykunaka aynirkansapa:—Kanchislla tiyawansapa.6Chaypina Jesuska tukuy chay

runakunata willarkansapa allpapitiyarinankunapa. Tiyariptinkuna chaykanchis pankunata apishpa Tata Diostaagradesirkan. Chaymanta chay

nankunapa.7

sapa challwillunkuna. Jesus chaytapishapishpa Tata Diosta agradesirkan.

sapa chaytapish karanankunapa. 8Tukuy

kunakaman.

7 8

98

kuna puchushkata kanchis sestu untatatantachirkansapa. 9Chay mikuk

sapa. Chaymanta mikushkankunawashaJesuska willarkansapa wasinkunamankutinankunapa. 10RishkankunawashaJesuska disipulunkunawan sukkanowapi Dalmanuta partiman rirkan.

Fariseokuna Jesusta roygarkansapa suk milagruta rurananpa.

(Mt 16.1-4; Lk 12.54-56)11Chaymanta *fariseo runakuna

Jesusta laduncharkansapa. Paykunaka

sapa sukaman tapuyta. Roygarkansapasuk almirana *milagruta rurananpayachanankunapa Tata Diosmantashamudu runa kananta.

12Chaypina Jesuska llakishpa sinchitasamaykushpa willarkansapa:—¿Imapatí roygawankichi suk

almirana milagruta ruranaynipa?Kankuna roygawaptikichipish mananimata rurashachu.

13Chaymanta Jesuska paykunatasakirkansapa. Shamushkan kanowapiyaykushpa chay kochata chimbarkan.

Jesus yachachikurkan ama fariseokunapa

yachachikunankunata uyarinankunapa.

(Mt 16.5-12)14

kuna disipulunkuna kunkarkansapamirkapankunata apayta. Kanowapika sukpansillulla tiyapurkansapa. 15Chashnariykashpankuna Jesuska willarkansapa:—Mash allita uyariwaychi. Ama

munaychichu fariseokunapa nima*Herodespa *levadurawan ruradupankunata.

16Chashna Jesus willaptinkuna manaentiendishpankuna willanakurkansapa:

—naraykumi chaytaka willawanchisapa.

17Chay rimashkankunata yachashpaJesuska willarkansapa:—¿Imapatí rimankichi mana nima

pan tiyashunaykichita?

kaykichi. ¿kichira? ¿kichi? ¿Imapatí sukaman sinchi shunkukankichi? 18Ñawiyuk kashpaykichi¿chi? Rinriyuk kashpaykichi ¿manachuyachachikushkaynita uyarishkankichi?¿Manachu yuyankichi? 19Pichka

nata karaptini ¿mashna sestutatímikuna puchuduta tantachirkankichi?Chaypina paykuna aynirkansapa:—Chunka ishkay sestuta.20Chaypina Jesuska kashkan

tapurkansapa:—Chaymanta chusku waranka

runakunata kanchis panta mirachishpakaraptini ¿mashna sestu untatatípuchudu pankunata tantachirkankichi?

naka aynirkansapa:—Kanchis sestuta.21Chaypina Jesuska willarkansapa:—¿

chi?

Betsaida llaktapi Jesus mana kawakuk runata alliyachirkan.

22Chaymanta Betsaida llaktapi

sapa. Chaypina Jesusman suk manakawakuk runata pushamurkansapa.

nanpa. 23Jesuska chay mana kawakukrunata makinmanta apishpa pusharkanllakta washaman.wan ñawinkunata ñuyuchishpa umanpimakinta churashpa tapurkan:

8

99

—¿Atipankichu kawakuyta?24Chay mana kawakuk runaka suk

tipisituta kawakushpana willarkan:—Kawani runakunata kaspikuna

puriktashina.25

tin chay runaka alliyashpana tukuylayata sukaman allitana kawarkan.26Chaypina Jesuska willarkan:—Kuskalla wasikiman rillay. Amana

llaktaman kutiynachu.

Pedru rimarkan Jesus Tata Diosmanta shamudu salvakuk

runa kananta.(Mt 16.13-20; Lk 9.18-21)

27Chaymanta Sesarea Filipo partipi

wan rirkansapa. Ñanta riykashpankunaJesuska tapurkansapa:—Runakuna parlashpankuna ¿pi

kanaynitatí rimaykansapa?28Chaypina paykunaka aynirkansapa:—Sukkuna rimansapa Juan Bawtista

kanaykita. Sukkuna rimansapa ñawpayachachikuk Eliyas kanaykita. Sukkunarimansapa Tata Diospa rimanantayachachikuk runa kanaykita.

29Chaypina Jesuska tapurkansapa:—Kankunaka ¿

chi?Chashna tapuptinkuna Pedruka

aynirkan:—Kanka Tata Diosmanta shamudu

salvakuk runami kanki.30Chaypina Jesuska willarkansapa

amara ni pita willanankunapa TataDiosmanta shamudu salvakuk runakananta.

Jesus rimarkan chiknik runakuna wañuchinankunata.

(Mt 16.21-28; Lk 9.22-27)31

chishpankuna willarkansapa sielumanta

shamudu runa kashpa sukamanpadesinanta. Willarkansapa *nawan *ninkunawan Moisespa killkaduntayachachikuk runakuna sukamanchiknishpankuna padesichinankunata.

kuna wañuchinankunatapish.

kuna kimsa diyapi kawsamunanta.32

sapa. Chaypina Pedruka suk chikanmanJesusta pushashpa willarkan:—Señor, ama chaytaka yuyaychu.33Chashna willaptin Jesuska

disipulunkunata chapashpa Pedrutapiñayashpa willarkan:—Ñukamanta anchuy, *Satanas.

Runakunapa munananllata yuyashpawillawaykanki ama wañunaynipa.Manami Tata Diospa munanantachuwillawaykanki.

34

kunata chaypi tiyak runakunatapishkayashpankuna willarkansapa:—

kichita rurashpanachu kawsaychi.Chiknishuk runakuna ñukaraykuwañuchishunayaptikichipish ñukallatakreyiwashpa katiwaychi. 35Kankuna

paykichika mana tukuyniyuk ninamantamana kishpinkichichu. Chaymantakreyiwashkaykichirayku runakunawañuchishuptikichipish sieluman

yukta kawsak.36Suk runa rikchak laya tiyapuptin

mana sielupi yaykushpaka yankamantakay allpapi tukuy layayuk kashka.37Tukuy tiyapukninkuna mana nimapiyanapankachu ninamanta kishpinanpa.38Suk runakuna mana alli rurak manakreyiwak runakunapa ñawpakninkunapi

8

100

ñukata pinkakuwansapa.pish mana munansapachu. Chashnapinkakuwaptinkuna kay allpamankashkan shamuptini ñukapish chaypinkakuwak runakunata willashasapamana ñukapa kanankunata. Chaydiyaka Tatayni Diospa llipyayninpiyanapawak *angelkunawan tantallakashkan shamusha.

9 1Chaymanta Jesuska willarkansapa:—Mash allita uyariwaychi. Suk

kankuna manara wañushpaykichirakawankichi Tata Diospa mandunpi ñukasinchita kamachikuptini.

Jesus chikan laya tukushpa sukaman llipyarkan.

(Mt 17.1-13; Lk 9.28-36)2

kanwasha Jesuska rirkan suk atunurkuman Pedruta Jakobota Juantapushashpankuna. Chaypi paykunallakawaptinkuna Jesuska chikan layatukurkan. 3Llachapan yurak likidutukushpa sukaman llipyarkan. Mana nipi nima sukaman takshashpa chay layayurakta ruranmanchu. 4Chaypina chaykimsa disipulunkunaka chapashpankunakawarkansapa Eliyasta MoisestaJesuswan parlaykaptinkuna. 5Paykunatakawashpa Pedruka Jesusta willarkan:—Maestru, allipaka kanwan tantalla

shamushkanisapa. Munaptiki kimsaranchituta rurashasapa, sukta kanpa,sukta Moisespa, sukta Eliyaspa.

6Chay kimsa disipulunkunakasukaman manchakurkansapa.Chayrayku Pedruka chayta rimarkanmana yuyashpa imatami riman nishpa.7Chaypina puyu sirishpa paykunatawichkamurkansapa. Chay puyuukunmanta uyarirkansapa Tata Dioswillaptin:—

nimi. Chayrayku payta allita uyariychi.

8Chayta uyarishkankunawasha

kuna Jesusta sapallanta kawarkansapa.9

kashpankuna Jesuska willarkansapaamara ni pita parlachinankunapa chayurkupi kawashkankunata.

nankunapa. 10

rayku paykunaka mana ni pitaparlachirkansaparachu. Manaentiendishpankuna tapunakurkansapa

manta kawsamunanta. 11ChaypinaJesusta tapurkansapa:—¿Imapatí Moisespa killkadunta

yachachikuk runakuna rimansapamanara Tata Diosmanta shamuk runashamuptin Eliyas shamunanta?

12Chashna tapuptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Deverasmi Moiseska rimarkan

Eliyas shamunanta runakunata willak

napa. Tata Diospa killkadunpi rimanrunakuna ñuka sielumanta shamudu

nankunata. 13Mash uyariwaychi.Eliyaska ñami shamushkana. Runakunamana riksishpankuna chiknishpa

man. Tata Diospa killkadunpi rimarkan

nankunapa.

Jesus supayadu wambrata alliyachirkan.

(Mt 17.14-21; Lk 9.37-43)14Chaymanta Jesuska chay kimsa

disipulunkunawan urkumantakutimushpankuna chayarkansapa

sapa. Paykuna aypa tantanakudurunakunapa chawpinkunapi Moisespa

8 9

101

killkadunta yachachikuk runakunawanayninakuykarkansapa. 15Jesustakawashpankuna tukuy runakunaalmirashpankuna kallparkansaparimachik. 16

sapa:—¿Imaraykutí ayninakuykankichi?17Chaypina suk runa Jesusta

aynirkan:—Maestru, kanman pushamushkani

wambraynita. Payka supayadu kashpamana nima rimakuyta atipanchu.18Maypipish kaptin supay apishpawaktakun. Shiminmanta sukamanpusuk llukshin. Kirunta mukushpasoynachin. Chaymanta kaspirayadutukun.nina supayta llukshichinankunapa.

pachu llukshichiyta.19Chaypina Jesuska willarkansapa:—Sakra mana kreyikuk runakuna

kankichi. ¿Aykapikamantí kankunawankanayni tiyan? ¿wankichi? Kayman pushamuychi chayunkudu wambrata.

20Chashna pushamuptinkuna supaykaJesusta kawashpa chay wambrata

kan. Chaypi chay wambrapa shiminpusukyarkan. Sukaman kuchpakurkan.21Chaypina Jesuska wambrapa tatantatapurkan:—¿Mashna tiemputanatí chashna

kawsan?Payka aynirkan:—Takshillunmantapacha unkudu

kawsan. 22Chay supayka wambraynitawañuchinayashpa yakupi ninapi urmachin.Chayrayku roygayki llakichiwaysapa.Atipashpaykika yanapawaysapa.

23Jesuska chay runata willarkan:—¿

nita alliyachiyta? Ñukata tukuy shunkukreyiwaptiki rikchak layata rurasha.

24Chayta willaptin chay wambrapatatanka sinchita willarkan:—Kreyini yanapawanaykita.

nipa.25Chaypina Jesuska kawarkan ashwan

aypa runakuna shamuykanankunata.Chayta kawashpa supayta sinchitawillarkan:—Kan kay wambrata unkuchishkanki

mana rimakunanpa nima uyarikunanpa.Kunanka willayki: ¡Kay wambramantallukshiy! ¡nachu!

26Chashna Jesus willaptin chaysupayka sukaman kaparishpa kashkanchay wambrata chukchuchirkan.

shina sakirkan. Chayta kawashpa chayrunakuna rimarkansapa wañushkanta.27Chaypina Jesuska makinmantaapishpa chay wambrata sanutanaatarichirkan.

28Chaymanta suk wasiman Jesusyaykuptin disipulunkuna sapallantatapurkansapa:—¿Imapatí ñukaykuna chay supayta

mana atipashkanisapa llukshichiyta?29Chaypina Jesuska willarkansapa:—Chay laya supayta atipanchisapa

llukshichiyta mana nimata mikushpatukuy shunku Tata Diosta roygashpa.

Jesus kashkanwillarkansapa wañunanta.(Mt 17.22-23; Lk 9.43-45)

30Chay llaktamanta rishpankunaGalilea partipi puriykarkansapa. Jesuskamana munarkanchu ni pi yachananpachaypi kananta. 31

sapa:—Chikniwak runakuna ñuka

kunapi kukuwankasapa. Paykuna

9

102

wañuchiwankasapa. Chaymanta kimsadiyapi kashkan kawsamusha.

32Chaypina disipulunkuna chay

pankunapish manchakurkansapatapuyta.

Jesus yachachikurkan maykanmi ashwan sinchi kamachikuk

kanka nishpa.(Mt 18.1-5; Lk 9.46-48)

33

wan Kapernaum llaktapi chayarkansapa.Chaypina wasipi kashpankuna Jesuskadisipulunkunata tapurkansapa:—Ñanpi shamuykaptinchikuna

¿imatatí ayninakuykashkankichi?34Paykunaka pinkakushpankuna mana

nimata aynirkansapachu. Ñanpikasukaman ayninakushkasapa tukuypaykunamanta maykanmi ashwan allikamachikuk kanka nishpa. 35ChaypinaJesuska tiyarishpa tukuy chunka ishkay

sapa. Paykunata willarkansapa:—Kankuna ashwan alli kamachikuk

kanayashpaykichi mana kreyinakushpasukkunata sirvinaykichi tiyan.

36Chashna willashpankuna Jesuska suk

napi shayachirkan. Chaymanta paytamarkashpa willarkansapa:

37—Kankuna ñukata kuyawashpa sukwambrata chaskishpaykichi ñukatamichaskiwaykankichi.

kankichi. Kachamuwak TatayniDiostapish chaskiykankichi.

Suk runa mana chikniwashpanchikuna

yanapawaykanchisapami.(Mt 10.42; Lk 9.49-50)

38Chaymanta disipulun Juan Jesustawillarkan:

—Maestru,

namanta supaykunata llukshichiptin.Ñukaykuna payta michashkanisapamana ñukanchikunawan tantallapuriptin.

39Chaypina Jesuska willarkansapa:—Ama michaychichu. Suk runa

shutinita rimashpa suk almirana*wankachu. 40Suk runa mana

kanchisapami. 41

chirayku ichara suk runa suk tipi chirikyakuta kushunkichiman.chi. Tata Dios chay upyachishuk runatasuk premyunta kunka.

Jesus yachachikurkan Tata Dios uchallichikuk runakunata sukaman

kastigananta.(Mt 18.6-9; Lk 17.1-2)

42Chaymanta Jesuska willarkansapa:—Maykan runa ñukata kreyiwak

mana alabanakuk runata uchallichiptinTata Dioska sukaman kastiganka.Ashwan alli kanman payta atun rumimakita kunkanpi watashpa atun yakupiwishchukunankunapa.

43-44Chayrayku willaykichi: Ichara

man. Chay uchallichishuk makikitatipiychi ama ishkantin makikichiwan

chipa.chillawan sieluman rinaykichipa.45-46

man mana allita ruranaykichipa. Chayuchallichishuk chakikichita tipiychiama ishkantin chakikichiwan manatukuyniyuk ninaman rinaykichipa.

wan sieluman rinaykichipa. 47

manta ichara ñawikichiwan imatapishkaptin kawashpa uchallikunkichiman.

9

103

Chay uchallichishuk ñawikichitasurkuychi ama ishkantin ñawikichiwan

chipa. Ashwan alli kanman suk

chipa Tata Dioswan kawsak. 48Chayninapi kurukuna mana wañunchu. Chaynina mana wañunchu.

49Chaypina yachachikuyllapi Jesuskakatirkan:—Tukuy ñukata kreyiwak runakuna

iden ninapishina sufrinankuna tiyanama uchallikushpa kawsanankunapa.Tata Diosta rupachinan ofrendatakuptinchikuna alli kachichadu kanantiyan. 50Alli kachika tukuy layapa alli.Allpayuk kachi manami kashkan kachitukunkanachu. Kankuna alli kachishinakashpaykichi kushikuypuru sukwansukwan yanapanakushpa kawsaychi.

Jesus yachachikurkan kasaradukuna ama warminta wishchunankunapa.

(Mt 19.1-12; Lk 16.18)

10 1

kushkankunawasha Kapernaumllaktamanta Judea partiman Jesusrirkan.man rirkan. Chaypi aypa runakunatantanakuptinkuna payka amashina yachachikurkan. 2Chaypina*fariseo runakuna Jesusta sukamanpantachichinayarkansapa. Paykunakaladunchashpankuna tapurkansapa:—¿Moisespa killkadunka rimanchu

suk runa mana warminta munashpawishchunanpa?

3Chaypina Jesuspish tapurkansapa:—¿Imatatí Moises killkadunpi

willashunkichi?4Paykunaka aynirkansapa:—Moiseska willawarkanchisapa

yashpa awtoridarpi killkadu papeltachaskichishpa atipananta wishchuyta.

5Chaypina Jesuska willarkansapa:—Kankuna sinchi shunku kaptikichi

chita wishchunaykichipa. 6Tata Dioskay allpata rurashkanwasha warmitaullkuta rurarkan. 7Chayrayku willarkan:“Tukuy ullku tatanta mamanta sakinkawarminwan tantanakushpakawsananpa. 8

kuna sukllallashina kankasapa.”Chashna Tata Dios willaptin suk ullkuwarminwan tantalla kawsashpankunasukllallashina kawsankasapa. Mananaishkaynachu. 9

kanrayku mana allichu niman suk runawarminta wishchunanpa.

10

kunaka Jesusta yachachikushkantakashkan tapurkansapa. 11ChaypinaJesuska paykunata willarkansapa:—Suk ullku warminta wishchushpa

kushpa kawsan. 12Warmipish kusantasakishpa chikan ullkuwan kasarashpauchallikushpa kawsan.

Jesus munarkan wambrillukuna payman shamunankunapa.(Mt 19.13-15; Lk 18.15-17)

13Chaymanta Jesusman aypa

kansapa llankanankunapa. ChaypinaJesuspa disipulunkuna piñayashpa

napa. 14Chayta kawashpa Jesuskapiñakushpa willarkansapa:—

chichu ñukaman shamunankunapa.Wambrakuna mana kreyinakushpatatanpa munayninpi kawsansapa.Kankunapish wambrakunashinakawsashpaykichira Tata Diospamandunpi yaykunkichi. 15Mash allitauyariwaychi. Kay wambrakunashina

9 10

104

kankunapish Tata Diospa munanantaruranaykichi tiyan. Mana paypamunananta rurashpaykichika manamandunpika yaykunkichichu.

16Chashna Jesus willashpankuna tukuychay wambrakunata markarkansapa.Chaymanta umankunapi llankashpa TataDiosta roygarkan yanapanankunapa.

Tukuy layayuk runaJesuswan parlarkan.

(Mt 19.16-30; Lk 18.18-30)17Chaymanta Jesus riykaptin suk runa

kallpashpa laduncharkan. Ñawpakninpikunkuriykushpa tapurkan:—Alli maestru ¿imata rurashpatí Tata

Dioswan mana tukuyniyukta kawsayman?18Chashna tapuptin Jesuska willarkan:—¿Imapatí alli kanaynita willawanki?

Tata Diosllami alli. 19Tata Diospakamachikunankunata allita yachanki.Kashna willawanchisapa:sikichita wañuchiychu. Ama chikanwarmiwan uchallikushpa kawsaychu.Ama nimata suwaychu. Ama ni pitallullakushpa tumbaychu. Ama ni pitallullachiychu. Tataykita mamaykitakuyashpa kawsay.”

20Chashna Jesus willaptinna chayrunaka willarkan:—Maestru,

mantapachami chaykunata allitakasushpa kawsaykani.

21Chaypina Jesuska kuyashpakawarkan. Willarkan:—Sukllallanami illashunki ruranaykipa.

Rillay tukuy laya tiyapushuknikitarantikumuy. Chay rantikushkayki chanintamana nimayuk runakunata kuysapa.Chaypira sielupi tukuy layayuk kanki.Chaymanta shamuy ñukata katiway.

22Chayta uyarishpa chay runakasukaman llakishpa wasinman kutirkansukaman rikchak layayuk kashpa.23Chay runa llakishpa riptinna Jesuska

tukuy chay runakunata kawashpadisipulunkunata willarkansapa:—Chay laya kullkinllapi kreyinakuk

runakuna mana atipankasapachu TataDiospa mandunpi yaykuyta.

24

naka sukaman almirarkansapa. ChaypinaJesuska kashkan willarkansapa:—Wambraynikuna,

llapi kreyinakushpa mana atipanchuTata Diospa mandunpi yaykuyta. 25Suk*kamellu animal suk aguja uchkuntamana atipanmanchu pasayta.Chashnami kullki likidu runa kullkintaashwanta munashpa mana atipankachuTata Diospa mandunpi yaykuyta.

26Chayta uyarishpa disipulunkuna

kansapa:—Chashna kaptinka ¿pikunatí

atipanka Tata Diospa mandunpiyaykuyta?

27Chaypina Jesuska chapashpankunawillarkansapa:—Manami ni suk runa atipanmanchu

kikinllamanta yaykuyta. Tata Diosllamiatipan runakunata mandunpi yaykuchiyta.Paymi tukuyta atipan rurayta.

28Chaypina Pedru willarkan:—

nata sakimushpaynikuna kantakatiykaykisapa.

29Jesuska willarkan:—Allita willaykichi. Kankuna

katiwashpa ñuka salvakuk kanaynitayachachikushpa wasikichita,chita, panikichita, mamaykichita,tataykichita, wambraykichita,kichita sakishkankichi. 30Chashnasakiptikichi Tata Diosmi kushunkichisakishkaykichimanta ashwan aypawasikichita, wawkikichita, panikichita,mamaykichita, wambraykichita,terrenuykichita.kichipish wañushkaykichiwasha mana

10

105

tukuyniyukta Tata Dioswan sielupikawsankichi. 31Kunan kay tiempu ayparunakuna yuyanakunsapa ashwan allikanankunata. Paykuna Tata Diospamandunpi washeru kankasapa.Chaymanta kankuna mana munadukashpaykichipish Tata Diospa mandunpikamachikukkuna kankichi.

Jesus kimsaynin kutiwillarkansapa wañunanta.(Mt 20.17-19; Lk 18.31-34)

32Chaymanta Jerusalen llaktaman

manta ñawpakta riykarkan. Paykunakasukaman almirarkansapa JesusJerusalenman riptin. ManchakuypuruJesusta katiykarkansapa. Chaypina

llata chikanman pushashpankunakashkan willarkansapa wañunanta:

33—Allita yachankichi Jerusalenllaktaman riykananchikunata. Chaypisuk runakuna *saserdotekunapakamachikukninkunaman Moisespakillkadunta yachachikuk runakunamanpushawankasapa rantikuwak. Chaypina

pish paykunaka tantanakushpayuyankasapa wañuchiwanankunapa.Chaypina *romano runakunapa makinpikukuwankasapa wañuchiwanankunapa.34

sapa wañuchiwankasapa. Chaymantawañuchiwashkankunamanta kimsa diyaukun kashkan kawsamusha.

Santiagowan Juan Jesusta roygarkansapa kamachikunan

tiempu ladunpi tiyarinankunapa.(Mt 20.20-28)

35

kuna Santiagowan Juan Jesustaladunchashpa willarkansapa:

—Maestru,kunata rurapanaykipasapa.

36Payka tapurkan:—¿Imatatí munankichi kankunapa

ruranaynipa?37Paykunaka willarkansapa:—

kushpayki tiyachiwaysapa sukta alli

napish kamachikunaynikunapa.38Chaypina Jesuska aynirkansapa:—Kankunaka mana yachankichichu

imatami mañawaykankichi nishpa.Ñukami tukuy layata sukamanpadesinayni tiyan wañunaynikaman.Chashna padesishpa iden suk ayaklikidutashina upyasha. Kankunakamanami atipankichimanchu ñukashinananaykunata muchuyta.

39Chashna willaptinkuna paykunakaaynirkansapa:—Ariya, atipashasapa muchuyta.Chaypina Jesuska willarkansapa:—

pish sukaman padesichishunkichi.Ñukatashina chiknishushpaykichiwañuchishunkichi. 40Tatayni Diosmi

sapa nishpa. Ñukaka manami ni pitawillashachu laduynipi tiyarishpakamachikunanpa.

41Chayta willaptinkuna chay chunkadisipulunkuna uyarishpankuna

sapa. 42Chaypina piñayashkankunatakawashpa Jesuska kayashpankunawillarkansapa:—Kankunaka allita yachankichi tukuy

llaktakunapi kamachikuk runakunasukaman sinchita kamachikunankunata.

kunapa. 43Kankunaka ama chay sinchi

chu.

10

106

chi tiyan. 44

paykichika iden rantidu runakunashinatukuyta yanapanaykichi tiyan. 45

sapa.nankunapa. Shamushkani wañushpaaypa runakunata kastigumantasalvanaynipasapa.

Jesus mana kawakuk runata alliyachirkan.

(Mt 20.29-34; Lk 18.35-43)46Chaymanta Jesus disipulunkunawan

Jeriko llaktapi chayarkansapa. Chaymantachay llaktamanta disipulunkunawanllukshiptinkuna aypa runakuna Jesustakatirkansapa. Chay ñanpi suk manakawakuk runa Timeopa wambran Bartimeotiyarishpa kullkita mañakuykarkan.47Chaypina chay runaka NasaretmantaJesus pasaykananta uyarishpa sinchitarimashpa Jesusta willarkan:—¡Jesus, ñawpa Davidpa miraknin,

ñukatapish llakichiway!48Chayta uyarishpankuna chay aypa

sapa upallayananpa. Chaypina ashwansinchita willarkan:—¡Jesus, ñawpa Davidpa miraknin,

ñukatapish llakichiway!49Chaypina Jesuska riykashkanmanta

shayarishpa willarkansapa:—Chay runata kayaychi.Chashna willaptin chay mana kawakuk

runata kayashpankuna willarkansapa:—Ama llakiychu. Atarimuy. Jesus

kayashunki.50Chayta uyarishpa chay mana

kan. 51Chaypina Jesuska tapurkan:—¿Imapití munanki yanapanaynipa?

Chaypina chay runaka willarkan:—Maestru, ñawinita alliyachipay

kashkan kawakunaynipa.52Chaypina Jesuska chay runata

willarkan:—Kan allita kreyiwashkaykirayku

alliyachiyki. Allita kawakushpana rillay.Jesus chayta willaptinlla chay runaka

kashkan kawakurkan.cha Jesusta katirkan chay ñanta riptin.

Jerusalen llaktapi Jesus yaykurkan.(Mt 21.1-11; Lk 19.28-40;

Jn 12.12-19)

11 1Jerusalen llaktaman Jesusriykashpa *Olivos urkupi

chayarkan. Chay urku karkan BetfageBetania llaktakunapa ladunkunapi.Chaypi chayaptinkuna Jesuska ishkaydisipulunkunata kacharkansapa.2Kachashpankuna willarkansapa:—Rillaychi chay kawananchi

llaktaman. Chaypi chayashpaykichi sukwatadu burruta tarinkichi. Chayburrutaka manara ni pi montanrachu.Chayta paskashpaykichi pushamuychi.3Maykan tapushuptikichi: Imapatipaskankichi nishpa willaychi:nini munan montananpa. Sukratukaman kutichimushkaykisapa.”

4Chaypina disipulunkuna rishpankunasuk kallipi suk punku ladunpi wataduburruta tarirkansapa. 5Chay burrutapaskaykaptinkuna kawashpa sukrunakuna tapurkansapa:—¿Imatatí ruraykankichi? ¿Imapatí

chay burruta paskaykankichi?6Paykunaka Jesus willashkantashina

aynirkansapa. Chaypina almitirkansapapushanankunapa. 7Chaypina Jesusman

sapa. Burrupa sawanpi llachapankunatachurarkansapa Jesus montananpa.8Chaymanta Jesus chay burrupiJerusalenman riykaptin aypa runakuna

10 11

107

chay rinan ñanpi sawa llachapankunatamantarkansapa.manta aypa pankayuk ramakunataapamushpankuna ñanpi mantarkansapa.9Chaypina Jesuspa ñawpakninta rikrunakuna washanta katik runakunapishsukaman kushikushpankuna sinchitawillarkansapa:—¡Akuychi kuyaypachi Tata Diospa

shutinpi shamuk runata! 10

chi Jesus ñawpa alli kamachikukDavidshina sinchi kamachikuk kaptin.¡Akuychi altu sielupi kawsak TataDiosta sukaman kuyaypachi!

11Chaymanta Jerusalenpi yaykushpaJesuska *Tata Diospa wasinman rirkan.Chaypi tukuy layata kawashpadisipulunkunawan rirkan Betaniallaktaman tardina kaptin.

Jesus mana wayuchakuk igo kaspita willarkan chakinanpa.

(Mt 21.18-19)12Chaymanta kayantin Betaniamanta

Jerusalen llaktaman kutishpa Jesuskasukaman yarkarkan. 13

manta pankasapa *igo kaspitakawarkan. Chayta laduncharkan kawakwayuyukchu manachu nishpa. Chaykaspita tarirkan pankasapallata mana

kunan tiempu kaptin. 14ChaypinaJesuska chay igo kaspita willarkan:—Kunanmantapacha manana kutin ni

pi wayuykita mikunkanachu.

naka uyarirkansapa.

Tata Diospa wasinmanta Jesus rantiykak rantikuykak

runakunata karkurkansapa.(Mt 21.12-17; Lk 19.45-48;

Jn 2.13-22)15Jerusalenpi chayashpankuna Tata

Diospa wasinpi Jesuska yaykurkan. Chaypi

kawarkan rantiykak rantikuykakrunakunata.sapa. Chaymanta kullkita kambiakuk

sapa. Urpaykuna rantikuk runakunapabankunkunata tikrachipurkansapa. 16Manamunarkanchu Tata Diospa wasinpi ni piimatapish apashpa purinankunapa.17Chaypina tukuy chay runakunatayachachishpa willarkansapa:—

chi: “Tukuy llaktakunamanta runakunashamushpankuna rimankasapa kaywasini oranankuna wasi kananta.” TataDios chayta willawaptinchikunapishkankuna paypa wasinta ruraykankichisuwakunaykichi wasita.

18Chayta uyarishpankuna *kunapa kamachikukninkunawanMoisespa killkadunta yachachikukkunakallarirkansapa yuyaykuyta imashnamiJesusta wañuchinkasapa nishpa.Chashna wañuchinayashpankunapishmanchakurkansapa apiyta tukuyrunakuna Jesuspa yachachikunantasukaman almiraptinkuna. 19Chaymantatutayaptinna Jesuska disipulunkunawanJerusalenmanta llukshirkansapa.

Mana wayuyuk igo kaspi chakirkan.

(Mt 21.20-22)20Kayantin tutapacha Jesuska

disipulunkunawan chay igo kaspiladunta pasashpankuna kawarkansapasapintinta chakidutana. 21Chaytakawashpa Pedru yuyarkan Jesus manawayunta tarishpa rimashkanta.Chayrayku willarkan:—Maestru, kayna willashkanki kay

nanpa. Mash kaway. Ñami chakishkana.22Jesuska willarkansapa:—Tukuy shunku Tata Diosta

kreyiychi. 23Allita willaykichi.

11

108

pish Tata Diosta allita kreyishpaatipankichiman iden ñukashina rurayta.Kay urkuta willankichiman: “Kaymantasuchushpayki rillay atun yakupi sumik.”Tukuy shunku Tata Diosta kreyishpa

man. Ama shunkuykichipi yuyaychichusuchunkachu manachu nishpa. 24Tukuyshunku kreyikushpa Tata Diostamañashpaykichi allita kreyiychichaskinaykichita. Chaypira Tata Dioskatukuy mañashkaykichita kushunkichi.25

kaykichita yuyashpa perdonaychi

chipa. 26

shunkichichu.

Jesus chiknik runakunata upallayachirkansapa.

(Mt 21.23-27; Lk 20.1-8)27Chayta yachachikushkanwasha

wan kutirkan. Chaypina Tata Diospawasinpi puriykaptin saserdotekunapakamachikukninkunawan Moisespakillkadunta yachachikukkunawan *kunapa *ansianunkuna laduncharkansapa.28Chaypina Jesusta tapurkansapa:—¿

kipa? ¿Pití kachamushushka TataDiospa wasinmanta chay rantikukrunakunata karkunaykipa?

29-30Chashna tapuptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Ñukapish kankunata tapuykichi.

Ayniwaptikichika willashkaykichi pimikachamuwashka nishpa.chi ¿nata bawtisanankunapa? ¿Tata Dioschukachamurkan? ¿kan? May ayniwaychi.

31Chashna Jesus tapuptinkuna chayrunakunaka sukwan sukwanayninakushpa willanakurkansapa:—Ayniptinchikuna Tata Dios Juanta

sapa: “Tata Dios kachamushka kaptin¿imapatí mana payta kasushkankichi?”32Chaymanta ayniptinchikuna runakunakachamushkanta tukuy kay runakunasukaman piñayawashunchisapa.Paykunaka kreyinsapa Tata Dioskachamuptin yachachikushkanta.

33Chashna willanakushpankunaJesusta willarkansapa:—Mana yachanisapachu pimi

Juantaka kachamushka nishpa.Chaypina Jesuska willarkansapa:—Ñukapish manami willaykichichu

pimi kachamuwashka tukuy kaykunataruranaynipa.

Jesus yachachikurkan mana alli rurak trabajadorkunapa

ejemplunta.(Mt 21.33-46; Lk 20.9-19)

12 1Chaymanta Jesuska kallarirkanejemplukunata parlachikushpa

yachachikuyta. Willarkansapa:—Suk runa chakranpi uvakunata

kan. Chaymanta suk manllayba atun

napa illinta kapinankunapa. Chaymantasuk manllayba altu wasita rurachirkanaltuyninmanta suk runa kuydananpa.Tukuy chaykunata rurashpana sukrunakunawan paktanakurkansapa uvata

nankunapa.kuna chay runaka rirkan suk karullaktaman.

2Chaymanta pallana tiempuchayamuptin chay runaka sukwiwachunta kacharkan patuma palladuuvata chaskik. 3Paykunaka chay

11 12

109

sapa. Mana nimata kushpankunakacharkansapa. 4Chaypina chaychakrayuk runaka suk wiwachuntakacharkan.kuna rabyakushpa umanpi waktashpallikipurkansapa.

5Chaypina chay chakrayuk runakashkan suk wiwachunta kachaptinpaytaka wañuchirkansapa. Chaymantaaypa wiwachunkunata kacharkan.Sukkunata makarkansapa sukkunatawañuchirkansapa.

6Chay chakrayuk runapa tiyarkanllasuk runa kachananpa. Paymi karkansukaman kuyashkan wambran. Paytanakachashpa yuyarkan: “Kay wambraynitamanchashpankuna kasunkasapa.”7Chaypina chay chakra kuydak

pankuna willanakurkansapa: “Mashkawaychi. Chay shamuykak runakachakrayuk runapa wambranmi. Tatanwañuptin kay chakra paypa kiparinantiyan. Kunanlla akuychi wañuchiypachikay uva chakra ñukanchikunapakiparinanpa.” 8

pankuna chay runapa wambrantaapirkansapa.

kansapa.9Chaypina Jesuska tapurkansapa:—¿Imatatí yuyankichi?

yuk runaka ¿imatatí ruranka? Chaychakranman rishpa tukuy kuydakrunakunata wañuchinka. Chaymantachikan runakunata chakranta kunantiyan kuydanankunapa. 10Kankuna¿manachu Tata Diospa killkaduntaleyishkankichi? Chay killkadunpi riman:

“Suk runa wasinta rumimantaruraptin

trabajadorninkuna suk alli sinchirumita

wishchurkansapa mana alli nishpa.

Chashna wishchukuptinkunapishchay wasichakuk runaka chaywishchudu rumita

wasi kallarinanpi churarkan.11 Chashna Tata Dios ruraptinsukaman almiranchisapa.”

12Chashna Jesus rimaptin chay

sapa paykunapa rimashpa chayejempluta yachachikushkanta.Chayrayku apinayarkansapa. Apiytamunashpapish mana apirkansapachurunakunata manchashpankuna.Chayrayku Jesusta sakishpankunakutirkansapa.

Jesusta tapurkansapa romano kamachikukta pagarankasapachu

manachu nishpa.(Mt 22.15-22; Lk 20.20-26)

13Chaypina chay chiknik runakunaka

kuna suk *fariseokunawan *Herodespapartidaryunkunata kacharkansapapantachichik mana allita rimananpa.14Chaypina chay kachadu runakunaka

sapa:—Maestru, ñukaykuna yachanisapa

kunaykita. Tukuy runakunatayachachinki Tata Diospa munanantarurashpa kawsanankunapa. Kanmitukuy runakunapa yuyayninkunataallita riksinki. Chayrayku ni pitamanchashpa yachachikunki. Kunankawillawaysapa: *Roma llaktapi sinchi

tinkuna ¿nikunapa? ¿Pagarakushasapachumanachu?

15Chashna tapuptinkuna Jesuska allitayacharkan allipi tukushpankunapantachichinayanankunata. Chaypinawillarkansapa:

12

110

—¿chi?nipa.

16

tinkuna Jesuska tapurkansapa:—¿Pipa uyantatí pipa shutintatí

killkaduta kawankichi?Paykunaka aynirkansapa:—Roma llaktapi kamachikuk *Sesarpa

uyanta shutinta kawanisapa.17Chashna ayniptinkuna Jesuska

willarkansapa:—Chay kamachikuk Sesarpa kaktaka

payta kuychi. Chaymanta tukuy layaTata Diospa kaktaka Tata Diosllatakuychi.Jesus allimata ayniptinkuna chay

pantachichinayak runakunaka sukamanalmirarkansapa.

Jesus yachachikurkan wañudukuna kawsamunankunata.

(Mt 22.23-33; Lk 20.27-40)18Chaymanta *saduseo runakuna

rirkansapa Jesuswan parlak.naka yachachikuksapa mana ni piwañushkanmanta kawsamunanta.Chayrayku paykunaka Jesustawillarkansapa:

19—Maestru, ñawpa yachachikukMoiseska yachachikurkan: “Suk kasaduullku manara ni suk wambrayuk kashpawañuptin wawkin viyuda kuñadawankasaranan tiyan. Chaypina chay warmiullku wambrata wawayaptin wañudupawambranshina kanan tiyan.” 20Mashuyariway. Tiyarkan kanchis wawkipura.Chaypina mayor wawkin kasararkan.

yuk kashpa wañurkan. 21Chaymantachay ishkaynin wawkin viyudakuñadanwan kasararkan. Paypishwañurkan mana niman suk wambrayukkashpa. Chaypina chay kimsaynin

kan. Paypish wañurkan. 22Tukuy chaywawkinkuna sukmanta sukmanta chayviyuda kuñadanllawan kasararkansapa.

yuklla wañurkansapa. Chaymanta chaywarmipish wañurkan. 23Kunankawillawaysapa. Wañudu runakunakawsamuptinkuna chay kanchiskusanmanta ¿maykan kakpati kanmanwarminka? Tukuy paykuna chaywarmiwan kasaradu karkansapa.

24Chashna tapuptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Kankunaka Tata Diospa killkadunta

nakunkichi. Manami yachankichichuTata Dios sukaman atipak kashpawañudukunata kawsachimunanta.25Tata Dios wañudu runakunatakawsachimushkanwasha mana niman

sapanachu. Sielupi kawsak *shina kawsankasapa.

26¿Manachu leyishkankichi TataDiospa killkadunta? Chaypi rimanwañudukuna kawsamunankunata. Chayramasapa taksha kaspi rawraykakukumanta Tata Dios Moisesta willarkan:“Ñuka Abrahampa Isakpa JakobopaTata Diosninmi kani.” 27Chashna TataDios rimaptin yachanchisapa chay

manta kawsamushpankuna TataDioswan kawsaykanankunata. TataDioska kawsak runakunallapaDiosninmi. Chayrayku kankunakasukaman pantakudu kankichi.

Jesus yachachikurkan Tata Diospa kamachikunankunamanta suk

ashwan alli kananta.(Mt 22.34-40)

28Chaymanta Moisespa killkaduntayachachikuk runa Jesus saduseokunataallita aynishkanta uyarishpa tapurkan:

12

111

—Maestru,nankunamanta ¿maykantí ashwan allikasunaynikunapa?

29Chayta tapuptin Jesuska willarkan:—Tata Diospa kamachikunankunamanta

ashwan alli kamachikunan riman: “*Israelrunakuna, uyariychi: KamachiwakninchiTata Dios sukllallami. 30Tukuy shunkukamachikuk Tata Diosnikita kuyay. Tukuylayata allita rurashpa sukaman munashpaallita yuyaykushpa payta kuyanayki tiyan.”31

nan riman: “Kikiki kuyanakukshina tukuyrunamasikita kuyashpa kawsay.” Kay

kunankunamanta ashwan allima.32Chashna willaptin chay yachachikuk

runaka willarkan:—Maestru, allitami rimashkanki.

Mana llullakushpa rimanki sukllallaTata Dios tiyananta. Manami paymantachikan dios tiyanchu. 33Tata Diostakuyashpa animalkunata wañuchishpa*chisapa. Chaymanta ashwan allita TataDiosta kushichinchisapa tukuy shunkupayta kuyashpa sukaman munashpatukuy layata allita rurashpa allitayuyaykushpa. Tata Diosta ashwanta

shina runamasinchikunata kuyashpa.34Chay yachachikuk runa allita

kuskanpi aynishkanta uyarishpa Jesuskawillarkan:—Tipillami illashunki Tata Diospa

mandunpi yaykunaykipa.Chashna Jesus willaptin manana ni pi

animukurkannachu nimata tapuyta.

Jesus yachachikurkan ashwan sinchi kamachikuk kananta.

(Mt 22.41-46; Lk 20.41-44)35Chaymanta Jesuska *Tata Diospa

sapa:

—¿Imapatí Tata Diospa rimanantayachachikuk runakuna rimansapa TataDiosmanta shamuk salvakuk runaDavidpa miraknin kananta? 36TataDiospa Espiritun yanapaptin Davidrimarkan:

“Tata Dioska kamachiwak runatawillarkan:

‘Alli laduynipi ñukawan tantallatiyariy kamachikunaykipa tukuychiknishuk runakunata saru saru

nankunapa.37Chay killkadu rimananpi Davidka

rimarkan Tata Diosmanta shamuk

kuknin kananta. Kikin Davidpakamachikuknin kaptinka ¿imashnatípaypa miraknin kanman?Chashna Jesus yachachikuptin aypa

runakuna sukaman kushikushpauyarirkansapa.

Jesus Moisespa killkadunta yachachikuk runakunata

piñayarkansapa.(Mt 23.1-36; Lk 11.37-54; 20.45-47)

38

sapa:—Ama munaychichu Moisespa

killkadunta yachachikuk runakunatauyariyta.nata churakushpankuna plasakunapipurinsapa. Sukaman munansapa tukuy

nankunapa. 39

nankuna wasikunapi ashwan allibankukunapi tiyarinsapa. Suk estamanrishpankuna ashwan alli bankukunapitiyarishpankuna mikunsapa. 40

nata kichunsapa. Chay mana allitaruraykashpa sukaman sunita Tata

12

112

kunapa alli rurak kanankunata.Llullachikuk kaptinkuna Tata Dioska

kuna tiyan.

Mana nimayuk warmi chaylla tiyapushkanta Tata Diosta kurkan.

(Lk 21.1-4)41Chaymanta suk diya Tata Diospa

wasinpi ofrendata churanankuna kajonladunpi Jesus tiyaridu karkan. Chaypi

nata churaykaptinkuna. Aypa tukuylayayuk runakunapish aypa kullkitachuraykarkansapa. 42Chaypina mananimayuk viyuda warmi chayarkan.Payka ishkay kullkisillunkunata manayaka chaniyukta churarkan. 43Chaytakawashpa Jesuska disipulunkunatakayashpa willarkansapa:—Ñuka allita willaykichi. Kay viyuda

warmika mana nimayuk kaykashpachay aypa kullkiyuk runakunamantaashwan alli ofrendata kukushka. 44Chayaypa kullkiyuk runakunaka puchushkankullkinta Tata Diosta kunsapa. Chay

kanta Tata Diosta kuyashpa kushka.Chayrayku payka Tata Diosta ashwantakushichin.

Jesus rimarkan Tata Diospawasin urmananta.

(Mt 24.1-2; Lk 21.5-6)

13 1Jesuska *Tata Diospawasinmanta llukshiykaptin suk

disipulun willarkan:—Maestru, mash kaway kay allima

rumikunawan ruradu Tata Diospawasinta.

2Chashna kawachiptin Jesuskaaynirkan:—¿Allitachu kawaykanki kay allima

ruradu manllayba wasita?kaman chiknik runakuna tukuy kay

sapa. Mana niman suk rumi sawapurakiparinkanachu.

Jesus yachachikurkan manara kay allpa kulluptinra imakunatami

kawankasapa nishpa.(Mt 24.3-28; Lk 21.7-24; 17.22-24)

3Chaymanta *Olivos urkumanrishpankuna Jesuska chaypi tiyarirkan.Chay urkuka Tata Diospa wasinmantakuskanpi karkan. Chaypina PedruwanJakobowan Juanwan Andres chikanmanrishpa Jesusta tapurkansapa:

4—¿Aykapití Tata Diospa wasintaurmachinkasapa? ¿patí yachaymansapa chay rimashkaykitaruranankunata?

5Chaypina Jesuska aynirkansapa:—

shunaykichipa. 6Manara kutimuptiniraaypa runakuna shamunkasapa ñukapitukushpa willashuknikichi: “ÑukamiTata Diosmanta shamudu salvakuk runakani.” Chashna rimashpankuna ayparunakunata llullachinkasapa.

7Runakuna chikninakushpankuna

nakunkasapa. Chayta yachashpaykichiama manchakuychichu.kushpa kawsaptinkunapish manaratukunan tiempurachu. 8Suk partipikawsak runakuna chikan llaktapi

kasapa. Aypa llaktakunapi allpa sinchitakuyunka. Chaymanta kaypi chaypisinchi yarkay tiyanka. Chashnarunakuna chaykunawan sukaman

sapa.9Kikikichi kuydanakuychi. Chay

kunapi chatashunkichi.kuna wasikunapi makashunkichi.

12 13

113

rayku awtoridarkunapi llaktakunapaashwan sinchi kamachikukkunapichatashuk pushashunkichi. Chaypinachay awtoridarkunata atipankichiwillayta ñuka salvakuk kanaynita.10Manara kay allpa kulluptin tukuyllaktakunapi yachachikunaykichi tiyanñuka salvakuk kanaynita.

11Chay runakuna awtoridarkunamanchatashuk pushashuptikichi amamanchakushpa yuyaychichu imatamiwillankichi nishpa. Chashna oras Tata

kichipa. Manami kikikichimantachurimankichi. Tata Diospa Espiritunyanapashunkichi allita rimanaykichipa.

12Chaymanta chay tiempu chayrunakuna wawkinkunata chiknishpaawtoridarkunapi chatankasapawañuchinankunapa. Suk runakunawambrankunata chiknishpankunachatankasapa. Sukkuna tatanta

sapa. 13Tukuy pi kankunatapish

chirayku. Kankuna wañunaykichi

kichi Tata Dioska kastigumantasalvashunkichi.

14Chaymanta Jesuska willarkansapa:—Tata Diospa wasinpi suk runa

sukaman millanapa layata ruranka. Chayta

paykichi urkukunaman nitikuychi. Kaytaleyishpa allita entiendiychi. 15Wasikichialtuyninpi kashpaykichika chayllamantanitikuychi. Ama wasikichipi yaykuychichunima tiyapushuknikichita surkuk.16

kashpaykichika chayllamanta nitikuychi.Ama wasikichiman kutiychichu nimallachapaykichita surkuk.

17Chay sinchi llakina tiempu okupadawarmikuna ñuñuchikuk warmikuna

sukaman padesinkasapa. Chayraykupaykunata sukaman llakichini. 18

naka Tata Diosta roygaychi ama tamyatiempu nima *chipa. 19Chay tiempu sinchi llakinatiyaptin tukuy runakuna sukamanpadesinkasapa. Tata Dios kay allpatarurashkanmantapacha manara chay layallakina tiempu tiyashkanrachu. Nimachay tiempu washan chay laya llakinatiyankachu. 20Tata Dioska tukuyakllashkan runakunata kuyashkanraykuchay llakina tiemputa tukuchanka.Mana utka tukuchaptinka tukuyrunakuna wañunmansapa.

21

llapi katirkan:—Chay tiempu ichara suk runakuna

willashunkichiman: “Mash kawaychi.Kaypinami chaypinami Tata Diosmantashamudu salvakuk runa.” Chashnawillashuptinkuna ama kreyiychichu.22Aypa runakuna llullachikushparimankasapa Tata Diosmanta shamudusalvakuk runakuna kanankunata.Sukkuna llullachikushpa rimankasapa

nankunapa. Paykunaka rikchak layaalmirana *milagrukunata rurankasapa.Chayta rurashpankuna Tata Diosakllashkankunatapish llullachinkasapa.23

nara ñami willashkaykichina amapaykunata kreyinaykichipa. Chayraykukuydanakushpa kawsaychi.

Jesus yachachikurkanimashnami kutimunka.

(Mt 24.29-35,42,44; Lk 21.25-36)24Jesuska yachachikuyllapi katirkan:—Chay sinchi sufrina tiempu

tukuptinna inti tutayanka. Killa mananalusichikunkanachu. 25Luserukunasielumanta urmamunkasapa. Sielupillipyakkuna kuyunkasapa. 26Chaypina

13

114

tukuy pi ñukata sielumanta shamudurunata kawawankasapa puyukunaukunpi shamuptini. Sukaman llipyashpa

kasapa tukuy layata rurayta atipakkanaynita. 27Chaymanta *nata kachashasapa allpapi sielupikuchun mañankunamanta tukuyaklladuynikunata tantanachinankunapa.

28Suk *igo kaspita kawashpayachakuychi.kushpa aypata pankayaptin yachankichiveranu tiempu kananta. 29Chashnashina

nita. 30Allita willaykichi: Manarapish

sapa. 31Tukuy kay allpa sielukunapishkullunankuna tiyan. Kulluptinkunapishrimashkayni manami tukunkachu.Tukuy rimashkaynita rurasha. 32TataDiosllami yachan imay diyami imayorami kutimusha nishpa. Mana ni sukruna nima sielupi kawsak angelkunayachansapachu. Ñuka Tata Diospa

chu aykapimi kutimusha nishpa.33Kankuna mana yachankichichu

imay orami shamusha nishpa.Chayrayku allita yuyaykushpaprontanakushpa shuyawaychi.

34Suk runapa ejemplunta uyariychi.Chay runaka karu llaktaman rinanpawiwachunkunata kayashpa willanwasinta allita kuydapunankunapa.Sukta sukta willan imatami rurankasapanishpa. Chaymanta sukta willanpunkuta allita kuydananpa. 35Ñuka idenchay wasiyuk runa kashpaynikankunata sakiykichi. Chayrayku uyariuyari shuyawaychi.chu imay diyami kutimusha nishpa.Ichara tutayaykaptin shamusha. Icharachawpi tutata ichara gallo kantanan

oras ichara diyapina kutimusha.36

payni ama tarimunaynipa mana allitaruraykaptikichi. 37

nita tukuy kreyiwak runakunatapishwillaykani:kudu shuyawaychi.

Chiknik runakuna paktanakurkansapa Jesusta

wañuchinankunapa.(Mt 26.1-5; Lk 22.1-2; Jn 11.45-53)

14 1Chay tiempu *Paskua estapaishkay diyallana illarkan. Tukuy

wata Paskua esta ukunpi *judiyurunakuna amañaksapa mana *yuk pankunata mikuyta. Chaypina*

kuna yuyaykurkansapa llullachishpaJesusta apishpa wañuchinankunapa.2Sukkuna rimarkansapa:—Ama Paskua esta ukun wañuchi

chiypachichu estaman shamudu

nanchikunapa.

Suk warmi Jesuspa umanpi mishkilla asnak wirata icharkan.

(Mt 26.6-13; Jn 12.1-8)3Jesuska Betania llaktaman rishpa suk

runa Simonpa wasinpi yaykurkan.Simonka lasaru unkuymanta alliyadukarkan. Chaypina Jesus mesapimikuykaptin suk warmi yaykurkan.Chay warmika apamurkan yurakrumimanta ruradu botellapi aypachaniyuk mishkilla asnak wirata. Chaywira nardo shuti kaspimanta ruradukarkan.Chay warmika chay botellata pakishpa

chay mishkilla asnak wirata Jesuspaumanpi icharkan. 4Chayta kawashpachaypi kak runakunamanta sukkunapiñakushpankuna willanakurkansapa:

13 14

115

—¿Imapatí chay mishkilla asnakwirata usuchishka? 5Ashwan allikanman karkan kimsa pachak kullkipirantikushpa chay chaninta mananimayuk runakunata kunanpa.Chashna rimashpa chay warmitaka

washancharkansapa. 6

kankunata uyarishpa Jesus willarkansapa:—¿Imapatí piñayashpa kay warmitaka

michankichi? Kay wirata umaynipiichashpa allitami rurashka. 7Mananimayuk runakunata tukuy maytapishrishpa tarinkichi munashkaykichi orayanapanaykichipa. Ñukataka manamitukuy tiempunachu kawawankichi. 8Kaywarmika atipashkanta rurashka. Kay

washkana wañuptini pampawanankunapa.9Allita willaykichi: Tukuy maypi runakuna

pish parlachikunkasapa. Chashna

sapa.

Judas Jesusta rantikurkan wañuchinankunapa.

(Mt 26.14-16; Lk 22.3-6)10

namanta suk karkan Judas Iskariote.Payka Jesusta rantikunayashpa rirkansaserdote awtoridarkunawan parlak.11Paykunaka Judas rantikunayanantayachashpankuna sukaman kushikushpawillarkansapa kullkita kunankunapa.Chay oramantapacha Judaska sukamanJesusta apichichinayarkan. Maskarkanmaypimi apichichinka nishpa.

Jesus disipulunkunawan Paskua esta mikunata mikurkansapa.

(Mt 26.17-29; Lk 22.7-23; Jn 13.21-30;1 Kor 11.23-26)

12Chay Paskua esta kallarinan diyatukuy judiyu runakuna amañanisapa

mana nima levadurayuk pankunatamikuyta. Chaymanta Tata Diostakuyashpaynikuna amañanisapa ovejawawanta wañuchiyta. Chay diyanadisipulunkuna Jesusta tapurkansapa:—¿Maypití munanki rinaynikunapa

Paskua esta mikunanchikunata rurak?13Chashna tapuptinkuna Jesuska

ishkay disipulunkunata willarkansapa:—Rillaychi llaktaman. Chaypi

tinkunakunkichi yaku puyñuta apaykakullkuwan. Payta katiychi. 14Chay runasuk wasipi yaykuptin chay wasiyukrunata willaychi: “Maestruynikunayachanayan maypishi kay Paskua estadisipulunkunawan mikunkasapa.”15Chashna chay wasiyuk runatawillaptikichi payka wasi altuyninpiallichadu kuartuta kawachishunkichi.Chaypi mikunanchikunata ruraychi.

16Chashna Jesus willaptinkunapaykunaka llaktaman rirkansapa.Chaypina Jesus willashkankunatashinatukuyta tarishpankuna Paskua estamikunata rurarkansapa. 17Chaymantatutayaptinna Jesuska chunka ishkaydisipulunkunawan chaypi chayarkan.18

kuna Jesus willarkansapa:—Allita willaykichi. Ñukawan tantalla

mikuykankichi. Kankunamanta sukmichikniwak runakunapi rantikuwanka.

19Chashna willaptinkuna chaydisipulunkuna sukaman llakishpankuna

sapa:—¿Ñukachu rantikushkayki?20Chaypina Jesuska aynirkansapa:—Chunka ishkay kankunamanta

ñukawan tantalla kay kallanapi

wanka. 21Tata Diospa killkadunpi rimanrunakuna wañuchiwanankunata.Chayrayku ñuka sielumanta shamuduruna kashpayni wañusha. Wañunaynipa

14

116

kaptinpish chay rantikuwak runatasukaman llakichini. Ashwan alli kanmankarkan ama nasinanpa.

22Chaymanta mikuykashpankunaJesuska suk panta apishpa Tata Diostaagradesirkan. Chay panta pakishpadisipulunkunata kushpankunawillarkansapa:—Kay panta mikuychi. Kay panka

kuerpuynimi.23Chaymanta Jesus suk vasu vinuta

apishpa Tata Diosta agradesirkan.

kuna upyarkansapa. 24Chaypina Jesuskawillarkansapa:—Kaymi yawarnini. Kaywanmi

mushuk paktuta rurani. Wañushpayniyawarnini ichakuptin Tata Dioska aypa

kasapa. 25Allita willaykichi. Uvamanta

kaman.

Jesus Pedruta willarkan mana riksinanta rimananta.

(Mt 26.30-35; Lk 22.31-34;Jn 13.36-38)

26

kuna salmo kantukunata kantarkansapa.Kantashkankunawasha rirkansapa*Olivo urkuman. 27Chaypina Jesuskadisipulunkunata willarkansapa:—

chisapa: “Ovejakuna kuydak runatawañuchisha. Chayrayku tukuy

sapa.” Chay killkadupi rimashkanshinakunan tuta tukuy kankuna manakreyiwakshina tukushpa sakiwankichi.28Chaymanta ñuka wañushkaynimantakashkan kawsamushpayni Galileapartiman kankunamanta ñawpaktarisha.

29Chaypina Pedruka Jesustawillarkan:—Tukuy katishukmasinikuna

turbakushpa sakishuptinkunapish ñukamana nima layapi sakishkaykichu.

30Chashna Pedru willaptinna Jesuskawillarkan:—Allita willayki. Kunan tutami

manarapish gallo ishkay kuti kantaptin

kita.31Chaypina Pedruka sinchita

willarkan:—Kanwan tantalla wañunaynipish

kaptin manami nima layapi rimashachumana kanta riksinaynita.Chashna Pedru willaptin tukuy

sapa.

Getsemani wertapi Jesus Tatan Diosta roygarkan yanapananpa.

(Mt 26.36-46; Lk 22.39-46)32Chaymanta Getsemani wertaman

rirkansapa. Chaypi chayashpankunaJesuska disipulunkunata willarkansapa:—

man kaypi tiyarishpa shuyawaychi.33Chashna willashpa suk chikan

laduman Pedruwan Santiagowan Juantapusharkansapa. Chaypina sukamanturbakushpa sinchita llakirkan. 34

nata willarkansapa:—Sukaman llakishpayni wañukshina

mallinakuni. Kankuna kayllapikiparishpa rikchadulla shuyawaychi.

35Chaypina urasilluman Jesuskarirkan. Chaypi kumurayarkan urkunallpapi takakunankaman. Tatan Diostaroygarkan pay munaptin ama chaysinchi nanayta mallinanpa. 36TatanDiosta roygarkan:—A, Tatayni, kan tukuy layata

atipanki rurayta. Munashpaykikasalvaway ama sukaman padesinaynipa.

14

117

Padesishpaynipish munani kanpamunanaykillata rurayta. Manamimunanichu ñukapa munanaynitarurayta.

37

napa ladunman kutirkan.kuna tarishpankuna Pedruta willarkan:—Simon, ¿puñuykankichu? ¿Manachu

niman suk orata mana puñushpaatipashkanki Tata Dioswan parlayta?38Mana nima puñushpa Tata Diosta

kichipa.chi Tata Diosta mañayta. Chaykamankautka shaykunkichi.

39Chashna willashpankuna Jesuskakashkan rirkan Tatan Diosta roygashkanlayallata roygak. 40Chaymanta chay kimsadisipulunkunaman kutishpa kashkantarirkansapa sukaman puñuykaptinkuna.

chu. Chayrayku mana yacharkansapachuimatami ayninkasapa nishpa. 41Chaymanta

kuna willarkansapa:—¿Kunankamanchu puñuykashpa

samaykankichi? Chaylla kachun. Ñamiorayni chayamushkana ñukatasielumanta shamudu runata uchasaparunakunapi apichichiwanankunapa.42Atarimuychi. Akuychina. Ñamishamuykanna chay rantikuwak runaka.

Chiknik runakuna Jesusta apishpa pusharkansapa.

(Mt 26.47-56; Lk 22.47-53;Jn 18.2-11)

43Jesus chayta rimaykaptinllaradisipulun Judaska aypa runakunatapushashpankuna chayarkan. Paykunakaspikunawan ishkantin ladupi luyukmachetikunata apashpa rirkansapa Jesustapushak.kunawan *Moisespa kamachikunankunata

yachachikuk runakunawan judiyukunapa*ansianunkuna kachaptinkuna. 44Judaskapusharkan chay runakunata allitayachachishpankuna:tini yachankichi pay kananta. Paytamiallita apishpa pushankichi.” 45ChashnaJudas paykunata yachachishpa Jesustaladunchashpa willarkan:—¡Maestru!Chashna willashpa mucharkan.46Chaypina chay runakuna Jesustaka

apirkansapa pushanankunapa. 47Chaytakawashpa Jesuswan purik runamachetinta apishpa suk runapa rinrintatipipurkan. Chay runa karkan sinchikamachikuk saserdotepa wiwachun.

48Chaypina Jesuska chay pushanayakrunakunata tapurkansapa:—¿

chipa? ¿kuk runa kani? 49Tukuy diya *TataDiospa wasinpi yachachikuykaptinimana chaypi apiwashkankichichu.Ñawpa yachachikukkuna Tata Diosrimashkanta killkarkansapa kashnaapiwanaykichipa.nashina kunan apiwaykankichiwañuchiwanaykichipa.

50

kunata kawashpankuna sapallantasakishpankuna nitikurkansapa. 51Sukwayna sabanasllanwan wankunakushpakatiykarkan. Chay Jesusta pushakrunakuna payta apirkansapa. 52Chashnaapiptinkuna chay sabanasninta sakishpallatanlla nitikurkan.

Chay ashwan sinchi kamachikuk saserdoteman Jesusta

pusharkansapa.(Mt 26.57-68; Lk 22.54-55, 63-71;

Jn 18.12-14, 19-24)53Chay aypa runakuna Jesusta

apishpa pusharkansapa ashwan sinchi

14

118

kamachikuk saserdotepa wasinman.

kuk runakunawan judiyukunapaansianunkuna tantanakurkansapa.

54Jesusta pushaptinkuna Pedrukakarumanta katishpa kamachikuksaserdotepa wasin pampapi yaykurkan.Tata Diospa wasinta kuydak runakunachay pampapi tiyaridu ninapimashakuykarkansapa. Pedrupishpaykunapa ladunkunapi rirkan tiyarikmashakunanpa.

55Chay wasi ukupi saserdotekunapakamachikukninkunawan tukuyawtoridarkuna tantanakurkansapa.Chaypina tapunakurkansapa imashnami

napa. Chashna tapunakushpankunapishmana nima uchanta tarirkansapachuchatanankunapa. 56Aypa runakunallullakushpa Jesusta chataptinkunapish

sapa. 57Chaypina suk runakunashayarishpa llullakushpa Jesustachatarkansapa:

58—Ñukaykuna uyarishkanisapa kayJesus rimashkanta: “Ñukami runakunarurashkankuna Tata Diospa manllaybawasinta urmachisha.

sha kashkan rurayta. Mana runakunarurashkan layatachu rurasha.”

59Chashna chatashpankunapish manaatiparkansapachu chay layallatachatayta. 60Chaypina saserdotekunapaashwan sinchi kamachikukninkunachawpinkunapi shayarishpa Jesustatapurkan:—¿Manachu nimata aynikunki?

¿Imatatí chatashuykankisapa?61Chaypina Jesuska upallalla

uyarirkan. Mana nimata ayniptin chaysinchi kamachikuk saserdoteka kashkantapurkan:

—¿nikuna salvakuk kuyanaynikuna TataDiospa wambran?

62Chashna tapuptin Jesuska aynirkan:—Ariya, ñukami kani. Kankuna

ñukata sielumanta shamudu runatakawawankichi tukuy laya atipakTatayni Diospa ladunpi tiyariptini.Kawawankichi puyukuna ukunpikashkan shamuptini.

63Chashna Jesus willaptin chay sinchikamachikuk saserdoteka sukamanpiñakushpa sawa llachapanta llikirkan.Chayta rurarkan tukuy chay runakunayachanankunapa sukaman piñakunanta.

nata willarkansapa:—¿

nata maskashunchisapa? 64Kankunamirimashkanta allita uyarishkankichi. Kayrunaka chashna rimashpa Tata Diostamisukaman piñachishka. ¿chi?Chashna tapuptinkuna paykunaka suk

layallata aynirkansapa:—¡Payka uchayukmi chayrayku

wañunan tiyan!65Chaypina sukkuna Jesustaka

tukaycharkansapa. Sukkuna ñawinta

sapa:—

kan.

napish Jesusta uyanpi lapyarkansapa.

Pedru kimsa kuti rimarkan Jesusta mana riksinanta.

(Mt 26.69-75; Lk 22.56-62;Jn 18.15-18, 25-29)

66Chay wasi altuyninpi Jesustaasichiykaptinkuna Pedruka uraypampapi karkan. Chaypina chay sinchikamachikuk saserdotepa shipashwiwachan shamurkan. 67Pedru ninapi

14

119

mashakuykaptin chay warmikakawashpa willarkan:—Nasaretmanta runa Jesuswan

kanpish tantalla purishkanki.68Chashna willaptin Pedruka

llullakushpa willarkan:—Mana riksinichu. Nima yachanichu

pipami willawaykanki nishpa.

man llukshirkan. Chaypi kaptin sukgallo kantarkan.

69Chaymanta chay shipash Pedrutakashkan kawashpa chay runakunatawillarkansapa:—

sinmi.70Pedru kashkan llullakushpa

rimarkan mana riksinanta. Chay washanchaypi runakuna Pedrutaka kashkanwillarkansapa:—Deverasmi kanpish kanki Jesuspa

purikmasin. Galileamanta runami kanki.71Chaypina Pedruka jurashpa

rimarkan:—Ñukaka manami riksinichu chay

willawaykanaykichi runata.72Pedruka chayta rimaykaptinlla

kashkan gallo kantarkan. Chaytauyarishpana Pedruka yuyarkan Jesuswillashkanta: “Manarapish gallo ishkaykuti kantaptin kimsa kuti rimanki manariksiwanaykita.” Chayta yuyashpasukaman llakishpa wakakurkan.

Jesusta pusharkansapa Pilatoman.(Mt 27.1-2, 11-14; Lk 23.1-5;

Jn 18.28-38)

15 1Chaymanta pakariykaptinnakamachikuk *saserdotekunawan

*judiyu *ansianukunawan Moisespakillkadunkunata yachachikukkunatantanakurkansapa. Paykunaka Jesustawatashpa pusharkansapa gobernadorPilatoman. 2Chaypina Pilatoka Jesustatapurkan:

—¿Kanchu judiyu runakunapaashwan sinchi kamachikuknin runakanki?Chashna tapuptin Jesuska aynirkan:—Ariya, ñukami kani.3

nawan judiyu ansianukuna Jesustasukaman chatarkansapa. 4Chashnachataptinkuna Pilatoka Jesusta kashkantapurkan:—¿Imapatí chatashuk runakunata mana

ayninki? Mash uyariy. Kay runakunakarikchak layata chatashuykankisapa.

5Pilato tapuptinpish Jesuska mananimata aynirkanchu. ChayraykuPilatoka sukaman almirarkan.

Chiknik runakuna Pilatota roygarkansapa Jesusta

wañuchichinanpa.(Mt 27.15-31; Lk 23.13-25;

Jn 18.38—19.16)6Tukuy wata *Paskua esta ukun Pilato

amañarkan karselmanta suk runatakachariyta. Runakunata tapuksapa maykanrunatami kacharinka nishpa. 7Chay tiempukarselpi aypa wichkadu runakunawan sukruna Barrabas karkan. Chay runakuna*

sapa. Chay makanakuypi soldadukunatawañuchirkansapa. Chayrayku karselpiwichkadu karkansapa. 8Chaypina ayparunakuna tantanakushpankuna Pilatotaroygarkansapa amañashkantashina sukrunata karselmanta kacharinanpa. 9Chaytaroygaptinkuna Pilatoka tapurkansapa:—¿Munankichichu kay sinchi

kamachishuknikichita kacharinaynipa?10

kuna chatashkankunata. Chayraykuchayta tapurkansapa.

11

14 15

120

nata sukaman willarkansapa Pilatota

nanpa. 12Barrabasta kacharinanparoygaptinkuna Pilatoka kashkantapurkansapa:—¿Imatatí kay Jesusta rurasha?

kichi kananta.13Chashna tapuptinkuna kashkan

sinchita rimashpa willarkansapa:—¡Kruspi chakatachiy!14Chaypina Pilatoka tapurkansapa:—¿Ima mana allitatí rurashka

wañuchichinaynipa?Chaypina chay runakuna ashwan

sukaman sinchita rimashpankunakashkan willarkansapa:—¡Kruspi chakatachiy!15Chay runakuna sukaman

piñakushpa kapariptinkuna Pilatokapaykunata kushichinayashpa Barrabastakacharirkan. Chaymanta Jesusta sukkarawaskawan asutichishkanwashasoldadukunata willarkan suk kruspichakatashpa wañuchinankunapa.

16Chaypina soldadukuna Pilatopa

sapa. Chaypi aypa soldadumasinkunata

kunapa. 17Kamachikukkunapa pukallachapata mudachishpankuna umanpikashayuk waskamanta awadu koronatachurapurkansapa. 18

pankuna ñawpakninpi kunkurikushpawillarkansapa:—Kanmi judiyu runakunapa ashwan

sinchi kamachikuknin kanki.19Chaypina soldadukuna Jesusta

tukaycharkansapa. Suk pintuwanumanpi waktarkansapa. Kuyak

kurkansapa. 20

nawasha chay puka llachapatasurkupushpankuna kashkan kikinpallachapanta mudachirkansapa.

Chaymanta pusharkansapa suk kruspichakatak.

Kruspi chakatashpa Jesusta wañuchirkansapa.

(Mt 27.32-44; Lk 23.26-43;Jn 19.17-27)

21Chaymanta Sirene llaktamanta runaSimon chakranmanta kutiykarkan.

kuna Simonka chayta riykarkan. Paypawambrankuna Alejandrowan Rufokarkansapa. Chay soldadukuna Simontaapishpankuna Jesuspa krusnintawantuchirkansapa.

22Jesusta pusharkansapa suk takshaurku Golgotaman. Chay Golgota shutijudiyu rimananpi riman Uma Poto.23Chaypina ayakwan chakrudu vinuta

nanpa. UpyachinayaptinkunapishJesuska mana munarkanchu upyayta.

24Chaypina soldadukunaka Jesustakruspi chakatarkansapa. Paypa

napa pukllarkansapa yachanankunapapipami kiparinka nishpa.

25

kansapa. 26Jesuspa uman kuskapichurarkansapa suk killkaduta tukuyrunakuna yachanankunapa imapamiwañuchishkasapa nishpa. Chay killkadupirimarkan: “Kay runaka judiyu runakunapaashwan sinchi kamachikukninmi.”

27Jesuspa ishkantin ladunpi ishkaysuwa runakunatapish chakatarkansapa.28Tata Diospa rimananpi killkadukarkan: “Mana alli rurak runakunawantantallata wañuchinkasapa.”

29Aypa runakuna rirkansapa Jesustakawak. Paykunaka umankunata

kuna willarkansapa:—¡Ja, mash kaway!

kanki Tata Diospa manllayba wasinta

15

121

urmachishpayki kimsa diya ukunllakashkan ruranaykipa. 30Kunankakikikilla chay krusmanta urayamushpasalvanakuy.

31

kunawan Moisespa killkaduntayachachikuk runakunaka Jesustaasichishpa willarkansapa:—

sapa. Kunanka kikin mana atipanchusalvanakuyta. 32Shuyananchikunasalvakuk runa kashpaka krusmantaurayamuchun. Urayamushkantakawashpanchikunara kreyishunchisapasinchi kamachiwakninchikuna kananta.Chaypina chay ishkay ladunpi

chakatadu suwakunapish Jesustaasichirkansapa.

Jesus kruspi wañurkan.(Mt 27.45-56; Lk 23.44-49;

Jn 19.28-30)33Jesus kruspi chakataduna kaptin

chawpi diyamantapacha las tres de latardikaman sukaman tuta likidutukurkan. 34Chay oraslla Jesuskasinchita rimarkan: “Eloi, Eloi ¿lamasabaktani?” Chay rimakushkan judiyurimananpi riman: “Tata Diosnini, TataDiosnini ¿imapatí sakiwashkanki?”

35Chay rimashkanta uyarishpana chayrunakuna willanakurkansapa:—Uyariychi, kay runaka ñawpa

yachachikuk Eliyastami kayaykan.36Chaypina suk runa kallpashpa

pintupa puntanta chiktarkan utkutachurananpa. Chayta ayak likidu vinupisumichishpa Jesuspa shiminpichurarkan shukunanpa. Chaytarurashpa sukkunata willarkansapa:—¡Upallayaychi! Akuychi kawaypachi

Eliyas shamunkachu manachukrusmanta urayachik.

37Chaypina Jesuska sinchitakaparikushpa wañurkan. 38Jesus

wañushkan oralla *Tata Diospa wasinpiwarkudu arkana llachapa llikikurkan.

kan chay alli arkadu kuarturikurinanpa.

39Soldadukunapa kapitanninkunaJesuspa ñawpakninpi shayaridu karkan.Jesus wañuptin kawashpa rimarkan:—¡Deverasmi kay runaka Tata Diospa

wambran kashka!40Aypa warmikunapish karullamanta

Jesus wañushkanta kawarkansapa. Chaykawak warmikunamanta MariyaMagdalenawan chay wayna SantiagopaJosepa mamankuna Mariyawan Salomekarkansapa. 41

kuykaptin tukuy chay warmikuna paytakatishpankuna sukaman sirvirkansapa.Chaymanta Jesus Jerusalenman riptinaypa warmikuna katirkansapa.

Suk machaypi Jesusta pamparkansapa.

(Mt 27.57-61; Lk 23.50-56;Jn 19.38-42)

42Manara *samana diya kallariptinchay estapa prontanakunankuna diyaamusayaykarkan. 43Chaypi tiyarkanArimatea llaktamanta Jose. Chay Jose

kuna karkan. Paypish shuyaykarkanTata Diosmanta sinchi kamachikuk runashamunanta. Chay Joseka Pilatomanrirkan Jesuspa kuerpunta mañakuk.44Chayta mañaptin Pilatoka Jesus utkawañushkanta yachashpa sukamanalmirarkan.

nata kayachirkan tapunanpa deveraschuJesus wañushkana nishpa. 45Chaykapitan deveras wañushkanta willaptinPilatoka willarkan Jesuspa kuerpuntaJoseta kunanpa.

46Chaypina Joseka suk allima yuraksabanasta rantirkan. Chaywan Jesuspa

15

122

kuerpunta krusmanta urayachimushpawankurkan.kan atun rumipi aspidu machaypichurak. Chaypi churashkanwashapunkunta manllayba rumiwan allitawichkarkan. 47Mariya Magdalenawan

kanta kawarkansapa.

Jesus wañushkanmanta kawsamurkan.

(Mt 28.1-10; Lk 24.1-12; Jn 20.1-10)

16 1Chaymanta *samana diyawashan Mariya Magdalena

wan rirkansapa mishkilla asnak wirata

napa. 2Chaypina semana kallarinan diya

kaptin Jesusta pampashkankunamanrirkansapa. 3Paykunaka riykashpankunawillanakurkansapa:—¿Pití machaypa punkunmanta chay

sapa?4

sapa chay punku wichkana manllaybarumita ña ashuchidutana. 5Chaymachay ukuman yaykushpankuna alli

sapa. Payka suni yurak llachapayukkarkan.pankuna sukaman manchakurkansapa.6

sapa:—¡Amamanchakuychichu! Ñuka

yachani shamushkaykichita NasaretmantaJesusta kruspi chakatadu kashkata kawak.¡Ñami payka kawsamushkana! Mananamikaypinachu. Mash kawaychi maypichachurashkankunata. 7

nata Pedrutapish rillaychi willak JesusGalileaman kankunamanta ñawpaktarinanta. Chaypi willashushkaykichishinapayta kawankichi.

8

naka chay machaymanta llukshishpakallparkansapa. Manchakuyninkunawansukaman chukchukushpankuna manara

saparachu.

Jesus Mariya Magdalenapi ishkay disipulunkunapi rikurirkan.

(Jn 20.11-18)9Chaymanta semana kallarinan diya

Jesus kawsamushkanwasha tutapachallaMariya Magdalenapi rikurirkan. ChayMariyamanta ñawpa tiempu Jesuskanchis supaykunata llukshichipurkan.10

sinkunata rirkan willak paypi Jesusrikurishkanta. Paykuna manarakawsamushkanta yachashpara llakishpawakaykarkansapa. 11Mariya Jesusta

napish mana kreyirkansapachu.

Jesus ishkay purikmasinkunapi rikurirkan.

(Lk 24.13-35)12

napi Jesuska rikurirkan. Paykunakachakraman riykarkansapa. 13Jesuspaykunapi rikuriptin kutirkansapapurikmasinkunata willak Jesustakawashkankunata.napish mana nima kreyirkansapachu.

Jesus disipulunkunata yachachirkansapa.

(Mt 28.16-20; Lk 24.36-49;Jn 20.19-23)

14Chay washa chunka suk disipulunkunamesapi mikuykaptinkuna paykunapiJesuska rikurirkan.sapa mana kreyikuk sinchi shunku kashpakawsamushkanta kawashka runakunatamana kreyiptinkuna. 15

sapa:

15 16

123

—Rillaychi tukuy allpapi kawsakrunakunata willak ñukata kreyiwakrunakunata kastigumanta salvanaynita.16

kuptinkuna uchankunamanta salvasha.Suk runakuna mana kreyiwaptinkunakastigasha. 17Ñukata kreyiwashpakawsashpaykichi atipankichi shutinipisupaykunata runakunamantallukshichiyta. Mana yachashkaykichilaya rimanakunapi rimakunkichi.18

kichichu.

chu. Chaymanta unkudukunapa

umankunapi makikichita churaptikichialliyankasapa.

Jesus sieluman kutirkan.(Lk 24.50-53)

19Jesus tukuy chayta disipulunkunatawillashkankunawasha Tata Dioskasieluman pusharkan. Chaypi alli ladunpitiyachirkan. 20

kankunashina disipulunkuna tukuymayta rirkansapa yachachikuk. Jesusyanaparkansapa *milagrukunata

kankunata kreyinankunapa.Chayllami kashka.

16

124

1 1-3Munanayni Teo lo, ñuka Lukas

kipa Jesus tukuy rurashkankunatayachachikushkankunatapish. Ayparunakuna Jesus kallarinanmantapacharurashkankunata kawarkansapa.

warkansapa. Chaymanta paykuna Jesusrurashkankunata allita yachachikushpakillkarkansapa.tinkuna kanpish uyarishkanki.mantapacha ñukapish Jesus tukuyrurashkankunata allita yachanayashpachay kawashka runakunata tapushkani.Paykuna willawaptinkuna allitakillkashkani. 4

nita kachaykayki kanpish allitayachanaykipa chay runakuna kuskatayachachishushkankuna deveraskananta.

Suk angel saserdote Sakariyasta willarkan wambran nasinanta.

5Ñawpa tiempu Judea partipi sinchikamachikuk *tin suk *saserdote tiyarkan. Paypashutin karkan Sakariyas. Sakariyaspaayllunpa shutin karkan Abiyas. Warminkarkan Isabel. Isabelka ñawpa tiempusaserdote Aronmanta mirashkan ayllunkarkan. 6Sakariyaska warmintin Tata

sapa. Chayrayku mana ni pi paykunatachatayta atiparkansapachu. 7Paykunakamana niman suk wambrayukchukarkansapa. Isabelka mana ni suk kutiwawayarkanchu. Paykunaka mana nisuk wambrayukna viejuyarkansapa.

8Tata Diospa manllayba wasinpisaserdotekuna sukmanta sukmanta

sapa. Chaypina suk diya Sakariyaskaayllunkunawan tantalla rirkansapa*Tata Diospa wasinpi trabajak. 9Chaysaserdotekunapura akllanakuksapayachanankunapa ima laya trabajutamirurankasapa nishpa.kushpankuna Sakariyasta akllarkansapaashwan ukuman Tata Diospa wasinpiyaykunanpa. Akllarkansapa taksha*nanpa. 10

tin Tata Diospa wasin pampapi ayparunakuna oraykarkansapa. 11ChaypinaSakariyaspi rikurirkan Tata Diospa*angelnin. Chay angelka shayarirkanaltarpa alli ladunpi. 12

pana Sakariyaska almirashpa sukamanmanchakurkan. 13

tin angelka willarkan:—Sakariyas, ama manchakuychu.

JESUKRISTU KAY ALLPAPI KAWSASHKANTA

SAN LUKASKILLKARKAN

125

kanki suk wambraykita kushunanpa.Chashna mañaptiki Tata Dioska ñamiuyarishushkana. Warmiki Isabelka ullkuwambratami wawayanka. Paypashutinka Juanmi kanka. 14Wambraykinasiptin sukamanmi kushikunki. Ayparunakunapish kawashpankunakushikunkasapa. 15Wambraykika alliyachaysapami kanka. Manarapishnasiptin Tata Diospa Espiritun paypikawsanka. Niman suk kuti payka nimavinuta nima traguta upyankachu.

16Wambraykika wiñashpana aypa*israelmasinkunata yanapankasapamana kasushkankunamanta Tata Diostaallita kasushpana kawsanankunapa.17Tata Dios sukaman yanapaptinwambraykika ñawpa alli yachachikukEliyasshina sukaman yachaysapa runakanka.nata kuskata yachachinkasapa paytakasushpa kawsanankunapa. Tatakunatayachachinkasapa wambrankunawanmana kuyanakushkankunamanta allitakuyanakushpa kawsanankunapa.Manarapish Tata Dios kachamushkan

kika runakunata yachachinkasapa paychayamuptin allita chaskinankunapa.

18Chashna willaptin Sakariyaskaangelta willarkan:—Ñukaka warminiwan viejuna

kanisapa. ¿Imashnati allita yachaymanwambrayuk kanaynikunata?

19Chashna Sakariyas tapuptin angelkawillarkan:—Ñukami kani Tata Diospa sirviknin

Gabriel. Payka kachamuwashka kantawillanaynipa wambrayki tiyananta.20Mana kreyiwashkaykiraykukunanmantapacha wambrayki nasinandiyakaman mana rimakuy atipakkiparinki.

21Chashna angel parlachiykaptin ayparunakuna Sakariyas llukshimunanta

shuyaykarkansapa.kurkansapa:—¿Imapati sukamanka unayan?22

kan mana rimakuy atipakna. Chayrayku

taka entiendichirkansapa angelwanparlashkanta.Chaymanta Sakariyaska mana

rimakuy atipak karkan chay wambrannasinan diyakaman. 23Payka TataDiospa wasinpi trabajunta paktachishpawasinman kutirkan. 24Wasinmankutishkanwasha warmin Isabelkaokupadana kiparirkan. Chashnaokupada kashpa pichka killata

chu. Wasinpi kiparishpa yuyanakurkan:25—Tata Diosmi yanapawashka

wawayanaynipa ama runakunapinkachiwanankunapa mana wawayukkaptini.

Angel Gabriel suk shipash Mariyata willarkan Jesus nasinanta.

26-27Galilea partipi Nasaret llaktapitiyarkan suk sensilla shipash. Shutinkarkan Mariya. Payka suk runa Josewankasarananpa mañadu karkan. Josekakarkan ñawpa kamachikuk Davidmantamirashkan runa. Chaypina Isabel soktakilla okupada kaptin Tata Dioskakacharkan angel Gabrielta chay shipashMariyawan parlak. 28Chay angelkaMariyapi rikurishpa willarkan:—Tata Diospa shutinpi rimachiyki.

Tata Diosmi sukaman kuyashushpaykiyanapashunki.

29Chashna angel willaptin Mariyakasukaman manchakurkan. Shunkunpiyuyaykushpa rimarkan: “¿Imapati kayangelka chashna willawan?”

30Chaypina angelka willarkan:—Mariya, ama manchakuychu. Tata

Dios kuyashushpa akllashushka.

1

126

31Kunanmantapacha okupada kiparinki.Suk ullku wambrata wawayanki. Chaywawaykita shutiyachinki Jesus. 32Paykaalli yachaysapa runami kanka.Runakuna payta riksinkasapa tukuylaya atipak Tata Diospa wambrankananta. Tata Dios paytaka churankasinchi kamachikuk kananpa. Idenñawpa tiempu awiluyki Davidshinasukaman allita kamachikunka. 33Paykaisraelmasinkunata mana tukuyniyuktakamachinka.

34Chashna angel willaptin Mariyakawillarkan:—¿Imashnatiya wawayasha manara

nima ullkuwan tantanakushpaynira?35Chashna Mariya tapuptin angelka

willarkan:—Tata Diospa Espiritunmi tukuy laya

atipak kashpa puyushina kuskallakanman urayamunka. Chashnamantaokupada kiparinki.kika Tata Diospa kachamushkanwambran kanka. Payka Tata Diospamunananllata ruranka. 36Chaymantaaylluyki Isabelpish sokta killaokupadana. Payka mana nimawawayukchu kashka. Kunan viejanakaykashpapish ullku wambratamiwawayanka. 37Tata Dios tukuy layatamiatipan rurayta.

38Chashna angel willaptin Mariyakawillarkan:—Ñuka Tata Dios willawananta

tukuyta almitikuni.kaykitashina ñukapi payka rurachun.Chashna Mariya almitiptin angelka

sakirkan.

Mariya ayllun Isabeltarirkan pasyak.

39Chay angel sakishkanwashaMariyaka utkakushpa rirkan chay ayllunIsabelta pasyak. Isabelka kusanSakariyaswan kawsarkan suk llaktapi

chay Judea partipi urkukunapachawpinpi. 40Sakariyaspa wasinpichayashpa Mariyaka Isabeltakarimachirkan. 41Chashna Mariyarimachiptinna Isabelpa wawanka

wan sukaman kuyurkan. Chashna orasTata Diospa Espiritun Isabelta sukamankushichirkan. 42Chaypina IsabelkaMariyataka sinchita rimashpa willarkan:—

shushka. Wawaykitapish sukaman allitakushichishka. 43Kanka kamachiwakSeñorninipa mamanmi kanki.Chayrayku ñuka mana igualmasikichukani shamunaykipa pasyawak. 44

chiwashkaykita uyariptinilla wawaynikakushikushpa wiksayni ukupi sukamankuyushka. 45Kanka tukuy Tata Dioswillashushkanta allita kreyishpaalmitishkanki. Chayrayku Tata Dioskasukaman kushichishunki.

46Chashna Isabel willaptin Mariyakawillarkan:

Sukaman kushikushpa rimani TataDios tukuy laya atipak kananta.

47-49

washka tukuy willawashkantaalmitiptini.

Chashna Tata Dios munawaptinsukaman kushikuni.

Tata Dios sukaman tukuy laya alliyachak kashpa ñukatakaakllawashka paypa wambrantawawayanaynipa.

Chayrayku kunanmantapacha tukuyrunakuna rimankasapa Tata Dios

kanta.Payka sukaman allimami.

50 Tukuy tiempu Tata Dios tukuykuyak runakunata llakichishpayanapansapa.

1

127

51 Tata Dios rikchak laya yachakkashpa sukaman almiranakunatarurashka.

kuk runakunapa yuyayninkunatawakllichipushka.

52 Tata Dioska sinchi kamachikuk

manta sampayachishkasapa.

nata kushichishkasapa.53 Tata Dioska chay yarkashpa kawsak

runakunata tukuy layapiyanapashkasapa.

Chaymanta tukuy laya tiyapukrunakunata mana nimayuktakarkushkasapa.

54 Payta sirvik israel runakunatasukaman yanapashkasapa.

Mana kunkashkachu llakichishpayanapayta.

55 Ñawpa tiempu Tata Dios awilunchiAbrahamta willarkan tukuypaypa mirakninkunata kuyashpayanapanankunata.

56Chashna rimashpa Mariya TataDiosta alabarkan. Chaypina kimsakillata Isabelwan kawsarkan.

Isabel ullku wambrata wawayarkan.

57Chaymanta wawayanan tiempupaktaptin Isabelka ullku wambratawawayarkan. 58Wawayashkanta

sinkunawan rirkansapa kushikushpawawanta kawak. Willarkansapa TataDios Isabelta kuyashpa sukamanyanapashkanta.

59Chaymanta chay wambra pusakdiyayuk kaptin tantanakurkansapapishkitunta señalapunankunapa.

sapa tatanpa shutin kananpa. 60

pina maman willarkansapa:

—Manami tatanpa shutinchu kanka.Shutinka Juan kanan tiyan.

61Chashna Isabel willaptinkunaayllunkunaka willarkansapa:—¿Imapati Juan shutita munanki?

Mana ni pi Juan shutiyuk aylluykichitiyanchu.

62Chaypina paykuna Sakariyastamakinkunawan tapurkansapa imashutitami munan nishpa.

63Chashna tapuptinkuna suk tablatamañarkan wambranpa shutintakillkananpa. Chaypina killkakurkan:“Kay wambraynipa shutinka Juanmi.”

naka sukaman almirarkansapa. 64

yas killkakushkanwasha manarimakuyta atipashkanmanta kashkanrimakurkan. Chaypina kushikuypuruTata Diosta alabashpa willarkan:—Kanka, Tata Dios, tukuy laya

yachakmi kanki.65Chashna Sakariyas rimakuptin

uyarishpana tukuy llaktamasinkunasukaman almirarkansapa. Paykunatukuy chay urku llaktakunapi kawsakrunakunata parlachirkansapa imashnamichay wambra nasishka nishpa.

66Chayta uyarik runakuna sukwansukwan parlarkansapa:—Tata Dioska chay wambrataka

sukaman kuyashpa almirana layatarurashpa yanapashka.paka rikchak laya yachakmi kanka.

Sakariyas kushikuyninwan Tata Diosta alabarkan.

67Tata Diospa Espiritun yachachiptinchay wambrapa tatan Sakariyaskallaktamasinkunata willarkansapa:

68 Israel runakuna kaptinchikuna TataDiosninchika ñami shamushkanasalvawananchikunapana.

Chashna shamuptinna akuychialabaypachi.

1

128

69 Tata Dios sirvik Davidmantamirashkan runata kachamushka.

ninchi runami.70 Ñawpa tiempu alli yachachikuk

runakuna yachachikurkansapaTata Dios suk alli salvakuk runatakachamunanta.

71

nanchikunapa.72 Chaymanta yachachirkansapa Tata

Dios awilunchikunata kuyashpayanapanankunata.

Tata Dioska rurashkan paktutamana kunkashpa ruranan tiyan.

73 Tata Dios jurashpa Abramwanpaktuta rurarkan.

74 Chay paktuta rurashkanraykuchikniwakninchi runakunamantasalvawanchisapa.

Chayrayku kushikushpa mana nipita manchashpa Tata Diospa

chisapa.75 Wañunanchi diyakaman Tata

Diospa ñawpakninpi allillatarurashpa payllata kasushpakawsashunchisapa.

76 Chaymanta munanayni wambrayni,rikchak laya yachak Tata Dioskakanta kachashunki rimanantayachachikunaykipa.

kan runa shamuptin kanka allitayachachikunki runakuna paytachaskinankunapa.

77 Israelmasinchikunata yachachinkiTata Dios uchankunata perdonashpasalvanankunata.

78 Tata Diosninchi sukamankuyawashpanchikuna kanta

kipa sielumanta chayllawambranta kachamushkanta.

Payka yachachiwashpanchikuna inti

sapa.79 Paymi lusichiwashpanchikuna mana

washunchisapa.Yachachiwashunchisapa amana

chikunapa.Yachachiwashunchisapa sukaman

kunapa.Chayta Sakariyas kushikushparimarkan.

80Chaymanta wambran Juan TataDiosta allita riksishpa wiñarkan. Paykaisraelmasinkunata yachachinandiyakaman chunlla chakidu allpapikawsarkan.

Mariya Jesusta wawayarkan.(Mt 1.18-25)

2 1Chay tiempu *Sesar Augusto tukuykamachikukkunamanta ashwan

sinchi kamachikuk karkan. Paykakamachikurkan tukuy runakunakikinkunapa llaktankunapi shutinkunatakillkachinakunankunapa. Sesar Augustoyachanayarkan mashna runakunamitiyansapa nishpa. 2Chashna Sesarkallarinan kuti tukuy runakunatayupachiptin Siria partipi Sireniokamachikuk runa karkan. 3SesarAugustoka kamachikurkan tukuyrunakuna kikinkunapa llaktankunaman

kuk. 4Chay pacha Joseka Galilea partipiNasaret llaktapi kawsaykarkan. Paymikarkan ñawpa kamachikuk Davidmantamirashkan runa.kuk Davidka Judea partipi Belenllaktamanta karkan. Chayrayku Nasaretllaktamanta Joseka rirkan chay ñawpaawilun Davidpa Belen llaktanman.Chaypi rirkan shutinta killkachinakuk.

1 2

129

5Chay tiempu Joseka Mariyawankasaranankunapa mañaduna karkan.Mariya okupada kashpa Josewan

nakunankunapa.6-7Belen llaktapi chayashpankuna

mana niman suk wasita tarirkansapachuchaypi chayanankunapa. Chashna mananima wasita tarishpankuna ovejakunawasinpi chayarkansapa. Chaypikaptinkuna Mariyapa paktamurkanwawayanan tiempu. Wawayarkan piwiwawanta. Mariyaka wawantakapintunankunawan wankushpaovejakuna wasinpi sirichirkan.

Angelkuna ovejakuna kuydak runakunata Jesus nasishkanta

willarkansapa.8Belen llakta ladunpi Jesus nasinan

tuta suk pastupi runakuna ovejankunatakuydaykarkansapa. 9Chay runakunapiTata Diospa *tin sukaman allimata llipyarkan. Chayta

naka sukaman manchakurkansapa.10Paykunata angelka willarkansapa:—Tata Diosmantami suk alli rimanata

willaykichi. Kayta uyarishpa tukuyrunakuna kushikunkichi. Chayraykuama manchakuychichu. 11Kunan tutañawpa kamachikuk Davidpa Belenllaktanpi salvashuknikichi ñaminasishkana. Payka Tata Dioskachamushkan sinchi kamachikukmi.12Rillaychi chay wambrata riksik.Paytaka tarinkichimi pintunanwanwankuduta ovejakuna wasinpi siriduta.

13Chashna angel willaykaptin

kansapa. Tukuy paykuna sukaman Tata

sapa:14 Altu sielupi kawsak Tata Diosta

kuyashpa alabaypachi.

nata kuyansapa.

chi.15

sha sieluman kutirkansapa. Chaypina

kurkansapa:—Akuychina Belen llaktaman chay

angel willawashkanchikunata kawak.16

kuna tarirkansapa chay wambrata oveja

kaptin. 17Chay runakuna wambrata

kansapa angel willashkankunata.18Chayta uyarishpankuna tukuyrunakuna sukaman almirarkansapa.19-20Chaypina chay ovejakuna kuydakrunakuna Tata Diosta sukamankuyashpa alabarkansapa. Paykunakasukaman almirarkansapa chay angelwillashkankunatashina kawashpankuna.Kushikushpa chay ovejankunakuydanankunaman kutirkansapa.Paykuna kutiptinkuna Mariya tukuywillashkankunata shunkullikushpa kutikuti allita yuyaykurkan.

Tata Diospa wasinman Josewan Mariya Jesusta pusharkansapa.

21Chaymanta chay wambra pusakdiyayuk kaptinna pishkitun puntakarapanta tipichipurkansapa señaladukananpa. Chaypina shutiyachirkansapaJesus shutin kananpa. ManarapishMariya okupada kaptin chay angelwillarkan wawanpa shutin Jesuskananpa.

22Wambran nasishkan diyamantachusku chunka diyata wasinmantaMariyaka mana llukshirkanchu. Chaydiyakuna paktaptinna ñawpa Moisespakillkadunpi willashkanta kasushpa allitaarmakurkan. Armakushkanwasha

2

130

man pusharkansapa Tata Diosta kuk.23Tata Dios ñawpa killkadunpirimarkan: “Tukuy piwi wambra ullkunasiptin ñukapami kanan tiyan.” ChaytaTata Dios rimashkanrayku MariyakaJosewan chay wambrata pusharkansapaTata Diosta kukna. 24Chaymanta TataDiospa killkadunpi riman mana ishkayrimarikuykunata apashpa ishkayurpaykunata apanankunapa Tata Diostakuyashpa kunankunapa. ChayraykuMariya Josewan wambra Jesustapushashpa ishkay urpayta aparkansapa.

25Chay pacha Jerusalenpi kawsarkansuk runa Simeon. Tata Diospa Espiritunyanapaptin payka alli rurak runa karkan.Tata Diosta sukaman kuyashpa kawsak.Payka *kuna runata sukaman shuyaykarkan.26Chayrayku Tata Diospa EspiritunSimeontaka willarkan:paykira Tata Diospa kachamushkansalvakuk runata kawanki.”

27Mariyaka Josewan wambra Jesustapusharkansapa *Tata Diospa wasinman.Chayman pusharkansapa Tata Diospa

kuna. Chaypina Tata Diospa EspiritunSimeonta willarkan Tata Diospawasinman rinanpa chay wambrata riksik.28Chaypi chayashpa Simeonka chaywambrata markarkan. Payta markashpaTata Diosta sukaman kuyashpa willarkan:

29 A Tata Dios, kanka willawashkanki

mushkayki wambraykitakawanaynipa.

Kunanka kushikushpana wañusha.Ñami paytaka kawashkanina.

30 Ñami kawashkanina kay salvakukkachamushkayki wambraykitaka.

31 Tukuy llaktakunamanta ayparunakuna yachankasapa salvakukruna kananta.

32

nata yachachinkasapa kantakuyashushpa kawsanankunapa.

Chaypina runakuna yachankasapaisrael runakunamanta salvakukruna shamushkanta.

33

kansapa. 34Chaypina Simeonka Tata

kunapa.taka willarkan:—Israel llaktamanta aypa runakuna

wawaykita chiknishpa rimankasapa manaalli kananta. Tukuy paykunata Tata Dioskakastigankasapa. Chaymanta wawaykita

sapa. 35Wawaykika tukuy runakunatariksichinkasapa ima layami yuyayninkunanishpa. Aypa runakuna wawaykita manakreyishpa chikniptinkuna kanka sukamanllakishpa turbakunki.Chashna Simeonka Mariyataka

willarkan.36Chaymanta Tata Diospa wasinpi

tiyarkan suk alli yachachikuk warmi.Paypa shutin karkan Ana. Tatankakarkan Fanuel. Ñawpa awilun karkanAser.kan.kanwasha kusan wañurkan.

37Chay warmika pusak chunka chuskuwatata viyudana karkan. Payka TataDiospa wasinmanta mana llukshishpa

kan. Diyapi tutapi Tata Diosta orashpasirvirkan. 38Chay yachachikuk Anatarirkan Simeonta Mariyawan Josewanparlaykaptin. Paykunata tarishpawambra Jesusta kawashpa Tata Diostasukaman agradesirkan. Chaypi tiyarkanJerusalen llaktata salvak runata shuyakrunakuna. Tukuy paykunata Anawillarkansapa chay wambra Jesusshuyashkankuna salvakuk runa kananta.

2

131

Nasaret llaktaman Mariyawan Jose Jesusta pushashpa kutirkansapa.

39Chaymanta Tata Diospa killkadunpiwillashkanta rurashpankuna Nasaretllaktanman Mariyawan Jose Jesustapushashpa kutirkansapa. Chay Nasaretllakta Galilea partipi karkan. 40Chaypikawsaptinkuna Jesuska allita wiñarkan.Tata Dios payta sukaman yanapaptinsukaman yuyaylla untadu yachaysapalikidu karkan.

Jesus wayna kashpaTata Diospa wasinman rirkan.

41Kada wata Jerusalenman Mariyakakusanwan riksapa *Paskua estatapasak. 42Chaymanta Jesus chunkaishkay watayuk kaptinna maman tatanpayta pusharkansapa Jerusalenpiestakuk. 43Chay esta tukuptinnawasinkunaman tukuy runakunakutiptinkuna wayna Jesuska Jerusalenpikiparirkan. Chashna kipariptin Mariyakusanwan yuyarkansapa washankunatakatiykananta. 44Mariya kusanwanllaktamasinkunawan puriykanantayuyashpa mana watukushpankuna sukdiyata purirkansapa. AmusayaykaptinnaJesusta chayrak watukushpanallaktamasinkunapi ayllunkunapiñanllapi maskarkansapa. 45Sukamanmaskashpa mana tarirkansapachu.Mana tarishpa kutirkansapa Jerusalenpimaskak.

46

pana Tata Diospa wasinpi Jesustakatarirkansapa. Payka Tatan Diosparimananta yachachikuk runakunapachawpinkunapi tiyaridu karkan. Chaypiyachachikuptinkuna Jesuska paykunatauyariykarkansapa tapuykarkansapa.47

kuna chay yachachikuk runakunaka

sapa kaptin. Almirarkansapa TataDiospa rimananta sukaman allitayachaptin. 48

wan tantalla sukaman parlaykaptinkunatarishpa mamanka kusanwan sukamanalmirarkansapa. Chaypina mamankawillarkan:—Wawituyni ¿

manta kiparishkanki? Ñukaykuna

kaykisapa.49Chashna willaptinna Jesus

willarkan:—¿Imapati maskawashkankichi?

Ñuka Tatayni willawashkanta ruranaynitiyan. ¿Manachu chayta yachankichi?

50Chashna willaptinna paykuna manaentiendirkansapachu imapamichashnaka willansapa nishpa. 51

pina Jesuska paykunawan Nasaretllaktaman kutirkan. Chaypinapaykunata tukuy layapi kasushpakawsarkan.

kan. 52Jesuska ashwan yuyaylla untaduwiñarkan Tata Dios yanapaptin.Chashna alli yuyayuk kaptin tukuyrunakuna payta munarkansapa.

Juan kallarirkan yachachikuyta.(Mt 3.1-12; Mr 1.1-8; Jn 1.19-28)

3 1Jesus atun runa kaptinna tukuykamachikuk runakunamanta

Tiberio ashwan sinchi kamachikukkarkan. Chay Tiberioka chunka pichkawatatana kamachikuk karkan. Chaytiempu Judea partipi Ponsio Pilatokamachikuk karkan. Galilea partipi*Herodes kamachikuk karkan. Itureapartipi Trakonite partipi Herodespawawkin Felipi kamachikuk karkan.Abilinia partipi Lisanias kamachikukkarkan. 2Chaymanta Anas Kayfaswantukuy *saserdotekunapa ashwan sinchikamachikukninkuna karkansapa.

2 3

132

Chaymanta Sakariyaspa wambran

kan. Chaypi kawsaptinna Tata Dioskawillarkan yachachikuk rinanpa.3Chashna Tata Dios willaptinna chayJordan yaku mañanpi tiyak llaktakunapiyachachikuypi purirkan.

manta wananankunapa.sapa tukuy uchankunata Tata Diosperdonaptinkuna bawtisakunankunapa.

4Ñawpa tiempu yachachikuk IsaiyasTata Diospa rimananta killkarkan:

“Chunlla chakidu allpapi suk runa

chikunka:‘Tata Dios kachamushkan runayachachikuyta kallarinanpakankuna suk kuska ñantakichariychi.

5 Tukuy ñannikichipa rarkantaallpachaychi.

Tukuy ñannikichipa urkukunatapampayachiychi.

Tukuy wiksu wiksu ñannikichitakuskachaychi.

paykichi mana alli ñanshinakankichi.

Amana ñawpashina uchallikushpakawsaychinachu.

6 Kankuna allita kawsaptikichi tukuy

sapa.7Chashna Juan yachachikuptin aypa

runakuna laduncharkansapa munashpabawtisanankunapa. Juanka paykunatawillarkansapa:—Kankuna llulla likidu kankichi. Tata

Dios tukuy mana alli rurak runakunatasukaman kastiganan tiyan. Kankunaka

chi Tata Diospa kastigunmanta. 8Allita

rurashpa kawsanaykichi tiyan tukuykawashuknikichi yachanankunapa TataDiosta kreyishpana kawsaykanaykichita.Ama kikikichilla llullachinakushparimaychichu: Ñukaykuna ñawpa tiempuawiluynikuna Abrahammanta miradu

manta salvawankasapa nishpa. Allita

mantapish atipanman Abrahampamirakninta rurayta. 9Suk kaspi manaallita wayuchakuptinka doyñun sapinpiachawan kuchushpa rupachin.Chashnami Tata Dioska kankunatamana alli rurashkaykichirayku utkanakastigashunkichi.

10Chashna Juan yachachikuptin chayrunakuna tapurkansapa:—¿Imatatí rurashasapa Tata Dios

kastigumanta salvawanankunapa?11Chaypina Juanka willarkansapa:—Ishkay llachapayuk kashpaykichi

kichita kuychi.chi tiyaptin mana mikunayuk runatakaraychi.

12Chaymanta *romano gobiernupakullki chaskikuk runakuna Juantaladuncharkansapa bawtisakuytamunashpankuna. Paykuna Juantawillarkansapa:—Maestru ¿imatatí rurashasapa Tata

Dios kastigumanta salvawanankunapa?13Chaypina Juan willarkansapa:—

chillata kobrakuychi.wanka kobrakuychichu.

14Chaymanta soldadukuna

sapa:—Ñukaykunapish ¿

nankunapa?Chashna tapuptinkuna Juanka

willarkansapa:

3

133

—Ama ni pita ima tiyapuknintakichuychichu. Ama ni pita llullakushpachatashpa nimata kichuychichu.

shushkaykichillawan kushikushpakawsaychi.

15Aypa runakuna Tata Dioskachamushkan salvakuk runatashuyashpa kawsaykarkansapa. Paykunatapunakurkansapa:—Ichará kay Juanka Tata Dios

kachamushkan runa.16Chayta uyarishpa Juan willarkansapa:—

chi. Chaymanta washaynita shamunñukamanta ashwan alli yachachikukruna. Payka Tata Diospa Espiritunwanbawtisashunkichi. Chay Espiritunka

chipa. Chay yachachikuk runakañukamanta tukuy laya ashwan alliyachachikukmi.nichu ushutan waskanta paskayta.

17*Triguta waktashpa murukunatasurkunchi. Chaypina murukunatawakaychanchi. Trigupa tullunkunatawishchushpa rupachinchi. Chayñukamanta ashwan yachaysapa runakatrigu murukunata surkuk runashinami.Paymi tukuy kreyik runakunata allitakuydan. Mana kreyik runakunatachurankasapa mana tukuyniyuk ninapi.

18Chashna aypata yachachikushpa Juanchay runakunata willarkansapa Tata Dioskachamushkan runa shamunanta.

19Chaymanta Juanka chay sinchikamachikuk Herodesta piñayarkanwawkin Felipipa warmin Herodiyaswanuchallikushpa kawsaykaptin. Chaymantapiñayarkan aypa mana allikunatarurashpa kawsaykaptin. 20Chashnapiñayaptinpish Herodeska mana allitarurayllapi katirkan. Mana alli rurakkashpa karselpi Juantaka wichkachirkan.

Jesus bawtisakurkan.(Mt 3.13-17; Mr 1.9-11)

21Manarapish Herodes karselpi Juanta

llapi katirkan. Jesuspish rirkan Juanbawtisananpa.sha Tatan Dioswan parlarkan. 22Chaypinasielu kicharinakuptin Tata DiospaEspiritun iden urpayshina urayamurkanJesuspi tiyarik. Chashna orana sielumantaTatan Dios Jesusta willarkan:—Kanka kuyanayni wambraynimi

kanki. Sukamanmi kushichiwanki.

Jesuspa awilunkuna.(Mt 1.1-17)

23Jesuska kimsa chunka watayukkashpa kallarirkan yachachikuyta. Tukuyrunakuna yuyarkansapa Josepa wambrankananta. Joseka karkan Elipa wambran.24Elika karkan Matatpa wambran.Matatka karkan Levipa wambran. Levikakarkan Melkipa wambran. Melkikakarkan Janapa wambran. Janaka karkanJosepa wambran. 25Chaymanta Josekakarkan Matatiyaspa wambran.Matatiyaska karkan Amospa wambran.Amoska karkan Nahunpa wambran.Nahunka karkan Eslipa wambran. Eslikakarkan Nagaypa wambran. 26Nagaykakarkan Maatpa wambran. Maatka karkanMatatiyaspa wambran. Matatiyaskakarkan Semeypa wambran. Semeykakarkan Josekpa wambran. Josekkakarkan Judapa wambran. 27Chay Judakakarkan Joananpa wambran. Joanankakarkan Resapa wambran. Resaka karkanSorobabelpa wambran. Sorobabelkakarkan Salatielpa wambran. Salatielkakarkan Neripa wambran. 28Nerikakarkan Melkipa wambran. Melkikakarkan Adipa wambran. Adika karkanKosampa wambran. Kosamka karkanElmadampa wambran. Elmadamka

3

134

karkan Erpa wambran. 29Erka karkanJosuepa wambran. Josueka karkanElieserpa wambran. Elieserka karkanJorimpa wambran. Jorimka karkanMatatpa wambran. Matatka karkanLevipa wambran. 30Levika karkanSimeonpa wambran. Simeonka karkanJudapa wambran. Judaka karkan Josepawambran. Joseka karkan Jonampawambran. Jonamka karkan Eliakimpawambran. 31Eliakimka karkan Meleapawambran. Meleaka karkan Menapawambran. Menaka karkan Matatapawambran. Matataka karkan Natanpawambran. 32Natanka karkan Davidpawambran. Davidka karkan Isayipawambran. Isayika karkan Obedpawambran. Obedka karkan Boospawambran. Booska karkan Salapawambran. Salaka karkan Naasonpawambran. 33Naasonka karkanAminadabpa wambran. Aminadabkakarkan Adminpa wambran. Adminkakarkan Arnipa wambran. Arnika karkanEsrompa wambran. Esromka karkanFarespa wambran. Fareska karkanJudapa wambran. 34Judaka karkanJakobopa wambran. Jakoboka karkanIsakpa wambran. Isakka karkanAbrahampa wambran. Abrahamkakarkan Tarepa wambran. Tareka karkanNakorpa wambran. 35Nakorka karkanSerukpa wambran. Serukka karkanRagawpa wambran. Ragawka karkanPelekpa wambran. Pelekka karkanHeberpa wambran. Heberka karkanSalapa wambran. 36Salaka karkanKaynanpa wambran. Kaynanka karkanArfakapa wambran. Arfakaka karkanSempa wambran. Semka karkan Noepawambran. Noeka karkan Lamekpawambran. 37

lenpa wambran. Matusalenka karkanEnokpa wambran. Enokka karkanJaredpa wambran. Jaredka karkan

Mahalalelpa wambran. Mahalalelkakarkan Kaynanpa wambran. 38Kaynankakarkan Enospa wambran. Enoska karkanSetpa wambran. Setka karkan Adanpawambran. Adanka karkan Tata Diospawambran.

Supay Jesusta llullachinayarkan.(Mt 4.1-11; Mr 1.12-13)

4 1Jesus bawtisakushkanwasha TataDiospa Espiritun atipachiptin

Jordan yakumanta kutirkan. Chaypinachunlla chakidu allpaman Tata DiospaEspiritunka pusharkan. 2Chaypikashpana chusku chunka diyata Jesuskamana nimata mikurkanchu. Supaytukuy chay diyakunata Jesusta manaallikunata rurachinayarkan. ChaypinaJesus sukaman yarkarkan. 3Sukamanyarkaptinna supayka willarkan:—Kanka Tata Diospa wambran

kashpaykika kay rumita willay pantukunanpa chayta mikunaykipa.

4Chashna supay willaptinna Jesuskamana nima kreyishpa willarkan:—

chi: “Tukuy runakuna Tata Diosparimananta kasushpa kawsanankunatiyan. Manami panta mikushpallachukawsankasapa.”

5Chaypina supayka Jesustaka sukurku sawanman pusharkan. Chayurkumanta tukuy allpapi llaktakunataraslla kawachirkan. 6

pana willarkan:—Tukuy kay allima kawanayki

llaktakuna tukuy chaypi tiyakkunañukata kuwashka kaptin kuyki. Ñukamunashkayni runatami kusha. 7Kankakunkurikushpa ñukata kuyaway.Chashna kuyawaptikika tukuy chayllaktakunata kanta kushkayki chaypikamachikuk kanaykipa.

8Chashna supay willaptinna Jesuskamana kasushpa willarkan:

3 4

135

—chi: “Señorniki Tata Diosllata kuyay.Payllata sirvishpa kawsay.”

9Chashna Jesus willaptinna Jerusalenllaktaman supayka pusharkan. ChaypinaTata Diospa manllayba altu wasinsawanman pushashpa willarkan:—Tata Diospa wambran kashpaykika

kay altumanta allpaman wishchunakuy.

chu. 10

chi: “Tata Dioska *angelninkunatawillankasapa kanta amachashushpakuydashunankunapa. 11Urmanayaptikika

sapa ama rumikunapi mitkakunaykipa.”12Chaypina Jesuska supayta willarkan:—Chaymantapish Tata Diospa

killkadunpi willawanchi: “Ama nimata

yashpa Tata Dios yanapawankachumanachu nishpa.”

13Chashna Jesus mana kasunayaptinsupayka manana yacharkannachuimashnami llullachinka nishpa. Chayraykusuk tiemputa Jesusmanta ashurkan.

Galilea partipi Jesuskallarirkan yachachikuyta.

(Mt 4.12-17; Mr 1.14-15)14-15Chaymanta chay chunlla chakidu

allpamanta Jesus kutirkan Galileapartiman. Tata Diospa Espiritunsukaman yanapaptin rikchak layayachak karkan. Tukuy llaktakunapitantanakunankuna wasikunapi Jesuskayachachikurkan.tin tukuy runakuna alabarkansapa.

Jesus kutirkan Nasaret llaktanman.(Mt 13.53-58; Mr 6.1-6)

16

kuypi purishpa Jesuska wiñashkanNasaret llaktanman kutirkan. Chaypikashpa amañananshina *samana diya

tantanakunankuna wasiman rirkan.Chay wasipi kashpa shayarirkan TataDiospa killkadunta leyinanpa. 17Chaywasi kuydak runa Jesusta suk librutakurkan. Chay libruka karkan ñawpayachachikuk Isaiyaspa killkashkan.Jesuska chay libruta kicharishpa kaykillkaduta tarishpa leyirkan:

18 “Tata Diospa Espiritunka ñukatamiakllawashka.

Willawashka tukuy mana nimayukllakishpa kawsak runakunatayachachinaynipa.

nipa kushikushpa kawsanankunapa.Chaymanta kachamuwashka tukuy

nata salvanaynipasapa.Kachamuwashka mana kawakukrunakunata kawachichinaynipa.

Chaymanta kachamuwashka

nankunamanta kichukunaynipa.19

nata willanaynipa sukamankuyashpa yanapanankunata.”

20

sha chay libruta kurkan wasi kuydakrunata. Chashna kushpana tiyarirkan.

sapa. 21Chaypina willarkansapa:—Kay leyishkayni killkaduka

ñukapami rimashka. Ñukaka Tata Dioskachamuwashkan runami kani.

22Chashna Jesus yachachikuptintukuy runakuna almirashpankunatapunakurkansapa:—¿Manachu kay runaka Josepa

wambran?23Chashna tapunakuptinkuna Jesuska

willarkansapa:—Ariya kankunaka mana

kreyiwashpa willawaykankichi: “Kankaampikuk runa kashpaykika kikikillaampinakuy. Kanka Kapernaum llaktapi

4

136

*chipipish ruray yachanaynikunapa TataDiosmanta shamudu runa kanaykita.”

24Kunan allita willaykichi. Tata Diosparimananta yachachikuk runa kikin

kuna mana kreyinsapachu. 25-26Ñawpaalli yachachikuk Eliyas yachachikushkantiempu kimsa wata sokta killata mananima tamyarkanchu. Chashna manatamyaptin tukuy *Israel llaktapi sinchiyarkay tiempu karkan. Chay yarkaytiempupi Tata Dios Eliyasta kacharkanSidon llakta ladunpi. Eliyasta kacharkanchay Sareta llaktapi kawsak viyudawarmiman payna Eliyasta karananpa.Deverasmi kikin Israel llaktanpi aypaviyudakuna tiyarkan.manchu Tata Dios Eliyasta kacharkan.

27Chaymanta ñawpa alli yachachikukEliseopa tiempunpi Siria partipi kawsarkansuk sinchi kamachikuk runa. Paypa shutinkarkan Naaman. Chay kamachikuk runalasaru unkuyuk karkan. Chaypina

kan. Deverasmi llaktankunapi ayparunakuna chay unkuywan karkansapa.

sapachu mana Tata Diosta kreyiptinkuna.28Chashna Jesus yachachikuptin

uyarishpana chay wasipi tantanakudurunakuna sukaman piñakurkansapa.29Paykunaka llaktankunamanta Jesustapusharkansapa suk manllayba waykuman.

man.nayarkansapa altumanta tankakushpa.30Chaypina Jesuska chay aypa runakunapachawpinkunata pasashpa rirkan.

Jesus supayuk runata alliyachirkan.(Mr 1.21-28)

31Chaymanta Jesuska Nasaretllaktamanta llukshishpa rirkan Galileaparti llakta Kapernaumman. Chaypina

samana diya kaptin tantanakunankunawasipi yachachikuykarkan. 32Chaypiallita yachachikuptin runakunasukaman almirarkansapa sinchikamachikuk runashina yachachikuptin.33Chaypi tiyarkan suk unkudu runa.Payka supayuk karkan.kuptin uyarishpana chay supay sinchitarimakushpa Jesusta willarkan:

34—¿Imapatí ñukaykunamankashamushkanki, Nasaretmanta Jesus?¡Sakiwaysapa! ¿Mana tukuyniyukninamanchu kachawanayaykankisapa?Ñukaka yachani Tata Diosmantashamudu runa kanaykita.

35Chashna chay supay willaptinJesuska piñayashpa willarkan:—¡Upallayayna! ¡Kunanlla kay

runamanta llukshiy!Chashna Jesus willaptinna tukuy pi

kawaykaptinkuna supayka chayunkudutaka waktakurkan. Chaypinamana nimanachishpanachu paymantallukshirkan. 36

naka sukaman manchakurkansapa.Chaypina willanakurkansapa:—Kay Jesuska sinchi kamachikuk

kashpa atipan supaykunatapishllukshichiyta.

37

kansapa tukuy llaktakunapi Jesussupayta sinchita willashpa runamantallukshichishkanta.

Jesus Pedrupa suedranta alliyachirkan.

(Mt 8.14-15; Mr 1.29-31)38

nankuna wasimanta llukshishpa rirkanyaykuk Simon Pedrupa wasinpi. ChaypiSimonpa suedran kalentorawan unkudukarkan.

ranta chiriyachipunanpa. 39Chashnawillaptinkunana Jesuska chay unkudu

4

137

yarkan. Kumurayashpa sinchitawillarkan kalentoran chiriyananpa.

kan. Chay warmika atarishpapaykunapa mikunankunata rurashpakararkansapa.

Jesus aypa unkudurunakunata alliyachirkan.

(Mt 8.16-17; Mr 1.32-34)40Chaymanta inti yaykuptin Jesusman

aypa runakuna unkudu familyankunatapusharkansapa. Paykuna rikchak layaunkuyuk karkansapa. Chaypina Jesuskachay unkudukunapa umankunapi

kansapa. 41

kan. Chay supaykuna llukshishpankunakaparishpa rimarkansapa:—¡Kanka Tata Diospa wambranmi

kanki!Chashna willaptinkuna Jesuska

piñayashpa willarkansapa:—¡Upallaychi!Jesus mana munarkanchu supaykuna

nimata willanankunapa. Paykunakayacharkansapa Jesus Tata Diosmantashamudu salvakuk runa kananta.

Aypa llaktakunapi Jesus yachachikurkan.

(Mr 1.35-39)42Chaymanta pakariykaptin Jesus

chay llaktamanta llukshishpa rirkan sukchunlla likidu pampaman. Chaymanriptin aypa runakuna maskarkansapa.Sukaman maskashpana tarirkansapa.Willarkansapa ama ni mayta suchushpallaktankunallapi kiparinanpa. 43

pina Jesuska willarkansapa:—Chikan llaktakunapipish kay alli

kushichina rimanata yachachikunaynitiyan. Tata Dioska kachamuwashkami

tukuy runakunata yachachinaynipa allikamachikuk kananta.

44Chashna willashpankuna Jesuskatukuy *napi yachachikuypi purirkan.kunankuna wasikunapi yachachikurkan.

Jesus willaptinkuna disipulunkuna aypa challwakunata apirkansapa.

(Mt 4.18-22; Mr 1.16-20)

5 1Suk diya Genesaret kochamañanpi Jesuska Tata Diospa

rimananta yachachikuykarkan.

pankuna tankanakushpa Jesustanitirkansapa. 2Chashna niti nitikaptinkuna chay kocha mañanpi Jesuskawarkan ishkay atun kanowakunata.Chay kanowakunapika mana nimatiyarkanchu. Challwa apik runakunakanowankunata sakishpankuna atunredninkunata takshaykarkansapa. 3Sukkanowaka Simonpa karkan. Chay

kan. Yaykushpana Simontaka willarkan:—Suk tipita chawpiyachipay.Tankapuptinna Jesus chaypi

tiyarirkan. Chay kanowamanta Jesuskachay runakunata yachachirkansapa.4

washana Simontaka willarkan:—

yachiy. Chaypi chay rednikikunatasirichiychi challwata apinaykichipa.

5Chaypina Simonka willarkan:—Maestru, tuta entero manami niman

suk challwata apishkanisapachu. Mananimata tuta entero apishpaynikunapish

sapa.6

kunata sirichirkansapa. Chaypina aypachallwakunata apirkansapa chayredninkuna llikikunayanankaman.7Simonka makinwan kayarkansapa

4 5

138

challwa apikmasinkunata chikankanowankunata apashpa yanapakrinankunapa.

kansapa yaka suminayanankaman.8-9Jesusta kasushkanrayku aypa

challwata apirkansapa. Tukuy chayta

sinkunawan sukaman manchakurkansapa.Chaypina manchakushpa Pedruka Jesuspañawpakninpi kunkurikushpa willarkan:—Maestru, ñukaka uchasapami kani.

Chayrayku pinkakuni kanwan tantallapuriyta.

10

kuna karkansapa. Chashna tukuypaykuna sukaman manchakuptinkunaJesus Simonta willarkan:—Ama manchakuychu.

pacha aypa runakunata Tata Diosparimananta yachachishpa kawsanki.Yachachinkisapa paykunapish TataDiosta kreyishpa kawsanankunapa.

11Chashna Jesus willaptinkuna chayrunakunaka chawpi yakumantakanowankunata mañayachirkansapa.Chaypina tukuyta sakishpankuna chayoramantapacha Jesusta katirkansapa.

Jesus lasaruyak runata alliyachirkan.(Mt 8.1-4; Mr 1.40-45)

12

kan. Chaypina suk lasaruyak runa

yashpa willarkan:—Maestru, munashpaykika atipanki

kay unkuyninimanta alliyachiwayta.13Chashna willaptinna Jesuska

makinwan llankashpa willarkan:—Ariya, munani alliyachiynikita.

Kunanmantapacha alliyaduna kiparinki.Chashna willaptinna chay runapa

kirinka raslla alliyapurkan. 14ChaypinaJesuska willarkan:

—Amara ni pita willayrachualliyachishkaynita. Ñawpa yachachikukMoises killkadunpi willashunkichi

kichi *saserdoteman rinaykichi tiyanofrendaykita apashpa. Sanuna kanaykitakawashuptin chay ofrendaykita TataDiosta kunayki tiyan uchaykitaperdonananpa. Chaypina tukuyrunakuna yachankasapa sanu kanaykita.

15Chashna Jesus chay alliyachishkanrunata ama ni pita parlachinanpawillaykaptinpish aypa runakunataparlachirkan. Chaymanta chay ayparunakunapish famakurkansapa alliyadukananta. Chay almirana rurashkantayachashpankuna aypa runakunarirkansapa Jesusta uyarinayashpankuna.

kunamanta alliyachinankunapa.16Chashna aypa runakuna paymanriptinkuna chunllaman Jesuska rirkanchaypi Tata Dioswan parlak.

Jesus mana kuyuyatipak runata alliyachirkan.

(Mt 9.1-8; Mr 2.1-12)17Chaymanta suk diya suk wasipi

Jesus yachachikuykarkan. Chaypina*fariseo runakuna Tata Diosparimananta yachachikuk runakunapishchayarkansapa.sapa tukuy Galilea parti Judea partillaktakunamanta.tapish shamurkansapa. Chaykunamantashamushpa Jesusta laduncharkansapa.Payka aypa unkudukunata alliyachirkanTata Dios sukaman yanapaptin.

18Chay diya Jesusman suk mana nimakuyuy atipak unkuduta kamillapipusharkansapa. Chay pushak runakunamunarkansapa Jesuspa ñawpakninpichurayta. 19Chay wasipi aypa runakunatiyaptin paykunaka mana yaykuytaatiparkansapachu. Chayrayku wasi

5

139

sawanman chay unkudutaka kamillanpipusharkansapa. Chaypina chaytejakunata surkushpa uchkurkansapa.Chaytana unkuduta kamillanpiurayachirkansapa Jesuspa ñawpakninpichurak. 20Chay yanapak runakunakaallita tukuy shunku kreyirkansapa Jesusalliyachinanta. Jesuska kreyinankunatayachashpa chay unkudutaka willarkan:—Wambrayni,

manta perdonayki.21Chashna Jesus willaptin Moisespa

napi rimarkansapa: “Kay runaka TataDiosta piñachiykan. Iden Tata Diosshinakanayashpa kay unkuduta willashkatukuy uchankunamanta perdonananta.Tata Diosllami atipan uchakunataperdonayta.”

22

kuna Jesuska chayta yacharkan.Chayrayku willarkansapa:—¿Imapatí washanchawaykankichi?

23Ñuka kay unkuduta ishkay layataatipayman willayta. Munashpayniwillayman: “Uchaykikunamantaperdonayki.” Chaymanta willayman:“Atarimushpa puriy.” Allita puriptin

nita. 24

sha. Alliyachiptini yachankichi ñukasielumanta shamudu runa kanaynita.

nita.Chayta rimashkanwasha Jesuska chay

mana kuyuy atipak runata willarkan:—¡Atarimuy! Kamillaykita apashpa

wasikiman rillay.25Chashna Jesus willaptinna chay

unkudu runaka utkakushpa alliyadunaatarimurkan chay aypa runakunakawaykaptinkuna. Atarimushpa chaysirishkan kamillanta apishpa wasinman

rirkan. Sukaman kushikushpa rirkanTata Diosta alabaypi.

26

tinna tukuy kawak runakuna sukamanalmirashpankuna Tata Diosta sukamanalabarkansapa.pankuna willanakurkansapa:—Kunanka almirana layakunata

kawashkanchisapa.

Jesus Levita willarkan paywan tantalla purinanpa.

(Mt 9.9-13; Mr 2.13-17)27

washa suk llaktaman Jesus rirkan.Chaypi chayashpa suk kullki kobrakukrunawan kawanakurkan. Chay runaka*karkan. Paypa shutin karkan Levi.Levika kullki chaskikunan mesa ladunpitiyaridu karkan. Payta kawashpanaJesuska willarkan:—Shamuy, ñukata katiway.28Chashna Jesus willaptinna Levika

tiyaridu kashkanmanta atarirkan. Paykatukuy chay kullki kobrakushkantasakishpa Jesuswan tantalla purirkandisipulun kananpa.

29Suknin diya Jesusta sukamankuyashpa Levika suk estata rurarkanwasinpi. Chay estata rurashpa Levika

sinkunatapish konvidarkansapa. Jesuskadisipulunkunawan chay runakunawantantalla suk mesallapi mikurkansapa.30Chaypina fariseo runakuna Tata

nawan Jesusta kawarkansapa.Paykunaka Jesuspa disipulunkunatakallarirkansapa yuyayta. Willarkansapa:—¿Imapatí kankunaka kobrakuk

runakunawan uchasapa runakunawantantalla mikuykankichi upyaykankichi?

31

kuna Jesuska willarkansapa:

5

140

—Sanu runa mana ampik runatamaskanchu mana unkudu kashpa.Unkudu runa ampik runata maskanalliyayta munashpa. Kankuna mana allirurak runakuna kashpaykichi unkudurunakunashina kawsankichi. 32Ñukashamushkani tukuy uchasapakunatakayak. Manami shamushkanichu manauchayuk yuyanakuk runakunata kayak.

Runakuna Jesuspa disipulunkunata repararkansapa mana

mikunata sasiptinkuna.(Mt 9.14-17; Mr 2.18-22)

33Chashna Jesus yachachikuptinrunakuna piñakushpa willarkansapa:—Juanpa disipulunkuna chaymanta

fariseokunapa disipulunkuna churadu

rayku mana nimata mikunsapachu.Sukaman orashpankuna kawsansapa.Kanpa disipuluykikunaka tukuy layatamikushpa upyashpankuna kawsansapa.

34Chashna willaptinkuna Jesus kayejempluta willarkansapa:—Suk funsiata rurashpaykichi

noviowan tantalla kashpaykichikushikushpa mikunkichi. Manakasaranan diyachu konvidadukunakasasinsapa. 35Funsia tukuptinna novio

nata mikunata mana mikunkasapachu.36Chashna Jesus yachachikushpa

chikan ejemplutapish willarkansapa:—Mana ni pi mushuk llachapata

chu. Chashna mushuk llachapatatipiptin wakllidu kiparin. Chaymantamawka llachapapika mushuk retasomana allichu rikurin.

37Mana ni pi churanmanchu llulluvinuta mawka vinu churana kapachupi.Chaypi churaptin llullu vinu timbushpamawka kapachuta pachyachinman.Kapachu llikikuptin vinuka usunman.

Chay llikikudu kapachupish wakllidukiparin. 38Chayrayku llullu vinutamushuk vinu churana kapachupichuransapa ama vinu usunanpa. Ñukapa

nami. Kankunapa yachachikunaykichikamawka kapachushinami. Chayraykuyachachikuptini mana munankichichukasuwayta. 39

naykichi mawka vinushina kaptinchayllata munankichi. Chayrayku mana

nita mushuk vinushina kaptin.

Samana diya Jesuspa disipulunkuna tipi triguta

pallarkansapa.(Mt 12.1-8; Mr 2.23-28)

6 1Chaymanta suk *samana diyaJesus disipulunkunawan suk

llaktaman rirkansapa. Rishpankuna*trigu chakra chawpinta purirkansapa.Chaypina Jesuspa disipulunkuna trigutatipishpankuna makinkunapi ishkushpamikurkansapa. 2Chayta kawashpankuna*fariseokuna willarkansapa:—¿Imapatí disipuluykikuna samana

diya kaykaptin triguta pallaykansapa?Chayta rurashpa *nankunata mana kasuykansapachu.

3Chashna fariseokuna willaptinkunaJesuska willarkansapa:—¿Manachu leyishkankichi ñawpa

kamachikuk David rurashkanta? Sukdiya payka purikmasinkunawansukaman purishpankuna yarkarkansapa.4Yarkaymanta kashpa *Tata Diospawasinpi yaykurkansapa. ChaypiDavidka mikurkan Tata Diospa churadupankunata. Purikmasinkunatapishkararkan. Chay laya pankunaka*saserdotekunallapa karkan. Chayta

kansapachu.

5 6

141

nankunata. 5Ñuka sielumanta shamuduruna kashpayni allita yachachiykichi

kichipa nishpa.

Jesus suk kaspirayadu makiyuk runata alliyachirkan.(Mt 12.9-14; Mr 3.1-6)

6Chaymanta suknin samana diya

kan. Chaypina kashkan kallarirkanyachachikuyta. Chay wasipika sukkaspirayadu alli ladu makiyuk runakarkan. 7Chaypina Moisespa killkaduntayachachikuk runakuna fariseokunawansukaman Jesusta chapapayarkansapa.Kawanayarkansapa samana diya chayrunata alliyachinkachu manachu nishpa.Paykunaka awtoridarkunapi Jesustasukaman chatanayarkansapa samanadiya unkuduta alliyachiptin. 8Jesuskayacharkan chatanayaykanankunata.Chaypina paykunata mana manchashpachay kaspirayadu makiyuk runatakawillarkan:—

napi shayarik.Chashna Jesus willaptin payka

shayarik rirkan. 9Chawpinkunapishayariptinna Jesuska chay chatanayakrunakunata willarkansapa:—Ñuka kankunata tapuykichi:

Moisespa killkadunpi ¿imatatíwillawanchisapa? ¿Willawanchisapachu

chikunapa? ¿Samana diya suk runataalliyachinchimanchu? ¿Suk runatakawapayanchimanchu wañunanpa?

10Mana nimata ayniptinkuna Jesuskatukuy chay chatanayak runakunatasukta sukta kawarkansapa. Chaypinachay kaspirayadu makiyuk runatakawillarkan:—Makikita chutachiy.

Chay runa Jesusta kasushpa makintachutachishkan oras alliyarkan. 11Jesus

nayak runakuna kawashpankunasukaman piñakurkansapa. Chaypinasukwan sukwan willanakurkansapa:—¿Imatatí rurashunchisapa kay

runataka?

Jesus chunka ishkay disipulunkunata akllarkan.

(Mt 10.1-4; Mr 3.13-19)12Chaymanta suk diya Jesus suk

urkuman rirkan orak. Chay urkupi tutaentero Tata Dioswan parlarkan. 13

manta punchawyaptin ladunman tukuydisipulunkunata kayarkansapa. Tukuypaykunamanta chunka ishkayta

napa. Chay aklladu disipulunkunataka

nankunapa. 14Suk aklladu disipulunkarkan Simon.chirkan Pedru kananpa. Chaymantakarkansapa Simonpa wawkin Andres,Santiago, Juan, Felipi, Bartolome,15Mateo, Tomas. Chaymanta suk karkanAlfeopa wambran Santiago. Chaymantasuk karkan Simon. Payka *romanogobiernuta mana munarkanchu nimakasuyta. 16Chaymanta suk disipulunkarkan Santiagopa wawkin Judas. Sukkarkan Judas Iskariote. Payka suktiempu washan Jesusta rantikurkanwañuchinankunapa.

Jesus aypa unkudurunakunata alliyachirkan.

(Mt 4.23-25)17Chay chunka ishkay disipulunkunata

akllashkanwasha chay urkumanta sukpampayninman Jesuska paykunawantantalla urayamurkan. Chay pampapiaypa runakuna Judea partimantaJerusalen llaktamanta atun kocha

6

142

ladunpi Tiro Sidon llaktakunamantapishtantanakurkansapa. Chay aypa runakunarirkansapa Jesusta uyarinankunapa.Aypa unkudukunapish rirkansapa Jesusalliyachinankunapa. 18,19Chaypina kikin

nata alliyachirkansapa. Supaykuna

kansapa. Aypa runakuna Jesusta

manta alliyayta munashpankuna.

Jesus disipulunkunata yachachirkansapa imashnami

kushikushpa kawsankasapa nishpa.(Mt 5.1-12)

20Chaymanta tukuy chay ayparunakunata alliyachishkanwashaJesuska disipulunkunata chapashpawillarkansapa:—Mana nimayuk kashpaykichipish

kushikuypuru kankichi. KankunamiTata Diospa mandunpi kawsaykankichi.

21

paykichipish kushikuypuru kankichi.Tata Dios kankunata saksachishunkichi.

kichi kushikuypuru kankichi. Tata Dioskushichishuptikichi asikunkichi.

22Ñuka sielumanta shamudu runamikani. Runamasikichi kankunatasukaman ñukarayku chiknishuptinkunaTata Dios kushichishunkichi. Paykuna

kunamanta karkushuptikichi Tata Dioskushichishunkichi. Ñukarayku runakuna

pish Tata Dios kushichishunkichi.23Chashna chiknishuptikichipishsukamanlla kushikuychi. Yachankichi

chita. Chay chiknishuknikichipa ñawpaawilunkunapish idenllata Tata Diosparimananta yachachikuk runakunatachiknirkansapa.

24Kankuna tukuy layayuk kaptikichillakichiykichi. Kay tiempullapa

kichi.25

chi llakichiykichi. Suk tiempukamanyarkankichi.

chi llakichiykichi. Suk tiempukamanllakishpa kawsankichi.

26Tukuy runakuna kankunata

chi. Paykunapa ñawpa awilunkuna

kuk runakunata.

Jesuska disipulunkunata yachachirkansapa chiknik

runakunata kuyanankunapa.(Mt 5.38-48; 7.12)

27Jesuska yachachikuypi katishpawillarkansapa:—Kankuna kreyiwak runakuna

kaptikichi allita yachachiykichi. Tukuychiknishuknikichi runakunata kuyaychi.Paykunata yanapashpalla kawsaychi.28Tukuy mana alli yuyashuknikichi

chi.

kunapa.29Suk runa chiknishushpa uyaykipi

sakmashuptinka ama kutipaychu. Sukladu uyaykitapish kuy sakmashunanpa.Suk runa sakuykita kichushuptikikaama michaychu kamisaykitapishapananpa. 30Pipish kashpa suk imatamañashuptiki ama michashpalla kuy.Chaymanta suk runa imaykita

chu. 31

naykichipa. Chashnashina kankunapish

chi.

6

143

32

nallata kuyashpaykichika Tata Diostamana kushichiykankichichu. Tukuy

nallata kuyansapa.33

shinalla kawsankichi.

chichu.pish kuyanaykichilla tiyan.

34Chaymanta kankuna kullkikichitakutichikuk runakunallata prestadukushpaykichika Tata Diosta manakushichiykankichichu. Tukuy uchasapa

pankuna.35

kichitapish kuyanaykichilla tiyan.Tukuy runakunata yanapanaykichitiyan. Pipish kaptin suk imatamañashuptikichika kuychilla amakutichishunanta yuyashpa. Kankunatukuy pi kuyashpa kawsaptikichi TataDios sukaman yanapashunkichikushichishunkichi. Paymi sukamanyachaysapa kashpa tukuy mana allirurak runakunata tukuy mana kuyakukrunakunata kuyashpalla yanapan.Chashna kankuna Tata Diosshina

chika paypa wambrankuna kankichi.36Tata Diosnikichi tukuy runakunatallakichishpa yanapan. Chashnashinakankunapish Tata Diospa wambrankunakashpaykichi payshina llakichikukrunakuna kaychi.

Jesus disipulunkunata yachachirkan ama ni pita

yuyanankunapa.(Mt 7.1-5)

37Chaypina Jesuska yachachikuyllapikatishpa willarkansapa:

—Ama ni pita washanchashpayuyaychichu. Kankuna mana ni pitayuyaptikichi Tata Diospish kankunapaallillata yuyanka. Chaymanta ama nipita chiknishpa kastigachinayaychichu.Mana kastigachinayaptikichi Tata

kichichu. Tukuy pita perdonanaykichitiyan. Chashna perdonaptikichi TataDios kankunatapish perdonashunkichi.38Pitapish kaptin mana michashpayanapaychi. Chashna mana michashpa

shunkichi. Kankuna runamasikichita

tapish rurashunkichi.39Chashna Jesus yachachikushpa suk

ejempluta parlachikurkan:—Suk runa mana kawakuk kashpa

mana kawakukmasinta mana ni maytaatipanchu pushayta. Pushanayashpakasuk rarkapi ishkantin urmanmansapa.Kankuna mana kreyiwashpaykichikaiden mana kawakuk runakunashinakankichi.

40Suk disipulu maestrunmanta manaashwan alli yachakchu. Disipulu allitayachakushpa maestrunshinalla yachan.Chayrayku ñuka yachachikuptini allitauyariwaychi kankunapish allitayachanaykichipa.

41

yashpaykichi ñawinpi kaspi tiyapukrunashina kankichi. Ñawikichipi suk

chipa ñawinmanta takshasillu susyatasurkuyta. Chaykamanka kikikichipañawikichipi kaspi tiyaykaptin mananima mallinkichichu.

42Kankunapa ñawikichipi kaspitiyaykaptin ¿imashnatí animukunkichiwawkikichita willayta: “Ñuka

yani” nishpa? Kankuna allipi tukushpa

6

144

mana allikunata ruraykankichi.Chayrayku uchallikuykankichi.Kikikichipa ñawikichimantara kaspitasurkushpara wawkikichipa ñawinmantataksha susilluta atipankichimansurkuyta. Uchaykichita sakishpakawsashpaykichira wawkikichitaatipankichi yanapashpa yachachiyta.

Jesus yachachikurkan wayuchakuk kaspipa ejemplunta.(Mt 7.17-20; 12.34-35)

43Jesuska yachachikuyllapi katishpawillarkansapa:—Tukuy allima kaspi sukaman

allimata wayuchakun. Mana alli kaspikamana valekta wayuchakun. 44Tukuy alliwayuchakuk kaspitami wayunmantariksinchi. Kashayuk kaspika manawayuchakunchu *igo wayuta.

kunchu uva wayuta.45Chashnami alli yuyayuk runa

allikunallata rimashpa kawsan. Manaalli yuyayuk runaka mana allikunatarimashpa kawsan. Rimananllamantariksinchi suk runata alli yuyayukchumanachu nishpa.

Jesus ishkay laya wasikunapa ejemplunta yachachikurkan.

(Mt 7.24-27)46

llapi katishpa chay runakunatawillarkansapa:—

paykichika ¿imapati “Maestru, Maestru”niwankichi? 47Mash uyariwaychi. Suk

chipa maykan runami ñukamanshamushpa kasuwashpa willanaynitaruran.

48Suk runa alli yuyayuk kashpawasinta ruran sinchi allpapi ukutaaspishpa. Payka uku aspidupi pirkata

churaptin alli ruradu wasi kiparin. Yakuuntaptin sukaman kallpaptinpish chaywasi mana nima tikranchu alli ruradukashpa. Kankuna willashkaynita allitarurashpa kawsashpaykichika sinchiallpapi wasinta rurak runashinakankichi. 49Chaymanta suk mana alliyuyayuk runa wasinta mana ukutaaspishpa ruran. Chaymanta tamyaptinyaku untaptin sukaman kallpaptin chaywasika urman mana alli ruradu kashpa.Kankunaka willashkaynita manarurashpaykichika iden mana alliwasinta rurak runashina kankichi.Yuyaynikichi kunanlla wakllin.

Jesus romano kapitanpa wiwachunta unkuyninmanta alliyachirkan.

(Mt 8.5-13)

7 1

kanwasha Kapernaum llaktamanJesuska rirkan. 2Chay llaktapi tiyarkan*romano gobiernupa soldadukunapakapitannin. Paypa tiyarkan alli kuyaduwiwachun. Chay wiwachunka fatalunkudu kashpa wañunayaykarkan.3Chay kapitanka yacharkan Jesus aypaunkudukunata alliyachiykananta.Chayta yachashpa *judiyu *nata kacharkan Jesusta willanankunapawasinman shamunanpa wiwachuntaalliyachik. 4Chay ansianukuna Jesusta

sapa rinanpa chay kapitanpawiwachunta alliyachik. Willarkansapa:—

naykipa. 5Payka romano kaykashpapish

washkasapa.kuna wasita rurachishka.

6Chashna willaptinkunana chay

wan rirkan. Manarapish wasinpi

nata kacharkan Jesusta willak:

6 7

145

—Maestru,shi wasinpi chayanaykipa. 7Manashinimachu payka kanwan parlananpaka.Chayrayku judiyu ansianukunallatakachashka willashunanpa wiwachuntaalliyachipunaykipa. Karullamantashiwillaptiki wiwachunka alliyanka.8Kashnami willachishunki: “Tata Diosmikantaka kamachishunki. Ñukapapishtiyan kamachiwakninikuna. Paykunakamachiwaptinkuna kasunayni tiyan.Chaymanta ñuka soldadukunatakamachiptini paykuna kasuwansapa.Suk soldaduta suk mayman rinanpawillaptini rin. Sukta shamunanpawillaptini shamun. Suk wiwachuyniimatapish rurananpa willaptini ruran.Chayrayku karullamanta wiwachuynitaalliyachipay.”

9Chay kapitan willachishkantauyarishpa Jesuska sukaman almirarkan.Chaypina chay aypa katik runakunatachapashpa willarkansapa:—Allita willaykichi.

sinikunamanta mana niman suk runakay romano kapitanshina ñukatakreyiwankichichu.

10Chashna Jesus willaptinna chaykapitan kachashkan runakunakakutirkansapana. Kapitanpa wasinpichayashpankuna tarirkansapawiwachuntaka alliyadutana.

Jesus suk viyuda warmipawawanta wañushkanmanta

kawsachimurkan.11Jesus chay kapitanpa wiwachunta

alliyachishkanwasha Nayin llaktamanrirkan. Chay llaktaman Jesuswantantalla disipulunkuna chaymanta ayparunakuna rirkansapa. 12Jesus chayllaktapi chayashpa kawarkan sukwañuduta pampak pushaykaptinkuna.Chay wañudu karkan viyuda warmipachaylla wawan. Chay viyudata

llakichishpa aypa llaktamasinkunatantalla riykarkansapa wañudutapampak. 13Chaypina Jesuska chaywarmita kawashpa sukamanllakichishpa willarkan:—Amana wakakuynachu.14Chashna chay warmita willashpa

Jesuska wañuduta laduncharkan.Chaypina wañuduta pushaykakrunakunaka shayarirkansapa. Jesuswañudupa kamillanta llankashpawillarkan:—Wambrayni, atarimuyna.15Chashna willaptin chay wañudu

waynaka kawsamurkan. Tiyarimushpakallarirkan rimakuyta. Chaypina Jesuskachay kawsachimushkan waynatamamanta kurkan. 16

nana tukuy chay aypa runakuna sukamanmanchakurkansapa.pankuna willarkansapa:—Kay wañuduta kawsachimushpa

Jesuska sukaman alli yachachikuk runami.Sukkunaka rimarkansapa:—

wakninchikuna.17Tukuy Judea partipi kawsak

runakuna yacharkansapa Jesus chaywañudu waynata kawsachimushkanta.

Juan Bawtista yachanayarkan Jesus Tata Diosmanta shamudu runachu

manachu nishpa.(Mt 11.2-19)

18Chaypina Juanpa disipulunkuna paytawillarkansapa Jesus ruraykananta aypaalmirana ruranata. Chayta yachashpaJuanka ishkay disipulunkunata kayarkan.19Paykunata Jesusman kacharkansapayachanayashpa pay Tata Diosmantashamudu runachu manachu nishpa. Manapay kaptinka chikanta shuyanankunapa.

20Juanpa disipulunkuna Jesusta tapukrirkansapa. Ladunchashpankunawillarkansapa:

7

146

—kasapa tapukniki: ¿Kanchu deveras TataDiosmanta shamudu runa kanki? Manakan kaptikika chikanta shuyashasapa.

21Mana aynishpara chay diya Jesuskaaypa runakunata unkuyninkunamanta

sapa. Chaymanta supay unkuchishkanrunakunata alliyachiykarkan.Chaymanta aypa mana kawakukrunakunapa ñawinkunata alliyachiptinallitana kawakurkansapa. 22Chayrikchak laya unkuyuk runakunataalliyachishkanwasha Jesuska chayishkay runakunata willarkansapa:—Rillaychi Juanta willak tukuy

chita. Willaychi mana kawakuyatipakkunata alliyachishkaynita.Willaychi mana puriy atipakkunata

kaynita. Ñuka alliyachiptini uparunakunapish uyarikunsapana.Chaymanta willaychi wañudukunatakawsachimushkaynita. Ñuka tukuy

kanisapa Tata Dios salvakuk kananta.23Chaymanta Juantaka willaychi pipishkashpa mana pinkakushpa ñukata allitakreyiwashpa kushikuypurumikawsanka.

24Juanpa disipulunkuna kutiptinkuna

nata willarkansapa:—¿Imatatí chunlla pampapika

rishkankichi kawak? ¿Rishkankichichupintuta wayra kuyuchiptin kawak?25Mana chayta kawak rishpaykichika¿imatatí rishkankichi kawak? ¿Allimallachapayuk runatachu? Kankunakayachankichi allima llachapayuk

kukkunapa wasinkunallaman. 26¿tatí rishkankichi kawak? ¿kuk runatachu? Ariya, deverasmi

rishkankichi alli yachachikuk runatakawak.namanta ashwan alli yachachikukmi.

27Tata Dios killkadunpi Juanparimarkan:kukta kachasha tukuy runakunatawillananpa kachamushkayni runataallita chaskinankunapa.”

28Allita willaykichi.kuk Juanka tukuy runakunamantaashwan alli yachakmi. Chashna Juanashwan alli yachak kaykaptinpish TataDiospa mandunpi mana nima yachakyuyanakuk runakuna Juanmantaashwan yachaysapakunami.

29

pankuna aypa runakuna yacharkansapaTata Dios alli rurak kananta. Romano

kurkansapa. 30*Fariseo runakunawan

kuk runakuna mana munashkasapachuTata Dios nimapi yanapanankunapa.

chu bawtisakunankunapa.31Chaypina Jesus yachachikuyllapi

katirkan:—¿Imashnatí yachachiykichiman?

¿Ima ejempluwantí yachachiykichiman?32Kankunaka plasapi tiyarishpa pukllakwambrakunashinami kankichi.Paykunaka pukllakmasinkunatakaparikunsapa: “Ñukaykuna kenata

kankichichu. Llakinapa laya kantuta

kichichu.”33

shina mana nimawan agradakunkichichu.Juan mana panta mikuptin mana vinutaupyaptin rimankichi supayuk kananta.34Ñuka sielumanta shamudu runamikuptini upyaptini kankuna rimankichimikundero upyandero kanaynita.

7

147

napa romano awtoridarkunapa kullkichaskikuk runakunapa purikmasinkunakanaynita. 35

pish willaykichi: Tukuy pi allita rurashpakawsashpankuna runamasinkunatakawachinsapa yachaysapa kanankunata.

Suk fariseo runa Jesusta konvidarkan wasinpi

mikuk rinanpa.36Chaymanta suk fariseo runa Jesusta

konvidarkan wasinpi rinanpa mikuk.Chashna konvidaptin Jesuska rirkan.Chaypina mesapi mikuykarkan. 37Chayfariseopa llaktanpi suk waynanderawarmi kawsarkan. Chay warmikayacharkan chay fariseopa wasinpi Jesuschayashkanta. Chaypina rirkan Jesustatarik. Suk yurak rumimanta ruradubotellapi mishkilla asnak wirataapashpa Jesusta laduncharkan. 38Chaywarmika kumurayashpa Jesuspa chakinkuskapi wakakurkan. Sukamanwakakushpa ñawin illiwan Jesuspachakinta mayllapurkan.

kan. Chaymanta chay mishkilla asnakwirata Jesuspa chakin sawapi icharkan.

39Chayta kawashpana chay konvidakfariseoka shunkun ukullapi rimarkan:“Kay Jesuska deveras Tata Diosparimananta yachachikuk runa kashpakakay warmita riksinman uchasapakananta.”

40Jesus yuyayninta yachashpawillarkan:—Simon, suk imata willanayayki.Chaypina chay fariseoka aynirkan:—Maestru,

paka willaway.41Chashna chay fariseo runa

willaptinna Jesuska willarkan:—Ishkay runakuna suk patronmanta

kullkita prestadu surkurkansapa. Suk

runa surkurkan pichka pachak kullkita.Sukka surkurkan pichka chunkallata.42

kunapa willaptinna mana nima

kunapa. Paykuna mana kutichiyta

nankunapa. Kunanka willaway.¿Maykan kullkita debikuk runatí chaypatrontaka ashwan allita kuyan?

43Chashna Jesus willaptinna Simonkawillarkan:—Ñukaka yuyani chay ashwan aypa

kullkita surkushkan runa ashwan allitapatronta kuyananta.Chashna willaptinna Jesuska

willarkan:—Allitami ayniwashkanki.44Chaypina Jesuska chay warmita

chapashpa Simonta willarkan:—¿Kawashkankichu kay warmi

chakinita mayllaptin?

chu chakinita mayllanaynipa. Kaywarmika ñawin illiwan chakinitamayllapashka.wan chakichipashka. 45Kanka mananima muchawashkankichu. Kay

tapacha chakinipi muchawashka.46Chaymanta kanka mishkilla wiratamana nima umaynipi ichashkankichu.Kay warmika chay mishkilla asnakwirata chakini sawanpi ichashka.47Payka yachan tukuy uchankunataperdonanaynita. Chayrayku sukamankuyawashpa chakinita mayllapashka.Kanka yuyanakunki pishillata uchayukkanaykita.chu perdonanaynipa. Chayrayku manayakachu kuyawanki.

48Chashna Simonta willashpa Jesuskachay warmitaka willarkan:—Uchaykikunamanta perdonayki.

7

148

49Chashna Jesus willaptinnakonvidadu runakuna sukwan sukwantapunakurkansapa:—¿Imashnatí kay runaka atipan

uchakunata perdonayta? Tata Diosllamiatipan uchata perdonayta.

50Chayta uyarishpana Jesuska chaywarmitaka willarkan:—Kanmi tukuy shunkuykimantapacha

kreyiwashkanki. Chayrayku tukuyuchaykita perdonani. Kushikushpanarillay wasikiman.

Warmikuna Jesusta yanaparkansapa.

8 1

napi yachachikuypi purirkan.Payka tukuy runakunata willarkansapaTata Dios sukaman alli kamachikukkananta.kunaka paywan tantalla puriksapa.2Jesus unkuyninmanta alliyachishkan

sapa. Sukkunata alliyachirkansapasupaykunata llukshichishpa. MariyaMagdalenapish Jesustaka katirkan.Paymanta Jesuska kanchis supaykunatallukshichirkan. 3Chaymanta suk warmiJuana Jesusta katirkan. Juanapakusanpa shutin karkan Kusa. Chay runaKusa karkan sinchi awtoridar*Herodespa atun wasinpi kamachikuk.

kuna.

Jesus tarpudu murukunapa ejemplunta yachachikurkan.

(Mt 13.1-9; Mr 4.1-9)4Jesus yachachikuypi puriptin aypa

sapa kawanayashpankuna. Chay ayparunakuna tantanakuptinkuna Jesuskasuk ejempluta parlachirkansapa:

5—Suk runa rirkan tarpukuk.nata shikwashpa tarpuptin sukkunaurmarkansapa ñanpi. Chay ñankasukaman sarudu kashpa sinchi allpakarkan. Chay sinchi allpapi murukunaurmaptin pishkillukuna mikurkansapa.6Suk murukuna urmarkansapa rumisapaallpapi. Chay rumisapa allpapimurukuna urmaptin tipillata wiñarkan.Chaymanta chakirkansapa mana ñupuñupu allpa kaptin. 7Suk murukunaurmarkansapa kashasapa kiwa ukunpi.Chaypi wiñaykaptinkuna chaykashasapa kiwakuna makarkansapachakinankaman. 8Suk murukunaurmarkansapa allima allpapi.naka sukaman allimata wiñashpaaypata wayuchakurkansapa. Sukmurumanta pachakta wayuchakurkan.Chaykunata yachachishpankuna

sapa:—Kankuna uyarikuk kashpaykichika

chi.

Jesus disipulunkunata willarkansapa imaraykumi

ejemplukunawan yachachikuykarkan nishpa.

(Mt 13.10-17; Mr 4.10-12)9

pankuna tapurkansapa:—¿Imatatí yachachiwanayankisapa

chay muru tarpudupa ejemplutawillawashpaykisapa?

10Chashna tapuptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Tata Dios yachachishuykankichi

paypa mandunpi yaykunaykichita. Manara

shuykankichina.nata ejemplukunata yachachinisapa

7 8

149

shina kiparinankunapa. Uyarishpapishmana uyarikukshina kiparikunankunapa.

Jesus yachachikurkan runakuna rikchak laya allpashina kanankunata.

(Mt 13.18-23; Mr 4.13-20)11Jesuska yachachikuyllapi katirkan:—Kashna chay ejemplu riman: Tata

Diospa rimananka murukunashinami.12Chaymanta aypa runakuna Tata Diosparimananta uyarishpapish mana allitachushunkullikunsapa. Chay runakunakasarudu sinchi allpashinami. Supay chaymurukunata mikuk pishkillukunashinallullachishpa pantachichin ama Tata Diostakreyishpa salvadu kanankunapa.

13Tata Diospa rimananta kushikuypuruchaskik runakunaka rumisapa allpapiurmak murukunashinami. Chashnakushikuypuru kreyishpankunapish manasapiyukshina kashpana suk tiempullataTata Diosta katinsapa. Paykunaka nanayta

chu Tata Diosta katiyta.14Chaymanta suk runakuna Tata

Diospa rimananta uyarishkankunamantatipimanta tipimanta munanankunallatarurashpa kawsansapa. Kullkiyashpavanidarkushpalla kawsansapa. Chaylaya runakunaka iden kashasapa allpapiwiñak murukunashinami. Mana nimawayuchakunsapachu.

15Chaymanta suk runakuna Tata Diosparimananta tukuy shunku uyarishpakasushpa kawsansapa. Paykunaka alliallpapi urmadu murukunashinami. Aypatawayuchakuk murukunashina tukuyshunku Tata Diosta kreyishpa manashaykushpa kawsansapa.

Jesus alkusapa ejemplunta yachachikurkan.

(Mr 4.21-25)16

kuyllapi katirkan:

—Suk alkusata apichishpa mesapichuranchisapa tukuy wasipi yaykukrunakuna kawakunankunapa. Mana ni pialkusata apichishpa pakanchimanchu sukollawan wichkashpa. Nima kawitu sikinpipakanchimanchu. 17Chay apichidu alkusamesapi churadu yachachikunaynishinami.Yachachikunayni tukuy runakunatariksichin upallalla rimashkankunatapakakudu rurashkankunata. 18Chayraykuyachachikunaynita allita uyariychi. Allitakreyiwashpa kawsaptikichi Tata Diosashwanta yanapashunkichi ashwantayachanaykichipa. Mana allita kreyiwashpakawsaptikichika Tata Dioska chay tipiyachashkaykichita kichushunkichi.

Jesuspa maman wawkinkunawan rirkansapa kawak.

(Mt 12.46-50; Mr 3.31-35)19Jesuspa maman wawkinkunawan

rirkansapa payta kawak. Chaypinapaykunaka mana atiparkansapachu Jesusta

napi yachachikuykaptin. 20Chay runakunaJesustaka willarkansapa:—Mamaykiwan wawkikikunami

yashpa.21Chaypina Jesuska willarkansapa:—Tukuy Tata Diospa rimananta

uyarishpa rurashpa kawsak runakunamiñukapa wawkinikuna mamaynikuna.

Jesus sinchi wayrata sampayachirkan.

(Mt 8.23-27; Mr 4.35-41)22Chaymanta suk diya atun kanowapi

Jesuska disipulunkunawan tantallayaykurkansapa.nata willarkansapa:—

chi.Chashna Jesus willaptinkunana

kallarirkansapa chimbayta. 23Chay

8

150

kochata chimbaykaptinkunana Jesuskapuñurkan. Puñuykaptinna sinchi wayratiyarkan. Sukaman sinchi wayrawan

yanankaman. 24

naka manchakushpankuna Jesustakarikchachishpa willarkansapa:—¡Maestru, mash kaway! ¡Ñami

suminayaykanchisapana!Chaypina Jesuska atarimushpa chay

sinchi wayrataka chay olaskunatakawillarkan sampayananpa. Chaypinachay wayraka sampayarkan.

25Wayrata sampayachishkanwashaJesuska chay disipulunkunatakawillarkan:—¿Ariya manarachu allitara

kreyiwankichi?Chaypina disipulunkunaka sukaman

manchakushpa almirashpankunatapunakurkansapa:—¿Pití kay runaka? ¡Wayrata yakuta

willashpalla sampayachin!

Jesus alliyachirkan supay unkuchishkan runata.(Mt 8.28-34; Mr 5.1-20)

26Jesus disipulunkunawan chaykochata chimbashpa chayarkansapaGerasa partipi. Gerasa karkan Galileaparti kocha chimbaman. 27Chaykanowamanta Jesus urayaptinna llaktaladunmanta suk supayadu runaladuncharkan. Unay tiemputana chayrunaka mana llachapayuk mana nimawasipichu kawsarkan.kuna pampanankuna machaykunapikawsarkan. 28-29Aypa kuti supayka chayrunataka yanaparkan mana allitarurananpa. Llaktamasinkuna aypa kutiwaskawan kadenakunawan chay runapamakinta chakinta wataksapa. Chashnawataptinkuna chay runaka tipiklla.Supayka chunlla machaykunamanpaytaka pushak.

Chaypina chay supayadu runaladunchaptin Jesuska supayta willarkanchay runamanta llukshinanpa. Chashnawillaptin chay runaka manllaybatakaparikushpa Jesuspa ñawpakninpikunkurikushpa willarkan:—¡Kanka sielupi kawsak Tata Diospa

wambran kaykashpayki ama ñukataamichiwaychu! ¡Roygayki ama ninamankachawanaykipa!

30Chashna chay runa willaptinnaJesuska tapurkan:—¿Ima shutiti kanki?Chaypina payka aynirkan:—Legion shutimi kani.Chay runaka chashna willarkan aypa

supaykuna paypi kawsaptinkuna.31Chaypina chay supaykuna

willarkansapa ama kachanankunapamana tukuyniyuk nina rawray ukuman.

32Chay chunlla urkupi aypakuchikuna tiyarkan.

napa. Chashna roygaptinkuna Jesuskaalmitirkansapa. 33Chaypina chay

pankuna rirkansapa kuchikunapiyaykuk. Paykunapi yaykuptinkunanasukaman kallpashpankuna urkumantasinkushpa yakupi sipikurkansapa.

34Chayta kawashpana chay kuchikuna

kansapa. Kallparkansapa tukuy llaktapichakrakunapi kawsak runakunatakawashkankunata parlachikuk.35Chayta uyarishpankuna tukuyrunakuna rirkansapa kawak sipikudukuchikunata. Chayashpana tarirkansapaJesuspa ladunpi tiyariduta chay aypasupayuk kashka runata. Payka allillachapakudu alliyaduna karkan. Payta

kansapa. 36Chaypina chay kawakrunakuna parlachirkansapa Jesus chay

8

151

kanta. 37Chaypina tukuy Gerasa partipikawsak runakuna manchakuypuruJesusta roygarkansapa chayllamantakutinanpa. Chashna roygaptinkunanaJesuska kanowapi yaykurkan kutinanpa.38Rinayaykaptinna chay alliyadu runakaJesusta roygarkan paywan tantallarinanpa.tinna Jesuska willarkan:

39—Kutiyna wasikimanna. Chaypinatukuyta parlachikuy Tata Dioskuyashushpa alliyachishushkanta.Chashna Jesus willaptinna chay

sinkunata parlachirkan Jesusalliyachishkanta.

Jesus yawar unkuyuk warmita alliyachirkan. Chaymanta Jairopa

shipashninta kawsachimurkan.(Mt 9.18-26; Mr 5.21-43)

40Gerasa llaktamanta Jesuskakutirkan kocha chimbaman. Chay kochachimbanpi aypa runakuna Jesustashuyaykarkansapa. Chaypi chayaptinnachay llaktapi kawsakkuna sukamankushikushpa chaskirkansapa. 41-42Jesuskanowamanta llukshiykaptin suk runaJairo laduncharkan.nankuna wasipi kamachikuk karkan.Paypa chaylla wambran chunka ishkaywatayuk shipitas karkan.nin unkudu kaptin Jairoka Jesuspañawpakninpi kunkurikuk rirkan.Kunkurikushpa Jesusta roygarkanwasinman rinanpa. Jesus almitishpariykaptin aypa runakuna niti nitikatirkansapa.

43Chay aypa nitik runakunapachawpinkunapi suk unkudu warmitiyarkan. Chay warmika chunka ishkaywatatana yawar unkuywan kawsarkan.Tukuy kullkintana tukucharkandoktorkunata katishpa. Mana ni pi

alliyachiyta atiparkanchu. 44Chayunkudu warmika Jesusta washanmantaladunchashpa llachapan mañantallankarkan. Llankashkan ratuyawarninka tipikurkan. 45ChaypinaJesuska katiykak runakunatakatapurkansapa:—¿

chi?Chashna tapuptinkuna paykunaka

willarkansapa:—Manami ni pi llankashkaykisapachu.Chashna willaptinkuna Pedru Jesusta

willarkan:—Maestru, aypa runakuna laduykipi

kashpa sukaman nitishushpa kaytachayta tankanakushpankunallankashuykansapa.

46Chashna Pedru willaptinna Jesuskawillarkansapa:—

chi llachapaynita llankashkankichialliyachinaynipa. Chay llankawaktakañami alliyachishkanina. Chayraykutapuykaykichi pití llachapaynitallankashkankichi.

47

kuna chay unkuymanta alliyadu warmimana pakakuyta atiparkanchu. Rirkan

kuk. Chaypina willarkan:—Ñuka unkudu kashpa llachapaykita

naykita. Deverasna llachapaykitallankaptini alliyachiwashkanki.

48Chashna chay warmi willaptinnaJesuska willarkan:—Munanayni wambrayni, kanka

allita ñukata kreyiwashkaykiraykualliyachishkayki. Kunanka wasikimankushikushpa kutiy.

49Chashna Jesus willaykaptin Jairopawasinmanta suk runa chayarkan. PaykaJairotaka willarkan:

8

152

—Wambraykika ñami wañushkana.Amana wasikiman Jesustaka pushaynachu.

50Chayta uyarishpa Jesuska Jairotakawillarkan:—Ama manchakuychu. Tukuy shunku

ñukata kreyiway. Ñukami shipashnikitakawsachimusha.

51Chaymanta Jairopa wasinpichayashpankuna Jesuska manamunarkanchu katiykak runakunayaykunankunapa. Pedruwan JakobotaJuanllata yaykuchirkan. Chaymantashipashpa tatan maman yaykurkansapaJesuswan tantalla. 52Aypa runakunachay wañudu shipashpa sukamanwakakushpankuna velaykarkansapa.Jesuska paykunata willarkansapa:—Ama wakaychichu. Kay shipashka

manami wañuduchu. Payka puñuykanmi.53Chashna willaptinkunana chay

wakakuykak runakunaka Jesusta manakreyirkansapachu. Asikurkansapayachashpankuna chay shipash alliwañudu kananta.

54Chaymanta Jesus kuartupiyaykushpa wañuduta makinmantaapishpa sinchita willarkan:—Kuyanayni wambrayni, ¡atarimuy!55Chashna Jesus willaptinna chay

shipashka kawsamushpa atarimurkan.Chaypina Jesuska willarkansapa chayshipashta karanankunapa.

56Chayta kawashpankunana shipashpatatan maman sukaman almirarkansapa.Paykunata Jesuska willarkan sapa ama nipita parlachinankunapa shipashnintawañushkanmanta kawsachimushkanta.

Jesuska disipulunkunata kacharkansapa unkudukunata

alliyachinankunapa.(Mt 10.5-15; Mr 6.7-13)

9 1Chaymanta suk diya Jesuskachunka ishkay disipulunkunata

tantanachishpa atipachirkansapa

yachanankunapa runakunamantasupaykunata llukshichiyta. Allita

kunata alliyachinankunapa. 2Jesuskadisipulunkunata kacharkansapayachachikunankunapa Tata Dios allikamachikuk kananta. Kacharkansaparikchak laya unkuyuk runakunataalliyachinankunapa. 3Paykunatawillarkansapa:—Ama apaychichu bastonnikichita

chita nima kullkikichita nima sukllachapaykichita mudakunaykichipa.4

paykichi suk runapa wasinpi kipariychichikan llaktaman rinaykichi diyakaman.5Ichará chayashkaykichi llaktapikawsak runakuna wasinkunapi manachaskishunayankichimanchu. Paykuna

chi susyanta tapsishpa chay llaktamantallukshiychi. Chayta rurashpaykichipaykunata willaykankichi Tata Diosuchankunarayku kastiganankunata.

6Chashna Jesus kachaptinkunanadisipulunkunaka llaktan llaktanyachachikuypi purirkansapa.kurkansapa Tata Dios uchankunamantaperdonanankunata. Chaymanta rikchaklaya unkuyuk runakunata alliyachiypipurirkansapa.

Sinchi kamachikuk Herodes yacharkan Jesus aypa

unkudukunata alliyachiykananta.(Mt 14.1-12; Mr 6.14-29)

7-8Chaypina sinchi kamachikuk*Herodes uyarirkan Jesus rikchak layaruraykananta. Runakuna Jesusparimarkansapa:kanmanta kawsamushpa Jesuspitukushpa puriykan.sapa: “Ichará ñawpa alli yachachikukEliyas kawsamushpa yachachikuykan.”

8 9

153

Sukkuna rimarkansapa: “Kay Jesuskañawpa wañudu yachachikuk runakawsamushpa puriykan.” ChashnaJesuspa rimaptinkuna Herodes manayacharkanchu imatami yuyanka nishpa.

9Chaypina rimarkan:—Ñukami Juantaka wañuchirkani

umanta tipichipushpa. Ichará paynakawsamushka. Tukuy runakunapaypaka sukaman parlachikuykansapa.Chashna Herodes yuyaykushpa

Jesusta sukaman riksinayarkan.

Jesus pichka warankarunakunata kararkansapa.

(Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Jn 6.1-14)10Chay chunka ishkay disipulunkuna

unkudukunata alliyachishkankunamantakutishpankuna Jesusta rurashkankunataparlachirkansapa.kankunawasha Jesuska paykunallatapushashpa rirkan Betsaida llaktaman.11Chayman rishkanta yachashpana ayparunakuna katirkansapa. PaykunataJesuska kushikushpa yachachirkansapaTata Dios tukuy layapi alli kamachikukkananta. Chaymanta rikchak layaunkuyuk runakunata alliyachirkansapa.

12Chaypina chay chunka ishkay

kuna Jesusta willarkansapa:—Tukuy kay runakunata kachaysapa

rinankunapa llaktakunapi chakrakunapimaskak mikunankunata. Richunsapamaskak maypimi samankasapa nishpa.Kay chunllapika manami nima layamikuna tiyanchu.

13Jesuska mana rinankunapa

sapa:—Kankuna kay runakunataka

karaychi.Chaypina paykunaka willarkansapa:—

llukunallami ñukaykunapaka tiyan. Kay

mikuna mana aypa kaptin icharáriymansapa rantik kay aypa runakunatakaranaynikunapa.

14-15

kuna Jesuska willarkansapa:—

chishpa tiyachiychi.

kuna disipulunkunaka tukuy chay

kansapa.16Chaymanta Jesuska chay pichka

pansitukunata chay ishkay challwataapishpa sieluta chapashpa Tata Diostaagradesirkan. Chaypina chay pankunata

kunata kurkan chay aypa runakunatakaranankunapa. 17Tukuy paykunamikurkansapa saksanankunakaman.Mikushkankunawasha chunka ishkaysestukunapi disipulunkuna puchudumikunata tantachirkansapa.

Pedru rimarkan Jesus Tata Diosmanta shamudu

salvakuk runa kananta.(Mt 16.13-19; Mr 8.27-29)

18Chaymanta suk diya Jesuskadisipulunkunallawan suk chunllamanrirkansapa.kunamanta suchurishpa Tata Dioswanparlaykarkan. Orashkanwashadisipulunkunataka tapurkansapa:—¿

sapa?19Paykunaka willarkansapa:—Sukkuna rimansapa kanshi kanki

runakunata bawtisak Juan. Sukkunarimansapa kanshi kanki ñawpayachachikuk Eliyas. Chaymanta sukkunarimansapa ñawpa wañudu yachachikukrunashi kawsamushka nishpa.

20

kuna Jesuska tapurkansapa:

9

154

—¿Pi kanaynitatí kankunakayuyaykankichi?Chaypina disipulun Pedruka

willarkan:—Kanka Tata Diosmanta shamudu

salvakuk runami kanki.21Chashna Pedru willaptinna Jesuska

paykunata willarkansapa:—Mash uyariwaychi. Ama ni pita

willaychichu Tata Diosmanta shamuduruna kanaynita.

22Chaymanta willarkansapa:—Tata Diosmanta shamudu salvakuk

runa kaptinipish suk diya runakunapadesichiwankasapa. *kunapa *ansianunkuna, *napa kamachikukninkuna, Moisespakillkadunta yachachikuk runakunachikniwashpankuna wañuchiwankasapa.Paykuna wañuchiwaptinkuna kimsadiya ukun kawsamusha.

23Chaymanta Jesuska tukuy katikrunakunata willarkansapa:—Kankunaka disipuluynikuna

kanayashpaykichika kikikichipamunanaykichita sakishpa ñukatakasuwashpa kawsaychi. Chiknishukrunakuna wañuchishunayaptikichipishkada diya ñukallata katiwaychi.24Kankuna wañuymanta kishpinayashpa

chu mana tukuyniyuk ninamanta.

rayku runakuna wañuchishuptikichipishmana tukuyniyukta Tata Dioswankawsankichi.

25Suk runa rikchak laya tiyapuptinmana sielupi yaykushpaka yankapa kayallpapi tukuy layayuk kashka.nankuna mana nimapi yanapankachuninamanta kishpinanpa. 26Suk runakunañukata pinkakuwansapa.pish mana munansapachu. Chashnapinkakuwaptinkuna ñuka kay allpamanllipyak likidu ukupi shamushpayni chay

pinkakuwak runakunata willashasapamana ñukapa kanankunata. Chaydiyaka Tatayni Diospa llipyayninpiyanapawak *angelkunawan tantallakashkan shamusha.

27Mash allita uyariwaychi. Sukkankuna manara wañushpaykichirakawankichi Tata Diospa mandunpi ñukaallita kamachikuptini.

Jesus chikan laya tukushpa sukaman llipyarkan.(Mt 17.1-8; Mr 9.2-8)

28Chaymanta Jesuska pusak diyayachachikushkanwasha rirkan sukurkuman. Chayman rirkan TatanDioswan parlak. Jesuswan tantallaPedru, Santiago, Juan rirkansapa.29Tata Dioswan parlaykaptin Jesuspauyan chikan laya tukurkan.pish yurak likidu tukushpa llipyarkan.30Chaypina chay kimsa disipulunkunakakawarkansapa Jesusta parlaykaptinishkay runakunawan.sapa ñawpa yachachikuk MoiseswanEliyas. 31Moiseswan Eliyas Jesuswanparlaykaptinkuna llipyak likidu ukupirikurirkansapa.sapa Jerusalen llaktapi Jesuswañunanta. 32Chaypina Pedrukadisipulumasinkunawan sukamanpuñunayashpankunapish manapuñurkansapachu.

pish llipyak likidu ukunpi.33Chaymanta chay ishkay runakuna

Jesusmanta anchuykaptinkunanaPedruka Jesusta willarkan:—Maestru, allipaka kaypi kanwan

tantalla kanisapa. Munaptikika kimsaranchituta rurashasapa sukta kanpa,sukta Moisespa, sukta Eliyaspa.Pedru chayta rimarkan sukaman

manchakushpa mana allita yuyashpaimatami rimaykan nishpa. 34Chashna

9

155

Pedru willaptin suk puyu paykunatawichkamurkansapa. Disipulukuna puyu

kansapa. 35Chaypina puyu ukunmantauyarirkansapa Tata Dios rimakuptin:—Kay Jesuska wambraynimi. Ñukami

paytaka akllashkani. Chayrayku paytaallita uyariychi.

36Chay disipulunkunaka chayrimanata uyarishkankunawasha Jesustakawarkansapa sapallanta. Chaymanta

nata.

Jesus alliyachirkansupayadu wambrata.

(Mt 17.14-21; Mr 9.14-29)37Chaymanta kayantin chay

urkumanta urayamuptinkuna ayparunakuna rirkansapa Jesusta tinkuk.38Paykunapa chawpinkunamanta sukruna manllaybata rimakushpa Jesustakawillarkan:—Maestru, chaylla wambrayni tiyan.

¡Llakichiwashpa unkuyninmantaalliyachipay! 39Kay wambraynita supayunkuchiptin sukaman chukchukushpakaparikun. Shimin sukaman pusukyan.Supay unkuchiptin kikinlla waktanakun.Supay mana sakinayanchu. 40Kanpadisipuluykikunata sukamannamiroygashkani wambraynimanta supaytallukshichipunankunapa. Paykunaka

puyta.41Chashna chay runa willaptin Jesuska

ladunpi tiyak runakunata willarkansapa:—¿Kunankamanchu manara allita

kreyiwankichi? ¡Sukaman manakreyikuk runakunami kankichi! ¿kamantí kankunawan kanayni tiyan?¿Aykapikamantí amichiwankichi?Chashna rimashpa chay wambrapa

tatantaka willarkan:

—Chay wambraykitaka pushamuykayman.

42Chaypina Jesusta ladunchaykaptinsupay chay wambrataka allpapiurmachishpa sukaman chukchuchirkan.Chaypina Jesuska supayta piñayashpawillarkan:—¡Llukshiy kay wambramanta!Chashna chay wambrata alliyachishpa

tatanta kurkan.43

kanrayku tukuy kawak runakunakasukaman almirarkansapa.kansapa Tata Dios sukaman alli rurakkananta.kuna Jesuska disipulunkunatakawillarkan:

44—Mash allita uyariwaychi. Amakunkaychichu. Sielumanta shamuduruna kaykaptini chikniwak runakunawañuchiwankasapa.

45Chashna Jesus willaptinkuna

pachu. Paykunapa yuyayninkunata TataDios pantachichipurkansapa Jesus

kunapa. Chaymanta paykunakamancharkansapa Jesusta tapuytaashwan allita entiendichinankunapa.

Jesus yachachikurkan suk wambrilluta yanapashpa Tata

Diosta kushichinankunata.(Mt 18.1-5; Mr 9.33-37)

46Chaymanta Jesuspa disipulunkunakaayninakurkansapa maykanmi ashwanalli kanman kamachikunankunapa.

47Ayninakunankunata yachashpaJesuska suk taksha wambrilluta apishpaladunpi churarkan. 48Chaypinadisipulunkunata willarkansapa:—Kankuna ñukata kreyiwashpa suk

taksha wambrilluta kuyashpaykichiñukatapish kuyawaykankichi. Ñukatakuyawashpaykichi kachamuwak

9

156

Tataynitapish kuyaykankichi.Chayrayku kankuna runamasikichitakuyashpa yanapashpaykichitukuymanta ashwanta Tata Diostakushichinkichi.

Suk runa mana chikniwashpanchikuna yanapawaykanchisapa.

(Mr 9.38-40)49Chaymanta disipulun Juan

willarkan:—Maestru,

sapa shutikita rimashpa runakunamantasupaykunata llukshichiptin. Ñukaykuna

kunawan tantalla puriptin.50Chaypina Jesuska willarkansapa:—Ama michaychichu. Suk runa

ñukata kreyiwashpa supaykunata

pami. Mana nima chikniwanchisapachu.

Jesus mana munarkanchu samaritano runakunata kastigayta.

51Chaypina tipilla illaptin Jesussieluman kutinanpa mana nimamanchakushpa kallarirkan Jerusalenllaktaman riyta. 52*Samaria partipi

nata kacharkansapa suk llaktillupiwasita maskanankunapa chaypipuñunankunapa. 53Chay ishkayrunakuna chay llaktapi chayaptinkunamana ni pi Jesusta wasinkunapisamachinayarkansapachu. *kuna yacharkansapa Jesus riykanantaJerusalen llaktaman. Chayrayku manamunarkansapachu chaypi puñunanpa.

54Chaypina Jakobowan JuanJesustaka willarkansapa:—Maestru ¿munankichu sielumanta

ninata urmachimunaynikunapachaywan chay llaktapi kawsakkunakullunankunapa?

55Chashna willaptinkuna Jesuskaishkantinkunata piñayarkansapa:—Ama chay runakunata chiknishpa

munaychichu rupachiyta. 56Ñukasielumanta shamushkani runakunatakastigumanta salvanaynipasapa. Mana

nipa.Chashna Jesus michaptinkuna

rirkansapa chikan llaktapi puñuk.

Jesus yachachikurkan imashnami suk runa payta katinka nishpa.

(Mt 8.19-22)57Jerusalenman riykaptinna suk runa

Jesustaka willarkan:—Señor, maytapish riptiki chaytami

katishkayki.58Chaypina Jesuska willarkan:—Atukkunapa wasinkuna tiyan

machaykunapi. Chaymanta altutapawak pishkillukunapa wasinkunatiyan. Ñuka sielumanta shamudu runakashpaynipish mana nima wasiyukchukani chaypi samanaynipa.

59Chaymanta Jesuska suk runatawillarkan:—Ñukata katiway.Chashna willaptinna chay runaka

Jesustaka willarkan:—Señor,

paynira katishkayki.60Chaypina Jesuska willarkan:—Tata Diosta mana kreyinayak

kuchunsapa.nata yachachik Tata Dios allimatakamachikunanta.

61Chaymanta chikan runa Jesustawillarkan:—Señor, ñukapish sukaman kanta

katinayayki. Manarapish kanwan

nata willak kanwan rinaynita.62Chaypina Jesuska aynirkan:

9

157

—Suk runa chakranta rurashpaaraduwan allpata aspin. Paykaaraduwan aspiykashpa washantachapashpa mana kuskatachu aspin.

paykika washanta chapashpa aradutaaysak runashinami kanki. Chashnawashaykita chapashpayki manaatipankichu Tata Diospa mandunpikawsayta.

Jesus kanchis chunka runakunata kacharkan yachachikunankunapa.

10 1

washa Jesuska yuyarkan aypallaktakunaman riyta. Manarapish rishpa

sapa ñawpaykanankunapa. Ishkaymantaishkaymanta kacharkansapa rinankunapayachachikuk. 2

kuk rinankunapa Jesuska willarkansapa:—Suk runa chakranpi tarpudu

nawan pallachinsapa. Kankuna chayllaktakunapi yachachikuk riptikichi

sapa. Paykunaka iden chakrapi pukuduwayukunashinami.yak runakuna aypa tiyaptinpish manatiyanchu yachachikuk runakuna.Chayrayku Tata Diosta roygaychikachananpa ashwan aypa runakunatarinankunapa yachachikuk.

3Kankuna llaktan llaktan puriptikichirunakuna chiknishunkichi. Paykunakapumakuna ovejata wañuchikshinawañuchishunkichiman. Chayraykurishpaykichi allita yuyaykuychi ñukakankunata sukaman yanapanaynita.4Ama nima pikshata nima kullkita nimaushutaykichita apaychichu. Chaymantañanpi suk runata tinkushpaykichi amaunayaychichu parlachishpa.

5Suk wasipi yaykushpaykichi chaywasiyukta rimachishpa willaychi: “Kanta

tukuy wasikipi kawsakmasikikunatapishTata Diosmi kushichishunkichi.”6Chashna Tata Dios kushichinanpawillaptikichi ichara chay wasiyuk runakamunanman Tata Dios kushichinanpa.Paykuna munaptinkuna Tata Dioskakushichinkasapa. Mana munaptinkunakamana kushichinkasapachu. 7Allitachaskishuptinkuna chay wasillapikipariychi. Ama rillaychichu chikanchikan wasikunapi yaykuk. Chay

kunata mikuychi upyaychi. Paykunachaywan yachachikushkaykichipapagarashuykankichi. 8Suk llaktapichayaptikichi chay runakunamunashushpa karashunkichi. Imatapishkaptin karashuptinkuna mikuychilla.9

nata tarishpaykichi alliyachiychi. Tukuypaykunata willaychi: “Tata Diosmi

chipa.”10

chi ichará chaypi kawsak runakuna manachaskishunayankichimanchu. Chaymantallukshishpa willaychi: 11“Kankuna mana

kuna susyanta tapsishpa llukshinisapa.Kankunapi kiparin uchaykichi. Manachaskiwashpaykichipish allita yachaychi:Tata Diosmi sukaman munan mandunpikawsanaykichipa.”

12Allita uyariwaychi.

sapa. Ñawpa Sodoma llaktapi kawsakrunakunamanta Tata Dioska paykunataashwan sinchita kastigankasapa.

Jesus chay mana kreyikunayak runakunata llakichirkan.

(Mt 11.20-24)13Jesuska yachachikuyllapi katirkan:—¡Alaw! Chay ishkay llaktakuna

Korasinpi Betsaidapi kawsakkunata

9 10

158

llakichini. Chay ishkay llaktakunapiaypa almirana ruranata rurashkani.Chaykunata kawashpankunapish

pachu. Chayrayku Tata Dioskapaykunata sukaman kastigankasapa.Tiro Sidon llaktakunapi ñuka almiranaruranakunata rurashka kaptinika chaypikawsak runakuna uchankunamantawananmansapa karkan Tata Diostakreyinankunapa. Llakina llachapatachurakunmansapa karkan uchpapitiyarishpa llakinankunapa. 14Chayraykukastigakunan diya Tiropi Sidonpikawsakkunamanta Tata Dioskaashwanta kastigankasapa KorasinpiBetsaidapi kawsak runakunata.

15Chaymanta Kapernaum llaktapikawsak runakuna yuyansapa sielumanriyta Tata Dioswan kawsak. Chashnayuyashpankunapish Tata Dios manamisielumanka pushankasapachu.Manllayba tuta likidu uchkuman

kankunarayku.16

nan runakunata kashkan willarkansapa:—Yachachikuk riptikichi kankunata

uyarishushpaykichika ñukatamiuyariwaykansapa. Kankunatachiknishushpaykichika ñukatamichikniwaykansapa.pankunaka kachamuwak TatayniDiostapish chikninsapa.

nata yachachishpa kacharkansapa.

Chay kanchis chunka runakuna yachachikushkankunawasha

kutirkansapa.17

nata kachaptin aypa llaktakunapiyachachikuypi purirkansapa. Chaypinakushikuypuru kutishpankuna Jesustawillarkansapa:

—Maestru,kuna supaykunapish kasuwashpankunarunakunamanta llukshishkasapa.

18

kuna Jesuska willarkansapa:—Ariya shutinipi tukuy layata

atipankichi rurayta. Ñuka kawashkanisielumanta supaykunapa ashwan sinchikamachikukninta llipyakshinaurmamuptin. 19Chay supaykuna

shunayankichi. Ñuka kankunatasukaman yanapashkaykichi tukuy layasupaykunata karkunaykichipa.

chu. 20

kichi supaykunata runakunamantallukshichishpaykichi. Ñuka willaykichiashwanta kushikuychi shutikichi sielupikillkaduna kaptin.

Jesus kushikurkan.(Mt 11.25-27; 13.16-17)

21Chashna chay runakunata willaptinTata Diospa Espiritun Jesusta sukamankushichirkan. Chaypina Tatan Diostawillarkan:—Tatayni, sielupi allpapi allima

kamachikukmi kanki. Kanka tukuy manakreyinakuk runakunallata allitayachachinki.manta yachak runakunata mana nimatayachachishkankichu. Chayrayku Tatayni,alabayki. Ariya, Tatayni kushikushpachashna munashkanki rurayta.

22Tatan Dioswan parlashkanwashaJesuska disipulunkunata willarkansapa:—Tataynika willawarkan ñukalla

tukuy layata kamachikunaynipa.Payllami ñukata allita riksiwan.

kichi. Tata Diospa wambran kashpayniñukallami payta allita riksini. Ñukamunashkayni runakunata riksichiptiniTataynita riksinsapa.

10

159

23-24

nallata pakallalla willarkansapa:—Allita willaykichi. Ñawpa tiempupi

kuk runakunapish sukaman

kansapa. Tukuy paykuna manakawawashpara mana uyariwashparawañurkansapa. Kankuna ruranaynitakawashpaykichi yachachikunaynita

chi.

Alli yanapakuk samaritano runapa ejemplunta Jesuska

yachachikurkan.25Chaymanta suk diya suk runa rirkan

Jesusta parlachik. Chay runaka

kuk. Payka yachanayarkan Jesusallitachu manachu yachachikuykannishpa. Chaypina Jesusta ladunchashpatapurkan:—Maestru ¿imatatí ruranayni tiyan

Tata Dioswan mana tukuyniyuktasielupi kawsak rinaynipa?

26Chashna chay runa tapuptinnaJesuska willarkan:—¿Leyishkankichu chay ñawpa

killkadukunata? ¿Imata ruranaykipatíwillashunki?

27Chaypina chay runaka willarkan:—Moisespa killkashkan riman:

chikuk Tata Diosnikita tukuy shunkukuyanayki tiyan. Tukuy layata allitarurashpa sukaman munashpa allimatayuyashpa Tata Diosta kuyanayki tiyan.Chaymanta kikiki kuyanakukshina tukuyrunamasikikunata kuyanayki tiyan.”

28Chaypina Jesuska willarkan:—Allitami ayniwashkanki. Tukuy

willawaykanaykita rurashpaykikarinkimi mana tukuyniyukta TataDioswan sielupi kawsak.

29Chaypina chay runaka runamasintamana kuyaykashpa kuyakukshinatukushpana Jesustaka tapurkan:—¿Maykan runatatí kuyasha?30Chashna chay runa tapuptinna

Jesuska yachachishpa suk ejemplutawillarkan:—Jerusalen llaktamanta Jeriko

llaktaman suk runa rirkan. Ñanpiriykaptin suwakuna tinkurkansapa.Paykunaka tukuy laya tiyapunantallachapankunatapish kichurkansapa.Wañunayanankaman sukamanmakashpa sakirkansapa. 31Ñanpi chaymakadu runa wañunayaykaptin suk*saserdote chay ñanta riykashpatarirkan. Payka ladeyashpa mana nimayanapanayashpa sakirkan. 32Chaymantasaserdotepa yanapaknin runa chaymakadu runataka tarirkan. Paypishmana yanapanayashpa sakirkan.

33Chaymanta *Samariamanta runachay ñanta riykashpa chay makadurunataka tarishpa llakichirkan. 34Paynasukaman llakichishpa llikipushkankunatatipi wirawan tipi vinuwan ampipurkan.

nata wankupurkan. Ampishkanwashaburrunpa sawanpi churashpa llaktakamanpusharkan. Suk wasipi churak rirkanchaypi kuydanankunapa. 35Chaymantakayantin pakariptin chay Samariamantaruna wasi doyñunta kullkita pagararkan.Paytaka willarkan: “Kay unkudu runataallita kuydanki. Kay kushkayni kullkipishiptinka kannami paktachinki.Kutimushpayninami kutichishkayki.”

36Chay ejempluta yachachishpaJesuska chay yachachikuk runatakatapurkan:—Chay kimsa runakunamanta

¿maykantí makadu runapa kuyak runakarkan?

37Chaypina chay runaka Jesustakawillarkan:

10

160

—Chay llakichishpa yanapak runamakadu runata kuyarkan.Chaypina Jesuska willarkan:—Kanpish iden chay yanapakuk

runashina tukuy runamasikikunatayanapashpa kawsay.

Jesus Mariyapa Martapa wasinpi yaykushpa yachachikurkan.

38

kunawan tantalla purirkansapa. Sukdiya chayarkansapa suk llaktapi. Chaypisuk warmi Marta Jesustaka kushikushpawasinpi chaskirkan. 39Martapa tiyarkansuk ñañan Mariya. Mariyaka Jesuspa

nanta uyarinanpa. 40ChaykamankaMartaka aypa mikunata yanushpasukaman turbakuykarkan. ChaypinaJesusta willarkan:—Maestru ¿ariya ñukataka manachu

llakichiwanki? Kay ñañaynikasakiwashka sapallayni yanukunaynipa.Willay yanapawak shamunanpa.

41Chashna willaptinna JesuskaMartataka willarkan:—Alaw Marta,

payki sukaman turbakunki. 42

naykimanta ashwan alli kanman TataDiospa rimananta yachakunaykipa.Mariyaka ñami allitana yachakuykan.Mana munanichu yachakuykanantamichanaykipa.

Jesus tukuy disipulunkunata yachachirkansapa imashnami Tata

Dioswan parlankasapa nishpa.(Mt 6.9-15; 7.7-11)

11 1Chaymanta suk diya sukchunllapi Jesuska Tata Diosta

oraykarkan. Orayta tukuchashkanwashasuk disipulun ladunchashpa willarkan:—Maestru, Juan Bawtista tukuy

disipulunkunata yachachirkansapa orayta.Kanpish payshina yachachiwaysapa.

2

yaptinkuna Jesuska willarkansapa:—

chi kashna willaychi:“A Tata Dios,kuna.

Munanisapa tukuy runakunarimanankunapa sukaman allirurak kanaykita.

Munanisapa tukuy runakuna kantakasushushpa kawsanankunapa.

3 Tukuy diya mikunaynikunatakuwaysapa.

4 Runamasinikuna mana allitarurawaptinkuna ñukaykunaperdonanisapa.

manta perdonawaysapa.Yanapawaysapa ama supaymunachiwanankunapa manaallita rurayta.”

5

pankuna suk ejempluta willarkansapa:—Ichara suk amiguykichi chawpi

tutapi wasikichiman rinman.Kayashushpaykichi willashunkichiman:“Amigu, suk tipi mikunaykita kuway.6Wasinipi suk amiguyni yarkaymantachayamushka. Manami nima layamikuna tiyawanchu karanaynipa.”

7

chi wasikichi ukumanta manamiwillamunkichimanchu:chu rikchachiwak. Wasini punkunkañami alli wichkaduna.nikunawan ñami samaykanisapana.Kashna ora mananami atipaninachunimata kuynikita.”

8Allita willaykichi. Amiguykichi

chi tiyan mañashushkanta kuk. Mana

chi tiyan sukaman mañashuptikichi.9Mash allita uyariwaychi. Kankuna sukimata munashpaykichi Tata Diosta

10 11

161

mañaychi. Mañashkaykichita TataDioska kushunkichi. Maskashkaykichitatarinkichi. Punkuta takaptikichikicharinka. 10Tata Diosta mañak runakachaskinkami. Tata Diosta maskakrunaka tarinkami. Tata Dios punkuntatakak runapa kicharinkami.

11Kankunapa wambraykichi challwatamañashuptikichi ¿kunkichimanchumachakuyta? 12

chi ¿kunkichimanchu alakrata?13

chipish wambraykichita allikunatakunkichi. Tata Dioska kankunamantaashwan alli rurakmi.tikichi Espiritunta kushunkichi.

Runakuna rimarkansapa supaykunapa mandakuknin yanapaptin Jesus atipananta supaykunata llukshichiyta.

(Mt 12.22-30; Mr 3.20-27)14Suk diya suk runamanta Jesuska

supayta llukshichirkan. Supayunkuchiptin chay runaka mudu karkan.Jesus supayta llukshichiptinna chayrunaka atiparkan rimakuyta.

kansapa. 15Chaypina suk runakunaJesuspa rimarkansapa:—Supaykunapa kamachikuknin

*Belsebu kay runata yanapaptinsupaykunata llukshichin.

16

nayashpankuna willarkansapa:—Kunanlla suk almirana ruranata

napa Tata Dios yanapashunkichumanachu nishpa.

17Chaypina Jesuska yuyayninkunatayachashpa willarkansapa:—Suk llaktapi kawsak runakuna

chikninakushpa makanakushpankunakikinkunapura kulluchinakunsapa.

natapish urmachinsapa. 18Kankunaka

kuknin Belsebu yanapawananta. Chaytarimashpaykichi mana kuskatachurimaykankichi.kuknin yanapawashpaka kikinpa

mansapa. Kikinkunapura makanakushpakulluchinakunmansapa.

19Belsebu yanapawaptinka ¿pitídisipuluykikunata yanapan supaykunatallukshichinankunapa? Allita yachanchiTata Dios paykunata yanapananta.Chayrayku ñukata yuyawashpaykichillullachinakuykankichi. 20Tata Diosyanapawaptin supaykunata atipanillukshichiyta. Chayrayku yachanaykichitiyan Tata Dios kachamuwashkanta

chipa.21Chaymanta Jesus suk ejempluta

willashpa entiendichirkansapa supaytakallpachik kananta;—Suk sinchi runa wasinta kuydashpa

tukuy laya tiyapunanta allita wakaychan.Alli armadu kashpa rikchak layantaamachan. 22

tinpish paymanta ashwan sinchi runashamushpa armankunata kichushpakallpachin. Chay wasiyuk runaka yuyarkan

kuyta. Chashna yuyaptinpish chay ashwansinchi runa armankunata kichushpatiyapunankunata kichun apananpa.

23

chika chikniwankichi.washpaykichika sukkunata ñukamantaashuchiykankichi.

Jesus supayadu runapaejemplunta yachachikurkan.

(Mt 12.43-45)Jesus yachachikuyllapi katirkan:24—Chaymanta suk runamanta supay

llukshishpa chakidu chunlla allpapi

11

162

purin samanayashpa. Mana ni maypisamananta tarishpa riman: “Shu,kutishalla chay llukshimushkaynirunallaman.” 25Chay runaman kutishpatarin iden suk wasi chuya chuyapichadutashina. 26Chaypina kanchis

nata rin kayak. Tukuy paykuna rinsapachay runapi yaykuk. Chashnamodomanta chay runaka ñawpakawsashkanmanta ashwan manaallikunata rurashpana kawsan.

27Chashna Jesus yachachikuykaptin

manta sinchita rimashpa paytawillarkan:—Mamayki kushikushpa kawsan

rayku.28Chashna chay warmi willaptinna

Jesuska willarkan:—Mamaynimanta ashwan allita

kushikunsapa Tata Diospa rimanantauyarishpa kasukuk runakuna.

Chay runakuna Jesusta roygarkansapa almirana

ruranata rurananpa.(Mt 12.38-42; Mr 8.12)

29Jesus yachachikuykaptin ashwanaypa runakuna tantanakurkansapauyarik. Tukuy paykunata Jesuskayachachishpankuna willarkansapa:—Kankunaka mana alli rurak

kashpaykichi sukaman roygawankichialmirana ruranakunata ruranaynipa.Roygawaptikichipish mana nimatakankunapa rurashachu. Ñuka mana

pish Tata Diosmi ruranka iden ñawpa

shina. 30Jonaska kimsa diyata suk atunchallwa wiksanpi kawsarkan.Chaymanta kimsa diyapina kochamañanpi chay challwaka paytaka

kipnarkan. Chaypina Jonas Ninivellaktapi yachachikuptin chay mana allirurak runakuna kreyirkansapa Tata Dioskachamushkanta. Kimsa diya ukunchallwa wiksanmanta Jonasllukshimushkanshina ñukapishwañuymanta kimsa diya ukunkawsamusha. Chaypina yachankichiTata Dios ñukata kachamuwashkanta.31-32Jonaska Ninive llaktapi kawsakrunakunata willarkansapa Tata Dioskastiganankunata.kuna paykuna Tata Diosta kreyishpa

sapa. Tata Dios kastigakunan diya chayrunakuna sukaman chatashunkichimana ñukata kreyiwashkaykichirayku.

kukmi kani.Chaymanta ñawpa tiempu suk karu

llaktamanta suk kamachikuk warmishamurkan yachaysapa Salomontauyarik. Ñuka Salomonmanta ashwan alliyachaysapa kani. Chayrayku Tata Dioskastigakunan diya chay alli kamachikukwarmika kankunata chatashunkichimana kreyiwashkaykichirayku.

Jesus yachachikurkan Tata Diosta kreyishpa luspishina

kawsanankunapa.(Mt 5.15; 6.22-23)

33Jesuska yachachikuyllapi katirkan:—Alkusata apichishpanchi altupi

churanchi tukuy wasipi yaykukrunakuna allita kawakunankunapa.Mana ni pi alkusata apichinchu uchkuukupi pakananpa. Nima apichinchu sukkajon ukunpi churananpa. 34Kankunapañawikichi kuerpuykichipa lusninmi.Yuyaynikichika shunkuykichipalusninmi. Allikunata yuyashpaykichikaallita rurashpa kawsankichi. Allitarurashpa kawsashpaykichika luspishinakawsankichi.

11

163

paykichi mana allita rurashpatutapishina kawsankichi. 35

chi ama tutayadupi kawsanaykichipa.36Kankunaka allita yuyashpa allitarurashpa kawsashpaykichi lusyuknakankichi.nanachu kawsankichi.

Jesus piñayarkan fariseo runakunata.

(Mt 23.1-36; Mr 12.38-40;Lk 20.45-47)

37

washa suk *fariseo runa willarkanwasinpi mikuk rinanpa. Jesusalmitishpa chay runapa wasinpiyaykushpa rirkan mesapi mikuk.38Payka mikukpacha rirkan manamakinta mayllashpa. Chay fariseorunaka Jesusta yuyarkan mana makintamayllashpa mikuptin.

39Chaypina Jesuska payta willarkan:—Kankuna fariseokuna Tata Diospi

kunkichi. Chaykamanka mana allitayuyaykushpa kawsankichi. Sukkunapatiyapunanta munashpa suwankichi. Idensuk kallana suk vasu washanllamaylladushina kankichi. 40

manta mayllanakushpaykichi sukamanllullachinakuykankichi. ¿Manachuyachankichi Tata Dios tukuy tiyaktarurashpa yuyaynikichitapishrurashkanta? 41

chita tukuy shunku kuyashpayanapashpa kawsaychi. Chaypira idenchay kallana ukun chuya chuyamaylladushina kankichi.

42Ñukaka kankuna fariseokunata

kichita yuyashpa. Kankunaka tukuy

manta sukta Tata Diosta kunkichi.

chita chiknishpaykichi mana allita

ruraykankichi. Mana Tata Diostakuyashpa kawsankichi. Tata Dioskamunan tiyapushunaykichimanta ashwanalli kakta kunaykichipa.

kichita yanapashpa kawsanaykichipa.

chipa.43Ñukaka kankuna fariseokunata

sukaman llakichiykichi Tata Dioskastigashunaykichita yuyashpa.Tantanakunankuna wasipi ashwan allitiyarinapi tiyarinayankichi. Chaymantakallipi purishpaykichi munankichitukuy runakuna manchashushparimachishunaykichipa.

44

naykichita yuyashpa. Kankunaka manaalli rurak kashpaykichi wañudupampanapa uchkushinami kankichi.Runakuna mana yachashpa chay uchkupiwañudukuna pampadu kanankunatasawanta purinsapa. Chashnashinarunakuna mana riksishushpaykichikreyinsapa alli yachachikuk kanaykichita.

45Chashna Jesus fariseokunatawillaptin Moisespa killkaduntayachachikuk runakuna willarkansapa:—Maestru, fariseo runakunata

piñayashpaykika ñukaykunatapishsientichiwaykankisapami.

46Chashna willaptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Moisespa killkadunta yachachikuk

runakuna, kankunata llakichiykichi TataDios kastigashunaykichita yuyashpa.

kunapa. Iden llashakpuru kargataaparichikukshina kankichi. Rikchaklayata ruranankunapa willashpaykichi

chichu nima kikikichi rurankichichu.47-48Kankunata llakichiykichi Tata Dios

kastigashunaykichita yuyashpa. Kankunapa

11

164

ñawpa awiluykichi wañuchirkansapa TataDiospa rimananta yachachikuk runakunata.Chaymanta kankunaka chay ñawpa

kuna sawanpi suk tumbata rurankichi.

chipa rurashkan alli kashkanta.49-51Kallarinanmantapacha ñawpa

kuk runakunata. Primeruka Abelta wawkinwañuchirkan. Chaymanta wañuchikuyllapikatirkansapa Sakariyasta wañuchinankunatiempukaman.sapa Tata Diosta kuyanan wasi punkuladunpi *altar sikinpi.Chaymanta kankuna iden ñawpa

awiluykichishina Tata Diospa rimanantayachachikukkunata chikninkichi. TataDioska yachaysapa kashpa kankunaparimarkan: “Ñuka kankunaman alliyachachikuk runakunata kachasha.Paykunata kachaptini sukkunatawañuchinkichi. Sukkunata chiknishpapadesichinkichi.” Chayta rimarkan TataDioska. Kunan allita willaykichi: TataDios kankunata willashunkichi uchayukkanaykichita tukuy chay runakunawañuchidu kashkankunarayku.

52Moisespa killkadunta yachachikukrunakuna, kankunata llakichiykichi.Kankunaka yachachikuk runakunakashpaykichipish Tata Diospa

kichi nima entiendinayankichichu.

kuna michankichi.53Chashna Jesus willaptinna fariseo

runakunaka Moisespa killkaduntayachachikuk runakunapish sukamanpiñakurkansapa.pankuna amichishpa tapuyllapikatirkansapa. 54Jesusta rimananllawansukaman pantachichinayarkansapaawtoridarkunapi chatanankunapa.

Jesus disipulunkunata yachachirkansapa ama

llullachinakushpa kawsanankunapa.

12 1Jesus yachachikuykaptinwaranka waranka runakuna

tantanakurkansapa uyarik. Sukamanaypa kashpankuna nitinakurkansapa.Chaypina paykuna uyariykaptinkunaJesuska disipulunkunata yachachishpawillarkansapa:—*Fariseo runakuna rimansapa Tata

Diosta allita uyariykanankunata.Chashna rimashpankunapish manaallita rurashpa kawsaykansapa.

chichu. 2Tukuy runakuna imatapishpakallalla ruraptinkuna Tata Dioskayachan. Chayta tukuy runakunatariksichinkasapa. 3Kankuna suk imatapakallalla rimaptikichi Tata Dioskauyarin. Chaytapish tukuy runakunatayachachinkasapa. Wasikichi ukupi sukimata pakallalla rimaptikichi chikanrunakuna sinchita rimashpa tukuytawillankasapa.

4Ñukapa kuyanakukmasinikuna

kaykichi.tikichi ama manchakuychichu. Paykunawañuchishushpaykichipish manaashwanta nimanachishunkichichu.

5Willaykichi pitami manchanaykichitiyan nishpa. Tata Dioska atipanwañudukunata mana tukuyniyuk ninapichurayta. Chayrayku Tata Diosllatamanchanaykichi tiyan ama chaypikastigashunaykichipa.

6Chaymanta yachachiykichi Tata Diossukaman kuyashunaykichita. Pichkapishkillukunata rantinchi ishkaykullkillawan. Pishkillukuna mana aypachaniyuk kaptinpish Tata Dioska manani sukta kunkanchu. 7Paymi aypa

11 12

165

pishkillukunamanta kankunata ashwantakuyashunkichi. Chaymanta yachankankunapa chukchaykichi mashnamitiyan nishpa. Tata Dios sukamankuyashuptikichi payllatana manchaychi.Ama runakunata manchaychichu.

Jesus disipulunkunata willarkansapa Tata Diospa

Espiritun yanapanankunata.(Mt 10.32-33; 12.32; 10.19-20)

8Jesuska yachachikuypi katirkan:—Allita uyariwaychi. Kankuna

runamasikichita willaptikichi kreyiwakkanaykichita ñukapish Tata Diospa*angelninkunata willasha ñukapakanaykichita. 9Runamasikichitawillaptikichi mana riksiwanaykichitañukapish Tata Diospa angelninkunatawillasha mana kankunata riksinaynita.

10Ñukaka sielumanta runami kani.Chashna kaptinipish suk runa ñukatawashanchawashpa mana alli kanaynitarimaptinpish Tata Dioska paytaperdonanka. Chaymanta paypaEspiritunta washanchashpa chiknishpasakra mana alli kananta rimaptin TataDioska mana kutin perdonankachu.

11

nankuna wasiman pushashunkichimanawtoridarpi chatashunaykichipa.Chayman pushashuptikichi amamanchakuychichu. Ama yuyaychichuimatami awtoridarkunata willashanishpa. 12Awtoridarkunapi kaptikichi

chi imatami rimankichi nishpa.

Jesuska yachachikurkan aypa kullkiyuk runapa ejemplunta.

13Chaymanta aypa runakunapachawpinkunamanta suk runa Jesustawillarkan:—Maestru, wawkinita willapay

tataynipa tiyapunanta patumawananpa.

14Chashna chay runa willaptinnaJesuska willarkan:—Amigu, manami shamushkanichu

tiyapushuknikichita patumaknikichi.15

nata willarkansapa:—Ama sukaman munaychichu

rikchak layayuk kayta. Tata Diosllamikawsayta kushunkichi. Chayrayku mananimananchu tukuy layayuk mananimayuk kanaykichipa.

16Jesuska yachachikushpalla sukejempluta parlachikurkan:—Tiyarkan suk runa tukuy layayuk.

Chay runapa chakrankunapi tukuy layatarpudukuna aypata wayuchakurkan.17Chaypina chay runaka yuyayninpirimarkan: “¿Imatatí rurasha? Muruwakaychana wasinikunapi tukuy

chu.” 18Chayta yuyaykushpa kikinllawillanakurkan: “Ñami yuyashkaninaimatami rurasha nishpa.sha murukunata wakaychanayni takshawasinikunata. Chayllapi ashwan atunwasikunata rurachisha. Chaypi chayaypa muru pallashkaynita allitawakaychasha. 19Chayta rurashpanasukaman aypa watakunata kushikusharikchak laya wakaychadu tiyawaptin.Manana trabajashpa sukamankushikushpa mikusha upyasha.”20

kuptin Tata Dioska willarkan: “Kankasukaman mana alli yuyayukmi kanki.Kunan tutami wañunki. Wañuptiki¿pipatí kiparinka tukuy kay aypatiyashuk murukunaka?”

21

washa Jesuska willarkansapa:—Chay runaka kikinllapa tukuyta

ninpi mana nimayukchu rikurin. TataDioska tukuy chay laya runakunatakastigankasapa.

12

166

Jesus disipulunkunata yachachirkansapa Tata Dios

wambrankunata rikchak layata kunankunata.(Mt 6.25-34)

22Jesus chay aypa runakunatayachachishkanwasha disipulunkunallatawillarkan:—Allita uyariwaychi.

kushpa yuyaychichu imatami mikushaimatami llachapakusha nishpa. 23Mana

tachu yuyashpa ashwan alli kanmanTata Diosta kasushpa kawsanaykichipa.

24Mash yuyaykuychi imashnamipishkillukuna kawsansapa nishpa.Paykunaka mana nima murukunatatarpunsapachu. Paykunapa mana nima

sapachu. Mana nima murukunatatarpuptinkunapish Tata Dioska aypamikunankunata kunsapa. KankunataTata Dioska pishkillukunamanta ashwanallita kuyashunkichi. Chashnakuyashushpaykichi kawsanaykichiparikchak layata kushunkichi.

25

manta sukaman turbachinakushpa¿atipankichimanchu ashwantawiñaytaka? 26

paykichika ¿imapatí llachapaykichillapisukaman yuyankichi?

27Mash kawaychi chay allimasisakunata. Chaykunaka mana nimatrabajansapachu nima puchkakunsapachu.Mana puchkakushpankunapish sukamanallima mudakudushina rikurinsapa.

kuna sukaman allima rikurirkan. Paypallachapanmanta chay sisakuna ashwanallimata rikurinsapa.

28Tata Dioska kiwakunata wiñachinsisananpa. Chay sisakuna suk diyallapa

sapa. Chayta kawashpa ¿imapati mana

chita? 29Ama turbachinakushpamikunaykichita upyanaykichitamaskashpalla kawsaychichu. 30TataDiosta mana kasushpa kawsak runakuna

sapa. Ama paykunashina kawsaychichu.Kankunapaka tiyanmi kuydakukyanapakuk Tata Diosnikichi. Paymiallita yachan imakunami illashunkichinishpa. 31Kankunapa alli kuydakuk TataDiosnikichi tiyaptin ashwanta munaychipaypa mandunpi kawsayta. Paypa

chika paymi rikchak layata kushunkichi.32

kunami kankichi.chipish ama nimata manchaychichu.Tata Dios kuyashushpaykichi munanpaywan tantalla mana tukuyniyuktakawsanaykichipa. 33

tikichi kankunapish runamasikichitakuyashpa yanapashpa kawsaychi.Mana kullkikichi tiyaptinka

tiyapushunaykichita rantikushpa mananimayuk runakunata yanapaychi.Paykunata yanapashpa kawsashpaykichiTata Diosta kushichiykankichi. Paymisielupi tukuy layata kushunkichi.Sielupi kawsaptikichi tiyapushunaykichimana mawkayankachu. Mana nimapishillashunkichinachu. Sielupika suwarunakuna mana yaykunkasapachu.Chaypika polillakuna mana tiyanchunimata wakllichinankunapa. 34Imatacha

chi chayllata yuyashpa kawsankichi.

Jesus disipulunkunata yachachirkansapa patronnintashina

shuyanankunapa.35-36

nata willarkansapa:

12

167

—Uyariychi kay ejempluta: Ñukakatataykichishinami kani. Kankunakawiwachuynikunashinami kankichi.

shina shuyawaychi.kushpa iden tutapi alkusaykichitaapichikshina shuyawaychi. Uyari uyarishuyawaychi punkuta takaptiniutkakushpa kicharinaykichipa. 37Allitaprontanakushpa shuyawashpaykichichayamuptini sukaman kushikunkichi.Allita willaykichi.

chipa. 38

chi uyari uyari shuyawanaykichi tiyan.Tutapish kaptin pakarinan orapishkaptin chayamusha. Chashna uyariuyari shuyawashpaykichi chayamuptinisukaman kushikunaykichi tiyan.

39Chaymanta willaykichi. Sukwasiyuk runa yachashpa imay orami

man ama nimata suwapunanpa.40Kankunapish allita prontanakushpashuyawaychi. Ñuka sielumantashamudu runa kashpayni mana nimayuyashkaykichi orami chayamusha.

Jesus disipulunkunata yachachirkansapa alli rurak

wiwachunkunashina kanankunapa.(Mt 24.45-51)

41Jesus yachachikuptin Pedrutapurkan:—Maestru ¿

chu yachachiwaykankisapa? ¿Tukuyrunakunatachu yachachiykanki?

42Chashna Pedru tapuptinna Jesuskasuk ejempluta willarkansapa:—Mash allita uyariwaychi. Suk patron

chikan llaktaman rinanpa wasinpi sukalli rurak yachaysapa wiwachuntawillan tukuy wiwachumasinkunatatrabajachinankunapa. Chaymanta willanoranpi karanankunapa. 43Chay wiwachu

patronnin willashkankunata ruranantiyan. Patronnin kutimushpa tarinkaallita ruraykaptin. Chaypi chaywiwachu sukaman kushikunka.

44Allita willaykichi. Chay wiwachuallita rurashpa shuyaptin patronninkawillanka tukuy laya tiyapunantakuydananpa. 45Ichara chay wiwachunyuyanman patronnin mana utkakutimunanta. Chaypina kallarinmanwiwachumasinkunata makashpasufrichiyta. Payllana sukaman mikushpaupyashpa machashpa kawsanman.46Chashna mana allita ruraykaptinmana yuyashkan oras patronkachayamunman. Chaypina chay manaalli rurak wiwachunta sukamankastiganka. Tukuy mana alli rurakrunakunawan tantallata kastiganka.

47Ichara suk wiwachu patronninwillashkanta allita yachaykashpa mananima prontanakunmanchu mana nimakasunmanchu. Willashkanta manaruraptin patronninka sukamanmakanka.

48

manchu imatami patronninka willashkanishpa. Chayrayku mana ruranmanchu.Paytaka patronninka mana sukamanchumakanka.Ñukami patronnikichishina kani.

kaykichi. Sukkunamanta kankunaashwan allita yachankichi. Kankunatasukaman yachachishkayniraykusukkunata yachachinaykichi tiyan.

Jesuska disipulunkunata willarkansapa runakuna paykunata

chikninankunata.(Mt 10.34-36)

49

sapa:—Kay allpaman shamushka kaptini

mana kreyiwak runakuna kankuna

12

168

kreyiwak runakunata ninawanrupachikshina padesichishunaykichitiyan. Sukaman munayman chayninawanshina padesichishunaykichipayachakunaykichipa ama uchallikushpakawsayta. 50Ñuka sukaman padesishpawañunayni tiyan.kanta sukaman munaykani rurayta.

51Ichará kankuna yuyaykankichi ñukashamushkaynirayku runakuna manamakanakunkasapanachu nishpa. Mashallita uyariwaychi. Mana alli rurakrunakuna tukuy ñukata kreyiwakrunakunata chikninkasapa. 52

mantapacha suk familyapi ishkay layakawsak runakuna tiyankasapa. Sukkunañukata kreyiwankasapa. Sukkuna manakreyiwankasapachu.

53

kunata sukaman chikninkasapa. Sukmana kreyiwak tata kreyiwakwambranta chikninka. Mana kreyiwakruna kreyiwak tatanta chikninka. Sukmana kreyiwak mama kreyiwak warmiwawanta chikninka. Mana kreyiwakwarmi kreyiwak mamanta chikninka.Suk mana kreyiwak suedra kreyiwaknueranta chikninka. Mana kreyiwaknuera kreyiwak suedranta chikninka.

54Chashna disipulunkunatayachachishpana Jesuska tukuy katikrunakunata willarkansapa:—Inti yaykunanpi yana puyukunata

nanta. Chay rimashkaykichishinadeveras tamyan. 55Chaymantauraymanta wayra shamuptin rimankichirupay nanananta. Uraymanta wayraptinchay rimashkaykichishina deverasrupay sinchita nanan. 56Kankunakayachak runakuna kashpaykichipish TataDiospa munananta mana rurankichichu.

kashpaykichi ¿chi sielumanta shamushkaynita?

57¿Imapatí mana kikikilla yachankiimami alli rurana nishpa? 58Icharachiknishuk runa awtoridarkunapichatashushpa pushachishunkiman.Amarapish awtoridarpi chayashpaykirachatashuk runawan allita parlayallichanaykipa debikushkaykita amanaawtoridarpi yaykunaykipa. Manaallichaptiki awtoridarpi chayaptikipaymi guardiyakunata willanka karselpiwichkashunaykipa. 59Allita uyariway.

naykikamanka manami karselmantallukshinkichu.

Jesus yachachikurkan Tata Dios kastiganankunata tukuy mana alli

rurak runakunata.

13 1Jesus yachachikushkanwasha

sapa. Paykunaka Jesusta willarkansapakamachikuk Pilato Galileamantarunakunata wañuchichishkanta. Chayrunakuna Tata Diosta kuyashpankunaanimalkunata wañuchiykarkansapa.Animalkunata wañuchiykaptinkuna

kansapa. Chaypina paykunapayawarninkuna chay animalkunapayawarninkunawan chakrunakurkan.

2Chayta willaptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Ichará kankunaka yuyaykankichi

chay Galileamanta wañuchidu runakunatukuy runamasinkunamanta ashwanuchasapa kashkankunata. Icharáyuyaykankichi chayrayku paykunataPilato wañuchichishkankunata. 3Mashallita uyariwaychi. Chay wañuchidu

chu karkansapa. Kankunapish manauchaykichimanta wanashpaykichikapaykunashina wañunaykichi tiyan.

4Chay Siloe torre urmashpa chunka

12 13

169

kansapa. Ichará kankunaka yuyankichichay wañudu runakuna Jerusalenpikawsakmasinkunamanta ashwanuchasapakuna kashkankunata. 5Mashallita uyariwaychi.naka manami ashwan uchasapachukarkansapa. Kankunapish manauchaykichimanta wanashpaykichikapaykunashina wañunkichi.

6Chaymanta Jesus suk ejemplutarimashpa yachachikurkan:—Suk runapa uva chakranpi suk *igo

kaspi tiyarkan. Chay runa rirkan chaykaspita chapak yachanayashpawayuyuknachu manachu nishpa. Kawakrishpa mana nima wayuyuktachutarirkan. 7Chaypina chakranta kuydakrunata willarkan: “Ñami kimsawatatana shamuni kay igo kaspitachapak wayunkunata munashpayni.Kunankaman mana nima wayuyuktachutarimuni. Kunanka waktakuy ama kayallpapi yankamanta kananpa.”

8Chashna waktakunanpa willaptinchakran kuydak runaka patronnintakawillarkan: “Amara waktakuyparachu.Aku suk watatara shuyaypa icharáwayuchakunka. Allpanta aspishpañupuyachisha.napa ismankunata churasha. 9Icharáchaywan wayuchakunka. Mana nichaywan wayuchakuptinka willawankiwaktakunaynipa.”

Jesus samana diya kumurayadu warmita alliyachirkan.

10*Samana diya kaykaptin Jesuskayachachikuykarkan tantanakunankunawasipi. 11Chaypi tiyarkan suk unkuduwarmi. Payka chunka pusak watatanakumurayadu kawsarkan supayunkuchiptin. Mana nima kuskayaytaatiparkanchu.

12Jesuska payta llakichishpawillarkan:

—Wambrayni, ¡kuskayamuyna! ¡Ñamisanuna kanki!

13Chaypina Jesus paypi makintachurashkan oras chay warmikakuskayarkan. Chashna alliyashpanasukaman kushikushpa Tata Diostaalabarkan. 14

pana chay tantanakunankuna wasipikamachikuk runa sukaman piñakurkan.Payka piñakurkan Jesus samana diyapichay warmita alliyachishkanrayku.Chay kamachikuk runaka chay ayparunakunata piñayashpa willarkansapa:—¡

chipaka! Unkudu kashpaykichikashamuychi chay sokta trabajana diyakay runa alliyachishunaykichipa. ¡Amashamuychichu samana diyapi kay runaalliyachishunaykichipa!

15Chashna chay kamachikuk runapiñakuptinna Jesuska willarkan:—Kankuna llullakushpa rimankichi

alli rurak runakuna kanaykichita.¿Manachu samana diya kaykaptinpishvakaykichita burruykichita paskankichiyakukuk pushanaykichipa? 16¿Manachu

manta kay warmita ashwanta llakichin?Payka ñawpa awilunchi Abrahampamirakninmi. ¿Imapatí kay samana diyamana alliyachiyman? Chunka pusakwatatanami supayka kay warmitakawatashpa kumurayachishpaunkuchishka.

17Chashna Jesus rimaptinna chiknik

sapa.

pankuna chay almiranakunata ruraptin.

Jesus yachachikurkan taksha murillupa ejempluta.

(Mt 13.31-32; Mr 4.30-32)18Chaymanta Jesuska kashkan

yachachirkansapa:

13

170

—Suk ejempluta parlachiykichientiendinaykichipa imashnami TataDiospa mandunpi kawsankichi nishpa.

19Kankuna Tata Diospa mandunpikawsashpaykichika takshasillu mostasamurillukunashina kankichi. Suk runachay murilluta chakranpi tarpun.

kun. Ramachakuptin aypa pishkillukunachaypi wasichakunsapa.

Jesus yachachikurkanlevadurapa ejemplunta.

(Mt 13.33)20Chaypina Jesuska willarkansapa:—

kichi entiendinaykichipa imashnamiTata Diospa mandunpi kawsankichinishpa. 21Suk warmi panta rurashpaaypa machkawan suk tipi *levaduratachurashpa chakrun.tin tukuy chapuduta allita pukuchin.Kankuna Tata Diospa mandunpi

shina kankichi.

Jesus yachachikurkan pimiTata Diospa kawsananpi

yaykunka nishpa.(Mt 7.13-14, 21-23)

22Chaymanta yachachikushkanwashaJesuska Jerusalenman rirkan. Chayman

kuypi rirkan. 23Chaypina suk runatapurkan:—Maestru ¿manachu Tata Dioska

aypa runakunata kastigunmantasalvashpa sielupi yaykuchinkasapa?

24Chashna tapuptin Jesuskawillarkan:—

yashpaykichika suk llañu punkutashinayaykunaykichi tiyan. Modosta ruraychichaypi yaykunaykichipa.chi. Aypa runakuna chay punkuta

yaykunayashpankunapish manamitukuychu atipansapa yaykuyta. 25Ñukawasi doyñunshina kashpayni punkutawichkaptini kankuna washamantakayawashpa willawankichi: “¡Señor,punkuta kichariy yaykunaynikunapa!”Chashna willawaptikichi ukumantawillashkaykichi:chu maymantami kankichi.” 26Chaypinawillawankichi: “Kanwan tantallamikushkanisapa upyashkanisapa.

warkankisapa.” 27

chi kashkan willashkaykichi: “¡Manamiriksiykichichu! Kankunaka sukamanmana alli rurak runakuna kankichi.¡Chayrayku ñukamanta ashuychi!”

28Chashna willaptini kankunakasukaman llakishpa kiruykichitamukushpa wakanaykichi tiyan.Chaypina Tata Diospa kawsananpiñawpa awilunchi Abrahamta IsaktaJakobota kawankichi. Chaymanta tukuyñawpa yachachikuk runakunatakawankichi.

chi. 29Inti llukshimunanmanta intiyaykunanmanta anakmanta uraymantaaypa runakuna Tata Diospa kawsananpiyaykunkasapa. Tukuy paykunatiyarishpa mesapi mikunkasapa. 30Sukkankuna yuyankichi primeru TataDiospa mandunpi yaykuyta. Chashnayuyaptikichipish Tata Dioska washatayaykuchishunkichi. Chaymanta chaymana yaykuyta yuyanakuk runakunataTata Dioska primeru yaykuchinka.

Jesus wakakurkan Jerusalenpi kawsak runakuna mana payta

munaptinkuna.(Mt 23.37-39)

31Jesus Jerusalenman riykaptin*fariseo runakuna ladunchashpawillarkansapa:

13

171

—Chay kamachikuk *Herodesmiwañuchichishunayanki. Chayraykukayllamanta kutiy.

32Chayta willaptinkunana Jesuskawillarkansapa:—Herodeska suk manchana laya

animalshina manchachiwanayan.Rillaychi willak: Ñuka Tatayni Dioswillawashkanta tukuchanaynikamanruranayni tiyan.

nita unkudukunata alliyachiykanaynita.33Kunan kaya kayawashan Tata Diospamunananllata rurashpa katisha. Tukuychayta rurashpa Jerusalen llaktapiwañunayni tiyan.chikuna ñawpa alli yachachikukrunakunata wañuchirkansapa.Chayrayku chay llaktallapi kankunapishñukata wañuchiwanaykichi tiyan.

34Llakichiykichi, Jerusalenpi kawsakrunakuna.kuk runakunata wañuchinkichi.Chaymanta Tata Dios kachamushkanyachachikuk runakunatapishruminchashpa wañuchinkichi. Ñuka aypakuti kankunata amachanayashkaykichi

chishpa rikran sikipi amachakshina.Sukaman kankunata amachanayaptinipishmana nima munankichichu. 35Mashuyariwaychi.rayku llaktaykichi chunlla likidu kiparinka.Chaymanta willaykichi: Suknin diya

kankunaka willawanaykichi tiyan:“Kanka sukaman allimami kanki TataDiosmanta shamudu runa kashpayki.”Chashna willawanaykichi diyakamanmananami kawawankichinachu.

Jesus samana diya alliyachirkan punkidu runata.

14 1Suk diya Jesuska rirkankamachikuk *fariseo runapa

wasinpi mikuk. Chay diya karkan

*samana diya. Chaypi mikuykaptinnaJesusta chiknik fariseo runakunachatanayashpankuna chapaykarkansapa.2Chaypina Jesuspa ñawpakninmanshamurkan suk punkiy unkuyuk runa.3Jesus payta kawashpa fariseokunataMoisespa killkadunta yachachikukrunakunata tapurkansapa:—¿Imatatí Moisespa killkadunpi

yachachiwanchisapa? ¿Almitiwanchichumanachu samana diya unkudu runataalliyachinanchipa?

4Chashna Jesus tapuptinkunana chayfariseo runakunaka mana nimataaynirkansapachu. Chaypina Jesuskachay unkudu runataka makinmantaapishpa alliyachishpa willarkanwasinman kutinanpa. 5Chaymantafariseokunata willarkansapa:—May willawaychi. Samana diya

ichara wambraykichi vakaykichi sukuchkupi urmanman. Samana diyakaptin ¿maykan kankunatí chay

man?6Chashna Jesus willaptinkunana

fariseo runakunaka mana nimataatiparkansapachu ayniyta.

Jesus yachachikurkan ama llullachinakushpa yuyanankunapa

ashwan alli kanankunata.7Chay fariseopa wasinpi mikuk

sapa ashwan alli bankupi tiyariyta.

sapa:8—Mash uyariwaychi.

chika ama chay kasarakkunapa ladunpitiyariychichu. Chaypi tiyariptikichikaichara kanmanta ashwan munadu runawashata shamunman. 9Kankuna chay

kuk runaka ladunchashushpaykichi

13 14

172

willashunkichiman: “Kay bankumantaatariy kay runa tiyarinanpa.” Chashnawillashuptinkuna pinkaynikichitamuchushpaykichi rinkichi washabankupi tiyarik. 10

kuk runa konvidashuptikichika chayanabankullapi tiyariychi. Chayllapitiyariptikichi ichara chay kasarachikukrunaka yaykuchishunkichiman mesapimikunaykichipa.wan tiyaridu runakunaka kawankasapaashwan munadu kanaykichita.

11Kankuna kikikichilla kreyinakushpa

chi.kushpa runamasikichita kuyashpayanapaptikichi Tata Dios sukamankushikushpa yanapashunkichi.

12Chaymanta Jesuska chay wasinpikarak fariseota willarkan:—Kanka konvidakushpayki mikuk

shamunankunapa ama konvidaychuparlakmasikikunallata,nallata, nima aylluykikunallata, nimatukuy layayuk llaktamasikikunallata.Paykunata konvidaptikika kantapishkonvidashunkasapa. Kankuna sukwan

lla kushichinakuykankichi. 13Ashwanallita ruranayashpa estaykimanyaykuchiy mikuk mana nimayukrunakunata, makin tipidukunata,kojokunata, mana kawakukkunata.14

tiki paykunaka mana kutichishuytaatipankasapachu. Chaypira Tata Dios

mushkan diya premyuykita kushunki.

Jesus yachachikurkanatun estapa ejemplunta.

(Mt 22.1-10)15Jesus yachachikuptin uyarishpana

chay mesapi mikuykak runakunamantasuk runa paytaka willarkan:

—Tata Dios sielupi suk estataruraptin chaypi mikuk runakunasukaman kushikunkasapa.

16Chashna chay runa willaptinJesuska suk ejempluta rimashpawillarkan:—Suk runa atun estata rurashpa

aypa runakunata konvidachirkanwasinpi mikuk rinankunapa. 17Mikunaalli kaptinna suk wiwachunta kacharkantukuy konvidadukunata kayak.18Chashna kayak riptin paykunakaaynirkansapa mana atipanankunatariyta. Suk runa willarkan: “Chayrakchakrata rantishkani. Chayta kawakrinayni tiyan. Chayrayku willay amapiñakunanpa mana riptini.” 19Sukkonvidadu willarkan: “Chunka vakatamirantishkani. Chaytami rinayaykanikawak allichu manachu nishpa.Chayrayku willay ama piñakunanpamana riptini.” 20Chaymanta sukkonvidadu willarkan: “Chayrakkasarashkani. Warminita mana sakiytaatipanichu. Chayrayku mana rinichuchay estaman.”

21Chashna mana niman suk runakatinayaptinkuna chay kayakuk runakakutirkanna. Chaypina estakuk runata

nata mikuk. Chayta uyarishpa estakukrunaka sukaman piñakurkan.Piñakushpa wiwachuntaka willarkan:

sapa kallipi plasapi tiyak runakunata.Pushamuysapa mana nimayukkunata,makin tipidukunata, kojokunata, manakawakuy atipakkunata. Tukuypaykunata konvidamuysapa mikukshamunankunapa.”

22Chashna willaptin wiwachunkatukuy willashkanta rurarkan.Chaymanta estayuktana willarkan:“Tata, ñami tukuy willawashkaykitanarurashkani. Aypa runakunata

14

173

pushamuptinipish pishinllami kaywasiki untananpa.” 23Chashna chaywiwachun willaptinna estakuk runakawillarkan: “Rillay ñankunamantachaymanta wasi pampankunapipuriykak runakunata pushamuk.Apurashpa pushamuysapa kay wasiniuntananpa. 24Allita willaykichi. Chayñawpakta konvidadukunaka manamikay estaynipika mikunkasapanachu.”

Tukuy layamanta ashwan allita Jesusta kuyananchikuna tiyan.

(Mt 10.37-38)25Chaymanta mikushkankunawasha

Jerusalen llaktaman Jesuska rirkan.Chayman riykaptin aypa runakunakatirkansapa. Jesuska tikrakushpa chaykatik runakunata yachachirkansapa:

26—Kankuna disipuluynikunakanayashpaykichika tataykichimanta,mamaykichimanta, warmikichimanta,wambraykichimanta, wawkikichimanta,panikichimanta ñukata ashwan allitakuyawanaykichi tiyan.chimanta ashwan allita ñukatakuyawaychi. Mana chashna allita

nikunachu kankichi. 27Sukamanpadesishpaykichipish runakunachiknishuptikichipish ñukallatakatiwanaykichi tiyan.paykichika disipuluynikunami kankichi.

28Mash allita uyariwaychi. Suk runakuydakunan altu wasita ruranayashpaallita yuyaykunan tiyan imakunatamichay wasipaka munan nishpa. 29Mana

llapi sakinman mana tukuchaytaatipashpa. Chay mana tukuchadu wasitakawashpa tukuy runakuna chaywasichakuk runata asichishparimanmansapa: 30“Mash kawaychi.Chay runaka llullakushpa kallarishkawasichakuyta. Manami atipanchu

tukuchayta.” Kankunapish chaywasichakunayak runashina allitayuyaykushpa ñukata katiwanaykichitiyan.

31Chaymanta ichara suk sinchikamachikuk runa makanakunayanmanchikan llaktapi kamachikuk runawan.Chaypaka allita yuyaykunan tiyan:

kunalla tiyan. Chay suk kamachikuk

kunawan shamuykan. ¿Atipashachumanachu makaytaka?” 32Chaypinamana makayta atipananta yuyashpachay kamachikuktaka willachinan tiyanamana shamunankunapa makanakuk.

33Kankunapish chay makanakunayak

chichu manachu nishpa. Mana tukuy

chika manami disipuluynikunachukankichi.

Jesus yachachikurkan alli kachishina kananchikunapa.

(Mt 5.13; Mr 9.50)34Chaymanta Jesus willarkansapa:—Sinchi kachika rikchak layapami

alli. Allpayuk kachi mana nimapaallichu. 35Chay allpayuk kachita allpapichuraptinchipish mana nimapaallinachu nima kiwata wiñachinanpa.Mana nimapa alli kaptin wishchunchi.Allita uyariwaychi. Kankunapish manaallita kreyiwashpa kawsashpaykichikachay mana alli kachishinami kankichi.

Jesus yachachikurkan chinkadu ovejapa ejemplunta.

(Mt 18.10-14)

15 1

kushkanwasha aypa runakuna

yashpa. Suk runakuna karkansapa*

14 15

174

kuna. Sukkuna karkansapa mana allitarurashpa kawsak runakuna. 2Chay ayparunakuna Jesusta ladunchaptinkuna*fariseokuna Moisespa killkashkantayachachikuk runakuna kawarkansapa.

kuna rimarkansapa:—

nata munashpa paykunawan mikun.Paykunawan mikushpa mana allitachururan.

3

kuna Jesuska uyarirkan. Chaypina sukejempluta willarkansapa:

4—Ichara kankunapa tiyan pachakovejaykichi. Chay pachakmanta icharasuk oveja chinkanman. Kankunaka chay

chi ¿manachu chay chinkaduta rinkichimaskak tarinaykichikaman? 5

kichi kushikuypuru wantushpawasikichiman pushankichiman.6Chaypina familyaykichita aylluykichita

chiman: “Shamuychi ñukawankushikuychi. Ñami kay ovejaynichinkadutaka tarishkanina.”

7Mash allita uyariwaychi. Kankuna

chi sukaman kushikunkichi. Chashnamisielupi kawsakkunapish iskun chunka

manta ashwanta kushikunsapa suk runauchanmanta wanaptin.

Jesus yachachikurkan chinkadu kullkipa ejemplunta.

8Chaymanta Jesuska chikan ejemplutayachachikurkan:—

kuna tiyapushkanmanta suktachinkachinman. ¿Manachu chaytamaskan tarinankaman? Alkusantaapichishpa wasinta kuchun mañantapichashpa maskan. 9Tarishpana

kushikuyninwan warmimasinkunatatantanachishpa willanka: “Ñukawankushikuychi. Ñami chay chinkadukullkinitaka tarishkanina.”

10Mash allita uyariwaychi. Chaywarmi kullkinta tarishpa sukamankushikurkan. Chashnashina *pish sukaman kushikunsapa suk runauchankunamanta wanaptin.

Jesus yachachikurkan tatanmanta ashudu waynapa ejemplunta.

11

kurkan:—Suk runapa tiyarkan ishkay ullku

wambrankuna. 12Suk diya winshuwambran tatantaka willarkan: “Tatayni,

tana.” Chashna mañaptinna chay runa

kunata patumarkansapa.13Chaypina chay winshu wambranka

tatan tukuy kushkanta rantikurkan.Chay kullkiwan rirkan suk karu llaktapikawsak. Chay karu llaktapina sukamanmana allikunata rurashpa tukuykullkinta tukucharkan. 14Chaypina chaykawsanan llaktapika sinchi yarkaytiyarkan. Chay wayna mana kullkiyukkashpana yarkarkan. 15Chashnasukaman yarkashpa rirkan willak sukrunata trabajachinanpa. Chay patronkakacharkan chakranpi kuchinkunatakarashpa trabajananpa. 16Chaypinachay waynaka kuchikunapa mikunantasukaman mikunayarkan. Munaptinpishmana ni pi ni chay laya mikunatakararkansapachu. 17

pana tatanta yuyashpa rimarkan:“Tataynipa trabajadorninkunapa aypamikunankuna puchun. Chaykamanka

kani. 18Shu kunanlla tataynimankutisha. Kutishpayni willasha:‘Munanayni tatayni,

15

175

paynika uchallikushkanimi. Chaymantamana Tata Diospa munananta rurashpakawsashkani. 19Chayrayku amanakawawaynachu wambraykitashina. Suktrabajadornikitashina trabajachiway.

20Chashna allita yuyaykushpa chaywaynaka tatanman kutirkan. Tatanpawasinpi manara chayaptinra karupikaptinlla tatanka riksirkan. Sukamanllakichishpa kallparkan tinkuk.Chaypina wambranta abrasashpamucharkan. 21Payka tatantakawillarkan: “Munanayni tatayni, kantasakishpayni Tata Diosta rabyachirkanikantapish rabyachishkayki. Amanakawawaynachu wambraykitashina.”

22Chashna willaykaptinna tatankatrabajadorninkunata kayashpawillarkansapa: “Utkakushpa apamuychimushuk llachapata wambraynitamudachinaykichipa. Chaymanta sukanilluta dedunpi churapuychi. Mushukushutantapish churachiychi. 23

manta rillaychi pushamuk chay ashwangordo beshekuta. Chayta wañuchishpaestata rurashpa mikuypachi. 24Kaywambrayni wañudu kashkanmantashinaunay tiempumantanami rikurimushka.Chinkadu kashkanmanta ñamirikurimushkana.” Chashna chay runarimaptin alli estata rurarkansapa.

25Chay estata ruraykaptinkuna chaymayor wambranka chakranpi karkan.Chakranmanta kutimuykashpa wasinpichayaykashpa bombota kenata uyarirkanestata ruraykaptinkuna. 26

ninta kayashpa tapurkan: “¿Imatatíruraykansapa tataynipa wasinpi?”27Chaypina chay runaka willarkan: “Chay

kana.wan alli estata ruraykan. Wawkiki sanuchayamushka kaptin ashwan gordobeshekuta wañuchichishka.”

28Chashna willaptinna chay mayorwambranka sukaman piñakurkan. Mananima chay esta wasipi yaykunayarkanchu. Fiesta wasimanta tatankallukshishpa rirkan willak paywanestakuk yaykunanpa. 29Chaypina chaywayna piñakushpa tatantaka willarkan:“Kanka allita yachanki aypa watatanamana ni mayman suchushpayni kantayanapashkaynita. Chashna allitayanapaptinipish mana niman suk kutiniman suk chivuta kuwashkankichuamiguynikunawan estata rurashpamikunaynikunapa. 30Kunan waynanderawarmikunawan uchallikushpa kullkikitatukuchak wambrayki chayamushkana.Chayamuptin paypana chay ashwangordo beshekuta wañuchishpa alliestata ruraykanki.”31Chashna chay mayor wambran

piñakushpa willaptinna tatankawillarkan: “Munanayni wambrayni,

kanki. Tukuy laya tiyawakmi kanpakanan tiyan. 32Chaykuna kanpa kaptin¿imapatí piñayawanki? Kay wawkikikawañudu kashkanmantashinarikurimushka. Chinkadu kashkanmantañami rikurimushkana. Chayrayku allikashka estata rurananchipa. Akuychikushikushpa estakuypachi.”

Jesus yachachikurkan empleadu runapa ejemplunta.

16 1

sapa:—Suk kullkisapa runa tiyarkan. Chay

aypa kullkiyuk runa suk empleaduntawillarkan tukuy tiyapunanta

pish trabajachinankunapa. Suk diyachay trabajadorkuna patronninkunapirirkansapa chay trabajachikuk runatachatakuk. Willarkansapa: “Ñami

15 16

176

kullkikitaka tukuchaykanna manaallikunata rurashpa.” 2Chashnachatakuptinkunana patronka chayempleadunta kayashpa willarkan:“Yachashkani llullachiwaykanaykita.

chu ñukapi trabajanaykipa. Chayraykukawachiway chay killkashkaykita

tami rantishkanki nishpa.”3Chashna patronnin willaptinna chay

runaka sukaman llakishpa yuyaykurkan:“Patronnini kay trabajuynimantasurkuwaptinka ¿imata rurashpanatíkawsasha? Mana atipanichu chakratarurashpa trabajayta. Pinkakuni kullkitamañakushpa kawsayta. 4

yuk kaptini runakuna wasinkunapichaskiwanankunapa ñami yuyashkaninaimatami rurasha nishpa.”

5Chashna yuyashpa chay empleadukapatronninta debik runakunata sukmantasukmanta kayarkansapa. Suktatapurkan: “Kanka ¿nitaka debinki?” 6Payka willarkan:“Ñuka pachak lata aseytitami debini.”Chaypina chay empleaduka willarkan:“Mash kaway. Ñukami yanapashkayki.Kaypimi killkadu chay debishkaykika.Kunan tiyarishpa mushuktana killkay.

llata killkay. Ñukapish chayllatakillkasha patronnini kawananpa.”

7Chashna chay debikuk runatakillkachishkanwasha chay empleadukasukta tapurkan: “Kanka ¿mashnatatipatronninitaka debinki?” Paykawillarkan: “Suk pachak kostal*trigutami debini.” Chaypina chayempleaduka willarkan: “Mash kaway.Ñukami yanapashkayki. Kaypimikillkadu debishkaykika. Kunan pusakchunka kostal debinaykillata killkay.Ñukapish idenllata killkasha patronninikawananpa.”

8Chaymanta chay patron empleadunrurashkanta yachashpa rimarkan: “Chayempleaduynika yachaysapami kashka.Payka debiwak runakunata yanapashkapaykunapish payta yanapanankunapa.”Chay ejempluta rimashkanwasha

Jesuska disipulunkunata willarkansapa:—Mana alli rurak runakuna Tata

Diosta riksik runakunamanta sukamanashwan yachaysapakunami.

9Mash allita uyariwaychi. Tukuy kayallpapi tiyapushunaykichiwansukkunata yanapaychi paykunasukaman kuyashunankunapa. Chashnatiyapushunaykichiwan runamasikichitayanapaptikichi sielupi paykunakushikushpa chaskishunkichi manatukuyniyukta chaypi kawsanaykichipa.

10Kankuna kuskata rurashpa manallullakushpa tipi tiyashunaykichiwanrunamasikichita yanapashpaykichikaaypa tiyashunaykichiwanpish manallullakushpalla yanapankichi.Chaymanta tipi tiyashunaykichiwanrunamasikichita llullachishpaykichikaaypa tiyashunaykichiwanpishllullachishpa mana yanapankichichu.11Chashnami kankuna kay allpapi

chita yanapaptikichika Tata Dios sielupimana premyuykichita kushunkichichu.12Chaymanta runamasikichipa

chi Tata Dioska manami ashwantachukushunkichi.

13Suk trabajador mana atipanchuishkay patronpi trabajayta. Sukllallatakasunan tiyan. Suk patronnintakasushpa suktaka mana kasunnachu.Kankuna chay trabajadorshina kankichi.Kankunapish kullkiyayta munashpalla

nachu Tata Diosta kasushpa kawsayta.14Chashna Jesus yachachikuptin

uyarishpankuna chay kullkita sukaman

16

177

munak *sapa. 15

sapa:—Kankuna mana alli rurak runakuna

kaykashpaykichipish munankichi tukuyrunakuna rimanankunapa alli rurakkanaykichita. Tata Dioska tukuy manaalli yuyaynikichita allita riksin. Chaylaya yuyaynikichita Tata Dios kawanmillanapa layata.

16Tukuy ñawpa alli yachachikukrunakuna Moisesmanta Juankaman TataDios kachamunan runa shamunantayachachikurkansapa.tapacha ñuka yachachiykichi TataDiospa mandunpi yaykunaykichita.Aypa runakuna sukaman munashpa

sapa.17Kay allpa chay sielu kulluptinpish

kanta ruranka.

Jesus yachachikurkan kasaradukuna ama warminta

wishchunankunapa.(Mt 19.1-12; Mr 10.1-12)

18Chaymanta Jesus willarkansapa:—

chita wishchushpaykichika manauchallikuykanaykichita.

kankichi. Warmikichita wishchushpachikan warmiwan kasarashpaykichikauchallikuykankichimi. Chaymanta chaywishchudu warmiwan kasarak runapishuchallikuykan.

Jesus yachachikurkan tukuy layayuk wañudu runapa

ejemplunta.19

sapa:—Suk tukuy layayuk runa tiyarkan.

Chay runaka sukaman allima

llachapanta mudakuk. Tukuy diyaallima estakunata rurak. 20Chaymantatiyarkan suk mana nimayuk runa. Paypashutin karkan Lasaro. Lasaroka kirilikidu karkan. Payka tukuy diya tiyarikchay aypa kullkiyuk runapa wasinpunkupi. 21Chay kiri likidu runasukaman mikunayak tukuy layayukrunapa mesanmanta urmachidukunata.Chay punkupi tiyaridu kaptin allkukunakirinkunata llakwapuksapa.

22Suk diyana chay Lasarokawañurkan. Tata Diospa *angelninkunapayta pusharkansapa Abrahamwansielupi kawsananpa. Chaymanta chayaypa kullkiyuk runapish wañurkanna.Paytaka pamparkansapa. 23Chay runaka

man. Chaypi sukaman padesiykashpakarumanta kawarkan LasarotaAbrahamwan tantallata. 24Paytakawashpana sinchita rimashpaAbrahamtaka willarkan: “TatayniAbraham, llakichiwashpa Lasarotawillapay shamunanpa kalluyni puntatasuk tipi yakuwan ñuyuchipak. Ñukakakay ninapi sukamanmi padesiykani.”

25Chashna willaptinna Abrahamkawillarkan: “Wambrayni, allita yuyayallpapi kawsashkaykita. Kan sukamanallita kawsashkanki. Kay Lasarokaallpapi kawsashpa sukaman yarkarkansukaman padesirkan. Kunanka paykakushikuykan.kanki. 26Chaymanta tiyan sukmanllayba rarka ama ni pi pasananpa.Chayrayku kanman Lasaroka manaatipanchu riyta.chu kayman chayamuyta.”

27Chashna willaptinna chay tukuylayayuk kashka runaka willarkan:“Tatayni Abraham, roygayki Lasarotakachanaykipa tataynipa wasinman.28

nata yachachinmansapa ama ñukashina

16

178

kay mana tukuyniyuk ninamanshamunankunapa.”

29Chashna willaptinna Abrahamkawillarkan: “Paykunapa tiyan Moisespakillkadunkuna. Chay killkadunkunapiwillashkankunata kasuchunsapa.”

30Chaypina chay runaka aynirkan:“Ariya tata Abraham,kuna mana Moisespa killkaduntakasunayansapachu. Ichara suk wañudu

kuk riptin kreyikunmansapa.” 31

pina Abrahamka willarkan: “Chaywawkikikuna mana Moisespa nima alli

nanta kasunayansapachu. Chashnashinamana nima kreyinkasapachu sukwañudu runa kashkan kawsamushpariptin yachachikuk.”

Jesus disipulunkunata yachachirkansapa tukuy

runamasinkunata perdonanankunapa.

(Mt 18.6-7, 21-22; Mr 9.42)

17 1

kunata willarkansapa:—Kay allpapi tiyan uchallichishunayak

runakuna. Tukuy paykunata Tata Dioskasukaman kastigankasapa. 2Amarapishuchallichishuptinkunara alli kanman sukatun rumi makita kunkanpi watashpaatun yakupi wishchunankunapa.

panachu. 3Allita kuydanakuychi amauchallikunaykichipa. Tata Diostakreyikmasiki rabyachishuptin rillay willakamana mana allita rurashunanpa.Chaypina almitishuptin perdonay. 4Kutikuti rabyachishuptinpish perdonanaykitiyan. Ichara suk diyapi kanchis kutirabyachishunkiman. Chaymanta icharakanchis kuti willashunkiman: “Manakashkan rurashanachu” nishpa. Chashnawillashuptikika perdonanayki tiyan.

5Chashna Jesus yachachikuptinnadisipulunkunaka willarkansapa:—Maestru, yanapawaysapa ashwanta

kanta kreyinaynikunapa.6

kuna Jesuska willarkansapa:—

paykichika chay wiñaykak kaspitawillankichiman: “Kaymanta ashushparillay wiñamuy chay yaku mañanpi.”Chashna willaptikichi chay kaspikakasushunkichi. Taksha murillushinatipisitullatapish kreyiwashpaykichikatukuy willashkaynita atipankichimanrurayta.

7Kankunapa wiwachuykichi rinmanchakraykichipi trabajak. Chaypi allpataaraduwan aspin. Vakaykichitapishkuydan. Chaymanta chakraykichimanta

chu: “Shamuy mikuyna” nishpa.8Ashwan willankichi: “Mikunaynitashamuy rurak. Ñuka mikuykaptiniupyaykaptini sirvimuway.kaykiwasharami kanka mikunkiupyanki.” 9

kichita mana willankichimanchu:“Allita karawashkanki” nishpa. 10Chaywiwachuykichishina Tata Dioswillashushkanta rurashpaykichiwillanaykichi tiyan:kita rurashkanisapa. Chayrayku manameresinisapachu alabawanaykipasapa.”

Jesus chunka lasaruyakrunakunata alliyachirkan.

11Chaymanta yachachikushkanwasha

man rirkansapa. Chayman rishpankuna*Samaria partita Galilea partitapuriykarkansapa. 12Chayta rishpankunasuk llaktapi chayarkansapa. Chaypi

sapa. Tukuy paykuna kiri likidu lasaruunkuyuk karkansapa. Paykunaka mana

16 17

179

animukurkansapachu Jesustaladunchayta. 13Karullamanta sinchitarimashpa willarkansapa:—Maestru,

waysapa.14Chaypina Jesuska paykunata

sapa:—*Saserdotekunaman rillaychi

paykuna yachanankunapa allinachukankichi manachu nishpa.Chashna willaptinkuna chay chunka

runakunaka rirkansapana. Manarasaserdotekunapi chayashpankunarachunkantin alliyarkansapa Jesusalliyachiptinkuna. 15Kirinmanta alliyadukawanakushpa chay chunkamanta sukrunalla Jesusman kutirkan. Kushikushpasinchita rimashpa Tata Diosta sukamanalabarkan. 16Kushikuypuru rirkanJesuspa ñawpakninpi kunkurikushpaagradesik. Chay kutimuk runakaSamaria partimanta karkan. 17Chayrunalla kutimuptin Jesuska almirashpadisipulunkunata willarkansapa:—Chunkantinta alliyachishkani.

¿naka? 18¿Kay Samariamanta runallachukutimushka Tata Diosta alabananpa?

19Chaypina chay kutimushka runataJesuska willarkan:—Atariyna. Wasikimanna rillay. Ñukata

kreyiwashkaykiraykumi alliyachishkayki.

Jesus yachachikurkan imashnami Tata Dios tukuy kreyik runakunata

kamachinkasapa nishpa.(Mt 24.23-28, 36-41)

20Chaymanta *fariseo runakunakaJesusta tapurkansapa:—¿Aykapikamanti Tata Dios

kallarinka tukuy runakunata kayaytamandunpina kawsanankunapa?Chashna tapuptinkuna Jesuska

willarkansapa:

—Mana kay allpapi kankunapakamachikuknikichishinachu Tata Dioskamachikun. Mana atipankichichukawayta kamachikunanta. 21Manaatipankichichu willayta kaypimichaypimi Tata Dios kamachikuykannishpa. Mana kawaptikichipish Tata

napi kamachiykansapa.22

washa Jesuska disipulunkunallatawillarkansapa:—Kankunaka sukaman padesinaykichi

tiempu munankichi kawawayta TataDiosmanta shamudu runa kashpaynikallariptini kamachikuyta. Sukaman

chichu kay allpapi kamachikuptini.23Sukkuna llullakushpa rimankasapa:“Kaypinami chaypinami Jesuska”nishpa. Chashna rimaptinkunapish amarillaychichu kawak. Nima paykunatakatiychichu.

24Mash allita uyariwaychi.yaptin llipyashpa tukuy sieluta lusichin.Chay llipyakshina ñukapish kashkanshamushpayni tukuy sieluta lusichisha.

25Chaymanta manarapish kashkanshamuptini aypa runakuna sukamanchikniwashpa padesichiwankasapa.26-27

pish tukuy runakuna chiknishpa manamunarkansapachu kreyiyta. Paykunakamikuykarkansapa upyaykarkansapa

sapa yachachikuk Noe manllaybabarkunpi yaykunan diyakaman. Noechay barkupi yaykuptinna Tata Diostamyawan allpata untachiptin tukuyrunakuna sipikushpa wañurkansapa.Iden Noepa tiempunpishina ayparunakuna kankunatapish manakreyishushpaykichi padesichishunkichi.Chaypina ñuka Tata Diosmanta shamuduruna kashpayni kashkan kutimusha.

17

180

28Chay ñawpa Lotpa tiempunpipishTata Dios Sodoma llaktapi kawsakrunakunata kastigarkansapa. Chay

kuna mikuykarkansapa upyaykarkansapa

karkansapa. Chaymanta wasinkunataruraykarkansapa chakrankunapitarpukuykarkansapa. 29Chaypina chay

kanwasha sielumanta chay llaktapi sinchirawraykak ninata urmachimurkan.Chaywan tukuy runakuna rupashpawañurkansapa. 30Chashnashina ñukapishTata Diosmanta shamudu runa kashpaynikashkan shamushpayni tukuy manakreyiwak runakunata kastigashasapa.

31Chay tiempuka kankuna wasikichisawanpi kashpaykichi ama yaykuychichutiyapushuknikichita surkuk.chipi kashpaykichi ama wasikichimankutiychinachu nimata surkuk.

32Allita yuyaychi Lotpa warminwañushkanta. 33

kichillata rurashpaka wañunaykichitiyan.kichika wañushpaykichipish kashkankawsamunaykichi tiyan.

34Mash allita uyariwaychi. Chaypadesinaykichi tiempu suk kawitullapiishkaymanta puñuykaptinkuna ñukakasukllallata sieluman pushasha ñukawankawsananpa. Sukta sakisha manakreyiwashkanrayku. 35Ishkaywarmikuna kutakuykaptinkuna ñukakasukllallata sieluman pushasha ñukawankawsananpa. Sukta sakisha manakreyiwashkanrayku. 36Ishkay runakunachakranpi trabajaykaptinkuna ñukakasukllallata sieluman pushasha ñukawankawsananpa. Sukta sakisha manakreyiwashkanrayku.

37Chashna Jesus yachachikuptin

sapa:

—Maestru ¿maypiti runakunatakastiganki?Chashna tapuptinkuna Jesuska

willarkansapa:—Wañudukuna kananpi siyukakuna

tantanakunsapa mikunankunapa.

napa.

Jesus yachachikurkan mañakukuk viyudapa ejemplunta.

18 1Jesuska disipulunkunata sukejempluta yachachirkansapa.

Willarkansapa ama shaykushpa TataDioswan parlanankunapa. 2Kayejempluta willarkansapa:—Suk llaktapi tiyarkan suk awtoridar

jues. Chay jueska mana Tata Diostamanchakchu karkan.kunata kasukchu. 3Chay juespakawsanan llaktapi tiyarkan suk viyudawarmi. Suk runa chay warmitakatiyapunanta kichunayak. Chay warmikarirkan chay runata juespi chatak.4-5

pish chay jueska mana yanapanayashpamana kasurkanchu. Chay warmi kutikuti amichiptinna chay jueskayuyayninllapi rimarkan: “Ñuka TataDiosta mana nima manchanichu. Mana

pish shu yanapasha kay viyuda warmita.

kan yanapanaynipa. Yanapaptini ichará

wak.”6Chayta yachachikushpa Jesuska

willarkansapa:—Chay jueska Tata Diosta mana

manchak kashpapish rimarkan chaywarmita yanapananpa. 7KankunakaTata Diospa aklladunkunami kankichi.Chayrayku tutapi diyapi roygaptikichipayka utkakushpa yanapashunkichi.

17 18

181

8Mash allita uyariwaychi. Allitaroygaptikichi Tata Dioska kushikushpamana unayashpa yanapashunkichi.Ñuka Tata Diosmanta shamudu runakashpayni kay allpaman kashkanshamushpayni ¿tikichirachu tarimushkaykichi?

Jesus disipulunkunata yachachirkansapa ama

yuyanankunapa runamasinkunamanta ashwan alli

kanankunata.9Chaymanta chay runakuna alli rurak

kunata mana munaksapachu. Jesuska

sapa:10—*Tata Diospa wasinman ishkay

runakuna rirkansapa Tata Dioswanparlak. Suk karkan *fariseo runa. Sukkarkan *romano gobiernupa kullkikobrakuk runa. 11Chay fariseo runakaTata Diosta parlachishpa willarkan: “ATata Dios,manta ashwan alli rurakmi kani.Chayrayku sukaman kushikuni. Manamisuwachu kani. Manami nima uchallikukrunachu kani. Nima suk chikanwarmiwan uchallikunichu. Mana nimachay romano gobiernupa kullkikobrakuk runashinachu kani. 12Kadasemana ishkay diyata kantakushichishpa mana nimata mikunichu.

manta sukta kuyki.”13Chashna chay fariseo rimaptin chay

kullki kobrakuk runaka karullapishayarirkan. Payka mana nimaanimukurkanchu altuta chapakuyta.Sukaman uchasapa kananta yuyashpakaskunta makinwan waktashparimarkan: “A Tata Dios, ñuka uchasapalikidu runa kaptini llakichiwashpaperdonaway.”

14Chay ejempluta willashkanwashaJesuska willarkansapa:—Mash allita uyariwaychi. Chay

kullki kobrakuk runa uchasapa kanantawillashkanrayku Tata Dios perdonarkan.Tata Dios perdonaptin kushikushpawasinman kutirkan. Chaykamanka chay

kanchu. Suk runa kikinlla alli rurakkananta yuyanakuptin Tata Dios paytasukaman pinkachinka. Chaymanta sukruna mana kreyinakushpa kawsaptinTata Dios payta kushichinka.

Jesus munarkan wambrillukuna payman shamunankunapa.(Mt 19.13-15; Mr 10.13-16)

15Jesus yachachikuykaptin ayparunakuna taksha wambrillunkunatapushamurkansapa paykunata Jesusllankanankunapa.kuna Jesuspa disipulunkuna piñakushpa

napa. 16Michaptinkuna kawashpa Jesuskachay wambrillukunata kayarkansapa.Chaypina disipulunkunata willarkansapa:—Wambrillukunata pushamuptinkuna

ama michaychichu shamunankunapa.Wambrakuna mana kreyinakushpatatanpa mandunpi kawsansapa.Kankunapish kay wambrakunashinakawsashpaykichira Tata Diospamandunpi yaykunkichi.

17Allita willaykichi. Kankunapishchay wambrakunashina Tata Diospamunananta rurashpa kawsanaykichitiyan. Mana paypa munanantarurashpaykichika mana mandunpikayaykunkichichu.

Tukuy layayuk runaJesuswan parlarkan.

(Mt 19.16-30; Mr 10.17-31)18Chaymanta suk kamachikuk runa

Jesusta ladunchashpa tapurkan:

18

182

—Alli maestru ¿imata rurashpatímana tukuyniyukta Tata Dioswankawsayman?

19Chashna chay runa tapuptinnaJesuska willarkan:—¿Imapati alli kanaynita willawanki?

Tata Diosllami alli rurak. 20Kankaallitami yachanki imatami Tata Dioskamachiwanchi nishpa.kunapi kashna willawanchisapa: “Amachikan warmiwan uchallikushpakawsaychu. Ama runamasikitawañuchiychu. Ama nimata suwaychu.Ama ni pita llullakushpa tumbaychu.Chaymanta tataykita mamaykitakuyashpa kawsay.”

21Chashna Jesus willaptinna chayrunaka willarkan:—Maestru,

mantapachami tukuy chayta allitakasushpa kawsaykani.

22Chashna chay runa willaptinJesuska willarkan:—Manami tukuytachu kasuykanki.

naykita. Chaypa chaninta mananimayuk runakunata kuysapa. Chaytarurashpa sielupi tukuy layayuk kanki.Chaymanta shamuy ñukata katiway.

23Chashna Jesus willaptinna chayrunaka sukaman llakirkan rikchaklayayuk kashpa. 24Sukaman llakiptinkawashpana Jesuska disipulunkunatawillarkan:—Aypa kullkiyuk runakuna

kunaka mana atipankasapachu TataDiospa mandunpi kawsayta. 25Suk*kamellu animal mana atipanmanchusuk aguja uchkunta pasayta. Chashnamisuk kullki likidu runa kullkintaashwanta munashpa mana atipankachuTata Diospa mandunpi yaykuyta.

26Chay uyarik runakuna sukamanalmirashpankuna willarkansapa:

—Chashna kaptinka ¿pikunatí TataDiospa mandunpi yaykunka?

27Chashna willaptinkuna Jesuskawillarkansapa:—

manta Tata Diospa mandunpi yaykuyta.Tata Diosllami atipan runakunatamandunpi yaykuchiyta.

28Chaypina Pedru willarkan:—Maestru,

kisapa.29Chashna Pedru willaptinna Jesuska

willarkansapa:—Kankunaka Tata Diospa mandunpi

yaykunayashpaykichi wasikichita,warmikichita, wawkikichita,chita, wambraykichita sakishpa ñukatakatiwaykankichi. 30Chayrayku kay

manta ashwanta kushunkichi.Chaymanta wañushpaykichi rinkichi

yukta kawsak.

Jesus kimsaynin kutiwillarkansapa wañunanta.(Mt 20.17-19; Mr 10.32-34)

31Chaymanta Jesuska chay chunkaishkay disipulunkunata chikanmanpusharkansapa.sapa:—Kunanka akuychina Jerusalen

llaktaman.kuk runakuna killkashkankunashinapadesichiwankasapa. 32Ñuka sielumantashamudu runa kaptini chikniwakrunakuna apiwankasapa. Chaypinamana *sapa wañuchiwanankunapa. Paykunakaasichiwankasapa. Piñayawashpatukaychawankasapa. 33Makawankasapachaymanta wañuchiwankasapa.Chaymanta wañuchiwashkankunamantakimsa diyapi kashkan kawsamusha.

18

183

34Chashna Jesus willaptinkuna

kansapachu. Jesus willashkankunapaykunapa mana entiendina laya kaptinmana yacharkansapachu imatamiwillaykansapa nishpa.

Jesuska mana kawakukrunata alliyachirkan.

(Mt 20.29-34; Mr 10.46-52)35Chaymanta Jesuska Jeriko llaktapi

chayanayaykarkanna. Chay ñanpi sukmana kawakuk runa tiyarishpa kullkitamañakuykarkan. 36Chaypina chay runakauyarirkan aypa runakunata laduntapasaykaptinkuna. Paykunata tapukurkan:—¿Pití pasaykan?37

naka willarkansapa:—Nasaret llaktamanta Jesusmi

shamuykan.38Chaypina chay runaka manllaybata

rimakushpa Jesustaka willarkan:—¡Maestru, ñawpa Davidpa miraknin

kashpayki ñukata llakichiway!39Chayta uyarishpankunana chay

pankuna willarkansapa:—¡Upallay! Ama sukaman sinchitaka

kayaychu.Chashna willaptinkuna payka ashwan

sinchita kayarkan:—¡Maestru, ñukatapish llakichiwayna!40Kayashkanta uyarishpa Jesuska

riykashkanmanta shayarirkan. Chaypinawillarkansapa ladunman chay runatapushamunankunapa.nana Jesuska chay runataka willarkan:

41¿Imatati munanki ruranaynipa?Chaypina chay runaka willarkan:—Maestru, ñawinita alliyachipay.42Jesuska chay runataka willarkan:—Kanka allitami kreyiwashkanki

ñuka alliyachinaynita. Chayraykukunanlla alliyachiyki.

43Chashna Jesus willaptinna rasllachay runaka allita kawakurkan.Chaypina Jesusta katishpa Tata Diostaalabarkan. Chay runa allita kawakuptinkawashpana tukuy chay runakunapishTata Diosta alabarkansapa.

Jesus Sakeopa wasinpi chayarkan.

19 1Chay mana kawakuk runataalliyachishkanwasha Jesus

Jeriko llaktapi chayashpa chaypipuriykarkan. 2Chay llaktapi kawsarkansuk runa Sakeo. Payka *romanogobiernupa kullki kobrakuk runakunapakamachikukninkuna karkan. 3Chayrunaka Jesusta sukaman riksinayarkan.Payka taksha runa kashpa manaatiparkanchu kawayta. Jesus sukamanaypa runakunapa chawpinpi riptinmana ladunchayta atiparkanchu. 4Mananima kawayta atipashpa Jesuspa rinanñanta kallpashpa ñawparkan shuyak.Chaypina suk ramasapa kaspitallukarkan chaymanta allita Jesustakawananpa. 5Chay Sakeo llukashkankaspi kuskanta Jesuska rirkan. Ramanpitiyariduta kawashpana Sakeotakawillarkan:—Sakeo, utkakushpa urayamuy.

Kunanka wasikipimi samanayani.6Chashna willaptinna Sakeoka

utkakushpa urayamurkan. Chaypina

kan. 7Jesus Sakeopa wasinpi samak

naka Jesusta sukaman washanchashpawillanakurkansapa:—¿Imatanashi Jesuska samanka chay

uchasapa runapa wasinpika?8Chaymanta wasinpi chayaptinna

Sakeo sukaman kushikuyninwan Jesustawillarkan:—Mash kaway, maestru. Kunanka

tukuy tiyawaktami patumata mananimayuk runakunata kunisapa.

18 19

184

kayni kullkinkunata kutichishasapachusku kuti mirachishpa.

9Chashna willaptinna Jesuska paytakawillarkan:—Kunan diya ñuka runakunapa

salvakukninkuna kay wasipichayamushkani. Kay runapish ñawpaawilunchi Abrahampa mirakninmi.10Ñuka sielumanta shamushkani tukuy

manta perdonanaynipasapa.

Jesus yachachikurkan sinchi kamachikuk runapa ejemplunta.

(Mt 25.14-30)11

tin aypa runakuna uyarirkansapa.

man riykananta sinchi kamachikukkananpa. Chayrayku Jesuska sukejempluwan yachachirkansapa:

12—Suk runapa ayllunkuna kaypichaypi awtoridarkuna karkansapa. Chayrunapish karu llaktaman rirkankargunta chaskikuk kutimushpallaktanpi sinchi kamachikuk kananpa.

13Chay runaka manara llaktanmantallukshishpara chunka trabajadorninkunatakayachirkan. Paykunata aypa kullkintakurkansapa. Chay kullkinta kushpankunawillarkansapa: “Kay kullki kushkayniwan

paykichi mirachipaychi. Kutimuptini chaykullki miradutana kutichiwankichi.”

14Chaymanta chay karu llaktamanchay runa rirkan.

sapachu kutimushpa paykunapakamachikukninkuna kananpa.

sapa chay ashwan sinchi kamachikukrunata willanankunapa: “Ñukaykunaka

napi chay runa kamachiwanankunapa.”

15Chashna mana munaptinkunapishchay ashwan sinchi kamachikukka

ninkuna kananpa. Kargunta chaskishpachay runaka llaktanman kashkankutirkan. Llaktanpi chayashpanakayachirkansapa tukuy kullki chaskikukrunakunata.tami kullkinta mirachishkasapa nishpa.16Tukuymanta ñawpakta shamuktrabajadornin ladunchashpanawillarkan: “Señor, kay kullkikitakachunka kuti mirachipushkayki.”

17Chashna willaptinna kamachikukninaynirkan: “Sukaman allita trabajashpakay kullkitaka mirachishkanki.Sukaman alli trabajakmi kanki.Kunanka allima kasuwak runa kaptiki

kuk runa kanaykipa.”18Chaymanta ishkaynin trabajadornin

ladunchashpa willarkan: “Señor, kaykullki kuwashkaykitaka pichka kutimirachipushkayki.” 19Chashna willaptinchay kamachikukninka willarkan:

napi kamachikuk runa kanaykipa.”20Chaymanta washata shamuk

trabajadornin ladunchashpa willarkan:“Señor, kay kullki kuwashkaykitakamana nima mirachishkanichu. Allitami

kani. 21Sukaman kanta manchashpaynimana nima mirachishkanichu. Allitamiriksiyki sukaman sinchi shunkuyuk runakanaykita. Kanka chikan runapatarpushkankunata pallanki. Chikanrunapa pallashkankunata kanpawakaychanki. Chayrayku kanta

kani.”22Chashna chay runa willaptinna chay

kamachikuk runaka willarkan: “Kankakilla likidu trabajadormi kashkanki.

19

185

kumi kastigayki. Yachashkanki sinchishunku runa kashpayni chikan runapatarpushkanta pallashkaynita.kanki chikanpa pallashkantawakaychashkaynita. 23

payki ¿imapatí chay kullkinita manachurarkanki banku o sinapi mirananpa?

tana tarimuyman karkan.”24Chaypina chay kamachikuk runaka

sapa: “Kay runataka kichuychi tukuychay mana mirachishkan kullkita.Chayta kuychi chunka kuti mirachikrunata.”

25Chaypina chay trabajadorninkunakawillarkansapa: “Señor, ñami paytakaaypa kullkitana kushkanki.”

26Chashna willaptinkunana chaykamachikuk runaka willarkansapa:“Mash uyariwaychi. Ñuka chay aypatiyapuk runataka ashwantami kusha.Chaymanta mana aypa tiyapukrunataka pishilla tiyapukninta kichusha.27

nata pushamuychi. Paykuna manamunawashkasapachu kamachikukkanaynipa. Chayrayku tukuytaladuynipi wañuchiychi.”

Jesus Jerusalen llaktapi disipulunkunawan yaykurkan.

(Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Jn 12.12-19)28Chayta yachachikushkanwasha

Jerikomanta Jerusalenman Jesuskarirkan. 29Chayman riykashpa *Olivosurku ladunpi chayarkan. Chay Olivosurku karkan Betfage llakta Betaniallakta ladunpi. Chaypi chayashpanaJesuska ishkay disipulunkunatawillarkansapa:

30—Kankunaka rillaychi chaykawananchi llaktaman.chi suk watadu burruta tarinkichi. Chayburrutaka manara ni pi montanrachu.

Chayta paskashpaykichi pushamuychi.31Maykan imapatí paskankichi nishpatapushuptikichi willaychi:nami kay burrutaka munanmontananpa.”

32Disipulunkuna rishpankuna Jesuswillashkankunashina chay wataduburruta tarirkansapa. 33

nana doyñunkuna michashpankunatapurkansapa:—¿

kankichi?34

kunaka willarkansapa:—Señorninikuna munan montananpa.35Chashna willashpankuna chay

burrutaka Jesusman pusharkansapa.

kan. 36Chaymanta chay burrupi Jesus

nata mantarkansapa. 37Jerusalenmanriykashpankuna Olivos urkutaurayaykarkansapana. Chaypina tukuykatik runakuna kushikushpankuna

sapa Jesus aypa almirana ruranatarurashkanrayku. 38Willarkansapa:—Tata Dioska Jesusta kachamushka

sinchi kamachikukninchikuna kananpa.Chayrayku akuychi payta kuyaypachi.¡Akuychi anak sielupi kawsak TataDiosta sukaman kuyaypachi!

39Chaypina *fariseo runakuna chayaypa runakunapa chawpinkunapikashpankuna Jesusta willarkansapa:—Maestru, kay katishuknikikunata

upallayachiy.40Chashna willaptinkuna Jesuska

willarkansapa:—Willaykichi: Ñuka chay runakunata

upallayachiptini kay rumikuna

kasapa.

19

186

41

kashpana Jesuska llaktata kawashpawakakurkan. 42Wakakushpa rimarkan:—Sukaman munayman chay llaktapi

kawsak runakunata yachachiyta.

yukta kushichiyta.pish mana entiendiwanayansapachu.Mana munawaptinkuna Tata Dios manaatipanchu yachachiysapata. 43Manariksiwaptinkuna kunanmantapachasukaman padesinankuna tiyan. Aypachiknik runakuna shamunkasapa tukuykay llaktapa vueltashninta suk pirkataruranankunapa.kuna manana ni pi yaykuyta nimallukshiyta atipankasapanachu. Tukuy

sapa. 44Chaypina tukuy kay llaktapikawsak runakunata wañuchinkasapa.Chaymanta tukuy wasinkunatawakllichishpa urmachinkasapa. Manana

chu.kasapa salvakuk shamushkaynita manakreyishkankunarayku.

Jesus Tata Diospa wasinmanta rantiykak rantikuykak runakunata

karkurkansapa.(Mt 21.12-17; Mr 11.15-19;

Jn 2.13-22)45Jerusalenpi chayashpana *Tata

Diospa wasinpi Jesuska yaykurkan.Chaypi kawarkan rantiykak rantikuykakrunakunata. Mana munashpa chaypi

sapa. 46Karkushpa willarkansapa:—

sapa: “Wasinika ñukata kuyawashpaoranaykichillapami.” Chashna Tata Dioswillawaptinchikunapish kankunaka kaywasita rurankichi suwakunaykichi wasita.

47Chay runakunata karkushkanwashatukuy diya Tata Diospa wasinpi Jesuska

yachachikurkan. Chaypi yachachikuptin*saserdotekunapa kamachikukninkuna,Moisespa killkadunta yachachikukkuna,llaktapa kamachikukninkunapishJesusta wañuchinayashpa puriksapa.48Mana yacharkansapachu imashnamiwañuchinkasapa nishpa. Jesusyachachikuptin aypa runakuna riksapauyarik. Chayrayku chay chiknikrunakuna manara atiparkansaparachuwañuchiytaka.

Jesus chay kamachikuk runakunata upallayachirkansapa.

(Mt 21.23-27; Mr 11.27-33)

20 1Chaymanta suk diya *TataDiospa wasinpi Jesuska aypa

runakunata yachachiykarkansapa.Willarkansapa Tata Dios kastigumantasalvanankunata. Chaypina *napa kamachikukninkuna, Moisespakillkadunta yachachikukkuna, *kunapa *ansianunkunapish Jesustaladunchashpa willarkansapa:

2—Ariya ¿pití willashushka chashnayachachikunaykipa? ¿Pití kanki chayrantikuykak runakunata karkunaykipa?

3Chashna tapuptinkuna Jesuskaaynirkansapa:—Ñukapish kankunata tapuptini

ayniwaychi. 4¿Pití Juantaka

kunapa? ¿Tata Dioschu? ¿runakunachukachamushka? May ayniwaychi.

5Chashna Jesus tapuptinkuna chay

kansapa:—Mana atipanchisapachu willayta

Tata Dios Juanta kachamushkanta.Chayta ayniptinchikunaka paykawillawashunchisapa: “Tata Dios Juantakachamushka kaykaptin ¿imapatí manakreyishkankichi?” 6Chaymanta manaatipanchisapachu willayta runakunallaJuanta kachamushkanta. Chashna

19 20

187

ayniptinchikunaka chay aypa runakuna

chimansapa. Tukuy paykuna kreyinsapa

kushkanta.7

kuna Jesusta willarkansapa:—Mana yachanisapachu pimi Juanta

kachamushka nishpa.8Jesuska willarkansapa:—Ñukapish mana willaykichichu pimi

kachamuwashka tukuy chaykunataruranaynipa.

Jesus yachachikurkan mana alli rurak trabajadorkunapa

ejemplunta.(Mt 21.33-44; Mr 12.1-11)

9Chaymanta Jesuska suk ejemplutachay aypa runakunata yachachishpawillarkansapa:—Suk uva chakrayuk runa tiyarkan.

Chay runaka aypa uva waskatatarpurkan. Chay uva chakrantarurashkanwasha suk runakunawanpaktanakurkansapa pallashpa

napa. Chashna paktanakushpankunachay runaka suk karu llaktaman rirkan.

10Chaymanta uva pallana tiempuchayamuptin chay chakrayuk runakachayman kacharkan suk wiwachuntapatuma uvata mañak chay uva chakrankuydak runakunata. Chaypina chayrunakuna chay wiwachuta sukamanmakarkansapa.kuna kacharkansapa. 11Mana nima suktipi uvata apaptin chay chakrayukrunaka suk wiwachunta kacharkan.Chay chakrata kuydak runakunakapaytapish sukaman makashpankunapiñayashpankuna mana nimatakushpankuna kacharkansapa.

12Chaymanta chay chakrayuk runakakashkan suk wiwachunta kacharkan

partinta mañakuk. Chay trabajadorkunapaytapish makarkansapa.kuna chakranmanta karkurkansapa.

13Mana nimayuk paypish kutiptinchay uva chakrayuk runaka sukamanyuyaykushpa rimarkan: “¿Imatati

kunapaka? Shu chaylla wambraynitakachasha.kuna uvata kachamuwanmansapa.”14Chaypina chay chakrayuk runakawambrantana kacharkan uva patumatamañak. Karupi kaptinlla trabajadorkunariksirkansapa chakra doyñunpawambran kananta.kurkansapa: “Kay shamuk runapa tatanwañuptinka kay uva chakraka paypamikiparinka.chi ñukanchikunapa kiparinanpa kayuva chakra.”

15Chaypina chay chakrayuk runapawambrantaka chakra washamanpushashpankuna wañuchirkansapa.

sapa:—¿Imatatí ruranka chay chakrayuk

taka? 16Paymi trabajadorkunatawañuchinankuna tiyan. Wañuchishpachikan runakunata willanka chay uvachakranta kuydanankunapa.Chashna Jesus yachachikuptinkuna

chay runakunaka rimarkansapa:—Mana munanisapachu Tata Dios

napa.17

kuna Jesuska allita chapashpankunawillarkansapa:—¿Ariya imatati Tata Diospa

killkadunka yachachiwanchisapa? Chaykillkadu kashna riman:

“Suk runa wasinta rumimantaruraptin

20

188

trabajadorninkuna suk rumitawishchurkansapa

mana alli nishpa.Chashna wishchukuptinkunapishchay wasichakuk runaka

nanpi churarkan.”18Pipish kashpa mitkakushpa chaywishchudu rumipi urmashpa paki pakitukunka. Chaymanta chay wishchudurumi urmashpa pitapish kaptinapyachishpa wañuchinka.

19Chashna Jesus yachachikuptinsaserdotekunaka kamachikukninkuna,

naka uyarirkansapa.kansapa paykunarayku Jesus chayejempluta yachachikuykananta.Chayrayku sukaman piñakushpankuna

kunapa. Manara apirkansaparachu

kuna.

Jesusta tapurkansapa romano kamachikukta pagarankasapachu

manachu nishpa.(Mt 22.15-22; Mr 12.13-17)

20Sukaman Jesusta wañuchiyta

naka kacharkansapa suk runakunataJesusta llullachinankunapa.

sapa sinchi kamachikukpi chatayta.Chaypina chay kachadu runakunakaallipi tukushpankuna Jesusmanrirkansapa. 21Jesuspi chayashpankunawillarkansapa:—Maestru, ñukaykunaka allita

yachanisapa mana llullakushpasukaman allimata yachachikunaykita.

kushpa yachachikunki.nata yachachinkisapa Tata Diospa

napa. 22Kan allillata yachachikuykaptikiñukaykunaka tapunayaykisapa. Chaysinchi *romano kamachikuk runakullkinchita mañawaptinchikuna¿napa?

23

yashkankunata.Chaypina kullkita mañashpa

tapurkansapa:24—¿Pipa uyantatí kawankichi kay

kullkipi? ¿Pipa shutintatí kawankichi?Chashna Jesus tapuptinkuna chay

runakunaka willarkansapa:—Sinchi romano kamachikuk

*Sesarpa uyanta shutinta kawanisapa.25Chaypina Jesuska willarkansapa:—Chay sinchi kamachikuk runapa

kaktaka payta kuychi. Chaymanta tukuylaya Tata Diospa kaktaka payllatakuychi.

26Nima laya rimashkanpi Jesustaatiparkansapachu pantachichiyta.Chayrayku sukaman almirashpankunaupallayarkansapa. Chashna oras manaatiparkansapachu Jesusta apiyta.

Jesus yachachikurkan runakuna wañushpa imashnami sielupi

kawsankasapa nishpa.(Mt 22.23-33; Mr 12.18-27)

27Chay washa *saduseo runakunarirkansapa Jesusta kawak. Saduseorunakuna yuyaksapa mana ni piwañushkanmanta kawsamunanta.

kuna willarkansapa:28—Maestru, ñawpa Moisespa

killkadunpi yachachiwanchisapa: “Sukkasaradu ullku mana wambrayukwañuptin wawkinlla chay viyudakuñadanwan kasaranan tiyan. Chaypinachay warmi suk ullku wambrata

20

189

wawayaptin wañudupa wambranshinakanan tiyan.” 29Kunanka willaykisapa: Sukrunapa tiyarkan sokta wawkinkuna. Chayrunashi kasarashpa manara niman sukwambrayuk kashpa wañurkan. 30Chaypina

llawan kasararkan. Paypish manara nimansuk wambrayukra wañurkan.31Chaymanta chay kimsaynin wawkinviyuda kuñadanwan kasararkan. Paypishwañurkanlla. Tukuy chay wañudupawawkinkuna sukmanta sukmanta chay

sapa. Kanchisnintin mana niman sukwambrayuklla wañurkansapa. 32Chaypinachay viyuda warmipish wañurkanna.33Maestru,manta kawsamuptinkuna chay kanchiskusanmanta ¿maykan kakpatí kanmanwarminka? Tukuy paykuna chaywarmiwan kasaradu karkansapa.

34Chashna chay saduseo runakunatapuptinkuna Jesuska willarkansapa:—Kay allpapi ullku warmi kasarashpa

kawsansapa. 35-36Chaymanta kawsamushpaTata Diosta kreyik runakunalla rinkasapasielupi kawsak. Chaypi mana ni piwañunkanachu. Chayrayku ullku warmimana kasarashpa kawsankasapa. Paykuna*angelkunashina mana kutin wañuknakawsankasapa. Wañushkankunamantakawsamushkanrayku Tata Diospawambrankuna kankasapa.

37Ñawpa yachachikuk Moisespishyachachiwanchi wañudu runakunakawsamunanta. Chay ramasapa takshakaspi rawraykak ukunmanta TataDioska Moisestaka willarkan: “ÑukamiAbrahampa Isakpa Jakobopa TataDiosninmi kani.” 38Chashna Tata Diosrimaptin yachanchisapa chay kimsa

manta kawsamushpa Tata Dioswankawsaykanankunata. Tata Dioskakawsak runakunallapa Diosninmi.

39Chashna Jesus yachachikuptinuyarishpana Moisespa killkaduntayachachikuk runakuna willarkansapa:—Maestru,

kisapa.40Chaypina saduseo runakuna manana

animukurkansapanachu ashwanta tapuyta.

Jesus yachachikurkan sinchi kamachikuk kananta.

(Mt 22.41-46; Mr 12.35-37)41

nata willarkansapa:—Ñukapish kankunata tapuykichi.

Kankuna rimankichi Tata Diosmanta

chi Davidpa miraknin kananta. 42Mashuyariwaychi. Davidka Salmo librupikashna killkarkan:

“Tata Dioska kamachiwak runatawillarkan:

43 ‘Alli laduynipi tiyariy ñukawantantalla kamachikunaykipa

ñuka chiknishuk runakunata sarusaru ruranaynikaman kantakuyashunankunapa.’ ”

44Chay salmopi Davidka rimarkanTata Diosmanta shamudu salvakuk runapaypa sinchi kamachikuknin kananta.Davidpa kamachikuknin kaptinka¿imashnatí paypa miraknin kanman?

Jesus Moisespa killkadunta yachachikuk runakunata

piñayarkansapa.(Mt 23.1-36; Mr 12.38-40;

Lk 11.37-54)45Chashna Jesus yachachikuptin

tukuy chay runakuna almirashpankunauyariykarkansapa. Chaypina Jesuskadisipulunkunata willarkansapa:

46—Ama munaychichu Moisespakillkadunta yachachikuk runakunatauyariyta.nata churakushpankuna plasakunapi

20

190

purinsapa. Sukaman munansapa tukuy

kunapa. Chaymanta tantanakunankunawasikunapi ashwan alli bankukunapitiyarinsapa. Suk estaman rishpankunaashwan alli bankukunapi tiyarishpankunamikunsapa. 47Paykunaka alli rurakshinayuyanakushpankunapish viyudawarmikunapa wasinkunata kichunsapa.Chayta ruraykashpa sukaman sunita Tata

kunapa alli rurak kanankunata.kuk kaptinkuna Tata Dioska paykunatakaashwan sinchita kastiganankuna tiyan.

Mana nimayuk warmi chaylla tiyapushkanta Tata Diosta kurkan.

(Mr 12.41-44)

21 1Chaymanta suk diya *TataDiospa wasin pampapi Jesuska

yachachikuykarkan. Chaypi kawarkantukuy layayuk runakuna ofrendankunatachuraykaptinkuna kullki churanankunakajonpi. 2Chaymanta kawarkan mananimayuk viyuda warmi chayaptin. Chaywarmika churarkan ishkay tiyapushkankullkisitunta. 3Tukuy tiyapushkankullkinta churaptin kawashpana Jesuskadisipulunkunata willarkansapa:—Ñuka allita willaykichi. Kay viyuda

warmika mana nimayuk kaykashpa chayaypa kullkiyuk runakunamanta ashwanalli ofrendata kukushka. 4Chay aypakullkiyuk runakuna puchushkan kullkintaTata Diosta kunsapa. Chay mananimayuk warmika tukuy tiyapushkantaTata Diosta kuyashpa kushka. Chayraykupayka Tata Diosta ashwanta kushichin.

Jesus rimarkan Tata Diospawasin urmananta.

(Mt 24.1-2; Mr 13.1-2)5Chaypina disipulunkunaka Tata

pankuna willanakurkansapa:

—Kay wasika sukaman allimarumikunamanta ruradumi. Tata Diosta

dumi.6

tinkuna Jesuska willarkansapa:—Kay wasika sukaman allima ruradu

kaptinpish suknin diya urmanan tiyan.Urmaptin manana ni suk rumi sawapurakiparinkanachu. Chiknishuk runakunatukuy kay wasita wakllichishpaurmachinkasapa.

Jesus yachachikurkanJerusalen llakta kullunanta.

(Mt 24.3-28; Mr 13.3-23)7Jesus yachachikuptin disipulunkuna

tapurkansapa:—Maestru ¿aykapiti kay Tata Diospa

manllayba wasintaka urmachinkasapa?¿Imakunata kawashpatí yachashasapaTata Dios chay rimashkaykitarurananta?

8Chashna disipulunkuna tapuptinkunaJesuska willarkansapa:—Allita kuydanakuychi ama ni pi

llullachishunaykichipa.

kasapa. Rimankasapa: “Ñuka kani TataDiosmanta shamudu salvakuk runa.”Chashna rimaptinkunapish amapaykunataka kreyiychichu.

9

kunkasapa. Chaymanta llaktapuramakanakushpa wañuchinakunkasapa.Chaykunata uyarishpaykichi amamanchakuychichu. Manarapish kayallpa kulluptin aypa llaktakunapimakanakunankuna tiyan.

10Jesuska yachachikuyllapi katirkan:—Kaypi chaypi atun llaktakunapi

nawan makanakunkasapa. 11Chaymantakaypi chaypi allpa sinchita kuyunka.Tukuy maypi tiyanka sinchi yarkay.

20 21

191

Rikchak laya unkuykuna tiyanka.

napa layakunata sielupi kawankasapayachanankunapa allpa kullunanta.

12Manarapish nima manchanapalayakunata kawaptikichira chiknishukrunakuna kankunata apishunkichi.

chipa. Chaymanta karselkunapichurachishunkichi.kaykichirayku sinchi kamachikukrunakunapi chatakushunkichi. 13

napi chatashuk pushashuptikichikakankunaka atipankichi yachachikuytañuka salvakuk kanaynita. 14Sinchi

kichika ama yuyaychichu imatamiwillasha nishpa. 15Ñukami allitayachachishkaykichi imatami rimankichinishpa. Yanapaptini allita atipankichipaykunata ayniyta. Chayrayku chaychatakushuknikichi mana nimaaynishuyta atipankasapachu.

16Chaymanta tataykichi wawkikichi

chi.chi kamachikuk runakunaman paykunawañuchichishunaykichipa. 17Ñukatakreyiwashkaykichirayku Tata Diosta

kasapa. 18Paykuna chiknishuptikichipish

chi.shunkichi. 19Imatapish rurashuptinkunamana shaykushpa ñukallata kreyiwashpakawsaychi sieluman rinaykichipapaywan mana tukuyniyukta kawsak.

20Chaymanta kay Jerusalenpi tukuyvueltashninpi aypa soldadukunatakawashpaykichi yachankichi kay llaktakullunanta. 21Chay aypa soldadukunatakawashpa Judea partipi kashpaykichinitikuychi urkukuna sikinpi pakakuk.Jerusalenpi kashpaykichi llukshiychi.

Chakraykichipi kashpaykichi amaJerusalenman kutimuychichu.

22Chay pacha Tata Dioska tukuy kay

sapa. Ñawpa yachachikuk runakuna

pana. 23

napi kawsak runakunata sukaman

kuna tiyan. Chay padesinan tiempuchayamuptin okupada warmikunañuñuchikuk warmikuna llakichinapalayata padesinkasapa. 24Soldadukunakarunakunata machetinkunawanwañuchinkasapa.kuna karu llaktakunaman pushankasapachaypi kawsanankunapa. Mana *judiyurunakunaka kay Jerusalen llaktapi

kan tiempu paktamunankaman.

Jesus yachachikurkan kutimunanta.

(Mt 24.29-35, 42-44; Mr 13.24-37)25Jesus yachachikuyllapi katirkan:—Manarapish kay allpaman kashkan

shamuptini tukuy pi intita killataluserukunata manchanapa layakunatakawankasapa. Chaymanta atunyakukuna sukaman untashpa kuyushpasinchita kaparikunkasapa. Chaytauyarishpa tukuy runakuna sukamanmanchakunkasapa.

sapa.26Chaymanta sielupi lusichikukkuna

kuyunkasapa. Chayta kawashparunakuna yuyankasapa kay allpakullunanta. Manchakuywan wañukshinamallinakunkasapa. 27Chashna orasñukata kawawankasapa puyu ukunpishamuptini. Llipyak likidupi shamusha

wan kamachiksapa. 28Ñuka shamushakankunata sieluman pushaknikichi

21

192

amana kutin padesinaykichipana.Chayrayku chay manchanapa layakunatakawashpaykichi kushikushpalla manamanchakushpa shuyawaychi.

29Jesus yachachikuyllapi katirkan:—Mash kawaychi chay *igo kaspita suk

kaspikunatapish. 30Chay kaspikuna aypatapankayaptin kawashpaykichi yachankichiveranu katinanta. 31Chashnashina chaymanchanapa layakunata kawashpaykichiyachankichi Tata Dios ñukata utkakachamuwananta kamachikunaynipa.

32Allita willaykichi. Manarapish kay

kuna tiyan. 33Tukuy sielu tukuy allpakullunan tiyan. Kay allpa kulluptinpishñuka tukuy rimashkaynita rurasha.

34-35

kichi allita kuydanakuychi. Suk animalmana yuyashkan oras trampapi urman.Chashnashina mana yuyashkaykichidiya shamusha tukuy allpapi kawsakrunakunata kastiganaynipa. Chayraykuama nima laya vanidarta rurashpa nimamachashpa kawsaychi.nikichillata yuyashpa kawsaychi.

36Shamunaynita yachashpa tukuytiempu diyapi tutapi kuydanakushpaTata Diosta orashpa kawsaychi allitarurashpa kawsanaykichipa. Chashna

shunkichi manchana layakunatapadesishpaykichipish ñukallatakatiwashpalla kawsanaykichipa.Chaykunata pasashpaykichi sielumanrinkichi ñukapi rikurik. Chaypina TataDios kastiguykichimanta salvashunkichi.

37

kushkanwasha *Olivos urkuman rirkan.Tukuy diya Tata Diospa wasinpiyachachikuk. Tukuy tuta rik Olivosurkupi samak. 38Tukuy diya tutapachaaypa runakuna Tata Diospa wasinmanriksapa Jesus yachachikuptin uyarik.

Chiknik runakuna Jesusta apinankunapa Judaswan

parlarkansapa.(Mt 26.1-5, 14-16; Mr 14.1-2, 10-11;

Jn 11.45-53)

22 1Chay tiempu *Paskua estamanana ashwannachu illarkan.

Tukuy wata Paskua esta ukunpiamañaksapa mana *levadurayukpankunata mikuyta.

2Chaypina *kukninkunawan Moisespa killkaduntayachachikukkuna yuyaykurkansapaimashnami Jesusta wañuchinmansapanishpa.sapa.kansapa apiyta. 3Chaypina Jesuspadisipulun Judas Iskariotepi *Satanasyaykurkan. 4Judaska rirkan parlak

nawan *Tata Diospa wasin kuydakrunakunawan. Paykunata willarkansapamaypimi Jesusta apinmansapa nishpa.5Chashna Judas willaptinkunana chayrunakunaka sukaman kushikurkansapa.Willarkansapa kullkita pagaranankunapa.6Chaypina kullkirayku Judaskaalmitikurkan Jesusta apichichiyta. Chayoramantapacha Judaska sukamanyuyarkan mana runakuna tiyananpiJesusta apichichiyta.

Jesus disipulunkunawan Paskua estapi mikurkansapa.

(Mt 26.17-29; Mr 14.12-25;Jn 13.21-30; 1 Kor 11.23-26)

7Tukuy wata Paskua esta ukunpitukuy *judiyu runakuna amañaksapamana levadurayuk pankunata mikuyta.Chaymanta Tata Diosta kuyashpankunaamañaksapa oveja wawantawañuchiyta. 8Chay Paskua estakallarinan diya Jesuska Pedruta Juantakayashpankuna willarkansapa:

21 22

193

—Kankunaka rillaychi Paskua estapamikunanchikunata rurak amusatamikunanchikunapa.

9Chashna Jesus willaptinkunanaPedruwan Juanka tapurkansapa:—¿Maypití munanki ruranaynikunapa

mikunanchikunata?10Chaypina Jesuska aynirkansapa:—Chay llaktapi chayashpaykichi

tinkunakunkichi yaku puyñuta apaykakrunawan. Paytaka katiychi suk wasipiyaykunankaman. 11

kichi chay wasiyuk runata willaychi:“Maestruynikuna yachanayan maypishikay Paskua estapi payka disipulunkunawan mikunkasapa.” 12

kichi suk atun kuartuta. Chay kuartukawasi altuyninpi ñami allichaduna.Chaypi mikunanchikunata ruraychi.

13Chashna Jesus willaptin chaydisipulunkunaka rirkansapa. Chayllaktapi chayashpankuna Jesuska

sapa. Chaypina paykunaka Paskua estamikunata rurarkansapa.

14Chaymanta mikunankuna oras

tana mikuk. 15

kuna Jesuska willarkansapa:—Manara wañushpaynira sukaman

munashkani kankunawan tantalla kayPaskua estapi mikuyta. 16Mash allitauyariwaychi. Suknin diya Tata Dioskañukataka willawanka tukuy layapikamachikunaynipa. Chay diyakamanmananami kashkan Paskua estamikunata mikushanachu.

17Chaypina Jesuska vasu vinuta apishpaTata Diosta agradesirkan. Chaymantadisipulunkunata willarkansapa:—Kankunaka sukpish sukpish kay

vinuta upyaychi. 18Upyashpaykichiallita yuyaychi. Kunanmantapacha

manana vinuta upyashanachu Tata Dioskachamuwanan diyakaman tukuy layapikamachikunaynipa.

19Chaypina Jesuska panta apishpaTata Diosta agradesirkan. Chay pantapakishpa tukuy disipulunkunata kushpawillarkansapa:—Kay panka ñukapa kuerpuynimi.

Ñukami kankunapa uchaykichiraykuwañusha.

kaynita yuyaychi.20Chay panta mikushkankunawasha

nata upyachirkansapa. Chaymantawillarkansapa:—Ñuka wañuptini yawarnini

kankunarayku ichakunka. Chay

wan suk mushuk paktuta rurasha.21Chaymanta willaykichi. Chay

chikniwakkunapi rantikuwakka kaymesallapi ñukawan mikuykan. 22Ñawpatiempu Tata Dios killkadunpi rimarkansuk runa apichichiwaptin wañunaynita.Chayrayku sielumanta shamudu runakashpayni wañunayni tiyan. Chaymantachay apichichiwak runaka sukamanpadesinan tiyan.

23

kuna disipulunkunaka paykunapuratapunakurkansapa:—¿

chikunata apichichinchisapa?

Jesus disipulunkunata yachachirkansapa ama sinchi kamachikuk runakunashina

kanankunapa.24Jesus wañunanta willaptinkuna

pachu. Paykuna sukwan sukwanwillanakurkansapa:—Maestrunchikuna tukuy layapi

kamachikuptinna ¿

22

194

chisapa?25Chashna willanakuptinkunana

Jesuska willarkansapa:—Kay allpapi tukuy mandulla untadu

kunsapa. Paykuna sinchi kamachikukkashpankuna rimansapa alli yanapakukkanankunata. 26Kankunaka amapaykunashina mandulla untadukanayaychichu. Sinchi kamachikuk

chita iden suk wiwachunshina allitayanapanaykichi tiyan. 27Kay allpapitukuy mandulla untadu runakunatiyarishpa mesapi churaduta mikunsapa.

wan sirvinsapa. Ñukaka mana chaymesapi tiyarik runakunashinachu kani.Ñukaka sirvikuk wiwachushinami kani.

28Ñuka wiwachushina kaptini aypa

kasapa. Kankunapish ñukawan tantallapadesishkankichi. 29

kaykichirayku willashkaykichi suknindiya *chipa. 30Tatayni Dios kamachikunaynita

kaykichi kamachikunaykichipa.Ñukawan tantalla mesaynipi mikunkichiupyankichi. Willashkaykichi alli

napa chunka ishkay juesninkunakanaykichipa.

Jesus Pedruta willarkan mana riksik tukunanta.

(Mt 26.31-35; Mr 14.27-31;Jn 13.36-38)

31Chaymanta Jesuska Pedrutawillarkan:—Simon, mash allita uyariway.

Satanas Tata Diosta mañashkakankunata llullachishushpaykichi*trigupa karapanta pawachikshina

ashuchishunaykichipa. Chashnamañaptin Tata Dioska almitishka.32Ñuka Tatayni Diosta roygashkaniyanapashunaykipa ama sakiwanaykipa.Chaymanta kan kashkan katiwashpa

kunapa.33Chashna Jesus willaptinna Simonka

willarkan:—Maestru, chiknishukkuna

pushashuptinkuna ñukapish kanwantantalla karselpi yaykusha. Chaymantamaypicha wañuchishunkisapa chaypiñukapish kanwan tantalla wañusha.

34Chashna Pedru willaptinna Jesuskawillarkan:—Pedru, mash allita uyariway. Kunan

tutami manarapish gallo kantaptin

kita.

Jesus disipulunkunata yachachirkansapa sukaman

padesinankunata.35Chayta willashkanwasha Jesuska

disipulunkunata willarkansapa:—Ñawpa kankunata yachachikuk

kachashkaykichi.kaykichi ama pikshaykichita nimakullkikichita nima ushutaykichitaapanaykichipa. Chayta willashpakachaptini ¿suk imaykichichupishishushkankichi?Chashna Jesus tapuptinkuna

paykunaka aynirkansapa:—

chu.36Chaypina Jesuska willarkansapa:—Kunanmantapacha pikshaykichi

tiyaptin apaychi. Kullkikichi tiyaptinchaytapish apaychi.chipa machetikichi mana tiyaptinkamisaykichita rantikuychi. Chaypachaninwan machetikichita rantiychi.

22

195

37Mash allita uyariwaychi. TataDiospa killkadu rimanan willawanchi:“Sielumanta shamudu runata iden suk

kasapa.” Chashna Tata Diospa ñawpakillkadu rimashkanshina ñukawañunayni tiyan.

38

kunaka willarkansapa:—Maestru, ñukaykunapa tiyan ishkay

machetinikuna.Chaypina Jesuska willarkansapa:—Chaylla kachun.

Jesus rirkan Olivos urkupi Tatan Dioswan parlak.

(Mt 26.36-46; Mr 14.32-42)39Jesuska disipulunkunawan chay

sapa. Chaymanta Jesuska amashina *Olivos urkuman rirkan. Chayman

sapa. 40Olivos urkupi chayashpanaJesuska paykunata willarkansapa:—Kankunaka Tata Diosta roygaychi

ama mana allikunata ruranaykichipa.41Chashna willashpankuna Jesuska

paykunamanta tipita suchurirkan.Chaypina allpapi kunkurikushpa TataDioswan parlashpa willarkan:

42—A Tatayni, munashpaykikasalvaway ama sukaman padesinaynipa.Padesishpaynipish munani kanpamunanaykillata rurayta. Manamimunanichu ñukapa munanaynitarurayta.

43

tinna sielumanta *angel rikurimurkananimuchinanpa. 44Jesus sukamanpadesiykashpa ashwan sinchita TataDiosta roygarkan. Sukaman sinchitaroygaptin granu granuta umpirkan idenyawartashina. 45Chaymanta Tata Diosta

nata tarik. Paykunaka sukaman

llakishpankuna puñuykarkansapa.46Puñudukunata tarishpankuna Jesuskarikchachishpa tapurkansapa:—Kankunaka ¿imapatí puñunkichi?

Rikchaychi. Tata Diosta roygaychi ama

shunaykichipa.

Judas Jesusta apichichirkan.(Mt 26.47-56; Mr 14.43-50;

Jn 18.2-11)47

lla aypa runakuna paypi chayarkansapa.Chay runakunapa ñawpakninta Jesuspadisipulun Judaska rirkan. JudaskaJesusta muchakpacha rirkan. 48

tin Jesuska willarkan:—Judas ¿ñukata sielumanta shamudu

runata muchawashpachu rantikuwanki?49Jesusta apik shamushkankunata

kawashpankuna disipulunkunakawillarkansapa:—Maestru, ¿ariya ñukaykuna kay

chu?50Chaypina suk disipulunka suk

runapa alli ladu rinrinta tipipurkan.Chay runa karkan sinchi kamachikuksaserdotepa wiwachun. 51Chay runaparinrinta tipipuptinna Jesuska willarkan:—Ama makanakuychichu.Chashna willashpa Jesuska chay

wiwachupa tipidu rinrinta llankashpaapichipurkan. 52Chaymanta Jesuskasaserdotekunapa kamachikukninkunata,Tata Diospa wasin kuydak runakunata,chay apik shamuk *ansianukunatapishwillarkansapa:—¿

wan kaspikunawan shamushkankichiapiwak? Ñuka mana suwa runachu kanichashna apiwak shamunaykichipaka.53Tukuy diya Tata Diospa wasinpikankunawan kashkani. Tukuy diya

22

196

chichu.chika kamachishuknikichi Satanastauyariykankichi. Tutapishina kankunakakawsaykankichi.

Pedru kimsa kuti rimarkan Jesusta mana riksinanta.

(Mt 26.57-58, 69-75; Mr 14.53-54,66-72; Jn 18.12-18, 25-27)

54Chaypina chay chiknik runakunaJesusta apishpankuna pusharkansapa

kukpa wasinman.kuna Pedruka karu karulla katirkan.55Chay wasi pampapi chayashpankunachay runakuna ninakushpankunamashakuykarkansapa.wan tantalla tiyarishpa mashakuykarkan.56Chaypina suk shipash wiwacha allitakawashpa Pedrutaka riksirkan. Chaypimashakuykak runakunataka willarkan:—Kay runapish Jesuswan tantallami

purishka.57Chashna willaptin Pedruka chay

shipashta willarkan:—Manami riksinichu.58Chayta willashkanwasha mana

unaypinachu suk runa Pedrutakawashpa willarkan:—Kanpish Jesuspa purikmasinmi kanki.Chashna chay runa willaptin Pedruka

willarkan:—Manami paypa purikmasinchu kani.59Suk ora washan chikan runa chaypi

mashakuk runakunapi chatakushpawillarkan:—Deverasmi kay runapish Jesuswan

tantalla purishka. Allitami riksinchisapaGalilea partimanta runa kananta.

60Chashna chay runa chatakuptinnaPedruka willarkansapa:—Mana yachanichu maykan

runapami willawaykankichi nishpa.Chayta Pedru rimaykaptin suk gallo

kantarkan. 61Chay gallo kantaptin

Jesuska washanta chapashpa Pedrutakakawarkan. Jesus kawaptinna Pedrukayuyarkan payta willashkanta: “Kunantuta manarapish gallo kantaptin kimsakuti rimanki mana riksiwanaykita.”

62Pedruka chayta yuyashpa chaywasimanta llukshishpa mana upallayaklayata wakakurkan.

Chiknik runakuna Jesusta pusharkansapa konsilyo

kamachikukninkunaman.(Mt 26.67-68; Mr 14.65)

63Chaymanta Jesusta kuydak runakunasukaman asichishpankuna waktarkansapa.64

pankuna waktashpa tapurkansapa:—May willawaysapa ¿pití

waktashushka?65Waktashpankuna sukaman

piñayashpa willarkansapa mana allirurak runa kananta.

66

napa ansianunkuna, saserdotekunapakamachikukninkuna, Moisespakillkadunta yachachikuk runakunapishtantanakurkansapa.

naman. Chaypi chatanayashpankunatapurkansapa:

67—May willawaysapa ¿kanchusielumanta shamushkanki salvakukkanaykipa?Chashna tapuptinkuna Jesuska

aynirkansapa:—Ñuka sielumanta salvakuk runa

kanaynita willaptinipish kankunamanami kreyiwankichichu. 68Kankunata

chu. 69

pish kunanmantapacha ñuka tiyarishaTata Diospa alli ladunpi. Sielumantashamudu runa kashpayni tukuy layayachak Tatayni Dioswan tiyarisha.

22

197

70Chashna Jesus willaptinkuna tukuychay runakunaka piñakushpankunatapurkansapa:—¿Ariya kanchu kanki Tata Diospa

wambran?Chashna tapuptinkuna Jesuska

aynirkansapa:—

chishina.71Chashna Jesus willaptinkuna chay

kuna willanakurkansapa:—Mash uyariychi. Ñami payka

kikinna chatanakushka. Amana chikanchatakuk runata maskaypachinachu.

Jesusta chiknik runakuna pusharkansapa Pilatoman.(Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5;

Jn 18.28-38)

23 1Jesusta chiknik runakuna chaysinchi kamachikukpa wasinmanta

llukshirkansapa. Paykunaka Jesustapusharkansapa *romano awtoridarPilatoman. 2Pilatopi chayachishpankunaJesustaka chatakurkansapa:—Kay runataka apishkanisapami

*judiyumasinikunata llullachishpayachachikuykaptin. Yachachikushkaawtoridarkunata ama kasunankunapa.Chaymanta payka tukuy runakunatayachachin romano ashwan sinchi

kunapa. Chaymanta riman sielumantasalvakuk sinchi kamachikuk kananta.

3Chashna chatakuptinkunana PilatokaJesusta tapurkan:—¿Deveraschu kanki tukuy judiyu

runakunapa sinchi kamachikuknin runa?Chashna Pilato tapuptin Jesuska

aynirkan:—Ariya ñukami kani.4Chaypina Pilatoka *saserdotekunapa

kamachikukninkunata tukuy chaytantanakudu runakunata willarkansapa:

—Ñukaka kay runapi mana nimauchata tarinichu.

5Chashna Pilato willaptinna chay chiknikrunakunaka ashwan sinchita willarkansapa:—

nata llullachishpa yachachinsapa amaawtoridarkunata kasunaynikunapa.

kuyta. Kunanka kay Judea partipipishsukaman llullachikuykan.

Pilatoka Jesusta kacharkan sinchi awtoridar Herodesman.

6Sukaman Jesusta chatakuptinkunaPilatoka tapurkansapa:—¿Ariya payka Galileamanta runachu?7Chaypina Galileamanta runa kananta

rimaptinkuna Pilatoka Jesustapushachirkan *Herodesman. Herodeska

ninkuna karkan. Payka Jerusalenpiestakuykarkan. 8Unaytana HerodeskaJesusta riksinayarkan aypa runakunaparlachiptinkuna yachachikuykananta.Chayrayku Jesusta chayachiptinkunaHerodeska sukaman kushikurkan.Sukaman kawanayarkan suk almiranaruranata ruraptin. 9Chaypina HerodeskaJesusta tukuy layata tapurkan.Tapuptinpish Jesuska mana nimataaynirkanchu.

10

kukkunawan Herodespi Jesustasukaman chatakurkansapa.

11Jesus mana nimata ayniptinHerodeska tukuy soldadunkunawansukaman asichirkansapa. Ashwantaasichinankunapa kamachikukpa allillachapanta mudachirkansapa. Chaymanta

kan Pilatoman.12

kushpa kawsaksapa. Paykunaka chaydiyamantapachana kuyanakurkansapa.

22 23

198

Chiknik runakuna sinchita rimashpa Pilatota willarkansapa

Jesusta wañuchichinanpa.(Mt 27.15-26; Mr 15.6-15;

Jn 18.39—19.16)13Jesusta kashkan chayachiptinkuna

ninkunata chay llaktapi *ansianukunatatantanachirkansapa. 14Paykunatawillarkansapa:—

kankichi ñukapi chatakuk.kankichi payka tukuy runakunatallullachishpa yachachikuykananta amaawtoridarkunata kasunankunapa. Ñukaallita yachanaynipa ñawpaknikichipipaytaka sukaman tapushkani. Manaminima mana alli rurashkanta tarinichukankuna willawashkaykichishina.15Chay awtoridar Herodespish ñukamankashkan kachamushpa rimashka mananima mana alli ruranata rurashkanta.Mash allita uyariwaychi. Kay runakamana nimata rurashkachu ñukawañuchichinaynipaka. 16Chayrayku

napa. Chay washa kacharichisha.17Pilatoka amañak tukuy wata *Paskuaesta ukun karselmanta suk runatakacharichiyta. Chayrayku munarkanJesusta kachariyta. 18Jesusta kacharinanpawillaptinkuna chay runakunaka tantallasinchita rimakushpa willarkansapa:—¡Manami nima layapi munanisapachu

Jesusta kacharinaykipa! ¡Wañuchiy!Munanisapa Barrabasta kacharichinaykipa.

19Chay tiempu Barrabaska karselpikarkan awtoridarkunata mana nimakasunayashkanrayku. Chaymanta sukrunata wañuchishkanrayku karselpiwichkadu karkan.

20Chaypina Pilatoka sukaman Jesustakacharinayashpa kashkan willarkansapakacharichinanpa.

21Chashna Pilato willaptinkuna chaychatakuk runakunaka ashwan sinchitarimakushpa willarkansapa:—¡Kruspi chakatachiy! ¡Kruspi

chakatachiy!22Paykuna sukaman amichiptinkuna

kimsaynin kuti Pilatoka kashkan chayrunakunataka willarkansapa:—¿Ariya ima mana allitatí rurashka?

Ñukaka paypi mana nima uchantatarinichu wañuchichinaynipa.kumi mana wañuchichinayanichu.Makachishpalla kacharichisha.

23Chashna Pilato rimaptin chayrunakunaka ashwan sinchitarimakushpa willarkansapa:—¡Kruspi chakatachiy! ¡Kruspi

chakatachiy!Chashna sinchita rimakushpa

nata almitirkansapa. 24Chaypinasoldadunkunata willarkansapaBarrabasta kacharinankunapa Jesustawañuchinankunapa. 25Barrabaska manakasukuk wañuchikuk runa kaykaptinPilatoka karselmanta kacharichirkan.Chay chiknik runakunata willarkansapa

kunapa.

Jesusta kruspi chakatarkansapa.(Mt 27.32-44; Mr 15.21-32;

Jn 19.17-27)26Pilato chayta willaptinkunana

soldadukunaka Jesusta pusharkansapasuk kruspi chakatak. SoldadukunakaJesusta pushaykashpankuna suk runaSimonta apirkansapa Jesuspa washantakrusninta aparinanpa. Chay SimonkaSirene llaktamanta karkan. Paykachakranmanta kutiykarkan.

27

tinkuna aypa runakuna katirkansapa.Aypa warmikunapish sukaman llakishpakaparikushpa wakakuypi katirkansapa.

23

199

28Jesuska paykunata chapashpawillarkansapa:—Jerusalenmanta warmikuna, ama

ñukaraykuka wakakuychichu. Suktiempukaman wawaykichiwan tantallakankuna sukaman padesinaykichi tiyan.Chay padesinaykichita yuyashpaykichisukaman llakishpa wakakuychi. 29Chay

sapa:kuk warmikuna kushikuychi. Allipakakankuna mana wawayukchu kankichi.”30Chay tiempupi tukuy runakunawañunayashpankuna urkukunata

napa. Lomakunata willankasapapakanankunapa. 31Ñuka mana uchayukruna kaykashpa sukaman padesiptinikankunaka uchayuk kashpaykichiashwanta padesinaykichi tiyan.

32Chaypina soldadukunaka Jesustakruspi chakatak pushashpankuna ishkaysuwa runakunatapish pusharkansapachakatak. 33

kuna chay soldadukunaka Jesustakakruspi chakatarkansapa. Chay ishkaysuwa runakunatapish chakatarkansapasuktaka Jesuspa alli ladunpi suktakalluki ladunpi. Chay lomapa shutinkarkan Uma Poto. 34Soldadukuna kruspichakataptinkunana Jesuska Tata Diostawillarkan:—Tatayni,

sapa. Paykunaka manami yachansapachuimatami ruraykansapa nishpa.Chaypina chay soldadukunaka

Jesuspa llachapankunata pukllashpapatumanakurkansapa.

35Jesus kruspi chakatadu kaptin ayparunakuna kawaykarkansapa.

kuna willarkansapa:—Kay runaka aypa runakunata

alliyachishkasapa. Deveras Tata Diospaaklladu sielumanta shamudu salvakuk

kashpaka kikin salvanakushpakrusmanta urayamuchun.

36Soldadukunapish asichirkansapa.Paykunaka ladunchashpankuna ayaklikidu vinuta upyachirkansapa. 37

pankuna willarkansapa:—Kanka deveras judiyu runakunapa

ashwan sinchi kamachikuknin runakashpaykika kay krusmanta urayamuy.

38Jesuspa uman kuskapi suk killkadurimarkan: “Kay runaka tukuy judiyurunakunapa sinchi kamachikukninrunami.”

39Chaypina chikan kruspi chakatadusuwa runaka Jesustaka piñayashpawillarkan:—Kanka deveras sielumanta shamudu

salvakuk runa kashpaykika kaykrusmanta urayay.natapish urayachiwaysapa.

40Chashna chay chakatadu suwa runa

sinka willarkan:—Kanpish payshina kruspi chakatadu

kaykashpa ¿imapatí chashnakawillanki? ¿Manachu Tata Diostakamanchanki? 41

kumi kay kruspika padesiykanchi. Mana

waykanchisapa. Payka mana nimauchayuk kaykaptin chakatashkasapa.

42Chashna chay chakatadumasintawillashpana Jesusta willarkan:—Jesus,

kuykashpaykina ñukatapish yuyaway.43Chaypina Jesuska willarkan:—Allita willayki. Kunanlla ñukawan

tantalla sielupi kanki.

Jesus wañurkan.(Mt 27.45-56; Mr 15.33-41;

Jn 19.28-30)44Jesus kruspi chakatadu kaptin

rasllana chawpi diyamanta tuta likidu

23

200

tukumurkan las treskaman. 45Intipishmana nima lusichikurkannachu.Chaypina *Tata Diospa wasinpi chayarkanan rakta llachapa chawpinmantallikikurkan.

46Sukaman tuta likidu tukuptinnaJesuska sinchita rimashpa Tata Diostawillarkan:—¡Tatayni, chaskiwayna! ¡Ñami

wañunina!Chashna rimashpana Jesuska

wañurkan.47

kunapa kapitanninkuna Tata Diostaalabashpa rimarkan:—Deverasmi kay runaka mana

uchayuk kashka.48Chay aypa runakuna tukuy chay

manchana layakunata kawashpankunasukaman manchakurkansapa. Paykunasukaman llakishpa kaskunkunatawaktaypi wasinkunaman kutirkansapa.

49Chaymanta Jesusta riksikkunaGalileamanta katik warmikunapishkarullamanta tukuy layata ruraptinkunakawaykarkansapa.

Jesusta pamparkansapa.(Mt 27.57-61; Mr 15.42-47;

Jn 19.38-42)50-51Chaypi tiyarkan Arimatea

llaktamanta alli rurak runa Jose. Paykajudiyukunapa sinchi kamachikuk runakarkan.sinkuna Jesusta wañuchinankunapa

chu. Sukaman shuyaykarkan sinchikamachikukta Tata Dios kachamunanta.52Chay Joseka Pilatota rirkan Jesuspakuerpunta mañak pampak rinanpa.53Kuerpunta mañak riptin Pilatokaalmitirkan pushananpa. ChaypinaJoseka krusmanta Jesuspa kuerpuntaurayachimurkan. Suk allima yuraklikidu sabanaswan wankurkan. Allita

wankushpana pusharkan suk rumiaspidu machaypi churak. Chaypimanara niman suk wañudutachurarkansaparachu.

54Jesus wañushkan diya tukuyrunakuna prontanakuykarkansapa chay*samana diya atun estata ruranankunapa.karkanna. 55Galileamanta Jesusta katikwarmikunaka allita kawarkansapamaypimi Jesusta churarkansapa nishpa.56Chay machayta allita kawashpankunachay warmikunaka wasinkunamankutirkansapa. Chaypina mishkilla asnakwirakunata rurarkansapa. ChaymantaTata Diospa kamachikunantakasushpankuna chay samanankuna diyasamarkansapa.

Jesuspa kuerpunta tupapuk rishpankuna warmikuna mana

tarirkansapachu.(Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Jn 20.1-10)

24 1Chay samanankuna diyakayantin tutapachalla chay

warmikuna rirkansapa Jesuspakuerpunta tupapuk. Chay mishkilla

kuna rirkansapa. 2Pampashkankunamachaypi chayashpankuna paykunakakawarkansapa ashuchidutana chaymachay wichkanan atun rumita. 3Chaymachaypi yaykushpankuna Jesuspakuerpunta mana tarirkansapachu.4

kuna mana yacharkansapachu imatamirurankasapa nishpa. Chaypina rasllana

nata kawarkansapa. Paykunaka yurak

sapa. 5Paykunata kawashpankuna chay

pankuna kumurayarkansapa. Chaypinachay ishkay runakunaka paykunatakawillarkansapa:

23 24

201

—¿Imapati wañudukuna churana

chi? 6Jesuska mananami kaypinachu.¡Ñami kawsamushkana! Galilea partipiyachachishushkaykichita allitayuyaychi. 7Payka willashushkankichisielumanta shamudu runa kashpauchasapa runakunapi kukudu kananta.Chaymanta willashushkankichi kruspiwañuchinankunata chaymanta kimsadiya ukun kawsamunanta.

8Chashna chay ishkay *angelkunawillaptinkuna chay warmikunaka

nata. 9Chaypina chay machaymantakutirkansapa. Rirkansapa willak Jesuspachunka suk disipulunkunata tukuykawashkankunata.kunatapish rirkansapa willak.

10Chay warmikuna karkansapaMariya Magdalena, Juana, Santiagopamaman Mariya. Chaymanta sukwarmikunapish paykunawan tantallakarkansapa.

11

kushpankuna willak riptinkuna Jesuspadisipulunkuna mana kreyirkansapachu.Rimarkansapa dementa kashpankunashamunsapa llullachikuk.

12Pedruka mana kreyishpapishkallparkan chay machayta kawak.Chaypi chayashpa kumurayashpamachay ukuta chunllata kawarkan.Jesusta wankushkankuna sabanasllatanachaypi kawarkan. Chaypina sukamanalmirashpa wasiman kutirkan.

Jesus kawsamushkanwasha ishkay purikmasinkuna payta

kawarkansapa.(Mr 16.12-13)

13Chay diyalla Emaus llaktamanJesuspa ishkay purikmasinkunariykarkansapa. Suk karkan Kleofas.Chay Emaus llaktaka Jerusalenmanta

chunka suk kilometrulla karkan. 14Chayishkay runakuna riykashpankuna Jesuswañushkanta parlaykarkansapa.15Chashna parlaykaptinkuna kikin Jesusladunchashpa paykunawan tantallapurirkan. 16Paykunawan tantallapuriptinpish mana atiparkansapachuriksiyta Jesus kananta. 17Chay ishkay

kuna Jesuska tapurkansapa:—¿Imatatí parlaypi riykankichi?18Chashna Jesus tapuptinkuna

Kleofaska willarkan:—Jerusalen llaktapi sukaman

manchakuna layata kawashkanisapa.

payki ¿manachu yachanki?19

sapa:—¿

kankichi?Chashna Jesus tapuptinkuna

willarkansapa:—Chay Nasaret llaktamanta Jesus alli

yachachikuk tukuy ruray atipak runakashka Tata Dios yanapaptin. Paykaaypa almirana ruranata ruraptin tukuyrunakuna kawashkasapa. 20Chaypina*saserdotekunapa kamachikukninkuna,chay llaktanchikunapi kamachikukkunapayta kukushkasapa *romanoawtoridarkunapi. Paykuna suk kruspichakatashpa wañuchishkasapa.21Ñukaykuna yuyarkanisapa payna

nankunata. Ñami kimsa diyanawañuchishkankunaka. Chayraykusukaman llakinisapa.

22Chaymanta Jesusta katikmasiniwarmikuna manchakuna layatawillawashkasapa. Kunan tutapachapaykunaka Jesus pampashkankunamachayta rishkasapa kawak. 23

sapachu. Paykuna wasinikunaman

24

202

kutishpankuna willawashkasapa

nata. Chay angelkuna willashkasapaJesus kawsananta. 24Chayta uyarishpasuk purikmasinikunapish rishkasapaJesusta churashkankuna machaytakawak. Paykunapish chay warmikunawillawashkankunatashina chunllatatarishkasapa. Jesusta mana ni maypikawashkasapachu.

25

kunana Jesuska willarkansapa:—Kankunaka sukaman mana

entiendik runakunami kankichi. Tukuy

nata manami kreyishkankichichu.26Tata Diospa killkadunpi rimansalvakuk runa manarapish tukuy layapikamachikushpa sukaman padesinanta.Kankunaka ¿kankichi?

27Chashna rimashpa Jesuskapaykunata yachachirkansapa.chirkansapa ñawpa Moisespachaymanta ñawpa yachachikukkunapakillkadunkunapi paypa rimashkanta.28Chashna yachachiypi chayarkansapachay runakunapa llaktankunapi.Chaypina Jesuska willarkansapasakinankunata. 29Mana sakinankunatamunashpankuna chay runakunakawillarkansapa:—Ñami amusayanna.

pachu. Kunan tuta kaypi ñukaykunawankipariy.Chashna willaptinkuna Jesuska chay

runakunapa wasinkunapi yaykurkan.30Paykunaka konvidarkansapa mikuk.Mesapi churaduta mikunankunapatiyaridu kashpankuna Jesuska suk pantaapishpa Tatan Diosta agradesirkan.Chaymanta chay panta pakishpa chayishkay runakunataka kararkansapa.31Paykunaka panta chaskishpankunachayrak riksirkansapa Jesus kananta.

Chashna ora Jesuska ladunkunamantachinkarkan. 32

sapa:—Mash allita yuyaypa. Chay ñanpi

chiwaykaptinchi sukaman kushikushpauyarishkanchi.

33Chashna willanakushpankunakushikuypuru utkalla Jerusalenmankutirkansapa. Chaypi tarirkansapatantanakudu Jesuspa chunka sukdisipulunkunata.tapish chaypi tantanakudukunatatarirkansapa. 34Manara nimata

naka paykunata willarkansapa:—Deverasmi maestrunchikunaka

kawsamushka.kana.

35Chaypina chay ishkay runakunaka

sapa:—

pana. Chay ñanpi puriykaptinikunamaestrunchikuna ladunchawashkasapa.Mana riksiptinikuna ñukaykunawanpurirkan Tata Diospa rimananta allitaentiendichiwashpankuna. Chaymanta

tinkunara riksishkanisapa Jesus kananta.

Jesus kawsamushkanwasha disipulunkunawan parlarkan.

(Mt 28.16-20; Mr 16.14-18;Jn 20.19-23)

36Chashna chay ishkay runakuna

kunapi rikurirkan. Rimachishpawillarkansapa:—Amana llakiychinachu.37

kunaka sukaman manchakurkansapaaya nishpa. 38Chaypina Jesuskawillarkansapa:

24

203

—¿Imapatí manchawankichi?¿Imapatí mana riksiwankichi? 39¡Mashmakinita chakinita kawaychi! ¡Ñukamikani!chipa. Aya kaptinika manamillankawankichimanchu.

40Chashna Jesus disipulunkunatawillashpa kawachirkansapa makintachakinta. 41

pankuna kushikuyninkunawan manaraallitarachu riksirkansapa Jesuskananta.sapa:—¿Tiyanchu mikunaykichika?42Chashna tapuptinkuna kurkansapa

challwa kusaduta. 43Jesus chayta

kuna mikurkan. 44Chay challwatamikushkanwasha willarkansapa:—Manarapish wañushpaynira aypa

kuti yachachishkaykichi Tata Diospa

nita. Ñawpa Moisespa killkadunkachaymanta ñawpa alli yachachikukrunakunapa killkadunkunaka Salmolibrupish yachachishunkichi ñukawañunaynita.shunkichi wañushkaynimanta kashkankawsamunaynita. Chay killkadukunapirimashkanshina wañushkaynimantakawsamushkanina.

45Chashna Jesus willashpankuna

kansapa Tata Diospa killkadurimananta. 46Willarkansapa:—Ñawpa yachachikuk runakunaka

yachachikurkansapa ñuka sielumantashamudu salvakuk runa wañunaynita.Chaymanta yachachikurkansapawañushpayni kimsa diya ukunkawsamunaynita.

47Kunanmantapacha ñukatakasuwashpaykichi kay Jerusalenllaktamanta tukuy llaktakunamanñukapa shutinipi rinaykichi tiyanyachachikuk.nata yachachik uchankunata wanashpañukata kreyiwashpa kawsanankunapa.Chashna kreyiwaptinkuna Tata Dioska

sapa. 48Kankunaka tukuy rurashkaynita

kaynita uyarishkankichi. Chayraykurillaychi tukuy runakunata parlachik.49Tata Dioska ñawpa killkadunpirimashka Espiritunta kachamunanta.

man kachamusha allita atipanaykichipayachachikuyta.llapi kipariychi sielumanta ñuka Tata

man.

Disipulunkunata yachachishkankunawasha

Jesus rirkan Tatan Dioswansielupi kawsak.(Mr 16.19-20)

50

sapa Betania llaktaman. ChaypinaJesuska makinta alsashpa Tata Diostaroygarkan tukuy disipulunkunatayanapanankunapa. 51

kaptin Tata Dioska Jesusta pusharkansieluman. 52Paykunamanta ashuykaptindisipulunkunaka sukaman Jesustakuyarkansapa. Chaymanta sukamankushikushpankuna Jerusalen llaktamankutirkansapa. 53Chaypina tukuy diya*Tata Diospa wasinpi payta sukamanalabarkansapa.

24

204

Juan kay libruta killkarkan yachachikunanpa pimi

Jesukristu nishpa.

1 1Kallarinanpi manara nima layatiyaptinra *Jesukristu Tata Dioswan

tantalla kawsarkan. Payka Tata Dioswansukllalla karkan. Payka rimashpa TataDiospa yuyayninta yachachikurkan.2Manara nima laya tiyaptinraJesukristuka Tata Dioswan tantallakawsaykarkan. 3Tata Dios kamachiptinpayka tukuy laya tiyakta rurarkan.Jesukristu mana rurashka kaptinkamana nima laya tiyanmanchu.4

washkanchisapa.

kan Tata Diospa yuyayninta tukuyrunakunata yachachiwananchikunapa.

5Jesukristu lusshina kashpa TataDiospa yuyayninta yachachiwanchisapa.Mana nima laya tuta atipanchu lustawañuchiyta. Manami ni pi nima layapiatipansapachu paypa yachachikunantachinkachiyta.

6-7Tata Dioska suk runa Juanta

kunapa Jesukristu chay lus kananta.Juanka runakunata yachachirkansapakreyinankunapa Jesukristu lus kananta.

8Juanka manami luschu karkan.Paytaka Tata Dios kachamurkanyachachikunanpa Jesukristu luskananta.

9Jesukristu deveras lus kashpa kayallpaman shamurkan tukuy runakunatayachachinankunapa Tata Dios sukamanallima sukaman kuyakuk kananta.10Jesukristu Tata Diospa yuyaynintayachachikuk kaykashpa kay allpamanshamurkan. Tata Dios paywan tukuylayata rurarkan. Chashna rurashkakashpapish kay allpaman shamuptinrunakuna mana riksirkansapachu.

11Jesukristu tukuy runakunatarurawashkanchikunarayku payllapamikanchisapa.kuna kaptinpish aypa runakuna paytamana chaskirkansapachu. 12Chaymantañukanchikuna Jesukristuta tukuy

kuna Tata Dios atipachiwanchisapawambrankuna kananchikunapa. 13Manatatanchi mamanchikunamantanasishkanchikunaraykuchu nimapaykunapa munashkankunaraykuchuTata Diospa wambrankuna kanchisapa.Kikin Tata Dios munashkanrayku paypawambrankuna kanchisapa.

14

JESUKRISTU YACHACHIKUSHKANTA

SAN JUANKILLKARKAN

205

kan runa kananpa.wan tantalla kawsashpa allillata

kan. Ñukaykuna payta kawarkanisapaTata Diospa chaylla wambran kashpaTatan Diosshina sukaman allima kaptin.

15Juanka aypa runakunata Jesusparimashpa willarkansapa: “Ñukayachachishkaykichi suk runa shamunantayachachishuknikichi. Manara ñukatiyaptinira payka tiyarkanlla. Chayraykupayka ñukamanta ashwan alli yachakmi.”

16Jesukristu sukaman alli yachakkashpa tukuy runakunata sukamanallita kuti kuti yanapawanchisapa.

17Tata Dioska Moisesta willarkankamachikunankunata killkananpa.Chaymanta Jesukristuta kachamurkankuyawashpanchikuna paypa rimanantayachachiwananchikunapa. 18Mana ni pi

chu. Jesukristu Tata Diospa chayllawambran kashpa paywan sukllallakashpa paywan sukaman kuyanakushpakawsan. Chayrayku paylla Tata Diostaallita riksichiwanchisapa.

Juan Bawtista yachachikurkan Tata Dios kachamushkan runa

shamunanta.(Mt 3.11-12; Mr 1.7-8; Lk 3.15-17)

19

nata bawtisaykarkansapa. ChaypinaJerusalen llaktapi *kuna yachanayarkansapa pimi chayJuanka nishpa. Chayrayku *

sapa tapunankunapa pimi payka nishpa.20Paykuna tapuptinkuna Juanka allita

willarkansapa:—

kichi Tata Diosmanta shamudu runachukani.

21Chashna willaptinkunana chaysaserdotekunaka tapurkansapa:

—¿Pití kanki? Ariya ¿ñawpayachachikuk Eliyaschu kanki?Chaypina Juanka aynirkansapa:—Manami Eliyaschu kani.Kashkan tapurkansapa:—Ñawpa yachachikuk Moises

rimarkan payshina alli yachachikukruna shamunanta. ¿Ariya kanpachurimarkan? ¿Kanchu kanki?Chashna tapuptinkuna Juanka

aynirkansapa:—Manami paychu kani.22Chaypina tapurkansapa:—¿Pití kanki?

nikuna kachamuwak awtoridarkunatawillanaynikuna tiyan pimi kanki nishpa.Willawaysapa pití kanki.

23Chashna tapuptinkuna Juankawillarkansapa:—

kan: “Suk runa chunlla chakidu

kunka: ‘Sinchi kamachiwakninchipañanta kicharishpa kuskachaychi chaytapurinanpa.Isaiyaska ñukapami rimarkan.Chayrayku ñukaka yachachikuykaniTata Diosmanta shamudu runatauyarinaykichipa.

24Chashna Juan willaptinkuna chay*fariseokuna kachashkan runakunakatapurkansapa:

25—Mana Tata Diosmanta shamuduruna kashpaykika,kika, nima chay alli yachachikukshamuk runa kashpaykika ¿imapatírunakunata bawtisaykankisapa?

26Chashna tapuptinkuna Juankaaynirkansapa:—

sapa. Chay runa kankunawan tantallakaykaptinpish manara riksinkichirachuTata Diosmanta shamudu runa kananta.27Washaynita chay ñukamanta ashwanrikchak laya atipak runa shamun. Mana

1

206

animukunichu ushutan waskantapaskapuyta.

28Chashna Juan willaptinkunallaktankunaman chay tapuk runakunakakutirkansapa. Jordan yaku mañanpi intillukshimunan ladu Betania llaktapitukuy chayta parlarkansapa. Chaypi

kansapa.

Juan yachachikurkan Jesus Tata Diosmanta shamudu runa kananta.

29Tukuy chayta parlashkankunakayantin Juanka kawarkan Jesus paytaladunchaptin. Payta kawashpa Juankachay runakunata willarkansapa:—Mash kawaychi. Chay shamuykak

runaka Tata Diosmanta shamudurunami. Payka tukuy runakunapauchankunarayku oveja wawanshinawañunka Tata Dios perdonanankunapa.30Kay runapami willashkaykichiwashaynita chay ñukamanta ashwanrikchak laya atipak runa shamunanta.Manara ñuka tiyaptinira paykatiyarkanlla. Chayrayku paykañukamanta ashwan yachaysapa runami.31Chashna rimashpaynipish manarayachashkanirachu pimi karkan nishpa.Ñukaka shamushkani kankuna*kichi yachanaykichipa pimi TataDiosmanta shamudu runa nishpa.

32Chaymanta Juanka willarkansapa:—

kani Tata Diospa Espiritunta idenurpaytashina sielumanta urayamuptinpaypi tiyarik. 33Ñukaka manarayachashkanirachu pimi Tata Diosmantashamudu runa nishpa. Chayrayku Tata

nata bawtisanaynipasapa. Chashnakachamuwashpa Tata Dios willawashka:“Espirituynita suk runapi tiyarikurayamuptin kawashpayki yachanki

ñukamanta shamudu runa kananta.Payka Espirituyniwan aypa runakunatabawtisanka.” 34Chaymanta ñuka tukuy

kani. Chayrayku yachachiykaykichiJesus Tata Diospa wambran kananta.

Andres wawkinta maskarkan Jesusta riksinanpa.

35Chaymanta kayantin tardita Jordan

kunawan puriykarkansapa. Ñukawan

sapa. 36Jesus riptin kawashpa Juankañukaykunata willawarkansapa:—Mash kawaychi. Chay riykak

runaka Tata Diosmanta shamudurunami. Paymi uchanchikunaraykuoveja wawanshina wañunka.

37Chashna Juan willawaptinkunañukaykunaka Jesusta katirkanisapa.38Chaypina Jesuska kawawashpankunatapuwarkansapa:—¿Imatati munankichi?Willarkanisapa:—Maestru, willawaysapa ¿maypiti

kawsanki?39Chashna tapuptinikuna Jesuska

willawarkansapa:—Mash shamuychi kawak.Chashna willawaptinkuna rirkanisapa

kawsaykananta kawak. Tardina kaptinamusayanankaman chaypi paywankiparirkanisapa. 40Ñukawan AndresJuanta uyarishkaynikunamantapachaJesusta katirkanisapa. Andreska SimonPedrupa wawkinmi karkan. 41ChaypinaJesuswan parlashkanwasha Andreskakuskalla rirkan wawkin Simontamaskak. Tarishpana willarkan:—

nanchi Tata Diosmanta shamudurunata.

42Chashna Andres willashpa Jesusmanwawkin Simontaka pusharkan.

1

207

Ladunchaptinkuna Jesuska Simontawillarkan:—Kanka Jonaspa wambran Simonmi

kanki. Kunanmantapacha Sefasshutinami kanki.Chay Sefas shuti riman Pedru.

Jesus Felipita Natanaelta kayarkansapa.

43-44Chayta parlashkankunawashakayantin diya Galilea partiman Jesuskayuyarkan riyta.wan Jesus riykashpa suk runawantinkunakurkan. Chay runa FelipiBetsaida llaktamanta karkan. Chayllaktallamanta Andreswan Pedrupishkarkansapa. Chaypina Jesuska Felipitawillarkan:—Shamuy ñukawan.Chashna willaptin Felipika Jesusta

katirkan. 45Chaypina Felipika rirkanNatanaelta maskak. Tarishpanawillarkan:—Ñami tarishkanisapana Moisespa

killkadunpi rimashkan runata.nisapana ñawpa tiempu yachachikukrunakuna rimashkankuna runata. PaykaJosepa wambran Nasaret llaktamantaJesusmi.

46Chashna Felipi willaptin Natanaelkamana kreyishpa willarkan:—Nasaret llaktamanta ¿ima alli rurak

runatí shamunman?Chaypina Felipika willarkan:—Mash shamuy riksik. Kikiki

riksishpa yachanki Moises rimashkanruna kananta.

47Chashna willaptin Jesusmanrirkansapa. Chayaykaptinkuna JesuskaNatanaelta kawashpa rimarkan:—Chay runaka alli rurak israel

runami. Payka mana nima llullakuytayachanchu.

48Chaypina Natanaelka Jesustatapurkan:

—¿Imashnatí allita riksiwashkanki?Jesuska aynirkan:—Manarapish Felipi parlachishuptikira

*igo kaspi sikinpi kaptiki riksishkayki.49Chashna Jesus willaptinna

Natanaelka willarkan:—Maestru, deverasmi Tata Diospa

wambran kanki. Israel runakunapasinchi kamachiwakninikunami kanki.

50Chaypina Jesuska willarkan:—

nita willaptini kreyiwashkanki. Mashuyariway. Ashwan alli almiranalayakunata kawanayki tiyan.

51Chaymanta Jesuska tukuytawillawarkansapa:—Mash allita uyariwaychi. Kankuna

sieluta kawankichi kicharinakuptin.Ñuka sielumanta shamudu runa kaptiniTata Diospa *chi ñukamanta llukaptinkuna ñukamanurayamuptinkuna.

Jesus suk funsiaman rirkan.

2 1Chaymanta kimsa diya washanGalilea partipi Kana llaktapi suk

funsia tiyarkan. Chay funsiapi Jesuspamaman karkan. 2Ñukaykuna Jesuspadisipulunkuna paywan tantalla invitadukashpaynikuna rirkanisapa. 3Chayfunsiapi aypa runakuna kaptin vinupishirkan. Chayrayku mamankaJesustaka willarkan:—Vinuka ñami tukushkana.4Chaypina Jesuska willarkan:—Mamayni ¿imapatí ñukata

willawanki? Tatayni Dioska manaramiwillawashkarachu riksichinakunaynipa.

5Chashna Jesus willaptinpishmamanka mikuna sirvikuk runakunatawillarkansapa:—Tukuy Jesus willashunaykichita

ruraychi.6Chaypi tiyarkan sokta atun

rumimanta ruradu puyñukuna yakuta

1 2

208

churanankunapa. Chay yakuwan*judiyu runakuna amañaksapamayllakuyta chuya chuya Tata Diospirikurinankunapa. Chay atun puynapi chunka ashwan taksha puyñu yakuyaykuk. 7Chaypina Jesuska mikunasirvikuk runakunata willarkansapa:—Kay atun puyñukunata yakuwan

untachiychi.Chashna willaptinkuna shimi shimita

untachirkansapa. 8Chaypina Jesuskawillarkansapa:—Kunanka chay puyñukunamanta

kukta mallichiychi.Paykunaka Jesus willashkanshina

aparkansapa. 9Chayta kuptinkuna chaykamachikukka mallirkan mishkik likiduvinuta. Chay karkan yakumanta ruraduvinu. Payka manara yacharkanrachu

sapa nishpa. Funsiapi mikuna sirvikukrunakunalla yacharkansapa. Chaypinafunsiapi kamachikuk runaka noviotakayarkan. 10Ladunchaptinna noviotawillarkan:—Kay vinuka sukaman mishkik

likidumi. Chay tukudu vinumantaashwan mishkikmi. Tukuy funsiata

kuyta ashwan mishkik likidu vinuta.

sapa.kushkanki. Kay mishkik likidu vinutakawashanpina surkumushkanki.

11Galilea partipi Kana llaktapi Jesuskachay *milagruta rurarkan. Chaytarurashpa kawachikurkan alli yachakkananta. Chay milagruta ruraptinñukaykunaka kreyirkanisapa TataDiospa wambran kananta.

12Chay funsia washan Kapernaum

kunawan disipulunkunawan tantalla

rirkan. Chaypi mana aypa diyatachuunayarkanisapa.

Tata Diospa wasin pampamanta Jesus rantikuykak runakunata

karkurkansapa.(Mt 21.12-13; Mr 11.15-18;

Lk 19.45-46)13Tukuy wata ñukaykuna judiyukuna

*Paskua estata ruranisapa yuyashpaTata Dios ñawpa awiluynikunataEgiptomanta surkumushkankunata.Jesuska ñukaykunawan Jerusalenmanrirkan chay estata pasananpa.14Chaypi chayashpa *Tata Diospawasinman rirkan. Chay wasi pampapitarirkan aypa runakunata torokunata

tinkuna. Sukkuna tiyarishpankunakullkita kambiaykarkansapa.

15

shina kawashpa Jesuska piñakushpa sukwaskata apishpa asoteta rurarkan.Chaywan tukuy chay rantikuykakrunakunata karkurkansapa.nata ovejankunata karkupurkansapa.

kunata allpapi wishchupurkansapa.Mesankunatapish tikrachipurkansapa.16Urpaykuna rantikuk runakunatawillarkansapa:—Tukuyta surkuychi. Ama Tataynipa

wasinta merkadutashina ruraychichu.17Ñukaykuna Jesus karkushkankunata

kawashpa ñawpa tiempu Tata Diospakillkadu rimananta yuyarkanisapa.Chay killkadu riman: “A, Tata Dios,wasikita sukaman munashpaynisukaman llakishpa rabyashpa turbakunimana kuydaptinkuna.”

18Chashna Jesus karkuptinkuna chaykamachikuk judiyukuna willarkansapa:—¿Pití willashushka chay rantikuk

runakunata karkunaykipa? Sukmilagruta ruraptikira kreyishkaykisapa

2

209

Tata Diosmanta shamudu runakanaykita.

19Chaypina Jesuska willarkansapa:—

paykichika kay Tata Diospa wasintawaktakuychi. Waktakuptikichi ñukamikimsa diya ukun kashkan rurasha.

20Chashna Jesus rimaptinnapaykunaka willarkansapa:—Kay wasita chusku chunka sokta

watata trabajashpa rurarkansapa.¿Imashnatí kanka kimsa diya ukunatarichinkiman?

21Jesuska Tata Diospa wasintakashkan atarichinanpa rimashpawañushkanmanta kimsa diya ukunkashkan kawsamunanta rimarkan.

22Chaymanta Jesus wañushkanmantakawsamushkanwasha ñukaykunakayuyarkanisapa rimashkanta. Chayrak

kushkan alli kashkanta. Chaymantayacharkanisapa ñawpa killkadu TataDiospa rimanan alli kananta.

Jesus tukuy runakunapa yuyayninkunata allita riksirkan.

23Jesus Jerusalenpi kashpa chay estaukun aypa almirana milagrukunatarurarkan. Tukuy chayta ruraptin ayparunakuna kreyirkansapa Jesus TataDiosmanta shamudu runa kananta.24Chashna payta kreyiptinkunapishpaykunapa yuyayninkunata allita

kunata. 25Mana ni pi willaptin paykatukuy runakunapa yuyayninkunatayacharkan. Chayrayku yacharkan chayrunakuna mana allita kreyinankunata.

Jesus suk runa Nikodemota yachachirkan.

3 1Jerusalen llaktapi tiyarkan sukruna Nikodemo. Payka *judiyu

awtoridar *fariseo runa karkan. 2Suk

tuta Nikodemoka Jesusta rirkan tarik.Chaypina willarkan:—Maestru, yachanisapa Tata Dios kanta

kachamushushkanta ñukaykunatayachachiwanaykipasapa. Mana Tata Dios

manchu nima *milagrukunata rurayta.3Chashna Nikodemo willaptinna

Jesuska willarkan:—Mash allita uyariway. Suk runa

mana kashkan nasishpaka manamiatipanchu Tata Diospa mandunpikawsayta.

4Chaypina Nikodemoka sukamanalmirashpa Jesustaka willarkan:—¿Imashnatí atun runa atipanman

kashkan nasiyta? Manami ni piatipanmanchu mamanpa wiksanpiyaykuyta kashkan nasinanpa.

5Chashna willaptinna Jesuskawillarkan:—Allita willayki: Suk runa yakumanta

Tata Diospa Espiritunmanta mananasishpaka manami Tata Diospamandunpi kawsankachu. 6Tukuyrunakuna tatanmanta mamanmanta

sapa. Tata Diospa Espiritunmantanasishpankunara atipansapa mushuklayata kawsayta Tata Diospa munanantarurashpa.

7

chipa willaptini. 8Wayra maymantapishkaptin shamun. Ruyduwan shamuptinuyarishpanchi mana yachanchichumaymantami shamun nishpa. Manayachanchichu maypimi rinka sinchikuknishpa. Chashnallami Tata DiospaEspiritunmanta nasishpayki mana payta

naykita.9

moka kashkan tapurkan:—¿

manta nasiyman?

2 3

210

10Chaypina Jesuska willarkan:—*

kukninkuna kaykashpayki ¿manachuyachanki? 11Mash allita uyariway.

kaynikunata yachachiykichi. Chashna

kichichu. 12Kay allpallapi wayrata

chika ¿imashnatí kreyiwankichimansielupi kawsanaykichita yachachiptini?13Mana ni pi sieluman rishpa kashkanshamurkanchu yachachikuk ima layamisieluka nishpa. Ñukallami sielumantashamushkani yachachiknikichi.

14Ñawpa tiempu chunlla chakidupampapi Moises errumanta ruradumachakuyta suk kaspipi timbishpaatarichirkan. Ñuka sielumanta shamuduruna kaptini chay machakuytashinañukatapish suk kaspipi chakatawashpaatarichiwankasapa. 15

waptinkuna tukuy ñukata kreyiwakrunakuna sieluman rinkasapa TataDioswan mana tukuyniyukta kawsak.Chashna Jesuska Nikodemowan

parlarkan.

Tata Dios tukuy runakunata sukaman kuyawanchisapa.

16Tata Dioska tukuy runakunatasukaman kuyawashpanchikuna kay

kan uchanchikunarayku wañunanpa.Chashna wañushpa tukuy payta kreyikrunakunata wañunanchikunamantasalvawanchisapa Tata Dioswan manatukuyniyukta kawsananchikunapa.17Uchasapa kaptinchikuna Tata Dioskastigawananchikuna tiyan. Paykachaylla wambranta kay allpaman

manta salvawananchikunapa. Mana

nanchikunapa.

18Tata Diospa chaylla wambrantakreyishpa kawsaptinchikuna mananakastigawashunchisapanachu. Manapayta kreyishpa kawsak runakunataTata Dios kastigankasapa. 19Tata Diostukuy paykunata kastiganankuna tiyan

kuna. *

wananchikunapa. Chashna yachachikukshamushpa lusshina karkan. Mana

nata mana sakinayashpankuna manamunarkansapachu luspishina kawsayta.Munarkansapa tutapishina kawsayllata.

20Mana alli rurak runakuna manamunansapachu uchankunata riksiyta.Mana uchankunata sakinayashpankunamana munansapachu luspishinakawsayta ama Jesukristu uchankunatakawachinankunapa. 21ÑukanchikunaTata Diospa rimananta kasushpa

chikunata.

Juan Bawtistayachachikuyllapi katirkan.

22Chaymanta yachachikushkanwashaJesuska Judea partiman ñukaykunawantantalla rirkan. Chaypi suk tiempullatakiparishpaynikuna aypa runakunatabawtisarkanisapa. 23Chay yaku

pish aypa runakunata bawtisarkan.Chay llaktapi aypa yaku tiyarkan. Enonllaktaka Salim llakta ladunpi karkan.Juan chay llaktapi kaptin ayparunakuna rirkansapa bawtisakuk.24Manara karselpi churadu kashpa

sapa.25Chaypina Juanpa disipulunkuna suk

judiyumasinkunawan ayninakurkansapa

3

211

imashnami Tata Diospi chuya chuyarikurinkasapa nishpa. 26

kunawashana disipulunkunakarirkansapa Juanta willak:—Maestru, Jordan yaku chimbapi suk

runata bawtisashkanki. Chay runapayachachiwashkankisapa Tata Diosmantashamudu runa kananta. Kunanka chay

sapa. Tukuy runakuna paytanakatiykansapa.

27

kuna Juanka willarkansapa:—Tata Dios mana chay runata

yanapaptinka manami nimataatipanmanchu rurayta. 28Allitanawillashkaykichi mana ñuka TataDiosmanta shamudu salvashuknikichiruna kanaynita.tin ñuka paymanta ñawpamushkanirunakunata yachachik pay shamunanta.

29Mash uyariwaychi kay ejemplutaparlachikuptini. Suk funsiapi kasarakukruna novianta kawashpa sukamankushikun. Chaypina kasarakuk runa

sinpish sukaman kushikun. Ñukaka idenchay noviopa kuyanakukmasinshinamikani. Chayrayku aypa runakuna Jesustakatiptinkuna sukaman kushikuni.30Aypa runakuna ñukata sakiwashpaashwan ashwanta payta katinankunatiyan.

31Chay runaka sielumanta shamudukashpa tukuy runakunamanta ashwanallimami. Ñukaka kay allpamanta

kuni. Payka sielumanta kashpa tukuypimanta ashwan alli yachakmi. 32

manta shamushkanrayku chaypikawashkanta uyarishkanta yachachikun.Tukuy chayta yachachikuptinpish ayparunakuna mana kreyinsapachu. 33

kamanka paypa yachachikunanta kreyikrunakuna allita rimansapa Tata Dios

mana llullakunanta. 34Tata Dioskakachamushkan runata mana michashpaEspiritunta kun. Chayrayku payka TataDiospa yachachishkanta riman.

35Tata Dioska chaylla wambrantasukaman kuyan. Chayrayku paypamakinpi churarkan tukuy runakunatatukuy laya tiyakta allita kamachinanpa.36Chayrayku ñukanchikuna Tata Diospa

sapa. Mana payta kreyinayak runakunamana sielupi kawsankasapachu. Tata

sapa.Chashna Juanka yachachikurkan.

Jesus samaritanawarmiwan parlarkan.

4 1Aypa runakuna rimarkansapaJesus Juanmanta ashwan aypa

runakunata bawtisaykananta.Rimarkansapa ashwan aypa runakunaJesusta katinankunata. Chay rimananta*fariseokuna uyarirkansapa. 2Chashnachay runakuna rimaptinkunapishJesuska mana ni pita bawtisarkanchu.Ñukaykuna Jesuspa disipulunkunakashpaynikuna payta kreyik runakunatabawtisarkanisapa.

3

kuna chay rimanata uyarishkankunata.Chayrayku Judea partimanta Galileapartiman ñukaykunawan rirkan.4Galileaman riykashpaynikuna*Samaria partita pasashpa rinaynikunakarkan. 5

sapa. Chaypi tiyarkan suk pukyu.Ñawpa tiempu awiluynikuna Jakobochay pukyuta aspishpa tukuy chayterrenuta wambran Joseta kurkan.6Jesus shaykudu kashpa chay Jakobopapukyun ladunpi tiyarirkan. Chawpi diyakarkan. 7-8Ñukaykuna Jesusta sakishpa

3 4

212

rirkanisapa mikunaynikunata rantik.Chaypi Jesus samaykaptin suksamaritana warmi rirkan yakuta wishik.Chaypina Jesuska payta willarkan:—Yakuykita upyachiway.9Chay tiempu ñukaykuna *judiyu

runakuna *samaritano runakunawanchikninakushpa mana parlashpakawsarkanisapa. Chayrayku Jesusyakuta mañaptin chay warmikasukaman almirashpa willarkan:—¿Imapatí judiyu runa kashpayki

yakutaka mañawanki samaritana warmikaptini?

10Chaypina Jesuska chay warmitawillarkan:—Kanka manami yachankichu Tata

Dios ashwan alli yakuta kushunayananta.Manami nima ñukata riksiwankichu.Riksiwashpaykika ashwan alli yakutamañawankiman. Mañawaptikika ñukakakawsachikuk yakuta upyachiykiman.

11Chashna Jesus willaptinna chaywarmika willarkan:—Señor, manami kanpa tiyanchu

imawan yakuta wishinaykipa. Kayyakuka sukaman ukupimi. ¿Maymantatíkawsachikuk yakuta upyachiwankiman?12Ñawpa tiempu awilunchi Jakobo kaypukyuta aspishpa ñukaykunapasakirkan. Kayllamanta paypish upyak.Kayllamanta tukuy wambrankunatatukuy animalninkunata upyachiksapa.¿manta ashwan alli yachakchu kanki?

13Chashna tapuptinna Jesuska chaywarmita willarkan:—Tukuy pi kay pukyumanta yakuta

sapa. 14Ñuka kawsachikuk yakutakankunata upyachiptinika mananamikashkan yakunayankichinachu. Chayyakuta upyachiptinika kankunapimipachyamuk yakushina kallpashpa manatukuyniyukta kawsachishunkichi.

15Chashna Jesus willaptinna chaywarmika mana entiendishpa willarkan:—Señor, chay alli yakuta upyachiway

ama kutin yakunayanaynipa. Chayta

mannachu kay pukyumanta yakutawishik.

16Chaypina Jesuska willarkan:—Rillay kusaykita pushamuk.17Chashna willaptinna chay warmika

willarkan:—Manami kasaraduchu kani.Jesuska willarkan:—Allita willawanki mana kasaradu

kanaykita. 18Pichka kusaykikunatiyashka.pish mana kasaraduchu kanki.kumi mana llullakushpa willawankimana kasaradu kanaykita.

19Chaypina chay warmika willarkan:—Señor, chashna willawaptiki ñuka

riksiyki Tata Diospa rimanantayachachikuk runa kanaykita. 20

rayku tapunayayki.nikuna kay urkullapi Tata Diostakuyaksapa. Kankuna judiyu runakunarimankichi Jerusalen llaktallapi tukuy

napa. ¿Imatatí rimanki? ¿Maypití TataDiosta kuyananchikuna tiyan?

21Chaypina Jesuska willarkan:—Mash uyariway. Kunanmantapacha

chu Tata Diosta kuyak.yashpaykichika maypipish kaptin tukuyshunku kuyanaykichi tiyan. 22KankunaTata Diosta mana allitachu riksinkichikuyanaykichipa. Ñukaykuna judiyu

sapa. Salvashuknikichi runaka judiyuayllunmantami. 23Ñami orakachayamushkana Tata Diospa Espiritunyanapashunaykichipa tukuy shunkuTata Diosta kuyanaykichipa. Tata

4

213

Dioska munan chashna tukuy shunkudeverasta kuyanaykichipa. 24Tata Diosmana runakunashina aychayuk kaptinmana paytaka kawanchichu. Paykatukuy laya atipakmi. Chayrayku paypaEspiritun yanapawaptinchikunarayachanchisapa payta allita deverastakuyayta.

25Chaypina chay warmika willarkan:—Yachani Tata Diosmanta salvakuk

runa shamunanta. Paypa suk runakunarimansapa Kristu. Paymi shamushpa

shunchisapa.26Chashna willaptinna Jesuska

willarkan:—Ñukami kani chay shuyanaykichi

runa.27

tinna ñukaykunaka tarirkanisapa.Sukaman almirarkanisapa samaritanawarmiwan parlaykaptin. Mana nimaykan animukurkanisapachu tapuytaimatami munan imatami paywanparlaykan nishpa. 28Chaypina chaywarmika puyñunta sakishpa llaktamankallparkan. Chaypi chayashpa tukuyllaktamasinkunata willarkansapa:

29—Akuychi kawak suk runata pukyuladunpi. Paymi tukuy laya rurashkaynitawillawashka. ¿kananchi Tata Diosmanta shamuk runa?

30

kansapa Jesusta kawak. 31ManarapishJesuspi chayaptinkunara ñukaykunakawillarkanisapa:—Maestru, kay mikunata mikuy.32Chaypina Jesuska willawarkansapa:—Ñukapa ashwan alli mikunayni

tiyan.chu imami chay mikunayni nishpa.

33Chayta willawaptinkunana

kurkanisapa:

—Ichará suk runa karashka.34Chaypina Jesuska willawarkansapa:—

washka kaptin tukuy willawashkantaruranayni tiyan. Paypa munanantarurashpayni suk alli mikunawansaksadushina kawsani.

35Chaymanta willawarkansapa:—Suk chakrakunapi wiñaykak

murukunata kawashpa rimankichichusku killara illananta pallanapa.Kunan willaykichi: Chay shamuykaksamaritano runakunata kawaychi.Paykunaka munansapa Tata Diosparimananta uyariyta.

nami pallananchikunapana. 36Chashnapallakushpanchikuna trabajunchikunapachaninta chaskinchisapa. Tata Diosparimananta yachachikuptinchikuna chayshamuykak runakunaka kreyinkasapañuka Tata Diosmanta shamudu runakanaynita. Chayta kreyishpankuna manatukuyniyukta kawsankasapa. Ñawpayachachikuk runakuna murukunatatarpukshina kay samaritano runakunata

sapa.shina kanchisapa. Chay tarpukukshinarunakunawan ñukanchikuna murutapallakshina runakunapish tantallakushikushunchisapa.

37Kay rimana allita riman: “Sukrunakuna tarpunsapa. Suk runakunapallansapa.” 38Ñukaka kankunatakachaykichi murukunata pallakshinachay runakunata yachachinaykichipa.Suk runakuna tarpukukshina sukamantrabajashpa kay samaritano runakunatayachachishkasapa.

sapa ñuka Tata Diosmanta shamuduruna kanaynita.

39Chashna Jesus ñukaykunawanparlaykaptin chay warmika riduna

4

214

karkan. Chayashpa llaktamasinkunatawillarkansapa: “Chay pukyu ladunpi sukruna tukuy rurashkaynita willawashka.”Chashna chay warmi willaptinkunaaypa llaktamasinkuna kreyirkansapaJesus Tata Diosmanta shamudu runakananta. 40Chaymanta shamurkansapapayta kawak. Jesuspi chayashpankunaroygarkansapa paykunawankiparinanpa. Chayrayku ishkay diyatapaykunawan tantalla kiparirkan. 41KikinJesus yachachiptinkuna ashwan ayparunakuna kreyirkansapa TataDiosmanta shamudu runa kananta.42

sapa:—

kisapa kreyishkanisapa Jesus TataDiosmanta shamudu runa kananta.Kunan kikinna yachachiwaptinkunaashwan allitana yachanisapa deverastukuy runakunapa salvawakninchikunakananta.

Jesus suk awtoridarpa wambranta kalentoramanta alliyachirkan.

43Jesus Samariapi ishkay diyatayachachikushkanwasha rirkanisapaGalilea partiman. 44Jesuska yacharkanchay partipi kawsak runakuna manapayta kreyinankunata. Chayraykurimarkan: “Suk alli yachachikuk runakikinpa llaktanpi yachachikuptinllaktamasinkuna mana kreyinsapachualli yachachikuk kananta.”

45

nikuna Jerusalenpi kaykaptinikunaraJesuska aypa almirana *milagrukunatarurarkan. Galileamanta Jerusalenpi*Paskua estakuk runakuna tukuymilagruta ruraptin kawarkansapa.Chayrayku llaktankunapi chayaptinJesusta kushikushpa chaskirkansapa.

46Chaymanta Galilea partita pasashpaJesus Kana llaktapi chayarkan. Chay

llaktapi suk tiempu yakumanta vinutarurarkan. Chay partillapi Kapernaum

kukpa yanapaknin kawsarkan. Chayrunapa wambran kalentorawan fatalunkudu karkan. 47Payka Galileapi Jesuschayashkanta yachashpa rirkansukaman roygak rinanpa wambrantaalliyachipuk amarapish wañuptin.48Sukaman pushanayaptinna Jesuskawillarkan:—

chira kreyiwankichi. Mana milagrutaruraptinika manami kreyiwankichichu.

49Chaypina chay runaka Jesustasukaman apurashpa willarkan:—Señor, amarapish wambrayni

wañuptin utkakushpa rillay alliyachipak.50Chaypina Jesuska chay runata

willarkan:—Wasikiman kutiy. Wambraykika

ñami alliyashkana.Chashna willaptinna chay runaka

tukuy shunku kreyirkan Jesuswambranta alliyachishkanta. Chashnakreyishpa wasinman kutirkan. 51

man kutiykaptin wiwachunkunariykarkansapa tinkuk. Tinkushpanakushikushpa willarkansapa:—Wambraykika ñami alliyashkana.52

sapa:—¿Ima oratatí kallarishka alliyayta?Paykunaka aynirkansapa:—Kayna chawpi diyata kalentoranka

chiriyapushka.53Chashna willaptinkuna chay runaka

yuyarkan Jesus alliyachinanpa willashkanora wambran alliyashkanta. Chaytiempumantapacha chay runaka tukuyfamilyanwan tantalla kreyirkansapa JesusTata Diosmanta shamudu runa kananta.

54Jesus chay wambrata alliyachishpaishkaynin kutina Galilea partipialmirana milagruta rurarkan.

4

215

Jesus suk mana kuyuy atipak runata alliyachirkan.

5 1Chaymanta Jesuska chay*

lenman rirkan estata pasak. Tukuywata ñukaykuna *judiyu runakuna TataDiosta kuyashpa chay estata rurakkanisapa. 2Jerusalen llaktamanovejakuna yaykunan punku ladunpi suksumak tantanakudu kocha tiyan. Chaykochapa shutin Betsata. Chayllapipichka tambukuna tiyarkan. 3Chaypiaypa unkudu runakuna samaksapa.Sukkuna mana kawakuyta atipakkarkansapa. Sukkuna mana puriytaatipak karkansapa. Sukkuna mana nimakuyuy atipak karkansapa.

4Mana ni pi yachashkan ora TataDiospa *angelnin chay yakuta kuyuchik.Chay angel yakuta kuyuchiptin maykanruna ñawpakta chay yakupi yaykukunkuyninmanta alliyak. Chayraykuaypa unkudu runakuna alliyanayashpa

nanpa. 5Chay unkudukunawan tantallasuk runa kimsa chunka pusak watataunkudu karkan. 6

pana payta kawarkan. Aypa watakunataunkudu kawsashkanta yachashpatapurkan:—¿Munankichu alliyayta?7Chashna Jesus tapuptinna chay

runaka willarkan:—Señor, yaku kuyuptin mana ni pi

churawak runa tiyanchu. Ñuka sukamanyaykunayaptini sukmi mishawashpayaykun.

8Chaypina Jesuska willarkan:—¡Atarimuyna! ¡Kamillaykita

apishpana rillay!9Chashna Jesus willaptin chay

unkudu runaka alliyarkan. Chaypinakamillanta apishpa kushikushpanakallarirkan puriyta. Chay diya karkan

*samana diya. 10Chayrayku judiyuawtoridarkuna chay alliyadu runatakawillarkansapa:—Kunanka samana diyami.

chisapa samana diya ama nimataapananchikunapa. Chayrayku chaykamillaykita ama apaychu.

11Chashna michaptinkunana chayrunaka aynirkansapa:—Chay alliyachiwak runami

willawashka: “Kamillaykita apishparillay.”

12Chaypina chay awtoridarkunakatapurkansapa:—¿Pití chay “kamillaykita apishpa

rillay” willashuk runaka?13Chashna tapuptinkuna chay runaka

mana riksirkanchu pimi alliyachishkanishpa. Jesus alliyachishkanwasha chayaypa runakunapa chawpinkunapiyaykushpa pakakurkan.

14Chaymanta *Tata Diospa wasinpiJesuska chay alliyachishkan runatakatarirkan. Chaypi willarkan:—Mash uyariway. Ñami alliyaduna

kanki. Amana kutin uchallikuynachuama ashwanta sufrishpa kawsanaykipa.

15Chashna willaptinna chay runakaawtoridarkunata rirkan willak Jesusalliyachishkanta.

16Samana diya chay unkuduta

naka Jesusta chiknirkansapa. 17

nankunata yachashpa Jesuskawillarkansapa:—Tatayni Dioska tukuy diya tukuy

runakunata yanapansapa. Ñukapishiden Tataynishina tukuy diya tukuy pitayanapaykani.

18

sapa wañuchiyta samana diya rikchaklayata ruraptin. Paykunaka ashwantachiknirkansapa runalla kashpa Tata

5

216

Dioswan igualanakunayashpa rimaptinTata Dios kikinpa tatan kananta.

Jesus willarkansapa Tatan Diospa munananllata ruraykananta.

19Chashna chay awtoridarkunawañuchinayaptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Mash allita uyariwaychi. Tata

Diospa chaylla wambran kashpaynikikinimanta mana atipanichu nimatarurayta.para chayllata rurani.nanllata ñukapish rurani. 20Tataynikasukaman ñukata kuyawan. Rikchak layarurananta yachachiwan payshinañukapish ruranaynipa.cha yanapawanka ashwan almiranamilagrukunata ruranaynipa. Chaytakawashpaykichi sukaman almirankichi.21Tatayni Dioska wañudu runakunata

kushpa kawsanankunapa. Payshina

nata kawsachimuni.22Chaymanta Tatayni Dioska mana ni

pita chatakunchu. Payka willawashkañuka willanaynipa pitami kastigankapitami perdonanka nishpa. 23ChashnaTata Dios willawaptin tukuy runakuna

kuna tiyan. Mana kuyawashpankunakakachamuwak Tataynitapish manakuyansapachu.

24Allita willaykichi. Kankunayachachikunaynita kreyinaykichi tiyan.

kichi tiyan.nita kreyiptikichika mana tukuyniyuktakawsankichi. Mana ninamanchurinkichi. Wañudu kanaykichimantakawsamunkichi.

25Allita willaykichi. Suk tiempuchayamunka chay tiempuka ñamichayamushkana ñuka Tata Diospa

pakuna uyariwanankunapa. Chay

nami.kuna mana tukuyniyukta Tata Dioswantantalla kawsankasapa.

26Tata Dioska kikinllamantami manatukuyniyukta kawsan. Chaymanta paymunaptin ñukapish chaylla wambran

yukta kawsani. 27Tatayni kay allpamankachamuwashka runa kanaynipa.Chayrayku ñukata willawashka tukuyrunakunata willanaynipa pikunamiallita rurashka pikunanami manaallitachu rurashka nishpa.

28Chashna ñuka yachachikuptini amaalmiraychichu. Suk tiempu chayamunkañuka kayaptini tukuy wañudu runakunauyariwanankunapa. 29Chaypinapampadu kashkankunamantallukshimunkasapa willanaynipamaymanmi rinkasapa nishpa. Tukuyallita rurashpa kawsak runakunatayaykuchishasapa sielupi Tata Dioswanmana tukuyniyukta kawsanankunapa.Tukuy mana allita rurashpa kawsakrunakunata mana tukuyniyuk ninamankachashasapa.

Jesus willarkansapa Tata Dios payta kachamushkanta.

30Jesuska yachachikuyllapi katirkan:—Kikinillamanta mana nimata

atipanichu rurayta. Tatayni Diosmunashkantashina willani pimi allitarurashka pimi mana allitachu rurashkanishpa.nitachu rurani. Chayrayku kuskanpiwillani pimi allita rurashka pimi manaallitachu rurashka nishpa.

31Ñuka rimani Tata Diospa wambrankanaynita. Ñuka sapallayni chaytarimaptinika kankuna rimankichimanllullakunaynita. 32Mana ñukallachu

5

217

chashna rimani. Tata Diospish rimashkañuka wambran kanaynita. Chashna TataDios rimashpa mana llullakunchu.33

chi Juanman ñukapa tapukuk. Paykaallita willashushkankichi ariya ñukaTata Diosmanta shamudu runakanaynita. Chayta willashushpaykichikuskanpi willashushkankichi.

34Chashna Juan ñukapa allitawillashuptikichipish mana payllachuchayta willashushkankichi. TatayniDiospish willashushkankichi paypawambran kanaynita. Chayta willaykichi

naykichipa. 35Juanka Tata Diosparimananta yachachishushpaykichi sukalkusashina lusichishurkankichi.Chashna yachachishuptikichi suktiempullapa payta uyarishpakushikushpa kawsarkankichi.

36Juanka willashurkankichi TataDiosmanta shamudu runa kanaynita.Ñuka almirana milagrukunatarurashpayni Juanmanta ashwan allitayachachiykichi Tata Diosmantashamushkaynita. Chay milagrukunataruraptini atipankichi yachayta Tata Dioskachamuwashkanta.

37Kachamuwak Tatayni Diospishwillashurkankichi ñuka wambrankanaynita. Chashna willashuptikichipish

kichichu nima kasunayashkankichichu.38Tata Dios kachamuwashkanta manakreyishpaykichi paypa rimanantapishmana shunkullikunkichichu.

39Tata Diospa killkadunta kuti kutileyishpa yachakunkichi. Sukamanyuyankichi chashna sukaman leyishpaTata Dioswan mana tukuyniyuktakawsanaykichita. Chay leyishkaykichiTata Diospa killkadunka riman ñukaTata Diosmanta shamudu runakanaynita. 40Chayta leyishpaykichipish

mana ñukata kreyiwanayankichichuTata Dioswan mana tukuyniyuktakawsanaykichipa.

41Kankuna munawaptikichi manamunawaptikichipish mana nimananchu.42Ñuka kankunata allita riksishpayni

chita. 43Tata Dios kachamuwaptinshamushka kaptinipish mana nimakasuwanayankichichu. Chaykamankasuk runa kikinpa yuyayninmantayachachikuk shamuptinka paytakakunanlla uyarinkichiman.

44Mana Tata Diosta kuyashpaykichikankunapura sukwan sukwan sukamanalabanakunkichi. Mana sapallan Tata

chi. Chayrayku mana atipankichichuñukata kreyiwayta. 45Ama yuyaychichuñuka Tatayni Diospi kankunatachatanaynita. Suk chatashuknikichirunami tiyan. Payka Moisesmi. Paypakillkadunta leyishpaykichi yuyankichiallita Tata Dioswan kawsanaykichita.46Chashna yuyashpaykichipish manamipaypa killkadunta kreyinkichichu.

nita. Chayrayku paypa killkashkanta

kichiman. 47

kanta kreyishpaykichika mana ñukawillashkaynitapish kreyinkichichu.Chashna Jesuska chay chiknik

runakunata willarkansapa.

Jesuska pichka waranka runakunata kararkan.

(Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Lk 9.10-17)

6 1-2Jerusalen llaktapi kaykashparaJesuska aypa *milagrukunata

rurarkan. Aypa unkudukunataalliyachirkan. Chaymanta Galilea kochachimbaman ñukaykunawan tantallarirkan. Chay Galilea kochapa sukninshutinka karkan Tiberias. Chay kocha

5 6

218

chimbaman ñukaykuna riptinikunaaypa runakuna katiwarkansapa aypa

kankunarayku. 3-4Chay tiempu manaashwannachu illarkan ñukaykuna*judiyu runakuna *Paskua estatapasanaynikunapa. Chay kochatachimbashpaynikuna suk urkumanJesuska pushawarkansapa. Chaypitiyarirkanisapa. 5Chaymanta Jesuskakawarkan aypa runakuna paymanshamuptinkuna. Paykunata kawashpaFelipita willarkan:—

kunapa ¿chisapa?

6

yashpa imatami Felipi willanka nishpa.Manara tapushpara payka yacharkanimatami ruranka nishpa.

7Chaypina Felipika Jesusta willarkan:—

pish nima chaywan panta rantishpa

mansapachu tipisituta mikunankunapa.8Chashna Felipi willaptinna Jesuspa

disipulun Pedrupa wawkin AndreskaJesusta willarkan:

9—Kay wambrapa tiyapun *manta ruradu pichka pan ishkaychallwa. Chayllawan mana nima layapi

sapachu.10Chaypi aypa ukshakuna tiyarkan

chay pichka waranka runakunatiyarinankunapa. Chaypina Jesuskañukaykunata willawarkansapa:—Tukuy runakunata willaychi

tiyarinankunapa.11Tiyariptinkunana Jesuska chay

pichka pankunata apishpa Tata Diostaagradesirkan. Chaymanta ñukaykunatakuwarkansapa tukuy chay tiyaridurunakunata karanaynikunapa. Idenllatarurarkan challwakunawanpish tukuy

chay runakuna saksanankunakaman.12Allita mikushkankunawasha Jesuskañukaykunata willawarkansapa:—Tukuy puchushkankunata

tantachiychi ama niman suk tipiusunanpa.

13Chashna Jesus willawaptinkunachay pichka panmanta puchushkantatantachirkanisapa chunka ishkaysestuta.

14Chashna Jesus chay milagrutaruraptin kawashpankuna chay runakuna

kansapa:—Payka deveras shuyaykananchikuna

alli yachachikuk runami.15Chaypina Jesusta mana munakta

ninkuna kananpa. Pushanayanankunatayachashpa Jesuska paykunata sakishparirkan chay urku sawanman chaypisapallan kananpa.

Jesus purirkan yaku sawanpi.(Mt 14.22-27; Mr 6.45-52)

16Chaymanta amusayaptinna chayurkupi Jesusta sakishpa ñukaykunakakochaman urayamurkanisapa. 17Chaykocha mañanpi chayashpaynikunamanarapish Jesus chayamuptin atunkanowapi yaykurkanisapa Kapernaumllaktaman rinaynikunapa. Chaymanriykaptinikunana tutayarkan. 18Chayatun kochata chimbaykaptinikunanasukaman sinchita wayrarkan. Chaywayrawan yakuka sukaman atuntaolasyarkan. 19Yaka sokta kilometruchawpi kochapi kashpaynikuna

kuna. Yaku sawanpi puriykaptin

kanisapa. 20

kansapa:—¡Ama manchakuychichu! Ñukami

kani.

6

219

21Chaypina kushikushpa kanowapiJesusta yaykuchirkanisapa. ChaypiraKapernaumpi utka chayarkanisapa.

22Chay aypa runakuna chay urkupikiparirkansapa puñunankunapa.Kayantin diya yacharkansapa chaysukllalla tiyak kanowapi ñukaykuna

kunata. Yacharkansapa Jesus manañukaykunawan rishkanta.

23Chay runakuna Jesusta maskashpamana tarirkansapachu. ChaypinaTiberias llaktamanta suk runakunakanowankunapi chayarkansapa

kunapi. 24Mana ni Jesusta nimadisipulunkunata chaypi tarishpankuna

naka chimbarkansapa Kapernaumllaktapi Jesusta maskak.

Jesus yachachikurkan suk mikunashina kananta.

25Chashna chay maskak runakunachimbashpankuna Jesusta tarirkansapa.Tarishpankuna tapurkansapa:—Maestru ¿aykapití kaypika

chayamushkanki?26Chaypina Jesuska willarkansapa:—Mash uyariwaychi. Ñuka panta

karaptini kankuna mikushkankichisaksanaykichikaman.

chi. Mana nima entiendishkankichichuimapami chay almirana milagrutarurashkani nishpa. 27Ama tukukmikunallata maskashpa sukamanturbakuychichu.naynika iden allima mikunashinami.Chayllata ashwanta munaychi Tata

kichipa.washka milagrukunata ruranaynipatukuy runakuna yachanankunapa paypawambran kanaynita.

28Chaypina chay runakunaka Jesustatapurkansapa:—Ñukaykuna Tata Dios munashkan

layata rurashpa kawsanaynikunapa¿imatatí rurashasapa?

29Chashna tapuptinkuna Jesuskawillarkansapa:—

sapa. Chayraykumi munan ñukatakreyiwashpa kawsanaykichipa.

30Chaypina chay runakunakaJesustaka willarkansapa:—¿Kan ima milagrutatí yachanki

rurayta? Kawachiwaysapa almirana layamilagruta. Chayta kawashpaynikunara

kanta. 31Chay ñawpa chunlla chakidupampapi tukuy diya awilunchikunaaypa pankunata mikurkansapa. TataDiospa killkadunpi willawanchisapapayka sielumanta panta kachamurkanmikunankunapa.

32Chashna willaptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Mash uyariwaychi.

kichi. Tatayni Diosmi sielumanta allimikunata kachamushunkichi. 33TataDios ñukata kachamuwaptin sielumanta

naynipasapa.34Chashna Jesus willaptinkuna

paykunaka mañarkansapa:—Señor, tukuy tiempu chay laya

mikunata kuwaysapa.35Chashna chay runakuna mikunata

mañaptinkunana Jesuska willarkansapa:—

shinami kani. Kankuna tukuy shunku

chishinami kani.kichi manana kutin yarkankichinachu.Ñukata kreyiwashpaykichi mananakutin yakunayankichinachu.

6

220

36Kashkan willaykichi. Kankunaka

yankichichu. 37Tukuy Tata Dios

kuna ñukaman shamunkasapa.Paykunataka chaskishasapa. Mana

chu.38

wak Tatayni Diospa munananllataruranaynipa. Manami shamushkanichukikinipa munanaynita rurak. 39

manta kachamuwak Tatayni munantukuy ñukata kuwashkan runakunataallita kuydanaynipasapa ama niman sukñukamanta ashunankunapa. Paykamunan kay allpa tukunan diya tukuypaykunata kawsachimunaynipasapa.40Tatayni Dios munan tukuy runakunañuka wambranta tukuy shunkukuyawashpa kreyiwanankunapa.Chaypina kay allpa kullunan diya tukuy

sapa Tata Dioswan mana tukuyniyuktakawsanankunapa.

41Chashna Jesus yachachikuptinna

kansapa. Mana munarkansapachu Jesus

nashina kananta. 42Paykunapuraparlanakurkansapa:—¿Manachu kay runaka Josepa

wambran? Ñukanchikunaka tatantamamanta allita riksinchisapa. ¿Imapatíriman sielumanta shamushkanta?

43Chashna parlanakuptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Ama piñakushpa yuyawaychichu.

44Mana ni pi atipanmanchu kreyiwaytakachamuwak Tatayni mana yanapaptin.Chaymanta kay allpa tukunan diya

mushasapa. 45Ñawpa alli yachachikukrunakuna killkarkansapa: “Tata Diostukuy runakunata yachachinkasapa.”

Chayrayku tukuy Tata Diosta kreyik

kanta yachakuk runakuna ñukatapishkreyiwankasapa. 46Mana niman sukruna Tatayni Diosta kawashkachu.Ñukallami paymanta shamushkakashpayni paytaka allita kawashkani.

47Mash allita uyariwaychi. Kankunañukata allita kreyiwashpaykichi Tatayni

kichi. 48Ñukaka kawsachishuknikichimikunaykichishinami kani. 49Chaychunlla chakidu pampapi ñawpaawiluykichika Tata Dios kachamushkanpankunata mikushpankunapishwañurkansapa. 50Ñuka yachachiykichichikan laya sielumanta urayamushkanmikunaykichita. Chay mikunata mikuk

kasapa. 51Ñukaka sielumanta

nami kani. Wañusha runakunatakawsachimunaynipasapa. Chashnawañushpayni kuerpuynita kuykichi allimikunaykichishina kanaynipa. Ñukatakreyiwashpaykichi mikuwakshinakankichi. Chashna kreyiwashpakawsashpaykichika mana tukuyniyuktakawsankichi.

52Chashna Jesus yachachikuptin chayawtoridar runakuna mana entiendishpasukwan sukwan ayninakurkansapa:—¿

sapa mikunanchikunapa?53Chaypina Jesuska willarkansapa:—Mash allita uyariwaychi. Ñuka Tata

Diosmanta shamudu runa kaptinikankuna kreyiwashpa kawsanaykichitiyan. Kreyiwashpa kawsashpaykichikuerpuynita mikukshina yawarninitaupyakshina kankichi. Mana kuerpuynitamikushpaykichika mana yawarninitaupyashpaykichika manami TataDioswanchu kawsankichi. 54

nita mikushpaykichika yawarninita

6

221

upyashpaykichika mana tukuyniyuktakawsankichi. Kay allpa kullunan diyañukami kawsachimushkaykichi. 55

shinami. Yawarninika deveraskawsachikuk upyanashinami.56Kankuna kuerpuynita mikushpaykichi

chipi chaskiwankichi. Chashna

kushpa kawsankichi. Ñukapishkankunawan paktanakushpa kawsani.

57Kachamuwak Tatayni Dios

wan. Tata Dios kawsachiwaptin

nata kawsachini. 58Yachachiykichi ñuka

kichishina kanaynipa.chi Tata Dios karashkan pankunatamikushpankunapish wañurkansapa.

chi kaptini tukuy kreyiwak runakunamana tukuyniyukta kawsankasapa.

59

kuna wasipi.

Tukuy runakuna Tata Dioswan kawsanayashpa Jesusta

kreyinankuna tiyan.60Chashna Jesus yachachikuptinna chay

katik runakunaka willanakurkansapa:—Kay runapa yachachikunanka mana

munanapa layami. ¿Pití atipanmankasuyta?

61Jesus willanakushkankunatayachashpa tapurkansapa:—Ariya ¿kay yachachikunaynika

rabyachishunkichichu? 62¿Imatatírimankichiman kawawashpaykichisieluman kutiptini? 63Tata DiospaEspiritun kawsachishunkichi TataDioswan kawsanaykichipa. Kikikichillamana atipankichichu Tata Dioswan

kawsayta. Chayrayku rimanaynita

kichi. 64-65Allita yachachikuptinipish

chu. Chayrayku willashkaykichina manaTata Dios yanapashuptikichika mananiman suk kankuna atipankichimanchuñukata kreyiwashpa kawsayta.

mantapacha allita yachashpa pikunamipayta mana kreyinkasapa nishpa.Chaymanta yacharkan pimi rantikunkachiknik runakuna wañuchinankunapa.66Chay diyamantapacha aypa katikrunakuna manana katirkansapanachu.67Chayrayku Jesuska ñukaykuna chunkaishkay disipulunkunata tapuwarkansapa:—¿

chu?68Chashna tapuwaptinkuna Simon

Pedruka willarkan:—Maestru ¿pitatí katiymansapa?

Kanllami yachachiwankisapa

yukta kawsashasapa nishpa. 69

naka rimanaykita kreyishpaynikunayachanisapa Tata Dios akllashuptikiallpaman shamushkaykita.

70Chaypina Jesuska ayniwarkansapa:—

chimi chunka ishkay disipuluynikunakanaykichipa. Kankunata akllashkakaptinipish kankunamanta sukmisupayta kasushpa kawsan.

71

kan Simon Iskariotepa wambranJudaspa. Judas Jesuspa disipulunkaykashpapish payta rantikurkanchiknik runakuna wañuchinankunapa.

Jesuspa wawkinkuna mana payta kreyirkansapachu.

7 1Chaymanta Galilea partipiñukaykunawan Jesuska llaktan

llaktanpi yachachikuypi purirkan. Mana

6 7

222

munarkanchu Judea partipi puriytayachashpa kamachikuk *judiyukunawañuchinayanankunata.

2Tukuy wata ñukaykuna judiyukunasuk estata ruranisapa ñawpa awiluynikuna ranchunkunapi kawsashkankunatayuyashpa. 3Chay esta mana sukaman

sapa:—Ama kaypika kipariychu. Rillay

Judea partiman estakuk chay katishukrunakuna almirana ruranaykitakawanankunapa. 4Suk runa tukuyrunakunapi riksichinakunayashpa manapakallachu almirana layakunata ruran.

paykika rillay chay atun llaktapi ruraktukuy runakuna kawanankunapa.

5Jesuspa wawkinkuna mana paytakreyishpankuna chayta willarkansapa.6Chashna willaptinkuna Jesuskawillarkansapa:—

karachu rinaynipa. Kankunapa imaorapish kaptin allimi rinaykichipa.7Ñukaka mana alli rurak runakunata

nankunata. Chayrayku chikniwansapa.Munayninkunapi kawsak runakunamana kankunata chiknishunkichichu.8Chayrayku ima orapish kaptinkankunaka chay estaman rillaychi.Tatayni Dios manara willawaptinmanara risharachu.

9Chashna Jesus wawkinkunatawillashpa Galilea partipi kiparirkan.

Jesus esta ukun yachachikurkan.10Chashna Jesus willaptinna chayestaman wawkinkunaka rirkansapa.Paykuna rishkankunawasha Jesuspishrirkan. Jerusalenpi chayashpaynikunapakallalla karkanisapa ama ni piyachananpa Jesus chaypi kananta.11Chay esta ukun judiyu awtoridar

sapa:—¿Maypirá chay runaka?12

nanta sukaman parlachinakurkansapa.Sukkuna rimarkansapa alli yachachikukruna kananta. Sukkuna rimarkansapa

nanta. 13Paykunaka awtoridarninkunata

kurkansapa.14Chay esta chuskuynin diya Jesuska

kuk. 15Chaypi yachachikuykaptin judiyuawtoridarninikunaka almirashpankunatapunakurkansapa:—¿Imashnatí kay runaka Tata Diospa

rimananta yachan mana ñukanchikunayachachiptinchikuna?

16Chayta uyarishpana Jesuskawillarkansapa:—

nimantachu yachachikuykani.

washkanta yachachikuykani. 17

naka Tata Diospa munanantaruranayashpaykichika yachankichiman

nimantachu yachachikuni nishpa. 18Suk

kushpa munan runakuna payllatakuyashpa alabanankunapa. Ñukakamunani tukuy runakuna kachamuwak

napa. Chayrayku mana llullatachuyachachikuni. Mana nima llullakunichu.19Ñawpa alli yachachikuk Moiseskakillkadunpi yachachishushkankichiimashnami allita rurashpa kawsankichinishpa. Kankuna chayta mana nimakasunkichichu.nanta kasushpaykichika ¿imapatíñukata wañuchiwanayankichi?

20

kuna chay runakuna willarkansapa:

7

223

—Kanka supayadumi kanki. ¿Pitíwañuchishunayanki?

21Chashna willaptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Ñuka suk unkudu runata *samana

diya alliyachishkani. Chayrayku kankunarabyashkankichi rimashpa mana allitarurashkaynita. 22Mash uyariwaychi.Kankunaka Moisespa killkaduntakasushpa ullku wambraykichi pusak

pish pishkitunta señalapunkichi.chi Abrahampa tiempunmantapacha

sapa. 23¿Manachu kankuna Moisespakillkadunta kasushpa samana diya

kichi? Chayrayku ¿imapatí piñakunkichi

tini? 24Ama rimaychichu suk runa mana

para mana allita rurashkanta. Allitayachashpara chatakuychi.

Jesus rimarkan Tata Diosmanta shamudu runa kananta.

25Chaymanta Jerusalenpi kawsakrunakuna tapunakurkansapa:—¿Manachu awtoridarninchikuna kay

kunapa? 26Kunanka tukuy pi kawaptinkay runaka yachachikuykan. Mana ni pipaytaka michanchu yachachikuptin.Ichará awtoridarninchikuna ñakreyinsapana pay shuyaykananchikunaTata Diosmanta shamudu runa kananta.27

kuna allita yachanchisapa maymantamishamushka kay runaka.chikuna salvakuk shamuptin manayachashunchisapachu maymantamishamun nishpa.

28Chayta uyarishpana Jesus *TataDiospa wasinpi yachachikuykashpasinchita willarkansapa:

—Kankunaka rimaykankichi ñukataallita riksiwanaykichita. Rimaykankichi

kani nishpa.pish mana riksiwankichichu. Nimakachamuwaktapish riksinkichichu.Payka mana ni pita llullachinchu.Ñukaka manami kikinimantachushamushkani. 29Tatayni Diosmantashamushkani.washka kaptin paytaka allita riksini.

30Chayta willaptinkuna chay awtoridarrunakuna Jesusta apinayarkansapawañuchinankunapa.parachu mana wañunan ora kaptinra.31Jesus willashkankunata uyarishpa ayparunakuna kreyirkansapa Tata Diosmantashamudu runa kananta. Rimarkansapa:—¿

kananchikuna Tata Diosmanta shamuduruna? Mana ni suk runa paymantaashwan almirana *milagrukunataruranmanchu.

Awtoridarkunawan fariseo runakuna Jesusta apinayarkansapa

wañuchinankunapa.32Runakuna chayta rimaptinkuna

*fariseokunawan *saserdotekunapaawtoridarninkuna uyarirkansapa.Chaypina Tata Diospa wasinta kuydakrunakunata kacharkansapa Jesustaapinankunapa. 33Chay kuydakukrunakuna apinayaptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Mananami ashwannachu illan

kankunamanta ashunaynipa.wak Tatayniman kutisha. 34Chashnariptini kankunaka maskawashpamananami tariwankichinachu. Chayrinayniman manami atipankichichuchayayta.

35Chashna Jesus rimaptinna judiyu

kurkansapa:

7

224

—¿Maymantí rinka kay runaka

chikunapa? Ichará kay llaktamantarinayan chikan karu llaktaman chaypijudiyumasinchikunawan kawsak. Icharáchay chikan kasta runakunatayachachik rinayan. 36Chayrayku paykarimashka:kichichu. Ñuka rinayniman manaatipankichichu chayayta.” Chaytarimashpa ¿imatatí rimaykan?

Jesus yachachikurkan Tata Diospa Espiritun iden ñukñuk yakushina

pachyamunanta.37Tukuy wata chay esta tukunan

diya tukuy runakuna sukaman ashwantakushikuksapa. Chay tukunan diya

napi shayarishpa sinchita rimakushpawillarkansapa:—¡Mash uyariwaychi! Kankuna

yakunayashpaykichi ñukaman shamuychiupyanaykichipa. 38Tata Diospa rimananpiwillawananchishina tukuy ñukata

sapa. Shunkunkunapi kawsachikuk yakupachyamukshina kanka.

39

kuykarkan payta kreyik runakuna TataDiospa Espiritunta chaskinankunata.Jesus manara wañushkanmantakawsamuptinra Tata Diospa Espiritunmanara shamurkanrachu payta kreyikrunakunapi kawsak.

Jesusrayku chay runakuna ayninakurkansapa.

40

pankuna suk runakuna rimarkansapa:—Kay runaka Moises alli yachachikuk

shamunanta rimashkan runami.41Sukkuna rimarkansapa:—Kay runaka shuyaykananchi Tata

Diosmanta shamudu runami.

Sukkuna chikan layata rimarkansapa:—

chikuna runachu. Tata Diosmantashamudu runaka manami Galileapartimantachu shamunka. 42Tata Diospakillkadunpi riman Tata Diosmantashamudu runa ñawpa kamachikukDavidpa miraknin kananta. Chaymantariman Davidpa Belen llaktanpinasinanpa.

43Chashna Jesuspa rikchak layatayuyashpankuna chay runakunakapiñanakurkansapa. 44Sukkuna Jesustaapinayarkansapa. Apinayashpapishmana ni pi animukurkansapachu apiyta.

Judiyu awtoridarkuna mana Jesusta kreyinayarkansapachu.

45Chay kuydakuk runakuna fariseorunakunaman saserdotekunapakamachikukninkunaman kutirkansapa.Mana Jesusta pushashpa kutiptinkunaawtoridarkunaka tapurkansapa:—¿Imapatí chay runataka mana

pushamushkankichi?46Chashna tapuptinkuna kuydak

runakunaka willarkansapa:—

yukmi. Mana ni pi payshina allitayachachikunchu.

47Chaypina fariseo runakunakawillarkansapa:—Ariya ¿

tapish llullachishushkankichina?48Ñukaykunaka manami ni maykanpaytaka kreyinisapachu. Niman sukawtoridar niman suk fariseo runa chayrunataka kreyinisapachu. 49Ayparunakuna Tata Diospa killkadunta mana

sapa. Chayrayku paykunata Tata Dioskastigankasapa.

50Chay fariseo runakunawan tantallaNikodemo karkan. Chay Nikodemokasuk kuti tutapi Jesusta rirkan parlachik.

7

225

Payka fariseo runa kaykashpafariseomasinkunata willarkansapa:

51—

napa manara allita yachashparaimatami rurashka nishpa. Uchayukkananta allita yachashpanchikunarachaypira kastigashunchisapa.

52Chashna Nikodemo willaptinkunafariseomasinkunaka willarkansapa:—¿Kanpish Galileamantachu kanki?

Mash Tata Diospa killkadunta yachakuyyachanaykipa mana niman suk alliyachachikuk runa Galileamantashamushkanta.

53

nawasha wasinkunaman kutirkansapa.

Jesusman suk uchasapawarmita pusharkansapa.

8 1*Fariseo runakuna wasinkunamankutiptinkuna Jesuska *Olivos

urkuman rirkan. 2

kaptin *nawan kutirkan. Chaypi kaptin ayparunakuna laduncharkansapa. Jesuskatiyarishpa kallarirkan paykunatayachachiysapata. 3

kuk runakunawan fariseo runakuna sukwarmita pusharkansapa. Payta chay

sapa. Chay warmitaka tarirkansapachikan ullkuwan uchallikuykaptin.4Chaypina Jesustaka willarkansapa:—Maestru,

sapa chikan ullkuwan uchallikuykaptin.5Moisespa killkadunpi yachachiwanchikay laya warmikunata ruminchashpawañuchinanchipa. ¿Ima ninkití kanka?Ariya ¿wañuchishunchisapachu?

6Chayta tapushpa chay runakunakamunarkansapa pantachishpa Jesustachatakuyta. Chashna tapuptinkuna

yashpa allpapi dedunwan killkakurkan.7

naka kuti kuti tapuykarkansapa.Chaypina Jesuska kuskayashpapaykunata willarkansapa:—

chika kallariychi kay warmitaruminchayta.

8Chashna rimashpa Jesuska kashkankumurayashpa allpapi killkakurkan.9Chaypina tukuy paykuna uchankunatayuyamushpankuna sukmanta sukmantallukshirkansapa. Ashwan viejurunakuna kallarirkansapa llukshiyta.Chaymanta viejukunata katishpatukuyna llukshirkansapa. Tukuy chayrunakuna llukshiptinkunana Jesuskachay warmiwan kiparirkan. 10ChaypinaJesuska kuskayamushpa tapurkan:—¿

naka rishkasapa? ¿Manachu niman sukanimukushka ruminchashuyta?

11Chashna tapuptin chay warmikaaynirkan:—Mana ni maykan, Señor.Chaypina Jesuska willarkan:—Ñukapish mana kastigaykichu.

Kunan wasikiman rillay. Amanakashkan uchallikuynachu.

Jesus yachachikurkan tukuy runakunapa lusnin kananta.

12Jesus kashkan chay runakunatayachachishpa willarkansapa:—Ñukaka tukuy runakunapa

lusninshinami kani.paykichi manana tutapishinanachupurinkichi.chi allita rurashpa Tata Dioswanluspishina kawsanaykichipa.

13Chashna Jesus willaptinkuna fariseorunakunaka willarkansapa:—Kikikilla rimaykanki lus kanaykita.

sapachu.

7 8

226

14Chaypina Jesuska willarkansapa:—Kankunaka mana yachankichichu

maymantami shamushkani nimamaymanmi rini nishpa. Ñukaka allitayachani maymantami shamushkanimaymanmi rini nishpa. Chayraykukikinipa rimanaynika allimi. 15Kankunakikikichipa yuyaynikichillamantachatawayllapi purinkichi. Ñukaka manamikankunashinachu ni pita chataykani.16Ñukaka chatakushpaynika kuskanpichatakuni. Mana sapallaynillachuchatakuni. Kachamuwak Tatayni Dioswanpakta chatakuni. 17

kichipi yachachishunkichi: Suk runa sukmana alli rurak runata kankunapichataptin sukllalla chatakuk runata amakreyiychichu. Ishkay runakuna idenllatachatakuptinkuna chaypira kreyiychi.18Ñuka rimani alli yachachikuk kanaynita.Chaymanta kachamuwak Tataynipishidenllata riman. Chashna Tatayniwanñuka idenllata yachachikuptinikunakankuna kreyiwanaykichi tiyan.

19Chashna Jesus willaptinkuna chayrunakunaka tapurkansapa:—¿Maypití tataykika?Chaypina Jesuska aynirkansapa:—Kankunaka ñukata manami

riksiwankichichu. Nima Tataynitapishriksinkichichu.chika Tataynitapish riksinkichiman.

20Jesus chaykunata yachachikurkanTata Diospa wasinpi ofrendakunachuranankuna kajonkunapa ladunpi.Chashna yachachikuptinpish manara nipi animukurkanrachu apiyta manaraoran kaptin.

Jesus rimarkan mana payta kreyik runakuna sieluman mana

chayanankunata.21

kushpa willarkansapa:

—Ñukaka kankunamanta anchusha.Chashna anchuptini maskawankichi.Kankunaka mana kreyiwashpaykichikauchaykichipi wañunkichi. Chayraykumana atipankichichu chay rinaynimanchayayta.

22Chashna Jesus rimaptin chayrunakunaka willanakurkansapa:—Ichará kikin wañuchinakunayan.

Chayrayku willawanchisapa manaatipananchikunata chay rinanmanchayayta.

23Chashna willanakuptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Kankuna kay allpallapi wañuk

runakuna kankichi. Ñuka sielumantashamushkani. Kankuna uchallarunakuna kankichi. Ñukaka manamikankunashina ucha rurak runachu kani.24

chirayku wañunaykichita. Ñuka TataDiosmanta shamudu runa kanaynitamana kreyiptikichi uchaykichipiwañunaykichi tiyan.

25Chashna Jesus yachachikuptin chaychiknik runakuna tapurkansapa:—¿Pití kanki?Chaypina Jesuska aynirkansapa:—¿Imapatí kashkan tapuwankichi?

china. 26

nipa aypa mana alli rurashkaykichitachatanaynipa.tikichipish kachamuwak Tatayniyachachiwashkanta kankunatayachachiykaykichi. Payka sukamanallima kashpa mana nima llullakunchu.

27

kunapish chay chiknik runakunakamana entiendirkansapachu TatanDiosmanta shamushkanta. 28ChayraykuJesuska willarkansapa:—

paykichira yachankichi sielumantashamudu runa kanaynita. Ñuka mana

8

227

kikinipa yuyayninitachu rurashpakawsani.tami yachachiykaykichi. 29KachamuwakTatayni ñukawan tantalla kawsan.Payka manami sakiwanchu paypamunananllata ruraptini.

30Chashna Jesus yachachikuptinnaaypa runakuna kreyirkansapa TataDiosmanta shamudu runa kananta.

Jesus chay mana kreyik runakunata willarkansapa mana Tata Diosta kasushpa kawsaykanankunata.

31Chaypina Jesuska chay kreyikrunakunata yachachirkansapa:—Kankuna yachachikushkaynita allita

kreyishpa kawsashpaykichika deverasmidisipuluynikuna kankichi. 32Chaypira

nita. Chaymanta yachachikushkaynitakreyishpaykichi mananami ñawpashinauchallikushpaykichinachu kawsankichi.

chu kawsankichi.33Chaypina chay mana kreyinayak

runakunaka willarkansapa:—¿Imapatí willawankisapa

shina kanaynikunata? Ñukaykunakañawpa awiluynikuna Abrahampamirakninmi kanisapa. Chayrayku manani pipa mandunpichu kanisapa.

34Chaypina Jesuska willarkansapa:—Allita uyariwaychi. Kankuna

uchasapa runakuna kashpaykichi manaatipankichichu allita rurashpa kawsayta.

nashina kankichi. 35Patronpa mandunpi

chu chaypi kawsansapa. Patronpa

sapa. Kankuna munanaykichillatarurashpa manami Tata Diospawambrankunachu kankichi. 36ÑukaTata Diospa wambran kashpayni atipani

yanapaynikichita amana uchallikushpakawsanaykichipa.nira atipankichi allita rurashpakawsayta. Chaypirami mananapatronnikichipishinanachu kawsankichi.37

chu.chi. 38

kanta yachachikuni. Kankunapishtataykichi willashushkankunataruraykankichi.

39Chashna Jesus willaptinkuna chayrunakunaka willarkansapa:—Ñukaykunapa tataynikunaka

Abrahammi.Chaypina Jesuska willarkansapa:—Abrahamka allillata rurashpa

kawsarkan. Kankuna deveras paypamiraknin kashpaykichika payshinaallillata rurashpa kawsankichiman.40Mana kankunashinachu Abrahamkarurarkan.washkanta yachachiykaptinipishkankunaka wañuchiwanayankichi.41Kankuna chikan tatayuk kankichi.Chay tataykichipa mana alli ruranantakankunapish rurashpa kawsaykankichi.Chashna Jesus willaptinkuna chay

runakunaka piñakushpa willarkansapa:—Manami chikan tatayukchu

kanisapa. Ñukaykunapa tataynikunakaTata Diosllami.

42Chashna willaptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Kankuna deveras Tata Diospa

wambrankuna kashpaykichika ñukatakuyawankichiman.

kani.mantachu shamushkani. 43Ñukayachachikuptini kankunaka manakreyiwanayankichichu. Chayraykumana atipankichichu rimanaynitaentiendiyta.

8

228

44Supayta uyarishpa munananllatarurashpa kawsankichi. Chayraykumisupayka tataykichi. Paypa mandunpikawsaykankichi.mantapacha wañuchikukmi. Sukaman

kuypi purin. Manami niman suk kutikuskatachu riman. Kikinllamantallullakushpa riman. Payka llullallatayachachikun. 45

kuptinipish kankunaka manamikreyiwankichichu. 46Ñukami allillatarurashpa kawsaykani. ¿Maykankankunatí willawankichi uchayukkanaynita? Ñuka mana llullakushpakuskata yachachikuptini ¿imapatí manakreyiwankichi? 47Kankuna Tata Diospawambrankuna kashpaykichika payparimananta uyarinkichiman. Mana TataDiospa wambrankuna kashpaykichirimananta mana kasunayankichichu.

Jesus chiknik runakunawan sukaman ayninakurkan.

48Chashna Jesus willaptinkuna chayrunakunaka sukaman piñakushpawillarkansapa:—Kuskata rimashkanisapa *

tano runa kanaykita. Supayadumi kanki.49Chaypina Jesuska willarkansapa:—Manami supayaduchu kani. Tatayni

Diosta kushichishpalla kuyani. Paytaallita kuyaptinipish kankuna manakreyiwashpa mana nimatashinakawawankichi. 50

tikichipish ñukapa mana nimananchu.Tatayni Dios sukaman munan kankunakuyawanaykichipa.kichirayku payka kastigashunkichi.51Mash allita uyariwaychi. Tukuyñukapa yachachikunaynita kasushpa

pachu.52Chashna Jesus rimaptinna chay

chiknik runakunaka willarkansapa:

—Kunanka ñami allitana yachanisapasupayadu kanaykita. Ñawpa kawsakawilunchikuna Abrahamka tukuyñawpa alli yachachikuk runakunapishwañurkansapa. ¿Imapatí rimanki tukuyyachachikunaykita kasushpa kawsakrunakuna mana wañunankunata?53Ariya ¿chikuna Abrahammanta ashwan alliyachakchu kanki? Payka wañurkan.

kuk runakunapish wañurkansapa. ¿Imalaya runa kanaykitatí yuyanki?

54Chashna willaptinkuna Jesuskawillarkansapa:—

kichichu.kuni. Kikinilla alabanakushpaynikamana allitachu rimayman karkan.Tataynimi ñukata alabawan. Kankuna

pish Diosnikichi kananta. 55Chashnarimashpaykichipish manami paytakariksinkichichu. Ñukami esika allitariksini. Tata Diosta mana riksinaynitarimashpaynika ñukapish kankunashinallullakuk runa kayman. Tata Diostaallita riksishpayni rimananta allitakasuni. 56Kankunapa ñawpa awiluykichiAbrahamka kushikurkan yachashpañuka sielumanta shamunaynita.Chaymanta shamunaynita kawashpanasukaman kushikurkan.

57Chashna Jesus willaptinkuna chaychiknik runakunaka willarkansapa:—Llullakuykankimi. Ñami aypa

watakunana awilunchi Abrahamwañushkan. Kanka manara nima pichkachunka watayuk kashpaykira ¿imapatirimanki Abrahamta riksishkaykita?

58Chashna willaptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Mash allita uyariwaychi.

pish Abraham tiyaptinra ñukamiashwan ñawpamantapacha kawsaykani.

8

229

59Chashna Jesus willaptinkuna chayrunakunaka sukaman piñakushpankuna

kunapa. Ruminchanayaptinkuna Jesuskachay aypa runakuna ukunpi pakakushpaTata Diospa wasinmanta llukshirkan.

Jesus suk mana kawakukrunata alliyachirkan.

9 1*Tata Diospa wasinmantallukshishpa Jerusalen llaktapi

Jesuska ñukaykunawan puriykarkan.Chaypina suk mana kawakuk runatakawarkanisapa.mantapacha mana kawakurkanchu.2Payta kawashpaynikuna Jesustatapurkanisapa:—Maestru ¿imapatí chay runaka mana

kawakuk nasishka? ¿kuchu? ¿raykuchu mana kawakuk nasishka?

3Jesuska willawarkansapa:—Kay runaka manami kikinpa

uchanraykuchu nima tatanpa nimamamanpa uchanraykuchu mana kawakuknasirkan. Payka chay laya nasirkan TataDios kankunata kawachishunaykichipaatipananta alliyachiyta. 4

kuna diyakaman kachamuwak Tatayniwillawashkanchikunata rurananchikunatiyan. Wañushpanchikuna manamiatipanchisapachu trabajayta. 5Manarapish

kani. Chashna yachachikushpayni ñukakatukuy runakunapa lusninshinami kani.

6Chayta rimashkanwasha Jesuskaallpapina tukakurkan.wan suk tipi turuta rurarkan. Chaypinaturuwan chay mana kawakuk runapaishkantin ñawinkunata tuparkan.7Tupashpana willarkan:—Rillay Siloe tantanachidu yakupi

ñawikita mayllamuy.Siloe shutin riman Kallpachimudu

Yaku. Chashna Jesus willaptin payka

rirkan ñawinta mayllakna.washa atiparkan kawakuyta. Chaypinaallita kawakushpa wasinman kutirkan.8Chaypina chay alliyadu runapa ladunpikawsakkuna chay kullkita mañakuptinkawak runakuna payta kawashpatapunakurkansapa:—¿Manachu kayka tiyarishpa kullkita

mañakuk runa?9Sukkuna rimarkansapa:—Ariya paymi mana kawakuk runa

karkan.Sukkuna rimarkansapa:—Payshina rikurishpapish manami

paychu.Chashna chay runakuna sukaman

ayninakuptinkuna chay alliyadu runakawillarkansapa:—Ñukami kani kullki mañakuk

runaka.10Chashna rimaptinna chay riksik

runakunaka tapurkansapa:—¿Imashnatí atipanki kawakuyta?11

sapa:—Chay runa Jesusmi suk tipi turuta

rurashpa ñawinikunata tupashpawillawashka: “Rillay Siloe yakupiñawikita mayllamuy.tinna rirkani mayllak.tapacha atipani allita kawakuyta.

12Chaypina chay runakuna paytakatapurkansapa:—¿

shushka runaka?

sapa:—Manami yachanichu.

Samana diya Jesus chay runata alliyachishkanrayku fariseo

runakuna sukaman piñakurkansapa.

13-14Jesus chay mana kawakukpa

8 9

230

kan diyaka *samana diya karkan.Chayrayku ladunpi kawsak runakunachay runataka *man pusharkansapa chatanankunapa.15Chaypina fariseokunaka paytatapurkansapa:—¿Imashnatí kanka mana kawakuk

kashkaykimanta atipanki kawakuytana?Chashna tapuptinkuna willarkansapa:—Suk runa turuwan ñawinita

tupaptin rishkani yakuwan mayllak.Mayllashkayni ratumanta atipanikawakuyta.

16

kunaka rimarkansapa:—Samana diya alliyachishushpa chay

runaka manami Tata Diosmantashamudu runachu.Sukkuna rimarkansapa:—Uchasapa runa kashpaka manami

atipanmanchu kay almirana layatarurayta.Chashna ayninakushpankuna chay

fariseokunaka mana atiparkansapachusuk yuyayllapi kipariyta. 17Chaypinakashkan chay alliyadu runatakatapurkansapa:—Chay alliyachishuk runapaka

¿imatatí kanka rimanki?Chaypina chay runaka willarkansapa:—Ñuka yuyani alli yachachikuk runa

kananta.18Chaypina chay awtoridarkunaka

mana kreyinayarkansapachu chay runamana kawakuk kashkanta nima alliyadukashkanta. Chayrayku paytallukshichishpankuna tatanta mamantakayachirkansapa. 19Tatan maman

sapa:—Kankuna willawaysapa. ¿

chu chay runaka wambraykichi?¿Deveraschu mana kawakuk nasishka?Mana kawakuk nasishpaka ¿imashnatíkunanka allitana atipan kawakuyta?

20

sapa:—

nami. Ariya mana kawakukmi nasirkan.21Manami yachanisapachu imashnamialliyashka nishpa. Nima yachanisapachupimi alliyachishka nishpa. Kikintatapuychi. Payka ñami atun runana.Paymi allita willashunkichi imashnamiatipashka kawakuyta.

22Tatan mamanka manchakuywanchashna aynirkansapa. ManarapishJesus chay runata alliyachiptin fariseoawtoridarkuna paktanakushpa tukuyrunakunata willarkansapa: “Maykanruna rimaptin Jesus Tata Diosmanta

sapa ama kutin yaykunanpa.”23Fariseokunata manchashpankuna

chay alliyadu runapa tatan mamankawillarkansapa: “Payka ñami atunrunana. Kikinta tapuychi.”

24Chaypina awtoridarkunaka chay

kuna willarkansapa:—Tata Dioska tukuy rimanaykita

uyariykan. Chayrayku kuskata rimay.

shushka runaka sukaman uchasapakananta.

25Chashna willaptinkuna paykawillarkansapa:—Ñukaka manami yachanichu chay

runa uchasapachu manachu nishpa.

nimanta allitana kawakunaynita.26Chaypina kashkan tapurkansapa:—¿Imata rurashpatí chay runaka

alliyachishushka?27Chaypina payka aynirkansapa:—Ñami tukuytana willashkaykichi.

Willaptinipish manami kreyiwankichichu.¿Imapatí kuti kuti tapuwankichi? Icharákankunapish Jesustaka katinayankichi.

9

231

28Chaypina chay awtoridarkunakasukaman piñayashpa willarkansapa:—Kanmi chay runataka katinki.

Ñukaykunaka ñawpa alli yachachikukMoisesllata katinisapa. 29

kanta. Mana nima yachanisapachu pimichay Jesusta kachamushka nishpa.

30

sapa:—Ñukaka sukaman almirani kankuna

mana yachaptikichi pimi Jesustakachamushka nishpa. Chay runaalliyachiwashkanrayku yachankichimanTata Dios kachamushkanta. 31Tukuyrunakuna allita yachanchisapa Tata

nallata uyarinankunata. Manamiuchasapa runakunata uyarinsapachu.32Ñawpamantapacha kunankamanmana uyarishkanchisapachu ni pi manakawakuk nasishkata alliyachishkanta.33Kay runa mana Tata Diosmantashamushka kashpaka manami kayalmirana *milagruta atipanmanchururayta.

34Chashna chay runa willaptinkunafariseo awtoridarkunaka sukamanpiñakushpa willarkansapa:—Kanka nasishkaykimantapacha

sukaman uchasapami kanki. Chashnauchasapa kaykashpaykika ¿imashnatíñukaykunata yachachiwanayankisapa?Chayta willashpankuna chay runata

chay tantanakunankuna wasimantakarkurkansapa.

Jesus yachachikurkan mana kreyikuk runakuna iden mana

kawakuk runakunashina kanankunata.

35Chaymanta Jesuska yacharkan chay

nata. Chayta yachashpa payta tarishpatapurkan:

—¿Kanka kreyinkichu Tata Diospawambran sielumanta shamushkanta?

36Chashna Jesus tapuptin chay runakawillarkan:—Maestru, willaway ¿pití chay

sielumanta shamudu runaka paytakreyinaynipa?

37Chashna chay runa willaptinJesuska willarkan:—Ñukami kani.

pish parlachiwaykanki.38Chaypina chay runa Jesusta

kuyashpa ñawpakninpi kunkurikushpawillarkan:—Señor, kreyikuni Tata Diosmanta

shamushkaykita.39Chaymanta Jesuska willarkan:—Ñukaka sielumanta kay allpaman

nata salvanaynipa mana kreyiwakrunakunata kastiganaynipa. Uchasapa

nashina. Paykuna munaptinkunayachachishasapa allita Tata Diostariksinankunapa. Chaymanta sukrunakuna kikinlla llullachinakushpa

nata. Paykunaka yuyanakunsapa allikawakuk runakunashina kanankunata.Ñukaka sielumanta shamushkanipaykunata yachachinaynipa manakawakukshina kanankunata.

40Chayta uyarishpa suk fariseokunawillarkansapa:—¿

shina kanaynikunata?41Chaypina Jesuska aynirkansapa:—Kankuna llullakushpa rimankichi

alli kawakuk runakunashina Tata Diostaallita riksinaykichita. Chayrayku TataDios kastigashunkichi. Kankuna manakawakuk runakunashina mana TataDiosta riksiyta yachaptikichika paykamana kastigashunkichimanchu.

9

232

Jesus yachachikurkan ovejakuna kuydak runapa ejemplunta.

10 1-2Chaymanta Jesuska chayrunakunata yachachishpa

willarkansapa:—Allita uyariwaychi.

napa alli kuydak runa. Amusayaptinpayka ovejankunata wertapi yaykuchintutapi allita kuydanankunapa. Chaywertapa sukllalla punkunta chay allikuydak runaka yaykun. Wakinrunakuna suwakunayashpa maytapishkaptin chay wertata yaykunsapa.

3Chaymanta tukuy tuta suk runa chaywerta punkunpi kiparin kuydananpa.Pakariptin punkuta kicharin ovejakunakuydak runa yaykunanpa. Chaypinachay diyapi kuydak runa tukuy kikinpa

manta kayashpa llukshichinsapa.Ovejakunaka kuydakpa ikunta allitariksishpa katinsapa. 4

nata llukshichishpa ñawpakninkunatarin. Chay ovejakuna kikin kuydakninpaikunta riksishpa katinsapa. 5Chikanrunapa ikunta mana riksishpa manakatinsapachu. Chay chikan runa

kushpa nitikunsapalla.6Chashna Jesus yachachiptinkuna

chay chiknik runakunaka manaentiendirkansapachu imapami chashnayachachirkansapa nishpa.

Jesus yachachikurkan iden ovejakunapa alli kuydak

runashina kananta.7Chashna chay runakuna mana

entiendiptinkuna Jesuska kashkanyachachirkansapa:—Mash allita uyariwaychi. Ñukaka

ovejakunapa yaykunan punkunshinamikani. 8Ñukamanta ñawpakta aypallullakuk runakuna shamurkansapa.

nashinami. Ovejaynikuna ñukata allita

sapachu. 9Ñukaka ovejaynikunapapunkunshinami kani.

shunaykichipa. Tata Diospa kawsananpiyaykuchiykichi. Yachachikunaynikunatakreyishpaykichika ovejakuna allipastuta tarikshinami kankichi.

10Tukuy mana alli yachachikuk

shinami.nata suwaklla wañuchiklla kulluchiklla.

kichi sukaman allita kushikushpa TataDioswan kawsanaykichipa.

11Ñukaka ovejakunata alli kuydakrunashinami kani. Alli kuydak runakashpayni wañusha ovejaynikunatayanapanaynikunapa.

12

yashpalla ovejakunata kuydansapa.Chay ovejakuna mana kikinkunapakaptin mana allitachu kuydansapa.Puma shamuptin ovejakunata sakishpakallpansapa mana doyñunkunakashpankuna. Chaypina puma tukuy

sapa. 13Chay kullkita munashpallakuydakuk runakuna mana nimallakichishpa ovejakunata sakinsapa.

14-15Ñukaka mana paykunashinachukani.shinami kani. Tatayni Dios sukamanallita riksiwan. Ñukapish sukaman allitapayta riksini. Chashnashina ñukaovejaynikunata riksini.pish ñukata riksiwansapa. Kankunariksiwashpaykichi ovejaynikunashinamikankichi. Ovejaynikunashina kaptikichiwañusha kankunata salvanaynikunapa.

16Chaymanta chikan kasta runakunatiyan.

10

233

nami. Paykunapish riksiwashpakasuwashpa kawsankasapa. Chaypina

shina kankichi. Ñukallami tukuykankunata kuydashkaykichi.

17Kankunata kuydashpa wañusha.

sha. Chayrayku Tatayni sukamankuyawan. 18

naynipa. Chayrayku ñuka kikinimunashpa wañusha. Kikini munashpakashkan kawsamusha.nika ni pi wañuchiwanmanchu.

19Chashna Jesus willaptinkuna chaychiknik runakunaka suk layata suklayata ayninakurkansapa. 20Sukkunarimarkansapa:—Kay runaka supayadu kashpa

dementu likidumi. Chayrayku amapaytaka kreyiypachichu.

21

kurkansapa:—Payka mana supayaduchu.

Supayadu runa mana chashnachuwillawanchimansapa. Supayadu runamana alliyachinmanchu mana kawakukrunata.

Chiknik runakuna Jesusta wañuchinayarkansapa.

22Jerusalen llaktapi tamya tiemputukuy wata suk estata ruranisapa.Ñawpa tiempu awiluynikuna *TataDiospa wasin wakllidu kashkanmantaallicharkansapa.nata yuyashpa chay estata ruranisapa.23Chaypina Tata Diospa wasin atunramadonpi Jesuska puriykarkan. Chayramadonpa shutin karkan SalomonYaykunan. 24

kansapa. Piñayashpa tapurkansapa:—¿

sapa? Shuyaykanaynikuna Tata

Diosmanta shamudu runa kashpaykikakunanlla willawaysapa.

25Chashna willaptinkuna Jesuskaaynirkansapa:—Ñami kuskatana willashkaykichi.

chu. Tatayni allita willawaptin aypaalmirana *milagruta rurashkani.

chiman ñuka shuyaykanaykichi TataDiosmanta shamudu runa kanaynita.

26

kunachu kankichi. Chayrayku manakreyiwanayankichichu. 27

nami ikuynita uyarishpa katiwansapa.Ñukapish paykunata allita riksinisapa.28Ñuka ovejaynikunata kuydaptinikunamakinimanta mana ni pi niman suktakichuwankachu. Ñuka paykunatakawsachiptini Tata Dioswan manatukuyniyukta kawsankasapa. Manakutin wañunkasapachu. 29TatayniDioska tukuy kreyiwak runakunata

pasapa. Paypish paykunata kuydansapa.Tatayni Dioslla tukuy pimanta ashwanrikchak layata atipan rurayta.Chayrayku mana ni pi paypamakinmanta chay kreyiwak runakunataatipanchu kichuyta. 30Ñuka TatayniDioswan sukllalla kanisapa.

31Chashna Jesus rimaptinna chay

kunapa. 32RuminchanayaptinkunaJesuska willarkansapa:—Tatayni Dios yanapawaptin ñuka

rikchak laya alli ruranakunatarurashkani. ¿Ima alli rurashkayniraykutíwañuchiwanayankichi?

33Chashna Jesus tapuptinkuna chaychiknik runakunaka willarkansapa:—Manami alli rurashkaykiraykuchu

wañuchinayaykisapa.payki rimaykanki Tata Dioswan

10

234

sukllalla kanaykita.payki sukaman uchallikuykanki.Chayrayku wañuchinayaykisapa.

34Chashna willaptinkuna Jesuskawillarkansapa:—Kankunapa killkaduykichipi Tata

Dios riman: “Ñuka willashkaykichidioskunashina kanaykichita.” 35ChashnaTata Dios rimaptin mana ni piatipanchisapachu rimayta mana allikananta. Tata Dios suk kamachikukrunakunata willarkansapa paykunadioskunashina kanankunata.

36Ñuka Tata Diospa wambran kaptinipayka akllawashpa kachamuwashka kayallpaman shamunaynipa. Chaytarimaptini ¿imapatí willawaykankichiTata Diosta piñachinaynita? 37Tatayniruranan milagrukunata mana ruraptinikaalli kanman mana kreyiwanaykichipa.38Chay almirana milagrukunata ruraptinikreyiwanaykichi tiyan. Mana ñukatakreyiwashpaykichipish kreyiychi TataDios yanapawaptin chay milagrukunatarurashkaynita.chi Tatayni Dios ñukawan kawsananta.Ñukapish paywan kawsani.

39Chashna Jesus rimaptin chay

sapa apiyta. Apinayaptinkunapish Jesuspaykunamanta kishpishpa ashurkan.

40Ashushpana Jordan yakutachimbashpa Jesuska ñukaykunawankutirkan maypicha Juan bawtisashkanllaktaman. Chay llaktapi kiparirkan.41Chayman riptinikuna aypa runakunarirkansapa Jesusta kawak. Paykunakarimarkansapa:—Juanka manami niman suk

almirana milagruta rurashkachu. Mana

kanchikunata kawaykanchisapa.42Chashna rimashpa aypa chay llaktapi

kawsak runakuna kreyirkansapa JesusTata Diosmanta shamudu runa kananta.

Jesuspa parlakmasinLasaro wañurkan.

11 1

sin Lasaro.kan. Lasaroka kawsarkan Betaniallaktapi ishkay paninkunawan tantalla.Suk panin karkan Marta. Suk karkanMariya. 2Chay tiempu Mariyaka manaramishkilla asnak wirata Jesuspa chakinpiichapurkanrachu nima chukchanwanchakichirkanrachu.

3Chaypina Lasaro fatal unkudukaptinna chay ishkay paninkunakaJesusta kayachishpa willachirkansapa:—Señor, kuyanakukmasikika

fataltami unkun.4Chashna Lasaropa paninkuna

willachiptinkuna Jesuska yacharkan

nanta.kunata willawarkansapa:—Lasaro wañushpapish mana

wañuduchu kiparinka. Payka unkushkatukuy runakuna yachanankunapa TataDios rikchak laya atipak kananta.

napa ñuka Tata Diospa wambrankashpa rikchak laya atipak kanaynita.

5

nata kuyashpankunapish manararinayarkanrachu paykunata kawak.6Lasaro unkudu kananta yachashpapishishkay diyatara chay llaktapi kiparirkan.7

sapa:—Akuychi kashkan Judea partiman.8Chashna Jesus willawaptinkuna

willarkanisapa:—Maestru, kanimpalla Judea partipi

shunayarkansapa wañuchishunayashpa.¿Imapati chayman kashkan rinayanki?

9Chashna ñukaykuna willaptinikunaJesuska willawarkansapa:

10 11

235

—¿Manachu intika chunka ishkayorata lusichikun? Chashna lusichikuptinatipanchi mana mitkakushpa puriyta.10Tutapi mitkakuypi purinchisapa manalus tiyaptin.

11Tukuy chayta rimashkanwashaJesuska willawarkansapa:—Chay alli parlakmasinchikuna

Lasaroka ñami puñuykanna. Risharikchachik.

12-13Chashna willawashpankuna

kanta. Ñukaykuna yuyarkanisapapuñuykananllata rimashkanta.Chayrayku willarkanisapa:—Maestru, puñushpaka alliyankami.14

kansapa:—Lasaroka ñami wañushkana.

15Kushikuni kawsaykaptinra manarinayashkaynita. Suk alli almirana*milagruta rurasha ashwan allitakreyiwanaykichipa. Kunanka akuychinakawak.

16Chashna Jesus willawaptinkunadisipulumasinikuna Tomas Gemelowillawarkansapa:—Akuychi ñukanchikunapish

Jesuswan tantalla wañuk.

Jesus Martata yachachirkan.17Chaymanta rishpaynikuna Betania

llakta mañanpi chayarkanisapa.Chaypina Jesuska uyarirkan chuskudiyana Lasaro pampadu kananta.

18Betania llaktamanta Jerusalenllaktaka kimsa kilometrullapi karkan.19Jerusalenpi kawsak runakuna Lasarowañushkanta yachashpankuna ayparirkansapa Mariyata Martata kushichikama sukaman llakinankunapa.

20Marta Jesus chayaykanantayachashpa llukshirkan tinkuk. Mariyakawasillapi kiparirkan. 21Chaypi Jesustatinkushpa willarkan:

—Maestru,kana.manchu karkan. 22Chashna wañudukaptinpish yachani kunan Tata Diosrikchak laya willanaykita rurananta.

23Chaypina Jesuska willarkan:—Turikika kawsamunan tiyan.24Martaka willarkan:—Ariya allita yachani kay allpa

tukunan diya tukuy wañudu runakunakawsamunankunata. Chay diyaturinipish kawsamunka.

25Chashna willaptin Jesuskawillarkan:—Ñukami kawsachikuk runa kani.

Ñukata kreyiwashpa kawsak runakuna

kuna tiyan mana kutin wañunankunapa.26Tukuy ñukata kreyiwashpa kawsak

sapa. ¿Kay willashkaynita kreyinkichu?27Chashna willaptin Martaka

willarkan:—Ariya maestru, ñukaka tukuy

kuna Tata Diosmanta shamudu runakanaykita. Tata Diospa wambrankashpayki kay allpaman shamushkanki.

Lasarota pampashkankuna machay ladunpi Jesus wakakurkan.

28Chayta willashkanwasha MartakaJesusta sakishpa ñañan Mariyata rirkankayak. Wasinpi chayashpa upallallawillarkan:—Maestrunchika chayrak

chayamushka. Munan rinaykipa kawak.29Chashna willaptin Mariyaka

utkakushpa rirkan Jesusta tarik.30Jesuska manara Betania llaktapikayaykurkanrachu. Maypicha Martawanparlashkanpi kiparirkan Mariyatashuyashpa.

31Chaypina Mariya turbakushpawasinmanta llukshiptin chay kushichik

11

236

runakuna kawarkansapa. Paykunakakatirkansapa yuyashpa Mariyariykananta turinta pampashkankunapiwakakuk. 32

pana ñawpakninpi kunkurikushpawillarkan:—Maestru, kaypi kaptikika turinika

manami wañunmanchu karkan.33Chashna willashpana Mariyaka

sukaman wakakurkan. Chay katikrunakunapish wakakurkansapa. Tukuypaykunata kawashpa Jesuspishsukaman turbakushpa llakirkan. 34

pina tapurkansapa:—¿

chi?Paykunaka willarkansapa:—Mash akuychi kawak.35Chaypina Jesuspish wakakurkan.

36Chashna wakakuptin kawashpa chay

sapa:—Mash kawaychi. Sukaman Lasarota

kuyashka.37Sukkuna rimarkansapa:—Kay runaka mana kawakuk runata

alliyachirkan. Lasaro manarapishwañuptinra ¿imapatí manaalliyachishka?

Lasaro wañushkanmanta kawsamurkan.

38Chaypina Jesus kashkan sukamanllakishpa Lasarota pampashkankunapichayarkan. Suk machay ukupi pampadukarkan. Chay machaypa punkun atunrumiwan wichkadu karkan. 39Jesuschaypi chayashpa katik runakunatawillarkansapa:—Chay rumita ashuchiychi.Chashna Jesus willaptinkuna

wañudupa panin Martaka paytawillarkan:—Maestru, ñami chusku diyana turini

wañushkan. Ñami sukamanna asnan.

40Chashna willaptinna Jesuskawillarkan:—¿Manachu willashkaykina tukuy

shunku kreyiwashpaykika Tata Dios

kita?41

kuna Jesuska altuta chapashpa Tatantawillarkan:—Tatayni, kanta roygaptini

uyariwashkanki. Chayrayku sukamanagradesiyki. 42Ñukaka allita yachani

kita. Chayrayku kunanka roygaykiyanapawanaykipa kay runakuna

kita.43

sha Jesuska sinchita kayarkan:—¡Lasaro, chay machay ukumanta

llukshimuy!44Chashna Jesus willaptinna Lasaroka

kawsamushpa chay machay ukumantallukshimurkan.man llachapawan alli wankudu karkan.Uyanpish llachapawan arkadu karkan.Chashna llukshimuptin Jesuska chayrunakunata willarkansapa:—Chay wankushkankuna llachapata

surkupuychi wasinman rinanpa.Chashna Jesus willaptinkuna

sapa.

Awtoridarkuna parlanakurkansapa Jesusta wañuchinankunapa.

(Mt 26.1-5; Mr 14.1-2; Lk 22.1-2)45Chaypina aypa Mariyawan rik

kanta kawashpana kreyirkansapa JesusTata Diosmanta shamudu runa kananta.46Chaypina suk kawak runakunarirkansapa *fariseo awtoridarkunatawillak Jesus Lasarota wañushkanmantakawsachimushkanta.

11

237

47Chaypina fariseokunawan *

kuna tantanakushpa willanakurkansapa:—¿Imatatí rurashunchisapa? Chay

runaka aypa almirana milagrukunataruraykan.

48Sukkunaka rimarkansapa:—

nata ruraptin tukuy runakuna paytanakreyishpa katinkasapa. Chashna tukuyrunakuna payta katiptinkuna *romanokamachiwakninchikuna piñakushpashamunmansapa *Tata Diospa wasintaurmachik.

mansapa.49Chay tantanakudu awtoridarkunapi

tiyarkan saserdotekunapa ashwan sinchikamachikuk runa. Chay wata chayashwan sinchi kamachikuk saserdotekarkan Kayfas. Payna tukuy chaytantanakudu awtoridarkunatawillarkansapa:—

kichichu. 50¿Manachu yachankichi?Ashwan alli kanman suk runallawañunanpa ama tukuy *israel runakunawañunanchikunapa.

51

kunapa sinchi kamachikukninkuna

kan. Chayrayku mana kikinpayuyayninmantachu chayta rimarkan.Tata Dios yachachiptin rimarkan Jesuswañunanta ama *judiyu runakunawañunankunapa. 52Tata Dios payta

llapachu Jesus wañunanta. Jesuskawañurkan tukuy llaktakunamanta Tata

nankunapa.53

kankuna diyamantapacha allita

kunapa.

54Jesuska chayta yachashpa mananayachachikuypinachu purirkan. Judeapartimanta ñukaykunawan tantallallukshirkan. Chaypina Efrayin llaktapichayarkanisapa. Chay llakta ladunpitiyarkan manllayba chunlla chakiduallpa.wan kiparirkan.

55Chay tiempu tipillana illarkanjudiyu runakuna *Paskua estatarurashpa Tata Diosta kuyanaynikunapa.Manarapish chay esta kallariptinJerusalen llaktapi aypa runakunachayamuykarkansapa. Paykunaka TataDiospi chuya chuya mana uchayukrikurinankunapa armakurkansapa.56Chashna Jerusalen llaktapi paykuna

sapa. Tata Diospa wasinman rishpasukwan sukwan tapunakurkansapa:—¿Imatatí yuyankichi? ¿Kay Paskuaestaman shamunkachu?57

napa awtoridarninkuna Jesustaapinayarkansapa wañuchinankunapa.Chayrayku Paskua esta pasak runakunata willarkansapa:—Yachashpaykichi maypimi Jesus

kananta willawaychi.

Mariya Jesuspa chakinpi mishkilla asnak wirata icharkan.(Mt 26.6-13; Mr 14.3-9)

12 1Chaymanta sokta diya *Paskuaesta illaptin Betania llaktaman

Jesuska ñukaykunawan kashkan rirkan.Chay llaktapi Jesus kawsachimushkanLasaroka kawsarkan. 2Chaypina Lasaropaninkunawan kushikushpa sukalmorsuta rurarkan aypa invitadukunaJesuswan tantalla mikunankunapa.Chaypina Lasaropish mesapi Jesuswantantalla mikuykarkan. Panin Martasirvikuykarkan. 3

nikunana Mariyaka aypa chaniyuk

11 12

238

mishkilla asnak wirata apamurkan.Chayta Jesuspa chakinpi icharkan.

kan. Chashna chay mishkilla asnakwirata ichaptin tukuy chay wasi ukumishkilla asnarkan. 4Chayta kawashpachay Jesusta rantikuk disipulun JudasIskariote piñakushpa mikukmasinkunatawillarkansapa:

5—¿Imapatí chay mishkilla wiratausuchiykan? Chayta aypa kullkipirantikunman karkan mana nimayukrunakunata yanapananpa.

6Judaska chayta rimarkan chaykullkita kikinllapa munashpa. Manayanapanayarkanchu mana nimayukrunakunata.napa kullkinkuna wakaychak kashpasuwapuksapa.

7Chaypina Jesuska Judasta willarkan:—Ama Mariyata michaychu. Payka

pampawanankunata yuyashpa chaymishkilla asnak wirata wakaychashka.8Mana ni maypi mana nimayuk runakunaillanchu yanapanaykichipa. Ñuka manaunaytanachu kankunawan kawsasha.

Awtoridarkuna Lasarota chiknishpa wañuchinayarkansapa.

9

kuna aypa runakuna rirkansapa paytakawak.pish rirkansapa kawak. 10-11

kuna aypa runakuna kreyirkansapa JesusTata Diosmanta shamudu runa kananta.Manana *kunataka katinayarkansapanachu.Chayrayku paykunaka Lasarotapishyuyarkansapa wañuchiyta.

Jerusalenpi Jesus yaykurkan.(Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Lk 19.28-40)

12Chaymanta aypa runakunarirkansapa Jerusalen llaktaman Paskua

estata pasanankunapa.kankuna kayantin paykunaka

nanta. 13Sukaman kushikushpapolponta pankakunata tipishpankunarirkansapa Jesusta tinkuk.kunawan sinchita willarkansapa:—¡Akuychi alabaypachi Tata

Diosmanta shamudu runataka! Paykashamuykanna *israel runakunatakamachiwananchikunapa.

14-15Chay runakuna manara sukamankushikushpa tinkuptinkunara Jesuskasuk burruta tarishpa montarkan. Chashnamontashpa Jerusalenpi yaykurkan.Ñawpa killkadunpi Tata Dios rimarkan:“Ama manchakuychichu, Sionpikawsak runakuna.chi.

Suk burru sawanpi kankunapasinchi kamachishuknikichi runañami shamuykanna.”

shina Jesuska Jerusalenpi yaykurkan.16Chay tiempu ñukaykunaka manaraentiendirkanisaparachu imapamichashna Jesuska Jerusalenpi yaykurkannishpa. Jesus wañushkanmantakawsamuptinra yuyarkanisapa TataDiospa ñawpa killkadun rimananshinaJesus rurashkanta.

17Aypa runakuna kawarkansapa Jesus

mushkanta. Paykunaka tukuy pitachayta parlachirkansapa. 18Chay*milagruta rurashkanta yachashpa ayparunakuna rirkansapa Jesusta tinkuk.19Tinkuk riptinkunana *fariseoawtoridarkuna sukaman piñakushpawillanakurkansapa:—Amana kawapayaypachinachu.

¡Mash kawaychi! Chay runakuna

sapanachu. Tukuyna chay Jesustakatinsapa.

12

239

Gresia partimanta runakuna Jesusta riksinayarkansapa.

20Chay esta ukun Jerusalenman*judiyu runakunawan tantalla Gresia

sapa Tata Diosta kuyanankunapa.21Chay runakunaka Jesuspa disipulunFelipita laduncharkansapa. FelipikaGalilea partipi Betsaida llaktamantakarkan. Chay Gresiamanta runakunakaFelipitaka willarkansapa:—Señor, pushawaysapa Jesusman.

sapa.22

kuna Felipika rirkan Andresta willak.Chaypina paykuna rirkansapa Jesustawillak.

23Chashna willaptinkuna Jesuskatukuy chay runakunata willarkansapa:—Ñami wañunayni diyaka

chayamunna. Wañuptini Tata Dioskawsachimuwanka tukuy runakunayachanankunapa ñuka paypa wambrankanaynita.

24Mash allita uyariwaychi. Suk *trigumurunta tarpuptinchi allpapi pampadukiparin. Chaypina wiñaptin aychanallpa ukupi usun. Chay muru manaallpapi pampadu kashpaka suk murullakiparin. Manami wiñanchu. Manawiñashpa mana wayuchakunchu.

25

kichillata rurashpa chay mana tarpudumurushinami kankichi. Chashnakawsashpaykichika wañunaykichi tiyan.Chaymanta mana munanaykichitarurashpa tarpudu murukunashinamikankichi. Chashna kawsashpaykichikamana tukuyniyukta kawsankichi.26Kankuna ñukapa munanaynitaruranayashpaykichika katiwaychi.Chashna katiwashpa kawsashpaykichimaypipish kaptini kankunapish

chaypimi kankichi. Munanaynitarurashpa kawsaptikichi Tatayni Dioskarimanka alli rurak kanaykichita.

Jesus parlachikurkan wañunanta.27Chashna rimashpa Jesuska

yachachikuyllapi katirkan:—Kunanka sukaman llakishpa

turbakuni. ¿Imatati Tataynita willasha?¿Willashachu: “Tatayni,way ama sukaman sufrinaynipa?”Manami chashnachu willasha. Kayallpaman shamushkani wañunaynipa.28A, Tatayni,nata yachachiysapa tukuy laya yachakkanaykita.Chashna Jesus Tatanta willaptin

ñukaykuna uyariptinikuna sielumantakikin Tata Dios wambran Jesustawillamurkan:—

sapana allima kanaynita. Kashkanyachachishasapa allima kanaynita.

29Chashna sielumanta Tata Dioswambran Jesusta willamuptin ayparunakuna uyarishpa rimarkansapatroynashkanta.Sukkuna rimarkansapa:—Tata Diospa *angelninmi paytaka

parlachimushka.30Chashna rimaptinkuna Jesuska

willarkansapa:—Sielumanta Tata Dioska ñukata

chipa paypa wambran kanaynita. Manañukaraykuchu parlachimuwashka.31Ñami diyaka chayamushkana Tata

kunapa kastiganankunata. ChaymantaTata Dioska kay allpapi supaykunapakamachikukninta karkunka amanakamachikunanpa. 32Ñukata kruspialsawaptinkuna tukuy kay allpapikawsak runakunata yachachishasapañukata kreyiwashpa kawsanankunapa.

12

240

33Chashna rimashpa Jesuska

tinkuna wañunanta. 34Chaypina chayrunakunaka willarkansapa:—Tata Diospa rimananta leyishpa

yachanisapa Tata Diosmanta shamuduruna mana kutin wañunanta manatukuyniyukta kawsananta. Chayrayku¿imapatí willawankisapa sielumantashamudu runa kashpayki kruspichakatadu wañunaykita? Chakataduwañushpaykika manami TataDiosmanta shamudu runachu kanki.

35Chaypina Jesuska willarkansapa:—Ñuka lus likidu kashpayni rikchak

layata yachachiykaykichi.nallatana yachachiykaykichi. Chayraykuamarapish sakiptinira ñukata allita

chipa. Tutapishina purishpaykichi manayachankichichu maytami rinkichinishpa. Uchaykichillapi kawsaykankichi.36Ñukaka lus likidumi kani.wan kaykaptinira ñukata kreyiwaychi

chipa.Chayta rimashkanwasha Jesuska chay

runakunamanta llukshishpa pakakurkan.

Runakuna Jesusta mana kreyinayarkansapachu.

37Jesus aypa almirana milagrukunataruraptin kawashpapish chay runakunakamana kreyinayarkansapachu TataDiosmanta shamudu runa kananta.38Ñawpa yachachikuk Isaiyas killkarkanchay runakuna Tata Diospa rimanantamana kreyinankunata. Isaiyaska rimarkan:

“A, Tata Dios, rimanaykita sukamanyachachikuptinikunapish kay

chu.Sukaman almirana milagrukunataruraptiki kawashpankunapishmana kreyinayansapachu.”

39Chay chiknik runakuna kikinkunallullachinakushpankuna manaatiparkansapachu Jesusta kreyiyta.Kayta Isaiyaska killkarkan:

40

kunapa.

napa.Mana kreyinayaptinkuna Tata Dios

nankunapa.Nima munanchu paykunataalliyachiysapata.”

41Aypa watakuna illaptinra Jesusshamunanpa Isaiyaska tukuy chaytarimarkan. Payka yacharkan kay

manta kawsamunanta. Chaytayachashpa Isaiyaska killkarkan.

42Aypa runakuna Jesusta mana

sapa.sapa.nata mana ni pita parlachirkansapachufariseokunata manchashpankuna. Manamunarkansapachu tantanakunankunawasimanta karkunankunapa. 43Chashnafariseokunata manchashpankuna TataDios alabanankunamanta ashwantamunarkansapa runamasinkunallaalabanankunata.

Jesus mana shamushkachu runakunata kastiganankunapa.

44Chaymanta sinchita rimakushpaJesuska willarkansapa:—Kankuna ñukata kreyiwashpa

kawsaptikichika kachamuwashkan

chi. 45Ñukata kawawashpaykichikachamuwashkan Tataynitapishkawaykankichi. 46Ñuka lus likidu

12

241

kashpayni kay allpaman shamushkaniñukata kreyiwashpa kawsashpaykichiama tutapishina uchaykichillapikawsanaykichipa. 47Rimashkaynitauyarishpaykichi mana kasukuptikichimana ñukachu kastigashkaykichi. Kayallpaman shamushkani runakunataperdonashpa salvanaynipasapa. Manashamushkanichu kastigaknikichi.

48Ñukata mana munawaptikichikanima yachachikunaynita kasuptikichikakay allpa kullunan diya Tata Diosrimashkaynita yuyachishushpaykichikastigashunkichi. 49KachamuwakTatayni Dioska willawashka imatamiyachachikusha nishpa. Mana kikinipayuyayninimantachu yachachikuykani.50Allita yachani kankuna Tata Dioswillashushkaykichita kasushpaykichikarinaykichita paywan tantalla manatukuyniyukta kawsak. ChayraykuTatayni willawashkanta allitayachachiykaykichi.

Jesus disipulunkunapa chakinkunata mayllapurkansapa.

13 1Chaymanta *Paskua esta sukdiyallana illaptin Jesuska

kanta. Yacharkan kay allpamantasieluman kutinanta Tatanwan tantallanakawsak.kunata sukaman kuyarkansapa.Wañunan diyakaman kuyarkansapa.

2Chay diya amusayaptin Jesuskañukaykunawan mikuykarkan. *Satanas

nanpa. 3Jesuska allita yacharkan kayallpaman Tatan Dios kachamushkantatukuy layapi kamachikunanpa.kan Tata Diosmanta shamushkantakashkan payman kutinanta. 4ChaypinaJesus ñukaykunawan tantallamikuykashpa atarirkan. Kapanta

surkukushpa sinturanpi suk atuntowallata watarkan. 5Chaymanta atunkallanapi yakuta churashpa kallarirkanñukaykunapa chakinikunata mayllayta.

kunata chakichiparkansapa. 6ChaypinaSimon Pedru mana munashpa chakintamayllapunanpa willarkan:—Maestru ¿ñukapa chakinitachu

mayllanayanki?7Chashna willaptinna Jesuska

aynirkan:—Kunanka manara yachankirachu

imapami chakikita mayllaykani nishpa.Suk ratukaman allita yachanki.

8Chaypina Pedruka willarkan:—Manami nima layapi munanichu

chakinita mayllanaykipa.Chashna Pedru willaptinna Jesuska

aynirkan:—Mana chakikita mayllanaynipa

nichu kanki.9Chaypina Simon Pedru willarkan:—Chashna kaptinka ama chakinillata

mayllaychu. Makinitapish umaynitapishmayllapay.

10Chaypina Jesuska aynirkan:—Chayrak armakudu runa chuya

chuya kaptin chakinllatana mayllanantiyan. Yaka tukuy kankuna chuya chuyaarmakudushina kankichi.

rachu.11Chashna Jesus willawashpankuna

allita yacharkan maykan disipulunmirantikunka nishpa.

12

nata mayllashkanwasha Jesuskakapanta kashkan churakurkan.Chaymanta tiyarishpa willawarkansapa:—¿

chita mayllashkani? 13Kankunaka“Maestru” niwankichi. Kankunatakamachiptini “Señor” niwankichi.

12 13

242

Ñukaka deverasmi MaestruykichiSeñornikichi kani. 14Ñuka MaestruykichiSeñornikichi kashpayni chakikichitamayllashkani. Ñukashina kankunapishsukpa sukpa chakikichita mayllaychi.15Ñukaka kankunata yanapashkaynishina

kuychi maylladushina kanaykichipa.16Allita willaykichi. Suk wiwachu

wiwaknin runata kasunan tiyan. Sukkachadu runa kamachikukninta kasunantiyan. 17Kay yachachikushkaynitaentiendishpaykichi chayta allitarurashpa kawsashpaykichika sukamankushikuypuru kawsankichi.

18Mana tukuy kankunapachurimaykani.payni allita yachani kankunamantatiyananta suk rantikuwak runa. TataDiospa killkadu rimananpi willawanchi:“Ñukawan tantalla mikuk runachikniwak runa tukushka.” Tata Diosrimashkanshina chay chikniwak runarantikuwanka. 19

kaykichina chay runa rantikuwaptinyachanaykichipa ñuka Tata Diosmantashamudu runa kanaynita.

20Allita willaykichi. Ñuka kankunata

naykichipa. Chashna kachaptini tukuykankunata chaskishuknikichi runakunañukatapish chaskiwaykansapa. Ñukatachaskiwak runakuna kachamuwashkanTatayni Diostapish chaskiykansapa.

Jesus willarkansapa Judas rantikunanta.

(Mt 26.20-25; Mr 14.17-21;Lk 22.21-23)

21Chayta rimashkanwasha Jesuskatukuy shunku sukaman llakishpañukaykunata willawarkansapa:—Kunan allita willaykichi.

manta suk disipuluynika chikniwakrunakunapi rantikuwanka.

22Chashna Jesus willawaptinkunañukaykuna manchakushpa sukwansukwan chapanakurkanisapa. Mana

pami rimaykan nishpa.23

kan disipulun kashpayni ladunpimikuykarkani. 24Simon Pedruka señaspiwillawarkan Jesusta tapunaynipapipami rimashka nishpa.

25Chaypina Jesusta ashwantaserkashpa tapurkani:—Maestru ¿ñukaykunamanta

maykantí rantikushunka?26

kan:—Ñuka panta ñuyuchishpa paytaka

chaskichisha.Chashna rimashpa chay mikukuna

kallanapi Jesuska suk pantañuyuchishpa Simonpa wambran JudasIskarioteta kurkan. 27Judas chay panta

kan. Chaypina Jesuska willarkan:—Chay yuyashkaykita utkakushpana

ruray.28Chashna willaptin mana ni maykan

ñukaykuna yacharkanisapachu imapamichashnaka Judasta willaykan nishpa.

29Judaska tukuy ñukaykunapakullkinikunata wakaychak karkan.Chayrayku yuyarkanisapa ichará Jesuswillashka estapa mikunaynikunatarantinanpa. Sukkuna yuyarkanisapaichará Jesus willashka mana nimayukrunakunata suk imata kunankunapa.

30Judas chay panta mikushkanwashallukshirkan. Tutana karkan.

Jesus suk mushuk kamachikunanta yachachikurkan.

31Judas llukshishkanwasha Jesuskañukaykunata willawarkansapa:—

kana. Ñuka Tata Diospa wambran

13

243

kaykashpayni wañusha. Wañuptinitukuy runakuna yachankasapa Tata Diossukaman allima kananta. 32WañuptiniTata Dioska utkana suk allima almirana*milagruta ruranka. Chay milagrutaruraptin tukuy runakuna yachankasapañuka iden payshina sukaman allimakanaynita.

33Munanayni wambraynikuna, ñukakamananami unaytanachu kankunawankawsasha. Kankunata sakiptini sukamanmaskawankichi. Chay chikniwakrunakunata willashkaynitashinakankunatapish willaykichi: Manamichay rinayniman atipankichichu riyta.

34Kunanka willaykichi kay mushukkamachinaynita:kushpa kawsanaykichi tiyan. Ñukakankunata kuyanaynishina kankunapish

chi. 35Tukuy runakuna kuyanakushpakawsanaykichita kawashpa yachankasapañukapa disipuluynikuna kanaykichita.

Jesus willarkan Pedru rimananta mana payta riksinanta.

(Mt 26.31-35; Mr 14.27-31;Lk 22.31-34)

36Chashna Jesus rimaptin SimonPedruka tapurkan:—Maestru ¿maymanti rinki?Jesuska aynirkan:—Kunan mana atipankichu katiwayta.

Suknin diya katiwanki.37Chaypina Pedruka Jesusta

willarkan:—¿

man? Kan wañuptiki ñukapish munaniwañuyta.

38Chashna willaptinna Jesuskawillarkan:—¿Deveraschu ñukawan tantalla

wañunkiman? Mash allita uyariway.Manarapish gallo kantaptin kimsa kutirimanki mana riksiwanaykita.

Jesus yachachikurkan imashnami Tata Diospa kawsananman chayashunchisapa nishpa.

14 1Chaymanta Jesus rinantarimaptin tukuy ñukaykuna

sukaman llakirkanisapa. Llakiptinikunapayka willawarkansapa:—Ama llakiychichu. Tata Diosta

kreyishpaykichi ñukatapish kreyiwaychi.2Tatayni Diospa kawsanan sielupi aypaallima kawsanakuna tiyan.kaykichi chayman rinaynita wasikichitarurak.kuna tiyaptin mana willaykichimanchukarkan rinaynita wasikichita rurak.3Wasikichita rurashpana kashkanshamusha pushaknikichi chaypi ñukawantantalla kawsanaykichipa. 4Kunanka ñamiallitana yachankichi maymanmi rininishpa. Ñami yachankichina imashnamichay kawsanaynipi chayankichi nishpa.

5Chashna willawaptinkuna Tomastapurkan:—Maestru, ñukaykunaka mana

yachanisapachu maymanmi rinkinishpa. ¿Imashnati kawsanaykimanchayaymansapa?

6Chashna Tomas tapuptin Jesuskaaynirkan:—Ñukalla suk ñanshina Tata Diosman

pushaykichi. Mana llullakushpa allitayachachiykichi. Ñukami kawsachiykichimana tukuyniyukta Tata Dioswankawsanaykichipa. Ñukata manakreyiwashpa kawsaptikichika mana

chu. 7

chi. Kunanmantapacha payta ñamiriksinkichina kawashkaykichirayku.

8Chaypina Felipika Jesusta willarkan:—Maestru,

sapa.shasapa.

13 14

244

9Chaypina Jesuska willarkan:—Felipi ¿

kira? Unaytana kankunawan tantallakawsaykani. ¿Manarachu allitarariksiwashkankichi?

kichina. ¿Imapatí willawanki Tataynitakawachinaynipa? 10¿Manachu kreyinki

nita? ¿Manachu kreyinki paypishñukawan kawsananta? Chashna TatayniDios ñukawan tantalla kawsaptinmanami kikinipa yuyayninimantachuyachachiykaykichi. Tatayni Dios

wan munananta ruranaynipa. 11Allitakreyiwaychi. Ñukami Tatayni Dioswankawsani. Paypish ñukawan tantallakawsan. Yachachishkaynita manakreyinayashpaykichika kreyiwaychialmirana *milagrukunata ruraptini.

12Allita willaykichi. Kankunakreyiwashpa kawsashpaykichi iden

chi rurayta.nirayku ñukamanta ashwan almiranalaya ruranakunata atipankichi rurayta.13Ñukapa munanaynita rurashpakawsashpaykichi imatapish kaptinmañawaptikichi ñukami rurasha. Tukuylayapi kankunata yanapaptini tukuyrunakuna Tatayni Diosta sukamankuyashpa alabankasapa. 14Kankunañukata kasuwashpa kawsashpaykichiimatapish kaptin mañawaptikichiyanapashkaykichi.

Jesus disipulunkunata willarkan Tata Diospa Espiritunta

kachamunanta.15

sapallapi katirkan:—

paykichika tukuy willashkaynikunataallita rurashpa kawsaychi. 16Chashna

allita rurashpa kawsaptikichi Tataynitaroygasha Espiritunta kachamunanpañukashina yanapashunaykichipa. Paymitukuy tiempu kankunawan tantallakawsanka. 17Tata Diospa Espiritunkamana llullakunchu. Chayrayku manakreyiwak runakuna llulla kashpankunamana atipansapachu Tata DiospaEspiritunta chaskiyta. Mana paytakawansapachu nima riksinsapachu.Kankunaka ñami riksinkichinakankunapi kawsaptin. Payka tukuytiempu kankunawan kawsanka.

18Mash allita uyariwaychi. Tataynikawsananman rishpayni manamiwakchakunatashinachu sakishkaykichi.Kashkan kutimusha kankunawantantalla kawsanaynipa. 19

chu illan wañunaynipa. Wañuptinimana kreyiwak runakuna mananakawawankasapanachu. Kankunakakawawankichi kankunawan tantallakawsaptini. Wañushkaynimantakawsamushkaynirayku kankunapishkawsamunkichi. 20

manta kawsamuptini kankunakaallitana yachankichi Tatayni Diosñukawan tantalla kawsananta. Ñukapishkankunawan tantalla kawsani.

kichi.21Kankuna kamachishkaynita

kichi runakunata kawachinkichi ñukatakuyawanaykichita.

kichi. Ñukapish kuyashkaykichi.

chi ashwan allita riksiwanaykichipa.22Chaypina disipulun Judas mana

Iskariotechu Jesusta tapurkan:—Maestru ¿imapati ñukaykunallata

yanapawankisapa ashwan allitariksinaynikunapa? ¿Imapati mana tukuyrunakunapi riksichinakunki?

14

245

23Chashna Judas tapuptin Jesuskawillarkan:—

nita allita kasuptikichi Tataynikakuyashunkichi. Ñukapish Tatayniwanpakta shamusha kankunawan tantallakawsanaynikunapa. 24Tatayni Dioskakachamuwashka yachachikunaynipa.Manami kikinipa yuyayninimantachuyachachiykaykichi. Chayrayku mana

chu. Mana kasuwaptinkuna paykunata

napa.25Kankunawan kashpaynira tukuy

layata ñami yachachishkaykichina.26Manana kankunawan kaptini TatayniDioska Espiritunta kachamunkañukashina yanapashunaykichipa.Paynami tukuy yachachikushkaynitaallita entiendichishunkichi. Tukuywillashkaynita yuyachishunkichi.27Mana kreyiwak runakuna manaatipansapachu yanapashuynikichita amaturbakushpa kawsanaykichipa. Ñukamiyanapashkaykichi kushikuypuru manaturbakushpa kawsanaykichipa.Chayrayku ama llakiychichu nimamanchakuychichu.

28Ñami allitana willashkaykichiTatayniman rinaynita.china rishkayniwasha kashkanshamunaynita kankunawan tantallakawsanaynipa.ninimi.paykichika Tatayniman rinaynitayachashpa kushikunkichiman. 29Manararishpaynira willashkaykichi kashkan

kichipa kutimunaynita.30

kichi. Kay allpapi kamachikuk supaymishamunka. Payka ladunchawashpapishmana nimapi kamachiwanchu. 31ÑukaTataynita kasushpa wañunayni tiyan.

Chashna wañuptini tukuy runakunayachankasapa Tataynita allita kuyashpatukuy layapi kasushkaynita.Tukuy chayta rimashkanwasha

Jesuska ñukaykunata willawarkansapa:—¡Atariychina! Kaymanta akuychina.

Jesus disipulunkunata yachachirkansapa imashnami

sukwan sukwan kuyanakushpa kawsankasapa nishpa.

15 1Manara chay wasimantallukshiptinikunara Jesuska

yachachiwaysapallapi katirkan:—Ñukami kani uva tronkonshina.

Tataynika chay uva kuydakshinami.2Tukuy ñukata kreyiwak runakuna idenchay uva tronkonpa ramankunashinakankichi.kuptin Tataynika tipin. Suk rama allitawayuchakuptin raman puntankunallatatipin mushukta pankayashpa ashwantawayuchakunankunapa. 3Chay uvaramankunapa puntan tipidukunashina

rayku uchaykichimanta pichadukankichi. 4Tukuy shunku kreyiwashpañukawan tantalla kawsaychi. Ñukapishtukuy tiempu kankunawan tantallakawsasha. Suk uva raman kikinmantamana atipanchu wayuchakuyta manatronkonpi apikudu kashpa. Tipidukashpa chakin. Chashnami kankunapish

chika manami atipankichichu allitarurashpa kawsayta.

5Ñukami uva tronkonshina kani.Kankunaka uva ramankunashinamikankichi. Ramakuna tronkonpi apikudukashpa allita wayuchakunsapa.Kankuna ñukawan allita tantanakushpakawsashpaykichi atipankichi allitarurashpa kawsayta.wan tantanakushpa kawsasha. Mana

14 15

246

chika mana atipankichichu allitarurashpa kawsayta. 6Suk uva tronkontakuydak runa mana wayuchakukramakunata tipishpa tantachishparupachin. Chashnallami kankunañukamanta ashuptikichi Tata Dios chayramata rupachikshina kastigashunkichi.

7

lla kawsaychi.tapish allita kasushpa kawsaychi.Yachachishkaynita kasuptikichi ñukamitukuy mañawanaykichita kushkaykichi.8

chika deverasmi disipuluynikunakankichi.chika runakuna Tataynita kuyashpaalabankasapa.

9Imashnacha Tatayni ñukata kuyawanchashnami ñukapish kuyaykichi.Kankunata sukaman kuyashkayniraykutukuy tiempu allita kasuwashpakawsaychi. 10

washkanta allita kasushpa kawsaptinipayka sukaman kuyawan. Ñukapakamachikunaynita allita kasuptikichikankunatapish sukaman kuyaykichi.

11Tukuy kayta willashkaykichiñukashina kushikunaykichipa. Kankunakasuwashpa kawsashpaykichikakushikuypurullami kawsankichi.12Kashna kamachiykichi: Ñukakankunata kuyanaynishina kankunapish

chi.13

sinta sukaman kuyashpa wañuymantasalvanman kikin wañushpa. Ñukakatukuy kuyanakukmasinikunapawañusha. 14

chika ñukapa kuyanakukmasinikunamikankichi.

15Suk sirvikuk runa patronpayuyayninta mana yachanchu.Chayrayku kunanmantapacha manana

chita. Tukuy Tatayni willawashkantayachachishkaykichi. Chayrayku

kukmasinikuna kanaykichita. 16

naka mana akllawashkankichichu.Ñukami kankunataka akllashkaykichikuyanakukmasinikuna kanaykichipa.Akllashkaykichi tukuy runakunatarimanaynita yachachinaykichipapaykunapish mana tukuyniyuktakawsanankunapa. Chashna allita

chika imatapish kaptin shutinipi

kichi. 17Allita willaykichi: Sukwansukwan allita kuyanakushpa kawsaychi.

Jesus yachachikurkan mana kreyik runakuna tukuy kreyik runakunata

chikninankunata.18Chaymanta Jesuska ñukaykunata

willawarkansapa:—Ñukata chikniwak runakuna

kankunatapish chiknishunkichi.Chiknishuptikichi yachankichi ñukatañawpakta chikniwashkankunata.19Ñukaka akllashkaykichi amana chaymana alli rurak runakunashinakawsanaykichipa. Chayrayku allitaruraptikichi chiknishunkichi. Kankuna

lla kuyanakukshina.20Chay willashkaynita yuyaychi. Suk

wiwachu wiwaknin runata allita kasunantiyan. Kankuna wiwachuynikunashinakasuwaptikichi sufrichiwak runakunakankunatapish sufrichishunkichi.

chu. Chayrayku kankunatapish manakasushunkichichu. 21Chay chikniwakrunakuna kachamuwak Tataynita mana

pish chiknishunkichi.

15

247

22Chay chikniwak runakunata manayachachik shamushka kaptinika manauchayukchu kanmansapa karkan. Allitapaykunata yachachiptinipish manakreyiwanayarkansapachu. ChayraykuTata Dioska kastigankasapa. 23Ñukatachikniwashpankuna Tataynitapishchikniykansapa. 24Paykunakakawarkansapa almirana laya *kunata ruraptini.pankunapish chikniwansapalla. TatayniDiostapish chikninsapa. Mana almirana

naka mana uchayukchu kanmansapakarkan. 25Tata Diospa ñawpakillkadunpi riman: “Mana uchayuk

sapa.” Chay killkadupi rimashkanshinadeverasta chikniwaykansapa.

26Tatayniman rishpayni manallullakuk Tata Diospa Espiritunta

kichipa. Tata Diosmanta Espiritun

sapa ñuka Tata Diosmanta shamuduruna kanaynita. 27Ñuka yachachikuytakallarishkaynimantapacha kankunakatiwaykankichi.

kichi ñukata kreyiwanankunapa.

16 1Ñami willashkaykichina sukrunakuna chiknishunaykichita

ama manchakushpa sakiwanaykichipa.2Chay runakuna chiknishushpaykichi

kichi. Suk kankunata wañuchishunkichi.Paykunaka wañuchishushpaykichi

kunata. 3Wañuchishunkichi nimaTataynita nima ñukata riksiwashpankuna.

4Tukuy kayta willaykaykichi

nita yuyanaykichipa. Tukuy kayta

wan kashpaynira.

Jesus yachachikurkan Tata Diospa Espiritun yanapakunanta.

5Jesuska yachachikuypi katirkan:—

washka Tatayniman. Chashna rinaynitawillaptinipish kankuna manaanimukunkichichu tapuwaytamaymanmi rini nishpa. 6Kankuna mana

kichi. 7Llakiptikichipish kuskatawillaykichi. Kankunapaka ashwan allimiTatayniman rinaynipa. Mana riptinikachay yanapashuknikichi Tata DiospaEspiritunka manami shamunkachukankunawan kawsananpa. Rinayni tiyanpayta kachamunaynipa. 8Payna

nata allita riksichinkasapa uchayukkanankunata. Chaymanta willankasapaimashnami Tata Diospa munashkanlayata rurashpa kawsankasapa nishpa.Chaymanta yachachinkasapa Tata Diostukuy mana allita rurashpa kawsakrunakunata kastiganankunata. 9Chay

rayku Tata Dios kastiganankunata.10Tatayniman riptini mananami

kawawankichinachu. Tata Diospa

rayku Tatayniman rishkaynita. 11

sapa Tata Dios kay allpapi kamachikuk*Satanasta kastigashpa tukuy mana

nata.12

kichita.pish manara atipankichirachuentiendiyta. 13Chayrayku manaratukuytarachu yachachishkaykichi. Manallullakuk Tata Diospa Espiritunshamushpana tukuy layata kuskanpi

15 16

248

yachachishunkichi. Manami kikinpayuyayninmantachu yachachishunkichi.

chi. Chaymanta yachachishunkichiimakunami kay allpapi tiyanka nishpa.14Chaymanta tukuy yachachikunaynitakankunata entiendichishunkichi.

kichi sukaman alli rurak alli yachakkanaynita. 15Tatayni Diospa yachanantañukapish yachani.kaykichi Tata Diospa Espiritun ñukapa

chita.

Jesus disipulunkunata yachachirkansapa ama llakishpa

kawsanankunapa.16Jesuska yachachiwaysapallapi

katirkan:—Kunan tipillana illan Tatayniman

rinaynipa. Payman riptini mananakawawankichinachu. Chaymanta suktiempukaman kashkan kawawankichi.

17Chashna Jesus ñukaykunatawillawaptinkuna sukwan sukwantapunakurkanisapa:—¿Imapatí chashna willawanchisapa?

Payka willawanchisapa tipillana illan

kunata chaymanta suk tiempukamankashkan kawananchikunata. 18¿Imapatíwillawanchisapa suk tiempukamankawananchikunata? Kay rimashkantamana entiendinchisapachu.

19Chaypina Jesuska yacharkanñukaykuna tapunayanaynikunata.Chayta yachashpa willawarkansapa:—Ñami willashkaykichina tipillana

illan mana kawawanaykichitachaymanta suk tiempukaman kashkankawawanaykichita. ¿Chaytachukankuna tapunakuykankichi?

20Mash allita uyariwaychi. Ñukawañuptini kankuna sukaman llakishpa

wakankichi. Mana kreyiwak runakunasukaman kushikunkasapa. Chaymantakankuna sukaman llakishkaykichimantakashkan sukaman kushikunkichi.

21Mash allita uyariwaychi. Suk warmiwawayananpa nanay apiptin sukamanmanchakun sukaman llakin. Chaymantawambran nasishkanwasha chay nanaytakunkan. Sukaman kushikun wambrannasiptin. 22Kunanka kankunapish chaywarmishina sukaman llakiykankichi.

payni kashkan shamusha kawaknikichi.Kankuna kawawashpa sukamankushikunkichi. Chashna kushikuptikichimanana ni pi turbachishunkichinachukashkan llakinaykichipa.

23Kawsamushkayniwasha tukuylayata entiendishpaykichi manananimata tapuwankichinachu. Allitawillaykichi. Chay diyamantapacha

chi Tataynika kushunkichi. 24

man manara yachashkankichirachu TataDiosta shutinipi mañayta.pacha ñukata kreyiwashpa Tataynitamañaptikichi payka yanapashunkichikushikuypuru kawsanaykichipa.

Jesus disipulunkunata willarkansapa kushikuypuru

kawsanankunapa.25Jesuska yachachiwaysapallapi

katirkan:—Kunankaman ejemplukunata

rimashpa yachachishkaykichi.Chaymanta kawsamushkayniwashamanana ejemplukunata rimashpanachuyachachishkaykichi.kaykichi Tatayni tukuy laya yachakkananta. 26Kawsamushkayniwashakankuna ñukata kreyiwashpa imatapishkaptin shutinipi Tatayni Diostamañaptikichi paymi kushunkichi.Manami willaykichichu Tataynita

16

249

kankunapa mañanaynita kikin Tataynikuyashuptikichi. 27Paymi kuyashunkichiñukata kuyawashkaykichirayku.

nita kreyishkaykichirayku. 28Tataynipakawsanan sielumanta llukshimushkanishamunaynipa kay allpapi kawsak.Kunan kay allpamanta llukshishpakashkan Tatayniman kutini.

29Chashna Jesus ñukaykunatawillawaptinkuna willarkanisapa:—Kunanka ashwan allitanami

yachachiwaykankisapa mananaejemplukunata rimashpanachu.30Manara tapuptinikunara kanmiyuyayninikunata allita yachanki.Chayrayku yachanisapa deveras TataDiosmanta shamudu kanaykita.

31Chashna willaptinikuna Jesuskaayniwarkansapa:—¿Ñachu kunanka kreyinkichina Tata

Diosmanta shamushkaynita? 32Chashnarimashpaykichipish kunanlla wañunaynidiya chayamuptin chayta chaytakallpashpa sapallaynita sakiwankichi.Chashna sakiwaptikichipish Tataynikamanami sakiwankachu. 33Tukuy kaytawillaykaykichi ñukawan tantallakawsashpaykichi kushikushpallakawsanaykichipa.paykichira sufrinaykichi tiyan. Chashna

chu. Tukuy chikniwakkuna ñukapamanduynipimi.

Jesus Tatanta roygarkan tukuy disipulunkunata

yanapanankunapa.

17 1

nawasha Jesuska sielutachapashpa Tatanta willarkan:—A, Tatayni, wañunayni diyaka

chayamushkana. Wañuptini kashkankawsachimuway tukuy runakunayachanankunapa kuyadu wambrayki

kanaynita. Ñuka wañushpa kashkan

kasapa sukaman alli yachak kanaykita.2Tatayni, kanmi kachamuwashkanki

sinchi kamachikuk kanaynipa tukuyrunakuna manduynipi kanankunapa.Chashna kamachikuk kashpayni tukuy

yukta kawsachishasapa. 3Chashnapaykunata kawsachiptinikuna kantariksishunkisapa mana llullakuk sapallanTata Dios kanaykita. Ñukatapishriksiwankasapa kachamuwashkaykiwambrayki kanaynita.

4Kay allpapi kashpayni tukuywillawashkaykita ñami allitanarurashkani.nisapa sukaman allima kanaykita.5Manara kay allpa tiyaptinra ñukakakanwan tantalla kawsarkani. Kunanka,Tatayni, kanman kutiptini kashkanladuykipi churaway kanwan tantallasinchi kamachikuk kanaynipa.

6Kay allpapi kawsak runakunamanta

nikuna kanankunapa. Paykunatayachachishkanisapa tukuy laya yachakkanaykita. Kanpa kaptinkuna ñukatakuwashkankisapa. Rimanaykita

sapa. 7Kunanka ñami yachansapana kan

kaynita. 8

kita ñami yachachishkanisapana.Kunanka rimanaykita chaskishkasapa.Ñami allitana yachansapa deveras

nita.kaykita.

9Tatayni, sukaman roygaykipaykunata yanapanaykipasapa. Manaroygaykichu mana kreyiwak runakunatayanapanaykipasapa. Roygayki kaykreyiwak runakunata yanapanaykipakanpa kaptinkuna. 10Tukuy ñukata

16 17

250

nami. Kanta kreyishuk runakunañukatapish kreyiwansapa. Tukuy

kaynita kawashpankuna yachankasapaalli yachak kanaynita.

11Manana kay allpapika unaytanachukawsasha. Kanwan kashkan kawsak

sapa. Tatayni, kanmi sukaman allimakashpayki sukaman alli yachak

napa. Tatayni, ñukanchi tantalla sukyuyaylla kawsanchi.nikunata yanapaysapa paykunapishñukanchishina tantalla suk yuyayllakawsanankunapa. 12Kanna sukamanyanapawaptiki kay allpapi paykunawantantalla kashpaynira kuydashkanisapaama sakiwanankunapa.kayki disipuluynikunamanta sukllallasukaman mana allita rurayta munashpasakiwashka. Sakiwashkanrayku kanmikastiganayki tiyan. Ñawpa killkadurimanaykipi riman sakiwananta.Chashna rimanayki rimaptin deverasmipayka sakiwashkana.

13Kunanka kawsanayki sielumanrishana. Kay allpapi kashpaynira kaydisipuluynikunata rikchak layatayachachishkanisapa sukaman allimatakushikunaynishina paykunapishkushikunankunapa.

14Rimanaykita allita yachachikuptinipaykunaka ñukashina allita rurashpakawsansapa. Manana chay mana allirurak runakunashina kawsaptinkunapaykuna chikninsapa. 15Paykunachikniptinkunapish mana roygaykichukay allpamanta pushanaykipasapa.Roygayki kuydanaykipasapa ama supayuchallichinankunapa.

16Kay allpapi kawsashpaynipish manakay allpapi kawsak runakunashinachu

kawsani. Allita rurashpa kawsaptini kaydisipuluynikunapish ñukatakreyiwashpa manana ñawpashinanachuuchallikushpa kawsansapa.

17Tatayni, kanpa rimanaykikaallimata kuskatami riman. Chayraykurimanaykita disipuluynikunatayachachiysapa allita munanaykitarurashpa kawsanankunapa. 18Kanmi kayallpaman kachamuwashkanki uchasapa

pasapa.kunata kachaykanisapa kay allpapikawsak runakunata rimanaykitayachachinankunapa. 19Kay allpamanshamushkani kanpa munanaykitarurashpa kawsanaynipa. Rimanaykitadisipuluynikunata yachachishkanipaykunapish kanpa munanaykitarurashpa kawsanankunapa.

20Chaymanta kay disipuluynikunarimanaykita yachachikuptinkuna aypa

kasapa. Mana roygaykichu kaydisipuluynikunallata kuydanaykipasapa.Tukuy kreyiwak runakunatapishkuydaysapa. 21Roygayki tukuy chay

kushpa kawsanankunapa. Yanapaysapañukanchiwan tantalla kuyanakushpakawsanankunapa. A Tatayni, ñukakanwan suk yuyaylla kashpa allitatantalla kuyanakushpa kawsanchi.

sapa paykunapish ñukanchishina sukyuyaylla kawsanankunapa. Chay layata

kasapa ñukata kachamuwashkaykita.22

kanki munanaykillata rurashpakawsanaynipa.nata kuyashpa yanapashkanisapa

napa. Paykunata yanapanisapa kan

17

251

ñukawan idenllata yuyaykushpakawsananchishina paykunapish sukwansukwan idenllata yuyaykushpakawsanankunapa.

23Kanmi ñukawan tantalla kawsanki.Ñukapish disipuluynikunawan tantalla

kushpa tantalla kawsanankunapa.Chashna kuyanakushpa kawsaptinkunatukuy runakuna yachankasapa kayallpaman kachamuwashkaykita.Chaymanta yachankasapa iden ñukatakuyawanaykishina paykunatapishkuyanaykita.

24Tatayni,paykira sukaman kuyawashkanki.Ñukataka willawashkanki tukuy layapisinchi kamachikuk kanaynipa. Munanitukuy kreyiwak runakuna kawsanaykisieluman rinankunapa ñukawan tantallakawsak. Munani kawanankunapa sinchikamachikuk kanaynita.

25A Tatayni, sukaman alli rurakmikanki. Mana kreyiwashpa kawsakrunakuna mana riksishunkisapachu.Mana riksishuptinkunapish ñuka allitariksiyki.

kita. 26Ñukami yachachishkanisapasukaman alli yachak alli kuyakukkanaykita. Chayta yachachikuyllapikatisha ñukata kuyawanaykishina

nankunapa. Allita kuyanakuptinkunañukami paykunawan tantalla kawsasha.

kan.

Chiknik runakuna Jesusta apirkansapa wañuchinankunapa.

(Mt 26.47-56; Mr 14.43-50;Lk 22.47-53)

18 1

washa Jesuska chay wasimantañukaykunawan llukshirkan. Rirkanisapa

Sedron yaku chimbaman. Chaychimbapi tiyarkan suk aypa *olivoyukwerta.nawan tantalla yaykurkan.

2Jesuska chay wertapi amañakñukaykunawan tantanakuyta.Chayrayku chay rantikuk disipulunJudaska riksirkan maypimi Jesuskatantanakun nishpa. 3Chay wertapikaptinikuna Judaska chayarkan aypasoldadukunata *Tata Diospa wasintakuydakkunata pushashpa. *wan awtoridar *saserdotekunapaykunata kacharkansapa. Judaspushaptinkuna machetinkunatauchinankunata alkusankunata apashparirkansapa. 4Jesuska allita yachashpaimapami shamunsapa nishpa rirkanpaykunata tinkuk.sapa:—¿Pitatí maskaykankichi?5Chay runakunaka aynirkansapa:—Nasaret llaktamanta Jesustami

maskaykanisapa.Chashna willaptinkuna Jesuska

willarkansapa:—Ñukami kani.Jesusta rantikuk Judaspish chay

runakunawan tantalla karkan. 6Jesuswillaptinkuna: “Ñukami kani” nishpapaykunaka ankallimanta allpapiurmarkansapa. 7Chaypina Jesuskakashkan tapurkansapa:—¿Pitatí maskaykankichi?Paykunaka kashkan willarkansapa:—Nasaret llaktamanta Jesustami

maskaykanisapa.8

sapa:—Ñami willashkaykichina ñuka Jesus

kanaynita.

nikunata rinankunamanta.9

nata kuydawaykarkansapa. Paymi

17 18

252

ñawpalla Tatanta willarkan: “Tatayni,

sapa ama sakiwanankunapa.” ChashnaJesus Tatanta roygashka kashpakuydawarkansapa.

10Chaypina Jesusta apinayaptinkunadisipulun Simon Pedru machetintaapishpa suk runa Malkopa alli ladurinrinta tipipurkan. Chay runa Malkosinchi kamachikuk saserdotepawiwachun karkan. 11Chashna rinrintatipipuptin Jesuska Pedruta willarkan:—Chay machetikita kashkan macheti

churanaykipi churay.nipa munaptin wañusha. ¿Yuyankichumanchakushpayni Tataynita manakasunaynita?

Soldadukuna awtoridar saserdote Anasman Jesusta pusharkansapa.

(Mt 26.57-58; Mr 14.53-54; Lk 22.54)12

ninkunawan Tata Diospa wasintakuydak runakuna Jesusta apishpawatarkansapa. 13Jesusta watashpanapusharkansapa awtoridar saserdoteAnaspa wasinman. Anaska Kayfaspasuedrun karkan. Chay tiempu Kayfaskatukuy saserdotekunapa ashwan sinchiawtoridarninkuna karkan. ChayraykuKayfaspa suedrun Anasman Jesustapusharkansapa. 14Ñawpana Kayfaskatukuy ñukaykuna *judiyu runakunapaawtoridarninikunata willarkansapa:“Ashwan alli kanman suk runallawañunanpa ama tukuy ñukanchikuna*israel runakuna wañunanchikunapa.”

Simon Pedru rimarkan Jesusta mana riksinanta.

(Mt 26.69-70; Mr 14.66-68;Lk 22.55-57)

15Chashna chay awtoridar Anaspawasinman Jesusta pushaptinkunanaSimon Pedruwan ñuka Juan washanta

katirkanisapa. Chay saserdotekunapaawtoridarninka ñukata riksiwarkan.Chayrayku chay manllayba wasipampapi ñukapish Jesusta katishpayaykurkani. 16Ñuka yaykuptiniwashallapi Pedruka kiparirkan.Chaypina rirkani punku kuydak

nanpa. 17Pedruta yaykuchishpana chaywarmika tapurkan:—¿Kanpish Jesuspa disipulunchu

kanki?Chashna tapuptinna Pedruka

willarkan:—Manami disipulunchu kani.18Chaypina sukaman chirishpankuna

Anaspa wiwachunkunawan Tata Diospawasinta kuydakkuna ninakushpankunamashakuykarkansapa. Pedrupishpaykunawan tantalla mashakuykarkan.

Saserdotekunapa awtoridarninkuna Anas Jesusta tapurkan imatami

rurashka nishpa.(Mt 26.59-66; Mr 14.55-64;

Lk 22.66-71)19

napa awtoridarninkuna AnaskaJesustaka kallarirkan tapuyta:—¿Pikunati disipuluykikunaka?

¿Imatati paykunata yachachinkisapa?20Chashna tapuptin Jesuska

willarkan:—Ñuka tukuy runakuna uyariwaptin

yachachikushkani. Tantanakunankunawasikunapi Tata Diospa wasinpipishallita yachachikushkani. Mana nimatapakallallachu yachachikushkani.21¿Imapati ñukataka tapuwanki?Yachachikuptini aypa runakunauyariwarkansapa. Paykunata tapuyimatami yachachishkanisapa nishpa.Paykunami allita yachansapa.

22

napa awtoridarninkunata ayniptin Tata

18

253

Diospa wasin kuydak runa uyanpilapyashpa willarkan:—Ariya ¿chashnachu ayninki sinchi

awtoridar saserdotetaka?23Chaypina Jesuska willarkan:—Ariya mana allita willaptinika

willaway ima mana allitatí willashkani.Kuskata willaykaptinika ¿imapatílapyawashkanki?

24Chaypina Anaska makin watadutaJesustaka pushachirkan yernonKayfasman. Paymi saserdotekunapaashwan sinchi awtoridarninkunakarkan.

Pedru kashkan rimarkan Jesusta mana riksinanta.

(Mt 26.71-75; Mr 14.69-72;Lk 22.58-62)

25

man Pedruka washapi mashakuykarkan.Chaypina paywan mashakuykakrunakuna tapurkansapa:—¿Manachu kanpish chay runapa

disipulun kanki?Chashna tapuptinkunana Pedruka

willarkansapa:—Manami disipulunchu kani.26Chaymanta chaypi karkan awtoridar

saserdotepa suk wiwachun. Payka chayrinrin tipidu Malkopa familyan karkan.Payna Pedrutaka tapurkan:—¿Manachu kantaka kawashkayki

Jesuswan tantalla chay wertapi?27Chashna tapuptin Pedruka

paytapish willarkan mana Jesustariksinanta. Chayta rimaykaptinlla sukgallo kantarkan.

Pilatoman Jesusta pusharkansapa.(Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5;

Lk 23.1-5)28Chaymanta Kayfaspa wasinmanta

Jesusta pusharkansapa *romanoawtoridar Pilatopa kamachikunan

wasiman. Manara allita pakariptinra

naka chayarkansapa. Mana niman sukyaykunayarkansapachu. Paykunakayuyarkansapa romanokunapa wasinpiyaykushpa Tata Diospa ñawpakninpi

kunankunata. Chashna chapunakushpa*Paskua estata rurashpa mananaatipanmansapanachu mikuyta. 29

rayku Pilatoka llukshimurkanpaykunata tapuk:—¿Ima mana allitatí kay runaka

rurashka?30

naka Pilatota willarkansapa:—Kay runaka alli rurak runa kaptinka

manami pushamuymansapachu karkankanpi chatakuk.

31Chashna ayniptinkunana Pilatokawillarkansapa:—Kankunapa ñawpa killkaduykichipi

riman imashnami kastigankichi nishpa.Chayta kasushpa kikikichilla kayrunataka kastigaychi.Chaypina chay runakunaka Pilatota

willarkansapa:—Kan mana willawaptikisapa

kuna mana ni pita atipanisapachuwañuchiyta.

32

kuna ñukaykunata willawarkansapa sukkruspi wañunanta.

sapa Pilato suk kruspi chakatashpaJesusta wañuchinanpa.

33Chaypina Pilato kamachikunanwasipi kashkan yaykushpa Jesustakaladunman kayashpa tapurkan:—¿Kanchu kanki judiyukunapa

ashwan sinchi kamachikukninkuna?34Chaypina Jesuska willarkan:—¿

kukninkuna kanaynita tapuwanki?

18

254

¿Chaytaka kikikipa yuyaynikimantachutapuwanki? Ichará maykanwillashushka chashna tapuwanaykipa.

35Chashna willaptinna PilatokaJesusta willarkan:—Ñuka manami judiyuchu kani

chaykunata yachanaynipa. Kanpa

nami pushamushushkasapa ñukapichatashuk. ¿Ima mana allitatírurashkanki?

36Chaypina Jesuska Pilatotawillarkan:—

kuk runachu kani.kuk kaptinika tukuy kasuwak runakunaamachawanmansapa karkan. Paykunaka

mansapa karkan ama apiwanankunapa.Ñukaka mana allpapi kamachikukrunachu kani.

37Chaypina Pilatoka tapurkan:—¿Deveraschu tukuy layapi alli

kamachikuk kanki?Jesuska aynirkan:—Ariya rimashkaykishina sinchi

kamachikuk runami kani. Shamushkanikay allpapi nasik mana llullakushpakuskata yachachikunaynipa. Tukuy alliyachachikunata kasuk runakuna ñukapayachachikunaynita kasunsapa.

38Chashna Jesus willaptinna Pilatokatapurkan:—¿Imatí alli yachachikunaka?

Pilato willarkansapa Jesusta wañuchinankunapa.

(Mt 27.15-31; Mr 15.6-20;Lk 23.13-25)

lla Jesusta sakirkan. Chaypinawasimanta kashkan llukshishpa Jesustachatak runakunata willarkansapa:—Manami kay runapika tarinichu

nima laya mana alli rurashkanta

kastiganaynipa. 39Kunan uyariychi.Kada Paskua esta ukun kankunamañawankichi suk karselpi wichkadurunata kacharinaynipa. Kay wata¿shuknikichita kacharinaynipa?

40Chashna Pilato tapuptinkunanachay runakunaka kashkan sinchitarimashpa willarkansapa:—¡Ama Jesustaka kachariychu!

¡Barrabasta kachariy!Chay wata Barrabas karselpi karkan

wañuchikuk suwa runa kashpa.

19 1Chashna chay chiknik runakuna

kunapa. 2

kunawasha kasha likidu waskamanta sukkoronata rurashpankuna umanpichurapurkansapa asichinankunapa.

kansapa. 3

kuna uyanpi sukaman sakmashpaasichishpa willarkansapa:—¡*

nin kaptiki sukaman munaykisapa!4Chaymanta Pilato kashkan

taka willarkansapa:—Mash allita uyariwaychi. Kunanka

chipa mana nima uchallikushkantatarishkaynita.

5Chaypina Jesuska kashamantaruradu koronayuk kamachikuk runapasani llachapa churakudu llukshimurkan.Chashna llukshiptin Pilatoka chayrunakunataka willarkansapa:—¡Kawaychina kay runataka!6Chaypina *

darninkunawan *Tata Diospa wasinkuydakkuna sinchita rimashpawillarkansapa:—¡Suk kruspi chakatachiy! ¡Suk

kruspi chakatachiy!

18 19

255

Chaypina Pilatoka willarkansapa:—Kankunaka pushaychi suk kruspi

chakatashpa wañuchinaykichipa.Ñukaka mana nima uchanta paypikatarinichu.

7Chaypina chay runakunaka Pilatotaaynirkansapa:—Tata Dios killkadunpi willawansapa

kay laya runata wañuchinaynikunapa.Payka llullakushpa rimashka TataDiospa chaylla wambran kananta.Chayrayku wañunan tiyan.

8

kan. 9Chaymanta kamachikunanwasiman Jesusta kashkan yaykuchishpatapurkan:—¿Maymantati shamushkanki?Chashna Pilato tapuptinna Jesuska

mana nimata aynirkanchu. 10Upallallakaptin Pilatoka willarkan:—¿Manachu nimata ayniwanki? Ñuka

man. Munashpayni kachariykiman.¿Manachu chaytaka yachanki?

11Chashna willaptinna JesuskaPilatota willarkan:—Tata Dios mana munaptinka mana

nimata atipankimanchu rurawayta.Kayfas sinchi kamachikuk saserdotekaykashpa kanman pushachimuwashkawañuchichiwanaykipa. Chayraykupayka kanmanta ashwan uchayuk.

12Chay ratumantapacha Pilatokasukaman munarkan Jesusta kachariyta.Chaypina Jesusta chiknik runakunaashwanta kaparikushpa Pilatotawillarkansapa:—Kay runaka rimashka sinchi

kamachikuk kananta. Chayta rimashparimaykan manana ashwan sinchikamachikuk *Sesarta kasunanta. Kayrunata kacharishpaykika kanpishmananami chay kamachikuk Sesartakasunkinachu.

13Chayta uyarishpa Pilatoka Jesustakashkan pushachirkan chay runakunapañawpakninkunaman. Chaypinakamachikunan sillanpi tiyarirkan chayrunakunata kamachinanpa. Chay sillaGabata pampapi karkan. Chay Gabatashuti *hebreo rimanapi rimanRumimanta Ruradu.

14*Paskua esta suk diyallanaillarkan. Chay diya yakallapa chawpidiyata Pilatoka chay runakunatakawillarkansapa:—

chita.15Chashna Pilato willaptinkunana

sapa:—¡Wañuchun wañuchun! ¡Suk kruspi

chakatachiy!Chaypina Pilatoka tapurkansapa:—¿

chu wañuchichisha?

kukninkunaka Pilatota willarkansapa:—Alli kamachikuk Sesarllami

ñukaykunata kamachiwansapa.16Chashna willaptinkuna Pilatoka

willarkansapa Jesusta suk kruspiwañuchinankunapa.kuna pusharkansapa.

Suk kruspi Jesusta chakatashpa wañuchirkansapa.

(Mt 27.32-44; Mr 15.21-32;Lk 23.26-43)

17Chaymanta soldadukuna Jesustakrusninta aparichishpa suk lomamanpusharkansapa. Chay lomaka iden umapoto rikurirkan. Chayrayku shutinkakarkan Uma Poto. Judiyukunaparimanaynikunapi chay lomapa shutinkarkan Golgota. 18Chay lomapiJesustaka chakatarkansapa. ChaymantaJesuspa ishkantin ladunpi ishkayrunakunatapish chakatarkansapa.

19

256

19Chaypina suk tablapi Pilatokakillkakurkan: “Kay Nasaret llaktamantaJesusmi judiyu runakunapa sinchikamachikukninkuna.” Chay killkadutaJesuspa uman kuskapi timbichichirkan.

20Chay lomaka Jerusalen llaktamantamana karupichu karkan. Chayraykuaypa judiyu runakuna Jesusta kawak

sapa. Chayka kimsa laya rimanapikillkadu karkan. Suk killkadu karkanjudiyukunapa rimanaynikunapi. Sukkarkan *griego runakunapa rimananpi.Kimsaynin karkan *romanokunaparimananpi. 21

kuna piñakushpa Pilatotaka rirkansapawillak:—¿

kanki “kay runami judiyukunapakamachikukninkuna?” Kunanka chikantablapi killkakushpa churay: “Kay runarimashka: ‘Ñukami kani judiyukunapasinchi kamachikukninkuna.

22Chaypina Pilatoka willarkansapa:—Ñuka killkashkaynika chashnami

kiparinan tiyan.23

kunawasha sawa llachapankunachuskuntinkuna patumanakurkansapa.Chaymanta suni uku llachapantapishapirkansapa. Chay suni uku llachapakatukuy suniynintin awadu manasiraduchu karkan. 24Chayta kawashpasoldadukunaka willanakurkansapa:—Ama llikiypachichu kay allima

awadu llachapata. Akuychi pukllashpakawaypachi pipami kiparinka nishpa.

kurkansapa.Tata Diospa ñawpa killkadunpi riman:

“Llachapaynita patumanakushkasapami.Pukllashpankuna kawashkasapa pimillachapaynita apanka nishpa.” Chaydiya Tata Diospa ñawpa killkadu

rimashkanshina chay soldadukuna

kansapa.25Chaypina Jesuspa mamanka

sapa. Chaymanta chaypi Kleofaspawarmin Mariyawan, Mariya Magdalenakarkansapa. 26Jesuska mamantakawashpa ñukatapish kawawarkan.Chaypina mamantaka willarkan:—Mama, Juanka wawaykishinami

kiparin.27Chaymanta Jesuska ñukatapish

willawarkan:—

shina kiparin.Chashna Jesus ñukata willawaptin

chay tiempumantapacha Jesuspamaman wasinipi kawsarkan.

Jesus wañurkan.(Mt 27.45-56; Mr 15.33-41;

Lk 23.44-49)28Jesus kruspi kashpa yacharkan Tata

Diospa killkadu rimashkanshinarurashkanta. Tata Diospa killkadunpirimarkan yakuta mañakunanta. Chashnakillkadu kaptin Jesuska rimarkan:—Yakuta munani.29Chaypi suk puyñupi tiyarkan ayak

likidu vinu. Jesus yakuta munanantauyarishpa suk soldadu utku layatawatarkan suk suni kaspipi. Chaypi

kan. 30Jesus chay ayak likidu vinutashukushkanwasha rimarkan:—Tatayni, kan willawashkaykita ñami

tukuytana rurashkani.Chashna rimashpana Jesuska umanta

kumurayachishpa wañurkan.

Suk soldadu lansawan Jesusta kostillanpi tuksirkan.

31Chay Paskua esta suk diyallanaillarkan. Fiesta kallarinan diya ashwan

19

257

sinchi *samana diya karkan. Chayrayku

sapachu kruspi chakatadu runakunachayllapi pakarinankunapa. ChayraykuPilatota rirkansapa willak kruspichakatadukunapa chankankunata

kunapa. Willarkansapa krusmantaurayachimunankunapa.

32Chaypina soldadukuna rirkansapaJesuswan tantalla ishkay chakatadurunakunapa chankankunata pakipuk.33

kuna kawarkansapa wañudutana.Chayrayku chankankunata manapakipurkansapachu. 34Chaypina allita

chu nishpa suk soldadu lansawan Jesustatuksirkan kostillanpi. Chashna tuksiptinyawarwan yaku ichakumurkan.

35Jesus wañuptin ñuka Juan kikinikawarkani. Chayrayku mana llullakushpatukuy chayta willaykaykichi kankunapishyachanaykichipa Jesus wañushkanta.

36Tata Dios killkadunpi riman:

sapachu.” Chay soldadukuna Jesuspatullunta mana pakipuptinkuna TataDiospa killkadunpi rimashkantashinarurarkansapa.

37Chaymanta Tata Diospa killkadunpiriman: “Runakuna chay tuksishkankunarunata kawankasapa.”

Jesusta pamparkansapa.(Mt 27.57-61; Mr 15.42-47;

Lk 23.50-56)38Chaypi karkan Arimatea llaktamanta

runa Jose. Joseka Jesusta kreyik runakarkan. Payka mana munarkanchu ni piyachananpa Jesusta kreyik kananta judiyuawtoridarkunata manchashpa. Josekarirkan Pilatota mañak Jesuspa kuerpuntaapananpa pampak. Chaymanta Pilatoalmitiptinna kuerpunta aparkan pampak.

39Chaymanta *pish rirkan Joseta yanapak. ChayNikodemoka suk kuti tutapi rirkanJesuswan parlak. Payka kimsa chunkakilu ishkay laya mishkilla asnak kaspiwikinta aparkan. 40Chaypina JosewanNikodemoka suk manllayba sunillachapakunata chay mishkilla asnakkaspi wikinwan ñuyuchishpa Jesuspakuerpunta wankurkansapa. Chashnañukaykuna judiyu runakuna tukuywañuduta amañanisapa pampayta.

41

kuna lomapa ladunllapi suk wertatiyarkan. Chay wertapi tiyarkan machayukupi ruradu uchku. Chaypika manara

chu. 42Chay oras tipillana illarkanjudiyukuna kallarinaynikunapasamayta. Chayrayku chay machaypiruradu uchkupi Josewan Nikodemokautkakushpa Jesuspa kuerpuntachurarkansapa.

Jesus wañushkanmanta kawsamurkan.

(Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Lk 24.1-12)

20 1*Samana diya kayantinmanara allita pakariptinra

Mariya Magdalena rirkan Jesustachurashkankuna machayta kawak.Chaypi chayashpana kawarkanwichkashkankuna rumita punkunmantaashuchiduta. 2Chayta kawashpana

sapa. Ñuka Juan Jesuspa sukamanmunawashkan disipulun kani.napi chayashpa Mariya Magdalenakawillawarkansapa:—¡Ñami Jesuspa kuerpuntaka

surkushkasapana!chu maypimi churashkasapa nishpa.

3Chashna willawaptinkunanaPedruwan ñuka kallpashpa rirkanisapaJesuspa kuerpun churashkankunata

19 20

258

kawak. 4Ishkantinikuna kallpashpa ñukaPedrumanta ashwan utka kallpashpañawpakta chayarkani. 5Chaypinakumurayashpa chay machay ukuntachaparkani.

kankuna llachapankunallata kawarkani.6Chaymanta washaynita Pedruka

chayashpa yaykukpacha rirkan. Yaykushpa

kunallata kawarkan. 7Chaymantakawarkan Jesuspa uman wankushkankunallachapata chikanpi churaduta. Chay umanwankuna llachapaka mana kuerpunwankuna llachapawan tantallachu karkan.8Pedru yaykuptinna ñukapish yaykurkani.Chaypina allita chay llachapakunatakakawarkani. Chayta kawashpaynikreyirkani Jesus kawsamushkanta.9Manara Jesus kawsamuptin ñukaykunamana allitarachu entiendirkanisapa TataDiospa killkadunpi rimashkanta. Chaypirimarkan Jesus wañushkanmantakawsamunanta.

10

naman kutirkanisapa.

Mariya MagdalenaJesusta kawarkan.

(Mr 16.9-11)11

kuna Mariya Magdalenaka machaywashallapi sapallan kiparirkan. Chaypinasukaman wakakuypi kumurayashpapunkunllamanta chay uchku ukuntachaparkan. 12Uchku ukunpi allitachapashpa kawarkan ishkay yurak likidullachapayuk *angelkunata. MaypichaJesuspa kuerpun kashka chaypi paykunatiyaridu karkansapa. Sukka uman kashkapikarkan. Sukka chakin kashkapi tiyaridukarkan. 13Paykunaka tapurkansapa:—Mariya ¿

kanki?Mariyaka aynirkan:

—Maestruynipa kuerpuntamiapashkasapa. Manami yachanichumaypimi churashkasapa nishpa.

14Chashna rimashpana Mariyakawashanta chapashpa Jesusta kawarkan.Payta kawashpapish mana riksirkanchuJesus kananta.

15Chaypina Jesuska tapurkan:—¿Imapatí sukaman wakakuykanki?

¿Pitatí maskaykanki?Chaypina Mariyaka werta kuydak

runa kananta yuyashpa willarkan:—Kan Jesuspa kuerpunta apashka

kashpaykika willaway maypimichurashkanki nishpa. Willawaptiki ñukarisha pushamuk.

16Chaypina Jesuska willarkan:—¡Mariya!Shutinta rimaptin Mariyaka Jesustaka

riksirkan. Chaypina *hebreo rimanapiwillarkan:—¡Raboni!Chay Raboni rimanan riman

“Maestru”. 17Mariya ladunchaptinnaJesuska willarkan:—Ama apiwaychu.

man rishkanirachu.kunata willamuysapa Tataynimanrinaynita.papish Tataykichimi. Ñukapa Diosninikankunapapish Diosnikichimi.

18

naka rirkan ñukaykunata willawaksapaJesusta kawashkanta.warkansapa tukuy Jesus willashkanta.

Jesus wañushkanmanta kawsamushpa disipulunkunapi

rikurirkan.(Mt 28.16-20; Mr 16.14-18;

Lk 24.36-49)19Chaymanta samana diya kayantin

tutayaptinna suk wasipi ñukaykunakatantanakurkanisapa. Chay wasipi allitawichkanakurkanisapa *judiyu

20

259

kuna.kudu kaptinikuna Jesuska yaykushpañukaykunapa chawpinikunapishayarishpa rimachiwarkansapa:—

nachu.20Chashna rimachiwashpankuna klavu

uchkushkan makinkunata lansa

sapa. Jesusta kawashpaynikunasukaman kushikurkanisapa.

21

kansapa:—

nachu. Imashnacha Tatayni kayallpaman kachamuwashka ñukapishkankunata kachaykichi rimanaynitayachachikuk.

22Chayta willawashkankunawashaJesuska ñukaykunata pukuwarkansapa.Chaymanta willawarkansapa:—Tata Diospa Espiritunta chaskiychi.

23Paymi yachachishunkichi pimi ñukatakreyiwan pimi mana kreyiwanchunishpa. Chashna yachachishuptikichiTata Dios perdonashkan runakunataatipankichi willayta: “Tata Dios ñamiuchaykichita perdonashkana.” Chashnakankuna willaptikichi Tata Dios chayrunakunata perdonankasapa. Chaymanta

nata willayta: “Tata Dioska kankunatamanami perdonashunkichichu.” Chashnawillaptikichi Tata Dios paykunata manaperdonankasapachu.

kansapa.

Tomas disipulumasinkunawan tantalla kaptin Jesus kashkan

rikurirkan.24Jesus ñukaykunapi rikurishkan ora

chay disipulun Tomas Gemelo mana

ñukaykunawanchu karkan. 25

sapa:—

sapana.Chaypina Tomaska ayniwarkansapa:—Mana kreyiykichichu. Makinpi

paynira tuksidu kostillanpi makinita

kanta.26Chaymanta pusak diya washan chay

kurkanisapa. Chay diya Tomaskañukaykunawan karkan. Alli wichkadu

kan. Yaykushpana chawpinikunapishayarishpa rimachiwarkansapa:—

chu.27Chaypina Tomastaka willarkan:—Tomas, shamuy. Kay makini klavu

uchkushkanpi deduykita churay.Makinikunata kaway. Chaymantatuksidu kostillaynipi makikita satiy.Ama sinchi shunku mana kreyikuk runakaychu. Kreyiway wañushkaynimantakawsamushkaynita.

28Chaypina Tomaska willarkan:—¡Kanmi kanki Señornini Diosnini!29Chaypina Jesuska willarkan:—Kawawashpaykira kreyinki

kawsamushkaynita. Suk runakuna mana

kaynimanta kawsamushkaynita.Paykunaka ashwanta kushikunkasapa.

Juan kay libruta killkarkan Jesusta kreyishpa kawsanaykichipa.

30Jesuska aypa kuti rikchak layaalmirana *milagrukunata ruraptinñukaykunaka kawarkanisapa. Chay

payni mana tukuytachu killkashkani.31Kaykunallata killkashkani kankuna

20

260

yachanaykichipa Jesus Tata Diosmantashamudu wambran kananta.kani kankuna Jesusta kreyishpakawsanaykichipa. Payta kreyishpaykichipaywan tantalla mana tukuyniyuktakawsankichi.

Jesus kanchis disipulunkunapi rikurirkan.

21 1Chaymanta suk diya Tiberiaskocha mañanman kanchis

ñukaykuna rirkanisapa.kuna kashkan ñukaykunapi Jesuskarikurirkan. Kunanka parlachiykichiimashnami rikurishka nishpa.

2Chay Tiberias kocha mañanpikarkanisapa Simon Pedru, TomasGemelo, Natanael. Payka Galileapartimanta Kana llaktamanta karkan.Chaymanta ñukapish wawkiniwankarkani. Ñukaykunapa tataynikunaSebedeo karkan. Chaymanta ishkay

sapa. 3Chaypina Simon Pedrukawillawarkansapa:—Risha challwakuk.Ñukaykuna willarkanisapa:—Ñukaykunapish kanwan tantalla

rishasapa.

nikunana rirkanisapa challwakuk. Tutaentero apinayashpaynikunapish mananiman suk challwata apirkanisapachu.4Chaypina pakariykaptin kocha mañanplayapi Jesusta kawarkanisapa. Mananima riksirkanisapachu Jesus kananta.

5Chaypina payka willawarkansapa:—Amiguynikuna ¿manachu niman

suk challwata apishkankichi?Ñukaykuna aynirkanisapa:—Mana niman sukta.6Chaypina Jesuska willawarkansapa:—Chay suni rednikichita kanowa alli

ladunpi sirichimuychi. Chaypiramiapinkichi.

Chashna Jesus willawaptinkunaredninikunata sirichirkanisapa. Chaypinaredninikuna challwawan sukamanuntarkan.sapanachu. 7Chaypina ñukaka Jesustaallita riksishpa Pedruta willarkani:—Chay runaka maestrunchikunami.Chashna ñuka willaptini Pedru

kushpa waytashpa rirkan Jesusta tinkuk.8Chaymanta kanowaynikuna

mañamanta yaka pachak metro kaptinñukaykuna redninikunapi challwataaysashpa mañapika chayachirkanisapa.9Chaypina yakullapi redninikunata

kanisapa. Playapika tarirkanisapaninata rawraykaptin. Chay ninapikatiyarkan suk challwa. Chaymantapanpish tiyarkan. 10Chaypina Jesuskawillawarkansapa:—Chay apishkaykichimanta suk

challwakunata apamuychi.11Chayta uyarishpa Pedruka chay

kanowaman kallparkan rednintachallwantinta playaman aysananpa.Chay redpi tiyarkan pachak pichkachunka kimsa atun challwakuna. Aypachallwawan kaykashpapish chay redkamana llikikurkanchu. 12ChaypinaJesuska willawarkansapa:—Shamuychina mikuypachina.Ñukaykuna allita yachashpa Jesus

kananta mana animukurkanisapachutapuyta paychu manachu nishpa. 13

pankuna karawarkansapa. Chaymantachallwakunatapish chaskichiwarkansapa.

14

kuna kimsaynin kutina karkan.

Jesus Pedruwan parlarkan.15

shana Jesuska Simon Pedruta tapurkan:

20 21

261

—Juanpa wambran Simon, tukuydisipuluynikunamanta ¿kanchu ashwanallita kuyawanki?Chaypina Pedruka aynirkan:—Maestru, allita yachanki sukaman

kuyanaynita.Chaypina Jesuska willarkan:—Wawa ovejaynikunatashina chayrak

kreyiwak runakunata kuydaysapa.16Chaymanta Jesuska kashkan

tapurkan:—Simon ¿ariya kuyawankichu?Chashna tapuptin Pedruka aynirkan:—Maestru, allita yachanki sukaman

kuyanaynita.Chaypina Jesuska willarkan:—Ovejaynikunatashina kreyiwak

runakunata kuydaysapa.17Chaymanta kimsaynin kuti

tapurkan:—Simon ¿kuyawankichu?Chashna kimsaynin kuti tapuptinna

Pedruka sukaman llakishpana willarkan:—Maestru, kan tukuyta yachanki.

Allita yachanki kuyanaynita.Chaypina Jesuska willarkan:—Ovejaynikunatashina kreyiwak

runakunata kuydaysapa. 18Mash allitauyariway. Kanka wayna kashpaykikikikilla mudakushpa munashkaykimanmaytapish kaptin rishkanki. Chaymantaviejuyaptiki makikita chutachiptiki sukrunakuna mudachishunka. Chaypina manarinayashkayki partita pushashunkisapa.

19Chashna willashpa Jesuska Pedrutayachachiykarkan sukaman sufrishpaTata Diosta kushichishpa wañunanta.Chaymanta Jesuska Pedruta willarkan:—Kreyiwashpa katiway.

Pedru yachanayarkan imashnami Juan wañunka nishpa.

20Manara Jesus wañuptinra ñukapaypa munadu disipulun kashpayniladunpi mikuykarkani. Chashna ladunpikashpayni tapurkani: “Maestru ¿maykandisipuluykití rantikushunka?”Chay diya playapi kashpaynikuna

Jesus willaptin sufrishpa wañunantaPedruka washanta chapashpa ñukatakawawarkan.

21Ñukata kawawashpa Jesustatapurkan:—Maestru, kay disipuluyki ¿

natí wañunka?22Jesuska Pedrutaka willarkan:—Kutimunaynikaman kawsananta

munaptinika kanpa mana nimachu.Kanka kreyiwashpalla katiway.

23

masinikuna willanakurkansapa:“Manashi Juanka wañunkachu.”Jesuska mana rimarkanchu manawañunaynita. Payka rimarkan:

nika kanpa mana nimachu.”24Ñuka Juan Jesuspa disipulun

kashpayni kikini kawashkaynikunatakillkashkani kankuna yachanaykichipa.Ñukaykuna yachanisapa tukuy kaytaallita kuskanpi killkashkaynita.

25Jesus aypa alli ruranakunatarurarkan.chu killkashkani. Tukuyta sukmantasukmanta willashpa sukaman aypalibrukunapi killkayman karkan.naka ni maypi paktanmanchu.Chaylla kashka.

21

262

Lukas kuyanakukmasin Teo lotayachachiypi katirkan.

1 1Munanayni Teo lo, chay primerlibruynipi willashkaykina Jesus

nasishkanmantapacha sieluman rinan

kanta. Kunan kashkan killkayki.2Manarapish sieluman rishpa Jesuska

disipulunkunata akllarkan tukuy maytarishpa yachachikunankunapa. TataDiospa Espiritun yanapaptin paykunatayachachirkansapa imakunatamirurashpa kawsankasapa. 3

washa Jesuska tukuy kuerpuntin

napa kawsamushkanta. Chusku chunka

sapa imashnami Tata Diospa mandunpikawsankasapa nishpa. 4Paykunawantantalla kashpa willarkansapa:—Amara Jerusalen llaktamanta

llukshiychirachu.shina Tatayni Dios Espirituntakachamunka. Chayrayku kayllapirakipariychi Espiritun shamunankaman.5

nata bawtisarkansapa. Kunanka manaashwannachu illan Tata Dios

naykichipa.

Jesus chay runakunapa ñawpakninkunamanta

sieluman kutirkan.6Chaymanta Jesuswan tantanakudu

runakunaka tapurkansapa:—Señor ¿kunanmantachu tukuy

*kisapa?

7Chashna tapuptinkuna Jesuskaaynirkansapa:—Tata Diosllami yachan imay diyami

naynipasapa. Kankunaka ¿imapatíchayta yachanayankichi? 8Tata DiospaEspiritun kankunaman shamuptinraatipankichi parlachikuyta ñukasalvakuk kanaynita. ChaypinaJerusalenpi, tukuy Judea partipi, tukuy*Samaria partipi, tukuy kay allpapi

kuk.9Chayta yachachikushkanwasha tukuy

tinkuna Jesuska altuta rirkan. Chashnariykashpa puyu ukunpi yaykushpachinkarkan. Chaypina chay runakunakamanana atiparkansapanachu kawayta.10Chashna Jesus sieluman riptinkawaykaptinkuna ladunkunapi ishkayyurak likidu llachapayuk *angelkuna

HECHOS

LUKAS KILLKARKAN JESUKRISTUPA AKLLASHKAN RUNAKUNA RURASHKANKUNATA

263

rikurirkansapa. 11

sapa:—Galileamanta runakuna ¿imapatí

llakishpa sieluta chapaykankichi?Kankunamanta sieluman Jesus rishka.Payllami kashkan kay allpamanshamunka. Imashnacha sielumanrishkanta kawashkaykichishinachashnallami kashkan shamunka.

Matiyasta akllarkansapa Judaspa paktaynin kananpa.

12Chaypina Jesus akllashkanrunakuna *man kutirkansapa. Chay Olivos urku*samana diya purinallapi karkan.

13Jerusalen llaktapi chayashpankunaalkilakushkankuna wasi altuyninmanrirkansapa. Paykunaka karkansapaPedru, Juan, Santiago, Andres, Felipi,Tomas, Bartolome, Mateo, Alfeopawambran Santiago, *romano gobiernutamana uyarinayak Simon, Santiagopawawkin Judas. 14Chay wasi altuyninpipaykunaka Jesuspa wawkinkunawanmamanwan suk warmikunawanamanapa. 15Chashna tantanakushpankunasuk diya pachak ishkay chunka Jesustakreyik runakuna chaypi kaptinkunaPedruka shayarishpa willarkansapa:

16,17—Wawkinikuna, paninikuna, TataDiospa Espiritun yanapaptin ñawpakamachikuk Davidka killkarkanimatami Judas ruranka nishpa. JudasJesuspa disipulunmasinikuna kashpañukaykunawan tantalla yachachikuypipurirkan.shina soldadukunata pusharkan Jesustaapinankunapa. 18Chaymanta Judaskasukaman llakishpa Jesusta rantikushkanchaninta kutichikurkan. Chaymantauraysinka urmashpa wañuchinakurkan.Chashna urmashpa wiksan pachyarkanchunchullin llukshinankaman.

Chaymanta kutichikushkan kullkitachaskik runakunaka suk terrenutapaypa shutinpi rantirkansapa. 19

lenpi kawsak runakuna yacharkansapaJudas chaypi wañushkanta. Chayraykuchay terrenuta shutiyachirkansapaAseldama.napi chay shuti riman “Yawar Pampa.”

20Salmo librupi riman:“Chay mana alli rurakpa wasinkachunlla likidu kiparinka.

chu.”Chaymanta riman:

“Chikan runa chay wañudu runapatrabajunta ruranan tiyan.”

21,22Chayrayku akuychi akllaypachiJudaspa paktaynin runata. Kaypi tiyanaypa purikmasinchikuna. PaykunakaSeñorninchi Jesuswan purirkansapa

manta sieluman rinankaman.Chayrayku paykunamanta suktaakllaypachi ñukaykunawan tantalla*kunanpa.

23Chashna Pedru willaptinkuna chaytantanakudu runakunaka ishkay

manta sukta akllanankunapa. Sukkarkan Jose Barsabas. Paypa sukninshutin karkan Justo. Chaymanta chayishkaynin kayadu runa karkan Matiyas.24,25Chaypina chay runakunaka TataDiosta roygashpa willarkansapa: “A,Tata Dios, kanka tukuy runakunapashunkunkunata riksinki. Chayrayku

manta maykantami akllashkanki

kuna kananpa. Judaska uchanraykumanana ñukaykunawannachu. Kunankachurashkaykiman rishkana.”

26Chaymanta orashkankunawasha

1

264

napa maykantami Tata Dios akllashkanishpa. Chay sorteyupi Matiyas aklladukiparirkan. Chay diyamanta Matiyaska

nawan tantalla yachachikushpapuriksapa.

Tata Diospa Espiritun shamurkan chay runakunapi kawsak.

2 1Chaymanta *Pentekostes estaukun Jesusta kreyik runakunaka

tantanakurkansapa amañanankunawasillapi. 2Chay wasipi kashpankunarasllana sielumanta sinchi wayratashinauyarirkansapa soynashpa shamuptin.Chay tantanakunankuna wasi ukupisoynarkan. 3Chaypina chay tantanakudurunakunaka umankuna kuskapi takshaninakunatashina kawarkansapa.4Chaypina Tata Diospa Espiritunshamurkan paykunapi kawsak. Chayoras paykunata yanaparkansapa manayachashkankuna rimanakunata rimayta.

5Chay esta diyakunapi aypallaktakunamanta *judiyu runakunaJerusalenpi chayarkansapa Tata Diostakuyanankunapa. 6Chay aypa runakuna

kuna chay wasita rirkansapa kawak.Chaypina Jesusta kreyik runakunatauyarirkansapa tukuy paykunaparimanankunata rimakuptinkuna. Chayta

kuna mana yacharkansapachuimashnami paykunapa rimanankunatayachansapa rimayta nishpa. 7Chashna

kansapa:—Kay rimananchikunata rimak

runakunaka ¿manachu Galileamantarunakuna? 8

nata. ¿Imashnatí kunan atipansaparimananchikunata rimayta? 9

kuna chikan chikan llaktakunamanta

shamushpanchikuna rikchakmanta layarimanayukkuna kanchisapa. Partiallaktamanta, Medya llaktamanta, Elamllaktamanta, Mesopotamia llaktamanta,Judea partimanta, Kapadosiallaktamanta, Ponto llaktamanta, *Asiapartimanta shamushkanchisapa. 10

manta Frigia llaktamanta, Pan liallaktamanta, Egipto llaktamanta, Libiapartimanta, Sirene llaktamanta ashwan

sapa. *kanchisapa. 11Sukkuna judiyu kastakanchisapa. Sukkuna mana judiyu kastakashpa judiyuyashkanchisapa.Chaymanta Kreta llaktamanta, Arabiallaktamanta kanchisapa. Chashnachikan chikan llaktakunamantapishkashpanchikuna uyarinchisapa chay

napi Tata Diosta alabaykaptinkuna.12

kuna tapunakurkansapa:—¿Imanansapatí kay runakuna

chashna rimakushpankuna?13Chaypina sukkuna asichishpankuna

willarkansapa:—Chay runakunaka machadusapami.

Pedru shayarishpa rimakurkan.14Chaymanta Pedruka chay chunka

suk yachachikukmasinkunawan tantallashayarirkansapa. Chaypina Pedrukachay aypa runakunata sinchitawillarkansapa:—Judiyumasinikuna, Jerusalenpi

kawsakkuna, allita tukuy willanaynitauyariychi yachanaykichipa imataruraykanaynita. 15Kankuna machadukanaynikunata rimaptikichipish manamimachaduchu kanisapa. Tutapacharakaptin manara ni pi machanmanrachu.16Ñawpa yachachikuk Joel rimashkantakawaykankichi. Payka killkarkan:

1 2

265

17“Tata Dioska riman:Chay tukunan diyakunapi tukuy

tuynita kachasha.Chaypina ullku wambraykichiwarmi wambraykichi ñukawillanaynita yachachikunkasapa.

Waynakuna rikchadu kashpamuskuyninkunapishina almiranalayakunata kawankasapa.

Tatakuna muskuyninkunapi

sapa.18

nita kachasha.Chaypina paykunaka willashkaynitayachachikunkasapa.

19 Chaymanta sielupi manchana

chipa.Allpapi yawarta ninata kusnitakawankichi.

20 Manara manchanapa layallipyashpa shamuptinira inti tutalikidu tukunka.

Killapish puka likidu yawarshinatukunka.

21 Manara shamuptinira tukuy

waptinkuna perdonashasapa.”22

kudu runakunataka yachachiyllapikatirkan:—Judiyumasinikuna, willaptini

uyariwaychi. Allita yachankichi TataDios yanapaptin Nasaret llaktamantaJesus aypa manchana layakunata*milagrukunata rurashkanta.

chi paymanta shamudu runa kananta.23Jesus tukuy chay milagrukunata

kankichi mana alli rurak runakunakruspi chakatashpa wañuchinankunapa.

Ñawpamantapacha Tata Dios yuyarkanpayta chashna wañuchichinaykichipa.24Kankuna wañuchichiptikichipish Tata

kan.chu wañudu kiparinanpa. Chayraykukawsachimurkan.

25

kuk David kashna killkarkan:“A, Tata Dios, yachani tukuy tiempuñukawan kanaykita.

Kan laduynipi kaptiki mana nimatamanchashachu.

26 Chashna ñukawan kaptiki sukamankushikushpa kawsaykani.

Kushikuypuru kantani.

munaynita.27 Wañuptini mana munankichu

pampadu kiparinaynipa.Nima munankichu kuerpuyniusunanpa kanpa wambraykikaptini.

28 Kawachiwashkanki kashkankawsachimuwanaykita.

Kanwan tantalla kawsashpaynisukaman kushikusha.”

29Chashna willashpa Pedruka chay

llapi katirkan:—Wawkinikuna, paninikuna, kunanka

allita uyariwaychi mana arkachishpawillaptini. Chay ñawpa awilunchiDavidka chay salmota killkashpa manakikinmantachu rimarkan. Paykawañushkanami. Chashna wañuptinpamparkansapa.naka kunankamanlla tiyan. 30Davidkaalli yachachikuk kashpa yacharkan Tata

kanta: “Kanpa miraknikimanta suktachurasha kamachikuk runa kananpa.”

31Chashna Tata Dios willaptinDavidka iden kawaykakshinamiyachachikurkan Tata Diosmanta

2

266

shamudu runa wañushkanwashakawsamunanta. Yachachikurkan manapampadu kiparinanta nima kuerpunusunanta. 32David rimashkanshina TataDioska Jesustaka kawsachimurkan.Kawsamushkanwasha ñukaykuna paytakawashkanisapa. Kunan chaytayachachiykaykichi. 33

washa Jesuska Tatan Diospa alliladunman rirkan chaypi paywantantalla tukuy layapi kamachikunanpa.Chaypina Tatan Dioska payta kunanpawillashkan Espiritunta kurkan. Chashnakuptin *Jesukristuka ñukaykunatapishEspiritunta kuwashkasapa. Chayrayku

sapa rimayta. Chayta kankunakakawashkankichi uyarishkankichi.

34,35Chay ñawpa awilunchi Davidka

chu rimarkan.kanchu tukuy kuerpuntin sielumanrinanpa. Chayrayku suk salmopi TataDiosmanta shamudu runapa rimashpakillkarkan: “Tata Dioska Señorninitawillarkan: ‘Alli laduynipi shamuytiyarik chay chiknishuk runakunata sarusaru ruranaynikaman.

36Kunanka tukuy kankuna judiyurunakuna sukaman allita yachaychi:

chi Jesustaka Tata Dios churashkanaashwan sinchi kamachikuk kananpa.Payka Tata Diosmanta shamudusalvakuk runami.

37Chashna Pedru yachachikuptinkunachay tantanakudu runakunaka

sapa.sinkunata tapurkansapa:—Wawkinikuna ¿

sapa?38Pedruka aynirkansapa:—

naykichipa. Chaymanta Jesukristupashutinpi bawtisakuychi. Tata Diosperdonashushpaykichi Espirituntakushunkichi yanapashunaykichipa.39Kamachiwakninchi Tata Dioskakayanan runakunata willarkansapaEspiritunta kunankunapa. Chaymantakankunata, kankunapa wambraykichita,karu llaktapi kawsak runakunatawillashushkankichi Espirituntakushunaykichita.

40

kuyllapi katirkan. Sukaman rimakushpaanimuchikushpa willarkansapa:—

nikichi runakunamanta karuyaychi.41Chashna Pedru yachachikuptin

nanta kreyirkansapa.pankuna bawtisakurkansapa tukuyJesukristuta kreyik runakunawantantanakunankunapa.

42Tukuy chay runakunaka chay

kanta allita kreyishpa kawsarkansapa.Sukwan sukwan yanapanakushpakawsaksapa. Aypa kuti Tata Dioswanparlaksapa. Jesukristu wañushkantayuyashpankuna tantalla mikuksapa.

Jesukristuta kreyik runakuna yanapanakushpa kawsarkansapa.

43Chaymanta Jesuspa rimanantayachachikukkuna aypa almiranamilagrukunata rurarkansapa. Chaytakawashpankuna tukuy runakunasukaman almirarkansapa. 44Chaymanta

kushpa kawsarkansapa. Rikchak layatiyapunankunawan yanapanakushpakawsaksapa. 45Chaymanta imatiyapushkankunata rantikuksapa chaychaninkunawan mana nimayukkunatayanapanankunapa. 46Kada diya *TataDiospa wasinpi tantanakuksapa.

2

267

Chaymanta kikinkunapa wasinkunapi

ninkunawan Jesuspa wañushkantayuyashpa tantalla mikuksapa. 47

naka Tata Diosta sukaman alabaksapa.Chashna kuyanakushpa kawsaptinkunatukuy runakuna rimaksapa alli kawsakrunakuna kanankunata. Chaymanta

kuna payta kreyik runakunawantantanakushpa tukuy diya sukamanaypayarkansapa.

Tata Dios yanapaptin Pedru mana puriy atipak runata sanuyachirkan.

3 1Suk diya chawpi diya washan TataDioswan parlanankuna oras kaptin

Pedruka Juanwan *Tata Diospawasinman rirkansapa. 2Chaypi sukmana puriy atipak runa karkan. Chayrunaka wakllidu chakiyuk nasirkan.Tukuy diya familyankuna paytakapushaksapa chay wasi punkunpitiyachik tukuy yaykuk runakunatakullkita mañananpa. Chay punkupashutin karkan Allima Punku.

3Chay runaka Pedruwan Juanta

kuna kullkita mañarkansapa. 4Chashna

sapa. Chaypina Pedruka willarkan:—Kawawaysapa.5Chashna willaptin chay runaka

kushikushpa chaparkan kullkitakunkasapa nishpa. 6Chashna chapaptinPedruka willarkan:—Manami nima kullki nima kuri

tiyawanchu. Tata Dios yanapawaptinyanapayki. Nasaret llaktamanta*Jesukristupa shutinpi willayki:¡Atarimushpa puriy!

7Chashna willashpa Pedruka alli ladumakinmanta apishpa atarichirkan.Chashna atarichiptin chay runapachakinkuna rasllana sinchiyarkan.

8Chaypina payka shayarimushpakallarirkan kuskata puriyta. Chashnasanuyashpana Pedruwan Juanwan

sapa. Kushikuyninwan brinkaypibrinkaypi purishpa Tata Diostakuyashpa alabarkan. 9Chashnabrinkaypi purishpa Tata Diosta

sapa. 10

pankuna almirarkansapa. Allitariksirkansapa chay Allima Punkupikullki mañakuk runa kananta.

Pedru chay almirak runakunata yachachirkansapa.

11Chaypina chay sanuyadu runaka

kunayarkannachu. Tata Diospa wasinpisuk alarpi karkansapa. Chay alarpashutin karkan Salomonpa Alarnin.Chaypi kaptinkuna tukuy Tata Diospawasinpi tiyak runakuna sukamanalmirashpankuna kallparkansapa chaysanuyadu runata kawak. 12ChaypinaPedruka paykunata willarkansapa:—*Judiyumasinikuna ¿imapatí

nata? Manami kikinikunallamantachukay runataka sanuyachishkanisapa.

raykuchu sanuyachishkanisapa. 13Chayñawpa Abrahampa Isakpa Jakobopaawilunchikunapa Tata Diosninkunawambran Jesusta sukaman kuyashpawillarkan tukuy layapi kamachikukkananpa. Chashna kamachikuk kashpañukaykunata yanapawashkasapa kayrunata sanuyachiyta.Kankuna chay Jesustaka *romano

awtoridarkunaman pusharkankichi.

nayaptinpish mana munarkankichichukacharinanpa. 14Willarkankichi suk

2 3

268

suwa runata kacharinanpa.chi chay mana uchayuk alli rurakJesustaka wañuchichinanpa. 15

yuk kawsayta kuwakninchi Jesustakawañuchirkankichi.Chashna wañuchiptikichipish Tata

Dioska paytami wañushkanmantakawsachimushka. Ñukaykunaka

kanisapa. Chay kawashkaynikunatawillaykaykichi. 16

kunarayku kay riksinaykichi mana puriyatipak runataka sanuyachishkanisapa.Tukuy kankuna kawashkankichi Jesusta

nata.17Wawkinikuna, yachani kankuna

kamachikuknikichiwan Jesusta

kichichu imatami rurankichi nishpa.18Ñawpa tiempu Tata Dioska alliyachachikuk runakunata willarkansielumanta shamudu salvakuk runatawañuchinaykichita. Chayrayku kankunaJesusta wañuchichishpaykichi Tata Diosñawpa rimashkantashina rurarkankichi.19Chayrayku uchaykichita wanashpakunanmantapacha Jesukristutakreyiychi Tata Dios uchaykichimantaperdonashunaykichipa. Chaypira paykayanapashunkichi kushikuypurukawsanaykichipa. 20Tata Dioskañawpamantapacha rimarkan Jesussalvashuknikichi kananta. Paytakakashkan kay allpaman kachamunka.

21Jesukristuka sielupi kiparinan tiyanchay ñawpa alli yachachikuk runakunarimashkankunashina Tata Dios rikchaklayata kuskanpi allichanankaman.22Moisespish ñawpa awilunchikunatachay layallata willarkansapa: “TataDiosninchika miraknikichimanta suk alliyachachikuk runata akllanka. Paymiñukashina alli yachachikuk kanka.

Paytaka allita kasunaykichi tiyan.23Mana payta kasuptikichi Tata Dioskarkushunkichi.”

24Chaymanta ñawpa yachachikuk

sapa. Willarkansapa imatami kaytiempupi Jesukristu ruranka nishpa.25

shunaykichita. Chaymanta chay ñawpaawilunchikunawan paktuta rurashpa

kichipa. Awilunchi Abrahamtapishwillarkan: “Kanpa miraknikikunatayanapashpayni tukuy allpapi kawsakrunakunatapish yanapashasapa.”

26Tata Dios chaylla wambran Jesustawañushkanmanta kawsachimushpakankunaman primeru kachamurkanyanapashunaykichipa.shushpaykichi munan uchaykichimanta

kichipa.

Chay llaktapi kamachikuk runakuna Juanwan Pedruta

willarkansapa amana yachachikunankunapana.

4 1Chashna Juanwan Pedru chayrunakunata yachachiykaptinkunalla

*saserdotekunawan *saduseokunawan*Tata Diospa wasin kuydakkunapakamachikukninkuna chayarkansapa.2

pish kawsachimunankunata. Chayraykuchay runakuna piñakurkansapa.3

sapa. Amusayaykaptinna karselpichurarkansapa pakarinankaman.

4Manara karselpi churaptinkunaraPedrupa yachachikushkankunatauyarishpankuna sukaman aypa

3 4

269

runakuna kreyikurkansapa.llata yupaptinkuna yaka pichkawaranka karkansapa.

5Chaymanta kayantin Jerusalenpi

wan *ansianunkunawan Moisespa

kurkansapa. 6Chay saserdotekunapakamachikuknin runa Anaspish chaypikarkan. Chaymanta Kayfas, Juan,Alejandro, tukuy saserdotekunapa

wan tantanakurkansapa. 7Chaypina

murkansapa.pankuna tapurkansapa:—¿Pití willashushkankichi chay

unkuduta sanuyachinaykichipa? ¿Pipashutinpití rurashkankichi chay almiranalayataka?

8Chaypina Tata Diospa Espiritunyanapaptin Pedruka aynirkan:

9—Llaktapa kamachikuk runakuna,ansianukuna, kankuna tapuwankichi

sapa nishpa. 10Chashna tapuwaptikichiwillaykichi tukuy kankuna *nikuna allita yachanaykichipa.Ñukaykuna Nasaret llaktamanta Jesuspashutinpi kay ñawpaknikichipi runatasanuyachishkanisapa. Kankunami chayJesustaka wañuchichirkankichi.Wañudu kashkanmanta Tata Dioskapaytaka kawsachimushka. 11Jesuska sukalli rumishinami.kuk runakunashina kashpaykichi chay

chichu wasikichipi churayta. Chay allirumita mana munaptikichipish TataDioska churashka tukuy rumikunapasikinpi. 12Tata Dioska Jesusllata kay

kunapa. Manami chikan runatachu

napa.

13Chashna Pedruwan Juan manamanchakushpa nima pinkakushpa

naka sukaman almirarkansapa.

sapa runakuna kanankunata.

nata. 14Chaymanta chay sanuyadu runachayllapi paykunawan kaptin manaatiparkansapachu Juanta Pedrutanimata willayta. 15Chaypina washaman

napura tapunakurkansapa:16—¿Imatatí rurashunchisapa kay

runakunataka? Tukuy kay Jerusalenpikawsak runakuna yachansapana kayalmirana *milagruta rurashkankunata.Chayrayku mana atipanchisapachurimayta mana sanuyachishkasapachunishpa. 17Akuychi manchachishpawillaypachi kunanmantapacha amana ni

napana. Chashna michaptinchikunamanana chay milagru rurashkankunatasukta sukta willankasapanachu.

18Chashna chay kamachikukrunakuna willanakushpankuna

kansapa. Chaypina willarkansapaamana ni pita parlachinankunapa nimaJesuspa shutinpi yachachikunankunapa.19Chashna willaptinkuna JuanwanPedruka aynirkansapa:—Allita yuyaychi. ¿Allichu kanman

Tata Diosta mana kasushpaynikunakankunallata kasunaynikunapa?20

sapa. Chayrayku kawashkaynikunata

kuna tiyan.21Chashna Pedru willaptinkuna chay

runakunaka ashwanta jorachishpankunakacharirkansapa. Tukuy chay llaktapikawsak runakuna Tata Diostaalabarkansapa chay unkudu runata

4

270

sanuyachiptinkuna. Chayrayku chayawtoridarkuna mana yacharkansapachuimashnami kastigankasapa nishpa.22Chay sanuyachishkankuna runakachusku chunka ashwan watayuk karkan.

Jesusta kreyik runakuna Tata Diosta mañarkansapa

yanapanankunapa ama manchakunankunapa.

23Chashna chay kamachikuk

nawan tantanakunankunapa. Chaypina

kukninkunawan chay ansianunkunawillashkankunata willarkansapa.24Chayta willashkankunawasha tukuychay tantanakudu runakuna Tata Diostakuyashpankuna willarkansapa:—A, Tata Dios, kanmi tukuy sieluta

allpata yakuta tukuy chaykunapi tiyaktarurashkanki. 25Kanpa Espirituykiyanapaptin sirvishukniki Davidkarimarkan:

“¿yak runakuna piñakunsapa?

¿sapa?

26 Llaktakunapi kamachikuk runakunatantanakunsapa Tata Diosta manakasunayashpankuna.

Chaymanta rimansapa TataDiosmanta shamudu salvakuk

nata.”27A Tata Dios, chayta rurashpa chay

ishkay kamachikukkuna *Herodeswan

shina rurarkansapa. Kay llaktapipaykunaka judiyukunawan manajudiyukunawan tantanakurkansapachay alli rurak akllashkayki salvakukJesusta wañuchinankunapa. 28ChashnaJesusta wañuchishpankuna kan

munashkaykishina tukuy chay ñawparimashkaykita rurarkansapa.

29A Tata Dios, kunanka chay

yanankunata yuyay. Yanapawaysapamana manchakushpa rimanaykitayachachikunaynikunapa. 30Allitayanapawaysapa chay alli rurak

nata sanuyachinaynikunapa almiranamilagrukunata ruranaynikunapa.

31

nawasha chay tantanakushkankunawasi sukaman kuyurkan. Chaypina Tata

kansapa mana ni pita manchashpa Tata

napa.

Jesusta kreyik runakuna tiyapunankunawan yanapanakuksapa.

32Chaymanta tukuy chay aypakreyikuk runakunaka suk yuyayllakashpa sukaman yanapanakushpakawsaksapa. Rimarkansapa tukuytiyapunankuna paktallapa kananpa.Mana ni pi rimaksapachu kaykañukallapami nishpa. 33Jesuspa aklladuyachachikuk runakunaka sukaman allitayachachikuykarkansapa Señor*Jesukristu wañushkanmantakawsamushkanta. Chashna allitayachachikuptinkuna Tata Dioskapaykunata sukaman yanaparkansapa.34Chayrayku niman sukpa nima layaillapuksapachu. Terrenuyuk wasiyukrunakuna rantikuksapa. 35Chaypinachay rantikushkankuna chaninkunatachay alli yachachikuk runakunatakurkansapa mana nimayukkunatapatumanankunapa.

36Chaypi suk runa Jose *Levipaayllunmanta Chipre ishlamanta karkan.Paypish Jesukristuta kreyirkan. Payka

4

271

sukaman animuchikuk kushichikukruna karkan.

kansapa Bernabepi. Chay shutin riman“kushichikuk runa.” 37Chay Bernabepasuk terrenun tiyarkan. Payka chayterrenunta rantikurkan.kan chaninta chay alli yachachikuk

nankunapa.

Ananiyas warmin Sa rawan chayalli yachachikuk runakunata

llullachinayarkansapa.

5 1Chaymanta suk runa Ananiyaswarmin Sa rawan suk terrenunta

rantikurkansapa. 2

kuna chay ullku warminwan

sapa paykunallapa kiparinanpa.Chaymanta patumallata chay alliyachachikuk runakunata kurkansapa.Llullakushpa Ananiyas willarkanterrenun chaninta paktadutakuykananta. 3Chashna llullakuptinnaPedruka Ananiyasta willarkan:—Ananiyas, terrenuykita rantikushpa

patuma kullkita apishkanki. Chaypinashamushkanki willawak tukuy paktaduchaninta apamushkaykita. ¿Imapatí*Satanasta uyarishpa Tata DiospaEspiritunta llullachinayaykanki? 4Chayterrenuykika kanpami karkan.Chaymanta rantikushkayki chaninkakanllapami karkan. ¿waykanki tukuy chaninta apamushkankinishpa? Chashna rurashpaykika mana

sapa.kanki.

5Chashna Pedru willaptin Ananiyaskaallpapi urmashpa wañurkan. Chashnawañuptin tukuy runakuna yachashpasukaman manchakurkansapa. 6Chaypinasuk waynakuna Ananiyaspa kuerpunta

sapa pampak.7Chaymanta kimsa ora washan chay

wañudu Ananiyaspa warmin yaykurkanmana yachashpa kusan wañushkanta.8Chaypina Pedruka tapurkan:—May willaway. ¿

chitaka willawashkaykichi chaninpichurantikushkankichi?Chay warmika aynirkan:—Ariya chay chaninpi.9Chaypina Pedruka willarkan:—¿Imapatí kusaykiwan mana allita

yuyaykushpa Tata Diospa Espirituntallullachinayashkankichi? Chaywaynakuna kusaykita pampaymantakutimuykansapa. Paykunallamikantapish pushashunkisapa pampashuk.

10Chay oralla Sa rapish Pedrupañawpakninpi urmashpa wañurkan. Chaywaynakuna chayamushpankunapaytapish tarimurkansapa wañudutana.Chaypina Sa rapa kuerpunta pusharkansapa kusanpa ladunpi pampak.11Chaypina chay wañushkankunatayachashpankuna tukuy runakuna*Jesukristuta kreyik runakunapishsukaman manchakurkansapa.

Chay alli yachachikuk runakuna aypa almirana layakunata

rurarkansapa.12

kukkuna runakunapa ñawpakninkunapiaypa almirana *sapa. *Tata Diospa wasinpi SalomonAlarpi amañaksapa tantanakuyta. 13Ayparunakuna paykunata kuyashpankunawillarkansapa alli rurak runakunakanankunata. Chaymanta wakin runakuna

kuyta. 14Chaymanta aypa ullkukunawarmikuna Jesukristuta kreyirkansapa.

15

nata kamillankunapi pusharkansapa

4 5

272

kallikunapi churak Pedru pasashpasombran apiptin alliyachinankunapa.16Chaymanta tukuy Jerusalenpa ladunllaktakunamanta aypa runakunashamurkansapa unkudukunatapushamushpankuna.kan runakunatapish pusharkansapa

kunapa. Chashna pushaptinkunapaykunaka tukuyta alliyachirkansapa.

Awtoridarkuna chay alli yachachikuk runakunata

micharkansapa ama yachachikunankunapa.

17Chaypina *saserdotekunapakamachikuknin *saduseokunawansukaman piñakurkansapa chay alli

nata sanuyachiptinkuna. 18Chayraykuchay alli yachachikuk runakunataapichishpankuna pusharkansapallaktapa karselninpi churak. 19Chay tutaTata Diospa *angelnin karselpa

sapa. 20Willarkansapa:—Rillaychi Tata Diospa wasinman.

chi Jesukristuta kreyishpa manatukuyniyukta kawsanankunata.

21Chay angel willashkanshinapaykunaka tutapacha rirkansapa TataDiospa wasinpi yachachikuk.Chaypi yachachikuykaptinkuna

saserdotekunapa kamachikukninsaserdotemasinkunawan *judiyu*ansianunkunata kayachirkansapaparlanankunapa. Tantanakushpankunaguardiyakunata kacharkansapa karselpiwichkadu yachachikuk runakunatapushamuk. 22Chay guardiyakunakarselpi chayashpankuna mana nimansuk runata tarirkansapachu. Chashnachunllata tarishpankuna kutirkansapaansianukunata willak:

23—Chay karselta tarishkanisapa alliwichkaduta. Soldadukuna punkuntaallita kuydaykashkasapa. Chaypinapunkuta kicharishpaynikuna karselukupi mana ni pita tarishkanisapachu.

24

kukninwan, Tata Diospa wasintakuydakkunapa kamachikukninwansinchi saserdotekuna sukwan sukwantapunakurkansapa:—¿Imashnatí chay runakunaka

llukshishkasapa? ¿Kunanka imachamitiyan?

25Chashna tapunakuykaptinkuna suk

sapa:—Karselpi wichkachishkaykichi

runakunaka Tata Diospa wasinpi tukuyrunakunata yachachiykansapa.

26Chaypina Tata Diospa wasintakuydak guardiyakunapa kamachikukninchay guardiyakunawan rirkansapamaskak. Chaypi tarishpankuna mananimanachirkansapachu manchakushpachay runakuna ruminchanankunata.Chaypina allillapi ansianunkunamanpusharkansapa. 27Chaypi chayaptinkunachay sinchi kamachikuk saserdotekawillarkansapa:

28—kichi ama Jesuspa yachachikushkanta

chipa. ¿Imapatí yachachikuyllapikatinkichi? Kay Jerusalenpi kawsak

chi.

nata.29Chashna willaptinkuna Pedruka

chay yachachikukmasinkunawanaynirkansapa:—

kankunallata ruranisapa. Chayraykukankunata mana kasushkaykichichu.

5

273

30Kankunaka Jesusta suk kruspichakatashpa wañuchichirkankichi.Chaymanta awilunchikunapa TataDiosninmi chay wañuchichishkaykichiJesusta kawsachimushka. 31ChashnaTata Dios Jesusta kawsachimushpawillarkan alli ladunpi tiyarinanpa.Willarkan paylla *israel runakunata

chikunapa. Chashna Jesus salvakuk

kuna payka perdonawanchisapa.32Ñukaykuna allita willaykaykichiJesukristu salvawakninchikuna kananta.Tata Diospa Espiritunpish chashnallamiwillashunkichi.

nanchikunapa.33Chashna Pedru willaptinkuna chay

kuna sukaman munarkansapawañuchiyta. 34Paykunawan karkan suk*fariseo runa Gamayel. Chay Gamayelka

kuk runa karkan. Chay llaktapi kawsakrunakuna payta riksishpa rimarkansapaalli yachachikuk runa kananta. ChayGamayelka shayarishpa willarkansapa

nankunapa. 35

kukmasinkunata willarkansapa:—Judiyumasinikuna, amarapish kay

runakunata wañuchishpaykichira allitayuyaykuychi. 36¿Manachu yuyankichichay runa Teyudasta? Payka rimarkansinchi kamachikuk kananta. Chuskupachak runakuna paytaka katirkansapa.Chaypina chay *romano awtoridarkunaTeyudasta wañuchiptinkuna katikninrunakuna chayta chayta nitikurkansapa.Chaypina tukuy ruranayashkankunatukurkan.

37

manta runa Judasta. Gobiernu tukuyrunakunata yupanankuna diyakunapi

payka aypa runakunata willarkansapapayllata katinankunapa. Aypa runakunapayta katiptinkuna awtoridarkunawañuchichirkansapa. Chaypina

sapa. 38Chayrayku willaykichi amanimata chay yachachikuk runakunatakaruraychichu. Paykuna kikinkunamanta

manmi chunllayankasapa. 39ChaymantaTata Diosmanta kaptin kankunaka

chiyta. Kuydanakuychi ama Tata Diostarabyachinaykichipa.Chashna Gamayel willaptinkuna chay

kamachikuk runakunaka kasurkansapa.40

sapa. Sinchita willarkansapa amana

kunankunapana.kuna kacharirkansapa.

41Chaypina chay yachachikuk

manta kushikuypuru llukshirkansapa.Sukaman kushikurkansapa Jesukristutakasushkanrayku sufrishpankuna.

42Chaymanta tukuy diya Tata Diospa

sapa Jesus Tata Diosmanta shamudusalvakuk runa kananta.

Jesusta kreyik runakuna kanchis runakunata akllarkansapa

yanapanankunapa.

6 1Chay tiempu Jesusta kreyikrunakuna ashwanta aypayarkansapa.

Suk kreyikukkuna *griego rimakkarkansapa. Sukkuna *hebreo rimakkarkansapa. Chay griego rimak runakunasientishpa rimarkansapa paykunamantaashwan aypa kullkita chay hebreo rimakviyudakunata kushkankunata. 2Chashnarimaptinkuna chay chunka ishkayyachachikuk runakunaka tukuy kreyikuk

5 6

274

runakunata tantanachirkansapa.Paykunata willarkansapa:—Ñukaykunaka Tata Diospa rimananta

yachachikunisapa. Manami allichukanman yachachikunaynikunata sakishpakullkita patumakunaynikunapa.3Chayrayku, wawkinikuna, paninikuna,kankunamanta kanchis runakunataakllaychi mana nimayuk runakunatakullkita patumakunankunapa. Tata DiospaEspiritunta alli kasuk mana llullakuk alliyachak runakunata akllaychi. 4Chashnachay kanchis runakunata akllaptikichiñukaykuna katishasapa orashpalla TataDiospa rimananta yachachikuyllapi.

5Chashna chay yachachikuk runakunawillaptinkuna Jesusta kreyik runakunakaalmitirkansapa. Chaypina akllarkansapaEstebanta. Payka *Jesukristuta alli kreyikruna karkan. Tata Diospa Espiritunta allitakasushpa kawsak.sapa Felipita, Prokorota, Nikanorta,Timonta, Parmenasta, Nikolasta. ChayNikolaska Antiokiya llaktamanta karkan.Payka mana *napa yachachikunanta aypa watatanakatirkan.

6

kuna chay chunka ishkay yachachikukrunakunaman pusharkansapa.Paykunaka makinkunata chay aklladurunakunapa umankunapi churashpaTata Diosta roygarkansapa sukamanyanapanankunapa.

7Chaymanta Tata Diospa rimanantasukaman yachachikuptinkuna JerusalenpiJesukristuta kreyik runakuna sukamanaypayarkansapa. Aypa *saserdotekunapishJesusta kreyirkansapa.

Chiknik runakuna Estebanta pusharkansapa

kamachikukninkunapi chatakuk.8Chaymanta Tata Diospa Espiritun

sukaman yanapaptin chay runakunapa

ñawpakninkunapi Estebanka atiparkanaypa almirana *milagrukunata rurayta.9Chashna almirana milagrukunataruraptin suk runakuna kallarirkansapaEstebanwan ayninakuyta.naka suk tantanakunankuna wasipitantanakuksapa. Chay wasipa shutinkarkan Kacharidukunapa Wasin. Sukayninakuk runakuna Sirene llaktamanta,Alejandriya llaktamanta, Silisiapartimanta, *sapa. 10Chay runakuna Estebanwansukaman ayninakushpankunapish manaatiparkansapachu upallayachiyta. TataDiospa Espiritun sukaman yanapaptinEstebanka atiparkan sukaman allitayachachiysapata. 11Chashna manaupallayachiyta atipashpankuna sukrunakunata kullkita pagararkansapachatanankunapa Esteban Tata DiostaMoisesta washanchaykananta.

12Chay llullakuk runakuna chaytarimashpa *ansianukunata, Moisespakillkadunta yachachikukkunata, chayllaktapi kawsak runakunata sukamanturbachirkansapa. Paykunaka Estebanta

kukninkunapi chatakuk. 13Chaypina

kuna willarkansapa:—

chashpa riman kay *Tata Diospa wasin

nata. 14Chaymanta uyarishkanisaparimaptin chay Nasaretmanta Jesus TataDiospa wasinta urmachinanta.Chaymanta uyarishkanisapa rimaptin

chikunata.15Chashna chatakuykaptinkuna chay

kamachikuk runakunawan tukuy chaytantanakudu runakunaka Estebantachaparkansapa. Uyanta kawarkansapaiden suk *angelpa uyanshina llipyaptin.

6

275

Esteban chay kamachikuk runakunata sukaman yachachirkansapa.

7 1Chaypina chay sinchi kamachikuk*saserdoteka Estebanta tapurkan:

—Chay runakunaka ¿kuskatachuchatashushkasapa?

2Chashna tapuptin Estebankawillarkansapa:—Wawkinikuna, tataynikuna, mash

uyariwaychi. Chay runakunakallullakuykansapa. Mana tukuyniyuktakawsak Tata Diosninchikuna ñawpaawilunchi Abrahampi rikurirkanMesopotamia llaktanpi kaptin manaraHaran llaktaman riptinra. 3Chashnarikurishpa willarkan: “Aylluykikunatasakishpa kay llaktaykimanta llukshiy.Kawachinayni llaktaman rillay.”

4Chashna Tata Dios willaptinnaAbrahamka Kaldea llaktanmantallukshirkan Haran llaktapi kawsak.Chay Haranpi tatanka wañurkan.Chaymanta tatan wañuptin Tata Dioskakay kawsaykananchikuna llaktamanpushamurkan. 5

tinpish mana paypachu karkan. Chaytiempu manara nima wambrayukrakaykaptinpish Tata Dioska willarkan

kunapa kananta.6

taka willarkan: “Miraknikikuna sukchikan llaktaman rinkasapa mana

napa. Chusku pachak watata chaychikan llaktapi kawsak runakuna

kuna sufrichinkasapa.”7

taka willarkan:kikunata sufrichik runakunatakakastigashasapa.kuna chay miraknikikunaka chay

llaktamanta llukshinkasapa. Chaypinakay llaktaman shamushpankuna ñukatasirviwashpankuna kawsankasapa.”

8Chashna Tata Dios Abrahamwanpaktuta rurashpa willarkan tukuy ullkuwambrakunata pusak diyayukkaptinkuna señalachinankunapa.Chayrayku wambran Isak nasiptinpusak diyayuk kaptin Abrahamkaseñalarkan. Chaymanta Isakpishwambran Jakobota señalarkan.Chaymanta Jakobopish wambrankunataseñalarkansapa.namanta chunka ishkay ayllunkunamirashkanchisapa.

9

kunapa ñawpa awilunchikunami.Paykunaka wawkin Joseta chiknishparantikurkansapa Egipto llaktamanpushanankunapa.kunapish Tata Dioska Josetaka sukamanyanaparkan. 10Tata Diosmi tukuysufrishkankunamanta surkurkan. TataDios sukaman yanapaptin Joseka alliyachak karkan. Chashna yachaysapakashpa Egiptopi kamachikuk *Faraontakushichirkan. Chayrayku FaraonkaJoseta kuyashpa churarkan kikinpa

nanpa.11

kuyta Egiptopi tukuy Kanaan llaktapisinchi yarkay tiyarkan. Chaypina chay

nata tarirkansapanachu. 12Chashnasinchi yarkay tiyaptin Jakobokayacharkan Egiptopi *trigu tiyananta.

sapa triguta rantinankunapa. Chayawilunchikuna chayrak rishpankuna

rachu.13Chaymanta ishkaynin kuti

7

276

sapa wawkinkuna kananta. Chaypirachay kamachikuk Faraonka yacharkanmaykan kastami Joseka nishpa.

14Chaymanta Joseka wawkinkunatawillarkan tatan Jakobota tukuyfamilyankunata pushamunankunapaEgiptopi kawsanankunapa. Jakobopafamilyankunaka kanchis chunka pichkarunakuna karkansapa. 15Chashna Jose

kunawan rirkansapa Egiptopi kawsak.Chaymanta chay llaktallapi wañurkan.

kunapish wañurkansapa. 16Jakobo

wan kuerpunta pusharkansapaJakobopa llaktan Sikempi pampak.Ñawpa tiempu chay Sikem llaktapiAbrahamka aypa kullkiwan Hamorpawambrankunamanta suk terrenutarantirkan. Chay terrenupi Jakobopakuerpunta pamparkansapa.

17Chaymanta Jakobopa ñetunkunaEgiptopi kawsashpankuna sukamanaypata mirarkansapa. Aypa watakunatachay llaktapi kawsashkankunawashapishillana illarkan Tata Dios Abrahamtawillashkantashina rurananpa. 18

pina Egiptopi chikan kamachikuk runayaykurkan. Payka Josetaka manariksirkanchu unay tiempu wañudukaptinna. 19

chikunataka sukaman llullachishpasufrichirkansapa. Mana munarkanchumiranankunapa.sapa tukuy chayrak nasidu ullkuwambrakunata wishchunankunapawañunankunapa.

20Chay tiempupi Moiseska nasirkan.Tata Dioska chay wambrataka sukamankuyarkan. Chaypina kimsa killata tatan

sapa. 21Chaypina manana pakaytaatipashpankuna suk sestupi churashpayakupi kacharirkansapa. Chay yaku

mañanpi chay kamachikuk Faraonpa

shina wiwarkan. 22Chay shipashwiwaptin Moiseska tukuy chay egiptorunakunapa yachanankunata allitayachakurkan. Wiñashpa alli rimakukalli yachaysapa runa karkan.

23Chaymanta Moiseska chuskuchunka watayuk kashpa rirkan*israelmasinkunata kawak. 24Paykunapichayashpa kawarkan suk egipto runasuk israel runata sukaman makaykaptin.

sinta amachak rishpa chay egiptorunata wañuchirkan. 25Paytawañuchishpa yuyarkan:kuna yachankasapa Tata Dios ñukata

manta llukshichinaynipasapa.” Chashna

kunaka mana yacharkansapachu TataDios kachashkanta.

26Chaymanta kayantin Moiseskatarirkansapa ishkay israel wawkipuramakanakuykaptinkuna.pata munashpa willarkansapa:“Kankuna wawkipura kaykashpa¿imapatí makanakuykankichi?”

27Chashna Moises michaptinkunachay israelmasinta makaykak runaMoisesta tankakushpa willarkan: “Ariya¿pití willashushka shamunaykipajuesninikuna kamachiwakninikunakanaykipa? 28¿Kayna chay egiptorunata wañuchishkaykitashinachuwañuchiwanayanki?”

29

kurkan. Chayrayku nitikushpa Madianpartiman rirkan. Chay partipi manallaktayuk runashina kawsarkan. Chaypikawsaptin ishkay wambrankunanasirkansapa.

30Chaymanta chusku chunka watawashan suk chunlla pampapi Sinai urkuladunpi Moiseska karkan. Chaypi suk

7

277

taksha kaspi kawarkan rawraykaptin.Chay rawraykak ukumanta Tata Diospa*angelnin rikurirkan. 31Chaypina

kuykashpa laduncharkan ashwan allitakawananpa. Chashna ladunchaykaptinuyarirkan Tata Dios willaptin:32

kuna Abrahampa Isakpa Jakobopa TataDiosnin.”Chashna Tata Dios willaptin Moiseska

manchakuywan chukchukushpa chaytaksha kaspi rawraykakta mananakawanayarkannachu. 33Chaypina TataDioska willarkan: “Ushutaykikunatasurkuy kay urku ñukapa kaptin.34Ñukaka israel wambraynikunatamiallita kawani. Paykuna Egiptopisukaman llakishpa kawsaykansapa.Uyarishkani sukaman llakishpawakaptinkuna. Chayrayku Egiptomankachayki chay wambraynikunatallukshichinaykipasapa.”

35Ñawpata chay israelmasinkunakaMoisesta mana munashpankunawillarkansapa: “¿Pití willashushkajuesninikuna kamachiwakninikunakanaykipa?” Tata Diospa angelnin chaytaksha kaspi rawraykak ukumantawillashpa Moisesllata kacharkan Egiptollaktaman rinanpa.

nankunapa.36

nata Egiptomanta llukshichirkansapa.Chusku chunka watata chay llaktapi,chay Puka Kochata chimbaypi, chaychunlla chakidu pampapi Moiseska aypaalmirana *milagrukunata rurarkan.

37Moisesllami chay israelmasinkunatawillarkansapa:chimanta suk runata akllanka ñukashinaalli yachachikuk kananpa.” 38Chayisrael runakuna chay chunlla pampapikawsaptinkuna chay Sinai urkupi suk

angel Moisesllata yachachirkanimashnami runakuna Tata Diostakasushpa kawsankasapa nishpa.Chaymanta Moiseslla chay ñawpaawilunchikunata tukuy chaykunatayachachirkansapa. Chaymanta paylla

kunapish yachananchikunapa.39Chashna Moises Tata Diospa

rimananta yachachikuptinpish chayñawpa awilunchikunaka manamimunarkansapachu kasuyta. Egiptomanmunarkansapa kutiyllata. 40ChashnaEgiptoman kutinayashpankuna Arontawillarkansapa:chu maymanmi rishka chay

kuna Moiseska.nata rurapaysapa pushawanankunapa.”

41

kuna Aronka kurimanta beshekutarurarkan.naka kaymi diosninchikuna nishpakuyarkansapa.ninkunata wañuchishpankuna chay

kuna estata rurarkansapa. 42Chaytakawashpana Tata Dioska paykunamantasuchurkan. Sakirkansapa luserukunatadiosninkunatashina kuyanankunapa.Chashnallami ñawpa alli yachachikukrunakunapa librunpi riman:

“Israel wambraynikuna, chaychunlla allpapi chunka chuskuwatata purirkankichi.

Chaypi wiwa animalnikikunatawañuchishpaykichi manamiñukatachu kuyawashkankichi.

43 Ñukata kuyawanaykichimantachikankunata kuyarkankichi.

Molok diosta taksha wasinpichurashpa purichirkankichi.

Chay luseru Refanta kuyarkankichi.Kikikichi rurashkaykichi dioskunatakuyarkankichi.

7

278

Chayrayku Babilonia llaktamantaashwan karu llaktakunaman

naykichipa.”44Chay chunlla chakidu allpapi chay

ñawpa awilunchikunapa tiyarkananimalkunapa karapankunamanta

napa. Tata Dioska Moisestaka willarkankawachishkantashina chay wasitaruranankunapa. 45

chikuna chay wasitaka aypa watakunatapurichiksapa.Chaymanta Moises wañuptin Josue

kamachikuk kiparirkan.kuptin Tata Dios awilunchikunatayanaparkansapa Tata Diosta mana

nankunapa.kuna chay kamachikuk Davidpatiempunkaman chay karapamantaruradu *kansapa. 46Chay ñawpa kamachikuk

kan.kan ñawpa Jakobomanta mirakninkunachaypi Tata Diosta kuyanankunapa.47Chashna David ruranayaptinpishwambran Salomon Tata Diospa wasintarurarkan. 48Chashna Salomon wasitaruraptinpish sielupi kawsak Tata Dioskamana runakuna rurashkan wasipichukawsan.

49,50Suk ñawpa alli yachachikuk runakillkarkan:

“Tata Dioska riman:‘Ñukaka altu sielupi tiyarishpa

chikukninmi kani.Ñukallami tukuy allpapi tiyaktarurashkani.

Chayrayku ¿imashnatí runakunarurashkan wasipika kawsayman?

Kankuna mana atipankichichururayta samanayni wasita.

51Chashna rimashpa Estebanyachachikuyllapi katirkan:—

chu nima kasunayankichichu. Tata

kichichu. 52Chay ñawpa awiluykichika

kansapa. Chay alli yachachikuk runakunayachachikurkansapa chay alli rurak Jesusshamunanta. Chaypina Jesus shamuptin

chi. 53Kankunaka angelkunamanta TataDiospa rimananta chaskishpaykichipishmana kasunkichichu.

Chay chiknik runakuna Estebanta ruminchashpa wañuchirkansapa.

54Chashna Esteban chay kamachikukrunakunata willaptinkuna kirunkunata

sapa. 55Chashna orana Esteban sielutachapashpa Tata Diospa Espiritunyanapaptin Tata Diosta llipyakpurutakawarkan. Jesustapish kawarkan TataDiospa alli ladunpi shayariduta. 56

pina chay runakunata willarkansapa:—Mash kawaychi. Ñukaka kawaykani

sieluta kicharinakuduta. Chaypi TataDiospa wambranta Tatanpa alli ladunpikawaykani.

57Chashna Esteban willaptinkunachay runakunaka rinrinkunata

kansapa. Rabyakushpankuna Estebantaapirkansapa. 58Payta aysashpankunachay llaktamanta llukshichishpankunarumincharkansapa. Paykuna sawallachapankunata surkukushpankuna suk

kunapa. 59Chay chiknik runakunaruminchaykaptinkuna Estebankaorashpa willarkan:—A Señor Jesus,

nami. Chaskiwayna.

7

279

60

kushpa sinchita rimashpa Tata Diostawillarkan:—¡A, Tata Dios, kay wañuchiwak

runakunataka perdonaysapa!Chashna willashpa Estebanka

wañurkan.

Saulo Jesukristuta kreyik runakunata sufrichirkansapa.

8 1,2Chashna chay chiknik runakunaEstebanta wañuchiykaptinkuna

kunaka. Esteban wañuptinna*Jesukristuta kreyik runakuna sukamanwakakushpa pamparkansapa.Chay diyamanta Jerusalenpi kawsak

nata chiknishpa kallarirkansapasufrichiyta. Chayrayku paykunamanchakuywan Judea partiman*Samaria partiman nitikurkansapa.Paykuna nitikushpankunapish chay alli

kansapachu. 3Chaykamanka SaulokaJesukristuta kreyik runakunatachiknishpa sukaman sufrichirkansapa.Wasin wasinpi yaykushpa ullkukunata

napa karselpi wichkachik.

Felipi Tata Diospa rimananta yachachikurkan Samaria llaktapi.

4Chashna Jesukristuta kreyik

kuna maypicha chayashpankunayachachikuksapa Jesukristu salvakukkananta.

5Felipi nitikushpa Samaria partipiashwan atun llaktapi chayarkan. Chaypichayashpa Jesukristu yachakushkantakallarirkan yachachikuyta. 6Chayllaktapi kawsak runakuna sukamankushikushpankuna aypa *milagrukunataruraptin kawashpankuna Felipita allita

uyarirkansapa. 7Felipika aypa supayadurunakunatapish alliyachirkansapa. Chay

manta kaparikushpa llukshirkansapa.Chaymanta aypa mana kuyuy atipakaypa mana puriy atipak runakunataalliyachirkansapa. 8Chashna aypaunkudukunata sanuyachiptinkuna chay

kansapa.9Chay llaktapi kawsarkan suk runa

Simon. Ñawpa chay Simonkañakakushpa kawsak. Ñakakushpa ayparunakunata llullachishpa kreyichirkansumak yachayuk kananta. 10Tukuy chayllaktapi kawsakkuna taksha atunpaytaka sukaman allita uyarishpawillaksapa: “Tata Dios yanapaptin kayrunaka sukaman yachaysapami.”11Aypa watakunata chay Simonka

kansapa. Chayrayku willashkankunatasukaman manchashpankuna kasuksapa.

12

kan Tata Dios kamachikuk kanantaJesukristu salvakuk kananta. Chaypina

sapa.13Chay Simonpish Jesukristuta

kreyishpa bawtisakurkan. Chashnabawtisakushpa Felipiwan tantallapurirkan. Sukaman almirarkan Felipialmirana milagrukunata ruraptin.

14Chaypina Jerusalenpi chay

sapa Samariapi aypa runakuna TataDiospa rimananta kreyinankunata.Chayta yachashpankuna PedruwanJuanta kacharkansapa ashwan allitayachachikunankunapa. 15PedruwanJuanka Samariapi chayashpankuna TataDiosta roygarkansapa chay mushukkreyikukkunapish Espirituntachaskinankunapa. 16Chay runakuna

7 8

280

sapa. Tata Diospa Espiritunka manarapaykunaman shamurkanrachu.

17Chaypina Pedruwan Juan chayrunakunapa umankunapi makinkunatachuraptinkuna Tata Diospa Espirituntachaskirkansapa.

18Chayta kawashpa chay Simonka

kan. 19Willarkansapa:—Ñukatapish yachachiwaychi

atipanaynipa runakunapi makinikunatachuraptini Tata Diospa Espirituntachaskinankunapa.

20Chashna willaptinna Pedrukawillarkan:—Kanka yuyanki ñukata kullkita

kita. Chashna yuyaykuptiki Tata Diossukaman kastigashunka. 21Tata Diospañawpakninpi mana alli yuyayuk runakanki. Chashna yuyaykuptiki paykamana yanapashunkichu. 22Chay manaalli yuyanaykimanta wanashpa TataDiosta roygay perdonashunaykipa.23Ñukaka kawayki uchaykillapirakaptiki. Kunankaman ñakakushkaykitamana wanankichu.

24Chashna Pedru willaptin Simonkaaynirkan:—Kankunaka Tata Diosta roygapaychi

nanpa.25Chay llaktapi Juanwan Pedruka

kurkansapa. Chaymanta Samaria partipi

kankunata yachachikuyllapi rirkansapaJerusalenpi chayanankunakaman.

Felipi Etiopiya llaktamanta kamachikuk runata yachachirkan.

26Chaymanta Pedruwan Juankutishkankunawasha Tata Diospa*angelnin Felipita willarkan:

—Rillay Jerusalenmanta Gasa rina ñanta.Chay ñanka chunlla chakidu partita rin.

27Chashna chay angel willaptinnaFelipika rirkan. Chay ñanpi sukEtiopiyamanta runawan tinkunakurkan.

kuk warmipa kullkinta kuydak karkan.Payka Tata Diosta kuyak rishkanwasha

kan. 28Kaballu aysaptin karrunpitiyaridu riykarkan. Chashna karrunpiriykashpa ñawpa yachachikuk Isaiyaspakillkadunta leyiykarkan.

29Chaypina Tata Diospa EspiritunkaFelipitaka willarkan:—Mash chay karruta ladunchay.30Chaypina Felipi ladunchashpa

uyarirkan chay ñawpa Isaiyaspakillkadunta leyiykaptin. Chaypina chayrunataka tapurkan:—¿Ariya entiendinkichu kay killkadu

leyiykanaykita?31Chashna tapuptinna chay runaka

aynirkan:—Mana ni pi yachachiwaptinka

¿imashnatí atipasha entiendiyta?Chaypina Felipita roygarkan karrunpi

yaykushpa ladunpi tiyarinanpa. 32Chayruna Tata Diospa rimanan leyishkankakashna riman:

“Tata Diosmanta shamudu runatasuk ovejatashina pusharkansapawañuchik.

Suk oveja mana nima kaparinchumillwanta tipipuptinkuna.

Chashnashina Tata Diosmantashamudu runata sufrichiptinkunamana nima kaparirkanchu.

33

kansapa.Mana nima uchayuk kaptinpishkastigarkansapa.

Wañuchishkankunarayku paytakreyikkuna mana yupaypa layataaypayankasapa.”

8

281

34Chayta leyishkanwasha chayEtiopiyamanta runaka Felipitatapurkan:—May willaway. Chay ñawpa

yachachikuk runaka ¿kikinpachukillkarkan chikan runapachu?

35Chaypina Felipika chay runaleyishkan Isaiyaspa killkadunmantayachachirkan Jesus salvakuk kananta.36Chaypina riykashpankuna suk yakutakawashpa chay runaka Felipitawillarkan:—Mash kaway chay yakuta. ¿

man?37Chaypina Felipika aynirkan:—

kika bawtisashkayki.Chashna willaptin chay runaka

aynirkan:—Ñukaka kreyini Jesus Tata Diospa

wambran kananta.38

kan bawtisayta. Chaypina chay runakakarrunta shayachiptin ishkantinkunachay yakuman rirkansapa. ChaypiFelipika chay runata bawtisarkan.

39Chaymanta bawtisashkanwashayakumanta llukshiptinkuna Tata DiospaEspiritunka Felipitaka suk partimanpusharkan. Chay runa manana Felipitakawashpapish kushikuypuru llaktanmankutirkan.

40Tata Diospa Espiritun Asoto llaktapiFelipita churarkan. Chay Asotomanta

kushkanta rirkan yachachikuypiSesareapi chayanankaman.

Jesukristu Saulota kayarkanpayta katinanpa.

(Hch 22.6-16; 26.12-18)

9 1Chaykamanka Saulo sinchita

sapa *Jesukristuta kreyik runakunata

wañuchinankunapa. Paykunatawañuchinayashpa *saserdotekunapakamachikukninman rirkan. 2Paytamañarkan kartata kunanpa Damaskollaktaman rishpa tantanakunankunawasikunamanta Jesukristuta katikullkukunata warmikunata apinanpa.Yuyarkan Jerusalenman pushashpakarselpi wichkachinankunapa.

3Chay kamachikuk kartata kuptinnaSauloka Damaskoman riykarkan. Chayllaktapi chayanayaykaptin raslla

kan. 4Chayta kawashpa Saulokaallpakaman urmarkan. Chaypinauyarirkan willaptin:—Saulo, Saulo ¿imapatí chikniwashpa

sufrichiwaykanki?5Chashna willaptin Sauloka tapurkan:—¿Pití kanki, Señor?Chaypina chay willak runaka

aynirkan:—Ñukaka Jesusmi kani. Kanka ñukata

chikniwashpayki sufrichiwaykanki.6Atarimushpa Damaskoman rillay.Chaypi suk runa yachachishunkiimatami ruranki nishpa.

7Saulopa purikmasinkuna paywanparlaykak runata uyarishpapish mana nipita kawarkansapachu. Chayraykusukaman manchakurkansapa.

8Saulo allpamanta atarimushpamanana atiparkannachu kawakuyta.Chayrayku chay purikmasinkunakamakinmanta apishpa Damaskomanpusharkansapa. 9Chaypi chayashpaSauloka kimsa diyata karkan manakawakushpa mana nimata mikushpanimata upyashpa.

10

kan. Payka Jesukristuta kreyik runakarkan. Jesuska payta rikchadunpimuskuyninpishina rikurishpa kayarkan:—¡Ananiyas!Chashna kayaptin aynirkan:

8 9

282

—Señor ¿imatatí willawanki?11Chashna ayniptin Jesuska willarkan:—Rillay Kuska shutiyuk kallita.

Chaypi suk runa Judas kawsan. Paypawasinpi tapukuy Tarso llaktamantaSaulota. Chaypimi payka Tata Diostaoraykan. 12Muskuyninpishina kantakawashushka ladunchashpa makikita

nanpa.13Chashna Jesus willaptin Ananiyaska

willarkan:—Señor,

kasapa Jerusalenpi chay runa tukuy

nankunata. 14Kunanka kayman

kukninkunapa kartata apamushpa.

nankunapa.15Chaypina Jesuska willarkan:—Rillay tukuy willashkaynita rurak.

Ñukami chay runataka akllashkanimana *nanpa ñuka salvakuk kanaynita. Paymi

tapish judiyu runakunatapishyachachinkasapa. 16Chaymanta paytakawillasha ñukata kreyiwashpa sukamansufrinanta.

17Chashna Jesus willaptin Ananiyaskauyarishpa Saulota rirkan kawak. Chaywasipi chayashpa Saulopa umanpimakinta churashpa willarkan:—Wawkini Saulo, chay shamushkayki

washka shamunaynipa kawaknikiatipanaykipa kashkan allita kawakuyta.Tata Diospa Espiritunka kanpi yaykunkayanapashunaykipa.

18Chashna oras Saulopa ñawinmantachallwa karapan laya urmaptinkawakurkan. Chaypina atariptinAnaniyas bawtisarkan.

19Bawtisakushkanwasha mikushpanasinchiyarkan. Chaypina Jesusta kreyikrunakunawan suk diyakunataDamaskopi kiparirkan.

Damaskopi Saulo kallarirkan yachachikuyta.

20

nankuna wasikunapi Sauloka kallarirkanyachachikuyta Jesukristu Tata Diospawambran kananta. 21

kuptin tukuy runakuna sukamanalmirashpankuna willanakurkansapa:—¿Manachu kay runaka Jesusta

kreyik runakunata Jerusalenpi sukamansufrichishka? ¿pish shamushka Jesusta kreyikkunata

tekunapi chatakuk?22Chashna rimaptinkunapish Sauloka

mana manchakushpa ashwan allitayachachikurkan. Damaskopi kawsak

kansapa Jesus Tata Diosmanta shamudusalvakuk runa kananta. Chashna allitayachachikuptin paykuna sukamanturbakurkansapa.

Damaskomanta Saulo nitikurkan.23Chashna aypa diyakunata Saulo

kansapa wañuchinankunapa. 24

pina Sauloka yacharkan tukuy diyatukuy tuta chay llaktamanta pirkapa

kunata wañuchinankunapa. 25

rayku suk tuta Jesusta kreyikmasinkunasuk atun sestupi churashpa chayllaktapa pirkanmanta urayachirkansapa.Chashnamanta Sauloka chay chiknikrunakunamanta kishpirkan.

Jerusalenpi Saulo yachachikurkan.26Chaymanta Sauloka Damaskomanta

9

283

kuk.nawan tantanakunayarkan. Paykuna

pankuna Jesusta kreyik kananta.27Chashna manchaptinkuna Bernabe

kuk runakunapi riksichik.sapa:—Kay runapish Jesukristuta

kreyikmasinchikunami. SeñorninchiJesukristumi ñanpi paypi rikurishpaparlachirkan. Chaypina Damaskopi

kushka Jesus salvakuk kananta.28Chashna Bernabe willaptinkuna

almitirkansapa paykunawan tantallayachachikuypi purinankunapa.Chaypina Sauloka Jerusalenpi sukaman

kan Jesus salvakuk kananta. 29Chashnayachachikuypi purishpa *

kuypi yachachiksapa. Paykunaka manakreyishpankuna wañuchinayarkansapa.30

sinkuna Sesareaman pusharkansapa.

man kacharkansapa.31Chay tiempu Judea partipi, Galilea

partipi, *Samaria partipi manana ni pi

sapanachu. Chayrayku sukaman

kansapa.kansapa. Chaymanta Tata DiospaEspiritun yanapaptinkuna ashwan ayparunakuna Jesukristuta kreyirkansapa.

Pedru Eneasta sanuyachirkan.32Chaymanta Pedruka llaktan llaktan

rirkan Jesukristuta kreyikmasinkunatakawak. Chashna rishpa Lida llaktapichayarkan. 33Chaypi tarirkan suk runaEneasta. Payka pusak watatana mana

kuyuyta atipashpa kamanpi siridukawsarkan. 34Pedruka payta willarkan:—Eneas, Jesukristumi alliyachishunki.

Atarimushpa kamaykita allichay.Chashna Pedru willashkan oralla

Eneaska atarimurkan. 35Tukuy Lidallaktapi Saron llaktapi kawsak runakunakawarkansapa Eneas atarimushkanta.Chayrayku Jesukristuta kreyirkansapa.

Pedru Dorkasta kawsachimurkan.36Chay tiempu Jope llaktapi suk

warmi Tabita kawsarkan. ChayTabitapa shutin griego rimaypi Dorkas.Paypish Jesukristuta kreyik karkan.Chay warmika allita rurashpa mananimayuk runakunata yanapashpakawsak. 37Chay warmika unkushpawañurkan. Chaypina kuerpuntaarmachishpankuna wasi altuyninkuartupi churarkansapa. 38Chay Jopellaktaka Lida llaktamanta manakarupichu karkan. Pedru chay Lidallaktapi kawsaykarkan. Chaypina

pankuna Pedru chaypi kananta ishkayrunakunata kacharkansapa willak:—Utkashi Jope llaktaman rinki.39Chashna willaptinkuna Pedruka

paykunawan rirkan. Chaymanta Jopepichayashpankuna maypicha Dorkaspa

sapa. Chaypina aypa viyudakunawakashpankuna Pedruta ladunchashpaDorkas sirashkan llachapakunatakamisakunata kawachirkansapa.

40Chaypina Pedruka tukuy chaywakakuykakkunata llukshichishpakunkurikurkan Tata Diosta mañananpa.Chaymanta wañuduta chapashpawillarkan:—¡Tabita, atarimuy!

nata kicharishpa Pedrutaka kawarkan.Payta kawashpa tiyarirkan. 41Chashna

9

284

tiyariptin Pedruka makinmanta apishpaatarichirkan. Chaymanta Jesukristutakreyikkunata tukuy viyudakunatakayashpankuna Dorkasta kawsadutanakawachirkansapa.

42

kuna yacharkansapa Dorkaskawsamushkanta. Chayrayku ayparunakuna Jesukristuta kreyirkansapa.

43Chaymanta aypa diyakunata chayllaktapi karapakunata allichak runaSimonpa wasinpi Pedruka kiparirkan.

Pedru rirkan Korneliota yachachik.

10 1Sesarea llaktapi kawsarkan sukruna Kornelio. Payka Italia

llaktamanta aypa soldadukunapakapitannin karkan. 2Chay Korneliokatukuy familyanwan Tata Diosta allitakuyashpa kawsaksapa. Payka tukuydiya Tata Diosta kuyashpa orarkan.Aypa kullkiwan *judiyu runakunatayanapaksapa.

3Suk diya chawpi diya washanmuskuyninpishina Tata Diospa*tin. Chay angelka willarkan:—¡Kornelio!4Chashna willaptin Kornelio angelta

chapashpa sukaman manchakushpatapurkan:—Señor ¿imatatí willawanayanki?Chashna tapuptin angelka aynirkan:—Tata Diosmi orashkaykikunata

uyarishka.kunata yanapaptiki sukaman kushikun.5Chayrayku willashunki Jope llaktamansuk runata kachay suk runa Simontapushamunanpa. Paypa suk shutinkaPedru. 6Payka tokayun Simonpawasinpimi. Chay tokayunka trabajankarapakunata allichashpa. Wasinkamanllayba kochapa mañanpimi. Pedrushamushpana willashunki imatamiruranki nishpa.

7Chay angel rishkanwasha Korneliokasuk sirviknin soldaduta ishkaywiwachunkunata kayarkansapa. Chaysoldaduka Tata Diosta kasushpa kawsak.8Paykunata chay kawashkantaparlachishpa Jopeman kacharkan.

9Kayantin Jope llaktaman chayrunakunaka rirkansapa.kaptinkuna chawpi diyata wasisawanman Tata Dioswan parlakPedruka rirkan. 10Chawpi diyana kaptinsukaman yarkashpa mikunayarkan.

man muskuyninpishina kawarkansieluta kicharikuptin. 11Kawarkan

shina chuskuntin puntankunamantawatadu urayamuptin. 12Chay katanaukunpi rikchak laya animalkunatiyarkan. Sukkuna chusku chakiyukkunakarkansapa. Sukkuna aysanakushpapurikkuna karkansapa. Sukkuna pawakanimalkuna karkansapa. 13Pedruchaykunata kawaykashpa suk vostauyarirkan willaptin:—¡Pedru, atarimuy!

nata wañuchishpa mikuy.14Chaypina Pedruka willarkan:—A, Señor, manami chaykunataka

mikushachu. Manami niman suk kutichay laya millaypa animalkunatamikushkanichu.

15Chashna Pedru willaptin kashkansielumanta willamurkan:—

kuna allimi mikunaykipa ama rimaychumana alli mikuna kananta.

16Kimsa kuti Pedruka chaytakawarkan uyarirkan. Chaymanta chaykawashkan katanaka kashkan sielumankutirkan. 17Chaymanta Pedrukasukaman yuyaykushpa yachanayarkanimatami Tata Dios entiendichinayannishpa. Chashna yuyaykuykaptinllaraKornelio kachashkan runakunaka chay

9 10

285

sapa. Paykunaka tapukuykarkansapamaypimi Simonpa wasinka nishpa.18Chay wasi punkunpi sinchitarimakushpa tapukurkansapa:—¿Kay wasipichu Simon Pedruka?19Chaypina Pedru chay kawashkanta

yuyaykuykaptinllara Tata DiospaEspiritunka willarkan:—Mash uyariway. Kimsa runakunami

sukaman maskashuykansapa.20Atarishpa urayay.

man rillay. Ñukami paykunataka

napa.21Chayta uyarishpa Pedruka wasi

sawanmanta urayashpa Kornelio

sapa:—Ñukami kani maskaykanaykichi

runaka. ¿Imapatí munawankichi?22Chaypina paykunaka willarkansapa:—Shamushkanisapa kapitan Kornelio

kachamuwaptinkuna. Payka Tata Diostaallita kuyashpa allita rurashpa kawsan.Chayrayku tukuy judiyukuna paytakamunansapa. Tata Diospa angelninpaytaka willashka kayachishunanpawasinman rishpa yachachikunaykipa.

23Chashna willaptinkuna Pedrukachay wasipi yaykuchirkansapa. Chaytuta paywan kiparirkansapa. Chaymantakayantin Pedru Jopepi kawsak*Jesukristuta kreyikmasinkunawan chayrunakunawan rirkansapa. 24Jopemantallukshishpankuna kayantinra Sesareallaktapi chayarkansapa. ChaypiKornelioka ayllunkunata amigunkunatatantanachishpa Pedruta shuyaykarkan.

25

tinna Kornelioka llukshirkan chaskik.Paypa ñawpakninpi kunkurikurkankuyananpa. 26Chaypina Pedrukawillarkan:

—¡Shayariy! ¡chu! Ñukapish kanshina runallami kani.

27Chaypina Pedruka paywan parlaypiwasinpi yaykushpa aypa tantanakudurunakunata tarirkan. 28Paykunatakawillarkansapa:—Kankunaka yachankichi ñukaykuna

judiyu runakuna kankuna mana judiyurunakunawan tantanakushpaynikunauchallikunaynikunata. Chashnakaptinpish Tata Diosmi yachachiwashka

chashpa rimanaynipa mana allikanankunata. 29

tikichi utkakushpa shamushkani.

washkankichi nishpa.30Chashna tapuptin Kornelioka aynirkan:—Ñami chusku diyana kashna ora

ñukaka kay wasinipi mana nimatamikushpayni Tata Diosta oraykarkani.Chashna oraykashpayni chawpi diyawashan suk llipyak llachapayuk angeltakawashkani. 31Payka willawashka:“Kornelio,tami uyarishka. Chaymanta chay mananimayukkunata yanapaptiki kawashushka.32Chayrayku Jope llaktaman suk runatakachay Simonta pushamunanpa. Paypa sukshutinka Pedrumi. Chay manllayba kochamañanpi tokayun Simonpa wasinpikawsan. Chay tokayunka trabajankarapakunata allichashpa.”

33Chay angel chayta willawaptinnautkakushpa runakunata kacharkanimaskashunankunapa. Allita rurashkankishamushpayki. Kunanka tantanakudukanisapa Tata Diospa ñawpakninpi.Tukuy Tata Dios willashushkantamunanisapa uyariyta.

Pedru chay tantanakudu runakunata yachachirkansapa.

34Chashna willaptin Pedrukapaykunataka willarkansapa:

10

286

—Kunanka sukaman allitana yachaniTata Dios deverasta mana ñukaykunajudiyukunallatachu kuyawanankunata.

chisapa. 35Judiyukunata manajudiyukunatapish chaskiwanchisapapayta kuyaptinchikuna allita rurashpakawsaptinchikuna.

36

nata willawarkansapa Jesukristutakreyik runakunata perdonanankunata

kunapa. Jesukristuka tukuy runakunapakamachikukninmi. 37Kankunakayachankichi Juan aypa runakunatayachachishkanta bawtisashkankunata.Chaymanta Jesus Galilea partimantatukuy judiyukunapa llaktankunapiyachachikurkan. 38

chi Tata Dios Espiritunta NasaretmantaJesusta kushkanta. Chashna Espirituntakuptin Jesuska tukuy laya yachak tukuylaya atipak karkan. Tata Dios paywankaptin rikchak laya allikunata rurashpapurirkan.natapish alliyachirkansapa.

39Kankunata willaykaykichiJerusalenpi Judea partipi Jesusrurashkanta kawashkaynikunata. Chayalli ruranakunata ruraptinpish paytachiknik runakuna suk kruspichakatashpa wañuchirkansapa.40Chashna wañuchiptinkunapish Tata

kan. Chaymanta ñukaykunapi paytarikurichirkan kawanaynikunapa.41Manami tukuy runakunachu paytakakawarkansapa. Kawsamushkanwasha

nisapa upyarkanisapa. Tata Dioskañawpamantapacha akllawarkansapa

naynikunapa.42Chashna Jesus kawsamushkanta

washkasapa tukuy runakunatayachachinaynikunapa: “Tata DioskaJesusta churashka tukuy wañudurunakunapa tukuy kawsak runakunapajuesninkuna kananpa.” 43Tukuy ñawpa

kansapa Jesus shamunanta.

kuna Tata Dios uchankunamantaperdonanankunata.

Tata Dios Espiritunta mana judiyu runakunata kurkansapa.

44Chashna Pedru yachachikuykaptinratukuy chay uyarik runakunaman TataDiospa Espiritunka shamurkan.45,46Chaypina chay runakunaka manayachashkankuna laya rimanakunata

sapa. Chayta uyarishpankuna Pedruwanshamuk judiyu runakuna sukamanalmirarkansapa Tata Dios mana

rayku.47

kunata willarkansapa:—Ñukanchikuna kay runakunata

mana atipanchisapachu michaytabawtisakunankunapa. Paykunapishñukanchikunashina Tata DiospaEspiritunta chaskishkasapa.

48Chaypina willarkansapa

napa. Bawtisakushkankunawasha

sapa suk diyakunata paykunawankiparinanpa.

Jerusalenpi Pedru Jesukristuta kreyik runakunata parlachirkansapa.

11 1Chaymanta Judeapi Pedrupayachachikukmasinkuna tukuy

sapa mana *judiyukunapish Tata Diospa

10 11

287

rimananta kreyishkankunata.2Chayrayku Jerusalenman Pedrukutiptin judiyumasinkunaka paytapiñayarkansapa. 3

sapa:—¿Imapatí rishkanki chay mana

judiyu runakunapa wasinpi yaykuk?¿Imapatí paykunawan mikushkanki?

4Chashna tapuptinkuna Pedrukakallarinanmantapacha tukuyrurashkanta willarkansapa:

5—Ñukaka Jope llaktapi kashkani.Chaypina suk diya Tata Dioswanparlaykaptini muskuyninipishina sukatun katanatashina kawashkani.Chuskuntin puntankunamanta watadukarkan. Sielumanta ñukakamanurayamurkan. 6

payni chusku chakiyuk animalkunata,puma laya animalkunata, aysanakushpapurik animalkunata,nata kawashkani. 7

kani suk runatashina willawaptin:“Pedru, ¡atariy! ¡Kay animalkunatawañuchishpa mikuy!”

8Chaypina aynirkani: “Manamimikushachu, Señor. Ñukaka niman sukkuti kay millanapa laya animalkunatamikushkanichu.”

9Chaypina sielumanta kashkanwillawarkan: “Tata Dios rimaptin tukuyanimalkuna alli mikunaykipa amarimaychu millanapa laya kananta.”

10

kani. Chaypina chay katanaka tukuyanimalnintin sieluman alsanakurkan.11Chay oralla kimsa runakunachayarkansapa chay kawsashkayniwasipi. Paykunaka Sesarea llaktamantashamushkasapa maskawak.

12Chaypina Tata Diospa Espiritunwillawashka paykunawan rinaynipaama nimata manchashpa. Kay sokta

sapa. Tukuy tantalla suk runapa wasinpi

yaykurkanisapa. 13Chay runakaparlachiwashkasapa imashnami wasinpiTata Diospa *angelninta kawashkanishpa. Chay angelshi ñawpakninpishayarishpa willarkan: “Suk runatakachay chay Jope llaktaman rinanpaSimonta pushamuk. Chay Simonpa sukshutinka Pedru. 14Paymi willashunkaimashnami *Jesukristu kanta tukuyaylluykiwan tantallata salvashunkichinishpa.”

15Chashna Kornelio willawaptinkallarirkani paykunata yachachiyta.Chashna oras Tata Diospa Espiritunkapaykunamanpish shamurkan iden

shina. 16

kani Señorninchi Jesus rimashkanta:“Allita willaykichi chay Juanka aypa

sapa.wan bawtisashunkichi.”

17Ñukanchikuna SeñorninchiJesukristuta kreyiptinchikuna TataDioska Espirituntaka kuwashkanchisapa.

taka kushkasapa. Chashna Tata DiosEspiritunta paykunatapish kuptin

nipa.18Chashna Pedru willaptin chay

Jerusalenpi kawsak wawkinkunaupallayarkansapa. Chaypina Tata Diostaalabashpankuna willarkansapa:—Tata Dios mana judiyukunatapish

yanapashkasapa uchankunamantawanashpa payta kreyinankunapa manatukuyniyukta kawsanankunapa.

Antiokiya llaktapi aypa runakuna Jesukristuta kreyirkansapa.

19

kankunawasha judiyu runakunaJesukristuta kreyikkunata sukamansufrichirkansapa. Chayrayku

11

288

Jesukristuta kreyik runakunakanitikushpankuna Fenisia llaktamanChipre ishlaman Antiokiya llaktamanrirkansapa kawsak. Chay llaktakunapikawsashpankuna judiyumasinkunallatayachachirkansapa Jesukristu salvakukkananta.kansapachu. 20

nallata yachachikuptinkuna sukkunaChipre llaktamanta Sirene llaktamantaAntiokiyaman rirkansapa. Chaypi mana

sapa Señor Jesukristuta kreyiptinkunaTata Dios perdonanankunata. 21

ninchi Jesukristu yachachikuytayanapaptin aypa runakuna mana allirurashkankunata sakishpa paytakreyirkansapa.

22Chaypina Jerusalenpi Jesukristutakreyikkuna chayta yachashpankunaBernabeta Antiokiyaman kacharkansapa.23Bernabeka chaypi chayashpa kawarkan

kanankunata. Chayta kawashpa sukamankushikurkan. Chaypina willarkansapatukuy shunku mana shaykushpaSeñorninchita katinankunapa.

24Bernabeka sukaman alli rurak runakarkan.tin Jesukristuta sukaman allitakreyishpa kawsarkan. Sukaman allitayachachikuptin ashwan aypa runakunaJesukristuta kreyirkansapa.

25Chaymanta Tarso llaktamanBernabeka rirkan Saulota maskak.26Payta tarishpa Antiokiyamanpusharkan. Ishkantinkuna suk watatachaypi Jesukristuta kreyik runakunawankawsarkansapa. Aypa runakunata allitayachachirkansapa. Chay Antiokiyallaktapi kawsakkuna Jesukristuta

chiyta Jesukristuta Katikkuna.27Chay tiempu Jerusalenmanta

Antiokiyaman Tata Diospa rimananta

yachachikuk runakuna rirkansapa.28Suk yachachikuk karkan Agabo. TataDiospa Espiritun yachachiptin payka

napi sinchi yarkay tiyananta.Chaymanta rimashkanshina chayashwan sinchi kamachikuk Klaudiopatiempunpi sinchi yarkay tiyarkan.29

kuna Antiokiyapi Jesukristutakreyikkuna yuyarkansapa Judeapikawsak kreyikukmasinkunata kullkitakachanankunapa. Atipashkankunawanyanaparkansapa. 30

kuna kullkita Bernabewan Saulotakurkansapa Judea partipi *man apanankunapa.

Chiknik runakuna Santiagota wañuchishpankuna Pedruta

karselpi churarkansapa.

12 1Chay tiempu chay kamachikuk*Herodes *

kunata kallarirkan sufrichiysapata.2Chay Herodeska Juanpa wawkinSantiagota ishkay luyuk machetiwanwañuchichirkan. 3

kanta yachashpankuna *judiyurunakuna sukaman kushikurkansapa.

kunapa. *Paskua esta ukun Pedrutakaapichichirkan. Chay estapi judiyurunakuna mana *levadurayuk pantamikuksapa. 4Chaypina karselpiHerodeska wichkachichishpa chunkasokta soldadukunata willarkansapachuskumanta chuskumanta diyapitutapi kuydanankunapa. Herodeskayuyarkan chay esta washan tukuyrunakunapa ñawpakninkunapi Pedrutawañuchichiyta. 5

duta kuydaykaptinkuna Jesukristutakreyikkunaka Tata Diosta sukamanroygarkansapa ama wañuchinankunapa.

11 12

289

Karselmanta Tata Dios Pedruta llukshichirkan.

6Suk tutallana illarkan Herodes

kunapi wañuchik pushananpa. Chaytuta Pedruka karselpi puñuykarkanishkay soldadukunapa chawpinpi. Chaysoldadukunapi ishkay kadenawanmakinmanta watadu karkan.Chaymanta ishkay soldadukunakakarselpa punkunta kuydaykarkansapa.

7Chashna Pedru puñuykaptin TataDiospa *angelnin chay karsel ukupirikurirkan. Chaypina diyashinatukurkan. Chay angelka Pedrutakakostillanpi takashpa rikchachishpawillarkan:—¡Utkana atarimuy!Chashna orana kadenakuna Pedrupa

makinkunamanta paskakurkan.8Chaypina angelka willarkan:—Llachapakuyna. Ushutaykitapish

churakuy.Pedru llachapakuptinna angelka

willarkan:—Kapaykita churakushpa katiway.9Chaypina Pedruka angelpa washanta

chu manachu chay karselmantallukshiykan nishpa.ninpishina kawakuykananta. 10

pina Pedruka chay angelta katishpasoldadukunapa chawpinta pasarkan.Chaymanta ishkaynin punkuta kuydaksoldadukunatapish pasarkansapa.Chaymanta chay karselpa errumantaruradu punkunpi chayarkansapa. Chay

kan.kansapa. Chaypina suk kallitapurishkankunawasha angelka Pedrutakasapallanta sakirkan. 11Chaypira Pedrukaallita entiendishpa mana puñushpamuskukuykananta rimarkan:

—Kunanka allita yachani Tata Dios

wananpa.manta tukuy chay chikniwak judiyurunakunamanta kishpichichiwak.

12Chayta entiendishpa Juan Markospamaman Mariyapa wasinman rirkan.

kushkasapa Tata Diosta sukaman

nankunapa. 13Pedru chay wasipichayashpa punkumanta kayakurkan.Suk shipash Roda rirkan kawak pimipunkumanta kayakuykan nishpa.14Chaypina rimananllamanta Pedrutariksishpa sukaman kushikuyninwanmana nima punkuta kicharishpaukuman kallparkan. Rirkan avisakukPedru punkupi kananta. 15Chay wasi

kuna willarkansapa:—¡Dementami kanki!Chaypina payka willarkansapa deveras

chaypi Pedru kananta. Chay runakunakamana nima kreyishpa willarkansapa:—Manami paychu. Paypa almanmi.16Chaykamanka Pedruka punkumanta

sukaman kayakuykarkan. Sukamankayakuptin paykunaka punkutakicharishpa Pedruta kawashpa sukamanalmirarkansapa. 17Pedru makinwanseñasta rurashpa upallayachirkansapa.Chaypina parlachirkansapa imashnamiTata Dios karselmanta surkushkanishpa. Chaymanta willarkansapa:—Tukuy willashkaynita Santiagota

Jesukristuta kreyikmasinchikunatapishparlachiychi.Chashna willashpankuna chikan

wasiman rirkan.18Chaymanta pakariptin chay Pedruta

kuydak soldadukuna manchakuywanturbachinakurkansapa. Manayacharkansapachu imashnami Pedrullukshishka nishpa.

12

290

19Chaypina Herodeska willarkansapamaskanankunapa. Manana tariyta

kansapa chay kuydakuk soldadukunata

rayku. Chayta rurashkanwasha Judeapartimanta llukshishpa rirkan Sesareallaktapi kawsak.

Herodes wañurkan.20Chay tiempu chay kamachikuk

Herodes Tiro llaktapi Sidon llaktapikawsak runakunawan piñakurkan. Chayishkay llaktakunapi kawsak runakunaHerodespa llaktanpi mikunankunatarantiksapa. Paykunawan piñakushpaHerodeska manana munarkannachu ni

nankunapa. Chayrayku paykunakamunarkansapa Herodesta perdontamañayta. Chay ishkay llaktakunapikawsakkuna Herodespa yanapakninBlastota roygarkansapa Herodeswanperdonachinankunapa.tinkuna Blastoka almitirkansapaHerodeswan perdonachiysapata.21Chaypina Herodeska almitirkanchurashkan diyapi chay runakunarinankunapa paywan parlak. Chaychurashkan diyaka Herodeska sukamanallimata mudakushpa chay allimatiyarinanpi tiyarirkan. Chaypina chayrunakunata sukaman allimatarimakushpa uyarichirkansapa. 22Chay

pankuna sukaman sinchita rimashpawillarkansapa:—Kay parlachiwakninchikuna runaka

manami runamasinchikunachu. Paykasuk diosmi.

23

kuna Herodeska sukaman kushikurkan.Mana nima Tata Diosta yuyashpamunarkan chay runakuna idendiostashina payta kuyanankunapa.

Chayrayku chay oraslla Tata Diospaangelnin Herodestaka unkuchirkan.Kurukuna mikuptin payka wañurkan.

24Chay tiempu Jesukristuta kreyikrunakuna Tata Diospa rimananta tukuymaypi yachachikurkansapa. Chayraykuashwan aypa runakuna Jesustakreyirkansapa.

25Chaymanta Bernabeka SaulowanJerusalenpi *ansianukunata chay

yaman kutirkansapa.

Bernabe Pabluwan llaktan llaktan yachachikuypi purirkansapa.

13 1Antiokiyapi *Jesukristutakreyikkunapi tiyarkan Tata

Diospa rimananta yachachikukkuna.Paykunaka karkansapa BernabewanSimon. Chay Simonpa suk shutin karkanYana. Chaymanta suk yachachikukkarkan Sirene llaktamanta Lusio. Sukkarkan Manaen. Payka Galileapakamachikuknin *Herodeswan tantallawiwadu karkan. Chaymanta sukyachachikukka karkan Saulo.

2Suk diyana paykunaka mana nimatamikushpa Señorninchi Jesukristutakuyaykarkansapa. Chaypina TataDiospa Espiritun willarkansapa:—

kani chikan llaktakunaman rinankunapayachachikuk. Chayrayku paykunatakachaychi munanaynita ruranankunapa.

3Chaypina paykunaka mana mikushpasukaman orashpankuna SaulopaBernabepa umankunapi makinkunata

napa. Chaymanta kacharkansapa.

Bernabewan Saulo Chipre ishlapi yachachikurkansapa.

4Chaymanta Tata Diospa Espiritunkachaptin Bernabewan Sauloka

12 13

291

rirkansapa Seleusia llaktaman. Chayllaktamanta suk barkupi urayarkansapaChipre ishlaman. 5Juan Markosta

nankunapa. Chaymanta Chiprepichayashpankuna chay kocha mañanpiSalamina llaktapi yaykurkansapa.Chaypina *kuna wasipi kallarirkansapa TataDiospa rimananta yachachikuyta.

6

kuypi tukuy chay ishlata purishpankunachayarkansapa Pafos llaktapi. Chaypisuk judiyu ñakakuk runa Bar Jesustatarirkansapa. *Griego rimaypi chayshutika Elimas. Payka sukaman

kanta yachachikuykananta. 7Chay llullalikidu runaka chay ishlapi kamachikukruna Sergio Paulopa yanapaknin karkan.Sergio Pauloka sukaman yachaysaparuna karkan. Chayrayku Tata Diosparimananta uyarinayashpa BernabetaSaulota kayachirkansapa. Saulopachikan shutin Pablu karkan.

8Chashna chay kamachikuk runaBernabeta Saulota kayachiptinkunachay ñakakuk Elimaska micharkansapaama yachachikunankunapa. Payka

kuk runaka Jesukristuta kreyinanpa.9Chaypina Tata Diospa Espiritun

yanapaptin Pabluka chay ñakakukrunataka allita chapashpa willarkan:

10—Sukaman llulla likidu uchallikukrunami kanki. Supaypa munananllatarurashpa kawsanki. Mana munankichu nipi allita rurashpa kawsananta. ¿ImapatíTata Diosta katikkunata pantachichinki?11Kunanka Tata Dios kastigashunki.Kunanmantapacha suk tiempukamanmana kawakuy atipak kiparinki. Nimaintita atipankichu kawayta.Chashna Pablu willaptin chay ratu

Elimaska mana kawakuy atipak

kiparirkan. Chaypina maskarkan suk

nanpa.12Chay kamachikuk runaka chayta

kawashpa Jesukristuta kreyirkan.Sukaman almirarkan Pablu Jesukristuyachachikushkanta yachachikuptin.

Bernabewan PabluPisidia partiman rirkansapa.

13Chaymanta Pafos llaktamanta

nawan barkupi rirkansapa Pergellaktaman. Chay Perge Pan lia partipikarkan. Chaypina Juan Markoska manapaykunawan rinayashpa Jerusalenmankutirkan.

14Bernabewan Pabluka Pergemantallukshishpa Pisidia partipi tiyakAntiokiya llaktaman rirkansapa.Chaypina *samana diya judiyukunapatantanakunankuna wasipi yaykushpatiyarirkansapa.

15Chay wasipi kamachikuk runakuna

kukkunapa killkadunta leyirkansapa.

wan Pabluta willarkansapa:—Wawkinikuna, kay runakunata

yachachinayashpaykichika imatapishkaptin willaychi.

16Chashna willaptinkuna Pablukaatarishpa makinwan señata rurashpaupallayanankunapa willarkansapa:—Judiyumasinikuna, chaymanta

tukuy mana judiyu Tata Diostakuyakkuna, allita uyariwaychiyachachiptinikuna. 17Tata Diosninchikañawpa awilunchikunata akllarkansapa.Egipto llaktapi mana llaktayukshinakawsaykaptinkunallara Tata Diosyanaparkansapa aypata miranankunapa.Chaymanta Tata Dios sukaman sinchitayanaparkansapa Egiptomantallukshinankunapa.

13

292

18Egiptomanta llukshishpankunachusku chunka watata chunlla chakidupampapi purishpa kawsarkansapa.

pish Tata Dioska kuydarkansapalla.19Chaymanta Kanaanpi chayaptinkunaTata Dioska yanaparkansapa kanchisllaktakunata kulluchinankunapa.Chaymanta chay terrenunkunata chayñawpa awilunchikunata kurkansapa.20Chaymanta chusku pachak pichka

kaman Tata Diospa churashkanjueskunapa mandunpi kawsarkansapa.

21Chaymanta ñawpa awilunchikunaTata Diosta roygarkansapa suk runatachurananpa sinchi kamachikukninkunakananpa. Tata Dioska almitishpa Saultachurarkan chusku chunka watata sinchikamachikukninkuna kananpa. Saulpatatan karkan Sis Benjaminpaayllunmanta.

22Chaymanta Tata Dioska Saultawishchurkan amana kamachikukkananpa. Davidtana churarkankamachikuk kananpa. Tata DioskaDavidpa rimarkan: “Isayipa wambranDavid kuyanakukmasini. Paymi tukuymunanaynita ruranka.”

23Chaymanta Jesuska chay kikinDavidpa mirakninmanta karkan. Unaytiempumantapacha Tata Dioska

nanta. Pay rimashkanshina Jesustakachamurkan judiyu runakunatasalvawananchikunapa.

24Manarapish Jesus yachachikuytakallariptin Juan judiyumasinkunatayachachirkansapa uchankunamantawanashpa bawtisakunankunapa.25Wañunan diyakaman Juanka tukuyrunakunata willarkansapa: “Ñukakamanami chay shuyanaykichi runachukani. Payka ñukamanta washatamishamunka. Ñukamanta ashwan tukuy

laya yachak kaptin ñukaka manamianimukunichu ushutan waskantapaskayta.”

26Pablu yachachikuyllapi katirkan:—Wawkinikuna, Abrahammanta

mirakmasinikuna, chikan llaktamantaTata Diosta kuyak runakuna, allitauyariwaychi. Tukuy kankunatayachachiykichi Tata Diospa wambranJesukristu salvakuk kananta. 27

lenpi kawsak runakunawan tukuypaykunapa kamachikukninkuna Jesusta

pachu pimi nishpa. Tukuy samanadiyakuna tantanakunankuna wasikunapi

kansapachu. Chayrayku chaykillkadunpi rimananshina Jesustawañuchichirkansapa. 28Jesuspa mananima uchanta tarishpapish Pilatotawillarkansapa wañuchichinanpa.

29Chaymanta Tata Diospa killkadunpirimashkantashina rurashkankunawashasuk runakuna Jesuspa kuerpunta

sapa. 30Chaymanta Tata Dios Jesustakakawsachimurkan. 31Chaypina aypadiyakunata Jesuska purikmasinkunapirikurirkan. Jesus manara wañuptinpaykunaka Galileamanta Jerusalenmankatirkansapa. Kunanka paykunami Jesus

kuykansapa.32Ñukaykunapish kay allima rimanata

willaykaykisapa. Tata Dios ñawpaawilunchikunata willashkankunatañami rurashkana. 33Tata Dios Jesustakawsachimushpa chay awilunchikunatawillashkanta ñami rurashkana. Kunanka

napa mirakninkuna kashpanchikuna

kanchisapana. Chay ishkaynin salmopiTata Dios Jesusta willarkan: “Kanka

13

293

wambraynimi kanki.kayki kamachikuk kanaykipa.”

34Ñawpa tiempu Tata Dioskarimarkan Jesusta kawsachimunantaama kuerpun usunanpa. Killkadunpirimarkan: “Ñuka mana llullachishpaDavidta alli willashkaynita rurasha.”

35Chaymanta chikan salmopipishDavidka killkarkan: “A, Tata Dios, manamunankichu akllashkayki sirvishukpakuerpun usunanpa.”

36Wawkinikuna, yachankichi Davidkamana kikinpachu chayta rimarkan. TataDios willaptin Davidka tukuy chay

kansapa. Chaymanta wañuptinmaypicha tatanta awilunkunatapampashkankunapi pamparkansapa.Chashna pampaptinkuna paypakuerpunka usurkan. 37Chaymanta TataDios Jesusta kawsachimuptin kuerpunmana usushkachu.

38Wawkinikuna, kunan yachanaykichitiyan Jesus wañushkanmanta

chimanta perdonashunkichi.tami ñukaykunaka yachachiykaykichi.39Moisespa kamachikushkankunata

chu uchaykichimanta salvanakuyta.Jesusllata kreyiptikichi Tata Dioskaperdonashunkichi.

40Chayrayku yachachishkaynikunata

shunaykichipa chay ñawpa yachachikukkillkadunpi rimashkankunashina.Kashna Tata Dios rimashkantakillkarkansapa:

41 “Allita uyariwaychi, kankuna manamunawashpa asichiwakrunakuna.

Manchakushpa nitikuychi.Kawsaykanaykichi tiempu sukaman

chi.

Suk runa chay kastiganaynitawillashuptikichipish manakreyinkichichu.”

42

wan llukshirkansapa.tinkuna chay mana judiyu runakunakaroygarkansapa suk semanakaman

nankunapa. 43Chay roygak manajudiyukuna *kunata kasushpa iden judiyushinakawsaksapa.nankuna wasimanta llukshishpankunapaykunaka aypa judiyukunawanPabluta Bernabeta katirkansapa.

taka yachachirkansapa Tata Diosta

napa.44Suk semana washan samana diya

yaka tukuy chay llaktapi kawsakkunatantanakurkansapa Tata Diosparimananta uyarinankunapa. 45Chay

kuptinkuna chay judiyukunakasukaman piñakurkansapa. Pabluta

kunan mana alli kananta. 46ChaypinaPabluka Bernabewan mana nimamanchakushpankuna aynirkansapa:—Tata Dios kachamuwashkasapa

paynikunara judiyu runakunallatapaypa rimananta yachachinaynipasapa.

nata mana munashpaykichi kikikichillamana munankichichu Tata Dioswanmana tukuyniyukta kawsayta.Chayrayku kunanka rinisapa manajudiyu runakunata yachachik. 47TataDioska chaytapish willawashkasapa:“Ñukaka kanta lustashina churashkayki

13

294

kipa. Chashna yachachikuptiki tukuykay allpapi kawsakkuna yachankasapañuka salvakuk kanaynita.”

48Chayta uyarishpankuna chay mana

pankuna rimarkansapa:—

nanchikunaka sukaman allimami.Chaypina Jesukristuta chaskinayak

runakuna payta kreyirkansapa manatukuyniyukta paywan kawsanankunapa.

49Chashna modomanta tukuy chay

kurkansapa Jesukristu salvakukkananta. 50Chayrayku suk judiyukunapaykunata sukaman piñayarkansapa.Tata Diosta kuyak warmikunata chayllaktapa kamachikukninkunatawillarkansapa Pabluta Bernabetasufrichishpa chay llaktamantakarkunankunapa. 51

kuna paykunaka chakinkunamantasusyakunata urmachishpankuna chayllaktamanta llukshirkansapa. Chayta

karkansapa uchasapakuna kanankunata.Chay llaktamanta llukshishpankunarirkansapa Ikonio llaktaman.

52Chaykamanka chay kreyikukrunakunaka kushikuypuru karkansapaTata Diospa Espiritun yanapaptinkuna.

Pabluwan Bernabe Ikonio llaktapi unayta kiparirkansapa.

14 1Chaymanta PabluwanBernabeka Ikonio llaktapi

chayashpankuna *judiyukunapa

sapa. Chaypi Tata Diospa rimanantaallimata yachachikuptinkuna aypajudiyukuna aypa mana judiyukunapishkreyikurkansapa. 2Chaymanta sukjudiyukuna mana kreyikushpankunachay mana judiyukunata llullachishpawillarkansapa Pabluwan Bernabe mana

allita yachachikunankunata.3Chayrayku Bernabewan Pabluka unaytiemputa chay llaktapi kiparirkansapaama ashwanta llullachinankunapa.*Jesukristupi sinchikushpankuna

kunata. Chashna mana manchakushpayachachikuptinkuna Tata Dioskayanaparkansapa almirana *nata ruranankunapa.

4Ikoniopi kawsak runakunamantasukkuna rimarkansapa BernabewanPablupa yachachikunan alli kananta.

sapa. 5Chaypina chay mana kreyikuk

wan awtoridarkunaman rirkansapapaktanakunankunapa. RimarkansapaBernabewan Pabluta makashparuminchanankunapa. 6Chayta

kansapa Likonia partipi Listra llaktamanDerbe llaktaman. 7

napi allita yachachikurkansapaJesukristu salvakuk kananta.

Listra llaktapi Pabluta ruminchashpa

wañuchinayarkansapa.8Listra llaktapi Bernabewan Pablu

sapa. Payka nasishkanmantapachawakllidu chakiyuk kashpa mana puriytaatipakchu. 9Chay runa tiyariduuyarirkan Pablu yachachikuptin.Chaypina Pabluka chay runatachapashpa yacharkan Jesukristutatukuy shunku kreyinanta. Chayraykuyacharkan Tata Dios alliyachinanta.10Chashna yachashpa Pabluka chayrunataka sinchita willarkan:—¡Atarishpa kuskata shayariy!Chashna Pablu willaptin chay runaka

tiyaridunmanta brinkashpa shayarirkan.Chaypina kallarirkan kuskata puriyta.

13 14

295

11

pankuna chay runakuna kikin Likoniarimanankunapi sinchita willarkansapa:—¡

kasapa runashina tukushpankuna!12Chaypina Bernabetaka diosninkuna

Seyuspa shutinpi shutiyachirkansapa.Chaymanta Pablutaka diosninkunaHermespa shutinpi shutiyachirkansapaashwan alli yachachikuk kashkanrayku.

13Chay llaktapa yaykunanpi chaydiosninkuna Seyus kuyanankuna wasitiyarkan. Chaypina Seyuspa *saserdotentorokunata pusharkan. Sartadusisakunata apamurkan.wan chay torokunata munarkansapawañuchiyta Pabluwan Bernabetadiostashina kuyanankunapa. 14Chashnakuyanayaptinkuna Bernabewan Pabluka

kunata llikirkansapa ama diostashinakuyanankunapa.napa chawpinkunapi yaykushpasinchita willarkansapa:

15—Kankuna ¿imapatí diostashinakuyawanayankichi? Ñukaykunapishkankunashina runakunallami kanisapa.Shamushkanisapa yachachiknikichi chaymana kawsak diosnikichita sakishpakawsak Tata Diosta kreyinaykichipa.Payllami tukuy allpata sieluta manllaybakochata tukuy laya chaykunapi tiyaktarurashka. 16Unay tiemputa Tata Dioska

kunapa. 17Chashna almitishpapish payllatamyachishpa tukuy laya tarpudukunatapukuchin kushikushpa mikunaykichipa.Tata Dios rikchak laya allikunatakushushpaykichi entiendichishunkichipay alli yachak kananta.

18Chashna Pablu willaptinkunapishchay runakunaka munarkansapallatorokunata wañuchishpa paykunatakuyaysapata.

19Chashna ora AntiokiyamantaIkoniomanta Pabluta chiknikjudiyukuna chayarkansapa. Paykunakachay runakunapa yuyayninkunata

manta chikninankunapa. Chashnachiknishpa Pabluta rumincharkansapa.Chaypina wañudu nishpana chay llaktawashanman aysarkansapa.

20

kansapa. Chaypina payka atarishpakashkan chay llaktapi yaykurkan.Kayantinna Bernabewan tantalla Derbellaktaman rirkansapa.

21

kuptinkuna aypa runakuna Jesukristutakreyirkansapa.kushkanwasha kashkan ListramanIkonioman Antiokiyaman kutirkansapakreyikukmasinkunata chapak. 22Tukuy

sapa. Yachachirkansapa mana

napa. Willarkansapa:—Rikchak layata sufrishpanchikuna

Tata Diospa mandunpi yaykunchisapa.23Chaymanta tukuy chay llaktakunapi

nata yachachikuk *ansianunkunakanankunapa. Suk diyakuna mananimata mikushpa Tata Diosta orashpachay kreyikuk ansianukunataJesukristupa makinpi churarkansapa.

Pabluwan Bernabe Siria partipi Antiokiya llaktaman kutirkansapa.

24Chaymanta Pisidia partita pasashpaPan lia partipi chayarkansapa. 25Pergellaktapi Tata Diospa rimananta allitayachachikurkansapa. Chaymanta Ataliallaktaman rirkansapa. 26

napi yachachikushkankunawasha sukbarkupi Antiokiyaman kutirkansapa.

14

296

Chay llaktamanta ñawpa tiempuJesukristuta kreyik runakuna paykunata

kuna allita yachachikunankunapa.27Chay llaktapi chayashpankuna

Bernabewan Pabluka Jesukristutakreyikkunata tantanachirkansapa.Chaypina parlachirkansapa Tata Diostukuy layapi yanapashkankunata.

kuna mana judiyukunatapishyachachishkankunata. Willarkansapa

nata.28Chaymanta unay tiemputa Pabluwan

sinkunawan kiparirkansapa.

Jerusalen llaktapi aypa yachachikukkuna

tantanakurkansapa.

15 1Chay tiempu Judea partimanta

man rishpankuna *Jesukristutakreyikmasinkunata yachachirkansapa:—Kankuna mana señaladu runakuna

nanta kasushpa señalachinakunaykichitiyan.manta perdonashunkichi.

2Chayta yachachikuptinkunaPabluwan Bernabeka paykunawansinchita ayninakurkansapa mana

kunapa. Chashna ayninakuptinkunaJesukristuta kreyikkunaka Pabluta

sapa Jerusalenman. Paykunakarirkansapa Jesukristu akllashkanyachachikuk runakunata *ansianukunatakawak. Rirkansapa tapuk allichumanachu mana *judiyu runakunaseñalachinakunankunapa.

3Chashna chay Jesukristuta kreyikrunakuna kachaptinkuna Pabluwan

Bernabeka Jerusalenman rirkansapaFenisia partita *Samaria partitapasashpankuna. Chay partikunapikreyikmasinkunata parlachirkansapaaypa mana judiyu runakuna ñawpaamañanakunata sakishpankunaJesukristuta kreyinankunata. Chashnaparlachiptinkuna chay runakunasukaman kushikurkansapa.

4

kuna Jesukristuta kreyikmasinkuna,chay yachachikukkuna,kuna kushikushpa chaskirkansapa.Chashna chaskiptinkuna PabluwanBernabeka parlachirkansapa Tata Diossukaman yanapashkankunata.5Chaypina Jesukristuta kreyik *kuna shayarishpa willarkansapa:—Tukuy mana judiyu Jesukristuta

kuna tiyan. Chaymanta *Moisespakamachikunankunata kasunankunatiyan.

6Chaypina Jesukristu akllashkan

kunawan tantanakurkansapa chay

napa allichu manachu nishpa.7Sukaman parlanakushkankunawasha

Pedruka shayarishpa willarkansapa:—Wawkinikuna, kankunaka allita

yachankichi ñawpa kankunamanta TataDios ñukata akllawashkanta mana

sapa. Jesukristu salvakuk kananta

kansapa. 8Chashna yachachiptini TataDios Espiritunta ñukanchikunatashinapaykunatapish kushkasapa. Chaytarurashpa tukuy yuyayninchikunata

sapa chay mana judiyu runakunatapishchaskinankunata. 9

sapa.

14 15

297

sapa. 10Chashna Tata Dios paykunataperdonaptinkuna ¿chi Moisespa kamachikunankunatakasunankunapa?chi Tata Diostami piñachiykankichi.

kuna atipashkanchisapachu chaykamachikunankunata kasuyta. 11Manakasuyta atipaptinchikunapish allita

panchikuna uchanchikunamantaperdonawananchikunata. Mana judiyu

sapa.12Chashna Pedru willaptinkuna tukuy

chay tantanakudu runakunaka upallallakiparirkansapa. Chaypina PabluwanBernabeka parlachirkansapa Tata Diosyanapaptinkuna mana judiyukunawankashpankuna aypa almirana *kunata rurashkankunata.

13Chashna Pabluwan Bernabewillaptinkuna Santiago willarkansapa:—Wawkinikuna, allita uyariwaychi.

14

sapana imashnami Tata Dios kallarirkanmana judiyu runakunata yachachiyta.Tata Dioska paykunamantapishsukkunata akllaykan wambrankunakanankunapa.

15Ñawpa tiempu alli yachachikuk

sapa. Tata Dioska chay killkadunpirimarkan:

16 “Davidpa mirakninkuna mananakamachikunsapanachu.

Paypa mandunka iden urmaduwasishinami.

Unay tiempu washan ñuka TataDios chay urmadu wasitakashkan atarichisha.

manta suk runata churashakamachikunanpa.

17 Chashna alli sinchi kamachikuk

napi mana judiyu runakunapish

napa.18 Ñukaka tukuy ñawpamantapacha

rimashkaynita rurasha.”19Chashna Tata Dios rimananpi

yachachiwaptinchikuna ñukakawillaykichi: Ama chay mana judiyurunakunata willaypachichu Moisespakamachikunankunata kasunankunapa.Paykunata willaypachi chay ñawpaamañanankunata sakishpankuna TataDiosllata kasushpa kawsanankunapa.20Chayrayku akuychi mana judiyurunakunata killkaypachi. Willaypachi

napa. Yachachiypachi ama chikan

napa.kunata ama mikunankunapa.Yachachiypachi animalkunapayawarninta ama mikunankunapa.21Ñawpamantapacha paykunapallaktankunapi judiyu runakunapatantanakunankuna wasinkuna tiyan.Chay wasikunapi tukuy *samana diyaalli yachachikuk runakuna Moisespa

sapa. Chayrayku chay mana judiyurunakunata ama ashwantachuyachachiypachi.

Jerusalenpi yachachikuk runakuna chay mana judiyu runakunata suk

kartata killkarkansapa.22Chashna Santiago willaptinkuna

Jerusalenpi yachachikuk runakunaka

sapa. Chaymanta paykunamanta ishkaywawkinkunata akllarkansapa PabluwanBernabewan tantalla Antiokiyaman

15

298

chay kartata apanankunapa.sapa Judasta. Paypa suk shutin karkanBarsabas. Chaymanta akllarkansapaSilasta. Chay runakuna alli yachachikukkarkansapa. 23Chay apanankuna kartakashna riman:“Munanayni wawkinikuna,

kuna, ñukaykuna Jesukristu akllashkanyachachikukkuna ansianukuna tukuy

kichi. Kankuna Antiokiya llaktapi Siriapartipi Silisia partipi mana judiyurunakunata rimachiykichi. 24

nisapa suk runakuna kay llaktamanta

shuknikichi. Ñukaykunaka manamipaykunata kachashkanisapachu.Paykunaka turbachishushpaykichi

chipa. Yachachishunkichi Moisespakamachinankunata kasunaykichipa.

25Chayrayku allita parlashpaynikuna

nata kankunaman kachanaynikunapa.Paykunaka rinkasapa kuyananchiwawkinchikuna Bernabewan Pabluwantantalla. 26Paykunaka mana wañuytamanchashpa Señor Jesukristuparimananta yachachikunsapa. 27Chayakllashkaynikuna Judasta Silastakachaykanisapa kankunata tukuytaentiendichishunaykichipa.

28

tinkuna yuyashkanisapa kaykunallatayachachiynikichita: 29Ruradudioskunata kuyashpa churashkankunamikunata ama mikuychichu. Chaymantaama sipidu animalkunata nimayawarninta mikuychichu. Chaymanta

chu. Kay yachachinaynikunatakasushpaykichi allita rurankichi. TataDiosmi yanapashunkichi.”

30Chaypina chay chusku runakunakachay kartata apashpa Antiokiyaman

rirkansapa.kuna Jesukristuta kreyikmasinkunata

sapa.31

kuna sukaman kushikurkansapa chaykarta animuchiptinkuna. 32ChaymantaJudaswan Silas Tata Diospa rimanantayachachikuk kashpankuna chayJesukristuta kreyikkunata ashwanta

kansapa.33Chaymanta suk tiempu washan

Judas Silaswan llaktanman rinankunapachay kreyikukmasinkuna willarkansapa:Tata Dios yanapashuchunnikichi nishpa.Willarkansapa chay kachamushkankunawawkinkunaman kutinankunapa.

34Chashna willaptinkunapish Silaskayuyaykurkan chayllapi kipariyta.35Pabluwan Bernabepish Antiokiyallapikiparirkansapa. Chaypi kiparishpankuna

kurkansapa.

Chay yachachikushkan llaktakunallaman Pabluka kashkan

kutirkan yachachikuk.36Suk tiempu washan Pabluka chay

purikmasin Bernabeta willarkan:—

chi llaktakunapi wawkinchikunatakawak yachananchipa imashnamikawsaykansapa nishpa.

37Chashna willaptin Bernabeka JuanMarkosta sukaman pushanayarkan.38

chu payta pushayta. Payka yuyarkanPan lia llaktapi sakishkankunata manapaykunawan yachachikuyta munashpa.39Chayrayku Pabluka Bernabewan

kurkansapa. Bernabeka Juan Markoswansuk barkupi Chipre ishlaman rirkansapa.

15

299

40Chashna Bernabe sakiptinna PablukaSilasta akllarkan paywan purinanpa.Chaypina Antiokiyapi wawkinkuna Tata

nankunapa. Chaymanta PablukaSilaswan rirkansapa yachachikuk. 41Siriapartipi Silisia partipi llaktan llaktanpi

nata animuchirkansapa.

Pablu Timoteota pusharkan yanapanankunapa.

16 1Chaymanta Pabluwan SilasDerbe llaktaman rirkansapa.

kuna *Jesukristuta kreyik Timoteotatarirkansapa. Paypa mamanka *judiyuwarmi Jesukristuta kreyik karkan. Tatan*griego runa karkan. 2Listrapi Ikoniopiwawkinkuna rimarkansapa Timoteo allirurak runa kananta. 3ChayraykuPabluka munarkan paykunawan tantallapurinanpa. Timoteopa tatan griego runakashpa mana señalachirkanchu.Chayrayku manarapish pushashparaPabluka señalachirkan. Chayta rurarkanama chay partikunapi kawsakjudiyumasinkuna piñakunankunapamana señaladu runawan puriptin.Tukuy pi yacharkansapa Timoteopatatan griego runa kananta.

4

kuna chay Jerusalenpi yachachikukrunakuna willashkankunata llaktanllaktan yachachikurkansapa. 5Chashnayachachikuptinkuna Jesukristutakreyikkuna ashwan allita kreyishpakawsarkansapa. Chaymanta tukuy diyaashwan aypa runakuna Jesukristutakreyirkansapa.

Pablu muskuyninpishina kawarkan Masedonia runata kayaptin.

6

wan *Asia partiman rinayarkansapa.

chu chayman rinankunapa. Chayrayku

kuypi purirkansapa. 7Chaypina Misiapichayashpankuna yuyarkansapa Bitiniapartiman riyta. Chashna yuyaptinkuna

chu chayman rinankunapa. 8ChayraykuMisia partipi purishpankuna Troasllaktapi chayarkansapa. Chay llaktamanllayba kocha mañanpi karkan.9Chay llaktapi kashpankuna suk tutaPabluka muskuyninpishina Masedoniapartimanta runata kawarkan. Chayrunaka shayarishpa roygarkan: “Kay

waksapa.” 10Pablu chay runatakawashpa purikmasinkunawanprontanakurkansapa Masedoniamanrinankunapa.wan tantalla rirkani. YacharkanisapaTata Dios kayawaykanankunata chaypi

napa.

Pablu Filipos llaktapi Bernabewan Lukaswan Tata Diosta kuyak

warmikunata yachachirkansapa.11Ñuka Lukas Pabluwan Silaswan

tantalla suk atun barkupi rishpaynikunaSamotrasia ishlapi chayarkanisapa.

sapa. 12Chaymanta rishpa Filiposllaktapi chayarkanisapa. Chay Filiposkatukuy chay Masedonia partipi tiyakllaktakunamanta ashwan atun llaktami.Chay Filipospi *Roma llaktamanta ayparunakuna shamurkansapa kawsak. Chayllaktapi suk diyakunata kiparirkanisapa.

13Suk *samana diya llakta washamanyaku mañanman rirkanisapa.

napa tantanakunankuna wasi tiyananta.

kudu warmikunata Jesus salvakuk

15 16

300

kananta yachachinaynikunapa. 14Chaytantanakudu warmikunamanta sukkarkan Lidia. Payka Tiatira llaktamantakarkan.nata rantikuk. Chaypina Tata Diostakuyak warmi kashpa sukamanuyarirkan Pablu yachachikuptin. Tata

nanta allita uyarinanpa. 15ChaymantaLidia tukuy shunku Jesukristutakreyishpa tukuy familyanwan tantallabawtisakurkansapa.sha ñukaykunata roygawarkansapa:—Kankuna yuyaptikichi Jesukristuta

alli kreyikuk kanaynita rinaykichidiyakaman shamuychi wasinipi kawsak.Chashna sukaman roygawaptinkuna

almitirkanisapa paypa wasinpi kipariyta.

Suk shipashmanta supayta llukshichishkanrayku Pabluta

Silasta karselpi wichkachirkansapa.16

kuna suk diya rirkanisapa maypicha

napa. Chayman riykashpaynikuna

sapa. Supay yanapaptin chay shipashkatukuy layata riksik. Chashna riksishpa

chik.17

kuna chay shipashka kallarirkankatiwaysapata. Kallipi purik runakunatasinchita willarkansapa:—Kay runakunaka altu sielupi kawsak

Tata Diospa munananta rurakkunami.Kankunata yachachishuykankichi Tata

chita.18Aypa diyakunata chashnalla

sapa. Chashna amichiwaptinkunaPabluka washanta chapashpa chaysupayta willarkan:

—Jesukristupa shutinpi willayki ¡kayshipashmanta llukshiy!Chashna willashkan ratu chay

supayka llukshirkan.19Chaypina chay shipash manana

nima riksikuk kaptinna patronninkunasukaman piñakurkansapa. Mananayacharkansapanachu imashnamikullkita apinkasapa nishpa. ChayraykuPabluta Silasta apishpankuna chayllaktapa plasanman pusharkansapaawtoridarninkunapi chatakuk. 20Chayawtoridarkunata willarkansapa:—

kansapa. 21Yachachikuykansapa manaallikunata ruranankunapa.kuna *kuna chay laya yachachikunankunatamana atipanchisapachu katiyta.

22Chashna chatakuptinkuna tukuychay romano runakuna piñakurkansapa.

sapa kamisankunata surkuchishpankunakaspiwan makanankunapa. 23Chashnasukaman makachishkankunawashakarselpi wichkachirkansapa. Chaypinakarselta kuydak runata willarkansapasukaman allita kuydanankunapa amallukshinankunapa.

24Chashna willaptinkuna chay runakapusharkansapa karselpa ashwan ukumanchurak. Chay ukupi chakinkunata*sepopi allita watashpa sakirkansapa.

25Chaypina chawpi tutapi Pabluwan

kansapa. Chashna kantaptinkuna tukuy

sapa. 26Chashna oras rasllana allpasinchita kuyurkan. Chaywan tukuykarselpa pirkankuna chukchukushpachiktakurkansapa. Tukuy karselpapunkunkuna kicharinakurkansapa. Chaywichkadu runakunata watashkankunakadenankuna paskanakurkansapa.

16

301

27Chaypina chay karsel kuydakrunaka puñuymanta rikchashpa

dutana. Yuyarkan chay wichkadurunakuna nitikushkankunata.Chayrayku ishkay luyuk machetintaapishpa kikinna wañuchinakunayarkan

kunapa. 28Chayta kawashpa Pablukasinchita willarkan:—¡Ama wañuchinakuychu! ¡Tukuymi

kaypi kanisapa!29Chashna Pablu willaptin chay

karselta kuydak runaka suk alkusatamañakurkan. Chaypina kallpashpa chaykarselpa ukunman Pablupa Silaspaladunkaman rirkan. Manchakuywan

ninpi kunkurikurkan. 30Chaymanta chay

kuna tapurkansapa:—Señorkuna ¿imatatí rurasha Tata

Dios salvawananpa?31Chashna tapuptinkuna Pabluka

willarkan:—Señor Jesukristuta kreyiy. Payta

kreyiptiki Tata Dioska kanta tukuyfamilyaykita salvashunkichi.

32Chaymanta Pabluka Silaswan chay

kunatapish yachachirkansapa Jesukristuyachachishkankunata. 33Chay tutallakarselta kuydak runa Pablupa Silaspamakashpa kiriyachishkankunatamayllapurkansapa. Chaymanta PablukaSilaska payta tukuy familyankunatabawtisarkansapa.

34Bawtisakushkankunawasha chayrunaka pusharkansapa wasinpi mikuk.Chaypina payka tukuy familyanwansukaman kushikurkansapa Tata Diostakreyishkankunarayku.

35Kayantin tutapacha chay llaktaawtoridarkunaka chay karselta kuydakrunata soldadukunata kacharkansapa

napa.36Chaypina chay runaka Pablutaka

willarkan:—

sapa kankunata kacharinaynipasapa.Chayrayku mana manchakushpanarillaychi.

37Chashna willaptin Pabluka chay

nata willarkansapa:—Kankunashina ñukaykunapish

romano runakuna kanisapa. Chashnaromano runakuna kaptinikunapish chay

kuna makachiwashkasapa. Mana nimatatapuwashpankuna chay llullakushpachatawak runakunallata uyarishpa kaykarselpi wichkachiwashkasapa.

sapa. Manami chashnachu rishasapa.

sapa.38

naka rirkansapa awtoridarkunata willak.Paykunaka manchakurkansapa

nata. 39Chaypina kikinkuna rirkansapaPabluta Silasta perdonta mañak.Chaypina karselmanta surkushpankunasukaman roygarkansapa chayllaktamanta llukshinankunapa.

40Chaypina Pabluka Silaswankarselmanta llukshishpankuna Lidiapawasinman rirkansapa. Chaypi tukuywawkinkunata paninkunatakushichishpa animuchishkankunawashachay llaktamanta llukshirkansapa.

Pabluta chiknik runakuna Tesalonika llaktapi runakunata

turbachirkansapa.

17 1Chay Filipos llaktamantallukshishpankuna Pabluwan

Silaska Am polis llaktata Apolonia

16 17

302

llaktata pasashpankuna Tesalonikapichayarkansapa. Chay Tesalonikallaktapi *nankuna wasi tiyarkan.

2Tesalonikapi chayashpa amashina Pabluka chay tantanakunankunawasiman rirkan. Kimsa *samana

wan sukaman parlashpankuna TataDiospa rimananta yachachirkansapa.3Paykunata entiendichirkansapa TataDiosmanta shamudu salvakuk runasufrishpa wañunanta chaymanta

nanta. Chashna yachachikushpawillarkansapa:—Chay yachachikunayni Jesuska Tata

Diosmanta shamudu salvakuk runami.4Chashna Pablu yachachikuptin suk

kansapa. Chaymanta aypa *griego TataDiosta kuyak runakuna aypa alliyuyayuk yachaysapa warmikunapishJesusta kreyirkansapa. 5Chashna ayparunakuna Jesusta kreyishkankunaraykumana kreyikuk judiyukuna sukamanpiñakurkansapa. Chaypina mana alli

chirkansapa chay llaktapi runakunatapantachichishpa turbachinankunapa.Chaymanta Pabluwan Silasta

apinayashpankuna Jasonpa wasinpiyaykurkansapa.kansapa chay chiknik runakunamunashkankuna layata ruranankunapa.6Chaypina mana Pabluta nima Silasta

sinkunata apirkansapa. Paykunata

naman pusharkansapa. Sinchitawillarkansapa:—

napi runakunata turbachishpankunapantachichishkasapa.

pish ñami chayamushkasapanapantachichiwananchikunapa. 7KayJasonmi chay runakunata wasinpichaskishkasapa. Tukuy paykuna chayashwan sinchi *ninchikunapa kamachikunankunatamanana kasunayansapanachu.Rimansapa chikan sinchi kamachikukJesus tiyananta.

8Chayta uyarishpankuna chay llaktapi

wan sukaman turbakurkansapa.9

nawan kullkita pagaraptinkunaawtoridarkuna kacharirkansapa.

Pablu Silaswan Timoteowan rirkansapa Berea llaktaman.

10Chashna turbakushkankunawashachay tuta *Jesukristuta kreyikkunaPabluta Silasta Berea llaktamankacharkansapa. Paykunaka chayllaktapi chayashpankuna judiyukunapatantanakunankuna wasiman rirkansapayachachikuk. 11Chay Berea llaktapi

namanta ashwan alli yuyayuk runakunakarkansapa. Pablu yachachikuptinkushikushpa uyarirkansapa. Diyandiyan Tata Diospa rimananta leyiksapayachanankunapa Pablu yachachikunanallichu manachu nishpa. 12Chashna

pankuna aypa runakuna Jesukristutakreyirkansapa. Aypa griego rimakullkukuna alli yuyayuk yachaysapawarmikuna kreyirkansapa.

13Chaymanta Tesalonika llaktapijudiyu runakuna yacharkansapa PabluBerea llaktapi yachachikuykananta.Chayta yachashpankuna rirkansapachaypi kawsak runakunata turbachik.14

naka Pabluta willarkansapa utkakushpachay manllayba kocha mañanman

17

303

rinanpa. Pablu riptinna TimoteowanSilaska Berea llaktallapi kiparirkansapa.

15Chaypina Atenas llaktaman sukkreyikukmasinkuna Pabluwan tantallarirkansapa.kuna llaktankunaman kutirkansapa.Paykunawan Pabluka Timoteota Silastawillachirkansapa utkakushpankunarinankunapa payta tarik.

Atenas llaktapi kashpa Pablu Tata Diosta mana riksik runakunata

yachachirkansapa.16Chaypina Pabluka Silaswan

Timoteota shuyakshina kawarkan tukuychay llaktapi kawsak runakuna rikchaklaya ruradu dioskunata kuyaptinkuna.

kan. 17Chashna sukaman llakishpa

wan Tata Diosta kuyak mana judiyurunakunawan parlarkansapa.Chaymanta tukuy diya chay llaktapaplasanpi tantanakuk runakunatapishparlachirkansapa. 18

kuna *epikuriokunapa *estoykokunapayachachinankunata katik runakunakallarirkansapa Pabluwan ayninakuyta.Sukkunaka Pabluta asichishpa sukwansukwan willanakurkansapa:—¿Imatatí rimaykan kay llulla likidu

runaka?Sukkunaka rimarkansapa:—

yaykanchisapa.Tukuy chayta willanakurkansapa

Pablu yachachikuptin Jesus salvakuk

kanta. 19

yashpankuna Pabluta pusharkansapamaypicha amañaksapa tantanakuyta.Chay tantanakunankunapa shutinkarkan Areopago. Chaypina Pablutawillarkansapa:

—Ñukaykunapish chay mushuk layayachachikunaykita yachanayanisapa.20

kaynikunata yachachiwaykankisapa.

kanki nishpa.21Atenas llaktamanta runakuna

kunawan amañaksapa rikchak layamushuk yachanakunata uyariytaparlachikuyta.

22Chashna yachakunayaptinkunaPabluka Areopagopi tantanakudurunakunapa chawpinkunapi shayarishpawillarkansapa:—Atenaspi kawsak runakuna,

kichi aypa dioskunata kuyanaykichita.23Llaktaykichipi purishpayni maypichadiosnikichita kuyankichi chaypi suk*altarta kawashkani. Chay altarpi sukkillkadu riman: “Kaypika mana riksidudiostami kuyanchi.” Kunanka chaymana riksishpa kuyanaykichi Diospamiyachachiykichi. 24

kichi Tata Dioska tukuy allpata tukuyallpapi tiyakkunata rurarkan. Tukuysielu tukuy allpa paypa makinpi. Payka

pichu kawsan. 25Ñukanchikunatakawsayta samayta tukuy layakunatakuwanchisapa. Paypa mana nimaillapuptin runakunata mana nimatamañanchu kawsananpa.

26Payka suk runallamanta tukuyllaktakunapi kawsak runakunatamirachiwashkanchisapa tukuy allpapikawsananchikunapa. Payka akllashkaimay tiempupimi maykan llaktapimitukuy runakuna kawsashunchisapanishpa. 27

sapa payta maskashpa tarinanchikunapamana karupi kaptin. 28Tata Diosrurawashkanchikunarayku kawsanchipurinchi imatapish kaptin ruranchi.Chashnalla kankunamanta suk kantu

17

304

rurak runakuna killkashkasapa: “TataDiosmi rurawashkanchisapa paypawambrankuna kananchikunapa.”

29Tata Dios rurawaptinchikuna amayuyaypachichu kurimanta kullkimantarumimanta ruradu dios kananta.Runakunalla yuyanankunatashina chaydioskunata ruransapa.

30Ñawpa tiempu runakuna TataDiosta mana riksirkansapachu. Manariksiptinkunapish Tata Dioska mananimatashina kawarkan. Kunanka tukuy

kunamanta wanashpa payllatakreyishpa kawsananchikunapa. 31TataDios churashkan diya chay akllashkan

chisapa allitachu rurashkanchisapamanachu nishpa. Tata Dios chayakllashkan runata wañushkanmanta

napa akllashkan salvakuk runa kananta.32Chashna Pablu wañudukuna

kawsamunanta rimaptin suk runakunaasichirkansapa. Sukkuna willarkansapa:—Suknin diyakaman kashkan

uyarishasapa yachachikuptiki.33Chashna willaptinkuna Pabluka

sakirkansapa. 34Sukkuna Jesustakreyishpankuna Pabluta katirkansapa.Paykunamanta suk karkan Dionisio.Chay Dionisioka chay Areopagopi sukawtoridar karkan. Chaymanta sukwarmi Damaris chaymanta sukkunapishJesusta kreyishpa Pabluta katirkansapa.

Pablu Korinto llaktapi yachachikurkan.

18 1Chaymanta Atenas llaktamantallukshishpa Pablu Korinto

llaktaman rirkan. 2Chaypi suk *judiyuruna Akilaswan tinkunakurkan. AkilasPonto partimanta karkan. WarminPrisilawan Italia llaktamanta

sapana. Sinchi kamachikuk Klaudiokamachikurkan tukuy judiyu runakuna*Roma llaktanmanta llukshinankunapa.Chashna karkuptinkuna Akilas warminPrisilawan rirkansapa Korintopi kawsak.

kushpankuna wasinpi rirkan pasyak.3Paykunashina Pabluka millwata

nata ruray yachak karkan. Chayrayku

nankunapa. 4Chaypina Pabluka tukuy*samana diya rirkan judiyukunapatantanakunankuna wasipi yachachikuk.Munarkan tukuy judiyu runakunatatukuy mana judiyu runakunatapishentiendichiysapata *Jesukristu salvakukkananta.

5Chaymanta Silas TimoteowanMasedoniamanta chayaptinkuna

nachu. Tukuy diyana Tata Diosparimananta yachachikuk.nata allita yachachiksapa Jesus TataDiosmanta shamudu salvakuk runakananta. 6Chashna yachachikuptin chayjudiyu runakuna mana kreyishpankunakallarirkansapa Pabluta washanchayta.Chaypina Pabluka llachapanta tapsirkanyuyachinankunapa mana alli rurakrunakuna kanankunata. Willarkansapa:—Kankunapi kiparin uchaykichi.

shunaykichipa.chu kani. Kunanmantapacha rini manajudiyu runakunata yachachik.

7

nankuna wasimanta llukshishpa rirkanladunllapi tiyak wasiman. Chay wasikakarkan Tisio Justo runapa wasin. PaykaTata Diosta kuyak runa karkan.

8Chaymanta chay tantanakunankunawasipi kamachikuk Krispo tukuy

17 18

305

sapa.kuptin Korintopi kawsak runakuna

sapa.9Suk tuta muskuyninpishina Señor

Jesukristu Pabluta willarkan:—Ama ni pita manchaychu. Mana

kuypi katiy. 10Ñukami kuydayki ama nipi nimanachishunaykipa. Kay llaktapikaaypa akllashkayni runakuna tiyanñukata kreyiwanankunapa.

11Chashna Jesukristu willaptinPabluka Korintopi kiparirkan suk watasokta killata Tata Diospa rimanantayachachikushpa.

12Chaymanta Akaya partipi sukmushuk kamachikuk runa Galionyaykurkan. Chay tiempu chay llaktapi

sapa Pabluta pushanankunapa Galionpichatakuk. 13Chay kamachikuk Galionpichatashpa willarkansapa:—Kay runaka yachachikuypi purin

Tata Diosta kuyashpa amana *Moisespakamachikunankunata kasushpakawsanaynikunapana.

14Chashna chatakuptinkuna Pabluayninayaykaptin Galion chay chatakukjudiyukunata willarkansapa:—Judiyu runakuna, kay runa

sukaman mana allita rurashka kaptinkañuka uyariykichiman. 15Kankunaka kay

chimanta chikan layata chikan shutitayachachikuptin.chi mana munanichu uyariynikichita.Kikikichi judiyupura munanaykichillataruraychi.

16Chashna willashpankuna Galionkachay kamachikunan wasimantakarkurkansapa. 17Chaypina Galionpañawpakninpi chay piñakuk runakunakachay tantanakunankuna wasipikamachikuk Sostenesta apishpankuna

sukaman makarkansapa. Chashnamakashkankunata kawashpapishGalionka mana nimatashina kawarkan.

Pablu kimsaynin kutichay yachachikushkan llaktakunaman rirkan.

18Chaymanta Korinto llaktapi aypadiyakunata Pabluka kiparirkan. Chaymantachaypi kawsak wawkinkunata paninkunatasakishpa Siria partiman rirkan. PrisilawanAkilaswan tantalla suk atun barkupirirkansapa.para Senkrea llaktapi Pabluka chukchantatipichirkan. Chayta rurarkan Tata Diostawillashkanta rurananpa.

19

kuna Pablu Prisilata Akilasta chaypisakirkan. Judiyukunapa tantanakunankunawasiman rirkan tantanakudu runakunatayachachinanpa. 20Chay runakunakaPabluta roygarkansapa amara rinanpara.Chashna roygaptinkunapish manamunarkanchu kipariyta. 21Paykunatasakishpankuna willarkansapa:—Jerusalenman rinayni tiyan chaypiestata pasak. Tata Dios munaptinkakashkan kutimusha kankunawankanaynipa.Chashna willashpankuna Pabluka

man rirkan.22Chaymanta Sesareamanta rirkan

nata chapak.manta Antiokiyaman rirkan.

23Suk tiempu washan llukshirkankashkan Galasia partipi Frigia partipipurik. Llaktan llaktan purishpa Jesustakreyikkunata animuchirkansapa.

Apolos Efeso llaktapi tukuy Akaya partipi allita yachachikurkan.

24

driya llaktamanta judiyu runa Apolos

18

306

chayarkan. Payka Tata Diosparimananta allita yachashpa allitarimakushpa yachachikurkan. 25Paykaallita yacharkan imashnami Jesukristutakatishpa kawsashunchisapa nishpa.

kuykarkan Jesus Tata Diosmantashamudu salvakuk runa kananta.Chashna yachachikushpapish JuanBawtista yachachikushkanllatayacharkan. 26Chay tantanakunankunawasipi Apolos mana manchakushpayachachikuptin Prisila Akilaswanuyarirkansapa. Chay washa wasinmanpusharkansapa ashwan allita Jesusyachachikushkanta yachachinankunapa.

27Chaymanta Apolos Akaya partiman

kuna sukaman yanaparkansapa rinanpa.Chaymanta kartata killkarkansapa

kuna allita chaskinankunapa. ChaypinaApolos Akaya partipi chayashpaJesukristuta kreyikmasinkunatakushikushpa sukaman yanaparkansapa.28Chay Akaya partipi kawsak judiyurunakunata tukuy pipa ñawpakninpisinchita willarkansapa pantakudukanankunata. Tata Diospa rimanantaallita yachachikushpa entiendichikurkanJesus Tata Diosmanta shamudusalvakuk runa kananta.

Ishkay wata kimsa killata Efeso llaktapi Pablu yachachikurkan.

19 1Chaypina Apolos Korintollaktapi kipariptin Pabluka

Frigia partita rishpa urkukunatapasashpa Efeso llaktapi chayarkan.Chay llaktapi *Jesukristuta kreyikrunakunata tarirkan. 2Paykunatatapurkansapa:—

chi ¿Tata Diospa Espirituntachuchaskishkankichi?

Chaypina paykunaka aynirkansapa:—Manami yachashkanisapachu Tata

Diospa Espiritun shamunanta.3Chaypina Pabluka tapurkansapa:—¿

kankichi?Chaypina paykunaka willarkansapa:—

paynikuna bawtisakurkanisapa.4Chaypina Pabluka willarkansapa:—Ariya,

kansapa. Paykunata yachachirkansapapaypa washanta suk ashwan alliyachachikuk runa shamunanta.Willarkansapa paypa washan shamukruna Jesusta kreyinankunapa.

5Chashna Pablu yachachikuptin chay

kuna kashkan bawtisakurkansapa.6Chaymanta Pablu umankunapimakinta churaptinkuna Tata DiospaEspiritun paykunaman shamurkan.Chaypina chay runakuna mana

sapa. Chaymanta imatacha Tata Diosyachachishkasapa chayta willarkansapa.7Tata Diospa Espiritunta chaskikrunakunaka chunka ishkay karkansapa.

8Chaymanta kimsa killata chay*judiyu runakunapa tantanakunankunawasipi Pabluka yachachikurkan. Manani pita manchashpa entiendichirkansapaimashnami Tata Diospa mandunpiyaykunkasapa nishpa. 9Chashnayachachikuptin suk runakuna sinchishunkuyuk kashpankuna manamunarkansapachu kreyiyta. Paykunakatukuy runakunata willarkansapa Pabluyachachikunan mana alli kananta.Chashna rimaptinkuna PablukaJesukristuta kreyik runakunatapusharkansapa Tirano yachachikunanwasipi tantanakuk. Chaypi Pabluka

18 19

307

sapa.10Chay Efeso llaktapi ishkay watata

yachachikushpa kawsarkan. Chayrayku*Asia partipi kawsak judiyu runakunamana judiyu runakunapish Señor

sapa. 11Chaymanta Tata Dios Pablutayanapaptin almirana *milagrukunatarurarkan. 12Sukkuna Pablu llankashkanllachapata pañuelunta aparkansapaunkudukunapi churak. Paykunapichuraptinkuna sanuyarkansapa.Supaykunapish unkudu runakunamantallukshirkansapa.

13Chaymanta kanchis judiyurunakuna llaktan llaktan purishpankunarunakunamanta supaykunatallukshichiksapa. Suk diya supaykunatakarkunayashpankuna munarkansapaJesuspa shutinta rimashpa llukshichiyta.Chay supaykunata willarkansapa:—Chay Pablu yachachikunan Jesuspa

shutinpi willaykichi llukshinaykichipa.14Chay supaykunata llukshichinayak

runakuna suk kamachikuk *saserdoteEskebapa kanchis wambrankunakarkansapa. 15Chashna chay runakunasupaykunata willaptinkuna chaysupayka willarkansapa:—Jesustaka riksini. Chaymanta

yachani pimi Pabluka nishpa. ¿naka pití kankichi?

16Chaypina chay supayadu runakachay kanchis runakunataka sukamansinchita makarkansapa. Sukamanmakaptinkuna chay wasimanta chaykanchis runakunaka llatanlla lliki llikikuerpuyuk kallparkansapa.

17Efeso llaktapi kawsak judiyurunakuna mana judiyu runakunapish

sapa. Chashna modomanta tukuyrunakuna Jesukristuta sukamanalabarkansapa.

18Chaypina Jesusta kreyikkuna tukuy

napi ñawpa mana alli rurashkankunatawillarkansapa. 19Chaymanta aypa

nata apamurkansapa tukuy pipañawpakninkunapi rupachinankunapa.Tukuy chay rupachishkan librunkunapachaninta tantiyarkansapa pichka chunkawaranka kullki kananta.

20Chay modomanta Tata Dios allitayanapaptinkuna aypa runakunaJesukristupa yachachikushkantasukaman allimata yachachikurkansapa.

21Chaymanta Pabluka yuyarkanMasedonia partiman Akaya partimankashkan riyta. Chaymanta Jerusalenllaktamanpish rinayarkan. YuyarkanJerusalenmanta *Roma llaktaman riyta.22Chayrayku suk tiempullata Asiapartipi kiparirkan. Chaypi kiparishpaMasedonia partiman chay ishkayyanapakninkuna Timoteota Erastotakacharkan.

Ruradu diosa Artemisarayku Efeso llaktapi aypa runakuna

turbakurkansapa.23Chaymanta chay tiempupi Efeso

kushkanrayku piñakurkansapa. 24Sukruna Demetrio trabajakmasinkunatakallarirkan turbachiyta. ChayDemetrioka ruradu diosa *Artemisapawasintashina kullkimanta rurak runakarkan.kunata rurashpa rantikushpa aypakullkita apiksapa. 25Aypa runakunachay laya trabajuyuk karkansapa.Chaypina Demetrioka tukuy chay

sapa:—Trabajakmasinikuna, kankunaka

19

308

nata rurashpanchikuna aypa kullkitaapinanchikunata kawsananchikunapa.26

nanta. Payka riman runakuna rurashkandioskuna mana dioskuna kananta.Chashna yachachikushpa kay Efesollaktanchikunapi yaka tukuy Asiapartipi aypa runakunata ñamikreyichishkasapana. 27

nan ñukanchikunapa mana allichu.Chay runakuna diosninchita mananakuyanayashpankunaka manana kayrurashkanchikunata rantinkasapanachu.Chaymanta kuyananchikuna diosa

sapa. Kay Asia partipi kawsakkuna

kuna Artemisata kuyashkankunamantamanana kuyanayankasapanachu.

28Chashna Demetrio willaptinkunachay runakunaka piñakushpankunasinchita rimarkansapa:—¡Artemisaka ñukanchikuna Efeso

runakunapa diosanchikunami!29Chashna sinchita rimaptinkuna

tukuy chay llaktapi kawsak runakunasukaman turbakurkansapa. ChaypinaGayota Aristarkota apirkansapa.Paykunaka Masedonia partimantaPablupa purikmasinkuna karkansapa.Chay ishkay runakunata aysashpa sukmanllayba tantanakunankuna wasimanpusharkansapa. 30Chay wasipiPablupish yaykunayarkan chay ayparunakunata willak ama chay ishkay

napa. Chashna yaykunayaptin Jesustakreyikmasinkuna micharkansapa amayaykunanpa. 31Chay Asia partipi sukawtoridarkuna Pablupa amigunkunakarkansapa.sapa ama yaykunanpa. 32

kudu runakunamanta sukkuna sinchitasuk layata rimarkansapa. Sukkunaka

chikan layata rimarkansapa. Ashwanaypa runakuna sukaman turbakushpamana yacharkansapachu imaraykumitantanakudusapa nishpa.

33Chaypina suk judiyu runakunaAlejandrota chay aypa runakunapañawpakninkunaman tankakurkansapa.Munarkansapa payna willanankunapajudiyu runakuna mana uchayukkanankunata.yashpa makinwan señasta rurashpaupallayachinayarkansapa. 34Chayrunakuna Alejandrota kawashpankunayacharkansapa judiyu runa kananta.Chayrayku mana kasunayashpankuna

sapa:—¡Artemisaka ñukaykuna Efeso

runakunapa diosaynikunami!35

nawasha chay llakta awtoridarpa

chiysapata. Chaypina willarkansapa:—Efeso llaktapi kawsakmasinikuna,

sapa kuyananchikuna diosa Artemisapawasinta kuydananchikunata.Chaymanta sielumanta urmamushkangurantapish allita kuydaykanchisapa.

36

kuna amana kapariychinachu. Manaallita yuyashpaykichi amara nimataruraychirachu. 37

chi runakunaka chay diosninchikunapa

pachu.chu. 38Demetrio trabajakmasinkunawanchay runakunata chatanayashparichunsapa awtoridarninchikunapichataksapa.kuyta. 39Chaymanta kankuna chikanlayata chatakunayashpaykichika chaykillkadu kamachinanchikunashinaawtoridarkuna tantanakushpawillashunkichi pimi mana allita

19

309

rurashka nishpa. 40Kunanka

rayku ichará awtoridarninchikunachatakuwashunchisapa. Chashnachatawaptinchikuna mana nimataatipashunchisapachu ayniyta.

41Chashna chay killkakuk runawillashpankuna tukuy chay runakunatallukshichirkansapa.

Pablu Masedonia partimanGresia partiman rirkan.

20 1

kushkankunawasha Pabluka

sapa allita yachachinankunapa.Chaymanta paykunata sakishpankunaMasedonia partiman rirkan. 2

niaman rishpa llaktan llaktanpi*Jesukristuta kreyikmasinkunataanimuchiypi rirkan. Chaymanta Gresiapartipi chayarkan. 3Chaypi kimsa killatakiparirkan. Chaymanta suk barkupiyaykunayarkan Siria partiman rinanpa.Chashna oras yacharkan chay barkupichiknik *yaykanankunata. Chayta yachashpaMasedonia partita purishpa kutirkan.

4Chashna riptin paywan tantallakanchis kreyikukmasinkuna rirkansapa.Suk karkan Berea llaktamanta Pirropawambran Sopater. ChaymantaTesalonika llaktamanta AristarkowanSegundu rirkansapa. Chaymanta Derbellaktamanta Gayo rirkan. Chaymanta*Asia partimanta TimoteowanTikikowan Tro mo rirkansapa. 5ÑukaLukaspish Pabluwan tantalla rirkani.Chay kanchis purikmasinikunañawpashpankuna rirkansapa Troasllaktapi shuyawaksapa. 6Ñukaka

sapa chay mana *levadurayuk pantamikushpa estata pasanaynikunapa.Chay esta washan suk barkupi rishpa

sapa. Chaypi chay purikmasinikunatatarishpaynikuna paykunawan kanchisdiyata kiparirkanisapa.

Troas llaktapi Pablu pakarinayanankaman

yachachikurkan.7Troaspi kashpaynikuna domingo diya

nisapa Jesus wañushkanta yuyashpapanta mikunaynikunapa. Pablukasukaman sunita chawpi tutakamanyachachirkan pakariptin sakinankunapa.8Suk atun wasipi kimsaynin pisupitantanakudu karkanisapa. Chaypi aypaapichidu alkusakuna tiyarkan. 9Chaywasipa ventananpi suk wayna Eutikotiyaridu karkan. Chashna Pablusukaman sunita yachachikuptin chaywaynaka puñunayarkan. Chaypina allitapuñushpana chay kimsaynin pisumantaurmamurkan. Chashna urmamuptin

kansapa. 10Pabluka turbakushpaurayarkan abrasakpacha. Chaypina chaywawkinkunata willarkansapa:—¡Ama manchakuychichu! Kay

waynaka manami wañuduchu.11,12

kansapa.nin pisuman kashkan rirkan. ChaypinaJesus wañushkanta yuyashpa pantapakichinakushpa mikurkanisapa. Chaytamikushkaynikunawasha pakarinankamanPabluka yachachikurkan. Chaymantapunchawyaptin llukshirkanisapa. Chaywaynatapish kawsamudutanawasinmanna pusharkansapa.

Pabluka purikmasinkunawan Troas llaktamanta Miletoman rirkansapa.

13

kuna Pabluwan parlanakurkanisapa

19 20

310

Ason llaktapi tinkunakunaynikunapa.

sapa. Pabluka ñanta purishpalla rirkan.14

kushpaynikuna Pabluka ñukaykunawantantalla barkupi Mitilene llaktamanrirkanisapa. 15Chay llaktamantallukshishpaynikuna kayantin Kiyollaktata pasarkanisapa. Kiyo llaktatapasashpa kayantin yaku mañanpi Samosllaktapi chayarkanisapa. Chaymantakashkan suk diyata rishpa Miletollaktapi chayarkanisapa. 16Pablukamunarkan Jerusalenpi *Pentekostesestata pasayta. Chayrayku manamunarkanchu Efeso llaktaman riyta amachay Asia partipi unayananpa.Chayrayku Efeso llaktata pasashpallaMileto llaktaman kuskalla rirkanisapa.

Pablu Efesopi kawsak ansianukunata kayachishpa yachachirkansapa.

17Mileto llaktapi kashpa PablukaEfesopi kawsak Jesusta kreyik *kunata kayachirkansapa. 18Paykunachayaptinkuna Pabluka willarkansapa:—Kankunaka allita yachankichi

kayni diyamantapacha kawsashkaninishpa. 19Kankunawan kashpayniSeñorninchi Jesukristuta allita sirvishpakawsashkani.sinikuna sufrichiwaptinkunapish mana

payni kawsashkani. 20Tantanakunankunawasikunapi wasikichipipish tukuy layataallinikichipa yachachishkaykichi.21Judiyu mana judiyu runakunakaptikichipish allita yachachishkaykichi.

manta wanashpa Tata Diosta kasushpa

chipa.22Kunanka Tata Diospa Espiritun

munaptin Jerusalenman riykani mana

sapa nishpa. 23Tukuy llaktakunapipuriptini Tata Diospa Espiritunwillawashka Jerusalenpi chikniwakrunakuna sufrichiwanankunata karselpichurawanankunata. 24Ñukapa mana

pish. Señorninchi Jesukristuakllawashka paypa allima rimanantayachachikunaynipa. Chayraykukushikushpa wañunayni diyakamantukuy runakunata yachachishasapa TataDios tukuyta kuyanankunata.

25

kichipa.

naykichitana. 26,27Mana nimatapakashpa Tata Diospa munananta allitayachachishkaykichi. Chayraykukankuna mana Jesukristuta kreyishpawañuptikichika ñukaka manamiuchayukchu kani. 28Tata Diospa

kichipa.rayku yawarninta ichashpa wañurkanTata Dios perdonanankunapa.

chi tiyan.29Ñuka yachani kankunata sakiptini

sakra mana alli yachachikuk runakunarikurimunankunata. Paykunaka ovejatamikuk pumashina Jesusta kreyikkunatallullachishpa wakllichinkasapa.30Kankunamanta sukkuna llullakushpamana allikunata yachachikunkasapaJesusta kreyikkuna paykunallatakatinankunapa. 31Chayrayku allitakuydanakuychi. Allita yuyaychi kimsawatata diyapi tutapi wakakushpaynimana shaykushpa tukuy kankunataallita yachachishkaynikunata.

32Kunanka, wawkinikuna, Tata

20

311

naykichipa.chisapa sukaman kuyawananchikunata.Chay rimanata ama kunkaychichu. Chayrimanata kreyishpaykichi atipankichimana shaykushpa ashwan ashwantaJesukristuta kreyiyta. Chaymanta Tata

chiwan tantallata yanapashunkichipaywan kushikushpa kawsanaykichipa.

33Ñukaka mana ni pita kullkinta nimallachapanta mañashkanichu. 34

naka allita yachankichi sukaman

nita rantinaynipa.

nipa. 35Kuti kuti yachachishkaykichiñukashina trabajashpa kawsanaykichipa

chipa. Yuyaychi Señorninchi Jesusrimashkanta: “Runamasikichimanta sukimata chaskishpaykichi kushikunkichi.Kankuna sukkunata kushpaykichiashwanta kushikunkichi.”

36

sha Pabluka Efesomanta shamuduansianukunawan kunkurikushpankuna

kunapa. 37Chaypina wakakushpankunaPabluta muchashpa abrasarkansapa.38Sukaman llakirkansapa Pabluwillaptinkuna mana kutin paytakawanankunata. Chaymanta chaybarkukaman pusharkansapa.

Pablu Lukaswan Jerusalen llaktaman rirkan.

21 1Ñuka Lukas Pabluwan

kunata sakishpaynikuna barkupikuskalla rirkanisapa Kos ishlaman.Chaymanta kayantin Rodas ishlamanrirkanisapa. Chay ishlamanta Patarallaktapi chayarkanisapa. 2Chay Patarallaktapi Fenisia partiman rik barkutatarishpaynikuna yaykurkanisapa.

3Chay barkupi riykashpaynikuna

sapa. Chay ishlata pasarkanisapa Siriapartiman rinaynikunapa. Tiro llaktapichayaptinikuna chay barkuta purichikrunakuna kargata surkurkansapa. Chay

naka llaktaman rirkanisapa. 4Chay

sinikunata. Paykunawan tantallakanchis diyata kiparirkanisapa.Chaypina Tata Diospa Espiritunyachachiptinkuna paykunaka Pablutawillarkansapa ama Jerusalenmanrinanpa.

5Chaymanta chay kanchis diya

sapa. Jesusta kreyikmasinikunaka tukuywarminkunawan wambrankunawanñukaykunawan yaku mañanmanrirkansapa. Chay yaku mañanpikunkurikushpaynikuna Tata Diostaroygarkanisapa yanapawanankunapa.

6Chashna orashkaynikunawashadespidinakurkanisapa. Ñukaykuna chaybarkupi yaykuptinikuna paykunawasinkunaman kutirkansapa.

7Chay barkupi Tiro llaktamantaTolemayda llaktaman rirkanisapa. Chayllaktapi yaykushpaynikuna Jesusta

nisapa. Paykunawan suk diyatakiparirkanisapa. 8Kayantin Tolemaydallaktamanta llukshishpaynikuna Sesareallaktaman rirkanisapa. Chay llaktapichayashpaynikuna rirkanisapa Felipipawasinman. Payka Tata Diosparimananta yachachikuk runa karkan.Payka chay kanchis aklladu *kunamanta suk karkan. Paypa wasinpikiparirkanisapa. 9Paypa chusku sensillashipashninkuna tiyarkan. Tata DiospaEspiritun yanapaptinkuna chay chuskushipashninkuna atiparkansapa Tata Diosruranayananta runakunata willaysapata.

20 21

312

10Felipipa wasinpi aypa diyatakaptinikuna Judea partimantachayarkan suk runa Agabo. PaypishTata Dios ruranayananta willakuk runakarkan. 11Ñukaykunapi Agabochayashpa Pablupa chumbinta apishpakikinpa chakinkunata makinkunatawatashpa willarkan:—Tata Diospa Espiritun kashna

riman: Jerusalenpi *judiyukunapakamachikukninkuna kay chumbipadoyñunta watankasapa. Chaymantachikan llaktamanta runakunapikukunkasapa.

12Chashna willaptinna ñukaykunaka

wan Pabluta roygarkanisapa amaJerusalenman rinanpa.

13Chaypina Pabluka ayniwarkansapa:—Kankunaka ¿imapatí wakakushpa

llakita kuwankichi? Ñukaka manawatawanankunallapachu risha. Jesusta

kunapish Jerusalenman risha chaypiwañuk.

14Chashna willawaptinkuna manaatiparkanisapachu michayta. Chaypinawillanakurkanisapa:—Tata Diospa munananta rurachun.15Chayta willashkaynikunawasha

kurkanisapa. 16

man katiwarkansapa. PaykunakaNaasonpa wasinman pushawarkansapa.Naasonka Chipre llaktamanta karkan.Aypa watatana payka Jesusta kreyirkan.Chayrayku wasinpi kushikushpachaskiwarkansapa.

Pablu rirkan Santiagota chapak.17

nikuna sukaman kushikushpankunachaskiwarkansapa.

18Chaymanta kayantin ñukaykunawantantalla Pabluka rirkan Santiagotachapak. Paywan tantalla tukuy*ansianukuna karkansapa. 19ChaypinaPabluka paykunata rimachishpankunaparlachirkansapa Tata Dios yanapaptin

nata.20Chashna Pablu parlachiptinkuna

paykunaka Tata Diosta alabarkansapa.Chaymanta Pablutaka willarkansapa:—Allitami, wawkini, rurashkanki.

Kunanka kawaykanki aypa waranka

nankunata. Tukuy paykunaka sukamanmunansapa *kunata kasunanchikunallata. 21

manta paykunaka uyarishkasapa kanshichay chikan llaktakunapi kawsakjudiyumasinchikunata chikan layatayachachishkankisapa. Rimansapa kanshiyachachinkisapa amana Moisespa

pana.

nankunapa nima amañananchikunataruranankunapana.

22Judiyumasinchikuna chay llullatanakreyinsapa. Kunanka ¿chisapa? Paykunaka yachansapanashamushkaykita. 23Chayrayku amanimanachishunankunapa kayta ruray:Kay llaktapi chusku runakuna tiyan.Paykunaka shamushkasapa Tata Diostaprometishkankunata ruranankunapa.24Kanpish paykunashina ruray. Chaychusku runakunata *saserdotemanpushaysapa animalkunata wañuchishpaTata Diosta kuyanaykichipa. Tukuygastunkunata pagarakuy. Chaymantapaykunawan tantalla chukchaykitatipichiy. Tukuy chayta ruraptikikajudiyumasinchikuna yachankasapa chayrimashushkankuna llulla kananta.Yachankasapa kanpish Moisespa

21

313

kamachikunankunata kasushpakawsanaykita.

25Chaymanta Jesusta kreyik mana

kanchikunata ñami killkashkanisapana.Willashkanisapa ama mikunankunapa

kankuna mikunata.kanisapa ama mikunankunapa yawartanima sipidu animalkunata. Chaymantawillashkanisapa ama chikan warmiwanuchallikunankunapa.

Tata Diospa wasinpi chiknik runakuna Pabluta apirkansapa

wañuchinankunapa.26Chashna Santiago willaptin Pabluka

almitishpa *Tata Diospa wasinman chaychusku runakunata pusharkansapa.Chaymanta kayantin paykunawan

kansapa Tata Diospa ñawpakninpi chuyachuya rikurinankunapa. ChaymantaPabluka Tata Diospa wasinpi yaykurkansaserdoteta willak kanchis diyakamanprometishkankunata tukuchanankunaparurayta. Willarkan chay diyapaanimalkunata pushanankunatawañuchik Tata Diosta kuyanankunapa.

27Chaymanta chay kanchisnin diya*Asia partimanta shamudu judiyukuna

sapa.nata turbachishpankuna Pablutaapirkansapa. 28Sinchita willarkansapa:—¡Judiyumasinikuna, yanapawaychi!

Kay runaka llaktan llaktanpi purishpa

kuna yachachikun Moisespa killkadunpi

kunapa. Yachachikun kay Tata Diospawasin mana alli kananta. Kunanka kayTata Diospa wasinta susyachishpa manajudiyu runakunata yaykuchishkasapa.

29Chay chatakuk runakunaka sukdiyashi Pabluta kawarkansapa Tro mowan Jerusalenpi puriptin. PaykaEfesomanta mana judiyu runa karkan.Paywan kawashkankunaraykuyuyarkansapa Tata Diospa wasinpiyaykuchishkanta. Chayrayku sukamansinchita rimakushpa chatakurkansapa.

30Chayta sinchita rimakuptinkunauyarishpa Jerusalenpi runakuna

sapa kawak.kuna Pabluta apishpankuna washamanaysarkansapa. Tata Diospa wasinta

nata wichkarkansapa. 31Chay chiknik

kuna *kukninkuna uyarirkan tukuy judiyurunakuna turbakuykanankunata.32

kuna chay turbakuykak runakunamankallparkansapa.kuna Pabluta makaykak runakunakamanana makarkansapanachu.

33Chaypina chay soldadukunapakamachikuknin runaka ladunchashpaPabluta apichichirkan. Soldadunkunatawillarkansapa ishkay kadenawanwatanankunapa.

sapa:—Ariya ¿pití kay runaka? ¿Imatatí

rurashka?34Chashna tapuptinkuna sinchita

rimakushpa sukkuna suk layata sukkunachikan layata willarkansapa. Chashna

kunapa kamachikukninka manaatiparkanchu entiendiyta imatamiwillansapa nishpa.kunata willarkansapa kuartelmanPabluta pushanankunapa. 35,36Yaykunallukanapi chayaykaptinkuna chay

21

314

yashpankuna sinchita rimakushpawillarkansapa:—¡Wañuchun! ¡Wañuchun!Chashna kaparikuptinkuna chay

soldadukunaka Pabluta wanturkansapachay kuartelpa llukananpi churak.

37

yaykaptinkuna Pabluka soldadukunapakamachikukninta *griegopi rimashpatapurkan:—¿Atipaymanchu kanwan parlayta?Chashna tapuptin chay runaka

willarkan:38—Ariya ¿yachankichu griegopi

rimakuyta? ¿Manachu kankiEgiptomanta runa? ¿Manachu suktiempu romano gobiernuta manakasunayashpa tantanachishkanki chuskuwaranka wañuchikuk runakunatachunlla pampaman rinaykichipa?

39Chaypina Pabluka willarkan:—Manami paychu kani. Ñukaka

judiyu runa Silisia partipi Tarsollaktamanta kani. Chay llaktaynika alliriksidumi.

nipa.40Parlachinankunapa almitiptinna

kuartelpa llukananpi Pablukashayarishpa tukuy chay runakunata

chirkansapa. Chashna upallayaptinkunakikin *sapa:

22 1—Wawkinikuna, tataynikuna,uyariwaychi amachanakushpa

willaptini.2Chay runakuna uyarishpankuna

kikinkunapa rimanankunapi Pablu

sapa. Chashna chunllayaptinkunaPabluka willarkan:

3—Ñukaka *judiyumasikichimi kani.Silisia partipi Tarso llaktapi nasirkani.

Kay Jerusalenpi wiñarkani. Alli

kunapa yachachikushkankunatayachachiwarkan. Kunanka kankunasukaman Tata Diosta kuyanaykichishinañukapish tukuy shunku Tata Diostakuyani. 4Ñawpa tiempu Jesuspamushuk laya yachachikunanta kreyikrunakunata wañuchichinayashpaynisukaman sufrichirkanisapa. Ullkukunata

nisapa karselpi churak. 5*napa kamachikuknin tukuy *

kaynikunata. Paykunaka kartakunata

chikunaman apanaynipa.napi willarkansapa almitiwanankunapaJesusta kreyik runakunata kay

nankunapa.

Pablu willarkansapa imashnami kallarirkan Jesusta kreyiyta nishpa.

(Hch 9.1-19; 26.12-18)6Pabluka parlachikuyllapi katirkan:—Chashna kartakunata chaskishpayni

Damasko llaktaman rirkani. Chayllaktapi chayanayaykaptini chawpidiyata sielumanta ñukapi suk sinchi lusllipyarkan. 7Chay sinchi lusta kawashpaallpakaman urmarkani. Chaypinauyarirkani willawaptin: “Saulo, Saulo¿kanki?”

8Chashna willawaptin tapurkani:“¿Pití kanki, Señor?kan: “Ñukaka Nasaret llaktamantaJesusmi kani. Ñukatami chikniwashpasufrichiwaykanki.”

9Chashna willawaptin ñukawan purikrunakuna mana entiendirkansapachuparlachiwashkan rimanata. Paykunakachay sinchi lusta kawashpankunasukaman manchakurkansapa.

21 22

315

10Chashna Jesus willawaptintapurkani: “Señor ¿imatati munankiruranaynipa?” Payka willawarkan:“Atarishpa Damaskoman rillay. Chaypisuk runa yachachishunki imatamiruranki nishpa.”

11

chiwashkanrayku manana nimakawakuyta atiparkaninachu. Chayraykuchay purikmasinikuna makinimanta

sapa.12Chay llaktapi suk runa Ananiyas

kawsarkan. Paymi Tata Diosta kuyakruna karkan. *kunata allita kasushpa kawsak.Chayrayku tukuy chay llaktapi kawsakrunakuna rimarkansapa alli rurak runakananta.

13Ananiyaska shamurkan ñukatakawawak. Chayashpa willawarkan:“Wawkini Saulo, kunanlla atipankikawakuyta.” Chayta willawashkanorana allita kawakushpa paytakawarkani. 14

kan: “Awilunchikunapa Tata Diosninmikanta akllashushka paypa munanantayachanaykipa. Akllashushka chay allirurak Jesusta kawanaykipa. Chaymanta

kipa. 15Chashna Jesus yachachishuptikitukuy kawashkaykita uyarishkaykitatukuy partipi kawsak runakunataparlachinayki tiyan. 16Kunankautkakushpa atariy.muy. Chashna bawtisakushpaykiSeñorninchi Jesusta roygay tukuyuchaykimanta mayllashunanpa.”

17

sha Damaskomanta Jerusalenmankutimushpayni rirkani *Tata Diospawasinpi orak.shina Señor *Jesukristuta kawarkani.18Chaypina payka willawarkan:“Utkakushpa Jerusalenmanta llukshiy.

Ñukata riksiwanaykita parlachikuptikikaypi kawsak runakuna manakreyishunkisapachu.”

19Chashna willawaptin ñukakawillarkani: “Señor, paykunaka yachansapañuka tantanakunankuna wasikunapiyaykushpayni kanta kreyishuk runakunataapichichishpa makachishpa karselmanpushachishkaynikunata. 20Chaymantarimanaykita yachachikuk Estebantawañuchiykaptinkuna ñukapish yuyarkaniallimi wañuchinankunapa. Chaywañuchishkankuna oras chay wañuchikukrunakunapa sawa llachapankunatakuydarkani. Kay llaktapi kawsak runakuna

sapa chikan layatana kawsaykanaynita.”21Chashna willaptini Señor Jesukristu

willawarkan: “Utkakushpa rillay. Ñukakakachayki karu llaktakunapi mana judiyurunakunata yachachikuk rinaykipa.”

Chay runakuna Pabluta yaka makarkansapa.

22

kanta upallalla uyarirkansapa. Chaypinamana judiyu runakunaman rinanpawillaptin kallarirkansapa sinchitarimakuyta:—Mana munanisapachu kay runa

kawsananpa. ¡Wañuchiychi!23Chay runakuna kaparikuyllapi

katishpankuna sukaman piñakushpallachapankunata wishchukurkansapa.

sapa. 24Chashna chay runakunaashwanta piñakuptinkuna chay

nankunapa. Chaymanta willarkansapaPabluta makanankunapa rimananpaimaraykumi chataykansapa nishpa.

25

kuna Pabluka chaypi shayaridukapitanta tapurkan:

22

316

—¿naykichipa *romano runa kaykaptini?Mana allichu makawanaykichipamanara allita yachaykashpaykichirauchayukchu kani manachu nishpa.

26Chashna Pablu willaptin chaykapitanka kamachikninta rirkan willak:—¿

yaykanki? Payka romano runami.27Chashna chay kapitan willaptin

chay kamachikukka Pablutakaladunchashpa tapurkan:—Ariya ¿romano runachu kanki?Pabluka aynirkan:—Ariya, romano runami kani.28Chaypina chay kamachikukka

willarkan:—

kani romano runa kanaynipa.Pabluka aynirkan:—Ñukaka nasishkaynimantapacha

romano runa kani.29Chashna willaptin tukuy chay

makanayaykak soldadukunakaladunmanta anchurkansapa. Chaykamachikukninpish romano runakananta yachashpa watachishkanraykumanchakurkan.

Judiyukunapa kamachikukninkuna Pabluta chatarkansapa.

30Chay romano kamachikukka allitayachanayarkan imapami judiyu runakunaPabluta sukaman chatashkasapa nishpa.Chayta yachanayashpa kayantin Pablutakadenankunawan watadu kashkanmantakacharichirkan. Chaymanta tukuyjudiyukunapa kamachikukninkunata

kunawan tantanachirkansapa. Chaypina

ninkunapi churarkan.

23 1Chaypina Pabluka chay*judiyu kamachikukkunata

chapashpa willarkansapa:

—Wawkinikuna,ninpi ñukaka yuyanakuni kunankamanallita rurashpalla kawsaykanaynita.

2Chashna Pablu willaptin *kunapa ashwan sinchi kamachikukninAnaniyas sukaman piñakurkan. Pablupaladunpi runakunata willarkan shiminpilapyanankunapa.

3Chayta uyarishpa Pabluka willarkan:—Tata Diosmi kanta kastigashunki

llullakuk runa kaptiki. Kanka allipitukushpa chaypi tiyaridu kanki*Moisespa kamachikunankunatashinawillawanaykipa uchaynipichu kanimanachu nishpa. Kunanka chaykunatamana kasushpayki willaykankisapashiminipi lapyawanankunapa.

4Chashna Pablu willaptin ladunpirunakuna willarkansapa:—¿Imapatí Tata Dios churashkan

saserdotekunapa kamachikuknintarabyachinki?

5Chashna willaptinkuna Pablukaaynirkan:—Wawkinikuna, perdonawaychi.

Mana yachashkanichu saserdotekunapakamachikuknin kananta. Tata Diospakillkadunpi willawanchi:

chichu.”6Pabluka chay awtoridarkunata

chapashpa riksirkansapa sukkuna*saduseo kanankunata sukkuna *fariseokanankunata. Chaypina sinchitawillarkansapa:—Wawkinikuna, ñukaka fariseo runami

kani. Tatayni awiluynikunapish fariseorunakunami karkansapa. Ñukaka tukuyshunku kreyini Tata Dios wañudukunatakawsachimunanta. Chayrayku kunankakay awtoridarkunapi chatawaykankichi.

7Chashna Pablu willaptin fariseorunakunaka saduseo runakunawankallarirkansapa ayninakuyta. Chaypinaishkay manadapina churanakurkansapa.

22 23

317

8Saduseo runakuna rimansapawañudukuna mana kawsamunankunata.Rimansapa mana nima *angelkuna nimaalmanchipish tiyananta. Fariseo

chikuna wañushpanchikuna kashkankawsamunanchikunata. Rimansapaangelkunapish tiyananta.

9Chashna sukaman ayninakuptinkunaMoisespa killkadunkunata yachachikukfariseokuna shayarishpankunawillarkansapa:—¡Kay runaka manami nima mana

allita rurashkachu! Ichará muskuyninpisuk wañuduta suk angelta uyarirkanwillaptin.

10

tinkuna chay *romano kamachikukkasukaman manchakurkan. YuyarkanPabluta tipi tipita ruranankunata.Chayrayku chay soldadunkunata

kuna kuartel ukupi churanankunapa.11Chay tuta muskuyninpi *Jesukristu

Pabluta rikurirkan willananpa: “Amamanchakuychu, Pablu. Kan Jerusalenpiallimata rimashkanki ñuka salvakukkanaynita. *Roma llaktapipish chayllatarimanayki tiyan.”

Chiknik runakuna sukaman munarkansapa Pabluta wañuchiyta.

12Chaymanta kayantin Pablutachiknik runakuna parlanakurkansapawañuchinankunapa.

sapa Pabluta wañuchinankunakamanmana nimata mikunankunapa nimataupyanankunapa. 13Chay wañuchinayakrunakuna chusku chunka ashwankarkansapa.

14

napa *ansianunkunaman rishpankunawillarkansapa:

—Ñukaykunaka jurashkanisapaPabluta wañuchinaynikunakaman mananimata mikuyta. 15

chipa.kichiwan chay romano kamachikuktaroygaychi kaya Pabluta kankunamanpushamunankunapa.tin ashwanta yachananchikunapaimakunatami yachachikun nishpa.Ñukaykuna shuyashasapa manara

kunapa.16Chashna chay wañuchinayak

runakuna willaptinkuna Pablupapaninpa wayna wawan uyarirkan.Chaypina chay kuartelman rirkanPabluta willak. 17Chaypina tukuytawillaptinna Pabluka suk kapitantakayashpa willarkan:—

shuknikichiman.kanta willanka.

18Chashna willaptin chay kapitanka

kukninta willarkan:—Chay wichkadu runa Pabluka

kayawashpa willawashka kay waynitutakanman pushamunaynipa. Payka sukuyarishkanta munan willashuynikita.

19Chashna willaptin chay kamachikukrunaka Pablupa sobrinunta makinmantaapishpa suk laduman pusharkan.Chaypina tapurkan:—¿Imatati munanki willawayta?20Chashna tapuptinna willarkan:—

kushkasapa shamunankunapa willashuk

ninkunaman Pabluta pushachinaykipa.

kun nishpa. 21Chashna paykunawillashuptinkuna ama kreyinkichu.Chusku chunka ashwan runakuna ñanpi

23

318

kunapa. Paykuna jurashkasapa mananimata mikuyta nimata upyayta Pablutawañuchinankunakaman. Kunankaalmitikunaykillatana shuyaykansapa.

22

kukka kacharkan wasinman kutinanpa.Willarkan ama ni pita chay willashkantaparlachikunanpa.

Romano gobernador Felixman Pabluta pushachirkan.

23

kukka ishkay kapitankunata kayashpawillarkansapa:—Prontanachiychi ishkay pachak

purishpa rik soldadukunata, kanchischunka kaballukunapi rikkunata, ishkay

tapish. Prontanachiychi allita tutayaptinSesarea llaktaman rinankunapa.

24Chaymanta willarkan kaballutaaparejananpa Pablu montashpa rinanpa.Willarkansapa Pabluta allita kuydashpachay romano gobernador Felixmanpushanankunapa.

25Chaymanta suk kartata paykunawankacharkan. Chay kartapi kashnarimarkan:

26“Munanayni awtoridar Felix, ñukaKlaudio Lisias sukaman rimachiyki.27Kaypi kawsak judiyu runakuna kaypushachiykanayni runata apishpawañuchinayarkansapa. Chashnawañuchinayaptinkuna yachashkaniromano runa kananta. Chayraykusoldaduynikunawan rishkani kichukukama wañuchinankunapa. 28Chaypinaimaraykumi sukaman chatansapanishpa yachanayashpayni judiyukunapakamachikukninkunaman pusharkani.29Chaypina yacharkani paykunapa

rayku chatanankunata. Chashnasukaman chataptinkunapish ñukaka

yuyarkani kay runaka mana nimauchayuk kananta wañuchinaynikunapanima karselpi churanaynikunapa.30Chaymanta yacharkani chay chiknikrunakuna parlanakushkankunatawañuchinankunapa. Chayrayku kanmankachaykani. Chay wañuchinayakrunakunata willashkanisapa kanmanrinankunapa chatakuk. Chayllatakillkashkayki.”

31Chay tuta chay soldadukuna chaykartata apashpa Pabluta pusharkansapaAntipatris llaktapi puñuk. 32Kayantin

man kutirkansapa. Chaymanta kaballupirik soldadukunalla Pabluwanrirkansapa.

33Sesarea llaktapi chayashpankunachay kartata gobernadorta kurkansapa.Pablutapish paypi kukurkansapa.34Chaypina chay awtoridarka chay

tami Pabluka nishpa. WillaptinkunaSilisia partimanta kananta Pablutawillarkan:

35—Chay chatashuk runakunashamuptinkunara kantapish tapushkaykiyachanaynipa uchayukchu kankimanachu nishpa.Chayta willashpa soldadunkunata

willarkansapa allita kuydashpakamachikuk *Herodespa manllaybawasinpi wichkanankunapa.

Pablu gobernadorta willarkan mana uchayuk kananta.

24 1Pablu chayashkanmantapichkaynin diya *

napa kamachikuknin AnaniyaskaSesarea llaktapi chayarkan. Suk*ansianukunawan tantalla suk abogadoruna Tertulowan tantalla rirkansapa.

kansapa Pabluta chatanankunapa.2Chaypina soldadukuna Pabluta

23 24

319

gobernadorpi chayachiptinkuna chayabogado Tertulo kallarirkan Pablutachatayta. Chay gobernador Felixtakawillarkan:—Sukaman agradesiykisapa kay

llaktaynikunapi kushikushpa allillatakawsaykashpaynikuna.sapa runa kashpayki llaktaynikunapaalli yanapakuk awtoridarnin kanki.3Chashna yanapawaptikisapa,munanayni gobernador Felix, tukuytiempu tukuy llaktaynikunapi sukamanagradesiykisapa.

4

pasapa. 5Ñukaykuna allita yachanisapakay runa iden pestishina tukuy maytapurishpa *nanta. Payka chay nasareno runakunapayachachikninkunami. 6Chaymantañukaykunapa kamachikunaynikunawillawansapa ama *Tata Diospa wasinpimana judiyu runakuna yaykunankunapa.Chashna kaptinpish kay runaka sukmana judiyu runata yaykuchinayarkan.Chayta ruraptin paytaka apishkanisapakastiganaynikunapa. 7Chaypina chay

wan chayashpa makinikunamantakichuwashkasapa. 8

kunapa kanpi chatakuk. Kikiki paytatapushpa yachanki mana llullakushpachatashkaynikunata.

9Chashna Tertulo willaptin chaytukuy chatakuk runakuna willarkansapachashna kananta.

10Chaypina chay gobernadorkaPabluta makinwan señasta rurashpawillarkan rimakunanpa. Chashnawillaptin Pabluka willarkan:—Señor awtoridar, yachani aypa

watakunata alli awtoridarninikunakanaykita. Chayrayku kushikushpamana manchakushpa willayki mana

uchaynipi kanaynita. 11Kikikitapukushpa yachankiman chayrakchunka ishkay diyallara Jerusalenpichayashkaynita Tata Diosta kuyak.12Ñuka mana Tata Diospa wasinpi nimatantanakunankuna wasikunapi ni piwanayninakushkanichu. Mana ni maypirunakunata tantanachishkanichuturbachinaynikunapa. 13Kay chatawak

sapachu nima uyariwashkasapachu nipiwan ayninakuptini.

14Chaymanta willayki Moisespa

kunapa killkadunkunata kreyini.

llata kuyashpa kawsaykani. Chashna TataDiosta kuyashpayni *Jesukristupayachachikunantapish kreyini. Chaychatawak runakunaka rimansapaJesukristupa yachachikunan llullakananta. 15Chaymanta paykunashinañukapish kreyini Tata Dios tukuy allirurak mana alli rurak runakunata

nanchikunata. 16Chayrayku Tata Diospa

nipi mana nima mana allikuna tiyananpa.17Aypa watakunata karu llaktakunapi

purishkayniwasha Jerusalenmankutishkani animalkunata wañuchishpaTata Diosta kuyak. Rishkani mananimayukkunata ofrendata kushpayanapaksapa. 18Tata Diospi chuyachuyata rikurinaynipa *Moisespakamachikunankunata kasushpa allitamayllanakushkani.nawanchu karkani. Mana ni pitaturbachiykashkanichu. Tata Diospawasinpi kaptini *Asia partimantajudiyumasinikuna tariwarkansapa.

19

nankunapa chatawak ima mana allitamirurashkani nishpa. 20Paykuna mana

24

320

shamuptinkunaka kay runakuna

kuna ima uchatami ñukapi tarishkasapanishpa. 21Chay kamachikukninikunapikashpayni sinchita rimarkani: “Kankunachatawaykankichi ñuka kreyiptini TataDios tukuy wañudu runakunatakawsachimunanta.” Ichará chaytarimashkaynirayku chatawaykansapa.

22Chashna Pablu willaptin chayawtoridar Felixka mana munarkanchuashwanta uyariyta. Jesukristupayachachikunankunata allitanayacharkan. Chayrayku chay chatakukrunakunata willarkansapa:—Chay kamachikuk Lisias shamushpa

allita willawanka imatami Pablukarurashka nishpa. Chaypira atipashawillayta uchayukchu manachu nishpa.

23Chashna chay runakunata willashpasuk kapitanta willarkan Pabluta manawatashpa kashkan karselpi churananpa.

kuna shamuptinkuna yaykuchinanpayanapanankunapa.

24Chaymanta chay gobernador Felixchay llaktamanta llukshishpa aypadiyakuna washan warmin Drusilatapushamushpa kutimurkan. Payka judiyawarmi karkan. Chaypina Pablutakayachirkan shamunanpa paykunawanparlak. Pablu shamushpa allitayachachirkansapa Jesukristuta kreyishpakawsanankunapa. 25

kunallata rurashpa kawsanankunapa.Yachachirkansapa Tata Dios tukuy manaalli rurak runakunata kastiganankunata.Chayta uyarishpa Felixka sukamanmanchakushpa willarkan:—Mananami uyarinayaykinachu.

Suknin diya atipashpayni kashkankayachishkayki yachachiwanaykipa.

26Chayta willashpa Felixka munarkan

nanpa. Chayrayku kuti kuti kayachikpaywan parlananpa.

27Ishkay watata chay karselpi Pablukakiparirkan. Chaypina Felixka mananagobernadornachu karkan. Porsio Festochayarkan gobernador kananpa.Chashna Felix llukshishpa Pablutakakarselpi sakirkan judiyu runakunatakushichinayashpa.

Gobernador Festopi Pabluta chatarkansapa.

25 1*Roma llaktanmanta SesareapiFesto chayamushpa yaykurkan

mushuk awtoridar kananpa. Chaypinakimsaynin diya washan Jerusalenmanrirkan.

2Jerusalenpi chayaptin *napa kamachikukninkuna, *judiyurunakunapa *ansianunkuna rirkansapaFestopi Pabluta chatak. 3Paykunaka

man Pabluta pushachinanpa.sapa pushachiptin ñanpi shuyashpawañuchinankunapa. 4Chashnaroygaptinkuna Festoka willarkansapa:—Pablu Sesareapi preso kashpa

chayllapi kiparinan tiyan. Ñukakayuyaykani mana unayashpa chaymankutiyta. 5

kuknikichi ñukawan tantalla rinkasapa.Chay runa suk mana alli ruranatarurashka kaptinka chaypi chatankichi.

6Chaymanta Festo Jerusalenpi pusakdiya ashwanta kiparirkan. ChaymantaSesareaman kutirkan. Kayantin rirkankamachikunan tiyarinanpi tiyarik.

kan. 7Chaypina Pablu yaykuptin chayJerusalenmanta shamudu judiyurunakuna payta ladunchashpa sukamanchatarkansapa mana alli rurak runakananta.pish mana atiparkansapachu niman sukmana alli rurashkanta tariyta.

24 25

321

8Chaypina Pabluka Festota willarkan:—Ñukaka mana nima mana alli

ruranata rurashkanichu. Mana ni pitayachachishkanichu *nankunata ama kasunankunapa. Mana nipita yachachishkanichu *Tata Diospawasinpi mana allikunata ruranankunapa.Mana nimapi chay ashwan sinchi *romanokamachikukta rabyachishkanichu.

9Chashna willaptin Festoka judiyurunakunata munashpa kushichiysapataPablutaka tapurkan:—¿Munankichu Jerusalenman riyta

chaypi ashwan allita tapunaynipauchaykipichu kanki manachu nishpa?

10Chashna tapuptin Pabluka willarkan:—

kuk kanta churashushkanki awtoridarkanaykipa. Chayrayku kanlla willawanaykitiyan uchayukchu kani manachu nishpa.Allita yachanki judiyumasinikunata mananimanachishkaynikunata. 11Wañunapa

wachunsapa. Mana uchaynipi kaykaptinika

naykipa. Chayrayku roygayki chay ashwansinchi kamachikuk *naykipa. Paymi tapuwashpa willawankauchayukchu kani manachu nishpa.

12Chashna Pablu willaptin Festokayanapakninkunawan parlashkanwashawillarkan:—Roygawashkanki Roma llaktapa

ashwan sinchi kamachikuk Sesarmankachanaynipa. Chayrayku paymankachayki.

Festo ashwan sinchi kamachikuk runa Agripawan parlarkan.

13Chaymanta aypa diyakuna washanSesareapi sinchi kamachikuk Agripachayarkan. Payka panin Bernisewanrirkansapa Festota pasyak. 14Chaypina sukdiya Festoka Agripata parlachirkan chayllaktapi Pablu preso kananta. Willarkan:

—Kaypi tiyan gobernador Felixsakishkan preso runa. 15Jerusalenman

nawan judiyukunapa ansianunkunañukapi chay runata chatarkansapa.Roygawarkansapa uchayuk kaptinwañuchichinaynipa. 16

tinkuna willarkanisapa: “Ñukaykunaromano awtoridarkuna mana amapachu ni pita wañuchichiyta mana allitayachashpa uchayukchu manachu nishpa.Chayrayku ñukaykunapi tukuy chatadurunakuna chatak runakunawan uya uyaayninakunankuna tiyan. Chaypira chaychatadu runa atipan amachanakuytarimashpa mana uchayuk kananta.”

17

kuna kayman shamurkansapa. Kayantinñukaka rishkani kamachikunaynitiyarinaynipi tiyarik.

murkani. 18Ñukaka yuyashkani sakramana allikunata rurashkanta.manka chay chatakuk runakuna manayuyashkayni layatachu chatarkansapa.19Paykunaka willawashkasapa TataDiosta kuyashpa amañashkankunatamana rurashkanta.kasapa Pablu yachachikunanta chaywañudu Jesus kawsamushkanta.

20Chashna chataptinkuna ñukakamana yachashkanichu imatami rurashanishpa. Chayrayku Pabluta tapushkani:“¿Munankichu Jerusalenman riytachaypi willanaynipa uchayukchu kankimanachu nishpa?” 21Chashna tapuptinipayka roygawashka Romapi ashwansinchi kamachikukninchikunamankachanaynipa. Chashna roygawaptinñukaka karselpi wichkachishkaniRomaman kachanayni diyakaman.

22Chaypina kamachikukmasinAgripaka Festota willarkan:—Ñukapish uyarinayani chay runa

rimakuptin.

25

322

Chashna willaptin Festoka aynirkan:—Kayami uyarinki.23Kayantin chay kamachikuk

Agripaka panin Bernisewan tantallachayarkansapa. Chay kamachikunan

kunapish musikawan marchaypiyaykurkansapa.

kan. 24Chaypina Festoka willarkan:—Kamachikukmasini Agripa, tukuy

kaypi ñukaykunawan tantalla runakuna,kaypinami kay chatadu runaka. Jerusalenllaktapi kay Sesarea llaktapipish tukuyjudiyu runakuna ñukapi sukaman paytachatakunsapa. Kuti kuti sinchita

chinaynipa. 25Ñukaka mana paypitarinichu wañuchichinaynipa laya uchanta.Chaymanta kikin roygawashka

ashwan sinchi kamachikukninchiSesarman kachanaynipa. Paymanrinayan willananpa uchayukchumanachu nishpa. Chashna roygawaptinyuyani kachayta. 26Sesarman kachashasuk kartawan.chu imatami killkasha nishpa.Chayrayku kankuna,nikuna, kan kamachiwaknini Agripa,yanapawaychi. Ichará kankunatapushpa atipankichiman suk imatatariyta ñuka killkanaynipa. 27Manaatipaymanchu suk preso runatakachayta mana willashpa imaraykumichatakudu nishpa.

Pablu chay kamachikukAgripata willarkan ima layatami

kawsashka nishpa.(Hch 9.1-19; 22.6-16)

26 1Chashna Festo willaptinAgripaka Pablutaka willarkan:

—Kunan willawaysapa imapamisukaman chatashunkisapa nishpa.

Chashna willaptin Pabluka makintaalsashpa willarkan:

2—Kamachiwaknini Agripa, kanmunaptiki rimakunaynipa sukamankushikuni. *Judiyumasinikuna rikchaklayata chatawashkasapa. Kunan willaykillullakushpa chatawashkankunata.3Kanka judiyukuna amañanaynikunataallita yachanki. Chaymanta yachankiimakunapami ayninakunisapa nishpa.

naykipa.4Tukuy judiyumasinikuna yachansapa

nita. 5Chaymanta allita yachansapa*fariseo runa kanaynita. Paykunamunashpa atipanmansapa chaytawillashuyta. Tukuy pi yachan

manta *Moisespa kamachikunankunataashwan allita kasunaynikunata.

6

nata willarkan tukuy wañudukunatakawsachimunankunata. Ñukapishchayta kreyini.

sapa. 7Chay chunka ishkay ñawpaawiluynikunamanta mirashkan judiyurunakuna shuyaykanisapa Tata Dioschay willawashkankunata rurananpa.Chashna shuyashpaynikuna diyapi

sapa. Ñuka Tata Dios willawashkantakreyiptini, kamachiwaknini Agripa,kunanka kay judiyumasinikunachatawaykansapa. 8¿Imapatí yuyankichiTata Dios mana atipananta wañudurunakunata kawsachimunanta?

9Ñawpa ñukapish yuyarkani allikananta Nasaretmanta Jesusta kreyikrunakunata sufrichinaynikunapa.10Chashna yuyashpayni Jerusalenpi*Jesukristuta kreyik runakunatasufrichirkani. Chaymanta *

25 26

323

kuna Jesukristuta kreyik runakunataaypata karselpi wichkachirkani.Chaymanta kreyikuk runakunatawañuchinayaptinkuna ñukapishrimarkani allimi wañuchinankunaka.11

napi chay kreyikuk runakunatamakachirkanisapa rimanankunapa Jesusmana alli rurak kananta. Chaymantasukaman piñakushpayni rirkani chikanllaktakunapipish chay runakunatasufrichiksapa.

12Chaymanta saserdotekunapakamachikukninkuna kachawaptinkunaDamaskoman riykarkani chay

naynipasapa. 13Chaypina,nini, chay ñanpi riykashpayni chawpidiyata sielumanta sinchi llipyak lustakawarkani. Chay luska intimantaashwan sinchita llipyashpa ñukapiñukawan riykakmasinikunapipishllipyarkan. 14Chayta kawashpaynikuna

nisapa. Chaypina uyarirkani *hebreorimanaynikunapi willawaptin: “Saulo,Saulo ¿imapatí ñukata sukamansufrichiwaykanki?washpayki suk toro puntayuk kaspita

kanki.”15Chayta uyarishpa tapurkani: “¿Pití

kanki, Señor?” Chaypina ayniwarkan:“Ñukami kani sufrichiwanayki Jesus.16¡Kunanlla atarimuy! Ñukaka kanpirikurishkani sirviwanaykipa. Tukuyrunakunata kaypi kawashkaykitawillanayki tiyan. Chaymanta tukuy

nayki tiyan. 17Kunanmantapacha tukuyjudiyumasikikunamanta manajudiyukunamantapish kuydashkaykiama wañuchishunankunapa. 18Manajudiyu runakunaman kachashkayki

luspishina purinankunapa amanatutapishina kawsanankunapana.

naykipa Tata Diosllata kasushpakawsanankunapa amana chay sinchi

pana. Chaymanta yachachikunaykitiyan ñukata kreyiwanankunapa.Chashna ñukata kreyiwaptinkuna TataDios uchankunamanta perdonankasapamana tukuyniyukta paywan tantallakawsanankunapa.”

19Chashna sielumanta Jesukristuwillawaptin, kamachiwaknini Agripa,ñukaka chay willawashkantakasushkani. 20Primeruka Damasko

kanisapa Jesus salvakuk runa kananta.Chaymanta Jerusalenpipish, tukuyJudea partipipish judiyu runakunata,

sapa. Willarkanisapa uchankunamantawanashpa Tata Diosta kasushpakawsanankunapa. Yachachirkanisapaallita rurashpa kawsanankunapa tukuyrunakuna yachanankunapa Tata Diostakreyinankunata.

21Chashna yachachikuptini chaychikniwak judiyumasinikuna *Tata

nayarkansapa. 22

waptin kunankaman mana shaykushpakatinilla. Tukuy runakunata,kukkunata,pish yachachiypi katini. Moiseskañawpa yachachikuk runakunapishkillkarkansapa imatami Tata Diosruranka nishpa. 23Killkarkansapa TataDiosmanta shamudu runa sukamansufrishpa wañunanta chaymantawañushkanmanta kawsamunanta.Manara ni pi wañushkanmantakawsamuptinra paymi kawsamurkanamana kutin wañunanpa. Paymi

26

324

kawsamurkan judiyu runakunata manajudiyu runakunatapish willanankunapamana alli rurashkankunamantaperdonanankunata. Tukuy chayllatañukaka yachachikuni.

Pabluka munarkan chay kamachikuk Agripa

Jesukristuta kreyinanpa.24Pablu chayta willaptin chay

kamachikuk Festoka sinchita willarkan:—¡Dementumi kanki, Pablu! Sukaman

yachakushpayki dementuyashkanki.25Chashna Festo willaptin Pabluka

willarkan:—Alli kamachiwaknini Festo, manami

dementuchu kani.payni kuskata willayki. 26Kaypimijudiyukunapa kamachikukninikunaAgripa. Paymi allita yachan tukuywillashkanayni chashna kashkanta.Mana kuchupi pakakushpachu Jesustawañuchirkansapa. Chayrayku paypañawpakninpi mana nima manchakushparimani. 27Kamachiwaknini Agripa ¿chay

kanta kreyinkichu? Ñuka allita yachanikreyikunaykita.

28Chashna Pablu tapuptin Agripakaaynirkan:—Kan tipillata yachachiwashpayki

¿yuyankichu Jesukristuta kreyinaynita?29Chashna Agripa willaptin Pabluka

aynirkan:—

naykipa. Munayman tukuy kayuyariwaykak runakunapish Jesukristutakreyinankunapa. Chashna ñukashinakreyikuptikichi mana munaymanchuñukashina kadenadu kanaykichipa.

30Chashna Pablu willaptin Agripakashayarirkan. Shayariptin Bernisewangobernador Festoka tukuy chaypirunakunaka shayarirkansapa. 31

pina suk laduman rirkansapa Pablurimashkanta kikinkunapura parlak.Parlashpa willanakurkansapa:—

chu wañuchichinanchikunapa nimakarselpi churananchikunapa.

32Chaypina Agripaka Festotawillarkan:—Atipanchiman kay runataka

kachariyta mana kikin roygashushka

kuk *Sesarman kachanaykipa.

Roma llaktaman FestoPabluta kacharkan.

27 1Chashna Agripa Festotawillashpa yuyarkansapa barkupi

Italia partiman Pabluta kachayta.

wan tantallata kapitan Juliopa makinpichurarkansapa. Chay Julioka chayashwan sinchi kamachikuk Augustopatropapa kapitannin karkan. ÑukaLukaspish paykunawan tantalla rirkaniPabluta yanapanaynipa. 2

wan tantalla rirkan Aristarko. PaykaMasedonia partimanta Tesalonikallaktamanta karkan.tio llaktapi suk barkupi yaykurkanisapa*Romaman rinaynikunapa. Chaybarkupa doyñun *Asia partipi aypallaktakunapi ratakuypi ratakuypirinayarkan.

3Chay barkupi rishpaynikuna kapitanJulioka alli modopi Pabluta pusharkan.Kayantin Sidon llaktapa barkuratakunanpi chayarkanisapa. ChaypiPablutaka almitirkan amigunkunata

napa.4Sidonmanta llukshiykaptinikuna sinchi

wayra tinkuwarkansapa. ChayraykuChipre ishla mañan mañanllatarirkanisapa. 5Chipremanta chimbashpaSilisia partipa Pan lia partipa mañan

26 27

325

mañanllata rirkanisapa. Chashna rishpaLisia partipi Mira llaktapi chayarkanisapa.

6Chay Mira llaktapi kapitan JulioAlejandriyamanta Italiaman rik barkutatarirkan.sapa Romaman rinaynikunapa. 7Aypadiyakunata wayra tinkuwaptinkunabarkuka allimanta rirkan. Chayraykusukaman tankaypi tankaypi Kinido llaktaladunpi chayarkanisapa. Chaypina chaywayra idenllata tinkuwaptinkuna Salmonllakta ladunta pasashpa Kreta ishlatavueltashpa rirkanisapa. 8Chay ishlamañanta sukaman tankaypi tankaypirishpaynikuna Buenos Puertos llaktapichayarkanisapa. Chay llaktaka Laseallakta ladunllapi karkan.

9Chashna wayra tinkuwaptinkuna chaybarku mana sinchita puriptin sukamanunayarkanisapa. Manana allinachu karkanchay manllayba yakuta rinaynikunapa.Manana unaynachu illarkan tamya tiempukananpa. Chayrayku Pabluka chay barkupurichik runakunata willarkansapa:

10—Señorkuna, tamya tiempu kaptinmananami allinachu rinanchikunapa.Chashnalla rishpanchikuna kay barkukatukuy kargakunawan suminman.Ñukanchikunapish sipikunchimansapa.

11Chaypina soldadukunapa kapitanninkaPabluta mana kreyishpa barkupadoyñunta kapitannintapish kasurkanrinankunallapa. 12Buenos Puertospabarkukuna ratakunan mana allichu karkantamya tiempu barkuka chaypi kiparinanpa.Chayrayku yaka tukuy chay runakunamunarkansapa Fenise llaktaman riyta.Chay llaktaka Kreta ishlapa alli ladunpikarkan. Yuyarkansapa alli kananta chaypitamya tiempu kiparinaynikunapa.

Chay barkupi riptinkuna sinchi wayrawan tinkunakurkansapa.

13

kuna kallarirkan chay llaktapa alli

ladunmanta allimata wayrayta. Chaytakawashpankuna barkuta purichikkunayuyarkansapa atipanankunata riyta.

paynikuna barkuta pusharkansapa Kretaishla mañan mañanllata. 14Chashnariptinikuna suk ratullapi sinchi wayrabarkuynikunata ishlamanta chaymanllayba kocha chawpiman tankarkan.15Chay sinchi wayra pushawaptinkunamanana atiparkanisapachu barkutasinchichiyta. Chayrayku wayrallanapushawarkansapa.

16

kuna rirkanisapa Kawda ishla mañanta.

kuna manana sinchitanachu wayrarkan.Chaypina sukaman trabajashpa chaytaksha aysadu kanowata barkupasawanpi alsashpa churarkanisapa.17Chaymanta barku purichik runakunawaskankunawan barkupa armasonnintaallita watarkansapa ama wayrawakllichinanpa. Chay yaku ukupi sukplaya montonanakudu tiyarkan. Chaypashutin Sirite karkan. Chaypi barkuarkakunanta manchashpankuna barkupa

nata altu kaspinmanta templarkansapa.Chayta rurashpankuna tukuy chay tutasakirkansapa chay wayra maytapishkaptin barkuta pushananpa.

18Kayantinpish sinchita wayrayllapikatirkan. Chayrayku barku purichikrunakuna kallarirkansapa tukuykargankunata yakupi wishchukuyta.19

kansapa ama barku suminanpa.20Aypa diyakunata mana nima intita

nima luserukunata kawarkanisapachu.Chay sinchi wayra katiptinlla mananayuyarkanisapanachu kawsayta.

21Chaymanta aypa diyakunata manamikushpaynikuna Pabluka tukuy

27

326

ñukaykunapa chawpinikunapishayarishpa willawarkansapa:—Kay barkupi purikmasinikuna, alli

kanman karkan willashkaynita

napa. Chaypi kiparishpanchikuna manasufrinchimansapachu karkan. Nimakargakunata wishchunchimansapachukarkan. 22Kunanka allita uyariwaychi.Ama manchakuychichu. Kay barkusumiptinpish manami ni suknikichiwañunkichichu. 23Ñukaka Tata Diospawambran kashpayni payta kuyashpakawsani. Tutapi paypa *angelnin ñukapirikurishka. 24Willawashka: “Amamanchakuychu, Pablu. Roma llaktapaashwan sinchi kamachikukpichayanayki tiyan. Kanraykumi TataDioska kay barkupi rikmasikikunatapishwañuymanta salvankasapa.”

25Chashna chay angel willawashkakaptin amana llakiychinachu. Ñukakatukuy shunku Tata Diosta kreyishpaallita yachani pay salvawananchikunatachay angel willawashkantashina. 26TataDios salvawaptinchikuna kay wayra sukishlaman churawashunchisapa.

27Pablu chayta willawaptinkuna ishkay

nikuna karkan. Chaypina chay wayra sukladuman suk laduman pushawaptinkuna

nisapa. Chaypi kaptinikuna chawpitutapi barkuta purichik runakunaka

kunata. 28Chayrayku yaku ukutayachanankunapa mashna metropimiallpaka nishpa metriyarkansapa. Chashnametriyashpankuna yacharkansapa kimsachunka sokta metropi allpa kananta. Sukratu washan kashkan metriyashpankunayacharkansapa ishkay chunka kanchismetrollapina allpa kananta.

29Chaypina manchakurkansapa yaku

nata. Shayachinayashpankuna chusku atunllashak errukunata watashpa chay barkuwashanpi kacharirkansapa. Chaypina TataDiosta roygarkansapa utkana pakarinanpa.

30Chaypina chay barkuta purichikrunakunaka paykunalla allpaman rishpanitikunayarkansapa. Chashna nitikuytamunashpankuna chay barku sawanpi

sapa. Chay barku puntan partimantallashak errukunata kacharik tukushpayakuman urayamunayarkansapa.

31Chayta kawashpa Pabluka kapitantatukuy soldadunkunata willarkansapa:—Kay barkuta purichik runakuna

nitikunayaykansapami. Mana paykunabarkupi kipariptinkunaka kankunaka manaatipankichichu sipikuymanta kishpiyta.

32Chashna Pablu willaptin chay

nata tipirkansapa yakupi urmananpa.33

kaptin Pabluka tukuy chay runakunatawillarkansapa allita mikunankunapa.Willarkansapa:—Ñami ishkay semanatana sukaman

kankichi. 34Chayrayku roygaykichiallita mikunaykichipa. Mikunaykichitiyan sinchikunaykichipa. Tukuykankuna kishpinkichi. Niman sukchukchaykichi chinkankachu.

35Chashna willashpa tukuy chayrunakuna kawaptinkuna Pabluka pantaapishpa Tata Diosta agradesirkan. Chashnaagradesishpa chay panta pakishpakallarirkan mikuyta. 36Pablu mikuptinkawashpankuna tukuy chay runakunapishmana llakishpana mikurkansapa. 37Chaybarkupi ishkay pachak kanchis chunkasokta runakuna karkanisapa.

38Chashna saksanankunakamanmikushpankuna tukuy chay barkupitiyak *triguta wishchukurkansapa chaybarku sawayamunanpa.

27

327

Chay barku playa montonanakudupi takakuk

rishpa pakikurkan.39Chaymanta pakariptin chay barkuta

purichik runakuna karumanta allpatakawashpa mana riksirkansapachu maykanllaktami nishpa. Chaypi kawarkansapasuk muyuna playayukta. Yuyarkansapachayman chay barkuta chayachiyta.40Playaman chayanayashpa chay watadullashak errukunapa waskankunatatipirkansapa yakupi sakinankunapa.Timonpa waskankunata paskarkansapabarkuta tankanankunapa. Chaymantabarkupa uman partipi atun llachapantatemplarkansapa wayra pushananpa.Chaywanna barkuka kallarirkan playamanriyta. 41Chashna riykashpa yaku ukupimontonanakudu playapi chay barkurirkan baranakuk. Chaypina puntan allitabaranakuptin olaskuna sukamantakakushpa popanta pakichirkan.

42Chaypina soldadukunaka tukuy presorunakunata wañuchinayarkansapa amawaytashpa nitikunankunapa. 43Chashnawañuchinayaptinkuna chay kapitankaPabluta salvanayashpa soldadunkunata

kunapa. Willarkansapa tukuy waytay

napa. 44Chaymanta tukuy mana waytayyachakkunata willarkansapa barkupapakikudu kaspinkunapi apikushpaallpaman chayanankunapa. Chashna chaykapitan willawaptinkuna tukuy

paynikuna allpaman chayarkanisapa.

Malta ishlapi kimsa killata chay runakuna kiparirkansapa.

28 1Chashna tukuy ñukaykunaallpapi chayashpaynikuna

yacharkanisapa chay ishlapa shutin

Malta kananta. 2Chay ishlapi kawsakrunakuna tukuy ñukaykunatakushikushpa yanapawarkansapa.Sukaman tamyaykaptin sukaman chirikaptin chay runakuna ninakurkansapa.Aypata yantachashpankuna ninarawraptin kayawarkansapa mashakuk.3Chaypina Pablu suk tipi chakiduyantata ninapi churaykaptin sukmachakuy ninamanta kishpishpamakinpi apikurkan. 4Chay machakuyPablupa makinpi warkunakuptinkawashpa chay ishlapi kawsakrunakuna willanakurkansapa:—Ichará kay runaka suk runata

wañuchishka. Chayrayku yakumantakishpiptinpish diosninchi munaptinwañunan tiyan.

5Chaypina Pabluka makinta tapsishpa

kan. Chay machakuy mukuptinpishPabluta mana nimanachirkanchu. 6Chayrunakunaka shuyarkansapa Pablupamakin punkiptin raslla wañunanta.Chaymanta sukaman shuyashpankunakawarkansapa mana nimanachinanta.Chaypina chikan layatana yuyaykushpakallarirkansapa rimayta Pablu suk dioskananta.

7Chay ishlapi kamachikuk runapamana sunipichu terrenunkuna tiyarkan.Chay kamachikukpa shutin karkanPublio. Payka allita chaskiwashpankuna

sapa.8Chaypina yacharkanisapa Publiopa

tatan kalentorashpa kicha unkuywankananta. Chayta yachashpa Pablukakawak rishpa Tata Diosta roygarkansanuyachinanpa. Chaymanta ishkantinmakinkunawan llankaptin chay runakasanuyarkan. 9

chishkanta yachashpa aypa unkudukunaPabluman rirkansapa paykunatapishsanuyachinankunapa.

27 28

328

chirkansapa. 10Chaypina chay runakunaaypa tiyapushkankunata kuwarkansapa.

nikuna tiyapunankunata kuwarkansapa

kunapa.

Pablu purikmasinkunawan Roma llaktapi chayarkansapa.

11

nisapa. Chay barkuka Alejandriyallaktamanta karkan. Chay ishlallapichay barkupish tukuy chay tamyatiempu karkan. Puntanpi tiyarkanishkay ruradu diosninkuna. Sukpashutin karkan Kastor sukpa Poluk.

12Chashna rishpaynikuna Sirakusallakta barku ratakunanpi chayashpakimsa diyata kiparirkanisapa.

13Chaymanta chay barkupi yaku mañanmañanllata rirkanisapa Regio llaktapichayanaynikunakaman. Kayantinuraymanta wayra tiyarkan. Chay alliwayra pushawaptinkuna suk diya washanPuteoli llaktapi chayarkanisapa. 14Chayllaktapi *Jesukristuta kreyikmasinikunatatarirkanisapa.

napa. Chaymanta allpata purishpakallarirkanisapa *Romaman riyta.15Chaypina Romapi Jesukristutakreyikmasinikuna yacharkansapariykanaynikunata. Chaypina tinkuwaksapa

sapa Foro de Apio plasapi. Sukkuna

sapa. Paykunata kawashpa Pabluka TataDiosta agradesishpa kushikurkan.

16Chaymanta Romapi chayaptinikunachay kapitanka presonkunata sukkapitanpa makinpi churarkansapa.Payka Pabluta almitirkan suk wasipikawsananpa chaypi suk soldadullakuydananpa.

Ishkay watata Roma llaktapi Pablu yachachikurkan.

17Chaymanta kimsa diya washanRoma llaktapi kashpaynikuna Pabluka*judiyukunapa kamachikuk runakunatakayachirkan. Paykuna chayaptinkunaPabluka willarkansapa:—Wawkinikuna, ñukaka mana nimata

chikuna chikniwanankunapa. Tukuychay ñawpa awilunchikuna amakankunata allita rurashkani. Chashnaallita ruraptinipish judiyumasinchikunachikniwashpa *napa makinkunapi kukuwashkasapa.18Chay romano awtoridarkuna sukamanallita tapuwarkansapa yachanayashpamana alli rurashkaynita. Paykunakamana nima wañuchichiwanankuna layauchaynita tarirkansapachu. Chayraykumunarkansapa kachariwayta. 19Chashnakachariwanayaptinkunapish chaychikniwak runakuna mana nima layapi

napa.

kukpi rikurinaynipa. Munarkani kikinwillawananpa uchayukchu manachukani nishpa.kuna chatawaptinkunapish ñuka

chu. 20

kaykichi tukuy chayta willanaynipa.Ñukanchi judiyu runakuna sukamanshuyashkanchisapa Tata Diosmantasalvakuk runa shamunanta. Payshamushkanta yachachikushkayniraykukadenawan watadu kani.

21Chashna Pablu willaptinkuna chaytantanakudu runakunaka willarkansapa:—

28

329

kasapachu kanta chatashushpankuna.

pankuna mana willawashkasapachumana alli rurashkaykikunata. 22Kunanparlachiwaysapa yachanaynikunapaimatami yuyaykanki nishpa. Tukuypartimanta runakuna willawansapayachachikunayki mana alli kananta.

23

kunapa kashkan Pabluwan parlak.Chaymanta chay churashkan diya Pablukawsanan wasinman aypa runakunashamurkansapa.cha tardikaman Pabluka yachachirkansapa

chisapa nishpa. *

sapa Jesus Tata Diosmanta shamudusalvakuk runa kananta.

24Chashna Pablu yachachiptinkunasukkuna kreyirkansapa sukkuna mana.25

yashpankuna llukshiykarkansapana.Chaypina Pabluka willarkansapa:—Tata Diospa Espiritun chay ñawpa

yachachikuk Isaiyasta willarkan chay

napa: 26“Rillay chay mana kasuwakrunakunata willak:

‘Kankuna alli yachachikunaynita

chichu.

kichipish mana entiendinkichichuimaraykumi rurashkani nishpa.

27 Kay runakunapa shunkunkunasinchi likidumi.

Rinrinkunata wichkansapa amauyariwanankunapa.

Ñawinkunatapish wichkansapa alli

napa.Chayrayku mana atipansapachurimashkaynita entiendiyta.

Mana atipansapachu ñukaman

napa.28Chashna chay ñawpa yachachikuk

chi: Kunan diyamanta mana judiyurunakunata yachachishasapa Tata Diospaykunatapish uchankunamantaperdonashpa salvanankunata. Chashna

sapa.29Chashna Pablu willaptinkuna chay

judiyu runakuna kikinkunapurasukaman ayninakuypi kutirkansapa.

30Chaymanta Pabluka chay alkiladuwasipi ishkay watata kiparirkan. Chay

sapa. 31Mana ni pi micharkanchuyachachikuptin.sapa Jesusta kreyishpa Tata Diospamandunpi kawsanankunapa.Chayllata ñuka Lukas killkashkani.

28

330

Pablu kay kartata Roma llaktapi kawsak wawkinkunata

paninkunata killkarkan.

1 1Ñuka Pablu *Jesukristuta sirvik

chi.

kuna rimananta yachachikunaynipa.2Ñawpa tiempu Tata Dios alli

yachachikuk runakunata willarkansapachay salvawananchikuna rimanantakillkanankunapa. 3Chay rimanankawillawanchisapa Señorninchi JesukristuTata Diospa wambran shamunanta.Chay killkadu rimananshina paykashamurkan ñawpa kamachikuk Davidpamirakninmanta nasik runa kananpa.4

manta kawsamuptin Tata Diospa allirurak Espiritun tukuy runakunatariksichirkansapa tukuy layata atipakTata Diospa wambran kananta.

5Jesukristu ñukata yanapawashpa

kushpa payta kushichinaynipa. Chashnayachachikuptini aypa runakuna paytakreyishpa kasunankunapa. 6,7Tata Dioskankuna *pish sukaman kuyashushpaykichiakllashushkankichi Jesukristuta

kreyishpa wambrankuna kanaykichipa.Chayrayku munani Tatanchi Dios

chipa kushichishunaykichipa.

Pablu Roma llaktamanmunarkan riyta.

8Manara nimata willashpayni kaytawillaykichi: Tukuy llaktakunapirimansapa kankuna allita Jesukristutakreyinaykichita. Chayrayku Jesukristuyanapawaptin Tata Diosta sukamanagradesini.

9Ñuka tukuy shunku Tata Diostasirvishpa kawsani yachachikushpa

chikunata. Tata Dioska allita yachan

nita Tata Dios yanapashunaykichipa.10Roygani Tata Dios munashpa

chi. 11Sukaman munani kawaynikichitayachachinaynipa Jesukristuta ashwanallita kreyishpa kawsanaykichipa.12Kankunapi chayashpayni munanianimuchinakunanchikunapa

kunapa.13Wawkinikuna, paninikuna, munani

yachanaykichipa aypa kuti munashkaniriyta kawaknikichi.

ROMANOS

PABLU ROMA LLAKTAPIKREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

331

kanirachu riyta. Aypa llaktakunapiyachachikuptini aypa mana *judiyurunakuna Jesukristuta kreyishkasapa.Kunanka llaktaykichiman rinayanichaypipish aypa runakuna Jesukristutakreyinankunapa. 14

nipa. Chayrayku *griego runakunatamana griego runakunatapish, tukuy layaalli yachak runakunata, mana nimayachak runakunatapish yachachinaynitiyan. 15Chayrayku sukaman munanikankuna Romapi kawsakkunatapishyachachiynikichita Jesukristu salvakkananta.

Tata Dios tukuy Jesukristuta kreyik runakunata uchankunamanta

salvankasapa.16

kuyta Jesukristu uchanchikunamantasalvawananchikunata. Chashnayachachikuptini aypa runakunaJesukristuta kreyishpa kawsansapa.Paykuna judiyu runakuna mana judiyu

kuna Tata Dios uchankunamantaperdonansapa. 17Tata Diospakillkadunpi riman: “Tata Diostakreyishpa kawsak runakuna paywantantalla kawsankasapa.” Chay

nanchikunata.

Tata Dios tukuy mana allita rurashpa kawsak runakunata

kastigankasapa.18Mana alli rurak runakuna mana

munansapachu Tata Diospa rimanantakreyiyta. Chaymanta sukkunatapantachichinsapa ama kreyinankunapa.

chi paykunata sukaman kastigankasapa.19Kikin Tata Dios paykunata tukuyrurashkanta allita kawachiptinkunaatipanmansapa payta riksiyta. 20TataDios kay allpata rurashkanmantapachatukuy runakuna atipanchisapa yachaytapay mana tukuyniyuk atipak Dioskananta.

chikuna atipanchisapa yachayta TataDios tiyananta. Chayrayku chay manaalli rurak runakuna mana atipansapachurimayta Tata Dios mana tiyananta.

21Chay runakuna Tata Dios tiyananta

kasapachu kuyashpa kushichiyta. Nimamunashkasapachu agradesiyta. Ashwanashwanta mana allikunata yuyaykushpakawsansapa. Chayrayku yuyayninkunatuta likidushina kiparin. 22Alli yachakkanankunata rimashpankunapish mananima yachak tukushkasapa. 23Manatukuyniyukta kawsak alli yachak TataDiosta mana munarkansapachu kuyayta.

shina, pishkillukunashina, chuskuchakiyuk animalkunashina, allpapiaysanakushpa purik animalkunashinaruradukunata kuyarkansapa.

24

kunallata rurashpa kawsanankunapa.Sukwan sukwan pinkakuna layatauchallikushpa kawsansapa. 25TataDiospa alli rimananta mana kasuyta

kasapa kasuyta. Tata Dios rurashkanllatakuyashpa kawsashkasapa. Tukuy laya

chu.pish ñukanchikuna Tata Diosllatakuyananchikuna tiyan.

26

yaptinkuna payka kawapayashpa

1

332

manana michashkasapanachu kikinkunapinkakuna layata ruranankunapa.Warminkunapish mana allikunata

lla uchallikushpa kawsansapa.27Chashnashina chay mana alli rurak

runakunapish warminkunawan manaallita kawsayta munashpankuna

kushpa uchallikushpa kawsansapa.Ullkumasinkunawan pinkakuna layataruransapa.rayku sukaman unkuywan llakishpakawsansapa.

28

tinkuna Tata Dioska kawapayashpamanana michashkasapanachu mana alli

napa.29Paykuna tukuy laya mana allikunata

rurashpa kawsansapa.kushpa tiyapuykaptin ashwantamunashpa runamasinkunata chiknishpakawsansapa. Sukaman runakunapaimankunata munashpa makanakushpa

sapa. 30Sukpa sukpa mana allitarimashpa Tata Diosta chiknishpaawtoridarkunata rabyachishpa sukamankreyinakushpa kikinkunalla allikanankunata yuyashpa kawsansapa.Sukaman mana alli ruranata yuyashparuransapa.yashpa kawsansapa.

31Tata Diospa rimananta manaentiendinayansapachu. Kikinkunarimashkankunata mana ruransapachu.Mana ni pita kuyansapachu. Mana nipita perdonanayansapachu. Mana nipita llakichinsapachu. 32Chay layarunakuna allita yachansapa Tata Diostukuy mana alli rurak runakunatakastigaptin wañunankunata. Chaytayachaykashpankunapish mana allita

rurashpalla kawsansapa. Kushikunsapa

kuna.

Suknin diya Tata Dios willawashunchisapa pimi allita rurashka pimi mana allitachu

rurashka nishpa.

2 1Chayrayku kankuna pipishkashpaykichi ama runamasikichita

piñakushpa chataychichu mana allirurak kanankunata kankunapish chaylayalla kashpaykichi.sikichita chatashpaykichi kikikichillachatanakuykankichi.

2Allita yachanchisapa Tata Dios allirurak kashpa tukuy mana alli rurakrunakunata kuskanpi kastiganankunata.3

chi runamasikichita piñakushpachatashpaykichi ama yuyaychichu TataDiospa kastigunmanta kishpiyta. 4TataDios mana shaykushpa mana

chi. Mana entiendinkichichu Tata Dios

naykichita uchaykichita wanashpapayllata kreyishpa kawsanaykichipa.

5

nata kuskata willankasapa pimi allitarurashka pimi mana allitachu rurashkanishpa. Chay diya sinchi shunkukaptikichi mana uchaykichimantawananayaptikichi Tata Dioska sukamankastigashunaykichi tiyan. 6ChaypinaTata Dios suktapish suktapish allirurashkanchikunarayku mana alli

chisapa.7Tata Dios tukuy mana sampayashpa

alli rurak runakunata, tukuy paytakushichik kuyak runakunata sielumanpushankasapa mana tukuyniyuktapaywan kawsanankunapa. 8Chaymanta

1 2

333

kunata rurak runakunata, tukuy manaalli rurak runakunata, tukuy payparimananta mana kasunayak runakunatasukaman piñakushpa kastigankasapa.9Tukuy mana alli rurak runakuna*judiyu mana judiyu kashpankunapish

sapa.10Chaymanta alli rurak runakunata

judiyu mana judiyu kaptinkunapish

sapa alli rurak kanankunata. 11Pipish

nata idenllata kuyawanchisapa.12Mana *

nata yachashpa uchallikuk runakunatamana Moisespa kamachikunanta

sapa.nankunata allita yachashpa uchallikukrunakunata Tata Dios Moisespakamachikunankunapi rimashkanshinakastigankasapa. 13Tata Dios runakunatamana perdonankasapachu Moisespakamachikunankunata uyariptinkunalla.

nallata perdonankasapa.14

nankunata mana yachashpapish allitarurashpa kawsansapa. Paykunakakikinkunallamanta yachansapaallikunata rurayta. 15Chashna allitarurashpa kawsashpankuna tukuy pitakawachinsapa yuyayninkunapi Tata

kunata. Yuyayninkunapi yachansapaallita mana allita rurashkankunata.

16Ñuka Tata Diospa rimanantayachachikushkaynishina suknin diyapayka *Jesukristuta willanka tukuyrunakunata pakadu rurashkankunatarikurichinanpa. Chaypina mana allitarurashka kaptinkuna kastigankasapa.

Judiyu runakuna Moisespa kamachikunankunata mana

kasunayarkansapachu.17Kankuna judiyumasinikuna,

nata kasushpa kawsanaykichita.

kichita. 18Tata Diospa munananta allitayachankichi.kunata yachakushpaykichi yachankichiakllayta imakunami alli ruranaykichipanishpa. 19Yuyankichi atipanaykichitamana yachak runakunata yachachiytaallita ruranankunapa. Yuyankichi

kichita yanapayta. 20

chi Moisespa kamachikunankuna tukuyalli yachanata yachachiwananchikunata.Chayrayku yuyankichi mana alli yachakrunakunata wambrakunatashinaatipanaykichita yachachiyta.

21

chi ¿naykichita mana kasunkichi?kunkichi ama suwakunankunapa.Chayta yachachikuykashpa ¿imapatíkankuna suwakunkichi? 22

nankunapa.kichi ¿imapatí chikan warmiwanuchallikunkichi? Ruradu dioskunatachiknishpaykichika ¿namanta suwakunkichi? 23KankunaMoisespa kamachikunankunatayachashpaykichi alabanakunkichi.Chashna alabanakushpaykichi manachaykunata kasunkichichu. Chashnamana kasushpaykichi Tata Diosta mananimatashina kawankichi. 24ChayraykuTata Diospa killkadunpi riman:

tikichi mana kreyikuk runakunarimansapa Tata Dios mana allikananta.”

2

334

25

kunata kasushpa kawsaptikichi allikashka señaladu kanaykichipa. ManaMoisespa kamachikunanta kasushpakawsashpaykichika yankamantaseñaladu kankichi. 26Chaymanta mana

kunankunata kasushpa kawsaptinkunaTata Dios paykunatapish willankasapawambrankuna kanankunata.

27Kankuna señaladu judiyu runakunakaykashpaykichipish mana Moisespakamachikunankunata kasushpaykichikamana alli rurak runakuna kankichi.Chaymanta mana judiyu runakuna TataDiosta kasushpa kawsashpankunakatukuy runakunata kawachinsapakankunamanta ashwan alli rurakkanankunata. 28Mana señaladukashkanchikunaraykuchu nima judiyurunakuna nasishkanchikunaraykuchuTata Diospa wambrankuna kanchisapa.29Tata Diospa wambrankuna kanchisapatukuy shunku Tata Diosta kreyishpakawsashpanchikuna. Mana Moisespa

naraykuchu Tata Diospa wambrankunakanchisapa. Judiyu runakuna manakreyiwaptinkunapish Tata Dios

nata.

Tata Dios allillatarurashpa kawsan.

3 1Chaymanta ¿chisapa *

chikuna? ¿Ima allitatí surkunchisapaseñaladu kashpanchikuna? 2Aypaallikunata surkunchisapa judiyurunakuna kashpanchikuna. Suk allita

rayku.3Chaymanta judiyu runakunamanta

sukkuna Tata Diosta mana kasushpa

kawsaptinkunapish payka manashaykushpa tukuy rimashkankunataruranan tiyan. 4Tukuy runakunallullakuptinkunapish Tata Dioska mananima llullakushpa allillata rurashpakawsan. Paypa killkadunpi riman: “ATata Dios, kanka allillata rimanki. Suk

kunapish allillata rurashpa kawsanki.”5Chaymanta ichara suk runakuna

rimanmansapa:panchikuna kawachinchisapa Tata Diossukaman alli rurak kananta.” Chashna

kuna ¿rimanchimansapachu mana allitaruraykananta? 6Mana nima layapirimanchimansapachu Tata Dios manaalli rurak kananta. Tata Dios mana allitarurashpaka uchallikuk runakunata manaatipanmanchu kastigayta.

7Ichara suk runa rimanman: “Ñukallullakuptinipish Tata Dios kuyawashpaperdonawanka. Perdonawaptin tukuyrunakuna rimankasapa Tata Dios allikananta. Chayrayku llullakuptini TataDios mana atipanchu kastigawayta”.8

kuykan. Llullakushpa rimansapa:“Tukuy laya mana allikunata ruraypachirunakuna Tata Diosta alabanankunapa”.Suk runakuna llullachikushpa

naynita. Tata Dios chay llullakukrunakunata sukaman kastigankasapa.

Tukuy runakunauchasapakuna kanchisapa.

9¿Ñukanchikuna judiyu runakunakashpanchikuna chay mana judiyurunakunamanta ashwan alli rurakchukanchisapa? Manami ashwan allichukanchisapa.kaykichina tukuy judiyu runakunatukuy mana judiyu runakunapishuchasapakuna kananchikunata.

2 3

335

10

chisapa:“Mana tiyanchu niman suk allirurak runa.

Mana niman suk tiyanchu.11 Mana tiyanchu niman suk alli

yachak runa.Mana niman suk runa Tata Diostamaskanchu.

12 Tukuy runakuna uchallikushpa TataDiosmanta ashushkasapa.

Mana alli rurak tukushkasapa.Mana tiyanchu niman suk alli rurakruna.

Mana niman suk tiyanchu.13 Chay mana alli rurak runakunapa

rimanankuna iden sepultura

shinami.

sapa.

shinami.14 Sukaman piñayashpa chiknishpa

maldisishpa rimansapa.15

sinta wañuchik.16 Maytapish rishpa tukuy layakunata

wakllichishpa aypa runakunatasukaman llakita kunsapa.

17 Mana yachansapachu allitarurashpa kushikushpa kawsayta.

18 Mana yachansapachu Tata Diostamanchayta.”

19Tata Diospa rimanan chaytarimaptin yachanchisapa payka judiyu

narayku. Chayrayku mana ni pi TataDiosta ayniyta atipankasapachu. TataDios tukuy kay allpapi kawsak mana allirurak runakunata kastigankasapa.20Payka mana ni pita willankasapachuperdonadu kananta *kunankunata kasushkanrayku. Tata

kanchisapa yachachiwananchikunapauchasapakuna kananchikunata.

Jesukristullata kreyishpa kawsaptinchikuna Tata Dios

perdonawanchisapa.21-22

chisapa pipish kashpanchikuna*Jesukristullata kreyiptinchikunaperdonawananchikunata. Mana

sapa.kukkuna chayllata yachachikurkansapa.

23

sapa.chu Tata Diospa munananta rurashpakushichiyta. 24Chaymanta Jesukristuuchanchikunarayku wañurkan Tata Diossukaman kuyawashpanchikuna mana

nanchikunapa. 25Tata Dios munaptinJesukristu yawarninta ichashpa

wananchikunapa.

kuna Tata Dios perdonawanchisapa.Tata Dios ñawpa tiempu kreyik

runakunatapish kuyashpankuna manapiñakushpa perdonarkansapa Jesukristushamunanta yuyashpa. Chashnapaykunata perdonashpa Tata Dioskawachiwanchisapa alli rurak kananta.26

chikunata. Jesukristu wañushkanraykuTata Dios ñami atipanna tukuy

wayninchikunata.27Tata Diospa kamachikunankunata

mana kikinchikunallachu atipanchisapakasuyta.kuna Tata Dios perdonawanchisapa.

3

336

kuyta. 28Chayrayku yachanchisapa

nata.nata kasushkanchikunaraykuchuperdonawanchisapa.

29¿Tata Dios judiyu runakunallatachuperdonawashunchisapa? Manami.

napish Jesukristuta kreyiptinchikunaTata Dioska perdonawanchisapa. 30TataDioska sukllallami. Chayrayku tukuy

wanchisapa judiyu mana judiyurunakuna kaptinchikunapish.

31

panchikuna ichara yuyanchimansapaTata Diospa kamachikunankuna mananima kananta. Mana allichu chaytayuyananchikunapa. Jesukristutakreyishpanchikuna yachanchisapa TataDiospa kamachikunankuna alli kananta.

Tata Dios Abrahamta perdonarkan allita kreyishkanrayku.

4 1Ichara tapunakunchimansapa:¿

nanpa? 2

kulla Tata Dios perdonashka kaptinkasukaman kikinlla alabanakunmankarkan. Chashna kaptinka Tata Dios

nanpa.3

sapa: “Abrahamka Tata Diosta kreyirkanalli rurak alli perdonakuk kananta.Chayrayku Tata Dios willarkanuchankunamanta perdonadu kananta.”

4Mash uyariwaychi. Suk runapatronpi trabajashpa trabajunpachaninta chaskin. Chay trabajunpachaninka mana regaluchu. Patronnintrabajashkanrayku pagaranan tiyan.

5Chaymanta ñukanchikuna manaatipashpanchikuna allita rurashpa

manta perdonawananchikunata.Chashna kreyiptinchikuna Tata Dioskikin munashpa perdonawanchisapa.

6Ñawpa kamachikuk Davidpish

pish sukaman kushikun Tata Diosperdonadu kananta rimaptin. 7Davidkarimarkan:

waptinchikuna sukamankushikunchisapa.

8 Tata Dios manana uchanchikunata

sapa.”9¿

manta perdonanka? ¿Señaladu *judiyurunakunallatachu perdonanka?¿tapish perdonanka?china: Tata Dios Abrahamta willarkankreyishkanrayku perdonadu kananta.10¿Aykapití Abrahamta chaytawillarkan?tinra Tata Dioska Abrahamtakawillarkan perdonadu kananta. Manaseñalachinakushkanwashachu chaytawillarkan.

11Abrahamta perdonashkanwasha

nanpa. Chayrayku Abrahamkayacharkan Tata Diosta kreyiptinperdonashkanta. Chashna modomantaaypa mana señaladu runakuna TataDiosta kreyiptinkuna paykunatapishperdonankasapa. Chay mana señaladu

nashinami. 12Abraham manaraseñalachinakushpara Tata Diostakreyishkanrayku paypa wambrankarkan. Ñukanchikuna señaladu judiyu

3 4

337

nashina kanchisapa.

Abraham kreyirkan Tata Dios tukuy willashkanta rurananta.

13Abrahamka kreyirkan Tata Dios tukuylaya atipak kananta. Chayrayku Tata DiosAbrahamta willarkan paypa mirakninkuna

nankunapa. Mana *nankunata kasushkanraykuchu Tata DiosAbrahamta willarkan mirakninkuna tukuyrunakunata kamachinankunapa. Abrahamkreyikushkanrayku Tata Dios perdonashpawillarkan alli rurak kananta.

14Tata Dios ñukanchikunatapish mana

chikunaraykuchu yanapawanchisapa.Moisespa kamachikunankunatakasushkanchikunaraykulla Tata Diosyanapawaptinchikunaka yankamantapayta kreyinchimansapa karkan.

mansapa karkan kreyiptinchikunayanapawananchikunata.

15Moisespa kamachikunankunatamana kasuyta atipaptinchikuna TataDioska kastigawananchikuna tiyan. TataDios kamachikunankunata mana

nata. 16Chayrayku Tata Dioska kikin

nashina perdonawanchisapa. Tata Dios

kuna payka iden Abrahamtashinaperdonawanchisapa. Mana Moisespa

chisapa. Tata Dios Abrahamtashinaperdonawaptinchikuna Abrahampamirakninkunashina kanchisapa.

17Abrahamka allita kreyirkan TataDios wañudukunata kawsachimunanta.Kreyirkan Tata Dios rimashpalla mana

tiyashkanmanta tukuy layatarurashkanta. Chayrayku Tata DiosAbrahamta willarkan:

shina kanayki tiyan.”18Tata Dios Abrahamta willarkan

warmin wawayananta. Willarkan chaynasik wambranmanta aypatamirananpa. Chashna Tata Dios willaptinAbraham viejuna kaykashpapish mana

kanta rurananta. Chaymanta Tata Dios

kuna aypa tiyarkan.19Abraham yaka pachak watayuk

kaykashpapish allillata kreyirkan TataDios willashkanta rurananta. Paykawarminwan pakta vieju kashpankuna

nata wambrayuk kayta.kushpankunapish Abraham kreyirkanlla

nanta. 20Abraham allita kreyirkan TataDios willashkanta rurananta. Chashnaashwan ashwanta kreyishpa payllataalabarkan. 21Tata Diosta kushichishpallaallita kreyirkan atipananta willashkantarurayta. 22Chayrayku Tata Dioskaperdonashpa willarkan alli rurak kananta.

23Tata Dios killkadunpi manaAbrahamllapachu rimarkan alli rurakkananta. 24Señorninchi *Jesukristuta

sapa perdonadu kananchikunata.25Señorninchi Jesukristu wañurkanuchanchikunarayku. Wañushkanmanta

manta perdonawananchikunapa.

Tata Dios perdonawaptinchikuna kushikunchisapa.

5 1Kunanka Señorninchi *Jesukristuwañushkanrayku Tata Dios

4 5

338

chikuna paywan tantalla kushikushpakawsanchisapa. 2

nata allita kreyiptinchikuna paykasukaman yanapawanchisapa. Sukamanyanapawananchikunata yachashpakushikunchisapa. Chaymanta sukamankushikunchisapa yachashpa paywantantalla allimata kawsananchikunata.

3Chayta yachashpanchikuna sukaman

chisapalla. Padesishpanchikuna ashwanashwanta yachakunchisapa manashaykushpa Jesukristuta kreyishpakawsayta. 4Chashna Jesukristuta

kuna ashwan alli rurak runakunatukunchisapa. Ashwan ashwantayachanchisapa Tata Dioswan manatukuyniyukta kawsananchikunata. 5TataDios Espiritunta kuwaptinchikunayachanchisapa kuyawananchikunata.Tukuy chayta yachashpanchikunapadesishpanchikunapish manapinkakunchisapachu.

6

pachu mana alli rurananchikunamantakishpiyta.

rayku wañurkan.7

sapachu wañuyta runamasinpalugarninpi chay runamasin alli rurakkaykaptinpish. Ichara suk runaanimukunman wañuyta suk kuyananruna ama wañunanpa. 8Chaymantañukanchikuna sukaman mana alli rurakkaykaptinchikunapish Jesukristuñukanchikunarayku wañurkan. Chashna

chikunata.9Jesukristu yawarninta ichashpa

namanta perdonawashpanchikuna

kastigawananchikunamantapishsalvawashunchisapa. 10Tata Diostachiknik runakuna kaykaptinchikunapishwambran Jesukristuka wañurkan Tata

napa.chikuna Jesukristu ñukanchikunawantantalla kawsashpa uchanchikunamantasalvawanchisapa. 11

chisapallachu.rayku Tata Dioswan kuyanakushpakawsanchisapa. Chayrayku sukamankushikushpa kawsanchisapa.

Ñawpa awilunchi Adanshina mana alli rurak kanchisapa.

12Ñawpa awilunchikuna Adankallarirkan uchallikuyta.kanrayku kallarirkan viejuyaytawañunankaman. Chashnamanta tukuy

narayku wañunchisapa.13Manara *

kuna tiyaptinpish tukuy runakunauchallikurkansapa. Manara Moisespakamachikunankuna killkadu tiyaptinra

rayku ima kastigutami chaskinkasapanishpa. 14Chay runakuna kastiguntamana yachashpankunapish Adanpa

kaman uchankunarayku wañuksapa.

pish mana allita rurashkankunaraykuwañuksapa. Adan yuyachiwanchisapa

manta salvawananchikunapa.15Adan uchallikushkanrayku mana

atipanchisapachu wañuymanta kishpiyta.

kuna atipan wañunanchikunamantasalvawayninchikunata.kanrayku Tata Dios kikin munashpauchanchikunamanta perdonawanchisapapaywan tantalla kawsananchikunapa.

5

339

16

kushpa kawsanchisapa. Chayrayku TataDios kastigawananchikuna tiyan.Chaymanta Jesukristu wañushkanraykuTata Dios atipan tukuy laya mana alli

chikunata. 17

kushkanrayku tukuy runakunawañunanchikuna tiyan. Jesukristuwañushkanrayku Tata Dios kikin

kuna perdonawanchisapa. Tata Diosperdonawaptinchikuna atipanchisapanaallita rurashpa kushikushpa kawsayta.

18

kanrayku Tata Dioska tukuy runakunatakastigawananchikuna tiyan. ChaymantaJesukristu wañushkanrayku Tata Dioskatukuy runakunata atipan perdonayta.19Ñawpa awilunchi Adan Tata Diostamana kasushkanrayku aypa runakunauchallikushpa kawsansapa. Chaymanta

rayku Tata Dioska aypa runakunataperdonawanchisapa.

20Tata Dios kamachikunankunataMoisesta kurkan tukuy runakuna

kunata. Uchasapa kaptinchikunapishTata Dios perdonawashpanchikuna

nanchikunata. 21Sukaman uchallikushpa

kuna tiyan. Tata Dios sukamankuyawashpanchikuna Jesukristurayku

sapa paywan sielupi mana tukuyniyuktakawsananchikunapa.

Jesukristullata kreyishpanchikuna allita rurashpa kawsashunchisapa.

6 1Kunanka ¿sapa? ¿

chu kawsashunchisapa Tata Dios

ashwanta kuyawashpanchikunaperdonawananchikunapa? 2Amanauchallikuypachinachu. Suk runa

chu. Ñukanchikunapish wañudurunashina amana uchallikuypachinachu.3¿Manachu yachankichi ñukanchikunabawtisakushpa *kushkanchikunata? Chayrayku suk

panachu kawsananchikuna tiyan.4Bawtisakushpanchikuna Jesukristuwantantalla wañudu pampadushinakashkanchisapa. Pampadushinakaptinchikuna Tata Dios tukuy laya

mushkanshina ñukanchikunatapishyanapawanchisapa mushuk kawsaytakawsananchikunapa.

5Jesukristuwan tantalla wañudushinakanchisapa amana uchallikushpakawsananchikunapana. Paywan tantallakawsachimudushina kanchisapa mushukkawsayta kawsananchikunapana.6Yachanchisapa Jesukristuwan tantallakruspi timbidushina kashkanchikunata.

chikuna manana uchallikushpanachukawsashunchisapa. Kunanka ñamiatipanchisapana allita rurashpa kawsayta.7Wañudushina kashpanchikuna mananauchallikushpanachu kawsanchisapa.

8Jesukristuwan tantalla wañudushinakashpanchikuna yachanchisapa paywantantalla kawsananchikunata. 9

chisapa Jesukristu wañushkanmantakawsamushka kashpa mana kutinwañunanta.chu. 10Jesukristu uchanchikunaraykuwañushpa suk kutilla wañurkan.Chaymanta wañushkanmantakawsamushpa Tata Dioswan tantallapaktanakushpa kawsan.

11Chashnashina kankunapishyuyaychi wañudushina kanaykichita

5 6

340

pana. Yuyaychi Jesukristuwankawsamudushina kanaykichita TataDiosllata sirvishpa kawsanaykichipa.

12

nachu uchallikushpa kawsayta. Amanamunanaykichillata rurashpanachukawsaychi. 13

kuychinachu. Munaychi allikunallatarurayta. Wañuymanta kawsamudushinakashpaykichi Tata Diospa munananllatarurashpa kawsaychi.

14*Moisespa kamachikunankunatamana atipashpanchikuna kasuyta

kunata.panchikuna perdonawashkanchisapa.Chayrayku manana uchallikushpanachukawsanchisapa.

Tata Diosllata kasushpa kawsananchikuna tiyan.

15

nata kasushkanchikunaraykuchu TataDios perdonawanchisapa. Payka

sapa. Tata Dios perdonawananchikunatayachashpa ¿uchallikushpallachukawsashunchisapa? Ama nima layapiuchallikuypachinachu. 16Kankunayachankichi patronpi trabajashpaykichichay patronta allita kasunaykichita.Kikikichipa munanaykichillata rurashpakawsashpaykichika uchallikushpallakawsaykankichi. Uchallikushpakawsashpaykichi wañuynikichillatamaskaykankichi. Chaymanta TataDiosta kasushpa kawsashpaykichika

chi.17

chu kawsaykankichi. Kunanka tukuyshunkuna Tata Diospa rimananta allitakasuykankichina. Chayrayku TataDiosta agradesini. 18

shuptikichi manana uchallikushpanachukawsaykankichi. Kunanka Tata Diosllata

chi.19Tukuy kaykunata parlachiykichi

allita entiendinaykichipa. Mana chashnayachachiptini mana atipankichimanchuentiendiyta.kushpalla kawsak kankichi. KunankaTata Diosllata kasushpa allita rurashpakawsanaykichi tiyan.

20

paykichi mana munashkankichichuallita rurashpa kawsayta. 21

kushpa kawsashpaykichi ¿tatí surkushkankichi? Wañuynikichillatamaskaykashkankichi.

kichita yuyashpa pinkakunkichi.22Kunanka manana ñawpashinanachuuchallikushpa Tata Diosllatakasushpana kawsaykankichina. Mananayankamantanachu kawsaykankichi.Kunanka Tata Diosllata sirvishpakawsashpaykichi sieluman rinkichipaywan mana tukuyniyukta kawsak.23Uchallikushkanchikunaraykuwañunanchikuna tiyan. Chashnakaptinpish Tata Dios sukamankuyawashpanchikuna SeñorninchiJesukristu wañushkanrayku sieluman

yukta paywan kawsananchikunapa.

Jesukristuta kreyishpa kawsashpanchikuna wañuymanta

kawsamudushina kanchisapa.

7 1Wawkinikuna, paninikuna,*Moisespa kamachikunankunata

riksinchisapa. Allita yachanchisapawañunanchikuna diyakamanlla chaykamachikunankuna kasunanchikunata.2Suk ejempluta parlachiykichi.

chisapa kusayuk warmi kusanwan

6 7

341

kawsananpa kusan wañunandiyakaman. Kusan wañuptin chaywarmika manana kusayuknachukiparin. 3

paka uchallikun. Kusan wañuptinmanana kusayukna kashpa kashkankasarayta munashpa atipanmankasarayta. Kashkan kusayuk kashpamana uchallikunchu.

4Munanayni wawkinikuna,kuna,shina *Jesukristu wañurkan.kanrayku ñukanchikunapish paywantantalla wañudushina kashkanchisapa.

tachu kasunanchikuna tiyan. KunankaJesukristu kawsamushkanraykuñukanchikunapish payllatana sirvik

kunapa.5

kuna Moisespa kamachikunankunamunachiwashkanchisapa ashwan manaallita rurashpa kawsananchikunapa.

chikunata maskarkanchisapa.6

kushpanachu kawsanchisapa.

chikuna manana chay ñawpa killkadukamachikunankunata kasushpanachukawsanchisapa. Kunanka Tata DiospaEspiritun yanapawaptinchikunaatipanchisapa Tata Diosllata sirvishpamushuk layata kawsayta.

Kikinchikunalla mana atipanchisapachu allita rurayta.

7Chashna alli mushuk layatana

mansapa Moisespa kamachikunankunauchallichiwananchikunata. Ama

chaytaka yuyaypachichu. Chaykamachikunankuna mana tiyaptinkamana yachanchimansapachuimakunami uchaka nishpa. Moisespakamachikunan willawanchisapa amasukkunapa ima tiyapunankunatamunananchikunapa. Mana chayta

nanchikunata. 8Moisespa killkadunpiwillawaptinchikuna suk ima mana allitaama rurananchikunapa chaypira chaymana allikunata munanchisapa rurayta.Kamachikunankuna mana tiyaptinka

kananchikunata.9

chu kawarkanchisapa. Chaymanta

kanchikunarayku wañunanchikunata.10Tata Dios kamachikunankunata

kunapa.pish mana atiparkanchisapachukasushpa kawsayta. Chayraykuwañunanchikuna tiyan.

11Ichara yuyanchimansapa tukuykamachikunankunata allita kasuytaatipananchikunata.

chisapa. Chay kamachikunankunatamana kasuyta atipashpanchikunawañunanchikuna tiyan.

12Tata Dios kamachikunankunata

napa. Chayrayku yachanchisapasukaman allima kananta. 13Chashnaallima kashpa ¿wañuymanchukachawanchisapa? Manami chashnachu.Tata Diospa kamachikunankuna allima

7

342

kashpa mana alli rurananchikunatakawachiwanchisapa sukaman mana alliucha kananta.chikuna yachanchisapa sukaman sakra

nata.rayku wañunanchikuna tiyan.

14Yachanchisapa Tata Dios sukaman

nata kuwashkanchikunata. Chaykamachikunankuna allima kaptinpishuchallikushpalla kawsanchisapa.15Mana entiendinchisapachu imapamiuchallikushpalla kawsanchisapa nishpa.Allita rurayta yachashpanchikunapishmana allitachu ruranchisapa. Mana

sapa. 16

nata rurashpanchikuna yachanchisapaTata Diospa kamachikunankunasukaman allima kananta. 17Chay manamunananchikunata rurashpanchikuna

nata.18Yachanchisapa kikinchikunalla

mana alli rurak kananchikunata.Yuyayninchikunapi allita rurayta

sapachu allita rurayta. 19Allita ruraytamunashpanchikunapish mana allillataruranchisapa. Alli ruranata manaruranchisapachu. 20Chashna

nata rurashpanchikuna yachanchisapauchasapa kananchikunata.

21

kunata allita rurayta. 22Tukuy shunku

nankunata rurayta. 23

kuna ishkay yuyayuk kanchisapa.Chayrayku mana atipanchisapachuallita rurashpa kawsayta. 24Chashnamana atipashpanchikuna allita rurayta

sukaman llakinchisapa. ¿wanchimansapa mana uchallikushpakawsananchikunapa? 25¡Tata Diosllamiatipan!

kunapa.chi. Kashkan willaykichi: MunanchisapaTata Diospa kamachikunankunatakasuyta. Chayta munashpanchikunapishuchasapa kashpanchikuna manaatipanchisapachu allita rurashpakawsayta.

Tata Diospa Espiritunta kasushpa kawsashpanchikuna mushuk

layatana kawsanchisapa.

8 1Kunanka *Jesukristuwan tantallakawsaptinchikuna Tata Dioska

sapa. Tata Diospa Espiritunta kasushpa

llata rurashpa kawsaptinchikuna TataDioska mana kastigawashunchisapachu.2

wanchisapa amana uchallikushpakawsananchikunapa.sapa amana wañuyninchikunatanamaskananchikunapa.

3Mana alli rurak kashpanchikunamana atipanchisapachu *Moisespakamachikunankunata kasushpakawsayta.kunamanta mana kikinchikunallaatipanchisapachu kishpiyta. ChayraykuTata Dios kikin wambran Jesukristutakachamurkan iden ñukanchikunashinakay allpapi nasinanpa. Chashna

rayku kruspi wañurkan ama Tata Dioskastigawananchikunapa. 4Jesukristuwañurkan atipananchikunapa TataDiospa alli kamachikunankunatakasushpa kawsayta. Tata Diospa

7 8

343

Espiritunka yanapawanchisapa paypamunananta mana kikinchikunapa

chikunapa.5Suk runakuna mana allikunata

rurashpa kawsashpankuna kikinkunapa

sapa. Ñukanchikuna Tata Diospa

kuna Tata Diospa munananta rurashpakawsanchisapa. 6Chay kikinkunapamunanankunallata rurak runakunawañuyninkunata maskaykansapa.Ñukanchikuna Tata Diospa Espirituntakasushpa kawsashpanchikuna TataDioswan tantalla allita kushikushpakawsanchisapa.

7Chay kikinkunapa munanankunata

sapa. Mana munansapachu nima

nankunata kasushpa kawsayta.8

chu Tata Diosta kushichiyta.9

chu kawsanchisapa. Tata DiospaEspiritun ñukanchikunapi kawsaptinpayta kasushpa kawsanchisapa. Sukkuna

pachu mana Espiritun paykunapikawsaptin. 10Uchanchikunarayku wañuyyachak runakuna kaptinchikunapish

washkanchikunarayku Jesukristuñukanchikunapi kawsan. Chashna

chisapa mushuk layata allita rurashpakawsananchikunapa.

11Tata Diospa Espiritun Jesukristutawañushkanmanta kawsachimurkan.Payllami wañushkanchikunamanta

shunchisapa.

12Chayrayku wawkinikuna,kuna, tukuy chayta yachashpanchikuna

nata rurashpanachu kawsananchikunatiyan. 13

nata rurashpa kawsashpanchikunakawañuyninchikunata maskaykanchisapa.Chaymanta Tata Diospa Espiritunyanapawaptinchikuna manana

chisapa. Tata Dioswan tantallakawsashunchisapa.

14

tinchikuna Tata Diospa wambrankunakanchisapa. 15Manana Tata Diostamanchanchisapanachu mana allipatrontashina. Tata Diospa Espirituntachaskishkanchisapa Tata Diospawambrankuna kananchikunapa.Chayrayku atipanchisapa Tata Diostawillayta “Tataynimi kanki” nishpa.16Tata Diospa Espiritun ñukanchikunapikawsashpa willawanchisapa TataDiospa wambrankuna kananchikunata.17

chikuna paypa wambran Jesukristuwantantalla kawsashunchisapa.wan tantalla kawsashpanchikuna kaypisufrishpanchikunapish paywan tantallasielupi sukaman kushikushunchisapa.

Shuyaykanchisapa sieluman riyta Tata Dioswan kushikushpa kawsak.

18Kay allpapi sufrishpanchikunapishyachanchisapa sielupi Tata Dioswantantalla kushikunanchikunata. Chayta

sapa mana nimatashina. 19Tukuy Tata

kansapa Tata Diospa wambrankunasielupi kushikushpa kawsananchikunata.20,21

rayku Tata Dios kikin munarkan tukuyrurashkankuna sukaman mawkayashpausunankunapa. Chaymanta rimarkan

8

344

suknin diya ñukanchikuna paywansielupi kawsaptinchikuna tukuyrurashkankunatapish mushuktarurananta.panachu.

22Yachanchisapa kunankaman tukuyTata Dios rurashkankunaka idenwawayanayaykak warmishina sukaman

nankunata.23

sapa.

napa. Allita yachanchisapa suknin diyasielupi kawsashpa sukaman ashwanallita kushikushpa kawsananchikunata.

chikunata paywan tantalla sielupikawsananchikunapa. 24Yachanchisapasuknin diya sielupi Tata Dioswantantalla kawsananchikunata. Kunankamanara chaypi kawsanchisaparachu.Tata Dios wañushkanchikunamantakawsachimuwaptinchikuna mananakawsachimuwananchikunatashuyashunchisapanachu. 25Manarasielupi kawsashpanchikunara chayman

chisapa.26

wanchisapa.chikuna mana yachaptinchikunaimashnami roygashunchisapa nishpapayna llakichiwashpanchikunañukanchikunapa roygan. Manaentiendina laya rimanata rimashpa TataDiosta roygan yanapawananchikunapa.27Tata Diospa munananllata roygan.Chayrayku Tata Dios yuyayninchikunataallita riksishpa yachan imatami Espiritunñukanchikunapa roygaykan nishpa.

Tata Dios yanapawaptinchikuna paymanta mana ni pi

ashuchiwashunchisapachu.28Tata Dios akllawashkanchisapa

paypa munananta rurananchikunapa.Yachanchisapa payta kuyaptinchikunapaypa munananta ruraptinchikunatukuy layata allininchikunaparurananta.

29Ñawpamantapacha Tata Dios

sapa wambran Jesukristu allita rurashpakawsashkanshina kawsananchikunapa.Chashna Jesukristu kawsashkanshina

kuna tukuy pimanta payta ashwantakuyanchisapa. 30ÑawpamantapachaTata Dios akllawashpanchikuna

kuna kananchikunapa. Chashna

chisapa. Perdonawashpanchikunasukaman yanapawanchisapa Jesukristukawsashkanshina allita rurashpa

napa.31Tukuy chayta yachaykashpa ¿ima

ashwantatí rimashunchisapa? Tata Dios

nata. 32Tata Dios kuyawashpanchikunawambran Jesukristuta kachamurkanñukanchikunarayku wañunanpa.Wambran Jesukristuta kachamushkakashpa paywan tantallata tukuy layapiyanapawashunchisapa.

33Tata Dios akllawashpanchikunakikin perdonawaptinchikuna mana ni pi

kunata mana alli rurak kananchikunata.34¿Pití mana tukuyniyuk ninamankachawanchimansapa? Mana ni pi.

8

345

Jesukristu ñukanchikunaraykuwañurkan. Wañushkanmantakawsamurkan. Kunanka Tata Diospa alliladunpi tiyaridumi, ñukanchikunaparoygaykan yanapawananchikunapa.

35¿Pití michawanchimansapaJesukristu kuyawananchikunamanta?Mana ni pi.panchikuna padesichiwanchimansapa.Ichara yarkanchimansapa.kuna illanman. Mana alli rurak

mansapa.

llami. 36Tata Diospa killkadunpi riman:“A, Tata Dios, kanta kasushpakawsaptinikuna imay orapish

yaykansapa.Iden ovejakunashina kanisapa

sapa.”37

panchikuna yanapawaptinchikunaashwan allita atipanchisapa payllatakasushpa kawsayta. 38

sapa wañuptinchikuna manarawañuptinchikunapish Tata Diossukaman kuyawananchikunallata. Mananima laya *angelkuna nima layasupaykuna nima kamachikuk supaykuna

namanta. Mana ni kunan nima shamuktiempu Tata Dioska kunkankachukuyawayninchikunata. 39Mana nimakay allpapi kamachikukkuna, nimasielupi kamachikukkuna nima Tata Diosrurashkankuna michawashunchisapachuTata Dios kuyawananchikunamanta.Tata Dios Señorninchi Jesukristutakachamurkan ñukanchikunapawañunanpa yachananchikunapasukaman kuyawananchikunata.

Pablu sukaman llakirkan judiyumasinkuna mana

Jesukristuta kreyinayaptinkuna.

9 1*Judiyumasinikuna, ñuka*Jesukristuta kreyik kashpayni

kuskata mana llullakushpa suk imatawillaykichi. Shunkuynipi Tata DiospaEspiritun willawan mana llullakushparimanaynita. 2Sukaman llakiptinishunkuyni nanan kankuna Jesukristutamana kreyinayaptikichi. 3MunaymanTata Dios ñukata Jesukristumantaashuchiwashpa kastigawananpa amakankunata kastigashunaykichipa.

4Judiyumasinikuna, ñukanchikunaawilunchikuna *nami kanchisapa.

napa.chikunata yachachiksapa. Paykunawanpaktuta rurarkan. *kunankunata kurkansapa.

napa. Willarkansapa salvakukninkunatakachamunanta. 5Ñukanchikuna

kuna kanchisapa.kunamanta Tata Diospa kachamushkawambran Jesukristu nasirkan. PaykaDios kashpa tukuy layapi kamachikun.Chayrayku mana tukuyniyukta akuychialabaypachi.

Tata Dios tukuyrimashkanta ruranka.

6Judiyumasinchikuna awilunchikunaIsraelpa mirakninkuna kashpankunapish

kuna. Chayrayku Tata Dios manayanapansapachu.kanta tukuy kreyik runakunapa ruran.7Mana tukuy awilunchikunaAbrahampa mirakninkunachu TataDiospa wambrankuna. Ñawpa tiempu

8 9

346

Tata Dioska Abrahamtaka willarkan:“Wambrayki Isakpa mirakninkunallatayanapashasapa.”

8

wanchisapa judiyumasinchikuna

napish mana tukuychu Tata Diospawambrankuna.kanta rurananta kreyik runakunallata

napa. 9Tata Dios Abrahamta willarkan:“Suk tiempukaman shamuptini warmikiSara wawayanka.” Abrahamkakreyirkan Tata Dios chay willashkantarurananta.

10Chaymanta ñawpa awilunchikuna

kunata wawayarkan. 11-13

kuna manara nasishpankunara manara

nara Tata Dios Rebekata willarkan:“Primeru nasik wawaykimi washa nasikwawaykita sirvinka.” Chashnalla TataDios killkadunpi riman: “Jakobotakuyashpa yanaparkani. Wawkin Esawtamana yanaparkanichu.” Chashna TataDios rimashpa yachachiwanchisaparunakuna manarapish allita mana allitaruraptinkuna kikin munashpapaykunata akllansapa paypa munanantaruranankunapa.

14Tata Dios munashkan runakunallatayanapaptin ¿rimanchimansapachu TataDios mana alli rurak kananta? Amachashnaka rimaypachichu. 15Ñawpatiempu Tata Dioska Moisesta willarkan:

sha. Pitapish kaptin munashpaynillakichisha.” 16

chu nima rurashkanchikunaraykuchuTata Dioska llakichiwashpanchikunayanapawananchikunata.

17Chaymanta ñawpa killkadunpi TataDios Egipto llaktapa kamachikuk

*Faraonta willarkan:

kipa ñuka tukuy laya atipak kanaynita.Munani tukuy allpapi kawsakkunariksiwanankunapa.” 18Chashna TataDios rimaptin yachanchisapa kikinmunashpa suk runakunata llakichishpayanapanankunata. Kikin munashpasinchi shunkuyuk runakunata sakinsapa

napa.19Ichara rimankichiman: “Mana ni pi

atipanmanchu Tata Diosta michaytakikinpa munananta rurananpa. Chashnakaptin ¿imapatí Tata Dios runakunatakastigankasapa?” 20

kichika mana allitachu rimaykankichi.Ama Tata Diosta washanchashpayuyaychichu mana alli rurak kananta.Metomanta ruradu olla rurak runatamana willanmanchu: “¿Imapatí manaallita rurawashkanki?” 21Chay ollatarurak runaka munashkan layallataruran. Metomanta suk ollakunata ruranestakunallapa. Chay metollamanta

nankunapa.22Tata Diospish munashkan layata

ruran. Uchasapa runakunata kastiganantiyan kawachikunanpa tukuy layaatipak kananta. Chashna kaptinpishmana piñakushpara manara chay

saparachu. Chaymanta ashwan mana

nankuna tiyan. 23Chaymanta Tata Diosñukanchikunata kuyawashpanchikunaperdonawashkanchisapa sielumanrinanchikunapa paywan tantallakawsak.

nanchikunapa. 24Judiyu runakuna manajudiyu runakuna kaptinchikunapishTata Dios akllawashkanchisapa paypawambrankuna kananchikunapa.

9

347

25Chay ñawpa yachachikuk Oseaspakillkadunpi Tata Dioska rimarkan:

“Mana ñukapa kashkakunatawillashasapa wambraynikunakanankunapa.

napa.”26Chay killkadunllapi riman:

“Kankuna mana Tata Diospachukashkankichi.

Kunanka kawsak Tata Diospawambrankunana kankichi.”

27

napa rimarkan: “AwilunchikunaIsraelpa mirakninkuna playashina manayupaypa laya kashpapish paykunamantasukkunalla Tata Diospa kastigunmantakishpinkasapa. 28Utkana Tata Dioskarimashkanta rurashpa tukuy uchallikukrunakunata sukaman kastigankasapa.”29Chay yachachikuk Isaiyaslla rimarkan:

“Tukuy layata atipak Tata Diosmana llakichiwashpanchikunaka

shina ñukanchikunatapishkulluchiwanchimansapa.”

Judiyu runakuna mana Tata Diosta kreyinayarkansapachu.

30Tata Dios tukuy chayta rimaptin¿imatatí rimanchimansapa? Mana

nankunata. Mana yuyashpankunapishTata Diosta kreyiptinkuna paykaperdonashkasapa. 31Chaymanta judiyu

pish mana atiparkansapachu.

kansapachu. 32¿Imapatí Tata Diospaykunata mana perdonarkansapa?Judiyu runakunaka yuyarkansapa

kikinkunapa alli ruranankunaraykullaTata Dios perdonanankunata. Manamunarkansapachu payta kreyishpakawsayta Tata Dios perdonanankunapa.

nami karkansapa. 33Tata Diospakillkadunpi riman:

shina churasha.

sapa.Chaymanta chay sinchi rumipikimikukkunata manallullachishpa yanapashasapa.”

Pablu sukaman munan judiyumasinkuna Jesukristuta kreyishpa kawsanankunapa.

10 1Wawkinikuna, paninikuna,tukuy shunku munashpa Tata

Diosta sukaman roygani *kunata salvanankunapa. 2Allita yachanipaykuna sukaman munanankunata TataDiosta sirviyta.pankunapish mana munansapachukreyiyta *Jesukristu salvakukninkunakananta. 3Mana yachanayansapachu

kunata. Munansapa kikinkunarurashkankunaraykulla Tata Diossalvanankunata. Mana munansapachuJesukristuta kreyiptinkuna Tata Diossalvanankunapa. 4Jesukristulla tukuyTata Diospa kamachikunankunatakasushpa kawsarkan. Chayrayku payllatukuy payta kreyik runakunata atipansalvayta.

5Runakuna kikinkunalla Tata Diospakastigunmanta kishpiyta munashpatukuy kamachikunankunata allitarurashpa kawsanankuna tiyan. Moiseskakillkarkan: “Suk runa allita tukuy

tinra Tata Dioska kastigananmantasalvanka.” 6

9 10

348

kunata. Moisespa killkadunpi riman:“¿Pití atipanman sieluman riytasalvawakninchikunata pushamuk?”Mana ni pi atipanchimansapachu.Chayrayku Tata Dios kikin munashpa

chikunapa. 7Moisespa killkadunpiriman: “¿Pití tuta likidu uchkumanatipanman urayayta wañudutasurkumuk kashkan kawsamunanpa?”Mana ni pi. Tata Dioslla Jesukristutawañushkanmanta kawsachimurkan.

8¿Imatatá yachachiwanchisapa chayMoisespa rimanan? Paypa killkadunpiriman: “Tata Dioska rimananta allitaentiendichishushkankichi tukuy shunku

chipa.” Chay rimananllata ñukaykunayachachiykaykichi Jesukristullatakreyinaykichipa.

9Rimananchikuna tiyan Jesukristutukuy layapi kamachiwakninchikunakananta.kuna tiyan Tata Dios wañushkanmantakawsachimushkanta.chikuna Tata Dios salvawanchisapa.10

kuna Tata Dioska uchanchikunamantaperdonawanchisapa. Jesukristukamachiwakninchikuna kananta

chisapa.11Tata Diospa killkadun riman: “Tata

Dios mana llullakuk kaptin tukuy paytakreyik runakuna mana llullachiduchukankasapa.” 12Jesukristuka tukuy judiyu

napapish kamachikukninkunami. Sukimata mañaptinchikuna sukaman allitayanapawanchisapa. 13Pipish kaptin

napa roygaptinkuna payka salvankasapa.

14Chaymanta ¿imashnatí Jesukristutamana kreyik runakuna roygankasapayanapanankunapa? ¿Imashnatí paytakreyinkasapa manara yachashparaJesukristu salvakuk kananta? ¿Imashnatíyachankasapa salvakuk kananta mana ni piyachachiptinkuna? 15

kukkunata kachaptinkuna ¿imashnatírinkasapa yachachikuk? Tata Diospakillkadunpi riman: “Aypa runakuna Tata

nata yachachikuypi purinsapa. Tata Diospaykunata sukaman kushichinsapa.”

16Chay yachachikuk runakuna TataDiospa rimananta yachachikuptinkunapish

chu. Chay ñawpa yachachikuk Isaiyaskillkadunpi riman: “A Tata Dios,kita yachachikuptinipish aypa runakunamana kreyinayansapachu.” 17ChashnaIsaiyas rimaptinpish ñukanchikuna

kuptinchikuna aypa runakuna chaytauyarishpa tukuy shunku kreyinsapa.18Kunanka tapuykichi: ¿Manachu tukuymaypi judiyu runakuna Tata Diosparimananta uyarishkasapa? Ariya tukuymaypimi uyarishkasapa. Tata Diospakillkadun riman:

kuna chayashkasapa.Tukuy allpapi kuchun mañanpiyachachikuypi purishkasapa.”

19Kashkan tapuykichi. ¿Manachujudiyumasinikuna yachashkasapa TataDios tukuy allpapi kawsak runakunatamunananta salvaysapata? Ariyapaykunaka yachashkasapa. Moisespakillkadunpi Tata Dioska riman:

“Ñuka *shasapa mana judiyu runakunatasalvashpayni.

sapa.”

10

349

20

kushpa Tata Dios rimashkantakillkarkan:

“Mana maskawak runakuna ñukatatariwashkasapa.

Mana munawak runakunata

kunapa.”21Chaymanta Isaiyaspa killkadunpi

Tata Dioska riman: “Makinita

sapachu nima kasuwanayansapachu.”

Judiyu runakunamanta sukkunalla Tata Diosta kasushpa kawsansapa.

11 1Kunan tapuykichi: ¿Tata Diostukuy *judiyu runakunatachu

sakiwashkanchisapa?chu sakiwashkanchisapa. Ñukapishjudiyu runami kani. Ñawpa awilunchiAbrahampa mirakninmi kani.Benjaminpa ayllunmi kani. 2Abrahampatiempunmantapacha Tata Diosjudiyukunata akllawashkanchisapapaypa wambrankuna kananchikunapa.

sapa. ¿Manachu yuyankichi chay alli

kanta? Payka judiyumasinkunatachatashpa Tata Diosta willarkan: 3“ATata Dios, judiyumasinikuna alli

sapa. Kanpa *altarnikikunataurmachishkasapa. Ñukallata manawañuchiwashkasapachu. Ñukatapishwañuchiwanayaykansapa.”

4Eliyas chayta willaptin Tata Dioskaaynirkan:kanki. Ñuka kanchis waranka kasuwakjudiyumasikikunata yanapaptini manakunkurikushkasapachu ruradu dios*Baalta kuyanankunapa.”

5Chashnashina kunanpish Tata Diosjudiyumasinchikunamanta sukkunallata

kunapa. 6Tata Dios kikin munashpa

chisapa. Mana ñukanchikuna allitarurananchikunaraykuchu Tata Diosyanapawanchisapa. Ñukanchikunaparurananchikunaraykulla Tata Diosyanapawashpanchikunaka manakikinlla kuyawashpanchikunachuyanapawanchimansapa.

7Tukuy chaykunata yachashpa¿imatatí entiendinchisapa? Aypa

nankunata munaptinkunapish paykamana yanapashkasapachu. Chaymantañukanchikuna *

kuna yanapawashkanchisapa.masinchikuna Jesukristuta manakreyishpankuna sinchi shunkutukushkasapa.

8Tata Diospa killkadunpi *israelrunakunapa rimarkan: “Mana Tata

sapa mana entiendik kanankunapa.

pachu. Ñawinkuna tiyaptinpish manakawakukshina tukunsapa. Rinrinkunatiyaptinpish mana uyarikukshinatukunsapa.”

9Chaymanta ñawpa awilunchiDavidpa killkadunpi riman:

“A Tata Dios, chay chikniwakrunakuna kushikushpa allitamikuptinkuna kanka suk

kisapa.10 Kanta mana kreyishuptinkuna

nankunapa.Mana entiendishpankuna llashakkarga aparidushina sukamanllakishpa kawsankasapa.”

10 11

350

Tata Dios mana judiyu runakunata yanapankasapa.

11Kashkan tapuykichi: ¿Tata Dios

nata sakishkasapachu ama kutin paytakasunankunapa? Manami. Tata Diosmunan kashkan kasunankunapa. Judiyu

tinkuna payka munarkan mana judiyurunakunata salvaysapata. Munarkan

pankuna kashkan animukushpa paytakuyashpa kasushpa kawsanankunapa.12Judiyu runakuna mana Tata Diostakasuptinkuna payka tukuy allpapikawsak mana judiyu runakunatasukaman tukuy layapi yanapashkasapa.Chaymanta judiyu runakuna kashkanTata Diosta kasuptinkunaka paykatukuy runakunata sukaman ashwantayanapankasapa.

13Kunanka kankuna mana judiyurunakunata parlachinayaykichi. TataDioska kachamuwashka kankunatayachachinaynipasapa. Chayraykusukaman kushikushpa yachachiykichi.14Chashna kankunata yachachishpaynimunani judiyumasinikunatapishanimuchiyta kankunashina Jesukristutakreyinankunapa. 15

sinikunata sakiptin mana judiyukunaatiparkansapa paywan tantallakushikushpa kawsayta. Chaymantajudiyumasinikuna kashkan Tata Diostakasuptinkuna payka ashwan ayparunakunata kushichinkasapa.

shina kankasapa.16Kunan suk ejempluta parlachiykichi:

kuna Tata Diosta kasushpankuna paypawambrankuna karkansapa.napish Jesukristuta kreyishpanchikunaTata Diospa wambrankuna kanchisapa.

Chay ñawpa Tata Diosta kasukawiluynikunaka kaspipa sapinshinakarkansapa. Ñukanchikuna Jesukristutakreyishpanchikuna chay kaspiparamankunashinami kanchisapa.Paykunapish ñukanchikunapish TataDiospami kanchisapa.

17Suk judiyumasinikuna TataDiosmanta ashurkansapa. Paykunakaalli *nami. Kankunaka mana judiyurunakuna sachapi wiñadu olivo kaspiparamankunashinami kankichi. TataDioska kankunataka chay alli tarpuduolivo kaspipi apichishushkankichi. Chay

chi. Awiluynikuna Tata Diostakasushkankunarayku kankunapish allitayachankichi Tata Diosta kasushpakawsayta.

18Tata Diosta kasuk judiyu runakunachay olivo kaspipa ramankunashinami.Kankuna chay alli olivo kaspipiapichidu ramankunashina kashpaykichiama yuyaychichu judiyukunamantaashwan alli kanaykichita. Allitayuyaychi chay kaspipa sapinraykukawsanaykichita. Allita yuyaychi Tata

kichita.19

nata tipishkanta kankunata olivokaspipi apichishunaykichipa. 20Amachashnaka yuyaychichu. Tata Dioskachay ramankunata tipirkan mana paytakreyishkankunarayku. Chay kaspipi

kichi payta allita kreyishkaykichirayku.Ama yuyaychichu kankunalla alli rurakkanaykichita. Kushikushpa Tata Diostakasushpa kastigashunaykichitamanchashpa kawsaychi. 21Judiyu

11

351

runakuna chay kikin olivo kaspiparamankunashina karkansapa. Tata

pachu mana payta kreyiptinkuna.

chu mana payta kreyiptikichi.22Mash allita yuyaychi. Tata Dios

sukaman kuyawashpanchikunapish

wanchisapa. Mana kreyinayak

kuna Tata Dios kastigarkansapa.

paykichi yanapashushkankichi.

lla kawsanaykichi tiyan. Mana allita

pish kastigashunkichi. 23Chaymantamana kasunayak judiyumasinikunakashkan Tata Diosta kreyiptinkunakapayka kashkan yanapankasapa.Paykuna olivo kaspipa tipiduramanshina kaptinkuna Tata Dioskapaykunata atipan kashkan apichiyta.24Kankuna mana judiyu runakunakashpaykichi sachapi wiñadu olivokaspipa ramanshina kashkankichi. Tata

paykichi yanapashushkankichi. Alliolivo kaspipi apichishushkankichi.Chaymanta judiyumasinikuna kashkanTata Diosman kutimuptinkuna paykakushikushpa chaskinkasapa. Paykunakikin olivo kaspipa ramankunashinakashpankuna Tata Dioska alli olivokaspipi kashkan apichinkasapa.

Tata Dios judiyu runakunata kuyashpa munan yanapaysapata.

25Wawkinikuna, paninikuna, munaniTata Diospa ñawpa pakadu yuyaynintayachanaykichipa.

chita. Ariya suk judiyumasinikuna

shunkunkunata sinchiyachishkasapaaypa mana judiyu runakunaJesukristuta kreyinankunakaman.26Chaypina Tata Dioska tukuy payta

namanta salvankasapa. Tata Dioskillkadunpi riman:

“Sion llaktamanta suk salvakuk

nankunapa.27 Paykunawan suk paktuta rurasha

manta perdonanaynipa.”28Judiyumasinikuna Jesukristu

yashpankuna Tata Diosta chikninsapakankuna atipanaykichipa kreyikushpakawsayta. Judiyumasinikuna TataDiosta chikniptinkunapish ñawpaawiluynikunata akllashkankunaraykupayka kuyansapalla. 29Tata Dios ñawpa

kunata kuyashpa yanapanankunapa.

kasapa. Tukuy rimashkanta ruranantiyan.

30Ñawpa tiempu kankunaka TataDiosta mana kasushkankichichu.Kunanka judiyumasinikuna mana TataDiosta kasunayaptinkuna paykakankunata llakichishunkichi. 31

manta judiyumasinikuna Tata Diostamana kasunayaptinkunapish suknindiya kasuptinkuna paykunatapish

sapa. 32Judiyu mana judiyu runakunaTata Diosta kasushkanchikunaraykupayka yachachiwanchisapa tukuyrunakuna karselpishina kananchikunata.Chayta yachachiwashpanchikunamunan tukuyta llakichiwashpanchikunayanapawayninchikunata.

33Tata Dioska sukaman allimami.Sukaman tukuy laya alli yachakmi.

11

352

Sukaman tukuy layata entiendikmi.Mana ni pi atipanchisapachu paypayuyayninkunata yachayta. Manaatipanchisapachu ruranankunataentiendiyta. 34Mana ni pi Tata Diospayuyayninkunata entiendinchisapachu.Mana ni pi Tata Diosta nimatayachachinchimansapachu. 35Mana ni pi

chu mañananchikunapa kutichiwaynishpa. 36Tata Dioska tukuy laya tiyaktarurarkan. Chashna rurashka kashpapaylla tukuy layapi kamachikun. Tukuylaya tiyakmi payllapa. Chayrayku¡akuychi payllata alabaypachi! Chashnakachun.

Pablu yachachikun imashnami Tata Diosta allita kasushpa

kawsashunchisapa nishpa.

12 1Wawkinikuna, paninikuna,

chikuna tukuy shunku payta kuyashpapayllapa munananta rurashpakawsananchikuna tiyan. Chayraykuroygaykichi sufrishpaykichipish TataDiosta kasushpa kawsanaykichipa.Chashna kasushpa kawsashpaykichipayta kushichinkichi. 2Ama Tata Diostamana kasunayak runakunapaamachu. Mana alli ruranaykichita sakishpaallita rurayllata yuyaychi allita rurashpakawsanaykichipa.chi entiendiyta Tata Diospa munananta.Payka munan ashwan ashwanta paytakasushpa payta kushichishpa allitarurashpa kawsanaykichipa.

3

tin tukuy kankunata willaykichi: Allitayuyaykuychi kreyiptikichi ima laya

shushkankichi rurayta nishpa. Amayuyaychichu kikikichilla tukuy layayachak kanaykichita.

4Ñukanchikunapa kuerpunchikunapitiyawanchisapa rikchak layanchikuna.Tukuy chaykunaka chikan chikan layatayanapawanchisapa. 5Chashnashina*Jesukristuta kreyishpanchikuna aypakashpanchikunapish suk kuerpushinalla

kushpa kawsananchikunapa.6Tata Dios kikin munashpa tukuy

ñukanchikunata atipachiwanchisapachikan chikan layakunata rurayta. Sukñukanchikunata atipachiwanchisapa

kunapa.kuna payta kreyishpa ruranayanantayachachikunanchikuna tiyan.

7

sapa sukta sukta yanapananchikunapa.Chashna atipachiwaptinchikuna allitayanapakunanchikuna tiyan. Sukñukanchikunata atipachiwanchisapa

napa. Chashna atipachiwaptinchikunaallita yachachikunanchikuna tiyan. 8Sukñukanchikunata atipachiwanchisapasukta sukta animuchikuyta Jesukristuta

napa. Chashna atipachiwaptinchikunaallita animuchikunanchikuna tiyan. Sukimanchikunawan maykanta yanapashpakushikushpalla kunanchikuna tiyan.Kamachikuk kashpanchikuna

kuna tiyan. Maykan mana nimayuktayanapashpanchikuna kushikushpallayanapananchikuna tiyan.

Tata Diospa wambrankuna kashpanchikuna allita rurashpa

kawsananchikuna tiyan.9Kankuna Tata Diospa wambrankuna

kuychi. Allita rurashpa kawsaychi.Amana munaychinachu mana allitarurashpa kawsayta. 10Jesukristuta

11 12

353

kreyik runakuna kashpaykichi sukwansukwan kuyanakuychi. Sukwan sukwan

chi.11Mana killakushpa kushikushpalla

tukuy shunku Señorninchi Jesukristutasirvishpa kawsaychi.

12Kushikushpa shuyaychi sielumanrinaykichita. PadesishpaykichipishJesukristuta kreyishpalla kawsaychi.Ama kunkaychichu Tata Dioswanparlayta.

13Jesukristuta kreyikmasikichipa sukiman mana tiyaptin yanapanaykichitiyan. Chikan llaktamanta Jesukristutakreyikmasinchikuna shamuptin

chi tiyan.14Runakuna sufrichishuptikichi Tata

Diosta roygaychi yanapanankunapa.Ama chiknishpa maldisiychichu.

15Suk runakuna kushikuptinkunapaykunawan tantalla kushikuychi.Sukkuna llakishpa wakaptinkunapaykunawan tantalla wakaychi.

16Sukwan sukwan allillapi kawsaychi.Ama kreyinakuychichu alli rurakkanaykichita. Tukuy alli modoyuk alliyuyayuk runakunawan kuyanakushpakawsaychi.chu alli yachak kanaykichita.

17

chika ama kutipaychichu. Allillatarurayta munaychi tukuy runakuna

kuna kanaykichita.18Runakuna chiknishuptikichipish

munaychi kushikushpalla manaaynishpa paykunawan allita kawsayta.

19Munanayni wawkinikuna,kuna, maykan runa padesichishuptikichiama munaychichu chiknishpa kutipayta.

nankunapa. Tata Dios killkadunpiriman: “Ñukalla yachani tukuy mana

alli rurak runakunata kastigayta.Ñukalla kastigashasapa.”

20Chaymanta Tata Dios killkadunpiwillawanchisapa: “Chiknishuknikichirunakuna yarkaptinkuna karaychi.Yakunayaptinkuna yakuta upyachiychi.Chashna kuyashpa karaptikichi

nakunkasapa.” 21Sukkuna mana allitarurashuptikichi kutipashpaykichikakankunapish mana allita ruraykankichi.Chayrayku kuyashpalla yanapaychi.

Pablu yachachiwanchisapatukuy awtoridarkunata

kasunanchikunapa.

13 1Tukuy llaktanchikunapi tiyak

kuna tiyan. Mana tiyanchu niman sukawtoridar Tata Dios mana churaptin.Tata Dios munaptin awtoridarkunatiyan. 2Awtoridarkunata manakasushpanchikunaka Tata Diospamunananta mana ruraykanchisapachu.Chashna awtoridarkunata manakasuptinchikuna kastigawananchikunatiyan.

3Awtoridarkuna tukuy mana alli rurak

sapa. Allita ruraptinchikuna manakastigawanchisapachu. Awtoridarkuna

panchikunaka allita rurashpallakawsananchikuna tiyan. Chaypinaawtoridarkunaka rimankasapa alli rurakkananchikunata.

4

kuna Tata Diosta sirvinsapa. Mana allita

kunata manchananchikuna tiyan. TataDiosta sirvishpa awtoridarkuna manaalli rurak runakunata kastigansapa.

5Tata Dios awtoridarkunatachurashka kaptin kasunanchikuna tiyanama kastigawananchikunapa.

12 13

354

Paykunata kasunanchikuna tiyan TataDios munaptin. 6

nata churashka kaptin kullkita

kuna tiyan. Awtoridarkunaka TataDiosta sirviptinkuna kasunanchikunatiyan.

7

naykichi tiyan. Awtoridarkuna suk

chi tiyan. Kullkita kobrashuptikichipagarakunaykichi tiyan. Maykankuyanaykichi kaptin kuyaychi. Maykankasunaykichi kaptin kasuychi. 8Ama nipita debiychichu. Sukwan sukwankuyanakunaykichi tiyan.kunata kuyashpanchikuna tukuy Tata

chisapa.9Tata Dioska killkadunpi riman: “Ama

chikan warmiwan uchallikuychichu.Ama ni pita wañuchiychichu. Amasuwakuychichu.ninta munaychichu.” Chaymanta sukkillkadunpi Tata Dioska riman:

shina runamasikichita kuyanaykichitiyan.” Chay kamachikunanta

nankunata kasuykanchisapa. 10

sinchikunata kuyashpanchikuna manallakitachu kunchisapa. Sukwan sukwankuyanakushpanchikuna tukuy TataDiospa kamachikunankunata allitakasuykanchisapa.

11Yachanchisapa sufrinanchikunatiempupi kawsaykananchikunata.*pacha manana ashwannachu illan Tata

napa. Chayrayku akuychi puñudushinakananchikunamanta rikchaypachi.Akuychi Jesukristuta ashwan allita

pachi. 12Tata Diospa kawsananman

rinanchikunapa paktamuykanna. Ñamichay rinanchikuna diya pakariykanna.Chayrayku amana tutapishina manaallikunata rurashpa kawsaypachinachu.Akuychi Tata Diospa munananllatarurashpa kawsaypachi. Suk soldaduamachanakunanpa churakunanshinakuydanakuypachi.

13Akuychi luspishina allita rurashpakawsaypachi. Ama machashpa amaestakunapi sukaman mikushpawakllichinakuypachichu. Ama chikanwarmiwan uchallikushpa ama sukwansukwan piñanakushpa kawsaypachichu.Nima sukpa tiyapunanta munashpakawsaypachichu. 14Ama munaychichukikikichipa munanaykichikunallatarurashpa kawsayta.kanshina kawsaychi paypa munanantarurashpa.

Ama sukwan sukwan yuyanakushpa kawsaypachichu.

14 1Sukkuna *Jesukristuta manaraallita kreyiptinkuna paykunata

kushikushpalla chaskinaykichi tiyankankunawan tantanakunankunapa. Amapaykunawan ayninakuychichu.

2Ichará sukkuna yuyansapa rikchaklaya aycha alli kananta mikunankunapa.Chaymanta ichará sukkuna manaraallita Jesukristuta kreyishparachakramanta tiyakllata mikunsapa.Mana munansapachu nima laya aychatamikuyta. 3Tukuy laya aycha mikuk

chu mana tukuy laya aycha mikukrunakunata. Chaymanta mana aychata

nata. Tata Dios tukuy ñukanchikunatamunawanchisapalla. 4Ama Jesukristuta

chu. Paykunaka payllata kreyishpakawsansapa.

13 14

355

nata kawanan tiyan allitachu manachururaykansapa nishpa. Payka atipanyanapayta allita ruranankunapa.Chayrayku mana nimachu kankichipaykunata washanchanaykichipa.

5

lla ashwan alli kananta Tata Diostakuyananchikunapa.sapa tukuy diya alli kananta Tata Diostakuyananchikunapa.

kushpa munashkanchikuna diya TataDiosta kuyashunchisapa. 6

kuna suk diyakunalla ashwan allita TataDiosta kuyashpanchikuna paytakushichinchisapa. Chaymanta suk

napa mikunchisapa. Chashna mikushpapayta agradesinchisapa.kuna aychata mana mikushpa TataDiosta kushichinanchikunapa manamikunchisapachu. Chashna manamikushpa payta agradesinchisapa.

7

chikunapish mana ñukanchikunallapamunananchikunatachu ruranchisapa.8Kawsashpanchikunara SeñorninchiJesukristupa munananta rurashpakawsanchisapa. Wañushpanchikunapishsieluman rishpanchikuna payllapamunananta rurashunchisapa.panchikuna wañushpanchikunapishJesukristullapa kanchisapa. 9Jesukristuwañurkan chaymanta kawsamurkan

napish kamachiwakninchikunakananpa.

10

ninpi tukuy runakuna rikurinanchikunatiyan willawananchikunapa allitachumanachu rurashkanchisapa nishpa.Chayrayku ¿imapatí Jesukristutakreyikmasinchikunata mana alli rurakkananta yuyankichi? ¿Imapatí

chi? 11Tata Dioska killkadunpi riman:“Ñukalla kawsak Tata Dios kashpaynirimani: Tukuy runakuna ñawpakninipikunkurikushpa kuyawankasapa.Ñukallata alabawankasapa.”

12Chashna Tata Dios rimaptin allitayachanchisapa suknin diya tukuyrurashkanchikunata Tata Diostawillananchikunata.

Ama Jesukristuta kreyikmasinchikunata uchallichiypachichu.

13Chayta yachaykashpanchikuna ama

chu. Allita yuyaykuypachi allitarurashpa kawsayta ama Jesukristuta

kunapa.14Ñuka Jesukristuta kreyik kashpayni

allita yachani tukuy laya mikuna allimimikunanchikunapa. Chaymanta sukkreyikukmasinchikuna yuyansapa suk

napa. Paykunapa chay mikunaka manaallichu.

15

chikuna yuyanmansapa mana allitaruraykananchikunata.kuna amana chay laya mikunatamikuypachinachu ama paykunatasientichinanchikunapa. Paykunatasientichishpanchikuna mananakuyaykanchisapanachu. Akuychiyuyaypachi paykunarayku Jesukristuwañushkanta.pachinachu mikunanchikunaraykuJesukristumanta ashunankunapa.

16Jesukristuta kreyikmasinchikuna

tinchikunaka alli mikuna kaptinpishamana chayta mikuypachinachu. 17TataDiospa mandunpi kawsashpanchikuna

14

356

mana mikunanchikunallatachu manaupyananchikunallatachu yuyashpakawsananchikuna tiyan. Tata DiospaEspiritun yanapawaptinchikuna allitarurashpalla kushikushpalla sukwansukwan kuyanakushpalla kawsanchisapa.18Chashna Jesukristullata sirvishpakawsashpanchikuna Tata Diostakushichinchisapa.

nanchikunata. 19Chayrayku akuychi

kunapa Jesukristuta ashwanta kreyishpakawsayta.

20Allita yachanchisapa tukuy mikunaalli kananta mikunanchikunapa. Alli

chikunata uchallichinchimansapa.Chashna kaptinka ama chay mikunatamikuypachichu. 21Aychata mikushpavinuta upyashpa suk imakunata

sinchikunata uchallichinchimansapa.Ama ni pita uchallichinanchikunapa allikanman ama chayta rurananchikunapa.

22Yuyanakunanchikuna tiyan TataDiospa ñawpakninpi allitachu manachururaykanchisapa nishpa.kuna alli kananta yachashpanchikunakushikunchisapa.

23

chu suk imata mikushpanchikunauchallikunchichu manachu nishpa.Chashna mana allita yachashpanchikunaama mikuypachichu.

panchikunaka uchallikuykanchisapa.

Llaktamasinchikunata yanapananchikuna tiyan.

15 1*Jesukristuta allita kreyishpakawsashpanchikuna manara

nanchikuna tiyan.llapa munananchikunata ruraypachichu.2

nata kushichishpa allininkunapayanapananchikuna tiyan ashwan allita

napa.3Jesukristupish mana kikinllapa

munanantachu rurarkan. Tata Diosllatakushichiptin aypa runakuna paytawashancharkansapa. Tata Diospakillkadunpi Jesukristupa riman: “A TataDios, kanta washanchashushpankunañukatapish sufrichiwarkansapa.”

4

chikunapa. Tata Diospa rimananka

sapa yachananchikunapa sielumanrinanchikunata paywan kawsak.

5Tata Dios animuchiwashpanchikuna

palla kawsananchikunapa. Chayraykumunani Tata Dios yanapashunaykichipasukwan sukwan kuyanakushpa

kichipa. 6Chashna sukwan sukwankuyanakushpa kawsashpaykichi tantallaJesukristupa Tatan Diosta alabashpakushichinkichi.

Tata Dios Pabluta willarkan mana judiyu runakunata

yachachinankunapa.7Jesukristu ñukanchikunata

chaskiwashkanchikunashina tukuypayta kreyikmasinchikunata kuyashpachaskinanchikuna tiyan. Paykunata

sapa Tata Dios kuyakuk kananta.8Mash uyariwaychi. Jesukristu

shamurkan *kunapa. Paykunata yanapashpa Tata

14 15

357

kanshina rurarkan.chikuna yachanchisapa Tata Dios manallullakushpa tukuy rimashkantarurananta.

9

pish kuyashkankunarayku Jesukristu

napa. Ñawpa killkadunpi David TataDiosta willarkan:

“Ñuka mana judiyu runakunata

kita.Kantashpayni shutikita alabasha.”

10Chaymanta Tata Diospa rimananpiMoises rimarkan:

“Kankuna mana judiyu runakuna,Tata Diospa wambrankunawantantalla kushikuychi.”

11Chaymanta Tata Diospa killkadunriman:

“Tukuy llaktakunapi kawsakrunakuna,

Tata Diosta alabaychi.”12Chaymanta chay ñawpa yachachikukIsaiyaspish killkarkan:

“Isayipa mirakninmanta nasinkasinchi kamachikuk runa tukuyllaktakunapi kawsak runakunatakamachinankunapa.

Chay runakuna paypi kon ya

kunapa.”13Chayrayku animuchiwakninchi Tata

Diosta roygani kushichishunaykichipaJesukristuta kreyiptikichi. Roygani TataDiospa Espiritun yanapashunaykichipatukuy willashushkaykichita allitakreyinaykichipa.

14Wawkinikuna, paninikuna, allitayachani kankuna kuyanakushpakawsanaykichita. Tata Diosparimananta allita yachankichi. Allita

nakuyta Jesukristuta ashwan allitakreyinaykichipa. 15

tikichipish kay kartata animukunikillkayta ama yachachishkaynitakunkanaykichipa. Tata Dios

sapa. 16

chikunata yachachikuykani mana judiyurunakunapish payta kreyinankunapa.Paykuna Jesukristuta kreyiptinkunaTata Diospa Espiritun yanapansapaallita rurashpa kawsanankunapa.Chashna allita rurashpa kawsaptinkunañuka *saserdoteshina kashpa paykunatasuk allima ofrendatashina Tata Diostakunisapa.

17

payni Tata Diosta sirvishpa sukamankushikuni. 18Mana animukunichu

kuyta. Jesukristu yanapawaptin manajudiyu runakunata yachachishkaynillataparlachikuni. Allita yachachikuptiniallita rurashpa kawsaptini aypa manajudiyu runakuna Tata Diosta kasushpakawsashkasapa. 19Tata Diospa Espiritunyanapawaptin aypa almirana *kunata rurashkani. ChashnallaJerusalen llaktamanta Iliria partikaman

kunata yachachikuypi purishkani.20Manara ni pi Jesukristu salvakuk

napi munani yachachikuyta ama chikanyachachikushkanpi yachachikunaynipa.21Tata Diospa killkadun rimananshina:

“Mana ni suk kuti Tata Diosparimananta uyarishka runakunauyarinkasapa.

sapa.”

Pablu yuyarkan Romallaktaman riyta.

22

kaynirayku sukaman rinayashpaynipish

15

358

kichi. 23Kunanka ñami tukuchashkaninakay llaktakunapi yachachikuyta. Aypa

kichi. 24Chayrayku España partimanrishpayni munani kankunawankushikushpa suk tiemputa kipariyta.

chipa España partiman rinaynipa.25Manara kankunaman rishpaynira

Jerusalen llaktaman risha Jesukristutakreyikmasinchikunapa suk ofrendataapashpa.

26Kay Masedonia partipi Akayapartipi wawkinchikuna munansapaJerusalen llaktapi mana nimayukJesukristuta kreyikmasinkunatayanapayta. Chayrayku kikinkunamunashpa yuyaykushkasapa sukofrendata kachayta. 27Jesukristuta

kansapa. Chayrayku chay mana judiyu

nata yanapanankuna tiyan. Chayraykupaykuna sukaman munashpa ofrendatakachashpankuna allita rurashkasapa.28

washa atipasha España partiman riyta.Chayman rishpayni kankunawan suktiemputa kiparisha. 29Allita yachanikankunaman riptini Jesukristu sukamantukuy layapi yanapawananta.

30Wawkinikuna, paninikuna, KankunaSeñorninchi Jesukristuta sukamankuyankichi. Tata Diospa Espiritunyanapawanchisapa kuyananchikunapa.

chipa Tata Diosta sukaman ñukaparoygashpa. 31Tata Diosta roygaychiJudea partipi mana Jesukristuta kreyikrunakunamanta kuydawananpa.

chikuna apanayni ofrendatakushikushpa chaskinankunapa.32Roygaychi Tata Dios munaptin

kushikushpa kankunapi chayanaynipachaypi samanaynipa. 33Munanikushichikuk Tata Diosninchi tukuykankunawan kananpa. Chashna kachun.

Pablu Jesukristuta kreyikmasinkunata rimachinsapa.

16 1Chaymanta willaykichipaninchi Febe *Jesukristuta

allita kreyishkanta. Payka Senkreallaktapi Jesukristuta kreyikukkunapadiyakonisami.chi. 2Jesukristuta kreyikmasinchikunata

pish kushikushpa chaskiychi. Paykakreyikukmasinchikunata sukamanyanapashka. Ñukatapish sukamanyanapawashka. Chayrayku imamunananpi yanapaychi.

3Rimachipaychi Jesukristuparimananta yachachikuyta yanapawakpaninchi Prisilata kusan Akilasta.4

sapa. Chayrayku sukaman paykunataagradesini. Mana ñukallachu agradesini.Mana *judiyu wawkinchikunapishsukaman agradesinsapa. 5PrisilapaAkilaspa wasinpi tukuy tantanakukwawkinchikunata paninchikunatarimachipaychi. Munanayni wawkiniEpenetotapish rimachipaychi. *Asiapartipi manara ni pi Jesukristuta kreyiktiyaptinra payka kreyirkan.

6Rimachipaychi paninchi Mariyata.Paymi sukaman trabajashpa kankunatayanapashushkankichi. 7Rimachipaychillaktamasinikuna Andronikota Juniasta.Paykunaka karseladumasinikunakarkansapa. Jesukristupa disipulunkunapaykunata sukaman kuyansapa.Paykunaka ñukamanta ñawpaktaJesukristuta kreyirkansapa.

8Chaymantapish rimachipaychiJesukristuta kreyik kuyanayni wawkiniAmpliatota. 9Rimachipaychi

15 16

359

sini Urbanota. Rimachipaychimunanayni wawkinchi Estakista.10Rimachipaychi wawkinchi Apelesta.Payka sukaman sufrishpapishJesukristuta kreyishpa kawsan.

lospa familyankunata.11Rimachipaychi llaktamasini

Herodionta. Rimachipaychi Señorninchi

kunata. 12Rimachipaychi paninchiTrifenata paninchi Trifosata. Paykunaka

sapa. Rimachipaychi kuyanaynipaninchi Persidata.chita sukaman sirvishpa trabajashka.13Rimachipaychi sukaman alli yachakalli rurak wawkinchi Rufota. Paypamamantapish rimachipaychi. Paykamamaynishinami kuyawashka.

14

tota, wawkinchi Flegontesta, wawkinchiHermesta, wawkinchi Patrobasta,wawkinchi Hermasta,wan kakkunata. 15Rimachipaychiwawkinchi Filologota, paninchi Juliata,wawkinchi Nereota, paypa panintapish.Rimachipaychi chay wawkinchiOlimpasta. Rimachipaychi tukuy

nata.16Sukwan sukwan kushikushpa

rimachinakuychi. Tukuy kaypiJesukristuta kreyik kankunatapishrimachishunkichi.

17Wawkinikuna, paninikuna, mashallita uyariwaychi. Suk runakuna alliyachachishkaynikunamanta chikanlayata yachachikunsapa. Kankuna allita

manta anchuchishunayashpaykichiuchallichishunayankichi. Chay layarunakunamanta ashuychi. 18Paykunakamana Señorninchi Jesukristutachu

sirvinsapa. Kikinkunapa mana allimunanankunallata ruransapa. Allipitukushpa alli yachachikukshina manakuskanpi aynikuy yachak runakunatallullachinsapa.

19Tukuy runakuna yachansapakankuna allita Jesukristuta kreyishpakawsanaykichita. Chayrayku sukamankushikuni. Munani yachanaykichipaallillata rurayta.kichipa mana allikunata rurayta.20Kushichiwakninchi Tata Dios utkanayanapashunkichi kamachikuk supay*Satanasta saru saru ruranaykichipa.

shushpaykichi yanapashunaykichipa.21Wawkinchi Timoteo Tata Diospa

shunkichi.

chi.22Ñuka Tersio wawkinchi Pablupa

killkakuknin kashpayni kay kartata

nikunata rimachiykichi.23Wawkinchi Kayo rimachishunkichi.

Paypa wasinpi kawsaykani. Payka tukuyJesukristuta kreyikkunata wasinpikushikushpa chaskinsapa.kichi kay llaktapa kullki wakaychakErasto. Rimachishunkichi wawkinchiKuartu.

24Munani Señorninchi Jesukristutukuy kankunata yanapashunaykichipa.Chashna kachun.

Pablu yachachikushkanta tukuchan.

25Akuychi Tata Diosta alabaypachi.Paymi atipan yanapawayninchikunatamana shaykushpa Jesukristuta allitakreyishpa kawsananchikunapa.mantapacha Tata Dios yuyarkansalvawayninchikunata. Chashna

16

360

shunchisapa nishpa. Kunanka ñamientiendichiwashkanchisapana

nanchikunata. Chayta yachachikuni.26Mana tukuyniyuk Tata Diosninchikañawpa alli yachachikukkunatawillarkansapa killkanankunapasalvawananchikuna runa shamunanta.Kunanka Tata Dios ñami tukuy partipi

kawsak runakunata yuyaynintaentiendichishkasapana tukuy runakunaJesukristuta kreyishpa kasushpakawsanankunapa.

27Tata Diosninchika alli yachakmi.Paylla tukuy layata yachan. ChayraykuJesukristuta kreyishpanchikuna akuychiTata Diosta alabaypachi. Chashnakachun.Chayllata killkashkaykichi.

16

361

Pablu Korinto llaktapi Jesukristuta kreyikmasinkunata rimachin.

1 1Tata Dios munaptin *Jesukristuñuka Pabluta akllawashka

rimananta yachachikunaynipa. Kaypi

chi Sostenes. 2Kankuna chay Korintollaktapi Tata Diosta kuyakmasinikunakaptikichi ñuka Pablu wawkinchi

chi. Kankuna Jesukristuta kreyishpa

chipa allita rurashpa kawsanaykichipa.Chaymanta maypipish kaptin

kani. Jesukristu ñukanchikunatapaykunata kamachiwanchisapa.3Munani Tata Diosninchi SeñorninchiJesukristuwan kankunata sukamantukuy layapi yanapashunaykichipakushichishunaykichipa.

Pablu Tata Diosta agradesin Korinto llaktapi kreyikuk runakunata yanapaptin.

4Kankuna Jesukristuwan tantallakawsaptikichi Tata Dios sukamanyanapashuykankichi. Chayrayku paytaagradesini.

5Kankuna Jesukristuta kreyishpakawsaptikichi Tata Dios sukamanyanapashushkankichi rimananta

kunaykichipa. 6Chashnamanta

nata yachachiptinikuna kankuna allitakreyishkankichi. 7

paykichi Señorninchi Jesukristushamunanta shuyaptikichi Tata Diosatipachishunkichi alli ruranakunatarurashpa kawsanaykichipa. 8Allpa

shunkichi sinchikushpa allita rurashpakawsanaykichipa. Chaymanta Jesukristu

chu. 9Tata Dios willawashkanchikunataruranka.

napa.

Pablu yachachikun ama chikninakushpa

ashuchinakunankunapa.10,11Wawkinikuna, paninikuna,

kasapa kankuna chikninakushpakawsaykanaykichita. ChayraykuSeñorninchi Jesukristupa shutinpiroygaykichi tukuy Jesukristuta

1 KORINTIOS

PABLU KORINTO LLAKTAPIKREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

362

kreyikmasikichiwan kuyanakushpayanapanakushpa kawsanaykichipa.Amana chikninakushpa ayninakushpakawsaychinachu. 12Kankuna manashiallitachu parlankichi.chi: “Ñuka Pablupa yachachikunantakreyini.” Sukkuna rimankichi: “ÑukaApolospa yachachikunanta kreyini.”Sukkuna rimankichi: “Ñuka Pedrupayachachikunanta kreyini.” Sukkunarimankichi: “Ñuka Jesukristupayachachikunanta kreyini.”

13Chashna rimashpaykichi manakuskatachu rimaykankichi. Jesukristukamanami patumaduchu kashka. Manamiñukachu suk kruspi chakatadu kashkanikankunata salvanaynikunapa. Manami

chi. 14Ñukaka wawkinchi KrispollataKayollata bawtisashkani. Tata Diostaagradesini paykunamanta mana ni sukkankunata bawtisashkaynirayku.15Chayrayku mana atipankichichurimayta ñukapa shutinipi bawtisadukanaykichita. 16Ariya Estefanaspafamilyankunatapish bawtisashkani.Paykunallata yuyani bawtisashkaynita.17Jesukristuka kachamuwashkasalvakuk kananta yachachikunaynillapa.

washka.natachu yachachishkaykichi.

nika Jesukristu kruspi wañushkantamana kreyinmansapachu.

Tukuy runakunapa yachananmanta Tata Diospa yachanan ashwan

allimami.18

nanchikunapa kruspi wañushkanta

nanchikunata.kuna uchanchikunamanta salvadu

kashpanchikuna yachanchisapaJesukristu kruspi wañushkanrayku TataDios atipananta salvawayninchikunata.

19

sapa: “Ñukaka yachaysapa runakunapayachanankunata kulluchisha.kunata wakllichisha.”

20Tukuy chay yachaysapakunapa,tukuy chay yachachikuk runakunapa,tukuy chay rimay shimikunapayachanankunaka mana nimachu. TataDios yachachiwashkanchisapa tukuy

kuna mana nima kananta. 21Tata Diosalli yachak kashpa yacharkan mana nisuk runa yachaysapa kashpapishkikinllamanta payta riksinanta.Runakuna yachachikunaynikuna llullakananta rimaptinkunapish Tata Dios

llata salvaysapata.22*Judiyu runakuna munansapa

ñukanchikuna almirana ruranakunatarurananchikunapa chayta kawashparakreyinankunapa. Mana judiyu runakunayachanankunallata kreyishpa yuyansapaJesukristupa rimanan llulla kananta.23Ñukanchikuna yachachikunchisapaJesukristu Tata Diosmanta shamuduruna kashpa kruspi wañushkantasalvawananchikunapa. Chashnayachachikuptinchikuna judiyu runakunayuyansapa yachachikunanchikunamillanapa laya kananta. Mana judiyurunakuna rimansapa llulla kananta.

24Tata Dios tukuy laya atipak kashpaJesukristu wañushkanrayku atipan tukuy

napish. Jesukristu ñukanchikunapikawsashpa allimata yachachiwanchisapaallita rurashpa kawsananchikunapa.25Runakuna alli yachak yuyanakushpa

napa wañushkan llulla kananta. Chashna

1 1

363

manta sukaman ashwan alli yachakmi.Paykuna rimansapa Jesukristu wañushkakaptin mana nima atipak kananta.Chashna rimaptinkunapish Tata Dioskatukuy paykunamanta ashwan sinchiatipakmi.

26Wawkinikuna, paninikuna, yuyaychimana aypa yachaysapa runakunakanaykichita. Mana aypa kamachikuyyachak runakuna kankichi. Mana aypakullkiyukchu kankichi. Mana chay laya

kichi. 27Kankuna mana yachaysaparunakuna kaykaptikichi Tata Diosakllashushkankichi chay kikinkunayachaysapa yuyanakuk runakunatapinkachinaykichipa. Mana kamachikuyyachak runakuna kaykaptikichi Tata

kuk runakunata pinkachinaykichipa.28Tukuy mana Tata Diosta kreyik

runakuna washanchawaptinchikunapishmana munawaptinchikunapish TataDios akllawashkanchisapa.kuna mana nimapa paykunapa

nata kawachinanchikunapa manayachak kanankunata. 29Tata Diosakllawashkanchikunarayku mana ni piatipankasapachu alabanakushpa paytawillayta yachaysapa kanankunata.

30

chikunapa. Chashna Jesukristuwantantalla kawsaptinchikuna paykayachachiwanchisapa Tata Diosparimananta entiendinanchikunapa.

washpanchikuna yanapawanchisapa

chikunapa.chikunamanta salvawanchisapa amanauchallikushpa kawsananchikunapa.

31Chashnashina Tata Diospakillkadunpi willawanchisapa: “Kankunaalabanakunayashpaykichi Señorninchitariksishkaykichirayku alabanakuychi.”

Pablu Jesukristu salvawananchikunata yachachikun.

2 1Wawkinikuna, paninikuna, ñukaTata Diospa rimananta kankunata

yachachishpayni manami yuyaysapa

kaykichi. 2Kankunawan kawsashpayni

chita *

chikunapa.chi.kaykichi. 3

kushpa yachachishkaykichi.

kuyta.4Tata Diospa Espiritun yanapawaptin

yachachishkaykichi. Mana sukaman

kaykichi. 5Munarkani yachanaykichipaTata Dios sukaman alli atipak kanantapayllata kreyinaykichipa. Mana

sapa runakunapa rimanankunatakreyinaykichipa.

Tata Diospa Espiritun yachachiwanchisapa.

6Chashna munashpaynipish kankunaTata Diosta allita kreyiyta yachaptikichiashwan ashwanta Tata Diospayachananta yachachiykaykichi. Manamirunakunallapa nima kamachikuk

chu yachachiykichi. Paykunaka utkamichinkansapa.

7

para yuyarkan salvawayninchikunatasielupi kushikushpa paywan tantallakawsananchikunapa. Kunankaman Tata

1 1 2

364

Diospa yuyashkanta manara ni piyachashkarachu. Ñukaka paypayuyayninta yachachiykaykichi. 8Kayallpapi kamachikuk runakuna mana

sapachu. Entiendishka kashpankunakasukaman alli kamachiwakninchikuna

chinmansapachu karkan.9

sapa:“Tata Dios sukaman allimakunata

napa.Mana ni suk runa chay allimarurashkanta kawashkachu nima

chu.”10

chisapa Tata Diospa Espiritun tukuy

tinchikuna.11

nata yachanchisapa. Mana ni piyuyayninchikunata yachanchu.

llami yuyayninta yachan. Mana ni pipaypa yuyayninta yachanchu. 12Tata

natachu yachachiwanchisapa.Kuyawashpanchikuna Espirituntakachamurkan paypa allima yuyaynintayachachiwananchikunapa. 13Tata

kuna suk runakunata yachachinchisapa.

natachu yachachikunchisapa. TataDiosta kreyik runakunallata paypayuyayninta yachachinchisapa.

14Chay mana Tata Diosta kreyik

kunanta mana atipansapachuentiendiyta. Rimansapa llulla kananta.Tata Diosta kreyik runakunallaatipansapa entiendiyta. 15Chaymanta

kuna atipanchisapa paypa yuyaynintaentiendiyta. Chashna Tata Diospayuyayninta entiendiptinchikuna chaymana Tata Diosta kreyik runakuna

kunata. 16Tata Diospa killkadunpiwillawanchisapa: “Mana ni pi TataDiospa yuyayninta entiendinchu. Manani pi Tata Diosta yachachinchu.”Chashna Tata Dios killkadunpi rimaptinpaypa Espiritun Jesukristupayuyayninta entiendichiwanchisapa.

Pablu yachachiwanchisapa Jesukristullata kasunanchikunapa.

3 1Wawkinikuna, paninikuna,kankuna *Jesukristuta kreyik

runakuna kashpaykichipish manaraallitarachu paypa yachachikunantaentiendinkichi.nallara kankichi. Manara Tata DiospaEspiritunta allitarachu kasuykankichi.Chayrayku manara atipashkanirachuallita yachachiynikichita. 2Tata Diosparimananka iden alli mikunashinami.Kankuna manara chay alli mikunataatipashkankichirachu mikuyta. Idenñuñukuykak wambrillukunashinarakashkankichi. Tata Diospa rimananmanara allitarachu entiendishkankichi.Chayrayku entiendinaykichi layallatayachachishkaykichi. Kunankaman chaylayalla kankichi.

3

kushpa chikninakushpa kawsaykankichi.Chashna kawsaykashpaykichi

nalla kawsankichi. 4

kichi ñukallata kreyiwanaykichita. Sukkankuna rimankichi Apolosllatakreyinaykichita.chi kikikichillapa munanaykichitaruraykankichi. 5Ñuka Apoloswan

1 2 3

365

kikinikunamanta mana nimachukanisapa. Tata Dios ñukaykunatakachamuwashkasapa paypa rimanantayachachikunaynikunapa. Chashnayachachikuptinikuna kankunaJesukristuta kreyishkankichi.

6Ñuka Pablu murukunata tarpukshinakankunata yachachishkaykichi.Chaymanta wawkinchi Apoloskatarpudu murukunata yakuchakshinayachachishushkankichi. Chaymanta

shina rimananta entiendichishunkichi.7Ñuka tarpukuk runashina kashpaynimana nimachu kani. Apolospishmurukunata yakuchak runashinakashpa mana nimachu. Tata Diosllamimurukunata wiñachin. Chayraykupayllata kasunaykichi tiyan.

8Ñuka tarpukuk runashina kashpayniApolos murukunata yakuchak runashinakashpa paktalla trabajanisapa. Chashna

kasapa. 9Ñuka Apoloswan paktalla TataDiospa chakranpi trabajaykanisapa.Kankunaka Tata Diospa tarpuchishkanchakranshina kankichi.Chaymanta *Tata Diospa wasinshina

kankichi. 10Tata Dios yachachiwaptin

payni wasi kallarinanta churakshinamikani. Suk runakuna kallarishkayniwasinta armansapa.kani yachachiynikichita. Sukkunayachachikuypi katinsapa. Tukuyyachachikuk runa yuyanan tiyanimashnami allita yachachikunka nishpa.11Chay Tata Diospa wasinpakallarinanka Jesukristumi. Mana ni pisuk chikan kallarinanta atipanchuchurayta.

12Suk alli yachachikuk runakuna chaywasi kallarinanpi kurimantakullkimanta allima rumikunamanta

chay Tata Diospa wasinta ruransapa.Suk mana alli yachachikuk runakunakaspimanta ukshamanta pintumantaTata Diospa wasinta ruransapa.13Jesukristu kashkan shamuptin tukuykaspimanta, ukshamanta, pintumantaruradu wasikuna rupankasapa. Tukuy

namanta ruradu wasikuna manarupankasapachu. Jesukristu kashkanshamushpa willawashunchisapapikunami mana allita rurashkanchisapapikunami allita rurashkanchisapanishpa. 14Chay rurashkanchikuna wasi

kunata kuwanchisapa. 15Chaymantarurashkanchikuna wasi rupaptin chayninamanta kishpishpa mana nimayukkiparishunchisapa.

16¿Manachu yachankichi kankunaTata Diospa wasinshina kanaykichita?¿Manachu yachankichi Tata DiospaEspiritun kankunapi kawsananta?17Chaymanta suk runakuna Tata Diospawasinta kulluchinayansapa. KankunaTata Diospa wasin kaptikichi chay

paykichi urmachishunayaykankichi.Kankuna Tata Diosllapa wasin kankichi.Chayrayku chay mana alli yachachikukrunakuna urmachishuptikichika TataDios paykunata kulluchinankuna tiyan.

18

chu.kunata yachashpaykichi mana nimayachakshina yuyanakuychi Tata Diospayachananta allita yachanaykichipa.19Tata Dioska riman runakunapayachanankuna mana nima kananta.Paypa killkadunpi willawanchisapa:“Tata Dios yachaysapa runakunata chayyachanankunallawan pantachichinwakllichinakunankunapa.” 20Tata

sapa:

1 3

366

sapa runakunapa yuyayninkuna llullakananta.”

21Chayrayku ama alabanakuychichualli kanaykichita suk yachachikukrunallata katishpaykichi. Tukuy TataDiospa alli yachachikukkunakakankunapami. 22Ñukapish ApolospishPedrupish yanapaknikichimi kanisapa.Tata Dios kay allpapi tukuy laya tiyaktakuwashkanchisapa.

pacha tukuy tiempukaman Tata Dioskayanapawashunchisapa. 23Tukuyñukanchikunami Jesukristupakanchisapa. Jesukristupish TataDiospami. Chayrayku tukuy laya tiyakallininchikunapa.

Pablu wawkinkunata yachachinsapa tukuy Tata Diospa

yachachikuk runakunata kuyanankunapa.

4 1*Jesukristu ñukata ApolostaPedruta kachamuwashkasapa

manara ni pi yachashkan Tata Diospa

napa. Chayrayku yuyaychi ñukaykunaJesukristupa yanapakninkunallakanaynikunata. 2Ñukaykuna tukuy TataDios willawashkankunata kuskatayachachikunaynikuna tiyan tukuy

naynikuna alli kananta.3

kuptini yuyawaptikichipish ñukapamana nimananchu. Suk kamachikukrunakuna imapipish yuyawaptinkunamana nimananchu.kunichu allitachu manachu rurashkaninishpa. 4Ariya yuyanakuni allillatarurashkaynita.nipish mana rimashachu mana uchayukkanaynita. Ichará Tata Dios yachan sukmana alli rurashkaynita. Paylla rimanalli mana alli rurashkaynita.

5Señorninchi Jesukristu shamushpatukuy tutayadupi yuyashkanchikunatarurashkanchikunata surkumunka luspirikurinanpa. Tukuy yuyashkanchikunatatukuy rurashkanchikunata yachashpawillawashunchisapa allitachururashkanchisapa manachu nishpa.Chaymanta rurashkanchikuna allikaptin alabawashunchisapa. Chayraykumanara Jesukristu shamuptinra amana

nachu.6Wawkinikuna, paninikuna, ñuka

allinikichipa yachachiykaykichi amarimanaykichipa ñukallata Apolosllatakreyiwanaykichita.kaykichi yachakunaykichipa TataDiospa rimananllata kasushpa

llata kasushpa kawsanaykichipa. Amakreyinakushpa rimaychichu sukyachachikuk runata munanaykichitasukninta mana munanaykichita.7Kankuna mana sukkunamanta ashwanalli yachakchu kankichi. Tata Diosllamitukuy yachanaykichita kushushkankichi.Tata Dios mana yanapashuptikichikamana atipankichimanchu nimatarurayta nimata yachayta. Chayrayku¿imapatí kreyinakunkichi alli yachakkanaykichita?

8Kankuna kikikichilla yuyanakunkichitukuy layata yachanaykichita.kunkichi tukuy layayuk kanaykichita.Yuyanakunkichi ñukaykunamantaashwan alli kamachikuk alli yachakrunakuna kanaykichita.man kamachikukkuna kanaykichipañukaykuna kankunawan tantallakamachikunanchikunapa. 9ÑukaykunaTata Diospa rimananta yachachikukkaykashpaynikuna mana chashnachuyuyanakunisapa. Yuyanakunisapa TataDios churawashkankunata tukuypimanta mana munadu washerushina

1 3 4

367

kanaynikunapa maypipish kaptinwañunaynikunapa. Tukuy runakuna*angelkunapish ñukaykunata sukpukllanakunapishina kawawansapayachanankunapa allitachu manachu

nata.10Ñukaykuna Jesukristuta kreyishpa

kuyashpa kawsaptinikuna suk runakuna

kunata. Chaykamanka kankunaJesukristuta kreyishpa kawsashpaykichirimankichi sukaman alli yachakkanaykichita. Ñukaykuna mana nimataatipanisapachu rurayta. Chaykamankakankuna tukuy laya atipak kankichi.Runakuna ñukaykunata manamunawansapachu. Kankunata allitamunashunkichi.

11

yuk kashpaynikuna purinisapa. Sukrunakuna sufrichiwansapa. Mana nimawasinikuna tiyawansapachu. 12

kunawan sukaman trabajashpaynikunashaykunisapa. Suk runakunayuyawashpa rabyachiwaptinkunapishallita kuyashpalla ayninisapa. Runakunachikniwashpa padesichiwaptinkunapishmana nimata rimanisapachu. 13Manaalli kanaynikunata rimaptinkunapish

sapa. Kunankaman kawawansapa susya

shina.14

kichi. Mana pinkachinayashpachukillkaykaykichi. 15Yachachishkaykichi

manta perdonawananchikunata.Chashna yachachiptinikuna Jesukristutakreyiykankichi. Chayrayku ñukaka identataykichishina kani. Kankunapa

chi tiyapushuptikichipish ñukallamitataykichishina kani. 16Chayraykusukaman roygaykichi ñuka allita

pish allita rurashpa kawsaychi.17Chayrayku alli yachachikuk

munanayni wambrayni Timoteotakankunaman kachashkani. Paymiwillashunkichi imashnami ñuka allita

kani nishpa. Yachachishunkichi tukuypurishkayni llaktakunapi tukuy Tata

nata.18

tana pasyaknikichi. 19

kichipish Tata Dios munaptinka utkarisha pasyaknikichi. Chaypina kawashachay kikinkunallapa yuyayninkunapialabanakuk wawkinchikunatayachanaynipa allitachu manachururaykansapa nishpa. 20Tata Diossinchita yanapashuptikichi paypamandunpi kawsankichi.pallachu paypa mandunpi kawsankichi.21Kankunata pasyak riptini ¿imataruranaynipatí munankichi? ¿Piñakushpakastiganaynitachu munankichi? ¿kushpalla allillapi yachachinaynitachumunankichi?

Pablu yachachikun suk mana alli rurak runata karkunankunapa.

5 1Yachashkani suk wawkikichimadraschanta apishkanta warmin

kananpa. Ñuka sukaman llakini chaytayachashpa. Tata Diosta mana kreyikrunakuna chay laya mana allita mananima ruransapachu. 2Chay wawkikichichayta rurashkanrayku sukamanllakinkichiman karkan. Llakinaykichi

chi. Chay mana alli rurak wawkikichitawillanaykichi tiyan *Tata Diospa

1 4 5

368

wasinman amana rinanpa kankunawantantanakuk.

3

kichi. Señorninchi *washka kaptin ñami willashkaykichina

chita kastiganaykichipa. 4Munani

chipa. Chashna tantanakuptikichi ñukasukaman yuyashkaykichi. SeñorninchiJesukristupish kankunawan kashpayanapashunkichi.

5Chaypi tantanakushpaykichi chaymana alli rurak wawkikichita karkuychisupaypa munananta rurashpakawsananpa. Ichara chashnamantawananman amana chay laya mana alliruranata rurananpa. Chashna wanashpaallita rurayta yachakuptin SeñorninchiJesukristu kashkan shamushpauchankunamanta salvanka. 6Kankuna

kichira ama rimaychichu alli rurakrunakuna kanaykichita.Suk rimanata rimanchisapa: “Suk tipi

*levaduralla aypa machkata punkichin.”7Chayrayku chay mana alli rurakwawkikichi levadurashina kaptin

kunapa payshina mana allita rurayta.Chay runata karkushpaykichi suk manalevadurayuk panshina kankichi.Chayraykuna Tata Dioska Señorninchi

Jesukristuta kachamurkan *Paskuaestapi suk ovejapa wawanshina

chikunamanta perdonawananchikunapa.8Punkichidu pan yuyachiwanchisapamana alli rurashkanchikunata.Chayrayku Paskua estapi mikunchisapa mana punkichidu pankunallata.Chayrayku willaykichi chay mana allirurak runata karkunaykichipa mana

punkichidu pankunashina kanaykichipa.Chaypi atipankichi kushikushpaJesukristuta allita kreyishpa allillatarurashpa kawsayta.

9Ñuka suk kartaynipi willashkaykichinaama suk chikan warmiwan uchallikukrunakunawan paktanakunaykichipa.

10

nichu willaynikichita tukuy mana allirurak runakunamanta mana nimaparlashpa ashunaykichipa. Chashnatukuy chikan warmiwan uchallikukrunakunamanta, tukuy kullkillata munakrunakunamanta, tukuy suwakunamanta,tukuy ruradu dioskunata kreyikrunakunamanta ashushpaykichika kayallpamanta llukshinkichiman karkan.

11Suk runakuna Jesukristuta kreyik

pish chikan warmiwan uchallikunsapa.Tukuy laya tiyakta munashpallakawsan. Ruradu dioskunata kuyashpakawsan.lla suwakushpalla kawsan. Ñukawillashkaykichi chay laya mana alli

kichipa. Ama nima munaychichupaykunawan mikuyta.

12,13Chay mana Jesukristuta kreyikrunakuna uchallikuptinkuna ñuka mananimata willashachu. Tata Diosmipaykunataka kastigankasapa. Chashnakaptinpish kankuna Jesukristutakreyikmasikichikunata mana allitaruraptinkuna willanaykichi tiyan amanachay mana alli ruranata ruranankunapa.Chayrayku chay madraschanwanuchallikuk runata karkunaykichi tiyan.

Pablu yachachikun ama awtoridarkunapi rinanchikunapa wawkinchikunata mañakukuk.

6 1Kankuna *kichiwan piñanakushpaykichi suk

Jesukristuta kreyikmasikichillata

1 5 6

369

rillaychi willak yanapashunaykichipaallichayta. Ama llakta awtoridarkunapirillaychichu mañakukuk. 2¿Manachuyachankichi? ÑukanchikunaJesukristuta kreyik kashpanchikuna

nata willashunchisapa allita rurashkamana allitachu rurashka nishpa.

kichi willayta ¿chi kankunapuralla chay mana allirurashkankunata allichayta? 3¿Manachuyachankichi Tata Diospa *natapish willananchikunata pimi allirurak pimi mana alli rurak nishpa?

chira atipankichi chay mana alli rurakrunakunata yanapayta allita rurashpakawsanankunapa.

4Chayrayku kankuna Jesukristutakreyikmasikichiwan piñanakushpa¿imapatí chay mana Jesukristuta kreyikawtoridarpi rinkichi chatakuk? 5Chaytawillaykichi pinkachinaynipasapa. Ariya¿manachu ni suk alli yachak wawkikichitiyan willashunaykichipa imashnamiallichankichiman nishpa? 6¿Imapatí

kushpa mana Jesukristuta kreyikawtoridarpi chatanakuk rinkichi?

7Jesukristuta kreyikmasikichiwanpiñanakushpa kawsashpaykichi manamiTata Diostachu kushichiykankichi.Jesukristuta kreyikmasikichi mana allitarurashuptikichipish kushikushpallakawsaychi.kichipish mana nima piñakushpallakawsaychi. 8

paykichipish wawkikichita mana allitarurashpaykichi suwankichi.

9¿Manachu yachankichi chay manaalli rurak runakuna Tata Diospamandunpi mana yaykunankunata? Amallullachinakuychichu. Manarakasarashpa warmiwan tantanakuk

runakuna, ruradu dioskunata kuyakrunakuna,kushpa kawsak runakuna,wan warmiwanshina kawsak runakuna

sapachu. 10Nima suwakuna, nima tukuylaya kikinllapa munak runakuna, nimamachashpa kawsak runakuna, nimawasin wasinpi yuyaypi purik runakuna,nima llullachikushpa suwakuk runakuna

chu. 11Ñawpa tiempu kankunamantasukkuna chay laya mana alli rurakrunakuna karkankichi. Kunanka

shushkankichi. Kunanka Tata DiospaEspiritun yanapashuykankichi TataDiosllata kasushpa kawsanaykichipa.

Mana allichu kanman mana allikunata rurashpa

kawsananchikunapa.12Runakuna rimansapa: “Imatapish

kaptin ruranchimansapa.” Ariya,

mansapa. Chaykamanka mana allichutukuy layata rurananchikunapa. Ariya,atipanchimansapa tukuy layata rurayta.Chaymanta munananchikunatarurashpanchikuna tipimanta tipimantaashwan ashwanta munanchisapachayllata rurayta. Chayrayku manaallichu tukuy munananchikunatarurananchikunapa.

13Chaymanta runakuna rimansapa:“Tata Dios tukuy laya mikunatakuwashkanchisapa mikunanchikunapa.

chita chaskinanpa.” Ariya, Tata Diostukuy laya mikunanchikunata rurashkamikunanchikunapa. Chaymanta suknindiya tukuy chay mikunanchikunatachay wiksanchikunatapish kulluchinantiyan.

1 6

370

kanchisapachu chikan warmiwanuchallikushpa kawsananchikunapa. TataDioska rurawashkanchisapa payllatakasushpa kawsananchikunapa.

chikunapa. 14Tata Dioska rikchak layatarurayta atipak kashpa SeñorninchiJesukristuta wañushkanmantakawsachimurkan. Chaymanta suknin

chikunamanta kawsachiwashunchisapa.Chayrayku amana uchallikushpakawsaychinachu.

15¿Manachu yachankichi Jesukristuñukanchikunapi kawsaptin paywansukllalla kananchikunata? Chashnapaywan sukllalla kashpanchikuna¿sapa suk waynandera warmiwantantanakushpa paywan sukllallakananchikunapa? Mana nima layapiallichu chayta rurananchikunapa.

16

chisapa: “Tukuy ullku warminwantantanakushpa sukllallami kanka.”Chayrayku suk ullku suk waynanderawarmiwan tantanakushpa paywanpishsukllallami. 17Chaymanta ñukanchikuna

panchikuna paywan sukllallanakanchisapa. 18

chichu warmiwan uchallikushpakawsayta. Suk ullku chikan warmiwanuchallikushpa kikinpa kuerpuntawakllichin. Chikan laya uchata rurashpamana kikinpa kuerpuntachu wakllichin.

19¿Manachu yachankichi Tata DioskaEspiritunta kuwashkanchikunatañukanchikunapi wasipishinakawsananpa? Ñukanchikunapikawsashpa ñukanchikunapa doykuna. Mananami kikinchikunapa

sapa. 20Señorninchi Jesukristu sukaman

napa. Chayrayku paypa kashpanchikuna

chikuna tiyan.

Pablu yachachikun kasaradukunata imashnami kawsankasapa nishpa.

7 1

kankichi allichu manachu kanmansuk ullku kasarananpa.chi alli kanman ama kasarananpa nimawarmiwan uchallikushpa kawsananpa.2Chaymanta ama uchallikushpakawsanankunapa alli kanman tukuy*Jesukristuta kreyik ullkukuna

napa. Chaymanta alli kanman tukuypaninchikunapish kasarashpa kusanwankawsanankunapa. 3Tukuy ullkuwarminwan tukuy warmi kusanwanallita wiwanakushpa kuyanakushpakushichinakushpa kawsanankuna tiyan.4Tukuy kusayuk warmipa kuerpunkusanpana. Mananami kikinpanachu.Chaymanta tukuy warmiyuk ullkupakuerpun warminpana.nachu.

5Chaymanta ama sukpish sukpishkuerpuykichita michanakuychichu.

wan parlanankunapa. Chaymanta chaychuradu tiempu paktaptin kashkan

chinankunapa.6Tukuy chayta willaykichi kankunata

yanapanayashpa.chu kamachikukshina. 7

man tukuy kankuna ñukashina manawarmiyuk kawsanaykichipa. Chashnamunaptinipish mana tukuychuatipanmansapa mana warmiyukkawsayta. Chayrayku Tata Dioska allitariksiwashpanchikuna sukkunatayanapansapa kushikushpa kasarashpa

1 6 7

371

kawsanankunapa.sapa kushikushpa mana kasarashpakawsanankunapa.

8Tukuy waynakunata shipashkunataviyudakunata willaykichi: Alli kanman

kichipa. 9Chaymanta mana warmiyukmana kusayuk mana atipashpaykichikawsayta alli kanman kasaranaykichipa

chipa.10Tata Dios willawashka kaptin tukuy

kasadukunata willaykichi: Kusayukwarmi kashpaykichi ama kusaykichitasakiychichu.chu chayta willaykichi.

11Ichara suk warmi kusanta sakinman.Alli kanman chay warmi kusanwankashkan tantanakushpa kawsananpa.Mana kusanwan kashkan tantanakuytamunaptin mana allichu suk chikanullkuwan kasarananpa. Chaymantapishmana allichu suk ullku warmintawishchunanpa.

12Ichara suk wawkinchipa warmin

man. Señorninchi Jesukristu manayachachiwaptinchikunapish ñukawillaykichi: Chay warmin manakreyikuk kashpapish paywan kawsaytamunaptin mana allichu chay wawkinchiwarminta wishchunanpa.

13Chaymantapish ichara sukpaninchipa kusan mana Jesukristutakreyishpa kawsanman. Chay kusanpaywan kawsayta munaykaptin mana

nanpa. 14Chay kusan mana Jesukristutakreyiptinpish Tata Dios paninchitayanapan kusanwan allita kuyanakushpakawsanankunapa. Chaymantapish sukwawkinchipa warmin mana Jesukristutakreyiptinpish Tata Dios wawkinchita

kushpa kawsanankunapa. Chashna allita

kuyanakushpa kawsaptinkunawambrankunapish Tata Diospakankasapa. Mana allita kuyanakushpakawsaptinkunaka nima wambrankunaTata Diospachu kankasapa.

15Tata Dios munan allita kushikushpa

napa. Chayrayku kusaykichi warmikichimana Jesukristuta kreyik kashpankunasakishunayaptikichi ama michaychichu.Chashna sakishuptikichi mananakasadushinanachu kiparinkichi.16Kankuna paninikuna, chay manaJesukristuta kreyik kusaykichi manasakishuptikichika ichara kankunapaykunata yanapankichiman kreyishpakawsanankunapa.kuna, chay mana Jesukristuta kreyikwarmikichi mana sakishuptikichi icharakankuna paykunataka yanapankichimankreyishpa kawsanankunapa.

17Wawkinikuna, paninikuna, tukuyllaktakunapi ñuka tukuy Jesukristutakreyishpa kawsak runakunata kaytayachachiykichi: Tata Dios munaptinkasaraychi. Mana munaptin amakasaraychichu. Imashnacha Tata Diosyachachishunkichi ruranaykichipachayllata rurashpa kawsaychi.

18Kankunamanta sukkuna *judiyurunakuna kashpaykichi señaladukankichi.

kichi señaladu kipariychi. Chaymanta

kichi mana señaladuchu kankichi.Kankuna ama señalachinakuychichu.19Ñukanchikuna señaladu manaseñaladupish kashpanchikuna mananimananchu.

kuna tiyan. 20Ichará señaladu icharámana señaladu kashpaykichiJesukristuta kreyishkankichi. Imashnamikankichi chay layalla kipariychi.

1 7

372

21Rantidu runa kashpa Jesukristutakreyishpaykichi chay rantishuk runapamandunllapi trabajashpa kawsaychi.Rantidu runa kashpaykichipish amallakiychichu. Chaymanta patronnikichi

chi llukshiychi. 22Rantidu runakunakashpaykichipish kunanka SeñorninchiJesukristuta kreyishpa kawsaptikichipayka rantishushkankichi payllatakasushpa kawsanaykichipa.Chashnashina mana rantidu runa

kashpaykichipish Jesukristupamandunpi kankichi payllata kasushpakawsanaykichipa. 23SeñorninchiJesukristu sukaman sufrishpa kruspiwañushpa rantiwarkanchisapa amanauchallikushpana kawsananchikunapa.Chayrayku ama munaychichu ni sukllullachikuk runapa munananta rurayta.24Rantidu runa mana rantidu runakashpaykichi Jesukristuta kreyishpakunanmantapacha allita payllatakasushpa kawsaychi.

25Kunanka mana kasaradukunatayachachiykichi. Señorninchi Jesukristu

warkanchu. Chashna kaptinpish paykasukaman kuyawashpa yanapawaptinyachachiykichi. Chayrayku kayyachachikunaynita allita kasuychi.26

ninchi runakuna tiyaptin ñuka rimanialli kanman tukuy mana warmiyukrunakuna chashnalla kawsanaykichipa.27Kankuna warmiyuk kashpaykichi amawarmikichita wishchuychichu. Mana

chu warmiyuk kayta. 28Chaymantakasaranayashpaykichika kasaraychi.Kasarashpa mana uchallikunkichichu.Chaymanta suk shipash kasarashpaka

paypish mana uchallikunchu. Kankunakasaradu kashpaykichi sukamantrabajanaykichi tiyan warmikichita

wambraykichita wiwanaykichipa.Chayrayku willashkaykichi amawarmiyuk kanaykichipa ama llakishpakawsanaykichipa.

29Wawkinikuna, paninikuna, sukamanwillaykichi. Mana unaytachukawsashunchisapa. Chayraykukunanmantapacha kankuna warmiyuk

nachu kawsaychi. 30Kankuna llakidukashpaykichi amana llakidushinanachukawsaychi. Suk estapi kashpaykichiamana chay estapishinanachu kawsaychi. Suk imata rantishpaykichi mananimayukshina kawsaychi. 31Tukuy kaykawananchikuna allpa tukunan tiyan.

chi mana nimayukshinalla kawsaychi.32Ñuka munayman ama kay allpapi

rikchak layapi yuyaykushpallakawsanaykichipa. Mana warmiyuk ullkuashwanta yuyan imashnami Tata Diostasirvishpa kushichinka nishpa. 33

yuk ullku yuyanan tiyan imashnamiwarminta kushichishpa wiwankanishpa. 34Chayrayku ishkay layatayuyanan tiyan. Chashnashina manakusayuk warmi ashwanta yuyanimashnami Tata Diosta sirvinka nishpa.Tata Diospa munananllata rurashpapayllata kuyashpa kushichishpa kawsan.Chaykamanka kusayuk warmi yuyanantiyan imashnami kusanta kushichishpawiwanka nishpa.

35Tukuy kayta willaykichi TataDiosllata tukuy shunku kuyashpakasushpa sirvinaykichipa. Manamikasaranaykichimanta michashpachukaytaka willaykichi.

36Kunanka shipashyuk runakunatayachachiykichi:nikichi parladunwan sukaman kasaraytamunaptin kankuna kasaranankunapamunashpaykichi kasarachiychi. Chashnachay shipashnikichita kasarachishpa

1 7

373

mana uchallikunkichichu. 37Chaymantasukaman yuyashpaykichi mana allichukasarananpa nishpa shipashnikichimana kasarayta munaptinka allikanman ama kasarachinaykichipa.38

chi.paykichi ashwan allita rurankichi.

39

kaman kusanpa munayninpi kawsanantiyan. Chaymanta kusan wañuptin sukullkuwan kashkan kasaranayashpa chayullku Tata Diosta kreyik kaptin allikanman kasarananpa. 40Ñuka yuyanichay viyuda mana kashkan kasarashpaashwan kushikushpa kawsanman.Chayta rimani Tata Diospa Espiritunyanapawaptin.

Pablu yachachikun ruradu dioskunapa churadu mikunata

mikushunchichu manachu nishpa.

8 1Kunanka yachachiykichi ruradudioskunapa churadu mikunakunata

mikushunchichu manachu nishpa.Ñukanchikuna yachanchisapa chayruradu dioskuna mana nimata ruraytaatipanankunata. Chay ruradu dioskunata

pachu.

chu paykunamanta ashwan alli yachakkananchikunata. Chay runakunatakuyashpalla yanapashpalla kawsaypachiashwan ashwanta kuyanakushpakawsananchikunapa. 2

manta sukkuna rimankichi yachaysapakanaykichita.kichi manara allita yachankichirachuTata Diosta kuyashpa kawsayta. 3AllitaTata Diosta kuyashpa kawsaptikichipaymi kankunatapish riksishunkichi.

4Ñukanchikuna yachanchisapasukllalla Tata Dios tiyananta.

chisapa chay ruradu dioskuna mananimata rurayta atipanankunata.Chayrayku yachanchisapa chay ruradudioskunapa churadu mikunatamikuptinchikuna mana nimananchu.5Kay allpapi aypa ruradu dioskuna aypasupaykuna tiyan. Aypa runakuna chayruradu dioskunata chay supaykunatakasushpa kawsansapa. 6Chashna chay

kuna rikchak layata rurak sukllalla TataDiosninchita kasushpa kawsanchisapa.Pay Tatanchikuna kaptin payllatakuyashpa sirvishpa kawsananchikunatiyan.wakninchikuna Señorninchi *Jesukristutiyan. Payka rikchak layata rurashka.

sapa.7

chikunamanta sukkuna manara chaytayachansaparachu. Ñawpa tiempu chaywawkinchikuna chay ruradu dioskunatakuyashpa chay mikunata mikuksapa.

pankuna yuyansapa chay ruradudioskunata kuyaykanankunata.Chayrayku yuyansapa chay mikunantamikushpa uchallikuykanankunata.8Ñukanchikuna yachanchisapa chaymikunata mikushpanchikunapish mana

nanchikunata. Mikuptinchikuna manamikuptinchikunapish Tata Dioskuyawanchisapalla.

9Chaymanta suk wawkinchiyuyanman mikushpa uchallikunanta.Chashna yuyashpa kawawanchimansapamikuykaptinchi. Chaymanta paypishmikushpa yuyanman uchallikunanta.10Tukuy chayta yachashpanchikunaichara rinchimansapa suk estapitiyarishpa chay ruradu dioskunapachuradu mikunata mikuk. Chaypinaichara Jesukristuta kreyikmasinchikuna

1 7 8

374

panchikuna paypish munanmanmikuyta.

11Chashna mikushpa chay mana

nanta. Chaymanta ichara manana

man. Chay modomanta ñukanchikuna

sapa. Señorninchi Jesukristu wañurkanchay wawkinchitapish salvananpa.Chayrayku ama chay mana yachakwawkinchikunata uchallichiypachichu.12

sapanachu.13Chayrayku ama munaypachichu

niman suk wawkinchita uchallichiyta.Ñukanchikuna ruradu dioskunapachuradu mikunata mikushpanchikunawawkinchita uchallichishpanchikuna

chinachu.

Pablu rimanJesukristu kachamushkanta

yachachikuk kananpa.

9 1Ñukaka Señorninchi *Jesukristutakawashkani.

naynipa.pichu kani.

kichi.2

pachu Jesukristu kachamuwashkantayachachikunaynipa. Chay runakunamana chayta yachaptinkunapishkankunata yachachiptini Jesukristutakreyishpa kawsaykankichi. Chayrayku

kanta.3Chay yuyawak runakunata willani:

4Jesukristu kachamuwashka kaptinkankuna mikunaynita upyanaynita

kuwanaykichi tiyan. 5Jesukristupayachachikukmasinikunawan Pedruwan

wan tantalla purinsapa Tata Diosparimananta yachachikunankunapa.Ñukapish Jesukristuta kreyik warmiwankasarayta munashpaynika chaywarminiwan tantalla yachachikuypipuriyman.

6

kichipa. ¿Manachu wawki Bernabewanñukapish atipaymansapa kullkitamañaynikichita?

7Suk soldadu servisiupi kashpamanana kikinnachu mikunantakarantin. Suk runa chakranmanta uvawayunkunata pallashpaka mikun.

napa lechinta surkushpa upyan. 8Manarunakunapa yuyayninkunallatachuyachachiykichi. Ñawpa yachachikukMoisespish chayta yachachikurkan.

9

sapa:nanpa muyushpa saruykaptin amashiminta watapuychu murukunataatipananpa mikuyta.” Tata Dios chaytayachachiwashpanchikuna mana chaytorokunallatachu yuyaykarkan.10Chayta yachachiwanchisapañukanchikuna yachananchikunapa

kukkunata allita wiwananchikunapa.Suk runa chakranpi allpata aspishpa

atarichin murukunata tarpunanpa. Chaytarpushkan pukuptin chikan runapallan. Chay aspik runa chay pallakruna ishkantinkuna kushikushpatrabajansapa yuyashpa murukunatachaskinankunata.

11Ñukaykuna Tata Diospa rimanantayachachikukkunaka chay chakrapitarpukuk runakunashinami kanisapa.Kankunata yachachiptinikuna kankuna

1 8 9

375

mikunawan kullkiwan wiwawanaykichitiyan kawsanaynikunapa. 12Sukyachachikuk runakuna kankunatamañashunkichi yanapanaykichipa.

kuna mañaykichiman.paynikunapish mana munanisapachunimata mañaynikichita. Ñukaykuna

sapa ama ni pi rimanankunapaJesukristupa rimananta kullkitamunashpalla yachachikunaynikunata.

13Kankuna yachankichi *Tata Diospawasinpi trabajak runakuna Tata Diostakuyashpa mikunata churashkankunata.Chaymanta Tata Diosta kuyashpa*napa aychanta mikunsapa. 14

shina Tata Dios munan kankuna

shuknikichita wiwanaykichipa.15Ñukaka kankunamanta manami

nimata chaskiyta munashkanichu. Nikay kartata killkaykichichu kullkitakuwanaykichita munashpa. Chashnamana nimata mañashpayni sukamankushikuni.

chichu. Ñuka suk imata mañashpaynimana kushikuymanchu.

16Jesukristu salvawananchikunatayachachikushpaynipish manamialabanakunichu.washkanrayku yachachikunayni tiyan.Mana yachachikuptini Tata Dioskastigawanman. 17Mana yachachikuytamunashpaynipish yachachikunaynitiyan Tata Dios kachamuwashka kaptin.Kushikushpa yachachikuptini paykapremyuynita kuwanka. 18

manta mana nimata mañashpayniJesukristu salvawananchikunatayachachikushpa sukaman kushikuni.Kankunata yachachishkayniraykuatipayman kullkita mañaynikichita.

Mana nimata mañashpayni sukamankushikuni.

19

nata yanapanisapa.pasapa munani ashwan aypa runakuna

napa. 20*Judiyu runakuna *Moisespa

sapa. Ñuka judiyu runa kashpaynipishyachani chay kamachikunankunatakasushpa mana salvadu kanaynita.Chayta yachashpaynipish judiyurunakunawan tantalla kawsashpayni

kunata kasushpa kawsani.manta ashwan aypa judiyu runakunatayachachinisapa Jesukristuta kreyishpakawsanankunapa.

21Mana judiyu runakuna Moisespa

chu kawsansapa. Ñuka paykunawantantalla kawsashpayni paykunashinallakawsani yachachikuptini Jesukristutakreyinankunapa. Paykunashinallakawsashpaynipish Jesukristupakamachikushkankunata kasushpayniTata Diostapish kasushpa kawsaykani.

22Jesukristuta kreyikmasinchikunamanara payta allita kasushpa kawsayta

payni paykunashina kawsani. Tukuy

lla kawsani. Kuyashpalla paykunata

tinkuna salvadu kanankunapa. 23ÑukaJesukristu salvawananchikunata

wan kushikunaynipa.24Kankuna yachankichi aypa

runakuna gananayashpa sinchitakallpashpankuna sukllalla premyutachaskin. Kankunapish chay sinchitakallpak runashina allillata rurashpaTata Diosllata kasushpa kawsaychi

1 9

376

kichipa. 25Pukllashpa premyutachaskinayak runakuna wakllichikuk

kan diya ama shaykunankunapa. Chaypukllak runakuna sasinsapa wakllikpankamanta ruradu koronatachaskinankunapa. Ñukanchikuna chaypukllak runakunashina allillatarurashpa kawsananchikuna tiyan TataDios mana wakllik alli premyutakuwananchikunapa.

26Ñuka chay pukllak runakunashinaallillata rurashpa kawsaykani. Manakallpanichu suk mana yuyaykushpakallpak runashina.chu wayrallata sakmashpa. Kuskatayuyashpalla kawsani. 27Chay premyutachaskinayak mana allikunata sasikrunakunashina ñukapish mana kikinipamunanaynitachu rurani. Tata Diostaallita kasushpa kawsani sukkunata

nita pierdinaynipa.

Ama ñawpa awilunchikunashina ruradu dioskunata kuyaypachichu.

10 1Wawkinikuna, paninikuna,

chipa tukuy chay ñawpa awilunchikunachakidu pampapi puriptinkuna TataDios puyuwan amachashkankunata.Chaymanta Tata Dios chay manllayba

Puka Kochata rakinachiptin tukuy

sapa. 2Chashna Tata Dios chay puyuwanamachaptinkuna chay kochata pasashpabawtisadukunashina karkansapaMoisesta kasushpa katinankunapa.

3Tukuy diya Tata Dios chay ñawpa

kunata kurkansapa. 4Chaymanta manayaku tiyaptin suk manllayba rumimantaTata Dios yakuta llukshichimurkantukuy runakuna upyanankunapa. Chay

manllayba rumi *wanchi. Payka chay runakunawantantalla purishpa amachashpasalvarkansapa ama yarkaymantayakumanta wañunankunapa. 5ChashnaJesukristu sukaman yanapaptinkunapishchay runakuna mana nima Tata Diostakasunayarkansapachu. Chayrayku chaychunlla chakidu allpapi wañurkansapa.

6

nata kastigarkansapa ñukanchikunaama munananchikunapa paykunashinamana allita rurashpa kawsayta. 7TataDiospa rimanan willawanchi: “*Israelrunakuna beshekuta kurimantarurarkansapa.pankuna sukaman mikurkansapaupyarkansapa pukllarkansapa.”Kankuna ama chay runakunashina sukruradu diosta kuyaychichu.

8

wan uchallikuypachichu. Paykunauchallikushkankunarayku suk diyallaunkuywan ishkay chunka kimsawaranka runakuna wañurkansapa.

9

chichu.rayku Tata Dioska machakuykunata

napa.10Chaymanta ama chay ñawpa

awilunchikunashina rimaypachichuTata Dios mana alli kananta. Chashnarimaptinkuna Tata Diospa *angelninchay mana alli rimak runakunatawañuchirkansapa.

11

kunata kastigarkansapa ñukanchikuna

shina mana allita rimashpa kawsayta.Tata Dios tukuy chayta killkachirkankay kulluna tiempu kawsashpanchikunayachananchikunapa payta allitakasushpa kawsayta.

1 9 10

377

12

naykichita yuyanakushpaykichika

chipa. 13Kay allpapi kawsashpanchikunatukuy runakuna mana alli ruranakunatamunanchisapa rurayta. Tata Diossukaman allima kashpa sukaman

nata ama rurananchikunapa. ChashnaTata Dios yanapawaptinchikunaatipashunchisapa allita rurashpakawsayta.

14

kuna, paninikuna, amana ruradudioskunata kuyaychinachu. 15Kankunaalli yachak runakuna kashpaykichiyuyaychi allitachu manachuyachachishkaykichi nishpa. 16

kushpa vinuta upyashpanchikuna TataDiosta agradesinchisapa. Chashna chayvinuta upyashpanchikuna Jesukristuyawarninta ichashkanrayku paywansukllalla kanchisapa. Chaymanta sukpanta pakishpa mikushpanchikunaJesukristu wañushkanrayku paywansukllalla kanchisapa. 17

chikunapish chay panllata tantallamikunchisapa. Chashna chay pantamikushpanchikuna sukwan sukwansukllalla kanchisapa.

18

ninkunata *altarpi wañuchiksapa TataDiosta kuyanankunapa. Chaymantachay aychata tantalla mikushpankunaTata Diosta tantalla kuyaksapa.

19Chaymanta kashkan willaykichi chayruradu dioskuna mana nimachu. Chay

nankuna animalpa aychanpish manamichikan laya aychachu. 20Chay TataDiosta mana kreyik runakuna suk ruradudiosta kuyashpa animalninkunatawañuchishpa supaykunata kunsapa.

Ñuka mana munanichu kankuna chaysupaykunata kushkankuna aychata

chipa. 21

kuna mikunata mikushpaykichika

kushpa Jesukristuta kuyashpa vinutaupyayta panta mikuyta. 22

kuna supaykunata kuyashpanchikunaSeñorninchita rabyachinchisapa.Chashna Tata Diosta rabyachishpakamanami kastigawananchikunamantakishpishunchisapachu.

Jesukristuta kreyishpa kawsashpanchikuna kuyanakushpa

kawsananchikuna tiyan.23

kuna mana nimananchu. Chashna mana

chikunapa.kuna manana atipanchisapanachuJesukristuta ashwan allita kasushpakawsayta. 24Tata Dios munan sukkunatayanapashpa kawsananchikunapa. Mana

chikunata rurananchikunapa.25Kankuna merkadupi suk aychata

rantishpa ama tapukuychichu: ¿Kayaychaka ruradu dioskunata kuyashpawañuchishkankunachu? Manatapukushpalla rantishpa mikuychi.26Tata Dioska tukuy kay allpata tukuykay allpapi tiyakta rurarkan. ChayraykuTata Diosllapa kaptin rikchak layata

sapachu.27Ichara Jesukristuta mana kreyik

runa wasinman pushashunkichimanmikuk.chi munashpaykichika rillaychillapaywan mikuk. Ama tapukuychichururadu dioskunata kushkankunata.28Chaymanta ichara chay karashunayakruna willashunkichiman: “Kay

1 10

378

mikunaka diosninikunata kuyashpawañuchishkankunami.” Chashnawillashuptikichika ama chay aychatamikuychichu chay runa ama yuyananpakankunapish chay ruradu diostakuyanaykichita.

29Chay aychata mikushpaykichikakankunapa mana ucha kaptinpish chayruna yuyanman uchallikunaykichita.Chaymanta ichara tapuwankichiman:“¿Imapatí sukpa yuyayninrayku chayaychata mana mikuyman? 30Ñuka sukimata mikushpa Tata Diostaagradesishpa chay aychata mikuptini¿rayku yuyawansapa mana allitaruraykanaynita?”

31Chashna tapuwaptikichi willaykichi:Mikushpaykichi upyashpaykichi rikchaklayata rurashpaykichi tukuy layata

chipa. 32Ama *judiyu runakunata nimamana judiyu runakunata nima Tata

chu. 33Ñukaka tukuy laya allita ruranitukuy runakunata yanapanaynikunapa.Manami kikinipa munanaynitachururashpa kawsaykani.nata yanapani paykunapish Jesukristuta

napa.

Pablu yachachikun imashnami Tata Diospa wasinpi kashunchisapa.

11 1Ñukaka *

kani. Kankunapish ruranaynishina allitarurashpa kawsaychi. 2Kankuna

chi. Chayrayku alabaykichi.3Munani entiendinaykichipa.

Jesukristuka Tata Diospa mandunpikawsan. Tukuy kreyikuk runakunaJesukristupa mandunpi kawsan. Tukuy

kusayuk warmi kusanpa mandunpikawsan.

4Kankuna ullkukuna *Tata Diospawasinpi kashpaykichi orashpa TataDiospa rimananta yachachikushpaumaykichita pampachishpaykichiJesukristuta washanchaykankichi.5Kankuna kusayuk warmikuna TataDiospa wasinpi kashpaykichi orashpaTata Diospa rimananta yachachikushpaumaykichita mana pampachishpaykichikusaykichita washanchaykankichi.6

chika alli kanman chukchaykichitarutuchinaykichipa. Ichara suk paninchiyuyanman chukchanta rutuchishpapinkakuna laya kananta. Chashnayuyaptin alli kanman umantapampachinanpa.

7Tata Diospa wasinpi kashpaykichimana allichu ullkukuna umaykichitapampachinaykichipa. Tata Dioska sukullkuta rurarkan payshina alli rurakkananpa sukkunata riksichinanpa TataDios alli rurak kananta. Chaymantawarmita rurarkan riksichikunanpa TataDios ullkuta allita rurashkanta. 8TataDios ullkumanta warmitaka rurarkan.Manami warmimantachu ullkutakarurarkan. 9Ullku sapallan kaptin TataDios warmitaka rurarkan kusanta allitayanapashpa kawsananpa. Manaullkutaka rurarkanchu warmin sapallankaptin. 10Chayrayku tukuy kusayuk

kasapa kusanpa mandunpi kanantakawachikunanpa. *Angelkunapishchayta kawashpa yachankasapa kusantaallita kasushpa kawsaykanankunata.

11

chikuna warmikunapish ullkukunapishsukwan sukwan yanapanakushpaanimuchinakushpa kawsashunchisapa.

kuna atipansapachu sapallankuna Tata

1 10 11

379

Diosta kuyashpa sirviyta. 12

sapa Tata Dios tukuy layatarurashkanta. Kallarinanpi suk ullkutarurarkan. Chaymanta chay ullkumantasuk warmita rurarkan. Ullkumantawarmita ruraptinpish tukuy ullkukunawarmimanta nasinchisapa. Tata Dioswarmikunata ullkukunata rurashkakaptin payllapa kanchisapa.

13Kankuna yuyaychi allichu manachukusayuk warmi mana umantapampachishpa Tata Dioswanparlananpa. 14Chaymanta kankunaullkukuna, amañankichi chukchaykichitipidu kawsayta. Pinkakunkichiman sukwarmishina suni chukchayuk kawsayta.15Kankuna warmikuna, amañankichisuni chukchayuk kawsayta. Chashnasuni chukchayuk kashpaykichi sukamankushikunkichi. Tata Dios warmikunatasuni chukchankunata kurkan chaywanumankunata pampachinankunapa.

16Ichara suk runakuna kankunatawillashunkichiman: “Mana allichuchayta amañanaykichipa.” Ñukaka chayrunakunata willani: Ñukaykunaka tukuyJesukristuta kreyikmasinikunawantukuy maypi chashna amañanisapa.

Pablu yachachikun Jesukristu wañushkanta yuyashpa tantalla

mikunanchikunapa upyananchikunapa.

17Wawkinikuna, paninikuna, mashuyariwaychi. Tata Diosta kuyanaykichipa

kuykankichinachu. Chayrayku manaatipanichu alabaynikichita. 18Sukrunakuna willawashkasapa kankunashiTata Diosta kuyanaykichipa tantanakushpasukwan sukwan sukaman ayninakunkichi.Ichará chashna ayninakushpa kawsankichi.19Kankuna yuyankichi ayninakushpallayachankichiman maykanmi ashwan allitaJesukristuta kreyinkichi nishpa.

20Chashna ayninakushpaykichi pantamikushpa vinuta upyashpa mana

chi. 21Mana shuyanakushpaykichi

chillata mikunkichi. Sukkuna aypataupyashpa machankichi. Sukkuna mananimata mikushpa nimata upyashpayarkaymanta kiparinkichi. 22¿Imapatíkikikichipa mikunaykichillata apashpamikunkichi? ¿Manachu wasikichi tiyan

chipa? ¿Imapatí chay mana nimayuk

kichi? Chaykunarayku ¿imatatí ñukawillashkaykichi? Chashna ruraptikichimanami alabashkaykichichu.

Jesukristu wañushkanta yuyashpa mikunchisapa upyanchisapa.

(Mt 26.26-29; Mr 14.22-25;Lk 22.14-20)

23

washkanta yachachiykichi. Judasrantikunan tuta Señorninchi Jesukristutukuy disipulunkunawan tantallamikushpa suk panta apishpa Tata Diostaagradesirkan. 24Agradesishkanwashachay panta pakishpa disipulunkunatawillarkansapa: “Kay panta mikuychi.Kay panka kuerpuynimi. Ñuka wañushakankunata salvanaynipa.pacha kankuna tantanakushpa sukpanta mikushpa wañunaynitayuyaychi.”

25

kunawasha Jesuska suk vasu vinutaapishpa willarkansapa: “Kay vinukayawarninita yuyachishunkichi. Ñukayawarninita ichashpa mushuk paktutakankunawan rurasha. Kunamantapacha

paykichi wañunaynita yuyaychi.”26Chashna Jesus yachachikuptin

1 11

380

kuna chay panta mikushpanchikunachay vinuta upyashpanchikunayuyanchisapa Jesukristu wañushkanta.

Yuyanakunanchikuna tiyan allita rurashpachu kawsaykanchisapa

manachu nishpa.27Kankuna mana kuyanakushpa chay

vinuta upyashpaykichi chay pantamikushpaykichi yuyaykankichi

kan mana nima kananta. Chashnayuyashpa mikushpaykichi Tata Diostapiñachinkichi. 28Chayrayku manarachay panta mikushpara chay vinuta

chikuna tiyan allitachu manachururashpa kawsaykanchisapa nishpa.29Chay panta mikushpa chay vinutaupyashpa Jesukristu wañushkanta allitayuyananchikuna tiyan. Mana allitayuyashpa mikuptinchikuna Tata Dioskastigawashunchisapa. 30Chashna TataDios kankunata kastigashuptikichikasukkuna unkudu sukkuna shaykudukankichi. Sukkuna wañushkasapana.

31Chayrayku ñukanchikuna allita

chu kawsaykanchisapa manachu nishpa.

chikuna upyaptinchikuna Tata Diosmana kastigawashunchisapachu.32

kuna Tata Dios kuyawashpanchikunakastigawanchisapa allita rurashpakawsananchikunapa. Kastigawanchisapaama chay mana Jesukristuta kreyikrunakunashina mana tukuyniyukninaman rinanchikunapa.

33Chayrayku wawkinikuna,kuna, tantanakushpaykichi chay panta

chipa sukwan sukwan shuyanakuychi

chipa. 34

kichi yarkaymanta kankunawantantanakushpa aypata mikunmanaypata upyanman. Alli kanman chayyarkak runa manara kankunawantantanakushpara wasinpi allita

nanpa.Kankunaman rishpayni ashwanta

yachachishkaykichi.

Tata Diospa Espiritun sukta sukta atipachiwanchisapa suk layata suk

layata rurananchikunapa.

12 1Wawkinikuna, paninikuna,kunan yachachiykichi Tata

Diospa Espiritun tukuy *Jesukristuta

nata sukta suk layata sukta suk layatarurananchikunapa. 2Kankuna allitayuyankichi manara Jesukristutakreyishpa kawsaptikichira supaypantachishuptikichi mana rimakuk

chita. 3

chipa imashnami yachanchisapa pimiallita yachachikun pimi mana allitachuyachachikun nishpa. Tata DiospaEspiritun suk runata atipachiptinkamana atipanmanchu rimayta Jesusmalditu kananta. Chaymanta Tata

chikuna mana atipanchisapachu rimaytaJesus kamachiwakninchi kananta.

4

sapa suk layata suk layata rurayta.

chikunapish Tata Diospa Espiritunllaatipachiwaykanchisapa. 5Rikchak layaruranata rurashpanchikunapish

chisapa. 6Rikchak laya rurana tiyanTata Diosta sirvinanchikunapa. Chashnarikchak layata ruraptinchikuna TataDios tukuy laya ruray atipak kashpa

1 11 12

381

atipachiwanchisapa tukuy chaykunatarurananchikunapa.

7Tata Diospa Espiritun sukta suktaatipachiwanchisapa tukuy Jesukristuta

kushpa kawsananchikunapa. 8Tata

wanchisapa suk runakunata yachachiytaallita rurashpa kawsanankunapa.Sukkunata atipachiwanchisapa TataDiospa rimananta allita entiendishpayachachikunanchikunapa.

9Tata Diospa Espiritun sukkunataatipachiwanchisapa tukuy shunku TataDiosllata kreyishpa alli ruranakunatarurananchikunapa.wanchisapa unkudukunata alliyachiyta.10Sukkunata atipachiwanchisapa*milagrukunata rurayta. Sukkunataatipachiwanchisapa yachachikuytaimatami Tata Dios ruranayan nishpa.Sukkunata atipachiwanchisapa riksiytapimi allita Tata Diosta kasushpayachachikuykan pimi supaykunata

kan nishpa.sapa mana yachaypa laya rimanakunatarimayta. Sukkunata atipachiwanchisapa

nata entiendichikuyta. 11Tata DiospaEspiritunlla munashpa tukuy kay alli

chisapa rurayta.

Jesukristuta kreyishpa kawsashpanchikuna suk kuerpushina kanchisapa.

12Kuerpunchikunapi aypa layatiyaptinpish suk kuerpulla kanchisapa.Chashnashina suk laya suk laya alliruranakunata rurashpanchikunapishJesukristuta kreyishpanchikuna sukkuerpulla kanchisapa. 13*Judiyu manajudiyu runakuna kashpanchikunapish,rantidu mana rantidu runakuna

kashpanchikunapish Jesukristutakreyishpa sukllalla kanchisapa. Tata

kuna tantanachiwanchisapa sukllallakananchikunapa. Tata Dios tukuy

chisapa.14Kuerpunchikunapi aypa laya

imanchikuna tiyawaptinchikunapish sukkuerpulla kanchisapa. 15Icharachakinchi willawanchiman: Ñuka manamakiki kashpaynika mana kanpachukani nishpa.napish chakinchika ñukanchillapami.16Ichara rinrinchi willawanchiman:Ñuka mana ñawiki kashpaynika manakanpachu kani nishpa. Chashnawillawaptinchipish rinrinchikañukanchillapami.

17Tukuy kuerpunchi ñawilla kaptinmana rinriyuk kashpanchikunaka mananima atipanchimansapachu uyarikuyta.Tukuy kuerpunchi rinri kaptin manasinkayuk kashpanchikunaka manaatipanchimansapachu nimata mutkiyta.18Tata Dioska tukuy imanchikunatamaypicha munarkan churayta chaypichurashka. 19Rinrinchilla ñawinchillasinkanchilla kashpanchikuna manakuerpuyukchu kanchimansapa. 20Tukuylaya kuerpunchikunapi tiyaptinpishsukllalla kanchisapa. ChaymantapishJesukristuta kreyishpanchikunasukllalla kanchisapa.

21

nata willanmanchu: Mana kawakuytaatipaptikichi mana munaykichichu.Umanchipish mana chakinchikunatawillanmanchu:kichichu. 22Tukuy imanchikuna allima.Suk imanchikunata mana nimatashinayuyashpanchikunapish sukamanyanapawanchisapa.

23

kunayashpa kuydashpa llachapawan

1 12

382

arkanchisapa. Suk imanchikunata manamunanchisapachu ni pi kawananpa.Chay imanchikunata ashwan allitaarkanchisapa. 24Suk imanchikunatakawachikunayashpa mana chashnachuarkanchisapa.

nayananchikunata arkananchikunapa.25Tata Dios mana munanchu ni sukimanchikunata mana nimatashinakawananchikunapa. Kuerpunchikunatarurarkan tukuy imanchikuna sukwan

kunapa. 26Suk imanchikuna nanaptinchaywan tukuy kuerpunchi sufrin. Sukimanchikunata kuydaptinchikuna tukuykuerpunchi kushikun.

27

kuna tiyan. Chashnashina Jesukristutakreyishpa aypa kashpanchikunapishpaypa kuerpunshina kanchisapa. 28TataDios atipachiwanchisapa suk laya suklaya ruranakunata rurananchikunapa.Sukkunata kachawashkanchisapa tukuy

chikunapa.sapa yachachikuyta imatami paykaruranayan nishpa.

kuyta. Sukkunata atipachiwanchisapamilagrukunata rurayta. Sukkunataatipachiwanchisapa unkudukunataalliyachiyta.sapa runakunata yanapayta. Sukkunataatipachiwanchisapa Jesukristutakreyikmasinchikunata yachachiyta allitatantalla trabajanankunapa. Sukkunataatipachiwanchisapa mana yachaypalaya rimanakunata rimakuyta.

29Tata Dioska manami tukuytachukachawanchisapa tukuy mayta rishpa

napa.chisapa yachachikuyta imatami paykaruranayan nishpa. Manami tukuytachu

atipachiwanchisapa paypa rimanantayachachikuyta. Manami tukuytachuatipachiwanchisapa milagrukunatarurayta. 30

wanchisapa unkudukunata alliyachiyta.Manami tukuytachu atipachiwanchisapamana yachaypa laya rimanakunatarimayta.wanchisapa chay mana yachaypa layarimanakunata entiendichikuyta.

31Chayrayku akuychi Tata Diostamañaypachi atipachiwananchikunapachay ashwan alli ruranakunata rurayta.Kunanka yachachiykichi imashnamitukuy chay alli ruranakunamanta

chi nishpa.

Pablu yachachiwanchisapa imashnami kuyanakushpa kawsashunchisapa nishpa.

13 1Runakunapa *angelkunapa

nata rimashpanchikunapish manakuyanakushpanchikunaka yankamantachay mana yachaypa laya rimanakunatarimanchisapa.naka suk kampanata waktaykakshinasuk bullata rurakshina kanchisapa.

2

panchikunaka yankamanta chaykunatayachachikunchisapa. Tata Diosmunananta manara yachachikushkanta

nata yachanchisapa. Tata Diospa

pish mana kuyanakushpanchikunakayankamanta entiendinchisapa. SukamanTata Diosta tukuy shunku kreyishpasukaman almirana laya ruranakunata

nata ruranchisapa.

1 12 13

383

3Tukuy tiyawananchikunata mana

chikunaka yankamanta chaykunatakunchimansapa. Suk chikniwakninchi

tinchikunapish chay wañuchiwakninchirunakunata mana kuyashpanchikunaka

pachu.4

kuna mana piñayashpa kushikushpallayanapashpa kawsanchisapa. Mana

chu.

kushpa kawsanchisapa.5

sapachu nima ruranchisapachu. Manakikinchikunallapa munanchisapachu.Mana kunanllachu piñakunchisapa.Mana ni pita chikninchisapachu.6Kuyashpanchikuna runamasinchikuna

chu. Runamasinchikuna allita rurashpakawsaptinkuna kushikunchisapa.

7

kuna chikniwaptinchikunapish mananimata rimashpalla kawsanchisapa.Runamasinchikunata kuyashpanchikuna

kuna manara allita yachashpa manakreyinchisapachu. Runamasinchikunamana allita ruraptin shuyanchisapaallita rurashpa kawsanankunata. Imalayata sufriptinchikunapish manashaykushpalla kawsanchisapa.

8Señorninchi *Jesukristu shamuptin

nata yachachikushunchisapanachu.Manana chay mana yachaypa layarimanakunata rimashunchisapanachu.Tukuy yachashkanchikuna manananimanachu kanan tiyan. Chashna tukuy

kushunchisapalla. 9Kunan kay tiempusukaman yachashpanchikunapish manatukuytachu yachanchisapa. Tata Diosruranayananta mana tukuytachuyachachikunchisapa. 10Señorninchi

shunchisapa.

chisapa.11Wambra kashpanchikuna mana

atipashkanchisaparachu allitarimakuyta yuyayta yachayta. Kunanrunakuna kashpanchikuna manana

sapa. 12Iden puyuyadu espejupi

chikunashina Tata Diospa yuyaynintamanara allitarachu yachanchisapa.Señorninchi Jesukristu shamuptinra uyauya kawanakushpanchikuna tukuymana yachashkanchikunata allitanayachashunchisapa. Kunan manaraallitarachu Tata Diosta riksinchisapa.

nanchikunashina paytapish allitanariksishunchisapa.

13Jesukristu shamunankaman paytatukuy shunku kreyinanchikuna tiyan.Kushikushpa shuyananchikuna tiyansieluman rinanchikunapa. Sukwan

kuna tiyan. Chashna kuyanakushpakawsashpanchikuna Tata Diosta ashwanallita kushichinchisapa.

Akuychi munaypachi Tata Diospa Espiritun tukuy layapi

atipachiwananchikunata.

14 1Chayrayku sukwan sukwan

chi.chi Tata Diospa Espiritun suktapishsuktapish atipachishunaykichipa tukuyalli laya ruranakunata ruranaykichipa.

1 13 14

384

Tukuy chay alli ruranakunamantaashwanta munaychi Tata Diosparuranayananta yachachikunaykichipa.2

tachu parlachinkichi. Tata DiospaEspiritun manara yachashkaykichitaatipachishunkichi rimayta. Chay mana

chu.3

nanta yachachikushpaykichi tukuyuyarishuknikichita entiendichinkichipaykunapish *Jesukristuta ashwantakreyishpa kawsanankunapa. Paykunataanimuchishpa yanapankichi ashwanallita rurashpa kawsanankunapa. 4Chay

chi ashwan allita Jesukristuta kreyishpakawsanaykichipa. Chaymanta Tata

kichi Jesukristuta kreyikmasikichitayanapankichi ashwan allita kreyikushpakawsanankunapa.

5Ñuka munayman tukuy kankuna

kichipa. Chashna munashpaynipishashwanta munayman Tata Diospa

kichipa. Tata Diospa ruranayananta

chita ashwan allita yanapankichi. Chay

kichi tiyanan tiyan suk runa chayrimanata entiendichikunanpa. Chaypinatukuy Jesukristuta kreyikmasikichita

kunapa.6Chayrayku wawkinikuna,

kuna, kankunata pasyak rishpayni manayachaypa laya rimanata rimashpaynimana nimapi yanapaykichimanchu.Ashwan alli kanman Tata Dios

yachachiwashkanta yachachinaynipa.Ashwan alli kanman Tata Diosparuranayananta paypa rimanantayachachinaynipa. Chaypirami allitayanapaykichiman.

7Suk runa kenata pukuptin guitarratatakaptin mana kuska tononpi

chu ima tonotami soynachiykan nishpa.8Servisiupi trompetata mana kuska

tononta pukuptinka soldadukuna manatantanakunmansapachu makanakukrinankunapa. 9Ñukanchikunapishtantanakushpa suk mana yachaypa layarimanata rimaptinchikuna mana ni pi

chisapa nishpa.waptinchikuna mana ni piwanparlaykakshina kanchisapa.

10Tukuy runakunapa chikan layachikan laya rimanankuna tiyan. Sukpishsukpish rimanankunata kikinkunallaentiendinsapa. 11Suk runakuna manayachananchikuna rimanankunapiparlachiwaptinchikuna manamientiendinchimansapachu.nawan mana entiendinakushpanchikunamana parlayta mana riksinakuytaatipanchimansapachu. 12Imashnachaaypa laya rimanakuna tiyan Tata Diospa

wanchisapa rurayta. Kankuna sukamanmunaykankichi Tata Dios rikchak layataatipachishunaykichipa. Chayraykuashwanta munaychi Tata DiospaEspiritun atipachishunaykichipakreyikukmasikichita ashwan allitayanapanaykichipa.

13Chayrayku mana yachaypa layarimanata rimashpanchikuna akuychi

napa. 14Tata Dioswan parlashpa sukmana yachaypa laya rimanata rimashpapayta kuyaykanchisapa. Chashna Tata

1 14

385

Diosta kuyashpanchikunapish chay

sapachu.15Chayrayku akuychi Tata Dioswan

parlaypachi entiendinanchikuna layataorashpa mana entiendinanchikunalayatapish orashpa. Akuychi Tata Diostakuyashpa kantaypachi entiendina layatakantashpa mana entiendina layatapishkantashpa. 16Tata Diosta kuyashpamana entiendinanchikuna layataalabaptinchikunaka Tata Diosta mana

sapachu.chu ñukanchikunawan tantalla TataDiosta alabayta. 17Allimata Tata Diostaagradesishpanchikunapish chay mana

sapachu Jesukristuta ashwan allitakreyishpa kawsanankunapa.

18Ñukaka kankunamanta ashwan aypakuti mana yachaypa laya rimanakunatarimani. Chayrayku Tata Diostaagradesini. 19Chashna kaptinpishJesukristuta kreyikmasinikunawantantanakushpayni entiendina layallatamunayman yachachikuyta pichkarimanallata rimashpapish.manchu mana yachaypa layata

kunata rimashpapish.20Wawkinikuna, paninikuna, kay

yachachishkaynita allita entiendiychi.

shina yuyaychichu. Chaymantawambrakuna mana yuyansapachu manaallita rurayta. Paykunashina amayuyaychichu mana allikunata rurayta.

21

sapa: “Ñukami llaktayniman chikan layarimanayuk runakunata kachasha

nankunapa. Chashna chay runakunayachachikuptinkunapish llaktaynipi

kasapachu.” 22Kunanpish Tata Diosatipachiwanchisapa mana yachaypalaya rimanakunata rimayta. Chashnarimaptinchikuna mana Jesukristutakreyik runakuna yachansapa TataDiosmanta rimaykananchikunata.

sapa paypa ruranayananta Jesukristutakreyikmasinchikunata yachachiytaashwan allita payta kreyinankunapa.

23Tantanakushpanchikuna manayachaypa laya rimanakunata tukuyñukanchikuna rimaptinchikuna manaJesukristuta kreyik runakuna yaykushpa

nata.24Chaymanta tukuy ñukanchikuna

*tinchikuna mana Jesukristuta kreyik

kuna kikinkuna yuyanakunkasapauchasapa kanankunata. 25Chashnayuyanakuptinkuna Tata Dioska

cha uchasapa kanankunata. Chaypinachay runakuna kunkurikushpa TataDiosta kuyashpa rimankasapa paynadeveras ñukanchikunawan tantallakananta.

Pablu yachachikun Tata Diospa wasinpi tantanakushpanchikuna

imashnami sukpish sukpish rurashunchisapa nishpa.

26Wawkinikuna, paninikuna, Tata

kichi sukkuna salmokunata kantankichi.Sukkuna Tata Diospa rimanantayachachikunkichi. Sukkuna Tata Diosruranayananta yachachikunkichi.

nata rimankichi. Sukkuna chay mana

kichi. Tukuy chaykunata ruraychi tukuyJesukristuta kreyikmasikichi ashwan

1 14

386

napa.27Mana yachaypa laya rimanata

rimashpaykichi ishkaylla kimsallasukmanta sukmanta rimanaykichi tiyan.

tinkuna sukkuna chay mana yachaypa

chi tiyan. 28Mana entiendichikuk runatiyaptinka chay mana yachaypa layarimanata sapallaykichilla Tata Diosllawanparlashpa rimaychi. Ama chaykunatarimaychichu runakuna uyarinankunapa.

29Chaymanta ishkaylla kimsalla

nanta yachachikuychi. Chaypina tukuyJesukristuta kreyikmasikichi chayyachachikushkaykichita allita uyarishpayuyanankuna tiyan allitachu manachuyachachikuykankichi nishpa.

30Chaypina suk yachachikuk runayachachikuykaptin ichara Tata Dios suktiyaridu uyariykak runata willanmanyachachikunanpa. Chaypina chayyachachikuykak runa upallayanan tiyan

kunanpa. 31Chashna Tata Diosmunananta suktapish suktapishwillashuptikichi sukmanta sukmantayachachikuychi. Chashnamanta tukuyJesukristuta kreyikmasikichi allitayachakunkasapa ashwan allita

kunapa. 32Tata Dios munanantawillashuptikichi yachachikunaykichipaallita yuyaykushpa shuyanaykichi tiyan

kaman. 33Tata Dios munan tukuyllaktakunapi Jesukristuta kreyikrunakuna allita sukmanta sukmantayachachikunankunapa. Chayraykukankunapish kushikushpalla sukmantasukmanta allita yachachikuychi.

34Chaymanta tantanakushpaykichisuk yachachikuk yachachikuykaptin

mana allichu paninchikuna sukwansukwan parlanakunankunapa.

kuykakta upallalla uyarinankuna tiyan.Tata Diospa rimananka chaytayachachiwanchisapa. 35Paninchikunamana entiendishpankuna wasinpi

kuna tiyan. Mana allichu Tata Diospawasinpi warmikuna ima yuyanankunataparlachikunankunapa.

36Aypa llaktakunapi Tata Diosparimananta kasushpa kawsak runakunatiyan. Manara kankuna Jesukristutakreyiptikichira chay llaktakunapikawsakkuna payta allita kreyishpakawsashkasapa. Tata Dios mana

shushkankichi. 37Tata Dios sukkankunata atipachishushkankichiruranayananta yachachikuyta. PaypaEspiritun kankunata suk layata suklayata atipachishunkichi rurayta.Chashna kaptinka yachankichi tukuykay yachachishkayni Señorninchipakamachikunan kananta. 38Suk runa

tinka ama paytapish kasuychichu.39Wawkinikuna, paninikuna, kankuna

chi munaychi Tata Dios ruranayanantayachachikuyta.chu mana yachaypa laya rimanatarimaptin. 40

kushpaykichi allita yuyaykushpakuskata yachachikuychi.

Pablu yachachikun Jesukristu wañushkanmanta kawsamushkanta.

15 1Wawkinikuna, paninikuna,

chishkaynikunata kashkan allitayuyanaykichipa.chi *

1 14 15

387

kanchikunata. Chashna yachachikuptinikankuna chayta allita kreyishpakawsaykankichi. 2

kushkaynita allita mana shaykushpakreyiptikichi Tata Dios mana alli

kichi.

chi.3Tata Dios yachachiwashkanta

kankunata yachachishkaykichi:Jesukristu uchanchikunaraykuwañurkan Tata Dios killkadu rimananpiwillawashkanchishina. 4Jesukristuwañuptin pampashkankunawasha kimsadiya ukun Tata Dioska kawsachimurkan.Tata Dios chaytapish killkadurimananpi willawanchisapa. 5Jesukristuwañuymanta kawsamushpa disipulunPedrupi rikurirkan. Chaymanta chaychunka ishkay disipulunkunapipishrikurirkan. 6Chaymanta pichka pachakJesukristuta kreyikmasinchikunapirikurirkan. Kunankaman yaka tukuychay kawak runakuna kawsansapara.Sukkunaka wañushkasapana.7

pish rikurirkan. Chaymanta tukuydisipulunkunapi kashkan rikurirkan.

8Chaymanta chay disipulunkunapi

pish rikurirkan. Chayrayku yuyanakuniiden mana killan paktadupi nasidushinakanaynita. 9Manara Jesukristutakreyishpayni payta kreyik runakunatachiknishpa wañuchichikuk karkani.Chayrayku yuyanakuni tukuy Jesukristukachashkan runakunamanta mana nimakanaynita. Yuyanakuni mana alli rurakkanaynita Jesukristu yachachikukkachamuwananpa.

10Chay laya kaptinipish Tata Dios

tachu kachamuwashka paypa rimanantayachachikunaynipa. Tata Dios mana

yanapawaptinka mana atipaymanchukarkan yachachikuyta.

kunamanta ashwanta yachachikushkani.11Mana nimananchu pimi kankunata

yachachishushkankichi. Ñukapishpaykunapish yachachikuptinikuna ñamikreyishkankichina.

Pablu yachachikun wañushkanchikunamanta kawsamunanchikunata.

12Ñukaykuna yachachikushkanisapaJesukristu kawsamushkanta. Kankuna

paykichi ¿imapatí sukkuna rimankichiwañushkanchikunamanta manakawsamunanchikunata? 13

kuna wañushkanchikunamanta manakawsamuptinchikunaka Jesukristupish

chu.14Jesukristu mana kawsamushka

kuymansapa.

man. 15

mushkanta. Mana kawsachimushkakaykaptinka ñukaykuna llullachikukrunakuna kaymansapa karkan.

kuna kaptinka Tata Dios Jesukristutamana kawsachimunmanchu karkan.16

manta mana kawsamunanchikunapanakaptinka Jesukristupish manakawsamunmanchu karkan.

17Jesukristu mana kawsamushka

kushkaynita kreyiykankichiman.

chu karkan. 18Chashna kaptinka chayJesukristuta kreyik wañudukuna mana

1 15

388

pachu. 19

kuna Jesukristu yanapawananchikunata

sapa.20Señorninchi Jesukristuka deverasmi

wañushkanmanta kawsamushka.Manara ni pi wañushkanmantakawsamuptinra Jesukristuka ñamikawsamushkana.

manta kawsamushunchisapa.21Chay ñawpa awilunchikuna Adan

Tata Diosta mana kasushkanraykuwañurkan. Ñukanchikunapishpayshinami wañushunchisapa.Chaymanta Jesukristu wañushkanmantakawsamushkanrayku ñukanchikunapish

shunchisapa. 22Tukuy Adanmantamirakkuna wañunanchikuna tiyan.Tukuy Jesukristuta kreyik runakuna

chisapa. 23Tata Dios munashkan tiempu

sapa. Tukuy runakunamanta Jesukristuprimeruka kawsamurkan amana kashkanwañunanpa. Chaymanta kashkan

kanchikunamanta kawsamushunchisapa.24Jesukristu kashkan shamushpa

tukuy kamachikuk runakunata,awtoridar runakunata,nata kamachikuk kanankunamantawishchunkasapa. Chashna tukuypaykunata wishchushpa Tatan Diostawillanka payllana kamachikunanpa.25Jesukristuka allita kamachikunantiyan Tata Dios tukuy payta chiknikrunakunata saru saru ruranankamanpayllata kasunankunapa. 26Chay washaJesukristullana kamachikuk kashpa

munkasapa.

27Tata Dios tukuy Jesukristuta chiknikrunakunata saru saru rurarkansapa.Tata Dios Jesukristuta willaptin tukuylayata kamachinanpa yachanchisapa

nanta.28Chashna Tata Dios Jesukristuta

kamachikunanpa willashka kaptinpayka tukuy layata kamachinka. TataDiospa wambran kashpa tukuykamachikunanpa willashkanta Tatanpamandunpi churanka. Chaypina TataDioslla tukuytana kamachikunka.

29Chayrayku yachanchisapa tukuywañudukuna kawsamunankunata.Chaymanta sukkuna Jesukristuta

kushpankunara wañurkansapa.Chaypina suk kuyanakukmasinkunavesesninpi bawtisakurkansapa. Chaybawtisakuk runakuna mana kreyishpawañudukuna kawsamunankunata manachay wañudukunapa vesesninkunapibawtisakunmansapachu karkan.

30Ñukaykuna Tata Diospa rimanantayachachikushkaynikunarayku sukrunakuna kuti kuti munansapawañuchiwaysapata.chikunata kreyishpaynikuna mana

wanayanankunata.31Wawkinikuna, paninikuna, tukuy

diya chay chikniwak runakunawañuchiwanayaykansapa. Chashnawañuchiwanayaykaptinkunapishsukaman kushikuni yachashpa kankuna

naykichita. 32Kay Efeso llaktapi idensakra animalkunashina chikniwakrunakuna wañuchiwanayashpankunasukaman sufrichiwarkansapa. Ñuka

nita mana muchuymanchu karkanchashna sufrichiwanankunata. Sukrunakunashina rimayman: “Kayakaman

1 15

389

nachu. Chayrayku akuychi tukuy layatamikuypachi upyaypachi ruraypachi.”

33Ama llullachinakushpa chaytakarimaychichu.nata kasushpaykichi paykunashinamana allita rurashpa kawsankichiman.34Allita yuyaykushpa kawsaychi amachay runakunashina mana allitarurashpa kawsanaykichipa. Sukkuna

kichi.naykichipa.

Pablu yachachikun imashnami wañushkanchikunamanta

kawsamushunchisapa.35Ichara kankuna tapuwankichiman:

¿Imashnatí wañushkanchikunamantakawsamushunchisapa? ¿Ima layatíkawsamushpanchikuna kashunchisapa?

36¿Manachu yachankichi? Sukchakranchipi murukunata tarpuptinchimuru usun wiñaynin wiñananpa.37Chay murukunata tarpuptinchimallkina tukun.nachu kiparin. *chi trigu mallkina wiñan. 38Murukunatatarpuptinchi Tata Dios wiñachinmunanan layallata. Imatapish kaptintarpuptinchi Tata Dios wiñachin chaylayallata.

39Imashnami murukuna chikan laya

napa animalkunapa aychanpish chikanlaya chikan layami. Pishkillukunapachallwakunapa aychankunapish chikanlaya chikan layami.

40Tiyan sielupi kawsakkuna. Tiyanallpapi kawsakkuna. Chay sielupikawsakkuna chikan laya kuerpuyuksielupi Tata Diosta allita kushichishpakawsanankunapa. Ñukanchikuna kayallpapi kawsashpanchikuna chikan layakuerpuyuk kanchisapa kay allpapi Tata

chikunapa.41Chaymanta intiwan killa chikan

layata chikan layata lusichikunsapa.Aypa laya luserukuna tiyashpa chikanlayata chikan layata lusichikunsapa.42

chisapa.kuna allpana tukunka. Chikan layakuerpuyukna kawsamushunchisapamanana kutin wañunanchikunapana.

43Wañuptinchikuna unkuk usukkuerpunchikunata pampansapa.

tinchikuna kushikushunchisapa mushukkuerpuyuk kashpanchikuna. Wañukkuerpunchikunata pampaptinkunakashkan kawsamushpanchikunamanana wañushunchisapanachu.44Wañuptinchikuna wañuk usukkuerpunchikunata pampansapa.Chaymanta chikan laya kuerpuyukna

chikunapa.kuna wañuk kuerpuyuk kanchisapa.Chay sielupi kawsashpanchikuna manawañuk kuerpuyukna kashunchisapa.

45Tata Diospa killkadun riman: “TataDios suk ullkuta rurarkan wañukkuerpuyuk kananpa.pish Adanmanta mirashpa payshinawañuk kuerpuyuk kanchisapa.Chaymanta Jesukristu wañushkanmanta

namanta kawsachimuwashunchisapa.46

shara rishunchisapa sielupi TataDioswan kawsak.

47Tata Dios awilunchikuna Adantaallpamanta rurarkan kay allpapikawsananpa. Chaymanta SeñorninchiJesukristu sielumanta shamurkan nasikruna kananpa. 48ÑukanchikunapishAdanmanta mirashpa Adanshina kay

1 15

390

allpapi kawsaykanchisapa. ChaymantaJesukristu kawsamushkanshina

chikunapa. 49Kay allpapi kawsashpaallpamanta ruradu Adanshina wañukkuerpuyuk kanchisapa. Chaymantasielupi kawsashpa Jesukristushina manatukuyniyuktana kawsashunchisapa.

50Wawkinikuna, paninikuna, mashuyariwaychi. Allpamanta ruradu

pachu Tata Diospa kawsananpiyaykuyta. Allpamanta ruradu wañuyyachak kashpanchikuna manaatipanchisapachu mana tukuyniyuktakawsayta.

51Chaymanta kunanka suk allima

chi.sapa.kunata chikan laya kuerpunchikunatakuwashunchisapa. 52Raslla suk ratuñawsayaypi suk *angel trompetatapukuptin Jesukristuka tukuy payta

napana.naka ñukanchikunatapish chikan layakuerpunchikunata kuwashunchisapa.53Kay allpapi kawsashpanchikunawañuy yachak runakuna kanchisapa.Kay kuerpunchikunawan manaatipanchisapachu riyta sielupi TataDioswan kawsak. ChayraykuJesukristuka chikan laya mana usukmana wañuk kuerpunchikunata

yukta kawsananchikunapa.54

chikunata mana tukuyniyuk layatana

sapanachu. Tata Diospa killkadunpiwillawanchisapa: “Sielupi Tata Dioswan

chisapanachu.” 55Chaypina manananima unkushunchisapanachu. Manananima llakishunchisapanachu. Nimawañuyta manchashunchisapanachu.Manana nima wañushunchisapanachu.

56Kay allpapi kashpanchikuna TataDiospa kamachikunankunata mana

kunchisapa. Uchanchikunaraykuwañunanchikuna tiyan.

57Chashna uchallikunanchikunaraykuwañunanchikuna kaptin SeñorninchiJesukristu wañurkan Tata Dios

kunapa.

napa. Chayta yachashpa sukaman

sapa.58

kuna, paninikuna, tukuy chaykunatayuyashpa allita Jesukristuta kreyishpapaypa ashwan allita trabajaychi.Yachankichi Jesukristupa allitatrabajashpaykichi mana yankapatrabajanaykichita.

Pablu roygakun ofrendata kukunankunapa Jesukristuta

kreyikmasinkunapa.

16 1Ñuka Galasia partipiyachachishkanisapa *

kristuta kreyikmasinkunata ofrendatakukushpa yanapanankunapa.pish paykunata yachachishkaynishinaJesukristuta kreyikmasikichitaofrendata kukushpa yanapaychi. 2Tukuyganashkaykichimanta tipi kullkikichita

paykichi Tata Diosta kunaykichipa.Ñuka rinaynikaman tantachiykaychi

chipa.3Suk wawkinchikunata akllaychi chay

tantachishkaykichi ofrendata Jerusalen

1 15 16

391

llaktaman apanankunapa. Chaymantañuka chayashpayni kartakunata killkashpachay akllashkaykichi wawkinchikunatakachasha. 4Ichará ñukapish Jerusalenllaktaman paykunawan tantalla riyman.

Pablu yuyan Korintoman riyta.5

nia partimanpish rinayani. Chaymanta

man risha.6Llaktaykichipi kankunawan suk

tiemputa kiparinayani. Ichará tukuytamya tiempu kankunawan kipariyman.Chaymanta chikan llaktaman riptinikankuna atipankichiman yanapawaytarinaynipa. 7Tata Dios munaptinka suktiemputa kankunawan kiparisha. Manamunanichu pasakshinalla kawaynikichita.

8Kay Efeso llaktapi kiparisha *judiyurunakunapa *Pentekostes estaynikunadiyakaman. 9Kay llaktapi Tata Diospa

kani.

naynita uyariykansapa. Chayraykukankunaman manara risharachu.

10Wawkinchi Timoteo kankunapichayaptin yanapaychi kankunawankushikunanpa. Paypish ñukashinamisukaman allita Tata Diospa rimanantayachachikun. 11Alli yachachikuk kaptinama washanchaychichu. Kushikushpayanapaychi ñukaman shamunanpa.

chikunawan tantalla shamunankunapa.12Wawkinchi Apolosta sukaman

roygashkani suk wawkinchikunawankankunaman rinankunapa. Kunankamana munanchu riyta. Ichará suktiempukaman rinka.

Pablu wawkinkunata despidinsapa.13Jesukristuta allita yuyashpa allita

chi. Sinchikushpa mana shaykushpaJesukristuta kreyiychi. 14

kichita allita kuyanakushpa ruraychi.15Wawkinikuna, paninikuna, kankuna

yachankichi kay Akaya partipi manara ni

chi Estefanas tukuy familyankunawankreyikurkansapa.sinchikunata sukaman yanapashpakawsansapa. 16Estefanas sukamantrabajashpa yanapakushkankunashinaaypa wawkinchikuna paninchikuna tiyan.Munani kankunapish paykunata kasushpayanapanakushpa kawsanaykichipa.

17Sukaman kushikushkani wawkinchiEstefanas wawkinchi Fortunatowanwawkinchi Akaykowan yanapawakshamuptin. Kankuna mana atipaptikichishamuyta chay wawkinchikuna allitayanapawaykansapa. 18

chikuna kankunatashina ñukatapishyanapawashpa kushichiwashkasapa. Chaylaya wawkinchikunata kuyaypachi.

19Kay *Asia partipi Jesukristutakreyikmasinchikuna rimachishunkichi.Wawkinchi Akilas warmin Prisilawanrimachishunkichi. Tukuy paykunapawasinpi tantanakuk Jesukristutakreyikkuna rimachishunkichi. 20Tukuy kaywawkinchikuna rimachishunkichi.Kankunapish tantanakushpa

kuychi.21

niwasha kikini makiniwan killkashpaynirimachiykichi. 22Señorninchi Jesukristuñami shamunkana. Chashna shamushpatukuy mana payta kuyak runakunata manatukuyniyuk ninapi kastigankasapa.23Sukaman munani Señorninchi Jesukristukankunata allita yanapashunaykichipa.24Kankuna Jesukristuta kreyikmasinikunakaptikichi sukaman kuyaykichi.

chi.

1 16

392

Pablu rimachirkansapa Korinto llaktapi Jesukristuta kreyik

runakunata.

1 1Munanayni wawkinikuna,paninikuna, ñuka Pablu wawkinchi

Timoteowan tantalla kay kartatakillkaykaykichi. Korinto llaktapi Akayapartipi *masinikunata killkaykaykichi. Tata Dios

naynipa. 2Sukaman munani TataDiosninchi Señorninchi Jesukristuwanrikchak layapi yanapashunaykichipakushichishunaykichipa.

Pablu sukamansufrishkanta parlachikun.

3Akuychi Señorninchi JesukristupaTatan Diosta kuyashpa alabaypachi.Tata Diosninchikuna kashpa allimata

sapa.4Rikchak layapi sufriptinchikuna Tata

Diosmi kushichiwanchisapa. Tata Dios

sapa yanapashpa kushichiyta.5Jesukristu sukaman sufrishka kaptinñukanchikunapish payta katishpa

sukaman sufrishunchisapa. Chashnasufriptinchikuna payka sukaman

chisapa.6

nikichita yachanaykichipa Jesukristusalvashuknikichi kananta. Tata Diosñukaykunata kushichiwaptinkuna

chita. Chashna kushichiptinikunakankunapish ñukaykunashina rikchaklayata sufrishpaykichi atipankichi manashaykushpa Jesukristuta katiyta. 7Allitayachanisapa kankuna ñukaykunashina

shina sukaman kushichishunaykichita.8Wawkinikuna, paninikuna, kunanka

yuyachiykichi *kuna sufrishkaynikunata. Rikchaklayata sukaman sufrishpaynikunamanana atiparkanisapanachu ashwantamuchuyta. Yuyarkanisapa wañuymantamana kishpinaynikunata. 9

kantana. Sukaman sufriptinikunawañudukunata kawsachimuk TataDioska yachachiwarkansapa payllatakreyishpa kawsanaynikunapa.

kushpa kawsanaynikunapa. 10

2 KORINTIOS

PABLU ISHKAYNIN KUTI KORINTO LLAKTAPI KREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

393

nikunata yuyaptinikunapish Tata Dioswañuymanta kishpichichiwashkasapa.Chaymanta yachanisapa kankuna Tata

chiwanankunata. 11

wankasapa. Chashna yanapawaptinkunañukaykunawan tantalla sukaman TataDiosta agradesinkichi.

Pablu Korintopi wawkinkunata willansapa imapami manara

pasyak rin nishpa.12Shunkuynikunamantapacha

sukaman kushikushpa atipanisaparimayta mana llullakushpa tukuy maypiallita rurashpa kawsashkaynikunata.Kankunawan kawsashkaynikuna pachakawawashkankichi allita rurashpa allitarimashpa kawsaptinikuna. Tata Dios

kunapa. Mana kikinikunamantakayachaymansapachu karkan allitarurashpa kawsayta.

13Tukuy kartaynikunapi kuskallataentiendinapa layata killkashkaykichi.

chita ishkay laya yuyayta killkashpa.Munanisapa allita entiendinaykichipa.14Killkashkaynita leyishpaykichitipitana entiendiykankichi. Munanisapaashwan ashwanta entiendinaykichipaSeñorninchi Jesukristu shamuptinyachachikushkaynikunata yuyashpakushikunaykichipa. Ñukaykunapishsukaman kushikushasapa kankuna

rayku.15Yachashkani kawanakushpa

kushichinakunanchikunata. Chayrayku

napa. 16Yuyarkani Masedonia partimanrishpayni pasyaynikichita chaymanta

kutimushpayni kashkan pasyaynikichita.

chipa Judea partiman riptini. 17Chashnapasyaknikichi riyta yuyashpayni¿yuyashkankichichu mana deverastayuyashkaynita riyta? ¿Yuyankichichuishkay yuyayuk kashpa mana rinaynita?

18Tata Dios mana llullakuyta yachakkashpa yachan ñukaykuna mana ishkayyuyayuk kanaynikunata. 19Tata Diospawambran Jesukristu mana ishkayyuyayuk kashpa tukuy rimashkantaruran. Ñukaka Timoteowan Silvanowanyachachishkaykichi Jesukristu tukuyrimashkanta deverasta rurananta.20

napa. Jesukristuka tukuy Tata Dios

chisapa. Chashna yanapawaptinchikunaTata Diosta sukaman alabanchisapa.

21

tapish yanapawashkanchisapaJesukristuta allita kreyishpa manashaykushpa kawsananchikunapa.

kunapa. 22

panchikuna *selluchawashkanchisapapayllapa kananchikunapa.napi Espiritun kawsaptin yachanchisapa

chikunata rurananta.23Manara Korinto llaktaykichiman

rishkanirachu ama kankunawansukaman rabyakunaynipa. Tata Dios

nita. 24

kichishina riyta. Kankunaka ñamiallitana Jesukristuta kreyiykankichi.Ñuka pasyaknikichi rishpayni sukaman

puru kawsanaykichipa.

2 1Chayrayku yuyarkani manarakankunaman riyta ama kankunata

piñayashpayni llakita kunaynipa. 2Mana

2 1 2

394

allichu kanman kankunata llakitakunaynipa. Llakidu kaptikichika ¿pitíñukataka kushichiwanman? Kankunallakushichiwanaykichi tiyan. 3Chayrayku

chipa. Chayrayku manara kankunamanrinayashkanirachu ama llakitakuwanaykichipa. Allita yacharkanikushikuypuru kaptini kankunapishkushikuypuru kanaykichita. 4Chaykartaynita killkashpayni sukamanllakishpa wakashpa killkashkaykichiyachanaykichipa tukuy kankunatasukaman kuyanaynita.nichu llakita kuynikichita.

Pablu riman chay uchallikuk runata perdonashkantana.

5Chay uchallikuk runa sukamanllakita kushurkankichi. Ñukatapishllakita kuwarkan. Mana mirachishpachurimaykani. Manami kankunatashinachuñukata llakita kuwashka. 6Ñami yaka

kunanpa. Chashna willashpaykichikañami aypatana kastigashkankichi.7Kunanka perdonanaykichi tiyan.Chaymanta kushichiychi ama sukamanllakishpa kawsananpa. 8Chayrayku

naykichipa kuyanaykichita yachananpa.9Chay kartaynita killkarkaykichi

yachanaynipa kasuwankichichumanachu nishpa. Chay kartaynita ñamikasushkankichina. Kunanka kaykillkanaynitapish kasushpa chay runataperdonaychi. 10Kankuna pitapish kaptinperdonaptikichika ñukapish perdonasha.Ima laya uchapish tiyapuptin kankunaperdonaptikichika ñukapish*Jesukristupa ñawpakninpi kankunatakuyashpa perdonasha. 11Chashna

chikuna *Satanas mana atipanchullullachiwayninchikunata.

kunata.

Pablu willansapa Troas llaktapi kashpa llakidu kashkanta.

12

nita.

kuna kananta. Chay llaktapi kashpayniTata Dios sukaman yanapawarkan ayparunakunata yachachikunaynipa.13

paynipish mana gustuchu karkani manachay llaktapi wawkinchikuna Titotatarishpayni.nata sakishpa Masedonia partimankutirkani payta maskak.

Jesukristu yanapawanchisapa allita rurashpa kawsananchikunapa.

14Akuychi Tata Diosta sukamanagradesiypachi yanapawaptinchikunaJesukristullata allita kreyishpakawsananchikunapa. Suk alli des lepishina Jesukristu ñawpachiwanchisapapayta katinanchikunapa. Tukuyrunakuna kawawanchisapa supaytamana kasunanchikunata. Chaymanta

kuna chay yachachikunanchikunaka sukallima mishkilla asnakshinami.15Jesukristu ñukanchikunapi kawsashpayanapawanchisapa Tata Diostakushichishpa paypa allima mishkillaasnakshina kananchikunapa. Allimamishkilla asnakshina kanchisapa

napa uchankunamanta mana perdonadurunakunapapish.

16

sapa Jesukristuta mana kreyinayakrunakunapa wañuyman riptinkuna.

2 2

395

Chaymanta allima mishkilla asnakshina

napa sielupi kawsak riykaptinkuna.Mana Tata Dios yanapawaptinchikunamana atipanchisapachu allima mishkikasnakshina kayta. 17Ñukaykuna allimamishkik asnakshina kashpaynikunamana chikan runakunashina kullkillatamunashpa yachachikunisapachu. Tata

wan tantalla kawsashpaynikuna manallullachikushpa Tata Diospa rimanantayachachikunisapa.

Tata Diospa Espiritun shunkunchikunapi sukkartata killkakshina.

3 1Tukuy kaykunata killkaptinikuna

kanisapa. Kankuna allita riksiwaptikichikankunaman rishpaynikuna mana nimakartata apanisapachu mana riksidurunakunashina. Nima kankunamantakartata mañaykichichu chikanllaktaman rinaynikunapa. 2Ñukaykunakankunawan kashpaynikuna allitayachachishpaynikuna shunkuykichipiiden kartatashina killkashkanisapa.Chaymanta kankuna *Jesukristutakreyishpa allita rurashpa kawsaptikichitukuy runakuna yachankasapa allitayachachikushkaynikunata. 3Jesukristuyanapawashkasapa shunkuykichipipaypa kartantashina killkanaynikunapa.Tukuy runakuna kawashushpaykichiyachansapa Jesukristupa kartanshinakanaykichita. Payka mana tintawanchukillkarkan. Mana tukuyniyuk kawsakTata Diospa Espiritun shunkuykichipikillkakukshina allita yachachishunkichi.Mana Moisesshinachu rumipi killkakun.

4Jesukristu yanapawaptinkuna allitayachachikuykanisapa.sapa Tata Dios willawanankunata allitayachachikunaynikunata. 5Ñukaykunaka

chu allita yachachiynikichita. TataDiosllami atipachiwansapa allitayachachikunaynikunapa. 6Tata Diosatipachiwansapa paypa mushukpaktunta yachachinaynipasapa. TataDiospa Espiritun shunkunchikunapikawsashpa mushuk paktuta ruran.

kushkantashinachu ruran. Tata DiospaEspiritun kawsachiwanchisapa. Chayñawpa killkadu kamachikunankunaka

nata.

Tata Diospa mushuk yachachikunan sukaman allimami.

7Moises Tata Diosmanta rumikunapi

tin uyan sukaman llipyarkan. Chashnauyan llipyak likidu kaptin *israelrunakuna mana atiparkansapachu paytakawayta. Chaymanta tipimantatipimanta Moisespa uyanka mananallipyarkannachu. Chay *Moisespakamachikunankuna wañunanchikunapawillawaptinchikunapish sukaman allimakarkan. 8

kuna allima kaptinpish Tata Diospa

kunaka sukaman ashwan allimami.9Chay ñawpa kamachikunankuna

allima kashpapish willawanchisapa TataDios kastigawananchikunata.manka Tata Dios willawanchisapa

kunamanta perdonawananchikunata.Chay willawananchikunaka ashwanallimami. 10

kuna allima kaptinpish Tata Diospamushuk yachachikunanka sukamanashwan allimami. 11Chay ñawpakamachikunankuna suk tiempullapakashpapish allima karkan. ChaymantaTata Diospa mushuk yachachikunanka

2 2 3

396

mana tukuyniyuk kashpa sukamanashwan allimami.

12Tukuy kayta yachashpaynikunamana nimata pakashpaynikuna allitayachachikunisapa. 13

chu yachachikunisapa. Moiseska uyantallachapawan arkarkan ama israelrunamasinkuna kawanankunapa uyanllipyaynin chinkaptin. 14Chay ñawpatiempu Moises yachachikuptinkunapish

chu yuyayninkuna arkadushinakaptinkuna. Kunankamanllara *masinikuna chay ñawpa killkaduyachachikushkanta leyishpankuna

kuna arkadushinara kaptinkuna.Jesukristu entiendichiptinkunaraatipankasapa entiendiyta.

15Kunankaman chay ñawpa Moisespa

kuna mana nima entiendinsapachuyuyayninkuna iden llachapawanarkadushina kaptin.

16Chaymanta Señorninchi Jesukristuta

chikuna manana arkadushinanachu.Chaypina atipanchisapa Tata Diospayachachikunanta allita entiendiyta.17

kunata allita rurashpa kawsayta.

kuna atipanchisapa mana uchallikushpaTata Diosta kasushpa kawsayta.

18

tinchikuna atipanchisapa paypamunananta allita entiendiyta.chikuna manana arkadushinanachu.Chashna entiendishpanchikunaespejushina tukuy runakunatakawachinchisapa Tata Dios sukamanallima kananta. Tukuy diya JesukristuEspiritunwan yanapawaptinchikunaTata Diospa munananta ashwan

ashwanta atipanchisapa rurayta.

chisapa.

Pablu riman yachachikunan lusshina kananta.

4 1

pankuna akllawarkansapa payparimananta yachachikunaynikunapa.

kunisapa. 2Mana munanisapachu nimapinkakunapa layakunata pakallarurayta.kushpa yachachikunisapa. Tata Diosparimananllata allita yachachikunisapa.Chashna allita yachachikuptinikunatukuy riksiwak runakuna yachansapa

naynikuna sukaman allima kananta.3

chu *Jesukristu uchanchikunamantasalvawananchikunata. Wañuymanriykashpankuna yachachikunaynikunatamana entiendinsapachu. 4Paykuna

sapa mana kawakukshina kanankunapa.Chayrayku mana atipansapachu

chikunata ima layami Tata Dioskanishpa. 5Allita yachachikunisapaJesukristu tukuy layapi sukaman sinchikamachikuk kananta.

napa ñukaykuna tukuy laya yachakkanaynikunata. Willaykichi Jesukristuta

nikichilla kanaynikunata.6Kallarinan tiempu Tata Dioska

rimashpalla tuta likidumanta lustarikurichimurkan. Kunan tiempupishTata Dios shunkunchikunapi lusnintarikurichimun payta riksinanchikunapa.Tata Dios wambran Jesukristuta

2 3 4

397

panchikuna entiendichiwananchikunapapay sukaman allima kananta.

Jesukristullata kreyishpa kawsaypachi.

7

kuna Tata Dios allima kananta lusnintakuwanchisapa. Ñukanchikuna

nashinalla kashpanchikuna chay lustakawachikunchisapa. Jesukristuñukanchikunapi kawsaptin tukuyrunakuna yachankasapa Tata Dios

nara atipananchikunata allikunatarurayta.

chikunata rurayta.8Tata Dios tukuy layapi ñukaykunata

yanapawansapa. Chayrayku runakunasukaman amichiwashpankunapish manaatipansapachu Tata Diospa munanantaruranaynikunamanta michawaysapata.Sukaman sufrishpaynikunapish manasukamanchu turbakunisapa. 9Runakunasukaman sufrichiwaptinkunapish TataDios mana sakiwansapachu. Runakuna

pachu wañuchiwaysapata. 10Kuti kutiJesukristushina yakallapa wañunisapatukuy runakuna yachanankunapaJesukristu ñukaykunapi kawsashpasukaman yanapawanankunata.

11

sapa tukuy runakuna yachanankunapa

kunata. 12

kuna sukaman wañuchiwanayansapa.

nikunata kreyishpaykichi rinkichisieluman Tata Dioswan kawsak.

13Tata Diospa killkadu rimananpiwillawanchisapa: “Ñuka Tata Diosta

kreyishpa kawsashpayni tukuy pita

nita.” Ñukanchikunapish Jesukristutakreyishpa kawsashpanchikuna tukuy pitaparlachinchisapa payta kreyishpakawsaykananchikunata. 14Tata Dios

kunatapish kawsachimuwananchikunata.Chaymanta kankunawan paktatapushawashunchisapa paywan tantallakawsananchikunapa. 15Ñukaykunakarikchak layata sufrishkanisapa kankunaJesukristuta kreyishpa kawsanaykichipa.

shuptikichi ashwan aypa runakuna paytakreyishpa kawsankasapa. Chaypinaashwan aypa runakuna Tata Diostakushichishpa agradesinkasapa.

16

chikuna mana shaykushpa payllatakreyishpa kawsashunchisapa.chikuna viejuyaptinkunapish diyandiyan tukuy shunku ashwan ashwantaJesukristuta kreyishpa kawsanchisapa.17

panchikunara sufriptinchikunapishmana nimananchu.

shunchisapa chaypi kushikuypuru manatukuyniyukta kawsananchikunapa.

18Chayrayku sufrishpanchikunapishamana sukaman llakiypachinachu.

chi. Tukuy kay allpapi tiyak tukunantiyan.kuna mana kutin tukunkachu.

Pablu yachachiwanchi imalayami chay sielupi

kawsananchikuna nishpa.

5 1Yachanchisapa runakunapa ruraduwasinkuna wakllishpa urmananta.

Ñukanchikunapish wañuptinchikuna

2 4 5

398

kay kuerpunchikuna wasishina allpanatukunan tiyan.kanchikunawasha Tata Dios kashkankawsachimuwananchikunata. Chikan

sapa sielupi mana tukuyniyuktakawsananchikunapa. Chay mushukkuerpunchikuna manami kay allpapi

chu kanka. 2

sapa. Sufrishpa aminakushpanchikunasukaman rinayanchisapa chikan layamushuk kuerpunchiwan sielupi kawsak.

3

wan arkanakukshina chikan layamushuk kuerpuyukna kashunchisapaama llatanllashina kananchikunapa.4Kay allpapi kawsashpanchikunarasukaman padesishpa kay unkunderokuerpunchikunawan aminakunchisapa.Manami kay kuerpunchikunatakasakinayanchisapachu. Chashna mana

napish munanchisapa sielupi mushukkuerpunchikunawan kawsayta amanakutin wañunanchikunapa. 5Kikin TataDios rurawashkanchisapa mushuk

chikunapa.man Espiritunta kachamurkan allitayachananchikunapa mushuk kuerpuyukkananchikunata.

6

napi kawsaptin yachanchisapa suk

chikunata.kunara manara atipanchisaparachusielupi *Jesukristuwan tantallakawsayta. 7Jesukristuwan manarauyapura kawanakushpanchikunapish

nata. 8Chayta allita yachashpanchikunasukaman munanchisapa wañushpa

sieluman riyta Jesukristuwan tantallakawsakna.

9

chikunara Jesukristupa munananllataallita rurashpalla kawsaypachi.Chaymanta wañushkanchikunawashasielupipish paypa munananllatarurashpalla kawsashunchisapa.

10

sapa. Chaypina willawashunchisapa imalayatami kay allpapi kawsashkanchisapanishpa.naka sielupi kawsachiwashunchisapa.

naka kastigawashunchisapa.

Pablu yachachikun Tata Dioswan kuyanakushpa

kawsananchikunapa.11Ñukaykunaka allita yachanisapa

nata kastiganankunata. Chayta allitayachashpaynikuna tukuy runakunatasukaman willanisapa Jesukristutakreyishpa kawsanankunapa. Tata Diostukuy yuyayninikunata riksishpa yachan

nata.pish chayta yachanaykichipa. 12Manamikashkanchu alabanakuykanisapa. Kaytaparlachishkaykichi kushikuypurukanaykichipa yachashpa ñukaykunaallita yachachikunaynikunata.Chayta yachashpaykichi chay

chatawak runakunata atipankichikuskanpi ayniyta. Chay chatawakrunakunaka yuyansapa kikinkunallaallita yachachikunankunata. Manayuyansapachu ñukaykuna allita tukuy

kunaynikunata. 13Chay runakuna

pish allita yachachikunisapa TataDiosllata kushichinaynikunapa.

2 5

399

Chaymanta yachankichi kankunapaallinikichipa trabajanaynikunata.

14Ñukanchikuna allita yachanchisapa

nata. Chayta yachashpanchikuna tukuy

chisapa. Yachanchisapa Jesukristu

rayku wañushkanta. Chayrayku mananauchallikushpanachu kawsaykanchisapa.15Jesukristuka ñukanchikunaraykuwañurkan payllatana kasushpakawsananchikunapa. Wañushkanmantakawsamurkan payllapa munanantarurashpa kawsananchikunapa amanakikinchikunallapa munananchikunatarurashpa kawsananchikunapa.

16Ñukanchikuna manana runakunapa

sapa Jesukristuta kreyik runakuna manaalli rurak kanankunata. Manara

kunara yuyarkanchisapa paypish manaalli kananta. Kunanka mananamichashnanachu yuyaykunchisapa.17Kunanka Jesukristuwan tantallakawsashpanchikuna mushuk layatayuyaykushpana kawsanchisapa. Tata

kanchisapa. Chay ñawpa mana allirurashkanchikunata sakishpanchikunamushuk alli ruranakunata rurashpanakawsanchisapa.

18Tata Dios atipachiwanchisapa chaymushuk ruranakunata rurashpakawsananchikunapa. Jesukristu

napa.

chikunapa imashnami paykunapishpaywan kuyanakushpa kawsankasapanishpa. 19

wanchisapa Jesukristu wañushkanrayku

perdonawananchikunata paywan

napa.panchikuna uchanchikunata mananayuyannachu.

chikunapa imashnami paykunapish TataDioswan kuyanakushpa kawsankasapanishpa.

20

shunaykichitashina yachachiykichi.

nata ñukapish willaykichi: Amana TataDiosta chiknishpaykichi paywankuyanakushpa kawsaychi. 21Jesukristumana nimapi uchallikuptinpishuchanchikunarayku Tata Dios ucharurak runatashina payta kastigarkan.

washunchisapanachu.

Jesukristupaparlachikushpanchikuna sufrishpanchikunapish

kushikushpalla kawsashunchisapa.

6 1Kunanka ñukaykuna Tata Dioswantantalla trabajashpaynikuna

sukaman roygaykichi: Tata Dios

chu. 2Tata Dios killkadunpi rimarkan:“Yanapanayni tiempu uyarishkayki.Salvanayni diya yanapashkayki.”

Chashna Tata Dios rimaptin willaykichi:

kuna tiempumi.chikuna diyami.

3

nikuna allita rurashpa kawsanisapa ama

chanankunapa. 4Allita rurashpa

kunapa Tata Diospa trabajanaynikunata.

2 5 6

400

kuna kushikushpalla sufrinisapa.Rikchak layakuna illawaptinkunapishllakishpaynikunapish mana nimataamishpaynikunalla Tata Diosllapatrabajaykanisapa. 5Aypa kuti runakuna

kansapa. Rikchak layapi sukamantrabajarkanisapa. Aypa kuti manaallitachu puñuk kanisapa. Aypa kutimana nimata mikukchu kanisapa.

6Chashna sufrishpaynikunapish allitarurashpa kawsaykanisapa. Tata Diosparimananta allita yachachikunisapa.Mana piñakushpa tukuy runakunatayanapashpa kawsaykanisapa. TataDiospa Espiritun yanapawaptinkunamana llullachikushpa aypa runakunatakuyashpa kawsaykanisapa.

7Tata Diospa rimananta manallullachikushpa yachachikunisapa.Tukuy trabajuynikunapi Tata Diossukaman yanapawansapa. Tata Dios

sapata. Allita rurashpa kawsaptinikunarunakuna llullachiwanayashpankuna

sapata.8Suk runakuna kuyawansapa.

Sukkuna yuyawansapa. Suk runakunarimansapa alli rurak kanaynikunata.Sukkuna rimansapa mana alli rurakkanaynikunata. Ñukaykuna sukamanallimata yachachikuptinikunapishsukkuna rimansapa llullakushpayachachikunaynikunata. 9Sukkuna allita

shina tukunsapa. Wañuk runakunakashpaynikunapish kawsaykanisapalla.Sukaman makawashpankunapish manawañuchiwashkasapachu.

10Llakidu kashpaynikunapishkushikuypurullami kawsaykanisapa.Mana nimayuk kashpaynikunapish

sukkunata yanapashkanisapa*Jesukristuta kreyishpa rikchaklayayukshina kanankunapa. Mananimayuk kashpaynikunapish

napa.11

kuna paninikuna, tukuy shunkukuyaykisapa. Chayrayku mana nimatapakashpa kay kartata killkashpaallimata yachachishkaykichi. 12Mana

chi. Ichará kankuna yuyawashpaykichimana kuyawankichinachu. 13Chayraykuñuka tataykichishina roygaykichikuyawanaykichipa. Imashnacha ñuka

kichi chashnashina kankunapish tukuyyuyanaykichita willawaychi.

Ama paktuta ruraypachichu mana Jesukristuta kreyik runakunawan.

14Ama nimapi Jesukristuta mana

chu. Alli rurak runa mana alli rurakrunamanta chikan laya yuyayuk. Lustiyaptin manana tuta tiyannachu. Lus

kuyta. 15Jesukristu mana atipanchusupaywan allillapi chay yuyayllakawsayta. Chashnashina Jesukristutakreyik runakuna mana atipansapachumana Jesukristuta kreyik runakunawanallillapi chay yuyaylla kawsayta.

16Ñukanchikunaka kawsak *TataDiospa wasinshinami kanchisapa. Paypawasinshina kashpanchikuna mana nimalayapi atipanchisapachu ruradudioskunata kuyayta. Kikin Tata Dioskillkadunpi rimarkan:

nawan tantalla purisha.Ñukaka Tata Diosninkuna kasha.Paykunaka ñukapa wambraynikunakankasapa.”

2 6

401

17Chaymanta Tata Dios killkadunpirimarkan:

“Chay uchallikuk runakunamantallukshiychi.

Chay mana alli ruranankunata amaruraychichu.

Chaypina ñukaka chaskishkaykichi.18 Ñukami tataykichi kasha.Kankuna wambraynikuna kankichi.Tukuy laya atipak Tata Dios chaytawillawanchisapa.”

Pablu kushikun Korintopi wawkinkuna payta

kasushkankunarayku.

7 1Munanayni wawkinikuna,paninikuna, Tata Dios sukaman

wananchikunata. Chayrayku tukuy laya

chinachu nima yuyaypachinachu. Tata

llata rurashpa kawsaypachi.2Chaymanta roygaykichi ñukaykunata

tukuy shunku kuyawanaykichipa. Manani pita rabyachishkaykichichu. Mana nipita uchallichishkaykichichu. Mananima tiyapushuknikichita llullachishpakichushkaykichichu. 3Mana kankunatapinkachinaynikunapachu tukuykaykunata killkaykaykichi. Ñawpawillashkaynishina tukuy shunkusukaman kuyaykichi. Kawsashpaynipishwañushpaynipish kuyaykichilla.4Chashna kuyashpayni mana nimayuyanaynita pakashpa willaykichi.Sukaman kushikuni kankuna allitarurashpa kawsaykaptikichi. Rikchaklayata sufrishpaynipish kankunatayuyashpa sukaman animukushpakushikuni.

5

namantapacha aypa runakuna sukaman

pachu gustu kawsayta. Kaypi chaypichay runakuna chikniwashpankunamanchachiwaksapa. 6

nikuna kushichiwakninchi Tata Dios

chi Tito ñukaykunapi chayamuptin.7Tito ñukaykunapi chayamushpakankuna sukaman kushichishkaykichitaparlachiwashpa kushichiwarkansapa.

yanaykichita. Willawashkasapasukaman llakichiwashpa kuyawashpasukaman yuyawashkaykichita.

sapa.8Chay kachashkayni kartata

leyishpaykichi suk tiempullapa sukamanllakirkankichi. Ñukapish llakirkaniyachashpa kankunata sukaman llakitakushkaynita. Kunanka mananallakininachu. 9Chay llakishkaynimantasukaman kushikuni. Mana llakitakushkaynikunaraykuchu kushikuni.Kunanka kushikunimi mana allirurashkaykichita sakishpaykichi TataDiosman kutiptikichi payllata kasushpakawsanaykichipa.kanshina llakirkankichi. Chayraykuchay kartayni allinikichipa karkan.10

chikuna atipanchisapa mana allirurananchikunata sakiyta. Chayta

sapa. Chay laya llakinanchikunakaallininchikunapami. Chaymantawakinkuna llakishpankunapish mana*Jesukristutachu kreyinayansapa.Chayrayku wañunankuna tiyan.

11Mash yuyaypachi imapami TataDioska munarkan llakinaykichipa.Kankunaka mana yankamantachullakirkankichi. Chay kartaynitachaskishpaykichi kasukushkankichi.Chay uchallikushka wawkinchikunata

2 6 7

402

piñayashpaykichi munarkankichikastigayta. Manchakurkankichi

tapish kastigashunaykichita.kichi ñuka rinaynipa tukuyta allichak.Chay wawkikichita kastigashkankichitukuy runakunata kawachinaykichipamana uchayuk kanaykichita. 12Chaykartaynita killkashpayni mana chayuchallikushka runallatachu nima chayrabyachidu runallatachu yuyarkani.

naykichipa imashnami Tata Diospañawpakninpi kankuna kuyawankichinishpa. 13Chashna kuyawaptikichisukaman kushikurkanisapa.Chaymanta ashwan sukaman

kushikurkanisapa kawashpa wawkinchiTito kushikuypuru kananta kankunakushichishkaykichirayku. 14Wawkinchi

kani kankuna alli rurak runakunakanaykichita.manta kutimuptin imashnacha ñukarimashkaynishina willawashkasapaallita rurashpa kawsanaykichita.Chayrayku kushikushkani Titopashiminmanta chayta uyarishpa.15

kichi yuyashpa tukuy kankunakasushkaykichita. Paytaka kuyashpayanapashpa allita chaskirkankichi.16Chashna Titota kasushka kaptikichiyuyashpayni sukaman kushikuni.

Pablu yachachiwanchisapa ofrendanchikunataTata Diosta kuyta.

8 1Munanayni wawkinikuna,paninikuna,

yaykichi imashnami Masedonia partipiTata Dios *

sapa. 2Paykunaka rikchak layatasufrishpankunapish kushikuypurulla

kawsaykansapa. Mana aypa kullkiyukkashpankunapish iden aypa kullkiyuk

kankunata Tata Diosta kurkansapa.3

puru ofrendankunata Tata Diostakuptinkuna. Tiyapunankunamantaatipashkankunata kurkansapa.Imankuna illapuptinkunapishkushikushpalla Tata Diosta kurkansapa.4

kunata apanaynikunapa mana nimayuk

nankunapa. 5Mana yuyashkanisapachuaypata kunankunapa. Manara TataDiosta nimata kushpankunara paytawillarkansapa munananllata rurashpakawsanankunapa.natapish sukaman yanapawarkansapa.

6Kankunapish paykunashinaofrendaykichita tantachishkankichi.

kichita tantachiyta. Kunanka kashkanpayta kachaykani chay tantachiduofrendaykichita chaskikuk. 7Kankunaka

kichi. Tata Diospa rimananta allita

kichi. Kushikushpalla llaktamasikichitayanapankichi. Ñukaykunatapishkuyawankichi.

nata Tata Diosta kuychi.8

kichita kukunaykichipa. Masedoniapartipi runakuna ofrendankunatakukushkankunata willashkaykichikankunapish paykunashina aypatakukunaykichipa. Aypa ofrendatakukushpaykichi tukuy pi yachankasapa

kichita.9

2 7 8

403

chikuna kay allpaman shamushkanta.Payka tukuy layayuk kaykashpashamurkan mana nimayuk runa

napa.10-11Kankuna suk wata washa

kushikuypurulla munashpaykichikallarirkankichi chay ofrendaykichitatantachiyta. Kunanka yuyachiykichichay kallarishkaykichi ofrendaykichitatukuchanaykichipa tantachiyta.Kushikushpalla kallarishkaykichishinatukuy atipanaykichita tukuchaychitantachiyta. 12Tukuy shunku munashpaatipanaykichita kukuptikichi Tata Diossukaman kushikushpa chaskinka. Manatiyapushuptikichika Tata Dios manamañashunkichichu.

13Ñuka mana munanichu sukkunatayanapanaykichirayku mana nimayukkiparinaykichipa. 14Kunanka kankunaparikchak laya tiyapushunkichi. Chaymana nimayuk wawkinchikunapa manatiyapunsapachu. Chayrayku paykunatayanapaykankichi. Suk tiempukankunapa pishiptin ichara paykunapaaypa tiyapunmansapa. Chaypinakankunata yanapashunkichiman.

chikuna sukpapish sukpapish manaillapanchisapachu. 15Tata Dioskillkadunpi willawanchisapa:

napa mana puchurkanchu.Tipillata tantachik runakunapapishmana pishirkanchu.”

Pablu Titota ishkay wawkinkunawan kacharkansapa chay ofrendata apanankunapa.

16Tata Dios Titota yuyachirkan ñukakankunata kuyanaynishina paypishkuyashunaykichipa. Chayrayku TataDiosta agradesini. 17Tito munashpayanapashuynikichita yuyarkan riyta

pasyashuknikichi. Chayrayku willaptinirinanpa sukaman kushikushpaalmitiwashka riyta.

18Chaymanta Titowan tantalla sukwawkinchita kachaykani. Ñukaykuna

kuptinikuna payka yanapawarkansapa.Chayrayku maypipish kaptin tukuy

kuk kananta. 19Chashna alli yanapakukkaptin tukuy Jesukristuta kreyikkunapayta akllashkasapa purikmasinikunakananpa. Payka yanapawankasapa

chita apayta. Tukuy partimanta

chi Jesukristuta sukaman kuyashpakushichinaynikunapa.sapa tukuy runakuna yachanankunapa

nata. 20Mana munanisapachu ni pimana allita yuyawanankunapa kay aypaofrendata apaptinikuna. Chayraykuchay wawkinchikuna ñukaykunawantantalla rinkasapa. 21Munanisapa allita

kunata.22Chaymanta suk wawkinchikunata

chay wawkinchikunawan tantallatakachaykanisapa. Kay wawkinchita aypakuti kawashkanisapa Jesukristuta kreyikrunakunata kuyashpa yanapanankunata.Payka yachan kankuna alli kuyakukrunakuna kanaykichita. Chayraykusukaman kushikun kawashuknikichirinanta yachashpa.

23Ichara maykan llaktamasikichitapushunkichiman pimi Titoka nishpa.Chashna tapushuptikichika willaychiTito ñukapa yachachikukmasini kanantayanapashunaykichipa. Chaymantaichara tapushunkichiman pikunamiTitopa purikmasinkuna nishpa. Chashnatapushuptikichika willaychi paykuna

2 8

404

Jesukristuta kushichik runakunakaptinkuna tukuy partikunapi

kankunata.24Ñukaka chay wawkinchikunata

willashkanisapa kankuna allitakuyashpa chaskinaykichipa. Chayraykupaykuna kankunapi chayaptinkunakuyashpa yanapaychi. Chashna allitayanapaptikichi yachankasapa paykunatawillashkaynikuna mana llulla kananta.Chaymanta tukuy maypi Jesukristutakreyikmasinchikuna yachankasapa chaywawkinchikunata kuyanaykichita.

Pablu yachachikun ofrendakunata Tata Diosta kushikushpa

kukunanchikunapa.

9 1Kankuna ñami yachankichina

nata yanapanaykichipa. Chashnayachaptikichi manana kashkankakillkanayashkaykichinachu ofrendatakukunaykichipa. 2Allita yachanikankuna tukuy shunku munanaykichitaofrendata kukuyta.nia partipi tukuy pita parlachinikankuna Akaya partipi kawsakkuna suk

chita.Chashna parlachiptini kay Masedonia

partipi kawsak runakunapish sukamanmunansapa ofrendankunata kukuyta.3Chayta parlachikushpaynipishyuyaykani ichará kankuna manaparlachikushkaynishinachu ofrendatakukuykankichi. Chayrayku kay kimsawawkinchikunata kachaykanisapayanapashunaykichipa chay ofrendatakukunaykichipa.

4

kuna ñukawan tantalla pasyaknikichiriptinikuna ichará ofrendaykichitamanara tantachishkankichirachu.Chashna manara tantachiptikichira

sukaman pinkakuymansapa.pish pinkakunkichiman. 5

nanchikunapa manara rishpaynikunara

nisapa yanapashunaykichipa chayrimashkaykichi ofrendata tantachiyta.Paykuna yanapashuptikichi ñukaykuna

tana tarishasapa. Chaypina tukuy piyachankasapa tukuy shunku munashpa

kaykichita.6Mash yuyaychi. Suk runa tipi

murukunallata tarpushpa manaaypatachu pallan. Aypa murukunatatarpushpa sukaman aypata pallan. 7Kay

napa. Manara kukushpanchikunarayuyananchikuna tiyan mashnatamikukushunchisapa nishpa. Amallakishpachu kukuypachi. Mana ni piapurawaptinchikunachu kushikushpallakuypachi. Tata Dios sukaman kushikunkushikushpalla kukuptinchikuna. 8Tata

man tiyawananchikunapa. Chashna

kuna atipanchisapa kushikushpa tukuylayapi sukkunata yanapayta. 9Tata Dioskillkadunpi riman:

“Chay yanapakuk runa mana

puru sukaman yanapaptin Tata

chu.”10Tata Dios tarpukuk runakunata

murukunata kunsapa. Mikunantapishkunsapa.nata murukunata kunankunashina

naykichipa. Paykunata yanapaptikichipaykunapish Tata Diosta kreyishpa

2 8 9

405

kawsankasapa. 11

tikichi rikchak laya tiyapushunkichikankunapish sukkunata kushikushpayanapanaykichipa. Mana nimayukwawkinchikuna tantachishkaykichi

sinkasapa.12Chashna ofrendaykichita mana

kichi. Chaymantapish chay chaskikrunakuna Tata Diosta agradesinkasapa.13Paykuna ofrendaykichita chaskishpayachankasapa *

chita. Chaypina Tata Diosta kuyashpa

natapish sukaman allita kushikushpayanapaptikichi.

14Chaymantapish Tata Dios sukamanyanapashushkaykichirayku chaychaskik runakuna kuyashushpaykichiTata Diosta roygankasapa ashwantayanapashunaykichipa. 15

kanrayku.

Pablu washanchak runakunata upallayachinsapa.

10 1Wawkinikuna, paninikuna,*

shina ñukapish kankunata kuyashpayni

chipa. Kankunamanta sukkunarimansapa ñuka kankunawan kashpaynialli modoyuk kanaynita. Rimansapamana kankunawan kashpayni kartaynipisinchita yachachikunaynita.

2Chay yuyawak wawkinchikunakarimansapa iden mana Jesukristutakreyik runashina munanaynillataruranaynita. Manara kankunaman

chawanankunapa. Mana munanichuchay wawkinchikunata sinchitawillaysapata. Ñuka rishpayni paykunawashanchawaykaptinkunallara sinchitawillashasapa.

3

kunapish mana kawsanisapachu chay

kushpa. 4

kunallatachu yachachikunisapa. Chay

wansapa.

chiyta. 5Chaymanta suk runakuna tukuypita michansapa ama Tata Diostariksinankunapa.nata atipanisapa upallayachiyta. Tukuypita atipanisapa yachachiyta mana alliyuyanankunata sakishpa Jesukristutakreyishpa kawsanankunapa. 6Kankunapichayashpaynikuna yachachishkaykichiJesukristuta allita kasunaykichikaman.

nata kastigashasapa.7Kankunaka yuyankichi mana yachak

kanaynikunata. YuyanakunkichiJesukristuta alli sirvik kanaykichita.Chashna yuyanakushpaykichi allitayuyaychi. Ñukaykunapish Jesukristutaashwan alli sirvik kanisapa. 8Jesukristukachamuwashkasapa kankunatayachachinaynikunapa ashwan allitapayta kreyishpa kawsanaykichipa. Mana

nipasapa. Ichará sukaman rimakuniJesukristu kachamuwashka kananta.Chashna rimashpaynipish manapinkakunichu. 9Mana munanichu

nikichita.10

kunallapi sinchita yachachikunaynita.Rimansapa laduykichipi kashpayni

2 9 10

406

mana atipanaynita yachachiynikichita.Rimansapa rimakuptini mana ni pikasuwananta. 11Chashna chay yuyawakrunakuna rimaptinkunapish willaykichiyachanaykichipa. Karu llaktapikashpayni imashnacha kartaynipisinchita rimashkaynishina kankunapichayashpaynikuna chashnalla sinchitarimanaynikuna tiyan.

12

chu chay alabanakuk runakunashina.

lla yuyanakunsapa sukaman alli rurakkanankunata. Paykunapuralla sukwansukwan parlachinakunsapa alli yachakkanankunata.pankuna mana alli yuyayuksapachu.13Ñukaykunaka mana chashnachuyuyanakunisapa.

sapa yachachikuk nishpa. Paykawillawashkasapa kankunamanyachachikuk rinaynikunapa. ChashnaTata Dios kamachiwaptinkuna manaalabanakunisapachu. 14Mana ni pikankunata yachachishuptikichiraJesukristu kachamuwarkansapayachachinaynikunapa. Chayrayku manakikinikunallapa munanaynikunata

kichi.15

kunisapa.kuna payllapa munananta rurashpamunanisapa kankunata yachachiytaashwanta Jesukristuta kreyishpakawsanaykichipa. 16Chaymanta Korintollaktaykichimanta ashwan karullaktakunapipish yachachikunayanisapaJesukristu salvakuk kananta. Manarinayanisapachu maypicha sukkunayachachikushkankunaman. Manachikan yachachikukpa trabajunpiyaykushpachu alabanakunayanisapa.

17

sapa:chi Tata Diosta riksishkaykichiraykualabanakuychi.” 18

kan runakunata alaban. Kikinllaalabanakuk runata mana alabanchu.

Ama kreyiypachichu llulla yachachikuk runakunata.

11 1Kunanka munani ashwantayachachiynikichita.

shina kanaynita yuyashpaykichipishuyariwaychilla. 2Tata Dios mana

nata uyarinaykichipa.chishina kuydaykichi ama chay llulla

chipa.nishina ñukaka novioykichi*Jesukristuta almitishkani paypakanaykichipa. Imashnacha sukshipashpa tatan kasaranankunadiyakaman kuydakshina tukuy

llata shuyashpa kawsanaykichipa.3Yuyani ichara yachaysapa supay

man. Ichara supay chikan layatanayuyachishunkichiman amana

chipa. 4Jesukristu salvawananchikunatayachachishkaynikunata manana

pish chikan layata yachachishuptikichi¿imapatí kushikushpalla kreyinkichi?Kankuna Tata Diospa Espirituntachaskishkaykichiwasha ¿imapatí chikan

yankichi? ¿Imapatí alli yachachikunatamanana kreyishpaykichi chikan layayachachikunata kreyinkichi?

5Chay katinaykichi runakunarimaptinkunapish alli yachachikukkuna

2 10 11

407

manta ashwan alli yachachikukkanaynita. 6

nipish allita entiendini Jesukristupayachachikunankunata. Allita rurashpakawsashpayni allita kawachishkaykichialli yachak kanaynita.

7Ñuka kankunawan kawsashpaynisukaman trabajarkani ama nimatakankunata mañanaynipa. Chashnatrabajashpa munarkani kankuna

kichipa. Ichará mana allitachururashkani mana nimata kobrashpakankunata yachachishpayni. 8Chikanllaktakunapi kawsak wawkinchikunata

napa kankunata mana nimatakobrashpa yanapanaynikunapa.

9

payni suk ima pishiwaptin mana nimatamañarkaykichichu. Wawkinchikuna

kuna ima munanaynita kuwarkansapa.

chichu. Chashnalla katisha mana nimatakankunata mañashpayni. 10Jesukristupayachachikunanta allita yachashpasukaman kushikushpalla yachachikuni.Chay kawsanaykichi Akaya partipi

kachu yachachikuptini.11¿Imapatí kashna willaykichi? Ama

yuyaychichu chayta willashpayni manakankunata kuyanaynita. Tata Diosyachan kankunata sukaman kuyanaynita.

12

chillapi katisha. Kankunamanta mana

kichi runakuna mana atipansapachualabanakuyta ñukashina yachachikukrunakuna kanankunata. 13Chayrunakuna llullakushpa rimansapa

kunata. Alli yachachikukshinatukushpankuna yachachikunsapa.

14Ama almiraychichu chashna alliyachachikukshina rikuriptinkuna. Kikin*kuna iden llipyakpuru *angelshinatukun. 15Chashna angelshina tukuptinchay llulla yachachikukkunapish idenalli yachachikukkunashina tukunsapa.Chashna llullachikushkankunaraykuTata Dios paykunata kastigankasapa.

Pablu parlachinsapasukaman sufrishkanta.

16Kashkan willaykichi.chu demento kanaynita. Dementokanaynita yuyaptikichipish uyariwaychi

nita. 17Ñuka alabanakushpaynidementoshina rimaykani. Mana

nachu rimaykani. 18Aypa llulla

nalla alabanakunsapa alli yachakkanankunata. Ñukapish alabanakusha.19

kichi ¿nata kushikushpalla uyarinkichi?

20Chay llulla yachachikuk runakunapatronnikichishina sukaman sinchitatrabajachishunkichi.shushpaykichi tiyapushuknikichitakichushunkichi. Yuyanakunsapa

nata.chi. Chashna rurashuptikichi ¿imapatíupallalla kiparinkichi? 21¿Ariyapinkakunichu willaynikichitañukaykuna mana patronnikichishinakanaynikunata?kukkuna mana ni pita manchashpakikinkunalla alabanakunsapa. Ñukapishmana ni pita manchashpa dementoshinarimani paykunamanta ashwan allitaatipanaynita alabanakuyta.

22Paykunaka rimansapa *hebreo kastakanankunata. Ñukapish hebreo kastami

2 11

408

kani. Rimansapa Tata Diospa aklladu*israel runakuna kanankunata.Ñukapish israel runami kani. Sukamanrimansapa ñawpa awilunchi Abrahampamirakninkuna kanankunata. ÑukapishAbrahampa mirakninmi kani. 23

naka yuyansapa Jesukristuta uyarishpatrabajanankunata.manta ashwan allita Jesukristutasirvishpa trabajani. Dementoshinakaykunata parlachiykichi. Ñuka

kani. Paykunamanta ashwan aypa kutikarselpi churawashkasapa.

sapa. Aypa kuti yakallapa wañurkani.24Chaymanta *

darninkuna pichka kuti karawaskawanasutiwarkansapa. Chay pichka kutiasutiwashpa kimsa chunka iskun asutitaasutiwarkansapa. 25Chaymanta *romano

sapa. Suk kuti judiyumasinikunaruminchawashpankuna yakallapawañuchiwarkansapa. Kimsa kuti yakupibarku sumiptin yakallapa sipikurkani.Suk kuti manllayba atun kochapi suktutata suk diyata chishyarkani.

26

napi aypa kuti yakallapa sipikurkani.

kansapa. Llaktamasinikuna chikanllaktakunamanta runakunapish aypakuti wañuchiwanayarkansapa.Chaymanta chawpi llaktakunapi,chunlla partikunapi, manllaybakochakunata rishpayni yakallapawañurkani. Chaymanta llullakushpa

pankuna sufrichiwarkansapa.27Sukaman trabajashpa sukaman

shaykurkani. Aypa kuti mana puñushpapakarirkani. Aypa kuti yakumantayarkaymanta karkani. Aypa kuti manamikukchu kani. Chaymanta mana

llachapayuk kashpayni chirishpasufrirkani.

28

manta ashwanta llakini tukuy diyayuyashpa imashnami Jesukristutakreyikmasinikunata yanapaymannishpa. 29Maykan wawkinchikunapaninchikuna Jesukristuta mananaallita kreyishpa kawsaptinkunapaykunapa llakini. Suk runakunawawkinchikunata paninchikunatauchapi urmachiptinkuna sukamanllakishpa piñakuni. 30Tukuy chaysufrishkaynikunallapa alabanakuni.

chu alabanakuni. 31SeñorninchiJesukristupa Tatan Dioska yachan tukuyrimashkaynita mana llulla kananta.

kuna tiyan.32Chaymanta Damasko llaktapi

kashkayni tiempu chay llaktapagobernadornin chay kamachikukAretaspa yanapaknin karkan. Chayllakta vueltashnintin pirkakunawan alliwichkadu karkan. Chay gobernadortukuy chay llaktapa punkunkunapi

napa. 33Chaypina chay llakta pirkanpaventananmanta wawkinikuna suk atun

sapa. Chashna urayachiwaptinkuna

kani.

Jesukristu Pabluta muskuyninpishina

sieluman pusharkan.

12 1Mana allichu kanmanashwanta alabanakunaynipa.

Mana alli kaptinpish *Jesukristumuskuyninipishina kawachiwashkantawillaykichi. 2Ñami chunka chuskuwatana muskuyninipishina Tata Diossieluman pushawarkan paypa

2 11 12

409

kawsananta riksichiwak.chu kuerpuntinchu manachu sielumanrishkaynita. Tata Diosllami yachan.3Kashkan willaykichi. Tata Diosllamiyachan kuerpuntinchu manachusieluman rishkaynita. Ñuka manayachanichu. 4Tata Dios sielumanpushawaptin pakallalla mana ni piuyarishkan rimanakunata uyarirkani.

nipa.5Ñuka sukaman kushikuni Tata Dios

rayku. Chashna kushikushpaynipish

chu alabanakuni.raykulla alabanakusha tukuy runakuna

washkanta. 6

paynipish mana llullatachu rimayman.Chay rimanayni mana llulla kaptinpishmanami kikinimantachu alabanakuni.Mana munanichu kankuna sukamanalabawanaykichipa sielupi Tata Diospakawsananta kawashkaynirayku. Munaniallita rurashpa kawsashpayni allitayachachikuptini rimanaykichipa alliruna kanaynita.

7Muskuyninipishina sielupi kaptini

washkanrayku alabanakuyman karkan.Chayrayku Tata Dios munarkankuerpuynipi *nata kuwananpa ama alabanakunaynipa.8Kimsa kutina Señorninchi Jesukristuta

nanpa. 9Chashna roygaptini paykawillawashka: “Ñuka kanta kuyashpayanapaptini atipanki kushikuypurullakawsayta. Chashna sukamansufrishpayki mana nima laya atipakkaptiki ñuka sukaman yanapayki.”Chashna Jesukristu willawaptin ñuka

sufrishpaynipish kushikuni tukuy

runakuna yachanankunapa Jesukristusukaman yanapawananta. 10Chaymantarikchak layapi Jesukristuraykusufrishpaynipish kushikunilla payyanapawaptin.

napish rikchak laya illawaptinpishkushikushpalla kawsani. Mana nimatarurayta atipak mallinakushpayni allitayachani Jesukristu yanapawaptin tukuylayata atipanaynita rurayta.

Pablu llakirkan Korinto llaktapi Jesukristuta kreyik runakuna mana

allita ruraptinkuna.11Ichará yuyankichi ñuka mana

atipanaynita allita yachachikuyta. Allitayachankichiman karkan ñuka chayllullachishuknikichi runakunamantaashwan alli yachachikuk kanaynita.Chayta yachaykashpaykichipish manaalabawashkankichichu. Chayrayku

kani. 12Tata Dios yanapawaptinkankunawan kashpayni manakillakushpa nima shaykushpa rikchaklaya almiranakunata rurarkani.nata ruraptini yacharkankichi Jesukristukachamuwashkanta paypa rimanantayachachikunaynipa. 13Chayraykutapuykichi: ¿kankichi? Kankunawan kashpayni mananimata mañarkaykichichu sukkunatamañashkaynishina. ¿Kankunata mana

kankichi? Chashna kaptinka kay manaalli rurashkaynimanta perdonawaychi.

14Ñami rinayaykanina kimsayninkutina kankunata pasyaknikichi.

kichi. Manami munanichu nimatamañaynikichita.nikichita munanichu. Ñukaka identataykichishinami kani. ¿Manachu suk

2 12

410

tata sukaman trabajanan tiyanwambrankunata allita wiwananpa?Chayrayku wambraynikunashina

kichipa. 15Chashna tataykichishinakashpayni sukaman kushikushpa tukuytiyapananta kankunata yanapashpaynitukuchasha. Sukaman trabajashakankunata kuyashpa yanapanaynipa.Kankunata ashwanta kuyaptini ¿imapatíkankuna manana ñawpashinanakuyawankichi?

16Kankunawan kashpayni mananimata mañashkaykichichu. Chayta

sapa llullachishpayni allinikichipa

nita. 17¿Yuyankichichu kankunamanchay wawkinchikunata kachashpayniwillashkaynita kullkikichita ñukapaapamunankunapa?chu kachashkanisapa.

18Wawkini Titota sukaman roygarkanipasyashuknikichi rinanpa. Paywan

nata. ¿kichi? Manami. Titowan ñuka allitayachachirkaykichi.kunata yanapawaptinkuna allitarurashpa kawsashkanisapa. Chashnakaykaptin ¿imapatí mana alli kanaynitayuyawaykankichi? 19Ichará yuyankichi

kunata. Mana chashnachu. Tata Diospamunananllata rurashpa kay kartatakillkashkani.Munanayni wawkinikuna, paninikuna,

Jesukristuwan tantalla kawsashpayni

nipasapa ashwan ashwanta paytakreyishpa kawsanaykichipa.

20Manchakuni pasyaknikichi

kayni layata rurashpa kawsaykaptikichi.

kichiman mana munawanaykichi layata.

kushpa kawsaykanaykichita. Icharachikanpa tiyapunanta munashpa

llapa munashpa kawsaykankichiman.Ichara chikninakushpa ayninakushpaalabanakushpa mana entiendinakushpakawsaykankichiman.

21Manchakuni kankunapi chayaptinimana alli ruranaykichimanta manawanaptikichi.

chiman.kichira mana allita rurashpaykichirakawsaykankichiman. Chashna manaallita ruraptikichika sukaman llakishpawakasha. Chaymanta Tata Diospa

sha.

Kartanta tukuchashpa Pablu wawkinkunata konsejansapa.

13 1Ñami willashkaykichina

chi.chiman risha. Tata Dios rimananpiwillawanchisapa: “Ishkay kimsarunakuna suk runata chatakuptinkunara

naykichi tiyan.” 2Chashna Tata Diosrimaptin ñuka kankunamanta karupikashpaynipish tukuy chay uchayukrunakunata tukuy kankunatapishwillaykichi: Chay ishkaynin kutirishkayni tiempu chay mana allirurashkaykichirayku piñayarkaykichiwananaykichipa. Kunanka kankunaman

payni sinchita kastigashkaykichi.3Kankuna mana kreyiwashpa

yachanayankichi *kunaynipa kachamuwashkachumanachu nishpa. Jesukristu sukamantukuy layata atipak kashpa chay

2 12 13

411

nata sukaman kastigankasapa. Chaypira

kanta. 4Ariya Jesukristu kruspiwañurkan iden mana nimata atipakrunashina. Chaymanta Tata Dios tukuy

kan. Ñukaykunapish kikinikunalla mananima atipak runakuna kanisapa.Chayrayku Jesukristuwan tantallakawsaptinikuna Tata Dios sukamanyanapawansapa atipanaynikunapakankunata allita yanapayta.

5

kuychi allitachu manachu Jesukristutakreyishpa kawsaykankichi nishpa. Allita

china pay kankunapi kawsananta. ManaJesukristuta kreyishpa kawsashpaykichikamanami paywanchu kawsaykankichi.6Allita yachani kankuna riksiwanaykichitamana llullakushpa Jesukristupa rimanantayachachikuykanaynikunata.

7Tata Diosta sukaman roygani manakankunata kastigaptinikunapish allillatarurashpa kawsanaykichipa. Manamunanichu kankunata kastigaynikichitakawachinaynipasapa Jesukristukachamuwashkanta. Ñukapa mananimananchu kankuna yuyawaptikichimana alli yachachikuk kanaynita.Yuyawaptikichipish munani allillatarurashpa kawsanaykichipa. 8Chashnasuk runakuna yuyawaptinkunapish Tata

kunaynikuna tiyan. Manami llullatachuyachachikunisapa. 9

sapa Jesukristuta allita kreyishpakawsaptikichi. Kankuna allitaJesukristuta kreyiptikichi manakastigashkaykichinachu. ChayraykuTata Diosta sukaman royganisapaallillata rurashpa kawsanaykichipa.

10Manara pasyaknikichi rishpaynira

chi ama kankunapi chayashpaynipiñayanaynipasapa. SeñorninchiJesukristu kachamuwashka kankunatayachachinaynipasapa. Mana munanichukankunapi chayashpa sukta suktasukaman kastigaynikichita.

11Wawkinikuna, paninikuna, kaykartaynita tukuchaykani.lla kawsaychi. Allillata rurashpakawsaychi.

chi. Kuyawakninchi kushichiwakninchiTata Dioska kankunawanmi kawsanka.12Sukwan sukwan kuyanakushparimachinakuychi. 13Tukuy Jesukristutakreyikmasinchikuna tukuy kankunatarimachishunkichi.

14

chunnikichi.kichi.wan kawsachun.

chi.

2 13

412

Pablu Galasia partipi wawkinkunata paninkunata

rimachin.

1 1,2Munanayni wawkinikuna,paninikuna, ñuka Pablu Galasia

partipi *nata rimachiykichi. Tukuy kaypiwawkinikunawan tantalla kay kartatakillkaykisapa. Jesukristu kawsachimukTatan Dioswan ñukata kachamuwashkarimananta yachachikunaynipa. Manamirunakunachu kachamuwashka.

3Munani Tatanchi Dios Jesukristuwantantalla kankunata kuyashushpaykichikushichishunaykichipa. 4Jesukristukakikin munashpa Tatanchi Diospamunananta rurashpa wañurkan

kunapa. Payka yanapawanchisapaamana ñawpashina sukaman manaallita rurashpalla kawsananchikunapa.5Tata Dios sukaman allima kaptin

pachi.

Tata Dios salvawananchikuna rimanan sukllalla tiyan.

6Jesukristu wañushkanrayku TataDios sukaman kuyashushpaykichi

kuna kanaykichipa.

chi chikan laya yachachikunatakreyiykankichi. Mana yachanichuimapami ashushkankichi nishpa.7Jesukristulla salvawanchisapa.Chayllata yachachikunisapa. Manamichikan salvawakninchi tiyanchu. Manaalli yachachikuk runakuna mana

shuykankichi. Paykunaka manamiJesukristu salvawananchikunatachuyachachikunsapa.

8

kaynikunamanta chikan layata

kasapa.naka Tata Dios ñukaykunatapishkastigawanmansapa. Suk *angelsielumanta shamushpa chikan layatayachachishuptikichika Tata Diospaytapish kastiganman.

9Allita willashkaynikunashina kashkanchayllata willaykichi. Jesukristullatakreyishpa kawsaptikichi Tata Diosperdonashunkichi.kushkaynita kreyishkankichi. Maykan

chika Tata Dioska payta kastiganka.10Ñukaka sukaman munani Tata Dioswillawananpa alli yachachikuk

GALATAS

PABLU GALASIA PARTIPIKREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

413

kanaynita. Mana maskanichu runakunaalabawanankunapa.nankunapa maskashpaynika manamiJesukristupa munanantachu rurayman.

Tata Dios Pabluta akllarkan yachachikuk kananpa.

11Wawkinikuna, paninikuna, allitawillaykichi.nanchikunata allita yachachikuni.

chu yachachikuni. 12Jesukristu kikinyachachiwarkan salvawananchikunata.Manami ni pi Jesukristupa rimanantayachachiwashkachu.

13Kankuna yachankichi ñawpa tiempu*judiyumasinikunapa yachachikunantakatishkaynita. Chayta katishpayni tukuymaypi Jesukristuta kreyik runakunata

kanisapa. 14

manta ashwan allita judiyukunapayachachikunankunata katirkani. Ñukaka

kunata paykunamanta ashwan allitakasushpa kawsarkani.

15Chaymanta manarapish nasiptiniraTata Dios sukaman kuyawashpa kikinmunashpa akllawarkan paypa wambrankanaynipa. 16Tata Dios wambranJesukristuta riksichiwashpa willawarkan

pasapa Jesukristu salvanankunata. Chaytawillawaptin mana ni pita roygashkanichuyachachiwananpa. 17Nima Jerusalenllaktaman ñukamanta ñawpaktaJesukristupa yachachikukkunamanrirkanichu roygak yachachiwanankunapa.Utkakushpa Arabia partiman rirkani.Chaymanta Damasko llaktaman kutirkani.

18Chaymanta kimsa wata washaJerusalenman rirkani Pedruwan parlak.Paywan karkani chunka pichkadiyallata. 19

pish parlarkani. Mana sukkunawanparlarkanichu.

20

kayni mana llulla kananta. 21ChaymantaJerusalenmanta llukshishpayni Siriapartiman Silisia partiman rirkani.22Chayrayku Judea partipi Jesukristuta

chu. 23Mana riksiwashpankunapish

sapa: “Chay padesichiwakninchi runaJesukristupa yachachikunanta mananakulluchinayashpa yachachikuykan.”24Chayta uyarishpankuna Tata Diostasukaman kuyashpa alabarkansapa.

Pablu Jerusalenman riptin yachachikukmasinkuna

chaskirkansapa.

2 1Chaymanta chunka chusku watawasha wawkinchikuna Bernabewan

kashkan Jerusalenman rirkani.chi Titotapish pusharkani. 2Chaymanrirkani Tata Dios willawaptin rinaynipa.Chaypi chayashpayni *Jesukristuta

wan tantanakurkani. Paykunatakaentiendichirkanisapa mana *judiyurunakunata yachachinaynita Jesukristusalvawananchikunata.

nikuna almitiwanankunapa mana judiyurunakunata yachachinaynipasapa amatrabajashkayni yankamanta kananpa.Chashna entiendichiptinikuna chay

naynikunapa.3

sini Titota mana judiyu kaptinpish manaapurarkansapachu señalachinakunanpa.4Mana kuskata yachachikuk runakunamunarkansapa tukuy Jesukristuta kreyikrunakuna señalachinakunankunapa. Chayrunakuna llullakushpa wawkinchikunapi

1 2

414

tukushpankuna yachachirkansapa tukuy*Moisespa kamachikunankunatakasushpa kawsananchikunapa. 5Chaytayachachikuptinkuna mana nima layapipaykunataka kasunayarkanisapachu.

llata kreyishpa kawsanaykichipa.6Chay kamachikuk wawkinikunaka

chu yachachiwarkansapa. Paykunakamachikuk kaptinkunapish ñukapamana nimananchu. Tata Dios yachanallita yachachikunaynita. 7Chaykamachikuk runakunaka allitayacharkansapa Tata Dios ñukatakachamuwashkanta mana judiyurunakunata yachachinaynipasapaJesukristu salvawananchikunata.Tata Dios Pedruta kacharkan judiyu

runakunata yachachinankunapa. 8KikinTata Dios Pedruta judiyu runakunamankachashpa ñukatapish kachamuwashka

pasapa. 9Chayrayku chay alli munadukamachikuk wawkinikuna SantiagowanPedru Juanpish yacharkansapa Tata Dioskachamuwashkanta.kuna ñukata Bernabeta makinkunatakuwashpankuna almitiwarkansapayachachikukmasinkuna kanaynikunapa.

nata yachachinaynipasapa paykunajudiyu runakunata yachachinankunapa.

10Chaykunata parlanakushpaynikunawillawarkansapa mana nimayukrunakunata yanapanaynikunapa.Ñukapish chashnalla yuyashkanipaykunata yanapaysapallata.

Pablu Pedruta willarkan mana allita ruraykananta.

11Chaymanta wawkini PedruAntiokiya llaktaman riptin ñuka uyanpiwillarkani mana alli ruraykananta.12Chay Antiokiya llaktapi kashpa

wan mana judiyukuna kaptinkunapishtantalla mikurkan.manta Santiago kachamushkanrunakuna chayamushpankunayacharkansapa Pedru mana judiyurunakunawan mikushkanta.Chay Santiago kachashkan runakuna

munarkansapa tukuy Jesukristuta

nankunata kasunankunapa. ChayraykuPedruka mana judiyu wawkinkunawanmanana mikunayarkannachu chayrunakuna chatanankunata manchashpa.

13Chaypina Pedru mana paykunawan

napish manana munarkansapanachumana judiyu wawkinkunawan mikuyta.Bernabepish manana paykunawanmikunayarkannachu. 14Chashna Pedrupaykunawan manana mikunayashpanaJesukristu yachachikushkanta mananakasurkannachu.

kunapa ñawpakninkunapi Pedrutakapiñayashpa willarkani: “Kanka judiyuruna kaykashpayki mana judiyuwawkinchikunawan mikushpaykientiendichishkankisapa Tata Dios tukuyrunakunata chaskinankunata.

chikunamanta anchushpayki ñamientiendichiykankisapana Moisespakamachikunankunata kasunankunapa.¿sapa?”

Jesukristuta kreyiptinchikuna Tata Dios salvawanchisapa judiyu

runakunata mana judiyu runakunatapish.

15Wawkinikuna, paninikuna,ñukanchikunamanta sukkuna judiyukastamanta nasidu kanisapa. Manajudiyu runakuna uchasapa kashpankuna

2

415

Moisespa kamachikunankunata manakasunsapachu. Ñukaykuna manapaykunashinachu kanisapa. 16Judiyuruna kashpaynikunapish yachanisapaJesukristullata kreyiptinchikuna Tata

nanchikunata.

chu perdonawanchisapa. Chayraykujudiyu mana judiyu runakunapishJesukristullata kreyinchisapa Tata Diosperdonawananchikunapa. ManaMoisespa kamachikunankunatakasushkanchikunaraykuchu Tata Diosperdonawanchisapa. Tata Dioskamanami ni pita perdonankachuMoisespa kamachikunankunallatakasushkankunarayku.

17Ñukanchikuna Jesukristuta

nata.nata kasuptinchikunachu Tata Dioskasalvawanchisapa. Chashna mananaMoisespa kamachikunankunatakasuptinchikuna chay llullakuk

kananchikunata. Chashna kaptinka¿Jesukristuchu uchallichiwanchisapa?

chu. 18Ñawpa yachachikurkaniMoisespa kamachikunankunatakasushpa kawsananchikunapa. Chaytasakishpa kunanka yachachikuniJesukristullata kreyiptinchikuna TataDios salvawananchikunata. Chaymantakashkan Moisespa kamachikunankunatakasunanchikunata yachachikushpaynikauchallikuykayman.

19Moisespa kamachikunankunatamana allita kasuyta atipashpanchikuna

nata. Jesukristuta kreyishparaatipanchisapa Tata Diosta kushichishpakawsayta.

20Jesukristu kruspi chakatadu kaptin

kuna paywan tantalla chakatadushinakanchisapa.kunapi kawsashpa yanapawanchisapaallita rurashpa kawsananchikunapa.

chikunara Tata Diospa wambrantakreyishpa kawsanchisapa. Paykasukaman kuyawashpanchikuna

manta perdonawananchikunapa.21Moisespa kamachikunankunata

kasushkanchikunarayku Tata Diosperdonawaptinchikunaka Jesukristuyankamanta wañunman karkan. TataDios kuyawananchikunata amakawaypachichu mana nimatashina.

Jesukristuta kreyiptinchikuna Tata Dios Espiritunta kuwanchisapa.

3 1Chay Galasiapi wawkinikuna,paninikuna, ñukaykuna allita

yachachishkaykichi *Jesukristu kruspiwañushkanta perdonawananchikunapa.¿Ariya mana alli yuyayukchu kankichi?¿Pití llullachishushkankichi Jesukristutakreyishkaykichimanta chikan layatayuyanaykichipa?

2May willawaychi. ¿Ariya *Moisespakamachikunankunata kasushpallachu

chi? ¿Manachu Tata Diospa Espirituntachaskishkankichi ñukaykunayachachishkaynita kreyishpaykichi?3Chashna yachachishkaynita kreyishpa

chi kunanka ¿imapatí yuyankichi

kichita? 4

nata kasushpa kawsaptikichiyankamanta Jesukristuta kreyishpapadesishkankichi. Mana munanichusufrishkaykichi yankapa kananta.

2 3

416

5Jesukristupa yachachikunantakreyishpa kawsaptikichi Tata DioskaEspiritunta kushushkankichi. ChaypinaEspiritunka kankunapi almirana layataruran.nankunata kasushkaykichiraykuchuEspirituntaka kushushkankichi.

6Ñawpa tiempupish Abrahamkreyirkan Tata Dios salvananta.Chashna Abraham kreyiptin Tata Dioskawillarkan uchanmanta perdonananta.7Ñukanchikunapish kreyinanchikunatiyan Tata Dios salvawananchikunata.Chashna kreyiptinchikuna iden

kuna kanchisapa.8

kan mana *judiyu runakunatapish

nata kreyiptinkuna. Tata Dios chaytayachashpa Abrahamta kay allirimananta willarkan: “Salvanaynitakreyishkaykirayku ñuka kantashina

tapish yanapashasapa.”9Abraham Tata Dios salvananta

kreyiptin payka yanaparkan.shina tukuy Tata Dios salvakunankunatakreyikuk runakunatapish yanapansapa.

10Tata Diospa killkadun riman:

kunankunata mana allita kasuptin TataDios kastiganka.sapa tukuy kamachikunankunata manaallita kasuptinchikunaka Tata Dioskastigawananchikunata. 11Allita

chu Tata Dios perdonawananchikunata.Tata Diospa killkadunpi riman:

yukta kawsankichi.” 12Moisespakamachikunankunata allita kasushpa

manta salvanakuyta. Tata Diospakillkadunpi riman: “Kankuna tukuyMoisespa kamachikunankunatarakasushpaykichira Tata Dioswan tantallakawsankichi.”

13Moisespa kamachikunankunatamana tukuyta allita kasushpa kawsaytaatipashpanchikuna wañunanchikunatiyan. Chayrayku Jesukristuta idenuchasapa runashina ñukanchikunaraykukruspi chakatadu wañurkan. Jesukristuwañushkanrayku Tata Dioska manana

nachu. Tata Diospa killkadunpi riman:“Suk runa sukaman mana allitaruraptinka payta wañuchishpa kaspipichakatanaykichi tiyan.” 14Jesukristutukuy mana judiyu runakunapapishkruspi wañurkan. Chayrayku Tata DiosAbrahamtashina tukuy paykunatapishyanapansapa.chishina Jesukristu wañushkanraykutukuy payta kreyik runakunataEspiritunta kuwashunchisapa.

Tata Dios kamachikunankunata Moisesta kushpa mana

willarkanchu chaykunata kasuptinchikuna

uchanchikunamanta salvawananchikunata.

15Wawkinikuna, paninikuna, sukejempluta willaykichi. Paktutarurashpanchikuna ishkantin paktu rurakrunakuna rmanchi. Chashna rmash

kuna tiyan.

chikunapa.

napa.16Mash uyariwaychi. Suk paktuta

rurananchikunashina ñawpa tiempuTata Diospish awilunchikuna

3

417

Abrahamta willarkan yanapananta.

nata yanapanankunapa. Manawillarkanchu aypa mirakninkunaraykutukuy runakunata yanapanankunapa.

kan paypa miraknin Jesukristuraykutukuy runakunata yanapanankunapa.

17Kaytami willaykichi. Tata DiosAbrahamwan suk paktuta rurarkan.Chay killkadu paktuta rurashkanmantachusku pachak kimsa chunka watawashan Moisesta kamachikunankunatakurkan. Chashna kamachikunankunatakushpa manami chay paktuta chikanlayatachu rurarkan. Manami ni pitawillarkanchu Abrahamwan rurashkanpaktu mana alli kananta. 18Tata Dioskakikin munashpa Abrahamta willarkanyanapananta. Manami willarkanchukamachikunankunata kasushpakawsashkanrayku yanapananta. Tata

wanchisapa.kunata kasushkanchikunarayku TataDios yanapawashpanchikunaka manana

mansapa.19

lla Abrahamta yanapashpa ¿imapatíMoisesta kamachikunankunata kurkan?Kamachikunankunata kurkan tukuyrunakunata yachachinankunapa mana

nata. Abrahampa willashkan mirakninJesukristu shamunankaman chaykamachikunankunata kurkan. TataDioska *angelninkunata willarkansapakamachikunankunata Moisestakunankunapa. Chaymanta Moiseskaangelkunamanta chaskishpa runakunatakurkansapa. 20Chaykamanka Tata DiosAbrahamta yanapananta willashpamana angelkunata nima suk runata

willarkanchu Abrahamta willananpa.Tata Dioska uya uya Abrahamtawillarkan yanapananta.

Moisespa kamachikunankuna entiendichiwanchisapa

Jesukristullata kreyinanchikunapa.21Ichará kankuna yuyaykankichi Tata

Dios kamachikunankunata kushpayachachiwaykananchikunataAbrahamta willashkan manana allikanantana. Manami chaytachu TataDioska yachachiwaykanchisapa.

nata mana kasuyta atipanchisapachu.

sapa. 22

chu kikinchikunalla salvanakuyta.

nata kreyiptinchikuna Tata Diossalvawanchisapa. 23Manara Jesukristu

kansapa mana alli rurak kanankunata.Chaymanta Jesukristu shamuptinnaTata Dios yachachiwanchisapa payllatakreyishpa kawsananchikunapa.

24Moisespa kamachikunankunawambrakunata yachachikshinaJesukristuman pushawanchisapa.Chaymanta Jesukristu shamuptinnapayta kreyiptinchikuna Tata Dios

sapa. 25Kunanka Jesukristullata

nachu. 26Kunanka Jesukristullatakreyishpanchikuna Tata Diospawambrankunana kanchisapa.

27

wan tantalla kawsanchisapa. Mushukllachapa churakudushina kanchisapa

3

418

chikunapa. 28Paywan kuyanakushpatantalla kawsaptinchikuna Tata Dioskajudiyukunata mana judiyukunatarantidu mana rantidu runakunataullkukunata warmikunata tukuyllatakuyawanchisapa. 29

shina kanchisapa. Tata Dios Abrahamtayanapashkanshina ñukanchikunatapishyanapawashunchisapa.

Pabluka suk ejempluta yachachikun.

4 1

chi. Suk runa wañuptin tukuytiyapunan wambranpa kiparin.Wambran taksha kashpaka manarawasinpi atipanrachu kamachikuyta.Wiñanankaman iden wiwachushinakawsan. 2Chay wambra taksha kashpatatan willashkan tiempukaman tatansakishkankunata kuydak runatayachachik runata kasunan tiyan.

3Ñawpa tiempu ñukanchikunapishmanara *Jesukristuta kreyishpara chay

chisapa.kunata kasushpa kawsashkanshinañukanchikunapish runakunapaamakanchisapa. 4Chaymanta Tata Diosmunashkan tiempu chayamuptinchaylla wambran Jesukristutakachamuptin suk warmimanta nasirkan.Jesukristu *judiyu runa kashpa*Moisespa kamachikunankunata allitakasushpa kawsarkan. 5Jesukristusalvawashkanchisapa Tata Diospawambrankuna kananchikunapa amanaMoisespa kamachikunankunatanakasunanchikunapa. 6Chaymanta TataDiospa wambrankuna kaptinchikunapaypa wambranpa Espirituntakachamurkan ñukanchikunapi

kawsananpa.sapa Tata Diosta willayta: “Kanmitatayni kanki.” 7

kuna kashpanchikuna manana rantiduwiwachushinanachu kanchisapa. Paypawambrankuna kashpanchikuna tukuypaypa tiyapunan ñukanchikunapa.

Pabluka llakin Galasiapi wawkinkuna manana paypa

yachachikunanta kreyishpana kawsaptinkuna.

8Ñawpa tiempu kankuna manara TataDiosta riksishpaykichira ruradudioskunata kasushpa kawsarkankichi.9Kunanka Tata Diosta riksiptinchipaypish riksishunkichi. Chashna TataDios riksishuptikichi ¿chi runakunapa amañanankunallatarurashpa kawsayta? 10Watan watankillan killan aypa estakunatarurashpaykichi yuyankichi Tata Diostakushichiykanaykichita. 11Moisespa

tikichi llakishpa yuyani yankamantasukaman yachachishkaynita.

12Wawkinikuna, paninikuna, kankunañawpa sukaman kuyawashpaykichiyanapawarkankichi.

kunankunata kasushpa kawsanaykichipa.13

rayku kallarishkaynita Jesukristusalvawananchikunata yachachiynikichita.14

chilla. Suk *

washpa chaskiwarkankichi. 15Chay

nayashpaykichi ñawikichita kuwaytaatipashpaykichika kuwankichimankarkan. ¿Imapatí kasuwashkaykichimantakunan manana kuyawaykankichina?16Allita kankunata yachachiptini ¿imapatíkunanka yuyankichi chikninaynita?

3 4

419

17Chay mana alli yachachikukkunakuyashuknikichishina tukunsapa amanañukata kasuwashpana kawsanaykichipa.Munansapa paykunallata sukamankasunaykichipa. 18Alli kanman chayrunakuna deverasta kuyashunaykichipa.Mana allichu yachachishunaykichipaama ñukata kuyawanaykichipa. Ñukakankunawan kaptini mana kankunawankaptinipish kuyawanaykichi tiyan.

19Munanayni wambraynikuna,sukaman llakini yachachikunaynitamanana kasushpa kawsaptikichina. Iden

rayku sukaman llakishpa sufriykani.

chillapi Jesukristullata allita tukuyshunku kuyashpa pay kawsashkanshinakawsanaykichikaman.

20Sukaman munayman kankunawankayta allita yachachinaynipasapa.Kankunamanta karupi kashpayni mana

man nishpa.

Pablu suk ejempluta parlachikun.21Mash uyariwaychi. Kankuna

Moisespa kamachikunankunatakasushpa kawsanayashpaykichi¿manachu yachankichi imatamiMoiseska killkarkan? 22Chaykillkadunpi riman:kan ishkay wambrankuna. Suk karkanrantidu warmi Agarpa wawan. Sukkarkan kikin warmin Sarapa wawan.Warmin Saraka mana rantiduchukarkan. 23Chay rantidu warmi Agarpawawan nasirkan tukuy wambrakunanasinanshinalla. Chaymanta TataDioska Abrahamta willarkan warminSara vieja kaykashpapish wawayananta.Tata Dios willashkanshina Sarawawayarkan.

24

wanchisapa Tata Dios ishkay laya

nata. Suk paktuta rurarkan Sinai urkupi.Chay Sinai urkupi ruradu paktuyuyachiwanchisapa Abrahampa rantiduwarmin Agarta. Sinai urkupi Tata Dioskamachikunankunata Moisesta kurkan.Runakuna tukuy kamachikunankunatamana kasuptinkuna Tata Dioskakastigankasapa. Chayrayku tukuy

yak runakuna rantidu runakunashinamikawsansapa.

25

sapa Arabia partipi Sinai urkuta. ChaySinai urkuka yuyachiwanchisapa llaktaJerusalenta. Chay llaktapi kunankaman

shina kawsansapa.26Chaymanta ñukanchikuna Tata

Diospa wambrankuna kashpanchikunamanana rantidu runakunashinanachukawsanchisapa. Sielupi mushukJerusalen llaktaman rishunchisapa TataDioswan kawsananchikunapa.

27Tata Dios killkadunpi manawawayak warmita willarkan:

“Kan mana niman suk wawayuk

lla.

kipish kushikushpayki kapariy.Kusayki sakishushka kaptinpishchay kusayuk warmimantaashwan aypa miraknikikunatiyanka.”

28Wawkinikuna, paninikuna, TataDios Abrahamta aypa mirakninkuna

kuna iden Sarapa wawan Isakshinakanchisapa.

29Tata Dios yanapaptin Saraka wawanIsakta wawayarkan. Chaymanta Agarpawawan Ismael Sarapa wawan Isaktachiknirkan. Kunanpish Moisespa

4

420

kamachikunankunata kasuk runakunañukanchikunatapish chikniwanchisapa.30Tata Diospa rimananka kashnawillawanchisapa: Tata Dios Abrahamtawillarkan: “Chay rantidu warmikita

nanpa.”31Wawkinikuna, paninikuna, chashna

Tata Dios rimaptin yachanchisapa

chikuna Sarapa wawanshina TataDiospa wambrankuna kananchikunata.Mana Agarpa wawanshinachukanchisapa.

Pablu yachachikun Jesukristuta allita kreyishpa

kawsananchikunapa.

5 1Ñukanchikuna *Jesukristuta

wanchisapa amana kikinchikunallapa

chikunapana. Chayrayku amana rantidurunakunashina *nankunata kasushpa kawsaychinachu.

2Mash uyariwaychi. Ñuka Pablu allitawillaykaykichi ama señalachinakuytamunanaykichipa.kushpaykichika yankapa Jesukristutakreyishkankichi.

3Kashkan willaykichi. Kankunaseñalachinakushpaykichika tukuyMoisespa kamachikunankunatakasushpalla kawsanaykichi tiyan.4

nata kasushpa kawsashpaykichirimankichi chayta kasushkaykichiraykuTata Dios perdonashunaykichita.Manana Jesukristuta kreyishpanachukawsaykankichi.nachu Tata Dios kuyashushpaykichisalvashunaykichita.

5

wan kawsashpanchikuna Jesukristuta

chisapa Tata Dios uchanchikunamantaperdonawananchikunata. 6

wan kuyanakushpa kawsaptinchikunamana nimananchu señaladu manaseñaladu kaptinchikunapish.llata kreyishpa kawsananchikuna tiyan.Payllata kreyishpanchikuna sukwan

sapa.7Ñawpaka kankuna Jesukristuta allita

kasushpa kawsaykashkankichi. ¿Imapatíkunanka chay llullachishuknikichirunakunata kreyishpaykichi manana alliyachachikunaynitaka kasunkichina?8Chay llullachishuknikichi runakunamana kayashuknikichi Tata Diosparimanantachu yachachishunkichi. 9Chayrunakunata kasuptikichi tipimantatipimanta ashwanta llullachishunkichi.10

naykichita kashkan Jesukristutakreyishpa kawsanaykichipa. Pipish

kichi runakunata kastigankasapa.11Wawkinikuna, paninikuna, chay

runakunaka llullachishushpaykichiwillashunkichi ñuka yachachikunaynitaseñaladu kaptinchikunara Tata Diosperdonawananchikunata. Manamichashnachu yachachikuni. Chashnayachachikuptinika chay runakunakamanana sufrichiwanmansapanachu.Jesukristu kruspi wañushkanrayku Tata

kuni. Chayrayku chikniwaykansapa.12

kunapa.13Wawkinikuna, paninikuna, Tata

chisapa. Chayrayku amana kikikichipamunanaykichikunallata rurashpanachukawsaychi.kushpa kuyanakushpa kawsaychi.

4 5

421

14Tata Dios killkadunpi riman:

chishina runamasikichita kuyashpakawsaychi.” Chashna runamasikichitakuyashpa kawsashpaykichi tukuy Tata

chi. 15Chikninakushpa piñanakushpakawsashpaykichika kikikichillawakllichinakunkichi.

Allita Tata Diospa Espiritunta kasushpa kawsananchikuna tiyan.

16Chayrayku wawkinikuna,kuna, willaykichi: Tata DiospaEspiritunta allita kasushpa kawsaychi.Amana kikikichillapa munanaykichitarurashpanachu kawsaychi. 17

kunapa munananchikunata rurashpa

sapachu Tata Diospa Espirituntakasushpa kawsayta. Allita rurayta

sapachu. Chaymanta Tata Diospa

sapa.tinchikunara atipanchisapa allitarurayta. 18Tata Diospa Espiritunyachachiwaptinchikunaka TataDiosllata kasushpa kawsanchisapa.Manana Moisespa kamachikunankunatakasushpanachu kawsanchisapa.

19Chaymanta mana Tata Diostakasunayak runakuna kikinkunapamunanankunallata rurashpa chikanwarmiwan uchallikunsapa. Sukamanmunansapa millanapa laya manaallikunallata rurashpa kawsayta.20Ruradu dioskunata kuyansapa.Ñakakunsapa. Chikninakushpa

sapa. Suk runakunapa imankuna tiyaptin

napa. Kunanlla rabyansapa. Kikinkunalla

alli kananta yuyashpa ashunakunsapa.Paykunapuralla yuyanakunsapa alliyuyayuk kanankunata. 21Maykanpatiyapunanta kichunayansapa. Machashpakawsansapa. Mikuyllata yuyashpakawsansapa. Tukuy chay layakunallatarurashpa kawsansapa.kaykichi. Kunan kashkan willaykichi.Mana allita rurashpa kawsak runakunamana atipankasapachu Tata Diospamandunpi kawsayta.

22Chaymanta Tata Diospa Espirituntayanapawaptinchikuna atipanchisapasukwan sukwan kuyanakushpakushikushpa mana turbakushpalla manapiñakushpa kawsayta. Atipanchisaparimashkanchikunata rurayta. 23

chisapa mana kreyinakushpa manakikinchikunapa munananchikunatarurashpa kawsayta. Chashna allitarurashpa kawsaptinchikuna manami nipi rimankachu mana allita rurashpakawsananchikunata.

24

llata rurashpa kruspi chakataduwañurkan. Ñukanchikunapish payshina

nata rurashpanachu kawsashunchisapa.Manana munanchisapanachu manaallikunata rurashpa kawsayta.25Kunanka Tata Diospa Espiritunyanapawaptinchikuna akuychiyachachiwananchikunata ashwantakasushpa kawsaypachi. 26

kunalla kreyinakushpachu kawsaypachi.

pachichu. Ama sukwan sukwanchikninakushpa nima ayninakushpakawsaypachichu.

Sukwan sukwan yanapanakushpa kawsaypachi.

6 1Wawkinikuna, paninikuna, icharasuk wawkinchi suk paninchi mana

allita ruranman. Kankuna allita

5 6

422

*Jesukristuta kreyishpaykichi chaymana allita rurak wawkinchitapaninchita yanapaychi amana manaallita rurananpana. Kuyashpalla allillapiyanapaychi. Allita yuyaychi ichara

man uchallikuyta. 2Wawkinchi paninchimana allita ruraptinkuna kankunayanapashpa allillapi willashpa

kunapa. Chashna animuchishpaykichiJesukristupa munananta ruraykankichi.

3Kankuna mana alli yachak kashpasukaman alli yachak kanaykichitayuyanakushpaykichika kikikichillallullachinakuykankichi. 4Tukuy

chikuna tiyan allitachu manachururashkanchisapa nishpa. Allita

sapa.chichu. 5Kikinchikunapa mana allirurashkanchikunata yuyananchikunatiyan.

6

kunawan yanapananchikuna tiyan.7

chu. Mana ni pi Tata Diostakaatipanmanchu llullachiyta. Tata Diostukuy mana alli rurak runakunatakastigankasapa.chi chay laya murullata pallanchi.8

sapa.kuna Tata Dios kastigawashunchisapa.

sapa. Tata Diospa Espiritunta kasushpakawsashpanchikuna mana tukuyniyukta

chisapa.9Chayrayku ama shaykuypachichu

allita rurashpa kawsayta.

man Tata Dioska sukaman allita

tinchikuna allita rurayta. 10Chayrayku

pachi.nata ashwan allita yanapaypachi.

Pablu wawkinkunata rimachishpa kay kartata tukuchan.

11Mash kawaychi. Kikini makiniwankillkashpa atun letrakunata rurashpakay kartata tukuchaykani.

12Chay señalachinakunaykichipa munakrunakuna munansapa tukuy runakunapaykunallata kuyanankunapa. Mana

kanta yachachikuptinkuna *kuna chiknishpa padesichinankunapa.13Munansapa señaladu kanaykichipatukuy runakuna yachanankunapa paykunayachachikushkankunarayku señaladukanaykichita. *nata yachachishushpaykichipish kikinkunamana tukuytachu kasunsapa.

14Ñukaka mana paykunashinachualabanakunayani. Jesukristu kruspi

nanchikunallata yachachikuni.Chayllata yachachikushpayni kay

nankunata manana munaninachukasuyta.

nita mana munansapachu kasuyta.15Tata Dios perdonawaptinchikuna

mushuk layata rurashpa kawsanchisapa.Mana nimananchu señaladu manaseñaladu kaptinchikuna. 16Kankunayachachikunaynita allita kasushpa

kuna kankichi. Chayrayku Tata Dioskuyashushpaykichi kushichishunkichi.

17

rayku chikniwak runakuna sukaman

6

423

makawashka kaptinkuna kuerpuynipi aypaigakuna tiyan. Chaykunata kawashpatukuy runakuna yachansapa Jesukristutakreyishpa kawsanaynita. Chayrayku manamunanichu ni pi yachachikushkayniraykuwashanchawanankunata.

18Wawkinikuna, paninikuna, munaniJesukristu tukuy kankunata sukaman

chipa.

chi.

6

424

Pablu Efeso llaktapi wawkinkunata paninkunata rimachinsapa.

1 1Munanayni wawkinikuna,paninikuna, Tata Dios munaptin

*washka rimananta yachachikunaynipa.Kankunata Efeso llaktapi Jesukristutaallita kreyishpa kawsakkunata kaykartata killkaykaykichi. 2TatanchiDiosta Señorninchi Jesukristuta roygani

chipa.

Tata Dios sukaman allimata yanapawanchisapa.

3Señorninchi Jesukristupa TatanDiosta akuychi alabaypachi.wan tantalla kawsaptinchikuna sielupi

kuna kuyawashpanchikuna tukuy layapisukaman yanapawanchisapa.

4

napa. Akllawarkanchisapa payllata

chikunapa. 5

kuna sukaman munarkan paypawambrankuna kananchikunapa.

Chashna kuyawashpanchikunawambran Jesukristuta kachamurkanwañunanpa Tata Dios yuyashkanshinawambrankuna kananchikunapa. 6TataDios sukaman kuyawashpanchikunakuyadu wambran Jesukristutakachamurkan yanapawananchikunapa.Chayrayku akuychi payta sukamanalabaypachi.

7

kuna wambran Jesukristu yawarnintaichashkanrayku uchanchikunamanta

wananchikunapa. 8Tata Dios tukuy

nata entiendichiwashkanchisapa.9Ñawpa tiempu Tata Dios manara ni

pita yuyananta entiendichirkanrachu.

chikuna kananta. 10Chaymanta TataDios munashkan tiempu chayamuptintukuy sielupi kawsakkunata tukuy

shunchisapa Jesukristu tukuy layapikamachikuk kananpa.

11Ñawpamantapacha yuyashkanshinaTata Dioska akllawarkanchisapawambran Jesukristuwan tantallakawsananchikunapa. Kikinpamunananta rurashpa tukuy laya

EFESIOS

PABLU EFESO LLAKTAPIKREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

425

sapa. 12Tata Dios munananta rurarkanñukaykuna ñawpamanta Jesukristuta

kunapa yanapawashkankunarayku.13Kankunapish Tata Diospa alli

yachachikunanta uyarishpaykichi

chi kananta. Chayta kreyishpaykichipaywan tantalla kawsankichi.Kankunapi Tata Dios kachamunanparimashkan Espiritunka kawsanyachachishunaykichipa Tata Diospawambrankuna kanaykichita. 14Tata DiosEspiritunta kuwashkanchisapa allita

kanchikunata kuwananchikunata. Paypakawsanan sielupi chayashpanchikunaratukuy willawashkanchikunatachaskishunchisapa.chikuna akuychi payta sukamanalabaypachi sukaman allima kaptin.

Pablu Tata Diosta roygan wawkinkuna paninkuna

entiendinankunapa Tata Dios tukuy laya atipak kananta.

15

chi Jesukristuta kreyishpa tukuykreyikmasinchikunata kuyashpakawsanaykichita. 16Chayrayku TataDiosta sukaman agradesishpakankunapa roygashpalla kawsani.17Señorninchi Jesukristupa Tatan Diostasukaman allima kaptin roygani allitayachachishunaykichipa. Chashna TataDios yachachishuptikichi entiendinkichisukaman allima kananta ashwan allitapayta riksinaykichipa.

18

kanchikunata paywan tantallakawsananchikunapa. Tata Diostaroygani yachanaykichipa suknin diyakawsanan sielupi tukuy paypa

wambrankunata sukaman allimatakushichiwananchikunata. 19Tata Diostaroygani yachanaykichipa sukaman

nata sukaman yanapawananchikunata.Payka mana tukuyniyukta sukamantukuy laya atipakmi.

20Tata Dios tukuy laya atipak kashpawambran Jesukristuta wañushkanmantakawsachimurkan.mushpa kawsanan sielupi alli ladunpitiyachirkan. 21Chaypi tiyachishpa paytawillarkan mana tukuyniyukta tukuy

kukkunata *angelkunata supaykunatatukuy laya tiyakta kamachinanpa.22Tata Dios Jesukristuta tukuy layatakushpa willarkan payna tukuy layapikamachikunanpa. Willarkan Jesukristu

kunapa. 23Jesukristu umanchikunashinakaptin paypa kuerpunshina kanchisapa.Payka ñukanchikunapi kawsan. Payllarikchak layapi yanapawashpanchikunakuydawanchisapa.

Tata Dios kuyawashpanchikuna salvawanchisapa.

2 1Ñawpa tiempu kankuna manaallita rurashpa mana *Jesukristuta

kreyishpa kawsashpaykichi manayachashkankichichu paywan tantallakawsayta. 2Jesukristuta mana kreyishpakawsashpaykichi runakunallapaamachi. Kamachikuk supayta kasushpakawsarkankichi. Chay supayka kayallpapi kamachikuk kashpa mana TataDiosta kasunayak runakunataanimuchinsapa mana allikunataruranankunapa.

3Ñawpa tiempu mana alli rurakrunakunashina ñukanchikunapishkawsarkanchisapa.

1 2

426

llata rurashpa kawsarkanchisapa.Nasishkanchikunamantapacha tukuymana alli yuyayninchikunallatarurashpa kawsarkanchisapa. Tata Diostukuy mana alli rurak runakunatashina

sapa karkan. 4Chashna Tata Dioskastigawananchikuna kaptinpishsukaman kuyawashpanchikunamunarkan uchanchikunamantaperdonawayninchikunata. 5

kuna mana Tata Dioswan kawsaytayachaptinchikuna payka sukaman

manta perdonawashkanchisapa. TataDios Jesukristuta kawsachimushka

kunapa.6Tata Dios sukaman atipak kashpa

murkan.pish kawsachiwashpanchikuna sukamanatipachiwanchisapa Jesukristuwan

kunapa. 7Tata Dios kamachikuytaatipachiwanchisapa shamunan tiemputukuy kawsakkunata kawachinankunapasukaman kuyawananchikunata. Tukuy

kanrayku salvawananchikunata.8Tata Dios kuyawashpanchikuna

perdonawashkanchisapa Jesukristutakreyiptinchikuna. Ñukanchikuna allita

sapachu salvanakuyta. Tata Dios kikinmunashpa perdonawashkanchisapa.9

pachu allita rurashkanchikunarayku.Chayrayku mana ni pi atipanchisapachualabanakuyta. 10

chikunapa. Ñawpamantapacha manaraJesukristuta kreyiptinchikunara Tata

Dios munarkan allita rurashpakawsananchikunapa.

Jesukristu wañushkanraykutukuy payta kreyikkuna suk

familyalla kanchisapa.11*Judiyumasinikuna yuyanakunsapa

kuna Tata Diospa wambrankunakanankunata. Kankuna mana judiyurunakuna kaptikichi judiyu runakunawashanchashushpaykichi willashunkichimana señaladu kaptikichi mana TataDiospa wambrankuna kanaykichita.

12Mash allita yuyaychi. Ñawpa tiempukankuna manara Jesukristuta kreyishparakawsarkankichi. Judiyu runakunawanchikninakushpa kawsarkankichi. TataDioska mana kankunawanchu paktutarurarkan nima willashurkankichichusalvakuk shamunanta.chu kawsarkankichi.chu Tata Dios salvashunaykichita.

13Chaymanta Jesukristu yawarnintaichashpa wañushkanrayku Tata Dios

kichi.chimanta kunanka ñami paywannatantalla kawsaykankichi.

14Jesukristu wañushkanrayku judiyu

tinchikuna Tata Dios yanapawanchisapakushikuypurulla kawsananchikunapa.Kushikuypurulla kawsashpanchikuna sukfamilyalla kanchisapa.kushpanchikunanachu kawsanchisapa.15Jesukristu wañushkanrayku Tata Diossalvawanchisapa. Mana *Moisespa

raykuchu salvawarkanchisapa. Jesukristuwañushkanrayku paywan tantallakawsaptinchikuna ishkay familyamantasuk familyallata rurawashkanchisapa

napa. 16Jesukristu kruspi wañushpa chay

2

427

ishkantin chikninakuk familyakunataatipachiwarkanchisapa Tata Dioswanallita kawsayta. Kunanka suk familyallakashpanchikuna manana sukwan sukwanchikninakushpanachu kawsanchisapa.

17Kay allpaman Jesukristu shamurkan

natapish yachachiwananchikunapasukwan sukwan kuyanakushpakawsananchikunapa. 18Jesukristuwañushkanrayku Tata Diospa Espiritunyanapawaptinchikuna judiyu manajudiyu runakunapish atipanchisapa TataDiosta kuyashpa kawsayta.

19Chayrayku kankuna mana judiyurunakuna Jesukristuta kreyishpaykichijudiyukunawan tantalla Tata Diospawambrankuna kankichi. Jesukristuta

chu kankichi. Tukuy ñukanchikuna sukfamilyallana kanchisapa.

20Tukuy ñukanchikuna rumikunamantaruradu *Tata Diospa wasinshinakanchisapa. Tata Diospa ñawpa rimanantayachachikuk runakunaka Jesukristupadisipulunkunaka chay wasi kimikrumikunashinami. Jesukristuka tukuykimik rumikunamanta ashwan sinchirumishinami. 21Jesukristuwan tantalla

chisapa paypa wasinshina kananchikunapa.Tantanachiwaykanchisapa Jesukristullawan

napa. 22

panchikuna sukwan sukwan kuyanakushpakawsanchisapa. Tata Diospa Espiritunñukanchikunapi kawsaptin Tata Diospakawsanan wasinshina kanchisapa.

Tata Dios Pabluta kacharkan mana judiyu runakunata

yachachinankunapa.

3 1*Jesukristuta allita sirvishpa ñukayachachikuni *judiyu mana judiyu

nata. Kankuna mana judiyu runakunatachayta yachachikushkaynirayku karselpikani.

2Yachankichina Tata Dios sukamankuyashushpaykichi kachamuwashkantakankuna mana judiyu runakunatayachachinaynipasapa.

3Tata Dios ñawpa tiempu manarayachachikushkanta kunanka ñukatayachachiwashka.kanta tipillata killkarkaykichi. 4Chay

kichi Jesukristu salvawananchikunataallita entiendinaynita. 5Ñawpa tiempuTata Dioska manara ni pita allitarachuyuyayninta yachachirkan. Kunanka TataDiospa Espiritunka chay alli yuyaynintatukuy Jesukristupa disipulunkunatatukuy alli yachachikuk runakunata ñamiyachachiwashkasapana.

6

kanchisapa kankuna mana judiyurunakuna kashpaykichipish Jesukristutakreyishpaykichi Tata Dioswan tantallakawsaykanaykichita. Tata Diospawambrankuna kashpaykichiJesukristuta kreyik judiyu runakunawansuk familyalla kankichi. Chayrayku Tata

chita.7Tata Dios tukuy layata atipak kashpa

warkan chay alli yachachikunantayachachikunaynipa.

8

namanta ñuka yuyanakuni ashwanmana atipakshina kanaynita. Manaatipak kaykaptinipish Tata Dioskakachamuwashka mana yachaypa layasukaman allima yachachikunanta mana

sapa. 9Tata Dios tukuy layatarurashkanmantapacha yuyarkan mana

2 3

428

judiyu runakunatapish salvayta.Chashna yuyashpapish manara ni pitawillarkanrachu chay sukaman alliyuyananta. Kunan tiempu ñukatakachamuwarkan chay yuyanantayachachikunaynipa.

10Kunanka aypa judiyu runakunaaypa mana judiyu runakunapish tantalla

chisapa.chikuna sielupi sinchi kamachikukkuna

kuna yachankasapa Tata Dios sukamantukuy layapi yachaysapa kananta.

11Manara nima tiyaptinra Tata Dioskayuyarkan Señorninchi Jesukristutawañushkanmanta kawsachimunantatukuy payta kreyik runakunatasalvanankunapa. 12Jesukristu wañushpasalvawashkanchikunarayku paytakreyishpanchikuna atipanchisapakushikushpa mana manchakushpa TataDiosta orashpa kuyashpa kawsayta.13Chayrayku roygaykichi kankunatayachachishkaynirayku padesiptinipishmana shaykushpa Jesukristullatakreyishpa kawsanaykichipa.rayku padesinaynita yuyashpa ashwantakushikushpa animuchinakuychi.

Pablu Tata Diosta roygan tukuy kreyikmasinkuna

entiendinankunapa Jesukristu sukaman kuyanankunata.

14

naykichipa Tatanchikuna Diospañawpakninpi kunkurikushpa royganiyanapashunaykichipa. 15Paypa

sapa Tatanchikuna kananta.16Tatanchi Dios sukaman yachaysapa

sukaman kuyakuk kaptin roygani paypa

chipa. Roygani sinchichishunaykichipaallita Tata Dioswan kawsanaykichipa.

17

kichipa mana shaykushpa ashwan allita

chipa. Chaypina sapichakuk kaspishinasinchi kashpaykichi ashwan ashwantayachankichi Jesukristu sukamankuyashunaykichita. 18

paykichi tukuy kreyikukmasikichiwanentiendinkichi tukuy layapi tukuytiempu tukuy maypi kaptikichiJesukristu sukaman kuyashunaykichita.

19Mana atipanchisapachu entiendiyta

nata.kunapish Tata Diosta roygani ashwanashwanta entiendichishunaykichipaashwan allita Tata Dioswankushikushpa kawsanaykichipa.

20

chikuna roygananchikunamanta ashwanallita yanapawanchisapa. Sukamanyachaysapa kashpa atipan tukuyyuyayninchikunamanta ashwantayanapawayninchikunata. Chayraykuakuychi payta alabaypachi.21

chikuna tukuy tiempu kushikushpa Tata

kuna tiyan. Chashna kachun.

Tata Diospa Espiritun yanapawaptinchikuna sukwan

sukwan kuyanakushpa kawsashunchisapa.

4 1Ñuka kay karselpi wichkadu kani*Jesukristu salvawananchikunata

yachachikushkaynirayku. Karselpikashpayni roygaykichi Tata Diospaaklladu kashpaykichi allita rurashpakawsanaykichipa. 2Roygaykichi amakikikichilla kreyinakushpa sukwansukwan kuyanakushpa yanapanakushpamana piñanakushpa kawsanaykichipa.

3

chi munaychi tantalla kushikushpa

3 4

429

yanapanakushpa kuyanakushpakawsayta. 4Chashna kuyanakushpakawsashpanchikuna suk kuerpushinallakanchisapa. Tata Diospa Espiritun rikchaklayapi yanapawashpanchikunapish paykasukllallami. Chashnalla Tata Dioska tukuyñukanchikunata akllawashkanchiraykushuyaykanchisapa paywan tantalla manatukuyniyukta kawsananchikunapa.

5Señorninchi Jesukristuka tukuylayapi kamachikukmi. Payllatakreyishpa kawsanchisapa. Payllatakreyishpa bawtisakushkanchisapa. 6TataDioska sukllallami.kuna. Paylla tukuy layapi allitakamachiwanchisapa. Yanapawanchisapapaypa munananta rurananchikunapa.Ñukanchikunapi kawsan.

7Jesukristu kikin munashpa tukuyñukanchikunata sukkunata suk layata

chikunapa. 8Tata Diospa killkadunpirimananshina Jesukristu chiknikrunakunata kallpachishpa sielumankutirkan. Chayman kutishpa runakunataatipachirkansapa chikan layata chikanlayata ruranankunapa.

9Tata Diospa killkadunpi rimashpaJesukristu sieluman kutishkanta ¿imatatíwillawanchisapa? WillawanchisapaJesukristu kay allpaman shamushkantasieluman kashkan kutinanpa. 10Jesukristushamushka kashpa Tata Diospa kawsanansieluman kutirkan tukuy maypi kashpatukuy layata kamachinanpa.

11Chashna tukuy layata kamachishpa

chisapa tukuy maypi yachachikukrinanchikunapa.chisapa Tata Dios ruranayanantarimayta. Sukkunata atipachiwanchisapa

napa Jesukristu salvawakninchikunakananta. Sukkunata atipachiwanchisapa

Jesukristuta kreyikmasinchikunatakuydashpa yachachinanchikunapaashwan allita rurashpa kawsanankunapa.

12

kunapa. Yanapawanchisapa sukwansukwan animuchinakunanchikunapaJesukristuta ashwan allita kreyishpakawsananchikunapa.

13Akuychi animuchinakuypachitantalla ashwan allita Jesukristutakreyishpa kawsananchikunapa.rami Tata Diospa wambran Jesukristutaashwan allita riksishunchisapa. Sukwansukwan yanapanakushpanchikunaJesukristu kawsashkanshina allitarurashpa kawsashunchisapa.

14Chashna Jesukristu kawsashkanshina

nashinanachu tukuy laya llullatakreyishunchisapa. Suk wambra manaentiendishpa mana kuskatara yuyashpallullachikuk runakunata kunanlla kreyin.Ama munaypachichu llullakuk manakuska yachachikuk runakunata kreyiyta.

15Jesukristu kamachiwakninchikunakaptin ashwan ashwanta payllatakreyishpa kawsaypachi. Kuskata

kushpa kawsaypachi. 16Jesukristutaallita kreyishpa sukwan sukwananimuchinakushpa kawsashpanchikuna

chisapa.washpanchikuna tantanachiwanchisapasukwan sukwan yanapanakushpakawsananchikunapa. Chaypiramiashwan ashwanta yachashunchisapaallita kuyanakushpa kawsayta.

Pablu yachachiwanchisapa Jesukristuta allita kreyishpa

kawsananchikunapa.17Mana Jesukristuta kreyik runakuna

4

430

llata yuyashpa kawsansapa. Jesukristu

chi: Amana chay runakunashinakawsaychinachu. 18Mana Jesukristuta

kuna mana Tata Dioswan tantallachukawsansapa. Mana Tata Diosparimananta entiendishpa tutapishinakawsansapa. 19

kuna mana pinkakushpa tukuy manaallikunata munashpa rurayta ashwanashwanta rurashpalla kawsansapa.

20Señorninchi Jesukristuka manamichashna kawsananchikunapachuyachachiwashkanchisapa. 21Payka

kurkan. Ñuka yachani chay kuskayachachikushkanta allita kreyishpakawsaykanaykichita. 22Ñawpa tiempu

lla llullachinakushpa kawsarkankichi.Amana chay ñawpa rurashkaykichishinarurashpanachu kawsaychi. 23Kunankaallillata yuyashpa Tata Diosta kuyashpakawsaychi.

24Tata Dios kikin munashparurawashkanchisapa payllata kasushpakawsananchikunapa. Chayrayku payparimananta kasushpa allita rurashpakawsaychi.

25

chikuna aypa kashpanchikunapish sukfamilyalla kanchisapa. Chayrayku tukuypiwan kuskallata rimashpa kawsaychi.Amana ni pita llullachiychinachu.

26Suk imapi piñanakushpaykichikunanlla perdonanakuychi. Amamunaychichu piñakushpa chishyayta.27

panchikuna supaypa munanantaruraykanchisapa. Chayrayku amamunaychichu piñakushpa chishyayta.

28Ichará ñawpa suk kankuna suwaruna karkankichi.

chinachu. Allita trabajaychi mananimayuk runakunata yanapanaykichipa.

29Ama mana alli rimanakunatarimaychichu. Allillata rimashpa suktasukta allita yachachishpa yanapashpa

nankunapa.30Ama Tata Diospa Espiritunta llakita

kuychichu mana allita rurashpakawsashpaykichi. Jesukristu kashkanshamunan diyakaman Tata DiospaEspiritunka shunkunchikunapi*kuna kananchikunapa.

31

kushpa nima ayninakushpa nimachikninakushpa nima yuyanakushpakawsaychichu. Tukuy laya mana alliruranakunata sakiychi. 32Sukwan

kushpa kawsaychi.kanrayku Tata Dios uchanchikunamantaperdonawashkanchisapa. Chayraykuñukanchikunapish sukwan sukwanperdonanakunanchikuna tiyan.

Pablu yachachiwanchisapa Tata Diospa wambrankuna

kashpanchikuna imashnami kawsashunchisapa nishpa.

5 1Kankuna Tata Diospa kuyaduwambrankuna kashpaykichi pay

kuyashunaykichishina kuyanakushpakawsaychi. 2Señorninchi *Jesukristu

manta perdonawananchikunapa.Chashna wañushpa Tata Diostakushichishpa rupachidu mishkillaasnakshina karkan. ÑukanchikunapishJesukristu kuyawananchikunashinaakuychi kuyanakushpa kawsaypachiTata Diosta kushichinanchikunapa.

3

4 5

431

chichu.chu. Ama kikikichillapa rikchak layatamunaychichu tiyapushunaykichipa.Allillata rurashpa kawsaychi ama ni pirimananpa mana allita rurashpakawsanaykichita.

4Ama pinkakunapa layata nima manavalekta rimaychichu. Ama manaallikunata rimaychichu sukkunataasichinaykichipa. Tata Dioska mana

kunapa. Akuychi payta kushichishpaalabaypachi.

5Allita yachankichi chikan warmiwankawsak runakuna, chikan ullkuwankawsak warmikuna, pinkakunapa layatarurak runakuna mana atipanankunataTata Diospa Jesukristupa mandunpikawsayta. Rikchak laya tiyananllatamunak runakuna ruradu dioskunatakuyakshinami. Chayrayku paykunapishmana atipansapachu Tata DiospaJesukristupa mandunpi kawsayta.

6Runakuna mana alli rimanatarimashpa llullachishunayaptikichi amakasuychichu. Tata Dioska tukuy manaalli rimak mana alli rurak runakunatasukaman kastigankasapa mana paytakasushkankunarayku. 7Chayrayku amachay laya runakunashina kawsaychichu.

8Ñawpa tiempu kankuna mana allitarurashpa tutapishina kawsarkankichi.Kunanka Jesukristuwan tantalla

kichi.kichi allita rurashpa kawsaychi.9Luspishina kawsashpanchikunakuyanakushpa allita rurashpa kuskatarimashpa kawsashunchisapa. 10

rayku munaychi SeñorninchiJesukristuta kushichishpa kawsayta.

11Ama uchallikushpa tutapishinakawsak runakunashina kawsaychichu.Suk runa pakallalla mana allita ruraptinwillaychi mana allita ruraykananta.

12Pakallalla uchallikuk runakunasukaman mana allita ruraptinkuna

kunata rimayta. 13Chay mana alli rurakrunakunata sinchita willananchikuna

kunapa. 14

pankuna manana tutapishinanachukawsankasapa.sapa:

“Kanka mana allita rurashpa

muyna.

shina kashpayki atarimuyna.Chashna atarimuptiki Jesukristuluspishina kawsachishunki allitarurashpa kawsanaykipa.”

15Chashna kaptin akuychi sukamanmunaypachi allita rurashpa kawsayta.Alli yachak runakuna kaypachi. 16Manaalli rurak runakuna ashwan ashwantamana allikunata ruraykansapa.Chayrayku akuychi tukuy tiempu Tata

pachi. 17Akuychi munaypachi TataDiospa munananta yachayta allita

chikunapa.18Ama machaychichu. Machadu

runakuna imatapish kaptin manapinkakushpa ruransapa. Tata DiospaEspiritun kankunapi kawsaptin allitaamañaychi payllata uyarinaykichipa.

19

nata kantashpa sukwan sukwananimuchinakuychi. SeñorninchiJesukristuta tukuy shunku kushichishpaalabaychi. 20Señorninchi Jesukristuwan

kichipish sufrishpaykichipish tukuytiempu Tatanchi Diosta agradesiychi.21

chi sukwan sukwan kasunakushpakawsaychi.

5

432

Pablu kasaradukunata yachachinsapa imashnami

kawsankasapa nishpa.22Kankuna kusayuk warmikuna,

shina kusaykichitapish allita kasuychi.23Señorninchi Jesukristu tukuy payta

kuna kashpa salvawashpanchikunakuydawanchisapa.nanchikunashina tukuy runa warminpakamachikuknin kashpa paytakuydashpa kawsanan tiyan.24Jesukristuta kreyik runakuna paytakasunanchikunashina tukuy kusayukwarmikuna kusanta kasunankuna tiyan.

25Jesukristu ñukanchikunata sukamankuyawashpanchikuna wañurkansalvawananchikunapa. Jesukristusukaman kuyawananchikunashina

chita kuyaychi.26Jesukristu wañurkan Tata Dios

napa. Yachachiwanchisapa payllatakasushpa kawsananchikunapa. Chay alli

kuna uchanchikunamanta yakuwanshinamayllawanchisapa. 27

kuna Jesukristu yanapawaykanchisapaallita rurashpa Tata Diosllata kuyashpakawsananchikunapa. Paypa novianshinakaptinchikuna prontanachiwaykanchisapayurak chuya chuya llachapayuktashinamana uchayukta chaskiwananchikunapa.

28Ñukanchikuna kuerpunchikunatakuydananchikunashina tukuy warmiyukrunakuna warminta kuyashpakuydanankuna tiyan. Suk runa

kan. 29

chichu. Tukuy ñukanchikuna mikushpa

chikunapa. Señorninchi Jesukristupish

napa. 30Ñukanchikuna Jesukristuta

shina kanchisapa.31Kallarinanmantapacha Tata Dios

rimarkan: “Tukuy ullkukuna tatantamamanta sakinankuna tiyan warminwantantanakushpa kawsananpa. Tukuy ullku

shina kawsankasapa.” 32Chashna tukuyullku warminwan sukllallashinakaptinkuna ñukanchikunapishJesukristuwan sukllallashina kanchisapa.Chay yachachikunanka sukaman allimakashpapish mana entiendina layami.33Mana entiendina laya kaptinpish tukuywarmiyuk runa kikin kuyanakukshinawarminta kuyanan tiyan. Chaymantatukuy kusayuk warmi kusanta kuyashpakasunan tiyan.

Pablu yachachiwanchisapa wambrakuna tatankunata

kasunankunapa.

6 1Kankuna wambrakuna,*Jesukristuta kuyashpaykichi

tataykichita mamaykichita kasuychi.Paykunata kasushpaykichi allitarurashpa kawsankichi.

2

kunanllapi willawarkanchisapa

nata. Willawarkanchisapa:

chi. 3Chaypirami aypa watakunata chay

kichi.”4Kankuna tatakuna, mamakuna, ama

chu. Señorninchi Jesukristuta kasushpakuyashpa paykunata kastigashpaykichi

chi.

5 6

433

Pablu yachachiwanchisapa rantidu runakuna patronninkunata

kasunankunapa.5Chaymanta kankuna rantidu runakuna,

patronnikichita manchashpa tukuy shunkumunashpa mana llakita kushpaJesukristuta kasunaykichishina allitakasuychi. 6

kichilla munaychichu trabajayta.

chipish trabajaychilla. Jesukristuta sirvikkanaykichishina Tata Diospa munanantatukuy shunku rurashpa trabajaychi.7Patronnikichipa kushikushpa trabajaychiSeñorninchi Jesukristupa trabajakshinamana runakunata agradakshinachu. 8Allitayachanchisapa rantidu mana rantidurunakuna kaptinchikunapish tukuy allirurashkanchikunamanta Tata Diospagarawananchikunata.

9Kankuna patronkuna, allita yuyaychikankunapa trabajadornikichipapishpaktallapa sielupi kawsak SeñorninchiJesukristu patronnikichi kananta. Paykatukuy patrontapish tukuy rantidurunakunatapish paktallata kuyashunkichi.Chayrayku trabajadornikichita kuyashpallamana jorachishpa allillapi kamachiychi.

Pablu yachachiwanchisapa imashnami supaykunata

kallpachishunchisapa nishpa.10Chaymanta wawkinikuna,

kuna, Señorninchi Jesukristu sukamansinchita yanapawaptinchikuna akuychisukaman sinchikuypachi supaykunatakallpachinanchikunapa.

11Soldadukuna makanakunankunapaerrumanta ruradu sombreruwan

sapa. Chashnashina Tata Dios sukaman

pish payta kuyashpa kasushpa sukarkanatashina churanakunanchikuna

napa.12Ñukanchikuna mana alli rurak sinchi

kanchisapa.chu makanakuykanchisapa. Chay sinchikamachikuk supaykunata manakawaptinchikunapish tukuy maypipuriykansapa. Kay allpapi sukamantutapishina purishpa mana allita rurashpasukaman sinchita kamachikuykansapa.

13Chayrayku akuychi yuyaypachi TataDios arkanantashina kuwashpanchikunaallita amachawananchikunata. Chaypina

shina atipashunchisapa sinchikuyta amasupaykunata kasunanchikunapa.

14Chayrayku mana llullakushpakuskallata rimashpa kawsaypachi.Chaypirami soldadupa chumbintachurakukshina kanchisapa sinchikushpakawsananchikunapa. Chaymantaallillata rurashpa kawsashpanchikunasoldadupa errumanta ruradu kamisantashina churakunchisapa.

15Chaymanta akuychi llaktan

nata yachachikuypachi. Tukuy maytayachachikuypi purishpanchikunasoldadu ushutakudushina kanchisapa.

16

shina shitawanchisapa amana

napa. Akuychi Jesukristuta kreyiypachiama supay uchallichiwananchikunapa.Chashna payta allita kreyishpasoldadupa errumanta ruradu amachanakunanwanshina arkanakunchisapa.

17

pachi Tata Dios salvawananchikunata.Chayta yuyaykushpanchikuna soldadupauman errumanta ruradu arkananchurakukshina kanchisapa ama supay

6

434

llullachiwananchikunapa. Chaymantaakuychi Tata Diospa rimananta allitayachakushpa kawsaypachi. Tata Diosparimananta yachakushpanchikunaEspiritun sinchichiwanchisapa soldadupa

chishpa kallpachinanchikunapa.18

chikuna tukuy tiempu akuychi oraypachi.Akuychi sinchikushpa mana shaykushpaTata Diosta roygaypachi tukuy Jesukristutakreyikmasinchikunata yanapanankunapa.

19Roygaykichi ñukapa oranaykichipaTata Dios yanapawananpa Jesukristu

kushpa allita yachachikunaynipa.Chashna allita yachachikuptini ayparunakuna yachankasapa Tata Diosmunananta paykunatapish salvayta.

20Tata Dios ñukata kachamuwashkatukuy willawashkankunata kankunatayachachinaynipa. Willawashkantayachachikushkaynirayku karselpiwichkadu kani. Chayrayku Tata Diostaroygaychi mana nima manchakushpayachachikunaynipa.

Pablu kay kartata tukuchashpa Jesukristuta kreyikmasinkunata

rimachinsapa.21Munananchi wawkinchi Tikiko

sukaman allita yanapawashka TataDiospa rimananta yachachikuyta.Kankunaman rishpa willashunkichi kaykarselpi imatami ruraykani nishpa.22Chayrayku kankunaman kachaniwillashunaykichipa imashnamiñukaykuna kawsaykanisapa nishpa.

shunkichi ashwanta Jesukristutakreyiyta.

23Tatanchi Diosta SeñorninchiJesukristuta roygaykani kankunata

chipa ashwanta payta kreyishpakuyanakushpa kawsanaykichipa.24Kankuna Señorninchi Jesukristutamana shaykushpa kuyaptikichi Tata

naykichipa.

chi.

6

435

Pablu karselmanta Filipos llaktapi wawkinkunata paninkunata

killkarkansapa.

1 1Ñuka Pablu wawkini Timoteowan*Jesukristuta sirvik kashpaynikuna

kankuna Filipos llaktapi Jesukristutakreyikkunata *ansianuykichita *noykichitapish killkaykaykichi. 2TataDiosta Señorninchi Jesukristuta roygani

chipa.

Pablu Tata Diosta roygarkan wawkinkunata paninkunata

yanapanankunapa.3Kankunata yuyashkayni oras Tata

Diosninita sukaman agradesini. 4TataDiosta roygashpayni sukaman kushikushparoygani kankunata yanapashunaykichipa.5

kichi Jesukristu salvawananchikunatayachachikuyta.

6

nikichita paypa munananta rurashpakawsanaykichipa. Ñukaka allita yachaniJesukristu shamunankaman Tata Dioskatinka yanapashuynikichillapi allitarurashpa kawsanaykichipa.

7

kuna yachani Tata Dios sukaman

yanapashunaykichita.shina kankunatapish yanapashunkichiJesukristu salvawananchikunatayachachikuyta. Karselpi kaptinipishawtoridarkunata yachachiptinipishkankuna sukaman yanapawashkankichi.

8

nanchikunashina ñukapish kankunatakuyaykaykichi. Tata Dios yachan sukamankankunata kuyashpayni munanaynitakawaynikichita. 9Chayrayku Tata Diostaroygani ashwan ashwanta kuyanakushpakawsanaykichipa. Roygani ashwantapayta riksishpaykichi yachanaykichipaallita rurashpa kawsayta. 10Munani

chipa imami mana alli ruranaykichipa.Chaypira atipankichi allita rurashpakawsayta Jesukristu kashkan shamuptinama ni pi chatashunaykichipa.11Jesukristu sukaman yanapashuptikichiallita rurashpa kawsaptikichi runakunarimankasapa Tata Dios alli kananta.

Pablu chay karselpi wichkadu kaptinpish aypa runakuna Tata

Diospa rimananta uyarirkansapa.12Wawkinikuna, paninikuna, munani

allita yachanaykichipa kay karselpi

kunata. 13Tukuy kay karselpi kuydawak

FILIPENSES

PABLU FILIPOS LLAKTAPIKREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

436

soldadukuna kay awtoridarkuna kayllaktapi kawsak runakuna yachansapaJesukristuta kreyishpa kawsaptini kaykarselpi wichkadu kanaynita. 14Kaykarselpi kashpaynipish kushikushpallayachachikuptini aypa wawkinchikunakawawashpa animukunsapa manamanchakushpa Tata Diospa rimanantayachachikuyta.

15

chawashpankuna yuyanakunsapa

nankunata. Suk wawkinchikuna ñukata

kunata yachachikunsapa. 16Chaykuyawak wawkinchikuna yachansapaTata Dios munaptin kay karselpi

nanchikunata yachachikunaynipa.17Chay mana kuyawak wawkinchikuna

sapa kikinkunallapa munanankunatarurashpa. Yuyansapa yachachikushpa

wanankunata.18Chashna sufrichiwanankunata

yuyaptinkunapish mana llakinichu.

papish Jesukristu salvawananchikunatayachachikuykansapa.kuptinkuna ñukaka sukaman kushikuni.Ashwanta kushikushpalla katisha.

19Chaymanta kankuna Tata Diostaroygaptikichi Jesukristupa Espiritunyanapawaptin allita yachani kaykarselmanta llukshinaynita.

20Sukaman munani allillata rurashpakawsayta ama nimapi pinkakunaynipa.Allita yachachikushkaynishina sukamanmunani wañunaynikaman manamanchakushpa yachachiyllapi katiyta.Wañushpaynipish kawsashpaynipishsukaman munani aypa runakunayachanankunapa Jesukristu sukamanyanapawananta.

21Kay allpapi kawsashpaynikakushikushpa Jesukristullapa munanantarurashpa kawsasha. Wañushpaynipishpaywan tantalla ashwan allitakushikushpa kawsasha. 22Chayrayku

tachu munani nishpa. Kay allpapi

llapi atipani katiyta.23Mana yachanichu maykan kaktami

munani nishpa. Suk oraska munanikawsayta. Suk oraska munani wañuytaJesukristuwan tantalla kawsakrinaynipa. Wañuptini ñukapa ashwanalli kanman. 24

chita. 25

wan kiparinaynita yanapanaynipaJesukristuta ashwanta kreyishpakushikushpalla kawsanaykichipa. 26Kayallpapi kawsanaynitara yachashpaynikashkan rinayani kawaknikichi.Chashna kawanakushpanchikunaJesukristuta agradesishpa sukamankushikushunchisapa.

27Mash uyariwaychi. ImashnachaJesukristu yachachikushkanshinaallillata rurashpa kawsaychi. Ñukakankunaman rishpaynipish manarishpaynipish munani yachayta kankunasufrishpaykichipish sukwan sukwantantalla allita Jesukristuta kreyishpakawsanaykichita. Munani Jesukristu

kuyllapi katinaykichipa. 28Amachiknishuk runakunata manchaychichu.

chi paykuna yachankasapa Tata Dios

nankunata.29Tata Dios yanapawanchisapa

Jesukristuta kreyinanchikunapa.Chaymantapish yanapawanchisapasufrishpanchikunapish payllatakreyishpa kawsananchikunapa.

1

437

30

kichi.

man sufriykanaynita.

Pablu yachachikun imashnami Jesukristu sielumanta shamurkan

salvawananchikunapa.

2 1Kankuna sufriykaptikichipish*

shunkichi. Tata Diospa Espiritun

chi kuyanakushpa llakichinakushpakawsanaykichipa. 2Tata DiospaEspiritun yanapashuptikichi sukwan

kushpa kuyanakushpa llakichinakushpasuk yuyayllata yuyashpa kawsaychi.Chashna allita kawsashpaykichi ñukatakushichiwankichi.

3Ama sukwan sukwan yuyanakushpaayninakuychichu. Ama kikikichillapa

kushpa kawsaychichu.chu suk wawkikichimanta ashwan alliyachak kanaykichita. 4

llapa munanaykichita yuyashpallachukawsaychi.pish yuyaychi.

5Jesukristu tukuy runakunatakuyashpa mana kikinpa munanantachururarkan. Kankunapish payshina ama

pallachu kawsaychi.6 Jesukristu sielupi Tatan Dioswan

shina tukuy laya atipakkaykashpa Tatanpa munananllataruranayashpa paypa mananimachu karkan tukuy atipanantasakiyta.

7 Jesukristuka alli sinchi kamachikukkaykashpapish Tatan Diosllatakasushpa sielumanta shamurkan

suk warmimanta nasik sirvikukruna kananpa.

8 Chashna sirvikuk runa kashpa TatanDiosta sukaman kasushpa manauchayuk kaykashpa iden uchayukrunashina pinkakunapa layawañuyta suk kruspi wañurkan.

9 Chashna Tatanta kasushpawañuptin Tata Dioska paytakakawsachimushpa willarkanladunpi tiyarinanpa.

kuk runakunamanta ashwansinchi kamachikuk kananpa.

10 Chashna Tatan Dios willaptin tukuysielupi kawsakkuna tukuy allpapikawsakkuna tukuy wañudu

kuna tiyan.11 Rikchak laya rimanayuk runakuna

kunkurikushpa willankasapatukuy pimanta ashwan sinchikamachikuk kananta.

Tata Diosta kuyashpa willankasapasukaman allima kananta.

Pablu yachachikun suk lusshina kananchikunata.

12Munanayni wawkinikuna,paninkuna, ñuka kankunawankashpayni yachachikuptini allitakasuwashkankichi.manta karupi kaptinipish ashwan allitakasuwashpa kawsaychi. Salvadukanaykichita yuyashpa uchallikuytamanchashpa Tata Diosta kuyashpakasushpa kawsaychi. 13Tata Dios

kichi allita rurashpa kawsanaykichipa.Yanapashunkichi chay alli ruranataruranaykichipa.

14Mana nima piñakushpa manaayninakushpa Tata Diospa munanantarurashpa kawsaychi. 15Chay mana allita

1 2

438

rurashpa kawsak wakllidu yuyayukrunakuna tutapishina kawsaykansapa.

kichi Tata Diospa wambrankunakashpaykichi allita rurashpa kawsaychiama ni pi chatashunaykichipa. Chashnaallita rurashpa kawsashpaykichi tutalikidupi llipyak luserukunashinakankichi.

16Lusta altupi churakshina Tata Dios

kunata yachachikuychi Jesukristu

nipa. Chaypi yachasha mana

nita. 17

paykichi padesishpaykichipish payllatakatiykankichi. Ñukapish kankunashinasukaman padesishpayni icharawañuptini yawarnini ichakunman.Chashna wañushpaynipish kankunawantantalla kushikusha. 18Kankunapishñukawan tantalla kushikuychi.

Filipos llaktaman Pablu Timoteota Epafroditota kacharkan.

19Señorninchi Jesukristu munaptinkankunaman wawkinchi Timoteota utkakachanayani. Paymi kutimushpawillawanka imashnami kawsaykankichinishpa. Chayta willawaptin ñukakakushikusha. 20Mana tiyanchu payshinañukawan pakta yuyaykuk runa. Paykañukashina sukaman munan kankunaallita rurashpa kawsanaykichipa.21

llata rurashpa kawsansapa. ManaJesukristupa munananta rurashpachukawsansapa.

22

chi Timoteo allita rurashpa kawsananta.Payka wambraynishina yanapawashpañukawan tantalla Tata Diosparimananta yachachikushka. 23Yuyaykani

pachu manachu nishpa. 24Allita yachaniSeñorninchi Jesukristu yanapawanantautka rinaynipa kawaknikichi.

25Chaymanta yuyaykani wawkinchiTimoteowan tantalla wawkinchiEpafroditota kankunaman kachayta.Kankuna payta kachamushkankichiñukata yanapawananpa.masini kashpa sukaman yanapawaykan.26

kichita.kichi payka sukaman llakin. 27Ariyapayka unkushka wañunayanankaman.Chashna unkuptin Tata Dios paytakuyashpa ñukatapish kuyawashpasanuyachishka ama llakishkaynimantaashwanta llakinaynipa. 28ChayraykuEpafrodito sukaman kawashuynikichitamunaptin utkana kachanayani paytakawashpa kushikunaykichipa ñukapishamana sukaman llakinaynipa. 29

shuknikichi riptin Jesukristuta kreyikwawkinchikuna kaptin kushikushpachaskiychi. Tukuy payshina allita rurakwawkinchikunatapish kuyashpachaskiychi.

30Epafrodito Jesukristuta sirvishpawañunayanankaman unkurkan. Kankuna

wayta atipashpaykichi paytakachamushkankichi yanapawananpa.

Pablu munarkan Jesukristuta ashwanta riksiyta.

3 1Wawkinikuna, paninikuna,kashkan willaykichi: Kankuna

padesishpaykichipish Señorninchi*Jesukristuta kuyashpa kushikuychilla.Chashna aypa kuti kushikunaykichipakillkashpaynipish mana aminichukashkan killkaynikichita ashwantakushikushpa kawsanaykichipa.

2

yak runakunamanta. Paykunaka

2 3

439

chira Tata Diospa wambrankunakanaykichita. 3Tata Diospa Espiritunyanapawaptinchikuna ñukanchikuna

kuna paypa wambrankuna kanchisapa.

kuna sukaman kushikunchisapa manana

chikunara Tata Diospa wambrankunakananchikunata.

4Ñawpa ñukapish yuyashkaniseñaladu kashkanchikunarayku TataDiospa wambran kanaynita. Ñuka tukuyrunakunamanta ashwanta yuyashkani*Moisespa kamachikunankunatakasushpalla Tata Diospa wambrankanaynita. 5Pusak diyayuk kaptinitatayni señalachiwarkan. Chay ñawpakawsak runa *Israelmanta mirakninkani. Benjaminpa ayllun kani. *Judiyuruna kani. Awiluynikuna judiyurunakuna karkansapa. Moisespakamachikunanta allita kasushpa *fariseoruna karkani.

6Moisespa kamachikunankunatasukaman kasushpa kawsaptini mana nipi chatawayta atiparkanchu. Chaykamachikunankunata sukamankasushpa kawsashpayni Jesukristutakreyikkunata chiknishpa sukamanpadesichirkanisapa. 7YuyarkaniMoisespa kamachikunankunatakasushpa Tata Diosta kushichinaynita.Kunanka Jesukristuta kreyishpakawsashpayni manana yuyaninachuchay rurashkaynikunata ruraptini TataDios perdonawananta.

8Ñawpa tiempu sukaman yachaysapafariseo runa kashpaynipish kunankachay ñawpa kawsashkaynita mananimatashina kawani. SeñorninchiJesukristuta riksishpa sukaman allimatakawsaykani. Payta kuyashkayniraykutukuy chay ñawpa rurashkaynita

susyatashina kawani payta ashwanallita riksinaynipa.

9Kunanka Jesukristuta kreyishpaynisukaman munani paywan tantallakawsayta. Manana yuyaninachuMoisespa kamachikunankunatakasushpayni alli runa kanaynita.Kunanka yachani Jesukristuta kreyiptiniTata Dios tukuy uchaynikunamantaperdonawananta. 10Sukaman munaniJesukristuta ashwan ashwanta riksiyta.Tata Dios rikchak laya atipak kashpaJesukristuta kawsachimushkanshina

wananpa allita rurashpa kawsayta.Jesukristu Tata Diosta kasushpa

padesishkanshina ñukapish munanipadesishpaynipish payllata kreyishpakawsayta. Jesukristu Tata Diostakasushpa wañushkanshina ñukapishpayllata kasushpa kawsashpaynimanana kikinipa munanaynitarurashpanachu kawsani. 11Chashnapayta kasushpa kawsashpayni yuyani

muwananta.

Pablu munarkan Jesukristuta ashwan allita kasushpa kawsayta.

12

shina allita rurashpa kawsanaynitara.Payka akllawarkan allita rurashpakawsanaynipa. Chayrayku sukamansinchikushpa katini ashwan ashwantapayta kasushpa paypa munanantarurashpa kawsanaynipa.

13Wawkinikuna, paninikuna, ñukakakikinilla mana atipanichu Jesukristupamunananllata rurashpa kawsayta.Chayrayku tukuy chay ñawparurashkaynita kunkashpa sukamansinchita trabajashpa Jesukristullataashwanta kasushpa kawsanayani. 14Tata

nata.

3

440

tin ñukapish sukaman munani allitarurashpa kawsayta premyuynitachaskinaynipa.

15Kankuna Jesukristuta allita kreyishpa

nita ñuka rurashkaynishina kankunapishruraychi. Kankuna manara tukuy chayyachachikushkaynita entiendiptikichiraTata Dios yachachishunkichi. 16Tukuyallita yachananchikunata allita kasushpakawsananchikuna tiyan.

17Wawkinikuna, paninikuna, ñuka

shina kankunapish payta allita kasushpakawsaychi. Suk wawkinchikunañukashina allita rurashpa kawsaptinkunapaykunashina allita rurashpa kawsaychi.

18Aypa kutina willashkaykichi ayparunakuna Jesukristuta chiknishpa manakreyinsapachu kruspi wañushkantasalvawananchikunapa. Kunan llakishpawakashpa kashkan chayllata willaykichi.19Tata Dios chay runakunata manatukuyniyukta kastigankasapa. Mana TataDiosta kasunayashpankuna mikuyllatayuyansapa. Pinkakunapa layatarurashpapish alabanakunsapa. TataDiosta kunkashpa tukuy kay allpapitiyakllata yuyashpalla kawsansapa.

20Chaykamanka ñukanchikunaka manachashnachu kawsanchisapa.napa tiyan sielupi alli llaktanchikuna.Sukaman shuyaykanchisapa sielumantasalvawakninchi Jesukristu shamunanta

kunapa. 21Chashna shamushpa tukuylayata kamachikuyta atipak kashpaunkuy yachak kuerpunchikunata chikanlayata ruranka. Allima kuerputa paypakuerpuntashina kuwashunchisapa.

Kushikushpa Tata Diosta katiypachi.

4 1Kuyanayni wawkinikuna,paninikuna, sukaman rinayani

kawaknikichi. Kankuna sukaman

kushichiwashpaykichi premyuynishinakankichi. *Jesukristuta allita kreyishpakawsaychi.

2Chay paninchikuna EvodiataSintikata willani: Jesukristuta kreyishpaallita kuyanakushpa kawsaychi.

3Yachachikukmasini, kanta roygayki

kipa. Paykunaka sukaman ñukawan

nata yachachikushkasapa. WawkinchiKlementepish suk wawkinchikunapishñukawan tantalla yachachikushkasapa.Tata Diospa librunpina tukuypaykunapa shutinkuna killkadunasieluman rinankunapa paywan tantallakawsak.

4Kankuna Jesukristuta kreyishpa TataDiospa wambrankuna kashpaykichikushikushpalla kawsaychi. Kashkan

chipa. 5Señorninchi Jesukristu utkanashamunka. Chayrayku munani tukuyrunakuna yachanankunapa kankunaallita kuyanakushpa kawsanaykichita.

6Ama nimapi turbakuychichu. Sukimapi llakishpa turbakushpaykichika

chipa. Chashna roygashpaykichi tukuyimapa Tata Diosta agradesiychi. 7TataDiosta agradesiptinchikuna payka mana

wanchisapa.kuna Tata Dios kushichiwaptinchikunamana turbakunchisapachu nima manaallikunata yuyaykunchisapachu.

Pablu yachachikun allikunallata yuyaykunanchikunapa.

8Chaymanta wawkinikuna,kuna, tukuy alli yachanakunallata tukuyalli rimanakunallata tukuy alli

llata yuyaykuypachi. Tukuy kushikunalayata tukuy alli famayuk runakunapa

3 4

441

rurashkanta tukuy alabanapa layallatayuyaykuypachi.

9Tukuy yachachikushkaynita allitakasushpa kawsaychi. Ñuka allitarimaptini uyarirkankichi. Allitaruraptini kawarkankichi. Kankunapishñukashina allita rimashpa allitarurashpa kawsaychi.kichi kushichiwakninchi Tata Dioskankunawan tantalla kawsanka.

Pablu Filipospi wawkinkunata agradesirkan

yanapashkankunarayku.10Señorninchi Jesukristuta sukaman

agradesini kankuna kashkan yuyawashpakullkita kachamuwaptikichi. Sukamanyanapawayta munashpaykichipish suktiempu mana atiparkankichichu kullkitakachamuwayta. 11Chayta willashpaynimana nimata mañaykaykichichu. Ñamiyachakushkanina tiyawakninillawankushikushpalla kawsayta. 12Aypatiyawaptin mana tiyawaptinpish yachanikushikushpalla kawsayta. Aypata

pish aypa imayuk kashpayni mana

kanina kushikushpalla kawsayta.13

pish tukuy paypa munananta atipanirurayta. 14

washpaykichi allita rurashkankichi.15

nata yachachishkayniwasha Masedonia

napi Jesukristu salvawananchikunatayachachikuk. Chay llaktakunaman

rayku agradesiwashpa ofrendatakachamu warkankichi. 16ChaymantaTesalonika llaktapi kaptini kuti kuti

ofrendata kachamuwashkankichi imaillawaptin rantinaynipa.

17Tukuy chaykunapa agradesiykichi.Chashna agradesishpayni manamañaykaykichichu suk ofrendatakashkan kachamuwanaykichipa.Munani Tata Dios ofrendaykichita

chita kushunaykichipa. 18Ñamikachamuwashkaykichi ofrendatachaskishkanina. Kunanka puchupuchunami tiyawan. WawkinchiEpafroditowan kachamuwashkaykichitachaskiptini aypami tiyawan. Chaykachamuwashkaykichika iden mishkiasnak wira rupachidushinami. Chayofrendaykichika Tata Diosta kushichin.19Chay ofrendata kuwaptikichi TataDiosninchika kankunatapish tukuyillashuknikichita kushunkichi.Jesukristuwan tantalla kawsaptikichiTata Dioska tukuy laya allimata atipankushuynikichita. 20Akuychi tukuy orasTata Diosninchita alabaypachi. Chashnakachun.

Pablu wawkinkunata rimachirkan.21Tukuy chaypi Jesukristuta

paychi. Tukuy ñukawan tantalla

shunkichi. 22Tukuy kaypi Jesukristuta

chi. Ashwan sinchi *kuk *pish rimachishunkichi.

23Munani Señorninchi Jesukristukankunata yanapashushpaykichikushichishunaykichipa. Chashnakachun.

chi.

4

442

Pablu Kolosas llaktapi Jesukristuta kreyikkunata rimachinsapa.

1 1Munanayni wawkinikuna,paninikuna, Tata Dios munaptin

*

naynipa. 2Kolosas llaktapi manashaykushpa Jesukristuta kreyishpakawsak wawkinikuna paninikunakaptikichi wawkinchi Timoteowan kaykartata killkaykaykichi. Sukaman

naykichipa yanapashunaykichipa.

Pablu roygan Tata Dios Kolosas llaktapi wawkinkunata

paninkunata yanapanankunapa.3Tukuy oras ñukaykuna Señorninchi

Jesukristupa Tatan Diosta kankunapaorashpa agradesinisapa. 4

sapa rimaptinkuna kankuna sukaman

kichita. Yachashkanisapa tukuykreyikukmasinchikunata kuyashpakawsanaykichita. 5

kichi Tata Dios mana llullakushpasalvawananchikunata. Chayraykuyachankichi rinaykichita Tata Dioswanmana tukuyniyukta kawsak. Chaytayachashpaykichi tukuy Jesukristuta

kreyikmasinchikunata kuyashpakawsaykankichi.

6,7Munananchi wawkinchikunaEpafras ñukaykunawan sukamanyachachikushka. Jesukristuta alli sirvikkashpa kankunata yachachishurkankichiTata Dios kuyashunaykichita. Chaytauyarishpa allita entiendishpa ashwan

chi. Suk llaktakunapipish ayparunakuna kankunashina ashwanashwanta Jesukristuta kreyishpakawsaykansapa. 8Wawkinchi Epafrasshamushpa willawashkasapa TataDiospa Espiritun yanapashuptikichikuyanakushpa kawsaykanaykichita.

9Chayta yachashkaynikunamanta

sapa. Tata Diosta roygaykanisapayachachishunaykichipa imatami munanruranaykichipa nishpa. Roygaykanisapayachanaykichipa allita rurashpakawsayta. 10Tata Diospa munanantayachashpaykichi atipankichi allitarurashpa Tata Diosta kushichishpakawsayta.chita yanapashpaykichi ashwan allitaTata Diosta riksinaykichipa. 11Tukuy

kanisapa yanapashunaykichipa.

KOLOSENSES

PABLU KOLOSAS LLAKTAPIKREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

443

kichipish kushikushpalla sinchikushpa

kichi.12

palla payta agradesinaykichipa.

kuna kaptinchikuna atipachiwanchisapaallita rurashpa paypa mandunpiluspishina kawsananchikunapa. 13TataDioska supaypa mandunmantasurkuwashkanchisapa amanatutapishina mana allita rurashpakawsananchikunapa. Kuyadu wambran

chisapa. 14

namanta perdonawashpanchikunasalvawanchisapa.

Jesukristu wañurkan Tata Dios uchanchikunamanta

perdonawananchikunapa.15

chu.chu ima layami payka nishpa. Manaraallpa tiyaptinra Tata Diospa chayllawambran Jesukristu tiyarkanna.

sapa. 16Tata Dios Jesukristutakamachiptin payka tukuy layatarurarkan. Tukuy sielupi tiyakta tukuyallpapi tiyakta tukuy kawananchikunatatukuy mana kawananchikunatarurarkan.nata kamachikukkunata rurarkan.Tukuy layata rurarkan paylla tukuyrurashkanta kamachikunanpa. 17Manaranima tiyaptinra Jesukristuka tiyarkanna.Payka tukuy rurashkanta allita kuydanama wakllinanpa.

18Ñukanchikuna Jesukristutakreyishpa kawsashpanchikuna paypakuerpunshina kanchisapa. Paykaumanchikunashinami. Manara ni piwañushkanmanta kawsamuptinra payka

wañushkanmanta kawsamurkan tukuylayapi ashwan sinchi kamachikukkananpa.

19Tata Dios munarkan wambranJesukristu tukuy layapi iden payshinakananpa. 20Tata Dios munarkanwambran Jesukristu kruspi yawarnintaichashpa wañunanpa atipananpaperdonawayninchikunata. Jesukristuwañurkan tukuy allpapi kawsakkunatatukuy sielupi kawsakkunata wakllidukashkankunamanta allichanankunapa

kunapa.21Ñawpa tiempu kankuna mana alli

kichi Tata Diosta chiknishpa paymantaashudu karkankichi. 22ChayraykuJesukristu shamurkan runa kananpa.Runa kashpa kruspi wañurkan Tata Diosatipananpa perdonashuynikichita.Jesukristu wañurkan payllata kasushpamanana uchayuk kaptikichi TatanDiosman pushashunaykichipa.23

naykichipa mana sampayashpa payllatakreyishpa kawsanaykichi tiyan.Kankuna Tata Dios salvashunaykichitauyarishkankichi. Chay yachachikunataallita kasushpa kawsaychi. Tukuyllaktakunapi aypa runakuna chay allirimanata yachachishkasapa. Tata Diosñuka Pabluta kachamuwashka chayllatayachachikunaynipa.

Jesukristu Pabluta kacharkan yachachikunanpa.

24Kankunata yachachishkaynirayku kaykarselpi sufrishpaynipish kushikuni.

shinami. Chashna paypa kuerpunshinakaptikichi kankunarayku sufrishpayniJesukristuwan tantalla sufriykani.

25

chipa tukuy paypa rimananta allita

1

444

yachachinaynipasapa. 26Ñawpa tiempuTata Dios tukuy yuyayninta manaraallitarachu ni pita entiendichirkan.Kunanka yuyayninta tukuy Jesukristuta

kanchisapana. 27Tata Dios kikinmunashpa yachachiwanchisapa mana*judiyu runakunatapish sukamanallimata kuyashpa salvanankunata.Jesukristu tukuy ñukanchikunapikawsaptin yachanchisapa sukamankushikushpa sieluman rinanchikunatamana tukuyniyukta kawsak.

28Tukuy maypi ñukaykuna Jesukristusalvawananchikunata parlachikunisapa.Tukuy runakunata yachachishpaanimuchinisapa allita rurashpakawsanankunapa. Munanisapa TataDiospa ñawpakninpi paykunatarikurichiptinikuna alli yachak alli rurakkanankunapa. 29Chayrayku sukaman

kani Jesukristu sukaman allimatayanapawaptin.

Pablu Tata Diosta roygan wawkinkunata paninkunata

yanapanankunapa.

2 1Wawkinikuna, paninikuna, allitauyariwaychi. Ñukaka kankunapa

sukaman oraykani. Laodisea llaktapi*Jesukristuta kreyik runakunapamanara riksiwak runakunapapishsukaman oraykani. 2Tata Diostasukaman roygaykani kankunata allitaanimuchishunaykichipa ashwan allitakuyanakushpa kawsanaykichipa.Roygaykani kankuna Tata Diospañawpa manara yachachikushkantaashwan allita entiendinaykichipa.Chaypirami Jesukristuta ashwan allitariksinkichi.

3Jesukristulla Tata Diospa sukaman

chiwanchisapa. 4Chayta willaykaykichi

paykichi llullachishunaykichipa. 5Manakankunawan tantalla kashpaynipishsukaman kuyashpa yuyaykaykichi.Kushikuni yachashpa manasampayashpa Jesukristuta allitakreyishpa kawsanaykichita. Kushikuniallita kuyanakushpa kawsaykaptikichi.

Pablu yachachiwanchisapa Jesukristuwan tantalla

kuyanakushpa kawsananchikunapa.

6Imashnacha Señorninchi Jesukristutakreyishkaykichishina kunanka paywantantalla kawsaychi. 7Jesukristuwantantalla kawsashpaykichi paypi allisapichakudushina kankichi.kushkaynikunata mana shaykushpaallita kasushpa Tata Diosta agradesishpakawsaychi.

8Jesukristuta mana kreyinayak

kichi.chu Jesukristupa yachachikunankunatakreyiyta. Amañansapa mana Tata Diostakasuk runakunallapa munanankunatarurashpa kawsayta. Llullachikukrunakunapa yachachikunankunallatarurashpa kawsansapa. Ama chay layallullachikuk runakunata munaychichukasuyta.

9Jesukristu shamurkan nasik runa

nanchikunapa ima layami Tata Diosnishpa. 10

kunata supaykunata *angelkunatasinchita kamachinsapa. Chayrayku

wanchisapa tukuy layapi sukamanallimata kawsayta.

11Chaymanta kankuna Jesukristuwantantalla kawsaptikichi payka tukuymana alli rurashkaykichimantaperdonashunkichi amana chay mana

1 2

445

allikunata rurashpa kawsanaykichipa.

shina kankichi. *Judiyukunaseñalachidu kashpankuna yuyansapa

nata. Ñukanchikuna Jesukristuwan

shina kashpanchikuna yachanchisapa

nata.12Kankunaka allita yachankichi Tata

Dios tukuy laya atipak kashpaJesukristuta wañushkanmantakawsachimushkanta.paykichi bawtisakushkankichi.kushpaykichi Jesukristuwan wañudupampadushina kankichi amanañawpashina kawsanaykichipana.Chaymanta Tata Dios Jesukristutakawsachimushkanta kreyiptikichikankunatapish yanapashunkichimushuk layata allita rurashpakawsanaykichipa.

13Ñawpa tiempu Tata Dioska manarauchaykichita perdonarkanrachu.Paymanta ashudu wañudukunashinakarkankichi. Kunanka Jesukristuwantantalla kawsaptikichi Tata Diosuchaykichimanta perdonashushpaykichiyanapashunkichi allita rurashpakawsanaykichipa.

14

sapa karkan. Chaypina Jesukristu

nanchikunapana. Jesukristu kruspi

namanta perdonawashkanchisapa amanani pi chatawananchikunapana.

15Jesukristu kruspi wañushkanrayku

ninta wakllichirkan. Tukuy runakunataallita kawachirkansapa Jesukristullasinchi kamachikuk kananta.

Pablu yachachiwanchisapa amana runakunapa munananllata

rurashpa kawsananchikunapana.16

chi willashunkichi amana suk mikunatamikunaykichipa amana suk upyanataupyanaykichipa. Willashunkichi estadiyakuna llullu killa diyakuna estakunaykichipa. Chashna chay runakunawillashuptikichi ama kasuychichu.17Chay estakuna yuyachiwanchisapa

kunapa. Kunanka Jesukristu shamushkakaptin manana chay estakunatarurananchikunanachu tiyan.

18Chay llullachishuknikichi runakunaangelkunata kuyansapa. Alli modoyuktukushpa kikinkunalla yuyanakunsapaashwan alli yachak kanankunata.Muskuyninkunapi kawashkankunataparlachikunsapa.shina kawsaychichu. 19Paykunakakikinkuna alabanakushpa mana

sapa. Ñukanchikuna Jesukristuwantantalla kawsaptinchikuna payka allitayachachiwanchisapa ashwan ashwantaTata Diospa munananta rurashpakawsananchikunapa. Sukaman allitatantanachiwanchisapa sukwan sukwankuyanakushpa kawsananchikunapa.

20

napa amañanankunata rurashpakawsananchikunapa. Kankuna paywantantalla kawsaykashpaykichi ¿imapatírunakunapa amañanankunata rurashpakawsaykankichi? 21Chay runakunaamañansapa rimayta: “Ama sukimakunata llankaychichu. Ama sukmikunakunata mikuychichu. Ama sukimakunata apiychichu.” 22Chayamakunalla kashpa tukunan tiyan. 23Chayrunakuna chay amañanankunata

2

446

yachachikushpa alli yachakshinarikurinsapa. Chaykunata rurashpankuna

sapa. Yuyansapa suk runakunamantaashwan allita ruraykanankunata.Chashna yuyanakushpankunapishyankamanta chay amañanankunataruransapa. Chayta rurashpankuna manaatipansapachu allita rurashpa kawsayta.

Pablu yachachiwanchisapa Jesukristuwan tantalla kawsananchikunapa.

3 1Tata Dios *kanmanta kawsachimushpa

willarkan ladunpi tiyarinanpa tukuylaya tiyakta kamachikunanpa. Tata DiosJesukristuta kawsachimushkanshina

sapa paywan tantalla allita rurashpakawsananchikunapa. Chayrayku kayallpapi kawsashpaykichira munaychiashwan ashwanta payta riksishpa allitakasushpa paywan tantalla kawsayta.2

muwaykananchita payllata kasushpakawsananchikunapa.

nata.3Jesukristu wañushka kaptin paywan

tantalla wañushkanchisapa amanauchallikunanchikunapa. Jesukristukawsamushka kaptin paywan tantallakawsaykanchisapa.

napa. 4Jesukristu ñukanchikunapikawsan. Chaymanta kay allpamankashkan shamuptin paywan tantallakushikushpa sielupi kawsashunchisapa.

5Chayrayku ama munaychichu TataDiosta mana kasuk runakunashinakawsayta. Ama chikan warmiwanuchallikuychichu. Ama uchallikushpamana valekkunata ruraychichu. Amakikikichillapa munanaykichita rurashpa

kawsaychichu. Ama rikchak layakawanaykichita munaychichu. Chashnarikchak layata sukaman munashpa

shina kuyashpa kawsaykankichi. 6ManaTata Diosta kasushpa uchallikukrunakunata Tata Dios sukamankastigankasapa.

7Ñawpa kankunapish chay manaallikunata rurashpa kawsarkankichi.8Kunanka Jesukristuta kreyishpakawsashpaykichi ama piñakushpa nipita chiknishpa nima pinkakunapalayata rimashpa kawsaychichu. Amarunamasikichiwan piñanakushpa nimaayninakushpa kawsaychichu. 9Amasukwan sukwan llullachinakushpakawsaychichu. Ñawpa mana allitarurashpa kawsarkankichi. Kunankamanana chashnanachu kawsaykankichi.

10Kunanka rurawakninchikuna TataDios kawsananshina mushuk layatarurashpana kawsaykankichi. Tata Diosyanapashuykankichi ashwan allitapayta riksinaykichipa.

11

pish mana nimananchu. *Judiyu manajudiyu runakuna, señaladu manaseñaladu runakuna, chikan llaktamantarunakuna, awka runakuna, rantidu

pish mana nimananchu. Payka tukuylayapi kamachikukmi.

12

kichi akllashushkankichi paypawambrankuna kanaykichipa. Chayraykumushuk layata rurashpa sukwan sukwan

chi. Ama yuyaychichu sukkunamantaashwan alli kanaykichita. Allimamodoyuklla kawsaychi. Suk runaimatapish willashuptikichi allillapiayniychi. 13Sukwan sukwan allimallatakawsaychi. Runakuna ima mana allita

2 3

447

rurashuptikichipish perdonaychilla.Señorninchi Jesukristu kankunata

lla kawsaychi. 14

chimanta ashwan allimi kuyanakushpakawsanaykichipa. Kuyanakushpakawsashpaykichira atipankichi allillapitantalla kawsayta.

15Tata Diosmi akllashushkankichi sukkuerpushinalla kanaykichipa.Chayrayku tukuy shunku kushikushpaTata Diosta agradesishpa sukwansukwan allillapi tantalla kawsaychi.

16Jesukristupa yachachikunanta allitayuyashpa kawsaychi. Sukwan sukwanallita yachachinakuychi.kuychi Jesukristuta ashwan allitakasunaykichipa. Tata Diostaagradesishpa salmokunata himnokunata

kichipa. 17Tukuy layata rurashpaykichirimashpaykichi SeñorninchiJesukristuta kasushpa kawsaychi.Jesukristu yanapashuptikichi TatanchiDiosta agradesishpa kawsaychi.

Pablu yachachiwanchisapa imashnami Jesukristuta kasushpa

kawsashunchisapa nishpa.18Kankuna kusayuk paninikuna,

Señorninchi Jesukristuta kreyikkashpaykichi kusaykichita kasushpakawsaychi.

19Kankuna warmiyuk wawkinikunawarmikichita kuyanaykichi tiyan. Ama

chu.20Kankuna wambrakuna, tukuy layapi

tataykichita mamaykichita allitakasushpa kawsaychi. Paykunatakasushpa kawsashpaykichi Tata Diostakushichinkichi.

21Kankuna tatakuna,chita sukaman sinchita kamachishpa

sientichiychichu.

chimannachu.22Kankuna rantidu runakuna,

chi tiyan. Patronnikichi kawashuptikichimana kawashuptikichipish tukuyshunku munashpa Tata Diosta kuyashpaallillata rurashpa trabajaychi. Ama

naykichillapa.23Tukuy layapi kushikushpa mana

chi Jesukristuta kushichinaykichipa.24

chikunashina kaptin yachanchisapapayta kasushpa kawsashpanchikunawillawashkanchikunashina paywantantalla sielupi kawsashunchisapa.25Tata Dioska tukuy mana alli rurakrunakunata kastiganankuna tiyanpatron mana patron kaptinkunapish.

4 1Kankuna patronkuna, rantidutrabajadornikichita allita wiwashpa

allillapi trabajachiychi. Allita yuyaychisielupi kankunapapish patronnikichi*Jesukristu kananta.

2Allita uyariwaychi.chu Tata Dioswan parlayta. Chashnamana shaykushpa paywan parlashpaagradesiychi. 3Tata Diosta roygaychiñukaykunata yanapawanankunapaJesukristu salvakuk kananta manara

nikunapa.rayku kay karselpi kani. 4Tata Diosta

nankunapa.5

napa ñawpakninkunapi allita rurashpakawsaychi.

chi. 6Paykunawan allillapi kuskatakushikushpa parlaychi. Paykuna

3 4

448

pata.

Pablu wawkinkunata rimachin.7Kay munananchikuna wawkinchi

Tikiko Jesukristuta sirvikmasini kashpa

kuyta. Paymi willashunkichi imashnamikaypi kawsaykani nishpa. 8Kankunaman

chipa imashnami kawsaykanisapanishpa animuchishunaykichipa ashwanallita Jesukristuta kreyinaykichipa.9Paywan tantalla llaktamasikichimunananchi wawkinchikuna Onesimorinka. Payka Jesukristuta allitakreyishpa kawsan. Paykunami

sapa nishpa.10Ñukawan tantalla kay karselpi

wawkinchi Aristarko.shunkichi. Wawkinchi Bernabepaprimun Markospish rimachishunkichi.Ñami willashkaykichina Markos

chipa.11Chaymanta wawkinchi Jesuspish

rimachishunkichi. Paypa suknin shutinJusto. Jesukristuta kreyik *judiyurunakunamanta chay wawkinchikunallañukawan tantalla Tata Dios kamachikukkananta yachachikushkasapa. Chashnañukawan yachachikushpa sukamankushichiwashkasapa.

12

shunkichi. Payka Jesukristuta sirvikmi.

Llaktamasikichi kashpa Tata Diostakankunapa sukaman roygan. Chashnaroygashpa munan mana shaykushpaJesukristuta kreyishpa Tata Diospamunananta sukaman allita rurashpakawsanaykichipa.

13Allita willaykichi wawkinchiEpafras kankunapa sukaman TataDiosta roygananta. Chaymanta Laodiseallaktapi Yerapolis llaktapi kawsakwawkinchikunata kuyashpa sukamanpaykunapa Tata Diosta roygan.

14Kay munananchi wawkinchi doktor

shunkichi.15Chaymanta Laodisea llaktapi

chi.chi. Wawkinchi Ninfopa wasinpitantanakuk wawkinchikunatapishrimachipaychi.

16Kay kartaynita leyishkaykichiwasha

kunapa. Chaymanta Laodiseamankachashkayni kartatapish paykunakachamushuptinkuna leyiychi.

17Wawkinchi Arkipota kaytawillaychi: “Jesukristu willashurkanrimananta yachachikunaykipa. Chaywillashushkanta allita ruray.”

18Kay rimachinaynikunata kikinikillkaykani yachanaykichipa ñuka Pablukillkashkaynita. Ama kunkaychichu kaykarselpi kanaynita. Tata Diosta royganiyanapashunaykichipa. Chayllatamikillkaykichi.

4

449

Tesalonikapi kawsak runakuna aypa partipi Tata Diospa rimananta

yachachikurkansapa.

1 1Munanayni wawkinikuna,paninikuna, ñuka Pablu wawkinchi

Silvanowan wawkinchi Timoteowan kaykartata Tesalonika llaktapi *Jesukristutakreyikmasinikunata killkaykaykichi.Kankuna Tata Dioswan Jesukristuwantantalla kuyanakushpa kawsaykankichi.Munani Tata Dioswan SeñorninchiJesukristu yanapashunaykichipakushichishunaykichipa.

2

paynikuna kankunata yuyashpa payta

kaptikichi.3

kuna willanisapa kankuna sukamanpayta kreyishpa trabajashkaykichita.Tata Diosta kuyashpa tukuy runakunatasukaman yanapashpa kawsashkankichi.

kichi sukaman sufrishpaykichipish

chi.4Wawkinikuna, paninikuna,

ñukaykuna yachanisapa Tata Dios

kaykichita paypa wambrankuna

kanaykichipa. 5Kankunata Jesukristusalvakuk kananta yachachiptinikunaTata Diospa Espiritun sukaman allita

napa. Mana rimanaynikunallawanchuyachachishkaykichi.sapa yachachishkaynikuna alli kananta.Kankunawan kashpaynikuna allitarurashpa kawsarkanisapa allinikichitamaskashpa.

6Kankunapish ñukaykunashina

kankichi. Tata Diospa Espiritun

kashpaykichipish paypa rimanantasukaman kushikushpa kreyirkankichi.

7Chashna Jesukristuta allita kreyishpakawsaptikichi Masedonia partipi Akayapartipi Jesukristuta kreyik runakunaanimukunsapa kankunashina kawsayta.8Kankunamanta suk wawkinchikunaMasedonia partiman Akaya partimanaypa partikunaman rirkansapa TataDiospa rimananta yachachikuk. Chashnaallita yachachikuptinkuna aypa runakunayachansapa kankuna allita Tata Diostakreyishpa kawsaykanaykichita.Chayrayku chay partikunapi ñukaykunamanana nimata parlachikunisapanachu.

9Chay llaktakunapi kawsakkuna tukuypita parlachinsapa kankunaman

1 TESALONISENSES

PABLU TESALONIKA LLAKTAPIKREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

450

riptinikuna allita chaskiwashkaykichita.Parlachikunsapa kankuna ruradudioskunata sakishpa mana tukuyniyukkawsak mana llullakuk Tata Diosta

chita. 10Chaymanta chay runakunaparlachikunsapa kankuna sielumantaTata Diospa wambran Jesukristutashuyaykanaykichita.

manta perdonawanchisapa ama Tata

napa.

Pablu Tesalonika llaktapi kawsak runakunata sukaman trabajashpa

yachachirkansapa.

2 1Wawkinikuna, paninikuna,kankuna yachankichi ñukaykuna

pasyaknikichi riptinikuna sukamankushikushpa kreyiwashkaykichita.Mana yankamantachu rishkanisapa.2Yachankichi manara kankunamanriptinikuna Filipos llaktapi runakunasukaman chikniwashpankunamakawashkankunata. Piñakushparimarkansapa mana alli rurak runakunakanaynikunata. Llaktaykichipichikniwaptinkunapish Tata Dios

kushpa *Jesukristu salvakuk kanantasukaman allita yachachikunaynikunapa.

3

chi. Mana llullachikushpaynikuna mana

kuna Tata Diospa rimananta allitayachachishkaykichi. 4Tata Dioskawillawashkasapa alli yachachikukkunakanaynikunata. Kachamuwashkasapa

kunaynikunapa. Chayrayku ñukaykunaTata Diosllata munanisapa kushichiytarikchak laya yuyayninchikunata yachakkaptin.llata kushichiyta.

5Kankuna yachankichi ñukaykunaniman suk kuti mishki shimi tukushpaalabashkaynikunata. Mana kullkikichitamunashpachu yachachishkaykichi. TataDiosmi tukuy chaykunata yachan.6Mana ni pita willashkanisapachualabawanankunapa. Nima kankunatawillashkaykichichu alabawanaykichipa.

7

rayku atipaymansapa willaynikichitasinchi kamachikuk kanaynikunata.Mana chashnachu kamachishkaykichi.Allillapi llakichishpaynikunayachachishkaykichi. Iden wawankunataalli kuydak mamashina kankunata allitayachachishpaynikuna wiwashkaykichi.8Chay alli wawan wiwak mamashinasukaman kankunata kuyashpaynikunasukaman munashkanisapa Jesukristusalvakuk kananta yachachiynikichita.Sukaman kuyashkaynikunaraykuyanapashpa wañuymansapapish karkan.

9Wawkinikuna, paninikuna,chi ñukaykuna diyapi tutapi sukamansufrishpa trabajashkaynikunata

nikunapa. Tata Diospa rimananta

chu nimata kankunata mañaynikichita.10Tata Dios yachan kankunapish

yachankichi kankunawan tantallakashpaynikuna allita rurashpa Tata

kaynikunata. Mana niman suk manaallita rurashkanisapachu. 11Yachankichiiden wambrankunata alli wiwaktatashina kankunata allita yachachishpaanimuchishpa kawsashkaynikunata.12Tata Dioska kayashushkankichi paypamandunpi paywan tantalla kushikushpakawsanaykichipa.

kaykichi Tata Diospa wambrankuna

kichipa.

1 1 2

451

13Ñukaykuna Tata Diospa rimanantayachachikuptinikuna kankuna allitakreyishkankichi. Yachashkankichi TataDiospa rimananllata mana ñukaykunapa

nikunata. Tata Diospa rimananta tukuyshunku kreyiptikichi payka sukamanyanapashushkankichi allita rurashpakawsanaykichipa. Chayraykuñukaykuna Tata Diosta sukamanagradesinisapa.

14Wawkinikuna, paninikuna,llaktamasikichi kankunatachiknishushpa sufrichishuptikichi idenchay Judea partipi Tata Diostakreyikmasikichishina sufriykankichi.Chay Judea partipi kawsak *judiyu

tapish kankunatashina sukamansufrichirkansapa. 15

kuna ñawpa tiempu Tata Diosparimananta yachachikuk runakunatapishwañuchirkansapa. Jesukristutapishwañuchirkansapa. Ñukaykunatapishchikniwashpankuna llaktankunamantakallpachiwarkansapa. Tata Diostapishmana kushichinsapachu.nata chikninsapa.

16Ñukaykuna chay mana judiyurunakunata yachachinayaptinikunajudiyumasinikuna mana munansapachuyachachikunaynikunapa.

nata salvanankunapa. Chayta mana

kansapa. Chayrayku Tata Dios sukamansinchita piñakushpa kastigankasapa.

Pablu rinayanwawkinkunata pasyak.

17Wawkinikuna, paninikuna, suktiempullata kankunata sakishpaynikunamana kawashpaynikunapish sukamanyuyaykaykichi. Sukaman munanisapariyta kawaknikichi. 18Ñukaykuna

rinayarkanisapa kawaknikichi. Aypakuti ñuka Pablu rinayarkani.nikunapish supay mana munarkanchurinaynikunapa. 19

kichita. Chayta yachashpaynikunasukaman kushikunisapa.naynikunata allita kreyiptikichisukaman kushikunisapa. Chaymanta

rayku sukaman kushikushasapa. 20Ariyakankuna Jesukristuta kreyiptikichikushikunisapa.

Pablu Timoteota Tesalonikaman kacharkan yachanayashpa

imashnami kawsaykansapa nishpa.

3 1Chaymanta sukaman kankunatayuyashpa munashkanisapa yachayta

allitachu manachu kawsaykankichinishpa. Mana atipashpaynikuna riytakay Atenas llaktapi yuyarkani sapallaynikipariyta. 2Kankunaman wawkinchiTimoteota kacharkani chapashuknikichi.Chay wawkinchika sukaman allita TataDiosta kreyishpa yanapawashkasapa*Jesukristu salvawananchikunatayachachikuyta. Payta kacharkanisapa

kichipa ashwanta Jesukristuta tukuyshunku kreyishpa kawsanaykichipa.3

kichi sufrishpaykichipish Tata Diostakatinaykichillapa.china tukuy Jesukristuta kreyikkunasufrinanchikunata. 4Ñukaykuna

kaykichi sufrinanchikunata. Chay

chi. 5

kanisapa allitachu manachu Tata Diostakatiykankichi nishpa. Wawkinchi

chipa Jesukristuta kreyiykankichimanachu nishpa. Yuyashkanisapa supay

1 2 3

452

mana alli ruranata munachishuptikichi

chinachu. Yuyashkanisapa icharáyankapa yachachishkaynikunata.

6

kana. Willawashkasapa kankunaallillata Jesukristuta kreyishpakuyashpa katiykanaykichita.kasapa ñukaykunata kuyawashpaykichisukaman watukuwanaykichita.

chi.7

chillata llakidu kashkaynikunamantasukaman kushikunisapa. 8Allita

paynikuna sukaman kushikushkanisapa.9Sukaman kushikushpaynikuna TataDiosta agradesinisapa payta allitakreyiykaptikichi. 10Diyapi tutapi TataDiosta royganisapa almitiwanankunaparinaynikunapa kawaknikichi.nayaykichi ashwan allita Jesukristutakreyishpa kawsanaykichipa.

11

chi Jesukristuta sukaman royganisapayanapawanankunapa rinaynikunapakawaknikichi. 12Munanisapa Tata Diosashwanta yachachishunaykichipa

kushpa kawsanaykichipa. Ñukaykunakankunata kuyashkaynikunashinamunanisapa kankuna tukuy runakunatakuyashpa kawsanaykichipa. 13

sapa Tata Dios yanapashunaykichipaallita payta kuyashpa allita rurashpakawsanaykichipa. Chashna mana

chi Jesukristu tukuy katikninkunawanshamuptin mana ni pi Tata Diosninchipichatashunkichichu.

Pablu yachachikun Tata Diosta kushichishpa kawsananchikunapa.

4 1Wawkinikuna, paninikuna,*

nata ñukaykunapish yachachiykichi.Kankunapish allita Tata Diostakushichishpa kawsaykankichi.Chayrayku kankuna Jesukristuwantantalla kawsaptikichi roygaykichiashwan ashwanta Tata Diostakushichishpa kawsanaykichipa.

2Kankuna yachankichi Jesukristukachamuwaptin imakunatamiyachachishkaykichi nishpa. 3Tata Diosmunan payllapa munananta rurashpakawsananchikunapa. Mana munanchuchikan warmiwan chikan ullkuwanuchallikushpa kawsanaykichipa. 4TataDios munan yachanaykichipa paypamunananta rurashpa warmikichitakuyashpa kawsanaykichipa. 5Ama

shina.6Ama munaychichu wawkikichipa

kawsananta wakllichiyta warminwanuchallikushpa.

chita. 7Tata Dios kayawashkanchisapa

chikunapa. Mana munanchu mana allitarurashpa kawsananchikunapa. 8TataDioska Espiritunta kachamushkayanapawananchikunapa allita rurashpakawsananchikunapa. Chayrayku kay

kichi.chawaykankichi.

9Tata Dios yachachishuptikichi

kushpa kawsayta. Chayrayku mananamunaninachu killkashpa kashkan

1 3 4

453

yachachiynikichita. 10Kankuna tukuyMasedonia partipi Jesukristutakreyikmasikichiwan kuyanakushpanakawsaykankichi. Roygaykichi,kuna, paninikuna,kushpa kawsanaykichipa. 11

palla kikikichillapa trabajuykichitarurashpa kawsaychi.

wan trabajashpa kawsaychi. 12Allita

sikichi yachanankunapa alli rurak

chipa.

Pablu yachachikunJesukristu kutimunanta.

13Wawkinikuna, paninikuna,sapa yachanaykichipa Jesukristuta

kunata paywan kawsak. Chayta

sinchikuna wañuptinkuna manasukamanchu llakinkichi Jesukristutamana kreyik runakunashina. 14

chisapa Jesukristu wañushkanmantakawsamushkanta. Payta kreyishpakawsashpanchikuna yachanchisapaJesukristu shamuptin Tata Dios wañudu

nanchikunata.15

tinkuna ñukaykuna kayta willaykichi:Jesukristu kashkan kutimushpa tukuypayta kreyishpa wañushka runakunataprimeru kawsachimunkasapa.

manta mana ñawpashunchisapachu.16Señorninchi Jesukristu kikin sinchitakamachikushpa sielumantaurayamunka. Suk kamachikuk *angelTata Diospa trompetanta pukushpasukaman sinchita rimanka Jesukristushamunanta. Chashna Jesukristu

shamuptin payta kreyik wañudurunakuna primeru kawsamunkasapa.17Chaypina Jesukristuka tukuyñukanchikuna kawsaykakkunata chaykawsachimudu runakunawan tantallataalsawashunchisapa. Chaypina puyu

chisapa. Chashna pushawaptinchikunapaywan tantalla mana tukuyniyuktakawsashunchisapa. 18Tukuy kayyachachishkaynikunata sukwan sukwanyachachinakushpa kushichinakushpakawsaychi.

Jesukristu shamunan tiempukaman akuychi Tata Diosta

kasushpa kawsaypachi.

5 1Wawkinikuna, paninikuna,kankuna yachankichi Tata Dios

munanan tiempupi *Jesukristu kashkanshamunanta. 2Allita yachankichi manayuyananchikuna orapi Jesukristukashkan shamunanta iden tutapi suwaruna shamukshina. 3Suk okupada warmimana yachanchu ima orami nanayapinka nishpa. Chashnami manaJesukristuta kreyik runakuna manayachansapachu ima orami kullunkasapanishpa. Paykuna kushikushpallakawsaykanankunata rimaptinkuna

sapa.manta kishpinkasapachu.

4Wawkinikuna, paninikuna, kankunaJesukristuta kreyishpa allita rurashpaluspishina kawsaykankichi. Chashna

kichi Jesukristu shamunanta.Chayrayku suwa runashina shamuptinmana manchakunkichichu. 5Allitarurashpa kawsaykashpanchikunaluspishina kawsaykanchisapa. Mananatutapishinanachu kawsaykanchisapa.6Chayrayku Jesukristuta allita yuyashpaallita kreyishpa kawsaypachi. Ama

1 4 5

454

nashina.7Jesukristuta mana kreyinayak

runakuna mana allita rurashpatutapishina kawsaykansapa. Idenmachadukunashina mana allitayuyaykushpa tutapishina kawsansapa.8Chaymanta ñukanchikuna luspishinakawsashpanchikuna kikinchillakamachinakushpa kawsananchikunatiyan. Yuyayninchikunaman suk mana

llata allita kasushpa allita kuyashpakawsaypachi.kunapa shamunanta yuyaypachi.

panchikuna suk soldadu umanpiarkanan kaskuta churakudushinakanchisapa.

9Tata Dios akllawarkanchisapa

nanchikunapa. Mana piñakushpa

kanchisapa. 10

napa. 11Kankuna tukuy chayta

kichi. Kunanmantapacha ashwan

nakushpa kawsaychi.

Pablu animuchiwanchisapa ashwan allita Jesukristuta kreyishpa

kawsananchikunapa.12Wawkinikuna, paninikuna,

nikichita yachachishuknikichitakuyanaykichipa. 13Paykunata sukamankuyanaykichi tiyan Tata Diosparimananta yachachishuptikichi. Sukwansukwan kuyanakushpa kawsanaykichitiyan.

14Wawkinikuna, paninikuna,

kunapa. Shaykudu wawkinchikunataanimuchiychi. Katishkankunamantasampayadukunata yanapaychi. Tukuypiwan alli modoyuklla kawsaychi.

15Chaymanta llaktamasikichi mana

chu. Paykunata yanapaychilla.Jesukristuta kreyikmasikichiwan tukuypiwanpish yanapanakushpa kawsaychi.16Kushikushpalla kawsaychi. 17TataDioswan parlashpalla kawsaychi.18

chipish Tata Diosllata agradesiychi.Tata Dios munan Jesukristuta

pish payta agradesinanchikunapa.19Tata Diospa Espiritun ninashina

kaptin ama payta sampayachiychichu.20Tata Dios yanapaptinkuna icharápaninchikuna wawkinchikuna Tata Diosruranayananta yachachishunkichi. Ama

chaychichu. 21Suk yachachikuk runayachachishuptikichi allita yuyaychi TataDiospa rimanantachu manachuyachachishuykankichi nishpa. TataDiospa rimanan kaptin chayta kasuychi.22

nata ruraychichu.23Kushichiwakninchi Tata Diosta

roygani kikin yanapashunaykichipa allitarurashpa kawsanaykichipa. Tata Diostaroygani Jesukristu shamunankamankuydashunaykichipa ama uchata rurashpakawsanaykichipa.chi payllata tukuy shunku kuyashpa

kichi. 24

rayku allita kuydawashunchisapa. Tukuywillawashkanchikunatami ruranka.

25Wawkinikuna, paninikuna,papish Tata Diosta roygaychi. 26Tukuy

1 5

455

nata shutinipi rimachiychi. 27Tata Dios

kuna paninchikuna uyarinankunapa.

28Señorninchi Jesukristuta royganikankunata yanapashunaykichipa allitarurashpa kawsanaykichipa.

chi.

1 5

456

Pablu Tesalonikapi kawsak wawkinkunata paninkunata

rimachinsapa.

1 1Munanayni wawkinikuna,paninikuna, ñuka Pablu wawkinchi

Silvanowan wawkinchi Timoteowan kaykartata Tesalonikapi kawsak*Jesukristuta kreyikmasinikunatakillkaykaykichi. Kankuna TatanchiDioswan Señorninchi Jesukristuwantantalla kawsaykankichi. 2

sapa ashwanta yanapashunaykichipakushichishunaykichipa.

Jesukristu shamuptin Tata Dios tukuy mana alli rurak runakunata

kastigankasapa.3Wawkinikuna, paninikuna, kankuna

Jesukristuta sukaman ashwan ashwantakreyishpa kawsaykankichi. Ashwan

kushpa kawsaykankichi. Chayraykuñukaykuna kushikushpa Tata Diostaagradesinisapa. 4Chiknishuk runakunapadesichishuptikichipish Jesukristutaashwanta kreyishpa kawsaykankichi.Chayrayku tukuy llaktakunapi

kunata kushikushpa willanisapa

kankuna mana shaykushpa Jesukristutakreyishpa kawsaykanaykichita.5Kankuna padesishpaykichipish TataDiosta allita kreyiptikichi payka

chipa.pankuna yachankasapa Tata Dioskuskanpi kastigakuk kananta.

6Tata Dios uchayuk runakunatakuskanpi kastigakuk kashpa chaypadesichishuknikichi runakunatapadesichinkasapa. 7Suknin diyaJesukristu alli atipak *angelninkunawanmanllayba rawraykak nina ukupisielumanta shamunka. Chashna

manta kushichiwashunchisapa.8Shamunka Tata Diosta mana riksikrunakunata kastiganankunapa.Señorninchi Jesukristu salvakukkananta mana kreyikuk runakunatakastigankasapa. 9Señorninchi Jesukristu

kasapa. Paymanta chikanmanwishchunkasapa ama kawanankunapasukaman allimata kamachikuptinkushichikuptin.

10Jesukristu shamuptin tukuy payta

sapa. Payta sukaman almirashpawillashunchisapa sukaman allima

2 TESALONISENSES

PABLU ISHKAYNIN KUTI TESALONIKAPI KREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

457

kananta.kunata kreyishkaykichiraykuJesukristuta kuyanaykichi tiyan.

11Chayrayku Tata Diosta kankunaparoyganisapa kayashushkaykichishinasukaman yanapashunaykichipa allitarurashpa kawsanaykichipa. Tata Dios

sapa yanapashunaykichipa tukuy allimunanaykichita rurashpa payllatakreyishpa kawsanaykichipa. 12ChashnaTata Dios sukaman yanapashuptikichi

chi Jesukristu alli kananta. Chaymanta

chita.

Pablu yachachikun sakra mana alli rurak runa llullachikunanta.

2 1Wawkinikuna, paninikuna,

china *kunata paywan tinkunakuk.2Chaymanta tiyan llullachishunayakrunakuna. Paykuna rimansapaJesukristu kutimushkantana. Kartatakachashushkankichi rimashpañukaykuna kachashkaynikunata.Ñukaykunaka manami chay kartatakillkarkaykichichu. Chay runakuna Tata

kunapish ama kreyiychichu. Amamanchakushpa yuyaychichu Jesukristukashkan shamushkantana.

3Imatapish willashuptinkuna amanima layapi chay llulla runakunatakreyiychichu. Yachanchisapa manaraJesukristu kutimuptinra yaka tukuyrunakuna Tata Diosta sukaman

nata. Chaypina suk sakra mana allirurak llullakuk runa shamunka. TataDios rimashka chay sakra mana allirurak runata mana tukuyniyuk ninaman

kachananpa. 4Chay Tata Diosta chiknikrunaka *Tata Diospa wasinpi yaykushpadoyñuyanka. Chaypi tiyarishpa tukuyrunakunata willankasapa paylla dioskaptin payllata kuyanankunapa.

5¿chipi kashpaynikuna tukuy kaytayachachishkaynikunata? 6Kankunayachankichina pimi chay sakra runatamichaykananta manara tiempun kaptinamara rikurinanpa.

7Kunan tiempu ñami aypa mana allirurak runakuna pakallalla llullachikuypipuriykansapa. Llullachikuypi katinankunatiyan chay sakra runata michaykakllukshinan tiempukaman. 8Chaypinamana ni pi michak tiyaptin chay sakramana alli rurak llullachikuk runakarikurinka. Chaymanta Jesukristu allimallipyaynin ukupi shamushpa shiminwanpukushpa chay mana alli rurak runatakamana tukuyniyuk ninaman kachanka.

9Jesukristu manara shamuptinra*Satanas chay sakra mana alli rurak runatayanapaptin sukaman llullachikushpamanchakuna layata ruranka. 10Chaypinatukuy laya mana allita rurashpa rawrakninaman riykak runakunata sukamanllullachinkasapa. Chay runakunaka manamunarkansapachu Tata Diospa rimanantakuyashpa kasuyta. Chayrayku Tata Dios

sapachu. 11

sapa tukuy shunku llullata kreyinankunapa.12Chay mana Tata Diospa rimananta

sapa mana allita rurashpankuna.Chayrayku Tata Dioska kastigankasapa.

Tata Dios sukaman kuyawashpanchikuna

animuchiwanchisapa allita rurashpa kawsananchikunapa.

13Munanayni wawkinikuna,kuna, ñukaykuna kushikushpa Tata

2 1 2

458

Diosta agradesinisapa kankuna payparimananta kreyiptikichi. Tata DiospaEspiritun yanapashuptikichi allitarurashpa kawsaykankichi. Tata Dios

mantapacha akllashushkankichi salvadukanaykichipa. 14Ñukaykuna Tata Dios

kuna payka kayashushkankichi allitakreyishpa kawsanaykichipa.kankichi sieluman rinaykichipaSeñorninchi Jesukristuwan tantallasukaman kushikushpa kawsanaykichipa.

15Wawkinikuna, paninikuna,

nata allita kreyishpa mana kunkashpakawsaychi.

16Kikin Señorninchi Jesukristu TataDiosninchiwan mana tukuyniyukta

washunchisapa. Willawashkanchisapasieluman rinanchikunata paywan tantallakawsak. 17Chayrayku Tata Diosta royganikankunata animuchishunaykichipayanapashunaykichipa allita rurashpaallita rimashpa kawsanaykichipa.

Pablu wawkinkunata paninkunata roygan paypa oranankunapa.

3 1Wawkinikuna, panikuna,chi *Jesukristupa yachachikunanta

kushikushpa allita chaskishkankichi.Chayrayku roygaykichi ñukaykunapaTata Diosta royganaykichipa tukuypartikunaman riptinikuna allitayachachikunaynikunapa. Chashna allitayachachikuptinikuna aypa runakuna

kanta allita chaskinkasapa. 2Manara

rachu. Chayrayku Tata Diosta roygaychisakra mana alli rurak runakunamantaamachawanankunapa.

3Jesukristu alli rurak kashpa

kichi allita rurashpa kawsanaykichipa.

shunaykichipa. 4Jesukristu sukaman

sapa kankuna yachachishkaynikunataallita kreyishpa kawsaykanaykichita.

chita.5

chipa sukta sukta allita kuyanaykichipa.Roygani padesishpaykichipishJesukristushina mana sampayashpaallita rurashpalla kawsanaykichipa.

Pablu yachachiwanchisapa allita trabajananchikunapa.

6Wawkinikuna, paninikuna,

chipa. Sukkuna yachachishkaynikunatamana kasunayaptinkuna paykunamantaashuychi. 7Yachankichi ñukaykunakankunawan kashpaynikuna manakillakushpa sukaman trabajashpakawsashkaynikunata. Chashnashinakankunapish mana killakushpatrabajashpa kawsaychi. 8Kankunawan

napa pagarashkaykichi. Diyapi tutapi

naynikunapa mikunaynikunatamañashpa. 9Alli kanman karkan

nikunapa.kuna trabajarkanisapa ñukaykunatakawawashpaykichi yachanaykichipaallita trabajayta. 10Kankunawan

chi:yashpa ama mikuchunchu.

11Yachashkanisapa suk kankunashimana trabajanayankichichu. Wasinwasin chapakuypishi puriykankichi.12Jesukristu yachachiwaptinkuna chay

2 2 3

459

mana trabajanayak wawkinchikunatawillanisapa:napa trabajachunsapa.

13Wawkinikuna, paninikuna, amashaykuychichu allita rurashpa kawsayta.14Suk wawkinchi suk paninchi kayyachachishkaynikunata mana allitakasushpa kawsaptin ama paywantantanakuychichu.kichi mana alli rurashkankunamantapinkakunka. 15Chay mana kasukunayak

chichu. Wawkinchi paninchi kaptinkunakuyashpalla yachachiychi kashkan allitarurashpa kawsanankunapa.

Pablu kartanta tukuchashpa wawkinkunata rimachinsapa.

16Kushichikuk Señorninchi Jesukristutaroygani tukuy tiempu kankunatapishkushichishunaykichipa. Payta royganikankunawan tantalla kawsananpa.

17Ñuka Pablu kay kartata tukuchashpakikini makiniwan killkashpa rimachiykichi.Tukuy kartaynikunata tukuchashpayni

shutinita killkani yachanaykichipa ñukakikini killkashkaynita. 18MunaniSeñorninchi Jesukristu tukuy kankunatasukaman yanapashunaykichipa.Chayllata ñuka Pablu killkashkaykichi.

2 3

460

Pablu Timoteota rimachin.

1 1Munanayni wawkini Timoteo,salvawakninchi Tata Dios munaptin

*Jesukristu kachamuwashka payparimananta yachachikunaynipa. Paykutimunanta shuyaykanchisapa.2Jesukristuta allita kreyishkaykiraykuwillayki wambrayni kanaykita. Kay

shunaykipa.

Pablu Timoteota yachachinpaypa alli yachachikunanta

ama sakinanpa.3

kayki Efeso llaktapi kiparinaykipa.Willashkayki chaypi kawsak mana alli

kunapa. 4Chay runakunata yachachiysapa

napa kuentunkunata mana tukukparlunkunata. Chay kuentunkunatasukaman kasushpankuna ayninakushpakawsansapa. Chay parlunkuna mananimapi yanapansapachu Tata Diospamunananta kasushpa rurayta.

5

kipa tukuy shunku Jesukristuta

kreyishpa kawsanankunapa.sapa allita rurashpa kawsanankunapa

kunapa. Chaypina atipankasapa sukwansukwan kuyanakushpa kawsayta.

6Suk wawkinchikuna Tata Diospa alli

pankuna ayninakushpalla kawsansapa.7

nankunata mana allita entiendishpapishyachachikunayansapa.

pachu. 8

kunankuna alli kananta munanantashinayachachikuptinchikuna. 9Yachanchi TataDios kamachikunankunata manakushkankunata alli rurak runakunapa.Mana kasukukkunapa sakra likidu manaalli rurakkunapa kurkansapa.

napa,napa,napa kurkansapa. 10

kunankunata chikan warmiwan kawsakrunakunapa kurkansapa.

napa, runamasinta rantikuk runakunapakurkansapa.napa, llullachikuk runakunapa, alliyachachikukkunata mana kasunayakrunakunapa kurkansapa.

1 TIMOTEO

PABLU TIMOTEOTA KILLKARKAN

461

11Yanapawakninchi Tata Dios ñukatakachamuwashka alli rimanantayachachikunaynipa. Chay allirimananka willawanchisapa Jesukristuallimata salvawananchikunata.

Pablu kushikun Tata Diossukaman kuyaptin.

12Señorninchi Jesukristu riksiwarkanalli yachachikuk kanaynita. Chayrayku

washka rimananta yachachikuk.Chashna kachamuwaptin sukamanagradesini. 13Ñawpa tiempuJesukristuta sukaman chiknishpa

washpa kuyawarkan. ManaraJesukristuta kreyik kashpaynira payta

kani. Chashna sufrichishpayni mana

nita. 14Mana allita ruraptinipishSeñorninchi Jesukristu sukamanllakichiwashpa sukaman yanapawashkapayta kreyishpa kuyashpa paywantantalla kawsanaynipa.

15Mash uyariway suk alli rimanatayachachiptini: Tukuy runakunakreyinankuna tiyan kay allpaman

manta salvanankunapa. Ñawpa ñukaJesukristuta kreyik runakunatasufrichishpa kawsak kani. Chayraykuyuyanakuni tukuy runakunamantaashwan uchasapa kanaynita. 16Chashnauchasapa kaykaptinipish Tata Diossukaman llakichiwashpa salvawashkatukuy runakuna yachanankunapaJesukristu llakichiwananchikunata.Chayta yachashpankuna paykunapishñukashina Jesukristuta kreyinkasapasieluman rinankunapa paywan manatukuyniyukta kawsak. 17Chayraykumana tukuyniyuk kamachiwakninchiTata Diosta sukaman kuyaypachi. Mana

kawashpanchikunapish akuychi manatukuyniyukta mana wañuk TataDiosninchita alabaypachi. Chashnakachun.

18Wambrayni Timoteo, ñawpakawawkinchikuna Tata Diospa munanantarimashpa willashushkasapa Tata Diosparimananta yachachikunaykipa.Ñukapish willayki chay alli rimanantayuyashpa animukunaykipa suk allimakanakuk soldadushina allitayachachikunaykipa. 19Jesukristuta allitakreyishpa kawsay. Suk runakuna manaallikunata rurashpa kawsashpa mana

sapa. 20Himeneowan Alejandrokatiykashkankunamanta mananakatinsapanachu. Chayrayku ñukarimashkani chay ishkay wawkinchikunasupaypa mandunpi kawsanankunapa.Chaypina yachakunkasapa amana TataDiosta rabyachinankunapa manaallikunata rimashpankuna.

Pablu yachachiwanchisapa Tata Dioswan parlananchikunapa.

2 1Mash allita uyariway. Tata Diostakreyik runakunata yachachiysapa

Tata Diosta royganankunapa tukuy

napa. Yachachiysapa Tata Diosta

tinkuna. 2Yachachiysapa tukuy llaktapi

ninkunapa royganankunapa. Paykuna

kuna kushikushpa Tata Diosta allitakreyishpa tukuy layapi allita rurashpakawsashunchisapa. 3Chashnapaykunapa roygashpanchikuna allitaruranchisapa.

sapa. 4Tata Dios sukaman munan tukuyrunakunata salvayta. Munan tukuyrunakuna rimananta yachanankunapa.

1 1 2

462

5Tata Dioska sukllallami.kuna uchanchikunarayku paymantaashudu karkanchisapa. Chaymanta suk

ninchikunata paywan tantallakawsananchikunapa.ninchikuna runaka *Jesukristumi.6

napa. Tata Dios munashkan tiempuyachachiwashkanchisapa Jesukristuwañushpa rantiwananchikunata.

7Tata Dios ñukata akllawashpakachamuwashka paypa rimananta mana*sapa payta kreyishpa kawsanankunapa.Mana llullakunichu. Deverastami TataDios kachamuwashka mana judiyurunakunata yachachinaynipasapa.8Chashna kaptin munani tukuyllaktakunapi tukuy wawkinchikuna TataDioswan parlanankunapa. Munanitantanakushpa mana piñanakushpamana ayninakushpa makinkunata

napa.9Chaymanta paninchikunata

kunapa. Mana munanichu paninchikunapinkakuna laya sukaman takshallachapankunata churakunankunapa.Mana munanichu aypa chaniyuk

kunapa. Paninchikunata yachachini

kunapa. Mana munanichu aypachaniyuk kuriwan *perlaswan sukamansumachinankunapa. 10Tata Diostakuyashpa kushichik paninchikuna allitarurashpa kawsanankuna tiyan.

11Paninchikunata yachachinisapa alliyachachikuk runa yachachikuykaptinmana nima parlashpa uyarinankunapa.12Mana munanichu paninchikunakusankunata yachachinankunapa nima

kamachinankunapa. Yachachinisapa

tinkuna upallalla uyarinankunapa.13Tata Dios Adanta rurashkanwasha

Evata rurarkan. 14Chaymanta Evatasupay llullachirkan. Mana Adantachullullachirkan. Chaypina supay

kan. 15Chashna kaptinpish warmikunawawayashpa wawankunata wiwashpaallita rurashpa Jesukristuta tukuyshunku kreyishpa kawsashpankuna TataDiosta kushichinkasapa.

Pablu yachachikun imashnami ansianukuna kawsankasapa nishpa.

3 1Kunanka suk allima rimanatawillayki: *

masinkunata allita kuydashpayachachishpa kawsanankuna tiyan.Chayrayku suk wawkinchi ansianukanayashpaka alli trabajuta yuyanrurayta. 2Suk wawkinchi ansianukanayashpa allillata rurashpa kawsanantiyan ama ni pi rimananpa mana allitarurashpa kawsaykananta.wan kawsanan tiyan. Allita yuyashpaTata Diospa munananllata rurashpakawsanan tiyan. Wasinpi maykanchayaptin kushikushpa chaskinan tiyan.Yachachikuyta allita yachanan tiyan.3Chay wawkinchi ansianu kanayashpamana machashpa mana makanakushpamana piñanakushpa kawsanka. Manakullkita sukaman munashpallachukawsanka. Llaktamasinkunawanyanapanakushpa kuyanakushpakawsanan tiyan. 4Tukuy wasinpikawsakkunata allita kamachiytayachanan tiyan. Wambrankunata allitayachachinan tiyan alli kasukuk amaaynidorkuna kanankunapa. 5Chaywawkinchi wasinpi mana allitakamachikuyta yachashpaka *Tata

1 2 3

463

Diospa wasinpipish mana allitakamachikuyta yachankachu.

6Suk wawkinchi mana unaytara TataDiosta katiykaptinra mana allichuansianu kananpa. Chayrak katiykakruna ichara kreyinakunman tukuylayata yachananta.tin Tata Dios supaytashina kastiganka.7Ansianuka allita rurashpa kawsanantiyan tukuy mana *Jesukristuta kreyikrunakuna rimanankunapa allitarurashpa kawsananta. Ansianu mana

chanmansapa. Chaypina supayllullachinman ashwan mana allitarurananpa.

Pablu yachachiwanchisapa alli rurak runakunata

akllananchikunapa diyakonokuna kanankunapa.

8Chashnashina *diyakonokuna allita

kuna tiyan. Mana llullachikushpa manamachashpa mana sukaman kullkitamunashpa kawsanankuna tiyan.9

kunanta tukuy shunku kreyishpa allitayachachikunankuna tiyan. Allitarurashpa kawsanankuna tiyan ama

napa. 10

payki kawanayki tiyan allitachumanachu rurashpa kawsaykansapanishpa.

napa.11Chashnashina paninchikunapish

allita rurashpa kawsanankuna tiyan.Mana llullakushpa mana sukta suktayuyashpa kawsanankuna tiyan tukuyrunakuna rimanankunapa alli rurakwarmikuna kanankunata.

12Diyakonokuna warminllawankawsanankuna tiyan. Wambrankunata

wasinpi kawsakkunata allitakamachiyta yachanankuna tiyan.13

tinkunaka tukuy llaktamasinkunarimankasapa alli rurak runakunakanankunata.kuna mana pinkakushpa ashwan allitaJesukristuta katishpa kawsankasapa.

Pablu Timoteota allimarimanata yachachin.

14Ñuka mana unayashpa rinayanikawakniki. 15Manara riyta atipashpaynirakay kartata killkayki yachanaykipa TataDiospa wambrankuna sukwan sukwankuyanakushpa kawsanankunapa. Kawsak

kuna paypa wasinshina kanchisapa. Paypa

chikuna wasin orkonninshina kanchisapa.16Allita yachanchi Tata Diospa rimanantukuy runakunapa rimanankunamantaashwan allima kananta:

Jesukristu sielumanta shamurkanruna kananpa.

Tata Diospa Espiritun willarkan allirurak kashkanta.

*Angelkuna Jesukristu nasishkanta

kanta kawarkansapa.Disipulunkuna tukuy llaktakunapiyachachikurkansapa Jesukristusalvakuk kananta.

Chaypina tukuy partipi ayparunakuna payta kreyishpakawsarkansapa.

Chaymanta Tata Dios Jesukristutasielupi chaskirkan.

Sukkuna Jesukristuta kreyikmasinkunamanta

ashunkasapa.

4 1Tata Diospa Espiritun allitawillawanchisapa *Jesukristu

kashkan shamunan tiempu suk

1 3 4

464

runakuna payta kreyishkankunamantamanana kreyinankunata. Llullachikuksupaykunapa yachachikunantakreyishpa kawsankasapa. 2Llullachikukrunakunata kasunkasapa.kuk runakuna sukaman mana allitaruraykashpankunapish rimansapa allirurak kanankunata.nachu uchallikuykanankunata. 3Chayllullachikuk runakuna yachachikunsapamana allichu kasaranaykichipa nishpa.Llullachikushpa yachachikunsapa kay

kuna uchallikuykananchikunata. Tata

kunapa. Chayrayku Jesukristutakreyishpanchikuna paypa rimanantaentiendishpanchikuna payta

sapa.4Tata Dios tukuy layata allita

rurarkan. Chayrayku ñukanchikunaTata Diosta agradesishpanchikunatukuy layata mikunchisapa. Manarimanchisapachu kay mikuna chaymikuna mana allichu nishpa. ChashnaTata Diosta agradesishpa ima layamikunatapish mikushpanchikuna manauchallikunchisapachu. 5Tata Diosparimananta kreyishpanchikuna paytaagradesiptinchikuna ima laya mikunakaptinpish alli mikunanchikunapa.

Pablu Timoteota yachachin allita yachachikunanpa.

6Kanka Jesukristu salvakuk kanantaallita kreyinki. Yachachikunaynikunataallita kreyishpa kawsaykanki. Tukuy

nata yachachishpaykika Jesukristuta allisirvikmi kanki.

7

nata ama kasuychu. Tata Diosllatakuyashpa kawsay. 8

kunata kuydananchikunapa. Chaymanta

kuerpunchita kuydananchikunamantaashwan alli Tata Diosta allita kuyashpakawsananchikunapa. Tata Diosta allitakuyashpa kawsashpanchikuna kayallpapi allimata kawsanchisapa.Chaymanta sieluman rishunchisapapaywan kawsak.

9Kay yachachikunayni allima kaptintukuy runakuna kreyinankuna tiyan.10Chayrayku sukaman sinchitatrabajashpa sufrishpa Tata Diosparimananta yachachikunchisapa. Tukuyshunku yachanchisapa Tata Diossalvawananchikunata. Jesukristu

kunapa. Ñukanchikuna payta kreyishpakawsaptinchikuna salvawanchisapa.

11Tukuy kay yachachikunaynita

kuy. 12Allita rurashpa allita rimashpakawsanayki tiyan. Jesukristuta allitakreyishpa tukuy runakunata kuyashpakawsay. Chashna allita kawsaptikitukuy runakuna kawashushpaykiyachankasapa paykunapish allitarurayta. Waynalla kashpaykipish allitarurashpa kawsanayki tiyan ama ni piwashanchashunaykipa.

13Manara kanpi chayaptiniraJesukristuta kreyikmasikikunawantantanakushpayki paypa rimananta

sapa.14Allita yuyay suk kuti *ansianukuna

Tata Dios yanapaptinkuna kanpa

nata. Tata Diosta roygarkansapayanapashunaykipa paypa rimanantayachachikunaykipa. Chashna TataDiosta roygaptinkuna payka sukamanyanapashuykanki. 15Chayta allita yuyaytukuy wawkinchikuna paninchikuna

kuykanaykita. 16Allita kuydanakuyallita rurashpa kawsanaykipa allita Tata

1 4

465

Diospa rimananta yachachikunaykipa.Chashna allita Jesukristuta kreyishpakawsaptiki ñami salvaduna kanki.Chaypina chay uyarishuk runakunatayanapankisapa paykunapish Tata Diostakreyishpa salvadu kanankunapa.

Pablu yachachikunimashnami viyudakunata

yanapashunchisapa nishpa.

5 1Ichara suk vieju wawkinchi manaallita ruranman. Kan chay vieju

wawkinchita kuyashpa manapiñakushpa tataykitashina allillapiyachachiy.chikunatapish kuyashpa wawkikitashinaallillapi yachachiy.

2

tashina allillapi yachachiy. Shipashpaninchikunatapish kuyashpa idenpanikitashina allillapi yachachiy.

3Viyuda paninchikunata yanapaymana ni pi yanapak tiyaptin. 4Sukviyuda paninchikunapa wawankunañetunkuna tiyaptin paykunatayachachiysapa mamanta kuyashpayanapanankunapa.kankunarayku mamanta tatantakuyashpa yanapashpa Tata Diostakushichinsapa. 5Wakcha viyuda manani pi familyan yanapananpa tiyaptindiyapi tutapi orashpa yachan Tata Diosyanapananpa. Chay laya viyudatayanapanaykichi tiyan. 6Chaymantakikinpa munananta rurashpa kawsakviyuda kawsananta wakllichin.

7*Jesukristuta kreyikkunata allitayachachiysapa viyuda paninchikunatayanapanankunapa ama ni pi paykunatawashanchanankunapa. 8Jesukristutakreyik runakuna mamankunataayllunkunata yanapanankuna tiyan.Mana yanapashpankunaka Jesukristutamana kreyik runakunamanta ashwanmana allita ruraykansapa.

9Kunanka yachachiyki ima layaviyudakunatami yanapashunchisapanishpa. Sokta chunka ashwanwatayukta kusanllawan kawsashkaviyudakunata yanapanaykichi tiyan.10Chay viyudata riksinanchikuna tiyanallita rurashpa kawsashkanta allitawawankunata wiwashkanta. Chayviyudata riksinanchikuna tiyan wasinpimaykan pasyaptin allita kushikushpachaskishkanta,sinkunata kushikushpa yanapashkanta,sufrik runakunata yanapashkanta.Tukuy laya alli rurashkankunatakawashpanchikuna yanapananchikunatiyan.

11Chaymanta paninchikuna viyudashipashllara kaptinkuna ama paykunataakllaychu yanapanaykichipa.Paykunaka shipashllara kashpankunaraichara kikinkunapa munanankunallataruranayashpa Jesukristumanta ashushpakawsanayanmansapa. 12Paykuna

nawasha mana sirvinayaptinkuna TataDios kastigankasapa. 13Chay layashipashllara viyuda killa likidutukushpa wasin wasin purinsapa. Tukuylayata yachanayashpa sukta suktayuyaypi purinsapa. Mana alli rimanatarimashpa kawsansapa.

14

llara viyuda paninchikuna kashkankasaranankunapa.pankuna chay wawankunata allitawiwanankunapa. Chashna allitarurashpa kawsaptinkuna mana ni piyuyankasapachu. 15Suk paninchiviyudakuna manana Jesukristutakreyinayashpana supayta kreyishpakawsaykansapa.

16Suk paninchikunapa familyanviyuda tiyaptinka familyanlla mananimata michashpa yanapanankunatiyan. Paykuna allita yanapaptinkuna

1 4 5

466

Jesukristuta kreyikmasinkuna mananayanapankasapanachu. Chaypina manani pi yanapak tiyaptin viyudakunataatipankasapa yanapayta.

Ansianunchikunata yanapananchikuna tiyan.

17Alli yachachikuk *ansianuykichiallita kamachishuptikichi sukamankuyanaykichi tiyan. Tata Diosparimananta allita yachachishuptikichiashwan allita kuyashpa yanapanaykichitiyan. 18Chayrayku Tata Dios rimananpiwillawanchisapa:chishpaykichi mana bosalchashpamikunanta yakunta kunaykichi tiyan.”Chaymanta willawanchisapa: “Sukrunata trabajachishpaykichi chaytrabajashkanpa pagaranaykichi tiyan.”

19Suk runa maykan yachachikukansianuta kanpi chatakuptin amakreyiychu. Ichará llullakushpachatakuykan. Ishkay kimsa runakunaidenllata willashuptinkunara chaypirakreyinayki tiyan. 20Ansianukuna manaallita rurashpa kawsaykaptinkuna tukuyTata Diosta kreyikkunapa ñawpakninpiwillanki amana mana allita rurashpakawsanankunapa. Chashna chayansianukunata willaptiki tukuy

kunkasapa mana allikunata rurayta.21Kawawakninchi Tata Diospa

ñawpakninpi Jesukristupa ñawpakninpiTata Diospa aklladu *angelkunapañawpakninkunapi allita willayki: Tukuy

sapa. 22Suk wawkikita ansianu kananpamunashpayki allita yuyay allitachumanachu rurashpa kawsaykan nishpa.Mana allita rurashpa kawsaptinka amaakllaychu ansianu kananpa. Mana allitakawsaptinka tukuy llaktamasikikuna

sin kanaykita. Ama yuyashunankunapaallita rurashpalla kawsay.

23Shunku nanaywan unkudullakawsashpaykika ama yakullataupyaychu. Suk tipi vinutapish upyaynanayniki alliyananpa.

24Suk wawkinchikuna mana allitaruraptinkuna manara Tata Dioskastigaptinkunara kunanlla tukuyrunakuna uchankunata yachansapa.

lla mana allita rurashpa kawsaptinkunasuk tiempu washanra yachanchisapa.25Chashnashina suk wawkinchikunaallita rurashpa kawsaykaptinkunakunanlla yachanchisapa.chikuna alli ruranata ruraptinkunamanara yachanchisaparachu. Chashnapakallalla alli ruranata ruraptinkunapishsuknin diya yachananchikuna tiyan.

Pablu rantidu runakunata yachachin patronpa allita

trabajanankunapa.

6 1

kuna patronninkunata allitakuyashpa kasushpa trabajanankunatiyan. Mana allita trabajaptinkunaichara patronninka rimanman Tata Diosmana alli kananta. Rimanman kayyachachikunanchi mana alli kananta.2Chaymanta wawkinchikunapapatronnin *kuna kaptinkuna paykunata ashwanallita uyarinankuna tiyan. Chaypatronninkuna alli kuyadu wawkinkunakaptinkuna mana piñakushpa nimaaynishpa ashwan allita kasunankunatiyan. Tukuy kayta allita yachachiysapa.

Pablu yachachiwanchisapa ama sukaman kullkita

munananchikunapa.3Wakin runakuna chikan layata

yachachikunsapa. Señorninchi

1 5 6

467

Jesukristupa alli yachachikunanta manamunansapachu uyarinanchikunapa.

kunapa.4Chay mana alli yachachikuk

sapa. Tata Diospa rimananta mana

sapa. Chashna ayninakushpankuna manamunansapachu llaktamasinkunapa imatiyapunankunapa. Chikninakushpa

pankuna kawsansapa. 5Mana kuskatayuyaykushpa sukaman sukwan sukwanayninakunsapa. Tata Diospa rimanantamana entiendinsapachu.sapa kullkillata chaskinankunapa. Chaylaya runakunamanta ashuy.

6Deverasmi Jesukristuta kreyishpa

llawan kushikushpa kawsanchisapa.Chay kullkita munak runakunamantaashwan kushikuypuru kawsanchisapa.7Nasishpanchikuna mana nimataapamushkanchisapachu. Chaymantawañushpanchikuna mana nimataapashunchisapachu. 8Chayraykumikunanchikuna llachapanchikunatiyawaptinchikuna kushikushpallakawsaypachi.

9Wakin runakuna kullkiyaytamunashpa kunanlla tukuy laya manaallita yuyaykushpa kawsansapa.Sukaman kullkita munashpankunamana alli munanankunata rurashpakawsansapa. Chayrayku ashwanashwanta wakllichinakuptinkuna TataDios kastigankasapa. 10Chay runakunakullkiyayta munashpankuna tukuy layamana allikunata rurashpa kawsansapa.Paykunaka Jesukristuta mananakreyinayansapanachu. Sukamanllakishpa sufrishpa kawsansapa.

Pablu Timoteota yachachin allita rurashpa kawsananpa.

11Wawkini Timoteo, Tata Diosta sirvikkashpayki ama chay runakunashina

chu. Allillata rurashpa Tata Diostakuyashpa Jesukristuta kreyishpa kawsay.Llaktamasikikunawan kuyanakushpallamana piñanakushpa alli modoyukkawsanayki tiyan. 12

shina sufrishpaykipish Jesukristullataallita kreyishpa kawsay. Tata Diosakllashushka sieluman rinaykipa paywantantalla kawsak. Aypa runakunatawillashkanki Jesukristuta kreyinaykita.

13

kunata kawsachiwaykanchisapa.Jesukristu *romano kamachikukPilatopa ñawpakninpi rimarkan sinchikamachikuk kananta.chi Tata Diospa ñawpakninpi alli rimakJesukristupa ñawpakninpi sukamankamachiyki: 14Señorninchi Jesukristukashkan shamunankaman tukuyyachachishkaynikunata allita kasushpaallita rurashpa kawsay ama ni pirimananpa mana alli rurak kanaykita.15Tata Dios churashkan diya Jesukristukashkan shamunka.sapa kamachikuk. Paymi tukuykamachikukkunamanta ashwan sinchikamachikuk.manta ashwan sinchi awtoridar.

16Tata Diosllami mana tukuyniyuktakawsan. Payka alli lus ukupimi kawsan.Lus ukunpi kawsaptin mana ni piatipanchu ladunchayta. Mana ni pipayta kawashkachu nima atipanchukawayta. Akuychi sinchi kamachikukTata Diosninchita mana tukuyniyuktakuyaypachi.

17Chay aypa kullkiyuk runakunatayachachiysapa ama kikinkunallakreyinakunankunapa. Yachachiysapa

1 6

468

ama chay raslla tukuk kullkinllapiyuyaykushpa kawsanankunapa.Yachachiysapa Tata Diosllata yuyashpakreyishpa kawsanankunapa. Paykarikchak laya ashwan aypa allikunata

napa. 18Chay aypa kullkiyukkunatayachachiysapa allita rurashpakawsanankunapa. Yachachiysapa mananimayukkunata kushikushpa mana

kunapa. 19

nata yanapaptinkuna Tata Diosyanapankasapa suknin tiempu tukuylaya tiyapunankunapa. Chaymanta

yukta kawsanankunapa.20Wambrayni Timoteo, Tata Dios

yachachikunaykipa willashuptin allitayachachikushpalla kawsay. Amarunakunapa mana valek parlanankunataayninakunankunata kasuychu. Chayrunakuna yuyansapa yachaysapakanankunata. 21Sukkuna chashnayachaysapa yuyanakushpankunaJesukristuta kreyishkankunamantamanana kreyinsapanachu.Tata Diosta roygani tukuy kankunata

yanapashunaykichipa. Ñuka Pablu kaykartata killkashkayki.

1 6

469

Pablu Timoteota rimachin.

1 1Munanayni wambrayni Timoteo,Tata Dios rimarkan *Jesukristuta

kreyik runakuna sieluman rinankunapapaywan kawsak. Chaymanta Tata Diosmunaptin Señorninchi Jesukristu ñukaPabluta kachamuwashka chayrimananta yachachikunaynipa. 2Kaykartata killkayki munashpa TataDioswan Jesukristu kuyashushpaykikushichishunanpa yanapashunanpa.

Pablu Timoteota willan mana pinkakushpa yachachikunanpa.

3Ñukapa awiluynikuna allita TataDiosta sirvishpa kawsarkansapa.Ñukapish chay awiluynikunashina TataDiosta allita sirvishpa allita rurashpakawsaykani. Diyapi tutapi Tata Diostaagradesishpa sukaman roygani kantayanapashunaykipa.

4Sukaman yuyani kanta sakiptinillakishpa wakashpa kiparimushkaykita.Chayta yuyashpa sukaman munanikashkan kawaynikita kushikunaynipa.5Chaymanta yuyani awilayki Loidamamayki Eunise sukaman Tata Diostakreyishpa kawsashkankunata. Yachanikanpish paykunashina allita Tata Diostakreyishpa kawsaykanaykita.6Chayrayku yuyachiyki makinita

churashpayni Tata Diosta kanparoygashkaynita. Tata Diosta roygarkaniyanapashunaykipa paypa rimananta

naykipa.7Tata Dios mana munanchu ni pita

manchananchikunapa. Paypa Espiritun

nakushpa kuyanakushpa allita rurashpakawsananchikunapa. 8Chayrayku amapinkakuychu parlachikuyta SeñorninchiJesukristu salvakuk kananta. Amapinkakuychu ñuka paypa rimanantayachachikushkaynirayku karselpikaptini. Mana pinkakuptiki Tata Dios

kunaykipa Jesukristu salvakuk kananta.Sufrishpaykipish allita yachachikuyllapikatiy.

9Tata Dios manara kay allpata nimansuk runata rurashpara ñukanchikunatakuyawarkanchisapa. Payka sukamanmunarkan yanapawayninchita paytakreyishpa kawsananchikunapa. Manaallita ruraptinchikunapish Tata Diossukaman kuyawashpanchikuna

namanta perdonawananchikunapa.Paymi akllawashkanchisapa allitarurashpa kawsananchikunapa. 10TataDios salvawakninchikuna Jesukristutakachamushpa kawachiwashkanchisapa

2 TIMOTEO

PABLU ISHKAYNIN KUTI TIMOTEOTA KILLKARKAN

470

sukaman kuyawananchikunata.Yachachiwashkanchisapa paywan

napana.

napa.11Tata Dios ñukata akllawarkan paypa

rimananta yachachikuypi purinaynipa.Kachamuwashka salvawananchikunatayachachikunaynipa. 12

kushkaynirayku sukaman padesiykani.

napish mana pinkakunichu. Allitayachani pitami kreyishkani nishpa.Yachani kashkan shamunankamanJesukristu atipananta yanapawaytawillawashkanta yachachikunaynipa.

13Ñuka allita yachachikushkaynishinakanpish allita yachachikuy.wan tantalla kawsashpa payta kreyishpakuyashpa kawsay. 14Tata DiospaEspiritun ñukanchikunapi kawsashpasukaman yanapawanchisapa. ChayraykuTata Dios yachachishushkanta allitayachachikuy.

15Kan yachanki chikniwak runakunakarselpi churawaptinkuna *Asia

kankunata. Figelowan Hermogenespishmanchakushpankuna sakiwarkansapa.16Ñuka karselpi kaptini wawkinchiOnesiforo mana pinkakushpa aypa kutichapawak shamushpa kushichiwashka.Chayrayku ñuka Tata Diosta roygani

nankunapa. 17Kay *Roma llaktapi

kaman. 18Kan allita yachanki Efesollaktapipish chay wawkinchi Onesiforo

chita. Chayrayku munani Jesukristukashkan shamushpa payta sukamankuyashpa llakichishpa yanapananpa.

Soldadushina sufrishpapish allita Jesukristuta kreyishpalla

kawsaypachi.

2 1Wambrayni Timoteo, *Jesukristusukaman yanapashuptin allita

animukushpa payta kreyishpa kawsay.2

nita uyarishkanki. Chayllata alli rurak

nankunapa.3Jesukristupa alli soldadunshina

sufrishpapish payllata sirviy. 4Suk allisoldadu servisyupi kashpa mana kikinpamunananta rurashpachu kawsan.Kamachikukninpa munananta rurashpakawsanan tiyan.shina kamachiwakninchi Jesukristupamunananta rurashpa kawsananchikunatiyan.

5Chashnashina pukllak runakunapukllashpa pukllay yachachikuktakasunankuna tiyan. Mana chayyachachikukta kasushpankunaka manaatipansapachu premyuta ganayta. Chay

chi Jesukristuta kasunanchikuna tiyanpremyunchita chaskinanchikunapa.

6Chashnashina suk runa chakranpisukaman trabajashpa aypata tarpushpapaylla primeru wayunkunata pallanantiyan. 7Kay willashkaynita allita yuyay.Chashna allita yuyaptiki Jesukristuentiendichishunki.

8Ama kunkaychu Jesukristu chay

manta nasishkanta.

manta salvawananchikunapa. Ñuka kayalli rimanata yachachikuni. 9TataDiospa rimananta allita yachachikuptinimana kreyikunayak runakuna kaykarselpi wichkawashkasapa.nata kadenawan watawashkasapa mana

2 1 2

471

alli rurak runatashina. Chashnawatawaptinkunapish Tata Diosparimananta mana watayta atipansapachu.10Chayrayku sufrishpaynipishkushikushpalla yachachikuykani.Chashna yachachikuptini Tata Diospaakllashkan runakuna Jesukristuta kreyikrunakuna sieluman rinkasapa paywan

kunapa. 11Kay willanaynika sukamanallimami:

Paywan tantalla wañushpanchikuna

chisapa.12

rayku sufrishpanchikuna paywantantalla kamachikushunchisapa.

Rimaptinchi Jesukristuta manariksinanchikunata paypishwillawashunchisapa manariksiwananchikunata.

13 Sukaman sufrishpa Jesukristutakatishpa shaykuptinchikunapish

chikunallapi katin.Mana atipanchu willawayninchitamana yanapawananchikunata.

Pablu Timoteota yachachin allita Tata Diospa rimananta

yachachikunanpa.14Tukuy chaykunata alli rurak

wawkinchikunata allita yuyachiysapa.Tata Diospa ñawpakninpi allitawillaysapa ama ayninakunankunaparunakuna yachachikunankunarayku.Chay ayninakunankuna mana nimapiyanapansapachu. Sukkuna chayayninakushkankunata uyarishpankunayuyayninta wakllichin. 15Kan allita TataDiospa rimananta yachachikushpa paytakushichishpalla kawsay. Chashna allitayachachikuptiki ñawpakninpi manapinkakunkichu. Paymi willashunki alliyachachikuk kanaykita.

16Wakin runakuna kikinkunapa manavalek yuyayninkunallata parlachikushpaayninakushpankuna kawsansapa. Chaymana alli parlak runakuna ashwanashwanta Tata Diosmanta ashunsapa.Ama munaychu paykunashina manaallita parlashpa kawsayta. 17Chayrunakunapa mana alli parlunkunakaaychanchi usuchik unkuyshinami. Chayishkay runakuna Himeneo Filetowan

sapa. 18Tata Diospa rimananta kunankamana kuskatanachu yachachikunsapa.Yachachikunsapa wañudukunakawsamushkankunatana. Chayraykushi

chisapanachu.pankuna Jesukristuta kreyik runakunatapantachichinsapa.

19Chashna kaptinpish Tata Diosparimananka wasipa orkonnin allitimbidushinami. Paypa rimananka allitayachachiwanchisapa: “Tata Dioskawambrankunata allita riksiwanchisapa.”Chaymanta yachachiwanchisapa:“Jesukristuta kreyik kananta rimak runa

manta ashunan tiyan.”20Atun wasipi tiyan kurimanta

kullkimanta rikchak laya ruradukunaestakunallapa sirvikunankunapa.Chaymanta chay wasillapi tiyanmetomanta kaspimanta rikchak laya

napa. 21Chay ruradu kallanakuna susyalikidu kaptinka mana allichu nimatachurananchipa. Ñukanchikuna manaallita rurashpanchikuna chay susyalikidu kallanashina kashpanchikunamana atipanchisapachu SeñorninchiJesukristuta sirviyta. Chayrayku allita

chikuna tiyan payta sirvinanchikunapa.22

kunamanta ashuy. Jesukristuta kasuk

2 2

472

alli rurak wawkinchikunawan tantallapuriy. Allita rurashpa Jesukristutakreyishpa kuyashpa kushikushpakawsay. 23Runakuna mana valektaayninakuptinkuna ama kasuychu. Chay

pankuna kunanlla piñanakunsapa.24Ñukanchikuna Jesukristuta sirvik

runakuna kashpanchikuna manapiñanakushpa kawsananchikuna tiyan.

nanchikuna tiyan. 25Chay manakreyikunayak runakunata allillapi manapiñayashpa yachachinanchikuna tiyan.Allillapi yachachikushpanchikuna

napa payta kreyinankunapa rimanantaentiendinankunapa. 26Munanchi TataDios chay runakunata yanapaptinkuna

kunapa.

Jesukristu shamunan tiempu aypa runakuna mana allita rurashpa

kawsankasapa.

3 1Yachanayki tiyan *Jesukristu

chikunata. 2Chay tiempu aypa runakunakikinkuna alli kanankunata yuyashpakawsankasapa. Sukaman kullkillatamunashpa kawsankasapa. Kikinkunallakreyinakunkasapa alabanakunkasapa.Tata Diosta maldisinkasapa. Manatatankunata nima mamankunatakasunkasapachu. Mana yachankasapachuni pita agradesiyta.nata asichinkasapa. 3Mana ni piwankuyanakushpa nima perdonanakushpakawsankasapa.kushpalla kawsankasapa.llata rurashpa kawsankasapa. Mana nipita llakichinkasapachu.sapachu allita rurashpa kawsayta.

4Chay mana alli rurak runakunarunamasinkunata chiknishpa chikanpivalekunkasapa wañuchinankunapa.Mana allita ruranayashpa mana ni pitamanchashpa kawsankasapa.kasapa kikinkunalla alli yachakkanankunata. Tata Diosta mana

kunallata rurashpa kawsankasapa.5Llullakushpa rimankasapa Tata Diostakuyak kanankunata.pish mana kreyinkasapachu Tata Diosatipananta yanapaysapata. Ama chaymana alli rurak runakunata kasuychu.

6Chay laya mana alli rurak runakunawasin wasinpi yaykushpa mana alliyuyayuk uchasapa warmikunatallullachinsapa. Chay laya warmikunaka

kuna ashwanta munansapa uchallikuyta.7

pankunapish mana atipansapachu TataDiospa alli yachachikunanta entiendiyta.

8Ñawpa tiempu chay ishkay ñakakukrunakuna Janes Jambreswan Moisestachiknishpa willarkansapa mana kuskatayachachikuykananta. Chashnashina kunantiempupish chay laya runakuna rimansapaTata Diospa rimanan mana alli kananta.Mana kuskata yuyaykushpa kawsansapa.Jesukristuta mana kreyishpankuna manaatipansapachu Tata Diospa rimanantakasuyta. 9

sapachu ashwanta llullachikuyta. Utkatukuy pi yachankasapa chay laya

nata. Moisespa tiempunpipish tukuyrunakuna yacharkansapa chay ishkayñakakuk runakuna mana alli yuyayukkanankunata.

Pablu Timoteota yachachin pay kawsashkanshina kawsananpa.

10Wambrayni Timoteo,kaynita allita kasushkanki. Ñami

2 2 3

473

yachankina ñuka allita rurashpakawsashkaynita. Yachanki Tata Diospamunananta ruranaynita. Jesukristutakreyishpa kawsaykani. Yachankillaktamasinikunawan kuyanakushpamana piñanakushpa kawsanaynita.Sufrishpaynipish allita yachachikuyllapipurishkani.

11Yachanki Antiokiya llaktapi Ikoniollaktapi Listra llaktapi chikniwak

nata. Chashna sufrichiwaptinkunapishTata Dios wañuymanta salvawarkan.12Ñukata sufrichiwashkankunashinachiknikuk runakuna Jesukristutakreyishpa kawsak runakunatapishrikchak layapi sufrichinkasapa. 13Chaychikniwakninchi runakuna chayllullachikuk runakuna ashwan ashwantamana allita rurashpa kawsankasapa.Ashwan ashwanta llullachikushpa

kasapa.14Kan, wambrayni,

payki alli kananta. Yachanki pikunamiyachachishushka nishpa. 15Mash allitayuyay takshaykimantapacha TataDiospa rimananta yachakushkaykita.Paypa rimananka yachachishunkiJesukristuta kreyiptiki mana allirurashkaykikunamanta salvashunanta.

16Ñawpa tiempu Tata Dioska allirurak runakunata willarkansaparimananta killkanankunapa. Chayraykupaypa rimananka sukaman allimiyachachiwananchikunapa. Mana allitaruraptinchikuna Tata Diospa rimanankayachachiwanchisapa ama chay manaallikunata rurananchikunapa.

chikunapa. 17Chashna Tata Diosparimanan yachachiwaptinchikuna paypakashpanchikuna atipanchisapa tukuylaya allikunata rurashpa kawsayta.

Pablu Timoteota willan Tata Diospa rimananta allita yachachikunanpa.

4 1*Jesukristu kashkan shamunkatukuy layapi sinchi kamachikuk

kananpa. Chashna shamushpa tukuywañudu runakunata tukuy kawsakrunakunatapish willawashunchisapaallitachu manachu rurashkanchisapanishpa.payni paypa ñawpakninpi Tata Diospañawpakninpi sinchita willayki payparimananta allita yachachikunaykipa.2Runakuna allita uyarishuptinkunamana uyarishuptinkunapishJesukristupa rimananta yachachiysapa.Mana piñakushpa allita animuchishpayachachiysapa yachanankunapa allillatarurashpa kawsayta. Mana allita

sapa amana kashkan mana allitaruranankunapa.

3Yachanki suk tiempukaman wakinrunakuna kay alli yachachikunatamanana kreyinayankasapanachu. Chayrunakuna munanankunallata rurashpa

kuk runakunata maskankasapa. 4Chayrunakuna kay alli yachachikunata mana

nallata kasunkasapa. 5Kan wambrayni,allita yuyaykushpa kawsay. Runakunasufrichishuptinkunapish allita rurashpakawsay. Allita yachachikuy Jesukristusalvakuk kananta. Tukuy runakunatayanapashpa kawsay.

6Ñuka Tata Diospa rimananta allitayachachikushkaynirayku suk runakunaovejatashina utka wañuchiwankasapa.Yachani utka wañunaynita. 7Runakuna

shina sinchikushkani. Kallpakshinachayanaynipi chayashkani. AllillataJesukristuta kreyishpa kawsashkani.8Tukuy willawashkanta allita

2 3 4

474

rurashkaynirayku alli rurak juesninchiJesukristu kashkan shamushpapremyuynita kuwanka.chu kuwanka. Tukuy payta kuyashpashamunanta shuyak runakunatapishpremyunkunata kunkasapa.

Pablu Timoteota roygan yanapananpa.

9Wawkini, utkana shamuykawawakna. 10Wawkinchi Demas kayallpapi vanidarkunata munashparurayta sakiwarkan. Rishka Tesalonikallaktaman. Wawkinchi Kresente rishkaGalasia partiman. Wawkinchi Titopishrishka Dalmasia partiman. 11WawkinchiLukaslla ñukawan kiparishka. Kanshamushpayki wawkinchi Markosta

nanpa. 12

kani Efeso llaktaman. 13Ponchoynitasakimushkani wawkinchi Karpopawasinpi Troas llaktapi. Kan wambrayni,shamushpayki chay ponchoynitaapamupay.nikunata apamupay.

14Erero trabajak Alejandrochikniwashpa sufrichiwarkan.washkanrayku Tata Dios kastiganka.15Chay Alejandro yachachikunaynitamana alli kananta rimashpa nima layapimunanchu yachachikunaynipa.Paymanta kuydanakuy.

16Kay *kunapi chatawaptinkuna mana ni suk

wak.kushpa sakiwarkansapa. Sakiwashkakaptinkunapish mana munanichu TataDios kastiganankunapa. 17Chayawtoridarkunapa ñawpakninpi kaptiniTata Dios sukaman yanapawarkan

kunaynipa. Chashna yachachikuptiniaypa mana *judiyu runakunapish TataDiospa rimananta kreyirkansapa. TataDios yanapawaptin kishpirkani amara

nankunapa. 18Tata Dios tukuy layamana allimanta amachawanka.Kuydawanka sieluman pushawananpapaywan kawsanaynipa. Ñuka sukaman

yukta agradesisha.

Pablu wawkinkunata paninkunata rimachin.

19Ñukapa shutinipi rimachiysapapaninchi Prisilata wawkinchi Akilastawawkinchi Onesiforopa familyankunata.20Korinto llaktapi wawkinchi Erastokiparishka. Chaymanta wawkinchiTro mota unkudu kaptin Mileto llaktapisakimushkani. 21Amara tamya tiempukaptinra utkakushpa shamuy.

chi Lino paninchi Klaudia tukuywawkinchikuna rimachishunkisapa.

22

shunaykipa.shunaykichipa.Ñuka Pablu chayllata killkashkayki.

2 4

475

Pablu Titota rimachin.

1 1Munanayni wawkini Tito, ñukaPablu Tata Diospa mandunpi

kaptini *Jesukristu kachamuwashkapaypa rimananta yachachikunaynipa.Kachamuwashka Tata Dios akllashkanrunakunata yachachiptini Jesukristutakreyinankunapa. Yachachikuni payllata

napa. 2Jesukristuta kreyishpanchikunayachanchisapa mana tukuyniyukta TataDioswan kawsananchikunata. Tata Diosmana llullakuk kashpa manara kayallpata rurashpara rimarkan sielumanpushawananchikunata. Chaypi paywan

chisapa.3Kunan Tata Diospa munashkan

tiempu kaptin chay alli rimashkanta

sapa. Salvawakninchi Tata Dios ñukatakachamuwashka chay alli rimashkantayachachikunaynipa. 4Tata Diosparimananta yachachikuptini kankañukashina Jesukristuta tukuy shunkukreyishpa kawsaykanki. Chayraykuwambraynishina kaptiki kay kartatakillkaykayki. Munani Tata Diosninchisalvawakninchi Jesukristuwan tukuy

naykipa.

Pablu Titota yachachin ansianukunata akllananpa.

5Wawkini Tito, chay atun ishla

chita. Willashkayki tukuy llaktakunapiwawkinchikunata akllanaykipa*ansianukuna kanankunapa. 6Ansianukaallita rurashpa kawsanan tiyan ama nipi rimananpa mana allita rurashpakawsaykananta. Warminllawankawsanan tiyan. WambrankunapishJesukristuta kreyishpa kawsanankunatiyan ama ni pi rimananpa mana tatantakasuk mana alli rurak kanankunata.

7Ansianuka yachanan tiyan tukuywawkinkunata paninkunata allita

napa. Chayrayku allita rurashpakawsanan tiyan. Mana piñakushpa manakikinpa munananllata rurashpa kawsanantiyan. Suk ansianu mana machashpamana makanakushpa kawsanan tiyan.Mana llullachikushpa kullkita gananantiyan. 8Wasinpi maykan chayaptinansianuka kushikushpa chaskinan tiyan.Yanapakuyta yachak runa kanan tiyan.Alli rurak kuskanpi rimak runa kanantiyan. Tata Diospa munananta rurashpakawsanan tiyan. Kikin kamachinakunantiyan allita kawsananpa.

TITO

PABLU TITOTA KILLKARKAN

476

9

nanta allita kasunan tiyan. Chaypinaatipanka Tata Diospa rimananta

nata allita animuchiyta. Chaymantaatipanka Tata Diospa rimananta mana

chiyta.10

chu Tata Diosta kasuyta.kushpa yankamanta sukamanrimakushpa kawsansapa. Paykunakamana *judiyu runakunata sukamanapuransapa paykunashina señaladukanankunapa. 11

pankuna aypa llaktamasinkunatafamilyankunatapish llullachinsapa.

palla mana allikunata yachachikunsapa.Chayrayku paykunata michaysapa amallullachikunankunapa.

12Chay Kreta ishlapi yachachikukruna llaktamasinkunapa rimarkan:“Kretapi kawsak runakuna llullakushpa

sapa. Sukaman killa likidu mikuyllatamunashpa kawsansapa.” 13Chayyachachikuk runa chashna rimashpakuskata rimarkan. Chayrayku kretinorunakunata sinchita yachachiysapaallita rurashpa Jesukristuta kreyishpakawsanankunapa. 14Yachachiysapajudiyu runakuna yuyayninkunallamanta

napa. Yachachiysapa mana kuskata

kunapa.15Suk allita ruranayak runa yuyaynin

alli kaptin yuyan tukuy laya allikananta. Jesukristuta mana kreyinayakruna yuyaynin sukaman mana allikaptin yuyan tukuy laya mana allikananta. 16Chay mana alli yuyayukrunakuna rimansapa Tata Diostariksinankunata.

napish mana allita rurashpankunayuyachiwanchisapa mana Tata Diostariksinankunata. Mana Tata Diostakasushpa millanapa laya ruranakunatarurashpa kawsansapa. Chayrayku manaatipansapachu allita rurashpa kawsayta.

Pablu Titota yachachin allita yachachikunanpa.

2 1Tata Diospa alli yachachikunanta

sapa. 2Vieju wawkinchikunatayachachiysapa allita rurashpakawsanankunapa llaktamasinkunakawanankunapa alli rurak kanankunata.Yachachiysapa allita Tata Diosta tukuy

kushpa kawsanankunapa.sapa sufrishpankunapish TataDiosmanta ama ashunankunapa.

3Chashnashina vieja paninchikunatayachachiysapa allita Tata Diostakuyashpa kawsanankunapa. Chaypiramiwarmimasinkuna paykunata kawashpayachankasapa allita rurayta.

napa nima machanankunapa. 4Viejapaninchikunata yachachiysapa kusayukñañankunata yachachinankunapakusankunata wawankunata kuyashpakawsanankunapa. 5Chay paninchikunañañankunata yachachinankuna tiyanalli yuyayuk alli rurak warmikunakanankunapa. Yachachinankuna tiyanwasinkunata allichashpa kusankunatakasushpa kawsanankunapa ama ni pi

kunapa.6

nata yachachiysapa alli yuyayukkanankunapa. 7Kan, Tito, tukuy layapiallita rurashpa kawsay chay waynawawkinchikuna kanta kawashushpaallita rurashpa kawsanankunapa. TataDiospa rimananta yachachikushpa

1 2

477

kuskata allita yuyaykushpa kawsanaykitiyan. 8Kuskata rimashpa yachachikuyama ni pi rimanankunapa mana allitayachachikunaykita. Chashna kuskatayachachikuptiki chay yuyashukrunakuna pinkachinakunkasapa. Manaatipankasapachu rimayta ñukanchikunamana alli rurak kananchikunata.

9Rantidu wawkinchikunata

kunata allita uyarinankunapa.Yachachiysapa patronninkunata

kunapa. 10Yachachiysapa amapatronninkunapa ima tiyapunankunatasuwanankunapa. Yachachiysapa rikchaklayata allita rurashpa trabajanankunapa.

kuna yachankasapa salvawakninchiTata Diospa rimanan sukaman allimakananta.

11Tata Dios munan tukuy runakunatasalvawayninchikunata. Chayrayku*Jesukristu shamurkan Tata Dios

chikunapa. 12

chikuna yachachiwanchisapa kayallpapi kawsashpanchikunara allita

kunapa. Yachachiwanchisapa allitarurashpa kawsananchikunapa.

napa munananchikunallata rurashpakawsananchikunapa.

13

chi kashpa allimata rikurishpa kashkanshamunka. Chay allima shamunanta

kuna tiyan. 14Jesukristu wañurkan

manta salvawananchikunapa. Tukuy

napa. Chaypina munanchisapa allitarurashpa kawsayta.

15Tata Dios yanapashuptiki tukuy chayrunakunata tukuy yachachishkaynikunatasinchita yachachiysapa. Animuchishpawillaysapa ama mana allikunata rurashpakawsanankunapa. Allita yachachiysapaama ni pi washanchashunaykipa.

Pablu yachachikun imashnami Jesukristuta kreyik runakuna

kawsankasapa nishpa.

3 1

darkunata kamachikukkunata allitakasushpa kawsanankunapa.sapa kamachikuk runakuna suk alliimapi trabajachiptinkuna manakillakushpa ruranankunapa. 2

chiysapa ama ni pita yuyashpa ni piwanayninakushpa kawsanankunapa.Yachachiysapa alli modoyuk tukuyrunakunawan kawsanankunapa.

3Ñawpa tiempu ñukanchikunapishTata Diosta mana kasushpa mana alliyuyayuk kawsarkanchisapa. Pantakudukashpanchikuna tukuy laya vanidarpikawsarkanchisapa. Tukuy laya manaallita rurashpa kawsarkanchisapa.Maykanpa ima tiyapukninkunatakawashpa munarkanchisapa. Sukkunachikniwaptinchikuna sukwan sukwanchikninakushpa kawsarkanchisapa.

4Chashna mana allita rurashpakawsaptinchikunapish salvawakninchi

sapa. 5Manami salvawashkanchisapachuallikunata rurashkanchikunarayku.

kanchisapa.

napa.wanchisapa mushuk alli ruranakunatarurashpa kawsananchikunapa.

2 3

478

6Salvawakninchi *kanrayku Tata Dioska kushikushpamana michakushpa Espirituntakachamushka ñukanchikunapikawsananpa. 7

napa paywan mana tukuyniyuktakawsak.

napa.8Kuskata yachachiykayki. Tukuy

chayta sinchita yachachiysapa tukuy

kunapa allita rurashpa kawsayta. Alli

kaynita kasushpa kawsanankunapa.9Yachachikushpayki ama ni piwan

awilunchikunapa kuentunkunaraykunima *rayku ayninakuychu. Chay layakunamana nimapa allichu. Mana ni pitayanapansapachu.

10Ichará suk llullachikuk runa

kushpa kawsanankunapa. Chay layarunata suk ishkay kuti sinchita willayama chayta rurananpa. Chay runa mana

wan tantanakunanpa. 11Chashna

kina chay runa mana kuskatayuyaykushpa mana allita rurashpakawsaykananta. Kikinpa uchanraykuTata Dioska kastiganka.

Pablu kay kartata tukuchashpa Titota despidin.

12Ichará wawkinchi Artemastakanman kachasha.paynika wawkinchi Tikikota kachasha.Kanpi chay wawkinchi chayaptinutkakushpa Nikopolis llaktaman rillaytariwak. Munani chay llaktapi tamyatiempu kawsayta.

13

chi Apoloswan kanpi chayaptinkunayanapaysapa. Tukuy layata kuysapachikan llaktakunaman riptinkuna amanima illapunankunapa.

14

chikuna yachakunankunapa allitarurashpa kawsayta.nankunapa mana nimayukkunatayanapayta. Chashna yanapashpallaktamasinkunata kushichinsapa.

15Tukuy ñukawan wawkinchikunarimachishunkisapa. Kan shutinipirimachiysapa chay llaktapi munaduJesukristuta kreyikmasinchikunata.Ñuka munani Tata Dios tukuykankunata yanapashunaykichipa.Ñuka Pablu chayllata killkashkayki.

3

479

Pablu yachachikukmasinFilemonta rimachin.

1Munanayni yachachikukmasiniFilemon, ñuka Pablu kay karselpi kani*kaynirayku. Wawkinchi Timoteowantantalla kay kartata killkaykayki.2Wasikipi tantanakuk wawkinchikunatapaninchikunata killkaykani. PaninchiApiata trabajakmasini Arkipotapishkillkaykani. 3Munani Tata Diosninchi

naykichipa kushichishunaykichipa.

Pablu Tata Diosta agradesin Filemon payta kuyaptin.

4Tata Dioswan parlanayni oras kantayuyashpayni payta agradesini. 5

kani sukaman Señorninchi Jesukristutakreyishpa kuyashpa kawsanaykita.

chikunatapish kuyanaykita. ChayraykuTata Diosta agradesini. 6Kan tukuy pitaparlachinki Jesukristuta kreyikunaykita.Chayrayku Tata Diosta roygani allitaentiendinaykipa Jesukristu sukamankuyawashpanchikuna tukuy layapiyanapawananchikunata. 7Kan, wawkini,Jesukristuta kreyikmasinchikunatakuyashpa kushichinki. Chayrayku ñukasukaman kushikushpa animukuni.

Pablu Filemonta royganOnesimota perdonananpa.

8Wawkini Filemon, Jesukristu ñukatakachamuwashkanrayku atipaymankamachiynikita imatapish kaptinruranaykipa. 9Chashna kamachiynikita

nayaykichu. Ñuka Pablu viejuna kashpamunani roygaynikita kuyawashpakasuwanaykipa. Jesukristupa rimanantayachachikushkaynirayku kay karselpikani. 10Kay karselpi kaptini Onesimoyachachikushkaynita kreyishkanraykukunanka ñami wambraynina.Chayrayku kay wambraynipa sukfavorta mañayki.

11Ñawpa tiempu Onesimo mana alliyanapashuk karkan. Kunanka ñukatanaallita yanapawaykan. Kanman kutishpakantapish allita yanapashunka. 12

rayku kay munanayni wambrayniOnesimota kachaykani kanmankutinanpa. Kushikushpa ñukatachaskiwakshina paytapish chaskiy.13

kushkaynirayku ñuka kay karselpi kani.Chayrayku munayman Onesimo

naykishina pay yanapawananpa. 14Kay

FILEMON

PABLU FILEMONTA KILLKARKAN

480

kachu. Munayman tukuy shunkuwillanaykipa yanapawananpa.

15Ichará alli kashka suk tiempullapaOnesimo sakishunanpa kashkankutimushpa kanwan tukuy tiempukawsananpa. 16Kunanka Onesimotakuyadu wawkikitashina chaskiy.Manana rantidutashinanachu kaway.Ñuka wambraynitashina kuyani.Kanpish ñukamanta ashwanta kuyanaykitiyan. Payta kuyanayki tiyan runamasikikaptin. Chaymanta ashwanta kuyanaykitiyan Jesukristuta kreyikmasiki kaptin.

17Jesukristuta kreyikmasiki kanaynitayuyashpaykika Onesimota ñukatashinachaskiy. 18Ichará wambrayni Onesimodañuta rurashushpa nitikurkan.Debishuptikika ñukata kobraway.19Ñuka Pablu kay kartata makiniwan

nipa. Chaymanta ama kunkaychu kantayachachiptini Jesukristuta kreyinaykita.

Chayrayku sukaman debiwanki. 20Ariyawawkini, Jesukristuta kreyikmasinikashpayki yanapawashpa wambraynitachaskipay. Wawkini kashpaykikushichiway.

21Chashna killkashpayni yachanikasuwashpa kay roygashkaynimantaashwanta ruranaykita. 22Chaymantakankuna Tata Diosta roygaptikichi paymunaptin risha kawaknikichi.Chayrayku suk kuartuta allichapaychaypi chayanaynipa.

23Wawkinchi Epafras Jesukristuparimananta yachachikushkanrayku kaykarselpi ñukawan tantalla. Paypishrimachishunki. 24Tata Diospa rimananta

kowan Demaswan Lukaswanrimachishunkisapa.

25Jesukristuta roygani tukuy layapiyanapashunaykichipa.Ñuka Pablu chayllata killkashkayki.

FILEMON

481

Tata Diospa wambran Jesukristu yachachiwanchisapa ima layami

Tata Dioska nishpa.

1 1Ñawpa tiempu kuti kuti Tata Diosalli yachachikuk runakunata

rikchak layata yachachirkansapa.Chaymanta chay yachachikuk runakuna

sapa. 2Kunan kay tukunan tiempu TataDios wambran *

chikunapa. Mana nima laya tiyaptinraTata Dios wambranta willarkan tukuylaya tiyakta rurananpa. Chaymanta

nanpa.3

wanchisapa Tata Dios llipyak lusshinasukaman allima kananta. Payka TatanDios laya kashpa kawachiwanchisapaima layami Tatanka nishpa. Sukamanalli yachak kashpa rimananllawan tukuylaya tiyakta kuydashpa sinchichiykan.Kay allpaman shamushpa wañurkanuchanchikunamanta perdonawashpapichawananchikunapa. Chashnapichawashpanchikuna sielupi kawsakTata Diospa alli ladunpi tiyarirkan

kunanpa.

Tata Diospa wambranka tukuy angelkunamanta ashwan atipakmi

ashwan sinchi kamachikukmi.4Chayrayku Jesukristu Tata Diospa

wambran kashpa *angelkunamantaashwan sinchi kamachikukmi. Tata Diospaytaka willarkan angelkunamantaashwan allima shutiyuk kananpa. 5TataDios Jesukristullata willarkan:

“Kanka wambraynimi kanki.

kukmi kanki.”Tata Dios mana niman suk angeltawillarkanchu wambran kananta.Chaymanta Tata Dios chayllawambranpa rimarkan:

“Ñukaka paypa tatanmi kani.Payka ñukapa wambraynimi.”

Tata Dios manami niman suk angeltachashnachu willarkan. 6Chaymanta TataDios chaylla wambranta kay allpamankachamushpa tukuy angelkunatawillarkan wambranta kuyanankunapa.

7Chaymanta Tata Diospa ñawpakillkadunpi angelkunapa riman:

“Tata Dios angelkunata kachanwayrashina rawraykak ninashinatukuy mayta rinankunapa paytasirvik.”

HEBREOS

SUK YACHACHIKUK RUNA KREYIKUK HEBREOMASINKUNATA KILLKARKAN

482

8Chaymanta Tata Dios killkadunpiwambranpa riman:

“Mana tukuyniyukta kankasukaman kuskata allillatakamachikunki.

9 Kanka sukaman munanki allillatarurayta.

Mana niman suk mana allitamunankichu rurayta.

Chayrayku ñuka Tata Diosniki

naykipa.

manta tukuy angelkunamantakanta ashwanta kushichiyki.”

10Chaymanta Tata Diospa killkadunpiriman:

“Kallarinanmantapacha Señor,

kanki.Kanlla sielutapish rurashkanki.

11 Tukuy chay rurashkayki allpakasieluka tukunan tiyan.

Chashna tukuptinpish manatukuyniyukllata kanka kawsanki.

Allpawan sieluka llachapashinamawkayashpa usunka.

12 Chashna usuptin suk mawkayakllachapatashina wankunki.

Allpata mushukyachinki mushukllachapata mudachikshina.

Allpa sielu tukuptinpish kankachashnalla kanki.

Mana tukuyniyukta kawsanki.”13Chaymanta Tata Dios wambranllatawillarkan:

“Alli laduynipi shamuy tiyarik ñukachiknishuknikikunata saru sarururanaynikaman kanta allitakasushunankunapa.”

Tata Dios manami niman suk angeltachashnachu willarkan.

14Angelkunata mana kawaytaatipanchisapachu. Paykunaka TataDiosta allita sirvishpa kawsansapa. Tata

Dios paykunata kachamunsapañukanchikuna sieluman rik runakunatayanapawananchikunapa.

Akuychi Tata Diospa rimananta allita rinrillikushpa kawsaypachi.

2 1*Jesukristu sinchi kamachikuk

chi ama paymanta ashunanchikunapa.2Ñawpa tiempu Tata Dios *angelkunatawillarkansapa ñawpa awilunchikunata

napa.nankunata angelkuna paykunata

kuna kasunankunapa karkan. Manakasushkankunarayku Tata Dioskuskanpi kastigarkansapa.

3Payka ñukanchikunatapish ashwansinchita kastigawashunchisapa wambranJesukristu yachachikushkanta manakasuptinchikuna. Kikin Señorninchi

manta salvawananchikunata. Chaymanta

kanta yachachiwarkanchisapa.4Tata Dios munaptin paypa Espiritun

disipulunkunata rikchak layataatipachirkansapa aypa almirana*milagrukunata ruranankunapa.

sapa Jesukristu yachachikunan sukamanallima kananta.

Jesukristu shamurkan nasik runa kananpa uchanchikunamanta

salvawananchikunapa.5Kay kartapi rimashkaynishina Tata

Dios Jesukristullata willanka tukuylayapi kamachikunanpa.

napa. 6Tata Diospa rimananpi suk runapayta willarkan:

1 2

483

kuna mana nimachu kanisapa.¿Imapatí llakichiwankisapa?¿sapa?

7 Kay allpapi kawsaptinikunara

kunata.

paykisapa paykunamantaashwanta kuyawankisapakushichiwankisapa.

8 Tukuy sielupi tukuy allpapi tiyakta

nikunapa.”Chayta Tata Diospa rimananpi

rimaptin yachanchisapa Tata Dioswillawashkanchikunata tukuy allpapi

napa.sapa. Chashna Tata Dios rimaptinpishmanara kawanchisaparachu tukuy layatiyak kasuwananchikunata. 9Manara

pish yachanchisapa Tata DiosJesukristuta allpaman kachamushkanta.Payka kay allpapi kawsashpa suktiempullata mana angelkunatakamachirkansapachu. Tata Diossukaman kuyawashpanchikuna

rayku wañunanpa.kanrayku Tata Dios payta willarkantukuy runakuna tukuy angelkunapayllata kuyashpa kasunankunapa.

10Tata Dios tukuy tiyakta rurarkan

nanpa. Tukuy tiyak payllapa kaptinpayka munan tukuy wambrankunapaywan tantalla sukaman kushikushpaallita kamachikunanchikunapa.Chayrayku kay allpaman wambranJesukristuta kachamurkan sukamansufrinanpa. Chashna sukaman sufrishpa

manta salvawayninchikunata.11Jesukristu salvawaptinchikuna

ñukanchikunapish payshina Tata Diospawambrankuna kanchisapa paypa

napa. Tata Diospa wambrankunakaptinchikuna Jesukristu manapinkakunchu willawayninchikunata

nata. 12Chayrayku Tata Diospakillkadunpi Jesukristu riman:

“A, Tatayni,kunata willasha sukaman allimakanaykita.

Paykunawan tantanakushpa

shasapa.”13Chaymanta Tata Diospa rimananpiJesukristu riman:

“Ñuka tukuy shunku Tata Dios

sha.”Chaymanta riman:

“Kaypi kani tukuy Tata Dioskuwashkan wambraynikunawan.”

14

chikuna nanayta unkuyta wañuytamallinchisapa. Jesukristupish nasirkanñukanchikunashina nanayta wañuytamallinanpa.rayku wañuchikuy atipak supaypayachayninta wakllichipurkan ama

kunapa. 15Payka supaypa yachaynintakichushpa wañuyta sukamanmanchashpa kawsak runakunata

nankunapana.16Jesukristu mana shamurkanchu

angelkunata yanapanankunapa. Paykashamurkan Abrahampa mirakninkunatayanapanankunapa. 17Shamurkanñukanchikunashina runa kananpa.Chashna runa kashpa Tata Diosta

2

484

nata kuyawashpanchikuna atiparkanTata Diospa ñawpakninpi kamachikuk*saserdotenchikuna kayta. Chayrayku

namanta perdonawananchikunapa.18Jesukristu runa kashpa nanayta

mallishpa sufrirkan. Chaymanta supayuchallichinayarkan. Chayrayku kunanka

yaptinchikuna Jesukristu allita atipan

nanchikunapa.

Jesukristu ñawpa yachachikuk Moisesmanta ashwan alli

yachachikukmi.

3 1Tata Diosta kasuk wawkinikuna,paninikuna, Tata Dios kankunata

kuna kanaykichipa. Ñukanchikunarimanchisapa Tata Dios *Jesukristutakachamushkanta *saserdotenchikunakananpa. Jesukristu saserdotenchikunakaptin akuychi payllata yuyashpakawsaypachi.

2

kuk Moises *israel runakunata sukamanallita sirvirkansapa. Chaymanta TataDios Moisestashina Jesukristutawillarkan saserdotenchikuna kananpa.Chashna willaptin Tata Diosta sukamanallita sirvirkan.

3Rurashkan wasimanta ashwanta wasirurak runata alabanchisapa.shina Jesukristu tukuy runakunatarurashkanrayku Moisesmanta paytaashwanta munashpa alabananchikunatiyan.

4Wasikuna tiyan runakuna ruraptinra.Chashnashina Tata Dioslla tukuy layatiyakta rurarkan. 5Moises Tata Diostaallita sirvishpa tukuy israel runakunatasukaman allita yachachirkansapasalvakuk runa shamunanta. 6Chaymanta

Jesukristu Tata Diospa chaylla wambrankashpa tukuy ñukanchikunata ashwanallita kamachiwanchisapa. Kushikushpamana shaykushpa shamunantashuyashpa kawsashpanchikunakawasinshina kanchisapa.

Tata Dios willawanchisapa ama paymanta ashunanchikunapa.

7,8

waptinchikuna akuychi payta kasushpakawsaypachi. Tata Diospa Espiritunkillkadunpi willawanchisapa:

“Chunlla likidu pampapi ñawpakawsak wambraynikuna

mana munarkansapachu kasuwayta.

kansapa.

chi ama chay ñawpa mana

chiwaychichu.9 Chusku chunka watata ñawpa

nata kawashpankunapish

kansapa.10 Chayrayku chay rabyachiwak

runakunata piñayarkani.Paykunata willarkani: ‘Kankunashunkuykichipi llullachinakushpamana munashkankichichukamachikunaynikunata kasuyta.’

11 Chayrayku piñakushpa sinchitapaykunata willarkani ama chay

nankunapa.”12Wawkinikuna, paninikuna, mana

tukuyniyuk kawsak Tata Diosninchitatukuy shunku kreyishpa kawsaychi amapaymanta ashunaykichipa. 13TataDiospa killkadunpi willawanchisapakunan payta allita kasunanchikunapa.Chayrayku wañunaykichi diyakaman

2 3

485

kuychi ama uchallikushpa nimallullachinakushpa sinchi shunkutukunaykichipa. 14

kanchimantapacha wañunanchikunadiyakaman mana shaykushpa manakaruyashpa payllata allita kreyishpakawsananchikuna tiyan. Chaypiramipaywan tantalla kushikushpakawsashunchisapa.

15Chayrayku Tata Diospa killkadunwillawanchisapa:

“Kankuna Tata Diospa rimanantaallita kasushpaykichi

chita sinchiyachiychichu.”16¿Pikunatí Tata Diospa rimananta

sapanachu kasushpa kawsayta? Chay

kan runakuna.17¿Pikunawantí chusku chunka watata

Tata Dios sukaman piñakurkan? Chaymana kasunayak runakunawan. ManaTata Diosta kasunayashkankunaraykuchay chunlla chakidu pampapiwañurkansapa.

18¿Pikunatatí Tata Dios sinchita

nankuna llaktapi yaykunankunapa?Chay mana kasunayak runakunata.19Yachanchisapa chay runakuna Tata

rayku chay kushikunankuna llaktapimana yaykuyta atipashkankunata.

Tata Dios willawanchisapa paywan tantalla kushikushpa kawsananchikunapa.

4 1Tata Dios awilunchikunatashina

sapa paywan tantalla kushikushpakawsananchikunapa.tinchikuna akuychi kuydanakuypachiama Tata Diosmanta ashunanchikunapa.

2

kanchisapa kuyawashpanchikuna

nata. Chay awilunchikuna Tata Diosparimananta uyarishpankunapish manamunarkansapachu tukuy shunku paytakreyishpa kawsayta. Chayrayku mana

kuna llaktapi yaykuyta.3Tata Dios killkadunpi rimarkan:

yaptinkuna sukaman piñakushpawillarkanisapa

ama chay alli kushikunankunallaktapi yaykunankunapa.”

Chay runakuna mana kushikunan

kuna *

lla kawsashunchisapa. Tata Dios tukuytiyakta rurashkanmantapachakushikushpa kawsaykan. Chayraykumunan ñukanchikunapish paywan

napa. 4

chisapa:“Soktaynin diya Tata Dios tukuyrurashkanta tukuchashpakushikushpa samarkan.”

Chashna Tata Dios yachachiwanchisapayanapawaptinchikuna kushikushpallakawsananchikunapa.5Chaymanta Tata Dios killkadunpikashkan willawanchisapa:

“Chay kushikunan llaktapi chay

chu.”6Kunankamanlla Tata Dios munan

chikunapa. Chay ñawpa awilunchikuna

pankunapish chay rimanata manakasurkansapachu. Chayrayku manaatiparkansapachu chay kushikunankuna

3 4

486

llaktapi yaykuyta. 7Paykuna manayaykuptinkuna aypa watakuna washaTata Dios awilunchi Davidta kashkanwillarkan:

paykichi ama sinchi shunkutukuychichu.”

wanchisapa kunankaman munananllatatukuy runakuna payta kasushpakushikushpa kawsananchikunapa.8Chaymanta Josueta katik runakuna

kansapa.kankuna kaptinka aypa watakunawashan Tata Dios mana kashkanwillanmansapachu karkan payta

napa. 9Chashna Tata Dios paykunatawillashpa yachachiwanchisapa

pish paywan tantalla kushikushpakawsananchikunapa.

10

washa kushikushpa samarkan.

kanshina sukaman kushikushpa manaturbakushpa payllata kreyishpakawsashunchisapa. 11Chayraykuakuychi sinchikushpa Tata Diosta allitakasushpa kawsaypachi paywan tantallakushikushpa kawsananchikunapa. Ama

shina kawsaypachichu.12

chisapa mushuk layata allita rurashpakawsananchikunapa. Ishkantin ladunpiluyuk machetimanta Tata Diosparimananka ashwan luyukshinami.Shunkunchikunapi kawachiwanchisapayuyananchikuna munananchikunaallichu manachu nishpa. 13Tata Diostukuy yuyayninchikunata allita riksin.Tata Dios rurawashkanchikuna kaptin

paymanta mana atipanchimansapachupakakuyta. Paytaka tukuy alli mana allirurashkanchikunata willananchikunatiyan.

Jesukristu sukaman sufrishkanrayku atipan

yanapawayninchikunata.14Tata Diospa chaylla wambran

Jesukristu kawsamushkanwasha TataDiospa kawsanan sielupi yaykurkan allikamachikuk *saserdotenchikunakananpa. Chayrayku imashnacha

kanchikunashina akuychi manashaykushpa payllata allita kreyishpakawsaypachi.

15Jesukristu kay allpapi kawsashpañukanchikunashina rikchak layatasufrirkan.

kanchu. Rikchak layata sufrishkanraykuyachan sufrinanchikunata. Chayraykusaserdotenchikuna kashpa atipan

chikunata. 16

nan tiyarinanman riypachi allita

kuna yanapawananchikunata. Chayta

napa.

Tata Dios Jesukristuta akllarkan ashwan sinchi kamachikuk

saserdote kananpa.

5 1*Judiyu *manta sukllallata akllaksapa

ashwan sinchi kamachikukninkunakananpa.kuk saserdoteka Tata Diosta roygarkanrunamasinkunata yanapanankunapa.Chaymanta ofrendankunata Tata Diostakurkansapa. Animalkunata

4 5

487

wañuchishpa Tata Diosta kurkansapauchankunamanta perdonanankunapa.2Saserdotekuna atiparkansapa manayachak mana allita rurashpa kawsakrunakunata llakichiyta paykunapishwañuk runakuna kashpankuna. 3Wañukrunakuna kashpankuna paykunapishuchallikuk runakuna karkansapa.Chayrayku animalkunata wañuchiksapakikinkunapa uchankunata Tata Dios

pish uchankunata perdonanankunapa.4

kuk saserdote kananpa. Chaymanta TataDios Arontashina tukuy saserdotekunataakllarkansapa. Tata Dios manaakllaptinka mana ni suk runakikinmanta atipanmanchu saserdotekayta. 5*tachu akllanakurkan kamachikuksaserdote kananpa. Tatan Diosmipaytaka akllarkan chaylla wambrankaptin saserdote kananpa. Tata Dioskillkadunpi wambranta willarkan:

“Kanka wambraynimi kanki.

kukmi kanki.”6Chaymanta Tata Dios killkadunpi

chaylla wambranta willarkan:“Ñukaka akllayki Melkisedekshinamana tukuyniyukta kamachikuksaserdote kanaykipa.”

7Jesukristu kay allpapi kawsashpasukaman kaparikushpa wakakurkan.Tukuy laya atipak Tatan Diosta

tinra amara wañunanpa. Sukaman TataDiosllapa munananta rurashkanraykupayka sukaman yanaparkan. 8Jesukristu

papish kay allpaman shamurkansufrinanpa. Chashna sukaman sufrishpayachakurkan imashnami kay allpapikawsashpa Tata Diospa munananta

rurashpa kawsanka nishpa. 9ChashnaTata Diospa munananta rurashkanraykupayta kasuk runakunata atipan

nata mana tukuyniyukta paywantantalla kawsananchikunapa. 10

dekshina ashwan sinchi kamachikuksaserdote kananpa.

Ama ñuñukuk wambrakunashina kaypachichu.

11

naynipa. Yachachinayaptinipish sinchishunkuyuk kaptikichi mana atipanichuentiendichiynikichita. 12

tana kankuna Tata Diospa rimanantasukaman yachakushkankichi. Ñawpatasukkunata yachachinkichiman karkan.

chichu. Munankichi ñukaykuna kashkankuti kuti chay kallarinanmantapacha

nipasapa.nami kankichi. Manara alli mikunatamikukshinarachu kankichi. 13Ñuñukukwambrakunashina kashpaykichi manaraTata Diospa rimananta entiendishpamanara yachankichirachu allitarurashpa kawsayta. 14

kuna kashpanchikuna tukuy layamikunata yachanchisapa mikuyta. Tata

panchikuna alli mikunata mikukshinakanchisapa. Amañanchisapa allitarurayta. Yachanchisapa imami allirurananchikunapa imami mana allichururananchikunapa nishpa.

Ama munaypachichu Jesukristuta kreyishkanchikunamanta ashuyta.

6 1Akuychi *kunanta ashwan ashwanta

yachakushpa kawsaypachi. Amayachakushkanchikunata kashkan kuti

5 6

488

kuti chayllata munaypachichuyachakuyta.pana amana uchallikushpa kawsayta.Ñami yachakushkanchisapanaJesukristuta kreyishpa kawsayta. 2Ñami

chikunapa.pana wawkinchikunapa paninchikunapaumankunapi makinchikunata churashpaTata Diosta roygayta yanapanankunapa.

nata. Ñami yachakushkanchisapanasuknin diya Tata Dios tukuy runakunatawillawananchikunata allita mana allitarurashkanchikunata. 3

waptinchikuna kunanmantapachaakuychi ashwan ashwanta Jesukristupayachachikunanta yachakuypachi.

4Suk runakuna Tata Diospa rimanantakreyishpa suk tiempullapa luspishinapurishkasapa. Mishkik mikunata

nata kreyik tukurkansapa. Tata DiospaEspiritun suk imakunapi paykunatayanaparkansapa. 5Chay runakunayachashkasapa Tata Diospa rimananmishkik mikunashina kananta.kasapa kay tiempu tukunankaman TataDios almirana layata atipananta rurayta.6Chaykunata yachashpankunapishmanana nima munansapanachuJesukristuta kreyiyta sinchi shunkutukushpankuna. Manana ni pipaykunata atipankasapanachuyachachiysapata kashkan Jesukristutakreyinankunapa. Mana Jesukristutakreyiyta munashpankuna kashkankruspi payta wañuchikshina tukunsapa.

kuna Jesukristuta washanchankasapa.7Alli ñuyudu allpapi tarpudu

murukuna allimata wiñan. Chay alliallpapi murukuna allimata wayuchakundoyñun pallananpa. Suk runakuna allita

Jesukristuta kreyishpa kawsashpankuna

nami. Tata Dios paykunata sukamanyanapankasapa. 8Chaymanta sukrunakuna kashayuk kiwakunallatawiñachik allpashinami. Mana nimapavalensapachu. Tata Dios paykunatamana tukuyniyuk ninapi sukamankastigankasapa.

Tata Dios alli kaptin akuychi payllata allita kreyishpa

kawsaypachi.9Kuyanayni wawkinikuna,

kuna,paynikunapish yachanisapa kankunataTata Dios salvashunaykichita.

paykichi chay alli allpashina kankichi.10Allita rurashpa kawsaykankichi. TataDiosta kuyashpa tukuy Jesukristuta

kankichi. Kunankaman sukwan sukwanyanapanakushpa kawsaykankichi. Tata

chita mana kunkankachu.11Ñukaykuna sukaman munanisapa

wañunaykichi diyakaman tukuykankuna yanapanakushpa allitarurashpa kawsanaykichipa. Chashna

kichi sieluman rinaykichita TataDioswan kawsak. 12

chu killa likidu tukunaykichipa. Ayparunakuna mana shaykushpa tukuy TataDios willashkankunata kreyishpakawsarkansapa. Kunanka sielupi TataDioswan kushikushpa kawsaykansapa.Munanisapa kankunapish paykunashinaTata Dios willashushkaykichita allitakreyishpa kawsanaykichipa.

13Tata Dios ñawpa awilunchikuna

nanpa. Kikinpa shutinpi jurarkan manatiyaptin ashwan sinchi shutipi

6

489

jurananpa. 14Chaypina Abrahamtakawillarkan: “Ariya, kantami sukamanallita kuyashpa yanapashkayki.kitapish yanapasha sukaman aypatamiranankunapa.” 15Chashna Tata Dioswillaptin Abrahamka mana shaykushpashuyarkan yanapananta. ChayraykuTata Dios tukuy willashkanta rurashpasukaman allita yanaparkan.

16Runakuna suk imapa sukamansinchita jurashpankuna willansapa:

naynita.” Chashna willaptinkunaratukuy pi kreyinsapa. Chaypira mananaayninakunsapanachu. 17Tata DiosAbrahampa mirakninkunata munarkan

kunata rimashkanshina rurananpa.

kunata rurananpa.18Ñukanchikunapish yachanchisapa

Tata Dios mana nima llullakuk kananta.Tata Dios jurashpa willawaptinchikuna

kunata. Chayrayku animukunchisapasukaman kushikushpa kawsayta

kanchikunata rurananpa.19Yakupi purik barkupa tiyan suk

llashak errumanta ruradu ankla yakupichuranankunapa. Chay llashak anklabarkuta sinchichin ama suchunanpa.Ñukanchikuna Jesukristuta allitakreyishpa kawsaptinchikuna payka chay

napa.Tukuy chayta yachashpanchikuna

*Tata Diospa wasinpi llachapawanarkadun ukuta yaykunchisapa paywantinkunakunanchikunapa. 20Chayllachapawan arkadu wasi ukutaJesukristu yaykurkan Melkisedekshinamana tukuyniyukta *saserdotenchikunakananpa. Payka saserdotenchikuna

kunapa.

Levipa miraknin saserdotekunamanta Melkisedek

ashwan sinchi kamachikuk saserdote karkan.

7 1Melkisedek Salem llaktapakamachikuknin karkan. Chaymanta

paylla altu sielupi kawsak sukamansinchi kamachikuk Tata Diospa*saserdoten karkan. Chay tiempu

wan makanakushpa kallpachirkansapa.

kunata kichurkansapa.kankunata apashpa llaktanmankutiykaptin chay saserdote Melkisedekllaktanmanta llukshishpa rirkanAbrahamta tinkuk. Payta tinkushpaTata Diosta roygarkan Abrahamtayanapananpa. 2Chaypina Abrahamka

namanta chunkaynin partita chaysaserdote Melkisedekta kurkan. ChayMelkisedekpa shutin ñawpa rimaypiriman “Allita Rurashpa Kamachikuk.”Chaymanta Salem llaktapa shutin riman“Kushikuy Llakta.dekpa suknin shutin karkan “KushikuyLlaktapa Kamachikuknin.”

3Mana ni pi yachanchichu pimiMelkisedekpa tatan maman awilunkunakarkansapa nishpa. Manami niman suk

kan killkadu rikurinchu. Chayraykuyuyachiwanchisapa Tata Diospawambran *Jesukristushina manatukuyniyuk saserdote kananta.

4Mash allita yuyaychi. Melkisedeksukaman sinchi kamachikuk saserdotekarkan. Chayrayku awilunchiAbrahamka chay kamachikukkunatamakanakushpa kichushkankunamanta

6 7

490

payta chunkaynin partita kurkan.5*Moisespa kamachikunankunarimarkan *Levipa mirakninkunasaserdotekuna kanankunapa. Paykunasaserdote kashpankuna Abrahampamirakninkuna kashpankunapishAbrahampa mirakmasinkunamantachaskirkansapa tukuy chunkatiyapunankunamanta sukta.

6

kunamanta sukta chaskirkan. Tata DiosAbrahamta yanapananpa willashkakaptinpish Melkisedek Tata Diostaroygarkan yanapananpa. 7

sapa Melkisedek Abrahammantaashwan sinchi kamachikuk kashpaatipashkanta Tata Diosta roygayta paytayanapananpa.

8

tekuna wañuk runakuna kashpankuna

sapa. Chaymanta Tata Diospa

chikuna tiyananta. 9,10Chaymanta chaysaserdote Melkisedekwan Abrahamtinkunakushkan tiempu manara nima

rachu. Manara nasiptinkunapish TataDios yacharkan nasinankunata.Chayrayku willanchimansapaAbrahampa miraknin saserdotekunapishpaywan tantalla Melkisedekta chunka

nata.

Jesukristu Melkisedekshina sinchi kamachikuk saserdotenchikunami.

11Levipa miraknin saserdotekuna*israel runakunata Tata Diospakamachikunankunata yachachirkansapa.Chashna yachachishpankunapish mana

atiparkansapachu uchankunamantaperdonayta runakunalla kashpankuna.

yukta kawsak kashpa Melkisedek

nanchikunapa. Mana tukuyniyuktakawsak kashpa Aronpa mirakninsaserdotekunamanta sukaman ashwanalli tukuy laya yachakmi. Chay Levipa

ninchikunata atipashka kaptinkunakaJesukristu mana shamunmanchu karkansalvawakninchikuna. 12Jesukristushamurkan chikan laya saserdotekananpa. Chayrayku chikan laya

sapa. 13Tata Diospa killkadu rimananpi

wakninchi saserdote kananta. PaykaJudapa miraknin karkan. Judapamirakninmanta mana niman suksaserdote tiyarkanchu. 14YachanchisapaSeñorninchi Jesukristu Judapa mirakninkananta. Moiseska mana rimarkanchuJudapa mirakninkuna saserdotekanankunapa.

15Chayrayku allita yachanchisapaJesukristu Melkisedekshina chikan layasaserdote kananta. 16Chay ñawpasaserdotekuna Levipa ayllunmantanasishkankunarayku saserdotekunakarkansapa. Manami chayraykuchuJesukristuka saserdotenchikuna. Paykawañushkanmanta kawsamushpa mana

tenchikuna. 17Tata Dios killkadurimananpi chaylla wambrantawillarkan:

“Kanmi kanki Melkisedekshinamana tukuyniyukta kamachikuksaserdote.”

18

namanta perdonadu kayta. Chayrayku

7

491

nankunata amana kasunanchikunapa.19Chay kamachikunankuna mana ni pitayanaparkanchu allita rurashpakawsayta. Kunanka saserdotenchikuna

wanchisapa.chikuna atipanchisapa Tata Diostaladunchayta.

20Tata Dios sinchita jurashpawillawashkanchisapa Jesukristusaserdotenchikuna kananta. Tata Diosmana jurashpachu willarkansapa Levipa

napa. 21Tata Dios sinchita jurashpa

tenchikuna kananta. Paypa killkadunpichaylla wambranta willarkan:

“Ñukaka kanta sinchitajurashpa mana chikan layatawillashkaykichu.

Kanmi kanki mana tukuyniyuktakamachikuk saserdote.”

22Chashna Tata Dios jurashpa

kunankunamanta ashwan allita atipanyanapawayninchikunata.

23Levipa miraknin saserdotekunawañuk runakuna kashpankuna suktiempullata saserdotekuna karkansapa.

sapa. 24Chaymanta Jesukristu mananakutin wañushpana mana tukuyniyuksaserdotenchikunami. 25Chayraykuñukanchikuna payta kreyishpa TataDiosta ladunchaptinchikuna paykaatipan uchanchikunamanta manatukuyniyukta salvawayninchikunata.Mana tukuyniyukta kawsashpa TataDiosta mana shaykushpa roygaykanyanapawananchikunapa.

26Jesukristu Tata Diosllata kasushpaallillata rurashpa kawsarkan. Uchallikukrunakunawan kawsashpapish mana nimauchallikukchu karkan. Chashna TataDiosllata kasushpa kawsaptin sieluman

pusharkan paywan tantalla kawsananpa.

kuk saserdotenchikuna tiyan.27Tukuy diya ñawpa kamachikuk

kansapa kikinkunapa uchankunamantaisrael runakunapa uchankunamantaTata Dios perdonananpa. Chaykamankasaserdotenchikuna Jesukristuka manatukuy diyachu animalkunata wañuchinTata Dios perdonawananchikunapa. Sukkutillami kikin munashpa kruspi

manta perdonawananchikunapa.28Moisespa kamachikunankuna

rimarkan Levipa mirakninkuna uchallikukrunakuna kashpapish kamachikuksaserdotekuna kanankunata. Tata Dioschay kamachikunankunata kushkanwashachaylla wambranta jurashpa willarkanashwan sinchi kamachikuk saserdotekananta. Payka mana nima uchallikuk

kuk saserdotenchikunami.

Saserdotenchikuna Jesukristu ñukanchikunawan mushuk

paktuta rurarkan.

8 1Allita uyariwaychi. Allitanayachachishkaykichi *

kuna *Jesukristu sukaman allima kashpasielupi Tata Diospa alli ladunpitiyarishpa yanapawaykananchikunata.2

kuna kashpa Tata Diospa sielupiwasinmanta yanapawaykanchisapa. Chayalli wasinta Tata Dioslla rurarkan.Manami runakunachu rurarkan. 3TataDios ñawpa kamachikuk saserdotekunataakllarkan ofrendakunata wañuchiduanimalkunata payta kunankunapa.Chayrayku Jesukristupish ofrendakunatakukunan tiyan. 4Kunanka Jesukristumana *Levipa miraknin kashpa kayallpapi kashpaka mana saserdotechu

7 8

492

kanman. Kay allpapi aypa saserdotekunatiyan *Moisespa kamachikunankunatakasushpa wañuchidu animalkunata TataDiosta kunankunapa. Jesukristuka manachay laya saserdotechu.

5Ñukanchikuna dibujuta kawashpapishillata riksinchisapa ima layami chaydibujadu nishpa. Chashnallami ñawpatiempu Sinai urkupi Tata Dios Moisestayachachirkan imashnami saserdotekunaanimalkunata wañuchinkasapa nishpa.Chay saserdotekuna animalkunatawañuchishpa dibujutashina rurashpatukuy runakunata yachachirkansapaimashnami Jesukristu wañunka nishpa.Moises *kaptin Tata Dioska willarkan: “Allitauyariway. Wasinita tukuy layayukta idenkay urkupi kawachishkaynitashina ruray.”

6

namanta saserdotenchikuna Jesukristuka

sapa. Mushuk layata ñukanchikunawan

chiwananchikunapa.kanrayku Tata Dios willawanchisapachay ñawpa kamachikunankunamantaashwan allita yanapawananchikunata.

nawan rurarkan salvawananchikunapa.7Chay ñawpa awilunchikuna Moisespakamachikunankunata allita kasushpasalvanakuyta atipaptinkunaka Jesukristu

wan ruranmanchu karkan. 8Chay ñawpaawilunchikuna mana allita rurashpakawsashkankunarayku Tata Dioskawillarkansapa:

“Suk tiempukaman ñukaka*Israelpa mirakninkunawanJudapa mirakninkunawanmushuk paktuta rurasha.

9 Mushuk paktuta rurashpayni manañawpa awiluykichiwan paktutarurashkaynishinanachu rurasha.

Ñawpa tiempu Egipto llaktamantaawiluykichita kuyashpaynillukshichimurkanisapa.

Chashna llukshichimuptinipish

kayni paktuta kasuyta.

panachu.10 Suk tiempu washan kankunapa

miraknikichiwan

nata yuyachisha allita rurashpakawsanankunapa.

Shunkunkunapi munachisha ñukatakasuwashpa kawsanankunapa.

Ñukaka paykunapa Tata Diosninmikasha.

Paykunaka wambraynikunamikankasapa.

11 Tukuy chay wambraynikuna takshaatun riksiwankasapa.

Manana ni pi llaktamasinkunata

nachu ñukata riksiwanankunapa.12 Uchankunamanta perdonashasapa.Manana nima uchankunatayuyashanachu.”

13

kuna yachachiwanchisapa mananachay ñawpa rurashkan paktutayuyanantana. Chay ñawpa rurashkanpaktuka mawkayashkanami. Manami nipita yanapanchu. Mana ashwannachuillan tukunanpa. Chayrayku Tata Diosñukanchikunawan mushuk paktutarurashka.

Tata Dios yachachiwanchisapa imashnami payta

kuyashunchisapa nishpa.

9 1Tata Dios ñawpa tiempu *israelrunakunawan paktuta rurashpa

yachachirkansapa imashnami

sapa nishpa.

8 9

493

2*Tata Diospa wasin ukupi ishkaykuartukuna tiyarkan. Suknin kuartupikanchis brasuyuk lampara karkan.Chaymanta chaypi mesa sawanpi TataDiosta kushkankuna pankuna karkan.Chay kuartupa shutin karkan “TataDiosta Kuyanankuna Kuartu.”

3Chaymanta suk alli awadu llachapawashanpi suk kuartu tiyarkan. Chaykuartupi kamachikuk *saserdotella TataDioswan tinkunakuk. Chayrayku shutinkarkan “Tata Dioswan TinkunakunaKuartu.” 4Chay alli awadu llachapaladunpi kuriwan tupadu taksha *altartiyarkan chaypi mishkilla asnaktarupachinankunapa. Chaymanta chay alliawadu llachapapa washan kuartupi sukkaja tiyarkan. Chay kaja ukunpiwashanpi kuriwan tupadu karkan. Chaykuriwan tupadu kaja ukunpi kurimantaruradu puyñu tiyarkan. Chay puyñuukunpi suk tipi ñukñuk likidusielumanta urmadu mikuna tiyarkan.Chaymanta chay kaja ukunpi Aronpawiñashkan bastonnin tiyarkan.Chaymanta chay kaja ukunpi TataDiospa killkadu kamachikunantablakuna tiyarkan. 5Chay kaja sawanpiishkay kurimanta ruradu llipyak likidu*angelkunashina tiyarkan. Chayangelkunapa rikrankuna chay kajataarkaksapa.

wan parlak. Manana chaykunatayachachinayaykichinachu.

6Tata Dios ñawpa awilunchikunatawillarkansapa tukuy chaykunataruranankunapa.nawasha chay primeru kuartupi tukuydiya saserdotekuna yaykuksapa TataDiosta sirvishpa kuyanankunapa.

7Chaymanta chay alli awadu llachapawashan kuartu ukupi suk kutilla kadawata kamachikuk saserdotella yaykuk.Chaypi yaykushpa animalkunapa

napa.8Chaywan Tata Diospa Espiritun

yachachiwanchisapa kay allpapi Tata

lla yaykunankunapa. Tata Dios manamunarkanchu chay washan ukukuartupi mana saserdote runakunayaykunankunapa.

9Tata Dios tukuy chaykunatarimashpa allita ñukanchikunatayachachiwanchisapa. Chay runakunaofrendakunata wañuchidu animalkunataTata Diosta kushpapish mana

nankunata paywan kushikushpakawsanankunapa.

10Chay runakunaka yuyarkansapa sukmikunallata mikushpa suk upyanallataupyashpa tukuy laya tiyakta mayllashpaTata Diosta kushichiykanankunata.Chaykunata rurarkansapa Tata Diosmushuk paktuta ruranankaman.

Jesukristu kamachikuk saserdotenchi kashpa wañurkan

uchanchikunamanta pichawananchikunapa.

11Kunanka *Jesukristuka ñamishamushkana. Chaymanta sieluman

kan ñukanchikunapa kamachikuksaserdotenchikuna kananpa. Chashnasaserdotenchikuna kashpa sukamantukuy layapi yanapawanchisapa. TataDiospa wasin mana kay allpapi kaptinrunakuna mana rurarkansapachu. TataDios chay sielupi wasita rurashka kaptinkay allpapi wasinmanta sukamanashwan allimami.

12Jesukristu mana chivukunapabeshekukunapa yawarninta apashpachu

9

494

kan. Payka kruspi wañushpa kikinpayawarninta ichashkanrayku suk kutillachaypi yaykurkan mana tukuyniyuktakawsananpa. Chashna sielupi yaykuptin

wanchisapa mana tukuyniyukta sielupikawsananchikunapa.

13Ñawpa tiempu saserdotekunatorokunapa chivukunapa yawarninwan,rupachidu beshekupa uchpanwanrunakunata chakchuksapa. Chashnachakchuptinkuna chay runakuna Tata

sapa atipanankunapa Tata Diostakuyayta. 14Chaykamanka Jesukristuyawarninta ichashkanrayku ashwanallita atipan uchanchikunamantapichawayninchikunata.yuk Tatan Diospa Espiritun Jesukristutayanapaptin payka mana uchayukkaykashpa Tata Diosta kasushpa kruspiwañurkan. Yawarninta ichashpa

napa. Chashna perdonawaptinchikunaatipanchisapa mana tukuyniyuktakawsak Tata Diosninchita sirvishpakawsayta.

15Jesukristu wañushkanrayku TataDios atiparkan runakunawan mushukpaktuta rurayta.rayku Tata Dios atiparkan chay ñawpakamachikunankunata kasushpa kawsakrunakunatapish uchankunamantaperdonayta.nata atiparkan sieluman pushaytapaywan tantalla kawsanankunapa.

16Runakuna manarapish wañushpara

napa pikunapami tukuy tiyapunankunakiparinka nishpa. Chaymanta chay runawañuptin chay killkadupi shutinchuradu runakunapa tukuy layankunakiparin. 17Chay runa wañuptinra chay

killkadupi shutin churadu runakunatiyapunankunata chaskinsapa. Chayruna kawsaptinra manara ni pitiyapunankunata chaskinkarachu.

18Chayrayku Tata Dios ñawpa paktutaruraptin saserdotekuna animalkunata

kansapa. 19Chaypina Moises tukuy

kunankunata yachachikushkanwasha

kan. Chay wankudu ramata wañuchidubeshekukunapa chivukunapa yawarninyakuwan chakrudupi ñuyuchirkan.Chaymanta chaywan chay killkadu

sapa. 20

kunawasha Moiseska willarkansapa:“Kay yawarwan kankunata chakchuptiniyachankichi Tata Dios kankunawan allipaktuta rurashkanta.”

21Chaymanta Moises Tata Diospa

nata chay yawarwan chakchurkan.22Tata Dios kamachikunankunataMoisesta kushpa yachachikurkan yakatukuy layata yawarwan chakchudukashpara payllapa kananpa. Chayrunakuna animalkunata wañuchishpayawarninta ichaptinkunara Tata Diosuchankunamanta perdonaksapa.

Jesukristu wañurkan uchanchikunamanta

perdonawananchikunapa.23Chayrayku alli karkan ñawpa

saserdotekuna animalkunatawañuchishpa yawarninwan tukuy layatatukuy runakunata chakchunankunapa.Chashna chakchuptinkuna Tata Diospañawpakninpi allimana karkansapa.Chay saserdotekuna animalkunapayawarninwan chakchushpankunayachachikuykarkansapa Jesukristushamunanta wañuk yawarninta

9

495

ichananpa. Tata Diospa wambran

napa yawarninmanta ashwan allitapichawanchisapa. Chashna Jesukristuwañushpa yawarninta ichaptin TataDios perdonawashpanchikuna kawsanansielupi yaykuchiwanchisapa.

24Jesukristu wañushkanwasha manarunakuna rurashkan Tata Diospawasinpichu yaykurkan. Chay allpapi

sapa sielupi kawsanan wasita.Jesukristu wañushkanwasha sielullamanyaykukpacha rirkan. Chaypi yaykushpakunanka Tata Diosta ñukanchikunaparoygan.

25Ñawpa kamachikuk saserdotekunatukuy wata chay Tata Diospa wasinukupi animalpa yawarninta apashpayaykuksapa. Jesukristuka manamichashnachu yaykurkan. Payka sukkutillami wañurkan sielupi Tata Diospawasinpi yaykunanpa. 26Jesukristu tukuywata saserdotekunashina Tata Diospawasinpi yaykuptinka kay allpata

man karkan. Payka manami aypakutichu wañurkan.kan tiempu kay allpaman suk kutillashamurkan kruspi wañunanpa

kunapa.27Tukuy runakuna suk kutilla

wañunanchikuna tiyan. Chaymantawañushkanchikunawasha Tata Dioswillawashunchisapa allitachu manachururashkanchisapa nishpa. 28

namanta perdonawananchikunapa.Chaymanta ishkaynin kuti shamunkatukuy payta shuyashpa kawsakkunata

nanchikunapa. Manana shamunkanachu

kunana.

Jesukristu wañushkanrayku manana animalkunata

wañuchinchisapanachu Tata Dios perdonawananchikunapa.

10 1*Moisespa kamachikunankuna

sapa suknin diya *Jesukristu wañushpauchankunamanta salvanankunapa. Chayrunakuna watan watan animalkunatawañuchishpankunapish mana

nankunata paywan kushikushpakawsanankunapa. 2Chay runakuna

chu uchasapa kanankunata. Mananaanimalkunata wañuchinmansapanachu

nankunapa. 3Kada wata chay runakunaanimalkunata wañuchishpa yuyaksapauchasapa kanankunata. 4

namanta perdonayta. 5Chayrayku kayallpaman Jesukristu shamushpa TatanDiosta willarkan:

“Kanka mana munankichu

chishpa kushunankunapa.

washkanki runa kanaynipa.6

pankuna ofrendakunata

sapachu.7 Chayrayku willashkayki: ‘A, Tatayni

Dios,kanshina kaypi kani munanaykitaruranaynipa.

8

rayku wañuchishkankuna animalkunatarupachishpa mana Tata Diosta

9 10

496

kushichiykanankunata. Moisespakamachikunanpi animalkunatawañuchinankunapa rimashka kaptinpishchaykunaka mana nima Tata Diostakushichirkansapachu.

9Chaymanta Jesukristu Tata Diostawillarkan: “Allpaman shamushkanimunanaykita rurak.” Chayta rimashpayachachiwanchisapa Tata Dios manana

nata wañuchinankunapa. MunarkanJesukristu wañunanpa runakunatauchankunamanta perdonanankunapa.10Jesukristu Tata Diospa munanantarurashpa suk kutilla kruspi wañurkanamana kashkan wañunanpa. Paywañuptin Tata Dios perdonawanchisapapayllapa kananchikunapa.

11Diyan diyan *saserdotekuna *altarñawpakpi shayarinsapa kuti kutianimalkunapa yawarninta Tata Diostakunankunapa. Chashna kuti kuti TataDiosta kuptinkunapish payka manauchankunamanta perdonansapachu.12Chayrayku suk kutilla Jesukristuwañurkan runakunata uchankunamantaperdonanankunapa. WañushkanwashaTatan Diospa alli ladunpi tiyarirkan.13Kunanka chaypi tiyarishpa shuyaykan

nata saru saru rurananpa paytakasunankunapa. 14Suk kutilla Jesukristu

wananchikunapa. Kunanka perdonadu

chikunapa. 15Tata Diospa Espiritunchashnalla willawanchisapa:

16 “Tata Dios chay ñawpa runakunatawillarkan:

napa miraknikichiwan mushukpaktuta rurasha.

nita rurashpa kawsanankunapa.

Shunkunkunapi munachisha ñukatakasuwashpa kawsanankunapa.

17

nachu.”18Tata Dios chayta rimashpa

chikunapa.

Akuychi Tata Diosta ladunchaypachi.

19Wawkinikuna, paninikuna,Jesukristu wañushpa yawarnintaichashkanrayku atipanchisapa Tata

kushpa yaykuyta paywan tantallakawsananchikunapa. 20Jesukristuwañushkan oras Tata Dios wasinpi chayuku kuartupi arkanan llachapatallikirkan.chisapa atipananchikunata paypañawpakninpi chayayta.

21Kunanka Señorninchi Jesukristukamachikuk saserdotenchikuna kashpa

kan. 22Chayrayku tukuy shunku paytaallita kreyishpanchikuna akuychi TataDiosta ladunchaypachi. Mana allitarurashpanchikunaka akuychi Tata

kunapa. Uchanchikunata wanashpachuya chuya armakudushina akuychiTata Diosta ladunchaypachi. 23

nata rurananta. Chayrayku akuychimana manchakushpa Jesukristusalvawananchikunata parlakuypachi.

24Akuychi yuyaypachi imashnami

sapa nishpa allita kuyanakushpa allitarurashpa kawsananchikunapa. 25

chikunapa. Yachaykashpa Señorninchi

10

497

Jesukristu utka shamunanta amamunaypachichu sukkunashina manatantanakushpa kawsayta.

Tata Dios mana kasunayak runakunata kastigankasapa.

26Tata Diospa rimananta allitayachaykashpa tukuy shunku munashpauchallikushpalla kawsaptinchikunakaJesukristu uchanchikunamanta manaperdonawanchisapachu. Jesukristumana perdonawaptinchikunaka mana ni

chikunata 27Jesukristuta mana nimalayapi kreyinayaptinchikunakamanchana laya rawrak ninapi Tata Dioskastigawashunchisapa. Chaypi tukuy

sapa.28

yaptin ishkay kimsa runakunachataptinkunara awtoridarkunawillankasapa mana llakichishpawañuchinankunapa.

29¿Manachu kreyinkichi Tata Diospawambran Jesukristuta rabyachik

kunata? Jesukristu wañushpayawarninta ichashkanrayku Tata Diosñukanchikunawan paktuta rurarkan

kunapa. Chay runakunaka rimansapaJesukristu ichashkan yawar mananimapa alli kananta. Chashna rimashpa

pish rabyachinsapa. Chayrayku Tata

sapa.30

kanta:nata kastigashasapa.narayku kastigashasapa.” Chaymantarimarkan: “Ñukami tukuy mana alli

sapa.” 31Mana tukuyniyuk kawsak Tata

napa layami.

Sufrishpanchikunapish akuychi mana sampayashpalla Tata Diospa munananta rurashpa kawsaypachi.

32Allita yuyaychi ñawpa tiempuJesukristu yachachikushkanta kreyishpaluspishina kawsashkaykichita.Jesukristuta kreyishkaykichiraykusukaman sufrishpaykichipish allitakreyishpalla kawsashkankichi. 33Ayparunakuna kawashushkankichichiknishuk runakuna suk kankunatamana allikunata willashushpaykichisufrichishuptikichi. Chaypina sukkankuna chay sufrichidu wawkikichitallakichishpa yanapashkankichi.

34Chaymanta karselpi wichkadu

kichi.nikichita kichushuptikichipish manapiñakushpaykichi kushikushpallaJesukristuta kreyishpa kawsashkankichi.Yachankichi Tata Dios kawsanan sielupi

yuk tiyapushunaykichita. 35

kichi paywan tantalla kushikushpamana tukuyniyukta kawsanaykichita

chichu. 36Sufrishpaykichipish manashaykushpa payllata kreyinaykichi tiyan

chipa. Paypa munananta rurashpa

chi. 37Tata Dios killkadunpi riman:“Salvashuknikichi mana unayashpautkana shamunka.

38 Ñukata kreyiwashpaykichi ñukawan

chi.Ñukamanta ashushpaykichikamanami kushichiwankichichu.”

10

498

39Ñukanchikunaka mana TataDiosmanta ashunchisapachu amarawraykak ninaman rinanchikunapa.Jesukristuta kreyishpanchikuna allitayachanchisapa sieluman rinanchikunataTata Dioswan mana tukuyniyuktakawsak.

Aypa runakuna Tata Diosta tukuy shunku kreyishpa kawsarkansapa.

11 1Tata Diosta allita kreyishpakawsashpanchikuna allita

kunata rurananta.chikunata mana kawashpanchikunapishyachanchisapa mana llulla kananta.

2Tata Dios ñawpa awilunchikunatawillarkansapa alli rurak runakuna

narayku.3Ñukanchikunapish Tata Diosta

kreyishpanchikuna allita yachanchisapapay rimashpalla tukuy laya tiyaktarurashkanta. Payka mana tiyakmantatukuy laya kawananchikunata rurarkan.

4Abel Tata Diosta kreyishpa allimaovejanta wañuchishpa payta kuyashpakurkan. Wawkin Kayinpa ofrendakushkanmanta ashwan alli ofrendatakurkan. Chayrayku Tata Diosofrendanta chaskishpa willarkan allirurak kananta. Chashna Abel allita TataDiosta kreyishpa kushichishpa wañudu

chisapa payshina Tata Diosta kreyishpakawsananchikunapa.

5Enokpish Tata Diosta allita kreyishpakawsashkanrayku sieluman kawsakllatapusharkan. Payka mana wañurkanchu.Chashna Tata Dios sieluman pushashkakaptinna manana ni pi allpapikakawarkansapanachu. Rimananpiwillawanchisapa manarapish Tata Dios

kanta.

6

chikuna.chikunaka kreyinanchikuna tiyan TataDios tiyananta.

kuna yanapawananchikunata.7Noepish Tata Diosta kreyishpa

kawsarkan. Tata Dios paytaka willarkanmanllaybata yaku llokllananta. Manarani suk kuti llokllananta kawashpapishNoeka Tata Diosta kreyishpa atunbarkuta rurarkan. Chay barkupillokllakuk yakumanta familyantasalvarkan.

pachu Tata Dios kastiganankunata.Chayrayku sipikushpa wañurkansapa.Noe Tata Diosta kreyishkanrayku TataDios willarkan alli rurak runa kananta.

8Chaymanta Tata Dios awilunchiAbrahamta willarkan alli llaktatakunanta. Chashna Tata Dios willaptin

manta llukshirkan Tata Dios willashkanllaktaman rinanpa. Llukshishpa manarayacharkanrachu maymanmi riykannishpa. 9

kan llaktapi chayashpa chay llaktakamanara payparachu karkan. Chayllaktapi manara terrenuyuk kashpara

manta awadu raku llachapawan ruraduwasipi kawsarkan. Tata DiosAbrahampa wambran Isakta ñetunJakobotapish willarkansapa chayllaktata kunankunapa. Chashnawillashka kaptin paykunapish TataDiosta kreyishpankuna millwamantaawadu raku llachapawan ruraduwasikunapi kawsarkansapa. 10Chay layaruradu wasipi kawsashpa Abrahamkamana tukuyniyuk sielupi tiyak manawakllik llaktaman shuyaykarkan riyta.Chay llaktata Tata Dios rurarkan.

10 11

499

11Chaymanta Tata Dios Abrahamtawillarkan warmin Sara wawayananta.Chaypina Sara mana niman sukwawayuk kashpa vieja kaykashpapishkreyirkan Tata Dios alli rurak kashpawillashkanta rurananta. Chayrayku TataDios Sarata yanaparkan wawayananpa.12Abrahampa wambrayanan tiempupasashka kaptinpish Sara paypawambran Isakta wawayarkan.Chaymanta Isakmanta luserukunashinaatun kocha mañanpi playakunashinamana yupaypa layata sukaman aypatamirarkansapa.

13Manara Tata Dios willashkanta

naka wañunankuna diyakamankreyirkansapa Tata Dios willashkantarurananpa. Chayta kreyishpankunakushikushpa karullamanta chay llaktatakawakshina yuyanakurkansapa.Chayrayku kay allpapi kawsashparamana llaktayukshina kawsarkansapa.14Chashna mana llaktayukshina TataDiosta kreyishpalla kawsashpankunatukuy pita entiendichirkansapa sielupi

nata. 15Mana chay llukshimushkankunallaktallamanchu kutinayarkansapa.Chay llaktaman kutinayashpankunakachayman kutinmansapa karkan.16Paykunaka chay ashwan alli sielupillaktaman munarkansapa riyta.

kunata rurashka. Mana pinkakushpa

kuna kananta.17,18Chaymanta Tata Dios Abrahamta

willarkan chaylla wambran Isaktawañuchishpa kunanpa. Chashnawillaptin Abrahamka kreyirkan TataDios willashkanta rurananpa. Yacharkanchay wambran Isakmanta aypamirakninkuna tiyananta. ChayraykuTata Diosta kreyishpa wambranta payta

kan. 19Abrahamka yacharkan Isakwañuptin Tata Dios atipanantakawsachimuyta. Tata Diosta allitakreyiptin chay wambranta wañudukashkanmantashina kawsachimurkan.

20Chaymanta Isakpish Tata Diostakreyishpa wambrankuna JakobotaEsawta willarkansapa Tata Dios

nata.21Jakobopish wañunayaykashpa Tata

Diosta kreyishpa wambran Josepa

sapa Tata Dios yanapanankunata.Chaypina bastonninpi kimikushpa TataDiosta kuyarkan.

22Josepish wañunayaykashpa TataDiosta kreyishpa wawkinkunatawillarkan suk tiempukaman tukuy*israel runakuna Egipto llaktamantallukshinankunata. Kamachirkansapa

kunapa Tata Dios willashkan llaktapipampak.

23Chaymanta Moises nasishkantiempu sinchi kamachikuk runa

nata wañuchinankunapa. Chashnakamachikuptinpish Moises nasiptintatan maman Tata Diosta allitakreyishpa chay kamachikuk runatamana kasurkansapachu. Alli wambrakananta kawashpankuna kimsa killatapakarkansapa ama ni pi wañuchinanpa.

24Moises runa kashpana Tata Diosyanapananta allita kreyishpa mananamunarkannachu kamachikuk runapashipashninpa wiwachun kayta.25Yacharkan chay mandakukpa ñetunkashpa suk tiempullata atipanantakushikushpa mana allita rurashpakawsayta. Chayrayku Tata Diospa

pish munarkan paykunallawan

11

500

kawsayta. 26

paka Moiseska kullkisapa kanmankarkan. Chashna kaptinpish Moiseskayacharkan Tata Dios suk salvakukrunata kachamunanta. Chayraykuyuyarkan ashwan alli kananta TataDiospa wambrankunawan tantallasufrinanpa. Munarkan Tata Diossieluman pushananta kushikushpallapaywan tantalla kawsananpa.

27Moises Tata Dios kuydanantakreyishpa chay kamachikuk runapiñakunanta mana manchashpa Egiptollaktamanta llukshirkan. Tata Diostamana kawashpapish iden kawakshinaallita mana shaykushpa payllatakreyishpalla kawsarkan. 28Tata Diossalvanankunata kreyishpa *Paskuaestata rurarkan.nata yachachirkan oveja wawankunatawañuchishpa yawarninwan wasinpunkunkunata chakchunankunapa.Chay yawarta kawashpa Tata Diospa*angelnin israel runakunapa piwi

pachu.29Chaymanta israel runakuna Tata

Diosta kreyiptinkuna chay atun PukaYakuta rakinachishpa ñanta rurarkanpurinankunapa. Chaymanta Egiptorunakuna katishpankuna chay ñanta

nachirkan. Chaypina sipikurkansapa.30Chaymanta israel runakuna Tata

Diosta allita kreyishpankuna kanchisdiyata Jeriko llaktapa vueltashnintintapurirkansapa. Chashna puriptinkunakanchisnin diya chay llaktapapirkankuna tikrarkansapa.

31Chaymanta waynandera warmiRahab Tata Dios salvananta kreyishpaJerikopi chapakuk rik ishkay israelrunakunata pakarkansapa. Chayraykuisrael runakuna chay Jerikopi manaTata Diosta kreyinayak runakunata

wañuchishpankuna mana paytakawañuchirkansapachu.

32Tiyanllara aypa Tata Diosta kreyikrunakunapa willanaynipa. Tiempupishin Gedeonpa Barakpa SamsonpaJeptepa Davidpa Samuelpa Tata Diosparimananta yachachikukkunapawillanaynipa. 33Chay runakuna TataDiosta allita kreyishpa makanakushpallaktakunata kichukurkansapa.Sukkunaka kuskata kamachikuksapa.Sukkunaka Tata Dios willashkankunatachaskirkansapa.

nankunapa.34Tata Dios yanapaptin sukkunaka

kansapa. Sukkunaka kishpirkansapaama chiknik runakuna ishkay luyukmachetiwan wañuchinankunapa.Sukkunaka sampayadu kaptinkuna TataDios sinchiyachirkansapa. Sukkunaka

kushpankuna atiparkansapa paykunatakallpachiyta. 35Tata Diosta kreyikwarmikuna kawarkansapa Tata Dios

kuna.Chaymanta chiknik runakuna

tinkunapish sukkuna manamimunarkansapachu Tata Diosta niegayta.Yacharkansapa wañushpa sielupi TataDiospa kawsananman rinankunapachaypi ashwan allita kawsak. 36

nata asichirkansapa. Sukkunatamakarkansapa,sapa, karselkunapi wichkarkansapa.37

kansapa. Sukkunata chawpinkunapitipishpankuna sukkunata ishkantin laduluyuk machetiwan wañuchirkansapa.

sapa kayta chayta purinankunapa.

11

501

nawan llachapakuksapa. Paykunatarikchak layapi sufrichiksapa. Mananimayuk llakidu kawsarkansapa.38Chakidu chunlla pampakunapisachakunapi pantakudushina chaytachayta purirkansapa. Machaykunapiallpa uchkukunapi kawsarkansapa.Mana allichu karkan chay Tata Diostakreyik runakuna mana alli rurakrunakunawan kawsanankunapa.

39Chay runakuna Tata Diosta allitakreyishpa kawsashkankunarayku paykawillarkansapa alli rurak kashkankunata.Chashna willaptinkunapish kay allpapi

parachu Tata Dios willashkankunataruraptin. 40Tata Dios ñukanchikunatayuyawashpanchikuna munarkan chayñawpa kreyikuk runakuna *Jesukristushamunanta shuyanankunapa. ChaypinaTata Dios paykunata ñukanchikunawantantallata pushawashunchisapa paywansielupi kawsananchikunapa.

Sufrishpanchikunapish Jesukristuta kreyishpa kawsaypachi.

12 1Chashna chay runakunasukaman allita Tata Diosta

kreyishpa kawsaptinkuna akuychipaykunashina payta allita kreyishpakawsaypachi. Kallpak runa ñawpaytamunashpa mana suni llachapayukchukallpan atipananpa allita kallpayta.Ñukanchikunapish akuychi tukuy

chikunapa mana shaykushpa TataDiosta kreyishpa kawsayta.

2

chi *Jesukristu kruspi pinkakuna layatasufrishpa wañushkanta. Paykapinkakuna layata sufrishpa wañunantayachashpapish munarkanlla wañuyta.Yacharkan sufrishkanwasha sielumanrinanta Tatan Dioswan kushikushpa

kawsak. Chayman rishpa Tatan Diospatiyarinan alli ladunpi tiyarirkan.

chikunapish payta allita kreyishpakawsananchikunapa.

3Chayrayku yuyaychi uchasaparunakuna Jesukristuta sukamansufrichishkankunata.kichi mana shaykushpa mana

chi. 4

paykichi sukaman sinchikuykankichiama uchallikunaykichipa. Sukamansinchikushpaykichipish manara

man sufrishkankichi. 5Ichará Tata Dioswillashushkaykichita kunkashkankichi.Wambrankuna kaptikichi rimananpiwillashunkichi:

“Munanayni wambrayni, kantakuyashpa kastigashpayni

naykipa.Chashna kastigaptini allita kasuway.

yaychu.6 Kanta kuyashpayni kastigashpa

yachachiyki.

nirayku kastigashkayki.”7Tukuy runakuna wambrankunata

kuyashpaka kastigashpa yachachinsapa.Chayrayku kankuna Tata Diospa

shuptikichi kushikushpalla payllatakasuychi. 8

wanchisapa.shuptikichika mana deveraschu paypawambrankuna kankichiman.

9Ñukanchikuna taksha wambrakuna

panchikuna yachachiwashkanchisapa.Chashna kastigawaptinchikuna kuyashpakasushkanchisapa. ¿Manachu sielupi

11 12

502

kawsak Tatanchi Diostaka ashwan allitakuyashpa kasunanchikuna tiyan paywantantalla kawsananchikunapa? 10Suktiempullapa kay allpapi tatanchikuna

washkanchisapa. Chaymanta TatanchiDios allininchipa yachachiwanchisapapayshina alli rurak kananchikunapa.11Tata Dios kastigawaptinchikuna chayratulla llakinchisapa.tinchikuna yachakunchisapa kushikushpaashwan allita rurashpa kawsayta.

Tata Diosta allita kasushpa kawsaypachi.

12Suk wawkikichi panikichi sukaman

chi. 13Allita rurashpa kuska ñantashinapuriychi shaykudu wawkikichi panikichikatishushpaykichi ama uchallikushpamitkakukshina urmanankunapa.

14Munaychi tukuy runamasikichiwankushikushpa mana ayninakushpakawsayta. Allita rurashpa Tata Diospamunananllata rurashpa kawsaychi.Mana paypa munananta rurashpakawsashpaykichika mana paytakawankichichu. 15Chayrayku sukwansukwan yanapanakuychi ama niman sukwawkikichi panikichi Tata Diosmantaashunankunapa.sikichiwan piñanakushpa ayninakushpakawsashpaykichi sapinmantapacha ayaklikidu kaspikunashinami kankichi. Ayak

kashkankunamanta sampayachinkichi.16Ama chikan warmiwan chikan

ullkuwan uchallikushpa kawsaychichu.Chaymanta ama ñawpa Esawshinayuyaychichu Tata Dios yanapanan manaalli kananta. Esawka mana nimatashinakawarkan piwi kaptin Tata Dios tukuylayapi yanapananta. Chayrayku wawkin

Jakobota suk kallana mikunallapa TataDios yanapananpa willashkantarantichirkan. 17

nawashan Esawpa Jakobopa tatankunawañunayaykaptin Esawka munarkan

nanpa. Chayta munaptinpish tatankamanami almitirkanchu. Esaw sukamanllakishpa wakakuptinpish tatanka TataDiosta roygarkan wambran Jakobollatatukuy layapi yanapananpa.

18Ñukanchikuna niman suk kuti ñawpaawilunchikunashinachu ninawan

chisapa. Yana likidu puyukuna chayurkuta wichkarkan. Sukaman sinchitawayrashpa llipyashpa troynarkan. 19Mananima chay urkumanta sinchita trompetapukunanta uyarishkanchisapachu TataDios rimakuptin. Awilunchikuna chaytrompeta pukunanta uyarishpankunaMoisesta roygarkansapa amana Tata Diospaykunata parlachinankunapa. 20Sukaman

kuptin: “Suk runa suk animal kay urkuta

paykichi lansawan tuksishpaykichiwañuchinaykichi tiyan.” 21Moises chayurkuta sukaman manchanapa layatakawashpa rimarkan:kuywan sukaman chukchukuni.”

22Ñukanchikuna mana chashnachumanchakuywan kawsanchisapa. Manatukuyniyuk Tata Diospa sielupi Jerusalenllaktanman Sion urkuman Tata Diostakuyak waranka waranka *angelkunamanriykanchisapa. 23Tata Diosta ñawpakreyik runakunawan tantalla kawsakriykanchisapa. Paykunapa shutinkunasielupi killkadu tiyan. Tata Dios tukuyrunakunata willawashunchisapa allitachumanachu rurashkanchisapa nishpa.Riykanchisapa paywan sielupi kawsak.Riykanchisapa Tata Dios perdonashkanalli rurak runakunawan tantalla kawsak.

12

503

24Chay ñawpa Kayin wawkin Abeltawañuchishpa yawarninta ichachiptinTata Dios kastigarkan. Jesukristuwañushpa yawarninta ichaptin Tata Diosuchanchikunamanta perdonawanchisapa.

nawan mushuk ashwan alli paktutarurarkan. Riykanchisapa paywan tantallakawsak. 25

wakninchi Jesukristuta allita kasushpakawsaypachi.kuna alli yachachikuk runakunata mana

pachu Tata Dios kastiganankunamantakishpiyta. Ñukanchikunapish sielumantashamuk yachachiwakninchi Jesukristutamana kasushpanchikunaka manami

wananchikunamanta kishpiyta.26Ñawpa tiempu Sinai urkumanta Tata

Dios rimashpa tukuy allpata kuyuchirkan.Chaymanta kunanka willawanchisapa:

chu kuyuchisha. Sielutapish kuyuchisha.”27

wanchisapa tukuy kuyuchinapa layarurashkanta kulluchinanta tukuy manakuyuchinapa layalla kiparinanpa.28Maypicha Tata Dios kamachikun chaypimana nima kuyunkachu. Chayraykuakuychi payta sukaman tukuy shunkuagradesishpa sirviypachi. Payta kuyashpakushichiypachi. 29Tata Diosninchikarawraykak kulluchikuk ninashinami.

Tata Diosta kushichishpa kawsaypachi.

13 1Tukuy *kichikunawan mana shaykushpa

kuyanakushpa kawsaychi. 2

chichu wasikichipi chayak runakunatakushikushpa chaskiyta. Sukkuna wasinpichayak runakunata chaskishpa runakunanishpa *angelkunata chaskirkansapa.3Yuyaychi karselpi wichkadu runakunata

yanapayta. Yuyaychi kankuna karselpipaykunawan tantalla wichkadushinakanaykichita. Sufrichidu runakunatallakichishpa yuyaychi kankunapishsufriykakshina kanaykichita.

4Tukuy kasaradukuna warminllawan

kuna tiyan. Ama chikan warmiwan

chichu. Tata Dios kastigankasapa chikan

kushpa kawsakkunata.para uchallikukkunatapish sukamankastigankasapa.

5Tata Dios willawashkanchisapa:“Ñukaka mana kunkashkaykichichunima sakishkaykichichu.” Chayraykuama sukaman kullkiyayta munaychichu.Tiyapushuknikichillawan kushikushpakawsaychi. 6Chashna Tata Dios manasakiwaptinchikuna mana manchakushpaatipanchisapa willayta:

“Tata Dios yanapawaptin mana nipita manchanichu.

¿Imatatí runamasini rurawanman?”7

paykichi yanapashuknikichita allitayuyaychi. Paykuna allita rurashpa

shina allita Jesukristuta kreyishpakawsanaykichipa. 8Kayna kunan kayaJesukristu chay layallami kawsan. Tukuytiempu idenllata ruran. 9Chayrayku ama

kunata kasuyta. Ashwan alli kanman Tata

chipa. Awilunchikunaka *Moisespakamachikunankunata kasushpalla manaatiparkansapachu Tata Diosta kushichiyta.Chayrayku ama yuyaychichu mikunatamikushpa mikunata sasishpa Tata Diospamunananta ruraykanaykichita.

10Jesukristu kruspi wañushkanraykuTata Dios perdonawanchisapa.

12 13

504

panachu Tata Diosta sirvinchisapa.Chayrayku chay ñawpa *saserdotekunamanana atipansapanachu animalkunatawañuchishpa Tata Diosta kushichiyta.

11Kamachikuk saserdote animalkunatawañuchishpa yawarninta apashpa *TataDiospa wasinpi yaykuk payta kuk.

manta perdonarkansapa. Chaymanta chaywañuchidu animalkunata llakta washaman

kunapa. 12Jesukristupish Jerusalen llaktawashapi wañurkan kikinpa yawarninta

nanchikunapa. 13Jesukristu Tata Diospamunananllata rurashpa kawsaptinrunakuna sufrichirkansapa.pish ñawpa amañananchikunatakunkashpa akuychi Jesukristushinakushikushpalla sufriypachi.

14Kay allpapi mana unaytachukawsashunchisapa. Shuyaykanchisapamana tukuyniyuk Tata Diospallaktanman riyta. 15Chayrayku Jesukristuyanapawaptinchikuna tukuy diya tukuyshunku munashpa akuychi Tata Diostaalabashpa agradesiypachi. Tukuy pitakushikushpa willananchikuna tiyan TataDios sukaman allima kananta.

16Ama kunkaychichu sukkunatayanapayta. Tiyashuknikichiwan mananimayuk runakunata yanapaychi.Chashna yanapashpa Tata Diosta sukofrendata kukshina kushichiykankichi.17

nikichi runakunata kasuychi.Paykunaka mana shaykushpa allitakuydashushpaykichi yanapashunkichi.Paykunapish Tata Diosta willanankuna

kankichi nishpa. Chayrayku paykunataallita kasuychi kushikushpa mana nima

chipa.chika kankunapish sufrinkichi.

18Ñukaykunapa Tata Diosta roygaychiyanapawanankunapa. Yuyanisapa allitarurashpa kawsashkaynikunata.sapa allita rurashpa kawsayllata. 19TataDiosta roygapaychi pay munaptin utkakashkan kankunaman kutinaynipa.

Tata Dios sukaman yanapawanchisapa.

20

ninchi Tata Dios wañushkanmantakawsachimurkan. Chashna Tata Dioskawsachimuptin Señorninchi Jesukristu

panchikuna yanapawanchisapa.Payka wañurkan yawarninta ichashpa

mana tukuyniyuk mushuk paktutarurananpa. 21Chayrayku munani TataDios yanapashunaykichipa allita rurashpa

chipa. Munani Tata Dios Jesukristuraykuñukanchikunata yanapawananchikunapatukuy layapi paypa munananta rurashpakawsananchikunapa. ¡Tata Dios sukaman

yukta payta kushichishpa alabaypachi!22Wawkinikuna, paninikuna,

kankunata animuchishpa kay takshakartaynita killkashkaykichi. Roygaykichikushikushpa chaskishpa leyinaykichipa.

23Chaymanta willaykichi wawkinchiTimoteo karselmanta llukshishkanta.Kayman utka shamuptin paytapushashpa risha kawaknikichi.

24

nata rimachipaychi. Tata Diosparimananta yachachishuknikichitapishrimachipaychi. Tukuy kay Italia

shunkichi. 25Tata Diosta roygani tukuykankunata yanapashunaykichipa.Chayllata killkashkaykichi.

13

505

Tata Diosmi tukuy laya allikunata yachachiwanchisapa.

1 1Ñuka Santiago, Tata DiospaSeñorninchi *Jesukristupa

mandunpi kawsani. Kankuna *judiyuaylluynikuna kaptikichi rimachiykichi.

kichi ñuka kay kartata killkaykaykichi.2Munanayni wawkinikuna,

kuna, kankuna ima layatapishsufrishpaykichi kushikushpallakawsanaykichi tiyan. 3Yachankichi

kichita allitachu manachu payta tukuyshunku kreyiykankichi nishpa. Chashnasufrishpaykichi yachakunkichisinchikushpa allita Tata Diosta kasushpakawsayta. 4Sufrishpaykichipish payllatatukuy shunku kreyishpa kawsaychi amanima illashunaykichipa. Tata Diostakreyishpa kawsashpaykichi alli yachakalli rurak runakuna kankichi.

5

manchu allita rurashpa kawsayta. Manaallita yachashpaykichika Tata Diostaroygaychi yachachishunaykichipa.Payta roygaptikichi kushikushpayachachishunkichi. Payka manapiñakushpa mana michakushpa allitayanapashunkichi. 6

paykichi tukuy shunku payta kreyishpa

mañaychi. Ama rimaychichu ¿Tata Diosyanapawankachu manachu? nishpa.Chashna rimashpaykichika iden wayrachayta chayta yakuta kuyuchinanshinakankichi. 7Mana tukuy shunku TataDiosta kreyiptikichika payka manamiyanapashunkichichu. 8Sukta sukta manakuskata yuyaykushpaykichi chikanchikanta rurankichi.

Kullkinchi kunanlla tukun.9Kankunapa mana aypa kullki

tiyashuptikichipish kushikushpallakawsanaykichi tiyan Tata Dioskuyashuptikichi. 10Tukuy kullkiyukrunakuna chakik kiwa sisakunashinawañunkasapa. Chayrayku Tata Dios

napish kushikushpalla kawsanankunatiyan. 11Rupay sinchita nanaptinkiwakuna chakin. Sisakuna urmashpausun. Chay usuk sisakunashinakullkiyuk runakuna negosyuntaruraykaptinkuna raslla wañunkasapa.

Sufrishpanchikunapish kushikushpalla kawsanchisapa Tata

Dioswan kawsananchikunata yuyashpa.

12

kunapish ama chaytaka ruraypachichu.Chashna mana rurashpa Tata Diosllata

SANTIAGO

TUKUY MAYPI KREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

506

kasushpa kawsaptinchikuna sukamankushichiwanchisapa.

washpanchikuna suk koronata

nata. Chay koronata kuwaptinchikunapaywan tantalla kawsashunchisapa.

13Mana allikunata munashpanchikunarurayta ama rimaypachichu: “Tata Diosñukata yuyachiwashka mana allikunataruranaynipa.” Tata Dioska tukuy layaallillata ruran. Manami niman suk manaallikunata yuyanchu rurayta. Chayrayku

napa. 14

namanta yuyanchisapa mana allikunatarurayta. 15

kunata rurashpa uchallikunchisapa.Chaymanta sukaman uchallikushpakawsashpanchikuna wañunanchikunatiyan.

16Munanayni wawkinikuna,kuna,chu. 17

ninchikunata kuwashkanchisapa.Paymanta tukuy laya alli shamun. TataDios intita killata luserukunatarurarkan. Payka manami nima chikanlayachu tukun. Rikchak laya allillatamiruran.

18Chayrayku Tata Dios kikin

chikuna yanapawanchisapa mushuklayata kawsayta. Yachachiwanchisapa

manta ashwan munadu wambrankunakananchikunata.

Tata Diospa rimananta kasushpa kawsananchikuna tiyan.

19Munanayni wawkinikuna,kuna,kuna kashpaykichi munaychi payparimananta allita kasuyta. Chay rimanata

manara allita kasushpaykichira amarachayta yachachikuychirachu. Amakunanlla rabyaychichu. 20Kunanllapiñakushpaykichi mana Tata Diospamunanantachu ruraykankichi. 21

rayku tukuy ñawpa mana allirurashkaykichita sakishpa amana chaytakashkan rurashpa kawsaychinachu.

shushkaykichita allita uyarishpachaskiychi. Chayta allita chaskiptikichi

chi.22Ama Tata Diospa rimananta

rinrikichillawan uyariychichu. TataDiospa rimananta allita kasushpakawsanaykichi tiyan.kichika kikikichilla llullachinakunkichi.

23

nami. Ñukanchikuna Tata Diosparimananta mana kasushpanchikunaespejupi kawanakuk runakunashinakanchisapa. 24

chikunawasha kunkanchisapa ima layamikanchisapa nishpa. 25Tata Diospa allikamachiwananchikunata allita yuyashpaallita kasushpa mana kunkashpakawsananchikuna tiyan.wananchikunata kasuptinchikuna Tata

kunallapa munananchikunata rurashpakawsananchikunapa. Chaypina sukamankushikuypuru kawsashunchisapa.

26Ichara kankuna rimankichiman:“Ñuka Tata Diosta allita kasushpakawsaykani.pish mana shimikichita mediyta

nakunkichi. Manami Tata Diostachukushichiykankichi. 27Ñukanchikuna

kunata yanapananchikuna tiyan.Chaymanta mana kawsashunchisapachumana alli rurak runakunashina.

1

507

Tukuy pita kuyananchikuna tiyan.

2 1Wawkinikuna, paninikuna,sukaman allima kamachiwakninchi

*chi tukuy runakunata idenllatakuyanaykichi tiyan.llata kuyaychichu.

2,3Kankuna tantanakuptikichi icharasuk kuri anilluyuk allima mudanayukruna yaykunman. Kushikushpa paytawillankichiman: “Yaykumuy. Shamuykay allima sillapi tiyariy.” Chaymantaichara suk mana nimayuk lliki llikimudanayuk runa yaykunman. Paytawillankichiman: “Chayllapi shayariy.Munashpaykika allpapi tiyariy.”4

kichi chay kullkiyuk runa alli kanantachay mana nimayuk runa mana allikananta. Chashna rimashpaykichikamana allitachu yuyaykankichi.

5Munanayni wawkinikuna,kuna, mash uyariwaychi. Tata Diosrimarkan tukuy payta kuyak runakunatasieluman pushanankunapa. Chayrayku

sapa payta sukaman allita kreyishpakawsanankunapa chaymanta sielumanpushanankunapa.

6Kankuna chay mana nimayukrunakunata pinkachinkichi. Mashyuyaychi. ¿chi suwashunkichi? ¿Manachu chayaypa kullkiyuk runakuna? Kankunadebikushkaykichita mana pagarakuytaatipaptikichi ¿pikunatí awtoridarpichatashunkichi? ¿Manachu chay aypakullkiyuk runakuna? 7Ñukanchikunarimanchisapa Jesukristuta kreyikkananchikunata. Paykuna rimansapapaypa shutin mana alli kananta.

8

wanchisapa: “Kankuna kikikichikuyanakukshina tukuy runamasikichita

kuyanaykichi tiyan.” Chay Tata Diospa

chika allita ruraykankichi. 9Kankuna

paykichi uchallikushpa kawsaykankichi.Tata Diospa kamachikunankuna

chita. 10

kunankunamanta sukta manakasushpaykichika uchayuk kankichi.Mana tukuy kamachikunankunatachukasushkankichi.

11Tata Dios killkadunpi riman: “Amachikan warmiwan uchallikushpapuñuychichu.” Chaymanta riman: “Amarunamasikichita wañuchiychichu.”Kankuna mana chikan warmiwanpuñushpapish runamasikichitawañuchishpaykichika mana Tata Diospakamachikunankunatachu kasushpakawsaykankichi. 12

nankunata kasuyta. Mana Tata Diospakamachikunankunata kasuptinchikunapayka kastigawashunchisapa.Chayrayku akuychi allita rimashpaallita rurashpa kawsaypachi. 13Allitakuyanakushpa kawsaptinchikuna Tata

pachu. Chaymanta runamasinchikunatamana kuyashpa kawsaptinchikuna TataDiospish mana llakichiwashpanchikunakastigawashunchisapa.

Jesukristuta kreyishpanchikuna allita rurashpa kawsananchikuna

tiyan.14Wawkinikuna, paninikuna, ichara suk

runa mana allita rurashpa kawsaykashparimanman: “Ñukapish Jesukristuta allitakreyishpa kawsaykani.” Chashnarimashpapish manami tukuy shunkuchuJesukristuta kreyiykan.chu kastigumanta salvanakuyta.

2

508

15Ichara suk wawkinchipa suk

kuna illanman. 16Ichara paykunata

man: “Rillaychi allita mudakushpamikumuychi.” Chashna mana nima

paykichika manami Tata Diospamunanantachu ruraykankichi. 17Manayanapanakushpa kawsashpaykichikamanami tukuy shunkuchu Tata Diostakreyishpa kawsaykankichi. Yankamanta

chita.18Ichara suk runa rimanman: “Kanka

Jesukristuta kreyinki. Ñukaka alli rurakrunami kani. Kanka kreyinaykitarimashpalla mana allita rurashpakawsashpaykika mana tukuy shunkuchuJesukristuta kreyiykanki. ÑukakaJesukristuta kreyishpa allita rurashpakawsaykani.” 19Kanka rimanki sukllallaTata Dios tiyananta. Chayta rimashpaallita rimanki.sapa sukllalla Tata Dios tiyananta.

chu. Manchakushpa chukchukunsapakastiganankunata yuyashpa. 20Amallullachinakushpa rimaychichuJesukristuta kreyinaykichita. Manaallita rurashpa kawsashpaykichikamanami deverastachu payta kreyishpakawsaykankichi.

21Ñawpa awilunchikuna AbrahamTata Diosta kreyishpa wambran Isaktaovejata wañuchikshina payta kurkan.Allita kreyishkanrayku Tata Dioskawillarkan alli rurak runa kananta.22Abraham wambranta Tata Diostakushkanrayku yachanchisapa paytatukuy shunku kreyishpa kawsashkanta.Abraham Tata Diosta wambrantakushpa ashwan ashwanta paytakreyishpa kawsarkan. 23Chayrayku Tata

Diospa rimanan willawanchisapa:“Abraham sukaman Tata Diostakreyishpa kawsaptin Tata Dioskawillarkan sukaman alli rurak kananta.”Chay tiempumantapacha Tata Dioskarimarkan Abraham kuyanakukmasinkananta.

24

chikunata rimaptinchikunalla paykamana willawanchisapachu alli rurakkananchikunata. Tata Diosta allita

kunara willawanchisapa alli rurakkananchikunata.

25

dera warmi Rahab ishkay *judiyu

sapa. Chaymanta paykunata

kunapa. Chayrayku Tata Dios willarkanalli rurak warmi kananta.

26Yachanchisapa mana samaykukkuerpu wañudu kananta. ChashnashinaTata Diosta kreyinanchita rimashpallamana allita rurashpa kawsaptinchikunawañudushina kanchisapa.

Mana allikunata rimashpanchikuna kunanlla uchallikunchisapa.

3 1Wawkinikuna, paninikuna, amakikikichillamanta munaychichu

yachachikuk runakuna kayta.chi Tata Dios yachachikuk runakunataashwan sinchita kastigawananchikunatamana allita ruraptinchikuna. 2Tukuyñukanchikuna mana allikunataruranchisapa. Chaymanta allillatarimashpa kawsashpanchikunakayachanchimansapa allillata rurashpakikinchilla kamachinakushpa kawsayta.

3Ñukanchikuna bestiata waskawan

chita pushayta. Ñukanchikunapish chaybestiata purichikshina allikunallata

2 3

509

chimansapa allikunallata rurashpakawsayta.

4Mash yuyaychi. Sinchi wayra atunbarkukunata sukaman tankaptinpishpurichik runa taksha timonwanmaytacha munan chayta pushan.5

nami. Kallunchikuna taksha timonshinakaykashpapish sukaman mana allirimanakunata riman.

manta sachapi apikushpa miran atunnina rawraykak kananpa. 6

naka ninashinami. Ñukanchikuna

sapa piñakushpa sukaman manaallikunata rimayta. Mana allitarimashpanchikuna venenowanshinawakllichinakunchisapa. Supay sukamanmunachiwanchisapa piñakushpa manaallikunata rimananchikunapa. Chaypinamana allikunata rimashpanchikuna allitakawsashkanchikunamanta mana allitanasukaman llakishpa kawsanchisapa.

7Tukuy laya sakra animalkunatapawak animalkunata machakuykunata

chisapa amañachiyta. 8Mana ni piatipanchisapachu kikinchikunallakallunchikunata amañachiyta allillatarimananpa. Kallunchikunawan sakramana allikunata rimaptinchikuna

shinami. 9

sapa Tata Diosninchi sukaman allimakananta.

nata Tata Dios pay laya kanankunaparurashkankuna kaptinkunapish.

10Shiminchikunawan alli rimanatamana alli rimanata rimanchisapa.Wawkinikuna, paninikuna, Tata Diosmana munanchu piñakushpa manaallikunata rimananchikunapa.

11,12Suk pukyumanta ñukñukpuruyaku llukshin. Chikan pukyumanta ayakyaku llukshin. Suk pukyullamanta manaishkay laya yakuchu llukshinman.Kankunapish alli layakunallatarimashpa kawsaychi.Chaymanta *igo kaspi mana chikan

laya wayutachu wayuchakun. Uva

kun. Kankunapish allikunallatarimashpa kawsaychi.

Alli yachak kashpanchikuna kuyanakushpa kawsaypachi.

13Kankuna alli yachak kashpaykichikaallillata rurashpa mana alabanakushpakawsanaykichi tiyan. Chashna

sapa deveras alli yachak runakunakanaykichita. 14Kankuna wawkikichitachiknishpa paykunapa imankunata

chu alli yachak runa kanaykichita.Kikikichilla llullachinakuykankichi.15

chika mana Tata Diospa munanantachururaykankichi.kunallata ruraykankichi. Supaypamunananta ruraykankichi. 16Kankunasukkunapa imankunata munashpaayninakushpa kawsashpaykichikasukaman turbakushpa tukuy laya manaallikunata rurashpa kawsankichi.

17Ama chay layata kawsaychichu.Tata Dios yachachiwanchisapa allitarurashpa kawsananchikunapa. Alliyachak runakuna kashpanchikunakushikushpalla kuyanakushpakawsashunchisapa.llapa munananchikunatachu rurashpakawsashunchisapa. Tukuy piwanllakichinakushpa sukwan sukwanyanapanakushpa allita rurashpa manallullakushpa kawsashunchisapa. 18Mana

3

510

piñakushpa kawsashpanchikunallaktamasinchikunata yachachinchisapapaykunapish allita rurashpa allitakuyanakushpa kawsanankunapa.

Ama sukwan sukwan chikninakushpa

chatanakuypachichu.

4 1

chillata rurashpa kawsashpaykichi

kushpa llakita kunakunkichi. 2Suk imatasukaman munankichi.chika sukkunata chiknishpa tiyapunantamunashpa kawsankichi. Sukamantarinayashpaykichi chikninakushpamakanakushpa kawsankichi. Chashnamakanakushpa kawsashpaykichika manauyayukchu kankichi nimata Tata Diostamañanaykichipa. Mana mañaptikichikaTata Dios mana nimata kushunkichichu.3

llata munashpa Tata Diosta suk imatamañaptikichipish payka mana nimatakushunkichichu.

4Mash uyariwaychi. Kankuna TataDiosta manana allitanachu kreyishpakawsaykankichi. ¿Manachu yachankichi

chita? Tukuy kay allpapi runakunaparuranankunallata ruranayashpaykichikamanami Tata Diosta kuyashpachukawsankichi. 5Chayrayku Tata Diosparimanan willawanchisapa: “Tata DiospaEspiritun ñukanchikunapi kawsashpasukaman kuyawanchisapa. Sukamanmunan payllata kuyananchikunapa.”6

kuna yanapawanchisapa. ChayraykuTata Diospa rimanan willawanchisapa:“Tata Dios tukuy kuyashpa kasushpakawsak runakunata sukaman kuyashpayanapankasapa. Kikinlla kreyinakukrunakunata kastigankasapa.”

7Chayrayku Tata Diosta allitakuyashpa allita kasushpa kawsaychi.Ama munaychichu supayta kasuyta.Sinchikushpa supayta mana kasuptikichikankunamanta ashunka. 8Tata Diosllatakuyashpa ladunchaychi. Chashnaladunchaptikichi Tata Diospishladunchashunkichi.chu Tata Diosta kuyashpa vanidartapishrurashpa kawsayta. Ama chashna ishkayyuyayuk kawsaychichu. Tata Diospamunananllata allita rurashpa kawsaychi.9Uchaykichita yuyashpa sukamanllakishpa wakaychi.manta wakaychi.manta llakiychi. 10Uchaykichitayuyashpa llakishpa wakaptikichi TataDios sukaman kushichishunkichi.

Ama yuyanakushpa mana allita rimashpa kawsaypachichu.

11Wawkinikuna, paninikuna, Tata

kushpa kawsananchikunapa. Chayraykuama suktapish suktapish yuyashpakawsaychichu.

tapish washanchashpa rimaykankichimana alli kananta. Tata Diospakamachikunanta kasunanchikuna tiyan.Ama rimaychichu mana alli kananta.12Tata Diosllami kamachiwanchisapa.Payllami willawashunchisapa pimi allitarurashka pimi mana allitachu rurashkanishpa. Tata Diosllami atipansalvakuyta atipan kastigakuyta.

chichu.

Mana yachanchichu kaya imami pasanka nishpa.

13Mash uyariwaychi.chiman: “Kunan kaya rishunchisapachikan llaktapi suk watata kawsak.Chaypi tukuy layata rantishpa

3 4

511

rantikushpa aypa kullkita chaskishpakawsashunchisapa.” 14

paykichipish manami yachankichichuimashnami kaya pakarinkichi nishpa.Puyukunashina raslla rikurinkichi rasllachinkankichi. 15Chayrayku alli kanmanrimanaykichipa: “Tata Dios munaptinkawsashunchisapa. Tata Dios munaptinimatapish kaptin rurashunchisapa.”16Chayta rimanaykichi kaktaka

chi. Chashna alabanakushpaykichikamanami allitachu rimaykankichi.17Allita rurayta yachaykashpaykichi

kuykankichimi.

Tata Dios kastigankasapa kullkiyuk runakunata mana allita rurashpa

kawsaptinkuna.

5 1Kankuna aypa kullkiyuk runakuna,uyariwaychi. Sukaman sufrinaykichi

tiyan. Chayrayku sukaman llakishpaturbakushpa wakaychi. 2Tukuytiyapushuknikichi usuykan.kichipish mamayaykan. 3Kullkikichikurikichi yanayan. Chayta kawashpayachankichi utka tukunanta. Kay tukunan

kankichi.chi ninapishina kikikichi sukamanturbakushpa kulluchinakuykankichi.

4

chu. Mana pagarashkaykichirayku chaytrabajadornikichika Tata Diospichatakushushkankichi. Chashnachatashuptikichi tukuy laya rurayatipak Tata Dios uyarishka. 5Kay allpapiimatapish rurashpa kushikushpallakawsankichi. Raku likidu wañuchinapaanimalshina kankichi. Chayrayku TataDios utka kastigashunkichi. 6Kankunaallita rurashpa kawsak runakunata

kichi. Chashna wañuchiptikichipaykunaka mana atipashkasapachuamachanakuyta.

Kamachiwakninchi Jesukristu shamunanta shuyashpanchikuna sukwan sukwan yanapanakushpa

kawsaypachi.7Wawkinikuna, paninikuna, akuychi

kushikushpa shuyaypachi Señorninchi*Jesukristu kashkan shamunanta. Sukruna chakranpi murukunata tarpushpatamyata shuyan chay tarpudumurukuna wiñaptin wayunkunatapallananpa. 8Kankunapish chaytarpukuk runashina kushikushpa manashaykushpa shuyaychi SeñorninchiJesukristu utka shamunanta.

9Wawkinikuna, paninikuna, kunanllaSeñorninchi Jesukristu shamunkawillawananchikunapa allitachumanachu rurashkanchisapa nishpa.Chayrayku ama sukwan sukwanyuyanakushpa kawsaychichu ama TataDios kastigashunaykichipa.

10Wawkinikuna, paninikuna, chayñawpa alli yachachikukkuna sukaman

pankuna sukaman sufrirkansapa.Paykunaka sufrishpankunapish manapiñakushpalla kawsarkansapa.pish paykunashina sufrishpaykichipishmana piñakushpalla kawsaychi.

11Yachanchisapa mana piñakushpakushikushpalla sufrishpanchikuna TataDios kushichiwananchikunata.kankichi chay ñawpa awilunchikunaJob sukaman sufrishpapish sukamanTata Diosta kreyishpalla kawsashkanta.Sufrishkanwasha Tata Dios sukamanrikchak layata kushpa kushichirkanllakichikuk kuyak Tata Dios kashpa.

12Wawkinikuna, paninikuna, mashuyariwaychi. Ama juraychichu suk runakreyishunaykichipa. Ama Tata Diospa

4 5

512

shutinpi nima allpapa shutinpi nimapashutinpi juraychichu ama Tata Dioskastigashunaykichipa. Suk ima deveraskaptinka rimaychi: “Ariya.” Manadeveras kaptinka rimaychi: “Mana.”

13Suk kankuna imapapish llakidukashpaykichika Tata Diosta roygaychikushichishunaykichipa. Suk kankunakushikushpaykichika Tata Diosta alabashpakantaychi. 14Suk kankuna unkudukashpaykichika kayaychi *ansianuykichitachay unkuduta tipi wirawan Tata Diospashutinpi tupashpa oranankunapa. 15Chayansianukuna allita Jesukristuta kreyishparoygaptinkuna payka chay unkudutaalliyachinka. Uchallikushka kaptinka TataDios perdonanka. 16Chayrayku kankunamana allita rurashpaykichika uchaykichitasukwan sukwan willanakuychi. Chashnawillanakushpaykichi sukpa sukpa TataDiosta roygaychi unkuynikichimantaalliyachishunaykichipa. Allita rurashpakawsashpaykichi Tata Diosta roygaptikichipayka uyarishunkichi.

17Chay ñawpa yachachikuk Eliyasiden ñukanchikunashina runa karkan.Suk tiempu chay runa Eliyaska TataDiosta sukaman roygarkan amatamyananpa. Chashna roygaptin kimsa

kannachu. 18Chaymanta Eliyaskakashkan Tata Diosta roygarkantamyamunanpa. Chashna roygaptinnatamyamurkan. Kashkan tarpudu

kansapa.19Wawkinikuna, paninikuna, ichará

suk wawkinchi suk paninchi TataDiospa rimananta manana kasunnachu.

chita paninchita allita yachachiychikashkan Tata Diosta kasunanpa.20Chashna allita yachachiptikichi TataDiosman kutiptin payta wañuymantasalvankichi. Chaypina Tata Diosuchankunamanta perdonanka.

kichi.

5

513

Pedru wawkinkunatapaninkunata rimachin.

1 1Munanayni wawkinikuna,paninikuna, *Jesukristu ñuka

Pedruta kachamuwashka rimanantaallita yachachikunaynipa. Chiknishukrunakuna kankunata llaktaykichimantallaktan llaktan pushashushkankichi.Ponto partipi Galasia partipi Kapadosiapartipi *Asia partipi Bitinia partipikawsaykankichi. Tukuy kankunata kaykartata killkaykaykichi.

2Ñawpamantapacha Tata Dioskankunata sukaman kuyashushpaykichi

kuna kanaykichipa. Jesukristuyawarninta ichashkanrayku Tata Diospa

shushkankichi.kankichi Jesukristuta allita kasushpakawsanaykichipa. Chayrayku ñuka Tata

kichipa kushichishunaykichipa.

Jesukristu kashkan shamunanta yuyashpa allita rurashpa

kawsaypachi.3Wawkinikuna, paninikuna, akuychi

Señorninchi Jesukristupa Tatan Diostakuyaypachi. Tata Dios wambran

Jesukristuta wañushkanmantakawsachimurkan. Chaymanta wambranJesukristuta kawsachimushkanshinañukanchikunatapish sukaman

napa.panchikuna yachanchisapa sielupi TataDioswan rinanchikunata kawsak.4Yachanchisapa sielupi kawsakriptinchikuna Tata Dioska mana

chikunata. Chaypi kawsashpanchikunamananami uchallikushunchisapanachunima viejuyashunchisapanachu.5Kunanka allita Tata Diosta kreyishpakawsaptinchikuna payka tukuy laya

chisapa sielupi chayananchikunapa.Chay sielupi Tata Dioska rikchaklayakunata rurarkan Jesukristu kashkanshamushpa kawachiwananchikunapa.

6Kay allpapi kawsashpaykichira suktiempullatana sufrishpa llakinaykichitiyan. Chashna llakishpaykichipishsieluman rinaykichita yachashpasukaman kushikushpalla kawsankichi.

7Suk runakuna ninapi kuritachulluchinsapa tukuy allpan urmananpachay kuri sukaman llipyak likidukiparinanpa. Tata Dios chay kurimanta

1 PEDRU

PEDRU TUKUY MAYPIKREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

514

kankunata ashwanta kuyashushpaykichimunan allita rurashpa kawsanaykichipa.Chayrayku chay kurita chulluchik

naykichipa payllata kreyishpa kawsayta.Allita rurashpa kawsaptikichi Jesukristukashkan shamushpa kushichishunkichi.Willashunkichi alli rurak runakunakanaykichita.

8

paykichipish sukaman kuyashpakawsaykankichi.

paykichi sukaman kushikuypurukawsaykankichi. Mana atipankichichu

chiyta. 9

paykichi sukaman kushikunkichi.Chaymanta sieluman rinkichi paywantantalla kawsak.

10Ñawpa tiempu Tata Diosparimananta yachachikuk runakunayachachikurkansapa Tata Diosñukanchikunata kuyawashpanchikunasalvawananchikunata. Paykunaka Tata

sapa entiendiyta imata Tata Diosruranka salvawananchikunapa.11Jesukristupa Espiritun chay alliyachachikuk runakunapi kawsashpawillarkansapa salvakuk runashamunanta kay allpapi wañuk.Willarkansapa wañushkanwashakashkan kawsamunanta sielumankushikushpa kutinanpa. Chay alliyachachikuk runakuna sukamanmunarkansapa yachayta pimi chaysalvakuk runa aykapimi shamunkanishpa.

12Chashna yachanayaptinkunapishTata Diospa Espiritun willarkansapa

nata. Willarkansapa suk tiempukuna

nata. Tukuy chayta Tata Diospa

*sapa yachayta. Kunanka sielumantaTata Dioska Espiritunta kachamurkan.Chaypina Tata Diospa Espiritunñukaykunata yanapawaptinkunakankunata yachachishkaykichi.

Tata Dios munan allillata rurashpa kawsananchikunapa.

13Wawkinikuna, paninikuna,Jesukristu kashkan shamuptin Tata Dioskankunata sukaman kuyashushpaykichisieluman pushashushpaykichi allikunatakushunkichi. Chayta allita yachashpaprontanakushpa Jesukristu kashkanshamunanta shuyaychi. 14Kankuna TataDiospa wambrankuna kashpaykichipayllata kasushpa kawsaychi. Amanañawpa kawsashkaykichishinanachukawsaychi. 15Allita rurashpa kawsaychikayawakninchi Tata Dios alli rurakkaptin. 16

chisapa: “Allillata rurashpa kawsaychiñuka Tata Diosnikichi alli rurakkaptini.”

17Kankuna rimankichi Tata DiosTataykichi kananta. Suk diya paykatukuy runakunata suktapish suktapishwillankasapa allitachu manachururashpa kawsashkasapa nishpa.

nata kastigankasapa.paykichi kay allpapi kawsashpaykichirapayta allita kasushpa allita kuyashpakawsaychi.

18

chishina yankapa kawsaykarkankichi.Chaymanta Tata Dios mana alli

chi. Manami yanayak kullkiwanchunima kuriwanchu rantishushkankichi.

19Jesukristu suk allima chuya chuyamana unkuyuk ovejashina wañuptinyawarnin ichakurkan. Chashnawañushpa yawarnin ichakuptin Tata

1 1

515

kanchisapa paypa wambrankunakananchikunapa.

20Tata Dios manara kay allpatarurashpara willarkan wambran

kunapa. Kunan kay tiempu Tata Dioswambran Jesukristuta kachamurkansalvawananchikunapa. 21Jesukristuwañuptinna Tata Dios kashkankawsachimushpa sieluman pusharkanchaypi paywan sukaman kushikushpakawsananpa. Chayta yachashpaykichi

kankichi.tapish kawsachimushunaykichita

chipa.

Tata Diospa wambrankuna kashpanchikuna akuychi

kuyanakushpalla kawsaypachi.22Kunanka Tata Diospa rimananta

kankichi.chita sakishkankichi Jesukristutakreyikmasikichiwan kuyanakushpakawsanaykichipa. Chashna allitakuyanakushpa kawsashpaykichi tukuy

kushpalla kawsaychi.23Tatanchi mamanchikunamanta

nasishpanchikuna wañuk runakunakanchisapa. Chaymanta Tata Diosparimananta kreyishpa kawsashpanchikunamushuk nasidushina kanchisapa. TataDiospa rimananka manami tukunkachunima kullunkachu.kunapish Tata Diospa rimanantakreyishpa kawsashpanchikuna manatukuyniyukta kawsashunchisapa. 24TataDiospa rimananka willawanchisapa:

“Tukuy kiwakuna chakinkasapa.

sapa.

Tukuy runakuna chay kiwashinaraslla wañunankuna tiyan.

Runakunapa rurashkankunapishchay kiwa sisankunashinachinkankasapa.

25

pish Tata Diospa rimanankamanami tukunkachu.”

Ñukaykuna chay mana tukuyniyuk TataDiospa rimananta kankunataka ñamiyachachishkaykichina.

2 1Wañunaykichita yachashpaykichiamana chay ñawpa mana alli

rurashkaykichita ruraychinachu. Amanallullachikuychinachu. Mana allitaruraykashpaykichika ama llullakushparimaychichu alli rurak kanaykichita.

chipa imankuna ama tiyapunankunapa.Amana wasin wasinpi sukta suktayuyaypi puriychinachu.

2Chayrak nasidu wambra sukamanlechita munan. Chay lechita munakwambrashina sukaman munaychi TataDiospa alli rimananllata yachakushpakawsayta. Chashna yachakushpaashwan ashwanta kreyinkichi Tata Diossalvashunaykichita. 3Allita yachankichi*Jesukristu llakichishunaykichita.Chayrayku ashwan ashwanta paytakreyishpa kawsaychi.

Tata Diospa wasinshina kashpanchikuna

paypa munananllata rurananchikuna tiyan.

4Tata Dioska rumikunawan wasichakukrunashinami. Jesukristuka suk ashwanalli atun wasi kallarinan rumishinami.Ñukanchikuna paypa sawanpi churaduapichidu rumikunashinami kanchisapa.Chayrayku akuychi payta ladunchaypachi*shina kananchikunapa. Aypa runakunamana munansapachu kreyikuyta

1 1 2

516

Jesukristu chay ashwan alli rumishinakananta.pish Tata Dios sukaman Jesukristutakuyashpa akllarkan sukaman allikallarinan rumishina kananpa. 5

tinchikuna Tata Dios wasinta rurashparumikunatashina churawanchisapa.Chaymanta Tata Dios rurawanchisapa

alli rurak *saserdotekunashinakananchikunapa.tinchikuna Tata Diosta kushichishpaalabashpa kuyashpa kawsanchisapa.6Tata Dios rimananpi willawanchisapa:

wan wasinita rurasha.

nanpi churasha suk allimaaklladu rumita.

Suk alli rurak runata kachasha chaykallarinan rumishina kananpa.

Pipish kashpa chay kachashkayni

kuna mana pinkakunkasapachu.”7Jesukristuka chay kallarinan churadurumishinami.

kuna yuyanchisapa sukaman allimakananta. Jesukristuta mana kreyinayakrunakuna sukaman washanchansapa.Tata Dios rimananpi willawanchisapa:

“Suk wasi rurak runakuna chay

kansapa mana alli nishpa.Chashna wishchukuptinkunapishwasichakuk runa chay ashwan allirumita churarkan wasi kallarinanpitukuy rumikunapa sikinpi.”

8Chaymanta Tata Diospa rimananwillawanchisapa:

“Tiyan suk allima kallarinanpichuradu rumi.

Chay rumi allima kaptinpish suk

kushpa urmansapa.”

Jesukristuka chay kallarinanpi churadurumishinami. Paypa rimananta manakasunayak runakuna chay rumipimitkakushpa urmak runakunashinami.Payta mana uyarishkankunarayku TataDios kastigankasapa.

Tata Dios akllawashkanchisapa paypa wambrankuna

kananchikunapa.9

kuna akllawashkanchisapa paypawambrankuna kananchikunapa.Akllawashkanchisapa saserdotekunakananchikunapa. Saserdotekunakashpanchikuna kamachiwakninchi

chisapa. Akllawashkanchisapa payllapallaktan kananchikunapa. Tata Dioskayawashkanchisapa paypa almirana

chikunapa. Kayawashkanchisapa paypa

chikunapa.chu uchallikushpa tutapishinakawsananchikunapa. 10Ñawpa tiempukankuna manara Jesukristuta kreyishpakawsashpaykichira manara Tata Diospawambrankunarachu karkankichi.Manara yacharkankichirachu Tata Dioskuyashunaykichita. Kunanka allitanayachankichi kuyashunaykichita.

Tukuy awtoridarkunata kasunanchikuna tiyan.

11Munanayni wawkinikuna,kuna, suk tiempullatami kay allpapikakawsaykanchisapa.sapa Tata Dioswan kawsak. Chayraykuroygaykichi amana kikikichipa

kichipa.paykichipish amana ruraychinachu.12

tikichipish ichara Tata Diosta mana

1 2

517

sapa mana alli rurak kanaykichita.Chashna paykuna rimaptinkunapishallillata rurashpa kawsaychi. Jesukristu

chi runakuna Tata Diosta alabashpa

kaykichita.13Tata Diosta kuyak runakuna

kashpanchikuna tukuy awtoridarkunatakasunanchikuna tiyan. Chay ashwansinchi kamachikuk awtoridartapishallita kasunanchikuna tiyan. 14Tata Diosawtoridarkunata churansapa tukuy

kunapa tukuy alli rurak runakunataalabanankunapa. 15Tata Dios munan

chipa ama chay mana alli rurak mana

kichipa.16Kankuna Jesukristuta kreyik

runakuna kaptikichi Tata Dios ñawpamana alli rurashkaykichimantaperdonashushkankichi. Tata Diospamandunpi kawsashpaykichi allitarurashpalla kawsaychi. Amana kashkanmana allita ruraychinachu Tata Diosperdonawanka nishpa. 17

sikichita kuyaychi. Jesukristuta

kushpa kawsaychi. Tata Diosta allitakuyashpa kawsaychi. Chay ashwansinchi awtoridarta kasushpa kawsaychi.

Sufrishpanchikunapish allillata rurashpa kawsananchikuna tiyan.

18Kankunapa patronnikichi tiyaptin

chashpa allita trabajashpa kawsaychi.Chay patronnikichi kuyashuptikichipishpiñayashuptikichipish allita kasushpallakawsaychi. 19Ichara allillata rurashpatrabajaykaptikichipish patronnikichipiñayashunkichiman.

kichita kasushpalla kawsaychi. Chashna

shunkichi.20Ichara kankuna mana allikunata

rurashkaykichirayku patronnikichikastigashunkichiman. Uchaykichipi

chika mana ni pi alabashunkichichu.

pish patronnikichi kastigashunkichiman.Mana uchaykichipi kastiguykichitaupallalla muchuptikichi Tata Diosalabashunkichi. 21Tata Dioskakayashushkankichi allita rurashpakawsanaykichipa. Jesukristupishallillata rurashpa kawsaykashpakankunarayku sukaman sufrirkan.Chashna sufrishpa yachachishunkichisufrishpaykichipish allita rurashpallakawsanaykichipa.

22Jesukristuka manami niman sukkuti uchallikurkanchu. Manami nimansuk kuti ni pita llullachirkanchu.23Runakuna payta chiknishpankunarabyachiptinkunapish mana nimataaynirkansapachu. Chay runakunasufrichiptinkunapish paykunata manajorachirkansapachu. Tata Diospamakinpi chay runakunata churarkan.Yacharkan suknin diya Tata Dios chay

kunata.24Jesukristu ñukanchikunashina runa

manta perdonawananchikunapa.

chikunapa amana uchallikushpakawsananchikunapana. Suk runakuna

chikunapa.25Ñawpa tiempu kankuna pantakudu

kichi.

1 2

518

kichi payka oveja kuydak runashinaamachashunkichi.

Pedru yachachiwanchisapa imashnami kasaradukuna

kawsankasapa nishpa.

3 1,2Kunanka kasaradukunatayachachiykichi.

kuna, kusaykichita allita kasushpakawsaychi. Kusaykichi mana TataDiospa rimananta kreyik kaptinpishkuyashpa kasushpa kawsaychi.Chaypira mana nimata rimaptikichikusaykichi kawashushpaykichi allirurak warmi kanaykichita *Jesukristutakreyinmansapa.

3Ama sukaman allichanakuytayuyashpallachu kawsaychi. Ama aypachaniyuk llachapaykichillata nima kurimulluykichillata mudakushpallachukawsaychi. Ama chukchaykichitasukaman allichashpachu kawsaychisawallamanta allimata rikurinaykichipa.4Jesukristuta tukuy shunku kreyishpakawsaychi alli modoyuk kushikuypuruwarmi kanaykichipa.puru kawsashpaykichi Tata Diostasukaman kushichinkichi.

5Chashnami chay ñawpa alli rurakwarmikunapish Tata Diosta tukuyshunku kreyishpa kawsarkansapa.Chayrayku kusankunata kasushpakushichishpa kawsarkansapa. 6Chaywarmi Sarapish kusan Abrahamtakasushpa kawsarkan. Kusanta willarkankamachiknin kananta. Kankunapishallita kusaykichita kasushpa mana

chi.7Kunanka kankuna kasaradukunata

yachachiykichi. Warmikichita allitakuyashpa paykunapa munananta

shinachu sinchi kaptinkuna. Tata Dios

paykunatapish sukaman kuyashpawillarkansapa paypa wambrankunakanankunata.shina rinkasapa sielupi Tata Dioswankawsak. Kankuna warmikichita manaallita kuyashpa kawsaptikichika Tata

chu.

Allita rurashpa sufriptinchikuna Tata Diosmi yanapawanchisapa.

8Chaymanta tukuy Jesukristutakreyikmasikichiwan alli modollapikawsaychi. Allita kuyanakushpa

lla kawsaychi.9Suk runamasikichi mana allita

rurashuptikichika ama kutipaychichu.Ama nimata ayniychichu. Tata Diossukaman kuyashushpaykichi munanyanapashuynikichita. Chayrayku

nikichi runakunata allita kuyashpallayanapaychi. 10Tata Dios rimananpiwillawanchisapa:

yashpaykichika ama nima mana

chu.Ama llullakushpa kawsaychichu.

11 Allillata rurashpa kawsaychi.Ama kawsaychichu mana allitarurashpa.

Tukuy llaktamasikichiwan allitakuyanakushpa kawsaychi.

12

nata yanapansapa.

sapa.Runakuna mana allikunata rurashpakawsaptinkuna Tata Diospiñakun.”

13

chi yaka tukuy runakuna allitatratashunkichi. 14Ariya chashna allita

1 2 3

519

rurashpa kawsaptikichipish ichara sukrunakuna chiknishushpaykichi manaallita tratashunkichiman. Chashna mana

lla.nata manchaychichu. 15Jesukristullata

kichi kaptin.kichiman: “¿Imapatí kankuna

palla kasushpalla kawsaykankichi?”Chashna tapushuptikichi allillapi manapiñakushpa yachachiychi.

16Jesukristuta kreyishpa allitarurashpa kawsaptikichipish ichararunakuna rimanmansapa mana

chita.

sapa.17Mana allita rurashkaykichirayku

chipa. Ashwan alli kanman Tata Diosmunaptin allita rurashkaykichiraykusufrinaykichipa.

18Jesukristu sukaman sufrishpa sukkutilla wañurkan tukuy mana alli

chikunapa. Mana alli rurak runakunakaykaptinchikuna Jesukristu mana nimauchayuk kaykashpa ñukanchikunaraykuwañurkan. Payka wañurkan TataDiosman pushawananchikunapapaywan tantalla kawsananchikunapa.Jesukristu runa kashpa wañurkan.

kanlla.19Chashna Jesukristu espiritu kashpa

rirkan wañushka runakunata willaksapatukuy layapi kamachikuk kananta.20Chay wichkadu wañudu runakuna

yarkansapachu. Noeka barkutaruraykashpa tukuy runamasinkunatawillarkansapa Tata Diosta kreyishpa

kawsanankunapa. Tata Dios sukamankuyashpankuna sukaman munarkankreyinankunapa. Chay runakuna manakreyiptinkuna Tata Dios tukuy allpatayakuwan untachirkan paykunasipikushpa wañunankunapa. Noerurashkan barkupi pusak runakuna

sapa. 21

nata yakumanta kishpichishkankuna

nata.

sapa Jesukristu kawsamushkanraykuTata Dios salvawananchikunata. Manabawtisakunchisapachu mayllanakuytamunashpalla. Bawtisakushpanchikuna

kunata allichananpa allita rurashpakawsananchikunapa.

22Jesukristu kawsamushkanwashasieluman rirkan Tata Diospa alli ladunpikawsananpa. Tukuy supaykuna*llata kasunankuna tiyan tukuyawtoridarkunamanta ashwan sinchikamachikuk kaptin.

Tata Dios yanapawaptinchikuna atipanchisapa sukwan sukwan

yanapanakuyta.

4 1*

palla mana rabyashpa sufrinanchikunatiyan. Sufrishpanchikuna mananañawpashinanachu mana allikunatarurashpa kawsashunchisapa. 2Chashnasufrishpanchikuna munanchisapa kayallpapi kawsashpara Tata Diospamunananllata rurashpa kawsayta.

kunapa munananchikunallata rurashpakawsayta.

3Unay tiemputana kankunaJesukristuta mana kreyishpa kawsak

1 3 4

520

runakunashina mana allikunatarurashpa kawsarkankichi. Tukuy layamana allikunata munarkankichi rurayta.Kikikichipa munanaykichillata rurashpakawsarkankichi. Sukaman mikushpaupyashpa machashpa sukwan sukwan

kankichi. Millanapa laya ruradudioskunata kuyashpa kawsarkankichi.

4Kunanka manana llaktamasikichiwan

tikichi paykuna chikan layatanakawashunkichi. Yuyashushpaykichirimansapa mana alli rurak runakunakanaykichita. 5Tata Dios tukuy wañudurunakunata kawsak runakunatatapuptinkuna ayninankuna tiyanallitachu manachu rurashkasapa nishpa.6Ñawpa alli yachachikuk runakuna

kansapa Tata Diosta kreyishpakawsanankunapa. Chay Tata Diostakreyik runakuna wañuy yachakrunakuna kashpankuna wañurkansapa.Chashna wañushpankunapish kunankaTata Dioswan mana tukuyniyuktakawsaykansapa.

7Rikchak laya tiyak utkana tukunka.Chayrayku allita yuyashpa allitarurashpa kawsaychi. Tukuy diya tukuyshunku Tata Dioswan parlashpakawsaychi. 8Sukaman allita sukwansukwan kuyanakushpa kawsaychi.Chashna kuyanakushpaykichi sukwansukwan perdonanakunkichi. 9

chipi wawkikichita panikichitakushikushpalla mana uyayashpachaskiychi.

10

shunkichi rikchak laya allikunatarurashpa yanapanakunaykichipa.Chashna Tata Dios atipachishuptikichi

nakuychi. 11Tata Dios kankunatayachachikuyta atipachishuptikichi allita

chi.kichi runamasikichita yanapaytakushikushpalla yanapaychi. Chashnaallita yanapaptikichi tukuy runakunaTata Diosta kuyashpa yachankasapa

chita.yuk sukaman allimami. Sukamanrikchak layata atipan rurayta.Chayrayku akuychi payllata kuyashpakawsaypachi.

Runakuna chikniwaptinchikunapish

kushikushpalla kawsaypachi.12Munanayni wawkinikuna,

kuna, sufrishpaykichi ama rimaychichuimapatí sufriykani nishpa. SufriptikichiTata Dios yachanayan payllatachukatinkichi manachu nishpa. 13Kayallpapi sufrishpaykichi Jesukristushinasufriykankichi. Chayrayku sukamankushikushpalla kawsaychi. Jesukristukashkan shamuptin payta llipyakpurutakawashpaykichi ashwan allimatakushikunkichi. 14Kankuna allitaJesukristuta kreyishpa kawsaptikichisuk runakuna kamishuptikichipishkushikushpalla kawsaychi. Tata Diospa

chi yanapashuykankichi Jesukristutakuyashpa kawsanaykichipa.

15Mana munanichu runamasikichita

kukshina mana allikunapi yaykukshinasufrinaykichipa. 16ChaymantaJesukristuta allita kreyishkaykichiraykusufrishpaykichika kushikushpalla manapinkakushpa Tata Diosllata alabaychi.

17Kay tiempu sufriykanchisapa TataDios kawawananchikunapa allitachumanachu rurashunchisapa nishpa.Ñukanchikuna paypa wambrankunakaykashpa sufriptinchikuna Tata Diospa

1 4

521

rimananta mana kasukuk runakunaashwan sinchita sufrinkasapa. 18Allitarurashpa sufriptinchikunapish Tata Diossalvawanchisapa. Tukuy mana alli rurakrunakuna ñukanchikunamanta ashwansinchita sufrinankuna tiyan. 19

pachi. Rurawakninchikuna Tata Diospamakinpi churanakuypachi. Payka tukuy

wanchisapachu.

Jesukristuta kreyik runakuna allita rurashpa kawsananchikuna tiyan.

5 1Kunanka kankunapa *chita yachachini.

nashina Tata Diospa rimanantayachachikuk ansianu kani. *Jesukristutakawarkani sukaman sufrishpa wañuptin.Chaymanta Jesukristu kashkanshamushpa allimata rikurimuptin Tata

pish kushichiwanka.2

chita allita kuydanaykichipa. Chayraykuallita munashpaykichi paykunatakuydaychi.paykichilla kuydaychi. Kushikushpallatrabajaychi. 3Ama sinchi kamachikukpatronshina kamachikuychichu.Allillata yachachikuychi. Allillatarurashpa kawsaychi Jesukristuta

paykichi paykunapish allillata rurashpakawsanankunapa.

4Jesukristuka tukuy ovejakunatakuydak runakunamanta ashwan allikuydakukmi. Chaymanta kashkanshamuptin Tata Dios kankunatapishmana tukuyniyuk premyuykichitakoronatashina kushunkichi paywantantalla alli kamachikuk kanaykichipa.

5Chaymanta kankunata waynakuna,shipashkuna willaykichi: Chaykuydashuknikichi ansianukunata allitakasushpa kawsaychi. Tukuy kankunasukwan sukwan kasunakuychi. Ama

chu.chisapa:

“Tata Dios tukuy kuyashpakasushpa kawsak runakunata

sapa.Kikinlla kreyinakuk runakunatakastigankasapa.”

6Chayrayku Tata Dios rikchak layataruray atipak kaptin paypa makinpichuranakuychi. Chashna paypa makinpichuranakuptikichi suknin diya paykawillashunkichi alli rurak kanaykichita.7Tata Dios sukaman kuyashushpaykichiyanapashunkichi. Chayrayku

chita payta willaychi.8Supay iden mikunanta maskak

pumashina chiknishushpaykichi

kichita. Chayrayku allita kuydanakuychiama uchapi urmachishunaykichipa.9Jesukristullata allita kreyishpakawsashpaykichi sinchikuychi amasupayta kasunaykichipa. Yachankichi

chikuna iden kankunashina sufrishpakawsanankunata.

10

sha Tata Dios yanapashunkichi allita

kichipa.kichipa ama uchapi urmanaykichipa.Amachashunkichi ama ni pi TataDiosmanta ashuchishunaykichipa.Chaymanta Tata Dios sukamankuyashushpaykichi sielumanpushashunkichi mana tukuyniyuktaJesukristuwan tantalla kushikushpa

1 4 5

522

kawsanaykichipa. 11Tata Dios rikchaklayata atipak kaptin akuychi manatukuyniyukta payllata kuyashpakawsaypachi.

Pedru kay kartatatukuchashpa wawkinkunata

rimachinsapa.12Wawkinchi Silvano Jesukristuta alli

kreyik runa kashpa yanapawarkan kaykartata killkayta. Yanapawaptin ñukakay taksha kartata kankunataanimuchishpa killkashkaykichi.Yachachishkaykichi Tata Dios

chita.

chita yachashpaykichi payta allitakatishpalla kawsaychi.

13Kay Babilonia llaktamanta

shunkichi. Tata Dios kankunatashinapaykunatapish akllashkasapa paypawambrankuna kanankunapa.

chi.14Kankuna tantanakushpaykichi

kuyanakushpa rimachinakuychi.Jesukristuta kreyikkuna kaptikichi ñukakankunapa Tata Diosta roygaykanikushichishunaykichipa.

chi.

1 5

523

Pedru Tata Diosta kreyik runakunata rimachinsapa.

1 1Munanayni wawkinikuna,paninikuna, *Jesukristupa

mandunpi kaptini payka ñuka Pedruta

kuypi purinaynipa. Salvawakninchi

chi kaptin kankuna ñukaykunashinasukaman kushikushpa payta kreyishpakawsaykankichi. Payta kreyiptikichi kaykartata killkaykaykichi. 2Kankuna Tata

kichi sukaman yanapashushpaykichikushichishunkichi.

Pedru yachachiwanchisapa imashnami Jesukristuta katishunchisapa nishpa.

3Jesukristuta riksiptinchikuna TataDios sukaman tukuy laya atipak kashpayanapawanchisapa allita rurashpa paytakuyashpa kawsananchikunapa.Jesukristu sukaman almirana laya alli

kuna kayawashkanchisapa payllatakasushpa kawsananchikunapa.4

kuna willawashkanchisapa sukamanallimata yanapawananchikunata.

nata kasushpa kawsashpaykichiatipankichi Jesukristushina allitarurashpa kawsayta. Manana chay manaJesukristuta kreyik runakunashinanachumunanaykichillata rurashpakawsankichi.

5Chayrayku Jesukristuta kreyishpakawsashpaykichi sinchikushpa allillatarurashpa kawsaychi. Chashna allillatarurashpa kawsashpaykichi Tata Diosparimananta allita yachakuychi. 6TataDiospa rimananta yachakushpaykichikikikichi kamachinakuychi. Kikikichikamachinakushpaykichi manashaykushpalla Jesukristuta katishpakawsaychi. Jesukristuta katishpakawsashpaykichi payta kuyashpallakawsaychi. 7Jesukristuta kuyashpallakawsashpaykichi tukuy Jesukristutakreyikmasikichiwan kuyanakushpakawsaychi.kichi tukuy runamasikichita kuyashpakawsaychi. 8Ashwan ashwanta allita

kichi. Payta ashwan allita riksinkichi.

chu katiykankichi.9Mana Jesukristuta ashwan ashwanta

kasushpa kawsashpanchikunaka iden

2 PEDRU

PEDRU ISHKAYNIN KUTIKREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

524

mana alli kawakuk runakunashinamikanchisapa.

manta perdonawashkanchikunata.10Wawkinikuna, paninikuna, Tata

Dios akllashushkankichi paypamandunpi kawsanaykichipa. Chayraykumana shaykushpa tukuy shunkukreyishpa payllata katiychi. Tata Diosparimananta allita kasushpaykichi manauchapi urmankichichu. 11Chashna allitarurashpa kawsaptikichi Tata Diossukaman kushikushpa sielumanpushashunkichi paywan kushikushpakawsanaykichipa.chi Jesukristu mana tukuyniyuktasukaman allimata tukuy layapikamachikuykan.

Pedru tukuy yachachikushkanta yuyachiwanchisapa.

12Kankunaka ñami Tata Diosparimananta allitana yachankichi. Chaytaallita kreyishpa kawsaykankichi manallulla kaptin.kichipish ñuka kashkan tukuytayuyachiykaykichi. 13

paynira sukaman munani tukuy

chita. 14Señorninchi Jesukristuwillawashka utka wañunaynitana.15

sha ama kunkanaykichipa.16Ñuka yachachikukmasinikunawan

ñami allitana yachachishkaykichiSeñorninchi Jesukristu tukuy laya rurayatipak kananta. Yachachishkaykichinakashkan shamunanta. Chashna

kunata parlachishkaykichi. Ñukaykunatukuy laya yachak Jesukristuta

sapa. 17Suk kuti urkupi kashpaynikuna

kawarkanisapa Tata Dios Jesukristutasukaman kuyashpa llipyachiptin.Uyarirkanisapa Jesukristuta kuyashpaalabaptin. Sielumanta Tata Dioswillarkan: “Kayka wambraynimi.Paytami sukaman kuyani.” 18ChashnaTata Dios sielumanta willaptin chayakllashkan urkupi kashpaynikunauyarirkanisapa.

19Tata Dios sielumanta rimashkakaptin yachanchisapa chay ñawpa

kuna deveras allima kananta.Chayrayku chaykunata allita kasuychi.Chay killkashkankunaka alkusa tutapirawraykakshinami. Jesukristu kashkanshamunankaman Tata Diospa rimananpakarinan llukshimuykak luserushinayachachiwanchisapa. Jesukristu

wananchikunashina tukuy layatayachachiwashunchisapa.

20Allita uyariwaychi. Ñukanchikuna

sapa Tata Diospa rimananta entiendiyta.21Ñawpa alli yachachikuk runakuna

chu yachachikurkansapa. Tata DiospaEspiritun chay alli rurak runakunatayachachiptinkuna Tata Diosparimananta allita yachachikurkansapa.

Aypa llulla yachachikukrunakuna tiyan.

(Judas 4-13)

2 1Ñawpa tiempu aypa mana alliyachachikuk runakuna *israel

runakunata llullachirkansapa.Kunanpish kankunapi aypa mana alliyachachikuk runakuna tiyan. Kankunamana malisyaptikichi llullachishunkichiamana *Jesukristuta allita kreyishpakawsanaykichipa.

manta salvanankunata. Chashna

2 1 2

525

llullachikushpa yachachikuptinkunaTata Dios raslla kastigankasapa.

2Aypa runakuna chay llullachikukrunakunata katishpa mana alliruranakunata rurashpa kawsankasapa.Chayrayku suk runakuna rimankasapaJesukristupa yachachikunan mana allikananta. 3Chay llullachikuk runakunakikinkunapa yuyayninkunallatayachachikushpa munansapa kullkitakunaykichipa. Ñawpamantapacha TataDios rimarkan tukuy llullachikukrunakunata kastiganankunata.Chayrayku mana kishpinkasapachu TataDiospa kastigunmanta.

4Ñawpa tiempu suk *angelkuna manaallikunata ruraptinkuna Tata Dios manaperdonarkansapachu. Chay angelkunatakadenashpa rawraykak ninamanwishchukurkansapa tuta likidupikiparinankunapa. Chay tuta likidupiTata Dios paykunata wakaychaykansapawillanan diyakaman maymanmikachankasapa nishpa.

5Chaymanta ñawpa tiempu Noepish

napish mana munarkansapachukreyiyta. Chayrayku Tata Dios manaperdonashpa tukuy allpapi yakutauntachirkan. Chaypina tukuy chaymana alli rurak runakuna sipikushpawañurkansapa. Tata Dios alli rurakNoeta kanchis runakunawan tantallatasalvarkansapa ama sipikushpawañunankunapa.

6Chaymanta Tata Dios chay ishkayñawpa llaktakuna Sodomata Gomorrata

man. Paykunata rupachirkansapa tukuyrunakuna yachanankunapa Tata Dios

kunata. 7Chay Sodomapi kawsak runaLot sukaman llakirkan llaktamasinkunamana allita rurashpa kawsaptinkuna.Chayrayku Tata Dios chay ishkay

llaktakunata rupachishpa chay allirurak Lottaka salvarkan ama rupananpa.8Chay Lotka tukuy diya kawarkanllaktamasinkunata sukaman mana allitarurashpa kawsaptinkuna. Uyarirkanmana allita rimashpa kawsaptinkuna.Chayta kawashpa uyarishpa sukamantukuy shunku llakishpa kawsarkan.

9

shina mana allita rurananchikunapa.Chaymanta Tata Dios tukuy mana allirurak runakunata kawapayansapasuknin diyakaman kastiganankunapa.10Mana alli munanankunallata rurak

sapa. Chay runakuna mana nima

yansapachu. Sukaman kikinkunakreyinakushpa munanankunallatarurashpa kawsansapa.sapachu sielupi kawsak sinchiawtoridarkunata rabyachiyta. 11

kuna paykunamanta ashwan sinchiatipak kaykashpankunapishJesukristupa ñawpakninpi manaanimukunsapachu nima mana alli rurakkamachikukkunata chatashparabyachiyta.

12Chay awtoridarkunata rabyachikrunakuna animalkunashina manaentiendinsapachu allitachu manachururaykansapa nishpa. Mana kuentatakunakushpalla munanankunallatarurashpa kawsansapa. Nasinsapaanimalkunashina trampapi urmashpawañunankunapa. Tata Diosparimananta mana entiendishpankunawashanchansapa. Chayrayku idenanimalkunashina wañunkasapa. 13Chay

shina Tata Dioska paykunatapishsufrichinkasapa. Diyapipish manapinkakushpa kushikushpalla mana allitarurashpa kawsansapa. Kankunawan

2 2

526

tantanakushpa mikushpankunapinkakuna layakunata ruransapa. Mana

lla kushikushpa llullachinakunsapa.14Chay llullachikuk runakunaka

maykan warmikunata kawashpayuyansapa paykunawan uchallikuyta.Mana kunkanayansapachu uchallikuyta.

sapa mana allita ruranankunapa.

sapa. Tata Dios chay laya runakunatasukaman kastigankasapa.

15Chay llullachikuk runakuna allitarurashkankunamanta manana allitarurashpana kawsansapa. Chay ñawpatiempu kawsak Beorpa wambranBalamshina kawsansapa kullkitasukaman munashpa mana allitarurashpa. 16Chay yachachikuk Balamkullkita sukaman chaskinayashpa sukburru sawanpi riykarkan Tata Diostaroygananpa llaktanta kulluchinanpa.Chashna riykashpa chay burrun rasllanaiden runashina rimakushpa willarkanama chay mana alli yuyanantarurananpa.

17

naka mana yakuyuk pukyukunashinami.

nanshinami. Tata Dios chay llullachikukrunakunata mana tukuyniyuk tutalikiduman churankasapa. 18Chay laya

napish yankamanta rimakunsapa.Chaymanta runakuna uchankunamantallukshinayaptinkuna llullachinsapa

llata rurashpa kawsanankunapa. 19Chayrunakunaka mana alli rurak runakunatawillansapa yanapanankunata mana alliruranankunamanta llukshichiyta.Chashna willashpankunapish manaatipansapachu ni pita yanapayta.Paykunaka mana alli ruranata

amañashpa rurayta chay mana alliruranankunata ruransapa.

20Chay llullachikuk runakuna suktiempullata Señorninchi salvawakninchi

kushpana kawsarkansapa. ChaymantaJesukristuta riksishkankunamantasukaman munarkansapa kashkan manaallikunata rurashpa kawsayta. Mana allikawsashkankunamanta ashwan manaallikunata rurashpana kawsansapa.21Chay runakuna allita Tata Diospa

manta manana kasunayansapanachu.Paykunapa ashwan alli kanman karkanmana Tata Diospa rimanantariksinankunapa.

22Runakuna rimansapa: “Suk allkukipnashpa chay kipnanllata mikun.Chaymanta suk kuchi chuya chuyata

kushpa chapunakuk.” Chay runakuna

pankuna iden chay kipnanllata mikukallkushinami.kuk kuchishinami.

Jesukristu kashkan shamunka.

3 1Munanayni wawkinikuna,paninikuna, kay ishkaynin kartata

killkaykaykichi.kunapi allita yuyachiykichi allillatayuyashpa kawsanaykichipa. 2Allitayuyaychi ñawpa alli yachachikukrunakuna yachachikushkankunata.Chaymanta salvawakninchi Señor*kasapa paypa yachachikunankunatayachachikunaynikunapa.kunaynikunatapish allita yuyaychi.

3Tukuy yachachikunaynikunamantaashwan allita kayta yuyaychi: Jesukristushamunan tiempu aypa runakunakikinkunapa munanankunallatarurashpa kawsankasapa. Tata Diospa

2 2 3

527

sapa. 4

chisapa: “¿Aykapití Jesukristushamunka? Payka rimarkan kashkanshamunanta.pish manara shamunrachu. Aypatatanchikuna Jesukristuta shuyashpanawañushkasapa. Tata Dios allpatarurashkanmantapacha tukuy runakunaidenllata kawsanchisapa.”

5Chay asikuk runakunaka manamunansapachu kreyikuyta ñawpatiempu Tata Dios rimashpalla tukuysieluta allpata rurashkanta. Mana

chishkanta allpa rikurinanpa. 6Chayrunakunaka mana kreyinayansapachuñawpa tiempu Tata Dios yakuwanallpata untachishpa tukuy uchasaparunakunata sipichishkankunata.

7Jesukristu kashkan shamushpa tukuyrunakunata willawashunchisapa imalayatami kawsashkanchisapa nishpa.Tapuwashkanchikunawasha Tata Diostukuy mana alli rurak runakunataninaman kachankasapa. Tata Dios chay

pankuna rimashpalla tukuy sielutatukuy allpata rupachinka.

Jesukristu manaunayankachu shamuyta.

8Munanayni wawkinikuna,kuna, allita yuyaychi. Tata Dios yuyanwaranka watakuna iden suk diyallakananta. Paypa suk diyaka idenwaranka watakunashinami. 9Chayasikuk runakuna yuyansapa Jesukristusukaman unayananta shamunanpa.Chashna yuyaptinkunapish manaunayankachu shamunanpa. Paykasukaman tukuy runakunata kuyashpa

napa. Mana munanchu ni pi kullunanpa.Chayrayku manara shamunrachu.

10Suknin diya mana ni pi yuyashkanoras Jesukristu suwa runa shamukshinakashkan shamunka. Kashkan shamuptintukuy sielu inti killa luserukunasukaman manchanapa layata sukamanbullata rurashpa chinkanankuna tiyan.Tukuy laya tiyak rawraykak ninapirupashpa kullunankuna tiyan. Allpatukuy allpapi tiyakkunapish ninawansukaman rupanankuna tiyan.

11Chashna manchanapa layata tukuytiyak kullunanta yachashpaykichi allita

chi. 12Sukaman kushikushpa munaychiJesukristu utka shamunanta. Jesukristushamushpa tukuy sielupi tiyaktarupachinka. Chay rawraykak nina ukupitukuy allpa chullunka. 13Allpawan sielurupanankunapa kaptinpish Tata Dioswillawashkanchisapa: “Suk mushuksieluta suk mushuk allpata rurasha.Chay mushuk allpapi tukuy runakunaallillata rurashpa kawsankasapa.”Chashna Tata Dios willawaptinchikunaakuychi chay mushuk allpata chaymushuk sieluta sukaman munashpashuyaypachi.

Jesukristu shamunanta yuyashpa allita rurashpa kawsaypachi.

14Munanayni wawkinikuna,kuna,panchikuna akuychi allita rurashpakawsaypachi. Chaypina Jesukristukutimushpa kushikushpalla allillataruraykaptinchikunatarimuwashunchisapa.

15Mash allita yuyaychi. Jesukristu

rachu paykunata munashpa salvayta.Munananchi wawkinchi Pablupish TataDios yachachiptin kartankunata

chi. 16

shushkankichi Jesukristu shamunanta.

2 3

528

Paypa kartankunapi mana entiendinalaya tiyaptin chay mana alli yachachikukrunakuna mana allita Jesukristutakreyishpankuna mana entiendinsapachu.

kunsapa. Chay runakunaka Tata Diospañawpa rimanantapish mana kuskatachuyachachikunsapa. Chayrayku Tata Diossukaman kastigankasapa.

17Munanayni wawkinikuna,kuna, tukuy yachachishkaynikunata

allita yuyaychi ama chay llullachikukrunakuna llullachishunaykichipa. Amachay mana alli rurak runakunatakasuychichu ama paykunashina manaallita rurashpa kawsanaykichipa.18Salvakuk Señorninchi Jesukristutaashwan ashwanta riksishpa kuyashpakawsaychi. Mana tukuyniyukta paytaalabaychi.

chi.

2 3

529

Manara allpa tiyaptinra Jesukristu Tatan Dioswan kawsaykarkan.

1 1Munanayni wawkinikuna,paninikuna, ñuka Juan kay kartata

killkashpa kankunata sukaman allitayachachishkaykichi. Manara kay allpatiyaptinra *Jesukristu Tatanchi Dioswankawsaykarkan. Payka kay allpapi

chikunapa imashnami Tata Dioswankawsashunchisapa nishpa. Ñukaykunapayta ñawinikunawan kawashkanisapamakinikunawan llankashkanisapa.Parlaptin uyarishkanisapa. Rikchak layaallikunata ruraptin kawashkanisapa.2

kanmanta kay allpaman shamurkankaypi kawsananpa. Ñukaykuna paytakakawashkanisapa.kaykichi kankunapish ñukaykunashinaTata Dioswan mana tukuyniyuktakawsanaykichipa.

3Kashkan willaykichi Jesukristu kayallpapi kaptin payta kawashkaynikunatauyarishkaynikunata. Ñukaykuna TataDioswan wambran Jesukristuwantantalla kuyanakushpa kawsaykanisapa.Chayta willaykichi kankunapishñukaykunawan tantalla kuyanakushpakawsanaykichipa. 4

chi kankunapish ñukaykunashinasukaman kushikunaykichipa.

Tata Dioska lus likidumi.5

kanta yachachiykaykichi: Tata Dioskalus likidumi. Paypika manami nima tutatiyanchu.

6Ichara ñukanchikuna mana allitaruraykashpanchikuna rimanchimansapa

nanchikunata.kuna tutapishinalla kawsaykanchisapa.

sapa. Tata Diospa rimananta manakasushpachu kawsaykanchisapa.

7Tata Dioska lus likidumi. Allillatarurashpa kawsan. Ñukanchikunapishpayta kreyishpanchikunaka allitarurashpa kawsashunchisapa.nami kawsashunchisapa. TukuyJesukristuta kreyikmasinchikunawankuyanakushpa kawsashunchisapa. Chaylayata kawsaptinchikuna Tata Diospawambran Jesukristupa yawarninuchanchikunamanta pichawanchisapa.

8Mana uchayuk kananchikunatarimashpanchikunaka kikinchikunallallullachinakuykanchisapa. Manakuskatachu rimaykanchisapa. 9

chikunata Tata Diosta willaypachi.

1 JUAN

JUAN TUKUY MAYPIKREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

530

nanchikunata alli rurak kashpa. Chayuchanchikunamanta pichawanchisapa.10Tata Dios willawanchisapa tukuyrunakuna uchayuk kananchikunata.

chichu mana uchayuk kananchikunata.Chashna rimashpanchikunakarimaykanchisapa Tata Dios llullakananta. Tata Diospa rimananta

sapa.

Jesukristuka alli salvawakninchikunami.

2 1Munanayni wambraynikuna, kay

kushpa kawsanaykichipa. Chaymantamana allikunata ruraptinchikuna*Jesukristuka alli rurak kashpaabogadonchikunami. Payka Tata Diospañawpakninpi favorninchikunapirimakushpa amachawanchisapa.2Jesukristu sielumanta shamurkan kayallpapi wañunanpa. Wañurkan

napa ama chay uchanchikunarayku TataDios kastigawananchikunapa.

napa uchankunarayku.3Tata Diospa kamachikunankunata

kasushpa kawsashpanchikunakayachanchisapa payta riksinanchikunata.4Wakin runakuna mana nima TataDiospa kamachikunankunata kasushparimansapa payta riksinankunata.Chashna rimashpankuna kikinkunallallullachinakuykansapa.chu rimansapa.

5Ñukanchikuna Tata Diospa

chikuna payta kuyaykanchisapa.Yachanchisapa Tata Dioswan tantallakuyanakushpa kawsaykananchikunata.

6Ñukanchikuna rimanchisapa TataDioswan tantalla kuyanakushpakawsananchikunata.

shina allita rurashpa kawsananchikunatiyan.

Sukwan sukwan kuyanakushpa kawsashpanchikuna iden

luspishina kawsaykanchisapa.7Wawkinikuna, paninikuna, Tata Dios

sapa tukuy runamasinchikunatakuyashpa kawsananchikunapa.mantapacha kankuna Tata Diosparimananta uyarishkankichina. Chayllatañukapish yachachiykaykichi. Manami

kaykichi.8

nanta kasushpa tukuy runakunatakuyarkan. Kankunapish payshinakuyanakushpa kawsaykankichi. Ashwanashwanta allita rurashpa luspishinakawsaykankichi.chu kawsaykankichi.kushpa kawsashpaykichi mushukkawsaytana kawsaykankichi. Chayrayku

nanka mushuk kamachikunanshinami.9Ichara suk kankuna Jesukristuta

kreyikmasikichita chikninkichiman.

man luspishina allillata rurashpakawsaykanaykichita.paykichi tutapishinalla kawsaykankichi.10Jesukristuta kreyikmasikichitakuyashpa kawsashpaykichi luspishinamikawsaykankichi.chi mana ni pi uchallichishunkichichu.11Jesukristuta kreyikmasikichita

kankichi.chika mana allita yuyaykushpa manayachankichichu maymanmi riykankichi

1 1 2

531

nishpa. Mana yachankichichu allitarurashpa kawsayta.

Juan tatakunata waynakunata yachachinsapa.

12Munanayni wambraynikuna,Jesukristu wañushkanrayku Tata Dioskatukuy uchallikushkaykichimantaperdonashushkankichi. Chayraykukankunata killkaykaykichi. 13Kankuna,tatakuna, kallarinanmantapacha kawsakJesukristuta riksinkichi. Chayraykukankunatapish killkaykaykichi. Kankuna,waynakuna, sinchikushpa supayta manakasushpana kawsaykankichi. Chayraykukankunatapish killkaykaykichi.

14Munanayni wambraynikuna,kankuna Tatanchi Diosta riksinkichi.Chayrayku kankunata killkashkaykichi.Kankuna, tatakuna,cha kawsak Jesukristuta riksinkichi.

chi. Kankuna, waynakuna,

kichipa.llikushpa kawsaykankichi. Supayllullachishunayaptikichipish payta manakasushpana kawsaykankichi. Chayraykukankunatapish killkashkaykichi.

15Ama munaychichu rurayta kay

shina. Nima kay allpapi mana allitiyakta munaychichu.paykichika manami Tata Diostakakuyaykankichichu. 16Tata Diosta mana

kunallata rurashpa kawsansapa.

pankuna kawsansapa. Rikchak laya

kunsapa. Chashna kawsashpankunamanami Tata Diospa munanantachururashpa kawsaykansapa. Tata Dioska

kunata rurashpa kawsananchikunapa.

17Kay allpaka tukunan tiyan. Tukuymunanankunallata rurak runakunapishkulluypimi riykansapa. Chaymantatukuy ñukanchikuna Tata Diospa

kuna paywan mana tukuyniyuktakawsashunchisapa.

Ama llullachikuk runakunata uyariypachichu.

18Wambraynikuna, ñami tukunantiempuna kawsaykanchisapa.chi Jesukristuta chiknik runashamunanta. Kunanka Jesukristuta

pana. Chayrayku yachanchisapana

nata. 19Chay Jesukristuta chiknik

kasapa mana deveras wawkinchikunakashpankuna.

namanta ashunmansapachu karkan.Paykuna ashuptinkunaka yachanchisapamana Tata Diospa kashkankunata.

20Jesukristumi kankunatapishEspiritunta kushushkankichi. Chashnakushuptin allita Tata Diospa rimanantaentiendinkichi. 21Tata Diospa Espiritunentiendichishuptikichi yachankichi pimiallita yachachikun pimi mana allitachuyachachikun nishpa.tikichi killkaykaykichi. Mana yachashkakaptikichika mana killkaykichimanchukarkan.

22Chay llulla runakuna rimansapa

kan salvakuk runa kananta. Chashnarimaptinkunaka yachanchisapa

nata. Paykunaka nima Jesukristutanima Tata Diosta riksinsapachu.23Ñukanchikuna Jesukristu Tata Diospawambran kananta rimaptinchikuna Tata

1 2

532

nami. Chaymanta pipish kashparimaptin Jesukristu mana Tata Diospawambran kananta manami paykunapaTatankunachu.

24Ñawpa tiempumantapacha

chi. Chay yachachikunanllata allitashunkullikuychi.

palla kawsaykankichi. 25Jesukristuwillawashkanchisapa paywan tantallakuyanakushpa kawsashpanchikuna

chikunata.26Kankunata killkaykaykichi ama

naykichipa. 27Jesukristu Tata DiospaEspiritunta kankunata kushushkankichi.Kankunapi Tata Diospa Espiritunkawsashpa rikchak laya allikunataentiendichishunkichi. Mana llullatachuyachachishunkichi. Tata DiospaEspiritun allita yachachishuptikichiJesukristullawan tantalla kuyanakushpakawsaychi.

28Wambraynikuna, akuychiJesukristuwan tantalla kuyanakushpakawsaypachi kashkan shamuptin ama

nanchikunapa. 29Allitana yachankichiJesukristu sukaman alli rurak kananta.Chaymanta yachanaykichi tiyan tukuyalli rurak runakuna Tata Diospawambrankuna kanankunata.

Tata Diospa wambrankuna kashpanchikuna allita rurashpa

kawsananchikuna tiyan.

3 1Mash allita yuyaychi. Tata

chikuna willawanchisapa paypawambrankuna kananchikunata.Chashna willawaptinchikuna paypawambrankuna kanchisapa. Tata Diosta

mana kreyik runakuna mana paytariksishpankuna mana entiendinsapachu

kunata.2Munanayni wawkinikuna,

kuna, Tata Diospa wambrankunamikanchisapa. Yachanchisapa *Jesukristukashkan shamuptin kushikushpa paytakawashunchisapa. Chashna paytakawashpa ñukanchikunapish idenpayshina kashunchisapa. Manarayachanchisaparachu ima layamikashunchisapa nishpa. Ariya chikanlaya tukushunchisapa iden payshinakananchikunapa. 3Jesukristushamunanta yachashpanchikuna idenpay kawsashkanshina allita rurashpakawsaypachi.

4Tukuy mana alli rurak runakunaTata Diospa kamachikunankunata manakasunsapachu.

kunata kasushpa uchallikuykansapa.5Yachanchisapa Jesukristu allillata

rurashpa kawsashkanta. Payka manaminiman suk kuti uchallikurkanchu. Kayallpaman shamurkan wañushpa

kunapa. 6Chayrayku ñukanchikunaJesukristuwan tantalla kuyanakushpa

kushpa kawsanchisapa.kuk runakuna mana Jesukristutariksishkasapachu nima shunkunkunapichaskishkasapachu.

7Wambraynikuna, ama niman sukllullachikuk runata uyariychichu.Jesukristuka sukaman alli rurakmi.Ñukanchikunapish allita rurashpakawsashpanchikuna payshina alli rurakkashunchisapa.

8

kushpa kawsaykan. Uchallikuk

kansapa. Chayrayku Tata Diospa

1 2 3

533

wambran Jesukristu shamurkansupaypa ruranankunata wakllichik

napa. 9Chayrayku Tata Diospawambrankuna kashpanchikuna mananauchallikuypinachu katishunchisapa.Tata Dios sukaman yanapawanchisapa

chikunapa. Tata Diospa wambrankuna

nachu uchallikushpa kawsayta.10Yachanchisapa pimi Tata Diospa

wambrankuna pimi supayta uyarikkunanishpa. Tukuy runakuna mana allitarurashpa runamasinkunata chiknishpakawsashpankuna mana Tata Diospawambrankunachu.

Akuychi sukwan sukwan kuyanakushpa kawsaypachi.

11Ñawpamantapacha Tata Diosparimanan yachachiwashkanchisapa allitakuyanakushpa kawsananchikunapa.12Ñawpa tiempu chay ullku Kayin manaallita rurashpa supaypa munanantarurashpa kawsarkan. Paypa wawkinAbel allita rurashpa kawsarkan.Chashna Abel allita rurashpa kawsaptinKayinka wawkinta chiknishpawañuchirkan. Ama Kayinshinasukkunata chiknishpa kawsaychichu.

13Wawkinikuna, paninikuna, Tata Diosta

pish ama llakiychichu. 14Ñukanchikunatukuy Jesukristuta kreyikmasinchikunata

sapa Tata Dioswan mana tukuyniyuktakawsananchikunata. Maykan manakuyakuk runa wañudushina kashpa manaTata Dioswanchu kawsaykan.15

paykichi iden wañuchikuk runashinamiuchallikuykankichi.kuk runakuna manami atipansapachu TataDioswan tantalla kawsayta.

16

napa. Wañushka kaptin yachanchisapasukaman kuyawananchikunata.Jesukristu kuyawashkanchikunashinañukanchikunapish tukuy Jesukristutakreyikmasinchikunata kuyashpayanapananchikuna tiyan. 17IcharaJesukristuta kreyikmasinchikunapa sukimankuna illanman. Chashna illaptin

chu.panchikunaka mana Tata Diostachukuyashpa kawsaykanchisapa.

18Wambraynikuna, tukuy Jesukristutakreyikmasinchikunata kuyashpaakuychi yanapaypachi. Ama ni pitawillaypachichu kuyananchikunatashiminchikunallawan rimashpa.

Sukwan sukwan yanapanakushpanchikuna mana

pinkakushunchisapachu Tata Dioswan parlayta.

19Jesukristuta kreyikmasinchikunatakuyashpa yanapashpanchikuna allitayachanchisapa Tata Diospa rimanantakasushpa kawsaykananchikunata.Kushikushpalla mana pinkakushpa TataDioswan kawsanchisapa.

20

kunata yuyashpa pinkakunchisapa TataDioswan parlayta. Yachanchisapa TataDios alli yachak kashpa mana allirurashkanchikunata yachananta.

21Munanayni wawkinikuna,kuna,

lla parlayta. 22

nankunata kasushpa paypa munanantarurashpa kawsashpanchikuna suk imamunananchikunata mañaptinchikunapayka kushikushpa kuwashunchisapa.

1 3

534

23Tata Dios kamachiwashkanchisapawambran Jesukristuta kreyishpakawsananchikunapa. Chaymantakamachiwanchisapa sukwan sukwankuyanakushpa kawsananchikunapa.

kanchisapa. 24

nata kasushpa kawsashpanchikuna TataDioswan tantalla kawsaykanchisapa.Chaymanta payka ñukanchikunapikawsan. Allita yachanchisapa paywantantalla kawsananchikunata Tata DiosEspiritunta kuwaptinchikuna.

Allita yuyaykuypachi pimi allita yachachikun pimi mana allitachu

yachachikun nishpa.

4 1Munanayni wawkinikuna,paninikuna,

kuk runakunata kreyiychichu. Allitayuyaychi allita yachanaykichipa Tata

sapa,kuykansapa nishpa. Aypa mana alliyachachikuk runakuna tiyan.Llullakushpa rimansapa Tata DiospaEspiritun yachachiptin paypa rimanantayachachikuykanankunata.

2Kunanka yachachiykichi imashnamiyachankichi pitami Tata DiospaEspiritun yanapaykan nishpa. Tukuy alliyachachikuk runakuna yachansapa*Jesukristu sielumanta shamushkantasuk warmimanta nasishpa runakananpa. Chayta yachachikuptinkunayachankichi Tata Diospa Espiritunpaykunata yanapanankunata.

3Chaymanta mana alli yachachikukrunakuna yachachikunsapa Jesukristumana sielumanta shamushkanta runakananpa. Chayta yachachikuptinkunayachankichi Tata Diospa Espiritunpaykunata mana yanapaykanankunata.Jesukristuta chiknik supaymi paykunatayanapaykansapa. Kankuna yachankichi

Jesukristuta chiknik runa shamunanta.Jesukristuta chiknik runakuna ñamillullachikuypina puriykansapa.

4Wambraynikuna, Tata Diospawambrankuna kaptinchikuna paykañukanchikunapi kawsan.

nallata rurashpa supayta kasushpakawsansapa. Ñukanchikunapi kawsakTata Dioska chay supaymanta ashwantukuy laya atipakmi. Chayrayku TataDios allita yanapawaptinchikuna chay

chu llullachiwayninchikunata. 5Chayllullachikuk runakuna kay allpapivanidarkunallata rurashpa kawsansapa.Kikinkunapa yuyayninkunallamantayachachikunsapa.

yak runakuna paykunata uyarinsapa.6Ñukanchikuna Tata Diospa

wambrankunami kanchisapa. Tukuy

kunata uyariwanchisapa. Paykunauyariwaptinchikunaka yachanchisapaTata Diosta kreyikmasinchikunakanankunata. Tata Diosta mana kreyik

pachu. Chaypina yachanchisapa

kanankunata.

Tata Dios kuyawaptinchikuna akuychi sukwan sukwan

kuyanakushpa kawsaypachi.7Munanayni wawkinikuna, paninikuna,

Tata Dios sukaman kuyawashpanchikunayanapawanchisapa sukwan sukwankuyanakuyta. Chayrayku sukwan sukwankuyanakushpa kawsananchikuna tiyan.Allita kuyanakushpa kawsashpanchikuna

kuna payta riksinchisapa. 8Tata Diossukaman kuyawanchisapa. Chayraykusuk runakuna mana runamasinkunawan

1 3 4

535

kuyanakushpa kawsashpankunaka manaTata Diosta riksinsapachu. 9Tata Dioschaylla wambranta kay allpamankachamurkan wañushkanrayku manatukuyniyukta kawsananchikunapa.Chashna Tata Dios wambrantakachamushpa yachachiwashkanchisapasukaman kuyawananchikunata.

10Ñukanchikuna Tata Diostakuyanchisapa.

nashinachu kuyanchisapa. Tata Diossukaman kuyawashpanchikuna chayllawambranta kachamurkan kruspiwañunanpa uchanchikunamantaperdonawananchikunapa. Chashnachaylla wambran Jesukristutakachamushka kaptin yachanchisapasukaman kuyawananchikunata.

11Munanayni wawkinikuna,paninikuna, Tata Dios sukamankuyawaptinchikuna ñukanchikunapishakuychi sukwan sukwan kuyanakushpakawsaypachi. 12

chu.kuna Tata Dios ñukanchikunapi kawsanashwan ashwanta kuyanakushpakawsananchikunapa. 13Tata Dioska

kunapi kawsananpa.kunapi kawsaptin yachanchisapa TataDioswan kawsananchikunata.sapa pay ñukanchikunapi kawsananta.

14Kay allpapi Jesukristu kawsaptinñukaykuna payta allita kawarkanisapa.Chayrayku willaykichi: Tata Dioswambranta kay allpaman kachamurkantukuy runakunapa salvakuknin kananpa.15Ñukanchikuna rimashpanchikunaJesukristu Tata Diospa wambrankananta Tata Dioswan kawsanchisapa.Tata Diospish ñukanchikunapi kawsan.

16Ñukanchikuna Tata Dioswankawsashpanchikuna yachanchisapa Tata

Dios sukaman kuyawananchikunata.Tata Dios sukaman kuyawaptinchikunañukanchikunapish sukwan sukwankuyanakushpa kawsashunchisapa.Chashna sukwan sukwan kuyanakushpakawsashpanchikuna Tata Dioswankawsaykanchisapa.kunapi kawsan.

17Tata Dios ñukanchikunapi kawsaptin

chisapa.

shina paytapish kuyanchisapa. Chayraykumanami manchakushunchisapachuJesukristu kastigakuk shamuptin. 18Allita

kuna mananami kastigawananchikunatamanchashunchisapanachu.chikunaka manara Tata Diosta allitarachukuyashpa kawsaykanchisapa.

19

sapa. Chayrayku ñukanchikunapishpayta kuyanchisapa.

20Ichara rimanchimansapa TataDiosta kuyananchikunata. Chashnarimashpanchikuna ichara Jesukristutakreyikmasinchikunata chiknishpakawsaykanchimansapa. Paykunatachiknishpanchikunaka kikinchikunallallullachinakuykanchisapa. Riksinanchirunata chiknishpanchikunaka manakawananchikuna Tata Diosta mananima kuyanchisapachu. 21Jesukristukamachiwashkanchisapa Tata Diosta

natapish kuyananchikunapa.

Tata Diospa wambrankuna kashpanchikuna paypa

kamachikunanta kushikushpa kasunanchikuna tiyan.

5 1Ñukanchikuna kreyishpanchikuna*Jesukristu Tata Diospa wambran

kananta Tata Diospa wambrankuna

1 4 5

536

kanchisapa. Chaypina Tata Diospawambrankuna kashpanchikuna paytasukaman kuyashpa kawsanchisapa.Chashna Tata Diosta kuyashpanchikunatukuy paypa wambrankunatapishkuyananchikuna tiyan. 2Tata Diosta

kuna yachanchisapa Tata Diospawambrankunatapish kuyananchikunata.3Tata Diosta kuyashpanchikuna

nata kasushpa kawsanchisapa. Tata Diosyanapawaptinchikuna atipanchisapakasuyta.

4

chu kawsashunchisapa. Tata Diosta

kuna manana uchallikushpanachukawsashunchisapa. 5Jesukristu TataDiospa wambran kananta tukuy shunku

nachu kawsashunchisapa.

Tata Dios yachachiwanchisapa Jesukristu paypa wambran kananta.

6Jesukristu sielumanta kay allpamanshamushpa yakupi bawtisakurkan.Chaymanta wañushpa yawarnintaicharkan. Yakupi bawtisakushkanrayku

sapa Tata Diospa wambran kananta.

nanllapachu. Shamurkan yawarnintaichashpa wañunanpa. Chaymanta TataDiospa Espiritun mana llullakushpayachachiwanchisapa Jesukristu TataDiospa wambran kananta.

7

kuna tiyan: Tata Dios, Tata Diospawambran, Tata Diospa Espiritun. Chaykimsantin idenllata willawanchisapaJesukristu Tata Diospa wambrankananta.

8Chaymanta allpapi kimsa laya

sapa Jesukristu Tata Diospa wambrankananta. Tata Diospa Espiritun chaytayachachiwanchisapa. ChaymantaJesukristu yakupi bawtisakushkanraykuchaymanta wañuptin yawarninichakushkanrayku yachanchisapa TataDiospa wambran kananta.kuna idenllata yachachiwanchisapa.

9

kuna allita kreyinchisapa. Tata Diospa

namanta ashwan allimami. Tata Diosyachachiwanchisapa Jesukristu paypawambran kananta. Chayrayku akuychiTata Dios yachachiwananchikunatatukuy shunku kreyiypachi.

10Ñukanchikuna tukuy shunku

kuna allita yachanchisapa pay TataDiospa wambran kananta. Tata Diosrimaptin Jesukristu paypa wambran

pachu. Chashna mana kreyishpankunarimaykansapa Tata Dios llullakunanta.

11Tata Dioska willawashkanchisapawambran Jesukristuta kreyishpakawsashpanchikuna paywan tantallamana tukuyniyukta kawsananchikunata.12Tata Diospa wambran Jesukristuwantantalla kawsashpanchikuna TataDioswan mana tukuyniyuktakawsashunchisapa. Jesukristuta mana

chu kawsankasapa.

Tata Diosta kreyishpanchikuna yachanchisapa sieluman

rinanchikunata mana tukuyniyukta kawsak.

13Kankuna allita kreyinkichiJesukristu Tata Diospa wambrankananta.kaykichi allita yachanaykichipa

1 5

537

sieluman rinaykichita Tata Dioswanmana tukuyniyukta kawsak.

14Tata Dios yachachiwanchisapa

napa.panchikunaka allita yachanchisapauyariwananchikunata. 15Tata Dios

chikunata kuwananchikunata.16Ichará kawanchisapa Jesukristuta

kreyikmasinchikuna mana allitaruraykanankunata. Mana allita

chu riykansapa.kuna Tata Diosta roygaypachipaykunata yanapanankunapa.Paykunapa roygaptinchikuna Tata Diosperdonashpa yanapankasapa ashwanallita rurashpa kawsanankunapa. Manawañunapa laya uchata ruraykaptinkunaTata Dios perdonankasapa. Chaymantasuk runakuna sukaman mana allitarurashpa kawsashpa Tata Diosta mananima kasunayansapachu. Chayrunakuna wañuyman riykansapa. ManaTata Dioswanchu kawsansapa. Ñuka

mana rimanichu chay laya runakunapaTata Diosta roygananchikunapa. 17Mana

sapa. Tiyan mana wañunapa laya ucha.18Yachanchisapa Tata Diospa

wambrankuna kashpanchikuna manauchallikushpachu kawsashunchisapa.Tata Diospa wambran Jesukristukuydawaptinchikuna supayka manaatipanchu uchallichiwayninchikunata.

19Yachanchisapa tukuy kay allpapisupay sukaman kamachikuykananta.Chashna supay kamachikuykaptinpish

kuna kananchikunata. 20Yachanchisapasielumanta Tata Diospa wambran

chikunapa Tatan Dios deveras Dioskananta. Chaypina ñukanchikuna TataDiosta riksishpanchikuna wambranJesukristuwan tantalla kuyanakushpakawsanchisapa. Payka deveras Diosmi.

wanchisapa.21Wambraynikuna, ama ruradu

dioskunata munaychichu.Ñuka Juan chayllata killkashkaykichi.

1 5

538

Tata Dios kamachiwanchisapa kuyanakushpa

kawsananchikunapa.1Munanayni wawkinikuna,

kuna, ñuka Juan alli yachachikuk*ansianu kashpayni kankunata Tata

chi. Ñuka tukuy shunku kuyaykichi.Mana ñukallachu kuyaykichi. Tata

pish kuyashunkichi.2Ñukanchikuna Tata Diospa

kuna mana tukuyniyukta kreyiyllapikatinchisapa. Chayrayku kankunatasukaman kuyaykichi. 3Munani TataDioswan wambran *

shunaykichipa.kichi kuyanakushpa mana llullakushpakawsankichi.

4

manta shamudu wawkikichita allitaTata Diospa kamachikunankunatakasushpa kawsaykaptinkuna. Paykunatatarimushpayni sukaman kushikushkani.

5Munanayni wawkinikuna,kuna, roygaykichi sukwan sukwankuyanakushpa kawsanaykichipa.Kankunata killkashpayni manami

chikan layatachu yachachiykaykichi.

pacha yachashkanchisapa Tata Dios

kunapa. 6

chikuna paypa kamachikunankunataallita kasushpa kawsananchikuna tiyan.

washkanchisapa sukwan sukwan allitakuyanakushpa kawsananchikunapa.

Ama munaychichu llullachikuk runakunata kasuyta.

7Kay allpapi aypa llullachikuk runakunapuriykansapa. Rimansapa Jesukristumana Tata Diospa wambran kananta.

kanta warmimanta nasishpa runakananpa. Chay llullachikuk runakunaJesukristuta chiknishpankuna kankunatallullachishunayaykankichi. 8Chayraykukuydanakuychi ama chay llullachikukrunakuna llullachishunaykichipa. Paykunallullachishuptikichika ichará manapremyuykichita chaskinkichichutrabajashkaykichipa.chiman Tata Dios kushunaykichita. Allitarurashpa kawsaptikichi Tata Dios paktadupremyuykichita kushunkichi.

9

kanta allita kreyishpalla kawsashpaykichi

2 JUAN

JUAN ISHKAYNIN KUTIKREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

539

wanpish kuyanakushpa kawsaykankichi.

kanmanta ashuk runakuna mana TataDioswanchu kawsaykansapa. 10

manta kankunapi mana alli yachachikukrunakuna chayaptinkuna amawasikichipi yaykuchiychichu. Ama nimarimachiychichu. 11

paykichi yanapaykankichi llullachikuyta.

12

nipish mana munanichu kartaynipiyachachiynikichita. Chayraykumirinayani kankunawan tantanakushpa

nakunanchikunapa.13Kaypi ñukawan tantalla Tata Dios

chi.Chayllatami ñuka Juan killkashkaykichi.

2 JUAN

540

Yachachikuypi purik wawkinchikunata akuychi

yanapaypachi.1Munanayni wawkini Gayo, ñuka

Juan alli yachachikuk *ansianu kashpasukaman kuyayki. Chayrayku kaykartata killkaykayki.

2Munanayni wawkini, yachanisukaman allita Tata Diosta kreyishpakawsanaykita. Chayrayku Tata Diostakanpa roygaykani sukaman allita tukuylayapi yanapashunaykipa sanullakawsanaykipa.

3Wawkinchikuna ñukapichayamushpa willawashkasapa TataDiospa rimananta allita kreyishpakawsaykanaykita. Chayta yachashpasukaman kushikuykani. 4Tukuylayamanta ashwanta kushikuniyachashpa wambraynikuna allita Tata

kuna.5Munanayni wawkini, chikan

nata yanapashpayki allita rurashkanki.6Chay wawkinchikuna kaypichayamushpankuna Tata Diostakreyikmasinchikunawan tantanakushpawillawashkasapa paykunata kuyashpayanapashkaykita. Kashkan kanpichayaptinkuna Tata Diosta kushichishpa

kuypi purinankunapa. 7

kunaka *Jesukristupa rimanantayachachikuypi sukaman purinsapa.Paykunaka Jesukristuta mana kreyikrunakunamanta manami nima kullkita

chu. 8Chayrayku ñukanchikuna chay

nata yanapananchikuna tiyan Tata

napa.

Ama munaypachichu mana alli rurak runakunashina kawsayta.

9Ñukaka suk kartata killkashkani chay

kunata. Chay wawkinchi Diotrefes mana

nita kasuyta. Munan Jesukristutakreyikmasinchikunata kamachiyllata.10Payka shimishanka kashpa sukamanllullachikushpa riman ñukaykuna manaallita yachachikuykanaynikunata.

nikuna chaypi chayaptinkuna manachaskinayansapachu. Chaymanta sukwawkinchikuna chay alli yachachikukrunakunata chaskinayaptinkunamichansapa ama chaskinankunapa.Chaymanta *Tata Diospa wasinmanta

3 JUAN

JUAN KIMSAYNIN KUTI KILLKARKAN

541

chay chaskinayak wawkinchikunatakarkunsapa. Chayrayku chayman

chita tratasha kuskata kawsananpa.11Munanayni wawkini Gayo, tukuy

allita rurashpa kawsak runakunaka TataDiospa wambrankunami. Tukuy manaallita rurashpa kawsak runakuna manaTata Diosta riksinsapachu. Chayraykuchay alli rurak runakunashina allitarurashpa kawsay. Ama munaychu manaalli rurak runakunashina kawsayta.

12Chay wawkinchi Demetrio allirurak runa. Tukuy Jesukristutakreyikmasinchikuna rimansapa allirurak runa kananta. Ñukaykunapish

rimanisapa allita rurashpa kawsak runakananta. Yachanki ñukaykuna allillata

nikunata.13Wawkini,

nipa.nikita. 14Utka rinayani kawakniki.Chaypina uya uya kawanakushpanchiparlashunchi.

15Tata Diosta kanpa roygani sukamankushichishunaykipa. Jesukristuta

shunkisapa. Chaypi tiyak Jesukristutakreyikmasinchikunata sukta suktarimachinisapa.Ñuka Juan kay kartata killkashkayki.

3 JUAN

542

Judas Jesukristuta kreyik runakunata rimachin.

1Munanayni wawkinikuna,kuna, ñuka Judas *Jesukristutasirvishpa kawsani. Santiagopawawkinmi kani.kichi Tata Diosninchi kankunatakuyashuptikichi. Kuyashushpaykichikayashushkankichi Jesukristutakreyishpa kawsanaykichipa. Jesukristuallita kuydashuykankichi. 2

shina Tata Diosta kankunapa roygani

shunaykichipa yanapashunaykichipa.

Jesukristu kashkan shamushpa tukuy llullachikuk runakunata

kastiganankuna tiyan.(2 Pedru 2.1-7)

3Munanayni wawkinikuna,kuna, kankuna ñukashina Jesukristutakreyik runakuna kankichi. Chayraykusukaman munashkani kankunatakillkaynikichita.kuna kaptinchikuna payka allitayachachiwashkanchisapa Jesukristullasalvawakninchikuna kananta. Kunankakankunata roygaykichi sinchikushpamana ni pita manchashpa Tata Diosyachachiwashkanchikunata allita

yachachikunaykichipa. 4Suk runakunallullachishushpaykichi kankunapiyaykushkasapa. Paykuna mana allirurak runakuna kaykashpa yuyansapaimatapish ruraptinkuna Tata Dios manakastiganankunata. Kamachiwakninchi

yansapachu. Ñawpamantapacha TataDiospa rimanan willawanchisapa chayrunakunata sukaman kastiganankunata.

5Kankuna allita yachaptikichipishkashkan yuyachinayaykichi Egiptollaktamanta Tata Dios chay ñawpa

nata.manta tukuy mana Tata Diosta kreyikrunakunata kulluchirkansapa.

6Mana alli rurak *angelkuna TataDiosta manana kasuptinkuna paymanta

sapa. Paykunata kacharkansapa manatukuyniyuk yana tutaman kadenawanwatadu kiparinankunapa Jesukristukastigakuk shamunan diyakaman.

7

shina Tata Dioska ñawpa mana allirurak runakunatapish kastigarkansapa.Chay Sodomapi Gomorrapi ladunkunapitiyak llaktakunapi kawsak runakunachikan warmikunawan uchallikushpakawsarkansapa. Ullkukuna ullkupura

JUDAS

TUKUY MAYPI KAWSAKKREYIKUKMASINKUNATA KILLKARKAN

543

kansapa. Chay runakuna sukamanuchallikushpa kawsashkankunaraykuTata Dioska sinchi rawraykak ninawankulluchirkansapa. Chashna Tata Dioskulluchishpankuna yachachiwanchisapatukuy uchallikuk runakunata manatukuyniyukta kastiganankunata.

8Chay llullachishuknikichi runakuna

kankunata kreyishpa yachachikunsapa.Millanapa laya sukaman uchallikushpakawsansapa. Tukuy awtoridarkunatachiknishpa mana kasunayansapachu.Paykunaka angelkunatapish mana nimamanchashpa piñachishpa rimansapamana alli rurak kanankunata.

9Suk kuti chay ashwan sinchikamachikuk angel Miguel kamachikuksupaywan ayninakurkan Moisespakuerpunrayku. Chashna ayninakushpachay kamachikuk angel Miguelka manaanimukurkanchu kamachikuk supaytamaldisishpa rabyachiyta. Paytakaallillapi willarkan:shunki.” 10

shunayak runakuna Tata Diosparimananta mana entiendishpankunawillashunkichi mana alli kananta.Yuyayninkuna iden animalkunapakaptin mana yachansapachu imami alliimami mana allichu nishpa. Kikinkunapa

sapa. Kikinkunalla kulluchinakunsapa.11¡Alaw! paykunata llakichini. Tata

Diosmi sukaman kastigankasapa. Chayrunakunaka chay ñawpa kawsak runaKayinshina chikninakushpa kawsansapa.Chay ñawpa yachachikuk runaBalamshina sukaman kullkillatamunashpankuna llullachinakushkasapa.Chaymanta ñawpa kawsak runa

yashpankuna wañunankuna tiyan.

12

kuk runakuna pinkakuna layata mana nipita kuyaykashpa aypata mikunsapaupyansapa.lla kuydanakunsapa. Chay runakunakamana yakuyuk puyukunashinami. Suktipi wayralla ashuchinsapa. Paykunakasuk chakidu urmadu kaspikunashinami.Wayuchakunan tiempu kaptinpish chaychakidu urmadu kaspikuna mana nimawayuchakuyta atipansapachu. Chayllullachikuk runakunapish manaatipansapachu allita yachachikuyta.

13Paykunaka sakra manllaybataolasyak yakushinami. Paykunapayachachikunankuna pinkakuna layakashpa chay yaku pusukninshinami. Sukkallpak luserukunashina kaptinkuna

yuk tuta likiduman.14Ñawpa awilunchikuna Enok ñawpa

awilunchi Adanmanta kanchisninmiraknin karkan. Tata Dios chayawilunchi Enokta willaptin paypishchay laya llullachikuk runakunaparimarkan: “Kawashkani Señorninchiwaranka waranka angelninkunawanshamuptin tukuy mana alli rurakrunakunata kastiganankunapa. 15Paykatukuy runakunata tapushpa tukuy

kunarayku kastigankasapa. Paytarabyachik runakunata kastigankasapamana allita rimashkankunarayku.”Awilunchi Enokka chayta rimarkan.

16Chay uchallikuk runakuna mananimawan kushikunayansapachu.Runamasinkunata yuyaypi purinsapa.Kikinkunapa munayninkunallatarurashpa kawsansapa. Kikinkunallaalabanakushpa kawsansapa. Suk

ruta parlachikunsapa yanapanankunatamunashpalla.

JUDAS

544

Akuychi Tata Diospa rimananta allita yachachikushpa

kawsaypachi.17Munanayni wawkinikuna,

kuna, Señorninchi Jesukristupadisipulunkuna yachachishushkaykichitayuyaychi. 18

kankichi: “Allpa tukunan tiempu aypallullachikuk runakuna Tata Diosparimananta asichinkasapa. Kikinkunapamana alli munanankunallata rurashpakawsankasapa.” 19Chay llullachikukrunakunaka munansapa Jesukristuta

chita. Kikinkunapa munanankunallatarurashpa kawsansapa. Tata DiospaEspiritunka mana paykunapikawsaykanchu.

20Munanayni wawkinikuna,kuna, Tata Diospa rimananta allitasukwan sukwan yachachinakuychiashwan allita Tata Diosta kasushpakawsanaykichipa. Tata Diospa Espiritunyanapashuptikichi oraychi. 21Tata Dioskuyashunaykichita yuyashpa kawsaychi.Señorninchi Jesukristu shamunantaallita yuyashpa kawsaychi. Paykakuyawashpanchikuna shamunka

pushawakninchikuna paywan manatukuyniyukta kawsananchikunapa.

22

nata llakichishpa animuchiychiJesukristuta allita kreyinankunapa.23Paykunata yachachiychi ama TataDios ninapi kastiganankunapa. Manaalli rurak runakunata llakichishpayachachiychi. Allita kuydanakuychiama paykunashina mana allita rurashpakawsanaykichipa.

24Tata Dios tukuy laya atipak kashpayachan kuydawayninchikunata amauchallikushpa kawsananchikunapa.Jesukristu kashkan shamushpa TataDiospa llipyak likidu ñawpakninpiñukanchikunata mana uchayukta

shunchisapa. 25Payllami sapallansalvawakninchi yachaysapa Dios.Tukuy pacha kunankaman manatukuyniyukta payka tukuy pimantaashwan allimami. Tukuy pimantasukaman ashwan yachakmi ashwansinchi kamachikukmi. Jesukristuyanapawaptinchikuna akuychi paytasukaman alabaypachi.

chi.

JUDAS

545

Juan Jesukristu kawachishkankunata killkarkan.

1 1Tata Dios manara ni pitayachachishpara *Jesukristuta

yachachirkan imakunatami utkaruranka nishpa. ChaymantaJesukristuka *angelninta kachamurkanTata Dios yachachikushkanta ñukaJuanta kawachiwananpa. Chaymantañuka Jesukristuta sirvik kashpaynitukuy payta sirvikmasinikunata chayyachachiwashkanta yachachinisapa.2Ñuka chay angel kawachiwashkanta

chipa. Tata Dios Jesukristuta

kaykichi. 3

washkanta utka ruranka. Chayrayku kay

paykichi kasushpaykichi kushikunkichi.

Juan kanchis llaktakunapi Jesukristuta kreyikkunata

killkarkan.4Ñuka Juan *Asia partipi kanchis

kunata killkaykaykichi. Tata Dioskamana kallarinayuk kawsak karkan.Kunanpish kawsaykanlla.yukta kawsanka. Munani Tata Dios

chipa. Chaymanta Tata Diospa Espiritunkanchis alli layakunata ruran. PaykaTata Diospa kamachikunan tiyarinanpañawpakninpi kawsan. Munani paypish

chipa.5Chaymanta munani Jesukristupish

chipa. Payka allimata mana shaykushpaTata Diospa rimananta yachachikurkan.Payka kuyawashpanchikuna yawarninta

washkanchisapa. Chaymanta manara nipi wañushkanmanta kawsamuptinpaylla kawsamurkan amana kashkanwañunanpa. Chashna kawsamudukashpa payka tukuy sinchi kamachikukrunakunapa kamachikukninmi.

6

napa. Chaymanta willawanchisapa*saserdotekunashina paypa TatanDiosta sirvinanchikunapa. Tata Diossinchita kamachikuptin sukaman allima

yukta alabaypachi. Chashna kachun.7Puyukuna ukunpi Señorninchi

Jesukristuka shamunka. Chashna

sapa.

APOKALIPSIS

TATA DIOS SUK ALMIRANALAYAKUNATA JUANTA KAWACHIRKAN

546

napish kawankasapa. Tukuy allpapikawsak runakuna payta kawashpasukaman llakishpa wakakunkasapa.Chashna kachun.

8Tukuy layata atipak Tata Dios manatukuyniyukta kawsak karkan. Kunanpishkawsaykanlla. Chaymanta manatukuyniyukta kawsanka. Payka riman:“Ñukami A letrashina kashpayni tukuylayata kallarini. Chaymanta Z letrashinakashpayni tukuy layata tukuchani.”

Juan kawarkan Jesukristuta sukaman allimata llipyaptin.

9

chi kani. Ñukapish kankunashinapadesishpa kawsaykani. KankunashinaTata Diospa mandunpi kashpaynipadesishpaynipish kushikushpalla paytakasuykani. Jesukristu salvakuk kananta

nirayku suk runakuna kay chunlla Patmosishlapi churawashkasapa. 10Tata Diosta

tin muskuyninipishina washaynipiuyarirkani suk runa sinchita rimakuptin.Chay rimashkanta suk trompetatasinchita pukunantashina uyarirkani.

11Chaypina chay runa willawarkan:“Suk librupi tukuy kawanaykita killkay.Chay killkanaykita kachay Asia partipi

nata.man Tiatiraman Sardisman Filadel aman Laodiseaman kachay.”

12Chayta uyarishpayni washaynitachaparkani yachanaynipa pimi chashnawillawaykan nishpa. Washaynitachapashpayni kurimanta ruradu kanchisvelerokunata kawarkani. 13Chaykanchis velerokuna chawpinpi sukrunatashina allpapi takakuk sunillachapayukta kawarkani. Kaskunpikurimanta ruradu sinturonwan watadukarkan. 14Chukchan lanashina

nieveshina yurak likidu karkan.Ñawinkuna rawraykak ninashinarikurirkan. 15Chakinkuna ninawanchulluchidu *bronseshina llipyarkan.

shina sukaman sinchita soynarkan.16Alli ladu makinpi tiyapurkan kanchisluserukuna. Shiminmanta llukshirkanishkantin ladu luyuk punta likidumacheti. Inti chawpi diyata sukamanllipyakshina uyan sinchita llipyarkan.

17Payta kawashpayni sukamanmanchakuywan wañudushina chakinkuskapi urmarkani. Chaypina payka alliladu makinta sawaynipi churashpawillawarkan: “Ama manchakuychu.Ñukaka mana kallarinayukmi kani.Mana tukuyniyukta kawsasha. 18Manatukuyniyukta kawsaykani.

yukta kawsanaynipa. Chayrayku sukllaviyuk runashina kashpaynimunanayni oras tukuy runakuna sukpishsukpish wañunkasapa.nata churanaynipi kamachikuni.19Tukuy kawashkaykita killkay. Tukuykunan kawachiykanaynita killkay.Chaymanta kawachinaynitapish killkay.

20Kunanka chay kawashkayki alli ladumakinipi kanchis luserukunapa chaykurimanta ruradu kanchis velerokunapaentiendichiyki.napi ñukata kreyiwak runakuna chaykanchis velerokunashinami. Chaykanchis llaktakunapi ñukata kreyiwakrunakunapa yachachikukninkuna chaykanchis makinipi luserukunashinami.”Chashna Jesukristuka willawarkan.

Jesukristu Juanta willarkanEfeso llaktapi payta kreyik runakunata killkananpa.

2 1Chaymanta *Jesukristu ñukaJuanta willawarkan Efeso llaktapi

payta kreyikkunapa yachachikukninta

1 2

547

killkanaynipa. Kashna rimarkankillkanaynipa: “Ñukapa alli ladumakinipi chay kanchis luserukuna tiyan.Chay kanchis velerokunapa chawpinpipurini. 2Ñukaka tukuy ruranaykichitayachani. Allita yachani mana

kushpa trabajaykanaykichita. Allitayachani mana kuskata yachachikukrunakunata mana munanaykichitauyariyta. Paykunaka llullakushparimansapa: Ñukapish Tata Diosparimananta yachachikuypi purini nishpa.

chi llulla likidu kanankunata. 3Ñukatakreyiwashkaykichirayku sukamansufrishkankichi.chipish mana shaykushpaykichikreyiwashpalla kawsaykankichi.

4

tikichipish sukaman llakini mananañawpa kuyawashkaykichishinanakuyawaptikichi. 5Chayrayku chayñawpa kuyawashkaykichita allitayuyaychi ñawpashina kashkankuyawashpa kawsanaykichipa. Mana

kichi. Ashuchishkaykichi amanavelerokunashinana ñawpakninipikanaykichipa. Manana atipankichinachuTata Diospa rimananta yachachikuyta.

6

chipish chay *Nikolaytakunapa manaalli ruranankunata millankichi. Chashnamillaptikichi sukaman kushikuni.Ñukapish chay mana alli ruranankunatamillani.

7

chi allita rinrillikushpa uyariychi.Kankuna sukaman sufrishpaykichipishallillata rurashpa kawsaptikichi ñukakakawsachikuk kaspipa wayuntakarashkaykichi. Chay kaspika TataDiospa kawsananpimi.” ChashnaJesukristu willawarkan Efeso llaktapi

payta kreyikkunapa yachachikuknintakillkanaynipa.

Jesukristu Juanta willarkan Esmirna llaktapi payta kreyik

runakunata killkananpa.8Chaymanta Jesukristu ñuka Juanta

willawarkan chay Esmirna llaktapikreyikukkunapa yachachikuknintakillkanaynipa. Kashna rimarkankillkanaynipa:yukmi kani. Mana tukuyniyuktakawsani. Ñukaka wañurkani.Chaymanta wañushkaynimantakawsamurkani.

9

kichirayku sukaman sufrinaykichita.Yachani mana nimayuk kanaykichita.Mana nimayuk kashpaykichipish ñukata

kichi rikchak layayuk kankichi. Chayllaktaykichipi tiyan Tata Diostakuyanankunata rimak *judiyukuna.Chashna rimashpankunapish mana TataDiostachu kuyansapa. Paykunakatantanakushpankuna supaytakuyansapa. Ñukaka yachani chayrunakuna rimansapa kankuna mana allirurak kanaykichita. 10Sufrinaykichitayuyashpa ama manchakuychichu.Supaykunapa kamachikuknin sukkankunata karselpi churachishunkichitukuy runakuna yachanankunapañukata allita kreyiwanaykichita.Chashna karselpi churachishuptikichisuk tiempullata sufrinaykichi tiyan.Wañunaykichi diyakaman ñukata allita

yukta kawsanaykichipa.11Tata Diospa Espiritun kankunata

willashuptikichi allita rinrillikushpauyariychi. Sukaman sufrishpaykichipishwañunaykichi diyakaman ñukata allitakreyiwashpa kawsashpaykichika

2

548

manami kashkanka wañunkichinachu.”Chashna Jesukristu willawarkanEsmirna llaktapi payta kreyikkunapayachachikukninta killkanaynipa.

Jesukristu Juanta willarkan Pergamo llaktapi payta kreyik

runakunata killkananpa.12Chaymanta Jesukristu ñuka Juanta

kunapa yachachikukninta killkanaynipa.Kashna rimarkan killkanaynipa:“Ñukapa tiyawan ishkantin ladu luyukpunta likidu machetini.

13Chay llaktaykichipi aypa runakuna*Satanaspa mandunpi kawsansapa.

kichi. Chay alli yachachikuk Antipasrimanaynita allita yachachikuptinmaypicha Satanas kawsan chaypiwañuchirkansapa.kunapish kankunaka ñukallata allitakreyiwashpa mana shaykushpallakawsaykankichi.

14

chipish kankunamanta sukkunarabyachiwaykansapa. Chay ñawpaBalampa yachachikunanta kreyishpakawsaykansapa.kuk runa Balamka chay kamachikukBalakta willarkan *israel runakunatauchallichinankunapa. Yachachirkansaparuradu dioskunata kuyashpa kukudumikunata mikunankunapa.

kunankunapa.15Chaymantapish kankunamanta

takunapa yachachikunankunata manasakinayansapachu. 16Chayrayku manaalli rurashkaykichimanta wanashpakashkan ñukata allita kreyiwashpakawsaychi.tikichika utka risha shiminimanta

llukshik machetiniwanshina chay manaalli rurak runakunawan makanakuk.

17Tata Diospa Espiritun kankunatawillashuptikichi allita rinrillikushpauyariychi. Kankuna ñukallata allitamana shaykushpalla kreyiwashpakawsaptikichi sielupi pakadu mikunatakarashkaykichi. Chaymanta suk allimayurak rumisilluta kushkaykichi. Chayrumisillupi suk mushuk shutikichikillkadu kanka. Chay killkadurumisilluta chaskishpaykichi mushukshutikichita yachankichi. Chikankunamana shutikichita yachankasapachu.”Chashna Jesukristu willawarkanPergamo llaktapi payta kreyikkunapayachachikukninta killkanaynipa.

Jesukristu Juanta willarkanTiatira llaktapi payta kreyik

runakunata killkananpa.18Chaymanta Jesukristu ñuka Juanta

willawarkan Tiatira llaktapi paytakreyikkunapa yachachikuknintakillkanaynipa. Kashna rimarkankillkanaynipa: “Ñukaka Tata Diospachaylla wambranmi kani. Ñawinikunanina rawraykakshina rikurin.kuna ninapi chulluchidu *bronseshinaallimata llipyan.

19Ñukaka allita tukuy ruranaykichitayachani. Yachani sukaman sukwansukwan kuyanakushpa yanapanakushpakawsaykanaykichita. Chaymanta allitayachani mana shaykushpa allitakreyiwashpa kawsanaykichita.Chaymanta allita yachani kreyiwaytakallarishkaykichimanta kunan ashwanallita rurashpa kawsaykanaykichita.20

kichipish rabyachiwaykankichi.Kawapayaykankichi chay ñawpaJesabelshina suk mana alli rurak warmiyachachikuptin. Chay warmika manaallita ruraykashpa llullakushpa riman

2

549

nanta. Ñukata sirviwak runakunatayachachiykansapa mana nimananchuchikan warmiwan uchallikushpakawsanaykichipa. Yachachiykansapamana nimananchu ruradu dioskunata

chipa.21Chay warmi mana allita rurashpa

kawsaykaptin sukaman yachachishkaniuchankunata wanananpa. Chashna

nayashpa sukaman uchallikuyllapikawsan. 22Chayrayku ñukaka chay

sha. Tukuy paywan uchallikuk

kunaka paykunatapish sukamansufrichisha. 23

natapish sufrichishpa wañuchishasapa.Chashna paykunata sufrichiptini tukuy

nata yuyayninkunata yachanaynita.Yachankasapa tukuy mana alli rurakrunakunata kastiganaynita tukuy allirurak runakunata kushichinaynita.

24Tiatira llaktaykichipi sukkuna chaywarmipa yachachikunanta manakasukkuna tiyan. Chay warmi Satanaspapakashkan rimananta yachachikuptinmana nima yachanayashkasapachu.Kankuna ñukallata allita kasuwashpakawsaychi. Chayllata kamachiykichi.25Shamunayni tiempukaman chayyachachikunaynita allita kasushpakawsaychi. 26

man tukuy munanaynita rurashpakawsaptikichi ñukaka churashkaykichi

kukninkuna kanaykichipa.27Tatayni Dioska willawashka kay

nipa.chi sinchi kamachikuk kanaykichipa.

Kankunaka suk errumanta ruraduvarawan kamachikunkichi. Sinchikamachikuk kashpaykichi tukuy kayallpapi kawsak runakunata idenmetomanta ruradu ollata pakikshinakastigankichi.

28Chaymanta chay pakarinan albaluseruta kawashpa yachankichi utkanapakarinanta. Chay luserushina ñukapishyachachiykichi utkana ñukawan tantallakawsak rinaykichita.

29Tata Diospa Espiritun kankunatawillashuptikichi allita rinrillikushpauyariychi.” Chashna Jesukristuwillawarkan Tiatira llaktapi paytakreyikkunapa yachachikuknintakillkanaynipa.

Jesukristu Juanta willarkanSardis llaktapi payta kreyik

runakunata killkananpa.

3 1Chaymanta *Jesukristu ñukaJuanta willawarkan chay Sardis

llaktapi kreyikkunapa yachachikuknintakillkanaynipa. Kashna rimarkankillkanaynipa: “Ñukapa makinipi chaykanchis llipyak luserukuna tiyan. TataDiospa kanchis laya alli rurak Espirituntiyawan. Aypa runakuna ñukawan

pish ñuka allita yachani mana alli rurakkanaykichita. Chashna mana alli rurakkaptikichi wañudutashina kawaykichi.

2Ñukaka kawaykichi mana allitarurashpa mana Tatayni Diostakushichishpa kawsaptikichi. Chayraykuatarimuychi allita rurashpanakawsanaykichipa.manta kashkan ñukata kasuwashpanakawsaychi. 3Yachachishkaynita allitayuyaychi. Mana alli rurashkaykichitasakishpa Tata Diosta kashkan allitakasushpa kawsaychi. Mana allita

kaykichi oras ñukaka suk suwa

2 3

550

nikichi.4Chay Sardis llaktaykichipi sukkuna

ñukata allita kasuwashpa allita rurashpakawsansapa. Paykunaka chuya chuyallachapayukshinami. Mana nimauchallikushpa mana llachapankunatasusyachishkasapachu. Chayrayku suknin

yuk purinkasapa. 5Ñukata allita

shasapa. Tatayni Dios suk librunpi tukuymana tukuyniyukta kawsak runakunapashutinkunata killkan. Chay librumantachay alli rurak runakunapa shutinkunatamana surkushachu.ninpi *napi willashasapa paykuna allitakasuwashpa kawsashkankunata. 6Tata

kichi allita rinrillikushpa uyariychi.”Chashna Jesukristu willawarkan Sardis

kukninta killkanaynipa.

Jesukristu Juanta willarkan Filadel a llaktapi payta kreyik

runakunata killkananpa.7Chaymanta Jesukristu ñuka Juanta

willawarkan chay Filadel a llaktapikreyikukkunapa yachachikuknintakillkanaynipa. Kashna rimarkankillkanaynipa: “Ñuka allillata rurashpakawsani. Mana nimapi llullakunichu.Ñukapa tiyan chay ñawpa sinchikamachikuk Davidpa llavin. Chayraykuatipani tukuy runakunata willayta TataDiospa mandunpi yaykunkachumanachu nishpa. Suk runatayaykunanpa willaptinika yaykun. Mana

chu.8

kani. Mana tukuy layata rurayta

atipashpaykichipish rimanaynitakasushpa kawsaykankichi. Mana

chita. Chayrayku suk punkutashinakicharishkani ñukapa rimanaynitayachachikunaykichipa. Mana ni pi

chipa.9Chaymanta chay llaktaykichipi suk

runakuna tantanakunsapa *Satanastakuyanankunapa. Paykunaka llullakushparimansapa *nata.

napa kankunata sukaman kuyanaynita.10Tukuy allpapi kawsak runakuna

sufrinankuna tiyan Tata Diosyachananpa pikunami kasushpakawsansapa pikunami mana kasushpakawsansapa nishpa. Kankunakakamachikunaynita mana shaykushpaallita kasushpa kawsashkankichi.Chayrayku sukaman sufriptikichipishsukaman amachashkaykichi ama supayuchallichishunaykichipa.

11Ñukaka utkami shamusha.Chayrayku mana shaykushpa allitakasuwashpa kawsaychi ama ni pipremyuykichita kichushunaykichipa.12Chashna wañunaykichi tiempukamanñukata allita kasuwashpa kawsaptikichi*shina churashkaykichi. Chaypi manatukuyniyukta kawsankichi. KankunapiTatayni Diospa shutinta killkasha.Chaymanta kankunapi Tatayni Diospasielumanta shamuk mushuk Jerusalenpashutinta killkasha. Chaymantakankunapi ñukapa mushuk shutinitakillkasha. 13Tata Diospa Espiritunkankunata willashuptikichi allitarinrillikushpa uyariychi.” ChashnaJesukristu willawarkan Filadel a

kukninta killkanaynipa.

3

551

Jesukristu Juanta willarkan Laodisea llaktapi payta kreyik

runakunata killkananpa.14Chaymanta Jesukristu ñuka Juanta

willawarkan chay Laodisea llaktapikreyikukkunapa yachachikuknintakillkanaynipa. Kashna rimarkankillkanaynipa: “Ñuka sukaman alli

chu. Ñukaka Tata Diospa rimanantakuskata yachachikuni. Manara nimalaya tiyaptinra Tata Dios willawaptintukuy laya tiyakta rurarkani.

15

kichita. Chayrayku allita yachani mana

naykichita. Suk tibyu yakushinakankichi. Mana chirik yakushinachunima rupak yakushinachu kankichi.Ñukaka munayman chirik yakushinarupak yakushina kanaykichipa. 16Manatukuy shunku kreyiwashpaykichi manachirik nima rupak yakushinachukankichi. Chashna tibyu yakushinakaptikichi millanayashpa shiminimantawishchushkaykichi.

17Kankuna rimankichi tukuy layayukkanaykichita. Tukuy munashkaykichitiyapushunkichi.chichu. Chashna rimaptikichipishñukaka kawaykaykichi llakidu sufridumana nimayuk mana kawakuy atipakmana llachapayuk runakunatashina.

18Chayrayku allita willaykichi

shina rantinaykichipa.nika chay chulluchidu kurishinami.

paykichi tukuy layayukshina kankichi.Chaymanta willaykichi ñukamanta

chipa ama llatanllashina kanaykichipa.

chi pinkakuna laya uchaykichimanta

perdonashkaynita.chi ñukamanta ñawi ampinatashinarantinaykichipa yachachinaynitaentiendinaykichipa.

19Kankunata sukaman kuyashpaynisinchita willaykichi allita kasuwashpakawsanaykichipa.chika kastigashkaykichi. Chayraykumana alli rurashkaykichita wanashpasukaman tukuy shunku kuyawashpakawsaychi.

20Mash uyariwaychi. Ñukakashunkuykichipa punkunpishinakayaykaykichi. Kankuna munawashpayaykuchiwaptikichika wasikichipishinayaykusha. Chaypina tantalla mikukshinakushikuypuru kawsashunchisapa.

21Ñuka sukaman sufrishpaynipish

kaynirayku paypa ladunpi tiyarishkanipaywan tantalla kamachikunaynipa.

kichipa ñukata allita kasuwashpakawsaptikichi. 22Tata Diospa Espiritunkankunata willashuptikichi allitarinrillikushpa uyariychi.” ChashnaJesukristu willawarkan Laodisea

kukninta killkanaynipa.

Tata Diospa kawsananpi tukuy kawsakkuna payta kuyaykansapa.

4 1*Jesukristu tukuy chaytawillawashkanwasha ñuka Juan

sieluta chapashpayni muskuyninipishinasuk kicharidu punkuta kawarkani.Chaypina kashkan uyarirkani Jesukristusinchita rimashpa suk trompetatapukukshina willawaptin: “Shamuykayman. Ñuka kawachishkayki suk

nata.”2Chashna oras Tata Diospa Espiritun

yanapawaptin sielupi kawarkani

3 4

552

kamachikukpa tiyarinanta. Chaytiyarinapi Tata Dios tiyaridu karkan.3Paypa uyanta kawarkani aypachaniyuk puka likidu jaspe kornalinarumishina llipyaptin. Chaymanta chaytiyarinapa tukuy vueltashninpi sukallima chirapa tiyarkan. Chay chirapachikyak likidu esmeralda rumishinallipyarkan.

4Chaymanta chay kamachikukpatiyarinanpa tukuy vueltashninpi ishkaychunka chusku kamachikukkunapatiyarinankuna tiyarkan.

kuk *ansianukuna tiyaridu karkansapa.Paykunaka yurak likidu llachapayuk

sapa.5Chay kamachikukpa tiyarinanmanta

kan. Chaymanta chay tiyarinanpañawpakninpi kanchis rawraykakvelerokunata kawarkani. Chay kanchisrawraykak velerokunaka Tata Diospakanchis laya alli rurak Espiritunmi.

6Chay kamachikukpa tiyarinanñawpakninpi kawarkani manllayba

tin. Chay atun tiyarinapa tukuyvueltashninpi chusku animalkunatiyarkan.napi lomonkunapi aypa ñawiyukkarkansapa. 7

manta sukka pumashina rikurirkan.Ishkaynin toroshina kimsayninrunashina chuskuynin wamanpawaykakshina rikurirkan. 8Tukuychuskuntin animalkunapa soktarikrankuna tiyapurkansapa.napa sawanpi sikinpi aypa ñawinkunatiyarkan. Paykuna mana shaykushpadiyapi tutapi Tata Diosta willaksapa:

“Tata Diosninikuna,tukuy pimanta kanka sukamanashwan allimami kanki.

Kanka atipanki tukuy layatarurayta.

Kanka mana kallarinayukta kawsakkarkanki.

Kunanpish kawsaykankilla.Chaymanta mana tukuyniyuktakawsanki.”

9Chashna rimashpankuna kuti kutichay chusku animalkunaka chaytiyarinanpi tiyaridu mana tukuyniyukkawsak Tata Diosta kushichishpaagradesishpa kuyansapa. 10Chashna

kuna chay ishkay chunka chusku

kushpa kuyansapa. Chay kurimantaruradu koronankunata umankunamantasurkushpa Tata Diospa tiyarinanpañawpakninpi churansapa. Chashnakoronankunata churashpankuna manatukuyniyuk kawsak Tata Diostawillansapa:

11 “Kan Tata Dios, tukuy laya tiyaktarurashkanki.

Tukuy laya ruray atipak kanki.

kanki.Chayrayku kanllata sukamankuyanaynikuna tiyan.

Kanllata sukaman kushikushpaagradesinaynikuna tiyan.”

Sielupi Juan suk killkaduroskaduta kawarkan.

5 1Chaymanta ñuka Juan chaytiyaridu kamachikukpa alli ladu

makinpi killkakunankuna roskadukarapata kawarkani. Chay roskadukarapapa washanpi ukunpi killkadukarkan. Chay killkadu roskadu karapakanchis partipi apichidu karkan ama nipi kicharinanpa.

2Chaypina suk sinchi kamachikuk*angel sukaman sinchita rimarkan:“¿Pití sukaman alli rurak kashpa kay

4 5

553

roskadu karapapa apichidunkunataatipan llikishpa kichariyta?”

3Chashna chay kamachikuk angelrimaptin mana ni suk alli ruraktiyarkanchu chay apichidukunatallikishpa kicharinanpa. Mana ni sielupinima allpapi kawsakkuna nimawañushka runakuna atiparkansapachuchay roskadu karapata kichariyta nimakawayta.

4Mana ni pi chay roskadu karapatakichariyta nima kawayta atipak tiyaptinñuka Juan sukaman wakakurkani.

5

kuk *kan: “Amana wakakuynachu. Mashkaway. Chay ñawpa awiluykichi Judapa

kuk tiyan.kuk Davidpa mirakninmi.manta kawsamushkanrayku tukuyrunakunata atipan sinchita kamachiyta.

nata llikiyta chay roskadu karapatakicharinanpa.”

6Chaypina chay kamachikukpatiyarinan ñawpakninpi suk *OvejaWawanta kawarkani. Payka chaychusku animalkunapa chay ishkay

napa chawpinkunapi shayaridu karkan.Chay Oveja Wawanta wañuchidu layatakawarkani. Chashna wañuchidushinarikurishpapish shayaridu karkan. Paykakanchis wakrayuk kanchis ñawiyukkarkan. Chay kanchis ñawinkunakaTata Diospa kanchis laya alli rurakEspiritunmi. Tata Dioska Espirituntakachamun allpapi kawsak runakunatayanapanankunapa.

7Chaypina chay Oveja Wawanka chaytiyarinanpi tiyaridu Tata Diospa alliladu makinmanta chay roskadukarapata chaskirkan. 8Chayta chaskiptinchay chusku animalkunaka chay ishkay

chunka chusku ansianukunaka paypañawpakninpi kunkurikurkansapa.Tukuy paykunapa *arpankuna tiyarkan.Chaymanta tukuypa kurimanta ruradukopankuna tiyapurkansapa. Chaykopankunapi aparkansapa mishkillaasnak wikita rupachinankunapa. Chayrupachidu mishkilla wikika Tata Diospawambrankunapa orasyonninkunami.

9,10Chaypina paykunaka chay OvejaWawanta kushichishpa kay mushukkantuta kantarkansapa:

narayku yawarnikita ichashpawañurkanki.

Chashna wañushpayki tukuy

napi kawsakkunamanta tukuylaya rimanayukkunamanta ayparunakunata rantishkankisapaTata Diospa wambrankunakanankunapa.

Kanka tukuy chay runakunatawillarkankisapa kamachikukkunakanankunapa.

Willarkankisapa *saserdoteshinaTata Diosta sirvinankunapa.

Chashna willaptiki paykunaka kayallpapi kamachikunkasapa.

Chay runakunata salvashkaykirayku

nata llikishpa chay roskadukarapata kichariyta.”

11Chaypina kawarkani sukaman aypaangelkunata kantaykaptinkuna. Chayangelkuna Tata Diospa tiyarinanpa, chaychusku animalkunapa, chay ishkay

napa vueltashninpi karkansapa. Chayangelkunaka mana yupaypa laya warankawaranka karkansapa. 12Tukuy chay aypaangelkuna sinchita kantarkansapa:

“Chay Oveja Wawanka tukuyrunakunapa uchankunaraykuwañuchidu karkan.

5

554

Payka tukuy kawsakkunapakamachikukninmi.

Tukuy allpapi tiyakmi paypa.Payka tukuy laya yachakmi.Payka tukuy laya munananta atipanrurayta.

Chayrayku tukuy runakuna paytakushichishpa rimanankuna tiyansukaman allima kananta.

kuna tiyan.”13Chashna chay aypa angelkuna

kantaptinkuna tukuy Tata Diosrurashkan kawsakkunatapish uyarirkanikantaptinkuna.kuna tukuy allpapi kawsakkuna tukuyatun yakukunapi kawsakkuna tukuywañushka runakuna kantashpawillarkansapa:

“Akuychi chay kamachikukpatiyarinanpi tiyaridu Tata Diostachay Oveja Wawanta manatukuyniyukta alabaypachi.

ninchi kaptinkuna kushichishpawillaypachi sukaman allimakanankunata.”

14Chashna tukuy Tata Dios rurashkankawsakkuna kantaptinkuna chay chuskuanimalkunaka rimarkansapa:napish Tata Diosta Oveja Wawantaalabanisapa.” Chay ishkay chunkachusku kamachikuk ansianukunapishkunkurikushpa Tata Diosta OvejaWawanta kuyarkansapa.

Oveja Wawan chayroskadu karapapa kanchis apichidunkunata llikirkan.

6 1Chaypina muskuyninipishinakawarkani chay *Oveja Wawan

chay roskadu karapapa kanchisapichidunkunamanta suk apichiduntallikiptin. Chayta llikiptin chay chuskuanimalkunamanta suk iden troynoshina

sinchita kaparikushpa rimarkan:“¡Shamuy kawak!”

2Chashna kayawaptin kawarkani sukyurak kaballuta. Chay kaballuta montakruna makinpi suk balistata apaykarkan.Chaypina suk *angel chay runata sukkoronata kurkan. Chay runaka tukuymakanakukmasinkunata makarkan.Chashna paykunata makashpankunasinchi kamachikuk kiparirkan.

3Chaymanta chay Oveja Wawan chayroskadu karapapa ishkayninapichidunta llikiptin uyarirkani chaychusku animalkunamanta ishkayninsinchita rimaptin: “¡Shamuy kawak!”

4Chaypina kawarkani suk pukakaballuta llukshimuptin. Suk angel chaykaballu montadu runata willarkanallpaman rinanpa tukuy runakunatawakllichik. Chashna wakllichiptinkunaallita kawsaykashkankunamantasukwan sukwan makanakushpawañuchinakunkasapa. Chay angel chayrunata suk atun ishkaynin ladupiluyuk machetita kurkan.5Chaymanta chay Oveja Wawan chay

roskadupa kimsaynin apichidunta llikiptinuyarirkani chay chusku animalkunamantakimsaynin rimaptin: “¡Shamuy kawak!”Chaypi suk yana kaballuta kawarkani.

Chay yana kaballuta montak runapamakinpi suk balansa tiyarkan.

6

napa chawpinkunamanta suk vostauyarirkani chay kaballu montadu runatawillaptin: “Yarkay tiempu tiyanka.Chayrayku suk kilu *trigu suk diyatrabajupa chanin. Kimsa kilu *sebadasuk diya trabajupa chanin. Ama mikunawirata nima vinuta wakllichiychu.”

7Chaymanta chay Oveja Wawan chayroskadu karapapa chuskuyninapichidunta llikiptin uyarirkani chaychusku animalkunamanta chuskuyninrimaptin: “¡Shamuy kawak!”

5 6

555

8Chayta uyarishpayni suk killuyadukaballuta kawarkani. Chay killuyadukaballuta montadu runapa shutinkarkan Wañuy. Chay runapa washanta

napi kamachikuk. Tata Dioskapaykunata almitirkansapa tukuyrunakunamanta chuskuynin partita

nawan wañuchinankunapa.

kushpa wañuchinakunankunapa.9Chaymanta chay Oveja Wawan chay

roskadupa pichkaynin apichiduntallikishkan oras atun *altar sikinpi aypawañudu runakunata kawarkani. Chiknik

kansapa Tata Diospa rimanantayachachikushkankunarayku.

10Chay runakunaka Tata Diostasukaman sinchita willarkansapa: “Kan,Tata Dios, sukaman sinchi kamachikukkanki. Kanka sukaman allima kanki.Tukuy rimashkaykita ruranki. ¿Aykapitíallpapi mana alli rurak runakunata

sapa?”11Chaypina Tata Dioska chay

wañuchidu runakunata sukta sukta

sapa. Willarkansapa suk tiempukamanshuyanankunapa *Jesukristutasirvikmasinkunata paykunatashinawañuchinankunakaman.

12Chaymanta chay Oveja Wawan chayroskadu karapapa soktayninapichidunta llikiptin allpa sinchitakuyurkan. Inti lutu llachapashina yanalikidu tukurkan. Killapish yawarshinapuka likidu tukurkan. 13Chaymantasukaman sinchita wayraptin *igokaspipa llullu wayun urmakshinasielumanta allpakaman luserukunaurmarkansapa. 14

shina sielu chinkarkan. Chaymanta

tukuy urkukuna tukuy ishlakuna

sapa.15Chayta kawashpa tukuy allpapi

kamachikuk runakuna machaykunapi

kansapa. Chaymanta awtoridarkunasoldadukunapa kamachikukninkunaaypa kullkiyuk runakuna tukuy layaatipak runakuna rantidu runakunamana rantidu runakunapish sukaman

kansapa. 16Paykunaka chay urkurarkakunata chay atun rumikunatasukaman kaparishpa willarkansapa:“¡Nitiwashpa arkawaysapa chay atuntiyarinanpi tiyaridu Tata Dios amakawawanankunapa! Arkawaysapa chay

wanankunapa. 17Tata Dios kastigakunandiyaka ñami chayamushkana. Mana nipi chay kastigunmanta kishpinkachu.”

Juan Israelpa ayllunkunamanta aklladu runakunata kawarkan.

7 1

washa muskuyninipishina kayallpapa chuskuntin ladunkunapi chuskushayaridu *angelkunata kawarkani.Paykunaka wayrata sukamansinchichiykarkansapa ama allpata nimayakukunata nima sachakunatawayrashpa wakllichinanpa.

2Chaymanta kawarkani chikan angeltainti llukshimunan partimanta shamuptin.Chay angelka mana tukuyniyukta kawsakTata Diospa *sellunta apaykarkan.Chaypina chay shamuk angelka chayallpata manllayba kochata wakllichikchusku angelkunata sinchita rimashpawillarkansapa: 3

chita sirvik runakunapa urkunkunapiselluchashkanisaparachu. Chayraykuamara allpata nima sachakunata nimamanllayba kochata wakllichiychirachu.”

6 7

556

4Chaypina uyarirkani mashnami chayselluchadu runakunaka. *Jesukristutakreyik *manta suk pachak chusku chunkachusku waranka selluchadukunakarkansapa Tata Dios paykunatakuydanankunapa. 5Judapa ayllunmantachunka ishkay waranka selluchadurunakuna karkansapa. Rubenpaayllunmanta chunka ishkay warankakarkansapa. Gadpa ayllunmanta chunkaishkay waranka karkansapa. 6Aserpaayllunmanta chunka ishkay warankakarkansapa. Neptalipa ayllunmantachunka ishkay waranka karkansapa.Manasespa ayllunmanta chunka ishkaywaranka karkansapa. 7Simeonpaayllunmanta chunka ishkay warankakarkansapa. *Levipa ayllunmantachunka ishkay waranka karkansapa.Isakarpa ayllunmanta chunka ishkaywaranka karkansapa. 8Sabulonpaayllunmanta chunka ishkay warankakarkansapa. Josepa ayllunmanta chunkaishkay waranka karkansapa.Benjaminpa ayllunmanta chunka ishkay

sapa.

Juan mana yupaypa laya yurak llachapayuk runakunata kawarkan.

9Chaymanta mana nima yupaypa layarunakunata kawarkani. Chay ayparunakunaka tukuy ayllukunamantatukuy kastakunamanta tukuy laya

manta karkansapa. Paykunaka TataDiospa tiyarinan ñawpakninpi *OvejaWawanpa ñawpakninpi shayaridukarkansapa. Tukuy chay runakunayurak likidu llachapayuk karkansapa.Makinkunapi polponta pankakunata

napa. 10

naka sinchita rimashpa willarkansapa:

“Akuychi atun tiyarinanpi tiyariduTata Diosninchita alabaypachi.

chi.Paykunaka uchanchikunamantasalvawashkanchisapa.”

11Chay atun tiyarinanpa chay*napa vueltashninpi tukuy angelkunashayaridu karkansapa. Chaypina chayangelkunaka chay atun tiyarinan

sapa. 12Willarkansapa:

chikunapish Tata Diosninchitaalabaypachi.

Paytaka kushichishpa willaypachisukaman allima kananta.

Sukaman tukuy laya alli yachakkaptin akuychi paytaka sukamanagradesiypachi.

Sukaman tukuy laya atipak kaptinalli kamachikuk kaptin akuychikuyaypachi.

Mana tukuyniyukta payta alabashpakawsaypachi.”

13Chaypina chay ansianukunamantasukka ñukata tapuwarkan: “¿chu pikunatí chay yurak llachapayukrunakuna? ¿Yachankichu maymantatíshamushkasapa?”

14Chashna tapuwaptin aynirkani:“Kanlla allita yachanki pikunami chayrunakunaka nishpa.”Chashna willaptini chay ansianuka

willawarkan:

naka sukaman llakina tiemputapasarkansapa.

Chay Oveja Wawan wañushpayawarninta icharkan.

naka Oveja Wawanta kreyishpa

7

557

kasapa.

manta perdonashkasapa.15 Uchankunamanta perdonadu

sapa Tata Diospa tiyarinanñawpakninpi.

Diyapi tutapi *Tata Diospa wasinpipayta sirvishpa kawsansapa.

Chayrayku tiyarinanpi tiyaridu TataDioska tukuy layapi yanapashpaamachankasapa.

16 Chashna Tata Dios amachaptinkunamanana nima yarkankasapanachunima yakunayankasapanachu.

panachu.Nima kaloryankasapanachu.

17 Chay Oveja Wawan Tata Diospatiyarinan ñawpakninpi shayaridukashpa ovejakunata kuydakshina

nata kuydankasapa.Paykunata pushankasapa yakupachyamunanman chay yakutaupyashpa kawsanankunapa.

kunata chakichipunkasapa.”

Oveja Wawan roskadu karapapa kanchisnin apichidunta llikirkan.

8 1Chaymanta chay *Oveja Wawankachay roskadu karapapa kanchisnin

apichidunta llikiptin medya oratasielupi chunlla tukurkan.

2Chaypina ñuka Juan kanchiskamachikuk *angelkunata Tata Diospañawpakninpi shayaridukunatakawarkani. Tata Dios chay kanchis

sapa.3Chaymanta kawarkani chikan

angelta kurimanta ruradu kusnichikukkopata apamushpa shamuptin.

Chaypina Tata Diospa ñawpakninpikurimanta ruradu *altarpa ladunpi chayangelka shayarirkan. Paypa tiyarkanaypa mishkilla asnak wiki chay

nanpa. Chay mishkilla asnak wikita

ninkunawan paktallata rupachirkan.4Chaypina chay kopapi mishkilla asnakwiki rupaykakpa kusnin Tata Diostakreyikkunapa orasyonninkunawantantalla altuta rirkan. Chay kusni TataDiospa ñawpakninkaman chayarkan.5Chaypina chay angelka chay

shata apishpa chay kopapi churashpasielumanta allpaman wishchukumurkan.

kumuptin troynarkan bullakurkanllipyarkan. Chaymanta allpa kuyurkan.

Chay kanchis angelkuna trompetankunata pukurkansapa.

6Chaypina chay kanchis angelkunakaprontanakurkansapa chay kanchistrompetankunata pukunankunapa.

7Chaypina chay kallariknin angelkatrompetanta pukurkan. Chayta pukuptinallpapi granisu ninawan yawarwanchakrudu urmarkan. Urmamuptin tukuyallpamanta sachakunapa kiwakunapakimsaynin parti ruparkan.

8Chaymanta chay ishkaynin angeltrompetanta pukurkan. Chayta pukuptinsuk atun rawraykak urkushina chaymanllayba kochapi urmarkan. Chaynina rawraykak urmamuptin chaymanllayba kochamanta kimsaynin partiyaku yawar tukurkan. 9Chay manllaybakochapi kawsak animalkunamantakimsaynin parti wañurkansapa. Tukuybarkukunamanta kimsaynin partikullurkansapa.

10Chaymanta chay kimsaynin angelkatrompetanta pukurkan. Chayta pukuptin

7 8

558

kimsaynin parti yakukunapi, yakupachyamunankunapi suk manllaybaluseru rawraykak uchinashinasielumanta urmarkan. 11Chay luserupashutin karkan Ayak.nin parti yakukuna ayak likidutukurkan. Aypa runakuna chay ayaklikidu yakuta upyashpankunawañurkansapa.

12Chaymanta chay chuskuyninangelka trompetanta pukurkan. Chaytapukuptin kimsaynin parti inti killaluserukuna wakllirkansapa. Chaypinamanana allitana lusichikuptinkuna diyatutayarkan. Tutapish ashwan yanalikidu tukurkan.

13Chaymanta kawarkani suk wamantasielupi pawaykaptin. Chay wamankasinchita kaparikushpa rimarkan: “¡Alawalaw alaw! Tiyanra kimsa angelkunatrompetankunata pukunankunapa.Paykuna pukuptinkuna tukuy allpapikawsakkuna sukaman sufrinkasapa.”

9 1Chaypina chay pichkaynin*angelka trompetanta pukurkan.

Chayta pukuptin kawarkani suk luserutasielumanta allpaman urmaptin.Chaypina Tata Dioska chay allpamanurmamudu angelta kurkan supaypawichkanan manllayba uchku punkupallavinta. 2Chaypina chay angelka chaymanllayba uchkuta kicharirkan. Chaytakichariptin chay uchkumanta sukornomanta kusni llukshimukshina altutarirkan. Chay kusni intita wayrataarkashpa tutayachirkan.

3Chay kusnimanta aypa atunmarukuna llukshishpa tukuy allpamanrirkansapa. Tata Dioska chay atunmarukunata atipachirkansapa idenalakrashina tuksikunankunapa.4Chaymanta Tata Dios chay marukunatamicharkansapa ama nima kiwakunatanima sachakunata nima ukshakunatawakllichinankunapa.

Willarkansapa Tata Diospa *wan mana urkunkunapi selluchadurunakunallata tuksinankunapa. 5TataDioska chay marukunata willarkansaparunakunata ama wañuchinankunapa.Willarkansapa tuksishpa nanaytakushpalla pichka killata sukamansufrichinankunapa. Chay marukunarunakunata tuksishpa sukaman sinchitananachirkansapa alakra nanananshina.

6Chay sufrinankuna tiempu runakunawañuyta munankasapa. Wañuyta

chu wañuyta. Wañunayashpapishmanara wañunkasaparachu.

7Chay marukunaka kaballukuna

shina rikurirkansapa. Umankunapikurimanta koronashina tiyarkan.Uyankuna runakunapa uyankunashinarikurirkan. 8

shina rikurirkan. Kirunkuna pumapakirunshina rikurirkan. 9Fierrumantaruradushina kuerpunta arkanankunatiyarkan. Pawaptinkuna rikrankunasukaman soynarkan aypa kaballukunamakanakunankunapa karrukunataaysakshina. 10Chay marukunapachupankunapi alakrapa lansetanshinapunta likidu karkansapa. Chay puntalikidu lansetankunawan atiparkansaparunakunata tuksiyta.pankuna pichka killata runakunatananayta kurkansapa. 11Chay manllaybauchku marukunapa kamachikukninkunashutinka *hebreo rimanapi Abadon.*Griego rimanapi shutinka Apolion.Chay shutika riman “Kulluchikuk”.

12

kana. Ishkay sinchi sufrina tiempu illan.13Chaymanta soktaynin angelka

trompetanta pukurkan. Chaypina ñuka

tin. Payka Tata Diospa ñawpakninpitiyak kurimanta ruradu *altarpa chusku

8 9

559

wakrankuna chawpinmanta rimakurkan.14Chay rimakukka chay soktaynintrompeta pukuk angeltaka willarkan:“Chay manllayba Eufrates yaku ladunpichay chusku watadu angelkunatakachariy.”

15Chayta willaptinna chay angelkachay chusku watadu angelkunatakacharirkan. Kachariptin chay chuskuangelkunaka allpaman rirkansapakimsaynin parti runakunata wañuchik.

chirkansapa chay ora chay diya chaykilla chay wata chay runakunatawañuchinankunapa.

16Chaymanta uyarirkani mashnakaballukunata montak soldadukunatiyananta. Ishkay pachak warankawaranka tiyarkansapa.

17

nata kawarkani.kunapa kaskun arkanankuna ninashinarikurirkan. Jasintoshina ankashasufrishina killu karkan. Kaballukunapaumankuna pumapa umanshinarikurirkan.napa shiminkunamanta nina rawraykusniwan asufriwan llukshirkan. 18Chaykaballukunapa shiminkunamanta ninarawray kusniwan asufriwan llukshiptin

sapa. 19

nata wañuchirkansapa. Chupankunakamachakuykunashina rikurirkan. Chaymachakuykunashina umankunawanchay runakunata wakllichirkansapa.

20Chay manara wañuk runakunasukaman sufrishpankunapish mananima wanashpankuna katirkansapallamana allikunata rurayta. Supaykunatakuyayllapi katirkansapa. Kurimantakullkimanta *bronsemanta rumimanta

palla kawsarkansapa. Chay ruradu

dioskuna mana atipansapachukawakuyta nima uyariyta nima puriyta.21Chaymanta runamasinkunatawañuchiymanta ñakakuymanta manawanarkansapachu.wan uchallikuyllapi suwakuyllapikawsarkansapa.

Suk angel suk taksha killkadu roskadu karapata apamurkan.

10 1

niwasha kawarkani chikan alliatipak *angelta sielumanta puyu ukunpiurayamuptin. Chay angelpa umansawanpi suk chirapa tiyarkan. Uyankaintishina sukaman llipyarkan.kuna rawraykak orkonkunashinarikurirkan. 2Chay angelka suk takshakillkadu karapa kichariduta makinpiaparkan. Alli ladu chakinwan manllaybakochapi sarukurkan. Lluki laduchakinwan allpapi sarukurkan.

3Chaypina chay angelka pumashinasinchita kaparirkan. Kapariptinna runarimakunanshina kanchis kuti sinchitatroynarkan. 4Chashna chay kanchistroynokuna rimakushkanwasha ñuka

kani. Chaypina uyarirkani sielumantasuk angel willawaptin: “Chay kanchistroynokuna rimashkankunata amakillkaychu ama ni pi yachanankunapa.”

5Chaypina chay manllayba kochapiallpapi shayaridu kawashkayni angelkaalli ladu makinta altuta chutachirkan.6Chashna makinta altuta chutachishparimarkan:yukta kawsan. Paymi sieluta allpatamanllayba kochata rurarkan. Tukuylaya chaykunapi tiyakta rurarkan.Mananami illannachu Tata Dios tukuyrimashkanta rurananpa. 7

nin angel kallariptin trompetantapukuyta Tata Dioska ñawpamantapachayuyashkanta rurankana. Payka ñawpa

9 10

560

alli yachachikukkunata willashkanshinatukuy layata ruranka.”

8Chaypina chay sielumanta shamuk

kan: “Rillay chay kicharidu roskadutachaskik chay kochapi allpapi shayariduangelpa makinmanta.”

9Chashna willawaptin rirkani chayangeltaka chay roskaduta mañak. Paykakuwashpa willawarkan: “Kay killkaduroskaduta mikuy. Mikuptiki shimikipimishkishina ñukñuk kanka. Wiksaykipiayak likidu tukunka.”

10Chay killkadu roskaduta chayangelmanta chaskishpayni mikurkani.Mikuptini shiminipi sukamanmishkishina ñukñuk likidu karkan.Chayta mikushkayniwashana wiksaynipiayak likidu tukurkan.

11Chaypina chay angelka willawarkan:“Kanka tukuy llaktakunapi kawsakrunakunata, tukuy chay runakunapakamachikukninkunata, tukuy layarimanayuk runakunata kashkanwillanayki tiyan tukuy Tata Diosrimashkanta rurananta.”

Tata Dios ishkay paypa parlachikuk runakunata kachamunka.

11 1Chaymanta suk *angel sukkuska pintushina medidata

ñukata kuwarkan. Chayta kuwashpawillawarkan: “Utkakushpa chaymedidata apashpa rillay *Tata Diospawasinta medik. Kurimanta ruradu*altartapish mediy. Chay wasipi TataDiosta kuyak runakunata yupaysapa.2Ama chay wasi pampata mediychu.Chay wasi pampapi chay mana *judiyurunakuna yaykunkasapa. Paykunakachusku chunka ishkay killata TataDiospa Jerusalen llaktanta doyñuyashpasarushpa wakllichinkasapa. 3Ñukakaishkay lutu llachapayuk yachachikukrunakunata kachasha.

tini chay ishkay yachachikuk runakuna

nata yachachinkasapa uchankunamantawananankunapa.”

4

naka chay ishkay *olivos kaspishinami.Paykunaka chay ishkay velerokunashinakamachikuk Tata Diospa ñawpakninpiallpapi lusichikunsapa. Chashnalusichikushpankuna Tata Diosparimananta yachachikunsapa.

5Chaymanta suk runakuna chay ishkay

kuna paykunapa shiminkunamanta ninallukshinka. Chay ninawan tukuy chiknik

sapa.kuptinkuna chay mana kasukunayakrunakuna ninawanshina wañunkasapa.6Chay ishkay yachachikukkunaka TataDiospa rimananta yachachikuyta

nanpa. Chaymanta atipankasapa yakutawillayta yawar tukunanpa. Chaymantamashna kuti munashpa atipankasapamanchakuna layata rurashpa allpapi

manta wananankunapa.7

kuna supaykuna churadu manllayba

shina llukshimunka. Payka chay ishkayyachachikukkunata makashpawañuchinkasapa. 8

pankuna atun Jerusalen llakta kallipikuerpunkunata wishchunkasapa. Chayllaktapi paykunapa kamachikuknintakruspi chakatashpa wañuchirkansapa.Chay llaktapi kawsak runakunasukaman mana alli rurak kaptinkuna

shina chay Egipto llaktapi kawsakrunakunashina kawsarkansapa.

10 11

561

9Chaymanta kimsa diya medyakamantukuy partimanta tukuy ayllukunamantatukuy chikan laya rimanayukkunamantatukuy atun llaktakunamanta runakunachay ishkay wañudukunapa wishchudukuerpunkunata kawankasapa.Paykunaka mana munankasapachu chay

napa. 10Chay ishkay yachachikukrunakuna tukuy llaktakunapi kawsak

kasapa.nata sukwan sukwan kunakunkasapa.

11Chaymanta chay kimsa diya medyawashan Tata Dioska chay ishkaywañudukunata kawsachimunka.Chashna Tata Dios kawsachimuptinkunaatarinkasapa. Chay runakuna chay

kuna sukaman manchakunkasapa.12Chaypina chay ishkay yachachikukrunakunaka uyarinkasapa sielumantawillamuptinkuna: “Kayman shamuychi.”Chayta uyarishpankuna puyu ukunpisieluman rinkasapa. Sielumanriptinkuna chay chiknik runakunakakawankasapa. 13Chashna sieluman chay

kuna allpa sinchita kuyunka. Allpa

manta sukkuna urmankasapa. Chayaypa wasikuna urmaptin kanchiswaranka runakuna wañunkasapa.Chaypina wañuymanta kishpidurunakuna manchakuywan sielupikawsak Tata Diosta alabankasapa.

14

kana. Kimsaynin sufrina tiempu illan.

Chay kanchisnin angeltrompetanta pukurkan.

15Chaymanta chay kanchisnin angeltrompetanta pukuptin aypa angelkunasinchita rimarkansapa:

“Manana niman suk kamachikuk

chu.

chika paymanta shamudusalvakuk wambranpish tukuyllaktakunapi kawsak runakunatakamachinkasapa.

kuna tiyan.”16Chaypina chay ishkay chunka

chusku *ansianukunaka Tata Diospañawpakninpi tiyarinankunapi tiyaridu

kuna Tata Diosta kuyarkansapa. 17TataDiosta kuyashpankuna willarkansapa:

“Kamachiwakninikuna Tata Dios,sukaman agradesiykisapasukaman tukuy laya atipakkaptiki.

kanki.Kunankaman kawsaykanki.Sukaman tukuy laya atipak kashpakallarishkanki kamachikuyta.

18 Tukuy llaktakunapi kawsakrunakuna mana kasushunayashpasukaman rabyakushkasapa.

Rabyakuptinkunapish kanpa

mushkana tukuy wañudukunatakastiganaykipasapa.

kunata pagarankisapa allitarurashkankunarayku.

Kamachikuk mana kamachikukrunakuna kaptinkunapish tukuy

nata pagarankisapa.Chaymanta kanmi, Tata Dios,allpata wakllichik runakunatakulluchinkisapa.”

19Chaypina kawarkani sielupi Tata

nakuptin. Punkun kicharidu kaptin Tata

11

562

Dios kamachikunankuna wakaychanakurimanta ruradu baulta kawarkani.Chashna oras sukaman llipyarkanbullakurkan troynarkan. Chaypina allpasinchita kuyurkan. Aypa granisukunaurmamurkan.

Juan suk almirana layawarmita suk millanapa laya

machakuyta kawarkan.

12 1

ninipishina sielupi suk almiranalayata kawarkani. Suk warmita intishinallipyak likidu llachapayukta kawarkani.Chakin kuskapi killata kawarkani.Umanpi chunka ishkay luserukunawanruradu koronan tiyarkan. 2Chay

kan.3

kuna layata kawarkani. Suk manllaybamanchanapa laya puka likidumachakuytashina kawarkani. Chaymanllayba machakuyka kanchisumayuk chunka wakrayuk karkan. Chaykanchisnintin umankuna koronayukkarkansapa. 4Chay machakuykachupanwan sielumanta kimsaynin partiluserukunata aysamushpa allpamanwishchukumurkan. Chaymantashayarirkan chay wawayanayakwarmipa ñawpakninpi wawan nasiptinmikunanpa.

5Chaypina chay warmika suk ullkuwambrata wawayarkan. Chay wawankasuk errumanta ruradu varawan tukuyllaktakunamanta runakunata sinchitakuskata kamachinkasapa. Chaymanllayba machakuy ama chaywambrata mikunanpa Tata Diosladunman pusharkan paywan tantallakamachikunanpa. 6Tata Dios chaywambrata pushaptin chay warmika sukchunlla chakidu pampaman nitikurkan.

Chay chakidu pampapi Tata Dios sukalli kawsanata rurarkan chaypi warankaishkay pachak sokta chunka diyatakarachinanpa.

7

kurkansapa. *ninkuna Miguel tukuy angelninkunawantantalla chay manllayba machakuywanmakanakurkansapa. Chay manllaybamachakuypish supayninkunawantantalla Tata Diospa angelninkunawanmakanakurkansapa. 8

kushpankuna chay machakuyka tukuy

chu angelkunata kallpachiyta.naka supaykunata makashpa sielumanta

kunapa. 9Chay kamachikuk angelMiguelka chay machakuytaka tukuysupayninkunatapish kallpachishpa

kansapa. Chay machakuyka kay allpa

nata llullachishpa kawsan ama TataDiosta kreyinankunapa. Chaymachakuypa shutinka *Satanasmi.

10Chaymanta sielupi aypa runakunatauyarirkani sinchita rimaptinkuna:

sapa.

masinchikunata perdonashkasapa

pana.Tata Dios sukaman tukuy layaatipak kashpa

kunan sielumanta chay chatakuktawishchukumushka.

Tata Diosninchika ñami tukuy

sapa.Chaymanta salvakuk wambran*Jesukristuta willarkan tukuylayapi kamachikunanpa.

11 12

563

11 Jesukristu oveja wawanshina

raykuTata Dios payta kreyik runakunataperdonansapa.

Chayrayku chay chatakuk Satanastamanana kasunsapanachu.

Chaymanta Jesukristuta kreyikrunakuna mana Satanasta

pankuna rimansapa Jesussalvakuk kananta.

Chashna rimashpankuna mana nimawañuyta mancharkansapachu.

12 Chayrayku kankuna, sielupikawsakkuna,chi.

Kankuna, allpapi kochapi kawsakrunakunata,

sukaman llakichiykichi.

kana.Payka yachan utkana Tata Dioskastigananta.

Chayrayku sukaman piñakushpapadesichishuykankichi.”

13Chayta uyarishkayniwashakawarkani chay manllayba machakuytaallpaman wishchumudu kashpa chaywawayadu warmita sukamanpadesichiptin. 14Chashna padesichiptinTata Dioska chay warmitaka ishkayatun wamanpa rikrankunata kurkan.Chay rikrankunawan pawashpa chaymanllayba machakuymanta kishpishpachunlla pampaman nitikurkan. Chaychunlla pampapi Tata Dios chaywarmipa kawsananta allicharkan chaypikimsa wata sokta killata karachinanpa.

15Chayta kawashpa chay machakuykashiminmanta aypa yakuta wishchurkanchay manllayba kallpak yakuwan chaywarmita urayachinanpa. 16Chashnachay machakuy shiminmanta manllayba

kallpak yakuta wishchuptin allpa chaywarmita yanapashpa yakuta shakarkan.17Chaypina chay manllaybamachakuyka chay warmita mananimanachiyta atipashpa sukamanrabyarkan. Rirkan chay warmipamirakninkunawan makanakuk. Chay

nanta allita kasushpa kawsansapa.18Chaypina chay machakuy rabyashpachay manllayba kocha mañanpishayarirkan.

Juan ishkay manchana laya animalkunatashina kawarkan.

13 1

ninipishina kawarkani sukmanchana laya animaltashina chaymanllayba kochamanta llukshiptin.Chay animalka kanchis umayuk chunkawakrayuk karkan.kuna koronayuk karkansapa. Chaykanchis umankunapi Tata Diostarabyachinanpa killkadu shutinkunatiyarkan. 2Chay kawashkayni manchanalaya animalka yana pumashina karkan.Chakinkuna ishnachi chakinshinarikurirkan. Shimin pumapa shiminshinarikurirkan. Chaypina chay manllaybamachakuyka chay manchana layaanimalta sukaman yanaparkan sinchikamachikuk kananpa.

3Chay kanchis umayuk animalpa sukumanpi wañunanpa laya kuchudukarkan. Wañunanpa laya kuchudukashpapish alliyarkan. Chaytakawashpa tukuy runakuna sukaman

sapa. 4Chay runakunaka chaymanllayba machakuyta kuyarkansapachay manchana laya animalta tukuylayapi atipachiptin. Chay manchanalaya animaltapish kuyarkansapa.Kuyashpa rimarkansapa: “Mana ni pi

12 13

564

payshina tukuy layata atipanchururayta.chu makayta.”

5

kuyka chay manchana laya animaltaalmitirkan Tata Diosta rabyachishpawashanchashpa rimananpa mana allikananta. Chaymanta yanaparkanchusku chunka ishkay killata sinchitakamachikunanpa.

6Chashna almitiptin chay manchanalaya animalka Tata Diosta sukamanrabyachishpa washanchashpa rimarkanmana alli kananta. Chaymanta Tata

nata washanchashpa willarkansapamana alli kanankunata.

7

kuyka chay manchana laya animalta

wan makanakushpa makanankunapa.

namanta tukuy atun llaktakunamantatukuy laya rimanayuk runakunatakamachinankunapa. 8Chashna sinchikamachikuk kaptin tukuy allpapi manaTata Diosta kreyik runakuna paytakuyarkansapa. Tata Dios allpatarurashkanmantapacha tukuy kreyikukrunakunapa shutinkuna chaywañuchidu *Oveja Wawanpa librunpikillkadu. Chay librupi chay manchanalaya animalta kuyak runakunapashutinkuna manami killkaduchu.

9 Tukuy willashkaynita allitarinrillikushpa uyariychi:

10 “Tata Diosta kreyishkaykichiraykukarselman rinaykichi kaptinkakushikushpalla mana llakishparillaychi.

Ishkay ladu luyuk machetiwanwañuchishunaykichi kaptinkakushikushpalla mana llakishpa

chipa.”

Chashna Tata Diospa killkadun rimaptinkankuna sukaman sufrishpaykichipish*chi tiyan.

11Chaymanta ñuka Juan kawarkanichikan manchana laya animaltashinaallpamanta llukshimuptin. Chaymanchana laya animalpa tiyarkanishkay wakrankuna iden ovejapawakrankunashina. Payka manllayba

kan. 12

manta alliyadu animalpa ñawpakninpikashpa payshina sinchi kamachikukkarkan.nata willarkansapa chay alliyaduanimalta kuyanankunapa.

13Chay animalka aypa almirana

kunapa. Sielumanta allpakamanninatapish urmachimurkan. 14Paykachay alliyadu animalpa ñawpakninpialmirana layakunata rurashpa atiparkantukuy allpapi kawsak runakunatallullachiyta. Chaypina runakunatawillarkansapa chay ishkay luyukmachetiwan kuchudumanta alliyaduanimalpa guranta ruranankunapachayta kuyanankunapa.

15Chay gurata ruraptinkuna TataDios chay ishkaynin manchana layaanimalta almitirkan chay gura idenkawsakshina rimakuyta atipananpa.Chay gura atipashpa rimakuytarimarkan tukuy payta mana kuyakrunakunata wañuchichinankunapa.16Chaymanta willarkansapa tukuyrunakunata *selluchanankunapasukkunata alli ladun makinkunapisukkunata urkunkunapi. Willarkansapatukuy kamachikuk mana kamachikukrunakuna, aypa kullkiyuk manakullkiyuk runakuna, rantidu mana

napa.

13

565

17Chay alliyadu manchana layaanimalka willarkan suk runakunasellunwan selluchadu kanankunapa, sukrunakuna shutinwan selluchadukanankunapa, suk runakuna shutinpanumerunwan selluchadu kanankunapa.

naka mana nimata rantiyta nimatarantikuyta atiparkansapachu.

18Kankuna entiendinayashpaykichiallita yuyaychi ama chay manchanalaya animal llullachishunaykichipa.Chay animalpa numerunka runakunapanumerunmi. Chay numerunka soktapachak sokta chunka soktami.

Juan uyarirkan Tata Diosta kreyik runakunata suk mushuk kantuta

kantaptinkuna.

14 1

ninipishina chay *OvejaWawanta chay Sion urkupi shayaridutakawarkani. Paywan tantallata sukpachak chusku chunka chusku warankarunakunata kawarkani. Paykunapaurkunkunapi chay Oveja Wawanpa

sapa.2Chaypina uyarirkani sielumanta suk

ruyduta yaku urmanashina sinchitroynoshina soynaptin. Chay ruyduaypa *tashina uyarirkani.

3Chaypina Tata Diospa atuntiyarinanpa ñawpakninpi, chay chuskuanimalkunapa ñawpakninpi, chayishkay chunka chusku *ansianukunapañawpakninpi chay aypa runakunaka sukmushuk kantuta kantarkansapa.*Jesukristu tukuy allpapi kawsakrunakunamanta akllashpa chay pachak

nata uchankunamanta salvarkansapa.Chayrayku paykunalla atiparkansapachay mushuk kantuta yachakuyta

kantanankunapa. 4Chay Tata Diosta

wan uchallikushpachu kawsarkansapa.Chay Oveja Wawanta maytapish riptinkatirkansapa. Chayrayku payka tukuyallpapi kawsak runakunamantapaykunataka uchankunamantasalvarkansapa payllata Tata Diosllatasirvishpa kawsanankunapa. 5Chashna

kuna mana yachansapachu llullakuyta.Mana ni pi Tata Diospi paykunataatipanchu chataysapata.

Juan kimsa avisakukangelkunata kawarkan.

6Chaymanta ñuka Juan kawarkani suk*angelta sielupi pawaykaptin. PaykaTata Diospa mana tukuyniyuk allirimananta yachachikurkan. Tukuyallpapi kawsak runakunata, tukuyllaktakunapi kawsak runakunata, tukuykastakunata, tukuy laya rimanayukrunakunata yachachirkansapa. 7Chayangelka sinchita rimarkan: “Ñami orakachayamushkana Tata Dios tukuyrunakunata willanankunapa pimi allitarurashka pimi mana allita rurashkanishpa. Chayrayku Tata Diostamanchashpa alabaychi. Tata Dioskatukuy sieluta allpata manllayba kochatatukuy yaku llukshimunankunatarurarkan. Chayrayku payllatakushichishpa kuyaychi.”

8Chashna chay angel rimashkanwashaishkaynin angel shamushpa rimarkan:“Chay manllayba Babilonia llaktakañami kullushkana. Ñami kullushkana.Chay llaktapi kawsak runakunaka tukuyallpapi kawsak runakunata sukamanyachachirkansapa uchallikushpakawsanankunapa.”

9,10

sha kimsaynin angel shamushpa sinchitarimarkan: “Tata Dioska sukaman

13 14

566

piñakushpa chay manchana laya animaltakuyak runakunata chay guranta kuyakrunakunata kastigankasapa. Tukuyurkunpi makinpi manchana layaanimalpa *pish kastigankasapa. Chayta kawashpaOveja Wawan tukuy angelninkunawanrimankasapa alli kananta Tata Dioskastigashkankunata.ninkunapi chay runakuna asufriwanrawraykak ninapi sukaman sufrinkasapa.

11Chashna Tata Dios kastigaptinkunachay manchana laya animalta kuyakrunakuna, guranta kuyak runakuna,

yukta sufrinkasapa. Mana samashpadiyapi tutapi chay asufriwan rawraykakninapa kusninwan sufrinkasapa.”

12Kankuna chay kimsa angelkunaparimananta kasushpa animukuychi. TataDiospa wambrankuna kashpaykichipaypa kamachikunankunata allitakasushpa kawsaychi. SufrishpaykichipishJesukristullata allita kasushpa kawsaychi.

13Chaymanta ñuka Juan uyarirkanisielumanta willamuwaptin: “Kay allirimanata killkay. KunanmantapachaJesukristuwan tantalla kawsakrunakuna wañushpankuna sukamankushikunkasapa.”Chashna willamuwaptin Tata Diospa

Espiritun willawarkan: “Ariya. Chay

kuna wañushpa trabajunkunamantasamankasapa.”

Juan kawarkan Tata Dios tukuy mana alli rurak runakunata

kastiganankunata.14Chaymanta ñuka Juan suk yurak

puyuta kawarkani. Chay puyu sawanpiiden suk tiyaridu runata kawarkani.Paypa umanpi kurimanta ruradu koronatiyarkan. Makinpi suk atun wiksupallakunapa macheti tiyarkan.

15Chaypina Tata Diospa manllaybawasinmanta suk angel llukshimurkan.Payka sinchita rimashpa chay puyusawanpi tiyaridu runata willarkan: “Allpapimurukuna ñami pukuduna pallanaykipa.Chayrayku rillay chay pallakunapa wiksumachetikiwan pallakuk.”

16Chashna chay angel willaptinnachay puyu sawanpi tiyaridu runaka kay

wan murukunata tipishpa pallakuk.17Chay runa pallashkanwasha sielupi

*Tata Diospa wasinmanta suk angelllukshimurkan.napa suk wiksu alli luyuk machetitaaparkan.

18Chaymanta *altarmanta chikan angelllukshimurkan. Payka chay altarpi ninatakamachik angel karkan. Payka chay wiksupallakunapa alli luyuk machetita apakangelta sinchita willarkan: “Chay wiksu

manta tukuy uvakunata pallay. Tukuychay uvakunaka ñami pukuduna.”

19Chashna willaptinna chay angelkaallpaman shamushpa wiksu pallakunapamachetinwan uva chakrakunapi uvakunatapallarkan. Tukuy chay uvakunatachurarkan suk atun aspidu uchkupi chaypikapinankunapa.chiwanchisapa Tata Dios tukuy mana allirurak runakunata sukaman sinchitakastiganankunata. 20Chay uchkuka chayllakta washapi karkan. Chaypina chayuvakunata kapiptinkuna yawarshinaichakumurkan. Chay yawar ichakushpakimsa pachak kilometruta kaballukunapakunkan sikikaman chayarkan.

Juan kawarkan sielupi Tata Diospa wasinmanta kanchis kastigakuk angelkuna llukshimuptinkuna.

15 1

ninipishina sielupi sukamanmanchakuna almirana layata

14 15

567

kawarkani. Kanchis *angelkunallukshimurkansapa tukuy mana alli

kunapa. Chashna kastigaptinkunaraTata Dios manana rabyankanachu.

2Chaypina suk manllayba llipyakvidroshina kochata kawarkani.kak ninawanshina chakrudu rikurirkan.Chay llipyak kocha mañanpi ayparunakuna Tata Dios kushkankuna*arpakunawan shayaridu karkansapa.Paykunaka chay kuchudumantaalliyadu manchana laya animalta manakuyarkansapachu. Nima chaypa ruraduguranta kuyarkansapachu. Nima chayanimalpa shutinpa numerunwan*selluchaduchu karkansapa.

3Chay runakunaka Tata Diosta sirvikMoisespa kantunta chay *Oveja

sapa:“A, Tata Dios, tukuy rurashkaykikasukaman almirana layami.

Kanka tukuy layata atipankirurayta.

Sukaman allita rurashpa mana

kunapi kawsak runakunatakamachinkisapa.

4 Kanllami sukaman allima kanki.Chayrayku tukuy runakuna kanllatamanchashunayki tiyan.

nayki tiyan.Tukuy llaktakunapi kawsakrunakuna kawankasapa alli rurakkanaykita.

Chayrayku kanman rinkasapakuyashunankunapa.”

5Chaymanta kawarkani sielupi *Tata

kuna kuartu kicharinakuptin. 6Chaykuartumanta chay kanchis kastigakukangelkunaka llukshimurkansapa.Paykunapa llachapankuna sukaman

yurak llipyak likidu karkansapa.Kaskunkunapi kurimanta ruraduchumbinkuna tiyarkan.

7Chaypina Tata Diospa ñawpakninpichay chusku animalkunamanta sukka chaykanchis angelkunata sukta suktakurimanta ruradu kopakunata kurkansapa.Chay kopankunamanta talliptinkuna manatukuyniyukta Tata Dios mana alli rurakrunakunata sinchita kastigankasapa.8Chaypina tukuy laya atipak TataDiosmanta suk kusni shamurkan tukuywasinta untachik. Chashna Tata Diospawasin kusniwan untaptin chay kanchis

kaman mana ni pi atiparkanchu yaykuyta.

Juan kawarkan chay kanchis kastigakuk angelkunata

kopankunata talliptinkuna.

16 1

shina suk *angelta uyarirkani. Payka*Tata Diospa wasinmanta llukshishpachay kanchis kastigakuk angelkunatawillarkansapa: “Rillaychi chay kanchiskopaykichita allpapi tallik Tata Diosmana alli rurak runakunata sukamansinchita kastiganankunapa.”

2

nin angelka rirkan allpapi chaykopanmanta Tata Diospa kastiguntatallik. Chaypina chay kuchudumantaalliyadu animalpa guranta kuyakrunakuna, paypa *sellunwan selluchadurunakuna mana alliyanayak sinchinanak kiriwan unkurkansapa.

3Chaypina chay ishkaynin angelkamanllayba kochapi kopanmanta TataDiospa kastigunta tallirkan. Chaytatalliptinna chay manllayba kochakaiden wañuchidu runapa yawarninshinatukurkan. Chashna yawar tukuptintukuy chay yakupi kawsak animalkunawañurkansapa.

15 16

568

4Chaypina chay kimsaynin angelka

munankunapi kopanmanta Tata Diospakastigunta tallirkan. Chashna talliptinnatukuy chay yakukuna yawarshinatukurkan.

5Chay washa uyarirkani yakukunatakamachik angel Tata Diosta willaptin:

“A, Tata Dios, kanlla alli rurakkanki.

Mana tukuyniyukta kawsak kanki.Kunankaman kawsaykanki.

payki allita rurashkanki.6 Mana alli rurak runakuna

kansapa.

kuk runakunata yawartaupyachishkankisapa.

Chashna kastigashpayki allitarurashkanki.”

7Chashna chay yakukunata kamachikangel Tata Diosta willaptin uyarirkanichay atun *altarmanta rimakuptin:

“Ariya kanmi, Tata Dios, sukamantukuy laya atipak kanki.

Chashna chay mana alli rurakrunakunata kastigashpayki allitarurashkanki.”

8Chaymanta chay chuskuynin angelkainti sawanpi kopanmanta Tata Diospakastigunta tallirkan. Chaypina intikasukaman nanashpa chay runakunatasukaman sinchita rupachirkansapa.9

kunapish chay runakunaka mana TataDiosta kasunayarkansapachu. Mana

chu Tata Diosta alabanankunapa. TataDios paykunata kastigashkankunaraykusukaman washanchashpa rimarkansapamana alli rurak kananta.

10Chaypina chay pichkaynin angelka

kunan tiyarinanpi kopanmanta TataDiospa kastigunta tallirkan. Chaytiyarinanpi kopanmanta talliptin tukuychay manchana laya animalta kasukrunakunapa llaktankuna tuta likidutukurkan. Chaypina chay runakunasukaman manchakuywan nanaytamallirkansapa. Nanaywan kallunkunatamukurkansapa. 11

pankunapish uchankunamanta manawananayarkansapachu. Paykunaka chaynanaywan chay mana alliyanayak kiriwansufrishpankunapish sielupi kawsak TataDiosta sukaman washanchashparimarkansapa mana alli rurak kananta.

12Chaymanta chay soktaynin angelkachay atun Eufrates yakupi kopanmantaTata Diospa kastigunta tallirkan.Chaypina chay manllayba yakukachakirkan aypa kamachikuk runakunasoldadunkunawan inti llukshimunanpartimanta shamunankunapa.

13Chaypina ñuka Juan kawarkanikimsa millanapa laya sapushina rikuriksupaykunata. Suk supayka chaymanllayba machakuypa shiminmantallukshimurkan. Ishkaynin supayka chaymanchana laya animalpa shiminmantallukshimurkan. Kimsaynin supayka chaymana alli yachachikuk ishkayninmanchana laya animalpa shiminmantallukshimurkan. 14

naka aypa almirana *milagrukunatarurarkansapa. Chayta rurashpankuna

nata aypa runakunawan tantanachiktukuy laya atipak Tata Dioswanmakanakunankunapa.

15Chaypina uyarirkani *Jesukristurimaptin: “Mash uyariwaychi. Mana ni piyuyashkan ora suwa runashina ñukakashamusha. Shamuptini kankuna allitakasuwashpa kawsashpaykichi sukaman

16

569

kushikunkichi. Mana prontanakudushuyawashpaykichika ñuka shamuptiniiden llatanllashina pinkakunaykichi tiyan.”

16Chaymanta kawarkani suk pampapichay kimsa supaykuna tukuy allpapikamachikukkunata aypa runakunawantantanachiptinkuna. Chay pampapashutin *hebreo rimanapi Armajedon.

17Chaypina chay kanchisnin angelkakopanmanta Tata Diospa kastiguntawayrapi tallirkan. Chashna wayrapitalliptin uyarirkani Tata Dios sielupi

manta sinchita rimakuptin: “Kaywan

nata kastigayta.”18Chashna Tata Dios rimaptinna

sukaman llipyarkan troynarkan. Chaypinaallpa sukaman kuyurkan. Kay allpapirunakuna kawsashkankunamantapachamana chay layata allpa kuyurkanchu.19Chashna allpa sukaman sinchita kuyuptinchay manllayba llakta kimsa partipillikikurkan. Chaypina allpapi llaktakunapiwasikuna urmarkansapa. Tata Dioska chayBabiloniapi kawsak runakunapa mana allirurashkankunata mana kunkarkanchu.Chayrayku sukaman piñakushpa sukamansinchita kastigarkansapa.

20Chashna allpa kuyuptin tukuyishlakuna tukuy urkukuna sumishpachinkarkansapa. 21Chaypina sielumanta

kuna urmamurkan. Chay granisukunakachusku chunka kiluta llasharkansapa.

kankunarayku chay runakuna paytasukaman washanchashpa willarkansapamana alli rurak kananta.

Juan suk waynandera likidu warmita kawarkan.

17 1Chaymanta chay kanchiskopankunata tallik *

manta suk shamurkan ñuka Juanta

willawak: “Mash shamuy. Ñuka

napi tiyaridu waynandera warmitakastigaptin. 2Chay warmika tukuyallpapi kamachikuk runakunata

napa. Chay runakuna chay ruradudioskunata kuyashpankuna chay

kuykansapa.kushpa machadu runakunashinakawsansapa.”

3Chashna chay angel willawaptin TataDiospa Espiritun muskuyninipishina sukalmirana layata kawachiwarkan. Chayangelka suk chunlla partimanpushawaptin chay warmita kawarkanimanchana laya puka animal montaduta.Chay puka animalka kanchis umayukchunka wakrayuk karkan. Paypa tukuykuerpunpi Tata Diosta chiknishpawashanchak killkadu shutikunatiyarkan.

4Chay warmipa llachapan pukawansani karkan. Chaymanta kuriwan,allima llipyak rumiwan, yurak *wan sumachidu karkan. Makinpikurimanta ruradu atun kopa tiyarkan.Chay kopaka millanapa layakunawanuntachidu karkan. Chay millanapalayakuna yuyachiwanchi chay warmi

nata yachachinanta ruradu dioskunatakuyanankunapa.

5Chaymanta urkunpi suk manaentiendinapa laya shutin killkadukarkan. Chay killkaduka rimarkan:“Ñuka kani tukuy laya atipak Babilonia.Tukuy waynanderakunapa mamankunakani. Tukuy allpapi ruradu dioskunatakuyak runakunapa mamankuna kani.”

6Chay warmika *Jesukristuta kreyik

kukkunata sukaman chiknishpa

16 17

570

wañuchirkansapa.kani paykunapa yawarninkunataichashpa sukaman kushikunanta.Chashna yawarninkunata kushikushpaichashpa machadushina kawsan. Tukuy

kurkani.7Chaypina chay chunlla partiman

pushawak angelka willawarkan:“¿Imaraykutí sukaman manchakunki?Kunanka yachachishkayki pimi chaywarmika nishpa. Chaymantayachachiyki imami chay warmitapushak kanchis umayuk chunkawakrayuk manchana laya animalkanishpa. 8

kayki animalka ñawpa kawsak karkan.Kunanka manana allpapinachu kawsan.Chaymanta manarapish Tata Dios allitakulluchiptin supaykuna churadumanllayba uchkumanta llukshimunka.Chashna llukshimuptin tukuy manaTata Diosta kreyinayak runakuna paytakuyankasapa. Chay manchana layaanimal mana allpapi kawsananmantakashkan kawsamuptin aypa runakunasukaman almirashpa kuyankasapa.Allpata rurashkanmantapacha TataDiospa librunpi chay animalta kuyak

chu.”9

wayllapi katirkan:nata yachachiptinkunara atipansapa kayyachachiykanaynita entiendiyta. Chaymanchana laya animalpa kanchisumankunaka kanchis urkukunashinami.Chay warmika chay kanchis urkukunasawanpi kawsan. Chaymanta chaykanchis urkukunaka Tata Diosta chiknikkanchis kamachikukkunashinami.

10

panachu. Kunanka soktayninmikamachikuykan. Kanchisnin manara

kamachikuykanrachu. Chay kanchisninkamachikukka shamushpa manaunaytachu kamachikunka. 11Chaymantachay mana kawsananmanta kashkankawsamuk manchana laya animalkapusaknin kamachikukmi. Payka chaykanchis kamachikukkunashina TataDiosta sukaman chiknin. Chashna

pish Tata Dioska allita kulluchinka.12Chay kawashkayki manchana laya

animalpa chunka wakrankunaka chunkasinchi kamachikukkunami. Paykunakamanara kamachikunsaparachu. Chaymanchana laya animalwan tantalla suktiempullata kamachikunkasapa. 13Chaychunka kamachikukkunaka idenllatayuyaykushpankuna chay manchana layaanimalta willarkansapa paykunapakamachikukninkuna kananpa.

14Tukuy chay kamachikukkuna*Oveja Wawanwan makanakunkasapa.Chaypina Oveja Wawanka tukuy paytaallita kreyikkunawan Tata Diospaakllashkankunawan tantalla chay

sapa. Chay Oveja Wawanka tukuy sinchikamachikukkunamanta ashwan sinchikamachikukmi.kunamanta ashwan sinchi awtoridarmi.Chayrayku tukuy kamachikukkunatamakankasapa.”

15

wayllapi katirkan: “Chay waynanderawarmita yaku sawanpi tiyaridutakawashkanki. Chay tiyarinan yakuka

napi kawsak runakunami.16Chaymanta chay kawashkayki

manchana laya animalpa chunkawakrankunaka Tata Diosta chiknikkamachikukkunami. Paykunaka chaywaynandera warmita chikninkasapatukuy layayuk kaptin. Payta chiknishpatukuy llachapanta tukuy imankunata

17

571

kichushpa llatanllata sakishpa aychantamikunkasapa. Puchushkankunatarupachinkasapa.

17

kuna chay waynandera warmitakulluchinkasapa.kuna chay chunka kamachikukkunaidenllata yuyaykushpa chay manchana

kukninkuna kananpa.kanta ruranankaman chay animalkakamachikunka. 18Chay kawashkaykiwaynandera warmika chay manllaybakamachikuk llaktami. Tukuy allpapi

sapa ama Tata Diosta kuyanankunapa.”

Juan kawarkan Tata Dios chay Babilonia llaktata kulluchiptin.

18 1

niwasha ñuka Juan suk *angeltakawarkani sielumanta urayamuptin.

kuk karkan. Sielumanta urayamushpatukuy allpata lusichirkan. 2Paykasukaman sinchita rimarkan:

“Tata Dios kastigaptin chaymanllayba llakta Babiloniakakullushkana.

¡Ñami kullushkana!

sapa kawsak.Rikchak laya mana alli ruraksupaykuna chaypi kawsansapa.

Aypa chikninapa millanapa layapawak animalkuna chaypikawsansapa.

3 Chay Babilonia llaktapi kawsakrunakuna

tukuy laya munanankunallatarurashpa kawsarkansapa.

Chayrayku kullushkasapa.Paykunaka tukuy llaktakunapi

kunapa.

kunata yachachirkansapa ruradudioskunata kuyanankunapa.

Tukuy llaktakunapi rantikukrunakuna

kunata rantikushpasukaman kullkiyarkansapa.”

4Chaymanta uyarirkani Tata Diossielumanta rimaptin:

“Kankuna wambraynikuna,chay llaktamanta llukshiychiama chaypi kawsak runakunashinauchallikunaykichipa.

Mana munanichu paykunatashinakankunata kastigaynikichita.

5 Chay llaktapi kawsak runakunasukaman uchallikuptinkuna

ñuka Tata Dios rabyakuni.”6Chashna Tata Dios rimashpa chay

kastigakuk angelkunata willarkansapa:“Chay llaktapi kawsak runakunawambraynikunata sukamansufrichirkansapa.

Chayrayku paykunatapish ashwansinchita kastigashpa sukamansufrichiychi.

Chay runakuna wambraynikunatasukaman sufrichishkankunaraykuashwan sinchita sukamankastigaychi.

7 Chay mana alli rurak runakunasukaman kreyinakushkasapa.

Munanankunallata rurashpakawsashkasapa.

Chayrayku sinchita kastigashpasufrichiychi.

Chay runakuna alabanakushpa

sapa sukaman kullki likidu sinchikamachikuk kanankunata.

shina sufrinankunata.

17 18

572

8 Chashna yuyanakuptinkunapishñukaka raslla kastigashasapa.

Sukaman tukuy layata atipak TataDiosmi kani.

Chashna kastigaptinikuna sukamanyarkankasapa llakinkasapa

kasapa.”9Chashna Tata Dios rimaptin chay

llakta sukaman rupashpa kusninka.Tukuy allpapi kamachikuk runakunachayta kawashpa sukaman llakishpawakankasapa. Chay kamachikukrunakuna munanankunallata rurashpachay llaktapi kawsak runakunawan

kurkansapa. 10Chashna chay llaktarupaptin chay sinchi kamachikukrunakuna kawashpa karullamantamanchakushpankuna rimankasapa:

“¡Alaw alaw! Chay atun Babiloniallaktapi kawsak runakunasukaman sufriykansapa.

Chay llaktapi kawsak runakunatukuy allpapi kawsak runakunatasinchita kamachishkasapa.

Kunanka raslla Tata Dios paykunatakastigaykansapa.”

11Chay llakta rupaptin tukuy layatarantikuk runakunapish sukamanllakishpa wakankasapa manana ni pitiyapunankunata rantik tiyaptinna.12Chay rantikuk runakuna chay llaktapirantikurkansapa kurita, yurakkullkimanta ruradukunata, allimallipyak rumikunata, yurak *nata, allima *linumanta sedamantaruradu llachapakunata, puka sanillachapakunata, mishkilla asnakkaspikunata.sapa elefantepa kirunkunamantarikchak laya ruradukunata, sinchikaspikunamanta *bronsemantaerrumanta yurak rumimanta ruradukunata. 13Chaymanta rantikurkansapa

kanelata, mikuna mishkichikkunata,

nata, tukuy laya allima mishkikasnakkunata, vinuta, wirata, *triguta,trigu machkata, aparikuk animalkunata,ovejakunata, kaballukunata,nata. Chaymanta runakunatapishrantikuksapa chay rantik runakunapitrabajanankunapa.

14Chashna chay llakta rupaptin chayrantikuk runakunaka rimankasapa:

chu chay munanankuna mishkikwayukuna.

Tukuy chay runakunapa rikchak

kuna ñami kullushkana.”15Ñawpa chay rantikuk runakuna

chay llaktapi kawsak runakunata

kansapa. Chayrayku Tata Dioskastigashpa rupachiptin kawashpamanchashpa karullapi kiparinkasapa.

sapa. 16

sapa:“¡Alaw alaw! Chay atun llaktakañami rupaykanna.

Ñawpa chay llakta allima*linumanta ruradu llachapayukwarmishina karkan.

Chay allima llachapanka puka sanikarkan.

Chaymanta kurimanta allima

manta ruradukunawansumachidu karkan.

17 Chay tukuy layayuk llakta rasllanakullushka.”

Chaypina chay llakta rupaptin chaymanllayba kochapi barkukunata

nawan tukuy barkukunapi trabajakrunakuna karullamanta rupanantakawankasapa. 18Chay llakta rupashpa

18

573

kusniptin kawashpankuna sinchitarimankasapa: “Chay llakta tukuyllaktakunamanta ashwan sinchi ashwanatun karkan.”

19Chashna rimashpa sukaman

sapa. Wakashpa sinchita rimankasapa:“¡Alaw alaw! Chay manllayba llaktarupaykan.

Ñawpa chay llaktapi barkuyuk

yarkansapa.Kunanka chay llaktaka rasllanakullushka.”

20Chaypina chay sinchi kamachikukangelka rimarkan:

“Kankuna sielupi kawsakkuna chayllakta rupashkanrayku sukamankushikuychi.

kuna, kushikuychi.*Jesukristupa yachachikunantayachachikukkuna,

Tata Diospa rimananta yachachikukrunakuna, kushikuychi.

nata sufrichishushkaykichiraykuTata Dios ñami paykunatakakastigashkasapana.”

21Chaypina suk sinchi kamachikukangel suk manllayba kutakuna rumita

kurkan. Chayta wishchukushpa rimarkan:“Tata Dioska chay manllaybaBabilonia llaktapi kawsakrunakunata kastigankasapa.

Ñuka chay manllayba rumitawishchukukshina chashnashinallaTata Dioska chay runakunatakastigankasapa.

Chaypina mana kutin ni pi paykunatakawankasapanachu.

22 Chay llakta chunlla kipariptinmanana ni pi kallinkunapi

uyarinkasapanachu *arpakunatatakaptinkuna nima awtankunata

kuna.Manana nima laya trabajadorkunatiyankanachu.

Manana ni pi uyarinkasapanachukutakushpa soynachiptinkuna.

23 Chay llaktapi manana niman suklampara lusichikunkanachu.

Manana nima funsia esta bullakunata uyarinkasapanachu.

Chay llaktapi rantikuk runakuna

sapa.Chayrayku tukuy allpapi kawsakrunakunata ñakachishpallullachirkansapa.

24 Chay llaktapi kawsakkunakaTata Diosta kreyik runakunatatukuy allpapi aypa runakunatawañuchirkansapa.

Tata Diospa rimananta yachachikukrunakunatapish wañuchiptinkunayawarnin ichakurkan.

Chayrayku Tata Dioska chayllaktapi kawsak runakunata

kasapa.”

Juan kawarkan sielupi kawsak runakunata Tata Diosta

alabaptinkuna.

19 1Chaymanta sielupi ñuka Juanaypa runakunata uyarirkani

rimakuptinkuna:“Akuychi Tata Diosta alabaypachi.Payka uchanchikunamantasalvawashkanchisapa.

Tukuy layata atipan rurayta.Sukaman allimami.

2 Payka tukuy mana alli rurakrunakunata kuskanpi allitakastigan.

18 19

574

nata allitana kastigashkasapa

kuna.Paykunaka tukuy allpapi kawsakrunakunata yachachirkansapa

kunapa.Tata Diosta sirvik runakunatapishwañuchirkansapa.

Kunan Tata Dioska paykunata

sapa.Chayrayku akuychi Tata Diostaalabaypachi.”

3Chashna chay sielupi kawsakrunakuna rimashpa kashkan Tata Diostaalabarkansapa:

“Tata Dios chay llaktata rupachiptinmana tukuyniyukta kusninka.

Chayrayku akuychi Tata Diostaalabaypachi.”

4Chaypina chay ishkay chunka chusku*ansianukuna Tata Diospa ñawpakninpichay chusku animalkunawan tantallapakchanakushpa tiyarinanpi tiyariduTata Diosta kuyarkansapa. Chashnakuyashpa rimarkansapa: “Ariya,ñukaykunapish rimanisapa Tata Dios allikananta. Akuychi payllata alabaypachi.”

5Chaypina Tata Diospa tiyarinanladunmanta uyarirkani rimakuptin:

“Tukuy kankuna, kamachikuk manakamachikuk kashpaykichipishTata Diosninchita alabaychi.

Tukuy kankuna Tata Diosta kuyashpasirvik runakuna, payta alabaychi.”

Juan uyarirkan rimaptinkuna chay Oveja Wawanpa funsia estanta

ruranankunata.6

shina aypa runakuna rimakuktashinauyarirkani. Rimakunankuna iden yakuurmanashina iden sinchi troynakshina

soynarkan. Chay aypa runakunarimarkansapa:

pachi.Payka tukuy layata ruraytaatipashpa kallarishkana tukuylayapi kamachikuyta.

7 Akuychi kushikuypachi.

chi sukaman allima kananta.Chay *Oveja Wawan funsia diyachayamushkana.

nakushka funsiaman rinanpa.8 Chay novia allita Tata Diosta

kan.Chayrayku Tata Dios allima*linumanta ruradu chuya chuyallipyak llachapankunata kushka.”

9

washa suk *kan: “Tukuy willanaynita killkay: ‘ChayOveja Wawanpa funsia estaman

kasapa.kashkan willawarkan: “Kikin Tata Dioschay willashkaynita willashunki.”

10Chashna chay angel willawaptin ñuka

nipa. Chaypina payka willawarkan: “Amakuyawaychu. Kan tukuy Tata Diostasirvikmasikikunawan allita manashaykushpa yachachikunkichi *Jesukristusalvakuk kananta. Tukuy ñawpa TataDiospa rimananta yachachikukkunapishyachachikurkansapa Jesukristu salvakukshamunanta. Ñukapish kankunashinaTata Diosta sirvishpa kawsani. Chayraykuama ñukata kuyawaychu.”

Juan suk alli kamachikuk runata yurak kaballupi kawarkan.

11

pishina kawarkani Tata Dios kawsanan

19

575

sielu kicharinakuptin.nakuptin suk yurak kaballutakawarkani. Chay kaballuta montak runaalli kamachikuk alli makanakuk runakarkan. Chayrayku shutin karkan AlliRurak Kuskata Yachachikuk.

12Ñawinkuna nina rawraykakshinallipyarkan. Umanpi aypa koronakunatiyarkan. Urkunpi shutinka killkadukarkan. Paylla yacharkan imatamiriman chay killkadu shutinka nishpa.13Llachapan yawarwan chapudu karkan.Shutin karkan Tata Diospa Rimanan.

14Sielupi kawsak soldadukuna yurakkaballukunata montashpa paytakatirkansapa. Chay soldadukuna allima*linumanta ruradu yurak chuya chuyallachapayukkuna karkansapa.

15

manta llukshirkan ishkantin ladu alliladu macheti chaywan tukuy llaktapikawsak runakunata kuchunanpa. Sinchikamachikuk kashpa suk errumantaruradu varawan tukuy payta chiknikrunakunata kamachinkasapa. Uvawayunta chakinwan sarushpakapikshina tukuy mana alli rurakrunakunata kastigankasapa. Tukuy laya

nata piñayashpa chay kamachikuk

napa. 16Sawa llachapanpi susunanpartipi paypa shutin killkadu karkan:“Tukuy kamachikukkunamanta ashwansinchi kamachikuk.namanta ashwan sinchi awtoridar.”

17Chaypina ñuka Juan suk angelta intisawanpi shayariduta kawarkani. Chayangelka tukuy pawak aycha mikukanimalkunata sinchita kayarkan: “TataDios aypa mana alli rurak runakunatakastigaptin wañunkasapa. Shamuychichay wañudukunapa aychankunatamikuk. 18Shamuychi aypa runakunapaaychankunata mikuk. Kamachikuk

napa kaballunkunapa chay kaballukunapurichik runakunapa patronkunaparantidu runakunapa aypa kullkiyukrunakunapa mana nimayuk runakunapaaychankunata shamuychi mikuk.”

19Chaymanta kawarkani chaymanchana laya animalta tukuy kayallpapi kamachikuk runakunatasoldadunkunawan tantanachiptinkuna.Tantanakurkansapa chay yurak kaballu

kunawan makanakunankunapa.20Chaypina chay kaballuta montak

runaka chay manchana laya animaltaapirkan preso kananpa. Chaymanta chaymana allita yachachikuk almiranalayakunata rurak animaltapish apirkanpreso kananpa. Ñawpa chay almiranalayakunata rurak animalka chaymanchana laya animalpa guranta

napa. Rikchak laya almiranakunatarurashpa chay gurata kuyak runakunatachay manchana animalpa *sellunwanselluchadu runakunata llullachirkansapa.Chaypina chay kaballuta montak runakachay ishkantin llullachikuk animalkunatachay asufriwan rawraykak ninapikawsakllata wishchukurkansapa.

21Chaymanta chay kaballuta montak

wan tukuy chay manchana laya

sapa. Chaypina tukuy chay pawakaycha mikuk animalkuna paykunapaaychanta mikushpa saksarkansapa.

Juan kawarkan waranka watata Jesukristu kreyik runakunawan

tantalla kamachikuptinkuna.

20 1Chaymanta ñuka Juanmuskuyninipishina suk *angelta

kawarkani sielumanta urayamuptin.

19 20

576

nan llavi. Chaymanta makinpi sukmanllayba kadena tiyarkan. 2Chayangelka chay manllayba machakuytaapirkan. Chay machakuy supay kashpaallpa kallarinanmantapacha runakunatallullachirkan. Paypa shutinka*Satanasmi. Payka tukuy supaykunapakamachikukninmi. Chay angelka paytaapishpa waranka watapa kadenawanwatarkan. 3Chashna watashpa chaymanllayba uchkupi wishchukurkan.Chaymanta chay uchkupa punkunta*sellucharkan waranka watata amana

nanpa. Chay washan Tata Dios chay

chinka.4Chaymanta kawarkani aypa

kamachikukkunapa tiyarinankunata.

nata. Paykuna manara wañushpara TataDiospa rimananta *Jesukristupa

sapa. Chay runakunaka chay kanchisumayuk manchana laya animalta manakuyarkansapachu. Nima ruraduguranta kuyarkansapachu. Nimamakinkunapi nima urkunkunapi chayanimalpa sellunwan selluchaduchukarkansapa.Chashna Tata Diospa rimananta allita

yachachikuptinkuna chay manchanalaya animalka umankunata tipichishpawañuchichirkansapa. Paykunatawañuchichiptinkunapish Tata Dioskawsachimushpa willarkansapawaranka watata Jesukristuwan tantallakamachikunankunapa. 5Tata Diosmanara ni pita kawsachimushpara chay

kansapa. Chay waranka watakuna

pish kawsachimunkasapa.

6Chay kawsachimudu runakunasukaman kushikunkasapa Tata Diospawambrankuna kashpankuna. Paykunakamanana kashkanka wañunkasapanachu.*Saserdotekunashina Tata DiostaJesukristuta sirvinkasapa. Warankawatata Jesukristuwan tantanllakamachikunkasapa.

Tata Dios supaykunapa kamachikukninta ninaman

wishchukunka.7Chaymanta chay waranka watakuna

washan chay wichkadu uchkumantaTata Dios Satanasta kacharichinka.8Chaypina Satanaska rinka tukuyallpapi kawsak runakunata llullachik.Chay Gok llaktapi Magok llaktapi

sapa. Chay llaktakunapa soldadunkuna

wan makanakunankunapa.9Chaypina tukuy maymanta chay

soldadukuna shamunkasapa Tata Diostakasuk runakunapa llaktanta kulluchik.

yaptinkuna Tata Dios sielumanta ninataurmachimushpa tukuy paykunatarupachinkasapa.

10Chaypina chay manllayba asufriwan

nata llullachik Satanasta wishchukunka.Chayllaman chay kanchis umayukmanchana laya animaltapish chay mana

kunka. Chaypi diyapi tutapi manatukuyniyukta sufrinkasapa.

Juan Tata Diosta kawarkan allima yurak likidu kamachikunan

tiyarinanpi tiyariduta.11

pishina suk atun allima yurak likidukamachikukpa tiyarinanta kawarkani.

20

577

Chaypi Tata Diosta tiyaridutakawarkani. Chaypina Tata Diospañawpakninmanta tukuy allpa tukuysielu chinkarkan. Chashna chinkashpamanana ni maypi rikurirkannachu.

12Chaypina ñuka Juan kamachikukmana kamachikuk wañudukunata Tata

dukunata kawarkani.

dukunata kawarkani. Chaymanta chikanlibruta kawarkani maypicha manatukuyniyukta kawsak runakunapashutinkuna killkadu karkan. ChaypinaTata Dios chay librukunapi tukuy

nata kawarkan. Chay librukunapikillkadu rimananshina chay runakunatakastigarkansapa. 13Chaypina manllaybayakukunamanta, wañudukunachuranankunamanta tukuy wañudukuna

ninpi shayarik. Tata Dioska paykunata

rayku kastiganankunata.14Chaypina chay wañudukuna

churanankunata Tata Dios rawraykakninaman wishchukurkan. Chashnawishchukushkanwasha manana ni piwañunkasapanachu. Chay rawraykakninapi chay mana alli rurak runakunamana tukuyniyukta sufrishpankunaishkaynin kuti wañukshina kankasapa.15

yukta kawsak runakunapa shutinkunakillkadu. Tata Dios chay librupishutinkuna mana killkadu runakunata

kansapa.

Juan mushuk sieluta mushuk allpata kawarkan.

21 1Chaymanta ñuka Juanmuskuyninipishina mushuk

sieluta mushuk allpata kawarkani. Kay

riksinanchi sieluka kay riksinanchiallpaka kay riksinanchi manllaybakochapish chinkarkansapa. 2Chaymantakawarkani Tata Dios akllashkan mushuk

manta urayamuykaptin. Chay mushukllaktaka rikchak layawan allima

kudu kasaranayak shipashshinanovionta shuyananpa.

3Chaypina uyarirkani Tata Diospatiyarinanmanta suk sinchi rimakuktarimakuptin: “Kunanka Tata Diosrunakunawan kawsaykan. Paykunawankawsanka. Paykunaka Tata Diospawambrankunami. Kikin Tata Dioskapaykunawan tantalla kawsashpapaykunapa Diosninkuna kanka.4Paykuna wakakuptinkuna Tata Diosñawinkunata pichapunkasapa. Chaymushuk llaktapi kawsak runakunakamanana wañunkasapanachu. Manananima llakishpa wakankasapanachu.Paykunapa manana nima nanaytiyankanachu. Tukuy chay ñawpa allpachinkashkanrayku chay runakunakamushuk layatana kawsankasapa.”

5Chaypina Tata Dios chay allitiyarinanpi kashpa rimarkan: “Ñukakatukuy layata mushukyachini.”Chaymanta ñuka Juanta willawarkan:

“Tukuy rimashkaynika sukamanallimami.sapa mana llullakushpa rimashkaynita.Chayrayku tukuyta killkay.”

6Chaymanta Tata Dioska kashkanwillawarkan: “Tukuy rimashkaynitañami rurashkanina. Ñukami Aletrashina kashpayni tukuy layatakallarini. Chaymanta Z letrashinakashpayni tukuy layata tukuchani. Ñukasuk allima kawsachikuk yakuta tukuy

chu yakuchishasapa. Tukuy ñukawankawsayta munak runakunata mana

20 21

578

chaninpachu yanapashasapa ñukawanmana tukuyniyukta kawsanankunapa.7Tukuy runakuna wañunankunakamanñukata allita kasuwashpa kawsashpa

nipi kushikushpa kawsankasapa.Ñukaka paykunapa Tata Diosninkunamikani. Paykunaka wambraynikunamikankasapa.

8Chaymanta tukuy sufriyta manchakrunakuna, mana ñukata kreyiwakkuna,chiknikukkuna, runamasinkunatawañuchik runakuna, chikan warmiwanuchallikushpa kawsak runakuna, chikanullkuwan uchallikushpa kawsakwarmikuna, tukuy brujukuna, tukuyruradu dioskunata kuyak runakuna,llulla likidu runakuna chay asufriwanrawraykak ninaman rinkasapa. Chayrawraykak ninapi sufrishpankunaishkaynin kuti wañunkasapa.”

Juan kawarkan mushukJerusalen llaktata.

9

nata tallishpa kastigakuk *manta sukka ñuka Juanman shamushpawillawarkan: “Mash shamuy chay*nipa.”

10Chashna chay angel willawaptin

kan. Chay angelka suk manllayba altuatun urku sawanman pushawashpa TataDiospa kawsanan Jerusalen llaktatakawachiwarkan. Sielumanta TataDiospa ñawpakninmanta chay allimallaktan urayamuykarkan. 11Chay allimallakta Tata Diospa llipyayninwansukaman allimata llipyarkan. Iden aypakullkiwan rantidu ankash likidu llipyakrumishina llipyarkan. Allima chuyalikidu vidroshina llipyarkan. 12Chayllakta tukuy vueltashnintin manllayba

pirkawan wichkadu karkan. Chaypirkaka chunka ishkay punkuyukkarkan. Tukuy punkunkunapi sukkuydakuk angel tiyarkan.kunapi *israel runakunapa chunkaishkay ayllunkunapa shutinkunakillkadu karkan. 13Kimsa punkukunainti llukshimunan partipi karkan. Kimsapunkukuna inti yaykunan partipikarkan. Kimsa punkukuna yaku anakninpartipi karkan. Kimsa punkukuna yakuuraynin partipi karkan. 14Chay llaktapapirka sikinpi ishkay chunka sinchimanllayba suni rumikuna tiyarkan.Chay chunka ishkay rumikunapi chayOveja Wawanpa chunka ishkaydisipulunkunapa shutinkuna killkadukarkan.

15Chay ñukawan parlak angelkamakinpi apaykarkan kurimanta ruradupintushina medidata chay llaktapapunkunkunata pirkanta medinanpa.16Chay llaktapa chuskuynin ladun chaychika anchu chay chika sunilla karkan.

wan chay llaktata medirkan. Allitamedishpa rimarkan ishkay warankaishkay pachak kilometru kananta.Suniynin anchuynin altuynin chashnallakarkan. 17Chaymanta chay angelkarunakuna amañashkankuna medidawanchay pirka altuyninta medirkan. Chaytamediptin sokta chunka pichka metrokarkan.

18

wan ruradu karkan. Kuriwan ruradukashpa chuya likidu vidroshinallipyarkan. 19Chay llaktapa pirka sikinpirumikuna rikchak laya allima llipyakrumikunawan sumachidu karkansapa.Kallariknin sumachinan rumi ankash

llipyak jaspe karkan. Ishkayninchuyayadu ankash llipyak sa ro karkan.Kimsaynin chikyakyadu ankash llipyak

21

579

agate karkan. Chuskuynin chikyaklikidu llipyak esmeralda karkan.20Pichkaynin killuyadu puka llipyakonise karkan. Soktaynin puka likidullipyak kornalina karkan. Kanchisninkurishina killu llipyak krisolito karkan.Pusaknin yanayadu chikyak likidullipyak berilu karkan. Iskunninchuyayadu killu likidu llipyak topasiokarkan. Chunkaynin killu killuyaduankash llipyak krisoprasa karkan.Chunka suknin saniyadu llipyak jasintokarkan. Chunka ishkaynin chuyayadusani llipyak amatista karkan.

21Chaymanta chay llaktapa pirkanpichunka ishkay punkunkuna chunkaishkay yurak likidu *perlaskunamantaruradu karkansapa. Kada punku sukatun perlaswan ruradu karkan.Chaymanta kallin kuriwan ruradukashpa chuya likidu vidroshinallipyarkan.

22Chaymanta chay mushuk llaktapiTata Diosta kuyana wasita manakawarkanichu. Chay llaktapi kawsakrunakuna maypipish kashpa tukuy layaatipak kamachikuk Tata Diosta chayOveja Wawanta kuyankasapa.Chayrayku Tata Diosta kuyana wasimanami chaypika tiyankachu. 23Chaymushuk llaktapi mana inti nima killatiyankachu.ninwan llipyachinka. Chay OvejaWawanpish rawraykak lamparashinakashpa llipyanka.

24Tukuy llaktakunamanta runakuna

sapa.

nata chay llaktapi churak. 25Chaymushuk llaktapi mana tuta tiyaptin

dulla kankasapa. 26

manta runakuna alli tiyapunankunatachay llaktaman apankasapa. 27Chay

llaktapi manami niman suk millanapalaya yaykunkachu. Mana niman sukmillana layata rurak runakuna, niman

chu. Chay llaktapika chay OvejaWawanpa alli librunpi shutinkunakillkadu runakunalla yaykunkasapa.Chay librunpi shutinkuna killkadu

sapa.

Juan suk chuya chuyayakuta kawarkan.

22 1Chaypina chay *angelka sukchuya likidu kawsachikuk

yakuta kawachiwarkan. Chay yakukachuya likidu kashpa vidroshinarikurirkan. Tata Diospa tiyarinanmanta*Oveja Wawanpa tiyarinanmanta chayyakuka llukshimuk.

2Chay yakuka chay llaktapa chawpikallinta kallparkan. Ishkantin mañanpikawsachikuk kaspikuna wiñarkan. Chay

napa wayunkunata mikushpa manatukuyniyukta kawsankasapa. Kada killachay kaspikuna wayuchakun. Kada watachunka ishkay kuti wayuchakun. Chaykaspikunapa pankankuna tukuyllaktakunamanta unkudu runakunataalliyachinkasapa. 3Chay mushukllaktapi Tata Dios manana ni pitakastigankasapanachu. Chay llaktapiTata Diospa tiyarinanka OvejaWawanpa tiyarinanka kanka. Chaypinatukuy payta sirvikninkuna kuyankasapa.4Tata Diosta uya uya kawankasapa.Paypa shutin urkunkunapi killkadukanka. 5Chay llaktapika manana tutatiyankanachu. Chaypi kawsak runakuna

sapanachu sinchi kamachikuk Tata Diospaykunapa lusninkuna kaptin.Chaymanta tukuy paykunaka manatukuyniyukta kamachikunkasapa.

21 22

580

Jesukristu Juanta willarkanutka shamunanta.

6Chaymanta chay angelka ñukaJuanta willawarkan: “Kuskata manallullakushpa rimani. Chayraykuwillaptini kasunayki tiyan. KamachikukTata Dios chay ñawpa yachachikukrunakunata rimananta yachachirkan.

washka tukuy payta sirvik runakunatakawachinaynipa imakunatami utkanaruranka nishpa.”

7Chashna chay angel willawaptin*Jesukristu willawarkan: “Ñukakautkana shamusha. Runakuna kay librupikillkashkaykita kasushpankunasukaman kushikunkasapa.”

8Ñuka Juan kikini uyarishkaynitakawashkaynita killkashkani. Chaytauyarishkayni kawashkayniwasha chaykawachiwak angelpa ñawpakninpikunkurikurkani kuyanaynipa. 9Chaypinapay willawarkan: “Ama kuyawaychu.Ñukapish kanshinami Tata Diosta sirvikkani.kukmasikikunashina tukuy kay librupikillkadukunata kasukuk runakunashinañukapish Tata Diosta sirvikmi kani.Chayrayku ama ñukata kuyawaychu.Tata Diosllata kuyay.”

10

kan: “Tata Dios tukuy kay librupikillkashkaykita utkana ruranka.Chayrayku kay killkadu rimanata manapakashpa allita yachachikuy. 11Kayrimanata mana kasukuk runakuna manaallikunallata rurashpa kawsachunsapa.Chaymanta uchallikushpa kawsakrunakuna uchallikuyllapi katichunsapa.Tukuy allita rurashpa kawsak runakunaallillata rurashpa kawsachunsapa.Chaymanta Tata Diosta kasuk runakuna

sapa.”

12Chashna chay angel willawaptinJesukristu willawarkan: “Ariya. Utkana

sapa. 13Ñukaka A letrashina kashpaynitukuy layata kallarini. Chaymanta Zletrashina kashpayni tukuy layatatukuchani.yukmi kani. Mana tukuyniyuktakawsasha.

14Ñukata kreyiwak runakunauchankunamanta perdonadu kashpachuya chuya takshadu llachapayukshinakashpa sukaman kushikunkasapa.Paykunaka atipankasapa chay allimallaktapa punkunta yaykuyta. Chaytayaykushpa mana tukuyniyuktakawsachikuk kaspi wayunkunatamikunkasapa.

15Chay allima llaktapika manamillanapa laya mana alli rurakkunanima ñakakukkuna nima chikanwarmiwan uchallikushpa kawsakkunanima chikan ullkuwan uchallikushpakawsak warmikuna nima runamasintawañuchikkuna nima ruradu dioskunatakuyakkuna nima llullachikushpallakawsak runakuna nima llulla likidurunakuna yaykunkasapachu.”

16Chaymanta Jesukristu willawarkan:“Ñuka Jesusmi chay angelninitakachamushkani tukuy kay rimanaynitakanta yachachishunaykipa. Kanpish

sapa. Ñukaka chay ñawpa kamachikukDavidpa ayllunmanta mirakninkashpayni tukuy runakunapa sinchikamachikukninmi kani. Ñukaka chaypakarinan llipyak luserushina kani.”

17Chaypina Tata Diospa Espiritunkachay Oveja Wawanpa novianwan paytawillansapa: “¡Utkana shamuy!”Chaymanta tukuy kay librupi

killkaduta uyarik runakunapish paytawillaychi: “¡Shamuyna!”

22

581

kichi shamuychi kay mana chaniyukkawsachikuk yakuta upyak. Chashnachay yakuta upyashpaykichi manatukuyniyukta Tata Dioswan kawsankichi.

18Ñuka Juan tukuy kay librupikillkashkaynita uyarik runakunatasinchita willani: Ama kay killkadulibrupi rimanata imatami Tata Diosruranayanan nishpa mirachiychichu.Mirachiptikichika Tata Dios kay librupi

chi. 19Chaymanta ama kay killkashkayni

nan nishpa niman suk rimanata

surkuychichu.kichika Tata Dios chay yachachishkaynimana tukuyniyukta kawsachikukkaspipa wayunta kichushunkichi. Nimachay yachachishkayni allima llaktapiyaykuchishunkichichu.

20Chaymanta tukuy kay librupikillkashkaynita yachachiwakJesukristuka riman: “Ariya utkanashamuni.”Chaymanta ñuka Juan Señor Jesusta

willani: “Ariya, utkana shamuy.”21Señorninchi Jesukristu tukuy

kankunata allita yanapashuchunnikichi.Tata Dios tukuy rimashkanta

rurachun.

22

582APOKALIPSIS

583

Salmo 1

Tata Diosta kasushpanchikuna kushikushpa kawsanchisapa.

1 Ñukanchikuna mana sakrarunakuna willawananchikunatakasushpanchikuna

kushikushpa kawsanchisapa.Mana uchallikuk runakunashinakawsashpa

chikunakushikushpa kawsanchisapa.Mana Tata Diosta asichik runakunapayuyanankunata rurashpanchikuna

kushikushpa kawsanchisapa.2

chikuna tutapi diyapi chayrimananpi yuyaykushpa

kushikushpa kawsanchisapa.3 Chashna Tata Diospa rimananta

kuyashpanchikunayaku mañanpi tarpudu kaspishinaallimata wiñanchisapa.

Wayuchakunan tiempu aypatawayuchakuk kaspishina kanchisapa.

Aypa allima pankayuk kaspishinakanchisapa.

nata allita ruranchisapa.4 Chay mana alli rurak runakuna

mana chashnachu kawsansapa.Paykunaka wayra pushanan kutadumurupa karapanshina kunanllaanchunsapa.

5 Chayrayku chay mana alli rurakrunakuna

Tata Diospa kastigunmanta manakishpinkasapachu.

Paykunaka Tata Diosta kasushpakawsak runakunawan

mana tantanakunkasapachu.6 Tata Dios alli rurak runakunata

kuydansapaalli ñanta purikshina allita rurashpakawsanankunapa.

Tukuy uchallikushpa kawsakrunakunata

Tata Dios sukaman kastigankasapa.

Salmo 2

Tata Dios akllashkan wambran kamachikun.

1 Sukaman yuyani: ¿Imapatí TataDiosta mana kasuk runakunaturbakunsapa?

¿kunsapa rurayta?

2

kuna awtoridarkunaTata Diosta mana kasunayansapachu.Chashna mana kasunayashpankunaTata Dios akllashkan sinchikamachikukwan makanakuktantanakunsapa.

3 Tantanakushpa kaparishpa rimansapa:“Akuychi Tata Dios akllashkan

kuk.

SALMOS

584

Akuychi paymanta kishpichinakuk

pana.”

4 Chashna rimaptinkunasielupi kawsak Tata Diospaykunata asichinsapa.

5 Chaymanta Tata Dios rabyakushpamanchachinsapa.

Sinchita piñakushpa willansapa:6 “Ñukami akllashkayni Sion urkupi

sinchi kamachikukta churashkanitukuy layata kamachinanpa.”

7 Kunanka ñuka willaykichi Tata Diosmunananta.

Payka willawashka:“Kanka wambraynimi kanki.Kantami churashkayki sinchikamachikuk kanaykipa.

8 Chayrayku tukuy llaktakunatamañaway.

Ñukami allpa kuchun mañanta

kipa.9 Sinchi kamachikuk kashpayki suk

kuna kastigankisapa.Yerumanta ruradu varawanmetomanta ruradu ollata pakikshinapaykunata kastigankisapa.”

10 Chashna Tata Dios wambrantawillaptin

Kankuna sinchi kamachikukkuna,awtoridarkuna,

willanaynita allita entiendiychi.Yachachinaynita yachakuychi.

11 Tata Diosta manchashpa sirviychi.Kushikushpa payta kuyaychi.

12 Tata Dios kunanllami sinchitarabyakun.

ninpi kumurayaychi

ama Tata Dios rabyashpa mana

chishunaykichipa.

Tata Dios amachawananchikunatayachashpanchikuna

kushikushpa kawsanchisapa.

Salmo 3

Tata Dioska kuyak runakunata yanapansapa.

1 A, Tata Dios,aypa chikniwak runakunami tiyan.

2

nayansapa.Chay runakuna ñukapa rimansapa:“Tata Dios manami yanapankachu.”

3 Chashna rimaptinkunapish,Tata Dios, kanmi arkanashinaarkawanki.

Kanmi kuyawashpa yanapawashpaanimuchiwanki.

4

tinipayka sielupi kawsananmantayanapawan.

5 Sirishpayni kunanlla puñuni.

muniTata Dios yanapawaptin.

6 Aypa chikniwak runakuna tukuy

pishTata Dios yanapawaptin manamanchakunichu.

7 A, Tata Dios,yanapawashpayki favorninipiatarimuy.

Chikniwak runakunamantasalvaway.

Kanmi chikniwak runakunatamakashkankisapa.

2 3

585

Tukuy mana alli rurak runakunapaarmankunata wakllichishkanki.

8 Kanmi, Tata Dios, ñukaykunatasalvawankisapa.

Chayrayku kanta kuyaptinikunayanapawaysapa.

Salmo 4

Tata Diosta kreyiptinchikuna allita yanapawanchisapa.

1 A, Tata Dios,kanmi allita amachawanki.

way.

wanki.

washpa uyariway.

2 Kankuna, chikniwak runakuna,¿aykapikamantí llullakushpachatawankichi?

¿Aykapikamantí mana kuskata

chi?3 Allita yachaychiTata Dios payllata kasushpa kawsakrunakunallata yanapananta.

Allita yuyaychi ñuka Tata Diostaroygaptini yanapawananta.

4 Chayta yachashpa manchakushpachukchukuychi

amana ashwanta uchallikunaykichipa.Sirishpaykichi kasillayashpa manaalli rurashkaykichita yuyaychi.

5 Chayta yuyashpatukuy shunku Tata Diosta kuyashpaanimalkunata *altarpi wañuchiychi.

chita.

6 Aypa runakuna rimansapa:Manami ni pi ñukanchikunatakushichiwanayanchisapachu.

Chashna rimaptinkunapishkan, Tata Dios, ñukaykunatallakichiwaysapa.

7 Aypa mikunayuk aypa upyanayukrunakuna sukaman kushikunsapa.

Kan, Tata Dios, paykunamantaashwanta kushichiwashkanki.

8

kushpa sirishpayni kunanllagustu puñuni.

Salmo 5

Roygaypachi Tata Dios yanapawananchikunapa.

1-2 Kamachiwak Tatayni Dios,parlachiptini uyariway.Llakishpa roygaptini yanapaway.A, Tata Dios,kantami tukuy ima yuyanaynitaparlachiyki.

3 A, Tata Dios,unay unay parlachiptiniuyariwanki.

Pakarinanta ima munanaynitawillayki.

Chaymanta yanapawanaykipashuyani.

4 A, Tata Dios,runakuna mana allita ruraptinkunasukaman piñakunki.Chayrayku mana alli rurakrunakuna

chu.5 Kikinkunalla kreyinakuk runakuna

pachu.Mana alli rurak runakunatasukaman chikninkisapa.

6

sapa.

nata

3–5

586

wañuchikunayak runakunatachikninkisapa.

7 A, Tata Dios,kuyawashpa llakichiwaptiki ñukaatipani wasikipi yaykushpa

tukuy shunku kuyaynikita.Akllashkayki wasikita yuyashpaynikuyayki.

8 A, Tata Dios,alli rurak kashpayki

naynipa

nankunapa.Yanapaway allita rurashpaalli ñanta purikshina kawsanaynipa.

9 Chay chikniwak runakunatukuy tiempu llullata rimansapa.

palla kawsansapa.Chashna sukaman uchasapakashpankuna

kicharidu asnak sepulturashinami.

10 A, Tata Dios,chay runakunata kastigaysapatukuy mana alli yuyanankunanimapi tukunankunapa.

Uchasapa kashpankunamana kasushunayashkankunaraykuñawpaknikimanta paykunatakarkuysapa.

11 Ñukaykuna amachawanaykipasapa

sapa.Kushikushpa kantanisapakan, Tata Dios, amachawaptikisapa.

sapakan yanapawaptikisapa.

12 Allita rurashpa kawsaptinikunakan, Tata Dios, yanapawankisapa.

shina amachawankisapa.

Salmo 6

Llakishpanchikuna Tata Dioswan parlanchisapa.

1 A, Tata Dios,ama rabyakushpa piñayawaychu.Ama rabyakushpa kastigawaychu.

2 A, Tata Dios,mana fersasyukmi mallinakuni.Chayrayku llakichiway.Tukuy kuerpuynimi chukchukun.Chayrayku alliyachiway.

3 Manchakushpayni chukchukuni.A, Tata Dios,

kipa.4 A, Tata Dios,shamuy yanapawak.Kuyawashpayki wañuymantasalvaway.

5 Wañushpayni manana kay allpapiyuyashkaykinachu.

Pampadu kashpayni mananaatipashanachu alabaynikita.

6 Chayta yuyashpa sukamanwakakushpa shaykuni.

Tukuy tuta sukaman wakakuptinialmadayni ñawini illiwan ñuyun.

7

tinkunawakakuptini ñawini shaykushpapuyuyashka.

8 Kankuna, mana alli rurakrunakuna,

ñukamanta anchuychi.Sukaman llakiptini ñami Tata Diosuyariwashkana.

9 Oraptini Tata Dios uyariwashkana.Tukuy mañashkaynitañami Tata Dios almitiwashkana.

10 Chayrayku chikniwak runakunapinkakushpa turbakunkasapa.Tata Dios yanapawaptinpinkakuywan raslla kallpankasapa.

5 6

587

Salmo 7

Tata Dios kuskanpi kastigakun.

1-2 A, Señor Tatayni Dios,

kipa.Sufrichiwak runakunamantasalvaway.

Paykunamanta kishpichichiway.Mana amachawaptikikallullakushpa chatawashpa

pumashina wakllichiwanmansapa.3 A, Tata Dios,¿kushkani?

4 Purikmasini allita rurawaptinmanami chiknishkanichu.

waykaptinmanami payta sufrichishkanichu.

5 Payta sufrichishka kaptinikañukatapish sufrichiwachun.

chun.6 A, Tata Dios,piñakushpa atariy.Favorninipi chikniwak runakunatatinkuysapa.

Kanmi rimashkanki mana alli rurakrunakunata kastiganaykipa.

Chayrayku favorninipi llukshiy.7

paykipaykunata kamachiysapa.

8 A, Tata Dios,kanmi tukuy llaktakunapi kawsakrunakunata

willanki allitachu mana allitachururashkasapa nishpa.

kayniraykuwillaway allita rurashkaynita.

9 A, Tata Dios,kanmi allillata rurak kanki.

Tukuy runakunapa yuyaynintariksinki.

Chayrayku tukuy mana alli rurakrunakunata kulluchiy.

Ñukaykuna alli rurak runakunakaptinikuna

sinchichiwashpa yanapawaysapaama uchallikunaynikunapa.

10 Altu sielupi kawsak Tata Diostukuy alli shunkuyuk runakunataamachan.

Chayrayku ñukata amachawan.11 Tata Dios kuskanpi kastigakun.Tukuy tiempu tukuy mana alli rurakrunakunata kastigansapa.

17 Tata Dios alli rurak kaptinpayta alabasha.Altu sielupi kamachikuk Tata Diostayuyashpa

payta kuyashpa himnokunatakantasha.

Salmo 8

Tata Dios runakunata rurarkan kamachikunankunapa.

1 A, Tata Dios,

nami kanki.

kunki.

sapa

kita.2 Taksha wambrakuna ñuñukuk

wambrakuna alabashuptinkunariksichinakunki tukuy laya atipakkanaykita.

Chaymanta chiknishuk runakunatamana kasushunayak runakunataupallayachinki.

7 8

588

3 Rurashkayki sieluta kawashpayni

kunata kawashpayni4 yuyani rurashkayki runakuna mana

nima kanankunata.Chashna mana nima kaptinikuna¿sapa?

5 Ñukaykunata rurawashkankisapayaka *angelkunashina yachakta.

Angelkunamanta ashwanta

sapa.6 Alli yachakta rurawashpaykisapa

nata kamachinaynikunapa.7 Ovejakunata torokunata sachapi

mana wiwa animalkunatakuwashkankisapa ñukaykunapakanankunapa.

8 Sielupi pawak animalkunatayakupi kawsak challwakunatatukuy ima yakupi tiyakta

napa.9 A, Tata Dios,

nami kanki.Tukuy allpapi kamachikunki.

Salmo 10

Roygaptinchikuna Tata Dios yanapawanchisapa.

1 A, Tata Dios,mallinakuni karuyawashkaykita.Llakiptini mallinakuni manayanapawanaykita.

2 Mana alli rurak runakuna sukamankikinkunalla kreyinakushpankuna

rabyakushpa alli rurak runakunatasufrichinsapa.

Chashna kreyinakushpankunapish

llapi urmankasapa.

3 Mana alli rurak runakunakikinkunapa munanankunallatarurashpa kawsansapa.

Tukuy layata kikinkunallapamunashpa

chansapa.4

lla kreyinakushpa rimansapa:“Manami Tata Dios tiyanchu.Manami ni pi ruranaynikunatatapuwankasapachu.”

5 A, Tata Dios,chay runakuna sukaman mana allitarurashpa

sapa.Kanpa, Tata Dios, kamachikunaykitamana nimatashina kawansapa.Chikninakukmasinkunata

sapa.6 Yuyansapa mana ni pi atipanantachashna kawsanankunamantamichayta.

kunata.7 Chaykunata rimashpa sukaman

maldisikunsapallullakunsapa llullachikunsapa.Runamasinkunata rabyachishpasufrichinsapa.

8

chik runata chapashpapakallalla wañuchinsapa.

nata kawashpashuyansapa wañuchinankunapa.

9 Chay mana alli rurak runakunapumakunashina machayninpipakakudunkunamanta

nata chapansapa.Chapashpa shuyansapa imay oramiapinkasapa nishpa.

8, 10

589

Chashna apishpa munashkankunalayata paykunata ruransapa.

10 Pumakunashina pakchanakushpatakshayansapa

nata apinankunapa.

11 A, Tata Dios,chay runakuna yuyansapa

naykita.Yuyansapa uyaykita wichkashpamana kawanaykita.

12 A, Tata Dios, atarimuy.sapa.

Ama sufrik runakunata kunkaychu.13 A, Tatayni Dios¿imapatí mana alli rurak runakunaburlata rurashunkisapa?Paykunaka yuyansapa kan manakastigakunaykita.

14 A, Tata Dios,kikiki kawashkankisakra mana allikunata ruraptinkuna.Chayrayku paykunata kastiganaykitiyan.

Chashna kastigakuk kaptikimana amachanakuy atipakrunakuna

naykipa.Kanmi tukuy wakcha runakunatayanapankisapa.

15 A, Tata Dios,chay mana alli rurak runakunatakastigaysapa

napa.Tukuy paykunata kastigaysapakullunankunakaman.

16 Kanmi, Tata Dios,yukta kamachikunki.

kunamanta wishchunkisapa.17 A, Tata Dios,

mana kikinlla kreyinakushpakuyashuk runakuna

roygashuptinkuna uyarinkisapa.

kisapa.18 A, Tata Dios,

nata yanapaysapawañuy yachak runakuna

nankunapa.

Salmo 11

Tata Dios tukuy alli rurak runakunata amachansapa.

1 Ñukaka Tata Diostami shuyaniamachawananpa.

Yankamantami chikniwak runakunawillawansapa:

“Pawak animalkuna urkukunamanmanchakushpa nitikukshinanitikuy.”

2 Paykunaka willawansapa:

chi.Paykunaka wachinkunata balistawaskapi churashpa

balistankunata pataransapa.Pakakudunkunamanta alli rurakrunakunata shitansapa.”

3 Willawansapa:kuna tiyaptin

¿imatatí alli rurak runakunarurankasapa?”

4 Chashna willawaptinkunapish ñukayachani

Tata Dios wasinpi kawsananta.

nata allita kawaykan.5 Tata Dios alli mana alli rurak

runakunata kawan.Wañuchikunayashpalla kawsakrunakunata

10 11

590

Tata Dios tukuy shunkunmantasukaman chikninsapa.

6

napa sawanpi

chinka.Wayrawan chay ninata rawrachinka

kunapa.

sapa.7 Tata Dios alli rurakmi.Ñukanchikuna allita rurashpa

sapa.

panchikunapayta uya uya kawashunchisapa.

Salmo 19

Sieluta kawashpa yachanchisapa Tata Dios tukuy laya

atipak kananta.

1

sapaTata Dios tukuy laya atipakkananta.

chisapaTata Dios tukuy layata rurashkanta.

2

chisapa

kanta.

sapaTata Dios alli yachak kananta.

3

chikunapishallita yachanchisapaTata Dios tukuy layata rurashkanta.

4 Tukuy allpa kuchun mañanpikawsak runakuna

sieluta kawashpa yachanchisapa

Tata Dios tukuy layata rurashkanta.Payka intita sielupi wasinpishinachurashka.

5 Intika suk novioshinakasaranan diya kushikushpawasinmanta kallpan.Premyunta chaskinanpa kallpakrunashina

kushikushpa llukshin.6 Intika llukshimunan ladumantayaykunan ladukaman purin.

chu.

7 Tata Diospa kamachikunankunasukaman allimami.

Sampayaptinchi animuchiwanchi.

wanchisapachu.Mana yachaptinchikunayachachiwanchisapa alli yachakkananchikunapa.

8 Tata Diospa rimanan allima kashpakushichiwanchisapa.Paypa kamachikunankuna sukamanallima kashpa

lampara llipyakshina lusichiwanchiyachananchikunapa allita rurashpakawsayta.

9 Tata Diosta kuyashpanchikunamana tukuyniyuktaallita rurashpa kawsanchisapa.Tata Dios kuskanpi manallullakushpa kamachiwanchisapa.

10 Paypa rimanankakurimanta ashwan allimami.

mantaTata Diospa rimananta ashwantamunanchisapa.

11 A, Tata Dios,kamachikunaykikuna yachachiwanama uchallikushpa kawsanaynipa.Chaykunata kasuptini sukamanyanapawanki.

11, 19

591

12 Mana ni pi kikinmanta yachanchuuchallikushkanta.

A, Tata Dios,mana yuyashpa uchallikuptiniperdonaway.

13

kunaynipa.Ama munaychu kreyinakushpakawsanaynipa.

Yanapawaptiki mana uchayuk runakasha

amana uchallikunaynipa.14 A, Tata Dios,

manta salvawanki.Chayrayku munanitukuy rimanayni tukuy yuyanaynikushichishunaykipa.

Salmo 23

Tata Dios ovejakuna kuydakshina kuydawanchisapa.

1 Tata Dios ovejakuna kuydakshinakuydawan.

Chayrayku mana nima illawanchu.2 Chashna kuydawashpaallima pastukunapi samachiwan.Chuya likidu ñukñuk yakukunamanpushawan.

3

wan.

nipa alli kuydakuk kananta.4 Kan, Tata Dios, kuydawaptiki

nipishmana wañuyta manchakunichu.Kan, Tata Dios, ñukawan kaptiki

waptikikushikushpalla kawsasha.

5 Chikniwak runakuna tiyaptinpish

kanki.

Kuyawashpa mishkilla asnak wirataumaynipi tallishkanki sukamankushichiwanaykipa.

Chaymanta upyakunayni kopata

wanki.6 A, Tata Dios,wañunayni diyakaman sukamankuyawashpa llakichiwanki.

yukta kawsasha.

Salmo 27

Tata Dios yanapawaptinchikuna mana nimata manchanchisapachu.

1 Tata Dios lusninishina kashpachikniwak runakunamantasalvawan.

Chashna salvawaptin mana ni pitamanchanichu.

Tata Dios amachawaptinmana ni pita manchashachu.

2 Chay chikniwak mana alli rurakrunakuna tantanakunsapa

napa.

kunapishmana atipansapachu.

3 Chay aypa chikniwak runakuna

waptinkunapishmana paykunata manchanichu.Sukaman makawanayaptinkunapishmana turbakunichu.

4 Ñuka Tata Diosta suk imallatamañashkani.

Sukaman munani tukuy diya paypa

nipa.

nanta yuyayta.5 Sukaman sufrishpa kawsaptini

19, 23, 27

592

wanka.Chikniwak runakunamanta wasinpipakawanka.

Manllayba rumi sawanpishinachurawanka

ama ni pi wakllichiwananpa.6 Chashna Tata Dios salvawaptinatipani chikniwak runakunatakallpachiyta.

Chaypina payta agradesishpaynipaypa wasinpi

ofrendakunata kusha kuyanaynipa.Kushikushpa himnokunata TataDiosta kantasha.

7 A, Tata Dios,kanta roygaptini uyariway.Llakichiwashpa yanapaway.

8 Kikini yuyanakushpa rimani:

nanpa.”Chayrayku, Tata Dios, roygaykiyanapawanaykipa.

9 A, Tata Dios, yanapaway.Ama piñakushpa karkuwaychu.Kanlla atipanki salvawayta.Ama sapallaynita sakiwaychu.Kanmi kanki salvawak Tatayni Dios.

10

pishkan, Tata Dios, mana sakiwashpayanapawanki.

11 A, Tata Dios,

tinkunayanapaway allita rurashpa alliñanpi purikshina kawsanaynipa.

12 Chay sakra runakuna llullakushpachatawansapa

mana alli rurak kanaynita.

kankunata rurawanankunapa.13 Chashna chatawaptinkunapishñuka allita yachani tukuy diya

kan, Tata Dios, kuyawashpaykiyanapawanaykita.

14 Chayrayku akuychi Tata Dios

pachi.

chichu.Ariya,kunata shuyaypachi.

Salmo 34

Tata Diosta roygaptinchikuna payka yanapawanchisapa.

1 Tukuy oras ñuka Tata Diostawillasha alli rurak kananta.

Mana shaykushpa Tata Diostaalabasha.

2 Tata Dios yanapawaptin sukamankushikuni.

Kankuna, alli modoyuk runakuna,chayta yachashpa kushikuychi.

3 Tata Dios sukaman tukuy layaatipak kaptin

chi.

4 Tata Diosta yanapawananpamañaptini

payka uyariwashka.Uyariwashpa yanapawashkaamana manchakunaynipa.

5 Tata Diosta shuyashpanchikunayanapawananchikunapa

sukaman kushikunchisapa.Tata Dios yanapawaptinchikunamana pinkakunchisapachu.

6 Ñuka sukaman sufrishpayniTata Dios yanapawananparoygaptini uyariwashka.

manta kushichiwashka.7 Tata Diospa *angelninkuna

27, 34

593

tukuy Tata Diosta kasuk runakunataamachansapa.

8 Kankuna mishkik mikunatamallikshina

chipa alli rurak kananta.Tata Dios yanapashunaykichitayachashpaykichi

sukaman kushikunkichi.9 Kankuna, Tata Diosta kasuk runakuna,payta kuyaychi.Chashna kuyaptikichi manami nimaillapushunkichichu.

10 Pumakuna sinchi kashpankunapishyarkansapa.

Chashnapish kaptin ñukanchikunaTata Diosta kasuptinchikuna

aypa allikunata kuwanchisapa.

11 Wambraynikuna, shamuychiuyariwak.

Kunanka yachachiykichiimashnami Tata Diosta kuyankichinishpa.

12 Kunanka tapuykichi:¿Munankichichu unayta kawsayta?¿Munankichichu kushikushpallakawsayta?

13 Chashna kawsanayashpaykichikaama munaychichu mana allikunatarimayta nima llullakuyta.

14 Mana alli ruranaykichita sakishpaallikunallata ruraychi.Tukuy piwan allillapi kushikushpakawsaychi.

15 Allita rurashpa kawsaptikichiTata Dios kuydashunkichi.Roygaptikichi yanapashunkichi.

16 Chaymanta Tata Diostukuy mana alli rurak runakunatachikninsapa.

Paykunata kulluchinkasapa

napa.

17 Allita rurashpa kawsaptinchikunaTata Diosta roygaptinchikuna paykayanapawanchisapa.

kunapayka yanapawashpanchikunakushichiwanchisapa.

18

yashpa llakiptinchikunaTata Dios llakichiwashpanchikunaperdonawashpanchikunakushichiwanchisapa.

19

pishsukaman padesinchisapa.Chashna padesiptinchikunapishTata Dios yanapawanchisapakushikushpalla kawsananchikunapa.

20 Tata Dios yanapawashpanchikuna

ninchi runakunatullunchikunata polvonankunapa.

21

sinkunata wañuchinayashpakikinkunalla wañuytamaskaykansapa.Tata Dios tukuy alli rurakta chiknikrunakunata kastigankasapa.

22 Chaymanta Tata Diosta kasushpakawsaptinchikuna

payka llakichiwashpanchikunasalvawanchisapa.

Tata Dios amachawananchikunatamunaptinchikuna

payka mana kastigawanchisapachu.

Salmo 37

Runakuna mana allita ruraptinkunapish ama turbakuychu.

1

pishama turbakuychu.

34, 37

594

Chay mana alli rurak runakunatakawashpa

ama paykunashina kawsanayaychu.2 Chay runakunata Tata Dioskautka kastigankasapa.Kastigaptinkuna tipidu kiwashinatukunkasapa.

3 Tata Dios yanapashunaykitayachashpa

allita rurashpalla kawsay.Kay allpapi kawsashpaykiraTata Diosllata allita kasushpa kawsay.

4 Payta tukuy shunku kuyashpakawsay.

Chashna payta kuyaptikialli munanaykita almitishunki.

5 Tata Diosta kuyashpa

naykita.

shunki.6 Tata Dios yanapashuptikitukuy runakuna alli ruranaykitalustashina kawankasapa.Alli ruranaykita ruraptikiinti llipyanantashina kawankasapapaykunapish yachanankunapaallita rurashpa kawsayta.

7 Allita rurashpa mana turbakushpaTata Dios yanapashunanta shuyay.

kunaama llakishpa rabyakuychu.Mana allita yuyaykuptinkunaama rabyakuychu.

8 Ama rabyakushpa piñakuychu.Ama munaychu turbakushpamana allita rurayta.

9 Tata Dios tukuy mana allita rurakrunakunata kastigankasapa.

nantashuyaptiki payka yanapashunki.

23 Tata Dios tukuy runakunatayachachiwanchisapa.

Yanapawanchisapa paypamunananta rurananchikunapa.

24 Mana allita ruraptinchikunaTata Dios makinchikunamanta

chisapa

napa.25 Wayna kashkaynimantañami viejuyashkanina.Manami kawashkanichuTata Dios alli rurak runakunatasakiptin.

Paykunapa wambrankunapishmana nimata mañakushpachukawsansapa.

26 Alli rurak runakuna kashpanchikunatukuy oras llakichikushparunamasinchikunata yanapanchisapa.Chay runakunapa wambrankunakatukuy pita sukaman kushichinsapa.

27

manta wanashpaallikunallata rurashpa kawsay.Chashnarami Tata Dios manatukuyniyukta yanapashunki

allita rurashpa kawsanaykipa.28 Tata Dios alli rurak runakunata

kuyansapa.Payta kasushpa kawsaptinchikunamana sakiwanchisapachu.

nata kulluchin.Tukuy wambrankunatapishkulluchin.

Salmo 46

Tukuy laya atipak Tata Dios ñukanchikunawan kawsan.

1 Tata Dios animuchiwanchisapa.Chikniwakninchi runakunamantaamachawanchisapa.

37, 46

595

wanchisapa.2

chikunaallpa chukchukushpa waklliptinpishmana manchakushunchisapachu.Urkukuna manllayba kochapisumiptinkunapish

mana manchakushunchisapachu.3

pishurkukuna chukchukuptinkunapishmana manchakushunchisapachu.

4

chisapa

sapa.Kamachiwakninchikuna Tata Diosñukanchikunapi kawsan.

5 Chashna Tata Dios ñukanchikunapikawsashpa

sufriptinchikunapish tukuy diyayanapawanchisapa.

6 Chayta kawashpa mana Tata Diostakasuk runakuna

manchakushpa kaparinkasapa.Sinchi kamachikukkuna sukwan

sapa.Tata Dios rimakuptin

sapa.

7 Tukuy laya atipak Tata Diosñukanchikunawanmi kawsan.

wanchisapa.8 Payka almirana *milagrukunatami

rurashka.Shamuychi kawak kay allpapirurashkanta.

9

kushka

amana makanakunankunapa.Ñami balistankunata pakishkana.Makanakunankuna lansankunatañami paki pakina rurashka.Makanakunankuna karrunkunatañami rupachishkana.

10

sapa:“Kasillayaychi.Riksiwaychi sinchi kamachikuk TataDios kanaynita.

Yachaychi tukuy allpapi tukuy

naynita.”

11 Tukuy laya atipak Tata Diosñukanchikunawanmi kawsan.

wanchisapa.

Salmo 51

Tata Diosta roygaypachi perdonawananchikunapa.

1 A, Tata Dios,kuyawashpayki llakichiway.

nimanta perdonaway.2 Kuyawashpayki mana alli

washpa mayllaway.Tukuy uchaynikunamantapichaway.

3

yashpayni uchallikushkaynita.

chu kunkayta.4 A, Tata Dios,uchallikushpayni mana allikunatarurashpayni

kanta mana kasunayashkaykichu.Chashna mana kasunayashpaynirabyachishkayki.

nayki tiyan.

46, 51

596

Kan kastigawashpaykiallininpi kastigawanki.

5 Nasishkaynimantapachamana alli rurakmi kani.Mamaynipa wiksan ukumantapachauchasapami kani.

6 A, Tata Dios, kanka alli shunkuyukrunata kuyanki.

kanki.7 Uchaynikunamanta pichawayñawpaknikipi chuya chuyarikurinaynipa.

way.Chashna mayllawaptiki yurakpuyushina kiparisha

allita rurashpa kawsanaynipa.8 A, Tata Dios, kushichiway.Kastigawashkaykimanta kashkankushichiway.

9 Amana uchaynita yuyaynachu.Mana alli rurashkaynita kunkay.

10 A, Tata Dios,uchasapa yuyayninita pichay.Yanapaway kanta kuyashpaallita rurashpa kawsanaynipa.

11 A, Tata Dios,

chu.Ama Espirituykita kichuwaychu.

12

way.Chashna kushichiwashpayki

naynipa.13 Chashna yanapawaptikimana kasushunayak runakunatarimanaykita yachachisha

napa.Chashna yachachikuptiniuchasapa runakuna uchankunata

kasapa.

Salmo 53

Tukuy runakuna uchallikunchisapa.

1 Mana alli yuyayuk runakunayuyansapa Tata Dios manatiyananta.

Chashna yuyashpa uchallikushpawakllichinakushkasapa.Uchallikushpa kawsashpankuna

panachu.2 Anak sielumantapachaTata Dios tukuy runakunatakawamunsapa

ichará maykan alli yuyayukpayta kasunayan nishpa.

3 Chashna Tata Dios alli rurakrunakunata maskashpapish

mana niman suk alli rurak runatatarinchu.

Tukuy runakuna uchallikushpawakllichinakushkasapa.

Mana ni pi alli rurak tiyanchu.Manami niman suk tiyanchu.

4 Chay mana alli rurak runakunamana allikunata yuyaykunsapa.

kunapayta kuyakmasinikunatachiknishpa sufrichinsapa.

5 Chayrayku mana manchakuna oraskaptinpish

chay mana alli rurak runakunamanchakushpa chukchukunkasapa.Tata Dios kastigashpa karkuptinkunasukaman pinkakunkasapa.

6 Sukaman munani Tata Dios tukuy*chikuna

chikniwakninchi runakunamantasalvawananchikunapa.

Tata Dios llakichiwaptinchikunatukuy Jakobopa mirakninkuna

sapa.

51, 53

597

Salmo 55

Tata Diosta roygaypachi chikniwakninchi runakunamanta

amachawananchikunapa.

1 A, Tatayni Dios,roygaptini uyariway.Ama nimatashina royganaynitauyariychu.

2-3 A, Tata Dios,uyariwashpa yanapaway.Llakishpayni roygayki.

kuna

kuptinkunauyarishpa sukaman manchakuni.

wansapa.

yansapa.4 Chayta kawashpa manchakuptinishunkuyni sinchita waktanakun.Wañuchiwanankunata yuyashpasukaman manchakuni.

5

payni chukchukuykani.6 Chayta yuyashpa rimani:¿Imapatí mana urpayshina rikrayukkani?

Rikrayuk kashpaynikanitikushpa pawayman samakrinaynipa.

7 Pawashpayni karuta riyman.Chakidu pampapi kipariymanchaypi kawsanaynipa.

8 Chikniwak runakuna sinchitasufrichiwaptinkuna

Tata Diosta sukaman mañasha

nanpa.

12 Manami chikniwak runachusufrichiwashka.

Chikniwak runa sufrichiwaptinka

mana nimachu kanman.Sufrichiwak runamanta ñukakapakakuyman.

13 Chay sufrichiwak runakakuyanakushpa purikmasinimikashka.

14 Paywanmi *Tata Diospa wasinpiyaykushpaynikuna parlakkanisapa.

Paywanmi kushikushpa ayparunakunapa chawpinkunapi purikkanisapa.

15 Tukuy chikniwak runakunamana yuyashkankuna oraswañuchunsapa.

Mana alli rurak kashpankunaraslla wañuchunsapa.

16 Ñuka sufrishpayniTata Diostami roygasha.Roygaptini yanapawanka.

17 Pakarinanta chishita tutatawakaptini

wanka.18

kuptiniama wañuchiwanankunapaTata Dios yanapawanka.Paykuna aypa kaptinkunapishyanapawanka.

19 Paykuna mana Tata Diostamanchashpa

mana allikunallata rurashpakawsansapa.

Chayrayku mana tukuyniyuktasinchi kamachikuk Tata Dioschikniwak runakunata kastigashpaupallayachinka.

20

wan makanakunsapa.

nakunsapa.21 Mishki shimi tukushpa parlansapa.

55

598

Chashna parlashpankunapishmakanakuyllata yuyansapa.

kunapishchikninakushpalla kawsansapa.

22 Akuychi tukuy yuyananchikunataTata Diosta willaypachi.Chashna willaptinchikuna paykayanapawashunchisapa

napa.Tata Diosta kasuptinchikunapayka yanapawanchisapa amauchallikunanchikunapa.

23 A, Tata Diosnini,wañuchikuk llullakuk runakunamana unaytachu kawsankasapa.Paykunata kulluchinkisapa.Chashnapish kaptinñukaka yachani yanapawanaykita.

Salmo 61

Tata Dios amachawanchisapa.

1 A, Tata Dios,sukaman llakishpayni kaparikuptiniuyariway.

way.2 Kay allpapi kuchun mañanpi

kashpaynipishmanana yachashpa imatami rurashanishpa kanta roygayki.

pishina churawashpaykichikniwak runakunamantasalvaway.

3 A, Tata Dios,kanmi amachawanki.Amachawashpayki allimapirkashina

chay chikniwak runakunamantaarkawanki.

4 Tukuy tiempu wasikipi kawsanayaniwallpa wawankunata rikran sikipiamachakshina kuydawanaykipa.

5 A, Tata Dios,kanmi tukuy promesakushkaynitauyarishkanki.

Chayrayku yanapawashkanki.Kanka tukuy kuyashushpa kawsakrunakunata yanapankisapa.

6 A, Tata Dios,kamachikuk kaptini yanapawaysukaman unayta kawsanaynipa.

7

nipa.Kuyawashpayki ama shaykushpakuydaway.

8 Chashna yanapawaptikitukuy tiempu kanllata alabashpaynikawsasha.

Tukuy diya promesakushkaynitarurasha.

Salmo 73

Tata Dios sukaman kuyawanchisapa.

1 Tata Dios tukuy *israel runakunatakuyashpa yanapansapa.

Tukuy shunku allita yuyashpakawsak runakunata yanapansapa.

2 Chashna Tata Dios yanapakukkaptinpish

yaka yaka mana allita rurashpamitkakukshina urmanayarkani.

3 Kikinkunalla kreyinakuk tukuyimayuk

mana allita rurashpa kawsakrunakunata kawarkani.

payni yakallapa uchallikurkani.4 Paykunaka wañuyta mana

manchansapachu.Mana ni unkushpa shaykunsapachu.

5 Mana yachansapachu imami llakinanishpa.

55, 61, 73

599

Mana runamasinkunashinachusufrishpa kawsansapa.

6

pankunasufrichikushpalla kawsansapa.

7 Tukuy layayuk kashpankunatukuy mana alli munanankunallataruransapa.

8 Tukuy pita mana nimatashinakawansapa.

Mana pinkakushpa kikinkunallaalabanakunsapa.

Tukuy pita jorachinsapa

nankunapa.9

kunawillansapa Tata Diosta manakasunayanankunata.

Runakunatapish washanchansapa.10 Chayrayku runamasinkunapaykunata alabansapa.Paykunata sukaman kreyinsapa.

11 Rimansapa: “Tata Dios mana allirurananchikunata

mana yachankachu.Sielupi kawsak Tata Dios mananimata yachanchu.”

12 Chay mana alli rurak runakunamana nimapi sufrishpankunakullkiyansapa.

13 Chayta kawashpa yuyarkani:“Llullakushpa alli shunkuyuk runakawsaykani.

Llullakushpa allillata rurashpakawsaykani.

14 Tukuy oras sufrini.Tukuy diya Tata Dios kastigawan.”

15 A, Tata Dios,chay mana alli rurak runakunashinachayta rimashpaynika

mansapa karkan.16 Chayta yuyashpayni

mana atiparkanichu entiendiyta

kunarayku kastigansapa nishpa.17 *

niraallita yacharkani Tata Dios chaymana alli rurak runakunatakastiganankunata.

18 A, Tata Dios,

natachurashkanki llukchak ñanpishina

sapa.19 Raslla paykunata kastigankisapa.

kasapa.20 Paykuna llullachinakuptinkunapishkan, Tata Dios, kastigakunayki diyachayamuptin

tukuy mana alli rurashkankunatatukuy runakunata kawachinkisapa.

21 Chay mana alli rurak runakunatakawashpa

sukaman turbakurkani.Turbakushpa sukaman llakirkani.

22 A, Tata Dios,mana nima yachak kashpayniñawpaknikipi suk animalshinakarkani.

23 Chashna mana entiendiptinipish

kankichu.

wakshina yanapawashkanki.24 Yachachiwashpa yanapawashkankiallita rurashpa kawsanaynipa.Chaymanta kawsanaykipikushikushpa chaskiwanki.

25 Kanlla sielumanta yanapawanki.Kanwan kawsashpaynimana nima ashwanta munanichu.

73

600

26 Sukaman sampayaptinipish, kantata Dios,

mana tukuyniyukta kuyawashpayanapawanki.

27 A, Tata Dios,mana kasushunayak runakunawañunkasapa.

Kanmi mana kreyishuk runakunatakulluchinkisapa.

28

pish

yani.Kanmi, Tata Dios, amachawanki.Chayrayku runamasinikunatawillashasapa

alli rurak kanaykita.

Salmo 100

Tata Dios rurawashkanchikunarayku paypa

wambrankuna kanchisapa.

1 Tukuy allpapi kawsak runakuna,Tata Diosta kushichishpa kantaypachi.

2 Kushikushpa Tata Diosta kuyaypachi.Kushikuywan kaparikushpañawpakninman shamuypachi.

3 Tata Diosta riksiypachi sinchikamachikuk kananta.

Pay rurawashkanchikunaraykupaypa wambrankunami kanchisapa.Paypa pastunpi ovejankunashinakanchisapa.

4 Chayrayku *Tata Diospa wasinmanshamuypachi.

Kushikushpa payta alabashpakantukunata kantashpa

punkunta yaykuypachi.

chikunakushichishpa kuyaypachi.

5 Tata Dios alli rurak kaptinmana tukuyniyukta kuyakuk kaptinkushikushpa payta kuyaypachi.

Salmo 104

Tukuy layata rurakTata Diosta alabaypachi.

1 Tata Diosta tukuy shunkukushichishpa alabasha.

A, Tatayni Dios,ashwan sinchi kamachikukmi kanki.Tukuy laya atipak kashpaykisukaman allimami kanki.

2 Luswan sawa llachapawanshinawankunakushkanki.

Sieluta warkudu llachapatashinachurashkanki.

3 Kan tukuy layata kamachishpa

shinamanllayba kochapi sinchichishkanki.Puyukunata rurashkanki purinaykikarrukunashina kanankunapa.

Wayrashina maytapish rinayashparinki.

4 Sinchi wayra yachachiwanchisapasukaman atipak kanaykita.

pami.5 A, Tata Dios,allpata allimata sinchichirkanki.ama churashkaykimanta kuyunanpa.

6 Yakukuna suk llachapashina allpatakirparkan.

kan.7 Kan, Tata Dios, yakukunata

willaptiki kallparkansapa.Troynoshina rimakuptikiyakukuna uyarishpa nitikurkansapa.

8 Urkukunata llukashpa bajadakunataurayashpa

rirkansapa maypicha willashkaykipikanankunapa.

9 Willarkankisapa amana chaymantallukshinankunapa

napa.

73, 100, 104

601

10

namanta

chishkankiatun yakukunaman rinankunapa.

11 Chay yakukunamanta tukuysachakunapi kawsak animalkunayakukunsapa.

Chayta upyashpa sachapi kawsakburrukuna yakunayaynintasamachinsapa.

12

napi wasichakunsapa.Kaspikuna ramanpi kantansapa.

13 A, Tata Dios,kanmi anak sielupi wasikimantapachayakuta tamyachishpa sachakunatañuyuchinki.

Altumanta urmamuk yakuwanallpata saksachinki.

14 Chay yakuwan pastukunatawiñachinki

animalkuna mikunankunapa.Runakuna tarpunan murukunatawiñachinki

wayuchakuptin mikunankunapa.15 Chay wayukunata mikunsapa

fersasyuk kanankunapa.Vinuta upyansapa kushikunankunapa.

16 Kan, Tata Dios, chay yakullawankaspikunata saksachinki.

Libano partipi tarpushkaykisedrukunatapish saksachinkisapa.

17

kuna wasichakunsapa.Pino kaspikunapi garsakunakawsansapa.

18 Altu urkukunata kabrakunaparurashkanki.

Rumikuna sikinpi achunikunapakakunsapa.

19

napa

ima laya tiempumi nishpa.Intipish yachanimay orasmi urkukunapi chinkankanishpa.

20 Chaymanta yana llachapatashinamantanki tutayananpa.

Tutayaptin sachapi animalkunallukshinsapa.

21 Pumakuna mana mikunankunatatarishpa kaparinsapa.

nata kunankunapa.22 Inti kashkan llukshimuptinmachayninkunapi sirik kutinsapa.

23 Chashna diyayaptin ullkukunatrabajunkunaman rinsapa.

Tutayanankaman trabajansapa.

24 A, Tata Dios,rikchak layata rurashkanki.Kay allpaka tukuy rurashkaykiwanuntami.

25 Allpapi tiyan manllayba kocha.Chay kochapi mana yupaypa atunanimalkuna taksha animalkunatiyan.

26 Chay manllayba kochapi barkukunapurinsapa.

Yaku ukupi manllayba manchanapaanimal kawsan

chaypi pukllananpa.27 A, Tata Dios,tukuy chay animalkuna

nata

sapa.28 Kan, Tata Dios, mikunankunata

kunkisapa.Chashna kuptiki chay animalkunaapinsapa.

Paykunata kuptikimunashkankunawan saksansapa.

29 Chay animalkunata mananayanapaptiki manchakunsapa.

104

602

Manana kawsanankunapa samaytakuptiki wañunsapa.

Usushpa polvo tukunsapa.30

sapa.Chashna kawsachikushpa allichankiallpa kashkan allima rikurinanpa.

31 Mash uyariwaychi.Tata Dios mana tukuyniyuktakamachikun.

Tukuy rurashkanta kawashpasukaman kushikun.

32

kun.Tata Dios urkukunata llankaptinkusninsapa.

33 Ñuka chaykunata kawashpawañunayni diyakaman

kantukunata kantashpa Tata Diostakushichisha.

34 Allita yuyashpayni munani TataDiosta kushichiyta.

Paymi ñukata kushichiwan.35 Kushikushpa rimani:Allpamanta tukuy ucha rurakrunakuna chinkachunsapa.

Mana alli rurak runakuna amanakawsachunsapanachu.

Ñukaka Tata Diosta tukuy shunkukuyashpa alabani.

Munani tukuy runakuna Tata Diostaalabanankunapa.

Salmo 119

Tata Diospa rimanansukaman allima.

9 A, Tata Dios¿imashnatí wayna runa atipanmanmana uchallikushpa kawsayta?Waynaka rimanaykita kasushpamana uchallikushpa kawsanka.

10

kipa munani.

Yanapaway kamachikunaykikunatakasushpa kawsanaynipa.

11 Tukuy rimanaykitami tukuy shunkuallita kasushkani

naynipa.12 A, Tata Dios,kanta sukaman alabayki.

way.13 Tukuy yachachiwanaykitañukapish runamasinikunataparlachisha.

14

naynimantarimanaykita kasushpayni ashwantakushikusha.

15 Tukuy rimanaykita yuyashpakawsasha.

Chayta yuyashpa allita rurashpakawsashpayni

ñannikipi purisha.16 Rimanaykita yachashpayni sukaman

kushikusha.Mana kutin kunkashachu.

97 A, Tata Dios,sukaman yachachiwashkaykitakuyani.

Tukuy diya chayta yuyashpachishyani.

98 Tukuy kamachikunaykikunata ñamiyachanina.

mantaashwan alli yachaktami rurawashka.

99 Kamachikunaykikunata yuyashpakawsashpayni

manta ashwan allita entiendini.100 Rimanaykita kasushpa kawsashpaynikamachikuk *ansianukunamantaashwan allita entiendini.

101 Tukuy mana alli ruranakunatamisakishkani

rimanaykita kasushpa kawsanaynipa.

104, 119

603

102 Rimanaykita kan yachachiwaptikimana chaykunata sakishkanichu.

103

naykipa.Rimanayki ñukñushina allimami.Chayrayku ñukñumanta ashwantarimanaykita munani.

104

nata yachachiwashka.

natamanana munaninachu rurayta.

105

namipurinayni ñanpi allima lusshina.

Salmo 121

Tata Dios amachawanchisapa.

1

kuni:¿Pití ñukata yanapawanman?

2 Tukuy kay allpata sieluta rurak TataDiosmi yanapawanka.

3

shunkiama uchata rurashpa urmanaykipa.Kuydashuk Tata Dios manamipuñunchu.

4 *Israel runakunata kuydak Tata Dios

chu.5 Tata Diosmi allita kuydashunki.Tata Diosmi amachashunki.Laduykillapi kashpa yanapashunka.

6 Chashna Tata Dios amachashuptinmana diyapi rupay

chu.7 Tata Dios yanapashunkaama nima wakllichishunanpa.Payka sukaman allita amachashunki.

8 Maymanpish riptiki

shunki.

Salmo 133

Kuyanakushpakawsananchikuna tiyan.

1 Mash allita yuyaychi.

wan paninchikunawan

nanchikunapa.2 Tata Dios Aronta akllaptin

*saserdote kananpawawkin Moiseska umanpi mishkillawirata tallirkan.

sinkunata yachachirkansapasukwan sukwan kuyanakushpakawsanankunapa.

Chay wira tukuy saserdotekunapabarbankunata surushpa

tukuy llachapankunata ñuyuchin.

kunatapish yachachiwanchisapasukwan sukwan kuyanakushpakawsananchikunapa.

3

panchikuna

sapa.Sion urkuta ñuyuchik serenushinakanchisapa.

chikunaTata Dios kushikushpa sukamanyanapawanchisapa

mana tukuyniyukta paywan tantallakawsananchikunapa.

Salmo 139

Tata Dios allita riksiwanchisapa.

1 A, Tata Dios,sukaman allita kawawashkankiyachanaykipa allitachu manachururaykani nishpa.

Sukaman allita riksiwanki.

119, 121, 133, 139

604

2

nita.Kanmanta karupi kaptinipishtukuy yuyanaynita yachanki.

3 Maymanpish riptinimaypipish samaptinitukuy ruranaynita yachanki.

4 Manara nimata rimaptinirakan yachanki imatami rimanayaninishpa.

5 Allita chawpichawashpakuydawanki.

wanaykipa.6 Chaykunata yachashpaynisukaman almirani.Mana atipanichu entiendiytaimashnami chashna kuydawankinishpa.

7 Chashna sukaman kuydawaptikimana atipanichu Espirituykimantapakakuyta.

Ñawpaknikimanta mana atipanichupakakuyta.

8 Sieluman riptinipishchaypimi kawawanki.

pishchaypimi kawawanki.

9 Inti llukshimunan partimanriptinipish

inti yaykunan partipimanllayba kochaman riptinipishchaypipish kawawanki.

10 Tukuy maymanpish riptinitariwanki.

Alli ladu makikiwan apiwashpapurichiwanki.

11 Yuyaptini tutami pakawanka nishpachaypipish tariwanki.Diya tutayaptinpish chaypimitariwanki.

12 Sukaman tutayaptinpish

mana kanmanta atipanichupakakuyta.

Tuta kaptinpish diyapishinakawakunki.

Tutapi diyapi chashnallamikawakunki.

13 Kanmi mamaynipa wiksanpirurawashkanki.

Tukuy kuerpuynita rurashkanki.14 Chaykunata yachashpa almirashpa

alabayki.Sukaman almirana layakunatarurashkanki.

kaykita.15 Mamaynipa wiksanpi kuerpuyni

wiñaptinmana ni pi kawawaptinpishkanmi kawawashkanki.

16

kanki.Libruykipi tukuy chaykunatakillkashkanki.

Manara kawsaptinira yachashkankimashna diyakunatami kawsashanishpa.

17 A, Tata Dios,favorninipa allimata yuyaykanki.Yuyanaykikunaka sukaman manayupaypa layami.

18 Rurashkaykita yupanayashpayniplayatashina mana atipanichu yupayta.Puñushkaynimanta atarishpaynikanllawan kani.

19 A, Tata Dios,

nata kastigaysapa.Chay wañuchiwanayak runakunatañukamanta anchuchiysapa.

20 Washanchashuk runakunatayankamanta chiknishuk runakunatakastigaysapa.

139

605

21 A, Tata Dios,chiknishuk runakunata chiknini.Mana kasushunayak runakunatamana nimatashina kawanisapa.

22

sapa.Chay chiknishuk runakunatayuyani

nata.

23 A, Tata Dios,allita kawaway yachanaykipaallitachu manachu kuyayki nishpa.

kuni nishpa.24 Kawaway ichará mana allikunata

ruraykani nishpa.Chashna mana allita ruraptiniyanapaway allita rurashpaalli ñannikita katinaynipa.

139

606SALMO

607

Altar Ñawpa tiempu altarkunatarumikunata pirkashpa ruraksapa.Tata Diosta kuyashpa saserdotekunachay altar sawanpi ofrendakunatachurashpa rupachiksapa. Tablamantaruradu taksha altarkunapishtiyarkan.

Ansianu

kuna ansianukuna karkansapa.Jesukristuta kreyik runakunapatiyarkan ansianunkuna. Paykuna

pish kreyikukmasinkunata allitayanapashpa yachachiksapa.lipsis librupi willawanchisapa sielupiishkay chunka chusku ansianukunatiyananta.

Angel Angel shuti riman Tata Diosparimananta willakuk. Tata Dios

kunapa. Angelkuna runakunamantachikan laya kuerpuyuk. Paykuna aypakashpankuna sielupi allpapi Tata Dioskamachishkankunata ruransapa.

Arpa

nata soynachinsapa.Artemisa Griego runakunapa ruradudiosankunapa shutin Artemisakarkan. Chay diosallata romanorunakuna Diana diosa niksapa.

Asia Israel llaktamanta anakta sunitarishpa Asia parti karkan. Chaypi

aypa llaktakuna tiyarkan. Chayllaktakunapa shutinkuna Efeso

sapa.Baal Ñawpa tiempu Kanaan llaktapikawsak runakuna diosninkunatarumimanta ruraksapa. Aypa ruradu

kansapa.

kuna aypata miranankunapa chayBaalkunata kuyaksapa. Chay Baal

napi riman ‘Kamachikuk’.Belsebu Ñawpa kananeo runakunaparuradu diosninkunapa shutin Belsebukarkan. Chay Belsebu shuti hebreorimananpi riman ‘ChushpikunapaKamachikuknin’. Judiyu runakunarimansapa supaykunapa ashwansinchi kamachikukninkuna SatanasBelsebu kananta.

Bronse Bronsepaka kolornin pukayadukillu. Fierrushina sinchi kaptin

nata.Diyakononata yanapak runami.

Epikurio Epikuriokuna Gresia llaktapisuk yachaysapa Epikurio shutirunapa katikninkuna karkansapa.Chay runakuna mana Tata Diostanima Jesukristuta riksishpankuna

Mana yachananchi rimanakunata entiendinanchikunapa killkadu

608

yachachikuksapa suk runa kikinpamunananllata rurashpa mana nimapaturbachinakushpa atipanantakushikuypuru kawsayta.

Estoyko Estoykokuna Gresia llaktapikawsak Senon runapa disipulunkunakarkansapa.

kanta. Paykuna sufriyta kushikuytamana nimatashina kawaksapa.

Faraon Egipto llaktapi ashwan sinchikamachikuk runakunata faraonniksapa.

Fariseo Fariseokuna munarkansapaMoises kamachikushkankunashinaTata Diosta kuyayta. Moisespakamachikunankunata sukaman

napa amañashkankunatapishrurashpa kawsaksapa. Jesukristu kay

kuna sinchi yachachikuk runakunakarkansapa.

Griego Gresia llaktamanta runapagriego kananta rimanchi. Chayrunakuna griego rimanatarimansapa. Jesukristu kay allpapikawsashkan tiempu yaka tukuy

sapa.Hebreo Abrahammanta mirashkan

nata rimanchisapa. Paykunaparimanankuna hebreo rimana karkan.

nallapa rimanchisapa israelrunakuna chaymanta judiyurunakuna kanankunata.

Herodes Judiyu runakuna sinchikamachikukninkunata Herodesniksapa.kuna tiyarkan. Suk Herodeska

yarkan. Ishkaynin Herodeska JuanBawtistata wañuchichirkan.

nayashpa karselpi wichkachirkan.Chuskuynin Herodeska PabluJesukristu yachachikushkantaparlachiptin uyarirkan.

Igo Igo kaspi mana sukaman atunchu.Wayunkunaka sukaman allimikunapa. Igo kaspika Israel llaktapikada wata ishkay kuti wayuchakun.

Israel Tata Dios ñawpa Isakpa wambranJakobota akllashkanrayku Israelpishutiyachirkan. Chay Israelpa

shina aypata mirarkansapa. PaykunaTata Dios yanapaptinkuna Egiptollaktamanta llukshishpa rirkansapaKanaan partipi kawsak. LlaktankunaIsrael llakta. Chayrayku paykunaparimanchisapa israel runakuna.Paykunallami judiyu runakuna.

Jesukristu Jesukristu shutika ishkayshutikunami. Jesus shuti riman‘Salvakuk Runa.’ Kristu shuti griego

kan Runa.’ Judiyukunapa hebreorimanankunapi chay Kristu shuti‘Mesías’ niksapa.

Judiyu Abrahampa ñetun Jakobopachunka ishkay ullku wambrankunaiyarkan. Suk karkan Juda. Judapamirakninkuna judiyu runakunami.Paykunallami israel runakuna.

Kamellu Kamellu wiwa animal kaptinalli montanapa. Bestiamanta ashwanatun kashpa atipan llashak kargataapayta. Kamellupa millwanta

nata awansapa.Levadura Panta rurashpankuna trigumachkata levadurawan chakrunsapapunkichinanpa. Judiyu runakunaPaskua estata pasashpankuna

man mana nima levadurawan ruradupankunata mikuksapa.

GLOSARIO

609

Levi Jakobopa kimsaynin wambran Levishuti karkan. Tata Dios Levipamirakninkunamanta sukkunataakllarkansapa saserdotenkunakanankunapa.sapa wasinpi trabajashpankunasaserdotekunata yanapanankunapa.

Linu Linuka ukshashina wiñan. Linupatullunkunata waktansapa chambiralayata surkunankunapa. Chayta allitapuchkashpankuna awansapallachapakunata sabanaskunataruranankunapa.

Milagru Mana yachashpanchi suk imataimashnami rurashka nishpa rimanchimilagru kananta. Tata Dioslla tukuylaya atipak kashpa payta kreyikrunakunapa milagrukunata ruran.

Moisespa kamachikunankuna TataDios Moisesta willarkan israelrunakuna imakunatami rurankasapaimakunatami mana rurankasapachunishpa payta kushichinankunapa.

kan.Nikolayta Mana alli yachachikukNikolaspa katikninkunata nikolaytaniksapa.nata kuyayta yachakushpankunarikchak laya mana allikunataruraksapa.

Olivo Olivo kaspipa wayunkunamantaallima wirata surkunsapa mikunatamishkiyachinankunapa. Ñawpa

napi mechachashpa chay wiratarupachiksapa lusichikunankunapa.Jerusalen llakta ladun urkupi olivoskaspikuna wiñan. Chayrayku chayurkupa shutin ‘Olivos Urku.’

Oveja Wawan Israel runakuna TataDiosta mañashpa uchankunataperdonananpa suk watayuk ovejawawanta wañuchishpa rupachiksapa.Manara wañuchishpankuna chay

ovejitapa umanpi makinkunatachuraksapa. Chashnamantakawachiksapa paykunapa lugarninpichay oveja wañuykananta. Tata Dioswillarkansapa oveja wawankunatawañuchinankunapa Jesukristuwañuk shamunankaman. ChayraykuJesukristuta kawashpa Juan Bawtistarunakunata willarkansapa: “PaymiTata Dios kachamushkan wambran.Payka oveja wawanshina wañunkaTata Dios tukuy uchanchikunamantaperdonawananchikunapa.sis librupi ‘Oveja Wawan’ nishpaJesukristupa rimaykan.

Paskua esta Judiyu runakuna ñawpaawilunkuna Egipto llaktamantallukshishkankunata yuyashpankunakada wata Paskua estata pasaksapa.Egiptomanta llukshinankuna tuta TataDios willashkankunashina israelrunakuna wañuchishkankuna ovejawawanpa yawarninwan wasinkunapapunkunkunata chakchurkansapa.Chayrayku Tata Diospa angelnin tukuy

nata wañuchishpa paykunapa

pachu. Paskua estapika ovejawawanta wañuchishpa aychantachaymanta mana levadurawan ruradupankunata mikuksapa.

Pentekostes Judiyu runakuna trigutapallayta tukuchashpa Tata Diostaagradesishpankuna Pentekostesestata ruraksapa. Pichka chunkadiya Paskua esta washan Pentekostes estata ruraksapa.

Perlas Atun kochapi tiyak churukunapaaychanpi playa yaykuptin perlasyan.Chay laya perlaska allima yuraklikidu ruyru rumisillushina sukamanaypa chaniyuk.

Roma, romano Roma llaktamantarunakunata romano ninchi. Kay

GLOSARIO

610

allpapi Jesukristu kawsashkantiempu romanokuna Israel llaktapikamachikuksapa. Chayrayku romanoawtoridarkuna judiyu runakunatakullkita pagarachiksapa.

Saduseo Saduseo runakuna Moisespa

sapa. Yaka tukuy saduseokuna aypakullkiyuk sinchi kamachikuksaserdotekuna karkansapa.

Samana diya Judiyu runakuna sabadudiya ninsapa samana diya kananta.Paykunaka samana diya mana nimalaya trabajuta ruraksapachu TataDiosta kuyanankunapa. Viernes diyainti yaykunankuna oras kallariksapasamayta sabadu inti yaykunanoraskaman.

Samaria, samaritano Judeallaktamanta anakpi Samaria llaktakarkan. Samaritanokuna Jakobopamirakninkuna karkansapa.napa ñawpa awilunkuna Babilonia

kuna chaypi kawsak warmikunawankasararkansapa. Chayrayku judiyurunakuna paykunata chikniksapa.

Saserdote Tata Dios israel runakunapachunka ishkay ayllunkunamanta Leviayllunta akllarkan saserdotekunakanankunapa. Paykunalla TataDiosta kushkankuna ofrendakunataovejakunata beshekukunatawañuchishpankuna rupachiksapa.Saserdotekuna Tata Diospa wasinpiturnunpi sirviksapa. Suk saserdotetukuy saserdotekunapa ashwansinchi kamachikukninkuna karkan.Payllami Tata Diospa wasinpikamachikuk saserdote karkan.

Satanas Hebreo rimanapi Satanas‘Chiknikuk’ riman. Griego rimanapiSatanas shuti ‘Supay’ riman.Satanaska tukuy supaykunapa ashwan

sinchi kamachikukninkuna kashpaTata Diosta chiknishpa tukuy paytakreyikkunatapish sukaman chiknin.

Sebada Sebada trigushina arosshinawiñan. Sebada machkanmantapishpanta ruransapa.

Sellu, selluchay Aypa laya sellukunatiyan. Selluwan señalta churansaparunakuna yachanankunapa pimidoyñun pimi awtoridar nishpa.Ñawpa kamachikuk runakunarumimanta errumanta ruradusellunkunata kunkanpi sinturanpimakinpipish wataduta purichiksapa.Sukkunapa sellunkuna anillu layaruradu karkan.

Señaladu runakuna Judiyu runakunatukuy ullku wambrankunata pusakdiyayuk kaptinkuna señalansapa.Pishkitunkunapa punta karapantatipisituta kuchushpa señalansapa.

kanta yuyanankunapa.Sepo Sepokuna kaspimanta ruradukarkan. Ñawpa tiempu runakunata

kunata chakinkunata sepopichurashpa kastigaksapa.

Sesar Roma llaktapi aswan sinchikamachikuk runakuna Sesar niksapa.

Tata Dios ruranayananta Tata Diosmanara rurashpara rimashkantakastellanupi rimanchi ‘profecía’.

Tata Diospa wasin Jerusalen llaktallapimanllayba wasi tiyarkan maypichatukuy judiyu runakuna riksapa TataDiosta kuyak. Chay wasipi judiyusaserdotekunaka runakuna TataDiosta kushkankuna ofrendankunatarupachiksapa.

Trigu Trigupa murunkuna arosshinawiñan. Tukuy maypi trigupamachkanwan panta ruransapa.

GLOSARIO