Cana Coaunera Ere

El Nuevo Testamentoen el idioma urarina

Perú

El Nuevo Testamentoen el idioma urarina

Primera edición, 2006Segunda edición, 2008

Publicado por© La Liga Bíblica 2008

Usted es libre de copiar, distribuir y comunicarpúblicamente la obra bajo las condiciones siguientes:

· Reconocimiento. Debe reconocer los créditos de laLiga Bíblica (pero no de una manera que sugiera quetiene su apoyo o apoyan el uso que hace de su obra).· No comercial. No puede utilizar esta obra para nescomerciales.· Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformaro generar una obra derivada a partir de esta obra.

Contenido

· · · · · · · · · · · · · · (Mt) · · · · · · 5Marocohacha laenai · · · · · · · · · · · · · (Mr) · · · · · · 75Locasiicha laenai · · · · · · · · · · · · · · (Lc) · · · · · · 118Joaancha laenai · · · · · · · · · · · · · · · (Jn) · · · · · · 196Ichanohichuru · · · · · · · · · · · · · · · · (Ich) · · · · · · 245Roma Nenacaauru Rai · · · · · · · · · · · (Ro) · · · · · · 325Corintoo Nenacaauru Rai Leinjiin · · · · · (Co I) · · · · · 356Corintoo Nenacaauru Rai Coroataja · · · · (Co II) · · · · · 386Galasia Batane Nenacaauru Rai · · · · · · (Ga) · · · · · · 406Efesoo Nenacaauru Rai · · · · · · · · · · · (Ef) · · · · · · 417Filipoo Nenacaauru Rai · · · · · · · · · · · (Fl) · · · · · · · 427Colosau Nenacaauru Rai · · · · · · · · · · (Col) · · · · · · 435Tesalonecau Nenacaauru Rai Leinjiin · · · (Te I) · · · · · 442Tesalonecau Nenacaauru Rai Coroataja · · (Te II) · · · · · 449Timoteo Rai Leinjiin · · · · · · · · · · · · (Ti I) · · · · · · 452Timoteo Rai Coroataja · · · · · · · · · · · (Ti I) · · · · · · 460Tito Rai · · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Tit) · · · · · · 466Filemoon Rai · · · · · · · · · · · · · · · · (Fil) · · · · · · 470Ebereeocuru Rai · · · · · · · · · · · · · · · (He) · · · · · · 472Saantiaaocha Letoai · · · · · · · · · · · · · (Sat) · · · · · · 495Fedoroacha Letoai Leinjiin · · · · · · · · · (Fd I) · · · · · 505Fedoroacha Letoai Coroataja · · · · · · · · (Fd II) · · · · · 514Joaancha Letoai Leinjiin · · · · · · · · · · (Jn I) · · · · · · 519Joaancha Letoai Coroataja · · · · · · · · · (Jn II) · · · · · 527Joaancha Letoai Nichataja · · · · · · · · · (Jn III) · · · · · 529Jodasiicha Letoai · · · · · · · · · · · · · · (Jod) · · · · · · 531Afocari si · · · · · · · · · · · · · · · · · · (Af) · · · · · · 534

5

Cana Coaunera CalaohiJesocurisito foerateracuru

(Lc 3.23-28)

1 1Caate Cana Coaunera CalaohiJesocurisito foerateeurera Rabiri

aina Abaraaun foeratenojoinurufoerateeurera curuaacurune.

2 Isaca inaca neein nenaalu jetaoAbaraaun.

Jana Isaca calaohilu jetao Jacobo.Jana Jodaa aina rai nocoalacuruinaca neein nenaalu jetao Jacobo.

3 Faresi aina Sara jetaote, Tamara quenebateein Jodaa bereecuru nelu.

Jana Faresi calaohilu jetao Esroon.Jana Esroon calaohilu jetao Armi.

4 Jana Armi calaohilu jetaoAminadaba.

Jana Nasoon jetaote, Aminadabacalaohi nelu.

Jana Salomoon jetaote, Nasooncalaohinelu.

5 Jana Raba que nebateein Salomooncalaohilu jetao Bosi.

Jana Roto que nebateein Bosicalaohilu jetao Oberi.

Jana Oberi calaohilu jetaoIsaihasi.

6 Jana Isaihasi jetaote, reyneeinnenaalu Rabiri inaca nelu.

Jana Oriasi comasaineein nenaaluque nebateein, Rabiri calaohilujetao Salomoon.

7 Jana Salomoon calaohilu jetaoRoboam.

Jana Roboam calaohilu jetao Abiasa.Jana Abiasa calaohilu jetao Asa.

8 Jana Asa calaohilu jetao Josafa.Jana Josafa calaohilu jetao Joraam.Jana Joraam calaohilu jetao Osiasi.

9 Jana Osiasi calaohilu jetao Jotaam.Jana Jotaam calaohilu jetao Acasi.Jana Acasi calaohilu jetao Esequiha.

10 Jana Esequiha calaohilu jetaoManasee.Jana Manasee calaohilu jetao Amoon.Jana Josiasi jetaote, Amooncalaohinelu.

11 Jana Jeconiasi aina rai nejeraauruinaca neein nenaalu jetao Josiasi.

Nii bana jetaote, Isaraelitaaurumucuhin amanajaaurelu, acaauru atanecaje roconajaain, Babilonia batane queichaaoru coina.12

ruhane baiha jetaote, rai calaohiSalatieli sirilu Jeconiasi. Salatielicalaohilu jetao Sorobaberi.

13 Jana Sorobaberi calaohilu jetao Abiod.Jana Abiod calaohilu jetao Eliaquiin.Jana Eliaquiin calaohilu jetao Asoro.

14 Jana Asoro calaohilu jetao Sadoco.

Mateeocha laenai

Ena Nenaa Cana Coaunera Ere

6

Jana Sadoco calaohilu jetao Aquiin.Jana Aquiin calaohilu jetao Elioon.

15 Jana Elioon calaohilu jetao Eleasar.Jana Eleasar calaohilu jetao Mataan.Jana Mataan calaohilu jetao Jacobo.

16 Nii jana Jacobo jetaote, CurisitoMesihasi neba Mariha lana Joseinacanelu.

17Nitohaneein jetaote, niha Abaraaunnecaje coaauneein lechoonca jena saainnichoalateeurelu, Abaraaun nefoerateeuru,niha Rabirine que tiaaojoaain.Nii Rabiri caje coaauneein jetaote,

lechoonca jena saain nefoerateeurelu,Babilonia batane Isaraelitaauru mucuhinamanajaauruhane que tiaaojoaain.Nii mucunajaain amanajaauruhane

baiha jetaote, lechoonca jena saainnefoerateeurelu, nejanoaa Curisitoneque tiaaojoaain.

Nejanoaa Jesocurisitone(Lc 2.1-7)

18Naojoaainte nenaa nelu Jesocurisito.Nii bana jetaote Jose aina ita raauruhanerai niha Marihane jana jetaote, jaiti itaaina neeuruhane ajiniha Cana CoauneraSuujue ichanohineein inae ausirineluMariha. 19Nii jana esinae rauhijiriin jerihaCana Coaunerane rijijieein cachacaohachaain suujua coaaraniha Josenejaun jetaote, nii chuni cacha rai canaanaisiriha Marihane belanaala jianeein cajeamunaa jerelu.20Nitohaneein inae amuhane coina

suujua cuhane coaauca Josene janajetaote, sinihu rai ococohin jetao:“Jiaoriha Mariha raai ii comasainuquene coasiinera Rabiri nefoerateneeinnenaa Jose. Nii canaanai niicha siriiteCana Coaunera Suujue ichanohineeinnenaanera. 21chaain Marihara. Inae nejanoaa nii rai

teeura. Osa caje rai cachaneeinneeninuuru ichoteraanu nihane jaunte,Jesosoneein curuaareeincha,” nae jetaorai Cana Coaunera letono anjera.22Nitohaneein jetaote, rai nere bera

inoaensi profeta que:23 “Chariji banaquicha aina ichoaelanaala nenaaranunate,

inae ausirineeinleinjiin canaanai siricheein.Inae nejanoaane janate,Emanoel neein curuaateeurureeincachaaurura,”

naain nere bera inoaensi que beratihaCana Coaunerane nainaelu.“Emanoel,” naanete: “Cana

Coaunerate cana aina ne,” nae.24Inae niritiin sinihocane caje nocohin

jetaote, nii rai aitoha Cana Coauneraletono anjerane tonoraain, comasainuque Mariha raelu Jose. 25Nejetaote,nejanoaa nii Mariha calaohi- Jesosoneein Joseecha curuaatine reentiaain,nirijieein ita que turuelanaala ita ainaichaaorelu.

Enoto mitu nichajai jeloon cajeturuuruha Jesoso nejanoa coaraaarasijie caje cha coitucuurerane

2 1Nitohaneein jetaote, Jodea bataneque nenaa Beleeun nejanoaelu

Jesoso, jelai batane curuaanaaneeinniha rey Erodesine bana. Nii janajetaote, Jerosaleeun enoto mitu nichajaijeloon caje turuha uure itolere que

reraauru cachaauru. 2Inae ecu turuhinjetaote:“Chu ne, nii Jorioocuru Curuaanaa

rey nejanoanaa. Ocooca rai arasijienecoaracaanune jaunne turuhin coaraauhacaanu, coroaecaanune coina,”naaure jetao turuhin, nii itolerecoitucuurera cachaauru.

1 2

7

3Nii nejanoaane coitucuhin jetaote,jataain nererojoecae rey Erodesi, satiinJerosaleen cocoaichacuru ainajiniiquiin. 4Nii jaun jetaote, satiinsaseredotecuru curuaanaacuru, Moisesaaitonjoan rauhi que cacha relaaurera,naaonjoainuri cotiharate Erodesi: “Chunejanoareein Mesihasi,” naain acaaurucaje bajaane coina. 5Nii jaun reneturuhin jetaote:“Jodea batane que nenaa Beleeunte

nejanoareeincha. Nitohaneein ecunejanoaane coinate:

6 ‘Jodaa atane que nenaa Beleen nese,coatiha ansijiin natiinii amurijiriin tabaain nenacaauruneseeuru fautaain neriheeini,ii que netiin nejanoarihani leinjiinCuruaanaa

canu cachaauruIsaraeli cocoaichacurucoroatajaneraneeinnenaane jaaunra,’

naain laenaelu Cana Coaunera ere beraprofeta inoaensicha,” naaure jetaoErodesi rai.7Nii jaun jetaote, nii chuni rai

belanaala nii arasijie caje itolerecoitucuurera cotiharatiha Erodesinejaun jetao, rai turuhin beeuruhane jaunacaauru caje esinae rauhijiriin,joain banate ococoelu,” naain niiocooca arasijiene coitucue. 8Inaenitohaneein rai beeuruhane cajecoitucuhin jetaote:“Chajaain Beleeun cuhin nii canaanai

coaanihuche. Chucha ne. Cha cajechanefoeratenaaneein ne. Chaen inae

tonai coaraa uhene coroajera,” naainjetao nii itolere coitucuurera letoaeBeleeun Erodesi.9Niritiin acaauru letoaa reyne

tonoraain Beleeun cuuruha nii itolerecoitucuurerane jana jetaote, acaauru

ajiniha cuujue nii arasijie- enoto mitunichajai que ocoocane janaacaauruhacha coarai. Inae nii nihacanaanaine jaaun turuhin jetaote, ecunichoae inacue nii arasijie.10Inae ecu inaauca nii arasijiene

coaraain jetaote, jataain rachoojoeeurenii arasijie caje cha coitucuureraauru.11Nitohaneein rachoojoeeuruhane baihaloreri asae enohin coaracuruhane janajetaote, neba Mariha aina niha niicanaanaine coaraain jetao, rohan

ruhane baiha rai camela caje oro, enuhasacari jujui, chaen coretiin nenaa jujui,naaonjoainuri rocohin que nii canaanaibelaihure.12Nii baiha jetaote, nii niha acaauru

letoaera Erodesine jaan jeloon situhincauha cuuruhane coataa acaauru sinianuu caje coitucuhin jetao, leeocha berocuhane cuhin jelaiha nataneu cauhacuure.

Egipto cuhin soroha Josene13Inae jelai caje amuuruha nii itolere

coitucuurera magocurune jana jetaote,Jose sinihu rai ococohin jetao:“Inae jetao nii canaanai ariha Erodesi

sohin jaohane coina. Nii ajinihane icheiaitoon, nii canaanai aina rai nebaamaain Egipto batane que cuhinsorohine coina. Chaen ichei bihanunereentiaain ecu neeura,” nae jetao raiCana Coaunera letono anjera.14-15Nii jaun jetaote, sini caje nocohin

nii canaanai aina rai neba amaain jetao,janotiin soroe Egipto nichae cunaa berocuhane cuhin Jose, oha Erodesinereentiaain ecu nihane coina.Nitohaneein jetaote:“Egipto caje coaauneeinne canu Calaohi

cotihareeunni,” naain beratihalu nere berainoaensi profeta que Cana Coauneranenainaane coina ailu.

2

8

Canaanaihuru soaajeratiha Erodesine16Nitohaneein coritaain comarohin

caauruha nii arasijie caje itolerecoitucuurerane que nainaane jaunjetaote, jataain obajeein, enanejanoanaa caje coaauneein, coroatajaanacai que tiaaojoaain, Beleeunsacuritaain nenacaauru canaanaihuru,nii Jesoso nejanoa beeuruha itolerecoitucuurerane bana caje coaauneeinnejanoanacaauru jitariin soaajerateErodesi.17-18Nitohaneein jetaote:“Rama nese queteaohanrareein jataain inaderaainchananaa tabaihuri.Raqueritecalaohichuru coisiha aitoreein.Nete inae esinae rauhijiriinooruha calaohichurune jaun,ajetera jerelanaala aite,”

naain laenaalu profeta inoaensiJeremihasine nainaelu.19Nejetaote, inae oha Erodesine baiha

jetao, Egipto niha Josene jana sinihu raiococohin jetao: 20“Chajaain nii canaanaiaina rai neba amaain jelaiha Isaraelibatane que caunihura. Inae ooruha niicanaanai sohin jaonaa jereraaurulura,”nae jetao rai Cana Coaunera letonoanjera.21Nii jaun jetaote, nii canaanai aina

rai neba amaain jelaiha Isaraeli bataneque cauha cuelu Jose. 22Nejetaote, niirai inaca Erodesi coreeraniha nihaArquelaaone coitucueratiha sinihu queCana Coaunerane caje coitucuhin jetao,Jodea cuhane coasiha Calileea bataneque cue Jose. 23Inae nii Calileea bataneque turuhin jetaote, rauhijiriin cuhinNasarete neseu ichaoha cuelu. “Nasaretecocoaicha neeinte curuaareein Jesoso,”naain beeuruhalu profetacurunenainaane coina.

Cana Coaunera Ere beebejihaJoaan Baotisitane

(Mr 1.1-8; Lc 3.1-9, 15-17; Jn 1.19-28)

3 1Nii bana jetaote, Jodea batane quenenaa cacha areroo ecocohin, ecu

situnacaauru cachaauru cotijiaainacaauru rai Cana Coaunera Ere beebejeJoaan Baotisita. 2Nitohaneein acaaururelaain jetaote:“Inae nichuuntaa Cana Coaunera

cojoanonaa. Aihane jaun nacoaauneeinCana Coaunera ere tonoraain,caohachaain inara ichao coreeinneeuche,” naain jetao cachaauru raibeebejeein relanajae Joaan Baotisita.3Nii Joaan que jetaote:

“Nerichaain cacha arerooeheehejeein cacha cotiharanu.Nii ajiniha caohachaain inarasuujua baaso jianeein,

caohachaain inara suujua coaraain,caohachaain neeuche,turuha Cana Curuaanaaneraotojeein raaichene coina,”

naain laenaelu profeta inoaensi Isaihasi.4Camecho ujui caje ichanohin cajione

que cajionequiin jetaote, jacari cajeichanohin siitoroon que ichoraquiin,sisiincho, irichaje, naaonjoainuri quelenoneein nelu nii Joaan.5Nii cacha areroo neein cachaauru

relaa Joaanne coitucuhin jetaote, satiinJodea batane caje, Jerosaleen caje,Jorodaan batane rohan caje,naaonjoainuri cajene maajeeinturuhacoaain aonaa cuure arajiicachaauru. 6Nitohaneein rene turuhinesinae rauhijiriin suujuelanaalaosaaocuruhane beeuruhane jetaote,cojunacatenaaca nucuhe Jorodaancuhane teein acaauru baotisarejeteluJoaan.7Nejetaote, jataain arajiin rene

turuhacoaauruha acaauru baotisaane

2 3

9

coina fariseeocuru aina sadoseeocurunecoaraane jaun jetao:“Cha inara rai aite turu rai nenaa caseteco

curu- acano rijijieein nenacaauru cachaauru.8Aihane jaun nii ajiniha caohachaain inarasuujua coaraain caohachaain ichaaoche.Aihute esinae rauhijiriin nacoaauneein CanaCoaunera coitucuhin, inara ichao coreein

miin leeochaauru cachaauru. 9Jiaonrihachuchaen nejesinajeein: ‘Canacaanune Abaraaunnefoeratenichaanu,’ naain irihache. CanaCoaunerate naine caa ajeri caje niha natiinAbaraaun nefoerateeuru coaaunaa ne.10Chaen techu inaana inaeniha temulene,cojoaisi aina curuataain tero que sauhinusihanaumocohaca. Nii rijijieeinte inaeesenetaaichuru letoaa cureein nii turuhauhenenu usi tabai jana. 11Canune esinaerauhijiriin nacoaauneein Cana Coaunera ere

cane que,teein inara baotisaaun. Jana canu baihaturuha uhenite laen, inara suujue cuhaneCana Coaunera Suujue teein, usi quenemaajeein inara coujunacateein inarabaotisareein. Acate jataain canu amurijiriincocoainaain letononeein ne. Canune fautaaincocoainaain letononeein neeun. Nii rai safatoamaeranu que niha natiin nelatejeehaaun.12Charijieein teeinti aroso taojiaain, jelaiteein rai fero taojiaemocohane coina taicha.Nii rijieeinte, jelai teein coitucuurera raain,jana nii nere tonorana jerelanaalanenacaauru jelai teeinmocoha cureein,chabana jacanaa charanejeein nenaa usique,” naain jetao cachaauru rai beebeje niiJoaan.

Jesoso cojunacatiha baotisaa Joaanne(Mr 1.9-11; Lc 3.21-22)

13Nii jana jetaote, baotisaa Joaannecoina Calileea caje cuhin, nii nihaJoaanne jaaun nucuhe Jorodaaun

turuha cue Jesoso. 14Nii jana jetaote,jauriaanejeein baotisanaa jerelanaalajetao:“Chanuna ii canu baotisanaa naineei

natiin, ii canu rene uhi,” naa Joaannejana jetaote:15“Jauriaa niriimiin ena.

jeein satiin aitoha Cana Coauneranejaan ichacaanete caohachae,” nae jetaoJoaan rai Jesoso. Niritoha raine jaunjetaote, jerihane rijijieein baotisaeJoaan. 16Nitohaneein coujunacatihaacauhanau teein baotisaa Joaanne jana,acau caje mituha Jesosone rijieeoritiinjetaote, nejoracaa dede bacuujuanejana, leinjiin serori rijijieein nichoaefauha uha Cana Coaunera Suujuene janacoarae Jesoso. 17Nii jana jetaote:“Caate jataain quiicha belaain

canuhacha cocoainanohin canu Calaohinera,” naain toniha erenaa dedeeunejana aonajeeunre.

Baaso que Jesoso sarunaajeriha moconajaerane(Mr 1.12-13; Lc 4.1-13)

4 1Nii baotisaa Joaanne baiha jetaote,

joineein cacha areroo cue Jesoso, ecucoujuhin coaraa moconajaerane coina.2Nitohaneein cacha areroo niha

jenachoonca jiichooneein, jenachooncajanotiineein lenone lanaalane baihamijiitoha Jesosone jana jetaote,3coujuhin coaraane coina rene turuhacue moconajaera.Nitohaneein rene turuhin jetaote:

“Chajaain aihane esinae rauhijiriin CanaCoaunera Calaohi neeine, caa ajerijaberocooru rai aitoote lenoneneeinnerotomiincha,jaerane jana jetaote: 4“Nete Quirichainoaensi cuhane: ‘Coatiha lenoneechaque ichaonaa nainihei cacha. CanaCoaunera ere tonoraain, jerihane

3 4

10

rijijieein ichaohanete nainere,jeein ichaoha cachane,’ naainlaenanohineein ne Cana CoauneraQuiricha inoaensi cuhanera,” nae jetaomoconajaera rai Jesoso.5Niritoha raine baiha jetaote, Cana

Coauneraacha que banijiaain nenaaJerosaleeun nese que nenaa Teenforoecuunni choae Jesoso inaain jetao:6“Chajaain aihane esinae rauhijiriin

Cana Coaunera Calaohi neeine caalaicaje nomaroteeute coaracaa. CanaCoaunera Quiricha inoaensi cuhanete:

‘Rai letonocuru anjeraauruteletoareein Cana Coaunera,ii beraaihuruhane coina.Acaauruterai biji que ii michuurureein,nabana ajeri que necunaitaainecoataa,’

naain laenaerate Cana Coaunera,” naarai moconajaerane jaun jetaote:7“Chaen techu Cana Coaunera Quirichainoaensi cuhane: ‘Jiaonriha iiCuruaanaa ii Coaunera coujuhincoaraaine,’ naain laenanohineein ne,”nae jetao moconajaera rai Jesoso.8Satononejeein jetaote, jataain ecuuneein

nenaa ichatane ucuuno que amaain jetao,jitariin caa chauratane que nenacaauruneseeuru coaarateein,caaurunemaajeein coaarateein jetao:9“Jitariin caa ena iicha coaraine ichei

tereeuni, neseeonriaain canu coroaequine,”naa Jesoso rai moconajaerane jana jetaote:10“Cana Coaunera Quiricha inoaensicuhanete: ‘Leinjiin ii Curuaanaa iiCoaunera coroajeein raaicha nelateein rainere tonoraau,’ naain laenanohineein nera.Chajaain ena canu caje amuhachaauramoconajaera,” naain jetao moconajaerasitae Jesoso. 11Niritiin moconajaera sitaaJesosone jaaun caje amuhane jana jetaote,rene turuhacoaain coroatajanecureanjeraauru.

Calileea cachaauru relaanenunuhetiha Jesosone

(Mr 1.14-15; Lc 4.14-15)12

ruhane coitucuuriin jetaote, Calileeanichae cuelu Jesoso. 13Nejetaote,Nasarete ichoaelanaala, Saboloon ainaNefatalii nefoerateeuru atane que nenaanemuri auhaniha Caferenaaon ichaohacuelu.14Nitohaneein jetaote:15 “Cucuana auhaniha Jorodaan jerauSaboloon aina Nefatalii atane-Calileea ichaonacaauruJorioniheichuruteinae jianacoon rai nichao baaso cajemituurureein.

16

rite,inae leeocha ichaonaa queichaaore,”

naain laenaalu profeta inoaensiIsaihasine nainaelu.17Nii caje coaauneein jetaote: “Inae

nichuuntaa Cana Coaunera cojoanonaa.Aihane jaun nacoaauneein CanaCoaunera coitucuhin, caohachaain inarasuujua coaraain, caohachaain neeuche,”naain jetao cachaauru rai beebejeeinacaauru relae Jesoso.

Jenai ate mucuurera cotihaca Jesosone(Mr 1.16-20; Lc 5.1-11)

18Nii cachaauru relaane caje Calileeaconemuri auhaniha cuujihane jaun jetaote,coroatajai ita nejeraauru Simoon Fedoroneein acaauruhacha curuaatei, chaen rainejera Aanderesi, naaonjoainuri erue jetaoJesoso, acaauru amihaneeo niha atemucuuruhane jaun, ate mucuuruhanecoina acauhanau rai rede nalaecuruhanejana. 19Nii jana acaauru coaariin jetaote:“Chajaauche canu ainate nii ate

mucuhichene rijijieein, canu rai

4

11

cachaauru mucuhin raeraneeinneeiche,” nae jetao acaauru rai Jesoso.20Nii rijieeoritiin jetaote, acaauru rai

redeeuru ratiriin Jesoso aina cuure. 21Niicaje basiinjiin cutiin jetaote, coroatajai itanejeraauru Sebedeeo calaohichuruSaantiaao, Joaan, naaonjoainuri coaariJesoso, leinjiin bote cuhane neein acaaururai redeeuru rucuheca neeuruha rai inacaainane jana. Nitohaneein coaarinajaaincotihanaaca Jesosone jaun jetaote, 22niirijieeoritiin bote cuhane acaauru inacaratiriin caaijie cuure.

Arajii cachaauru relaa Jesosone(Lc 6.17-19)

23Nitohaneein cuhin jetaote, Calileeasacuritaain cuhecujueein, sinacocaaurunaineein enohenojoeein cachaauru relaain,Cana Coaunera cojoanonaa erenaa raotonoque ereerejeein, itolere cunai caauncunaitenacaauru,riin nenacaauru, naaonjoainurine maajeeinrautaacoae Jesoso. 24Nii jana jetaote, satiinSiria batane sacuritaain inae Jesoso benaacoitucuhin jetao, araai laurii cunai caauncunaitenacaauru, jaberoco quecunanacaauru,nacaauru, otonacaauru, bacosacuru,naaonjoainurine maajeein reneamaauruhane jana jetao, acaaururautaacoae Jesoso.25Nitohaneein jetaote, Calileea

nenacaauru neseeuru, Decapolis,Jerosaleen, Jodea, Jorodaan bateneuurihuru, naaonjoainuri cajeeeurunemaajeein cuhacoaain jetao, Jesoso sacuhinrene turuhacoaaure arajii cachaauru.

Ichatane ucuuno que cuhin ecucachaauru relaa Jesosone

(Lc 6.20-23)

5 1

rune coaraane jaun jetaote, ainanerelanacaauru aina jiniiquiin ichatane

ucuuno que iniin jetao, ecu nelauriariinlauheque Jesoso. 2Nitohaneein ecunetiin acaauru relaain jetaote:3“Nerausiaaecuruha latiha acaauru

suujuane coitucuhin nenacaauru, CanaCoaunera Cojoanonaa que neeuruhanejaun.4Nerausiaaecuruha inaderaaeriin

ichaonacaauru.Niichurute cairichaaojoaain coarae

Cana Coaunera.5Nerausiaaecuruha leeochaauru

amurijiriin nenaa coacuelanaalaraotojoeein ichaonacaauru.Niichuru raite,

teein niicha rucujuei atane tereein CanaCoaunera.6Nerausiaaecuruha corajeein esinae

rauhijiriin jeriha Cana Coaunerane rijijieeinleeochaneein namute cacha coaraelanaala,niheichu namute cacha cairichanaa coacuhinniha leeochane jerelanaala, naaonjoaaincaohateraneein nenacaauru niicha coaanajerei coaracururichaaine jaun.7Nerausiaaecuruha cairichaaojoaain

leeochaauru coaraain, chaelai lateeinneeuruhane, acaauru coroatajaneeinnaaonjoaain nenacaauru.Nii rijijieeinte cairichaaojoaain

acaauru coaraain, jeelai amuritoheriinacaauru coroatajanereein CanaCoaunera.8Nerausiaaecuruha caohachaain

caauru.Niichurute esinae rauhijiriin Cana

Coaunera aina jiniiquiin nihacuurureein.9Nerausiaaecuruha raotojoeein

jiniiquiin ichaaoruha cachaaurunecoina coroatajaneein ichaonacaauru.Niichurute rai calaohineein teein

acaauru coaareein Cana Coaunera.10Nerausiaaecuruha Cana

Coauneraacha jerei ichacuruhane

4 5

12

coreniha mucunojoineein,joineein, arinojoineein, naaonjoaainnenacaauru, Cana Coaunera cojoanonaaque neeuruhane jaun.11Nerausiajeeinte neeiche canu

cachaneein neeichene coreniha inaranocoeje chanuhin, inara sohin, joaereeininara que ereein, naaonjoaan cachane.12

joineein rautanohinelanaala ichaaoreluCana Coaunera ere bera inoaensihuruprofetacuru, inara ajiniha nenacaaurulu.Aihana jaun raotojoeein rachoojoeein,

chaque tonajelanaala neeuche, dedeeuraoti ichaonaa que inara coreterihaniCana Coaunerane jaun.

Lenone raotono tera aina cachaconaeraneein nenaa(Mr 9.50; Lc 14.34-35)

13Charijieein teeinti setuhane coataa,tebe que iniho colaain rucuhecaa. Nii

rune coataa, acaauru ichao baasorucuheraneein neeiche. Inae lenonecotebetenaa naineniha tebene, inae lenoneraotono tenaa nainerihei. Nechujoaaenreen atane ichoae jaonojoineein,shaonohineein nihane coinaachate nelate.Nii rijijieein inara netonai, cacha raiichaonaa raotono coaaratelanaala cacharelaeneeichene, inara netonai nii chaquenelatelanaala neriquicheein.14Ichatane ucuuno que niha leinjiin

nesene, nihei chuni coaraelanaalanainejei. Nii rijijieein techu satiin cachanotaracaae inara aina cuaain niichajerei coaaratiha Cana Coaunerane jaan-cono rijijieein neeiche.15Nii rijijieein nihei chuni cono mocohin

darohe asae tera. Bujuaihu telanaalateucuun tihaca, satiin conohanau turuuruhaloreri asae turunacaaurune coina.16Nii rijijieein cacha cononeein satiin

cachaauru que caohacha ichaquichene

coaarateein,teein neeuche. Aihute esinae rauhijiriincaohacha ichaquichene coaraain CanaCoaunera coroaecuruhine cachaauru.

Cachaauru relaa Moisesane jaan- rauhicoitucueratiha Jesosone

17Coatiha inara relaain nihalu Moisesanejaan rauhi jianeein neeichene coina, cauturuhin nihaaun. Nihieichu inararelaauruha profetachene coina turuhaaun. Nenacaaen nejian,nii inara relaauruhane jaan coitucuhicheesinae rauhijiriin jeelai amuritoheriinecoina, ‘Naaonjoain quete aite,’ naain inararai biha uun. 18Esinae rauhijiriine inara raiaitoreeunni, jaiti niha dede, chauratane,naaonjoainurine que tiaaojoaain, coatihaaninoaerarinaai le erenaanejeein, satiin niiaitohane rijijieein situhane reentiaain, niiCana Coaunera tenojoin Rauhi Inoaensi.19Nitohanihane jaun nii rauhi inoaensi cajeleinjiin leeochaauru fautaain nelatiheirijijieein nenaa rauhi tonoraelanaalanenaa, niheichu que leeochaaururelaenihane, acate Cana CoauneraCojoanonaa que jataain nelatenereein.Nete caohachaain tonoraain, nii aitohaCana Coaunerane rijijieein ichaohin, esinaerauhijiriin leeochaauru relaerate, jataainnelatineein nereein Cana CoauneraCojoanonaa que. 20Rauhijiriine inara raiaitoreeunni, Moisesa aitoonjoan rauhi quecacha relaaurera aina fariseeocuruamurijiriin, inara rai Cana Coauneraaitoonjoan tonoraain rijijieein niichaicharatei ichaeneeichene, coatiha CanaCoaunera Cojoanonaa que ichaonaanaineriheicheein.

Namute cacha aina obaaecane casetecocoaarihanine que cacha relaa Jesosone

(Lc 12.57-59)21Inarate coitucuhiche: ‘Jiaoriha

sonajaain jaohichene. Sonajaain

5

13

joaerate caseteco coaareein,’ naauruhainara foerateeurera rai ne. 22Nena laencanu inara rai aitoon. Chunocohanamute cacha aina obajei, nii obaecanejaan jera aina rucujueein que suujuaacatelanaala nenaate, caseteconeeinniha cureein. Jana rai nejera que ‘Chacoitucuheei,’ naain ereite,reein nitohanai rucuhecuruhane coinanenacaauru- Junta Supremacuru. Jana,‘Chaque nelatiheei inacojoeeinte neei,’naain namute cachaauru que ereite, usitabai jana nijiaoreein.23Aihana jaun ii que suujua acatiha

Cana Coaunerane coina chaelai amaaique belaaine coina Teenforo asae nenaarori- altar ichoaene jana, ii cotaairiinniha chamute cachane que coaauquine,24jauriaanejeein caohachaain neein iicotaairicha ainane coina, nii roriacatiha nii iicha amai ratiriin, ainarucuhenihu. Inae aina caohachaainrucuhequine baihate laen nainereeijelaiha cuhin nii rori- altar ichoae niiCana Coaunera belaaine jaan teeine.25Chunocoha inara amute cacha,

jeein nihane, raotojoeein aina ereeinrucuhecuche, joesio rai inaracolurujihane coataa. Aineeichenetefolisiaa rai inara tiha joesione, careserocuhane inara enoaaurureein. 26neein ichaeneeichenete nii careserocuhane neriquicheein mituhelanaala, niibaaso ichaquichene coretequichenereentiaain. Esinae rauhijiriine aitooninara rai.

Comasainelanaala nenaa ene dadaenihacachane coina relaa Jesosone

27Inarate:lanaala nenaa ene dadaaichene,’ naaininoaenlu inara relaauruhalunecoitucuhiche. 28Esinae rauhijiriine laencanu inara rai aitoon. Chunocoha

suujua cuhane ene jereein coaarate,suujua cuhane nejelau ene que naosate.29Inara nota osa que inara sarunaa

jerihane nii inara nota que coaraain,inaraacha jerei caje amuuche, nabanainara nota coreniha baaso ichaquichene,inara notaacha usi jana cuelanaala,satiin inara jaberoco usi jana nitajihanecoataa. 30Jana inara biji osa que inarasarunaa jerihane, coa nii inara bijituruaache nii inara sarueratenaajerihane jaan que. Mucuhichene ajinihacaje amuuche. Nii inara bijiichamocoelanaala, inara jaberoconemaajeein usi tabai jana nitajihanecoataa.

Ene raain joaeranihane, osa que nesaruhacachane que, cacha relaa Jesosone

(Mt 19.9; Mr 10.11-12; Lc 16.18)31Chaen techu inoaenlu: ‘Chunocoha

comasai joaeranihane, nii comasaijaohane jaan cocoiricha teeuche raiteaina comasai jaohine,’ naain inararelaaurelu. 32Esinae rauhijiriine laencanu inara rai aitoon. Leeocha cachaaina ichoaenihane jana comasaijoaerate, inae osa que nesarue. Jana niiquicha jaonojoin ene raerate,jeein osa que nesarue.

Cana Coaunerate coaraje, naain nohanihacachane que, cacha relaa Jesosone

33Chaen techu inara inoaensihuru rai:‘Jiaonriha Cana Coaunera notaracae netiin,Cana Coaunera bajaain, rai chaelaibenatequichene nihanatiin teneeichene,’naauruhane coitucuhiche. 34Esinaerauhijiriine canu inara rai aitoon.Jiaonriha joaereein inacojoeein: ‘CanaCoaunera coreniha,’ naain ereeichene.Niheichu: ‘Dede coreniha,’ naain erenaanainiheeiche, Cana Coaunera nelaurianajaniha dedene jaun. 35Niheichu atanecoreniha nihanatiin nainiheeiche,

5

14

nichaauraa Cana Coaunerane jaan nihanejaun. Niheichu Jerosaleen corenihanihanatiin, Cana Coaunera nese nihanejaun. 36Niheichu inara couturi corenihachaelai ichaquichene coina erenaanainiheeiche, inara jerequichene quejichosiin, nesomaraain, naaonjoaainnenerihani inara coturijine jaun. 37Chaelaique: ‘Icharihanuhin,’ naaichene ichacuche.Jana: ‘Icharihaauni,’ naaichene coaichacache. Nelatihei cha ichaeraanu rijitiinnohaneein irihacane. Niite baaso ne.

Soeraane, nerinanaa naineniha chunineque cacha relaa Jesosone

(Lc 6.29-30)38Inarate inoaenlu: ‘Chatohaneein inara

soeraniha inara cunaitaaine, inara netonaicunaitaain nii inara soera sooche,’naauruhane coitucuhiche. 39Esinaerauhijiriine canu inara rai aitoon.Jiaonriha chatohaneein baasoneeinteraquichene neurinanaa coaauquichene.Aihane jaun inara meri faohitoroanihane,rai jera netonai icharatecuche. 40coha cocoainanacai rai inara colurujueeininara obiri ruluhane, nii jelaronaa banainaraacha jiai inara obirine maajeeinteeuche. 41Inara que anajiin amaeratihacocoainanacai, inara laurinelanaalanenaane, nii bajaane amuritoheriinamanaa nainequichene coaarateeinamaauche. 42Inara caje niicha latei bajaainniha cachane, rai teeuche. Jana inara raicainaane coina chaaelai bajaain nihacachane, chunaelanaa rai niicha lateiteeuche.

Cotaicha belaain niha cachane coinacacha relaa Jesosone

(Lc 6.27-28, 32-36)43Chaen techu inoaenlu: ‘Inara

belaichaauru belaain, inara cotaihureracotaihuche,’ naauruha inara rainecoitucuhiche. 44Nena laen canu inara rai

aitoon. Inara que nejeratenacaaurubelaihuche. Inara rerohecaera rai CanaCoaunera bajaauche. 45Nitohaneeinneeichenete, dedeeu nenaa Cana InacaCana Coaunera calaohineein neriquicheein.Acate enoto coaaunae, cojoanoonetojoeeinnechu aansaineein nenacaauru rai,caohachaain nenacaauru rai, naaonjoainuriconaeranu que nihane coina. Chaen techusuujua coaraelanaala nenacaauru rai,suujua coaraain nenacaauru rai,naaonjoainuri rai elo letoae acaauru raicaohachanu que. 46Jana acaihaniji inarabelaichaauruhacha belaaichene,chatohanai que jana inara belaiche CanaCoaunera, inae cuu tihane bana.Coaracuche nachuhinti Roma curuaanaarai impoestonu que coriqui bajaaureranetonai jataain nechu aansaineeinneeuruha natiin, nitohaneeinichaaoruhane. 47ruhacha rai raotojoeein ereein,leeochaauru aina raotojoeein erelanaala,naaonjoaain neeichene, chatohaneeinnajana esinae rauhijiriin inara ichao coreeinneeichene coaracurure cachaauru, CanaCoaunera coitucuuruhi nihanatiinte, inararijijieein neeure. 48Aihana jauncaohachaain rauhijiriin neeuche, aihaCana Coaunerane rijijieein.

Caohacha ichaa cachane coinacacha relaa Jesosone

6 1Jiaonriha nechu raujiaain inaracoaracuruha cachaaurune coinaacha

cacha notaracaae Cana Coaunera jerenohinichaquichene. Nitohaneein neeichenecoatiha chaque inara rai cainarinaain CanaCoaunera. 2Aihana jaun cha lateeinnenacaauru coroatajanequichene, jiaonrihaitolereneein cachaauru rai beein acaaurucoroatajanequichene. Cana Coauneracoitucutoha nocoetonacaaurute cachanotaracaae, nechu jataain acaauru ainacaohachaain niha cachane coina, Sinacoca

5 6

15

asaae, bero cuhane, naaonjoaain cachabelaihure. Jiaonriha acaauru rijijieeinichaquichene. Acaaurute nechu jataainaihure, acaauruhacha esenetaain,caohachaain acaauru coaraa cachanecoina. Nete inae caohachaain acaaurucoaracuruha cachaaurune que inaecainanohine acaauru rai.3Aihana jaun inara,

janiha cha teeichene, jiaonriha jataaininaraacha belaai rai niha natiin beeichene.4

naala teeichene coaraanete, inara raicainareein cana Inaca Cana Coaunera.

Cana Coaunera bajanaa quecacha relaa Jesosone

(Lc 11.2-4)5Cana Coaunera bajaaichene, coa

bajaauruha Cana Coaunera coitucutohanocoetonacaaurune rijijieein bajaache.Acaaurute sinacoca asaae, joaereein berocuhane, naaonjoaainu neeichuru CanaCoaunera bajaaure, nechu jataaincaohacha ichaa nocoetiin aihuruhanecoaracuruha cachaaurune coina. Nete nii

neecha que, inae cainanohine acaauru rai.6Nete laen ii Cana Coaunera bajanaa

jereeine, caohacha jelai netiin coaraenihachunine jana, bujuaihu ucuha cuhanenetiin ii Inaca Cana Coaunera bajaainecaohachae. Nitohaneein chuni quenecoharaeratelanaala netiin bajaaichenecoaraanete, inara rai inaraacha bajaitereein ii Inaca Cana Coaunera.7Cana Coaunera bajaaichene, coa

churune rijijieein joaenreen ereerejeeinbajaache. 8Aihana jaun jiaonriha acaaururijijieein neeiche inarane.Cana Coaunerate, caje bajaaichene

ajiniha inara suujua cuhane inaraachalatei latequichene coitucue.

9Aihane jaun Cana Coaunerabajaaichene:

‘Satiin canacaanu Inacaneeindedeeu nenaa Ofa,

Iineein neeine coitucuurumiin satiincachaauru.

10 Turuhine Ii Cojoanonaa.Caa chauratane que iicha jereiichacurumiin,

dedeeu ichacuruhane rijijieein.11 Cojoanoonetojoeein canacaanu rai

lenone ocoteeu.12 Baaso ichacaaunne,canacaanu que ii suujua acateeu,canacaanu rai baaso icharaauru que,canacaanu suujua acatichaanunerijijieein.

13 Jiaonriha osa que nesaruhinnihacaanune nainatejeein neeine.Canacaanu caje moconajaera sitaau.Inae,’

naain Cana Coaunera bajaauche.14Inara rai baaso icharaauru que, inara

suujua acateein, acaauru aina caohachaainneeichenete, Cana Coaunera netonai inaraque suujua acatena nainereein. 15Janainara rai baaso ichaain neeuruhaleeochaaurune jana, acaauru que inarasuujua acateneeichene, Cana Coauneranetonai inara osa que suujua acatenereein.

Suri noitelanaala netiinCana Coaunera bajaauruha

cachaaurune que, cacha relaa Jesosone16Inara suri couu netiin Cana

Coaunera bajaaichene, jiaonrihaaihuruha Cana Coaunera coitucutohanocoetonacaaurune rijijieein, nechuinara suri couu neeichene coaracuruhacachaaurune coina coa cunaitenaa meritocohaneein inara meri tihache. Inaenitohaneein ichacuruhane coaraainacaauru belaichuruha cachaaurunete,nii acaauru belaichuruhaneecha queinae cainanohi ne acaauru rai. 17Jana

6

16

inara, inara suri couu netiin CanaCoaunera bajaaichene, inara mericulejeein neruujueein raotojoeeinbajaauche, 18inara suri couu netiin CanaCoaunera bajaaichene que nainacuruhacachaaurune coataa. Nii banate laenleinjiin Cana Coauneraacha inarabelaicheein, inara suri couu netiinbajaaichene coreniha.

Dedeeu raoti ichaonaanaja(Lc 12.33-34)

19Coa caa chauratane que raotiin nenaacoacuhin, coriquihona neein itolererucuhele sirina coaacuhin nihache, inararai cojoanojoiin nitajeein, basijiaaurureeinasijiautooru, naaonjoanrichaaine jaun.20Caa chauratane que caohachaain nenaacoacuhin mainajeein amihaneein coriquitaaojiaaichene jianeein, nii aaichenerijijieein mainajeein Cana Coaunera rai

chete dedeeu inara rai cainanohinemii. Niidedeeu laen asijiatooru nihanatiin turuhininara basijiauna nainerinaain. Niheichucojoano, ecu enohin aasaena nainerinaain.21Nitohanihane jaun jauriaanejeeincaohatiin coaaucuche, inara ichao raiinaraacha ichanenu que. Inara ichao raijataain nelateineein niha coriquineesenetaaichene acaacha ichacuche. Janainara ichao rai nelateineein niha Cana

chene acaacha ichacuche.

Cacha jaberoco conaeraneeinniha cacha suujuane

(Lc 11.34-36)22Inara notate inara suujua que itolere

inaraacha coarai coitucueratera ne.Aihana jaun inara nota que inaraachacoarai coitucuhin, ichaquichenecaohatiha inara suujuane tonoraai

cheein. 23Jana inara nota que

baasonihane coaraquichene saijieein,inara suujua nii baaso ichaquichene

nete, nocohenaanau nijiaonreein inarasuujue.

Coriquiicha que coacuhin Cana Coaunerajerenohi ichana jereniha cachane

(Lc 16.13)24Nihei chuni coroatajai curuaana

letononeein nenaa nainei. Leinjiinbelaain acaacha ere tonoraain, nii

rihane jaun. Nii rijijieeinte CanaCoaunera sacunaa nainene cacha,coriquiicha que coacuhin nihane.

Jerihane rijijieein ichaonacaaurucachaauru ichao beraiha

Cana Coaunerane(Lc 12.22-31)

25Nitohanihane jaunne inara raiaitoon. Coa lenoneein acau cohinichaohichene jaanu, inara cajione,naaonjoain que nererojoecaaeriinnihache. Tana lenone amurijiriinnelatiha inara ichaone jana, cajioneamurijiriin nelatiha inara jaberoconecoitucuhin neeichene. 26Coaracuchenachuhinti temule jaain niichaquiineeuri taojiaain rucuhecuruhanejaanu coloheri siriin naaonjoaainneeururiha tajaaecuru. Nete laen canaInaca Cana Coaunera, lenoneeinichaaoruhane coina acaauruhachaquiine teein ne. Inarate nii tajaaecuruamurijiriin jataain nelateein neeiche.27Inaaonjoan saneein niha natiinitolereneein suujua cuhane coaaucacachane niha natiin, nichao cariaainichaonaa nainihei. 28Chanuna inaracajione que nererojoecaaeriin neeiche.Coaracuche nachuhinti ajenacuru niichajiaaenine que nichanaa ichaain,amihaneein, naaonjoaane que airijiin

6

17

omarohin, jataain caohatonanaainujuaneein naaonjoaain neeuruhane.29Jana rey Salomoon, coatiha niiaihuruha ajenacurune rijijieein niheilu,caohati cajione que necoreeteeinnihalune saijieein. 30Tana mocohinnitajerai niha ajaenane saijieein,caohachaain omarohin nihane jaanu

chene. Chanuna jana chaen, niiamuritoheriin inara cajioneterichaainCana Coaunerane esenetaeneeichete,cha esenetana jeriheichuru cachaauru.31Nitohanihane jaun nainiheeiche:‘Chaaque lenoneeinna acau cohin,necoreeteein, naaonjoaain nerichaache,’naain que nererojoecaain nenaanainiheeiche. 32Cana Coauneracoitucuhichurute,caain niicha sacunaa jere. Nete laen

chene coitucue. 33Aihana jaun CanaCoaunera Cojoanonaacha que coacuhin,jeriha Cana Coaunerane rijijieeinichaohin, niicha jereeicha ichaechajeeinneeichenete, satiin caa inara raiaitocoaaunne jaan tereein CanaCoaunera. 34Jiaonriha eresi inaraacha

chene. Le janonaa bana naineein,canaacha ichaneni que coaaucaachenetecaohachae.

Jiaonriha leeochaauru ichaocoulurujueeichene(Lc 6.37-38, 41-42)

7 1-2Coa leeochaauru ichao coaraaincoulurujueein nihache. Nabana nii

leeochaauru colurujueeichene rijijieein,inara coulurujiha Cana Coauneranecoataa. Nii leeochaauru coaraainneeichene rijijieeinte inara netonaicoaareein Cana Coaunera. 3Chanunaaansijiin laaojoiri ichaain baasoichacuruha leeochaaurune coaraain,

acaauru que ereein neeiche, inara,acaauru amurijiriin jataain baasoichaain ichaohichene saijieein. 4Inasiinajataain amurijiriin leinjiin enuhajaberoco que funojoi niha ii notanesaijieein, ‘Jereeune ii nota que nenaautoone rocoe,’ naain erenaa nainereeiinejera rai. 5Cha coitucuha nocoetohinesaijieein cha coitucuhi. Jauriaanejeeinnii ii nota fuera enuha jaberoco rocohinjaaote, caohatiin coaraain nii inejeranota que nenaa utoone coaraain rocohi.6Coa remaaecuru rijijieein

nenacaauru rai, inara que banijiaainCana Coaunera tenojoin tihache.Nabana inara coineteein inaracunaitaauruhane coataa. Niheichu coosirijijieein nenacaauru rai, inara rainelateein nenaa nii Cana Coauneraachatei tenaa nainiheeiche, que jaolequiin

ruhane jaun.

Cha lateein bajaera raitetereein Cana Coaunera

7Cana Coaunera caje cha lateeinbajaaichenete, inara rai inaraacha lateitereein. Cha lateein ariin bajaera raite,cha teein ne Cana Coaunera. 8Niirijijieein techu lateein rene cuhacachane, rae Cana Coaunera. 9cuche nachuhinti inara caje lenonebajaa inara calaohine, rai ajeri telanaalalenone caohacha teeichene. 10Ainihaneinara caje ate bajaane, rai acanotelanaala rai iniho caohacha teeichene.Nii amuritoheriinte, cha lateein cajebajaa cachane rai caohacha teein neCana Coaunera. 11Coaracuchenachuhinti inara netonai baasoneeininara suujua coaraain ichaaohichenesaijieein,churune, cha caohacha teeinnaaonjoaain neeichene.riinte cha caohacha teein nereein inara

6 7

18

rai Cana Coaunera, caje cha lateeinbajaaichene.12Nitohanihane jaun inara aina

caohachaain neeuruha leeochaaurunejeriquichene rijijieein, leeochaauru ainacaohachaain neeuche. Nitohaneeinichoai coinate aite nii rauhi ainaprofetacuru inoaensihuru laenanojoi.Aitoha nii rauhine rijijieein ichaohacachane coina.

Ichaonaa coero aina cacha itajera coero(Lc 13.24)

13Nii jaratoelanaala nenaa coero ainaacuujua siricha jeloon enooche. Niicacha ichao itajeranu que nenaabacuujua aina rai coerote, jaraaotohanejaun cuhane cuhin arajiin nitajeeurecachaauru. 14Jana ichaonaa chabananitajenaachara nejeein nenaa renecacha turuaera bacuujua aina raicoerote, aansijin jaratohelanaala. Niijaunte caaintatoha ecu turuha cachanejaun, coroatajajeeincha turuujue cacha.

Ninaa caje enuha baaso coitucuhacane(Lc 6.43-44)

15Caohachaain necohalajiin neeuche,

churu erenacaauru casajeeuru que.Acaaurute turuurureein nii Cana

churu inara rene. Nete acaauru suujuacuhane, inara ichao itajeranu baasouhaain inara rene turuurureein.16Inarate nainequiche coitucunajaaicheacaauru ichao cajene. Coatiha inoerique inaana nainihei ojoa, niheichumeseri que inaana nainihei acusa. Niirijijieeinte cacha baaso caje ocoonanainene ichaonaa caohacha. 17Niirijijieein techu satiin temule caohacha,caohacha que inacae. Jana enuhabaasote, jerichanejeein baaso queinacae. 18Satiin temule caohacha baaso

que inaana nainihei. Jerichanejeeinchucaohacha que inaana nainihei enuhabaaso. 19Satiin enuha baasooru- baasoque inaanacaaurute, inae sauhinmoconojoiniha cureein. 20Nii rijijieeintechu acaauru ichao caje cachacaohachaneein, cacha baasoneein,

cheein.

Coatiha satiin cachaauru, Cana CoauneraCojoanonaa que ichaaorurinaain.

(Lc 13.25-27)21Coatiha satiin canu rai: ‘Canu

Curuaanaa,’ naain erenacaauru, CanaCoaunera Cojoanonaa que turuhinichaonaa nainecururinaain. Canu InacaCana Coaunera jerenohin icharate laen,nainereein rai Cojoanonaa que ichaohane. 22Inae nii cojoanonaa que turuhanebanate, arajiin cachaauru nesoonecaaun: ‘Curuaanaa, Curuaanaa,nune ii coitucuuruha cachaaurunecoina, ii que ereerejetocoaanu, ii curuaacorenihane moconajaera letonocurusitaain,nulu,’ 23naauruha canu raine janane:‘Coatiha inara coitucuhaaun, naaincacaje amuuche baaso ichajeeinichaonacaauru,’ naain acaaurusitareeunni.

Canu ere aonaain caintoonjoan icharate,chabana nitajenereein(Mr 1.22; Lc 6.47-49)

24Nitohanihane jaun canu ere aonaaincaintoonjoan icharate, leinjiin cachajataain nainaain niicha ichai coitucuhinenaa, enuha suujui caohacha quebanesijiateein, ucuacaain temuhinneloheritihane jana, 25uha elone jauntabaacoaa nucuhecuru aina uha cujuanatabaine jana, nii loreri inasine, enuhacaohacha suujui que banesijiateeinucuacaain temuhin ichaa nii icharane

7

19

jaun. Nii rijiicha canu ere aonaaincaitoonjoa ichara cacha. 26Jana canu

naala baaso ichajeein ichaonaate,leinjiin cacha aaso erenaa tonoraai,enuha suujui baaso que banesijiateein,araracaaeriin temuhin neloheritihanejana, 27uha elone jaun tabaacoaanucuhecuru aina uha cujuana tabainejaun comohin nerataneein nitaje niiloreri. Nii rijiicha canu ere aonaane

naala nenaa cacha,” naain jetaocachaauru rai ereereje Jesoso.28Niritiin acaauru rai beebejiha

Jesosone jana jetaote,toore satiin cachaauru, 29Moisesaaitoonjoan rauhi que acaauru relaaureraamurijiriin, esinae rauhijiriin suujuacaje coitucuhin aitohane jaun.

Cosibi caaun cunaitenaacacha rautaa Jesosone(Mr 1.40-45; Lc 5.12-16)

8 1Inae nii cachaauru relaanenainaain, ichatane ucuunno caje

fauha uha Jesosone jana jetaote, arajiinsacuure cachaauru. 2Nii jana jetaote,turuha uhe leinjiin cacha cosibi caauncunaitenaa. Aca jetaote, Jesoso reneturuhin nacatiha neseeonriaain jetao:“Ii jereeine canu rautaau caa canu

cosibi cajera Curuaanaa,” naane janajetao:3“Jerichaaun chujian. Ii caje amuhine

caa ii cosibi,” naain biji que dadaaJesosone rijieeoritiin, nii rai cosibi cajenerautaain somaraain ne nii cacha.Nitohanai cunai siricha cacha rohannichuuntaain dadanaa nainenihachunine que airijiin, rohan nichuuntaaindadae Jesoso. 4Nitohaneein rautaainjetaote:“Aonaau.

neein ii rautaain nihanune beeinera.

Raujiaaincha nii Moisesa aitoonjoanrijijieein, Cana Coaunera belaihasaseredote rai iicha teeni amaaincunihunte caje inae nerautaainecoaracurumiin cachaaurura. Chaentechu inae nii ii cunai caje nerautaainsomaraain leeochaauru rohan turunaanaineeine coaracurureein satiincachaauru,” nae rai Jesoso.

Romanocuru rai soondaroorucuruaanaa letono rautaa Jesosone

(Lc 7.1-10)5Inae Caferenaaon turuha Jesosone

jana jetaote, rene turuhin jetao:6“Curuaanaa, canu letononeein

nenaate cunaiteein ne canu loreri asae,itolereneein jiurohin cunaacoaa raijaberocone jaun,” naain Jesoso rai bihaleinjiin Romanocuru rai soondaroorucuruaanaane jaun jetao:7“Inae rautaa urichaaunni,” naa rai

Jesosone jaun jetao:8“Curuaanaa, coatiha chaque ichei

nelatejeehaaun canu loreri asae turuha uhinecoina. Raujiaaincha nii cunai sitaau canuletono caje, aihute nerautamiin. 9neeinne canu letoaain neeuruha canucuruaanaacurune acaauru ere tonoraainneeun. Nii rijijieein techu, neeure canuhachaletoaeni soondarooru. Leinjiin letoaanunetequere tonoraain cue. Jana leeochacotihacaaunnete uhe. Chaelai ichaa canuletonone coina letoaanune techu ichae queretonoraain,” naa Jesoso rai Romanocuru raisoondarooru curuaanaane jana, 10cojoelatiinjetaote: “Esinae rauhijiriin coatiha niheichuni Isaraeli cocoaicha, caa cacha rijijieeinjataain quesenetaera coarahaaun chabana.11Esinae rauhijiriinte enotomitu nichajai,enoto so nichajai, naaonjoainuri cajeeuruarajiin uhin, Abaraaun, Isaca, Jacobo,naaonjoainuri aina raotojoeein turuhinlenonecurureein, inae Cana Coauneracojoanonaa que turuhane bana. 12Jana

7 8

20

Isaraelitaauru tabaaurute, rai cachanu queranajaain nihalu Cana Coaunerane saijieein,inae Cana Coaunera cojoanonaa queturuhane bana, nocohenaanau jaoleneeinchanaa curureein nesoone caaun,” nae jetaoaina cunacaauru cachaauru rai Jesoso.13Niritohane baiha jetaote:“Chajaain chenenajaun caunihute, nii

miin ii letono,” nae Jesoso.tiin jetaote,rooru curuaanaa letono cunaitenaa.

Fedoro tano rautaa Jesosone(Mr 1.29-31; Lc 4.38-39)

14Nii baiha jetaote, Fedoro loreri asaeturuha cuha Jesosone jana jetao, ecusininaja ichoae ajaa caaun cunaiteeinniha Fedoro tanone jana eruuruha cue.15Inae ecu turuhin nii cunaitenaa bijimucuha Jesosone rijieeoritiin jetao, inaecaje amuha nii ajaane jaun, nerautaainnimichuhin acaauru rai lenone chalue.

Arajii cunaitenacaauru rautaa Jesosone(Mr 1.32-34; Lc 4.40-41)

16Inae nocohejihane jana, arajiin suujuacuhane coitucuchuhichuru siriin caaun

rune jana jetao, nereecha que nii cacha

churu sitaain, satiin cunaitenacaaurunemaajeein rautaacoae Jesoso.17 Nitohaneeinte ichae Jesoso,“Acate turureeincana caje cana osa ainacana cunainunru itajihane coina,”

naain besihalu Cana Coaunera ere berainoaensi Isaihasine nainaane coina.

Jesoso aina cunaa jereraauru(Lc 9.57-62)

18Nii jana arajiin curuhacaainneeuruha cachaaurune coaraane jaunjetaote, nemuri jerau amaauruha aina

nerelanacaaurune coina acaauru rai aiteJesoso. 19Nii jana jetaote, rohannichuuntaain jetao: “Curuaanaa, iiainane unaa jereeun, chunijiun cuhinejaaun niha natiin,” naa Jesoso raiMoisesa aitoonjoan que cacha relaeranejana jetaote:20“Arolarihurute sininajaanu siriin

naaonjoaaunre. Jerichanejeein techusininajaanu siriin naaonjoaaunretajaaecuru. Nena laen canu CanaCoaunera Calaohi cacha cajenejanoanaa nichaaunne, nene canu raichunijiun nesurucuaaunne jaanura,” naejetao rai Jesoso. 21Nii jana jetaote, ainanerelanaa netonai jetao: “Curuaanaa,

chaaune baiha ii aina ureeuni,” naaraine jaun jetao:22“Niriimiin. Canu sacuhachaaute ecu

nejesinajeein Cana Coaunera coitucuhinesinanejeein ichaaoruhine ooruhanereentiaain,” nae jetao rai Jesoso.

Cujuana aina cha chanaasuruaa Jesosone

(Mr 4.35-41; Lc 8.22-25)23Niritiin jetaote, aina nerelanacaauru

aina jiniiquiin bote cuhane fauhin jelaicaje amue Jesoso. 24Nii jana inae botecuhane cuujueeuruhane jana, uhacujuana tabai aina cha chanaane jaunjetaote, enohe bote cuhane acau. Niijana jetaote, tonajelanaala bote cuhanesinii siniicha Jesosone jana 25nocoaainjetao:“Curuaanaa, inae nalunaa jerichaache.

teeu,” naauruha aina nerelanacaaurunejana jetaote:26“Chanuna jataain nesooneeiche.

Jataainachura ansijieeinijin chaesenetaeneeichete,” naain nimichuhincujuana aina cha chanaa suruaaJesosone jaun jetao, inae neniha

8

21

cha chanaane jaun raotojoeeincuujueeure. 27Nii jana cojoelatiinjetaote:“Chatohanaineeinna ne caa cacha,

cujuana aina cucuana cuhane nihanatiin nere tonoraain nesuruhanecoina,” naaure jetao ecu nejesinajeeinaina nerelanacaauru.

Cadara batane que coroatajaisuujua cuhane coitucuchuhisirichaauru rautaa Jesosone

(Mr 5.1-20; Lc 8.26-39)28

caauru aina jiniiquiin Cadara bataneque turuha Jesosone jana jetaote,atanebana jelai caje cuhin jetao,coinetecure coroatajai cachaauru,suujua cuhane coitucuchuhi sirichaauru.Acaauru jetaote, enaacha cachacunaitaane jaun,naja bero cuhane amui. 29Acaaurujetaote:“Coa canacaanu rene turuhin

canacaanu rerohecaa Cana CoauneraCalaohi Jesoso. Nechu jataaincanacaanu rerohecaain, canacaanucairichaaine coinate, jaiti cojoanonaaque turuenihane jana turuhicha,”naaure jetao ehequiin. 30Nii jana ecurohan arajiin lenoniha neeuruhacoosichurune jaun jetaote:31“Caa cachaauru suujua caje

canacaanu sitanaa jereeine, niicoosichuru suujua cuhane canacaanuletoaaura,” naauruha Jesoso rai, niicachaauru suujua cuhane nenacaaurucoitucuchuhichurune jaun jetaote:32“Taa coosichuru suujua cuhane

cunichuchera,chuhichuru letoae Jesoso. Nii jaunjetaote, nii cachaauru suujua cajemituhin, coosichuru suujuanihaenooruha nii coitucuchuhichurunerijieeoritiin jetao, satiin ramarau

nemarotihacoaain nereeonohinohacoaaure nii coosichuru.33Nitohanihane coaraain jetaote, jelai

caje sorohin jetao, neseu turuhin niicoosichuru suujua niha enooruhacoitucuchuhichurune jana, ooruhacoosichurune beeure nii coosichuruberaihurera cachaauru. 34Nii jaunjetaote, satiin nii nese caje cuhin, niiniha Jesosone jaaun rene turuhincoaraain jetao, rai aitocure chajaainjelai caje amuhane coina.

Jiurona cacha rautaa Jesosone(Mr 2.1-12; Lc 5.17-26)

9 1Nii baiha jetaote,caauru aina jiniiquiin bote cuhane

fauhin cuhin nemuri jerau ichaohalunejaaun Caferenaaon turuha cue Jesoso.2Inae ecu turuuruhane jana jetaote, nelacuhane leinjiin jiurona cacha turuaacuuruha Jesoso rene cachaaurune jana,jataain rautaane esenetaain aihuruhanii cachaaurune coaraane jaun, niicunaitenaa rai jetao:“Nelararajiaaura cacalabi. Inae ii osa

caje ichoteratenohi neeicha,” nae jetaorai Jesoso.3Nii aonaain jetaote:“Chanuna caritiin Cana Coaunera

baijiaraanu rijitiin ere caa cacha,” naainjetao suujua cuhane coarajeeure

raauru tabaauru. 4Nejetaote niritiin

ruhane coitucuhane jaun jetao:“Chanuna baasoneein itolere bana

inara suujua coaraquiche. 5Chaa quenacaaintare:nohineein,’ naenihacane: ‘Chajaainnimichuhin chela seriin amuun,’naacane. 6Coarajeeuche nachuhintine,canu Cana Coaunera Calaohi- cacha cajenejanoanaa nichaaunne cocoainaainletohanojoinichaaun osa caje cacha

8 9

22

ichoteratichaaunne coina,tane quene coaarate inara que,” naaacaauru raine baiha jetaote, nii jiuronacacha rai jetao:“Chajaain nimichuhin chela seriin

chenenajaun cauninura,” nae nii jiuronarai Jesoso. 7Nii rijieeoritiin nimichuhinjetao, rai nenajaun cauha cue niijiurona cacha. 8Nii coaraain jetaote, raisuujua rauhi inaaoritelanaala que casiinCana Coaunera coroaaecure. Nitohanaiichana nainiha cachane jaanu teein nihaCana Coaunerane coaraain.

Mateeo cotihaca Jesosone(Mr 2.13-17; Lc 5.27-32)

9Nii jiurona cunaitenaa rautaane jaanjelai caje uhin canu- Mateeonichaaunne, Roma curuaanaa raiimpoestonu que cachaauru cobaraaincoriqui bajaanune jaan rori ichoaelauhecohanune jana canu coaraainte:“Chajaau canu aina,” naain canu

cotihaca Jesosone jaun, nii rijieeoritiinnimichuhin Jesoso aina cuun.10Nitohaneein cuhine canu loreri asae

turuhin, satiin aina nerelanacaauru ainacuruaaecaain Jesoso coroaateeun. Niijanate ecu canacaanu rene turuhinnelauriaain lenonecure jataain arajiinRoma curuaanaa rai impoestonu quecoriqui bajaaureraauru canuleeochaauru, chaen leeochaaurucachaauru-caauru, osaaonacaauru, naaonjoainuri.11

caauru rai:“Chanuna caa impoestonu que coriqui

bajaaureraauru aina, caa osaaonacaauruaina lenone caa inara relaera,”naauruha fariseeocurune 12aonaainte:“Coatiha coichaera latecuruhi

raurohin nenacaauru.nacaauruhachate coichaera latecure. Niirijijieein canu latecuruhi caohachaain

ichaoha nocoetonacaauru. 13Chajaainnii Quiricha Inoaensi cuhane: ‘Coatihachaelai sohin mocohin que canubelaaichene jerinaaun. Raujiaainchajiniiquiin cairichaaojoaain ita coaraainita belaain neeichenena jereeun,’ naainlaenanohi nihane jaan quenerelanihuche. Aihane jaun, coatiha niicaohachaain ichaoha nocoetonacaaurucotihaca uhaaun, osaaocuruhanecoitucuhin nichao coreein caohachaainichaonaa jereraaurune cotihaca uun,”nae fariseeocuru rai Jesoso.

Suri couu neein cosinacaain CanaCoaunera bajaauruhane(Mr 2.18-22; Lc 5.33-39)

14

taain:

nuhacha canacaanu suri couu netiin

nune jana, ii aina nerelanacaauruaihurene,” naauruha Joaan Baotisitaaina amuhemuhenacaaurune janajetaote:15“Chasiina suri couu netiin

cosinacaain inaderaaurure ene ranaajerera beseta que cotihanohichuru, jaitiacaauru aina niha nii ene ranaa jereracacha natiin. Nete inae nii jianacoonteein cacha ranaa jerera nichaaunnemucuhin amaauruhane banate laen, suricouu cosinacaain niha cuurureein- niibeseta que cotihanohichuru.16Coaracuche nachuhinti, nihei chuni

obiri enachasine soaain, cajione siri quecounera.sine soaihanete, nii obiri enachasineasaaere nii cajione siri. Chaencaohachaain nedanaa nainerihei niiobiri enachasine, nii cajione siri quecouneraane. 17Nii rijijieeinchu niheichuni inae conaca que tiha coaaerainejana, cuhane ichonai tera. Nitohaneein

9

23

cuhane teraa ichonainete naasaaere niicoaaerai. Nitohanihane jaunte,caohachae coaaerai nejesinaneein nihacoaaeraine. Chaen ichonai, ichonainejesinajeein nihane caohachae,” naeacaauru rai Jesoso.

Jesoso cajione dadaera eneaina Jairo cacunu

(Mr 5.21-43; Lc 8.40-56)18Niritiin acaauru rai ereereeca

Jesosone janate, rene turuhin nacatihaneseeonriaain:“Jataain enate nijioaen canu cacunu.

Nete canu jiniichaain uhin dadaainenacoaauneein ichanareein,” naainJesoso cotihaca leinjiin Jorioocurucuruaanaane jaun, 19nii rijieeoritiinnimichuhin aina nerelanacaauru quecorihaneraain caaijie cue Jesoso. 20Niijanate lechoonca coroata jaanacaain, raijaberoco caje ichana jaohajeein nihaleinjiin enene jaun, Jesoso rohannichuuntaain caaijie cutiin cajione auhamucuuri: 21“Caa rai cajione auha

reeunni,” naain esenetaane jaun. 22Nete

riin nii ene coaariin:“Nelararajiaaura ene, jataain

nerautaaine esenetaain aaine jaunteinae nerautaaicha,” naa rai Jesosonerijieeoritiin, inae nerautae nii eneichana jaohane caje.23Nii ene rautaane caje cuhin, nii

Jorioocuru curuaanaa loreri asaaeturuha Jesosone janate, inae atanerucuhecuruhane rai neein cojioriinchurucoinaderaauruha cachaaurune janaturuhin:24“Satiin caalai caje mituuche.

Coatiha ohane jaun aihei caa ranuna,sinihane jaunte aicha,” naa acaauru raiJesosone jana coenacure ecu neeincoarajeeurera cachaauru. 25Nete

coenacuruhane saijieein, jitariin niiloreri caje mitanajaane baiha, niiranuna rene enohin biji que mucuhinmichuha Jesosone jana nimichue niiene. 26Nii coaraainte ita rai beeuruhacachaaurune jaun, satiin jelai batanesacuritaain coitucunojoi ne nii o cajeranuna ichatiha Jesosone.

Coroatajai maosa rautaa Jesosone27Nii ranuna ichatihane baiha caje

amuha Jesosone janate caaijie cuhin:“Jataain cairichaaojoaain canacaanu

coaraaura Rabiri nefoerate,” naaineheehequiin sacuure coroatajaimaosacuru. 28Nii janate inae loreriasaae turuhin, ecu enoha Jesosone janarohan nichuuntaauruha nii coroatajaimaosacurune jaunte:“Caa maosa neeichene caje inara nota

teein nihanune esenetaaichena,” naainacaauru caje bajaa Jesosone janate:“Aihacaanura Curuaanaa,”

naauruhane jaun, 29biji que acaaurunota dadaain:“Nii esenetaaichene rijijieein

conohine inara notara,” naa acaauru raiJesosone rijieeoritiin, 30inae conoeacaauru nota. Nii jaunte:“Coa leeochaauru rai caa inara nota

teein nihanune bihache,” naain acaaurusuujuatiha Jesosone saijieein, 31jelaicaje amuuru rijieeoritiin beeuruhanejaun, inae satiin jelai batane sacutaainacaauru nota teein niha Jesosonecoitucuure.

Erenaachara cacha rautaa Jesosone32Inae jelai caje amuuruha nii coroatajai

maosacuru niicha rautaaurine janate,erenaachara cacha, coitucuchuhi quesuujuequiin nenaa turuaa uure Jesoso rene.33Nii janate nii coitucuchuhi sitaa Jesosonerijieeoritiin, inae irihane nunuhete niierenaachara cacha. Nii coaraainte:

9

24

cache Isaraeli lauri nichaachene janata,”naaure cojoelatiin cachaauru.34Nete:

naate,churu sitaain niha caa cachane jaanuteein nera,” naaure ecu neein coarajeeinfariseeocuru.

Cairichaaojoaain cachaaurucoaraa Jesosone

35

mujueein, netaojiaain Cana Coaunerarai rauhi que ereereecuruhane jaan

jueein, Cana Coaunera Cojoanonaaerenaa raotono que cachaauru relaain,itolere cunai caaun cunaitenacaaurunemaajeein rautae Jesoso. 36Nii janacachaauru coaraa Jesosone janate, niichaque nelatihei rijijieein beraicha

muhecuruhane jaun cairichaaojoaainacaauru coarae. 37Nii jaunte:“Jataainte esinae arajiin neeure

cachaauru, Cana Coaunera coitucunaajereraauru.nura. 38Aihane jaun Cana Coaunerabajaauchete neeine acaauru raainacaauru relaeranu,caauru rai Jesoso.

Aina nerelanaa nichaanune caje,lechoonca coroatajai nichaanune janijiin

cocoainaa Jesoso afosotoneeine(Mr 3.13-19; Lc 6.12-16)

10 1Nii jaunte lechoonca coroatajaiaina nerelanaa nichaanune

cotijiaain janijiin, canacaanucocoainaain canacaanu letoae Jesoso,cachaauru suujua cuhane nenacaaurucoitucuchuhichuru sitaain, itolere cunaicaaun cunaitenacaaurune maajeein

rautaacaanune coina. 2Nii lechooncacoroatajai afosotoorunu que niichacocoainai nichaanunete, jauriaanejeeinSimoon Fedoroneein acaauruhachacuruaatei, rai nejera Aanderesi,Saantiaao aina rai nejera JoaanSebedeeo calaohineein nenacaauru,3Feri , Bartolomee, Tomasi, chaen canuMateeo nichaaunne Roma curuaanaa raiimpoestonu que cachaauru cobaraaincoriqui bajaera nichaaunlune, Arafeeocalaohi Saantiaao, Tadeeo, 4chaenjauriaanejeein Romanocuru quenejeratenacaauru aina nenaalu SimoonSeloteneein niicha curuaateeuri, chaennii baiha Jesoso coulurujueranu JodasiIsacariote, naaonjoainichaanu.

Cana Coaunera Cojoanonaa quecachaauru relaauruhane coina ainanerelanacaauru letoaa Jesosone

(Mr 6.7-13; Lc 9.1-6)5Nitohaneein nii lechoonca coroatajai

aina nerelanaa nichaanune letoaaintecanacaanu suujuate: “Coa nii Cana

caauru atane que cuhache. NiheichuSamaria cocoaichacuru rene niha natiincoa turuhache. 6Ucuaae cuelanaala,Cana Coaunera cachaneein nitajerainenacaauru Isaraeli cocoaichacuru renecunichuche. 7Chajaain ucuaae cuhin,

naane benichuche acaauru rai. 8Chaencunaitenacaauru rautaain, onacaaurunihanatiin ichateein, cosibi caauncunaitenacaaurune maajeein rautaain,cacha suujua cuhane nenacaaurucoitucuchuhichurune maajeeinsitaauche. Inarate core colane nitohanaiichana nainequichene jaanu raainneeiche. Aihana jaun nitohanai ichaainneeichene, coa core bajaache.9-10Coa inara coriqui, inara atora,

inara cajione necoreeteeichene jaanu,

9 10

25

inara safato, inara biji achune,naaonjoainuri amaain cuhache. Niharauhi,ruha cachaaurune coina. 11Leinjiinneseu, nenaanajaun, naaonjoainuturuhichene, chunocoha caohachaaininara raera cacha ariin, rai loreri asaaeneeuche jelai caje amuhichenereentiaain. 12Inae nii loreri asaaeturuhichene neein, loreri asaaenenacaauru rai ereein turuuche. 13Niijana raoti ichaonaa que ichaonaajerecuruhanete, raotojoeein inararaaurureein nii loreri asaae nenacaaurucachaauru. 14Jana caohachaain inararaelanaala inara aohana jerecurenihane,nii loreri caje, chaen nii nese caje,naaonjoaain caje inara amuneein inaratijia que nenaa utoone rihariaain ratiriinamuuche. 15Esinae rauhijiriin acaaurutecana janonaa besaute que inae tihanebana, Sodoma, Comora, naaonjoainuribatane que ichaonacaauru amurijiriincaseteco coaracurureein.

Mucunojoinecuruhane coinaarichacuruhane

16Aonacuche, canune inara letoaaunjanolari mululune jana situha cuha irinerijijieein cuhichene coina. Aihana jauncacha cunaitaane coina nainaa acanonerijijieein cunichuche. Chatohaneeinteraane nihanatiin nerinanaa nainenihaserorine rijijieein. 17Aihane jauncaohachaain nainaain necohalajiincunichuche. Cocoainanacaaihuru raiinara teeuruhane janate, sinacoca asaaeinara amaain inara bisiin, 18rocuru rene inara amaain, reychururaine maajeein inara amaaurureein canucoreniha. Nii janate canuneein nihanunecoitucuerateriquicheein acaauru que,

naala nenacaauru quene maajeein.19Inae cocoainanacaihuri bijiu inara

teeuruhane, coa acaauru tonoraainereeichene jaanu que tonajianche. Inaeereeichene coina neeichene janate, CanaCoaunera Suujue, inara rai ereeichenejaanu tereein. 20Aihane jaun coatihainara ecu ereriheeicheein. Cana InacaCana Coaunera Suujuete inara corenihaecu erereein.21Nitohanerichaaine jaunte,

ruhacha,ruhane coina. Nii jana rai inacaauruhachate,rai calaohichuru tereein cocoainanacai rai.Nii jana acaauru calaohichuruhachate,inacaauru que nejerateein inacaauruteeurureein ateinanohineeuruhane coina.22Satiin cachaauru caa chauratane

rute, canu coreniha inara que nererojoecaacuurureein. Nete nii esenetaane jianelanaala,atiin satono que tiaain jerichanejeein sacueranichotereein. 23Leinjiin neseu turuhichenejana, inara rerohecaain inaramucunaajerecuruhane, leeocha neseu cuhin sorooche.Esinaene aitoon. Jaiti Isaraeli nefoerateeurusacuritaain turuheneeichene janane, canuinara ichohaichaniha ecu turureeunni canuacaihaniji Cacha Calaohineein nejanoanaanichaaunne.24Niheichu rai relaera amurijiriin nenaa

nainihei aina nerelanaa. Niheichu raifatoroon amurijiriin nenaa nainihei raicachaneein nenaa. 25Relanojoineeinnenacaauru, acaauru relaera rijijieeinneeuruhine. Jana letononeein nenacaauruacaauru curuaanaa rijijieein neeuruhine.Canu inara Curuaanaa neein inara relaeranihanune quemoconajaera Beelseboo nihacanu beeuruha natiin, tonacururiha janainara que.

Coasinacaineein niha ohacachene baihacana itajeraneein nenaane

(Lc 12.2-7)26Aihane jaun, coa cachaauru coasichache.

Coitucueraelanaala, asinojoineein

10

26

chaachaain niha chunine niha natiinte,coitucunojoiniha cureein. 27Jana caacoitucueraelanaala nenaa nii chuniaonaenihane jana,rateeuche satiin cachaauru urichoo netiin.28Coa inara atinana naineraauru quecasihache, inara atinaauruhane baihachabana satonoelanaala neeni janonaa queneeni, inara suujue itajenaa nainecurenihanejaun. Nete laen nainequiche chabanasatonoelanaala nenaa usi jana inara jaberocoaina inara suujue itajeranu neein nenaa-Cana Coaunera que casiin neeichene.29Tana nii chaque nelatejeecane que

airijiin leinjiinmoneda que coriha coroatajaitajaelinaane coitucuhichene. Nete jerenihacana Inaca Cana Coaunerane nii leinjiinijinnitajenaa nainecurene. 30Nii amurijiriininarate, inara couturijinemaajeein leinjianaleinjianaain janiinojoineein ne. 31Aihanejaun coa casiin ichaohache. Inarate jataaintajaelinaacuru amurijiriin nelateein neeiche.

Cachaauru que Jesocurisitocoitucuerateeurera

(Lc 12.8-9)32Chunocoha cachaauru que canuneein

nihanune coitucueraneein, canucachaneein nihane coitucueratera ne,acaentonai coitucueratereeunni dedeeunenaa Ofa Cana Coaunera acatiha neein.33

raneein canu cachaneein nihane saijieein,canu coitucuerate lanaala nenaa queacaentonai coitucuenereeunni Ofa CanaCoaunera acatiha neein.

Ita caje cacha lerueraneein niha Jesosone(Lc 12.51-53; 14.26-27)

34Coatiha raoti ichaonaanaja turuaauhaaunlu caa chauratane que, ita quenererojoecaain ichaoha cachane jaaneturuaa uunlu. 35Nitohanihane jaunte, raiinaca que nejeratiha rai calaohine jana raineba que nejeratereein rai cacunu. Jana rai

nebaene quete nejeratereein rai nacana.36Nitohaneeinte nechu naraaicha quenejeratenaaneein neeurureein cachaauru.37Rai inaca, neba, calaohi, cacunu,naaonjoainuri belaihane amurijiriincacoelainihane, nii chuni canu cachaneeinnenaa nainihei. 38Itolere necairichanaaabaantaain coroso que nerichaaunninerijijieein necairichanaa abaantaenihane,canu cachaneein nenaa nainihei. 39Netelaen canu, rai nichao ichoteratenanainichaaunne coitucuhin canuhachacohajeein nenaa, nichao ichoteratereeincanu coreniha. Jana canu esenetaelanaala,canu colane nichao ichoteratena jereraterai nichao itajereein.

Cainanohinerichaain namutecacha rai cha tera

(Mr 9.41)40Chunocoha inara raerate canu raa

aicheein. Jana caohachaain canu raeratecanu letoaera raa aicheein. 41CanaCoaunera letononiha leinjiin profetanecoreniha caohachaain raain nenaate,profeta neeone rijijieein nii raane coreniha raicainanohiniha cureein. Chunocoha leinjiincacha caohachaain nenaa raain neite,jerichanejeein nii cacha caohachaainnenaa rai cainanohinihane rijijieein, niiraane coreniha rai cainanohiniha cureein.42Chunocoha caa ena canu sacunaanunuhetejeeureraauru rai, nechu jataaincanu sacueranihane coreniha leeraurujeein conacai teein nei raite, esinaerauhijiriin cainanohiniha cureein,” naeaina nerelanaanichaanune rai Jesoso.

Jesoso rene turuuruhaJoaan Baotisita letonocurune

(Lc 7.18-35)

11 1Nii lechoonca coroatajai ainanerelanaa nichaanune relaane

baihane, jelai batane que nenacaauru

10 11

27

neseeuru naineein cuhacaanu, CanaCoaunera beratenojoin erenaabeebejeein cachaauru relaaamuhemuheca Jesosone coina. 2Niijanate caresero cuhane netiin benaacaje itolere ichaa Curisitone coitucuhinaina amuhemuhenacaauru letoae Joaan:3“Iina esinae rauhijiriin, nii turuhauheneni Curisito niha. Aca neneeinebeeune turuha leeochane cohacaanu,”naain rene turuhin bajaauruhane coina.Nii jaunte letoanajaane rijitojoeeinaitocuruha rene turuhinne jaun:4“Chajaain caa inaraacha coarai,

inaraacha aonai benichuche Joaanraicha. 5‘Inae maosa neeuruhane cajeconoa maosacuru notara. Bacosacuruniha natiinte, inae nichaauraainamuurera.caauru niha natiinte, inae somaraainneeure cosibi cajera. Urichosaaecuruniha natiinte, inae enene erenaaaonacurera. Onacaauru niha natiinte,inae o caje ichanacurera. Janacairichainejeein nenacaauru raite, CanaCoaunera beratenojoin erenaabeebejeein,chaaine beebeje. 6Nerausiaaejeeinteneeure rai suujua corelanaala acanihaneesenetaain acaacha cohajeeinnenacaauru,’ naain benichuche Joaanraicha,” naain Joaan letonocuru letoaeJesoso. 7Inae jelaiha cauha cuuruhaJoaan letonocurune janate:“Chatohanai coaraa cuhichelu cacha

areroo cuhin. Leinjiin jiarana nujuacujuana ichanohineein nerurujuanaanacoaraa cuhichelu. 8Ainihane leinjiincacha,teein neina coaraa cuhichelu. Inarateraotojoeein coitucuhiche, cajionecaohacha que necoreeteein nenacaauru,reychuru loreri asaae neeuruhane.9Chatohanai coaraa cuhichelu. LeinjiinCana Coaunera ere bera profetana

coaraa cuhichelu. Aiha laesinaae, niichoae tacaain jataain leinjiin profetaamurijiriin nenaate esinae rauhijiriincoaraa cuhichelu. Acate Joaan ne. 10NiiJoaan quete:

‘Canune ii ajinihacachaauru rai ereerecane coinacanu ere bera letoareeunnituruhine jaanu rucuheranu que,’

naain ne laenanohineein Cana CoauneraQuiricha cuhane. 11Esinae rauhijiriineaitoon, satiin cachaauru caje nihei chunicacha Joaan amurijirii jataain nelateeinnei, Moisesa que Cana Coauneraachateratenojoi Cojoanonaa bana. Nete laen,ena turunaa Cana CoauneraCojoanonaa, Joaan fautaain nelatiheirijijieein nenaa, jataain nii Joaanamurijiriin nelateineein ne.12Turuhalu Joaanne caje coauneeinte,

enanetojoeein ena turunaa CanaCoaunera Cojoanonaa turuaeranichaaunne que nejerateein itajenaa

churu curuaanaacuru. 13Satiinprofetacuru aina Cana Coauneraaitoonjoaaunru rauhite, nii turuhauheni Cana Coaunera Cojoanonaacoitucuerateein neeurelu, turuhaJoaanne que tiaaojoaain. 14Inarateesinae rauhijiriin nacoaauneein turuhaurichaain Irihasine que aitocuruhalunecoitucuhiche. Acate nii Joaan neeinturuhelu. 15miin urichonacaauru. 16-17Caacachaauru, enene cojoanonaa quenenacaauru ichao bihanune jaannucoitucuhaaun. Aihuruha canaanaihurunenaanaja cataaun nocoatijiaan, raicorihacuru rai eheehequiin:‘Raansaichene coina auno

totihacaanu. Nete canacaanu aunorautaelanaala raansanaa jereneeiche.Inara cotijiaain,caanune jana, canacaanu aina

11

28

inaderaheeiche,ruha.18Nii rijijieein techu, turuha Joaan

joaenreen lenone que lenonelanaala,bino conaa inaelanaala, naaonjoaainejana, moconajaera suujue sirihabeeiche. 19Nii baiha turuhanu canu,

chaaunne jana, bino cohin, joaenreeinlenone que lenoneein, naaonjoaineeinnejana, ‘Achotoritiin, ajetoriaaneein,

caauru belaichaneein, Roma curuaanaarai impoestonu que cachaauru cobaraaincoriqui bajaaurera belaicha niha’ canubeeiche. Nete jataain itolere quenainaain, chaachaain niha CanaCoaunerane caje coaraain, coitucunojoine niicha ichai,” nae Jesoso cachaaururai.

Caseteco coaracururichaain erenaatonoraauruhi cachaaurune

(Lc 10.13-15)20Cojoelanaacojoai ichaalu Jesosone

saijieein nichao coreein nacoaauneeinCana Coaunera coitucuureniha nii neseque ichaonacaauru cachaaurune jaunte:21“Jataainte cairichaaojoaiche nohane,Corasiin cocoaichacuru.

curu. Inara que cojoelanaacojoai ichaaincoaaratihanulune tocohaneein, Tiro,Sidoon, naaonjoain cocoaichacuru rai

lune jana nihanete, inae inoaenlunejeein inae nichao coreein,neein Cana Coaunera coitucueraneeinneeuruhane coaarateeurure niichajerenohin ichaain. 22Nete inae

ratihane jaan Cojoanonaa que turuhanebana, Tiro, Sidoon, naaojoainunricocoaichacuru amurijiriin casetecocoaraa curiquicheein inara. 23Jana

inara, Caferenaaon cocoaichaneeichene, inacojoeein caohachaainniha nocoetiin raotiin nenaacoaauquiche. Nete ohichene bana

cheein. Nii inara que cojoelanaacojoaicoaaratihanulune tocohaneein, Sodomacocoaichacuru que coaaratihanune jananihanete, enanetojoeein neeurure jelaicocoaichacuru. 24churu coulurujueein casetecaane coinaturuha Cana Coaunera Cojoanonaa queturuhane bana, Sodoma batanecocoaichacuru amurijiriin casetecocoaraa curiquicheein inara,” naecachaauru rai Jesoso.

Canu esenetaerate raotojoeein ichaoreein.(Lc 10.21-22)

25Niritohane baihate:tane, dede, naaonjoaain Coauneraneeinneeine coroaaejihanu jataaincha, Ofa,itolere coitucutoha nocoetonacaauru

jeein nenacaauru quene jaaunra.26Aihara Ofa, nitohaneein jereeinejaunte ichaaicha,” naane baihate:27“Canu Inaca Ofate satiin raineein

nenaa teein ne carai. Nihei chuni CanaCoaunera Calaohi cachaneeinnejanoanaa nichaaunne coitucuera.Leinjiin Ofa Cana Coauneraachatecacoitucue. Niheichu chuni, Ofa CanaCoaunera coitucuera. Canu-Calaohineeichane coitucuun. Canu-Calaohi nichaaune coitucueratenaajerichaaunne jaaunru que,tihanune banaachate, Canu Inaca OfaCana Coaunera coitucuurureeincachaauru. 28Nii inara baasoneeinichaonacaauru, inara nererojoecaeriinichaonacaauru, inara osaonacaauru,naaonjoaineeichene canu esenetaain

naja te inara rai. 29Caa inara rai

11

29

caitoonjoa esenetaain, Canu quenerelaain aihanune rijijieein ichaaoche.Coatiha chabana inara aina baasoneeinnerinaaunni. Nii bana coatihanitajerinaain inara suujue. 30Coatihacaaintaai, caa inara rai caitoonjoatonoraa cachane,” nae.

Nebetacanaa cojoanonaa bana tirico inaamolooruha Jesoso aina nerelanacaaurune

(Mr 2.23-28; Lc 6.1-5)

12 1Nii amuhemuhecaaunne jaun,nebetacanaa cojoanonaa bana

tirico coocana jana situha cuhacaanuJesoso aina jiniiquiin aina nerelanaanichaanune.nune jaun, situnacanejeein nii tiricomoloonejeein rai nucuhe quihacaanu.2Nii coaraainte:“Nii ii aina nerelanacaauru coaraau.

Cocoaaeraa nebetacanaa cojoanonaabana nitohanai ichara natiinte, inaetirico taihure,” naauruha Jesoso raifariseeocurune jaunte:3-4“Tana lesajei que mijiitooruhane

jaun, corihacuru aina jiniiquiin CanaCoaunera loreri Teenforo asaae enohin,Cana Coaunera que banijiaain nenaafaan, saseredotecuruhacha nii faanquinaa nainihane saijieein, corihacuruaina faan quiha curuaanaa Rabirinejaan reretaain coitucuhichene. 5TanaMoisesa aitoonjoa cuhane nebetacanaacojoanonaa bana carenero narejeensohin Teenforo asaae mocooruhasaseredotecurune niha natiin, osa quenesaruhin naaonjoaaurenihane jaanreretaain coitucuhichene. 6Aihane jaunTeenforo amurijiriin jataain nelateeincau nihanune coitucuhin neeuche.7Coatiha: ‘Naaonjoain quete aite caaQuiricha cuhane,’ naain coitucuheeiche.Nii Cana Coaunera Quiricha cuhane:‘Nii inihocuru mocohichene jianeeininara amute cacha belaain, naaonjoaain

neeichenena jereeun,’ naain ne,laenanohineein. Nitohanai coitucuhinneeichenenoote, chatohanai baasoichaain neniha inara amute cachanejana colurujueein naaonjoaainneriquiche. 8Nitohanihane jaunna,canu- cacha calaohineein nejanoanaanichaaunne, nebetacanaa cojoanonaaamurijiriin cocoainaain letononeeinneeun,” naain fariseeocuru tonoraeJesoso.

Leinjiin jiurona bijii cacharautaa Jesosone

(Mr 3.1-6; Lc 6.6-11)9Inae jelai caje amuhinte, ecu nenaa

sinacoca asaae enoha cuha Jesosone jana,10ecu najiniha ne leinjiin jiurona bijiicacha. Nii jana Jesoso colurujueeuruhanejaanu lera ariiriichuruhane jaunte:“Nainihanacha cocoaeraane saijieein,

cunaitenaa rautaaca nebetacanaacojoanonaa banane,” naain Jesoso cajebajaauruha fariseeocurune janate:11“Tana chunocoha inara, leinjiin carenero

siriquichene jana nebetacanaa cojoanonaabana acaumitunajaan ucuha jachu cuhanenaluha inara raine coaraa curiquiche jelaicaje rocohichene coinane. 12Tana leinjiincarenero amurijiriin nelatiha leinjiin cachanecoitucuhichene. Aihane jaun, cha caaunna

chaaca nebetacanaa janonaa bana,” naainfariseeocuru tonoraane baihate:13“Ii biji raujiaaura,” naa nii jiurona bijii

leinjiin cacha rai Jesosone janate, bijisijitaane rijieeoritiin, inae nerautae nii bijijera rijijieein nii cacha biji. 14Nete jelai cajemituhin nejesinajeein ita suujua tacaaurefariseeocuru Jesoso sohin jaaoruhane coina.

Jaiti neniha Jesosone jana,tururichaaine biha Isaihasine

15Nitohaneein inae sohin jaonaajerecuruhane coitucuuriin jelai caje

11 12

30

amuha Jesosone janate, sacuuruhaarajiin cachaaurune jaun, jitaaincunaitenacaauru rautaain, 16ruha cachaaurune urichoo,cane que ereeuruhane caohate Jesoso.17Nitohaneeinte bihalu Cana Coauneraere bera inoaensi Isaihasine nainaanecoina:18 “Caate,janijiin belaain cocoainaainCanu Suujue que suujuequiincanu letononeein nenaa ne,‘Inae nerinaain baasoneeincachaauru cairichaaurera,’

naain,satiin chauratane quelauri lauri nenacaauru cachaauru raibeebejihane coina.

19 Coatihacachaauru que nejerateein,cachaauru cotaain,

bero cuhane niha natiintonijiaain ereein cachaauru relaain,naaonjoaane aohanrarinaain.

20 Coatihanelatelanaala nenacaauru,cairicheineein nenacaauru,naaonjoainuri cairichaeranu queairinaain.

Niheichuaasaeriin esenetaeraauru quejaolecorinaain,

lauri lauri nenacaauru cachaauruichao rucuhecane jaan queturuhane reen tiaaojoaain.

21 Satiin lauri lauri nenacaaurucachaaurute

acaacha que jaaecoorureein,”naain belu Isaihasi.

Moconajaera letononeein niicha ichananainei ichaa Jesoso beeuruhane(Mr 3.20-30; Lc 11.14-23; 12.10)

22Nii janate,chuhi siricha leinjiin cacha erenaachara

maosa amaauruha Jesoso rene jana,irihane jaanu teein, rai nota cono te.23Nii coaraain cojoelatiinte: “Tana caacacha Rabiri ichoala nihane,” naain ecunejesinajeein satiin ita cajebajaacoaaure.24Nii aonajeeinte: “Moconajaera

curuaanaa Beelseboote, caa cacha raicatohanai ichana nainihane jaan teeinne,” naaure fariseeocuru.25Niritiin coaaucuruhane coitucuha

Jesoso raotojoeeine jaunte: “Satiin caachauratane que ichaonacaauru cachaauru,ita que nejerateein neeuruhanete jiniiquiinnitajenaa nainecurure. Niheichu leinjiinnese que ichaonacaauru ita que nejerateeinneeuruhane, jiniiquiin raotojeein ichaonaanainecururihei. 26Nii rijijieein techu,moconajaera netonai rai letonocuru quenejerateein nihane, nii rai letonohachasitaain nihane, nii chaque nelateein nenaanainerihei. 27Nii aitocohichenetocohaneein moconajaera suujue ainacuaain moconajaera sitaanu nechujianra,jeelai moconajaeraacha itajiha aicheeunna.Nete nii aitocohichene tocohanene,nitohanihane, cha jana inara letonocuruletohare nitohanai ichana naineeinneeuruhane jaanu siriin neeuruhane coina.Nitohanihane jaunte, nechu jataain inara

chene coaarateeiche. 28Caa cacha suujuacuhane nenacaauru moconajaeracurusitaanu Cana Coaunera Suujue ainacuaainnete, inae inara aina niha CanaCoaunera Cojoanonaane coujunacaneeinichaaun.29Leinjiin cacha jataain laraajiin nenaa

loreri asae enohin nihei nii chuni caje niichasirii ruluhera. Biji ichojoaainchate nainenitohaneein caje niicha sirii ruluhane.30Chateeinti canuhacha ichai ichaene.

Niite canu que nejeratenaaneein ne. Niirijijieein techu canuhacha ichaiitajeraneein ne canu esenetana jerihei.

12

31

31Nitohanihane jaunne inara raiaitoon, satiin osaonacaauru cachaauruquete suujua acatereein Cana Coaunera.Nete laen tonaain baasoneein CanaCoaunera Suujue que erei que suujuaacatenereein. 32Canu- CachaCalaohineein nejanoanaa nichaaunneque nihanatiin tonaain baasoneein ereiquete suujua acatereein. Nete laen raiSuujue que tonaain baasoneein ereinihane, caa ena nenaa janonaa, caabaiha neeninu janonaa, naaonjoain quenihanatiin neein suujua acatenereeinCana Coaunera.

Ninaa caje temule caohachacoitucuhacane

(Lc 6.43-45)33Tana temule jaain neeichene,

caohacha que inaacane caje temulecaohacha coitucuhin neeichene. 34neein necha ansaineein neeichene jaunte,inara suujua caje mitunaa nainenecaohacha. Inara suujua cuhane baasoneeininaraacha coacuite, inara ujuae caje mitue.35Jana caohachaain suujua coaara cachate,caohacha nejesina que ereein ne, suujuacuhane niha caohachane jaun. Janabaasoneein suujua coaara cachate baasoque ereein ne, suujua cuhane niha baasonejaun. 36Canune inara rai beeun, inaecaseteco coaracururichaain satiin caachauratane que nenacaauru cachaaurunebana, tonaain baasoneein ereeichenenihanatiinte coitucunojoinereein. 37neeinte, inara ujuaae caje baaso ichaainneeichene ujuaihoneein neneeichene,

niha cureein,” nae acaauru rai Jesoso.

Cojoelanaacojoai bajaauruha nechaaansai cachaaurune

38Nii jaunte:“Cacha relaera,

naacojoai ichaain coaarateeinene

jerichaanura,” naauruha Moisesaaitonjoan que cacha relaaurera ainafariseeocuru tabaaurune janate:39

lanaala ichaonacaauru cachaaurute, acaaururai cojoelanaacojoai ichacaaunne jerecure.Nena inae acaauru que cojoelanaacojoaicoaaratihalu profeta Jonasine jaun, inaenenacaaeneein acaauru que coaaratenaajereneeun. 40Nii nichata jiichoo nichatajanotiineein, ate tabai suri cuhane nihaluJonasine rijijieeine, canu-

jeeincha atane cuhane nereeunni. 41Aihanajaun, coitucunojoiniha caohacha ichaeraauruaina baaso ichaeraauru ichao que tihanebanate, nacoaauneein nimichucurureeinNinibe cocoaichacuru, acaaurucoulurujueeuruhane coina, acaauru raiberatenojoin beebejiha Jonasine aonaainnacoaauneein Cana Coaunera que coacuhinneeuruhalune jaun. Jana ena cau inara ainaneinichaaunnena Jonasi amurijiriin nenaanichaaunne saijieeinte caitoonjoa esenetanajereneeiche. 42neein nimichureein enotomitu nichajaicoarajeein cana raotono nichajai quenenaalu ene curuaanaaneein nenaa netonaiinae caseteco coaracururichaain caa enanenacaauru cachaaurune bana acaaurucoulurujihane coina, niicha coitucuhibeebejiha cachaauru rai Salomoonne jana,coriaji atane caje uhin aonaa uhalune jaun.Cau caa ena inara aina neinichaaunnenaSalomoon amurijiriin nenaa neeun. Nete niisaijieein canu esenetana jereneeiche.

Nacoaauneein cacha suujuenihajelaiha enoha coitucuchuhine

(Lc 11.24-26)43Cacha suujua caje mituha leinjiin

coitucuchuhinete,mujeein nihane jaanu ariirijie. Nii janaeruhenihanete: 44‘Taolu mituhanulunejaaunne jelaiha cauha cureeun,’ naain

12

32

coacue. Niritiin jelaiha turuhin niicacha coaraane jana, aiha leinjiin lorericonera colane caohatiin lojoinojoineeinnenaa rijijieein eruhanete, 45neein jelaiha cuhin, caainsineeinamurijiriin baasoneein nenacaauru ainaita taojiaain, jiniiquiin nii cacha suujuacuhane jeelaiha enooruhane, jataainjeelai amuritoheriin baasoneein ichoaenii cacha. Nitohaneeinte, ichaohacuurureein caa necha ansaineeinichaonacaauru cachaauru netonai,” naeacaauru rai Jesoso.

Jesoso rene turuuruhaneba aina nejeraaurune(Mr 3.31-35; Lc 8.19-21)

46Niritiin jaiti cachaauru ainaereereeca Jesosone janate, rene turuhinaina erenaa jerecure neba ainanejeraauru. Loreri asae enohelanaalaairiniha neeuruhane janate:47“Taute airiniha turuhin neeure ii

neba aina ii nejeraauru, ii ainate erenaajerecure,” naain Jesoso rai beeure.48-50Nete, nii rai biha unaa rai:“Caaurute canu neba aina canu

nejeraaurune. Chunocoha caletoaeraOfa ere tonoraain niicha jerenohinicharate, canu nejera, canu bai, canuneba, naaonjoainuri ne,” nae ainanerelanaa nichaanune cojeluhin Jesoso.

Temule jaera que cuaaincachaauru rai iriha Jesosone

(Mr 4.1-9; Lc 8.4-8)

13 1Nii bananeeinte, nii lorerinihacaanune jaan caje cuhin,

nemuri auhaniha turuhin ecunelauriaain lauheque Jesoso. 2Nii jana,

rune jaunte, leinjiin bote cuhane fauhinlauheque, carene ichoae neeuruhacachaaurune tonohana. 3-4Nii botecuhane netiinte, araai laurii nereretanaa

rijijiei parabola que cuaain cachaaururai ereerejeein:“Leinjiin temule jaera temule jaa

cunajaun ucuhe riiaacane janatetabaauru bero cuhane naluha nii niichariajaiine jaun, turuhin coaraain quihuretajaaecuru. 5Jana le turijieein niichariajaite, neniha mululuhin atanene jaanjeloon ajeri ichoae nalunacaaurucarajaelanaala omaroe. 6Nete inaeomarohane jana mituhin ajajaa enotonejaun ohe, mululuhin neniha atanenejaaun, ucuacaain neniha rai cojoaisinejaun. 7Le turijieein niicha riajaiucuhete, ajena jana naluhane jaun,amurijiriin omaroha ajaenane jaunatinae. 8Jana atane caohacha que leturijieein niicha riajaite, le ucuhecurucaje le temuracuru lefashaananaaininacae. Jana tabaaurute saotachooncaucuheneein, nichatachooncaucuheneein, naaonjoaain inaacure. 9Caa

caauru,” naain cachaauru rai ereerejeJesoso.

Jesoso caje parabola que cachaaururai ereereecane bajaacaanu aina

nerelanaa nichaanune(Mr 4.10-12; Lc 8.9-10)

10Nii jaunne,taain nii araai laurii nereretanaa rijijieiparabola que cachaauru rai ereereecane

chaanune. 11Nii jaunte: “CanaCoaunerate rai cachaneein neeichenejaun, coitucueraelanaala nenaaCojoanonaa coitucuerate inara que.Nete laen rai cachanelanaalanenacaauru que coitucueratenaa jerene.12Nitohanihane jaunte, naitoonjoatonoraain niicha jerei ichajeeinnenacaauru rai, jataain jeelaiamuritoheriin itolere coitucuhinneeuruhane jaanu tereein Cana

12 13

33

Coaunera.naala niicha jerei ichaelanaalanenacaauru cajete, jitariin acaihanijiacaauruhacha coitucuujei rulureein.13Nitohanihane jaunne araai lauriinereretanaa rijijiei que cuaain acaaururai ereeun. Coaracuruhane niha natiincoitucuurenihane jaun. Niheichuaonacuruhane niha natiin aonaaincoitucuurenihane jaun.14Nitohaneeuruhane coinate:

ruhane niha natiin:‘Naaonjoain quete aite,’naain coitucuururihaain.Niheichunii coaana jerecuruhane niha natiincoaracururinaain.

15 Inae jataain nauhacaacaa cachaauru suujuane jaunte,cha aonacuruhane nihanatiin,‘Naaonjoai quete aite,’naain coitucunaa nainecurene.‘Niheichucha coaracuruhane niha natiincoitucunaa nainecuruhi.Nabanacanuhacha ichai coaraain,aonaain coitucuhincanu rene uuruhane,acaauru rautaanune coataa,’naain bihalu Cana Coaunera erebera inoaensi Isaihasine jaanainaelu,”

naain aina nerelanaa nichaanune raibihane baihate:16“Nete laen inara nerausiajeein niha

curiquicheein, aonaain, coaraain,coitucuhin, naaonjoainchene jaun.17Arajii profetacuru, chaen caohachaainsuujua coaaraauru cachaauru,naaonjoainurine maajeeinte niqui, caainaraacha coarai coaana jerecurelu.Nete coaana nainecurenelu. Inaraachaaonaine maajeein aohana jerecuruhanesaijieein aonacuruhilu.

Temule jaera parabola queirihane biha Jesosone

(Mr 4.13-20; Lc 8.11-15)18Aonacuchene caa temule jaera que

cuaain araai laurii parabola que irihanune beinara raite coitucuhiche. 19Cana CoauneraCojoanonaa que erenaa aonacuruhanesaijieein coitucuhichurute, nii bero cuhanenalunaa temule ucuhe rijijieein neeure,acaauru suujua cuhane Cana Coauneraberatenojoi erenaa jereein aonacuruhaneniha natiin, turuha acaauru suujua cuhanebaasone jianeraauru ne. 20Jana nii ajeriichoae nalunacaauru temule ucuhecurute,Cana Coaunera ere aonaain esenetaaincoroajeein jereein raauruhane jana, 21inae

ruhane coina arinojoineein neeuruhane,canu esenetaain neeuruhane jianeraaururijijie. 22Jana nii ajaena jana temunojointemule ucuhecurute, Cana Coaunera ereaonacuruhane saijieein, nechu jataain caaatane que netiin necoriquijiaain, raotiinnenaa coacuhin, niicha que suujua cuaainnecoritanacaauru rijijie. Niite, inae nii erenaaesenetaauruhane jianeein, leeochaaururelaauruhane jianeein neeure. 23Nii atane

rute, Cana Coaunera ere aonaainleeochaauru relaain, naaonjoaainnenacaauru rijijie. Acaaurute, nii leucuhecuru caje lefasha ucuheneein,saotachoonca ucuheneein, nichata chooncaucuheneein, naaonjoaain le tijiriichuru cajeteeurera rijiichure,caauru rai beebeje Jesoso.

Tirico temuurera rai ajaena baasotemuha acaauru que nejeratenaane

24Niritiinte, nacoaauneein leeochanereretanaa que cuaain acaauru raiereerejeein:“Cana Coaunera Cojoanonaate,

leinjiin cacha, rai nocoana jana

13

34

cachaauru que tirico temueratihanejana, 25temuhin satiin sinihuruhanetonohana, nii tirico niicha temuuri janaturuhin ajaena baaso temuha leinjiincacha acaauru que nejeratenaane rijijie.26Nii jana inae omarohin, inae inaacanii tiricone jana inanacae nii ajaenabaaso netonai. 27Nitohanihane janacoaraainte: ‘Curuaanaa, chasiinnatemule caohacha ucuhe nejesinatemuerateeilune saijieein, jana mituheajaena baaso,’ naauruha nii ocoana

rune janate: 28‘Chunocoha canu quenejeratenaate, nii ajaena baasotemucaiha,’ naa acaauru rai nii ocoanaerorane janate: ‘Ta, nii ajaena baasorocohin jaohacaanune jereeine,’ naainbajaauruha nii amihanenacaaurunejana: 29‘Niriimiin, nii ajaena baasorocohalaainte tiricone maajeeinrocoriquiche. 30Nirijieein ecu neeinjiniiquiin omarocurumiin, tainaca quetihane reentiaain. Inae tainaca quetihane banane jelai teein nii ajaenabaaso raain, jelai teein tirico raainrucuhecaaune jaa cuhane rucujueein, nii

reeunni,’ nae nii ocoana erora,” naaincachaauru rai beebeje Jesoso.

Mosatasa ucuhe rijiicha Cana CoauneraCojoanonaane que erenaa parabola

(Mr 4.30-32; Lc 13.18-19)31Niritiinte nacoaauneein:“Cana Coaunera Cojoanonaate leinjiin

cacha, rai nocoana jana mosatasa ucuhetemuhera rijijie. 32Esinae rauhijiriinte,jataain leeochaauru temule ucuhecuruamurijiriin aansijian rai nucuhene saijieein,inae omarohane leeochaauru ocoana jananenacaauru temulecuru amurijiriinfohecane, rai nunecuru que tajenajaanuichacure tajaaecuru,” naain nereretanaaque cuaain beebeje cachaauru rai Jesoso.

Faan jorerera rijiicha Cana CoauneraCojoanonaane que erenaa parabola

(Lc 13.20-21)33Niritiinte:

naate nichata sajeein coujunaca quearina coujunacateriin rai jorerera quejasiiteein tabaain nii coliha jorereeincaje arajiin faan jaa leinjiin enene rijijie.Nii neleeriha tabaain colihane coinanenaa jorerera rijijieeinte, cacha ichaosacuritaain nefaane coina nenaa neCana Coaunera Cojoanonaa,” naainbeebeje Jesoso.

Nereretanaa rijijiei parabola queereerejihane biha Jesosone

(Mr 4.33-34)34Nitohaneeinte, nereretanaa rijijiei

parabola nejesina que cachaauru relaeJesoso. Chabana nii parabola colaneirihei cachaauru rai.35Nitohaneeinte:“Cana rai chauratane coaaunaa

neeinte,satiin asinojoineein nenaa queerereein, nereretanaa rijijiei

parabola cuaaincha,”naain beeuruhalu Cana Coaunera erebera inoaensihuru profetacurunenainaane coina nitohaneein ichaeJesoso.

Tirico temuurera rai ajaena baasotemuera que irihane biha Jesosone

36Nitohaneein inae cachaauru rai irihanenainaainte, acaauru rai nocoeein jelai cajecuhin nii neeuruhane jaan loreri asaaeenoha Jesosone jana, rohan nichuuntaainnii tirico coocana jana ajaena baasotemuhera que cachaauru rai iriha Jesosonebajaacaanu caje aina nerelanaanichaanune. 37Nii jaunte: “Nii temuleucuhe caohacha temuherate canu- Cacha

13

35

Calaohineein nejanoanaanichaaunne rijijie.38Jana nii ocoana que caitoonjoate, canarai chauratane ne. Jana nii temule ucuhecaohachate, Cana Coaunera esenetaainaina ijiin rai Cojoanonaa que neenihuru ne.Jana nii ajaena baasote, moconajaeraletononeein nenacaauru ne. 39Jana niiajaena baaso temuherate, acaauru quenejeratenaa moconajaera ne. Jana niitaojiaera que aitocoaaunnete, inae ecutihane bana sarichaain cana cojoanonaaneque aite. Jana nii taain rucuheraauruteanjeraaurune. 40Charijieein teeinti, ajaenabaaso taojiaain mocohaca, nii rijijieeinte

niha cuurureein osa que leeochaaurusaruhin nenacaauru moconajaera aina.41Nii banane canu- Cacha Calaohineeinnejanoanaanichaaunne canu raianjeraauru letoareeunni, nii canacojoanonaa que nenacaauru baaso ichaain,osa que leeochaauru saruhin, naaonjoaainnenacaauru raain 42usi charijibana

ruhane,rureein. 43Inae nitohanihane banate,esinae rauhijiriin Cana Coaunera jerenohinichaain tonoraain nenacaauru, aihaenotone tocohaneein jiquihaquiin conohinniha cuurureein, canu Inaca CanaCoaunera Cojoanonaa que neein. Caa

caauru.

Oro rijijieein nenaa coreti tesoro rijiichaCana Coaunera Cojoanonaane

44Charijieein teeinti, leinjiin oro rijijieeinnenaa coreti tesoro eruha leinjiin cachane,nii eruhane jaaun teein conauteein ratiriin,rachoojoeein jitariin niicha sirii rucuheleque necorete nii cacha, nii niicha eruhiconautihane jaan atane coretihane coina.Nii rijijieeinte, itolere cachaacha jereiamurijiriin jataain nelateine CanaCoaunera Cojoanonaa.

Oro rijijieein nenaa perla coreti rijiichaCana Coaunera Cojoanonaane

45-46Charijieein teeinti, leinjiinrecatoon, perla coretiin nenaaariirijieein amuhin, inae nii perlacoretiin nenaa eruhane, jataain nii coreieruhane coitucuhin rachoojoeein cuhin,rai rucuhele que jitariin necoreteein, niiniicha eruhi perla corete nii recatoon.Nii rijijieeinte, itolere cachaacha jereiamurijiriin jataain nelateine CanaCoaunera Cojoanonaa.

Rede que ate mucuhera rijiicha CanaCoaunera Cojoanonaane

47-48Charijieein teeinti, nemuri cuhanerede jaaoruha ate mucuurerane jana,itolere ate mucuha nii niicha jaori redene,inae memoha ate caaunne jana careneichoae inaain ate caohachaauru janijiinomari cuhane teein, nii baasooruforanacaauru jaaore nii ate mucuurera, niirijiicha Cana Coaunera Cojoanonaa.49-50Nitohaneein techu, inae cana janonaasatono que turuhane bana, caohachaainichaonacaauru janijiin raain, baasoneeinichaonacaauru jaaorureein usi chariji banajacaelanaala nenaa jana anjeraauru. Niibanate chanaa cuurureein auhaauhaquiin,”nae aina nerelanaa nichaanune rai Jesoso.

Canacaanu relaane jaan aonaaincoitucuhacaanune bajaa Jesosone

51Niritiinte:joan aonaaina coitucuhiche,” naaincanacaanu caje bajaa Jesosone janane:“Enjeen, aihacaanura Curuaanaa,”naacaanu. 52Nii jaunte: “Coaracuchenachuhinti leinjiin Cana Coaunera rairauhi que cacha relaera- cacharelaanete, ‘Naaonjoaan caa Ena TurunaaCana Coaunera Cojoanonaa Caohacha’naain beein, ‘Naaonjoaan nii rauhiinoaesi’ naain nii ena canuhacha bei

13

36

Cana Coaunera Cojoanonaa aina rauhiinoaesi que aitiin caohatiin cachaaururai beein cachaauru relae,” nae Jesoso.

Rai nataneu Nasarete turuha Jesosone(Mr 6.1-6; Lc 4.16-30)

53-54Inae nii nereretanaa rijijieiparabola biha cachaauru rainenainaainte, jelai caje canacaanu ainaamuhin rai nataneu turuhin, ecu nenaasinacoca asaae enohin, ecu nenacaaurucachaauru relaane nunuhete Jesoso. Niijanate cojoelatiin: “Chuna jataaincojoelanaacojoai ichaane coinanemaajeein nerelaete toritiin itolerecoitucuhin ere. 55Tana enuha cajeitolere ichana inaera cacha calaohinihane, jana rai neba niha Marihane.Nii jana rai nejeraauru niha Saantiaao,Jose, Simoon, Jodasi, naaonjoainurine.56Jana rai baihuru netonai cau canaaina ichaaoruhane. Chaa cajena jataainnainaain itolere coitucuhin aite,” naaureecu neein aonajeeurera cachaauru.57Niritocuruhane jaunte inae Jesoso

esenetaain nere tonorana jerecurenecachaauru. Nii jaunte acaauru rai:“Chunijiun cuhane jaaunrute niqui

leinjiin profeta que suujua acateeincoitucuure laurinelanaala nenacaaurucachaauru. Nete laen esenetaaurenelaurineein nenacaauru naraaichuru.Niheichu nii loreri ichaohane jaaunnenacaauru niha natiin,” nae cachaauru raiJesoso. 58cojoai ichaenelu, esenetaaureniha ecunenacaauru cachaaurune jaun.

Oha Joaan Baotisitane

14 1Nii banate, Calileea batanecuruaanaaneein niha Erodesine

jaun, nii amuhemuheca Jesosonecoitucuriin: 2“Acate, Joaan Baotisitane.Inae o caje ichanacaihara. Acanihanejaunte, nii cojoelanaacojoai ichana

nainera,” naain jetao ereereje Jesosoque rai letonocuru rai.3-4Rai nocoala Feri comasai Erodiasi

siriha comasaine que Erodesine janajetaote: “Jiaonriha chocoala comasai sirii iicomasaine quera,” naa Joaanne corenihajetao, caresero cuhane Joaan enoaeratelucadena que ichoarateein Erodesi.5Nitohaneein caresero cuhane enoaain

jetaote, Joaan sohin jaonaa jerihane nihanatiin, ichana nainenelu Erodesi, satiincachaauru Cana Coaunera letononihaJoaanne esenetaauruhane jaun, cachaaurucoasiha. 6Nejetaote, nejanoaane bajaanaabitoaane coina beseta ichaa Erodesine janajetao, nii beseta bitoaa turunacaauruacatiha raansae nii Erodiasi cacunu. Niiacaauru acatiha raansaa nii ranunanecoaraain jetaote, jataain rautatiin coaraanejaun, 7niicha jerei bajaa caje nii ranunane,Cana Coaunera notaracaae rai tihane coinaaite Erodesi. 8Nii jaun jetaote, rai nebasuujuatenojoineein Erodesi rai: “Canu raiaihane, leinjiin ojoaichu cuhane JoaanBaotisita coturi uhaau caraicha,” naa niiranunane jaun 9inaderae rey Erodesi.Nejetaote, satiin niicha cotihacuri acatihateein Cana Coaunera notaracaae, niichajerei bajaa caje nii ranunane rai tihanecoina aitohane jaun, 10caresero cuhaneniha Joaanne jana coturi moloherateeinraerate. 11Nii jaun jetaote, leinjiin ojoaichucuhane Joaan coturi amaain teeuruha niiranuna raine jaun, neba rai te nii ranuna.12Inae nitohaneein teratiha Erodesine

coitucuhinte, Joaan jaberoco raainconauteein ratiriin, biha uure Jesoso raiJoaan sacuureraauru.

Saoqui oaraancai cachacoroaatiha Jesosone

(Mr 6.30-44; Lc 9.10-17; Jn 6.1-14)13Nii jaunte, rai beeuruhane caje

coitucuhin, nii nihane jaan jelai cajecanacaanu aina amuhin, canacaanuhacha

13 14

37

aina leinjiin bote cuhane fauhin, nenihacachane jaan cue Jesoso. Nete nii botecuhane fauhin amuhacaanu Jesoso ainanecoitucuuriin, neseeuru cajeeuru uhacoaainsacuure atanechoae uhi cachaauru. 14Inaeniicha coinetihu turuhin, bote caje fauhin,iniha cuha Jesosone janate, najinihacunaitenacaauru uhaain arajiin neeuruhacachaaurune jaun, cairichaaojoaainacaauru coaraane jaun, niicha uhaauricunaitenacaauru rautae Jesoso. 15Nii jana,inae nocohena jerihane jaunte, Jesosorohan nichuuntaain: “Chajaain caacachaauru rai necoeeute, nenajaun cauhacuuruhinete,miin. Coatiha caa jana ichaohi cacha,”naacaanune jana: 16“Chajaain inaraacaauru coroaateeuche.rihei ena caauruhane,” naa canacaanu raiJesosone jaun: 17“Nihei canacaanu railenone. Saoquijieein faan, itaquejerajejeein ate, naajeeinchate neeje,”naacaanune janate: 18“Cajiha caraiuhauuche,” naain 19omane choaenelauriaauruha cachaaurune coina aitiin,biji cuhane nii ate aina faan mucuhinteberiaain: “Narihara Cana Coaunera,”naain Cana Coaunera bajaain cataun niifaan teruhin aina nerelanaa nichaanune raite Jesoso, chaluhacaanune coina. 20Nii

nune janate, que lenoneein obeecuruhanejana, jaiti cautihane jaun, rai caute quelechoonca coroata omarii, omarimemoaaure. 21Canaanaihunru ainaenecuru janijilanaala, quichaauruhachajanijiinte, saoqui oaraancai cachaauru niilenonecure.

Acau ichoae amuha Jesosone(Mr 6.45-52; Jn 6.16-21)

22Nii baihate, ecu nedaain cachaauru rainecoihane tonohanau, bote cuhane fauhinichoaichaniha nemuri jera jaaohacaanunecoina aina nerelanaa nichaanune letoae

Jesoso. 23Inae cachaauru rai necoihanebaihate, jelai caje amuhin, acaachanejeeinichatane ucuuno que cue, ecu CanaCoaunera bajaane coina. 24Inaenocohejihane janate, cuu acaachanejeeinniha Jesoso nii ichatane ucuunone jana,inae coriaeneein cue nii bote, atane auhacaje. Nii jana, mijiaaineein uha cujuanaaina cha chanaane jaunte, amusine niibote. 25Nii jana inae janonaa jerihanejanate, nii ichatane ucuuno nihane cajeuhin, canacaanu caaijie uhe Jesoso acauichoae rurujueein. 26Nii jana acau ichoaerurujueein uhane coaraainne, coasihacojioriin: “Nechu aansai coitucuchuhiteaicha,” naacaanu aina nerelanaanichaanune. 27Nii jaunte:toache. Canune aihunra,” naain canacaanurai iriha Jesosone jaunte: 28“Ii aaine,jereeune ii rene tiaain uhe acau ichoaeraCuruaanaa,” naa Jesoso rai Fedoronejaunte: 29“Chajaaujian,” naa Jesosonejaun, bote caje fauhin acau ichoae cuhinruruje Jesoso rene cuhin Fedoro. 30Netejataain mijiaaineein uha cujuana ainacha chanaane coaraain, nesoonetohanejaun, asaaun naluha cue Fedoro. Inaenaluhane jaunte, nesoone caaunauhaquiin: “Curuaanaa, canu comaleeu,”naa Fedorone jaunte, 31biji que mucuhin:“Chanuna jataain cha esenetaeneei.Chanuna necoatohi,” nae Jesoso, Fedororai. 32Inae bote cuhane faauruhanerijieeoritiin, nesuruha nii cha chanaaaina cujuanane janane, 33Jesoso acatihaneseeonraain: “Iite esinae rauhijiriin CanaCoaunera Calaohineeincha,” naacaanusatiin nii bote cuhane cuinichaanune.

Jenesaree batane que turuhin,ecu nenacaauru cunaitenacaauru

rautaa Jesosone(Mr 6.53-56)

34Inae nii nemuri jerau turuhinne,Jenesaree batane que turuhacaanu.

14

38

35Nii Jenesaree bataneu turuhacaanunejanate,caauru cachaauru. Nii jaunte, jelaibatane sacuritiin ecu turuha Jesosonecoitucuhin, rene cunaitenacaauruuhaacoaain 36turuhin, caje acaaururautana nainihane bajaaure, jerihaJesosone rai cajione auha mucuuruhanecoina. Nii rai cajione auha mucuureracunaitenacaaurute satiin nerautaaure.

Baasoneein cacha ichao teraque iriha Jesosone

(Mr 7.1-23)

15 1Nii janate, Jerosaleen cajeturuha uure Jesoso coaraa,

Moisesa aitoonjoan rauhi que cacharelaaureraauru aina fariseeocurutabaauru. Acaaurute, Jesoso rohannichuuntaain:2“Chanuna aihuruhalu canacaanu

inoaesihurune rijijieein neeurene caa iiaina nerelanacaauru. Chanuna jeriha

ruhane ajiniha, jauriaanejeein bijiculeecurene,” naain Jesoso cajebajaauruhane janate:3“Chanunajian inara netonai Cana

Coaunera aitoonjoa tonoraelanaala,inara ichaohacha sacuhiche. 4neeichene jaunte: ‘Ii inaca, ii neba,naaonjoainuri ere tonoraaincaohachaain ichaaoche. Necha ansai,naain baasoneein rai inaca, rai neba,naaonjoaain que ereein neiteateinanohiniha cureein,’ naa CanaCoaunera Quiricha Inoaensi cuhanenatiin tonoraelanaala ichaohiche.5-6Cana Coaunera Quiricha Inoaensicuhanete niqui ne rauhi, satiin cacha,rai fojiaraauru rai cha teein nihanecoina. Nete inara: ‘Coatiha inara rai chatenaa nainihaaun, satiin quiicha siriiinae Cana Coaunera que banijiaaineeinnihane jaun,’ naain erei cacha, inaca,

neba, naaonjoain rai chaelai tenaanainenihane que aitocoiche.neeinte, Cana Coaunera aitoonjoan quejaolecohin tonoraeneeiche, nechujataain inara ichaohacha sacuhichenecoina. 7Esinae rauhijiriinte, nechaansaineein neeichene que aitiin, inaraque laenaelu Cana Coaunera Ere beraprofeta inoaensi Isaihasi:

8 ‘Caa cachaaurute,rai nereecha quecanu coroajeein neeure.Janaacaauru suujua cuhane aihuruhi.Cacajetecoriaae ne acaauru suujua.

9 Nii jaun,nii chaque nelatejeehai,netaojiaain canucoroaaecuruhanenechu jataain acaauru relaauruhacachaaurune

que nejesinajeein ita relajeeinneeuruhane jaun,’

naelu inara que Cana Coaunera Ere berainoaensi Isaihasi,” nae acaauru raiJesoso. 10Niritohane baihate, nii ecunenacaauru cachaauru cotijiaain:“Caohachaain caa inara raiaitocoaaunne aonacuchete coitucuhiche.11Coatiha baasoneein cacha ichaoaasaehai joaereen lenone canaacha quii.Baasoneein suujua cuhane niichacoacui, nujuae caje mitunaate laen,baasoneein cacha ichao aasaje,” naainteacaauru rai beebeje Jesoso. 12Nii janaterohan nichuuntaain: “Nii aitohine

ruha fariseeocurune aonaaina,” naaincaje bajaacaanu aina nerelaanichaanune janate: 13joinelanaala nenaa ajaenate, cojoaisiaina curuataain rocohin jaoreein CanaInaca Cana Coaunera. 14Aihane jaun,

14 15

39

miin. Maosa rijijieein neeuruhanerijijieein nenacaauru relaeraneeinneeuruhane jaunte aitocure. Chaentechu leeocha maosa amanaa jerihaleeocha maosane, jiniiquiin atane jachucuhane naluhin nitajeeururihanerijiichuruhane jaun aitocure,” nae ainanerelanaa nichaanune rai Jesoso. 15Niijanate Jesoso rai: “Canacaanu rai, niiaitohine jaan beeune coitucuhacaanu,”naa Fedorone janate: 16“Inara nihanatiin inachura coitucueneeichete.17Tana satiin cacha ujuae cuhaneenonaa, cacha suri cuhane cuhin, niibaiha cacha jaberoco caje mituhanecoitucuhichene. 18Jana cacha ujuae cajemitunaate, cacha suujua caje mituhe.Niite laen baasoneein cacha ichaoaasaerane. 19-20Nitohanihane jaunte,cacha suujua caje mituha itolerebaasone jaun, sonajaain jaohin,nelanaala nenaa ene aina ichaohin,asijiauhin, casejenetiin, ita cotaain,naaonjoaan cachanete laen, baasoneeincacha ichao asaaerane. Jana nitohanihacana ichaone tonoraelanaala cana bijiculejelanaala lenonichaane, coatihabaasoneein cana ichao aasaehai,” naeJesoso.

Leinjiin ene Jorionelanaalanenaa Jesoso esenetaane

(Mr 7.24-30)21Jelai caje amuhin Tiro, Sidoon,

naaonjoainuri batane nichae cuhaJesosone jaun aina cuhin, 22inae ecuturuhacaanune janate, eheehequiin:“Curuaanaa Rabiri nefoerate,cairichaaojoaain canu coaraau.jaera siriha canu cacunune jaunneaitoonchera,” nae canacaanu caaijieuhin leinjiin Canaaun bene, natane cajeuhin ecu ichaonaa. 23neecha aonajian Jesosone jaunne:“Chajaain caa ene rai aitoote amuhine.

Nete cana caaijie uujueein eheeheque,”naacaanu rohan nichuuntaain ainanerelanaa nichaanune. 24Nii jaunte:“Cana Coaunerate rai cachaneeinnenacaauru Isaraeli cocoaichacurunitajeeuruhane rai nenacaauru reneechacaletoaelu,” nae Jesoso. 25Nete,nacatiha neseeonraain:neeuchera Curuaanaa,” naa rai niienene janate: 26“Coatiha caohachariheiCana Coaunera cachaneein nenacaauruque banijiaain nenaa ruluhin remaae

nera,” naa Jesosone janate: 27chuhisi niquicha Curuaanaa. Nete

chene niha natiin,neeuchera Curuaanaa,” naain Jesosotonorae nii ene. 28Nii jaunte:taaine corenihate, inae ii jerenohi

chera,” naa Jesosone rijieeoritiin, inaenerautae nii rai cacunu.

Arajii cunaitenacaauru rautaa Jesosone29Jelai caje amuhinte, Calileea

conemuri auhaniha turuhin, ichataneucuunno que iniin, ecu nelauriaainlauheque Jesoso. 30Nii janate, renenetaojiaaure arajii cachaauru,curu, maosacuru,caauru, erenaacharaauru, leeochaauruarajii cunaitenacaaurune maajeeinuhaacoaain,ruhane acaauru rautaane coina.31Nitohaneein rautanaacane janate, inaenerautaain, nichaauraain, amuurebacosacuru, maosaneeuruhane cajeconoe maosacuru nota, inaenerautaaure biji que jiuronacaauru,erenaacharaauru niha natiin inaeereeure, naaonjoaauruhane coaraainte,jataain cojoelatiin, Cana CoauneraIsaraeli Coaunera coroaecure nii ecuneein coarajeeurera cachaauru.

15

40

Jena oaraancai cachaauru railenone faa Jesosone

(Mr 8.1-10)32Nii janate, aina nerelanaa nichaanune

cotijiaain canacaanu rai: “Inae jataaincairichaojoaain caa cachaauru coaracaaun.Inae nichata janoha cau canu ainaneeuruhane. Nii jana nihei acaauru lenone.Naininaaun coroatenajaelanaala acaauruletoaanu acaauru nenajaunne. Mijiintenacaaun aterocuruha bero cuhanene coataa,”naa canacaanu rai Jesosone jaunne:33“Chuna caa araaine cacha rai lenoneerurichaache, neniha cachane jaaunnihacache natiin,” naacaanu aina nerelanaanichaanune janate: 34“Inatajajeein nihunfaan siriquiche,” naa canacaanu rai Jesosonejaunne: “Caainsinejeein faan, coroatajajeeinate, naajeeichate neeje,” naacaanune janate,35atane ichoae nelauriaauruha cachaaurunecoina aitiin 36rai biji cuhane faan aina atemucuhin, Cana Coaunera bajaane baiha,cataaun taturiin aina nerelanaa nichaanunerai te, cachaauru rai chaluhacaanune coina.37Nii jaunne,caanune jana, inae nainaain lenonecuruhanesaijieein cautihane jaun, rai caute quecaainsine omari memoaaure. 38nainuru, enecuru, uha elone jaun tabaacoaanucuhecuru aina uha cujuana tabainejanijilanaala quichaauruhacha janijiinte jenaoaraancaaure nii lenonenacaauru cachaauru.39Nii lenonecuruha cachaaurune baihate,cachaauru rai necoeein, leinjiin bote cuhanefauhin, Maadala batane que cue Jesoso.

Cojoelanaacojoai icharatecuruhasadoseeocuru aina fariseeocurune

(Mr 8.11-13; Lc 12.54-56)

16 1Nii janate, Jesoso coaraa uurefariseeocuru aina sadoseeocuru.

Nitohaneeinte inae rene turuhincoulurujueeuruhane jaanu leranu ariha,acaauru rai cojoelanaacojoai ichaane

coina aitocure. Chaen esinae rauhijiriin,

ruhane coinane maajeein.2Nete acaauru rai: “Charijieein teeinti,

sonaina cafarane nocohaca dedene:‘Caohatorichaain janonaa,’ naainereeiche. 3Jana, janone cafaranenocohaca dede nijichoriaaojoaaine:‘Urichaain elo,’ naain ereeiche.neein dede caje itolere coitucuhinnaaonjoaainchene natiin, chanuna jana:‘Naaonjoaane coinate caa aicha,’ naaincaa enene cojoanonaa coitucunaanaineneeiche. 4Caa cachaauru nechuaansaineein suujua coitucuelanaalanenacaaurute, cojoelanaacojoaiichacaaunne coina canu rai aitocure.Nene inae acaauru que coaaratesihaluJonasine jaun inae nenacaeneeinacaauru que cojoelanaacojoaicoaaratenaa jereneeun,” naane baihaacaauru ratiriin, jelai caje amuheJesoso.

Faan jorerera- lebadora rijiichafariseeocuru ichaone

(Mr 8.14-21)5Inae Calileea conemuri jerau

cuhacaanune jaun faan baiteeinratirihacaanu aina nerelanaanichaanune jaunte: 6“Aonacuche. Faanjorera rijiicha fariseeocuru aina,

jihuche,” naa canacaanu rai Jesosonejaunne: 7“Chanuna caa aite. Faanuhaenihacachene jaunna caa aitohate,”naacaanu ita raine aonajeeinte:8“Chanuna faan uhaeneeinchene que

aitocoiche. Jataain asaaeriinchatequesenetaaiche. 9Tachu jaitinainaquiche taolu saoquijiei faanchaluheratihanu, saoqui oaraancaicacha raine jana, inata omariin rai cautetaojiaaichelu. 10Niheichu taolu,caainsinejei faan chalueratihanulu jena

15 16

41

oaraancai cacha raine coaauheeiche,

chelu. 11Chanuna faan que inara raiaitenihanune que nainaeneeiche. Faanjorerera rijiicha fariseeocuru aina

jihuche,” nae aina nerelanaanichaanune rai Jesoso. 12Nii jaunne,faan jorerera que aitelanaala, cacha

curune que aitoha canacaanu raiJesosone que nainacaanu.

Mesihasi niha Jesosone biha Fedorone(Mr 8.27-30; Lc 9.18-21)

13Inae Filipo Sesareea batane queturuhinte, aina nerelanaa nichaanunerai: “Tonacuruha cachaauru, CanaCoaunera Calaohineein cacha cajenejanoanaa nichaaunne que,” naaJesosone janate: 14“Tabaaurute, JoaanBaotisita niha, ii beeure. Janatabaaurute, Irihasi niha, ii beeure. Janaleeochaaurute, Jeremihasi niha iibeeure. Jana tabaaurute, chunocohaCana Coaunera ere bera profetane caiha,naaure,” naain tonoraacaanune janate:15“Tonaquiche jana inara. Cha nichaaunjana Canu inara rai,” naain canacaanucaje bajaa Jesosone janate: 16“Iite esinaerauhijiriin ichaaohin nenaa CanaCoaunera Calaohi Mesihasineei,” nae raiSimoon Fedoro. 17Nii jaunte:joeeinte rausiaaenojineein neei, Jonasicalaohi Simoon. Chuni cacha icheibenihane janate, Canu Inaca CanaCoaunera ii que canu coitucuerate.18Jana iite Fedoro neei. Canune icheiaitoon. Iite canuhacha tei ajeri rijijieein,canu coitucuuruha canu cachaneeinneenihurune coina icharaneeinneriquiin. Nii ii que canuhacha icharateiamuritonaa nainerinaain chuni,onaaniha natiin itajenaa nainerinaain.19Ii raine, Cana Coaunera Cojoanonaa

que nenaa naineeine coina, ichei chabitereeunni. Caa chauratane que netiin,iicha ichaite, Cana CoauneraCojoanonaa que nereein. Jana caachauratane que netiin, jaolecohinejaante, Cana Coaunera Cojoanonaa quetihane bana jaolenereein,” naa SimoonFedoro raine baihate: 20“Jiaonrihachuni rai: ‘Acate Mesihasine,’ naainbeeichene,” nae aina nerelanaanichaanune rai Jesoso.

Orichaaine biha Jesosone(Mr 8.31-9.1; Lc 9.22-27)

21

chaain Jorioocuru bichauhenaauru,saseredotecuru curuaanaacuru, Moisesarai Cana Coauneraacha tei rauhi quecacha relaaureraauru, naaonjoainurinecatainaane jaunte, Jerosaleeuncurichaainne beebeje aina nerelanaanichaanune rai Jesoso. Sohinjaaoruhane nichata janone cuhaneichanarihanine que aitohane jaunte,22jelai Jesoso teteriin: “Jiaonrihanitohaneein chetecuruhane jeriha CanaCoaunerane Curuaanaa. Nitohaneeinchetena nainecuruhi jerihane,” naaincaohatiha Fedorone janate, nauriteriinFedoro coaraain: 23“Naain cacajeamuura moconajaera. Nechu canucairichaeranu quete aitohicha. CanaCoaunera jerenohin aina, chacoitucunaa nainiheei ii.ruhacha jerenohinchate coitucuujueei,”naane baihate: 24“Chunocoha canuesenetaain, canu aina nerelanaajerihane, rainuhacha que niicha coacuhijianeein, itolere necairichanaaabaataain canu sacuhine. 25Jana canucolane rai nichao ichoteratena jererate,rai nichao itajereein. Jana, canucoreniha necairichanaate, rai nichaoichoteratereein. 26Coatiha chaquenelatihei, itolere niicha jerei, niicha

16

42

coacui sirihane nihanatiin, nichaoitajiha cachane. Inaaonjoaain coretihaneniha natiin, nii nichao ichoteratenanainihei cacha. 27Inae Cojoanonaa queturuhane banane turuha ureeunniesinae rauhijiriin canu- Cana CoauneraCalaohineein cacha caje nejanoanaanichaaunne, canu Inaca Cana Coauneranecaohacha que necaohachaain, railetonocuru anjeraauru aina jiniiquiin.Nitohanihane banane,ruhacha ichai cainareeunniacaauruhacha ichai rijiinanaain. 28Cau

reein, itolere curuaanaa neein nihanunecoina turuhanu cacha caje nejanoanaanichaaunne Cojoanonaa coaraanereentiaaojoaain,” nae aina nerelanaanichaanune rai Jesoso.

Nejelauneein necoriha Jesoso jaberocone(Mr 9.2-13; Lc 9.28-36)

17 1

chaainne bihane baiha, saotajanonejeeinte, Fedoro, Saantiaao,Saantiaao ocoala Joaan, naaonjoainuriamaain jelai acaauruhacha aina jataainucuuneein nenaa ichatane ucuuno quecue Jesoso. 2Inae ecu turuhin jetaote,acaauru acatiha netiin, necoriha Jesosojaberocone jana, rai nomeri netonaienoto tocohaneein jiquihacohane jana,rai cajione netonai cono tocohaneeinjiquihaque. 3Nitohaneein necorihanomeri aina rai cajionene jana jetaote,Jesoso rene ecocohin aina ereeuruhaMoisesa aina Irihasine jana coarajeeure.4Nii jaun jetaote Jesoso rai:“Curuaanaa,

chene. Ii jereeinene nichatajaain loanarijareeunni, leinjiin ii rai, leinjiin Moisesarai, leinjiin Irihasi rai, naaonjoaain,”nae jetao rai Fedoro. 5Niritiin ereereecaFedorone jana jetaote, luhecotariinjiquihaquiin acaauru conaacotaa dede

sacarine jana jetao: “Caate jataainbelaain janijiin quiicha cocoainai CanuCalaohi ne. Rai nere tonoraainneeuche,” naain jetao toni nii dedesacari jana erenaa. 6Niritiin tonihaerenaane aonaain jetaote, atane ichoaecomoore jataain coasina caaun, niinichatajaain aina cunacaauru ainanerelanacaauru. 7Nii jana jetaote,acaauru rene nichuuntaain mucunajaainjetao:“Nimichucuche. Coa casihache,” naa

Jesoso acaauru raine jana, 8coaracuruhanejana jetao, inae neniha chuni ainane jana,jelai acaachanejeein ecu ne Jesoso. 9Inaenii ichatane ucuuno caje jeelaiha fauhacuuruna jaun jetaote: “Jiaonriha chuni raicaa inaraacha coarai beeichene, CanaCoaunera Calaohi cachaneein nejanoanaanichaaunne ohanune caje ichanacaaunnereentiaain,” naa aina nerelanacaauru raiJesosone jana jetaote:10“Chanuna jana chaen: ‘Irihasite

jaurihanejeein turuha ureein,’ naaureCana Coauneraacha tei rauhi que cacharelaaureraauru,” naain jetao Jesoso cajebajaaure aina nerelanacaauru.11Nii jaun jetaote: “Esinae rauhijiriin

Irihasite ichoaichaniha turuha ureein. Acateitolere rucuhereein. 12Nena canu inara raiaitoon. Nii Irihasite inae ichoaaichanihaturuhelu. Nete, acanihane coitucuelanaalaque nocoatijiaain, mainajeriin cairichaaurelu.Nii rijijieeinne acaauru bijiu necairichaacureeunni Cana Coaunera Calaohicachaneein nejanoanaa nichaaunne,” naaacaauru rai Jesosone jana jetaote, 13JoaanBaotisita que, acaauru rai aitoha Jesosoneque nainacure aina nerelanacaauru.

Suujua cuhane coitucuchuhi sirichacanaanai rautaa Jesosone

(Mr 9.14-29; Lc 9.37-43)14

nune jaan turuuruhane janate, Jesoso

16 17

43

rohan nichuuntaain,raain: 15“Curuaanaa, cairichaaojoaaincanu calaohi coaraau. Araain saaintemijiaaineein mucuha rai cunaine,usihanauniha natiin comohin,acauhanau niha natiin naluhe. 16Ii ainanerelanacaauru raine niqui teeun, neterautasihurene,” nae rai leinjiin cacha.17Nii janate: “Cha esenetaain,caohachaain suujua coaranacharaaurucachaauru. Cha carajaneeina inara ainaneein inara relaain, inara abaantareeun.Cajiha canu rene nii canaanaiuhaauche,” naain 18nii canaanai caje

tiinte inae nerautae. 19Nii baihane, jelaiJesoso teteriin: “Chanuna jana

nihacaanu,” naain Jesoso cajebajaacaanu aina nerelanaa nichaanunejanate:20“Jataain aasaaeriin esenetaaichene

jaunte, rautana nainesineeiche. Esinae

nijin esenetaaichene jana nihanete, caaichatane ucuunno rai: ‘Caalai cajeamuhin, tajiha cunihun,’ naaicheneamure jelai caje. Nihei chanerihei inararai cha, rauhijiriin esenetaaichene.21Nete laen, catohanei moconajaeraletono, cana suri couu neein CanaCoaunera bajaae bajajeein sitanacai ne,”nae aina nerelanaa nichaanune raiJesoso.

Caa quete orichaainne becoroata saain Jesoso.

(Mr 9.30-32; Lc 9.43-45)22Inae nii canaanai caje coitucuchuhi

sitaane baiha, jiniiquiin Calileea bataneque amuhemuhecaaunne janate, ainanerelanaa nichaanune rai: “CanaCoaunera Calaohi cachaneeinnejanoanaa nichaaunnete nechaaansaineein nenacaauru cachaauru

bijihu canu tiha cuurureein, 23casohincajaaoruhane coina. Nena, nichatajanone cuhane ichanareeunni,” naainaina nerelanaa nichaanune rai bihaJesosone jaunne, jataain inaderaacaanu.

“Coriqui tihana Teenforo rai nii inararelaera,” naain caje bajaauruhane

24Niicha relainichaanune ainajiniquiin Caferenaaon turuha Jesosonejanate, Fedoro coaraa uure, Teenforoasaae cacha caje coriqui bajaaureraauru.Inae Fedoro rene turuhinte: “Coriquitihana Teenforo rai nii inara relaera,”naain caje bajaauruhane janate:25“Ejeen, coriqui tiha,” naain acaaurutonorae Fedoro.Nii janate inae loreri asaae enoha

cuhacaanune jana, Fedoro rai: “Tonaai iiteSimoon. Charijihuru caje coriqui bajaaurecaa chauratane que nenacaauru cachaaurucuruaanaacuru. Rai lauri cajena. Ainihane,laurine lanaala nenacaauru cajena,” naainbajaa Fedoro caje Jesosone janate:26“Laurine lanaala nenacaauru cajetebajaaure,” naa Fedorone jaunte:neein, acaauru lauri coretena nainenihanechujian, cana netonai coretenanainerihaaca. 27Nete nabana chunocoha

cane coataa, caohachae coretichaane.Chajaain taa nemuri cuhane ate cojunihu.Chaen jauriaanejeein dadaera ate raain, rainujuaaen cuhane coaraainete, cuhanenereein coata caje coriqui. Acaachatenainejereein que canu rai aina ii raiimpoesto coretichaane. Chaen amaaincoretenihun,” nae Fedoro rai Jesoso.

Charijicha jataain nelateineein ne CanaCoaunera Cojoanonaa que.

(Mr 9.33-37; Lc 9.46-48)

18 1Nii rijieeoritiinne, Jesosorohan nichuuntaacoaain:

“Charijicha jataain nelateineein ne Cana

17 18

44

Coaunera Cojoanonaa que,” naain cajebajaacaanu aina nerelanaa nichaanune.2Nii jaunte, leinjiin canaanai cotijiaain,canacaanu cataaun teein: 3“Esinaerauhijiriine aitoon. Inara ichao coreein,aiha caa canaanaine rijijieein nenaanaineneeichene, coatiha Cana Coaunera

cheein. 4Cana Coaunera Cojoanonaaque nelateineein neite, leeochaauruamurijiriin nenaa coacuelanaala, aihacaa canaanaine rijijieein rai nichaocoreein ne. 5Chunocoha, canu corenihaleinjiin canaanai raerate canu raaaicheein,” nae aina nerelanaanichaanune rai Jesoso.

Jataainte alalacarae osa quenesarucuaane

(Mr 9.42-48; Lc 17.1-2)6“Chunocoha,

raauru canaanaihunru saruheraniha osaquene, nuluno que ajeri jaberocotijichaain, cucuana ucuaano jelonjoaeraanete caohachae. 7Jataaintecairichaaojoaaure caa chauratane quenenacaauru cachaauru, enaaicha osa quesarunojoineein neeuruhane jaun. Itolerebanate nitohaniha cureein. Nete acaauruamuritoheriin jataain cairichaaojoareeinnii osa que acaauru saruhera cacha. 8Niijaunte caohachae, ii biji, ii tijia,naaonjoain osa que ii saruhin nihane,molohin jaohine. Nenacaeneein tejiancaohachare, ii biji, ii tijia, naaonjoainmauhecaain ichaonaa esine que neeine.Nabana, ii biji, ii tijia, naaonjoain, iisaruhane coreniha, satiin ijiabereeochabana jacanaacharanejeein nenaa usijana nijiaohine coataa. 9Jana, ii nota, osaque ii saruhane, rocohin jaao.neein tejian caohachare, leinjiin ii notaaina ichaonaa esine que neeine. Nabanajerane ii nota aina jiniiquiin chabanajacanaachara usi jana nijiaohine coataa.

Carenero nitaje que cuaain relanajaane(Lc 15.3-7)

10Jiaonriha, chunocoha caacanaanaihunru que jaolecohichene.Dedeeu neein itolere bana acaauruberaihuruha Ofa Cana Coaunera rohanneein rai letonocuru anjeraaurunejaunne inara rai aitoon. 11Canu- CanaCoaunera Calaohi cachaneeinnejanoanaa nichaaunnena, nitajerainenacaauru ichoterateraanu que turuhinneeun.12Aonacuche. Tana leinjiin cacha,

lefashaain niha rai carenerone jana,nitajiha leinjiinne, ichatane ucuunnoque nii iscoon choonca iscoonni ratiriin,13nii nitajenaa ariin eruhane, nii iscoonchoonca iscoonneein nitajelanaalanenacaauru coroaecane amurijiriin,esinae rauhijiriin niicha eruhicoroaerihane. 14Nii rijijieeinte, niileinjiinejein nitajeeuruha caacanaanaihunrune jerene dedeeu nenaacana inaca Cana Coaunera.

Chatohaneein nainecure ita que suujuaacatecuruha Jesocurisito coitucuurerane.

(Lc 17.3)15Chunocoha leinjiin inara caje

Jesocurisito coitucuera, baaso ichaainniha chunocoha raine, jelai teeincotijiaain baaso ichaain niha rainecoitucuerateein rai raotojoeein ereeine,nii rai irihane jana rai nere tonoraaincoitucuhin nihanete, inae jataainraotojoeein neriquicheein jiniiquiin.16Jana ii ere tonoraenihane, leinjiincoroatajaainniji cotijiaain, acaauru ainajiniiquiin rai ereeuche, ii coroatajanenanainecuruha nii leeochaauru netonainecoina. 17Jana, acaauru ere nihanatiintonoraenihane, netaojiaain CanaCoaunera coroaeraauru rai beein,acaauru rai teeute rai ereeuruhine. Nii

18

45

netaojiaain Cana Coauneracoroaeraauru ere tonoraenihane, Cana

neein teein, Roma curuaanaa rai cachacobaraain coriqui bajaaurera rijijieeincoaracuche.18Caa chauratane que netiin, inara

ichanohite, jerichanejeein dedeeuicharareein. Jana, caa chauratane quenetiin jaolecohichene jaante, dede cajejaonojoinereein. 19Caa quene inara raiaitoreeunni. Caa chauratane que netiin,ita que jerajejeein neein ita suujuarijijieein coacuhin Cana Coaunerabajaain, cha bajanaa jeriquichenete,inara rai inaraacha bajai tereein canuinaca Cana Coaunera. 20Chunijiunneeichene jaaunru, Canu coreniha,coroatajaain, nichatajaain, naaonjoaainnetaojiaain neeichenena canu netonai,ecu inara aina nereeunni,” naa Jesosonejanate:21“Curuaanaa, inata saain canejera

que casuujua acatichaaunne caohachae,baaso ichaain niha caraine, caainsisaneeina,” naa Fedorone janate: 22“‘Coatiha, caainsi saneein,’ nahaaun.‘Caainsichoonca saneein caainsineiquene aitoon, ii suujua acateeine coina,’” nae Fedoro rai Jesoso.

Rai fatoroon cachaauru rebe aninoanajereniha acaauru beraichaneein nenaane23“Nitohanihane jaunne, naaonjoaa

Cana Coaunera Cojoanonaane que inararai aitoreeunni. Aonacuche. Reberucuhena jeriha leinjiin curuaanaa reynerijijiei nereretanaa quene inararelareeunni. 24Inae rebe rucuhenanunuhetihane janate, jataain arajiin querebeeona rai cacha turuaa uure rene.25Nete, neniha cha coretihane jaannejaun, jitariin bereecuru, rai sinijera, rairucuheleeuru, naaonjoainuri ainacuruaecaain, letononeein neeuruhane

coina acaauru que necoretihane coinaaite nii rey.reein tiaaojoaain satiin jiniiquiinamihaneeuruhane coina. 26Nii jaunte,nii rey acatiha neseeonraain:‘Curuaanaa, atiin caque ii suujuaacateein, canu cohacorihune ii raijitariin corete,’ naa rai nii cachane jana,27cairichaaojoaain coaraane jaun, nii rairebe aninoaain que suujua acateeinnirijieein jianerate. 28Nete inae jianihanii rebeeonajaane jana, caje cuhin raicorihanera que coroatajajeein rebeeonaaina ita eruhin, nii rebeeoca quenecoreniha mucuhin rai raro tororohin:‘Caque rebeeoquine jaan coreteeu,’ naaraine janate, 29nacatiha neseeonraain:‘Canu que ii suujua acateein, canucohacune ii rai jitariin corete,’ naa rainii leeochane saijieein, 30tonoraelanaalacaresero cuhane enoaerate, cuu niharebe jitaain coretihane reentiaainecoina. 31Nitohaneein, caresero cuhanenii acaauru leeocha tihane coaraainte,jataain rautaaurenihane jaun, niiacaauru curuaanaa rey rai biha cuureleeochaauru. 32Nii jaunte, que suujuaacateein jianihane baiha nihane jaun,cotiharateein: ‘Nechu aansaineeinichaonaa cacha. Nii rebe coreniharebeeoquine janane, ii que casuujuaacateein, carichaaojoaine jaun iijianeeunlu carai aitohine jaun.33Chanuna jana, nii cairichaaojoaain iicoaraain casuujua acatichaaunnerijijieein, nii ii leeocha que, ii suujuaacateneei,’ naain, 34inae jataainobaecane jaun, caresero cuhaneenoaerate nii rey, jitaain rebecoretihane reentiaain,” naain niinereretanaa que canacaanu relaanebaihate: 35“Nitohaneeinte inaracasetecareein canu inaca CanaCoaunera, inara suujua aina cutaaininara amute cacha que inara suujua

18

46

acateein belaineeichene,” naainte ainanerelanaa nichaanune rai beebejeJesoso.

Sinijera joaera quete cacha relae Jesoso.(Mr 10.1-12; Lc 16.18)

19 1Niritiin acaauru rai irihanebaihate,

nune aina Calileea caje amuhin, Jodeabatane que turuhin, nucuhe Jorodaanjera que cue Jesoso. 2Nii janate, arajiinsacuure cachaauru. Ecute arajiincunaitenacaauru rautae. 3Nii janate,nechu cairichaauruhane jaan lera ariha,Jesoso rohan nichuuntaain: “Tonaai.Caohachaana joaereen coreniha raicomasai jaoha cachane,” naauruhaJesoso rai fariseeocuru tabaaurunejanate: 4“Tana Cana Coaunera Quirichainoaensi cuhane laenanohineein nenaaereretaain aonaquichene.jeein itolere coaunaane nunuheneeinte,quicha, ene, naaonjoaain coaunaeluCana Coaunera. 5Nitohaneein acaaurucoaaunaainte: ‘Rai fojiaraauru cajeamuhinte comasai raain, leinjiin

reein,’ naalune coitucuhichene. 6nihane jaunte, lesajeein necoansajiaacachane, leinjiin ita jaberoco quejaberoconaa rijijieein neeure, raicomasai aina. Niheichu ita caje, CanaCoaunera tenojoihunru batunaa nainiheijoaereen cacha,” naain acaauru tonoraaJesosone janate: 7“Chanuna jana chaen,comasai jaonaa jerera nihane, rai itajaaoruhane jaan cocoiricha teein,comasai joaera coina aitelu Moisesatenojoi rauhi,” naauruhane janate:8“Niritiinte aitelu Moisesa, nechu

chene jaun. Coatiha niqui jauriaanejeeinnitohaneein niheilu. 9Nena laen canuinara rai aitoon. Chunocoha, chuniquicha aina ichoaeniha rai comasaine

jana, jaohin leeocha ene raanete, niiene niicha rai coreniha inae osa quenesarue nii quicha,curu raine janate: 10“Nitohanihane jaunchujian, caohacharihei necoasajiaacachane,” naacaanu aina nerelanaanichaanune janate: 11“Coatiha nitohanaicoitucunaa nainesihuruhi satiincachaauru. Acaihanijin coitucuuruhanecoina, coitucueratiha Cana Coauneranejaan curuhachate,reein. 12Niha araai lauriin nitohaneeinnecoansaijianaa nainelanaala nihacachane jaanu. Tabaaurute, inae

nihane coina. Jana tabaaurute acaauru

rune jaun necoansaijianaa nainecurene.Jana leeochaaurute raotojoeein CanaCoauneraacha tei amihanenaa queamihaneeuruhane coina necoansaijianaajerene. Nitohaneein ichaonaajereraauru, nitohaneein ichaaoruhine,”naain ereereje canacaanu rai Jesoso.

Canaanainunru rausiaaeca Jesosone(Mr 10.13-16; Lc 18.15-17)

13Nii janate, canaanainunru uhaaureJesoso rene cachaauru, acaauru rai CanaCoaunera bajaain, biji que acaaurumucuhinacaauru rausiaaecane coinane janane,acaauru que tacaain caohatihacaanu ainanerelanaa nichaanune. 14Nii jaunte: “CoaCanu rene turuuruha canaanainunrunecaohatihache. Cana Coaunera Cojoanonaateaihuruha caa canaanainunrune rijijieeinnenacaauru raineein ne,” naainte, 15bijiquenii canaanainunrumucuhin rausiaae najaanebaiha, jelai caje amuhe Jesoso.

Jesoso ainate ere leinjiinenamanaa coriquihona.

(Mr 10.17-31; Lc 18.18-17)16Nii janate, Jesoso rene turuhin: “Cacha

relaera, chariji caohacha ichareeun, chariji

18 19

47

bana nitajenaachara ichaonaa queichaohanune coina,” naa leinjiin enamanaaJesoso raine janate: 17“Chariji caohachanaCanu caje bajaai. Caohachate neleinjiincha. Nitajenaachara ichaonaacaohacha que ichaonaa jereeine, aitohaluCana Coaunera rai Rauhine jaan tonoraainichaao,” naa rai Jesosone janate: 18“CharijiRauhina,” naain baajaane janate:sonajaain jaoha. Jiaonrihachu, iicomasaine lanaala nenaa ene dadaain,asijiauhin, leeochaauru cairichaa casajeque ereein, naaonjoaain neeine. 19Chaen iifojiaraauru ere tonoraain, ijiabereeobelaaine rijijieein, chamute cacha belaainichaao, :20“Jitariinne, nii chaitoonjoa tonoraaun.Chana nenacaaen carai lanare,” naa Jesosorai nii enamanaane janate: 21“Esinaerauhijiriin, chaque lanaelanaala CanaCoaunera aitoonjoa tonorana jereeine,chajaain jitariin nii iicha sirii quenecoreteein, cairichaaihuru rai tenihun. Niibanaachate, jelai amuritoeriin nereeiniicha latei dedeeu. Nii baiha canu sacuu,”22naa rai Jesosone aonaainte, jataaininaderaain cauha cue nii enamanaa,jataain coriquihocane jaun. 23Nii jaunte,aina nerelanaa nichaanune rai: “Esinaerauhijiriinte caaintate, Cana Coaunera

nane. 24Nacoauneeine aitoreeunni.Charijieein teeinti leinjiin toro seeonjoanamuritoojoaain nenaa camecho, oco jachucuhane situnaa nainene. Nii amurijiriinenonaa nainihei leinjiin coriquihona CanaCoaunera Cojoanonaa que,” nae ainanerelanaa nichaanune rai Jesoso.25Niritoha Jesosone jaunne, jelaiamuritoheriin canacaanu suujua elonaanejaun: “Nitohanihane, chariji jana enohinnichotenaa nainereein,” naacaanu ita rainejanate, 26canacaanu coaariin: “Nihei chuniraajenihane enohin nichotenaa nainihei.Nete laen Cana Coaunera jerihane

joaenreein cacha enohin nichotenaanaine,” naa canacaanu rai Jesosone janate:27“Canacaanune, ii sacuhacaanune coina

nulu. Cha jana rarichaanuhin canacaanunii coreniha,” naa Fedorone jaunte:28“Esinae rauhijiriinte, inae CanaCoaunera cojoanonaa que turuhane banacanu, Cana Coaunera Calaohi cachaneein

nacaaihuri amurijijiriin cocoainanohinichaaunne jaan rori- trono ichoaenelauriaanune banate, inara netonailechoonca coroatajai cocoainanacainequichene rori- trono quicheein, nii lechoonca coroata lauriinnenacaauru Isaraeli cocoaichacuru ichanaacoaraain, ‘Acaauru acaaurute caohachaichae. Jana acaauru acaaurute baasoichae,chene coina. 29Chaen techu, canuhachaicharatei ichacuruhane coina, raibereecuru, naraaichuru, comasai,fojiaraauru, rai natane, naaonjoainratirichate, lefasha saneein jelai amurijiriineruurureein. Chaen techu, chabananitajenaachara nejeein nenaa ichaonaa queichaoreein. 30Chaen techu, caa ena

nacaauru, caa ena chaque nelatiheirijijieein nenacaauru fautaain chaquenelatelanaala nedaaurureein. Jana ena caaleeochaauru fautaain nelatihei rijijieeinnenacaaurute, jataain nelateineeinneeurureein,” naain Fedoro tonoraeJesoso.

Leinjiin ocoana erora- cacha amiharaterarijiicha Cana Coaunera Cojoanonaane que

canacaanu relaa Jesosone

20 1-2Niritoha canacaanu rainebaihate nocoana que cacha

amiharatiha leinjiin ocoana eroranerijiicha Cana Coaunera Cojoanonaaneque canacaanu relae.

19 20

48

Niritiinte: “Leinjiin cacha janohetiinnimichuhin,ruha cachaaurune coina ariin, inaecachaauru eruhin, rai nocoana jana lejiichooneineein acaauru amihaneeocoretihane coina rucujueein, niicachaauru letoae nii amihanenaa erora.3Inae acaauru letoaane baiha, enotochujutaaelalajeein nacoauneein mituhincuhin leeochaauru cachaauru arihanejanate, najiniha neeure nenaanajacataaun nelanaaejeein cachaauru. 4Niijaunte, nii nelanaaejeeunruhanecoaraane jaun: ‘chajaain inara netonaiamihanenihuche canu ocoana jana.Inara amihaneeon rijijieeine inaracoretereeunni,’ naa nii amihanenaaerorane jaun cuure nii cachaauru. 5Niibaihate coaiteen, enoto chujutaainmituhin cachaauru ariin, nii baihasonaiha mituhin cachaauru ari niiamihanenaa erora. 6Inae nuna macohiichoae teejiha enotone jana, mituhinnacoauneein cachaauru arihane jana,nenaanaja cataaun neeuruha rainamihaneeo colane nelanaaejeeincachaaurune jaun, erunajaain: ‘Chanunasonafaajeein amihanelanaala neeiche,’naain acaauru caje bajaa niiamihanenaa erorane jana: 7‘Nenihacanacaanu rai amihanenaa teranejaunna, amihanenihacaanu,’naauruhane jaunte: ‘Chajaain aihaneinara netonai canu ocoana janaamihanenihuche,’ naain letoanajae niiamihanenaa erora.8Inae nocohena jerihane janate, rai

cachaauru beraicha rai: ‘Chajaain, niicachaauru cotijiaain, acaaurusatononiha turuhin amihanenacaauruque nunuheteein coretenaacu, niijauriaanejeein nunuheteraauru quesatonoteein,’ naa nii amihanenaaerorane janate, 9inae ichoaichanihacuuruha nii satononiha nuna macohi

teein amihanenacaaurune jana, lecachaauru corete jerichanejeein lejiichooneein, nii coretera. 10Nii janate,

nacaauru coretihane jaan que turuhanejaun:nacaauru amurijiriin jecha,neeo core raaurureein,’ naaure. Nete, niisatononiha turunacaauru rijijieein,jerichanejeein le jiichoo coreneeinraaure acaauru netonai. 11Nii jaunte, rai

toha nejesinajeein nii amihanenaa erorarai: 12‘Caa canacaanu satononihaturunacaaurute, basiinjiinchaamihaneeuruhane saijieein, canacaanucoreteeine jeeoneein acaauru coreteei,mainajeein amihaneein, enoto ajaanonemaajeein abaantacaanune saijieein,’naaure. 13Niritocuruha nii amihanenaaerora raine jaunte, leinjiin rai:‘Coatihana baasoneein ii coretihaauntequiicha belaai. Tana canu aina, lejanohineein ii coretichaaunne coinarucuhequine coitucuhine. 14Aihanajaun, nocoa ii amihaneeo core. Chajaainamuu. Canune, nii inara satononihaturuhin amihanenacaauru rai,jeein inara coretichaaunne jeeoneeincoreteeun, 15carai niha rauhi cacoriquiaina quiicha jerei ichacaaunne jaanunejaun. Raunajetocoaaunne jaunnabaasoneein canu coaraaite,’ naain niicacha tonorae nii amihanenaa erora.16Nii rijijieeinte,

reein. Jana satononiha nenacaaurute,nunuheneein neeurureein,” nae Jesoso.

Orichaainne biha nacoauneein Jesosone(Mr 10.32-34; Lc 18.31-34)

17Inae bero cuhane Jerosaleennichaae cuujihacaanune janate, niilechoonca coroatajaain aina nerelanaa

20

49

nichaanune cotijiaain, jelai canacaanuteteriin: 18-19“Inae enate laenJerosaleeun cuhacache. Ecute, CanaCoaunera Calaohi cachaneeinnejanoanaa nichaaunne mucuhin,saseredote curuaanaacuru, chaenMoisesa rai Cana Coauneraacha teirauhi que cacha relaaureraauru,naaonjoainuri rai canu tiha cuurureein.Chaen techu nejelau atane caje

reein, caque nocoatijiaain, canufaojoaain coroso que canu teein canuateinaauruhane coina. Nena nichatajanojoin cuhane ichanareeunni,” naainaina nerelanaa nichaanune rai beebejeJesoso.

Saantiaao aina Joaan nebaacha bajai(Mr 10.35-45)

20Nii janate, Jesoso rene turuha uheSebedeeo comasai, rai calaohichuruJoaan, Saantiaao, naaonjoainuri aina.Turuhinte, nii calaohichuru rai atiinchaelai ichaa Jesosone coina nacatihaneseeonriaane jana: 21cheta,” naain caje bajaa Jesosonejanate: “Inae ii Cojoanonaa queturuhane bana, atiin ii raotono nichajaique nelauriaa leijiinne jana, ii jaabijinichajai que nelauriamiinche caaleeochara,” naa Jesoso raine janate:22“Cha bajaaichene, coatiha coitucuhinbajaheeiche.chaaunnine rijijieeinna necairichanaaabaantana nainequiche,” naain acaaurucaje bajaa Jesosone janate: “Abaantananainichaanu,” naain tonoraauruhanejaun:23“Nii necairichanaa abaantana

nainequiche niqui. Nete laen, canuraotono nichajai que, canu jaabijinichajai que, naaonjoaain nelauriananaineneeiche, nitohanai rai tihanunecoina nenihanune jaun. Banihateein

ichaalu Ofane jaancuruhacha raite,tenojoin niha cureein,” nae acaauru raiJesoso.24Nii Jesoso caje bajaa Sebedeeo

calaohichuru nebane aonaainne, nii

caanu nii lechooncaain aina nerelanaanichaanune.Nii jaunte, 25canacaanu cotijiaain

canacaanu rai: “Inarate rai cachaaurucairichaaeriin, acaauru amurijiriin nihanocohetiin neeuruha Cana Coauneracoitucuhichuru curuaanaacurunecoitucuhiche. 26-27Nete laen, inaranitohaneein nenaa naineneeiche.Aihana jaun, chunocoha inara janaleeochaauru amurijiriin nenaacoaaucane,miin. Jana, chunocoha leeochaauruamurijiriin nenaa coaaucane, railetononeein neeine.28Nitohaneein nihanune coinane cau

turuhin neeun canu- Cana CoauneraCalaohi cachaneein nejanoanaanichaaunne. Coatiha carai quiicha lateiteein niha cachane coina cau turuhaaun.Canune, cachaauru rai nelatichaaunnecoina letononeein neeun. Canune, osacaje nichotiha arajii cachaaurune coinaohin cacoichana que coretihacureeunni,” nae aina nerelanaanichaanune rai Jesoso.

Coroatajai maosa rautaa Jesosone(Mr 10.46-52; Lc 18.35-43)

29Inae Jerico caje amuhacaanunejanate, Jesoso caaijie uure arajiicachaauru. 30Nii janate, bero cuhanebabaecooruha coroatajai maosacurunejaun, acaauru rohan situha cuhaJesosone aonaain: “CanacaanuCuruaanaa Rabiri nefoerateneein nenaa,tana cairichaaojoaain canacaanucoaraaine,” naauruha ehequiine janate,31

20

50

rune jana, que rutaain tonijiaainehehequiin: “Canacaanu CuruaanaaRabiri nefoerateneein nenaa,joaain canacaanu coaraau,” naaurujanate ecu inacuhin acaauru cotijiaain:32“Chatohanai inara rai ichacaaunnejeriquiche,” naain acaauru caje bajaaJesosone janate: 33“Conoha canacaanunotanena jerichaanura Curuaanaa,”naauru jana, 34cairichaaojoaain acaaurucoaraane jaun, biji que acaauru notadadaa Jesosone rijieeoritiin inae conohaacaauru notane jaun, Jesoso caaijieuure, nii coroatajai maosacuru.

Jerosaleen turuha Jesosone(Mr 11.1-11; Lc 19.28-40; Jn 12.12-19)

21 1Inae Jerosaleen catainajeeinleinjii nese Betafajee ichatane

ucuunno- Oliboneein acaauruhachacuruaatei rohan turuhacaanune janate,aina nerelanaa nichaanune cajecoroatajai letoae Jesoso. 2“Chajaain taaniita canaacha coarajei neseucunichuche. Ecute, cositenojoineeinleinjiin bene, leinjiin curuaanaanarejeen, naaonjoaain borocurueruriquicheein.chene, carai cajiha acaauru cosichururututaain uhanajaauche. 3Inaeuhanajaaichene jana, chunocoa inaracaje bajaane: ‘Latenaaca curuaanaanejaunna amanajaacaanu. Enate jelaihaacaauru cainaratereein,’ naainuhanajaauche,” naain letoanajae Jesoso.4-5Nitohanihalu:“Sioon cocoaichacuru,joaenreen rijijieein nenaa inara Reycoaracuche.Acate, inara rene turuha uheleinjiin boro laaojoiri ichoae.Cabario ichoae amuuruhaleeochaauru curuaanaacurunesaijieeinte,

leinjiin boro

anajiin tabai ruhacaeranarejeen laojoiri ichoae uhe,”

naain beein laenaalu profeta inoaensinenainaane coina ailu.6Niritiin acaauru letoaa Jesosone jaun

cuuruha nii coroatajai aina nerelanaanichaanune caje cunacaaurune janate,nii beein letoanajaane rijijieein, 7rainarejeen aina boro eruhin, nichoaecajione maritaain amanajaain, Jesoso

rune jana, nichoae lautoroaain cueJesoso.8Nii janate, najiniha neeure arajiin

cachaauru. Acaauru tabaaurute, bero

coaaure. Jana tabaaurute, ajaena raain,najiniha meriaacoaaure. 9Jana,ichoaichaniha cunacaaurute, acaaurucaaijie cunacaauru aina coroajeeineheehequiin:

“Rey Rabiri ichoala coroaaecuruhine.Raotojoeein turuhine acaneein nenaa

rijijieein Cana Curuaanaa- CanaCoaunera letono.Dedeeune maajeein Cana Curuaanaa

coroaaecuruhine,” naaure Jesoso que.10Nii Jerosaleen turuha Jesosone

coaraainte, satiin nii nese sacutaain que

mujueein: “Cha cajena unaa ne caacacha,” naain ita caje bajaain: 11“Caate,Cana Coaunera ere bera profeta Jesosone, taolu Calileea nenaa Nasaretecocoaicha,” naaure cachaauru.

Teenforo asajai caje cachaaurusitaa Jesosone

(Mr 11.15-19; Lc 19.45-48; Jn 2.13-22)12Nii jana inae Teenforo asaae enoha

cuhane jana, najiniha neeuruhanecoretenacaauru aina acaauru cajecoreteraaurune jaunte, jelai cajesitanajae Jesoso. Coriqui coreeuruhacachaauru raina jaan rori lacohitiin, ecu

20 21

51

serori que necoretiha nenacaauru rorinemaajeein lacohitiin:13“Cana Coaunera Quiricha cuhanete:

‘Canu lorerite, acaihaniji Canubajaaebajaaecuruhane jaancoloherineein nereein,’ naain nelaenanohineein. Nete, inara leinjiinasijiaunanaja coloherineein teeiche,”naain acaauru cotai Jesoso.14Nii Teenforo asae,

coaauruha maosacuru, bacosacuru,naaonjoainurine janate, acaauru rautaeJesoso. 15Nii cojoelanaacojoai ichaainacaauru notaaca Jesosone jana ecu

naacuru aina Moisesa rai CanaCoauneraacha tei rauhi que cacharelaaureraauru, naaonjoainurine janate:“Coroaaenojoinemiin rey Rabiriichoala,” naain cojiorichuruhacanaanainunru Teenforo asaaeneaonaain obajeeinte:16“Toon ii rai ereeuruhane aonaaina,”

naain bajaaure.Nii jaunte: “Aihanu. Aonacaaun. Tana:

‘Canaanainunru, sisinacaaurunemaajeein ii coroaecuruhane coinate,caohacha ichaai,’ naain laenanohineeinnenaa reretaaichene,” naain acaaurutonorae Jesoso. 17Niritoha acaaururaine baihate, ecu acaauru ratiriin, niinese caje amuhin, Betaniau cue Jesoso,ecu sinihane coina.

Inacaenihane coina iqueracojiotaa Jesosone

(Mr 11.12-14, 20-26)18Inae janone jelaiha neseeu cuhane jana

mijiitohane jaunte, 19bero auhaniha nihaleinjiin iquerane jaun nichuuntaain coaraeJesoso, inaacane lihane coina niqui. Neteinacaenihane jaun:“Inae chabana coaiteen inaariheeini,”

naa Jesosone rijieeoritiin ohe niiiquera.

20Nii coaraainte:riin ohe,” naauruha cojoelatiin ainanerelanaa nichaanune tabaaurunejanate:21“Esinae rauhijiriin esenetaain,

icharichaain Cana Coauneraneesenetaain neeichene, caa ena iquera

quiche. Caa ichatane rai: ‘Caalai cajeamuhin, cucuana cuhane cunihun,’naaichene, nii aitocoichene rijieeoritiincucuana cuhane cure nii ichatane. 22Niirijijieein techu, Cana Coaunera caje chabajaaiche, terichaainne esenetaainne,inara rai inaraacha bajai tereein CanaCoaunera,” nae aina nerelanaanichaanune rai Jesoso.

Cocoainaai letono niha Jesosone(Mr 11.27-33; Lc 20.1-8)

23Nii baiha Teenforo asae enohincachaauru relaa niha Jesosone janate,rene turuhin:nacai neeinna neei ii, catohanaiichaaine coina. Chana cocoainanacaineein ii cocoainae,” naain Jesoso cajebajaauruha saseredote curuaanaacuruaina Joriocuru bichauhenaaurunejanate:24-25“Canuhetonaina inara caje

bajanaa jereeun. Cha Joaan letoaelucacha cojunacatihane coina. CanaCoaunerana letoaalu, ainihanecachaauru letononeeinna aihalu. Canurai beeichenena, canuhetonai inara raicanu cocoainaera bereeunni,” naainacaauru tonoraa Jesosone janate:

,nete: ‘Chanuna jana esenetaeneeichelu,’nareein cana rai. 26Niheichu ‘Cachaauruteletoaelu,’ nanaa nainihaacache acaaurucoasiha. Satiin cachaauru, Cana Coaunera,Joaan letoaalune esenetaauruhalune jaun,”naaure nejesinajeein ita rai. Niritiin itarerohecaainte:

21

52

27“Coitucuhaacaanu,” naauruhaJesoso raina jaunte acaaentonai:“Aihana jaun chujian canuhetonai,

inara rai canu cocoainaera benaanainihaaun,” naain acaauru tonoraeJesoso.

Coroatajai calaohichuru letoaaleinjiin cachane rijijiei queacaauru relaa Jesosone

28Nii baihate acaauru rai:“Tonaquiche jana inara caa erenaa

que. Leinjiin cachate coroatajaainneeuruha rai calaohichurune jana,leinjiin rai: ‘Canu calaohi, enene canuocoana jana amihanenihu,’ naa raiinacane jana: 29‘Coatiha curinaaunni’naain cunaa jerenihane baiha cue niileinjiin rai calaohi. 30Nii baiha coaiteen,nii rai calaohi coroataja letoaane janate:‘Saan ahi. Inae curichaaunnicha ofa,’naane saijieein cuene. 31Chariji inararai, rai inaca ere tonoraain niichaicharatei ichae,” naain canacaanu cajebajaa Jesosone janate:

jointe, inacaacha icharatei ichaain inacaere tonorae,” naauru janate:“Nii rijijieein techu, inara aineeichene

jana, Cana Coaunera Cojoanonaa queniha cuurureein Roma curuaanaa raicachaauru cobaraain coriqui bajaaureraaina ene cojoaelorohecuru. 32chaain rai nichao coreein neeuruhacachaaurune coina, relanajaa uhaluJoaanne jana,lune jana, Roma curuaanaa rai

raauru aina, nii ene cojoaelorohecuruesenetaauruhalune jaunte, CanaCoaunera Cojoanonaa que neeurureein.Jana inara, coaraquichene saijieeinesenetaain inara ichao coreneeichenejaun, coatiha Cana CoauneraCojoanonaa que neriheeicheein,” nae

saseredotecuru aina Jorioocurubichauhenaauru rai Jesoso.

Nechu aansaineein ichaonacaauruamihanenacaauru que cachaauru

relaa Jesosone(Mr 12.1-12; Lc 20.9-19)

33“Caa leeocha erenaa aonacuche.Leinjiin cachate oba coocana sirihanejaun, bino ichaane jaanu ichaaincorihateein, nii baiha ucuuneein rori jaenichoae netiin amihanenacaauruberaihane coina. Inae satiin besautiaanebaihate, rai leruhin teeuruhane coinaque amihanenaa inaaureraaurucachaauru rai teein ratiriin amue. 34Inaetainacaane janate, leruhin rai niichateeuruheni teeuruha raine coinaletonocuru letoaa nii ocoana eroranejana, cuhin bajaauruha nii letonocurunejana, 35tabaauru letonocuru faojoaain,tabaauru atinaain, ajeri que tabaaurubodoosiin, naaonjoainchuru sonajaaure.36Nii jaunte, nitohaneein rai letonocuruletoaane jana, sonajaauruhane jaun,coaiteen jelai amuritoheriin,neein letonocuru letoaane jana,

caauru.37Nii letonocuru letoaane naineein

sonajatocuruhane jaunte, satononiha raicalaohi letoae: ‘Canu calaohi nihanejaunte laen que suujua acatecurureein,’naain niqui letoae. 38-39Nete inae cuhanii rai calaohine jana coaraain ecu itarai: ‘Caate laen, nerora calaohi nihanejaun, jitariin cana caje caa rai inacaraineein nenaa raa cureein satiin ainanedaane coina. Coanete sohinjaohacache. Nii banate, satiin canaraineein nedareein nii raineein neenu,’naain nii rijia caje mitaain sohin jaaorenii amihanenacaauru.40Aihana jaun, inae turuhane bana,

cha ichareein acaauru aina, nii

21

53

amihanenaa erora,” naain bajaa acaaurucaje Jesosone janate:41

caauru cachaauru sohinte jaoreein,cairichaaojoaain acaauru coaraelanaala.Sohin jaonajaainte, leeochaauru rai niiamihanenaa tiha cureein, inae ecutihane bana rai leruhin niicha taojiaauriteeuruhane coina,” naauru janate:42“Tana, Cana Coaunera Quiricha cuhane:‘Nii ajeri, loreri ichacuruhane jaanuque nenaa jaolecooruhane jaanque temurateeinte

loreri jaaure nii loreri icharaauru.Niine cojoelatohacaanu,nitohaneein ichaa Cana Coauneranejaun,’

naain laenanohineein nihane reretaainaonaquichene.43Nitohanihane jaunna inara rai aitoon, rai

Cojoanonaa que neeichene coina tihalunesaijieein nii inara rai niicha teilu ruluhin,janijiin niicha ranojoinunru Cojoanonaanuque terichaain Cana Coaunerane jaun.44Jana canu nii ajeri nichaaunne ichoaecomoite raajenihane chalutoroaainnedareein. Jana, canu nii ajerineeinchunocoha ichoae comohanunete ajaneneein nedareein,” naain raajenihane nequeaite Jesoso.45-46Niritiin acaauru que aitoha Jesosone

que nainacuruhane jaunte,tena jerecuruhane saijieein,rene, satiin cachaauru coasiha nii saseredote

naauru, satiin cachaauru Cana Coauneraletono profeta ruhane jaun.

Leinjiin rey calaohi nisirihatihanequete cacha relae Jesoso.

(Lc 14.15-24)

22 1-2Nitohaneeinte coaiteenacaauru rai nereretanaa rijijie

que cuaain ereerejeein:

“Leinjiin rey, nisirihatiha raicalaohine coina beseta ichaane jaunteniqui, 3rai letonocuru letoae, niicotihanohichuru cotihacuruhane coina.Nete tonoraelanaala, nii beseta queturunaa jerecurene. 4Nii turunaajerecurenihane jaunte, enacoauneein railetonocuru leeochaauru letoae: ‘Inaejatoroainjete ne lenone.naain nenacaauru nirihurujete soerate.Chajaain beseta bitoaa uucheje,’ naaincotihanaacuruhane janate, 5-6tonoranajerelanaala nocoana jana cue leinjiin.Jana leeochate, rai rucuhele quenecoretiha cue. Jana leeochaaurute, niirey letonocuru mucuhin atinanajaainsonajaaure.7Nii corenihate jataain obajeein, rai

soondarooru letoae acaauru rey, nii railetonocuru sohin jaaoreraauru sohinjaohin, acaauru nese mocooruhanecoina. 8Inae nitohaneein turunaajerecureniha niicha cotiharateeurinejaunte, ‘Satiinte niqui inae jatoroaainne, caa nisirihatenaa beseta. Nete

rene nii jauriaanejeein cotihanohichuru.9Aihana jaun, chajaain nese cataun

jeein, inaraacha erui cachaaurucotihacuchete, caa nisirihatenaa besetabitoaa uuruhine,’ naain rai letonocuruletoae nii rey. 10Nii jaunte, nese cataunsitunacaauru berooru cuhane cuhin,aansaineein ichaonacaauru, cachaaurucaohachaain suujua coaaraauru,

ruhane jaun, cacha que memoe loreriasajai.11Inae satiin nii reycha tei cajione

jiaain neeuruha cotihanoichurune janaenohin coaraa rey janate, ecu neleinjiin cacha reyruhane jaan cocoajione jiaelanaalanenaa. 12Nii cacha raite: ‘Chasiina

21 22

54

nisiriatenaa cocoajione satiin raicanuhacha tei jiaeralanaala cau enohitequiicha belaai,’ naa rai nii rey jana, ecuinauheneeicha neein aonaje nii cacha.13Niritiinte lenonecuruha cachaaurunejana coaaraneein nenacaauru rai: ‘Caacacha biji aina, rai tijia ichojoaainairiniha nocohenaanau jaaochete, ecuneein chanaaine,’ nae nii rey. 14Arajiiteniqui cotihanohi ne;cure janijiin ranojoinunri. Nii rijiichaCana Coaunera Cojoanonaa,” naain quejaolequiin nenacaauru que cuaain ecunenacaauru cachaauru rai ereerejeJesoso.

Roma curuaanaa rai coriquibajaaurera aina iriha Jesosone

(Mr 12.13-17; Lc 20.20-26)15Niritiin acaauru que aitoha Jesosone

que nainacuruhane jaunte, jelai cajeamuhin Jesoso coulurujeeuruhane jaanuleranu arihure ita suujua tacaainfariseeocuru. Chaelai que aitocuruhanejana, baasoneein acaauru tonoraaJesosone colurujeeuruhane coina.16Nitohaneein coacuhinte, acaauru eretonoraeraauru, chaen Erodesi eretonoraeraauru, naaonjoainuri letoaaureJesoso rene, coulurujueeuruhane jaanlera ariha coritaauruhane coina. Niijaunte rene turuhin:“Cacha relaera, iite iique tonaain iriha

cachane tonoraelanaala, esinaerauhijiriin aitiin jeriha CanaCoaunerane rijijieein ichaoha cachanecoina relaai, rai suujua caje rocohincacha relaauruha leeochaaurunerijijielanaala. Chaen nechu inanacaa

neeine coitucuhacaanu. 17Nii jaunna,canacaanu rai beeine jerichaanu.

curu curuaanaa- enferadoroachabajaeratenojoi coriqui impoesto

tihacachene,” naain bajaaure Jesosocaje. 18Nete, nechu cairichanaacoacuhin letononeein aitocuruhane quenainaana jaun:“Casajenetiin cacha caohacha niha

nocoetonacaauru, chanuna baasoneeincacairichaa canu coritana coaauquiche.19Canu rai, nii enferadoro rai inaraachatei coriqui uhaauchena coarae,” naaJesosone jaun, rai coata caje nenaacoriqui denario teeuruhane jauncoaraainte:20“Chariji coujunaca cau caa ne, rai

curuaa aina laenanohineein,” naainacaauru caje bajaa Jesosone jana:21-22“Caate enferadoro coujunacane,”

naain tonoraauruhane jaunte:“Aihana jaun chujian, nii enferadoro

raineein nenaa teeuche enferadoro rai.Jana, nii Cana Coaunera raineein nenaateeuche Cana Coaunera rai,” naa

neeicha cojoelatiin ecu Jesoso ratiriinamuure.

Oha cachane baiha ichanaacachane bajaauruhane

(Mr 12.18-27; Lc 20.27-40)23Nii bananeeinte, Jesoso coaraa uure

sadoseeocuru tabaauru, oha cachanebaiha nacoauneein ichanaaneesenetaaurenihane jaun, bajaauruhanecoina. Nitohaneein uhinte:24“Cacha relaera, Moisesate

canacaanu rai aitelu, chunocohaleinjiiniji canaanai sirilanaala raicomasai ratiriin ohane, nii onaa ocoalanii rai ninana autana raa raicomasaineein ne, nii onaa bereeneeinteein, nii autana bereetihane coina.25Nii janate, cau canacaanu ainaneeurelu caainsineein ita nejeranejesinaneein cachaauru. Nii acaauruinanate, leinjiiniji rai comasai ainacanaanai sirilanaala ohe. Nete leinjiiniji

22

55

canaanai sirilanaala ohane jaun, rainocoala rai, nii rai nautana teein ratiri.26-27Nete jerichanejeein canaanaisirilanaala oha acaaentonaine jaun, quejaurii nocoala rai nii nautana teeinratiri. Nirijieein cuaajeeinte satiinooruha nii ita nejera nejesinaaurunejana, ohe nii ene netonai. 28Aihanajaun, inae nacoauneein o caje ichanaacachane bana, chariji comasaineeinnereein nii ene, satiin ita nejeraaurucomasaineein nihalune jaun,” naainJesoso caje bajaauruhane jaunte:29“Cana Coaunera Quiricha inoaensi

neeichene jaunte,chene jaun aitocoiche. 30Inae ohane cajeichanaa cachane, ene, quicha,naaonjoainuri ita que nesinijerateeinneeururinaain, inae Cana Coauneraletono anjera dedeeu nenacaaururijijieein neeururichaaine jaun. 31Tana ocaje ichanacuruha onacaaurune que,raaje nujuae caje: 32‘Canune, Abaraaun,Isaca, Jacobo,neeun. Aihana jaun, coatiha onacaauruCoauneranihaaun. Canune ichaohinnenacaauru coauneraneeun.’ naainaitohalu Cana Coaunerane reretaaincoitucuhichene,” nae acaauru raiJesoso.33Niritiin sadoseeocuru relaa Jesosone

jaunte, cojoelatiin aonajeeurecachaauru.

Jataain leeochaauru amuritoeriinnelateein tenojoi Rauhi

(Mr 12.28-34)34Nitohaneein acaauru relaa Jesosone

jana, inauheneeicha aonajeeuruhasadoseeocurune coitucuhinte, itataojiaaure fariseeocuru. 35-36neeinte, leinjiin acaauru caje Cana

neein nenaa fariseeo, Jesoso rai:

“Cacha relaera, chariji rauhi canaichao rai leeochaauru amuritoeriinjataain nelateineein tenojoin ne,” naainnechu coulurijiane jaan leranu ariha,Jesoso caje bajaane janate:37“Ii Curuaanaa Cana Coaunera belaihu,

ii coichana, ii suujua, ii suujue, iichacoacui, naaonjoain aina cuaritaain.38Caritiinte jataain jauriaanejeein cana rainelateineein nenaa rauhi beratelu cana raiCana Coaunera. 39Nii que jauriineeintenojoite, jerichanetojoeein: ‘Chamutecacha belaain coaraau, ichaajenihaneijiabereeo belaaine rijitojoeein,’ nae. 40Caacoroatajai rauhite, jataain nelateein canaichao rai tenojoi ne. Acatechu nii Moisesaaitoonjoa rauhichuru cana relaauruhaprofetacurune jaan rauhi temuraneein ne,”nae fariseeocuru rai Jesoso.

Cha caje nefoeratenaa neCurisito Mesihasi.

(Mr 12.35-37; Lc 20.41-44)41Nitohaneein jaiti netaojiaain ita

aina neeuruha fariseeocurune janate:42“Tonaquiche inara Curisito Mesihasi

que. Cha caje nefoeratenaa neeicha ne,”naain acaauru caje bajaa Jesosonejanate: “Rabiri caje nefoeratenaaneeintene Curisito Mesihasi,ruha fariseeocurune janate:43“Chasiina jana nitohanihane, que

aitoroatiha Cana Coaunera Suujuenejaun: ‘Canu Curuaanaa,’ naelu Rabiri,Curisito Mesihasi que. Chaen techu:44 ‘Canu Curuaanaa raite:“Cau carohan,caraotono nichajai que nelauriaau,ii que nejeratenacaauru amuritiinii tijia asaae tenajaanunereentiaaincha,” nae CanaCoaunera,’

naain belu Rabiri.45-46Aihana jaun, chasiina Rabiri caje

nefoeratenaa nere Curisito Mesihasi:

22

56

‘Canu Curuaanaa,’ naalu rai Rabirinatiin,” naa acaauru rai Jesosone janate,le erenaanejeeiniji tonoraaurenihanejaun, inae nii caje coaauneein, caje chabajanaa jerecurene fariseeocuru.

Fariseeocuru aina, Cana Coaunerarai rauhi que cacha relaaurera

ichao biha Jesosone(Mr 12.38-40; Lc 11.37-54; 20.45-47)

23 1Nii baihate, ecu nenacaaurucachaauru, chaen aina

nerelanaa nichaanune,nune rai:2“Cana Coaunera rai rauhi que cacha

relaaurera aina fariseeocurute, aitohanii rauhine jaan belanaala joaenreencuaain cachaauru relaaure. 3Atiinacaauru ere tonoraain acaauruaitoonjoa ichacuche. Nete laencaohachaene chaachacuruhane rijijieeincha ichaquichene, tonaain ereeuruhanenihanatiin, enaacha leeochaneeinchaachacuruhane jaun. 4Nitohaneeinte,nii chabana nitohanei ichaonaa queichaonaa naineniha cachane saijieein,cachaauru rai caaintati ichaonaa teeure,nii acaauru nihanatiin nitohaneiichaonaa que ichaonaa naineralanaala.5

ruhane coaracuruha cachaaurunecoinate, nitohaneein neeure. Nii jaunte,rai naurichuru, rai bijihuru cuhane,naaonjoaain Moisesa rai CanaCoauneraacha tenojoin rauhilaenanohineein nenaa amaauruhanerautatoore. Chaen techu jataain nelatihanocoetocuruhane jaan coujunacanu que,cajione ererianohineein nenaa jiaainnemaajeein aihure. 6Nii rijijieein techuniha lenonena jaaunru roricaohachaauru janijiin ichoaenelauriaain lenoneein, sinacoca asaenemaajeein enooruhane, roricaohachaauru janijiin nichoae

nelauriaaure. 7Nitohaneeuruhanejaunte, bero cuhane acaauru quetacaain, acaauru que suujua acateeiniriha cachaaurune jereein: ‘Cacharelaera,’ naa acaauru rai cachanejereeinchuru aihure.8Nete laen inara: ‘Canu relaera,’ naain

inara rai iriha cachane jereein nenaanaineneeiche, satiin inara itanejeraneein neeichene jaun, leinjiinchaniha inara Relaerane jaun. 9Niheichunainiheeiche chuni rai: ‘Canu inaca,’naain erenaa nainiheeiche, leinjiinchaniha inara Inaca dedeeune jaun.10Niheichu nainiheeiche: ‘Canucuruaanaa,’ naa inara rai cachanejereein neeichene, leinjiin Curisitonichaaunne inara Curuaanaa neeinnihanune jaun. 11Nitohanihane jaun,leeochaauru amuritoheriin nenaacoaauca chunocoha inara janane, chalateein neeuruha leeochaaurune,acaauru coroatajanemiin. 12Nitohaneeinleeochaauru amurijiriin nenaajerenacaaurute leeochaauru fautaaintenojoinereein. Jana leeochaaurufautaain neite,riin tenojoinereein.13Coaraain nainacuche Cana

raauru aina fariseeocuru. Inarate CanaCoaunera Cojoanonaa que nenaa

neein neeiche. Inara netonai queichaonaa naineneeichene jaunte, que

neein neeiche. 14Coaraain nainacucheCana Coaunera rai rauhi que cacharelaaurera aina fariseeocuru,autanaauru loreri nihanatiin ruluhinneeichene jaun.chene aninoaeraneeite, Cana Coaunerabajaaichene carajaain bajaaiche.Nitohaneein neeichene jaunte, jataaincaseteco coaraa curiquicheein inara.

22 23

57

15Coaraain nainacuche Cana

raauru aina fariseeocuru. Inaratechauratane sacuritaain cucuanacuhaneeuru amuhemujeein cachaauruariiriiquiche, nechu jataain CanaCoaunera esenetaera niha nocoetiinrelanajaainchene, coroata saain inaraamurijiriin moconajaera cachaneeinneeuruhane coina.16Coaraain nainacuche inara maosa

neein nenacaauru. Inarate chunocoha,Teenforo coreniha cha ichaane coinaaitohane sainejeein nii naitonjoaichaeniha cachane, cha ujuaihoneeinnenihane que aitocoiche. Nete laenTeenforo corujele oro corenihachaachaain nihane coina aitohane jana,

raane que aitocoiche. 17Aaso ainamaosa rijijieein nenacaauru cachaauru.Cha jataain inara rai nelateein nenaaneorona. Tana nii Teenforo coreniha quebanijiaineein niha nii orone jaun,

chene. 18Chaen techu: Chunocoha, CanaCoaunera que banijiai lenonecurumocohichene jaan rori- altar corenihacha ichaane coina aitohane sainejeeinichaenihane, cha ujuaihoneein nenihaneque aitocoiche. Nete laen, nii rori- Cana

chene jaan- altar ichoae nenaa corenihacha ichaa cachane coina aitocoichene,esinae rauhijiriin nohanelanaala ichaanecoina aitocoiche. 19Maosa rijijieeinnenacaauru cachaauru. Cha jataaininara rai nelateineein ne. Nii CanaCoaunera que banihateein tenojoininihona, ainihane rorina. Tana nii roricoreniha Cana Coaunera que

chene. 20Aihane jaun nii rori corenihachaachaain nihane coina aitoha

chunine, nii roriicha coreniha coatihaicharinaain, nii nichoae nenaacorenihane maajeeinte ichareein. 21JanaTeenforo coreniha chaachaain nihanecoina aitohane, coatiha Teenforocorenihacha ichaane coina aitorinaain,Cana Coaunera quene maajeeinteaitoreein ecu nihane jaun. 22Jana dedecoreniha chaachaain nihane coinaaitoha chuninete, Cana Coauneranelaurianajaneein niha dedene jaun,Cana Coaunera quene maajeeinaitoreein.23Coaraain nainacuche fariseeocuru

aina Cana Coaunera rai rauhi que cacharelaaureraauru, inaraacha ichaicoitucuhin ichoaeneeichene jaun.Caohacha ichaa nocoetiinte niquijataain ansijiin laaojoiri niha natiinCana Coaunera rai teeiche. Nete jataainnelatei Cana Coaunera rai rauhitonoraain neneeiche. ‘Caohachanejesinaacha ichaain,naala neein, cairichaaojoaainleeochaauru coaraain, Cana Coauneraere tonoraain aca jerihane rijijieein queasiin cha ichaelanaala neeuche,’ naaCana Coaunera rai rauhine sainejeeintonoraeneeiche. Nii leeocha

chenete caohachae. 24Inarate, maosa

neein neeiche.niha natiinte niqui tonoraain nihacachane jereein neeiche. Nete jataainbanejelanaala baaso ichaain neeichenecoaraain coitucunaa naineneeiche.25Coaraain nainacuche Cana

raauru aina fariseeocuru. Inara cachacoritaera nequichenete, acau cohichenejaan janoriicha culeequiche. Netecuhanai culejeneeichene jaun jataaincalanine cuhanai. Nii rijiicha inarasuujua cuhanai, inara suujua cuhane

23

58

coacuhin baasoneein cacha basijiaauhin,inara amute cacha caje cha chunaain,naaonjoaainchene jaun. 26lanaala nitajenaa neein nenacaaurufariseeocuru. Jauriaanejeein nii acaucohichene jaan janori culeequichenerijijieein, nii inara suujua cuhanaiitolere baaso ichaquichene jaan caauncalanineein niha inara suujua cuhanainejaan jaaochete, somaraain neeiche.27Coaraain nainacuche Cana

curu aina fariseeocuru, aiha atanebanaairichai nichajaine rijijieein somaraain,jana asaaun itolere onaa bucuuru calanisirihane rijiicha inara suujua cuhanainejaun. 28Nii aiha atanebanane rijijieeinte,cachaauru nota rai, inara jaberocohachacacha caohacha tocohaneein inanacae.Nete, inara suujua cuhane casajenetiin,cacha coritaeraniha caohacha ichaanocoetiin aaichene jaun, leinjiin calanirijijieein neeiche. 29Coaraainnainacuche Cana Coaunera rai rauhique cacha relaeracuru aina fariseeocuru,

chene jaun. Casajenetohichene jaunte,nechu cacha coritaeraniha, nii inarafoerateracuru sonojoihunru profetacuru,cacha caohachaain suujua coaaraauru,naaonjoainuri cojunaca ichaquiche ajericaje,teein. 30Nitohaneein ichaainte: ‘Cana

lune jana nihane, coatiha acaaurucoroatajane rihahacache, profetacurusohin jaaoruhane jana,’ naain ereeiche.31Niritiinte, inara raajenihane, niiinoaenlu profetacuru sohin jaaoreralunefoeratenequichene coitucuhiche.32Inae nitohaneein nunuheteeuruhaluinara foerateracurune jaanbesautiaauche.33Acanocuru,

caauru. Coatiha usi tabai jana caseteco

neriquicheeinne caje nichoteriheicheein.34Nii coinate inara rene profetacuru, chacojoeluinanaa inaaurera,curu, naaonjoainuri letoaanune jana,tabaauru sohin jaohin, coroso quetabaauru teein,cheein sinacoca asae teein. Chaen techu,

quicheein. 35Nii jaunte inara, satiincacha caohachaauru atinanohichurucoreniha caseteco coaariquicheein.Caohachaain suujua coaara Abeliatinaauruhalune que nunuheteein, CanaCoaunera rai jelai teein nenaateeuruhane jaan rori rohan nenaasantuario rohan teein inaraacha soilu-Berequihasi calaohi Sacariasi quetiaaojoaain,cheein. 36Esinae rauhijiriintenitohanihane coreniha, casetecocoaracurureein caa enene nenacaaurucachaauru,” nae Cana Coaunera rairauhi que cacha relaaurera ainafariseeocuru rai Jesoso.

Jerosaleen cocoaichacurucoreniha chanaa Jesosone

37Niritohane baihate:joaaiche Jerosaleen cocoaichacuru, inararene Cana Coaunera letonocuruprofetacuru sohin jaohin, Cana Coauneraere beracuru bodoosiiche ajeri quene jaun.Araai saaine niqui, ii cocoaichacuru ranaajereeun, nitaro asae calaohichuru taojiaaataoharine rijijieein.neeichene jaun canu rene unaajereneeiche. 38Aonacuche. Ena cajecoauneein, inae inara aina nerihaaunni.Aihana jaun, inae nerinaain inara beraicha.39Inae nacoauneein canu coaariheeicheein,turuhanune bana: ‘Caa ena turunaa CanaCuruaanaa coroaecuruhine satiinchauratane que nenacaauru cachaauru,’nariquicheeine que tiaaojoaain,” naeJesoso.

23

59

Nitajerichaain Teenforone biha Jesosone(Mr 13.1-2; Lc 21.5-6)

24 1Inae Teenforo caje mituhinjelai caje amuhane rai niha

Jesosone janane, rohan nichuuntaacoaincaohatiin ichanohiniha nii Teenforonecoaracaanu aina nerelanaa nichaanune.2Nii jaunte: “Caohatiin ichanohiniha

caa Teenforonena coarajeeiche. Esinaerauhijiriine inara rai aitoon, coatiha niileinjiinniji ita ichoae nerinaain caa enainaraacha coarajei ajeri, inae satiinnitajerichaaine jaun,” nae ainanerelanaa nichaanune rai Jesoso.

Nacoauneein tururichaain Curisitonebajaauruha aina nerelanacaaurune

(Mr 13.3-23; Lc 21.7-24; 17.22-24)3Nii baihane, Oliboneein

acaauruhacha curuaatei ichataneucuunno cuhacaanu, ecu turuhin jelailauhecoha Jesosone jana, rohannichuuntaacaanu aina nerelanaanichaanune. Nitohaneein rohannichuuntaainne:“Canacaanu rai nii chaitoonjoan

beeinene jerichaanu Curuaanaa.Chabana nacoauneein cau tururiquiin.Chatohanaicha inae turuhe lalajeeinejana, ii turu cojoinaca beraneeincoaarichaanuhin, inae saaelalajiha canajanonaane bana,nune janate:4“Caohachaain necohalajiin neeuche,

curune coataara. 5Arajii cachaaurute,canu niha nocoetiin inara coritanajerecurureein:sineeunra,’ naainte, arajii cachaaurucoritaaurureeincha. 6Niha sonaana cau,tajiha, naaonjoaaine coitucuhichene,jiaonriha nesoonetohichenera,nitohanihate cureein nii ajinihara. Nete,nitohanihane nihanatiin, jaiti cana

janonaa satono que turuenereeincha.7Nejelau lauri nenacaauru ainate,sonaana que neeurureein leeocha laurinenacaaurura. Nejelau atane quenenacaauruniha natiinte, leeocha ataneque nenacaauru aina sonaana queneeurureeincha. Chaen techu, itoleresacuritaain niha mijetenane jana, araailaurii atanecuru que niha cureeincarorara. 8Nitohaneeinte nunuhecacureein, inae cana cojoanonaa satonoque turuhelalajihane jana, jataaininaderaauruha cachaaurune jaancojoanonaara.9

cheein cocoainanacaaihuri rai, inarafaojoaain, inara atinaain, naaonjoaaininara teeuruhane coina. Chaen techu,satiin cachaauru, canu coreniha inaraque nererojoecaaeriin neeurureeincha.10Nii banate, arajii canu esenetaeraniquichene, inaraacha esenetai jianeein,ita que nererojoecaain, nejesinajeein ita

nacaaihuri rai.11Arajiite profetaniha nocoetiin

ruhane, acaauru esenetaaurureein arajiicachaauru. 12Nitohaneeinte, jataainbaaso coacuhin inae ita belaihuruhanejianeein niha cuurureein cachaauru.13Nete laen, nii niicha esenetaiesenetaane nunuhetihane cajecoauneein, jerichanejeein satono quetiaain sacuera nichotereeincha. 14Caaena nenaa ichaonaa erenaa raotonoquiicha beebejei Cana CoauneraCojoanonaate, satiin chauratanesacuritaain benojoinereein, satiincachaauru inae coitucuuruhane jana,besaute que turuha cana cojoanonaanecoinara.15Profeta Danieriicha laenailu

reretaain coaarate nii coitucuhinnichotenaa nainereein. Aihana jaun,

24

60

inae nii Teenforo asaae jelai teein CanaCoaunera que banijiaain altar ichoaeecooca Cana Coaunera que nejeratenaacasicheine coaraquichene, 16Jodeaunenacaauru sorooruhine ichataneucuunno que cuhincha. 17Jana, railoreri janori ichoae nenaa, jiaonrihafauhin rai rucuhele raane. 18Jana rainocoana jana nenaa, jiaonriha rainenajau cauhin rai cajione ranaacoaaucane. 19rureein nii cojoanonaa que turuhanebana ausurineein nenacaauru enecuru,sisihajeein canaanai sirichaauruenecuru, naaonjoainuri. 20CanaCoaunera bajaauche, nabana jelaronaabana, niheichu nebetacanaa cojoanonaa,naaonjoain bana niha nii sorohichenejaan cojoanonaane coataa. 21

chanaa tabai, cana necoaauna cajecoaauneein nii chabana nihanitohanaine que airijiin niheichunerinaain nii baiha. 22Jana, niicojoanonaa sarotiaeniha CanaCoaunerane, satiin cachaaurunichotenaa nainecururihei. Nete, atiinsarotiareein, janijiin niicharanojoihunru belaitohane jaun acaaurucoreniha.23Chunocoha inara rai: ‘Caute ne

Curisito Mesihasicha. Chajaau tejiancoaanicha,’ naa inara raine, jiaonrihaesenetaaichene. 24Turuururichaain inararene casajeeuru profetacaauru aina Curisito mesihasinihanocoetonacaauru. Nitohaneeinturuhinte, itolere cojoelanaacojoaiichacurureein, janijiin CanaCoauneraacha ranojoinunrune maajeeincoritana nainecuruhane coritacuruhanecoina. 25Nitohanihane ajinihane inararai beeun, caje coitucuhin nainaainichaohichene coina. 26Aihane jaun,inara rai: ‘Nota tajiha cacha areroote

ne,’ naauruhane nihanatiin jiaonrihacuhichene. Niheichu: ‘Nocoa caute nenasiincha,’ naa inara rai chunine,jiaonriha esenetaaichene. 27Charijieeinteeinti, enoto mitu nichajai cajejilenetoha jiacane enoto soo nichaaecuhine, satiin coaanojoi ne. Niirijijieeinte, satiin coaanojoiniha cureein,inae nacoauneein cau turuhanuacaihaniji Cacha Calaohineeinnejanoanaa nichaaunne bana. 28jieein teeinti, niha caanii setune quefauha ichotarine caje coitucuerae. Niirijijieeinte coitucunojoinereeinturuhanu canu Curisitonichaaunnebana.

Tururichaain acaihaniji cachacalaohineein nejanoanaane

(Mr 13.24-37; Lc 21.25-33; 17.26-30, 34-36)29Inae nitohaneein niha nii

necairichanaa tabai cojoanonaane janate,nocohenaneein nerotoreein enoto cono.Atene netonaite, conohane jianereein niicojoanonaa bana. Jana arasijieeurute, dedecaje naluurureein. Dedeeu nenacaaurunihanatiinte nerurujuaaurureein.30Nitohanihane janate laen, inanacareein

dede caje inae fauha uhanu canu acaihanijiCacha Calaohineein nenaa nichaaunnebera. Nii jana, satiin chauratanesacuritaain nenacaauru cachaaurute,

ruhane janane, dede sacari jana uhin fauhaureeunni acaihaniji Cacha Calaohineeinnenaa nichaaunne, jataain necaohachaainitolere ichana naineein nelateein. 31neein turuhinne canu letonocuruanjeraauru letoareeunni, tonijiaain jaaihatoteein, satiin chauratane sacuritaain,itolereneein satono tinonoritiinnenacaauru janijiin canu ranojoinunricachaauru taojiaauruha canu raine coina.32Aihana jaun, caa uhera que inara

relaanune jaan que nerelaauche.

24

61

Charijieein teeinti, inae rai nunecurucaohatonanaain alohacoaain ujuanihanecaje, inae cataainjia ajaanaanecoitucuhiche. 33Nii rijijieein, caa inara

chene, inae turuhelalajihanu acaihanijiCacha Calaohineein nejanoanaanichaaunne que nainacuche. 34Esinaerauhijiriinte, jaiti ooreniha caa enenenenacaauru cachaaurune jana aicheein.35

reein. Nete laen, nitajenereein, caacaitoonjoa nainaane reeitiaain, canu ere.36Coatiha laen nihei chuni, raicojoanonaa aina, ‘Naaonjoain rijiutiaainte aicheeincha,’ naain niicoitucuera. Niheichu, Cana Coauneraletonocuru anjeraauru dedeeunenacaauru nihanatiin coitucuuruhi;niheichu canu- Calaohinichaaunesaijieein coitucuhaaun canuhetonai.

chate, nii coitucuhin ne.37Nihalu Nohene bana aihalune

tocohaneeinte aicheein,neein turuha urichaaunni acaihanijiCacha Calaohineein nenaa nichaaunnecojoanonaa que turuhane bana. 38cuche nachuhinti, jaiti uheniha elotabaine jana, rai bote cuhane fauhinenoha Nohene que tiaaojoaain,raotojoeein lenoneein, acau cohin,necohansajiaain, naaonjoauruhalucachaaurune. 39Nejetaote laen,

nihane jana, uha elo tabaine jaun jetao,jitariin acaauru joocalu ne. Nii rijijieeinnechu, coohatejeeureniha cachaaurunejana, nacoauneein turureeunniacaihaniji Cacha Calaohineeinnejanoanaa nichaaunne. 40Niituruhanune rijieeoritiinte, ocoana jananeeurureein coroatajai cachaauru.Leinjiinte, amanojoinihane jana,leeocha ratirinojoinereein. 41Nii jana,

coroatajai enecurute, tutune jaaneeuruhane jana,nihane jana, leeocha ratirinojoinereein.42Nitohaneein: ‘Cuu tiaainte, turuha

ureein canu Curuaanaa,neeichene jaun, tururichaaunnine quenainaain ichaaoche. 43Charijieeinteeinti, leinjiin cacha: ‘Cuu tihajanotiine janate turuha ureein cauasijiauto,’ naain coitucuhane quenainaane jaun, nii chuni rai loreri asaeenohane jerelanaala caohatiin rai loreriberaihane jaun, nenere basijiaera. Niirijijieein inara netonai jatoroaainneeuche. 44Aihane jaun, Cana CoauneraCalaohi cacha caje nejanonaa

neeichene jaun, inara netonai nainaainjatoraain canu cohacuche.

Fatoroon ere tonoraain nenaa cacha aina,fatoroon ere tonoraelanaala nenaa cacha

(Lc 12.41-48)45Cha teeinti letoaain ratiriha rai

fatoroonne tonoraain, inae cuu tihanejana rai loreri asaae nenacaaurucachaauru coroaate, 46nii jataainraotojoeein neeine, nii letoaainratirihane jaan ichajihane jana eruha niirai fatoronne. 47Nitohaneein raifatoroon aitoonjoa tonoraain icharate,esinae rauhijiriin satiin rai niicha siriiberaichaneein tereein rai fatoroon.48-49Nete laen: ‘Jaitijiecha carajareeinrai fatoroon,’ naain nii leeochaauruletonocuru faojoaain sonajaain,ajetoriaacuru aina netaojiaain lenoneeinajeein, naaonjoaan, 50naala nihane jana turuhane, nii nechuaansai letono casetecareein rai fatoroon,51caseteco coaracuruha nechu cachacoritaa Cana Coaunera coitucuhanocoetonacaaurune rijijieein. Ecute caturioneein chanareein,” nae jetao ainanerelanacaauru rai Jesoso.

24

62

Lechooncai ranunaauruichanohi que erenaa

25 1“Cana Coaunera Cojoanonaate,

curu nisirihatenaa beseta quene rijijie.Nii lechooncai ranunacurute, rai conoerene que mocohin nenaa amaain, niinisirihateneni cohaca cuure turu janaraauruhane coina. 2Nii lechooncairanunacuru caje, saoquii ranunacurute,

naala icharaauru ne. Jana, leeochaaurusaoquii ranunacurute, jataain nainaainniicha ichai icharaauru ne. 3Nii saoquii

curute, rai cono amaauruhane saijieein,nacoaauneein noitecuruhane jaanuerene amaaurene. 4Nete laen, niisaoquii jataain nainaain nenacaauru, raicono amaauruhane choae tacaain, lebotichananaain rai noinu ereneamaaure. 5Nitohaneein cuuru jana, jaititurueniha nii nisirihatenine jaunte, inaesiniitoruhane jaun, satiin sinihure niiranunacuru. 6Nii janate, inae dede catairijiu: ‘Inae uha nii cacha nisirihateneni.Chajaain que tacaain raauchera’ naaintoniha eheeonane jaunte, 7-8taain rai cono noitecuruhane jana, niisaoquii cha coacuhelanaala nenacaaururanunacuru, nii saoquii nainaain cononoinu que erene uhaurera rai: ‘Atiincanacaanu sihuche aansijiin, nii inaracono noi erene quera. Inae saa rai noierenene jaun, jacaa canacaanu cononejaunne aitocoaanura,’ naauruhanejanate: 9‘Nainihaacanuta.nune, canacaanu rai nihanatiin nerihanecoaalanaalata. Chajaaincha quenecoreteeuruhane jaun cuhin,chuchera,’ naaure nii rai cono noinuamaain cunacaauru ranunacuru. 10Netenii rai cono noinu erene coretihacuuruha nii saoquii cha coacuelanaala

nenacaauru ranunacurune jana, inaeturue nii nisirihateneni cacha.neein turuha nii cacha nisirihateneninejanate, aina jiniiquiin loreri asae

curu nainaai nenacaaurune jana inaenefue acuujua. 11Nii janate, inae niiacuujuaniha turuhin: ‘Curuaanaa, atiincanacaanu rai acuujua joaracaaunecanacaanu netonai enohacaanu,’naauruha nii saoquii ranunacuru chacoacuelanaa nenacaauru, rai cono noinucoretecuruhane caje turuhinne janate:12

nune coaalanaala,’ nae acaauru rai niicuruaanaa. Nii rijiichate cureein CanaCoaunera Cojoanonaa.13Aihana jaun, itolere bana nii que

nainaai jatoroaain ichaaoche,joai janonaa banate aicheein. Cuutiariinte aicheein,chene jaun.

Cachaauru rai coriqui teein ratirichafatoroon rijiicha Cana Coaunera

Cojoanonaane(Lc 19.11-27)

14Cana Coaunera Cojoanonaate,leinjiin cacha coriajai atane cuhanejaun, rai cachaauru cotijiaain, acaauruque coriqui beraichatera rijijie,15leinjiin rai saoqui oaraacai coreneeinnenaa coata caje coriqui te. Janaleeocha raite, coroata oaraacaain te.Jana leeocha raite le oaracaain te, lecachaauru rai coretena nainecuruhanejeeonijihanaain teeinte amue. 16Niisaoqui oaraancaain raera cachate, niicoriqui que rucuhele coreteein, quenecoreteein saoqui oaraancaain niicoriqui jojoe. 17Jerichanejeein techu,coroata oaraacaain niicha rai jojoe niicoroata oaraancaain raera cacha. 18Netelaen, nii le oaraancaain raera, niichabajei atane jachu cuhane nii rai

25

63

fatoroon tenojoi coriqui asi. 19Nii baihacarajaain catiaainte, inae turue niiacaauru curuaanaa coriqui teeinratiricha. Nitohaneein turuhinte, niiacaauru rai niicha tei coriqui corenihaacaauru rebe bajae. 20caain raerate ichoaichaniha turuhin:‘Curuaanaa, nocoha taolu canu rai,saoqui oaraancaain iicha tei coriqui.

caain joocaaune jaan,’ naain, nii coriquiniicha jojoi tiha nii rai cachane janate:21‘Jataain caohachate ichaaicha, jelaiamuritoriin nenaa beraichaneein iitereeunnicha. Aihana jaun, chajaain

jihacara,’ nae nii curuaanaa. 22Niibaihate turue, nii cacha coroataoaraacaain coriqui raera. Nitohaneeinturuhinte: ‘Curuaanaa, nocoa taolu canurai coroata oaraancaain iicha tei coriqui.Nocoa chaen coroata oaraancaainjoocaaunne jaan,’ naa nii coroataoaraacaain raera cachane jana jetaote:23‘Jataain caohachate ichaaicha,coroatajajei aina caohachaain erenaatonoraain ichaine jaunne, jelaiamuritoherii beraichaneein ii tereeunni.Aihana jaun, chaajaain caloheri asaaeenoote, jiniiquiin rachoojihaca,’ nae niicuruaanaa.24Nete laen, nii le oaraancaain raera

cacha turuhin: ‘Curuaanaa, nechuaansai cachaneeine jaun, temueneeinejaaunru jelai caje temule raain, iiocoananelanaala nenacaauru cajenihanatiin temule raain, 25naaojoaainejaunna ii coasiha, atane jachu cuhane iicoriqui asihun. Nete cau ne nii iicoriqui,’ naain nii coriqui cainaa niicachane jaunte: 26‘Iite, canu cachabaasoneein bajeriti cacha neei. Inaeraotojoeein canu temulenelanaala nenaaniha natiin raain, canu ocoananelanaalanenaa caje temule raain naaojoaanune

coitucuhine saijieein, 27chanuna chaen,canu coriqui amaain teneei bancocuhane. Bana nitohanihane jana nihane,canu turuneeine nii banco cuhane neeinnejoocane jaanne maajeein rareeun,’nae nii curuaanaa. 28Niritiinte, ecunenacaauru rai: ‘Caje nii le oaraancainiicha sirii coriqui ruluhin, niilechoonca oaraancaneein siricha raiteeuche. 29Nitohaneeinte, siricha rai

reein, jelai amuritoheriin sirihane coina.Jana, cha sirilanaala nenaate, acaihanijiniicha sirii, jitariin caje ruluerareein.30Aihana jaun, caa canu cacha baasocha coitucuhi mucuhin, naain airinihanocohenaanau jaaochete, ecu neeinmainajeein chanaaine,’ nae ecunenacaauru rai.

Rucuhenoinerichaain baaso icharaauruaina caohacha icharaauru ichaone

31Inae rai cono caohacha que conohin,rai anjeraauru cataaun uhin turuhin rairori- trono ichoae nelauriaanu canu CanaCoaunera Calaohineein cacha cajenejanoanaa nichaaune banate, 32satiin

reein canu acatiha. Nitohaneein nacatihaturuuruhane janate, carenerocuru caje,jelai teein cabraauru leruha careneroberaichane rijijieein, 33raotono nichajaique, nii janijiin niicha ranojoihunru- raicachaauru teein, najaabiji nichajai que niirai cachanelanaala nechu aansaineeinnenacaauru tereein. 34Nitohaneein jelaitihacoaain lerunajaainte, nii raotononichajai que nenacaauru rai: ‘Chajaauchecajiha satiin,joineein neiniquichene. Chajaauchete,cana rai chauratane coaaunaane cajecoauneein, inara que banihateein canuInaca Cana Coauneraacha rucujueiCojoanonaa que ichaohiche. 35Inarate,mijitichaaunne canu coroaateein,

25

64

cocoirichaaunne acau que cacocaain, canunesurunaja colane amuhemuhecaaunne,canu nesurunajaanu teein, 36lanaa canu raicajionene, carai cajione teein,cunaitichaaunne turuhin cacoharaain,caresero cuhane nihanune jana, turuhincanu coaraain, naaonjoaain canu rainelateein nerejetocoiche,’ narichaaunniacaauru rai canu Cana Coaunera Calaohicacha caje nejanoanaa nichaaune.Niritocoaaun acaauru raine janate:37‘Curuaanaa, esinaaena mijiteeine iicoroaateein, cocoireeine ii cocoaain, 38iinesurunaja colane amuhemuhequine, icheiii nesurunaja teein, ii cajione colaneneeine, ichei cajione teein, 39cunaiteein,caresero cuhane neein naaonjoaine turuhinii coaraain, naaonjoa rejetocoaanulura,’naauruha rai nii couluuonojoi suujuaquiinnenacaaurune janate: 40‘Satiin canu

ruhacha latei terejetocoichenete, canu raitiha nii terejetocoichelu,’ naain acaaurutonorareein nii acaauru Curuaanaa Rey,”nae acaauru rai Jesoso.41“Niritohane baihate, nii najaa biji

nichajai que rai cachanelanaalanenacaauru rai: ‘Naain cacaje amuhin,moconajaera aina rai letonocuru quebanihateein ichanohin chabana jacanaacharanejeein nenaa usi rene cunichuche,nii coina neiniquichene jaun,’ naain usirene letoanajareein. 42Niritiin usi reneletoanajaainte: ‘Inarate, mijitichaaunneniha natiin, canu coroatelanaala,cocoirichaaunne niha natiin, acau quecanu cocoaelanaala,chelu. 43Niheichu canu nesurunaja colaneamuhemuhecaaunne niha natiin, canunesurunaja tiheeiche. Canu rai lanaacajionene niha natiin, canu rai tiheeiche.Niheichu cunaiteein, caresero cuhaneneein naaonjoaanune niha natiin turuhincacoharaheeiche,’ naanu acaauru rainejanate: 44‘Curuaanaa, esinaaena ii

coroaatelanaala,naala, ii nenajanu lateeine ii rai telanaala,cajione lateeine ii rai telanaala, cunaiteein,caresero cuhane neein naaonjoaaine janaturuhin ii coaraelanaala, naaonjoanrejetocoaanulu,’ naain bajaauruhanejanate: 45‘Esinae rauhijiriinte, satiin

ruacha latei teneeichene canu raite niiteneeiche. 46rute, chabana sanaachara caseteco queneeurureein. Jana, coluunojoi suujuaquiinnenacaaurute, chabana sanaacharaichaonaa que neeurureein,’ naaintonoranaareein nii acaauru CuruaanaaRey,” nae canacaanu rai Jesoso.

Jesoso mucuuruhane coinaque ereereecuruhane

(Mr 14.1-2; Jn 11.45-53)

26 1Inae cachaauru rai niritohanenainaainte,

nune rai: 2“Nii coitucuhichenerijijieeinte, coroata janoi cuhanenereein Fasocoa beseta. Inae laen CanaCoaunera Calaohi cacha cajenejanoanaa nichaaunne mucuhin

ruhane coina,” nae Jesoso. 3Niibananeeinte, saseredotecuru curuaanaacuruaanaa Caifasi loreri asae ita

chaanune bichauhenaauru, 4Jesosomucuhin, nechu nohaneein colurujueein

ruhane coina. 5Nejetaote:

chene, nabana cachaauru suujuarerohecana coataa,” naaure jetao ita rai.

Jesoso ichoaete nejujuaauruhanejaan choohite leinjiin ene.

(Mr 14.3-9; Jn 12.1-8)6Betaniau, “Nabero caje nerautanaa,”

naain niicha curuaateeuri- Simoon

25 26

65

loreri asae niha Jesosone janate, 7ajericoreti caje ichanohin boticha laaojoiricuhane, le curuhin jujuhin- jataaincoretiin nenaa amaain jetao, rori ichoaelauhecoha Jesosone jana, coturi ichoaenii jujuhi choohite nii leinjiin ene. 8Niicoaraainte obajeein:“Chanuna jataain coretohane saijieein,

catohaneein jujuhi lanaje caa ene.9Bana jataain coreein que necoreteein,nii rai core coriqui que, cairicheihurucoroatajanelanaala,” naacaanu ainanerelanaa nichaanune janate:10-11“Chanuna niritiin caa enererohecaaiche. Jataain canu raicaohachate ichae caa ene. Inae itolerebana inara aina nerihaaunni. Jana,cairicheihurute laen itolere bananeeurureein inara aina. 12Caa jujuhichoroha cajabereeo ichoae caa enenete,canu conautecuruhane coina cajabereeorucuheca ichae. 13Esinae rauhijiriinte,cana rai chauratane sacutaain caa osacaje nichoterichaain cachane jaan quecachaauru relaauruhane jaaunru, caacajabereeo ichoae jujuhi tiha caa ene

rureein. Nitohaneeinte,reein itolere bana caa ene,” nae Jesosoaina nerelanaa nichaanune rai.

Jesoso coulurujiha Jodasine(Mr 14.10-11; Lc 22.3-6)

14Nii jana,nune lechoonca coroataja neein nenaaJodasite, saseredotecuru curuaanaacoaraa cue. 15Nitohaneein cuhin jetaote:“Inaaojoaain carai coriqui tenaa

nainequiche, inara rai Jesoso tihanunecoinata,” naain acaauru caje bajaane jananichata chooncaain coata caje nenaacoriqui teeuruhane coina rai aitocure. 16Niijaun jetaote, jelai neeorihane jana inaeacaauru rai Jesoso tenaa nainihane jaanque coacuhin jetao, amuhemujue Jodasi.

Aina nerelanaa nichaanune ainajanotiin lenoniha Jesosone

(Mr 14.12-25; Lc 22.7-23; Jn 13.21-30;Co I 11.23-26)

17Inae nunuheca jorerera colaneichanohi faan quihuruhane jaan besetaFasocoa cojoanonaane janate, Jesosorohan nichuuntaacaanu:“Chu Fasocoa cojoanaa nunuhe

cojoanotiin que, canaacha quiinenilenone ichacaaunne jereeita,” naainJesoso caje bajaacaanu aina nerelanaanichaanune janate:18“Chajaain taa neseeu leinjiin cacha

loreri asaae cuhin: ‘Cacha relaerateichei, “Inae canu cojoanonaa que tihanejaunne ii loreri asaae ureeun, cuu canuaina nerelanacaauru aina Fasocoabeseta bitoaanune coinara,” naainaitoroate ii rai,’ nanichuchera,” naaincanacaanu caje tabaauru letoae Jesoso.19Niritiin letoanajaa Jesosone jaun

cuhin, nii naitoonjoa rijijieein Fasocoacojoanotiin que canacaanuhachaquiineni lenone ichacure aina nerelanaanichaanune tabaauru.20Nitohaneeinte, inae nocohecane

jana, lechoonca coroatajaain ainanerelanaa nichaanune aina lenoniha neJesoso. 21nune janate:“Esinae rauhijiriin, leinjiin inara

cajete, cacoelaichaneei neeichenesaijieein, caque nejeratenacaauru raicacolurujueein, acaauru raicaetereeincha,” naa canacaanu raiJesosone jaunne, 22jataain inaderaain lecachanichaanune:“Curuaanaa, canu quenacha aitohi,”

naacaanu satiin aina nerelanaanichaanune janate: 23“Caa ojoaichu

jueein caetereein. 24Nitohaneeine, canuque aitiin laenanohineein niha Cana

26

66

Coaunera Quiricha inoaensi cuhanenarijijieein, Cana Coaunera Calaohi cachacaje nejanoanaa nichaaunne, nii nainaacureeunni. Nete laen,joareein nii canu colurujuera.rihalu niqui nitohanesihane ajinihanejanoaenihalu nii cachane,” naaJesosone janate:25“Cacha relaera, canu quenacha

aitohi,” naa nii colurujueranu Jodasinejanate:“Mmmjjjm, nii bajaaine rijijieeinte

aicheein,” nae Jodasi rai Jesoso.26Nitohaneein lenonichaanune janate,

faan mucuhin: “Narihara CanaCoaunera,” naain, cataaun nii faantatuhin beeune beeuneein ainanerelanaa nichaanune rai teein:“Caa quihuche. Caate, cajabereeo

nenaaneein ne,” naain canacaanu raiteeinte, jerichanejeein nii faan ichaanerijijieein 27acau cooruhane jaan curucuhane, conacai bino mucuhin:“Narihara Cana Coaunera,” naane baihacanacaanu rai nii conacai teeinte:“Satiin jiniiquiin leruune leruunein caa

conacai cooche. 28Caate cacoichananeeinarajii cachaauru caohachanu quecanuhacha ichaneni cojunacaneein chorohijaonojoinereein. Acate arajii osaonacaauru

nine cojunacane. 29Nena laen, inaenacoauneein inara aina jiniinquiin, caa obacaje ichanohin conacai coenereeunni, OfaCana Coaunera Cojoanonaa que inara ainajiniiquiin neein nii bana ocoonaneeinnenaa bino cohacachene reeintiaaojoaain,”nae aina nerelanaa nichaanune rai Jesoso.

Coitucuha nocoetoenerichaainFedorone biha Jesosone

(Mr 14.26-31; Lc 22.31-34; Jn 13.36-38)30Nii baihane, Quiricha Inoaensi

cuhane laenanoineein nenaa salmotabaauru que nenatichaanune nainaain,

Oliboneein niicha curuateeuri ichataneucuunno que cuhacaanune janate:31“Enene cojoanotiin cuhanete, satiin

inara, Canu esenetaain canu quejaaequiin neeichene jianeein, ita cajeriaaneriquicheein, Quiricha inoaensicuhane:

‘Carenero beraicha sohinjaaoruhane janate,

ita caje riaaneeurureeinniicha beraihuri carenerocuru,’

naain canu que aitiin besihalunerijijieein. 32Nena inae ohanune cajeichanacaaunne, inara ajiniha Calileeacureeunni, ecu nacoauneein jiniiquiinnenaa coinara,” naa Jesosone janate:33“Ii esenetaain ii que jaaecooruhane

jianeein, neeuruha leeochaaurunenihanatiin, coatiha laen canu iiesenetaain ii que jaaecohanunejianerihaaunni Curuaanaa,” naa Jesosorai Fedorone janate:34“Esinae rauhijiriinte,

tiin cuhane jaiti ereniha ataoharicuruaanane ajiniha, nichata saain canucoitucuha nocoetoeneriquiin,” naaFedoro rai Jesosone janate:35“Airihaauni bajiaata Curuaanaa. Ii aina

curuaaecaain jereraa casohin cajaaoruhanecoinane nihanatiin, nainihaaun ii quejaaecohanune jianeein ii coitucuhanocoetoenihanunera Curuaanaa,” naaJesoso rai Fedorone janane, leeochaauruaina canacaanu netonai, nii aitohaFedorone rijitojoeein aitocoaanu.

Jetesemanii netiin Cana Coaunerabajaa Jesosone

(Mr 14.32-42; Lc 22.39-46)36Nii baihate,

nune aina jelai caje amuhin,niineein niicha curuateeuriu cue Jesoso.Inae ecu turuhacaanune janate:“Cau nelauriaain canu cohacuchena,

inara tonohanau tajiha cuhin Cana

26

67

Coaunera bajani,” naain 37jiniichaainFedoro,churu, naaonjoaihunri amaain jataainnererojoecaaojoaain naonaain jetao,jataain inaderae Jesoso. 38Nitohaneeininaderaain jetaote:“Jataaine onaanajaanu rijitocojoaain

casuujua cuhane inaderaaunra. Caunedaain, canu jiniichaain ichaaojoeeincacohacuchera,” naain ratirinajaainjetao, 39acaauru caje, nita cuhinneseeonraain atane que coturitemetaain jetao: “Ofa, icheine aitoon.Bana ii jereeine jana nihane, caanecairichanaa tabai caje canu rocohi.Nena canuacha jerei rijijieein ichaainejereneeun. Ii jereeine rijijieeinichaainene jereeunra Ofa,” naain CanaCoaunera bajaane nainaain jetaote,40jelaiha cuhin nii neeuruha ainanerelanacaaurune jaau turuha Jesosonejana jetao, najiniha sinihuruhane janaerunajaain jetao Fedoro rai:“Chanuna canu aina leratojoeein,

sinilanaala ichaaojoeein nenaanaineneeiche. 41Sinilanaalaichaaojoeein neein Cana Coaunerabajaauche, nabana chatohanai quenesaruhin neeichene coataa. Inarasuujuate niqui aitona naine, nete inarajaberoco jataain nii abaantasine,” naainjetao acaauru ratiriin jelaiha nii CanaCoaunera bajaane jaan cue Jesoso.42Nitohaneein inae coroata saain,

jelaiha cuhin Cana Coaunera bajaanecuhane jetaote: “Ofa, caa necairichanaatabai canu cojuhin canu coaaranu cajecanu roconaa jereneeine, ii jereeinerijijieein ichaau,” naain jetao CanaCoaunera bajae Jesoso.43Niritiin Cana Coaunera bajaane caje,

nacoaauneein jelaiha cuhin, ainanerelanacaauru coaraa cuha Jesosonejana jetaote, jataain banetojoe nihaacaauru rai sinirenane jaun nimirichaa

acaauru notane jaun, sinihuru janaerunajaane jaun jetao, 44jaain jelaiha cuhin, Cana Coaunerabajaane nichatasatiha cue,jeein aitohane rijitojoeein Jesoso.45Nitohaneein jetaote,

rune jaun, acaauru rene turuhin jetao:“Jaitinachura caohacha nainetojoeein

siniichete. Inae laen, Cana Coauneracoitucuhichuru bijiu tenojoinichaaun,canu Cana Coaunera Calaohi cacha cajenejanoanaa nichaaunne cojoanonaa queturuha. 46Chajaain nimichucucheteamuhacachera, inae nichuuntajiha niiacaauru rai caeteraanura,” nae jetaoJesoso aina nerelanacaauru rai.

Jesoso mucuuruhane(Mr 14.43-50; Lc 22.47-53; Jn 18.2-11)47Niritiin,

nune aina ereereeca Jesosone janate,turuha uhe, Jesoso aina nerelanaanichaanune lechoonca coroatajaneeinnenaa Jodasi,tecuru curuaanaacuru curuaanaa, chaenJorionichaachene bichauhenaauru,naaonjoainurine jaun, enuha, sabere,naaonjoain que biji achunequiinnenacaauru arajii cachaauru uhaain.48Jaiti Jesoso rene turuelanaalate, niiaina cunacaauru rai jetao: “Inae cuuturunaane: ‘Sohara cacha relaera,’ naainrai nomeri lohitoreeuni, caje coitucuhin,aca mucuhichene coinara,” naainacaauru rai be jetao. 49Niritiinte Jesosorohan nichuuntaain: “Sohara cacharelaera,” naain Jesoso meri lohitohaJodasine janate:50“Cacoelaicha, ii jereeine rijijieein

coaraain chatohaneein caetecurumiin,”nae Jodasi rai Jesoso.Nii janate Jesoso rohan nichuuntaain,

Jesoso mucuure nii Jodasi amanojoinuricachaauru.

26

68

51Nii janate, rai sabere rocohitiin, quenii saseredotecuru curuaanaacurucuruaanaa letono uricho sauhitiinbeuhitoha leinjiin cacha, Jesoso ainacunaane janate:52“Jelaiha rai curu cuhane, nii ii

sabere teeu. Satiin sabere que sonajaainjaaoreraaurute, sabere que acaaurunetonai sonojoiniha cuurureeincha.53Tana ena canu Inaca caje bajaanune,canu rai lechoonca coroata lauriinanjeraauru letoanaa nainiha, acaauruaina canu coreniha ita sooruhanecoinane coitucuhine. 54Nenenaineneeun nitohanai ichacaaunne. Inaerai Quiricha inoaensi cuhane,neein caetecururichaainne que aitiinlaenaeratihalu Cana Coauneranenainaane nihane jaun,” naainte niimucuha unacaauru rai:55“Chanuna necha aansai cacha

mucuha unaa tocohaneein, sabere,enuha,quiin canu mucuha uhiche.tojoeeine inara notaracaae, Teenforoasaae cachaauru relaa nenajacoon. Niisaijieeinte, canu mucunaja queneeiche,56inae nitohaneriquicheeine que aitiin,rai profetacuru que laenaeratihalu CanaCoaunerane nainaaichene coina,” naaacaauru rai Jesosone janate, ecu jelairatiriin, satiin sorohacaanu ainanerelanaa nichaanune.

Niha chatohanaine rucuheraneeinnenacaauru Jorioocuru bichauhenaauru

acatiha niha Jesosone(Mr 14.53-65; Lc 22.54-55, 63-71;

Jn 18.12-14, 19-24)57Nitohaneein Jesoso mucuhinte,

saseredotecuru curuaanaacurucuruaanaa Caifasi loreri asaae amaaurenii mucuureraauru. Nii janate, niiCaifasi loreri asaae ita taojiaain neeureMoisesa aitoonjoa rauhi que cacha

relaaurera aina fariseeocuru. 58neein, inae Jesoso amaauruhane janate,nita acaauru coarajeein cuujueeinsacuhin, Caifasi loreri chaje rohanneeuruha Teenforo beraichacurunejaaun, ecu acaauru aina enohinlauhequiin, jelai caje coaauneein Jesosocoaraje Fedoro:chaaincha,” naane jaun.59Nii janate, nechu jataain nohaneein,

colurujueein Jesoso atinaeratecuruhanejaanu que coaaucure saseredotecurucuruaanaacuru,naine rucuheraneein nenacaauruJorioocuru bichauhenaauru,naaonjoainuri. 60Nete, nitohaneeinarajii cachaauru colurujeeuruhanohaneeine saijieein, nii chatohaneeinteeuruhane jaanu lera erusichurene. Niijaunte inae satononiha coroatajaainnimichuhin:61“Esinaete chuhisi: ‘Nainichaaun caa

tiin,jeein michuhanunera,quera,” naauruha nechu nohaneeincolurijihane janate, inauheneeichaacaauru aonaje Jesoso.62Nii jaunte laen nimichuhin:“Chanuna ereneei iitonai. Esinaena

rauhijiriin aitoine jaunna caa iicolurujeeuruha,” naain caje bajaesaseredotecuru curuaanaacurucuruaanaa, nete inauheneeicha aonajeJesoso 63Nii jaunte rai nacoauneein:“Esinae rauhijiriin, Cana Coaunera

coreniha beeinena jereeun. Iina esinaeCana Coaunera Calaohi Mesihasineei,”naa rai saseredotecuru curuaanaacurucuruaanaane janate:64“Esinae rauhijiriinte, acanichaaunne

que aitohicha. Canu Cana CoauneraCalaohi cacha caje nejanoanaanichaaunnena, coarajeeichene jana canu

26

69

Inaca itolere ichana nainera Cana

reeunnicha. Chaen techu, dede sacari

cheeincha,” nae nii saseredotecurucuruaanaacuru curuaanaa rai Jesoso.65Nii jaunte obaaecane cojunacaniha raicajione romaromaain:“Nechu jataain Cana Coaunera

baijiaate, caritiin ere caa cacha. Chanenacaaenneeina coaraain cana raicolurujuera laterihacache. Inae inaranetonai, Cana Coaunera baijiaeraanurijitiin irihane aonaquiche. 66quiche jana inara, caa naitoonjoa que,”naa rai leeochaauru rai janate:“Esinaete chuhisi,

ruhane jaan ujuaihone. Aihane jaunohanete caohachae,” naaure.67Niritiinte, nomeri colunecuruha

tabaaurune jana faohacure leeochaauru.68Jana leeochaaurute:“Chajaain aihane, ii Mesihasineeine,

caa ii soera cojoeluinaaura,” naain rainomeri faojoaain soore.

Jesoso coitucuha nocoeteniha Fedorone(Mr 14.66-72; Lc 22.56-62;

Jn 18.15-18.25-27)69Nii tonohanau, ecu airiniha

lauhecoha Fedorone janate, rohannichuuntaain:“Iitonaite, Calileea cocoaicha Jesoso

aina nerejetohilu,” naa leinjiin enecoseenraneein nenaane janate:70“Nii aitohine jaan cacha

coitucuhaaun,ruha ecu nenacaaurune urichoo suujueFedoro.71Nii baihate jelai caje amuhin, rijia

acuujua rohan cuha Fedorone janate,coaiteen coaraain:“Caa netonaite, Nasarete cocoaicha

Jesoso aina nenaa ne,” naainleeochaauru rai biha leinjiine janate:

72“Esinae rauhijiriin, Cana Coauneranotaracaae nii cacha coitucuaaunta,”naain nacoauneein suujue Fedoro.73Nii catiariinte Fedoro rohan

nichuuntaacoaain: “Esinae rauhijiriinte,iitonai aina nenaaneein, ii ereechacajete necoitucuerateeicha,” naaure niiecu nenacaauru Fedoro rai.74“Esinae rauhijiriin, Cana Coaunerate

coaraje nii cacha coitucuenihanunera,”naain nesuujiha Fedorone janate, niirijieeoritiin inae ere ataohari curuaana.75Nii jaunte: “Jaiti ereniha ataoharinejanate, nichata saain cacoitucuhinesuujueriquiincha,” naalu rai Jesosonecoacuhin, jelai caje mituhin amuhin,jataain inaderaain chanae Fedoro.

Filato rai Jesoso teeuruhane(Mr 15.1; Lc 23.1-2; Jn 18.28-32)

27 1Inae janohane jana jetaote,satiin saseredote curuaanaacuru

aina Jorioocuru bichauhenaauru, itasuujua rijitojoeein ita suujuau tacaaure,Jesoso sohin jaaoruhane coina. 2neein jetaote, Jesoso ichojoaain amaain,

doro Filato rai teeure.

Oha Jodasine3Inae nitohaneein Jesoso cairichaain

atinaaururichaainne que nainaainjetaote, jataain inaderaain netojoeetenii coulurujuera Jodasi. Nii jaun jetaote,nii saseredotecuru curuaanaacurucuruaanaa,naauru, naaonjoainuri rai jetao:4“Osa quene nesaruun, inara rai

naala nenaa cacha teeincha,” naain niinichata chooncai coataneein nenaacoriqui coretecuruhane jaan cainaaJodasine jana jetao, ranaa jerelanaala:“Nihei cha coitucunaa nainihaacaanu

nii aina canacaanuta. Iichate nii

26 27

70

coitucuujueeicha,” naaure jetao Jodasirai. 5Nii jaun jetaote Teenforo asae niicoriqui rialaaitiin ratiriin jelai cajeamuhin raajenihane rai raro ruluhi oheJodasi.6Nii jana jetaote, nii coriqui raain

jetao:“Caa coriquite, ichana corenihane

jaun, leinjiin calaniheein ne. Aihanajaun, jelai teein Cana Coaunera raicanaacha tei coriqui curu cuhane, caacoriqui tenaa nainihaacache,” naaure

curu curuaanaacuru.7Niritiin coacuhin ita suujua tacaain

jetaote: “Atane rocooruha, cajeojoaichucuru jaauruhane coinane jaan,”naain niicha curuaateeuri jelaicoretecure nii coriqui coreniha, nihanejelau atane caje uhin onaane, cuuteein conautecuruhane jaanu que. 8Niijaun jetaote, Ichana Batane neein jelaicuruaateeure enanetojoeein cachaauru.9Nitohaneeinte: “Rai core nichatachooncaain coataneein nenaa coriqui,Isaraelitacuruhacha cainai raainte,10coreniha: ‘Atane rocooruha, cajeojoaichu ichacuruhane coinane jaan,’naain acaauruhacha curuaatei atanecoretecure,” naain beratihalu profetaJeremihasi que Cana Coauneranerijijieein, nii naitoonjoa nainaaure.

Filato acatiha niha Jesosone(Mr 15.2-5; Lc 23.3-5; Jn 18.33-19.38)

11Inae coberenadoro Filato reneJesoso amaain turuaauruhane janajetaote:“Iina Jorioocuru curuaanaacuru

curuaanaa- Rey ineein,” naain cajebajaa Filatone jana jetaote:“Esinaete, acanichaaunne que

aitohicha,” naain Filato tonorae Jesoso.12Nii nainiha jetaote, cuu teein, Filato

rai coulurujeeuruha saseredotecuru

curuaanaacuru curuaanaacuru aina,Jorioocuru bichauhenaaurune janajetao, cuu inauheneeicha aonajenajaeJesoso.13Nii jaun jetaote:

ruhane aonaaina,” naa Jesoso raiFilatone jana jetaote, 14neeicha tonoraelanaala aonajianJesosone jaun jetao, inae rai tonaainirihane jaanu coitucuene Filato.

Jesoso ateinaauruhane rai neeuruhane(Mr 15.6-20; Lc 23.13-25; Jn 18.38-19.16)15Beseta bana naineein jetaote,

janijiin: “Acate caohachae mituhanera,”naauruha satiin cachaurune jaan mitainejesinane caseteco nihane caje Filato.16Nii bana jetaote, caresero cuhane nihaitolere sacutaain cachaauruhachacoitucui Jesoso- Barabasineein

neeinne jaun jetao, 17satiin netaojiaaincodohacooruha,rera cachaaurune jana:“Chariji caa coroatajaaihuri caje,

jianichaaunne jeriquiche. Caa JesosoBarabasina jianerihanu. Ainihanena caaJesoso Mesihasineein acaauruhachacuruaatei jianerihanu,” naain jetaoacaauru caje bajae Filato, 18nechunecoelai caaun, nii coulurujeeuruharaine que nainaane jaun.19Niritiin jetaote, nii cha rucuhecane

jaan rori ichoae lauhaca Filatone jana:“Jiaonriha chatohaneein nii chaujuaihonelanaala nenaa cacha tenaacoaauquine. Janotiine nii cachacoreniha, jataain baasoneeinsinicoonni,” naain jetao berate raicomasai.20Nejetaote, satiin nii cuu nenacaauru

cachaauru suujuau tacaaure,curu curuaanaacuru curuaanaacuru ainaJorioocuru bichauhenaauru: “Nii

27

71

teeu,” naauruhane coina. 21Nii janajetaote:“Chariji jianichaaunne jeriquiche, caa

coroatajaaihuri caje,” naain acaaurucaje nacoauneein bajaa coberenadoroFilatone jana jetaote:“Nii Barabasi que tacaajeein

jianeeinena jerichaanu,” naauruhanejana:22“Chajana laen ichareeun, caa Jesoso

Mesihasineein acaauruhacha curuaateiaina,” naa Filatone jana jetaote:“Coroso que laen aca teeu,” naaure

jetao satiin. 23Niritocuruhane jaunjetaote:“Chatohanai baasona ichae,” naa

Filatone jana jetaote:“Chajaain coroso que teechaau,”

naaure jetao tonijiaain ehequiin.24Nitohaneein Jesoso jianena jeriha

Filatone saijieein, jianena jerelanaalarai suujua rerohecaauruha jelai ichoaejauhecotojoeriin cachaaurune jaunjetao, acau raerateein jetao:“Coatiha canu, orichaain caa cachane

ujuaihoneein nerinaaunni. Inarate niiujuaihoneein neriquicheein,” naainjetao, satiin coarajeeuruha nii cuunenacaauru cachaaurune jana jetao, raibiji culeje Filato, nii ujuaihoneeinnenihane coujunacaneein, nitohanihaacaauru ichaone jaun.25Niritoha acaauru rai Filatone jana

jetaote:“Satiin canacaanune, canacaanu

bereecuru aina jiniiquiin, oha caacachane ujuaihoneein nerichaanuhi,”naaure jetao Filato rai cachaauru.26Nii jaun jetaote, Barabasi jianeein,

nii baiha Jesoso bisichateein acaaurubijiu teein, coroso que terate Filato.27Nii jana jetaote, niha chatohanaine

rucuhecuruhane jaan coloherineeinnenaa- loreri seeonjoa asae Jesoso

amaain jetao, curuhacaain netaojiaainneeure satiin coberenadoro raisoodarooru. 28Nitohaneein teein jetaote,rai cajione rocohin que cajione lanajaicuruhacure. 29Chaen couturi que ojoacaje ichanohin comai lauriaain jetao, raibiji raotono nichajai que otiha teeure.Nii baiha jetaote,riaain: “Laraajiin ichaohine Jorioocurucuruaanaacuru Curuaanaa Reycha,”naain jetao, 30couluneeinchuru nii rainiicha teeuri otiha que jetao, rai couturifaoha facoaain que ninichaajeeure.31

ruhane baiha jetaote, nii cajione lanajai,que niicha curuhacuri rocohin,neein nii rai cajione esine curujuaaiamaaure coroso que teeuruhane coina.

Coroso que Jesoso teeuruhane(Mr 15.21-32; Lc 23.26-43; Jn 19.17-27)32Inae nii neeuruhane jaan jelai caje

Jesoso amaauruhane jaun jetaote,Sirene cocoaicha Simoon eruhin, que niiJesoso teeuruhane jaanu corosobaijiaeratecure.33Inae nitohaneein cuhin: “Couturi

Bejero,teihu turuhin jetaote, 34elonai quejasisii bino que jetao Jesoso cocoaaure.Nejetaote, aansijiin cohin aonaainconaa jerene Jesoso.35Inae coroso que Jesoso teein jetaote:

“Chariji raineeicha nedareein,” naainjetao Jesoso cajione que nocoatijiaauresoodarooru. 36Nii baiha jetaote, Jesosoasaae nelauriaacoaain beraihure.37Nitohaneein teein jetaote, rai

couturiniha nii casetecaauruhane jaanleranu rai curuaa laenacure:

Caate Jorioocuru curuaanaacuruCuruaanaa Rey ne.

naain.38Cuu jetao techu aina teein,

coroatajai asijiautooru teeure coroso

27

72

que, leinjiin najaa biji nichajai que,leeocha rai raotono nichajai que,naaonjoaain. 39Jeloon situnacaaurucachaauru jetaote,naain jetao:40“Teenforo chamuhitiin, nichata

janojoeein nacoaauneein michuhinjerichanejeein tiha nocoetona jereeiinatiin, chajaain ichaajenihane ijiabereeoichoterateeu. Esinae rauhijiriin CanaCoaunera Calaohineeine, nii coroso cajefaau,” naaure. 41-43Jerichanetojoeeinjetaotechu:“Leeochaauru ichoteratihane saijieein,

tana laen raajenihane rai jaberocoichoteratena nainihane. Aca IsaraelitacuruCuruaanaa Rey nihane, coroso cajefauhinete cana netonai esenetaacache.Cana Coauneraacha que jaaecohane jaun,chajaain ena ichoteratemiin CanaCoaunera, esinae rauhijiriin niicha belaainihanete, cana netonai esenetaacache.Acate cana rai aitelu, Cana CoauneraCalaohi nihane que,” naain jetao que

curu curuaanaacuru, Moisesa rai rauhi quecacha ralaaureraauru, chaen Jorioocurubichauhenaauru, naaonjoainuri.44Nii coroatajai asijiautooru coroso

que nenacaauru nihanatiin jetaotechu,nocoeje chanuure.

Oha Jesosone(Mr 15.33-41; Lc 23.44-49; Jn 19.28-30)45Nii jana jetaote, enoto chujutoroa

caje coaauneein, nuna macohiamuritoheriha enotone reein tiaaojoaainnocojoe cana rai chauratane. 46Niirijieeoritiin jetaote, tonijiaain ehequiin:“Cana Coaunera,tejeei,” naane neein jetao: “Eli Eli lema sabactani,” nae jetao Jesoso.47Niritohane jana, tabaauru ecu neein

aonajeeurera jetaote: “Profeta Irihasicotihacate aite,” naaure.

48Nii jana, leinjiin acaauru caje jetaote,soroneein jeluhariin cuhin jetao, sietocohaneein nenaa ariin ruhin, elohantibino sisiaain jetao, jiarana nujua quenujuateein Jesoso ujuae que te, cohanecoina. 49Nii jana leeochaauru jetaote:“Coa rerohecaate, ichoteratiha uha

chera,” naaure.50Nejetaote, nacoauneein tonijiaain

auhaquiin inae ohe Jesoso. 51tiin jetaote, ecui caje coauneein ocoaicuhin nesoaiheite Teenforo cuhanaibujuaneein nenaa cajione. Nii jana jetaote,nerurujuaa cana rai chauratanene janajetao, netatujuacoae ajerichuru. 52Atanebanaaurune maajeein, netatujuacoaanejana jetaote,neein onacaauru cachaauru nihanatiinjetao, o caje ichanajacoaain ichaaore.53Nitohaneein jetaote, inae o caje ichanaaJesosone baiha jetao, Cana Coaunera nese

caaurune jana jetao, coaranaacure arajiicachaauru.54Nitohaneein uha carorane jana,

nihacoaa cojoelanaacojoaine jana coaraainjetaote, jataain nesooneein jetao:“Esinaete chuhisi, Cana Coaunera

Calaohine caa cacha,” naaure jetao,soondarooru curuaanaa aina ecu Jesosoberaiha nenacaauru.55Nii jana jetaote, caje icharaain

netiin Jesoso coarajeeure arajii enecuru

neein sacuureraauru. 56Acaauru ainajetaote cuurelu Maadala bene Mariha,chaen Saantiaao aina Jose neba Mariha,chaen Sebedeeo calaohichuru neba,naaonjoainuri.

Jesoso jaberoco rucuhecuruhane(Mr 15.42-47; Lc 23.50-56; Jn 19.28-42)57Inae nocohecane jana jetaote,

turuha uhe leinjiin Jesoso ere tonoraera

27

73

coriquihonaneein nenaa Arimateacocoaicha Jose. 58Nii Jose jetaote, Filatocoaraa cue, caje Jesoso jaberocobajaane coina. Nii jana rai Jesosojaberoco teratiha Filatone jaun jetaote,59Jesoso jaberoco raain, lino cajeichanohi shojoera que conajaain, 60quebanijiaain niicha bajerateilu ajeri jachucuhane Jesoso jaberoco rucujue Jose.Nii baiha jetaote, ajeri que caohatiin niiajeri jachu bacuujua fuhin ratiriin jelaicaje amue. 61Nii jana, Maadala beneMariha, chaen nii leeocha Mariha,naaonjoainuri jetaote, nii ajeri jachuJesoso jaberoco teeuruhane jaan acatihalaurijiatiin nedaaure.

Jesoso jaberoco rucuhecuruhane jaanberaihuruha sondaroorune

62Nii cojoanoo, inae nebetacanaacojoanonaa nihane jana jetaote, Filatocoaraa cuure jiniiquiin saseredotecurucuruaanaacuru curuaanaacuru ainafariseeocuru. Nitohaneein cuhin, inaerene turuhin jetaote:63“Curuaanaa, jaiti ichaohane banate:

‘Inae nichata janoha ohane baiha jete, ocaje ichanareein,’ naain ererejetoha niicasajeneein ichaonaa cachane quenecoaaucaaun. 64Aihane jaun,curuhane jaan ajeri jachu beraichateeunichata janoi reeintiaain. Ainihanete,janotiin uhin rai jaberoco amaain: ‘Ocajete ichanae,’ naain cachaaurucoritaaurure aina nerelanacaauru. Niitelaen, nii jauriaanejeein amurijiriin,jataain banejelanaala casaje nere,”naauruha Filato raine jana jetaote:65“Caa nitohanei beraichane que

nenacaauru soondarooru aina cuhin,caohatiin jerequichene tocohaneein niiajeri jachu funichuche,” nae acaauru raiFilato. 66Nii jana cuhin jetaote, nii ajerijachu niha Jesoso jaberocone jaan raifuera sechaaure leinjiin secho que.

Nitohaneein sechaain jetaote, ecuberaichanu que soondarooru ratiriincauha cuure saseredotecuru curuaanaacuruaanaacuru aina fariseeocuru.

O caje ichanaa Jesosone(Mr 16.1-8; Lc 24.1-12 Jn 20.1-10)

28 1Inae situha nebetacanaacojoanonaane jana, inae ena

janohajiha semana nunuhene janajetaote,ruhane jaan- ajeri jachu coaraa cuureMaadala bene Mariha aina leeochaMariha. 2Nii jana dede caje fauhaanjerane jana jetaote, luhecotariin uhejataain mijiaainetiin carora.neein fauhin jetaote, nii Jesoso jaberocorucuhecuruhane jaan ajeri jachufuuruhane jaan ajeri jaberoco raainnichoae laujuae nii anjera. 3Nii anjerajetaote, aiha jiacanene tocohaneeinjiquihacoha rai jaberocone jana, jataainsomajae rai cajione aiha dede sacarinetocohaneein. 4Nii coaraain jetaote,coasina caaun rijijijianeein onaarijiinanaain nedaaure nii beraihurerasoondarooru. 5Nii jana jetaote, niicoaraa cunacaauru enecuru rai jetao:“Jiaoriha casiichene. Inae, nii coroso que

teein niicha ateinaauri Jesoso arihaaaichene coitucuhanura. 6Inae cau nihei.Inae nii aitoroaetohane tocohaneein o cajeichanaa. Chajaauchete, nii teeuruhalunejaan jelai coarae,” naain acaauru que niiJesoso jaberoco teeuruhane jaan jelaicoaarate nii anjera. 7Niritiin jetaote:

caauru rai: ‘Inae jetao o caje ichanaa.Calileea cuhin jetaote, inara ajinihaturureein. Ecu jetaote coaariquicheein,’nanichuche. Inara rai bihanune coinanecau turuun,” naain jetao, nii enecuruletoae anjera.8Nii jaun jetaote,

ruhane saijieein rachoojoeein nii Jesoso

27 28

74

atane bana jelai caje erojoeein uhinbiha uure nii enecuru, aina nerelanaanichaanune rai. 9Nii jana jetaote,uujueeuruha nii enecurune jana acaaururohan neeoritiin acaauru rai irihaJesosone jana rohan nichuuntaain, raitijia que nebalurucaain cutujuaain jetaocoroaaecure nii enecuru. 10Nii janajetaote:“Jiaonriha casiichenera. Chajaain

chete, Calileea cuuruhine. Ecune itacoaarichaanuhi,” nae jetao, nii enecururai Jesoso.

Niicha coarai beeuruha soondaroorune11Nitohaneein biha cuuruha

enecurune nainiha jetaote,curu curuaanaacuru curuaanaa rai jetao,neseeu cuhin jitariin niicha coaracuribiha cuure nii atane banau Jesoso

rooru tabaauru. 12Nii jaun jetaote, itasuujuau tacaauruhane coina Jorioocuru

tecuru curuaanaacuru curuaanaacuru.Nitohaneein inae ita suujuau tacaainjetaote, jataain arajiin soondarooru raicoriqui teein jetao:13

naute, turuhin Jesoso jaberocoamaaure aina nerelanacaauru,’naauche. 14Nii jana coitucuhin,chatohaneein inara tenaa coaaucacoberenadoro Filatonena, ita suujuatacaain caohaterichaanuhi, nabanabaasoneein inara tihane coataa,”naain jetao,teeure saseredotecuru curuaanaacurucuruaanaacuru aina Jorioocurubichauhenaauru.

15Nii jaun jetaote, nii coriqui raain

ruhane rijitojoeein jetao, aitocure niisoondarooru. Nii jaun jetaote, niritiinacaauru coritaauruhane jaun,joeein nii esenetaaure Jorioocuru.

Niicha icharatei ichacuruhane coina ainanerelanacaauru rai aitoha Jesosone

(Mr 16.14-18; Lc 24.36-49; Jn 20.19-23)16Nitohaneein canacaanu rai beratiha

Jesosone jaunne, Calileea nii naitoonjoaichatane ucuunno cuhacaanu lechooncaleinjiin Jesoso aina nerelanaanichaanune. 17Ecu turuhacaanunejanate, ecu canacaanu ajiniha nihaJesosone jaun, rohan turuhin jaitiacanihane esenetaaureniha tabaaurunesaijieein coroaecaanu.18Nii janate canacaanu rohan

nichuuntaain:“Canu Inaca Cana Coaunerate,

chauratane, dede, naaonjoainuri raicocoainacaineein nihanune coinacaeteein ne. 19Aihane jaun, chajaainsatiin caa chauratane sacutaain laurilauri nenacaauru cachaaururelanichuche inara relaanunerijijieeinte, canu ere tonoraeraneeuruhine. Chaen, Canu Inaca, canu-rai calaohinichaaunne, Cana CoauneraSuujue, naaonjoain nichaanune raicanacaanu cachaneein nenaa jereraaurucojunacateein baotisanajaauche.20Chaen inara rai aitonajaaocaaunnerijijieein, nii caitoonjoa tonoraainichaaoruhane coina relanajaauche.Jerichanejeeinne besautiha canacojoanonaane reeintiaaojoaain itolerebana inara aina nereeunni,” naain necoeJesoso.

28

75

Cana Coaunera ere beebejihaJoaan Baotisitane

(Mt 3.1-12; Lc 3.1-9, 15-17; Jn 1.19-28)

1 1Caate nunuhe caje coauneein CanaCoaunera Calaohi Jesocurisito que

erenaa raotono ne. 2-3Niite inoaenlunere bera inoaensi Isaihasi queberateein laenaratiha Cana Coauneranejaun, nii aitohane rijitojoeein:

“Nii Canuhacha letoaiCanu ere berate,ii ajiniha cuhin turuhine jaanbero rucuhereein.Nitohanihane jaunte:‘Cana Curuaanaa turunajaanubero raujiaauche,’ naain cachaareroo rohan situnacaaurucotijiaain suujuatereein,”

naain nere bera inoaensi Isaihasi queberateein laenaratiha Cana Coaunera4Nii rijijieein jetaote chuhisi, inae

cacha areroo cachaauru baotisaain:“Inara osa jianeein, esinae rauhijiriin

Cana Coaunera coitucuhin nacoauneein

joineein neeichene inara osa caje inaraichoteratemiin Cana Coaunera,” naainbelu jetao acaauru rai Joaan. 5Nii janajetaote, satiin Jodea batane quenenacaauru aina Jerosaleeun

nenacaauru naaonjoainuri nii Joaan ereaonaa curejetecurelu.Nitohaneein cuhin ecu turuhin esinae

rauhijiriin suujuelanaala osaaocuruhanebeeuruhane jaun jetao, nucuheJorodaan cuhane teein acaaurucojunacatiha acaauru baotisarejete niiJoaan.6Camecho ujui caje ichanohin cajione

que cajionequin jetaote, jacari cajeichanohi que ichoraquiin, sisiincho,irichaje, naaonjoainuri que jetaolenoneein nerejetelu nii Joaan.7Nitohaneein jetaote, Cana Coaunera

ere beebejeein jetao:“Canu baihate ureein leinjiin jataain

canu amurijiriin nelateein nenaa.Niheichu rai safato ichora rutuhanunecoina nihanatiin nelatejeerinaauni.8Canune acau que inara camujuaaininara baotisaaun. Jana acate laen inarabaotisaa ureein Cana Coaunera Suujueque,” nae jetao cachaauru rai Joaan.

Jesoso baotisaa Joaanne(Mt 3.13-17; Lc 3.21-22)

9Nii cojoanonaa bana jetaote, Calileeabatane que nenaa Nasarete caje amuhin,nucuhe Jorodaan auhaniha turuhaJesosone jana jetao, ecu Jorodaancuhane teein acaentonai camujuaainbaotisae Joaan. 10Nii baotisaa Joaane

Marocohacha laenai

Ena Nenaa Cana Coaunera Ere

76

jana acau caje mituhane rijieeoritiindede coaraa Jesosone jana jetaote,nejoracaa dede bacuujuane jana cajeuhin serori rijijieein nichoae fauha uheCana Coaunera Suujue. 11Nii janadedeeu tonii jetaote:“Ii te jataain canuhacha jereein

canuhacha cocoainanohin cacalabineeinneeicha,” naain toniha erenaane janajetao aonajeeure.

Baaso que Jesoso saruha Moconajaerane(Mt 4.1-11; Lc 4.1-13)

12Nii baiha jetaote, cacha nenaja niheique Jesoso amae Cana Coaunera Suujue.13Nii jaun ucuae ataibinaecuru jananiha jena chonca janohin CanaCoaunera Calaohi Jesosone jana jetaote,baaso que saruhane coina cojuhincoaraa moconajaerane jana jetao,Jesoso coroatajanecure Cana Coauneraletonocuru anjeraauru.

Calileea batane cuhin,rai namihaneeo nunuhetiha Jesosone

(Mt 4.12-17; Lc 4.14-15)14

ruhane baiha jetaote, Calileea bataneque cue Jesoso, Cana Coaunera ereErenaa Raotono que ereerejeeincachaauru rai bihane coina.Nitohaneein inae ecu turuhin jetaote:

15“Inae ichuunijiha Cana CoauneraCojoanonaa. Aihane jaun CanaCoauneraacha beratenojoin ErenaaRaotono esenetaain tonoraauche,” naainbeebeje cachaauru rai Jesoso.

Jenai cachaauru ate mucuureracotihaca Jesosone

(Mt 4.18-22; Lc 5.1-11)16Nii jana jetaote, Calileea conemuri

auhaniha cuujihane jaun jetao,coroatajai ate mucueracuru Simoon,chaen nejera Aanderesi, naaonjoainuri

coarae Jesoso, acauhanau rai redenalaaecuruhane jana. Nitohaneeinacaauru coaraain jetaote: 17“Chajaauchecanu aina. Aihate nii ate mucuhichenerijijieein, canu rai cachaauru mucuhinraeraneein neeiche,” nae jetao acaaururai Jesoso.18Nii rijieeoritiin jetaote, rai rede

ratiriin Jesoso aina cuure.19Nii caje basiinjiin cutiin jetaote,

coroatajai ate mucuurera- Sebedeeocalaohichuru Saantiaao aina rai nejeraJoaan eruha cue Jesoso, bote cuhaneneein redeeuru rucuheca neeuruhanejana. 20Nii coaranaacane rijijieeoritiincotihanaacane jaun jetaote, bote cuhaneacaauru coroatajaneraauru aina niiacaauru inaca Sebedeeo ratiriin Jesosoaina cuure.

Leinjiin cacha suujua cuhane nihaMoconajaera letonone

(Lc 4.31-37)21Inae Caferenaaon turuhin jetaote,

nebetacanaa cojoanonaa bana itataojiaain, Cana Coaunera rai rauhi queereereecuruha Joriocurune jaan coloherisinacoca asaae cuhin cachaauru relaanenunuhetiha cue Jesoso. 22Nii janajetaote, cojoaelatiin aonajeeurecachaauru, Moisesa aitonjoan rauhi quecacha relaaurera amurijiriin esinaerauhijiriin suujua caje coitucuhinaitohane jaun.23Nii jana jetaote, nii netaojiaauruha

cachaaurune jaan coloheri sinacocaasaae ne leinjiin cacha- suujua cuhaneMoconajaera letono siricha. 24Acajetaote ehequiin:“Chanute canacaanu rene turuha uhita

Nasarete cocoaicha Jesoso. Jerihane nechujataain canacaanu itajeranu quete turuhauhicha. Raotojoeeinne canu, ii CanaCoaunera Calaohi neeine coitucuunra,”nae Jesoso rai. 25Nii jana jetaote:

1

77

“Coa iriha. Caa cacha jianeeinamuura,” nae jetao Jesoso, nii cachasuujua cuhane nenaa Moconajaeraletono rai. 26Nii jana jetaote,neein nii cacha teein, tonijiaainehequiin mitue nii Moconajaera letono,nii cacha suujua caje. 27Nii jana satiinnesoonetiin jetaote:“Chatohanai cacha relaera cachana

caa ai. Coatiha cacha relaauruha cacharelaaurerane rijijieein cacha relaai.Caate laen nohanelanaala esinaerauhijiriin cacha relae. Chaen techumoconajaera letonocuru nihanatiin neretonoraain cacha suujua caje mituhinamuure,” naain jetao ita caje bajaaurenii cachaauru.28Nii jana jetaote, coa carajaaeriin

Jesoso benaa coitucuure satiin Calileeabatane que nenacaauru cachaauru.

Simoon Fedoro tano rautaa Jesosone(Mt 8.14-15; Lc 4.38-39)

29Inae netaojiaain Cana Coaunera rairauhi que ereereecuruha Jorioocurunejaan coloheri sinacoca caje mituhinjetaote, Saantiaao, Joaan, naaonjoanuriaina jiniiquiin, Aanderesi aina Simoonloreri asaae cue Jesoso. 30Nii janajetaote, inae nii loreri asaaeturuuruhane jana, ajaa caaun cunaiteeinecu tocoeeque Simoon tano. Nii jaunjetaote, Jesoso rai beeuruhane jaun,31rohan nichuuntaain rai biji quemichuhane jana jetao, inae caje amueajaa. Nii rijieeoritiin inae caje amuhaajaane jaun jetaote, nimichuhin acaaurucoroaate nii cunaitenaa Simoon tano.

Arajiin cunaitenacaauru rautaa Jesosone(Mt 8.16-17; Lc 4.40-41)

32Inae sohane jaun nocohecane janajetaote,caauru,jaaera letono sirichaauru, naaonjoainuri

cachaaurune maajeein amaaure,acaauru rautaa Jesosone coina. 33Niijaun jetaote, satiin nenaanajaauru cajecuhin, ecu acuujua niha netaojiaaurecachaauru. 34Nitohaneein jetaote, araailaurii cunai caaun cunaitenacaaurucachaauru rautaain, Moconajaera letonosirichaaurune maajeein rautae Jesoso.Nejetaote laen ereeuruha nii cachasuujua cuhane nenacaauru Moconajaeraletonocurune caohate Jesoso,raotojoeein acanihane coitucuuruhanejaun.

Calileea batane cuhin,Cana Coaunera ere beebejiha Jesosone

(Lc 4.42-44)35Inae janonaa jerihane jaun jetaote,

nimichuhin nii nese caje cuhin, jelaiCana Coaunera bajaa cue Jesoso. 36Niijaun jetaote, leeochaauru aina jiniiquiincuhin Jesoso ariha cue Simoon.37Eruhin jetaote:

muhecure,” naauruha Jesoso raine jaunjetaote:38“Chajaau chacuchete ichuun

nenacaauru leeocha nenanajaauru cuhinCana Coauneraacha beratenojoin erenaabenichaache. Nii coinane jelai cajemituhin cajiha uun,” naain acaaurutonorae Jesoso.39Nitohaneein jetaote, cajihaneein

nenaanajaauru amuhemujueein, satiinCalileea batane sacuritaain Joriocuru rainetaojiaauruhane jaan coloherihuruasaae Cana Coaunera ere beebejeein,moconajaera letonocuru sirichaauru

mujue Jesoso.

Leinjiin cosibi siricha rautaa Jesosone(Mt 8.1-4; Lc 5.12-16)

40Nii jana jetaote, Jesoso rene turuhinjetao: “Jereeine jana nihane canu

1

78

rautaai caa canu cosibi caje,” naaleinjiin cacha cosibi caaun cunaitenaa,nacatiha neseeonrihaainne jaun jetaote,41cairichaaojoaain coaraane jaun

jetao, biji que mucuhin:“Jerichaaun chujian. Ii caje amuhine

caa ii cosibi,” naa nii cacha rai Jesosone42rijieeoritiin caje amuha nii cosibinejaun jetaote, inae somaraain ne niicacha. 43-44Nii nerautaane rijieeoritiinrai necoeein jetaote:“Aonaaun. Coa caa ii rautaanune biha

chuni rai. Raujiaain Cana Coaunera ereque cacha relaera neein nenaasaseredote coaanihun ii coaraane coina.Chaen inae nerautaai nii ii cosibi cajenecoaracuruhane coina, aitoha Moisesaaitonjoan rauhine rijijieein, CanaCoaunera belaaine jaanu amaaincunihute inae ii cosibi caje nerautaainecoitucuurumiin satiin cachaauru,” naainjetao jataain suujuateein nii cachaletoae Jesoso. 45Nii jana jetaote, satiincachaauru rai nii nitohaneein jaberocorautaa Jesosone que nereretaa cue niicacha. Nii jaun jetaote, inae neseeururaotojoeein turunaa nainenihane jaunjetao, neniha cachane jaaun cuhinamuhemujue Jesoso. Nejetaote, laurilaurichuru caje cuhin coaraa cuurecachaauru.

Leinjiin jiurona cacha rautaa Jesosone(Mt 9.1-8; Lc 5.17-26)

2 1-2Nii baiha janojanoheriin catiaainjetaote, coaiteen Caferenaaon cue

Jesoso. Inae ecu turuhin, loreri asaaenihane coitucuhin jetaote, rene turuhacuuruha arajii cachaaurune jana jetao,acaauru rai Cana Coaunera ere beebejeJesoso. Nitohaneein arajiin turuuruhacachaaurune jaun jetaote, jataainnemoha loreri asajine jaun, nii acuujuarohan nihanatiin nene turuha cachanejaannu. 3Nii jana jetaote, Jesoso rene

leinjiin cacha jiurona amaaure jenaicachaauru. 4Nejetaote, jataain arajiinturuha cachane jaun, Jesoso rene nii

nihana jaun jetao, loreri coaranajoaracaain rai nela cuhane tijichaain,nii niha Jesosone jaan jeloon nii jiuronacacha faaure. 5chaainne esenetaain amaauruha niiamaaurerane coaraane jaun jetaote:“Inae ii osa caje ii ichoterateein, ii

que casuujua acatichaaunra cacalabi,”nae jetao nii cunaitenaa rai Jesoso.6-7Nii jana ecu neein aonajeein

jetaote: “Chanuna caritiin ere caacacha. Nechu jataain Cana Coauneraniha nocoetohane jaunte aite. LeinjiinCana Coauneraachate nainere osa sitaacacha cajene,” naain jetao suujuacuhane ereerejeein laurujualaurujuaainaonajeeure Moisesa aitoonjoan quecacha relaaureraauru tabaauru. 8Niritiinsuujua cuhane coaaucuruhane quenainaain jetaote:“Chanuna niritiin inara suujua cuhane

coaauquiche. 9Cha caaintanerihana niijiurona rai:nojoineein,’ naain irihaca ne. Ainihane:‘Nimichuhin chela seriin amuu,’naacane. 10Coarajeeuchenejian, CanaCoaunera Calaohi cachaneeinnejanoanaa nichaaunne, itolerecuruaanaa neein nihanu caa cana raichauratane quene coaaratete, rai nosacaje cacha ichotena nainichaaunnecoitucuhiche,” naain jetao, nii jiuronarai:11“Ii raine aitoon. Nimichuhin chela

seriin chenenajau caunihu,” naaJesosone rijieeoritiin jetaote, 12satiin niiecu neein coarajeeurera notaracae jetao,nimichuhin rai nela seriin jelai cajeamue nii jiuro caaun cunaitenaa. Niijaun jetaote, satiin cojoelatiin jetao:“Chabana catohani coarahaacacheta,”

1 2

79

naain jetao Cana Coaunera coroaecurecachaauru.

Leinjiin cacha Lebi cotihaca Jesosone(Mt 9.9-13; Lc 5.27-32)

13Nii baiha jetaote, coaiteen nemuriauhaniha cuha Jesosone jana, reneturuuruha arajiin cachaaurune jaunjetao, acaauru rai Cana Coaunera erebeebejeein acaauru relae Jesoso. 14Niicaje cuujueein jetaote, Romanocuru raiimpoestonu que cacha cobaraain coriquiraeraneein nihane jaun rai rori ichoaelauhecoha Arafeeo calaohi Lebine janacoaariin jetao:“Chajaau caniha,” naa Jesosone jaun

jetao, nii rijieeoritiin nimichuhin Jesosoaina cue Lebi. 15Nii baiha jetaote, niiLebi loreri asae lenoniha niha ainanerelanacaauru aina Jesosone janajetao, cuu nii Lebi aina lenoniha neeurearajiin leeochaauru Romanocuru raiimpoestonu que cacha cobaraain coriquiraaurera, leeochaauru cachaauru-baasoneein ichaoha benojoihunri,naaonjoainuri. 16Nitohaneein Jesosoaina lenoniha neeuruha nii nitohaneein

ruhane jaun jetaote, nii Jesoso ainanerelanacaauru rai jetao:“Chasiina taa Romanocuru rai

impoestonu que cacha cobaraain coriquiraaurera,nuri, naaonjoaihunri aina lenone inararelaera,” naaure jetao fariseeocuru ainaMoisesa aitoonjoan que cacha relaaurera,Jesoso aina nerelanacaauru rai.17Nii jana jetaote, acaauru aonajeein

jetao:“Coatiha coichaera latecuruhi

rauronacaauru.ruhachate coichaera latecure. Coatihaosa colane nenacaauru cotihaca uhaaun.Osa aina nenacaaurune cotihaca uun,”naain jetao acaauru tonorae Jesoso.

Suri couu netiin Cana Coaunerabajaauruhane

(Mt 9.14-17; Lc 5.33-39)18Joaan Baotisita sacuurera aina

fariseeocuru sacuurera jetaote niqui, suricouu netiin Cana Coaunera bajaebajaecure.Nii jana jetaote, Jesoso rene turuhin jetao:“Chanuna jana chaen, Joaan, fariseeocuru,

naaonjoaihunri relanojoinuru jataain CanaCoaunera bajaae bajaaecure suri couu netiin.Nete laen itolere bana ii aina nerelanacaauru,coaaerai cohin, lenoneein, naaonjoaunreta,”naauruha Jesoso raine jana jetaote:19“Aiha chuhisi niqui. Nete ene ranaa

jeriha cachana jaa beseta que neeuruhanejaun, suri couu nenaa nainecurene caacotihanohinchuru, jaiti acaauru aina niha niiene raeranu cachane jaun. 20Nete laen inaenii ene ranaa jerera cacha amaauruhane, suricouu neein inaderaa cuurureeincha,” naainjetao: 21“Coaracuche nachuhinti, nihei chuniobiri enachasine soaain, cajione siri quecounera. Nitohaneein nii obiri enachasinesoaihanete, nii obiri enachasine asaaere niicajione siri. Chaen caohachaain nedanaanainerihei nii obiri enachasine, nii cajionesiri que couneraane. 22Nii rijijieeinchu, niheichuni inae conaca que tiha coaaeraine jana,cuhane ichonai tera. Nitohaneein cuhaneteraa ichonainete naasaaere nii coaaerati.Nitohanihane jaunte, caohachae coaaerainejesinaneein niha coaaeraine. Chaenichonai, ichonai nejesinajeein nihanecaohachae,” naain jetao cachaauru tonoraeJesoso.

Nebetacanaa cojoanonaa bana arosorijijieein nenaa tirico moloonejeein

quihuruha Jesoso aina nerelanacaaurune(Mt 12.1-8; Lc 6.1-5)

23Nebetacanaa cojoanonaa bana ainanerelanacaauru aina jiniiquiin temulejana situhin, amuhemuheca Jesosonejana jetaote, quihuruhane coina aroso

2

80

jeeure aina nerelanacaauru. 24Niicoarajeein jetaote:“Chanuna nebetacanaa cojoanonaa

nihane jaun cocoaeraa nitohanai icharanatiin, nitohanai ichacure nii ii ainanerelanacauru,” naauruha Jesoso raifariseeocurune jana jetaote:25

chene: 26“Nii Rabiri jetaote, saseredotecurucuruaanaa neein niha Abiatane banaTeenforo asaae enohin Cana Coaunera quebanijiaain nenaa faan qui, nii raicorihacuru aina jiniiquiin mijiitooruhanejaun, saseredotecuruhacha nii faan quinaanainihane saijieein,niha Cana Coaunera Quiricha cuhaneneereretaain aonaquichene.27-28“Nebetacanaa cojoanonaate

coaunaelu Cana Coaunera, bananebetacanaa nainiha cachane coina.Coatiha cacha cairichaeranu quenebetacanaa cojoanonaa coaunaailuCana Coaunera. Nii jaunne laen canunaineeun nebetacanaa cojoanonaa bananihanatiin quiicha ichana jerei ichaainnihanune. Nitohaneeinte inara rijijieeincachaneein rai Calaohi nichaaunnecocoainaain letoae Ofa Cana Coaunera,”naain jetao fariseeocuru tonorae Jesoso.

Jiurona bijii cacha rautaa Jesosone(Mt 12.9-14; Lc 6.6-11)

3 1Nii baiha jetaote, coaiteennetaojiaain Cana Coaunera rai

rauhi que ereereecuruha Joriocurunejaan coloheri sinacoca asae enoha cuhaJesosone jana jetao, cuu ne leinjiincacha jiurona bijii. 2Nii jaun jetaote,nebetacanaa cojoanonaa bana nihane

curu, nii jiurona bijii cacha rautaaneniha nechu jataain colurujeeuruhanejaan leranune coina. 3Nii jaun jetaote,nii jiurona bijii cacha rai jetao:

“Nimichuhin nii cacha cataaunchujutoroaau,” naain jetao:4“Chatohanai ichacaane caohachaenebetacanaa cojoanonaa bana, baasoichaain cacha ichao itajihacanena.Ainihane cacha ichao rai caohachaichacaanena,” naain fariseeocuru cajebajaa Jesosone jana jetaote,neecha curuaaequiin aonajeeure. 5Niijaun jetaote,nihane jaun, nererojoecaaojoaaininaderaain, nii curuacaain nenacaaurucoaraain jetao:“Ii biji raujiaau,” naa nii cacha rai

Jesosone jana, biji sijitaain raujiaa niicachane jana jetaote, inae nerautaainneraujiae rai biji. 6Nii coaraain jetaote,airiniha mituhin ita suujuatiha cuure

curu, Jesoso sohin jaaoruhane coina.

Nemuri auhaniha netaojiaauruhaarajiin cachaaurune

7Nii baihate, rene turuuruha arajiinCalileea cocoaichacurune jana, nii Calileeaconemuri auhaniha cue aina nerelanaauruaina Jesoso. 8Jataain itolere ichaain,cunaitenacaauru cachaauru rautaain,naaonjoaane coitucuuruhane jaun jetaote,coaraa cuure Jodea batane, Jerosaleen,Idomea batane, nucuhe Jorodaanauhaniha neein enoto mitu nichajaicajeeurune maajeeinchuru cuhin jetao,Tiro, Sidoon, naaonjoainuri batane cajenemaajeein turuha cuure arajiin cachaauru.9Nii jaun jetaote, chajaain letona jatoraainbote coaracuruha aina nerelanacaaurunecoina, acaauru rai aite Jesoso, nabanasururucuruha nii arajiin turunacaaurucachaaurune coataa. 10Jataain araai lauriicunai caaun cunaitenacaauru rautaanejaun jetaote, satiin cunaitenacaauru Jesosojaberoco dadanaa jerecure nerataauruhanecoina. 11jaenra letono sirichaauru jetaote, Jesoso

2 3

81

coaracuruhane jetao,riaain:“Iite Cana Coaunera Calaohi neeicha,”

naain jetao cojiorichure.12Nejetaote aonajeeuruha cachaaurune

jana, que ereeuruha nii moconajaeraletonocurune caohate jataain Jesoso.

Afosotoorunu que, lechoonca coroatajainiicha cocoainanenu janiicha Jesosone

(Mt 10.1-4; Lc 6.12-16)13-14Nii baiha jetaote, ichatane ucuuno

que iniin caohachaain niicha coaracuricotijiae Jesoso.ruhane jana jetaote, janiinajaainacaauru caje lechoonca coroatajaainnenacaauru cocoainae, corihaneeinjiniichaain amuhemujeein, chaen nereberaanu que naaonjoaaunruhane coina.Nii lechoonca coroatajai niichacocoainaauri jetaote, afosotooruneeincuruaatenajaain letoanajaen, 15cachasuujua cuhane nenacaauru moconajaeraletonocuru sitaain, cunaitenacaaurunemaajeein rautaauruhane coina. 16Niilechoonca coroatajaain niicha janiichurijetaote, nii jauriaanejeein Simoonneeinniicha curuaatei Fedoro, chaen 17nejeraJoaan aina Sebedeeo calaohichuruSaantiaao naaonjoainurine. Acaaurujetaote, Boanerges neein curuaatenajae:“Arara calaohichuru,” naaneneein.18Chaen Aanderesi, Feri , Bartolomee,Mateeo, Tomasi, Arafeeo calaohiSaantiaao, Tadeeo, Celoteneein niichacuruaatei- Simoon, 19chaen nii acaaurulechoonca coroataja,ranu Jodasi Isacariote naaonjoainurine.

Moconajaera letononiha Jesosobeeuruha Moisesa aitoonjoan

que cacha relaaurerane(Mt 12.22-32; Lc 11.14-23; 12.10)

20Nii baiha jetaote, leinjiin loreriasaae enoha cuha Jesosone jana jetao,

ecu rene arajiin netaojiaauruhacachaaurune jaun jetao, nii ainanerelanacaauru aina jiniiquiin lenonenanainecurene. 21Inae nitohaneein ecuniicha ichanenu coitucuelanaala nihaJesosone beeuruhane coitucuuruhanejaun jetaote, raa cuure naraaichuru.22Chaen Jerosaleen caje turunacaauru

Moisesa aitoonjoan que cacharelaaurera netonai jetaote,“Moconajaeracuru curuaanaa

Beelseboote, caa cacha rai catohaneiichaane jaan teein ne, nii aina cachasuujua cuhane nenaa moconajaeracuruletono sitaane coina,” naaure jetao itarai.23Niritocuruhane aonaain jetaote,

acaauru cotijiaain:“Chasiina nejesinanejeein,

neein ita teein, ita sitanaa naineremoconajaera. 24Niheichu leinjiin ataneque ichaonacaauru, nejesinajeein itaquenejerateein nihane raotiin ita ainaichaonaa nainecururihei. 25Niheichuleinjiin loreri asaei ita que nejesinajeeinnejerateein nenaa nainecuruhicoroatajai cacha, lesajeein ita quenejerateein nihane raotiin ita ainaichaonaa nainecurenihane jaun. 26Niirijijieeinchu ita que nejesinajeein

jaera aina rai letonocuru, enaachajiniiquiin ita itajenaa nainecururihanejaun.27Nihei chunei jataain laraajiin nenaa

cacha loreri asaae enohin niicha siriirulunaa nainera. Jauriaanejeein bijiichohacane banaachate nainere cajeniicha sirii ruluhane.28Cana Coaunerate, itolere baaso

ichaain neosateein, itolere baaso queereein naaonjoaaunruha cachaauruneniha natiin acaauru que suujua acateeinne. 29Nete laen rai Suujue quebaasoneein iriha cachane, chabana que

3

82

Suujua acatenereein Cana Coaunera. Niicacha baasoneein que ereite chabanasatonoelanaala caseteconiha cureein,”nae jetao Moisesa aitoonjoan que cacharelaaurera rai Jesoso. 30Moconajaaeraletono siriha beeuruhane jaun jetaote,acaauru rai aite Jesoso.

Neba aina turuuruha Jesoso nejeraaurune(Mt 12.46-50; Lc 8.19-21)

31Nii jana jetaote, turuha uure nebaaina Jesoso nejeraauru. Nejetaote loreriasae enoelanaala, airiniha neeincotiharateeure. 32Nii jana jetaote, niiJesoso curuhacaain nenacaaurucachaauru jetao: “Taute airiniha turuhinii ariiriichure ii neba aina ii nejeraauruaina ii baihuru,” naauruha raine janajetaote:33“Charijina canu neba, canu

nejeraauru, naaonjoainere,” naanebaiha jetao, 34nii curuhacaainnenacaauru cachaauru coaraain jetao:“Caaurute canu neba, canu nejeraauru,canu baihuru, naaonjoainuri ne.35Chunocoha jeriha Cana Coauneranerijijieein ichaohin, Cana Coaunerajerenohin icharate, canu neba, canunejera, canu bai, naaonjoainurine,” naejetao acaauru rai Jesoso.

Ucuhe riaara que cuaaincacha relaa Jesosone(Mt 13.1-9; Lc 8.4-8)

4 1Nii baiha nacoaauneein nemuriauha niha teein cachaauru relaa

Jesosone jana jetaote, ecu arajiinnetaojiaauruha cachaaurune jana, niinemuri cuhane niha leinjiin botene jaunjetao, cuhane fauhin nelauriariinlauheque Jesoso, nemuri auhanihaneein coarajeeuruha cachaaurune jana.2Nitohaneein bote cuhane fauhinjetaote, ecu neein aonajeeuruhane janaaraai laurii itolereeuru que cuaain

acaauru relae. 3Nitohaneein acaaururelaain jetaote:“Caohachaain caa quere aonacuche.

4Leinjiin cacha, ucuhe riaacane janatabaauru bero cuhane nalunacaauruteturuhin quihure tajaaecuru. 5Janatabaauru jataain neniha atane jioononejaun samaata choae nalunacaauruteerojoeein omaroe, ucuacaain nenihaatane jioonone jaun. 6Nete enoto ajaanocaun, neniha cojoaisine jaun ohe niiomarona. 7Jana tabaauru ucuhecuru,ojoa jana nalunacaaurute omarohanesaijieein amurijiriin omarohin sohaojoane jaun, inacae lanaala ohacoae.8Jana tabaauru ucuhecuru atanecaohacha choae nalunacaauruteomarohin caohachaain inaacane jaun, leucuhecuru caje tabaauru nichatachoonca ucujeein, saota chooncaucuheneein, le fasha ucuheneeichuruinacae,” naain acaauru relaain jetaote:9

nacaauru,” nae jetao acaauru rai Jesoso.

Acaauru relaa Jesosone jaan bajaauruhacaje aina nerelanacaaurune

(Mt 13.10-17; Lc 8.9-10)10Inae caje amuuruha nii cachaaurune

jana, jelai nedaa Jesosone jana jetaote, niicachaauru relaane jaan bajaaure caje, nii

caauru aina ecu rohan nenacaauruleeochaauru cachaauru, coitucuuruhanecoina. 11Nii jana jetaote, acaauru rai:“Inara quete asinojoineein nenaa raiCojoanonaa coitucuerate Cana Coaunera.Nete laen rai cachane lanaala nenacaauruque, nereretanaa que cuaain acaauru raibe, 12renihane coina. Niheichu aonacuruhaneniha natiin, coitucuuruhane coataa.

ruhane, acaauru osa acaauru ichoterateeinacaauru que suujua acatiha Cana

3 4

83

Coaunerane coataa,” nae jetao acaauru raiJesoso.

Ucuhe riaara que acaauru relaanejaan coitucueratiha Jesosone

(Mt 13.18-23; Lc 8.11-15)13Niritiin jetaote, aina nerelanacaauru rai

jetao: “Ta caa inara relaanune jaan aonaaincoitucuhichene. Chatohaneeina janaleeochaauru que cuaain inara relaanunecoitucuriquiche. 14Nii ucuhe riaarate CanaCoaunera ere bera rijijieein ainaa ne.15Niha nii coina tabaauru tabaauru nii

bero cuhane naluhin nitajenaa ucuherijijieein nenacaauru cachaauru. Niicoinate Cana Coauneraacha beratenojoinaonacuruhane niha natiin, inae acaaurucoritaa uha moconajaerane acaachaesenetaain, inae suujua cuhane CanaCoaunera coaaucuruhane jianecure.16Nii leeocha cachaaurute, nii samaata

choae nalunaa ucuhe rijiichure. Nii jaunteCana Coaunera beratenojoin jereeinrautaain aonacuruhane baiha, 17

nihane jaun,ruhane jianecure. Nii jaunte CanaCoauneraacha beratenojoin esenetaainneeuruhane jana, cairichanojoineein,cojunojoineein, naaonjoaauruhane, CanaCoaunera esenetaaruhane jianecure.18Jana leeocha cachaaurute, nii ojoa jana

nalunaa ucue rijijieein neeure. CanaCoaunera beratenojoin aonacuruhane baihaniha natiin, 19jataain acaauru ichaohachaque suujua teeuruhane jaunte, nechu jataainraaje necoritaain coriquihonaneein nenaajereein, itolere sirina jerecuruhane jaun,caohachaain Cana Coaunera esenetaaintonoraaurenihane jaun nitajeeure.20Jana leeochaaurute atane caohacha

choaae nalunaa ucuhe rijijieein neeure.Acaaurute Cana Coaunera ere aonaain,caohachaain Cana Coauneraesenetaaure, nii chabana jianelanaala.

Nii esenetaeraauru tabaaurute, le ucuhecaje nichata choonca ucuheneein le tijiriicaje tera, saota choonca ucuheneein, lefasha ucuheneein tera, naaojoaain le tijiriicaje teeurera rijijieein neeure,” nae jetaoacaauru rai Jesoso.

Cono que cuaain cachaaururelaa Jesosone

(Lc 8.16-18)21Niritiin jetaote: “Nihei chuni cono

mocohin bujuaihu tera. Nitohaneeinbujuaihu telanaalate, jianacoon conohanauneeuruha turunacaaurune coina ecuunteeure. 22Nii cono aina cuaainte jianacooncoitucunojoiniha cureein coitucueraelanaala itolere asinojoineein inaraachaichai. 23Aonacurumiin urichonacaauru,”naain jetaote:24“Caohachaain nainaain inaraacha

aonai aonacuche. Charijieein teeintileeochaauru coaraquiche, nii rijijieeinteinara netonai coaareein Cana Coaunera.25Caohachaain niicha jerei rijijieeinichaohin nere tonoraerate, jeelaiamuritoheriin coroatajanereein CanaCoaunera. Nii rijijieein techu enacanuhacha tei raera jelai amuritoheriinrareein inae ecu tihane bana. Jana niicanuhacha tei latelanaala nenaate chacolane nedaareein inae ecu tihanebana,” nae jetao acaauru rai Jesoso.

Omaroha ucuhene que cuaainacaauru relaa Jesosone

26Niritiin jetaote: “Temule jaera cacharijiicha Cana Coaunera cojoanonaa.27Charijieein teeinti temule jaain,janotiin berailanaala sinii,jeein jiichoo berailanaala nihanetonohanau coitucuenihane jana omaroenii niicha temui, nii rijiicha CanaCoaunera Cojoanonaa. 28-29Charijieeinteeinti, raajenihane omarohin,coaain, inacaain, inae tainaca que teein

4

84

cataa nii temulene taihure cachaauru,nii rijiicha Cana Coaunera cojoanonaa,”nae jetao acaauru rai Jesoso.

Mosatasa ucuhe que cuaainacaauru relaa Jesosone

(Mt 13.31-32; Lc 13.18-19)30Niritiin jetaote: “Chaaquenejianra

inara rai Cana Coaunera cojoanonaa quecuaain aitete coitucuhicheta. 31Leinjiinmosatasa ucuhe temunacai rijiicha. Acateitolere temulecuru ucuhe fautaain jataainaansijien. 32Nete inae temunojoineeinnihane, itolere temulecuru ocoana jananenacaauru amurijiriin neleereein fojoeeinnuna seeonjoan nihane jana, nichoaetajeein loroore tajaaecuru, nii rijiicha CanaCoaunera cojoanonaa,” nae jetao acaaururai Jesoso.

Coitucunaa nainecuruha nereentiaainaraai laurii que cachaauru relaa Jesosone

(Mt 13.34-35)33Nitohaneein jetaote, araai laurii que

cuaain itolere acaauruhacha coitucui-acaauru ichao que cuaain cachaaururelaain Cana Coaunera ere beebejeeinacaauru relae, aonaain coitucunaanainecuruha nereentiaain Jesoso. 34neein jetaote, rai cacha nelanaalanenacaauru relaa Cana CoauneraCojoanonaa quene, acaauruhacha coitucui-acaauru ichao que cuaain relanajae. Janaaina nerelanacaauru relaane jetaote,rauhijiriin, “Naaonjoainte ne CanaCoaunera Cojoanonaa,” naain CanaCoaunera Cojoanonaa beein que relanajae.

Ficha chanaa aina cujuanasuruaa Jesosone

(Mt 8.23-27; Lc 8.22-25)35Nii cojoanotiin bananeein aina

nerelanacaauru rai jetaote:“Jamaauchete nemuri jerau cunichaache,”

nae jetao acaauru rai Jesoso.

36Nii jaun jetaote, ecu cachaaururatiriin, nii fauhin lauhequiin cachaaururelaa Jesosone jaan bote cuhane fauhinamaauruha aina nerelanacaaurune janajetao, acaauru jiniichaain cuure leeochaboteeuru. 37Nitohaneein cuuruhane janajetaote, jataain mijiaaineein uhacujuana tabai aina cha chanaane janajetao, acaauru bote cuhane acau enoaacha chanaane jaun, inae nalunaa jerenii cuurunaja bote. 38Nii jana bote roecuhane binaao choae tocoeequiin siniisiniicha Jesosone jana jetaote:“Cacha relaera chajaain nocoo. Inae

nalurichaacheje. Tana inae nalunaajerichaachene que tonajeeine,”

rune jana jetaote, nimichuhin:39“Coaa inooniha. Chajaain nesuruu,”

naa nii nemuri cha chanaa raiJesosone rijieeoritiin jetao, nesuruhacujuana aina nii cha chanaane jaunraotojoeein cuujeeure. 40Inae nesuruhanii cha chanaane baiha jetaote:“Chanuna jataain nesooneeiche. Chanuna

cha esenetaeneeiche,” nae jetao nii ainanerelanacaauru rai Jesoso. 41Nejetaotejataain nesoonetooruhane jaun jetao:“Chatohanaineeinna ne caa cachate,

nere tonoraain nesurue cujuana tabai ainanemuri cha chanaa,” naaure jetao ecuita rai nii aina nerelanacaauru.

Cadara bataneu niha suujua cuhanemoconajaera letono siricha cachane

(Mt 8.28-34; Lc 8.26-39)

5 1-2Nitohaneein cuhin inae nemurijerau turuuruha Cadara batane que

jana, iniha cuha Jesosone jana jetaote,que tacaain coinetiha cue leinjiin cacha-suujua cuhane moconajaera letonosiricha. Nii cacha jetaote atane banacaje uhin ai, 3ecu ichaohane jaun.

jaera letono sirihane jaun jetaote,

4 5

85

cadena que niha natiin ichohananainene chuni. 4Araai saain tijia ainabiji ichohacuruha cadena quene nihanatiin jetaote, molomolonijihanaanejaun, chatohaneein tenaa nainene niichuni. 5Nii jaun jetaote, janotiin, jiichoonetojoeeinchuru ichatane janaauruamuhemujueein, atane banaauru ichoaeamuhemujueein, eheehejeein, ajerijaberoco ichoae comohin, naaonjoainamuhemujue nii cacha. 6Nii jaunjetaote, coriaae uujiha Jesosonecoaariin, jeluhariin coineteein nacatihaneseeonriaain ehequiin jetao:7

caaine, acaihanijin nenaa Cana CoauneraCalaohi Jesoso. Jiaonriha atiin nohaneCana Coaunera coreniha chatohaneeincaeteeine,” nae jetao 8nii cacha suujuacuhane nenaa moconajaera letono. Niicacha suujua jianeein amuhane coina: “Niicacha suujua cuhane neein, cacha suujua

jaera letono,” naa Jesosone jaun. 9Niritiinjetaote:“Tonaa ii curuaa,” naain caje bajaa

Jesosone jana jetao,“Jataain araaichaanune jaunte Lejion

ne canu curuaara,” nae jetao Jesoso rai.10Nejetaote, jelai batane caje jaoha

jaera letono nii cacha suujueniha nenaa.11Nii jana ichatane ucuuno rohanlenoniha neeuruha arajiin coosichurunejaun jetaote:12“Atiin taa coosichuru suujua cuhane

canacaanu letoaau,” naaure jetao Jesosorai, nii moconajaera letonocuru cachasuujua cuhane nenacaauru.13Nii jaun caje bajaauruhane

rijitojoeein jeriha Jesosone jaun jetaote,nii coosichuru suujuaniha enooruhanejaun, ucui caje nomaroteein acauhanaunaluhin, acau que nereeonohin oore niicoroata oaraancai coosichuru.

14Nii jaun jetaote, nii coaraain jelaicaje sorohin, neseeu cuhin,jaaunru, naaonjoainu cuhecujueein bihacuuruha nii coosichuru beraihureranejaun jetao, turuhin coaraa cuurecachaauru. 15Nii jana jetaote, nii nihaJesosone jaun turuuruhane jana jetao,cojurihu cacha caohachaneein nenaatocohaneein necoreeteein laujuae, niisuujua cuhane arajiin moconajaeraletono coitucuchuhi siricha cacha. Niijana coaraain nesoonetooruha niicoaraa cunacaauru cachaaurune janajetaote, 16nii coosichuru suujua cuhaneenooruha nii moconajaera letonocurunejana, ooruha nii coosichurune jana,nerautaa nii moconajaera letono sirichacachane beeure nii coaraa cunacaaururai, nii ecu neein coarajeeureracachaauru. 17Nii jaun jetaote, chajaainerojoeein jelai caje amuha Jesosoneluhecaaure cachaauru.18Nii jana, inae jelaiha bote cuhane

fauha cuha Jesosone jana jetaote, ainacuhane coina rai aite nii moconajaeraletono sirihane caje nerautanaa cacha.19Nejetaote, aina cuhane jerelanaala:“Chajaaincha chenenajaun cauhin,

charaaichuru rene turuhin,joaain ii coaraain itolere ichaa inihaCana Coaunerane benihun acaauru rai,”nae jetao rai Jesoso.20Nii jaun jetaote, Decapolis batane

jueein, itolere ichaa coreniha Jesosonebiha nii cachane jaun jetao, satiincojoelatoore aonajeeurera cachaauru.

Jairo cacunu aina leinjiinene rautaa Jesosone

(Mt 9.18-26; Lc 8.40-56)21Nii baiha jelaiha nemuri jerau

cauha cuha Jesoso, bote cuhane janajetaote, najiniha arajiin netaojiaain

5

86

rune jaun jetao, ecu turuhin ne niicachaauru aina Jesoso. 22Nii janajetaote, turuha cue leinjiin sinacocacuruaanaa neein nenaa Jairo. 23Turuhinjetaote:“Onaa jeriha canu cacunune jaunne ii

coaraa uun. Chajaaute atiin nohaneturuhin nichoae ii biji meracaetenerautaain ichaohine,” nae jetao Jesosoacatiha neseeonriaain nii Jairo.24Nii jaun jetaote, aina cuha Jesosone

jana, jiniichaain cuuruha arajiincachaaurune jaun jetao, jataain arajiicachaauru cataaun cuujue. 25Nii arajiincunacaauru cachaauru jana jetaote cue,leinjiin ene lechoonca coroatajaanacaain jaberoco caje ichanajaohajeein nenaa. 26Aca jetaote, nii raichaque nelatejeecane que airijiin jitariinniicha sirii jaohin arajii cachacoicharaauru que nocoicharatihane nihanatiin nerautasilanaala jataaintaaeneein cuujue nii rai cunai. 27Nii enejetaote, Jesoso benaa inaaoriin cuhincoaraain, leeochaauru cachaauru janacutiin, Jesoso janori nichae marotiincajione auha mucuuri, 28“Caa cajioneauha mucuurihanune niha natiinenerautareeunni,” naain esenetaane jaun.29

tiin nesuruha ichanane jana jetaote,inae nerautanaaneein naonae raijaberoco. 30Nii jana caje mituha niichaichana nainei cacha rautaane jaaquenainaain jetaote, nii cachaaurucoaraain:“Chana toon cacajione mucue,” naa

Jesosone jana jetaote,31“Tana jeranu ii sururucuruha

cachaaurune coaraainete. ‘Chana tooncacajione mucue,’ naain bajaai,” naaure

caauru.32Nejetaote, rai cajione mucuera

coaraane coina, nii rohan nenacaauru

cachaauru cajanaain coarae Jesoso.33Nii jaun jetaote, nesoone caaunrijijijianeein nacatiha neseeonriaain, niisuujue lanaala esinae rauhijiriin,“Naaonjoaain ii cajione mucuhanunerijijieeoritiinne caa canu cunai cajenerautaaun” naain be nii ene. 34Nii jaunjetaote:“Ii rautana nainichaaunne esenetaaine

jaunte, inae nerautaai. Raotojoeeinraurohin caunihun,” nae jetao nii enerai Jesoso. 35Niritiin ereereeca nii enerai Jesosone jana jetaote, nii ranunainaca sinacoca curuaanaa Jairo lorericaje turuha uure cachaauru. Reneturuhin jetaote:“Inae oha ii cacunu. Coa inacojoeein

nii cacha relaera rerohecaa,” naaurejetao nii cachaauru. 36Nejetaote, niiacaauru aohana jerelanaala nii sinacocacuruaanaa rai jetao:“Jiaonriha acaauru esenetaain

nesooneeine. Raujiaaincha rautaanuneesenetaau,” nae jetao Jesoso.37-38Nitohaneein inae nii sinacoca

curuaanaa loreri asae turuuruhane janatonijiaain cojioriin chanaauruhacachaaurune jana jetaote, aina cuuruhaleeochaaurune jerelanaala, Fedoro,Saantiaao, chaen nii Saantiaao nejeraJoaan, naaonjoainuri aina jiniiquiinenohin jetao:39“Chanuna niritiin cojioriin

chanaaiche. Coatiha ohane jaun aiheicaa ranuna. Sinihane jaunte ai,” naaJesosone jana jetaote, 40Jesosocoenacure cuu nenacaauru cachaauru.Nii jana jetaote, satiin nii cuunenacaauru cachaauru mitaain, niiranuna inaca aina neba, chaencorihaniha cunacaauru, naaonjoainuriaina jiniiquiin nii ranuna rene enohinjetao, 41biji que mucuuriin:“Talita coom,” nae jetao nii ranuna

rai Jesoso. “Icheine aitoon ranuna.

5

87

Nimichuu,” naa jetaote aite Joriocuruere cuhane.42Nii rijieeoritiin nimichuhin

ruharuhaca nii lechoonca coroatajaanacai ranunane jana jetaote,

rera cachaauru. 43Nii jana jetaote,jataain chuni rai beeuruhanecaohatihane baiha jetao, nii ranunacoroaateeuruhane coina aite Jesoso.

Nasarete cuha Jesosone(Mt 13.53-58; Lc 4.16-30)

6 1Nii baiha jetaote,caauru aina jiniiquiin, jelai caje cuhin

rai nataneu cauha cue Jesoso. 2Inaenataneu turuhin, nebetacanaa cojoanonaabana sinacoca asae enohin cachaaururelaane nunuhetiha Jesosone jana jetaote,nii relanajaa Jesosone aonajeein jetao:“Chuna nerelaete toritiin itolere

coitucuhin que cacha relae. Chaa cajenaitolere coitucutiin, chabana coaaraaicojoelanaacojoai ichaane coinanemaajeein nerelae. 3Tana caa, Marihacalaohichuru Saantiaao, Jose, Jodasi,Simoon, naaonjoainuri nejera, tabaracaje itolere rucuhele icharaneein nenaacar nteroneein nerejetohane. Tanachaen rai baihuru cau cana ainaichaaoruhane,” naain jetao ita cajebajaaure cojoelatiin, nii ecu arajiinnenacaauru cachaauru. 4Niritiin rai neretonorana jerecurenihane jaun jetaote:“Itolere banate niqui cuhane jaaunru,

Cana Coaunera ere bera profeta quesuujua acateein esenetaain neeurecachaauru. Nete laen rai nataneunenacaauru naraaichuru que suujuaacateein esenetana jerecurene. Niheichunii nihane jaan loreri asaae nenacaauruniha natiin esenetaauruhi,” nae jetaoacaauru rai Jesoso.5Niritiin jetaote, ecu cojoelanaacojoai

ichaelanaala, coroatajajeein ecu

nenacaauru cunaitenacaauruhachamucuhin rautanajae. 6Nitohaneeinesenetana jerecureniha cachaaurunejaun jetaote, acaauru cojoelate Jesoso.

Cana Coaunera cojoanonaabeebejeeuruhane coina aina

nerelanacaauru letoaa Jesosone(Mt 10.5-15; Lc 9.1-6)

Nii baiha jetaote, Nasarete rohannenacaauru neseeuru cuhecujueein,cachaauru relaa cue Jesoso. 7Nitohaneeinjetaote, leeocha neseeuru cuhecujueein

jaera letonocuru coitucuchuhichuru sitaaincachaauru rautaauruhane coina niilechoonca coroatajaain aina nerelanacaaurucotijiaain cocoainanajaain letoanajaecoroatajaanana coroatajaananaain Jesoso.8Nitohaneein letoanajaain jetaote, acaauruatora, acaauru achano, coriqui, naaonjoainamaelanaala, 9acaauru safatocuruhachacurujuaain, nii necoreeteeuruhane coinaacaauru cajione amaelanaala, acaauru bijiachuneecha baaejeein bero cuhanecuuruhane coina acaauru rai aite. 10Niritiinletoanajaain jetaote:“Leinjiin loreri asae turuhichene, ecu

sinihuche inaraacha ichai nainaain jelaicaje amuhichene reentiaain. 11Chunijihunturuhichene jaaunru, caohachaain inara

nihane, jelai caje amuuche, inara safatoque nenaa utoone riariaain ratiriin, inaenitajeeuruhane rai neeuruhane quenainacuruhane coina,” naain jetao nii ainanerelanacaauru letoae Jesoso.12Nitohaneein cuhin jetaote,

neein Cana Coaunera coitucuhin aca

rune coina acaauru rai aitiin, 13arajiimoconajaera letono sirichaaurucachaaurune maajeein raautaain, arajiicunaitenacaauru rautaaure erene querujuanajaain nii aina nerelanacaauru.

5 6

88

Oha Joaan Baotisitane(Mt 14.1-12; Lc 9.7-9)

14Nitohaneein itolere ichaa Jesosonebeeuruha itolere sacuritaaine jaunjetaote, Erodesi netonai coitucue.Chaen jetaotechu: “Joaan Baotisitate

ichanacaihara. Nii jaunte, nii itolerecojoelanaacojoai ichana naineraneeinnecaihara,” naa Erodesine jana jetaote;15“Jerihanete Profeta Eliasinecaihara,”naaure leeochaauru. Nii janaleeochaauru jetaote: “Inoaenluprofetacuru rijijieein nenaa profetateaicaihara,” naaure. 16Nejetaote,niritocuruhane aonajihane jaun: “AcateJoaan ne. Rai nuluno moloeratihanulunatiinte, inae nacoaauneein o cajeichanacaiha,” nae jetao Erodesi.17Erodiasi coreniha jetaote, Joaan

mucuerateein cadena que ichojoaaincaresero cuhane terate Erodesi. NiiErodiasi jetaote, Erodesi nejera Fericomasaineein nelu. Nejetaote,comasaineein sirilu Erodesi nii rai nejeracomasainihane saijieein. 18Nii jaun jetaote:“Jiaonriha ii comasaineein taa inejera

comasai siriinera,” nae jetao Erodesi raiJoaan.19Niritoha Erodesi rai nii Joaane caje

coaauneein jetaote, nii Joaan cotaairiinsohin jaohene rijitojoeein nerejeteErodiasi. 20Nejetaote sohin jaonaanainene, esinae rauhijiriin leinjiincacha- saantoneein Cana Coauneraletononeein nihane coitucuhane jaun,coasiha cocoaerateraneein nihaErodesine jaun. Nitohanihane jaunjetaote, iriha Joaane rautatiin aonaanejaun nii aina chatohanai niichaichanenu coitucuelanaala ne Erodesi.21Nejetaote, nejanoa bajaanaa bitoaanecoina lenone jaain, que jauriineeinnenacaauru curuaanaacuru, chaen raisoondarooru curuaanaacuru, chaen

Calileea cocoaichacuru jataainnelatecuri cotijiaain beseta ichaaErodesine jana jetao, Joaan sohinjaohene rijitojoenajaaocane jana, suujuarijijieein erue Erodiasi. 22Nii janajetaote, nii beseta ichaane jaa coloheriasaae enohin raansaa cuha nii Erodiasicacunune jana jetao, nii raansaane janarautatiin coaraje Erodesi, nii ecu ainalenoniha nenacaauru aina jiniiquiin. Niijana jetaote:“Joaaereen iicha jerei bajaau cacajene

ichei tera. 23Cana Coauneranotaracaaene chaelai, iicha jerei bajaaicacajene tereeunicha. Nainichaauncataaun leruhin caa quiicha beraaiatane tihanunera,” nae jetao araai saainnii ranuna rai Erodesi. 24Nii jaunjetaote, jelai caje mituhin:“Cha bajareeun cajete oma,” naa cuha

neba raine jana jetaote:“Chajaain ena caje Joaan Baotisita

couturi bajaau,” nae jetao nii ranuna neba.25Nii jaun jetaote, jelaiha soroneein

enohin jetao,“Ena carai leinjiin plato cuhane Joaan

Baotisita couturi teeinene jereeun,” naajetao cue nii ranuna Erodesi rai.26Nii jaun jetaote, jataain inaderae

Erodesi. Nejetaote, satiin niichacotihacuri urichoo Cana Coauneranotaracae aitohane jaun, nii caje niichabajai tenaa nainenihane que aitonanainene. 27Nitohanihane jaun jetaote,nii rijieeoritiin leinjiin soondaro letoaeErodesi, Joaan couturi molohin raacuhane coina. 28Nii jaun jetaote,caresero cuhane cuhin Joaan couturimolohin leinjiin plato cuhane uhaain,nii ranuna rai tiha soondarone jaunjetao, neba rai te nii ranuna.29Nii jana jetaote, inae nitohaneein

Joaan teeuruhane coitucuhin jetao, niiJoaan jaberoco raain conautiha cuuresacuureraauru.

6

89

Saoqui oaraancai cachaaururai lenone faa Jesosone

(Mt 14.13-21; Lc 9.10-17; Jn 6.1-14)30Nitohaneein letoanajaa Jesosone

caje turuhin jetaote, aina netaojiaainitolere ichaain Cana Coaunera ere quecachaauru relaain, naaonjoaaunruhanebeeure Jesoso rai, nii lechooncacoroatajaain niicha cocoainaauriafosotoorune jana jetaote:31“Chajaauchete neniha cachane jaun

cuhin,chera,” nae jetao acaauru rai Jesoso,cauhajeeuruhane niha natiin arajiinturuhajeeuruha cachaaurune jaun,lenonecuruhane teeureniha acaauru rainejaun. 32Nii jaun jetaote, leinjiin botecuhane fauhin neniha cachane jaun, jelaiJesoso aina cuure nii niicha cocoainaauriafosotooru. 33Nejetaote, arajii cachacuuruhane coarajihane jaun, nii cuuruhanejaan jelai coitucuhin, satiin neseeuru cajearajiin cuhin jetao, acaauru ajinihasoroneein jeluhariin cuhin turuure.34Nitohaneein cuhin acaauru ajinihaturuuruhane jaun jetaote, ecu turuhin botecaje iniha cunajaun jetao, arajiin ecucachaauru coaraa Jesosone jana, beraichacolane nenaa carenerocuru rijijieeinaihuruhane jaun jetao, cairichaaojoaainacaauru coaraane jaun, ecu araai lauriiniicha coitucui que relanajae Jesoso. 35Niijana inae sohane jaun jetaote, rohannichuuntaain:“Inae soha. Coatiha nihei caa jana

cacha. 36Chajaain cachaauru rai

jaauru, neseeuru, naaonjoainuri cuhin,chaelai lenone ariin coretihacuuruhine,caaurune jana jetaote:37“Niriimiin. Chajaain acaauru

coroaateeuche inara,” naa Jesosone janajetaote,

“Aihana jaunna, coroata fashaidenario coreneein faan coretihacuhacaanune jereei,chaachene coina,” naaure Jesoso raiaina nerelanacaauru. Nii le denariote lejiichoo amihanenaa core ne.ruha aina nerelanacaaurune jaunjetaote:38“Inatajaain faan siriquiche. Chajaain

coaanihuche,” naa Jesosone jaun,coaraain jetaote, “Saoquijieein faan, itaque jerajejeein ate, naajeeichate neeje,”naaure jetao aina nerelanacaauru.39Nii jaun jetaote, joaenreen omane

ichoae nelauriaauruha cachaaurunecoina aitoha Jesosone jaun jetao,40tabaauru le fashaain, tabaauru saoquichooncaain, naaonjoaain neleruhinnelauriaaure cachaauru. 41Nitohaneeinlaurianaacane baiha jetaote, nii saoquiifaan aina coroatajai ate raaoriinjabaaequiin dede coarajeein jetao, CanaCoaunera bajaain cataaun faan taturiinaina nerelanacaauru rai te jetao Jesoso,cachaauru rai chaluuruhane coina.42Nitohaneein jetaote, jerecuruhane

ruhane baiha, 43lechoonca coroataomariin, nii faan aina ate caute queomari memoaaure.44Saoqui oaraancai cachaauru jetaote,

nii saoquii faan que lenonecure,acaauru rai faa Jesosone jaun.

Acau choaae amuha Jesosone(Mt 14.22-27; Jn 6.16-21)

45Nii baiha jetaote,caauru letoae, bote cuhane fauhinnemuri jerau Betesaaidau ichoaichanihaturuuruhane coina. Nii tonohanaujetaote, ecu nedaain cachaauru rainecoe Jesoso. 46Inae cachaauru rainocoihane baiha jetaote, ichataneucuuno que cuhin Cana Coaunera bajaacue. 47Nii jana jetaote,

6

90

jihane jana, nemuri cataaun cuujueeurenii aina nerelanacaauru bote cuhane.Nii jana jetaote, ecu jelai atane choaejaiti nihane jana, 48acaauru que tacaainuha cujuanane jaun, necairichajeeintaraacajeein cuujeeuruhane coarajeJesoso. Nii jana inae janohe lalajihanejana jetaote, acaauru caaijie acau choaecuhin acaauru rohan situha cunaarijijieein acaauru nichae cuujue.49-50Nitohaneein acau choae cuujihanejana, satiin coaracuruhane jaun jetaote,

cure. Nii rijieeoritiin jetaote, acaaururai:“Jiaonriha inacojoeein nesoonetiin

casiichene. Canune aihunra,” naain,51acaauru aina bote cuhane fauhaJesosone jana jetaote, inae nesuruhacujuanane jaun, jataain cojoelatoore,52nii cojoelanaacojoaain faan faainacaauru notaacane sainejeein itolereichana nainihane que nainaelanaala,“Naaonjoaanne jaunte catohanai ichae,”naain coitucunaa nainecurenihane jaun.

Genesareta bataneu turuhincunaitenacaauru rautaa Jesosone

(Mt 14.34-36)53Nitohaneein cuhin nemuri jera

jaaoruhane jaun jetaote, Genesaretabataneu turuhin, ecu acaauru botejauriaain cositeeure. 54Inae botecositeein caje inihuruhane rijieeoritiinjetaote, Jesoso nihane coitucuure niicocoaichacuru cachaauru. 55Nii jaunjetaote, satiin nii jelai batanesacuritaain nii niha Jesosone jaan jelaicoitucuhin jetao, rene cunaitenacaauruamaaure ela cuhane tijichanajaain.56Chunijihun nenaanajaaunru, neseeuru,berooru cuhane, naaonjoainu cuhaJesosone jaaunru jetaote, najiniha

nacaauru teein, Jesoso rai aitocure,

cajione auha mucuuruhane coina.Nitohaneein satiin Jesoso cajionemucuurera cunaitenacaauru jetaote,nerautaacoaaure.

Baasoneein cacha ichao tera(Mt 15.1-20)

7 1Nitohaneein jetaote, Jesoso coaraa

caauru Moisesa aitoonjoan que cacharelaaureraauru aina fariseeocuru.2Acaauru jetaote, aihuruhalu acaauruinoaensihurune rijijieein acaauru rairauhi tonoraelanaala lenonecuruhaneajiniha biji culejelanaala lenonecuruhaJesoso aina nerelanacaauru tabaaurunecoaraain jetao, acaauru que ereeure.3Nitohaneein aihuruhalu acaauruinoaensihurune rijijieein ichaaoruhafariseeocuru aina satiin Jorioocurunejaun jetaote, lenonecuruhane ajinihabiji culejeein lenonecure itolere bana.4Jerichanejeein jetaote, lenonearihuruhane caje turuuruhane nii aitohaacaauru rai rauhine rijijieein bijiculejeein lenonecure. Nitohaneeinjetaote, araai lauriin ne acaauru ichao,lenonecuruhane ajiniha acau cooruhanejaan curu niha natiin culejeein, acaucuru culejeein, coadarojoe culejeein,acaauru sininaja jelai niha natiinculejeein, naaonjoaaunruhane jaun.5Nitohaneeuruhane jaun jetaote:“Chanuna nii aitoha rauhine rijijieein

aihuruhalu cana inoaensihurune rijijieein,lenonecuruhane ajiniha biji culejeeinlenonecurene ii aina nerelanacaauru,”naaure jetao Jesoso rai Moisesa aitoonjoanque cacha relaaurera aina fariseeocuru.6Nii jaun jetaote acaauru rai:“Esinae rauhijiriinte, inara que aitiin

laenaelu Cana Coaunera ere berainoaensi profeta Isaihasi, nechu jataainnohaniha Cana Coaunera coitucutohanocoenacaauru.

6 7

91

Nii que aitiin:‘Caa cachaaurute,nechu jataain nujuaaecha quecanu coroajeein neeure.Nete acaauru suujua,cacaje coriaae ne.

7 Nii jaunnii chaque nelatejeehainetaojiaaincanu coroaecuruhane,nechu jataaincaitoonjoanelanaala nenaa quenejesinajeein ita relajeeinaihuruhane jaun,’

naa Cana Coaunera acaauru quenelaenaelu profeta Isaihasi.8Chanuna nitohaneein Cana Coaunera

aitoonjoan que jaolecohin inarainoaensihuru rijijieein ichaonaajeriquiche inara,” naa acaauru rainebaiha jetaote:9“Itolere bana inara inoaensihuru

ichao rijijieein ichaonaa jeriquichenejaunte, Cana Coaunera aitoonjoan quejaolecohin aohana jereneeiche.10 ‘Inara inaca, inara neba,naaonjoainuri queinara suujua acateein neeuche.Chateeintibaasoneein neba, inaca,naaonjoain que ereein ne.Niite ateinanohiniha cureein,’

naelu jetao Moisesa. 11Nete inaraaitocoiche, leinjiin cacha, rai inaca, neba,naaonjoain rai. ‘Coatiha inara rai cha tenaanainihaaun, satiin quiicha sirii corbanneein nihane jaun,’ naane caohachae inararai. (‘Corban,’ naane jetaote, acaauru erecuhane, ‘Cana Coaunera que banijiaainnenaa,’ naa aite.) 12Chaen techu, inara raicaohachae, inae niritiin erei cacha, raiinaca, neba, naaonjoain rai chaaelai tenaanainenihane que aitocoichene.13Nitohaneein inara inoaensihuru

ichao sacuhin neeichene jaunte, Cana

Coaunera aitoonjoan tonoranajerelanaala itajeein neeiche,jeein jelaaicha que ita relaain neeichenejaun,” nae jetao Moisesa aitoonjoan quecacha relaaurera aina fariseeocuru raiJesoso.14Niritiin jetaote, nacoaauneein nii

ecu nenacaauru cachaauru cotijiaainjetao:“Satiin caa ena inara rai aitocoaaunne

jaan aonaain coitucuuche. 15Coatihajoaereen lenone quiha cachane corenihaque jaolequiin nihei Cana Coaunera.Leeochaauru cairichanaa jerenacaaun,suujua cuhane baasoneein coacuhinbaaso ichaeraauru quete laen jaolequiinne Cana Coaunera. 16Esinae rauhijiriinurichocoichene aonacuche,” nae jetaoacaauru rai Jesoso.17Niritohane baiha ecu cachaauru

ratiriin loreri asae enoha cuha Jesosonejana jetaote, nii cachaauru relaane jaanbajaaure caje aina nerelanacaauru. 18Niijana jetaote:“Tana inara netonai aonaain

coitucuhichene. Tana joaereen lenonequiha cachane coreniha que jaolequiin

chene. 19Nii cachaacha quii lenonete,nii cacha suriicha cuhane enohin, niibaiha mitue, suujua cuhaneenoelanaala,” nae jetao.Niritiinte, joaenreein lenone quiha

cachane niha natiin, que jaoleconaa

rate cana que Jesoso. 20“Cacha suujuacaje mitunaa baaso niicha coacui, niichaichai, naaonjoain corenihate laen, cachaque jaolequiin ne Cana Coaunera.21Nitohaneein suujua cuhane

rute, namute quicha aina niha natiinichao jeracohin, asijiauharitiin,sonajaain jaohin, 22sinijeranelanaalanenaa ene aina ichaohin, laurijira

7

92

rucuhele jereein, namute cachacairichanaa jerenacaaun que ereein,namute cacha coritaain, itolere niichajerei nejesina ichaain,tiin,tiin, namute cacha que necohasitaain,suujua coaraain chaachaelanaala,naaonjoaaunre. 23Niichurute satiincacha suujua caje mituhin cacha quejaolequii niha Cana Coaunerane jaanteraneein ne,” nae jetao acaauru raiJesoso.

Leinjiin Jorio niheicacunu rautaa Jesosone

(Mt 15.21-28)24Inae cachaauru relaane nainaain

jetaote, jelai caje coaauneein Tirobataneu turuha cue Jesoso. Nejetaote,ecu turuhin leinjiin loreri asae enoe,coitucuuruha jelai cocoaichacurunejerelanaala. Nii sainejeein jetaote, ecuturuhin nihane coitucuurihure. 25Niijaun jetaote, inae ecu nihanecoitucuhane jaun, rene turuhin Jesosoacatiha neseeonriaa cue leinjiin ene,suujua cuhane moconajaera letonocoitucuchuhi siriha rai cacunune jaun.26Nii ene jetaote, Jorio niheichuruSirofenicia batane cocoaichacuru benene. Aca jetaote, Jesoso rene turuhinconujue cacunu suujua cuhane nenaamoconajaera letono coitucuchuhisitaane coina. 27Nii jaun jetaote:“Coa canu rerohecaa. Naininaaun

Cana Coaunera cachaneein nenacaauruque banijiaain nenaa ruluhin tihanuremaae raine,” naa rai Jesosone janajetao:28“Aihachuhisi niquicha Curuaanaa.

Atiin ii araaichuru Joriocuru rautaainerijijieein canu cacunu rautaainenejereeunra. Remaae rijijieein canacaanucoaraaine niha natiincha,” naa Jesosorai nii enene jana jetaote:

29“Aihachuisi. Esinae rauhijiriinteaitohi. Inae ii cacunu caje mituhin

chuhi.jaun cauha cuhinera,” naa Jesosonejaun, 30nenajaun cauha cuhane janajetaote, loreri asaae sininajaun niha niicacunu ranunane jana eruha cue nii ene.Nejetaote, inae nii ranuna suujua cajemituhin amue moconajaera letonocoitucuchuhi.

Urichoelanaala, raotiin eresilanaalanaaojoaain nenaa cacha rautaa Jesosone31Nii baiha jetaote, nacoaauneein Tiro

batane jelai caje amuhin, Sidoonbatane, Decapolis batane, naaonjoainurinenacaauru neseeuru ichoae rauhijiriinsituhin nitihonohin cuhin jetao, Calileeaconemuri turue Jesoso. 32Nitohaneeininae ecu turuhane jana jetaote, reneleinjiin urichoelanaala, raotiineresilanaala, naaonjoaain nenaaturuaain jetao, biji que dadaain niicacha rautaane coina rai aitocure. 33Niijaun jetaote, jelai cachaauru udaa niicacha amaain jetao, nuricho jachuurucuhane biji couturichuru enoaain, lunesoriin lele ichoae teein, 34ecuunjabatoroaain dede coaraain neraainjetao: “Efata,” naane jetao: “Najachuu,”naa aite Joriocuru ere cuhane.35Niritohane rijieeoritiin, inae

najachuha nurichone jana jetaote, inaeraotojoeein erenaa naine rai lelenetonai. 36Nitohaneein rautaain jetaoteniqui, nii chuni rai beeuruhane caohateJesoso. Nejetaote, jataain beeuruhanecaohatiha sainejeein jataain quenaurutaain beeure. 37Nii caje coitucuhinjetaote: “Itolere banate caohacha ichae,uricho saaecuru niha natiin urichohin,raotiin eresilanaala niha natiin erenaanaineein, naaonjoaanne jaun,” naaurejetao cojoelatiin cachaauru.

7

93

Jena oaraancai cachaauru railenone faa Jesosone

(Mt 15.32-39)

8 1Nii baiha nacoaauneeinnetaojiaauruha arajiin cachaaurune

jaun jetaote, jataain neniha acaaurulenonena jaun aina nerelanacaaurucotijiaain jetao:2“Inae nichata janohinte canu aina

neeure caa cachaauru. Jana niheicaohachanainejeein lenonecuruhanejaanu.joaain acaauru coaraaun. 3

nunete mijitenacaaun ateronanainecure, tabaauru coriae cajeuuruhane jaun,” naa Jesosone janajetaote:4“Chaa caje eruhin najian caa jeeoni

cacha coroaaterichaache, caa janaichaoha chuni cacha,chene jaanune coaalanaala,” naauruhaaina nerelanacaaurune jana jetaote:5“Inatajaain najian faan siriquiche,”naain acaauru caje bajaa Jesosone janajetaote:“Caaunsinejeeinchate neeje faan,”

naaure jetao aina nerelanacaauru.6Nii jaun jetaote, atane choae

nelauriaauruha cachaaurune coina aitiinjetao, jerane biji que nii caaunsini faanmucuhin Cana Coaunera bajaain,cataaun nii faancuru tatuhin ainanerelanacaauru rai tiha Jesosone jaunjetaote, jitariin nii cachaauru raichaluure. 7Nii jana niha coroatajajeeinate netonaine jaun jetaote, acaentonaimucuhin Cana Coaunera bajaain nii atenemaajeein chaluherate Jesoso.8Nitohaneein nainaain lenonecuruhanebaiha jetaote, caute que caaunsineeinomari memoaaunre. 9Itolereneein jenaoaraancai cachaauru jetaote,cure. Nii baiha jetaote, acaauru rai

necoeein, 10aina nerelanacaauru ainabote cuhane fauhin jetao, Dalmanotaubataneu cue Jesoso.

Cojoelanaacojoai ichaa Jesosone coinaaitocuruha fariseeocurune

(Mt 16.1-4; Lc 12.54-56)11Nitohaneein jetaote, Jesoso rene

turuhin aina ereeuruhane baiha jetao,nechu jataain coujuha, Cana Coauneraletononeein unaa nihane coaaratihaacaauru quene coina cojoelanaacojoaiichaane coina rai aitocure fariseeocuru.12Nii jaun jetaote, jataain mijiaaineeinnerai raain jetao:

joai ichacaaunne coina aitocure caacachaauru. Coatiha nii acaauru quechatohanai cojoelanaacojoaicoaaratenaa nainihaaun,” naane jaunjetao, 13ecu acaauru ratiriin jeelaihabote cuhane fauhin nemuri jerau cueJesoso.

Faan jorerera lebadora rijiichafariseeocuru ichaone

(Mt 16.5-12)14Nitohaneein jelai caje bote cuhane

fauhin amuuruhane jaun jetaote, rainachano baiteein leinjiin faanchaamaain cuure. 15Nii jana jetaote,acaauru nainalaaca jetao:“Aonacuche. Faan jorerera lebadora

rijiicha fariseeocuru aina Erodesiichaone que caohachaain nainacuche,”nae jetao aina nerelanacaauru raiJesoso.16Niritoha acaauru rai Jesosone jana

jetaote, neniha acaauru rai faanne quenejesinajeein ita rai ereeuruha ainanerelanacaaurune aonajeein jetao:17“Chanuna faan sirineeichene que

ereereequiche.chara nejeein coitucueneeichete.Jataainte asoneeojoaain nainanachara

8

94

nejeeiche. 18Niha niqui inacojoeeininara nota, inara uricho, naaonjoaain.Nete nii cha coaraain, cha aonaaincoitucunaa naineneeiche. 19Saoquioaraancai cachaauru rai saoquii faanchaluhanune bana, inata omariin cauteraaichelu,” naa Jesosone jana jetaote:“Lechoonca coroata omariin,” naauruha

aina nerelanacaaurune jana jetao:20“Chajana jena oaraancai cachaauru

rai caaunsini faan chaluhanune bana,inata omariin caute raaichelu,” naaJesosone jana jetaote:“Caaunsi omariineein,” naauruha aina

nerelanacaaurune jaun jetao:21

chete,” nae jetao acaauru rai Jesoso.

Betesaaidau leinjiinmaosa rautaa Jesosone

22Nitohaneein cuhin Betesaaidaturuuruhane jana jetaote, Jesoso reneleinjiin maosa amaain rautaane coinaconujeeunre cachaauru. 23Nii jaunjetaote, biji que nii maosa mucuuriinjelai cachaauru udaa amaain jetao, luneque jerane nii maosa nota rujuarujuariinnichoae biji teein: “Inae chaelai coaananaineei,” naa Jesosone jana 24nenotaainjetaote:“Nuna tocohaneeinte murimurihonanae

carai cachaauru,” naa nii maosane jaunjetaote, 25nacoaauneein jerane nota ichoaebiji tiha Jesosone jana, nacoauneein notajirichaane jana jetao, inae conoha notanejaun, caohachaain cha coarae nii maosa.26Nitohaneein rautaain jetaote, rainenajaun letoaain jetao:“Coa taa neseu cauha,” nae rai Jesoso.

Mesihasi niha Jesosoneque aitoha Fedorone

(Mt 16.13-20; Lc 9.18-21)27Nii baiha jetaote, Filipo batane que

nenaa Sesareea nenacaauru neseeuru

cue jetao, aina nerelanacaauru ainajiniiquiin Jesoso. Nitohaneein berocuhane aina nerelanacaauru ainacuujeeurunajau jetaote:“Tonacuruha canu que cachaauru.

Cha nichaaunje,” naa Jesosone jaunjetaote:28“Tabaauru cachaaurute Joaan

Baotisita niha ii beeure.rute, inoaenlu nenaa Cana Coaunera erebera profeta inoaensi Eliasi niha iibeeure. Leeochaaurute, inoaenlunenacaauru profetacuru tabaauru niha iibeeure,” naauruha raine jaun jetaote:29“Cha nichaaun jana inara rai,” naa

acaauru rai Jesosone jaun jetaote:“Iite nii canacaanuhacha cohajei

Mesihasineein,” nae jetao rai Fedoro.30Nejetaote, chuni rai acaneein nihane

beeuruhane caohate jetao Jesoso.

Orichaaine biha Jesosone(Mt 16.21-28; Lc 9.22-27)

31Nii caje nunuheteein jetaote: “CanuCana Coaunera Calaohi cachaneeinnejanoanaa nichaaunne cairichaaeriintecaque jaolecohin niha cuurureeinJorioocuru bichauhenaauru ainasaseredotecuru curuaanaacuru, chaenCana Coaunera aitoonjoan que cacharelaaureraauru, naaonjoainuri.Acaaurute catinaa cuurureein, nenanichata janone cuhane ichanareeunni,”naain jetao, 32esinae rauhijiriincachaauru rai bee Jesoso. Niritiin esinaerauhijiriin suujuelanaala aitohane jaunjetaote jelai amaain niritiin irihanecaohate Fedoro. 33Nejetaote niritohaFedorone jaun, jaotoroaain nii ainanerelanacaauru coaraain jetao cotaicharijitiin: “Coa carerojoecaa moconajaera.Cacaje amuun. Coatiha CanaCoauneraacha coacui coitucuheei- ii.Joaaereein cachaauruhacha coacuhitecoaauqui,” 34naane baiha jetaote, nii

8

95

aina nerelanacaauru aina ecunenacaauru cachaauru cotijiaain jetao:“Aonacuche. Chunocoha canu

cachaneein nenaa jerihane suujualetono ichana jerihane jianeein, coroso

chaaine rijijieein necairichanaaabaantaain caitoonjoa tonoraain,jerichaaunne rijijieein neeine. 35coha canuhacha icharatei ichaelanaalaneein nichao ichoteratena jerera,coatiha nichoterinaain. Nete laen canucoreniha, canuhacha beratei bihanecoreniha, naaojoain coreniha nichaoitajera, ichoteratenojoiniha cureein.36Chaaquena rai nelatere, itolere caachauratane que nenaacha que coacuhinrai nichao itajiha cachane. 37nihane jaun inaaonjoaain coretihaneniha natiin nii nichao ichoteratenanainihei cacha. 38Nitohanihane jaun,chunocoha canu nichaaunne beeinquiicha beratenojoin biha caa nechaaansaineein osaaonacaauru cachaaururaine que nocoejihanena, canu- cachacalaohi nichaaunne inae que tihanebana canu Inaca necaohacha quenecohachaain rai letonocuru anjeraauruaina nacoaauneein turuha uhanune

reeunni,” nae jetao acaauru rai Jesoso.

9 1Niritiin jetaote:“Esinaae rauhijiriin coatiha

oorurinaain cau ena canu ainanenacaauru tabaauru, niicha ichaneni

naane coaracuruhane que tiaain,” naejetao acaauru rai Jesoso.

Nejelauneein ocooca Jesoso jaberocone(Mt 17.1-13; Lc 9.28-36)

2Saota janone baiha jetaote, ichataneucuuno cue Jesoso, Fedoro, Saantiaao,Joaan, naaonjoainuriicha amaain. Inaeecu turuuruhane jana jetaote, acaauru

notaracaae nejelauneein ocooca Jesosojaberocone jana jetao, 3jataain

riin somajaain jiquihaquiin nedae raicajione. 4Nii jana jetaote, ecu Jesosoaina ecocohin ereeuruha inoaenlunenacaauru Cana Coaunera ere berainoaensihuru, Irihasi, Moisesa,naaonjoainurine jana coarajeeure.5Nii jaun jetaote,“Cacha relaera, jataainte caohate cau

nihacachene. Coanete nichatajaainloanari jaacache, leinjiin ii rai, leinjiinMoisesa rai, leinjiin Irihasi rai,naaonjoaain,” nae jetao Jesoso raiFedoro.6Jataain nesoonetooruha nii Jesoso

aina cunacaauru, aina nerelanacaaurunejaun jetaote, nii tonaain irihane jaacoitucuenihane jaaun aite Fedoro.7Niritohane jana acaauru conaacotaadede sacarine jaun jetaote, nii dedesacari jana tonii: “Caate jataain quiichabelaai canuhacha letoai canuCalaohinera, nere tonoraain neeuchera,”naa erenaane jana jetao aonajeeure.8Nii rijieeoritiin roaichu coaracuruhanejana jetaote, inae acaauru rohan nenihachunine jana jetao, ecu jelai acaauruaina niha Jesosone jana coaracure.9Nitohaneein jetaote, nii ichatane

ucuuno caje jelaiha faaujueein, nii niichacoaracuri beeruha chuni rai nii ainanerelanacaaurune caohate Cana CoauneraCalaohi Jesoso, inae o caje ichanaanebaiha beeuruhane coina. 10Nii jaun jetaote,suujuaacha cuhane nii niicha coaracuriruhecure, oo caje ichanarihanine queaitohane coitucuurenihane jaun ita cajebajaaebajajeein. 11Nii jaun jetaote:“Chanuna jauriaanejeein Irihasi

tururichaaine que aitocure- Moisesaaitoonjoan que cacha relaaureraauru,”naain Jesoso caje bajaauruhane janajetaote:

8 9

96

12“Esinae rauhijiriinte niqui, itolererucueraanu que jauriaanejeeintururichaain Irihasine que aitocurelu.Chanuna jana Cana Coaunera Quirichainoaensi cuhane cacha Calaohineeinnenaa cairichanojoineein, jaoleneeinniha curichaaine que aite. 13Aonacuche.Inae turuha uhalu Irihasine janate, queniicha jerei ichaain cairichaaurelu,nitohanihane coina Cana CoauneraQuiricha cuhane aitiin laenanohinihanerijijieein,” naain jetao tonorae Jesoso.

Moconajaera letono coitucuchuhi sirichaleinjiin enamanaa rautaa Jesosone

(Mt 17.14-21; Lc 9.37-43)14

caauru leeochaaurune jaaun turuuruhanejana jetaote, ecu acaauru aina neeure arajiincachaauru. ChaenMoisesa aitoonjoan quecacha relaaurera tabaauru netonai ecu neeinjetao acaauru aina ereereecure. 15Nii janauujiha Jesosone coaariin jetaote, que tacaainsatiin jeluhariin cuhin jetao, jataaincojoelatiin rai iriha cuure. 16Nii jana jetaote,acaauru rai:“Tonaai acaauru aina ereereequiche,”

naain acaauru caje bajaa Jesosone janajetaote:17“Cacha relaera, coaraaine coinane, cau ii

rene canu calaohi uhaaun, moconajaeraletono coitucuchuhi siriha suujua cuhanenajaun, erenaachara neein nihane jaun.18Nitohanihane jaunte, chunijihun cuhanejaaunru baasoneeinmucuhane naineeinatane choaae tocojoaain tacaain, nujuae cajelajaaqui mitaain, catu rihoneein, sefetaain tenii suujua cuhane nenaa coitucuchuhi. Niijaunne niqui ii aina nerelanacaauru raiaitoon nii suujua cuhane nenaa coitucuchuhisitaauruhane coina.rene,” naa nii acaauru jana nenaa leinjiinejaun jetaote:19“Jataain cha esenetaaichuru

cachaauru. Cha carajaneeinna inara

aina nereeun. Cha carajaneeina inaraabaantareeun. Chajaain cajiha niienamanaa uhaauche,” naa acaauru raiJesosone jaun jetaote, 20Jesoso rene niienamanaa amaaure. Nii jana Jesosocoaariin jetaote, atane choae niienamanaa siheite nii suujua cuhanenenaa moconajaera letono coitucuchuhi.Nii jana jetaote, najaabu jabubuhinnujuae caje lajaaqui mitujuae niienamanaa. 21Nii jana jetaote, niienamanaa inaca rai jetao:“Chabana caje coaauneein caa

catohane,” naa Jesosone jana jetaote:“Causine caje coaauneeinte aicha.

22Nii jaunte araai saain usihanaaurucomaaichuru, acaauhanaauru comaainateinana jere nii suujua cuhane nenaacoitucuchuhi. Nitohanihane jaun, atiincairichaaojoaain canacaanu coaraain,canacaanu coroatajaneeun, rautananaineeine,” naa nii enamanaa inacanejaun jetaote:23“Tana rautana nainichaaunne

esenetaainete cacaje bajaai. Satiinquesenetaera raine niicha bajai ichaainneeun,” naa Jesosone jaun jetaote:24“Jataainnachujian chesenetaaun.

Cacorataaneeune jataain jelaiamuritoheriin chesenetaera,” nae jetaoehequiin nii enamanaa inaca.25Nii jana arajiin netaojiaauruha

cachaaurune coaraane jaun jetaote, niienamanaa suujua cuhane nenaamoconajaera letono coitucuchuhi raijetao:“Erenaachara neein urichoelanaala

caa enamanaa tera coitucuchuhi,canune ichei aitoon caa enamanaajianeein caje mituhin amuhine coina.Jiaonriha nacoaauneein caa enamanaasuujua cuhane enohine,” naain suruaaJesosone jana jetaote,26nacoaauneein baasoneein nii

enamanaa jaberoco teein cojioriae nii

9

97

suujua cuhane nenaa coitucuchuhi.Nitohaneein tihane baiha onaa rijijieeinteein, caje mituhin amuhane jaunjetaote, “Inae baasoneein jaberocotihane caaunte jerihane inae ohe,”

rera cachaauru. 27Nejetaote, biji quemucuhin michuha Jesosone jana jetao,nimichuhin nichaaurae nii enamanaa.28

caauru aina jiniiquiin leinjiin loreriasaae enoha Jesosone jaun jetaote, jelaiecu teteriin:“Chanuna canacaanu nii coitucuchuhi

sitanaa nainesinihacaanu,” naain cajebajaauruhane jana jetaote:29“Catohanai moconajaera letonote

nainichaa Cana Coaunera bajaacaneainaacha sitaacane,” nae jetao acaaururai Jesoso.

Caa quete coroata sae ohane biha Jesoso.(Mt 17.22-23; Lc 9.43-45)

30Nitohaneein nii canaanai rautaanejaan jelai caje amuhin jetaote, Calileeaturuhin rauhijiriin situujueeincuujeeure. Nejetaote, nii acanihanecoitucuha chunine jerene Jesoso, 31ainanerelanacaauru relanaa nainihane coina.Nii acaauru relaane jaaun jetaote:“Cacha Calaohineein nenaate

cachaauru bijiu tenojoinihane janaateinaa cuurureein. Nete nichatajanohane baiha ichanareein,” naainaina nerelanacaauru relaane janajetaote, 32nii acaauru rai aitohaneinaaureniha natiin jetao caje bajaaurenenecoatocuruhane jaun.

Charijina jataain nelateinneein nere(Mt 18.1-5; Lc 9.46-48)

33Nitohaneein cuhin,naaon turuhin loreri asaae enooruhanejana jetaote, aina nerelanacaauru raijetao:

“Chaaque ita rai ereerejeein uhicheeinbero cuhane,” nae jetao acaauru raiJesoso.34

quiin aonajeeure, bero cuhane uujueein,“Charijina caa cana jana jataainnelateein nenaane,” naauruha ita rainejaun. 35Nitohaneein inauheneechaaonajeeuruhane jaun jetaote,riin nii aina nerelanacaauru lechooncacoroatajai cotijiaain jetao: “Leeochaauruamurijiriin nenaa jeriha chunine,acaauru rai nelateein itolereneeinacaauruhacha jerei icharaneein neeine,”36naane baiha jetaote, biji que leinjiincanaanai mucuuriin acaauru cataaunteein jetao:37“Canu coreniha caa canaanai

raerate, jerichanejeein canu raanerijijieein aicheein. Nii jaun canu raeracoatiha canuhacha raa airinaain,caletoaera Ofa netonai raate aicheein,”nae jetao aina nerelanacaauru raiJesoso.

Canaacha ichai ichara,coatiha cana que nejeratenaa nihei.

(Lc 9.49-50; Mt 10.42)38Nii jana jetaote:“Cacha relaera, ii curuaa aina cuaain

moconajaera letono coitucuchuhi sitaainque suujuequiin nenacaauru rautaaleinjiinne janane eruhin caohatihacaanu,cana jana nenaaneein ainihane jaun,” naaJoaanne jana jetaote: 39“Jiaonrihacaohateein neeichene. Chunocoha canucuruaaneein netiin cojoelanaacojoaiichaera, nii baiha baasoneein erenaanainihei canu que. 40Canaacha ichaiichara, coatiha cana que nejeratenaanainihei. 41Chunocoha canu Curisitocachanequichene coreniha inara raiesinaeca niha natiin terate, esinaerauhijiriin rai cainanohiniha cureein,” naejetao rai Jesoso.

9

98

Jataain alalacaraa osa que nesarucuaane(Mt 18.6-9; Lc 17.1-2)

42Niritiin jetaote: “Chunocoha ena canuesenetajeeureraauru saruha osa quenete,nii ajiniha caohachare nuluno que leinjiinajeri jaberoco tijichaain ichojoaaincucuana cuhane joaeraane. 43Jana osa queii saruha ichohiine moloo.riintejian caohachare le jerajei ichohii ainaCana Coaunera cojoanonaa que neeine.44Nabana le jerajei ichoii coreniha, niichariji bana nii riano niha natiin ohin, niiusi tabai jacanaachara jana cuhine coataa.45Jerichanejeein osa que ii saruha ii tijianemoloo. Nii amuritoheriintejian caohacharele jerajei ii tijia aina Cana Coauneracojoanonaa que neeine. 46Nabana osa queii saruha ii tijiane coreniha nii riano nihanatiin ohin, nii usi tabai jacanaachara janacuhine coataa. 47Jerichanejeein osa queisharuha inotane, le jerajei inota rocoo.Nenacaaeneetejian nii amuritoheriincaohachare le jerajei inota aina CanaCoaunera Cojoanonaa que neeine. Nabanausi que isharuha inotane, 48nii riano nihanatiin ohin, nii usi jacanaachara,naaonjoain jana cuhine coataa.49

richaacheein satiin. 50Nelatiha niquitebe. Nete inae lenone cotebetenaanainenihane, inae nii chaque nelatene.Nii rijijieeinte chaque nelateneeicheinara que icharatenohi ichaain,raotojoeein ichaaoruha leeochaaurunejaan ichaeneeichene,” nae jetao acaaururai Jesoso

Comasai jianiha cachane quecacha relaa Jesosone(Mt 19.1-2; Lc 16.18)

10 1Inae Caferenaaon caje amuhinjetaote, aina nerelanacaauru

aina jiniiquiin nucuhe Jorodaanauhaniha cuhin, enoto mitu nichajai

jeloon nenaa Jodea batane que cueJesoso. Ecu jetaote, rai netaojiaauruhacachaaurune jana jetao, nacoaauneeinrelanajae Jesoso, cachaauru relanaarautatohane jaun. 2Nii jana jetaote,rohan nichuuntaain jetao, nechu jataaincairichaauruhane jaanu lera ariha jetao,comasai jianena nainiha cachanebajaaure jetao Jesoso caje fariseeocurutabaauru. 3Nii jaun jetaote:“Tonaa inara rai Moisesa, comasai

jianiha cachane que,” naain acaaurucaje bajaa Jesosone jana jetaote:4 ,

jauriaanejeein comasai jianihane jaaqueaitiin nenaa quiricha teeuchete, ainacomasai jianemiin cacha,’ naainte aiteMoisesa,” naauruha fariseeocurune janajetaote:5“Aiha niqui. Nete, nere tonorana

jerelanaala neeichelune jaun,nitohaneein ichaquichene rautaenihanesaijieein ichaquichene coina aiteluMoisesa. 6Nete jauriaanejeein itolerecoaaunaane nunuheneein, quicha, ene,naaonjoaain coaaunaelu Cana Coaunera.7Nii jaaunte, inaca, neba, naaonjoainratiriin amuhin necoaansaijiae cacha.8Chaen leinjiin cachaneein nenaarijijieein coacuhin, jiniiquiin ita ainaneeure. 9Nitohaneein niha cachanecoina ichaa Cana Coaunerane jaun, niicomasai jianena nainihei cacha,” naejetao fariseeocuru rai Jesoso.10Inae loreri asaae enooruhane jana

jetaote, nii cachaauru relaane jaanbajaaure nacoaauneein caje ainanerelanacaauru. 11Nii jaun jetaote,acaauru rai:“Comasai jianeein leeocha ene

raerate, osa que nesaruha aicheein.12Jerichanejeein techu, osa quenesarureein lana jianeein leeocha cachaque nelanajaane ene,” nae jetao ainanerelanacaauru rai Jesoso.

9 10

99

Canaanainuru rausiaaeca Jesosone(Mt 19.13-15; Lc 18.15-17)

13Nii jana jetaote, acaauru mucuhinrausiaaeca cojiotanaaca Jesosone coinajetao, rai canaanainuru amaaureacaauru fojiaraauru. Nejetaote, nii

rane caohateeure nii Jesoso ainanerelanacaauru. 14ruhane caohateeuruhane coarajeeinjetaote, obajeein jetao:

rune caohatihachete, canu reneturuuruhine.rune rijijieein nenacaauru raineeinte neCana Coaunera Cojoanonaa. 15Esinaerauhijiriin aiha leinjiin canaanainerijijieein neniha cachane coatiha CanaCoaunera Cojoanonaa que nenaanainerinaain,” 16naane baiha jetao,jerane biji cuhane nii canaanaihururaane baiha jetao acaauru mucuhin,acaauru rausiaaeca cojiotanajae Jesoso.

Jesoso aina iriha leinjiincacha coriquihonane

(Mt 19.16-30; Lc 18.18-30)17Nitohaneein inae jelai caje amunaa

jeriha Jesosone jana jetaote, renejeluhariin cuhin turuhin jetao, nacatihaneseeoriaain:“Caohachanejei cacha relaera. Cha

ichareeun charijibana nitajenaacharaichaonaa raotono que nenaanainichaaune coina,” naain Jesoso cajebajaa leinjiin cachane jaun jetaote:18“Chanuna caohachanejei cacha neeincanu curuaateei, leinjiin CanaCoauneraachate caohachanejeineein ne.19Inae raotojoeein Cana Coauneraaitoonjoan coitucuhi: ‘Jiaonrihasonajaain jaohine. Coa ii sinijeranelanaala nenaa ene aina ichaohin niha.Coa asijiauha. Coa chamute cacha

cairichanaa jerenacaaun chuni cachacoacuhin casaje que ereein niha. Chaeefojiaraauru ere tonoraain caohachaainacaauru aina neeun,’ naane coitucuhi,”naa rai Jesosone jaun jetaote:20“Aihanu chujian. Canu enamanaca

caje coauneeinne jitariin nii naitoonjoantonoraain ichaaon,” naa nii cachanejana jetaote, 21jataain cairichaaojoaaincoaraain jetao:“Esinae rauhijiriin,

naala Cana Coaunera aitoonjoatonorana jereeine, chajaain jitariin niiiicha sirii que necoreteeincairichaaihuru rai tenihun. Niibanaachate, jelai amuritoeriin nereeiniicha latei dedeeu. Nii baiha laen canuaina uu,” naa rai Jesosone jaun jetaote,22jataain nererojoecaain jelai caje amueinaderaain nii enamanaa, jataaincoriquihocane jaun.23Nii jaun jetaote, nii rohan

curuacaain nenacaauru cachaaurucoaraain, aina nerelanacaauru rai jetao:“Jataainte caaintate Cana Coaunera

nane,” naa acaauru rai Jesosone jaunjetaote, 24jataain cojoelatiin ecuaonajeeure aina nerelanacaauru.Nejetaote nacoaauneein acaauru raijetao:“Cacoelaichaauru, jataainte caaintate

Cana Coaunera Cojoanonaa que nenaajerichaane. 25Leinjiin oco jachu cuhanesitunaa naineniha leinjiin camechoneamurijiriinte, jataain caaintate CanaCoaunera Cojoanonaa que nenaa jerihacoriquihonane,” naa aina nerelanacaaururai Jesosone jaun jetaote, 26jataain jeelaiamuritoheriin naurutaain cojoelatiin jetao,ecu nejesinajeein ita rai jetao:“Nitohanihane nichotenaa naineriaain

chuni,” naauruha nii aitohaneaonajeeinne jaun jetaote, 27ecucoaranaacane baiha jetao:

10

100

“Caaintatiin cachaauruhacha coaraite,Cana Coaunera rai caaintajene,” naaJesosone jaun jetaote: 28“Canacaanunejitariin canacaanuhacha sirii ratiriin iisacuhacaanulu,” naa rai Fedorone jaunjetaote:29“Chunocoha esinae rauhijiriin canu

coreniha, chaen, cacha ichoterateracaitoonjoan- canu ere beebejeein,naaonjoaanne coina, rai loreri, rainejeraauru, rai fojiaraauru, raicalaohichuru, rai natane, naaonjoainratirichate, 30caa chauratane que neeinjataain jeelai amuritoheriin lefasha saneeinrai loreri, rai nejeraauru, rai fojiaraauru,rai calaohichuru, rai natane, naaonjoainurisiricheein. Cairichaerinojoineeinneeuruhane niha natiinte, turuha uheniCana Coaunera Cojoanonaa charijibananitajenaachara ichaonaa que nihacuurureein. 31Ena jataain arajii itolere quenelaetoha nocoetonacaaurute, nii chaquenelatelanaala niha cuurureein. Jana enachaque nelatelanaala arajiin nenacaaurute,nelateein niha cuurureein,” naain jetaoFedoro tonorae Jesoso.

Caa quete inae nichata saeorichaainne biha Jesosone(Mt 20.17-19; Lc 18.31-34)

32Jerosaleen nichaae cuuruhane jaunjetaote,chaniha cuujiha Jesosone jana jetao,cojoelatiin cuujeeuruhane jana jetao, niiniritohane que casiin jetao, cuujeeureacaauru caaijie cunacaauru. Nii jaunjetaote, jelai nii aina nerelanacaaurulechoonca coroatajai cotijiaain jetao:33“Inae caa ena coitucuhichene

rijijieeinte, Jerosaleen cuujihacache.Inae ecu turunaate, canu inaraachacohajei cachaneein nejanoanaanichaaune mucuhin saseredotecurucuruaanaacuru rai, Moisesa aitoonjoanque cacha relaaureraauru rai,

naaonjoainuri rai caetecuruhane jana,catinanacanejeein nejelau cachaauruJorionelanaala nenacaauru bijihucaetecurureein. 34Nii janate, caquenecoatijiaain canu couluneein, canubisiin catinaa cuurureein. Nena nichatajanohane baiha, nacoaauneeinichanareeunni,” nae jetao nitohaneeinteeururichaainne que Jesoso.

Acaauru coroatajaniha Jesosone coinacaje bajaauruha Saantiaao,Joaan, naaonjoainurine

(Mt 20.20-28)35Niritohane jana jetaote, rohan

nichuuntaain jetao:“Cacha relaera,

nuhacha bajaaeni ichaainene jerichaanu,”naauruha Sebedeeo calaohichuru, Joaan,Saantiaao, naaonjoainurine jana jetaote:36“Chatohanai inara rai ichacaaunnejerequiche,” naa Jesosone jana jetaote:37“Canacaanu rai, inae ii Cojoanonaa

necaohacha que neeine bana, ii ajaabijinichajai que, ii raotono nichajai que,naaonjoaain nihacaanune jaanu ichaainenejerichaanu,” naauruhane jana jetaote:38“Coatiha nohane inaraacha bajai

coitucuhin aitoheeiche. Caa necairichanaaabaantarichaaunnine rijijieeinoote,necairichanaa abaantanaa nainequicheinara. Chaen noote, nitohanihanune coinacojunacatenohi nichaaunne rijijieeincojunacatenohineein neeiche,” naaacaauru rai Jesosone jaun jetaote:39“Abaantanaa nainichaanu,”

naauruhane jana jetao:“Inarate niqui,

chaaunnine rijijieein necairichanaaabaantaain cojunacatenohineein nihacuriquicheein, cojunacatenohineeinnihanune rijijieein. 40Nena laen, canuraotono nichajai que, canu ajaabiji nichajaique, naaonjoaain nelauriaaichene coinainaraacha bajai tenaa naineneeun, nii

10

101

coina inae acaauru que banihateeinrucuhenojoineein nenacaauru raineeinnihane jaun,” nae jetao acaauru rai Jesoso.41Niritoha acaauru rai Jesosone

aonajeein jetaote, Saantiaao, Joaan,naaonjoainuri aina obaaecure niilechooncaihuri aina nerelanacaauru.Nejetaote, acaauru cotijiaain jetao:42“Inarate raotojoeein, Cana Coaunera

coitucuhichuru, leeochaauru amurijiriinnenaa jereein acaauru cocoainanacaineeuruhane que suujua acateein neeuruhaleeochaaurune jereein neeuruhanecoitucuhiche. 43Nete laen nejesinajeeinnitohaneein nenaa naineneeiche inara.Nitohaneein nenaa coacuelanaala,nejesinajeein ita coroatajaneein neeuche.44Jana leeochaauru amurijiriin nenaajerera, leeochaauru letononeein neeine.45Coaracuche nachuhinti canu CanaCoaunera Calaohi cacha caje nejanoanaanichaaunne canu coroatajaneeichene coinatururichaaun. Arajii cachaauru osa cajenichoteein jianacoon neeuruhane coinane,nii coreniha cajabereeo cairichaeratihauunlu acaauru coroatajaniha,” nae jetaoacaauru rai Jesoso.

Maosanihane caje Bartimeeorautaa Jesosone

(Mt 20.29-34; Lc 18.35-43)46Inae Jericoo turuhin jetaote, ecu

basiinjiin neeoriin jelai caje amuha ainanerelanacaauru aina Jesosone jana jetao,acaauru aina cuure arajiin cachaauru. Niijana bero auhaniha lauhequiin coriqui bajaaleinjiin Timeeo calaohi cairichei maosaBartimeeone jaun jetaote, 47Nasaretecocoaicha Jesoso nihane aohanriin jetao:“Rabiriicha foeratei Jesoso,

cairichaaojoaain atiin cacoharaau,”naain eheeoca nii maosane jana jetaote,48arajiin cachaauru, ehequiin aitohanecaohateeure inauheneecha nihane coina.Nejetaote, que rutaain ehequiin:

“Rabiriicha foeratei,joaain cacoharaau,” naa nii maosanejaun jetaote, 49ecu inacuhin jetao:“Chajaain cajiha cotihanihuche,” naa

Jesosone jaun jetao:“Chajaauje nimichuhinte, toon ii

cotihara coarae,” naauruha nii maosaraine jaun jetaote, 50cajione burirocohitiin siheeitiin ratiriin jetao,Jesoso rene jeluhariin turuha cue niimaosa. 51Nii jana jetaote:“Chatohaneein chetichaaunne

jereeita,” naa Jesosone jaun jetao:“Conoha canotanena jereeunra cacha

relaera,” naa nii maosane jana jetaote:52“Inae jataain quesenetaaine jaun inaeconoha inota. Inae naineeinamuhinera,tiin jetaote, inae conoha nii maosanotane jaun jetao Jesoso jiniichaainbero cuhane cue nii maosa.

Jerosaleeun turuha Jesosone(Mt 21.1-11; Lc 19.28-40; Jn 12.12-19)

11 1Nitohaneein cuhin, inaeJerosaleen catainaauruhane

jaun jetaote, Betafajee, Betania,naaonjoainuri rohan Olibo bichataneturuuruhane jaun jetao, caje coaauneeincoroatajai aina nerelanacaauru letoaeJesoso. 2“Chajaain taa nita canaachacoarajei neseu cunichuche. Inae ecuturuhichenete, ecu cositenojoineein

naala nenaa asno narejeene jana eruhacuriquicheein. Cosi rutuhin uhaaichenejana: 3‘Chanuna cosi rutuhin amaaiche,’naa chunocoha inara raine: ‘Latiha CanaCuruaanaane jaaunne raa uhacaanu.Inae enate ichei jelaiha cainaratereein,’naauche,” naain jetao letoanajae Jesoso.4Nii jaun jetaote cuhin, nii acaauru

rai aitohane rijijieein bero auhanihateecoha cositenojoineein acuujua rohanasno narejeene jana, eruhin jetao cosi

10 11

102

rutuhin amaauruhane jana jetao: 5“Chaichaquiche inooneein. Chanuna nii asnonarejeen cosi rutuhin amaaiche,” naainjetao, acaauru caje bajaaure nii cuunenacaauru cachaauru tabaauru.6Nii jaun jetaote,

teein letoanajaa Jesosone rijitojoeein niicachaauru tonoraauruhane jaun jetao,inauheneecha nii asno narejeenamaauruhane coarajeeure. 7Nitohaneeinjetaote, nii asno narejeen ichoae cajioneteein jetao, Jesoso rai nii asnoamaauruhane jana jetao, inae reneturuhaauruhane jana nichoaenelauriaain cue Jesoso. 8Nitohaneeinasno ichoae nelauriaain cuhane janajetaote, najiniha bero cuhane rai cajioneburi maririjiacoaauruhane jana jetao,leeochaauru elele alo rijijieein nenaaajaena alo raain najiniha bero cuhanemaririchure. 9Nii jana najinihacunacaauru, caaijie cunacaauru,naaonjoainuri jetaote:“Raotojoeein turuhine Cana Coaunera

rijijieein nenaa cana Curuaanaa.10Raotojoeein turuhine Cana CoauneraCojoanonaa,raneein nenaa Rabiri nefoeratecojoanonaa. Aihute coreniharaotojoeein neeurumiin dedeeunenacaaurune maajeein,” naaure jetaocojioriin cachaauru.11Nitohaneein Jerosaleen turuhin

jetaote, Teenforo asaae enohin, ecubasiijiin neeoriin jitariin nasajaicoaraane baiha jetao Betaniau cue

caauru aina Jesoso, inae sohane jaun.

Inacaelanaala oha uheranecoina cojiotaa Jesosone

(Mt 12.18-19)12-13Nii cojoanoo Betania caje

amuuruhane jana jetaote, niita beroauhaniha niha uhera alone jana

coaraain jetao, coaraa cue Jesosomijiintohane jaun. Nejetaote, inaacanebana rijiu nenihane jaun, ninaa colanenalohacha baaejeein ne. 14Nitohaneeininacaenihane jaun jetaote:“Inae nacoaauneein inacaeneriquiinne

jaun, neriaain chuni ii inaa lerata,” naainuhera cojiotaa Jesosone jana jetao, ecu ainaneein aonajeeure aina nerelanacaauru.

Teenforo asaae necoretenacaaurusitaa Jesosone

(Mt 21.12-17; Lc 19.45-48; Jn 2.13-22)15Inae nacoaauneein Jerosaleen

turuhin jetaote Teenforo asaae enohin,nii Teenforo asaae chaelai quenecoreteein, chaelai coretiha,naaonjoaain nenacaauru sitaain,atanichoae coriqui coreeuruhacachaauru raine jaa rorihurunemaajeein lacojoaain jetao, serori quenecoretenacaauru rorihurune maajeeinlacojoaain, 16nii Teenforo asaaenenacaaen rucuhele enoaauruhanecaohate Jesoso. 17Nitohaneein jetaote:“Cana Coaunera Quiricha inoaensi

cuhanete: ‘Cana Coaunera bajaauruhasatiin chauratane sacuritaain quenenacaauru cachaaurune jaancoloherineeite ne canu loreri,’ naainlaenanohineein ne. Nete asijiaauruhanejaan coloheri rijijieein teeiche inara,”naain jetao ecu acaauru relae Jesoso.18Niritiin cachaauru relaane aonajeein

jetaote,ruhane jaun, sohin jaaoruhane jaanu

curu, Moisesa aitoonjoanque cacharelaaureraauru, naaonjoainuri. Nejetaote, sohin jaaoruhane coasichure,nii acaauru relaa Jesosone jaan rautatiinaonajeeuruha satiin cachaaurune jaun.19Inae nocohecane jana jetaote, ainanerelanacaauru aina jiniiquiin nii nesecaje amue Jesoso.

11

103

Inacaelanaala oha uherane(Mt 21.20-22)

20Nii cojoanoo janone nii uhera rohansituha cuuruhane jana jetaote, inaecojoaisi aina curuaaequiin oha niiuherane jana coaracure. 21Nii jaunjetaote, cojiotaa Jesosone coacuhin quenainaain jetao:“Cacha relaera, inae raca cojiotaaine

jaunte, inae ohe taa uhera. Coaraaunachuhinti,” naa Fedorone jaun jetaote:22“Jataain Cana Coaunera

esenetaauche. 23Chunocoha esinaerauhijiriin airichaainne esenetaain niibatoelanaala: ‘Niilai caje nefaruhincucuana cuhane cunihun,’ naa caaichatane ucuuno rainete, esinae niiaitohane rijijieein aihane ne. 24nihane jaaunne inara rai aitoon,inaraacha latei eruhichene coina CanaCoaunera bajaaiche, inara rai

cheein. 25Inara rai chatohanaicotainacai ichaain neeuruha inaraamute cachaaurune niha natiin, acaauruque inara suujua acateein CanaCoaunera bajaaichene bajaauche.26Aihute baaso ichaain osa quenesaruquichene niha natiin inara osaque suujua acatemiin cana Inaca dedeeunenaa Cana Coaunera,” nae jetaoFedoro rai Jesoso.

“Cha ii cocoainae,” naauruha Jesoso raine(Mt 21.23-27; Lc 20.1-8)

27Nii baiha jetaote, nacoaauneein

caauru aina Jesoso. Inae ecu turuhinTeenforo asaae enohin amuhemuhecaJesosone jana jetaote,taain jetao:28“Cha ii cocoainae catohanai ichaain

neeine coina. Chatohanai cocoainanacaineeinna neei,” naaure jetao Jesoso rai

saseredotecuru curuaanaacuru, Moisesaaitoonjoan que cacha relaaureraauru,Jorioocuru bichauhenaauru,naaonjoainuri.29-30Nii jaun jetaote, acaauru rai:

“Canuhetonaine inara caje bajareeunni.Cha Joaan letoaelu, cachaaurucojunacatiha uhane coina. Cana

ruhacha letoanojoineein uhalu.raain carai beeichenena, canuhetonaicanu cocoainaain canu letoaerabereeunni inara rai,” naain jetaoacaauru tonorae Jesoso.31Nii jaun jetaote, ecu nejesinajeein

ita rai jetao:joineeinte uhelu,’ naacachenete:

neeichelu,’ nareein. 32Coatihachu:‘Cachaauru letoanojoineeinte uhelu,’nanaa nainihaacache,” naaure jetao itarai. Satiin cachaauru Cana Coauneraletoanojoineein uhalu Joaaneesenetaauruhalune jaun, cachaaurucoasiha. 33Niritiin jetaote:“Chachaainti Joaan letoaain nelu.

Coatiha coitucuhaacaanu,” naauruhaJesoso raine jaun jetaote:“Aihane jaaunchujian canuhetonai,

caa catohanai ichacaaunne coina canucocoainaain canu letoaera berinaaunniinara rai,” nae jetao acaauru rai Jesoso.

Ocoana jaaurera necha ansaineeinichaonacaauru que cuaaincachaauru relaa Jesosone(Mt 21.33-46; Lc 20.9-19)

12 1Niritohane baiha jetaote,ocoana jaaurera que cuaain

cachaauru relaain jetao: “Leinjiin cachajetaote, ocoana jaain jitariin corihateeinbino jaauruhane jaanu coloherinu queloreri jaain, leinjiin jataain ucuuneein

caauru beraihane coina. Nitohaneein

11 12

104

caohachaain rucuhecane baiha jetaote,nii ocoana que amihanenacaauru raiatane teein ratiriin amuhe nii ataneerora. Inae tainaca que turuhane banaita rai leruuruhane coina. 2Nitohaneeinteein ratiriin jetaote, inae tainaca quetihane jaun, leinjiin rai cacha letoae, niiamihanenacaauru caje que banihateeinniicha taihuri bajaa cuhane coina.3Nejetaote, nii cacha mucuhin faojoaainsooruhane baiha, nii cacha letoaaurecha colane nii temule erora rene. 4Niijaun jetaote, nacoaauneein leeochacacha letoaa nii temule erorane jana,nocoejechanuhin, couturi cunaitaaincha colane acaentonai letoaaure jelaiha.5Nii jana nacoaauneein leeocha cachaletoaane jana jetaote, acaentonai sohinjaaore nii temule beraichacuru. Niibaiha nacoaauneein arajiin raicachaauru letoajeein sacuha nii temuleerorane jana jetaote, tabaauru sohinjaonajaain,najaaure.6Satononejeein jetaote leinjiin jataain

niicha belaai rai calaohi neeorihanejana, aca letoae: ‘Jerihane canu calaohiquete laen suujua acatecurureein,’ naaincoaaucane jaun, sohin jaaoruhaneesenetaelanaala. 7Nejetaote, ita raijetao: ‘Inae uha caa atane erora calaohi.Coanete sohin jaohacachete, canaraineein nedaaine caa atane,’ naaurejetao nii ocoana que amihanenacaaurucachaauru, uha nii atane eroracalaohine jana coarajeein. 8ruhane jaun jetaote, inae acaauru reneturuhane jana mucuhin ateinaain niiocoana udaa amaain jaberoco jaaore,”naain jetaote:9“Tonaquiche jana inara, nii calaohi

sohin jaaoruhane que, tohanrihachajana nii ocoana erora. Raajenihane

caauru sohin jaohin, leeochaauru

cachaauru bijiu nii ocoana terihaberaihuruhane coina. 10Tana CanaCoaunera Quiricha inoaensi cuhane:

‘Ajeri jaolecooruhaloreri icharaaurune jaante,jauriaanejeeinloreri nunuheneein ne.

11 Acatejataain cana raicojoelanaacojoaain ichaeCana Coaunera,’

naain laenanohinihane jaan reretaainaonaquiche chariji banane,” naain jetaoocoana icharaauru que cuaaincachaauru rai ereerejeein acaauru relaeJesoso.12Niritiin acaauru que cuaain

relanajaa Jesosone que nainacuruhanejaun jetaote, Jesoso mucunaa jerecure

raauru, saseredotecuru curuaanaacuru,naaonjoainuri. Nejetaote, Jesoso ainaneeuruha arajiin cachaaurune jauncachaauru coasiha ecu ratiriin jelai cajeamuure.

Impoestonu que coriqui teeuruhaneque iriha Jesosone

(Mt 22.15-22; Lc 20.20-26)13Nitohaneein ecu ratiriin jelai caje

amuuruhane baiha jetaote, Erodesi eretonoraeraauru, fariseeocuru, naaonjoainuriletoaaure, rai ereeuruhane jana tonaainacaauru tonoraa Jesosone nechu jataaincoulurujueeuruhane jaanu lera arihacuuruhane coina. 14Acaauru jetaote reneturuhin jetao: “Ii que tonaain iriha cachaneniha natiin, tonoraelanaala esinaerauhijiriin ereein neeine coitucuhacaanu.Chaen techu nohanelanaala esinaerauhijiriin jeriha Cana Coauneranerijijieein ichaoha cachane coina cacharelaai. Aihane jaun,curu curuaanaa rai impoestonu que coriquitihacaanune. Ainihane chatohaneriha.

12

105

Coretena nainichaanuna. Ainihanenaniriiriha,curu aina Erodesi ere tonoraeraauru.15Nejetaote, nechu jataain cairichaa

aitocuruhane que nainaane jaun jetao:“Chanuna cacairichanaa coacuhin niritiin

carai ereeiche. Carai cajiha nii coriquiuhaauchene coarae,” naa acaauru raiJesosone jaun, 16rai coriqui teeuruhane janajetaote: “Chaa curuaa caa laenanohineein nerai cojunaca aina,” naa acaauru rai Jesosonejaun jetao: “Romanocuru curuaanaaenferadoro curuaa,” naaure jetao rai.17Nii jaun jetaote acaauru rai:

“Aihana jaun chujian enferadoro quebanijiaain nenaa teeuche enferadoro rai.Chaen Cana Coaunera que banijiaainnenaa teeuche Cana Coaunera rai,”naain acaauru tonoraa Jesosone jaunjetaote, ecu jataain cojoelatiinaonajeeure.

Ohane baiha oo caje ichanaa cachanebajaauruha sadoseeocurune

(Mt 22.23-33; Lc 20.27-40)18Nii jana jetaote, Jesoso coaraa uure

sadoseeocuru, oo caje ichanaa cachasuujuene esenetaaurenihane jaun cajebajaauruhane coina. Acaauru jetaoterene turuhin jetao:19“Cacha relaera, Moisesate canacaanu

rai laenaain ratirilu, oha leinjiin cachanesirihateein nii comasai aina canaanaisirilanaalane, nii onaa comasai autana raanii onaa nejerane, nii onaa aina siricharijijieein canaanai sirihane coina. 20nihane janate, ita nejera nejesinaneeinneeuruha caaunsineein cachaaurune jana,

teein,naala ohe. 21Nii jaunte, nii autana rae niionaa nejera. Nete acaentonai ohe ainacalaojoilanaala. Jerichanejeein techu ohenii acaauru nichataja. 22Nii jaaunte, niichunocohacuru nii caaunsini ita

nejeraauru calaojoilanaala oore. Nii janatetabiicha nii ene netonai ohe. 23Aihane jaunooruhane baiha nacoaauneein ichanaaacaauru suujuene bana, charijicomasaineein jana nereein nii ene,caaunsini ita nejeraauru aina nesirihateeinnihalune jaun,” naain jetao Jesoso cajebajaaure sadoseeocuru.24Nii jaun jetaote:

quiche inara, Cana Coaunera Quirichaereretaain aonaain niicha ichanenucoitucueneeichene jaun. 25Ohane baihajerichanejeein jaberoconeein nenaarijijieein ichanaain niha quichaauru,enecuru, naaonjoainuri suujuene, inaenesirihatenaa nainecuruhi, dedeeu nenaaanjeraauru rijijieein inae neeuruhane jaun.26Tana ohane baiha jerichanejeeinjaberoconeein nenaa rijijieein ichanaacacha suujuene que aitoha nuna laaojoirimoconaau neein Moisesane jaa quirichareretaain aonaquiche inarane. Ecu jetaoteMoisesa rai: ‘Canune Abaraaun, Isaca,Jacobo, naaonjoainuri Coaunera neeun,’nae jetao Cana Coaunera. 27Coatiha ohinnitajenacaauru coaunera nihei CanaCoaunera- ohin nii baiha jerichanejeeinjaberoconeein nenaa rijijieein nenacaaurucachaauru coaunera Cana Coaunera.Nitohanihane jaunte, jataain joaaereein niicha coitucuelanaala ereereequiche inara,”naain jetao sadoseeocuru tonorae Jesoso.

Cana Coaunera aitoonjoan- jataain cachaichao rai nelateein nenaa

(Mt 22.34-40)28

curu tonoraa Jesosone jana aonajihanejaun jetaote, Jesoso rohan nichuuntaainjetao:“Chariji jataain jauriaanejeein Cana

Coaunera aitoonjoaneein cacha ichaorai nelateineein ne,” nae jetao, raiMoisesa aitoonjoan que cacha relaera.

12

106

29Nii jaun jetaote:“Jauriaanejeein cana ichao rai

nelateein nenaa Cana Coauneraaitoonjoante: ‘Aonacuche Isaraelicocoaichacuru. Cana curuaanaa CanaCoaunerate, leinjiin acaacha itolerecuruaanaa neein ne. 30Aihane jaun, iisuujua, ii suujue, ii coichana,naaonjoainuri aina curataain canacuruaanaa Cana Coaunera belaihu.31Chaen ichaajenihane ijiabereeobelaain coaraaine rijijieein chamutecacha belaain coaraau,’ nae. Nihei caabaiha jataain cacha ichao rai nelateeinnei Cana Coaunera aitoonjoan,” naejetao Moisesa aitoonjoan que cacharelaera rai Jesoso. 32Nii jaun jetaote:“Esinae rauhijiriinte chuhisi aitohicha

cacha relaera. Leinjiinte chuhisi neCana Coaunera. Nihei nii baihaacaneein nei. 33Cana suujua, canasuujue, cana coichana, naaonjoain ainacuritaain Cana Coaunera belaain, canajaberoco belaichaane rijijieein canaamute cacha belaain, naaonjoaancanetechuhisi, itolere inihocuru, itolerejujuaihuru, naaonjoainuri mocohacarori ichoae teeinne amurijiriin jataainnelateine,” nae jetao Jesoso rai Moisesaaitoonjoan que cacha relaera. 34Niritiinesinae rauhijiriin tonoraa nii Moisesaaitoonjoan que cacha relaeranecoitucuhane jaun jetaote:“Coatiha icharaain niheei Cana

Coaunera Cojoanonaa que neeine coina,”naa Jesosone jaun jetaote, inae nii tonaaicaje chatohanai bajanaa coitucuene.

“Chatohanai caje nefoeratenaa neMesihasi” naain bajaa Jesosone

(Mt 22.41-46; Lc 20.41-44)35Nii baiha Teenforo asaae neein

cachaauru relaane jaun jetaote:“Chanuna Rabiri caje nefoeratenaa

niha Mesihasine que aitocure Moisesa

aitoonjoan que cacha relaaureraauru.36

joineein:‘ “Cau carautono nichajai quenelauriaau carohan,

teein,itiha asaae tenajaanune reentiaajeein,”

naa Cana Coaunera cana curuaanaa rai,’naa Rabiri inatiin.37Aihane jaun, inasiina Rabiri

nefoerate caje nenaanere Mesihasi,Cana Curuaanaa neein curuaatiha Rabirinetonai inatiin,” naa cachaauru raiJesoso jana jetaote, rautatiin Jesosoaonajeeure nii ecu arajiin nenacaaurucachaauru.

Moisesa aitoonjoan que cacharelaaureraauru ichao biha Jesosone(Mt 23.1-36; Lc 11.37-54; 20.45-47)

38Nitohaneein cachaauru relaane ainacuaain jetaote:“Caohachaain nocohalajiin ichaaoche,

raauru que. Cacha relaauruhane jaacocajione jiaainte, bero cuhaneeuruacaauru que suujua acatecuruhanecoaarateein neeuruha cachaaurunejereeinchuru amuure. 39Chaentenetaojiaain Cana Coaunera rai rauhi queereereecuruhane jaan coloheri sinacocaasaae enooruhane jataain nelateeinnenaa rijijieein rori caohacha ichoaenelauriana rautatiin, beseta ichaainlenonecuruhane jaaun niha natiin roricaohachaauru ichoae nelaurianarautatiin aihure. 40Chaentechu,autanaauru caje acaauru loreri nihanatiin ruluure. Nitohaneeinte necha

naaichuru Cana Coaunera bajaaebajajeein ichaaore. Acaaurute

12

107

leeochaauru amuritoheriin casetecocoaraa cuurureein,” naain jetaocachaauru relae Jesoso.

Nichaonajaanu que niicha sirii coriquitiha Cana Coaunera belaiha leinjiin

autana cairicheine(Lc 21.1-4)

41Nii jana jetaote, coriqui teeuruhanejaan curu cuhane coriqui teeuruhacachaaurune jana coarajiha lauhequiinJesosone jana jetao,naain coriqui teeure coriquihonacaauru.42Nii jana jetaote, turuhin jataaincoroatajajeei coreein nenaa coriqui tihacue, nii teeuruhane jaa curu cuhane itaque jerajejeein, leinjiin autana jataaincairichei. 43Nii coarajeein jetaote, ainanerelanacaauru cotijiaain jetao:“Esinae rauhijiriin satiin caa curu cuhane

coriqui teeurera amurijiriinte coriqui tecaa leinjiin autana cairichei. 44Jana satiincaa coriquihonacaaurute, acaauru raicautena coriqui caa teeure. Nete laen caaene jataain cairicheinijian natiin,acaihanijin nichaonajaanu que niicha siriite jitariin,” nae jetao acaauru rai Jesoso.

Itajenojoinerichaain Teenforonebiha Jesosone

(Mt 24.1-2; Lc 21.5-6)

13 1Inae nii Teenforo caje mituhacuha Jesosone jana jetaote rai

jetao:“Cacha relaera, jataain caohatiin ajeri

caje ichanohiniha caa Teenforonecoaraaina,” naa rai aina nerelanacaaurucaje leinjiine jaun jetaote:2“Jataainte niqui caohatiin tasiojoaain

ichanohineein coaraai. Nete inae turuhacojoanonaane bana, nii leinjiinijinnenereein caa ajeri ita ichoae teeinichanohineein inaraacha coarajei, satiinitajenojoiniha curichaaine jaun,” naainjetao aina nerelanaa tonorae Jesoso.

Nacoaauneein tururichaain CanaCoaunera Cojoanonaane

(Mt 24.3-28; Lc 21.7-24; 17.22-24)3Nii baiha jetaote, nii Teenforo

coarajeein rohan nenaa Olibo

caauru aina Jesoso. Inae ecuturuuruhane jaun nelauriariinlauhecoha Jesosone jana jetaote:4“Chatohanai janonaa banana

nunuhereein nitohanai. Chatohanainajana, inae jataain cataainjiannitohanaine jana coaarareein,” naaincaje bajaauruha jelai teteriin, Fedoro,Saantiaao, Joaan, Aanderesi,naaonjoainurine jaun jetaote: 5“Inaracoritaain niha chunine coataacaohachaain nainaain neeuche.6Arajiichurute canuniha nocoetiinchuruturuhin: ‘Canune Curisito neeunra,’ naauuruhane, arajii cachaauru nii acaaurucoritaauruhane esenetaa cuurureein.7Jiaonriha: ‘Ecuuru ecuurute nesonaana,’ naain coitucuhichenenesooneein casiichene. Nitohaneeintenunuheca cureein. Nete caa caitoonjoancojoanonaa satono que turuhane jaunainenereein. 8Laurihu laurihunenacaauru cachaaurute, leeochaauruaina nejerateein, ita que nererojoecaainniha cuurureein. Jana leeocha atane queichaonacaaurute, leeocha atane queichaonacaauru aina sonaana que nihacuurureein. Chaentechu araai lauriinaihane jaaunru, jataain mijiaaineeinniha cureein carora tabai. Nii janate,niha cureein mijitena. Niite aasaaeriinnecairichanaa nunuheniha cureein.9Aihane jaun caohachaain nainaain

neeuche. Canu corenihate,caihuru, reychuru, naaonjoainuri bijiuinara teeuruhane janate, sinacocacuruasaaecuru teein inara bisiha cuurureein.Nitohaneein inara teeuruhane banate,

12 13

108

esinae rauhijiriin canuneein nihanunebiha curiquicheein acaauru rai. 10Jaitinitohaneein satono que turuenihaneajinihate, satiin cachaauru chauratanesacutaain lauri lauri nenacaauru rai caa

chaaine beebejiha curiquicheein.11Aihane jaun, cocoainanacaihuru reneinara amaauruhane, jiaonriha acaaururai ereeichene jaaque tonajeeincuichene. Inae ecu ereeichene coina

cheein. Cana Coaunera aitoroatenojoinCana Coaunera Suujue letononeeinteaitoriquicheein. 12chate nejeraauru colurujiha cuurureeinateinanohineeuruhane coina. Jana raicalaohichuruhachate colurijihacuurureein acaauru inacaauru. Niijanate rai inaca colurujueeuruhaacaauru calaohichurune jana, acaauruateinaa cuurureein. 13Canu cachaneeinneeichene corenihate inara cotaairiininara coaraa cuurureein satiin caachauratane sacuritaain nenacaaurucachaauru. Nete nitohaniha sainejeeinsatono que tiaain caitoonjoan tonoraainneite ichoteratenojoiniha cureein.14Aihane jaun caa reretaain aonaain

tonoraauche. Inae nii Teenforo asaaejelai teein Cana Coaunera quebanijiaain altar ichoae ecooca CanaCoaunera que nejeratenaa casicheinecoaraquichene, ichatane jana cuhinsorooruhine Jodea ichaonacaauru.15Ecuun rai loreri satono coarana ichoaeniha chunine jana niha nitohanaine,jiaonriha rucuhele niha natiin roconaacoaaucane. Rauhijiriincha fauhiamuhine. 16Jana ocoana jana nihanejana aihane, jiaonriha jelaiha nejenohincajione ranaa coaaucane. 17Jataaintecairichaaojoaaurureein nii cojoanonaaque inae turuhane bana ausirineeinnenacaauru enecuru, sisihajeein

canaanai sirichaauru, naaonjoainuri.18Nabana elohena bana nihanitohanaine coataa Cana Coaunerabajaauche inara. 19Cana rai chauratanecoaaunaain nihalu Cana Coauneranebaiha, nitohanai necairichanaa coaaraachariji banane que airijiinte, jataainniha cureein necairichanaa cojoanonaa.20Nii necairichanaa cojoanonaasarotiaeniha Cana Coaunerane, neriheichuni nichotei nii caje. Nete raicachaneein janijiin niicha ranojoinunrijataain belaihane jaun,ruhane coataa nii cojoanonaasarotiareein.21Aihane jaun chunocoha inara rai:

‘Caute ne Mesihasi. Ecute ne,’ naa inararene turuhinne,chene. 22Mesihasi niha nocoetiinchuruteprofetane lanaala nenacaaurunemaajeeichuru,cojoai ichaa cuurureein. Janijiin CanaCoaunera ranojoinuru niha natiintecoritaaurureein. 23Aihane jaun,caohachaain necohalajiin itolereneeinneeichene coinane caraajenihane inararai aitoon, que nainaain neeichenecoina,” nae jetao aina nerelanacaaururai Jesoso.

Nacoaauneein tururichaain cacha cajenejanoanaa Curisitone

(Mt 24.29-35, 42-44; Lc 21.25-36)24Niritiin jetaote: “Nitohaneein inae

niha necairichanaa cojoanonaanebaihate, nocoena niha enotone jana,atene netonai conoenereein. 25Niijanate, dede cajene maajeeichurunaluhacoaa arasijieeurune jana, nesoonecaaun rijijijianiha cuurureein dedeeunenacaauru netonai. 26Nitohanihanejanate, itolere ichana nainihanecoaarateein nelate que nelateein dedesacari jana fauha uhanu canu CanaCoaunera Calaohi cacha caje

13

109

cheein. 27Acate rai anjeraauruletoareein, nii janijiin niicha raauri, raicachaauru taojiaain raauruha satiin caachauratane tinonoritiin nuurihurucajeeurune maajeein, dede uurihurucajeeurune maajeeichurune coina.28Caohachaain nainacuche, caa uhera

que cuaain inara relaanune que. Inae

nete, caje inae nichuuntaa ajaanaanecoitucuhiche. 29Nii rijijieein nainacuchecaa caitoonjoan rijijieein aihanecoaraquichene, canu Cana CoauneraCalaohi cacha caje nejanonaa nichaauneinae nichuuntaa turuhanune que.30Esinae rauhijiriine aitoon, jaitiooreniha ena caa satiin canu ainanenacaaurune janate, 31nitajereein caachauratane aina dede. Nete lae caaaitocoaaunne jaa quere, caaaitocoaaunne rijijieein que tihanereeintiaain nereein.32Nete laen: ‘Naaonjoain cojoanonaa

banate ecu tiaain aicheein,’ nene naainnii chuni coitucuera. Niheichu dedeeunenacaauru anjeraauru niha natiincoitucuuruhi. Niheichu canu niha natiincoitucuhaaun, leinjiin Ofaachatecoitucuujue. 33Niique tihaneree tiaaincaohachaain nainaain Cana Coaunerabajajeein neeuche. Coatiha coitucueraainii airichaaine jaa cojoanonaa. 34Acatecoriaji ataneu cunaa jeriha leinjiincachane, rai cachaauru que loreriberaichateein, le cacha cachaauru raiamihanenaa teein, nii loreri beraichaque beraichatenajaain ratirinajaainamuhane rijijie. 35-36Aihane jaun,caohachaain nainaain turuhanecohajeein neeuche inara. Coatihacoitucueraai turuha nii loreri erorane,sona naluque, dede cataaun, ataohariirihanau, janone, naaonjoaainijin,

turuhane jana letona jatoroaainneneeichene coataa. 37Caa inara raiaitocoaaunne rijitojoeeine leeochaaururai netonai aitoon, caohachaainnainaain cohaquichene coina,” naejetao, Fedoro, Saantiaao, Joaan,Aanderesi, naaonjoainuri rai Jesoso.

Jesoso mucuuruhane coinaita taojiaauruhane

(Mt 26.1-5; Lc 22.1-2; Jn 11.45-53)

14 1Coroata janohin lanajeecajorerera colane ichanohin faan

quihuruhane jaan beseta fasocoane janajetaote, chunocoha que coritaerateein,Jesoso mucuhin ateinaauruhane jaan

curu aina Moisesa aitoonjoan que cacharelaaureraauru. 2Nii jana tabaaurujetaote:“Nainihei nitohanai ichacaache beseta

nunuhe banane. Nabana cana quenejerateeuruha ecu aina nenacaaurucachaaurune coataa,” naaure jetao ecuita rai.

Alabastro caje ichanohi que curuhinnenaa jujuai choroha leinjiin ene

Jesoso ichoaaene(Mt 26.6-13; Jn 12.1-8)

3Betaniau cosibi ruhecaeraneeinniicha curuaateeuri Simoon loreri asaaeturuhin, ecu nelauriana najaan rorichoae lauhecoha Jesosone jana jetaote,alabastro caje ichanohi que curuhin-ujuane nejesina caje ichanohi jataaincoretiin nenaa jujuai nardo amaainturuha cue leinjiin ene. Nitohaneeinturuhin jetaote nii jujuai curu raiheitiinJesoso couturi choae chorohe. 4Nii janaecu neein coarajeeurera tabaaurujetaote obajeein jetao:5

nena richaae, nichata fashai denario corejeeoni amurijiriin nii jataain coretiin nenaa

13 14

110

jujuai nardo que necoretelanaala joaereennii jujuaain ichanohi jaohiche,” naain jetaonii ene que ereein nocoeje chanuure. Nii ledenario jetaote le jiichoo amihanenaa corene.6Nii jana jetaote acaauru rai:“Coa nocoeje chanuhin, coa

rerohecaache. Jataain caohachate ichaecatohaneein canu teein. 7Itolere banateinara aina neeurureein cairicheihuru. Niijaunte, acaauru coroatajanenajeriquichene jaan que,nena naineriquicheein. Jana canu, itolerecojoanonaa bana inara aina neriaauni.8Caa enete niicha ichana nainei ichae,cajabereeo jujuaauruhane jaanu que niicharucujui nihane jaun. 9Esinae rauhijiriineaitoon. Chunijihuunru chauratanesacuritaain nosa caje nichoteeuru richaaine

ruhane jaaunrute, caa catohaneein canujaberoco jujuaa caa enene jaan coaaucacuurureein. Nitohaneeinte coaaunojoi nihacureein,” nae jetao acaauru rai Jesoso.

Jesoso coulurujiha Jodasine(Mt 26.14-16; Lc 22.3-6)

10Nii Jesoso aina nerelanacaaurulechoonca coroataja Jodasi Isacariotejetaote, saseredotecuru curuaanaacurucoaraa cue, acaauru aina ereein, Jesosorene amanajaane coina. 11Nitohaneeinacaauru rene turuhin amanajaane coinaacaauru rai aitoha Jodasine jaunjetaote, jataain coroajeein rai coriquitenaa jerecuruhane jaun,riha Jesosone que coacue, reneamanajaane coina Jodasi.

Aina nerelanacaauru ainajanotiin lenoniha Jesosone

(Mt 26.17-29; Lc 22.7-23; Jn 13.21-30;Co I 11.23-26)

12Jorerera colane ichanohin faanquiin, Cana Coaunera rai carenero

narejeen sooruhane jaan fasocoa besetacojoanonaa nunuhe bana jetaote:“Chu fasocoa cojoanotiin que

lenonichaachene jaanu que lenone jaacuhacaanune jereei,” naain jetao Jesosocaje bajaaure aina nerelanacaauru.13Niritocuruha raine jaun jetaote,

coroatajai aina nerelanacaauru letoaainjetao:“Chajaain taa neseu cunichuche. Inae

ecu turuhichene jana, baichaje cuhaneacau baaibaaichaain cuujuiha leinjiincachane jana eruhichene sacuuche.14Chaen inae loreri asaae enohane, niiloreri erora rai: ‘Cacha relaerate ii cajebajaerate, Chariji ucuha cuhane canu ainanerelanacaauru aina lenonerichaanuhinfasocoa cojoanotiin que, naain bajaerate,’naaiche rainete, 15aca inara que ecuunetiincoaranai loreri asaae,

reein. Chaen inae inara que coaaratiha niiloreri erorane, ecu teein janotiin canalenonenu enoalaauche,” naain jetao, niiaina nerelanacaauru suujuateeinletoanajae Jesoso.16Nii jaun jetaote, nii neseu cuhin

acaauru rai aitoha Jesosone rijijieeinleinjiin cacha eruha cuure nii coroatajaiaina nerelanacaauru. Nii jana jetaoacaauru que leinjiin ucuha coaaratiha niicachane jaun, ecu teein fasocoa cojoanotiinque lenonecuruhane coina lenone jaaure.17Inae nocohejihane jana jetaote ecu

leeochaauru aina nerelanacaauru ainaturuha cue Jesoso. 18Nitohaneeinlenonecuruhane jaaun neein jetaote:“Esinae rauhijiriin ena cau caniha

inara jiniichaain lenoniha nenaate, canuque nesuujueein cacoluruheca cureein,”naa acaauru rai Jesosone jaun jetaote,19jataain inaderaain:“Canuna ii coulurujuerichaaunte,”

naain caje bajaaure le cacha cachaauru.20Nii jaun jetaote:

14

111

“Ena, cau canu aina lechooncacoroatajai nequichene caje nenaa, canujiniichaain canu ojoaichu cuhane faansetejiaain quichate acane. 21CanaCoaunera Quiricha inoaensi cuhaneaitohane rijijieein itolereneein aihanetene. Nete jataain cairichaaojoareein niicaque nesuujueein cacoluruhera.Jataainte caohacharelu, nejanoaenihalunii cachane,” nae jetao acaauru raiJesoso.22Nitohaneein lenonecuruhane

ucuaetoha jetaote, faan mucuuriin CanaCoaunera bajaain, cataaun tacaaintaturiin acaauru rai teein jetao:“Nocoa caa quihuche.

reeoneein nenaa ne,” naain jetaoacaauru rai te Jesoso.23Nii baiha, acaauru coconeein nenaa

bino curu mucuuriin, Cana Coaunerabajaain acaauru rai tihane jana jetaote,satiin ita rai leruune leruuneeincooruhane baiha jetao: 24“Caa canaachacoite canu coichana ne. Acate arajii

chaainne coina Cana Coauneraachaicharatei ichacaaunne jerichaaunne jaancojunacaneein nenaa ne. 25Esinaaerauhijiriin nacoaauneein caa baiha binocorihaaunni, Cana CoauneraCojoanonaa necaohacha que neein ecunenaa bino cohanune reentiaain,” naejetao aina nerelanacaauru rai Jesoso.

Coitucuha nocoetelanaalanesuujuerichaain Fedorone biha Jesosone

(Mt 26.30-35; Lc 22.31-34; Jn 13.36-38)26Nitohaneein jetaote, salmo que

ruhane baiha jetao aina nerelanacaauruaina jiniiquiin Olibo bichataneu cueJesoso. 27Inae ecu turuhin jetaote:“Enene cojoanotiin cuhanete, satiin

canu esenetaaichene jianeein ita cajeriaaneriquicheein. Nitohaneeichene

coinate: ‘Carenerocuru beraichasooruhane janate, cajihaneein riaanihacuurureein carenerocuru,’ naainlaenanohineein ne Cana CoauneraQuiricha inoaensi cuhane. 28Nena inaeichanacaaunne,chene ajiniha,niha ecu niha cureeunni,” naa acaaururai Jesosone jana jetaote: 29“Satiin ii

tiin coatiha laen airinaaunni canu,” naaFedorone jana jetaote:30

tiin cuhanete, jaiti coroata saain erenihaataoharine jana, canu coitucuhanocoetelanaala nichata saain nesuujiacuriquiin,” naa Fedoro rai Jesosone janajetaote: 31“Ii aina jiniiquiin ateinanohi

tiin,naala nesuujuerihaaunni,” naa Jesosorai Fedorone jana jetaote leeochaaurunetonai jerichanetojoeein aitocure.

Jetesemanii Cana Coaunerabajaa Jesosone

(Mt 26.36-46; Lc 22.39-46)32Nii baiha jetaote, Jetesemaniineein

niicha curuaateeuri cuhin, inae ecuturuuruhane jana jetao:“Cau nelauriaain canu cohacuchene,

inara tonohanau Cana Coaunerabajani,” nae jetao aina nerelanacaaururai Jesoso.33Niritiin jetaote, Fedoro, Saantiaao,

Joaan, naaonjoainuri amaain cuhin jetao,jataain inaderaain nererojoecae Jesoso.34Nitohaneein nererojoecaain jetaote:

“Jataain onaanajaanu rijitocojoaainteinaderae casuujua. Cau nedaaucheinara. Jiaonriha siniichene. Nirijieeinichaaojoeein canu cohacuche,” nae jetaoacaauru rai Jesoso.35-36Niritiin ratirinajaain acaauru caje

nita cutiin jetaote, notoroaain atane que

14

112

nauri temetaain jetao: “Ofa, coatiha iirai caaintajerihei caa necairichanaatabai caje canu ichoteratena jereeine.Nena canu jerichaaunne rijijieeinichaaine jereneeun, ii jereeine rijijieeinichaau,” naain jetao Cana Coaunerabajae Jesoso. 37Inae Cana Coaunerabajaane baiha, jelaiha acaauru coaraacuhane jana jetaote, sinihuruhane janaerunajaa cue. Nii jaun jetaote:chura siniite Simoon. Jataainachuraaasaeriinijin sinirena abaantaainichaaojoenaa naineneeite. 38Nabana osaque nesaruquichene coataa sinirenaabaantaain ichaaojoeein Cana Coaunerabajaauche. Jataainte niqui inara suujuacuhane ainaa jeriquiche. Nete jataainabaantasine inara jaberoco,” nae jetaoFedoro rai Jesoso.39Niritiin jetaote, nacoaauneein jelaiha

cuhin jerichanetojoeein Cana Coaunerabajaa cue. 40Inae Cana Coaunera bajaanebaiha, acaauru coaraa cuhane jana jetaotejataain siniitooruhane jaun, sinihuruhaaina nerelanacaaurune jana erunajaa cueJesoso. Nii jaun jetaote, nii tonaaintonoraauruhane jaanu coitucuurene. 41Inaenichata saain jelaiha cuhane baihanacoaauneein turuhin jetaote:“Jaitinachura neloraain siniichete. Inae

laen necha aansaineein osaaonacaaurubijiu Cacha Calaohi nichaaune mucuhinteeuruhane rai nihane cojoinaca que tiha.42Chajaain nimichucuchete amuhacache.Inae tajiha nichuutaa canu belaihanesaijieein canu colurujuera,” nae jetao ainanerelanacaauru rai Jesoso.

Jesoso mucuhin amaauruhane(Mt 26.47-56; Lc 22.47-53; Jn 18.2-11)43

caauru aina Jesosone jana jetaote, sabere,enuha, naaonjoainuri que biji achunequiinarajii cachaauru que corianeraain turuhacue nii Jesoso aina nerelanacaauru

lechoonca coroatajaneein nenaa Jodasi.Acaauru letoaauruha saseredotecurucuruaanaacuru aina Moisesa aitoonjoanque cacha relaaureraauru, Joriocurubichauhenaauru, naaonjoainurine jaun.44Nitohaneein que nesuujueeincolurujueein jetaote: “Nii quiicha merilioracaite acanereein. Chaen mucuhincaohatiin biji ichojoaain amaauche,” naainjetao amanajae Jodasi.45Niritiin acaauru amaain jetaote, inae

rene turuhin rohan nichuutaain jetao:“Cacha relaera,” naain jetao Jesoso

meri lohite Jodasi. 46Nitohaneeinjetaote, Jesoso mucuhin amaaure.47Nii jana jetaote, sabere mucuhaneecha

neeoriin leinjiin saseredotecuru curuaanaacacha uricho beuhite, ecu acaauru ainanenaa cacha. 48Nii jana jetaote, niimucuha cunacaauru cachaauru rai jetao:“Chanuna necha aansai asijiauto mucueratocohaneein enuha, sabere, naaonjoainuhaain canu mucuha uhiche. 49Itolerecojoanonaa banane inara jana Teenforoasaae neein cachaauru relanajacoon. Niijana chabana canu mucunajaaoheeiche.Nete Quiricha inoaensi cuhane aitohaCana Coaunerane nainaaichene coinatecaa aaiche,” nae jetao nii mucuhacunacaauru cachaauru rai Jesoso.50Nii jana jetaote, ecu jelai Jesoso

ratiriin,caauru. 51Nii jana leinjiin enamanaajetaote, shojoera que shoheshohequiincaaijie cuujihane jana jetao,tonai mucuuruhane jaun, 52nii shojoeraratiriin machohequiin cha colane soroe.

Jorioocuru bichauhenaauru- nihachatohanaine rucuheraneein nenacaauru-

Junta Suprema acatiha niha Jesosone(Mt 26.57-68; Lc 22.54-55, 63-71;

Jn 18.12-14, 19-24)53

naacuru curuaana rene Jesoso

14

113

amaauruhane jana jetaote, satiin ecu

curu, Joriocuru bichauhenaauru,

raauru, naaonjoainuri. 54Nii janajetaote, nita coarajeein caaijie cuujeFedoro, saseredotecuru curuaanaacurucuruaanaa loreri chajeniha tiaajeein.Inae ecu turuhin jetaote, Teenforoberaaihurera aina nelauriaain usi quenichaatiha nedae.55Nii jana jetaote, Jesoso sohin

tecuru curuaanaacuru, chaen satiinJoriocuru bichauhenaauru- JuntaSupremacuru, naaonjoainuri. Nejetaote,nii chatohaneein teeuruhane jaanu leraeruurene, 56nitohaneein nohaneeincolurujueeuruha arajiin cachaaurunesaijieein ita rijitojoeein aitocurenihanejaun. 57Nii jana tabaauru jetaote,nimichuhin nechu jataain nohaneein:58“Canacaanu uricho quene

aonacaaun: ‘Caa cachaauruhacha ichaiTeenforo itajeeinne, nichata janojoeeincuhane leeocha ichana naineeuncachaauruhacha ichanohinelanaala,’naane jana,” naain jetao colurujueeure.59Nejetaote, ita rijitojoeein cuaain

colurujeeurenihane jaun esenetananainecurene.60Nii jana jetaote, satiin nii ecu

nenacaauru cataaun nichaauraain jetao:“Chatohanaina ichaaite, toon toritiin

neein,” naain jetao Jesoso caje bajaesaseredotecuru curuaanaacurucuraanaa. 61Nejetaote, tonoraelanaalainauheneecha aonaje Jesoso. Nii jaunjetaote, nacoaauneein rai jetao:“Iina itolere icharaanu que turuha

uheni Cana Coaunera Calaohi Mesihasineei,” naain caje bajaa saseredotecurucuruaanaacuru curuaanaane janajetaote: 62“Ejeen, acaneeunchujianrana.

Inarate itolere ichana nainera neeinnenaa Ofa raotono nichajai quelauhecohanune jana cacoarariquicheein.Chaen techu, inae ecu tihane bana dedecaje, dede sacari jana uhin fauhauhanune jana canu coaariquicheein,”nae jetao rai Jesoso.63Nii jaun jetaote,

neein cajione soaisoaain jetao: 64“Chanenacaaeneeina coaara lateriquiche.Inara uricho quete, inae Cana CoauneraCalaohiniha nocoetiin irihaneaonaquiche. Tonaquiche jana nii que,”

naacuru curuaanaane jana jetaote,

jeeuruhane ujuaaihoneein aca ohanecoina aitocure.65Nii jana tabaauru jetaote,

churu nota conajaain bisiin jetao:“Aihane caa ii bisicha coitucuhin beeu,”naauruhane jana jetao, Teenforoberaichacurune maajeein nomerifaohacure.

Jesoso coitucuha nocoeteniha Fedorone(Mt 26.69-75; Lc 22.56-62;

Jn 18.15-18, 25-29)66-67Nii jana jetaote, loreri chajeniha usi

que nichaatiha lauhecoha Fedoronecoaariin: “Ii netonaite Nasarete cocoaichaJesoso aina amuhemuhena neei,” nae jetaoFedoro rene turuhin saseredotecurucuruaanaacuru curuaanaa coseenra.68Nii jana jetaote: “Coatiha nii carai

aitohine jaan cacha coitucuhaaun. Chaaque chaainti nii aitohi,” naain jetaoneesuujue Fedoro. Niritiin jetaote, jelaicaje amuhin acuujuaniha neeorihanejana, inae ere ataohari curuaanaa. 69Niijana jetaote, nacoaauneein Fedorocoaraain leeochaauru rai jetao:“Caa netonaite, nere tonoraeraneein

nenaa ne,” nae jetao nii coseenra,leeochaauru rai.

14

114

70Nejetaote nacoaauneein nesuujue.Nii baiha neeoriin jetaote, nacoaauneeinFedoro rai jetao:“Rauhijiriinte bajiaa acaauru caje

nenaa neei. Nii choae tacaain Calileeacocoaicha neei inatiin,” naaure jetao niicuu nenacaauru.71Nii jana jetaote: “Esinae rauhijiriin

Cana Coaunerate coaraje,chene jaa cacha coitucuenihanune,”72naa Fedorone rijieeoritiin irihanecoroata satiha ataoharine jana jetaote:“Jaiti coroata saain ereniha ataoharineajinihate, cacoitucuha nocoetelanaalanichata saain nesuujueriquiin,” naalurai Jesosone coacuhin jetao chanaeFedoro.

Coberenadoro Filatoacatiha niha Jesosone

(Mt 27.1-2, 11-14; Lc 23.1-5; Jn 18.28-38)

15 1Nii jana jetaote, jataain

dotecuru curuaanaacuru ainaJorioocuru bichauhenaauru, Moisesaaitoonjoan que cacha relaaureraauru,chaen niha chatohanaine rucuheraneeinnenacaauru- Junta Supremacuru,naaonjoainuri. Nitohaneein jetaote,Jesoso biji ichojoaain amaain Romacuruaanaacha letoai Jorionelanaalanenaa- coberenadoro Filato rai tihacuure. 2ruhane jana jetaote:“Iina Jorioocuru Curuaanaa Rey

niha,” naa rai Filatone jana jetaote:“Ejeen. Esinae rauhijiriin

acanichaaunne quete aitohi,” nae jetaorai Jesoso.3

curu jetaote, jataain araai laurii itolereichaain nihane que aitiin colurujeeure.4Nii jaun jetaote, nacoaauneein rai jetao:“Aonaaun, jataain araai laurii itolere

cure. Chanuna jana tonaain acaaurutonoraeneei,” nae jetao rai Filato.5Nejetaote, tonoraeniha Jesosone

jaun: “Chatohanihane jaunna caacatoonraene,” nae suujua cuhane Filato.

Ateinanohi niha Jesosonecoina rucuhecuruhane

(Mt 27.15-31; Lc 23.13-25; Jn 18.38-19.16)6Nitohaneein beseta bana naineein

niha chuni colurujuenojoine jetaote,jerecuruha nii cachaaurune rijijieeinjianenajaque Filato. 7Nii jana jetaote,caresero cuhane ne leinjiin cachaBarabasineein niicha curuaateeuri. NiiBarabasite leeochaauru aina acaaurucuruaanaacuru que nejerateeinsonajaain jaaorera ne. 8Nii jana jetaoteFilato rene turuhin, nii beseta bananaineein ichanajaaocane rijijieein ichaaFilatone coina caje bajaaure cachaauru.9Nii jaun jetaote, acaauru rai jetao:“Aihane jaunna,

chene Curuaanaa Rey jianichaaunnejeriquiche,” nae jetao acaauru rai Filato,10saseredotecuru curuaanaa amurijiriincoitucuhin cachaauru relaa Jesosonejaun, arajii cachaauru esenetaainsacuuruhane jaun que necoelai caaunmucuhin rai teeuruhane que nainaanejaun. 11Nejetaote, cachaauru suujuautacaaure saseredotecuru curuaanaacuru,Barabasi jianeratecuruhane coina. 12Niijana jetaote, acaauru rai jetao:“Chatohanai jana ichacaaunne jeriquiche

caa Jorioocuru curuaanaa Reyneeininaraacha curuaatei aina,” naain acaaurucaje bajaa Filatone jana jetaote:13“Coroso que teeinene jerichaanura,”

naauruha ehequiinne jaun jetaote:14“Chatohanai baasonajian ichae,”

naa acaauru rai Filatone jana jetaote,nacoaauneein ehequiin jetao:“Coroso que teechaaura,” naaure

cachaauru.

14 15

115

15Nii jaun jetaote cachaauru ainacaohachaain nenaa jerihane jaunBarabasi jianeein, Jesoso bisichatihanebaiha acaauru rai te Filato, coroso queteeuruhane coina.16Nii jana jetaote, nii cocoainanacai

loreri chajeniha Jesoso amaain, sondaronejesinanejeein ecu satiin netaojiaaure.17Nitohaneein netaojiaain jetaote, quecajione jichohajiojoaai lanajaicurujuaain, ojoa caje ichanohin comailauriaaure coturi que. 18Nii baihajetaote:“Acaneein neeine Jorioocuru

Curuaanaa Rey,” naaure jetao ehequiinnechu jataain cairichaa que nocoatijiaa.19Niritiin jetaote, enuha que rai

couturi faojoaain coulunecuruhanebaiha, nechu jataain que ninichaajianacatiha neseeonriaaure soondarooru.20

ruhane baiha jetaote, nii cajione lanajaijichohajiojoai que niicha curuhacurirocohin jetao, rai cajione esinecurujuaain, jelai caje amaain coroso quetiha cuure.

Coroso que Jesoso teeuruhane(Mt 27.32-44; Lc 23.26-43; Jn 19.17-27)21Nii jana jetaote, ocoana caje

caaujiha Alejaandoro, Rufo,naaonjoainuri inaca leinjiin cachaSirene cocoaicha Simoonne janacoaraain jetao cotihacure, nii Jesosoteeuruhane jaanu coroso amaane coina.22Nitohaneein jetaote, Golgotau

Jesoso amaaure. Golgota naane jetaote,“Niha couturi bejerona jaan,” naaneaite. 23Inae ecu turuhin sacari mirrajujuaain nenaa que jasiiteein bino quecocoanaa jerecuruhane jana jetaoteconaa jerene Jesoso. 24Nitohaneeincairichaain jetaote coroso que teein,“Chariji raineeincha nedareein,” naainque nocoatijiaain ecu nejesinajeein ita

rooru. 25-26Janone nichae nuna macohiichoae teejia enotone jana coroso queteein jetaote: Jorioocuru curuanaa nihanocoetohane jaunte, “Jorioocurucuruaanaa Rey ne,” naain que aitiin,laenanohineein nenaa tabara teeurecoturiniha. 27Chaen jetaote ecu ainacorotajai asijiautooru teeure coroso que,leinjiin raotono nichajaique, leeocha rainajaabiji nichajaique, naaonjoaain.28Nitohaneein jetaote: “Necha ansaiasijiautooruneein nenaa rijijieeintenereein,” naain laenanohineein nihaCana Coaunera Quiricha inoaensicuhanene nainae.29Nii jana jetaote, coturi rurujuaain:“Ichalaraa. Chajaain aihane Teenforo

itajeein nichata janojoin cuhanenacoaauneein michunaa jereeinerijijieein 30ichaajenihane ijiabereeoichoterateein coroso caje faau,” naainjetao Jesoso nocoeje chanuure satiinecu situnacaauru.31Saseredotecuru curuaanaacuru,

raauru, naaonjoainuri netonai jetaote:“Leeochaauru ichoteratiha niqui, nete

raajenihane jaberoco ichoteratenanainene. 32Chajaain aihane caa corosocaje fauhine Mesihasi- Isaraelitaaurucuruaanaa Reycache,” naain jetao que ninichaajeeurenii Moisesa aitoonjoan que cacharelaaureraauru. Nii ecu jiniichaaincoroso que nenacaauru netonaijetaotechu Jesoso nocoejechanuure.

Oha Jesosone(Mt 27.45-56; Lc 23.44-49; Jn 19.28-30)33Nii jana jetaote, enoto chujutora caje

coaauneein nunuheteein nocohena nesatiin caa chauratane nuna macohi ichoaeteejiha sonanereentiaain. 34Nii rijieeoritiinjetaote, jataain tonijiaain jetao:

15

116

“Eloi, eloi, lema sabactani,” naanejetao: “Cana Coaunera cacorataaneeun,chanuna catohaneein canu nainatejeei,”naa jetao aite Jesoso.35Nii jana nii ecuneein aonajeeurera

tabaauru jetaote:“Aonacuche profeta inoaensi Eliasi

cotihacate aite,” naaure jetao ita rai.36Nii jaun jetaote, leinjiin acaauru

caje nenaa cacha jetao, jeluhariin cuhincajione que bino baaso elohanti sisiaainamaain jetao, Jesoso rai sijirichaejiarana nujuan macohi que teein cohanecoina. “Coa rerohecaachete aihanecoroso caje fauha uha Eliasinecoaracaache,” naain.37Nii jana jetaote, jataain tonijiaain

auhaquiin inae ohe Jesoso. 38Nii jaunjetaote, ecui nichajai caje nunuheteeinecoai nichaae cuhin nesoaiheite niiTeenforo bujuatecuruhane jaan cajione.39Nii jana, ecu neein coarajiha Roma raisoondarooru curuaanaane jana niritiinoha Jesosone jaun jetaote:“Esinae rauhijiriinte, Cana Coaunera

Calaohinecaiha caa cachara,” naainjetao ecu coaraje.40Chaen enecuru tabaauru jetaote,

caje icharajeriin neein coarajeeuruhanejana, ecu acaauru aina ne Maadala beneMariha, chaen Jose ocoala Saantiaaoneba Mariha, chaen Salomee,naaonjoainuri. 41Nii ecu neeincoarajeeurera enecuru jetaote, ainacuhin Calileea niha Jesosone banacoroatajaneraneein nenacaauru ne.Chaen jetaotechu, ecu neeure arajiinleeochaauru cachaauru, Jerosaleeuncuha Jesosone jana aina cunacaauru.

Jesoso jaberoco rucuhecuruhane(Mt 27.57-61; Lc 23.50-56; Jn 19.38-42)42Inae nocoheca nebetacanaa

cojoanonaa que janohane coinane jana,neruujeeuruha Jorioocurune jaa

cojoanonaa jana jetaote, 43Filato coaraacue Arimatea cocoaicha Jose, Jesosojaberoco bajaane coina. Nii JoseteJorioocuru rai nelateein nenacaauruJorioocuru bichauhenaauru- Junta Supremacuru caje jataain nelateein nenaane. Acaaentonaite tururichaain CanaCoaunera Cojoanonaane cohajeein nelu.44Nii jaun jetaote, rene turuhin inae ohaJesosone que aitohane jaun cojoelatohanejaun jetao soondarooru curuaanaacotiharate Filato, esinae rauhijiriin ohanebiha raine coitcuhane coina.45Nii jana rene turuhin inae ohane

bihane jaun jetaote Jose rai nii Jesosojaberoco terate Filato. 46Nii jaunjetaote, Jesoso jaberoco fauhin jataaincajione caohacha lino coreteein niicajione que conajae Jose. Nitohaneeinconaacane baiha jetaote, ajeri jachucuhane teein, rai bacuujua fuhin ratiriajeri jaberoco que. 47Nii jana jetaote,ecu aina neein nii Jesoso jaberocoteeuruhane jaa jelai coarajeeureMaadala bene Mariha, chaen Jose nebaMariha, naaonjoainuri.

O caje ichanaa Jesosone(Mt 28.1-10; Lc 24.1-12; Jn 20.1-10)

16 1-2Inae situha nebetacanaacojoanonaane jana jetaote, semana

nunuhe cojoanonaa tomiho bana jataainjanohetiin enanejeein mituhajiha enotonejana jujuaihuru coreteein amaain, queJesoso jaberoco jujuaa cuure Saantiaaoneba Mariha, Maadala bene Mariha,Salomee, naaonjoainuri. 3Nitohaneeincuhin jetaote ita rai:“Chana jana cana rai nii fueraneein

nenaa ajeri elonare,” naain jetao niquicuure.4Nejetaote coaracuruhane jana,

elonanohineein ne nii ajeri seeonjoanfueraneein nenaa. 5Nii jana nii ajeri jachucuhane enooruhane jana jetaote, acaauru

15 16

117

raotono nichajai que lauhaca leinjiinenamanaa somajaain tarararoti quecajionecohine jana coaraain nesoonetoorenii enecuru. 6Nejetaote, acaauru rai: “Coanesoonetohache. Coroso que niicha teeuriNasarete cocoaicha Jesosona ariiche. Inaeichanaane jaun coatiha inae cau nihei. Niiteeuruhane jaan jelai coaracuche.7Chajaain jelaiha cauhin, Fedoro, chaenaina nerelanacaauru, naaonjoainuri rai:‘Inae inara ajinihate Calileea cue Jesoso.Ucuaaete coaariquicheein, inara raiaitoroaetohane rijijieeincha, nanichucheacaauru raicha,anjera.8Nii jana jetaote,

ruhane jaun chatatajaneein jelai caje sorohin,nii chuni rai belanaala inauheneecha neeure.

Maadala bene Mariha rai ecooca Jesosone(Jn 20.11-18)

9Inae semana cojoanonaa nunuhebana ichanaane baiha jetaote, nii suujuacuhane caaunsini moconajaera letonosiricha- niicha rautailu Maadala beneMariha rene ococoe jauriaanejeeinJesoso. 10Aca jetaote, chanaain

caaurune jana jetao, acaauru reneturuhin biha cue.11Nitohaneein acaauru rene turuhin,

jerichanejeein jaberoconeein ichaohaJesosone coaraain biha cuha acaaururaine jana jetaote esenetaaurene.

Coroatajai aina nerelanacaauru raiocooca Jesosone

(Lc 24.13-35)12Nii baiha jetaote, bero cuhane

caaurune jana nejelauneein acaauru raiococoe Jesoso. 13Nitohaneein acaaururai ocoocane coaraain, leeochaauru raibiha cuuruhane jana jetaote, nii acaauruniha natiin esenetaaurene.

Niicha cocoainaauri afosotooru rai,acaauruhacha ichaneni tiha Jesosone(Mt 28.16-20; Lc 24.36-49; Jn 20.19-23)14Nii baiha neeoriin jetaote, lenoniha

neeuruha nii lechoonca leinjiin ainanerelanacaaurune jana jetao, ecuacaauru rai ococohin, nii o cajeichanaane coaraain beeurera esenetanajerelanaala baasoneein rai suujuacoaracuruhane caohate.15Nii baiha jetaote: “Chajaain caa

chauratane sacuritaain nenacaauru satiincachaauru rai,chaaine coina jitariin caa caitoonjoanbeebejenichuche. 16Caa caitoonjoanbeeichene jana esenetaain acauhanau teeinnebaotisaerateite nichotiha cureein. Janacaa caitoonjoan beeichene jana esenetanajeriheichurute caseteco coaraa cuurureein.17Canu esenetaain canu ere tonoraainneeichenete canu neein nenaa rijijieeinmoconajaera letonocuru sitaain,neeichuru nereeuru cuhane ereein, 18acanoniha natiin mucunaa naineein,naaonjoaain, corianiha natiin coichene niichatohaneein baasoneein inara tenereein.Nii choae tacaain techu, cunaitenacaaurumucuhichene nerautaa cuurureein,” naejetao niicha cocoainaauri rai Jesoso.

Dedeeu cuha Jesosone(Lc 24.50-53)

19Niritiin niicha cocoainaauriafosotooru rai irihane baiha jetaote,dedeeu iniin rai Inaca Cana Coauneraraotono nichajai que nelauriaa cueluCana Curuaanaa Jesoso. 20Nii jaunjetaote, satiin chauratane sacuritaain

chaaine beebejiha cuuruhane jana jetao,nii acaauruhacha beebejei esenetananainecuruha cachaaurune coina acaauruaina cuaain cojoelanaacojoai ichae CanaCoaunera.

16

118

Teo lo rai Locasiicha laenai quiricha

1 1Arajii cachaaurute caa canacaanu

relu. 2Nii laenaeraaurute nunuhe cajecoaauneein aina amuhemujueein niichacoarai que canacaanu relaeraneeinneeuruhane coina tenojoineeinneeurelu. 3Nii jaunna, canuhetonaisatiin coitucuurera caje bajaaun, rainunuhe caje coaauneein colalajiin,caohachaain coitucuhanune coina. Niijana, carai netonai jataain caohachaanejaunna carai nelatein neeine railaenaaunra Teo lo, 4esinae rauhijiriinerenaa niha nii ii relaauruhalune jaaesenetaain caohachaain coitucuhinneeine coina.

Nejanoarichaain cacha baotisaeraJoaanne biha anjerane

5Jodea batane curuaanaa- rey neeinniha leinjiin Jorioneein nenaa Erodesinebana jetaote, ichoaelu leinjiin CanaCoaunera aina caohachaain nihacachane coina rucuheraneein nenaasaseredote Sacariasi. Aca jetaote,acaauru inoaensi saseredotecuru Abiasalauri caje nenaanelu. Nii jana raisinijera Isabeli jetaote, jauriaanejeein

teeuru caje nenaanelu. 6Acaauru

jetaote, esinae rauhijiriin jiniiquiinCana Coaunera esenetaain naitoonjoantonoraain neeurelu. Nitohaneeunruhanejaun jetaote nii chuni- acaauru quechatohanai ujuaitena nainecurenelu.7Nejetaote, canaanai sirina inaeniha

nii Isabeline jaun, leinjiinejei canaanaisirilanaala jiniiquiin biinaaneeurelu.8-9Nitohaneein jetaote, inae Cana

Coaunera notaracaae saseredoteneeuruhane ichanohin jujuimocooruhane coina neeuruha Sacariasilaurichurune jaa cojoinacaque tihanejaun jetaote, nitohaniha saseredoteneeuruhane ichaone jaun, Sacariasi quetacaajeein dadae, rori ichoaae teeinjujui mocoha Teenforo asaaene coina.10Nitohaneein jujui mocoha enohane

tonohanau jetaote, aerene neein CanaCoaunera bajae bajaecure leeochaaurusaseredotecuru aina cachaauru.11Nii jana jetaote, Sacariasi rai

ecocohin, nii jujui mocohane jaa roriraotono nichajai que jetao chujujuaeCana Coaunera letono anjera. 12Nii jaunjetaote, nii anjera coaariin, nesoonetiincojoaelatoha Sacariasine jana jetao:13“Coa nesoonetohara Sacariasi.

Bajaebajaequiine aonajian CanaCoaunerara. Nii ii sinijera Isabeliteleinjiin canaanai siricheeincha. AcateJoaan neein curuaateriquiincha.

Locasiicha laenai

Ena Nenaa Cana Coaunera Ere

119

14Chaentechu aina jataain raotojoeinneriquiincha. Leeochaauru cachaaurunetonaite nejanoa coroaecurureein,15

neein nerichaainne jaunra. Coatihabino, abariinti, naaonjoainuricorinaainta. Acate esinae rauhijiriinCana Coaunera suujue que suujuecohacureein nejanoaane ajiniha cajecoaauneeincha. 16Acate, Cana Coaunera

chene coina ichareeincha. 17Nii Joaanteturuha uheneni Cana Curuaanaa ajinihacureein, Cana Coaunera ere berainoaensi Irihasi rai niicha tei suujuequesuujuequiin- Cana Coauneraacha ichananainei ichaain naaonjoaaincha. Acateaicheein calaohichuru aina jiniiquiin itaque suujua acateein neeuruha acaaurufojiaraaurune coinara. Chaen erenaatonorana jeriheichuru netonai erenaatonoraain naaonjoaaunruhane,raotojoeein Cana Curuaanaa ranaanainecuruhane coinara,” naa rai niianjerane jaun jetaote:18“Inasiine bajiaa nitohaneein

nerichaaunnine esenetareeun, inaecasinejera aina jiniiquiin jataainbiinaanihacaanu natiinta,sine jana jetaote:19“Canune, Cana Coaunera letono

Cabirieli neeun. Acate caletoae, icheicaa erenaa raotono bihanune coina.20

neeine jaun, ena caje coaauneei caaichei caitoonjoan cojoinaca quetihanereein tiaain erenaachara neeinneriquiincha,” nae jetao Sacariasi rai niianjera.21Nii tonohanau jetaote, aerene neein

Sacariasi cohacuruha cachaaurune jana,jataain carajaane jaun jetao, “Chanajataain ichae carajaain Teenforo asaae cajemituenihane coina,” naain jetao ita cajebajaaure nii aerene neein coharaauru.

22Nii jana jetaote, tabiicha acaaururene eresilanaala Teenforo caje mituhauhe nii Sacariasi, acaauru rai bijinejesinaacha que bihajeein. Nii jaunjetaote: “Jerihanete chaelai coaaratihaCana Coaunerane jaa coaracaihaTeenforo asaaera,” naaunre jetao ita rai.Nii caje nunuheteein jetaote, erenaa

nainelanaala nelu Sacariasi.23Inae nitohaneein teenmforo asaae

niicha ichanenu nainaain jetaote,jelaiha nenajaun cauha cue Sacariasi.24Nii baiha neeonriin, inae ausirineeinjetaote, rai loreri caje amuelanaalaecuhacha ne saoqui ateein rai sinijeraIsabeli:25“Cana Coaunerate, caa catohaneein

caete, nabana caque nererojoecaainjaolecooruha cachaaurune coataa,”naain suujua ereein.

Nejanoarichaain Jesosonebiha leinjiin anjerane

26Inae saota ateniha canaanai sirihaIsabeline jana jetaote, Calileea bataneque nenaa Nasareteu jetao, leinjiinletono anjera Cabirieli letoae CanaCoaunera. 27Chariji bana quicha ainaichoaelanaala nenaa leinjiin ranunaMariha rene turuha cuhane coina. Niiranuna jetaote, cana inoaensihurucuruaanaa Rabiri nefoerateneein nenaaJose que nelanajaane rai ne.28Nitohaneein cuhin jetaote, nii niha

Marihane jaaun rene turuhin enohinjetao:“Ii renena bedaeniha uunra, Cana

Coauneraacha rausiajei. Jataainte iirausiaje Cana Coaunerara” naa rai niianjerane jaun jetaote, 29coaariinnesoonetiin: “Chanuna caritiin ere canurai,” naa suujua cuhane Marihane janajetao,30“Coa nesoonetohara Mariha. Cana

Coaunerate ii janiji, ii rai caohacha

1

120

ichaane coina. 31Inae leinjiin canaanaisiririquiincha. Inae nejanoaane janaJesoso neein curuaateeunicha. 32Acateitolere cacha amurijiriin itolere quenelateinneein, acaihaniji Cana CoauneraCalaohineein nenaaneein coitucuhacuurureein cachaaurura. Nii jana CanaCuruaanaa Cana Coaunerate, nii raifoeratera inoaensihuru curuaanaa neeinnenaa Rabiri rijijieein reyneein tereein,inara Curuaanaaneein nihane, 33rai nere

neeichene, chabana satonoelanaalainara Curuaanaaneein nihane coinara,”naa nii anjerane jana jetao:34“Inasiine bajiaa nitohaneein leinjiin

canaanai siricheeun nii chuni cachaaina ichaohanune coaalanaalata,” naaMarihane jana jetao:35“Cana Coaunera Suujuete aiha

suruaane rijijieein ichoae fauha ureein,leinjiin canaanai siriine coinara. Niijaunte nii canaanai iicha sirii, CanaCoaunera Calaohinereeincha.36Ii araai Isabeli netonai techu, inae

leinjiin canaanai siricheeincha. Inaebiinaa nihane sainejeeinte inae canaanaisiricha. ‘Canaanai sirina inaenihanejaun jete canaanai sirine,’ naauruhanejaate, inae saota atene rai canaanaicha.37Coatiha Cana Coaunera rai caaintaaichata,” naa Mariha raine jana jetaote:38“Aihachuhisicha. Niicha belai

nichaaunne rai aitohine rijijieein, niichaichana jerei ichamiin Cana Coaunerara,”naa Marihane jana jetao, inae jelai cajeamue nii anjera.

Isabeli rene turuha cuha Marihane39Nii bana jetaote, erojoeein cuhin

Jodea bichatane que nenaa neseu cuhinIsabeli rene turuha cue jetao Mariha.40-41Nitohaneein cuhin jetaote, inae

ecu turuhin Sacariasi loreri asae enohin,Isabeli rai iriha Marihane aonaain jetao,

Isabeli suri cuhane neein nerurujuae niirai canaanai.Nii jaun jetaote, Cana Coaunera Suujue

que suujuequiin jetao, 42jataain tonijiaain:“Cana Coaunerate, itolere enecuru rai

caohacha ichaane amurijiriin icheicaohacha ichae. Nii rijijieeintechu nii iicalaohi rai netonai caohacha ichae.43Nii jaun chaneeinna jana nereeuncanu, Cana Curuaanaa nebaneeinesaijieein carene turuha uhine coina.44Nii carene turuhin ereeine aonaainte,rachoojoenaa caaun canu suri cuhaneneein nerurujuae carai canaanai. 45Niijaunte raotojoeein neei, ii rausiaaeca niiichei aitoha Cana Curuaanaaneesenetaain tonoraaine jaun,” naaMariha rai Isabeline jana jetaote:46 “Aihanuchujian.47 Canu suujuate,itolere niicha ichana naineeiichaain,

canu ichoterateein nihaCana CuruaanaaCana Coaunerane jauncoroaje,

48 rai chaneein nenihanune saijieeincanu janijiin canu rausiaaecaCana Coaunerane jaun.Nii jaunteena caje coaauneeinCana Coauneraacha rausiajeineeincacurujuatiha cuurureeinitolere janonaa bana cachaauru,

49 nitohaneeinjataain canu belaihaitolere que nelateeinitolere ichana naineraCana Coaunerane jaun.Leinjiin acaachateAcaneein ne.

50 Nii Cana Coaunerate,cairichaaojoaai itolere banaque suujua acateeinichaonacaauru coarae.

1

121

51 Nitohaneein itolere niichaichana nainei ichaainte,nii chaque nelatelanaala neeuruhanii itolere que nelaaetohanocoetonacaaurune coinaicharaneein ne.

52 Chaentechu, curuanaacurureychuru nihanatiin,

53 inae cha nelanaalaneeuruhane coina ichae.Chaentechu,nii leeochaauru raichaque nelatelanaalacairicheinejeein nenacaaururausiaeraneein ne, itolere que.Jana nii coriqui nebaneeinnenacaaurute,

nii cha colane bijiicha baaejeeinniha cuurureein.

54 Aihane jaunterai cacha Isaraelitanichaachenecairichaaojoaain canacoaraane jaun,cana coroatajanereein,

55 inae nitohaneein ichaane coina,cana inoaensi Abaraaun,nii rai inamacooru,naaonjoainuri rai aitohaluCana Coaunerane jaun,”

naain jetao Cana Coaunera coroajeMariha.56Nitohaneein turuha cunajau nichata

ateein Isabeli aina nihane baiha jetaote,jelaiha nenajaun cauha cuelu Mariha.

Inae nejanoaa cacha coujunacateeinbaotisaera Joaanne

57Inae nejanoaane que tiha nii Isabelirai canaanaine jaun jetaote, quichacojoaajineein janoae rai neba Isabeli.58Nii jana jetaote, rene turuhacoaain

jetao coroaeca cuure rai naraaichuruaina rai laurijiracuru, rai caohachaichaa Cana Coaunerane coitucuuruharaotojoeeine jaun.

59Inae fosa janoniha nii canaanainejanoane jana jetaote, amaain raijaberoco cari saerateein jetao, rai inacaSacariasi curuaa que jetao curuaatenaajerecure. 60Ne jetaote jerelanaala:“Aihei, jiaohine.

canete caohachae,” naa rai nebane jaunjetao:61“Chanuna.

joaain curuajaain charaaine coaalanaalaniritocohare rai curuaa,” naain jetaojerecurene.62Niritiin jetaote, nii canaanai inaca

coujueluhin: “Tohanriani rai curuaata,”naain jetao bajaaure coitucuuruhane coina.63Nii jaun jetaote, acaauru caje que

teein laenaane jaanu bajae jetao bijinejesinaacha que. Nitohaneein bajaainjetaote, “Joaan neein curuaacanete ne,”naain jetao laenae rai inaca, jaitimituheniha rai nerene jaun. Nii jaunjetaote, satiin cojoelatoore cachaauru.64Nii rijieeoritiin inae nacoauneein

mituha nerene jaun jetaote,joeiin Cana Coaunera coroaje Sacariasi.65Nii jana jetaote, nitohanihane jaun

rera. Nii jaun jetaote, itolereneein Jodeabichatane batane sacuritaain coitucuhinita rai beebejerejetocurelu.66Nii aonaain cojoelatiin jetaote:

“Chatohanai neeinna nereein niicanaanai,” naaure jetao, esinaerauhijiriin niicha jerenohineein nenaanihane coaaratiha acaauru que CanaCoaunerane coaracuruhane jaun.

Rachoojoiha Sacariasine67Nii jana, nii canaanai inaca

Sacariasi suujueniha neein que beratihaCana Coaunera Suujuene jaun jetaote:

68 “Jataainte caohacha ichaeCana Curuaanaa IsaraeliCoaunerara,

1

122

raotojoeein neeuruharai cachaaurune coina,ichoteratiha uhana jaunra.

69 Nii jaunte,cana inoaensihuru curuaanaaRabiri nefoerateneein,jataain itolere amurijiriinnelateein laraajiin nenaa letoae,jianacoon cana mitaeraanu quera.

70 Inae catohaneeinichaane coinate,rai nere bera inoaensihuruque beratelura.

71 Itolerecana que nererojoecaain,cana aina nejerateein nenacaaru,naaonjoaihunri cajecana mitaane coinaaitohalune jaunte,

72 nii baitena nainene,cairichaaojoaaincana inoaensihuru coaraainaitohalune jaun,Cana Coaunerara.

73 Nitohaneeinesinae rauhijiriin ichaane coina,cana foeratera inoaensi Abaraaunrai:

74 ‘Jianacoon,cana aina nejeratenacaauru cajejete cana mitaane,cha que casilanaala nere tonoraainleinjiin raaicha nelateein,

75 esinae rauhijiriincaohacha nejesina ichaain,baaso coacuelanaalainoaenlu netojoeein,itolere janonaa bananerichaacheeinje,’naain belu Cana Coaunera,cana foeratera inoaensi Abaraaunrai.

76 Jana ii, cacalabineeinete,acaihanijin Cana Coauneraneein nenaa ere beraneein,

Cana Curuaanaa ajiinchateraneein niha curiquiin,jeriha Cana Coaunerane rijijieein,turunaa nainihane jaanubeebejeeine coina,

77 acaauru osa cajeacaauru ichoteraterichaainCana Coauneranecoitucuuruha cachaaurune coinara.

78 Jataain cairichaaojoaaincana coaraane jaunte,dede caje cana raiena nenaa Cojoanonaa teeinne Cana Coaunera,

79 nocohena tabai caje nichoteein,nii rai Cojoanonaa queneconaain cuhin,cana rai niicha tenojoinraotojoeein rachoojoeeinichaonaanaja queturuhacachene coinara,”

naain jetao nii canaanai inaca Sacariasisuujueniha neein que beratiha CanaCoaunera Suujue.80Nii jana jetaote, esinae rauhijiriin

Cana Coaunera Suujue que suujuequiinjetao, fohejeein cuujue nii canaanai.Nitohaneein fohejeein ichauhenaneeinjetaote, cacha areroo amuhemujueeinnelu, rai lauri Isaraelitacuru quenecoitucueratihane reein tiaaojoaain.

Nejanoa Jesosone(Mt 1.18-25)

2 1Nii nejanoa rai niha Jesosone banajetaote, itolereneein cana rai

chauratane sacuritaain cachaauruletoaelu reychuru curuaanaacurucuruaanaa enferadoro Aogosto, satiincachaauru janijiin acaauru curuaacurucocoirichaauruhane coina. 2

ruhane bana jetaote, Siria batanecoberenadoro neein nelu Sirenio. 3Nii

1 2

123

jaun jetaote,curu atane cuhacoaain, quiricha cuhanecuruaa teratiha cuhacoaaurelu laurilauri caje uhin ecu turunacaaurucachaauru.4Nii jaun jetaote, Calileea batane que

nenaa Nasarete caje cuhin jetao, Jodeabatane que nenaa Beleeun cuelu jetaoJose, jelai caje nejanoanaaneein nihalurai foeratera reyneein nenaalu Rabirinejaun. 5Nii jaun jetaote, canaanaicousurihu niha Marihane jana, ainajiniiquiin quiricha cuhane curuaalaenaratiha Beleeun cue jetao Jose, itaraauruhane rai netiin. 6Nii jana inaenejanoaane que tiha nii Mariha raicanaanaine jaun jetaote, nii Beleeunneeurunajau nejanoaelu rai canaanai.7Nitohaneein,nejeein nenaa rai calaohine jana jetaote,rai belaae que conaconariin jetao, bacalenone omane ichoae tocoeecae raineba, neniha loreri turuurunajaanunejaun baca coloheri asaae neeuru jananejanoaane jaun.

Carenero beraihurera reneteturuure anjeraauru.

8Nii jana jetaote, Beleen rohan neeurefasoto jana janoaajihanaain, letononeeincarenerocuru beraihurera cachaauru.9Nii jana jetaote, acaauru rai ecoocaCana Coaunera letono anjerane janajetao, acaauru curuhacaain jilinetohaCana Coaunera conone jaun, luaanesoonetoore eluhatohane jaun.10Nejetaote acaauru rai:tohachera.joeein neriquicheeine jaanune inara raijataain erenaa caohachaneein bihauunra. 11Enenete inara inoaensihurucuruaanaa Rabiri neseu nejanoae inaraCuruaanaa- inaraacha cohajei Mesihasijianacoon inara ichoterateraanura.12Caa inara rai aitocoaaunne jaate,

coaraa cuhichene, baca coloheri asaae

cheeincha,” 13naa acaauru rai niianjerane rijieeoritiin jetaote:

14 “Jataain rachoojoeeinCana Coaunera coroaecuruhinededeeu.

Raotojoeein rachoojoeeinneeuruhine cau chauratane quenemaajeein

niicha rausiajeineeinnenacaauru-rai cachaaurura,”

naain jetao Cana Coaunera coroaecuredede caje arajiin ecoojoacoaainanjeraauru, nii leeocha anjera rohanecocohin.15Inae niritiin jelaiha dedeeu cuuruha

nii anjeraaurune jana jetaote:“Chajamaaunchete aihane, caa cana

rai Cana Coauneraacha beratenojohincoaanichaache Beleeun cuhincha.Chatohanaiquecha aiteta,” naaure jetaoita rai, nii letononeein carenerocuruberaaihurera- cachaauru.16

ruhane jana jetaote, Mariha aina Joseeruuruhane jana jetao, baca lenone

joineein tocoeeque nii canaanai.17Nitohaneein eruhin, nii acaauru rai niicanaanai que aitoha anjerane beeuruha

rane jaun jetaote, 18cojoelatoore jetaosatiin ecu neein aonajeeureracachaauru. 19Nii jana, rai neba Marihajetaote, rai suujua cuhane nitohanihanecoacuhin jetao, suujuaacha cuhanecoaraje. 20Nitohaneein esinae rauhijiriinnii acaauru rai biha anjerane rijijieein,jitariin coaracuruhane jaun jetaote:“Caohachate ichae cana rai Cana

2

124

Coaunerara,” naain Cana Coauneracoroajeein jelaiha cauha cuure nii

raauru cachaauru.

Cacha que suujua acatiha CanaCoaunerane jaa coloheri Teenforo asaae

Jesoso causine amaauruhane21Inae fosa janoniha nejanoane jana

jetaote, nii canaanai jaberoco macohicari saerateein,teeure, jaiti ausirineniha Marihane janaaitohalu anjerane rijijieein.22Inae nii aitohalu Moisesane jaan

cojoanonaa rijiu que tihane jaun jetaote,jiniiquiin nocoulucoherateeuruhanebaiha jetao, Jerosaleeun nii canaanai

tiha cuure. 23Nitohanihane coina:“Satiin jauriaanejeein quichacojoaajineein bereeconaa Cana

miin. 24Chaen coroatajai tajaae laaojoiriserori rijijieein nenaa torotola nenihane,coroatajai serori aao uhaaine,” naainaitohalu Cana Coaunerane rijijieein niiniicha bajai tajaae amaain cuure, rainaitoonjoan rijijieein nii tajaae niichaamaauri mocohin que Cana Coaunerabelaain, que nii beree banihateeuruhanecoina.25Nii bana jetaote, Jerosaleen

ichoaelu leinjiin cacha Simeon. Acajetaote, esinae rauhijiriin CanaCoauneraacha jerei ichajeein,tururichaain jianacoon Isaraelicocoaichacuru mitaeranune cohajeeinnelu. Aca jetaote, que coitucueratihaCana Coaunera Suujuene jaun, 26niiniicha letoaeni Mesihasi coaraelanaalaohenihane coitucuelu. 27Nitohanihanejaun jetaote, nii cachaauru que suujuaacatiha Cana Coaunerane jaa coloheriTeenforo asaae Jesoso causineamaauruha rai fojiaraaurune jana que

coitucueratiha Cana Coaunera Suujuenejaun coitucuhin, Teenforo asaae cuhaSimeonne jana jetaote, que jiniichaainnii Jesoso causine turuaaure raifojiaraauru Teenforo asaae, CanaCoaunera aitoonjoan nainaaruhanecoina. 28Nii jana jetaote, nii canaanaicoaariin, raain baiichaain jetao:

29 “Inae laennii iicha ichanenucarai chaitoonjoancoaracaaunne jaun,inae laen nainichaaun ohanuiicha jerei icharanichaaunnera,

30 itolere notaracae31 iicha tei jianacooncanacaanu mitaeranucoaracaaunne jaunra.

32 Acate Cana CoauneracoitucuelanaalaIsaraelitaniheichurulauri lauri nenacaauru queacaauru ainaCana Coauneraachaichanenu coitucueratereein.Chaentechuraotojoeein rachoojoeeinneeurureein Isaraelitaauru,acaauru lauri caje nenaaneein niha caa iicha letoaine jaun,”

naain jetao Cana Coaunera coroajeSimeon.33Niritoha nii canaanai que Simeonne

aonajeein jetaote, ecu cojoelatoore niicanaanai fojiaraauru. 34Nii jana jetaote:“Inara coroatajanemiin Cana Coaunera,”naa acaauru raine baiha jetao, Marihacoarajeein:“Aonaaun. Caa canaanaite, arajii

Isaraeli cocoaichacuru itolere que

naala nedaauruhane jana, leeochaauru

2

125

ruhane coina nenaane. Nitohaneeinnihane corenihate, que jaolecoorureeinarajii Isaraelitaauru, 35satiin queacaauru ichao coitucueraterichaainejaun. Nete jataain cunaain cachajaberoco sauha saberene rijijieein,jataain cunaain ii suujuaque tacareein,que nejerateeriin neeururichaaine jaun,”nae jetao Mariha rai Simeon. 36Nii janajetaote, ecu nelu leinjiin ene netonoai-Cana Coaunera ere beraneein nenaa.Acate Asere laurineein nenaa- Fanoericacunu camotojoe Ana ne. Aca jetaote,jataain ranuna neein nelanajaain,caaunsi jaanacanejeein lana ainaichoaelu. 37Nii baiha jetaote,fosachoonca jena jaanacaaneeinnirijieein autananeein ichaohin jetao,suri couu netiinchuru janotiininetojoeeinchuru,churu Cana Coaunera bajaae bajajeein

naala. 38Nii Ana jetaote, nii Jesosocausine turuaauruhane jana ereereecaSimeonne coaraain jetao, acaaentonoainii Jesoso causine que ereereje, satiinnii nichoteeururichaain Jerosaleencocoaichacurune cohajeraaurucachaauru rai.

Jelaiha Nasarete caauruhane39Inae nitohaneein jeriha Cana

Coaunerane rijijieein rai naitoonjoaichacuruhane baiha jetaote, jelaiha rainatane- Calileea batane que nenaaNasarete jetao cauha cue Jose, Marihaaina. 40Nii jana jetaote, fohejeein itolereque nainaain ichauhenanihajeein sacuenii canaanai, coroatajaniha CanaCoaunerane jaun.

Teenforo asaae niha canaanai Jesosone41Ajaanaa naineein jetaote,

leeun cuhin Fasocoa beseta bitoaacunajaaoncure nii Jesoso fojiaraauru.

42Nitohaneeuruhane jaun jetaote, inaelechoonca coroata jaanacaa Jesosonejana jetao, nitohaniha acaauru ichaonejaun satiin cuhin nii beseta bitoaa cuureJerosaleen. 43Inae beseta bitoaauruhanebaiha, jelaiha nenajaun cauha cuuruharai fojiaraaurune jana jetaote,Jerosaleeun nedae coitucuurenihanejana nii canaanai Jesoso. 44Nii jaunjetaote, “Inae jecha ichoaichanihacunacaauru aina cauha cuha nii Jesoso,”naa fojiaraauru suuujuane jaun jetao, lejanohin cuuru baiha, niicha coitucuuri,naraaichuru, naaonjoaihunri janaarihure niqui rai fojiaraauru, nejetaoteeruurene. 45Nitohaneein eruurenihanejaun jetaote, jelaiha nejenohin arihacuure Jerosaleeun.46Nitohaneein cuhin jetaote, nichata

janohane cuhane jetao Teenforo asae,

raauru aina, ita rai ereeuruhane aonajeein,acaauru caje nii ereeuruhane jaan bajaalauhequiinne jana eruha cuure. 47Nii jana,jataain nainaain, nii ereeuruhaneaonajeein, acaauru caje bajaain, acaaurutonoraane jaun jetaote, cojoelatoore satiinecu neein aonajeeurera cachaauru.48Nitohanihane jana eruhin jetaote:“Chanuna canacaanu rai belanaala

nitohaneeinte canaanai. Ii inaca ainaneii ariirijiacaanu,nihacaanune jaun ii coinaderaain,” naarai nebane jana jetaote:49-50“Chanuna canu ariirijieeiche.

Tana canu inaca loreri asaae nihanu

neta,” naain acaauru tonoraa Jesosonejana jetaote: “Naaonjoaiquete aitera,”naain coitucusichurene rai fojiaraauru.51Nitohaneein fojiaraauru jiniichaain

Nasarete cauhin jetaote, rai fojiaraauruere tonoraain nerejetelu.Satiin niriinanai jetaote, rai

suujuaacha cuhane coarajerejetelu rai

2

126

neba. 52nanihajeein, itolere que jataain nainaainjetaote, satiin cachaauru ainacaohachaain ne nii Jesoso,neein aina caohachaain niha CanaCoaunerane jaun.

Cacha areroo niha cachacojunacatera Joaan ne

(Mt 3.1-12; Mr 1.1-8; Jn 1.19-28)

3 1Inae lechoonca saoqui jaanacaainsatiin cocoainanacaaihuri

curuaanaa enferadoro neein nihaTiberione bana jetaote, Jodea batane raicoberenadoro neein nelu Ponsio Filato.Nii jana Erodesi jetaote, Calileea batanerai coberenadoro neein nelu. Nii janarai nejera Feri jetaote, Taraconite,Itorea, naaonjoahuinri batane raicoberenadoro neein nihane jana,Abilinia batane rai coberenadoro neeinnelu Lisania. 2Nii jana Caifasi, Anasi,naaonjoaihunri jetaote, saseredotecurucuruaanaacuru- curuaanaaneeinneeurelu. Nii bana jetaote, Sacariasicalaohi Joaan rai jetao erelu CanaCoaunera, cacha areroo rai ecocohin.3Nii jaun jetaote, Jorodaan auhaniha

jueein jetao, “Jeriha Cana Coauneranerijijieein inara suujua coreeucheteacauhanau teein cojunacatenohineeinbaotisanojoineein neeichete, inara osacaje inara ichoteratemiin CanaCoaunerara,” naain jetao, cachaauru raibeebeje Joaan. 4-5Nitohaneein jetaote,icharejete Joaan. Niritiin laenaalu CanaCoaunera ere bera inoaensi Isaihasinerijijieein:

jeein:‘Cana Curuaanaa turunajaanucoeroteeuche,

raujuiin cuaain.

Satiin turiararoorutenemoanojoinereein.Atane ucuunooru nihanatiinteranaasiin macaracanojoinijihacoaa cureein.

6 Nii banate,satiin caa chauratane quenenacaauru cachaaurujianacoon cacha mitaeraanuletoaa Cana Coauneranecoaracurureein,

naain nii Joaan que aitiin laenaaluprofeta inoaensi Isaihasine rijijieeinjetaote ichae Joaan.7

catiha acauhanau teein baotisaaJoaanne coitucuhin, rene cuuruhacachaauru, acaauru baotisaane coinanejana jetaote: “Chaa inara osa corenihacaseteco tabai turu rai nenaa cajenichoteein, jianacoo mituriquicheeineque inara rai aite, taibinaecuru.8Nitohanihane jaun, nii ajinihacaohachaain inara ichao coreein, CanaCuruaanaa Cana Coaunera coitucuhinesenetaain neeuchete, Cana Curuaanaacoitucueraneein inanacaaichenecoaracurumiin cachaauru. Chaenchujiaonriha: ‘Abaraaun nefoeratenichaanune jaun cha latihaacaanucanacaanu,’ naain inara raajenihanenecoritanaa nainiheeiche. CanaCoauneraachate nainere, caa ajerijaberoco caje Abaraaun nefoeratecoaaunaane. 9Chaentechu, inaeajianojoineein ne tero, inaana inaenihatemulene rai cojoaisi aina curuataainsauhin usihanau mocohacane rijijieein,inae jaoleneein neeuruha Cana

rune coina,” nae jetao acaauru raiJoaan.Niritoha acaauru rai Joaanne jaun

jetaote: 10

2 3

127

caanu canacaanuta,” naain cajebajaauruhane jaun jetaote:11“Coroatajaain obiri siricha, nii obiri

colane nenaa rai leinjiin teeine. Chaenlenone siricha, nii lenone colane nenaarai teeinera,” nae jetao acaauru raiJoaan.12Nii jana jetaote, Roma curuaanaa

rai impoesto nuque cachaauru cobaraaincoriqui bajaaurera tabaauru netonai,acaauru baotisaa Joaan necoina turuhinjetao:“Chatohanai jana ichariacaanu

canacaanuta cacha relaera,” naauruhanejana jetao:13

naacurune amuritoojoaain cachaaurucobaraain leruhin basijiauhichenera,”naa acaauru rai Joaanne jana jetaote:14“Chatohanai jana icharihacaanu

canacaanuta,” naain caje bajaauruhasoondarooru tabaaurune jana jetaote:“Jiaonriha chatohanai ichaeniha

chunine jana coulurujeein sonaacoacuhin cotaain niicha sirii rulunaacoauquichene. Inara amihaneeocorenihacha ichaaochera,” naa Joaannejana jetaote, 15sine cohajeeuruhane jaun jetao:“Caa canaacha cohajei Mesihasi chara

inae caa turuera,” naain jetao ita caje

rera cachaauru.16Niritiin ita caje bajaauruhane jaun

jetaote, acaauru rai: “Canune esinaerauhijiriin, raujiaain acauhanau inarateein inara baotisaaun. Jana niicacaaijie uhenite, Cana CoauneraSuujue, usi, naaonjoain que inarabaotisaa ureein.riin nelateein cocoainaain letononeeinne. Nii rai safato ichora rutueranuquenihanatiin nelatejeehaaun. 17techu leinjiin inaro uhareein que arosojiatuhin rai caohacha raain, rai bano

jeein nenaa usihanaau teeine coina. Niirijijieeinte, nii jeriha Cana Coauneranerijijieein nenaa jeriheichuru mocohacureein, jerihane rijijieein nenacaaurujanijiin raaincha,” nae jetao satiin ecurene turunacaauru cachaauru rai Joaan.18Niritiin acaauru suujuateein jetaote,

acaauru rai Cana Coaunera beratenojoiJesoso que Erenaa Raotono beebejeJoaan. 19Chaen jetaotechu,doro Erodesi netonoai suujuate, rainocoala Feri comasai Erodiasi siriacomasaineeine jaun, chaen itolerebaasooru ichaain nihane jianihanecoina. 20Nejetaote, nitohaneein niibaaso ichaane ichoae tacaain, careserocuhane Joaan enoae, rai niritohanecoreniha.

Jesoso baotisaa Joaanne(Mt 3.13-17; Mr 1.9-11)

21Nitohaneein jetaote, jaiti careserocuhane enoaeniha Erodesine jana,acauhanau satiin cachaauru teeincojunacatenaaca acaauru baotisarejeteJoaan. Nitohaneein cachaauru baotisaaJoaanne jana jetaote, Jesoso netonainebaotisaerateein Cana Coaunerabajaane jana, nejoracaa dedebacuujuane jana jetao, 22nichoae fauhinnelauriaa uhe inanacaain CanaCoaunera Suujue leinjiin serori rijijieein.Nii jana jetaote: “Iite acaihaniji quiichajereei, quiicha janijiin cacalabineeinneeicha,” naain toniha erenaa dedeeunejana jetao aonajeeure.

Jesocurisito foerateeureraauru(Mt 1.1-17)

23Inae nii Cana Coauneraacha

tihane bana jetaote, nichata chooncajaanaca nelu- nii Jose calaohi nihaacaauruacha bei Jesoso.

3

128

Nii jana nii Jose jetaote Eli calaohinelu.24 Jana Mataa calaohilu jetao Eli.Jana Lebi calaohilu jetao Mataa.Jana Meriqui calaohilu jetao Lebi.Jana Janaa calaohilu jetao Meriqui.Jana Jose calaohilu jetao Janaa.Jana Matatiasi calaohilu jetao Jose.

25 Jana Amoso calaohilu jetaoMatatiasi.

Jana Naaoso calaohilu jetao Amoso.Jana Esili calaohilu jetao Naaoso.Jana Nacaai calaohilu jetao Esili.

26 Jana Maati calaohilu jetao Nacaai.Jana Matatiasi calaohilu jetaoMaati.

Jana Semei calaohilu jetaoMatatiasi.

Jana Jose calaohilu jetao Semei.Jana Jodaa calaohilu jetao Jose.

27 Jana Joanaan calaohilu jetao Jodaa.Jana Resaa calaohilu jetao Joanaan.Jana Sorobaberi calaohilu jetao Resaa.Jana Salatieli calaohilu jetaoSorobaberi.

Jana Neeri calaohilu jetao Salatieli.28 Jana Meriqui calaohilu jetao Neeri.Jana Adiin calaohilu jetao Meriqui.Jana Cosamii calaohilu jetao Adiin.Jana Eremadaan calaohilu jetaoCosamii.

Jana Eri calaohilu jetao Eremadaan.29 Jana Jesoso calaohilu jetao Eri.Jana Eliseri calaohilu jetao Jesoso.Jana Jorimi calaohilu jetao Eliseri.Jana Mataa calaohilu jetao Jorimi.

30 Jana Lebi calaohilu jetao Mataa.Jana Simeon calaohilu jetao Lebi.Jana Jodaa calaohilu jetao Simeon.Jana Jose calaohilu jetao Jodaa.Jana Jonaaun calaohilu jetao Jose.Jana Eliaquiin calaohilu jetaoJonaaun.

31 Jana Meleea calaohilu jetaoEleaquiin.

Jana Mena calaohilu jetao Meleea.Jana Matata calaohilu jetao Mena.Jana Nataan calaohilu jetao Matata.

32 Jana Rabiri calaohilu jetao Nataan.Jana Isaihasi calaohilu jetao Rabiri.Jana Oberi calaohilu jetao Isaihasi.Jana Bosi calaohilu jetao Oberi.Jana Sala calaohilu jetao Bosi.Jana Nasoon calaohilu jetao Sala.

33 Jana Aminadaba calaohilu jetaoNasoon.

Jana Admin calaohilu jetaoAminadaba.

Jana Esroon calaohilu jetao Armi.Jana Faresi calaohilu jetao Esroon.Jana Jodaa calaohilu jetao Faresi.

34 Jana Jacobo calaohilu jetao Jodaa.Jana Isaca calaohilu jetao Jacobo.Jana Abaraaun calaohilu jetaoIsaca.

Jana Tare calaohilu jetao Abaraaun.Jana Nacoro calaohilu jetao Tare.

35 Jana Seroo calaohilu jetao Nacoro.Jana Raco calaohilu jetao Seroo.Jana Fele calaohilu jetao Raco.Jana Eberi calaohilu jetao Fele.Jana Sala calaohilu jetao Eberi.

36 Jana Cainaa calaohilu jetao Sala.Jana Arafasa calaohilu jetao Cainaa.Jana Sem calaohilu jetao Arafasa.Jana Nohe calaohilu jetao Sem.Jana Lamee calaohilu jetao Nohe.

37 Jana Matosalee calaohilu jetaoLamee.

Jana Enoco calaohilu jetaoMatosalee.

Jana Jaredi calaohilu jetao Enoco.Jana Malareri calaohilu jetaoJaredi.

Jana Cainaa calaohilu jetao Malareri.38 Jana Enoso calaohilu jetao Cainaa.Jana Seti calaohilu jetao Enoso.Jana Adaan calaohilu jetao Seti.

Nii jana Adaan jetaote, jauriaanejeeinCana Coauneraacha coaunaineein nelu.

3

129

Jesoso coujuhin coaraa moconajaerane(Mt 4.1-11; Mr 1.12-13)

4 1Nii baotisaa Joaanne baiha CanaCoaunera Suujue que suujuequiin

nucuhe Jorodaaun caje cauha cuhaJesosone jana jetaote, cacha arerooamaa Cana Coaunera Suujuene jaunjetao, 2ucuaae niha jena chooncajanoneeinne jana, nechu cojuha saruemoconajaera.Nitohaneein jenachoonca janoneein

lenone lanaala nihane jaun mijiintohanejana jetaote:3“Chajaain aihane esinae rauhijiriin

Cana Coaunera Calaohi neeine, caa ajerijaberoco rai aitoote lenoneneeinnerotomiincha,” naa nechu saruha raimoconajaerane jana jetao:4

nainihei cacha,’ aite Cana Coaunera, raiQuiricha cuhane,” naain tonoraaJesosone jaun jetaote, 5luhecotariinecuun amaain, satiin caa chauratanecoaarateein jetao:6“Canune jitariin canuhacha ichana

nainei aina satiin caa chauratane que

neein neeine coina, ichei tenaanaineeun. Satiin acaauru canu raineeinneeuruhane jaunne chunicoha jerera raitenaa naineeun.7Aihane jaun neseeoriaain canu

coroajeein, canu bajae bajaequinetesatiin ichei niha cureein,jaerane jana jetao,8“Nete, ‘Acaihanijin ii Coauneraacha

coroajeein, rai nelateein niicha jereiichaau,’ naain laenaerate CanaCoaunera, rai Quiricha cuhane,” naainjetao tonorae Jesoso.9Nii baiha jetaote, Jerosaleeun amaain

ecuun Teenforo ichoae inaain jetao:“Chajaain aihane esinae rauhijiriin

Cana Coaunera Calaohi neeine caalai

caje nemaroteeute coaracaa. 10CanaCoaunera Quiricha inoaensi cuhane te:

‘Rai letonocuru anjeraauruletoarichaain Cana Coauneraii beraaihuruhane coina.

11 Acaaurute rai biji queii michuurureein, nabana ajeri quenecunaitaaine coataa,’

naain laenaerate Cana Coaunera, raiQuiricha cuhane,” naa moconajaeranejana jetao,12“Chaentechu: ‘Coa ii Coaunera

coujuhin coaraara,’ naain laenaerateCana Coaunera, rai Quiricha cuhane,”naain tonoraa Jesosone jana jetaote,13ecu ratiriin carajaaojoaain caje amuhenii Moconajaera, neniha tonaain Jesosocoujuhin coaraane jaane coitucuenihanejaun.

Calileea bataneu namihaneeonunuhetiha Jesosone

(Mt 4.12-17; Mr 1.14-15)14Nitohaneein, Cana Coaunera Suujue

que suujuequiin niicha ichana naineicoitucuhin, Calileea cauha cuhaJesosone jana jetaote, satiin atane

coaain cachaauru. 15Nitohaneein cuhinjetaote, netaojiaain Cana Coaunera raiRauhi que ereereecuruhane jaa coloherisinacocaauru naineein cuhecujeeincachaauru relaane jaun jetao, satiincoroaecure cachaauru.

Nasareteu niha Jesosone(Mt 13.53-58; Mr 6.1-6)

16Nitohaneein cuujue cuujueeinjetaote, nii neein fohecalune jaanNasareteu jetao cauha cue Jesoso. Niijana jetaote, nitohaniha rai nichaonejaun jetao, nebetacaanaa cojoanonaabana sinacoca asae enoha cue, CanaCoaunera Quiricha ereretaane coina.Nitohaneein ecu enohin chujuhecohane

4

130

jana jetaote, 17rai profeta inoaensiIsaihasicha laenai quiricha teeure,ereretaane coina. Nii Quirichaereretaane coina jasasaane jana jetaote:

18 “Cana Coaunera Suujuetecaniha ne,niicha jerenohineein,‘Inae raotojoeein neriquicheein,’naain cairichaihuru rai bihanunecoina.

Chaentechu,‘Inae jianacoo neriquicheein,’naain casetecocuru rai bihanunecoina caletoae.

Nii choae tacaain techu,maosacuru coichaain acaauru notarautaain,

cairichaihuru ichoteratichaaunnecoina caletoae,

19 nitohanerichaaininaraacha cohajei Cana CoauneraCojoanonaa

coitucueratihanu inara quenecoina,”

20naain ereretaane baiha jelaiha niiquiricha seriin, sinacoca curuaanaa raiteein nelauriariin lauhecoha Jesosone janajetaote, chaque tonaelanaala coarajeeuresatiin ecu nenacaauru cachaauru. 21Niijana jetaote: “Enenete esinae rauhijiriincaa Cana Coaunera Quiricha cuhaneaitohane rijijieein, satiin inara acatihaturuhe caa naitoonjoa coarajeeichenenotaracae,” naa acaauru rai Jesosone janajetaote, 22ita rai ereerecure caohacha ichaaJesosone que, satiin cojoelatiin coarajeein,acaauru rai raotojoeein ereerecane jaun.Nejetaote tabaauru:“Tajian caa Jose calaohinihaneta,”

naain jetao ita caje bajaaure.23Nii jaun jetaote:“Jerihanete esinae rauhijiriin caque,

‘Aihane, cacha coichana inaeraneeine,

ichaajenihane nocohichaain canacaanunotaacune coaracaanura,’ naain caqueereeiche. Chaentechu jerihane, ‘Aihaneitolere ichaai Caferenaaonne rijijieein,cau chatane que jerichanejeein itolere

nura,neeinchene jaun,” naain jetaote:24“Esinae rauhijiriine inara rai

aitoreeunni. Coatiha esinae rauhijiriin,caohachaain ranojoineein niheilu chuniCana Coaunera ere beraneeinnenacaauru profetacuru rai nataneque.25Coaracuche nachuhinti jataain arajiinneeuruhalu Isaraelitanichaachenebenecuru autanaaunru, nihalu Canacoaunera ere bera profeta Irihasinebanane. Nii banate nichata jaanacaamurijiriin uheniha elone jaun,banejelanaala cana atane Isaraeli batanesacuritaain nelu mijitena omaroenihatemulene jaun. Nete nii cana benecuruautanaauru rene letono nenelu nii bananenaa profeta Irihasi. 26Nete laencoriaae atane que leinjiin Sidoon neseroha nenaa Sarepta neein curuajai neseucana lauri Isaraelitanelanaala nenaaautana reneecha letononeein cuhelu niiIrihasi, nii autana rai lenone faanecoina. 27Jerichanejeein techu, arajiicana laurichuru Isaraelitacuru somanecauun cunaitecuruhane jana, acaaururautaaenelu Cana Coaunera ere beraprofeta inoaensi Iriseeo, cana lauri cajenenaa nihane saijieein. Nete laen,leinjiin Siria cocoaicha cana lauriIsaraelitanelanaala nenaa Naamaanchajetaote rautaelu,” nae jetao acaauru raiJesoso.28Niritoha acaauru rai Jesosone jaun

jetaote, satiin aina jataain obaaecure niisinacoca asaae nenacaauru cachaauru.29

taain jetaote, nii sinacoca caje sitaain,ichatane ecuunoo ichoae ichanohi niha

4

131

nii nesene jaun jetao, ecu amaaunrejelai caje coaauneein nii Jesososaruhitocuruhane coina niqui,30nejetaote, cha que tonajelanaalaacaauru cataaun situhin amuhe Jesoso.

Suujua cuhane coitucuchuhi siricha cacha(Mr 1.21-28)

31Nitohaneein sitaauruhane jaunamuhin jetaote, Calileea batane quenenaa Caferenaaon cue Jesoso.neein cuhin, ecu turuhin jetaote, ecuneein nebetacanaa cojoanonaa bana,32ecu nenaa sinacoca asaae neeincachaauru relaane jana jetao, rautatiinaonajeeure cachaauru, leeochaaurucacha relaaurera rijijielanaala, esinaerauhijiriin rai suujua caje rocohinacaauru relaane jaun.33Nii jana jetaote, nii sinacoca asaae

chuhi siricha cacha. Aca jetaote,tonijiaain ehequiin:34“Coa canacaanu rerohecaara

Nasarete cocoaicha Jesoso. Nechucanacaanu cairichaain canacaanuitajihate uhicha. Canune raotojoeeinichoitucuunra. Iite acaihaniji CanaCoaunera letononeein nenaaneeicha.Canacaanu jianeeura,” naane jana jetao,35“Coaa maitaa. Nii cacha suujua

jianeein caje amuura,” naa Jesosonejana jetaote, satiin cachaauru acatihachatohaneein cunaitaelanaala ataneichoae nii cacha siheitiin rai suujua cajeamue nii coitucuchuhi.36Nii jana jetaote, satiin nesoonetiin

coarajeein jetao:“Chatohanai cocoainanacaineein

nenaana caa cacha, jataain chaquetonajelanaala nere nejesinaacha quecaritohane jana caa cacha suujua cajemituha coitucuchuhi, rai nere tonoraainnecoina,” naain jetao ita caje bajaaure ecuneein nii coarajeeurera cachaauru.

37Nitohanihane jaun jetaote, satiin niiatane sacuritaain jetao, Jesoso que itarai ereereecure cachaauru.

Simoon Fedoro tano rautaa Jesosone(Mt 8.14-15; Mr 1.29-31)

38Inae nii sinacoca caje mituhin,Simoon loreri asae turuha cuhaJesosone jana jetaote, najiniha ajaacaaun cunaiteein niha Simoon tanonejaun jetao, Jesoso rai aitocure rautaanecoina. 39Nii jaun jetaote, nichoaenenoracaain nii ajaa sitaa Jesosone janajetao, inae caje amuhe nii ajaa. Nii jaunjetaote, inae nerautaane jaun nimichuinacaauru rai lenone chalue.

Arajii cunaitenaacuru rautaa Jesosone(Mt 8.16-17; Mr 1.32-34)

40Nii jana jetaote, inae nuna macohiichoae teejia enotone jana, araai lauriicunai caaun cunaitenacaauru turuaa cuureJesoso rene, acaauru rautaane coina. Niijana jetaote, cajanae cajanajeein acaauru

coaaure. 41Chaen jetaotechu, suujuacuhane moconajaera letono sirichaaurunetonoai rautaane nii nerautanacaaurucachaauru caje mituhin:“Iite Cana Coaunera Calaohi neeicha,”

naauruha cojioriinne jetao, ereeuruhanii coitucuchuhichurune caohate Jesoso,Aca Mesihasineein nihane coitucuuruhanii coitucuchuhichurune jaun.

Sinacoca asae Cana Coauneracojoanonaa beebejia Jesosone

42Nitohaneein jetaote,racaa janonaane jana, nii nese cajeamuhin neniha cachane jaa cue Jesoso.Nii jaun jetaote ariin, nii nihane jaaturuhin,ruha cachaaurune jana jetao,43“Nena leeochaauru nenaanajaaunru

cuhecujueein Cana Coaunera

4

132

Cojoanonaa beebejia cureeun, nii coinaletononeein nihanune jaun,” nae jetaoacaauru rai Jesoso.44Nitohaneein jetaote, Jodea batane

sacuritaain nenacaauru Isaraelitacururai sinacocacuru naineein cuhecujeniicha beeni beebejeein.

Cojoelanaacojoaain ate mucuuruhane(Mt 4.18; Mr 1.16-20)

5 1Calileea conemuri auhanihaturuhin, ecu Cana Coaunera

naitoonjoan que cachaauru relaaJesosone jaun, aonaa turuuruhaarajiinne jaun jetaote, sururucurecachaauru. 2ruhane jana jetaote, caje fauhinredeeuru culeecuruha ate mucuureranejana,jaain boteeuru coaari Jesoso. 3Nii jana,Simoon rai niha nii ecu nenaa leinjiinbotene jaun jetaote, cuhane fauhin,nemuri auha caje acau cataaunjeri niibote amaa Simoonne coina aite Jesoso.Inae nemuri auha caje acau cataaunjeriamaauruhane jana jetaote, nii botecuhane netiin, ecu nelauriariin cajecoaauneein cachaauru rai ereerejeeinacaauru relaje.4Inae acaauru relaane nainaain

jetaote:“Taa nemuri ucuaano que caa bote

amaain, ecu caa inara rai redeeurujaaochete ate mucuhichera,” naaSimoon raine jana jetaote:5“Nena inae janoaajeein rede

jaohacaanu natiin, leinjiinnijin atemucuelanaala janohacaanura cacharelaera. Nenachu ii aitohine jaun,nacoaauneein caa redeeuru jaohincoaraa curichaanura,” naain jetaotonorae Simoon.6Niritoha acaauru rai Jesosone jaun

redeeuru jaooruhane jana jetaote,jataain arajiin ate mucuuruhane jaun

jetao, ate caaun nesoaiji nii acaauru rairedeeuru. 7Nii jaun jetaote, leeocha botecuhane nenacaauru acaauruleeochaauru cotihacure biji que,acaauru coroatajaniha cuuruhane coina.Nii jaun jetaote cuhin, nii coroatajaibote nemoaauruha ate quene jaun jetao,jataain naluhene rijijieein nelemue niicoroatajai bote. 8-9Nitohaneein jataainarajiin ate mucuuruhane jaun jetaote,

ruhane jaun,riaain jetao:“Jataain osaaotohanune jaun ii rohan

nenaa nainihaaunta Curuaanaa,” naejetao Simoon Fedoro nesoone caaun.10Nii jana jetaote, nii Simoon aina

neeurelu Sebedeeo calaohichuru, Joaan,Saantiaao, naaonjoaihunri, nii Simoon ainaate mucueraneein neeuruhane jaun.Niritoha Jesoso rai Simoonne jana

jetaote:“Coa nesoonetohara, Simoon. Inae ate

mucueraneein neriheeini. Ena cajecoauneeinte, cachaauru mucuhinraeraneein neriquiincha,” nae jetao raiJesoso.11Niritoha raine jaun jetaote, atane

ichoae acaauru rai boteeuru inaain,jitariin niicha sirii ratiriin jetao Jesosoaina cuure Simoon Fedoro, Joaan,Saantiaao, naaonjoaihunri.

Leinjiin cosibi ruhecaeracacha rautaa Jesosone

12Nii baiha leinjiin neseu neeuruhane janajetaote, Jesoso rene turuha cue leinjiin cachacosibi ruhecaain caaun cunaiteein, nitohanaicunai siricha cacha leeochaauru rohanturunaa nainenihane saijieein. Aca jetaote,

jeein notoroaain jetao:“Ii jereeine canu rautaau caa canu

cosibi cajera Curuaanaa,” naane janajetao:

4 5

133

13“Jerichaaun chujian. Ii cajeamuhine caa ii cosibi,” naain biji quedadae Jesoso, nihei chuni cacha,nitohaneein cosibi ruhacaera dadanaanainenihane saijieein. Nitohaneeindadaa Jesosone rijieeoritiin jetaote, inaecaje amue nii rai cosibichuru.14Nitohaneein rautaain jetaote:“Inae nerautaaicha. Coa chaen chuni

rai: ‘Acate canu rautaera,’ naain caqueiriha. Raujiaaincha Cana Coaunera aina

raneein nenaa saseredote reneturunihute, inae coulunohineein iicosibi caje nerautaaine coaramiincha.Chaen nerautaaine coujunacane que niiaitohalu Moisesane rijijieein belaainejaanu amaain teeu saseredote raicha.Aihute inae nerautaain somaraain neeinii ii cosibi cajene coaraain, inaeacaauru rohan turunaa naineeinecoitucuurumiin satiin cachaaurura,”naain jetao letoae Jesoso.15Ne jetaote, niritiin bihane caohatiha

Jesosone saijieein, acaauru rautaanecoinane maajeein jataain jelaiamuritoheriin turuhacoaain coaraainaonaa uure cachaauru. 16Ne jetaote,tabaauru que acaauru caje amuhin, niineniha cachane jaau cuhin jetao CanaCoaunera bajarejetelu Jesoso.

Leinjiin jiurona rautaa Jesosone(Mt 9.1-8; Mr 2.1-12)

17Nii baiha, cachaauru relaa Jesosonejana jetaote, ecu nelauriaacoaainaonajeeure fariseeocuru tabaauru, CanaCoaunera naitoonjoa que cacharelaaurera, naaonjoainuri, Calileeabatane, Jodea batane, Jerosaleen,naaonjoaihunri sacutaainchuru cajeuhacoaain. Nii jana jetaote, aina cuaainniicha ichana nainei ichaa CanaCoaunerane jaun, cunaitenacaaururautaacoaa Jesosone jana jetao,

18leinjiin cacha jiurona turuaa uurecachaauru, rai nela cuhane tijichaainamaain. Inae turuaain jetaote, loreriasae enoanaa jerecure, nacatiha coaraaJesosone coina niqui. 19Ne jetaote, neneenooruhane jaanu, jataain araaichacachana jaun. Nii jaun jetaote, lorericoarana joaracaain jetao rai nela cuhanetijichaain, satiin cachaauru cataaunjetao Jesoso acatiha nii jiurona cachafaaure. 20Nii jana, esinaen rauhijiriinrautarichaainne esenetaain aihuruha niicachaaurune coaraane jaun jetaote:“Inae ii que suujua acateein ii osa caje

ichoteratenohineeicha cacalabi,” naaJesosone jana jetao, inae nerautae niicunaitenaa cacha.21Niritiin nii jiurona rautaa Jesosone

aonaain jetaote:“Chaneeinna ne caa cacha, caritiin

ereein Cana Coaunera baijiaraanurijitiin irihane coina. Leinjiin CanaCoauneraachate nainere nosa caje cachaichoterateein cacha que suujua acateeinnihanera,” naain jetao ereeure CanaCoaunera naitoonjoan que cacharelaaurera aina fariseeocuru.22Niritiin que ereeuruhane que

nainaain jetaote: “Chanuna niritiinereeiche. 23Chaquena caaintare: ‘Inae ii

tenohineeicha,’ naenihacane:‘Nimichuhin amuun,’ naacane. 24jeeuchenejian, Cana Coaunera Calaohicachaneein nejanoanaa nichaaunne,itolere Curuaanaa neein nihanu caacana rai chauratane quene coaaratete,rai nosa caje cacha ichotenanainichaaunne coitucuhiche,” naainjetao, nii jiurona cacha rai jetao:“Icheine aitoon. Nimichuhin chela

seriin chenenajaun caunihu,” naane25rijieeoritiin jetao,ruhane notaracae nimichuhin, niitocohacane jaa nela seriin jetao, Cana

5

134

Coaunera coroajeein rai nenajaun cauhacue nii jiurohane caje nerautanaa cacha.26Nitohanihane coaraain jetaote,

satiin cojoelatiin Cana Coauneracoroaaecuruhane saijieein jetao coasiin:“Charijibana coaaraa catohanaine que

airijiinte,joai coaracaachera,” naaure jetao itarai.

Lebi cotijiaa Jesosone(Mt 9.9-13; Mr 2.13-17)

27Nitohaneein nii jiurona cacharautaane baiha, jelai caje mituhacuuruhane jaun jetaote, leinjiin cacha,Roma curuaanaa rai impoestonu quecoriqui que cachaauru cobaraera Lebicoaari Jesoso, nii coriqui teeuruhana jaarori ichoae lauheco jana. Nitohaneeincoaariin jetaote:“Chajaau canihara,” naain cotihaca

Jesosone 28rijieeoritiin nimichuhinjetao, satiin niicha ichanenu ratiriinJesoso jiniichaain aina cue Lebi, caaijiecunacaauru aina.29Nitohaneein Jesoso jiniichaain

cuhin jetaote, nii baiha neenejeeincoroaena caaun rai loreri asae besetaichaa Lebine jana jetao, ecu neeurearajiin leeochaauru Roma curuaanaa raiimpoestonu que coriqui que cachaaurucobaraaurera, chaen leeochaaurucachaauru, naaonjoaihunri.30Nii jaun jetaote, Jesoso aina

nerelanacaauru rai:“Chanuna cocoaeraa Roma curuaanaa

rai impoestonu que coriqui que cachaauru

caauru aina lenoneein, acau cohin,naaonjoainchene saijieein, nii acaauru ainanetaojiaain lenonequiche,” naaure jetaoacaauru rai, nechu jataain acaauru queiriha Cana Coaunera naitoonjoa que cacharelaaureraauru fariseeocuru ainaleeochaauru fariseeocuru.

31

caauru raine aonaain jetaote:“Coatiha coichara latecuruhi

raotojoeein raurohin nenacaauru.Leinjiin cunaitenacaauruhachatecoichara latecure. 32Coatihachu baasoichacuruhane nihanatiin coitucunaajeriheichuru cotihaca uhahaun. Leinjiinosaaocuruhane coitucuureraaurunecotijiaaun, rai suujua coreein jerihaCana Coaunerane rijijieein neeunruhanecoinara,” naain jetao tonoranajaeJesoso.

Ena Niicha Tei Ichaonaaque cacha relaa Jesosone

33Nii jana jetaote:“Chanuna jana chaen, Joaan,

curu, naaonjoaihunri relanojoinurujataain Cana Coaunera bajaaebajaaecure suri couu netiin cosinacaain.

caauru, acau cohin, lenoneein,naaonjoaunreta,” naauruha Jesoso rainejana jetaote:34“Aiha chuhisi niqui. Nete ene ranaa

jeriha cachana jaa beseta queneeuruhane jaun, suri couu neeincosinacanaa nainecurene caacotihanohinchuru, jaiti acaauru ainaniha nii ene raeranu cachane jaun.35Nete laen, inae nii jianacoon teeincacha ranaa jerera nichaaunneamaauruhane suri couu neeincosinacaain inaderaa cuurureeincha,”naain jetao: 36“Coaraanachuhinti, niheichuni, obiri enachasine soaain quecajione siri counera. Nitohaneein niiobiri enachasine soaihanete nii obirienachasine asaaere, nii cajione siri.Chaen caohachaain nedanaa nainihei niiobiri enachasine, nii cajione siri quecouneraane. 37Nii rijijieeinchu, niheichuni inae conaca que tiha coaaerainejana cuhane ichonai tera. 38Nitohaneein

5

135

cuhane teraa ichonainete naasaaere niicoaaerai. 39Niheichu coaaerati cohanebaiha ichohanti coera, ichonaiamuritoheriin raotoha coaaeratinejaun,” nae jetao, cacha relaauruhafariseeocurune rijijielanaala,neein cacha relaane jaun.

Nebetacanaa janonaa bana tiricomoloonejeeuruha Jesosoaina nerelanacaaurune(Mt 12.1-8; Mr 2.23-28)

6 1Nebetacanaa janonaa bana tiricocoocana jana situujueeuruha aina

nerelanacaauru aina Jesosone janajetaote, nii tirico moloonejeein bijicuhane situsitunijihanaain nucuhequihure nii aina nerelanacaauru.2Nii coaraain jetaote:“Chanuna nebetacanaa janonaa bana

cocoaeraa nitohanai ichara natiin,

caauru,” naain bajaauruha fariseeocurutabaaurune jana jetaote:3-4“Aiha niqui. Nete laenanohineein

ne Cana Coaunera Quiricha cuhane.Tana lesajei que Cana Coaunera loreritaberenacolo asae enohin CanaCoaunera que banijiaineein niha niifaan natiin, mijitenacaaun raicorihacuru aina jiniiquiin nii faan quihaRabirine ereretaain coaraquicheneta.Acaihaniji saseredotecuruhacha nii faanquihane rai nihanatiinte quihurelu,”naain jetao:5“Canu- cachaneein nejanoanaa

nichaaunnena, nebetacanaa cojoanonaaamurijiriin cocoainanohineein neeun.”naain jetao acaauru tonorae Jesoso.

Jiurona bijihona cacha(Mt 12.9-14; Mr 3.1-6)

6Nii baiha jetaote,canaa cojoanonaa bana, sinacoca asaeenohin cachaauru relaa Jesosone jana

jetao, ecu acaauru jana niha leinjiincacha, rai biji raotono nichajai quejiuronane jaun jetaote: 7“Necha caanebetacanaa janonaa bana nihanesaijieein,chaainta,” naain jetao, Jesosocojoelaaure colurujueeuruhane jaan leraariha aihuruhane jaun, Cana Coauneranaitoonjoa que cacha relaurera ainafariseeocuru. 8Ne jetaote,ruhane que nainaain jetao, nii jiuronabijii cacha rai jetao:

raaura,” naa nii Jesosone jana jetaote,nimichuhin nichaauraa nii cachane jaunjetao, nii fariseeocuru rai:9“Inara raine leinjiin erenaa bajanaa

jereeun. Chatohanai ichacaanecaohachae. Nebetacanaa janonaa bana,cacha ichao rai caohacha ichacaanenacaohachaa. Ainihane cacha ichaoitajihacanena caohachaa,”10Nii baiha jetaote, nii ecu satiin

curuhacaain nenacaauru coaraain jetao,nii cacha rai aitoha jetao:“Ichoii raujiaaute coaracaara,” naa rai

Jesosone jana jetao, rai biji raujiaa niicachane jana jetao, jiurohane caje inaenerautae nii cacha biji.11Nitohaneein nii jiurona rautaane

coaraain jetaote: “Chana icharihacachecaa aansai aina,” naain jetao, jataainJesoso aina obaaecure nii ecu neeincoarajeeurera fariseeocuru aina CanaCoaunera aitoonjoan que cacharelaaureraauru.

Lechoonca coroatajai raiafosotooru janiicha Jesosone

(Mt 10.1-4; Mr 3.13-19)12Nii bana jetaote, ichatane ecuunno que

cuhin,jajeein janoe jetao Jesoso. 13Inae janohanejana jetaote,nacaauru jitariin cotihanajaain acaauru

5 6

136

caje janijiin lechoonca coroatajaihuricocoainaain, afosotooru neein acaaurucuruaate. “Afosoto” naanete, “Letononeeinnenaa” naane aite.14Nii niicha janijiichuru jetaote, Simoon-

nii Fedoro neein niicha curuhateeni, chaennii Simoon nejera Aanderesi, chaenSaantiaao, Joaan, Feri , Bartolomee,15Mateeo, Tomasi, chaen Arafeeo calaohi-Saantiaao, chaen Selote neein niichacuruaateeuri- Simoon, 16chaen Saantiaaocalaohi- Jodasi,jueranu Jodasi Isacariote, naaonjoaihurine.

Arajii cacha relaa Jesosone(Mt 4.23-25)

17Inae nitohaneeein ichatane ecuunnocuhin, nii rai afosotooru janijiincocoainaane nainaain jetaote, acaauru ainajiniiquiin atane macararo que fauha cueJesoso. Nii jana jetaote, ecu turuhin niiaina amuhemuhenacaauru ainanetaojiaaure arajii cachaauru. Jodeabatane, Jerosaleeun, cucuhana auhanihanenacaauru neseeuru- Tiro aina Sidoon,naaonjoaihunri cajeeurune maajeeinturuhacoaaure. Acaauru relaa Jesosoneaonanacanejeein, acaauru rautaa acaaurucunain cajene coinane maajeeinchuruturuuure jataain arajiin cachaauru.18Nii coitucuchuhi ichanohineein

cunaitenacaauru rautaane jana jetaote,nerautaacoaaure. 19Nii coaraain jetaote,satiin cachaauru, Jesoso dadanaajerecure biji que, aca jerihane rijijieein

rune coaracuruhane jaun.

Raotojoeein neeuruha tabaaurune janatabaaurute raotelanaala neeurureein.

(Mt 5.1-12)20Nii jana jetaote,

caauru coaraain jetao:“Ena cairicheineein neeichene

natiinte, nerausiajeein neeiche, Cana

Coaunera cojoanonaa inara rai nihanejaun.21Ena mijitenaanaun neeichene natiinte,

nerausiajeein neeiche, nii chaquelanaelanaala neriquicheeine jaun.Ena chanaaiche natiinte, nerausiajeein

neeiche, rachoojoeein enoanaainneriquicheeine jaun.22Canu cachaneein neeichene coreniha,

inara cotaain, inara sitaain, inara nocoejechanuhin,

jeein neriquicheein. 23Nitohaneein inarateeuruhane nihanatiin jataain raotojoeeinrachoojoeein neeuche, canu coreniha dedeeuraotojoeein neriquicheeinne jaun.chenachuhinti, inara cairichaauruha inaraaraaichurune rijijieein, Cana Coaunera ereberacuru profetacuruhalu acaauru inoaensihuru.24

caauru. Inae ena aaichene rijijieeinrachoojoeein niha curieeicheein.25Coaraain nainacuche ena

raotojoeein lenoneein nenacaauru. Inaenerinaain inara rai lenone.Coaraain nainacuche ena enoanaain

nenacaauru. Inae inaderanaa caaunchanaa curiquicheein.26Coaraain nainacuche itolere neein

atane sacuritaain coroaenohineeinnenacaauru. Nitohaneeinte profetaniha

relu inara inoensihuru.

Ichei nejeratenacaauru belaihu.27Nena laen inara canu ere tonoraera

nequichene rai aitoreeunni. Inara quenererojoecaain jaolequiin nenacaaurubelaain caohachaain acaauru ainaneeuche.28Nechu jataain inara cotaiha: ‘Coaraain

nainacuche necha aansaihuru,’ naain inaraque ereein nei belaain, rai Cana Coaunerabajaauche. 29Chunucoha lejerajei chomeri

6

137

faohitohane, rai jera netonai icharateeu. Janachunucoha ii cajione buri ruluhane, rai iiobiri netonoai teeute amaaine. 30jeeinchu, ii caje chaelai bajaeranihane teeu.Coa ii caje iicha sirii rulueranihane, coatonaain iriha. 31Charijieeinchaainti, inarabelaiha cachane jeriquiche, nii rijijieeinacaauru belaihuche inara netonai.32Inara belaichaauruhacha belaain

neeichenete, aihuruha nii CanaCoaunera coitucuelanaala nenacaaurunerijijieein neriquicheein. 33techu, inara coroatajaneraauruhachabelaain neeichene, aihuruha nii CanaCoaunera coitucuelanaala nenacaaurunerijijieein neriquicheein. 34Chaentechu,chaelai lateein niha cachane jana, inararai cainaane coina teeichene, aihuruhanii Cana Coaunera coitucuelanaalanenacaaurune rijijieein neriquicheein.35Jana laen, nii inara que jaolequiin,inara que nererojoecaaeriin,naaonjoaain nenacaaru ainacaohachaain neein, chaelailatecuruhane acaauru rai teeiche, inararai cainacuruhane latelanaalane,caohachae. Nii rijijieein neeichenete,esinaen rauhijiriin jerihane rjijieeinichaquichene jaun, inara rai niicainareein Cana Coaunera, nitohaneeinacaauru belaiha natiin coitucunaajerelanaala nenacaauru, neechuaansaineein ichaonacaauru,naaonjoaihunri belaain ichaa CanaCoaunerane jaun. 36Nii cairichaaojoaaincachaauru coaraa Cana Inaca CanaCoaunerane rijijieein, inara netonoaicairichaaojoaain inara amute cachaaurucoaracuche.

Jiaonriha leeochaauru quebaasoneein ereein neeichene

(Mt 7.1-5)37Jiaonriha leeochaauru amurijiriin

nenaa coacuhin, leeochaauru que

baasoneein ereein neeichene, nabana,nii leeochaauru ichaquichene rijijieeininara tiha Cana Coaunerane coataa.Chatohanai ichaa inara leeochaaurune,acaauru que inara suujua acatecuchete,inara que netonoai suujua acatemiinCana Coaunera. 38Chaelai lateeinneeuruha inara amute cachaaurune janarai teeichenete, inara rai inaraacha lateitereein Cana Coaunera. Jitariininaraacha sirii teeichene nihanatiinte,jelai amuritoheriin inara rai cainareeinCana Coaunera. Chaentechuleeochaauru coaraquichene rijijieein,inara netonain coaareein CanaCoaunera,” naain jetaote:39“Coatiha nelaterihei, leinjiin maosa

amaeraanu que niha leeocha namutemaosane. Enaachate nitohanihane,leinjiin ecuha jachu cuhane naluhinjiniiquiin nitajenaa nainecurure.40Niheichu nii chuni, rai relaera

amurijiriin nenaa nainera. Nii inararelaera rijijieein nerelaaichenebanaachate nainereeiche, raujiaainrijijieein neeichene.41Chanuna inejeraacha baaso ichajeein

ichaohane coaraai. Tana iitonai jataainamurijiriin baaso ichajeein ichaohinecoaraaine. 42Chasiina iitonai baasoichajeein ichaohine coitucueneeine, baasoichajeein ichaoha inejerane coitucureei.Jauriaanejeein ii baaso ichajeein ichaohinecoitucuhin jianeein ichaao. Nii baihatelaen nainereei inejera rai: ‘Baasoichajeeinte ichaohi. Chajaain baasoichajeein ichaohine jianeein caohachaainichaao,’ naain erenaa nainereei.

Rai ninaa cajete, coitucunacainetemule caohacha

(Mt 7.17-20; 12.34-35)43Nihei chuni temule caohacha, baaso

que inaana nainei. Niheichu temulebaasoniha natiin caohacha que inaana

6

138

nainei. 44Nitohaneeinte, rai ninaa cajetemule caohacha coitucuhaca.nihane jaunte, chabana tijiemule queinaana nainene ojoa. Jerichanejeeinchuchabana cajiauhi que, inaana nainiheiijiaaen soririji. 45Nii rijijieein techu,caohachaain suujua coaara cacha,caohacha nejesina que ere, satiincaohacha- rai suujua cuhane nihanejaun. Jana cacha, baasoneein suujuacoaarate baasoneein ere, satiin baaso-rai suujua cuhane nihane jaun.neeinte cacha ujuae caje mitue satiin raisuujua cuhane nenaa.

Coroata laurii loreri icharaauru rijiichanere aonaera biha Jesosone

46Chanuna itolere bana, ‘CanuCuruaanaa,’ naainchene sainejeein queretonoraain quiicha jerei ichaeneeiche.47Aonacuchena inara rai canu ere

tonoraain caitoonjoan icharaauru que eretecoitucuhiche. 48Charijiein chaainti, lorerijaane coina jauriaanejeein ucuaatiin bajeein,enuha suuji caohachaauru temuhin ichaaleinjiin cachane jana, uha tabanaane janaque tacaa uujinaamijiaaineein nihanatiin niiloreri comaene, caohatiin ichanohin nihanejaun. Nii rijiicha cacha, canu ere tonoraaincaitoonjoan ichaa chabana jianelanaala ne.49Jana quere tonoraeniha cachanete,araracaaeriin atane bajeein, baasooru quebanesijiateein loreri ichara cacha rijijieein ne.Nii jana uha tabanaane, quemijiaaineeintacaa uujuinaane jana, beraujuaain nitaje niiloreri, nii rijiicha nii canu aonaanesainejeein, quere tonoraelanaala nenacaaurucachaauru,” nae acaauru rai Jesoso.

Romanocuru rai soondarooru curuaanaaca taan letono rautaa Jesosone

(Mt 8.5-13)

7 1Inae nii cachaauru rai irihanenainaain jetaote, Caferenaaon cue

aina nerelanacaauru aina Jesoso. 2Nii

jana jetaote, nii Caferenaaon ichoaeleinjiin Romanocuru rai soondaroorucuruaanaa ca taan. Nii jana nii ca taanletono- jataain belaain niicha siriijetaote, cunaiteein ohane rai ne.3Nii jaun jetaote, nii Caferenaaon

turuhin niha Jesosone inaaoriin jetao,Jorioocuru bichauhenaauru letoae niica taan, conujueein Jesoso cotihacacuuruhane, nii rai letono cunaitenaarautaa uhane coina. 4Nii jaun jetaote,rene turuhin:“Iine cotihaca uhacaanu canacaanu

letoaa ca taane jaunra. 5Jataaincanacaanu araaichuru belaichaneein,aca canacaanu rai sinacoca ichaerateein,naaonjoaain nihane jaunne, caa ca taancoroatajaneein rai letono rautaainejerichaanura,” naaure jetao Jesoso rai.6Nii jaun jetaote, acaauru aina cuhin,

inae turuhe lalajeein cuujueeruhaJesoso ainane jana jetao, raibelaichaauru letoae nii ca taan:“Curuaanaa, coatiha nii chaque icheinelateein nihaaun canu loreri asaeturuhine coina. 7nihane ii cotihaca uheneeun. Acaihanijiaitoote nerautamiin canu letono. Iiaitohine rijijieein nerautarichaain canuletonone coitucuhanune jaunne icheiraujiaain berateeun.8Nii rijijieeinne canu letoaauruha

canu curuaanaacurune tonoraain neeun.Nii rijijieeintechu, canu bijiunenacaauru soondarooru cajechunucoha letoaanune, canu eretonoraain cue. Jana chunucohacotihacaaun uhane coinanete canu eretonoraain uhe. Jana canu letonoletoaanu chaelai ichaane coinanete canuere tonoraain ichae, nanichuchera,”naain letoaa ca taane jaun inae aitohacuuruhane jana jetaote, 9cojoelatiin, niiaina amuhemuhenacaauru cachaaurucoarajeein jetao:

6 7

139

“Coatiha Isaraelita nichaachene laurijana, caa cacha tocohaneein jataainquesenetaera coarahaaunta,” nae jetaoacaauru rai Jesoso.10Nii jana inae jelaiha cauha cuuruha

nii ca taan loreri asae nii niichaletoaaurine jana jetaote, inae acaauruajiniha nerautaain niha nii rai letonocunaitenaane jana turuure.

Leinjiin autana calaohi ichatihaohane caje Jesosone

11Nitohanihane baiha jetaote, ainanerelanacaauru, chaen arajiin sacuureracachaauru, naaonjoaihunri aina leinjiinnese Naain ineein curuajai nichae cuejetao Jesoso. 12Nii jana jetaote, inaeturuhelalajeein cuujueeruha nii nesequene jana jetao, leinjiin ene autanacalaohi- leinjiin acaacha calaohineeinnenaa onaa conautiha jetao cuure. Niijana jetaote, nii nese caje cuhacoaainarajiin corihaniha cuure cachaauru.13Nii jana nii autana coaraa Jesosonejana, cairichaaojoaain coaraane jaunjetaote: “Coa chanaara,” naain jetao,14nii rijieeoritiin, nii onaa rohanichuuntaain, nii amaaunruhane jaarori dadaane jaun jetao, ecu inacuhincoarajeeuruha nii baijiaain amaaureranejana jetao:“Enamanaa, nimichuhin

nelauriaaura,” naa Jesosone jana jetao,15inae nimichuhin nelauriaain ere niionaa. Nitohaneein nii neba rai nii onaaichateein tiha Jesosone 16coaraainjetaote, satiin acaneein nihane quesuujua acateein cojoelatiin jetao:“Jataain itolere amurijiriin nelateein,

itolere ichana nainera profetate canarene turuera,” naain jetao:

chene coroatajaniha uhera,” naaurejetao Cana Coaunera coroajeein,neebana nitohanai coaracuruhane jaun.

17Nitohaneein coaraain jetaote, satiinJodea batane sacuritaain jetaobeeuruhane jaun, nii onaa ichatihaJesosone coitucuure.

Joaan Baotisita letonocuru(Mt 11.2-19)

18Nitohaneein onacaauru ichateein,naaonjoan Jesosone coaraain jetaote,Joaan rai biha cuure sacuureraauru. Niicaje coitucuhin jetaote, coroatajaisacuurera cotijiaain jetao: 19esinae rauhijiriin canacaanuhachacohajei turuha uhenenineei. Acaneneeine canacaanu rai beeu, leeochacohacaanune coina,’ naain bajanichucherene turuhincha,” naain jetao letoanajaeJoaan Baotisita. 20Nii jaun cuhin, Jesosorene turuhin:“Joaan Baotisitate canacaanu letoae,

ii esinae rauhijiriin nii canacaanuhacha

nune coina. Aca neneeine leeochacohacaanune coina,” naauruha Jesosorene turuhin Joaan letonocurune21rijieeoritiin jetaote, araai laurii cunaicaaun cunaitenacaauru cachaaururautaain, arajii maosacuru nota teein,coitucuchuhi caaun cunaitenacaaurunemaajeein rautaacoaane baiha jetao, niicoroatajai Joaan letonocuru rai jetao:22“Chajaain Joaan rai caa ena

inaraacha coarai aina inaraacha aonaibenichuche. Chaen, inae maosaneeuruhane caje notaauruha maosacuru.Bacosacuru netonaite inae nichaauraainamuure. Cosibinacaauru netonoaite inaecosibi caje nerautaacoaaure. Irichosaaecuru netonaite, inae irichohinneeure.jeein cacha neein jaberoconeeinnichaauraain neeure.jeein nenacaauru raite, jataain acaaururausiaaerichaain Cana Coauneranebeebeje. 23Nitohanihane jaunte,

7

140

nerausiajeein neeurureein canu quejaaecohane jianelanaala nenacaauru,”naain jetao, “Chajaain caritiinbenichuche Joaan raicha,” naain jetaoacaauru letoae Jesoso.24Niritoha acaauru raine jaun, jelaiha

cauha cuuruha nii Joaan letonocurunejana jetaote, nii Joaan que cachaaururai ereereje jetao Jesoso. “Chatohanaicoaraa curejetocoichelu nii cacha areroocuhin. Leinjiin jiarana nujuancujuanaacha rurujuaina coaraquichelu.25Chatohanai coaraquichelu. Leinjiin

teein neina coaraquichelu. Nete niicajione caohacha que necoreeteeinnenacaauru, cocoainanacaihuru loreriasae neeuruhane coitucuhicheraotojoeein. 26chelu. Leinjiin profetana coaraquichelu.Aiha jerihane, jataain profetacuruamurijiriin nenaa leinjiin profetatecoaraquichelu.27Nii Joaan que tejian, rai Calaohi

nichaunne rai aitelu jetao:‘Chajinihane quere beranu queleinjiin letoareeunni,

turuhine jaanu rucuheraanu quera,’naain belu Cana Coaunera, niichalaenaeratenojoi rai Quiricha inoaensicuhane. 28Coatiha inoaenlu cajecoaauneein, enanetojoeein nihei chuninii Joaan amurijiriin nei cacha. Netelaen ena turunaa Cana CoauneraCojoanonaa, canuhacha tei que nenaacacha, leeochaauru fautaain nihane nihanatiin jataain Joaan amurijiriin ne.29Nete cachaauru relaa Joaanne jana,

satiin aonaraauru cachaauru, nii Joaan

relu. Nii choae tacaaintechu, Romacuruaanaa rai impoestonu que cachaaurucobaraain coriqui bajaaurera netonainecha ansaineein neeuruhane saijieeinnebaotisaerateeurelu, esinae rauhijiriin

Cana Coauneraacha icharatenohi ichaaJoaanne esenetaauruhane jaun. 30Janafariseeocuru aina Cana Coauneranaitoonjoa que cacha relaaureraauru,itolere amurijiriin Cana Coauneracoitucutoha nocoetocuruhane saijieeinnebaotisaeratenaa jerecuruhilu, CanaCoaunera icharatenohi icharaneein aihaJoaanne esenetana jerelanaala quejaolecooruhane jaun.31Nitohaneeinte itolere acaauru rai

baaso ne. Nihei acaauru rai chabanacaohacha.32

jiana jaun auno toteeuruha acaauru amutecanaanaihurune jana, raasanaa jerelanaalaneein, niheichu berane ichacuruhane janachanaaurene acaauru amute canaanaihuru.Nii rijiichuruha caa enene nenacaaurucachaauru. 33Nii rijiichuruhane jaunte,turuha Joaan Baotisita coaaerai conaainaelanaala, faan niha natiin quinaainaelanaala, naaonjoaaine jana, ‘Nechuaansainihane jaunte ai, nechu jataaincoitucuchuhi siriha rai suujua cuhanenejaun,’ naain que ereeichelu.34Nii baiha canu- Cachaneein

nejanohanaa nichaaunne turuhin, coaaeraicohin, lenoneein, naaonjoaanune jaunte,‘Achotiritiinjiene tabaain lenoneeinajetoriaaneeun. Chaen jene nechuaansaineein ichaonacaauru cachaaurubelaain, Roma curuaanaa rai impoestonu

rane maajeein belaitoon,’ naain ereeichecaque. 35Nete inae ecu tihane bana esinae

nohi ichacaaunne coitucuha cuurureeinsatiin cachaauru,” nae jetao acaauru raiJesoso.

Leinjiin fariseeoneein nenaaSimoon rene turuha Jesosone

36Leinjiin fariseeo jetaote, Jesosocotijiae rai loreri asae turuhin lenoniha

7

141

cuhane coina. Nitohaneein cotihacanejaun cuhin, inae loreri asae turuhin,lenonecuruhane coina rori ichoaenelauriaa Jesosone jana jetaote,37turuha cue leinjiin ene cojoaeloroherinii neseu ichaonaa. Nii ene jetaote, niifariseeo loreri asaae turuhin lenonihacuha Jesosone inaaoriin jetao, lecuruhinjataain coretiin nenaa erene jujuiamaain turuhin jetao, 38chanaain Jesosotijia rohan nelauriaain, rai nota bacaque jetao rai tijia rujuae. Nitohaneeinrujuaane baiha jetaote, rai couturiji quecaruruhin jetao liosiin, erene jujui querujuae.39Nitohaneein ichaane coaraain

jetaote: “Esinae rauhijiriin leinjiinprofetanihane jana nihanete, caaoneeintiha caa ene cojoaeloroerine jana, baasonihane coitucure caa cachara,” naainjetao suujua ereein coaraje nii Jesosocotihara fariseeo.40Nii jaun jetaote, nii fariseeo rai:“Simoon, icheina erenaa jereeun

aonaaine coina,” naa Jesosone jana jetao:“Saan. Aitoo caraine aonaera, cacha

relaera,” naa nii fariseeone jaun jetao:41“Leinjiin cacha jetaote, coroatajai

cacha rai coriqui te, jelai amuritoheriin raicainacuruhane coina niqui. Nitohaneeinjetaote, leinjiin rai te saoqui fashaain. Janaleeocha rai jetaote, te saoqui chooncaain.42Ne jetaote, coretena nainecurenihanejaun, nii coroatajai que rebeeonacaaurucachaauru cobaraelanaala acaauru quesuujua acate nii coriqui erora. Tonaai jananii que. Chariji jana nii coroatajaaihuricaje, jataain nii coriqui erora belaaincoaare,” naa Jesosone jana jetao:43“Jerihane nii leeocha amurijiriin

rebeeona cachate jataain nii coriquierora belaain coaraera,” naa niiSimoonne jaun jetao:“Esinae rauhijiriinte aitohicha,” nae

jetao Jesoso.

44Niritiin jetaote, nii ene coarajeein,nii Simoon rai jetao:“Caa ene coaraaunachuhinti. Coatiha

jauriaanejeein ii loreri asae turuhanunejana, catiha culeecaaunne coina caraiacau tiheei. Nete laen caa ene, rai notabaca que catiha culejeein rai couturijique caruruhin jacorae. 45Coatihachuturuhanune jana canu meri lioracaheei.Caa enete laen turuhin enohane cajecoaauneein canu tijia lioracaanejianene.46Niheichu nii jujui niha natiin

cacouturi ichoae tiheei. Jana caa enetelaen catiha ichoae erene jujui chorohinque catiha rujuae. 47Nitohanihanejaunne ichei aitoon. Arajii rai nosateinae que suujua acate, jataain canuesenetaain canu belaihane coaaratihacaa ene ne jaun. Nete laen, niileeochaauru amurijiriin caohachaainichaoha nocoetonacaauru, rai nosa cajechabana nichoteeurenereein, chabanaosaaocuruhane coitucuhin canu belainajerecurenihane jaun,” naa nii fariseeoraine baiha jetao, 48nii ene rai:“Inae itolere baaso ichajeein ichaohine

caje ichoteratenojoineeichera,” naaJesosone jana aonajeein jetao:49“Chaneeinna ne caa cacha, itolere

baaso ichajeein niha caa enene jaan cajeniha natiin ichoterateein nihane coina,”naauruha nii aina ecu cotihanohineeineein aonajeeurerane coitucuhin jetao:50“Quesenetaaine jaunte,

nojoineein neeiche, baaso ichajeeinneeine jaan caje.jaun caunihuchera,” nae jetao Jesoso,nii ene rai.

Jesoso coroatajaneraauru enecuru

8 1Nitohaneein jetaote, itolereneeinneseeuru naineein, nenanajaaunru

naineein amuhemujueein Cana Coaunera

7 8

142

jete Jesoso, lechoonca coroatajai raiafosotooru, 2chaen coitucuchuhi caje,joaenreein cunai caje, naaonjoaihunri cajeniicha rautaauri enecuru tabaauru quecorihaneraain. Niichuru aina jetaote cuelu,

chuhi sirihane jana nii Jesosohacha rautai“Maadala bene” naain niicha curuaateeuriMariha, 3chaen Erodesi amihaneeoberaichaneein nenaa Cosa comasai Joana,chaen Sosana, naaonjoaihunri ainaleeochaauru arajii enecuru jetao,

neraneein cuure.

Temule jaera parabola que erenaa(Mt 13.1-9; Mr 4.1-9)

4Nii jana jetaote, neseeuru cajecuhacoaain Jesoso coaraa cuuruha arajiicachaaurune jaun,ruhane jaun jetao acaauru rai:chene ena inara rai temule jaeraparabola que erete coitucuhiche.5Leinjiin cacha, ucuhe riaaca cuhane

jaun jetaote, bero cuhane naluha nii niichariaajai nucuhene jaun shaaocurecachaauru. Chaen tabaauru quihuretajaaelinaacuru. 6Nii jana tabaauru ajerichoae nalunacaauru jetaote, omarohanesainejeein ohijiacoae. 7Tabaauru ojoaneeonjoai jana nalunacaauru jetaote,omarohane jana amurijiriin omarohaajaenane jaun ohacoae. 8Jana tabaauruatane caohacha choae nalunacaaurujetaote, caohachaain omarohane jaun, eleucuhecuru caje ele fashai ucuheneeinchurunefae,” naain jetaote, acaauru raitonijiaain: “Caa caitoonjoan coitucunaajeriquichene aonacuche,” nae jetao Jesoso.

Temule jaera parabola que acaaururelaa Jesosone bajaauruhane

(Mt 13.10-17; Mr 4.10-12)9Niritiin temule jaera que cachaauru

relaa Jesosone jaun jetaote:

“Chatohanai quena nii temule jaeraque cuaain cachaauru rai aitohi,” naain

caaurune jaun jetaote:10“Inaraacha quete rai Cojoanonaa

coitucuerate Cana Coaunera. Nena laen,nii canu esenetana jeriheichurucachaauru rai carijieein erenaaparabola que cuaain acaauru rai beeun,nabana coaracuruhane nihanatiincoitucuurenihane coina, niheichu

ruhane coataa.

Temule jaera parabola que cachaaururelaane biha Jesosone

(Mt 13.18-23; Mr 4.13-20)11Nii temule ucuhe riaara que

aitocoaaunne jaan erenaa parabolate,Cana Coaunera beratenojoi rijijieein ne.12Jana nii bero cuhane nalunaa

nucuhe que caitoonjoante, CanaCoaunera beratenojoin aonaain inaeesenetaain neeuruhane jana, nabananichoteeuruhane coataa acaauru coritaauha moconajaerane jaun suujuaelonaain nenacaauru cachaauru rijijie.13Jana nii ajeri choae nalunaa nucuhe

que caitoonjoante, Cana Coauneraberatenojoin aonaain, coroajeeinesenetaain neeuruhane nihanatiin,

riin, inae necairichanaa coaracuruhaneque nererojoecaain jianeraauru rijijie.14Jana nii ajaena jana nalunaa nucuhe

que caitoonjoante,ruhane nihanatiin, jeraaen jianejeeincuaajeein, jataain niicha lateeicha quecoacuhin, coriquiquiin raotojoeeinneeururichaainne coacuhin, itolere bananiicha jereeicha ichajeein, jeriha CanaCoaunerane rijijieein cha chanajerelanaala nitajerai nenacaauru rijijie.15Jana nii atane caohacha choae

8

143

joante, nii jataain jereein aonaain, niiberatiha Cana Coaunerane rijijieeinnaitoonjoan ichajeein, itolere banatonoraain laraajiin jianelanaalanenacaauru cachaauru rijijie,”

Cono que cacha relaa Jesosone(Mr 4.21-25)

16“Nihei chuni cono mocohinbujuaihu tera. Niheichu arana asaetenaa nainihei, nabana nocohenaanauturuuruha loreri asaae turunacaaurunecoataa.late ecuun te, conohanau loreri asaaeenooruha turunacaaurune coina. 17Niirijijieeintechu, ena caa inara relaanunejaan coitucuelanaala nenacaauru,rijieeori bana coitucuurureein.18Aihane jaun, caohachaain

aonacuche. Nii rijijieeintechu enacanuhacha tei raera jelai amuritoheriinrareein inae ecu tihane bana. Jana niicanuhacha tei latelanaala nenaate chacolane nedaareein inae ecu tihanebana,” naain acaauru rai be Jesoso.

Rai neba aina Jesoso nejeraauru(Mt 12.46-50; Mr 3.31-35)

19Niritiin cachaauru rai ereerejihaJesosone jana jetaote, rene turuha uureneba aina rai nejeraauru. Ne jetaote,rohan turunaa nainecurene, jataainarajiin ecu turuuruha cachaaurune jaun.20Nii jana ecu nenacaauru tabaaurujetaote,“Taute aerene neeure ii nejeraauru, ii

neba aina. Jataainte ii coaana jerecure,”naain Jesoso rai beeuruhane janajetaote,21“Aiha niqui. Nete Cana Coaunera

beratenojoi esenetaain, rijijieeinichaohin, naintonjoa rijijieein icharacachate, canu fojiara aina canunejeraaurunera,jaen Jesoso.

Ficha chanaa aina cujuanasuruaa Jesosone

(Mt 8.23-27; Mr 4.35-41)22Nii baiha jetaote: “Amaauchete caa

nemuri jerau cunichaachera,” naainjetao, aina nerelanacaauru aina leinjiinbote cuhane fauhin cuhin jetao,23nemuri jera jaohajeeuruhane janajetao, uhe cujuana tabai ainacha chanaa. Nii jana, sinitohaJesosone jana jetao, inae nemohaacaune jaun, caaun nalunaa jere niicuurunaja bote. 24Nii jaun jetaotenesoone caun“Cacha relaera, cacha relaera, inae

nalurichaacheje,ruhane jaun jetao, nimichuin cujuanaaina cha chanaa suruha Jesosone jaunjetao, tonajelanaala cuujeeure.25Nitohaneein cujuana ainacha chanaa suruaain jetaote, nii ainanerelanacaauru rai jetao,“Chanuna cha esenetaeneeiche,” naa

acaauru rai Jesosone jana jetao,nesoonetiin cojoelatiin jetao,“Chaneeina ne caa cacha, neretonoraain nesuruha cujuana ainacha chanaane coina,” naain jetaonejesinajeein ita caje bajaaure.

Jerasa batane que nenaacoitucuchuhi siricha

(Mt 8.28-34; Mr 5.1-20)26Nirijieein cuujeein jetaote, tabiicha

nemuri jera jaohin, najauriaa cuureCalileea jeraniha nenaa Jerasau bataneque.27Inaen ecu turuhin najauriaain, atane

choae iniha cuha Jesosone jana jetaote, niinese caje cuhin que tacaa cue suujuecuhane coitucuchuhi siricha cacha. Niicacha jetaote, nii chaabana cajione jiaain,

naala atane bana ichoaecha ichoae.

8

144

28Aca jetaote, Jesoso coaariinnacatiha auhaquiin semojoaain tacaainjetao;“Coa caniha nenoaain carerojoecaara,

acaihaniji nenaa Cana Coaunera CalaohiJesoso,” nae jetao Jesoso rai, 29cajemituha, nii suujua cuhane neein aasaeracoitucuchuhi coina aitoha Jesosonejaun.Nitohanihane jaun jetaote, araai saain

cadena que caohatiin biji aina tijiaichohacuruhane nihanatiin, rai molohincacha nenajanihu amaauruha niicoitucuchuhicurune, ecu nii cachaareroo ne. 30Nitohaneein rai irihanejana jetaote:“Tonaa ichurujuata,” naain caje

curuaa bajaa Jesosone jana jetao,“Lejioon niha canu curuaara,” nae

jetao nii cacha, jataain arajiin suujuacuhane neeuruha coitucuchuhicurunejaun. 31Nii arajiin suujua cuhanenenacaauru jetaote, usi jana acaauruletoaa Jesosone coataa jetao, 32-33tane ucuunno que arajiin lenonihaneeuruha coosichurune jaun jetao, niicoosichuru suujueniha enooruhanecoina Jesoso caje bajaaure. Nii jaunjetaote, nii jereein caje bajaauruhanerijijieein jeriha Jesosone jaun jetao, niicacha caje mituhacoaain nii coosichurusuujueniha enooruhane jaun jetao,nemuri cuhane nichorohin acauhanaunaluhin ohacoaaure nii coosichuru.34Nii coaraain jetaote, satiin jelai caje

sorohin, nenaanajaaunru, neseeuru,naaonjoaihunri naineein biha cuure niicoosi beraihurera cachaauru. 35neein beeuruhane jaun, cuhin coaraacuuruha cachaaurune jana jetaote,Jesoso tijia asae lauhaca coujurihucacha neein necoreeteein nii suujua cajecoitucuchuhichuru mitunaja cachanejaun jetao, coaraain coasichure niicachaauru.

36Nii jana, nii cacha caje mituuruhacoitucuchuhichurune jana coaraaurujetaote, esinae rauhijiriin nii nerautaanerijijieein beeure leeochaauru cachaaururai.37Nitohaneein coaraain jetaote, satiin

nii Jerasa batane que nenacaaurucachaauru jetao, jelai caje amuhaJesosone jerecure,ruhane jaun.Nii jaun jetaote, bote cuhane fauhin,

jelai caje amuha Jesosone jana jetao,38aina cunaa jere nii coitucuchuhichurumitunaja cacha. Ne jetaote, aina cuhanejerelanaala:39“Jiaohine. Chajaaincha jelaiha

chenenajaun cauhin, ii rautaain nihaCana Coaunerane beebejenihun,” naejetao rai Jesoso.Nii jaun jetaote, ecu nedaain, satiin

nenaanajaaunru naineein cuhecujueeinjetao, rautaain niha Jesosonebeebejeein amuhemujuen nii cacha.

Jairo cacunu. Chaen leinjiinene Jesoso cajione dadaera

(Mt 9.18-26; Mr 5.21-43)40Nitohanihane baiha, jelaiha nemuri

jerau cauha cuuruhane jana jetaote,jataain coroajeein Jesoso raaure,turuhane cohajeeuruhane jaun, satiincachaaauru. 41Nii jana jetaote, turuhauhe leinjiin cacha- sinacoca curuaanaa

teeuri. Nii cacha jetaote, Jesoso tijiaasae neseeoriaain jetao conujueeincotijiae, rai loreri asae turuha cuhanecoina, 42jataain ohane rai niha leinjiinrai cacunu-jine jaun.Nii jaun cuha Jesosone jana jetaote,

jataain arajiin sacuuruha cachaaurunejaun, sururucure cachaauru.43Nii arajiin cunacaauru jana jetaote

cue leinjiin ene- lechoonca coroata

8

145

jaanacaain nirijieein ichana jaohajeeincunaiteein nenaa. Nii jetaote, jitariinniicha sirii coriqui jaohin nocoicharateniqui. Nejetaote, rautasihurene nii chunicoichaeraauru.44Nii ene jetaote, Jesoso caaijie cuhin,

rohan nichuuntaain rai cajione auhadadae. Nii Jesoso cajione auha dadaanerijieeoritiin jetaote, inae nesurue raiichana.45Nitohaneein dadaane jana jetaote:“Chatoon canu dadae,” naain bajaa

Jesosone jana, satiin dadaauruhanesuujueeuruhane jaun jetaote,“Cacha relaera jataain araaicha

cachane jaunte, ii sururucure jerane,”naa rai Fedorone jana jetaote:46“Aihei bajiaa. Chunucohate jerihane

canu dadae. Cacaje mituha cacharautacaaunne jaan cajene coitucuunra,”naain jetao bajae Jesoso.47Niritoha Jesosone jaun, nesuujuenaa

nainenihane jaun jetaote, rijijijianeeinJesoso acatiha neseeorihaain:joaain cunaitichaaunne jaunne, nii cajenerautasinihanune jaun, ii dadaaunra.Nii ii dadaanune rijieeoritiine inaenerautaaun canu cunai cajera,” naainsatiin aonajera urichoo jitariin biha niienene jana jetaote;48“Aihachuhisi. Jataain ii rautaanune

esenetaaine jaunte, ii cunai cajenerautaaicha ene. Chajaain chaquetonajelanaala chenenajaun caunihunra,”nae jetao rai Jesoso.49Nitohaneein jaiti ereerejiha

Jesosone jana jetaote, turuhin jetao:“Coa nenacaaeneein nii cacha relaera

reroecaa. Inae oha ii cacunura,” naainjetao biha uhe letoaauruhane jaun leinjiincacha, nii sinacoca curuaanaa Jairo rai.50Niritoha nii cachane aonajeein jetaote,“Coa tonajian.

taaute nacoaauneein ichanamiin oo cajeii cacunura,” nae jetao Jairo rai Jesoso.

51Niritiin cuhin jetaote, nii Jairoloreri asaae turuhin, Fedoro, Saantiaao,Joaan, chaen, nii ene fojiaraauru,naaonjoaihunriicha enoae jiniichaain niiloreri asae. 52Nitohaneein inae loreriasae enooruhane jana jetaote, jataainsatiin coinaderaain nii ene coisichuruhanii loreri asaae nenacaaurune jaun:“Coa chanaache. Coatiha ohane jaun

aihei caa ranuna. Sinihane jaunteaicha,” naa acaauru rai Jesosone janajetaote, 53satiin esenetaelanaalacoenacure- nii ecu neein coarajeeureracachaauru, esinaen rauhijiriin oha niiranunane coaracuruhane jaun.54Nii jana jetaote, biji que nii ranuna

onaa mucuhin tonijiaain jetao: “Ranuna,chajaain nimichuura,” naa Jesosonerijieeoritiin nimichuhin jetao,55nacoaauneein raurononeein oo cajeichanae nii ranuna. Nitohaneeinichateein jetaote, corohateeuruhanecoina aite Jesoso. 56Nii jaun jetaote,jataain cojoelatooruha rai fojiaraaurunejana jetao: “Jiaonriha caa catoaneeinichateein nihanune beeiche chunirainera,” naain jetao suujuatenajaenJesoso.

Cana Coaunera Cojoanonaa biha cuuruhanecoina aina nerelanacaauru letoaa Jesosone

(Mt 10.5-15; Mr 6.7-13)

9 1Jelai lechoonca coroatajai ainanerelanacaauru taojiaain, acaauru

aina neein cocoainanajaain jetaote,letoanajae Jesoso, cacha suujua cuhanenenacaauru itolere coitucuchuhichurusitaain, cunaitenacaaurune maajeeinrautaauruhane coina. 2Nitohaneeinjetaote, Cana Coaunera Cojoanonaabeein, cunaitenacaaurune maajeeinrautaauruhane coina acaauru letoae.3Nitohaneein letohanajaain jetaote:“Coa inara biji achune, inara atora,

inara achano, inara coriqui,

8 9

146

chene jaanu que inara cajione,naaonjoainuri amaain cuhache. 4jihun loreri asae turuhichene ecuneeuche jelai caje amuhichenereentiaain. 5Jana chunijihun nese queturuhichene jana, inara ranaa

nihane, jelai caje amuuche. Inara tijiabatane faofaohin riariaain ratiriinte,‘Coaraain cau neein nainacuche,’ naainichaquichene coitucuurumiin caje,”naain jetao letoanajae Jesoso.6Nii jaun jetaote, nii letoanajaane

rijijieein cuhin, neseeuru naineeincuhecujueein jetao, ichoteratenajaanejaa erenaa rauhi raotono beebejeeinjetao, cunaitenacaaurune maajeeinrautaacoaaure.

Suujua auhacaa Erodesine(Mt 14.1-12; Mr 6.14-29)

7Nitohaneein itolere ichaechajeeinniha Jesosone coitucuhin jetaote, quesuujua auhacaain nererojoecaeJorioocuru curuaanaa Erodesi.Tabaauru, “Joaan jete oo caje ichanaainai,” naauruhane jana, 8leeochaauru,“Profeta Irihasi jiete, oo caje ichanae,”naaure. Jana tabaauru jetaote, “CanaCoaunera Ere bera inoaensi tabaaurujete, oo caje ichanaain ai,” naaure.9Ne jetaote, niritocuruhane

coitucuhin jetao: “Caraajenihanena niiJoaan uluno moloheratihanune janamoloorelura. Chaaquena jana, nii itolereichaa beein ereeure,” nae jetao Erodesi.Nii jaun jetaote, jataain Jesoso coaana

jere Erodesi.

Saoqui oharaancai cacha railenone tiha Jesosone

(Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Jn 6.1-14)10Inae nii letoanajaa Jesosone caje

turuhin, jitariin acaauruhacha ichaibeeuruha nii cocoainaain niicha

letoaauri afosotoorune jana jetaote, jelaicachaauru caje acaauru amaain, leinjiinnese Betesaaidau amanajae niquiJesoso. 11Nejetaote, inae cuhanecoitucuuriin, sacuhin, rene turuhacuuruha cachaaurune jana jetao,raotojoeein acaauru raain, CanaCoaunera Cojoanonaa que acaauru raiereerejeein, cunaitenacaaurunemaajeein rautae.12Nii jana inae sohane jaun jetaote,

Jesoso rohan nichuuntaain:“Chajaain caa cachaauru rai aitoote,

taa ichuunucohacuru nenacaauruneseeuru cuhin, nesurunajaanu ainalenone ariha cuurumiincha. Coatihanihei cau cacha caje lenone coreteeinacaauru coroaatenaa jaanuta,”naauruha nii lechoonca coroatajai ainanerelanacaaurune jana jetaote:13“Niriimiin. Atiin inara, acaauru

coroaateeuche,” naa acaauru raiJesosone jana jetaote:“Saoquijieeinchate neeje faan, chaen

coroatajaain ate naajeeinchara. Coretihacuhacaanune banaachate nenaa nainerelenone, satiin caa cachaauru raicha,”naaure jetao Jesoso rai, 14itolereneeinsaoqui oharaancaain acaauru ainaneeuruha cachaaurune jaun.Ne jetaote aina nerelanacaauru rai

jetao:“Saoquichooncaa nanaain ita rohan

teein acaauru lauriaauchera,” naaacaauru rai Jesosone jaun jetao, 15niiaitohane rijijieein, ita rohan teeinacaauru lauriaacoaaure nii ainanerelanacaauru.16Inae satiin nelauriaacoaauruhane jana

jetaote, nii saoquii faan aina coroatajai atemucuhin, coreniha dede coarajeein CanaCoaunera coroaecane baiha jetao, nii faan

caauru rai jetao te Jesoso, jitariincachaauru rai chaluuruhane coina.

9

147

17Nitohaneein jetaote,ruhane jaaun tiaaojoaain lenonecuruhasatiin cachaaurune natiin jetao,lechoonca coroata omariin, omarinemoaaure caute que.

Esinae rauhijiriin Mesihasiniha Jesosone biha Fedorone

(Mt 16.13-19; Mr 8.27-29)18Nii baiha jetaote, jelai aina

nerelanacaauru aina cuhin CanaCoaunera bajaane jaun jetao:“Tonacuruha canu que cachaauru.

Chanichaaunchata,” naain acaauru cajebajaa Jesosone jana jetaote:19“Tabaaurute, ‘Joaan Baotisita jete,

oo caje ichanaain ai,’ naaurera. Janatabaaurute, ‘Cana Coaunera Ere berainoaensi Irihasite ai,’ naaure. Janatabaaurute, ‘Cana Coaunera Ere berainoaensi caje leinjiin jete, oo cajeichanaain ai,’ naaure,” naainbeeuruhane jaun jetaote:20“Tonaquiche jana inara canu que.

Cha nichaaun,” naain acaauru cajebajaane jana jetaote:“Iite, Cana Coauneraacha letoai

Mesihasineeicha,” naain jetao tonoraeFedoro.

Orichaaine biha Jesosone(Mt 16.20-28; Mr 8.30-9.1)

21Ne jetaote, niritocuruha raine jana,nii acaneein nihane beeuruha chuniraine coataa, caohate Jesoso.22Niritiin jetaote: “Nii inaraacha cohajei

Cachaneein nejanohanune cairichaeriinte,caque jaolecoha cuurureein Jorioocurubichauhenaauru aina saseredotecurucuruaanaacuru, chaen Cana Coauneranaitoonjoan que cacha relaaureraauru,naaonjoainuri. Acaaurute catinaacuurureein niqui, nena nichata janohanecuhane ichanaa cureeunnicha,” nae jetaoacaauru rai Jesoso.

23Nii baiha jetaote, nii satiin ecu ainanenacaauru rai jetao:“Chunucoha canuhacha relaineein

canu ere tonoraeraneein nenaa jerihane,itolere suujua letono ichana jerihanejianeein, coroso que canu teein canu

chanaa abaataain caitoonjoantonoraain, jerichaaunne rijijieeinneeine. 24Nitohanihane jaunte,cacoreniha nichao itajera, nichotihacureein. Jana suujua letonohachaichajeein,nuhacha coacuhin neite nitajereein.25Chaaquena nelatere caa chaurataneque neein, itolere rai nelateeicha quecoacuhin rai nichao itajiha cachane.26Chunucoha, canu que coejeeincaitoonjoa quene maajeein coejeraquene necoejereeunni canuhetonai,canu- inaraacha cohajei Cachaneeinnejanohanune, itolere ichananainichaaunne coaarateein, Canu Inacanecaohacha que necaohachaain railetonocuru anjeraauru aina turuhauhanune bana. 27Esinae rauhijiriinsatiin cau nenacaauru tabaaurucachaauru oorurinaain, Cana CoauneraCojoanonaa coaracuruhane reeintiaain,”nae jetao acaauru rai Jesoso.

Nejelauneein nerotoha Jesosone(Mt 17.1-8; Mr 9.2-8)

28Nii cachaauru rai irihane baiha, fosajanoneein catiaain, ichatane ucuunoque cuhin Cana Coaunera bajaa cuhaJesosone jana jetaote, corihaniha cuureFedoro, Saantiaao, Joaan,naaonjoaihuri. 29Inae ecu turuhin CanaCoaunera bajaane jana, ecu neeincoarajeeuruhane jana jetaote,itolereneein nejelauneein nerotohanomerine jana jetao, rai cajione netonaijataain somajaain jiquihaquiinnerotohane jana, 30ecu aina ococohin

9

148

aina ereeure coroatajai cachaauruMoisesa, Irihasi, naaonjoainuri.31Nitohaneein jetaote, jataain conocaohacha que conaeraain neein jetao,Jerosaleeun cairichanojoineein ohacurichaain Jesosone que jetao ereeure.32Nii jana jataain siniitooruhane

sainejeein jetaote, nirijieein ichaojoeeinjetao, cono caohacha cataaun neeincoroatajai cacha aina iriha Jesosonejana, coaraje rai corihacuru ainaFedoro.33Inae Jesoso rohan neeuru caje

amuuruha nii coroatajai cachaaurunejana jetaote:“Cacha relaera, jataainte caohate cau

nihacachene. Coanete nichatajaainlohanari jaacache, leinjiin ii rai, leinjiinMoisesa rai, leinjiin Irihasi rai,naaonjoaain,” nae jetao Fedoro.“Naaonjoaane coinate catohaneeincoaarate Cana Coaunera,” naaincoitucuenihane jaun nirite Fedoro.34Niritiin ereerejihane jana, acaauru

conaacotaa dede sacarine jana jetaote,jataain nesoonetooruhane jana jetao,35nii dede sacari jana toniin jetao:“Caate jataain jereein canuhachacocoainaain quiicha letoai CanuCalaohinera. Nere tonoraainneeuchera,” naain jetao toni erenaa.36

ruhane baiha, Jesoso coaracuruhanejana jetaote, inae jelai ecu ne. Nejetaote, nii bana nii chuni rai

neecha suujua cuhane coarajeein niichuni rai beeurene.

Coitucuchuhi siricha leinjiincanaanai rautaa Jesosone(Mt 17.14-21; Mr 9.14-29)

37Nii cojoanoo nii ichatane ucuunoneeuru caje jelaiha fauha cuuruhanejana jetaote, Jesoso que tacaa cuure

arajiin cachaauru. 38Nii arajiin quetacaa cunacaauru cachaauru jana toniinjetaote:“Cacha relaera, atiin nohane caa

acaihanijin quiicha sirii canu calaohicoaraau. 39Suujua cuhane coitucuchuhisirihane jaunte, baasoneein tihane,auhaquiin tocojoaain tacaane, nujuaaecaje lajane mitae. Jataainte, baasoneeinjaberoco teein jianena jerene. 40Niijaaunne niqui ii aina nerelanacaauru raiaitoon, caje nii coitucuchuhisitaauruhane coina. Nete ichananainesihurene,” naa tonijiaain ehequiin,nii leinjiin cachane jaun jetaote:41

chete nitaje rai nenacaauru cachaauru.Inaaonjoan saneeina inara aina neeininara abaantareeun. Chajaain cajiha niiii calaohi uhaaura,” naa Jesosone jaun,42rohan nichuuntaa nii cunaitenaacanaanaine jana jetaote, atane ichoaetacaain siheite nii suujua cuhane nenaacoitucuchuhi.Nii jaun jetaote, nii suujua cuhane

nenaa coitucuchuhi suruaain jetao, niicanaanai rautaain, rai inaca rai teJesoso. 43Satiin nii coaraain jetaote,itolere que nelateein, itolere ichananainiha Cana Coaunerane coaraaincojoelatoore.

Orichaainne biha coroata saain Jesosone(Mt 17.22-23; Mr 9.30-32)

Nitohaneein cojoaelanaacojoaiichaain, acaauru notaaca Jesosonecojoaelatooruha satiin cachaaurunetonohanau jetaote:44“Caohachaain caa inara rai

aitocoaaunne aonacuche. Coabaitichache. Canu acaihaniji inaraachacohajei Cachaneein nejanohanaanichaaunne, cocoainanacaihuru bijihutenojoiniha cureeunicha,” nae jetao ainanerelanacaauru rai Jesoso.

9

149

45Ne jetaote,teniha Cana Coaunerane jaun, niiacaauru rai aitohane coitucuurenihanesainejeein, acaauru rai biha Jesosonecoina caje bajanaa nainecurene,ruhane que nocoatocuruhane jaun.

Chariji jataain nelateineein ne(Mt 18.1-5; Mr 9.33-37)

46Nii jana jetaote: “Charijina, caacana jana,riin nelatineein nere,” naauruha

rune 47aonajeein jetao, leinjiin canaanaimucuhin rohan teein jetao:48“Canu coreniha, caa canaanai

raerate, canu raane rijijieein aicheein.Jerichanejeein canu raain neitechu,caletoaera Ofa raa aicheein.nihane jaun, cau inara jana nelatiheirijijieein inaraacha coaraite, jataainnelatineein ne,” nae jetao acaauru raiJesoso.

Canaacha ichai icharate,cana lauri rijijieein nenacaauru ne.

(Mt 9.38-40)49Nii jana jetaote: “Cacha relaera, ii

chuhi que suujuequiin nenacaaururautaain niha leinjiinne janane eruhinnii caohatihacaanu, cana ainanenaaneein ainihane jaun,” naa Joaannejaun jetaote:50“Jiaonriha nitohanai ichara

caohateein neeichene. Canaacha ichaiichaain nenaate cana lauri rijijieeinnenacaauru ne,” nae jetao rai Jesoso.

Joaan aina Saantiaaocha ichanajerei caohatiha Jesosone

51

jeein jetaote, Jerosaleeun necairichanaacoaraane rai nihane saijieein, atiinnelararajiaain, nii Jerosaleeun turuhane

coina ucuae cue Jesoso. 52Nitohaneeincuhin jetaote, najiniha nere beraanuuruletoaelu, turuhane jaanu ariha cuuruhaleinjiin nese Samariaune coina. 53Nejetaote, ecu ranaa jerecurenelu Samariacocoaichacuru, rauhijiriin Jerosaleeuncuhane coitucuuruha raotojoeeinnejaun.54Nitohaneein, acaauru ranaa

jerecurenihane jaun jetaote:“Curuaanaa, jereeune acaauru ichoae

usi letoaacaanute, satiin mocohinnitajeeuruhine,” naaure jetao Joaanaina Saantiaao. 55Ne jetaote, acaaururene nauriteriin jetao:“Caohachaai nitohanai ichaain

nihacachene,” naain jetao, acaaurucotaicha rijitiin caohate Jesoso.56Niritohane baiha jetaote, leeocha

neseu jetao cuure.

Jesoso aina cunaajerecuruha cachaaurune

(Mt 8.19-22)57Inae bero cuhane cuujeeuruhane

jana jetaote:“Curuaanaa, cuhine jaaun niha natiine,

itolere bana ii aina nenaa jereeunra,” naaJesoso rai leinjiin cachane jana jetaote:58“Aonaaun, arolarihuru niha natiinte,

sininajaanu siriin naaonjoaaurera.Jerichanejeeintechu, sininajaanu siriinne tajaaecurura. Nii jana canuinaraacha cohajei- Cachaneeinnejanohanune, coatiha nihei chunijihunneloraain nesurucuaaunne jaanuta,” naejetao rai Jesoso.59Niritiin jetaote, leeocha rai:“Chajaau canihara,” naa Jesosone

jana jetao:“Curuaanaa, jauriaanejeein canu

cohacune, oha canu inacane reentihaainaina nenicha,” naane jana jetaote:60“Niriimiin,

chara quiicha tei ichaonaa ranaa

9

150

jeriheichuru, ecu nejesinajeein itacoaracurumiincha. Ii caniha uute, CanaCoaunera Cojoanonaa beebejeeicha,”naa Jesosone jana jetaote, 61leeochanetonai:“Curuaanaa, ii ainane unaa jereeun

canuhetonai. Jauriaanejeein canucohacune, canu nenajaun nenacaaururai necoenicha,” naane jana jetao:62“Nete, Cana Coaunera Cojoanonaa

que nenaa jeriha cachane, itolere bananiicha ichana jerei jianihanecaohachae,” nae jetao Jesoso.

Caainsi choonca coroatajaiJesoso letonocuru

10 1Nitohanihane baiha jetaote,caaunsi choonca coroatajaain

jetao aina nerelacaauru janijiin jetao,coroatajaanana coroatajaananaainnajiniha letoanajae Cana CuruaanaaJesocurisito, nii turuha curichaainnejaaun neseeuru naineein cuuruhanecoina.2Nitohaneein letoanajaain jetaote:

“Esinae rauhijiriin arajiinte neeure CanaCoaunera coitucunaa jereraaurucachaaurura.cure acaauru relaeranuurura. Aihanejaun Cana Coaunera bajaauchete neeineacaauru relaeranuurura. 3Niinitohanihane jaunne ena inaraletoaaunra. Nete jataain alalacaraain niicuriquicheein, taebiaen mululune jana

cheeinne jaunra. 4Jiaonriha inaracoriqui, inara atora, inara safato,naaonjoaihunri amaain cuhichenera.Coa chunijiun inacuhin, chuni raicaeneenejeein ereein cuhache. 5Chaenchunijiun loreri asae turuhichene,‘Raotojoeein neeuche saain caa loreriasae neinequichenera,’ naauche inaraturuneeicha. 6Nii jana nii loreri asaeniha caohachaain nenaa jereraaurunete

nerausiaejeein neeurureeincha. Jana

nihane, coatiha nerausiaecururiaainta.7Chaen chunijiun nese que turuhichene,leinjiin loreri asaecha neein,ruhane jaan que lenoneein, acau cohin,naaonjoaaunchera. Niha rauhi,coreteraauruha amihanenacaaurunejaanura. Jiaonriha lorerichuru naineeincajihaneein amuhemuhequichenera.8Chaen chunijiun nese que turuhichenejaaun, caohachaain inara raain inara

chera. 9caaurune, acaauru rautaain, ‘Inaenichuunnijiha, inara caje Cana CoauneraCojoanonaara,’ naain acaauru raibeeuchera. 10Leinjiin neseu turuhichenejana, ecu inara coaana jerecurenihane:11‘Cau inara neseu turuhacaanune janacanacaanu tijia que nitiririchanautoonena riariaain ratirihacaanu,“Coaraain cau neein nainaacuche,”naain ichacaaunne que nainaquichenecoina. Nete laen, inae ichuunnejeeorihainara caje Cana Coaunera Cojoanonaane

chene caohachaera,’ naain acaauru raibeein, jelai caje amuuchera. 12Nii inaracoiinteraauru cachaaurute, neechaaansaineein ichaonacaauru Sodomacocoaichacuru amurijiriin jataaincaseteco tabai coaraa cuurureeincha,”naain nii rai niicha letoanojoinunri raibe Jesoso.

Erenaa tonoraaichuru cachaauru(Mt 11.20-24)

13Niritiin jetaote: “Cairichaaojoaaiche,Corasiin, Betesaaida, naaonjoaain nesecocoaichacuru, jataain necairichanaacoaariquicheeinne jaun. Bana inara raicojoelanaacojoai ichacaaunne rijijieein,Tiro, Sidoon, naaonjoaihun cana lauriIsaraelitanelanaala ichaonacaauru rai

9 10

151

cojoelanaacojoai ichacaaunne jana nihanete, acaauru ichoaichaniha inae CanaCoaunera que suujua acatecuruhanecoaarateein, baaso ichajeeinichaaoruhane jianeein neeuruhanecoujunacane que inaderaain costaro siricaje nenaa cajione jiaain, ajane quenerujuaain neeurure.14Nitohaneeichene jaunte, inae nii

cojoanonaa que turuhane bana, Tiro,Sidoon, naaonjoaihun cana lauriIsaraelitanelanaala ichaonacaauruamurijiriin, caseteco tabai coaraacuriquicheein. 15Jana inara Caferenaaoncocoaichaneeinchene, inacojoeeindedeeu cuha nocoetona jereeincoaauquiche. Inarate, usi tabai cataaunjaonojoineein nitajiha curiquicheein,”naain bihane baiha jetaote:16“Nitohanihane jaun, caohachaain

inara raerate, jerichanejeeincaohachaain canu netonoai raaaicheein. Jana, inara que jaolequiin,inara ranaa jeriheichurute,jeein canu que jaolequiin canu ranaajerenihane jaun aihurureein. Niirijijieein techu, canu que jaolequiin,canu ranaa jeriheichuru, jerichanejeeincaletoaera Cana Coaunera que jaolecohaaihurureein,” nae rai nii letonocuru raiJesoso.

Jelaiha cauha cuuruha caaunsi chooncacoroatajai nii niicha letoanojoinunrine17Nitohaneein letoanajaane jaaun

cuhin jetaote, caje jelaiha rachoojoeeinturuhin jetao:“Curuaanaa,

nune jaunte irihacaanune,churu nihanatiin canacaanu eretonoraain neeure,” naauruha nii caaunsichoonca coroatajai letonocurune janajetaote:18“Aihachuhisi. Jiacane amuneein

dede caje naluha uha Moconajaerane

janane coarajeeun. 19Canune,nitohaneein itolere que nelateeinlaraajiin cuhin, acanocuru, canaaunru,naaonjoaihunri ichoae situhin, itolerecoitucuchuhicuru amuritohiche, niinecairichanaa coaraelaanaalane coinainara letoaaun. 20Nete, nii nitohaneein

joeein nenaa naineneeiche. Inaelaenanohineein niha Cana Coaunera

curuneecha quete laen nainequicherachoojoeeichenera,” nae jetao acaaururai Jesoso.

Rachoojiha Jesosone(Mt 11.25-27; 13.16-17)

21

ruhane beeuruha nii rai letonocurunejaun jetaote, rachoojoeein CanaCoaunera Suujue que suujuequiin jetao:“Ii, dede, chauratane, naaonjoaain

Coaunera neein, itolere Curuaanaaneein neeine coroaecaaunra Ofa. Iite,nii itolere coitucutoha nocoetonacaauruque coitucueratelanaala, nii cha quenelatihei rijijieein nenacaauru que nii

teeicha. Aihara Ofa. Nitohaneeinjereeine jaunte ichaaicha,” naa CanaCoaunera raine baiha jetao:22“Ofate caque itolere coitucuerateein

ne, coitucuhin nihanune coina. Niheichuni canu coitucunaa nainera,cuerateniha Ofane. Nii rijijieeinchucanu, rai Calaohineein,tenihanune, nihei chuni Ofa coitucuera.Canu, rai Calaohineein coitucueratenaajerichaunne jaanruhachate Ofacoitucuurureein,joeein Jesoso.23Nii baiha jetaote, jelai teein aina

nerelanacaauru rai jetao:jeeinte neeiche, caa ena inaraacha

10

152

coarai coaraain neeichene jaun. 24Arajiiprofetacuru, chaen reycuru,naaonjoaihunru inoaesihurute niqui,caa ena inaraacha coarai coaana jereein,caa inaraacha aonai aohana jerecurelu.Nete, nii coaraain, aonaain,renelu,” nae jetao acaauru rai Jesoso.

Samaria cocoaicha que parabola quecuaain, leinjiin cacha relaera

relaa Jesosone25Niritoha Jesosone jana jetaote, rene

turuhin jetao, “Tohanrihanicha,” naainnechu jataain coujuha jetao:“Cacha relaera, cha ichareeun chariji

bana nitajenaachara ichaonaa queichaonaa nainichaaunne coina,” naa raileinjiin Moisesa naitoonjoan rauhi quecacha relaerane jaun jetao:26“Tonaainjia laenanohineein ne

Moisesa aitoonjoan rauhi cuhaneereretaain coaraaine jana,” naa raiJesosone jaun jetaote:27 , ii suujue, ii

coichana, naaonjoain aina cutaain, iiCuruaanaa ii Coaunera que ii suujuaacateein, aca jerihane rijijieeincoitucuhin naitoonjoan ichaain neeu.Chaen ijiabereeo belaain coaraainneeine rijijieein, chamute cacha belaainneeu,’ naainte ne nii rauhi cuhane,”

joan rauhi que cacha relaera.28Nii jaun jetaote:“Jataain caohatiinte aitohi.

neein neeinete, ichaonaa chariji bananitajenaachara que niha curiquiincha,”nae jetao rai Jesoso.29Nii jaun jetaote, jaiti jitaain nii

niicha coitucunaa jerei beniha raine quenainaa Jesosone coina jetao:“Charijina camute cacha neein belaain

ichaoreeun,” naa Jesoso raine jana jetao:30“Aonaaun. Coaraaunachuhinti,

leinjiin cacha jetao, Jerosaleen caje

Jericoo cuhane jana, bero cuhaneeruhin, enuha que faofoaain sohin- raicajione ruluhin- jitariin niicha siriinemaajeein ruluhin- ateinanee lalajeeinratiriin amuuruha necha aansaineeinichaonacaauru cachaaurune.31Nii jana jetao, nii jeelai bero cuhane

cuujiha leinjiin Isaraelitanichaachenelauri caje nenaa saseredotene jana,najiniha niha nii cachane coaariin,comarohin rauhijiriicha situhin amue.32Nii jana jetao coaiteen caaijie cuujiha,leeocha Isaraelitanichaachene lauri cajenenaa Lebitane jaun, acaaentonaicoaariin, inauheneeicha coarajeeincomarohin rauhijiriicha situhin amue.33Nii jana jetao, acaauru caaijie cuujihaleinjiin cana lauri Isaraelitanelanaalanenaa inara jaole Samaria cocoaichanejaun jetao, coaariin, cairichaaojoaaincoaraane jaun jetao, 34taain erene aina bino cajeichanohineein nenaa coi que culejeeinjetao, nii nocoasaja coichaain, cajioneque conajaain jetao rai cabario ichoaelauriaain, coreteein turunaanaja leinjiinloreri asaae amaain ecu teein jetaoberai.35Nii cojoanoon jetaote, rai coriqui

rocohin jetao nii nenaanaja erora coretejetao nii Samaria cocoaicha.neein coreteein jetaote, ‘Atiin canu raicaa cacha beraain coichaau. Caa cachacoreniha ii coriqui jaohinene ii raicainareeunni caaujiataain,’ nae jetao niicacha, nii nenaanaja erora rai.36Nitohanihane jaun, chariji jana nii

nichatajaihuri caje nii necha aansaineeinichaonacaauru cachaauru sonojoi cachabelaain coarae, rai jaberoco belaihanerijijieein,” naa Jesosone jana jetaote:37“Nii cairichaaojoaain coaraain

belaain coichaera,” naa nii Moisesaaitoonjoan que cacha relaerane jaunjetaote:

10

153

“Inae laen coitucuhi. Nitohaneeiniitonai ichaau,” nae jetao, rai Jesoso.

Mariha aina Marata loreriasaae turuha Jesosone

38Nii baiha jetaote, jelai caje amuhinleinjiin neseu turuhane jana jetao, railoreri asaae rae leinjiin ene Marata.39Nii Marata nejera Mariha jetaote, ecuturuhin ereerejiha Jesosone jaun jetao

riin lauheque. 40Nii jana jetaote jelainiicha ichanenu aina ratiriin aihanejaun jetao, Jesoso rohan nichuuntaainjetao:“Curuaanaa,

neeon aina jelai caratiriin aiha caacanejerane coaraainete rai aiteneei canucoroatajaniha uhane coina.” naaMaratane jaun jetaote:41“Marata, aonaaun. Jataain niha

iicha ichanenune jaunna jataaainnererojoecaai. 42Nete jataain leinjiinchane cacha rai jataain nelatei. CaaMarihate nii jataain cacha rai nelateeinnei janijiin rae. Nii jaun nerinaain chunicaje ruluera,” naain jetao tonoraeJesoso.

Cana Coaunera bajanaa que ainanerelanacaauru relaa Jesosone

(Mt 6.9-15; 7.7-11)

11 1Jelai cuhin Cana Coaunerabajaa cuha Jesosone jana

jetaote, inae nainaane jana jetao:“Curuaanaa, aina nerelanacaauru

relaalu Joaanne rijijieein canacaanurelaau Cana Coaunera bajanaa quera,”naauruha aina nerelanacaaurune janajetaote: 2“Saan ai. Cana Coaunerabajaaichene:

‘Cana Coaunera,ii acaihaniji Cana Coauneraneeinneeine coitucuhin neeurumiin satiincachaauru.

Nihei chuni ii baiha ii rijijieein nei.Dedeeu iicha jerei ichacuruhanerijijieein,

cau chauratane que netonaiichacurumiin satiin chauratane quenenacaauru.

3 Canacaanu rai lenone teeutecanacaanu rai lanaeneeine lenone.

4 Baaso ichaechajeeinnihacaanune nihanatiincanacaanu que ii suujua acateeu,canacaanu rai baaso ichaainnenacaauru que

nune rijijieein.Jiaonriha osa que nesaruhinnihacaanune

nainatejeein neeine,’naain Cana Coaunera bajaauchebajaaichenera,” naain jetao acaaururelae Jesoso.5Niritiin jetaote:“Coaracuchenachuhinti inara

tabaauru niha rai belaichane jana,janotiin dede cataaun rai loreri asaeturuhin: ‘Quiicha belaai, taa niha iilenone cautene. 6Ena canu loreri asaeturuha jataain quiicha belaaine jaunne,que coroaatihanune coina aitoon,neniha rai canuhacha teeninune jaun. Iiraine jeelai que corereeunni,’ naanejanate nainere: 7‘Coa carerojoecaa. Inaecanu bereecuru aina nesurucuaaunnejaun nimichuhin tenaa nainihaaun,’naainte nesurunajaun neein tonorananainere nii belaicha. 8Netechunimichuhin tenaa jerenihane saijieeinconujiha nii belaichane, atiinnimichuhin jitariin niicha latei tenaanainere. 9Nii rijijieeinte Cana Coauneracaje cha lateein bajaaichene, inara raiinaraacha latei tereein. Cha lateein ariinbajaera raite, cha teein ne CanaCoaunera. 10Satiin cha lateein ariinbajaerate, niicha latei eruhin ne.

10 11

154

Nitohaneeinte rohan nichuutaain chabajaa cachane,reein Cana Coaunera,” naain jetaote,11“Coaracuchenachuhinti inara, inara

caje ate bajaain niha inara calaohinejana, inara, inacaneein rai acanoteriquiche. 12Ainihane inara caje tajebajaane jana rai canau teriquiche.13Coaracuchenachuhinti inara

baasoneein ichaohichene natiin,caohacha nejesina teein neeiche inarabereecuru raine. Nii amurijiriin techulateein caje bajaain neeichene, raiSuujue que suujuequiin neeichenecoina, nii bajaera rai Suujue teeinnereein dedeeu nenaa Cana Inaca CanaCoaunera,” nae jetao acaauru raiJesoso.

Moconajaera ichanohineein niichaichai ichaa Jesoso beeuruhane

(Mt 12.22-30; Mr 3.20-27)14Nii baiha jetaote, suujua cuhane

coitucuchuhi sirihane jaun, caauneresilanaala niha leinjiin cachane janajetao, caje sitaain rautae Jesoso. Inaecaje mituhin amuha nii moconajaeraletono coitucuchuhine jana, inae irihanii eresilanaala nenaa cachane coaraainjetaote, jataain cojoaelatoore nii ecuneein coarajeeurera cachaauru. 15Nejetaote tabaauru: “Coitucuchuhichurucuruaanaa Beelseboote caa cacha raicatohanai ichaane jaan tihane jaun, caacatohanai ichaera,” naaure jetao Jesosocoarajeein.16Jana tabaauru jetaote, esinae

rauhijiriin aina niha Cana Coauneranecoaracuruhane coina nechu cojuhajetao, cojoelanaacojoai ichaane coinacaje bajaaure. 17Ne jetaote, nechucojuha aitocuruhane coitucuharaotojoeeine jaun jetao:“Inarate caa coitucuchuhi

ichanohineein cunaitenaa cacha

rautaanune jaun, Moconajaeraletononiha canu beeiche. Nete inaracoitucuhichene rijijieein, satiin caaatane que nenacaauru ita quenejerateein neein ita sooruhanete,jiniiquiin ita ichao itajeeurureein. 18Niirijijieein techu, nii coaauquichenerijijieein, nejesinajeein ita quenejerateein neeuruha rai letonocuruainane,jaera aina rai letonocuru. Nitohanihane

rihei. ‘Nii coitucuchuhichuru curuaanaaBeelseboo caletoaane aina, coitucuchuhiichanohineein cunaitenaa caa cacharautaa,’ canu beeichene jaunne caainara rai aitoon.19-20Inara tabaauru, chunocoha cacha

suujua caje coitucuchuhi sitanaajerecuruhanete, ‘Cana Coauneraachaichaneni ichaeraniha’ beriquiche. Janalaen canu,chuhi rocohanune jaunte,raacha ichai ichaeraniha’ canu beeiche.‘Nete laen,chuhi rocohanu cajene jaun, canu, CanaCoauneraacha ichai ichaeraneein,Moconajaeraacha ichai itajeraneeinnihanune coaraquichene saijieeinaitocoiche.21Nii rijijieein techu, jataain laraajiin

nenaa cacha, rai biji achune aina railoreri beraihane, satiin rai loreri asaaenenacaauru rai rucuhele rulunaanainene caje chuni. 22Nete laen, jataainamurijiriin jataain laraajiiin nenaa,turuhin caje nii rai rucuhele niichaberai ruluha uhane, enaacha caje nii bijiachune ruluhin jitariin raine que nii rairucuheleeuru rulureein,’ naain jetaoMoconajaera amurijiriin laraajiin itolereichana nainihane,” be Jesoso.23Niritiin jetaote: “Nitohanihane jaun

canuhacha ichai rautaelanaala coaarate,canu que nejeratenaa neein nihane jaun

11

155

ai. Jana canu aina Cana Coaunera raicachaauru ranaa jeriheite, moconajaeraaina nitajeeuruha cachaaurune jerihanejaun ai,” nae jetao Jesoso

Jelaiha mitunaja rene cauhamoconajaera letono coitucuchuhine

(Mt 12.43-45)24Niritiin jetaote: “Nitohaneein leinjiin

cacha cajemituhin amuha coitucuchuhinete,enohane jaanu ariirijie cajianeein joaereeinamuhemujueein. Nii jana erusinihanete,‘Jelaiha taolumituhanune jaa rene cauhacuhanunete caohachae,’ nae. 25Niritiin niimituhalune jaa cacha suujua cuhaneturuhane, aiha leinjiin loreri coneraelanaalacaohatiin lojoinojoineein rucuhenojoineeinerijijieein nii cacha suujua eruhane,26nacoaauneein jelaiha cauhin, caaunsineeinamurijiriin jataain baasoneein nenacaaurucoitucuchuhicuru cotijiaain amaain, niicacha suujua cuhane enohin ichaaoruha niicoitucuchuhichurune, jauriaanejeeinaihalune amuritoheriin jataain baasoneeinichoae nii cacha,” nae jetao acaauru raiJesoso.

Esinae rauhijiriin rausiaenojoineeinniha cachane jaan esine

27Niritiin jaiti acaauru rai ereerejihaJesosone jana jetaote, nii cachaaurujana toniin jetao:“Nerausiaaeca ene ii janoaain

efojiaralura,” naa rai leinjiin eneehequiine jaun jetaote:28“Aiha chuhisi niqui. Nete Cana Coaunera

aitoonjoan aonaain tonoraain nenacaauru niiamuritoheriin nerausiaaecure,” naain jetaotonorae Jesoso.

Cojoelanaacojoai bajaauruha nechaaansai cachaaurune

(Mt 12.38-42; Mr 8.12)29Nitohaneein netaojiajeein, jataain

rune jaun jetaote, acaauru rai: “CaaMoconajaera cojoanonaa quenenacaauru cachaaurute, jataain nechaaansaineein ichaooruhane jaun, acaaururai cojoelanaacojoai ichacaaunnejerecure.Nete Isaraelita neeurenihane saijieein,

dede caje cojoelanaacojoai coaracuruhanelatelanaala, acaauru rai CanaCoauneraacha beratei biha Jonasine janaesenetaaurelu Ninibe cocoaichacuru. 30Niirijijieeinne canuhetonai inaraacha cohajeiCachaneein nejanohanaa nichaaunne, caaenene cojoanonaa que ichaonacaaurucachaauru rai Cana Coauneracha ichaneniberaneein neeun.31Nitohanihane jaunte, inae satiin

cachaauru ichao coitucuhin rucuheca CanaCoaunerane Cojoanonaa que turuhane bana,nimichureein Egipto bujuau nenaa atanecuruaanaa eneneein nenaa reina, caa eneneneiniquichene coulurujiane coina. Acatecoriaji atane caje uhin turuelu, niichacoitucui biha Salomoonne jana aonaanecoina. Nitohanihalu natiinte, Salomoonamurijiriin neinichaaunne saijieein, canu ereaohana jereneeiche. 32Nii rijijieein techu,inae enene cojoanonaa que ichaonacaaurucachaauru ichao coitucuhin rucuheca CanaCoaunerane jaan Cojoanonaa que turuhanebana, inara colurujueeuruhane coinanimichua cuurureein Ninibe cocoaichacuru.Aiha nii Ninibe cocoaichacuru, inae casetecocoaracuruhane rai neeuru jana acaauru raiJonasi que beratiha Cana Coaunerane jana,cojoaelanaacojoai coaracuruhane latelanaalaesenetaain nichao coreeuruhalune jaun. Netelaen, Jonasi amurijiriin nei nichaaunnesainejeein canu esenetaeneeiche,” nae jetaoacaauru rai Jesoso.

Cacha cono niha cacha notane(Mt 5.15; 6.22-23)

33Niritoha acaauru raine baihajetaote: “Charijieein teeinti, nene chuni

11

156

cono mocohin bujuaihu tera. Niheichurori asae nii cono telanaala ecuun niicono mocohin te, satiin nii loreri asaaeturunacaauru conohanau neeuruhanecoina. 34Nii rijijieein techu inarajaberoco cononeein ne inara nota.Aihane jaun, esinae rauhijiriin jataaincaohachaain cha coaraain coitucuhinneeichenete, satiin jianacoon nihacureein inara suujua. Nete laen

quichene, jataain nocohena tabai jananiha cureein inara suujua. 35Aihanejaun, cha coaraain coitucuhincaohachaain nocohalajiin neeuche,nabana cha coaraquichene nihanatiinque jaolequiin neeichene,neein nerotoha nii inara conaeranecoataa. 36Aihute itolere inaraachacoarai coitucuhin ichaquichene,nocohena coaraelanaala satiinjianaacoon neeine inara suujua,raafariin conohanau cha coaanarijijieein, esinae rauhijiriin satiin itolerecoaraain neeichene,” nae jetao acaaururai Jesoso.

Cacha relaaurera aina fariseeocurucolurujiha Jesosone

(Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 20.45-47)37Inae niritiin cachaauru rai

ereerejihane nainaa Jesosone janajetaote, rai loreri asae lenoniha cuhanecoina jetao cotijiae leinjiin fariseeo.38Nii jaun cuhin, rai loreri asae turuhinnitohaniha acaauru ichaone saijieeinbiji culeje lanaanla rori ichoae nelauriaaJesosone jaun jetaote, cojoaelate jetaonii cotihara fariseeo.39Nii jaun jetaote:“Inara fariseeo neeichenete jataain

inara jaberoco culeena inaaiche niqui.Nete nii saijieein jataain banejelanaalacalanaineein ne asijiauhin, naosateein,

naaonjoaainchene coreniha inara suujuacuhanai. 40Asoneeojoaaichenaate. Tananii jianacoon nenaa inara jaberococoaunera inara jaberoco cuhane nenaa,inara suujua netonai coaaunaanecoitucuhichene. 41Aihana jaun inarasuujua coaraain inaraacha ichaneniichaain neeuchete nuculocohin neeineinara suujua aina inara jaberoco,” naainjetaote acaauru rai,42“Cairichaaojoaaiche fariseeocuru,

cacha caohachaniha nocoetocoichenecoaracuruha cachaaurune coina, bihainara rai rauhine rijijieein nii lechooncaturineein inaraacha taojiai inara temulecaje le turii teeichene saijieein jerihaCana Coaunerane rijijieein inara amutecachaauru belaain, nii chuni quejaolequelanaala satiin ita rijijieeincachaauru coaraain neneeichene jaun.Aihane jaun, nii cacha caohachanihanocoetocoichene jianeein inara amutecacha belaain, nii choae tacaain aitohainara rai rauhine rijijieein ichaaoche.43Cairichaaojoaaiche fariseeocuru,

esinae rauhijiriin jataain nelateeinnenaa rijijieein sinacoca asaae roricaohacha janijiin nichoae nelauriaain,inara que suujua acateein, chunijiuninara eruuruhane inara rai ereein,naaonjoaaunruha cachaaurunejeriquichene jaun.44Cairichaaojoaaiche. Charijieein

teeinti atane bana shaquiin nichoaesituhin amue cacha, asaaun nihacalanaine coitucuelanaala. Niirijijieeinte ne, inara suujue cuhanecalani neosateeichene coreniha,” naaacaauru rai Jesosone jaun jetaote:45“Cacha relaera, fariseeocuru que

niritiin canacaanu quene maajeeinereeine jaunne,caanu,” naa acaauru caje leinjiin CanaCoaunera aitoonjoan que cacharelaerane jaun jetaote,

11

157

46“Cairichaaojoaaiche inara netonai.Nitohaneein ichaohiche inarane queainaan tocohaneein, ichaonaa anajiinteein, inara amute cachaaurucairichaaeriin neeichene jaun.47-48Cairichaaojoaaiche, Cana Coaunera

ere bera profetacuru sohin jaooruha inarafoerateracurune coitucuhin, baasoichacuruhane coitucuhichene saijieein inaranetonai acaauru rijijieein neeichene jaun.49Nitohaneriquicheeine coitucuhinte:

‘Acaauru raine, profetacuru, afosotooru,naaonjoainuri letoareeunni. Nii janate,tabaauru sohin jaohin, tabaauru quenejerateein, acaauru que nererojoecaacuriquicheeincha,’ naain besilu CanaCoaunera, nitohaneeichene coitucuhanejaun.50Nii jaunte, cana rai chauratane

coaaunaalu Cana Coaunerane cajecoaauneein, nii inara foerateracuru aina niiinaraacha sohi inaraacha jaooriluprofetacuru coichana core coaaratihacureein inara que Cana Coaunera.51Nitohaneeinte nii Abeli sohin coichanajaohalune jaan caje coaauneein, CanaCoaunera rai lenonecuru mocooruhasaseredotecuruhachane jaan rori ainasantuario ruhacha atinailu Sacariasi que tiaaojoaaincaa enene neiniquichene que nii corecoaaratiha cureein Cana Coaunera.52Cairichaaojoaaiche, Cana Coaunera

ere bera Moisesa naitoonjoan que cacharelaaurera; Cana Coaunera naitoonjoancoitucuhin neeichene saijieein tonoranajerelanaala neein,ruha cachaaurune jerelanaalanemaajeeine jaun,” nae caauru rai Jesoso.53-54Niritoha acaauru raine jaun

jetaote, aina obajeein, nechu jataaintonaane coulurujeeuruhane jaan leraariha jetao, Jesoso rerohecaaure CanaCoaunera naitoonjoan que cacharelaaurera aina fariseeocuru.

Baaso ichacuruhane nihanatiincaohacha ichaa nocoetocuruhanecoataa cachaauru relaa Jesosone

12 1

rune jaun jetaote, nejesinajeein itasururucuruhane jana jetao, ainanerelanacaauru rai jetao: “Jiaonrihaaihuruha fariseeocurune rijijieeinasinojoineein baaso ichaain caohachaichaa nocoetiin nihache. 2Niiasinojoineein coitucueraelanaala baaso

chene nihanatiinte inae ecu tihane banacoitucunojoinereein. 3Nitohanihanejaunte, inae nii cojoanonaa que inaeturuhane bana, nii coitucueraane coataa

reein. Jana nii coaraa chunine coataaasiin inaraacha beite satiin aonajeraurichoo coitucunojoinereein.

Esinae rauhijiriin coasinacai4Nitohanihane jaunne, jataain

canuhacha belaaineeichene raiaitoreeunni. Jiaonriha inara sohin inarajaonaa jerera que casiin neeichene, nii

renihane jaun. 5Nena laen esinaerauhijiriin coasinacai que inara raiaitoreeunni. Nii ohin niha inarajaberocone baiha usi jana inara suujueitajeranu quete laen nainequiche casiinneeichene. Aiha laen, nitohaneein canatenaa nainerate laen naine coasiinichaohacane.6Tana nii coitucuhichene rijijieein

jataain corelanaala nenaa coroatajajeimoneda coriqui coreniha saoquii tajaelaaoinaa que necoreteeichene. Netenitohaneein cachaauru rai jataain chaque nelatenihane saijieein,niji acaauru baitene Cana Coaunera.

11 12

158

7Nii rijijieein techu, leinjianaleinjianaain janiinojoineein ne inaracouturijihuru. Aihana jaun, itoleretajaae laaoinaacuru amurijiriinnelateein neeiche Cana Coaunera rainejaun, jiaonriha casiin neeichene.

Cachaauru que acaneein nihanecoitucuerateeuruhane jeriha Jesocurisitone

(Mt 10.32-33; 12.32; 10.19-20)8Chunocoha cacoitucuhin canu coreniha

laraajiin cachaauru acatiha netiin ereeinneine, inae Cana Coaunera Cojoanonaa queturuhane bana, Cana Coaunera ainaletonocuru anjeraauru notaracaae netiincanu, acaihaniji inaraacha cohajeicachaneein nejanohanaa nichaaunne acacoreniha erereeunni. 9Jana chunocoha,cachaauru que canu neein nihanunecoitucueratelanaala nenaane, acaaentonoaicoitucuha cuhenereeunni canuhetonai, CanaCoaunera aina rai anjeraauru acatiha netiin.10Canu acaihaniji inaraacha cohajei

Cachaneein nejanohanune que baasoneeinereein nei que nihanatiinte suujua acatenanainereein ofa Cana Coaunera. Nete laenbaaso neein Cana Coaunera Suujue queereein nei que suujua acatenereein.11Nitohanihane jaun inara colurujueein

inara amaauruha sinacoca asae Joriocurucocoainanacaihuri, joesiocuru, naaonjoainurirenene, jiaonriha chaque tonajeeincuhichene. Coa: ‘Tonaainnera erereeunta,’naain nocoatiin ereeichene jaanu coacuhincuhache. 12Inae ereeichene coina neeichenejanate, caohachaain ereeichene coina inararelaa cureein Cana Coaunera Suujue. Coatihainara suujua caje rocohin ecuereriheicheein,caauru rai Jesoso.

Jataain alalacaraacoriquihonacaauru ichaone

13Nitohaneein cachaauru relaaJesosone jana jetaote, nii arajii

cachaauru caje leinjiin cacha jetaoJesoso rai:“Cacha relaera, canu nejera rai

aitoote, canu rai canacaanu inacaamureecha ratirii rucuhele canacaanuraineein nenaa leruhin teeine canuraicha,” naa Jesoso raine jaun jetaote;14“Chana jana chaen,

caineein canu teein,neein inara rene caletoae inara inacaamureecha sirii rucuhele leruhin tihanuinara raine coina,” naain jetao,15saain nii ecu neein aonajeeurera

cachaauru rai jetao: “Jiaonriha itoleresiriin necoriquijiaain nenaa coauquicheinara netonaine. Coatiha coriqui siriinnihacaneecha que nelateein nihei canaichaota,” naain jetaote;16“Coaracuchenachuhinti niqui niha

leinjiin cacha, jataain itolere siriincoriquihonane. Nii jaun jetao, jelai teeinatane siriin, arajiin ocoana sirihane jaunjataain arajiin rai temulecuru taojiae.17Nii jaun jetaote: ‘Cha laen ichareeun

canu temulecuru canuhacha taojiai ainata.Inae nihei rucuhecaaunne jaanuta,’ naainjetao coacuhin; 18‘Saan. Inae canuhachaichaneni coitucuhanu. Jitariin canutemulecuru coloherihuru comaainjaohinne, nacoauneein leeochaaurulorerichuru tabaihuri jareeun, jitariincatemuleeuru canuhacha taojiairucujueein, jitariin carujueleeurunemaajeein rucuhecaaun nasae teeinnecoina. 19Nii baihane laen caraajenihane:Inae niha araai jaanacaneein ichaohin,tonajelanaala acau cohin, lenoneein,rachoojoeein naaonjoaanune jaanu,’ naain

nane jana jetaote; 20‘Asoneeojoaainaate,ena cojoanotiin cuhanete oriquiincha. Niiii rucuhele inacojoeein arajiin rucujueeinchunaain iicha sirii, chaa raineein chaaintiniha cureeinta,’ nae jetao rai CanaCoaunera.

12

159

21Nitohanihane jaunte, nechu jataain

janelanaala rucuhele siriin nenaa cacha,Cana Coaunera rai cairichainejeein ne,nitajihane rai nihane jaun,” naain jetaonii coriquihona cacha que erenaaparabola que acaauru relae Jesoso.

Nere tonoraain jerihane rijijieeinichaohin nenacaauru beraiha

Cana Coaunerane(Mt 6.25-34)

22Niritohane baiha jetaote, ainanerelanacaauru rai jetao: “Caa queneinara rai erenaa jereeun. Jiaonrihalenoneein ichaohiche jaanu aina inaracajioneecha que nererojoecaaichene.23Jataain nelateein niha lenoneneamurijiriinte, jataain nelateein ne inaraichao. Jerichanejeein techu nelateeinniha cajionene amurijiriin jataainnelateein ne inara jaberoco.24Coaracuche nachuhinti temule jaain,

niicha quiineeuri rucuhecuruhane jaanucoloheri siriin, naaonjoaain neeururiharohirihuru. Nete laen Cana Coaunera,lenoneein ichaaoruhane coinaacaauruhacha quiine teein ne. Inaraterohirihuru amurijiriin jataain nelateeinneeiche.25

neein suujua cuhane coaauca cachanenihanatiin, nichao cariaain ichaonaanainihei. 26Chanuna aansijiin laaojoirique coacuhin neeichene nihanatiin,ichana nainequichene coaalanaalaitolere que nererojoecaaeriin neeiche.27

nanaain omarohin neeuruha caa ajaenaujuanecuru amihanejeein neeuruhaneque airijiinne. Nete aihuruha caa ajaenaujuanecurune tocohaneein jataaincaohachaain inanacaenelu reySalomoon, cajione caohacha quenecoreeteein nihalune saijieein.

28Nitohaneein mocohenineein niha caaajaena ujuanecuru natiinte, caohachaainomarohin neeuruhane jaanu teein neCana Coaunera. Tana nii amurijiriininara- cachaneein neeichene cajione

cheneta.29Nitohanihane jaun, coa lenoneein,

acau cohin, naaonjoaaichenejaanuhacha que nererojoecaaeriinnihache.30Satiin caa chauratane que Cana

Coaunera coitucuelanaala nenacaaurucachaaurute, nechu jataain nitohaneeinnererojoecaaeriin neeure. Nete laen,satiin inaraacha latei coitucuhinteraneein ne Cana Inaca Cana Coaunera.31Nitohanihane jaun jeriha CanaCoaunerane rijijieein ichaaoruhacachaaurune jaan Cojoanonaa quecoacuhin neeichenete lanaenereeininaraacha latei,” nae jetao ainanerelanacaauru rai Jesoso.

Dedeeu charijibana satonohelanaalaichaonaana jaan

(Mt 6.19-21)32Niritiin jetaote: “Jiaonriha casiin

neeichene, charijieein teeinti careneroberaain neeure irilaain sirichaauru, niirijijieein inara beraain nerichaaunninejaun.neeichenete, jataain coroatajajeeinneeiche niqui. Nete jataain inarabelaihane jaun rai Cojoanonaa queinara rareein Ofa Cana Coaunera.33Aihane jaun, jitariin nii inaraacha siriirucuhele que necoreteein,jeein chaelai que latejiojoiriinnenacaauru coroatajanecuche.neein neeichenete, dedeeu charijibanasatonoelanaala nenaa CanaCoauneraacha teeninu rariquicheein.Nerinaain inara caje nii dedeeu inararaineein nenaa ruluera. Nii bana

12

160

asijiautooru nihanatiin ecu turuhininara basijiahuna nainihei. Niheichucojoano nihanatiin ecu enohin asaaenanainihei.34Nitohanihane jaun jauriaanejeein

caohatiin, nii chabana satonoelanaalanenaa, nii ena nitaje rai nenaa inaraichao, naaonjoai que coaaucuche.

Letonoa jatoroaain neeuche35Letona jatoraain inara cajione jiaain

neeuche, inara siricho mocohinconohanau. 36Charijieein teeinti,nesirihatenaa beseta caje cauhin,acuujua dadaa fatoroone jana, acuujuajoaracaain raaure nii letonocuru. Niirijijieein jatoraain neeuche. 37joeeinte neeurureein nii rai letonocuru,sinilanaala neeuruhane jana acaaurueruha nii acaauru fatoroone. Esinaerauhijiriinte raajenihane rori ichoaeacaauru lauriaain lenone que acaaurucoroaatiha cureein nii acaauru fatoroon.38Dede cataaun, janonaa nichae,naaonjoaain turuhane jana, sinilanaalacohacuruhanete,reein.39Caohachaain inara rai caitoonjoa

aonacuchete coitucuhiche. Chunocohaloreri erora turuhin basijiauha uhaasijiatone coitucuhane, coatiha niiacuujua joracarihei, nabana enohinbasijiauha nii asijiautone coataa. 40Niirijijieein inara netonai nainaainjatoroaain neeuche, turuha urichaainnacoauneein nii jauriaa acaihanijiinaraacha cohajei Cachaneeinnejanohanaa que,” nae jetao acaauru raiJesoso.

Letoaera tonoraera aina letoaera tonoraai(Mt 24.45-51)

41Niritoha Jesosone jaun jetaote:“Leinjiin canacaanuhacha ii ainanerelanaanichaanune relanaa aitohi

Curuaanaa, ainihane satiin rainemaajeeinna aitohi,” naain caje bajaaFedorone jaun jetaote,42“Tana coitucuhichene. Chariji jian, nii

jataain nelateein nere tonoraeraneeinloreri beraichanu que ratiri rai fatoroon,turuhanereen tiaain nii rai cachaaurucoroaateein acaauru sirihane coina. Tanasatiin canuhacha cocoainai neeichene,canu cachaauru beraichaneein neeichenecoitucuhichene. 43Jataain raotojoeeintenereein nii nere tonoraera, nii letoainratirihane jaa ichaa jerihane rijijieeinejana, eruha nii fatoroone. 44Nii banate,esinae rauhijiriin jerihane rijijieeinichaohin nere tonoraain nihane, acacocoinaain itolere niicha sirii coaaranu quetereein rai fatoroon.45Jana, ‘Jaitijiecha carajaain lanae turuha

rai fatoroone’ naain coacuhin baasoneeinniicha beraihuri quichaauru, enecuru,naaonjoainuri que jaolequiin acau cohin,lenoneein, ajeein, naaonjoaane jana46eruhanete, rai cachaaurunelanaala rai neretonoraaichuru cairichaa curichaain CanaCoaunerane rijijieein acaentonai cairichaacureein nii rai fatoroon.47Jana inae nitohaneein coitucuhane

saijieein, jatoroaain nelanaala nii letoaa raifatoroonne tonoraelanaala,reein jataain banejelanaala bisiin raifatoroon. 48Nete laen coitucuelanaala nenaarai cacha,ruhane saijieein baaso ichaeraauru fautaeriincairichanojoiniha cureein. Nitohanihanejaun, quiicha coitucui coitucuheratihanunejaancuru cajene, jataain jelai amuritoheriinbajareeunni, canuhacha jerei ichacuruhanecoina.

Jesoso coreniha ita quenejerateeuruha cachaaurune

(Mt 10.34-36)49Canune caa chauratane que usi

mocoha uun. Bajiaa nachuhinti chajaain

12

161

mocohane jana turueneeunlu. 50Jataainnecairichanaa tabai abaantanunete ne.Nii jaunne, nii que turuhanereen tiaain,que nererojocaeriin neeun. 51joeein chachu, ‘Caa cana rai chaurataneque jecha raoti ichaonaanaja turuaauun,’ naaiche niqui. Aihei bajiaa.Raujiaain ita caje neleruhin nihacachane coinane turuunlu. 52nihane jaunte, saoquiin lelorerijieeincha ita aina ichaonacaauru,ena caje coauneein ita caje neleruhin,nii nichatajaihuri que nejeratihacuurureein nii coroatajaihuri. Janacoroatajaihurite, nejeratiha cuurureeinnichatajaihuri que. 53Jana calaohi ainate nejeratereein rai inaca. Nii janacalaohite inaca que nejeratereein. Janaacaauru nebate, rai cacunu quenejeratihane jana, rai cacunu netonaique nejeratereein. Rai nacano quenejeratiha nebaenene janate, nebaeneque nejeratereein rai nacano,” naainjetao Fedoro tonorae Jesoso.

Janonaa cojoinacaaurucoitucuha cachane

(Mt 16.1-4; Mr 8.11-13)54Nii baiha jetaote, leeochaauru

cachaauru rai jetao:“Enoto soo nichajai que nijichorianaa

coaraaichenete, ‘Urichaain elo,’ naainereeichene, nii aitocoichene rijijieeinesinae rauhijiriin uhe elo. 55jeein techu, enoto mitu coarajeein canaraotono nichajai caje uaain jiatuhacujuanane, ‘Ajaarotorichaain,’naaichene esinae rauhijiriin ajaarote.56Cha coitucunaa jeriheichurucasajeeuru. Nitohaneein dede, cana raichauratane, naaonjoain caje coaraaincha coitucuhiche natiinte, canucoaraaiche natiin, ‘Naaonjoaaichaonaane coinate aicha,’ naain canucoitucunaa jereneeiche.

Aina nejeratenaa ainaraotojoeeein niha cachane

(Mt 5.25-26)57Chanuna baaso ichaain neeichene niha

natiin, baaso ichaquichene coitucuhi nenaajereneeiche. 58Nitohanihane jaunte, inae

cheein. Aihane jaun, joesio rene inaraamaa inara colurujueranu ajiniha ainarucuecuche. Ainihanete,nojoi nequichene jaan cojoanonaa queturuhane bana, inara netonai colurujuihanii nejerateeichene jaan jera joesio raine,inara tiha coaridiaauru bijihune, careserocuhane inara enohaurureein. 59Nii banajelai caje mituriheeicheein nii baasoichaquichene jaan core nainaaiche jitaaininara coriqui jaohinne reein tiaan,” naejetao cachaauru rai Jesoso.

13 1Nii bana jetaote, turuha cuurecachaauru Jesoso rene. Nitohaneein

rene turuhin jetaote, “Jerosaleen nenaaTeenforo asaae lenonecuru sohinmocohin,Cana Coaunera coroaeca neeuruha Calileeacocoaichacuru tabaaurune janate, acaaurusohin jaonajaain, nii lenone acaauruhachasohi coichana que acaauru coichana jasiiteFilatora,” naain jetao Jesoso rai beeure niicachaauru.2Niritocuruhane jana jetaote:

naraaichuru amurijiriin osaaocuruhane

curu’ naaiche niqui. 3Nete aine. Inaranetonaite ohin nitajeriquicheein, inaraichao coreein jeriha Cana Coauneranerijijieein neneeichene.4Jerichanejeein techu jerihane, ‘Nii

rulu amurijiriin jecha osaaotooruhanejaun, nii le choonca fosaneeuri ichoaecomoe nii ucuuneein ininaanaja nenaaSilohe,’ naaiche niqui. 5Nete aine. Niiaihuruhane rijijieein techu inara netonaiohin nitajeriquicheein, jeriha Cana

12 13

162

Coaunerane rijijieein inara ichaocoreein ichaonaa jereneeichene,” naejetao acaauru rai Jesoso.

Inacaeniha temulene que parabola quecacha relaa Jesosone

6Niritiin jetaote: “Leinjiin cacha nocoanajana leinjiin temule sirihane jaun jetaote,inaacane coaraa cue. Nii jana leinjiinnijiinacaenihane jaun jetaote, 7nii ocoanaberaicha cacha rai jetao, ‘Aonaaun.Nichata jaanaca naineeinne niqui lejaanacaauru naineein turuhin caa temulecoaraa unajacoon. Nena chabana inaacanejana coaraeneeun. Aihane jaun chajaainena sauhin jaao. Cha inacojoeeinte atanelanaaeca nere,’ naane jana jetaote:8‘Aihachuhisi niquicha curuaanaa. Jauriaanirijieein coarajeeune, ena ajaanaa cuhanerai nasaji retuhin ajaena setuuru tetemurau. 9Nitohaneein tihanune saijieeininacaenihanete laen nainere sauhinjaohine,’ naain jetao tonorae nii ocoanaberaicha,” naain jetao cachaauru relaeJesoso.

Nebetacanaa cojoanonaa bana leinjiin enejanori rarohacaera rautaa Jesosone

10Nii baiha jetaote, nebetacanaacojoanonaa bana sinacoca asae enohin jetao,cachaauru relaa cue Jesoso. 11Nii janajetaote, ecu ne leinjiin ene- lechoonca fosajaanacanihane caje coauneein baasonihajaberocone jaun caaun cunaiteein.Nitohaneein jetaote, suujua cuhane neeinjaberoco asaaeca coitucuchuhine jaun, niichariji bana neraujiasilanaala janorirarohacaain ne. 12-13Nii ene coaraain jetaote,cotijiaain nichoae biji meracaain:“Inaen ii cunai caje nerautaaicha ene,” naa

Jesosone rijieeoritiin, cunai caje nerautaainnichaauraain jetao, Cana Coauneracoroajeein rachoojoe nii cunaitenaa ene.14Nitohaneein nebetacanaa cojoanonaa banacunaitenaa rautaa Jesosone coaraain jetaote,

obaje nii sinacoca curuaanaa. Nitohaneeinobajeein jetaote:“Niha saota janoneein amihanenaana

jaan cojoanonaa. Nii amihanenaanajaan cojoanonaa bana nerautaeratihauuchera. Coa nebetacanaa cojoanonaabana nerautaeratiha uhachera,” naacachaauru raine jana jetaote:15“Chanuna nebetacanaa janonaa bana

cha ichaain neeiche inara netonainesaijieein,rune jereneeiche. Tana inara netonainebetacanaa cojoanonaa bana, inara baca,inara boro, naaonjoinuri cosi batuhinamaaiche jesinaaeca cohane coinane. 16Nii

neein nenaa, lechoonca fosa jaanacaneeinMoconajaera ichanohineein caauncunaiteein nihane caje, nebetacanaacojoanonaa bana rautaaun,” naa Jesosonejaun jetaote, 17jataain nocoejeeure jetao,nii aina nejeratenacaauru. Ne jetaotejataain itolere que nelateein, itolere ichaaJesosone coaraain jetao coroaecure satiincachaauru.

Mosatasa ucuhe que parabola quecuuaain cacha relaa Jesosone

(Mt 13.31-32; Mr 4.30-32)18-19Niritiin jetaote:

chuhinti aansijihan mosatasa ucuhenatiin, nocoana jana temuha cachanejana omarohin fohecane, rai nunecuruque nucuhateeuruha tajaaecurune. Niirijiicha cacha inae Cana CoauneraCojoanonaa canuhacha tei que ichaohacachane,” nae jetao Jesoso.

Faan jorerera que cuaain parabola quecacha relaa Jesosone

(Mt 13.33)20-21Niritiin jetaote:

chuhinti faan ichacuruhane coinaneleeriha tabaain nii colihane jaanu quejorerera teein, nichata sajeein

13

163

coujunaca que arina coujunacate leinjiinene, inae neleeriha tabaain nii colihanejana caje arajiin faan jaane coina. Niirijijieeinte neleeriha tabaain colihanecoina nenaa jorerera rijijieein, neruujihacacha ichaone coina nenaa ne CanaCoaunera Cojoanonaa,” naain jetaoacaauru relae Jesoso.

Acuujua jaratoelanaala nenaa(Mt 7.13-14, 21-23)

22Nii baiha jetaote, Jerosaleeuncuuruna jaaun jetao, situuruna jaaunrunenacaauru nenaanajaaunru, neseeuru,naaonjoainuri naineein cachaaururelajeein cuujue Jesoso. 23Nii janajetaote:“Curuaanaa,

ruha caa nosa caje nichotenacaauru,”naain caje bajaa leinjiinne jaun jetaote:24“Eenjeen. Nitohanihane jaun, nii

acuujua jaratoelanaala nenaa cuhaneenooche. Arajiite niqui enonaa jerereeinnete nainecurenereein.25Inae ecu tihane bana nimichuhin

acuujua fuha nii loreri erora nete, inaraairiniha nedainequichene, ‘Curuaanaa,acuujua joaracaaune enohacaanura,’naaichene janate, ‘Inara coitucuhanunecoaalanaala, cha nequiche chaainti,’ naainara rai nii loreri eroranete, 26‘Ii ainanelenoneein, acau cohin,nulu. Iite canacaanu relarejetohicanacaanu berooru cuhanera,’ naaichenejanate, 27‘Inae inara rai aitocoaaun, chanequiche chaainti. Inara coitucuhaaun.Naain cacaje amuuche,jeein ichaonacaauru,’ nareein. 28Niibanate, inara airiniha nedainiquicheneinara catu rihoneein chanaa curiquicheein,Cana Coaunera Cojoanonaa que neeuruhasatiin profetacuru, Abaraaun, Isaca, Jacobo,naaonjoainurine coarajeeincha.29Nitohaneeinte enoto mitu nichajai

coarajeein cana jaabiji nichajai caje,

enoto mitu nichajai coarajeein canaraotono nichajai caje, enoto mitunichajai caje, enoto soo nichajai caje,naaonjoainuri nichajai cajeeuruteturuha uurureein cachaauru, CanaCoaunera aina rai Cojoanonaa queneein nelauriaain lenonecuruhanecoina.30Nitohanerichaainne jaunte, nii ena

jaolecooruhane jaaunru nelatelanaalanenacaauru tabaaurute, ichoaichaniharanojoineein niha cuurureein. Janaleeochaauru amurijiriin nelaaetohanocoetonacaauru tabaaurute,jeein ranojoiniha cuurureein,” nae jetaoacaauru rai Jesoso.

Jerosaleen cocoaichacurucoreniha chanaa Jesosone

(Mt 23.37-39)31Niritohane jana jetaote:“Chajaain ena caalai caje amuu. Ii

sohinte ii jaonaa jere Erodesicha,”

curu tabaaurune jaun jetaote:32“Aiha niqui. Chajaain nii ataibinae

rai: ‘Enene, eresi, eresi cojoanoon,naaonjoaichurune coitucuchuhichurusitaain, cunaitenacaauru rautaain,naaonjoareeunni,’ naain benichuche.33Nena laen enene, eresi, eresicojoanoo, naaonjoaainchuru canuhachaichaneni ichaaechajeein cuujuereeunni,nii Jerosaleeun edaa onaa nainenihaleinjiin profetane jaun, ecu turuhanunereentiaaincha,” naain Erodesi raiberatihane baiha jetaote:34“Cairichaaojoaaiche nohane satiin

Jerosaleen cocoaichacuru, inara reneCana Coaunera letonocuru, chaenprofetacuru, naaonjoainuri bodoosiinajeri que sohin jaonajaaonquichenejaun. Araai saaine niqui nitaro asaecalaohichuru sararaain sinihaataoharine rijijieein, inara ranaa

13

164

jereeun, nete cacoitucunaa jereneeiche.35

cheein. Inae cacoharariheeicheeinnacoaauneein inara rene turuhanunereeintiaaincha. Nii nacoauneeintururichaaunine cojoanonaa banate:

neein nenaa cana Curuaanaara,cheein canu raicha,” nae jetaocachaauru rai Jesoso.

Laracaain cunaitenaa rautaa Jesosone

14 1Nii baiha jetaote, nebetacanaajanonaa bana leinjiin curuaanaa

fariseeo loreri asae lenoniha cuhaJesosone jana jetao colurujueeuruhanejaanu leratihane coaracuruhane coina,“Chatohanaicha ichareein,” naauruhanejaun jetao ecu coarajeeure leeochaaurufariseeocuru.2Nii jana, niritiin coaaucuruhane que

nainaane jaun jetaote, ecu rohan nihaleinjiin cacha laracaain cunaitenaanejaun jetao:3“Nainihana nebetacanaa janonaa

bana rautaeraa leinjiin cunaitenaane.Tonaquiche inara,” naain jetao CanaCoaunera aitoonjoa que cacharelaaurera, chaen fariseeocuru,naaonjoainuri caje jetao bajae Jesoso.4Nii jana inauheneecha curuaaequiin

aonajeeuruhane jaun jetaote, biji que niicunaitenaa mucuhin rautaain jetaoletoae amuhane coina.5Nitohaneein cunaitenaa rautaain

jetaote:“Chariji inara caje nebetacanaa

janonaa bana naluha rai toro acaunetaojianaja atane jachu ucuacaainnenaa cuhanene jana, inauheneecharocoelanaala coarajere. Ainihane raicalaohi naluha acau netaojiana jaanatane jachu cuhanene, nirijieeinrocoelanaala coarajere,curu caje bajaa Jesosone jana jetaote,

6tonoraelanaala inauheneechaaonajeeure.

Nesirihatenaa beseta que cotihanojoihuri7Niritoha Jesosone jana,

naja rori caohacha janijiin nichoaenelauriaauruha nii cotihanojoihurinecoaraain jetaote, acaauru suujuatiha:8

tenaa beseta quene, jiaonriha rori

chene. Nabana turuha uha inaraamuritoheriin nelateein nenaacotihanohinete, 9‘Nii ii rori jianeeuteecu nelauriamiin caa leeocha,’ naa uhanii inara cotiharane, coejetiin rori baasoichoae nelauriaa cunaa nainequiche.10Aihane jaun nii ajiniha inara cotiharanihane, rori baasonejeein nenaa ichoaenelauriaauche. Nii banate turuhin,

nacaauru notaracaae, ‘Caa roricaohacha ichoae nelauriaa uura quiichabelaai,’ naa nii inara cotiharane, icheicaohachanere. 11Nitohaneeinleeochaauru amurijiriin nelateein nenaajerenacaaurute, necoeje chanunojoinihacuurureein. Jana nii nelatecuruhanecoaaratelanaala nenacaaurute,raotojoeein ranojoi niha cuurureein,”naain jetao suujuatenajae Jesoso.12Niritiin jetaote acaauru cotihara

cacha rai jetao:“Cachaauru cotijiaain coroatenaa

jereeine, jiaonriha ii nejeraauru,charaaichuru, iicha belaihuri, iilaurijiracuru coriquihonacaauru,naaonjoainuri cotihaquine. Acaaurucotijiaain acaauru coroateeine jana, iicotijiaain ii coroaateeuruhanete, inae iirai nii cainaenereein Cana Coaunera.13Nitohanihane jaun beseta ichana

jereeine, cairichaihuri, nelatelanaalanenacaauru, bacosacuru, maosacuru,naaonjoainuri cachaauru cotihacu.

13 14

165

14

renihane nihanatiin, Cana Coauneraichei cainaa cureein, inae raicachaneein nenacaauru ichatiha oo cajeCana Coaunerane bana,” nae jetao niicotihara fariseeo rai Jesoso.

Cana Coaunera Cojoanonaa quecacha relaa Jesosone

(Mt 22.1-10)15Niritoha Jesosone jana aonaain

jetaote:“Bajiaanachuhinti Cana Coaunera

cache,” naa Jesoso rai leinjiin acaauruaina rori ichoae nenaane jaun jetaote:16“Coaracuchena chuhinti leinjiin

cacha jetao, lenone jaain arajiincachaauru cotiharate. 17Nitohaneeinjetaote, inaen jatoroaa nii lenonene

jaane coina.Nii jaun jetaote, cuhin acaauru rene

turuhin: ‘Chajaauchejete lenone, inaejatoroaa lenonera,’ naain cotihanajaanejana jetaote: 18‘Saan, naininaaun. Enaatane coretichaaunne jaun coaraacuhanunete ne. Canu que ii suujuaacateeu,’ naain jetao berate leinjiin.19Nii jana leeocha jetaote:caain toro amihanenaa que nelateicoretichaaun enane jaunne, acaaurucoujuhin coaraa cureeun, amihanenaaque nelatecuruhane coitucuhanunecoina. Nii jaunne ichei aitoon caque iisuujua acateeine coina,’ naainberatihane jana jetaote, 20leeochanetonai: ‘Ena nesirihatihanune jaunnainihaaun uhanune,’ naain jetao satiinita rijitiin beratihacoaaure, acaauru quesuujua acatiha acaauru cotiharanecoina.21Nii jaun jetaote, jelaiha cauhin nii

rai aitocuruhane rijitojoeein biha cuerai fatoroon rai nii letono. Nii jaun

jetaote obajeein, ‘Chajaain soroneeinnese sacutaain cuhin, cairichaihuri,cacha nelatelanaala nenacaauru,maosacuru, bacosacuru, naaonjoainuricotijiaain cajia uhanajaau,’ nae jetao raifatoroon nii letono rai.22Nii jaun jetaote, nii rai aitohane

rijijieein satiin cachaauru chaquenelatelanaala nenacaauru cotijiaainjetao: ‘Curuaanaa, inae nii caraiaitohine jaa ichacaaun. Nete jaiti cautenelaurihananajaauru,’ naa nii letononejaun jetaote: 23‘Chajaain nenaanajaaurunaineein cuhin, unaa jereraauruleeochaauru cachaauru cotihanihutenemomiin canu lorericha. 24Coatiha

joinunrita,’ nae jetao nii letono raifatoroon,” naain jetao nii cacha tonoraeJesoso.

Jesoso cacha nena jerichaane,necairichanaa abaantaacanete ne.

(Mt 10.37-38)25Jelai caje amuha Jesosone jana,

arajiin sacuuruha cachaaurune jaunjetaote, acaauru rai: 26“Chunocoha canuesenetaain canu cachaneein nenaajerihane, rai inaca, rai neba, raicomasai, rai bereecuru, rai nejeraauru,rai baihuru, rai jaberoco, naaonjoainuribelaihane amurijiriin cacoelaain queretonoraain nihanete ne.27Canuneein nihanune coitucuhin

canu cachaneein nenaa jerera, corosoque airichaaunnine rijijieein itolerenecairichanaa abaantaain letohaanunejaan ichaain neeine. Jana ainihane,coatiha canu cachaneein nenaa nainiheichuni.28Tana inara tabaauru, leinjiin loreri

janaa jerihane jauriaanejeeinnelauriaain:chaaunni,

14

166

chene. 29Nitohaneein coacuelanaalaichaain, nunuheniha nenaa tihane baihajianihanete, satiin ecu situhincoaaraauru nainere: 30‘Caa leinjiincachate niqui caa loreri ichana jere.Nete jauriaanejeein besautiaane jaanuque coacuhin ichaenihane jaunnainaelanaala ecu jiane,’ naain erenaanainecurure que cachaauru. Aihanejaun jauriaa nejeein besautiananainihane coitucuhane coina coaaucanii loreri ichara cachane rijijieeincoaumiin canu cachaneein nenaa jerera.31Nii rijijieein techu jauriaanejeein

nelauriaain coaauna nainere leinjiin rey, leeocha rey aina sonaana que nenaajerihane: ‘Necha lechoonca oharaancanisoondarooru aina caa coroata chooncaoharaancani soodaroo aina nenaa rey amuritonaa nainichaaun,’ naain coaaucanejana, 32nainenihane coitucuhanete, jaiticoriaae niha nii nejeratihane jaa reynejana, raotojoeein jiniiquiin ita ainarucujueein ichaaoruhane coina jitariin niileeocha rey nejeratenajaacha bajai tihanecoina aitiin nere beranu letoare.33Nii rijijieein coacuelanaala, niicha

sirii jianena jerelanaala nenaa, coatihacanu cachaneein nenaa nainihei.

Cotebihane jianihane, nii chaquenelateniha tebene(Mt 5.13; Mr 9.50)

34Coaracuchena chuhinti jataain nelatihaniqui tebene. Nete nii cotebihane jianihane,inae chaque nelateein nenere. 35Niheichutemule jaacane coina, atane jasiitihacanejaanu que nihanatiin nelaterihei. Nechujataain joaereeinte jaoleneein nere.Nii rijijieein nii chaque nelaterihei,

relaanune rijijieein ichaohane baiha,jianeein niha canu cachane. Caacaitoonjoan aonacurumiin urichonacaauru,” nae jetao nii arajiinsacuurera cachaauru rai Jesoso.

Rai nitajenaa carenero eruha careneroberaichane que cuaain nenaa parabola

que cacha relaa Jesosone(Mt 18.10-14)

15 1Satiin naraaichuru Jorioocurucairichaeriin Roma curuaanaa rai

impoestonu que coriqui que cachaaurucobaraaurera, chaen leeochaaurucachaauru baasoneein ichaonacaauru,naaonjoainuri jetaote, Jesoso rene turuureirihane aonacuruhane coina.2Nii coaraain jetaote, “Caa cachate

tiin acaauru aina lenonenajaque,” naainjetao Jesoso necoeje chanuure Moisesaaitoonjoan que cacha relaaurera ainafariseeocuru.3-4Niritocuruhane jaun jetaote, acaauru rai:

“Tana chunocoha inara caje lefashaaincarenero siriquichene jana, nitajiha leinjiinenii iscoonchoonca iscooni ratiriin niinitajenaa carenero ariha curiquicheeruhichenereein tiaaine. 5Nitohaneein inaeeruhichenete raotojoeein baijiaain turuaain,6loreri asaae inaraacha belaihuri, inaralaurijiracuru, naaonjoainuri cotijiaain, ‘Canucoroaecuche. Inae carai nitajenaa careneroeruhanu,’ nanaa naineriquiche.7Nii rijijieein techu osaaocuruhane

coitucunaa jerelanaala neeuruha niiiscoonchoonca iscooneeurine jana,leinjiin cacha osaaocane coitucuhin,Cana Coaunera lateein rene turuhane,

naala,cure dedeeu nenacaauru,” naain jetaofariseeocuru tonorae Jesoso.

Coretiin nenaa moneda nitajenaaeruha enene que parabola

8Niritiin jetaote: “Nii rijijieeintechu,leinjiin ene, lechooncaain monedajataain rai nelateineein nenaa cajenitajiha leinjiinne, tana raafariin

14 15

167

mocohin, eruhanereen tihaain loreriasaji lojoiin caohatiin aririhane.9Nitohaneeein ariin eruhane, tananiicha belaihuri, chaen rai laurijiracuru,naaonjoainuri cotijiaain, ‘Canucoroaecuche. Inaen canu rai nitajenaajataain canu rai nelateineein nenaamoneda eruhanura,’ nariha nii ene ne.10Nii rijijieein techu, ita coroajeeinneeure Cana Coaunera rai anjeraauru,nosa caje nichoteein niha leinjiincachanera,” naain jetao acaauru relaeJesoso.

Rai calaohi ocoala que suujuaacatiha rai inacane que parabola

11Niritiin jetaote: “Niha jetao leinjiincacha coroatajaain calaojoiin. 12Niijana, nii rai calaohi ocoala jetaote: ‘Ofa,canu rai, ohine bana caraineein neeninuiicha sirii irihuru, ii atane, ii rucuhelenaaonjoaihunri leruu,’ naane jaun jetao,nii rai ninana aina acaauru naineeinjetao lerue nii acaauru inaca.13Nii jana rai nocoala jetaote, nii

baiha neeoriin jetao nii que banijiaaique jitariin necoreteein jetao nii coriquiaina coriajai atane cuhin, nechu jataainjoaereein jitariin rai coriqui jaohinnichao que ichoae.14Inaen jitariin rai coriqui jaohane

jana, nii nihane jaan neniha quinacainejaun jetaote,chae.15Nii jaun jetaote, nii nihane jaan

nenaa leinjiin cacha caje amihanenaaariha cuhane jaun, rai cosichuruberaihane coina jetao letoae nii cacha.16Nii jaun jetaote, nii cosichuru

lenone raain que lenonenee rijitocojoae.Nejetaote nene rai cha tera.17Nii jaun jetaote: ‘Arajiin neeuruha

ofa rai amihanenacaauru natiinte,itolere bana ne banejelanaala acaaurulenonenu, cau mijitenacaaun ohajihanu

canune jana. 18nete ne ofa loreri asae. Chaenne inaeofa rene turuhanune: “Jataaininebanejelanaala baaso ichaaun CanaCoaunera aina, ii aina, naaonjoaaincha.19Aihane jaun jiaonriha inae iicalaohineein caeteeinera. Raujiaainichei amihanenacaauru rijijieeincaeteeura ofa,” nareeunni ofa raicha,’naain jetao suujua ere nii cacha calaohiocoala.20Niritiin suujua irihane baiha bero

cuhane cuhin jelaiha cauha cuha raiinaca loreri asaene jana jetaote, jaiti

joaain coaraane jaun, soroneeincoineteein jetao que baluunetiin, jataainbelaain rae nii rai inaca.21Nii jana jetaote:

naalane baaso ichaaun Cana Coauneraaina, ii aina, naaonjoaaincha ofa.Aihane jaun jiaonriha ii calaohineeincaeteeinera ofa,’ nae jetao nii calaohi,rai inaca rai. 22Nejetaote niritohanejana: ‘Chajaain erojoeein cajioneenachasine uhaain, caa rai cajionecoreeuche. Chaen rai biji couturi queleinjiin anicho teein, rai tijia quenemaajeein safato curuhacuche. 23Chaenleinjiin baca narejeen coerenetisoochete, lenoneein beseta ichacaache,24ohin nitajihane rai ne caje turuha uhacaa canu calaohine jaun,’ naain jetao raicachaauru letoae nii inaca.25Nii tonohanau jetaote, neeuruha

irihurune jaaun nihane caje cauha uhenii calaohi inana. Nii jana jetaote, inaennenaanaja catainaane jana jetao, aunototeein raansaauruhane jana erunajae.26Nii jaun jetaote, nii leinjiin acaaurucacha cotijiaain jetao: ‘Chatohanaibesetate ichaquicheta,’ naain cajebajaane jana jetao, 27nejeein raurohin turuhane jaun, bacanarejeen coereneti soerateein beseta

15

168

ichae ii inacara,’ naain rai biha niiacaauru cacha, nii calaohi inana rainejaun jetaote, 28jataain obajeein loreriasaae turunaa jerene. Nii jana jetaote,raajenihane coineteein raa cue nii raiinaca, acaauru aina nihane coina.29Nii jana jetaote,

naala jetao: ‘Iite raotojoeein araaijaanacaain ichei nelateein nihanunecoitucuhi. Chaen nechu canu letoaainechabana coiintelanaala ichaain neeun.Nii sainejeein chariji bana leinjiin nijicarenero tiheei carai, canuhachabelaihuri aina sohin beseta ichacaaunecoinata. 30Nii saijieeinte turuha caa iicalaohi, ene cojoaeloroeerihuru ainanechu joaereein ii coriqui jaoinnejanate, rai baca coereneti sohin teeicha,’naa coaetaain rai inaca raine jaunjetaote,31‘Aiha chuhisicha cacalabi. Iite

chuhisi itolere bana canu aina neeicha.Nitohanihane jaunte satiin quiicha siriiicheineein nera. 32Nete laen ena esinaerauhijiriin caohachae beseta ichaainrachoojoihacachene, ohin nitajihane raine caje nacoaauneein turuha ii ocoalanejaunra,’ nae jetao rai inaca,” naain jetaoacaauru relae Jesoso.

“Caohachaain jecha ichareein,” naainloreri beraichaanu que cacha ratiriha rai

fatoroonne que parabola

16 1Niritiin jetaote,caauru rai jetao: “Niha jetao

leinjiin cacha jataain coriquihonaneein.Nii jetaote, rai loreri beraichaanu que

leeuru, rai cachaauru, rai coriqui,naaonjoaihunri beraichanu que. Nii jananii rai rucuheleeuru itajihacoaane jaunjetaote: ‘Inae ichujeleeuru itajeein, iicoriqui que niicha jerei ichaa taa iicachara,’ naain jetao biha cuure niifatoroon rai. 2

teein: ‘Chatohanai ichaaine jaunna, iibiha uure canu rai. Chajaain jitariinchamijianeeocuru cocoirichaain uhanecoitucue. Inaen nenacaen nainiheeicanu loreri aina canu rucuheleeuruberaichanu que neeineta,’ nae jetao niirai fatoroon.3Nii jaun jetaote: ‘Chana nohane jana

ichareeun, camijianeeon caje canu sitaacanu fatoroone jana. Coatiha atane quechatohanai amihanenaa ichana quenelatejeecaaunne coaalanaalata. Chaennechu jataain nocoejeeun cacha cajechaaelai bajaanune quera,’ naaincoaaucane baiha jetao 4‘Saan. Inaecanuhacha ichaneni coitucuhanu, canuamihaneeon colane nedaanune banacanu raa chunocoha loreri asaaenecoina,’ naain jetao suujua ere nii loreriberaichanu que niicha ratirii.5Niritiin jetaote, leinjiana leinjianaain

jetao,caauru cotijiaain: ‘Inaoonjoaainrebeeoqui canu fatoroon queta,’ naainbajaane jana jetaote; 6‘Lefashabareranei erene que ne rebecoonra,’naain jetao tonorae nii jauriaanejeeinniicha cotijiai. Nii jaun jetaote: ‘Saan,aihachuhisi. Nocoa nii rebeeoquinejaan, ninu nelauriaain saoquichooncabareranejeeicha laenaaura,’ naane baihajetao, 7Leeocha cacha rai jetao:joaain jana rebeeoqui ii, canu fatoroonqueta,’ naain bajaane jana jetaote:‘Lefashai costaronei tirico quenerebecoonra,’ naain tonoraane jaunjetaote: ‘Saan, aihachuhisi. Nocoa nii iirebe. Fosachoonca costaronejeeicha cauteein laenaaunra,’ nae jetao rai.8Nitohaneein jetaote, jataain nainaain

rai caohachanuhacha que coacuhinichaa nii rai loreri beraichane quenainae nii rai fatoroon.Nitohaneeinte Cana Coaunera

Cojoanonaa que neenihuru amurijiriin,

15 16

169

jataain nainaain rai caohachanuhachaque coacuhin neeure Cana Coauneracoitucuhichuru,” naane baiha jetaote:9“Inara netonoaite nii rijijieein Cana

Coaunera tenojoi beraichaneein neeiche.Aihane jaun nii itolere inara rai CanaCoauneraacha teei que, aca jerihane rijijieeinniicha jerei ichaain neeuche, inae ohichenebana niha raotojoeein inara raeranune coina.10Nitohanihane jaun, aansijiin laojoiri raa

cachane niha natiin caohachaain nii raiteraacha jerei icharate, arajiin cha raanejerichanejeein caohachaain ichareein.11Nitohanihane jaun, caa nitajerai nenaachauratane que cha siriin neeichenenihanatiin caohachaain ichaeneeichenecoatiha nerinaai inara rai esinaen rauhijiriinchabana nitajenaacharanejeein nenaa tera.12Aihane jaun, inara rai eroraqui tenojoi quecaohachaain cha ichaain neneeichene,coatiha nerihaain inara raineein neeninutera.13Nihei chuni coroatajai fatoroon rai

niicha latei icharaneein nenaa nainei, nabanaleeocha que jaolecohin, leeochaacha eretonorana nainihane jaun. Nitohanihane jaunCana Coauneraacha ere tonoraain nenaajerichaane, nii canaacha jerei que coaaunanainihaaca,” nae jetao aina nerelanacaaururai Jesoso.14Niritoha Jesosone jana aonajeein jetaote,

Jesoso necoeje chanuure fariseeocuru,acaauru jataain coriquiicha que coacuhinneeuruhane jaun. 15Nii jaun jetaote, “Inaratecaohacha ichaa nocoetiin neeiche itolerebana cachaauru notaracaae. Nete inarasuujua cuhane inaraacha coacui coitucueCana Coaunera. Nitohaneein jataainnelateineein cachaauruhacha coarai que tejaoleque Cana Coaunera.

Cana Coaunera rai rauhi inoaensi ainaJesosohacha tei rai cojoanonaa

16Moisesa, chaen profetacuru,naaonjoainuri cojoanonaate turuha

Joaan Baotisitane que tiaaojoaain nelu.Nii caje coauneeinte beebejenojoineeinnelu Cana Coaunera cojoanonaacanuhacha turuai.jueeure nii canuhacha teei Cojoanonaasirichuruhane coina.17Canu Cojoanonaa que neeichene

nihanatiin satiin Cana Coaunera rairauhi inoaensi tonoraain neeichenetecaohachae.

Comasai joaera que cacha relaa Jesosone(Mt 19.1-12; Mr 10.1-12)

18Leinjiin cacha rai comasai jaohinleeocha ene raanete jataain osa quenesaruha aicheein. Jerichanejeein techu,lana joaera ene raain niha cachane osaque nesauruha aicheein.

Jataain coriquihona aina ohacairichaineein nenaa Lasarone

19Niha jetao leinjiin cacha jataaincoriquihonaneein.cane jaun jetaote, itolere bana jataaincajione caohacha que necoreeteein, lenonecaohacha nejesina que beseta ichanajaque.20Nii jana jetaote,joaain abero siriin leinjiin cairicheinejeeinnenaa Lasaro. Aca jetaote, nii coriquihonaloreri chajeniha lauheque nejesinaneatanichoae. 21Nitohaneein cairicheinejeeinnihane jaun jetaote, nii coriquihona roricaje nalunaa rai lenone coni raain quelenonena jere nii cairichei. Nii janaremaaecuru jetaote, rohan turuhacoaainnii rai nabero lojoihure.22Nitohaneeinne baiha inaen oha nii

cairicheinejeein nenaa- nii Lasaronejana jetaote, amaaure anjeraauruAbaraaun aina dedeeu nihane coina. Niijana jetaote, nii coriquihona netonaiinae ohane jaun conautecure.23Nitohaneein ohin necairichaauruha

onacaaurune jaan netiin necairichajeein,nita icharajeriin neein Abaraaun

16

170

coaaraa nii coriquihonane jana jetaote,Abaraaun rohan ne nii jaiti jiniiquiinichaaoruhane bana niicha cairichaeriiLasaro. 24Nii jaun jetaote: auhaquiin:‘Cairichaaojoaain cacoharaaura ofaAbaraaun. Atiin nii Lasaro rai aitoote,esinaeca que biji coturi macohinsetejiaain calele jelaroaa uhinera. Caunejataain necairichajeeun usi tabaijanara,’ naane jana jetaote: 25‘Aihachuhisi niqui. Nete jiniiquiin inarajaberoconeein ichaohichene bana,

jetohilura cacalabi. Nii jana caaLasarote, jataain ichaonaa baaso queichaohin cairicheinejeein nerejetelu. Niijaunte nii coacuhin, necairichaaequiiine jana, aca caohachaain ranojoineeinnera. 26Nii choae tacaain techu, canacataaun ne jataain ucuacaain ucuhajachu satonoelanaalara. Nii jaun niiinara nichae situnaa nainecuruhicajicheique nenacaauru. Niheichu inaraniha natiin nii cajicheique turunaanainiheeicheta,’ nae jetao Abaraaun, niicoriquihona onaa rai.27Niritoha raine jaun jetaote: ‘Nii

jaunne ichei aitoon, canu inaca loreriasaae 28nii neeuruha saoquii canunejeraaurune jaaun Lasaro letohaine,acaauru rai iriha cuhane coina. Nabanacaa necairichaecaaunne jaaun acaaurunetonai uuruhane coataara, ofaAbaraaun,’ naa nii coriquihonane janajetaote; 29‘Nete Moisesa ainaprofetacuruhacha laenanohin siriinneeure, nii tonoraain neeuruhinera,’ naaAbaraaunne jana jetaote; 30‘Aihachuhisicha ofa Abaraaun. Nete acaaururene ichanaain turuhin biha leinjiinonaane, acaauru netonai nii esenetananainecururera,’ naa nii coriquihonanejana jetaote; 31‘Aiha chuhisi niqui. NeteMoisesa, chaen profetacuru,naaonjoainuri esenetaaurenihalune

rijijieein, acaaauru rene ichanaainturuuruha onacaaurune nihanatiin,esenetana nainecurunerera,’ naaintonorae Abaraaun,curu suujuate Jesoso.

Jataain necohalajiine osaque namute cacha saruera(Mt 18.6-7, 21-22; Mr 9.42)

17 1Niritiin jetaote:“Itolere banate nereein osa que

inara sarueranu. Nete laen jataainnecairichanaa coaareein nii osa queleeochaauru saruera cacha. 2neein caa ena Cana Coauneracoitucuhajeraauru sarueratiha osaquene ajinihate caohachare nulunoqueajeri tijichaain cucuana cuhanejoaeratenojoi nihane. Aihane jaun niique necohalajiin neeuche.3Chatohaneein baaso ichaain niha ii

nejerane suujua teeu. Suujua teeine janaii ere tonoraain caohachaain nichaocoreein nihane que ii suujua acateeu.4Lejiichoo cuhane caaunsi saneein icheibaaso ichaain nihane nihanatiin,caaunsi saneein turuhin, ‘Inae laencoaiterihaaunnita,’ naa uhane, que iisuujua acateeura,” nae jetao Jesoso.

Esinae rauhijiriin esenetaacaneitolere ichana nainichaane

5Nii jana jetaote: “Jataain itolere ichananainiha Cana Coaunerane esenetaainnihacaanune jaanu teeu canacaanuraicha,” naauruha Jesoso rai niichacocoainaauri afosotoorune jaun jetaote:6“Mosatasa ucuhe laojoiri jataain

aansijieein nenaa rijijieein aasaeriinesinae rauhijiriin esenetaaichenete caashabeento rai: ‘Niilai caje nerocohin caacucuana cuhane omaronihunra,’ naaichecaa shabeento raine inara ere tonoraainaiche caa shabeentora,” naain jetaoacaauru tonorae Jesoso.

16 17

171

Letononeein nenaacha ichaneni7Niritiin jetaote: “Inara leinjiin

cachaaoquichene jana, inara ocoanajana temule jaane jaanu que ataneretuhin, baca beraain, naaonjoaannecaje cauhane janate rai: ‘Nelauriaautelenoneei,’ nanaa coacuhelanaala:8‘Chajaain ena canu lenonenu jaain, enauhaaune lenoneein acau coe. Niibaihate ii netonai lenoneein acaucoriquiincha,’ nariquiche. 9Nii choaetacaain techu, ‘Narihara,’ nanaacoitucueneeiche nii inara cacha rai,letoaain neeichene jaan ichaain nihanecoreniha. 10Nii rijijieein inara letoaainniha Cana Coaunerane jaan nainaainneeichene bana, nainiheeiche: ‘Jataaincacha caohacha neeine nihacaanura’naain erenaa nainiheeiche. Raujiaain:‘Canacaanu letoaain nihalune jaanchaneinae nainacaanura,’ naauche,” nae jetaoacaauru rai Jesoso.

Lechoocaain cosibi aonaain caauncunaitenacaauru rautaa Jesosone

11Jerosaleeun cuhane jaun jetaote,Calileea, Samaria, naaonjoainuri batanecataaun situhin cue Jesoso. 12Nii janajetaote, leinjiin neseu turuhane janajetao, nii nese caje que tacaa cuure

caauru cachaauru. Nitohaneein cuhinjetaote, cocoaaeraa cacha rohan turuhanitohanai cunai aonaera cachane jaunjetao, Jesoso caje coriaae netiin:13“Cairichaaojoaain nohane

canacaanu coaraaura cacha relaeraJesoso,” naaunre jetao Jesoso raiehequiin. 14Niritocuruha raine janajetaote:“Chajaaincha saseredotecuru rene

miincha,” naa acaauru rai Jesosonejaun, cuujueeuruhane jana jetaote,

inaen cosibi caje nerautaain somaraainneeure, acaauru dadaelanaala aitohaJesosone saijieein. 15Inae nitohaneeinnerautaauruha acaauru cosibi cajenecoaraain jetaote, jelaiha nejenohincuhin, tonijiaain ereein Cana Coauneracoroajeein jetao, 16Jesoso acatiha raitijia asae atanichoae neseeoriaain jetao,rachoojoe leinjiin cacha Samariacocoaicha Jorionelaanaa nenaa. 17Niijaun jetaote:“Tajian lechooncaauruhani caa cosibi

caje nerautanacaaurune. Aancaauruchaen leeochaauru iscoon neeurita.18Leinjiin caa Jorionelanaala nenaacacha estaraajerohachate jelaihanejenohin Cana Coaunera coroaeca uherautaanune corenihara,” naain19“Esinae rauhijiriin esenetaaine

jaunte, ii cunai caje nerautaai, chajaainnimichuhin caunihura,” nae jetao raiJesoso.

Naaonjoaain tururichaain quiicha teiCana Coaunera Cojoanonaane

(Mt 24.23-28, 36-41)20Nii baiha jetaote, “Chabana

turureein Cana Coaunera cojononaa,”naain jetao Jesoso caje bajaaurefariseeocuru.21Nii jaun jetaote: “Coatiha

inanacaain tururinaain Cana Coauneracojoanonaa. Niheichu, ‘Caute ne.Tajihate ne,’ naain coitucurieeicheein.Inaen inara jana niha quiicha tei CanaCoaunera Cojoanonaa,” nae jetaoacaauru rai Jesoso.22Niritohane baiha jetaote, aina

nerelanacaauru rai jetao:nune baihate jaiti nacoauneeinturuenihanune ajiniha le janojoeeinnijiena caa canuhacha tei janonaa coaranajereriquicheein niqui,quicheein. 23Nii jana tabaaurute inararai, ‘Caute ne. Tajihate ne,’ naaurureein.

17

172

Nete nelatene, niritocuruhane janaacaauru esenetaain acaaurusacuhichene. 24Nacoauneein turuhaurichaaunni acaihaniji cachaneeinnejanohanaane Cojoanonaa queturuhane banate, charijijieein teeintijeraneeojoaain dede conaa jiacanone,saain coaanojoineein ne. Nii rijijieeintesaain coaanojoineein coitunojoinihacureein inae nacoauneein turuhanunebana. 25Nete amuhanune ajinihajauriaanejeein jataain canu que

reein, caa ena cojoanonaa quenenacaauru cachaauru.26Charijieein teeinte nihalu Nohene

bana ailu, nii rijijieeinte jerichanejeeinaiha cureein nacoauneein turuha uhanu

nune Cojoanonaa que tihane bana.27Coaracuche nachuhinti nii chaque

nererojoecaaeriin nelanaala,teein, lenoneein, acau cohin,naaonjoaaunruhalu cachaauru botecuhane enohin nichotiha Nohenecojoanonaa que turuhanereein tiaaine.Nii jana uha elo tabaine jaunte satiinohacoaaurelu.28

naala raotojoeein neein, acau cohin,lenoneein, netemulijiaain, namihaaneeoque necoreteein, niicha latei coreteein,neloheriteein, naaonjoaaurelucachaauru nihalu Lotone bana. 29Niijana, Sodoma neseu ichaohane cajeamuha Lotone janate, usi aina naluhaasofere dede cajene jaun caaun satiinoorelu cachaauru. 30Nii rijijieeinte

neein turuha uhanu acaihanijicachaneein nejanohanaa nichaaunneCojoanonaa que turuhane bana,” naainjetaote,31“Nii cojoanonaa bana inara loreri

janori ichoae neeichene, jiaonriha

jelaiha fauhin inara loreri caje inararucuhele ranaa coaauquichene.Niheichu inara ocoana jana neeichenejana aihane, inara loreri asaae caunaacoacuelanaala rauhijiriincha sorooche.32Nitohanihane jaun, niicha ratiriicoaaucane jaun aihalu Loto comasainecoacuhin nainaain ichaaoche. 33Aihanejaun rai rucuheleeuru queecha coacuhinneite rai nichao itajereein. Jana niirucuhele que coacuelanaala nichao

reein,” naain jetaote,34“Nii airichaainne cojoanotiin

banate, leinjiin eruhari cuhane nihacuurureein coroatajai cachaauru. Niijana leinjiin amanojoinihane janate, ecunedaa cureein leeocha. 35Janacoroatajai enecurute, ederi que chaelaitutuurureein.nihane janate ecu nedareein leeocha.36Nii jana coroatajai quichaaurutenocohana jana neeurureein. Leinjiinteamanojoinereein,joinereein,” naane jana jetaote:37“Chatoanai bana,

reeinte Curuaanaa,” naain cajebajaauruhane jaun jetaote:

joinereein, canii setu que fauha uha

joinihane rijijieein,” nae jetao ainanerelanacaauru rai Jesoso.

Joesio necha ansaineein nenaa rai cachacoulurujiha autanane que parabola

18 1Coiinteerilanaala CanaCoaunera bajaauruhane, Cana

Coaunera bajaauruhane coina parabolaque cuaain acaauru relaa Jesosone.2Niritiin jetaote:

chuhinti leinjiin neseu nihalu jetaoleinjiin joesio cachaauru que suujuaacatelanaala, niheichu Cana Coaunerabatohane que casilanaala nenaa ne. 3Nii

17 18

173

jana jetao, nii neseu ichoae leinjiinautana. Nii autana jetaote, nii joesio raileinjiin cacha nejeratenaja colurujihacue. 4Nii jana jetaote, carajaainnirijieein nere tonorana jerelanaala nenii joesio. Nejetaote nii baiha:‘Cachaauru que nihanatiin casuujuaacateein, niheichu Cana Coaunerabatocoaaunne que casiin nihaaun niqui.5Nena raotojoeein nihanunererohecaain, casuujua rerohecaainsacuha caa autanane coataa naitoonjoatonoraain ichareeun caihanihane coina,’nae nii joesio. 6Coaracuchenachuhinti,jataain necha aansaineein nihanesaijieein suujua coaraa nii joesione. 7Niijaunte nii amurijiriin, nii janijiin niiraauri, janotiinetojoeein,joeein, naaonjoaain bajaaebajaeraaurucocoaaeratenaa nainereein CanaCoaunera. 8Nitohaneeinte carajaaincohacuruhane latelanaala enaachaacaauru cocoaaeratere. Nena laen inaracaje bajaaun, canu inaraacha cohajeicachaneein nejanohanaa nichaaunne,nacoauneein turuhanunereeintiaainacha canuneein nihanuneesenetaain caitoonjoa ichaaechajeeinneeururichaain cachaauru,” naain jetaoacaauru relae Jesoso.

Roma rai coriqui bajaaurera ainafariseeocuru que parabola que cuaain

cacha relaa Jesosone9Nii baiha jetaote, nii acaauruhacha

caohachaain niha nocoetiin leeochaauruque jaoleconacaauru rai jetao, acaauruichaohacha que parabola que cuaainjetao: 10“Coroatajai cacha jetaote,Teenforo asae cuhin Cana Coaunerabajaa cuure. Leinjiin jetaote, nechujataain naraaichuru cairichaa Roma raiimpoestonu que coriqui bajaerane. Janaleeocha jetaote fariseeone. 11Nii fariseeojetaote, ‘Narihara Cana Coaunera

ichoreniha ainacaauru tocohaneeinasijiautoneein, necha aansaineeinichaohin,lanaala nenaa aina ichaohin,naaonjoaain nenihanu canune coreniha.Chaen nechu, naraaichuru cairichaaRoma rai impoestonu que coriquibajaaurera rijijieein neneeun. 12Chaennechu, jataain ii coitucuhanuneesenetaaine coina, le semanacurucuhane coroata saain casuri couu lenonelanaala neein ii bajaae bajajeein,

neeo corenihane, rai lechoocani teeinneeun ii raicha,’ naain jetao CanaCoaunera bajae chujuhequiin. 13Nii jananii naraaichuru cairichaeriin coriquibajaera jetaote, caje icharaain neeinnecoeje caaun najabaracaain dedecoaraelanaala jetao: ‘Cairichaaojoaaincacoaraau osaaotohanune jaaunra CanaCoaunera,’ nae nalarijia faone faoneein.14Niritiin bajaane jaunte, inae que

suujua acatiha Cana Coaunerane janajelaiha nenajaun cauha cue niinaraaichuru cairichaa coriqui bajaera.Nete laen nii fariseeo que suujuaacatene Cana Coaunera.Nitohaneeinte nii leeochaauru

amurijiriin Cana Coaunera coitucutiin,itolere que nelaaetoha nocoetiinnenacaaurute chaque nelatelanaalajaoleneein neeurureein. Jana rai nichaocoitucuhin leeochaauru amurijiriinnenaa coacuelanaala nenacaaurutenelateein ranojoinecurureein,” nae.

Canaanaihuru belaiha Jesosone(Mt 19.13-15; Mr 10.13-16)

15Jesoso rene canaanaihuru turuaauuruha acaauru mucuhane coinane janajetaote, Jesoso rene turuanajaauruhanecaohateeure aina nerelanacaauru. 16Niijaun jetaote, nii aina nerelanacaaurucotijiaain jetao:

18

174

“Coa rerohecanajaachete canu reneturuuruhine nii canaanainuru. Jiaonrihacanu rene turuuruha canaanaihurunecaohateeichenera. Cana CoauneraCojoanonaate, aihuruha caacanaanaihurune rijijieein nenacaaururaineein nenaa nera. 17Esinaenrauhijiriine inara rai aitoreeunni.Aihuruha caa canaanaaihurune rijijieeincanu raain neniha chunine, coatihaCana Coaunera Cojoanonaa quenerihaain,caauru rai Jesoso.

Jesoso aina iriha leinjiincacha coriquihonane

(Mt 19.16-30; Mr 10.17-31)18Leinjiin cocoainanacai jetaote,

Jesoso aina iriha uhe. Nitohaneein reneturuhin jetaote:“Caohachanejei cacha relaera, cha

ichareeun chariji bana nitajenaacharaichaonaa caohacha que ichaonaanainichaaunne coina,” naain Jesoso cajebajaane jana jetaote;19“Chanuna ‘caohachanejei cacha

relaera,’ naain cacurujuateei. LeinjiinCana Coauneraachate caohachanejeeinne,” naain jetaote: 20“Inae raotojoeeinMoisesa aitoonjoan coitucuhi: ‘Jiaonrihanejelau ene ii sinijeranelanaala nenaaaina ichaohin neeine. Coa sonajaainjaoha. Coa asijiauha. Coa chamutecacha cairichanaa jerenacaaun chunicacha coacuhin, casaje que ereein niha.Chaen efojiaraauru que ii suujuaacateein acaauru coitucuhin neeun,’naane coitucuhi,” naa rai Jesosone jaunjetaote:21“Aihanu chujian. Canu enamanaca

caje coauneeinne jitariin nii naitoonjoantonoraain neeun,” naain tonoraa niicocoainanacaine jaun jetaote:22“Aihachuhisi niqui. Nete jaiti

lanajejen leinjiin tonoraain ichaaine

coina. Jitariin nii iicha sirii rucuheleque necoreteein, cairicheihuru raijitariin nii coriqui chaluu. Nii banatededeeu ichaonaa caohacha queichaonaa naineriquiin. Nitohaneeinichaaine baiha canu aina uu,” nae jetaorai Jesoso.23Nejetaote niritoha rai Jesosone jaun,

jataain inaderae nii cacha jataaincoriquihocane jaun.24Nii jaun jetaote:“Jataainte caaintate Cana Coaunera

nane. 25Nii Cana Coaunera Coajoanonaaque ichaaoruha coriquihonacaaurunecoina caaintaane fautaain caaintariheileinjiin camecho rai oco jachu cuhanesituhane coina,” nae jetao inaderaa niicoriquihonane coaraain Jesoso.26Nii jaun jetaote:“Nitohanihane nichotenaa nainerinaain

chuni,” naain caje bajaauruha ecu neeinaonajeeunrerane jaun jetaote,27“Nii caaintatiin cachaauruhacha

coarai, coatiha Cana Coaunera raicaaintajiehita,” naa Jesosone jaun jetaote,28

nuhacha sirii ratiriin ii sacuhacaanulu,”naa Fedorone jaun jetaote:29“Esinae rauhijiriin chunocoha, Cana

Coaunera Cojoanonaa que ichaohanecoina, rai loreri, rai sinijera, rai bereecuru,rai nejeraauru, rai fojiaraauru, naaonjoinratirichate, 30jataain nii amuritoheriin caachauratane que siriin, nii choae tacaain niituruha uheni Cana Coaunera Cojoanonaaque chariji bana nitajenaachara ichaonaasiricheeincha,” naain jetao Fedoro tonoraeJesoso.

Orichaainne bihanenichatasatiha Jesosone

(Mt 20.17-19; Mr 10.32-34)31Nii baiha jetaote, jelai nii lechoonca

coroatajaain niicha cocoainaauri

18

175

cotijiaain jetao: “Enate laen Jerosaleeuncuhacache, cuu nii acaihanijiCachaneein nejanohanaa nichaaunneque aitiin laenacuruhalu satiinprofetacurune nainaanune coina.32Nitohaneeinte nejelau ataneu

nenacaauru estaraanjerooru bijihu canuteeurureein nechu jataain cacotaihabaasoneein caeteein, canu nocoejechanuhin, canu coluneein,ruhane coina. 33Nitohaneein canuteeinte, enuha que canu faohacuruhanebaiha canu ateinaa cuurureein. Nenanichata janohane cuhane nacoauneeinichanaareeunni,” nae jetao niichacocoainaauri rai Jesoso.34Nii niritoha acaauru raine jana

jetaote, nii naitoonjoan aonacuruhanesaijieein esenetana nainecurene.

Jericoo leinjiin maosa rautaa Jesosone(Mt 20.29-34; Mr 10.46-52)

35Niritohane baiha jelai caje amuhinJericoo turue lalajeein cuujiha Jesosonejana jetaote, bero cuhane lauhequiincoriqui bajaa niha leinjiin maosane jaunjetao, 36arajiin situha cachane aonaainjetao: “Chaauruna toon situha cue,”naain bajaane jana jetaote: 37“Nasaretecocoaicha Jesosote sacuureraauracachaauru aina situha cuera,” naainbeeuruhane jaun jetao: 38“Atiin nohanecairichaaojoaain cacoharaaura Rabirinefoerate Jesoso,” naa ehequiin niimaosane jaun jetao, 39niritohane

chaniha cunacaauru. Nejetaote, acaauruere tonoraelanaala jeelai amuritoheriinehequiin jetao:“Atiin nohane cairichaaojoaain

cacoharaaura Rabiri nefoerate Jesoso,”nae jetao nii maosa.40Nii jaun jetaote, ecu inacuhin

taane jana jetao:

41“Chate jereeita,” naain caje bajaaJesosone jana jetao:“Canota rautaainene jereeunra

Curuaanaa,” naain tonoraa nii maosanejaun jetaote,42“Saan ai.

taaine jaunte inae maosaneeine cajenerautaaicha,” nae jetao rai Jesoso.43Niritoha rai Jesosone rijieeoritiin

maosanihane caje inae conoha rainotane jaun jetaote, Cana Coauneracoroajeein Jesoso sacue nii maosa.Nitohaneein nii maosa rautaane jana,

ecu neein coarajeeurera cachaaaurunetonai jetaote, satiin Cana Coauneracoroajeein rachoojoeeure.

Saqueeo loreri asae cuha Jesosone

19 1Jericoo turuhin jetaote, niiJerico nese cataaun situha cue

jetao Jesoso. 2Nii jana jetaote, ecuichoae leinjiin cacha, naraaichuruJorioocuru cairichaeriin nenaa, Romacuruaanaa rai impoestonu que coriquibajaaurera curuaanaaneein nenaacoriquihona Saqueeo. 3Aca jetaote,jataain Jesoso coitucunaa jerihane jauncoaana jere niqui. Nejetaote, jataainaraaicha cachane jaun coaana nainesineSaqueeo,jihane jaun. 4Nii jaun jetaote, coaananainihane coina soroneein najinihacuhin jetao situha curichaain niiJesosone jaaun nenaa leinjiin enuha queiniin jetao cohaca cue. 5Nii jana jetaote,nii iniin cohacane jaan nenaa enuhaasaae situha cuhane jaun, jabatoroaaincoaraain jetao:“Saqueeo, chajaain soroneein niilai

caje fauha uu. Enenene ii loreri asaenesurureeunni,” naa rai Jesosone jaunjetaote, 6soroneein nii enuha cajefauhin jetao, coroajeein rai loreri asaeJesoso amae jetao nii Saqueeo. 7Niicoaraain jetaote: “Chanuna jataain

18 19

176

osaaona niha taa cachane coitucuhanesaijieein rai loreri asae aina nesuruhacue,” naain jetao Jesoso que ereeure ecusatiin neein coarajeeurera cachaauru.8Niritiin Jesoso que ereeuruhane janajetaote, nichaauraain jetao:“Aonaaun Curuaanaa. Jitariin quiicha

sirii rucuhelene leruhin tereeunnicairichaaihuru rai. Chaen nechuchaaelai que chuni basijiauhinnihanune, jena saain jelai amuritoheriincainareeunnicha,” nae jetao Jesoso rainii Saqueeo.9Nii jaun jetaote:“Caa cacha netonai inara rijijieein,

Abaraaun nefoerateneein nihane jaunte,enene caa rai loreri asae turuejianacoon osa caje mitaeranura. 10Niiacaihaniji cachaneein nejanohanaanichaaunnena, caa chauratane queturuun, nii jaolecohichene jaancachaauru nitajenaa neein nenacaauruariin, acaauru ichoterateein raanunecoina,” nae jetao rai Jesoso.

Coriqui raaurera cachaauru que parabolaque cuaain cachaauru relaa Jesosone

(Mt 25.14-30)11Niritoha Jesosone jana, ecu neein

aonajeeuruha cachaaurune jaun jetaote,acaauru relae parabola que. InaeJerosaleen rohan nichuuntaauruhanejaun, “Inae jerihane turuhelalajiha CanaCoaunera Cojoanonaara,” naaincoaaucuruhane jaun jetao acaauru rai:12“Coaracuche jetao nihalu leinjiin

cacha rey araaineein nenaane. Niicacha jetaote, reyruhane coina jetao coriaji atane cue,inae rey ineein cocoainaauruhane janajelaiha natane que cauha uhane coina.13Inae amuhane rai jetaote,

caain rai letonocuru cotijiae, acaaurunaineein jequiin coriqui chaluhanecoina. Nitohaneein acaauru cotijiaain

coriqui chaluhin jetaote: ‘Caa coriquiaina amihaneeuche turuhanunereeintiaaincha,’ naain ratirinajae.14Nejetaote,

caaure nii natane que nenacaaurucachaauru. Nii jaun jetaote, caaijieacaauru ere beranu que leinjiinletoaaure ‘Coatiha canacaanu curuaanaareynuta,’ naa cuhane coina.15Nejetaote nitohaneein nere bera

letoaauruha caaijiene sajieein, reyineein cocoainaauruhane jaun, reyineein jelaiha natane que turuha uhe.Inae nenajaun turuhin jetaote, nii

letonocuru coriqui teein ratirihanejaaunru cotiharate, ‘Inaaonjoaaincha

ruta,’ naain coitucuhane coina.16Nii jana nii niicha cotiharatei

ichoaichaniha rene turunaa jetaote:‘Curuaanaa lechoonca saneeinte nefae iicoriqui,’ naa turuhinne jaun jetaote;17‘Saan. Aihane jaun iite jataain caohaticanu cachaneein neei. Inae acaihanijique caohacha ichaai caa coroatajajicoriqui ainane jaunne, lechooncai nesecoaaranu que coberenadoroneeinchetereeunnicha,’ nae rai nii rey. 18Niijana leeocha jetaote: ‘Curuaanaa, saoquisaainte nefae ii coriqui,’ naa turuhinnejana jetaote, 19jerichanetojoeein: ‘Saan.Aihane jaun saoquii nese coaaranu quecoberenadoroneeinte neriquiincha,’ naejetao rai.20-21Nii jana leeocha jetaote:

‘Curuaanaa, nocoa ii coriqui. Jataainnecha aansai cacha neeine jaunne iicoasiha, cajione que conajaain caurucujueeun. Chaen chaelai teneeinenihanatiin, enaacha temunojoi taainraain, naaonjoain neeine coitucuhanunejaun,’ naane jaun jetaote; 22nihanete ii ereecha que necouluruhequicanu cacha baaso. Chanuna chaen, nii

19

177

chaelai tihanune que airijiin, enaachatemunojoi taain, raain, naaonjoaanunecoitucuhi raotojoeein inatiin, 23baancocuhane nii canu coriqui tiha cueneei,canu loreri asae turuhanune, jelaiamuritoheriin carai cainaainerichaae,’naain jetao, 24nii ecu nenacaauru rai:‘Caje nii coriqui ruluhin, nii lechooncasaneein faera rai teeuchera,’ naane janajetaote: 25‘Curuaanaa, chanuna inaelechoonca saneein jelai amurijiriinsiriha natiin nacoaauneein tenacareraita,’ naaunruha raine jaun jetaote:26‘Inae inara rai aitocoaaun, jataainsiricha raite jeelai amuritoeeriinterareein. Jana sirihei cajete,jeein sirihane nihanatiin jitariin cajeruluherareein,’ naain jetaote:27‘Chajaain chaen nii rey ineein

caauru uhaain cau canotaracaae teeinsohin jaonajaauche,’ nae jetao nii rey,”naain jetao cachaauru relae Jesoso.

Jerosaleen cuha Jesosone(Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Jn 12.12-19)

28Niritohane baiha jetaote, Jerosaleencunajaun, 29nii Jerosaleen rohanichuunejeein nenaa ichatane ucuunoOlibo neeonjoain neein niichacuruateeuri rohan nenaa Betafajee,Betania, naaonjoainu turuhin jetaote,coroatajaain aina nerelanacaauru rai:30“Chajaain taa cana ajiniha nenaa

neseeu cunichuche.joineein teequi leinjiin boro chabanacacha amunajaniheine eruriquicheein.Chaen cajiha carai cosi rutuhinuhaauche. 31Inae uhaaichene jana,‘Chanuna nii boro cosi rutuhinamaaiche,’ naa chunine,naate latihane jaun raeratera,’naauche,” naain jetao letoanajae Jesoso.32Niritiin acaauru letoaa Jesosone

jana, nii neseu cuuruhane jaun jetaote,

nii acaauru rai aitohane rijijieein nii

caauru. 33Nitohaneein ecu turuhin, niiboro cosi rutuhajeeuruhane janajetaote:“Chanute nii boro cosi rutuhicheta,”

naa acaauru rai nerorane jaun jetao:34“Cana Curuaanaate latihane jaun

raeratera,” naaure jetao rai.35Nitohaneein cosi rutuhin jetaote, nii

boro ichoae rai cajione teein jetao,Jesoso rene amaaure nichoaenelauriaain cuhane coina. 36Nitohaneein

ruhane jana jetaote, nichoae nelauriaainraotojoeein cuujiha Jesosone jana jetao,najiniha bero cuhane rai cajionemaririjiacoaaure cachaauru.37Inae Olibo neeonjoain bichatane

ucuuno fauque cuujiha Jesosone janajetaote, itolere cojoaelanaacojoaiichanajaaoncane coaranajaaoncuruhanejaun jetao, cojioriin Cana Coauneracoroaecure satiin nii sacuureracachaauru.38“Raotojoeein turuhine aca neein

nenaa rijijieein cocoainaain CanaCoaunera letono Reycha. Dedeeuraotojoeein nihacachene coinaicharaneein nihane coitucuhin CanaCoaunera coroaecuruhine cachaauru,”naauruha cachaaurune jana jetaote:39“Cacha relaera, toon ii sacuurera

cachaauru rai aitoote, toritocuruhanejianecurumiincha,” naauruha niicachaauru jana cunacaauru fariseeocurutabaaurune jaun jetaote:40“Esinae rauhijiriine aitoonra.

Toritocuruhane caje inauheneechaneeuruhanete, cojiorichurureein caaajerichurura,” naain jetao tonoranajaeJesoso.41Inae Jerosaleen rohan nichuutane

jaun, inae inanacaa nii Jerosaleennecoaraane jaun jetaote, ecu nenacaauru

19

178

cachaauru coreniha chanaain jetao:42“Bajiaana chuhinti caa janonaacuhane jianacoon inara mitaeraanu quecau turuhanune coitucuhin neneeiche.Nete quesenetaain canuneein nihanunecoitucuhin coarana naineneeiche.43Nitohaneeichene jaunte, inaen nereeinitolere neein inara curuhacaain inaracorihateein, inara mucuhin niha niinejerateein neeiche jaa cojoanonaara.44Caa inara nese fejeeinte itajeein, inaracocoaichucuru soaajeein jaohacuurureeincha. Coatiha nerinaainleinjiiniji ajeri ita choae teeinichanohita. Inara ichoterateein,jianacoon inara mitaeraanu que turuhauhanu inara Coauneraneeinne jana canuesenetaain cacoitucunaa jereneeichenecorenihara,” nae jetao inaderaainJesoso.

Teenforo couluuoca Jesosone(Mt 21.12-17; Mr 11.15-19; Jn 2.13-22)45Inae Jerosaleen turuhin jetaote,

Teenforo asae enohin, ecu necoretihanenacaauru sitaain jetao:46“Cana Coaunera Quiricha inoaensi

cuhanete aite: ‘Canu lorerite nasaeneein canu bajae bajaaecuruhane jaancoloherine,’ naain. Nete necha aansaiasijiautooru ucuhaneein teeicheinarara,” nae jetao nii cachaauru raiJesoso.47Nitohaneein cojoanoonetojoeein

Teenforo asae cuhin cachaauru relaaJesosone jana jetaote, nechu jataainsohin jaaoruhane jaa lera ariha jetao,

curu, Cana Coaunera naitoonjoa quecacha relaaureraauru,naacuru, naaonjoainuri. 48Nejetaote, niichatohaneein teeuruhane jaan leraerusichurene, satiin cachaauru jataainnii acaauru relaane jaa rautatiinaonajeeunruhane jaun.

Nitohanai ichaane coinacocoainaain letononiha Jesosone

(Mt 21.23-27; Mr 11.27-33)

20 1Teenforo asaae nosa caje

rune beebejeein, acaauru relaa Jesosonejana jetaote,curu curuaanaacuru, Cana Coauneranaitoonjoa que cacha relaaureraauru,Joriocuru rai nelateein nenacaauruichauhenaauru, naaonjoainuri. 2neein turuhin jetaote:“Chatohanai cocoainanacaineeina

neei catohanai ichaaine coina. Chatecatohanai ichaaine coina ii cocoainaainii letoaain neta,” naauruhane jaunjetaote:3“Saan. Canuhetonaina inara caje

chene coina. 4Cha Joaan letoaain nelucachaauru baotisaain cachaaurucoujunacatiha uhane coina. CanaCoaunera letoaenihanena,chana letoaain nihalu,” naain acaaurucaje bajaa Jesosone jana jetaote, 5ecuinauheneeicha aonajeein jetao:Coaunera letononeeinte ailu,nete: ‘Chanuna jana esenetaaintonoraain neneeichelu,’ nareein.6Niheichu, ‘Cachaauru letononeeinteailu,’ nanaa nainihaacache.chenete ajeri que cana bodoosiin canasohin cana atinaaurureein cachaauru,satiin Cana Coaunera letononeein aihaluJoaanne esenetaauruhalune jaun,”naain jetao, ecu nejesinajeein ita raiereerejeeuruhane baiha jetao: 7“Coatihacoitucuhaacaanu. Chachaainti cachabaotisaain coujunacatiha Joaanne coinaletoaain neluta,” naaure jetao.8Nii jaun jetaote:“Niheichu canuhetonai nihanatiin

‘Naaonjoainte canu cocoainaain nihaneainane, caa catohanai ichaaunra,’ naain

19 20

179

benaa nainihaaun inara raita,” naainjetao acaauru tonorae Jesoso.

Necha aansaineein ichaonacaauru ocoanaberaichacuru que parabola que cuaain

cachaauru relaa Jesosone(Mt 21.33-44; Mr 12.1-11)

9Niritohane baiha jetaote, nechaaansaineein ichaonacaauru ocoanaberaihurera que parabola que cuaainjetao: “Leinjiin cacha jetaote, leinjiinocoana sirihane jaun jetao, queamihanenacaauru rai teein ratiriin jetao,coriajai ataneu cue, latihane naineeinraineein nenaa letoaauruha raine coina.10Nitohaneein teein ratiriin jetaote,

inaen tainaca que tihane jana jetao,leinjiin letono letoae,caauru caje raineein niha nii ocoananecoreniha que banihateein niicha taihuribajaa cuhane coina. Ne jetaote, nii chatelanaala faojoaain sohin jelaihaletoaaure. 11Nii jaun jetaote,neein leeocha letono letoaa nii ocoanaerorane jana jetao, nocoeje chanuhinfaojoaain sohin, cha colane acaentonailetoaaure. 12Nii jana coaiteen leeochaletono letoaane jana jetaote, jataaincunaitaain jelai caje acaentonai sitaaurenii ocoana que amihanenacaauru.13Nii jaun jetaote: ‘Cha laen

ichareeun. Satononejeein caa jataainjereein canuhacha belaai canu calaohiletoaanunete ne. Quete laen acaneeinnihane coitucuhin raotojoeein raainnere tonoraaurureein,’ nae nii ataneerora.14Nejetaote niritiin nii rai calaohi

letoaane jana jetao, cuujihane janacoaariin: ‘Taate caa atane erora calaohine. Acate inae oha rai inacane bana, caaitolere que banijiaain nenaa rareeincha.Coanete mucuhin sohin jaohacachetecana raineein nedaaine caa iolere quebanijiaain nenaara,’ naain ita caje

bajaacoaain jetao, 15nii ocoana cajeamaain sohin jaaore nii ocoana queamihanenacaauru.Nitohanihane jaun, tonaquiche jana

nii que inara. Chatohaneeicha acaaurutereein nii ocoana erora, nii rai calaohimucuhin sohin jaaoruhane jaun.16Raajenihane uhin inacha nii ocoanaque amihanenacaauru sohin jaohin,leeochaauru rai nii ocoana teriha niiocoana erora,” naain jetao parabola quecuaain cachaauru rai ereerejeeinrelanajaen Jesoso.Nii jana jetaote:“Jiaonriha icharaa nitohaninera,”

naaure jetao nii cachaauru.17Nii jana jetaote, acaauru coarajeein

jetao:“Chaquena jana chaen, Cana

Coaunera Quiricha inoaensi cuhane: ‘Niijaolecooruha loreri icharaaurune jaan

neein ichanohineein niha cureeincha,’nae.18Aihana jaun chunocoha nii ajeri

ichoae comoite, nichaluchalurihacureein. Jana chunucoha ichoaecomoha nii ajerinete jitohitoreein,”naain jetao be cachaauru rai Jesoso.19Niritiin acaauru que cuaain,

ruhane jaun jetaote, nii rijieeoritiinmucueratenaa jerecure saseredotecurucuruaanaacuru aina Cana Coauneraaitoonjoan que cacha relaaureraauru.

rene cachaauru coasichuruhane jaun.

Jesoso mucuuruhane jaan lera arihaRoma curuaanaa rai coriqui teeuruhane

bajaauruhane(Mt 22.15-22; Mr 12.13-17)

20Nitohaneein sohin jaonaajerecuruhane jaun jetaote, acaauruletono letoaaure, belaicha cacha

20

180

rijijieein turuhin Jesoso caje chaelaierenaa bajaauruhane jana, tonaainacaauru tonoraane nohaneeincolurujueeuruha coberenadoro rainecoina. 21Nii jaun jetaote, rene turuhin:“Cacha relaera, nii aitiin cachaauru

relaaine jaane esinae rauhijiriin chunique suujuelanaala, satiin cachaauru rai

caanu. Iite esinae rauhijiriin jeriha CanaCoaunerane rijijieein ichaoha cachanecoina aitiin cachaauru relaai. 22nihane jaunne ii caje bajaa uhacaanu.Caohachaana Romanocuru curuaanaaenferadoro rai impoestonu que coriquitihacaanune,” naain jetao Jesoso cajebajaaure.23Nii jaun jetaote, nechu jataain

baasoneein coacuhin que irihaaitocuruhane que nainaane jaun jetao:24“Saan.

chene jaan coriqui coaarateeuche,” naanejana, que nii coriqui coaarateeuruhanejana coaraain jetaote: “Cha cojunaca caa,ecu laenanohineein curuaa siriin,” naaJesosone jaun jetaote: “Enferadoro rai,”naauruhane jaun jetao: 25“Aihane jaunchujian- caa enferadoro raineein nenaateeuche enferadoro raicha. Jana CanaCoaunera raineein nenaa teeuche CanaCoaunera raicha,” nae jetao nii cachaaururai Jesoso.26

caae Jesosone jaun jetaote,neein mucuhin teeuruhane jaa leraeruurenihane jaun jetao, ecuhachacojoelatiin inauheneecha neeure niisaseredotecuru letonocuru, niritiinacaauru tonoraane jaun.

Chatohaniha cacha inaeoo caje ichanaane

(Mt 22.23-33; Mr 12.18-27)27Nii baiha jetaote, Jesoso coaraa

cuure nii ohane baiha jerichanejeein

jaberoco rijijieein niha cacha suujueneesenetaauruhi sadoseeocuru.neein cuhin rene turuhin jetaote:28“Cacha relaera, Moisesate

canacaanu rai laenaain ratirilu, ohaleinjiin cacha nesiriateein nii comasaiaina canaanai sirilanaalane, nii autanaraain aina canaanai siriha rai ocoalanecoina. Nitohaneein nii autana ainacanaanai siriha nii ocoalane, aca siricharijijieein nii onaa calaohineein niha niicanaanaine coina. 29Nii janate ita nejeranejesinaneein caaunsineein neeurecachaauru. Jauriaanejeein acaauruinanate, leinjiin ene aina nesirihateein,nii leinjiin niji canaanai sirilanaala ohe.30-31Nii janate neeuruha coroatajaain rainejeraaurune jaun, oha coaiteen niinihanane jaun nii ene rae nii rai nejera.Nii rijijieein techu satiin nii ene raaureacaauru ocoalacuru itolere bana ooruhaacaauru inanacurune jaun. Nete leinjiinniji canaanai sirilanaala oore niicaaunsineeuri ita nejeraauru. 32Niijanate inae oohe nii ene netonai.33Aihane jaun chariji comasaineein

jana nereein nii ene, inae CanaCoaunera Cojoanonaa que ichaaoruhanebana, caaunsineeuri ita nejeraauru ainanisiriatihalune jaun,” naain jetao Jesosocaje bajaaure nii sadoseeocuru.34Niritiin caje bajaauruhane jaun

jetaote:“Caa chauratane que nenacaauru

quichaauru, enecuru, naaonjoainuritenisiriateein naaonjoaaunre. 35Nete laeninae ooruhane baiha oo caje ichanaainCana Coaunera rene turuhenihuruquichaauru, enecuru, naaonjoainuri inae

reein, 36onaa inaaureniha anjeraaurunerijijieein neeururichaainne jaun. Chaentechu Cana Coaunera Calaohineeinneeurureein acaauru ichateein nerichaainCana Coaunerane jaun. 37Jerichanejeein

20

181

techu ohane baiha ichanaain neeuruhaonacaaurune que laenaain coitucuerateeinnelu cana que Moisesa, nii nuna laaojoiriiihani netiin Cana Coaunera aina irihanebana, ‘Canune, Abaraaun, Isaca, Jacobo,naaonjoainuri Coaunera, inara Coauneraneein neeun,’ naalu Cana CoauneraMoisesa raine jaun. 38Aihane jaun coatihaichaonacaauruhacha Coaunera neein niheiCana Coaunera, onacaauru nihanatiin raiichaohin neeuruhane jaun,” naain jetaosadoseeocuru tonorae Jesoso.39Niritoha sadoseeocuru rai Jesosone

jana jetaote:“Jataain caohatiinte acaauru rai aitohicha

cacha relaera,” naaure jetao Cana Coauneraaitoonjoa que cacha relaaureraaurutabaauru, acaauru laen oo caje ichanaacachane esenetaauruhane jaun.40Niritoha acaauru rai Jesosone jaun

jetaote, inae nenacaaen caje chatohanaibajaanaa nainecurene.

“Cha caje nefoeratenaane Mesihasi,”naain bajaa Jesosone

(Mt 22.41-46; Mr 12.35-37)41Nii jana jetaote:

niha canaacha cohajei Mesihasine jaun,Rabiri amurijiriin nenaa nainenihabeeiche. 42Inasiina raajenihane,quiricha Salmo cuhane:

‘Cana Coaunerate,Canu Curuaana Mesihasi rai:“Cau carohancanu raotono nichajai quenelauriaain coarajeeuna,

43 nii iniha nejeratenacaauruamuritiin,

ii bijihu tenajaanune reeintiaaicha,”naa Cana Coaunera, Canu CuruaanaaMesihasi raicha,’ naain raajenihane Salmocuhane bihalu Rabiri inatiin. Chanuna Rabiriamurijiriin nenaa nainenereMesihasi.44Inasiinna jana chaen amurijiriin nenaa

nainenihaMesihasine saijieein nii Rabirinetonai, ‘Canu Curuaanaa,’ naainMesihasinichaaunne curuaatihalu natiin,” naain jetaobajae Jesoso.

Cana Coaunera aitoonjoa que cacharelaaurera biha Jesosone

(Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 11.37-54)45Niritohane jana satiin ecu neein

aonajeeuruha cachaaurune jana jetaote,aina nerelanacaauru rai jetao: 46chaain necohalajiin neeuche, caa Cana

raauru que. Acaaurute acaauru que suujuaacatena nainiha cachane jaan cocoajionejiaain, itolere coitucueraneein,caohachaain niha nocoetocuruhane jaun,chunijihu nenaanaja cataaun nihanatiin,acaauru que suujua acateein niha satiincachaaurune jereein neeure. Chaen techu,sinacoca asae nelauriaauruha jataainnelatenacaaurune jaan rori caohachajanijiin, nichoae ichoaichanihanelauriaaure. Chaen techu ichoaichanihanelaurianana jaan janiijiin, lenone rohannelaurihaain lenonecure. 47Chaen techucairichei autanaauru caje acaaurulorerichuru nihanatiin ruluhinnaaonjoaaunre. Nii choae tacaain techunitohaneeuruhane jaun, jataain nohaniha

ruha itolere amurijiriine jaun, satiinnotaracaae Cana Coaunera bajaauruhanecarajaain bajaaure. Nitohaneeuruhanejaunte leeochaauru osaaonacaaurucachaauru amurijiriin, jataain casetecotabai coaraa cuurureein,” nae jetao ainanerelanacaauru rai Jesoso.

Acaihaniji ichaaojihane jaanucoriqui tiha cairichei autanane

(Mr 12.41-44)

21 1Niritiin Teenforo asae coriquicoreniha Cana Coauneraacha

icharatenohi amihanenaa ichacuruhane

20 21

182

coina curu cuhane coriqui teeuruhacachaaurune jana, ecu coarajenajaaJesosone jana jetaote, 2leinjiin autanajataain cairicheinejeein nenaa netonaicoroatajajeein jataain coretelanaalanenaa coriqui te, 3jataain teeuruhaleeochaaurune fautaaine jaun jetaote:“Esinae rauhijiriine aitoon inara rai.

Caa cairichei autanate, leeochaauruamuritoheriin coriqui te. 4Satiin caaleeochaaurute nechu jataain inaeacaauru rai cauteecha teeure. Jana caaautanate, jataain cairicheinejiha natiinjitariin acaihaniji ichaaojoihane jaanute,” nae jetao Jesoso.

Nitajerichaain Teenforone biha Jesosone(Mt 24.1-2; Mr 13.1-2)

5Nii jana jetaote, caohatiin ajeri cajeichanohiniha Teenforone coaraain,jataain caohatiin inanacaane coina,nasaae itolere niicha teeuri coaraainjetao que ereerejeeure cachaauru. Niijana jetaote acaauru rai:6“Caa ena ajeri caje caohatiin

ichanohineein inaraacha coarajeite, inae

reein,” nae jetao acaauru rai Jesoso.

Nerichaain cojoelanaacojoainebiha Jesosone

(Mt 24.3-28; Mr 13.3-23)7Niritohane jaun jetaote:“Cacha relaera, chabanacha aicheein

nii chaitoonjoan.naacojoaicha inae que turuhelalajihanejana coararichaanuhin,” naain jetaocaje bajaaure.8Nii jaun jetaote: “Caohachaain

nainaain necohalajiin neeuche, inaracoritaa chunine coataara. Inaenerichaain arajii canu niha nocoetiininara coritaeraanuurura. Tabaaurute:‘Canune acaneeunra,’ naaurureein. Janatabaaurute: ‘Inae taolu caitoonjoa

cojoanonaa que nihacachera,’ naauruhainara raine,jaaichenera. 9

tane que nenacaauru cachaaurunecoitucuhin neeichene nihanatiinnesoonetohichenera. Nitohaneeinte jaitinii cojoanonaa que turuenihane ajinihaaicheeincha.tiin jaiti cana janonaa satono queturuhenereeincha,” nae jetao Jesoso.10Niritiin jetaote: “Leeocha atane que

ichaonacaauru cachaaurute, lauriuichaonacaauru cachaauru aina itacotaiha cuurureein. Jana leinjiin ataneque ichaonacaauru cachaaurute,leeocha atane que ichaonacaauru ainaita soorureein. 11Nii janate itolere canarai chauratane sacuritaain niha cureeinjataain mijiaaineein carora, mijitena,cunai, naaojoainuri. Nii jana dede quetejataain coasinaacojoai coaraain,

rura.12Nete nii cojoanonaa que

turuenihane ajiniha, inara rerohecaaininara mucuhin sinacoca asae inaraamaain, curuaanaacuru, chaencoberenadorocuru, naaonjoainuriacatiha inara teein inara cairichaaincaresero cuhane inara enohaacuurureein canu ere tonoraeraneeichene corenihara. 13Nitohaneeininara teeuruhane banate, canunichaaunne coitucuerateriquicheeincachaauru quera. 14Jiaonriha,‘Tonaainera erereeunta,’ naain inarajabereco coreniha ereeichene jaanu quecoacuhin cuhiche inara amaauruhanene.15Canune jataain nainaain ecuereeichene jaanu tereeunni inara raicha.

ruhane jaanu coitucuhin neeururihaainnii inara aina nejeratenacaauruta.16-17Nete laen inara cairichaeriin inara

21

183

cotaairiin nenacaauru coroatajanihacuurureein nechu jataain inaracairichaa, inara inacaauru, inaranejeraauru, inara araaichuru, inaraachabelaihuri, naaonjoainuricha.neeinte inara tabaauru sohin jaaohacuurureein. Satiin caa chauratane quenenacaauru cachaaurute Canu eretonoraera neeichene coreniha inara quenererojoecaaeriin, inara cairichaeriin,inara cotaairiin,reeincha. 18Nete nii leinjiiniji inaracouturiji nihanatiin nitajenereein. 19Niijaun caohachaain laraajiin nii inarasuujua corelanaala, raotojoeeinneeuchete nii caje nichotenaanainequiche.20Inae Jerosaleen curuhacaain

chene, inae nitajerichaainne cojoanonaaque turuhane que nainacuche. 21Inaenitohaneeuruhane coaraquichene, Jodeanenacaauru naain ichatane ucuunocuhin sorooruhine. Jana Jerosaleennenacaauru, nii nese caje coriaaeamuurumiiincha. Jana chunocoha rainocoana jana nihane jana nitohanihane,jiaonriha jelaiha nii neseu turuha cunaacoaaucanera.22Inaen nitohanihane coina, niritiin

inoaenlu quiricha inoaensi cuhane satiinlaenacuruhane jaa cojoanonaa nainaanecoina jataain caseteco tabai nihacurichaaine jaunra. 23Jataaintecairichaaojoaa cuurureein niicojoanonaa bana ausirineeinnenacaauru enecurura, chaen sisiajeeincanaanai siriin nenacaauru,naaonjoainuricha. Nitohaneeintecaseteco tabai coaraa cuurureein niiJodea batane que nenaa aina Jerosaleenichaonacaauru cachaaurura. 24rute sabere que sohin jaonojoinihacuureeincha.

niha cuurureein. Nitohaneeinte CanaCoaunera coitucuhichuru, nii Jerosaleen

nojoiniha nitohanei ichacuruhane jaanque turuhanereein tihaaincha,” naejetao aina nerelanacaauru rai Jesoso.

Nacoaauneein turuha urichaaunni Canucachaneein nejanohanaa nichaaunne

(Mt 24.29-35, 42-44; Mr 13.24-37)25Niritiin jetaote “Enoto, atene,

arasijie,teein coaaratenojoinereeincha. Nii janasatiin caa chauratane que nenacaaurucachaaurute, nesooniha cuurureein,‘Naaonjoaanne jaunte caa aicha’ naaincoitucuurenihane jana jataain tonihacacoasinacaain cha chanaa cucuananecoaraaincha. 26Nitohanihane janate inaenitajerichaain cana rai chauratanenecoaracuruhane jaun, coasinacaaunacunoha cuurureein cachaauru. Dedeeunenacaauru netonaite jataainnerurujuaa cuurureein. 27Nii janatejataain nelateein itolere ichananainichaaunne coaarateein turuha

neein dede sacari jana uuhinne coaraacuurureein cachaauru. 28Inaenitohanihane nunuhetihane jana, niichaque tonajelanaala neeuche, inaeinara que nejeratenacaauru cajenichoteriquicheeinine coitucuhichenejaun,” nae jetao acaauru rai Jesoso.29Acaauru rai niritiin jetaote, nechu

jataain nainacuruhane jaanu que jetao:“Coaracuchena chuhinti iquera ainajoaenreein enuhacuru, satiin neroeecanalone baiha 30nacoaauneein omarohanalone, inae elohena que turunaa jerihaneque nainaquichene. 31Nii rijijieein techuinae caa caitoonjoan cojoanonaa quetihane bana, inae coaraquichene,nichuuntaa Cana Coaunera Cojoanonaaneque nainariquicheeincha.

21

184

32Esinae rauhijiriinte jaiti oorenihacaa ena nenacaauru cachaaurune jana,satiin situha cureein caa caitoonjoan.33Dede, chauratane, naaonjoainuritenitajiha cuurureein. Nete laen caacaitoonjoan leinjiiniji nitajelanaalasatiin aitocoaaunne rijijieein aihane raine.34

jiin, nii cajihaneein inara suujuacoacuelanaala, nii ajelanaala, nii inaraichaohacha que nererojoecaaeriinneeichene jianeein neeuche, inae niicojoanonaa que tihane bana, ujuacuhane foroaa chaelaine rijijieein inaraforatiaa nii cojoanonaane coataa.35Itolere sacuritaain caa chauratane quenenacaauru cachaauru ichoaaete naluhacureein nitohanai. 36Aihane jaun letonajatoroaain itolere cojoanonaa banaCana Coaunera bajaaebajajeeinneeuche. Aihate caa caitoonjoantocoaneein situhane bana, cajenichoteein, nii acaihaniji Cachaneeinnejanohanaa nichaaunne acatiharaotojoeein turunaa nainequiche inara,”nae jetao caje bajaauruhane jaun ainanerelanacaauru rai Jesoso.37Nitohaneein jetaote, jiichoonihane

Teenforo asae cachaauru relaain, inaenocohecane jana Oliboneein niichacuruaateeuri ichatane ucuuno cuhinnihane nesururejetelu Jesoso. 38neein jetaote, janohetiin Teenforo asaecuhin, acaauru relaa Jesosone aonaacurejetucurelu satiin cachaauru.

Jesoso mucuuruhane coinaita suujua tacaauruhane

(Mt 26.1-5, 14-16; Mr 14.1-2, 10-11;Jn 11.45-53)

22 1Inae jorerera colane faanquihuruhane jaa cojoanonaa

Fasocoa beseta catainaane jana jetaote,2Jesoso sohin joaerateeuruhane coina

jetao, “Chatohaneein ichanaareta,”

naacuru aina Cana Coaunera aitoonjoaque cacha relaaureraauru. Nabanaraajenihane mucuhin sohin jaaoruhane,chatohaneein acaauru teeuruhacachaaurune que necasacuruhane jaun.3Nitohaneein inaen sohin jaaoruhane

coina que nocousuujuaaruhane janajetaote, nii aina nerelanacaaurulechoonca coroataja Jodasi Isacarioteneein niicha curuaateeuri suujua saruhaMoconajaerane jaun jetao, 4batirichurucuruaanaacuru,curu, naaonjoainuri coaraa cue:“Canune naaonjoaain inara rainaineeun, nii Jesoso mucuhinchenecoina ecu inara turuaanunera,” naaacaauru raine coina.5Inae niritoha acaauru raine jaun

jetaote, jataain coroajeein coretenajerecure. 6Nii jaun jetaote, acaaurusuujua rijitojoeein cachaauru colaneniha Jesosone cojoae, ecu Jorioocurubijihu Jesoso tihane coina Jodasi.

Cana Curuaanaa ainalenonecuruha afosotoorune

(Mt 26.17-29; Mr 14.12-25; Jn 13.21-30;Co I 11.23-26)

7Nii jana inae jorerera colaneichanohin faan quiin carenero narejeensooruhane jaan beseta cojoanonaaFasocoa que turuhane jaun jetaote,8Fedoro aina Joaan rai jetao:“Chajaain Fasocoa beseta cosonaina

que canaacha quiine ichanihuchete quelenonichaachera,” naain jetao acaauruletoae Jesoso.9Nii jaun jetaote:“Chujian ichacaaunne jereeita,” naain

jetao caje bajaaure.10Nii jaun jetaote:“Inaen cuhin nii neseu turuhichene

janate,

21 22

185

chaain cuujiha leinjiin cachane janaeruriquicheein. Chaen loreri asaeenohane reentiaain sacuuchera. 11Chaeninae nii loreri asaae turuhichene, niiloreri erora rai: ‘Taa cana relaerate,Chariji loreri asae nenaa ecuha cuhane,Fasocoa beseta cosonaina que

caauru ainata, naain ii caje bajaeratera,’naauche. 12Niritocoichene janate, niiloreri coroata coarana ecuha seeonjoasiricha coaaratereein inara que. Chaeninae nitohaneein inara que coaaratihanebaiha, ecu sonaina lenonichaachenejaanu jelai rucuhecuchera,” naain jetaoletoanajaen Jesoso.13Nii jaun jetaote cuhin, nii acaauru

rai aitoha Jesosone rijijieein eruuruhanejaun jetao, ecu teein Fasocoa besetabitoaain, cosonaina que lenonecuruhanejaanu jelai rucuhecure.14Inae nitohaneein enoalaauruhane

jana jetaote turuhin,ruhane jaan rijiu tihane jana, raiafosotooru aina rori ichoae nelauriaelenonecuruhane coina Jesoso.15Nitohaneein rori ichoae nelauriaain

jetaote: “Jataaine inara aina carijieeincaa Fasocoa beseta bitoaain, cosonainaque lenonena jerenajacoon osichaaunneajiniha. 16Coatiha laen caa baiha, inaencaa Fasocoa beseta bitoaain inara ainalenonerihaaunni Cana CoauneraCojoanonaa que turuhanunereentiaain,” naain jetao, 17curu cuhane,oba caje ichanohin bino teberiaain CanaCoaunera bajaane baiha jetao, acaaururai teein:“Nocoa, inara nejesinajeein caa

leruune leruuneein cooche. 18Inae caabaiha nacoaauneein caa oba cajeichanohin bino corihaaunni Cana

reen tiaain,” 19naane baiha jetaote, faanmucuhin Cana Coaunera bajaain,

cataaun nii faan tatuhin beeunebeeuneein acaauru rai teein jetao:

reeoneein ne. Acate jianacoonneeichene coina, inara corenihacairichanojoineein atinanohinereein.Aihane jaun, itolere bana canuneeinnihanune coacuhin que lenonecuche,”nae jetao acaauru rai faan teruhin teeinJesoso.20Niritoha acaauru rai Jesosone jana

lenonecuruhane baiha jetaote, nii faanque aitohane rijitojoeein, acaauruhachacoheni teein jetao;“Caa oba caje ichanohin binote, inara

caohachanu que cacoichana jaohincanuhacha ichaneni icharihanuhinnecojunaca nera. 21Nitohaneein caquenejeratenacaauru rai caeteraanute enacau cana aina lenoniha ne. 22neein acaihaniji Cachaneeinnejanohanaa nichaaunne cairichaeriinneeuruhane coina, aitiin neeuruhalunerijijieein aihanete ne. Nete jataaincairichaaojoaa cureein, nii caquenerotohin cacairichaerateranu,” naainjetao bino teberiaain Cana Coaunerabajaane baiha afosotooru rai te Jesoso.23Nii jaun jetaote, “Charijinachara

toon totohaneein que nerotohin ainanejeratenacaauru rai coulurujueeincairichaeratiha cureein,” naain jetao itacaje bajaacoaaure aina nerelanacaauru.

Charijina jataain nelateineein ne24Niritiin jetaote nejesinajeein:

“Charijina caa cana caje jataainnelateineein coaanojoineein ne,” naainjetao ita caje bajaacoaaure ainanerelanacaauru. 25Nii jaun jetaoteacaauru rai:naala nenacaauru curuaanaacurute,itolere amurijiriin nenaa jereeincachaauru cairichaeriin neeure. Niite

22

186

ruhane nihanatin coroaaecure caohachaichaa benajaain. 26Nete laen inaranaineneeiche nitohaneein neeichene.Nitohaneein nenaa coacuelanaala,leeochaauru amurijiriin nelateein nenaajeriha chuni inara cajene, leeochaauruere tonoraain, letoaauruhane jaanichaain neeine. Jana chunocohaleeochaauru letoaeraneein nenaajerihane satiin rai, chachaeraneeinneeine.27Nitohanihane jaun chariji jataain

nelateineein nere, nii lenonihane coinarori ichoae nelaurianaana. Ainihane niilenone chaluherana nelateein neriha.Aihei jerihane. Nii rori ichoaelenonihane coina nelaurianaate niilenone chaluera amurijiriin nelateeinniha nocoete.Nena laen canu nitohanelanaala, inara

letono rijijieein ena cau inara ainainaraacha latei icharaneein neeun.28Inarate cajiniichaain necairichanaa

coaraain nenajaaonquiche. 29Nii jaunneitolere Curuaanaa neein nelateeinnihanune coina canu cocoainaain caeteeinniha Ofane rijijieein, inara netonaicocoainaaain nereeunni. 30Nii banate inaenii cojoanonaa que turuhane bana,cajiniichaain rorihuru ichoae nelauriaainacau cohin, lenoneein,cheein. Chaen techu baaso ichacurenihane,caohacha ichacuruha lechoonca coroatalaurii Isaraeli cocoaichacurune coaraaincoitucuhichene coina cajiniinchaain niicoina banijiaain nenaa rori ichoaenelauriariquicheein, inae nii cojoanonaaque tihane bana,caauru rai Jesoso.

Coitucuha nocoetenerichaainFedorone biha Jesosone

(Mt 26.31-35; Mr 14.27-31; Jn 13.36-38)31Niritiin jetaote: “Simoon, inae Canu

jaera inara raane coina. 32Nena iicoreniha Cana Coaunera bajaaun, canu

neein nelalararajiaain Canu esenetaainneeine coina. Aihana jaun, inaenacoaauneein canu esenetaaine bana,inejeraauru coroatajanecuhincaohachaain laraajiin,

joeein neeuruhane coina,” nae jetaoSimoon rai Jesoso.33Niritoha raine jaun jetaote:“Curuaanaa, canune ijiniichaain

caresero cuhane enohin nihanatiin iicoreniha onaa naineeun,” nae jetao raiSimoon.34Nii jaun jetaote:“Fedoro, enene janotiin cuhanete,

iriha janonaa rai ataohari curuaanaaneajiniha, nichata saain canu coitucuhanocoetoeneriquiin,” nae jetao Fedoro raiJesoso.

Inae nichuutaa coujunojoiniha Jesosone35Niritiin jetaote:“Inara letoaain nihanulu coriqui curu,

inara safato, inara atora, naaonjoaincolane janana lanaain nihalu inara raicha,” naain acaauru caje bajaa Jesosonejaun jetaote,“Aihei. Coatiha nii lanaailu canacaanu

rai chata,” naain jetao tonoraaure.36Niritocuruhane jaun jetaote:“Nete laen ena chateeinti coriqui curu

siriin, natora siri, nii amaain cuhanecaohachae. Chateeinti sabere sirine niijelaronaa bana niicha jiai cajioneburique necoreteein leinjiin saberecoretemiin.37Inara raine aitoon, inae caque aitiin

Quiricha inoaesi cuhane: ‘Naaonjoaaincairichaaeriinte necha aansai casetecocoaraane rai nenaa ichara rijijieeinteteeurureeincha,’ naain itolereneeinniritiin caque aitiin laenacuruhalune

22

187

rijijieein situhane rai te ne,” naaacaauru raine jaun jetaote:38“Curuaanaa, caute ne corotajaain

sabere,” naauruhane jaun jetaote:“Inae nainejerichaain niriimiin,” nae

jetao acaauru rai Jesoso.

Olibo neeonjoaihu Cana Coaunerabajaa Jesosone

(Mt 26.36-56; Mr 14.32-42)39Niritoha acaauru raine baiha

jetaote, ecu nesurunajaaoncane jaun,Oliboneein niicha curuaateeuri ichataneucuuno cuha Jesosone jana jetao, caaijiecuure aina nerelanacaauru. 40neein cuhin, inae nii Olibo neeonjoaihuturuhin jetaote:“Cana Coaunera bajaauche nabana

osa que nesaruquichene coataara,” naejetao acaauru rai.41Acaauru rai niritiin jetaote, nita

acaauru aonajeein cuhin neseeonrariinjetao; 42“Ofa, ii jereeine caa jataainnecairichanaa tabai caje canu mitaaura.Nena canu jerichaaunne rijijieeinichaaine jereneeunra. Ii jereeinerijijieein ichaaura,” naain jetao CanaCoaunera bajae Jesoso.43Niritohane jana jetaote, dede caje

ecocohin lararajiaa leinjiin anjeranejaun jetaote, aina suujua nunaaojoae.44Nii aina jataain nesoonenaa cataauneein jelai rutaain, Cana Coaunerabajaaebajaaeca Jesosone jana jetaote,atanichoae tabaanaain nalue raidoroana ichananeein.45Nitohaneein inae Cana Coaunera

bajaane nainaain, aina nerelanacaaurucoaraa cuhane jana jetaote, jataaincotaaena aina inaderanaa caaunsinihure. 46Nii jaun jetaote acaauru rai:“Chanuna siniiche. Chajaain

nimichuhin Cana Coaunera bajaauchenabana osa que nesaruquichenecoataara,” nae jetao acaauru rai Jesoso.

Jesoso mucuuruhane(Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Jn 18.2-11)47Niritiin jaiti acaauru rai ereerejiha

Jesosone jana jetaote, turuha cuurearajii cachaauru.caauru lechoonca coroataja neein nenaaJodasi jetaote, acaauru ichoaichanihaacaauru amaeraneein cue. Aca jetaote,Jesoso rohan nichuuntaain nechujataain belaicha rijijieein jetao rainomeri lioracae. 48Nii jaun jetaote:“Jodasi, belaicha rijijieeina nomeri

lioracaain nii acaihaniji cacha

riin nenacaauru bijihute,” nae jetaoJesoso.49Inae inooneeuruhane coaraain

jetaote:“Curuaanaa,

caanu sabere quera,” naaure jetao niiJesoso aina nerelanacaauru.50Niritiin jetaote,

cucu curuaanaa letono uricho beuhite,rai raotono nichajai que tacaain sabereque, leinjiin nii Jesoso aina nerelanaa.51Nii jaun jetaote:“Inae nirimiin, coa cunaitaa,” naain

jetao jelaiha nii saseredotecurucuruaanaa letono uricho tirichaain jetaorautae Jesoso. 52Nitohaneein rautaanebaiha jetaote,naacuru, Teenforo beraihurera, chaenJoriocuru bichauhenaauru, Joriocururai nelateein nenacaauru, naaonjoainurirai jetao:“Chanuna leinjiin necha ansai

ausijiautoneein sonajaain joaeraneeinnihanune que airijiin sabereeuru ainaenuhacuru uhaain canu mucuha uhiche.53Itolere cojoanonaa banara, inara ainaTeenforo asae nenajacoonna. Nii jana

jaaoheeiche. Nete inae nitohaneeinnocohena tabai osa que nesaruhin

22

188

namuritocohichene cojoanonaa quetihane jaun aiiche inarara,” nae jetaoacaauru rai Jesoso.

Jesoso coitucuha nocoeniha Fedorone(Mt 26.57-58, 69-74; Mr 14.53-54, 66-72;

Jn 18.12-18, 25-27)54Nitohaneein jetaote, Jesoso mucuhin

saseredotecuru curuaanaa loreri asaeamaauruhane jana jetao, nita caaijiecoarajeein jetao cuujue Fedoro. 55Cuuturuhin jetaote, jelarotohane jaun,nenaanaja cataaun teein usi mocohin,curuhacaain nichaatiha neeuruhane janajetao, Fedoro netonai cuu turuhin acaauruaina nichaatiha usi rohan lauheque. 56Nii

neein nenaa leinjiin ene jetaote, cuu usirohan lauhequiin nichaatiha Fedoronejana, cuu coarajihane baiha jetaocoujueluhin:“Caa netonaite aina nenaane,” naane

jaun jetao:57“Ainaaunchenaate. Coatihana

Jesoso coitucuhaaunche canute,” naainjetao suujue Fedoro.58Nii baiha neeoriin jetaote, leeocha

netonai:“Caa netonaite acaauru aina

nenaanera,” naane jaun jetaote;“Ainaaunnaate, coatihana aca nihaaunte,”

naain jetao nii cacha tonorae Fedoro.59Nii baiha carajaaojoaain jetaote,

coaiteen leeocha netonai;“Esinae rauhijiriin caa cacha

netonaite, aina nenaane. Nii choaetacaain techu Calileea cocoaichanera,”naane jana jetao:60“Coatihana nii carai chaitoonjoan

cacha coitucuhaaunte,” nae jetao nii cacharai Fedoro. Niritiin jaiti ereerejihaFedorone jana, nii rijieeoritiin irihaataohari curuaanaane jana, 61jaotoroaainFedoro coaraa Jesosone aina jetaote:“Enene cojoanotiin cuhanete, nichata saain

cacoitucuha nocoetelanaala nesuujueeinejana erereein ataoharicha,” naa Jesosoraine coacuhin nainaain jetao, 62niineeurunaja loreri caje mituhin jetaojataain obajeein chanae Fedoro.

Jesoso que ninichaajeeuruhane(Mt 26.67-68; Mr 14.65)

63

ruhane jana beraiha nenacaaurucachaauru jetaote, que ninichaajeeinfaohacure. 64Nitohaneein faojoaainjetaote, nota conajaain:“Aihane esinae rauhijiriin

profetaneeine caa ii soera coitucuura,”naainchuru jetao sohin, 65jataain queereeinchuru nocoeje chanuure.

Jataain Jorioocuru rainelateein nenacaauru Junta Suprema

acatiha niha Jesosone(Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Jn 18.19-24)66Nitohaneein teein jetaote, inae janohane

jana, ita taojiaaure Jorioocuru coaaraneeinnenacaauru bichauhenaauru, chaensaseredotecuru curuaanaacuru, Cana

raauru, naaonjoainuri, jataain Jorioocuru rainelateein nenacaauru Junta Suprema acatihaamaauruhane coina. Nitohaneein amaaininae cuu turuhaain jetaote:67“Esinae rauhijiriin Mesihasi neeine

nura,” naaunruhane jaun jetaote:,’ naanune

nihanatiin, nii quesenetareeichenecoaalanaalata. 68Nii inara caje erenaa

chene coaalanaalata. 69Nena laen inae,enene caje coaauneein, itolereCoauneraneein nelateein nenaa CanaCoaunera raotono nichajai quenelauriaa cureeinni, canu acaihanijicachaneein nejanohanaa nichaaunnera,”nae jetao acaauru rai Jesoso.

22

189

70Niritoha acaauru raine jaun jetaote,satiin:“Aihane jaunna, ii Cana Coaunera

Calaohineei,” naauruhane jaun jetao:“Esinae rauhijiriinte acanichaaunne que

aitocoichera,” nae jetao acaauru rai Jesoso.71Niritoha acaauru raine jaun jetaote:“Cha nenacaaeneein cana rai berana

laterihacache, inae raajenihane nujuaaecaje acanihane que aitohane aonacaachenatiin,” naaure jetao.

Jesoso coulurejeeuruha Filato raine(Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5; Jn 18.28-38)

23 1Niritiin jetaote,cutaain coineteein mucuhin

jetao, Filato rene Jesoso amaaure. 2Ecuturuaain jetaote, Filato acatiha teeinJesoso coulurujeeure:“Caa cachane eruhacaanu, caa cana

atane que nenacaauru cachaauru suujuarerohecaain,curu curuaanaa enferadoro rai coriquitihacachene caohateein, ‘Aca jete niicanaacha cohajei Rey Mesihasi ne,’naain cachaauru suujua auhacaanejana,” naain jetao coulurujeeure.3Niritiin coulurujeeuruhane jaun jetaote,“Iina chuhisi Jorioocuru CuruaanaaRey

ineei,” naain caje bajaa Filatone jaun jetaote:“Esinae rauhijiriin acanichaaunne

quete aitohicha,” nae jetao rai Jesoso.4Niritohane jaun jetaote, saseredotecuru

curuaanaacuru,rera cachaauru, naaonjoainuri rai jetao:“Coatiha chatohaneein baaso ichaa

caa cachane coarahaaun canuta,” naaacaauru rai Filatone jaun jetaote:5“Nete cachaauru relaane aina cuaain

satiin cachaauru suujua auhacae.Nitohaneeinte Calileea batane cajenunuheteein, caa Jodea batane netonaique jerichanejeein ichana jerera,” naainjetao jataain acaauru esenetaa Filatonejereein counujeeure.

Erodesi rene Jesoso letoaa Filatone6Niritocuruhane aonaain jetaote:

“Calileea cajena nenaana caa cachate,”naain jetao acaauru caje bajae Filato.7Niritiin acaauru caje bajaane jana, “Acachujianrana,” naauruhane jaun jetaote,Calileea coberenadoroneein bana nihaErodesine jaun rene letoae Filato, nii bananii Jerosaleeun turuhin niha nii Erodesinejaun. 8Nitohaneein Jesoso letoaa Filatonejana coaraain jetaote, jataain rachoojoeErodesi, cojoelanaacojoai ichaanecoitucuhin, acaaentonai Jesoso coaranajeretohane jana rene letoaauruhane jaun.9Nii jaun jetaote, araai saain niqui,“Chatohaneein nenaa neein,” naain cajebajae Erodesi. Nejetaote, nere tonoranajerene Jesoso. 10Nii nainiha jetaote, ecuneeure saseredotecuru curuaanaacuru,chaen Cana Coaunera aitoonjoa que cacharelaaureraauru, naaonjoainuri, jataainacaauru esenetaain, Jesoso cairichaaErodisine coina counujeein coulurujihaneeure. 11Nitohaneein nere tonoranajereniha Jesosone jaun jetaote, coaetaainrai soodarooru aina jiniinquiin nocoejechanuhin jetao cairichaain,ruha reychurune jaan tocohanai cajioneque jetao Jesoso cajione corerate Erodesi.Nitohaneein teein jetaote, nacoaauneeinFilato rene letoae Erodesi. 12NitohaneeinJesoso cairichaauruhane bana cajecoaauneein jetaote, ita que nejerateeriinneeuruhane baiha jetao, ita belaichaneeinneeure Filato aina Erodesihuru.

Jesoso atinaauruhane coinarucuhecuruhane

(Mt 27.15-26; Mr 15.6-15; Jn 18.39-19.16)13Nitohaneein Filato rene letoaa

Erodesine jana jetaote, saseredotecurucuruaanaacuru, chaen cocoainacaihuru,satiin ecu nenacaauru cachaauru,naaonjoainuri taojiaain jetao:

22 23

190

14“Inarate canu rene caa cacha turuaauhiche, ‘Cachaauru suujua reroecaainjete, cachaauru suujua auhacae,’ naaincoulurujeein. Nena caraajenihane inaraacatiha teein caje bajaaunune janate, niichatohaneein cotainacai ichaain, nii

neeun. 15Niheichu caa cana rene jelaihaletoaera Erodesi nihanatiin, niichatoanai ichaane jaa lera coitucuhi.Aihane jaun inae coaraquiche inara,nihei nii chatoaneein cairichaainateinaacachene jaan lera. 16chane casetecaain nii baihajianereeunni, 17Fasocoa beseta naineeinniha coulurujuenojoine, nirijieeinjianenajaaoncaaunne rijijieein,” naaacaauru rai Filatone jana jetaote,18satiin ita rijitiin jachaatorohaain

jetao:“Jiaohine. Jiaonriha nii Jesoso

jianeeinera. Nii Barabasi jianeeujianlaenra,” naaure jetao Filato raiJorioocuru.19Nii Barabasi jetaote, caresero

cuhane enohaaure,curu que nejerateein, acaauru ainasonaana que neein leinjiin cacha sohinjaohane coreniha. 20Nitohaneein niichatohaneein Jesoso cairichanaajerenihane jaun jetaote, nirijieeinjianihane coina jetao niqui,neein acaauru rai ere Filato.21Nejetaote, jataain tonijiaain jeelairutaain jachaatoroaain jetao:“Letonanocoriin coroso que teeute ecu

neein ohinera,” naaure jetao ita rijitiin.22Niritocuruhane jaun jetaote:“Chatohanai baasonajian ichae.

Coatiha cairichaain atinaanune coinachatohaneein baaso ichaain nihanecoarahaaun canuta. Raujiaainchanecasetecaain, nii baiha nirijieeinjianereeunnicha,” nae jetao acaauru raiFilato nichata saain.

23Niritoha acaauru raine jana jetaote,jachaatoraain ehequiin jetao, “Corosoque tihachaaura,” naauruha araai saainecotabeniha jetaote, 24nii aitocuruhanerijijieein jetao ichae Filato. 25neein jetaote, nii Romanocuru quenejerateein sonaana que neein sonajaainjoaera caresero cuhane nenaa,acaauruhacha jianeratei cacha mitaainjetao acaauruhacha jerei rijijieein jetao,acaauru bijihu Jesoso te Filato.

Coroso que Jesoso teeuruhane(Mt 27.32-44; Mr 15.21-32; Jn 19.17-27)26Nii jaun jetaote, coroso que Jesoso

teeuruhane coina, amaauruhane jana,situujiha cuha leinjiin cacha Sirene cajeunaa Simoonne jaun jetaote, cotijiaainque nii Jesoso teeuruhane jaanu corosobaijiaeratecure. Nii jaun jetaote Jesosocaaijie, nii coroso teeuruhane jaanuamae. 27Nitohaneein amaauruhane janajetaote, arajii enecuru, quichaauru,naaonjoainuri jetao, caaijie cuure. Niicaaijie cunacaauru jana cunacaauruenecuru jetaote, cojioriin chanaaureJesoso coinaderaa. 28Nii chanaauruhanejana acaauru coaraain jetaote:“Jiaonriha cacoreniha chanaaichenera

Jerosaleen benecuru. Inara bereecuru,inara jaberoco, naaonjoain corenihachanaauchera. 29Inae nerichaain inaracairichaauruhane jaan cojoanonaa. Niibanate: ‘Caohatoriha canaanaisirilanaala nihacachene niqui,cheein. 30Nii banate ichatane ecuunoorurai, ‘Canacaanu ichoae neranuu,’ naacuurureein cachaauru. Jana atanerarororooru raite, ‘Canacaanu asihu,’naaurureein. 31Coaracuche nachuhintichatohanai baaso ichaain nenihanunesainejeein catohaneein caetecuruhane.Nii jaun chatohaneein teeinti inarateeurureein inae amuhanune baiha,”nae jetao acaauru rai Jesoso.

23

191

32Nii Jesoso jiniichaain jetaote,coroatajaain necha aansai baasoicharaauru cachaauru amaaure, sohinateinanajaauruhane coina. 33Inae nii“Couturi Bejero” neein acaauruhachacuruaateihu turuhin jetaote, coroso queJesoso aina jiniiquiin nii coroatajainecha aansai baaso icharaauru teeure.Leinjiin jetaote, Jesoso najaabijinichajai que teeure. Jana leeochajetaote, raotono nichajai que teeure.34Nitohaneein coroso que teeuruhanejana jetaote:“Caa catohaneein caetecuruhane

coreniha, acaauru que ii suujuaacateeura Ofa, cha coitucuurenihanejaunte aihurera,” nae jetao Jesoso. Niijana jetaote, ecu nejesinajeein ita raiJesoso cajione chaluure soodarooru.35Nitohaneein teeuruhane jana jetaote,ecu neein coarajeeure cachaauru. Niinainiha jetaote, cocoainanacaaihurinetonai:

sineein niicha janijiineein nihane,raajenihane rai jaberoco ichoteratemiinleeochaauru ichoteratihane rijijieeintecoaracaachera,” naaure jetao nechujataain cairichaain que ninichaajia.36Nii jana soodarooru netonai jetaote,

Jesoso que ninichaajeein nechu jataaincairichaa rohan nichuutaacoaain jetao,bino elorajiojoaain nenaa que jetaococoaain:37

curu rai Rey neeine, ichaajenihane

nura,” naaure jetao rai.38Nitohaneein coroso que teein

jetaote, rai bichoeniha teein jetao:“Caate Jorioocuru rai Reyneein ne,”naain laenacure.39Nii jana nii necha aansaineein

coroso que nenaa cacha coroataja

jetaote, nechu jataain cairichaa cotaihajetao:

sineeine, ichaajenihane ijiabereeoichoterateeute coaracurumiin, chaencanacaanune maajeein ichoterateeunecoaracaanura,” naane jana jetaote:40“Coa niritoha.chaain Cana Coaunerane coasiine.Itonai rijijieein caseteconeeinneeinatiinachura aitohite. 41Canatejianesinae rauhijiriin itolereneein baasoichacaane coreniha necairichaecaa cau.Jana caa cacha, nii chatohanai baasoichaain nihane coreniha caa aihei,”42naane baiha jetao:“Canu coaaucuhin ii Cojoanonaa que

neeine banara Jesoso,” naa nii baasoicharaauru coroso que nenaa leeochanejana jetaote:43“Enenete esinae rauhijiriin

raotojoeein ichaonaana jaun canihaneriquiincha,” nae jetao rai Jesoso.

Oha Jesosone(Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Jn 19.28-30)44Nitohaneein inae ohane rai niha

Jesosone jana jetaote, enoto chujutoracaje coaauneein jetao,

tane, nuna macohi ichoae teejihaenotonereetiaain.45Nitohanihane jana jetaote,

neleruhin nesoaihacoae nii Teenforoleruera cajione, ecu bujuaneein nenaa.46Nii jana jetaote, jataain tonijiaain

auhaquiin jetao:“Ii bijihune canu suujue teeunra Ofa,”

naain jetao inae ohe Jesoso.47Nii jana ecu beraiha nenacaauru

Roma rai sondarooru ca taaun jetaote,Cana Coaunera coroajeein jetao:“Esinae rauhijiriinte, nii chatoanai

baaso ichaain nenecaiha caa cachara,”nae jetao.

23

192

48Nitohanihane jana ecu satiin neeincoarajeeurera cachaauru jetaote,nesoone caaun rai nalarijia faojoaainjelai caje cauhacoaaure. 49Nejetaote,satiin nii Jesoso coitucuureraauru,chaen Calileea caje coauneein sacuureraenecuru, naaonjoainuri jetao ecu neeincoarajeeure jelai caje amuelanaala nitanetiin.

Ajeri jachu cuhane Jesoso jaberocorucuhecuruhane

(Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Jn 19.38-42)50-51Nii jana jetaote, ecu ne leinjiin

cacha Jodea batane que nenaa Arimateacocoaichaneein nenaa Jose. Aca jetaote,caohacha cachaneein, satiin Jorioocururai nelateein Jorioocuru coaaraneeinnenacaauru- Junta Suprema tabaneeinnihane sainejeein, turuha uha CanaCoaunerane Cojoanonaane cohajihanejaun jetao, nitohaneein nii Jesosoteeuruha nii rai leeochaauru JuntaSupremacurune rautaain coaraene. 52NiiJose jetaote, Filato caje Jesoso jaberocobajaa cue, rucuhecane coina. 53neein bajaain jetaote, coroso caje fauhinjetao, shojoera que conajaain jetao, jaitichuni onaa teeurenihane jaan ichataneramara que nenaa ajeri jachu cuhanejetao rucuheca cuure. 54Nitohaneeinjetaote, inae nunuheneelalajihanebetacanaa cojoanonaane jaun, inaeniicha ichanenu ichana nainecuruhanenainejeein jetao, luhecaain nii Jesosorucuhecure.55Nitohaneein Jesoso jaberoco

rucuheca cuuruhane jana jetaote,acaauru aina cuure Calileea cajecoaauneein jiniichaain unacaauruenecuru. Nitohaneein cuhin jetaote,caohachaain rai jaberoco rucuhecuruhaajeri jachu cuhanene coaracure.56Nitohaneein ajeri jachu cuhane raijaberoco rucuhecuruhane jana

caohachaain coaracuruhane baihajetaote, nenajaun cauhin jetao, meetoonrijijieein jujuaain nenaa ichacuruhanenainaain jetao, Quiricha inoaensicuhane aitoha Cana Coauneranerijijieein, nebetacanaa cojoanonaa bananebetacaaure nii enecuru.

Oo caje ichanaa Jesosone(Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Jn 20.1-10)

24 1Nitohaneein nebetacaauruhanecojoanoo janohetiin jetaote, nii

teeuruhane jaan ajeri jachu coaraacuure nii acaauruhacha ichai jujuiamaain nii enecuru. 2Ecu turuhincoaracuruhane jana jetaote, elonanohine nii ajeri jachu fuuruhane jaa ajerijaberoco. 3ruhane jana jetaote, inae ecu CanaCuruaanaa Jesoso jaberoco eruurene.4Nii jaun jetaote, niicha ichanenu

coitucuelanaala nesoonetooruhane janajetao, somaratohanai que cajionequiin,ecu luhecotariin acaauru aina ecocohintemeenete coroatajai cacha. 5Niicoaraain jetaote, nesoone caaun, suujua

ruhane jana jetao:“Chanuna onacaauru jana, ichaohin

nenaa ariiche inara. 6Inae ichanaane jaun,coatiha cau nihei. Tana Calileea inara ainanihane bana inara rai: 7‘Acaihanijicachaneein nejanohanaaneein nenaate,necha aansaineein ichaonacaauru raitenojoineein niha cureein. Nii janatecoroso que teein ateinaa cuurureein. Netenichata janohane cuhane ichanareein,’

neta,” naaure jetao ecu ecoonacaaurucachaauru.8Niritocuruha acaauru raine que

nainaain jetaote, acaauru rai aitoroaetohaJesosone coaaucure. 9Nitohaneein inaenainaain, nii atane bana caje jelaihacauhin jetaote, jitariin nii acaauruhacha

23 24

193

coarai biha jetao cuure lechoonca leinjiinafosotooru rai, chaen satiin acaauru ainanenacaauru cachaauru, naaonjoainuri rai.10Nitohaneein coaraain afosotooru rai bihacunacaauru jetaote, Maadala bene Mariha,chaen Joana, chaen Saantiaao nebaMariha, chaen leeochaauru enecuruacaauru aina cunacaauru, naaonjoainurine.11Nitohaneein turuhin beeuruhane janajetaote, acaauru esenetana jerecureneafosotooru. 12Nejetaote, nii acaauruesenetaaurenihane sainejeein soroneeinjeluhariin cuhin turuhin, nii atane banacuhanai coaraa Fedorone jana jetao, niiconaacuruhane jaa shojoeraacha ecucodoheque. Nitohaneein shojoeraachaeruhane jaun jetaote, jataain cojoelatiinjelaiha nenaanajaun cauha cue Fedoro.

Emaoso nese coero cuhane cuuruhane(Mr 16.12-13)

13Nii bananeein jetaote, enoto chujutorarijiu fautaain amunaanaja itaanejeein niiJerosaleen caje nenaa Emaoso neseu jetao,

caauru. 14ruhane que ereerejeein bero cuhanecuujeeuruhane jana jetaote, 15jaiti queereerejeeuruhane jana, acaauru rohannichuutaain jetao, acaauru aina berocuhane cuujue Jesoso. 16Nejetaote,acanihane coitucuurene, acanihanecoitucuuruhane jereniha Jesosone jaun.17Nitohaneein jetaote, acaauru rai:“Chaaquena bero cuhane ereerejeein

cuujueeiche,” naa acaauru rai Jesosonejaun jetaote, ecu inaderatonanaaininacuhin jetao:18“Ii netonai Jerosaleeun neeinatiinna:

‘Naaonjoain ichacuruha caa janonaachacuhanera,’ naain coitucueneeite,” naaintonoraa nii bero cuhane cuujuenaacoroataja Cureeofasine jaun jetaote:19“Chatohaneeuruhanaate aitohi,”

naane jaun jetao:

“Nasarete cocoaicha Jesoso, satiincachaauru notaracae nere que irihanenaitoonjoan ichaain, itolere quelaraajiin Cana Coauneraacha letoaiprofetaneein nihanatiinte 20Romanocururai coulurujueeure saseredotecurucuruaanaacuru,nacaihuri, naaonjoaihunri, coroso queteein ateinaauruhane coina.21Canacaanune niqui,

joineein neeuruha Isaraeli cocoaichanichaachene ichoteratihane cohajihacaanu.Nete inae nichata janoha nitohaneeinateinaauruhane saijieein, 22canacaanu ainanenacaauru enecuru tabaauru, janonaaaonaain cuhin natane bana coaraacuuruhane jana, 23ecu Jesoso jaberocoeruurenihane jaun, jelaiha nenaanajauncauhin canacaanu rai beein canacaanusocoinaaure. Acaauru rai ecocohin jete: ‘“Coatiha cau nihei Jesoso jaberoco, inaeoo caje ichanaane jaunta,” naaunreanjeraauru,’ naain beeure. 24Niritocuruhaturuhinne jaunte, canacaanu cajenenacaauru tabaauru netonai cuhin, niiatane bana coaraa cuure. Nii janatechuhisi, nii aitocuruha enecurune rijijieein,inae ecu nene Jesoso jaberoco. Niheichunii Jesoso nihanatiin coaracuruhi,” naejetao rai Cureeofasi.25Niritohane jaun jetaote acaauru rai:“Chanuna cha esenetana jerelanaala, nii

aitocuruhalu profetacurune coacuhinesenetana jereneeiche. 26jeein dedeeu cusihane ajiniha, catohaneein

cheneta,” naane baiha jetao, 27Moisesaquiricha caje coaauneein nunuheteeinjetao, que aitiin laenacuruhaluprofetacurune beebejeein jetao, acaauru raiereereje Jesoso.28Nitohaneein nii cuuruhane jaan,

Emaoso neseu turuuru jana jetaote,rauhijiriin situujiha cunaa rijijieeincuujue Jesoso. 29Nejetaote:

24

194

“Cauna canacaanu aina nesuruure.Inae jataain sohane jaun nocohejianatiin,” naain jetao chunaaure.neein chunaauruhane jaun jetaote, ecuacaauru aina nesurue Jesoso.30Nitohaneein acaauru aina nesuruhin

jetaote, lenonecuruhane coinanelauriaauruhane jana jetao, faateberiaain Cana Coaunera bajaane baihajetao, acaauru rai beeunebeeuneein te.31Nitohaneein faan tihane que nainaainjetaote, Jesoso nihane coaraainacanihane coitucuuruhane jana jetao,inae acaauru caje jianatoroaain amue.32Nitohaneein jianatoraain amuha

acaauru cajene jana jetaote: ecu jelainedaain ita rai nejesinajeein,“Esinae rauhijiriin acanihane jaun

jiara bero cuhane uujueein, ereerejihaCana Coaunera Quiricha inoaensi quenejana, aca netoojoaain naonae canasuujua cuhanaina,” naaure jetao ita rai.33Niritocuruhane baiha jetaote,

nejelanaala jelaiha bero cuhane soroneeincuhin Jerosaleen, ita taojiaain neeuruhalechoonca leinjiin nenacaauru afosotooruaina acaauru leeochaaurune jaan cauhacuure. Inae nii Jerosaleen nenacaauru reneturuuruhane jana jetaote:34“Esinae rauhijiriinte inae ichanae Cana

Curuaanaara, Simoon raite inae ecocoera,”naain jetao acaauru rai beeure.35Niritocuruha acaauru raine jana jetaote,

bero cuhane acaauru rai netonai ecocohinacaauru aina cuujihane beein, acaauru ainalenoneein faan teberiaain, Cana Coaunera

ruhane beeure jetao nii acaauru ajinihanetaojiaain nenacaauru rai, nii coroatajaihuriEmaoso coero cuhane cunacaauru.

Aina nerelanacaauru rai ecooca Jesosone(Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Jn 20.19-23)36Niritiin acaauru rai bero cuhane

ecoocane que jaiti ereereecuruhane jana

jetaote, luhecotariin acaauru cataaunneeoritiin:“Raotojoeein neeuche,” naa acaauru

rai Jesosone jaun jetao: 37“Rai coriijecha coaracure,” naauruhane jaunjetao jataain nesoonetoore. 38neein nesoonetooruhane jana jetaote:“Chanuna jataain nesoonetohiche.

Chanuna nainanacharanejeein, baasoneeininara suujua cuhane coaauquiche.39Cacoiichuru, catihacuru, naaonjoaihunricoaracuchenachuhiti,neeinte neeure caa cajabereeocuru.Cajabereeo mucuhin cacoharaauche.Leinjiin onaa corii, caa cacoaraaichenetocoaneein bucuhin, jaberoconeeinnichaauraain nenaa naineriheita,” naejetao acaauru rai Jesoso.40Niritiin jetaote, coroso que teein, rai

tijia, biji, naaonjoain curuabaauruhanejaacuru coaarate acaauru que. 41Nejetaote,jataain esenetana jerecurene, jataaincojoelatiin rachoojoeeuruhane jaun.Nitohaneeuruhane jaun jetaote:“Tana cau enohalanohineein niha cau

chaelai lenone nijine,” naain acaaurucaje bajaane jaun jetao,42niha ate basichone jaun, rai

teeuruhane jaun jetao, 43ecu acaaurunotaracae netiin que lenone. 44Nitohaneeinlenonihane baiha jetaote acaauru rai:“Caa catohaneein caetecuruhanene

quene inara rai berejetoonlu, jaiti canuatinaaurenihane jana inara ainanihanune bana. Inae catoaneeincaetecuruhane coina, rai quirichacuhane itolereneein caque aitiinlaenaalu Moisesane nainaain, chaenaitiin quiricha cuhane laenacuruhaprofetacuru, Salmo naaonjoaincuhanene rijijieeine inae nainaaun,” naaacaauru raine baiha, 45Cana CoauneraQuiricha inoaensi cuhane aitoanerijijieein acaauru que coitucuherateeinjetaote:

24

195

46“Laenanohineeinte ne, canuMesihasi nichaaunne ohanune baiha,nichata janohane cuhane ichanacaaunneque. 47Aihana jaun, canuhachacocoainanohineein Jerosaleen cajenunuheteein, satiin atanecurusacuritaain cachaauru rai, ‘Esinaerauhijiriinte,nohineein nerichaacheein,’ naainbeeuchete, nacoaauneein CanaCoaunera coacuhin suujua coreeinneeuruhine acaauru osa caje acaauruichoteratiha Cana Coaunerane coina.48Inarate caa ohanune cajeichanacaaunne coaaraneein neeiche.49Canune inara rai Ofa aitoonjoalutereeunni. Aihane jaun, jiaonriha caaJerosaleen caje amuhiche, laraajiinneeichene jaanu dede caje unaa

raaichene reeitihaaineta” nae jetaoacaauru rai Jesoso.

Dedeeu cauhacuha Jesosone(Mr 16.19-20)

50Niritoha acaauru raine baihajetaote, Jerosaleen caje amanajaainjetao, Betaniau turuanajaain, ecuun bijisijirichaain jetao acaauru cojiotae.51Nitohaneein acaauru cojiotaaincoroaenaacane baiha jetao, inae dedeeucauha cue, ecu acaauru ratiriin. 52Niijana jetaote, ecu Jesoso coroaecuruhanebaiha, jataain rachoojoeein jelaihaJerosaleeun cauha cuure. 53Nitohaneeincauhin jetaote, itolere bana Teenforo

relu.

24

196

Cana Coaunera Ere

1 1-2Jaurianejeeinte nenaa ne caaErenaa.

Itolere, dede, cana rai chauratane,naaojoain coaunaa Cana Coauneraneajiinihate nelu caa Cana Coaunera Ere,jelai Cana Coauneraneein.3Nii jelai Erenaa quete itolere

coauneratelu Cana Coaunera. Nihei niicolane necoaunaain nei.4Nii Erenaate ichaonaa teraneein ne.Nii ichaonaa teerate, cacha cononeein

ne. 5Nii Erenaate, cononeein nocohenaconaeraneein ne. Jacatiasihei nocohenatabai.Charijieein teinti cana rai chauratane

conae caa enoto. Nii rijijieinte cachasuujua conae nii Erenaa. Amuritonaanainesihei nocohena tabai.6-9Inae chauratane que turuelalajia nii

cono esine,nune janate, Joaan letoae CanaCoaunera, nii cono que ereerejeeincachaauru relaane, aonaain esenetaaincoitucuuruhane coina.10Nii Erenaa quete, chauratane

coaunerate Cana Coaunera niqui. Netecajia chauratane que turuhane janacoitucuurene caa chauratane quenenacaauru, niicha coaunanohineeinneeuruhane saijieein.

11Caa niicha coaunai chauratane queturuhane janate, que jaolequiinraaurene cachaauru. 12Nii janate, atiinraain esenetaaure coroatajajeicachaauru. Nii corenihate, calaohi raanerijiijieein acaauru rae Cana Coaunera.13Joaereein cacha calaohi rijiijieeinnihei inae Cana Coaunera ereesenetaane cacha. Rauhijiriinte CanaCoaunera calaohi rijijieein nereein niiErenaa esenetaane.14Nii Erenaate, cachaneein nejanoain

canacaanu aina ichoae. Nii jaunna ainaamuemujueein coaracaanune jaun,leinjiin acaihanejeein Cana CoauneraCalaohineein nihane coaracaanucanacaanu nota que, jerichanejeeinCana Coaunera rijijieein chabananohanelanaala rauhijiriin canacaanubelaihana jaun. 15Nii janate, turuhauhane jana:coonra, ‘Canu caaijiete turuha ureeincanu ajiniha nenaara,coon,” nae Joaan, nii Erenaa cojoeluhin.16Inetono janonaa banate, satiin cacha

belaain cana coroatajane nii Erenaa.17Moisesa quete rai naitoonjoan

berateein laenaeratelu niqui CanaCoaunera. Nete tonoraaurenecachaauru. Nii natiinte, atiin cachaaurubelaiha ichaonaa rauhi que cachaaururelaane coina turue Cana Coaunera

Joaancha laenai

Ena Nenaa Cana Coaunera Ere

197

Calaohi Jesocurisito, nii cacha relaana

rune coina. 18Chabana Cana Coauneracoaracuruhi cachaauru niqui, nete inacaCana Coaunera coitucuhane jaun, niiinaca que cana relae, acaihanejeiCalaohineein nihana jaun.

Turuha urichain Jesocurisitone beebejihaJoaan- cacha coujunacaterane

19Joaan renete batirichuru letoaaure

naauru: “Chaneeita,” naain Joaan cajebajaauruhane coina.20Inae Joaan rene turuhin bajauruhane

janate: “Curisito nihaunta,” naainrauhijiriin tonoranaaca Joaanne jana:21“Chaneei najian. Cana Coaunera ere

bera Eliasineeina,” naain coaiteenbajaauruhane jana:“Aca nihaunta,” naain coaiteein

tonoranaaca Joaanne jana:“Aca neneeina jaun, chaneei najian.

nuhacha cohajei Cana Coaunera ereberanecaai,” naauruhane janate:“Ahan- aihei, aca nihaunta,” naain

tonoranaaca coaiteenne jana:22“Chaneei najian. Beeinete ne,

bihacaanu canacaanu letoaurera rainecoina. Chatoanai icharaneei najian,”naain bajauruhane jana:23“Canu quetejian, nerichaain leinjiin

cacha,jeein cacha cotiaranura: ‘Turuha canacuraanaane jaan coero raujiauchera,naain beranura,’ naa Isaihasi najaannichaaunra,” naain biha Joaanne jana:24-25“Chanuna jana chaen, acau que

cachaauru coujunacateei, nii canaachacohajei Mesihasi neein, niheichu Eliasineein, niheichu leeocha Cana Coauneraere bera- profeta neein, naaonjoainurineein nenaalanaala,” naain bajaauruhanii fariseeocuru letonocurune janate:

26“Acauhanau teeinne canu,cachaauru cojunacatiha baotisanajaaun.Inae turuha urichaain canu caaijieinaraacha coitucuhi cacha. 27Canucaaijiete turuha ureein, nii inoaelunenaa cacha- jataen canu amuritoeriincocoainanacai,” naain acaauru rai beJoaan.28Nitohaneeinte, Jorodaan jeraniha

nenaa Betabarau niha Joaanne jana,Jerosaleen caje uhin Joaan rene turuhinbajauruhane janate: “Canuna laen cachaareeroo eeheehejeein cacha cotiaraneeinneeunra,” naain acaauru rai be Joaan-cacha coujunacatera.

Cana Coaunera carenero narejeen29Nii cojoanoote, tajia uujiha Cana

Coaunera Calaohi Jesosone janacoaariin: “Notara Cana Coauneracarenero narejeenta. Taate itolere caachauratane que nenacaauru cachaaurucaje osa itajeranu que oha cureeincha.30Taa quenara aitonajacoonra, ‘Canucaijiete turuha ureein nii canu ajiinihanenaa cacha,’ naain aitonajacoon.31Inae niqui inoaelu caje coauneeinnesianiha niqui, nete caa cacaijie turuhauhe. Canu netonaichu coitucuhaunlujauriaa nejeein. Jianacoo canamitaeraunu que Cana Coauneraletononeein nihane coitucuhaunlu.Nena laen inae ena coitucuun, caraibiha caletoaerana jaun. Isaraelicocoaichacuru que coitucueratihanunecoinate, carai beein caletoae caletoaera.32-33Osa caje cana mitaeranu queletononeein nihane coitucuhaunlu niqui.Nena, ‘Leinjiin cacha choaae fauha uha

nete, Cana Coaunera Suujue quecoujunacatihate aicheeincha,’ naaincarai biha caletoaerana jaun, choaaefauha uha dede caje serori rijijieeinecoaracaunna jaunna coitucuun. 34Nii

1

198

jaunna, ‘Acate Cana Coaunera Calaohiinecaihara,’ naaun, nitoanihanecoaracaunna jaun,” naain be Joaan.

Ichoaechania Jesoso Ere tonoraerauru35Nii cojoanoote jelaiha Betabarau

coroatajai nere tonoraerauru SimoonFedoro ocoala Aanderesi, chaen canu,naojoaain nihacaanu Joaan ainane jana,36situha uhe Cana Coaunera CalaohiJesoso. Nii janate: “Taa Cana Coauneracarenero narejeen coaracuchera,” naainbiha Joaan canacaanu raine jaun,37Cana Coaunera Calaohi Jesosocoaariin caijie cuhacaanu. 38neein caaijie cuhacaanune janate,jaotoraain canacaanu coaariin:“Chate ichaquiche niriirijieeinta

cachaauru,” naa Cana Coaunera CalaohiJesoso canacaanu raine jana:“Chute neei aaita cacha relaera,”

naacaanune jana:39“Chajauchetejian coaanicha,” naain

canacaanu amaane jana, inae enunamacoijiu teejia enotone jaun, cuu ainasonafaacaanu.40-41Nii baihate, nihana Simoon Fedoro

ariha cue nii Aanderesi. Ariin, ruhin: “Inaecanaacha cohajei jianacoon canamitaeranu que- Cana Coaunera letonoCurisito eruhacaanura,” naain nihanaSimoon Fedoro rai biha cue Aanderesi.42Nii baihate, Cana Coaunera Calaohi

Jesoso rene, Simoon Fedoro turuaa uhaAanderesine jana, Simoon coariin:“Jonasi calaohi Simoonneei niqui,

nete Fedoro nereein ichurujuara,” naainFedoroneein curaate Cana CoauneraCalaohi Jesoso, aca laraajiin nereberaneein nerichaine coitucuhana jaun.

Feri aina Natanaaeli cotihaca CanaCoaunera Calaohi Jesosone

43-46Nii cojoanoote Calileea bataneque cuna jaaun, Feri aina itaque

tacauruhana jaun: “Caniha neeorihura,”nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso,Feri rai.Fedorooru nese Betesaaida caje unaa

nii Feri netonai.Niritiin cotihacane jaunte, Natanaaeli

ariha cue Feri . Ariin, eruin: “Inaeturuha nii Cana Coaunera QuirichaInoaesi cuhane turuha uha niichajerecuri eruhacaanura. Nii cacha-canacaanuhacha eruhite, Jose calaohi-Nasarete cocoaichanera,” naain bihaFeri , Natanaaeli raine jana jetaote:

chata,” naane jana jetao:“Chajaachaautejian coaanicha,” naa

Feri ne jaun, Feri jiniichaain uhinturuha uhe.47Nii janate, inae rohan nichuuntaa

Natanaaeline jana: “Nocoa inae uhaIsaraeli cocoaicha esine- coritanacaelanaala nenaara,” naa Cana CoauneraCalaohi Jesosone janate:48“Inasiinte cacoitucuhita.

cuhi inachute,” naane janate:“Eejeen- aihanura. Ii cotihaca uha

Feri ne ajinihana inae ii coitucuun. Niiuheraneein curajaain enuha asaaeneeine janana, ichoharajeeunra,” naanejanate:49“Iite Cana Coaunera Calaohineein

canacaanuacha cohajei Isaraelicuraanaa Rey neeicha cacha relaera,”naa Jesoso rai Natanaaeline jana:50“Nii uhera asaae neeine

coaracaunne que aitocoaunnenajaanchana canu esenetaai. Inaejataain nii amuritoeriin coaariquiincha.51Rauhijiriina aitoonra. Inae nejoracaadede bacuujuane janate inaraachacohajei Cacha Calaohi nichaunne choaefauhin, jelaiha iniha cuuruha CanaCoaunera letonocuru aanjeraurunecoaariquiincha,” nae Cana CoauneraCalaohi Jesoso.

1

199

Nisirihatiha cachane beseta

2 1Nii baihate nichata janohi catiariinCalileea batane que nenaa- Canaau

tiha cachana jaan beseta.Nii jaunte, cuu nii beseta bitoaa cue

Cana Coaunera Calaohi Jesoso neba.2Nii janate Cana Coaunera Calaohi

Jesoso netonai cotihacure nii besetaque, aina nerelanacaauru aina cuhanecoina.3Nitohaneein inae nii beseta que

neeuru jana jetaote, inae saa binonejana: “Inae nihei binota,” naain Jesosorai biha nebana jaun:4“Saan. Chanuna niriitohi caraite

oma. Inasiina jaiti turuha canuamihaneeon nunuhetihanune jaancojoinaca que ne coalanaala,” naa nebaraine janate:5

chera,” nae nii cuu bino chaluurera raiJesoso neba.6-7Nii janate cuu ne Jorioocuru rai

saotaneein baichaje tabaanaain- atanecaje ichanohineein, Cana Coauneranotaracaae biji culejeein itolere acaaurulenonecuru culejeein ratirihuruhanajaanu que jesinaaeca teeuruhana jaan.Nii jaunte: “Caa cuhane acau raain

teeuche nainecolijiaanaaincha,” naeJesoso nii bino chaluurera rai.Nii le baichajete baichaje seeojoan

cuhane coroata baichajihanaaicurujuae.Inae nii baichaje nainecolijiaanaain acau

raain, teein beeuruhane janate: 8“Soriinamaain, taa beseta erora cocoanihura,”naa Jesosone jaun, soriin amaain nii besetaerora cocoae nii acau chaluurera.9Nii janate Cana Coaunera Calaohi

naala coe nii beseta erora. Acaihanejeinnii acau raureraachate coitucuure.

Nii jaunte nii bino cohin aonaain:10“Raotoha caa bino,” naain,taauraa,” naain, nii ene ranaa jereracotijiain: “Raaotoha caa ii bino.Aihuruha leeochaaurune rijijieein, bino

rate lanaalate aaita. Taoniin nunuenihacanaacha coi amuritoeriinte raaotera,”nae nii beseta erora, nii ene ranaa jererarai.11Nitohaneeinte Calileea batane que

nenaa nese Canaau, binoneeinjesinaaeca rotoe Jesoso, esinae Cana

ruha cachaaurune coina.Nii coaraaina, esentaacaanu aina

nerelanaa nichaanune.Nitohaneein nunuheteeinte, itolere

cunaitenacaauru rautaain, itolere ichaeCana Coaunera Calaohi Jesoso.12Nii baihane Caferenaaon cuha

Jesosone jana, corianiha cuhacaanu,nejeraauru, neba, aina nerelanaanichaanune naaonjoaain,caanu inata janojoeine coina.

Jerosaleen nenaa Teenforo cajenecoretenacaauru sitaa Cana Coaunera

Calaohi Jesosone(Mt 21.12-13; Mr 11.15-18; Lc 19.45-46)13Nii janate Jorioocuru beseta

Fasocoa que turuelalajihana jaun,turuha cue Cana Coaunera CalaohiJesoso.(Fasocoa besetate bitohaure Jorioocuru

ajelanaala, nii Teenforo asaae.rinajaain niha Egipto curaanaane cajejianacoo mitanajaa Cana Coaunera najaan-cojoanonaaniha nii Fasocoa besetanajaunte, nitohaneein Fasocoa besetacojoanonaa bana Teenforo asaaeitataojiain Cana Coaunera coroajeeinbajaaure Jorioocuru.)14Nii janate Jerosaleeun nenaa Cana

Coaunera rai ita taojiauruhana jaan

2

200

loreri inoaesi- Teenforo asaaenecoretiha neeure Jorioocuru, itolerebaca, carenero, serori naaonjoain que.Nii janate ecu jelai teein ne cachaaururai coriqui coreeurera. Niite acaaurucoriqui choae laurujua laurujuauruhanejana, 15sicho coinori que rajirajinajaain,nii acaauru rai bacaauru, carenerocuru,naaonjoain aina curuaataain, acaaurusitaain, nii coriqui coreeurera raicoriqui riariae atane choae. Acaaurucoriqui rori raatiin sieitiin, 16coha nii serori que necoretenaane jana:“Naain caa serorichuru amaauchera.Coa caa Ofa Cana Coaunera loreri asaaenecoretihachera,” naain sitanajae CanaCoaunera Calaohi Jesoso.17Nii jaunte,

nunete ne,” naain aitosihalu CanaCoaunera Quiricha Inoaesi cuhane niicanacaanuhacha cohajeine jaun, “Acacaara,” naain canacaanu suujua cuhaneJesoso coarajiacaanu aina nerelanaanichaanune.18Nii jaunte sitanajaa Jesosone jaun:

“Chatohanai jana ichaain canacaanunotaareei jana, esinae Cana Coauneraletononeeine coitucuhacaanunecoinata,” naain Jesoso caje bajaauruhaJorioocurune janate:19

tiin jaohichenena, nichata janojoeincha

neeincha,” naane janate:20“Inasiinte jenachoonca saota

jaanacaain ichacuruhalu jetao natiin,iicha nichata janojoeeincha cuhanemichureeita,” naaure Joriocuru Jesosorai.21Rai jaberocohacha quete aite, nii

Cana Coaunera loreri que ujuaiteein. Niijaunte nichata janojoeein ichanaeJesoso- oo caje. 22Nii jaunte nichatajanojoeein ichanaane coaracaanunejaun, inae jauriaa aitosihana jaun,

canacaanu suujua neeoritohana jaun, niiaitoha Jesosone esenetacaanu, CanaCoaunera Quiricha Inoaesi cuhaneaitohana jaun.

Satiin cacha suujua coitucuha Jesosone23Fasocoa bana cuu Jerosaleeun neein,

bacosacuru, maosacuru, urichosae,naaojoaunri rautaane coaraainte, CanaCoaunera Calaohi Jesoso esenetaacoaaurearajii cachaauru. 24Nete, “Naaojoaaintechuhisi,reeincha,” naene Jesoso, acaauru suujuacoitucuhana jaun. 25“Naaojoaaunruha caacachaaurura,” naain biha chuneine queairijiinte, cacha suujua coitucuhana jaun,saneein esenetanajaene Cana CoauneraCalaohi Jesoso.

Jesoso rene turuha Necodemone

3 (Niha lelauriin Jorioocuru fariseeoneein curuajaain. Niichurute,

“Acaauruhachajete jataain leeochaauruamuritoheriin Cana Coaunera eretonoraaure,” naaure.)1Leinjiin fariseeo Necodemo neein

curajaain nenaate nii lelauriinJorioocuru bichauhenaneein ne,acaauru rai jataain nelateineein. 2Niitejanotiin Cana Coaunera Calaohi Jesosorene turuha uhe. Turuhinte:

caanura. Iite itolere bacosacuru ainacunaitenacaauru rautaeraneein neeicha.Nitohanai ichana nainihei jelai cachaCana Coaunera colaneta, cacha relaera,”naa Necodemone janate:3“Esinaena rauhijiriin aitoreeunni.

Enacoaauneein nejanoaeniha cachane,Cana Coaunera aina jiniiquiin nenaanainihei” naa Jesosone jaunte:4“Inasiina enacoaauneein nejanoare

ichauhena. Inasiinte coaiteen neba suuricuhane neloroaain nejanoareichauhena,” naa Necodemone janate:

2 3

201

5“Esinaena rauhijiriin aitoon. Niheiacau nejei, Cana Coaunera Suujuenaojoain que coujunacatenoinenihacachane,neein nenaa nainihein cacha. 6Jana,cacha caje nejanoanaate- jelaicachaneeinne. Jana, suujua culejeeincaruruhin coriha Cana Coauneranete,Cana Coaunera cachaneein ne. Colaneaihei. 7Cana Coaunera Calaohicoitucuhin esenetaain nere tonoranajereraaurute nejanoaain Cana Coauneracachaneein nereein. Coaa caa icheicaritocoaaunne cojoaelatiincha caeneeinaonajiha,” naa Jesoso, Necodemo rai.8Niritiinte, “Charijieein teeinti tiririjiinuha cujuanane, ‘Naaojoain cajeteuhera,’ naain coitucueneei. Niheichu‘Cuute cuera,’ naain coitucuheneei. Niirijijieein techu, ‘Naojoainte cacha raiichaonaa te Cana Coaunera Suujue,’naain coitucueneeicha,” naa Jesosonejanate:9“Chatohanihana,” naa Necodemone

janate:10

neei inatiin, ta carihanai coitucuhine.11Esinaena rauhijiriin aitocoaanu,canacaanu nota que coaracaanune jaun.Nete, aitocoaanune esenetaeneeichera.12Caa cana rai chauratane queaitocoaunne esentaeneeine,neein jana dedeeu ichaonaa bihanuneesenetareei.13Nihei chunei dedeeu iniin coaara.

Canuna laaen dedeeu nihanune cajeuhin cau turuun cachaneein, itolere caachauratane que nenaa cacha rijijieeinnihanune coina. Canuna CachaCalaohineein inaraacha cohajeineeinneeun. 14Charijiieein teeinti, coaata cajeacano ichaain, enuha que nujuateeinchujuraa Moisesane coitucuhi chachunatiin. Nii rijijieein techu, enuha quenujuateein Cacha Calaohi nichaunne

chujuraa cuurureein, 15nitajenaachara

rane coina,” naain,

Chauratane que nenacaauru belaitohaCana Coaunerane

16“Jataain caa chauratane quenenacaauru cachaauru belaitoha CanaCoaunerana jaunte, acaihanejein calaohinichaaunne letoae caa chauratane queCana Coaunera, nitajenaachara nejeein

rune coina. 17Coatiha cacha casetecaanunecoina calaohi nichaaunne letoaai CanaCoaunera. Jianacoo osa caje cachamitaanune coinate, cau calaohinichaaunne letoae Cana Coaunera.18Nii Cana Coaunera Calaohi

nichaaunne esenetaa cachane, casetecocoaarinaain. Jana Cana Coaunera Calaohinichaaunne esenetaaite, caseteconeeinniha cureein, acaihanejein Cana CoauneraCalaohi nichaaunne esenetaenihana jaun.19Cono rijijieeinne turuun caa chauratane

que Cana Coaunera Calaohi nichaaunne,cacha conaeranu que niqui. Nete nii conojerecurene nii Cana Coaunera Calaohinichaaunne esenetaauruhi cachaauru.Acaihanejein nocohena janaachate nenaajerecure, nocohenaanau neein suujuacoaraelanaala baaso ichacuruhane coina. Niicorenihate caseteconeein neeurureein.20Baaso ichacuruhane coaracuruhanecoataate, cono rohan nichuuntanaajerecurene saain nii baasoneein nenacaaurucachaauru. 21nete, cono rohan nichuuntaaure, Cana

ruhane coina,” naainte Necodemo rai aiteCana Coaunera Calaohi Jesoso raaje neque.

Enacoauneeinte Jesoso que ereerejeJoaan- Cacha Coujunacatera

22Nii baihate Jodea batane que cueCana Coaunera Calaohi Jesoso, aina

3

202

nerelanaa nichaanune aina, cuu inatajanojoeei nejeein neeoriin, acauhanaucachauru teein coujunacatenajaainbaotisanajaane coina. 23Nii janate,Salim rohan nenaa Enoon, cachaaurucoujunacatiha ne Joaan, cuu nihatabaain acauna jaun. Nii janate cuuturuhajeeure cachaauru, acauhanauteein coujunacatenajaain baotisanajaaJoaanne coina.24-26Inae Joaan enoaene lalajeeuruha

caresero cuhane janate, acauhanau teeincachaauru coujunacateein baotisaa Jesosonejaun, ita cotaicha rijiitocure Joaan eretonoraaurera, leinjiin Jorioo aina. Nii baihateJoaan rene turuhin: ,’ naau. Taolu iiaina Jorodaan jeraniha nenaalu leinjiincacha canacaanu rai iicha beebejeilute,

cateein baotisanajaa ne. Saainte inae aca eretonoraaure,” naauruha Joaan rai neretonoraaurerane janate:27-28“Saan. Jeriha Cana Coaunerane

jaunte aihure. Inae inara rai rauhijiriinaitonajaaocaaun, ‘Coatiha Curisitonihaun,’ nanajaaocaaun. Canute letoaeCana Coaunera nii beraanu que.29Charijieein teeinti, inae comasai raacachane coroaje rai belaicha. Niirijijieein inachu canu netonaicoroajeeun, Cana Coaunera CalaohiJesoso ere tonoraauruha cachaaurune.30Aca ere tejian tonoraa cuurureeincachaauru, jelaichoae jauhecotojoeriin.Jana canu erete tonoraa cuurureeinfautojoeriin. 31Nii dede caje unaate,itolere cacha curuaanaa neein ne. Janachauratane que nenaa cachate, niichacoaraaicha coitucuujue. Jana aihei dedecaje unaa. Itolere dedeeu nenaa, itolerecaa chauratane que nenacaauru,naojoainte coaraain coitucue. 32Acateitolere niicha coarai coaraain be niqui,nete esenetaaurene caa chauratane quenenacaauru. 33-34Jana esenetaa

cachanete, esinae rauhijiriin aitohaCana Coaunerane coitucuha cureein,jelai Cana Coaunera Suujue quesuujuecoha Cana Coaunera CalaohiJesosone jaun.35Cana Coaunerate, nii letono calaohi

belaitohana jaun, itolere cachacuruaanaa nihane coina cocoainae. 36Niijaunte Cana Coaunera Calaohiesenetaera, nirijijieein nitajenaacharanejeein nenaa ichaonaa raa cureein.Jana, nii Cana Coaunera Calaohiesenetaite nitajiha cureein CanaCoaunera casetecanohi neein,” naeJoaan- Cacha Coujunacatera, neretonoraaurera rai. Nitohanihalu inaeJoaan enoaene lalajeeuruha careserocuhane rai.

Samaria bene rai iriha Jesosone

4 1Joaan cacha coujunacatera eretonoraauruhane amuritoheriinte,

Jesoso ere tonoraaure arajii cachaauru.Chaen “Aca jete, Joaan amuritoheriin

teein baotisanajae.” naain coitucuurefariseeocuru. 2(Coatiha aca, acauhanau

najaai. Acaihanejein canacaanu aina

najaacaanu.) 3Nii jaunte nii coitucuhin,Jodea batane caje mituhin, Calileeacauha cue Cana Coaunera CalaohiJesoso.4-5Nii Calileea batane que turuhane

coina, nii Samaria batane choae situhin,Sicaraneein curuajaain nenaa neseuturue Jesoso, calaohi Jose raiJacoboacha tei atane rohan.6Nii jaunte cuu niha atane jachu

ucuaatiin acau mitunajaan Jacobocuruaa siriina jaun, enoto chujutaaelalajeein rijiu ecu lauturoaain lauhecohaJesosone tonohanaune, 7-8nii nese

3 4

203

Sicarau, lenone coretiha cuhacaanusaain.Nii jana jetaote canacaanu caaijie

tocoriin tajiha acau raa uhe leinjiinSamaria bene.Nii jaun jetaote: “Caisichuche nii ii

acau quera,” naain acau bajaa Jesosonejana jetaote:9“Chanuna Joriooneeinche natiin,

cacaje acau bajaaiche, Samariabeneneein nihanuche natiin,” nae jetaonii Samaria bene Jesoso rai, Samariacocoaichacuru aina ita belaihurenihaJorioocuruna jaun.10Nii jaun jetaote: “Ichei Cana

Coauneraacha tenaa jerei coitucuhin,canu nichaaunne coitucuhin cacajelaaen bajaaichene jana nihanena laaen,canu cocoirenachara nejeein niha cachanajaan acau ichaonaa tera tereeuncheicheicha,” naa Cana Coaunera CalaohiJesosone jana jetaote:11“Chaquena acau soriin rariquiche,

lata. Ucuhatohache caa atane jachunatiinta. Cha cajete ichaonaa tera acautereeiche caraita. 12Canacaanu foeraterainoaesi Jacobohacha ratirineein nihachecaa atane jachu natiinta. Caje raain nihanete acau corejetecurechelu Jacobocalaohichuru, rai nirihuru,richera. Iina amurijiriin nenaajereeichete,” naa Samaria benene janajetaote:13“Satiin caa caje acau raain coorerate,

jerichanejeein enacoaauneein cocoirihacureeinchera. 14Jana, canuhacha tei acaucoha cachanete, coaiteen enacoauneeincocoirenereeinchera. Quiicha tei acaute,cacha suujua cuhane marohemarohereein,cacha rai nitajenaachara nejeein nenaaichaonaa teranu quera,” naa Jesosone janajetaote:15“Saan. Carai aihane nii acau

uhauche coaiteen cocoirichaaunchene

coataara, enacoauneein coaiteen acauraanuchene coataara,” naane janajetaote:16“Ii sinijiera cotihachanihuchera,”

naa Jesosone jana jetaote:17“Niheiche casinejerata,” naane jana

jetao:“Esinaete chuhisi, rauhijiriin niicha

que aitocoichera. 18Jauriaate niquisaoquiin sinijieraoquichelura. Chaeennii ena ii aina nenaate rauhijiriinisinejera neein nenecheta,” naaJesosone jaun jetaote:19“Cana Coaunera Ere beraneeina

ichoaraaunchera. 20Caa atane ucuuno

ruchera. Jana inara Joriooneeichenete,naain Jerosaleeun cuhin Cana Coaunerabajaebajaecaanune jerequichelura,” naanii Samaria benene jana jetao:21“Quesenetaauchera.

jeeonria caa atane ucuuno que uhichenelaatelanaala, nii Jerosaleeun cuhichenelaatelanaala, chunijiu niha natiin CanaCoaunera bajaebajaequichenera.22Samaria cocoaicha neeichene, coatiha

jueein aitoheeiche. Jana canacaanu

nuhacha bajaebajajei coitucuhin laaenaitocoaanuche, Jorioocuru caje ecoonanihache nii jianacoon cacha mitaeranejaun. 23Enene caje coauneein, caa ataneucuuno que unaa laatelanaala, niiJerosaleeun cunaa laatelanaala,riin suujua cuhane Cana Coaunerabajaauruhineche nere tonoraeraauruesineeuru. Nitohaneeinte jereche CanaCoaunera, 24suujue nejeesihanijihachena jaun,” naa Jesosone janajetaote:25“Raotojoeeina turuha urichain Cana

Coaunera letono Curisitonecoitucuunche. Acate laen cana relaa

4

204

ureeinche itolere que,” naa nii enenejana jetaote:26“Saan. Canuna acaneein caa ichei

aitoonchera,” nae jetao Cana CoauneraCalaohi Jesoso.27Nii janana eruhacaanu aina

nerelanaa nichaanune, nii ene ainaereeree jana. Nii natiine, “Chaquenaereereequiche,” naain bajanaanainenihacaanu, jataain cana curuaanaanihane jaun.28Nii jaunte cuu baichaje ratiriin,

canacaanu que janoriin naain neseubiha cue nii Samaria bene. 29Inae neseuturuhin jetaote: “Chajaauchete, taaleinjiin cacha coaraera. Acatenaaojoaain itolere ichacaunne que aitecaraicha. Jerihane acate Cana CoauneraLetono Curisito necaihara,” naa niineseu nenacaauru rai turuhinna jaun30tajiha jiniichaain uhin, nii ratirihanajaun turuhin coaraa uure.31Nii tonohanauna jaiti uujeeuru jana:

“Chaelainejein quiorihura,” naainlenonihane coina counujichaanunejanate:32“Niha caleeonne inaraacha

coitucuhine lanaalara,” naa Jesosonejaun:33

tecaihara,” naacaanu itaraine janate:34

chene rijijieeina, casuujua nunaauncaletoaera amihaneeon ichaainjitaanune. Acate caleonne nera.35-38Inoaelu nere bera que catohaneeinturuhanune beratiha Cana Coauneranajaun, turuhanune cohajeein neeuruhacau nenacaauru cachaaurune jaunnainara letoareeunni, inae turuhanunebeebejeeichene esenetauruhane,nitajenaachara nejeein nenaa ichaonaaraauruhane coina,” naa Cana CoauneraCalaohi Jesoso, aina nerelanaanichaanune rai.

39Nii neseu turuhin niriitiincachaauru rai beein, “Naaojoain itolereichacaaunne quete aitera,” naa niienene jaun jetaote esenetaaure arajiinnii Samaria cocoaichacuru. 40neein Cana Coaunera Calaohi Jesosorene turuhin: “Canacaanu ainaneeorihura,” naauruhana jaun, acaauru

nuna jaun, 41jataain jelai amuritoheriinesenetaacoaaure, nujuaae caje raajeaitohane jaun.42Nitohaneeinte nii jauriaanejeein

Jesoso aina erenaa Samaria bene rai: “Ii

nuchelu.nuche jataain nujuae caje raaje aitohaneaonacaanuchene jaun.chera. Acate caa chauratane quenenacaauru itolere cachaauru jianacoonmitaera nechera,” naaure nii ene rai.

Jorioocuru curuaanaacuru curuaanaa reyrai cocoainanacaineein nenaa calaohi

rautaa Jesosone43Coroata janohin Samaria batane que

nihane baihate, caje amuhin naain Calileeabatane que cue Cana Coaunera CalaohiJesoso. 44“Naaojoainte Cana CoauneraLetononeein nera,” naain caohachaaincoitucuhin, belaain, raaurenerichaainnaraaichurune coitucuha raotojoeininatiinte, atiin Calileea cauha cue Jesoso.45Inae Calileea turuhacaanune janate,

caohatiin Jesoso raaure jelai batane queichaonacaauru. JaurianejeeinJerosaleeun Fasocoa bitoauruhane jana

ruhane jaunte caohatiin raaure.46-47Nii jaunte Calileea nenaa nese-

Canaau turuha cue Cana CoauneraCalaohi Jesoso, nii jauriaanejeein binoneein jeesinaaeca rotoha najaun.Nii janate coitucuuriin coaraa uhe

Jorioocuru curuaanaacuru curuaanaa

4

205

rey rai cocoainanacaineein nenaa,

tihane coina. Tajiha turuhinte: “Atiincanenajau Caferenaaon turuha uutecarai canaanai rautaaicha,” naa niicocoainanacaine jana:48“Saan. Chatohanai coaraeneeiche

inara nota quene, cha esenetaheeiche,”naane janate:49“Chajaaojoaau atiin osiha carai

canaanaine ajiinihara curuaanaa,”naane janate:50“Chajaaincha chaque tonajelanaala

caunihu. Inae nerautaa ii raicanaanaicha,” naa Jesosone jaun,esenetaain cauha cue.51Nii jana jetaote, inae turuhelalajeein

cuujihane jana jetao, tajiha que tacaain:“Inae nerautaa ii calaohicha,” naauruhaque tacaain cachaaurune jaun jetao:52“Chu teejia enotone jana nejelajaain

nerautaeta,” naain bajaane jana jetaote:“Raca enoto cafetaainte nejelajaain

nerautaera,” naaurua najaun jetaote:53“Nii rijiute chujian aite carai

Jesosora,” naain jetao, nii cajecoaauneein jetao Cana CoauneraCalaohi Jesoso esenetaaure saain,sinijiera, bereecuru, naaojoain ainajiniiquiin.54

ruha cachaaurune coina niicha ichaiichae Cana Coaunera Calaohi Jesoso,Jodea caje Calileea nenaa neseu turunajaun.

Jiurona rautaa Cana CoauneraCalaohi Jesosone

5 1Nii baihate Jerosaleeun cauha cueJesoso, Jorioocuru beseta bitoaane

coina.2Nii Jerosaleeunte, carenero

bacuujuaneein curuajaain nenaaacuujua rohan ne Beteseta neeincuruajaain acau netaojia najaan. 3Ecute

saoquiin niha lohanarine jana nasaaedaraacoore arajiin cunaitenacaauru,maosacuru, bacosacuru, neluhinaauru,jiuronacaauru, niichuru daraaquenerurujuaa nii acau netaojiane cohaca.4Nii acau netaojia jetaote, tabaquenichoae fauha Cana Coaunera Letonone,nerurujuae nii acau. Nitohaneeinnerurujuaane jana, ichoaaichanihacuhane fai cunaitenaa jetaote nerautae.5Cuute ne leinjiin cacha, nichatachoonca

fosa jaanacain cunaaicha aina nei. 6Niitetocoeecohane jana coarae Cana CoauneraCalaohi Jesoso. Coaraane jana, inaenitohaneein carajaain cunai aina nihanajaunte, rai: “Nerautanaa jereeina,” naaincaje bajaa Jesosone janate:7“Eejeen, aihanu niquicha. Nete nene

caa acau netaojianaja cuhane canufaeraanura. Faunaa jerichaaunnenaineeinte, canu ichoaechaniha faaureleeochaaurura,” naa nii cunaitenaanejanate:8“Saan. Chajaain nimichuhin chela

seriin amuute coaracaara,” naa Jesosonejanate, 9jeein nerautaain,raain jelai caje amue nii cunaitenaa.Nii janate nebetacanaa janonaa bana

nitohanai ichaane jaun, coaraain: 10“Tacocoaeraa chaelai baijiera enenenecoitucuhinete, nebetacanaa cojoanonaanihane saijieein anajiin baijiaai,”naauruha rai Jorioocurune janate:11“Aihanu niqui, nete caletoae canu

cunai caje carautaera,” naane jana:12“Chate nii nitohanai ichaaine coina

eletoaeta,” naain niqui bajaauruhanejana 13coitucuene, arajii cacha jananitajeoriha Jesosone jaun.14Nii baihate nii Jerosaleeun nenaa ita

taojiaain Cana Coaunera bajauruhaJoriocuru najaan Teenforo asaae eruhin:“Aonaau, inae laaen nerautaicha.

Nijiaonria coaiteen naosatenaa

4 5

206

coauquine.riin coaraa curiquiincha,” naa Jesosoraine jaunte, 15Jorioocuru rai biha cue:“Acate carautaera,” naain. 16Nii

jaunte Jesoso aina nejerateein, jataainsohin jaonaa jerecure Jorioocuru,nitohaneein nebetacanaa janonaa banacacha rautaana jaun.17Nii jaunte: “Joaenreein bana

amianiha Ofana jaunna, jerichanejeeinichaaunra,” nae Cana Coaunera CalaohiJesoso.18Niritoha Jesosone jaunte, jataain

jelaichoaae jauhecotojoeriin ainaobajeein sohin jaonaa jerecure. Chaennebetacanaa janonaa que aitocuruhanetonoraelanaala, “Cana Coaunera Calaohinihane jaun jete, ichaa CanaCoaunerane rijijieein ichae,” naane

rene Jorioocuru.

Rai inaca Cana Coauneracocoainanohineein nihaCana Coaunera Calaohine

19Nii jaunte: “Esinaena rauhijiriinaitoreeunni inara rai, Coatiha casuujuacaje coaauneein quiicha jerei ichananainihaun, Cana Coaunera Calaohinichaun natiin. Acaihanejein Ofaachajerenohichana ichaaun. Itolere Ofaachaichaichana ichaaun canu netonai.20Cacoelaiha Ofa Cana Coauneranajaunte, itolere niicha ichai quecanotajae. Chaaen techu jeelai choaejauhecotojoeriin caque itolere ichaaininara notaaratihane, nii cojoaelatiincoaraa curiquicheein. 21Onacaauruichateein acaauru rai ichaonaa tiha OfaCana Coaunerana jaunna, canu netonaiquiicha belaihuri ichateein acaauru raiichaonaa teeun. 22Chabana cachacoujuhin coaraai Ofa Cana Coaunera.Coatiha ichana nainenihane caun aihei.Nii jaunte canu cocoainaain caletoae

cacha coujuhin coaraaunnuque, 23chaenrijijieein jataain curuaanaa neeinnihanune coitucuhin,ruhane rijijieein quere netonaitonoraauruhane coina. Cha teeinti queretonoraene, niite caletoaera Ofa eretonoraenereein.24Caletoaera ere esenetaain, quere

tonoraain naaojoain neeichenena inaracoujuhin inara coaraelanaala rauhijiriinnitajenaachara nejeein nenaa ichaonaatereeunni inara rai, jaoleneeinneeichene coataa. Esinaena rauhijiriinaitoon.25Enene caje coauneeinte Cana

Coaunera Calaohineein nihanune ereaonacuruha Cana Coaunera coitucuhicachaaurune jana, quere tonorauruhane,acaauru suujua coriha cureein CanaCoaunera. 26Raajenihane ichaonaanitajenaachara nejeein nenaa ichaonaateraneein niha Ofa Cana Coauneranajaunna, jerichanejeein rijijieen nenaarai calaohi nichaunna jaun canu netonainitajenaachara nejeein nenaa ichaonaateeun. 27Inaraacha cohajei- cachacalaohi nichaaunne cocoainaaintecaletoae, caohachaain ichaaoruhanecoaraain baasoneein ichaonacaauruichao rucueranu que. 28Coaa caaaitocoaunne cojoaelatohache. Inaecojoinaca que turuhane banate, rai nereaonacurureein. 29Nii banate natanebana caje mituurureein satiinonacaauru, caoacha icharaaurunitajenaachara nejeein nenaa ichaonaaraauruhane jana, baaso icharaaurutecaseteco coaraa cuurureein.30Coatiha casuujua caje coauneein

cacha coujuhin coarahaaun. Aitiincaletoaa Ofane rijijieeina rauhijiriincacha coujuhin coaraaun.31‘Cana Coaunera Calaohi nichaunra,’

rihei. 32-33

5

207

chene jana, rauhijiriin inara rai bihaluJoaan. Aihana jaun, esenetaaichenetecaohachae, Cana Coaunera ereberaneein niha Joaanne coitucuichenejaun.34Esinaete rauhijiriinte caque aite

Joaan- acauhanau teein cachaaurucoujunacateein baotisaera, cajebajaaichene jana niqui, nena cachaaitohane lateneeun. Jianacoon mituhinneeiche osa cajene jerena caaunna, caaniritiin aitoon.35Aca aiha leinjiin conone rijijieein

niha Joaanne jaunte niqui, coroajeeinneeichelu basiijiin reeintiariin.36Chaaen techu, ‘Acate canaachacohajeinera,’ naain inara rai biharauhijiriin Joaanne choae tacaain techuniqui, inara nota que itolereichacaaunne coaraquiche. Nii quiichaichaina ichaaun, esinae rauhijiriincaletoaa Ofa Cana Coauneranecoitucuhichene coina.37-40Chariji bana Cana Inaca Cana

Coaunera coaraain nere aonaheeicheniqui. Nete, nere bera inoaesihuru quecatohaneein turuhanune berateeinlaenaeratihalu Cana Inaca najaan quenerelaaiche niqui, caje ichaonaanitajenaachara nejeein nenaa raaichenecoina. Nete nii aitohane rijiijieein

chene jaun raenereicheein.41Nii jaunna caque tacaain canu

coroajeein caraaichene jereneeun.42Chaaen nachu raotojoeein CanaCoaunera jereein, nere tonoraainneneeichene coitucuun.43Cana Inaca Cana Coaunerate niqui

caletoae. Nete, caohachaain caranaajereneeiche. Jana inara rene turuhin,‘Canuna Cana Coaunera letononeeunra,’ naa inara rene turuhin CanaCoaunera letono niheinete laencaohachaain rariquiche.

44Cana Coaunera coacuelanaalaitaacha coroajeein, ‘Iite caohaticachaneein neeicha,’ naain neeichenejaunte, quesenetana naineneeiche.45Coatiha Ofa rai inara coulurujuenaa

coauhaaun canu. Nii Moisesa inaraachaesenetaite laen Cana Coaunera rai inaracolurujuereein. 46Moisesa aitoojoanesenetaaichene jana nihanete,tareeiche, catohaneein turuhanune queaitiin laenaalu Moisesane jaun. 47Niiaitiin niicha laenai esenetaeneichene,

reeiche,” nae Jesoso.

Saoqui oharaancai cacha railenone tiha Jesosone

6 1Nii baihate Calileea conemurijeraque cuha Jesosone jana,

2sacuha cuure arajiin cachaauru,

ruhana jaun.3Nii janate cuu atane ucuuno choae

iniin nelauriariin lauheque Jesoso, ainanerelanaa nichaanune aina, 4Jorioocurubeseta Fasocoa catainajeein.5

rune jaun: “Chu lenone coreterihacache,caa arajii cachaauru rai,” naain bajae Ferirai Cana Coaunera Calaohi Jesoso. 6Niichaichaneni coitucuha natiinte bajae JesosoFeri caje, “Toohanrichaaincha,” naain.7Niritiin bajaane jana: “Coroata fashai

janonei amihanenaa core jeeoneein faancoretichaachene niha natiin coatia caaarajii cacha naineriheta,” naa Feri nebaihate:8-9“Caute ne caa canaanai rai

saoquijieein faan, nii baiha coroatajaainate, naaonjoaain niqui, nete caa araaineincacha nainenere carijiei,” naa nii SimoonFedoro ocoala Aanderesine jaunte:10“Saan. Acaauru rai aitocuchete

nelauriaauruhine satiin,” naa Jesosonejaunte:

5 6

208

“Nii omane choae nelauriaauchera,”naauruhane jana, nelauriaaure niisaoqui oaraancai quichaauru nejeesina,enecuru, canaanaihunru, naaojoainjanijilanaala.11Nii janate nii faan teberiaain:

“Nariha,” naain Cana Coaunera bajaanebaiha, nii aina nerelanaa nichaanune rainii faan te Cana Coaunera CalaohiJesoso, chaluhacaanune coina.caanune janate, nii saoqui oharaancaicacha naine nii faan. Jerichanejeeintechu nainecohanajae nii ate.12Nii janate, inaeneeuruhana jana

cautihana jaun: “Caa caute curujuaainraauche nijiaohanne coataa,” naaJesoso, aina nerelanaa nichaanune rainejaun, 13curuhacaanune janate ne,elechoonca coroata omariin faan caute.Nitohaneeinte caute, nii saoquijiei faannefaain.14Nii coaraainte:

tane que turuha uha niicha jerecuriCana Coaunera letono canaachacohajeinecaihara,” naaure cachaauru.15Nii jaunte jataain acaauru

curuaanaa rey neein Jesoso tenaajereein, counujueein amanaajerecuruhane coarajihana jaun, acaauruque janoriin amue rautaenihana jaun.Nitohaneeinte acaauru que janoriinamuhin, atane ucuuno que iniha cueJesoso, cuu jelai basiijiin neeorihanecoina.

Acau choae amuha Jesosone16-17Nii janane, inae nocohecane jaun,

jaiti turueniha Jesoso atane ucuunocajena jaun, fauha cuhacaanu. Fauhina,leinjiin bote cuhane naain jera jaohacuhacaanu, Caferenaaon turuhacaanunecoina. Nii janate inae nalaaquiin cuhinnocojoe. 18-19Nii janate, inae botecuhane fauhin cuujihacaanune jana,canacaanu sacuha uhe Jesoso, acau

choaae rurujueein uhin. Nitohaneeinteacau choae uhin canacaanu rohannichuuntaain, nii acau jiheeitohanejana, cha chanaa tabai nihane jana,nii bote nalaaene amuniha canacaanurai janate coaracaanune jana, tajihaacau choaae uhin rurujue, nii botenichaae uhin. Nii jaunne coasihanesoonetohacaanune janate:20-21“Coaa nesoonetohachera. Canuna

aihunra,” naane jaun, que tacaaincoroajeein, nii bote cuhane fauhinamaacaanu. Nii janana cohaneeoriinturutoha cuhacaanu canacaanuhachacoinetihu.22Nii cojoanoote,

niha jera jaoha cunaa bote cuhanefauhin jera jaoha cuhacaanune jana,canaacaanu aina uheniha Jesosone jaun,nii que ereereecure. 23Nii jana jetaote,Tiberia nese caje uhin turuha uheleinjiin bote. Turuhin jetaote, najauriaauhe nii Cana Coaunera bajaain niichatei faan quihuruha najaan rohan. 24Niijana cuu nenihacaanune jana, Jesosonetonai niha natiin nenihana jaun, niibote cuhane nefaujuaain cuhin, niinihacaanune jaaun Caferenaaon turuhinariha uure.

“Ichaonaa esine tera lenoneneeinneneeun,” naa Jesosone

25Nii janate jera jaohin coaraauuruhane jana, cuu nii Caferenaaon neJesoso. Nii jaunte rai: “Chabana cauturuhite cacha relaera” naauruhanejanate:26“Nii quiicha ichai coaraquiche natiin,

‘Naaojoain caara,’ naain inara suujuauerenaa coacuelanaala, nainaain obejeeinlenonequichene jaunte cariirijieeiche,”naainte, 27“Coa sanaa inaera lenonecorenihacha amihanihache. Acaihanejeinichaonaa tera- chabana sanaachara nejeeinlenone coreniha amihaneeuche. Nii

6

209

nitajenachara nejeein niha cacha najaanlenone tihanune coinate caletoae Ofa CanaCoaunera. Canuna inaraacha cohajeiCacha Calaohi ineeunra,” naa Jesosoacaauru rai janate:28“Chatohaneein nerichaanu Cana

Coaunera jerenohi ichacaaunne coina,”naain bajaauruhane janate:29“Caa niicha letoai nichaunne

esenetaichenete jere Cana Coaunera,”naa Jesosone janate:30“Chatohanaina ichaain canacaanu

notaareei, coaraain esinaaen rauhijiriin

caanune coina. 31Carene tabai queamuhemuhecuruha najaaun jetaote,neniha lenonene jaun jetao, dede cajefaan rijijieei nenaa manaa neeincuruajaain nenaa que jetao ichaohinamuhemuhecururejetelu canacaanuinoaesihuru. Nitohaneein jetaote,neniha lenonene jaun, ‘Dede caje nenaafaan rijijieein nenaa manaa te CanaCoaunera,’ naa Cana Coaunera Quirichainoaesi cuhane” naauruhane jaunte:32“Coatiha Moisesa nii dede caje

nenaa faan manaa tihei. AcaihanejeinOfa Cana Coauneraachate nii dedeeunenaa faan esine teraneein ne. 33Nii OfaCana Coauneraacha tei faante turue caachauratane que, cachaauru rai ichaonaachabana nitajenaachara nejeein nenaateranu que,” naa Jesosone jaunte:34“Atiin canacaanu rai inetono

janonaa bana, nii faan que canacaanusihura curuaanaa,” naauruhane janate:35“Canuna cacha rai ichaonaa tera faan

neein neeun. Cha teeinte carene uhe acamijiteriaain. Cha teeinti quesenetae, acacocoireriaain. 36Nete inara raiaitocoaaunne esenetaeneeiche, inara notaque quiicha ichai coaraquiche natiin.37Satiin Ofa Cana Coauneraacha

letoaite carene uhe. Nii jaunna careneuhi nihane sitaenereeunni.

38Coatiha quiicha ichana jereiichacaaunne coina, dede caje uhinturuha uhaaun caa chauratane que.Acaihanejein caletoaera Ofa CanaCoauneraacha jerei ichacaunne coinanacau turuun. 39Nabana nitajeuruhacachaaurune coataate caletoae Ofa CanaCoaunera. Nii jaunna satiin nii carainiicha teeuri cachaauru ichateeinmichunajaa cureeunni inae saa canajanonaane bana.40

nete jere caletoaera Ofa Cana Coaunera,chabana nitajenaachara nejeein nenaaichaonaa raa esenetaeraaurune coina.Nii jaunna inae saa cana janonaane

bana ichateein michuunajaa cureeunni,”naain acaauru tonorae Jesoso.41Niritiinte, “Canuna dede caje faunaafaan neeunra,” naa Jesosone jaunnocoeje chanuure Jorioocuru.42Nitohaneeinte ita rai: “Ta Jose

calaohi Jesoso niha caane. Raotojoeeininaca, neba, naaojoain coitucuhacachenatiin, dede caje faunaa nereta,”naauruha ita rai Jorioocurune janate:43“Inae canu necoeje chanuhichene

jianecuchera. 44Chunei carene unaanainihei, nii jereein neniha caletoaeraOfa Cana Coaunerane. Inae saajanonaane banana nii carene uhineichatiha cureeunni. 45‘Satiinte relareeinCana Coaunera,’ naa Cana Coaunera ereberacuru ioaensiuruhacha laenaiquiricha cuhane jaunte, satiin Ofa ere

rute, carene ureeincha.46Chabana Ofa coaraai chunei.

Acaihanejein canuhachana coaraauncaje unaa nichaunna jaun.47Esinaena rauhijiriin aitoreeunni.

Quesenetaerate ichaonaa chabananitajenaachara nejeein nenaa raacureein.

6

210

48Canuna ichaonaa chabananitajenaachara nejeein nenaa teralenoneneein neeunra.49Neniha leinjiinejein cacha najaaun

carene tabai choae amuhemuhecuruhainara inoaesihurune janate, queichaaoruhane coina cojoanoo netojoeeinmanaa neein curuajaain nenaa quinacainalae Ofa Cana Coaunera, queichaaoruhane coina. Nete, satiin oorenii quihurera- inara inoaesihuru inaebinaaneein. 50Canuna dede caje faunaalenone neeun. Nii faan nichaaunnequicha, chabana orihain. 51Canuna niilenone neein dede caje faunaa neeinneeun. Nii lenone que ichaohin neitenirijijieein nitajenaachara nejeein nihacureein.Nii lenone quiicha tenaa jereite,

cajabereonneein ne. Acane tiha cureeunni,que ichaohin neeuruha caa chauratane quenenacaaurune coina,” naa Jesosone janate,52“Chatohaneeina rai jaberoco que

cana coroaatere,” naain nejesinajeeinita cotaicha rijitocure Jorioocuru.53Nii jaunte: “Esinaena rauhijiriin

aitoreeunni inara rai. Canuna CanaCoaunera Calaohineein, jelai CachaCalaohineein inaraacha cohajei ineeinneeun. Cajabereeon quiin cacoichanacoheneeichene, nihei ichaonaa esineranaa nainiheeiche. 54Cajabereeon quiincacoichana coerate,chara nejeein nenaa ichaonaa raacureein. Acane, saa cana janonaanebana ichateein michuha cureeunni.55Ichaonaa tera lenone esine neein nihacajabereeonne janate, ichaonaa teraconacai ineein ne cacoichana. 56neein cajabereeon quiin, cacoichanacoerate, caniha jiniiquiin nereein. 57Niicaletoaera Ofa Cana Coaunerateichaonaa siri. Nii jaunna que ichaohinneeun. Nii rijijieein techu, cacorenihaichaoha cureein caque lenoneein nei.

58Nii dede caje faunaa lenone quenaaitoon.ruhacha quii manaa rijijieein nihei. Niimanaa quihuruha niqui inarainoaesihuru, nete satiin oore niiquihurera. Jana nii caitoojoan dede cajefaunaa lenone quiha cachanete,chabana nitajenaachara nejeein nihacureein,” 59naain relanajae Jesoso,Caferenaaon, acaauru rai sinacoca asaaenetaojiauruha Jorioocurune jana.

Nitajenaachara nejeein nenaaichaonaa tera erenaa

60Caritiin relanajaa Jesosone jaunte:“Caaintatoha jataain caa naitoojoan.Chate nere tonorare,” naauruha niicaaijie arajiin cunacaauru cachaaurunejanate, 61aohanriin:“Ta aihane carautaaichene. 62

reichecha, jauriaa nihanulune jaaunjelaiha iniha cuhanune coaraquichene.63Caa quere aonaain esenetaeraaurute,chaelai janonaa bana nitajenereein.Jana, caa aitocoaunne esenetaelanaalaerenaa tonoraauruhite, ichaohajaberoco niha natiin, nitajiha cureeinsuujue. Cha que nelatihei cana jaberoco,cana suujue colane. 64Nete jaiti caaaitocoaunne jaan esenetaaurene inaratabaauru,” nae acaauru rai Jesoso, inaeinoaelu caje coauneein, “Acaauruacaaurute quesenetaenereein. Jana,acate naaonjoain cacoulrujueeinnaaonjoain caeteratiha cureein,” naaincoitucuhana jaun.65Nii jaunte: “Nii jereniha Ofane, carene

unaa nainihei chunei,” naa Jesosonecaijiete, 66jianijihacoaaure nii arajiin aina

caauru niritoha Jesosone jaun.67Nii jaunte: “Inara netonaiha

cajaohin caratiriin amuriquiche,” naainbajaa elechoonca coroatajai nichaanunecajene jana:

6

211

68“Ahan aihei. Chuna nenacaecurichaacaanu. Nii canacaanu relainajaan tejian nenacaae ichaonaa chabananitajenaachara nejeein nenaa teraneeinne. 69caanu. Nii jaunna acaihanejein CanaCoaunera Calaohi Curisitoneein neeinecoitucuhacaanura,” naa Fedoronejanate:70“Canuna lechoonca coroatajai

niquichene cotijiaain raain neeun niqui.Nete, nii inara lechoonca coroatajanechu aansain moconajaeraneein ne,”nae Jesoso canacaanu rai. 71Nii Simooncalaohi Jodasi Isacariote quete aiteJesoso, aina nerelanaa nichaanunelechoonca coroataja niha natiincoulurujuerichaaine coitucuhana jaun.

7 1Nii baihate, Calileea batane quenenacaauru neseeuru neseeuru

cachaauru relaa amuhemujue CanaCoaunera Calaohi Jesoso. Jodea bataneque cunaa jerihei, cuu sohin jaonaa

runa jaun. 2Nii janate,jeonriha lohanari beseta bitoaauruhaJorioocurune jaun:3“Coa cau niha. Jodea cunihunte cuu

chaaelai ichaaine coaracurumii cuunenacaauru ii coitucuurera. 4Coitucuhacachane jeriha chuneine, asiin chaichana nainihei. Aihana jaun,neein satiin coarajeeurera notaracaaeichaaute coaracurumii,curu. 5Nihei nocoalacuru nihanatiinesenetaaurenihana jaunte aitocure.6Nii jaunte: “Inasiina jaiti turuha

cuhanune jaan cojoinacane coaalanaalacureeun. Inara raite laaen caoachaejoaenreein bana cuhichene, 7nenihachatohaneein inara aina nejerateein,inara cotaain, chatohaneein inara tenaanaineniha caa chauratane quenenacaaurune jaun. Canihate laaennejerateeure, itolere baaso

ichacuruhane que rauhijiriinaitocoaunne coreniha. 8chete beseta bitoaaiche. Jaiti curihaunnicanu, turueniha cuhanune jaancojoinaca quene jaun,” naain 9niiCalileea nedae Jesoso.

Lohanari beseta bitoaaurera jana turuhaCana Coaunera Calaohi Jesosone

10

rune jana, acaaentonai cue acaaurucaaijie nasina rijijieein, acaauru ainabeseta bitoaa.11Nii janate inae nunuheca besetane

jana ariirijieeure Jorioocuru: “Aancachanii cacha,” naain 12cuu nejesinajeeincoaucuhin ita rai ereerejeein:“Acate caohachanejein cachaneein

ne,” naauruha tabaaurune janate,tabaauru:“Caohachanejein cacha nihei jana

canacaanu rai, cacha coritaainnaojoaanna jaun,” naaure tabaauru.13Nete, rauhijiriin “Aca,” naain chaqueerenaa nainene chunei Jorioocurucoasiha.14Nii janate, netaojiauruhana jaan

loreri Teenforo asaae enoha Jesosonejana, inae sanaa jere nii beseta.15Nii janate cuu relanajaa Jesosone

jana cojoaelatoore Jorioocuru.latiinte:

naala itolere coitucue,” naauruhanejanate:16“Coatiha casuujua caje quiicha rocohi

nihei- caa inara relaanune jaan. Caa inararelaanune jaante, nii caletoaera caje unaane. 17Nii jaunte inae jatoroaain CanaCoaunera jerenohi ichana jererateaitocoaunne aonaain coitucuha cureein.Nitohaneeinte esinaae rauhijiriin casuujuacaje rocohin aitenihanune coitucuurureein.18Charijieein teeinti: ‘Canuna caoacha

cachaneein neeun,’ naain suujua caje

6 7

212

rocohin raotono que ereereecane,ereereje cacha raotojoeein: ‘Caatejataain caohachanejeein cachaneein ne,’naain caohachaain belaain coaracuruhacachaaurune coina. Nete rai letoaeracuruaanaa coitucuhin coroaecuruhanecoina, esinae rauhijiriin aite. Aihanajaun, Nihei nii que: ‘Casaje,’ naainereereecuruhane jaanu.19‘Cana Coaunera ere bera Moisesa

ere tonoraacaanu,’ naainte ereeicheniqui. Nete: ‘Coa sonajaain jaohache,’

neeichene jaun, casohin cajaonaajerequiche,” naa Jesosone janate:20“Chana ishohin ijiaonaa jerete

aansai,” naauruhane janate:21“Chanuna jana chaaen, nebetacanaa

janonaa bana cunaitenaa rautaanunejana, cojoaelatiin obaaequichelu caniha.22‘Quichaneein nejanoaa inara bereene,inae fosa janoniha nejanoaane jana, rainacatichei cari jiununuhin saauche,’ naaMoisesane jaunte niqui, nii tonoraainnebetacanaa janonaa bana niha natiin,canaanai nacatichei cari jiununuhinsauhin naaonjoaain neeichelu.23Chanuna chaaen nebetacanaa janonaabana lesajeein cunaitenaa rautaanunecoreniha, caniha obajeein caquenererojoecaaichelu. 24‘Cana Coauneraaitoojoaan tonoraacaanu,’ naaiche inarasuujua cuhane natiin, esinae rauhijiriinCana Coaunera aitoonjoan coitucuhintonoraain niheeiche. Esinae rauhijiriinCana Coaunera aitoonjoa coitucuhinneeinchene jananihane, caniha obajeeincaque nererojoecaain neriheeiche,” naeacaauru rai Cana Coaunera CalaohiJesoso.

“Naaojoain cajena unaa neeun,” naa CanaCoaunera Calaohi Jesosone

25Nii janate: “Tana caa cachaariirijieuruha sohin jaaoruhane

coinane,” naauruha nii Jerosaleennenacaaurune jana, 26“Nocoa chujianrajianacoo neein satiin coarajeranotaracaae ereerejena. Chanunacolaraain inauhene coarajeeure.Jerihanete acaauru esenetaain, ‘AcateCana Coaunera letono Curisitone,’naaurucaiha cocoainanacaihuru.27Canacaanuna laaen, nii uhana jaancoitucuhacaanu. Jana turuha Curisitone,‘Naojoain cajete uhera,rariaain,” naauruhane janate, 28cuu niiita taojiaauruhana jaan loreri Teenforoasaae aonajenajaain,“Esinaena aihana jaun, canu unajaan

coitucuhiche. Coatiha casuujua cajecoauneein uhaaun. Inaraacha coitucuhiCana Coaunerate caletoae. 29Dede caje,aca caletoana jaunna coitucuun cajeuhanune jaun,” nae Cana CoauneraCalaohi Jesoso tonijiain.30Niritohane corenihate mucuhin

amaain caresero cuhane Jesoso enoanaajerecure niqui, nete jaiti cuu tenihanajaun, chatoaneei que biji teeurene.31Nete, atiin esenetaain:“Turuha Curisitone, coatiha aiha caa

cachane amuritoheriin araai saainniicha ichai ichaain cacha notaariaain,”naaure arajii cachaauru.

Teenforo beraihurera folisiaacuru queCana Coaunera Calaohi Jesoso mucuhin

raerateeuruha fariseeocurune32

rune que urichocuruhana jaunte,

raauru Teenforo beraihurera folisiacuruletoaaure nii fariseeocuru, nii cuu nenaabatirichuru curuaanaacuru, naojoaihuri,Jesoso mucuhin raacuuruhane coina.33Nii jaunte:“Basijiin reeintiariina cau neeorihun.

Nii baihana nii caletoaera rene cauhacureeunni. 34Canu aririquicheein niqui.

7

213

Nete caurueneriquicheein, nii cuhanunejaun turunaa naineneriquicheeinajaun,” naa Cana Coaunera CalaohiJesosone jaunte, 35nejeesinajeein itarai:“Chuna curute, ariirijiacachene niha

natiin eruhenerihacache. JerihaneteCuriecocuru que najasiiteein nenacaauruJorioocuru ataneu cunaa jere, Curiecocururelaane coina. 36Chatohanerichaain naateaite: ‘Canu ariichene niha natiin,caururiheicheein cuhanune jaun turunaanaineneriquicheeine jaun,’ nae,” naainteitacaje bajaebajaecure Jorioocuru.

“Cocoirei carene uhinenacocoae,” naa Jesosone

37Nii beseta satono janonaa banate,beseta nunuhe bana, bajaauruhaneamuritoheriin Cana Coaunera bajaaurejiniiquiin nii beseta bitoaa turunacaauru.Nii jaunte beseta satono que nimichuhin

tonijiain, nii cuu nenacaauru rai:“Cocoirei carene uhinena cocoae.

38Aitoha Cana Coaunera Quiricha Inoaesicuhanene tocohaneein, quesenetaera cachasuujua cajete mitureein acau rijijieeinsorohin,roereein, suujua rucujueein rai ichaonaanitajenaachara nejeein nenaa teraaunuque, chaen leochaauru rai niha natiintihane coina,” nae Cana Coaunera CalaohiJesoso, nii beseta bitoaaurera rai.39Nitohaneein Cana Coaunera Suujue

rune quete aite Cana Coaunera CalaohiJesoso, coitucuuruane coina. Jaiti dedecuruaanaaneein Jesoso enoaenihanajaunte, esenetaeraauru rai suujueletoaene Cana Coaunera. Nii quete aiteCana Coaunera Calaohi Jesoso.

Jesoso coreniha ita cajenelerucuruha cachaaurune

40Nii jaunte niritoha Jesosone jauntabaauru:

“Acate nii turuha uha niicha jerecuriCana Coaunera ere berane,” naauruhanejana,41“Acate Curisitonera,” naacoauruha

leeochaaurune janate, tabaauru jana:“Inasiin jetao Calileea caje uriha

Curisitone coaalanaala. 42jeeinte curuaanaa inoaesi Rabiririjijieein Beleen cocoaichaneein nereeinCurisito, curuaanaa inoaesi Rabiriichoalaneein nenaa,’ naa Cana CoauneraQuiricha Inoaesi cuhane natiin, Curisitonere Calileea cocoaicha,” naaure.43Niritiinte Jesoso coreniha cuu itarerohecaain ita caje nelerucure.44Tabaaurute mucuhin amaain

caresero cuhane tenaa jerecure niqui,nete ichana nainene chunei.

Jesoso esenetaaurenihacocoainanacaihurine

45Nii jaunte, Jesoso colane turuhauuruha nii Teenforo beraihurerafolisiaacurune jana:“Chanuna mucuhin uhaeneeiche,”

curu, batirichuru curuaanaacuru,naaonjoaihurine jana:46“Cha corenihana mucuhin

uharichaanu joaereein coreniha. Niheichunei cacha irihane rijijieein erei,”naauruhane janate:47“Inae nachu inara netonai coritaate.

48Esenetaauruha cana curuaanaacuru,fariseeocuru, naaonjoainurine coaalanaalaesenetaaiche. 49Acaihanejein Cana CoauneraEre coitucuuruhi, Cana Coaunera jaolecurucachaaurute esenetae,” naauruhane jana:50-51

naala, joaereein: ‘Naojoainte ichae,’naain, caohachaain coitucuhelanaa,cacha casetecaacachene, niritiin aitohacana quiricha inoaesi cuhanene jaunne,”naa nii janotiin Jesoso rene turuhacunaa fariseeo Necodemone janate:

7

214

52“Ii tonaina Calileea cocoaicha neei.Nihei chunei Calileea caje ecocohinCana Coaunera ere bera. Cana CoauneraQuiricha cuhane arihute coitucuhi,”naauruha leeochaauru fariseeocuruNecodemo rai janate, 53nenajau cauhacuure nii cuu nenacaauru.

Ene cojoaelorohe

8 1Nii janate acaauru que janoriin,naain Oliboneein curuajaain nenaa

atane ucuuno cue Cana CoauneraCalaohi Jesoso. 2Inae janohane janatenaain Jerosaleeun cauha cue, coaiteenenacoaauneein cuu nenaa Teenforoasaae enohane coina.Nii janate rene turuhajeeuruha arajii

cachaaurune jaun, nelauriaain relanajaeJesoso. 3Nii janate nejelau quicha quenicharatihane jana ene cojoaeloroeeruhin, mucuhin, tajiha turuaa uure,Cana Coaunera aitoonjoa que cacharelaaurera fariseeocuru. 4Nitohaneeinturuaainte, nii cuu nenacaauru cataaunteein:“Naaojoaain nejelau quicha ainane

janana, caa ene eruhin mucuhinuhaacaanura cacha relaera. 5CanaQuiricha Inoaesi cuhanete laenaain canarai rauhin teein letoaelu Moisesa,nitohaniha ene cojoaelorohe ne, sohinjaohacache ajeri que botosiine coina.‘Tonaai jana ii, 6naain bajaaure, niiene sohin joaeratenaa jerenihanecoulurujueeuruhane coina.Nii janate acaauru tonoraelanaala

notoroaain, biji couturi que atanelaenaje. 7Nii janate cuu tonoranajaelanaala atane laenajiha biji couturiquene jana, cuu jeelai coaineeinejeeinbajaebajaecuruhana jaun, couturimichuriin:“Niha cau leinjiin inara jana osa que

lanaala, chabana baaso ichae lanaalanenaa ne, nii ichoaechaniha focoine

ajeri que,” 8naain coaiteen notoroaainatane laenaje biji couturi que Jesoso.9Niritoha Jesosone jaunte, aihuru

bana acaauru netonai baasoichacuruhana jaun, acaauru suujua quetacaana jaun, coejeein, biinaa queichoaichaain leinjihana leinjihanaainmituhin cauha cuure. Inae satiin

rerana jaun, nii eneecha que jerajejeeinneeorihana jaun, 10raain:“Aancaauruche icholurueraauruta. Ta

ishohin ijiaohache chuneine,” naain niiene caje bajaa Jesosone janate:11“Aiheicheta curuaanaa. Nihei

casohin cajaohiche chuneita,” naa niienene jana:“Niheichu,

neein cheteein, ishohin ijiaonaanainihaaunche. Inae caunichuche.

chenera,” naain nii ene jiane Jesoso.

Cana rai chauratanecononeein niha Jesosone

12Nii baihate coaiteen cachaauru raibeebeje Jesoso:“Canuna caa chauratane que

nenacaauru cononeein neeunra. Quereesenetaerate ichaonaa tera conosiricheein. Chabana nocohenaanauamuhemuheriaain,” naa Cana CoauneraCalaohi Jesosone janate:13“Nohaneeicha. Ichaajenihane

aitiinte aitohicha. Nii jaun chaquenelatihei nii aitohine jaanta,” naauruhafariseeocurune jana:14“Caraajenihane aitiin aitocoaaunne

niha natiinte, nelate quere. Canuna niiuhanuluna jaan jelai coitucuun. Janainara coitucuheeiche. Niheichu canucunajaanu coitucuheeiche. 15Nechu

chene jaunte, joaenreein inara suujua

7 8

215

cuaaichene jaun,quiche.chaaun canu. 16Canu,nunete,joineei ne, canuhacha jelai caitononenihana jaun, caletoaera Cana Inacaaina aitocoaunna jaun. 17Charijieeinteeinti ‘Ita rijiitojoeein ereeuruhacoroatajai coaraaurune, esenetaacachenete ne,’ naain aite inara quirichainoaesi cuhane,chene coina. 18Nirijieeinna coaaraneeinaitoon, nii caletoaera Ofatecajiniichaain coaaraneein ne. Nii jaunquesenetaaichenetene,” naa Jesosonejaunte:19“Aanca aihane nii chaca,” naain

bajaauruhane jana:“Cacoitucueneeichene jaun, Ofa

coitucuheeiche. Cacoitucuhichene jananihanete, Ofa netonai coitucuriquiche,”20naain relanajae Jesoso, nii itataojiaauruhana jaan loreri Teenforoasaae, nii coriqui teeuruha cachaaurunejaaun neein. Niritoha Jesosone jauntemucuhin enoanaa jerecure. Neteenoaaurene, jaiti nitohaneeinteeuruhane jaan cojohinaca queturuenihana jaun.

“Nii cuhanune jaaun cunaanainiheeiche,” naa Jesosone

21Nii baihate coaiteen aitiin:

quicheein inacojoeein. Nete inara osacaaun cauhacha neein oriquicheein, niicuhanune jaun cunaa naineneeichenejaun,” naa Jesosone jaun:22“Jerihanete raajenihane nesohin

nijiaonreein. Nii jaunte nii cunajauncuenerihacacheeine que aite,” naain itarai ereereecuruha Jorioocuruna jaun:23“Inarate, caa chauratane que

neeiniquiche. Canuna jana, cana choaecaje nenaa neeinneeun. 24Nii jaunte oha

curiquicheein osa caaun, canuneeinnihanune esenetaeneeichene jaun,” naaCana Coaunera Calaohi Jesosone jana:25“Chaneeina jian,” naain bajaauruha

Jorioocurune jana:

nune caje coauneein. 26Niha arajiinerenaa inara rai quiicha beenei. Niicaletoaerate rauhijiriin esinae aite.Cauricho que aonacaaunna jaunnajerichanetojoeein beebejeeun, caachauratane que neniquichene rai,” naaCana Coaunera Calaohi Jesosone27janate coitucusichurene, “NaaonjoainCana Coaunera quete aitera,” naaincoitucuurenihane jaun.28Nitohaneein coitucuurenihana

jaunte:“Inara araaineein nihanu natiinte,

enuha que ecuu canu nujuateein canuchujuuraa curiquicheein. Nii banateCurisitoneein nihanune coitucuhin,casuujua caje rocohin aitenihanunecoitucuha curiquicheein. Acaihanejeincarelaa Ofa Cana Coaunerana jaan queaitocoaaunne coitucuha curiquicheein.29Chabana jelai caratirihei caletoaeraOfa, niicha jerenohin ichacaaunnajaun,” 30naa Cana Coaunera CalaohiJesosone jaunte esenetaaure arajiincachaauru.

Jelai teein Cana Coaunera cacha, jelaiteein Moconajaera cacha

31Nii baihate esenetaaurera Jeroocururai:“Rauhijiriin quere tonoraaichenete,

cheein. 32Nii banate esinae rauhijiriin,Cana Coaunera jerenohi coitucuhin

quicheein,” naa esenetaerauru rai CanaCoaunera Calaohi Jesosone janate:33“Canacaanu foeratera Abaraaun caje

coaauneein nihein chunei fatoroon

8

216

canacaanu cailichaera. Inasiinte niiaitohine tocohaneei enene cuhaneeichaichoreniha jianacoo mituhinnerichaanu. Nechu jataaina inoaelu caje

naala ichohacaanu,” naauruha niiesenetaaichuru Jorioocurune janate:34“Satiin quere tonoraauruhite jataain

mululuhin osa tabai aiha ne. Niichunijiu cuhin nichotenaa nainerihaain.35Cana Coaunera Calaohineeinnihanune jaunte ne carai rauhi jianacoonii osa caje inara mitaanune coina.36

nete esinaae rauhijiriin jianacoomituhin neriquicheein. 37Abaraauntechuhisi inara foeratera ne niqui, netecasohin cajaonaa jerequiche, quereesentaeneeichene jaun. 38Carelaa Ofanajaan quena inara rai aitoon.Charijieein teeinti, inara relaa inarainacana jaan ichaquiche, nii rijijieeinacanu netonai caletoaa Ofane jaaichaaun,” naa Jesosone janate:39“Abaraaunte canacaanu inacane,”

naauruha Jorioocurune janate:“Esinae rauhijiriin Abaraaun calaohi

neeichene jana nihanetera,lune rijijieein neriquiche inara netonai.40Nete esinaae caletoaa CanaCoaunerane que aitocoaaunne corenihacasohin cajaonaa jerequiche. Chabananitohanai que nerurujuanaa jeriheiluAbaraaun. 41Inarate aiha inara inacanerijijieein neeinche,” naa Cana CoauneraCalaohi Jesosone janate:“Coatiha unosineein nihaacaanu,

Cana Coauneraachate canacaanuinacane,” naauruha Jorioocurunejanate:42“Cana Coaunera inara inaca niha

netera, canu belaicheeiche, CanaCoaunera caje uhin cau turuhinnihanune jaun. Coatiha casuujua cajecoaauneein cau uhin turuhaaun. Cana

Coaunera te caletoae. 43Quereesenetana jereneeichene jaunte, caainara rai aitocoaunne aonasineeinche.44Moconajaerate inara inaca ne. Niijaunte, caje nenaa neeichene jaunniicha jereeicha ichaquiche. NiiMoconajaerate inoaelu caje coauneeinsoserejeein ne. Chabana rauhijiriinchaque irihei. Chaque irihanete nohane,nichaon nihana jaun, casaje nujuaneeinnihana jaun. 45Esinae rauhijiriinaitocoaunna jaunte quesenetaeneeiche.46Chariji inara caje osaquiin nihanunecoitucue. Chanuna esinae rauhijiriinaitocoaun natiin quesenetaeneeiche.47Cana Coaunera cacha nequichenetera,Cana Coaunera ere rautaain aonaaintonorareeiche. Cana Coaunera cachaneneeichena jaunte, Cana Coaunera ereaohana jereneeiche.

Abaraaun ajinihate nesihane Curisito48Esinaete rauhijiriin osaoquicha-

Samaria cocoaicha,” naain CanaCoaunera Calaohi Jesoso cotaihuruhaJorioocurune jana:49“Nihei aansijieein nejein osaaohaun.

Nechu acaihanejein Ofaacha jerenohinichaain nihanune corenihate caansaineque ereeiche. 50Coatiha, ‘Canunacaohacha cachaneeun,’ naain irihaun.Curuaanaaneeinte caeteein ne Ofa.51Esinaena rauhijiriin aitoon, queretonoraerate chabana nitajenaacharanejeein nereein,” naa Jesosone janate:52“Esinaete osaaoquicha. Inasiinte

Abaraaun, satiin Cana Coaunera ere berainoaesihuru,ruhalu inoaelu natiin, chere tonoraeraachanitajenaachara nejeein neeurureta.53Abaraaun amurijiriinna nereei iite. Inaeohane jana ohacoaauruhalu CanaCoaunera ere bera inoaesihuru netonainatiin. Chaneeina jana ii nereei,” naauruhaJorioocurune janate:

8

217

54

neeun,’ naain irihanune caohacharihei.Nete caque: ‘Caate acaihanejein canucalaohine. Nere tonoraauche,’ nae OfaCana Coaunera. ‘Cacoaunera,’ naaicheniqui. Nete 55coitucuujueneeiche.Canune laaen coitucuun. Inara rijijieeincasaje nichaaunnena, ‘Coitucuhaun,’nareeun.nihane coaracaunna jaun, neretonoraain caletoaana jaan ichaaun.56Inara foeratera Abaraaunte, cauchauratane que catohaneeintururichaaunine coitucue. Nii jaunteinae ena cau turuhanune jauncoroajeein rachoojoe,” naa CanaCoaunera Calaohi Jesosone jaunte:57“Inasina saoquichoonca jaanacaaine

coaalanaala, canacaanu foerateraAbaraaun coaareei,” naauruha Cana

rune jana:58“Aihanu. Esinaena rauhijiriin

aitoon. Inae inoaeluna Abaraaun ajinihanesiha neeun canu,” naa Cana CoauneraCalaohi Jesosone jaun, 59taaure, que botosihuruhane coina. Ajerimucuutaauruhane janate, jianatoroaainacaauru cataan cuhin, Teenforo cajemituhin amue.

Maosa rautaa Jesosone

9 1Amuhemujuena jaunte leinjiincacha maosaneein nejanoanaa

coarae Cana Coaunera Calaohi Jesoso.2Coaraane janate:“Chanuna maosaneein nejanoae caa

cacha. Rai fojiaraauru osa caaunnenihane, rai nosa caaunna,” naainJesoso caje bajaacaanune janate:3“Aihei, coatiha nosa caun nihei.

Niheichu fojiaraauru osa caaun nihei.Cana Coaunera ichanohi coaraa cachanecoinate catohaneein nejanoae. 4Inaecaletoaeraacha icharatei ichacaaunnete

ne, nainichaaunne cojoataa. Inae caabaiha nainerihaaunni. 5Cau chaurataneque nihanune quena, chauratanecononeein neeun,” 6naainte, atanechoaae lune churutaain, biji couturi quelaculacunejeein, itacariin nii maosa notarujuaain:7“Inae laaenra, taa necaojoanaa

najaan Silohe inota culeenihura,” naaJesosone jaun, cuhin culeecane cajeturuhane janate, inae conoe nii maosanota. (Silohe nanaate, Letono nanaane.)8Inae nerautaa jana coaraainte: “Caana

lauhajelauhajeein coriqui bajanajaaoca,”naain ita caje bajaaure nii laurijiracuru- niijauriaa nitohaneein coaaraauru.9Niritiin ita caje bajaainte:“Aca chujianrana,

rune janate:“Aca nihane coaalanaala. Tocohaniha

chuhisi niqui, nete aca nene,” naaureleeochaauru.Nii janate raajenihane:“Acaneeun chujianrana,” naa raajene

jaun:10“Inasina jana enene conoe inota,”

naain bajaauruhane janate:11“Nii leinjiin cacha- Jesoso neein

curuajaain nenaate, atane choae lunechurutaain,jeein, tucuacaain canota rujuaain: ‘Inaelaaenra, necaonjoanaana jaaun Siloheculeenihura,’ naain caletohana jaun: ‘Ai,’naain culeecaunne janate, inae conoe caacanotara,” naain bihane janate:12“Aanca chaen nii cacha,” naain

bajaauruhane janate:“Jm, jm, jm. Aancachaainti.

Coitucuhaun,” nae nii maosa nerautanaa.

Nii nerautanaa maosa caje bajaauruhafariseeocurune

13Nii janate nii maosa nerautanaaamaauruha fariseeocuru renene janate:

8 9

218

14-15“Inasiinte enene conoe inotata,”naain cotaain bajaaure fariseeocuru niicacha caje, nebetacanaa janonaa banaatane choae lune churutaain biji couturique laculacunejeein tucuacaain niimaosa nota rujuaain, rautaa Jesosonejaun. Bajauruhane janate:“Itanicha que canota rujuarujuariin

culeeratihane jana, culeecaaunne janateinae conoe canotara,” naane janate:16“Cana Coaunera caje nenaa nihei

nitohanai cacha, amihanihanebetacanaa janonaa banana jaun,”naauruha tabaaurune janate:“Inasiinte Cana Coaunera tocohaneein

ichaa natiin, osaona nihane nitohanaiichanaa nainerihei bajiaa,” naauruha niileeochaauruna jaunte, 17coaiteenenacoauneein:“Tonaai jana ii, nii ichautaera cacha

que,” naain bajaauruhane jana:

berane,’ naanu canu,” naa niinerautanaa maosane janate, 18rene. Esenetaaurenihana jaunte,fojiaraauru caje bajaaure:19

neein nejanoaa. Inasiina jana eneneconoe rai nota,” naain bajauruhanejanate:20“Aca chujian, acate canacaanu calaohi

maosaneein nejanoanaa ne. 21Inasiinchaaiti conoe enene rai nota. Niheichu niirautaera coitucuhaacaanu. Cajejianbajaauche. Inae canaanai nihanecoaalanaala. Acate naine raaje bihane,”22naaure nii fojiaraauru, Jorioocurucuruaanaa coasiha. “Acate Curisitone,”naain iriha chuneine, “Cau sinacoca asaaeenohane jererihacacheein,” naauruha niiJorioocuru curuaanaacurune raotojoeeincoitucuuruhana jaunte: 23“Cajejianbajaauche. Inae canaanai nihanecoaalanaala. Acate naine raaje bihane,”naaure nii fojiaraauru.

24Nii janate coaiteen nii maosa niicharautain cotijiain:“Esinaen rauhijiriin beeu, Cana

Coaunera notaracaae. Osaaotoha niicachane coitucuhacaanu,” naauruhaJorioocuru curuaanaane janate:25“Osaaotoha nii cachane

coitucuhaaun canu. Acaihanejein maosanihanune caje, inae enene conohacanota neeinchana coitucuujueeun,”naane janate:26“Chatohaneeinte chete nitohaneein

conoha inotane coinata,” naainbajaauruha coaiteenne janate:27“Inaera inara rai aitoonna.

Chatonaaina nenacaaen bereeun. Chanunacoaiteen enacoaauneein inara rai bihanunejerequiche. Jerihane inara netonaite neretonorana jerequiche,” naane janate:28“Iite laaen nii cacha ere tonoraai.

Canacaanuna jana, jelai teein Moisesaere tonoraacaanu. 29Moisesa aina iriha

caanu. Jana nii cacha coitucueraaicaoachanainejeein. Chacaje chaaintiecoonane,” naain nii maosa nerautanaacotaicha rijitucuruhane janate:30

chene. Niheichu: ‘Naaojoain cajete uhe,’naain coitucuheeiche. 31Cana Coaunerabajaa osaaonaaurune tonoraeniha CanaCoaunerane coitucuhacaanu raotojoeein.Acaihanejein nere tonoraain niicha jereiichaain nenaa cacha bajaanete coroatajaneCana Coaunera. 32Nihei chunei, inoaelucaje coauneein nitohaneein maosaneeinnejanoaa leinjiin cachane jana nota conotera. 33Cana Coaunera caje unaa nenihanenoote catohanai ichare,” naane janate:34“Osaaotiin nejanoaaina jaun noote

canacaanu relanaa jereeita,” naain niimaosa sitaaure ita taojiaauruhana jaanloreri caje.35Inae nii maosa sitaauruhane

coitucuuriin, coaraa cuha Jesosone

9

219

janate que tacaa uhe. Nii jaunte cajebajae:“Cana Coaunera Calaohi esenetaaina,”

naain bajaane janate:36“Eenje. Carai beeuna, rauhijiriin

Cana Coaunera Calaohi nihanecoitucuhin esenetaera Curuaanaa,”naane jana:37“Canuna acaneeun,” naa Cana

Coaunera Calaohi Jesosone janate,38nacatiha neseeonraain:“Esenetaanura Curuaanaa,” naane

janate:39“Canuna caa chauratane que turuun,

maosacuru niha natiin, conoha rainotane coina. Jana,caauru maosaneein nihane coina,” naaJesosone janate, 40cuu aonajeeuruhanajaun:“Canacaanu netonainoona

maosaneein nihacaanu,” naa tabaaurufariseeocurune janate:41“Maosa neeichene, caseteco

coaariheeicheein osa coreniha niqui.Nete, ‘Itolere canacaanuhacha ichaicoaraain coitucuhin ichacaaunne jaunmaosa nihaacaanu,’ naaichene jaun,caseteco coaraa curiquichein niicoreniha,” nae fariseeocuru rai CanaCoaunera Calaohi Jesoso.

“Chariji teeinti, acuujua edaa enoe. Niiteasijiauto ne,” naa Jesosone

10 1Niritohane baihate: “Esinaenarauhijiriin aitoreeunni. Carenero

ucuha acuujua edaa enoite asijiauto ne.2Jana, rauhijiriin nacuujua cuhaneenoite beraicha esine ne. 3Acuujuaberaichate, janone acuujua joracaain,enohin curuaacuru curuaacuru quecuruaateein, nii carenerocurucotihacane tajiha uure, acaauruberaicha nihane ere coitucuuruhanajaun. 4Nitohaneein cotihanajaain, inaesaain mituuru jana, acaauru ajiniha

cuujihane jana, caaijie cuure niicarenerocuru, acaauru beraicha nihanecoitucuruhana jaun. 5Jana nejelaucotihanaacanete, que janoriin soroore,nejelau ere nihane coitucuuruhanajaun,” 6naain niqui relanajae CanaCoaunera Calaohi Jesoso,ruhane coina niqui. Nete, “Naaonjoainquete aite,rene.

Cachaauru corenihate oha cureein Jesoso7Nii jaunte, rauhijiriin aonacuruhane

coina:“Leinjiin canuhachana jianacoo cacha

mitaeranu que nenaa neeun. Cacolanecana Inaca Cana Coaunera rene turunaanainihei chunei. 8Nii jauriaa cajinihaunacaaurute, nechu jataain cachacoritaeraaunu que unacaaurulu neniqui. Nete,cueranuuru cachaauru. 9Leinjiincacorenihachate naine, cana Inaca CanaCoaunera bijiu tacaain aina neeichene.10Arajiite inara curuaanaaneein nenaajere, nechu jataain nohaneein inaracoritaain. Acaauru esenetaain, acaauruere tonoraeraaurute caoachanainejeeinnitajiha cuurureein. Canuna turuun,raotojoeein rachoojoeein chalatelanaala Cana Coaunera ainaneeichene coina. 11Canuna esinaerauhijiriin inara curuaanaanu queletononeein neeun. Nii jaunna ohacureeunni satiin canu cachaaurucoreniha, nabana necairichaauruhanecoataa,raauru, necairichanaa coaraelanaalarauhijiriin Cana Coaunera aina nihanecoina. 12Nii curuaanaa neein nenaajereraaurute, nechu jataain corecoinaacha aihuruhana jaun, nihaacaauru aina nejerateein acaaurucoineterane, cachaauru jaohin ratiriinsorooruhane acaauruhacha mucuhin

9 10

220

sooruhane, cajihaneein ita cajeriaaneeure. 13Nitohaneeinte raicachaauru ratiriin soroore, nechujataain curuaanaa neein nenaajerecuruha core coinana jaun, coaraaincuu nainaauruhane coina. 14-15jian nenacaaen caohacha nejeeincuruaanaaneein neeun. Charijieeinteeinti cacoitucuhiche nii rijijieeina Ofacoitucuun. Nii rijijieein inachu, canucachaauru coitucuun. Jerichanejeeintechu coitucunajaanune rijijieeincacoitucuure. Canuna canu cachaaurucoreniha caraajenihane neteein ohacureeunni. 16Nihachu naain nejelaucanu cachaauru, cotihanaacaaun netene, ita aina inara tihanune coina.Cotianaacaun nete, quere tonoraainuurureein. Inae nitohanihanena leinjiincanuhacha inara curuaanaa neein nihacureeunni, nitohaneein ita aina inaratihanu ne.17Nere tonoraain caletoaana jaan

ichacaaunna jaunte, jataain cacoelaicana Inaca Cana Coaunera. Niicorenihana caraajenihane netihacureeunni, casohin cajaaoruhane coina,nena ichanaa cureeunni. 18Canujerenihanune, nihei chunei casohincajaonaa nainerihei.nihane netiha cureeunni,nune coina caletoaa Ofa CanaCoaunerana jaun,” nae Cana CoauneraCalaohi Jesoso. 19Niritoha Jesosoneesenetaeraauru Jorioocurute, niiesenetaauruhichuru caje nejelauneleruhin neeure. 20Niichurute:“Chanuna caa osaaonaa nechu aansai

jaeloroheneein nenaa cacha eretonoraaure,” naaure tabaauru itarai.21Nii jana nii esenetaaurerate laaen:“Osaaocane noote caritiin erere.

Chasiina jana osaaocane maosacurunota cono tere,jeein.

Cana Coaunera Calaohi Jesosoraaureniha Jorioocurune

22Inae elohena nihane janate,leeun ita taojiaain nii loreri inoaesiTeenforo besaute beseta bitoaaureJorioocuru. 23Nii jana nii Teenforocoonri seeonjoan- Salomoon curuaasiriin nenaa asaae amuhemuheca CanaCoaunera Calaohi Jesosone jana24curuaacotaain, acaauru cataaunteteriin:

nune coina. Rauhijiriincha letonoaneeinereeu, esinaae Curisitoneeine,”naauruha Jorioocurune jana:25“Inae bihanulu.

taheeichelu. Inae caletoaa Ofana jaanichacaaun inara notaracaae. 26Niicoaraquiche niqui. Nete jauriaaaitocoaaunne tocohaneein canu cachaneneeichene jaunte, caje nainaainquesenetaeneeiche. 27Coitucunajaainnihanune rijijieein techu, cacoitucuhinquere tonoraain neeure canu cachaauru.28Canuna acaauru rai nitajenaacharanejeein nenaa ichaonaa teeun. Chaaelaijanonaa bananeriaain nitajeeuruhane.Niheichu chaaen cacaje rulunajaera.29Satiin curuaanaacuru curuaanaa OfaCana Coaunera carai tenajaana jaun,nihei chunei cacaje rulunajaera.30Canuna, Ofa aina leinjiin CanaCoauneraneein nihacaanu,” naaJesosona jaunte, 31ajeri mucuutaaureJorioocuru, que bodoosihuruhane coina.32Nii jaunte: “Itolere caohachana

ichaaun satiin coarajeeichenenotaracaae, Ofa letononeein.Chatohanei corenihana nitoaneein ajerique canu bodoosicheeiche,” naa CanaCoaunera Calaohi Jesosone janate:33“Caohacha ichaaine coreniha ajeri

que ii bodoosiriahacaanu. CanaCoaunera niha nocoetiin, Cana

10

221

Coaunera rerohecaaina jaunna ichanajerichaanu. Cana Coaunera niheei.Raujiaain cachaneein natiinte CanaCoaunera niha nocoetohi,” naauruhanejana:34-36“Inarate casohin cajaonaa

jerequiche, ‘Ofa cana Inaca calaohinichaaun,’ naanune coreniha. Chaaentechu nii coreniha, ‘Ofa cana Inaca CanaCoaunera rerohecaa,’ cacoeeiche, CanaCoaunera chujian raajenihane, ‘Canu

naauru rai, rai quiricha inoaesicuhanena jana, esenetaaichelu satiininajaun chujian, caa chauratane quecaletoaa Ofa cana Inaca, niicha jerenohiichacaaunne coina natiin. Inasiina CanaCoaunera rerohecareeun, ‘Ofa CanaInaca calaohi nichaaun,’ naanunecoreniha. 37Ichaa Ofane tocohaneeincha ichaenihanune coa canuesenetaache. 38Aihane jaun, canuesenetaeneeichene nihanatiin, nii

nete caohachae. Nii ainate canu ainaniha Ofa Cana Coaunerane jana, canurai Calaohineein aina nihanuneesenetaaichene caohachae,” naaJesosone jana,39coaiteen mucuhin amanaa

jerecuruhane jana, acaauru que janoriinamue Jesoso.40Acaauru que janoriin amuhinte

Jorodaan jerau cauha cue. Nii jauriaacachaauru coujunacatihalu Joaannajaaun turuhin cuu ne. 41Nii janate reneturuha uure arajiin cachaauru. Cuuturuhin coaraain:“Esinaete chuhisi rauhijiriin aite

Joaan, caa cacha que. Niicha ichaiichaain cana notaaca Jesosone rijijieeincana notaacane que airijiinte, esinaerauhijiriin aitohane tocohane,” naainte42Jesoso esenetaaure cuu nenacaaurucachaauru.

Oha Lasarone

11 1Naain Betaniau coroatajaibaihuru aina nenaa Lasaroneein

curuajai jetaote, banejelanaala cunaite.2Marata, Mariha, naa nii baihuru

curuaa. Nii Marihate, Cana CoauneraCalaohi Jesoso tijia choaae erene jujuijataain coreti chorohin, couturiji quejacoraera ne.3Nii jaunte cunaitiha nii acaauru cona

Lasarona jaun, “Cunaitiha iichabelaaicha curuaanaa,” naain Jesoso raiberateeure.4Nii jaunte Jesoso rene turuhin

beeuruhane jana: “Coatiha niicuaaetoha nii cunai caaun orihaain.Cana Coaunera coitucuhin, ‘CaohatohaCana Coaunera Calaohi,’ naain CanaCoaunera Calaohi coitucuuruha satiincachaaurune coinate cunaite nii cacha,”naainte cuelanaala cuu coroata janohinne Cana Coaunera Calaohi Jesoso. 5Niibaihuru aina curataain belainaacanatiinte 6“Cunaitiha Lasaro,” naainberateeuruhane jana. 7coroata janohicuu nihane baiha:“Chajaauchete coaiteen Jodea

cunichaache,” naa Jesoso, ainanerelanaa nichaanune raine janate:8“Jaitinootera carajaje, ishohin

ijiaonaa jerecuruha Jorioocuru, ajerique ii bodoosiine. Nii atiin inachuracoaiteen ucuaae cunaa jereeite cacharelaera,” naacaanune janate:9-10“Tana, cojoanonaateein caletoaa

Ofa Cana Coaunerana jaan ichacaaunnenihane coitucuhichene. Ichaenihanune,canuhachana baasoneein nedareeunni,”nae Jesoso.11Nii baihate: “Siniha cana belaicha

Lasaro, nocoa inae nocoaa curichaaun,”naa Jesosone jana:12“Aihana jaunte chujian, sinihana

jaun nerautareein,” naacaanu. 13Esinae

10 11

222

sininaa que jecha aite naacaanunajaunte,14rauhijiriin: “Inae oha Lasaro.

15Caoacha quete cuu nenihanune janaai. Inae laaen jataain quesenetaacuriquicheein,” naa Jesosone jana:16“Chajaauchete cana netonai aina

cunichaache, aina jiniiquiin ohacachenecoina,” nae nii Tomasi canacaanu rai.(Nii Tomasite curuaateeure Fa oneneei, fa one nihana jaun.)

Onaa ichateein, rai ichaonaa tera nihaCana Coaunera Calaohi Jesosone

17Nii janate Betaniau turuha Jesosonejana, inae jena janoha atane neruujuenebeeure. 18Saaneein itaraenihaJerosaleen caje nii Betaniane jaunte,19tajiha caje turuhacoaaure Jorioocuru,nii onaa cacha baihuru Marata, Mariha,naaonjoain suujua nunaauruhane coina.20Nii janate turuelalajeein tajiha

uujiha Jesosone coitucuuriin que tacaauhe Marata. Jana, Marihate, loreri asaaenedae.21Nitohaneein cuhin Jesoso que

tacaain: “Cau neeichene jana nihane,oriheiche canejerata curaanaa. 22Nete,chaelai bajaaichene ichei tihacureeinche Cana Coaunera,” naaMaratane jana:23

reeinche,” naa Marata rai Jesosonejana:24“Eenjeen airichaainche chuhisi. Inae

besautiha cana janonaane banate,coaiteen ichanaain ichaohacuurureeinche oonacaauru niquicha,”naa Maratane jana:25“Canuna onaa ichateein, rai

ichaonaa nitajenaa charanejeeinnenaana jaan teraneeunche.taerate, ohane niha natiin ichaohacureeinche. 26Satiin jaiti ichaohinnenacaauru quesenetaanete, ohane niha

natiin, chabana nitajenereeinche. Caacaitoonjoan esenetaaichena,” naaJesosone jana:27“Eenjeen, iite Curisito neein- Cana

nuchera. Iite caa chauratane que turuhauha niicha jerecuri canacaanuhachacohajei ineinchera,” nae Marata.

Lasaro atanebana choae chanaa Jesosone28Niritohane baihate, nocoasai Mariha

cotihaca cue Marata. Rene turuhinte:“Taute turue cacha relaera. Ichotijiaeratihajaunna ii cotihaca uun,” naa Maratanejana, 29luhecotariin nimihuritiin Jesosocoaraa uhe Mariha. 30Nii janate nii ratirihaMaratana jaaun jelaiha ne Jesoso, jaiti niineseu turuelanaala. 31Luhecotariinnimihuritiin uha Marihana jaunte caaijieuure nii loreri asaae aina neein suujuanunaa nenacaauru Jorioocuru, “Naainatanebana choaae jecha inaderaa cue,”naain niqui caaijie cuure nii Jorioocuru.32Nii janate Jesoso rene turuhin

nacatiha neseonraain:“Cau neeichene jana nihane, oriheiche

canejerata Curuaanaa,” naain 33chanaaMarihane jana, aina chanaauruhaJorioocuruna jaun, jataain inaderaain:34“Chu atane rucuhecure,” naain

bajaa Jesosone jana:“Nota taute atane rucuhecurera

Curuaanaa. Chajaautejian coaanicha,”naauruhane jana 35chanae Jesoso.36Nii jaunte: “Jataainte coinaderae,”

naaure Jorioocuru tabaauru.37Nii jana leochaaurute jana: “Tajian

caa cacha, maosa nota cono tihalune.Tajian jana naineriha chaaelai ichaaoheniha Lasarone coinane,” naaure niileochaauru Jorioocuru.

Oo caje ichanaa Lasarone38Nii jaunte atane bana rohan turuhin,

coaiteen inaderae Jesoso. Ajeri jachu

11

223

cuhane ita rucuhecuruha Jorioocuru,jelai ajeri que fuhina jaun:39“Joracaauche,” naa Jesosone janate:“Inae jerihane nirinihache cacha

natiinta. Inae jena janohache aihacachane natiinta Curaanaa,” naa niinijiaonaa cacha bai Maratane jana:40“Inaera ichei, ‘Esenetaaichenete

Cana Coaunera ichanohin caohaticoaariquicheeincha,’ naain icheiaitoonchena,” naa Cana CoauneraCalaohi Jesosone jana 41-42

ruhane jana, dede coarajeein:“Nariha Ofa, ii bajaanune satiin

quiicha bajanojoin tenajaaoquibajaanune naineeine coreniha. Niijaunna ichei aitoon, aonacuruha

rune coina, aonaain esinae rauhijiriin iicaletohaine esenetaauruhane coinaraOfa,” naane 43baihate:“Lasaro, mituu nii lai caje,” naa Cana

Coaunera Calaohi Jesoso tonijiaine jana,44tajiha conaara tijianeein mituhauhane jana: “Batuhichuchete jianacoonmituhine,” nae Cana Coaunera CalaohiJesoso.45Nii ainate Cana Coaunera Calaohi

Jesoso esenetaaure le lauriinJorioocuru, nii Mariha corianihacunacaauru.

Jesoso mucuuruhane raineeuruha fariseeocurune

(Mt 26.1-5; Mr 14.1-2; Lc 22.1-2)46Nii jana, acaauru tabaauru jetaote

turuhin biha cuure fariseeocuru rai.47

curu, batirichuru curuaanaacuru, saaincocoainanacaihuri nii que ita raiereereecuruhane coina. Nii jaun jetaoteita rai:“Inae itolere ichaa nii cacha.

Inasirihacacheta. Maosacuru rautaain,onaa ichateein, lenone faain, itolere

ichaa inae. 48Naajeein inauheneeichacoarajihacachenete, esenetaacoaauruhasatiin cachaaurune,

caihuri. Cana raite caa ita taojianaanajaan loreri Teenforo chamuhitiin canacairichaaurure,” naaure jetaoJorioocuru curuaanaacuru.49Nii jana jetaote, cuune leinjiin

Caifasineein curuajaain batirichurucuruaanaa. Nii jetaote:“Joaereeinte ereereequiche. 50Nita

coitucuhichene, cana caohachanu quetejian oha cureein nii leinjiin cacha,nabana necairichanaa coaracaachesatiin Isaraeli cocoaicha nichaachenecoataa,” nae jetao acaauru rai niiCaifasi.51(Coatiha suujua caje coaauneein

rocohin aitohi nii Caifasi. Nii ajaanacuhane batirichuru curuaanaa neeinnihana jaunte coroatajane CanaCoaunera,rune coataa oha curichaain CanaCoaunera Calaohi Jesosone queaitohane coina. 52ruhacha coreniha oha curihaain niqui.Satiin chauratane sacutaain riaaneein

churu jitariin taojiaane coinateaicheein.) 53Nitohaneein oo caje Lasaroichatihane caje coauneeinte, Cana

caihuri, sohin jaaoruhane coina.54

nacaihuri rai ecocoelanaala nii Jodeabatane caje mituhin naain Efaraaiun cueJesoso. Cacha areroo rohan nenaa neseuEfaraaiun cuhin cuu ne, canacaanuaina.55Fasocoa cataihajeein, neseeuru

neseeuru caje naain Jerosaleeuncuhajeeure, acaauru necoaauna rijijieeinnaunatajaain, necaaonjoaain jatoroaain

11

224

Fasocoa beseta bitohauruhane coina.56Nii Jerosaleeun turuhinte cuucajianeein Jesoso ariirijieeure. Cuunenaa ita taojiahuruna jaan Teenforoasaae ita taojiaain:“Beseta bitohanacha urichaai,” naain

itacaje bajaaure, 57“Chunocoha, ‘Cuutene,’ naain coitucuhane, beeinetemucuhin raeratihacaanu,” naauruhafariseeocuru, batirichuru curuanaacuru,naaonjoainurine jaun.

Jataain Jesoso belaiha Marihane

12 1Saota janonejeein lanajeecaFasocoa janonaane janate, nii

oo caje niicha ichatei Lasaro coaraa cueJesoso naain Betaniau. 2Nii janate cuubeseta bana rijijieein Jesosocoroaateeure, raaoti lenone que. Lasarobai Maratate, acaauru rai lenonelauriae.3Nii jana litoro cataaun uujoaain

erene jujui coreti uhaain, que CanaCoaunera Calaohi Jesoso tijia rujuaain,couturiji que jacoraa Marihane jana,juujijiain bijiihaque nii loreri asajai.4-5Nii jaunte: “Chanuna nichata fashai

janonei amihanenaa core tocohaneeinnecoretelanaala aihure, cairichaihuricoroatajanenarichaae,” nae niicanacaanu lechoonca coroataja Simooncalaohi Jodasi Isacariote, nii Jesosocoulurujueranu. 6Coatiha esinaaerauhijiriin cairichaihuri coroatajanenajerihane caaun aitohi. Asijiautonihanajaunte aite, nechu jataain aca niicoriqui raane jerena caaun. Acacanacaanu coriqui beraichaneein nihanajaun raotojoeein basijiauhane coinateaite.7Niritoha Jodasine janate: “Coa

rerohecaa. Cajabereeo rucuhecuruhanajaannu que niicha rucujuei nihanajaunte ichae. 8nena jereeinete, nereein inoaenlu

netojoeein arajiin cairichaihuri. Coatihainoaelu netojoeein cau nerinaaunniinara aina,” nae Jesoso.

Lasaro sohin jaonaajerecuruha Jorioocurune

9Nii baihate, Betaniau niha Jesosonecoitucuuriin coaraa cuure Jorioocuru.Coatiha acaacha coaraa aihuruhi.Lasaro- nii oo caje niicha ichateicoaracuruhane coinane maajeeinteaihure.10Nii jaunte ita suujua rijitojoeein, ita

suujuau tacaain, “Chatohaneeinteacaentonai sohin jaonaaneeineta,” naain11nii Lasaro netonai que necosuujuaaurebatirichuru curuaanaacuru. Ohane jana

ruha le lauriin Jorioocuru, acaaurujianeeinna jaun.

Jerosaleeun turuha Jesosone(Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Lc 19.28-40)

12Nii janate Jerosaleeun cuhacoaaurearajiin cachaauru, Fasocoa besetabitoaa.Nii cojoanoote turuha urichaain

Jesosone coitucuure. 13Nitohaneeincoitucuhinte, elele alo saaujiin amaainque tacaa cuure. Que tacaain:“Caohacha quete uhicha- canacaanucoroatajaneraunu que Cana Coauneraletono. Cachuura,” naain, “Caa CanaCoaunera letono belaihuruhine itolerecachaauru. Caa Isaraeli Curuaanaa Reybelaihuruhinera,” naain, ehequiincoroajeein Jesoso raaure. 14Nii janatecabario tocohaneein nenaa boro ichoaaeiniin laulauquiin turuha uhe Jesoso,aitoha Cana Coaunera Quiricha Inoaesicuhanene tocohaneein:15 “Coa coasichacheraJerosaleen cocoaichacuru.Coaracuche, boro choaaetelaulauquiin turuha ureein

11 12

225

inara Curuaanaa Reycha,”naa Cana Coaunera Quiricha Inoaesicuhanene tocohaneeinte turuha uheJesoso.16Nii janana caoachanae netojoeein

aonajihacaanu aina nerelanaanichaanune. Nii baiha inae dedeeu cuhaJesosone janate, canacaanu suujuauneeorite, niriitiin aitoha Cana CoauneraQuiricha Inoaesi cuhanene tocohaneeinaihane coaracaanune jaun.17Oo jana nii Lasaro ichatiha Jesosone

coaraauru cachaaurute nii leochaaururai beeuruhana jaun, 18nitohaneeinonaa ichatihane coitucuuruhana jaun,Jerosaleeun turuha Jesosone jana, quetacaa cuure. 19jaain: “Inae coaraquiche. Inae chachana nainihaacacheta. Coaracuchera.Saainte aina cuurera,” naain ita raiereerejeeure fariseeocuru nejesinajeein.

Jesoso arihuruha Curiecocurune20Naain Jerosaleeun cuhin Fasocoa

beseta bitoha cunacaauru ainacunacauru 21Curiecocuru tabaauruteJesoso aina nerelanaa Feri reneturuhin: “Jesoso coaana jerichaanuracuraanaa,” naaure. (Nii Feri te Calileeabatane que nenaa Betesaaidacocoaichane.) 22Nii janate Aanderesi raibihana jaun, jiniiquiin cuhin Jesoso raibiha cuure. Jesoso rai beeuruhanejanate:23“Inae laen ecu tiha ohanune

cojoinaca. Canuna inaraacha cohajeicachaneein neeun. Ohanune baihatesatiin curuaanaacuru curuaanaa nihacaenoaa cureein Ofa Cana Coaunera,”nae Jesoso. 24Niritiinte, “Esinaenarauhijiriin aitoon. Charijieein teeintilecuhejeein temueraeniha arosone,omaroelanaala jerichanejeein ne. Janaatane choaae naluhane, omarohinarajiin inacaain nefae. 25Nii rijijieein

techu ne cacha netonai. Niicha jereeichaichaa cachanete, temueraeniha ne, aihaarosone rijijieein jerichanejeein ne.Nirijieeinte, nechu jataain joaereeinniha cureein. Jana cha que casilanaalaCana Coaunera jerenohi ichaacachanete, Cana Coaunera bijiu tacaacureein. Jana, ainihanete nitajihacureeincha. 26Quere tonorana jerera,quere tonoraaine. Nii quere tonoraerate,nii cuhanune jaun niha cureein caniha.Chaen techu, quere tonoraera, Ofa raicoroaaenacai ichareein,” nae Jesoso.

Orichaaine bihaCana Coaunera Calaohi Jesosone

27Nii baihate: “Nererojoecaa jataaincasuujua. Chatohanerihanu coaetaata.Nihei, ‘Cacorataaneeu Ofa, casohin canuateinaauruhane coataa,’ naain erenaanainihaun, nii coina cau turuhanunejaun,” naane baihate, 28“Ofa, coaiteeniicha ichana jerei ichaain caa cachaaurunotaacu, aihute coaraain, ‘CaohatohaCana Coaunerara,’ naaurumiin satiincachaauru coaraaincha,” naain CanaInaca Cana Coaunera bajaa Jesosonejanate dedeeu tonii:“Inae ichacaaun cacoitucuuruhane

coina. Inae coaiteen icharichaaunni

ruhane coina,” naain toni dedeeu. 29Naadedeeu toniine jana:“Arara jecha,” naaure nii cuu neein

aonajeeurera cachaauru. Nii janatabaauru: “Cana Coaunera letonoteaite,” naauruhane jana:30“Coatiha canu rai aitohi.

chene coinate inara rai aite. 31Inaechauratane curuaanaa Moconajaera ainajaoleneein neeururichaain inae CanaCoaunera coitucuuruhi. 32Inae ecuuncoroso que nihanunena,taaurera raa cureeunnicha,” nae CanaCoaunera Calaohi Jesoso. 33Niritohane

12

226

ainate, “Naaonjoaainte oha cureeincha,”naain coitucuure satiin cachaauru.Niritoha Jesosone jaunte: 34“

‘Onaachara nejeeinte nirijieein nihacureein Curisitora,’ naa canacaanuquiricha inoaesi cuhane natiin,neeina coroso que ecuun nere niicachaneein nejanohanaa. Charijina niicachaneein nejanohanaa ne,” naauruhaCana Coaunera Calaohi Jesoso rai jana:35“Canuna cacha cononeein neeun.

Basijiin reintiariinne inara ainaneeorihun. Quesenetaauche, inae inararatirihanune,chene coataa. 36Cau jaiti nihanunecojoataa quesenetaauche, canucachaneein neeichene coina,” naanebaiha jianatoroaain acaauru caje naasiCana Coaunera Calaohi Jesoso.

Jesoso esenetaaureniha Jorioocurune37Itolere maosa rautaain, onaa

ichateein, lenone faain, naojoaanacaauru notaracaae Jesoso natiinte,esenetaaurene Jorioocuru.38Inae niritiin laenaain bihalu inoaelu

Cana Coaunera Ere bera inoaesi Isaihasinajaunte, nii laconaa nainene:

“Cha canacaanuhachabeebejei esenetaetecuruaanaa,”naainte:“Chariji jana iicha ichaicoaraain esenetaetecuruaanaa”

naain laenaelu Isaihasi. 39Nii jaunteesenetana jerecurenihaluna jauncoaiteen laenaain:40 “Jauriaa esenetanajerecurenihana jaun,inae acaauru suujua anioaanCana Coaunerana jaunte,turuha Cana Coaunera Calaohinejana

coitucuurene,

nota que coaraainnesoone caaunenaraa coitucuuruhane coataa.Nitohaneeintetenajae Cana Coaunera,”

naainte 41laenaelu Isaihasi inoaelu,cajiha cana rai chauratane que turuhauha Jesosone ajiniha. Ichoaichanihatenii coaraain caritiin laenaelu Isaihasiinoaelu.42Nii natiinte saain esenetaurenihane

caniha, esenetaaure araijiriin.nacaihuru tabaauru niha natiinteesenetaaure niqui. Nete chunei raibeeurene, nii ita taojiauruha najaan

rune coataa. 43Acaauru belaiha Cana

riin acaauru belaiuruha acaauruaraichurune jerecuruhana jaun.

Nereecha que cachaaurucoulurujiha Jesosone

44Nii jaunte tonijiaain: “Quesenetaera,coatiha canuhacha esenetarinaain. Nii

reein quesenetaera. 45Cacoharaerate niicaletoaera netonai coarae.46Canuna caa chauratane cono neeun.

Canuna caa chauratane que turuun,

rane coataa. 47Quere tonoraeniha

rinaauni. Coatiha caa chauratane quenenacaauru coulurujueranu que uhaun.Jianacoon niha caa chauratane quenenacaauru cachaaurune coinanaturuun. 48Chariji teeinti, ‘Caohachaaita,’naain quere tonoraene.jiha cureein caa quicha beebejei Erenaa,inae saa cana janonaane bana,49casuujua caje rocohin aitenihanunejaun. Caletoaera Ofa aitoonjoaachaquena caa aitiin inara relaaun. 50Ofatecaletoae nitajenaachara nejeein niha

12

227

canu ere esenetaain tonoraerane coina.Nii jaunna caletohane rijijieein, caaaitoon,” nae Jesoso.

Aina nerelanacaauru tijiaculeeca Jesosone

13 1Le janojoeein lanajeecaFasocoa besetane janate, inae

Cana Inaca rene cauha cuhanecatainaaecane coitucue Cana CoauneraCalaohi Jesoso. Itolere janonaa banachauratane que nenacaauru cachaaurubelaiha coichana aina cutaainna jaunte,esinae rauhijiriin belainaacanecoitucuuruhane coina raajenihanenetiha cureein. 2-4Nii jaunte ainanerelanaa nichaanune aina lenoneJesoso. Nii janate cuune canacaanu ainaSimoon calaohi Jodasi Isacariote, suujuasaruha Moconajaerana jaun Cana

ranu. Nii jana satiin curuaanaa neeintiha Cana Inaca Cana Coaunerane baiha,Cana Coaunera caje uhane coitucuhin,inae jelaiha cauha cuhane coitucueCana Coaunera Calaohi Jesoso. Niijanane jaiti nitohaneein nerichaainecoitucuelanaala lenonejihacaanune jana,lenoneeo jiaaeriin, nobiri rocoriin, jalerique faino balutaain, 5baandeja cuhaneacau chotaain, canacaanu tijia culejeein,nii rai faino que canacaanu tijia jacoraeCana Coaunera Calaohi Jesoso.6Nii baihate Simoon Fedoro tijia

culeena jeriha Jesosone jana:“Iina catiha culeena jereeite

curaanaa,” naa Fedorone jana:7 ,’

naain coitucuheei.quiin,” naa Jesosone janate:8“Chaaelai janonaa bana nihei catiha

culeequine jerichaaunne,” naa Fedoronejana:“Ii tijia culejenihanune, canu aina

nenaa naineriheini,” naa Jesosone jana:

9“Aihana jaun, coa catihacha culeeca,cacoii, cacoturi naaonjoaine maajeeinculeecura Curuaanaa,” naa SimoonFedorone jana:10“Enanejeein necaojoanaa, jitariin

jaberocone maajeein culeera latiheei.Leinjiin rai tijia culeeraachate late,enanejeein necaojoane baiha niha natiinnecalanoaaeca rai tijia najaun. Saainteniqui culeenohineein neeiche. Nete neinara jana leinjiin jaiti 11naala,” nae Jesoso, Jodasi Isacarioteque,tene coitucuha najaun.12Acaauru tijia culeecane baihate,

nobiri curujuaain, coaiteen mesa choaenelauriaain:cana tijia culeje,’ naain coitucuuche.13Rauhijiriinte caque, ‘cacha relaera,’naaiche. Chaen techu, ‘Curuaanaa,’naaiche, rauhijiriin aca nichaaunnajaun. 14Canu, inara relaeraneein, inaracuruaanaa neein nihanu natiina, inaratijia culejeeun. Nirijieein inara suujuacoaraain ita tijia culeequichenetecaohachae. 15Charijieein teeinti aihun,nirijiein chabana necoasitaelanaala,raotojoeein ita belaain neeuche.16Inara curuaanaa neein, inara relaera

neein nihanu natiin, inara tijia culejeeinnihanune jaun, jerichanejeeincarijijieein satiin cachaauru belaain,inara suujua caje coauneein niha natiin,chaelai ichacuche, ‘Naaonjoaainnihanune jaun, naaonjoain ichananainihaaun,’ nanaa coacuelanaalaichacuche. 17Inara suujua coaraain, itacoroataja neein, ita belaain, caa caitonoaonaain tonoraaichenete, raotojoeeinneriquicheein. 18Nete,jeein satiin ena neeichene rijijieeinnenereeicheein. Janijiina satiin inararaain neeunlu niqui. Nete, ‘Canihanejeratereein leinjiin caniha lenonei,’naalu Cana Quiricha Inoaesi cuhanene

12 13

228

rijijieeinte, caniha nejeratereein leinjiin.19Jaiti aihei niqui, nena letonoha inararai beeun, inae caque nejeratihane,Cana Coaunera Calaohi Curisitonichaaunne coitucuhichene coina.20Esinaena rauhijiriin aitoreeunni.

Chunocoha quiicha letoai raanete,jerichanejeein canu raane rijijieeinrareein. Nii canu raane rijijieein techu,caletoaera Ofa Cana Coaunera rareein,”nae Cana Coaunera Calaohi Jesoso.

Coulurujiha Jodasine biha Jesosone(Mt 26.20-25; Mr 14.17-21; Lc 22.21-23)21Nii janate: “Esinaena rauhijiriin

aitoreeunni. Leinjiin inara caje cachatecacoluruheca cureein,” naain be CanaCoaunera Calaohi Jesoso. Niritiintejataain inaderae Jesoso,chaain niicha belaaina jaun.22Nii janana, itaacha cajanacajanaain

itaacha coaracaanu aina nerelanaanichaanune, “Caa quete aite,” naain niinaitoonjoa coitucueniha caanune jaun.23Nii jana Jesoso roan neein lenonejianune

jana, 24canu cojoeluhin:rete, curuaanaa” naain caque bajaeratihaSimoon Fedorona jaun, 25Jesoso roannaurutaain nuricho nainejeeinmetoroaain:“Charijina icholuruherete,

curuaanaa,” naain bajaanune janate:26“Saan. Coarajeeujia. Obene que faan

setejiariin tihanune jana raerate, acanereein,” naain obene que faan setejiariin,Simoon calaohi Jodasi Isacariote rai teJesoso. 27Obene que setejianohin faanraain quiha Jodasine rijieonritiinte, Jodasisuujua sarue Moconajaera, Cana CoauneraCalaohi Jesoso coulurujiane coina.Nii jaunte: “Letonoaneein, ena nii

iicha ichana jerei ichaau,” nae Jesoso,Jodasi rai. 28Nii janana, “Naaonjoainichaane coinate aite,nihacaanu. 29Nii jaunna, “Acacanacaanu coriqui beraicha nihana jaun

jecha beseta rai chaelai inejeicoretihane coina aite,” naacaanu.“Ainihane, cairichaihuru rai chaelaiinejei coreteein tihane coina jecha aite,”naacaanu coitucuenihacaanune jaun.Nii janate aine. 30Nii setejiariinJesosohacha tei faan quihane baihatemituha cue, inae nocohecane janaJodasi.

Namu biha Jesosone31Inae mituha cuha Jodasine janate:“Inae laaen caohatiin, rauhijiriin

inaraacha cohajei Cacha Calaohinichaaunne coitucuriquicheein, chaentechu canu aina cuaain, ‘Naaonjoaan

cheein. 32Charijieein teeinti, aca neeinniha Ofane coitucuerateeun inara que.Nii rijijieein techu, inara que canu neeinnihanune coitucueratereein inae enasorotiin Ofa Cana Coaunera. 33Inaecarajaain inara aina nerihaaunnicanaanaihuru. Canu aririquicheeinniqui. Nete, aitocoaaun Jorioocuru rainerijijieein,riquicheein. 34Inae ena nenaa caaerenaa bihanu inara rai, cacoichanaaina cutaain inara belaihanune rijijieeinjiniiquiin ita belaain neeichene coina.35Satiin chauratane que nenacaaurute,quiicha relaaurineeichene coitucuhacuurureein, jiniiquiin ita belaaichenecoaracuruhane,” nae Cana CoauneraCalaohi Jesoso.

Jesoso coitucuha nocoeniha Fedorone(Mt 26.31-35; Mr 14.27-31; Lc 22.31-34)36Niritoha Cana Coaunera Calaohi

Jesosone jaun:“Chuna cureeite Curuaanaa,” naa

Simoon Fedorone janate:“Cuhanune jaun jaiti casaauna

nainihei. Nii baihate casaaureeini,” naaJesosone jana:

13

229

37“Chanuna ii sacunaa nainenereeuntecuruaanaa. Nainichaaun ichorenihaohanune,” naa Fedorone jana:38“Esinae chachu naineei cacoreniha

ohine. Esinaena rauhijiriin icheiaitoreeunni. Iriha ataoharine ajinihate,nichata saain, ‘Jesoso cacha nihaunta,’naa curiquiin,” nae Jesoso, Fedoro rai.

Cana Inaca rene turunaa najaanneein niha Jesosone

14 1“Coa nererojoecaache. CanaCoaunera esenetaaichene

rijijieein quesenetaauche. 2Lanaai Ofaloreri asaae turunaa najaan cuu turuhinraotojoeein neeichene jaanu. Nenihanejananihane coatiha berihaun. Aihanajaunna, inara turunajaanu rucuhecacureeunni letonoa inara ajiniha. 3Inaranenajaanu rucuheca cuhanune baihanacoaiteen ureeunni, inara raa tajihacaniha neeichene coina. 4Inarate niicurichaunnine jaan coitucuhiche. Niijaunte nii cuhanune jaun turuha cunaanainiquiche tonajelanaala,” naa CanaCoaunera Calaohi Jesosone jaunte:5“Nii cuhina jaan coitucuhaacaanuta

Curuaanaa.nuta,” naa Tomasine jana:6“Quere esenetaain tonoraaichenete,

quicheein.reein chunei, rauhijiriin ichaonaa rauhitera nihanuna jaun. 7Rauhijiriincacoitucuhichenete, Ofa Cana Coauneracoitucuhiche. Inae laaen enene cajecoauneein Ofa coitucuhiche, inaecacoharaichene jaun,” naa CanaCoaunera Calaohi Jesosone jana:8“Cana Inaca Cana Coaunera

coarateeujian canacaanu quena, nii ainaraotojoeein nihacaanune coinaraCuruaanaa,” naa Feri ne janate:9“Inae carajaain inara aina nihanu. Ta

jaiti cacoitucuhichenete, Feri .

raerate Cana Inaca coarae. Aihana jaun,chanuna Cana Inaca Cana Coauneracoaaratihanu inara quene jerequiche.Tajian, ‘Cacoharaerate Cana Inaca CanaCoaunera coarae,chene. 10Ta Ofa suujua que suujuaquiinnihanune coitucuhichene. Coatihacasuujua caje rocohin quiicha jerei queirihaaun. Acaihanejeein Ofaachajerenohichana ichaaun, Ofa suujue quesuujuequiin nihanune jaun. 11Aihanajaaun Ofa suujue que suujuequiinnihanune esenetaeneeichene nihanatiin,itolere ichacaunne coaraquiche inaranota que najaun esenetaaichenete ne.12Esinae rauhijiriine aitoreeunni.

Quesenetaerate quiicha ichai ichareeincamuritoheriin niha natiin, Ofa renetacaain aina nerichaunina jaun. 13Cuunihanune jana, cacurajateein chaelaiinaraacha latei bajaaichenena, tihacureeunni. Nitohaneeina Cana InacaCana Coaunera ichanohin coaaratihacureeunni, Cana Inaca Cana Coauneracoitucuhin coroaequichene coina. 14Niijaunna, chaelai bajaaichene tereeunni.15Rauhijiriin esinae cacoelaichene,

quere tonoraauche. 16Nitohaneeinneeichenena, Cana Inaca bajareeunni,inara Coroatajanera letoaane coina.Inoaelu netiin chabana satonoelanaalate inara aina niha cureein inaraCoroatajanera. 17Acate, esinae CanaCoaunera Suujue nereein. Nii Cana

ruhi cacoitucuuruhi. Inarate laaen,raotojoeein coitucuhiche inara ainanihana jaun. Inoaelu netiinte, chabanasatonoe lanaala inara aina niha cureein.18Coatiha inara jaohin, inara ratirihacainerinaain. Turuhana ureeunni,coaiteen inara aina nihanune coina.19

churu. Inaraachate laaen cacoharaacuriquicheein, inae coaiteen

13 14

230

turuhanune.nuhina jaunte,chara nejeein niha curiquicheein,ichaohin nihanune rijijieein. 20Inaeinara suujua cuhane enoha CanaCoaunera Suujuenete, Cana Inaca ainanihanune coitucuhin, canu ainaneeichene coitucuhin, coitucuhacuriquicheein. 21Quere tonoraain neite,esinae rauhijiriin cacoelaicha nereein.Niite belaiha cureein Cana Inaca CanaCoaunera. Canu netonainiha natiinnainara belaain,reeunni,cuhichene coina,” naa Cana CoauneraCalaohi Jesoso canacaanu raina jaun:22“Chanuna canacaanuhacha rai

ecocohin,tenereeite Curuaanaa,” naa nii leeochaJodasine jana:23“Cacoelaichate quere tonorae. Niite

belaiha cureein Ofa Cana Coaunera.Chaenna aina jiniiquiin Ofa aina nihacureeunni. 24Cacoelaiheite, caa quiichabeebejei esenetaene. Caa inara raiquiicha beebejei inaraacha aonajeitecaletoaera- Ofa Cana Coaunera ere ne.25Cau inara aina nihanune cojoataana,caritiin inara rai beebejeeun. 26Chaaen,Cana Inaca rene cuhanunete, cacorenihaSuujue letoareein Ofa Cana Inaca, inarasuujua lararajiaain, inara suujuateein,inara coroatajanihane coina. Acateitolere que inara relareein, itolerecaitoojoan que coauquichene coina.27Raotojoeeinna inara rai necoeeun.Canuhachana, Cana Coaunera tenojoin-raotojoeein neeichene jaannu teeun.Nerinaain cabaiha nii rijijieeinraotojoein neeichene jaannu teraanu.Aihana jaun, chaque casilanaala,raotojoeein neeuche.28Esinae rauhijiriin besichaaunlune

rijijieeina, cau niha ureeunni coaiteen.Esinae cacoelaaichenete rachoojoeein

neriquicheein. Nii caletoaera Ofa renenecureeunni, jelai choaae jauhecotojoeriininara coroatajanihane coina. 29nune ajinihana aitoon, inaeichacaaunne, ‘Esinaete aitelu,’ naainesenetaaichene coina.30Inae nenacaaeneein inara rai

ereerejerinaaunni, inae urichaain canucoitucuuruhi cachaauru letoaeranuMoconajaerane jaun.nune, caniha cha chana nainerihei.31Nena, inauhene coarajereeunni,

nune coaracuruha satiine coina.Chajaauchete amuhacache. Inae jitariinbihanu inara rai, coitucuhichene coina,”naainte canacaanu amaain amue Jesoso.

“Canuna esinae rauhijiriin lenacai obaesine rijijieein neeun,” naa Jesosone

15 1-2Nii baihate aina nerelanaanichaanune rai:

“Canuna lenacai oba esine rijijieeinneeun. Charijieein teeinti, lenacai obaune beraihaca, ajaanaa naineein.Caohatiin anasitiin inaana nuunecataaun uhajeein sauhin jaohaca,caohatiin nujua cutujuaain inaacanecoina. Jana inacaeniha le unene, temuranainejeein tacaain sauhin jaohaca.Nii rijijieein techu, cacoitucue

lanaala, suujua coaraelanaala, raisuujua letonohacha ichara, naaonjoainjaoha cureein moconajaera rene OfaCana Coaunera. Jana quere tonoraaincanuhacha icharatei icharate, jeelaiamuritoheriin suujua lararajiaaincoroatajanereein Ofa Cana Coaunera.3Inara relaanune jaan Ofa CanaCoaunera aitoojoan esenetaain,tonoraain neeichene jaunte, inae inarasuujua culeje Cana Coaunera, jianacooneeichene coina.4-5Coanete jiniiquiin Ofa Cana

Coaunera jerenohin ichacaache.

14 15

231

Ainihane, jelai chujutoroaain cacolaneichana naineriheeiche. Charijieeinteeinti, nujua caje nebeuha lenacai obaunene, ojoiin inae inaana nainene. Niirijijieein techu cacolane, jelaicaohachaain Ofa Cana Coaunerajerenohi ichana naineneriquiche. Jana,jiniiquin canu aina ichaquichenetelaaen esinae Ofa Cana Coaunerajerenohi ichariquicheein.6Chunocoha inara tabanejei, quere

tonoraane jianihanete, nitajiha cureeincahoachanainejeein, Moconajaera renejaorichaain Ofa Cana Coaunerana jaun.7Esinae rauhijiriin quere tonoraainneeichene, jiaonriha inara relaanunejaan baitiquichene. Chaelai inaraachalatei bajaaichenete, tereein Ofa CanaCoaunera.8Nere tonoraain, naitoojoan

beebejeeiche cachaauru rainete, inaracoaraain, Ofa Cana Coaunera coroaecacuurureein inara coaaraauru. Nii banateesinae rauhijiriin quere tonoraera neeinneriquicheein.9Cacoelaiha Ofa Cana Coaunerane

rijijieeina inara belaihun. Caa inarabelaihanune rijijieein, inara suujuacoaraain cacha belaain neeuche. 10Caa

nena, itolere bana inara belaicheeunni.Charijieein teeinti caletoaa Ofa CanaCoaunerana jaan tonoraain ichaainnihanune jaun, canu belaain ne, niirijijieein.11

joeein canu aina jiniiquiin neeichenecoinana aitoon. 12Caa inara belaainnihanune rijijieein, ita belaain neeuche.Nitohaneein neeuche, caa inara raiaitocoaunne rijijieein.13Nainihei chatohanai, onaa niha

natiin coasiin nihacane. Canabelaichaauru coreniha cana raaje netihacuhacanetejian, nenacaaen caohachae,

rine jerena caaun. 14Inarate quiichabelaiineein neriquicheein, caa inaraletoaanune jaan ichaain neeichene.15‘Canu cachaauru,’ narihaunni.riichana, ‘Canu belaichaauru,’nareeunni. Chabana, ‘Naaonjoainteichae,’ naain curuaanaacha ichaicoitucuhin neniha cachana jaun. Niijaunna, ‘Canu belaichaauru,’ naauninara que. Carai aitiin caletoaa Ofanajaan coitucueratihanu inara quenajaun, nainihaun canu, ‘Canu cachaauru,’naain irihanu inara quene. 16Coatihainara, cariin carene uhin niheeichelu.Canuna inara ariin inara raain neeunlu.Nii jaunna Ofa Cana Coaunera raiarajiin cacha ariin raeraanu que inaraletoaaun, inoaelu netiin neeneinu que.Nitohaneein neeichenete, chaelailatequichene, bajaaiche cacorenihane,tiha cureein Ofa Cana Coaunera,” naeCana Coaunera Calaohi Jesoso.17Nii baihate: “Aonacuchena caa que

aite, raotojoeein jiniiquiin ita belaainneeuche.

Rai cachaauru aina curuataain Jesosocairichaaeriin neeuruha caa chauratane

que nenacaaurane18Inara coaana jerelanaala, inara

belaihureniha caa chauratane quenenacaaurune, nii caje nainaauche,nenacaaen canu nichaun natiinte,cacoharanaa jerelanaala cacoelaihurene.Nii jaunte jelai amuritoheriin inarabelaihurenereein. 19Chauratane quenenaa cacha neneeichena jaunte, inarabelaain, inara coaana nainecurenereeincaa chauratane que nenacaaurucachaauru. Canuna caa chauratane quenenacaauru caje inara raaunlu. Niijaunte inara belaain inara coaananainecurene caa chauratane quenenacaauru cachaauru,

15

232

tane que nenaa cacha neneeichene jaun.20Aitocoaaunlune tocohaneein, niheichunei rai curuaanaa amurijiriin nei.Nenacaen canu rerohecauruhalunajaunte, jerichanejeein inara rerohecaacuurureein.raurute, jerichanejeein inara eretonoraain esenetaaurureein. 21nihate, cuurureein nii caletoaeracoitucuuruhi nechu aansaineeinnenacaauru cachaauru. Nitohanihatecuurureein, canu ere beebejeichenecoreniha.22Acaauru rene turuhin, acaauru

relaenihanune jana nihane, chaelaiujuaihoneein neeururihei niqui. Neteinae enene acaauru osa corenihachunijiun nichoteeurenereein. 23Nii

churute, jerichanejeein nii caletoaeraOfa Cana Coaunera ere tonoraaurene.24Itolere, lenone faain,nacaauru rautaain, itolere ichaainacaauru notajaain, naaonjoaaininatiinte, coaracuruha nota que natiin,canu batohin, Ofa Cana Coauneranemaajeein batohin neeuruhanecorenihate caseteco coaraa cuurureein.

nihane colane aihururihei. 25Aitohaacaauru quiricha inoaesi cuhanenerijijieeinte, aihure. ‘Nechu jataain,joaereein corenihate aina nejerateeinjerecurenereein,’ naain aitoha acaauruquiricha inoaesi cuhanene rijijieeinteaihure, inae nitohanihane coinalaenanohineein nihana jaun.26

neraanu. Canuna Ofa caje letoareeunni. Niiinara coroatajaneraanu- Cana CoauneraSuujuete esinae rauhijiriin caitoojoan queinara relaa ureein. 27Nii ainate chaquecasilanaala laraajiin canu aitoonjoan CanaCoaunera ere beebejeriquicheeincachaauru rai.

16 1Nii jaunna inara rai aitoon, inararerohecaauruhane, nererojoecaain

inara letoaanune jaan jianeeichenecoataana, caa caritiin aitoon inara rai,laraajiin abaantaain neeichene coina.2Acaauru ita taojiaauruhana jaan loreriasaae enohichene janate, caje inara sitaacuurureein. Chaaente, chunicoha inaratabanejei sohin jaooruhane, ‘Jeriha CanaCoaunerana jaunne, caa ichaaun,’ naacuurureein. 3naala, canu nihanatiin coitucuurenihanajaunte, nitohanain ichaa cuurureein. 4Inaecuutihane bana, ‘Esinaete aitelu,’naaichene coinana caa aitoon.

Chaaelai ichana nainihaCana Coaunera Suujuene

Jaiti jelai inara ratirihanune rainenihanune jaunna, jauriaa caa que inararai erenajaqueneeun. 5Inae laaencurichaaunni nii caletoaera aina nihanunecoina. Nihei chunicohanejein nii cunaajerichaaunna jaan bajaane que airijiin,6satiin inaderaachaquiche caa queaitocoaunna jaun. 7Inara rai tejiancaohachare cuhanune. Jana cuenihanune,urihei inara corianeein inara suujualararajiaain, inara coroatajaneraaunu.Acate inara suujua lararajiaain, inaracorihaneein inara coroatajanereein. Inaecuhanunena, canu letoareeunni. 8Aca inaeturuhanete, cacha relaa cureein,ruhane coitucuuruha cachaaurune coina.Chaaen techu, caohati ichaonaa que cacharelaa aicheein. Jana ichaonaa caoachasacunaa jeriheichurute, casetecaa cureeinCana Coaunera, 9osaaocuruhane saijieeinquesenetaaurenihane coreniha. 10Niibanate, esinaae rauhijiriin ichaonaa esineteraneein nihanune coitucuha cuurureein,Ofa nenajaun tacaa curichaaunnine jaun.Inae canu coaariheicheein cuutihane

reeintiaain. 11Nii banate, Moconajaeraaina jiniiquiin nosa coreniha caseteco

15 16

233

coaraa cuururichaaine coitucuhacuurureein cachaauru.12Niha arajiin inara rai quiicha beeni

niqui, nete ‘Quete toon aite,’ naaincoitucunaa naineneriquiche. 13Inae turuhaCana Coaunera Suujuenete, rauhijiriininara relaa cureein. Coatiha suujua cajerocohin aitoriaain. Aitoha Cana Coauneranajaan quete aitoha cureein, nitohaneeinsitusihane ajiniha coitucuhin neeichenecoina. 14Acate coroajeein canu nichaaunnebiha cureein, cacoitucuhin neeichenecoina. 15Charijieein teeinti, itolerecoauneraneein ne Cana Inaca. Niirijijieeininachu canu netonai neeun, Cana Inacacalaohi nichaaunne. Aihana jaun, coaacojoaelatohache canu coitucueratiha OfaSuujuene.

Inaderaichene baihate necoriha cureeininara suujua rachoojoenaa neein

16Satonoote, caa basiijiin cacoharaacuriquicheein. Nii baihajirite canucoaraa curiquicheein coaiteen,” naeCana Coaunera Calaohi Jesoso.17Nii jaunte ita caje: “Tonaa nena,

‘Satonoote cacoharaririquicheein, CanaInaca rene curichaaunnine jaun. Niibaihajirite cacoharaa curiquicheein,’nae. 18Chatonaa nena aite,” naacaanuita rai.19Nii jaunte,

nune coarajihane jaun: “ ‘Satonootebasiijiin cacoharaririquicheein. Niibaihajirite cacoharareeicheein,’naanune jaunna ita caje bajaaiche.20Esinaena rauhijiriin aitoreeunni.

cheein. Nii janate inara coroaaecacuurureein caa chauratane quenenacaauru cachaauru.naaneein necoriha cureein inara suujua.21Charijieein teeinti, nejanoana jeriha

rai canaanaine nererojoecaaure enecurucunaa caaun. Jana inae lesajeein

nejanoaane, inae nii cuna coacuelanaalaraotojoeein rachoojoeein ne, niicanaanai coroaaeca.22Nii rijijieeinte nererojecaaiche niqui

ena. Nete, turuhin inara coaraauhanune,joenaa neein niha cureein inara suujuacuhanai. Nihei chunei inara caje niirulunaa nainera.23Nii bana inae cacaje, ‘Chatohanein

icharihacaanu,cheein, inara netonai coitucuriquicheeinajaun. Chaaelai inaraacha latei bajaaichecacorenihanete, tiha cureein Cana Inaca.24Nihei caniha neeichene caje coaauneein,cacoreniha chaaelai bajaheeiche. Bajaaichecacorenihanete, tiha cureein Cana Inaca,raotojoeein rachoojoeein neeichene coina.25Inae cuutihane bana caritiin,

‘Charijieein teeinti naojoaen,’ naain cuaain,inara rai berihaaunni. Inae cuu tihanebanane, nechu jataain rauhijiriinchacuaain Cana Inaca aitoojoan que inararelareeunni,chene coina. 26Nii banate, inara raajeinaraacha latei bajaa curiquicheein.Nitohanihane bana, coatiha canu CanaInaca rai aitorihaunni, 27inae raujiaain cajeuhanune esenetaaichene coreniha inarabelaiha Cana Coaunerana jaun. 28Canuna,Cana Inaca nenaja caje mituhin, caachauratane que turuha uun. Inae caachauratane ratiriin, Ofa Cana Inaca CanaCoaunera rene curichaaunni,” naa CanaCoaunera Calaohi Jesosone janate:29“Inae laaen aonacaaun rauhijiriin

aitohina jaun. 30Nii jaunna esinaeitolere coitucuhin, esinae rauhijiriinCana Coaunera caje uhine esenetacaanu.Aihana jaun,nuhacha bajaaenenu,nuna jaun,” naacaanune jana:31“Nii jaunchana esenetaaiche. 32Inae

cojoinaca que tiha. Enenete satiin ita cajeriatoroaain, jelai cajaohin caratiriin

16

234

amuriquicheein, nena jelai caa neneeun,caniha niha Ofa Cana Coaunerana jaun.33Coitucuhichene jerena caunna caa aitoon,quesenetaain raotojoeein rachoojoeeinneeichene coina. Chaaen inara netonai, caachauratane que necairichanaa coaraacuriquicheeina jaunna, raotojoeeinrachoojoeein necairichanaa abaantaichenecoinana aitoon. Caa chauratane curuaanaaMoconajaera amuritohanune jaun, inaranetonai laraajiin caa chauratane curuaanaaMoconajaera amuritohichene coinana,coitucuhichene jerena caaun aitoon,” naeCana Coaunera Calaohi Jesoso, ainanerelanaa nichaanune rai.

Cana Inaca bajaa aina nerelanaanichaanune coreniha Jesosone

17 1Niritohane baihate,jabatoroaain dede coarajeein:

“Inae caletoaina jaan ichacaaunne jaancojoanonaa que turuha. Chajaain laaencacorataaneeu, ii jerenohi ichacaaunnecoina. 2Iite ii calaohineein nihanunecocoainaain, caa chauratane que caletoaai,satiin carai iicha teeuri cachaauru rainitajenaachara nejeein nenaa ichaonaateraaunu que. 3chara nejeein nenaa ichaonaa teraneei. Niijana canuna, leinjiin ii letonoJesocurisitoneein neeun. Nii jauntenitajenaachara nejeein neeurureein canacoitucuhin nenacaauru. Coatiha chabananitajeeururinaain. 4Inae caa chaurataneque nenacaauru que ii coitucueratihanu.Chaaen nachu inae caletoaaina jaannainaaun. 5Inoaenlu, jaiti necoaunaenihacaa chauratanene ajiniha,caineein nihanulune rijijieein, ii reneturuhanune, coaiteen cocoainanacaineeincaeteeu, coaracuruha satiine coinara Ofa.6Inae caa chauratane caje raain carai

iicha tenojoinhuru cachaauru que iineeine coitucueratihanu. Icheineeinteneeure, caa carai iicha teeuri cachaauru.

Niichurute, chere aonaain tonoraainneeure. 7Inae laaen cacorataaneei jaanaina caletoai jaan ichacaaunne jauntecoaraain inae esenetaaure. 8Caletoaainajaan que acaauru rai aitocoaaunnajaunte tonoraaure, carai iichatenojoihuru cachaauru.9Coatiha caa chauratane que nenacaauru

cachaauru, ii coitucuuruhi coroatajaneeinecoina ii bajahaun. Caa carai iicha teeuri

janeeine coinana, canu Inaca neeinebajaaun. 10Satiin canu cachaneeinnenacaaurute, jerichanejeein ii cachaneeinneeure. Jerichanejeein techu, canucachaneein neeure ii cachaauru. Nii jauntejerichanejeein aihanune rijijieein ichaoore.11Inae taenetojoeein caa chauratane

que nerihaunni. Acaaurute jana jaiti caachauratane que nedaa cuurureein.Canuna laaen inae ureeunni, ii ainanihanune coina. Ofa, carai caa iichatenojoihuru cachaauru coroatajaneeuiicha jerei chana que. Charijieein teeinticanu coroatajaneein canu rai iicha teiichana que, nii rijijieein acaaurucoroatajaneeu. 12Enanetojoeeincacorataaneeine que, caa carai iichatenojoihuru cachaauru nihei leinjiinejeinitajihei. Leinjiin caa, ii quiricha inoaesicuhane beein laenaerateeilune rijijieeincacoluruheraachate, inae nitaje.13Inae laaen enene, nii neeina jaaun

urichaaunni iniha nihanune coina. Jaiticaa chauratane que nihanunecojoataana aitoon,joeein nihanune rijijieein, acaaurunetonai canu rijijieein raotojoeeinrachoojoeein neeuruhane coina. 14Ii erebihanu acaauru raine jana, esenetaaintonorauruhana jaunte, acaauru belaain,acaauru rautaain, acaauru coananainecurene ii coitucuuruhi, aihanunerijijieei, inae caa chauratane que nenaacachaneein neeurenihana jaun.

16 17

235

15Ofa Cana Coaunera, coatiha ena,caa chauratane caje ranajaain dedeeuamanajaaine coina caitono nihei.Acaauru que Moconajaera janoriteein,acaauru coroatajaneeine jerena caunnaaitoon. 16Moconajaera cachaneeinnenihanune rijijieein, carijijieeinacaauru netonai inae Moconajaeracachaneein neeuruhi. 17Ii raihuruneeinneeuruhana jaunna aitoon, acaaurusuujua rucujueein,neeute, nejelau suujua cuaelanaalaleinjiin ii jerenohicha ichacurumii. Iierete esinaae rauhijiriin ichaonaacaohacha teraneein ne. Chaelai janonaabana nihei nitajiha ii ere esenetaaintonoraain nenacaaurune. 18Charijieeinteeinti, casuujua lararajiaain canucocoainaain caletoaai, nii rijijieeinaacaauru cocoainaain acaauru letoaaun,ii ere beebejiha cuuruha caa chaurataneque nenacaauru raine coina. 19Acaaurucorenihana nejelau casuujuacuaelanaala caletoaina jaancha ichaauncaraajenihane, acaauru netonaiaihanune rijijieein nejelau suujuacuaelanaala relanajaanune rijijieeinletoanajaanune jaancha ichacuruhanecoina.20

neeine coina caitono nihei. Canu erebeebejeeuruhane, canu esenetaaichurusuujua rucujueein coroatajaneeute,21jiniiquiin aihacane rijijieein, ita ainajiniiquiin raotojoeein neein, nejelausuujua cuaelanaala ita coroatajaneein,neeuruhinete, esinaae ii caletoaineesenetaauruhine caa chauratane quenenacaauru. 22Jeelai, nii canucocoainaain neeina jaana teeun acaaururai, ita neein nihacane rijijieein,acaauru netonai ita neein neeuruhanecoina. 23Chaaen nachu, casuujua cuhaneneeine rijijieein, acaauru suujua cuhaneneeun, jeelai ita neein neeuruhane

coina, nii caje nainaain esinaae ii

tane que nenacaaurune coina. Aihute,cacoelaaine rijijieein, belainaaquinecoitucuuruhine.24Carai tenajaaina jaunna, caniha nii

nerichaunnine jaun caniha neeuruhanejereeun, nii ii necaohacha aina canunecaohacha coarajeein neeuruhanecoina.nene ajiniha caje coauneein cacoelaainecoaracuruhane coinara Ofa,” naain te,25“Rauhijiriin itolere coaunera Ofaneeine coitucuuruhi caa chauratane quenenacaauru niqui. Nena laaen canuichoitucuun. Caa carai iicha teeuritelaaen, esinaae ii caletoaaine coitucuure,26esinaae ii neeine coitucueratihanunejaun. Jelai choaae jauhecotojoeriine, iicoitucueratihajeein sacureeunni, esinaaecacoelaaine rijijieein acaauru belaainecoitucuuruhane coina, canu netonainihanatiin acaauru aina nihanunecoitucuuruhane coina,” naainte CanaInaca Cana Coaunera bajaaebajaje CanaCoaunera Calaohi Jesoso.

Caseteconeein Cana Coaunera CalaohiJesoso amaauruha Romanocurune

(Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Lc 22.47-53)

18 1Cana Inaca aina irihane baihate,aina nerelanaa nichaanune

amaain, Sedroon neein curuajaain nenaanucuesoro jera que cue Cana CoauneraCalaohi Jesoso, cuu nii enuha inaanecojoai turuha canacaanu ainane coina.2Nii jaunte raotojoeein Jesoso cunajaa

coitucuhana jaun, canacaanu caaijieturuha uhe Jodasi. Belaichaneein nihaJesoso natiin, Jesoso coulurujueeinsoondarooru uhaain turuha uhe. 3Niisoondarooru, chaaen batirichurucuruaanaacuru, fariseoocuru,naaonjoainuri letono folisiaacuru uhaainturuha uhe nii Jodasi. Rejoon, sabere

17 18

236

rijijieein nenaa- esefara, naaonjoain quebiji achunequiin, raafariin, cohinee,naaonjoain que conoquiin turuha uure.4Nii jaunte inae raotojoeein nitohanai quesiturichaainne coitucuhana jaun, acaauruque tacaain: “Chate ariicheta,” naain bajaaCana Coaunera Calaohi Jesosone jana:5-6“Nasarete cocoaicha Jesosona

arihacaanura,” naauruhane jana:“Saan. Canune aca neeunra,” naa

acaauru rai Jesosone janate, nii niichauhauri soondarooru aina jiniiquiin janorinichaae richootoroalaain tocojoaai tacaenii Jesoso coulurujuera Jodasi. 7Nii jaunte:“Chate esinaae ariicheta,” naain

coaiteen enacoauneein bajaa acaaurucaje Jesosone jana:“Nasarete cocoaicha Jesosona

arihacaanura,” naauruhane jana:8“Inae rauhijiriin bihanu inara rai.

Canuna aca neeun. Cariha aaichene, caacaniha nenacaauru jianecucheteamuuruhine,” nae acaauru rai Jesoso.9“Coatiha leinjiinejein nitajerinaaincarai Ofa tenojoinunri cachaauru,”naain inae aitosiha Cana CoauneraCalaohi Jesosone jaunte nitohane.10Nii janate sabere sirihana jaun

rocohitiin, que leinjiin uricho raotononichajai beuhite Fedoro. Nii niichauricho beuhitite batirichuru curuaanaacachaneein nenaa- Malco ne.11Nii jaunte: “Jelaiha curu cuhane nii

ishabere teeura. Ta caletoaa Ofana jaan

taaineta,” nae Fedoro rai Jesoso.

Batirichuru curuaanaa Anasi rene,caseteconeein Jesoso amaauruha

soondadoorune(Mt 26.57-58; Mr 14.53-54; Lc 22.54)

12Nii jaunte Cana Coaunera Calaohi Jesosomucuure caseteconeein soondadooruacaauru curuaanaa aina uhin, chaaenJorioocuru rai folisiaacuru, naaonjoahunri.

13Nitohaneeinmucuhinte Cana CoauneraCalaohi Jesoso amaaure soondarooru, Anasiloreri asaae. (Nii Anasite, Caifasi tanaa ne.)Nii janate, nii ajaanaa cuhane batirichurucuruaanaaneein ne nii Caifasi. 14Nii Caifasite,jauriaa Jorioocuru rai “Cana caohachanuquetejian, cana atane coreniha ohane oreleinjiin cachara,” naain Jorioocuru raierenaane.

Fedoro caje bajaa nii acuujua beraichane(Mt 26.69-70; Mr 14.66-68; Lc 22.55-57)15Canacaanuna, Simoon Fedoro aina

Jesoso sacuha cuhacaanu. Nii jana, canucoitucuha batirichuru curuaanaa jaunna,Jesoso jiniichaain enoon batirichurucuruaanaa loreri asaae. 16Jana Fedorotenedae airiniha acuujua rohan. Nii jaunna,acuujua beraicha ranuna rai ereeun,Fedoro enoaane coina.17Nii jaunte Fedoro enoaain: “Tana taa

cacha aina nerelanaaneeine,” naain bajaaFedoro caje nii acuujua beraichane jana:“Acanihahaunta,” naain benaa jerene

Fedoro. 18Nii jaunte, jelarotohana jaunusi mocohin que nichaateeuruha Anasicachaauru, Jorioocuru rai folisiaacuru,naaonjoainurine jaun acaauru ainanichaatiha ne Fedoro.

“Chaquete cachaauru relaaita,”naain, Jesoso caje bajaabatirichuru curuaanaane

(Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Lc 22.66-71)19Nii jana, cuu nii loreri asaae ucuha

cuhane niha Cana Coaunera CalaohiJesosone janate:“Chaauru caa iicha relaaurineein ne.

Chaquete acaauru relaaita,” naain bajaaJesoso caje batirichuru curuaanaanejanate:20“Satiin aonajeeuruha cachaaurune

acatiha teeinna canu, rauhijiriinaitonajacoon. Coatiha asinojoineeincachaauru relahaun. Sinacoca asaae,

18

237

satiin itataojiauruha Jorioocuruna jaanTeenforo asaaene acaauru relanajacoon.21Chanuna nii bajaai cacaje. Niirelanajaanune jana aonaraauru cajebajaaute, raajenihane acaaururelaanune jaan beeuruhine,” nae Jesoso.22Niritoha Jesosone janate, ecu niha

Teenforo rai folisiaana jaun: “Niritiinaerereei batirichuru curuaanaa rai te,”naain Cana Coaunera Calaohi Jesosomeri faohitohane jana:23“Baaso neeinoona aitoon. Chanuna

caque ichohi teein aitohi,” nae CanaCoaunera Calaohi Jesoso nii Teenfororai folisiaa rai.

“Acanihahaunta,” naainnesuujiha Fedorone

(Mt 26.71-75; Mr 14.69-72; Lc 22.58-62)24-25Nii batirichuru curuaanaa Caifasi

loreri asaae niha Jesosone tonohanaute,jelai cuu inae neeoriha Fedorone jana:“Ta ii taa cacha aina nerelanaa neeine,”naain bajauruhane jana:“Acanihahaunta,” naain benaa

jereniha Fedorone jana:26“Tana, ii coaracaaunlu aina, enuha

inaa neeonjoai jana neeine jananeta,”naain bajaa leinjiin batirichurucuruaanaa cacha- nii niicha urichobeuhiti cacha araineein nenaane janate:27“Acanihahaunta,” naain nesuujiha

coaiteen Fedorone jana, inae ereataohari.

Jesoso coulurujeeuruha Filato raine(Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5; Lc 23.1-5)28

nadoro Filato loreri asaae CanaCoaunera Calaohi Jesoso amaauruhanejana, inae nemataracajiha janonaanajaun, enonaa nainecurene Jorioocuru,coberenadoro loreri asaae. Joriooneniha nii coberenadorona jaunte,coberenadoro loreri asaae enonaa

nainecurene Jorioocuru, enooruhane

nihane coataa. 29Nii jaunte airinihamituhin:“Chatohanai ichaane corenihana caa

cacha colurujueeiche,” naain bajaacoberenadoro Filato, Jorioocuru cajenejana:30“Nechu aansai taebinaen neein

nenihanenoona,chaanu,” naauruha Jorioocurune jaunte:31“Saan. Aihachuhisi niqui. Inara,

amaain jeriquichene tocohaneeinteeuche,” naa Filato, Jorioocuru rainajaunte:“Nihei canacaanu rai rauhi, chunei

sohin jaohacaanune coinata,” naaureJorioocuru Filato rai.32Rauhijiriin coitucuhin,

joaainte catinaa cuurureeincha,” naaCana Coaunera Calaohi Jesosonerijijieeinte, rauhijiriin ichacure.33Nii jaunte coaiteen enacoauneein

loreri asaae Jesoso cotijiain, caje bajaeFilato: “Ii ina Jorioocuru curuaanaa reyneei,” naain bajaa caje Filatone jana:34“Ishuujua cuhane aitiina bajaai.

Ainihane leochaauruna ichei Jorioocurucuruaanaa nihanune que aitoha,” naaFilato rai Jesosone janate:35“Chasiinna Jorionichaaunne

coalanaala caraajenihane aitiinaitoreeun. Charaaichuru, batirichurucuruaanaacurute carai icholurujue.

cure,” naa Filatone jana:36“Coatiha cajiha caa chauratane que

nenacaauru curuaanaa nihaaunta. Caachauratane que nenacaauru curuaanaanihanunetera, sonaacurure queretonoraeraauru, catohaneein caetecuruhaJorioocurune coataa,” naa Jesosonejana:37“Aihana jaun, iina curuaanaa rey

neeite,” naa Filatone janate:

18

238

“Ejeen, aca nichaaun. Nii aitohinerijijieeine acaneeun. Canuna caachauratane que uhin nejanoaaunlu-cachaneein, esinae Cana Coauneraachajerei rauhi coitucuuruha cachaaurunecoina. Satiin Cana Coauneraacha jereirauhi tonoraaurerate quere tonorae,”naa Jesosone jaunte:38“Chatohanai Cana Coauneraacha

jerei rauhi esinena,” naain bajaa Filato,Jesoso cajene baihate, enacoaauneeincoaiteen mituhin Jorioocuru aina irihacue.“Coatiha chatohanai ichaai carai caa

cachata. 39Inarate, Fasocoa besetanaineei, Fasocoa beseta catainajeein,naaonjoaain niha catohanai casetecone,nii beseta situ reeintiaain jianeratenajaaoquiche. Tonaquiche, jerecuchenecaa Jorioocuru curuaanaa rey jianebeseta situ reeintiaain,” naa Filato,Jorioocuru raine janate:40“Aihei. Coa nii jianiha. Nii Barabasi

jianeeujian laaen,” naainte nujuaaesoaisoaihure Jorioocuru, Filato rai, niiBarabasi asijiautoneein nenaa que.

19 1Nii jaunte Cana CoauneraCalaohi Jesoso bisichate rai

soondarooru que Filato.2Nitohaneein bisihuruhane baihate,

ojoa caje janojoin comai curuhacureJesoso couturi que. Nii baihate coaiteenque cajione lanaajiojoai curuhacure.3Nitohaneein teeuruhane baihate,

Jesoso rohan turuhin: “Caa Jorioocurucuruaanaa rey coaracuchera,” naainJesoso meri faohafacoaaure biji queRomanocuru rai soondarooru.4

curu rai: “Coaraquichene coinana caacacha mitaa uun, neniha que chatoanaibaaso ichaenihane coaracaunna jaun,”nae Filato.5Nii jaunte,

jeein comaiquiin, lanaajiojoai que

cajionequiin mituha uhe Jesoso. Mituhauha Jesosone janate: “Caa cachacoaracuchera,” nae Filato.6Niritoha Filatone jaunte, Jesoso

coaraain: “Coroso que teeuche. Corosoque teeuchera,ruha batirichuru curaanaacuru,folisiacuru naaonjoainurina jaun:“Inara amaain coroso que teeuche.

Neniha carai que chana jaunna,nitohaneein tenaa naineneeun canu,”naa Filatone jana:7“Canacaanu quiricha inoaesi

cuhanete aite, nitohaneein nei nihanesohin jaohacaanune coina. CanaCoaunera Calaohi niha nocoetohanecorenihate caohachae, sohinjaohacane,” naauruha Jorioocurune8aonajihane jaunte, jataain casi Filato.9Nii jaunte nacoauneein loreri asaae

enohin:“Chaa cajena unaaneei,” naain bajaa

Filatone jana, inauhene chujuhequiinaonaje Cana Coaunera Calaohi Jesoso.10Nitohaneein tonoraeniha Jesosonejaunte: “Chanuna catoonraeneei. Tanacocoainanacaineein nihanunecoitucuhine. Canune nainereeun corosoque ii teratihanune. Chaaen nachunaineeun caa ii colurujueeuruhane jaancaje jianacoo chetichaaunne,” naaFilatone jana:11“Cocoainanacaine lanaala cheteein

nii jereniha Cana Coaunerane, canasianainihei. Nii jaunte, chamurijiriinosaque caa catohaneein ichei caetera,”naa Cana Coaunera Calaohi Jesosonejaunte, 12Jesoso jianena jere Filatoniqui. Nete:“Jiaohine jianeeine. Aca, curuaanaa

rey neein nenaa jerihane jaun,caohacharihei jianeeine. Jianeeinete,satiin inara curuaanaacuru curuaanaaenferadoro aina nejeratenaa neriquiin,”

18 19

239

rune jaun, 13Jesoso raerate, nii Cabatanaauruha Ebereeo ere cuhanene jaan-ajeri caje ichanohineein nenaaaranichoae uhauruhane coina.neein raerateeuruhane jaun, raainturaauruhane jana, nii casetecocuruneruujuena jaaun nelauriariin lauhequenelaurianaana jaan rori choaae, 14enotochujutaain Fasocoa catainajeein. Niijaunte nitohaneein raerateein:“Nocoa inara curuaanaa rey,” naa

Filato Jorioocuru raine jana: 15“Corosoque teeuchete coaraain cuu ohine,”naain nujuae soaisoaiuruhane jana:“Chasiinna inara curuaanaa rey

tereeun coroso que,” naa Filatone jana:

rohachate canacaanu curuaanaa reyneein nera. Nihei nii baiha curuaanaareyta,curu Filato raine jaun, 16acaauru queJesoso amaerate Filato.17Nii jaunte nii Jesoso amaain, que

corosonu baijieratecuruhane jana,Couturi Bejeroneein curuajaain nenaaatane ucuuno que baibaichaain amaain,nii coroso tiha cue Jesoso. (Nii Ebereeoere cuhane Colocota naauru najaan-Couturi Bejeroo.)18Nii janate cuu coroatajai coroso que,

caaurune jaun, acaaru cataaun Jesosoteeure coroso que, leinjiin jera que,leocha jera que, naaonjoaain.19Nii janate, cuu Jesoso curuaa

laenaerate Filato. “Nasarete cocoaichaJesoso, Jorioocuru curuaanaa rey”nasiin laenerate coroso que, tabara queteein Filato. 20rute nii Jesoso curuaa Filatohachalaenaeratei ereretaaure, nii Jesosoteeuruha coroso quene jaan cajeicharaeniha Jerosaleenne jaun. Ebereeoere, Curieco ere, Romano ere,naaonjoain que nichata lauriin erenaa

cuhane teeinte laenaaure, nii queerenaa inaurera ereretaauruhane coina.21Nii jaunte: “Coa, Jorioocuru

Curuaanaa reytihara,” naaure Joriocuruneeinbatirichuru curaanaacuru Filato rai. “NiiJorioocuru curuaanaa rey niha nocoeti,nasiin laenaerateeura,” nauruhane jana:22“Nii rijieeincha nedaainera,” nae

acaauru rai Filato.23Nitohaneein coroso que Cana Coaunera

Calaohi Jesoso curaboaain teeuruhanebaihate, Cana Coaunera Calaohi Jesosocajione raaure jenai soondarooru. Rainobirinemaajeein raaure. Rai nobiri,coaracuruhane jana nirijieein ijiabereeonufarueraelanaala tocoonojoi inelanaala nihanii rai nobirine jaun: 24“Coa soaihachetenaajeein amaacache, nenacaaentejiancaohachare naajeen amaacachene. Aihuteque necoatijianaa neeine, chariji rai neeinchanedareein,” naaure soondarooru. “Ita raitecacaijione leruhin raaurureein quenecoatijiain,” naa Cana Coaunera QuirichaInoaesi cuhanene jaunte, nii Cana CoauneraQuiricha cuhane aitohane nainaane coinanitohaneein teeure soondarooru.25Nii jaunte, inae Jesosomucuuruhane

coitucuuriin, coroso asaae cuhin coaraje raineba, nichatajai enecuru aina. Nocoasai,Cureeofasi comasaineein nenaa-Mariha,Mariha- Maadala bene, naaonjoaain. 26Niijanana cuu nihacaanu, jataain niicha belaaiinichaanune temeecohacaanu neba ainanejana, neba coaariin:“Nii ii calaoita oma,” naa neba raine baiha:27“Nii chobata,” naa caraina jaunna

jerichanejeein cafojiara raanunerijijieein raain amaaun caloheri asaae.

Oha Jesosone niha(Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Lc 23.44-49)28Inae nitohaneein nihane coina

letoaa Cana Inaca Cana Coauneranenainaane coitucuha raotojoeinne jaunte,

19

240

inae Cana Coaunera Quiricha Inoaesicuhane aitosiha inaena jaun:tohanura,” nae Cana Coaunera CalaohiJesoso.29Nii janate baichaje laaojoiri

nainecojoain ecu niha bino baasonejaun, enuha que sie rijijieein nenaanujuateein, nii bino sisiaain Jesosoujuaae que suesuecaauruhane jana, 30niibino baaso cohane baiha: “Inaelaaenra,” naain ocoai couturi tijitiaainohe Cana Coaunera Calaohi Jesoso.

Jesoso jaleri rucuaitoha leinjiinsoondaro rejoon quene

31Le janojoeein lanaa Fasocoabesetane janate, Filato rai aitoha cuureJorioocuru, coroso que nenacaauruanaae bacoerateein, naain nii corosocaje rocoeratenajaain,ratiha Filatone coina, nabananebetacanaa janonaa bana cuuneeuruhane, coaranaaca cachaaurunecoataa, acaauru rai jataain besetatabaineein niha Fasocoa besetana jaun.32Nii jaun soondarooru letoaa Filatonejaun, cuhin nii Jesoso ajiniha corosoque nenacaauru anaae bucu bateeichuresoondarooru.33Nii baiha Jesoso rohan turuhin

coaracuruhane jana, inae oha Jesosonejaun, rai nanaae bacoorene. 34Netelaaen rai nanaae bacoorenihane canihalaaen, rai jaleri rucuaaite leinjiinsoondaro rejoon que.Nii janate rai jaleri rucuaitohane jana

chujuhare ichana, acau que jasisiin.35Canuna coaaraneein aitoon inara

rai, inara netonai rauhijiriin aonaainesenetaaichene coina.36“Nihei chatohaneei bacoorurihaainta,”

naa Cana Coaunera Quiricha Inoaesicuhanena jaunte, Jesoso bucu bacoorene.37Cana Coaunera Quiricha Inoaensi

leeocha cuhanete “Focooruhane janate,

inauhene coarajiha cuurureeincha,”naain aitohane rijijieein coarajeeure.

Oo jana ajeri jachu cuhane Jesosojaberoco teeuruhane

(Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Lc 23.50-56)38Nii janate Cana Coaunera Calaohi

Jesoso jaberoco bajae Filato cajeArimatea cocoaicha Jose,ruhane coina. (Nii Josete asinojoineeinCana Coaunera Calaohi Jesoso eretonoraera ne, leeochaauru Jorioocurucoasiha.)Nii jaunte, Jesoso jaberoco jianiha

Filatone jaun, Jesoso jaberoco raain amae.39

jeein janotiin Jesoso rene turuhinerenaa Necodemo netonai,choonca quironeein meentoontocohaneein nenaa ujujuai uhain.40Nitohaneein Jesoso jaberoco amaain,

nii juujijiai que rujuaain, cajione quebaluluhin conajaain, Jesoso jaberocorucuheca cuhe Jose, Necodemo aina.Nitohaneeinte onaa rucuhecure

Jorioocuru, nitohaniha acaauru ichaonajaun.41Nii Cana Coaunera Calaohi Jesoso

teeuruha Jorioocuruna jaaunte neenuha inaa neeonjoai. Nii enuha inaaneeojoain janate ne atanebana. Ecute neachasineneein ajeri jachu- jaitilesajeeinejein onaa teeurenihana jaan.42Cuhanete Jesoso jaberoco teeure,ichuunejeein niha cajene jaun, chaaeninae beseta bitoauruhane coinaneruujihajeeuruha Jorioocurune jaun.

Ohane baiha ichanaaCana Coaunera Calaohi Jesosone(Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Lc 24.1-12)

20 1Semana nunuhe tomihocojoanonaa bana nocohejiriin

cuhin, jaiti nocohetoojoaane janaturuhin coaraa Mariha Maadala benene

19 20

241

jana, inae fueraene nii ajeri jachu. 2Niijaunte soroneein jelaiha uhin, Fedoro,canu, naaonjoainihacaanune rai bihauhe. “Aanca chaainti cana curuaanaa.Chu chaainti amaaureta,” 3naain bihacanacaanu raina jaun coaraacuhacaanu.4Nii jaun, ita jiniichaain soroneein

cuhin coaraa cuhacaanune jana, Fedororeroriin cuhin, turuhin 5metoraaincoaracaunne janate, cuu ne cona. Nenalaaen enohin coaraeneeun.6Nii janate canu caaijie turuhin,

enohin, coaraa Fedorone jana, cuu nejaberoco conaauru. 7Nii janate nejelaune nii Cana Coaunera CalaohiJesocurisito couturi cona, nejelaumaromarorinohineein seeque.8Nii janane canu netonai enohin

coaracaunna jaun, ichanaa CanaCoaunera Calaohi Jesocurisitoneesenetaaun. 9Cana Coaunera QuirichaInoaesi cuhane besihane jana niqui,“Naaonjoarichaaine quete aite,” naaincoitucusinaaunlu. Nena canacaanu notaque coaracaanune jaun, caohachaaincoitucuhin esenetaacaanu.10Nitohaneein coaracaanune bihane

nenaanajaun cauha cuhacaanu.

Oo caje ichanaain ecooca Jesosone(Mr 16.9-11)

11Nii janate cuu nii ajeri jachu rohannedaain chanaechanaje Mariha-Maadala bene. Chanaaechanajeeinmetoroaain nii ajeri jachu coaraanejana, 12cuu laurujua laurujuaaure CanaCoaunera letonocuru anjeraaurusomanerei que cajionequiin CanaCoaunera Calaohi Jesocurisito jaberocoteeuruhana jaaun, leinjiin couturinichajai que, leeocha tijia nichajai quenaaojoain.13Niichurute: “Chate coisiita,”

naauruhane jana:

ruhana jaunna coisiunra. Chu chaaintiamaain teeureta,” naane baiha, 14roain janori nichajai coaraa Marihanejana, rai chujuhaca Cana CoauneraCalaohi Jesocurisitone jana, acanihanecoitucuene.15Nii jana: “Chana coisiite ene. Chana

arii,” naa Jesocurisitone jana:“Nii enuha inaa beraicha niha,” beein:

“Ii amaaine, carai nii amaain teeine jaajelai beeune coaanicha,” naa Marihanejanate:16“Mariha,” naa Jesocurisitone jana,

nejaorocoaain rautaain Jesoso coaraain:“Raboni,” nae Mariha.“Cacha relaera,” naanete aite Ebereeo

ere cuhane.17Niritiin coineteein mucunaa jeriha

Marihane jana: “Caiha neeu. Jauriaacoaa cadadaara, jaiti iniin Ofacoaraenihanune jaunra. Chajaainchacacoelaichaauru rai canu benihura.Jaitina iniin, Ofa Cana Inaca CanaCoaunera rene iniha cureeunnicha,” naaCana Coaunera Calaohi Jesocurisitonejaun, 18nii Cana Coaunera Calaohi ainanerelanaa nichaanune rai biha uheMariha Maadala bene.

Aina nerelanacaauru rai ecooca Jesosone(Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Lc 24.36-49)19Tomiho cojoanonaa bana nihana

jaunna, nii cojoanotiin cuhane itataojiaacaanu nii Cana Coaunera CalaohiJesocurisito aina nerelanaa nichaanune,caohatiin acuujua fuhin Jorioocurucoasiha.Nii janate enohin, canacaanu cataaun

neeoritiin: “Raotojoeein rachoojoeeinneeuchera,” nae canacaanu raiJesocurisito.20Niritohane baihate, biji que curabo

cure, jaleri que rejoon cure, naaonjoaincoaarate canacaanu que.

20

242

Nii jaunna rachoojihacaanu ainanerelanaa nichaanune, coaiteencanacaanu aina nihana jaun.21Nii baihate enacoauneein:

joeein rachoojoeein neeuchera.Charijieein teeinti, caletoae Ofa,nirijieeinna caa inara letoaunra,” naecanacaanu rai Cana Coaunera CalaohiJesocurisito.22Niritiinte canacaanu couturi jiririin:

“Cana Coaunera suujue raauchera.23Chunei osaaona que inara suujuaacatequichenena, canu netonai niiosaaona que casuujua acatereeunnicha.Jana aineeinchene, canu netonaiairihaaunnita,” nae canacaanu raiJesocurisito.

“Tomasi, caa canu biji alarijia cuhaneii biji couturi enoain coaraau,”

naa Jesosone24Nii janate, inae amuha Cana

Coaunera Calaohi Jesocurisitone jana,turuha uhe Tomasi, nii fa one neein,niicha curuaateeuri. Nii TomasiteJesocurisito aina nerelanaa nichaanunelechoonca coroataja ne.25Turuha Tomasine janate: “Cana

Curuaanaa coaracaanura,” naainbihacaanu Tomasi raine janate:“Biji larijia que curabo cure

coaracaaunne banaachane,reeunni. Chaaen cuhane canu bijicouturi enoaain, chaaen jaleri querejoon cure cuhane canu biji couturienoaain, naaonjoain coaracaaunne

nera,” nae Tomasi, rai bihacaanunejana.26Nii baihate foosa janonei cuhane,

coaiteen jelaiha enacoauneein itataojiacaanune janate laaen, canacaanuaina ne Tomasi. Nii jana caohatiinfueraa acuujuane saijieein enohincanacaanu cataaun neeoritiin:

joeein, rachoojoeein neeuchera,” naecanacaanu rai Jesocurisito.27Nii baihate: “Tomasi, caa canu biji

larijia cuhane, ii biji couturi enoaincoaraau. Chaaenchu caa canu jaleri querejoon cure cuhane, ii biji couturienoain coaraain esenetaachaau, baasocoacuelanaala,” naa Jesocurisitone jana:28“Canu Curuaanaa Cana Coaunera”

naa Tomasine jana:29

nihane coaraina jaun. Raotojoeeinteniha cuurureein, catohaneein nihanunecoaraelanaala quesenetaeraauru,” naerai Jesocurisito.

Esenetaaichene coinate,laenanohineein ne caa erenaa

30Itolere ichaainte coaarate CanaCoaunera Calaohi Jesocurisito. Netesatiin laenanohineein nene caa quirichacuhane. 31Cana Coaunera Calaohineeinniha Jesosone esenetaaichene coinate,laenanohineein ne, esenetaaichene,ichaonaa caohacha, chabana nitajenihacachane jaan raaichene coina.

Rede jaohajihacaanune jana,canacaanu rene ecooca Jesosone

21 1Nii baihate Calileea conemuriauhaniha, aina nerelanaa

nichaanune rai ecocoe coaiteen CanaCoaunera Calaohi Jesoso, rede jaohanihacaanune jana. 2Nii janana laaenFedoro aina nihacaanu, Tomasi niifa one naauru najaan, chaaen nii baihaNatanaaeli, Calileea caje unaa Canaaucocoaicha, chaaen Sebedeeo calaohinichaaunne,jaain, naaonjoaain nihacaanu Fedoroaina. 3Nitohanihane coinanu quete:“Redena jaoha cureeun,” naa Fedoronajaun:“Tana iniha uhacaanu,” naacaanune

jana:

20 21

243

“Chajaauchetejian aihanecunichaache,” naa Fedorona jaun, cuhinbote cuhane fauhin, cuhin janoaajeeinrede jaohacaanu niqui. Nii jananeleinjiinejein ate mucuujenihacaanu. 4Niijana, inae mataaquiin uha janonaanejana, nemuri auhaniha ecocoe CanaCoaunera Calaohi Jesoso. Nii janana,aca nihane coitucuenihacaanu.5Nii janate: “Enamanaacuru, ta ate

mucuhichene,” naane jana:“Aihahacaanuta,” naacaanune janate:6“Cana raotono nichajai bote jera que,

rede jaohichenete ate mucuriquicheein,”naane jana,nune jana, esinae ate mucuhacaanu.Nii jaunna ate anaai caaun nii rede

tijichasinihacaanu.7Nii janate: “Cana Curuaanaate

aitera,” naanu Simoon Fedoro rainejana, aohanrihane rijieeoritiintorosaacha baaejeein nihana jaun,luhecotariin cajione curujuainacauhanau fautiin Jesoso rene turuhacue Simoon- Fedoro.8Nii janane bote cuhane caaijie

cuujueein turuha cuhacaanu redetararajeein, ate caaun lemuequiin,lefasha metoroneein lanaa nemuri auhacajena jaun. 9Najauriaain inihacaanunejana, cuu ne canacaanu ajiniha usilanarotiin. Nii jana nii usihanau nihaleinjiin atene jana, cuu ne faan.10Nii janate: “Nii ena inaraacha

mucuhi ate uhauche,” naaJesocurisitone jaun, 11bote cuhanefautiin nii rede tararae Simoon Fedoro,carene choaae. Lefasha saoquichooncanichatajaa ate tabai inatiinte, nii redesoaine.12Nii janate: “Chajaauchete inara

suuri noite,” naane jana, “Chaneeina”naain bajanaa nainenihacaanu,raotojoein Cana Curuaanaa Jesosonihane coitucuhacaanune jaun.

13Nii janate, tajiha uhin nii faanraaoriin, canacaanu nainetiin chalue.Jerichanejeein techu, nii ate basichochalue canacaanu nainetiin. 14niha Cana Coaunera Calaohi Jesoso, oocaje ichanaain, canacaanu rai ecoocanenichata sai cuhane.

“Cacoelaaina” naain bajaaJesoso, Fedoro caje ne

15Inae nainaain canacaanu surinoitichaanune janate: “Jonasi calaohiSimoon, cau nenacaauru leeochaauruamuritoheriina ii coichana aina cutaaincacoelai” naain bajaa Cana CoauneraCalaohi Jesoso, Simoon Fedoro cajenejana:“Ejeen. Iite ichoelaihanune

coitucuhicha curuaanaa,” naane jana:“Aihane quere esenetaurera

beraihura,” naane baihate coaiteen:16“Jonasi calaohi Simoon ii coichana

aina cutaain cacoelaaina,” naain bajaaJesocurisitone jana:“Iite ichoelaihanune coitucuhicha

curuaanaa,” naane jana:

raauru beraihu,” naane jana coaiteen:17“Jonasi calaohi Simoon, ii coichana

aina cutaain cacoelaaina,” naain nichatasaain bajaane jaunte, inaderaain:“Ejeen. Iite itolere coitucuhin, esinae

ichoelaihanune coitucuhichacuruaanaa,” naane jana:“Aihane quere esenetaain tonoraeraauru

beraihu. 18Esinaena aitoonra.neeinne banate, necoreeteein, chunijiu cunaajereinajaaun curejetohi. Jana, inae biinaaneeinete, ichoii caaecaaecaaine jana,ichajione curujuaain, cunaa jereeneina jaaunniha natiin chamaaurureeincha,” naeSimoon Fedoro rai Jesoso. 19Niritoha Jesoso,“Naaonjoainna Cana Coaunera eretonoraanune coreniha oha cureeunni,” naaincoitucuha Fedorone coina.

21

244

Nii baihate: “Quere tonoraeraneeinneeu, inoaelu netiin,” naane jana,20jaotoroaalaain canu coaari Fedoro,acaauru caaijie cuhanune jaun.21Nii jaunte: “Chataaenriha jana caa,”

naa Fedorone janate:22“Chaquena aasare ichei. Canu

jerichaaunete nacoauneein turuhanuneque tiaaojoaain ichaonaa naine, Ii laaenquereecha tonoraau,” nae.23Niritohana jaunte, orihaunnijiecha

naaure ita rai nii canu aina CanaCoaunera Calaohi coitucuurera. Coatiha

oenerihanuhinne que aitohi. Netechujataain, “Chaquena aasare ichei. Canujerichaaunnete, coaiteen turuhanuneque tiaaojoaain ichaore,” nae Fedoro raicaque Cana Coaunera Calaohi Jesoso.24Caraajenihane coaraain,

nune jaunte, esinae rauhijiriin erenaane.25Itolerete niqui ichae Cana Coaunera

Calaohi Jesoso nete saainlaenanohineein neene. Satiinlaenanohineein nihane, nerihei caachauratane que tenaana jaan.

21

245

Afosotooru rai, tururai niha CanaCoauneraacha letoanaa jerei- Cana

Coaunera Suujuene

1 1-2Nii nunuhe caje coauneein,niicha ichanohin ichaain, cachaauru

relaalu Cana Coaunera Calaohi Jesosodedeeu cauha cuhane que tiaaojoaainequene, caa ichei beein, jauriaanejeeinlaenaunlu, jataain ii belaichaaunnajaunra Teo lo.Chaen techu dedeeu cauha cuhane

ajiniha, rai afosotooru-nuuru cotijiaain raain suujua tenajaerateCana Coaunera Suujue que acaauruhachaichanenenu coitucuhin ichacuruhanecoina. 3Ohane baiha jetaote, jenachooncajanoneein cachaneein ecocohin, acaaururai Cana Coaunera Cojoanonaa queereereje esinae rauhijiriin oo cajeichanaain enacoauneein ichaohaneesenetaauruhane coina.4Jaiti Jerosaleeun niicha cocoainaauri

afosotooru aina nihane bana jetaote:“Jiaaonriha caa Jerosaleen caje

chunijiun cuhichenera. Aitocoaaunnerijijieein inara rai Ofaacha tenaa jereicohacuche jauriaara,” naain chunijiuncuuru caohateein jetao,5“Esinaete rauhijiriin acau que cacha

baotisaain cojounacateraaete Joaan.

Nete inara chaabana nejein CanaCoaunera Suujue que, baotisaain

cheeincha,” naain jauriaanejeeinacaauru rai beelu jetao Cana CoauneraCalaohi Jesocurisito nitohanihanecoina.

Dedeeu iniha Cana CoauneraCalaohi Jesosone

6Jesoso aina ita taojiaain neeurunajaaun jetaote:“Enenena coaiteen jianacoo Isaraeli

cocoaicha nichaachene mitareeitaCuruaanaa, raotojoeein cana ichao queichaohacachene coina,” naainbajaauruha niicha cocoainanenuurunejana jetaote:7

nera. Chatohanai bana chaainti, niiichaa cureein Ofata. Leinjiin acaachatenii coitucue niquicha. 8Nete inaraichoae fauha Ofa Cana CoauneraSuujuene, nii aina itolere ichananaineriquicheein inara netonaicha.Chaente chatohanai que casilanaala,laraajiin itolere Jerosaleen sacutaain,itolere Jodea batane, Samaria batane,

cheein, itolereneein chauratane

Cana Coaunera Calaohi Jesoso CocoainanohichuruAfosotooru

Ichanohichuru

246

sacutaain canu coitucuuruhanecoinara,” nae jetao acaauru rai Jesoso.9Niritoha acaauru raine jaun jetaote,

coarajeeuruhane jana jetao, dede sacarijana nitajeeoriin dedeeu cauha cueJesoso.10Nii jaun jetaote, coaarihurenihane

jaun, cuu caaijie cojoaelaauruhane janajetao, somaratohanai que cajionequiinacaauru rene ecoocure coroatajaianjeraauru11Nitohaneein ecocohin jetaote:“Chanuna dede cojoaelaaichete

Calileea cocoaichacuru.chene jana dedeeu cauha cuhanerijijieeinte, coaiteen turuha ureeinJesosora,” naaure jetao acaauru rai.

Jodasi coreenraniha Matiasi raauruhane12Nii jaun jetaote, nii Oliboneein

curuajaain nenaa ichatane ucuunnoneeuru caje cauha cuure Jerosaleeun,Jesosohacha cocoainaauri afosotooru,ichuunnejeein le oaraanca metorofautaeriin nebetacanaa janonaa banaamuuruha cachaaurune jerecuruhaJorioocurune itaanejeein. 13Inae niineseeu turuhin jetaote, ecuunetiincoroatajaain coaranai loreri asaae siniiaihuruhane jaun jetao, iniha cuure itacaaijie, Fedoro, Saantiaao, Joaan,Aanderesi, Feri , Tomasi, Bartolomee,Mateeo, Arafeeo calaohi Saantiaao,chaen, Selote naaurunaja- Simoon,chaen, Saantiaao calaohi- Jodasi,naaonjoaainunri. 14Satiin nii afosotoorujetaote, inetono janonaa bana itataojiaain,rurejetelu, Jesoso nejeraauru, chaenneba Mariha, chaen leeochaauruenecuru, naaonjoaainunri aina.15Nii cojoanonaa bananeein jetaote,

ita taojiaaure lefasha coroatachooncaain nenacaauru- Cana CoauneraCalaohi Jesoso esenetaeraauru. Nii jana

jetaote, acaauru cataaun nichaauraainjetao, acaauru rai:16“Jesocurisito coreniha canejeraauru,

teein Rabiri que beratihalu Cana

tene. Nii jaunte Jesoso mucuhacunacaauru aina cue Jodasi, acaauru raiberanu que. 17Canacaanu aina nereberanu quete niqui ranojoineein nelu.Nete nitohaneein ichae. 18Nii Jodasijetaote, coretecuruhane jaan coriquicoreniha atane coretihane jaun jetao, niibaiha nemarote. Nemarotihane jaunjetao, couturi que chujujuaain tacaanejaun jetao, nefohitoha rai surine jaun,jianacoon chatolene cacha suri. 19Niicoitucuhinte, nii atane curuaateeure

neein. Acaauru ere cuhane, ‘Areserama’naanete, ‘Ichana core- coriqui coreniharanojoin atane.’ naane aite. 20CanaCoaunera Quiricha Inoaensi- Salmocuhanete:

‘Rai loreri quete jaole que.Nihei nasaae ichoai.’

naain laenanohineein ne. Chaen techu:‘Niicha ichaneni neein nenaaicharaaunu quete enoecoreenranu que leeocha cacha.’

naain, Cana Coaunera Quiricha Inoaensicuhane laenanohineein ne.21-22Nete, cau canacaanu aina neeure-

Cana Curuanaa Jesoso baotisaa Joaannecaje coaauneein-reein tiaaojoaain- canacaanu corihanihaamuhemuhenacaauru cachaauru.Aihana jaun, canacaanu lechooncacoroatajanu que, chunocoha acaaurucaje enohanete caohachare, canacaanuaina, esinae rauhijiriin ichanaa Jesosonecoaracuruhane jaun, canacaanu ainaberaanu que,” nae jetao Fedoro.23Nii jaun jetaote, “Barasaba Josto”

naain acaauruhacha curuaatei Jose,

1

247

Matiasi, naaonjoainuri, jelai ita rohantenajaain jetao, niicha jerei bihaacaauru rai Cana Coaunerane coinajetao:24-25“Cana Coaunera, iite saatiin cacha

suujua coitucuera neein neeicha. Iite,canacaanu que nii coitucueratenaanaineeicha. Chariji, caa coroatajaihuricaje nainere, niicha jereeineein nosacoreniha cunaa jerena jaaun cunaacoreenraniha, iicha teei amihanenaaichana nainereta,” naain jetao, CanaCoaunera bajaaure acaauru rai.26

ruhane baiha jetaote, niha ajeri catu,cojunaca siriina jaun, “Cojunaca sirichamucuerate aca nereeincha,” naauru janajetaote, rauhijiriin nii cojunaca ainanenaa mucue Matiasi. Nii rijieeoritiinjetaote, lechoonca coroatajaaureJesocurisito letonocuru, lechooncaleinjiin neeuruhane baiha.

Fauha uha Cana Coaunera Suujuene

2 1Jorioocuru beseta Feentecosetesijanonaa bana nihane jaun jetaote,

satiin le laurijieein ita taojiaain neeure,Cana Coaunera bajaauruhane coinaJesocurisito esenetaeraauru.2Nii jana jetaote, cuu le lorerijieein

satiin codohacooruhana jana,riin tonijiaain cujuana rijitiin fauha uheCana Coaunera Suujue dede caje.3Nitohaneein tonijiaain fauhin jetaote,nii satiin- ecu nenacaauru suujuenihaneeoritiin, acaauru bichohe naainetiin,

nanae. 4Nii aina jetaote, nejelaunejelaauru, lauri laurichuru caje uhincuu turunacaauru cachaauru rai,acaauru ere cuhane ereeure satiinJesocurisito esenetaeraauru, erelanaacaCana Coaunera Suujuene rijijieein.5Nii bana jetaote, cuu nii Jerosaleeun

turuhin neeure lauri lauri atane

sacutaainchuru caje unacaauru- Cana

caauru Jorioocuru, ecu Feentecosetesibeseta bitoaauruhane coina. 6neein inae acaauru ichoaae fauha CanaCoaunera Suujuene jana jetaote,

raaurune jana jetaote,toore nii lauri lauri caje unacaaurucachaauru, acaauru ereeuru cuhaneaitocuruhane aonaain. Nitohaneeinjetaote, suujuanu inaaoritelanaala7cojoaelatonajaain:“Calileea cocoaichacuru nihanatiin,

8inasiina cana ere cuhane aitocureaonacaachene coina. 9Caute nihacacheitolere sacutaain caje uhinichaachene,Partia batane caje unacaauru, Mediabatane caje unacaauru, Elam batane cajeunacaauru, Jodea batane caje unacaauru,Capadosia batane caje unacaauru, Poontobatane caje unacaauru, chaen Asia batanecaje- unacaauru, 10Firijia batane cajeunacaauru, Paan lia batane cajeunacaauru, chaen Egipto batane cajeunacaauru, tajiha Sirene bujua nenaa Libiabatane caje unacaauru. Chaen techu, cauneeure cana aina Romanocuru netonai.11Acaauru tabaaurute Jorionecure. Janaleeochaaurute, Jorionecurenihane saijieeinJoriooneein nerotocure. Chaen techu cauneeure cana aina Cureta batane cajeunacaauru, chaen Arabia batane cajeunacaauru, naaonjoaainunri. Nitohaneeinaraai laurii caje uhacachene saijieeinte,satiin lauri lauri caje uhin nichaachene

ruhane jana aonajihancache,” naain jetaosatiin cojoelatoore.12Nitohaneein cojoelatiin jetaote:

“Chatohanihana,” naain ita caje bajaaebajaaecure satiin.13Jana acaauru tabaauru jetaote:

“Chaquena ereeure caa ajenacaauru,”naain acaauru batocure.

1 2

248

Cachaauru raite ere Fedoro.14Nii jaun jetaote, lechoonca leinjiin

aina ecu nenacaauru afosotooru ainanichaauraain jetao tonijiaain:“Aonacuche satiin Jorioocuru. Satiin

cau Jerosaleeun neiniquichene rainaaitoreeunni coitucuhichene coina.15Coatiha aitocohichene jana,nijin ajeeuruhi caa cachaauruta.

reta. Ena nuna macojiu teejiha enotonatiin, cha caaunna ajeeurure. 16Netecatohanihane coina, inoaenlu inae aitiinbesihalu Cana Coaunera Ere berainoaensi Joherine rijijieein:17 ‘Inara rai quiicha tei janonaabesautelalaje raina,satiin chauratane que nenacaauruchoae

canu suujue letoareeunnicha.Nii banate,quiicha chana jerei coaraainbeebejiha cuurureein canucoreniha,

inara nefoerateeurura.Enamanaacuru niha natiinte,acaauru que quiicha coaarateicoaracurureeincha.Binaacuru nihanatiinte,quiicha coaarateicoaraa cuurureein acaauru sinihura.

18 Nitohaneein inae cutihane banane,saain canu cachaauru,enecuru, quichaauru,naaonjoainuri choaecanu suujue letoareeunnicanu ere beebejeeuruhane coinara.

19 Chaenna, naain dedeeujataain cojoaelanaacojoaicoaratiha cureeunnicha.Jerichanejeeinachu,

nicha.Nii banate ecooca cureein

ichana, usi tabai,suruaa neeonjoaain,naaonjoainuri chauratanesacutaaincha.

20 Nii banate conoenereein enotora.Jana atenete,ichana tocohanai jana nihacureeincha.

Nitohanihate cureeininae ichuun nejeeonrihaturu rai niha inara Curuaanaanejanara.

Nii cojoanonaa banate,coasinacaain elunareeincha.Nerinaain nii caje nichotei cachata.

21 Nete, cairichaaojoaain coaraaCana Curuaanaane coinabajae bajajeein ichaonacaauru,satiin nii caje nichotihacuurureeincha.’

naain nere bera inoaensi Joheri queberatihalu Cana Coaunerane rijijieeinte,inae caa aihane jana coaraquichera.22Aihana jaun, caohachaain rautaain

aitocoaaunne aonacuchena, caa que

curu. Satiin coarajeeichene notaracaete,itolere ichaain inara notaarate Nasaretecocoaicha- Jesoso que Cana Coaunerarai letononeein nihane coitucuhichenecoina niquicha. 23Nete, inae inoaenlunitohaneein teeichene coina, niicha jereirijijieein ichaa Cana Coaunerane jaun,inara rai tiha nii terane jana, amaainteeiche nechu aansai cachaauru rainejaun, coroso que teein sohin jaaorelu.24Nete onaa caje ichatelu CanaCoaunera, onaa caje colucohin,amuritonaa nainesiniha onaane jaun.25Inoaenlu jaiti caa chauratane queturueniha Jesocurisitone janate,aitorichaain Jesosone rijitojoeein:

‘Itolere janonaa banate,

naara.

2

249

Aihana jaun,nerinaain chatohaneein canu terata.

26 Nii jaaunte,raotojoeein rachoojoeein ne canusuujuara.

Chaen nechu,chaque casilanaala raotojoeeinichaaon,

27 curu cuhane nitajiha canujaberecone nainatejelanaala,

niheichu

reeinine jaunra.28 Iite canu que,onaa caje ichananaja coaarateeicha.Nii jaunna,raotojoeein rachoojoeeinnereeunni,’

narichaain Jesoso, Cana Coaunera rainerijitojoeeinte belu curuaanaa inoaensiRabiri que beratiha Cana Coauneranajaun.29Jesocurisito coreniha canejeraauru,

jerecuchene esinae rauhijiriin inara raiaitete aonaquiche. Nii coitucuhichenerijijieeinte, ohalu cana foerateraRabirine jana, conautecuruhane jauncau ne rai natanebana. 30Nete, esinaerauhijiriin rai nere bera inoaensi nihaRabirina jaun, rai nichoala- canacuruaanaa- Rey neein tihane coina, raibesihalu Cana Coaunerane jaun, coaararijijieein coitucuelu- curuaanaa inoaensiRabiri:‘Ii ichoala ichoalacuru calaohite,

Jorioocuru curuaanaa Rey nihacureeincha.’ naain que coitucueratihaCana Coaunerane jaun.31Nii jaunte, inoaenlu jaiti turueniha

Cana Coaunera letono- Mesihasine jana,nota que coaara rijitojoeein:‘Naaonjoaainte, turuha ureeincha.

Nihei nitajerinaain rai jaberecota.Niheichu ecu seturinaainta. Oo cajeteichanareein Mesihasicha,’ naain

caohacha nainejeein jitariincoitucuhana jaun, Jesoso coaararijitojoeein belu curuaanaa inoaensiRabiri.32Nii jaunna esinae rauhijiriin

bihalune rijijieein, canaacaanu netonai,canaacaanu nota que ichanaa Jesosonecoaracaanu, ichatiha Cana Coauneranajaun. 33Nitohaneein ichateeinte,enacoauneein dedeeu rae CanaCoaunera, rai raotono nichajai que, ainajiniiquiin nihane coina. Chaaen techu,nitohaneein dedeeu raain, nii rai niichatenaa jerei rai Suujue te. Niite, caa inaranotaracae canaacaanu nainetiinchaluhane jaun, satiin coaraainaonaquiche. Aihana jaun, inae laencoitucuhiche raaotojoeein. 34-35CoatihaCana Coaunera ere bera- curuaanaainoaensi Rabiri, dedeeu iniha cuhilu.Cana Coaunera Calaohi Jesosote inihacuelu. Nii jaunte,

‘ “Iite satiin Curuaanaa neeicha.Cau caraaotono nichajai quecarohan nelaurihaau,

ii que nejeratenacaauru amuritohinecoina

ichacaaunne reentiaaincha,”naa Cana Curuaanaa rai CanaCoaunerara,’

naain Jesoso belu Rabiri, beratiha queCana Coaunerane jaun.36Aihana jaun, satiin Jorioneeichene

chene coina. Nii coroso que teeininaraacha focoi- inaraacha atinaiJesosote,sineein te Cana Coaunera,” naaFedorona jaun jetaote, 37que suujuarerohecaain, jataaen inaderaain:“Jesocurisito coreniha canejeraauru,

cha charihacaanuta,” naainbajaauruhane jana jetaote:38“Cana Coaunera notaracae baaso

ichaain, osa que nesaruhin naosateein,

2

250

naaonjoaain neeichene jiaaneein, CanaCuruaanaa Jesocurisito corenihanebaotisaerateeuche satiinte, inara osacaje inara mitaain, inara rai- rai Suujueteeine Cana Coaunerara. 39Catohaneeintihane coinate, inoaenlu beratelu CanaCoaunera. Niite nenacaae inaracaohachanu neein ne, satiin inaracalaohichuru aina, satiin coriaaenenacaauru raine maajeein. Satiinniicha cotihacuri raite, rai Suujue tihacureein Cana Curuaanaa- CanaCoaunerara,” 40naain acaaurusuujuatiha, nii cachaauru- baasoneeinichaonacaauru caje mituuruhane coina,Fedorone jaun jetaote, 41nii niichabeebejei esenetaain tonoraeraaurujetaote,joineein, Jesoso esenetaeraneein neeure,nii bananeein nichata oaraancaicachaauru.42Nii jaun jetaote, satiin rauhijiriin

ichaaore,rune rijijieein, ita suujua rijitojoeeinjiniiquiin ita coroatajaneein, itataojiaain ita aina Cana Coaunerabajaain, ita aina jiniiquiin lenoneeinnaaonjoaaunre.

Raotojoeeinte ichaaore Jesocurisitoesenetaeraauru.

43Nii jaun jetaote,toore, itolere ichaain- cachaaurunotaaratiha afosotooru que CanaCoaunerana jaun. 44raauru jetaote, ita suujua rijitojoeeinneein, ita rai chaaelai sirichuruhane itasihure ita acatiha tacaain. 45Chaelai

ruhane nenainetiinete, ita aina nii core-coriqui teein ita rai leruhin raaure,raotojoeein latecuruhane rijiinanaain.46Cojoanoonetojoeein jetaote itataojiaaure, ita taojiaauruhana jaancoloheri- Teenforo asae. Rai lorerichuru

asaae nihanatiin jetaote, ita taojiaain,ita rai lenone chaluhin lenonecurejiniiquiin, raotojoeein rachoojoeein47Cana Coaunera coroajeein. Chaenjetao techu, caohachaain neeuruhanecoaracure satiin ecu nenacaaurucachaauru.Cojoanoonetojoeeinte, niicha

ichoteratecuri tiha acaauru aina, CanaCoaunerane jaun nejeeotejeein sacuure.

Nerautaa leinjiin bacosane

3 1Nuna macohi choae teejihaenotone jana jetaote, nii ita

taojiaauruha Jorioocuruna jaan loreriTeenforo asae cuure Fedoro, Joaan,naaonjoainuri cuu Cana Coaunerabajaauruhane coina. Jelai rijiu enototiaajianaain jetaote, ita taojiaaure satiinCana Coaunera bajaauruhane coina.2Nii jana jetaote,niha ne leinjiin bacosaneein nejanoacaje coaauneein nenaa cacha.netojoeein jetaote, nii Teenforoacuujua- Caohachajeineein-acaauruhacha curuhateihu amaainteeure, coriqui bajaa ecu enonacaaurucajene coina. 3-4Nii jana jetaote, enoorucoina iniijina cuuruha Fedoro ainaJoaanne jana jetaote, acaauru cajecoriqui bajae nii bacosa. Nitohaneeincoriqui bajaa acaauru caje, nii bacosanejaun jetaote, coarajeein jetao:5-6“Aonaaunra,” naa nii bacosa rai

Fedorone jana,“Chaelai teeuruhane coina jecha aite,”

naain acaauru coarajihane jana jetaote,“Nihei nohane canacaanu rai coriqui.

Nena quiicha sirii tereeuni icheicha.Nasarete cocoaicha Jesocurisitocoreniha, nimichuhin nichaauraainamuunte coaracaara,” 7naain nii bacosabiji- raotono nichajai que mucuhinmichuha Fedorone jana jetaote, niirijieeoritiin caohachanainejeein

2 3

251

nerautae nii bacosa tijia aina- raitajichocuru. 8Nii jaun jetaote,nimichuhin nichaauraain, nii itataojiaauruha Jorioocuruna jaan loreriTeenforo asae enoha cue jeluhatejeluhatiin Cana Coaunera coroaejeein.9-10

raain amuhin, Cana Coauneracoroaecane coaraain jetaote, satiincojoaelatiin coasichure situuruhanenaineein Teenforo bacuujua-jeineein- acaauruhacha curuaateihulauhequiin coriqui bajaera nihanecoitucuhin.

Teenforo chajeneein nenaa loreriSalomoonneein- acaauruhacha

curuaateihu neein ereerejiha Fedorone11Nitohaneein jetaote, Fedoro aina

Joaan caje coriaae nalunaa jerene niibacosa nihane caje nerautaanaa cacha.Nii jana jetaote, Teenforo chajeneeinnenaa loreri Salomoonneein curuajaainnenaa asaae neeuruhane jaun, soroneeinruhanihajaaintiin cuhin cojoaelatiincoarajeeure satiin nii cuu nenacaaurucachaauru. 12Nii jaun jetaote, acaaururai:

chete Isaraeli cocoaichacuru. Coatihacanacaanuhacha nejeein nihanenerautarihei caa cachata. Niheichujataain leeochaauru amurijiriin, Cana

nune jaun niheinta,” nae Fedoro.13Niritiin jetaote:“Nii cana inoaensihuru- Abaraaun,

Isaca, Jacobo, naaonjoainuri coaunera-Cana Coaunerate, jataain nelateeinnihane coina, cocoainaain rai letonoJesoso letoaelu. Acate,caihuri rai teeichene jana, jiaanenajeriha coberanadoro Filatone saijieein,caohateein jianena jereneeichelu.14Nitohaneein caohachanejesina ichara

nihanatiinte, jianena jeriha Filatonejana, caohateein neeichelu. Coinanaa,nechu aansai sonajaaineein nenaajianeratequichelu. 15Nitohaneeinte, niiichaonaa tera sohin joaerateeichenejana, ichatelu Cana Coaunera.nuna, nii ichatiha Cana Coauneranecoaaraneein nihacaanu. 16Nii Jesosocorenihate nerautae caa cacha-inaraacha coitucuicha. Jesosohachacorenihate, caoachanainejeein nerautaecaa cacha inara notaracaaera,” naainjetao:17“Acanihane coitucueneeichene jaun,

curu aina jiniiquine coitucuhanuraotojoeeincha canejeraauru. 18neein situhin nihanetene. Inae nere berainoaensihuru que, ‘Naaonjoaaitecairichaaeriin inae nirijieein cuaajeeinsohin jaoha cuurureeincha,’ naain nerebera inoaensihuru que beratihaluinoaenlu Cana Coaunerane jaunte, CanaCoaunera ere nainaane coina,nitohaneein nii inoaenlu-janeraaunu que- niicha letoanaa jereiluMesihasi teeichelura. 19Aihane jaun,chatohaneein baaso ichaain neeichene,suujuelanaala jitariin beein, jiaaneeinCana Coaunera ere tonoraain neeuchetecaseteco coaraquichene rai neeichenecaje inara ichotemiin- Cana Coaunera.20Chaen techu nitohaneein neeichene,nii inoaenlu- inara coroatajaneraaunuque- niicha letoanaa jereilu- Mesihasi-Jesoso letoareein nacoauneeincha.21Nete jaiti itolere rucuheca CanaCoaunerane reentiaan, dedeeu nihacureein nere bera inoaensihuru que,inoaenlu beratiha Cana Coauneranetocohaneeincha. 22Nii quete, canainoaensihuru rai:‘Caa nere beraneein caletohane

rijijieeinte, inara caje nacoauneein rainere bera letoareein Cana Coaunerara.

3

252

Itolere que tonaane, nere tonoraainneeuchera. 23rute, caohachanainejeein nitajihacuurureeincha.’ naain belu canainoaensihuru rai Moisesa.24Caritiinte aitoroaeetoorelu Cana

Coaunera ere bera inoaensi- Samoericaje coaauneein satiin nere berainoaensihuru, catohaneein turuhanequera. 25Nii jaun inarate, nii nere berainoaensihuru que beratihalu CanaCoaunerane rijijieein, nii naitoonjoasirichaneein neeichera. Chaen techu,inoaenlu cana foeratera inoaensi-Abaraaun rai:

rune, caohachaain teratiha cureeunni iinefoerateeuru coreniha.’ naelu CanaCoaunera, cana foeratera inoaensi-Abaraaun rai. 26Niritohane jaunte, oocaje nii Calaohi ichateein,jeein inara rene letoaelu CanaCoaunera, nii coaraain neeichene, baasoichaaechajeein neeichene jianeeinneeichene, inara coroatajaneein nihanecoinara,” nae jetao Fedoro, nii cuunenacaauru cachaauru rai.

Cocoainanacaihuri acatiha neeuruhaFedoro aina Joaanne

4 1Niritiin jaiti cachaauru raiereereeca Fedoro aina Joaanne jana

jetaote,curu, Teenforo beraihurera-curu- curuaanaa, sadoseeocuru,naaonjoainuri. 2Turuuruhane jana:“Coaraanachuinti oo caje ichananainiha cachana jaun, oo caje ichanaaluJesosone. Nii jaunne esinae rauhijiriinoo caje ichana nainiha cachanecoitucuhacaanu,” naain cacharelaauruha Fedoro aina Joaanneaonajeeuruhana jaun jetaote, obaaecuresadoseeocuru: “Nihei chunei onaaichatera. Nihei Cana Coaunera niha

natiin onaa ichatena nainiheita,” naaincachaauru relaauruhana jaun.3Nitohaneein obajeein jetaote, Joaan

aina curuataain Fedoro mucuhinamaain, inae sonaina nihana jaun,

tenajaaure.4Nii inatiin jetaote, atiin esenetaaure

nii cuu aonajeeurera- arajii cachaauru.Nii jaun jetaote, ita que jooraainquichaauru nejesina janijiin, saoquioharaancaelalajeein Jesocurisitoesenetaeraneein neeure, enecuru,canaanaihuru,naala.5Nii cojoanoo jetaote, nii que ita rai

ereeuru coina, Jerosaleeun itataojiaaure Jorioocuru curuaanaacuru,satiin acaauru bichauhenaauru, chaenCana Coaunera Quiricha Inoaensi quecacha relaaurera, naaonjoainuri. 6Chaenjetao techu, cuu neeure saseredotecurucuruaanaacuru Anasi, chaen Caifasi,Joaan, Alejaandoro,tecuru curuaanaacuru araaichuru,naaonjoainuri. 7Acaauru jetaote,caresero caje rocoeratenajaain, Fedoroaina Joaan raerateein, acaauru cataauntenajaain acaauru rai:“Cha cocoainanacaineein inara tihane

aina caa aaicheta. Cha corenihata,”naain Fedoro aina Joaan cajebajaauruhane jana jetaote, 8niha Cana Coaunera Suujuene jaun, chaque casilanaala jetao:“Aonacuche satiin caraaichuru

curuaanaacuru, satiin Isaraelicocoaichacuru bichauhenaauru. 9Niicunaitenaa rai caohacha icharacoitucunaa jereein bajaaichene jaaunna,inara rai berichaanuhincha, coitucuhinneeiche satiine coinara. ‘Nitohaneeinnanerautaa caa cachate.chene jerena caaunra. 10chene urichoone berichaanuhin, satiin

3 4

253

Isaraeli cocoaicha neeichene coitucuhinneeichene coinara. Nii coroso queterateein- inaraacha sohin- inaraachajoaerateilu Nasarete cocoaichaJesocurisito- oo caje Cana Coaunerachaichatei corenihate, caohachanainejeeincunai caje nerautaain, caa canaacaanuaina inara acatiha ne caa cunai cajenerautanaa cachara. Inae satiin, inaranota que, caohachanainejeeinnerautaane coaraquichera. 11Caa cacharautaera- Jesosote, letoae CanaCoaunera,raaunu que niqui. Nete, nere aonanajerelanaala, que jaolequiin neeichera.12Acate letoae Cana Coaunera, nabananitajeein nihacachene coataara. Niheichunei, leeocha cacha tihei CanaCoaunera, caa chauratane queta.Leinjiin acaachate, chabana nitajenaacharanejeein nihacache jaanu teraanuque- letononeein nenaa ne, itolere baasocaje- jianacoo cana mitaeraanu quera,”naa acaauru rai Fedorona jaun jetaote:13“Caaurute,

jeein nerelanacaauru nera. Coatihajataain cana tocohaneein, caohatiin-quiricha inaaurera niheita. Nete jataaincoitucuera rijitojoeein, erenaa inaaurecaa cachaaurura,” naaure cojoaelatiinnii cocoainanacaihuru, cha quecasilanaala ereeuruha Fedoro ainaJoaanne jaun. 14Chaen, cuu acaauruaina, chujuhecoha nii cunai cajenerautanaa cachana jaun jetaote, niichaque tonaain erenaa nainecurene.15Nii jaun jetaote, nii ita taojiaauruhanajaan caje, mitaeratenajaaure.neein, mitaeratenajaain jetaote, cuunejesinajeein, ita cotaicha rijitiin:16“Cha charihahacache, caa cachaauru

ainata. Itolere caa Jerosaleeunnenacaauru cachaaurute,joai ichaain,ruhane coitucuurera. Nii que, nainihei,

‘Casaje.’ naain, irihacacheneta.17Coanete, taeneein cuajeein, Jesosoque- cacha relaauruhane coataa, niicaohatichaachete jianecurumiin, nabanachunei cacha rai, Jesoso que ereeinneeuruhane coataara,” naain jetaote,18Fedoro aina Joaan cotijiaain:“Jiaonriha Jesoso coacuhin que

ereerejeein chunei cacha relaainneeichenera. Nii jianeechacuchera,”naauruha acaauru raine jana jetaote:19

jeeincha. Inasiina Cana Coaunera eretonoraacaanune jianeein inara eretonorarihacaanu, Cana Coaunera eretonoraacaanune colaihaje tacaainta.20

nune jianichaanuneta. Inasiina,canacaanu uricho que- canacaanuhachaaonai, canacaanuhacha coarai,nuhacha coitucui, naojoaihunri quecachaauru relanaa jianerihacaanuta,”naain tonoranaacuruha Fedoroorunejaun jetaote, 21cacha relaauruhanecaohateein:“Nenacaen nitohanai ichaain,

chenena, jelai choae jauhecotojoeriininara casetecarichaanuhincha,” naaurejetao, acaauru rai cocoainanacaihuru.Nitohaneein jetaote,

naala, nirijieein jianenaacure.Jianenaana jerecuruhi jetao niqui. Nejetaote,rune coaraain,ruha satiin ecu nenacaauru cachaaurunejaun jetao acaauru jianecure.22Nii cojoelanaacojoaain nerautanaa

cacha jetaote, jenachoonca jaanacaamurijiri.

Cana Coaunera bajaauruhaJesoso esenetaureraauru, acaauru

lararajihane coina.23Nitohaneein jianenaacuruhana jaun

jetaote, nii neeuruha acaauru

4

254

leeochaaurune jaun, turuha cuureFedoro aina Joaan. Cuu acaauru reneturuhin jetaote, “Naaonjoaainte,canacaanu teeure canacaanu casataain,cana araaichuru bichauhenaauru,saseredotecuru curuaanaacuru ainara,”naain jitariin, nii acaauru leeochaaururai beeuruhane jaun jetaote, 24cuujiniiquiin, aonajeeuruhane baiha:“Cana Coaunera, iite cana janonaa

coauneraneein neeicha. Iite cana raidede, chauratane, cucuana, naaonjoaaincoauneraneein neeicha. Iite itolerecautenurijihuru coauneraneein neeichaCana Coaunera. 25Iite, ii Suujue queberateein, ii ere bera inoaesi Rabiri queberateein:

‘Chanuna joaereeinrai suujua auhacaainnererojoecaaurelaurilauri nenacaauru cachaauru.Chanuna nitohaneeinbaasoneein suujua coaracureinacojoeein cachaauru.

26 Chaen techuCana Coaunera amurijiriin nenaacoacuhin,

nii niicha letoai Mesihasi quenejerateeure

cana rai chauratane coaaraneeinque nenacaauru aina reycuru.’

naain aitiin berateeilune jaun, niritiinbihalu ii ere bera inoaesi Rabirinerijijieeinte, 27naacha tei Jorioocuru curuaanaaFoonsio Filato, Jorioocuru rey Erodesi,chaen nejelau atane nenacaauru, chaenIsaraelitaauru, naaonjoainuri, caaneseeu netaojiaain nejerateeure, nii iijerenohin icharaanu que- ii letonoJesoso- iicha janijii iicha rai Mesihasiainara. 28Nitohanihane coina, inaeinoaelu coacuhin ichaailune rijijieeinte,aihurera. Nitohaneeinte, aitohinenainaaurera Cana Coaunera.

29Aihana jaun, enene caje coauneein,canacaanu casataauruhane coaraaine,

janeeuna, cha que casilanaala,cachaauru rai, ii ere beebejihacaanura,Cana Coaunera. 30Chaen, laraajiinitolere ichana nainichaanune jaannuteeu, canacaanu rai, cunaitenacaaururautaain, cojoelanaacojoai ichaainnaaonjoacaanune coina, esinaaerauhijiriin nii ii letono Jesosoletononeein nihacaanune coaracuruhasatiin cachaaurune coinara,” naain jetaojiniiquiin Cana Coaunera bajaaure.31Inae Cana Coaunera bajaauruhane

nainaauruhane rijieeoritiin jetaote,nerurujuaa nii netaojiaauruhana jaanjelaiine jana, acaauru suujuauneeoritiin, acaauru suujua lararajiaeCana Coaunera Suujue. Nii aina jetaote,chaque casilanaala,naala, satiin cachaauru notaracaaelaraajiin, Cana Coaunera Erebeebejeeure.

Satiin rucuhelete,satiin acaauru raineein ne.

32Satiin Jesoso esenetaeraauru jetaote,jataain arajiin ita aina neeuruhanesaijieein, ita suujua rijitojoeeincoacuhin jetao, “Coatiha leeinjiin canarainuhachanu que, nihei caa canaachasirii rucuheleta. Satiin cana raineeintenera.” naaure jetao, satiin, ita rai.Nitohaneein jetaote, satiin raineein nenii itolere acaauruhacha sirii.33Nitohaneein jetaote, jelai choae

jauhecotojoeriin, laraajiin, oo cajeichanaa Cana Curuaanaa Jesosonebeebejeeure jetao nii afosotooru, itolereichaain, acaauru coroatajaniha CanaCoaunerane que cachaauru notajaain.Nitohaneein jetaote, jelai choaejauhecotojoeriin, satiin, acaaurucoroatajane Cana Coaunera. 34Nii jaun

4

255

jetaote, nii chunei leeinjiinejeein,chaque lanaain neeurene. Tabaauruatane sirichaauru, tabaauru lorerisirichaauru, naaonjoainuri jetao, quenecoreteein, 35nii afosotooru rai uhaainniicha raauri coriqui teeure,latecuruhane rijiinanaain acaauru raileruuruhane coina. 36Coaraaunachuintijetao, nii acaauru jana nenaa Lebita-Joseneein curuajaain nenaa- Chiferecobena que nejanohanaa-neein afosotooruhacha curuaatei.“Berenabeen” naanete, “suujuanunaera” nae. 37Nii cacha jetaote, atanesirihana jaun jetao, que necoreteein,coreniha coriqui raain jetao, jitaain niicoriqui tee, afosotooru rai.

Osa que nesaruhin, nohaneeuruhaAnanihasi, Sa ra, naaonjoaihunrine

5 1Nejetaote acaauru aina ne leeochacacha- Ananihasineein curuajai, rai

comasai Sa ra aina. Aca jetaote, niicomasai aina leeinjiin atane quenecoreteein, 2ita suujua rijitojoeeinleruhin rai core raain, esi rijijieeinjitariin amaera rijitiin: “Nocoa coriqui,”naain afosotooru rai teeure. 3Nii janajetaote,“Ananihasi, chanuna ishuujua cuhane

enoha Moconajaerane rijitojoeein, CanaCoaunera Suujue rai nohanena jereeileruhin coriqui raain. 4Nihei chuneiichei, ‘Caa atane que necoreteeura,’naain ereein neita. Nitohaneein,eletoaera que necoretenaa lanaalate,icheineein niha satiin coriquinemaajeein inatiin, leruhin raainnohaneeicha. Nii atane necoreteeinajaan, coatiaa nejelau raineein nihein.Nii jaunte niqui, satiin, coriquinemaajeein icheineein nera. Chanunanitohanai ichana coacuhin ichaai.‘Canacaanuacha jecha coritaai,’ naaijerihane niqui. Nete, Cana Coaunera

notaracaae canacaanu coritaai,” naaAnanihasi rai Fedorone jaun jetaote,5cuu aonajeeorihane baiha, tocojoaaintacaain, inae cuu ohe Ananihasi. Niicoaraain jetaote, satiin nii coasichurebanetojoelanaala nii ecu neeincoarajeeurera cachaauru. 6Nii janajetaote, tajiha nichuuntaain coaraain,rai jabereco conajaain amaainconautiha cuure cachaauru.7Nii baiha jetaote, nichata oraai

cuhane, tajiha turuhin enoha uhe niionaa Ananihasi autana Sa ra:joaara,” naain coitucuelanaala,caohachanaenetojoeein. 8Nii janajetaote:“Esinaena rauhijiriin, nii beeichene

jeeoneei coreneein, inara rai atane quenecoreteeiche,” naain bajaa Fedoronejana jetaote:“Ejeen. Nii bihacaanune jeeonejeeine,

necoretihacaanuchera,” naane janajetaote:9“Chanuna ita suujua rijitojoeein,

Cana Coaunera notaracaae canacaanucoritaquiche.ruhache ii sinijera amaain,raauru cachaauruchera. Inae itonaaiamaaururichaainchera,” naa Fedoronerijieeoritiin jetaote, 10Fedoro tijia asaaetocojoaain tacaain, cuu ohe nii ene. Niijana jetaote, rai lana conautecuruhanecaje turuhin, enoha cuuruha niicachaaurune jana, inae oha nii enenejaun, rai jabereco amaain, rai lanarohan teein conautecure. 11Nii jaunjetaote, banetojoelanaala coasichure niisatiin Jesoso esenetaeraauru, satiin niinitohanihane coitucuurerane maajeein.

Afosotooru aina cuaain, itolerecojoaelanaacojoai ichaain cachaauru

notaaratiha Cana Coaunerane12Nii afosotooru aina cuaain jetaote,

itolere cunai caun cunaitenacaauru,

4 5

256

bacosacuru, maosacuru, naaonjoaihunrirautaerateein, itolere icharateein cachanotaarate Cana Coaunera. Nii banajetaote, nii Teenforo chajeneein nenaaSalomoonneein curuajai asaae itataojianajaaocure afosotooru, satiinJesocurisito esenetaeraauru,naojoainunri. 13Nejetaote, nii chuneiacaauru aina netaojiana jerecurene casicaun, jataain belainaacuruha natiin.14Nejetaote, arajiin cachaauru enecurunetonaine maajeein Cana Curuaanaaesenetajeein nejeeotejeeure. 15Nii janajetaote,caauru mitaacoaain, cacha situnajaunbero auhaniha teeure, nela choae, rairori choae, naaojoaain, tabaauru queneconaa Fedoro beraerane,ruhane coina. 16Chaen nii Jerosaleeunrohan nenacaauru- neseeuru

tiin jetaote, tajiha turuha uure itolerecunai caun cunaitenacaauru, itolerecoitucuchuhi cairichanojoineeinichaonacaauru, naaonjoainuri uhaain.Niichuru jetaote, rai cunai cajerautanaacuruhane, jataain raotojoeeinsatiin nerautaaure.

Afosotooru que nejerateeuruhacocoainanacaihunrine

17-18Nii jaun jetaote, itolere cacha,acaauru belaihana jaun, nechu jataainnecoelai caun, nii afosotooru mucuhinamaain, caresero cuhane tenajaaure niisaseredotecuru curuaanaa aina, nii oocaje cacha ichatena nainiha CanaCoaunerane esenetaaichuru-curu. 19Nii jana jetaote, janotiincaresero bacuujua joracaain, acaaurumitae Cana Coaunera letono- anjera.20Nitohaneein mitanajaain jetaote:“Naain Teenforo cuhane enohin,

cacha cataaun nichaauraain, cachaarurai beebejeein, caa Ena- Cana

chera,” naain jetao, letoanajae CanaCoaunera letono anjera. Nii jaun jetaote,mituhin cuhin, 21janohetiin nii Teenforoasaae enohin, beebejeein cachaaururelaaure.Nii nainiha jetaote, saseredotecuru

curuaanaa, chaen acaauru ainanenacaauru, naaonjoaihunri, satiin-acaauru bichauhenaauru cotihacure,netaojiaauruhane coina. Nitohaneein,ita taojiaain jetaote, nii afosotooruraerateeure, caresero caje. 22Nii janajetaote, turuhin nii caresero joracaaincoaracuruha nii acaauru letonocuru-folisihacurune jana, nii leeinjiinejeein,cuu neeurene. Nii jaun jetaote,jaaurera rai, biha cuure. 23Turuhin jetaote:“Caohatiin funojoineein, acuujua

naineeinchuru soondarooru quecaohatiin beraichaain nihanatiinte,joracaain coaracaanune jana, neeureneleeinjiinejeeincha,” naain beeuruhanejaun jetaote:24“Nitohaneeuruhane, chachaainti

ichaa cuurureein nirijieein taeneeincuaajeeinta,” naaure,curu curuaanaa, saain Teenforoberaichacuru- folisihacuru curuaanaa,

tecuru, naaonjoaihunrine jana jetaote,25tajiha turuhin:“Nota Teenforo cuhanete, cachaauru

relaa neeure caresero cuhane inaraachaenoanojoihurura,” naain, acaauru raibeenajae leeinjiin cacha.26Nii jaun jetaote, nii rijieeoritiin

cuhin, rai folisihacuru amaain, ranajaacue folisihacuru curuaanaa. Nitohaneeincuhin jetaote, inae erunajaain, acaauruuhae,lanaala cunaain,ruhane, ajeri que bodoosinajaauruhacachaaurune coataa. 27Nitohaneein,

5

257

turuanajaain jetaote,naacuru, saseredotecuru curuaanaa,naaonjoaihunri acatiha tenajaain jetao:28“Inae inara rai, nii cacha que,

cachaauru relaaichene coataa aitiin,caohatihacaanulura. Nii saijieeinte,enanetojoeein, nii jianena jereneeichera.Cha ichaquiche, nii que cacha relaainta.Inae itolereneein Jerosaleeun sacutaain,nii que cachaauru relaaichera.Chaentechu, canacaanu que, ohalu niicachane ujuaitena jerequichera,” naaacaauru rai,naane jana jetaote:29“Cacha ere tonoracaanune choae

jauhecotojoeriin jataain Cana Coauneraere tonoraacaanune jaunna aihacaanura.30Nii cana inoaesihuru Coaunera- CanaCoaunerate, nii coroso que teein,inaraacha sohi inaraacha joailu- Jesosoichatelura. 31jeein, oo caje ichateeinte, raotononichajai que lauriaain, nii Jesosococoainae, itolere curuaanaa nihanecoina, Cana Coaunerara. Chaen, itolerebaaso caje- cacha mitaeraaunu quenemaajeeinte, te Cana Coaunera, Isaraelicocoaichacuru coroatajaneraaunu que,itolere baaso ichaechajeein neeuruhanejianeein neeuruhane, acaauru quesuujua acatena nainiha CanaCoaunerane coinara. 32Canacaanuna, niicoitucuhin, coaaraneein,caanu. Chaen, nii nere tonoraainnaitoonjoan icharaauru rai, CanaCoauneraacha tei Cana Coaunera Suujuenetonoaite, canacaanu que niicoaaratera,” naain tonoranaacure,Fedoro aina, leeochaauru afosotooru.33Niritiin, tonoranaacuruhane jaun

jetaote, obajeein, acaauru sohin,acaauru jaonaa jerecure. 34Nii janajetaote, nii cocoainacaihunri aina cuune leeinjiin fariseeo Camalieli. Acajetaote, Cana Coaunera Quiricha Inoaesi

coitucueraneein,nacaineein, jataain suujua acatecuruhaitolere cachaaurune jaan ne. Nii jetaote,nimichuhin nichaauraain, basiinjiinafosotooru mitaerate, aerene. 35neein, inae mituuruhane jana jetaote:“Aonacuche, satiin-

chacuru. Caohachaain necohalajiinaihuchera. Nijiaonriha, joaenreeincoitucuera lanaala, chatohaneein caacachaauru terateein neeichene. 36AihaluTeeodane coaucuchenaainti.chenachuhinti, leesajei que niqui, ‘Acajete, jataain itolere amurijiriinnelateineeinera.’ naane jaun niqui,esenetaain sacuuruha jena fashaicachaaurune. Nii jana, sohin jaooruhanejaun, ita caje riaaneein, jianecuruhalu-sacuureraauruneta. 37Coaraaunachuinti,itolere sacutaain nenacaauru cachaaurujaniichatiha Romanocuru curuaanaanebana, coaiteen Romanocuru ainanejeratiha leeinjiin- Calileea cocoaicha-Jodasine jana, jerichanejeein,noai sohin jaooruhane jaun, raisacuurera netonoain, ita cajerihaaneein, jianecuruhaluneta. 38Niirijijieeintechu, Cana Coaunera

rune, raajenihane jianiha cuurureeinte,rerohecanacaaurureta. 39Aihana jaun,Cana Coaunera letononeein aihuruhanejana, acaauru aina nejerateein, acaaururerohecaaichenete, Cana Coaunera ainanetonai nejerateriquicheeincha. Aihanajaun, coaa Cana Coaunera ainanejeratenaa amunena coaucachera,” naaCamalieline jaun jetaote, neretonoraaure.40Nitohaneein nere tonoraain jetaote,

raujiaain nii afosotooru cotijiaainbisichatenajaain, “Nijiaonriha nenacaeJesoso que cacha relaain neeichenera,”naain jetao, cacha relaauruhanecaohateein, jianenaacure. 41Nitohaneein

5

258

jianenaacuruhane jaun jetaote, niicocoainanacaihunru notaracaaeraotojoeein rachoojoeein, jelai cajecauha cuure, bisiinajaain mainajeein,acaauru necoejechanuuruha, Jesosocoreniha, Cana Coaunera notaracaaenejaun. 42Nii atiin jetaote, jianelanaalacojoanoonetojoeein, nii acaauruhachacohajei Mesihasi niha Jesosonebeebejeein, cacha relaaure, Teenforoasaae, loreri naineeine maajeein.

Caainsineein acaaurucoroatajaneraaunu teeuruhane

6 1Nitohaneein jetaote, nii bananenacaen nejeeontejeein cuujueein,

raauru cachaauru. Nii jaun jetaote,nererojoecaaure nii Curieco ere cuhaneerenacaauru- Jorioocuru, nii Ebereeoere cuhane erenacaauru que.neein, nererojoecaain jetaote:“Chanuna lenone chaluuruhane, inara

aina nenacaauru autanaauru raiteeuruhane fautaerihanaain, canacaanuaina nenacaauru autanaauru raiquinacai teeure chaluurerata,” naaureEbereeo ere cuhane- erenacaauru rai.2Nii jaun jetaote, jitariin, niiJesocurisito esenetaeraauru taojiaaurenii lechoonca coroatajai Cana Coauneraletonocuru- afosotooru. Nitohaneein,taojianajaain jetaote, acaauru rai:“Coatia caohacharihei, Cana Coaunera

ere beebejihacaanune jiaaneein, cacharai lenone teeurera beraichaneeinnihacaanuneta. 3Aihana jaun,canejeraauru, caaunsine cacha- itolerecoitucuurera- Cana Coaunera Suujueque suujuequiin nenacaauru, inara caje,chariji chaainti esinaae rauhijiriinnitohanai ichana nainaeraaurune,niichuru janijiin beeuchene, canacaanu,acaauru rai amihanenaa tihacaanu, jelaiteein, nii coaaraneein neeuruhane

coinara. 4Canacaanuna laen, satiin rai,Cana Coaunera bajaebajajeein, Cana

nuhicha,” naauruhane jana jetaote,5satiin, ita suujua rijitojoeein jerecure.Nitohaneein, jereein jetaote,

Jesocurisito ere esentaain- CanaCoaunera Suujue que suujuequiin nenaaEseteba, chaen Feri , Poroocoro,Nicanori, Timoon, Paramenasi, chaenleeinjiin cacha- Antioquiha caje nenaa-Joriooneein nerotona- Nicolasi,naaonjoainuri janijiin raaure. 6neein janijiin ranajaain jetaote, tajiha

rune jaaun. Nii jana jetaote, acaaurucouturi choae biji merecaain, CanaCoaunera bajaaure, acaauru cocoainaaCana Coaunerane coina.7Nii aina, itolere sacutaain riaaneein,

Cana Coaunera ere beebejeeuruhanajaun jetaote, nenacaen jelai choaejauhecotojoeriin, Jerosaleeun, jataain

raauru cachaauru.curu- Joriooneein nenacaauru nihanatiinte, Jesocurisito esenetaaure.

Eseteba mucuuruhane8Nii Eseteba jetaote, coroatajaniha

Cana Coaunerane jaun, itolere quelaraajiin, itolere cunaitenacaaururautaain, itolere ichaain cachaaurunotajae. 9Nii jaun jetaote,

joihuru neein curuajai sinacocanenacaauru- Sirene caje, Alejaandiriacaje, Silisia caje, Asia caje, naaojoainuricaje unacaauru tabaauru jetao, Esetebaaina, ita cotaicha rijitocure. 10Ne jetaoteamuritonaa nainesihurene, Esetebasuujuatiha Cana Coaunera Suujuene quelaraajiin irihana jaun. 11Nii corenihaobajeein jetaote, tabaauru coretecure,nechu joaereein caje rocohin, irijiaain:

5 6

259

“Baasoneein Moisesa que ereein, CanaCoaunera netonai quete erera,” naainacaauru aina coulurujueeuruha, nechujoaenreeine coina. 12Nii jaun jetaote,niritii beeuruhana jaun, Eseteba quenejerateein, codoonetiin Esetebamucuure- satiin cuu nenacaauru, satiin-nii Cana Coaunera Quiricha inoaesi-coitucuurera, satiin-naauru, naaonjoainuri. Nitohaneeinmucuhin jetaote, tararaain amaain,acaauru curuaanaacuru rai teeure, niirucuhecuruhane coina. 13Nii choaetacaain jetaotechu, nohaneein acaauruaina colurujueraanu que- casajecachaauru arihuruhana jaun:“Canacaanu netonaina chuhisi,

aonajenajaaocaanura. Inetono janonabana te, ‘Chaque jete nelatere cana raiTeenforo. Chaque jete nelatere cana rai-Moisesa aitoonjoa- Moisesa ere. 14NiiNasarete cocoaicha Jesoso jete, cana raiTeenforo chamuhitiinjien jaohajecureeinjien. Nii ichoae tacaain jete,cana rai Moisesa aitoonjoa, cana ichaocorereeinjien.’ nanajaaonca chuhisicha,”naauruha nii cocoainanacaihuri rai, niicasajeeurune jaun, 15nii Esetebacoarajeeuruha- saain- nii cuunenacaauru- cocoinanacaihuri, satiin-nii cuu nenacaauru- cachaaurunemaajeeine jana jetaote, Cana Coauneraletono anjera nomeri tocohaneeinnecore satiin rai nomeri.

Jabereco coreniha iriha Esetebane

7 1Nii jaun jetaote: “Esinaaenarauhijiriin, ii que erenaaniha,”

naain Eseteba caje bajaa-curu curuaanaane jana jetao:2“Aonacuche canejeraauru, satiin

ichauhenaauruna, nii que rauhijiriinaitete, aonaquichera.Jaiti Araaun ichaoha cueniha cana

foeratera inoaesi Abaraaunne ajiniha

jetaote, Mesepotamia batane nihanejana, rene ecocohin: 3‘Caa ii atanejiaaneein, satiin ii araichuru ratiriin,ichei quiicha coaarateeni atane queichaonihura.’ naa Cana Coaunera,Abaraaun raine jaun jetaote, 4Caldeaatane caje mituhin, naain nejelauataneu- Araaun neein curuajaihuichaoha cuelu Abaraaun. Nii baihajetaote, inae oha rai inacane jana, caaena nihacachene jaan atane queAbaraaun letoae jetao- Cana Coauneraniqui. 5Ne jetaote, nihei aansijineeiniji,rai atane tenelu Cana Coaunera. Nejetaote, nii caaniha jetao: ‘Ohinebaihate, ii calaohichuru rai,curu rai, naaonjoainuri rai niha cureeinatanera.rihaain ii nefoerateeuruta.’ nae CanaCoaunera, Abaraaun rai. Nii bana, jaitineniha leeinjiinejeein Abaraaun rai-canaanai inatiin jetaote, Abaraaun rainirite Cana Coaunera.6Niritiin jetaote, Abaraaun rai:

‘Jauriaanejeeinte,neein, eroraqui nejelau atane queichaoha cuurureein, belainohinelanaala, nechu caseteco rijijieein iinefoerateeurura. 7Nena, nii acaaurucairichaerichaauru cachaaurucasetecaain, jelai caje Isaraelitacururocoerateein, nii caitoonjoa- acaauruque banihateein- quiicha rucujuei ataneque teratenajareeunni, acaauru quebanijiaain atane que ichaohin, queretonoraain ichaooruhane coinara.’ naeCana Coaunera, caa nihacachene jaanatane que. 8Chaen techu esinaaerauhijiriin, Abaraaun rai aitohanecoujounacanu que: ‘Quichaneeinnejanoha ichei canaanaine, jaberococari jiununuerateein saerateeura.’ naaCana Coaunerana jaun, nejanoaa raicalaohi Isacane jana jetao, fosajanoneein nejanoha baiha catiaain

6 7

260

jetao, coriha cari jiununuerateeinsaerate Abaraaun. Nii jaun jetaote,jerichanejeein rai calaohi Jacoboicharate Isaca. Jerichanejeeinjetaotechu, nii lechoonca coroatajai rai

nuuru icharate Jacobo.9Nii Jacobo calaohichuru jetaote,

cana inoaesihurune. Acaauru jetaote, niiacaauru ocoala Jose que nererojoecaain,que necoreteeure Egiptoo cunacaauru-cachaauru rai, Egiptoo amaain, quenecoreteeuruha Egipto cocoaicha rainecoina, nechu jataain nocoelai cauncotaiha. Nejetaote, atiin nii jana, Josecoroatajane Cana Coaunera, itolerenecairichanaa caje mitaain. 10neein jetaote, itolere necairichaanaacaje mitaain, coroatajaniha CanaCoaunerana jaun, itolere coitucuhaJosene coaraa Egipto curuaanaaFaraaonna jaun: ‘Acate, caquejauriineein- itolere coaaraneein- itolerecuruaanaa neein- nerora rijijieeinnihane caohachaera.’ naain,doro neein nii Jose cocoainae jetaoFaraaon. Nii jaun jetaote, itolere-Faraaoncha sirii erora rijijieein, itolereatane curuaanaa neein coberenadoroneein nelu jetao Jose.11Nii baiha jetaote, carajaaojoaain

catiaain, necairichaaurelu satiin canainoaesihuru, caohachanainejeein nenihaquinacai, Canaaun,tiina jaun. Itolere caa cana atanesacutaain, niheilu chunijihun quinacaiarihuruha cana inoaesihuru- canafojiaraaurune jaanu. 12Nejetaote, niibana Egipto curuaanaa rai niha tiriconecoitucuuriin, rai calaohichuru- canainoaesihuru letoae Jacobo, Egiptootirico coretiha cuuruhane coina. Niitirico coretiha cuuru que jetaote,jauriaanejeein, Egiptoo cunaanunueteeurelu- cana inoaesihuru. 13Nii

baiha, coroata saain cuuruhane cuhanejetao te: ‘Inara caje- nenaa neeineneeunra.’ naain nihanacuru que,necoitucuerate Jose. Niritohane jaunjetaote: ‘Acaauru caje nenaa neeinanihate,’ naain Jose coitucue Egiptocuruaanaa- Faraaon. 14Nitohaneeinjetaote, nii baiha neeoriin, acaauruinaca- Jacobo raerate,churu aina curuataain, satiin Egiptoo,cuuruhane coina, raeratenajae, rainejeraauru que Jose. Itolere neein,caaunsichoonca saoquii- nenacaaurunaraaichuru raerate jetao. 15neein jetaote, Egiptoo ichaoha cuelujetao Jacobo. Cuu neein jetaote, ohelu.Chaen jetaotechu, cuu oorelu niicalaohichuru, cana inoaesihuru netonai.16Nii baiha carajaain neein jetaote, niiEgipto caje mituurelu cana inoaesihuruichohalacuru- Isaraelitaauru.neein mituhin jetaote, nii acaaururinaja- Jacobo bucuuru rocohin amaain,Siqueeun, Amoro calaohichuru caje-Abaraauncha coretei- atane que raibucuuru amaain rucuhecurelu.17Nii baiha carajaaojoaain catiaain

jetaote, inae Abaraaun rai jinateein,Isaraelitaauru rai- atane tenaa jerihaCana Coaunerane cataiinaaecane jana,inae arajiin nefaaecure- IsaraelitaauruEgiptoo. 18Nii bana jetaote enoelu, Josecoitucuelanaala nenaa- Rey, Egiptocuruaanaa- nihane coina. 19Nii Reyjetaote, cana inoaesihuru- Isaraelitaaurucoritaain cairichaain, acaaurubereecuru- ena nejanoanacaauru-quicha cojoaajihuru joaerate, nabanaarajiin nefaauruhane,curu que nejerateeuruhane coataa,necohalaai caun.20Nii bana jetaote, nejanoaelu

Moisesa. Nii nejanohaa Moisesane janajetaote, jataain belaain coaraelu CanaCoaunera. Nii jana jetaote, nichata

7

261

atejeeincha sirichurelu asinojoineein raifojiaraauru. 21Nii baiha jetaote, acaaurubereecuru- quicha cojoaajihurujaohacoaauruhane coina, aitoha- niiEgiptoo curuaanaana jaun jetao, nemuriauhania, caohachajeein curuteein, niiMoisesa jiaanecure- rai fojiaraauru.Nitohaneein, curuteriin nemuriauhaniha teeuruhane jana jetaote,coaraain raain, rai beree rijijieein- niiMoisesa fojiae- nii curuaanaa- Faraaoncacunu. 22Nitohanihana jaunte, Egiptococoaichacuru rijijieein, acaauruhachacoitucui coitucuhin, acaaururelanojoineein, leeinjiin cachamijiaaineein, nere que, nichanaa,naaonjoainunru que laraajiin neluMoisesa.23Ninitohaneein jetaote, inae jena

choonca jaanacaanihane jana,naraaichuru Isaraelitaauru rene, turuhacue Moisesa. 24Nii jana jetaote, cuuleeinjiin- Isaraelita sohajiha- Egiptococoaichane coaraain niqui, nii naraaiIsaraelita cocoaeratiha, nii Egiptococoaicha sohin joae- Moisesa, 25nii cajenainaain: ‘Caate, letoae Cana Coaunera,cana coroatajaneraanu quera,chaain jecha,taauru.’ naain. Nete caohachanaenetohecure.26Nii cojoanoo jetaote,

ruha coroatajai Isaraelitaaurune jana,runajaain: ‘Chanute nejesinajeein itasohicheta,’ nae niqui Moisesa, neretonoraa jerenajaain. 27-28Nejetaote:‘Chate, nii coaaranu que chenoaain,canacaanu curuaanaanu que eletoaeta.Raca,neein inoonte, casohin cajaonaajereeita.’ naain cotaain, Moisesasaruhite nii eleeocha sohajera Isaraelita.29Niritiin saruhitohane jaun jetaote,

jelai caje sorohin, Madiaaun batanecuhin ichaoha cuelu Moisesa.

neein jetaote, ucuae sorohin,jaain quicha cojoaajineein canaanaisiriin, nejelau ataneu nenacaauru aina,ecu ichoaelu Moisesa.30Nii baiha, jena choonca jaanacai

baiha jetaote, cacha areroo- desieretocataaun- ichatane ucuuno- Sinaaineeincuruajai rohan, chujuhecoha Moisesanejana jetao, iihane- ecu chujuhequi-enuha laaojoiri cacaaerii. Nii janajetaote, nii enuha laaojoiri iihaneeicataaun ecooca leeinjiin aanjerana jaunjetao, 31cojoaelatiin coarajeein,caohachaain rautaain coaraane coina,rohan nichuuntaaoriin coaraaMoisesane jana jetaote:32‘Canuna, ii inoaesihuru Coaunera-

Inara Coaunera neein neeunra. Canuna,ii inoaesihuru- Abaraaun, Isaca, Jacobo,naaonjoainuri- Coaunera neeinneeunra.’ naane jana jetao,tojoelanaala coasiha nesoonetiinrijijijianiha Moisesane jana jetaote:33‘Nii ii safato rocoora. Canu turuna jaan

nihana jaun, nainiheei nii ii safatoruhacaain caaelai shaaoquineta. 34Naain,Egiptoote, inaderaain necairichanaa caunchanaaure canu cachaaurura. Nii jaunna,coaracaauna jaun, cau faaun, nii cajejianacoo tenajaanune coinara. Nii jaunna,eletoareeuni Egiptoo, jelai caje canucachaauru rocoeraanuquera.’ nae CanaCoaunera, Moisesa rai.35Jauriha nejeein Moisesa batohin:

‘Chaate, canacaanu curuaanaa nuque, iicocoainaain, nii coaaranuque eletoaeta.’naauruhalu natiin jetaote, esinaaerauijiriin letono aanjera que Moisesaletoaerate Cana Coaunera, nii enuhalaaojoiri- iihanei cataaun ecocohincocoainaain, nii cairichaeriinajaauruha

taauru rocoeranu que.36Nii jaun jetaote, nii Moisesa, Egipto

caje cana inoaesihuru rocoera nelu

7

262

jetao, nii atane que, itolere ichaaincachaauru notajaain. Nii Egipto rohannenaa Cucuana Lanajaijihu jetaote, niirai biji achune tochataain jetao, aihaberone rijijieein, nii cucuana tabaijacoraain, acaterate, jera jaooruhaIsaraelitaaurune coina. Chaen cachaareroo-neein, itolere acaune maajeein ecoteein,itolere ichaaechajeein, cachaaurunotaarejetelu jetao Moisesa.37Nii Moisesa jetaote: ‘Leeinjiin inara

cajete, ecooca cureein caa caletohanerijijieein Cana Coaunera letononeein rainere beraneein neenicha.’ naain belucana inoaesihuru Isaraelitaauru rai.38Nii Moisesatechu, cacha areroodesieretoo nasaae nedaauruha canainoaesihuru Isaraelitaaurune jana, jelainii ichatane ucuuno- Sinaain ichoaeucuun iniin, Cana Coaunera letonoaanjera aina erelu. Nitohaneeinte,aanjera caje, nii cana rai Ichaonaa TeraErenaa raain telu, cana inoaesihuru rai,cana rai beeuruhane coina.39Nitohaneein, nii raane coina, nii

ichatane ucuuno que, siichohaMoisesane tonohana jetaote,norae lanaala, Egiptoo cauha cunaajerecurelu jetao cana inoaesihuruIsaraelitaauru. 40Nitohaneein jetaote,acaauru rai saseredote inoaesi- Aaroonrai: ‘Cha que chaainti nerurujuae,Egipto batane caje canacaanu rocohin,canacaanu uhaeralu- Moisesata. Niijaunna, canacaanu rai, ecaantoorurijijieein chosichuru ichaainejerichaanu, cana coroatajanecuruhanecoinara.’ naauruhana jaun jetaote,41jeriha Aaroone jaun, baca calaohirijijieein ecaanto ichacure. Nii rainihane jetaote, lenone sohin teeure,Cana Coaunera rai ichacuruhanerijijieein. Nitohaneein jetaote, acaaurubiji que ichanohin- ecaanto- chosi rai,

lenone nihane sohin teein, besetabitoaera tocohaneein ichaain, ecaanto-chosi coroaecure. 42Nii coaraane jaunjetaote, acaauru aina obajeein,janenaacane jiaane Cana Coaunera,acaauru chosichuru niha acaauruhachabei- dedeu nenacaauru, enoto, atene,arasijie,ruhane coina. Nitohanihane jaunjetaote, nere bera inoaesihuru que aitiinlaenaerateein:

‘Isaraelitaauru:coatia carai, nii jenachooncajaanacaneein, cacha areroo-desieretoo neeichene bana,

carai lenone sohin nihaneterejetoheeicheluta.

43 Nete, acaihanejeein biji quecachaauru ichanohin inara chosiniha- inaraacha bei- Molocoraiichate,

lenone nihane sohesojoeein,terejetocoichelura.

Chaen, Refaan neein curuajaiinara raajenihane inara chanaa-inara chosi neein inaraacha bei-arasijie,

lura.Nii jaunna, inara atane caje inararocohin,

naain Babiloniaun bujuaau inarasitareeunnicha.’

naain, nii ajiniha bihalu CanaCoaunerana jaun, nii rijitojoeeinlaenacurelu nere bera inoaesihuru.44Nitohaneein nere tonoraelanaala,

que jaolecooruhane saijieein jetaote,Moisesa que coaarateein jetao, canii caricaje nenaa loreri Taberenacolo icharateCana Coaunera, nii cacha arero-desieretoo amuhemuhecuruhanejaaunru, acaauru jiniichaain,nacolo amaauruhane coina. Niitaberenacolo jetaote, acaauru rai telu

7

263

Cana Coaunera, ‘Naaojoaainte cana ainane- Cana Coaunerara.’ naain itolerebana coaucuruhane coina. Nii asaaete,nii ajeri que teein- laenanohineeinnenaa Cana Coaunera Ere rucuhecurejetao. 45Nii Taberenacolo jetaote, inaeoha Moisesane baiha carajaain neein,uhaaurelu nii Moisesa coreenranihanenaa Josoe aina cunacaauru- canainoaesihuru. Nitohaneein jetaote, niiacaauru rai Cana Coauneraacha tenaajerei- atane que nenacaauru aina,sonohanaque nichaauraain, acaauruamuritoorelu, acaauru caje nii ataneraauruhane coina coroatajanenaacaCana Coaunerana jaun. Nitohanihalujetao, enoha curuaanaa inoaesiRabirinereein tiaaojoaain.46Nii Rabiri coroatajaniha, itolere que

Cana Coaunerane jaun jetaote, turuhacana foeratera Jacobo Curuaanaa- CanaCoaunerane jaannu que Teenforo ichanajerelu niqui. 47Ne jetaote, icharatihaRabirine caohatiha Cana Coauneranajaun ichaenelu. Nii janate, inae ohaRabirine baiha jetao, nii Teenforoicharatelu nii calaohi Salomoon, CanaCoaunera turunajaanu que. 48Coatihaniqui, cacha ichanohineein nenaa loreriTeenforo asaae ichaohi niqui CanaCoaunera. Nitohanihane jaunte, rai nerebera inoaesihuru que beratihalu CanaCoaunerane jaun, nii aitoroatihanerijitojoeein:49 ‘Caa dedete, canu nelaurihana jaan

ne. Jana chauratanete, catiharorine.

Chaen techu, chatohanai lorerinaichacurure, cuu nebetacaanunecoina.

50 Tana, canu, caa itolere coaunaainnihanulune coitucuuruhaneta,’naa Cana Coaunerara.”

naain beeurelu rai nere berainoaesihuru.

51“Nete, leeocha Cana Coauneracoitucuuruhi rijijieein, nere tonoranajereneeichene jaun, urichosae rijijieeinneeiche, aohana jereneeichene jaun.Aiha, inara inoaesihurune rijijieeinte,inara suujuatenaa jeriha, CanaCoaunera Suujuene jana, ainanejerateein, aohana jereneeichera.52Satiin inara inoaesihurute, CanaCoaunera Ere bera inoaesihurucairichaaeriin, sohin jaoorurejetelu.Jerichanejeein techu, nii turunaalu-cana coroatajaneraanu que CanaCoaunera letono turu beebejeeureranemaajeein, sohin jaoorelu nii inarainoaesihuru. Nii esinaae rauhijiriin,beeuruhane rijijieein turuhane janate,que nererojoecaain, nere aohanajerelanaala, colurujueein, sohinjoaerateein neeinchelu- inara netonai.53Inara inoaesihurutejian niqui,laenanohineein Cana Coaunera Ereraaurelu, laenarateein letono aanjeraque, teratiha acaauru rai, CanaCoaunerane jaun. Nete tonoranajerecurenelu inara inoaesihuru. Niiinara netonai nihanatiin, tonoranajereneeichera,” nae jetao acaauru raiEseteba.

Eseteba sohin jaooruhane54Niritoha acaauru rai Esetebane jaun

jetaote, obajeein, corajeein nujuae caricalaaure. 55Nejetaote, Cana CoauneraSuujue suujuatenojoineein,caain dede coaraa Esetebane jana jetao,nejoracaa dedene jaun jetao, CanaCoaunera coarae. Nitohaneein coaraanejana jetaote, Cana Coaunera raotononichajai que chujuheque Cana CoauneraCalaohi Jesoso. 56Nii jaun jetaote:“Coaracuchejian inara netonai. Nota,

nejoracaa dedene jana, Cana Coauneraraotono nichajai que chujuheque niicanaacha cohajeilu- Cacha Calaohineein

7

264

nenaa Jesosora,” naa acaauru raiEsetebane jana jetaote, 57nurichomucuutaain aohana jerelanaala, nujuaaesoaisohaain, codoonetiin mucuure.58Nitohaneein mucuhin jetaote, nii nesecaje naain amaain, acaauru cajionebuuri rocohin jetao, leeinjiin cacha-Saoroneein curuajai que nii acaaurucajione buuri beraichateein jetao, ajerique Eseteba bodoosiin sohin atinaaure-nii coulurujueracuru. 59Nitohaneein,ajeri que bodoosijieeuruhane janajetaote:“Canu Curuaanaa Jesoso,

neeun. Casuujue raaura,” naain Jesosobajae Eseteba, rai suujue raane coina.60Niritohane baiha, semotorohaain

auhaquiin:“Canu Curuaanaa,

neein caeteein, naosateeuruhaneujuaiteei acaauru quenera,” naain inaeohe Eseteba.

8 1Nitohaneein, Eseteba sohinjaooruhane jana jetaote, rautatelu

nii Saoro.

Jesocurisito ranojoihunrurerohecaa Saorone

Nii bana caje coauneein nunuheteeinjetaote, satiin, Jesocurisito Ereesenetaain tonoraeraauru ainanejerateein, cairichaaerihureJerosaleeun. Nii jaun jetaote, ita cajeriaaneein, Jerosaleen caje soroore satiinJesoso esenetaeraauru, Jodea batanesacutaain, satiin, Samaria batanesacutaainchuru cuhin soroore. Jana, niiafosotooruhacha jetaote, nii Jerosaleeunnedaaure.2Nitohaneein Eseteba atinaauruhane

jana jetaote,cure caohachaain rai suujua coaraainichaonacaauru cachaauru tabaauru.3Nii nainiha jetaote, Jesoso

esenetaain- tonoraeraauru rerohecaain,

lorerichuru naineein enohin, enecuruaina curuataain- quichaauru tararaainamaain, caresero cuhane teratenajaain,cairichanajae Saoro.

Jesoso beebejeeuruha Samariaune4Nitohaneein, rerohecanajaauruhana

jaun, nii Jerosaleen caje soronacaaurujetaote, turuuruna jaunru naineein,jianacoo osa caje- cana mitaeraneeinniha- Cana Coaunera Calaohi- Jesosonebeebejeeure. 5Nii jana, leinjiin acaaurucaje nenaa- Feri jetaote, nii Samariabatane que leeochaauru nese amurijiriinnenaa nese tabaihu cuhin jetao, inaecuu turuhin, cuu nenacaauru rai, CanaCoaunera Calaohi- Jesocurisito beebeje.6Nitohaneein cuu turuhin Jesocurisitobeebejiha Feri ne jana jetaote, satiinnetaojiaain, niicha beebejei rautatiinaonajeeure- cachaauru, chaen itolere

ruhana jaun. 7Nitohaneein jetaote, rai

ruha tabaaurune, acaauru caje sitaane,auhaauhaquiin, acaauru caje amuure niicoitucuchuhichuru.caauru nihanatiin jetaotechu, rautaain,bacosacuru nihanatiin- rautaa Feri nejaun jetao, 8ruha, nii neseeuna jaun, cojoaelatiincoarajeein, rachoojoeeure- satiin niinere aonaa turunacaauru cachaauru.9Nii jana jetaote, cuu ne- leeinjiin

cacha-teeuri- benane. Aca jetaote, batohi aina,Samaria cocoaichacuru coritae jetao,“Aca jete, itolere cacha amurijiriin,itolere que, jataain nelateeineein ne,”naain esenetaauruha cachaaurune coina.10Nitohanihane jaun jetaote,nacaihuri nihanatiin, coritaa, rai batohiainana jaun, rautatiin esenetaain,aonacuruhane jaun: “Caa cachate, CanaCoaunera letono nera,” naaure jetao, nii

7 8

265

Simoon que, satiin cachaauru,nacaihuri, naaonjoaihunri.11Nitohaneein jetaote, enanecoriin

que airijiin esenetaain tonoraaure, raibatohi aina, acaauru coritaana jaun.12Nete, nii saijieein Feri cha beebejei-Cana Coaunera Cojoanonaa, CanaCuruaanaa Jesocurisito, naaonjoaainesenetaauruhana jaun, quichaauru,enecuru, naaonjoaihunru-teeure. 13Nii jaun jetaote, nii- benane-Simoon netonai,rateein, Feri corihaniha amuhemujue,itolere ichaain cojoelanaacojoai ichaaFeri ne coaraana jaun, cojoelatiin.14Nitohaneein, inae Cana Coaunera

beratenojoin esenetaain, tonoraauruha-Samaria cocoaichacurune coitucuhinjetaote, acaauru rene, Fedoro, Joaan,naaonjoaihunri letoaaure- afosotooru-Jerosaleeun nenacaauru, nii Samarianenacaauru coaraa cuuruhane coina.15Nitohaneein, letoanajaauruhana jauncuhin jetaote, acaauru rene turuhin, niiJesocurisito esenetaain- tonoraeraauru rai,Cana Coaunera bajaaure,janeein, rai Suujue letoaa CanaCoaunerane coina, 16jaiti leeinjiinejeein-acaauru caje nenaa ichoae fauheniha-Cana Coaunera Suujuene jaun,raujiaaincha- Jesocurisito corenihacha-baotisaain cojounacatenohineeincha,neeuruhana jaun. 17Nii jaun jetaote,acaauru couturi ichoae, biji meracaainCana Coaunera bajaauruha- Fedoro ainaJoaanne jana jetao, tajiha, acaauru ichoaefauha uhe, Cana Coaunera Suujue.Nitohaneein jetaote, Cana CoauneraSuujue rauure- Samaria nenacaauru-Jesocurisito esenetaeraauru- cachaauru.18Nitohaneein, acaauru ichoae, biji

meracaain, Cana Coaunera bajaauruhaafosotoorune jana, fauha uha, acaauruichoae, Cana Coaunera Suujuenecoarajihana jaun jetaote:

19“Carai netonai, nitohanai teeuchena,inara corete coriqui quete, chunicoa-cacha ichoae nihanatiin, cacoimeracaain, Cana Coaunera bajaanune,rai Suujue tiha Cana Coauneranecoinara,” naa acaauru rai Simoonnejana jetaote:20“Coaraain, nii ichoriqui aina

jiniiquiin nitajeeura. Inacojoeeinchachu, ‘Coriqui que jecha,caine Cana Coauneraacha tenojoin,’naai chachu inacojoeeincha. 21Esinaaerauhijiriin,neeine jaunte, ichei nii tenaa naineneCana Coaunerara. 22Nii ishuujua baasojiaaneein, Cana Coaunera bajaaute,ichei suujua acatena nainihane, suujuaacatemiin Cana Coaunerara. 23Jataainte,banejelanaala necoelaain, osa tabai quenesaruhi rauhineerilanaalara,” naaFedorona jaun jetao te:24“Atiin carai, Cana Coaunera

bajaauche, nii aitohine tocohaneein,chatohaneein caeteein niha CanaCoaunerane coataara,” nae jetao, niibenane- Simoon, Fedoro rai.25Nitohaneein, nii Samaria neseeu,

Cana Coaunera Ere beebejeeuruhanebaiha jetaote, nii Samaria batanesacutaain nenacaauru- neseeuru cuhecujeein, Cana Coaunera CalaohiJesocurisito que Erenaa Caohatibeebejeeuruane baiha jetao, Jerosaleeuncauha cuure Fedoro, Joaan, Feri ,naaonjoaihunri.

Feri aina, ita que tacaauruhaEtiopiha cocoaichane

26Nii baiha jetaote, rai letono aanjeraque Feri letoaerateein:“Chajaain nimichuhin enoto mitu

uuri- cana raotono nichajai jelooncuhin, naain Jerosaleeun caje- Casaucunaa bero cuhane cunihura,” nae jetao,Cana Curuaanaa letono aanjera. Nii

8

266

bero naitoonjoate, cacha areroo jeloonsitunaane. 27Niritoha rai aanjerana jaunjetaote, nimihoritiin cuha Feri ne jana,bero cuhane leeinjiin cacha- Etiopihacocoaicha aina, ita que tacaaure. NiiEtiopiha cocoaicha jetaote, Etiopihabatane curuaanaa eneneein nenaa rai-coriqui beraichaneein nenaa ne. Acajetaote, Jerosaleeun cuhin, CanaCoaunera coroaejeein bajaae bajaaecanecaje, 28tajiha cabario que tararaeraainnenaa namunaja cuhane lauhequiin,Cana Coaunera ere bera inoaesiIsaihasicha laenai quiricha ereretajeeincauha cue, jelaiha rai nataneu.29Nii jana jetaote, Feri rai: “Nii

cacha rohan nichuutaain ereeura,” naarai, Cana Coaunera Suujuena jaun jetao,30rohan nichuuntaa Feri ne jana jetao,Cana Coaunera Ere bera inoaesi-Isaihasicha laenai quiricha ereretate- niiEtiopiha cocoaichane jana jetao:“Nii iicha ereretai aonaaina,

coitucuhi,” naain caje bajaa- Feri nejana jetaote:31“Aihaaunta. Cha cajena coitucuhin

aohanreeunta. Niha chunei carai beranecoaalanaalata. Chajaaute iniin caucarohan nelauriaera,” naa Etiopihacocoaichane jaun jetaote, 32iniinnelauriaain, nii niicha ereretai jelaicoaraa Feri ne jana jetao:

“Carenero chacuruhane rijijieeinte,amaa cuurureein, sooruhane coina.Nii rijijieein techu,nujuin saaujiha saaujichane janainauhene aonajiha careneronerijijieein,

inauhene aonajenajaain,caohachanaainejeein erenereein.

33 Nitohaneeintebatohin joaereein coulurujueein,cojoaisi aina ajaena rocohin jaonaarijijieein,

sohin jaoorureein.

Nitohaneein sohin jaooruhane jaun,nerihaain rai neferate,”

naain profeta Isaihasiacha laenailuereretaain coaraane baiha jetaote, Fericaje:34“Atiin carai beeuna coitucuera. Cha

quena aite, raaje ne quena aitoha caaQuiricha laenaera profetate, ainihaneleeocha quena aitohate,” naain bajaa,nii Etiopiha cocoaichane jana jetaote:35“Jesoso sohin jaoorurichaaine quete

aitera,” naain jetao, nii Cana CoauneraQuiricha Inoaesi- Etiopiha cocoaichacha

teein jetao, Jesoso que Erenaa Caohatibeebejiha Feri ne jana, 36niha acaunajaan rohan nichuuntaauruhana jaunjetaote, Feri rai:“Caute ne acaura. Taacha nainereei,

cau canu baotisaain,teeineta,” naa nii curuaanaane janajetaote:37“Ichoichana aina cutaain,

esenetainete, naainera,” naa Feri nejana jetao te:“Cana Coaunera Calaohi niha

Jesocurisito ne esenetaanura,” naanejana jetao, 38nii acaauru amaera-

teein, jiniiquiin fauhin, acauhana fauhacuure. Nitohaneein fauhin jetaote,baotisaa Feri ne jana jetao, 39inae acaucaje inihuruhane jana jetao, Feriamaa- Cana Coaunera Suujuene jaunjetao, inae coaraene- nii curuaanaa.Nejetaote, raotojoeein, rachoojoeeinbero cuhane cuujue.40Nitohaneein amaa Cana Coaunera

Suujuene jaun, cuhin jetaote, Asotooturuhe Feri . Nitohaneein Asotoo turuhinjetao, caje coauneein, nunuheteein,nirijieein cuujue cuujeein, Sesareeaturuhanereein tiaain, neseeuru neseeuruturunajaauru, Jesocurisito que ErenaaCaohati beebejeein, cuujue jetao Feri .

8

267

Jesocurisito esenetaeraneeinnerotoha Saorone

(Ich 22.6-16, 26.12-18)

9 1Nii tonohana jetaote, CanaCuruaanaa ere esenetaain,

raauru que, nejeratihajeein, atinanaanajereein sacuhane jaun jetao,curu curuanaa coaraa cue Saoro, 2cajenitohanai ichana nainihane jaan-cocoiricha bajaane coina. Nii raicocoiricha teeuruhane, aina naainDamasoco cuhin, ucuaae nenaa itataojiaain Cana Coaunera bajaauruhanejaan sinacoca asaae enohin, nii Ena

raauru ariin, quichaauru ainacuruataain, enecuru tararaain uhanajaacaseteconeein Jerosaleeunne coina.3Nejetaote, inae nitohaneein ichaaincuujiha, Damasoco nese catainajeein,turuhelalajiha, Saorone jana jetao,luhecotariin conotiin, dede caje jileneteCana Coaunera Cono. 4Nii jaun jetaote,coasiha atane ichoae nalatoha Saoronejana jetao:“Saoro, Saoro, chanuna jataain caque

nejerateein, cacairichaeriin ichaohi,”naain toniha erenaane jana jetao:5“Chaneei inaate Curuaanaa,” naain

bajaa Saorone jana jetaote:“Canuna, nii nejerateeine jaan neein

iicha cairichaerii Jesoso neeunra. Canu

tiinte ichaajenihane ijiabereeo-cairichaa nii aaicha,” naa jana jetaote,coasiha rijijijihaneein: 6“Chatohanaiichacaaunne jereeite, Curuaanaa,” naainbajaa Saorone jana jetaote:“Nimichuhin nichaauraain, nii neseeu

turunihunte, cuu ichei, iicha-ichanenenu beeuruhinera,” naaintonorae, nii erenaa.7Niritohane jaun jetaote, nuricho que

aonacuruha acaauru netonoaine jaun,

nesoonetoore, nii Saoro- corihanihacunacaauru cachaauru, nii erenaaaonacuruha natiin, nii chuni cachacoaracurenihana jaun. 8Nii jana, ataneichoae tocoha baiha nimichuhin,nenotaain coaraa Saorone jana jetaote,caohachanainejeein conohene rai nota.Nii jaun jetaote,jeein conoheniha rai notana jaun, raibiji que mucuhin,cone jana jetao, 9cuune nichata janohin,maosaneein notaelanaala,naala, nii acau nihanatiin coelanaala.10Nitohanihane jana jetaote, nii

Damasoco ichoae leeinjiin cacha-Ananihasineein curuajaain. Acate,Jesocurisito Ere esenetaain, tonoraerane. Nii jetaote, notajae Cana CuruaanaaJesocurisito, rai irihane coina.neein, notajaain jetaote:“Ananihasi,” naain bajaane jana jetao:“Cauna neeura Curuaanaa,” naane

jana jetaote:11“Chajaain nimichuhin, nii bero-

Rauhijirineein curuajai cuhane cuhin,Jodasi loreri asaae enohin, Taroso cajeunaa leeinjiin cacha- Saoroneeincuruajai bajaaura. Acate, Ofa- CanaCoaunera bajaebajaecane jana,notaacane jaun, 12coaraane jana,leeinjiin cacha- Ananihasineeincuruajai- turuhin, nichoae rai bijimerecae, nacoauneein conoha rainotane coinara,” naa cana CuruaanaaJesocurisito, Ananihasi raine janajetaote:13“Netejian, ‘Nechu aansai- ataibiaen

rijijieein niha,’ beeurera. Nitohanihanejaun jete, Jerosaleeun, ii ere esenetaain-tonoraeraauru cairichaaeriin ne,naauruha, coitucueracuru natiinta.14Coaraaunachuhinti, saseredotecuruaanaa caje, niicha rocohi erenaauhaa aina, satiin- ii ere tonoraeraaurumucuhin, caseteconeein, amaain tiha,

9

268

saseredotecuru curuaanaa rainecoinaneta, Curuaanaa,” naa Ananihasinejana jetaote:15“Chajaaincha cunihura. Nii cachana

raain neeun, nejelau ataneu-nenacaauru rai nihanatiin, canu erebeebejeein nihane coinara, itolere,acaauru curuaanaacuru rai nihanatiin,canu ere beebejeein, chaen,taauru raine maajeein beebejihanecoinara. 16Acaentonaite, canu erebeebejihane coreniha, necairichanaacoaraa cureein, baneje lanaalara,” naainletoaa Cana Curuaanaane jaun jetaote,17nii niha Saorone jaan- loreri asaaeturuha cue Ananihasi. Cuu, loreri asaaeturuhin jetao te, nichoae biji merecaain:“Ichaso Saoro, nii uhina jaan bero

cuhane, ichei ecoona Cana CuruaanaaJesosote caletoae, ichoae cacohimerecaain bajaanune, enacoauneeinconoha inotane, ii suujueniha enohaCana Coaunera Suujuene coinara,” naaAnanihasine 18rijieeoritiin, jeranu notacaje naluha- ate reje rijiinanaine janajetaote, inae conoha rai notana jaun,nimichuhin nebaotisaerateein, inaecojounacatenohineein ne- Saoro. 19Niibaiha jetaote, inae lenoneein suujuanunaain, nii Damasoco nenacaauru-Jesocurisito ere esenetaain-raauru aina ne, janojanoheriin.

Damasocoo Cana CuruaanaaJesoso Ere beebejiha Saorone

20Nii baiha jetaote, ita taojiaain- CanaCoaunera bajaauruhane jaan- sinacocaasaae enohin, cachaauru rai, esinaaerauhijiriin, Cana Coaunera Calaohineeinniha Jesosone beebejiha Saorone jaunjetao, 21cojoelatiin coarajeein:“Taajian, caa cacha, Jerosaleeun,

Jesoso aina cuaain Cana Coaunerabajaebajaeracuru que nejerateein,cairichaaerinajaain nenaa nihaneta.

Tana, caa jeelai cacha coaiteen cauturuhalu, Jesoso esenetaeraauru jitariintararaain amanajaain, saseredotecurucuruaanaacuru rai tenajaane coinaneta,” naaure jetao, cojoelatiin cuunenacaauru cachaauru.22Ne jetaote,

ruhane jana,jiaain laraajiin, canaacha cohajei-Curisitoneein niha Jesosone beebejihaSaorone jaun jetao, rai suujuaauhacaaure Damasocoo nenacaauru-Jorioocuru.

Jorioocuru caje, nichotiha Saorone23Nii nitohaneein araai janohin

Damasocoo niha Saorone jana jetaote,ita suujuau tacaain, Saoro sohin jaonaajerecure Jorioocuru. 24Ne jetaote, niisohin jaonaa jerecuruhane coitucueSaoro. Nitoaneein, que necousuujuaainjetaote, ajeri caje ichanohineein nenaa,nii nese tionoritiin nenaa rijia ucuunetibacuujuaniha, janotiinetojoeein beraaincohacure, mituha cuhane mucuhinamaain, sohin, jaooruhane coina niqui.25Ne jetaote, omari seeonjoa cuhaneteein jetao, janotiin tijichaain, lorerichaje nichajai que nii nese tionoritiinnenaa rijia bujuaniha faaure

raauru, nii nese caje mituhinnichotihane coina. Nitohaneein jetaote,onaa caje nichote Saoro.

Jerosaleeun turuha Saorone26Nii nitohaneein nichoteein jetaote,

inae Jerosaleeun turuhin, cuunenacaauru- Jesocurisito Ere esenetaaintonoraeraauru aina netaojiana jerihaSaorone jana jetao, coasiha netaojianajerecurene, inae acaentonoain,Jesocurisito Ere esenetaain-

nihana jaun.

9

269

27Ne jetaote, afosotooru rene Saoroamaain: “Naaonjoaain jetaote, berocuhane cuujihane jana jetao, notajaain,rai erelu Cana Curuaanaa Jesocurisitora.Nitohanihane baiha jetaote, chaquetonajelanaala, nii chaque casilanaala,nii Damasoco nenacaauru rai,Jesocurisito Ere beebejera,” naainacaauru rai, be Berenabeen.28Nitohaneein acaauru rene turuaain,

beenne jaun jetaote, inae raauruharaotojoeein, nii Jerosaleeun nenacaauruafosotooruna jaun, cuu acaauru ainaneein amuhemujueein,naala, cuu cachaauru rai, 29CanaCuruaanaa Jesocurisito Ere queereerejeein, Curieco ere inaaunreraJorioocuru aina, ita cotaicharijitiinchuru, ereereeca Saorone janajetao, sohin jaonaa jerecure, nii itacotaicha rijitohane jaancuru-Jorioocuru.30Ne jetaote, nii sohin jaonaa

jerecuruhane coitucuuriin, Sesareeau,Saoro amaain jetao, caje coauneeinTarosoo letoaaure,raauru.31Nii inatiin jetaote, Jodea, Calileea,

Samaria, naaonjoaihunri batanecurunenacaauru que, Jesocurisito Ereesenetaain- tonoraeraauru, jeelai choaejauhecotojoeriin, raotojoeein, nii baasocoacuelanaala, Cana Curuaanaa JesosoEre tonoraaure, acaauru coroatajaniha,

jeein.

Nerautaa Eneasine32Cajianeein amuhemujueein,

Jesocurisito Ere esenetaeraauru renebedaenihane ucuaetoha jetaote, Lidaunenacaauru-raauru rene netonoai, turuha cueFedoro. 33Nii jana jetaote, cuu ne,

leeinjiin cacha- Eneasineein curuajai.Aca jetaote, fosa ajaanacaain, niirijieeinamuelanaala, nenajauhacha tocoeecoha,mucuha jiuronane jaun jetao:34“Eneasi, Jesocurisitote ii

rautareeincha. Chajaain nimichuhin,chela seriin amuunra,” naa Fedoronejana jetao, nii rijieeoritiin, nimichuhinnela seriin amue- Eneasi. 35tenihane baiha nimichuhin, amuhaEneasine coaracuruha- satiin- Lidaunenacaauru, Saroon nenacaauru,naaonjoaihunrine janate, CanaCuruaanaa Jesocurisito ranojoihunruneein nerotojoacoaaure.

Oo caje ichanaa Dorocane36Nii bana jetaote, nii Jofe neseeu

nelu, leeinjiin Jesocurisito Ereesenetaain- tonoraera- Tabita neeincuruajai. “Tabita” naane jetaote,Curieco ere cuhane, Doroca ne. Nii enejetaote, caohachanejeein- caohacha eneneein ichoae. Nii jetaote, chaaelailatecuruha cairichaaurine,neein, naaonjoae. 37Nirijieein, nelacuritiin jetaote, cunaiteein. Inae caunohane jaun jetao, rai jabereco culejeein,naain ucuun nenaa loreri coroatacoarana ichoae- ucuha cuhane, raijabereco rucujueein teeure. 38Nii jana,Jofeu caje, coriaae neniha, nii nihaFedorone jaan- Lidane jaun jetaote, cuuniha Fedorone coitucuuruhaJesocurisito Ere esenetaeraaurune jaunjetao, coroatajai cacha letoaaure:“Chajaau jera, Jofeu luhecotariincha,”

naauruha rene turuhine jaun jetaote,39acaauru aina cue Fedoro. Inae nii nihaene jaberecone jaan turuhin nihaFedorone jana jetaote, curuaacaaincodohaquiin chanaain, Fedoro que, jaitiichaohane bana- acaauru cajione niichatococoi-rune maajeein coaarateeure-

9

270

autanaauru. 40Nii jana jetaote, jelai cajejitariin mitanajaain, nii ene jaberecorohan, neseeonraain jetao, CanaCoaunera bajaain, nii ene jaberecocoarajeein jetao:“Chajaain, nimichuura, Tabita,” naa

Fedorone jana jetaote, nota toretaainFedoro coaraain, nelauhitohane jetao,41rai biji que mucuhin, michuhitohaFedorone jana, nichaauraane jana jetao,satiin Cana Curuaanaa Jesocurisito Ereesenetaerauru, satiin, nii autanaauruaina curuataain, cotihanajaain jetao,jabereconeein chujuriaain acaauru quecoaarate- Fedoro. 42Nii nitohanihanecoitucuhin jetaote, Cana CuruaanaaJesocurisito Ere esenetaain tonoraaure-nii Jofe neseeu nenacaauru- arajiincachaauru. 43Nitohaneeinte, araaijanohin, nii neseeu ne Fedoro, canii carirucuhera- Simoonneein curuajai cachaloreri asaae.

Corenerio aina, Fedorone

10 1Nii jana jetaote ne, leeinjiincacha, soondarooru curuaanaa-

Corenerioneein curuajaain, Sesareeaneseeu. Nii jetaote, saota fashaneiRomanocuru soondarooru, Italiacocoaicha neein acaauruhachacuruaatei, lefashai- curuaanaa ca taanneein ne. 2Aca jetaote,neein ne. Nejetaote, atiin rai sinijiera,rai bereecuru naaonjoaihunri ainajiniiquiin, jataain Cana Coaunera eretonoraeraauru ne. Aca jetaote,cairichaineein nenacaauru- Jorioocururai nihane, coriqui nihane tee tejeein,coroatajanenajae. Chaen jetaotechu,inetono janonaa bana, Cana Coaunerabajaebajajeein ne. 3Nii jaun jetaote,letono anjera que, coaarate CanaCoaunera, sona nichae.Nii jana jetaote, coarajihane jana, nii

nihane jaun turuhin enohin:

“Corenerio,” naa nacatiha turuhine janajetao, 4cuu anjera coaraain,tiin:“Cha ichei ichareeunte, Curuaanaa,”

naain tonoraa Corenerione jana jetaote:“Bajaebajajeein neeine aonaa Cana

Coaunerara. Chaen techu, cairichaihurucoroatajaneeine coaraain, satiincaohacha ichaaine rautate- CanaCoaunerara. 5Aihana jaun, Jofeu cachaletoaaute, leeinjiin cacha- Simoonneeincuruajaain nenaa- Fedoro cotihacacuhinera. 6Nii cuu nenaa cucuanaauhaniha loreriquiin nenaa- jacarinojoenlaain rucuhera rijitocojoaicuruajai- leeocha Simoon loreri asaaetenera,” nae jetao, rai Cana Coauneraletono anjera.7Niritohane baiha, inae amuha nii

aina erenaa- Cana Coaunera letonoanjerane jana jetaote, coroatajai neretonoraeraauru, chaen leeinjiinsoondaro- Cana Coaunera ere tonoraain-jataain Cana Coaunera coitucuera raisuujua rijitojoeein nenaa niichurucotijiaain jetao, 8rai aitoha CanaCoaunera letono- anjerane bee jetao,Corenerio. Nitohaneein, acaauru raibihane baiha jetaote, letoanajae Jofeu.9Nii cojoano jetaote,

lalajeein, turuelalajeein cuujueeuruha,Jofeune jana jetao, loreri janorimacararo ichoae, ucuun iniha cue jetao,Fedoro, cuu Cana Coaunera bajaanecoina.10Nii jana jetaote, rai banetojoe niha

mijiitenane jaun jetao, lenoneneerijitocojoaain jetao, Cana Coaunerabajae,rune cohaca. Nii jana jetaote, notaacaCana Coaunerane coina, 11nejoracaadede bacuujuane jana jetao, caje mituhauhe, shojoera tocohaneein- jaraantiin.Nitohaneein ecocohin jetaote, tajihafauha uhe, jena turiin rulunojohineei.

9 10

271

12Nii jana, coaraane jana jetaote, niishojoera tocohanai nainecojoaain jetao,uhe itolere cautenu rijihuru, ataneichoae terei lenone, itolere tajaaecuru,itolere ataibinaae acanocuru, itolereJorionecuruhane lenone niheichuru,naaonjoaihunri jetao,joaain. 13Nii jana jetaote, coarajihanejana jetao dedeu toniin:“Nimichuhin nichaauraain, niichuru

soote que lenoneeicha Fedoro,” naaintoniha dedeeune jana jetaote:14“Chabana,

nihei quinaa nainihaaunta, lanichananainihaaunta. Nihei ataibinaae quinaanainihaaunta, Curuaanaa,” naaintonoraa Fedorone jana jetaote:15“Coa Cana Coauneraacha,

nojoi que, ‘Calanichareta. Ataibinaaequinaa nainihaaunta.’ naain irihara.Jauriaate chuhisi niqui, nainenelu quelenonequichenera, nete inae enene, que

nojoinera. Aihana jaun, CanaCoauneraacha coulucohi que, nainiheinniritiin ereeineta,” naain jetao, dedeeutoni. 16Nitohaneein nichata saainecoocane baiha jetaote, inae jelaihadedeeu iniha cue, nii shojoeratocohanai.17Nii jaun jetaote, nii que suujua

rerohecaain, cuu suujuaau ereerejeein,“Chatohanai ichacaaunne coinacha,catohaneein canotajae Cana Curuaanaata.”naain suujuaau ereereeca Fedorone janajetaote, turuure acuujuaniha nichatajaicachaauru Corenerio letonocuru, Simoonloreri bajaebajajeein. 18Turuhin jetaote,acuujuaniha netiin jetao, tonijiaain:“Cauna niha caa loreri asaae, leeinjiin

cacha- Simoon- Fedoroneein acaauruhachacuruaatei,” naain jetao bajaaure.19Nii jana jetaote, cuu jaiti, nii rene

ecoona que suujuaau ereereecaFedorone jana jetao:

“Aonaaun, nichatajai cachaaurute iiariirijiera. 20Chajaain nimichuhin,acaauru aina cunihu necoatelanaalara.Canuna acaauru letoaaun ii renera,” naejetao, nuricho rai Cana CoauneraSuujue.21Nii jaun jetaote, fauhin nii

Corenerio letonocuru- cachaaurucoaraain jetao:“Canuna- nii inaraacha ariirijiei

neeunra. Chate raaicheta,” naaFedorone jana jetaote:22“Canacaanu letoaa, canacaanu

curuaanaa ca taan Corenerione jaunne,uhacaanura. Acate, caohachacachaneein, jataain Cana Coaunera eretonoraeranera. Nii jaunte, jataain quesuujua acateein, belaihure satiinJorioocurura. Acate, ii cotiharate, raibeein, que ii cotiharatiha CanaCoaunera letono- anjerana jaunra. Niijaunne, ii cotihaca uhacaanu, nenajauncuhin, iicha coitucui que rai ereeine,aonaane coinara,” naaure jetao, Fedororai.23Niritocuruhane jaun jetaote, nii

notaaca Cana Coaunerane que nainaainjetao, nii nihanejaan loreri asaaeranajae Fedoro, Jorionecureniha niicachaaurune saijieein. Nii jaun jetaote,cuu aina sinihuruhane cojoanoon, cauhacuuruhane jana jetao, acaauru aina cueFedoro, corianiha cunacaauru- Jofeuneseeu nenacaauru tabaauru-Jesocurisito esenetaeraauru aina.24Nitohaneein cuhin jetaote, cojoanooSesareea turuha cuure.Nii jana jetaote, le laurii naraaichuru,

jataain belaichaauru, naaonjoaihunricotijiaain, acaauru cojoae- Corenerio.25Inae turuha Fedorone jana jetaote,mituhin raain jetao,raain coroaeca Corenerione jana jetaote:26“Nichaauraaura. Canu netonaina,

ichejijieein cachaneein neeunra,” naain

10

272

michuha Fedorone jaun jetaote,27ereerejeein, enoha cuuruhane jana,cuu najiniha netaojiaain cohacure arajiicachaauru. 28Nii jaun jetaote, acaaururai:“Inarate raotojoeein coitucuhiche,

canacaanu Jorionichaanune, nejelaucachaauru Jorioniheichuru aina,netaojiaain nenaa nainenihacaanunera.Niheichu. Nejelau cacha loreri asaaeenonaa nainihaacaanuta, nitohane nihacanacaanu ichaona jaunta. Nete, niique, canu notajaain carelae CanaCoaunera, nabana chunein cacha quejaolequiin, ‘Nechu aansai ataibinaae,’naain irihanu chunein nejelaucachaauru quene coataara. 29Nii jaunna,cacotijiaaichene rijijieein inauheneecha,cha que erelanaala uunra. Nii jaunna,‘Chanunacha cacotijiaaureta.’ naain,coitucunaa jerichaaunne jaun, caraibeeichene jereeunra,” naain jetao,acaauru caje bajae Fedoro.30Nii jaun jetaote:“Inae, jena janoha, enarijiu, cau canu

loreri asaae, cosinacaa casuri couu,canu ichaoneein Cana Coaunerabajaebajaecaaun sonainane jana, jataainsomajai que, cajionequiin, cau, caatihaneeorite- leeinjiin cachara. 31Niicachate, carai: ‘Corenerio,quine aonaa- Cana Coaunerara. Chaentechu, cairichaihuri coroatajaneeinecoarajeein, nii coacuhin coroaje CanaCoaunerara. 32Nitohanihane jaun,cachaauru letoaaute, Jofeu,neein curuajaain nenaa Fedoro cotihacacuuruhinera. Nii cucuana auhaniha,loreriquiin, cuu nenaa jacari nojoelaainrucuhera rijitocojoai curuajai- leeochaSimoon loreri asaaete nera.’ naa carainii cachara. 33Nii jaunne, nii rijieeoritiinii cotiharateeunra. Caohachate jataainichaai uhincha. Aihana jaun, cautejiniiquiin, Cana Coaunera notaracae

nihacachera. Nii jaunna, canacaanu raiCana Coauneraacha beratei que, ereeineaohana jerichaanura,” naain jetao,Fedoro tonorae Corenerio.

Nereretaa, Corenerioloreri asaae, Fedorone

34Nii jaun jetaote, acaauru rai:“Inae laen coitucuhanu, coatia

nejelauneein, chunein cachaaurucoaraain nihein, Cana Coaunerata.35Jerichanejeeinte, satiin coaraain,naain coriajai ataneeu nenacaaurunihanatiin, nere tonoraane, rae CanaCoaunerara, caohacha ichaainneeuruhanera. 36Nitohanihane coina,Isaraeli inamacooru rai, baaso ichaain,Cana Coaunera que nejeratenaa neein,niha cachane niha natiin, niha leeinjiin,nii rucuhera, raotojoeein neeuruha CanaCoaunera aina cachaaurune queberatelu Cana Coaunerara. Acate,Jesocurisitoneein-neein nenaa nera. 37-38Inarate,cachaauru rai, baaso ichaainneeuruhane jianeein,ruhane, raotojoeein acaauru raa CanaCoaunerane coina, biha Joaannecoitucuhiche raotojoeeincha. Niibaihate, Nasarete cocoaicha- Jesosobaotisaa Joaanne jana, nii Jesosoichoae, rai Suujue letoaa CanaCoaunera, itolere ichaain nenaanainihane coinane coitucuhiche.neein baotisaa Joaanne cajecoaauneeinte, Jodea batane sacutaain,amuhemujuelu Jesoso,teeinte, itolere caohacha ichaain,moconajaera ichanohineein cunaiteeinnecairichanacaaurune maajeeinrautaelura.39Nii jana, canacaanune, itolere

ichaain niha Jesosone coaaraneeinnihacaanu, aina amuhemuecaanulu,itolere Jodea batane sacutaain,

10

273

Jerosaleeun nese sacutaain, naaonjoainajaunra. Nitohanihane baihate, inaecoroso que teein atinaaurelura. 40Nete,atinaauruhane jana, nichata janocuhane, ichatelu Cana Coaunerara.Nitohaneein ichateeinte, canacaanu rai,ecoocane coina, letoae CanaCoaunerara. 41Coatia, satiin cacha rai,ecoohai. Leeinjiin canacaanu- CanaCoauneraacha janijii nii beraanu que-niicha ranojoi nichaanune raiichateecocoera. Nitohaneein oo caje ichanaaJesosone baihana, aina lenoneein, ainaacau cohacaanura. Inae inoaelu,nitohanihane coina, Cana Coauneraacharanojohineein nihacaanulune jaunte,42canacaanu letoae,caauru, onacaauru, naaonjoaihunricoaraanu que- nii Jesoso teein nihaluCana Coaunerane beebejihacaanu,cachaauru raine coinara. 43Chaen techu,inoaelu najiincha caje coaauneein, niiJesoso beebejeretocure, nere berainoaesihuru:raaurute, baaso ichacuruhalune nihanatiin, coreniha caseteco caje nichotihacureeincha.’ naain beratihalu, nere bereinoaesihuru profetacuru que, aitiin CanaCoaunerane jaunra,” naain jetaote,acaauru rai beebeje- Fedoro.

Cana Coaunera Suujue raauruhaJoriooniheichuru netonaine

44Nii jana jaiti niritiin beebejihaFedorone jana jetaote, nii satiin nereaonajeeurera choae, fauha uhe CanaCoaunera Suujue. 45Nii jaun jetaote,coarajeein cojoaelatoore, nii Fedoroaina unacaauru-raauru- Jorioocuru, Jorioniheinchururai netonai, tenojoi niha Cana CoauneraSuujuene jaun, 46chaen, Cana Coauneracoroaecuruha, nejelau ere cuhanecuaain- nejelau ere que erenacaaurunejaun. Nii jaun jetaote:

47 , caa

chene, Joriooneeurenihane jaunneta.’naain erenaa nainihaacache cana, inaecana rijiijieein, Cana Coaunera Suujueque, coujunacatenohineein neeuruhanejaunta,” naa Fedoro nii corihanihacunacaauru Jorioocuru raine baihajetaote:48“Jesocurisito coreniha, baotisaain

coujunacatenohineein neeuruhinera,”nae jetao, acaauru rai Fedoro. Nii jaunjetaote, nii baiha, Fedoro chunaaure,acaauru aina, inata janojoeeinneeorihane coina.

“Chanuna Jorioniheichuru ainalenoneei,” naain Jerosaleeun nenacaauruJesocurisito ranojoinunru Jorioocuru

tabaaurune

11 1Jodea bataneu netiin jetaote,

taain tonoraauruha Jorioniheichurunetonaine coitucuure Jesocurisitoletonocuru afosotooru aina- cananejeraauru Jesocurisito ranojoihunru.2Nitohaneein coitucuuruhane jaunjetaote, inae Jerosaleeun turuhaFedorone jana jetao, necoejechanuure-Jorioneein Jesocurisito ranojoihunrutabaauru. Niritiin necoejechanuhinjetaote:3“Chanute cocoaaeraa-

chaachene ichao rai, Jorioniheichururene turuhin, acaauru aina,cachene natiin- acaauru ainalenoneeita,” naain bajaaure jetao,Fedoro caje.4Nii jaun jetaote, satiin niicha coaraai

bee jitariin nunue caje coauneein:5“Naain nii Jofe neseeu nihanune

jaaunna niqui, Cana Coaunerabajaaunra. Nii jana, canu notaaca CanaCoaunerane jana coaracaaunne janate,shojoera tocohaneei jaraantiin, jenaain

10 11

274

rulunojohineein dede caje faauha uhecaatiha, nii nihanune jaunra. 6Nii jana,rautaain cuhanai coaracaaunne janate,cuu ne, itolere ataibinaaecuru, ataneichoae terei lenone, tajaaecuru,acanocuru naaonjoaaunricha. 7Niijanate, carai dedeeu tonii:joaain nimioritiin, soote quelenoneeicha.’ naane janana:8‘Jiaohinera, Curuaanaa. Chabanacujuaae cuhane aansai calaanienohaaunta.’ naanune janate, 9dedeeutoniin: ‘Coaa, “Aansai calaani,” naainiriha, ii coauneraacha coulucohi quera.’naain 10toniha nichata saain dedeeunejanate, jelaaiha dedeeu iniha cue- niishojoera tocohanaicha. 11tiinte turuure, Sesareea caje uhin,nichatajai canu ariha unacaaurucachaauru, nii nihacaanunejaan loreriasaaera. 12Nii janate, caletoae CanaCoaunera Suujue, necoatoelanaalaacaauru aina cuhanune coinara. Niijanate, canu aina cuure caa saotaneeinJesocurisito coreniha-rura. Nitohaneein cuhina, Sesareeaturuhin, nii canu coitihaca unacaauruletoaera- cacha loreri asaae enohacaanusaaincha. 13Nii janate, canacaanu rai:‘Naaojoaainte, cau ecocoe CanaCoaunera letono aanjerara. Cautechujuhequiin, “Cachaauru letoaau Jofeneseeute, Simoonneein curuajai-Fedoroneein acaauruhacha curuaateicotihaca cuuruhinera. 14Acate,joaain neeute, satiin, isinejiera,churu, ichoerejeeuru, naaonjoaihunriaina, raotojoeein jianaacoo neeincha.’naain ichei bereeincha,” ’ naacanaacaanu raine naainaa- nii lorerierorane jana, 15acaauru rai irihanunenunuetihanune janate, acaauru chochaefauha uhe Cana Coaunera Suujue, canachohae fauha uhalune rijijieeincha.16Nii janate casuujuaniha neeorite,

‘Acau quete niqui cacha camujuaain,cacha coujounacate Joaanra. Nete inaralaaen Cana Coaunera Suujue que,coujunacatenohi niha curiquicheeincha.’naain aitohalu Cana CuruaanaaJesocurisito nera. 17Aihana jaun,Jesocurisito esenetaacachene jana, canarai rai Suujue tihane rijijieein,leeochaauru rai netonai, rai Suujue tihaCana Coaunerane, nainihaaun niicaohatera rijitiin, irihanu canu neta.Chaneeina nereeun canu, CanaCoaunera colaihaje cuaain, niicaohatera rijitiin irihanuneta,” naaFedorone janate, 18raain, cuu aonajeeure nii Jerosaleeunnenacaauru- Jesocurisito coreniha cananejeraauru.Nitohaneein aonajeeuruhane baihate,

Cana Coaunera coroaecure, “Caohachaquete,jane Cana Coaunera, acaauru netonaisuujua coreein ichaonaa- chabananitajenaa charanejeein nenaaraauruhane coinara.” naain.

Antioquiha neseeu Jesocurisitoranojoineein nenacaauru

19Eseteba sohin jaooruhane baihaneeoriinte, leeochaauru Jesocurisitoesenetaeraauru netonai ariin,rerohecaaure. Nii jaun jetaote tabaauruJodea batane caje sorohin, Fenisiau,chaen Chifereu, Antioquihau,naaonjoaihun- cuhinchurusorohacoaaure. Nii cuhin sorooruhanejauncuru turuhin jetaote, leeinjiinJorioocuru raiicha Jesocurisitobeebejeein, que relanajaaure. Coatiajetao laen, leeocha cachaauru-Jorioniheichuru relaauruhi. 20Nejetaote, nii baiha, Chifereu, Sireneunaaonjoaihun nenacaauru- Jesocurisitoesenetaeraauru tabaauru, nii Antioquihaneseeu turuure. Cuu turuhin jetaote, nii

11

275

cuu nenacaauru Jorioniheinchuru rai,Cana Curuaanaa Jesoso que ErenaaCaohati beebejeein, que acaaururelaaure. 21Nii aina,niha Cana Coaunera Suujuene jaunjetaote, jauriaa acaauruhacha esenetaijianeein, Jesocurisito esenetaaure arajiicachaauru.22Nii coitucuuriin jetaote,

ruhachata,” naain AntioquihauBerenabeen letoaaure, Jerosaleeunnenacaauru- Jesocurisito ranojoihunru.23Inae Antioquihau turuhin, acaaurucoaracuruhane jana jetaote, caohatiinacaauru coroatajaniha Cana Coauneranecoaraana jaun jetao, jataain coroaejeBerenabeen. Nitohaneein coroajeeinte,esinaae rauhijiriin Jesocurisito esenetaain,baaso coacuelanaala esinaae rauhijiriinnere tonoraauruhane coina, suujuatenajaeBerenabeen. 24Caohacha cachaneein, CanaCoaunera Suujue que suujuequiin, jataainJesocurisito esenetaera nihana jaunte,nitohane Berenabeen. Nitohaneein jetaotesuujua coreein Jesocurisito ranojoinunruaina neeure arajii cachaauru.25Nii baiha jetaote, Tarosoo cue

Berenabeen, Saoro arihane coina.26Nitohaneein cuhin jetaote, cuu eruhin,amae Antioquihau. Cuu jetaoteneeurelu, itolereneein lejaanacaain, cuunenacaauru Jesocurisito ranojoihunruaina cuu nenacaauru cachaauru relaa.Nii Antioquihau jetaote, jauriaanejeein,“Curisitianoneein” Jesocurisitoranojoihunru curuaateeuruhanenunuheteeurelu.27Nii bana jetaote, Jerosaleeun caje

cuhin, Antioquihau turuha cuure-profetacuru tabaauru. 28Niichuru taba-Acaboneein curajai jetaote,ruha Jesocurisito esenetaeraaurune jana,acaauru cataaun nichaauraain:“Aonacuchena, inara rai caa bete,

coitucuhichera. Nerinaain jetao

carajaaojoaain quinacai, Jodea batanesacutaainta,” naain be nii Acabo, queberatiha Cana Coaunera Suujuene jaun.Nii mijitena jetaote nelu, Romanocuru

curuaanaacuru- curuaanaa nihaenferadoro- Culaodione bana. 29Niiniritoha Acabone jaun jetaote, naainJodea nenacaauru Jesocurisito corenihacana nejeraauru- coroatajanenajerecure, nii Antioquihau nenacaauruJesocurisito esenetaeraauru.neeinte, ita jeeonijianaain coriqui teein,taojiaaure, le cachaauru cachaauru caje,tenaa nainecuruhane rijiinanaain.30Nitohaneein taojiaain jetaote, nii

raauru- bichauhenaauru rai letoaaure,Berenabeen, Saoro, naaonjoaihunriaina.

Saantiaao sohin jaohinte, careserocuhane Fedoro enohaaure.

12 1Nii bana jetaote, Jesocurisitoranojoinunru aina nejeratihane

nunuheteein, tabaauru mucuerate jetao,Isaraelitaauru curuaanaa rey Erodesi.2Nitohaneein jetaote, sabere que, Joaannejera Saantiaao sohin joaerate. 3Niirautatiin, coaracuruha Jorioocurunejaun jetaote, Fedoro netonai mucuerateErodesi. Jorerera colane ichanohin- faanquihuruhane jaan-curu bana jetaote, nitohaneein Fedoromucuure. 4Nii mucuherateeinraeratihane baiha jetaote, Fedoroenoaerate caresero cuhane- Erodesi.

teein jetaote, caohatiin beraichate. Jenalauriin, jenaananain, nenacaaurusoondarooru que, ita rerohererojoeeincaohatiin beraihuruha le laurichurucajene coina, letoanajae, nii Fasocoabeseta bitohariin, satiin coarajeeureranotaracae, caresero caje rocohin,coaraain chatohaneein teeuruhane

11 12

276

coina. 5Nitohaneein caresero cuhanecaohatiin beraichaain niha Fedoronetonohanau jetaote, ita taojiaain, raiCana Coaunera bajaaure mainajeeinJesocurisito ranojoihunru.

Caresero Caje Fedoro mitaaCana Coaunerane

6Nii jaun jetaote, eresinejeeonriinlanajeeca, satiin coarajiha cachanenotaracae, chatohaneein Fedorotihanerai niha- Erodesine jana jetao,coroatajai soondarooru cataaun, jeranucadena que cosiin sinitoha Fedoronejana, acuujua nihacuru neein-ruha soondaroorune jana jetaote, 7-8railetono- anjera letoae jetao, CanaCoaunera. Nii jaun jetaote, luhecotariin,Fedoro rohan neeoritoha CanaCoaunera letono anjerane jana jetao,jiichoo rijijieein conoe, caresero cuhane.Nii jana jetaote, sinitoha Fedorone jana,jaleri dada dadariin nocoaain jetao:“Chajaain nimiichuura,” naa Cana

Coaunera letono anjera, Fedoro rainerijieeoritiin jetao,sariha- nii biji ichora cadenane janajetao: “Chajaaojoaain nimioritiinichajione jiaain, ii safato jiaain, canujiniichotaaura,” naa, nii Cana Coauneraletono- anjerane jana jetaote, niiaitohane rijijieein jiniichotae jetao,Fedoro.9Nitohaneein jetaote, mituha cue,

Cana Coaunera letono- anjera caaijiecuhin, coetacaineein cuhin, mituhacuhane esenetaelanaala, “Nechu jataaensini anuu jecha aite.” naain. 10neein cuhin jetaote, jaurihaanejeeinacuujua beraicha caje situure. Niileeocha caje situhin jetaote, nii coataque bacuujuana jaun, turuuruhane janajetao, raajenihane nejoracae, nii coataque bacuujuanaa, naain aerene nenaaenonaanaja rijia bacuujua. Nitohaneein

mituhin, le cocoaantaain bero cuhanecuujueeru baiha jetaote, jelai Fedororatiriin amuhe- Cana Coaunera letonoanjera.11Nii jaun jetaote, nainacori Fedoro.

Nainacoriin jetaote: “Esinaaete,riin letono anjera letoae- CanaCoaunera. Jataain caque necosuujuaain,canasineene rijitoha Erodesi ainaJorioocurune janate,neein caetecuruhane coataa, letonoanjera letoae Cana Coaunera, canuichoteratihane coinara,” nae jetaoFedoro.12Nitohaneein, inae nainaain jetaote,

Joaan Maroconeein curuajai- neba-Mariha rene turuha cue. Nii janajetaote, cuu najiniha, nii Mariha loreriasaae, ita taojiaain, Cana Coaunerabajaa neeure arajii cachaauru. 13Niijana jetaote turuhin, nii aerene nenaaenonaanaja rijia acuujua faofaorihanejana jetao: “Cha cha aite,” naain, coaraacue leeinjiin ranuna Rodee. 14Niijetaote, Fedoro ere nihane aonaainjetao, coroaena caun jetao, nii acuujuajoracae lanaala soroneein biha cue:“Fedoro te aitera,” naain. 15Nii janajetaote: “Esinaaenna aitohite,”naauruhane jana jetao:“Esinaae rauhijiriin acate aicha,”

naane jana jetao:“Rai suujuete jerihane ai caihara,”

naaure.16Nii tonohanau jetaote,

niha neein, nii acuujua faofaonijianae,acaauru bajaebajajeein Fedoro. Nii jaunjetaote,ruhane jana, esinaae aca nihana jaun,cuu nesoonetiin coarajeeure. 17Nii janajetaote, acaauru rai, biji sarasarari,nabana tonaain ereeuruhane coataa.Nitohaneein jetaote:“Naaonjoaainte, caresero caje, canu

mitaerateein, canu ichoterate, Cana

12

277

Coaunerara. Caritiin, Saantiaao raibenichuchera. Satiin, cana nejeraauru-Jesocurisito coitucuurera rai netonaibeeuchete, coitucuuruhinera,” naainberatihane baiha jetaote, jelai cajemituhin jetao, amuhe Fedoro.18Nii jana jetaote, jano jana, cuu

neniha Fedorona jaun, nesoonetiin:“Cha quena nerurujuae, caa aansai,”naain jetao, acaauru suujua auhacaainnererojoecaaure- nii beraihurera-soondarooru. 19Nitohaneein, nenihanajaun jetaote, arihuruhane coina,acaauru letoaa- nii curuaanaa Erodesinejana, nitohaneein Fedoro arihuruhanejana, ruurenihana jaun, nii beraihurerachoae nalutiaain jetao, acaauru sohinjoaerate jetao Erodesi. Nii baiha jetaote,nii Jodea batane caje mituhin Sesareeauichaoha cue jetao Erodesi.

Oha Erodesine20Tiro, Sidoon,

chacuru aina jetaote, niqui obajeIsaraelitaauru curuaanaa rey Erodesi.Nii jana jetaote, ita suujuau tacaain:“Coanete, atiin rene turuhin

raotojoeein erenaa neeinera,” naainjetao, jaurihaanejeein, nii que jaurii-nere tonoraera Balasito rene turuhinjetao, ereeure nii curuaanaa Erodesi rai,nii Erodesiicha beraai atane cajeechaquinacai raajeein ichaaoruha, nii Tiro,Sidoon naaonjoaain cocoaichacurunejaun. Nii jaun jetaote, nii curuaanaaErodesi rai:“Coanete,

nena neeinera,” naa nii Erodesi quejaurii- Balasito najaun jetao, 21jian uunite coaana neeinera,” nae jetao,nii curuaanaa Erodesi. Nii jaun jetaote,nii aitohane bana,ruhane jana jetaote, curuaanaa nihanecajione jiaain jetao, nii curuaanaanihane nelauriana jaan- rori choae

nelauriaain jetao, ereereje Erodesi. 22Niijana jetaote:“Coatia caritiin erenaa nainihei, cana

rijijieein cachata. Caate canachosinera,” naaure jetao, eehequiinsatiin nii cuu nere aonajeeureracachaauru, nechu jataain acaaurubelaiha Erodesine coina. 23Nii jana,coroaeca Erodesine jaun jetaote, niirijieeoritiin, letono anjera letoae- CanaCoaunera, nichoae cunai nalutiaanecoina. Nii jaun jetaote, cunaiteeincorianohin rihano jitanojoineein ohe,Cana Coaunera nujuaneein coroaeca nejaun.24Nii jana jetaote, inae jelai

amuritoheriin, Cana Coaunera erecoitucuhajeein cuujueeure cachaauru,itolere sacutaain, amuhemujueeinbeebejeeuruhana jaun.25Nii jana jetaote, inae Jerosaleeun,

niicha ichanenu nainaauruha najaunjetao, Antioquiha cauha cuure,been aina- Saorocuru, acaaurujiniichaain “Maroco” naainacaauruhacha curuaatei- Joaan amaain.

Letononeein amuhemujueein, Jesocurisitobeebejeeuruhane nunueteeuruha-

Berenabeen aina Saorone

13 1Nihalu jetao, AntioquihauJesocurisito ranojoinunru

coaaraauru jelai teein, Cana Coauneracaje-raauru profetacuru, chaen Cana

raauru, naaonjoainuri. Niichuru ainajetaote neeurelu, Berenabeen, chaenSimoon- jichojoaineein acaauruhachacuruaatei, chaen Losio- Sirenecocoaicha,doroneein nenaalu- Erodesi aina fohena-Manaaen, chaaen Saoro, naaonjoainuri.2Niichuru jetaote, coroatajanenaacaCana Coaunerane coina, cosinacaa suri

12 13

278

couu ita taojiaain, Cana Coaunerabajaae bajaaecuruhane jana jetaote:“Carai nii Berenabeen aina Saoro

letoaauchete, jelai teein acaauru raiquiicha teei amihanenaa ichaacuuruhinera. Nii ichacuruhane coinanecotihanajaain ranajaain neeunlura,” naejetao, acaauru rai Cana CoauneraSuujue.3Nii jaun jetaote, coaiteen cosinacaa

suri couu neein, Cana Coaunera bajaaebajaaecuruhane nainaain jetao, acaauruchoaae biji merecaain, Cana Coaunerabajaaure. Nitohaneein acaauru rai, CanaCoaunera bajaauruhane baiha jetaote,acaauru rai necoeeure.

Chifereu turuuruha, nii Cana CoauneraSuujue letoaeratenojoihunru-

afosotoorune4Berenabeen aina Saoro jetaote, Cana

Coaunera Suujue letononeein Seleosiaucuure. Jelai caje coaauneein jetaote,Chifere cunaa bote cuhane fauhin,cucuana cuhane coriaae cuuhin turuure,nii Chifere coobenau nenaa nese-Salaminau. 5Nii nese Salaminau turuhinjetaote,ruhana jaan loreri- sinacoca asaaenetaojiaauruha Jorioocurune jana jetao,cuu enohin, acaauru rai, Cana Coauneraere beebejeeure. Joaan Maroco netonaijetaote, acaauru aina cue, acaaurucoroatajanera rijijieein.6Salaminau neeuruhane baiha jetaote,

caje cuhin, jitariin nii obena tinonohincuhin jetao, nii cu nenaa leeocha nese-Pafosoo turuure. Nii Pafosooturuuruhane jana jetaote, cuu nee-leeinjiin benane-tiin- Cana Coaunera letononihanocoetiin- cachaauru coritaera-Barajesoso. 7Nii benane jetaote, cuujataain nainaain nenaa- CoberenadoroSerijio Faoro aina nei nejesina ne. Nii

coberenadoro jetaote, nii Pafosooturuhin neeuruha- Berenabeen aina-Saorone coitucuhane jaun jetao,cotiharatenajae, nenajaun cuhin, raiCana Coaunera que ereereecuruhaneaohana jerihane jaun. 8Ne jetaote,Berenabeen aina Saoro que nejerate niibenane- Barajesoso- “Elima” neeinCuriecocuruhacha curuaatei, nabanaacaauru esenetaa nii coberenadoronecoataa. 9-10Ne jetaote, Cana CoauneraSuujue que suujuequin jetao, nunajeeincoarajeein:“Nechu aansai. Casaje. Moconajaera

nebaneein nenaa. Ii te itolere caohachaaina nejeratenaaneein neeincha.Chanute Cana Coaunera tenojohinichaonaa caohacha auhacaaita,” naejetao Saoro- “Faboro” neein curuaaneni.11Niritiin cotaicha rijitiin jetaote:“Nitohaneein neeine corenihate,ichasetecareein Cana Coaunerara.

joaaincha.nita,” naa Faborone rijieeoritiin jetaote,maosaneein nedae nii benane.Nitohaneein nocohenaneein nedaa rai

notana jaun jetaote, rai biji quemucuhin- amaeranu ari, amaa ne coina-nii Elima, inae conoeniha notana jaun.12Nii jaun jetaote, cojoaelatiin, jataaincaohatoha nii Cana Curuaanaa-Jesocurisito que aitiin, acaauruhachabeebejei- Cana Coaunera ere esenetae-nii coberenadoro.

Pisidia batane que nenaa- nese leeocha-Antioquihau turuha Faboro aina

Berenabeenne13Nii Pafosoo neeuruhane baiha

jetaote, leeinjiin bote cuhane fauhin,Paan liau cue nii corihaneraauru aina-Faboro. Jelai caje coaauneein jetaote,atane ichoaae cuhin, turuha cuure, niicuu nenaa nese- Perejeu. Nii jana, Joaan

13

279

Maroco jetaote, cuu ratirinajaain,Jerosaleeun cauha cue. 14Nii Perejeucaje cuhin jetaote, nii Pisidia bataneroohan nenaa- nese Antioquihauturuure nii Berenabeen aina Faboro.Cuu jetaote, nebetacanaa janonaa bana-ita taojiaauruna jaan- sinacoca asaae,ita taojiaauruha Jorioocurune jana, cuuenohin nelauriaain, aonajenajaaunre.15Nii jana jetaote,ruhane jana, Cana Coaunera QuirichaInoaesi ereretaaure.ruhane baiha jetaote, acaauru rai:“Chasocuru, niha chaaelai que

ereeichene jaanne, ereeuche te, aonaainsuujua lararajiaauruhine- caacachaauru,” nae nii netaojiaaurunajaan- sinacoca curuaanaacuru.16Nii jaun jetaote, nimichuhin

nichaaurariin, acaauru rai, bijisarasarari Faboro, inauheneeichacuruaequiin aonajeeuruhane coina.Nitohaneein acaauru rai,riin jetaote:“Aonacuche satiin- Isaraelitaauru,

satiin Jorioniheichuru netonai- CanaCoaunera ere esenetaain tonoranajerenacaauru. 17Egiptoo cuhinichaooruhane ajiniha jetaote, canafoerateeurera Isaraeli cocoaichacurujanijiin ranajaelu Cana Coaunera. Niibaiha, rai natane nihei que cuhin,nejelau ataneu- Egiptoo ichaooruhacana inoaesihuru Isaraelitacurune janajetaote, arajiin fanajaelu CanaCoaunera. Nitohaneein nii nejelauataneu netiin, inae arajiin nefaauruhanejana jetaote, jelai caje, niicha ichananainei coaarateein roconajaelu CanaCoaunera. 18Nii Egipto caje roconajaanebaiha jetaote, nere tonoraaurenihanesaijieein, atiin acaauru abaantaelu,jenachoonca janacaneein desieretooCana Coaunera. 19Nitohaneein neretonoraaurenihane saijieein jetaote,

acaauru rai neein niha nii atanenecoina, Canaaun batane que,

caauru cachaauru itaje jetao CanaCoaunera. 20Itolereneein, Egiptoocuuruhane que jojohin jetaote, jenafasha saoqui choonca ajaanacaneeinjetao, acaauru que banihateein inoaelu-niicha tenaa jerei- atane que tenajaejetao Cana Coaunera.Nii baiha jetaote,

curu tihacoae, Cana Coaunera, enohanere bera inoaesi- Samoerinereeintihaojoaain. 21Nii jana jetaote, itolerecuruaanaaneein- itolere sirichaaunu quejetao leeinjiin rey bajaaure jetao. Niijaun jetaote, Beenjamiin lauri cajeneferatenaaneein nenaa Sisi calaohi-Saoro tee jetao, Cana Coaunera, jenachoonca ajaanacaneein, acaauru rai-reyneein nihane coina.22Nii jana jetaote, renaatonorae

lanaala, jeriha Cana Coauneranerijijieein, ichana jereniha Saorone jaunjetao, Rabiri que core jetao CanaCoaunera,naaneein- itolere sirichaneein- reyneeinnihane coina. Nitohaneein teein jetaote:‘Inae laen, casuujua rijitojoeein nenaa-cacha ruhanura. Acate, Isaihasi calaohi-Rabiri inera. Acate laen, jatoroaain ne,itolere quiicha jerenohi ichaanecoinara.’ naain jetao Saoro mitaain,Rabiri tee jetao, coreeraniha, CanaCoaunera. 23caauru inamacooru caje nenaaneeinjetaote, nenaanelu Jesoso. Aca jetaote,letoaelu Cana Coaunera, nere bera

tihane coina. 24Inae turu catainajihaJesosone jana jetaote, Joaan letoaejetao Cana Coaunera, satiin itolereIsaraeli cocoaichacuru sacutaain,beebejiha Joaanne coina. Nii jaun

13

280

jetaote: ‘Caohachaain inara suujuarucujueein, coaiteen Cana Coauneraaitoonjoa esenetaain tonoraain neeuchete,chera.’ naain, Isaraeli cocoaichacuru raiaite jetao, Joaan. 25Inae ohanecatainaane jana jetaote: ‘Coatia niiinaraacha cohajei- cacaaijie- nii turuhauhenenu nihaaun. Canute, letoae CanaCoaunera, nii beraaunu que. Acate laen,caichoaae jauhecotojoeriin, jataaencocoainaain letoanojoineein ne. Niijaun, rai safato ichora rucuheraane quenihanatiin, nelatihahaun.’ naain jetaote,rauhijiriin be jetao, acaauru rai- Joaan.26Chasocuru,

naaneein nenacaauru, satiin-churu netonai- Cana Coaunera eretonorana jerenacaauru, satiin, caa inararai quiicha beebejeite- jianacoo cachaculucohin mitaeranute, satiin- inara raiberatenojoineein ne. 27Satiin- niiJerosaleeun nenacaaurulu, acaaurucuruaanaacuru, naaonjoaihunrite, cajihaturuha Jesosone jana, coitucuurenelu.Nere bera inoaesihuru quete niqui,laenaerateein beratelu Cana Coaunera.Nii jaunte niqui, nii Cana Coaunera erebera inoaesihuruhacha- laenanohiluereretai nejesinanecure, nebetacanaajanonaa bana naineein. Nitohaneein, itataojiaauruhana jaan- sinacoca asaae

jeeinte, cajiha turuha Jesosone jana,‘Aca caara.’ naain coitucuurenelu. Niijaunte, sohin joaerateuruhana jaun,aitiin: ‘Naaonjoaante, cuureeincha.’naain nere bera inoaesihuru quelaenaeratihalu beein- Cana Coauneranenainauruhane coina, 28Filato raicolurujueein, sohin joaerateeurelu,Filato que, lera colane. 29Nitohaneeinteeinte, inae satiin aitoha CanaCoaunera Quiricha Inoaesine nainaanejana, nii coroso caje fauhin, rai jabereco

rucuhecure- ajeri jachu cuhane. 30Nete,nii jana, oo caje ichate Cana Coaunera.31Nii jaunte, nii Calileea cajecoaauneein, Jerosaleeun tiaetiajeeinnamu corihaniha amuhemuhenacaaururai ecocohin, cuu araai janohi acaauruaina nerejetelu. Acaaurute, eneneitolere sacutaain amuhemuhejueein, niiJesoso que ereereecure, itolerecachaauru rai.32-33Inara caohachanu quena, inara

rai, caa caohati erenaa bihacaanu,coitucuhichene coina. Caa quete, canainoaesihuru rai aitelu Cana Coaunera,catohanihane coina. Nii jaunte, acaauruinamaconeein nihacachena jaun, canarai, cana inoaesihuru rai naitoonjoanainaane coina, catohaneein ichae CanaCoaunera. Acate, oo caje Jesoso ichate,rai Quiricha Inoaesi- Salmo- coroatajaicuhane aitohane tocohaneein. Raite,‘Iite, canu calaohineein neeicha.Canuna, chacaneein neeunra.’ naainlaenaeratelu Cana Coaunera, raiQuiricha Inoaesi cuhane. 34nihane coinate, nii ajiniha: ‘Oo cajejene, ichatereeuni, nabana setuha raijaberecone coataara.’ naain nii ajiniha-rai Quiricha Inoaesi cuhane belu- CanaCoaunera. Chaentechu: ‘Satiin Rabiri raicaitoonjoane, ichaa cureunnicha.’ naainbelu Cana Coaunera. 35Nitohanihanajaunte, coaiteen leeocha cuhane, ‘Coatialaen, setuha nii ii letono jabereconenaihatejeriheeinita.’ naain laenaeluRabiri. 36Aihana jaun, esinaaente niqui,Rabiri letoaa Cana Coauneranerijijieein, nii nihane bana nenacaaurucachaauru coroatajanelu. Nete, nii baihaohin, rai foerateeurera ainane jana, raijabereco inae setuelu. 37Nete, nii CanaCoauneraacha ichatei- Jesoso jaberecolaen cuu neein setuenelu. 38-39Aihanajaun, chasocuru,nuhacha beebejei- Jesosohacha

13

281

corenihate, atiin, osaaocane nihanatiin,rauhijiriin esenetaane, nosa cajenichotenaa nainereein- saain cachaauru,Jorioniheichuru nihanatiin. Aihanajaun, nii nosa coreniha casetecocoaracuruhane rai niha- Moisesaachabenojoinurute, Jesoso coreniha laennainecurureein nii caseteco cajenichoteeuruhane. Aihana jaun, satiin-nii Jesoso esenetaeraaurute, atiincoreniha- osa caje rocohin- culuhocacureein Cana Coaunera. 40Caohachaaincoaracuche,chenete, inara choaae nalureein inoaelulaenaratihalu Cana Coaunerane jaun,laenacuruhalu profetacurune rijijieein:41 ‘Aonacuche.Satiin caohacha ichaonaa-caitoonjoa que jaolequiinnenacaauru

cojoaelatooche.Nitajihate curiquicheein, inae ecutihane bana.

Nii cojoanonaa banane,itolere ichaain inara notaacacureeunnicha.

Chunicoha inara rai, nii que ereeinbihane, esenetariheeicheta.’

naain laenacuruhalu profetacurunerijijieein,” naain jetao, nii Antioquihaunenaa sinacoca asaae- netaojianacaaururai ereerejeein jetao beebeje Faboro.42Inae, nii que irihane nainaain

jetaote, nii ita taojiaauruha Joriocurunejaan- sinacoca caje corihaneraauru ainamituha cue Faboro. Nii jana jetaote,jiniichaain cuhin mituha cunacaauru-Jorioneein nerotonacaauru jetaote:“Coaiteen leeocha- nebetacanaa

janonaa bana uhin, coaiteen nii queererejiha uuni, canaacaanu rai,” naainjetao, Faboro cotihacure. 43Inaesinacoca asaae netaojiaauruhanenainaain jetaote,been caaijie cuure- arajii Jorioocuru

aina- Jorioneein nerotonacaauru- CanaCoaunera ere tonorana jerenacaauru,naaonjoaihunri. Nii jaun jetaote,acaauru rai: “Nijiaonriha, inara belaihanere aina cuaain, inara cotihaca CanaCoaunerane jaan jianequichenera.Nirijieeincha, jianelanaala, nii jelaisacuuchete, inara coroatajaneein, inarabelaine Cana Coaunerara,” naain jetao,acaauru suujuateein, acaauru ratirihure.44Nii baiha jetaote, leeocha nebetacanaa

janonaa bana coaiteen, netaojiaaure- niinese sacutaain caje uhin- coroatajajelanaanla cachaauru, acaauruhachabeebejei- Cana Curuaanaa Jesocurisitoberatenojoi aonacuruhane coina. 45Niijaun jetaote, nitohaneein coroatajajelanaala, turuuruha cachaauru, Faboro ainaBerenabeen aonaana jaun, nechu jataaen,acaauru que necoelai caun, nabanaesenetaauruhane coataa, “Nechu aansaicasaje cachaauru,” naain, Faboro necoejechanuure Jorioocuru. 46Nii jana jetaote, niique nelararajiaain, chaque casilanaala:“Inara Jorioneeichene raite niqui,

jaurihaanejeein nere beebejihacaanunecoina canaacaanu letoaain ne CanaCoaunera niquicha. Nete, naitoonjoabatocoichene jaun, rautaain aohanajerelanaala que jaolecohichera.neein, inara rai,jeein nenaa bihacaanune coinate niqui,canacaanu letoaain ne- CanaCoaunerara. Nena aohanna jereneeichecoarajihacaanune jaun, Jorioniheichururene curichaanuhin. 47Nitohaneeincanaacaanu letoaainte:

‘Canuna, inara letoareeuni,satiin- caa chauratane quenenacaauru- Jorioniheichuru rainihanatiin,

amuhemujueein beein, canu neeinnihanune coitucuerateein,

acaauru ichoterateein neeichenecoinara.’

13

282

naain Isaihasi que beratihalune rijijieeinte,ena canaacaanu letoae Cana Curuaanaa-Cana Coaunerara,” naauruha Faboro ainaBerenabeen, Jorioocuru raina jaun jetaote,48coroaaecure- nii Jorioniheichuru.Nitohaneein coroajeein jetaote,

esenetaain, “Caohatoha jataaen cana rai,Cana Coauneraacha beratenojoincha,”naain esenetaaure, satiin- nii ichaonaasanaa charanejeein nenaa raaureraanu quenenacaauru- Jorioniheichuru. 49neein jetaote, nii jelai batane sacutaainnenacaauru- jelai cocoaichacuru rai, CanaCuruaanaa- Jesocurisito beebejeeure. 50Niijaun jetaote, nii rautaain coaracurenihanajaun, nii caohachaain suujua coaaraainCana Coaunera bajaaurera- enecurusuujuau tacaaure- Jorioocuru. Nii cuunenacaauru-caauru cachaauru- suujuaune maajeeintacaaure, satiin ita suujua rijitocoriin,acaauru que nejerateein, jelai cajeBerenabeen aina curuataain, Faborositaauruhane coina. 51Nitohaneein, jelaicaje sitanajaauruhana jaun jetaote,mituuru neein, nii acaauru safato quenenaa- utuune faofaohin, riariaain, ratiriinamuure. Nii jetaote ichacure: “Aihana jaun,inae canacaanu, nii ujuaihoneeinnihaacaanu. Coaraain aihane nitajeeuche.”naauruhane coina. Nitohaneein rai safatoque nenaa- utuune faofaohin riariaainratiriin jetaote, jelai caje amuhin, Iconiocuure Berenabeen aina Faboro. 52Nejetaote, rachoojoenaa cataaun nedaaure,nii Antioquiha nenacaauru Jesocurisitoranojoihunru, acaauru suujueniha, nihaCana Coaunera Suujuena jaun.

Iconio turuuruha Faboroaina Berenabeenne

14 1Antioquihau neeuru baiha,jelai caje amuhin jetaote,

Iconioo turuure jetao- Faboro ainaBerenabeen. Nii Iconioo turuuruhane

jana jetaote,runa jaan- sinacoca asaae netaojiaaureJorioocuru. Nii jana jetaote, cuuturuhin, enohin, Jesocurisitoberatenojoi beebejeeuruha rauhijiriin,rauhi cuhane cuaaine jaun jetao,esenetaacoaaure arajii- Jorioocuru,Jorioniheichuru naaonjoainurinetonaine maajeein, esenetaacoaaurearajiin. 2Nii jana, esenetaaichuruJorioocuru jetaote, nii Jorioniheichurusuujuateeure jetao, esenetaauruhanecoataa,been que ereein, nechu jataain acaaurucotaiha. 3Nejetaote, cuu carajaainacaauru aina neeururejetocurelu jetao,nii Jesocurisito letonocuru afosotooru.Nitohaneein jetaote,

ruhane jaun jetao, cuu neein CanaCuruaanaa ere beebejerejetocurelujetao, nii afosotooru. Nii jaun jetaote,acaauru coroatajaniha-naana jaun jetao, jataain cacha belaihaCana Coaunerane beebejeein jetao,cunaitenacaauru rautaain cachanotaacure, esenetaauruhane coina,Faboro aina- Berenabeen. 4Ne jetaote,nelerujuacoaaure, nii jelai nesecocoaichacuru cachaauru. Tabaaurujetaote, Jorioocuru cocoaaeratiha jetao,jelai teein nelerucure nejesihajeein. Niijana, afosotooru cocoaaerateeureranetonai jetao, jelai teein nelerucure.5Nitohanihana jaun jetaote,caainuru aina ita suujuau tacaaure jetaoJorioocuru Jorioniheichuru aina,Faboro aina- Berenabeen quenejerateein, ajeri que bodoosinajaainsonajaauruhanene coina niqui. 6Nii janajetaote, nii coitucuuriin jetao, Iconiocaje, Licaoniha batane cuhin, Listrau,Derebeeu, naaojoainunri rohannenacaauru neseeuru cuhin jetaosorohin, 7amuemujueein, Jesocurisito

13 14

283

beratenojoi- erenaa caohati beebejeeurejetao.

Listrau, Faboro bodoosihuruhaajeri quene

8Nitohaneein, nii Listrau turuuruhanejana jetaote, ecu ne- leeinjiinbacosaneein nejanohanaa cacha. Niijetaote, chabana nichaauraainamuhene, nejanoha caje coaauneein.9Aca jetaote, Cana Coaunera erebeebejiha Faborone jana, rautatiin, cuulauhequiin aonaje. Nii jana, rautaaincoaraa Faborone jana jetaote, esinaaerauhijiiriin, nerautaane esenetananainihane coarajiha, suujua cuhanenajaun jetaote, 10rai tonijiaain:“Nimichuhin nichaauraute

coaracaara,tiin jetaote, chujuleneein, jeluhatiininae ruharujuae nii cacha. 11Niicoaraain jetaote, ita rijitiin jachaleneeinjetao, nere cuhane cuaain jetao:“Chosichurute cacha neein cana rai

faaurera,” naaure jetao, Licaoniha erecuhane cuaain.12Niritiin jetaote, nii acaauru

ichanohineein nenaa, acaauruchosineein acaauruhacha tei Seosojecha naaure jetao, Berenabeen que.Jana Faboro que jetaote, leeocha chosiEremesi jecha, naaure jetao, aca irihanejaun. 13Nii jana jetaote, turuha uhejetao, nii nese coenorau nenaa- acaauruchosi Seoso rai Teenforo rai saseredote.Nii saseredote jetaote, Seoso rai, lenonenihane sohin, mocohin tenajaaocanetocohaneein tajiha itolere torocuru,chaen,nohineein nenaa- enuha juane,naaonjoaain uhaain turuha uhe jetao,que Faboro aina Berenabeen belaaincoroaecuruhane coina. 14Nii janajetaote, nii coaraain, acaauru chosinihabenajaauruhane que,

chure jetao, Faboro aina- Berenabeen.Nitohaneein, nainacoriin jetaote, nobirisoaisoaain jetao, acaauru jana cuhin,acaauru rai nujuaaen soaisoaain:15“Chanuna nitohanain ichana

jeriquiche, inara rijijieein, cacha neeinnihacaanu natiin. Nitohaneeinneeichene jianequichene coinana turuhauhacaanu, inara rai bihacaanune, niijiaaneein neeichene coinara. Niijiaanecuchera. Coatia chaaelai quenelatejeehai niita. Inae nii jiaaneein,Cana Coaunera eesine- itolere dede,cana rai chauratane, cucuana, niicuhane coneracuru, naaonjoaaincoaunera- Cana Coaunera coroajeein,nere tonoraain neeuchera. 16Inoaeluteniqui, niicha jerei ichaa cachanenihanatiin,telu Cana Coaunerara. 17Coatia,chaaelai janonaa bana, caohachaichaain nihane jianihei- CanaCoaunerata. Nete, ‘Naaonjoaaineneeunra,tene cacha notajaaincha. Acate, inaracoroatajane, temulejaainnaaonjoaaineeichenera. Inara temulesetejiaeraanuque, elo letoaainnaaonjoaera. Setejiaane, caoachaainmarohin, caohatiin tihane, jeeojoiriinnihane, raotojoeein quihajeein- ainaraotojoeein neeichene jaan- teraneeinnenaanera,” 18naain acaauru raibeeuruha Faboro aina Berenabeennesainejeein jetaote, erenaa tonoraelanaala jetao, acaauru chosi rai icharatocohaneein jetao, nii irihuru sohin,mocohin, acaauru coroaejeein, acaaurubelaain, acaauru ranaa jerecure.19Nii jana jetaote, Antioquiha caje,

Iconio caje, naaonjoaain caje uhin, tajiaturuha uure- Jorioocuru. Nitohaneein,turuhacoaain jetaote, nii ecunenacaauru suujua elonaauruhana jaunjetaote, ajeri que Faboro bodoosiin

14

284

jetao soore. Nitohaneein sohin jetaote,“Inae jecha atinaauruha,” naain jetao,tararaain amaain, nii nese caje, naainjaoha cuure. 20Nii jana jetaote, sacuhin,curuhacaain netaojiaain coarajeeuruhaJesocurisito ranojoihunrune jana jetao,nimichujuaaite Faboro. Nitohaneeinnimichuhin jetaote, coaiteen nii neseeucue. Nii cojoanoo jetaote, Berenabeenaina, naain Derebeeu cuure.21Nii Derebeeu turuhin, cuu

raotojoeein, Cana Coaunera Ere Caohatibeebejeeuruhane jaun jetaote,Jesocurisito esenetaeraneein nedaaurearajii cachaauru. Nitohanihana jaunjetaote, cuu neeure arajiin Jesocurisitoranojoinunru. Nii Derebeeu, cacharelaauruhane baiha jetaote, Listrau,Iconioo, Antioquihau, naaonjoaainunricoaiteen cuure. 22Cuuru turuhin jetaote,Jesocurisito esenetaeraaurusuujuateeure jetao, caohatiin, nirijieeinjianelanaala, esenetaain tonoraauruha,caoachaain rauhijiriine coina.neein jetaote: “Cana CoauneraCojoanonaa que ichaonaa jerichaane,itolere necairichanaa coaraain,chanaa abaantaacanete nera,” naainjetao, suujuatenajaaunre. 23Niritiin,suujuatenajaain jetaote, le laurichuruJesocurisito ranojoinunru nainetiin,acaauru coaaraanuurune que, acaaurubichauhenaauru tihacoaaure.neein, tihacoaain jetaote, acaaurucoroatajaniha Cana Coaunerane coina,suri couu neein cosinacaain, CanaCoaunera bajaain, nii acaauruhachaesenetai- Cana Curuaanaa bijiutenajaain ratirinajaaure.

Siria batane que nenaa Antioquihaujelaiha cuuruha Faboro aina

Berenabeenne24Pisidia batane choaae situhin cuhin

jetaote, Paan liau turuure. 25Inae

Paan liau batane turuhin jetaote, niineseeu- Perejeu, Jesocurisitoberatenojoi beebejeeure, nii cuunenacaauru rai. Nii baiha jetaote,Ataliau cuure jetao,been. 26Caje coaauneein jetaote, botecuhane fauhin cuhin, Antioquihauturuure. Nii neeuruhalune jana, acaauruteeuruhalu acaauru leeochaauru, CanaCoaunera icharatenojoi ichacuruhanecoinana jaun jetao, turuure, inae niiniicha icharatenojoi jitaauruhana jaun.27Nitohaneein cuhin jetaote, inaeAntioquihau turuhin jetao, jitariin cuunenacaauru- Jesocurisito ranojoihunrutaojiaain jetao, acaauru rai, acaaurucoroatajaniha Cana Curuaanaa- CanaCoaunerana jaun, Jorioniheichurunetonoai- rai suujua coreein, inaeesenetaauruhane beebejeeure Faboroaina, Berenabeen. 28Nitohaneein jetaote,cuu acaauru aina,tecurelu Faboro aina Berenabeen.

Netaojiaauruha Jerosaleeunne

15 1Nii Antioquihau neeuruhaFaboro aina Berenabeenne bana

jetaote, Antioquihau cuure nii Jodeanenacaauru tabaauru. Nii Antioquihauturuhin jetaote, nii cuu nenacaauru-Jesocurisito coreniha cana nejeraaururelaaure jetao, aitoha Moisesane jaanque. Inoaelu aitoha Moisesanerijitojoeein:“Inara jabereco cari jiununuhin

saaerateneeichene, inara osa caje inaraculucohin, inara ranaa nainerihei CanaCoaunerata,” naaure jetao. 2Nii jaunjetaote, coreniha acaauru aina, itacotaicha rijitocure jetao Faboro ainaBerenabeen. Nii jaun jetaote, inaeFaboro aina Berenabeen que tacaajeeinjetao, acaauru aina, nii cuu nenacaaurutabaauru naaonjoaainunri letoaaurejetao- nii cuu nenacaauru- Jesocurisito

14 15

285

ranojoihunru- bichauhenaauru, nii queiriha cuuruha nii Jerosaleennenacaauru- Jesocurisito ranojoinunrubichauhenaauru, afosotooru,naaonjoainuri ainane coina.3Nitohaneein jetaote,

ruhane jaun, nii Antioquihau- nese caje,Jerosaleeun cuure-been, cuu nenacaauru- tabaauru aina.Nitohaneein cuhin jetaote, Fenisiabatane, Samaria batane, naaonjoainurichoaae situuruneein jetao, nii cuunenacaauru- Jesocurisito ranojoihunrurai beeure:“Naaojoaainte, Jorioniheichuru

netonai coroatajane Cana Coaunera,jauriaa acaauruhacha sacui jianeein,nere tonoraauruhane coinara,” naainbeeuruhana jaun jetaote, coroaaecurejetao- nii cana nejeraauru- Jesocurisitoranojoinunru, acaauru rai niibeeuruhana jaun coitucuhin.4Inae nii Jerosaleeun turuuruha-

Faboro aina Berenabeen jana jetaote,raotojoeein acaauru raaure satiin- niiJesocurisito ranojoinunru, saain niiacaauru bichauhenaauru, saain niiafosotooru, naaonjoaainunri. Nii janajetaote, satiin itolere ichaain, acaaurucoroatajaniha Cana Coauneranebeebejeeure, acaauru rai. 5Nii jaunjetaote, nimichuhin, nichaauraain jetao:“Nii Jorioniheichuru Jesocurisito

esenetaeraauru raite caohachaeaitocoaachene, aitohalu Moisesane

ruhane coinara. Nii choaae tacaaintecaohachae, satiin Moisesa aitoonjoalurijijieein ichaohin,ruha nii Jorioniheichurunera,” naaure,tabaauru fariseeocuru- Jesocurisitoranojoinunru.6Nii niritocuruhana jaun jetaote,

satiin netaojiaaure- afosotooru, nii cuunenacaauru ichauhenaauru,

naaonjoainuri, nii que ita rai ereein,coitucuuruha jiniiquiine coina. 7Cuu niique ereereecuruhane jana jetaote,Fedoro netonoai nimichuhin:“Curisito coreniha- chasocuru, inarate

raotojoeein, inae carajaa catohaneeincanu cotijiaain canu raa CanaCoaunerane coitucuhiche, jianacoo nosa

churu netonaine coina, Jorioniheichururai nere beebejihanune, esenetananainecuruhane coinara. 8Leeinjiin- CanaCoauneraachate, satiin- cacha suujuacoitucuujuera. Nii Cana Coaunerate,cana que coaarateein, Jorioniheichururai, rai Suujue tera. Nii jaunte

cache, cana rai, rai Suujue tihalunerijijieein, acaauru rai netonai, raiSuujue tihane jaunra. 9neein, Jorioniheichuru coaraain nihei-Cana Coaunerata. Satiin cana coaraanerijijieeinte, joaereein cacha coaraain neCana Coaunera. Nii jaunte,ruha acaauru netonaine jaun, acaaurusuujue coulucoe Cana Coaunera, canarai ichaane rijijieein. Satiinte, itaneeinne cacha. 10Aihana jaun, chanute inararaajenihane, Cana Coaunera leratenaajerequiche, caa nere esenetaeraauru raicaaintati ichaonaa- anajiin tenaajereeinta. Nihei, canacaanu nihanatiin,nitohanai- ichaonaa abaantana naineralanaalata. Niheichu cana inoaesihurunihanatiin, nitohanai ichaonaa sacunaanainesihuruhalune coalanaalata. 11Nete,rai Calaohi Jesoso coreniha atiin nechunirijieein core colane, cana suujueichoterateein, couluuoca CanaCoaunerane coitucuhacachera,nejeein acaauru suujue couluuocanerijijieeincha,” naa acaauru rai Fedoronejana jetaote, ereeuruhane jianeein jetao,12curuatoroaain, satiin- curuaequiinaonajeeure. Nitohaneein:

15

286

“Naaonjoaainte, canacaanu ainacuaain cojoelanaacojoa ichaain,canacaanu coroatajane Cana Coaunera,Jorioniheichuru aina nihacaanunejanara,” naain acaauru rai jetaobeebejeeure, Faboro aina Berenabeen.13Inae ereeuruhane nainaauruhane janajetaote, acaauru rerohariha jetao ereSaantiaao:“Aonacuche satiin Jesocurisito

coreniha canejeraneein nenacaauruna,caa que erete aonaquichera. 14joaainte, jauriaa Jorioniheichururaenihane baiha, inae enene janijiinniicha ranojoinunru- Jorioniheichurucoroatajane Cana Coaunera, acaaurunetonoai nichao que ichaooruhajerihane rijiijieeine coinara.’ naaintecanacaanu rai be Simoon- Fedoro.15Niritiin inoaelu beein, nere berainoaesihuru que laaenaeratihalu- CanaCoaunerane tocohaneein:16 ‘Rabiri inamacooru cajeneferatenaaneein nenacaauruna,coroatajaniha cuureeunni.Leeinjiin canuhacha jerenohichaichana jerenacaauruna,coroatajaniha cureeunnicha,

17 itolere chaauruatane sacutaaincanu ere beebejeeuruhane,cacoitucuhin carohan nichuuntanaanainecuruha

Jorioniheichuru netonaine coinara.18 Caritiinte,inoaelu caje coaauneein berateeinNere laenaeratelu Cana Coaunera,coitucuhacachene coinara.’

naain Quiricha cuhane laenacuruhaluCana Coaunera ere bera- profetacurunerijijieeinte, nii nainaauruhane coinaaihurera.19Aihana jaun, coa Jorioniheichuru

rai, caaintati ichaonaa tenaa coaucache,inae jauriaa acaauruhacha esenetaijianeein,

ruha natiinta. 20Raujiaainchate naine,quiricha cuhane laenaain: ‘Jiaonriha,cacha ichanohineein nenaa chosi rainiicha teeuri lenone quichenera.Jiaonriha,tiin, nejelau ene aina naosateeichenera.Niheichu, sinijieraquelanaala neeichenenihanatiin, jiaonriha jelai teeinraelanaala, ene aina ichaohichenera.Jiaoarihachu, enecuru nihanatiin,sinijieraaocane nihanatiin, nejelauquicha aina ichaohanera. Niheichu,jiaonriha lanaquelanaala nihanenihanatiin, jelai teein raelanaala quichaaina ichaohanera. Niheichu, jiaonrihararo ruluhin sonojoin lenone quiinnaaonjoaichenera. Niheichu chaen,ichana niha natiin,nera. 21Nii coataate neeure, inoaelu cajecoauneein, neseeuru nainetiin,canaa janonaa bana nainetiin, niinetaojiaauruna jaan- sinacoca asaaenetaojiauuruhane, nii Moisesa aitoojoanereretaain que cana relaeranuurura.’naain laenaain letoaacachenetecaohachare,” naain jetao acaauru raiereereje Saantiaao.

Jorioniheichuru rai Jerosaleen cajeletoanojoineein nenaa- quiricha

22Nii jaun jetaote, saain Jesocurisitoranojoinunru, acaauru bichauhenaauru,afosotooru, naaonjoaain jetao

jeein netiin, coacuhin jetao, acaaurutabaauru janiichure, Antioquihau,Faboro, Berenabeen, naaonjoainunruaina, letoanajaauruhane coina.neein tabaauru janijiin jetaote, Jodasi-Barasabaneein acaauruhacha curuaatei,chaen Silasi, naaonjoainunru letoaaure.Acaauru jetaote, nii Jesocurisitoranojoinunru- cana nejeraauru rai,jataain nelatineein neeure. 23neein letoanajaain jetaote, acaauru aina

15

287

quiricha laenaain jetao letoaaure, naainAntioquihau nenacaauru- Jesocurisitoranojoinunru rai, nii Jerosaleennenacaauru- afosotooru, acaaurubichauhenaauru, naaonjoainuri.Nii quiricha- acaauruhacha laenai

cuhane jetaote:

“Saainna- afosotonichaanu nena,inara coaucaanura. Saain, Jesocurisitoranojoineein nenacaauru- cananejeraauru bichauhenaauru ainane,inara coacuhin,nura. Saain Jesocurisito coreniha-canacaanu nejeraneein, Antioquihau,Siriau, Silisiau naaonjoainun-lanaala- neniquichene raina, caalaenaain letoacaanu, 24canacaanuletononelanaala, caa Jerosaleen cajecuhin, inara suujua rerohecaacuuruha, inara jabereco carimolohiche, aitoha Moisesanerijijieeine que aitiin,tucuhi rijijieein, inara tenaajerecuruhane coitucuhacaanunejaunra. 25Nii jaunna, satiin coacuhin,coroatajaain canacaanu cajenenacaauru- cachaauru letoaacaanu,jataaen canaacha belaihuri-Jesocurisito coreniha- cananejeraneein nenacaauru- Faboro,Berenabeen naaonjoainunru aina,canacaanu aina nenacaauru coroatajaicachaauru letoacaanu, inara coaraauuruhane coinara. 26Nii Berenabeenaina Faboro ichaote, jataaenlunajeriin ne, Cana CuruaanaaJesocurisito ere tonoraain, nerebeebejeeuruhane corenihara.27Nitohaneeina, nii Jodasi, Silasinaaonjoaain letoacaanu acaauruainara. Acaaurute, inara rai ereein,jitariin inara rai niriinanai bihacuurureein, nujuaaen cajera. 28-29CanaCoaunera- Suujue-

joineeinte, canacaanu rai caohachae,inara rai ichaonaa caaintati tenaanainenihacaanura. Raujiaainchaneinara rai aitiin laenacaanu: ‘Jiaonriha,cacha ichanohineein nenaa- chosi rainiicha teeuri- lenone quiichenera.Jiaonriha, raro ruluhin sonojoinlenone quiin naaonjoaaichenera.Niheichu chaen, ichana nihanatiin,jiaonriha quiichenera. Jiaonriha,sinijieraaoquichene nihanatiin,nejelau ene aina naosateeichenera.Niheichu, sinijieraquelanaalaneeichene nihanatiin, jiaonriha jelaiteein-nera. Jiaonrihachu,tiin, sinijieraaocane nihanatiin,nejelau quicha aina ichaohanera.Niheichu, jiaonriha lanaquelanaalanihane nihanatiin, quicha raelanaalajelai teein aina ichaohanera,’ Niheinenacaaen nii baihata.nune rijijieein,nete, caohachaain ichaain,

cheeincha. Raotojoeein neeuchera,”

naain jetaote, nii Antioquihau-acaauruhacha letoaaene- quirichalaenaaure, letoaauruhane coina.30Nitohaneein jetaote,

ruhane jaun jetao, ita rai necoeein,Antioquihau cuure nii Faboro,been, Jodasi, Silasi naaonjoainuri. NiiAntioquihau turuhin jetaote, nii cuunenacaauru- Jesocurisito ranojoinunrujitariin taojiaain jetao, nii acaauru rai-afosotooruhacha letoai- quiricha teeurejetao, acaauru rai. 31Nii jaun jetaote,joracaain ereretaain coaraain jetao,coroaaecure jetao, nii cana nejeraauru-Jesocurisito ranojoinunru, caohatiinacaauru suujuaateein, acaauru suujualararajiaain, ichacuruhana jaun. 32NiiJodasi aina Silasi netonai jetaote, Cana

15

288

Coaunera caje erenaa raauruhane, cacharai beebejeraneein neeure. Nii jaunjetaote, niha acaauru rai rauhina jaunjetao, nii Jesocurisito ranojoinunru raiereein jetao, acaauru suujua lararajiaainjetao, acaauru suujua nunaaure,acaauru rai ereein acaauru suujuateein.33Nitohaneein jetaote,joaain neeuruhane baiha jetao, inaeacaauru rai necoeeure nii Antioquihaunenacaauru- Jesocurisito ranojoinunru.“Raotojoeein caunichuchera.” naainjetao, acaauru rai necoeeure, 34jelaihaJerosaleeun cauhacuuruha,jaaurera rene, Jodasi aina Silasichurunecoina. 35Nii jana, Berenabeen ainaFaboro jetaote, cuu nii Antioquihaunedaaure. Nii cuu arajiin nenacaauruaina jiniinquiin, cuu jetaote,netojoeein Cana Curuaanaa erebeebejeein, cachaauru relaaure.

Misionero neein amuhanecoroata satiha Faborone

36Nii baiha carajaaojoaain neeinjetaote:“Coanete, turunichaaca, satiin nii

jauriaa Cana Curuaanaa beratenojoibeebejihacaluna jaaunru- neseeurusacutaaincha. Chatohaneeincha neeure,nii cuuru nenacaauru- cana nejeraauru-Jesocurisito ranojoihunruta,” naaFaboro, Berenabeen raina jaun jetaoteniqui, 37acaauru aina Joaan naaincuruajai- Maroco amanaa jeriha aina-Berenabeenne jana jetaote, 38joaenihana jaun, jerecojoaene jetaoFaboro, jauriaanejeein cuuru bana,Paan liau ratirinajaain, cauha cuhalunejaun jetao, acaauru jiniichaain- acaauruamihaneeon ichajeein sacuenihalunejaun. 39Nitohaneein jataaen amaanejerelanaala, jataaen coiintiha Faboronajaun jetaote, jelai teein jetao, niiMaroco cotijiae jetao Berenabeen,

corianeraaunu que. Nitohaneeincotijiaain jetaote, aina Chifereu cuurejetao, ucuae cunaa bote cuhane fauhin.40Nii jana, Faboro jetaote, jelai teein,

corianeraaunu que Silasi cotijiae. Niijana jetaote, acaauru coroatajanihaCana Coaunerane coina jetao, acaauru

jaaunre nii Antioquihau nenacaauru-Jesocurisito ranojoinunru. Nitohaneeinjetaote, jelai caje nerocohin cuure jetao,41Siriau, Silisiau naaonjoainun. Cuuruturuuruna jaaun jetaote, nii cuurunenacaauru- Cana CuruaanaaJesocurisito ranojoinuru rai ereeinjetao, acaauru suujuateeure,caohachaain rauhijiriin, jianelanaalaCana Coaunera ere tonoraain, niichajerenohicha ichacuruhane coina.

Faboro aina Silasi corihanihacuha Timoteeone

16 1Nitohaneein cuhin jetaote,Derebeeu, chaen Listrau,

joaihun, turuha cue Faboro. Nii janajetaote, cuu leeinjiin cacha- Jesocurisitoesenetaera- Timoteeoneein curuajai- Joriobene que nebaain- Curieco que inacanaaruha cue Faboro. Nii neba jetaote,Jesocurisito esenetaera ne. 2Satiin- Listrau,Iconioo, naaonjoaihun nenacaauru-Jesocurisito coreniha cana nejeraaurujetaote, “Aca jete, jataain, caohachacachaneein ne,” naaure jetao que,coitucuureraauru. 3Niritiin, rai beeuruhanejaun jetaote, acaauru corihaniha cuhaTimoteeone jere Faboro. Nitohaneeinacaauru corihaneraanu que amaauruhanecoina jetaote, Timoteeo jabereco carijihununurateein, saerate Faboro. Nabanarautaelanaala, que nererojoecaauruha cuunenacaauru- Jorioocurune coataa jetaote,nitohaneein terate Faboro, inae, satiin cuunenacaauru- Jorioocuru, Curieconeeinniha Timoteeo inacane coitucuuruhane

15 16

289

jaun. 4Nitohaneein, acaauru aina Timoteeoamaain cuhin jetaote, situuruna jaunnenacaauru neseeuru naineein,churu- Jesocurisito esenetaeraauru raijetao, aitiin berateeuruha afosotooru aina-Jerosaleeun nenacaauru- Jesocurisitoranojoihunru- coaaraaurune rijitojoeeinbeebejeein jetao cujueeure. 5Nitohanihanajaun jetaote, jelai choae jauhecotojoeriin,esenetajeein cuujueein nejeeonteejeein,sacuure Jesocurisito ranojoihunru.

Leeinjiin Masedonia cocoaicha que,Faboro notaaca Cana Coaunerane

6Asia batane que nenacaauru rene cuhinbeebejeeruhane jereniha Cana CoauneraSuujuene jaun jetaote, rauhijiriin cuure,Forijia batane, Galasia batane,naaonjoaihunri jeloon situhin. 7neein jetaote, rauhijiriin cuhin, Misiabatane- nunuhe que turuha cuure. Jelaicaje coauneein jetaote, Bitiniau bataneunque turuha cunaa coaaucure niqui. Nejetaote, cuuruhane caohate jetao, JesosoSuujue. 8Nii jaun jetaote, nirijieein,rauhijiriin Misiau turue lanaala, rauhijiriinsituhin, Toroasi cofauhanaun, turuure.9Ecu netiin jetaote, janotiin sinihu coetacairijitojoeein leeinjiin cacha- Masedoniacocoaicha que notaaca Cana Coauneranejaun jetao, nii Masedonia cocoaicha aina,itaque tacaa cue Faboro. Que tacaainjetaote, nacatiha nichaauraain: “Atiin,Masedoniau, turuha uute, cuu canacaanurelaaicha,” nae jetao, Faboro sinihu.10Nitohaneein notaaca Cana Coauneranebiha Faborone jaunne, nii rijijieeinneruujueein, Masedoniau cuhacaanu.“Jerihane, cuu Jesocurisito que erejeeinbeebejenaa coinate, cuu cana cotiharate,Cana Coaunerara,” naaina, cuhacaanu.

Filipoo turuuruha Faboro aina Silasine11Nitohaneeina, Toroasi cofauhanaun

caje, nesaruna- leeinjiin bote cuhane

fauhin, cucuana cuhane cuujueein,rauhijiriin Samotoroasi cobenaun,tacanacanejeein cuhacaanu. Niicojoanoo cuhine, turuha cuhacaanuNeapolisihu. 12Jelai, cajena, atanechoaen cuhin, Filipoo turuhacuhacaanu. Nii Filipo te, Masedoniabatane que nenaa- nese tabaaineein-

quiin nenaane. Cuuna inata janojoeein,neeorihacaanu. 13Nitohaneeinna, cuu,nebetacanaa janonaa bana, naain neseedaa cuhacaanu, nucuhe auhanihacuhin. Cuu niha netaojiaain- CanaCoaunera bajaauruha- Jorioocurunajaan coitucuhacaanuna jaun. Cuunaturuhin, nelauriaain,caauru- enecuru rai, Jesocurisito queereerejeein beebejihacaanu. 14Nii cuunetaojianacaauru jana nenaa- leeinjiin-ene curuaate, Lidia ne. Acate Tiatiranese caje unaaneein, cajione caohacha-lanaajihojoaain que- necoretiha nenaane. Nii enete, aihuruha Jorioocurunerijijieein, Cana Coaunera coroaeranihana jaun, coroatajane CanaCoaunera, rautaain, Faborohachabeebejei aonaane coina. 15Nii jaunte,saain loreri asae nenacaaurunaraaichuru aina jiniiquiin,joineein neeuruhane baiha:“Esinaaen rauhijiiiriin Cana

Curuaanaa esenetaeraneein nihanuneesenetaaichene, caloheri asaae, sinihauuchera,” naain canacaanu chunaaLidiana jaun, cuu nihacaanulu.16Inae, ita taojiaain- Cana Coaunera

bajaauruhane jaan cuhacaanune janate,leeinjiin ranuna- coseenraneein nenaaaina ita eruhacaanu. Nii ranunate,saruha Moconajaerane que, enaacha,chaaelai nihane, cojoeluhinae.neein, enaacha chaaelai nihane,cojoeluhinaane jaunte, que nihane,chaaelai cojoeluhinaerateein, coreniha

16

290

arajiin coriqui nihane, raerajeeure, niisirichaauru. 17Nii ranunate Faboro aina,cuujihacaanune jana, canacaanu caaijieuhin, ehequiin:“Caa cachaaurute, acaihanejei Cana

Coauneraneein nenaa- aitoonjoabeebejeeureranera. Acaaurute,raotojoeein caseteco caje nichoteeinjianacoo nenaa nainiha cachanejaanbeeureranera,” nae, ehequiin- niiranuna.18Nii jaun jetaote,

joeein, niriti nejesina nihane jaun,inauhene aonajenajaaocane baiha, inaetabiicha, coaetae Faboro, araai janohin,niritonajaaocane jaun, coaetaain jetaote,nii chaaelai cojoeluhinaa- enaacha- niiranunane jaan rai:“Cana Coaunera Calaohi- Jesocurisito

coreniha, nii ranuna caje mituhinamuura,” naa Faborone rijijieein jetaote,caje mituhin amue, nii ranuna saruhera.19Nii jaun jetaote,

rane jaun, chaaelai cojoeluhinasinihanecoaracuruha nii ranuna sirichaaurunejaun inae coreniha coriqui erunaanainecurenihane jaun jetaote, Faboroaina curuataain Silasi mucuure niiranuna sirichaauru. Nitohaneein,mucunajaain jetaote, amanajaaunre,cocoinanacaihuri acatiha, naain nesecataaun nenaa- ita colurujueeuruhanajaun amanajaaunre. 20Nitohaneein,amanajaain turuhanajaain jetaote,joesiocuru rai, nechu jataain, acaaurucotaiha nohaneein jetao:“Caa Jorioocurute, satiin canacaanu

nese sacutaain, satiin- cachaaururerohecaaurera. 21Chaentechu, canaRomanonihacachene ichao corenaajereein,cachene coina, que cana relaaurera.Aihana jaun nainihei, nii que ereein,

nera. Nitohanei ichaonaa que ichaonaa

nainihacache, cana Romanonihacachenejaunta,” naaure jetao.22Nii jaun jetaote, satiin acaauru aina

obajeein jetao, mucunajaauruhane jana,acaauru cajione rocoerateein jetao,enuha que bisichatenajaaure joesiocuru.23Nitohaneein,jaauruhane baiha jetaote, careserocuhane enohanajaaure, caohatiinberainajaan caresero beraichane coina,aitiin. 24Niritiin suujuateein letoaauruhajoesiocuruna jaun jetaote, careserofuuniha, tenajae, sefo que acaauru tijiamucuerateein, nii caresero beraicha.25Nii jana jetaote, cuu dede cataaun, Cana

Coaunera bajaebajajeein, nenatecuruha-Faboro aina Silasine jana jetaote, cuuaonajeeunre, nii cuu nenacaauruleeochaauru- casetecocuru. 26Nii jana jetaote,luhecotariin uhe cana lialiaera, mijieeinetiin.Nii jaun jetaote, mijieeineein nerurujuaa niicaresero cuhanaine jana jetao, nejoracaacoaacaresero bacuujuaarune jana, satiin- nii cuunenacaauru- casetecocuru caje nerojoirojoirinii acaauru biji ichoracuru- cadenacuru. 27Niijana jetaote, jitoroaa nii caresero beraichanotane jana, nii caresero coaraane jana,satiin jetao, nejoracaacoae nii careserobacuujuaauru. Nii jaun jetaote, “Inae jechasorooruha, nii casetecocuru,” naain jetao, raiesefara rocohite, raajenihane nesohinnijiaohanne coina. 28Nii jana jetaote, raiehequiin:“Coaa ichaajenihane, chatoaneein

necunaitaara. Satiina cau nihacaanura,”nae jetao, rai Faboro.29Nii jaun jetaote, cono bajaain,

soroneein cuhin, enohin jetao, Faboroaina- Silasi acatiha, rijijijianeein coasinacaaun jetao, acaauru acatiha neseonraenii caresero beraicha. 30Nii baihajetaote, caresero caje mitanajaain jetao:“Cachaauru, cha ichareeun,

nune coataa, nichotihanune coinata,”naain bajaane jana jetaote:

16

291

31“Cana Curuaanaa- Jesocurisitoesenetaaute, nichoteei, ii sinijiera, iicalaoichuru, satiin ii loreri asaaenenacaauru, naaonjoaihunri ainara,”naain jetao, tonoraaure, Faboro ainaSilasi. 32Niritiin tonoraain jetaote, raiCana Curuaanaa Jesocurisitoberatenojoi beebejeeure, satiin- niiloreri asae nenacaauru raine maajeein.33Nitohaneein,tiin jetaote, temuha acaauru que-acaauru bisihuruhane jaaunne jaunjetao, acaauru rai culeje nii careseroberaicha. Nii baiha jetaote, inae raisinijiera aina, saain rai loreri asaaenenacaauru aina jiniiquiin,joineein neeure. 34Nitohaneein jetaote,rai loreri asaae jetao, Faboro ainacuruataain Silasi amaain jetao,tenajae nii caresero beraicha.Nitoaneein jetaote, rai loreri asaaenenacaacuru aina jiniiquiin satiin-sinijiera aina jetao coroajeein,raotojoeein neeure, inae Cana Coauneraesenetaauruhane jaun.35Inae jano jana jetaote, folisihacuru

letoaaure jetao, joesiocuru, Faboro ainaSilasi joracaeratiha cuuruha, careseroberaicha quene coina. 36Nii jaun jetaote:“Caraite, nere letoaaure joesiocuru,

inara joracaain, inara jianichaaunecoinara. Aihana jaun, inae nainiquiche,raotojoeein mituhin, amuhichenera,”naa nii caresero beraicha, Faboro rainajaun jetaote, 37nii folisihacuru rai jetao:“Canacaanu Romanonihacaanu

natiinte, caohachaain rautaain,canacaanu rai bajaaorihei amuneein,satiin coarajiha cachane notaracaecanacaanu bisiin,teeure caresero cuhanera. Nii natiinte,nechu jataaen asinojoineein, inaecanacaanu mitaeratenaa jerecurera.Aihana jaun coatia miturihaacaanuhi,

raajenihane uhin, canacaanu mitaauuruhinera,” nae jetao, Faboro, niifolisihacuru rai.38Nii jaun jetaote, turuhin beeuruha

nii folisihacuru, joesiocuru raine jaunjetao, nesoonetoore jetao, Romanoneeuruhane beeuruha acaauru rainebeeuruha, nii acaauru letonocuru-folisihacuruna jaun. 39Nii jaun jetaote,raaje cuhin jetao, turuhin, Faboro ainaSilasi joracaerateein jetao:“Atiin, inara rai,

nuneque, canacaanu que inara suujuaacateein, atiin, caaelai caje amuuchera,”naaure jetao, nii joesiocuru, acaaurumitaain. 40Nitohaneein, caresero cajeinae mitanajaauruhane jaun jetaote,mituhin jetao, Lidia rene, turuha cuurejetao, Faboro aina Silasi, cuunenacaauru- Jesocurisito coreniha- cananejeraauru coaraain, acaaurusuujuateein,ruhane baiha jetaote, jelai caje amuure.

Tesalonecau turuuruha Faboro ainaSilasine jana, acaauru que nererojoecaain,

acaauru aina baaecuruhane

17 1Tesalonecau turuuruhane coinajetaote, An polisi, chaen

Apolonia, naaonjoaain neseeuru choaesituhin, cuhin jetao, turuha cuureTesalonecau Faboro aina Silasi. Cuujetaote, ita taojiaauruhana jaancoloheri- sinacoca sirichure cuunenacaauru Jorioocuru. 2Nii asaaejetaote, turuha cue Faboro, nitohaniharai nichaona jaun. Nitohaneein jetaote,nebetacanaa janonaa bana naineeinjetao, nii sinacoca asaae cunajaqueFaboro. Cuu jetaote, Jorioocuru ainanihane, ita cotaicha rijitonajaaocurejetao, cuu acaauru rai, Cana CoauneraQuiricha Inoaesi ereretaain, nichatasemanaai reeintiaain. 3Cuu nihanejetaote:

16 17

292

“Inae nitohanihane coina, letononeeinihana jaunte, ohin caje ichanaeluMesihasi, Cana Coaunera Quirichacuhane aitohane nainaane coinara,”naain jetao, rauhijiriin beebeje Faboro.Niritiin beein jetaote: “Caa inara rai-quiicha beebejeite, jeelai Jesosoneein,canaacha cohajei- Mesihasine,” naainjetao, beebeje Faboro.4Nii jaun jetaote,

curu, arajii Curiecocuru- Jorioocuruaina ita taojiaain- Cana Coaunerabajaaurera naaonjoainuri jetaote,esenetaacoaaure, arajii enecuru-caohachanejeein nenacaaurunemaajeein jetao, esenetaain jetao,Faboro, Silasi, naaonjoainuri ainaneeure. 5Nii jaun jetaote, acaauru quenecoelai caaun jetao, acaauru ainaobajeein, chachaelanaala, nelanaae

caauru-caauru ariin jetao taojiaaure, niiesenetaichuru Jorioocuru nii nesesacutaain acaauru aina cachaaururerohecaain,raanu que. Nitohaneein jetaote, arajiincacha taojiaain jetao, Jasoon loreriasaae jetao, codoonetoha cuure jetao,Faboro, Silasi, naaonjoaain ariha,runajaauruhane, acaauru mucuhin,tararanajaain,ruhane coina jetao, niqui. 6Ne jetaote,cuu Faboro aina Silasi ruurenihana jaunjetao, Jasooncha aina curuataain- cuunenacaauru- Jesocurisito coreniha cananejeraacuru- tabaauru amaaure,tararanajaain, cocoainanacaihuru rene.Nitohaneein, amanajaain jetaote,cocoainanacaihuru acatiha turuanajaainjetao, ehehequiin:“Satiin cana rai chauratane sacutaain,

cachaauru rerohecaain, cachaaurusuujua auhacaaurerate, inae cau netonaituruurera. 7Nii inatiinte, turuuruhane

jana raotojoeein ranajae, caa Jasoonra.Acaaurute, Romanocuru curuaanaacurucuruaanaa eenferadoro- aitoonjoaichoae iniin:curu- curuaanaa- Jesosoneeincuruajaicha.’ naaure,” naain jetao,coulurujuenajaaure Jorioocuruletonocuru-caauru.8Nii jaun jetaote, niritocuruhane jaun

jetao,caaure saain- nii cuu nenacaaurucachaauru, nii cocoainanacaihuru,naaonjoaihunri. 9Nejetaote, niicocoainanacaihuru rai coriqui tee jetao,Jasoon, nii aina nenacaauru aina, inaenii nese caje mituhin amuuruhaFaboroorune jana,ruhane coina. Nii aina jetaote,cure.

Bereau turuuruha Faboro aina Silasine10Inae nocohecane jana jetaote,

luhecotariin, naain Berea nichae,Faboro aina Silasi letoaaure jetao,Jesocurisito coreniha- cana nejeraauru,ucuaae cuuruha soronacanejeeine coina.Cuu turuhin jetaote, cuu nenaa-sinacoca asaae turuha cue jetao, Faboroaina Silasi. 11Nii cuu nenacaauru-Jorioocuru jetaote, naain Tesalonecaunenacaauru- Jorioocuru amuritoheriinjetao, caohachaain suujua coaraainneeure. Nii jaun jetaote, niiFaborohacha beebejei- Jesocurisitoberatenojoi aonajeeure, coroajeein. Niijaun jetaote, cojoanoonetojoeein, CanaCoaunera Quiricha Inoaesi ereretaaurejetao, jiniiquiin, esinaae rauhijiriinaitocuruha Faboro aina Silasinerijiichane coaracuruhane coina. 12Niijaun jetaote, esenetaaure arajiincachaauru- Jorioocuru,curu aina acaauru benecuru- caohachanejeein nenacaauru, naaonjoainuri.

17

293

13Nejetaote, nitohaneein, Bereau neein,Cana Coaunera aitoonjoa beebejihaFaborone coitucuuriin jetao cuuhin,cachaauru suujua rerohecaa cuure jetaocoaiteen, nii Tesalonecau nenacaauru-Jorioocuru, acaauru que nejerateeuruhanii Bereau nenacaaurune coina. 14Niijaun jetaote,naala, nii Bereau, Timoteeo aina Silasi,naaonjoaain ratiriin, luhecotariin jelaicaje mituhane coina jetao, Faboroletoaaure jetao, cana temura nichae-cuu nenacaauru- Jesocurisito corenihacana nejeraauru. 15Nii jaun jetaote,Faboro corianiha cuure jetao, nii ainaamuhemuhenacaauru, Atena neseeutiaain. Nii baiha jetaote, cuu Fabororatiriin cauha cuure, chajaaojoaaincoaraa cuuruha Silasi aina-rune coina aitiin, acaauru letoaaFaborona jaun.

Atenau niha Faborone16Nii Atenau neseeu neein, Silasi,

Timoteeo, naaonjoaain cohaca nihanajaun jetaote, cuu itolere- araai laurii-cuu nenacaauru ichanohi- ecaantocoaraain jetao, jataain nererojoecaejetao, Faboro. 17Nii jana jetaote,sinacoca asaae, Jorioocuru aina itacotaicha rijite jetao, leeochaauru- itataojiaain- Cana Coaunera coroaeraauruainane maajeein. Nitohaneein jetaote,cojoanoonetojoeein jerichanetojoeein,jeelai que aitiin,jaque, nese cataaun netaojianacaauruaina. 18Chaen, cuu coroata lauriinnenacaauru- itolere coitucueracuru

losofooru, le laurii “epicoreeocuru,” lelaurii “estooicocuru,” naaonjoaihunriaina jetaote, Faboro aina, ita cotaainjetao:“Cha quena ereereje caa nereretanaa

inatoroa,” naauruha tabaaurune janajetao:

“Nejelau ataneu nenacaauru raichosichuru- bera necaihara,” naaurejetao leeochaauru, raotojoeein, oo cajeichanaa Jesosone beebejiha Faboronajaun. 19Nitohaneein jetaote, nihajataain chatohaneein, mijieineeinrucuhenacaine,ruhana jaun jetao, ichatane ucuuno-ajerineeojoaain- Areopago neein,acaauruhacha curuaateihu jetao, Faborocotijiaain amaain, cuu turuaain jetao:“Nii canaacaanu rai- iicha beebejei-

ena ecoona- erenaa benaa naineeina,canacaanu rai, 20nuhacha coitucuhi que ereeina jaunna,‘Naaonjoaain quene aitoonra.’ naain,canacaanu rai beeine jerichaanu, jataaincoitucunaa jerichaanune jaunra,”naaure jetao, 21neeuruhane, chaen nejelau atane cajeuhin- cuu nenacaauru naaonjoaihunri,niha chatohanaine, aonaain, que ita raiereereena rautatooruhana jaun.22Niritiin Faboro caje bajaauruha, nii

niha chatohanaine rucuhecuruhanejaan- ichatane ucuuno- Areopagonetiine jana jetaote, acaauru cataaunnichaauraain jetao:

nete, esinaae rauhijiriin, inarachosichuru coroajeein ichaohin neeiche.23Nii jaunte, ita taojiaaichene jaancurunaineein, coaracaaunne jana, cuuru ne-

chene jaancuru rorihuru. Nii rorihurunaineein coaracaaunne janate, ‘Chabanacoitucueraai Cana Chosi rai’ naainlaenanohine- nii leeinjiin rori. Niicoitucuelanaala, inaraacha coroajeite,Acaihanejei Nenaa- Cana Coaunerane.Quena, caa inara rai ereere jeeinbeebejeeun.24Acate, Cana Coauneraneein, itolere,

cana rai chaauruatane Coauneraneein,itolere,

17

294

neein, itolere, satiin cana janonaasirichaneein ne. Coatia, raajenihane-cacha ichanohineein nenaa loreri-Teenforo asaaecha ichaohi. 25Nieichuchaen, rai chaaelai icharaaunu latihei.Acate, itolere cana rai ichaonaa teein,neraain ichaonaana jaanu teein,itolerene maajeein coaunaelu cana rai.26Chaen jetaotechu, jauriaanejeein

leeinjiin cacha coaunaelu, caje arajiinnefoerateein, laurilauri catohaneein-cana rai chauratane sacutaain- neenenuque. Nitohaneein, cacha coaunaainjetaote, nenajaauru nenajaauruneeuruha le laurichurune coina,acaauru ichaona jaannu jelai beeinjetao, cuu ichaooruhane jinatelu CanaCoaunera. 27Chaen, esenetaaincoitucunaa nainihane, coitucuhacachane coinate, nitohaneein ichaeluCana Coaunera. Coatia niqui, cana cajecorihae nihei Cana Coaunera. 28CanaCoaunera corenihate, ichaohin,juaain, naaonjoaain ichaohacache.Inara araaichuru tabaauru- raotojoeeinerenaa que ereereena inaaureraaurujetaote: ‘Cana Coaunera cajete,tenaaneein nihacache,cure. 29Nitohaneein, Cana Coauneracaje, nefoeratenaaneein nihacachenajaun, nainihei nejelauneein, cana suujuacuaain, ‘Aiha coata, ajeri, naaonjoaaincaje- cacha ichanohineein nenaa-chosichuru- ecaantoorune tocohanihajecha, Cana Coaunera,’ naain canasuujua cuaain nihacachene. 30Inoaelujetaote laaen, coitucuurenihaluna jaun,niicha rautaai ichaa cachane jana,inauheneeicha coarajerejetelu jetao,Cana Coaunera. Jana, enenete laaen,inae jinatihana jaan que tihana jaun,coitucuhin nere tonoraa, itoleresacutaain cachane coina berate.31Nitohaneein beratihana jaunte, inaeCojoanonaa- que banihateein- niicha

rucujuei que tihane bana,tane que, satiin- neinichaachenecoaareein Cana Coaunera, esinaaerauhijiriin rai cachaneein neein-caohachaain suujua coaaraaurucoitucuha- nii leeinjiin cacha janijiinniicha ranojoi aina cuaaine coina. Niiteraotojoeein coitucuhacache, aca rai, niiichaeraanu que, oo caje ichateeinnihalune jaun,” nae jetao Faboro.32Niritiin, oo caje ichanarichaain

cachane biha Faborone jaun jetaote, oobaiha ichanaain nenaa nainiha cachaneesenetaaurenihana jaun jetao, batocuretabaauru. Jana leeochaauru jetaote:“Leeocha banana,

nuhincha,” naaure jetao Faboro rai.33Niritocuruha raine jaun jetaote, cuuratirinajaain amuhe jetao, jelai cajeFaboro. 34Nii jana, tabaauru jetaote,esenetaauruhana jaun, caaijie cuure. Niijana jetaote, cuu acaauru aina cueleeinjiin cacha- Dionisio. Nii jetaote, niiita taojiaauruna jaan- Areopago-netaojianacaauru bichauhenaneein,niha chatohanaine rucuheraneeinnenaane. Chaen leeinjiin ene-sineein curuajai, chaen leeochaaurunaaonjoainuri jetao, Faboro caaijiecuure.

Coriintoo turuha Faborone

18 1Nii baiha jetaote, nii Atenacaje amuhin, Coriintoo cue-

Faboro. 2Cuu jetaote, Poonto batanecaje unaa- leeinjiin Jorio- Aquila neeincuruajai aina, ita ruure. Aca jetaote, raicomasai- Firisila aina, enanejeein Italiacaje turuhin neeure Coriintoo. Nii bana,Romanocuru curuaanaacuru curuaanaa-eenferadoro neein nenaa- Culaodio, niiRoma caje,rune coina, mijieinetiin aitohane jaunjetao, jelai caje mituure. Nii janajetaote, acaauru rene turuha cue jetao,

17 18

295

Faboro. 3Jerichanejeein, acaaururijijieein, jacari caje lohanarinu que,acaauru ichanaa que amihanihaacaentonaina jaun- coaranaaca cueFaboro, cuu acaauru aina neein,jiniiquiin acaauru aina amihanihanecoina. 4Cuu jetaote, nebetacanaacojoanonaa bana naineein, ita taojiaain-

runa jaan loreri- sinacoca asae turuhacuhin nejesina ne Faboro. CuuJesocurisito beratenojoi beebejeein,Jorioocuru relaain, Jorioniheichurunemaajeein relaane,ruhane coina.5Inae Masedonia batane caje, rene

turuuruha Silasi aina Timoteeocurunejana jetaote, jacari caje lohanarinunamihaneeo jianeein,naacha beratenojoi benaacha que neFaboro, rauhijiriin, aitoha CanaCoaunera Quiricha Inoaesi cuhanenerijitojoeein: “Jesosote esinaae rauhijiriincanaacha cohajei Mesihasi ne,” naaincoitucuruha Joriocurune coina. 6Nejetaote, rautaaurenihana jaun, ainaobajeein cotaain, Faboro necoejechanuure Jorioocuru. Nii jaun jetaote,rautaaureniha Jorioocuruna jaun, jelaicaje mituhane, cojounacanu que jetao,cuu cajione romaromaain jetao,“Inaraacha jerei ineeinte,

neein nitajeriquicheeincha. Inae canuenene caje coauneein, cha ujuaihoneeinnihaaunra. Inarate, nii ujuaihoneeinneeiche. Inae aihane amuhanu. Ena cajecoauneeine Jorioniheichuru rene aihanecureeunnicha,” nae jetao Faboro,Jorioocuru rai.7Nitohaneein, nii ita taojiaauruhana

jaan sinacoca caje mituhin jetaote,rohan nenaa- leeijiin cacha- Tisio Jostoloreri asae turuha cue Faboro. Nii cachajetao, Jorionihei. Ne jetaote, esiaaenrauhijiriin laaen Cana Coaunera ere

esenetaain coroajeein, tonoraera ne.8Nitohaneein jetaote, sinacocacuruaanaa- Curisifo, saain rai bereecuru,rai comasai, saain rai loreri asaenenacaauru aina jiniiquiin, CanaCuruaanaa ere esenetaaure. Nitohaneeinjetaote, arajii-ruhane jetao, beebejiha Faboroneaonaain esenetaauruhana jaun,nojoineein neeure.9Le janotiin cuhane jetaote, coetacai

rijitojoeein jetao, Faboro siniha cueCana Curuaanaa. Sinihu, rai ecocohinjetaote: “Coaa canu ere beebejeeinejianihara. Jiaohine casiin jianeeinera.10Canuna, ii aina nereeunicha.Nerihaain,neein cheterata, cau, caa nese queneeuruha arajiin canu cachaaurunejaunne ichei aitoonra,” nae jetao, CanaCuruaanaa, Faboro sinihu. 11Nii jaunjetaote, coroata jaanacai cataaun tiaainjetao, nii Coriintoo neein, jelaicocoaichacuru rai, Cana Coaunera erebeebeje jetao Faboro.12Ne jetaote,

doro neein niha Calioonne jana jetao,Faboro aina nejerateein jetao, itataojiaaure Jorioocuru. Nitohaneein, itataojiaain jetaote, Faboro mucuhinamaaure, ita colurujueeuruhana jaancoloheri- tribonal asae. 13Nitohaneein,mucuhin amaain, coberenadoro acatihaturuaain jetaote:“Caa cachate, cachaauru suujua

tacaain, nejelauneei Cana Coauneracoroajeein tonoraauruha cachaaurunejereein ne, cana rai cocoaeraa nitohanaiichaonaane saijieein,naalara,” naauruhane jana, 14cuuirihane coina, aonajiha Faborone janajetaote, cuu Jorioocuru cotaicha rijitiinjetao:“Jataain baaso ichaain, sonajaain

jaohin, naaonjoaain que inara ere

18

296

nihane jana nihanena, nainereeun canurerohecaaichene latelanaala,jeriquichene rijijieein, inara-quichene aonacaaun tonajelanaalanera.15Nena, inara aohana naineneeun,joaereein, nitohaniha inara ichaonajaun aitiin, inara raajenihane inaraachacoacui que aitocohichene jaunra. Inaranii rucuhecuche. Coatia canu, nii queenonaa nainihaaun,ranu que nenihanune jaun,” naain jetao,16nii ita colurujueeuruhana jaancoloheri- tribonal caje, nii Jorioocurusitae, coberenadoro Calioon.17Nii jaun jetaote, sinacoca

curuaanaa- Sosetenesi mucuhin jetao,faohacure, nii ita colurujueeuruhanajaan coloheri- tribonal acatiha teein. Nejetaote: “Coaraain nainauruinera,”

doro- Calioon.

Antioquihau cauhin, jelai cajenacoauneein misioneroneein cuhane

nichata satiha Faborone18Araai janohin, Coriintoo nihane

baiha jetaote, Jesocurisito coreniha-cana nejeraauru rai necoeeure jetao,Aquila- chaen rai sinijiera Firisila,naaonjoaain aina jiniiquiin- Faboro,Siria bataneu cuuruhane coina.neein cuhin jetaote, cucuana cuhanecuujueein, Sencurea turuhin jetao, cajeamuhane coina bote cuhane fau rai, raicouturi loroaecaain joaerate jetaoFaboro,joanlu nainane cojounacaneein.19Nitohaneein cuhin, inae Efesooturuhin jetaote, cuu Aquila ratiri, raisinijiera Firisila aina. Nitohaneein cuuratiriinajaain jetaote, naain nenaasinacoca asae turuha cue jetao- Faboro.Cuu turuhin jetaote, enohin cuunenacaauru- ita taojiaeraauru-Jorioocuru rai ereerejeein jetao,

relanajae Faboro. 20Nii jaun jetaote, cuucarajaain acaauru aina nihane coina,Faboro chunaaure. Ne jetaote, ainaajerelanaala, acaauru rai:21“Jeriha, Cana Coaunera nena, caa

baiha inara rene turuha ureeunicha,”naain jetao necoe acaauru rai Faboro.Nitohaneein, necoeein jetaote, leinjiin

bote cuhane fauhin, Efeso caje amuheFaboro. 22Nitohaneein amuhin jetaote,Sesareea turuhin, jelai caje coauneein,atane choae cuhin, Jerosaleeun turuhacue Faboro, cuu nenacaauruJesocurisito ranojoinunru coaraanecoina. Nii baiha jetaote, cajeAntioquihau cue jetao- Faboro. 23Niibaiha carajaaojoaain neein jetaote,coaiteen amuhemuhena nunuheteein,itolere Galasia batane, Firijia batane,

jueein, Jesocurisito esenetaeraaurusuujuateein, acaauru suujua lararajiaejetao Faboro.

Efesoo Jesocurisito queereerejiha Aforone

24Nii jana jetaote, amuhemuhecaFaborone naniha, Efesoo turuhe jetao,leinjiin cacha- Alejaandiria cocoaicha-Aforoneein curuajai. Nii jetaote, caohatiinCana Coaunera Quiricha Inoaesicoitucuhin, raotojoeein ereerejeein, cacharelanaa coitucue jetao. 25Aca jetaote,esinae rauhijiriin, Cana Curuaanaaaitoonjoa coitucuhin, esenetaain, tonoraainnenaane. Nii jaun jetaote, raotojoeeinereerejeein coroajeein, rauhi cuhanecuaain, Jesoso aitoonjoa beebejeein, quecacha relae. Ne jetaote, Jesocurisitoesenetaeraauru rai, rai Suujue tiha CanaCoaunerane coitucuhelanaala,jeein Cana Coaunera ere tonoraera neeinniha cachane coujounacanu que, cachabaotisaa Joaan neeicha coitucuujiha natiinjetao, nitohaneein cacha relae jetao, Aforo.

18

297

26Nitohaneein jetaote, chaque tonajelanaala, ita taojiaauruha Jorioocuruna jaanloreri- sinacoca asae cacha relae, satiinaonajera urichoo. Nii jana cuu neeinaonajiha Aquila, rai sinijiera Firisila ainanejaun jetao, cotijiaain bujuaihu amaainjetao, rauhijiriin jeriha Cana Coauneranerijijieein jetao, beeure Aforo rai, jelaiamuritoheriin coitucuhane coina. 27Niibaiha jetaote, Acaiha batane cunaa jeriha-Aforone jaun jetao, quiricha laenaain, ainaletoaaure, nii Acaiha nenacaauru-Jesocurisito esenetaeraauru rai,caohachaain belaain raauruhane coina.Inae Acaiha turuhin jetaote, CanaCoauneraacha belainojoineein-Jesocurisito- esenetaeraauru coroatajanejetao, jataain Aforo. 28Nitohaneein jetaote,rauhi coaraain, rauhi cuhane cuaain,Jorioocuru rai ere, satiin aonajera urichoo.Nitohaneein, acaauru rai ereerejeeinjetaote, acaauru rai Cana CoauneraQuiricha Inoaesi ereretae jetao, CanaCoaunera jerenohineein, letononeeinMesihasi niha Jesoso ne que, aitoha CanaCoaunerane beein. Nii jaun jetaote,chunijiu cuaain tonaain Aforo batiintonaain erenaa nainecurene jetao,Jorioocuru, acaauru que coaarateeinaitohana jaun.

Efesoo turuha Faborone

19 1Coriintoo niha Aforone nainihajetaote, Efesoo cue Faboro. Efesoo

turuhane coina jetaote, ichatane tabaiucuuno que iniin, ichatane tabai choaesituhin, turuha cue jetao, Efesoo Faboro. Cuujetaote, le laurijieein Jesocurisitoesentaeraauru aina ita eruure jetao. 2neein, runajaain jetaote, acaauru rai:“Tana, Jesocurisito esenetaichene

nunuheteeichene bana, inae CanaCoaunera Suujue raain neeicheluneta,”naain acaauru caje bajaa Faborone janajetaote:

“Aihahacaanuta. Coatia chaabananiritiin, esenetaeraauru rai, rai Suujue

nuta,” naain tonoraauruhane jaunjetaote:3“Chatohanai quetejian,

joineein neeicheta,” naain bajaaFaborone jana jetaote:“Cacha baotisaain coujunacatihalu

Joaanne rijijieeinchate, canacaanucojounacateein neeurelura,” naaintonoraauruhane jaun jetaote:4“Aiha chuhisicha. Nii Joaante chuisi

raauru cojounacaatelu baotisaain.Chaentechu nii caaijie turuheneni-

rune coina beebejelu,” naain beebejihaacaauru rai Faborone jaun jetaote,5Cana Curuaanaa Jesocurisito coreniha,inae baotisaain cojounacatenohineeinneeure. 6Chaen, acaauru choae bijimerecaain, Cana Coaunera bajaaFaborone jana jetaote, acaauru choaefauha uha Cana Coaunera Suujuenajaun, itolere nejelau ere que ereein,aitoroatiha Cana Coauneranebeebejeeure. Nitohaneein jetaote, rainere cuhanene maajeein Cana Coauneraberatenojoi ita rai beebejeeure. 7neein jetaote, lechoonca coroatajaaure,nii cachaauru- Cana Coaunera Suujueraeracuru.8Nichata ateein, cuu neein jetaote,

netaojiaauruha- Jorioocuruna jaanloreri- sinacoca asaae cuhin, CanaCoaunera ere beebeje jetao, Faboro,chaque casilanaala. Cuu jetaote,“Naaojoarichaain nii Cana CoauneraCojoanonaa- Ena Turunaa,” naainbeebeje, esenetaauruha cachaaurunecoina. 9Ne jetaote, tabaauru, nechujataain,nihana jaun, esenetana jerelanaalajetao, satiin aonajeeurera urichoo

18 19

298

baasoneein, nii Ena Turunaa Ichaonaaque ereeuruhane jaun jetao, cuuratirinajaain, cachaauru relaa- leeinjiincacha- Tiranoneein curuajaine jaan-coloheri asaae,raauru- jitariin amaain jetao, nelonaeFaboro. Cuu jetaote,joeein, Cana Coaunera ere beebejejetao, Faboro. 10Nitohaneein jetaote,cuu coroata jaanacaain, cacha relaanejaun jetao, Asia batane sacutaainnenacaauru, Jorioocuru,rune majeeinchuru, Cana Curuaanaaaitoojoan beebejiha Faborona jaun,aonacure.11Nitohanihana jaun jetaote, Faboro

aina cuaain jetao,joai ichaain jetao, cachaauru notajae-Cana Coaunera. 12janiha Cana Coaunerana jaun jetaote,Faboro que, cajione turuaain, amaainjetao, cunaitenacaauru dadaauruhanejetao, nerautaaure- itolere cunai caauncunaitenacaauru,churu ichanaaneeinchuru-caauru caje jetaote,churu sitae.13Nii jana jetaote, neeurelu-

neein nenacaauru- Jorioocuru-mujueein- moconajaera ichanaaneeincunaitenacaauru rautaeranihanenacaauru. Niichuru jetaote, “Jesosocoreniha mituuche,” naain, nii suujuacuhane moconajaera letono sirichaaurucaje sitaauruhane coina jetao, coacuhin,ichaa Faborone rijijieein jetao, nii

chuhi que, cojoeeonacaauru rai jetao:“Faborohacha beebejei- Jesoso coreniha,nii cacha caje mituhin amuura,” naaurejetao.14Leeinjiin Jorio- Esesebaneein

curuajai calaohichuru- caaunsineeinnenacaauru jetaote, nitohanecure. NiiEsesebate,

neein ne. 15Ne jetaote,churu sitanaa jerecuruha, quecojoeeonaa cajene jana jetao:“Canuna, Jesoso coitucuhin, Faborone

maajeein coitucuunra. Jana laaen, inaracoitucuhaaun. Cha nequiche chaaintiinarata,” 16naa nii cacha suujuenihanetiin- nii coitucuchuhine rijieeoritiinjetaote, acaauru choae tacaatiin jetao,sonajae jetao, acaauru amuritiinnunujuetohana jaun jetao,naala jataain cunaitanajaain, jitariinacaauru cajionene majeein,nainejeein, soaisoairiin sonajae jetao,nii coitucuchuhi que- cojoeeona cacha.Nii jaun jetaote,joaain jetao, nii neeurunajaa loreri cajejetao, soroore. 17Nii nitohanihana jaunjetaote, satiin- nii Efesoo nenacaauruJorioocuru, Jorioniheichuru,naaonjoaihunri- satiin, nii coitucuhincasihure. Nii jaun jetaote, itolereneein,Cana Coaunera Calaohi niha CanaCuruaanaa- Jesocurisitone coitucuurejetao, beebejeeuruhane jaun.18Nitohaneein jetaote, arajiin

cachaauru nii coaraain esenetaeraauru,satiin, aonajeeuruha cachaaurune janajetao, jauriaa jaiti coitucuelanaalaitolere baaso- acaauruhacha ichaibeeure jetao,jeein. 19Chaen, arajiin benanecurujetaote, nii nerelaauruhana jaan-acaauru quiricha jitariin uhaain jetao,satiin coarajeeurera notaracae teein,jitariin mocoore. Nii acaauruhachamocoi- acaauru quiricha corerocooruhane jana jetaote,saoquichoonca oaraacani, acaaurucoriquineein jataain coretineein jetaomitue rai core. 20Nii jaun jetaote, itoleresacutaain, jelai amuritoheriin CanaCuruaanaa Jesocurisito esenetaain jetaoneeure cachaauru. Nii jaun jetaote,esinaae rauhijiriin nelateein- itolere

19

299

ichaa-ruhane jaun jetao, leeochaaurucachaauru netonoai esenetaaure.21Nii nitohanihane baiha jetaote,

coaiteen Masedonia, Acaiha,naaonjoaihunri, cunaa jere jetao,Faboro, nii caje cuaain, Jerosaleeuncuhin, caje coaauneein Romau cunaajerihane jaun. 22Nitohaneein coacuhinjetaote, ichoaichania coroatajai-coroatajaneraauru- Timoteeo, Erasto,naaonjoaihunri letoae jetao,niau, Faboro, turuha curichaainebeeuruha- ichoaichaniha, amaainecoina. Nitohaneein, ichoaichanialetoanajaain jetaote, nii Asia batane quenedae jetao, Faboro.

Faboro aina, rai corihacuru quenejerateein, ita rerohecaauruha Efesoo

nenacaaurune23Nii bana jetaote, satiin- nii Efesoo

nenacaauru jetao, ita que nejerateein,ita rerohecaaure nejesinajeein, nii EnaTurunaa Ichaonaa que, acaaururelaauruhane jana, esenetaauruhanecoreniha. 24Leeinjiin cacha-neein curuajai- coata que amihanenaajetaote, nii leratera ne. Nii Demetiriojetaote, itolere ecaantoneenanain ichaejetao, coata caje, nii acaauruchosineein- acaauruhacha tei- eneneeinnenaa- Aretemiasa rai Teenforocojounaca sirijiacoaain. Nii que coretiinque cachaauru rai necoreteein jetaote,

jaque jetao, jataain coretiin. 25NiiDemetirio jetaote,raauru cotijiae jetao, leeochacachaauru- acaauru rijijieein- jelai-ecaanto icharaneein- amihanenacaaurucotijiaain jetao, acaauru rai jetao:“Niha naaonjoaain- raotojoeein

amihaneein-najaan- cana amihaneeo core aasaerane

jaunna, inara cotijiaaun, nii que erenaacoinara,” nae jetao, nii coata caje-ecaanto ichaera- Demetirio. 26Niritiinjetaote: “Inara netonaite, raotojoeeincoitucuhin, inara uricho que, niiaonaain neeichera. Nii Faboro naainacaauruhacha curuaatei cachate,cajianeein amuhemujueein, cachaaururai: ‘Nelatihejie caa canaacha ichai-cacha ichanohineein nenaa- canachosicha.’ naain, arajii cachaauru raibihana jaun jetaote, inae esenetaaurearajiin cachaauru. Coatia leeinjiin cauEfesohacha nitohanai ichaaita.Itolereneein, Asia batane sacutaaelalajeeinte, amuhemujueein, nii chosi

rune coina relanajaane jaun,coaaure. 27Niite laaen, jataain cana raiulunaain nedaera. Nabana chunei, canaamihaneeon coretena nainenihane, canaamihaneeon niha natiinte, nitajenaanaine. Chaentechu, Asia batanesacutaain, satiin chauratane sacutaaincoroaenojoineein niha, jataain nelateeinnihane corenihane saijieein, caa canarai chosi-reein cachaaurura.rihaain rai Teenforo asaae, coroaeca,”nae jetao Demetirio.28Nii jaun jetaote, nii aonaain

obajeein nujuae soaisoaain jetao:“Caohachaain laraajiin neeine- Efeso

cocoaichanichaachene- chosi-sara,” naaure jetao, nii coata que-amihanenacaauru.29Nitohaneein jetaote, cajiaaneein, ita

cotaicha rijitiin jetao, nii coroatajaicachaauru- Faboro corianiha cunacaauru-Masedonia caje unacaauru- Caiho, chaen,nii leeocha- Arisitaroconeein curuajainaaojoaihunri curuataain jetao,tiin mucuunajaain jetao, acaauru tararaain,ita taojiaain- chaaelai coaracuruhana jaun-teatro neein acaauruhacha curuaateihu

19

300

amanajaain jetao, ita taojiaeraauru acatihajetao, tenajaa cuure. 30Nii jaun jetaote,acaauru coreniha enohin, cachaauru rai,iriha cunaa jeriha Faborone jana jetao,caohateeure, ecu nenacaauru- Jesocurisito-esenetaeraauru, nabana, chatohaneeinteeuruhane coataa. 31Nii cuu- Asia batanenenacaauru- cocoainanacaihuru tabaaurujetaote, Faboro belaichaauru nihana jaunjetaote, “Jiaonriha jera, nenoainera,”naerateeure jetao. 32Nii nainiha jetaote, niiita taojiaauruhana jaun jetao, ita raicajianeein nujuae sooaichure jetao, itarerohecaain. Jana, tabaauru jetaote,

naara,” naain jetao, coitucuurene. 33Niijaun jetaote, acaauru tabaauru jetao,“Naaonjoaana jaunte, nii rucuhecuruhanecoina, netaojiaaure,” naain jetao, leeinjiincacha- Alejaandoro neein curuajai rai,beeure. Nitohaneein rai berateein jetaote,acaauru ajiniha teein jetao, Alejaandorosarasaracaain amaaure Jorioocuru, niinetaojianacaauru acatiha,raain, nii ita rerohecaeraauru rai, irihaJorioonecuruhane corenihane coina. Niijaun jetaote, turuhin, nii netaojianacaaururai jetao, biji sarasarari, curuatoroaainaonajeeuruhane, acaauru rai, satiinurichoo, Jorioocuru coreniha, irihanecoina. 34Nitohaneein, irihane jana jetaote,nere cajeecha nainacorichure, acaaentonai,Jorionihane que. Nitohaneein, nainacoriinjetaote:“Caohachaain, laraajiin neeine, Efeso

cocoaichanihacachene- chosi- Aretemiasara,”naaure jetao, ita rai nujuaen soaaijiin,carajaain, coroata oraain, acaauru chosiniha- Aretemiasa beuruhane jana,reniha Jorioocurune coitucuuruhane jaun.35Nii jana, nii neseeu- acaauru rai-

chaaelai que- ereeuruhane- laenaainrucuhera- “secretario” jetaote, inaeaitoha acaauru raine jaun,joauruhane jana jetao, acaauru rai:

“Aonacuche,curu. Satiin- itolere cachate, nii jataain-cana rai nelateein nenaa- cana chosiloreri- Teenforo, chaen, nii dede caje-ajerineein Aretemiasa tocohaneeinnalunaane maajeein beraihane coinanenaa- neein niha-nihacachanene coitucuurera. 36Niheichunei, nii que, ‘Nohanenaa,’ naainiriha chuneine jaanu. Nii jaun, inae niijiaanecuchera. Coa obaaecache. Coacaohachaain inara suujua coariheiamuneein, chatohaneein, baaso chanacoaaucachera. 37Coatia, chatonaaincana chosi que ereein, niheichu

ruha caa inaraacha mucuhin inaraachauhaauri- cachaaurune coaalanaalata.38Chatonaain, acaauru colurujueeinniha, nii coata que amihanenaa-Demetirio, nii aina amihanenacaauruainane, taute neeure- nii rucuheraaunuque nenacaauru- joesiocuru, chaen,acaauru curuaanaacuru, naaonjoaihunri.Niha chunicoha,rane, taa, nii rucueraaunu quenenacaauru rene amanajaauchete,neruujueeuruhine, ecu le cachaaurujabereco coreniha irihane coinara.39Niha esinaae rauhijiriin chatohanaine,rucuhenaa jerequichene, satiincocoainanacaihuru aina, ita taojiaain,nii rucujueein neeuchera. Nii banate,esinaae rauhijiriin, caohachaain ita

cheeincha. 40Jana, jerichanejeein,sacunaa coauquichenete, canacolurujuenaa nainecurureein, ‘Canajecha cachaauru suujua rerohecache,’naain. Nii quete, jataain lunaainnihacachera. Charijieein nejeein,coitucuhin, cana caje, ‘Chatoaneein,lerateein, ita rerohecaaureta,’ naainbajaauruha cocoainanacaihurune,tonaainte berichaacheta,” naain jetao:

19

301

41“Chajaaincha cauhachanichuchera,”nae acaauru rai, nii chaelai queereeuruha nii neseeu nenacaaurune-laenaain- rucuhera.

Masedonia, Curesia, naaonjoaihunrituruha cuha Faborone

20 1Inae nitohaneein, cajianeein,

ruhane baiha jetaote, jitariin, niiJesocurisito coitucuurera cotijiaainjetao, suujuatenajae- Faboro.neein, suujuatenajaane baiha jetaote,acaauru rai necoeein, Masedonia batanecue jetao. 2Cuu jetaote, neseeuruneseeuru naineein, cuu nenacaauru-Jesocurisito coreniha cana nejeraaururene bedaeneein, cuu acaaurusuujuateein, jelai amuritoheriinJesocurisito esenetaauruhane coina,acaauru rai ereereje Faboro.neein, acaauru rai ererejeein, acaaurusuujua lararajihane baiha jetaote,Curesia batane cue jetao Faboro.3Nitohaneein, Curesia batane turuhinjetaote, cuu ne nichata ateein. Cuunichata ateein nihane baiha jetaote,inae Siriau cuhane coina, bote cuhanefau rai, nihane jana jetaote, quenecosuujuaauruha Jorioocurunecoitucuuriin jetao, jelaiha atane ichoaecauha cunaa jere jetao, nacoauneeinMasedonia choae situhin cuhin, Faboro.4Nii janate, canacaanu corihaniha uure,Berea cocoaicha- Firo calaohi Sofate,chaen Tesaloneca cocoaichacuru-Arisitaroco aina Secoondo, chaenDerebe caje unaa Caiho, chaenTimoteeo, chaen Asia batane cajeunacaauru- Tiquico aina- Toro mo,naaonjoaihunri. 5Satiin niichurute,ichoaichania amaain, Toroasihu,canacaanu cohaca cuure, Masedoniaucanacaanu ratiriin. 6Nii janana,canacaanu, Filipo caje nesaruhacaanu,

leeinjiin bote cuhane, jorerera colaneichanohi faan quihuruhana jaancojoanonaa-nune baiha. Nitohaneein nesaruhincuhina, saoqui janone cuhane, turuhacuhacaanu Toroasihu. Cuuna canacaanucohacuruha, nii ichoaichaniacunacaauru- Jesocurisito coreniha- cananejeraauruna jaun, cuu erunajaacaanu.Nii Toroasihuna, caaunsi janoneeinnihacaanu.

Toroasihu nenacaaururene bedainiha Faborone

7Cuuna, semana nunuhe cojoanonaabana ita taojiacaanu, cana corenihaohalune coaaucuruha,rune coina, faan chaluhin quihalu-Jesocurisitone rijijieein, ita aina jiniiquiinfaan chaluhin quihacaanune coina.Nitohaneein netaojiaacaanune janate,Jesocurisito coreniha cana nejeraauru rai,carajaain itolere que, dede cataaun tiaain,ereereje Faboro, nii cojoanoo, jelai cajeamuhane nihane jaun. 8Nitohaneeina,leeinjiin loreri ucuunetiin nenaa nichatacoarana saatono que, netaojiacaanu.Cuurute, nihacoae arajiin conooru,moconojoineein. 9Nii janate, jelai cajenemarote, leeinjiin enamanaa- Eoticoneeincuruajai. Acuujua laaojoiri bacuujuanihalauhequiin, cuu carajaain ereereecaFaborone aonajihana jaunte, amuritoorihasinirenana jaun, nemarote, nii loreriucuunetiin nenaa nichata coarana caje. Niijanate, soroneein fauhin, michuuruhanejana, inae ohe nii enamanaa. 10Nii jaunte,fauhin nii enamanaa que baluunetiin, cuunenacaauru cana nejeraauru rai:“Coaa nesoonetohachera. Esinaaete

niqui inae ohera. Nete, inae ichanaera,”nae Faboro.11Nii baihate, jelaiha iniin, faan

beeunebeeunein chaluhin quihanebaiha, coaiteen janohajeein ereereecane

19 20

302

baihate, inae jelai amue. 12Nitohaneein,nemaroteein oha nii enamanaane jana,oo caje ichatiha Faboro aina cuaainCana Coaunerane jaunte, jataain quenelararajiaaure.

Toroasi cajene Miletoo cuhacaanu.13Nii janana, ichoaichania bote

cuhane cuhin, Asoo, Faboro cohacacuhacaanu, aca nitohaneein jereein,atane ichoae cuhana jaun. 14Inae niiAsoo, ita ruhacaanune janate,canacaanu aina, bote cuhane faain cueFaboro, Mitileneu. 15Jelai cajenesaruhinna, cojoanoo Quihoo situhacuhacaanu. Nii cajena, le janohinturuha cuhacaanu, Saamo cofauhanau.Cajena cojoanoo cuhin, turuhacaanuMiletoo. 16Asiau jeloon cuhin, carajanaajerenihana jaunte, Efesoo cunaa jereneFaboro, Jorioonecuruhane beseta-Feentecosetesi bana Jerosaleeun nenaajerihana jaun, chajaaojoaainJerosaleeun turuhane coina.

Efesoo nenacaauru- Jesocurisitoranojoihunru- bichauhenaauru rai

ereerejiha Faborone17Inae Miletoo turuhinte, jelai caje

coaauneein, Efesoo nenacaauru-

naauru cotiharate Faboro. 18Inaeturuuruha nii niicha cotiharateeurinejanate, acaauru rai:“Cau caa- Asia batane que turuhanune

caje coaauneein, inara ainaachaichaohanulune jaunte, inara raotojoeeincanu ichao coitucuhichera. 19Itolerejanonaa banana, joaereein cacharijijieein inara aina amuhemujueein,Cana Curuaanaacha jerenohi ichajeeinnerejetoonlu, casuujua fononoichuru,itolere necairichanaa abaantaain,canasinee rijitocuruha Jorioocuruneabaantaain. 20Nena, atiin jianelanaala,

inara caohachanu que, tabaauru queinara loreri asae, tabaauru quenenaanaja cataaun, naaonjoaihunteeinchuru, satiin aonajeeurera urichooinara rai, Cana Coaunera ere beebejeein,inara relarejetoonlu. 21Chaen nechu,Jorioocuru rai, Joriooniheichuru,naaonjoaihunri raine maajeein:‘Coaiteen enacoauneein Cana Coauneraere tonoraain, rai Calaohi- Jesocurisitonetonoai esenetaain tonoraauchera,’narejetoonlura. 22Enana laen, inaeJerosaleeun cureeuni, ucuae caletohaCana Coaunera Suujuene jaun.joarichaauni cuura,naalana, caa cureeunicha. 23Leeinjiin,neseeuru naineein, cuhanunejaaurunaineeinchurute, cuu turuhanune,caresero cuhane caenoaain,chaaururichaaine benajaque canu rai,Cana Coaunera Suujue, acaihanejeiniichane coitucuujueeun. 24Nena,chaque tonajeneeun. Coatia chaquenelatihei canu rai, canu ichao.najian, cacairichaauruhane quenelararajiaain, rachoojoeein caletoaaCana Coaunera Calaohi- Jesocurisitonajaan nainana jereeun. Niicha beratei-erenaa caohati beebejeein, jataain cachabelaiha Cana Coaunerane maajeeinnabeebejereeunni.25Esinae rauhijiriine, satiin, cau

neniquichene raina, beeoricheeuni,Cana Coaunera Janonaa beebejihanuneaonajera neeichene, coatia inae chuneienacoauneein cacohararihaain. 26Niijaunna, enene inara rai aitona jereeun,rauhijiriin, nihei chunei coreniha, chaujuaihoneein nenerihanuhine jaun, 27niichunei que suujuelanaala, satiin cachaurichoo, Cana Coauneraacha jereibeebejihanune jaunna, cha ujuaihoneeinnenereeunni. 28Aihana jaun, itolere quenainaain, necohalajiin, caohachaainnecoeraain neein, Cana Coaunera rai ita

20

303

taojiaeraauru beraihuche, acaaurucoreniha, coroso que ohalu raiCalaohine jaun. Niicha ranojoihunruberaichanu quete, inara cotijiaain, niiberaichaanu que inara te CanaCoaunera Suujue. 29Inae amuhanunebaihate, turuha uurureein nechu aansaiataibinaaeneein cacha quicha rijijieeinnenacaauru- cachaauru, nechu jataaenJesocurisito ranojoihunru itajeenerijitiin. 30Chaente, inara tabaaurunihanatiin, nechu jataaen joaereein cajerocohin, relaa cuurureein, nii casajeesenetaain, acaauru aina cuuruhaJesocurisito ranojoihunrune coina.Nitohaneeinte, nechu jataaen casajeque, cacha relaa cuurureein, suujua cajerocohin. 31Nii jaun, inara aina, nichataajaanacaain nihanune bana, cojoanoonetojoeein, janotiin inetojoeeinchuru,inara suujuaterejetocoaaunlu, casuujuafononohine coacuhin, que nainaainnecohalajiin ichaooche.32Nii jaun, Jesocurisito coreniha-

canejeraneein nenacaauru, caa inararai- quiicha beebejei- naitoonjoa nerete,inara coroatajanereein,riin caohachaain coitucuhin,chene coina. Cana Coaunerate nainesatiin rai cachaneein neeninuru raiaitohane tocohaneein,nihane, nitohaneein coitucuhinesenetaeraauru coroatajanihane coinaaitohaluna jaun. 33Coatia, canucaohachanu que,tohaaunlu, nirijieein core colane.Nieichu,tohaaunlu. 34Nii jaunte, inararaotojoeein, cacoii que amihaneeinquiicha latei raain, canu ainanenacaauru rai netonaine,acaauruhacha lateine majeein ranunecoaraain coitucuhichelu. 35Nitohaneein,inara netonai, itolere janonaa banaichaohichene coinana, inara que

coarateein, inara rai aitoraaetoonlu,chaelai que jataaen carichainejeeinnenacaauru coroatajanequichene coina:‘Nenacaetejian, tihacane, raacaneamuritoheriin raotojoeein nenaanainichaa, chaaelai que,jeein nenaa rai,chaane.’ naain cana relaalu CanaCoaunera Calaohi Jesosone coacuhinichaquichene coina,” naain jetao,acaauru suujuate Faboro.36Niritoha, acaauru raine baihate,

neseeonraain, acaauru aina jiniiquiinCana Coaunera bajae Faboro. 37nihane janate, satiin Faboro que baalubaluuneeinchuru, loalocoaainchurucoisichure. 38rariichenera,” naain rauhijiriin bihaFaborone jaunte, jataain coinaderaaure.Nii baihate, corianiha cuure, nii cunaajerihana jaan- bote nenajaun tiaain.

Jerosaleeun cuha Faborone

21 1Nitohaneein, cuu Jesocurisitocoreniha cana nejeraauru

ratiriin, leinjiin bote cuhane fauhin,cucuana cuhane, rauhijiriin cuhinna,Cos cobenau turuha cuhacaanu. Niicojoanoona, Rodasi cobenauturuhacaanu. Jelai caje coauneeina,turuha cuhacaanu, Patara neseeu. 2NiiPatarauna, leeocha bote Fenisiau cunaaeruhin, cuhane fauhin cuhacaanu.3Nitohaneein cuhinna, Chifere cobenacoarajeein situujihacaanu. Cajesituhinna, cana ajaabiji nichajai quetacaain, nii Chifere ratiriin cuhacaanu,rauhijiriin Siria batane tiaain. Nii Siriaauhaniha nenaa Tiro cofauhanau, niichaamai rucuhele ratirihane niha niibotena jauna, cuu najauriha cuhacaanu.4Cuuna, nii Tiro neseu, Jesocurisitoesenetaeraauru eruhin, acaauru ainacaaunsi janoneein nihacaanu. Nii janate,acaauru que coitucueratiha Cana

20 21

304

Coaunera Suujuene jaun, coitucuhin,Jerosaleeun cuha Faborone caohateeure.5Nena, caaunsi janoneein, cuu, acaauruaina nihacaanune baiha, inae jelai cajeamuhacaanu. Nii janate, satiin,canacaanu corianiha uure, acaaurusinijieraauru, acaauru bereecuru,naaonjoaihunri aina jiniiquiin, naain niinese bujuau tiaain. Cuuna, careneichoae, acaauru aina neseeonraain,Cana Coaunera bajaacaanu. 6Niibaihana, acaauru rai necoeein, botecuhane fauha cuhacaanu. Nii janate,inae acaauru netonai, nenajaun cauhacuure, canacaanu que janoriin.7Tiro caje cuhinna, cucuana

cuhaneeincha cuujueein Tolemaidauturuhacaanu. Nii Tolemaidauna turuhin,cuu Jesocurisito coreniha- cananejeraauru eruhin, acaauru neeuruhanecoitucuhin, cuu acaauru aina nihacaanu,le janohin. 8Nii cojoanoonna, jelai cajenesaruhin cuhin, Sesareea turuhacuhacaanu. Cuu turuhinna, Feri reneturuha cuhacaanu. Acate, Jesocurisitocoitucuuruha cachaaurune coinaamuhemujueein- Jesocurisito bera-

janeraauru caaunsine ne. 9Nii Feri te,jenaain cacunuque,coaain lanaquelanaala. Nii Fericacunucurute, Cana Coaunera cajeerenaa raain- cacha rai beeurera-profetacuru ne. 10Inae janojanoheriin,cuu nihacaanune janate, tajiha turuhauhe Jodea caje, Cana Coaunera cajeerenaa raain- cachaauru rai bera-profeta Acabo. 11Acate, canacaanu reneturuhin, Faboro ichora raaoriin,canacaanu acatiha, raajenihane biji ainatijia taotaain nichojoaainte:“Cana Coaunera Suujuete, carai be.

Catohaneein jetaote, Jerosaleeun, caaichora erora teein, nejelau ataneunenacaauru bijihu tiha cuurureein

Jorioocurura,” 12naain, bihana jaunna,

caanu, nii Sesareea nenacaauru aina,niqui. 13Nete:“Chanuna chanaain,

quiche. Canuna, itolere que jatoroaainneeun. Coatia, leinjiin canu ichojoaain,camaauruhaneeicha coina jatoroaainnihaaun. Canuna naineeun, CanaCuruaanaa Jesoso coreniha ohanuJerosaleeunne,” naainte, canacaanutonorae Faboro. 14Nii jaunne, inaetonaain chunijihu cuaain caohatenaanainenihacaanune jaun jihaneein:“Coanete aihane, aina niicha jerei

ichamiin- Cana Coaunerara,” naainjianichaanu. 15Nii baihana, inaeneruujueein Jerosaleeun cuhacaanu.16Nii janate, canacaanu corianiha uurenii Sesareea nenacaauru- Jesocurisitoesenetaeraauru tabaauru. Acaaurute,canacaanu amaaure Chifere cocoaicha-Manasoon rene, cuu sinihacaanu ainanecoina. Inae carajaa Jesocurisitoesenetaera neein niha nii Manasoonne.

Saantiaao rene turuha cuha Faborone17Inae Jerosaleeun turuhacaanune

janate, canacaanu coroajeein, canacaanuraaure, cuu nenacaauru- Jesocurisitocoreniha cana nejeraauru. 18Niicojoanoote, canacaanu aina cuhin,Saantiaao rene turuha cuhe Faboro. Niijanate, cuu neeure satiin Jesocurisitoesenetaeraauru coaaraneein nenacaauru-bichauhenaauru. 19Nitohaneeinte, niijitariin acaauru neeuruhane coitucuhanebaiha, acaauru rai jitariin nunuhe cajecoauneein, itolere que aina cuaain,Jorioniheichuru netonoai coroatajanihaCana Coaunerane beebeje Faboro. 20Niijaunte: “Caohatoha Cana Coaunerara,”naain, Cana Coaunera coroajeein:“Inae coaraai- ichaso.

canei cana araaichuru Jorioocuru

21

305

netonoaite, esenetaaure. Satiinacaaurute, jataain cana rai nelatiha

cachene jerecure. 21Nete satiin, nejelauataneu nenacaauru- Jorioocuru rai jete,Moisesa aitoonjoa tonoraauruhanecaohateein, quichaneein nejanohacanaanaine, jabereco macohi cari saerateeuruhane caohateei, chaen canaichaonijihanai que ichaooruhanejianeein ichaooruhane coina jete aitohi,naain ii beeure. 22Tonareei jana,canacaanu rai, nii queta. Chaicharichaacheta. Satiin cachate, cauturuhine coitucuha cureeincha. Niheichunei coitucuelanaala nainejerinaainta.23Aihana jaun, cana Jorionichaacheneichao rijijieein,ruhane coina, cau caa jenaaincanacaanu aina nenacaauru- canaaraaichuru, Cana Coaunera rainaitoonjoa nainacuruhane coina-nenacaauru 24amaau ii jiniichaaincha.Chaen iitonoai, Jorioniheichuru jananeein iicha ichai caje nuculucohinecoina, ii coturiji loroaecaain joaerateein,nii ii aina unacaauruhacha teeninuuru-itolere coreteeute, rai coturiji

miincha. Nii banate: ‘Acaaentonaite,Moisesa aitoonjoa tonorae. Aihana jaunchujian nohanihate, joaenreein nererocohin coulurujueeure.’ naaurureein-satiin cachaaurura. 25Nena laen,Joriooniheichuru netonai esenetaaurerarai, quiricha cuhane: ‘Coa acaauruchosineein acaauruhacha tei- ecaantorai- inara araaichuru tenojoi- lenonequihachera. Nijiaonrihachu, ichanajabereco quiichenera. Nijiaonrihachuchaen, raro ruluhin sonojoin lenoneniha natiin quiichenera. Nijiaonrihachu,nejelau ene- inara sinijierane lanaalanenaa aina ichaohichera.’ naainlaenecaanulura,” naaure nii Saantiaao

rene turuhin nenacaauru- Jesocurisitoesenetaeraauru coaaraauru Jorioocuru-bichauhenaauru, Faboro rai.

Ita taojiaauruna jaan loreri- Teenforoasae Faboro mucuuruhane

26Nii jaunte, niritiin Faboroletoauruhana jaun, nii jenaain cuunenacaauru- Jorioocuru amaain, niicojoanoo Teenforo acatiha jetao,acaauru aina jiniiquiin neculucoore. Niibaiha jetaote, Teenforo asae enohinjetao, “Naaonjoai banana, caa CanaCoaunera rai canacaanu aitoonjoanainarichaanuhincha. Jana naaonjoaainbanana, Cana Coaunera belaihacaanunejaan- itolere terichaanuhicha,” naainjetao bee Faboro.27Inae caaunsi janone naiinane

lalajeeuruhane jana jetaote, Teenforoasae Faboro eruhin, cachaauru suujuarerohecaaure- Asia batane cajeunacaauru- Jorioocuru. NitohaneeinTeenforo asae Faboro eruhin jetaote,28rene cuhin ruhanihajaaintiinleeochaauru Isaraelitaneeuruhanecotijiaain, nujuae soaijiin:“Canejeraauru,

necuche. Caa cachate, itolere atanesacutaain, cacha relaa amuhemujuera.Itolere Jorionichaache neecha rautaique, nechu jataaen cana cairichaa,

chene caohateein, chaen, caa itataojiaain- Cana Coaunera bajanaanaja-Teenforo quene maajeein ereeinchurura.Chaentechu, nejelau cachaauru-Curiecocuru cau enohain, caa itataojiananaja- Teenforo aansaerate,jataaen colalajinacai niha, CanaCoaunera loreri nihana jaun natiincha,”naaure jetao.29Jauriaa Efeso caje unaa Toro mo

aina, nii neseu coaracuruhane jaunjetaotera, “Teenforo asae jecha nii

21

306

Toro mo enoaelu Faboro,” naainaitocure.30Nii jaun jetaote, cajihaneein suujua

cuaain, satiin obajeein, soroneeinruhaneeure, satiin- nii neseunenacaauru cachaauru, codoonetiinFaboro mucuuruhane coina.neein inae mucuhin jetaote,caain mitaaure, nii ita taojiaauruhanejaan Teenforo caje. Nitohaneeintarataracaain mitaain jetaote,naja- acuujua fuhitocure jetao, 31cuuatinanacaneein Faboro sooruhane coina,niqui.Nii jana jetaote,

curu soondaro curuaanaa-daanti rai beeorihure:“Leinjiin ainate, satiin nejerateeure

Jerosaleeun nenacaaurura,” naain jetaobeeure. 32Nii jaun jetaote, coitucuuriinluhecotariin nii rijieeoritiin, acaaurucuruaanaacuru,rooru, naaonjoaain jitariin taojiaainjetao, soroneein cuhin, nii neeuruha

daanti. Nii acaauru curuaanaacuru,acaauru soondarooru, naaonjoaain ainacuha nii acaauru comaandaantinecoaariin jetaote, Faboro faohacuruhanejianecure. 33Nitohaneein cuhin jetaote,Faboro roha turuhin, Faboro mucuhin,coroatajai cadena que ichoharate. Niibaiha jetaote, acaauru caje bajae:“Chatohanaina caa cacha.

naina ichae,” naain bajae.34Nii jana jetaote, cajihaneein

joaereein nujuaen soaaichure. Nii jaunjetaote, cajihaneein, ohaohacooruhanajaun, caohachaain rautaain aonaain,rucuhenaa nainene nii soondaroorucuruaanaa- comaandaanti. Nii jaunjetaote, soondarooru que amaerate,acaauru loreri asae Faboroamaauruhane coina,daanti. 35Inae acaauru lorerihu turuaain

jetaote, ininaana jaaun turuaain jetao,baijiaain Faboro inaaure soondarooru,nabana chatohaneein Faboroteeuruhane coataa, 36satiin caijie cuhinnujuae soajiin:“Coaraain atinaauchera,” naain

nujuae soaichuruhana jaun.

Satiin cacha notaracaeereerejiha Faborone

37Inae nii soondarooru loreri asaeenoanaa jerecuruhane jana jetaote,enoaauruhane ajiniha, nii le lauriisoondaro curuaanaa- comaadanti raijetao:“Erenaa nainichaunna, ii aina

basiinjiin,” naain bajaa Faborone janajetaote:“Curieco ere inaainajian, 38Taa ii,

jauriaa Egipto cocoaichaneein- cachaareroo jena oharaancai sonajaain

nune aina nejeratenaa neeineta,” naainbajae. 39Nii niritiin bajaane jana jetaote:“Canuna Joriooneein, jataaen

nelateein nenaa- Romano nese tabai-Silisia batane que nenaa- Tarosococoaicha neein neeunra. Atiinjereeunna, cachaauru rai erete,rumiincha,” naa Faborone jana, 40jerihanii comaandaantine jaun jetaote, niiininaanajaaun nichaauraain, cachaaururai biji sarasarari Faboro, inauhenecuruatoroaain,ruhane coina.neeicha, curuatoroaain aonajeeuruhanejana jetaote, Ebereeo ere cuhanecuaain:

22 1“Canu ere aonacuche,canejeraauru, ichauhenaauru,

naaonjoaihunrina, canu jaberecocoreniha caa que ere inara raite,aonaquichera,” 2naain jetaote, acaauruere- Ebereeo cuhane cuaain, acaauru raiaitohane aonaain jetao, curuatoroaain,

21 22

307

inauhene curuaaequiin aonajeeure. Niijana jetaote, inauhene curuaaequiin,aonajeeuruhane jana jetao:3“Canuhetonoaina- Joriooneeun.

Silisia batane que nenaa Tarosone,nejanohanaaneein neeun. Nena laaencau, Jerosaleeun fojianohineeinnenaaneeun. Jataain itolere coitucuhinnenaa- Camalieli relanojoineeina,rauhijiriin cana inoaesihuru jerenohirijijieein nerelaain neeunlu. Nii jaunna,itolere bana, cacoichana aina cutaain,Cana Coaunera jerenohin ichanajereeun,chene rijijieein. 4Canuhetonainachu, caaEna Nenaa Ichaonaa Caohachaesenetaain tonoraain- sacuurerarerohecaain, atinanacaneeinchuru,tabaauru mucuhin caresero cuhaneeuru,teratenajarejetoonlu, satiin quichaauru,enecuru,caain. 5Satiin batirichuru curuaanaa,satiin Jorionichaachene coaaraneeinnenacaauru ichauhenaauru,naaonjoaaihunrite, rai nota que niicoaaraneein neeure. Acaaurute, niiDamasoco nenacaauru cana araaichuru-Jorioocuru rai, quiricha letoaaure,jerecuruha acaauru netonoaine,Jesocurisito esenetaeraauru ariinmucunajaain, cau Jerosaleeunuhanajaanune, caseteco coaracuruhanecoina,” naain jetaote:

Jesocurisito coitucuhin, esenetaanenunuhetihane beebejiha Faborone

(Ich 9.1-19, 26.12-18)6“Nete mucunajaanune coina,

chaachene coaaraneei nenacaauruichauhenaauru caje erenaa rocohin,aina Damasoco cuhanune jana, enotochujutaain turuhelalajeein, bero cuhanecuujihanune jana, luhantiin, dede cajeconotiin, luhecotariin canu que jilenete.7Nii jaunne, coasiha nuluna caaun, nii

canu cunaja caje nalatoon atane ichoae.Nii janate, canu curuaa que,teein: ‘Saoro, Saoro, chanuna, jataain,caniha nejerateein cacairichaaeriin,carerojoecaaita.’ 8naain tonihanajanane:‘Chaneein inaate Curuaanaa.’ naain,

bajaanune janate:‘Canuna, nii iicha cairichaaerii

Nasarete cocoaicha- Jesoso neeunra.’naain catoonrae nii erenaa. 9Nii canucorihaniha cunacaauru netonoaite, niicono coaraain, acaauru netonainesoonetoore. Nete laaen, nii caraiirihane aonacurene. 10Nii jaunna:‘Chatohanaina ichareeunte,

Curuaanaa,’ naain bajaanune janate:‘Chajaain nimichuhin, nii cuujueeine

jaaun Damasoco neseu cunihute, cuu,ichei, iicha chanenenu beeuruhinera.’naain, catoonrae Cana Curuaanaa.11Nii jana, maosaneein caratiriha nii

conone jaunte, canu biji que canumucuhin, canu taraetaraecaain,camaaure nii canu corihaneraauru,Damasoco neseu tiaaincha.12Nii janate, cuu nelu, leinjiin cacha-

Ananihasineein curuajaain, niiDamasoco neseu. Nii jetaote, jerihaCana Coaunerane rijijieein, rauhijiriincaohacha ichaain, Moisesaacha laenailutonoraeraneein ne. ‘Acate, caohachacachaneein nera.’ naauruha que, satiinDamasocoo nenacaauru- Jorioocuru.13Nii Ananihasite, turuhin cacoharaain:‘Ichaso Saoro, coaiteen, enacoauneeinconohine inotara.’ naane rijieeoritiinte,inae enacoauneeein conoha canotanejaun, nii Ananihasi coaraaun.14Nii baihate, carai:‘Cana inoaesihuru Coaunera- Cana

Coaunerate, ii coaraain, ichotijiae,niicha jerenohi coitucuhin, esinaerauhijiriin caoacha nejesina icharaneeinnenaa coitucuhin, chaen raaje nujuae

22

308

caje ichei irihane aonaaine coinara.15Iite, ichaajenihane, nii iicha coaraicoaaraneein, aohanraneein, beebejihacuriquiin, itolereneein chauratane que-nenacaauru sacutaaincha. 16Chajaain,caeneeneje lanaala cuhin, Cana

saerateeute, ii colucomiincha.’ naaincaletoae nii Ananihasicha,” naainjetaote:

“Naaonjoaainte, Joriooniheichuru renecaletoae Cana Curuaanaara,” naain

beebejiha Faborone17“Inae Damasoco caje cauhin,

Jerosaleeun turuhin, cuu nenaa Teenforoasae enohin, Cana Coaunera bajaanunejanate, carai ecocoe Cana Curuaanaara.18Carai ecocohinte: ‘Chajaain luhecotariincaa Jerosaleen caje amuura. Cauhachaneein canu ere beebejeeine, coatiachesenetaaururihaainta.’ naane janane:19‘Canu Curuaanaa, acaaurute,

raotojoeein, satiin sinacocacuru naineein iiere tonoraeraauru mucuhinchuru raanu,caseteconeeuruhane coinane coitucuurera.Chaentechu, tabaauru faoharatihanunecoitucuure raotojoeeincha. 20Chaen, ii erebeebejera Eseteba sohin jaooruhane coina,mucuhin, ajeri que bodoosihuruhanejanane, cuu neeunlu canuhetonoai, sohinjaooruhane coarajihanune coinara.Chaennachu, canu, nii soeraaurucachaauru- cajione beraichaneeinneeunlura.’ naanune saijieeinte:21‘Chajaain cuhachanihura. Canune

eletohaaun, coriajai ataneeuru nenacaaururai, canu ere beebejiha cuhine coinara.’naain caletoae, Cana Curuaanaara,” naainjetaote, acaauru rai, beebeje Faboro.

Comaandaanti bijihu niha Faborone22Nii jaun jetaote, inauhene

aonajeeonrihuruhane baiha jetao,nujuae soaijiin jetao:

“Ichaonaa nainihein caa cachata.Letonoaneein, caa cana rai chauratanecaje betacaainera,” naauruha 23nujuaesoaijiin,churu, cajihaneein ucuun cuaainchuru,butuuneneenanain riajaainna jaunjetaote, 24soondarooru loreri asae,Faboro joaerateein jetao, bisichate niquisoondarooru curuaanaa- comaandaanti,“Naaonjoain ichacaaunne corenihate,caniha obajeein caque nejerateeurera,”naain biha Faborone coina niqui.25Nejetaote, inae bisihuruhane coina,

ichohacuruhane jana jetao:“Roma rai sioraranooru nihanatiin,

bisichene coina nootejian-joineein neeicheta,” naain bajaainjetaote: “Nii ichoae tacaain, niheichu,‘Naaonjoaain corenihate, ai caacachara.’ naain coitucueralanaala, Roma

cheta,” naa nii comaandaanti que jaurii-ca taan rai Faborone jaun jetaote, 26niicomaandaanti coineteein jetao:“Coaraain aihu, taa cacha ainara,

Roma rai siorarano jetaora,” naain jetaobe nii ca taan.27Nii jaun jetaote, Faboro rohan

nichuuntaain jetao:“Esinae chachu rauhijiriin, Roma rai

siorarano neeinta,” naain bajaa niicomaandaantine jana jetaote:“Esinae rauhijiriine aca neeunra,” naa

Faborone jaun jetaote:28“Caraite, banejelanaala core coriqui

que, Roma rai siorarano nihanunecoinara,” naa nii comaandaantine janajetaote:“Canu nejanoha caje coauneeina aca

neein neeunra,” naain jetao, tonoraeFaboro.29Niritoha Faborone aonaain jetaote,

caje amuhacoaaure nii bisinaajereraauru. Nii comaandaanti netonoainjetaote, coasiha nesoonete, Roma rai

22

309

siorarano nihane saijieein, cadena queFaboro ichoaratihana jaun.

Jorioocuru curuaanaacuru,acatiha niha Faborone

30Nii cojoanoon jetaote, caohachaainrauhijiriin, Faboro colurujueeruhanejaan leranu coitucuha rauhijiriine coinajetao, jauriaanejeein Faboro cajecadena batuhichateein, jitariinJorioocuru curuaanaacuru, batirichurucuruaanaacuru,rate comaandaanti. Nitohaneein,taojianaarateein jetaote, nii baihaFaboro raerateein, acaauru acatiha tejetao, cuu irihane aonajeeuruhanecoina.

23 1Nii jaun jetaote, nii Jorioocurucuruaanaacuru netaojiaain

nenacaauru coarajeein jetao:“Chasocuru, enanetojoeeine ichaaojoeein

raotojoeein casuujua coaraain neeun, CanaCoaunera notaracaae,” nae jetao Faboro.2Nii jaun jetaote, cuu niha batirichuru

curuaanaacuru curuaanaa-sineein curuajaine jaun jetao, nii Fabororoha nenacaauru letoae jetao, niiFaboro ujuae faohitocuruhane coina.3Nii jaun jetaote,naacuru curuaanaa rai:“Cana Coaunera netonaite,

reein, coitucuha nocoetohi inatiin,caohachaain ishuujua coariheeirijitohina jaunra. Esinae rauhijiriinbaaso ichacaaune coaraaine, aitohaCana Quiricha cuhanene tocohaneeinichaaine coinate, nii ii nelauriana jaun,nelauriaai. Coatia aitoha Cana Quirichacuhanene reroitiin, casoerateine coinaniheita,” naain jetao tonorae Faboro.4Nii jaun jetaote,“Niritiina, Cana Coaunera rai

batirichuru curuaanaacuru curuaanaanocoeje chanureeite,” naaure jetao, niicuu- nenacaauru.

5Nii jaun jetaote,“Batirichuru curuaanaa nihane

coitucuhaaunnaate, chasocuru,” naaintonoranajaain jetao, “Cana CoauneraQuiricha inoaesi cuhane: ‘Coaa inaracuruaanaa que, tonaain baasoneeiniriachera.’ naa natiinna,nune jaun aitoonra,” nae jetao Faboro.6Nii baiha jetaote, “Caa batirichuru

curuaanaacuru tabaaurute, sadoseeone.Jana tabaaurute, fariseeocurune,” naain,nainaain coaranajaain jetaote:“Chasocuru, canuhetonaina fariseeo

neeun, fariseeo caje nefoeratenaaneeinnenaa nichaaunna jaun. Canuhetonai,ichanana nainiha onacaauruneesenetaanune corenihate,cure,” nae jetao tonijiaain Faboro.7Niritoha Faborona jaun jetaote,

nejesinajeein, ita cotaicha rijitocure niifariseeocuru aina sadoseeocuru. Niritiinjetaote, ita cotaicha rijitiin jetao, itacaje nelerucure, 8“Ohane baiha jera,caje ichanaai nihei cacha. Chaen jeranihei Cana Coaunera letono- anjeraauru.Chaen jera nihei cacha suujue, cachacorii,” naauruha sadoseeocurune jaun.Jana, fariseeocurute laaen, nihanitohanaine esenetaaure, itolereneein.9Nitohaneein, cuu ita rai nujuaesoaichuruha, satiin cuu nenacaaurunajaun jetaote, fariseeocuru laurineeuruhanii cuu nenacaauru cacha relaaureranajaun jetao, Faboro cocoaeratihanimichuhin jetao:“Coatia chatohaneei baaso ichaain

nihei caa cachata. Jerihanete, leeinjiinsuujue, rai erecaihara. Ainihane, CanaCoaunera letono leeinjiin anjerate raierecaihara,” naaure jetao, nii CanaCoaunera Quiricha Inoaesi que cacharelaaurera- fariseeocuru.10Nii jaun jetaote,

tojoeriin, nejesinajeein ita suujuarerohecaain, ita que nejerateeuruhana

22 23

310

jaun jetao, nabana cunaitaain, Faboroteeuruhane coataa jetao nii coasiha raisoondarooru tabaauru cotijiaain jetao,nacoauneein jelaiha soondarooru loreriasaae jetao Faboro joaerate,rooru curuaanaa- comaandaanti.11Nii cojoanotiin, Faboro rai ecocohin

jetaote:“Chaque casilanaala, laraajiin, chaque

tonajelanaala, raotojoeein neura. CauJerosaleeun, quere beebejeeinerijitojoeein, jerichanetojoeein, Romaucuhin, Romau nenacaauru rai netonai,quere beebejeeinete nera,” nae jetaoFaboro rai, Cana Curuaanaa.

Ita suujuau tacaain,Faboro sohin jaonaa jerecuruhane

12Nii cojoanoon jetaote, janone itasuujuau tacaaure Jorioocuru tabaauru,Faboro sohin jaooruhane coina.neein, ita suujuau tacaain jetaote:“Faboro sohin jaonaareein tiaain, coatialenoneein, acau coriahacacheein. Jana,nii saijieein, Faboro sohin joaelanaalalenoneein, acau cohin,chene, cana carichaaine CanaCoaunerara,” naaure jetao,13jenachoonca amuritiin Jorioocuru,Faboro sohin jaooruhane coina, itasuujuau tacaain. 14Nitohaneein,coaaucuruhana jaun jetaote, batirichurucuruaanaacuru, Jorioocuru coaraaurubichauhenaauru, naaonjoaihunri reneturuha cuure jetao. Turuhin jetaote:“Faboro sohin jaohacaanune reein

tiaain, coatia lenoneein,nuhinta. Jana, nii saijieein, Faborosohin joaelanaala, lenoneein acau cohin,naaonjoaacaanune, canacaanucarichaaine Cana Coaunerara,” naaurejetao, acaauru rai. 15Niritiin jetaote:“Aihana jaun,chene, inara leeochaauru aina, niicoaaraneein neiniquichene, esine

rijitojoeein eresi: ‘Caohachaain rairucuhenacai bajaacaanu cajene coina.’naain esine rijitojoeein, comaandaanticaje bajaain, cotihacuchete, inara renejaoha uuruhane jana cojoaain,churuhane ajiniha, sohin jaohacaanura,”naaure jetao.16Nii jana jetaote, beeorihuruhana

jaun jetao, coitucuuriin, nii Faboro raibiha cue jetao, soondarooru loreri asaeturuhin, rai calaohi riji- rai bai calaohi.17Niritiin bihane jaun jetaote, leinjiinca taan cotijiaain jetao,

daanti renete, leinjiin erenaa beeinera,”nae jetao Faboro.18Nii jaun jetaote, nii enamanaa

amaain jetao, comaandaanti acatihaturuhaain jetao,“Nii caseteconeein nenaa Faborote,

carai ereein caletoae, ii rene caaenamanaa turuanune, ichei leinjiinerenaa bihane coinara,” naain jetao,biha nii ca taan, nii comaandaantiraine jana jetao, 19biji que, niienamanaa mucuuriin taratarajiaain,jelai amaain jetao:“Tonai erenaate carai benaa jereeita,”

naain bajaane jana jetaote:20“Jorioocurute, ita suujuau tacaaure,

ii caje bajaauruha eresine, niicoaaraneein nenacaauru rene Faboroletoaaine coina jetao. Esine rijitojoeein:‘Caje rai rucuhenacai bajaacaanuraotojoeeine coinara.’ naaurureein jetao.21Nijiaonriha, nii esenetaain neeinera.Jena choonca amuritiin acaaurucachaaurute, cohacure, bujuaihu netiin,letonoa jatoroaain, Faboro sohinjaooruhane coinara. ‘Faboro sohinjaonaa reein tiaain, coatia lenoneein,acau coriaacacheein. Jana, nii saijieein,Faboro sohin joaelanaala, lenoneeinacau cohin, naaonjoaacachene, canacarichaaine Cana Coaunerara.’

23

311

naauruha jetao. Leinjiin, ii letoaineeichajetaote, cohajeeure,” naain biha niienamanaane jana jetaote:22“Nijiaonriha, caa carai beeine

rijitiin, chunei cacha rai beeinera,”naain jetao, nii enamanaa suujuateeinletoae nii comaandaanti, cauha cuhanecoina.

Coberenadoro Ferisi acatiha neruujuecoina, Faboro letoaauruhane

23Nii jaun jetaote, coroatajai rai ca taancuru cotijiaain, letoanajae jetao, coroatafashai soondarooru taojiaauruhane,tijiaacha que cuuruhane coina. Jana,caaunsi chooncaneein cabario choaecuuhenenuuru, naaonjoaain neruujueeurucoina. Jana coroata fashai rejoon ainacuhenenuuru, naaonjoaain jetaoneruujueeure, Sesareea cuuru coina.Nitohaneein jetaote, netoona rijihuamuritoheriin, Sesareea cuuruhane coinajetao, niritiin erenaa te nii comaandaanti.24Chaen jetaotechu, nichoae cuhaFaborone coina, leeijiin cabario terateeinjetao:ruhane nainatejeein amaaichenera.

chera,” naain jetao,teein, Coberenadoro Ferisi rene, Faboroturuaerate jetao nii comaandaanti.25Chaen jetaotechu, acaauru aina quirichalaenaain letoae, Coberenadoro rai, niicomaandaanti. Cuu jetaote, nii niichaletoai quiricha cuhane jetao:

26“Jataaen caohati CoberenadoroFerisi neeine raina, ii coacuhin caalaenaain, ichei letoaaun. CanunaCalaodio Lisihasi neeun. 27rute, caa leinjiin cacha mucuhin,sohin jaonaa coaaucure. Nena, Romarai siorarano nihane coitucuuriin,canu rai soondarooru taojiaain,acaauru aina cuhin ichoterateeun.

28Nitohaneeinna, ‘Cha jaun cha.Cha corenihacha caa colurujueeureta.’naain caraajenihane coitucuhanunecoina,naauru- rene amaaunlu.

29Nitohaneein, amaain bajaanunejanate, acaauru quiricha cuhaneaitohane rijijieein que aitiin, joaereeincolurujueeure. Niha chatohaneein,sohin jaooruhana jaan lera colanetechu, sohin jaonaa jerecure niqui.Nieichu, nii caresero cuhane nihanejaanu lera nihanatiin, nete, nii choaetacaain, sohin jaonaa jerecure.

30Nitohaneein, sohin jaonaa

rina, caa ii rene letohaun.nachu, raotojoeein, ii acatiha,caohachajeein colurujueeruhana jaanlera beein,jueeurerane coina aitoonra,”

naain jetaote, quiricha laenaain letoaeCoberenadoro Ferisi rai,daanti.31Nitohaneein, erenaa teein letohanajaa

comaandaantine jaun jetaote, Faboroamaaure jetao, janotiin nii soondarooru,Antipatriau tiaain, nii letoanajaane rijijieein.32Nii cojoano jetaote, jelaiha soondarooruloreri asae cauha cuure nii tijia quecunacaauru soondarooru. Jana cabariochoae cunacaauru jetaote, Sesareea tiaaincuure jetao, Faboro jiniichaain. 33neein, cuhin jetaote, Sesareea turuhin jetao,nii Coberenadoro rai, nii comaandaantiletono- quiricha teein jetao, Faboro netonaiteeure jetao. 34Nii jaun jetaote, quirichajasaracaain ereretaain coaraane baiha jetao:“Chaa cajete, unaa neeita,” naain

Faboro caje bajaa nii coberenadoronejana jetaote:“Silisia batane cajena unaa neeunra,”

naain jetao rai be Faboro. Niritiin raibiha Faborona jaun jetaote:

23

312

35

runena, ii ere aohareeunicha,” nae jetaoFaboro rai, nii coberenadoro.Nii baiha jetaote, nii caohatiin ajeri

caje- Erodesi charatenohin- loreri asaeFaboro fuerate, caohatiin beraichateein.

Coberenadoro Ferisi acatihaereejiha Faborone

24 1Saoqui janohi baiha neeoriinjetaote,

churu curuaanaacuru curuaanaa-Ananihasi, acaauru bichauhenaaurutabaauru,janera Teeorotorosi neei curuajaiabogado, naaonjoainuri uhaain turuhauhe. Acaauru jetaote, nii coberenadoroacatiha nichaauraaure,jueeuruhane coina. 2Inae nitohaneein,Faboro mitaain, turuaauruhana jaunjetaote, nii coberenadoro rai ere jetaonii abogado Teeorotorosi:“Jataaen narihara,

nadoro. Ii corenihate, raotojoeeinnihacache. Narihara, itolere coitucuhin,caohachaain cana atane rucuheca,nitohaneein ichaaine coreniha. 3Itoleresacutaain, nitohaneein ichaainecoitucuhacaanu, inetono janonaa bana.Jataaente, caohati coberenadoro neeinneeicha, Ferisi. Jataaena,caanu banejelanaalara,” naain irihanebaiha jetaote,juenaa nunuheteein jetao:4“Nabana, ii rai caeneenejihacaanune

coataa, atiin canacaanu aonaaunairihacaanu. 5Caa cachate, itolere baasouhai nejesina ne. Acate itolere, cana raichauratane sacutaain amuhemujueein,Jorioocuru lerurucoai nejesina ne. Acatele laurii cacha- nasarenoneeincuruajaihuri curuaanaa neein nenaanera. 6-7Chaentechu, rautaenihacaanuneasajainejeein, nejelau cachaauru enoaeJorionichaanune rai Teenforo asae. Nii

corenihana, mucuhacaanulu. 8Cajenachuinti bajaaute, esinae rauhijiriin,

jihacaaune coitucuhi,” naain jetao, nii

ruha joricocurune,nera- abogado Teeorotorosi,doro Ferisi rai.9Nii jana jetaote, jerichanetojoeein

cuaain coulurujeeure nii cuunenacaauru leeochaauru Jorioocurunetonai. 10Nii ainate, Faboro rai, bijilalari jetao nii coberenadoro, irihaFaborone coina. Nii jaun jetaote:“Nihei chaque tonajelanaalana, ichei

erereeuni cajabereeo coreniha, ii canaatane rai- itolere rucuheraanu quenenaaneei, bajaanacaain, inoaelu cajecoauneeine coitucuhanune jaunra.11Lechoonca coroata janoheca,Jerosaleeun turuhin, Cana Coaunerabajaebajaecaaunera. Ichaajenihanetebajanaa naineeicha. 12Coatia chuneicacha aina, ita cotaihajihaanune janacaurucuruhi, chaaelai janonaa banata.Niheichu chaen, ita taojiananaja-Teenforo asae nihanatiin, chuneicachaauru rerohecahaunta. Niheichu,

curu asae nihanatiin. Niheichu, cuunetiin chunijiun cachaaururerohecahaun. 13Nii jaun, nihei,

ruha caa cachaaurune jaanuta. 14Nenacaraajenihane, canu ichao bereeunicha,rauhijiriin. Canuna cana inoaesihurucoauneraneein nenaa Cana Coaunera rainiicha jerei icharaneein neeunra. NiiEna Ecoona Ichaonaa Caohacha-Jesocurisito tenojoine, canu, esenetaaintonoraaun, Cana Coaunera ere berainoasiuruhacha laenanohineein nenaanihana jaun. Nete, nii canacaanuhachaesenetai que, ‘Chaqueje nelatihei,’naaure, caa canu coulurujueracuru.

23 24

313

15Aihuruhane rijijieeina, canu netonaiinae cuu tihane bana, satiin onacaauruichaterichaain Cana Coaunerana jaun,ichanacururichaain nechu aansaineeinonacaauru, caohacha cachaneeinnaaonjoainurine esenetaaun. 16Niijaauna, caohachaain rauhijiriin, jerihaCana Coaunerane rijijieein, casuujuacoaraain neeun, Cana Coauneranotaracae, satiin cachaauru notaracaenemaajeein. 17Itolere sacutaain,

caaine baihana, coriqui uhaain, jelaihacanu ataneu caaun,chajeein ichaonacaauru rai teeinacaauru coroatajanichaaunne coina,chaen, Cana Coaunera bajanaanajacoloheri Teenforo asae, Cana Coaunerarai, itolere lenonecuru sohin tihanunecoinara. 18-19Nii ina ichaaun,cohin, canu couturi loroaloroariinjoaeratihanune baiha, aitoha canaQuiricha Inoaesi cuhanene rijijieein.Coatia arajii cacha codoriaain,ichahaaunluta. Niheichu chunei cacharerohecaenihanune janate, nii itataojiananaja Teenforo asae canucoaracurelu- Asia batane caje unacaaurutabaauru Jorioocurura. Acaaurutejianuhin, cacoluruhecuruhane laaencaohachae, esinae rauhijiriin chatohanaibaaso ichacaaunne coaracuruhane.20Nete uurene. Caa cau turunacaauruJerosaleen caje unacaaurute, Jorioocurucuruaanaacuru,curu, naaonjoaain acatiha teein,acaauru rai, cacoluruhecuruhana jana,ecu neeurelura. Acaaurute aihane jaunnaine, chatohaneein baaso ichacaaunnecoitucuhin cacoluruhecuruhanecaohachae, nete nainecurenera.21Acaihanejei, nii cacoluruhecuruhanebanaachana, satiin codoaquiinaonajeeuruhane jana, tonijiaain:‘Ichanana nainiha onaane esenetaanune

corenihacha nachura, cacoulurujueein,canasina coauquichete.’ naaunlura,”naain jetao be Faboro.22Nii jaun jetaote, inae raotojoeein,

Nii Ena Ecoona Ichaonaa coitucuha, niicoberenadoro Ferisine jaun jetao,nirijieein nii ratiriin:“Inae turuha comaandaanti Lisihasine

banana,neein, nii neruujue coina,” nae jetao,Ferisi.23Niritiin jetaote, nirijieein

mucuhineein Faboro sirichuruhanecoina, ca taan rai aite Ferisi. Chaenraotojoeein Faboro rene turuhin, rainiicha latei teein naaonjoaain, ainaerenaa nainecuruha belaichaaurunecoina jetao aite. 24Nii cojoanoocojoanoo jetaote, nacoauneein turuhauhe Ferisi, rai comasai Dorosila aina.Nii comasai jetaote, Jorioocuru bene ne.

tiha Ferisine jaun jetaote, turuhinacaauru rai Jesocurisito esenetaain,tonoraane que, acaauru rai ereerejihaFaborona jaun jetao, cuu rautatiinaonajeeure, itolere que, acaauru raiereerejihana jaun. 25Ne jetaote,“Caohacha nejesina ichaechajeeinichaoinete caohachae. Jana baasohachaichajeein ichaohine caoachaai, inae cuutihane bana, satiin colurujiha curichaainCana Coaunerana jaunra,” naain raibiha Faborona jaun jetaote laennesoonete, nii Ferisi. Nesoonetiinjetaote:“Inae, chajaain caunihu. Inae

nainichaaune banana, coaiteen iicotiharatereeunicha,” nae jetao, Fabororai, Ferisi.26Niritiin jetaote, coriqui que,

coretiha Faborone jeriha, jianihanecoinana jaun jetao, araai saain nihanecotijiae, rai irihane coina Ferisi.27Nirijieein, coroata jaanacaain ichaane

24

314

baiha jetaote, coberenadoro nihane cajejetao mitue Ferisi. Inae mituha Ferisinejana jetaote, coreenraniha enoe- ForisioFesetoneein curuajai. Ne jetaote,jerecuruha Jorioocurune rijijieeinichaane coina jetao, caseteconeeinFaboro ratiriin jetao, mitue Ferisi,

ruha Jorioocurune coataa.

Feseto acatiha niha Faborone

25 1Inae coberenadoro nihanecoina, Sesareea turuhin,

nadoro neein enohane baiha jetaote,nichata janohane cuhane jetao, Sesareeacaje, Jerosaleeun cue jetao Feseto. 2Niijana jetaote,jueeure jetao, nii Jerosaleeunnenacaauru, batirichuru curuaanaacuru,Jorioocuru rai jataaen nelateeinnenacaauru naaonjoainuri jetao, Faborocoulurujueeure. 3Nitohaneein,jueein jetaote:“Atiin canacaanu rai, cau Jerosaleeun

nii Faboro joaerateeura,” naain bajaaurejetao, bero cataaun coharateein, Faborosohin joaerateeuruhane coina coacuhinniqui. 4-5Ne jetaote:“Cuute, Sesareea caseteconeein

nedaelura. Nena, ena chajaaojoaainjelaiha cureeunnicha. Inae jelaihacuhanune janate, nainecurecajiniichaain uhin, cuu teein, chaaelaique situha, nii cachane, coulurujuenaanainecure inara rai jataain nelateineeinnenacaauru- cocoainanacaihurura,”naachae jetao, acaauru rai Feseto.6Nii Jerosaleeun, fosa janone nihane,

lechoonca janoneein nihane baihajetaote, jelaiha Sesareea cauha cue jetaoFeseto. Nii cojoanoo jetaote, itacoulurujueeurera rucuhecuruhana jaancoloheri- tribonal asae rori ichoaenelauriaain jetao, Faboro raerate. 7InaeFaboro turuaauruhane jana, enoha

Faborone jana jetaote,taacoaain jetao, coulurujueeureJerosaleen caje uhin turunacaauru-Jorioocuru. Itolere baaso cuhanecuaaichuru, joaereein caje erenaarocohichuru, coulurujueeure jetao,baaso ichaenihane sainejeein. Nii jaunjetaote, esinae rauhijiriin erenaa nihanecoitucuurene. 8Nii jaun jetaote,tonai, rai jabereco coreniha jetao:“Coatia chatonai baaso que irihaun,

Jorioocuru aitoonjoa, Jorioocuru ichaocoacuhinta. Niheichu, ita taojiananajaTeenforo coacuhin irihaunta. NiheichuRomanocuru curuaanaa coacuhin irihaunbaasoneeinta,” naain jetao, ere Faboro.9Nii jaun jetaote, caohachaain

Jorioocuru aina nedanaa jerihane jaunjetao:“Cureeina Jerosaleeun, cuu teein nii

ichei rucuhenacai rucuhecaaunnecoinaneta,” naain jetao, Faboro cajebajae Feseto.10Nii jana jetaote:“Nena jerichanejeein, Romanocuru

curuaanaa- cana netonai curuaanaa-eenferadoro icharatenohi neruujuenaanajacoloherihu tribonal asae caa neeun, cau teeinneruujuenaa nainichaaune coinara,” naainjetao, tonorae Faboro. Niritiin tonoraainjetao te: “Ii te, raotojoeein Jorioocuru raibaaso ichaenihanune coitucuhin neeicha.11Esinae rauhijiriin, jataain baaso ichaain,baaso que situhin nihanune coaraain, niicoreniha casohin cajaaonaa jerera nihane,coatia nii caohaterihaaun, coatia onaacoasihaaun. Jana, esinae rauhijiriin, erenaanenihane, nihei chunei acaauru rai canutenaa nainihei, casohin cajaooruhane coina.Nii jaunna, ii caje bajareeunni, raajenihanecanu rai- rucuhenacai rucuheca Romanocurucuruaanaa- eenferadorone coinara,” naejetao Faboro.12Nii jaun jetaote, nii cuu nenacaauru

rai coroatajaneraauru caohachaain

24 25

315

suujua rauhi coaaraauru caje jetao bajaeFeseto. Nitohaneein, bajaane baihajetaote:“Inae Romanocuru curuaanaa, ii

rucuhecane coina bajaaina jaunte,Romanocuru curuaanaa renecuriquiincha,” nae jetao Feseto, Fabororai.

Curuaanaa Aquirifa acatihaniha Faborone

13Nii baiha neenejeein jetaote,namujera Berenisi aina jiniiquiin cuhin,Sesareea turuha cue, curuaanaa rey-Aquirifa, Feseto coaraane coina. 14Cuuaraai janohin aina niha-naana jaun jetaote:“Cautene leinjiin cacha caseteconeein

Ferisiicha ratirilura,” naain jetao, beeFeseto. 15Niritiin beein jetaote:leeun turuhanune janate,jeeurelu batirichuru curuaanaacuru,saain Jorioocuru bichauhenaauru,naaonjoainuri, casetecaanune coinara.16Nena, acaauru rai: ‘Coatiha nainiheiaonaeniha cachane jana,jueein niha namute cachane, niicoulurujuenojoi cacha casetecaain,chatoaneein teein, sohin joaera jereein,naaonjoaain niha Romanocuru rairauhineta. Niha ita coulurujueranete, itaacatiha netiin, nii colurujera aina iriha

curu rai rauhicha.’ naaina acaauru raibeeunra,” naain jetao beebeje Feseto.17Niritiin beebejeein jetaote: “Niijaunna, cau turuuruha nii satiincoulurujueeurerane jana,necoriin, cacha rucuhecaaunna jaancoloheri tribonal asae rori ichoaenelauriaain, nii cacha raerateeun, niirucuhecaaunne coina, 18inacojoeeinniqui, ‘Chatohaneein jecha sosereein,chatohaneein Romanocuru curuaanaaaitoonjoa tonoraa cachane caohatihane

coreniha jecha carene letoaaure.’ naainniqui. 19Nete, leinjiin acaihanejeein, niiacaauruhacha esenetai que aitiin, chaennii onaalu Jesosoneein curuajai queechamaroaain coulurujeeure, ‘Enanetojoeeinjete, ichoae,’ naa que Faborona jaun.20Nii jaunna, nii aina,nihanune jaun, Faboro rai: ‘CureeinaJerosaleeun, cuu nii ichei rucuhenacairucuhequine coina’ naain bajaaun. 21Niijanate, ‘Cana curuaanaa, Romanocurucuruaanaa eenferadoro jete, rucuhereraajenihane,’ naain bajae,naacha rucuhecane coina. Nii jaunna,

nereein tiaain, caseteconeein nihanecoina aitoon,” naane jana jetaote:22“Canuhetonaina, iriha nii cachane

aohana jereeunra,” nae jetao, curuaanarey Aquirifa, Feseto rai. Nii jaunjetaote:“Eresite aohanriquiincha,” naain jetao

tonorae Feseto.23Nitohaneein jetaote, nii cojoanoo,

ita taojiaauruha cachaauruna jaancoloheri asae, netaojiaauruhane jana,enoha cuure jetao, jataain nelateineeinneeuruhane coaarateein Berenisi aina,rey Aquirifa, chaen soondaroorucuruaanaacuru aina nii cuu nenacaaurunese cocoaichacuru, jataain nelateeinnenacaauru naaonjoainuri ainajiniiquiin. Nii jana jetaote, Faborojoracaerateein jetao, raerate careserocaje, Feseto. 24Nii jana jetaote, inaeturuaauruhane jana:

“Rey Aquirifa, satiin cau canacaanuaina netaojiaain nenacaauru, nocoa- caacacha coulurujuenojoin.rute, carai coulurujueeure. SaainJerosaleeun nenacaauru, cau Sesareeanenacaauru, naaonjoaihunrite nujuaensoaisoaihanaain, ‘Sohin joaerateeura.’naain jataain ohane jerecure. 25Nete,chatoaneein baaso ichaene, caa cacha.

25

316

Nihein sohin jaoha- cachana jaan leranucarai. Nete raajenihane rucuheca- canacuruaanaa- Romanocuru curuaanaa-eenferadorone coina, bajaana jaun, inaenii jerichaauna jaun,nicha,” nae jetao Feseto. 26Niritiinjetaote:“Nete nene, ‘Naaonjoaain que situhin,

naaonjoaain ichaana jaunte, caa cachacoulurujueeurera.’ naain beein,laenaain, canu curuaanaa Romanocurucuruaanaa- eenferadoro rai, beeinquiicha letoaaene. Nii jaunna, satiin cauneeichene jaun, caa raerateeun,caohachaain, ii cau neeina jaunracuruaanaa Aquirifa. Inara acatiha teein,bajaanune, raotojoeein tonaainereeuruhane, laenaain letoanaanainichaaun,doro raine coinara. 27Jana,joaain corenihana, caa ii rene, caacacha letoaaunra.’ naain chaaelai quetonaain benihanunete, ‘Chanunajoaereein, caa cacha letoae, lera colane.’naain nii que, nererojoecare canacuruaanaa- Romanocuru curuaanaara,”nae jetao Feseto.

Coulurujueeuruha Jorioocuru najaa lerabiha curuaanaa Aquirifa rai Faborone

26 1Nii jaun jetaote, Faboro rai:“Inae laen naineein, ii jabereco

coreniha ereeinera,” naa rey Aquirifanejaun jetaote, acaauru rai ucuun bijisijitaain jetao:2“Jataaenna coroaejeeun, rey neeine

acatiha, cau ererichaaunine jaunra, reyAquirifa. Aihana jaun, atiin canu ereaonaaunna,ruha Jorioocuru najaa que, ereteaonaain coitucuhicha. 3Iite laen, jitariinitolere Jorionichaanune ichaocoitucuhin, ita rerohecaain ita raiereereecaanune jaanne maajeeincoitucuhin neeicha- curaanaa. Nii

jaunna, atiin quere aonaaine jereeunra-curuaanaa,” naain jetaote:

Jaiti Cana Coaunera coitucuhin,esenetaenihane bana, rainichao biha Faborone

4“Satiin Jorioocurute, canu ichaocoitucuure,coaaunlu, canu ataneu, chaenJerosaleeun, naaonjoaihun, canuenamanacane caje coauneeina jaun.5Chaen techu, raotojoeein fariseeoneeinnihanune coitucuhin, rauhijiriin benaanainecure ii rai, jerecuruhane. Niicoitucuhichene rijijieeina, leeochaauruamuritoheriin jataain rauhijiriin,canaacha esenetai tonoraera neeinnihacaanu. 6Cana inoaensihuru rai CanaCoaunera aitoonjoa nii niicha letoanaajerei canaacha cohajei esenetaaintonoraanune corenihate,jueein,rera. 7Canacaanu lechoonca coroatalaurii Isaraeli cocoaichacuru-joineein nihacaanunena, nii canafoerateeurera rai Cana Coauneraaitoonjoa cohajihacaanu enanetojoeein.Nii jaunte, Cana Coaunera coroajeeinbajajeein, naitoonjoan niicha jerenohinichacaaun, jiicho, janotiin,churu. Nii cana inoaensihuru rai CanaCoaunera aitoonjoa- canaacha cohajeiere tonoraanune corenihate, caacacouluruhecure Jorioocurura, reyAquirifa. 8Chanuna onacaauru ichatihaCana Coaunerane esenetaeneeicheinara.”

Jesocurisito ranojoihunru rerohecaaincairichaerichaaetohalune biha Faborone9“Canuhetonainechu, jauriaa,

‘Caohacha jecha ichaaun,’ naain,Nasarete cocoaicha Jesoso ereesenetaain tonoraeraauru rerohecaain,acaauru cairichaain, 10Jerosaleeun

25 26

317

batirichuru curuaanaa letononeeincaresero cuhanena maajeein arajii

toonlu. Chaennachu, tabaauru sohinjaooruhane rautatiin coroaerejetoonlu.11Inaaojoan saneein chaainti, acaaurucasetecaraetoonlu, ‘Inae jian laaen,tonorarihaacaanuhinta.’ naain, niiacaauruhacha esenetai acaauruhachaere tonorai- Jesoso ere tonoraauruhanejianecuruhane coina. Jataaenna, nechuansaineein mijiaaineein, acaaururerohecaeraaetoonlu, naain coriaaenejelau ataneu- nenacaauru neseeurunemaajeein cuhinchurura.

Coaiteen, ‘Naaonjoaaina, nunuheteein,Jesocurisito coitucuhin esenetaain

tonorana nunuheteeunlura.’naain biha Faborone(Ich 9.1-19, 22.6-16)

12Nitohaneein, Damasoco neseeunenacaauru mucuhin raanune coinacoaucuhin cuhanu, batirichurucuruaanaa letononeeine janate, 13berocuhane cuujihanu, turuelalajeeine jana,enoto chujutaain, luhecotariin, canu, niicanu aina unacaauru,nune rohan enoto cono amurijiriinconotiin, luhantiin lanaanete dedecajera, rey Aquirifa. Nii jaunne, saainjiniiquiin, 14caanune janate, carai Ebereeo erecuhane cuaain: ‘Saoro, Saoro, chanunajataen caniha nejerateein carerojoecaai.Nechu jataaen ichaajenihanete, baasoichaain, ijiabereeon cairichaain,cunaitaa nii aaicha.’ naain canu cajebajaane jana ne: 15‘Chaneeinaatecuruaanaa.’ naanune janate: ‘Canuna-nii iichaa cairichaaerii- Jesoso neeunra.’naainte: 16‘Chajaain nimichuuna, icheierete aonaaicha. Cauna ecocoon, icheiirihanune, canu letononeein neeinecoinara, chaen ena, caa iicha coarai

beein, ii que caa baiha- quiichacoaaratenenine maajeein beein,canuneein nihanune coitucuerateeinecoinara. 17Canuna, Jorioniheichuru,Jorioocuru, naaonjoaihunri caje, iiichoteratiha cureeunicha. Acaaururenena caa ena elotoareeunnicha.18Coanaanihute,ranuque, acaauru rai canu erebeebejeeite, Acaauru Coauneranichaanune coitucuhin, quere tonoraain,canune maajeein coitucuuruhine,nabana taeneein cuajeein, moconajaeraere tonoraain sacuelanaala, canu, nosa

ruhane, nosa coreniha caseteconeeinneeuruhane rai- neeuru caje nichoteein,Acaauru Coaunera nichaanune renetacanaa nainecuruhane coina,leeochaauru Jesocurisito ranojoihunruaina jiniiquiin neeuruhane coinara.’naainte caletoae Cana Coaunera CalaohiJesosora,” naain jetao:

Rai ereein letoaa Jesocurisitonetonoraa Faborone

19“Nii jaunna, dede caje ecocohin-caletoaera lacoelanaala, 20jeein Damasoco neseeu nenacaaururene turuhin, acaauru rai Jesocurisitoere beebejeeunra, Rey Aquirifa. Nii cajecuaaina, Jerosaleeun nenacaauru raibeebejiha cuun, itolereneein Jodeabatane sacutaain nenacaauru rainemaajeeinchuru, chaen Jorioniheichururaine maajeeina beebejeeunra, baasoichajeein, neosatihajeein ichaooruhanejianeein, Cana Coaunera esenetaain,niicha jerenohi rijijieein ichaohin, inaeesinae rauhijiriin Cana Coauneraesenetaeraneein ichaooruhanecoaarateeuruhane coinara. 21Niicorenihate, ita taojiananaja Teenforoasaae canu eruuruhane jaun, canumucuhin, casohin, cajaonaa jerecure

26

318

Jorioocurura. 22Nete atiin,niha Cana Coaunerane jaun,joeein jaiti ichaojoeein, Cana Coauneraere beebejeein sacuunra, satiin-cairicheihuru rai,caihuru raine maajeeincha. Coatiachaaelai janonaa bana, Cana Coauneraere bera inoaensihuru- Moisesa,naaonjoaihunri aitoonjoa jojohin,rerohin irihaaunta. Jerichanetojoeeina,rauhijiriin, ‘Naaonjoarichaain jetao,’narejetocuruhalune rijitojoeein:23‘Ohanete ne nii Cana Coauneraletononeein unaa- Mesihasicha. Nete,nitohaneein ohane baiha, aca niicharanojoihunru ajiinchateraniha, oo cajeichanananeein niha cureeincha. Niibaihate, itolere sacutaain,joineein niha cureein, satiin cacha notajirichaeraaunu quera, nii aina, CanaCoaunera coitucuuruha, satiin canaaraaichuru necoina, chaen nejelauataneu nenacaauru niha natiininecoinara.’ naain aitoroaetooruhalunerijitojoeeina aitoonra,” naain Aquirifarai beebeje Faboro.

Jesocurisito esenetaain, tonoraacuruaanaa Aquirifane jereein, rai

ereerejiha Faborone24Niritiin, ereereejiha jabereco

coreniha Faborone jana jetaote, rainujuae soaisoaain:“Mainajiriin nerelaacha neeine

jaunna, nesooneeojoaain joaereeinereeite, Faboro,” naa rai Fesetone janajetaote:25“Coatiana nesooneeojoaain

joaereein irihaaunte,doro Feseto. Caa aitocoaunne jaante,esinae rauhijiriin erenaane. 26Caute ne,caa curuaanaa rey Aquirifa- itolereniriinanai coitucuera. Nii jaunna,chaque tonajelanaala, nacatiha caaereerejeeun, acaentonai niriinanai

coitucuhin nihane jaun. Coatia chaaelaiasinojoineein nenaa que caitono nihei.27Cana Coaunera ere beracuru-profetacuru inoaesihuru aitoonjoaesenetaaina, Rey- Aquirifa. Rauhijiriina,itonai esenetaaine coitucuunra,” naaFaborone jana jetaote:28“Basijiin lanajeje, caque jererateeine

jaun, canuhetonai Jesocurisito raineeinnihanunera,” naa curuaanaa reyAquirifane jana jetaote:29“Coatia jerihane, iicha aiheeita,

curuaanaa.rera raina, Cana Coaunera bajaaun,esenetana nainecuruhane, caa aihanunetocohaneein cadenajoineein nelanaala esenetaauruhanecoinara,” nae jetao Faboro.30Nii jaun jetaote, nimichuhin, naain

jelai cuure coberenadoro ainacuruaanaa Rey Aquirifa, chaen,Berenisi, chaen, nii leeochaauru cuuacaauru aina nelauriaain nenacaauru,naaonjoaihunri aina, cuu jelai teein,31nii que ereeuruha nejesinajeein, itaraine coina. Cuu jetaote, ita rainejesinajeein:“Coatia chatoanei baaso ichaai caa

cachata. Cha corenihate, sohinjoaerareta. Nainiheinchu, careserocuhane nihanatiin caseteconeeinnihaneta,jeein. 32Niritiin, ita rai ereeuru baihajetaote, Feseto rai:

naaneein nenaa- eenferadorone coina,aitoha caa cachane colanete, jianenanaaineeicha,” nae jetao Rey Aquirifa,coberenadoro- Feseto rai.

Romau, Faboro letoaauruhane

27 1Inae Italiau canacaanuletoanaa jerecuruhana jaunte,

casetecocuru coaraain raeraanu que lelaurii soondarooru- Eenferadoro

26 27

319

raineein- curuajaihuru rai ca taan-Jorio neein curuajai rai, leeochaaurucaseteconeein nenacaauru teeuruhanejiniichaain, rai Faboro netonai teeure.2Nii jaunna, Andaramitio cofauhanacaje cucuana cuhane cuhin coriaenenaa- Asia batane que nenacaauruneseeuru- cofauhanau tiaain cunaa botecuhane fauhin, nesaru rai nihana jaun,cuhane fauhin cuhacaanu. Nii janate,ecu neein, canacaanu corihaniha uhe-Masedonia batane que nenaaTesaloneca cocoaicha Arisitaroco. 3Niicojoanoo, Sidoon cofauhanau turuhin,cuu najaurihacaanune janate, jataainFaboro belai, nii soondaroorucuruaanaa Jorio. Caseteconeein cuhaFaboro natiinte, bote caje iniin,belaichaauru rene bedaeniha Faboronecoarajeein, cuu rai niicha lateiteeuruhane coaraje, belaiha ca taanJorio. 4Nii Sidoon caje nesaruhina,canacaanu que tacaain uha cujuananejaun, nii cujuana que acateraain,Chifere cobene jeloon cuujihacaanu.5Nitohaneein cuhina, cucuana jerajaoha cuhacaanu, Silisia batane auhajeloon. Inae cucuana jera jaohina,Silisia, Paan lia, naaonjoainuri bataneauhaniha situhin cuhin, Lisia bataneque nenaa neseu- Mira turuhacaanu.6Cuute, Alejaandiria caje unaa leinjiin

bote Italiau cuujenaa rue,rooru curuaanaa- ca taan. Nii cuhanete,canacaanu fauherate,nune coina. 7Nitohaneeine, araaijanohin, jataain jeraaen cuujihacaanu.Nii jaunna, necairichajeein turuhacaanuNidoneein- niicha curuaateeuri jeraniha.Nii jana, jaiti canacaanu que tacaainuha cujuanane jaunna, Cureta cobenanichaae nitinonohin, Salomoonneeinacaauruhacha curuaatei cobene jeranihasituha cuhacaanu. 8Nitohaneeina,necairichajeein cuhin, Cureta

auhanihacha rauhijiriin cuujueein,Laseaneein curuajaai nese rohan nenaa-Caohatiin Cofauhanaineein curuajaihuturuhacaanu.9Inae carajaa cuhacaanune jaunte, nii

tonohana inae cujuana aina jelaronaque turuhelalajihana jaun, luhante-cucuana cuhane amunaa, banejenihacujuanane jaun. Nii jaunte, acaauru rai:10“Aonacuchena caa que erete,

aonaquiche. Jataaina banejelanaala,cana rai lunaa curichaain, caaamunaane coitucuun. Baana cauhachanelanaalate, aihacachera. Saainte, niiiicha amai rucuhele aina jiniquiinnitajiha cureein, caa botera. Cana nihanatiinte, onaa nainichaachera,” naainniqui suujuatenajae Faboro.11Nete, nii bote erora, nii bote

curuanaa ca taan, naaonjoainunru,ereecha tonorae, nii soondaroorucuruaanaa- ca taan, Faboro eretonoraelanaala. 12Nii jaunte,joaeniha saneein, nii neeuruhane jaancofauhanane jaun, cuu neein cujuanaaina jelarona bitoanaa jerecurene. Niijaunte, satiin lalajeein, leeochafauhana- nii jeelai Cureta cobena quenenaa- Fenisiau cunaa jerecure, cuucujuana aina jelarona bitoaauruhanecoina. Jelaite, enoto soo jeloon neein,cana raoto nichajai que, cana ajaabijinichajai que naaonjoaain inanacae.

Cucuana cuhane niha cujuana tabaine13Nitohaneeinte, “Tonaje lanaala

jecha cuujuerichaanuhin,” naainnesaruhin cuhacaanu, enoto soo jeloonneein ajaabiji nichajai caje uharaujiaain aasaaeriin jouhaquiin-cujuanane jaun. Nitohaneein cuhina,Cureta auhaniha cuujihacaanu niqui.14Nete, nii baiha neeoriin, enoto soonichaae cuujueein cana raotono nichajaique, enoto mitu dararo caje uhe jataain

27

320

mijieeinetiin cujuana. Niite, bote quetacaain, richorocoae. 15Nitohaneeinte,richorocoaain, cuanaa jerichaanunejaan edacai que, bote cuae nii cujuana,que tacaain macohi auriteein, acatenanainenihacaanune jaun. Nii jaunna, cuucanacaanu amanaa jerihane jaan jeloon,canacaanu amaane coarajihacaanu.16Nitohaneein cuhina, leinjiin obenalaaojoiri Caaodaneein curuajai rohansituha cuhacaanu. Ucuajai que saneeinmijieeinetiin tacaeniha cujuananejaunna, jataain necairichaaoriin,tijichaain canacaanuhacha amai- naluhabotene nichoteeuruhana jaan- botelaaojoiri inacaanu. 17Nitohaneeinmucuhin tararaain inaacaanune baihate,cuu, inori que, nii cuhacaanune jaanbote ichohacure, nunaane coina.Nitohaneeinte, carene araraca-Sireteneein curuajai que tacanaacoasichuruhane jaun, cujuana ainaamuuruhane jaan bela serichure, ocoainichaae cuaain, cujuana ainaachacuujueeuruhane coina. 18Nii cojoanoo,jaiti mijieeinetiin uha cujuanane jaunte,cucuana cuhane, nii bote coneracurujaonaa nunuheteeure. 19Nitohaneeinte,nesarucuaanune nichata jano cuhane,bela nujuaauru tabaauru, chaen itolerenii nichotihacaanune que nelatelanaalanenacaaurune majeein jaoore. 20neeine,naala,caanu. Nechu jataain nirijieeinnesurocorihei rijijieein, bote nalaaeneamuneein sacuha cha chanaanejaunne, “Inae jecha ecu ohacaanunenitajerichaanuhin,” naacaanu niqui.21Nitohaneein,

naala nihacaanune jaunte, satiincanacaanu cataaun nichaauraain:“Coaracuche cachaurute, quere

tonoraelanaala, cuhacha nenaa richae,Cureta caje cana uhaichelu. Colane

chachu, cuu raotojoeein nihacache.Colane,cache. Nii colane, chaaelai quesiturihaacache. 22Nijiaonriha joaereein,inara suujua cuaaichene. Coatialeinjiinejeein orihaain chunei cacha.Caa botete laaen, nitajiha cureein.23Enene cojoanotiinte, canu rene, raicacha neein- letononeein nihanune rai,letono anjera letoae- Cana Coaunera.24Canu acatiha ecocohinte: ‘Coaacasihara, Faboro. Atiinte, Romanocurucuruaanaa- eenferadoro acatihatururiquiincha. Ii corenihate, atiin onaacaje nichotiha cuurureein saain nii iiaina bote cuhane nenacaaurura.’ naecarai Cana Coaunera letono- anjera.25Aihane jaun, cha que tonajelanaala,joaenreein inara suujua cuaelanaala,caa caitoonjoan esenetaachacuche. Niiaitoha Cana Coaunera letono anjeranetocohanihate cureein. Esinaeterauhijiriin aite. Canuna, esinaerauhijirin aitohane coitucuhinesenetaun. 26Nete laen, leinjiin obenaque tacaain baulenetoha caa botenejana, cuu nerarichaacheeincha,” naainbee Faboro.27

nunena janate, Ariaticoneein curuajaicucuana cuhane cuujihacaanu, janotiin.Nii janate, dede catai rijiu, cuucajianeein bote amaa cujuanane jana,

nune que nainacure bote beraihurera-marinerooru. 28Nitohaneeinte, inaecoitucuuruhane jaun, nucuhaanocojounacateein coaracuruhane jana,nichatachoonca saota metorone rainucuaano. Nii caje cuujueein, coaiteen

ruhane janate, coroatachoonca caaunsimetorone rai nucuaano. 29Nii jaunte,ajeri que tacanaa coasia, bote roenihajenaain anajiin nenaa coata- aancla

27

321

nalaaure, cuu bote acateein, cuumucuhane coina. Nii nalaecuruhanenainihate,cure, chajaain janohane coina. 30Niijanate, bote macohiniha anajiin nenaacoata- aanclaauru nalaera rijijieein, nii-naluha botene nichoteeuruhana jaan-bote laaojoiri faunaa nunuheteeure niibote beraihurera- marinerooru, nii botecaje sorooruhane coina. 31Nii janate,coaranajaain, nii soondaroorucuruaanaa ca taaun rai beein, niisoondarooru raine maajeein beein:“Berainajaeneeichenete, caa bote

ratiriin sorooruha acaauruhachane,nenereein nichoteeichene jaanura,” naeFaboro.32Nii jaunte, acaauruhacha amaemajei

bote laaojoiri ichora saaujihure, niisoondarooru, acauhanau naluhanecoina.33Inae janonaa raite, satiin acaauru

rai, lenonecuruhane coina:“Inae coroata semanaa, nirijieein

caohachaain lenonelanaala neein, situhacujuana aina cha chanaane cohaquichenera. 34Aihana jaun, chajaainchaaelainiji que lenonecuchete, nii ainaabaantaain nichotenaa nainequichene,nichoteeiche. Coatia nitajerihaainleinjiinejeein nihanatiin chuneicouturiujicha,” nae Faboro.35Niritohane baihate, satiin acatiha

teein, faan teberiaain, nichoae CanaCoaunera bajaane baiha, nii faan tatuhin,beeunebeeuneein que lenone Faboro. 36Niijaunte, lenonena coaujueeurenihane baiha,inae satiin lenonecure. 37Itolereneeina,coroata fasha caaunsi choonca saotaneein,nii bote cuhane nihacaanu. 38Nitohaneeinejerenihacaanune jaun tiaaojoaain,nainaain lenonichaanune baiha, niicanacaaunu lenone tirico caute jaohacaanucucuana cuhane, nesaracaa nii botenecoina.

Cucuana cuhane naluha botene39Nii janate, inae janoe. Nete,

“Caaelai caara,” naain, nii atanecoitucuurene nii bote beraihureramarinerooru. Nete atiin, cuu -cucuanaauha leororo- carene siricha coaraain,cuu nii bote jauriaanaa coaucure niqui.40Nitohaneein, cuu jauriaanaacoacuhinte, nii bote laracaauruha acaucataaunna jaan anajiin nenaa coata-aanclaauru ichora saujiin ratirihure.Nitohaneein teeinte, bote cocoihacuru,roeneraaunu que nelateein nenaa cosilecoaracaaure. Nii baihate,niha nenaa bela tocoore. Nii jaunte, niiaina inae erojoeein cucuana auhanianichuuntae nii bote. 41Nitohaneeincuhinte, nichuuntaain carene araracararohaqui choae, baulenetoha cue niibote. Nii jaunte, caohatiin baulenetohanii bote macohi nichajaine jaun, carenerarohaco choaae liquiinetiin,caje lanaala nedae nii bote macohi. Niijaunte, jataaen mijieineein tacaa-cha chanaana jaun, cha chanaacaaun, nefejeein, nichalunihaje bote roenichajai. 42Nii jaunte, nii caseteconeeincunacaauru sohajeein jaonaa jerecurenii casetecocuru beraihureraaurusoondarooru, nabana joichohinsorooruhane coataa. 43Nete, caohate niisoondarooru curaanaa ca taan, Faborocoreniha, nabana Faboro netonai sohinjaooruhane coataa. Nitohaneeincaohateeinte, joichona inaurera letoaeichoaichania, acauhana naluhin cuhin,atane que cohanaacuruhane coina.44Jana, leeochaauru, acaauru caaijiecuuruha tabara choaene jana, tabaauruleeochaauru netonoai cuuruha nii- botenichalunenaa jerooru choaaene coina,letoanajae- nii ca taan. Nitohaneeine,satiin, leeinjiin obene que neraain, onaacaje nichotihacaanu.

27

322

Malata cobena neraa Faborone

28 1Satiin, obene que neraaina,Malataneein curuaaca nii

obenene coitucuhacaanu. 2Jelaicocoaichacuru cachaaurute, jataaincaohacha nejeeuruhana jaun, saaincanacaanu belaihure. Nii janate,uheuheca elone jaun, jelarotohane jaun,enuha codoriaain mocohin, iihane jana,canacaanu cotihacure,nune coina. 3Nii janate, enuha cohitaojiaain raane jaun, usi jana tihajihaFaborone jana, iihaniha usine jaun,ajaano caaun sorohalaain, Faboro bijique tijileneein calae acano. 4Nii Faborobiji que tijileneein calaa acanonecoaraainte: “Jerihanete, soserenanecaiha caa cachara. Cucuana cuhanenaluhin, onaa caje nichotihane jaunte,ichaohane jerene, dedeeu nenaa- niirucuherara,” naaure Faboro coarajeein,nii cuu nenacaauru cachacuru.5Nii janate, nii usi iihanei cataaun, nii

acano chatachataain siheitiin, cuutonajelanaala nee Faboro. 6Nii jaunte,satiin, “Laraarichaain jecha,” naain cuu,laraacane coarajeeure. Nii janate,laracaene. “Luhecotariin jecha coraaonaain, tocojoaain tacaain oreein,”naainte niqui, cuu,ruhane jana, tonajeerinihane jaun,suujua elonaain:“Leeinjiin chosi necaihara,” naaure

Faboro que.7Nii nihacaanune jaan rohante ne nii

obene que nenacaauru coaara Fobirioneein curuajai cacha rai atane. NiiFobiriote, canacaanu belaain,canacaanu rae, rai loreri asaae. Niijaunne, cuu aina nihacaanu nichatajanohin. 8Nii janate, ajaa que jeraainujuee caaun cunaiteein ecu niha niiFobirio inacana jaun, rene turuha cueFaboro. Rene turuhinte, coaraain

nichoae Cana Coaunera bajaane baiha,nichoae biji merecaain, dadaainaonaane rijieeoritiin inae nerautae. 9Niicoitucuhinte, satiin uure nii obene que

caauru. Nii jaunte, rautanaaca Faboronejaun, nerautaacoaain caaure. 10Niijaunte, satiin canacaanu belaihuruhanejaun, jelai caje amuhacaanune coina,bote cuhane fauhacaanune rai,cuujueein canacaanuhacha quiinenuque- canacaanu achanojoaaure, itolereamunaa rai nelatecuri teein.

Romau turuha Faborone11Nitohaneein, cuu nichata ateein nii

obeneu nihacaanune baihana, leinjiinbote- Alejaandiria caje unaa- cuucujuana aina jelaronaa bitoha nenaabote cuhane fauhin, cuhacaanu. Niibotete, coujunacanu que nihane coina,fa one neein, acaauru chosichurune queCuriecocuruhacha tei- Castaro, Polosi,naain curuajaihuru ecaantooru-coujunaca amaerane, bote macohinihateein. 12Nitohaneein cuhina, turuhacuhacaanu, Siracosa cofauhanau. Cuunanihacaanu nichata janohin. 13Nii cajena,nesaruhin cuujihacaanu, cucuanaauhaniha,nune coina. Nii cojoanoonte,caanune jana, canacaanu cunaja boteroe caje uhe, raujiaan jouhaquiincujuana. Nii cojoanoon cojoanoonna,turuhacaanu Poteeolihu. 14Cuuna,Jesocurisito coreniha cana nejeraaurutabaauru ruhacuhacaanu. Acaaurute,canacaanu cotijiaain, cuu canacaanuchunaaure, le semanaain acaauru ainanihacaanune coina. Nirijieein inacuheinacujueein cuujueeina, tabiichaturuujihacaanu Romau. 15Nitohaneeincuhin, atane ichoae inacuhe inacujueeincuujihacaanune coitucuuruha niiRomau nenacaauru Jesocurisito

28

323

coreniha cana nejeraaurune jaunte,canacaanu que tacaa uure, Apio rai Foroneseu tiaain. Nii jana, leeochaaurute,Nichatajai Taberenaneein-acaauruhacha curuaatei neseucanacaanu cohacure. Nii cuuneeuruhane coaraainte, coroajeein,Cana Coaunera bajae Faboro. Nii ainate,raotojoeein suujua aonae Faboro. 16Niijana, Romau turuhacaanune janate,jelai loreri asae teein, nirijieeincaseteconeein, jianacoo teein, leinjiinsoondaro que beraichaain, Faborosirichuruhane coina jerecure.

Romau niha Faborone17Nitohaneein, nichata janojoeein

turu baiha neeoriinte, nii Romaunenacaauru- naraaichuru Jorioocuru rainelateein nenacaauru- jitariin cotiharateFaboro, acaauru rai irihane coina. Inaesatiin turuhacoaain, netaojiaauruhanejanate, acaauru rai:“Caraichuru, chaelai janonaa bana

cana Jorionichaachene que baasoneeinirihaaunta. Niheichu, chaelai janonaabana, cana inoaesihuru ichao coacuhinbaaso neein irihaaunta. Nii atiinte,Jerosaleeun cacoulurujueein, baasoichara nihane rucuheraaunu queRomanocuruhacha cocoainanohi raicanu teeure Jorioocurura. 18Nii janate,jitariin caohachanainejeein, cacajebajaauruhane baiha, caihanenaajerecure, neniha casohin cajaooruhanejaan- leranune jaun niquicha. 19Nena,onaa caje nichotihanune jerecurenihanii cacouluruheraauru Jorioocurunejaun, canu rucuheca satiin- curuaanaaneein nenaa eenferadorone coinabajaaun, nii neniha caraaichurucoulurujihanune jaan leranesaijieeincha. 20Nitohanihana jaunna,inara jitariin cotiharateeun, inaracoaraain,

chene coinara. Cana Isaraelitanichaachene, canaacha cohajeiesenetaanune corenihane, cau caacadena que cositenojoineein neeunra,”naa acaauru rai Faborone janate:21“Coatiha chaelai quirichanejeein

letoaauruhi Jodea caje canacaanu rai, iique, ‘Acate, naaonjoaain que situhinnera.’ Nii jaunna,nihacaanura. Niheichu, ucuajai cajeturunacaauru- cana araaichuru-Jorioocuru nihanatiin, ‘Acate, baasoichaechajeein ne jetaora.’ naain, ii queereeuruhita. 22Nena laen, nii lelaurijieein- enanenaa Jorioocuru ichaobeeine jerichaanura. Tonaai ii, niiqueta. Itolere sacutaain, baasoneein niique ereeuruhane coitucuhacaanunejaunna, ii, coitucuhina jaun, nii beeineaohana jerichaacaanura,” naaureRomau nenacaauru Joriocuru, Fabororai.23Niritiinte, “Naaonjoaain cojoanonaa

banana, turuha urichaanuhin, nii que ereeicanacaanu raine, coitucuhacaanunecoinara,” naaure. Nii jaunte, niiaitocuruhane cojoanonaa bana,netaojiaaure arajii cachaauru, nii nihaFaborone jaan loreri asae. Nii jaunte,janone caje coauneein, acaauru raiereereje Faboro, Cana CoauneraCojoanonaa que, sonafaajeein.Nitohaneeinte, Moisesa aitoonjoa quenemaajeein, chaen Cana Coaunera ere berainoaesihuru profetacuruhacha laenai,naaojoainunru aina cuaain, acaauruhachacohajei Mesihasineein niha Jesosoneesenetaauruhane coina, acaauru quejererateein, acaauru rai beebeje. 24Niiainate, tabaauru, nii aitoha Faboroneesenetaain tonoraaure. Jana,rute, esenetana jerecurene. 25neeinte, ita suujua rijitojoenaa jerelanaala,mituhajeein caunaa nunuheteeuruhanejaunte, acaauru rai:

28

324

“Esinaete, rauhijiriin nitohaneeichenecoitucuhin, inara foerateeurera rai bihanere bera inoaesi Isaihasine coina,berateein:26 ‘Caritiin benihu,taa cachaauru rai:Aonaquichene nihanatiin,caohachaain aonaain,coitucunaa naineriheeicheeinta.

27 Chaen,nii coaraquichene nihanatiin,coaranaa jeriheeicheeinta.’naain berateein:‘Banejelanaala nauhacaaacaauru suujuane jaunte,raajenihane aonana jerecurene,acaauru rai beraane nihanatiincha.Niheichu,acaauru notaracaae nihanatiin,coana jerecuruhita.Nii jaunte,coitucunaa nainecurenera,nabana nesoone caaun,canu rene necohaleeuruhane,

acaauru rautaain nihanunecoataara.’

naain rai nere bera inoaesi- Isaihasi queberatelu jetao, Cana Coaunera Suujuera.28Aonacuche. Caa acaihanejeein Cana

Coaunera tenojoin jianacoon canamitaeranu esenetana jerelanaala,aohana jereneeichene jaun, ena cajecoauneein, Jorioniheichuru raibeebejiha cureeunicha. Acaaurute laen,aonaain esenetaain, tonoraacuurureeincha,” naa Faborone jaunte,29nejesinajeein, mainajeein ita cotaaincauha cuure Jorioocuru.30Nitohaneeinte, cuu itolereneein,

coroata ajaanacaain neelu Faboro, nasaenihane coreniha coretejeein, niicha siriiloreri asae. Nii jaunte, rene turuhacunacaaurunihane, cuu ranajaque.31Nitohaneeinte, cuu tonajelanaala,Cana Coaunera Cojoanonaa beebejeein,Cana Curuaanaa Jesocurisito quenemaajeein ereerejenajaque, nii chuneirerohecaera colane.

28

325

Inara coaaucaaun.

1 1

neein inara rai caa quirichalaenaaun. Cana Coaunerate canu janijiincanu raain nelu, jelai teein rai letonoafosotoloneein cacha ichoteraneeinenachasine ichaonaa beebejihanucachaauru raine coina.2Niite rai nere bera inoaensihuru

profetacuru que berateein laenaeratelurai Quiricha Inoensi cuhane CanaCoaunera. 3-4Nii niicha berateite, Rabiriinamoconeein cachaneein niha CanaCuruanaa Jesocurisitone beraneeinnenaa ne. Nete rai Suujue aina cuaainonaa caje ichateein, rai itolere quelaraajiin nihane jaanu teein raiCalaohineein nihane coitucuerateluCana Coaunera.5Nii rai Calaohi Jesocurisito aina

cuaainte, rai letono afosotolo nihanunejaanu teein nelu Cana Coaunera. Acanebeebejeeun, chauratane sacuritaainsatiin laurilauri nenacaauru cachaaurunetonai Cana Coauneraneein nihanecoitucuhin, nere tonoraain neeuruhanecoina. 6-7Inara netonai nii Romauichoainiquichenete laurilaurinenacaauru cachaauru aina jiniiquiinniicha ranojoineein neeiche. Inarabelaitohane jaunte, Jesocurisito

ranojoineein neein rai cachaneeinneeichene coina inara raelu CanaCoaunera.Satiin inacaneein nenaa Cana

Coaunera, rai Calaohi Jesocurisitonaaonjoainuri inara rai raotojoeeinneeichene jaanu teeurumiin.

Romau bedainiha cunaa jeriha Faborone8Jesocurisito aina cuaaine satiin le

cachanequichene coreniha, jataain CanaCoaunera coroajeeun, esinae rauhijiriinesenetaaichene coitucuuruha itoleresacutaaine coitucuhanune jaun. 9Railetononeein casuujua aina cuaritaain raiCalaohi que ereereecaaunne jaan- CanaCoaunerate, itolere bana bajaanunenaineein inara coaaucaaunne coarajerane. 10Chaen nechu aca jerihane,tabiicha inara coaraa uhanune coinaitolere bana caje bajaaebajajeeun.11Jataaine inara coaana jereeun, jerihaCana Coaunerane rijijieein inara raibeein, inara coroataja nichaaunne, inarasuujua corelanaala ijiin neeichene coina.12Jiniiquiin esenetaacachene rijijieein,ita suujua que corajerateeinnihacachene coinane caa aitoon. 13CanaCoaunera coreniha cajeraauru,coitucuhichene jerichaaunne jaunneinara rai bereeuni. Araain saaine niquiinara coaraa unaa jereeun. Nene

Roma nenacaauru rai

Faborohacha letoai

326

enanetojoeein nainesineeun.Charijieeinteeinti leeochaauru laurilauri nenacaauru aina acaauru raicaohacha ichaa aihun; nii rijijieein inararai netonai caohacha ichacaaunnejerenacaaunne inara rene turunaajereeun. 14Chaque nelatenihanunesaijieein canu rai Cana Coaunera tenojoiraeranichaaunne jaunne, satiin chacoitucuelanaala, aansijiin relanojoineeinnenacaauru, itolere coitucueracuru, chacoitucunaa jeriheichuru,naaonjoaihunru rai, nii quiicha ranojoitenaa jereeun. 15Nii jaunne, nii Romauneiniquichene rai, jataain enachasineichaonaa que inara rai erenaa jereeun.

Itolere ichana nainihaenachasine ichaonaane

16Coatiha nii cana rai beratenojoienachasine ichaonaa bihanunecoejihaaun, aca niicha ichana naineiichaa Cana Coaunerane jaan nihanejaun, satiin esenetaeraauru Jorioocuru

niha cuururichaaine jaun.churu esenetaeraauru netonaitenichoteeurureein. 17Nii cana raiberatenojoite,chene coreniha, cha ujuaihonelanaalanihacachene coina jianacoon cana tihaCana Coaunerane coitucuerate.neeinte ichae Cana Coaunera, nechuesenetaacachene jauncha. Nitohanihanecoinate: “Leinjiin acaacha esenetaerate,niicha ichai ujuaihonelanaala nenaarijijieein ichaoreein,” naainlaenanohineein ne, Cana Coauneraquiricha cuhane.

Niicha ichai ujuaihoneeinniha satiin cachaaurune

18Cana Coaunerate, caohacha queichaaoruhane coina cachaaauru rainiicha tei caohateraauru nechu

chaain dede caje coaauneeinne coaaratecana que. 19Acaaurute niqui, niiacaauru que Cana Coauneraachacoitucueratei coitucuure raotojoeein,raajenihane coaaratihane jaun. 20CanaCoauneraacha ichai asinojoineeinnenaate coitucunaa nainichaache,caohachaain cana suujua coaraainniicha ichai que coaaucaachene.

nene caje coaauneeinte, esinaerauhijiriin Aca Cana Coauneraneeinnihane jaun chabana satonoenerihani

cache. Nii jaun, nechu aansaineein

rinaain. 21Nitohaneein raotojoeein, AcaCana Coauneranihane coitucuuruhanesaijieeinte, chabana nere tonoraainesenetaain, niheichu chabana acanihanecoroaecurene. Nitohaneein nenaacoacuelanaalate, baasohacha quecoaaucuruhane jaun, inae nauhacaaacaauru suujuane jaun, nocohenaanaunenaa rijijieein neeure. 22Itolerecoitucueranihate niqui nocoetocure.Nete cha coitucuhin aitocurene.23Nitohaneein cha coitucuurenihanejaunte,nohineein- onaa inaeraneein nenaacacha tocohaneein nenaa ecaantojaaure. Nii choae tacaain techu,tajaaecuru, atane choae terecuri, atanechoae tijiariin amunacaauru,naaonjoainuri tocohaneein ecaantojaainchuru que chabana ohelanaalanenaa Cana Coaunera necaohachacoreeure.24Nitohaneeuruhane jaunte, nii

acaauru suujua baaso letonoichacuruhane coina, inae acaaurujianiha Cana Coaunerane jaun,jeein ita rai coejenacai ichacure.

1

327

25Esinae rauhijiriin Cana Coaunera nihaCana Coaunerane saijieeinte, aca

nojoihunri coroaaecure. Nii CanaCoaunerate, acaauru netonaicoaaunaain nihalune jaun, itolere banaleinjiin acaacha coroaenojoinihanecaohachae. Nitohanemiin.26Nii jaunte, inae acaauru que

jaolecoha Cana Coaunerane jaun,

chaaure.tiinte, inae aina niicha jerei ichaaacaauru lanaaurune jerelanaala, inaenichao coreein namute ene aina niichajerei ichacure. 27Nii rijijieein techu,acaauru cocoichacuru netonai, inaeacaauru comasaihuru aina niicha jereiichana jerelanaala namute quicha ainaniicha jerei ichacure, baasoneeinacaauru letoaa acaauru suujuanerijijieein necoejelanaala. Nitohaneeinte,necha aansaineein,nihane jaun, caseteconeein raajenihanejaberoco cairichaaure.28

nihane coreniha, acaauru suujua baasoletononeein niicha ichai coitucuelanaalaichacuruhane coina, acaauru quejaolecoha Cana Coaunerane jauntenitohaneein neeure. 29Nitohaneeintecaohacha ichana coacuelanaala baasonejesinaacha ichaain, itolere bananiicha lateeicha que coacuhin baasoichaain,jaauharitiin, sonajaain jaohin, suujuaacatelanaala, enaacha nohaneein,acaauru ichaonihei que ichaohin,namute cacha cairichaa casajenetiin,naaonjoaain neeure. 30Chaen techu,leeochaauru coacuhin acaauru quebaasoneein ereein, Cana Coaunera quenejerateein, cha coitucueralanaalaenaacha cacha tonoraain, itolerebaasohacha coacuhin necohasitaain,

baaso ichaain, inaca ere tonoraelanaala,31cha coitucunaa jerelanaala, tonaainereeuruhane nihanatiin chabanaichaelanaala, nihei chuni belaihuruhi,cacha que suujua acatena inaelanaala,chabana cairichaaojoaain namute cachacoaracuruhi, naaonjoaaunre. 32joeeinte niqui, satiin nitohaneeinichaonacaauru atinanohineeinneeuruhane coina, nitohanei rai rauhitihalu Cana Coaunerane coitucuure.Nete, enanetojoeein nitohaneeinneeuruhane jianecurenihane jaun,leeochaauru netonai nitohaneeinneeuruhane rautatiin coaracure.

Cana Coaunerate, esinae rauhijiriinniicha ichai ujuaihoneeinnenacaauru casetecareein.

2 1Nitohanihane jaun coatiha ii quesuujua acatena nainerinaain Cana

Coaunera, ii netonai acaauru rijijieeinneeine saijieein acaauru que ereeinejaun.tiin coatiha nii caje nichoteriheeini.Acaauru rijijieein ichaohine saijieeinacaauru que ereeine jaunte, iiraajenihane necoluruhequi.2Nete nitohaneein ichaonacaauru

casetecaane bana, esinae rauhijiriinacaauruhacha casetecarihaninecoitucuhacache raotojoeein. 3Aihanejaun acaauru rijijieein ichaohinesaijieein, acaauru que ereeine jaunjiaonriha ii casetecarihani CanaCoaunerane caje nichotenaacoaauquine. 4Nitohaneeinte iichajerenohicha ichaain neeine quenainaain, aca Cana Coauneraneeinnihane coitucuhin neeine coina, iicojoaain ne Cana Coaunera, chabanacacha belaitohane jianenihane jaunniqui. 5Nete ii suujua coitucueneeinejaun, Cana Coaunera coitucunaajerelanaala baasohacha ichaaine jaun,

1 2

328

inae ecu tihane bana baaso icharaaurucasetecaain, 6lecachaauru naineeinacaauruhacha ichai nainijianaainacaauru coretiha Cana Coaunerane banacaseteco coaariquiin. 7Nitohaneeinte

naala necaohachanaa coaracuruhanecoina itolere bana caohacha nejesinaichajeein ichaonacaauru rai, chabanasanaachara ichaonaa tereein CanaCoaunera. 8Nete laen, cha coitucunaajerelanaala caohacha icharaauru quenejerateein baaso ichara neein

reein obajeein. 9rute inaderanaa aina necairichanaacoaracurureein.niha casetecanohiniha cuurureein.Jorionihechuru netonai nihanatiintejerichanejeein caseteco coaracurureein.10Nete laen satiin caohacha ichajeeinichaonacaauru rai, rai necaohacha ainajataain nelateineein nihane jaan tereeinCana Coaunera.niha nitohanai raeraneein neeurureein.Jorionineichuru nihanatiinte nitohanairaeraneein neeurureein.11Nitohanihate cureein leeochaneein

itolere cacha coaraeniha CanaCoaunerane jaun. 12churu- nii Moisesa rai Cana Coauneratenojoin rauhi coitucuhelanaalaonacaaurute, nii rauhi colane oorureein.Nii rijijieein techu Jorioocuru, niiMoisesa rai Cana Coaunera tenojoinrauhi sirichuruhane jaun, inaeraotojoeein coitucuuruhane saijieeinosaque nesarucuruhane jaun, niiacaauruhacha sirii rauhi aina cuaain

reein. 13Coatiha nichoterinaain niichuni nii rauhi aonaane saijieeintonoraelanaala nenaa. Nii rauhiaonaain, aitohane rijijieein tonoraainichoaite laen, nii caje nichotereein.

14Nete Jorioniheichuru, nii Moisesa rai

renihane saijieein, nechu acaauruichaoneein nii rauhi aitoonjoaichacuruha suujua caje rocohinne, jelaiteein nitohaniha acaauru rai rauhinejaun aihurureein. 15-16Nii jaunte,acaauru nerurujua caje inanacareein niirauhi acaauru suujua cuhaneacaauruhacha sirii. Acaaurute baasoichaain, caohacha ichaain,naaonjoaaunruhane coitucueratereeinacaauru suujua inae saa cana janonaanebana, Calaohi Jesocurisito aina cuaainsatiin suujua cuhane asinojoineeincachaauruhacha ichai coitucuerateeinrucuhereein Cana Coaunera, caa inararai aitiin inara relaanune rijijieein.

Moisesa rai rauhi rijijieein nihanocoetocuruha Jorioocurune

17Iite niqui Jorioneeine jaun, Moisesarai rauhi coitucuhin,taain Cana Coaunera aina nihanocoetohi. 18Inarate niqui CanaCoauneraacha jerei coitucuhin, itolere

tiha ii que nii rauhine jaun, itolerecaohacha coitucuhi. 19Nii ainatemaosaneein nenaa rijijieein chacoaraelanaala nenacaauru, 20chacoitucuelanaala nenacaauru,naaonjoainuri relaain neeine coinajatoroaain niha nocoetohi, ii CanaCoaunera rai rauhi coitucucuhine jaun.21Nitohaneein leeochaauru relaeraneeinneeine saijieein, chanuna jana chaen iiraajenihane ii suujua coaraain relaanaanaineneei. “Coa asijiauha,” naainereeine saijieein chanuna asijiauhi.22Chaen techu, “Nainihei nejelau eneaina ichaoha cachaneta,” naainte ereeiniqui. Chanuna jana chaen, ii nejelauene aina ichaohi. Chosichuruecaantooru quete niqui jaolecoha

2

329

nocoetohi. Chanuna jana chaen niisaijieein, acaauru rai Teenforo asaaecoretiin nenacaauru ecaantoorubasijiauhi. 23Cana Coaunera tenojoirauhi tonoraain cha chaain ichaonaarijijieeinte niqui ereereequi. Nete rairauhi tonoraain cha chaeneeine jaun,baasoneein Cana Coaunera coaaratihaaitohi. 24Nii quete esinae rauhijiriinnitohaneeichene que:

neein Jorioniheichuru terateeiche,”naain laenanohineein ne, CanaCoaunera Quiricha cuhane.25Esinae rauhijiriinte niqui nelate

Moisesa rai rauhi tonoraain nihane, raijaberoco macohi cari saerateein nihacachane. Nete nitohaneein nihanesaijieein, nii rauhi tonoraainichoaenihane, nirijieein jaberocomacohi saeratelanaala nenaa cacharijijieein ne. 26churu,naala neeuruhane saijieein, nii aitoharauhine rijijieein tonoraainichaaoruhane, jaberoco macohisaerateein nenaa cacha rijijieeincoaanojoinecurureein. 27Nii jaberocomacohi saeratelanaala nenaa, nii aitoharauhine rijijieein tonoraain ichoaite, niirauhi siriin rai jaberoco macohi carisaerateein neeuruhane saijieein niirauhi siriin tonoraelanaala nenacaarucolurujueeurureein. 28Nitohanihanejaun, coatiha esinae rauhijiriin Jorioesine nihei nii jaberocohacha que Jorionihane coaarateein nenaa. Niheichucoatiha Jorio nihei nii jaberocohachamacohi cari saeratera. 29Esinaenrauhijiiriin Jorio esinete, satiin raisuujua cuhanene maajeein aca ne. Niijaunte, rai suujua caje coaauneeincoacuhin, rai jaberoco macohisaeratihane latelanaala Jorio esineneein ne. Coatiha laenanohineein niha

rauhine lateein aihei. Niite CanaCoaunera Suujue ichanohineein ai.Nitohaneein ichoai cacha, coatiharijijiei cacha caohacha ichaanecoitucuhane coina coujuhin coarananainerinaain.chate rai nichao coujuhin coaraaincoitucureein.

3 1Nitohanihane jaun, chaque nelateJorio neein, cana jaberoco macohi

cari saerateein, naaonjoaain nihacane.2Araai laurii coinate niqui nelate Jorionihacane. Jauriaanejeeinte, Jorioocururai nere beratelu Cana Coaunera,esenetaauruhane coina. 3Aihane jaunchachareein nii naitoonjoa rijijieeinneeurenihane coreniha. Nii naitoonjoarijijieein neeurenihane corenihanacha,aitohane jaan ichaenerichaain CanaCoaunera. 4Aihei jerihane. CanaCoaunerate, casajenetooruha satiincachaaurune nihanatiin, itolere bananaitoonjoa rijijieein cha chaain nereein.Nitohanerichaaine quete:

“Inae cuu tihane banate,esinae rauhijiriin aitohine rijijieeinchachaaine coitucuurureein.Nii banate,

lanaalanecoitucuurureein.Nitohaneeinte

quiin,”naain ne laenanohineein Cana CoauneraQuiricha inoaensi cuhane.5

rune rijijieein canaacha ichai baaso,jataain necaohachaa Cana Coauneranecoaaratihane, chanuna jana chaen niibaaso ichacaachene coreniha canacasetecae Cana Coaunera. Nete niibaaso ichacaachene coreniha canacasetecaa Cana Coaunerane nihanatiinbaaso icharaniha benaa nainenihacache.

2 3

330

6Coatiha nitohanihei. Nitohaneeinbaaso icharanihane, coatiha satiinchauratane que nenacaauru cachaauruichao cojuhin coaraain rucuhenanainerihei.7Nitohaneein nohaniha cachane aina

jataain necaohachaa Cana Coaunerabeeichene saijieein, chanuna jana chaenosaaotoha canu beeiche. 8nete satiin baaso icharichaache, nihacaohachane coina. Niritiinte, cacharelaa canacaanu beeure, nechu acaauruesenetaain, canu que jaolecooruhanecoina. Nete niritiin erenacaaurucachaauru inae caseteco coaracureein.

Satiinte cana osa ujuaihoneein nihacache.9Chatonaain chaainti coaauquiche.

Cana Jorio nichaachenena, Jorio

neein nihacache. Aihei jerihane. Inaeinaraque, Jorioocuru, Jorioniheichuru,

neein nihacachene coitucueratihacaanu.10Nii quete:

“Nihei chuni cacha,canu rai caohacha ichaain nei.Nihei caohachanainejeein leinjiiniji.

11 Nihei leinjiinijiCana Coaunera coacuhincaohacha coitucuhin ichara.

12 Satiintebaaso jeloon suujua cuaaincaohacha ichana coacuelanaalabaaso ichacure.Nii jauntenene leinjiiniji caohacha ichara.Nihei caohacha nainejeeinleinjiiniji.

13 Acaauru raroteleeinjiin calani ne,neforacaa atanebanane rijijie.Jana acaauru lelete,enaacha cacha coritaauruhanejaaneein ne.

Acaauru ujuaaete,aiha acano catu corane rijijieeincacha cunaitaeraniha ne.

14 Jana acaauru ujuaae cajeteenaacha mituhe cacha cotaain,nechu aansainiha beeuruha ne.

15 Enaachatesonajaain jaaonaajerecuruhane jauncuhin sonajaain jaaore.

16 Amuuruhane jaaunruteaansijiiniji cautijiaelanaalaniicha eruuri itajeeure.

17 Nii jaunte,chabana caohacha ichaain,raotojoeein ichaonaa nainecurene.

18 Nii chabanaacaauru casetecarichaainCana Coaunerane quecoacuhin casihuruhi,”

naain ne laenanohineein Cana CoauneraQuiricha cuhane.19Nete satiin nii rauhi aitoonjoan

tonoraain nenacaauru netonai,neein neeuruhane coitucuhinneeuruhane coina aitoha nii rauhinecoitucuhacache. Aihane jaun cachacoujuhin coaraa Cana Coaunerane bana,nerinaain nii que tonaain erenaa nainei.20Nii jaun coatiha rauhi tonoraainnecaauru nihanatiin,ruhane coreniha acaauru osa cajeichoteratenajarinaain Cana Coaunera,nii rauhi,chene coitucunaa coinaacha nelatihanejaun.

Esenetaacachene aina cuaainchatenichoterichaacheein

21-22Nete laen, inae ena nii rauhicolane cana ichoteraterichaainecoitucuerate Cana Coaunera. Niitecoitucunaa nainichaache, nii rauhi ainanere beracuru profetacuru laenanohiereretaain coaraain. Leinjiin

3

331

Jesocurisito esenetaacachene ainacuaainchate naine, cana osa caje canaichoteratiha Cana Coaunerane. Niirijijieein techu, satiin esenetaainnenacaauru netonai ichoteratereein.23Satiin osa que nesarucuruhane jaunte,Cana ichoteraneein niha CanaCoaunerane saijieein que jaolequiinneeure. 24Nete jataain cana belaitohanejaun, Jesocurisito aina cuaain inaraichoterate core colane Cana Coaunera.Coatiha rai caohacha ichaain neeichenejaun, inara ichoteratihei CanaCoaunera. 25Nitohaneein jeriha CanaCoaunerane jaunte ohelu Jesocurisito,rai coichana aina cuaain cana osaaninoaain, cana que suujua acatenanainihane coina. Nechu queechajaequiin nihacachene corenihachate,cha ujuaihonelanaala nenaa rijijieeincana teein cana coaraane coitucuerateCana Coaunera, 26esinae rauhijiriinluhecotariin cha coaetana inaenihanejaun. Enate esinae rauhijiriin caohachaichaain, canaacha ichai ujuaihoneein

ranichaachene ichoteratihane coaarate.27Nitohanihane jaun, coatiha chaelai

que nelatihei Cana Coaunera coitucuhinrai caohacha ichaa nocoetiin necoasitaacachane. Nii necohasitanajate, caohachanainejeein nitaje. Aihane jaun coatihanii rauhi tonoraane coreniha, osa cajenichoteein nihei chuni cacha. NechuCana Coaunera esenetaane corenihatenichoteein ne cacha. 28Nitohaneeinte,nii rauhi tonoraain nihacachene, canaichoteraterichaaine coina aitelanaala

chene caje cana ichoteratihane coinaaitoha Cana Coaunerane coitucuhacacheinae.29

neeinna niha Cana Coaunera. Tanasatiin lauri lauri nenacaauru cachaauru

netonai Coauneraneein nihane.Aihanete ne. Satiin lauri laurinenacaauru netonai Coauneraneeinte neCana Coaunera. 30Coatiha nihei niibaiha chuni Coaunera. Acate raijaberoco macohi cari saeratelanaalaneein esenetaeraaurune maajeinichoterateraneein ne. 31Nitohanihanejaunna,cachene jaun, inae chaque nelatenihanii rauhi. Coatiha aihei. Nii ainateesinae rauhijiriin nelatiha nii rauhineque aitocoaache.

Cana Coaunera esenetaaAbaraaunne que erenaa

4 1Nitohanihane jaun, tonarihacachecana foeratera inoaensi Abaraaun

que. 2Esinae rauhijiriin caohachaichaane coreniha, osa cajecolunohineein nenaa raane rijijieeinteein raa Cana Coauneranete laencaohachare caohacha icharanihane queaitoha Abaraaunne. Nete nenihaleinjiinniji caohacha icharane jaun,caohacha icharanihane que aitohacachane rautaene Cana Coaunera.3Nitohanihane quete: “EsenetaaAbaraaunne jaunte, osa cajecolunohineein nenaa raane rijijieeinteein rae Cana Coaunera” naainlaenanohineein ne Cana CoauneraQuiricha cuhane. 4Chunocohaamihaneein nihane jana, rai coreteraanii rai namihaneeonne, coatiha quenirijieein joaereein coreniha belaiha raitihei nii coretera. Nii rai namihaneeoncoretihane jaante, nii namihaneeoncainaeraniha rai tenojoi ne. 5Nete laenCana Coauneraacha que jaaequiin neeinesenetaera, nii esenetaaneecha corenihaosa caje colunohineein nenaa raanerijijieein teein rae Cana Coaunera,niicha ichai coreniha rai cha chaainneeuruhane que airijiin. 6Nitohaneein

3 4

332

osaaocane nihanatiin, esenetaain nihacachane, osa caje coulunohineein nenaaneein teein raa Cana Coaunerane quete:

7 “Rachoojoeeinte neeure,

ruhane nihanatiin,osa caje coulunohineeinnenaaneein teeinCana Coauneraacha ranojoinunri.

8 Rachoojoeeinte ne,nii nichotenaa cacha,rai nosa corenihacasetecaenerichaain CanaCoaunerane jaun,”

naain niha erenaane rijitojoeein aitelucana inoaensi Rabiri amure.9

rera circuncidadonena, nirijieein rai jaberoco carisaeratelanaala nenacaauru rainemaajeein niritiin niha nii erenaa. Inaeacaihaniji que esenetaaneecha corenihaosa caje coulunohineein nenaa raanerijijieein teein Abaraaun raa CanaCoaunerane coitucuhacache raotojoeein.10Chatohaneein niha Abaraaunne janaosa caje coulunohineein nenaa raanerijijieein raelu Cana Coaunera. Inae raijaberoco macohi cari saerateein nihanejanana osa caje colunohineeinnenaaneein teein raalu Cana Coaunera.Coatiha aihei. Jaiti rai jaberoco macohicari saeratenihane janate raelu CanaCoaunera. 11Inae nitohaneein osa cajecolunohineein nenaa raane rijijieeinteein raa Cana Coaunerane baihate laen,nii cojunacanu que rai jaberoco macohicari saeratelu Abaraaun. Nitohanihanejaunte, satiin rai jaberoco macohi carisaeratelanaala neein, osa caje

chaaine esenetaeraauru netonaiinacaneein ne nii Abaraaun. Niirijijieein techu, nii esenetaauruhanecoreniha osa caje coulunohineein nenaa

raane rijijieein ranajae Cana Coaunera.12Jerichanejeein techu, jaiti rai jaberocomacohi cari saerateein nelanaala,esenetaalu Abaraaunne rijijieein neeinesenetaeraauru cachaauru inacaneein nenii Abaraaun. Nii rijijieein techu,jaberoco macohi cari saerateein neein,nii aihalune rijijieein esenetaeraaurunetonai inacaneein ne nii Abaraaun.

Esenetaacachene aina cuaainte, cana rainaitoonjoa tereein Cana Coaunera.

13Cana Coaunerate Abaraaun rai aitelu,rai nefoerateeuru aina nirijieein corecolane acaauru rai chauratane tihane,neroraneein neeruhane coina. Coatiha,Moisesa rai rauhi tonoraain nihaAbaraaunne jaun, nii rai chauratane tihanecoina aitohilu Cana Coaunera. Nechuesenetaane jaunte, nii rai chauratanetihane coina aitiin, osa cajecoulunohineein nenaa raane rijijieein teeinraelu. 14Nii rauhi tonoraeraauru, nii CanaCoauneracha tenaa jerei raeranuneeinneeuruhane jana nihane, coatiha chaquenelateein nerihei nii canaacha esenetai.Inacojoeeinte esenetarichaache, nii tihanecoina aitohalu Cana Coaunerane jaannihanatiin cana raineein nerihei. 15Niirauhite cha ujuaihoneein casetecocoaracaachene coina nenaaneein ne. Nii

neein caseteco coaraane rai nei.16Nii jaunte satiin nii rai nefoerateeuru

aina Abaraaun rai niicha teeni tiha corecolane esenetaauruhane aina cuaainecoina aitelu Cana Coaunera. Aihane jaun,coatiha nii rauhi tonoraeraauru raaicha niitihane coina aitohilu Cana Coaunera.Acate esenetaalu Abaraaunne rijijieein,satiin esenetaeraauru raineein nenaa ne.Nitohaneein esenetaane jaunte, satiin canainacaneein ne Abaraaun. 17Rai QuirichaInoainsi cuhane: “Canune, arajii lauri laurinenacaauru cachaauru inacaneein ii

4

333

tereeunni” naain rai aitohalu CanaCoaunerane rijijieeinte, nii Abaraaunchaesenetai Cana Coaunera, onacaauru raiichaonaa teein,naala nenaa, naaonjoainuri Coauneraneeinnenaa ne.18Inae calaohirichaainne esenetaeniha

Abaraaunne janate: “Arajii lauri laurinenacaauru cachaauru inacaneeinteneriquiincha” naa rai Cana Coauneraneesenetaain acaacha cohajihane jaunte,acaauru inacaneein ne Abaraaun, “Caajeeonihate cuurureein ii nefoerateeurura”naain que arasijie coaarateein rai aitohaluCana Coaunerane rijijieein. 19Inae lefashajaanacaneelalajeein ichaohane jaun, inaerai comasai Sara aina jiniiquiinbiinaaneein, leinjiiniji canaanai sirilanaalaooruhane rai neeuru saijieeinte, nii raiaitoha Cana Coaunerane esenetaanejianenelu Abaraaun. 20-21Nitohaneeinte,esenetaane jianena coacuelanaala, jelaiamuritoheriin esinae rauhijiriin nii rainaitoonjoan icharihani Cana Coauneraneesenetaane jaun, Cana Coauneracoroajeein, acaacha cohajeein neluAbaraaun. 22Nitohaneein esenetaanejaunte, osa caje coulucohin raelu CanaCoaunera.23Coatiha nii esenetaa Abaraaunne jaun,

leinjiin acaacha raane coina aitiinlaenaeratiheilu Cana Coaunera, 24-25cananetonai quete aitiin laenaeratelu. Niijaunte, cana netonai esenetaacachene jaun,cana colucohin cana netonai rae CanaCoaunera. Satiin cana osa coreniha canacoreenraniha ohalu. Cana osa ujuihoneeinnenaa caje cana mitaeranu que CanaCuruanaa Jesocurisitone esenetaacachenejaunte, cana netonai rae Cana Coaunera.

Inae cha ujuaihoneein nihaacache.

5 1Aihane jaunte, esenetaacachenecoreniha Jesocurisito aina cuaain

inae cha ujuaihonelanaala Cana

Coaunera aina raotojoeein nihacache.2Nii Jesocurisito esenetaacachene ainacuaainte, cana coroatajane CanaCoaunera. Nii ainate cana suujua letonoichana coacuelanaala rachoojihacache,rai Cojoanonaa que nerichaacheeinnecohajeein. 3Coatiha acaacha nihei. Niirijijieein techu,chene nihanatiin rachoojoeeinnihacache, nii necairichanaa ainacuaain jelai amuritoheriin laraajiinitolere abaantaain nihacachenecoitucuhacachene jaun. 4chanaa abaantaain laraajiin nenaate,inae esinae rauhijiriin ijiin neein

cheein. 5Nii canaacha cojoai coatihainacojoeein cohahaacache, rai Suujuecana rai niicha tei aina cuaain jataaincana belaiha Cana Coaunerane jaannihane jaun.6Nitohaneeinte, cana osa caje

nichotenaa nainelanaala nihacachenejana, inae cojoinaca que turuhane jana,

niha ohelu Jesocurisito. 7Coatihanerihei chuni, leeocha cacha baaso

teein nei. Niheichu caohacha icharacacha coreenraniha nihanatiin nesohinnijioaeratenaa nainihei chuni. Coaraainaihane nihane chachu jerihane, leinjiincaohacha ichara cacha coreenranihanesohin nijiaoenratere chuni. 8Netejataain cana belaitohane coaaratiha,cana osa coreniha oha rai CalaohiJesocurisitone coina letoaelu CanaCoaunera. 9Inae nitohaneein cana osacoreniha ohalu Jesocurisitone jaun, inaecha ujuaihonelanaala nihacachenejaunte, nii amuritoheriin aina cuaaincaseteco caje nichoterichaacheein.10

neein nihacachene jana ohalu raiCalaohine aina cuaain, aina raotojoeein

4 5

334

jiniiquiin nihacachene coina ichaalunejaun techu, nii amuritoheriin canaichoteratereein Cana Coaunera, inaecana que suujua acatihane jaun.11Coatiha niicha nijihei. Rai CalaohiJesocurisito aina cuaainte, CanaCoaunera coroaecaache. Nii Curisito,Cana Coaunera que nejeratenaaneeinnihacachene caje, aina jiniiquiinraotojoeein cana teraneein nenaanihane jaun.

Adaan aina Jesocurisito12Nii rijijieein techu, leinjiin cacha

caje nunuheteein caa chauratane queturuhin nelu osa, cacha itajeranu que.Nii cacha itajeranu onaate satiincachaauru lomohelu,ruha satiine jaun. 13Nitohaneeinte jaitineniha Moisesa rai rauhine jana, inaenii ajiniha nesilu chauratane que osa.Coatiha niqui coitucueraailu nii osa,jaiti neniha nii rauhine jaun. 14Niijaunte nihalu Adaane caje coaauneeinnihalu Moisesane que tiaaojoaain osaque nesarucuruhane jaun, ohin nitajerai neeurelu satiin cachaauru. Coatihaniqui,nihane coreniha osa que nesaruhinneeuruhilu aiha Adaane rijijieein.Charijieein teeinti, nii jaurianejeeinnenaa Adaan- jauriaanejeein osa raainnelu, nii rijijieein techu, nii Adaanamurijiriin nenaa canaacha cohajei-leinjiin cacha ichaonaa turuaain nelu.15Nete nii Adaancha ichai nii chaque

nelateein nedae ne, amurijiriin jataainnelatiha nii cana belaiha cana rai CanaCoauneraacha teine jaun. Nitohaneeintebaaso ichaa leinjiin cachane coreniha,satiin osa que nesaruhin nitajenaaneeinneeurelu satiin cachaauru niqui. Netecore colane cana belaiha cana raileinjiin Jesocurisito aina cuaain CanaCoaunera tenojoi, nii amurijiriin

nelateein, satiin cachaauru rai caohachaichaeraneein ne. 16Nii naosatiha leinjiinAdaane jaan, coatiha chaque nelateeinnedaai, nii cana belaiha CanaCoaunerane jaan aina cuaain. Nii jaunteniqui, leinjiin cacha osa coreniha, satiincaseteco coaracuruhane rai neeurelucachaauru. Nete nii cana rai niicha teiaina cuaain, nosa que namuritiin nihacachane nihanatiin,neein neeureniha cachaaurune coinaaitelu Cana Coaunera. 17Nitohaneeinleinjiin cacha coreniha, cachaauru queniicha ichana nainei ichaain satiincachaauru itajiha nii onaane jaunte, niiamurijiriin niicha ichana naineiichacurureein, jataain acaaurubelaitohane jaun, Jesocurisito ainacuaain enachasine ichaonaa queichaohin neeuruha nii core colane osacaje Cana Coaunera roconojoinunrucachaaurune coina.18Charijieein teeinti, osa que nesaruha

Adaane coreniha satiin cachaaurucaseteco coaracuruhane rai neeurelu.Nii rijijieein techu,ruhane rai neeuruha cachaaurune jana,niicha ichai aina cuaain, jianacoon osacaje cacha rocoheranu ichaonaa uhaainturuhelu Jesocurisito. 19Nitohaneeinteerenaa tonorae niha Adaaneechacoreniha arajii cachaauru osa quenesarucurelu. Nii rijijieein techu, erenaatonoraain niha leinjiin cachanecoreniha, jianacoon neeurureein chaujuaihonelanaala arajii cachaauru.20Moisesa rai rauhite niqui, osa que

nesaruhane coitucuhin jianiha cachanecoina nenaanelu. Nete nii saijieein aina

relu cachaauru. Nete nitohaneeinjataain osa que namuritocuruhacachaaurune jana, jeelai amuritoheriinjataain cachaauru belaitohane coaaratecana que Cana Coaunera. 21Charijieein

5

335

teeinti cachaauru lomohin ne osa,cachaauru atinaain itajihane coina. Niirijijieein techu itolereneein cachaaurulomoritin ne, nii osa caje cachamitaeranu que cacha belaitohane jaanJesocurisito aina cuaain ichaonaasatonohelanaala nenaa Cana Coauneratenojoin.

Osa coreniha onaaneein nihacachenenihanatiinte, Jesocurisito coreniha

ichaorichaacheein.

6 1

cache. Osa que nesarujueeinnaichaorichaache, jelai amuritoheriin canabelaiha Cana Coaunerane coina. 2Aiheijerihane. Inasiina inae osa jianeeinichaonaa saijieein, nacohauneein osaque nesarujueein ichaorichaache. 3Tanainae cana baotisaauruhane aina cuaain,aina jiniiquiin o caje ichanaaluJesocurisitone rijijieein inaenihacachene coitucuhichene. 4neeinte Jesocurisito aina jiniiquiin canajaberoco conauteraneein ne canabaotisaauruhane jaan. Aina ohin, nii ocaje ichatihalu, jataain itolere niichaichana nainei ichaain Cana Coauneranerijijieein, cana netonai nii onaa rijijieeinnenaa caje enachasine ichaonaa queichaohacachene coina.5Aihane jaun inae aina jiniiquiin onaa

rijijieein nihacachene jaunte, o cajeichanaain nihalune rijijieein cananetonai aina jiniiquiin cana o cajeichanaain nerichaacheein. 6

lune jaante, inae Jesocurisito ainajiniquiin coroso que tenojoineeinitajenojoi nelu. Nii cana ichao rijijieeinichaohin naosatenaanaja itajenojoineeinnihane jaun, inae nainihei cana saruhaosane rijitojoeein nacoauneeinneosatihajeein nihacachene. 7Leinjiincacha inae ohane, inae nacoauneein

naosatenaa nainihei. 8Nii rijijieein techuinae Jesocurisito aina onaaneein canajaberoco tihacachelune jaun, aina

cache. 9Chaen techu, inae onaa cajeichanaalune jaun inae nacoauneein

cache, inae aina chachana nainenihaonaane jaun. 10Nii ohaluJesocurisitonete, osa itajeranu quelesajeeincha ailu,neein ohenihane coina. Nete laen inaeenene, Cana Coaunera rai ichaonaa queichoae. 11Nii rijijieein techu, inaranetonai osa coreniha onaaneein inarajaberoco teein, Cana Coaunera raiichaonaa que Jesocurisito aina jiniiquiinichaohichene caohachae.12Aihane jaun jiaonriha nenacaeneein

inara jaberoco ohane rai nenaaamuritonaa jeriha osane rijitojoeein,inara jaberocohacha jerei ichaainneeichene. 13Jiaonriha inara jaberocoaina cuaain niicha jerei baaso ichaaosane coina, rai inara jaberoco teeinneeichene.naala, ohin caje ichanaain ainaarijijieein, Cana Coaunera rai inarajaberoco teeuchete, coujuriu CanaCoaunera rai caohacha ichaeraneeinneeiche. 14Nitohaneein neeichene,coatiha inae inara amuritonaanainerinaain osa, inae Moisesa rai rauhiaina nelanaala, inara belaiha CanaCoaunerane jaancha aina neeichenejaun.

Jaiti osa aina ichaonaa bana15

cache. Inae Moisesa rai rauhi ainanelanaala, cana belaiha CanaCoaunerane jaan aina nenaa jaunna, osaque naosatihajeein ichaorichaache.Coatiha aihei. Nainihei nitohaneeinichaohacachene. 16Inarate raotojoeein

5 6

336

leinjiin fatoroon letononeein rai niichajerei ichaquichene coina aina cuhinneeichene, leinjiin acaacha letononeeinrai nere tonoraain neeichenecoitucuhiche. Nii rijijieein osaletononeein nenaa jeriquichenete, ohinnitajeeichene rai neriquicheein. JanaCana Coaunera esenetaain, Aca jerihanerijijieein neeichene coina ichohichenete,

quicheein. 17Nete jataain caohachaichae Cana Coaunera, inae inara jauriaaosaacha sacurejetocoichene jianeein,inae inara suujua aina cuaritaain inararelaacaanune jaan tonoraain acaachaesenetaain neeichene jaun. 18neeinte osa letononeein neeichene caje,inae jianacoon neein rauhijiriinichaonaa esine que ichaonaa teraletononeein ichaohichene coinaneeiche.19Aitoha joaereein cachane

rijitojoeeine caa inara rai beebejeeun,jaiti joaereein cacha rijijieein neeichenejaun coitucunaa nainesineeichenecoataa. Charijieein teeinti inarajaberoco teeichelu nii baaso icharaneeinnenaaa rai, aina cuaain baaso ichaanecoina, nii rijijieeinchu nii inara jaberocoteeuche nii caohacha ichaera rai, ainacuaain caohacha ichaane coina.20Jaiti osa letononeein neeichene

bana, coatiha nii rauhijiriin ichaonaa

chelu. 21Nete inara ichao raicaohachanu erunaa naineneeichulunejaun, ohin nitajeeichene coinaachainara sarueranihalu nii baasone jaun,inae enene taolu inara ichao coejeeinichaohiche. 22Nete laen inae enene, inaenii inara osa letononeein neeichene cajejianacoon neein, jeriha CanaCoaunerane rijijieein inaraacha ichaiichaain neeichene coina jatoroainneeiche. Niite laen jataain inara

caohachanu que ichaquiche, CanaCoaunera que banijiaain nenaaichaonaa que ichaoha aaichene jaun,chabana satonoelanaala nenaa ichaonaarariquicheein. 23Nii inara osa inaraachasacuhite, nechu inara rai onaa teein,inara itajeranu que nelu. Nete laen, niiena inara belaiha Cana Coauneratenojohin, ichaonaa sanaacharanejeeincana Curuanaa Jesocurisito ainajiniiquiin ichaohichene teraneeinnereein.

Inae nisirihateein nihane aihacachane rijijiei que erenaa

7 1Canejeraauru, inarate raotojoeeinMoisesa rai rauhi coitucuhin

neeiche. Nii jaunte nii rauhi, jaitiichaoha cachane tonohanau rainelatejeecane coitucuhiche raotojoeein.2Coaracuche nachuhinti, nii rauhi,leinjiin ene nisirihateein nihane, oha niilanane reeintiaajeein ainaachaichaohane coina aitohane. Nete inaeoha nii lanane, inae nii rauhi lanaachaaina ichaohane coina aitohane cajejianacoo ne nii ene. 3Nitohanihanejaunte niqui, jaiti ichaoha rai lananetonohanau, leeocha quicha aina niichajerei ichaane, osa que nesarurichaainneque aite nii rauhi. Nete inae oha niilanane, inae leeocha quicha raanenihanatiin osa que nesaruha aihane queaitene nii rauhi.4Nii rijijieein techu inara netonai inae

Jesocurisito o aina cuaain rauhi cajenichoteeichene jaun, inae inara aina chachana nainene nii rauhi. Nitohaneeinteinae nii o caje ichanaai nenaaJesocurisito raineein neeiche. Inaenitohanihane jaunte, jataain CanaCoaunera notaracaae rai jataainnelateinneein ne cana ichao. 5Jaitijoaereein cacha rijijieein naosatihajeeinichaohacachene banate, cana jaberoco

6 7

337

aina cuaain baaso coacuhi baasohachaichajeein nihacachene jaun, inae ohinnitajihacachene rai nihacachenecoaaratiha cana quene coinaachanelateein nelu Moisesa rai rauhi. 6Netelaen inae ena aitoha rauhine tonoraainnaitoonjoaacha ichajeein nihacacheneitajeein jianichaache. Inae colanejianacoon neein, Cana Coauneraachajerei ichajeein, rai Suujue tenojoiichaonaa que ichaohacache, raujiaaininoaenlu rauhi laenanohineein nenaatonoraain ichaohacachene jianeein.

Moisesa rai rauhi colane osacoitucuhaacache.

7Nitohanihane jaunna osa que canasaruhane coina nihalu rauhine queaitorichaache. Aihei, coatiha osa que canasaruhi Moisesa rai rauhi. Nihalu niirauhine colane, coatiha “Naaonjoaite osane” naain coitucurihaanulu. Niheichu:“Jionriha chamute cachacha sirii jereeincoaraain que necoelaaine,” naain biha niirauhine colane, coatiha chabana niicoitucurihaaun. 8Nete nii rauhi aina cuaainnelararajiaain, nechu itolere baasocoacuhin aca jerihane rijijieeinichacaaunne coina canu sarue nii osa. Niirauhi colane nerihei naosateein nihanecoitucuhin nei. 9Nii jaunna jaiti neniharauhine jana, “Caohachaainne ichaaon,”narejetoonlu. Nete, inae niha nii rauhineaina cuaain canu ichao coaracaaunne jana,ohin nitajenaaneein niha canu ichaonecoitucuunlu. 10-11Nitohaneeinte, canu raiichaonaa telanaala, ohin nitajihanunecoina, cacha itajera rai canu te osa, niirauhi aina cuaain nelararajiaain canucoritaain canu itajihane coina.12Nii inara rai aitocoaaunne

rijijieeinte, nii rauhi leinjiin acaneeinne. Chaen nii rauhi naitoonjoantecasajenelanaala jataain caohachaneeinnenaa ne. 13Nitohanihane jaunna, nii

caohacha ichara canu ichao itajeriha.Coatiha aihei. Nii osa te, esinaerauhijiriin osa nihane coaaratiha canuquene coina caohachaneein nenaa rauhiaina cuaain canu atinaain canu itajelu.Nitohaneeinte jataain banejelanaalabaasoniha naosatenaane coitucueratecanu que nii rauhi.14Raotojoeeinte Cana Coaunera

tenojoineein niha niicha tei rauhinecoitucuhacache niqui, nete canujaberoco, osa letononeein nihanunejaun, itolere bana baaso ichaaun.15Chanuchaainti nitohaneein neeun.Coatiha canuhacha ichai coitucuhinichahaaun. Nena laen, enaachacanuhacha ichana nainihei ichaaun.16Nii canuhacha ichana jeriheiichacaaunnena laen, aina cuaain jataaincaohacha icharaniha nii rauhinecoitucureeun. 17Nitohanihane coatihacanu raajenihane ichahaaun, canujaberoco cuhane nenaa osate nii ichae.18Nii joaenreein cacha rijijieeinosaaotohanune jaunte, canu jaberococuhane neniha caohachane jaun,

tiin ichana nainesineeun. 19Nii jaunnecaohacha canuhacha ichana jereiichaelanaala, baaso canuhacha ichanajerihei ichaaun. 20Nitohaneeincanuhacha ichana jerihei ichacaaunne,coatiha canu inae nii ichahaaun. Nii osacanu suujueniha nenaate ichae. 21Niiainane caohacha ichana jerichaaunnenihanatiin, itolere bana baasonejesinaacha ichacaaunne que inaenaihaaun.22Canu suujua cuhanena niqui Cana

Coaunera rai nii rauhi rautatoon. 23Netecanu suujua cuhane ne canu raicaohacha coaaucaaunne caohatera.Acate nii osa rai rauhineein canu suujuacuhane neein baaso ichacaaunne coinacanu suujua sarueraneein ne.

7

338

24Cairichaaojoaanu nohane. Chajananohane, nii canu suujua siriha onaanecaje, jelai caje canu suujua rocore.25Cana Coaunera canuhacha coroajeite,rai Calaohi Jesocurisito aina cuaainnainere, nii caje canu rocohin nihane.Nete jaiti joaereein cacha rijijieeinnihanune jaun, jaiti canu rerohecae osa.Inae satononejeeine Cana Coaunera rairauhi tonoraain nihanune coina aitoon.

Jeriha Cana Coaunera Suujuenerijijieein ichaohacachene

8 1Nitohanihane jaun coatiha inaecaseteconeein neeururinaain

leinjiinniji Jesocurisito cachaneein Acajerihane rijijieein aina ichaonacaauru.2Nitohaneeinte Cana Coaunera Suujuerai rauhi, Jesocurisito aina cuaain canarai ichaonaa tera, cana atinaain canaitajihane rai niha osa rai rauhine cajecana rocoeraneein ne. 3Rai nichaohacha

rune jaun acaauru aina cha ichananaineniha Moisesa rai Cana Coauneratenojoin rauhine janate, Cana Coauneralaen nii Moisesa rai rauhicha ichananainesiheilu ichaelu. Nii icharaanuquete leinjiin cacha rijijieein nenaa raiCalaohi letoaain nelu Cana Coaunera.Nitohaneeinte turuhin joaenreein cachaosaaona rijijieein, satiin cana osaamuritiin coreniha ohelu cana amutecacha rijijieein Jesocurisito. 4neeinte ichaelu Cana Coaunera, satiincana nii aitoha rauhine rijijieeintonoraain nihacachene, joaereein cacharijijieein naosatihajeein ichaohacachenejianeein, jeriha rai Suujuene rijijieeinichaonaa coina.5Joaereein cacha osaaona rijijieein

ichaonacaauru cachaaurute, joaereeinsuujua letonohacha ichajeein queechacoacuhin ichaaore. Nete laen jerihaCana Coaunera Suujuene rijijieein

ichaonacaauru, Cana Coaunera Suujuejerenohicha que coacuhin ichaaore.6Nechu jeriha cana suujuane rijijieeincoaaucaanete, ohin nitajihacane coinaaihaca. Nete jeriha Cana CoauneraSuujuene rijijieein coaauncaane laen,jataain raotojoeein ichaonaanaja queichaohacane coina aihacache. 7Niijeriha suujuane rijijieein coacuhinichaonacaauru cachaaurute, CanaCoaunera que nejeratenaaneeinichaaore, jeriha rai Suujuene rijijieeinnenaa jerelanaala, niheichu tonoranajerecurenihane jaun. 8Nii jaun jerihaosane rijijieein coacuhin ichaonacaaurucachaaurute, Cana Coauneraacha jereiichana nainecurene.9Nete laen inara, nitohaneein

coacuhin ichoaelanaala, inae jerihaCana Coaunera Suujuene rijijieeincoacuhin ichaohiche. Aihachu esinaerauhijiriin inara suujueniha niha CanaCoaunera Suujuene. SuujuenihaJesocurisito Suujue sirilanaala nenaacacha, coatiha Jesocurisito cachanihei.10Nete inara suujueniha nihaJesocurisito Suujuene, inara raiichaonaa tiha aicheein Cana Coaunera,

chene rai neeichene jana, nii caje inaraichoterateein nihalune jaun. 11neein inara suujueniha ichaoha nii ocaje Jesocurisito ichateralu CanaCoaunera Suujuenete, nii jeelai

chene rai neeichene caje inara ichateeininara rai ena nenaa ichaonaa tereein niiCana Coaunera Suujue inara suujuenihanenaa.12Aihane jaun coatiha cana letoaa

cana suujuane rijijieein, leeochaauruosaaonaneein nenacaauru cachaauruichao rijijieein ichaohacachene coinaletononeein nihaacacheta canejeraauru.13Nitohaneein osaaona cacha rijijieein

7 8

339

coacuhin ichaohichenete, ohichenebana nitajeriquicheein. Nete laen CanaCoaunera Suujue aina cuaain, nii baasoinaraacha coacuhi baaso itajeeichene,nitajenaacharanejeein nenaa ichaonaaque ichaoriquicheein.14Jeriha Cana Coaunera Suujuene

rute, satiin Cana Coaunera calaohineeinneeure. 15Nii Cana Coaunera Suujueinaraacha ranojoin coatiha coasinacainihei,nihane jaun. Acate esinae rauhijiriin CanaCoaunera Suujueneein rai calaohineeininara terane. Nii rai Suujue canaacha raiaina cuaainte,chene naineein, “Ofa” naain coaaucaache.16Nii jeelai Cana Coaunera Suujuete, canasuujue aina jiniiquiin ne, inae CanaCoaunera calaohineein nihacachenebihacachene coina. 17Nitohaneein raicalaohineein nihacachene jaunte, nii canaque niicha banihatei naitoonjoaluraeraneein nerichaacheein. NiiteJesocurisito aina jiniiquiin rarichaacheein,esinae rauhijiriin rai Cojoanonaa quenihacachene coreniha necairichaacachene.

Rai Cojoanonaa que turuhenenu18Coatiha cha nihei, cau caa ena

necairichaaecaachene jaan, cana rai caabaiha rai necaohacha niicha teeni ainateein coaracaane. 19Itolere Cana Coauneracoaaunanojoinurute,curuha Cana Coaunera calaohineeinnenacaarune que turuhane luhecaaincohaje. 20-21Nitohanihalu cana necoaauna,coaaunanojoineein nihalune baihacojiotanohineein nihalune jaun. Coatihasujuua caje coaauneein aca jerihane jaunnitohaneein niheilu. Cana Coauneranitohaneein ichaane jaunte ailu. Nete osaque nesaruhin necairichanaa tabai queichaohane caje mitanojoinerichaainecohaje itolere bana, jataain necaohachaain

jianacoon tenojoinecuruha Cana Coauneracalaohineein nenacaaurune que nenaanainiha acaaentonaine coina. 22neeinte necairichaa canaanai cuna ainanebane rijijieein, enanetojoeeinnecairichaaeca nii Cana Coauneracoaaunanojohine coitucuhacache.23Coatiha acaacha necairichaai. Cana rainiicha teeni ajiinchateranu que, rai Suujuetiha cana rai Cana Coaunerane saijieeinte,cananetonai necairichaacache.Nitohaneeinte, Cana jaberoco netonaijataain mainajeein necairichae, inae raicalaohineein cana raain, ena nenaa canajaberoco tiha Cana Coaunerane queturuhane cohajeein. 24Nii canaacha cohajeicorenihate, ichoteratenojohineeinnihacache. Inae nii canaacha cohajeicoaracaachene jananihane, coatiha inaecoharihaacache. 25Nete nii Canaachacohajei coaraenihacache jaitine jaun,itolere bana cana suujua corelanaala neeincohacaachene caohachae.26Nii rijijieein techu,

chene nihanatiin,naja que cana coroatajane CanaCoaunera Suujue. Cana Coaunerabajaacachene nihanatiin, coatiha inaainbajahaacache. Nete nii rai Suujue canarai niicha tei, cana rai Cana Coaunerabajae, canaacha coitucuhi erenaacuhane cuaain. 27Nete itolere cachaaurusuujua coitucueraneein nihane jaun,caje nii rai Suujue bajanojoi coitucueCana Coaunera, nii Cana Coaunerajerihane rijijieein niicha ichanenibajanaa jerecuruha cachaaurunerijijieein bajaane jaun.

Itolere laraajiha nocoetonacaauruamuritoeraneeinte nihacache.

28

neein nenacaauru rai, inae nitohaneeinichaane coina coaausihalune rijijieein,itolere caohacha icharaneein niha Cana

8

340

Coaunerane coitucuhacache. 29Inae nii

rite, rai nejeraneein teein raelu rai calaohiJesocurisito, tabaauru rai nocoalaneein,tabaauru baineein, naaonjoaainneeuruhane jana, Aca acaauru inananeeinnihane coina. 30Nii nunuhe caje

rune maajeeinte cotijiaain, niicha ichaiujuaihoneein neeuruhane caje jianacoonmitanajaain rai Cojoanonaa queneeuruhane coina tenajaen.31Tonarihacache jana nii que.

neein cana cocoaaeratera neein niha CanaCoaunerane jaun, nerinaain chuni canainasina nainera. 32Cana coreniha oha raiCalaohine coina Cana caje chunaelanaalateein nihalune jaunte, nii amurijiriin raiCalaohi rai niicha teeni tereein, Calaohiaina jiniiquii raacachene coina. 33Nii jaunnerinaain chuni Cana Coauneraachajanijiin niicha ranojoinunru colurujuenaanainera,neein neeurenihane que aitiin jianacoontenajaane jaun. 34Chajana acaaurucasetecareein. Jesocurisitote cana corenihaohin, nii caje ichanaain ena CanaCoaunera raotono nichajai que neein, canacoreniha bajaaebajaje. 35Cha canabelaitoha Jesocurisitone jaan caje canarocohin nere. Necairichanaa, caaintatiichaonaa que ichaohin, arinojoineein,mijitena, cajione que latejiojoiriin, onaacoasina, naaonjoaihunrina cana belaitoaJesocurisitone jaan caje cana rocohinneriha. 36Nii quete:

“Ii corenihane saatiin ohacaanunecoina jatoroaain nihacaanu.

Carenero sooruhane coina soerarene amaauruhane rijijieeintecanacaanu teeure,”

naain ne laenanohineein Cana CoauneraQuiricha cuhane.37Nete nitohanihane saijieein, nii cana

belaitora aina cuaain, itolereneein nii

cana amuritora amuritiin nihacache.38-39Nii jaunna nenerihani nii canabelaitoha Cana Coaunerane jaan caje,cana rocoerane esenetaaun. Onaa,ichaonaa, aanjeraauru, moconajaeraletonocuru, ena nenaa, cabaiha neenihu,dede, chauratane, leeochaauru CanaCoaunera coaaunanojoineeinnenacaauru,rinaain, cana belaitoha CanaCoaunerane caje cana rocooruhane.Niite cana que coaarateein coitucuerateCana Coaunera, rai Calaohi canaCuruaanaa Jesocurisito aina cuaain.

Isaraelitacuru janijiinte raeluCana Coaunera.

9 1Jesocurisito esenetaeraneein nihanunejaunne, inara que asilanaala esinae

rauhijiriin caa aitoon. Coatiha nohanihaaitohaaun. Nii ichoae tacaainte, CanaCoaunera Suujue coitucueratenojoineein,esinae rauhijiriin nohanelanaalaaitocoaaunne coitucue canu suujua.2Jataaine itolere bana inaderaaun. Itolerebanate jataain cunae casuujua. 3Canu

neein nenaa jereeun, jelai teein Jesocurisitocolane,ruhane coina niqui. 4Acaaurute niqui Isaraelinefoerateneein neeuruhane jaun, raicalaohineein nenaa rijijieein neeuruhanecoina ranajae Cana Coaunera. Aca techu rainecaohacha jana acaauru aina neein,acaauru rai tonoraain neeuruhane coinaMoisesa rai rauhi teein, ita taojiaaincoroajeein neeuruhane coina aitiin, cana rainiicha teeninemaajeein belu. 5Acaaurutecana foerateeurera inamaconeein neeurelu.Acaauru caje nenaaneeinte cacha neeinturueluMesihasi jeelai itolere Coauneraneeinnenaa.ruhine satiin cachaauru. Nitohanemiin.6Coatiha Isaraeli rai ichaane coina

naitoonjoan aninoaa Cana Coaunerane

8 9

341

jaun,ruhane rai neeuruhi nii Isaraeliinamaconeein nenacaauru. Esinaerauhijiriin Isaraeli inamaconeeinneeureniha tabaaurune jaunte aihure.7Niheichu, Abaraaun inamaconeeinnenacaaru nihanatiin, coatiha Abaraauninamaco esineneei neeuruhi tabaauru.Nii quete: “Ii inamaco esineneeineenihurute,tenaa neein neeurureein,” naainAbaraaun rai belu Cana Coaunera.8Niite chuni Cana Coauneracalaohineein nenaa naineniha nechu railauri coreniha cachane coitucueratecana que. Nii cana rai niicha teenibihane esenetaain coreniha raicalaohineein nenacaarute laen esinaerauhijiriin rai calaohi esine neeincoitucunojoineein neeure. 9Nii coinate:“Enene rijiu nacoauneein turuhanunejanate, inae canaanai siricheein iicomasai Sara,” naain Abaraaun rainiicha ichaneni belu Cana Coaunera.10Nete acaachanejene. Coaracuche

nachuhinti coroatajaain, Rebeca aina canafoeratera Isacaacha sirii rai calaohichuru,nii Isacaacha que inacaain neeuruhaluniquine. 11-13Nete jaiti nejanoa quetelanaala, niheichu jaiti baaso ainacaohacha ichaain neeurenihane jana: “Raiinanate rai nocoala cachaneein nereein,”naain acaauru neba Rebeca rai bihaluCana Coaunerane rijijieein neeurelu.Nitohanerichaainne que techu:“Jacoboacha belaainne Esaocoiintereeuni,” naain ne laenanohineeinCana Coaunera Quiricha cuhane.Nitohaneeinte inae nunuhe cajecoaauneein coacuhin, chatohanei ichaacachane nihanatiin, niicha ichai coitucuhirijijieein, niicha janijiin raain nihane coinaaitohalune nainaelu Cana Coaunera.14Nitohanihane jaunna casajenetiin

baaso icharaniha Cana Coaunera

berichaache. Aihei. Coatiha niritiinerenaa nainihaacache. 15Nitohanihanecoinate:

“Canu suujua acatena jerichaaunnejaan quena casuujuaacatereeunni.

Chaen nechu cairichaaojoaaincanuhacha coaana jerei,cairichaaojoaain coarareeunni,”

naain Moisesa rai belu Cana Coaunera.16Aihane jaun raa Cana Coauneranecoina chatohanineein nenaa jerihacachane nihanatiin coatiha cha quenelatihei, cairichaaojoaain niichacoaraaicha raa Cana Coaunerane jaun.17Nitohanihane jaunte, Egiptocuruaanaa rai: “Canune curuaanaaneeinii teeunlu, ii que canuhacha ichananainei ichacaaunne, canuneein

tane sacutaain nenacaauru cachaaurunecoina,” naalu Cana Coaunerane jaan,laenanohineein ne rai Quiricha Inoaensicuhane. 18

joaain coarae Cana Coaunera.nejeein techu cairichaaojoaain niicha

joaain.19Nete chunocoha nainere:

nihane cha corenihana jana chaujuaihoneein cacha tere Cana Coaunera,niicha jerei ichaane jana, niha rai niicaohateein neine coaalanaala,” naainbajaane. 20Chaneeina nereei ii, CanaCoauneraacha ichai que ereeine coina.Coaraaunachuhinti atane codarojoejaera rai: “Chanuna catohaneein canucoaunaain neei,” naain jaera cajebajanaa naineriha. 21Nii atane cajedarohe janaa inaerate, aca ichanajerihane rijijieein ichana naine. Niijeelai atane cajete naine jataain rainelateineein neeni, chaen raujiaain rainelateneni, naaonjoaain ichana naine.

9

342

22Nechu cacha casetecana nainihanecoitucuuruhane coinate, niicha ichananainei coaarateein,nohineein nitaje rai nenacaauruabaantaain cohanajae Cana Coaunera.23Nii aina cuaainte cairichaaojoaaincana coaraane jaun, jataain rainecaohacha coitucuhin nihacachenecoina,sihalune jaun, cana netonai rainecaohacha sirichaneein nihacache.24Nitohanihane jaunte tabaauruJorioocuru caje,churu caje, naaonjoaain neinichaachenecotijiaain raain ne Cana Coaunera. 25Niiquete,

rune,

reeunni.Canuhacha belainohinelanaalanenacaaurune,

inae canuhacha belaaineein teeinbelaicheeunni.

26Jerichanejeein techu, taolu‘Coatiha inara,canu cacha niheeiche,’naa Cana Coaunerane jaaunnenacaauru raite,

‘Ichaonaa Cana Coauneracalaohineein neeure,’

naaurureein,”naain laenaelu rai Quiricha cuhaneprofeta Osiasi.27Isaihasi netonai techu Isaraelitacuru

que:“Cucuana cuhane nenaa-carene catuneji jeeoneeite niquinefaaurureein Isaraelitacuru.Nete acaauru cautecuruhacha,coroatajajeein ichoteratenojoineeinneeurureein,

28 inae nii aitohalune rijijieein,satiin chauratane sacutaainnaitoonjoa icharihani

Cana Coaunerane jaun,”naain belu Isaihasi.29Nii ajiniha techu:“Nirijieeincana foerateracuru coarajeeinnihalu Cana Coauneranecolanete,aihalu

rune rijijieeinnerichaache,”

naain aitelu Isaihasi.

Jorioocuru aina ena nenaaCana Coaunera Ere

30Tonarihacache jana nii que. Cana

churune coreniha ichoteratenaajainnelu, nitohaneein nichoteeuruhanecoacuelanaala neeuruhane jana. 31Netelaen Isaraelitacuru, Moisesa rai rauhitonoraain nichotenaa coaucuruhanesaijieein nainesihurene, nii aitoharauhine jitariin tonorasihurenihanejaun. 32rene. Esenetaauruhane coreniha

naala, niicha ichai coreniha nichotenaacoaaucuruhane jaun. Nii jaunte niilacurocuruhane coina tenojoi ajeri quelacurocure.33 “Leeinjiin ajerine teeun Sioon. Nii

ajeri quete lacuroha cuurureeincachaauru.

Nii jaunte nii ajeri que jaaequiinnenaa jaoleneein nenereein,”

naain Jesoso que aitiin laenanohineeinne Cana Coaunera Quiricha cuhane.

10 1Canejeraauru, nichotenaanainecuruha Isaraelitacurune

coinane, acaauru que jataain coacuhinCana Coaunera bajanajacoon. 2Jataainteniqui jeriha Cana Coaunerane rijijieeinnenaa jerecure. Nete esinae rauhijiriin

9 10

343

rene. 3Cacha ichoterateraneein niha

renihane jaunte, niicha letoai esenetanacoacuelanaala, rai suujua letonohachasacuure raajenihane nichotenaacoacuhin. 4Nii rauhi aitoonjoantenelatelu turuhalu Jesocurisitone quetiaajeein. Caje coaauneeinte laen nechuJesocurisito queecha jaequiinesenetaauruhane coreniha niicha ichai

nojoineein neeure satiin esenetaeraauru.5Nicha bei rauhi tonoraain nihane

coreniha nichotenaa coacuhin nei raite:“Leinjiiniji cautijiaelanaala caa rauhitonoraain ichoai cachate, corenihanichotereein,” naain laenaelu Moisesa.6Nete laen nii esenetaauruhanecoreniha couluunojoineein nihane coinaaitiin, “Cha inicheein dedeeu, cajeJesocurisito fauhane coina,” coa naaincoaaucache. 7Niheichu, “Cha onacaaururene faureein ucuun Jesocurisito inaanecoina,” coa naain coaaucache. 8“Niierenaate inae ii rohan neein ii suujua, iiujuaae, naaonjoaainunri cuhane ne,”naain ne laenanohineein. Caa erenaate

joineein nenaa ne. Nii quene caa inararelaacaanu. 9Aihane jaun, canaCuruaanaa niha Jesocurisitonecoitucuhin que ereerejeein, ii suujuaaina cuaritaain o caje ichatihalu Cana

quiin. 10Nitohaneeinte, cana suujua ainacuaritaain esenetaain nihacache,couluunojoineein canaacha ichaiujuaihoneein nenaa caje nichoteeinnihacachene coina. Jana cana ujuaaete

chaacheeinne jaan beraneein ne.11Cana Coaunera Quiricha cuhanete:

“Esinae rauhijiriin icharihanineesenetaain acaacha cohajeein nenaa,coatiha inacojoeein airinaain,” naain ne

laenanohineein. 12Coatiha nejelaucachaneein neeuruhi Jorioocuru ainaJorioniheichuru, leinjiin Curuaanaa-satiin acaauru Curuaanaa neein- cajeacaauruhacha bajai teraneein nihanejaun. 13Nii coinate: “Cana Curuaanaa

rute nichoteeurureein,” naain aitelu.14Chasiina que ereereena nainecurure,coitucuhin esenetaauruhane coalanaala.

ruhi,renihane jaun. Niheichu aonananainecuruhi neniha acaauru raiberatenojoi berane jaun. 15Chasiina nereacaauru rai bera,janeein acaauru letoaeranunecoaalanaala. “Jataainte caohate canarene turuuruha Ena nenaa ichaonaa teraJesocurisito que erenaa turuaaurerane,”naain niha Cana Coaunera Quirichacuhanene rijijieein.16Nete satiinelanaa tabaauruhacha,

ichoteratenojoineein neerurichaainecoina beratenojoin esenetaaure. Niiquete: “Curuanaa, cha ii beratenojoicanuhacha beebejei esenetae,” naeluIsaihasi. 17Nii jaunte, nii canaacha aonaicaje unaaneein ne nii canaacha esenetai.Jana nii canaacha aonaite, Jesocurisitoque aitiin beratenojoi ne. 18Nena canuaitoon,renihane jaunna esenetaaureniha. Aiheijerihane, aonacuruhane saijieeinteesenetaaurene. Nii que te aitiin:

“Chauratane sacutaainteamuhemujueein que ereereecure.Nii jaunte itolereneeinchauratane sacutaain nenacaaururene turuhe

nii erenaa,”naain laenanohineein nelu CanaCoaunera Quiricha cuhane. 19Nii quejaiti nainacurenihane jaunnachaesenetaaureniha Isaraelitacuru. Aihei

10

344

jerihane, nainacuruhanete ne.nejeein acaauru rai:

“Canu cachanelanaala nenacaauruque

necoelaaichene coinane,acaauru aina canuhacha ichaneniichaain,

cha coitucunaa jerelanaalanenacaauru aina

nejerateeichene coina ichareeunni,”naain beratiha acaauru rai CanaCoaunerane jaun belu Moisesa. 20Niibaihate:

lanaala nenacaaurute,canu aina neeurureein.Chaen nechucanu coitucunaa coacuelanaalanenacaauru quene

necoitucueratereeunni”naain,21 “Itolere bananeerenaa tonoraelanaalanechu aansaineein nenacaaurucachaauru

cotijiaain cohajeeun,”naa Isaraelitacuru nichaanune que CanaCoaunerane belu Isaihasi.

Janijiin ranojoin nihalu Isaraelitacurune

11 1Nii quene canu aitoon. Raicachaneein nenacaauru que

jaolecohane jaunnacha aitoha CanaCoaunera. Coatiha aihei. CanuhetonaineIsaraelita neeun, Abaraaun ichoalaBeenjamiin lauri caje nefoeratenaanichaaunne jaun. 2Inoaenlu cajecoaauneeinte rai cachaneein neeuruhaIsaraelitacurune coina ranajaain neluCana Coaunera. Nii jaun coatiha enaacaauru que jaolecohin nihei. Tana raiQuiricha inoaensi cuhane Isaraelitacuruque: 3“Cana Coaunera, ichei profetacurusohin jaohinte ichei rorihuru- altarranuusiin itajeeure.

chane jaiti ichaaojoeeun. Canunemaajeeinte inae sohin jaonaa jerecure,”naain Cana Coaunera bajaa Irihasinelaenanohineein nihane coitucuhichene.4Nete niritohane jana: “Inae acaauruchosi Baal coroajelanaala, caainsioaraancaneein nenacaauru cachaaurujelai tihanu canu cachanu que,” naaintonorae Cana Coaunera. 5Nii rijijieeintechu, ena coroatajajeeincha neeureIsaraelitacuru nichaanune cautecuru,cairichaaojoaauruhane jaun acaaurubelaiha janijiin ranajaa CanaCoaunerane jaun. 6Nitohaneein acaaurubelaiha acaauru raa Cana Coauneranejaun, coatiha rai caohachaichacuruhane coreniha ranajaain niheiCana Coaunera. Caohacha ichacuruhanecoreniha ranojoinecuruhane, coatihachanerihei cana belaitohane jaan canarai Cana Coauneraacha tei.7Nii jaunte nirijieein rai suujua

letonohacha ichajeein nichotenaacoaaucuruhane jaun,reein Isaraelitacuru. Nete laen janijiinCana Coaunera ranojoineeinnenacaauru nichoteeurureein. Janaleeochaaurute suujua letonohachaichajeein neeuruhane jaun nichotenaanainecurene. 8Cana Coaunera Quirichacuhane:

“Cana Coaunerateniicha ichai coitucunaanainecurenihane coina ichae.Nii jaunte enanetojoeeincha coitucunaa nainelanaala neeure,nechu cha coarana nainecurenihanejaan que

acaauru nota teein,cha aonana nainecurenihane jaanque

acaauru irichotihane jaun,”naain laenanohineein nihane rijijieeinteaihure. 9Rabiri netonai techu:

“Ita taojiaain lenone jaain,

10 11

345

lenonecuruhane jaan baaso ichaainosa que nesarucuruhane jaaneeinneeinete

caseteco coaracurumiin.10 Acaauru nota nihanatiin

conoeneeinete,cha coarana nainelanaalabaaso ichaain neeuruhane,chabana satonohelanaalacaseteco coaracurumiin,”

naain aitelu.

Nichoteeuruha Jorionihechurune jaan11Canune aitoon. Nitohaneein baaso

ichaain inae casetecanohineeinneeuruhane jaunacha,nainejeein jaoleneein neeuruhaJorioocuru. Aihei, coatiha caohachanainejeein jaoleneein neeuruhi.Nenacaaen tejian erenaa tonoraaurenihaJorioocurune aina cuaain,

churu netonai. Nitohaneein inaeichoteratenojoineein neeuruhanecoaracuruhane banate, acaauru quenecoelaihurureein Isaraelita nichaaunnelaurichuru. 12Aihane jaun baaso ichaaincaseteco coaracuruha Jorioocurune,Cana Coaunera coitucuelanaalanenacaauru Jorioniheichuru raicaohacha ichaa aihuruhane jaan cajete,jataain nii amurijiriin caohachaicharichaain, inae nacoaunneeinJorioocuru raane bana CanaCoaunerane coitucuhacache.13Nena laen canu,

naala neiniquichene rai erenaa jereeuncoitucuhichene coina. Nii coinate inaraJorionelanaala neiniquichene renecaletoaain nelu Cana Coaunera. Niijaunna jataain inara aina neein, jataaincorajeein canu amihaneeon ichanajereeun, 14inara que necoelaain, canufoeratera caje nenacaauru tabaaurunetonai nichotenaa nainecuruhane

coina. 15Nii ranojoinelanaala neeuruhaJorioocurune coreenraniha, inae CanaCoaunera que nejeratenaa rijijieeinneeuru caje, ranojoieein Cana Coaunera

churune jaunte, nii amurijiriinranojoineein nenaa nainecureJorioocuru. Nii jaunte ohin nitaje raineeuru caje inae nacoauneein ichaohinsanaacharanejeein nenaa que ichaaore.16Coaracuche nachuhinti, coliha cajeichoaichaniha ichanohi faan, jelai teeinCana Coaunera que banijiaain nihanejaun, satiin nii coliha netonai quebanijiaineein nihane. Nii rijijieein techuleinjiin enuha cojoaisi Cana Coauneraque banijiaain nihane, rai nunecurunetonai que banijiaineein ne.17Charijieein teeinti toroonjoan

nujuan sauriin cuhane limoon uunetemuhacane, rai nujuan que nujuaainnenaa rijijieein inacae nii limoon. Niirijijieein techu, inara Jorioniheichurunequichene nii limoon uune rijijieeinneeichene jana, Joriocuru nii inaranujuan toroonjoan nujuan rijijieeinneeure. Nitohaneeinte nii toroonjoanuune sauhin jaohin,churu nequichene nii limoon uunerijijieein nii toroonjoan nujuannecuruha nii Joriocurune jaun, acaauruque temuratenojoineein neeiche.18Aihane jaun jiaonriha uune sauhinjaonojoineein nenaa coreenraneeinneeine jaun, nii uune esineneeinneinichaanune amurijiriin nenaacoauhin nihache. Jiaonriha rai nujuanesine neein neinichaanune cuhane teein

chene.19Nete, “Aiha niqui.

nejeein uune neein nenacaauru sauhijaohin, canu temuurelu coreenraniha,”nariquiin. 20Nete esenetaenihacaanunejaun, sauhin jaonojoin rijijieein

11

346

nihacaanune jana, inara esenetaaichenejaun canacaanu coreenraniharanojoineein neeiche. Aihane jaunjiaonriha niique necohasitaainneeichene.naala casiin neeichenete caohachae.21Nii, rai nune esineneein nihacaanunesaijieein jaonojoineein nihacaanulunejaun techu nii amurijiriin inara quesuujua acatena nainenereein baasoichaquichene Cana Coaunera. 22cuche. Jataainte caohachaneje CanaCoaunera. Nete laen suujua letonohachaichaa cachane abaantaene. Nitohaneeinnaitoonjoa esenetaauruhi casetecaanatiinte inara raain nelu. Nete laeninara belaiha inara raain nihalunerijijieein ichaohichene caohachae, inaranetonai sauhin jaonojoineein neeichenecoataa. 23Jorionichaanune netonaite,esenetaenihacaanune jianeein inaenacoauneein esenetaacaanune, jelaihanune que tenojoinerichaanuhi, niichaichana nainei ichaain, jelaiha canacaanutemurichaain Cana Coaunerane jaun.24

lanaala neiniquichene, limoon uune

joineein neeiche, nii toroonjoan uuneesine neein neinichaanune coreenranihatenojoineein ne.chaanune inara amurijiriin nacoauneeinjelaiha nii rai nujua esine que teeintemunojoineein nenaa nainerichaanuhi.

Satononiha ichoteratenojoineeinneeururichaain Isaraelitacurune

25Canejeraauru, Cana Coauneracha

chenena jereeun, nabana cha coitucueraniha nocoetiin neeichene coataa.Isaraelitacurute baaso ichacuruhanejaun,neein jaoleneein neeurelu, satiinIsaraelitanelanaala nenacaauru netonai

ranojoineein neeuruhane quetiaaojoaain. 26Inae satiin ranojoineein

rune janate, satiin ichoteratenojoinihacuurureein Isaraelitacuru. CanaCoaunera Quiricha cuhane:

“Sioon jelai cajete ureeinjianacoon cacha mitaeranu.Baaso ichajeein niha Jacobone cajete,nii baaso rocoreein caje.

27 Nitohaneeinneacaauru aina caitoonjoancanuhacha ichaneni ichareeuni,inae acaauru osa caje jianacoontenajaanune bana,”

naain nii coina ne laenanohineein.28

joineein neeururichaain cachaaurune ainacuaain, Cana Coaunera que nejeratenaaneein neeure Jorioocuru,niha coitucunaa nainequichene teranu que.Nete enanetojoeein cairichaaojoaainacaauru coarae Cana Coaunera, acaaurufoerateracuru janijiin raalune jaun.29Coatiha cana rai niicha teeni ruluhinnihei Cana Coaunera. Niheichu janijiinniicha raauri que jaoleconaa nainihei.30Jauriaalute inara netonai Cana Coauneraere esenetaain tonoraelanaala neeichelu.

rune jaun, inae enene cairichaaojoaaininara coarae Cana Coaunera. 31Niijauriaalu nere esenetaain tonoraelanaalaneeichelune rijijieeinte, enene nereesenetaain tonoraelanaala neeureJorioocuru, nechu cairichaaojoaain inaracoaraain nihalune rijijieein,joaain acaauru netonai coaraa CanaCoaunerane coina. 32Cana Coauneratenitohaneein ita rijijieein nere tonoraenihacachane coina ichae, ita rijijieein jiniiquiincairichaaojoaain cacha coaraain nihanecoina.33Jataainte banejelanaala caohacha

icharaneein, itolere ichara neein, cha

11

347

coitucueraneein ne Cana Coaunera.Coatiha nihei chuni, niicha coacui ainaniicha ichaneni coitucuhin beranu. 34Niijaun, “Cha Cana Coaunera suujuacoitucue. Cha sujuatenaa nainere. 35Charai cha teein nelu rai cainaain nihanecoina,” 36Itolerete Cana Coaunera cajeunaa neein ne,joineein nihane jaun. Nii jaunte satiinitolere raineein neeure.

Itolere bana coroaenohineein neeineCana Coaunera. Nitohanemiin.

Cana Coaunera que banijiaineeinnenaa ichaonaa

12 1Canejeraauru inara raineaitoon. Jataain inara belaitoha

Cana Coaunerane jaun, inararaajenihane rai inara ichao teeuche jelaiteein que banijiaineein, rautaa CanaCoaunerane rijijieein. Niite laen jataainCana Coauneraacha jereineein, raicaohacha neein ichariquicheein.2Jiaonriha suujua cuhane coacuhin

churune rijijieein, inae nenacaaen

chene.naala, inara suujua coreein ichaaochete,inara ichao coreein ichaohin, CanaCoaunera jerenohineein, “Naaonjoaintecaohachae. Naaonjoaite rautae CanaCoaunera. Caate esinae rauhijiriincaohacha ne,” naain coacuhin,caohacha nejesina coitucuhin ichajeeinichaohiche.3Jataain cana belaitoha Cana

Coaunerane jaun, canu cocoainaaincaletoaain beratihane jaunna satiininara rai aitoon, nabana leeochaauruamurijiriin nenaa coacuhin nihachunine coataa. Aihane jaun jiaonrihaesenetaaichene coreniha inara rai CanaCoauneraacha tei rerohin, cha coacuhinichana jereein neeichene. 4Charijieein

teeinti cana ichao rai nelatihane coinaaraai lauriin nihacoae cana jaberocoque cana nerurujuana jaan. 5Niirijijieein techu arajii Jesocurisitoesenetaeranichaachene, ita ichao queichaohin Jesocurisito aina cuaainleinjiin que jaberoconaa rijijieein itajaberoco que jaberocohin nihacache.6Nitohaneeinte le cachanichaachene

rai aca jerihane rijijieein tenaa jerihanejaancuru rai, lauri lauri canaachaichaneni ichana nainena jaanu teein neCana Coaunera. Aihane jaun, rai nereberaneein cana letoaa Cana Coauneraneesenetaacachene rijijieein coitucuhinichacaachenete ne. 7Leeochaaurucoroatajanera neein nihachene coina,cana teein niha Cana Coaunerane,

janichaachenete ne. Jana chunocoha,cacha relaeraneein nihane coina acatiha Cana Coaunerane, leeocha ichanacoacuelanaala acaacha ichamiin.8Jerichanejeein chu, chunocoha cachasuujua anihoaeraneein nihane coina

naala. Chunocoha cha teein nihaleeochaauru raine, chunaelanaalateeine.neein nihane,neein nihane coitucuhin ichamiin.Cairicheihuru rai cha teeichene,tonajelanaala rachoojoeein teeuche.

Naaonjoaainte caohachae ichaohaJesocurisito ranojoineein nenaane

9Ita que asilanaala jiniiquiin ita suujuarijijieein ita belaain neein, itolere baasoichana coacuelanaala caohachanejesinaacha ichacuche. 10Jesocurisito ainacuaain ita nejeraneein neeichenecoitucuhin, jiniiquiin ita belaain ita suujuarijijieein coacuhin, itaque inara suujuaacateein ichaaoche.

11 12

348

11Nelararajiaain coiintelanaalacorajeein inara suujua aina cuaritaainCana Coaunera jerenohin ichacuche.12Rachoojoeein neeuche nii inaraachacohajei coreniha. Chaen laraajiin neeinnecairichanaa abaantaain itolere banaCana Coaunera bajaaebajajeeinichaaoche.13Cha lateein neeuruha Cana

Coaunera cachaneein nenacaaurune,inara raajenihane cha latera rijijieeinacaauru coroatajanecuche. Inara reneturuhin niha cachane, raotojoeeincotijiaain raauche.14Inara rerohecaeraauru rai caohacha

ichacuche. Jiaonriha, “Coaraainnainamiin,” naain acaauru queereeichene.15

joeein, inaderaain chananacaauru ainainaderaain chanaauche.16Ita rijijieein coacuhin ichaaoche.

Jiaonriha chuni amurijiriin nenaacoacuhin neeichene.joineein ichaonacaauru rijijieeinichaaoche. Jiaonriha leeochaauruamurijiriin cha coitucueraneein nenaacoaauquichene.17Jiaonriha chuni inara rai baaso ichaain

nihane, inara netonai rai baaso ichanacoacuhi nihache.naala satiin notaracaae, caohacha nejesinaichajeein ichaaoche. 18Atiin leeochaauruaina jiniiquiin raotojoeein acaaurucotainaa coacuelanaala ichaaoche.19Canejeraauru, jiaonriha inara cairichaeracairichanaa coacuhin neeichene, CanaCoaunera, baaso ichaeraauru ichanohincoitucuhin casetecarichaaine jaun. Niicoinate rai Quiricha inoaensi cuhane:

“Canune baaso icharaauru coitucuhincasetecaain, caohacha icharaaurucoretereeunni,”

naain aite Cana Coaunera. 20Aihanejaun iicha cotaairii mijitihane

coroaateeu. Jana cocoirihane acau quecocoaerateeu. Aihute nocoejeeinaonamiin. 21Jiaonriha baaso nejesinacoacuhin jeriha inara suujuanerijitojoeein neeichene. Nitohaneeinbaaso ichaelanaala caohacha nejesinaichajeein baaso amuritooche.

13 1Satiin cocoainanohineein nihacocoainacaine jaun, satiin rai nere

tonoraain aca jerihane rijijieein neeuche.Nihei chuni cocoainanacai, Cana Coauneratenojoinelanaala nei.caihurite Cana Coaunera tenojoineeincocoainanohineein neeure. 2Nii jaunte

naala nei, Cana Coaunera jerenohintonoraenihane jaun aicheein. Chaen techucaseteco coaracurureein,ruhi, 3naala,neein niha cocoainanacaine jaun. Aihanejaun ii casetecaa cocoainanacainecoasiinne, baaso ichana coacuelanaalacaohachaain neeute, esinae rauhijiriin

caihuri, 4acaauru jeriha Cana Coauneranerijijieein, ii rai caohacha ichacuruhanecoina neeuruhane jaun. Nete laen baasoichaain neeinne, cocoainanacai coasiinnene, esinae rauhijiriin baaso icharacasetecaane coina teein niha CanaCoaunerane jaun. 5Nii jaunte jerihacocoainanacaine rijijieein nere tonoraainichaohacachene caohachae. Coatiha canacasetecaane coasihacha nihei. Caohachaaincana suujua coaraain ichaohacachenecoinate aihacache. 6Nitohanihane jauntecocoainanacaihuri rai coriqui teeinneeiche, Cana Coaunera jerenohineeinleinjiin rai namihaneeocha ichajeeinneeuruhane jaun.7Le cachaauru naineein, inara caje

acaaruhacha raaeni teeuche. Nihachatohanei inaraacha coretenenine raicoretecuche. Niha chatohanei,

12 13

349

cobiereno rai inaraacha coreteneniimpoestone coretecuche. Niha cachainara suujua acatequichene jaaneeineque inara suujua acatecuche. Nihacacha inaraacha belaineninebelaihuche.8Jiaonrihachu chuni que nerebeteein

neeichene. Nete laen jiniiquiin itabelaaichene caohachae. Chunocohanamute cacha belaain ichoaite, aitohaCana Coaunera rai rauhine rijijieein,inae ichaohane jaun aicheein. 9CanaCoaunera rai rauhi cuhanete, “Jiaonrihaii sinijieranelanaala nenaa ene ainaichaojeraquiin neeine. Jiaonrihachusonajaain jaohine. Jiaonrihachuasijiauhine. Jiaonrihachu chamutecacha rucuhele, rai nirihuru, rai sinijera,naaonjoaaihunri jereein neeine,” naainne laenanohiheein. Nete satiin niinaitoonjoan coitucuhin nihacachenecoina: “Ii raajenihane ijiabereeobelaaine rijitojoeein chamute cachabelaihu,” naain ne laenanohineein.10Aihane jaun namute cacha belaainichoai, coatiha nainihei baaso ichaanamute cacha raine. Nitohaneeinjiniiquiin ita belaain nihacachenete,satiin aitoha nii rauhine rijijieeinichaohacachene jaun airichaacheein.11

chene caje nocohin cana ichao coaraaincoitucuhin ichaohacachene cojoanonaaque turuhane que nainacaachenetecaohachae, inae jauriaanejeein cana rai

jeeonriha ichoteratenojoineeinnerichaacheeinne jaun. 12lalajiha caa nocohenaanau ichaonaarijijieein ichaohacahene jaan janonaa.Inae turuhelalajiha nii ena nenaajanonaa canaacha cohajeine jaun,nocohenaanau nenaa rijijieeinbaasohacha ichajeein ichaohacachene

jianeein coujurihu Cana Coauneracachaneein nenaa tocohaneeinnihacachene coaarateein nihacachenetecaohachae. Charijieein teeinti letonajatoraain ne sondaro, rai curuaanaaaitoonjoan ichaane coina. Nii rijijieeintechu cana netonai jatoroaainnihacache, Cana Coaunera aitoonjoanichacaache chuni que asilanaala satiinnotaracaaene coina. 13Aihane jauncaohacha nejesina ichacaachenecoaracuruha cachaaurune coina,nainihaacache joaenreein ene jereein,ajetoritiin enaacha joaenreein chaichaain, niheichu canamute cachacotaairiin coaraain, canamute cacha quenecoelaain, naaonjoaain nenaanainihaacache. 14Aihane jaunnitohaneein nenaa coacuelanaala,coujuriu Cana Curuaanaa Jesocurisitocachaneein neeichene coaarateeinlaraajiin neeuche, joaereen cacha

naala.

Jiaonriha inara nejeraichao que ereeichene.

14 1Inara rene turuhin niha cananejera canaacha esenetai aina

ijilanaala nenaane, rai tonaain erenaacoacuelanaala raotojoeein raauche.2Coaracuche nachuhinti tabaauruitolere lenone que ita rijijieeinlenoneein neeuruhane. Jana tabaauruiijilanaala nenaa, iniho quilanaalajasisichuruhacha que lenoneeine.3Aihane jaun, itolere lenone quelenoneein nenacaauru, nainihei nii

naala nenacaauru que ereeinneeuruhane. Jerichanejeeinchu nainihei,nii itolere lenone que lenoneein nenaaque erenaa nainihei nii itolere lenoneque lenonelanaala nenaa, CanaCoaunera acaaentonai raain nihalune

13 14

350

jaun. 4Aihane jaun chaneeina neei ii,leeocha rai niicha latei tera que baasoichaa beein que ereein neeine coina. Niiacaauru letoaeraneein nenaa CanaCoauneraachate baaso ichaainaihurenihane, caohacha ichaaaihuruhane coitucureein. Neteitolereneein caohachaain raotojoeeinneeurureein, Cana Curuaanaaraotojoeein neeuruhane coinaicharaneein nihane jaun.5Niha coaiteen tabaauru, jataain

leeochaauru janonaa amuritoheriinnelateineein lejanohane coaaraauru.Jana tabaaurute satiin janonaa itarijijieein nelatihane que aitocure. Niijaunte lecachanichaachene, canaachaesenetai coitucuhin esenetaacachenecaohachae. 6Leeochaauru janonaa banaamuritoheriin le janonaa coaraain, banaCana Coaunera coroaena jerihane, niijanonaa bana coroaemiin. Jana CanaCoaunera rai caohacha ichaa itolerelenone que lenoneein nenaa jerihane,itolere lenone que lenoneein CanaCoaunera coroaemiin.jeeinchu Cana Coaunera rai caohachaichaa itolere lenonecuru que lenonenanainiheichuru, quilanaala neein CanaCoaunera coroaemiin.7Coatiha cana jerichaachene jaun

ichaohin, ohin, naaonjoaain nihaacache.8Nii rijijieein techu ohin, ichaohin,naaonjoaain nihacachene nihanatiinCana Coaunera raineein nihacache. 9Niicoinate ohin, o caje ichanaain,naaonjoaelu Jesocurisito,caauru, onacaauru, naaonjoaainunriCuruaanaaneein nihane coina.10Chanuna jana chaen nitohanihane

saijieein, ii nejera ichao que ereein rainecoeje chanuhin neei, Cana Coauneraacatiha satiin tururichaacheein acacanaacha ichai coitucuhin rucuherichaainesaijieein. 11Nitohanerichaaine quete:

riin airichaainne queneaitoreeunni.

Satiin cachaaurute canu acatihaneseeonriaain canu nichaanunecoitucuhin Cana Coauneracoroaaecurureein,”

naa Cana Curuaanaane nelaenanohineein Cana Coaunera QuirichaInoaensi cuhane ne. 12Nitohaneeinte lecachanichaachene, cana raajenihanecanaacha ichai berichaacheein CanaCoaunera rai.

Jiaonriha inara nejera ichaolacuroaaichene.

13Aihane jaun inae nainihaacache cananejeraneein nenacaauru que baasoneeinereein, chatohanei ichaain, naaonjoaainnenaa nainihaacache. Chatohanei ichanacoacuelanaala neeichenete caohachae,

chene esenetaane jianihane coataa.14Canune esinae rauhijiriin Jesocurisitoesenetaeraneein aitoon. Nihei chunilenone, calanineein quichaenihane coinacoaaunanojoi. Nete lenone tabaauru,leeochaauru cachaauru rai lenoneneeinnene. 15Niheichu nainiheei quinaainaelanaala nenaa ii nejera notaracaae raibaaso ichara tocohaneein quiine. Iilenoneecha coreniha nitajeein niha iinejera, coreniha netonai ohin nihaluJesocurisitone saijieeine coataa.Nitohaneein neeine coatiha chamute cachabelaaine coaaratiha airiheeini. 16Aihanejaun itolere lenone que lenonena naineeinneeichene jaan aina cuaain nainiheeichebaasoneein inara que ereein neeuruhacachaaurune jaanu ichaain neeichene.17Jeriha Cana Coaunerane rijijieein raiCojoanonaa que ichaonaa jerichaachene,coatiha joaenreein lenone que lenoneeinnihacane latihei. Nete laen esinaerauhijiriin baaso ichaelanaala rai Suujue

14

351

aina cuaain rachoojoeein ichaohin,raotojoeein nihacachene caohachae.18Nitohaneein ichaohin Jesocurisitohachajerei ichaa cachanete laen rautatiin coaraeCana Coaunera. Cachaauru nihanatiinteesinae rauhijiriin caohacha ichaanecoaracurureein.19Aihane jaun, atiin ita aina raotojoeein

chenete caohachae. Nii banate laen esinaerauhijiriin, jiniiquiin ita coroatajaneein,jeriha Cana Coaunera Suujuene rijijieeinnerichaacheein. 20Nainihei lenoneechacoreniha Cana Coaunera ichanohin itajeeinnihacachene. Esinae rauhijiriinte niqui,satiin lenonecuru lenone caohachaneeinneeure.naala nenacaauru notaracaae quelenoneein acaauru suujua lacuroaeratocohaneein nihacachene. 21Nii jauntecaohachaene, iniho leeochaauruquinojoinelanaala nenaa quiin, bino cohin,naaonjoaain nihacachene. Niheichuleeochaauru suujua lacuroaeratocohaneein nainihei joaenreeinchachanaa nainihaacache. 22Aihane jaun iijoaereen lenone que lenoneeine, CanaCoaunera notaracaaecha que lenoneeu.Rachoojoeein neeine suujua cuhanenocoatelanaala joaenreen lenone quelenoneein nenaa. 23Nete laen inaeroaotojoeein quinaa naihenihanecoituhane saijieein que lenoneein nei, acanii ujuaihoneein ne, niicha quiinelanaalanenaanihane coitucuhane saijieein quihanejaun. Nii jaunte inae canaacha ichananainihei ichacaa raotojoeein coitucuhanesaijieeine, osa que nesaruha aihaca.

Ii rainuhacha que caohacha ichanacoacuelaanaala chamute cacha rai

caohacha ichaau.

15 1Inae cana, jeriha Jesocurisitone

chene,

raauruhacha ichai que tonaain erenaanainihaacache. Atiin acaauruhachaichai rautaenihacachene nihanatiinabaantaacachenete ne. 2Satiin canate,canamute cachaauru rai caohachanuque cha ichaain nihacachene caohachae,caa canaacha esenetai aina iijieeinsacuhajeein ichaaoruhane coina.3Coaracuchenachuhinti Jesocurisitonetonai, aca jerihane rijijieein nenaanainenihane jaun:raauru coreenranihane canu casetecocoaaraaun,nihane nainaalu, rai suujua letonorijijieein nenaa coacuelanaalane. 4SatiinQuiricha Inoaensi cuhanelaenanohineein nenaate,raanu que laenanohineein nelu, itolerebana jianelanaala, cairichaaojoaaincana coaraane aina cuaain canaachacohajei ranaa nainichaachene coina.5Nii Cana Coaunera itolere banacairichaaojoaain cana coaara, inaracoroatajanemiin. Cana relaaluJesocurisitone rijijieein 6jiniiquiin itabelaain rachoojoeein Cana Coauneracoroajeein ichaoche, jeriha CanaCoaunera Cana Curuaanaa JesocurisitoInacaneein nenaane rijijieein neeichenecoina.

Jorioniheichuru rai benojoinihaJesocurisitone que erenaa

7Aihane jaun Cana Coaunera raicaohachanu que inara raain nihaluJesocurisitone rijijieein, inara netonaijiniiquiin raotojoeein ita raain neeuche.8Esinaena aitoreeunni inara rai. Inaecana foeratera inoaensihuru rai,nitohaneein ichaane coina aitosihaluCana Coaunerane nainaane coinate,Jorioocuru nichaanune rai nelatihanecoina turuhin nelu Jesocurisito, cajeesinae rauhijiriin nohanelanaala tihanecoina, naitoonjoan ichaa Cana

14 15

352

Coaunerane coaracuruha cachaaurunecoina. 9Chaen techu Jorioniheichurunetonai, aca Cana Coauneraneeinnihane jaun, cairichaaojoaain acaaurunetonai coaraane coitucuhin, Acaneein

tihane coinane maajeein turuhin nelu.Nii ajinihate nitohanerichaaine que:

“Nitohanei ichaaine corenihanelauri lauri nenacaauru cachaauruaina neein-

reeunni,”naain laenanohineein ne QuirichaInoaensi cuhane. 10Quiricha Inoaensicuhane techu coaiteen:

“Cana Coaunera cachaneein

jeeuchelauri lauri nenacaauru cachaauru,”

naain ne laenanohineein. 11Rai QuirichaInoaensi cuhane techu coaiteen:

“Lauri lauri neiniquicheneCana Coaunera cachaneeinnenacaauru aina jiniiquiin

Cana Coaunera coroaaecuche,”naain ne laenanohineein. 12Isaihasinetonai techu:

“Isaihasi caje nefoeratenaa-Isaraelitacuru curuaanaa neein nenaa-Rabiri cajeteocooreein leinjiin Curuaanaa,Isaraelitanelanaala nenacaaurunemaajeein

curuaanaa neein nihaneacaacha que jaaequiin neeuruhanecoina,”

naain laenaelu.13Canaacha cohajei teraneein nenaa

Cana Coaunera, Aca acaneein nihaneesenetaeraniquichene rai, raotojoeeinrachoojoeein jiniiquiin neeichene jaanuteein, inara aina niicha ichana naineiichaa rai Suujuene coina ichamiinte,leinjiin acaacha cohajeein neeiche.

14Canejeraauru, saain inaraleeochaauru belaain ichaohin, itolerecoitucuhin, jiniinquiin ita suujuatenaacoitucuhin ichaohichene coitucuhanu.15-16Nena laen caa quiricha inara raicanuhacha laenai cuhane inara queasilanaala inara rai aitoon, nabanabaitequichene chatohanei ichaquichenecoataa. Nitohaneein Jorioniheichuru raicaohacha ichaa Jesocurisitonebeebejihanune coinate, canu raicaohacha ichaane coina canu raain neluCana Coaunera. Nii jaaunne Cana

joineein neeururichaainne beebejeeun.Nii canuhacha beebejei esenetaauruhaJorioniheichurune, Cana Coaunera raiiniho mocohin teeuruha saseredotecuruJorioneei nenacaaurune rijijieein, CanaCoaunera rai, jeriha rai Suujuene

churu tihanune coina.17Coujuriu Jesocurisito letononeein

nenaa tocohaneein, Cana Coaunerachajerenohi ichaain nihanune jaunneraotojoeeun. 18churu relaain nihanune jeriha CanaCoaunerane rijijieein neeuru coina,canu relaain nihalu Jesocurisitone jaancaje cuaain, leeochaneein cuaainJorioniheichuru relanaa coacueneeun.Niine ichaaun acaauru rai ereerejeein,acaauru aina neein canu ichao queacaauru notajaain, 19cojoelanaacojoaiichana nainichaaunne jaan aina cuaain,Cana Coaunera Suujue aina cuaain,naaonjoaain. Nitohaneeine canaichoterateraneein niha Jesocurisitonebeebejihanune nainaaun jataaincaohatiin, Jerosaleeun caje nunuheteeinitolere sacutaain Iliria batane quetiaaojoaain. 20Nitohaneeine chabanaturuureniha leeochaaurune jaaunrucuhecujueein chabana aonaeraenihaJesocurisito que erenaane jaaunru

15

353

Jesocurisito beebejeeun, nabanaleeochaauru amihaneeona jaaunruturuhin,nune coataa. 21Nitohanei ichanacoacuelanaalane,

“Chabana que erenaaaonaelanaala nenacaaurute,inae aca Acanihane coaracurureein.

rute,aonaain coitucuha cuurureein,”

naain laenanohineein niha CanaCoaunera Quiricha cuhanena rijijieeinichaaun.

Romau cunaa coaauca Faborone22Jaiti nii ichajihanune jaaunne, araai

saain inara coaraa unaa coaaucaaunnenihanatiin nainesineeun. 23Nene laeninae ena canu amihaneeo nainaaun, nii

rune jaun, inae inara coaraa unaajereeun araai jaanacai baiha. 24Niijaunne Españau cuhanune ucuaetoha,cuujihataain inara rene bedaenereeuni,bajiaanachuhinti aineeun. Nene laenatiin,chaaune baiha, jelai caje amuhanunecoina canu coroatajaniquichene jereeun.25Nene jaiti ena Jerosaleeun cureeunni,ecu nenacaauru coroatajanihaleeochaauru cana nejeraauru taojiaitihanu acaauru raine coina. 26niau nenacaauru, Acaihau nenacaauru,naaonjoainurite suujua caje coaauneein,Jerosaleeun cairicheinejeein nenacaaurucoroatajaniha letoaauruhane coina,niicha letoaenihunru taojiaaure.neeinte rai suujua caje coaauneeincoacuhin, jataain caohacha ichacure.27Charijieein teeinti Jorionecurenihanesaijieein, acaauru que Jesocurisitocoitucuerateeurelu, JorioocuruJesocurisito esenetaeraneeinnenacaauru,

churu netonai,

necure, acaauruhacha sirii taojiaainletoaain. 28Nii jaunne inae niileeochaauru coroatajanihaacaauruhacha taojiai amaain tihanunebaihane laen, Españau cureeunni. Niiucuaetohane laen cuujihataain inararene bedaenereeunni. 29Inara renebedaenichaaune,chaain jelai amuritoheriinJesocurisitone coitucuhanu.30Inara raine aitoreeunicha

canejeraauru. Atiin Jesocurisito ainacana belaiha cana rai Cana CoauneraSuujue tenojoi coreniha, caohachaaincuha canu amihaneeone coina, canu raiatiin Cana Coaunera bajaauchete,31canu que chachana nainecureneeineJodea nenacaauru Cana Coauneracoitucuhichuru. Chaen Jerosaleenturuhanune raotojoeein canu ranaanainecuruha ecu nenacaauru cananejeraaurune coina. 32Jeriha CanaCoauneranena inara rene turuhinbedaenereeunni,

nune coina. 33Raotojoeein nihacacheneteraneein nenaa Cana Coaunera, inaracoroatajanemiim. Nitohanemiin.

Arajii cachaauru coaauca Faboro.

16 1Jesocurisito rai iclesia neeinnenacaauruhacha latei que

acaauru coroatajaneraneein Cencreanenaalu- cana nejeraneein ene neeinnenaa- Febe quene inara rai aitoreeunni,2coujurihu Jesocurisito esenetaeraneeinnenaa tocohaneein, inara rene turuhaneraotojoeein Jesocurisito coreniha raain,

chene coina.janeein canune maajeein coroatajanelu.3Canu rai Jesocurisito tenojoi

amihanenaa que canu coroatajanera

15 16

354

neein nenacaaurulu- Aquila, Firisila,naaonjoainuri coaucaaunne beeucheacaauru rai.4Acaaurute canu coreniha nichao

itajerateeuruhane rai neeurelu, canusohin canu jaonaa jerecuruhane bana.Nii jaun coatiha canuhacha acaaurucoaauhaaun, satiin Jesocurisito raiiclesianeein nenacaauru-rute acaauru coreniha Cana Coaunerabajanajaaocure.5Jerichanetojoeeinchu Aquila, Firisila,

caauru canejeraauru coaaucaaunebeeuche acaauru rai. Jataain canuhachabelaai- Efeneto coaaucaaune beeuche.Acate jauriaanejeein Asia batane queJesocurisito esenetaera neein nelu.6Taolu carajaain inara jana neein,

inara coroatajaneraneein nenaa Marihanetonai coaaucaaune beeuche.7Chaen canu araaichuru canu aina

rulu- Andronico, Joniasi, naaonjoainurirai acaauru coaaucaaune beeuche.Acaaurute afosotooru que caohachacachanecuruhane coaarateein, canuajiniha Jesocurisito esenetaeraneeinneeurelu.8Jesocurisito coreniha jataain

canuhacha belaineein nenaa- Ampliatorai coaaucaaune beeuche.9Chaen canu rai Jesocurisito tenojoi

neein nenaa- Orobano, canuhachabelaai Estaquis, naaonjainunricoaaucaaunne beeuche acaauru rai.10Jesocurisito esenetaeraneein nihane

jaun, mainajeein coujunojoineeinnenaalu- Apeles netonai coacuhin,Aristobolo aina rai naraichurucoaaucaaune beeuche acaauru rai.11Chaen canu araai Erodion, nii baiha

Narsiso aina nejeraauru Jesocurisitoesenetaeraneein nenacaauru,

naaonjoainuri coaaucaaune beeucheacaauru rai.12Jerichanejeeinchu Jesocurisito

icharatenohi icharaneein nenacaauru-Tirifena, chaen Tirifosa, naaonjoainurirai acaauru coaaucaaune beeuche.Chaen cana nejera, Jesocurisito

coreniha- cana baineein nenaa- Persida-nii mainajeein Jesocurisito tenojoiamihanenaa icharaneein nenaalu rainetonai coaaucaaune beeuche.13Rofo rai netonai coaaucaaune

beeuche.riin Jesocurisito esenetaeraneein nihanecoaarate.Chaen rai nebate canu neba rijijieein

cacoelaichaneein nelu.14Chaen Asiincrito, Fleconte, Eremesi,

Patrobas, Eremasi naaonjoainuri, chaenacaauru aina nenacaauru canejeraaurunetonai rai acaauru coaaucaaunebeeuche.15Chaen Filologo, Jolia, Nereo aina rai

bai Olimpias, naaonjoanunri rai acaaurucoaaucaaune beein, canaacha esenetaicoreniha canejeraauru rai netonaiacaauru coaaucaaune beeuche.16Jiniiquiin raotojoeein ita rai ereein

neeuche, ita nejeraneein nenaarijijieein. Satiin Jesocurisito esenetaainrai cachaneein nenacaauru netonainteinara coaaucuruhane berateeure inararai.17Inara canejera neeichene raine

aitoreeunni, atiin nii jelai leeochaaurulerueraneein-raneein nenacaauru coaraain, acaauruque nainaain ichaohichene coina.Nitohanei icharate relanojoineein

raneein aicheein. Aihane jaun jiaonrihaacaauru rohan neeichene.18

lanaalate nechu acaauru jerecuruhanerijijieein- raihunhacha que chachaain

16

355

neeure. Chaentechu enaacha cachacoritana inatiin aihuruhane jaun,acaauru coitucuelanaala nenaa cachacoritacure enaacha.19Satiinte Jesocurisitohacha jerei

tonoraain ichaohichene coitucuure. Niijaunne jataain rachoojoeeun inaracoreniha. Aihane jaun baaso ichanacoacuelanaala, itolere coitucueraneeinneeichene coaarateein caohachanejesina ichacuche. 20Aihate inara tijiaasaae jaoleneein niha nii baasoicharatera moconajaerane coinaichamiin raotojoeein nihacacheneteraneein nenaa Cana Coaunera. Inaracoroatajanemiin Cana CuruaanaaJesocurisito.21

neein nenaa- Timoteeo netonaite inaracoacue. Chaen canu araaichuru- Locio,Jasoon, Sosipater, naaonjoaihunri.22Canu caa Faboroacha laenaeratei

quiricha laenara- Tersio nichaaunenacanuhetonai cana Curuaanaa corenihainara coacuun.23Chaen caa nihanune jaan- loreri

erora Caiho netonaite inara coacue.Acate rai loreri tee, satiin iclesianeeinnenacaauru- turunacaauru nasaaenetaojiaauruhane coina. Chaen caanihacaanune jaan nese cocoaichacururai coriqui beraichaneein nenaa- Erasto

netonaite inara coacue. Chaen cananejera Coarto netonaite inara coacue.24Cana Curuaanaa Jesocurisito, satiin

inara coroatajanemiin. Nitohaneeine.

Raotojoeein rachoojoeeinCana Coaunera coroaecuche.

25Cana ichoterateraneein nihaJesocurisitone que inara relanaanunerijijieein, leeinjiin Acaacha jerihanerijijieein neeichene coina icharaneeinnenaa Cana Coaunera coroaecuche. Niiinara relaanulune jaante, chuni quecoitucueratelanaala sirihane caje, canaque coitucuerate Cana Coaunera. Acateasinojoineein sirilu, jaiti cana raichauratane coaunaenihane ajiniha cajecoaauneein Cana Coaunera. 26Nete laen,inae enene cana que coitucuerate nerebera inoaensihuru- profetacuru que, acajerihane rijijieein beein laenaeratihaluCana Coaunera chabana satonoelanaalanenaane rijijieein. Nii niicha ichaneniasinojoineein nenaate, satiin lauri laurinenacaauru cachaauru que coitucuerateCana Coaunera, esenetaain tonoraainneeuruhane coina.27Leinjiin itolere coitucuhin nenaa

Cana Coaunera necaohacha coitucuhincoaracurumiin chabana satonoelanaalarai Calaohi Jesocurisito aina cuaainsatiin cachaauru. Nitohanemiin.

16

356

Chatohaneein neeicheCoriintoo neiniquichene.

1 1Canune Faboro neeun. CanaCoaunera jerenohi neeinne,

Jesocurisito cocoainanohi afosoto neeinneeun. Cana nejera Sosetenesi ainajiniiquiin neeinna 2caa quirichalaenacaanu. Satiin Coriinto neseu CanaCoaunera que banijiaineein raiiclesianeein nenacaauru cananejeraauru raina, caa laenaainletoacaanu.Satiin inarate Cana Curuaanaa

Jesocurisito aina cuaain araai laurii cajeranojoineein neeichene saijieein, CanaCoaunera que banijiaineein le laurii cajenenaa rijijieein neeiche, itoleresacutaain Jesocurisito coroaejeeinnenacaauru aina jiniiquiin.3Cana Coaunera, Cana Curuaanaa

Jesocurisito, naaonjoainuri inaracoroatajanemiin raotojoeein neeichenecoina.

Jesocurisito aina cuaainterausiaenojoinichaache.

4Jesocurisito aina cuaain inararausieca Cana Coaunerane corenihane,itolere bana coroajeeun. 5Nii rai Calaohi

chene aina cuaainte, jataain inara

coroatajane Cana Coaunera, niichajerenohin coitucuhin que ita rairaotojoeein ereeichene coina. 6nihane ainate, esinae rauhijiriin erenaaniha Curisito quene coitucuhinesenetaain rijijieein neeiche. 7nihane jaun, inara rai lanarinaaincaohacha ichaquichene coina inara raiCana Coaunera tenojoin, ocooca uhaCana Curuaanaa Jesocurisitonecoaraquichene que tiaojoaain. 8Inaraberairichaain Cana Coaunera satono quetiaain, inara suujua letono ichaelanaalaneeichene coina, nabana turuha CanaCuruaanaa Jesocurisitone bana nihainara que tonaain ereine coataa. 9Itolerebanate, satiin naitoonjoa ichae CanaCoaunera. Acate inara cotijiae,jiniiquiin rai Calaohi Jesocurisito ainaichaohichene coina.

Ita caje nelerucuruhaJesocurisito ranojoinunrune

10Canejeraauru, Cana CuruaanaaJesocurisito corenihane inara rai aitoon,

neein inara suujua cuaelanaalajiniiquiin raotojoeein ichaohichenecoina. Rachoojoeein ichaaoche itarijijieein coacuhin, ita rijitojoeeinabaantaain. 11Nejesinajeein itacotaairiin neeichene coitucuhanu Clohe

Coriintoo nenacaauru rai

Faborohacha letoai leinjiin

357

laurichuru cajene jaunna, caa inara raiaitoon. 12Chaen techu, inara ainanenacaauru tabaaauru, “Canune Faborolauri caje neeun,” jana leochaaurute,“Canune Aforo lauri caje neeun” janaleochaaurute, “Canune laen Fedoro lauricaje neun” jana leochaaurute, “Canunelaen Curisito lauri caje neeun,” naaure.13Chasiinna araai lauriin neleruhin nihaCurisitone coalanaala niritiinereriquiche. Coatihachu canu Faboronichaaunne inara coreniha coroso queohanulune coaalanaala. Niheichu,

johi niheeiche. 14Cana Coauneracoroaaejihanu, Curisifo, Caiho,naaojoainunri baotisaanune baiha

lune jaun. 15Nitohanihane jaun niichuni, Faboro nichaaunne laurinihanecoreniha baotisanojohiniha nocoetiinerenaa nainihei. 16Chaen nechuEsetefana lauri baotisaaunlu. Coatiha niibaiha chuni baotisaanune coitucuhaaun.17Coatiha cacha baotisaanune coinacaletoaailu Curisito. Raujiaainchajianacoon nenaa nainecururichaincachaaurune bihanune coinatecaletoaelu. Coatiha amurijiriin chacoitucueraneein nihanune coinacaletoaailu. Nitohanihane saijieein chacoitucueraneein nenaa rijijieein nerebihanune, cha que nelaterihei canaichoteraneein nihane coina coroso queohalu Curisitone.

Curisitote, niicha ichana naine ainaniicha coitucuhi ichaa Cana Coaunerane

jaan ne.18Nii coroso que ohalu Jesocurisitone

que erenaate aonacure nii cha quenelatihei rijijieein nii nitajeeuruhanecoina nenacaauru coitucuhichuru. Nete

neein ne nii erenaa, jeelai Cana

Coaunera ichanohineein. 19Rai QuirichaInoaensi cuhane:

nojoi itajeeinne,

rune jaan itajereeunni,”naain bihalu Cana Coaunera.20Inae cha que nelateein nedaauruhi

itolere coitucuureraauru aina cacharelaaureraauru. Niheichu nelateeinnedaauruhi, caa cana rai chauratane

raauru niha natiin. Satiin itolerecoitucutoha nocoenacaaurute, leinjiinaaso rijijieein ratiri Cana Coaunera.21Cana Coaunerate niicha coitucuiichae, nabana nii niicha coitucui ainacuaain niicha tei ichaonaa coitucuhin

churune coataa. Nitohanihane jaaunte,rai nere letoae, satiin esenetaain jerihacachane jianacoon ichaonaa nainihanecoina. Nete, nii nere esenetaaichuru,

ruhane niha natiin, esinae rauhijiriinjianacoon cacha mitaeraneein ne.22Nitohanihane jaunte,

joai coaana jerecure Joriocurunichaaunne. Jana Curiecocuru, chacoitucuuruhane jaanu ariiriichure.23Nena canacaanu, jianacoon cachamitaeranu que Cana Coaunera letonocoroso que onaalu beebejihacaanu. Niite

neein acaauru tee. Jana Jorione lanaalanenacaaurute, nechu joaenreeinnelatihei rijijieein aonacure. 24NeteCana Coaunera cotihanoichuru,Jorioneein, Curieconeein, naaonjoaainnihacachene niha natiin, nii letonoMesihasi Curisitote jeelai CanaCoaunera ichanohin ichaain, niicha

cache. 25Cana Coaunera beratenojoin,joaereein nelatihei rijijieein coaraa

1

358

cachane niha natiinte, satiin cachaachacoitucui amurijiriin nelate. Chaen techuCana Coaunera icharatenohi,naala coaraa cachane niha natiin,jataain cachaacha ichai amurijiriin,laraajiin mijiaineein nereein itolerebana. 26Canejeraauru, coroatajajeeinchainara tabaauru cha coitucuera rijijieeinneeichene saijieein, jitariin inaracotijiaain niha Cana Coaunerane quenainaain ichaaoche. Nii ichoae tacaaintechu coroatajajeeincha inara tabaaurunelateinneein nenacaauru cachaaurulauri caje neein, cocoainanacaineein,naaonjoaineein neeichene saijieeinjitariin inara rae Cana Coaunera. Niique nainaain ichaaoche. 27Nitohaneeinitolere que nainaa nocoetonacaaurunecoeje chanunaa jerenacaaunte,jaolecooruha nii nainanacaaurunejaancuru cachaauru janijiin cotijiaeCana Coaunera. Chaen techu niileeochaauru amurijiriin nelatenacaaururaelanaala, nii nelatelanaalaacaauruhacha coaracuri cachaaururaain ne Cana Coaunera, acaaurunecoeje chanunaa jerenacaaun.28Nitohaneeinte jerenohinelanaala,coiintenojoineein, nelatelanaala,naaonjoaain cachaauruhacha coaraicotijiaain ranajaain ne Cana Coaunera,

riin nelatiha nocoenacaauru quejaoleconaa jerenacaaun. 29NitohaneeinCana Coaunera acatiha nihacachenejaun, nainihaacache leeochaauru

chene. 30Cana Coaunerate raajenihaneinara raain ne, rai Calaohi Jesocurisitoaina neeichene coina. Chaen techu niirai Calaohi Curisito coreniha chabanacanaacha coitucuhi coitucuhin, corenihaosa caje mituhin, cha juaihoneein nenaacaje ichoteratenojoineein, jelai teeinque banijiaain raotojoeein nenaa coina

ichae Cana Coaunera. 31Nitohanihanequete: “Caohachaai cana raajenihane

chene. Cana Curanaacha ichanojoiinchacoroaecaachenete laen caohachae,” naeCana Coaunera Quiricha Inoaensicuhane.

Coroso que atinanojoinCurisito beratenojoin

2 1Aonacuche canejeraauru. Inara raiCana Coauneraacha ichaneni

coitucueraelanaala nenaa que irihauhanune bana coatiha inaraachacoitucunaa nainihei que irinaaunlu. 2Niiinara aina nihanune bana, coatihaleeocha coacuhin que inara raiirihaaunlu, esinae rauhijiriin coroso queneein onaalu Jesocurisitohachanecoacuhin que inara relaaunlu. 3Chaen

neein, joaenreein cacha chaquenelatihei rijijieein turuunlu. 4NiheichuCana Coaunera jerenohin que inara

chene jerenacaaun nii aitocuruha niiitolere coitucuurerane rijitiin ereeininara relahaaunlu. Nena rai Suujue ainaitolere ichana nainiha Cana Coaunerane

chaaune jaun nii aina esenetaaichelu.5Leinjiin Cana Coauneraacha ichanenuesenetaain que jaaecohichene coinane,nitohaneein inara relanajacoon, nabanasuujua caje rocohin cachaauruhachacoitucunojoi que jaaecohichene coataa.

Rai suujue aina cuaaintenecoitucuherate Cana Coaunera

6Nena laen inae acaauru suujuacuhane niicha esenetai aina iinacaaururai jelai amuritoheriin canacaanu queCana Coaunera coitucueratenojoi queirihacaanu. Coatiha caa chauratane quenenacaauru cachaauruhacha coitucui

1 2

359

que nihei. Niheichu acaauru raicocoainanacaaihuri nitajerainenacaauru coitucunojoineein nenaaque aitohaacaanu. 7Acate caa cana raichauratane coaunaane ajiniha, enenecana necaohachanu que niichaichanenine que inae coaausilu CanaCoaunera. Nii quene caa inara raiirihacaanu. 8Nii coitucueraelanaalanenaa niicha ichanenu coaausihaluCana Coaunerane coitucuurenihanejaunte, coroso que teein nii cana raicaohacha icharaannu que letonoatinaaurelu. Coitucuuruhanejananihane, coatiha coroso que teeinatinaaururiheilu caa chauratane quenenacaauru cocoainanacaihuri. 9NeteQuiricha Inoaensi cuhane:

“Cana Coauneratebelaichaauru rai,chabana coaanojoinelanaala nenaaaonanojoinelanaala nenaa,naaonjoainuri ichaainacaauru que banihateein rucujue.Niheichu chuni,‘Naaonjoanrichaain’ naain quecoaaura,”

naain beratihalune nainaane coina ichaeCana Coaunera. 10Nii niicha ichaneni,niicha coacuilute cana que coitucuerate,rai Suujue aina cuaain Cana Coaunera.Nii Cana Coaunera Suujuete, satiinniicha ichaneni coitucue, satiin suujuacuhane niicha coacuine maajeein.11Nihei chuni ita suujua coitucuna

nainera. Leinjiin nii suujua cuhanenenaa, rai suujuete naine cacha suujuacoitucuhane. Nii rijijieein techu nenechuni Cana Coaunera Suujua coitucuera.Acaihaniji rai Suujue rai suujuaachacuane nenaachate rai suujua coitucue.12Coatiha canacaanu, caa CanaCoaunera coitucuelanaala nenacaaurucachaauru rijijiein Moconajaera suujerahaacaanu. Acaihaniji Cana Coaunera

Suujuene raacaanu, aina cuaain jataaincana belaitohane jaun, cana rai niichatei coitucunojoin aonaain coitucuhinnihacachene coina. 13Canacaanu relaaCana Coaunera Suujuene jaan queneaitocoaanu. Coatiha canacaanu suujuacuhane canacaanuhacha coacuhi queaitohaacaanu. Nitohaneeinna CanaCoaunera Suujue beratenojoi bihacaanu,Cana Coaunera Suujue coitucuhinnenacaauru rai.14Nitohanihane jaunte, Cana

Coaunera Suujue raenihane coinaichaonaa, nii Cana Coaunera Suujuejerenohi coitucuhin tonorana nainene,nii chaque nelatihei rijijieein aonaanejaun. Niheichu aonaane niha natiincoitucunaa nainihei, Cana CoauneraSuujue sirinihane jaun. 15Nete laenCana Coaunera Suujue siricha itolerecoitucuhin coulurujuenaa nainereein.Nerinaain que tonaain que ereein acacoulurujuenaa nainera. 16Nitohanihanecoinate, “Nihei chuni suujua cuhaneCana Coauneraacha coacui coitucuera.Niheichu chuni suujuatenaa nainera,”nae rai Quiricha Inoaensi cuhane. Netelaen cana, coaauca Jesocurisitonerijijieein coaaucaache.

Canacaanune Cana Coauneraletononeein ita amihaneeon

coroatajaneraneein nihacaanu.

3 1Canejeraauru, nii jauriaanejeeininara relaa uhanune bana, coatiha

Cana Coaunera Suujue letono rijijieeininae ijiin ichaonacaauru cachaaururelaanune rijijieein inara relanaanainihaaunlu. Nii jaunna CanaCoaunera coitucuhichuru cachaaururijijieein ichaohichene jaun, CanaCoaunera Suujue letono rijijieein inararelanaa naineneeunlu. 2chene jaunte, caaintaelanaala inararelaanulune jana, tonoraelanaala

2 3

360

abaantana naineneeichelu. Niheichuenanetojoeein nihanatiin tonorananainiheeiche. 3Aihuruha Cana Coaunera

joeein inara suujua coaraquichenejaunte, nii ita que necoelaain, ita quenererojoecaain, naaojoaain neeiche,aihuruha satiin Cana Coaunera

rune rijijieein. 4“Canune Faboroacha eretonoraaun,” jana leeochaauru “CanuneAforoacha ere tonoraaun,” naainereeichene jaunte, jaiti Cana Coauneracoitucuelanaala nenacaauru cachaaururijijieein ichaohichene jaun aitocoiche.5Coatiha canu Faboro nichaaunne

chanihaaun. Niheichu cha nihei Aforonetonai. Canacaanune raujiaain CanaCoaunera letononeein, inara aina niichaichaneni coitucuerateraneein canacaanuletoaa Cana Coaunerane rijijieein,niicha icharatenohin icharaneeinnihacaanu. 6Canune inara queJesocurisito coitucuerateraneein neeun.

chene coina que inara relaeraneein ne.Nete laen Cana Coaunera, nii ainacuaain chabana nitajenaacharaichaonaa teraneein ne inara rai.7Nitohanihane jaun, nii inara quecoitucueratera nichaaunne, nii inararelaera aina chaneein nihaacaanu. CanaCoaunerate laen nii inara relaacaanunejaan aina ijiin ichaohichene coinaicharaneein ne.8Nitoanihane jaun, canu inara que nii

Cana Coauneraacha ichai cotucuerateranichaaunne, nii que inara relaera ainajiniiquiin ita rijiichaanu. Nete laen nii

tihacaanune cainareein Cana Coaunera.9Canacaanune Cana Coaunera

letononeein canacaanu rai niicha teiamihanenaa que ita coroatajaneraneeinnihacaanu. Inarate leinjiin ocoana aina

leinjiin loreri rijijieein neeiche CanaCoaunera rai. 10Jana canune, inara queamihanenaa nunuheteraneein neeunCana Coaunera letononeein. Janaleeochaaurute, nii quiicha banesijiateibucutejeeure. Nete,chene caohachaain ichacaachenecoaraain ichacaachene caohachae.11Nihei chuni nainihei nii banesijiaquiicha tenojoin coreein leeocha tenaanainera. Nii banesijia canuhacha teiteJesocurisito ne. 12Nii rai banesijiaquiicha temunojoin ichoaete nainere,coata coreti, ajeri coreti, enuha, elele,jiarana nujua,rure loreri ichacuruhane. 13Nete, inae lecachanichaachene ichao cojuhin coaraaCana Coaunerane cojoanonaa queturuhane bana, le cacha cachaauruamihaneeon inanacaa cureein. Niibanate, usi tabaineein ureein nii canaichanaa cojuhin coaraane coina.14Chariji ichanaa teeinti mocohelanaalanii usi abaantae, nii icharate core raacureein. 15Jana mocoha nii niichaichainete,neeo. Jana nii que amihaneite, nii usicaje nichotereein cha colane.16Tana Cana Coaunera loreri

neeichene jaun, inara suujue cuhaneniha Cana Coaunera Suujuenecoitucuhichene. 17Nii Cana Coauneraloreri neeichene jaunte, osa que inarasaruhin baasoneein inara teranihane,Cana Coaunera loreri aasaeca aicheein.Niite aca itajiha cureein Cana Coaunera,acaihaniji rai loreri neeichene saijieeininara ichao asaaecane coreniha. Inaratenii rai loreri neeiche.18Coa inara raaje necoritaache Cana

Coaunera coitucuhichuru rijijieeinitolere coitucuha nocoetiin. Nitoaneeinneeichene, nii baiteein enacoauneeinCana Coaunera coitucuhin neeuchete,esinae rauhijiriin cha coitucueraneein

3

361

neeiche. Nii banate laen esinae

cheein. 19Nii quete,toha nocoeeuruhane jaan aina

nacaaurune coinate ichae CanaCoaunera,” naain ne laenanohineeinCana Coaunera Quiricha Inoaensicuhane. 20Chaen techu coaiteen, “Niiitolere coitucutoha nocoenacaaurucoaunojoite, nii cha que nelatenihanecoitucue Cana Coaunera,” naain nelaenanohineein Cana Coaunera QuirichaInoaensi cuhane. 21Nitohanihane jaunchunocoha cacha, joenreein namutecacha rijijieein ichaohane nainihei,

taane. Satiin itolere inaraacha lateite,inara rai teein ne Cana Coaunera.Aihana jaun, Cana Coauneraachatecoroaaena nainequiche, inara rai itolereteein nihane coreniha. 22Canu, Aforo,cana rai chauratane, cana rai ichaonaa,caa ena nenaa, cabaiha neenihun,niichurute Cana Coaunera tenojoineeinneeure inara rai. 23Jana inarate Curisitorainequiche. Jana Curisitote CanaCoaunera raine.

Afosotooru amihaneeo.

4 1Cana Coaunera ichanohicoitucuheraelanaala nenaa que

neein nihacaanune coitucuhichenetecaohachae. 2Chaelai icharaanu queletononeein nihacanete, nii canaletoaera suujua rijijiein nere tonoraainichacaane caohachae, nere tonoraainnihacane coitucunaa nainiha nii canaletoaerane coina. 3Nena laen

nacaaihuri ainane nihanatiin, cha quetonajeneeun. Niheichu canu raajenihanenihanatiin baasoneein, caohachaain,

naaojoaain ichacaaunne coitucunaanainihaaun. 4Nena, nii casuujua cuhanebaaso ichaenihanune coaucaaunne,canu baaso ichacaaunne coitucunaanaineneeun. Cana Coaunerate laen,baaso ichaain, caohacha ichaain,naaonjoaannune coitucuha cureein.5Aihana jaun, “Acate baaso ichae,”naain leeochaauru que erenaa

lanaala. Jauriaanejeein turuha canaCuruaanaane cohacuche. Acate laennainereein, jitariin nii suujua cuhaneacaauruhacha coacuhi, acaauruhachaichai, naaonjoainuri coitucuhane. Niibanate caohachaain icharaaurulecachaauru coroaereein CanaCoaunera.6Canejeraauru, inara caohachanu

quene caa inara rai Aforo, canu,naaonjoain nichaanune ichanohin quecuaain inara rai beeun, caje coauneeincanacaanu ichanohi que coacuhin,rijijieein ichaquichene coina. NabanaQuiricha cuhane aitohane edaa cuaainichaquichene, nabana leeochaauruamurijiriin cha coitucueraneein nenaacoacuhin, acaauru que jaolecohichenecoataa. 7Chariji inara rai leeochaauruamurijiriin neeichene jaannu teein ne.Chariji inaraacha sirii, Cana Coauneratenojoinelanaala siriquiche. Tana CanaCoaunera, inara rai itolere tihanecoitucuhichene. Nii saijieeinte inararaajenihane cha eruhera rijitiin inaranecohasitaacha que neeiche.8Nitohaneeichene jaunte, itolere

inaraacha jerei siriin, itolere cachacuruaanaa rey niha nocoetiin,canacaanu latiha nocoeteneeiche.Bajiaanachuhinti esinae rauhijiriin reyesineneein neneeiche, inara cajecanacaanuhacha latei bajaain, inaraachasirii sirichaneein nihacaanu canacaanunetonaine coina. 9Canacaanu afosotooru

3 4

362

nichaanune raite, jataain leeochaauruamurijiriin necairichanaa coaraainohacaanune coina ichara tocoaneeincanacaanu te Cana Coaunera. Chaennechu, satiin anjeraauru, cachaauru,naaonjoainuri notaracae nihacaanu, niicairichei coaraain.10Curisito esenetaain niicha jerenohin

tonoracaanune corenihane, aaso chacoitucuhi rijijieein nihacaanu. Janainarate, itolere Curisitoacha jerenohincoitucutoha nocoetiin neeiche. Chaentechu, joaereein nelatihei rijijieeinnihacaanune jana,riin laraajia nocoetiin neeiche.neeichene jaunte, inara leeochaauruaina jiniiquiin, canacaanu quejaolecohiche. Jana leeochaaurute, inaraque suujua acatecure.11Enanetojoeein mijitena, cocoiinina,

cajione,nune jianihacaanu. Nii canacaanu quejaolecooruhane ichoae tacaain techu,canacaanu que nererojoecaaure.Niheichu nii canacaanu nenaja nihanatiin. 12Chaen nechu cotaaecaanucanacaanu bijiicha que amihanejeein.Canacaanu cotaicha raine, caohachaainnihane coina irihacaanu. Chaen nechucanacaanu rerohecaauruhane nihanatiin abaantaacaanu.13Canacaanu rai baasoneei iriha

cachanena, raotojoeein tonoraacaanu.Nitohaneeinte caa cana rai chaurataneque jaoleneein nenaa utoone rijijieeincanacaanu coaraain, enanetojoeeincanacaanu que jaolecoore.14Coatiha inara necoeje chanuha

aitiin laenahaaun. Inara suujuatihaneichaaun. Inara belaihanu canu calaohirijijieein neeichene jaun. 15InaraJesocurisito ranojoineein neeichenerelaeraneein neeuruha lechooncaoaraancaneein niha natiin, coatihaacaauru inara inacanihei. Canune laen

inara que, nii enene inaraacha esenetaiJesocurisito coitucuerateein, nii osa cajenichotiha cachane jaan ichaonaa,naaonjoain beraneein inara inacaneeinneeun. 16Nitohanihana jaunne inara raiaitoon,chene coina.17

chene coinane, nii Cana Curuaanaacoreniha cacalabi- casuujua rijijieeinnenaa Timoteeo letoaaun. AcateJesocurisito esenetaeraneein nihanuneichao rijijieein, Jesocurisitoranojoihunru rene turuhanune jaaunruinara relaanune coauquichene coinainara rai bereein.18Inara tabaaurute inae itolere

coitucuha nocoetiin raotojoeein neeure,inae inara rene nacoauneeintururichaaunine esenetaaurenihanejaun. 19Nena Cana Curuaanaa jerihaneenanocoojoa inara rene bedaenihaureeunni. Nii banane, nii itolerecoitucutoha nocoenacaaurucoaareeunni, nii nelatecuruhanecoaracaaunne coina.20Coatiha erenaacha nihei Cana

Coaunera Cojoanonaa. Acate canacaanucocoainae, itolere ichana naineein,itolere rucuhena nainichaanune jaannuteein. 21Aihana jaun cha jeriquiche.Rauhijiriin inara casetecaa uhanunenajeriquiche. Ainihane jataain inarabelaain inara coaraa uhanunenajeriquiche.

Baasoneein ichoai sitaauche inara caje.

5 1Leinjiin nii inara jana nenaa, raiinaca comasai- nebaene siriha rai

comasaineeinne coitucuhanu.neein ichaonaate, jataain coasinacai ne.Nii Cana Coaunera coitucuelanaalanenacaauru niha natiin, nitohaneeinichaonaa nainecuruhi. 2Nii saijieeinte

4 5

363

joeeiche, bana nii baaso ichaquicheneque coacuhin inaderaelanaala. Aihanajaun inara jana nitohaneein ichaoacachane sitaauche.3Canu jaberoconeein inara aina

nenihanune niha natiinne, canu sujuacuhane inara coaaureeunni. Nii jaunnacaa inara rai canu jaberoconeein netiinaitocoaaunne rijitojoeein aitoon, canuJesocurisito cocoainanohineein niicaitoonjoa tocohaneein baaso icharacasetecaaichene coina.4Ita taojiaaichenena canu suujua

cuhane inara coreniha Cana Coaunerabajareeunni, caohachaain inaraachaichaneni ichaquichene coina. Chaentechu Cana Curuaanaa Jesoso netonaiecu nicha ichana nainei letoareein, ecuinara aina nihane coina. 5Nii jana laen,nii baasoneein ichaonaa cacha teeucheMoconajaera rai, nitajiha rai jaberoconeniha natiin, inae turuha CanaCuruaanaa Jesosone bana rai suujue niicaje nichotihane coina.6Nitohaneein neeichene jaun,

nainiheeiche caohacha ichaa nocoetiinereeichene. Inarate, “Coaerai curucuhane jorerera tihacanete enaaichacoaerae,” naa erenaane coitucuhiche.Charijieein teeinti nii jorerera lomohenii coaaerai, nii rijijieein techu inaraichao aasaeraneein ne nii inara jananenaa baaso ichara cacha. 7Aihana jauncharijieein teeinti jorerera jaohin,jorerera colane faan jaaure Fasocoabeseta bana quihuruhane coina. Niirijijieein nii inara jana nenaa cacha basojaaoche, nabana rai nichao baaso ainainara ichao asaaecane coataa. Curisitote,carenero sooruhane rijijieein Fasocoabana cana coreniha sohin jaaorelu,jianacoon nihacachene coina.8Charijieein teeinti baaso icharacojunacaneein niha jorerera jaun,Fasocoa beseta bana nii jorerera colane

ichanohi faan quihacache. Nii rijijieeintechu nii jorerera colane ichanohin faanrijijieein, aihalu Jesocurisitone rijijieein,

chene caohachae.9Nii leeocha quiricha, inara rene canu

letoanojoin cuhanena beeun inara rai,nabana namute quicha aina, leeochaene aina, canaanaihunru aina,naaonjoaainunri aina niicha jerei ichanajereein nenacaauru raain neeichenecoataa.tiin namute ene aina, leeocha quichaaina, canaanainunru aina,naaonjoaainunri aina niicha jerei ichaaiichaonacaauru ranaa nainiheeiche.10

naala nenacaauru, namute quicha aina,leeocha ene aina, canaanaihunru aina,naaonjoaainunri aina niicha jerei ichanajereein nenacaauru caje amuhichenecoina aitohaaun, Chunijiun cuhicheneniha natiin lanaenerichaain baasoicharaaurune jaun. 11Raujiaaine inararai aitoon nabana nii Cana Coauneracoitucuhin neeuruhane saijieein, niinejelau sinijeranelanaala nenaa ainaichaonacaauru,caauru, nii ichanohineein nenaacoauneraacha esenetaeraauru,tiin, ajetoritiin, asijiauharitiin,naaonjoaain nenacaauru aina,“canejera,” naain acaauru rai ereeinneeichene coataane aitoon. Jiaonriha

chene.12-13Coatiha nii joaenreein Cana

Coaunera coitucuelanaala nenacaauru,baaso ichacuruhane niha natiin acaaururai ereein rucuhena nainihaaun canu.Cana Coaunera telaen, nii baasoichacuruhane coitucuhin, acaauru queniicha ichaneni coitucureein. Nete laen

5

364

inara nainequiche, nii cana rijijieeinCana Coaunera coitucuhin nenacaaurubaaso ichacuruhane rucuhequichenecaohachae. Aihana jaun, nii inara janabaasoneein ichaonaa cacha sitaauche.

Jiaonriha nejesinajeein inara rai nihachatohanai rucuhenacaine Cana Coauneracoitucuelanaala nenaa cocoainanacai

rene cuhichene.

6 1Chunocoha inara rijijieein CanaCoaunera coitucuera, inara rai

baaso ichaane jana colurujuenaajeriquichene, nainihei nii CanaCoaunera coitucuelanaala nenacaaurucocoainanacaihuri jaesiocuru renecoulurujueeichene. Raujiaainchatenainere Cana Coaunera coitucuurerabichauheneeuru rai beeichene,

curuhane coina. 2Tana Cana Coauneracoitucuelanaala nenacaauru, baasoichaain, caohacha ichaain,naaonjoaaunruhane coitucuhin,

neeine coitucuhichene. NitohaneeinCana Coaunera coitucuhichuruichanohin coitucuhin rucuheraneeinnerichaacheeinne saijieeinte, niiaansijiin laaojoiri caaintaelanaala nenaarucuhena naineneeiche. 3Tana CanaCoaunera letonocuru, anjeraaurunemaajeein baaso ichaain, caohachaichaain, naaonjoaauruhane coitucuhin

chene. 4Aihana jaun chanuna janachaen jaiti cau nenaa ichaonaa queichaohichene jana inara aina baasoichaa inara rijijieein Cana Coauneracoitucuherane, nii Cana Coauneracoitucuurera rai chanelanaalanenacaauru joesiocuru rai coulurujueeinnaaonjoaainche. 5Nocoejequichene jaannuquene caa aitoon inara rai. Tanainara Cana Coaunera coreniha ita nejera

nejesinaneeinne, ita rai baaso ichaainneeichene nihanatiin niha leinjiin inara

chene. 6Chaen techu nii ita nejeranejesinajeein ita cotaaichene, nirijieein

caaihuri-naala nenaa rene amaainnaaonjoaainche. 7Nitohaneeinte,nejesinajeein ita rai aasaeriin baasoichaquichene coreniha ita coulurujueeinjataain banejelanaala baaso ichaquiche.

chene ajiniha, baaso icharanihaneabaantaeneeiche. Chanuna coaraaininara basijiaauruhane abaantananaineneeiche. 8Nete nii abaantanacoacuelanaala, Cana Coauneracoitucuhera nejesinaneein itabasijiauhin naaonjoaainche.9-10Tana nitohaneein necha

aansaineein nenacaauru, Cana Coaunera

chaainne coitucuhichene. Nitohanihanajaun jiaonriha inara coritaauruha Cana

chene. Coatiha Cana CoauneraCojoanonaa que neeururinaain namutequicha aina, leeocha ene aina,canaanainunru aina, naaonjoaainunriaina niicha jerei ichana jereeinnenacaauru, nii rijijieenchu enecurunihanatiin namute ene aina, leeochaquicha aina, canaanainunru aina,naaonjoaainunri aina niicha jerei ichaaiichaonacaauru, namute cachaichanohineein nenaa coauneranihaniicha beeuri belaichaauru,ruhane niha natiin leeocha ene ainaichaojeraquiin nenacaauru, namutequicha aina ichaonacaauru,asijiautooru, coriquiicha que coacuhinichaonacaauru, ajetoriaacuru, namute

caauru, nii nechu namute cacha

5 6

365

cairichanaa jerenacaaun baasoneeinsuujuateeureraauru, naaonjoainurinecoitucuhichene. 11Nii rijijieeintenerejetocure inara tabaauru netonai.

joineein jianacoon neeiche, CanaCoaunera cachaneein. Chaen techu, inaenii ujuaihoneein neeichene caje, inaeCana Curuaanaa Jesocurisito, CanaCoaunera Suujue, naaonjoainuricoreniha jianacoon neeiche.

Suujua letono ichana nainihei cacha.12Chaen techu, “Nainichaaun

joaenreein quiicha jerei ichacaaunne,”naain ereeiche. Esinae rauhijiriinteniqui aitocoiche, nete caohachaenesatiin itolere joaereeincha ichanajerichaane. Aihana jaun nainihei canajaberoco amuritoeratihaca nii canaachaichai que ne. 13Esinae rauhijiriinteniqui, “Itolere lenonete coaunanojoi ne,que lenoneein ichaohanune coina. Niirijijieein techu jatoroaain ne, canu surijitariin canuhacha quii raane coina,”naain ereeiche. Nete inae ecu tihanebana, lenone, cana jaberoco, naaonjoainsatonotereein Cana Coaunera.Nii rijijieein techu cana sinijera

ainaacha ichaohacachene coina canacoaaunaain nelu Cana Coaunera.

naala nenacaauru aina canaacha jereiichaai ichaonaa coina nihein.Nii jaun nainihaacache joaenreein

naosateein nihacachene. 14Nitohanihanejaunte, Aca jerihane rijijieein tonoraainnenaa, Cana Curuaanaa ichatiha Ocajene rijijieein cana ichatiha cureeinCana Coaunera. 15Tana nii nitohanihanajaun, Curisito jaberoco niha inarajaberocone coitucuhichene. Aihana jaunnainihei, Curisito jaberoco niha inarajaberocone jaun, leinjiin coriqui jerihaquicha aricha ene jaberoco rijijieein

inara jaberoco teeichene. Nitohaneeinjerihane inara jaberoco tenaanainiheeiche. 16Tana leinjiin enecojoaeloroe aina, niicha jerei ichaacachane, inae ita jaberoco quejaberocoha cachane coitucuhichene.Cana Coaunera Quiricha cuhane techu,“Ene aina ita raain niha cachanete,jiniquiin ita jaberoco que jaberoconaarijijeein ichaaorureein” naain nelaenanohineein. 17Nitohanihane jaunteCana Coaunera coitucuhane, CanaCoaunera suujue aina suujue te cacha.18Nitoanihane jaun leeocha ene jereeincoaraain, aina inaraacha jerei ichanacoaauquichene jelai caje amuuchetonoraelanaala, nii rai sinijeranelanaalanenaa ene aina naosatelanaala. Leeochaosa que neosatiha cachane niha natiin,coatiha laen rai jaberoco aasaehai. Niicomasainelanaala nenaa ene aina niichajerei ichaain niha cachanete laen,raajenihane rai jaberoco aasajeeinnaosatiha ai. 19Tana inara jaberoco,Cana Coaunera tenojoin rai suujuenenaja nihane jaun, inara suujue cuhaneichaoha Cana Coaunera Suujuenecoitucuhichene. Aihana jaun coatihainara, inara raajenihane inara jaberocoeroraniheeiche. 20Cana Coaunerajataain coreein inara coreteein nihalunejaunte, acaihaniji raaichaneein neeiche.Aihana jaun naitoonjoan tonoraainniicha jerei ichaain neeichenetecaohachae.

Nisinijerateein nihacachane que suujuatera

7 1Enane laen nii quiricha inaraachaletoai cuhane, canu caje inaraacha

bajai bereeunni inara rai. Caohacharihaniqui ene raelanaala niha quichane.2Nete enaaicha joaereein ene ainaniicha jerei ichana jeriha quichane jaun,le cacha cachaauru comasaihocane

6 7

366

caohachae. Nitohanihane jaunte,enecuru netonai niha natiin caohachaenelanajaain neeuruhane.3Chaen techu jiniiquiin nii rai lana

aina, ita ere tonoraain raotojoeeinjiniiquiin ita coiintelanaala neeuruhanecaohachae. 4Coatiha nii ene inaelanaaocane raaje jaberoco eroranihei.Rai lanate rai jaberoco erora ne.Niheichu nii quicha niha natiincomasaihocane raaje jaberoco eroranihei. Rai comasaite rai jaberoco erorane. 5Aihana jaun nainihei inara sinijeraaina ita coiinteein neeichene. CanaCoaunera bajanaa jeriquichenete laenjiniiquiin cosinacaaichene coinanainequiche inara sinijera rai beein, ita

chene caohachae.quiche coaiteen jiniiquiin raotojoeeininaraacha jerei ichaquichene caohachae,nabana inara amuritoha moconajaeraneosa que nesarucuichene coataa.6

jiaaichene coina. Niheichu nii coatiha,“Coa necoansajiaache” nahaaun.7Raujiaainchane niqui canu rijijieeinneeichene jereeun. Nete Cana Coaunera

cache, tabaauru leeochaneein,naaonjoaain.8Ene colane nenacaauru, autanaauru,

naaonjoainuri raine aitoon, nirijieeinsinijieraaona coacuelanaala neeuruhacanu rijijieeinne coina. 9Jana nichao

jiauruhine. Nii amuritoeriintecaohachae sinijeraaocuruhane, nabanainacojoeein necairichaauruhane coataa.10Inae sinijera aina nenacaauru raine

laen aitoon, casuujua letononeein queairijiin, caa caitoonjoante CanaCuruaanaa aitoojoanne. Jiaonriha inaeleesajeein nisinijerateein niha enene, niirai lana jaonaa coacuhin nihane. 11Jana

nii rai lana jaohin niha nii enene,jiaonriha nacoauneein leeocha quicharanaa coaaucane. Chaen techu nainenacoauneein nii quicha niicha joai raiereein, ajeteein cainaa nii enenecaohachae. Nii rijijieein techu raicomasai jaonaa nainene quicha netonai.12Caa caitoonjoa caje cuaainna laen

casuujua caje rocohin inara raiaitoreeunni. Coatiha laen CanaCuruaanaa aitoonjoan nihei. Chunocoacana nejeraauru inae sinijieraquiinneein Cana Curuaanaa esenetaeranihane jana nii ene Cana Curuaanaaesenetaelanaala nenaa niha nii enene,ainaacha ichaonaa jeriha nii enene,nainihei nii ene jaoha nii cana nejerane.13Jana ene, inae leeinjiin quicha ainanisinijerateein neein Cana Curuaanaaesenetaera neniha nii rai lanane,ainaacha ichaonaa jeriha nii lanane,nainihei nii rai lana jaoha nii enene.14Nitohanihane jaunte nii quicha, CanaCuruaanaa esenetaelanaala nenaa niiCana Curuaanaa esenetaera ene quesinijeraquiin nihane jaun, CanaCoaunera que banijiaain ne.jeein techu Cana Curuaanaa esenetaeraene, Cana Curuaanaa esenetaelanaalanenaa quicha que lanaaocane, inaeacaentonai Cana Coaunera quebanijiaain ne, nii Cana Curaanaaesenetaera que sinijeraaocane jaun.Nitohaneein nenihane, coatiha Cana

rihei inara bereecuru. Nete CanaCoaunera que banijiaain nenaabereeneein neeuruhane jaun,jeein inara rijijieein Cana Coauneracachaauru aina jiniiquin neeurureein.15Aihana jaun nii ene, quicha,naaonjoainuri Cana Curuaanaaesenetaelanaala nenacaauru, nii raisinijera Cana Curaanaa esenetaerajaonaa jerihane jaohine. Nitohanihanete

7

367

nii ene cana nejera, nii quicha netonaicana nejeranihane,ruhane caje jianacoon neeurureein.Cana Coaunerate inara raain nelu,raotojoeein caohacha ichaonaa queichaohin neeichene coina. 16Tana ii lananihane jaun,joineein jianacoon nenaa nainerihaninecoitucuhine. Jana ii, lananeeine tana iicoreniha ichoteratenojoineein jianacoonnenaa nainerihani ii comasainecoitucuhine.17Atiin nainequichene rijijieein, inara

rai cha chaquichene jaanu teein nihaluCana Curuaanane rijijieein neein, niiinara cotijiaain nihalu Cana Coauneranejana ichaohichelune rijijieein ichaaoche.Caa inara rai aitocoaaunne jaan quene,satiin Cana Coaunera ranojoineeinnenacaauru rai aitoon. 18Aihana jaunchuni jaberoco macohi cari molonojoinnihane jana cotijiaain niha CanaCoaunerane, jiaonriha molonojoin niharai jaberoco macohi carine suujihane.Jana chunocoha jaberoco macohimoloeratelanaala nihane jana cotijiaaCana Coaunerane, jiaonriha rai jaberococari moloeratihane. 19Coatiha chaquenelatihei, molonojoineein,lanaala, naaonjoaan cacha jaberococarine. Cana Coaunera aitoonjoantonoraain ichaohacanete nii amurijiriinnelate.20Nitohanihane jaun satiin Cana

Coaunera cotihanohichurute naine, niicotijiaain nihalu Cana Coaunerane janaichaohalune rijijieein jerichanejeeinichaohane caohachae. 21Aihana jauninara amute cacha letononeein corecolane rai amihanejeein esclavoneeichene jana inara cotijiaa CanaCoaunerane, coa nii que tonajeeinnihache. Nete laen inae ena nii esclavoneeine caje nichotena naineine,raotojoeein jianacoo nichoteeu. 22Nii

rijijieeinte Cana Curuaanaa jerenohinesenetaane coina cotihanohichuruosaaonacaauru, inae enene rai nosa cajejianacoon, Cana Curuaanaa letononeeinneeure. Jerichanejeein techu nii

churu, enene Curisito letononeein rainiicha jerei icharaneein rai esclavoneein neeure.23Cana Coaunerate jataain coreein

inara coreteein nelu. Aihana jaunnainiheeiche inara amute cachaletononeein nenaa coaauquichene.24Aihana jaun canejeraauru, atiinjerichanejeein nii cotihanohineeinneeichene bana ichaohichelunerijijieein,naala Cana Curuaanaacha jerei rijijieeinichaaoche.25Nii necoansajiaeniha cachane que,

carai beniha Cana Curuaanaane jaunnacoitucuheneeun rauhijiriin. Nete acacanu coroatajanihane aina cuaain, inararai rauhijiriin beeun. 26Caraite niinihane rijijieein, comasaihocanecomasaiquelanaala, lanaaocane,lanaquelanaala, naaonjoaain neeuruhaenecuru aina jiniiquiin quichaaurunecaohachae, caa ena caaintati ichaonaaque ichahocachene jaun. 27Aihana jauncomasaihoquichene jiaonrihajaohichene. Niheichu inara comasaicolane neeichene jiaonrihachuariichene. 28Nete necoansajiainneeichene naosatiha aineriquicheein.Niheichu leinjiin ranuna niha natiinnelanajaane naosatiha aihei. Nete laennecoansajiaain neeichene necairichaacuriquicheein, nitohaneeichenena niquijereneeun.29Canejeraauru, caa quene inara rai

erenaa jereeun. Inae ichuunnejeeonrihacana rai janonaa. Aihana jaun niisinijeraaonacaauru, rai sinijera colanenenaa rijijieein neeuruhine. 30Jana nii

7

368

onaa coinaderaa nenacaauru, beseta quenenaa rijijieein rachoojoeeuruhine. Jananii beseta que nenacaauru onaacoinaderaera rijijieein inaderaauruhine.Itolere rucuhele sirichaauru, cha siriheirijijieein neeuruhine. 31Jana caa canarai chauratane que netiin raotojoeeinnecoriquijiaain itolere niicha latei siriinichaonacaauru, cha sirihei rijijieeinichaaoruhine, caa janonaa canaachacoarajei saa curichainne jaun.32Leeocha que coacuhin neeichene

cajene niqui inara rocohene rijitojoeeun.Aiha sinijera colane nenaa, CanaCoauneraacha jerei que coaacuhinnihane jaun. 33quiin nenaa, Cana Coaunera quecoaaucane jianeein, rai comasai raicaohachanuhacha que coacuhin ne.34Nitohaneeinte ita caje neleruhinneeure. Jerichanejeein techu enecurulana colane nenacaauru, chaen chabanalanaque lanaala nenacaauru,naaonjoainuri Cana Coauneraacha jereique coacuhin neeure,neein, acaauru suujueneein,naaonjoaain que banijiaain neeuruhanejaun. Jana lanaaonacaaurute, acaauru

ruhane jaun Cana Coauneraacha jereique coaaucurene.35Coatiha inara rai caohatiha

aitohaaun. Nenacaeneeinjian inaracaohachanu quene aitoon, caohachaainichaohin Cana Curuaanaacha jereiichajeein ichaonaa nainequichene coina.36Chunocoha nii niicha jerei ene

ranaa coaauca inae ichauhena nihanejaunne, rai caohachaa nii coaucanetocohaneeinne, nii niicha coacuhirijijieein nii ene raaine. Coatihanaosatenaa nihei ene raain nihacachane. 37Jana chunocoha nii cha quetonajelanaala jelai jinacoon netiinniicha jerei ichaane coina, rai suujua

cuhane sinijeraquenihane coinacoaaucane, niite rai caohachanu queaicheein. 38Jerichanejeein techucaohacha ichareein, nii niicha jereiraain nihane.quelanaala nihanete, jelai amuritoheriincaohacha ichareein.39Inae lanaaocanete nii rai lanaacha

sacunaa naine nii ene, oha nii rai lananeque tiaaojoaain. Jana inae oha nii railananete nainere chunocoha raain niharai lananu quene caohachae, aihachuCana Curuaana coitucuera quicha aina.40Nii amuritoheriinte niqui nenaa naineraotojoeein,naala nihane. Caritoha canu suujua.Chaen nechu Cana Coaunera suujuesiriin caa aitoon.

Ichanohineein nenaa choosiecaanto rai tenojoin lenone

8 1Enane laen ichanohineein nenaachoosi ecaanto rai tenojoin lenone

que erereeunni inara rai. “Satiinteitolere coitucuhacache,” naainirihacache. Nete nii canaacha coitucuiaina, inae leeochaauru amurijiriin

chene chaque nelatene. Jana laen CanaCoaunera Suujue jerihane rijijieeinjiniiquiin nihacachenete caohachae.2

raneein nenaa coaaucane, coatihajitariin nii niicha coitucunaa jereicoitucurinaain. 3Nete laen CanaCoaunera belaain niicha jerei ichaacachane, nii belaicha coitucue CanaCoaunera.4Ichanohineein nenaa choosi ecaanto

rai tenojoin lenone quiha cachane nihanatiin, cha ichana naineniha niiichanohineein nenaa choosi ecaantonecoitucuhacache raotojoeein. Nete laenne, rauhijiriin leinjiin Cana Coaunera.5Neeuruha dedeeu, chauratane que,

7 8

369

naaonjoain nii acaauru choosichuru.Tabaaurute ichanohichurune. Arajiinteneeure nii acaauruhacha esenetaichoosichuru. 6Nete laen cana rai neleinjiin cana inaca Cana Coaunera-itolere Coaunera neein nenaa. Chaentechu coreniha rai cachaneeinnihacache. Nii rijijieein techu, neleinjiin Cana Curuaanaa Jesocurisito.Corenihate ne itolereeuru. Cananetonaite coreniha nihacache. 7Netesatiin Jesocurisito esenetaeraauru niicoitucuhin neeurenihane jaun, tabaaurujaiti enanetojoeein nii choosi ecaantoichanohineein nenaa rai tenojoin quelenonecure, chaelai que nelatiha beein.Jaiti nii acaauruhacha esenetai ainacaohachaain ijiniha acaauru suujuanejaunte, jaiti aasaeriin nii choosi ecaantoesenetaauruha acaauru netonaina jaun,“Baasojecha ichacure,” naaure. 8NeteCana Coaunera jerihana jaun, joaereeinlenonichaane niha natiin, chaachaenenii canaacha quii. Niheichu niicanaacha quii coreniha jeelaiamuritoheriin caohachaain nenaanainihaacache. Niheichu quilanaalanihacachene nihanatiin,riin baasoneein nerihaacacheein. 9Neteinae inara ijiin neeichene jaun,leeochaauru jaiti ijilanaala nenacaaurusaruhin, osa que acaauru nalutiaaichenejianequichene caohachae. 10Iiraotojoeein coitucuhi natiin, niiichanohin choosi rai tenojoin lenonequiiche nelauriaainne jana, inaracoaraain niha leeocha cana nejeraijilanaala nenaane, acaentonainelauriaain nii ichanohin choosi belaihatenojoin lenone quinaa nainere. jaiticaohachaain coitucuenihane jaun raicocoaeraa nitohanei icharane saijieein.11Nitohaneeinte jaiti caohachaaincoitucuelanaala nenaa cana nejeraitajerateein neeiche, jaiti rai cocoaeraa

nii chosi rai tenojoin iniho quelenonihanene saijieein, inae iiraotojoeein coitucuhi natiin, notaracaaenii iniho que lenoneeine jaun,tonai coreniha ohin nihalu Curisitonesaijieein. 12Nitohaneein cana nejeraaurucaohachaain coitucuelanaalanenacaauru,ruhane jana, acaauru rai bacohinneeinchene jaunte, inae Curisito quenejeratenaaneein, inara raaje osa quenesarucuiche. 13Aihana jaun lenone quecana nejera saruhin nihanu canune,caraite caohachare chabana inihoquilanaala nihanune, nabana osa queleeocha saruhin nihanune coataa.

Esinae rauhijiriin afosotoneein nihacane

9 1Canune laen cha ujuaihonelanaalajianacoon neeun. Chaen techu ne

canu rai rauhi afosoto nichaaunne jaun.Nii ichoae tacaainechu, Cana CuruaanaaJesoso coaraaun. Inarate, canuamihaneoo caje ecoona neeiche, CanaCuruaanaa icharatenohineein.2Tabaauru jerihane afosotonichaaunneesenetaain coaana jerecuruhi. Inaratelaen afosotonichaaunne coitucuhiche.Nii Cana Curuaanaa esenetaaichenejaan caje coaauneeinte, canu esinaerauhijiriin acanichaaunne coitucuhicheinara. 3Caate, nii canu que erenacaaurutonoraanune jaan ne. 4Niha carai rauhijoaenreein lenone, conacai,naaonjoainuri tera nihane, raainnaaonjoannune coina. 5Chaen nechunaineeun leinjiin ene Jesocurisitoesenetaera que comasaihocaaunne,aihuruha leeochaauru afosotooru, CanaCuruaanaa nejeraauru, chaen Fedoro,naaonjoainurine rijijieein. 6Canu,Berenabeen, naaonjoinichaanune rainetonai te ne rauhi, canacaanuhacha

rerane coina. 7Nihei chuni raajenihane

8 9

370

aiha soondarone rijijieein namihaneeocoreteein nei. Niheichu chuni temuletemuhane inae nihane bana quilanaalanei. Niheichu chunei, careneroberaihane rai nitaari niicha rocoicoelanaala nei. 8Jiaonriha cacha suujuecaje nenaa niha caa erenaa beeichene.

tojoeein be. 9Jerichanejeein techu rauhirai quiricha cuhane, “Jiaonriha rojoenejaera buey ujuae conaaquichene,” naainne laenanohineein. Niheichu coatihabuey que coaaucane jaun aitohi CanaCoaunera. 10Cana quete aite canaachaque coaaucane jaun. Cana corenihatelaenanohineein nelu nii rauhi sirichaquiricha. Aihana jaunte nii rai nucuherojoera aina, nii atane retuurera netonaiita rijijieein inae taojiana que turuhanejana, acaauru netonai leruhinraauruhane coina ichacure. 11nune mainajeriin inara corenihaamihanihacaanu, Cana Coauneracoitucunaa nainequichene coina. Aihanajaun coatiha baasonerihei coreniha

nuhacha latei quene. 12Coaracuchenachuhinti leeochaauru acaaurucoroatajaneein neeichene jerecuruhane,

chene jerenerichaanu canacaanunetonai.Nene jaiti chabana jerenihacaanu.

Raujiaainchane abaantajeein nihacaanu,

caanune coataa. 13Inarate raotojoeeincoitucuhiche, satiin Teenforo asaaeamihanenacaauru, nii Teenforo asaaenenaa que ichaaoruhane. Nitohaneeinte,nii iniho mocooruhane jaan coaaraneeinnenacaauru, nii iniho Cana Coaunera rainiicha teeuri caute que lenoneeinichaaore. 14Nii rijijieein techu aiteluCana Curuaanaa, nii niicha jerenohi quecacha relaera, nii namihaneeocha que

ichaoane coina. 15Nene chabananitohanai ichana jereneeun. Niheichucoatiha carai cha teeichene coina caaaitiin laenahaaun. Jataaine raotojoeeinneeun, cha teneeiche canu raine janainara relaanune jaun. Nii colane raotiinnenaa naininaaun. 16Coatiha caraicoretera coina cacha relahaaun niijianacoon cacha mitaera que. Jataaincarai caohacha nihana jaunna,neein niha natiin, cacha relareeunni.

nune. 17Nii nitohanihane jaunte, canuraajenihane cacha relaanune, inae caraicainanojoineein ne. Jana coiintihanunesaijieein ichacaaunnena jerichanejeeincaletoaa Cana Coaunerane jaanichareeunni. 18Aihana jaunne, nii caraicainaane jaan aina, jataain raotojoeeincore bajaelanaala cacha relaaun. Niicanu rai rauhi tonoraelanaala, corebajaelanaa cacha relaanune jaaunna,caa aitoon. 19Coatiha niqui nii chuni raicha icharaneein ninaaun, nena satiin rainiicha jerei icharaneein neeun,nainichaaunne jeeoneein Curisito raicachaauru tenaa nainichaaunne coina.20Nii jaunna Joriocuru aina nihanuneacaauru rijijieein neeun,ruhane reeintiaain. Esenetaauruhanecoinane, nii Moisesa aitoonjoa rijijieeinichaonacaauru cachaauru rijijieeincanuhetonai neeun, nii Moisesa

nune saijieein. 21Jerichanejeein nechuMoisesa aitoonjoan tonoraelanaalanenacaauru que coitucueratenaajerenacaaun, acaauru jana turuhanuneacaauru rijijieein neeun. Cana Coauneraaitoonjoan rijijieeina ichaaon, inaeCurisito aitoonjoan tonoraain rijijieeinichaonune jaun. Nii saijieeina niiacaauru rijijieein neeun. 22Nii jaiti ijiilanaala nenacaauru rene turuhanunena,acaauru ichao rijijieein ichaaon,

9

371

coitucunaa nainecuruha acaaurunetonoaine coina. Satiin rijijieeinchaneneeun, tabaauru ichoteratichaaunnejianacoon nenaa nainecuruhane coina.23Satiin caa caitoonjoaaunrune ichaaunjianacoon cana mitaera coreniha, ecunenaa nainichaaunne coina.24Inarate coitucuhiche, jiniquiin

soronacaauru satiin sorooruhane nihanatiin, leinjiincha rai core raanecoitucuhiche. Aihana jaun inara netonaisorohichenete ne, nii aihuruhanerijijieein rai core raaichene coina.25Nocoatijianacaaurute inae leeochaaina nocoatijianaa jerecuruhane,chatohaneein acaauru jaberoco tenaanainera que necohalajiin neruujueeure.Aiha leeinjiin ajaena jujuhin enaaichaohina inaeraneein nenaa caje nenaacomai que coretenajaera coina. Janacanate necairichaaecaache corenihachabana ohina charanejeein nenaaraacachene coina. 26Aihana jaun coatihacanu joaereein coitucuhelanaalasorohoaaun. Niheichu coatiha joaereeinsonacaaunne faoracahaaun. 27nihana jaunna caraajenihane cajabereeocairichaaun, casuujua tonorananainichaaunne coina. Nabanaleeochaauru relaeraneein nihanunesaijieein, cha colane baasoneeinnedaanune coataa.

Cana Coaunera nelanaala nenaa choosiecaanto belaihuruhane coataate,

suujuatenajae Faboro.

10 1Canejeraauru, jiaonrihaacaauru conaaca dede sacarine

jana, satiin jana cuhin, Cucuana Lanajaijera jaaoruhalu, cana foerateracurunebaitequichene. 2Nitohaneein nii Moisesaaina nii dede sacari que amaeraaincucuana jera jaaoreraaurute ita rijijieeinichaaorelu. 3Jerichanejeein techu, satiinjiniiquiin Cana Coaunera tenojoi lenone

que lenoneein 4cuuruhane corihanuneque Cana Coaunera tenojoin ajeri cajenalunaa acau que netonai cocohincuuruhane jaun, jerichanetojoeein CanaCoaunera tenojoin acau que cocohinneeurelu. Nii ajeri,raanu que Cana Coaunera tenojointeCurisito nelu. 5Nete nitohaneeinacaauru coroatajaniha Cana Coauneranesaijieein niicha rautaai ichacuruhanejaun, cacha areroo neleruhin amurijiriinohacoaaurelu.6Nitohaneeinte nabana cana netonai

rai baaso ichana coaauna coataa, niique nainaain ichaonaa jaan nuquenitohaneein ichaelu Cana Coaunera.7Nitohanihana jaun, jiaonriha CanaCoaunera aina iriha niha Moisesanetonohanau nii acaauruahacha ichaichoosi ecaanto coroaecuruhalunerijijieein inara netonai ecaantocoroaequichene. “Satiin nelauriaainlenoneein cocooruhane baihate, satiinnimichuhuin rachoojoeeure,” naaluCana Coaunera Quiricha Inoaensicuhanene rijijieeinte aihure. 8Aihana

lune tocohaneein nejelau ene dadaainnihacachene. Nitohaneeuruhanecorenihate coroatachoonca nichataoaraancaain oorelu lejiichoo cuhane.9Jiaonrihachu inara casetecaaCurisitone coujuha chatonaainbaasoneein que ereein neeichene.Tabaauru nitohaneein baasoneeinerenacaaurute acano calanojoineeinohacoaaurelu. 10Nii rijijieeinchu inaranetonai baasoneein Cana Coaunera queerenaa nainiheeiche, tabaauru CanaCoaunera que baasoneein ereeuruhanejaun cacha atinaera aanjera letoaa CanaCoaunerane jaun, atinanaacane rijijieeininara atinaeratihane coataa. 11neein jetaote cana foerateracurucasetecaeratelu Cana Coaunera, nii caje

9 10

372

nainaain ichaonaa coina. Chaen techucana satiin enene ichaohacachene rai niibeeraanu que Cana Coaunera QuirichaInoaensi cuhane laenanohineein ne.12Nitohanihane jaun chunocoha baasoichana coacuelanaala, jeriha CanaCoaunerane rijijieein satono que tiaainnenaa jerihane,jiin neeine. 13Nete inara jaiti chabana

naala, inara coujuera coaraeneeiche.Aihana jaun Cana Coauneraacha quejaaecoochete inara beraaine, nabanainara cairichaain inara nainatijihane,jataain abaantanacaelanaala nenaa quecairichanojoinequichene coataa. Niibanate inae niha baasoneein inarateranune jana,reein, abaatana nainequichene coina,Cana Coaunera. 14Aihana jauncanejeraauru, jiaoriha Cana Coauneranelanaala nenaa choosi ecaanto

chene. 15joan coitucuhiche. Nii jauntebaasoneein aitenihanune caohachaainaitocoaaunne coitucunaa nainequiche.16Nitohanihane jaunte Cana Coauneracoroajeein satiin cana ichao corenihaorichaaine rai neein rai coichana nihabeein Cana Curuanaacha coi, rai cocobino cohacachene, nii rai coichana ainacuaain coichana que coichanaquiinnenaa rijijieein nihacache. Nii rijijieeintechu nii jaberoco niha beein niichataturii faan quihacachene, inae raijaberoco aina cuaain aina ita jaberocoque jaberoconaa rijijieein nihacache.17Charijieein teeinti arajiin nihacachenenihanatiin, satiin nii leinjiin faanquihacache, nii rijijieein techu leinjiinjaberoco que jaberoconaa rijijieeinnihacache. 18Coaracuche nachuhinticana foerateracuru inoaensihuruIsaraelitacuru, Cana Coaunera rai niicha

mocoori iniho quihuruhane, acaaururaajenihane tera rijijieein saain quelenonecuruhane. 19Coatiha chaquenelatiha Cana Coaunera coitucuhichuruchosine jaun aitoaaun, niheichu rainiicha mocoori iniho leeocha inihoamurijiriin nihane jaun aitoaaun. Acatejoaenreein leeocha iniho rijijieein ne.20Cana Coaunera coitucuelanaalanenacaauru, acaauru chosi railenonecuru mocooruhanete,jaera rai ichacure. Nitohanihane jauncoatiha nii moconajaera ainaenohichene jerihaaun. 21Aihana jaunnainiheeiche nii Cana Curuanaa quebanijiaain nenaa, rai coco binocohichene baiha, nii moconajaeracoroaaeca acaauru chosi rai niichaichacuri iniho quiha nenacaauru ainanenaa nainiheeiche. Niheichu nii CanaCuruaanaacha tei bino cohichene baihanainiheeiche, moconajaera coroaaeca

chene. 22Chasiina Cana Curuaanaabaijiaeraanu tocohaneein, jianeeinleeocha sacurichaache cana casetecaaneabaantanaa nainerichaachenecoaalanaala.

Leeochaaururuhacha coacuhi que suujuaacateein niha Jesocurisito ranojoine23“Chunite nainere joaereein niicha

jerei ichaane” naaiche niqui. Esinaerauhijiriinte aitocohiche. Netecaohachaene itolere bana joaereeinchaichacaane. Chunite niqui esinae naineniicha jerei ichaane. Nete tabaaurujoaereeincha ichana jerichaane, coatihacana coroatajanihei nii canaacha ichaiCana Coaunera jerenohin ichacaanecoina. 24Nitohanihana jaun caohachaaicana rai caohachanuhacha ichacaane,satiin rai caohachanu ichacaanetecaohachae. 25Inara rai teraa joaenreeininiho ne, inae coitucuhichene jaun

10

373

bajaelanaala que lenonecuche, 26satiincaa cana rai chauratane aina quenenacaauru, Cana Curuanaa rai nihanajaun. 27Chunocoha esenetaeranelanaalanenaa inara cotihaca lenonequichenecoinane jana, cunaa jeriquichene inaecoitucuhichene jaun, bajaelanaala inararai niicha teeuri que lenonecuche. 28Niilenonequichene coina,ruhane jana, chunocoha inara rai, “Caainihote leinjiin canacaanu choosi raimoconojoine” naain bihane jiaonrihaquiichene. Chaen inae raotojoeeincoitucuhichene jaun, nabana nii inararai bera cairichaaichene coataa.29-30Tabaaurute, “Chanuna nainichaaunjoaereein lenonichaaunne saijieeincaohatere nejelau cacha, itolere bana‘Nariha Cana Coaunera’ naanulenonichaaunne naineeinne saijieein,chasiinna canu que ereeurure,reein. 31Nitohanihane jaan cajecoaauneeinte, lenoneein, acau cohin,cha ichaain, naaonjoaaichene Cana

chene caohachae. 32Jiaonriha baasoichaain leeochaauru relaain neeichene,niheichu nii Joriocuru rai niha natiin,niheichu Jorioniheichuru rai nihanatiin, niheichu Cana Coauneracachaneein nenacaauru rai niha natiinichana nainiheeiche. 33Canune laensatiincha rai caohachanu ichanajereeun, canu raaicha caohachanucoacuhelanaala, acaauru netonainichotenaa nainecuruhane coina.

11 1Caa canuhacha ichai rijijieeincha ichaain neeuche. Charijieein

teeinti, cha ichaain nihalu Curisitonerijijieein cha ichaain neeun, niirijijieein.

Inara aina netaojianacaauru enecuru rai2Jataaine inara coroajeeun, itolere

bana canu coacuhin inara relaanune

jaan tonoraain neeichene coreniha.3Nena laen Curisito satiin quichanichaachene couturi nihane jana, raicomasai couturi niha satiin quichanerijijieein, Curisito couturi niha CanaCoaunerane coitucuhichene jereeun.4Nitohanihana jaunte, leinjiin quicha,couturi conajaain Cana Coaunerabajaain, Cana Coaunera ere beeinnaaonjoaanne niha natiin rai couturijiconaaca, rai couturi niha Curisitonesaijieeinna jaun, nii letoaa rai couturiCurisitone tonoraenihana jaun aicheein.5Jana enete laen naine couturijiconajaain, Cana Coaunera bajaain, CanaCoaunera ere beein naaonjoaannecaohachae.naala aihanete, rai couturineein nenaarai lana tonoraenihane jaun aicheein,loroaecaain jaonojoiniha rai couturijijaun aihane rijijieein. 6Nitohanihanejaun leinjiin ene,nihanete caohachare rai couturijiloroaecaain joaeratihane. Jana niicouturiji joeratiha loroaaecaainnecoejiha nii enene, rai couturijiconaamiin. 7Jana quicha laen nainiheirai couturiji conaacane, Cana Coaunerarijijieein neein, rai cacha neein nihanecoaaratihane coina. Enete laen lana quesuujua acatihane coaaratiha rai couturiconaacane caohachae. 8Ene caje nenaaneniha quicha jaberocone jana, quichajaberoco caje nenaa niha enejaberocona jaunte nitoha ne. 9Coatihaene ichao coreniha necoaunaain niheiluquicha. Jana enete laen, quicha ichaocoreniha necoaunaain nelu. 10nihana jaunte anjeraauru naaonjoainuricoreniha, nii cojunacaniha rai couturijiconaaca enene caohachae. 11Jana CanaCuraanaa Jesocurisito coitucuhinesenetaera nichaachene raite laen, enecolane ichaonaa nainenere quicha, janaene netonai quicha colane ichaonaa

10 11

374

nainihei. 12Nitohanihane jaunte, esinaerauhijiriin quicha caje necoaunaainnenaa niha enene rijijieein, quichanetonai ene caje nejanoaain ne,nitohaneein jeriha Cana Coauneranejaun. 13Caohachaana inara rai couturijiconajaelanaala Cana Coaunera bajaaenene. 14Nitohaneein niha cananecoaaunane jaan caje coaauneeinte,necoejenaa ne leinjiin quicha raicouturiji fojiaane. 15Nete laen enecuru,nelatecuruhane coujunaca nihane jaun,rai coturiji fojiaauruhane caohachae, niicoina tenojoi niha acaauru couturinejaun. 16Chunocoha caa aitocoaaunnejaan que tonaain erenaa jerihane, CanaCoaunera ranojoihunru aina jiniiquiinleeocha ichaonaa coitucuenihacachenecoitucuhin aitomiin.

Baasoneein Cana Curuaanaa quebanijiain lenone que lenonecuruhane17Caa, que jauhecaain canuhacha

laenai cuhane laen, inara coroaenanaininaaun, netaojiaaiche inaracaohachanu quene niha natiin, baasoichaquichene coreniha. 18jeeinte canu rai beeurelu, CanaCoaunera coroaequichene coinanetaojiaaichene, ita caje neleruhinnetaojiaaichene que aitiin. Nii jaunnaacaauru aitoonjoa tabaauru esenetaaunesinae aitocuruhane jaun. 19Nii ita cajenelerujuacoaain netaojiaaicheneteichaquiche, le nelerucuru coaaraauruesinaen rauhijiriin Cana Coaunerasacueraneein neeichene coaarateeichenecoina. 20chene jaun, Cana Curuaanaa que

chene niha natiin, coatiha jeriha CanaCuruaanaane rijijieein ichaeneeichenejaun, que banijiaain nenaa lenone quelenoneriheeicheein. 21chene rai neeichene jana, tabaauru inae

lenonihane jana, tabaauru mijitenaananeeure, jana nitonohana leeochaauruajeein naaonjoaane jaunte, baasoichaquiche. 22Chanuna leeochaaurusinaa jereneeichene, inara loreriasaaecha lenonelanaala, Cana Coauneracachaauru que jaolecohin, cha colanenenacaauru necoeje chanuhinnaaonjoaainche.chene inara coroaaena nainereeun.Inara coroaaena naininaaun nitohaneeinneeichene jaun.

Cana Curuaanaa quebanijiaain nenaa lenone.

(Mt 26.26-29; Mr 14.22-25; Lc 22.14-20)23Canune laen Cana Curuaanaa caje,

caa inara relaanune jaan raain neeunlu.Nii coulurujuenojoin nihane cojoanotiincuhanete faan mucuhin teberiaain,“Nariha Cana Coaunera” naane baiha,24cataaun tacaain nii faan tatuhin, “Caafaante inara coreniha quiicha tei canujaberoco ne. Caa ena ichacaaunnerijijieein ichacuche canu coacuhin,”naelu Cana Curuaanaa Jesoso.25Jerichanejeein techu inae nainaain niifaan que lenonihane baiha, binomucuhin teberihaain, “Caa binote enanenaa Cana Coauneraacha tei rai rauhicoujunaca cacoichana ne. Aihana jauncaa ena ichacaaunne rijijieein ichacuchecanu coacuhin,” naelu Cana Curuaanaa.26Nitohanihane jaun nacoaauneeinturuha Cana Curuaanaane quetiaaojoaain ohalune beeichene raite ne,nii lenone que lenonequichene naineein,chaen nii acau niicha cohi coohichenenaineein.

Cana Curuaanaa lenoneque lenoniha cachane.

27Nitohanihane jaunte chunocoha niibino, nii lenone, naaonjoain quelenonihane, jeriha Cana Curuaanaane

11

375

tocohanelanaala ichaane, CanaCuruaanaa jaberoco rai coichananaaonjoain sarue osa que nii ichara.28Aihana jaunte nii lenone quelenoneein, nii bino cohin, naaonjoaanneajiniha, jaurianejeein rai suujua coaraacachane caohachae. 29Jaurihanejeeinsuujua coaarii amuneein, “Naaonjoaanejaunte caa Cana Curuaanaa jaberocone.Naaonjoaane jaunte caa CanaCuruaanaa coichanaane,” naaincoitucuhera amuneein que bino cohin,lenonihanete, raaje rai jaberococasetecaa aicheein. 30Nitohanihanejaunte inara tabaauru cunaiteein,aterojoeriin, tabaauru oore. 31chaain cana suujua coaraainnihacachene jana nihane, coatiha canacasetecarihei Cana Curuaanaa. 32Canacasetecaane niha natiinte, raujiaainnacoauneein baaso ichaelanaala, jeelaiamuritoheriin caohacha ichana quenerelana coina cana casetecae. Coatiha

neein nitajenaa coina cana casetecaaiCana Curuaanaa. 33Nitohanihane jaancaje coaauneein, ita taojiaaiche CanaCuruaanaa lenone que lenonequichenecoinane, ita jiniichaain lenonecuche.34Jana chunocoha mijitena caunleeochaauru ajiniha lenonena jerihane,nenajaun lenonemiin, nitohaneeinbaasoneein ichacuruhane coreniha inaracasetacaa Cana Curuaanaa ne coataa.Nitohaneein neeichenete caohachaeracanejeraauru. Inae inara coraa uhanunebanane, inara rai leeocha rucuhenacairucuhereeunni.

Niicha nainei ichaa cachane jaanu tihaCana Coaunera Suujuene.

12 1Canejeraauru, niicha naineiichaa cachane jaanu tiha Cana

Coaunera Suujuene coitucuhichenenajereeun. 2Inarate jaiti Cana Curuaanaa

coitucuhin esenetaeneeichene bana, niichosi ecaanto ichanohineein nenaa reneinara amaauruhane, aiha maosanerijijieein curejetocohichenecoitucuhiche raotojoeein. 3Nitohanihanejaunte inae enene chuni, “Nechuaansaineein ichaonaa Jesoso,” naainerenaa nainene, inae enene CanaCoaunera Suujue letononeein irihane.Nii coitucuhin ichaohichenena jereeun.Chaen nihei chuni, “Jesosote Curuaanaane,” naain erenaa nainihei cacha, CanaCoaunera suujue letononeein erenihane.4Araai lauriin cha ichana nainihanejaannute ranaa naine cacha, CanaCoaunera tenojoineein. Nete laen niitera, jeelai Cana Coaunera Suujueneeinleinjiincha ne. 5Niha araai lauriin rainelateein nihacane jaanu, cana quejeelai Curuaanaa icharatenojoineein.6Jerichanejeein techu araai lauriin nenelateein cha ichana nainiha cachanejaannu. Nete araai lauriin nihanenihanatii nii jeelai Cana Coaunera cajesatiin unaaneein ne. 7Cana Coaunerateaina nihacachene coitucuhacachene jaate rai cachaneein neinichaachene rai, niiaina raotojoeein nihacachene coina.8Rai Suujue aina cuaainte, le cachaauru

ruhane jaannu te Cana Coaunera.Jerichanejeein techu jataainitolereneein cha coitucuhin neeuruhacachaaurune jaanu teein ne, nii jeelaiCana Coaunera. 9ruhane jaannu rae, jeelai CanaCoaunera Suujue tenojoineein.rute, nelateein cunaiteenaa rautaanejaannu rae. 10cojai ichaain nelatihane jaannu rae.Jana tabaaurute, Cana Coaunera cajeunaa erenaa bihane coina, nelatihanejaannu rae. Tabaauru te, Moconajaerasuujue ichanohin aina Cana Coaunerasuujue ichanohin coitucuhane jaanu rae.

11 12

376

Tabaauru raite, leeocha erenaa cuhaneerenaa nainecuruhane jaannu te. Chaentechu, tabaauru rai nii leeocha erenaacuhane ereeruhane jaan aonaain benaanainiha leeochane jaannu te. 11Satiinniichurute te, tenaa jerihane jaaunrurai, nii jeelai Cana Coaunera Suujue;janijiin niicha rai cachaauru rai.

Araaichaache niqui nete leinjiin quejaberoconaa rijijieein nihacache.

12Cacha nichaachene jaberocote, araailauriin neleruhane niha natiin, jeelaicana jaberoconeein netiin ai. Niirijijieeinte satiin nihacache araai lauriicaje nihacachene nihanatiin Jesocurisitocachaneein neinichaachene. 13Niirijijieein techu satiin cana, Joriocuru,Jorioniheichuru, letononeeinnenacaauru, letononelanaalanenacaauru, naaonjoainuri ainajiniiquiin coujunacatenohineeinnihacache, leinjiin jaberoco quejaberocohin nenaa rijijieein nihacache,Cana Coaunera Suujue ichanaaneein.Nii rijijieein techu nii jeelai CanaCoaunera suujue caje ocoona que satiincocohin nihacache. 14Coatiha leturijieeincha nihei cana jaberoco, araailauriinte ne cana jaberoco nelerucuru.15Nii nitohanihana jaun cana tijia,“Cacha biji nenihanune jaun coatihacacha jaberoco nihaaun,” naane, coatihacacha jaberoco neein nihane jianerihei.16Cana uricho netonain, “Chanuna notaneneeun,” naain irihane, coatiha canajaberoco que nihane jianerihei. 17Satiincana jaberoco cana nota nejesinanihane, coatiha cha aonaain ichaonaanainerihaacache. Satiin cana jaberococana uricho nihane, chaelai juunoaohanna nainerihaacache. 18Nete laurilauri cana jaberocooru coaaunaain raicaohachaain inanacaane jaan jeeloncuruteein coaaunaelu Cana Coaunera. 19Le

turijieeincha ijiabereeonu niha canajaberoco, rai neleru colanene coatihanerihei cana jaberoco esine. 20nihane jaunte araai turiin neleruha canajaberocone niha natiin, rauhijiriin leinjicana jaberoco. 21Nii nitohanihane jaancaje coaauneein, cana nota nainiheicana biji que, “Latinaaun,” nanaanainihei. Niheichu cana couturi nihanatiin cana tijia que, “Latinaaun,”nanaa nainihei. 22Nete nii nelatiheirijijieein canaacha coarai cana jaberoco-jataain nelateineein ne. 23Nii canajaberoco leeochaauru fautaain canaachacolalajiite cajioneteein sirichaache. Jananii cana jaberoco, coanojoinelanaalanenaate,teein sirichaache coaara coataa, 24niicacha notaracaae nenaa sirichaacheneamurijiriin. Cana Coaunerate,nitohaneein cana jaberoco coaaunae, nii

riin nii cacha notaracaae nenaa belaain,caohatiin beraain sirichaachene coina.25Nabana jeelai jaberoco neein nihanesaijieein, rai jaberoco nelerucuruleeochaneein coaraelanaala, rainelatena nainihane coina. 26Niinitoanihane jaunte, chatohaneeinnecunaitaa le turijieein cana jaberoconeniha natiin,chae leinjiin coreniha. Nitohanihanejaunte, cha lateein niha cana jaberoconelerune jana, rai teraa nii niichalateine, satiin cana jaberoco rachoojoe.27Nii rijijieein techu inara, Curisitojaberoco neleruneein neeichene jaun, lecachanequichene naineein inaraachaichaneni siriin neeiche. 28Nii coinatejere, satiin rai cachaauru iclesianeeinnenacaauru jana niha afosotooru, CanaCoaunera suujue aina cuaain ichaonaacoitucuhin beeurera profetacuru, cacharelaaureraauru, cojoaelanaacojoaiicharaauru cachaauru, cunaitenacaauru

12

377

rautaeraauru,raauru, cachaauru coaaraneeinnenacaauru, nejelau erena cuhaneerenacaauru, naaonjoainuri neeuruhanejerelu Cana Coaunera. 29Nete saain raicachaauru afosotonena nainecurene.Niheichu saain profetaruhi. Niheichu satiin cacha relaeraneeinnenaa nainecuruhi. Niheichu saaincojoaelanaacojoai ichana nainecuruhi.30Jerichanejeeinchu saain cunaitenaa

ruhi. Niheichu saain leeocha erenaacuhane erenaa nainecuruhi,jeeinchu nihei saain nii leeocha erenaa

ruhi. 31Nii jaunte inara jataaincaohachaain nelatei jerena nainequiche.

Cana coichana aina cutaainbelaina inaacane

13 1Leeocha cacha ere cuhaneereein, anjeraauru ere cuhane

niha natiin irihanune saijieein,cacoichana aina cutaain belainainaelanaala aihanunena, leinjiin coatatonijiaain nenaa fautaain chaquenelaterinaaun. 2Jerichanejeein techuCana Coaunera que ereerejeein, niichaichanenu coitucuhin, leinjiin ataneucuunno rurujuanaa nainichaaune coinaesenetaanune niha natiin, esinaerauhijiriin cacoichana aina cutaainbelaina inaenihanune, coatiha chaquenelaterihei canuhacha ichai.3Cairicheihuru rai jitariin quiicha siriiteein, cajabereeone maajeein tihanuacaauru corenihane nihanatiin, esinaenrauhijiriin cacoichana aina cutaainbelaina inaenihanune coatiha nii chaque nelaterinaaun.4Esinae rauhijiriin cana coichana aina

cutaain belaina inaacanete abaantanacoitucuhin, caohachaain leeochaauruaina neein, chaque necoelailanaala,

cana rainuhachaque coacuelanaala,

naala, 5erenaa baaso que erelanaala,niheichu itolere bana cana raicaohachanuhacha que coacuelanaala,obajelanaala, baaso icharaauru quecana suujua acateein, 6baaso ichacuruhaleeochaaurune coroajelanaala, caohachaicharaacha coroajeein nihacane tecaohachae. 7Cana coichana aina cutaainbelaina inaacanete,chanaa abaantaain,nihane cojoaain, itolereneeinesenetaain, itolere abaantaain,naaonjoaain nihacane caohachae.8Nii cana coichana aina cutaain

belaina inaacane chabana sarihaain.Inae ecu tihane bana, coatiha nerihaaincaa Cana Coaunera ere bera profetacuru.Niheichu coatiha leeocha erenaa cuhaneerenacaauru niha natiin nerihaain.9Aihana jaun caa canaacha coitucuiaina cana rai profetacuruhacha bei,coatiha jitariin canaacha coitucuhenicoitucueratihei. 10Nete inae turuha niicana relaera esine chaaeloon baasosirilanaala nenaane, sareein niiaasaeriin canaacha coitucui.11Jaiti canaanainichaaunne banane,

canaanainichaaunne ere que ereein,canaanainichaaunne suujua que coacuhin,naaonjoan rejetoonlu. Nene inae eneneichauhenaneein nii canaanaineeincanuhacha coacuhi jianeeun. 12Enateaasaeriin inanacaa cana suujuane janacoaracaache. Charijieein teeinti, acuhanauinanacae cana cojunaca nii rijijieein. Neteinae ecu tihane bana, caohachaaincoaraain coitucurichaacheein. Aihane jauncaohachaain jaiti ena coitucuaaun. Neneinae ecu tihane bana charijieein teeinticacoitucue Cana Coaunera nii rijijieeincanuhetonai coitucureeunni.13Nichata lauriinte ne itolere bana

canaacha coacuheeni. Jauriaanejeein

12 13

378

Cana Coaunera esenetaain ichaohacane,nii baiha cana ichao rucujueein nihaCana Coaunerane cohajeein nihacane,satononejeein esenetaain jereeinichaohacane, naaonjoaain nihacachenete caohachae. Nete nii nichata lauriicaje ne jataain nii coroatajai amurijiriinjataain itolere que nelateineein nenaa.Acate cana coichana aina cutaainbelaiha inaacane jaan ne.

Leeocha erenaa canaachaaonaai cuhane irihacane.

14 1Aihane jaun atiin inaracoichana aina cutaain belaina

inaeraneei neeuche, chaen inara raiSuujue tiha Cana Coaunerane corajeeinjerecuchete, inara que niicha beratei,que erenaa beeichene jaannu quenelatei teeine inara rai. 2naala nejelau erenaa cuhane ereite,Cana Coaunera rai iriha aite. Coatihacacha rai aitohi. Nii jaunte aohananainecurene cachaauru.joante Cana Coaunera Suujue cajeunaanihane jaun chuni coitucuene.3Nete laen Cana Coaunera aitoonjoabera, satiin que coitucuerate,leeochaauru quene maajeein. Chaentechu acaauru suujua aninoaain acaaurusuujuate jeriha Cana Coaunera Suujuanerijijieein neeuruhane coina. 4Nii nejelauerenaa coitucueraelanaala nenaa cuhaneereite, jelai acaachanejeein CanaCoaunera Suujue coitucuhin aina ijiinne. Nete laen nii Cana Coauneraaitoonjoan berate, Cana Curuaanaa

rate aina ijiin, Aca jerihane rijijieeincaohachaain neeuruhane coina.5Nitohanihane jaunne niqui, Cana

Coaunera Suujueecha tei erenaa cuhanesatiin ereeichene jereeun. Nena niiamurijiriin, Cana Coaunera aitoonjoanbeeichene jereeun. Acate jataain

caohachane, nii leeocha erenaa cuhaneirihacane amurijiriin. Niite amuooralatelanaala aonaain, jelai amuritoeriincoitucunaa nainecure Cana Curuaanaaranojoineein nenacaauru. 6nihana jaun canejeraauru, coatihanelaterihei inara coaraa uhanune bana,inara rai leeocha erenaa cuhaneirihanune. Caohacharihei inara rai canaere cuhane Cana Coaunera aitoonjoaque erelanaala, leeocha erenaa cuhaneirihanune. Ainihane ichaonaa rauhi queinara rai erelanaala, leeocha erenaa queirihanune caohacharihei. Niheichucaohacharihei leeocha erenaa cuhane,inara rai irihanu, Cana Coauneraberatenojoi erenaa que ne. Niheichucaoacharihei, inara relaelanaala,leeocha erenaa cuhane inara raiirihanune.7Satiin auno aina, ita rijitojoeein

toniha quitarane, coatiha nejelauneeinaohanrarihei rai toni. 8Nii rijijieeinchu,coatiha neruujueeururihei ita sohanenacaauru, nii ita sooruhane bihanetoni rijitojoeein, toroonfeta totenihatoterane. 9Nii rijiiquiche inara netonai,aonacuruhane coina ereeichenesaijieein, leeocha erenaa cuhaneereeichene. Chasiina inara ere aohanre,nejelau erenaa cuhane ereeichene, niiereeichene jaancuru.chate ereereeriquiche inacojoeein.10Esinae rauhijiriinte niqui ne, araailauriin caa cana rai chauratane queerenaa.coaain ne rai toni. 11Nii nitohanihanejaun, canu rai, nere cuhane irihanejelau cachane coatiha canu rai chaquenelaterihei nii erenaa. Nii rijijieeinchunii nejelau cacha rai canu ere cuhaneirihanune jana aonaenihane, chaque rainelatihei canu ere netonai. 12Inae inaranetonai Cana Coaunera Suujue cajenenaa sirina jeriquichene jaun, nii Cana

13 14

379

Curuaanaa ranojoineein rai iclesianeeinnenacaauru que jeelai amuritoheriincoitucuerateraneein nenaa raauche.13Aihana jaun, nejelau erenaa cuhane

erei, Cana Coaunera caje bajaainete, raiamuucane jaannu teeine. 14Canu nejelau

nete, canu suujue ainaacha CanaCoaunera bajaaun. Nete laen, canusuujua coitucunaa nainene. 15Aihanejaun Cana Coaunera bajaanune, canusuujua, canu suujue, naaonjoain ainajiniiquiin bajaanunete caohachae.Nenatichaaunne niha natiin canu suujueaina jiniiquiin canu suujua cuhanecoitucuuhin aitocoaaunnete caohachae.16Aihana jaun, inara suujue ainaacha

quichene jana, nii inara aitoonjoancoitucuelanaala nenaa, inara aonaaneniha natiin, nii inara aitoonjoancoitucuenihane, coatiha inara ainaturuhin nii aitocohichene jaan aohannanainerihei. 17Nii inara aitoojoante niquijataain nelateinere, nete, leeochaaurucoroatajanena nainene, jeriha Cana

ruhane coina aonacurenihana jaun.18Nariha Cana Coaunera, leeocha

riinne coreniha. 19Nena, Cana Coauneracoitucuurera rai irihanune, saoquijieierenaa acaauruhacha aonai cuhaneerenaa jereeun, aonaain acaaurunetonai nerelaauruhane coina,inacojoein leeocha erenaa cuhanelechooca oaraancaneein erenaa queacaauru rai irihanune niha natiinaonacurenihane ajiniha.20Canejeraauru, jiaonriha suujua

coaauca canaanaine rijijieein inara suujuacoaauquichene. Itolere baaso rai, canaanairijiiquichenete laen caohachae. Nete laen,inara caohachanu que coaauquicheichauhenaneeichene suujua que cuaainne

caohachae. 21Ichaonaa rai rauhi rai,quiricha cuhanete,cuhane ne, caa cachaauru rai erereeunni.Chaen nechu, nejelau caje unacaaurucachaauru que canu ere beratereeunni.Nitohaneein acaauru rai beratihanune nihanatiin, coatiha canu ere tonoraaururinaain’naa Cana Curuanaa,neein. 22Aihana jaun, leeocha erenaacuhane irihacanete, Cana Coauneracoitucuhichuru que, Cana Coauneracoituhacachene cojunacaniha aitocoaache.Coatiha laen Cana Coaunera coitucuurerarai cojunacaniha aihaacache. Nete laen,Cana Coaunera aitoonjoan bihaca, CanaCoaunera coitucuurera raine, CanaCoaunera coitucuurera rai Cana Coauneracoitucuhacachene cojunacanihaaitocoaache. Coatiha, Cana Coauneracoitucuhichuru rai nihei. 23Satiin CanaCoaunera rai iclesianeein neiniquichenenetaojiaain netiin, leeocha erenaa cuhaneita rai ereereequichene jana, inara reneenohin aonaa neechu joaenreein nenaacacha aina Cana Coaunera coitucuelanaalanenaa cachanete nainere,

ruhane jaun,” naain erere. 24Nete laeninara ere cuhane Cana Coaunera caje unaaerenaa que ereereequichene jana, enohauha inara rene nechu joaereein cacha,leeocha cacha Cana Coaunera coitucuhi,naaojoaaurine, le cachanecuruhane laennainere, nii aitocoichene jaan aonaainraajenihane osaaocane coitucunaa naine,jitaain nii aitocoichene aonaane jaaun.25Nii banate, satiin rai suujua cuhaneniicha coacuhi coitucuhin, neseeonraainCana Coaunera coroajeein, inara aina nihaCana Coaunerane coitucureein.

Cha ichaquichene caohachaain ichacuche,joaaenreein ichaelanaala.

26Canejeraauru, aihane jaun caa inararai caitono tocohaneein netaojiaaichene,

14

380

tabaauru salmo que nenatemiin. Janatabaaurute nainere cachaauru relaane.Tabaauru que Cana Coauneraachacoitucueratei que ereereemiin. Janatabaauru leeocha erenaa cuhaneereerejeein, leeocha erenaa aonacuruhi raibeeine, nii niicha beebejei aonaaincoitucuhin aina iichuruhane coina.27Chaen leeocha erenaa cuhane erenaajeriquichene, coroatajaain nichatajaainnetiin ita rerohererojoeein aitocuche lecachanequichene. Jana chunucohatenainere, nii aitocoichene jaan biha leeochaerenaa aonacuruhi raine. 28Jana nenihacacha,lanaala, nii Cana Coaunera rai iclesianeeinnenacaauru janane, jiaonriha nii leeochaerenaa cuhane ereeichene. Nii leeochaerenaa cuhane erenaa jeriquichene, lecachaauru ereeine jelai netiin CanaCoaunera aina. 29Jerichanejeein techu,Cana Coaunera aitoonjoan erenaa queerenaajeriquichene,jaain, nichatajaain, naaonjoaain netiinereeichene caohachae. Nii janaleeochaauru, nii inara aitoonjoan quecoaaucuruhine. 30Jana, Cana Coaunera raiereeichene jana, nii ecu lauhequiinaonajera rai irihane coina aitoha CanaCoaunerane, jauriaanejeein irihane jianihanii ichoaichaniha erenaane cohamiin. 31Niibanate satiin le cachaauru irihane jaan queturuhane naineein, Cana Coauneraaitoonjoan bihane, satiin nerelaain suujuaaninoaain jeriha cuurureein acaaurunetonai. 32Cana Coaunera aitoonjoan queereite, nainere nii rai aitoha CanaCoaunerane rijijieein sacuhane. 33CanaCoaunerate, jianacoon raotojoeeinnihacachene Coauneraneein ne; coatihajoaereein coaunera nihei, Cana Coaunera.Satiin Cana Coaunera cachaneein

nenacaauru ichanaa rijijieein sacunaajaun, 34ruha Cana Coaunera cachaaurune jana,

inauheneeicha erelanaala neeunruhane.Coatiha laen jereraai ereeuruhaenecurune. Aitoha Cana Coaunera rairauhine rijijieein rai lanaacha eretonoraain jerecuruha acaaurulanaaurune rijijieein neeuruhineenecuru. 35Aihana jaun, cha bajanaajerecuruha enecurune, rai lana cajebajaauruhine rai loreri asaae neein.Caohachaai leinjiin ene irihanetaojiaanaa que netiinne.36Coatiha inara janaacha nunuheteein

benojoineein nihein Cana Coaunera ere.Niheichu, coatiha inaraacha nii CanaCoauneraacha beratei sirichaneeinniheeiche. Nii que, itolere bananainaain ichaaoche. 37Chunocoha, CanaCoaunera aitoonjoan bera profetaneeinnenaa coacuhin, Cana Coaunera Suujueaitoonjoa rijijieein nihanete, caa inararai quiicha laenai, Cana Coauneraletononeein ichacaaunne coitucureein.38Jana coitucueniha nete, CanaCoaunera coitucuhenihana jauncoitucuenereein. Niheichu CanaCoaunera niha natiin acaaentonaincoitucuriaain. 39Canejeraauru,nitohanihana jaun, jataain corajeeinCana Coaunera aitoonjoan beeuche.

raelanaala nenaa cuhane ereeuruhanecaohateeichene. 40

chene caohachae.

Oo caje ichanaa Curisitone.

15 1Canejeraauru, enane laen inararelaanulune jaan,

neein nenaa erenaa coaauquichenejereeun. Nii inara rai canuhacha beierenaate esenetaaichene jaun, nii

lanaala neeiche. 2Chaaen techu, niiinara rai beratenojoin erenaa coreniha

14 15

381

joineein neeiche. Aiha nii naitoonjoanrijijieein, baaso ichana coacuelanaalaneeichene. Jana aineeichene,inacojoeeinte inara relaanune banaesenetareeichelu.3Jaurihanejeeine,

nulune coitucuerateeunlu. Chaen nechu,cana osa coreniha ohalu Curisitone queinara relaaunlu; 4Ajeri jachu cuhaneconautecuruhane janate, “Nichatajanone cuhane ichanae,” naainlaenanohiniha Cana Coaunera Quirichainoaensi cuhanene rijijieein. 5Chaentechu, Fedoro rai ococoe. Nii baihate,lechooncai coroatajai afosotooru raiococoe. 6Nii baihate laen ococoe saoquifashai amurijirii cana nejeraauru rai.Tabaaurute jaiti enanetojoeein ichaaore,inae ohacoaauruha leeochaaurunesaijieein. 7Nii baihate ococoe Saantiaaorai. Nii caje cuaainte leeochaauruafosotooru rai ococoe. 8Satononihate

joaain catiaain canu rai netonai ococoe,jauriaanejeein niicha ranojoineeinnihanune que airijiin, esinae aca canaCuruaanaa nihane coitucuhanune coina.9Nitohanihana jaunna jataenleeochaauru afosotooru fauhecaainnelateeun. Cana Curuaanaa cachaaururerohecaain sorejetocoaaunne jaunchanihaaun canu afosotoneein canucuruaateeuruhane coina. 10Nena atiinjataain canu belaiha Cana Coauneranecoreniha canuneein neeun. Nete niicanu belaiha Cana Coauneraneinacojoeein aine. Nii jaunna mainajeriinamihaneeun, jataain leeochaauruamurijiriin caraajenihane aihanune queairijiin; jataain cana belaihana jaun,cacorataaniha Cana Coaunerane aina.11Coatiha canu ichacaauneecha quecaohacharihei, niheichu leeochaauruichaane niha natiin caohacharihei. Nete

laen caa caitoonjoan Cana Coauneraaitoonjoan ne. Acate nii esenetaaicheluinara.

Oo cajete ichanacure onacaauru.12Canacaanune oo caje ichanaa

Curisitone que inara relaacaanu.Chanuna jana chaen inara tabaauru oo

lanaala ereeure. 13Oo caje ichanananaineniha cachane jana nihane, coatihaoo caje ichanarihei Curisito. 14Niheichucoatiha nelaterihei naitoonjoan inararelaacaanune jaan, oo caje ichanaenihaCurisitone. Niheichu chaque nelateriheinii inaraacha esenetai. 15Nitohanihanechujianra nechu casajeneein CanaCoaunera que ererichaanuna, Curisitoichatihane que irihacaanune jana,esinae rauhijiriin oo caje ichanaenihaonacaaurune jana aitocoaanune.16Esinae rauhijiriin oo caje ichanaenihaonacaaurune coatiha oo caje ichanariheiCurisito netonai. 17Jana oo cajeichanaeniha Curisitone, coatiha niichaque nelaterihei nii inaaraachaesenetai. Jerichanejeeinte inara osaachaaina ichaoriquiche. 18Nii oo cajeichanaeniha Curisitone chujianra,

runa. 19Curisitoaacha cohajihacache caaichaonaa que netiinne jana, oo cajeichanaenihane chujianra, CanaCoaunera coitucuhichuru amurijiriincairichaaojoaain nerichaache.20Nete esinae rauhijiriin oo caje

ichanae Curisito. Acate jaurihanejeeinichoaichaniha oo caje ichanaelu.21Charijieein teeinti caa cana raichauratane que leinjiin cacha corenihaturuhelu onaa. Nii rijijieein techuleinjiin cacha coreniha turuhelu, onaacaje ichanaa cachane jaanu. 22Niirijijieein techu Adaan coreniha saainohe cacha, nii rijijieein techu Curisito

15

382

coreniha satiin rai nereein ichaonaa.23Nete laen le cachanichaachenedadaane rijijieein nerichaacheein.Curisitote nunuhe neein nereein. Niibaihate rijijieein neeurureein raicachaauru, inae nacoauneein turuhanebana. 24neein nenacaauru, cocoainanacaineeinnenacaauru, nii nelaaetiin nihanocoenacaauru, naaonjoainuri amuritiinitajeein, rai cojoanonaa tiha CanaCuruanaa Cana Coaunera raine janate,inae Cana Coaunera Cojoanonaa queturureein. 25Curisitote nii rucuhecanerai ne, satiin que nejeratenacaauru, raitijia asae neseeonriaauruhanereeintiaain. 26Satononiha niichaitajeenite nii cana que nejeratenaaneeinnenaa onaa ne. 27Cana Coauneratesatiin itolere Curuaanaa nihane coinanitohaneein telu niqui. Nete laen itolereCuruaanaa nihane coina aitoha CanaCoaunera natiin, Cana CoauneraCuruaanaanena nainene, Cana Coauneraitolere Curuaanaaneein cocoainaaintihane jaun. 28Inae satiin Curuaanaaniha Curisitone coina ichaa CanaCoaunerane baihate, inae satiin itolerebijiu nihane jana, nii rai CalaohiCurisito, Cana Coaunera rai jitaain niiitolere tiha cureein. Nii banate CanaCoaunera itolere Curuaanaaneeinnereein.29Aihana jaun nii onacaauru coreniha

camujuaain baotisanojoinunru niriimiin.

rune, nainihei acaauru corenihacamujuaain baotisanojoinichaane.30Chanuna jana chaen, neniha

ichanaa oo caje onaane jaanne saijieein,necairichaaecaache itolere bana.31Canejeraauru, esinaae rauhijiriineinetono janonaa bana ohanune raineeun. Nii rijijieeinechu raotojoeeinneeun, Cana Curuaanaa Jesocurisito

esenetaeraneein neeichene coreniha.32Chaen nechu Efesoo nii necha aansaitaibinae neein nenanacaauruamuritoonlu mainajeein necairichanaacoaraain. Chaque jana canu rai jelaihacaaujue nii necairichaanune. Chanunajana neniha onaa caje ichanaa cachanejaanne, inacojoeein necairichareeun.Aihana jaun chujianra, “Lenoneein,acau cohin ichaoacache, eresi onaaajiniha,” naauruha tabaaurune rijijieeinichaorichaachena. 33Jiaonriha inaracoritaauruhane esenetaaichene.Chunocohate inara rai, “Chanuna baasoichaquiche. Nechu joaenreein casajetenii ichaquiche.nune rijijieein ichaaoche,” naain inarasuujua auhacaaurureein. 34Aihana jaunnacoauneein caohachaain inara suujuacoaraain neeuche,lanaala. Inara tabaaurute jaiti CanaCoaunera coitucuurene. Necoejeeichenejaan nuquene caa inara rai aitoon.

Chatohaneeinna oo cajeichanacurure onacaauru

35Tabaaurute jerihane,neeinna oo caje ichanacurureonacaauru. Nitohanihane chatohanaiquena jana jaberocore,” naaure.36Jataain aasohachate nainere niritiincoaaucane.nete ohe, nii rai nucuhe ichaohinomarona nainihane coina. 37Aihanajaun coatiha canaacha temuhi niiajaena neein omarohi. Nechu jataainaansijiin nenaa cajete omarohe, tiricocaje, leeocha ucuhe caje, naaonjoaain.38Jana Cana Coaunerate Aca jerihanerijijieein teein le laurichuru rai acaaurujaberoco te. 39Coatiha saain jaberocohinneinichaachene, ita rijijieeinjaberocohaacache.chenete jelai teein ne cana jaberoco.Jana lenonecurute jelai teein rai

15

383

jaberoco que jaberocoore. Tajaaecurutejelai teein jaberoco que jaberocoore.Ateeuru netonainte jelai teein jaberocoque jaberocohin neeure. 40Nii rijijieeintechu ne dedeeu itolere jaberocoori.Jerichanejeein techu jaberocohacoaainne itolere caa cana rai chauratane que.Nete laen nii dedeeu nenaa nihane

chaain neeure. Jana caa chauratane quenenacaaurute, chauratane que neeurujaberoco caohacha que necaohachaainneeure. 41Enoto cono niha natiintenejelauneein conohe, atene, arasijie,

naala. Jerichanejeein techu arasijieeuruniha natiin nejelaunihacoaain conohe,ita rijijieein conohelanaala.42

rune jaan. Rai jaberoco conautenohintesetuhe, jana rai suujue ichanana coatihachabana setuhi. 43Jaberoco canaachaconautei nii cha que nelatihei. Jana raisuujue ichananate laen, nelateeinnecaohacha que necaohachaain ne. Niijaberoco conautenohin, nii cha quenelatihei. Jana, rai suujue ichananatelaen nelateein ne. 44Nii jaberococonatenohinte jaberocohin bucuhin ne.Jana nii rai suujue ichananate suujuenejesinaneein ne. Nete aiha jaberocohincachane rijijieein ne, rai suujue netonai.45Cana Coaunera Quiricha inoaensi

cuhanete, “Jaurihanejeein cachanunuheneein nenaa Adaante cachaneeinichaoin nelu. Jana nii baiha cachasatononeein nenaa Adaante, suujuenejesinaneein ichaonaa teraneein ne,”naain ne laenanohineein. 46

neein nenaa ichoaichaniha niheilu.Jaberocohin nenaate, ichoaichanihanelu. Nii baihate laen ne nii suujuenejesinaneein nenaa. 47

nojoineein nelu. Jana, nii baiha nenaacachate laen dede caje nenaane. 48Caachauratane que nenacaauru jaberocote,nii atane caje nenaalu cacha jaberocorijijie. Jana nii dedeeu nenacaaurujaberocoorute, nii dede caje nenaajaberoco rijijie.49

nohineein nenaa tocohaneeinnihacachene rijijieein techu, nii dede

cheein.50Canejeraauru, inara raine benaa

jereeun, jaberocohin bucuhin nenaacacha, Cana Coaunera Cojoanonaa quenenaa nainihei. Aihana jaun nii setunaainaera, niha nii setuhelanaala nenaanejaun nenaa nainihei. 51Nena laen

chene jereeun.cheein. Nete laen, corenejoin nihacureein cana jaberoco. 52Inae tonihanesatonotiha jaihane janate, cana notamitaain cana nota toretana rijijieein,inae turureein Cana CoauneraCojoanonaa. Inae Cana CoauneraCojoanonaa que turuhane janate,ichanaa cuurureein onacaauru, inaechabana ooruhane coina que airijiin. Niijana canate laen, corenojoin nihacurichaacheein. 53Nii cana jaberoco seturai nenaate, necoriha cureein setunaainaai que. Jerichanejeein techu nii canajaberoco onaa inaera nihane caje, onaainaelanaala nenaa que corerareein.54Inae nii cana jaberoco setunaa inaera,setunaa inaai que coreraain, nii canajaberoco onaa inaera netonai onaa inaaique necorihane janate, inae CanaCoaunera quiricha cuhane, “Onaatecorenojoinne, chabana onaa inaain que.55Chu neeinte onaa. Itolere amuritiinnenaa jerei. Onaa, chu ne cachaaurucairichaeriine jaan,” naainlaenanoineein nihane que turureein.

15

384

56Nii cacha cairichaa onaane jaante osane. Jana nii inoaenlu rauhi, acaauruaitoonjoante nii osa lararajiaera ne.57Nariha Cana Coaunera. CanaCoaunerate, nii onaanaja itajerate CanaCuruaanaa Jesocurisito aina cuaain.58Canejeraauru, aihana jaun nii baaso

coacuelanaala, raotojoein itolere bananeeuche. Itolere bana,riin Cana Curuaanaacha jerei ichajeeinneeuche. Inarate, Cana Curuaanaa ainajiniiquii canaacha ichai inacojoeeinnenihane coitucuhiche.

Coriqui taojiaauche cana nejeraauru rai.

16 1

neein nenacaauru- cananejeraauru rai coriqui taaojiaaichene,Galasia bataneun nenacaauru, CanaCoaunera coitucuureraauru relaanulunerijijieein ichacuche. 2Tomiho bananaineein, inara amihaneeo corenihainaraacha eruujuei neleru rucuhecuchejelai teein, nabana turuhanune janaachataojiana coaauquichene coataa. 3Aihuneinae turuhanune bana, inaraachaletoaenenuuru cachaauru letoae,acaauru rai quiricha laenaain teein, niicoriqui inaraacha taojiai aina amaainteeuruha cana nejeraauru raine coina.4Canuhetonai cunaa jerichaaunnena,acaauru aina jiniiquiin curichaanuhin.

Coriintoote cunaa jere Faboro.5Inae inara rene turuha uhanunena,

Masedonia batane jeloon cuhin, cajecoaauneein laen Coriinto turureeunni.6Jerihanena, carajaaojoaain inara ainanereeunni. Nainichaaunena inara ainanereeunni, situha elohenane reeintiaain.Nii banate,quicheein, jelai caje chunijiun cunaajerichaaunne. 7Coatiha canu situneeichainara coaana jerihaaun. Nii jaunna inaraaina carajaeriin nenaa jereeun, jeriha

Cana Curuaanaa ne. 8Nena laen Efesoonereeunni, Feentecosetesi janonaa banaque tiaaojoaain. 9Aiha jataain ecu CanaCuruaanaa rai amihanihanune,caohachaain mituha canuamihaneeonne rai nihane jaun. Arajiincaque nejeratenaaneein neeuruhanesaijieeinna aicheeunni.10Inae inara rene turuha Timoteeone

caohachaain raauchete raotojoeeininara aina neeine. Acaaentonaintejerichanejeein canu rijijieein CanaCuruaanaa amihaneeon ichana coitucue.11Aihana jaun jiaonriha chuni neretonoraenihane. Raujiaaincha namu que

naala raotojoeein canu coaraa uhine.Cauna leeochaaauru canejeraauru ainacohajihacaanu.12Canejera Aforo netonai raine

maajeeinne niqui aitoon, leeochaaurucana nejeraauru aina uhin inara coaraauhane coina. Nete unaa jerene. Caabaiha nainihane banate ureein.

Satononihate necoe Faboro.13Caohachaain nainaain necohalajiin,

itolere que laraajiin baaso ichanacoacuelanaala neeuche. 14Chaelaiichaquiche leeochaauru raine, jataainbelaain corajeein ichacuche.15Canejeraauru, inarate rai

jeein Cana Coaunera esenetaaluEsetefana, Acaiha batane quenecoitucuhiche raotojoeein. Chaen techu

neraneein neeure, canaacha esenetaicoitucuuruhane coina. 16Nitohanihanajaunna nii Cana Coaunera coitucuureraaina,rune maajeein, que inara suujuaacatequichene jereeun.17Jataainne rachoojoeeun inara

aina nenihanune jana, canu rene

15 16

385

turuuruha Esetefana aina Forotonato,Acaico, naaonjoainurine jaun.18Acaauru ainate raotojoeein nedaecasuujua, jerichanejeein inararijijieein aihuruhane jaun. Acaaururijijieein caohachaain nenacaaurucachaauru coitucuhin neeuche. 19Asiabatane que nenacaauru Cana

rute inara coaaucure. Aquila, Firisila,

caauru naaojoainunrite inaracoaaucure, Cana Curuanaa Curisito

coreniha. 20Satiin cana nejeraauruteinara coaaucure. Raotojoeein ita reneturuhichene ita raain neeuche.21Canune Faboroneein inara rai canuraajenihane cacoii que caa laenaauninara coacuhin. 22Chunocoha CanaCuruaanaa belainihane, baaso jananijiaoine. Inae cataainjian CanaCuruaanaa. 23Cana CuruaanaaJesocurisito, inara rai caohachaainneeinchene jaanu teeine. 24Satiininarane jataain belaihun canaCuruaanaa Jesocurisito coreniha.

16

386

Coriinto cocoaichacuru rai “Raotojoeeinneeuche,” naa Faboro.

1 1Canuna Faboroneeun. CanaCoaunera jerihane jaunne, rai

neeun. Cana nejera Timoteeo ainajiniiquiina, Acaiha batane que nenaaCoriintoo Jesocurisito ranojoineeiniclesianeein neiniquichene rai, chaen niiAcaiha batane sacutaain Cana Coauneracachaneein satiin neiniquichene rainemaajeeine caa quiricha laenacaanu.2Cana Curuaanaa Jesocurisito, Cana

Inaca Cana Coaunera, naaonjoaihunriraotojoeein jianacoon rachoojoeeinneeichene jaanu teeuruhine inara rai.

Necairichaane biha Faboro.3Cana Curuaanaa Jesocurisito

Inacaneein nenaa Cana Coauneracoroaecaachenete ne. Acate satiin CanaInacaneein nihane jaun,

naja caje cana suujua nunaeraneein ne.4Acate satiin itolere necairichaacachenejaaunru caje, cairichaaojoaain canacoaraain, cana suujua nunaeraneein ne.Nitohaneeinte cana netonai niicairichaaojoaain cana coaraain canasuujua nunaane rijijieein,ruha leeochaaurune coaraain,

cairichaaojoaain acaauru coaraainacaauru suujua nunaain nenaa coinaichae Cana Coaunera. 5Nii mainajeeinnecairichaalu Jesocurisitone te,canacaanu que nerotohane jaunne niiaihalune rijijieein necairichanaaabaantaacaanu. Nii rijijieein techu nii

joaain leeochaauru coaraain nihacaanu.6Nitohaneeine necairichaacaanu, inaranetonai ichoteratenojoineein inarasuujua nunaeraanu siriin nenaanainiquichene coina. Nii rijijieein techu,Cana Coaunera canacaanu suujuanunaane, inara netonai suujuanunanohineein neriquicheein, ainacuaain itolere necairichanaa abaantaainneeichene coina. 7cheeine esenetaacaanu. Charijieeinteeinti necairichaacaanune rijijieeininara netonai necairichanaa abaataainneeiche.joaain cana coaraain cana suujuanunaain cana rai Cana Coauneraacha teisirichaneein neeiche.8Canejeraauru, Asia batane que

necairichaacaanulune coaaucuche.

joineein cojunojoinichaanulu. Niijaunne inae abaantasinihacaanune jaun,“Inae jecha orichaanuhi,” naacaanu,9ohacaanune coina ichara tocohaneein

Coriintoo nenacaauru rai

Faborohacha letoai coroataja

387

cairichanojoinichaanune jaun. Nete

nihane que jaaequiin nihacaanune coinanecairichaacaanulu, Cana Coauneracolane nenaa rijijieein canacaanujaberocohacha nejesina que itolere banajaaecohacaanune coataa. 10Nii CanaCoaunerate, necairichaain ohacaanunerai nihacaanune caje canacaanuichoteratelu. Nii rijijieein techu satiincana ichoteratereein, ohin nitajenaa rainenaa caje. Acatechu ohacachene bananitaje rai niha cana suujuene caje, canasuujue ichoterateraneein nereein.11Nitohaneeinte cana ichoteratejeeinsacureein,quichene. Arajii cachaauru canacaanucoreniha Cana Coaunera bajaanete,arajiin netonai Cana Coauneracoroaecurureein, canacaanu raicaohacha ichaane coreniha.

Coriintoo cuenihane biha Faborone12Jataaine raotojoihacaanu inara

coritana coacuelanaala, niheichuchatohaneein caa chauratane que baasoichaelanaala, niheichu inara ainanihacaanulune bana inara rai baasoichaenihacaanulune jaun. Coatihacanacaanu raajenihane cha coitucueranihacaanune jaun aihahacaanu. CanaCoaunerate jataain canacaanubelaitohane jaun,caanune jerihana jaunna aihacaanu.13Caa inara rai canacaanuhachalaenanajaqui quirichaauru cuhane,coatiha leeochaneein inaraachacoitucunaa nainihei laenahacaanu.Bajiaanachuinti jitaain aonaaincaohatiin coitucueneeiche. 14Niireretaain aonaain coitucuhichenerijijieeinte, canacaanu coreniharaotojoeein neriquicheein,neein turuha Cana CuruaanaaJesocurisitone bana. Nii rijijieeinechu

canacaanu netonai raotojoerichaanuhiinara coreniha inae turuhane bana.15Niritiin esenetaainna niqui,

nejeein inara coaraa unaa jereeunlu,

chaaunne coina. 16Jauriaanejeeineniqui, Masedoniau cuujihataain inararene bedaenena jereeun, coaiteen caje

chaaunne baiha jelai caje coaauneeinJodea cuhanune que, nainequichenecanu coroatajanequichene coina.17Niheichu canuhacha ichanenicoaucaaunne, coatiha inara coritaa inaeleesajeein “Airichaaunni,” naanune,canu suujua cuhane “Airihaaunni,”naain coacuhin irihaaun. 18CanaCoaunerate, inara rai cha que erenaajerichaanune “Airichaanuhi,

caanuhi,” naenihacaanune coaraje. 19Niirijijieein techu, canu, Timoteeo,Siribano, naaonjoainichaanune, inararai canacaanuhacha beebejei CanaCoaunera Calaohi Jesocurisito esinaerauhijiriin acaneein ne. NiiJesocurisitote esinae rauhijiriin ichaanecoina, “Icharichaaunni,” naa CanaCoaunera, suujua cuhane“Icharihaaunni,” naelanaalane jaane.20Nii aina cuaainte, satiin niichaichaneni niicha coacuilu ichae CanaCoaunera. Nii jaunte, Cana Coauneracoroajeein bajaacachene, “Nitohaneeinichamiin Cana Coaunera, Jesocurisitoaina cuaain” naacache. 21Chaen techuAca cana janijiin cana taojiaainJesocurisito aina cana teein, “Caaurutecanu cachaauru ne” naelu CanaCoaunera. 22Nitohaneein cana janijiincana raainte, rai cacha cojunacatihanejaanque cana cojunacateein, cana rai raiSuujue telu Cana Coaunera, esinaerauhijiriin cana rai niicha teenuichoaicha teranu que.

1

388

23Nena jaiti nii coaaucaaunlunerijijieein Coriinto inara rene turuhauhenihanune, inara rai caohacha ichaaaihun. Cana Coaunerate inara raicaohacha ichaa aihanune coitucue.24Coatihachu inae caohatiin coitucuhinesenetaaichene jaun inara rai,joain ichaquichenete caohachae” naainerenaa nainihacaanu. Raujiaainchanainara coroatajanena jerichaanu,

chene rijijieein neeichene coina.

2 1Nitohanihane jaunne nabana inarainaderaacaaunne coataa,

neein inara coaraa unaa jerichaaunnebaiha aineeun. 2Inara inaderaacaaunne,

raanune jaun. 3Nii jaunne inara reneturuelanaala, raujiaaincha inara raiquiricha cuhane aitiin laenaaunlu, canuinaderaaquichene coina inara reneturunaa jerenihanune jaun, inae

naala, nenacaeneeinjia jiniiquiinrachoojihacachene coina. 4Nena laen niiquiricha laenacaaunlune bana, jataaininara coacuhin que nererojoecaainchanaaunlu. Coatiha nii que coacuhininaderaaichene coina nii beeinlaenahaaunlu, jataain inarabelaichaaunne coitucuhichene coinaneniritiin beein inara rai laenaaunlu.

“Nii canu que nejeratenaa que inarasuujua acatecuche” naa Faborone.

5Nitohaneein inara rai baaso icharacacha, canu raaicha inaderanaa tihaaiheilu, inara rai netonaite inaderanaatiha ailu. Amuritiin rerohin aitonajerenihanune jaunne caa caritojoeeinaitoon. 6-7Inae nii cacha ainanejerateein mainajeriin casetecaaichenejianeein, que inara suujua acateein,belaain coroatajanecuche, nabanajoaenreein suujua cuuaain inaderaane

niicha ichanenu coitucuenihane coataa.8Nii jaunne inara rai aitoon,jeein belaiquichelune rijijieeinbelaaichene coina. 9Esinae rauhijiriin,

chene coaracaaunne coinane, nechuinara cojuha inara rai quiricha cuhaneaitiin laenaaunlu. 10Nitohanihanejaunne, inara suujua acatequichenejaanque canuhetonai casuujuaacatereeunni. Aiha niha chatohanai quecasuujua actichaaunne jaanunena,Jesocurisito notaracaae que casuujuaacatereeunni inara coreniha. 11neein ichaohacachene, coatiha canaqueniicha jerei ichana nainerinaainmoconajaera, inae raotojoeein rainerurujua coitucuhacachene jaun.

Toroasihu turuhin raotocojoaeniha raisuujuane biha Faborone.

12Jesocurisito beratenojoi beebejihanucachaauru raine coina, Toroasihuturuhanune janate, Cana Curuaanaajerenohi ichacaaunne coina jatoroaainneeunlu. 13Nena ecu cana nejera Titoeruhenihanune jaun, raotenelucasuujua. Nii jaunna ecu nenacaauru rainecoeein jelai caje amuhin Masedoniaucuunlu.

Jesocurisito ainate namuritoroatenacoacuelanaala nihacache.

14Nariha Cana Coaunera itolere bananamuritoroatena coacuelanaala, canaaina cuaain Jesocurisitohacha ichainaitoonjoa beratihane jaun, itoleresacutaain bihacachene coreniha. Niicanaque naitoonjoa niicha berateite,aiha jujuhine rijijieein itolere lomoritiinriaaneein aonanojohi ne. 15nuna Cana Coaunera raiJesocurisitohacha mocoi jujui rijijieein,inae nichotenaaneein nenacaauru rene,nitaje rai nenacaauru rene,

1 2

389

naaonjoainuri rene letono neeinnihacaanu. 16Nitajerai nenacaauru raite,leinjiin jujui cacha atinaeraanuneeintoni nii canacaanuhacha beebejei. Netelaen nichote rai nenacaauru rai, leinjiinjujui ichaonaateraneein toni niicanacaanuhacha beebejei. Nihei chunicacha nitohanei ichana naineraneeinnei. 17Chabana aihuruha leeochaaurunetocohaneein, Cana Coauneraachaberatenojoi beebejihacaanune coreniha,canacaanu coretera jerenihacaanu.Nenacaaennejian nitohaneein nenaacoacuhelanaala, esinae rauhijiriinnohanelanaala Cana Coauneranotaracaae, coujurihu rai letononeeinnetiin inara relaacaanu, rai calaohiJesocurisito cachaneein nihacaanunejaun.

Ena nenaa Rauhi Cana Coauneraacha tei

3 1Niritiin inara rai irihacaanunete,jerihane nechu caohachaain

rune coina necoasitaa aitoha, canacaanubeeiche. Niritiin coaauquichene coataa,coatiha aihuruha nii leeochaaurunerijijieein, cajihaneein amuhemujueein:“Canacaanune naaonjoaineeinnenihacaanu,” naain cachaauru rai ereeinnihaacaanu.tiin chabana, “ ‘Naonjoaineeinteneeure,’ naain canacaanu beeincachaauru rai quiricha laenacucheteaina canacaanu raauruhine,” naainchabana inara rai irihacaanu. 2chane latichaanu, inara aina cuaaininanacaa canacaanu suujuau tenojoinque inara relacaanune coaarateeichecachaauru quene coina. Nii ainatecanacaanu ichanaa coaraain canacaanucoitucuurureein cachaauru. 3neeinte, quiricha laenanohineein nenaarijijieein, Jesocurisito ichanohineein,cachaauru rai canacaanu aina cuaain

teratenojoineein neeichene coaracurecachaauru. Coatiha nii aiha quirichalaenanohine rijijieein niheeiche. InarateCana Coaunera Suujue ichanohineeinnitohaneein neeiche. Niheichu atanejeeu que teein laenanohi rijijieeinquiricha neein niheeiche. Inaratecachaauru suujuau canacaanu ainacuaain Cana Coaunera teratenojoineeinnenaa que suujuequiin neeiche.4Nii jaaunne, Jesocurisito aina cuaain,

nii aitocoaanune rijijieein ichaa CanaCoaunerane esenetaacaanu. 5Coatihacanacaanu raajenihane nitohanei ichananainerihacaanu. Cana Coaunerate,nitohanei ichana inaeraneein canacaanuteein ne. 6Nii jaunte Aca canacaanurelae, nii enachasine rauhi naitoonjoanberaneein nihacaanune coina. Nii rauhicoatiha laenanohineein nenaa nihei.Acate jeriha Cana Coaunera suujuenerijijieein nenaa ne. Nii laenanohineeinnenaa rauhite, tonoraeniha cachaneohin nitajihane coina aitelu. Nete laennii ena nenaa rauhi jeriha CanaCoaunera Suujuene rijijieein chabananitajeniha cachane coina ichaonaa terane.7Nii rauhi atane jeu que teein

laenanohineein nenaate, uhaaMoisesane jana, rai nomeri coaananainecurenelu Isaraelitacuru, jataainjiquihacoha nii niicha uhai caun rainomerine jaun.quite, jacaain satonohelu. Nete, niirauhi cana atinarateraneein nihanesaijieein,naacojoaain ococohin nelu. 8Nii jaun

chaain cojoelanaacojoae nii ena turunaaCana Coaunera rai rauhi- cana suujuecuhane niicha tei rai Suujue. 9neein,neein nihacachene coina tenojoinihanesaijieein, cojoelanaacojoaain nihalu, nii

2 3

390

cha ujuaihoneein nenaa coina tenojoinejaunte,joaain nereein ena nenaa rauhi CanaCoaunera tenojoi, cha ujuaihonelanaalanenaa coina canacaanuhacha beebejei.10Nitohanihane jaun, coatiha inae

jeein nenaa rauhi, caa ena nenaa rauhijataain caohachaain cojoelanaacojoaainamurijiriin nihane jaun. 11Nitohaneein,nitajerai nihane saijieein, jataaincojoelanaacojoaalu nii jauriaanejeeinnenaane jauntechu, nii amurijiriinjataain cojoaelanaacojoaain nereein niichabana satonoelanaala neenihu.12Nitohaneein nii que jaequiinne,

satiin acatiha queecha ereerejihacaanucachaauru rai. 13Coatiha aihaluMoisesane rijijieein, canacaanu mericonajaain aihacaanu canacaanu.Moisesate, nabana jacajeein cuha niinomeri jiquihaquine coaracuruhaIsaraelitacurune coataa, rai nomericonajaain ererejetelu acaauru rai.14

sichurenelu Isaraelitacuru.joeeinte nii inoaenlu nenaa cana aina

joan ereretaauruhane nihanatiinaonasihurene, jaiti acaauru suujua aina,acaauru nota caje itajenojoineniha niiconaarane jaun. Jesocurisitohachatenaine, nii conaara itajeein niha cachacaje ne. 15Nitohanihane jaunte,

ruhane nihanatiin, acaauru suujuaaninoaane jaun coitucusichurenecachaauru. 16Nete laen naosatihajeeinichaohane jianeein, Jesocurisitoesenetaain ichaoha cachane, nii chacoitucuhane coataa, rai suujua conaaraitaje rai Jesocurisito. 17Cana CoauneraSuujueneein niha Cana CuruaanaaJesocurisitone jaunte, itolereneein nihanii rai Suujuene jaaunru, raotojoeein

ichaohin,reein cachaauru. 18Inae cana,Jesocurisito ranojoineein nihacachenejaunte, inae cana caje nii cana suujuaaina cana nota conaara itajihane jaun,aiha esefejo conone rijijieein conohe,cana aina jataain caohacha ichaaJesocurisitone jaan cono. Nii jaunteCana ichao corihajeein sacuha itolerebana Jesocurisito rai Suujue ainacuaainne jaun,cache.

4 1Cairichaaojoaain cana coaraanejaun, canacaanu rai nii amihanenaa

tiha Cana Coaunerane jaun, niicanacaanu rai niicha tei amihanenaabihacaanune coiinteein jianenanainenihacaanu. 2Nii jaaune coejenacaiichana coacuelanaala, niheichuasinojoineein cha ichaelanaala, itolereque jaolequiin satiin notaracaae niichaicharatei ichacaaun. Coatihachu chaencanacaanu esenetaa cachanejerenacaaun, nohaneein nii CanaCoaunera beratenojoi udaa cuaaincacha relahacaanu. Nitohaneeinnecacha coritana coacuelanaala, esinaenrauhijiriin nii canacaanu coitucuhichenerijijieein, Cana Coaunera notaracaaeaitocoaanu. 3Aihane jaun chunocoha,

nuhacha beebejei aonaane saijieeincoitucuenihanete, inae nitaje rai nihanejaun aicheein. 4Inae esenetaaurenihanejaunte, maosa rijijieein acaauru temoconajaera,chaa Jesocurisito Cana Coaunerarijijieein nenaa tenojoin ichaonaanecoaraain coitucunaa nainecuruhanecoataa. 5Coatiha canacaanu ichaoqueinara relahacaanu. Acaihanijin CanaCuruanaa Jesocurisito ichao queneinara relaacaanu. Jataain canacaanubelaitoha Jesocurisitone jaan aina

3 4

391

neein nihacaanu. 6Charijieein teeintinocohena jana conoha conone coinaaitoha Cana Coaunerane jaun neconaelucono. Nii rijijieein techu nii jeelai CanaCoaunera canacaanu suujua cuhane raicono teein ne, aina cuaain Jesocurisito

caanune coina.

Canaacha esenetai aina cuaainteichaohacache.

7Nete laen nii Cana Coaunera tenojoijataain nelatei raain, chaque nelatelanaalaaiha atane codarojoene rijijieein nenaacana jaberoco cuhane sirichaache.Nitohaneeinte chaneei nenihacachenesaijieein cana aina cuaain rai nelatecoaarate Cana Coaunera. 8Nitohanihanejaunne necairichanaa coaracaanunenihanatiin, canacaanuhacha ichanenuchacaanu, chaque casilanaala. Coatihachabana amuritonojoineein nihaacaanu.9Canacaanu ariiriichuruha canacaanusohin jaaoruhane coina niqui, netecanacaanu nainatejene Cana Coaunera.Canacaanu comaauruha niqui, netecanacaanu itajenaa nainesihurene.10Itolereneein cuhacaanune jaaunrunihanatiinte, aihalu Jesocurisitone rijijieeincairichanojoineein ohacaanune rainihacaanu, ichaohalune rijijieein

ruha cachaaurune coina. 11Jataainanecairichaacaanu, Jesocurisito corenihacanacaanu atinaauruhane rai neeuruhanejaun. Nitohaneeinne Jesocurisitohacha tei

caanu. 12Nitohaneeinne ohacaanune rainihacaanu. Nete laen inara, inaeraotojoeein ichaonaaque ichaohiche,canacaanu que inara rai niicha terateiichaonaa coreniha.13Niique te, “Esenetaanune jaunne

ereeun,” naain aitoha Cana CoauneraQuiricha cuhanene rijijieeinne,

canacaanu netonai jerichanejeeinesenetaacaanune jaun,caanu. 14Nitohaneeine nihacaanu,ohane caje Jesoso ichatihalune rijijieein,onaa caje canacaanu ichaterichaainCana Coaunerane esenetaacaanune jaun.Nitohaneeinte onaa caje cana ichateeincana rareein nacatiha rai calaohi ainajiniiquiin nenaa coina. 15Nitohaneeinte,jataain caohacha ichae inara rai CanaCoaunera. Nitohaneein araai laurii queinara coroatajaniha Cana Coauneranecoaracuruhanete, araai laurii cachaaurunetonai Cana Coaunera necaohachacoroaecurureein. 16Nii jaunna chabanabihacaanune jianena coacuelanaala,

naala nihacaanu. Cau caa ichaonaa queichaohinte inae binaanihacache. Nete,cana suujua cuhane, itolere janonaabana nenamanacainaacache. 17Cau caa

naate sorotiin sareein. Nete,chanaa coreniha,riin, chabana sanaacharanejeein nenaaichaonaa rarichaacheein. 18Aihana jaunnainihei itolere cana notaracaaenenaacha que coaaucaachene. Niichabana, coaaraelanaala nenaacha quecoaaucaachenete caohachae. Nii satiincanaacha coaracurite, satiin nitajerai ne.Nete laen nii chabana canaacha coaraaichabana nitajenereein.

5 1Cana jaberocote cana amunajauleinjiin loanari sorotiin nelatenenu

rijijieein ne. Nete laen chatohaneeinitajenojoiniha nii cana jaberecone nihanatiin, dedeeu cana jaberoco ena nenaa

cache. 2Nii jaunte ichanohineein nenaa,chabana nitajenaachara jaberococuhane inae ichaoha cunaa jerecanacaanu suujue. 3Nii jaberoco te laencanacaanu suujue que necurujuareein,machoequiin nenaane rijijieein nihane

4 5

392

caje. 4Jaiti nii loanari rijijieein nenaa

caanune jaunne, cha lateein,caaeriin, naaonjoaain ichaohacaanu.Coatiha itolere bana, nii canacaanujaberoco que ichaohacaanune colatihaaihahacaanu. Inae nii canacaanu quebanihateein Cana Coaunera ichanohijaberoco que ichaohacaanunete, niicanacaanu jaberoco jauriaanejeeinloanari rijijieein nenaa, nii ena nenaacanacaanu jaberoco jana nitajereein.5

nune coina canacaanu relaain nii ichoaetacaain canacaanu rai, rai Suujue te, niicana rai naitoonjoan sirichaneeinnerichaanuhine cojunacanu que. 6Niijaune satiin nii canacaanu rainaitoonjoa terichaaine coitucuhinesenetaacaanu. Jaiti canacaanujaberoconeein ichaohin nihacaanunejaunne,caanu. 7-8Ena niqui coarahaacaanurohan jaiti nenihacaanune jaun. Nete

caanu, jataain esenetaacaanunecoreniha. Inae niqui caa canacaanujaberoco ratiriin Cana Curuaanaa reneturunaa jerichaanu. 9Nii jaunne canaCuruaanaa jerihane rijijieein itolerebana ichaorichaanuhin, ohin, ichaohin,naaonjoaacaanune nihanatiin. 10Inaeitolere baaso ichara, caohacha ichara,naaonjoain ichao coitucuhane coinaniha Cana Coaunerane bana nacatihatururichaacheein, baaso ichaain,caohacha ichaain, naaonjoaacachenecoitucuhin, lecachanichaacheneichanohi coitucuhin rai niicha tenaajerei tihane coina.

Aina raotojoeein nihacachenetejere Cana Coaunera.

11Nii jaunne inae coitucuhacaanunejaun, jeriha Cana Coaunerane rijijieein

ichaaoruha cachaaurune coina acaauruque jereratiha acaauru rai ereereecaanu.Cana Coaunerate canacaanu coitucuhin,canacaanu suujuane maajeein coitucue.Bajiaanachuhinti esinae rauhijiriin railetononeein Aca jerihane rijijieeinichaohacaanune coitucueneeiche inaranetonai. 12Coatiha canacaanuraajenihane necohasitaa caaaitohacaanu. Nenacaaenejianraotojoeein coitucuhin nainaain,

caauru tonorana nainequichene coinacaa inara rai aitocoaanu, nenacaaeninara coritaauruhane esenetaaichenecoataa. 13Jeriha Cana Coauneranerijijieein itolere ichaain nihacaanunejaunte, leinjiin jaelorohe nerurujua chaque nelatihei rijijieein coaracureleeochaauru cachaauru. Jana inara,esinae rauhijiriin caohatiin coacuhinaihacaanune coaraquichenete, inara

quicheein. 14Jataain cana belaitohanejaunte, cana ichao rucuheraneeinberaichaneein ne Curisito, aca satiin

chene caje coaauneein nunuheteein. Niiohane aina cuaainte satiin cana netonai

chene coina. 15Nitohaneeinte satiincachanichaachene coreniha oheluJesocurisito. Inae satiin cana corenihaohalune coitucuhin, esenetaainnihacachene jaun jeriha cana suujuanerijijieein ichaonaa coacuelanaala, Acajerihane rijijieein ichaohacachene coina.16Canacaanu netonaine niqui, niinamute cacha que coaaucuruha CanaCoaunera coitucuhichurune rijijieein

coaanulu. Nena laen inae enenenitohaneein coacuenihacaanu. 17Aihanejaun inae Jesocurisito aina jiniiquiin

5

393

esenetaain ichaoha cachanete, inae niijauriaanejeein nenaa rai nichao jianeeinnii ena nenaa ichaonaa enachasine queichoae cacha.18Nitohaneeinte Jesocurisito aina

cuaain ichae Cana Coaunera, quenejeratenaa rijijieein nenaa caje ainajiniiquiin ita belaain raotojoeeinnihacachene coina. Nii jaunte

tihacaanune, inara netonai ainajiniiquiin raotojoeein neeichene coina.19Cana Coaunerate nitohaneein

chaachene osa que suujua acatihane,aina raotojoeein jiniiquiin nenaa coinaichaain, nii niicha ichai beranu quecanacaanu telu. 20Nii jaunte acaneeinenaa rijijieein canacaanu teein inararai bihacaanune coina berate CanaCoaunera. Niine raajenihane aitohaCana Coaunerane rijitojoeein, caa inararai bihacaanu. Nitohaneein Jesocurisitoletononihacaanune jaunne, inara raiaitocoaanu, atiin caa inara rai CanaCoaunera beratenojoi tonoraainesenetaain neeichene, inara osa quesuujua acatena nainihane coina.21Coatiha aansijieeinniji osa quenesaruhin niheilu Jesocurisito niqui.Nete, satiin cana osa coreniha casetecocoaraelu, aina cuaain cana osa quesuujua acateein jianacoon cana tihanecoina nainatejiha Cana Coauneranejaun.

6 1Nitohaneein niicha ichai que Cana

nune jaunne, inara rai aitocoaanu. Nabanajataain inara belaitohane jaun inara raiCana Coauneraacha beratenojoi que

quichene coina. 2Nitohanihane coinate raiQuiricha inoaensi cuhane:

“Canu bajaae bajaaequineaonajihanu.

Chaen nechunichotenaajereein,canu ariirijieeine jana,ii ichoterateeun,”

naain beein laenaeratelu, nii coina CanaCoaunera.Enate, inae nii aitohalune rijijieein

ichoteratenojoin nequichene caohachae,inae rai cojoanonaa nihane jaun.3Coatiha chatohaneein baaso ichaainchuni notajaain nihaacaanu. Nabanacanacaanuhacha ichai baaso rijijieeincha ichaain neeuruhane, inara rai

naala que jaolecohichene coataa.4Nitohaneein nenaa coacuelanaalane,

nune coaaratihacaanu,chanaa, latijiojoiriin, caaintati ichaonaaque ichaohin, 5taba que canacaanubisihure, caresero cuhane canacaanuenoaain, taba que canacaanu quenererojoecaaure, jataain mainajeriinamihanenaa, sinerena, mijitena,naaonjoainurine abaantacaanu chabananererojoecaelanaala. 6Jerichanejeein

nune coaaratihacaanu, esinae rauhijiriincanacaanu aina niha Cana CoauneraSuujuene coaracuruha cachaaurunecoina, chunique asilanaala satiincachaauru belaain ichaoin. 7neeina nihacaanu, esinae rauhijiriincanacaanuhacha beebejei esenetaain,canacaanu aina cuaain niicha ichanenuichaa Cana Coaunerane coaracuruhacachaaurune coina. Nitohanihacaanunejaunne,rera nihane, chatohaneein baasoneeintenaa coacuhelanaala, rauhijiriinnohanelanaala rai irihacaanu.neeine canacaanu rai baasoicharanihane, baaso ichaelanaala

5 6

394

nune que cuaain acaauru rai ereeinnecocaaeratihacaanu.8Nete taba que canacaanu que suujua

acateein, taba que canacaanu cotaain,taba que canacaanu que raotojoeeinereein, taba que cacha baasonihacanacaanu beein, naaojoaain canacaanuque ereeure cachaauru. Nitohaneeintenohanelanaala cachaauru rai irihacaanunatiin, nohaneein cachaauru coritaacanacaanu beeure. 9Chaen techucanacaanu coitucuuruhane saijieein,canacaanu coitucuhi rijijieeincanacaanu coaracure. Canacaanusohinte niqui canacaanu jaonaajerecure, nena jaiti ichaaojihacaanu.Canacaanu casetecaauruha niqui, netecanacaanu atinaaurene. 10Jataaininaderanaanajaanu tocohaneeinte niquicanacaanu ichacure, nena atiinraotojoeein rachoojoeein nihacaanu.Leinjiin cha coitucuhi cairicheirijiichaanu niqui, nene arajii cachaaururausiaecaanu canacaanuhacha coitucuique, raotojoeein neeuruhane coina.11Canejeraauru satiin Coriintoo

neiniquichene. Esinae rauhijiriinnecanacaanu suujua aina cutaain, inaracoreniha canacaanuhacha coacuhi queinara rai caa suujuelanaala aitocoaanu.12Coatiha aansijieeinniji inara que asiinirihacaanu. Nete laen inara nihachatohaneine nihanatiin canacaanu queasiiche. 13Nii jaunne atiin inara raiaitoon, nere tonoraane coina bereecururai iriha cachane rijijieein. Esinaerauhijiriin caa inara rai aitiin nihanunerijijieein, canu que cha suujuelanaalabeein neeichene coina.

Cana Coaunera rai Teenfororijijieeinte nihacache.

14Jiaonriha chatohanai ichaain

rune, acaauruhacha ichai ichaain

neeichene.caauruhacha ichai ichana nainiheicaohacha nejesina ichajeein ichaonaacacha. Nii rijijieein techu jiichooamuritonaa nainene nocohena. 15jieein teeinti moconajaera belainanainene Jesocurisito, nii rijijieein techunainene moconajaera cacha ainachatohanai ichaain nenaa nainene CanaCoaunera cachaneein nenaa. 16neein nenaa nainihaacache cana, inaeCana Coaunera rai Teenforo rijijieeinniha cana jaberocone jaun. Nitohaneeinnihacachene coinate:“Inara aina neeine inara aina

jiniiquiin amuhemuhereeunni. Canunainara Coauneraneeun. Inarate jana canucachanequiche,” naain raajenihaneaitelu Cana Coaunera. 17Nitohanihanecoina techu:“Acaauru aina neeichene caje amuhin

jelai neeuche. Jiaonrihachu acaauruchosichuru rai lenone acaauruhacha teidadaain neeichene. 18Caa inara raiaitocoaaunne tonoraain neeichenenainara rareeunni, inara Inacaneeinnihanune jana, inara canu calaohineein,canu cacununeein, naaonjoaaineeinneeichene coina,” naain aitelu itolereicharaneein nenaa Cana Coaunera.

7 1Niritiinte aite cana rai CanaCoaunera.

carihanine que casiin, cana ichaoaasajeein, cana suujuene maajeeinitajenaa nainera que necohalajiinnihacachenete ne. Nii jaun baasoichaelanaala raujiaaincha cana rai CanaCoaunera aitoonjoan rijijieein ichaohacachenete caohachaera canejeraauru.

Cana Coaunera coitucuuruhanecoaarateeuruha Coriinto

cocoaichacurune.2Caohachaain inara suujua coaraain

canacaanu aonacuche. Coatiha chuni rai

6 7

395

baaso ichaain, chuni cairichaain, chunicoritaain, naaonjoahaacaanulu.3Coatiha inara que iriha aitohaaun.Inara rai aitocoaaunlune rijijieeinne,casuujua aina cutaain inara belaaininara aina jiniiquiin neein ohanunecoina jatoroaain neeun, nii teraotojoeein coitucuhiche inara. 4Esinaerauhijiriina inaraneein neeichenecoitucuhin, nii chuni que asilanaalainara rai aitoon, raotojoeein canucoitucuhin neeichene jaun. Itolerenecairichanaa coaraain nihacaanunesaijieeine, inara coacuhin jataainraotojoeein corajeein rachoojoeeinneeun.5Masedoniau turuhacaanune caje

rihacaanu. Itolereneein turuhacaanunejaaunru naineeine necairichanaacoaracaanu.curuha leeochaaurune coaracaanunejaun, canacaanu suujua cuhanecasihacaanu. 6Nete Cana Coaunera, chaichana coasiha cachane nihanatiin,enaacha que ichana corajerateraneeinnihane jaun, canacaanu que corajerateturuha Titone aina cuaain. 7Coatihaturuhane jaauncha nihei, raotojoeeinneeichene coaraane jaun, acaaentonaisuujua aninoaain corajihane jaunne,canacaanu netonai canacaanu suujuaaninoaain corajihacaanu. Acate jataaincanacaanu coaana jeriquichene queaitiin, canu coreniha inaderaain canuque coaauquichene beebeje canacaanurai.riin rachoojoeein neeun. 8Inara raiquiricha laenacaaunlune jaun, coaraaininaderaaichelune que inae enenenetojoehaaun. Jariaalune niqui, niiinara rai quiricha laenacaaunne jaun,inaderaaichelu carajaelanaalanecoitucuhin netojoeetoonlu. 9Nena laeninae enene nii inara rai quiricha

laenacaaunlune coroajeeun. Coatihainaderaaichelune coroaehaaun. Niiinaderaaichelune aina cuaain inaenacoauneein jeriha Cana Coauneranerijijieein ichaohichene jaune coroajeeun.Inarate jeriha Cana Coauneranerijijieein nii inaderanaa abaantaainneeichelu. Aihane jaun coatiha inara rai

nulu. 10Nitohaneein jeriha CanaCoaunerane rijijieein, inaderanaaabaantaain cana ichao coreein nihacane,nii coreniha nichoterichaacheeine jaun,nihei chaque netojoeena jaanu. Netelaen Cana Coaunera coitucuhichurunechu baasohacha que coacuhin, itolerebana inaderaauruha, niha leijiin itolerenecairichanaa caje cana rocoerane quecoacuelanaalane jaun inae nitaje raineeure. 11Nete laen inara, jeriha CanaCoaunerane rijijieein inaderaain, chaabaantaain neeichene jaun, inara rai

rateeichelu. Chaen techu nii choaetacaain obajeein, casiin,chelu. Nete atiin, nii baiha canu coaanajereein, nii inara jana baaso icharacasetecaaichene coina inae jatoroaainneeichelune jaun, esinae rauhijiriininara nii ujuaihoneein neneeichenecoaarateeichelu. 12Nii inara rai quirichalaenacaaunlune bana, coatiha nii baasoichara cacha que coacuhin, niheichu niibaaso ichaane jaan cacha que coacuhin,naaonjoaain laenahaaunlu. CanaCoaunera notaracaae canacaanucoacuhin aitocoaanune rijijieeinichaquichene coaarateeichene coinaneinara rai laenacaanulu. 13Niite jataaincanacaanu suujua nunaain, canacaanusuujua aninoaelu.Nete nii amuritoheriin canacaanu

rachoojiae Tito, inae raotojoeeinneeichene coaraain suujua aninoaain

7

396

teeiche quene jaun. 14Nii Tito raine,

nune jaun, jataain inara ainaraotojoeein nihanune que aitoonlu. Niinohanelanaala inara rai aitocoaanulunerijijieein nechu, inara coreniharaotojoeein nihacaanu que aitocoaanulunohanelanaala Tito rai. 15Chaen techunere tonoraain que inara suujuaacateein raaichelune coaaucanenaineein, inara ainaacha itolere bananenaa jere nii Tito. 16joeeun, inae inaraacha ichanenicoitucuhin nenaa nainequicheneesenetaanune jaun.

Arajiin niicha teenihuru taojiaauruhaMasedonia nenacaaurune.

8 1Canejeraauru enane laen,niau nenacaauru Jesocurisito

ranojoineein nenacaauru belaitohanecoaaratiha, acaauru que CanaCoaunerane berichaanuhin inara rai.2Jataain maainajeriin cojunojoineeinneeuruhalune jaun,lune saijieeinte,naala raotojoeein enene neeure. Niijaunte cairicheinejeeunruhane saijieein,coriquihonaneein nenaa rijijieeinjataain arajiin, Cana Coaunera rai niiniicha teenihuru taojiaaure. 3Canunajataain arajiin nii tenaa nainecuruhaneamuritoheriin, chunaelanaala nii CanaCoaunera rai niicha teenihuruteeuruhane coaraaun. 4Chaen techucanacaanu rai aitocure nii niichataojiaauri amaain, Cana Coauneracachaneein nenacaauru rai tihacaanunecoina. 5chaaine coaucaaunne amuritoojoaainteeure. Jauriaanejeein Cana Coaunerarai benatecuruhane baihate, jeriha CanaCoaunerane rijijieein canacaanu raiteeure. 6Nii jaunne Tito rai aitocoaanuleeochaauru rai caohacha ichaa,

inaraacha taojiai raa uha inara caje,jauriaa aihalune rijijieeine coina. 7Inaraleeochaauru amurijiriin esenetaainneein, cha que tonajelanaalaleeochaauru rai erenaa inaain, itolerecoitucuhin inara relaacaanune jaanrijijieein jereein neeichene coinajatoroaain, naaonjoaain neeichene jaun,nii rijijieein leeochaauru amuritoheriin,leeochaauru latijiojoiriin nenacaauru

nete ne. 8Coatiha inara letoaa inara raibinaaun. Caohatiin ichacuruhaleeochaaurune coitucuhin aina cuaainleeochaauru belaaichene coaarateeininara netonai tenaa nainequichenecoina ne aitoon. 9Inarate jataain itolere

neein nihane saijieein, jataain inarabelaitohane jaun,joineein raotojoeein neeichene coina,inara coreniha cha que nelatiheirijijieein cairichei coaraain nihaluJesocurisitone coitucuhiche.10Inara rai caohachanu quene, nii que

inara rai aitoon. Inae inara, leeochajaanaa bana inae nitohanei ichananunuheteeichelune jaun, satono quetiaain ichana corajeeuche. 11Aihane

teeichene bana corajeein teeichulunecoaarateeichelune rijijieein, enene tenaanainequichene jeeonijihanaain tihajeeinleeochaauru coroatajaniha inaraachateenu taojiaaichene nainacuche.12Chunocoha Cana Coaunera rai chatenaa jereein tenaa nainihanejeeonejeein tihanete, raotojoeein niiniicha tei rareein Cana Coaunera.Coatiha cha sirinihane saijieein, chatiha cachane jerihei Cana Coaunera.13Coatiha cha sirineeichene nihanatiin,

chaaichene coina erenaa nihein.Raujiaain ita rijijieein ita coroatajaneein

7 8

397

niha cachane coinate erenaane. 14Enateinara, acaauruhacha sirihei siriquichenejaun, acaauru rai tenaa nainequiche.Acaauru netonai cabaiha inaraachasirihei sirichuruhane, inara rai netonaitenaa nainecuruhane coina.nete ita rijijieein inaraacha latei siriinneriquicheein, ita amuritoheriin sirinacoacuelanaala. 15Cana CoauneraQuiricha cuhane: “Nihei cautiheiamuritoheriin raera rai. Niheichu lanaaifautaeriin raera rai,nihane rijijieein.

Rai corihaneraauru aina Titoletoaauruhane.

16Nariha Cana Coaunera inara quecoaaucaaunne rijitojoeein inara quecoaauca Titone coina, casuujuarijitojoeein rai suujua tihane coreniha.17Nii jaunte acaaentonai inara quecoaaucane jaun, rai aitocoaaunnetonoraain inae suujua caje coaauneeininara coaraa uhe. 18Nii Tito jiniichaaineinara rene leinjiin cana nejera letoaaun.Acate raotojoeein coitucuureleeochaauru Jesocurisito ranojoihuru,acaauru rai ichoteratenojoineeinnerichaacheeine beebejia raotojoeeinejaun. 19Nii jaunte nii ichoae tacaain acajaniichure Jesocurisito rai iclesianeeinnenacaauru,jueein, cairicheinejeein nenacaauru raiCana Coaunera que canacaanu suujuaacateein nere tonoraain leeochaauru

caanune coina, taojiaain letoanojoin

raanu que. 20Nitohaneeine ichanajerichaanu, nabana tonaain canacaanuque ereein neeuruha cachaauru, niileeochaauru coroatajaniha tenojoicanacaanuhacha taojiai quene coataa.21Nii jaunna Cana Coaunera notaracaae,cachaauru notaracaae, naaonjoaain

itolereneein caohachaain ichanajerichaanu.22Acaauru jiniichaai nechu

leeochaauru cana nejeraauru caje unaaleinjiin cana nejera letoaaun. Acatesatiin canacaanuhacha ichai quecanacaanu coroatajaneein, acaaentonaiichaane coina jatoroaain nihanecoaarate. Nii jaunte teriquicheein inaranetonaine esenetaane jaun, jataain enajeelai amuritoheriin ichana jere.23Chunocohacuru inara caje: “Charijicachana caa inara aina uhin turue”naain Tito bajaauruhane: “Caate Faborocorihaneraneein, cana coroatajanihaneque coroatajaneraneein nenaane,” naainacaauru rai beeuche.joeeinchu, nii coroatajaain aina

nihane: “Caaurute leeochaauruJesocurisito rai iclesianeein nenacaauruletononeein unacaauru ne. Chaen techuJesocurisito ere tonoraain, naitoonjoanicharaneei nenacaaurune,” naainacaauru rai beeuche. 24Chaen jataainacaauru belaaichene coaarateeuchete:“Esinaenachuhisi catohaneeinichaaoruhane jaun, acaauru coreniharaotojoeein neeuruhate,” naain inaracoreniha raotojoeein nihacaanuneesenetaauruhine leeochaauruJesocurisito rai iclesianeein nenacaauru.

Leeochaauru cana nejeraauru raiinaraacha teenu.

9 1Inae raotojoeein inara raibihanune latelanaala, tenaa

nainequichene coitucuhanune jaunnacanaacha esenetai coreniha cananejeraneein nenacaauru rai, taojiaaininaraacha letoaaenu que aitiin inara railaenaeneeun. 2Nii jaunna itolere banaraotojoeein Masedoniau nenacaauru rai,inara Acaiha bataneu nenaa Coriintooneiniquichene, inae taolu ajaanaa

8 9

398

situsina bana caje coaauneein inaenitohaneein leeochaauru cananejeraauru coroatajanequichelujatoroaain neeinne beebejeeun acaaururai. Nii ainate caohacha ichaaleeochaauru coroatajaniha ichaquichenecoaraain, neleruhin amurijiriin acaaurunetonai ichana corajeein, inaejatoroaain neeure, acaauru netonaiichacuruhane coina. 3Nii coaaranuquene caa cana nejeraauru letoaauninara rai beranu que, letona jatoroaainneeichene coina. 4Nabana inae uhanunebana, canu aina uuruha Masedoniaunenacaauru tabaaurunijine, acaauruaina uhin jaiti ichaeneeichene janainara rene turuhacaanune coataa.Nitohaneein ichaquichene esenetaainleeochaauru rai beebejihanune saijieein,

nete laen jataain canacaanu rainecoejenaa tiha airiquicheein. Chaentechu, inara raajenihane inara rainocoejenaa tiha airiquicheein. 5nihane coataanejian, jauriaanejeeinichoaichaniha uhin inara coaraa uruhanii cana nejeraaurune jerichaaunnejaun, acaauru rai aitoon inara coaraauuruhane coina. Jaiti nii aitocoichelune

chene, inara coroatajanecuruha taojianaquene coina. Nitohaneein inaejatoroaain taojiaain neeiche jana, inararene turuhacaanunete laen, esinaerauhijiriin chunaelanaala tenaa jereeinteeichene coaaratiha leeochaauruamuritoheriin teriquicheein.6“Chunocoha coroatajajeein temule

jaerate, coroatajajeein taicheein. Janaarajiin temuerate arajiin taicheein,”naain niha erenaane que coaaucuche.7Aihana jaun le cachaaurute nainesuujua cuhane coacuhin tenaa jerihanejeeonijihanaain tihane caohachae.Nainihei chunocoha tenaa jerenihane,

tihane coina conujiha chunine. 8Itolerequete inara coroatajanereein CanaCoaunera, itolere bana latequichenerijijieein inaraacha latei siriin neeichecauteeinne, nii caute que leeochaaurucoroatajaniha acaauru rai teein,naaonjoaain caohacha ichajeeinichaohichene coina. 9Cana CoauneraQuiricha cuhane:

“Cairicheinejeein ichaonacaaurucachaauru raite,

chunaelanaalaacaauruhacha latei te.Acatechabana satonoelanaalaitolere banacaohacha nejesina ichareein,”

naain laenanohineein ne. 10Cana Coauneratemule jaera coina rai nucuhe teraneeinlenonene maajeein teranihane jaun, niirijijieein Aca inara rai arajiin nucuhetereein arajiin temuhin arajiin taojiaainneeichene, latejiojoiriin nenacaaurucoroatajaniha teeichene coina. 11Nii ainateitolere siriin, cha latelanaala raotojoeeinneein, jelai amuritoheriin leeochaauru raitenaa naineriquicheein.Nii canacaanu aina, inaraacha letoaaenu

inaraacha taojiai corenihate, CanaCoaunera coroaecurureein leeochaaurucana nejeraauru. 12Coatiha acaauru railanaane jauncha, nii acaauru rai inaraachataojiai amarihacaanuhin, nechu CanaCoaunera coroaecuruha inara corenihanecoinane amarichaanuhi. 13Jesocurisito ainacuaain,chene coaaratihate nii inaraacha siriitaojiaain letoaaiche. Nii te coaraain CanaCoaunera coroaecurureein. 14Nii ichoaetacaain techu, jataain inara belaain, inararai Cana Coaunera bajaaurureein, inarabelaitoha Cana Coaunerane coaaratihaichaquichene coreniha.15Narihara Cana Coaunera, nitohanei

ichana nainichaachene jaanu tihane

9

399

coreniha.jaanu.

Afosotoroneein cocoainanohinihanecoaaratenaa jeriha Faborone.

10 1Canuna Faboroneein inarabelaiha Jesocurisitone rijijieein

inara belaaichaaunne jaun inara raiaitoreeuni.nejene, enaacha inara rai tonaainereeun,” naauruhane coitucuhanunejaun. 2Nii jaunna inara rai aitoon, niijoaereein cacha rijijieein, cha ichaacanacaanu beracuru aina, nii rucujueeinneeichene jana, inara rene turunaajerichaaunne jaun. Inae niritocuruhanerucuhecaaun acaauru ainane coinajatoroaain urichaaunni. 3Esinaerauhijiriina niqui cachanichaanu, nenaniha chatohanei rucuhenacaine,

nihacaanu. 4Coatiha niha chatohanainecaa chauratane que nenaa que bijiachunequiin neein rucuhehaacaanu. Niicanacaanu biji achunete CanaCoauneraacha ichana nainei cajeunaaneein, itolere que laraajiin nenaajerenacaauru amuritiin itajenaanaineraneein nenaa ne. 5Nitohaneeinecanacaanu que ereein, Cana Coauneracoitucuuruha cachaaurune coinabeebejihacaanune caohateraauruitajerichaanuhin.ruhacha coacuine Jesocurisito rai teeinnihacaanu, leinjiin Acaacha tonoraainneeuruha cachaaurune coina. 6Niijaunne esinae rauhijiriin,nuhacha beebejei esenetaain tonaraainneeichene, nii tonoranajerelanaalanenacaauru casetecarichaanuhin.7Inarate itolere bana inaraacha coarai

cacha esenetaquiche, itolereneeincoitucueralanaala. Aihana jaunchunocoha Jesocurisitohacha jerei

icharate, canacaanu netonaiJesocurisitohacha jerei ichacaaunnecoaraain coitucureein. 8nohi nichaaunne rerohin canu ere

chaaunne que coatiha coejinaaun. CanaCoaunera, canacaanu cocoainaain

tihacaanune, nere tonoraain neeichenecoinana jaun.nune coina, canacaanu cocoainaainniheilu Cana Coaunera. 9Niheichu caaquiricha cuhane cuaain inara casataaaitohaaun. 10Inara aina nenacaaurutabaaurute: “Nechu quirichacuhaneeicha cuaainjene mijiaaineeininara rai aitoon. Nete laen inae inaraaina nihanune, inara rai tonaainmijiaaineein erenereeuni. Coatihajecacha rai irihanune tonijiaain cacha raierenaa nainichaaunne coaalanaala,”naaure. 11Nena laen mijiaaineein erenaanainenihacaanune saijieein, coriaae cajequiricha cuhane cuaain mijiaaineeinaitocoaanune rijijieein, inae inara reneturuhacaanune bana icharichaanuhinecoitucuha nii aitine jerichaanu.12

taain nenacaauru rijijieein nenaajerihacaanu. Nete laen acaauru chacoitucuurenihane jaun, leeochaauruamurijiriin niha nocoetiin raajenihanenecohasitaaure. 13Canacaanu laencoatiha canacaanuhacha ichana naineirerohin necohasitanaa nainihaacaanu.Nii rijijieein chu Cana Coauneracachaauru relaacaanune jaaunrucojunacateraneein nihane jaun, niicanacaanu rai cojunacatihane jaanrerohin turunaa nainihacaanu. Niijaunte Aca canacaanu turuaeluCoriintoo neiniquichene renetiaaojoaain. 14Aihana jaun coatiha nii

caanu.

9 10

400

caanune saijieein, ena turuhacaanunejana nihanena laen, canacaanu raicojunaca rerohitiin tururichaanu.Canacaanune jaiti inara rene turuenihachunine jana, ichoaichaniha inara reneturuhin, Ichaonaa Enachasine teranihaJesocurisitone beebejihacaanulu inararai. 15nune jaan turuhin, chuni amihaneeoruluhin neroraneein nihaacaanu.Nitohaneein canacaanu turunajaniheicunaa coacuelanaalane, inara ainaachaneein Cana Coaunera icharatenojoinamihanenaa ichajerichaanuhi. Aihaleinjiin Acaacha esenetaain ichaohin,

nuhin. 16Chaen nechu, nii neeichenejaan jelai caje coriaae cuhin, osa cajenichotenaa nainecururichaainebeebejenaa jerichaanu leeochaauru rai.Nene laen, inae cachaauru relaauruha

caanu. Nabana leeochaauru amihaneeo

nune coataa.17

naajerihane, Cana Coauneracoasitaainne. 18raneei rai cachaneein nenaa cachate,Cana Coauneraacha ichanohichacoasitaain ichoae, chabana raajenihanenecohasitanaa coacuelanaala.

Afosotoneein niha nocoetonacaauru queereereeca Faborone.

11 1Bajiaanachuhinti cha coitucuhijaelorohe rijitojoeein inara rai

ereereecaaunne rautaain aonaeneeiche.Atiin aonacuchene inara rai aitetecoitucuhiche. 2Jataain leeochaauruesenetaain acaauruhacha ere tonoraain,

chene jaun rautaeniha Cana Coauneranejaan quene inara rai aitoon. Canune railanaacha ere tonoraain neeuruha

enecurune rijijieein, leinjiinJesocurisitohacha ere tonoraainneeichene coina, rai inara teein inaraque coitucuerateeunlu. Nii jaunnaleinjiin Acaacha ere tonoraain queechacoaauquiche leeochaneein inara suujuacuaelanaalane coina aitoon. 3Nena laenEba coritaalu acanone rijijieein inaracoritaeranihane esenetaaichenecoasihun. Nabana Jesocurisitohacha quecoacuhin neeichene jianeein, leeochaque coaauquichene coataa. 4Inarateinara relaacaanune jaan nihei que,nechu nejelauneein cuaain Jesocurisitonihei que inara rai ereeuruhanerautatiin neeichene jaun, CanaCoaunera Suujue inae inaraachaesenetailunihei esenetaain, osa cajeichotenojoineriquicheeine jaan,inaraacha esenetailunihei esenetaaiche.5Coatiha nii inaraacha esenetacuri,afosotonichaanune amurijiriin nihanocoetonacaauru fautaain nenaajerinaaun. 6Cacha rai irihanune quenelatinaaun niqui, nena laen esinaerauhijiriin coitucuun banejelanaala.Niite raotojoeein coitucuhiche inara,satiin canacaanu ichanaa coaaraneeinneeichene jaun.7Inara rai baaso ichaana, inara caje

core bajaelanaala inara fautaeriineeinnenaa rijijieein neein inara relaaunluichoteratenojoineein nerichaacheeineque, canu amurijiriin neeichenejerenacaaun. 8Nitohaneeine inara cajechaelai bajanaa coacuelanaala,leeochaauru Jesocurisito ranojoineeinnenacaauru coriqui ruluera tocohaneeinraaunlu, inara coroatajanenanainichaaune coina, canu raiteeuruhane rijitojoein raanune jaun.9Coatihachu inara aina nihanune bana,inara caje cha lateein cha bajaainnerejetohaaunlu. Masedoniau caje uhinturunacaauru cana nejeraauruhachate

10 11

401

canu rai canuhacha latei terejetocurelu.Aihana jaun coatiha inara caje chabajarejetohaaunlu. Nirijieeine itolerebana nereeunni. 10Nitohaneeine satiinAcaiha batane sacutaain turuhanunejaaunru naineein neeunlu, esinaerauhijiriin Jesocurisito coitucuhinrijijieein naitoonjoan tonoraainnihanune jaun. Nerinaain canu caje niiruluera. 11Coatiha inara cotaihaaitohaaun. Jataain inara belaichaaunejaunne aitoon. Cana Coaunerate jataaininara belaichaaunne coitucue. 12Nenalaen inara aina inae canuhacha ichailuichajeein sacureeunni, nabana niicanacaanu rijijieein raotojoeein nenaacoaauca nocoenacaauru rausiaecaaunnecoataa. 13Acaaurute nechu casejeneein,

cure. Nete esinae acaneein aitocurene.14-15Coatiha enaacha nihei nitohanei.Moconajaera netonai, Cana Coauneracononiha nocoetiin tocohaneeinnedaane jaunte, rai letonocuru netonairijijieein neeuruhane jaun, cachacaohacha rijijieein inanacaaure. Nete,caohacha ichacurenihane jaun, ecutihane bana casetecaain itajenojoinihacuurureein moconajaera aina jiniiquiin.

Jesocurisito letono afosoto nihane jaunnecairichaa Faborone.

16Nacoauneeine coitucuhichene coinainara rai aitoreeunni. Jiaonriha chacoitucuenihanune jaun leinjiin jaeloroherijijieein iriha canu biha chunine. Atiincanu aonacuchene inara rai aasaeriinnecoasitaete aonaquiche. 17Coatihajeriha Cana Curuanaane jaun niinecoasitarihaauni. Nechu cha coitucuhirijijieein ereereecaaune jauneaitoreeunni. 18Coaracuchenachuinti,Suujua caje rocohin niicha ichaicoasitaauruha nii leeochaaurune, nii

reeunni. 19Inarate niqui itolerecoitucuhiche. Nete cha coitucuelanaalanenacaauru cachaauru inararelaauruhane, acaauru aonaain acaaururautatiin neeiche. 20Nitohaneeichenejaun te inara basijiauhin, inaracoritaain, inara que jaolequiin, inarameri faoracaain, naaonjoauruhane nihanatiin acaauru abaantaain neeiche.21Jataaine coejeeun, nelatihei rijijieein

nihacaanune jaun. Nene laen,tanaa coaaucuruha nii leeochaaurunecanuhetonai necohasitareeunni. Chacoitucuhi rijijieeine ena caa ereerejeeun.22“Canacaanune Ebereeo nichaanu”naauruhane, canuhetonaine Ebereeoneeun. Jana, “Canacaanune Isaraelitanichaanu” naauruhane, canuhetonaineIsaraelita neeun. Jana, “CanacaanuneAbaraaun nefoeratenichaanu”naauruhane, canuhetonaine Abaraaunnefoerateneeun. 23Jana, “CanacaanuneJesocurisito letononeein nihacaanu,”naauruhane, canune jataain acaauruamuritoheriin acaneein neeun. Cha

tiine, esinae rauhijiriin aitoon. Canuneacaauru amurijiriin amihaneein

joineein,riin bisinojoineein, araai saain onaa cajenichoteein, naaojoaain neeun. 24Saoquisai cuhanete, nichatachoonca isocoontacanei bisicha que canu casetecaaureJorioocuru. 25Nii rijijieein techu nichatasai cuhane enuha que canu faojoaain,lesajei que ajeri que canu bodoosihure.Nichata saicuhanetechu naluhacuhanune jaan botena jaun ohanune raineeunlu. Nii jaunna lesajei que cucuanacataaun, lejiichoo lejanotiineeinneeunlu. 26Araai saain nucuhe cuhaneamuhanune jaaunrune necairichanaacoaraaun. Tabaauru quene canu

11

402

basijiaauruha asijiautoorune que,chatohaneein canu teeuruha canuaraaichuru Jorioocurune que, nejelaucachaauru nihanatiin chatohaneeincanu teeuruhane que, naaonjoaainunrique casihun. Jerichanejeeinechu,neseeuru nihanune jaaunru, berocuhane, cucuhana cuhane,naaonjoainunru nihanune jaaunru,necairichanaa coaraain neeun. Niirijijieeinechu, necairichanaa coaraainneeun, nii Jesocurisito coreniha cananejera niha nocoetonacaauru cataaunnihanune. 27Chaenechu mainajeriinamihaneein necairichanaa coaraaun.Tabaauru que sinilanaala, tabaauru quemijitena aina cocoirena abaantaain,naaonjoaaun. Araai saain tabaauru quelenoninaaun. Jelaronaa caaunne tabaque necairichaaun neniha canucajionene jaun.28

nune saijieeine, jeelai amuritoheriin satiinJesocurisito ranojoineein nenacaauruiclesiacuru que coacuun. 29Nii jaunnachunocoha cunaitihane inaderaauncoreniha. Jana chunocoha suujuateeuruhabaasoneein suujua coaraane coinanete,jataain canu baijiae. 30nena nelatenihanune nainejeeincanuhacha ichai que necoasitareeuni.31Cana Curuaanaa Jesocurisito Inaca CanaCoaunera itolereneein coroaenojoineeinnenaate, esinae rauhijiriin nohanelanaalaaitocoaaunne coitucue.32Damasoco nihanulune banate, rey

Aretasi rai coberenadoroneein nenaa raicoardiaauru letoaelu, nii nese rai rijiabacuujuaaru naineein neein canucojoaain canu mucuuruhane coinaniqui. 33Nete nii coitucuuriin, omariseeonjoa cuhane canu teein, nii nese rairijia bujuau, acuujua laojoiri ucuunnenaa cuhane cuaain canu faauruhanejaun acaauru caje nichoteeunlu.

Notajaain que necoitucueratihaJesocurisitone beebejiha Faborone.

12 1Nihei chaelai que rai cainera,raajenihane necohasitaain niha

cachane. Nena laen canu, canunotajaain canu que niicha ichaicoitucueratiha Cana Curuaanaanebereeunni inara rai. Aihana jauncoatiha canu raajenihane necohasitaaaitorihaauni. 2Inae lechoonca jena

chaaunne dede nichata burihuamanojoinichaaunlune. Nechaainti canujaberoconeein amanojoine nihanulunecanu suujueneein amanojoinnichaaunlu. Coatiha coitucuhaaun, CanaCoauneraachate coitucuujue. 3-4Nenalaen esinae rauhijiriin dedeeuamanojoineein, ecu chabana aohanraaierenaa aonaaunlu. Nechaainti canujaberoconeein netiin aonaenihanulune,canu suujueneein netiin aonacaaunlu,Cana Coauneraachate coitucuujue.Nihei chuni cacha que chabanaaohanratenojoineein nihei niicanuhacha aonai erenaa. 5Chunocohanitohaneein nihanena naineeuncoasitaanune. Nene laen caraajenihaneniritiin necohasitaanaa naineneeun.6Coatiha esinae niqui, necohasitaanunenohaniha aitorihaaun, esinaerauhijiriine casajenelanaala aitoreeun.Nena aitona jereneeun, nabanaainihanune saijieein nechu canuesenetaera coina aitoha canu beeuruhacachaaurune coataa. 7Nitohaneein canunotajaain niha Cana Coaunerane ainacuaain nabana canuneein nihanunererohin necohasitaanune coataate,leinjiin moconajaera tenojoi cunaitocohaneein,joaain canu jaberoco cunaitaerate CanaCoaunera. 8Nii jaunne niqui, canujaberoco caje nii cunaitaera jaohane

11 12

403

coina nichata saain Cana Coaunera raiaitoon. 9Nete, “Nelatelanaalanenacaauru aina cuaain canuhachaichana nainei coaaratihanune coinaichacaaune jaunte aaicha. Jataain, iibelaitohanune jereeine jaunte niiaaicha,” naain canu tonorae CanaCoaunera. Nii jaunne, canu rai niritohaCana Coaunerane jaun,joeein neeun, chaque nelatenihanunesaijieein canu aina cuaain niicha ichananainei ichaa Jesocurisitone coina. 10Niijaunna nelatenihanune que ereein,latijiojoiriin, arinojoineein, Jesocurisitocoreniha necairichaain, naaonjoaainnihanune saijieein jataain rachoojoeeinichaaon. Nitohaneeine, itolere quenelatihei rijijieein nihanune saijieein,jataain itolere que laraajiin neeun.

Coriintoo Jesocurisito ranojoineeinnecaauru iclesiacuru que jataain

coaauca Faborone.11Inara canu rai lerateeichene jaune,

cha coitucuhi jaelorohe rijijieein inararai ereerejeeun. Inara, canu corenihaerenaa nainequichene saijieein, acaaurufautaain nelatenihanu que, inara raiereeuruha nii Jesocurisito letonoafosoto niha nocoetonacaaurune jana,acaauru rijijitojoeein acaauruesenetaain acaauru ere tonoraquichenejaunna aitoon. Coatiha nii canuamurijiiriin nenaa jeriha nocoeeinereeuruhane que tonajihaaun. 12Nenalaen canu Jesocurisito letono esinenichaaune jaun, inara abantaain itolerecojoelanaacojoai ichaain inara notajaainneeunlu. Nii cajete esinae rauhijiriincanu afosoto esine nichaaunnecoitucuhiche. 13Inara rai cotainacai queirihanune, canu que inara suujuaacatecuche. Jerihane leeochaauruJesocurisito ranojoineein nenacaauruiclesiacuru caje, canuhacha latei

bajarejetocoaaunlune rijijieein, inaracaje canuhacha latei bajaenihanunejaaunne jerihane, inara rai baasoichaaunlu.14Inae jatoroaain nihanu, nacoauneein

inara coaraa uhanune coina. Quetenichata sareein inara rene turuhanune.Nenechu inara caje canuhacha lateibajaanune coina ainereeunni. Coatihainaraacha sirii latichaaune jaun coinaairinaauni. Inara caohachanu que inaracoroatajanichaaune coinane inara reneturuha ureeunni. Rai bereecuru caje chalateein nelanaalate, rai bereecuru raiacaauruhacha latei teein ne acaauruinaca. Nii rijijieeinechu canuhetonaiinara inaca rijijieein nihanune jaun,inara rai nelatichaaune coina neeun.15Nii jaunne, acaihaniji canuhachaichana nainei ichareeunni inaracaohachanu que.tiine inara coreniha tereeunni. Nete,nitohaneein inara caohachanu ichaain,

nena jereein nihanune saijieein, canuque nererojoecaain, canu coointeein,naaonjoaain neeiche.16Coatiha niqui inara rai chatohanei

ichaain nihaaunlu. Nete inara tabaauru:“Acaauru coritaainjena baasoneein osaque acaauru ichao saruerateeun,”naaure. 17Niheichu coatiha niicachaauru canuhacha letoaauri que,inara coritaeratihaaunlu. 18Canujerichaaune jaunna, nii coroatajai cananejeraauru aina Tito letoaaunlu, inaracoaraa uhane coina. Chaen techu inararaotojoeein Tito aina ita rijijieein itasuujua que suujuaain,chaanulune coitucuhiche. Nii jaunchasiina inara coritare Tito.19Jerihanete: “Canacaanu que inara

suujua acatequichene coinajecha inararai aitocoaanu,” naaiche. Nete aine.Nitohanei coacuelanaalane Cana

12

404

Coaunera notaracaae, cojoerihuJesocurisito letononeein nihacaanunejaun, coitucuhichene coina aitocoaanu.Satiin caa inara rai canacaanuaitoonjoate, jelai amuritoheriin CanaCoaunera coituhin ichaohichenecoinanera canejeraauru. 20Inara coaraauhanune bana, baasoneein neeichenejana inara eruhanune rautaenihanune,inara netonai rautaeneeichene coataaneaitoon. Nii jauna ita suujua rijijieeincoacuelanaala, ita que necoelaain, itacotaairiin, inara rainuhacha quecoacuhin, leeochaauru cairichaanohaneein, ita que ereein,taain, ita caje neleruhin, naaonjoaainneeichene jana, inara rene turuhanuneque necoatoon. 21neein inara rene turuha uhanune jana,inae Jesocurisito esenetaeraneeinneeichene saijieein, chabana nitohaneiosa que nesaruna naineniha cachanesaijieein, inara amute quicha aina osaque nesaruhuin neeichene CanaCoaunera notaracaae inara quenecoejeein chanareeunni.

Acaauru suujuateein necoiha Faborone.

13 1Nii inara coaraa urichaauninequete, inae nichata sareein inara

rene tururichaaunine. Aihane jaun niicaitono tocohaneein niha chatohaneirucuhenacaine,jaain nichatajaain, naaonjoaain baasoichaane coaarain beranu. 2Nii jauriaaosa que nesarunacaauru rai, satiin inararai, naaonjoaain raine caa coriaae cajecoauneein aitoreeunni. Nii inara coaraauhanune coroata sacuhane,nihane inara rai aitocoaaunlunerijijieein, inae nacoauneein inara coaraauhanune bana, niha chatohanei icharainara janane inae laen nii baaso icharaque canu suujua acaterinaauni,3Jesocurisito letononeein aihanune

esenetaeneeichene jaun. Coatiha chaquenelatenihane jaun, inara aina niichaichanenu ichaai Jesocurisito. Acateinara que itolere que laraajihanecoaaratenaa naine. 4Esinae techuhisicairichei ichara rijijieein coroso queteein atinaaurelu niqui. Nete niichaichana nainei ichaain ichatihalu CanaCoaunerana jaun enanetojoein ichoae.Nii rijijieein nechu, canacaanu netonainelatihei rijijieein nihacaanunesaijieein, niicha ichana nainei ichaaCana Coaunerane aina, aina jiniiquiinichaohin laraajiin nerichaanuhin inaracoroatajanichaaunne coina.5Aihana jaun inara raajenihane inara

neein neeichene jaun, esinae rauhijiriinbaaso ichaeneeichene coaracuche. Tana

chene. Nii jaun coujunojoinequichenerijitojoeein inae baaso ichaquichenecoitucuriquichene. 6Nena laen canacaanu

chene jerichaanu. 7Nii jaunna CanaCoaunera bajaacaanu inara coreniha.Nabana nenacaaen baaso chaain neeichenecoataa. Coatiha canacaanu baasoichacaaunna jaun nihei. Nechu inaracaohachanu ichaquichene jerichaanunajaunna canacaanu baaso ichara rijijieeinaitocoaanu. 8Nitohaneeine nihacaanu,canacaanuhacha esenetai que jaoleconaanainenihacaanune jaun. Acaihaniji nii

nuhachane ichana jerichaanu. 9Nii jaunnanelatihei rijijieein nihacaanune querachoojoeein nihacaanu.jiaain Aca jerihane rijijieein, baasoichaelanaala neeichene coinana, inara rai

nuhi. 10Nitohanihana jaunna inara coaraauhane ajiniha caa inara rai beein laenaaun.Nabana Jesocurisito cocoainanohineein

12 13

405

nihanune coaarateein, jataain mijiaineeininara rai aitocoaaunne coataa. Coatihainara itajihanune coina, cocoainanohineeinnihaaunlu, raujiaain esinae coujuriu CanaCoaunera cachaneein neein, itolere banajelai amuritoeriin coitucuhajeeinichaoichene coina,chaaunne coinane cocoainanohineeun.11Inae satononejeeine jianichaaunne

coina caa aitoreeunicha canejeraauru.Jataaina jiniiquiin raotojoeein ichaohin,inara ichao rucujueein baaso ichanacoacuelanaala ichaohichene jereeun.

Esinae rauhijiriin corajeein, raotojoeein itasuujua rijijieein coacuhin ichaaoche.Raotojoeein ichaohacachene coina cana

nereein. 12Coujuriu Cana Coauneracachaneein, jelai amuritoheriin ita belaainita rai ereein neeuche. 13Satiin Jesocurisitocoreniha cana nejeraneein nenacaauruteinara coaaucure. 14Cana CuruaanaaJesocurisito, inara rausiaemiin canabelaicha Cana Coaunera aina. CanaCoaunera Suujue itolere bana inara ainaneeine raotojoeein neeichene coina.

13

406

“Inara coaaucaaun,” naa Faboro.

1 1Canuna Faboroneeun. Coatiha,cachaauru canu cocoainaain canu

letoaain nihei. Jesocurisito aina raiInaca Cana Coaunera- nii ohane cajeichateralute canu cocoainaaincaletoaain nelu. 2Cau canu ainanenacaauru- canejeraauru ainajiniiquiin neeinna, satiin Galasia batane

chene rai caa quiricha laenaaun. 3CanaInaca Cana Coaunera, rai CalaohiJesocurisito, naaonjoainuri ainajiniiquiin raotojoeein neeichene jaanuteeuruhine inara rai. 4Nii Jesocurisitotecana osa coreniha ohelu,tane que itolere curuaanaaneein nihamoconajaerane jaun aina jiniiquiincaseteco coaracaachene rai nenaa caje,aina cuaain cana ichoteratihane coina,nitohaneein jeriha Cana Coauneranejaun. 5Nii coreniha Cana Coauneracoroaaecuruhine itolere bana.miin.

“Coatiha nihei nii baiha canaichoterateraanu,” naa Faboro

6Jataaine inara cojoelatoon, inarabelaiha rai Calaohi Jesocurisitone corenihainara raain nihalu Cana Coauneranesaijieein, nii niicha tei erenaa que

jaolequiin leeocha cana ichoteraniheierenaa sacuhichene jaun. 7Nete neneleeocha cana ichoteraanu erenaa. Inaralaurijiracuru tabaaurute, inara rerohecaain,nii inara ichoteraneein niha Jesocurisitoneque erenaa corenaa jerecure. 8Nete laen,inae nii inara relaacaanune jaan corenaacoacuhin leeochaneein nenaa erenaa queinara relaera nihane casetecareein CanaCoaunera. Canu leeocha erenaa que inararelaanune nihanatiinte canu casetecareeinCana Coaunera. Leinjiin anjera dede cajefauhin, leeocha erenaa que inara relaanenihanatiinte casetecareein Cana Coaunera.9Jerichanetojoeeine nacohauneein caaaitoreeunni.jeein nenaa erenaa inara relaacaanunejaan coreein leeochaneein inara relaeratecasetecareein Cana Coaunera. 10Coatihabaaso ichaenihanune caohachaichacaaunne coaracuruha cachaaurunejerenacaaun aitohaaun. Cana Coauneratebaaso ichaenihanune caohachaichacaaunne coitucureein. Jana jerecuruhacachaaurune rijijieein jerichaaunne coatihaesinae rauhijiriin Jesocurisito letononeeinnerihaaun.

Jesocurisito letono Afosoto nihanunuhetihane biha Faboro.

11Aonacuche canejeraaurune caa queinara rai aitete coitucuhiche. Coatiha

Galasia batane nenacaauru rai

Faborohacha letoai

407

cacha suujua caje unaa nihei nii osa cajecana ichoterateraanu erenaa- caa inararai canuhacha beebejei. 12Niheichu,leinjiin cacha nii que canu relaainniheilu. Leinjiin Jesocurisitohachatecanu que nii coitucuerateein nelu.13Nii coitucuhichene rijijieeine,

canuhetonai jaiti Jorionichaanune ichaoque ichaohanune bana Cana Coaunerarai Jesocurisito ranojoineeinnenacaauru- iclesiacuru laurichuru quenejerateein, acaauru rerohecaainacaauru itajenaa jereeunlu. 14NiiJorionichaanune ichao que jaitiichaohanune banane, jataainleeochaauru canu araaichuru, canu rijiunenacaauru amurijiriin canacaanufoerateracuru ichao rijijieein ichaohin,nii canacaanu ichao corera caohateeinberaain nerejetoonlu. 15Nete, inaecatohaneein rai letononeein nihanunecoina- jaiti nejanoaenihanune jana canujanijiin canu raain nelu Cana Coaunera,jataain canu belaitohane jaun. 16Niijaunte, inae nitohaneein jerihalune jaanque inae tihane jaun, canu que raiCalaohi coitucuerate, coreniha osa cajenichoteeururichaain cachaaurunebeebejihanu Jorioniheichuru rainecoina. Coatiha nii chuni aina ereeinaihaaunlu. 17Coatihachu, Jerosaleeunnii canu ajiniha Jesocurisito letonoafosoto neein nenacaauru coaraainacaauru rai irihanune coina cuhaaunlu.

jeein Arabia batane cuhin- nii baihaDamasocoo cauha uunlu.18Nii baiha nichata jaanacaain

catiaainne Jerosaleeun cuunlu, ecuFedoro coaraain coitucuhanune coina.Ecuna aina neeunlu lechoonca saoquijanohin. 19Nena laen, leeochaauruafosotooru coaraeneeunlu, acaihanijicana Curuaanaa Jesocurisito ocoalaSaantiaaochane coaraaunlu. Ecu,

niheilu nii baiha chuni. 20CanaCoaunera notaracaaene esinaerauhijiriin nohanelanaala aitiin caalaenaaun inara rai.21Nii baihane Siria, Silisia,

naaonjoaiunru batanecuru cuunlu.22Nete,renelu Jodea nenacaauru- Jesocurisitoranojoineein nenacaauru iclesiacuru.23-24Raujiaainchate: “Taolu jauriaa canaque nejerateein cana rerohecaain canaitajenaa jerera jetaote, inae eneneamuhemujueein caa canacha esenetaierenaa que cachaauru relae,” naaincanu benaa coitucuhin, canu corenihaCana Coaunera coroaecurelu.

Afosoto niha Faborone esenetaauruhaleeochaauru afosotoorune

2 1Lechoonca jena jaanacaain niibaiha catiaainne, nacoaauneein

Jerosaleeun cuhacaanulu Berenabeenaina. Chaen nechu canu jiniichaain Titonetonai amaaunlu. 2Nitohaneeincuhanune jeriha Cana Coauneranejaunne ucuaae cuunlu. Inae turuhinne,ecu nenacaauru Jesocurisitoranojoihunru coaaraneein nenacaauruaina nejesinajeein ita taojiaain,

nojoinichaachene que erenaabeebejeeun,” naai beeun acaauru rai,nabana joaereein cachaauru relaa canu

ruhane coataa. 3Nete, ecu niha canuaina Tito- Curiecocuru caje nenaanihanesaijieein, jaberoco macohi carisaeratihane coina aitocurene saain niiecu canu aonajeeureraauru. 4Nii janate,nechu joaaenreein acaneein nelanaalaJesocurisito coreniha cana nejeraauruniha nocoetonacaauru- canacaanu quenasiin turuure nechu esinae rauhijiriin-Moisesa rai Cana Coauneraacha teirauhi tonoraelanaala Jesocurisito

1 2

408

ruhane coina. 5Nena nii aansijiinijiacaauru ere tonorana jerenihacaanu,nabana inae inara relaacaanunesaijieein nii inara relaacaanune jaanjianeein acaauru esenetaaichenejerenihacaanune jaun.6Nii iclesianeein nenacaauru

curuaanaa neein coitucunojoineeinnenacaauru, coatiha nii canuhachabeebejei baiha cuaain cha beeuruhi.Nete leeochaauru curuaanaaneeuruhane niha natiin, canu curuaanaaneeurene, namute cacha rai chaneeinniha cachane niha natiin leeochaneeincoaraeniha Cana Coaunerane jaun.7

late, Cana Coaunera, Jorioocuru renecuhin acaauru relaa Fedorone coinaletoaalune rijijieein, Aca,churu rene cuhin, acaauru netonai osa

chaaine beebejihanune coina canuletoaane que inae nainacure. 8neeinte, nii jeelai Cana Coaunera,afosoto neein Fedoro cocoinaainJorioocuru rene letoaera- afosoto neeincanu netonai cocoainaain canu letoaeluJorioniheichuru rene.9Nii jaunte, nitohaneein inae Cana

Coaunera, nii canu rai amihanenaatihane esenetaauruhane jaun, acaauruamihaneeo que acaauru coroatajaneraneein Berenabeen aina canacaanuraauruhane coaaratiha, satiinnotaracaae canacaanu belaainraotojoeein canacaanu raaure, nii ecunenacaauru rai jataain leeochaauruamurijiriin nelateineein acaaurucoaaraneein nenacaauru, Saantiaao,Fedoro, Joaan, naaonjoainuri.neein canacaanu raainte, Jorioocuruaina neein acaauru relaauruhanetonohanau canacaanu netonaiJorioniheichuru rene cuhin acaauru

relaacaanune jerecure. 10Raujiaainchatelaen inae jauriaalu caje coaauneeincoaaucaaunlune rijijieein, cairicheihurucoacuhin acaauru coroatajanichaanuchaelai quene coina canacaanu raiaitocurelu.

Antioquihau Fedoro suujuatiha Faboro ne11Nena laen, Antioquihau nihanune jana

canu rene turuha uha Fedorone bana, rainacatiha neein aitoonlu raujiaain baasoneein ichaane jaun, 12jauriaanejeeinJorioniheichuru aina lenoneeinnaaonjoaane saijieein inae ecu turuuruhaSaantiaao laurichuru- Jorioneein

churu caje nelerue Fedoro, nii ena turunaajaberoco cari macohi moloorera coasihanejaun. 13Nii jaunte nitohaneein baasoneeinichaa Fedorone rijijieein ichacureleeochaauru Jesocurisito esenetaeraauruJorioocuru, Berenabeen netonainemaajeein. 14Nii jaunne, nitohaneein esinae

nojoineein nerichaacheeinne que cana

nihane coaracaaunne jaun, satiin ecuJesocurisito esenetaeraneein nenacaauruacatiha nii Fedoro teteriin: “Chanunajataain baaso ichaai Jorioniheichururerohecaain, Jorioneein nihacachene ichaorijijieein ichaaoruhane coina. Ii Jorioneein,inae acaauru ichao rijijieein jauriaaichaohilune saijieein,” naain rai aitoonlu.

Esenetaauruhane corenihachateJorioniheichuru aina jiniiquii osa caje

nichoteeurureein Jorioocuru15Canate cana foerateracuru caje

coaauneein Jorioneein nihacache. Coatihaleeochaauru cachaauru, nechu CanaCoaunera coitucuelanaala neein osa quenesarujueein nenacaauru rijijieeinnihaacache. 16Nete laen, nii Moisesa rai CanaCoaunera tenojoi ichaonaa rai rauhi tonoraa

2

409

cachane niha natiin, itolere niicha ichaiujuaihonihane caje nichotenaa nainenihanecoitucuhacache raotojoeein. Jesocurisitoesenetaa cachanete laen, itolere niicha ichai

joineein nereein. Nitohaneein nii Moisesa raiCana Coaunera tenojoi- rauhi esenetaaintonoraain niha cachane nihanatiin, itolereniicha ichai ujuaihoneein nihane cajenichotenaa naineniha cachane jaunejian,

caanu.17Nitohaneein itolere canaacha ichai

ujuaihoneein nenaa caje cana ichoteratihaJesocurisitone jaaunna, osa que nesaruhinnihacache. Aihei, coatiha Jesocurisitoesenetaacacachene osa que nesaruhaaihaacache. 18Inae nii Moisesa rai CanaCoaunera tenojoi rauhi jianichaaunnesaijieein, nacoauneein rijijieein nenaajerichaaunena laen osa que nesaruhaaicheeun. 19Esinae rauhijiriin, CanaCoaunera tenojoi ichaonaa que ichaohanunecoinaneMoisesa rai jauriaa niicha teilu rauhitonoraain ichaohanune jianeeunlu. 20neeinte coroso que ohin, itolere baasoichajeein ichaohanune jaan itajeein canuichao coreein, canu suujueniha rai Suujue teJesocurisito. Aihana jaun, jataain canubelaitohane jaun, canu coreniha ohalu Cana

nune jaunne, acaacha que jaaequiin ichaaon.21Coatiha canu belaihane jaun, canu raiCana Coauneraacha tei ichaonaa quejaoleconaa nainihaaun. Nitohaneein itolerecanaacha ichai ujuaihoneein nenaa caje canaichoteraneein niha nii Moisesa tenojoirauhine chujianra, inacojoeein cana corenihaorelu Jesocurisitona.

Moisesa rai rauhi aina canaacha esenetai.

3 1Galasia cocoaichacuru- aansocuru.Cha inara suujua auhacaain inara

ichao core, cha coitucuhi rijijieeinichaohichene coina. Nii coataane niqui,

esinae rauhijiriin cana coreniha Coroso

teein, inara que coaarateein inararelaacaanulu. 2chene coinane, inara caje bajareeunni:Moisesa rai rauhi tonaraaichene jaunna,inara rai Suujue teein nihalu CanaCoaunera. Tana, nii inara relaacaanuneesenetaaichene jaun inara rai Suujuetihalu Cana Coaunerane coitucuhichene.3Jataainachura cha coitucuhi rijijieeinneeiche, inae acaihaniji que CanaCoaunera Suujue raaichelune saijieein,jerecuruha cachaaurune rijijieeinichaohin nichotenaa coaauquichenecoinate. 4Jataainachura inacojoeein, niicaohacha- inaraacha esenetaijianeriquiche caohacha nainejeeinte.Aihei jerihane. Coatiha inacojoeeinnihei. 5Nii inara rai Suujue teeincojoelanaacojoai ichaa CanaCoaunerane, coatiha nii Moisesa rairauhi tonoraaichene jaaun ichaai. Inaenii inara relaacaanune jaan aonaainesenetaaichene jaunte ichae CanaCoaunera.6Coaracuchenachuhinti, rai aitoha

Cana Coaunerane esenetaain queechajaaecoha Abaraaunne jaun, niiesenetaane corenihacha niicha ichaiujuaiho nelanaala teein raa CanaCoaunerane. 7Aihane jaun, satiin CanaCoaunera esenetaain que jaaequiinnenacaauru, Abaraaun nefoerate esineneein neeururichaaine coitucuhinneeuche. 8Inoaelu jaiti turuenihaJesocurisitone ajiniha caje coaauneein,nitohaneein Jorioniheichuru netonai,itolere niicha ichai ujuaihoneeinneeuruhane caje niicha ichai ujuaihonelanaala tenajarichaaine jaunte:“Satiin caa chauratane sacutaainnenacaauru cachaaurune ii aina cuaainrausiaereeunicha,” naain Abaraaun raibeein, nii caohati erenaa raotono

2 3

410

laenaeratelu Moisesa que rai QuirichaInoaensi cuhane Cana Coaunera.9Aihana jaunte, nii esenetaalu Abaraaunne rijijieein esenetaerate rausiaereeinCana Coaunera.10Nitohanihana jaunte, nii Moisesa rai

rauhi tonoraain ichaoha cachanenihanatiin caseteco coaraa cureein,“Caseteco coaraate cureein, jitaain caarauhi laenanohi tonoraelanaala nenaa,”naain beein laenaratihalu Moisesa queCana Coaunerana jaun. 11Nitohanihanejaunte, rauhijiriin nii Moisesa rai rauhitonoraain ichaoha cachane corenihacoatiha caohacha ichaeraneein teeinrarinaain Cana Coaunera. “Jesocurisitoesenetaain queecha jaaequiin nenaatecaohacha ichaeraneein teein rareein CanaCoaunera,” naain laenanohineein nihanerijijieein. 12Nete laen, nii Moisesa rai rauhi,raujiaain esenetaa cachane corenihaichoteratihane coina aitelanaala: “Esinaerauhijiriin aitoha nii rauhine rijijieein,leinjiin niji cautijiaelanaala tonoraerateichaoreein,” naain laenanohineein ne.13Nitohaneeinte, cana cairichaeranu queniha nii rauhine jana,tihane coina leinjiin osaaona rijijieein canaosa coreniha ohelu Jesocurisito. Nii quete:“Niicha ichai ujuaihoneein nenaa- saainenuha que ucuun teein atinanohi cacha,”naain Cana Coaunera Quiricha cuhanelaenanohineein ne. 14Nitohaneeinteichaelu Cana Coaunera, satiin cachaaururausiaaecane coina, Abaraaun raiaitohalune rijijieein, Jesocurisito ainacuaain Jorioniheichuru netonai rausiajeein,nii esenetaain queecha jaaecohacachene,nii naitoonjoan rai Suujue tiha cana rainecoina.

Moisesa rai rauhi aina, cana rai tihanecoina Cana Coaunera aitoonjoan.

15Aonacuchene inara rai, joaenreein

chera canejeraauru. Leinjiin cacha, chaelaiichaane coina aitiin laenaain, ecu teeincuruaa laenaa ne. Nihei nii niicha laenaijojohin, niheichu nii niicha laenai jaonaanainihei chuni. 16Nii rijijieeinte, Abaraaunaina rai nefoerate, naaonjoain rai, esinaerauhijiriin niicha teenu tihane coina aiteluCana Coaunera. Coatiha: “Nefoerateeuru,”naain laenanohinihei Cana CoauneraQuiricha cuhane. Nitohaneein arajii queaitelanaalate leinjiincha que: “Iinefoerate,” naain laenanohineein ne.Jesocurisito quete nii aite. 17Naaonjaainquene inara rai caa aitoon; CanaCoaunerate, Abaraaun aina cuaain cana rainiicha teeni tihane coina esinae rauhijiriinnohanelanaala aitelu. Inae jauriaanejeeinAbaraaun rai besihalune baiha jena fashajaanacaneein catiaainte nenaa ne niiMoisesa rai rauhi. Nii jaunte,niha Abaraaun rai aitosihalune jaanitajenaa nainene Cana Coaunera. 18NiiMoisesa rai rauhi aina cuaain nii Abaraaunrai niicha benatei tiha Cana Coaunerane,coatiha chaque nelaterihei nii cana rainiicha benatei. Nete niha Moisesaneajiniha Abaraaun aina cuaain cana rainiicha teenu tiha core colanene coinateaitelu Cana Coaunera. 19Aihana jaunchaque nelate nii Moisesa rai rauhi. Acate,turuha nii nefoeratenaa- nii Abaraaun rainaitoonjoane reeintiaain, esinae rauhijiriintonoraain ichaaoreniha cachaaurunecoaaratihane coina tenojoineein nelu. Railetono aanjera quete nii rauhi terateluCana Coaunera. Jana Moisesate cachaaururai beraneein nelu. 20Nete laen, beracolane raajenihane nii niicha teenu queaitelu- leinjiin acaacha neein nenaa CanaCoaunera.

Naaonjoaain coinate nelu nii rauhi.21Cana Coauneraacha ichanenu aina ita

rijijieein niha nii Moisesa rai rauhina jaunnanii niritiin niha. Aihei, coatiha ita rijiihai. Nii

3

411

rauhi, cana rai ichaonaa teranihanechujianra,satiin nii rauhi tonoraain nenaa, itolerecanaacha ichai ujuaihoneein nenaa cajenichoteein nerichaachena. 22Nete, CanaCoaunera Quiricha aina cuaain, satiin niiMoisesa rai rauhi tonoraain nenihacachenecoreniha osaaonaneein nihacachenecoitucuhacache. Nitohaneein coitucuhin,Jesocurisito esenetaacachenete, inae nii Cana

cheein.23Nii jaunte, jaiti turueniha nii canaacha

esenetai jaaeconaanajane jana, casetecocoaracaachene coina mucuhineein canasirilu nii Moisesa rai rauhi, turuha niicanaacha esenetaine reentiaaojoaain. 24NiiMoisesa rai rauhite, canaanaihuru amaaberaichane rijijieein, Jesocurisito rai canaamaeraneein nelu, nii Jesocurisitoesenetaacachene, itolere canaacha ichai

nohineein nihacachene coina. 25Nii jauntelaen ena, inae turuha nii jaaecohacachenejaan canaacha esenetaine jaun, canaberaichaneein niha nii rauhine cajemituhacache. 26Nitohaneein inaeJesocurisito esenetaaichene jaunte, satiininara, Cana Coaunera calaohi rijijieeinneeiche. 27Inae nii esenetaaichene ainacuaainte baotisaain coujunacatenohineeinJesocurisito aina neeichene, niicha teiichaonaa que ichaohiche. 28Aihana jaun,Jorioneein, Curieconeein, letononeein,nirijieein letononelanaala, quichaauru,enecuru, naaonjoaaineein neeichenenihanatiin, inae nihei nii que cha. InaeJesocurisito aina jiniiquiin neeichenejaunte, lelaurijiei caje ranojoineein nenaarijijieein neeiche. 29Nii jaunte, Jesocurisitoesenetaeraneein neeichene jaun, Abaraaunnefoerateneein, nii rai tihane coina CanaCoaunera aitoonjoalu raeraneein neeiche.

4 1-2Naaonjoaane jaunne caa inara raiaitoon. Jaiti canaanainiha nii

itolere rai inaca rucuhele eroraneein

neeninete, jerichanejeein letonorijijieein ne, esinae rauhijiriin satiin niirucuhele erora nihane saijieein, jaiticanaanai nihane jaun. Nitohaneeinteleeocha cacha que beraichaain ne jinaatiha inacane jaan que tihane reeintiaain.3Nii rijijieein techu, jaiti turuenihaJesocurisitone bana, nechu canaitajeranuneein caa chauratane quenenaa que beraichaain nihacachelu.4Nete, inae nitohanihane coina jinaatihalune jaan que inae turuhane jaun,rai Calaohi letoaelu Cana Coaunera,cachaneein leinjiin ene caje nejanoaanecoina. Acaachate cana amutecachaneein nii Moisesa tenojoi rauhitonoraera rijijieein ichoaelu. 5Niicorenihate cana cairichaeraneein nihanii rauhine caje cana rocohin nelu, raicalaohineein cana teein cana raa CanaCoaunerane coina. 6Nii jaunte, inaeesinae rauhijiriin rai calaohinihacachene coaaratiha rai CalaohiSuujue te cana suujueniha CanaCoaunera. Nii rai Suujuete canasuujueniha neein: “Ofa,” naain CanaCoaunera bajae. 7Aihane jaun inae ii,nii rauhi tonoraeraneein niheei. Iite,inae Cana Coaunera calaohineein neei.Nitohaneein rai calaohineeine jaunte,Aca jerihane rijijieein, ii quebanijiaineein nenaa raeraneeinneriquiin.

Jesocurisito esenetaeraauruque suujuaa Faborone

8Jaiti, Cana Coaunera coitucuelanaalaneeichene banate, cha nelanaala nenaa-cana coaunera niha nocoetonacaauruletononeein nerejetocoichelu. 9Netelaen, inae enene Cana Coauneracoitucuhichene jaun, inara coitucueCana Coaunera. Aihana jaun, chanunacoaiteen nacoaauneein nii chaquenelatiheichuru- cairicheineein

3 4

412

nenacaauru tonoraain letononeeinnenaa jeriquiche. 10Nitohaneeinneeichene jaunte, nii enanetojoeeinjauriaa aichejetocoichelune rijijieein,atenecuru, cojoinacaauru, ajaanaacuru,naaonjoaaihunri cojoinaca que turuhaneinara rai chosichuru coroajeeinbitoaaiche. 11Nii jaunne jataain casihun,

lune saijieein nitohaneein neeichenejaun.12Canejerauru, canu Jorionichaaunne

jaunne niqui nii taolu inoaelu nenaarauhi tonoraain ichaorejetoonlu. Nena

lanaala ichaorejetocoichene rijijieeininae enene ichaaon. Aihana jaunnacoauneein nii rauhi colane inoaenluichaohichelune rijijieein ichaaoche.Nii jauriaanejeein inara relaanulune

bana coatiha canu que jaoleconaacoaauheeichelu. 13Nenacaaentejiacunaitichaaunne saijieein jauriaanejeein

cheeine beebejihanune bana, jataainrachoojoeein canu coroajeein canuraaichelu canu coiintena coacuelanaala.14Nii cunaitichaaunlune banate, esinaerauhijiriin, nii canu cunai coreniha canuque jaolequelanaala, niheichu canucoiintelanaala, naaonjoaain leinjiinCana Coaunera letono- anjera ainaJesocurisito raera rijijieein canuraaichelu. 15Chanuna jana chaen, inae

joeein nenaa naineneeiche. Esinaetechuhisi niqui, nii cunaitichaaunne janarachoojoenaa caaun roconacainiha inaranotane jana nihane, inara nota rocohinteriquichelu canu rai. 16Nitohanihanesaijieein rauhijiriin nohanelanaala inararai aitocoaune jaaunna inara quenejeratenaa nichaaun.17Nii cachaaurute niqui jataain inara

aina nenaa jerecure. Nete, caohachaain

inara tenaa jerenacaaun aihurene.Nechu canacaanu que jaolequiin,acaauruhacha tonoraain neeichenecoinate aihure. 18Esinaetechuhisi niquicaohachae, leeochaauru cachaauru raicaohacha ichacaane coina coaaucaane.Aiha esinaen rauhijiriin acaauru rainelatenenu nihane. Nete itolere banacoacuelanaala, inara aina nihanuneechaque coaacuruhane nelatene. 19Cacalabirijijieein neiniquichene corenihane,jataain coacuhin cunaiteeun.Charijieein teeinti, canaanai janoanaajerihane cunae rai neba, nii rijijieeineinara coreniha cunaiteeun. Nirijieeine,itolere bana cunaiteeriin nereeuni,esinae rauhijiriin jeriha Jesocurisitonerijijieein neeichene reeintiaaojoaain.20Bajiaana chuhinti ena inara ainaneneeun, canu raajenihane inara raileeochaneein raotojoeein aitocoaaunnecoina. Nena inara caje coriaae nihanune

neeun.

Acara aina Sara21Inara, Moisesa tenojoi- rauhi

tonoraain nenaa jereraauru, canu raiaitocoichenena jereeun. Tana esinaerauhijiriin, aitohalu nii Moisesa rairauhine aohanraneein neeichene.22Aonacuche: “Coroatajaainte canaanaisirilu Abaraaun. Leinjiin rai calaohitesirilu rai coseenra neein nenaa Acaraaina. Jana, nii leeocha rai calaohicoroatajate sirilu rai comasai esineneein nenaa Sara aina,” naain aitohanecoitucuhichene. 23Nii jaunte, nii raicoseenra aina Abaraauncha sirii- raicalaohi cachanichaachene ichaorijijieein nihane coina nejanoaelu. Netelaen, nii rai comasai esine- Sara ainaniicha sirii- rai calaohi, rai aitosihaluCana Coaunerane jaan nainaane coinanelu. 24Naaonjoaane jaunte nii

4

413

nitohane, nii coroatajai Abaraauncomasaichurute, coroatajaain cana ainaniicha ichanenenu ichaa CanaCoaunerane coujunacaneein neeure. NiiAcarte Sinaai bichataneu, Moisesa raiajeri caje nenaa- tabara que teeinlaenanohineein nenaa- rauhi tihaluCana Coaunerane coujunaca ne. Nii

rute nii coina nejanoaain neeure.25Nitohaneeinte, nii Arabia nenaa-Sinaai bichataneu Moisesa ranojoi rauhitonoraeraneein,neein nenacaauru foeratera ne Acara.26Nete laen cana, nii Jerosaleen canaque banihateein coaaunanojoicocoaichaneein nihacachene coina, niicomasai esine Sara aina Abaraaunchasirii nefoerateneein nejanoaainnihacachelune jaun, rai calaohiesineneein nihacache. 27Nii quete:

“Rachoojoeein neeu canaanai sirinainaelanaala nenaa ene, cojioriinrachoojoeeu chabana canaanaisirineeine saijieein.

Jaoleneein neeinne nihanatiin,lanaaona amurijiriin arajiincanaanai siririquiine jaun,” naainlaenanohi ne.

28Canejeraauru, ichaane coinaaitohalu Cana Coaunera, Abaraaunraine rijijieeinte nenaanelu Isaca. Niirijijieeinte inara netonai nenaaneeineeiche. 29Nii bana cachanichaacheneichao rijijieein Acara aina Abaraaunchasirii rai calaohite nii Cana CoauneraSuujue ichanohineein nejanoanaa Isacaichao rerohecaelu. Nii rijijieein techuenanetojoeein inara netonairerohecaaure nii Cana Coaunera Suujueichanohinelanaala nenacaaurucachaauru. 30Nete nii que: “Nii raicalaohi aina, nii ii coseenra sitaauteamuhine. Coatiha nainihei, nii iicomasai esine aina iicha sirii- ii calaohi

aina, nii ii rucuhele eroraneein nihane,”naain laenanohineein ne Cana CoauneraQuiricha cuhane. 31Aihana jaun, coatihanii coseenraneein nenaa nefoerateneeinnihaacache. Nii comasai esineneeinnenaa nefoerateneeinte nihacacheracanejeraauru.

Inae Moisesa tenojoi rauhicaje jianacoon nihacache.

5 1Jesocurisitote, Moisesa tenojoi

chene rai nenaa caje cana rocohinnihane jaun, inae raotojoeein jianacoonnihacache. Aihana jaun, nainiheeichenacoauneein nii Moisesa tenojoi rauhitonoraain nenacaauru ainaacaauruhacha ichai ichaain nihache.2

chena, inara rai aitete aonaquiche.Aitocuruha Jorioocurune rijijieein niiMoisesa rai ruhin tonoraain inarajaberoco macohi cari saerateeichene,coatiha inara rai cha que nelateeinnerinaain jianacoon neeichene coinaJesocurisito esenetaaichene jaan.3Coaiteen nacoauneeine aitoon.Chunocoha Jesocurisito cachaneeinnenaa Moisesa tenojoi rauhi cajeichoteratenojoineein nihalune saijieeinnacoauneein nii rauhi tonoraane coinarai jaberoco cari saerateein nenaateleinjiiniji cautijiaelanaala nii Moisesarai rauhi tonoraanete ne. 4Inara, inaejauriaa jeriha Jesocurisitone rijijieeinichaohichene coina esenetaaichenesaijieeinte, ena Moisesa rai rauhichatonoraain nenaa jeriquiche, Jesocurisitoaina inara belaiha Cana Coauneranejaan que jaolequiin. 5Nete laen cana, raiSuujue cana rai niicha tei aina cuaainesenetaacachene jaun, itolere canaacha

cache. 6Aihana jaun, Jesocurisito aina

4 5

414

jiniiquiin nihacachene, inae nelatihei

chene. Esenetaain queecha jaaequiinnihacachenete laen nelate, niiesenetaain nihacachene aina cuaain ita

nine jaun.7Inarate niqui inae esenetaain

queecha jaaequiin neeichelu. Charijicacha inara coritaane jaun, niiinaraacha esenetai tonoraain neeichenejianequiche. 8Tana Cana Coaunerajerihane jaun inara cotijiaain nihalunecoitucuhichene. 9Nete, “Aansijiincoaerati que rai coliha jasiitihacanete,jitaain nii rai coliha ichonai coaeralae,”naain nihane coitucuhiche. Niirijijieeinte leinjiin cacha inara ichaoauhacaain aasaeraneein ne. 10Nenacanu, leeochaneein inara suujuacuaaichene coataa,chaain cana Curuaanaa Jesocurisitoneesenetaaun. Nete laen, nii joaenreein

reein Cana Coaunera. Coatihachunocoha aihane nihanatiin queSuujua acatena nainerinaain.11Canejeraauru, jauriaa aihanulune

rijijieein enanetojoeein rai jaberocomacohi saerateeuruha satiinJesocurisito esenetaeraaurune coinaacaauru conujichaaunne, coatiha canucairichaaururihei Jorioocuru.neein jerecuruhane rijijieein niiJesocurisito beratenojoi beebejihanuneacaauru baijiaenerichaaunne jaun.12Nete, raajenihane jitariin rai jaberocomolohin jaaoruha nii inara suujuarerohecaeraaurune caohachae.13Canejeraauru,

nelanaala jianacoon raotojoeeinneeichene coina, cotijiaain ranojoineeinneeichelu. Nete,naala neeichene jaun, naineneeicheinara suujua letono rijijieein cha ichaain

neeichene. Nenacaaentejia caohachaenii amuritoheriin, ita belaain, chalateein niha leeochane coroatajaneein,naaojoaain neeichene. 14Satiin nii rauhiaitoonjoan cajete leinjiincha neeje.Acate: “Chamute cacha belaain ichaao,ii raajenihane ii jaberoco belaainerijitojoeein,” nae. 15Aihane jaun, nii quenecohalajiin neeuche.naala nejesinajeein ita aina obaaejeriin,ita cotaairiin, naaonjoaain neeicheneteinara raajenenihane nitajeriquicheein.

Joaenreein cacha ichao aina, CanaCoaunera Suujue tenojoi ichaonaa

16Nii jaauna inara rai aitoon,chene rijijieein baasohacha quecoacuhin ichoaelanaala, jeriha CanaCoaunera Suujuene rijijieein coacuhinichaohichene coina. 17Nii cana suujuacuhane baaso canaacha coacuite, canaaina Cana Coaunera Suujue ichanenucaohateraneein ne. Nii rijijieein techunii cana suujua, Cana Coaunera Suujueque nejeratenaaneein ne. Nii corenihateinaraacha ichana jerei ichananaineneeiche. 18Nete esinae rauhijiriin,inaraacha ichanenu ichaquichene coinainara rai beraneein niha Cana CoauneraSuujuene, inae nii Moisesa tenojoi rauhi

cheein.19Caaintiaai, “Acaauru acaaurute,

jeriha suujuane rijijieein baasoichajeein ichaaore,cane. Nitohaneein ichaonacaaurute,sinijeranelaanaala nenaa ene queichaojeraquiin, rai chosi rai niichateeuri iniho que lenoneein,naaonjoaaunre. 20Chaen techu, acaauruchosichuru coroajeein, benaneneein, itacoiinteein, ita coaana jerelanaala, itaque necoelajaauharitiin, enaachaobajeein, ita amurijiriin nenaacoacuhin, ita caje neleruhin,

5

415

acaauruhacha coaaucuruhane rijijieeinneeuruha leeochaaurune jereein,21ajetoritiin, achotoritiin, naaojoaainneeuruhane cajete enaacha nitohaneeinichaonacaauru cachaauru coitucuhaca.Nacoauneeinne inararai aitoreeunni,que nainaain ichaohichene coina.Nitohaneein ichaonacaauru, coatihaCana Coaunera Cojoanonaa queichaonaa nainecuruhi.22-23Nete laen Cana Coaunera Suujue

tenojoi ichaonaa, ita belaain,joeein, raotojoei ichaonaa que ichaohin,cha abaantaain, cana rai chaelai quecainaane latelanaala cacha rai cha teein,nii cana ichao corenaa coacuelanaala,

naala,naala nihacachene coina, naaonjoaainnihacachene jaanu teraneein ne.Coatiha nihei nii chuni rauhinitohaneein ichaohacachene caohatera.24Nitohanihane jaunte, Jesocurisitoranojoineein nenacaauru, inae corosoque teein itajera rijijieein, itolere rainichao rijijieein ichaohin neosateeinnecairichanaa, rai suujua baaso,naaonjoaihunri itajeein inae ichoae.25Nii jaun, inae ena Cana CoauneraSuujue aina ichaohacachene jaun,coanete jeriha Cana Coaunera Suujuenerijijieein ichaohacache. 26Aihane jaun,necohasitaain, ita amuritonaa coacuhin,itaque necoelaain, naaonjoaain nenaanainihaacache.

Le cachanequichene ita coroatajanecuche.

6 1Canejeraauru, osa que nesaruhachunocohane coaraquichene, inae

inara Cana Coaunera Suujue quesuujuecohichene jaun, rai aitocucheteraajenihane baaso ichaane coitucuhinrai suujua coaraain ichaohine. Neteinara netonai,

lajiin jataain belaain rai aitocoichenecaohachae. 2Nejesinajeein itolere queita coroatajaneein neeichenete, esinaerauhijiriin jeriha Jesocurisitone rijijieeinichaoriquicheein. 3Jana chunocoha,chanelanaala nihane saijieein

nete raajenihane necoritareein. 4Niijaunte caohachae, le cachaauru baasoichaelanaala caohacha ichaanecoitucuhin, raotojoeein rachoojoeeinnihane caohachae. Nete laen,leeochaauru baaso ichacuruhanecoaraain, acaauru que necohasitaainrachoojoeein nihane caohachaene.5Aihana jaun, le cachaaurute naineitolere niicha ichai coitucuhin raisuujua coaraain ichaane caohachae.6Ena Nenaa Cana Coaunera Ere que

relanojoineein nihane, nii relaeracoroatajanemiin itolere niicha sirii que.7Jiaonriha inara raajenihane

necoritaaichene. Chateeinti baaso ichae,niite baaso raeraneein nereein. Janacaohacha ichaerate caohacha raeraneeinnereein. 8Nitohanihana jaunte,chunocoha rai suujua letonobaasohacha ichajeein ichaonaaitajereein nii baaso- rai suujua cuhanecoacuhin niicha ichai. Nete laen,chunocoha jeriha Cana CoauneraSuujuene rijijieein itolere caohachanejesina ichajeein ichaohane, niicaohacha- rai suujua cuhane coacuhincaohacha niicha ichaite chabanasanaacharanejeein nenaa ichaonaa quetereein. 9Aihana jaun, caohachaichacaachene coiinteein jianenanainihaacache, inae cojoanonaa que

chaain nii canaacha ichaine jaun. 10Niijaunte, satiin rai, nainichaachene jaanque leeochaauru belaain coroatajaneeinnihacachenete caohachae. Chaen jeelaiamuritoheriin nii canaacha esenetai

5 6

416

coreniha cana nejeraneein nenacaaurucoroatajaneein nihacachenetecaohachae.

Acaauru suujuateein acaaururai necoiha Faborone

11Enane laen, canu raajenihane canubiji que caa quiricha laenaaun. Niijaunte, tabaanae caa canuhacha laenai.12Nii inara jaberoco macohi cari

rute, nechu rai lauri aina caohachaainnenaa jerenacaaun aitocure. NabanaJesocurisito esenetaeraneeinneeuruhane coitucuhin acaaurusooruhane coataa acaauru coasiha.13Nete, acaauru jaberoco macohi carimoloerateein neeuruhane nihanatiin,satiin aitoha nii Moisesa tenojoi rauhinerijijieein tonorana nainecurene. Chaentechu, inara netonai inara jaberecomacohi moloerateeichene, inaecoujunaca siriha inara jaberocone quenecohasitaauruhane coina nii inararerohecaaure. 14Nena laen canu,joaereein coreniha necohasitanaanaineneeun. Canu coreniha coroso queohalu Jesocurisitone corenihachanenaineeun acaacha coasitaanune.

neein, canu coreniha coroso que ohaluJesocurisitone jaun, coitucuelanaalaichaonacaauru cachaauru ichaorijijieein ichaonaa nainihaaun. Niheichu

tiin, canu arinaa nainecuruhi acaaururijijieein ichaohanune coina. 15Coatihachaque nelatihei, cana jaberoco macohicari moloerateein, moloeratelanaala,naaonjoaain ichaohacane. Jesocurisitoesenetaacachene jaunte,nojoi nihacache. Niite jataain nelate.16Satiin caitoonjoan tonorain

ichaonacaauru cairichaaojoaaincoaramii Cana Coaunera, raotojoeeinneeuruhane coina, satiin CanaCoaunera cacha esineeuru ainajiniiquiin.17Ena caje coaauneein, inae

nenacaaen canu cairichaerateeichenejerinaaun. Inae esinae rauhijiriinJesocurisito letononeein nihanunecoujunacaneein cajabereeo que, canubisihuruhane jaan cure sirichaaunejaun.18Canejeraauru, cana Curuaanaa

Jesocurisito jataain jelai amuritoheriincoroajeein neeichene jaanu teeine inararai. Nitohanemiin.

6

417

“Chatohaneeiche,” naa Faborone

1 1Canune, Cana Coaunerajerenohineein rai Calaohi

Jesocurisito cococainanohineein raiafosoto Faboro neeun. Efesoo satiin,Cana Coaunera cachaneein rai CalaohiJesocurisito esenetaeraauru raine caaquiricha laenaaun. 2Cana Coaunera ainarai Calaohi Jesocurisito inara rairaotojoeein neeichene jaanuteeuruhinete raotojoeein neeiche.

Naaonjoaainte Jesocurisito aina cuaainrai cachaauru rausiaje.

3Cana Curuaanaa Jesocurisito InacaCana Coaunera coroaecaachenete ne.Acate dedeeu cana suujue que itolerecaohacha ichaain cana rausiaje, raiCalaohi Jesocurisito cachaneeinnihacachene jaun. 4Jaiti cana raichauratane coaunaane ajinihate, canajanijiin cana raain nelu Cana Coaunera,rai Calaohi Jesocurisito aina cuaain chaujuaihonelanaala notaracaae quebanijiaineei rai cachaneein nenaa coina.5Jataain cana belaihane jaunte, raiCalaohi Jesocurisito aina cuaain raicalaohineein nenaa coina ichae CanaCoaunera, nitohaneein coaausihalunerijijieein. 6Nitohaneein raotojoeeinnenaa coina cana belaiha cana

rausiaeca jataain niicha belaai- raiCalaohi Jesocurisito aina cuaainecorenihate, itolere bana Cana Coauneracoroaaecaache. 7Jataain canabelaitohane jaunte, rai Calaohi coichanaaina cuaain cana osa caje cana rocohin,cana que suujua acatelu Cana Coaunera.8Nii cana rai itolere coitucuhin, itolereque nainaain,chene jaannu tihane cajete jataain canabelaitohane coitucuhacache. 9Chaentechu nitohaneein cana belaitohanejaun, cana que nii asinojoineein nenaa

rate. 10Inae cuu tihane banate, nii aitiincoaaucalune rijijieein nii naitoonjoannainaain, satiin nere tonoraauruhachauratane que nenacaauru, dedeeunenacaauru, naaonjoainurine coinasatiin curuaanaaneein rai Calaohitereein Cana Coaunera.11Acate cana janijiin cana raain nelu,

rai Calaohi Jesocurisito aina cuaain raicalaohi rijijieein cana que banihateeinniicha rucujuei tiha nii coaausihalunerijijieein, niicha jerei ichaane coina.12Nitohaneeinte jauriaanejeein canaraain nelu Cana Coaunera, rai CalaohiJesocurisito esenetaain queechajaaequiin ichaohacachene, cana ichaocoaraain, niicha ichai coroaecuruhacachaaurune coina. 13Nii rijijieein

Efesoo nenacaauru rai

Faborohacha letoai

418

techu, esinae rauhijiriin inara osa cajenichoteriquicheeine beeuruhaneaonaain, Jesocurisito esenetaainjerihane rijijieein ichaohichene jaun, raiSuujue aina cuaain rai cachanequichenecojunacate Cana Coaunera, nitohaneeinichaane coina aitohalune rijijieein. 14RaiSuujuete nii cana que banihateein

cheeinne cojunacaneein ne.neeinte ichareein Cana Coaunera, satiinnosa caje ichoteratenojoniha raicachaneein neenihurune coaraain,itolere ichana nainihane coitucuhincoroaecuruha cachaaurune coina.

Coitucuurera rai, cha coitucuuruhanejaanu tiha Cana Coaunerane

coina bajaa Faborone.15Nitohanihane jaunne, Cana

Curuaanaa Jesocurisito esenetaain,satiin Cana Coaunera cachaneeinnenacaauru aina ita belaain neeichenecoitucuhanune jaun, 16inara corenihabajaanune naineein inara coacuhin,Cana Coaunera coroaenajacoon. 17Cana

chaain nenaa Cana Coaunera cajenebajaaun, inara rai inara suujue cuhanechacoitucuhin neeichene jaanu tihane,nii caje inara aina niicha ichana jereicoitucuhin, jelai amuritoheriinAcanihane coitucuhin neeichene coina.18Chaen nechu,chene coinate cana raain nera,” naaincoitucuhichene coina inara suujua quecoitucueratiha Cana Coaunerane coinacaje bajaaun. Jataainte itolere caohachaamurijiriin necaohachae satiin raicachaneein nenacaauru que banihateeinniicha rucujuei. 19Nii rijijieeinechuchabana satonoelanaala nenaa niichaichana nainei ichaain, esenetaeraneeinnenaa coina ichaane coitucuhichenecoina caje bajaaun. 20Nii jeelai jataain

laraajiin mijiainetiin nenaa niichaichana naineite coaaratelu, o caje raiCalaohi Jesocurisito ichateein quejauriineein teein, 21caaihuri, curuaanaacuru, naaonjoainuriamurijiriin cocoainanacaineein niha enajanonaa que, chaen nii baiha neenijanonaa que, naaonjoain quene coina.22Nitohaneein itolere curuaanaaneeinJesoso cocoainaainte, satiin niicharanojoihunru, rai cachaneeinnenacaauru iclesia curuaanaaneein telu,acaauru suujua raujiaeraneein nihanecoina. 23Nii jaunte, satiin niicharanojoihunru- rai jaberoco iclesianeeinneeuruhane jaun, itolere queJesocurisito corihaneraneein neeure. NiiJesocurisito corenihate ne satiin itolere.Nihei colane nenaa nainihei itolerecautene rijihuru.

Jataain cana belaiha Cana Coauneranecorenihate cana osa cajenichoterichaacheein

2 1-2Jauriaalute, ichaaoruha cana raichauratane sacutaain nenacaauru

cachaaurune rijijieein,jeein osaque nesarujueein ichaohichenejaun, nitajenaaneein nerejetocoichelu,Cana Coaunera coitucunaa jeriheichurusuujua saruera moconajaera inara

chene jaun. 3Nitohaneeinte jauriaajoaereein cana suujua letono rijijieein,baaso ichaechajeein jerichaachenerijijieein ichaorejetocoaachelu satiin.Nii jerichaachene rijijieein, cana suujualetononeein baaso ichaechajeein, osaque nesarujueein ichaohacachelunejaunte niqui, cana casetecaane rai neluCana Coaunera. 4Nete jataaincairichaaojoaain cana coaraain canabelaihane jaun, nii osa que nesaruhininae nitajenaa neein nihacachene jana,5rai Calaohi Jesocurisito aina cuaain,

1 2

419

cana osa caje cana coulucohin neluCana Coaunera, chabana nitajenaacharanejeein nenaa ichaonaa queichaohin nenaa nainichaachene coina.Jataain caohachanijihane jaunte, inaraosa caje nichoteeichene jaanu terateinara rai. 6Nii jeelai Acate, inaeohacachene bana, nitaje rai niha canasuujuene jana, o caje rai CalaohiJesocurisito ichatihane jiniichaain canasuujue ichateein raain, rohan canasuujue lauriaelu dedeeu. 7Nitohaneeinteichaelu, caa baiha rai Cojoanonaa neenique neein jataain cana belaiha raiCalaohi Jesocurisito aina cuaritaainnecoitucunojoineein nihane coina. 8Inarabelaiha Cana Coaunerane jaunte niiesenetaaichene jaan aina cuaain niinichoteeichene jaan raain neeiche. Niijaun coatiha inara raajenihaneinaraacha eruineein nihei. Acate inararai Cana Coaunera tenojoineein ne.9Coatiha inara raajenihane inaraachaichai que nii inara osa cajenichotiheeiche.nohineeinte nii inara osa cajenichoteeiche. Nii jaun nainiheeicheinara raajenihane, nii inara osa cajenichotenaa rijitiin, nii que ereeinnecohasitaaichene. 10Acate rai CalaohiJesocurisito aina cuaain canacoaaunaain nelu, coujuriu raicachaneein, aca- Cana Coaunera nihanecoroajeein, ita belaain, chaaelai lateeinneeuruha leeochaaurune, acaaurucoroatajaneein, naaonjoaain niiinoaenlu coaausihalune rijijieeinnihacachene coina.

Jesocurisito corenihate, leeochaneein niichuni coaraelanaala ita aina raotojoeein

nihacache11Inara Jorioneneeichene jaunte,

“Jaberoco cari moloelanaala nenacaauru,”naain inara curuaateeure Jorioocuru. Jana

acaauru Jorionecuruhanete, rai jaberococari molooruhane jaun: “Canate laen,Jaberoco cari moloorera neeincuruaacaache,cure. 12Esinaente chuhisi jauriaalu, inaraJorioneneeichene jaun, Jesocurisitocachaneein nenaa nainelanaala, niheichuIsaraelitacuru rene turuhin, ita rai ereein,naaonjoana nainerejeteneeichelu, nii quecoacuhin neeuche. Chaen techu, nii niichaichanenu naitoonjoan tenaa naineneluinara rai Cana Coaunera, inara quejaolecohane jaun. Nii jaunte colane nenaarijijieein, inara coroatajanerihanine cohanacoacuelanaala nitajenaaneein neeichelu.13Nete satiin coreniha ohalu rai CalaohiJesocurisitone jaun, nii rai coichana ainacuaain coreniha atiin Jorioneneeichenesaijieein inara raain ne, inara netonaiesenetaaichene jaun. 14Nii Jesocurisitote,canacaanu Jorionichaanune,neeichene aina ita que nejeratenaaneeinita coarajenaa caje, ita jaberoco quejaberoconaa rijijieein raotojoeein itabelaain, ita coroatajaneein, naaonjoaainnenaa coina, nii ita que nejeratenaaneeinnihacachene jaan itajeein, lelaurijiei cajenenaa rijijieein rai cachaneein cana te.15Nitohaneeinte nii tonoraain niha cachanecoina nenaa rauhi cacha relaalune jaanitajelu nii Jesocurisito. Nitohaneeinitajeeinte, le laurijiei caje nenaa rijijieeincana raain ne, jiniiquiin raotojoeein neeinle laurijieein rai cachaneein nenaa coina.16Canacaanu Jorionichaanune, inaraJorioneneeichene aina lenoneein, inaraloreri asaae turunaa nainelanaala,naaonjoaacaanune janate, coroso que ohinnii itajeein, jiniiquii raotojoeein CanaCoaunera cachaneein nenaa coina, itajaberoco que jaberoconaaneein cana teJesocurisito.17Nitohaneeinte Cana Coaunera

cachaneein nenaa naineneeichene caje,coreniha inae canacaanu aina jiniiquiin rai

2

420

cachaneein nihacachene coina, cana rai nii

cheeine bera Erenaa Raotono turuaeluJesocurisito. 18Jataain caohachate ichaecana rai Cana Coaunera, rai CalaohiJesocurisito aina cuaainte corenihaJorioniheichuru, Jorioocuru, leeochaaurucachaauru, naaonjoaihunru aina leinjiin raiSuujueecha coreniha rai inaca CanaCoaunera rene turunaa nainichaachesatiin. 19Aihane jaun inae enene nejelaunatane edaa ichaonaa cacha rijijieeinniheeiche. Inae inara netonaite, aihuruhaJorioocurune rijijieein ne inara rai rauhi.Jerichanejeein rai cachaneein neeuruhaJorioocurune rijijieeinte, inara netonai, raicachaneein neeiche. 20Inarate loreriichacuruha icharaaurune rijijieein, loreriichanohi rijijieein neeiche. Nii jaunte, niiloreri nunuheneein nenaa ajeri rijijieeinneeuruha Jesocurisito cocoainanohichuruafosotooru aina profetacurune jana, inaraacaauru ichoae tenojoineein neeiche. JanaJesocurisitote, nii loreri ichoae satononihanunaera aina janori bucuneein ne. 21jieeinteeinti loreri jaane, jauriaanejeeinanesijia temuhin jitaain bucutejeein loreribesautiae ichara. Nii rijijieein techuJesocurisito ranojoinichaachene, inaesatiin jiniiquiin rai cachaneeinnihacachene jaun Cana Coaunera loreririjijieein nihacache. 22Nii rijijieein techuJesocurisito ranojoineein rai loreriTeenforo rijijieein neeichene jaun, inarasuujue jana ichoae Cana Coaunera Suujue.

Jorioniheichuru rai Cana Coaunera erebeebejihane coina letononiha Faborone

3 1Nitohaneeine canu Faboronichaaunne, Jesocurisito coreniha

caresero cuhane neeun,neeichene rai caohachanuque. 2Inaecoitucuhichene rijijieeinte, jataain inarabelaihane jaun, nii inara rai caohachaicharichaaine beebejeranu que canu

teein nelu Cana Coaunera. 3Acate canuque nii asinojoineein coitucueraelanaalanenaa niicha ichanenu coaarateeincoitucuerate, nii inara rai beeinlaenacaaunne rijijieein. 4Inae ereretaaincoaraquichenete, esinae rauhijiriinJesocurisito aina cuaain CanaCoauneraacha ichaneni asinojoineein

cheein. 5Coatiha niqui nii chuni que niicoitucuerateein niheilu jauriaa. Neteinae enene rai afosotooru, raiprofetacuru, naaonjoainuri quecoaarateein coitucuerate rai Suujue ainacuaain Cana Coaunera. 6Niicha ichaneniasinojoineein coitucueraelanaala nenaaniicha coitucuerateite, nii osa caje canaichoteraanuneein nenaa esenetaauruhaJorioniheichuru netonaine jaun, inaeacaauru netonai Jorioocuru rai niichateeni raauruhane rai neeure. Inaeacaauru netonai, rai jaberoconeeinneeuruhane jaunte, rai CalaohiJesocurisito aina cuaain niicha teenieroraneein neeurureein.7

jetocoaaunne saijieeinte, itolere ichananainihane jaan ichaain, quichao coreein,niicha ichanenu beebejihanune coinacanu telu Cana Coaunera. 8Nitohaneeinleeochaauru, rai cachaneein nenacaauruamurijiriin baasoneein chaquenelatenihanune saijieeinte, canu janijiincanu cocoainaain Jorioniheichuru raijaniinacajelanaala caohacha icharihaniJesocurisitone que, caohati erenaabeebejihanune coina canu raain nelu.9Chaen techu niicha ichaneni itolerebana coitucueraelanaala asinojoineeinnenaa coaarateein,ratihanune coina caletoae nii itolereCoauneraneein nenaa Cana Coaunera.10Nitohaneeinte ichaelu, ena cajecoauneein janijiin niicha ranojoihunruaina cuaain, itolere niicha coitucui

2 3

421

ichana nainihane coaracuruha dedeeumijiainetiin nenacaaurune coina. 11Cananecoaauna ajiniha caje coaauneein,chabana satonoelanaala inaenitohaneein icharihanine coinacoaausihalune jaunte, nii coaaucalunerijijieein rai Calaohi Cana CuruaanaaJesocurisito aina cuaain ichae. 12Niijaunte rai calaohi Jesocurisito aina

cheein, tonajelanaala acanihaneesenetaacachene jaanu teranihanecoitucuhin. 13Nii jaun nainiheeiche,inara coreniha caa caresero cuhanenihanune que nererojoecaain, inararelaanune jaan rijijieein neeichenejianeein neeichene, nenacaaenejia inararai caohacha ichaane ainun, quenelararajiaain neeichene coina.

Naaonjoaainte cana belaite CanaCuruaanaa Jesocurisito.

14-15Nii corenihane, satiin raicachaneein dedeeu,tane que, naaonjoaain laurilaurineinichaachene Inacaneein nenaa CanaCoaunera bajanajacoon neseeonriaain.16Jerichanejeeinnechu inara rai, Suujueaina cuaain chachana naineein laraajiinneeichene coina, acaihaniji rai jataaincaohachaneein nenaa tiha inarasuujuaune coina Cana Coaunerabajaaun. 17Chaen inara suujuauichaonaa nainiha esenetaaichenecoreniha Jesocurisito Suujuene coina,nitohaneein nii jataain inara belaihaJesocurisitone esenetaain, jerihanerijijieein neein sacuhichenete, 18satiinesenetaeraauru aina jiniiquiin,naaonjoaain itolere cautenu rijihuruichaa cana belaiha Cana Coauneranecoitucuriquicheein. 19Nitohaneeinnejataain coitucunaa nainichaacheneamuritoheriin cana belaiha CanaCoaunerane coitucuhichene coina Cana

Coaunera bajaaun, Aca Acaneein nihanecoitucuhin, Acaacha cohajeein queechajaaequiin neein leeocha coacuelanaalaCana Coaunera ainaacha neeichenecoina.20Aihane jaun, Acaneein nihane

coitucuhin Aca coroaaecaachenete ne,jataain coaaucaachene amurijiriin canaaina cuaain itolere niicha ichana naineiichana nainihane jaun. 21jeeinchu coroaecuruhine, rai CalaohiJesocurisito aina cuaain niicharanojoihunru cachaauru, cana janonaabesaute que turuhanereein tiaain.Nitohanemiin.

Cana Coaunera Suujue ainacuaain ita jaberoco que

jaberoconaa rijijieein neeuche.

4 1Nii jaunne Jesocurisito corenihacau caresero cuhane netiin atiin

inara rai aitoon, esinae rauhijiriincaohachaain inara suujua coaraain CanaCoaunera ranojoineein neeichene jaunnitohaneein ichaaoche. 2Leeochaauruamurijiriin nenaa coacuelanaala,leeochaauru belaain, chatohanai ichaachunocoha inara leeochaaurune nihanatiin que inara suujua acateeinabaantaain, jiniiquiin ita belaainneeuche. 3Atiin rai Suujue aina cuaaininara coroatajanihane aina, itolere banajiniiquiin ita suujua rijijieein coacuhinjataain raotojoeein neeuche. 4LeinjiinJesocurisito jaberocohachateiclesianeein ne. Jerichanejeein techuleinjiincha ne Cana Coaunera Suujue.5Leinjiin Jesocurisitohachate CanaCuruaanaa ne. Leinjiinchate ne cana osacaje cana ichoteraanu canaachaesenetai. Jerichanejeein techuleinjiincha ne cana coulucohin canacojunacatecuruhane jaan baotisimo.6Nii rijijieein techu leinjincha ne CanaCoaunera, satiin Inacaneein, satiin

3 4

422

ichoae neein, satiin suujue cuhane neeinaina cuaain itolere icharaneein.7Nete laen tenaa jerihane jaancuru rai

le cachanichaachene nainetiin ainacuaain cana que niicha icharatei ichaainnihacachene jaanu te. 8Nii quete:

neein nenacaauru amaain, cachaauruque niicha icharatei ichacuruhane jaanute,” naain belu rai Quiricha Inoaensicuhane.9Nii Dedeeu cuhalune que aitohane

jaante,tane que turuhin nihalune baiha, jelaihacuhalu dedeeune que aite. 10Nii jeelaidede caje unaate, jelaiha dedeeu cuelu,Aca acaneein itolereneein dedeeunetonai Acaneein nihane coaaratihanecoina. 11Acatechu,

tenajaain. Jana tabaaurute cocoainaeprofetaneein, jana tabaauru nosa cajejianacoo neeururichaain cachaauruneberaneein, jana tabaauru esenetaain raicachaneein nenacaauru beraichafastoroneein cocoainanajaen, janatabaaurute acaauru relaeranuurune quecocoainae. 12Nitohaneeinte acaaururelae ita belaain ita coroatajaneeinneeuruhane nefaa rai jaberoco iclesianecoina, 13jerihane rijijieein, jiniiquiin itasuujua rijijieein coacuhin niichaichanenu ichaane coitucuhinnihacachene coina. Nitohaneeinnihacachenete laen, esinae rauhijiriinitolereneein jiniiquiin canaacha esenetaiaina ijiin, aiha Jesocurisitone rijijieeinnerichaacheein. 14Inae laen aihuruhacanaanainurune rijijieein, joaereeincana suujua letonoacha ichajeein,joaenreein cana relaera esenetaelanaalaneein nechu jataain baaso que canacoritana jeriha cachaauru baasoneein

cacheein. 15Nenacaeneeintejian

caohachae, esinae rauhijiriin ita suujuarijitojoeein, ita rai ereerejeein, jeriha

cachene caohachae, aca cana suujuatemura rijijieein nihane jaun. 16Niijaunte rai jaberoconeein nenaa rijijieeinneein ita suujua rijijieein coacuhinraotojoeein nihacache. Nitohaneeinneeinte, cana rai niicha tei aina cuaainjiniiquiin canaacha ichana naineiichacaachene aina raotojoeein ijiinnihacache.

Jesocurisito ainate, enachasineichaonaa que ichaohacache.

17Atiin Jesocurisito corenihane, caa queinara rai erenaa jereeun. Jiaonriha inaenenacaaen aihuruha, Cana Coauneracoitucuuruhine rijijieein ichaohichene.Acaaurute joaereein suujua letonohachaichajeein, niicha ichai coitucuelanaachachaain neeure. 18Nii jaun coatiha niichatei ichaonaa que ichaaoruhi baasohachacoaauca acaauru suujuane jaun, nii niicha teiichaonaa que jaolecooruhane jaun. 19neein nauhacaa acaauru suujuane jaunte,inae ichaonaa baaso que ichaohin, rai nichaocolalajilanaala itolere baaso ichajeeinichaaore. 20-21Nete laen inara nabananitohaneein ichaohichene coataa,Jesocurisito coitucuhin neeiche, esinaenrauhijiriin naitoonjoan aonaain tonoraainneeuche. 22Aihane jaun nii jauriaanejeeininara ichao, nechu inara coritaa inarasuujuane sacuha baaso ichajeeinichaohichene jaan jianeein ichaaoche.23-24Inarate inae nainequiche inaraachacoacui coreein, inara suujue coreein,naaonjoain ichaohin, nii ena jerihanerijijieein ichaohichene coina Cana Coauneratenojoin ichaonaa que ichaohin, inae esinaerauhijiriin ichaonaa esine que ichaohichenecoaarateein neeichene caohachae.25Aihana jaun inae ita jaberoco que

jaberoconaa rijijieein nihacachene jaun,

4

423

le cachanequichene inae nainiheeicheinara amute cacha coritaaichene.Chaelai que erenaa jeriquichene,esinaen rauhijiriin nohanelanaalaaitocuche. 26-27Jiaonrihachu ita quenejerateein ita sonaa coacuhinneeichene. Itaque nejerateeichene niirijieoritiin baitecuche. Coa inara suujuacuhane enoha moconajaerane jaanu teratocohaneein sonafaajeein obaaecache.28Asijiautoneein ichaorejeti, asijiauhanejianeein amihaneeinete, chaelaisirijieecane, chalateraauru rai chaelaitenaa nainemii. 29Jiaonriha erenaabaaso que ereeiche leeochaauru raine.Erenaa caohacha nejesina que ita raiereeuchete,chene aonaain, jeelai amuritoheriinesenetaain tonoraain neeuruhineaohanraauru cachaauru. 30Inae ecutihane bana,

chene jaan cojunacaneein inaracojunacatiha Cana Coaunerane jaan raiSuujue nocoeje chanuera tocohaneeinnenaa nainiheeiche.31Jiaonriha obajeein, ita cotaairiin, ita

que nererojoecaaeriin, leeochaauru queereein, naaonjoaain neeichene. 32jieinteeinti Jesocurisito coreniha, inaraosa que suujua acateein ne CanaCoaunera, nii rijijieein ita que inarasuujua acateein, jiniiquiin ita belaainichaaoche.

Chatohaneein nainere ichaoha CanaCoaunera cachaaurune.

5 1Jataain inara belaain raicalaohineein teein inara raa Cana

Coaunerane jaun, inara netonai belaainnaitoonjoan tonoraain ichaaoche.2Charijieein teeinti rai coichana ainacutaain jataain cana belaihane jaunchaaelai jujui mocohin que CanaCoaunera belaihuruha saseredotecurune

rijijieein cana coreniha rai jaberoco teluJesocurisito, nii rijijieein inara coichanaaina cutaain jiniiquiin ita belaainichaaoche.3Inae inara, rai cachaneein neeichene

jaun, inae nainiheeiche leeocha enecoacuhin, niheichu que ninichaajeein,erenaa baaso que ereeein, inaraachalateeicha que coacuhin, barijiitiin,naaojoain ichaonaa nainiheeiche.4Jiaonriha erenaa baaso que ereeinneeichene. Coatiha cha que nelatejeehainiritiin iriha cachane. Nenacaaentejian,niritiin erenaa coacuelanaala, CanaCoaunera coroajeein ichaohichenecaohachae. 5Inae coitucuhiche,nelanaala nenaa ene aina ichaohin,erenaa baaso que ereein, niichalateeicha que coacuhin, barijiitiinichoae, nii Cana Coaunera ainaJesocurisito Cojoanonaa que ichaonaanainihei. 6Jiaonriha rai suujua cajerocohin joaenreein inara rai chaqueiriha cachane tonoraain neeichene.Nitohaneein joaenreein rai suujua cajerocohin erenacaaurute, raujiaerilanaalacasetecareein Cana Coaunera, raiaitoonjoan tonoraelanaala quejaolequiin aitocuruhane coreniha.7Aihana jaun acaauru rijitiin ereein,acaauru rijijieein ichaonaa nainiheeicheinae inara. 8Inae nocohena tabai jananenaa rijijieein ichaorejetocoichelunecaje, ena Jesocurisito esenetaainnaitoonjoan tonoraaichene jaunte, inaenii nocohena caje jianacoon enaichaohiche. Aihane jaun cojoeriujianacoon ichaohichene coaarateein,9

rune acaauru coroatajaneein, esinaerauhijiriin baaso ichaelanaala, niheichunohanelanaala, naaonjoaain ichaaoche.10Atiin Cana Coaunera jerenohichaichajeein ichaaoche. 11Jiaonriha niinocohenaanau nenaa rijijieein,

4 5

424

chene. Acaauru rijijieein ichaonaacoacuelanaala, nii nocohena cajeacaauru mitaauchete, acaauru netonaijianacoon mituhin, niicha ichaicoaraain coitucuhin ichaaoruhine.12-13

joelanaala nihanatiin, asinojoineeinchachaain neeure. Nete inae niinocohena caje mitanajaaichenejianacoon neeuruhane, jitariin niichaichai coitucuhin coaraain neeurureein,inae jianacoon nocohena caje mituhinneeuruhane. 14Nitohanei que tejian:

“Sininaa rijijieein neeichene cajeinara nota jirichaauche.Ohin nitajeeichene rai neeichenecaje

Jesocurisito aina ichaaochete,inara que itolere coarateeinete,coaraain coitucuhichera,”

naain ne erenaa. 15Aihana jaun

jiin neeuche. Jiaonriha chacoitucuhicacha rijijieein ichaohichene, itolerecoitucuhin, itolere que nainaainichaaoche. 16Atiin necohalajiin neeuche,jataain baasoneein ichaonacaaurucachaauru cataaun ichaohichene jaun.17Jiaonriha chacoitucuelanaalanenacaauru cachaauru rijijieein,joaereein chachaain nenaa coacuhinneeichene. Atiin jeriha CanaCoaunerane rijijieein inaraacha ichaiichaain ichaaoche. 18Jiaonrihachuajeeichene, nabana ajenaacha que

chene, inara ichao aasajeein neeichenecoataa. Nenacaaen tejian, ajenaacoacuelanaala Cana Coaunera Suujuejerenohi nejesinaacha que coacuhin,jerihane rijijieein ichaohichenecaohachae. 19Nejesinajeein ita rai salmobeebejeein, nenatenanaja que nenateein,inara suujua aina cutaain Cana

Curuaanaa coroajeein rachoojoeeuche.20Itolere bana Cana CuruaanaaJesocurisito aina cuaain, ItolereInacaneein nenaa Cana Coauneracoroaecuche itolere niicha tei coreniha.

Raotojoeein sinijiera aina ichaaoruhineJesocurisito ranojoihunru.

21Jesocurisito que inara suujuaacatequichene coaarateein, jiniiquiin itasuujua rijijieein ita belaain ichaaoche.22Enecuru nihanatiin jeriha CanaCoaunerane rijijieein jerecuruhaacaauru lanaaurune rjijijieeinneeuruhine. 23-24Charijieein teeintiniicha ranojoihunru iclesia neeinnenacaauru coturineein nihaJesocurisitone jaun, rai jaberoconeeinitolereneein jerihane rijijieein neeureniicha ranojoihunru, nii rijijieein raisinijiera coturineein neeuruhane jaun,rai lana jerihane rijijieein neretonoraain ichaaoruhine enecuru. Niijeelai Jesocurisito techu, nii raijaberoconeein nenacaauru iclesiaichoterateraneein ne. 25Charijieeinteeinti rai coichana aina cutaain, jataainniicha ranojoihunru belaihane jaun,acaauru coreniha rai jaberoco telu,sohin jaaoruhane coina Jesocurisito, niirijijieein rai coichana aina cutaainsinijiera jereein belaihuruhine acaaurulanaauru. 26Nitohaneeinte niicha

joan aina cuaain, acau que camujuaain,27esinae rauhijiriin niicha ranojoi iclesianeein, jelai teein raineein que banijiaainnecaohachaain osa colane neeuruhanecoina. 28Charijieein teeinti ii raicaohachanu ichaain neei, nii rijijieein iicomasai rai netonai caohacha ichaainneeu. Rai comasai belaain ichoaicachate, raaje rai caohachanu ichaaaicheein. 29-30Nihei chuni raajenihanerai jaberoco que nejerateein nei.

5

425

neein nenaa coacuelanaalate,raotojoeein lenoneein, rai jaberococolalajiin ichoae. Nii rijijieein techu, raijaberoco rijijieein neeuruha niicharanojoihunrine jaun, acaauru colalajiinichaolanajaen Jesocurisito. Canate niijaberoconeein nihacache. 31Nii quete:“Nii jaunte rai inaca aina rai neba

naaonjoain ratiriin, rai sinijiera raainnereein cacha, ita jaberoco quejaberoconaa rijijieein neeuruhanecoina,” nae Cana Coaunera Quirichacuhane. 32Niite asinojoin rijijieeinnihane jaun, coitucunaa nainene chuni.Nene laen canu, aiha niicharanojoinunru iclesia aina Jesocurisitoneque aitoon. 33Aihane jaun le cachaaururai jabereco belaihane rijitojoeein raisinijiera belaain neeuruhine. Enecurunetonai rai lana que suujua acateein,niicha jerei rijijieein neeuruhine.

Inaca ere tonoraain ichaaoruhineacaauru calaohichuru.

6 1Ranunacuru, enamanaacuru,naaonjoaineeichene, Cana

Coaunerane belaaichene rijijieein inarainacaauru belaain acaauru ere tonoraainneeuche. 2Jauriaa nejeein tonoraainichaoha cachane, rai tihane coina CanaCoaunera aitoonjoate: “Ii inaca, ii neba,naaonjoainuri belaihu Cana Coaunerabelaaine rijijieeine, 3raotojoei ichaonaaque nerausiaaejeein ichaohi,” naain neCana Coaunera Quiricha cuhane.4Aihana jaun, inara acaauru

inacaneein, inara belaain inara relaaJesocurisitone rijijieein, inara bereecurubaijiaelanaala belaain, chatohaneiichaane coataa suujuateein relaauche.5

tane que acaauru fatorooneeinnenacaauru ere tonoraain, que suujuaacateein,naala,

naala, naaonjoaain neein letoaane jaanichamiin rai cacha, Jesocurisito raiichaane rijijieein. 6Cojuriu CanaCoaunera cachaneein neeichene jaun,jerihane rijijieein inara fatoroonicharatenohin ichaain neeuche.Jiaonriha nechu inara aina caohachaainnihane coina, notaracaaechacaohachaain chachaain neeichene.7Inara letoaane jaan ichaquichene,jiaonriha rai ichaquichene que coacuhinichacache, Cana Curuaanaa Jesocurisitorai ichaquichene que coacuhin,corajeein ichacuche. 8Fatorooncachaneein neein,naala, naojoaain netiin, caohacha ichaacachane, rai cainarihani cana Curuanaa,niicha ichai rijijieeine coitucuhinneeuche.9Jana inara acaauru fatoroon

nequichene, nii leeochaneein chunicoaraeniha Cana Coauneranecoitucuhin, nii inara que suujuaacateein jeriquichene rijijieein neeuruhainara cachaaurune rijijieein, inaranetonai acaauru que inara suujuaacateein nii chatohaneein acaauru tenaacoacuhelanaala, naaonjoaain acaaurubelaain neeuche, inae acaauru ainajiniiquiin Cana Coaunera cachaneeinneeichene coitucuhin.

Jesocurisito aina cuaainlaraajihururichaain niicha

ranojoihunrine.10Jesocurisito aina jiniiquiin neein, nii

itolere que laraajiin neeichene jaanuniicha teenu aina cuaain, itolere quelaraajiin neeuche canejeraauru.11Nabana inara coritaa moconajaeraneesenetaain neeichene coataa, queacatena nainequichene coina, inara bijiachune, inara rai Cana Coaunera tenojoique acateein tonoraelanaala neeuche.12Coatiha cana tocohaneein cachaneein

5 6

426

bucuhin nenaa, cana que nejerateeincana saruhin nihein.jaera letononeein dede caje uhin, nechujoaenreein baasoneein cacha saruhin,Cana Coaunera coitucuelanaalanenacaauru que niicha ichana naineiichaane coina letononeein nenaaneeure. 13Aihana jaun inara rainitohanei acateein neeichene jaanu que,inara rai Cana Coauneraacha tei ainajatoroaain neeuchete, chatohaneeininara tenaa coaauca moconajaeraneniha natiin, abaataain amuritiinneeiche. Inaen leesajeein jatoroaainneein amuritohichene,tena coacuelanaala neeuche.14Nitohaneein namuritoratelanaala,

niheichu nohanenaa coacuelanaala,naaonjoaain neein esinaen rauhijiriinichaohichene que necouhateeinneeuche. 15Itolere bana jatoroaainneeuchete, Ena Nenaa ichaonaanaja quejiniiquiin raotojoeein neriquicheeinne

mujueein. 16Nii itolere caje inaraichoteratena nainera inaaraachaesenetai, moconajaera rai usi cofatojoibujuateein caje inara ichoteratemiin.17Jana inara rai Suujue tenojoi rai Nere,inara biji achune neeine. Jana niijianacoon cha ujuaihonelanaalaneeichene coina inara mitaera, inaraasihoneein inara coturi bujuatera nihaneeine, chatohaneein inara amuritonaanainiha moconajaerane coataa. 18Itolerebana Cana Coaunera bajaebajajeein, rai

Suujue jerenohin rijijieein neeuche.Itolere que nainaain jatoroaain inarasuujua corelanaala neein, satiin raicachaneein nenacaauru coreniha CanaCoaunera bajaauche. 19Bajaaichenenaineein, atiin canu coacuhin canu rainetonai bajaauchete, canu rai laraajiinereein nihanune jaanu teeine ne, ainalaraajiin ereein Aca cana osa caje canaichoteranihane beebeje coitucuelanaalanenacaauru raite coitucuurumii. 20Acate

joan beebejihanune coina caletoaain ne.Nii corenihate caa caresero cuhane canuenoaauruhane jaun, ena careserocuhane neeun. Chaque casilanaala,Acanihane beebejihanune coina canurai atiin bajaauche.

Necoiha Faborone.21Canu rai Cana Coaunera tenojoin

amihanenaa que casuujua rijijieeincacorataanera cana nejera Tiquicote,inara rai canuhacha ichai beein, canuichaone maajeein bereein. 22joaainne nihacaanu,” naain inara raibeein, inara suujua aninoaane coinanenii inara rene letoaaun. 23-24Cana InacaCana Coaunera, rai calaohi Jesocurisitoaina esenetaain jiniiquiin ita belaainraotojoeein ichaaoruha canejeraaurunejaannu teeine. Jerichanejeeinchuitolereneein, satiin belaain naitoonjoanrijijieein jianelanaala nenacaaurucanejeraauru rai, raotojoeeinneeuruhane jaanu teeine.

6

427

Caresero cuhane neein Filipoonenacaauru Cana Coaunera coitucuurera

rai laenaa Faborone

1 1Canuna Faboro neeun. Timoteeoainane Cana Coaunera Calaohi

Jesocurisito cachaneein nihacaanu.Satiin nii Filipoo neiniquichene Cana

raauru raina caa laenain letoacaanu.

naauru,janeraauru- diaconooru, naaonjoainurirai reein tiaaina caa letoaacaanu.2Raotojoeein neeichene coina, inara

belaain inara coroatajaneeine CanaInaca Cana Coaunera, Cana CuruaanaaJesocurisito, naaonjoain.

Cana Coaunera Ere esenetaeraauru raiCana Coaunera bajaa Faborone

3Inara coaaucaaunne naineeine,“Nariha” naaun Cana Coaunera raiinara coreniha. 4Cana Coaunerabajaanunena, rachoojoeein bajaauninara rai, inara coroatajanihane coina,5nunuhe caje coaauneein, CanaCoaunera Calaohi Jesocurisito Ere quecacha relaacache jiniiquiin enanetojoeeina jaun. 6Rauhijiriinacoitucuun, inara suujua rucujueeincoriha Cana Coaunerana jaunte,

nejeein rucuhejeein sacureein,neein turuha rai Calaohi Jesocurisitonereein tiaan. 7Cacoichana aina cutaainsatiin inara belaihanuna jaunte ne carairauhi, nitohaneein inara quecoaucaaunne coina. Caresero cuhanenihanune janate, cacoelaain cacorataaneCana Coaunera. Chaen techu nii choaetacaain, cocoainanacaaihuri acatihateein cacorataane, esinae rauhijiriinjianacoo cana mitaera neein niha CanaCoaunera Calaohi Jesocurisitone queirihanune coina. Nii cacoratanihanerijijieein inara coroatajanerichaain CanaCoaunerane coitucuhanu.8Esinae Cana Coaunerate coaraje,

inara belaain inara jeriha CanaCoaunera Calaohi Jesocurisitonerijijieeina jataain inara belaihun.9Jeelai amuritoheriin Cana Coaunera

Ere coitucuhin, Cana Coaunera CalaohiJesocurisito jereein, 10nii que inarasuujua coarain,chene coinana Cana Coaunera bajaauninara rai. Nitohaneein neeichenetenenereein inara que cha, coaiteenturuha Jesocurisitone bana. 11nihanete inara coroatajanereein CanaCoaunera Calaohi Jesocurisito,raotojoeein jiniiquiin ita coroatajaneeinleeochaauru aina ita belaain neeichenecoina. Nitohaneein neeichenete,

Filipoo nenacaauru rai

Faborohacha letoai

428

caohatiin inara coroatajaniha CanaCoaunerane aina cuaain rai caohachaichaquichene coaraain, nii corenihaCana Coaunera coroaaeca cuurureeincachaauru.

“Chanu nihei ohanune, jerichanetohecacarai,” naa Faborone

12Aonacuchena inara rai ereteaonaquiche. Caresero cuhanete niquicaenoaain, cacairichaaure niqui. Nenacaentejian carausiaaeca catohaneein caetecure,nenacaaen jeelai amuritoheriin CanaCoaunera Calaohi Jesocurisito Erebeebejihanu cau nenacaauru raine coina.13Nii jaunte Jesocurisito eretonoracaaunne coreniha, caa caseteconeein nihanune coitucuure saain Romacuruaanaa rai soondarooru, saain caunenacaauru, naaonjoainunru. 14

ruhane jaunte, nii que nelararajiaainlaraajiin nihei chaque casiirilanaala CanaCoaunera Ere beebejeeure cana nejeraauruCana Coaunera coitucuurera cachaauru.15-16Tabaaurute caichoae ininaa

coacuhin Jesocurisito ere beebejeeure.Leeochaaurute laen esinae rauhijiriin,suujua coaraain Jesocurisito erebeebejeeure cacoelaain cacorataanenajerena caun, laraajiin Jesocurisito erebeebejihanune coreniha cau casetecooneein nihanune coitucuuruhana jaun.17Nii caichoae ininaa coaauraaurute,suujua coaraelanaala Jesocurisito erebeebejeeure, cacairichanaa jerena caaunniqui. 18Chanu nihei caohatohanitohanai caraina jaun. Joaenreeincacha Jesocurisito Ere beebejihanenanenacaaen rachoojoeein nereeunni.19Nitohanihana jaunna carai Cana

Coaunera bajaebajaequichene corenihacacorataanerihani Jesocurisito suujuenecoreniha, raotojoeein jianacoomiturichaaunine coitucuun.

20

naala nihanune jereeun. Jerichanejeeincuaajeein nenacaaen naurutanaurutaain Jesocurisito rijijieeinnihanunena jereeun. Chanu niheiohanune jerichanetoheca carai.21Ichaaojihanunena jataain Jesocurisitoere tonoraera neein niha cureeunni.Jana ohanunena jian nenacaenraotojoeein aina nereeunni. 22Janaainihanena carijieein atiin ichaaojoeinsacuhanunena, cana CuruaanaaJesocurisito tenojohin amihanenaaichana nainereeunni. Chariji teeinticarai caohachare. 23Tabaquena ohanuneluhecaaun, Cana Coaunera CalaohiJesocurisito aina niha cuhanune coina.Niite laen jataain carai caohachare.24Nete laen inara caohachanu quecaohachae carijieein ichaaojoeeinsacuhanune. 25Aihana jaunna jaitiichaojoereeunni,chaaunne Jesocurisito ere esenetaain,tonoraain raotojoeein rachoojoeeinjeelai amuritoheriin neeichene coina.26Nitohanihana jaunna coaiteenenacoauneein inara aina nereeunni. Niibanate raotojoeein Cana Coaunera

cheein, caohatiin cana belaihana jaun.27Atiin coujurihu Jesocurisito

coitucuera neein nenaa tocohaneein,inara suujua coaraain inara ichao queichaaoche. Inara coaraana uhenerijitojoeeun niqui,chaaunni.nune nihanatiin, jiniiquiin laraajiinJesocurisito ere tonoraain neeuche atiin.Nii inara aina nejeratenacaaurucoasijirilanaala raotojoeein neeucheatiin.28Nitohaneein neeichenete chaque

casineeichene coaracuruha inara ainanejeratenacaaurune, raajenihaneMoconajaera rene tacaa cuururichaine

1

429

coitucuha cuurureein. Nitohaneeincoitucuhinte esinae rauhijiriin CanaCoaunera coreniha jianacoo neeichenecoitucuha cuurureein, que acaaurunotaarichaain Cana Coaunerana jaun.29Coatiha raujiaain esenetaaichene

coinaacha jianacoo inara mitaaiJesocurisito. Coreniha necairichanaanemaajeein abaantaain neeichene coinatejianacoo inara mitae.30Ita rijitojoeeinte necairichanaa

abaantaain laraajihacache. Inaratenecairichanaa abaantaanulu laraajiinecoaraquichelu. Nii rijijieeine chu niiinara rai beeuruhane tocohaneeinlaraajiin enanetojoeein necairichanaaabaantaain neeun.

Suujua coaraa Jesocurisitone rijijieeininara suujua coaraain neeuche.

2 1Inaderaaichene nihanatiin inarabelaain, inara coroatajaneein, inara

suujua lararajiaain, naaonjoaanJesocurisito suujuena jaun, 2ita belainraotojoeein jiniiquiin neeuche,coujurihu Jesocurisito ere tonoraeraneein nenaa tocohaneein. Aihuna inaracoaracaaunne, raotojoeein rachoojoeeinne.3Coa leeochaauru choae ininaa

coacuhin,tanaa coacuhin nihache. “Acaaurutejian cana amuritoherihure,” naaicheneechate caohachae.4Coa inara caohacha nuhacha que

coacuhin inaraacha ichai ichaainnihache. Leeochaauru rai netonaicaohachanu quene maajeein nelatenenicoacuhin ichaain neeuche.5Charijieein teeinti suujua coarae

Cana Coaunera Calaohi Jesocurisito. Niirijijieein inara suujua coaraain neeuche.6-7Jerichanejeein Cana Coaunerarijijieein niha natiinte, Cana Coauneraletono neein cacha neein nejanoaa

natiinte, “Naaonjoaina Cana Coaunerarijijieein neeun,” naain erenelu.8Nitohaneeinte nejanoaain ichauhenaneein letoaa Cana Coaunerana jaun,nere tonoraain leeocha ataibinaenecojenaachara rijijieein coroso queohe,tiin.9

caihuri choae jauhecotojoeriinJesocurisito cocoainae Cana Coaunera,10jataain cocoainanacai neein nihanecoitucuhin, nere tonoraauruha saaindedeeu nenacaauru, caa chauratane quenenacaauru, saain cana asaenenacaauru, naaonjoaihunri nihanatiinnere tonoraauruhane coina. 11Jataainacaauru curuaanaanu que Jesocurisitotiha Cana Inaca Cana Coauneranecoitucuhin, “Iite Cana Curuaanaa neei,nitohanein jeriha Cana Coauneranajaun,” naain ereeuruha saain caachauratane que nenacaaurune coinatesatiin leeocha cocoainanacaihuri choaejauhecotojoeriin Jesocurisito cocoainaeCana Coaunera.

Chauratane que nenacaauru rai conorijijieein neeuruha Cana Coaunera

esenetaaurerane12Aihana jaun, caa ena inara caje

coriaae inara caje nihanune jaun, inara

tohichene amuritoheriin queretonoraauche. Inara suujua coaraain,raotojeein Jesocurisito ere tonoraainneeuche atiin, inara casetecaa CanaCoaunerane coataa. 13richaain Cana Coaunera, inara suujuacoaraain nere tonoraain niicha jereiichaquichene coina.14-15Chatohanai amihanenaa que inara

letoaera nihane, nii inara letoaera quechaque ere lanaala raotojoeeinichacuche, nabana baaso chaquichene

1 2

430

inara necoejechanuha chuneine coataa.Nechu aansai ataibinae cachaauru quetelaurijiraquiin neeiche. Aihana jaun coanohaneein, cacha coritaain, asijiauhin,naosateein, naaonjoaain nihache, CanaCoaunera Calaohineein neeichene jaun.Aihute neneeine inara que tonaain

baasoneein chaque erei. Cana CoauneraEre tonoraaichene corenihate jianacooosa que lanaala neeichene coitucuhacuurureein nii inara curuhacaainnenacaauru,ruhi cachaauru.16Nitohaneeinte coitucuha cuurureein,

ichaonaa tera Cana Coaunera ere queereeiche acaauru raine.Nitohaneein neeichenena raotojoeein

nereeunni, coaiteen enacoaauneein cauturuha Jesocurisitone, inacojoeein

chaaunine jaun.17Chanu nihei coaraain casohin

cajaaoruha Cana Coaunera Ere bihanuinara raine coreniha ne. Nenacaaenna jianraotojoeein nereeunni ohanune nihanatiin,atiin Cana Coaunera Calaohi Jesocurisitoere tonoraa curiquicheeina jaun.18Nitohaneein raotojoeein nihanune

jaun, carijitojoeein caniha raotojoeeinneeuche inara netonai.

Timoteeo letoanaa jeriha Faboro ne19Jeriha Jesocurisito nena,

enanecoojoa Timoteeo letoaaenerijitojoeeun, inara coaraa uhane coina,inara coaraain chunocoha que caraiberatihane raotojoeein nihanune coina.20Coatiha nihei nii Timoteeo rijijieein

coaaucaaunne rijijieein inaracaohachanu que coacuhin nei. 21CanaCoaunera Calaohi Jesocurisitohachajerei ichana amuritoheriinacaauruhacha ichana jereeicha quecoaaucuruha saain nii leeochaaurunajaun. 22

neeinte caohatiin cacorataane CanaCoaunera Ere beenaa que nii Timoteeo,Fojiara coroatajaniha rai calaohinerijijieeinte cacorataane.23Cha teeinti ichacurureein caniha

cocoainanacaihuri.nunena letoaaene rijitojoeeun, inaracoaraa uhane coina niqui. 24Jeriha CanaCuruaanaanena, canu netonai inaracoaraa ureeunni enanecoojoa.25

raannu que inaraacha letoailu cana

nihane. Acate laraajiin cacorataanecamijianeeo que. 26Cunaitihanecoitucuichena jaunte, nii que suujuarerohecaaeriin nihana jaun jataain inaracoaana jere. 27Esinaete chuhisirauhijiriin banejelanaala ninauheneneein cunaitelu niqui.joaain coaraana jaun rautae CanaCoaunera. Coatiha leinjiin acaachacairichaaojoaain coaraai CanaCoaunera, canu netonai nihanatiintechu cairichaaojoaain coaraana jaunrautae Cana Coaunera, ohane enaamuritoheriin jataain inaderaainnihanune coataa.28Nii jaunna letoanaa jereeun,

tariin turuhin inara coaraa uhane coina.Inara netonai coaiteen coaraainraotojoeein rachoojoeein neeichenecoina. Nitoanihanena canuhetonairaotojoeein niha cureeunni. 29Inaracoaraa uhane, coroajeein belaainraauche, coujurihu Cana CuruaanaaJesocurisito coreniha ita nejera neeinnenaa tocohaneein. Jerichanejein churijijieein nenacaauru belaihuche.30Basiijiin lanajeje Jesocurisitojerenohin ichaane coreniha oha ne.

naine neeichene janate, lunaa nitohanai

nelu.

2

431

Ena nenaa Cana Coaunera Ererauhi que acaauru relaa Faboro ne

3 1Cana Curuaanaa Jesocurisitocoitucuera neein neeichene jaun

raotojoeein rachoojoeein neeucherachasocuru. Jauriaana inara railaenasihunlu niqui. Nena jerichanejeeincoaiteen enacoaauneein caa laenaainletoareeunni, raotojoeein coitucuhinneeichene coina.2-3Coaracuche, “Esinae rauhijiriin

Cana Coaunera Ere tonoranajeriquichene, inara jaberoco carisauhichenete neere,” naain inara coritaanii nechu aansai, jaberoco carisaaurerane coataa. Nitoaneeinte niquicojunacaacoaa nitohanaine coina cacharelaelu Moisesa inoaenlu niqui. Neteinae cau chauratane que turuhaJesocurisitone jaun, inae nenenitohanai, inae Jesocurisito Suujue quecana suujua cojunacatiha CanaCoaunerana jaun.4Canuhetonaina Isaraeli nefoerate

esine neein- Moisesa aitoonjoantonoraera neein neeunlu jauriaa itolereamuritoheriin. 5Inae fosa janonihanejanoaanune janate, cajabereeon carijiununuhin moloorelu, Isaraeli esinenichaaun- Isaraeli niha canu inacanejaun. Canuna Beenjamiin lauri cajenefoeratenaa neeun. Ebereeo ere queteereeure cafojiaraauru, jerichanejeeinachu acaauru rijijieein Ebereeo ere queereeun. Canuna fariseeo neein Moisesaaitoonjoan rijijieein ichaera neeinneeunlu. 6Casuujua coaariheiamuneeinne Cana Coaunera Calaohi

riin nerejetoonlu. Jataainna rauhijiriin

toonlu.Nii jaunte caque chaque erenaa

nainenelu chunei.

7Nitohaneeinte carai nelateeinneeinnelu carai nii Moisesa aitoonjoan niqui.Nena inae canu ichao corihaJesocurisitona jaun, inae enenejianeeun, inae nelateniha caraine jaun.8Nitohaneeinte inae Cana Coaunera

Calaohi Jesocurisito coitucuhanunejaun, carai inae nelatene, nii jauriaacarai nelatei. Cana Coaunera CalaohiJesocurisito ere tonoraanuna jaunnajitariin nii itajeeun. Coatiha canu raichaque nelatejeehai nii jitariincanuhacha itajei,nune jaun. Cana Curuaanaa Jesocurisitocoitucuhin 9aina nihanune corenihainae chaque nelatihei nii jauriaanejeeinnenaa. Coatiha nii Moisesaachaaitoonjoan tonoraanune corenihajianacoo caeterihei Cana Coaunera.Jesocurisito esenetaanune corenihate,jianacoo caete Cana Coaunera.10-11Aihana jaunna Cana Coaunera

Calaohi Jesocurisito suujua quesuujuaquiin nihanune jereeun.nejein nitohaneein nihanunena coacuun.Charijiein teeinti necairichanaaabaantaain ohane caje ichanaain neluCana Coaunera Calaohi Jesocurisito. Niirijijieeina canuhetonai nenaa jereeun.

Itolere jianeeinna satono que turuhanereentiaain laraajiin nereeunni.

12Coatiha, “Inae esinae rauhijiriin acajerihane rijijieein nihanu,” naainirihanune jaun aitohaaun. Nena laenAca jerihane rijijieein sacureeunni, caabaiha rijijieein nihanune coina.13Coatiha, “Rijijieeinna inae neeun,”

naanune caun aitohaaun. Itolerecanuhacha icharaaetilu jianeeinna jelaichoae jauhecotojoeriin laraajiin nereeunnisatono que tiaain, 14Jesocurisito ainacuaain cana rai niicha teeni tihane coinacana raain nihalu Cana Coaunerane jaanraanune coina.

3

432

15

nete ne, esinae rauhijiriin cana suujuacoitucuhin, Jesocurisito esenetaeraneeinijiin niha cana suujuane coina. Janaainihanete, inara que nii coaaratereeinCana Coaunera, inara netonai niicoaraain coitucuichene coina. 16Netelaen inae nii coitucuujihacachenerijijieein tonoraain ichaohacachenecaohachae.17Chasocuru charijieein teeinti cha

ichaain neeun, nii rijijieein inaranetonai cha ichaain neeuche. Chaen niiaihacaanune rijijieein nenacaauruhachaichai rijijieein cha ichaain neeucheinara netonai.18Inae araai saain aitocoaaun. Niite

jataen canu inaderajae. Atiinnecoaiteen aitoreeunni. “Cana Coauneracoitucuhanu,” naainte niqui ere cachatabaauru, nete satiin coreniha corosoque ohin nihalu Jesocurisitone

neein ichaaore,chanaa abaantanaa nainecurenihanejaun.19Nitohaneein ichaonacaaurute

nitajiha cuurureein, necoejenaacharaneein ataibinae rijijieeinichaaoruhana jaun. Cana Coauneracoacuelanaala,tane que nenacaauru itolereeicha quecoaucuruhane jaun. 20Nitohaneeinnihaacache laen cana. Dede curuaanaaneein niha cana CuruaanaaJesocurisitona jaunte, dede cocoaichaneein nihacache. Aihana jaunteenacoauneein dede caje fauha uha niijianacoo cana mitaera Jesocurisitonecohajihacache. 21Acate cana jaberococoriha cureein culocohin rai jaberoco

chaain. Itolere amuritonaa nainihanejaan aina cuaainte nitohaneeinichareein.

Raotojoeein inetono janonaa banarachoojoeein neeuche

4 1Nitohaneein rauhijiriin CanaCuruaanaa ere tonoraauchera

cacoelaichaauru chasocuru. Jatainnainara coaana jeretoon. Inara ainanaraotojoeein rachoojoeein neeun,quesenetaaichene coreniha CanaCuruaanaa coitucuhichene jaun.2Aonacuchena inara rai aitete, acaaururai aitocoiche.ruhane jianeeincha, jiniiquiin itabelaijieeincha neeuruhine, nii Ebodia,Siintique, enecuru, naaonjoaihunricoujurihu Cana Coaunera coreniha cananejera neein nenaa tocohaneein.3Nii Filipoo nihanune bana saain

Culemente, leeochaauru, naaonjoainaina cajiniichaain ichaonaa tera erenaaque amihaneeuruhalune jaun. Acaaurucuruaate inae laenanohineein neichaonaa tera- Cana Coaunera Quirichacuhane.4Raotojoeein inetono janonaa bana

rachoojoeein neeuche, Cana CuruaanaaJesocurisito aina neeichene jaun.Aonacuchena coaiteen inara rai aite.Raotojoeein rachoojoeein neeuche.5Aihute esinae rauhijiriin inara amute

cacha belaina inaera cachaneein

miin saain cachaauru itolere bana. Inaecataainjia turuha Cana Curuaanaane.6Jiaonriha aansijiin laaojoiri coreniha

nererojoecaaiche ne. Niha inara quechatohanaine Cana Coaunera coroajeeinbajaain, rai beeuchete coitucuhine.7Nitohaneein ichaquichenete, inarasuujua rachoojiaa cureein CanaCoaunera, raotojoeein neeichene coina.Nitohaneeinte itolere cachaauruhacha

coitucunojoi amurijiriin raotojoeeinichaonaanaja tereein inara rai CanaCoaunera. Nii Cana Coaunera tenojoin

3 4

433

cana suujua rachoojiaerate inara suujuesuujuatereein Jesocurisito ainajiniiquiin neeichene coina.

Coa cajihaneein inara suujua coaracache8Satononejeeinne ena cuhane ichei

caa que erereeunni. Coa cajihaneeininara suujua coaracache. Acaihanejeinrauhi cuhane cuaain cana suujuateraerenaa que inara suujua ereein nii quecoaaucuche. “Leeochaauru belaain,caohatiin leeochaauru coaraain,caohatiin camijianeeonne maajeeinichaain, naaonjoain nihanunetecaohachae,” naain inara suujuatocharaain inara suujua coaracuche.9Nii inara relaanulune jana aonaain

esenetaaichelune tocohaneein neeuche.Charijieein teeinti cuu nihanune banaquichao que ichaorejetoon, nii rijijieeininara netonai caohachaain inara ichaoque ichaooche.nete, inara aina niha cureein canasuujua rucuhera Cana Coaunera,raotojoeein neeichene coina.

Cairicheineein nihanune nihanatiinajerichanejeein raotojoeein nereeunni.10-11

chene jaunna, Cana Curuaanaacoroaejeeun. Naaonjoaainte,curenera,” coatiha naa casuujuanecaaun caitono nihei, neniha chuniletoaichene jaannune jaun,chene jaannu coriqui letoaeneeichenecoitucuhanune jaun. Coatiha inara cajechaaelai bajaa caitono nihei.Cairicheineein nihanune nihanatiinajerichanejeein raotojoeein nereeunni.Inae nitohaneein nerelaain nihanunejaun. 12Aihanune banana necairichanaacoaraain neeun. Ai banana, chaquelatijiojoiri lanaala neeun. Nii jaunnaitolere necairichanaa, mijitena,naaonjoaain ichaonaa que ichaonaa

coitucuhin neeun. Inae nitohaneicoriaanune jaunna, neniha chaaelaicaraine nihanatiin chaque tonajelanaalaneeun. 13Jatoroaaina neeun,neein caetera nihane abaantaainnihanune coina. Nitohaneeinnajoaenreein abaantana naineeun,casuujua lararajiaa cacorataaniha CanaCoaunera Calaohi Jesocurisitona jaun.14Chaen caohachate ichaquiche,chaaecaaunne jana canu rai coriquiletoaain.15Coaauquiche chachu inara netonai

natiin, taolu inara ratiriin Masedoniaucuhanune bana techu, inara FilipooJesocurisito ranojoineein neiniquichenecoaiteen carai coriqui letoaaichelu.Acaihanejein inaraachete Jesocurisitoque cacha relaanune nunuhetihanunecaje coaauneein cacorataanera neeinneeiche, Cana Coaunera CalaohiJesocurisito que inara relaanunecainaera rijijieein. 16Atiin Tesalonecaunihanune jana techu, coroata sai cuhanecoaiteen le cachaauru cachaauru cajecoriqui taojiajeein carai letoaaichelu.17Coatiha cacorataaneeichene coina

caitono nihei.neeichene corenihate jeelai choaejauhecotojoeriin nii cainaa cureeinCana Coaunera dedeeu.18Ena cuhanena raaun latichaaunne

amuritoheriin Efaforoto aina inaraachaletoai que jojohin. Nitohaneein inarasuujua caje coaauneein ichaquiche CanaCoaunera notaracaaena jaunte, niicoaraain rachoojoe Cana Coaunera,nitohaneein ichaera cacha rautaana jaun.19Nii jaunte chaelai lateein neeichene inararai ecotiha cureein Cana Coaunera,Jesocurisito ere tonoraera neeichene jaun.Acaachate Cana Coauneraneein nihanajaun nitohanai ichana naine.20Aihana jaun coanete Cana Inaca

Cana Coaunera coroaejeein nihacache

4

434

inoaenlunetiin. Nii rijijieein neeineatiin.

“Inara coaauca jera Faboro,”naain beeuche.

21Satiin nii cuu nenacaauruJesocurisito coitucuurera rai, “Inaracoaauca jera Faboro,” naainbeeuche. Cau caniha Cana CoauneraCalaohi coitucuurerate chu inara

coaaucure. 22Romanocurucuruaanaa loreri asaae nenacaaurunetonai techu inara coaaucure,saain cau nenacaauru CanaCoaunera coitucuurera netonaitechu inara coaaucure.23Inara suujua lararajiaain, inara

coroatajaneeine Cana CuruaanaaJesocurisito.Inae jianichaaun.

4

435

Chatohaneein neeiche Colosauneiniquichene.

1 1Canuna Cana Coaunerajerenohineein, rai Calaohi

Jesocurisito letono-neeun. 2Jesocurisito coreniha cananejera Timoteeo aina jiniiquiine caaquiricha laenacaanu, satiin CanaCoaunera cachaneein, canacaanu suujuarijijieein Colosau Jesocurisito corenihacanacaanu nejeraneein neiniquichenerai. Cana Inaca Cana Coaunera jeelaiamuritoheriin inara coroatajaneeinejiniiquiin raotojoeein neeichene coina.

Jesocurisito esenetaeraaru rai CanaCoaunera bajaa Faborone

3

nune naineeine, itolere bana: “NariharaCana Coaunera,” naain Cana CuruaanaaJesocurisito Inaca Cana Coauneracoroaecaanu, 4aiha Jesocurisitoesenetaain neein, satiin Cana Coauneracachaneein nenacaauru aina jiniiquiinita belaain neeichene coitucuhacaanunejaun. 5Inae dedeeu inara que banijiaainrucuhenojoineein nenaa rariquicheeinecohajeein neeichene jaunte,leeochaauru aina ita belaain neeiche.Cana osa caje cana ichoteraneein nenaaerenaa caohacha aonaquichene caje

coaauneeinte, nii inaraacha cohajeisirichaaneein neeiche. 6Nii erenaa inararai beratenojoite, itolere chauratanesacutaain coitucuhin, inae rijijieeinichaaore cachaauru. Charijieein teeintiesinae rauhijiriin cana belaitoha CanaCoaunerane beeuruhane aonaaain,esinae rauhijiriin erenaa nihaneesenetaaichelune rijijieein. 7Nii quetejeriha Jesocurisitone rijijieein inararelaain nelu, nii jataain canuhachabelaineein nenaa Efaforasi. Acatecanacaanu amihaneeon que canacaanucoroatajaneraneein, inara rai jeriha

neein nenaa ne. 8Aca techu canacaanurai, inara suujuatiha Cana CoauneraSuujuene rijijieein leeochaauru belaainichaohichene benaa belu.9Nii jaunna coituhacaanune caje

coaauneein jianelanaala inara rai CanaCoaunera bajaacaanu, inara que jeelai

teein, itolere inaraacha ichai coitucuhin,rai Suujue jerenohin coitucuhin,naaonjoaainchene coina. 10Nii ainateCana Curuanaacha jerei rijijieein itolere

cheein, jeelai amuritoheriin CanaCoaunera coitucuhin coujuriu CanaCoaunera cachaneein nenaatocohaneein. 11Nii coinana itolere

Colosau nenacaauru rai

Faborohacha letoai leinjiin

436

amurijiriin niicha ichana nainei ainacuaain, inara lararajiaa CanaCoaunerane,naala neeichene coina bajaacaanu. 12Niiainate rachoojoeein, nii satiinnotaracaae rai cachaneein nenacaaururai niicha teenu- rai Cojoanonaa raainneeichene coina, inara rai teranuneeinnenaa Cana Inaca Cana Coauneracoroaequiche.13Cana Coaunerate,

neein niha moconajaerane jana, cajecana ruluhin Cana Curuaanaa niha raiCalaohi Jesocurisitone coina raiCojoanonaa que cana telu. 14Nii raiCalaohi corenihate cana osa caje canaichoterateein, cana que suujua acateluCana Coaunera.

Ohalu Jesocurisitone corenihate CanaCoaunera aina raotojoeein ichaohacache.15

cache niqui. Nete rijijieein nenaa- raiCalaohi Jesocurisito coaracaache. Acate,jauriaanejeein rai Calaohineein nelu,itolere coaaunaane ajiniha cajecoaauneein. 16Aina cuaain techu itolerededeeu neenihuru, chauratane queneenihuru, chabana coaanojoinelanaalaneenihuru, chabana inanacaelanaalaitolere ichana naineraneein itolere quemijiaaaineein neenihuru, naaonjoainuricoaaunaeratelu Cana Coaunera. Satiinniichurute raineein nihane coina, ainacuaain coaaunanojoineein nelu.17Nitohaneeinte itolere ajinihanenaanelu Jesocurisito. Chaen techucoreniha, Aca jerihane rijijieein neeuresatiin niicha coaaunaauri. 18Chaentechu satiin niicha ranojoineeinnenacaauru, rai iclesia neein neeure. Niiiclesiate Jesocurisito jaberoco ne. Jananii jaberoco coturite jeelaiJesocurisitohacha ne. Aca techu itolereajiniha nihalune rijijieein, aca satiin

ajiniha o caje ichanaelu. Nitohaneeintenelu,neein nihane coina. 19-20Jesocurisitoaina itolere bana nenaa jerihane jaunte,aina cuaain satiin itolere cana raichauratane, dede, cana janonaa,naaonjoainuri que neein,naaneein neeuruhane caje, ainaraotojoeein neeuruhane coina ichaeluCana Coaunera. Niite ichaelu, corosoque rai coichana jaohin ohaluJesocurisitone aina cuaain.21Jauriaalute niqui Cana Coaunera

cacha nelanaala aina inara suujuacuhane que nejeratenaaneein neeichelu,

chene jaun. 22Nete laen inae enene, ainaraotojoeein rai cachaneein quebanijiaaineein neeichene coina, inaraque suujua acatelu Cana Coaunera. Niicoinate joaenreen cacha rijijieein,atinanohinelu rai Calaohi Jesocurisito.Nitohaneeinte inara coulucoelu,nacatiha cha ujuaihonelanaala, osacolane neeichene coina. 23Netenitohaneein nenaa jeriquichene, inararai benojoiniha ichoteratenojoineeinneriquicheeine jaanune jana, aonaainesenetaaichelune rijijieein, leinjiinacaacha cohajeein, leeocha ichanacoacuelanaala neeichene caohachae. Niijeelai inara rai beratenojointe, satiinchauratane sacutaain benojoineein ne.Chaen canu Faboro nichaaunnena nii

neein neeun.

Jesocurisito cachaneein iclesiacurucoroatajaneraneein niha Faborone.

24Ena inara coreniha necairichanaacoaracaaune jaunna rachoojoeeun. NiiJesocurisito jaberoco- niicharanojoineein nenacaauru- iclesiacurucoroatajanena quete Jesocurisitocoreenraniha necairichanaa coarae

1

437

cajabereeo. 25Nitohaneeinte Jesocurisito

neein nihanune coina, canu telu CanaCoaunera, inara caohachanu que, inararai niicha beratenojoi beebejihanu, acajerihane rijijieeine coina. 26Nii niichacoitucuerateite inoaenlu caje

naala asinojoineein sirilu CanaCoaunera. Nete laen inae enene, satiinrai cachaneein neinichaachene quecoitucuerate. 27neein niha Jesocurisitonete, satiinJorionelanaala nenacaauru quecoitucuerate Cana Coaunera. Nii

teite, Jesocurisitoneein inae inarasuujueniha ne. Acaachate cohajeeiche.28Nii jaunna Jesocurisito que

cachaauru relaacaanune, itolere niichaichai coitucuhin ichacuruhane coinaacaauru suujuatihacaanu, esinaerauhijiriin caohachaain aca jerihanerijijieein,nune coina. 29Nitohanei amihanenaaichacaaunne coina canu lararajiaain,itolere ichana nainichaaunne jaanu tihaJesocurisitone ainana caa niichaicharatei ichaain neeun.

2 1Laodiseau nenacaauru, chae inara,chaen chabana canu coaraelanaala

nenacaauru-cuureraauru, naaonjoainuri neeichenecorenihane,chaaun. 2Nitohaneeinne caohachaain raisuujua lararajiaain, jeelai amuritoheriinjiniiquiin corajeein, itolere bana itabelaain neein, nii chuni que CanaCoauneraacha coitucueratelanaalanenaa- Jesocurisito coitucuhinneeichene coina jataain laraajihun.3Esinae rauhijiriin Jesocurisitocoitucuhin neeichenete, rai caohachaaina itolere coitucuhin neriquicheein.4Nabana chuni inara coritaa raotojoeein

inara rai ereein, osa que inara saruhanejana, esenetaaichene coataane caa inararai beeun. 5neein nenihanune niha natiine, itolerebana canu suujua cuhane inaracoacuun. Nii jaunna jiniiquiinrauhijiriin inaraacha ichai ichaainneein, Jesocurisito esenetaaichene jaun,aca jerihane rijijieein ichaohichene

joeeun.

Ena nenaa ichaonaa teraneeinte neJesocurisito.

6Nitohanihane jaun jerihaJesocurisitone rijijieein ichaohichenecoina esenetaaichelune jaun, itolerebana aca jerihane rijijieein ichaaoche.7Aihana jaun, leinjiin acaacha jerihanerijijieein inara suujua aina cutaainichaohin nii acaneein nenaa rijijieein

lune jaan esenetaaichelune rijijieein,itolere bana Cana Coauneracoroaecuche. 8Itolere que necohalajiinneeuche, nabana nechu joaereen nichaoque inara coritaain nenaa jereranihane,esenetaain neeichene coataa. Nii cachacoritaeraneein nenacaauru, coatihaJesocurisitohacha jerei icharaneeinneeuruhi. Acaaurute nechu CanaCoaunera coitucuelanaala nenacaaurucachaauru ichao que cacha relaain,moconajaera icharatenohin icharaneeinneeure.9Jerichanejeeinte rai Inaca Cana

Coauneraacha ichai ichana naineraneeinne nii rai Calaohi Jesocurisito. 10Niijaunte Jesocurisito aina neeichene jaun,rai Inaca Cana Coaunera aina netonaineeiche. Nii Jesocurisitote, itolere quelaraajiin satiin Cana Coauneraacha

naaneein ne. 11Chaen techu inaeJesocurisito aina neeichene jaun, inae

1 2

438

cojunacatenohineein neeiche. Coatiharai jaberoco que coujunacatenohineeinneeuruhalu Jorioocurune rijijieein nihei.Niite inae necoriha inara suujuane jaun,

neein rauhijiriin Jesocurisito caje unaaneein ne. 12joineein nihalune caje ichanaaluJesocurisitone rijijieeinte, inara atinaaininara itajihane rai niha osane caje,Curisito aina cuaain nichoteeichene

nojoineein neeichelu. Nitohaneeinteneeiche, niicha ichana nainei ichaain oocaje ichateralu Cana Coauneraesenetaain neeichene jaun. 13InaraJorionelanaala neiniquichenete jauriaa

lanaala neeichelu, jauriaanejeein nenaaMoisesa tenojoi rauhi tonoraelanaalanitajenaaneein neeichelune jaun. Netelaen inae ena, Jesocurisito ainajiniiquiin ichaohichene coina, inara raiichaonaa teein ne Cana Coaunera, nii

teraneein nihane jaun. 14

nihacachene jaunte niqui, casetecocoaracaachene rai nihacachelu. Netecoroso que ohalu Jesocurisitone ainacuaain, nii itajeein nelu Cana Coaunera.15Nitohaneeinte Jesocurisito ainacuaain, moconajaera aina rai

telu Cana Coaunera,rera notaracaae tenajaain.

Itolere dedeeu nenaacha quecoacuhin neeuche.

16Aihana jaun, inara ichao que ichaohin,inara lenone que lenoneein, inara coco quecocohin, naaonjoaain neeichene, niheichuni nii que ereein nenaa nainei.Jiaonrihachu nebetacanaa cojoanonaa

bitoaain neein, atene ujuarichuru bitoaain,naaonjoaauruhane rijijieein ichaohichene

chene. 17Nete satiin necorereein inae ecutihane bana. Jana Jesocurisito tenojoiichaonaa chabana necorerinaain, niheichuchabana satonorinaain. 18Jiaonrihachubaaso ichaa inara beein, acaauru rijijieeinneeichene coina, inara rai aitiin neeuruhanii Cana Coaunera letono aanjeraauruletononiha nocoetiin, acaauru notaacaCana Coaunerane beein, nechu jerihaacaauru suujuane rijijieein ichaohinnecohasitaacha que nenacaaurunetonoraain neeichene. 19Jesocurisito

nihane jaunte, jeriha Cana Coauneranerijijieein, jiniiquiin neein ita belaainichaohacahene coina cana teein nihaJesocurisitone saijieein ita caje neleruhacachane jerecure.20Jesocurisito esenetaain neeichene

jaunte, inae nii jauriaanejeein inararelaauruhalune jaan jianeein neeichelu.Aihana jaun, inae nainiheeiche ichaaoruhaJesocurisito coitucuelanaala nenacaaurunerijijieein ichaohichene. 21-22Nii jaitiJesocurisito coitucuelanaala ichaohichenebana: “Jiaonriha dadaain, niheichuquiichene. Niheichu inara biji cuhaneteberiana nainiheeiche,” naain dadaainquiichene caohateein inara relaauruhalunejaante, nechu cachaauru suujua cajeunaaneein nihane jaun inae nitaje.23Esinaete chuhisi niqui rauhijiriin CanaCoaunera coitucuera rijijieein neeinaitocure.neein ne. Nii acaauru aitoonjoan osaachaque coacuhin nenaa caje cana suujuacorenaa nainenihane jaunte, nii chaquenelatene.

3 1Nitohaneein inae ohin nitajenaarijijieein neeichene caje

Jesocurisito esenetaain neeichene jaun,rai Inaca Cana Coaunera aina jiniiquiin,

2 3

439

rai raotono nichajai que nihaJesocurisitone jaan- dedeeucha quecoacuhin ichaaoche. 2Nii jaun, inae

naala nenacaauru rijijieein coacuhinneeichene. Dedeeu nenacaauruhachaque coacuhin neeuche. Jiaonriha caachauratane que nenacaauruhacha quecoaauquichene. 3Nitohanihana jaun,inae jauriaalu nenaa inara ichao queichaoheeiche, ena nenaa inara ichaote,Jesocurisito aina Cana Coaunera ainaasinojoineein ne. 4NitohaneeinJesocurisito, inara ichao sirichaneeinnihane jaunte, inae ecu tihane bananacoauneein turuhane bana, ainajiniichaain inara ocotiha ureein, ainajiniiquiin necaohacha que ichaohichenecoina.

Jauriaanejeein nenaa ichaonaaaina ena nenaa ichaonaa.

5Aihane jaun, coaaucuruha CanaCoaunera coitucuelanaala nenacaaurunerijijieein coacuhin ichaohichenejianecuche. Jiaonriha joaenreein eneaina ichaohin, quicha nejesina neeinichaohin, ene nejesinaneein ichaohin,naaonjoaain Cana Coauneraacharautaainelanaala nenaa ichaain,chaaelai siriquichene chunaain,

chene. Nitohanei ichaonaate jataaincana ichao aasaaera ne. 6lanaala nitohaneein ichaonacaaurute,jataain mainajeein casetecaeratereeinCana Coaunera. 7Nii rijijieeinte inaranetonai ichaorejetocoiche, jaitinecoreniha inara ichaone bana. 8Neteinae necoriha inara ichaone jaun, itacotaairiin, ene aina ichaohichenecoinaacha baasoneein coacuhin, inaraamute cacha baijiaain, rautanacaai queereein, naaonjoaain ichaohichenejianequiche. 9Inae nitohaneein necoriha

inara ichaone jaun, jiaonriha jaitinecoreniha inara ichaone bana,inaraacha ichai ichaain, ita coritaain,naaonjoaain ichaohichelune rijijieeinichaonaa nainiheeiche. 10Nitohaneeinte,ena nenaa ichaonaa que ichaohin, enanenaa cachaneein nenaa rijijieein, jeriha

chene,riquicheein. 11Aihana jaun, coatihachaque nelatihei, Curieconeein,Jorioneein, Jorionelanaala, leeochacachaneein, cha coitucuelanaalacairicheineein, letononeein,naala, naaonjoaineein nihacane.Jesocurisito cachaneein nihacanete,jataain itolere amurijiriin nelate.12Jataain inara belaitohane jaunte, rai

cachaneein neeichene coina, inarajanijiin inara raain nelu Cana Coaunera.Aihana jaun, coujurihu inara ichaocoreein nenaa tocohaneein esinaerauhijiriin cairichaaojoaain ita coaraain,ita coroatajaneein,riin nenaa coacuelanaala, ita quenererojoecaelanaala, naaonjoaainichaaoche. 13Jiniiquiin ita quenererojoecaelanaala neein, tonaain

rune, que inara suujua acateein,naaonjoaain neeuche, inara que suujuaacateein nihalu Cana Coauneranerijijieein. 14Itolere baaso caje inarasuujua coreein, ita belaain jiniiquiinneeuche. 15Nitohaneein neeichenete,inara suujua raujiareein Jesocurisito,raotojoeein neeichene coina. Nii coinateinara raain nelu Cana Coaunera,jiniiquiin rai jaberoco rijijieeinneeichene coina.16Itolere bana inara rai

Jesocurisitohacha beratei coaaucucheinara suujua cuhane. Inara suujua quecoitucueratiha Cana Coauneranerijijieein, jiniiquiin ita relaain, ita

3

440

suujua aninoaain, chatohanai ichaainniha chunine coataa ita suujuateein,naaonjoaain neeuche. Inara suujua ainacutaain Cana Coaunera coroajeein,salmo que nenateein, itolere nenatenaCana Coaunera coroaenanaja quenenatecuche. 17Itolere inaraacha ichaiichaquichene, jeriha Jesocurisitonerijijieein aina cuaain ichacuche.nejeeinchu chaelai que ereein neeichecacha raine, aca jerihane rijitojoeeinereein neeuche. Chaen chu, nii raiCalaohi Jesocurisito aina cuaain, raiInaca Cana Coaunera coroaecuche.

Curisito ranojoineein nenacaauru ichao.18Inara ene neeichene, inara lanaauru

ere tonoraain jerecuruhane rijijieeinneeuche, acaachate inaraachaichanenineein ne, coujuriu Jesocurisitoesenetaeraneein nenaa tocohaneeinneeichene coina. 19Jana inara lananeeininara comasaihuru belaain neeuche,jiaonriha inara comasaihuru cotaairiincoaraquichene.20Canaanaihuru nihanatiin, rai

fojiaraauru ere tonoraain neeuruhine.Nitohaneein neite rautaain coarae CanaCuruaanaa Jesocurisito. 21Jiaonrihachu,inara acaauru inacaneein, inarabereecuru baijiaain neeichene, nabanacaoacha coroaecuruhane jianecuruhanecoataa.22Fatoroon letononeein nenacaauru,

neein nenacaauru ere tonoraainneeuruhine. Jiaonriha coarajeeuruhanenotaracaaecha acaauru belaihuruhanejerenacaauncha acaauru ere tonoraainneeuruhane. Coaracurenihane jananihanatiin, suujua aina cutaain,jerecuruha acaauru fatorooncurunerijijieein neeuruhine, nitohaneein jerihaCana Curuaanaa Jesocurisitone jaun.23Itolere inaraacha ichai ichaain

neeichene, esinae rauhijiriin corajeeinichacuche, inara amute cacha raiichaquichene que coacuelanaala,Jesocurisito rai ichara rijitojoeein.24Inarate inae ecu tihane bana, inara raiaca cana Curuaanaa nihane rai niichajerei ichara neein neeichene jaun,raineein nenaa que inara coreterihaniCana Curuaanaa Jesocurisitonecoitucuhiche raotojoeein. 25Nii choaetacaain coatiha nejelauneein chunicoaraain nihei Cana Coaunera.

4 1Inara, fatoroon neeichene, inaraletonocuru aina caohachaain inara

suujua coaraain, rauhijiriin acaauruaina neeuche. Inara netonai leinjiindedeeu nenaa Curuaanaa letononeeinneeinchene jaun, rai inaraacha ichaibeeichene rai neeichene que nainaainichaaoche.2Itolere bana Cana Coaunera

coroajeein bajaae bajajeein itolere quenainaain ichaaoche. 3Canacaanu rainetonai Cana Coaunera bajaauchetecanacaanu rai acuujua joracaaine neitolereneein cuhin Jesocurisito queErenaa coitucueraelanaala nenaa- niichaberatei beebejihacaanu.lanaala nenaa Erenaa canuhachabeebejei corenihane, caa careserocuhane neeun. 4Cacoreniha CanaCoaunera bajaauchene raotojoeeinaohana nainecuruhane coina, rauhijiriinnii Erenaa beebeje cachaauru rai.5

churu que caohacha nejesina ichajeeinitolere bana ichaohichene coaarateein,caohachaain coacuhin nii canaachaesenetai que acaauru rai raotojoeeinbeebejeeche caeneenejelanaala. 6neein ereeichene raotojoeein ereeucheteitolere bana rautatiin aonacurumiinaohanraauru. Chaen tonaain ereeuruhanenihanatiin,naala acaauru tonoraain neeuche.

3 4

441

Necoiha Faborone7Canu suujua rijijieein, Jesocurisito

nera- jataain canuhacha belaai-Jesocurisito coreniha cana nejeraTiquicote, inara rai canu benaa bereein.8Nii coinane inara rene aca letoaaun,inara rai: “Naaonjoaaine nihacaanu,”naain inara suujua lararajiaane coina.9Ainate uhe inara laurijiraneeinnenaalu- jataain canuhacha belaai-Jesocurisito coreniha cana nejeraOnesimo. Acaaurute inara rai caaelaibenaa beeurureein. 10Canu ainacaresero cuhane nenaa- Arisitarocote,inara coacue. Chaen Berenabeencalaohiriji- Maroco netonaite inaracoacue. Inae inara rai bihanulunerijijieein, inara rene bedainiha niiMarocone raotojoeein raauche. 11Chaentechu Josto neein acaauruhachacuruaatei- Jesoso netonai inara coacue.Acaauruhachate canu araaichuru-Jorioocuru caje, Cana Coaunera

neraneein,neein neeure. 12Inara laurijiraneeinnenaalu Jesocurisito cachaneein nenaa-Efaforasite inara coacue. Acate itolerebana inara rai Cana Coaunera bajaaebajaaenaja que,lanaala itolereneein Cana Coauneraachajerei ichaquichene coina. 13Canune

nitohaneein, Laodiseau nenacaauru,Erapolisiu nenacaauru, chaen inara,naaonjoaineeichene que, jataain

najacoon. 14Canuhacha belaaineeinnenaa- docotoro Locasi netonaite inaracoacue, chaen Demasi netonai.15Laodiseau nenacaauru

Jesocurisito coreniha cananejeraneein nenacaauru rai acaaurucoaaucaaunne beeuche. Chaen Ninfasiaina rai loreri asaae netaojianacaaurucoaaucaaunne beeuche. 16Inaenainaain caa inara rai canuhacha

chene nainaquichene, Jesocurisitoranojoineein Laodiseau nenacaaururai letoaauchete, acaauru netonaireretaain coaracurumiin. Acaaurunetonai, acaauru rai quiicha letoaiquiricha, letoaauruha inara rene ne,reretaain coaracuche inara netonai.17Chaen Arquipo rai:Cana Curuaanaacha icharateiamihanenaa ichaauje,lune rijijieeincha.’ naainte ichei nereletoae Faboro,” naain beeuche.18Inae satonotichaaunne raine Canu

Faboronichaaune caraajenihane, caaquiricha cuhane inara coaaucaaunnelaenaaun. Atiin Caresero cuhanenihanune que coaaucuche. Jeelaiamuritoheriin inara coroatajanemiinCana Coaunera.

4

442

Tesalonecau nenacaauru railaenaauruha Faboroorune

1 1Canuna Faboro neeun. Inara rainaSiribano, Timoteeo, naaonjoain

nuhin. Saain nii Tesalonecaunenacaauru Cana Coaunera rai itataojiaera neeichene raina caa laenaainletoacaanu. Saain nii Cana Inaca CanaCoaunera, Cana Curuaanaa Jesocurisito,naaonjoain coitucuhin neeichene rainacaa letoaacaanu. Inara belain, inaracoroatajaneeine Cana Inaca CanaCoaunera, Cana Curuaanaa Jesocurisitonaaonjoainte raotojoeein neeiche.2Cana Coaunera bajaacaanune

naineeina, “Nariha,” naain coroaejeein,

jeein sacuha Cana Coaunerane coina.3Nitohaneeina inara coaucuhin

nihacaanu, Cana Inaca Cana Coaunerabajaacaanune naineeinna rauhijiriininara coroatajanerichaain CanaCoaunera Calaohi Jesocurisitoneesenetaain, caohachaain laraajiinnecairichanaa abaantaain amihaneeinleeochaauru belaain neeichene jaun.4Coichana aina cutaainte inara belaiCana Coaunera. Aihana jaunna, janijiinCana Coaunera ranojoineein neeichenecoitucuhacaanu.

5Coatiha joaenreen erenaa rijijieeinnihei caa cacha relaacaanune jaan CanaCoaunera Ere. Mijiaainetiinte cachasuujua que tacae, nitohaneein tiha CanaCoaunera Suujuene jaun. Nitohanihanajaunna esinae rauhijiriin Cana CoauneraEre neein nihane coitucuhacaanulu.Inarate canacaanu ichao coitucuhiche,

inara aina nihacaanune bana inara notaque canacaanu coaraquicheluna jaun.Nenacaen inara caohachanu que tejiancanacaanu coaraquichelu inara notaque, jerichanejeein caohachaainichaohichene coina.6Nii jaunte jerichanejeein canacaanu

ichao rijijieein, Cana CuruaanaaJesocurisito naaonjoain rijijieein inaranetonai inara ichao que ichaohiche.

chene corenihate inara rerohecaain,inara cairichaerihure niqui, nete inaracoroatajaneein naaonjoaan CanaCoaunera Suujuene jaun, raotojoeeinrachoojoeein Cana Coaunera Ereaonaain tonoraaiche atiin.7

chanaa abaantaain raotojoeeinneeichene jaunte, inara coitucuuruhanajaun, jerichanejeein inara rijijieeinichaonaa caohacha que ichaonaacoaaucure saain Masedonia, Acaiha,naaonjoaihunri nenacaauru Cana

Tesalonecau nenacaauru rai

Faborohacha letoai leinjiin

443

Coaunera coitucuurera. 8NitohaneeinteMasedonia batane, Acaiha batane,itolere sacutaain Cana Curuaanaa Erecoitucuerateeichene jaun, esinaerauhijiriin Cana Coaunera esenetaainrauhijiriin nere tonoraain neeichenecoitucuure itolere neein. Nitohaneein

ruhana jaunna, inae cha que erenaanainenihacaanu canacaanu inae.9Nii jaunte inae acaauru rai cha que

irihacaanune latecurene, jauriaa nejeeininara rene turuha uhacaanune jana,canacaanu belaain, canacaanu raain,canacaanuhacha beebejei Cana CoauneraEre esenetaain tonoraain, nii enuha cajecacha chanohineein nenaa inara coauneraniha inaraacha tei jianeein raatiriin, esinaerauhijiriin nii ichaohin nenaa CanaCoaunera Esine Ere esenetaain tonoraain,nii beebejeeiche leeochaauru rainecoitucuuruha itolere neeina jaun.10Chaen techu enacoauneein dede

caje turuha uha nii Cana CoauneraCalaohi, nii oo caje Cana Coauneraichatenohin Jesosone cohajeeichenebeebejeeure. Nii Cana Coaunera CalaohiJesosote cana casetecaeratihane rai nihaCana Coaunerane jana jianacoon canamitaeraneein ne.

Tesalonecau namihaneeo ichaa Faborone

2 1-2Nii coitucuhichene tocohaneeintejauriaa nejeein Filipoo turuhacaanune

jana, canacaanu batohin, canacaanunecoejechanuhin,ruha natiinte, inae enene esinae rauhijiriinaitocoanune coitucuure.chene tocoaneeinte canacaanu aina

curune jana, canacaanu coroatajane CanaCoaunera, acaauru que casilanaalalaraajiin inara rai nere bihacaanune coina.3Nitohaneeina joaenreein caje rocohin

inara relaenihacaanu. Nitohaneein

rauhijiriin aitocoaanu natiintecanacaanu ataibinaene beein,

churu, chaelai chunei coritana coacuhinjoaenreein canacaanu ereniriaala queaitona rijitiin.4Canacaanu suujua coarajihana

jaunte, canacaanu letoae CanaCoaunera, jianacoon cana mitaain, CanaRai Ichaonaa Tera Nere bihacaanunecoina. Coatiha canacaanu belaain nihacachane jerena caaun cacha relaainnihaacaanu. Canacaanu belaiha CanaCoaunerane jerena caaunna jerihanetocohaneein cacha relaain nihacaanu.5Nii coitucuhichene tocohaneein,

coatiha canacaanu coretequichene coinainara belaihaacaanu. Esinae CanaCoaunerate coaraje.6Canacaanu cocoainaain canacaanu

letoaain niha Cana Coaunera CalaohiJesocurisitona jaunte niqui neerecanacaanu rai rauhi. Nena “Naaonjoaincanacaanu que suujua acateein neeinecachara,” naain erenihacaanu inara rainihanatiin. 7Nechu jataen joaenreeincacha rijijieein turuhin, canacaanunerotohin inara belaain inara janaamuhemuhecaanulu. Charijieein teeintibereecuru belaain fojiae neba. Niirijijieeina inara belaain inararelaacaanu. 8Coatiha Cana CoauneraEreeicha que inara relaacaanuneeichacoina turuhin inara aina nihaacaanulu.Inara netonai canacaanu ichao coaraainjerichanejeein canacaanu rijijieein

chanaa abaantaain turuhin nihacaanulu,canacaanu coichana aina cutaain inarabelaain nihacaanune jaun.9Jauriaana janotiinnetojoeein,

nulune coaauquiche chachu natiin.Nitohaneeina canacaanu raajenihaneamihaneein, coreniha canacaanuhacha

1 2

444

latei coreteein, Cana Coaunera Erebeebejeein ichaorejetocoaaunlu, nabanainara cairichaacaanune, chaelai quelatejihojoiriin neeichene coataa.10“Baaso chaainjene nihacaanu,”

naain iriha cacha natiin, chatohaneeinbaaso chaain nihaacaanu. Inara, CanaCoaunera, naaonjoain neeicheneterauhijiriin canacaanu suujua coaraain,Cana Coaunera coitucuera neeichene

nune coarajerejetocoichelu. Nii jauntenene nihei chaelai que ujuaiteeincanacaanu coulurujiha chuneine jaannu.11Nii choae tacaainachu calaohi

suujua nunaain lararajiaa inacanerijijieein inara suujua nunaainlararajiaain nihacaanune coitucuhiche.12Nitohanihana jaun, coujuriu CanaCoaunera coitucuera neein nenaatocohaneein rauhijiriin ichaooche, nii

neein raotojoeein rachoojoeein ainaneeichene coina inara cotijiaain nihaluCana Coaunerana jaun.13Coatiha joaenreein cacha ere

aonajenaa rijijieein Cana Coaunera Ereaonajiheeichelu inara rai bihacaanunejana. Nii jaunna Cana Coaunerabajaacaanune, “Nariha,” naainbajaacaanu. Nii caje coaauneeinteesinae rauhijiriin caohachaain inaraichao coreein ichaohichene coaarateeinneeiche. Nitohanihane cajete esinaerauhijiriin Cana Coaunera Ere nihaneque necoaarate.14Cana Coaunera Calaohi Jesocurisito

ere tonoraaichene corenihate inara ainanejerateeurelu inara araaichuru. Niirijijieein techu nii Jodeau nenaa CanaCoaunera Calaohi Jesocurisito eretonoraaurera aina nejerateeureluacaauru araaichuru Jorioocuru. 15NiiJorioocurute acaauru rai Cana Coauneraere beera inoaensi sohin jaaoruhane

rijijieein Cana Curuaanaa Jesoso sohinjaaorera ne. Nitohaneeuruhana jaunteacaauru aina nihacaanune banacanacaanu sitaaurelu.niji Cana Coaunera jerenohin ichanacoaaucuruhi, nechu satiin cacha ainaobaejeriin ichaaoruha neechate laenjerecure. 16Nii jaunte jianacoon mituhinneeuruha Jorioniheichurune coina,Jorioniheichuru rai Cana Coaunera Erebenaa jerichaanune, caohateeure.Nitohaneeuruhana jaunte jataenmululuhin osaquiin neeure. Nii jauntetabiicha acaauru abaantana naineneCana Coaunera. Nii jaunte inae cuutihane, nii core coaraa cuurureeinacaauru notaanaa.

Coaiteen Tesalonecau turuhacunaa jeriha Faboro ne

17Inara caje amuhacaanune cajecoaauneeina, inara coacuhin nihacaanu.Carajaain ita coaarinihacache natiine

nune jaun, inara coaraa uhenerijitojoihacaanu.18Inara coaraa unaa jerichaanune

jaera. Canuna Faboro neein caraajenihane inara coaraa unaa jereeun araaisaain.19Inae coaiteen cau turuha Cana

Coaunera Calaohi Jesocurisitonebanana, raotojoeein rachoojoeeinnereeunni, cacoreniha coitucuhin raicacha neeichene jaun. 20Nii jaunna

joeein nihacaanu.

3 1Jataenna inara coaraa unaajeretohacaanu niqui,

richaanuhin. Nii jaunna cau Atenaunerichaanuhin. 2Acaihanejein cananejera Timoteeochana letoarichaanuhininara coaraa uhane coina. Acate CanaCoaunera letononeein canacaanu

2 3

445

coroatajane, Cana Coaunera Ere benaaque. Nii jaunte inara coaraa ureein,inara suujua lararajiaain nihane, niiaina nelararajiaain, inara suujuanunaain neeichene coina, 3nabanachatohaneein nejelau suujua cuaainniha chuneine coataa. Inarateraotojoeein niriinanai coitucuhiche.Saain nitohaneein necairichanaacoaraain nihacache nete ne. 4Nii inaraaina nihacaanune bana, inara raiaitocoaanulune tocohaneeinte nelu canasuujua reroecaeraauru. Nitohaneeintesituelu, nii coitucuhichene tocohaneein.5Nitohaniha jaunna inaracoaarateeunlu. “Esinaete chuhisirauhijiriin Cana Coaunera CalaohiJesocurisito ere esenetaain tonoraainneeure,nune jerena caaunna inaracoaarateeunlu. “Baaso que sarunajaainniha Moconajaerane, baaso chaainneeuruhane inacojoeein inachujianacaauru rai Cana Coaunera Ere benaaque amihanihacaanulu,” naanunejaunne, inara coaarateeunlu,nitohaneein coitucuhanune coina.6Nii jaunna nitohaneein esinae

rauhijiriin Cana Coaunera Ere esentaain,tonoraain ita belaain, raotojoeeinneeichene coitucuun, inara caje turuhinbiha Timoteeo canacaanu raina jaun.Chaen techu canacaanu belaaincanacaanu coacuhin, canacaanu coaanajeretohichene be.caanune rijitojoeein canacaanu coaanajeretohichene be canacaanu rai.7Nii jaunna necairichaacaanu natiin,

raotojoeein nii que nelararajiaain atiinrachoojoeein nihacaanu. 8Nitohaneeinrauhijiriin Cana Curuaanaa eretonoraain neeichene jaunna, cha quetonajelanaala nihacaanu. 9Nii jaunnainara coreniha, “Nariha jataen,”naacaanu, Cana Coaunera notaracae.

10Nii jaunna janotiin netojoeein CanaCoaunera bajaain nihacaanu, canacaanucoroatajanihane inara rene turuhininara rai beebejihacaanune, jataain jelaiamuritoheriin esenetaain queechajaaequiin neeichene coina.11

niha Cana Inaca Cana Coaunera, CanaCuruaanaa Jesocurisito naaonjoainejerichaanu inara coaraa uhacaanunecoina. 12Inara coroatajaneeine CanaCuruaanaate jelai amuritoheriinesenetaain, tonoraain neein ita belaain,cachaauru belaain, naaonjoaain neeicheinara belaichaaunne rijitojoeein.13Aihute nitohaneein rauhijiriin inarasuujua coaraain ichaohichene jana inaraeruhine Cana Coaunera CalaohiJesocurisito, raineein nenacaauru ainaturuha uhane bana.

Nitohaneein ichaoha cachanejeriha Cana Coaunerane

4 1Cana Curuaanaa Jesocurisitocoitucuera neeichene jaunna, atiin

inara rai aitorichaanuhin, nii jauriaainara relaacaanune rijijieein ichaohinneeichene coina. Nenacaenjian jelaichoae jauhecotojoeriin neeichenecoinana aitocoaanu, nitohaneein jerihaCana Coaunerana jaun.2Inarate nere coitucuhiche, canacaanu

que inara relaeratiha Cana CuruaanaaJesocurisitona jaun. 3Acaiha nejein neretonoraaiche neechate jere CanaCoaunera. Nabana ita raelanaala eneaina ichaojeraquiin niha chuneinecoataa. 4Acaiha nejein sinijieraainaacha ita jereein jiniiquiin suujuacoarain niha cacha nete caohachae.5Caohachaai,ruhi rijijieein inara suujua coariheiamuneein neeichene. 6Coa nejesinajeeinita coritaain ita shaquiin nihache.Nitohaneein neinihanete banejelanaala

3 4

446

choae osa nalutiareein Cana Curuaanaa,nii core coaraain nihane coina, nii inararai aitiin inara relaain bihacaanulunetocohaneein. 7Coatiha canaacha jereiichaechajeein ichaonaa coina canacotijiaain, cana raain niheilu CanaCoaunera. Rauhijiriin cana suujuacoaraain ichaohacachene coinate canaraain nelu Cana Coaunera. 8Cha teeinti,caa inara relaacaanune jaan batoe.Nihei canacaanu batoha aitorinaain.Nechu nii rai Suujue que cana suujualararajiaera Cana Coaunera batohateaitoreein.9Jiniiquiin raotojoeein ita belaijieein

saain itolere cacha belaain neeichenecoina, inara relaa Cana Coauneranajaunna, inae nii que inara relanaanainenihacaanu. 10Nitohaniha jaunte,saain Masedonia nenacaauru CanaCoaunera coitucuurera belaain neeiche.Nii jaunna jelai choae jauhecotojoeriininara suujua coaraain inara amutecacha belaain neeichene jereeun.11Inara letoacaanune tocohaneeinraotojoeein ichaohin, nihei casaje queerenaa coacuelanaala inaraamihaneeocha ichacuche. 12Aihute

ruhine Cana Coaunera coitucuuruhi.

Coaiteen turuha uha Cana Curuaanaane13“Naaonjoaainte neeure Cana

Coaunera Calaohi Jesocurisitoesenetaain onacaauru,” naain inaranetonai coitucuhichenena jerichaanu.Nabana cha coitucueneeichene ohinnaaonjoan chuneine, nabana CanaCoaunera coitucuuruhi cachaaururijijieein jataen tabai inaderanaa queinaderaain neeichene coataa.14Charijieein teeinti, ohin ichanae

Cana Coaunera Calaohi Jesoso, niirijijieein techu aina ichanaa cuurureeinesenetaain onacaauru.

15Nii jaunna inara rai aitocoaanu,cacha relaa Cana Curuaanaanerijitojoeein. Cha teeinti, coaiteen turuhauha Cana Curuaanaa nereen tiaainichoae, nii ichoaichaniha onacaauruajiniha Cana Curuaanaa aina nihacurinaain. 16Letonocuru- anjeraauru

nete inae toniha Cana Coaunera raijaihane jana, dede caje fauha uha niiCana Curuaanaane, ichanaa cuurureeinesenetaain onacaauru. 17Nii baihateacaauru aina jiniiquiin nihacachenecoina, dede sacari jana Cana Curuaanaaaina ita ruhin curichaacheein jiniiquiin.Nitohanihanete Cana Curuaanaa aina

lanaala. 18Aihana jaun caa erenaa queita suujua lararajiaain neeucheraotojoeein.

5 1“Naaonjoain banate turuha ureeinCana Curuaanaara,” naain

coitucuhi chunei, nii coitucuhichenetocohaneein. 2Nii coitucuhichenetocohaneeinte cha coatajeniha chuneinejana turuha ureein. Charijieein teeintijanotiin turue asijiauto. Nii rijijieeinteturuha ureein. 3Nitohanerichainebanate,cache. Coatiha nihei cana quenejerateein chatohaneein cana ichaoitajeranu,” naain ereein neeurureeinCana Coaunera coitucuuruhi cachaauru.Nii lacuritiinte caseteco coaraacuurureein luhecotariin, acaaurucasetecaa Cana Coaunera ne. Nihei

rinaain. Charijieein teeinti, canaanaisiriha enene, inae saa rai batenene, raicunaane, cuna caje nichotenaa nainene.Nii rijijieein techu luhecotariin cauturuha Cana Curuaanaane acaaurucasetecaane nii cuna aonacurureein.4

cheein, cohajeeichene jana

4 5

447

tururichaaina jaun. 5Cana Curuaanaajerenohin coitucuhin tonoraaichenejaunte, jiichoo conaera- conocachaneein neeiche. Coatiha CanaCuruaanaa ere tonoraauruhi rijijieeinnocohenaana nenaa cacha neeinnihaacache. 6-7Nii jaun nainiheininauhene neein ajenacaauru rijijieeinnihacachene. Itolere bana cana suujuacoaraain nihacache nete caohachae.8Charijieein teeinti, nalarijia que coatateeure soondarooru, acaauru jaberocoacateraanu que, nabana chatohaneeintenajaera nihane, acaauru que temuhinnihane coataa. Nii rijijieein techu inaranetonai, cana acateraanu que CanaCuruaanaa esenetaain, tonoraain, itabelaain, cacha belaain, naaonjoainnihacachenete cana acatera nihanereein nii canaacha esenetai.niha cachenete cana rohan nichuutaain

jaera. Charijieein teeinti, coata cajeichanohin asiho lauriae soondaro,nabana chatohaneein couturi tiha ainanejerateine coataa. Nii rijijieein techu,chatohaneein cana suujua tenaanainenereein Moconajaera, batoelanaalaesinae rauhijiriin jianacoo cana mitaaCana Mitaerane esenetaacachene.9Coatiha caseteco coaraain nihacachenecoina, cana raain nihei Cana Coaunera.Rai Calaohi Jesocurisito corenihajianacoo mituhin nihacachene coinatecana raain ne Cana Coaunera. 10chene nihanatiin aina nihacachenecoinate cana coreniha ohe CanaCoaunera Calaohi Jesocurisito. 11Niijaun nii aaichene rijijieein jiniiquiin itasuujua lararajiaain laraajiin neeuche.

Satono nejeein Cana Coauneracoitucuurera suujuatiha Faborone

12Aonacuchena inara rai irihacaanu.Nii inara beraihurera que inara suujua

acateein, nere tonoraain neeuche, CanaCoaunera coitucuurera beraichaneeinneeuruhana jaun. 13Nii jaun acaauruque inara suujua acateein belainajaain,leeochaauru aina jiniiquiin raotojoeeinneeuche.14Amihanenaa jeriheichuru cotaicha

rijitiin suujuateein letoaauche. Chaenchu nererojoecaain nenacaauru belaainsuujuateeuchete, suujua tocharaainsuujua nunaain neeuruhine. Chaen chunacanacaenaauru coroatajanecuche.Raotojoeein satiin acaauru suujuateein,acaauru suujua lararajiaain neeuche.15Coaracuche, jiaonriha inara rai

baaso chara nihane coa nacatiha tacaaincainaain nihache. Ita belaain, saainitolere cacha,ruhi nihanatiin belaain neeuche.16Raotojoeein rachoojoeeriin neeuche

inetono janonaa bana. 17Cana Coaunerabajaebajajeein neeuche inetono janonaabana. 18Chatohaneein inara tera nihanenihanatiin coroaaecuche, nitohaneeincoujuriu Cana Coaunera CalaohiJesocurisito esenetaera neein nenaatocohaneein neeichene jeriha CanaCoaunerana jaun.19Inara suujuatenaa jeriha Cana

Coaunera Suujuene, aonaaintonoracuche.20Cana Coaunera Ere biha Cana

Coaunera letonone, nijiaonriha batohinneeichene. 21Esinae rauhijiriin suujuacoaraain inara relaacaanune rijitojoeeininara relaauruhane esenetaaintonoraauche. 22Itolere baaso jianeeinneeuche.23Acaiha nejein nere esenetaain

tonoraera neein neeichene coina inarasuujua coreeine atiin cana rai raotiichaonaa tera Cana Coaunera. Aihuteneculocohin neeine inara jaberoco,inara suujue aina coaiteen turuha CanaCuruaanaa Jesocurisito nereein tiaain.

5

448

24Nitohaneeinte ichareein nii InaraCotiharalu, nitohaneein nihana jaun.

Laenaane satononiha acaaurucoroajeein acaauru coaaucane biha

Faborone25Cana Coaunera bajaauche

canacaanu rai atiin.26“Inara coaaucuruha jera

Faborooru,” naauche satiin cana

rera rai.27Aihana jaun acaauru rai caa

canuhacha laenai ereretaauche, CanaCuruaanaa letoaeratenojohin neeinnihana jaun.28Inara coroatajaneeine Cana

Curuaanaa Jesocurisitote raotojoeeinneeiche.Nitohaneein neeine.

5

449

“Chatohaneein neeiche” naa Faborone

1 1Canu Faboro nichaaune, Siribano,Timoteeo,

nena caa laenaain letoarichaanuhin.Saain nii Tesalonecau nenacaauru CanaInaca Cana Coaunera, Cana CuruaanaaJesocurisito naaonjoaunri coitucuureraraina caa laenaain letoaacaanu. 2Inaracoroatajaneein Cana Inaca CanaCoaunera, Cana Curuaanaa Jesocurisitonaaonjoainte raotojoeein neeiche.

“Nariha” naain coroajeeinCana Coaunera bajaa Faborone

3

joeriin Cana Coaunera esenetaain, itabelaain neeichene jaun, “Nariha,” naainCana Coaunera rai inara coroaecaanunetecaohachae. 4Nii jaunna Cana Coaunera raiita taojiaeraauru rai raotojoeein inarabeebejihacaanu, Cana Coaunera CalaohiJesocurisito coitucuhichene coreniha inararerohecaain, inara cairichaauruhanenihanatiin, cha que erelanaala abaantaainitolere necairichanaa abaantaain neeichenejaun. 5Nitohaneein abaantaain neeichenejaunte esinae rauhijiriin caohatiin inararaain niha Cana Coaunerane coaraacuurureein inara coaaraauru.6Nii inara cairichaaeriin nenacaauru

cairichaain niha Cana Coauneranete

caohachae. 7Inae dede caje turuha uha CanaCuruaanaa Jesocurisito, rai letonocurumijiaainetoori- anjeraauru ainane banate,nebetacanaa tereein cana rai Cana Coaunera.Nebetacaacachene jana, acaauru canarerohariha necairichaauruhane coina. 8CanaCoaunera esenetaauruhi, chaen nii jianacoocanamitaera Jesocurisito ere esenetaauruhi,casetecaa usi tabai quene coinate turuhaureein Cana Coaunera Calaohi. 9-10nuhacha beebejei esenetaaichene jaunte,Cana Curuaanaa coroaecurureein saainesenetaeraauru inae turuhane bana. Niibanate caseteco coaraa cuurureein, cha banajelai caje mituuruhane coina que ainarijijieein. Nii banate coriae Cana Curuaanaacoarihei rijijieein niha cuurureein nii nereesenetaauruhi.11Nii jaunna inara rai Cana Coaunera

itolere amurijiriin nenaa bajaacaanu,inacojoeein inara cotijiaeniha CanaCoaunerana jaun. Chaen nachucaohachaain coaauquichene rijijieein inaratiha Cana Coaunerane coina CanaCoaunera bajaacaanu. Chaen nachu niinunuheteeichene rijijieein, jerichanejeeininara amihaneeo ichaain neeichene coinaCana Coaunera bajaacaanu, esenetaainichaquichene jaun. 12chene jaunte, inara coreniha CanaCuruaanaa Jesocurisito coroaecurureeinsatiin. Nitohaneein Jesocurisito

Tesalonecau nenacaauru rai

Faborohacha letoai coroataja

450

letononeein neeichene jaunte inaracoroaeca cuurureein, nitohaneein jerihaCana Coaunera, Cana CuruaanaaJesocurisito, naaonjoaine jaun.

Inae cuu tee lalajiha Cana Curuaanaaturune janate niha cureeinleinjiin cacha coritaraanu

2 1-2“Naaonjoaainte turuha ureein CanaCuruaanaa Jesocurisito,” naain

bihacaanulu inara raina jaun, coa inaracoritaera nihane esenetaain nihache. Inararene turuhin, “Canacaanu rai beeinberatiha Cana Coaunerana jaunna coaiteenturuha Cana Curuaanaane bihacaanunecoina, cau inara rene turuha uhacaanu,”naa chuneine nijiaonriha esenetaaichene.Chaen chu, “Canacaanuhacha letoai je,”naain inara rai quiricha tera nihanenijiaonriha esenetaain neeichene. 3riha chatohaneein nihanatiin, tonaaininara coritana jerera nihane esenetaainneeichene. Inae cuu tee lalajiha CanaCuruaanaa turune janate niha cureeinleinjiin necha ansai cacha coritaera, CanaCoaunera niha nocoetiin. Nii erete tonoraacuurureein, Cana Coaunera ere tonoranacoacuelanaala. Niqui nete niiacaauruhacha ere tonorai itajiha cureeinCana Coaunera. 4Niite Cana Coaunera ainanejerateein, niicha tonorai tonoraacachane, aina nejeratereein. Acaihanejeinacaacha ere tonoraacachane jereein CanaCoaunera niha nocoetiin nelauriaa cureeinJerosaleen nenaa Cana Coaunera Loreriasaae.5Coauquiche chachu natiin, inara aina

nihanune banana chu caritiin inara raibihacaanulu. 6Inarate cojoinacatiha CanaCoaunerane ajiniha turuenerihaninecoitucuhiche raotojoein. 7Inae nunuejihanii Osa Neba amihaneeon asinojoineein.Inae jianiha nii acatera neechate cohaje,8ecooca nii nechu aansai atebinaene coina.Nii banate turuha uha Cana Curuaanaa

Jesocurisitone, neraaicha que jiheitiinitajiha cureein Cana CuruaanaaJesocurisito. 9Nii nechu aansai ataibinaenosaaonate turureein nechu aansaiatebinaen Moconajaera letono neein,nechu jataen itolere ichaain cachacoritaeraanu que, nohaneein itolereichaain cacha notaaranu que. 10neeinte itolere que nohaneein ichaonaarauhi aonana jerecuruhi coritaa cureein.11Nitohaneeinte casajeje esenetaauruhanecoina, inauhene coarajenajareein CanaCoaunera, 12nitajeeuruha nii nere rauhijerelanaala casajeeicha tonoraeraaurunecoina.13Nii jaunna inetono janonaa bana,

“Nariha,” naain Cana Coauneracoroaecaanu inara coreniha. Jataaenteinara belai Cana Curuaanaara,canejeraauru, jauriaa nejeein inara quetacaajeein inara raa Cana Coauneranajaun. Nere rauhi esenetaaichenecorenihate, rai Suujue que inara suujuacoreein inara rae Cana Coaunera. 14Niijaunte nii canacaanuhacha beebejei nereaina cuaain inara cotijiae Cana Coauneraaina Cana Curuaanaa Jesocurisito rijijieeinaina neeiche caohatiine coina.15Aihana jaun nitohaneein rauhijiriin

ichaaoche. Coa nii quiricha cuhane reeintiaain inara suujuateein nihacaanune jaanbaitichache. 16-17Inara suujua lararajiaain,nunaaine Cana Curuaanaa Jesocurisito, CanaInaca Cana Coaunera nii inoaenlu cajecoaauneein cana belaicha, nii cha banasatonohane que ainaa rijijieein aina nihacurichaacheine tera. Aihute inara suujuacoaraain raotojoeein ereerejeein caohachaichaain neeiche, Cana Coaunera coreniha.

Cana Coaunera bajaauchete,canacaanu coroatajaneeine

3 1Inae satono nejeeine caa inara raiaitoreeunicha canejeraauru. Cana

Coaunera bajaauchete canacaanu

1–3

451

coroatajaneeinete, itolere sacutaainturuhine caa canacaanuhacha beebejeiCana Curuaanaa ere. Aihute niiaaichene rijijieein caohachaainesenetaain,ruhine. 2Esenetaeniha saain cachanajaun, aihute nii aansaineein nenacaaurucanacaanu que janoriteeine CanaCoaunera, nabana chatohaneeincanacaanu teeuruhane coataa. 3CanaCuruaanaate inetono janonaa banainara suujua lararajiaain inaraberaicheein, nabana chatohaneein inaratiha joaenreein chaelaine coataa.4Nitohaneeinte esinae rauhijiriin inaracoroatajaniha cureein Cana Curuaanaacaa canacaanu aitoonjoan rijijieeinichaechajeein ichaohichene coina.5

naate, inara belaain niha CanaCoaunerane coitucuhin, aiha Curisitonerijijieein chatohanai nihanatiinabaantaain neeiche.6Cana Curuaanaa Jesocurisito

cocoainanohineeinna mijiaainetiin inararai aitiin letoarichaanuhin, chunei cananejera, Cana Coaunera coitucueraamihanena jerelanaala, caa inararelaacaanune jaan tonorana jerenihaneratiriin caje amuuche. 7-8Inarateraotojoeein coitucuhiche, inara ainanihacaanune bana chaelai janonaa bananirijieein amihanelanaala nirijieein core

caanune coitucuhiche. Nitohaneeinajanotiin inetojoeein amihaneeincoreniha canacaanu lenone coreteeinnerejetocoaanulu, nabana canacaanucoreniha chaelai que latejiojoiriin nihachuneine coataa. 9Niha canacaanu rairauhi, inara caje chaaelai bajaacaanune

nulu, jericha nejeein canacaanurijijieein neeichene coina. 10Nii inaraaina nihacaanune bana inara raiaitocoaanulune rijijieein, “Chuneiamihanena jerenihane coa lenoniha,”naacaanulu. 11Nii inara laurijiracurutabaauru jetaote, “Nechu jataennirijieein amihanelanaala nechu jataenamuhemujeeure, joaenreeinacaauruhacha jerei ichaechajeein,”naaina coitucuhacaanu. 12Aihanajaunne Cana Curuaanaa Jesocurisitococoainanohi neein nihacaanune jaunaitorichaanuhin,chene raotojoeeincha amihaneeinichaaoruhane coina.13Coa caohacha ichaain neeichene

jianichache coiinteein. Jerichanejeeincha sacuuche.14Cha teeinti, erenaa tonoraelanaala

caa quiricha cuhane aitiin,nune tonoraene; nitohanei nihane,nijiaonriha tonaain ereichenetenecoejeeine. 15Nijiaonriha aina obajeeinnejerateeichene. Coujuriu CanaCoaunera coreniha ita nejera neeinnenaa tocohaneein, raotono que cuaainsuujuateein neeuche.

Satonotihane rai,“Raotojoeein neeuche” naa Faborone16

janeeine cana rai raoti ichaonaa teraCana Curuaanaate, raotojoeein neeiche.Satiin inara coarajeeine CanaCuruaanaa.17Canuna Faboro neein caraaje nihane

cacoii que laenaain caa quirichaletoaaun. Catohaneeina laenaainletoaun canu.18Satiin inara coroatajaneeine Cana

Curuaanaa Jesocurisito.Nitohanemiin.

3

452

Jauriaa nejeein Timoteeo raiFaboroacha letoai quiricha

1 1Canuna Jesocurisito letono Faboroneeun. Cana Coaunera corenihate

jianacoo nihacache. Aihana jaun,Jesocurisitohachate cohajihacachecoaiteen enacoauneein cau turuhanechabana satonoelanaala rai Cojoanonaaque nihacachene coina. Cana Coaunera,Calaohi Jesocurisito, naaonjoainte canucocoainaain caletoae.2Ii raine caa quiricha laenaunra

cacalabi Timoteeo. Cacoreniha CanaCoaunera Calaohi Jesocurisitocoitucuhina jaunte, cacalabi neeincha.Raotojoein neeine coina rai raotonoqueii rausiajeein ii coroatajaneeine CanaInaca Cana Coaunera, Cana CuruaanaaJesocurisito, naaonjoain.

Baasoneein cacha relaaurera quenecoeraain niha Timoteeone coina

suujuatiha Faborone3Masedonia cuhanulune ajiniha ichei

aitocoaunlune tocohaneein niiEfesohacha neeu. Coa baaso que niiquiicha relaauri relaeranihane, coainauhene coarajiha. 4Coa nereretanaainoaesi baasoque nereretanacaauru ainainara suujua cuaain nihache. CoatihaCana Coaunera Aitoonjoan ichaain

tonoraacachene coina cana letoaeranihei. Rauhijiriin relanajaau CanaCoaunera esenetaain tonoraauruhacaohatiin saaine coina.5Baaso coacuelanaala caohatiin inara

suujua coaraain, esinaaen rauhijiriinCana Coaunera esenetaain, itabelaaichene coinana caa caritiin inararai laenaun. 6Baaso erenaa que ita raiereerejeein, Cana Coaunera Ere esinetonorana jihaneein raaje nitajeeuruhatabaaurune jaunna aitoon. 7jihanei cachaaurute, cacha relaeraneeinnenaa jerecurureein nechu jataenjoaenrein.

Jeriha Acane rijijieein ichaoha cachanecoinate, aitiin Naitoonjoan laeneratelu

inoaenlu Cana Coaunera8Acaihanejein Cana Coauneraachate,

rauhijiriin caohacha ichae. Baasoneeinichaoha cachane coataate niicha jereitocohaneein aitiin laenaeratelu inoaenluCana Coaunera, Moisesa que. Aihanajaun, caohachaain rauhijiriin CanaCoaunera Aitoonjoan tonoraacachenetecaohache. 9Coatiha caohacha cachaaurusuujuateraanu que aitiin Naitoonjoanlaenaeratiheilu Cana Coaunera. Erenaatonoraauruhi,riin suujua coaraain niha nocoetocurisuujuateraanu quete aitiin Naitoonjoan

Timoteeo rai

Faborohacha letoai leinjiin

453

laenaeratelu Cana Coaunera. Nechuaansai osaaonaauru, Cana Coaunera Eretonoraauruhi suujuateraanu quetenitohaneein laenaeratelu CanaCoaunera. Fojiara que suujuaacatieichuru, sonajaain jaorera,10chaenchu sinijeranelanaala nenaa eneaina ichaojeracoori, ene rijijieeinnamute quicha aina ichaojeracoori,quicha rijijieein namute ene ainaichaojeraqui, cacha basijiauhinnecoretenacaauru, casajeeuru, chaenchu“Cana Coaunera te coaraje,” naainnohanenacaauru, naaonjoainurisuujuateraannu quete niicha jereitocohaneein aitiin Naitoonjoanlaenaeratelu Cana Coaunera. Caohaticacha relanaanajaa caohateraneeinnenacaauru suujuateraannu quete,

joan laenaeratelu Cana Coaunera.11Caa inara relaanune jaan caletoaera

Cana Coaunera Ere rijijieeinte aite caaCana Coaunera Aitoonjoan Inoaensi.

Faboro letoaa Cana Coaunerane12Jataainna coroajeeun, laraajiin

cacha relaanune coina caletoaa CanaCuruaanaa Jesocurisitona jaun.Caohachaain rauhijiriinicharichaaunnine coitucuhana jauntecaletoae niicha jerenohin ichacaaunnecoina.13Baasoneeinna Jesocurisito que erein

toonlu. Nii atiinte atiin cacoelaain caraeCana Coaunera. Nii bana esenetaaincoitucuenihanuluna jaunna nitohaneeinnerejetoonlu. 14Jataen cacoelaiha CanaCuruaanaana jaunna, nii ucuaetoha caaesenetaain jereein neeun.15-16Esinaente rauhijiriin turuha uhe

caa chauratane que Jesocurisito,jianacoon osaonaauru mitaane coina.Jana canuna osaonaauru nujuaneein

neeunlu niqui. Nete atiin cacoelai CanaCoaunera, osaonaauru nujua belaihaCana Coaunerane coitucuuruha satiincachaaurune coina. “CharijieeinteeintiFaboro belai Cana Coaunera. Niirijijieeintechu canu belaichein,” naainCana Coaunera esenetaerate nitajenaacharanejeein nenaa ichaonaa raacureein.17Nii coreniha coanete caohatiin

chabana onaa charanejeein nenaa CanaCuruaanaa que raotojoeein ereerejeeinnihacache. Coanete acaihanejeinchabana coaarai Cana Coaunera eretonoraain, caohatiin que ereerejeeinnihacache inoaenlu netojoein.

Timoteeo suujuatiha Faborone18Nere beracuru que eletoaeratiha

Cana Coaunerane rijijieein, laraajiin,neeunaain nere tonoraain ichaauracacalabi Timoteeo. 19Tabaaurute Cana

tiin, suujua coaraelanaala neein,riin ichacurenihane necairichanaacoaracure. 20Nitohaneeinte situureluImeneeo, Alejaandoro, naaonjoaunri.Nii caaijiena Moconajaera quecasetecaeratenajaaunlu, coaiteenenacoauneein Cana Coaunera quebaasoneein ereeuruhane coataa.Nijiaonriha iitonai nitoanein situhine.

Bajaebajaecuchete satiin cachaaurucoroatajanemiin Cana Coaunera

2 1Jauriaanejein Cana Coaunerabajaebajaecuchete satiin cachaauru

coroatajanemiin. 2Bajaichenete, satiincuruaanaacuru, cocoainanacaihuri,naaonjoaunri suujuatiha CanaCoaunerane, raotojoeein Cana Coauneraere tonoraain ichaaorureein cachaauru.3Nitohaneeinte jeere nii jianacoo canamitaera Cana Coaunera. 4Acate satiinjianacoo neein, nere esine coitucuhin

1 2

454

neein nihacachene jeere. 5Jana,Jesocurisitote laen, Cana Coaunera ainacaohachaain nihacachene coina, niirucuheraanu que nenaa ne. Canarijijieein cachaneein nihana jauntenaine. 6Inae nitohaneein letoaa CanaCoaunerana jaunte, raajenihane canacoreniha coroso que ohe Jesocurisito,coreniha osa caje jianacoo nihacachenecoina.7Nii jaunna Jorio niheichuru

relaeraannu que Cana Coauneraachaletoanojoineein neeun, rauhijiriinJesocurisito coitucuuruhane coina.Curisito esenetaera nihanuna jaunna,rauhijiriin aitoon noanenaanelanaala.

Caohachaain suujua coaraain neeuruhaquichaauru aina enecurune

8Nii jaunna itolere sacutain, Cana

rune jereeun canu. Ita baijiaelanaala,raotiin suujua aina neein, biji michuinCana Coaunera bajaa satiin neretonoraeraaurune jereeun.9Coa cajione jataen coreti que

necoreeteeuruha enecuru. 10CoujuriuJesocurisito esenetaeraneein nenaatocohaneein cacha belaihuruhineenecuru. 11Cacha relaa relaerane,inauheneeicha aonajeein nerelaauruhineenecuru. 12Coatihachu chaenquichaauru relaauruha enecurunejerinaaun. Nijiaonria quichaauruamuritiin letoaauruha enecurune,13necoaunaa Ebane ajiniha, Adaancoaunaain niha Cana Coaunerana jaun.14Cachaauru coaunaa Cana Coauneranebana, coatiha nii Adaan coritaaiMoconajaera. Acaihanejein niiEbaachate laen coritae. Nii jaunte osaque nesaruelu nii ene. 15Nii jauntecanaanai sirihane, inae janoaane raicuna caaun necairichanaa coaareeinene. Nete atiin jianacoon niha cuururein

ichoteratenajarichaain Cana Coauneraneesenetaain nere tonoraaurera enecuru.

Cana Coaunera cachaauruberaicha neein nenacaauru

3 1Esinaena rauhijiriin aitoreeunni.Cana Coaunera coitucuurera

beraicha neein nenaa jeriha chuneinete,caohati amihanenaa ichana jererein.2Caohachaain ichaohanete caohachae,neniha cotaichane coina. Leinjiin enelananeein nihanete caohachare. Chaensuujua coaaraneein nihanete caohachae.Chaen nenajaun turuhi nihane,caohachaain raeraneein neinihanetecaohachae. Chaen caohachaain cacharelaanete nere. 3Niheinchu chaenajetoritelanaala, cacha leratelanaala,que tonaain chaque ereinihaneabaantaain, coriqui mucuhanajaachaque coacuelanaala, naaonjoain nihanetecaohachae. 4Chaen, caohachain sinijierasuujuateein, bereecuru suujuateein,saain nii loreri asaae nenacaaurusuujuateein nihanete caohachare. Chaensuujua acateein, erenaa tonorainneeuruha bereecurunete caohachare.5Inasiinte comasai suujuatenaainaelanaala, niheichu bereecurusuujuatenaa inaelanaala nihane, chaenCana Coaunera coitucuurera beraiche-beraichacuru. 6Chaenchu ena CanaCoaunera aina enonaa nihane,caohacharihei leeocha cachaauruamuritoheriin suujua coaraain itolereinaa nocoetohane. Charijieein teeinti aiMoconajaera, nii rijijieein situhanecasetecaa Cana Coaunerane coataa.7Chaenchu Cana Coaunera coitucuuruhicachaauru rai nihanatiin, suujuacoaaraneein nihanete caohachare,

jaerane, nabana baasoneein ichaanecoataa. Nitohaniha Cana Coauneracoitucuurera beraichanete caohachae.

2 3

455

Cana Coaunera coitucuureracoroatajanera- diaconooru

8Suujua coaaraneein niha Cana

nete caohachare.lanaala, ajetoritelanaala, niheinchuchaen coriqui basijiauna coacuelanaala,9chaenchu chatohaneein teeintinerejetelu Jesocurisito, caohatiin niicoitucuera nihanete caohachare.

naala nihanete caohachare. 10neein neeuruhane acaauru coujuhinacaauru coaracuchete, neniha acaaururai lanaine Cana Coaunera coitucuureracoroatajaneraneein neeuruhine.11Jerichanejeein enecuru netonai,

nete caohachare.lanaala, niheinchu erenacaaotelanaalaneeuruhanete caohachare. Itolereneeinrauhijiriin caohachaain neeuruhanetecaohachae. Nitohaneein neeuruha Cana

neein nenecaauru- diaaconooruenecurunete caohachae. 12Jana quichanihane leinjiin ene sinijieraneeinnihanete caohachare. Chaenchu,sinijiera suujuateein bereecurusuujuateein, saain nii loreri asaenenacaauru suujuateein nihanetecaohachare. Nitohaneein neitecaohachae Cana Coaunera coitucuureracoroatajanera- diaacono neein nihane.13Nitohaneein caohatiin acaauruamihaneon ichacuruhanete, acaaurubelaiha cuurureein cachaauru.Chaentechu jeelai amuritoheriinlaraajiin Jesocurisito que cacha relanaanainecurureein.

Cana Coaunera ranojoihunru cachaauru14Enanecoojoana turuhin ichoharaa

uhene rijitojoeun niqui, nechaainti

nainerichaaunni. 15Nii jaunna inaenichei caa quiricha letoareeunni,cojoainihanune, coujuriu CanaCoauneraacha ranojoineein nenaa nichatei idesia neeichene jaan tocohaneeincaohachaain neeichene coina. CanaCoaunera Ere Rauhi acateranihateneeure Cana Coaunera ranojoinunrucachaauru. 16Jataainte caohate esinaaerauijiriin nii canaacha esenetaiJesocurisito niqui, nete coitucuureneCana Coaunera coitucuuruhi cachaauru.

Caa chauratane quete ecocoeJesocurisito cachaneein.

Nii janate coujuhin coaraa CanaCoaunera Suujuene jana caohate.

Coujuhin coaraane janate,coarajeeure Cana Coauneraletonocuru anjeraauru.

richuru nenacaauru cachaauru raibeebejeeure Cana Coauneracoitucuurera, itolereneein caa

ruha cachaaurune coina.Chaentechu enacoauneein dedeeurae Cana Coaunera.neeinte saain coitucuhacache.

Baaso que cachaauru relaaurera

4 1Rijieeori banate Cana Coauneraere jianeein ratiriin casaje que

acaauru relaain, acaauru coritaaosaaonaaurune esenetaain tonoraacuurureein tabaauru. 2Nitohaneeintenecoejenaa charaauru casaje cachaauruere tonoraa cuurureein, niritiinte berauhijiriin Cana Coaunera Suujue.3Nitohaneeite ene ranaa jeriha cachanecaohatiha cuurureein. Chaentechunelanajanaa jeriha ene ne caohatihacuurureein. Chaentechu joaenreeinlenone que lenoniha cachane caohatihacuurureein. Raotojoeein coroajeein

3 4

456

jiaain niha Cana Coaunera Erecoitucuhin esenetaaurera cachaaurunecoina, itolere lenone coaaunaain nihaCana Coaunera natiinte,jiaain niha cachane caohatihacuurureein.4

nohinte caohachae. Nii jaun nainiheichaque irihacane. Nitohanihana jaunte,coroajeein Cana Coaunera bajaainjoaaereein raacachene caohachae.5Nitohaneein biha Cana Coaunera Erenajaunte caohachae. Chaenchulenonichaachene ajiniha bajaacachenetecaohachae.

Jesocurisito letono esine6Caa caitoonjoan que cana

nejeraauru- Cana Coaunera cachaaururelaainete, esinaaen rauhijiriinJesocurisito letono esineneein nihacuriquiin. Charijieein teeinti,

jiae cacha. Nii rijijieeinte CanaCoaunera ere coitucuhine laraajiin nihacuriquiin, nii caohati nerelana najaancoitucuhin tonoraaine. 7Aihana jaun,casaje tonoraelanaala CanaCoauneraacha jerenohinchaichajeeincha neeu.8Najaicharoaa cana jaberocone

coinate nelate cojoanoonetojoeeinnecoatijiaacane. Nii amuritoheriintenelate itolere que rauhijiriin CanaCoaunera Ere tonoraacachene.9Esinaaena aitoon, aihane jaunesenetaaichenete ne. 10AcaihanejeinCana Coaunera esenetaacachena jauntecana batohin,ruhane niha natiin, neeunaainmainajeein amihanihacache.Satiin cachate coroatajane Cana

Coaunera. Jana esinaen rauhijiriinesenetaauruhanete, nii esenetaaureracoroatajaniha cureein, leeochaauru

coroatajanihane amuritoheriin.11Caritiin suujuatenajaain relanajaau.12Enamanaa neeina jaun, ii batohin, iinecoeje chanuuruhane niha natiin, coatonoraa. Aihana jaun, atiin caohachaichaain neeute, ii coaraain ichejijieeincaohachaain neeuruhine Cana Coauneraesenetaaurera. Caohatiin ereerejeein,caohatiin ii ichao que ichaohin, CanaCoaunera, leeochaauru, naaonjoaainunribelaain, Cana Coaunera Ere esenetaain,ishuujua coaraain, naaonjoaain neeuatiin.13Turuhanune reeintiaain, ita taojiaa

cachaaurune jana Cana Coaunera Erecoaraain itolere bana ereretaau.Chaenchu Cana Coaunera coreniha cananejeraauru suujuateein relanajaau.14Jiaonriha ichei Cana Coauneraacha teiamihanenaa jianeeine. Acaauru letoaaCana Coaunera Suujuene jaunte,ichouturi ichoae biji teein, ii

rera ichauhenaauru, nii niicha teiamihanenaa nainaaine coina. Aihanajaun, coa jianiha.15Atiin itolere bana ii amihaneeon

chaaechajeein neeute,naurutaain cuujiha ii amihaneeonnecoaracurumiin satiin cachaauru.16Aonaau. Caohatiin ishuujua

coaraain necohalajiin neein rauhijiriincachaauru relaau laraajiin. Nitohaneeinichaainete, nichoteein jianacoonerequiin ii ere aohanraauru aina.

Cana Coaunera coitucuureraaina suujua coaraain nihane

5 1

nane,tiha. Charijiein teeinti chacasuujuateeine suujuateei. Nii rijijieinraotojoeein belaain suujuateeu.Chaenchu chocoalacuru belaainerijitojoeein enamanaacuru belaihu.

4 5

457

2Jericha nejeeinchu choba ainacaoachaain neeine rijijieein enecuruaina caoachaain neeu. Jerichanejeeinchu ii baihuru aina caoachaainneeine rijijieein ranunaauru ainanetonai caoachaain neeu.3

neeu, esinaen rauhijiriin cairichaineeinnihane. 4Jana, niha calaohi, nichoala,naaonjoainne fojiaraauru nihanecoitucuhin, coitucueracuru neein nihanecoitucuhin coroatajanecuruhinete, niiacaauru fojiaa acaauru fojiarane acatihatacaain cainaauruhine, nitohaneeinjeriha Cana Coaunerana jaun.5Canaanai sirilanaala jataen jelai

nihanete, Cana Coaunera bajaebajaecurejanotiin netojoeein autanaauru esineeuru,acaauru coroatajanena nainiha CanaCoaunerane coitucuuruhana jaun. 6Jana,itolere rucuheleeuruhacha coacuhincaohatiin neruujuein raotojoeein ichaonaacoaauca autananete, ninauhene nenaarijijiein niha cureein.7Caritiinchu acaauru relaau, suujuatera

latecuruhane coataa. 8Chunicoha chaelailatiha naraaichurune jana coroatajanenajerenihane choae tacaain fojiaraaurucoroatajanenaa jerenihanete, CanaCoaunera coitucuuruhi fautaeriin nereein,“Cana Coaunera coitucuhanu,” naane nihanatiin, Cana Coaunera Ere tonoraenihane.9Coa joaenreein autana curuaa laenaa,

autana esine canaacha coroatajaneenicuruaacuru siricha quiricha cuhane.Caohachaain saota choonca ajaanacaniha autanane curuaa laenaau. Chaenleijiin quicha aina neein autana nihane,curuaa laenaau. 10Chaenchu jaitijiniiquiin ichaohin neeuruhane cajecoauneein, caohatiin bereecuru fojiaraneein, rene bedaenecuruha niichacoitucuuruhi cachaaurune janacaohatiin raera neein,ruha cana nejeraauru- Cana Coaunera

coitucuurerane jana jataen belaain raeraneein, necairichaa chuneine janacoroatajanera neein, naaonjoaainneinihanete caohachare.11Jana jaiti ena nichauhenane cataaun

tiha autanane, coa curuaa laenaa quirichacuhane.riaunni,” naain iriha Jesocurisito rainebaiha, 12Jesocurisito ere tonoranacoiinteein enacoauneein nelanajaane,caseteco coaraane coataa. 13Chaenchubajeritiin neein, le lorerichuru asae cuhincajihaneein casaje que ereerejeein itolerecachaacha rautaai que enohane coataa.14Nii jaunna, jaiti ranunaniha autanane

nelanajaane jereeun. Nelanajain bereecurufojiaain, rai namihaneon ichaane jereun,nihei cha que lerateein coulurujuenaanainenihaMoconajaerane coina. 15TabaauruCana Coaunera jianeein, Moconajaera eretonoraauruha autanaaurune jaun.16

raauru enecuru, autananiha chuninaraaine coroatajanemii. Nabana jataen

ruha Cana Coaunera rai ita taojieraaurucachaaurune coataa. Nitohaneeinichaquichenete, esinaen cairicheineeinnenacaauru autanaauru coroatajanenanainecurureein Cana Coaunera rai itataojiaeraauru cachaauru.

Cana Coaunera rai ita taojiaeraaurucachaauru ichauhenaauru

coroatajanecuche17Atiin caohatiin Cana Coaunera rai

ita taojiaeraauru cachaauru suujuateeinberaihurera ichauhenaauru belaincoroatajanecuruhine. Chaenchuacaihanejein Cana Coaunera Erebeebejeein cachaauru relaaureraachacoroatajanecuruhine, leeochaaurucoroatajanecuruhane amuritoheriin.18“Baca amiharateeiche aroso

rojoeenaa quene, coa aroso quihane

5

458

coataa borasa que nujuaen conajainamiharatihache,” aitoha Cana Coauneraere cuhanaine jaun, amihanihanecoreniha quihanete caoachae. Niirijijiein core raauruha nii CanaCoaunera Ere beebejeein cacharelaaurera ichauhenaaurunetecaohachae.19Neniha coroatajaain, nichatajaain,

naaonjoain coaraaurune jana ii raiichauhena coulurujiha chuneine coatonoraa. 20jeein nosatihajeein sacuha chuneiichauhenane,rune jana, aonajeeuruha satiinneurichoo mijiainetiin rai aitiinsuujuateeute caje coaraain casihuruhinenii leeochaauru.21Chunei jataain ii suujua acateeine

jaan niha natiin baaso ichaane, itataojiaauruha cachaaurune jana acaaurusuujuateeu, caa aitocoaunne tocoaneein.Cana Coaunera, Cana CuruaanaaJesocurisito, chaen janijiin nii niicharaauri letonocuru anjeraauru,naaonjoaihunri notaracaaena caacaritiin eletoaun, atiin nitohaneeinichaine coina.22Ena Jesocurisito esenetaera nihane,

coa Cana Coaunera rai ita taojiaeraaurubichauhenaneein enoha, nabana enoinbaasoneein ichaane, coroatajaneraneeinii nerotohine coata. Atiin ishuujuacoaraain neeu.23Cunaitejerii ii suriquene rijijiein,

coa jeesiaanca nejeesinaacha coha.Aansijiin bino cohin coaraau.24Inanacaa tabaauru osaque

nesaruhane, “Naaonjoaainte nera,” nainque iriha chuneine latelanaala. Janatabaauru raite inanacaene,“Naaojoaainte nera,” nain que ereicolane.25Jericha nejeeintechu nii rijijiein

inanacae caohacha ichaain niha

cachane.nihane nihanatiinte nirijieein cuaajeeininanacaa cue.

Niha fatoroonne

6 1Rebeeocuruha fatoroon quene,nere tonoraauruhine. Nabana Cana

Coaunera que ereein, nii Jesocurisitoque cacha relaacachene que ereein canaque baasoneein ereeuruhane coataa.2Chaenchu Jesocurisito coitucuhin

jeein nere tonoraauruhine. Jesocurisitocoitucuha fatoroonne coreniha acaaurunejera rijijiein nihane coreniha, coabaasonein nere tonoraauruha. Nii choaejauhecotojoeriin coroatajanecurumiinnere tonoraain, Jesocurisito esenetaerafatoroon nihane.

Itolere coitucuha nocoetocuri3Caritiin relanajaeniha chuneine,

Cana Curuaana Jesocurisito ere rauhitonoraelanaala neeuruhane coataa,rauhijiriin cana relaa cana relaaureranejaan tonoraelanaala nenaate, 4itolerecoitucuera niha nocoetoreein. Niite itacotainaa jererein joaenrein casajecoreniha nejesinajeein. Nitoaneeinte itainasinee rijitoherijitojoeein, ita cotaain,ita que ereein, ita esenetaelanaala, 5itaque nejesinnajeein nejerateein itacotaairiin neeururein. Nitohaneeinteneeururein esinaen erenaa rauhibaiteein naasaenacaauru. Nitorijianeeinchurute necoriquijiaain,tein nenaa coacuhin Cana Coaunera Eretonorana jererein inacojoeein. Nitohanainihane, caje neloonau.6Jataaente nelate, caa chauratane que

naala, raotojoein Cana Coauneraesenetaain tonoraacachene.7Charijiein teeinti nejanoaacachene

cha colane nejanoaacache.

5 6

459

techu ohacachene, cha amaelanaalacurichaachein dedeeu. 8Aihana jaunneejiha cana lenone, cana cajionenaajeine, niicha aina raotojoeeinnihacachenete caohachae.9Jana coriqui, rucuhele, naaonjoain

chaaurure. Inacojoeein necoriquihanaque suujuateeinte, raajenihanenecoritaain necairichaaurureeinnitohaneein nenaa jereraauru. 10chaai jataen coriquiicha jeriha cachane,cacha aasaeraneein niha coriquina jaun.Nii corenihate Cana Coaunera esenetaintonorana jianeein,chaaure cacha tabaauru.

Jesocurisito esenetaain neunaain ichaau11Jiaonriha nitohanei ichaain neei

Cana Coaunera coitucuera neeinajaunne. Cana Coaunera Ere tonoraain,Cana Coaunera Ere esenetaain, CanaCoaunera belaain, cachaauru belaain,joaenreein abaantain, ishuujuacoaraain, naaonjoaain nii ichaonaacaohachaacha sacuu.12Arajiin aonajeeurera urichoo, “Inaen

Cana Coaunera Calaohi Jesocurisitoesenetaain nere tonorarichaunni,”naailune jaun, laraajiin neeunaain,caohachaain nii sanaachara nejeeinnenaa ichaonaa caohati que nemucuhinatiin ichaau. Nii ichaaine coinaichotijiaa Cana Coaunerana jaan ichaau.13Itolere cachaauru rai ichaonaa tera

Cana Coaunera notaracaae, chaen niicocoainanacai Ponsio Filato rai caohatierenaa que erei Jesocurisitonotaracaaena, ichei caa aitiin eletoaun.14Caa ichei aitocoaunne rijijieinrauhijiriin ichaau. Nabana coaiteen caachauratane que turuha Jesocurisitonebana que necocauhatiaaine coataa.15Inae cuu tihane banate, Jesocurisitoecotiha cureein acaihanejein Cana

Coaunera- canaacha belaai satiincuruaanaacuru curuaanaa. 16Acatechariji bana onaachara nejeein ne.Chabana cacha turunaja nihein conotabai jana ne nii Cana Coaunerainanacaelanaala nenaa. Acate acaneeinnereein itolere amuritoheriin laraajiinitolere bana coroaenohineein.Nitohaneein neeine.

Coriqui nebaauru suujuatihane17Coriqui neba niha chuneine, coa

“Chabana, cha lateriaunni,” naainleeochaauru que necohasitaain niha.Enaaichate nitajihane, nitajeeoricheeincoriqui. “Cana coroatajanerihani CanaCoaunerana jaun cha lateriaunni,”naauruhine. Acate canaacha lateiteraneein ne, raotojoein cha latelanaalanihacachene coina. 18Aihana jauncairichaihuru coroatajanejeein neein,raotojoeein neein chaelai latecuruhaleeochaaurune, acaauru rai tihajeeinneeuruhine coriquihonaauru. 19neein neeuruhanete, nii acatiha tacaainbelainaanca Cana Coaunerane, nii

chara nejeein nenaa raa cuurureein,

ruhane jaun.

Satonotihane rai Timoteeosuujuatiha Faborone

20-21Caa ichei caitoonjoa erenaarauhi tonoraau inoaenlu netojoeein.Coa caa chauratane que ecocohinnenaa erenaa tonoraa. Coa,coitucuhera rijitiin turuhin casaje queinara relaeranihane coa tonoraa.Nitohanai tonorauruhane, CanaCoaunera bero rauhi edaa cuuruhatabaaurune jaun.Ichoelaain ii beraaine Cana

Coaunerara Timoteeo.Inaen saa.

6

460

Coaiteen enacoauneein Timoteeo raiquiricha laenaa Faborone

1 1Jeriha Cana Coaunerana jauntecaletoae, Jesocurisito que cachauru

relaanune, esenetaauruhane ichaonaaesine raauruhane coina. 2Ii raineenacoauneein laenaunra quiicha belaaicacalabi Timoteeo. Raotojoein neeinecoina, rai raotonoque ii rausiajeein iicoroatajaneeuruine Cana Inaca CanaCoaunera, Cana Curuaanaa Jesocurisito,naaonjoain.

“Nariha,” naain ichorenihaCana Coaunera coroajeeun

3Jerichanejeein aichejetocuruhacaferateracurune rijijieina CanaCoaunera belaain, nere tonoraaincasuujua coaraain neeun. Itolere bananajanotiin netojoein Cana Coaunerabajaebajaecaaunne jana casuujuanihaneeoritohine, “Nariha,” naainichoreniha Cana Coaunera coroajeeun.4Itolere banana inonta baca

raainaaine coaaujeeun. Nii jaunnaichoaranaa jereun, jataen raotojoeinraachoojoein nihanune coina. 5Ishuujuacoarain Cana Coaunera esenetaainequena, casuujua ereerejeuncoaaucaaunne. Jerichanejeein techuCana Coaunera esenetaaurelu edaae

Loira, choba Eonise, naaonjoaaihunri.Nii jaunna, “Daae, rai neba,naaonjoaaihunri rijijieeinte esinaerauhijiriin Cana Coaunera tonoraeTimoteeo,” naain casuujua ereerejeun.

Atiin coejelanaala, “CanacaanuCuruaanaa Jesocurisito eretonoraera nichaaun” naainjoaenrein cacha rai beeu.

6Nii jaunna ichei aitoon, atiinenacoauneein que nemucuhin, nii CanaCoaunera tenojoin amihanenaa ichaainecoina. Nii ichouturi choae cacoiimeecaanune jana Cana Coauneraachatei amihanenaa ichaau. 7Coa casiha.Coatiha casiinaa najaannu que raiesenetaera suujua corihei CanaCoaunera. Laraajiin, neunaain, CanaCoaunera, leeochaauru, naaonjoainbelaain nererojoecaelanaala neein,suujua coaraain nihane coinateesenetaera suujua core Cana Coaunera.8Atiin coejelanaala, “Canacaanu

Curuaanaa Jesocurisito ere tonoraeranichaaun,” naain joaenreein cacha raibeeu. Coa caresero cuhane caseteconeein nihanune que necoejiha,Jesocurisito que cacha relaanunecoreniha caseteco neein nihanune jaun.Aihana jaun, iitonai Jesocurisito quecacha relaaine coreniha, iitonai

Timoteeo rai

Faborohacha letoai coroataja

461

rerohecaauruhane, atiin laraajiinneeunaain neeu. Ii coroatajanerichaainCana Coaunerana jaunte, abaantaainneunanaa naineriquiin.9Caohachaain nihacachene que ainaa

tocohaneeinte, cana cotijiaain cana raeCana Coaunera, acaihanejein neretonoraera neein nihacachene coina.Niritiin jauriaanejeein aitiin cachacoaunaane jaunte, Jesocurisito cachanichaachene coreniha cana belaain canarae Cana Coaunera. 10Nitohanihanajaunte jianacoon cana teranu queJesocurisito letoae Cana Coaunera,coaraain coitucuhacachene coina. Canacoreniha ohin ichanaa Jesocurisitonajaunte, ohacachene necairichanaacoaraelanaala,nejeein nerichaachein coaiteen turuhaJesocurisitone.11Nii jaunte canu cocoainaain

caenoaain caletoae Cana Coaunera, rainere beebejeein Jorioniheichururelaanune coina. 12Nii jaunna chaquecasilanaala nere beebejeein cachaaururelaanune coreniha, caa catohaneeincaseteco neein neeun niqui, nenacoejelanaala caa neeun,nera coitucuhanune jaun. Acate laennaine cacorataaneein cacoeraiha ne,coaiteen enacoauneein turuhanereeintiaain.13Nii jauriaa ichelaanulune rijijieein

ichaechajeein neeu. Jesocurisito cachanichaachene jaun, coanete Jesosoesenetaain, Cana Coaunera, leeochaauru,naaonjoain belaain nihacache. 14Canasuujua cuhane ichaoha Cana CoauneraSuujuena jaun uhaain, atiin que neeunaainnii ichei Cana Coauneraacha tenojoinerenaa rauhi tonoraain ichaau.

Cacoelaain cacorataaniha Onesiforo ne15Nii coitucuhine tocohaneeinte caque

jaolecoore saain Asia cocoaichacuru.

Fijelo, Eremojene, naaonjoaaihunrinihanatiinte saain caque jaolecoore.16Onesiforo sinijiera, bereecuru,

naaonjoain belaain coroatajaneeineCana Coaunera atiin carai, araai saaincacoelaain cacorataanihane coreniha.Acate caseteco neein nihanu natiin,cacoreniha necoejelanaala cacorataane.17Cau Romau turuhinte, mainajeeinamuhemujueein caariin, tabiichacauruhin atiin cacorataane. 18Nii choaetacaain techu, nii Efesoo nihacajiniiquiine bana,nelu nii Onesiforo. Nii coreniha atiinbelaaine Cana Curuaanaa Jesocurisito,inae coaiteen cau chauratane queturuhane bana.

Coujuriu Jesocurisito ere tonoraeraneein nenaa tocohaneei

necairichanaa abaantaain neeu

2 1Laraajiin atiin neeunaau,ichorataaniha Jesocurisitona jaunra

cacalabi.2Cha teeinti letoaera nihane erenaa

tonorain ichae, nii coaraain relaauteleeochaauru relaera neein neeine. Inaearaai saain cachaauru relaanune jana,aonajerejetohilune jaun, nii rijijieeinacaauru relaau.3Charijiein teeinti letoaa acaauru

curuaanaane, atiin necairichanaaabaantain ichacure caohati soondaroorularaajiuruhane. Nii rijijieein coujurihuJesocurisito ere tonoraera neein nenaatocohaneein necairichanaa abaantaainneeu. 4Joaenreein cacha rijijieeinichaonaa nainihei soondaro. Curuaanaaere tonoraain nihanete ne. Nii rijijieeinchu cana Curuaanaa neein nihaJesocurisitona jaun, abaantaain neretonoraacachenete ne, rai letono neeinnihacachene jaun.5Charijieein teeinti necoatijiaacane,

1 2

462

jiae nihacane. Nii rijijieein techu niiMoconajaera amuritonaa nainenihacaCana Coaunera Ere tonoraenihacane.6Charijiein teeinti temule jaacane jana

inae nihane, tonajelanaala caje raainque lenoneein nihacache. Nii rijijieeintechu Cana Coaunera tenojoinamihanenaa ichacaachene,naala raotojoeein nerichaacheein,itolere que cana belairichaain CanaCoaunerana jaun.7Caa caitoonjoan que ishuujua

ereerejeein coaaucute, coitucueneeineichorataanemiin Cana Coaunera,aonaain coitucuhine coina.

Jesocurisito que coaaucu8Cana Curuaanaa inoaainsi Rabiri

feratenojoineein niha Jesocurisitone queishuujua ereerejeeu. Acate ohane cajeichanae. 9Nii beebejeein relanajaanunecorenihate, leeocha ataebinae charatocohaneein cadena que canu cositeein,catohaneein cacasetecaaure niqui, netecaa quere cacha relaanune jaancositenaa nainecurene laen.10Nii jaunna itolere necairichanaa

abaantaain atiin Cana Coaunerajaniinohinchuru relaaun, Jesocurisitocoreniha jianacoo neein, nitajenaacharanejeein neeuruha Cana Coaunerajaniinohinchuru cachaaurune coina.11 Esinaena rauhijiriin aitoreeunni.Cana Coaunera esenetaain

chein.12 Necairichanaa abaantaacachenete,

aina rai Cojoanonaa quenerichaachein.

Que jaolecohacachenete, acaaetonaicana que jaolecoreein.

13

nete, aca laen naitoonjoan ichaacureein.

Nitohaneein laen niha acana jaun.

Caohachaain suujua coaraainniha Timoteeone

14Caohachaeniha nitohanaina jaunnaichei aitoreeunni, suujuatenajaainneeine coina, nabana nitohaneeinneeuruhane coataa. “Coa erenaalaaojoiriicha coreniha ita cotaainerijitocoache,” naain Cana Coaunera Erebeeurera suujuateeu, atiin CanaCoaunera notaracae. Nelatihei erenaalaaojoiriicha coreniha ita cotaicharijitiin iriha cachane, nabana quenererojoecaain neeuruha aohanraaurunecoataa.15Atiin naineeine jaun uhajeein Cana

Coaunera Ere que relanajaaun rauhijiriin,charijieein teeinti ai leeinjiin cacha,laraajiin amihanihane letoaera quenecasaene nii rijijieein Cana Coauneraacatiha caohatiin ichei amihanenaa niichatei ichaau. “Caohatoha chamijianeeonra,”naain ichei iriha Cana Coaunerane coina.Jana rauhijiriin relanajaeneeinete iinecoeje chanureein Cana Coaunera.16Aihana jaun, coa Cana coaunera

coitucuuruhi rijitiin erenaa baaso queirihache, nabana nirijiein cuaajeeinMoconajaeraacha ere tonoraaichenecoataa.17Charijieein teeinti, nijiiriha cachane,

inae suujua lomoha nii cunaine ohe. Niirijijieein techu, nii erenaa baaso queereerejeein tonoraaichene, inara suujualomoha nii erenaa baasone nitajihacuriquicheein. Nii corenihate nitajeeureImeneeo, Fileto, naaonjoaaihunri,18“Chabana oo caje enacoauneeinnejaberecaain nichaauraain nerinaaincacha,” naauruhana jaun. Niritiinereeuruhana jaunte, nererojoecaaureacaauru aohanraauru tabaauru.19Nii jaun, “Cana Coaunerate esinaen

esenetaeraauru suujua coitucue. ‘Cana

2

463

Coaunera coitucuera nichaaun,’ naainiriha chunei cachane, baasoneeinichaohane jianemiin,” naa CanaCoaunera Erena jaunte, esinaen CanaCoaunera cachaneein nihacachenecoitucuhacache, inae nii jianeeinnihacachena jaun.20-21Charijieein teeinti coriquihona

loreri asaae ne itolere coata coreti cajeichanohin ojoaichu, baichaje, atane cajeichanohin ojoaichu, baichaje, darohe,enuha caje ichanohin jecoro, coshara,erauru, naaonjoain; tabaauru nelateeinjoaenreein lenone curunu que; janatabaauru nechu jataain joaenreeincalani joanaana jaannu que nelatei. Niirijijieein techu, osa jianeein Cana

chene, nelatiha curichaacheeinJesocurisito cachaneein joaenreinamihanenaa caohati ichacaachene.22Aonaau. Enamanaa neeine rai

caohacha tocohaneein nenaa baaso cajenaururuu. Suujua coaaraauru cachaauru

jajeein neeu. Cana Coaunera tenojoinichaonaa rauhi sacuhin, esenetaainCana Coaunera, chamute cachanaaonjoain belaain raotojoeein neeu.23Casaje que ita rai ereereecuruha

leeochaurune coa iriha, nabana itabaijiaain ita cotaaichene coataa.24Nainihei Cana Curuaanaa Jesocurisitoere que cacha relaeraneein nenaanamute cacha aina nejerateein nihane.Itolere cacha aina jerichanejeein itabelaain nihanete caohachae. Chaenchuraotojoeein caohatiin rai suujuacoaraain, cotailanaala relaain 25raotonoque cuaain cacha suujuateein nihanetecaohachae. Caitono tocohaneeinnihanete jerecureniha tabaaurunenihanatiin, acaauru suujuateein acaaurusuujua corenaa nainereein CanaCoaunera. 26Inae nitohaneein acaauru

suujua coriha Cana Coauneranete,

nainejeein nichotiha cuurureeinMoconajaera caje.

Naaonjoaante curureein cana janonaasatono rai coaiteen cajiha

turuhelalajiha Jesocurisitone bana.

3 1Aonaaute coitucuhi. Cana janonaasatonohelalaje raite, Cana Coaunera

coitucuurera cairichaeriin rerohecaacuurureein Cana Coaunera coitucuuruhi.2Nitohaneeurite nelaaetoha nocoetiin,jataain coriqui mucunaa coacuhinleeochaauru que necohasitaain, itacotaain, niheichu fojiaraauru eretonoraelanaala, nechu jataain aansaiataibinaen rijijieein Cana Coaunera Eretonoraelanaala niha cuururein. 3techu necairichanacaauru coroatajanenacoacuelanaala, casajenetiin, baaso

naala ichaain, naaonjoaan cuurureein.Chaen techu nechu aansai ataibinaenrijijieein itolere ichaonaa caohacha ainanejerateein, naaonjoaan cuurureein.4Chaen techu itolere coitucuhanocoetiin niicha jerei ichaain nihacuurureein, Cana Coaunera arinaacoacuelanaala. 5Baaso neein ichaohinteCana Coaunera coitucuha nocoetohacuurureein.Coa nitohanai cacha raa. 6Nabana

raaichene jana, nechu aaso enecojoaelorohe coritaain nihane coataa.Nitohaneeurite, suujua coaraelanaalaniicha ichana jerei ichaain neeururein.7Itolere banate niqui nerelaaurureein,

renereein.8Charijieein teeinti Moisesa ere

tonoraaurene nii coroatajai benanecuru-Janesi, Jambresi, naaonjoaaunri. Niirijijieein techu Cana Coaunera EreRauhi tonoraaurenereein nitorijianei

2 3

464

cachaauru. Naasaaheca acaauru suujuacuhanena jaunte, Cana Coauneraacha

reein. 9riaain, nechu aasoneeojoaaunruhanecoitucuururichaain saain cachaaurunejaun. Charijieein teeinti aihure niiMoisesa ere tonoraauruhi. Niirijijieeinte situha cuurureeinnitohaneeuri.

Timoteeo suujuatihanecairichanaa que Faborone

10Ichelaanune tocohaneeinte chuhisicaohachaain neei. Chaen techucachaauru relaanune jaan coitucuhin,quichao coitucuhin, camijianeeoncoitucuhin, esenetaain quiicha belaaicoitucuhi. Chaen techu neunaacasuujuane coitucuhi. 11Chaen techu

nune coitucuhi. Antioquiha, Iconia,Listra neein curuajaihuri neseeurunihanune janate, caniha nejerateeincarerojoecaauruhane jana, jianacoocamitaa Cana Coaunerane coitucuhi.12Esinae rauhijiriina caa aitoon.

Jesocurisito ere tonorana jereraaurutererohecaa cuurureein niqui, nete13raajenihane necairichaa cuurureeinnechu aansai casajeeuru. Nechu jataainnii rijijieeinte ita coritajeein jeelaiamuritoheriin necairichaa cuurureeinnechu jataain casajene jaun14Ii laen rauhijiriin nii que nerelaaina

jaun iicha esenetai sacuu. Iite niiichelaera coitucuhi. 15Canaanai neeinecaje coaauneeinte, Cana CoauneraQuiricha coitucuhi. Nii Cana Coaunera

nete, jianacoo inara tereein Jesocurisito.16Satiinte Cana Coaunera tenojoineein

ne Cana Coaunera Quiricha. Acatecacha relaain, cacha suujuateein, cachasuujua raujiain, naaonjoainu que nelate,

ichaonaa rauhi coitucuhin caohachaainichaoha cachane coina. 17Itolere CanaCoaunera jerenohin amihanenaa ichaainniha Cana Coaunera coitucuureranecoina.

“Atiin aohana jerecureniha cachaaurunenihanatiin beeu,” naa Faborone

4 1Cana Coaunera aina nii turuhauhenenu, nii cau chauratane que

nenacaauru ichaonacaauru, saainonacaauru, naaonjoaaihunri rucuheranunotaracaaena caa mijiaainetiineletoaaun Cana Coaunera Erebeebejeeine coina. 2Atiin aohanajerecureniha cachaaurune nihanatiinrauhijiriin beeute esenetaauruhine.Baaso ichacuruhane raotojoeeinraujiaain cuaain suujuatenajaaun, 3inaeecu tihane bana erenaa rauhi aohanajerecurenerichaaine jaun.neeinte, baasoneein coacuhin arajiinacaauru relaeranu ariha cuururein,acaauruhacha jerei tocohaneein baasoque relanajaeraanu que. 4Nitohaneeinteerenaa rauhi aohana jerelanaala quejanoriin amuurureein. Amuhinjoaenreein casajeeicha esenetaaintonoraain raaje necairichaaurureein. 5Iilaen ishuujua coaraain necairichanaaabaantaain Cana Coaunera Erebeebejeeu, jianacoo osa caje mituhinneeuruha esenetaaurerane coina.Nitohaneein caohatiin chamijianeeonichaau.

Inae Cana Coaunera tenojoinamihanenaa jitaanu

6Inae ichuunejeeonriha ohanune quetihane.7Inae Cana Coaunera tenojoin

amihanenaa jitaanu jianelanaalarauhijiriin ichaain. 8Inae nerichaaincanu amihaneeo core,teein Cana Coauneraacha rucujuei,

3 4

465

acaachana inae caa cohajeeun. Inaeturuha nii Cana Curuaanaa Joesio,caohacha nejesina ichara neeinnenaanete, Aca nii canu amihaneeocoretereein. Coatiha canuhacha raicoreterinaain. Satiin nii turu jereeincohajeraauru rai netonaite coretereein.

Saatono9Cacoharaa uu atiin chajaaojoaain.

10Caquete jaoleque Demasi,tane que nenacaauru itolere rucuhelecautenu rijihuru jerihana jaun. Niijaunte naain Tesalonecau cue. JanaCresentete Galasia bataneu cue. JanaTitote Dalmasia bataneu cue. 11nejein Locasichate caniha ne cau.Maroco ariin cotijiaain ijiniichaainuhaau. Acate laen camijianeeo quecacorataanena naine.12Tiquicona laen letoaaun Efesoo.13Toroasihu nihanune banana Carpo

loreri asaae quela ratirihunlu, uhaaucarai uhine. Chaenchu nii canuquirichaauru nii quiicha laenajacoainemaajeein uhau.14

dorote, jataain baaso neein caete niqui,nete inae cacocaeratereein CanaCuruaanaa. 15Coaraau. Necoeraainneeu, Cana Coaunera Ere- canaachabeebejei que nejeratihana jaun.16Camucuhin, cacaje bajaauruha

cocoainanacaaihurine janate, cajaohin

caratiriin amuure satiin. Nii corenihajiaonriha chatohaneein tenajaa CanaCoaunerane.17Nii janate, canu coroatajaneein

casuujua lararajie Cana Curuaanaa. Niijaunna, itolere caa chauratane quenenacaauru Jorio niheichuru rai CanaCoaunera Ere beebejeeun, jianacooneeuruha esenetaaurerane coina.Nitohaneeinte necha aansai ataibinaenleeon ujuaae caje jichorocoaainjianacoon caete Cana Curuaanaa.18Itolere baaso cajete canu mitaain canuberaicheein, aina dedeeu nihanunecoina. Coanete Cana Curuaanaacoroajeein belaihacache inoaenlu netiin.Nitohaneein neeine.

Cana Coaunera esenetaeraaururai necoiha Faborone

19“Inara coaaujiha jera Faboro” naainbeeu, Firisila, Aquila, Onesiforoaraaichuru, naaonjoaihunri rai.20Coriintoote nedae Erasto. JanaToro mona ratirihun Miletoo,cunaitihana jaun. Naineeine elohenaajiniha uu. 21Eobolo, Poreente, Lino,Cularia, naaonjoaihunrite ii coaaucure.Chaenchu saain cana nejeraauru CanaCoaunera coitucuurerate ii coacue.22Ii aina neeine cana Curuaanaa

Jesocurisito. Satiin inara belaain inaracoroatajaneeine atiin Cana Coaunera.Nitohaneein neeine.

4

466

“Inara coaaucaaun” naa Faborone

1 1Canu Faboro nichaaunnena, niicoitucuhiche raotojeeinne rijijieein,

Cana Coaunera jerenohineein rai

neeun. Acate caletoae, satiin chauratanesacuritaain janijiin nii ranojoihunru raiamuhemujueein beebejihanune,2rauhijiriin coreniha cana osa cajenichoteein jianacoon neein, chabanasatonoelanaala nenaa ichaonaateranihane cohajihacachene coina.Chabana cana coritaai Cana Coaunera.Acate nitohaneein cana rai ichaonaatihane coina aitelu, cana rai chauratanecoaaunaane ajiniha. 3Inae nii jihanteeinaitohalune jaa que turuhane jaaunte,inae nii aca jianacoon cana osa cajecana mitaeranihane coitucuerateeinbeebejihanune coina caletoaelu CanaCoaunera.4Nii jaunna caa ichei quiricha

laenaain letoaaunra Tito. Iiteesinaen rauhijiriin canu calaohineei,cacoreniha nii canaacha esenetaiJesocurisito esenetaaine jaun. CanaInaca Cana Coaunera, Cana IchoteraJesocurisito, naaonjoaainraotojoeein neeine jaanu teeuruhineii raite aina raotojoeein jianacooneeine coina.

Curetau Cana Coauneracoitucuurera relaa Titone

5Nii Curetau cobenau ii ratirihanuneajiniha taone, jaiti rucuhera coinalananacaauru rucujueein, iclesiacuru

raauru- canaacha relaauri coaaranu queacaauru bichauhenaauru cocoainaainecoina ichei aitoonlu. 6Nii le iclesiacuru

nohichuru, cojuriu nitohaneicoaaraneein nenaa tocohaneein suujuacoaraain ichaohine, nabana que tonaainiriha chunine coataa. Chaen techuleinjiin eneecha que sinijeraaocanecaohachae. Jana rai calaohichurunetonai Jesocurisito esenetaeraneein,caohachaain suujua coaraain erenaatonoraain neeuruhine, nabanabaasoneein erenaa tonoraelanaalaichaaoruhane, acaauru que ereein nihachunine coataa. 7Nii Cana Coauneraranojoinuri iclesia coaaraneein- acaaurubichauhenaneein nenaate, jeriha CanaCoaunerane rijijieein caohachaainsuujua coaraain, que CanaCoauneraacha icharatei ichaainrauhijiriin ichaohane caohachae.Nainihei erenaa tonoraelanaala, namutecacha coiintetiin, ajetoritiin, itacotainaa rautatiin, asijiautoneein,

Tito rai

Faborohacha letoai

467

naaonjoaain ichaohane. 8Nitohaneeinbaasoneein ichoaelanaala, turuhin nihacachane belaain, cotijiaain, loreri asaeraain, naaonjoaain ichaohine. Chaentechu caohacha ichaera cachaneein,caohatiin suujua coaraain, CanaCoaunera que banijiaaineein neein,chabana jeriha suujuane rijijieeinichoaelanaala, naaonjoaain nihanecaohachae. 9Nii esinaen rauhijiriinaitiin relaeraalune jaacha tonoraain,acaacha esenetaain que leeochaaururelaaine, acaauru netonai leeochaaurusuujua lararajiaain nerelaacachene jaancoitucuerateeuruhane coina. Chaen niicaohateein erenacaauru relaain acaaurusuujua baaso aninoaainete, acaaurunetonai esenetaauruhine.

Relanajaaurera baaso10Arajiichurute, nii acaauru relaacane

jaan tonorana jerelanaala,

naala nenaa, nainihei Cana Coauneraesenetaeraneein ranojoineein nihane,”

nihane jaun cachaauru coritaaure.11Niritiin erenacaauru erete, caohachareniritocuruhane coataa caohatihacane.Nii casaje aina cuaainte laurijiracuruaina arajii cachaauru suujua auhacaain,cachaauru coritaain, arajii coriqui ranaacoaaucure.12Coaraaunachuhinti nii Cureta

cobenau nenaa profeta, nii jeelaiacaauru araaicha: “Satiin Curetacocoaichacurute casajenetiin, nechaansai ataebinae rijijieein neein,bajeritiin, achotoritiin, naaonjoaaunre,”naain acaauru ichao bihalune. 13Esinaerauhijiriinte acaauru ichao coaraanejaun aitelu. Aihana jaun, caohachaainlaraajiin acaauru relaau, coujurihuJesocurisito esenetaeraneein nenaatocoaneein neeuruhane coina, 14nabana,

nii suujua caje rocohin relanajaaunruhaJoriocurune jaancha esenetaauruhanecoataa. Niheichu nainecuruhiJesocurisito esenetaeraneeinneeuruhane sainejeein que jaolequiin,nii naitoonjoan tonoraelanaalanenacaauru ere tonoraauruhane.15Caohachaain suujua coaraain niha

cachanete, itolereneein nichanaanemaajeein caohachaain coaanojoi ne.Jana canaacha esenetai esenetaelanaalanenaate baaso nejesina que coacuhinitolere bana baasoneein ne, nichanaanemaajeein, nechu jataain baasoneeincoacuhin cha ichacuruhane jaun. 16Cana

cure, nete acaauru ichanaacha cajecoitucunojoinecure baasoneeuruhane.Namute cacha cotairiin, namute cachaque erenajaauharitiin,naala neein, nii charijibana caohachaichaain neeuruhi.

Nohanelanaala relanajaacachene jaan

2 1Caohachaain nii ichelaanune jaantonoraain, esinae rauhijiriin que

acaauru relainete caohachae. 2Niiacaauru bichauhenaaurute, esinae

curuhane coinane, nii naitoonjoaichaain ichaaoruhane caohachae. Esinaerauhijiriin nii niicha esenetai rijijieeinneein, satiin belaain, laraajiin,naaonjoaain ichaohine,chanaa abaataain nenaa nainihanecoina. 3Jerichanejeein techu, coujuriuinara bene bichauhenaauru jeriha CanaCoaunerane rijijieein ichaohin,ajetoriaanelanaala, erenacaaotelanaala,naaonjoaain que coacuelanaala,caohachaacha que coacuhin neeuruhanecaohachae.

neein nenaa tocohaneein, ranunaaurunotajaain, 4rai sinijeraauru aina rai

1 2

468

rune coina acaauru relaain, 5chaain itolere que nainaain suujuacoaraain, loreri asae nenacaaurunemaajeein beraain, osa que nesaruhin,barijiitiin, naaonjoaain neeuruhanecoataa acaauru suujuateein nihanetecaohachae. Chaen acaauru sinijeraauruaina ita suujua rijijieein coacuhinneeuruhine, nabana tonaain CanaCoaunera coitucueraneein neeuruhanesainejeein acaauru que iriha cachanecoataa.6-7Jerichanejeeinchu caohacha

nejesina ichaain nii enamanaacurunotajaain acaauru que corajerateeu.Acaauru relaaine caohachaain ii suujuacoaraain, coujuriu ichauhenaneeinnenaa tocohaneein, 8raotojoeeinacaauru rai ereein canaacha esenetaique aitiin acaauru relaau, nabanatonaain baasoneein cana que erenaanainiha chunine coataa. Nitohaneeinichaainete cana que nocoejeeurureeinnii acaauru relaacane jaan caohaterarijitiin erenacaauru.9Chaen rai fatoroon ere tonoraain,

letoanajaa acaauru fatoroone jaanichaain, tonaain baasoneein tonoranacoacuelanaala neeuruha rai letononeeinnenacaaurune coina suujuateeinrelanajaau. 10Jiaonrihachu asijiauhinneeuruhane. Baaso coacuelanaalacaohatiin suujua coaraain neeuruhine.Nii banate, acaauru ichao caje jataaincaohatoha Cana Coaunera canaichoterateraneein nenaa que acaaururelaacachene jaan coaracurureein satiincachaauru.11Cana Coaunerate cana belaitohane

coaaratiha, satiin caa chauratane querai cachaneein neinichaacheneichoteraanu letoaelu. 12Acate canarelae, Cana Coaunera coitucuhichururijijieein baaso ichaaechajeein

nihacachene jianeein, caohacha quecoacuhin, coujuriu Cana Coauneracachaneein nenaa tocohaneeinrauhijiriin Cana Coaunera coroajeeincaa chauratane que ichaohacachenecoina. 13Nitohaneeinte nii cana raitihane coina naitoonjoan nainaanecohajeein raotojoei ichaonaa queichaohin, turuha urichaain nii CanaCoauneraneein cana ichoteraneeinnecaohachaain nenaa Jesocurisitonecohajeein nihacache. 14Acatechu itolerebaaso canaacha ichai cana osa caje canaichoteratihane coina rai jaberoco teeinnelu, oha cana corenihane, nii baasocaje cana coulucohin rai cachaneeincaohacha ichanaacha que coacuhinnenaa coina ichaelu.15Nii ichei aitocoaaunne rijijieein,

coointeeuruhane nihanatiin, acaauruque corajerateein acaauru relaau,coujuriu cocoainanohineein nenaatocohaneein, nabana nii relanajaainejaan tonoraelanaala ii que jaolecohachunine coataa.

Esinae rauhijiriin caohachaain suujuacoaraain neeuruha Cana Coaunera

coitucuurerane

3 1Nabana baitecuruhane coataa,acaauru rai nacoaauneein aitoote,

neein nenaa tocohaneein, rai curuaanaa,cocoainanacaaihuri, naaonjoainuri eretonoraain itolere bana jatoroaainneeuruhine caohacha nejesinaichacuruhane coina. 2Jiaonriha tonaainbaasoneein chuni coacuhin ereeinneeuruhane.lanaala caohacha cachaneein ichaohin,jiniiquiin ita belaain, caohachaainneeuruhane coarateein neeurumiin.3Jauriaalute cana netonai tonaain

coaache,

2 3

469

naala nechu jataain nitajenaaneeinneein, cana suujua letono rijijieeinchaitolere baaso ichaonaa ichaaechajeeinnerejetocoaachelu. Nitohaneeinte baasoichaaechajeein ichaonaa jana, cana quenererojoecaeriin nerejetecuruhaleeochaaurune rijijieein ita quenererojoecaaeriin nerejetocoaachelu.4Nete satiin caa chauratane quecachaneein ichoainichaachenebelaitohane coaaratiha,chaachene ichoteratelu cana osa cajeCana Coaunera. 5Coatiha rai caohacha

tiheilu. Cairichaaojoaain cana coaraanejaunte, nii cana osa caje canacoulucohin cana ichoteratelu. RaiSuujue aina cuaain cana coulucohinte,nacoauneein nejanoaain nenaa rijijieeinnenaa coina cana rai nacoauneein enanenaa ichaonaa telu Cana Coaunera.6Jataain cana belaitohane jaunte, raiCalaohi cana Ichoteraneein nenaaJesocurisito aina cuaain, canarausiaaeca jelai amuritoeriin rai Suujuetelu cana rai Cana Coaunera, 7itolereujuaihoneein nenaa caje caohachaainneein nii chariji bana sanaacharanejeein nenaa- canaacha cohajeiichaonaa que nenaa coina.8Esinaetechuhisi nitohaneein cana osa

caje cana coulucohin cana raain neCana Coaunera. Nii jaaunna icheiaitoon,raauru itolere bana caohachaacha quecoacuhin neeuruhane, nii leeocharelanajaera ere tonoraelanaalaneeuruhane coina acaauru rai aitohinecoina. Nitohaneein ichaohacachenete,jataain cana rai nelateineein nereein.9Nete laen nii cana rai aitocuruhalucana coitucueracurune esenetaain,

Moisesa aitoonjoan que ita rerohecaainnaaonjoaain nenaa naineneei. Niitenechu jataain nohanenaaneein niichaque nelatene cana rai.10Niha nitohanei que cachaauru

relaain lerunaa jererane, coroata saain,nichata saain, naaonjoaain cotijiaain raiaitohine jana chere tonorana jerenihane,jelai caje sitaaute amuhine. 11neein nenacaauru cachaaurute itolereosa que nerotocuruhane jaun aihure.Nitohaneeinte acaauruhacha ichai cajeosa que nesarucuruhane coaanojoi ne.

Nicopolisihu canu cohacu12

nune, Tiquico letoaanune,lisi cuhin canu cohanihute ecu itacoaracaa. Ecune jelaronaa bitoaanunecoina ucuae ureeunni. 13Chaen nii ecunenaa abogado Senasi aina Apolocoroatajaneeun acaauruhacha lateiteein, nabana nii cuuruhanejaunturuuruhane reetiaain lanaa acaauru raiacaauruhacha lateine coataa.14Canaacha relaineein nenacaauru,itolere que caohacha ichaain, cha

miin, nelateineein niha acaauru ichaonecoina.

Raotojoeein neeuruhane coina aitiinnecoiha Faborone

15Satiin caniha cau nenacaaurute iicoaaucure. Nii ecu nenacaaurucanaacha esenetai Jesocurisito corenihacanaacha belaihuri- cana nejeraaurucoaucaaune beeu acaauru rai. Satiinraotojoeein neeichene jaanu teein, inaracoroatajanemiin Cana Coaunerateraotojoeein neeiche.

3

470

Acaauru coaaucane biha Faborone1Canune Faboroneein Jesocurisito

coreniha caresero cuhane neein cananejera Timoteeo aina, ii canacaanu

raneein neeine rai, caa quirichalaenaain letoaacaanura Filemoon.2Chaen Jesocurisito ranojoineeiniclesianeein nenacaauru- ii loreri asaaeii aina netaojianacaauru, chaencanacaanu amihaneeo que canacaanucoroatajaneraneein nenacaauru- cananejera ene neein nenaa- Apia ainaArquipo, naaonjoainuri rai netonainecaa laenaain letoaacaanu. 3Cana InacaCana Coaunera, rai Calaohi Jesocurisito,naaonjoainuri jeelai amuritoeriin inaracoroatajanecurumiinte raotojoeeinneeiche.

Coichana aina cutaain belaina inaainesenetaain niha Filemoonne

4Cana Coaunera bajaanune naineeine,itolere bana ii coacuhin Cana Coauneracoroajeeun, 5Cana CuruaanaaJesocurisito belaain jataain esenetaainerijijieein satiin Cana Coauneracachaneein nenacaauru belaainebeeuruhane jaun. 6Nii jaunne iicanacaanu rijijieein acaacha esenetaainneeine jaun, jataain canacaanu rai

caohacha icharaneein, canacaanucoroatajaneraneein niha Jesocurisitonecoitucuhin neeine coina, Cana Coaunerabajaaun ii rai. 7Jataaina jeelaiamuritoheriin corajeein rachoojoeeuncasuujua cuhane. Jataainte caohachaichaai canejera,neein nenacaauru belaain, acaaurusuujua nunaaine jaun.

Atiin canu coreniha iiletono Onesimo raau.

8Canu Jesocurisito rai afosotonichaaunne jaunte niqui ne canu rairauhi, iicha chanenu ichaaine coina iiletoaanune coina. 9Nena raujiaain niicanaacha belaaineein canaacha esenetaicoreniha ichei aitoreeunni. CanunaFaboroneein- inae biinaaneein-Jesocurisito coreniha caresero cuhanenetiin ichei aitoon, 10cau cajinichaaincaresero cuhane neein, Jesocurisitocoreniha cacalabi rijijieein nenaaOnesimo belaaine coina.11Jauriaalute niqui ichei chaque

nelatelanaala, ii letononeein neluOnesimo. Nete laen inae ena jiniiquiincana rai jataain nelateinneein ne. 12Inaenacoauneein jelaiha ii rene cauhanecoina letoaanu. Atiin canu coaraainerijijieein nii coaraain neeu. 13CanaCoaunera ere beebejihanune coreniha,

Filemoon rai

Faborohacha letoai

471

cau caresero cuhane nihanune jaunne,iineein nenaa rijijieein canuhacha lateiicharaneein nihane coina, cau canu ainanihane jereeun niqui. 14Nena jereneeinecoataa aihane jereneeun. Nabana canu iicaje bajaanune jaauncha jereeinecoataa, ii suujua caje coauneein jereeinejerichaaunne jaun. 15Jerihane enachabana satonoelanaala ii aina nihanecoinate, ii caje amuhin nelu- nii iiletono Onesimo. Nete inae naineneei iiletono siriine rijijieein siriine.16

riin, ii nejeraneei teein belaain coaraau.Jataaina belaain coaraaun canu. Netenii amuritoheriin joaenreein cacharijijieein coaraelanaala, Cana CuruaanaaJesocurisito coreniha, ii nejeraneei teeincoaraaine caohachae.17Aihane jaun canaacha esenetai

coreniha ii nejeraneein canu coaraainneeine, nii canu coaraain neeinerijijieein acaaentonai coaraain raau.18Ichei chatohaneein baaso ichaain,ichei rebequiin, naaonjoaain nihalunecanu cobaraau coreniha. 19CanunaFaboroneein ichei aitiin caraajenihanecaa laenaaun. Nii ichei aitocoaaunne

rijijieeina, canu ichei coretereeuni.Nainichaaun niqui canu que ijiabereeocoreniha rebeeoquine coaaucaaunne.20Aihara canejera. Cojuriu Jesocurisitocachaneein nenaa tocohaneein caa icheibajaanune rijijieein atiin ichaain,Jesocurisito coreniha canejeraneeinejaun canu suujua nunaau. 21Canuhachabajai amuritoheriin ichariquiin queretonoraaine esenetaanune jaunne caaichei aitiin laenaaun. 22Nii choae

quine jereeun, caresero cuhanenihanune jaun,jaaequichene tonoraain, inara coaraauhanune jererichaain Cana Coauneranecohajihanune jaun.

Ii coaaucuruha raotojoeein neeu.23Jesocurisito coreniha caresero

cuhane canu aina nenaa Efaforasite iicoacue. 24Chaen Maroco, Arisitaroco,Demasi, Locasi, naaonjoainuri canucoroatajaneraneein nenacaaurute iicoaaucure.25Cana Curuaanaa Jesocurisito

nemiin.

Filemoon Rai

472

Rai Calaohi aina cuaainte cachaauru raierelu Cana Coaunera.

1 1Inoaelu jetaote nere berainoaesihuru- profetacuru aina cuaain

araaisaain cana inoaensihuru rai ere CanaCoaunera, ecoetacaaeneein mituhelanaala,taba que acaauru sinihu, taba queletonocuru anjeraauru letoae, acaauru raiecocohin beeuruhane coina, naaonjoaain.2Nete laen inae enene Calaohi que nereberate Cana Coaunera, Cana Coauneranihane coitucuhacache itolereneeinnecoina. Nii rai Calaohi aina cuaainte, itolerecana rai chauratane, dede, itolere cautenurijihuru, itolere cana janonaa,naaonjoainuri coaaunaain niichuruCuruaanaa neein telu Cana Coaunera.3Nihei chunei cacha niqui Cana

Coaunera coaraai. Nete caje uhincanaacaanu rene ecooca rai Calaohinejaun, canaacaanu rohan turuaaincoaracaanune jaun, “Naaonjoaan CanaCoaunera,” naain coitucuhacaanu, jeelai

chaain nichao que ichaohana jaun. AcateCana Coaunera Calaohineein itoleresirichaneein coaaraneein ne. Acate CanaCoaunera Calaohineein caa chauratane queohelu, jianacoon osa caje cana mitaeranuque. Nitohaneeinte inae osa caje canamitaeranu que ohane baiha, rai Inaca Cana

Coaunera raotono nichajai que rori- trono ichoae nelauriaa cuelu.

Anjeraauru amurijiriintecocoainanojoineein neCana Coaunera Calaohi.

4Jataain rai letonocuru anjeraaurucocoainaane amurijiriinte, rai Calaohicocoainaelu Cana Coaunera, acaauruamurijiriin nihane coina. 5Nitohanihanejaun, nihei chuni letono anjera rai:

“Iite cacalabineeincanuhacha jereineeincanuhacha teineeinnenaaneeicha,”

naain irihei Cana Coaunera. Niheichuchuni letono anjera que:

“Leinjiin acaachacanu calaohineein nihane janana,Canu, leinjiininaca neein nereeunicha,”

naain irihei Cana Coaunera. 6Caachauratane que nenacaauru cachaauruque, leinjiin acaacha rai calaohineeinnihane coitucueratihane coinate laen:

“Quere tonoraaincanu coroaaequichene rijijieein,jerichanejeein nere tonoraaincoroaaecuche satiin,”

nae, rai letonocuru anjeraauru rai, CanaCoaunera. 7Nii rai letonocuruanjeraauru quete laen:

Ebereeocuru rai

letoai

473

“Canu letonocuru- anjeraaurute laenaiha cujuanane rijijieein, usirijijieein

neein neeurureein,” nae CanaCoaunera.

8Jana rai Calaohi quete laen:“Chabana sarinaainitolere Curuaanaa neein-itolere Coaunera neein neeine.Chaen techuchabana satonoenereeincaohacha ichaain neeine.

9 Nii rijijieein techucaohacha nejesina icharacuruaanaa neein neeina jaun,esinae rauhijiriinbaaso ichaain nenacaauru ainanejerateein,

caohacha icharaauru belairiquiin.Nii coinaneCanu, Itolere Coaunera neeinii Coauneranichaaunneii teein neeun,ii, jataainleeochaauru amuritoheriinraotojoeein rachoojoeeinneeine coina,”

nae Cana Coaunera.10Chaen techu:“Ii canuhacha teiCuruaanaa neeinete,jauriaanejeeinnunuhe caje coaauneein nihacana rai chauratanene coinaaitiin dede coaaunaailu.

11 Satiin iicha coaaunanojoite sareein.

reeini.12 Inae ecu tihane banate,siriteein saa cajionene jaohin,enachasine que coreein jianaarijijieein,

janonaa coreriquiin.Nete laen,

ii chabana satonoelanaalaichaoriquiin,”

naelu rai Calaohi rai Cana Coaunera.13Nii jaun coatiha chuni, rai letono

anjera rai:“Chajaaute

riaena,ii tijia asaaeiniha nejeratenacaauruamuritiin tee te coaraaicha,”

naailu Cana Coaunera. Chabana niiCalaohi que aitohane rijijieein letonoanjeraauru que irihei.14

joineein nerichaacheeinne rai, chaberaneeichate suujueneein CanaCoaunera tenojoineein neeure raianjeraauru.

Cana ichoterateraneein nenaa quejaoleconaa nainihaacache.

2 1Nitohanihana jaun, nere beracuruque Cana Coauneraacha beratei

aonaain tonoraain- esenetaainnihacachenete caohachae. Jana nii canarai niicha beratenojoin aonaain

nihacachenete,

chaacheein. 2Coaracuche nachuhinti, niirai letonocuru- anjeraauru que niichateratei niha nii rai jauriaanejeein nenaa-rauhine saijieein tonoraelanaalanaosatenacaauru cachaauru- esinaerauhijiriin baaso ichacuruhane corenihacaseteco coaracuruhalune. 3nihane jaun, caseteco caje nichotenaanainerihacacheein, nii jauriaanejeeinnenaa amuritoheriin,neein nenaa esenetaenihacachene.Esenetaain nihacachene coinate,jauriaanejeein raaje nihane cana raibeein nelu Cana Curuaanaa Jesocurisito.Nii baihate cana rai beeurelu aina

1 2

474

amuhemujueein nota que coaaraauru.4Nii ichoae tacaain techu, cana quecoitucuerate Cana Coaunera itolerecojoelanaacojoaihuru ichaain. Chaaentechu Aca jerihane rijijieein, le cachanichaachene rai niicha tei- Suujue ainacuaain cana que coitucuerate.

Cana nejera rijijieein niha Jesocurisitone5Coatiha rai letonocuru anjeraauru,

nii cabaiha neenihu rai Cojoanonaa caaereereecaachene jaan coaaraneeinneeuruhane coina aitohi Cana Coaunera.6Nitohanenihane quete:

“Chaneein ne cacha.Chatohanaineeina nenaane cacha.Chanuna acaacha coacuhin,jataaen queecha coaauqui.

7 Jauriaanejeeinte niquiii letonocuru- anjeraaurucocoainaaine fautaain cocoainaailu.Nete nii baiha laen,jataain leeochaauru amurijiriincocoainaain,

que itolere Curuaanaa nihane comailauriaain,

8 satiin nere tonoraainneeuruhane coina ichaain,tijia asaae que nejeratenacaauruteeilu,”

naain ne laenanohineein Cana CoauneraQuiricha cuhane. Nitohaneein satiinnere tonoraain nihacachane coina,

nacaauru tihane coina, aitohanesaijieein jaiti nitohaneein ichaa CanaCoaunerane coarahaacache. 9Nete laen,inae anjeraauru fautaain nelatiheirijijieein turuhin nihalu carajaaojoaainJesocurisitone coaracaache.neein turuhinte,chene saijieein, jataain cana belaitohanejaun, cana coreniha ohane coina ichaeluCana Coaunera. Nii cana corenihacairichanojoineein ohalune corenihate,

itolere curuaanaacuru Curuaanaa neeinnihane cojunacaneein necaohachaa

joineein ne.10Satiin itolerete Cana Coaunera

raineein ne, niicha coaaunanojoineeinniha itolerene jaun. Nii jaunte niichacoaaunanojineein rai calaohi neeinnihacachene jaun, rai Cojoanonaa caabaiha neeni que nihacachene jere CanaCoaunera. Nii jaunte cana corenihanecairichaa Jesocurisitone aina cuaain,nii aansijiiniji osa colane telu, satiinniicha coaaunanojoinunru ichoteraneeinnihane coina. 11Nitohanihane jaunte, itaInaca que Inacaain nihacache, nii canaosa caje cana ichoteratera ainajiniiquiin. Nii jaunte, rai nejera neeininae nihacachene jaun coejelanaala:“Canejeraauru,” nae cana rai CanaCoaunera Calaohi. 12Niritorichaainequete:

“Canejeraauru raineIineein neeine beebejeein,netaojiaainIi coroaeraauru cataaunnenatereeunni,”

naalune, laenananohineein nelu CanaCoaunera Quiricha cuhane.13Chaen techu:“Leinjiin Acaachaneniicha ichai ichaane coinacohajereeunni,”

naain.“Cauna neeun,canu rai Cana Coauneratenojoihunru- cacalabihuruainara,”

naain ne laenanohineein.14Charijieein teeinti, ita araaineein

niha cachane, ita iniho que inihoquiin,ita coichana que coichanaain,naaonjoaen cacha, nii rijijieeinte cachainiho que inihoquiin cacha coichanaque coichanaain naaonjoaelu

2

475

Jesocurisito, caa chauratane que ohin,

jaera amuritohane coina. 15Nitohaneeinmoconajaera amuritiinte,

caauru- cachaauru ichoteratelu.16Aihane jaun, coatiha anjeraaurucoroatajanihane coina turuhin niheilu,Abaraaun nefoerateneein nenacaaurucoroatajanihane coinate turuhin nelu.17Nitohanihane coinate, jerichanejeeincana nejeraneein, nihacachene rijijieeintenojoineein nelu, Cana Coaunera

tecuru curuaanaacuru Curuaanaaneein,cairichaaojoaain cana coaraain, canacoreniha cairichei coaraain ohane,satiin cachaauru osa que suujua acatenanainiha Cana Coaunerane coina.18

chanaa coaraain, cojunojoineeinnihalune jaunte, rijijieein necairichanaacoaraain, cojunojoineein niha cachanecoaraane, coroatajaneein naaonjoaen.

Moisesa amurijiriincocoainanohi niha Jesosone

3 1Canejeraauru, aihane jaun CanaCoaunera ranojoineein, inae rai

cachaneein neeichene jaun, niichaicharatenohi icharaanu que niicha tei-Jesocurisitohacha que coaaucuche.Nariha jataain coreniha chabanasatonoelanaala esenetaacachene jaun.2Jerihane rijijieein nere tonoraain nihaJesocurisitone jaunte, niicha icharateiicharaanu que cocoainaain nelu CanaCoaunera. Nii rijijieein techu, CanaCoaunera cachaneein nenacaauru aina,niicha icharatenohi icharaneein neluMoisesa. 3Charijieein teeinti, niicha jailoreri amurijiriin jataain nelateineein neloreri ichara, nii rijijieeinte, jataainMoisesa amurijiriin nelateineein neluJesocurisito. 4Itolere lorerite, niha

icharane jaun neein naaonjoaen. Netelaen Cana Coaunera coaaunaane jaun,neein naaonjoaen itolere. 5Nii rijijieeintechu, rai cachaneein nenacaauru raiCana Coauneraacha icharateiicharaneein nihane jaun, raujiaain notaque coaraain, que niicha berateiberaneein nelu Moisesa. 6Nete laen raiCalaohi Jesocurisito, cana raicachaneein- rai loreri rijijieeinnihacachene amurijiriin, cocoainaaincana inana neein telu. Nii jaunte, railoreri rijijieein nerichaacheein, esinaerauhijiriin jerihane rijijieein neein,chabana cohajihacachene coiinteein

cachene.

Acaauru que Cana Coauneraachabanihatihu turuurenerichaain rai

cachaauru tabaaurune7Nitohanihane jaun, rai Quiricha

Inoaensi cuhane:“Enene cojoanonaacuhane inara rai niicha jereibiha Cana Coaunerane,

8 jiaonrihainara suujua aohana jerelanaala,aihuruhalu nere tonoraelanaala,nechu acaauru casetecaaCana Coaunerane cojuhin coaraacacha areroo ichatane jananerijijieein nihache.

9 Ecutejenachoonca jaanacaneeinmainajeriin acaauru notajaain,acaauru coroatajanichaaunnesaijieein,

acaauru casetacaanune coujuhaquere tonoraaurenelu-racuru.

10Nii jaunna,nii inara foerateracuru ainaobajeein:

‘Nechu itolere bana

2 3

476

joaenreein rai suujua cuaauruhanejaunte,

acaauru quecanuhacha coitucueratenaajerei coitucunaa jerecurene.’

naain:11 Aihane jaun,coatiha acaauru que banihateeincanuhacha rucujueihuturuururinaain,”

naain biha Cana Coaunera Suujuenejaun ne laenanohineein.12Aihane jaun canejeraauru, le cacha

nequichene- inara netonai nabana canarai Cana Coaunera beratei esenetaainneeichene jianequichene coataa, quenainaain necohalajiin ichaaoche.13Nitohaneein nenaa coacuelanaala,jianeein lecacha nequichene jiniiquiinita suujua lararajiaain neeuche: “Enenecojoanonaa,” naain aitoha CanaCoaunera Quiricha cuhanena jaan queturusihane ajiniha. Nabana inaratabaauru saruhin niha osane,rijitojoeein chatohanai ichaquichene,inara netonai canaacha esenetai

neeichene coataa. 14Nitohanihane jaun,esinae rauhijiriin Jesocurisito ainanenaa jerichaachene,chene bana canaacha cohajei queturuhane reeintiaain esenetaacachenetene.15Nii coinate:“Enene cojoanonaa cuhaneinara rai niicha jerei bihaCana Coaunerane,jiaonrihainara suujua aohana jerelanaala,aihuruhalunere tonoraelanaalanenacaaurulune rijijieein nihache.”

nae Nere Inoaesi.16“Charijihuru Cana Coaunera ere

aonacuruhane saijieein nii baiha nere

tonorana jerecurenelu,” naaichena.Acaaurute, satiin Egipto batane cajeMoisesaacha rocoorinelu. 17Niijeelaihuru que techu, nitohaneein neretonoracurenihane jaun, acaauru quenejerateein acaauru coroatajanihanejianiha jenachoonca jaanacaneein CanaCoaunerane jaun, ichataneu cachaareroo satiin ohacoaaurelu. 18Chaentechu nii jelaihuru, rai nitohaneein neretonoracurenihane jaun, esinaerauhijiriin acaauru que banihateeinniicha rucujuihu enoorenerichaaine queaitelu Cana Coaunera. 19Nii jaunte,esenetacurenihane coreniha nii acaauruque banihateein niicha rucujuihuturuurenerichaaine coitucuhacacheraotojoeein.

4 1Aihane jaun, jaiti cana rai niichateeni, rai nebetacanaa cojoanonaa

tihane rai niha Cana Coaunerane jaun,ecu turunaa nainichaachene coina,jataain necohalajiin ichaohacachenetecaohachae. Nabana inara tabaauru, ecuturunaa nainecurenihane coataa.2Nitohaneein cana netonai ecu

turunaa nainichaachene coinate, niiMoisesa que beratihalu acaauru rainerijijieein, cana rai netonai beratelu.Nete laen inacojoeein acaauru rai

beratelu, aonacuruhane saijieein,aihuruha nii niicha beratei esenetaaintonoraeraaurune rijijieein, acaaurunetonai esenetaaurenihane jaun.3Nete laen cana, esenetaera neein

nihacachene jaun, nii Cana Coauneraaitoonjoan-cheein.chaaine jaun, aitorichaaine quete:

“Nii jaunna obajeein,esinae rauhijiriinnebetacaanune jaaunturuurenerichaaine que aitoon”

naain belu Cana Coaunera. Nete canarai chauratane coaaunaane nainaalune

3 4

477

caje coaauneein nelu, nii nebetacanajaacojoanonaa naitoonjoa.

4 Nii jaunte rai Quiricha Inoaensicuhane:

“Caainsi janone cuhane jetaote,itolere coaunaane nainaain- bananebetacaelu Cana Coaunera,”

naain laenanohineein ne.5Nii baihate coaiteen rai Quiricha

cuhane, nii Isaraelitacuru que:“Coatiha canu nebetacana jaaunturuururinaain,”

naalu Cana Coaunerane, nelaenanohineein.6Nete,

joineein neeururichaaine aonacuruhaichoaichaniha natiin, esenetacurenihanejaun, nii nebetacana jaan CanaCoaunera aitoonjoaun turuurenihaIsaraelitacurune coina aitohalunesaijieein, jaiti neeure satononiha niinaitoonjoan esenetaeraauru, acaaurucoreenraniha nii nebetacana jaaunturuheninuunru.7Nii jaunte, nii nacoauneein le

janonaa que cojoinacate CanaCoaunera:

“Enene cojoanonaa,”naain. Nii Quiricha Inoaensi cajecoitucuhichene rijijieeinte, que beratihaCana Coaunerane jaun:

“Enene cojoanonaa cuhaneniicha jerei beratihaCana Coaunerane,jiaonriha tonoraeneeichene,”

naain belu Rabiri.8Nii aina cunacaaurulu- Isaraelitacuru

turuaalu Josoene jaan jelai que,aitohalu Cana Coaunerane jana nihane,coatiha leeocha janonaa berihei CanaCoaunera, rai nebetacana jaaunnihacachene que aitiin. 9Nitohanihanejaunte, satiin Cana Coauneracachaneein nenacaauru rai, ne jelaiteein acaauru que banijiaain

nebetacaauruna jaanu. 10Charijieeinteeinti itolere coaaunaane nainaainnebetacaelu Cana Coaunera, niirijijieein techu, rai namihaneeo cajenebetacaa aicheein, nii Cana Coauneranebetacanajau turuhin nei. 11Aihanejaun, nii nere tonoraelanaalanenacaauru rijijieein nenaa coataa, atiincaaintati ichacaachene coina cana

nete ne, nii rai nebetacanajau turunaanainichaachene coina.12Nii cana rai Cana Coaunera

beratenojoi Erenaate, cana ichaocoreein, cana rai leeocha ichaonaateraneein, naaojoaineein nenaa ne.Acate aiha soondarooru rai sabere-jerane ajinaain nenaane amurijiriinnihane jaun, cana suujua cuhane enohincana suujuene maajeein coitucue. Niijaunte cana suujua cuhane canaachacoacui, canaacha ichana jerei,naaonjoainuri baasoneein,neein, naaonjoaane coitucueraotojoeein. 13Nitohanihane jaun, nihei

joineein nenaa, que nasiha nainera.Acate inae ecu tihane bana rai canaachabeenei coitucue.

Saseredotecuru curuaanaaCuruaanaa Jesoso

14Cana Coaunera Calaohi Jesosote,acaihaniji cana rai saseredotecurucuruaanaacuru Curuaanaa neein dedeeucuelu. Aihane jaun, leinjiin acaachaesenetaain cohajihacachene rijijieein,itolere bana jianena coacuelanaalabeebejeein, acaacha cohajihacachenetecaohachae. 15curu curuaanaacuru Curuaanaa nihanejaun, coujunojoinichaachene enaachaosa que nesaruna nainichaachenecoitucue; acaaentonai aihacachene

4

478

lune jaun. Nete laen, nii saijieeinchabana osa que nesaruenelu. 16Aihanejaun, chaque tonajelanaala, atiin canabelaicha Cana Coaunera rori- tronorohan netichaachenete ne;joaain cana coaraain, latichaachenenaineein cana rai caohacha ichaain canacoroatajanena nainihane coina.

5 1

curu curuaanaate, cachaauru janajanijiin, Cana Coauneraacha teineeinne, aca cachaauru osa coreniha, CanaCoaunera rai itolere teein, inihocurumocoeranu sacri cios que nihane coina.2Nii jaunte acaaentonai joaenreeincacha rijijieein nihane jaun,joaain- cha coitucuelanaala nenacaauru,nitajerai nenacaauru, naaonjoainuricoarae. 3Nitohaneein joaaenreein cacharijijieein nihane jaunte, rai nosa,cachaauru osa, naaonjoain coreniha,Cana Coaunera rai itolere lenonecurusacri cios sohin mocoe. 4Nihei chuniraajenihane jerihane rijijieein,saseredote neein cocoainanohineein nei.Aaroon janijiin raain cocoainaalunerijijieein, raain cocoainaa CanaCoaunerane banaachate laen saseredoteneein nenaa naine cacha. 5Niirijijieeinchu coatiha raajenihanesaseredote neein nihane coina,cocoainanohineein niheilu Jesoso, CanaCoaunerate cocoainaain nelu. Acate rai:

“Iite canu calaohineein,enene canuhacha teineeinneei,”

naelu. 6Chaen techu, rai QuirichaInoaensi cuhane:

“Iite chabana satonoelanaalasaseredote neein neriquiin,aihalu Melquisedee nerijijieeincha,”

naain ne laenanohineein.7Jaiti cana rai chauratane que

ichaohane bana, atinaaururichaaine caje

ichoteratiha Cana Coaunerane coina,jataain chanaain, caje bajaaJesocurisitone janate, jataain neretonoraeranihane jaun, coroatajanelu niicairichaaururichaaine abaantananainihane coina rai Inaca CanaCoaunera. 8Nitohaneeinte CanaCoaunera Calaohinihane saijieein,necairichaanaa coaraain neluJesocurisito, jeriha rai Inaca CanaCoaunerane rijijieein nenaajerenacaaun. 9Nitohaneein jataain Inacaere tonoraeraneein nihane jaunte, Aca,satiin nere tonoraain neinichaacheneichoterateraneein ne. 10Nii jaunteMelquisedee rijijieein nenaa saseredoteneein cocoainaelu Cana Coaunera.

Jataainte elunae esenetaainnihancane jianichaane.

11Niha jataain arajiin inara raiirihanune jaanu niqui. Nete jataaincaaintate inara rai bihanune, cha

chene jaun. 12Inae niqui carajaa, inaracacha relaeraneein neeichene jaanurijijieein Jesocurisito coitucuhinneeichene.jelanaala cana relaa Cana Coauneranejaan que nihanatiin nacoauneein inararelaera jerequiche. Nii jaunte aihaleinjiin canaanai ujuarine rijijieeinneeichene jaun, iniho quinaanainenihane jaun, itariicha cohajihacanaanai ujuarine rijijieein jataaincaaintaelanaala nenaa que inara relaerajerequiche. 13Nii itari coha canaanaiujuarine rijijieein, caaintajelanaalarelaera jereraaurute, leinjiin canaanai

naala ichoae. 14Nete laen nii iniho quecuaain inara relaanune jaan CanaCoaunera Ere neein nenaa ne. Acate,inae acaauruhacha coacui coitucuhin,“Naaonjoainte baaso ne,” jana,

4 5

479

joainte caohacha ne,” naain coitucuhinnenacaauru rai benojoi ne.

6 1Aihane jaun, inae caohatiinjauriaanejeein Jesocurisito que

nerelacaachelune jaun,neein coacuelanaala, ainaacha iicha

nete ne.

chelune rijijieein neein,chene coreniha cana nitaje rai

cache. 2-3Raujiaain Cana Coauneraesenetaain, cachaauru baotisaain, bijique Jesocurisito esenetaeraauru dadaainacaauru rai Cana Coaunera bajaain, o

rune,naala casetecone, naaonjoainuricoitucuhacache caohatiine jaun,jianeein nenaa coacuelanaala queleeochaauru relaacachenete ne. JerihaCana Coauneranete nitohaneeinicharichaacheein.4Nitohanihane jaun, inae le sajeein

itolere coaraain coitucuhin, CanaCoaunera Suujue siriin, 5jataaincaohatoha cana rai Cana Coauneraberatenojoine coitucuhin, itolere quejataain nelateineein nerichaain caabaiha neeni janonaa quene coitucuhin,6naaonjoaain neeichene saijieeinjianequichene, inae nacoaauneein jerihaCana Coaunerane rijijieein ichaonaanaineriheicheein, coroso queJesocurisito teein,lune tocohaneein rai nocoeje chanuhaairiquicheeine jaun. 7Nete laen atanecaohacha que temule jaera rai, atanesetejiaa elone caohatiin omarohininacaain nihane rijijieein, jeriha CanaCoaunerane rijijieein neeichene, inara

reein Cana Coaunera. 8Jana nii temule

jaera rai ojoa aina omane neeojoaainniha nii temulene rijijieein neeichenete,

reein Cana Coaunera.

Canaacha cohajeite leinjiin acaachacohajihacachene icharaneein ne.

9Nete, inara rai caritiin aitocoaaunnerijijieein, inara inae jeriha CanaCoaunerane rijijieein ichaohiniiquichene coina, nichoterichaacheeine

neeein coacuelanaala neeicheracanejeraauru. 10Nii jaunte, chabanabaaso ichaenihane jaun,joeein ichaquichene rijijieein,leeochaauru cana nejeraauru- canaachaesenetai esenetaeraauru belaiquichenecoaarateein, coroatajanequichelunebaitenereein Cana Coaunera. 11Netelaen, jataain ainaacha iiquichenereeintiaain, acaacha cohajeein, esinaerauhijiriin corajeein ichaquichenecoaarateein,chene caohachae. 12Coatiha chaquenelatihei chachaain neeichenecoiinteein ichaquichene. Charijieeinteeinti itolere bana jianelanaalaesenetaain neeuruhane jaun acaauru raitihane coina Cana Coaunera aitoonjoaraeraneein neeure esenetaeraauru, niirijijieein neeuche inara netonai.13Abaraaun rai niicha teeni tihane

coina aitohalune banate, leinjiinAcaacha itolere amurijiriin nihane jaun,inae neniha amurijiriin neine jaun, acaCana Coaunera neein coarajeeinicharichaaine coina: 14“Canune iicoroatajaneein,naala nefaauruha iicha foerateeurinecoina ichareeunicha,” naain Abaraaunrai biha Cana Coaunerane jaun,15luhecaelanaala carajaain cojoaain, niirai tihane coina Cana Coauneraaitoonjoa raelu Abaraaun. 16Nete laen

5 6

480

cachaauru cha chana jerecuruhane,“Cana Coaunera coarajihane janaicharihanine que,” aitiin ichae. Niijaunte, cha chana jereein nihane esinaerauhijiriin icharihanine esenetaeracoina, “Cana Coaunera notaracaaeicharihanine coina,” aitohane, inae nenenenacaaen rerohecaera. 17Nii rijijieeintechu, nii niicha teeni raeraneeinneenihuri rai, aansijiinniji nii aitohanecorelanaala, esinae rauhijiriinicharichaaine coitucuuruhane coina, acaCana Coauneraneein coarajeeinicharihanine que aitelu Cana Coaunera.18Cana coritaelanaala niicha teeninaitoonjoan, aca- Cana Coauneraneeincoarajeein icharihanine coina, CanaCoaunera aitoonjoante raacache, Acaitolere baaso caje cana beraichaneeinnihane coina, naitoonjoaacha cohajeeinnihacachene jaun. 19Nii cana rai niichateeni- canaacha cohajeite, nitajihanecoataa cana suujue nunaeraneein ne.Charijieein teeinti, cujuana nichajai queauriteein bote nunae rai nunaera- ancla,nalaa cha chaanaane coataa niirijijieein. Nii canaacha cohajeitechabana turunaa nainenihacacheTeenforo cuhanai bujuaneein nenaa nejaaun- cana turuhaeranu quenenaaneein ne. 20Nitohaneein ecu canaturuaeranu quete cana rai chabanasatonoelanaala nenaa saseredoteneeinnelu Jesoso, aihalu Melquisedee nerijijieein.

Saseredote inoaensi- Melquisedeerijijieeinte nelu Jesoso.

7 1Nii Melquisedee jetaote- CanaCoaunera rai saseredote neein,

Saleen batane curuaanaa neein nelu. NiiMelquisedee jetao techu, leeochaaurucuruaanaacuru reychuru cachaauruamuritiin sohin jitariin acaauruhachasirii ruluha acaauru cajene baiha

caaujiha Abaraaunne jana, que tacaaincuhin, coroatajaniha Cana Coauneraneaina leeochaauru amuritohane queaitiin cojiotaain coroajelu. 2Nitohaneeincoroaaecane jaun jetaote, niileeochaauru amuritiin sohin acaaurucaje niicha ruluhi lechooncanu telu raiAbaraaun. “Melquisedee” naane jetaote:“Caohacha ichara curuaanaa” naaneaite. Jerichanejeein jetao techu:“Saleen” naane: “Raotojoeein nenaa”naa aite. Nii jaun jetaote, nii Saleenbatane curuaanaa nihane jaun:joeein nihacachene tera curuaanaa”naaure Melquisedee que. 3Niheicoitucueraai rai inaca, rai neba,racuru, naaonjoainuri. Niheichucoitucueraai nejanoa, ohin,naaonjoaane. Nii jaunte, acaihanijichabana satonoelanaala nenaa CanaCoaunera rai saseredoteneein ne, aihaluCana Coaunera Calaohine rijijieein.4Coaracuche nachuhinti jataain

nelateineein niha nii Melquisedee nejaun, nii leeochaauru curuaanaacurucachaauru sohin,canu tihalu rai, cana foeratera inoaensiAbaraaunne. 5Moisesa tenojoi rauhiteniqui,ruhacha- saseredote neein leinjiinacaauruhacha, satiin cachaauruhachasirii lechooncanu raauruhane coinaaitelu, satiin cachaauru, acaauruaraaineein- acaauru rijijieein Abaraaunnefoerate neeuruha acaauru netonoainesaijieein. 6Nii Melquisedee coatiha laenniqui, Lebi inamoco nihei. Nete niisaijieein, nii Cana Coaunera aitoonjoaraeraneein niha Abaraaun natiin, cajenii niicha rului lechooncanu bajaainAbaraaun cojiotaain coroaje. 7Niicoitucuhacachene rijijieeinte, nii

riin nelateineein ne, nii cojiotaera.8Satiin caa chauratane que cachaauru

6 7

481

caje acaauruhacha sirii lechooncanraaurerate ooruhane rai neein aihure.Nete laen nii Cana Coaunera Quirichacuhane, Melquisedee que naitoonjoaenanetojoeein jaiti ichaonaa que aitonarijitojoeein aite. 9Nii rai niicha ruluitiha Abaraaunne cajete, nii Lebiinamoconeein nenacaauru-curu, enene cachaauru cajeacaauruhacha sirii lechooncanu bajaainraeraneein neenihuru netonai,sedee rai niicha sirii teeuruhalunecoitucuhacache. 10Nii que tacaa cuhaMelquisedeene jana, rai jaberococuhane jaiti najanoaelanaala neeuruhaniicha foerateenihurune jana, rai niicharului tihalu Abaraaunne jaunte, jaitinejanoaelanaala netiin acaauru netonaiacaauruhacha sirii lechooncanu teeinneeurelu.11Nii coitucuhichene rijijieeinte, Aaroon

foeratenojoineein nenaa- Lebi inamocooru-saseredote neein nenacaauru aina cuaain,Isaraelitacuru rai rauhi teein nelu CanaCoaunera niqui. Nete nii rauhitonoraeraauru, esinae rauhijiriin jeriha CanaCoaunerane rijijieein neeurenelu. Nii jauntenacoaauneein saseredote letoaelu CanaCoaunera. Nete laen, nii niicha letoai Aaroonnefoerate caje nenaanelanaala nihaluMelquisedeene rijiijiein nenaane. 12Niijaunte, nitohaneein necoriha saseredotenejaun, Cana Coaunera rai rauhi netonainecore. 13Nii ena nenaa cana rai saseredote-cana Curuaanaate, leeocha Isaraelitacurulauri caje nenaa nihane que aitiinlaenanohineein ne Cana Coaunera Quirichacuhane. 14Nii jaunte, nii coitucuhacachenerijijieein, Jodaa lauri caje nenaaneein nelucana Curuaanaa. JanaMoisesa coatiha niiJodaa lauri caje nerichaain saseredotenecoina coacuhin iriheilu, neeururichaainsaseredotecurune bihane bana.15Nii jaunte, jataain caohati

saseredote Melquisedee rijijieein niha,

nii ena nenaa cana Curuaanaa-saseredotene coitucuhacache. 16Aihanejaun, coatiha aihuruha leeochaaurunerijijieein, “Acate rai laurineein ne,”naain rauhi cuhane laenanohineeinnihei. Acate chabana nitajenaacharaichaonaa caje unaaneein ne. 17Niijaunte, nii rai:

“Iite Melquisedee rijijieeinchabana satonoelanaalasaseredote neein neriquiincha,”

naa Cana Coaunerane, nelaenanohineein Quiricha Inoaensicuhane.18-19Nitohaneeinte nii jauriaanejeein

nenaa rauhi, Moisesa rai rauhi,naaonjoain aina chaque nelatenihanejaun, jeriha Cana Coaunerane rijijieeincachaauru ichao rucuhena nainenihanejaun, itajeein nacoauneein jataainamurijiriin nelateineein nenaa te CanaCoaunera. Acate laen Cana Coaunerarene cana turuaeraneein ne.20Chaen techu, aca Cana Coaunera

naala nihane coina, cocoainarihanineesenetaacachene coina raajenihaneaitelu. Jana leeochaauru saseredotecuru,coatiha chabana satonoelanaalaneeuruhane coina, aca Cana Coauneraneein coarajeein cocoinaane coinaaitohi Cana Coaunera. 21Nete laen canaCuruaanaa, chabana satonoelanaalanihane coina, aca raajenihanecoarajeein cocoainaane que:

“CanuneCana Coaunera neeincaraajenihane coarajeeinicharihanuhine coina aitoon.Nii jaunnii caitoonjoan corerihaaunni.Iite chabana satonoelanaalasaseredote neein neriquiin,”

naain ne laenanohineein rai QuirichaInoaensi cuhane.

7

482

22Nitohaneeinte nii jauriaanejeeinnenaa amuritoheriin nenaa, cana raiCana Coauneraacha teeni terateraneeinnenaane Jesoso. 23nejeein saseredote neein nenacaaurute,cana rijijieein cachaneein neeuruhanejaun, arajiin neeurelu, ohin nii baihaichanana nainecurenihane jaun. 24Netelaen Jesoso ohin nitajenaa nainenihanejaun,lanaala cana rai saseredoteneein ne.25Nii jaunte, aina cuaain Cana

Coaunera coacuhin ichaonacaauruichoteratereein chabana satonoelanaalanihane rijijieein, acaauru netonaichabana satonoelanaala Cana Coauneraaina neeuruhane coina. Nitohanihanejaunte, chabana ohenihane jaun, itolerebana satiin esenetaeraauru corenihabajaae bajaaereein Cana Coaunera caje.26Nitohaneeinte esinae rauhijiriin

naacuru Curuaanaa neein letono neeinne Jesoso. Acate Saantoneein baasocolane- niheichu osaquelanaala-osaaonacaauru caje, jelai dedeeutenojoineein ne. 27Coatiha leeochaaurusaseredotecuru rijijieein, jauriaanejeeinrai nosa coreniha, nii baiha cachaauruosa coreniha, naaonjoaain inihomocohin Cana Coaunera rai tihanecoina nenaa nihei. Nitohanelanaalate, lesajeein chabana coaiteen ohenihanecoina, raajenihane cana coreniha raijaberoco telu sohin atinaauruhanecoina. 28Jana nii Moisesa rai rauhi quecocoainanohineein nenacaaurusaseredotecurute- nechu joaereeincachaneein osaaonaneein neeurelu. Netelaen,nohichuru baiha, ena nenaa saseredotecocoainaane coina, aca Cana Coauneraneein coarajeein icharihanine queaitohalune jaan, rai Calaohineeinosaquelanaala- chabana satonoelanaala

saseredote neein nihane coinacocoainaelu Cana Coaunera.

Ena nenaa- cana rai, Cana Coauneraachateeni terateraneein niha Jesoso ne.

8 1

curu Curuaanaa- caa inara raiereereecaaunne jaante- jataain itolereamurijiriin nelateineein Cana Coaunerarijijieein nihane jaun, Cana Coauneranelaurihanaja raotono nichajai quenelauriaelu Cana Coaunera rohan.2Acate cana rai esinae rauhijiriinsaseredote esine neein Cana Coauneraichanohineein nenaa- santuario cuhaneneein, Cana Coaunera rene cachaturuaeraneein ne. Coatiha aihuruhaleeochaauru saseredotecurune rijijieein,raajenihane cacha ichanohineein nenaa-santuario cuhane nihei. 3Satiinsaseredotecuru Cana Coaunera raichaaelai teraneein, inihocuru mocohinteranihane coina cocoainanohi nihanejaunte, Jesocurisito netonai nii rijijieeincana osa coreniha raajenihane neteluatinaauruhane coina. 4Coatiha caachauratane caje nenaa nihane,saseredote nenaa nainerihei. Inae caachauratane que arajiin neeuruhasaseredotecuru, Moisesa rai rauhicuhane aitohane rijijieein niqui, CanaCoaunera rai nii Teenforo asaaelenonecuru sohin mocooruhane coina.5Nii saseredotecurute, nechu dedeeuichacuruhane cojunacaneein nitohaneiicharaneein neeurelu. Canate esinaerauhijiriin, nechu dedeeu nenacaaururijijiei icharaneein ichacuruhanecoitucuhacache, santuario ichaaMoisesane coina rai: “Aonaaun. Nii

lune rijijieein ichaaura,” naalu rai CanaCoaunerane caje. 6Nete cana raisaseredote laen, jataain nii leeochaauruamurijiriin, jataain cana rai caohacha

7 8

483

ichaain, cana rai tihane coina aitohaluCana Coaunerane rijijieein, CanaCoaunera rene cana turuaeraneein ne.7Bana caohachaain cachaauru ichao

rucuhena nainiha, nii jauriaanejeeinnenaa Cana Coauneraacha teine,coatiha neriheilu Jesocurisito caa enaniicha tei ichaane coina.8Nete nii jauriaanejeein niicha tei

rijijieein neeureniha cachaaurune jaun:“Inae cojoanonaa que turuhanebanane,

Isaraeli, Jodaa, naaonjoainuri aina,enachasine canuhacha ichaneniichareeunnicha.

9 Nii ena acaauru ainacanuhacha ichanenu,coatihaEgipto batane cajeacaauru foerateracururocohanulune coina,canuhacha ichailu rijiirinaai.Nene,nii acaauru ainacanuhacha ichanenutonoraelanaalaichaaoruhane jaun,acaauru que jaolecoonlu.

10 Nii caa baiha Isaraeli ainacanuhacha ichanenute,acaauru suujua cuhanelaenanohineein niha

Canu rai rauhine,suujua caje coaauneeincoitucuuruhane coinacanuhacha ichanenu ne,Canu,acaauru Coauneraneeinnihanune coitucuhin,canu cachaneein neeuruhane coina.

11 Nii bana,inae le cachaauru,leeochaauru,acaauru laurichuru,acaauru araaichuru,

naaonjoainuri,inae Canu queita relaauruhane latelanaalate,Canu,acaauru Coaunera nichaaunnecoitucuurureeinsatiin ichauhenaauru,canaanaihunru,naaonjoainuri.

12 Nii bananebaaso ichacuruhane que casuujuaacateein,

acaauru osa que canu suujuaacatereeunni,”

naelu Cana Coaunera.13Nii cana rai nacoauneein enachasine

nete, inae chaque nelatelanaala nitajerai niha nii jaurihaanejeein niichaichanenune coitucueratiha aite.

Santuario chauratane que nenaalu ainadedeeu nenaa santuario.

9 1Nii jauriaanejeein CanaCoauneraacha teite, caa chauratane

que rene nichuuntaauruhane jaanu quesantuario neein telu Cana Coaunera.2Nitohaneeinte, nii jauriaanejeeinsantuario neleru asaae jetao nelu leinjiinusi nujua, leinjiin mesa Cana Coaunera quebanijiaain nenaa faan siriin, naaonjoaain.3Jana, que jauriin nenaa bujua cuhanejetaote, jelai teein Cana Coauneraturunajaneein curuajaelu. 4Nii cuhanejetaote, nelu oro caje ichanohineein nenaarori, jujui- incienso mocooruhane jaanuque, chaen camela itolereneein oro quecarihanojoineein nenaa. Nii camela cuhanejetaote nelu, oro caje ichanohineein nenaa-leinjiin baichaje, cuhane manaa neeincuruajaain nenaa quinacai- manaa siriin.Chaen jetao techu, nii camela cuhane neluAaroon bastoon omaronalu, CanaCoaunera rai rauhi- ajeri caje nenaa tabaraque teein laenanohineein nenaa,

8 9

484

naaonjoainuri. 5Nii camela ichoae jetaotenelu-naain. Acaauru jetaote, ecu niha CanaCoaunerane beraneein jetao, nii nitaro quenii camela fuera asaaraneein ne. Nete enanelatene jitariin nii coitucuerateein niiqueirihacane. 6Inae nitohaneein satiinichanohineein nihane jana jetaote, itolerebana nii nunuheneein nenaa- CanaCoaunera rene nichuuntaauruna jaaunturuure saseredotecuru, ecu Cana

ruhane coina. 7Nejetaote nii que jauriinnenaa- jelai teein Cana Coaunera turunajaneein nenaau jetao,curuhacha ecu turue le sajeein lejaanacaauru naineein. Ecu enohanenaineein jetaote, lenonecuru coichanaamaaure, jauriaanejeein rai nosa corenihateein,ruha cachaaurune coreniha tihane coina.8Niite cana que coitucuerate CanaCoaunera Suujue, nii nunuheneein nenaa-Cana Coaunera rene nichuuntanaanajaneein nihane jaun, jaiti neniha nii jelaiteein Cana Coaunera turunajaaun canaturuaerane jaaun,cachene que. 9Satiin niite, nechu cau jaitiichaohacachene tonohanau cana quecoitucuerateranu que nelu. Nii itolereinihocuru mocohin Cana Coaunerabelaihuruhane jaan, coatiha nitohaneiichaain coroaeraauru cachaauru suujuacouluoona nainiheilu. 10Acate raujiaainlenonecuru, conacaihuru, naaonjoainuricouluooraneein, cachaauru netonaichatoanai ichacuruhane, rai jaberoco cajeniicha ichai jaaoruhane coaarateeuruhanejaanu que nelatelu, cana suujue coriha

jeein.11Nete laen inae turuhelu Jesocurisito.

curu curuaanaa Curuaanaa esineneein-chabana satonohelanaala nereein. Nii

saseredote neein niicha ichai ichaanejaan- santuariote, esinae rauhijiriinnesineneein nenaa ne. Coatiharaajenihane cacha chanohineein nenaanihei, niheichu cau chauratane quenihei. 12Nitohaneeinte santuario cuhaneenohelu Jesocurisito, coatiha aihuruhacaa chauratane que nenacaaurusaseredotecurune rijijieein, CanaCoaunera rai, cabara curuanaa, toronarejeen, naaonjoainuri coichana tihanecoina nihei. Acate raajenihane raicoichana tihane coina, le sajeeinenohelu chabana coaitenihane coina.Nitohaneeinte cana rai ichaonaachabana satonoelanaala nenaa teraneeinnihane jaanu raelu. 13Esinaete niqui, niitoro narejeen coichana, cabaracuruaanaa coichana, baca narejeenmoco bajane, naaonjoaainunri que,

telu, Cana Coaunera que banijiaaineeinnihane coina. Nete laen cacha suujuecouluoona nainenelu nii ichanacuru.14Nete laen jataain nii amuritoheriinnelateineein ne Jesocurisito coichana,aca Cana Coaunera Suujue, chabananitajenaacharanejeein nenaa ainacuaain, raajenihane Cana Coaunera raicana coreniha ohane coina netihalunejaun. Nitohaneeinte cana suujualetononeein, canaacha ichai coreniha,cana nitaje rai nenaa caje, cana suujuacoreein nelu nii rai coichana- osa colanenenaa- Cana Coaunera jerei ichaainnihacachene coina.15Nii coinate ohelu Jesocurisito, ena

nenaa Cana Coauneraacha ichaneni ainacuaain,rulu, ena neinichaachene,chaachene Cana Coaunera aina canatihane, nii inoaenlu jauriaanejeeinniicha ichai, raujiaain cachaauru osabujuateraneein nihane caje, acaauru osa

9

485

que suujua acatena nainiha CanaCoaunerane, satiin niicha ranojoineeinnenacaauru netonai nii naitoonjoaniicha teeni chabana satonohelanaalanenaa ichaonaa raeraneein neeuruhanecoina. 16Oha cachane baiha, rairucuhele niicha cocoirichai raauruhanecoinate, jauriaanejeein oha nii cachanecoitucuuruhane rai ne. 17Nii jaun, jaitioheniha nii rucuhele erora cachane,coatiha nii niicha cocoirichai rucuheleranaa nainihei cacha. Inae ohanebaihate laen naine nii rucuhele raa niibanihatihane jaan ne. 18Nitohanihanejaunte, nii jauriaanejeein nenaa CanaCoaunera ichai tonoracuruhane coina,

curelu. 19Jerichanejeein jetao techu,aina nenacaauru cachaauru rai jetao, niiCana Coaunera aitoonjoa rauhi bihanebaiha jetao, carenero ujui caje, lana cajeichanohi cajione lanajai aina, leinjiinenuha- isopo uune raain jetao, toronarejeencuru, cabara curuaanaa,naaonjoainuri coichana acau quejasiitenohineein nenaa que setejiaainjetao, Cana Coaunera tenojoi rauhilaenanohineein nenaa ichoae riajaaincachaauru ichoae netonai riajaeMoisesa. 20Nitohaneein acaauru ichoaeriajaain jetaote: “Caate nelaterichaainnii cana rai tonoraacachene coina CanaCoaunera tenojoine coitucuhichenecoina, coitucuerateraneein nenaa CanaCoaunera icharatenohi ichananera,” naejetao Moisesa. 21Chaen jetao techu,loanari santuario aina, nasaae enohanesaseredote rai nelatenei corujueleeuru,naaonjoainuri ichoae riajae Moisesa.22Nitohaneeinte, satiin itolere coichanaque rujuaain,joineein nihane coina aitelu nii rauhi.Nii jaun, neniha coichana joaera canacorenihane, nerihei cana osa que suujuaacatiha Cana Coaunerane jaanu.

23Nitohaneeinte carenerocuru sohin raicoichana que, nii dedeeu nenacaaurucojunaca neein nenaa couluoocurelu.Nete laen, jataain nii amuritoheriincouluoora latelu nii dedeeu esineneeinnenaa.

Cana osa caje cana rocoeranuquete ohelu Jesocurisito.

24Coatiha nii Cana Coaunera nenajaesine cojunacatiha cachaauruhachaichai asaae enohilu Jesocurisito. Acaterauhijiriin Cana Coaunera nenajadedeeu cuhin, Cana Coaunera rai, enenecana coreniha iriha ne. 25Coatiha

curu, le jaanaca naineein nejelaucoichana teeuruhane coina araai saainnii santuario enohine rijijieein, araaisaain ohilu Jesocurisito. 26Nitohanihanechujianra,tanene caje coaauneein, ore araai saainJesocurisitona. Nete aca satononihaecocohin- le sajeeincha raajenihaneneteein ohelu- chabana satonoelanaalacana osa caje cana rocoeranu que.27Charijieein teeinti le sajeein ooruhanecaseteco coaracure cachaauru, 28niirijijieeinte le sajeein atinaain, arajiicachanichaane, osa aina nenaa cajecana rocoeranu que tenojoineein neluJesocurisito. Inae nacoauneeintururichaain niqui.curu ichoteratihane coina ainereein,esenetaain acaacha cohajeeinnenacaauru ichoteratihane coinateaicheein.

10 1Nii Moisesa rai rauhi, nechuraujiaain nii turuha uhenenilu

rijijieein nihalu nesinenelanaalanejaunte, acaauru osa caje- nii le jaanacanaineein- araai saain jeelai lenonecurumocohin Cana Coaunera rai teeureracouluoona nainenelu. 2Bana nii acaauruosa caje acaauru couluooca nii Moisesa

9 10

486

rai rauhine jana nihanete, inae osa cajecouluoonohineein neeuruhanecoitucuhin, inihocuru mocohin teeuruhaCana Coaunera raine jianecurure.3-4Nete nii toro narejeencuru, cabaracuruaanaa, naaonjoainuri coichana,acaauru osa caje, acaauru couluoonanainenihane jaun, osaaonaneeinneeuruhane coaauca, nii le jaanacaaurunaineein, nii inihocuru mocohi teeureCana Coaunera rai.5Nitohanihane jaunte,

tane que uhane rai:“Ii rai lenonecuru teein,que ii belaihuruhanejereneeine jaunte,ii rai canu jaberoco tihanune coinacaletoaaicha.

6 Niheichuacaauru osa cajecouluoonaaquine coina,ii rai iniho mocohin teein,chaaelai queii belaihuruhane coina jeriheei.

7 Aihane jaun, nocoaaun,nii Quiricha cuhanelaenanohineein nihane rijijieein,iicha jerei icharaneeinnihanune coinaraCana Coaunera,”

naelu Jesocurisito Cana Coaunera rai.8

jaane coina, rai lenonecuru sohin teein,chaaelai que belaihuruhane coina aitiin,rai lenonecuru mocooruhane coinaaitiin, naaonjoaan, rai naitoonjoan rauhirijijieeine saijieein, rautaeniha CanaCoaunerane que rai aitohane baihate:9“Nocoa inae cuhanu iicha jereiichacaaunne coina” naain aite CanaCoaunera rai. Nitohaneeinte niilenonecuruhacha sohin teeuruhanecoina nenaa rauhi itajeein, raajenihanerai jaberoco tee, ena nenaa cana raiCana Coauneraacha teineein nihane

coina. 10Nitohaneein jeriha CanaCoaunerane rijijieein, le sajeein chabanacoaitenihane coina, cana corenihaohane coina, raajenihane rai jaberocotihalu Jesocurisitone corenihate, canaosa caje cana couluocoelu CanaCoaunera.11Chabana osa caje cacha couluoona

naineniha lenonecuru sohin teeuruhanesaijieeinte, satiin saseredote Jorioneeinnenacaauru, araai saain itolere banalenonecuru sohin teeurelu. 12Nete laenJesocurisito, le sajeein, chabanacoaiteen ichaenihane coina, osacoreniha rai jaberoco tihane baiha,Cana Coaunera rohan nelauriaelu.13Ecute ena neein, que nejeratenacaauruamuritoeratiha Cana Coauneranecojoae, 14rai jaberoco teein corenihaCana Coaunera cachaneein neeuruhacachaaurune coina couluoocane jaun.15-17Jana Cana Coaunera Suujuete:

“Inae chabananijiacaauru rai canuhacha ichanenite;acaauru suujua cuhanelaenanohineein niha

Canu rai rauhine,

ruhane jaan nereein.Nii jaun inae nenacaaeneein

ruhane coaaurihaaunni,”naain aitohalu Cana Coauneranecoitucuerate cana que.18Aihane jaun, inae nitohaneein cana

osa que suujua acatiha CanaCoaunerane jaun, inae nainiheinenacaaen osa coreniha iniho mocohintenaa nainihei cacha.

Cana Coaunera rohannichuuntaacachenete ne.

19Nitohanihane jaunte rai coichanajaohin ohalu Jesocurisitone coreniha,aina cuaain, inae enene nainichaache,

10

487

chaque casilanaala tonajelanaala CanaCoaunera nenaja esine santuarioturuhacachenera canejeraauru.20Nitohaneeinte Cana Coaunera rene

raneein nenaa itajeein, nii ena nenaaichaonaa que turunaa nainichaachenejaanu ajiinchateraneein, rai jaberocotelu Jesocurisito. 21Nii jaunteJesocurisito cana rai saseredote esineneein nihane jaun, aca Cana Coauneranenaja acatiha cana turuaeraneein ne.22Aihane jaun cana suujua cuhaneasinojoineein cha coacuelanaala,niheichu leeocha coacuelanaala,canaacha cohajeeicha que coacuhin,esinae rauhijiriin cana suujua cuhanecoitucuhachene saijieein, chachaainnihacachene jianeein, Jesocurisito ainacuaain couluoonojoineein CanaCoaunera rohan turuhacachenete ne.23Nii jaun coujurihu Jesocurisitoesenetaeraneein nihacachene jaun,itolere bana esenetaacachene rijijieeinnihacachenete ne. Inae ecu tihane bana,cana rai niicha teenu naitoonjoaluterichaain Cana Coaunerane jaun.24Nitohanihane jaun ita rijijieeincaohachaain neein, itolere bana itabelaain nihacachene coina,janeein nihacachenete caohachae.25Aihane jaun nainihei aihuruhaleeochaaurune rijijieein, ita ainanetaojiaain ereerecaachene coiinteeinjianena nainihaacache. Coiintelanaalatenaine, inae tururichaain Cana

jihane que nainaain, jiniiquiin itaquecorajerateein,chene caohachae.26Jana inae raotojoeein Jesocurisito

coitucuhin nihacachene saijieein,naosatenaa coacuhin nihacachene inaenerinaain nacoauneein cana osacoreniha ohenu. 27Nechu usi tabai jana

chaain Cana Coaunera coitucunaajerelanaala que nejeratenaa rijijieeinnenacaaurune que banijiaainnenaachate cohajerichaacheein.28Chunocoha, Moisesa rai rauhitonoraelanaala nihane jana, neeuruhanichatajaain coaraain beeureranete,cairichaaojoaain coaraelanaala, sohinjaaorurejetucurelu. 29Tana,riin casetecanohiniha cuururichaain,chaque nelatihei rijijieein CanaCoaunera Calaohi teein, cana corenihaohin rai coichana jaohin naaonjoaan,cana belaiha Cana Coaunera Suujuenesaijieein, que jaolequiin nenacaaurunecoitucuhichene. Nii rai coichana canacoreniha ohin niicha joailute niqui,acaauru rai niicha teeni terichaain CanaCoaunerane coitucuerateein, jelai teeinCana Coaunera cachaneein neeuruhanecoina, acaauru couluooraneein nenaane.30Chaen techu: “Canuna cachaauru raicaohacha icharaneein coretereeunni,”naain “Cana Coaunerate rai cachaaururucuhereein,” naelu Cana Curuaanaa.31Nii jaunte, jataain coasihacaine CanaCoaunera nere tonoraain nenihacane.32Nete inara, jauriaanejeein

neein,

chene caohachae. 33Inara tabaaurute,satiin notaracaae teein nocoejechanuhin bisihururejetelu. Nii janainara tabaaurute, inara aina jiniiquiinnecairichaaururejetelu inara coinaderaa.34Jerichanejeein techu, cairichaaojoaaincaresero cuhane nenacaauru coaraainacaauru coinaderarejetocoichelu. Chaentechu inara rucuhele ruluuruha inaracajene nihanatiin,

naala. Inae nii amurijiriin chabananitajenaa nainelanaala dedeeu niha

10

488

inaraacha raenine coitucuhichene jaun.35Aihane jaun, jiaonriha nitohaneeinrariquicheeine esenetaain ichaohichenejianiquichene. Acate inara rai jeelaiamuritoheriin cainareein. 36Nii jaunte,

chanaa abaantaain nenaa nainequichenejaanu que, itolere que laraajiinneeichene jaanu latequiche. CanaCoaunera jerei ichajeein ichaohichene,tihane coina naitoonjoa raeraneeinneeichene coina. 37Nitohanihanecoinate:

“Inae ena caeneenejelanaalateturureein nii turuha uheni.

Coatiha inae carajarihaain.38 Canu cachaneein, canuhacha

esenetaain ichaonacaaurute,chabana nitajeeurenereein. Nenalaen canu cachaneein

nihane jianeein, jauriaa ichaohalunerijijieein ichoai que

nejeratereeunni,”naalu Cana Coaunerane, nelaenanohineein rai Quiricha inoaensicuhane. 39Jana cana, coatiha nii raicachaneein neeuruhane jianeein, jauriaaichaoruhalune rijijieein ichaonacaaurucaseteco coaracuruhane rai nenacaaurunihaacache. Canate esenetaainichaaoruhane jaun, ichoteratenojoineeinneeururichaaine rai nenacaaururijijineein nihacache.

Cana Coaunera esenetaain niha cachane

11 1Esinae rauhijiriin CanaCoaunera esenetaacanete,

chabana canaacha coaraai terichaaincana raine cohajeein ichaohaca. 2Cana

ruhane jaun, cacha caohacha rijijieeinacaauru coarae Cana Coaunera.3Cana Coaunera esenetaacachene

jaunte, nereecha que chauratanecoaaunalune coitucuhacache. Nii jaunte,

chabana cachaacha coaraai cajecoaaunanojoineein nene, caa enenecanaacha coarai.4Cana Coaunera esenetaane jaun

techu, nii rai nihana Caain amurijiriin,jataain caohacha nejesina mocohin queCana Coaunera belaiha Abeline jaun,caohacha icharaneein raain nii rainiicha tei raelu Cana Coaunera. Niijaunte,joeein Abeli coaaucaache, CanaCoaunera esenetaeraneein nihanecoitucueratiha cana quene jaun.5Cana Coaunera esenetaane jaun

techu, nabana ohane coataa jaberoconeein Enoco raa Cana Coaunerane jaun,inae nii baiha coaarihurenelu. CanaCoaunera Quiricha inoaensi cuhanete,jaiti raeniha Cana Coaunerane ajiniha,jeriha Cana Coaunerane rijijieeinichaohalu Enocone que aite. 6Neteesenetaenihane Cana Coauneraachajerei ichajeein ichaonaa nainene chunicacha. Cana Coaunera aina nenaajerichaanete, niha Cana Coauneraneesenetaain, aina nenaa jerenacaaun,niicha jerei ichajeein ichaonacaaurucainaeraneein niha Cana Coauneraneesenetae esenetaera.7Cana Coaunera esenetaane jaun

techu, inae chabana acaauruhachacoaraai icharichaaine beein suujuatihaCana Coaunerane tonoraain, leinjiinbote tabai jaelu Nohe, cuhane raicomasai aina saain rai bereecuru ainanichotihane coina. Nitohaneeinesenetaane jaun techu,naala chauratane que satiin nenacaaurucachaauru caseteco coaracuruhane jana,

nojoineein nelu Nohe.8Nii rijijieein techu, Abaraaun netonai

Cana Coaunera esenetaane jaun,cotihacane tonoraain rai natane ratiriin,

10 11

489

nii cunaja jelai coitucuelanaala cuhin,esenetaeraneein nihane cainaeraneein,rai Cana Coaunera teenu atane queichaoha cuelu. 9Nitohaneein CanaCoaunera esenetaane jaunte, nii raiCana Coaunera teenu atane que leeochaatane caje unaaneein ichoaeluAbaraaun. Ecu jetaote,naala raujiaain loanariicha asaaeichoaelu, aihuruhalu nii rai, CanaCoauneraacha tei raeraneeinneeninunru Isaca, Jacobo,rine rijijieein. 10Cana Coaunerachaichai- chabana nitajenaachara nese queichaonaa jerihane jaunte, leeocha neseucuhin ichoaelanaala loanariicha asaaeichoaelu Abaraaun.11Cana Coaunera esenetaane jaun

techu, inae camotojoe nihane jauncanaanai sirina naineniha Sarane jana,inae Abaraaun netonai biinaa nihanesaijieein, rai naitoonjoan icharihaninohanelanaalane esenetaane jaun,lararajiaa Cana Coaunerane ainanelararajiaain canaanai sirilu Abaraaun.12Nitohaneeinte, inae jataain biinaanihane saijieein, janiinacajelanaalacucuana cuhane nenaa carene catu ainaarasijie jeeoneein,neein nelu Abaraaun.13Satiin nii cachaaurute ohelu, jaiti nii

acaauru rai tihane coina Cana Coauneraaitoonjoa jitaain raelanaala. Netejataain Cana Coaunera esenetaauruhanejaun, nota que coaara rijijieeincoitucuuruhane jaun, nechu leeochaatane caje unaaneein, caa cana rai

relu.14Nitohaneein ichaaoruhalune

coitucuhacachene cajete, jaiti caachauratane que, nii acaauru rai Cana

naala acaauru ichaonajaanu ataneraaurenihalune coitucuhacache. 15Bana

ruhane jana nihanete,relu. 16Nete nii acaauru rai CanaCoaunera teenu atane raauruhane coina,jelaiha caunaa nainecurenelu. Nii ataneacaauruhacha raaenute dedeeu nenaane.Nii jaunte, nitohaneein acaauru queleinjiin nese banihateein rucuhecanejaun, acaauru Coauneraneein nihanecoejene Cana Coaunera.17Nitohaneein Cana Coaunera

esenetaane jaun techu, esenetaanecojuha rai calaohi Isaca sohin mocohanecoina, rai aitoha Cana Coaunerane jana,Isaca sohin mocoha nejerelu Abaraaun.18Nitohaneeinte: “Ii calaohi Isaca cajetenefoerateeurureein iicha foerateeuricha”naa rai Cana Coaunera natiin, acaihanijirai calaohiniha Isaca ne saijieein raisohin mocoha Abaraaun ne jere CanaCoaunera. 19Ohane caje, cacha ichatenanainiha Cana Coaunerane esenetaanejaunte, nii rai calaohi atinaain tihanejere Abaraaun. Nii jaunte, CanaCoaunera rai tihane baiha, nacoauneeinnii rai calaohi raelu. Nitohaneeintejataain chaque nelateineein nelu niiAbaraaun.20Cana Coaunera esenetaane jaun

techu, rai calaohichuru- Jacobo, Esao,naaonjoainuri coroatajanerichaain CanaCoaunerane coitucuhin cojiotaelu Isaca.21Cana Coaunera esenetaane jaun

techu, inae ohane rai netiin, rai calaohiJose calaohichuru- le cachaaurucojiotaain coroatajanerichaain CanaCoaunerane que aitiin, rai nunera quenetemeriaain, Cana Coaunera coroajeluJacobo.22Cana Coaunera esenetaane jaun

techu, inae ohane rai netiin, Egipto cajemituururichaain rai naraaichuruIsaraelitacurune que aitiin, rai jaberocoamaauruha acaauru jiniichaaine coinaaitelu Jose.

11

490

23Cana Coaunera esenetaauruhanejaun techu, canaanaihuru soaajeratihaEgipto curuaanaa reyne jana, nejanoaaMoisesane jana casilanaala, nichataateein asinojoineein aina sirichurelu,jataain caohachajei canaanai nihanejaun, rai fojiaraauru.24-25Cana Coaunera esenetaane jaun

techu, Rey Faraaon cacunu, calaohirijijieein nenaa jerenihane jaun, inaeichauhenaneein rai naraaichuru- CanaCoaunera cacha neein nenacaauru ainajiniinquiin cairichanojoineein neluMoisesa. Jaiti caa chauratane queosaonacaauru aina ichaohane bana.26Nitohaneeinte, jataain Cana Coauneraesenetaane jaun, rai cainarichaain CanaCoaunerane coitucuha nota que coaararijijieeine jaun, Egiptoo raotojoeiichaonaa que ichaonaa nainihalune quejaolequiin, jataain nii amuritoheriinnelateineein cacha ichoteratera-Mesihasi rijijieein cocoainanohineeinnecairichanaa jerihane jaun,naraaichuru rene cuelu Moisesa.27Cana Coaunera esenetaane jaun

techu, sohin jaohane coina arichatihacuruaanaa reyne jana, casilanaalaEgipto batane caje amuhin, ecu ainaneein coarajiha Cana Coaunerane janaainaan rijijieein, Aca jerihane rijijieeinnelu Moisesa. 28Nitohaneein esenetaanejaun techu, besetaneein neeni- Fasocoajanonaa nunuhe bitoaain,tacuru nenaja bacuujuaauru rujuaerateichana que Moisesa.neeuruhane calaohichuru ajichacuruatinaa Cana Coaunera letono anjeranecoataa.29Cana Coaunera esenetaauruhane

jaun techu, atane jacoro que ainaarijijieein,tacuru. Jana Egipto cocoaichacuruacaauru caaijie cuhalaain satiin naluhinoorelu.

30Cana Coaunera esenetaauruhaIsaraelitacurune jaun techu, caainsijanoneein cojoanoonetojoeein cuhin,

ruhane jana, neranuha tinonoritiinnenaa nii ajeri caje ichanohineein nenaanii nese tinoritiin ucuuneti rijiane jana,satiin cocoaichacuru sohin jaaorelu.31Cana Coaunera esenetaane jaun techu,nii Jericoo nenacaauru cachaauru sohinjaaoruhane ucuaetoha, nii ecu nenaaene cojoaelorohe sohin jaaorenelu.Nitohaneein esenetaane jaun, acaauruletonocuru coroatajai cunacaauru raaraotojoeein rai loreri asaaene jaun.32Jaitite lanacure Gedeeon, Baraca,

Saansoon, Jefete, Rabiri, Samoeri, chaenprofetacuru, naaonjoaainunri que inararai irihanune, nena inae jianeeun.33Satiin niichuru jetaote, CanaCoaunera esenetaauruhane jaun, laurilauri nenacaauru atanecuru ruluhinjetao, jeriha Cana Coaunerane rijijieeinichaain jetao, acaauru rai niicha teeniCana Coaunera aitoonjoan ataneraaurelu. Tabaauru leeon ucuha cuhanejaonojoinecuruhane nihanatiin quinaanainenelu leeon, leeoncuru ujuaefuhane coina, rai anjera letoaa CanaCoaunerane jaun. 34Jana tabaaurujetaote,ruhane jaun,curuhane nihanatiin, tonajelanaala usicaje nichoteeurelu. Chaen tabaaurujetaote, sabere caje nichoteein sonaanaque casihuruhane saijieein, nii baihanelararajiaain sonaana que acaauru quenejeratenacaauru amuritoorelu.35Tabaauru enecuru rai jetao techu,

relu.Jana tabaaurute cairichanojoineein

naala oorelu, ooruhane nihanatiin CanaCoaunera aina raotojoei ichaonaa que

11

491

ichaaorurichaaine esenetaauruhanejaun. 36Jana tabaaurute acaaurunocoeje chanuhin bisinojoineein,cadena que ichoanojoineein careserocuhane tenojoineein, naaonjoaaurelu.37Jana tabaaurute, ajeri que bodoosiin,sera que cataaun terunojoineein, sabereque sonojoineein, naaonjoaain oorelu.Chaen techu,jueein cairicheinejeein, carenero, cabra,

joeein,caaeriin, naaonjoaain neeurelu. 38Niicachaaurute chauratane que, nelatiheirijijieein, cunaja coitucuelanaalacajihaneein, cacha areroo cuhin,ichatane ucuunno cuhin, ajeri jioararojachu cuhane neein, atane jachuucuacaain nenaa cuhaneeuru cuhinamuhemujueein nerejetocurelu.39Nete nitohaneein esenetaain

neeuruhane coreniha cacha caohacharijijieein coaranaaca Cana Coauneranatiin, chuni rai naitoonjoan niichateeni tenelu, 40cana coacuhin cana raijataain caohachaneein niicha teiesenetaeraneein neinichaachene ainacuaain, acaauru netonai cana ainajiniiquiin esinae rauhijiriin caohachaicharaneein ranojoineein neeuruhanecoina.

Jesoso coarajeein nenaa rijijieein, itolerebana queecha coaaucuche.

12 1Nitohaneein inae cana queCana Coaunera esenetaauruhane

coaarateein coitucuherateeuruhalu niicachaaurune jaun, jeriha Cana

chene nihanatiin itolere bana osaachaichana coacuhin nihacachene coinacana acateraneein nenaa jianeein,canaacha esenetai jerenohi ichajeeinlaraajiin ichaohacachenete caohachae.2Aihane jaun, nii esenetaacachene jaan

neein niha Jesosone jaun, queechacoaaucaachenete ne. Inae nii baiharaotojoeein rachoojoeein CanaCoaunera rori- trono raotono nichajaique nelauriaain nerichaainnecoitucuhane jaunte, rai nocoeje

ruhane jana, coejenelu.3Nitohanihane jaun, itolere bana

Jesoso cairichaaeriin neeuruhaluosaaonacaauru cachaaurune que, inarasuujua cuhane coaaucuche. Aihane jaun,

tiin, jiaonriha coiinteein esenetaaichenejianequichene. 4Niheichu nii osa quenesarucuhichene coataa necairichanaa

cheein. 5Nete inae inara, rai calaohisuujuatiha casetecaane rijijieein, inarasuujuatiha inara casetecaa CanaCoaunerane jaan baitequiche. RaiQuiricha cuhanete:

“Jiaonrihaii suujuatiha, ii casetecaaCana Curuaanaa que jaolecoineracacalabi.

Niheichubaaso ichaaine corenihaii casetecaane,nainiheeiesenetaaine jianeeine.

6 Niicha belaaite suujuateCana Curuaanaa.Jerichanejeein techu,rai calaohi rijijieeinniicha rai casetecaain ne,”

naain ne Cana Coaunera Quirichacuhane.7Nitohanihane jaun, inara casetecaane

abaantaain neeichenete, rai calaohibelaihane rijijieein inara belaicheein CanaCoaunera. Nihei chuni canaanai-inacaacha suujuateinelanaala nei. 8Jana raicalaohi rijijieein nenacaauru casetecaa

11 12

492

suujuatihane rijijieein inara suujuatiha,inara casetecaeniha Cana Coauneranete,rai calaohi esinenelanaala, rai nere tonoraeneeichene jaun aicheein. 9Chaen techu,caa chauratane que nenacaauru- canafojiaraauru- cana casetecaain canasuujuateeuruhane,chelu, tonaain erenaa coacuelanaala.Nitohanihane jaun, cha caaunna niiamuritoheriin dedeeu nenaa Cana InacaCana Coaunera cana suujuatiha, canacasetecaane abaantaain nenerihacache,chabana satonohelanaala nenaa ichaonaaraacachene coina. 10Cana fojiaraaurute,jaiti caa chauratane que ichaohacachenejana, nechu raujiaain acaaurujerecuruhane rijijieein nihacachene coina,cana suujuateeurelu. Nete Cana Coauneralaen, Nesineneein caohacha icharaneeinnihane jaun cana rai caohacha ichaa canasuujuatiha cana casetecae. 11Coatiha niquiraotohi caseteco coaracaane, rijieeoritiincunaain tacaane jaun. Nete nitohaneein

cane, rauhijiriin raotojoei ichaonaa queichaohaca.

Jataainte elunae cana rai CanaCoauneraacha beratei que jaolecohacane12-13Aihane jaun,

jiaain caohachaain ichaaoche. Nacoaauneeincaohachaain rauhijiriin inara suujua coaraainichaohin, jerichanejeein nacanacaaenacoacuelanaala neeichene coina.14Satiin cachaauru aina raotojoeein

ichaaoche, cojoerihu jeriha CanaCoaunerane rijijieein ichaohichene coina.Jeriha Cana Coaunerane rijijieeinichoaeniha cachane, nihei chuni CanaCuruaanaa coarana nainerinaain. 15Atiinjiniinquiin, jeriha Cana Coauneranerijijieein, ita coroatajaneein neeuche.Nabana chuni nitohaneein nihanejianihane, cacha atinaa ajaena coraineirijijieein leeochaauru ichao aasaecane

coataa. 16Jiaonrihachu chunocoha inaracaje, nejelau ene aina ichaohane. Niheichurai Cana Coauneraacha tei que jaoleconaanainihei. Nitohaneein ichaane jaunte,nechu lenoneecha coreniha, aca nihanasaijieein, raineein nenaa telu rai nocoalarai Esao. 17Nii jaunte, nii coitucuhichenerijijieein, rai caohachanu tiha rai inacanecoina bajaane saijieein tenelu rai inaca.Mainajeein chanaain bajaane saijieeeinte,tenelu inae nitohanihane jaun.18Nete laen inara,

curune rijijieein, chatohanai dadaaincoaanacai, usineein iihanei, nocohenatabai, cujuana tabai aina nocohena,

neeiche. 19Niheichu toniha jaihaneaonaheeiche. Niheichu toniha CanaCoaunerane aonaheeiche. 20Niiaohanraauru jetaote laen, nii naitoonjoantonorana nainesihurenihane jaun,silanaala acaauru rai iriha CanaCoaunerane jianeratecurelu. “Chunocoha,caa nihanune jaan- ichatane ucuunnorohan nichuuntaain, ecu turuhin, jelaishaquiin, naaonjoainte ajeri jaberoco,rejoon,reein, lenone neein aihane nihanatiin”naain iriha Cana Coaunerane jaun.21Nitohaneein jataain coasinacaa, niiacaauruhacha coaraine jaun jetaote:“Jataaine rijijijianeeun canu nesoonecaaunra” nae jetao Moisesa. 22Nete laeninara nii amuritoheriin, Cana Coauneranenaja esine Sioon bichatane ucuunno,dedeeu nenaa Jerosaleeun nichuuntaaiche.Chaen techu oaraanca neein netaojiaainCana Coaunera coroaecuruha coina,netaojiaain neeuruha anjeraaurune janacoaraquiche. 23Chaen techu, ichoaichanihaCana Coaunera calaohi neein dedeeucocoirichanojoineein nenacaauru rohanturuhin coaraquiche. Nitohaneeinte satiincaohachaain ichaonacaauru cachaauru,aca jerihane rijijieein teein niicha

12

493

ranojoihunru rai Joesioneein nenaa- CanaCoaunera rene turuhiche. 24Chaen techunii ena nenaa Cana Coauneraacha terateiteraneein nenaa Jesocurisito- rai coichanaque cana couluoorane maajeeincoaraquiche.jeein cana cairichaeranu que nihalu Abelicoichana jana, jataain nii amuritoeriincana rai nelateineein ne.25Nitohanihane jaun, cana rai ereein niha

Cana Coaunerane que jaolecohin, batiinneeichene que necohalajiin neeuche.Coaracuche nachuhinti nii jaiti cauchauratane que ne bana, suujuatenajaanecoina Cana Coauneraacha cotihacurilu, cajenichotenaa nainecururiha. Aihane jaun, niiamuritoheriin nichotenaa nainerihacacheeindedeeu netiin cana suujuatihane quejaolequiin nihacachene. 26Nii iriha CanaCoaunerane bana jetaote, nii rai nereechacaun nerurujuaelu canarai chauratane. Neteena laen: “Nacouneeina chauratanerurujuareeunni le sajeein.neecha nerurujuarinaain, cana rai dedenetonaite nerurujuareein,” nae CanaCoaunera. 27Niritiin: “Nacoauneein lesajeein” naain aitohanete, satiin niichacoaunanojoineein nerurujuanaa naineeinnenacaauru itajihane jana, nerurujuanaanainelanaala nenaacha nedaane coina aitohaCana Coaunerane coitucuerate cana que.28Nii cana rai Cana Coauneraacha tei- raiCojoanonaate chabana nitajenaa nainene. Niicoreniha “Narihara Cana Coaunera,” naainjiniiquiin rai cachaneein neeuruhanecoaarateein aca jerihane rijijieeincoroaeraauru aina coaroaecaachenete ne,29itolere baaso itajera- usi rijijieein niha CanaCoaunerane jaun.

Naaonjoaain, rai suujua rijijieeinnihacachenete jere Cana Coaunera.

13 1Jiaonriha ita nejeraneeinnenaa rijijieein, jiniiquiin ita

belaain neeichene jianeein neeichene.

2Niheichu inara rene turunacaaurubelaain raaichene jianeein nenaanainiheeiche.rute, acanihane coitucuelanaala CanaCoaunera letonocuru anjeraaurunemaajeein raaurelu rai loreri asaae.3Aitiin caresero cuhane nenacaauru

netonai coaaucuche, acaauru ainajiniiquiin caresero cuhane nenaarijijijieein.joineein nenacaauru netonaicoaaucuche, inara netonai acaaururijijieein cairichanojoineein nenaanainequichene jaun.4Nitohanihane jaun, inara quichaauru,

enecuru,teein neeichene, itaque inara suujuaacateein, leeocha inara sinijeranelanaala nenaa coacuelanaala, inarasinijiera ainaacha ichaaoche; satiinbaaso ichaain rai sinijerane lanaalanenaa aina ichoai casetecarichaain CanaCoaunerane jaun.5Jiaonrihachu coriquiicha que

coacuhin neeichene. Inara rucuheleinaraacha sirii ainaacha raotojoeeinichaaoche: “Chabana nihei inarajianeein inara que jaolecohanune”naalu Cana Coaunerane jaun.6Niritohalu cana rai Cana Coauneranejaun chaque tonajelanaalanainichaache:

raneein ne.Nii jaun chaque casinaaun.Chatonai ichana nainihei canu quecamute cacha,” naain erenaanainichaache.

7Inara suujuateein Cana Coaunera ereque inara relaaureralu coacuhin,acaauru ichao que coacuhin, esenetaainichaaoruhalune rijijieein ichaaoche.8Jesocurisitote jeelaineein nereein,

chabana satonoelanaala. 9Aihane jaun

12 13

494

jerera nihane, rijitojoeein esenetaainneeichene. Nii amuritoeriinte jataainnelate, jeriha Cana Coaunerane rijijieeincana suujua ilaain ichaohacachene.Coatiha chaque nelatihei, nii niichaquiinelanaala nenaa iniho quinihacachane nihanatiin. Coatiha chabanacana rai chaque nelatejeehai nii.10Canate coroso que ohalu Cana

Coaunera Calaohi Curisitone corenihajianacoon osa caje nihacache. Niisantuario teein saseredotecuru ichanaacoatiha inae chaque nelateein nedaai.11Jana jauriaanejeein nenaalute,tecuru curuanaacha lenonecuru sohin,santuario cuhane rai coichana terejeteluosa anihoaeraanu que. Nete laen, niilenone jaberocooru, acaauru loanari cajenaain amaain jelai teein mocorejetocurelu.12Nii rijijieein techu Jesoso netonai, naainnese caje amaain jelai teein atinanohinelu;rai coichana que satiin rai cachaneeinneinichaachene culuocane coina. 13Aihanejaun, aina jiniiquiin nese cajeamanojoineein cana netonai necarichanaaabaantacachenete ne, aihalune rijijieein.14Coatiha caa chauratane que nihei cana

nejeein nei. Nii jaun,charanejeein nenaa ariirijiacachenete ne.15Aihane jaun, itolere bana Cana Coauneracoroaecaachenete ne, rai CalaohiJesocurisito aina cuaain. Nii CanaCoaunera coroaecaachenete belaiha raicanaacha teenineein nereein. Aihana jauncana ujuaae caje coroaecaachenete ne.16Jiaonriha caohacha ichana baiteein,leeochaauru rai inaraacha sirii teeinnaaonjoaain neeichene jianequichene.Nitohaneein ichoaite rautaain coarae CanaCoaunera.17Inara relaaurera ere tonoraain

jerecuruhane rijijieein neeuche.Acaaurute nebetacaelanaala inaraberaaihure, Cana Coaunera rai jitaain

inara aina nichanaa beeuruhane raineeuruhane jaun. Aihane jaun, acaaurujerecuruhane rijijieein, inaraacha ichaiichaain neeuche; acaauruhacha rautaaiichaelanaala. Jana aineeichene, coatihainara rai chaque nelateriaain inaraachaichai.18Atiin canacaanu coreniha Cana

Coaunera bajaauche. Jataain raotojoihacanacaanu suujuanena jerichaanu;

nune jaun. 19neein nenaa jerichaaunne jaunna, inaraaina nihanune coina Cana Coaunerabajaaichene coina, inararai aitoon.

Raotojoeein jiniiquiin neeuche.20Rai coichana aina cuaain chabana

satonoelanaala nenaa ichaonaa tera- raicachaneein nihacachene beraichaneeinnenaa- nii o caje Jesoso ichatera CanaCoaunera, 21inara ichao rucuerateeineJesocurisito que, aca jerihane rijijieeincha chaain neeichene coina. ChaenJesocurisito aina cuaain canacaanu queniicha jerei ichamiin. Itolere banasatonoelanaala, Curisitoneein nihaCurisitone coitucuurumiin satiincachaauru. Bajiaanachuhinti aihurene.22Atiin raotojoeein caa inara suujua

nunaeraanu que inara rai canuhachalaenai raauchera canejeraauru. 23Cananejera Timoteeote, inae caresero cajemitue. Enanocoojoa turuhanena, inaeinara coaraa uhanune, canu jiniichaainuhareeunni.24Satiin inara bichauhenaauru aina,

satiin Cana Coaunera cachaneeinnenacaauru rai, acaaurucoaaucaaunne beeuche. Italiaunenacaauru netonoaite inaracoaaucure.25Jataain jeelai amuritoeriin inara

coroatajanemiin Cana Coaunerate,satiin raotojoeein neeiche.

13

495

Jesocurisito esenetaeraaururai Saantiaao letono quiricha

1 1Canuna Saantiaao neeun CanaCoaunera ere tonoraera neein,

calaohi Jesocurisito naaojoain eretonoraeraneeinne neeun. Nii CanaCoaunera Calaohi Jesocurisito ereesenetaain nenacaauru, caa cana raichauratane sacutaain riaaneeinnenacaauru raina, caa quirichaletohaun.2Aonacuche satiin Cana Coaunera

Calaohi coreniha canejeraauru.Chatohaneein nihanatiin inara teranihane chaque tonajelanaalaraotojoeein rachoojoeein neeuche.3-4Cana Coaunera esenetaaichene

chene coitucuhin, nelararajiaain itolerenecairichanaa abaantaain neeuche.

cheein aina iiquichene. Nii banateesinaae rauhijiriin Cana Coaunerajerenohi ichana naineriquicheein.Aihute coujurihu Jesocurisito eretonoraera neein nenaa tocohaneeinneeiche rauhijiriin.5

chene, Cana Coaunera caje bajaaucheteinara coroatajanemiin. Acate inara rai

coitucuhichene jaanu tereein, CanaCoaunerate canaacha latei tera nechaque tonajelanaala. 6Cana Coaunerabajaaichene, esinae rauhijiriinesenetaain necoatoelanaala bajaauche.Necoatiin Cana Coaunera bajaerate,esinaae rauhijiriin Jesocurisito eretonorana nainene, cajianeein suujualetono sacuhane. 7Nitohaneeinneeichene, inara coroatajanena

chene, 8leinjiincha que suujua cuaainnenaa naine niha nitohaneeinnenacaauru cachaaurune jaun.9Cairichaineein neeichene jana, inara

raa Cana Coaunerana jaun, raotojoeeinrachoojoeein neeuche. 10-11Cana Coauneracoitucuhin esenetaera coriquihona neeinnihane, coriqui que nanejiaane niha natiinraotojoeein rachoojoeein neeine, CanaCoauneraacha tenojoin amuritoheriinjataaen nelatena naineniha coriquinecoitucuhin. Cana rai Cana Coauneraachatei ichaonaa laen, chaaelai janonaa bananitajenaa nainihei. Nii coitucuhinraotojoeein rachoojoeein neeine.

Chabana nitajenaachara ichaonaaterichaain Cana Coaunerane

12

chanaa abaantaain Cana Coauneracoitucuhin, esenetaain, jereein, nere

Saantiaaocha

letoai

496

tonoraain neeichenete, chabananitajenaa charanejeein nenaa ichaonaacaohacha esine tereein inara rai CanaCoaunera, belaain nere tonoraeraaururai nitohaneein tihane coina aitiinnihalune jaun.13Chunei chatohanei baaso ichana

coacuhin nihane, coaa “Cana Coauneratejere caa baaso coaucaaunne coina,” naainiriha. Coatiha joaereein cacha rijiijieeinchabaaso coacuhin nihei Cana Coaunera.14Nii cana raajenihane canaacha coacuite,ecocoe cana suujua caje baasoneein.Aihana jaun baasoneein sacuichechenecoataa, caohachaain coaracuche.15Baasoacha coacuhin nenaate, nechujataaen caohacha nainejeein nitajihacureein. Coatiha Cana Coaunera jerihanejaun, nii baaso neein ichaoheeiche.Niheichu nii nitajiha chuneine jerihei CanaCoaunera.16Coaa inara raajenihane nohanihache

canejeraauru. 17Coatiha Cana Coauneracaje uhi chabaaso. Coatiha chaaelaijanonaa bana suujua lonaai CanaCoaunera. Leinjiin acaachate aca neein ne.Itolere neeincha caohacha nejesinaachateuhe Cana Coaunera caje. Acate itolere raicono neein ne. Aca techu enoto, atene,arasijie, naaojoainunri coaaunaelu dedeeu.Chabana coreenrai Cana Coaunera. 18Niijaunte nere berate cana rai, aonaain,coitucuhin, esenetaain tonoraacachenecoina. Nii jaunte,cachene jaun, ichaonaa esine tee cana rai,raotojoeein Cana Coaunera nihanecoroaejeein niicha jerei ichacaachenecoina.19Nii coreniha canejeraauru,

caohachaain rauhijiriin esinaae CanaCoaunera ere aonaain, Cana Coauneraere tonoraauche,telanaala, chaaenchu joaereein corenihaobaje lanaala, naaonjoaain. 20Joaereeincoreniha obajei cacha, nihei Cana

Coauneraacha jerenohi ichaai. 21Aihanajaun itolere baaso nejesina inaraachasacui jianecuche. Nii Cana Coauneraere, inara suujua cuhane inaraacharucujuei Cana Coaunera eretonoraauche, caohachaain inara suujuacoaraain. Acate osa caje jianacoo inarasuujue mitareein.22Cana Coaunera ere coitucuhin

neeichene jaun, tonoraain Cana Coaunerajerenoicha sacuuche. Aineeichene nelatiheiraujiaain aonaquichene. Niite nechu

cheein. 23Cha teeinti Cana Coaunera erebeebejiha beebejerane aonaa natiintonoraene. 24Niite enaaicha CanaCoaunera ere baitereein. 25Cha teeintiaitoha Cana Coaunera erene baitelanaalarauhijiriin tonoraain ne, niite raotojoeeinnereein.

chene. Niicha jerenohicha ichacaachenetecaohachae. Nii jaun Cana Coaunera ere

chenete caohachae, cana aina nihacaohachaain Cana Coaunerane raotojoeeinichaohacachene coina.26“Aitoha Cana Coaunerane rijiijieeina

caohachaain rauhijiriin neeun,” naa natiinjoaenreein baaso neein leeocha cacha queirihanete raajenihane necoritae. 27Cha

neein, cha lateein niha autanaaurunecoroatajaneein nihacanete, esinaaerauhijiriin aitoha Cana Coauneranerijiijieein nerichaacheein. Nainihei Cana

ruhi rijiijieein nihacachene.

Nejelauneein leeocha cacha coaananaineniha cachane

2 1Nitohanihane jaun Cana CoauneraCalaohi Jesocurisito esenetaera

neein neeichene jaun,neein chunei coaraain neeichene. 2Ita

1 2

497

taojiaain Cana Coaunera bajaaichenejaan coloheri- Teenforo asaae itataojiaaichene jana, enoha leinjiincoriquihona, oro que anichoquiin,cajione caohacha que necoreeteeinejana, cajione siri ruhecaain enohacairichaiineein nenaane, 3nii oro queanichoquiin cajione caohacha ruhacaerabelaain, rori caohacha choaae lauriaain,nii cairichai cacha rai, “Nihuchujuhecoo. Ainihane nihu atanichoaaenelaurihau,” naaichenete, 4baasoichariquicheein, caohachaain cairichaibelaain coaraeneeichene. Niicoriquihona belaaichene rijiijieein,cairichaihuru belailanaala, “Nelatiheicairichaihuru belaihacane,” naaichenejaun. Satiin coriquihona, cairichai,naaojoainunri belaihacanete caohachae.Nihei cana belaihuruha caohachaainejerena caaun nihei.chenete baaso ichariquicheein.5Caohachaain aonacuchena inara rai

caa que aite te coitucuhiche. Nereesenetaain tonoraa cairichaineein nenaacacha netejian, nenacaaen belaaincoroatajane Cana Coaunera, jeelaiamuritoheriin esenetaain tonoraainnihane coina. Cairichaineein caa canarai chauratane que nihane niha natiinte,belaain coroatajane Cana Coaunera,aitohane tocohaneein chaaelai janonaabana satonoelanaala aina nihane coina.6Nete inara,nuhin neeiche. Coatiha cairichaihuru,inara necoejechanuhi,riin neeuruhi chaaelai janonaa bana.Coriquihonaaurutejian,chanuhiriin, inara cairichaaeriin neeure.Cunaa jereneeichene niha natiin, inaratararaain inara amaain cocoainanacaihuru rai inara teeure,neein neeichene coina. 7Chaaen techuinara que baasoneein ereein neeure,Cana Coaunera Calaohi Jesocurisito

sacuhin neeichene coreniha.Caohachaain inara belaihuruhanecoaraelanaalate inaraacha acaaurubelaaiche, cairichaihuru belaaicheneamurijiriin. Coaa nitohaneein nihache.8Quiricha cuhane aitoha Cana

Coaunerane tocohaneein, charijieeinteeinti nii raotojoeein ichaonaa jereeinneeiche. Nii rijijieein raotojoeeinichaonaa nainecuruha acaaurunetonaine coina, nii leeocha cachaaurucoroatajanecuchete, acaauru netonairaotojoeein ichaonaa nainecurumiin.Nitohaneein neeichenete esinaaerauhijiriin Cana Coaunera aitoojoanichariquicheein. 9Inara araaichuruhachacaohachaain coaraain belaain,janeein, nii nejelaauru coroatajanena

cheein, Cana Coaunera notaracaaeaitoha Cana Coaunerane tonoraelanaala,nitohaneein rauhijiriin ichaeneeichene.10

caache neniha natiin, jitariin caohachanainejeein Cana Coaunera aitoonjoantonoraenihacachenete,neein nerichaacheein. 11Nabananitohaneein neeichene coataa:“Jiaonriha chu chaaen nejelau ene,inara sinijerane lanaala nenaa ainanaosateein neeichene. Chaaen techujiaonriha sinijera nelanaala nenaaquicha aina naosateein niha enene,” naeCana Coaunera. Chaen techu,“Jiaonriha sonajaain jaohine,” nae CanaCoaunera.

tiin sonajaain jaohanete, Cana Coaunerarai rauhi tonoraenihane jaun aicheein.12Aihana jaun coa nejelauneein chuneicoaraain nihache. Cairichaineeinnihacachene sajainejeein, cana belaain

nejeein belaain cacha coaraainnihacachenete caohachae. 13Inae ecu

2

498

tihane banate caseteco coaraacuurureein nechu ansaineeinnenacaauru, necairichanacaauru que“cairichaaojoaa” naelanaalanenacaauru. Necairichanacaaurucoroatajanena jeriheichurute,

ratiha cureein Cana Coaunera. Jana,necairicha nacaauru que,joaa” naain coroatajaneraaurute,caseteco caje nichotiha cuurureein.Niite belaain raa cureein CanaCoaunera.

Cana Coaunera coitucuhin esnetaanecoaaratiha cachane

14Cana Coaunera corenihacanejeraauru, chaque nelatihei raujiaain

chaaun naain iriha cachane. Coatiha niicoreniha osa caje jianacoon nerianaainjeriha Cana Coaunerane rijijieein chalateein niha namute cachane belaaincoaraain coroatajaneein netiinnaitonone nihane jaun. 15Lenone,cajione, naaojoain que, anejiin niha,Jesocurisito coreniha cana nejera, canabai naaojoain ine jana, 16joaa nohane, bajiaa nachuhintichunijihu lenone, cajione, naaojoaineruujue ne,” naaca cha telanaalane,nihei cairichai coroatajanihaaca. Niichalaatei teein coroatajanichaa netecaohachae. 17“Cana Coauneracoitucuhanu,” naaichene jaun esinaaeCana Coaunera coitucueraneeinneeichene, leeochaauru notaaquichenete caohachae. Jana leeochaaurunotajaelanaala, raujiaain esenetaaichenechaque nelateein nedariheeicheein.18Inasina caohacha ichaain cacha

notajaenihane, “Esinaete chuhisi CanaCoaunera coitucuhin esenetaera ne,”naain coitucuurure cachaauru. Janaesinaae rauhijiriin Cana Coaunera

coitucuhin esenetaera nihanete,quiricha cuhane aitoha CanaCoaunerane rijijieein ichaa cachanelaaen esenetana nainichaache. 19“CanaCoaunera coitucuhanu canu,” naachuneine, caohacharia niqui CanaCoaunera esenetaane niqui, nete nechu

churu niha natiin, niha CanaCoaunerane esenetaain que casihurenere tonoraaurenihane coreniha,acaauru casetecarihani CanaCoaunerane coitucuuruhane jaun.20Niicha jerei ichaelanaala, raujiaainesenetaa cachane rarihaain CanaCoaunera. Tana nii coitucuhin neeichene.21-23

chene tocohaneein, nihei leinjiinejeeincanaanai sirilanaala biinaa nihaAbaraaunne jana jetaote, “Inae nerichaainichai leinjiin canaanaicha,” naa CanaCoaunerane jana, esenetaa Abaraaunnejaun, laenaeratelu quiricha inoaesi cuhaneCana Coaunera. Nitohaneein CanaCoaunera esenetaa Abaraaunne jaunte,caohachaain rae Cana Coaunera. Niibaihate Abaraaun coujuhin coarae CanaCoaunera, nechu jataaen coujuha, “Carainii acaihanejein leinjiin nenaa ichalabiIsaca uhaain, sohin mocoo carai,” naaAbaraaun rai Cana Coaunerane jana, neretonoraain calaohi sohin jaohane coina,inae anojoan mucuha Abaraaunne jana:“Ichalabi sohin jaohine coataa, caacarenero soora. Coa canaanai sohinjaohara. Esinaete chuhisi quesenetaainquere tonorana jereeina jaunte, caohachaichaaicha,” nae Abaraaun rai CanaCoaunera. Nitohaniha Abaraaunne jaunteCana Coaunera belaichaneein Abaraauncuruaateeure satiin cana inoaesihuru.24Jerichanejeein techu coitucuhin,

nere tonoraain, caohacha ichaainnenacaauru rae Cana Coaunera. Coatiha

2

499

raujiaain esenetaaneecha corenihanihei.25Charijieein teeinti ai leinjiin ene-

Raba neein curuajaain nenaa,jeein jaelorohe neein nihane jianeein,esinae Cana Coaunera coitucuhinesenetaane jaun, coroatajaniha CanaCoaunerane que tonajelanaala, niheichaque casilanaala Jericoo turuuruhacoroatajai Isaraeli cocoaichacurunejana, coitucuuriin arinajaauruha sohin

rune jana, acaauru coasilanaala niicoroatajai Isaraeli cocoaichacuru asiloreri asaae teein Raba,ruha Jerico cocoaichacuru CanaCoaunera coitucuuruhine coataaichoteratenajae.Nitohaneein caohacha icharate

belaain rae Cana Coaunera. 26Esinaaerauhijiriin Cana Coaunera esenetaerate,nere tonoraain naitoonjoan ichaain ne.Jana “Cana Coaunera coitucuhanu,”naain iriha natiin Cana Coaunerajerenohi ichaelanaala nenaate CanaCoaunera coitucuene. Nitohaneein nihacachane coatiha ichaonaa chabanasanaacharanejeein nenaa ranaanainerinaain.

Caaintaeniha baaso que iriha cachene

3 1Cana Coaunera ere benaa que

chene caohachaain aonacuche. Nelatiheijoaereein cacha, caohachaain suujuacoarae lanaala Cana Coaunera erebenaa que arajiin enonaa jerihane. Niite

riin caseteco coaraa cureein, nii cacharai beebejihane rijiijieein CanaCoaunera ere tonoraenihane.2Inaaojoan saneein chaainti Cana

Coaunera rai baaso que nesarucuaachesatiin. Chaen techu inaaojoan saneeinchaainti baaso que irihacache,

cache neniha natiin. Nihei caaintiaaibaaso que irihacachene. Chateeintitonaain baaso que erene. Niite itolereneein caohachaain ichaonaa naine.3Aonacuche. Tasinojoaan cabario

natiinte nujuae cuhane coata laaojoiriteein, que raujiaeraujiajeein jerichaanejaan jeloon rauhijiriin amaaca. 4nejeein techu timoon laaojoiri que,jerihanajaan jeloon raujiaeraujiajeeinrauhijiriin bote seeojoan niha natiinamae timoon inaera. 5-6Charijieeinteeinti ocoana mocohaca fosocoro busilaaojoiri quene, nii fosocoro busilaaojoiri caje necoaaunaain tabaainneleereein, jitariin ocoana mocohe niiusi. Nii rijijieein techu chatohaneein,cacha cunaitaain cacha itajenaa nainerebaasoneein cana ujuae caje mitunaacana ere, chatonaain, cacha inauhenecunaain cacha janoriteein nihaca ne.Moconajaerate nii que cana saruhin ne,

nihane jaun.7Caaintatohane sainejeeinte, itolere

nunaana nenacaauru, itolere tajaaecuru,itolere atanichoaae teerei cana lenone,itolere ataibinae, janolari, acano, itolereacauhana nenacaauru, taji, itolerecautenu rijihuru irilaaure irilaeraauru.8Nete chunei, rai nere baaso jianeeinnenaa nainene. Charijieein teeinti cachacalaa acanone nii acano catu caje cuhin,nii cacha coichana lomoha nii acanocatu corane, ohe nii acanoacha calai.Nii rijiicha cana suujua baaso cajecoaauneein, cana ujuae caje mitunaacana ere,curu, naaojoainunri jitariin aasaecanejaun.9Nii jeelai cana suujua baaso, cana

ujuae caje mitunaa Cana Inaca CanaCoaunera coroaecaachene jaan queterijijieein niicha coaunanojoineeinnihane baiteein, “Cha quete nelatere caa

2 3

500

cacha,” naain irihacache obajeein cachaaina nererojoecaacachene, “Coaraainnainaaine caa aansai,” naain irihacache,coaraain cuu necairichaane coina,chatohaneein necairichaa cachanecoaracaachene. 10Nii jeelai cana ujuaecaje mitunaa quete, Cana Coauneracoroaaecaachene jaan que techucachaauru cotaihacache. Caohachaainitohaneein nihacachene, canejeaauru.11Charijieein teeinti le curuhacha caje

mitunaa nainene acau ichonai, acauelonai, naaojoain. Nii rijijieein techucana suujua cuhane nefaa baasone,

cache.12Charijieei teeinti leeocha enuha

inaaque inaana nainene iquera, nihechuacau cotebei nihana natiin ichonaineeinnerotona nainihei. Nirijieein techucaohacha que erenaa nainene cacha,baasoneein niha rai suujuane.

Cana Coaunera coitucuhanecoaaratiha cachane

13Esinaae rauhijiriin Cana Coaunerajerenohi coitucuhin neeichene, inarasuujua coaraain, leeocha cachaauru raicaohacha ichaain, itolereneeincaohachaain raotojoeein neeuchete,esinaae rauhijiriin Cana Coaunerajerenohi ichana coitucuhichenecoaracurumiin cachaauru. 14Jana inaraleeochaauru que necoelaain, inarasuujua cuhane obajeein, inaraacha jereiichaquichene, “Cana Coauneracoitucuera nihanu,” naain coa raotiinnenaa coaaucache. Niite laennohanenaa ne,nihana jaun. 15Nitohaneein neeicheneteCana Coaunera coitucuuruhi cachaaururijiiriquicheein. Acaaurute nitohaneeincoaaucure, nitohaneein acaauru suujuatiha Moconajaerane jaun. Niheileeochaauru cachaauru aina, ita belaiha

cachane jerihei Moconajaera.jaerate ita belai lanaala, itaquenejeratiha cachane jere. 16Nenainetiinrai caohachanuhacha que coacuhinnenacaauru cachaaurute, ita quenererojoecaain, ita que necoelaainnaaojoaauruhane jaun, nainecurene itabelaain leeochaauru cachaauru ainacaohachaain nenaa nainecurene. 17Nii

rute, nejelauneein caohachaainichaaore.ruhana jaunte, caohachaain ichaaore,

ruhane jianeein, leeochaauru belaain,ita belaain, ita que nererojoecaelanaala,inae nohanelanaala, leeochaaurucoroatajaneein,rune teein, suujua coaraain, naaojoaainneeuruhana jaun. 18Nitohaneeinneeichenete, Cana Coaunera jerenohiichaaechajeein, nauruta naurutaaincuujeein, jelai choaae jauhecotojoeriincaohachaain ichaohichene, ita aina,leeochaauru, naaojoainunri ainanecoaraanete, raotojoeein nereein inaraaina Cana Coaunera. Acate inara suujuacuhane raoti ichaonaa esine tereein,rachoojoeein neeichene coina.

chene, coaracuruha leeochaauru nete,acaauru netonai nii inara rai raotojoeeinichaohichene jaan ichaonaa esine teeraCana Coaunera,reein.

Caa chauratane que nenaa baasohachajereein sacuha cachane

4 1Nitohaneein Cana Coaunerajerenohicha, ichana coacuhincha

ichae lanaala, inaraacha jereeichacoaauquichene jaunte, ita quenejerateein, ita que nererojoecaainneeiche, leeochaauru aina ita belaainneeichene jeriha Cana Coaunerane niha

3 4

501

natiin. 2Cha teeinti chaaelai sirihanejana,laain, nii niicha sirii rucuhele corenihaque nererojoecaain cotaain, coaraaininae nii niicha sirii basijiauhichene janatonaa nii nerorane, inae coreniha sonaacoacuhin que nererojoecaain, tabaquesohin jaohin, naaojoaainche, cha lateein

naala. 3Tabaque bajaaichene niha natiininara rai terihaain Cana Coaunera,niicha jerei ichana coacue lanaalaleinjiin inara raihuancha quebajaaichene.4Cana Coaunera coitucuuruhi

cachaauru. Tana caa chauratane quenenaacha jereein sacuera cacha, CanaCoaunera que nejeratenaa neein nihanecoitucuhichene. Aihane jaun chunocohacaa chauratane que nenacaauru jereeinCana Coaunera aitoonjoan quejaolequiin nenaate Cana Coaunera quenejeratiha aicheein. 5chene jaanu quete quiricha inoaesicuhane, laenaera que laenaerateeinaitoha Cana Coaunerane rijijieein,esinaae rauhijiriin aitohane rijijieeininetono janonaa bana inara suujualetonohacha ichana jerequiche. 6Netejataain cana belaihane jaun, itolerejanonaa bana cana coroatajane CanaCoaunera, rai Quiricha Inoaensi cuhane

jenaa tocohaneein rai baaso icharaauruque nejerate Cana Coaunera. Janaesinae rauhijiriin esenetaain neretonoraeraaurute belaain coroatajaneCana Coaunera. 7Nitohanihana jaunnelararajiaauche, Cana Coaunera eretonorana que. Atiin nii Moconajaerasitaauchete inara caje amuhine. 8Aihanajaun, Cana Coaunera rai caohacha renenichuuntaain Cana Coaunerajerenohicha ichajeein ichaaoche. Aihuteinara rohan neeine Cana Coaunera.

Enate ichaonaa baaso que ichaohiche.Nii jaun Cana Coaunera bajaauche.Aihute inara suujua rucujueein,baasoneein neeichene caje jianacooinara mitaain, inara coroatajanemiinCana Coaunera. Aihute nii baasoichaquichene jianeein itolere bana CanaCoaunera jerenohicha ichaquiche.Aihana jaun cajihaneein inara suujuacoaraquichene jianecuche. Coaacajihaneein inara suujua coaracache.9-10

chene jianeein neeichene coejeein, inarajaberoco coinaderaain, baaso ichaainneeichene coitucuhin, rauhijiriinsuujuelanaala beein Cana Coaunerabajaauche.janereein jeelai choaae jauhecotojoeriinCana Coaunera.

Cunaain nejera coacuhin niha cachane11-12Canejeraauru jiaonriha cunaain

ita coacuhin, ita janoriteein neeichene.Chunei Cana Coaunera coreniha rainejera inauhene nejerateein nenaateCana Coaunera rai baaso ichareein.Inasiina Cana Coaunera colaihajetacaain nejelaauru ichao coaraain,“Acate naaojoaain ichoae,” naaincoulurujuera rijitiin ereriquiche. LeinjiinCana Coaunerate laen, chatohaneeinbaaso ichaain, caohacha ichaain,naaonjoaain ichaonacaauru coaraain,nii que, “Acaauru acaaurute, naaojoaainjataaen baaso ichaechajeein ichaaore,”Jana, “Acaauru acaaurute laencaohachaain suujua coaraaincaohachaain ichaaore,” naain cachaichao coitucuhin que erenaa naine.Aitoha quiricha cuhane CanaCoaunerane tonorae lanaala,

juera rijitiin ereeichenete, chatohaneeininara itajeein, chatohaneein inara tenaanainereein Cana Coaunera. Aca techu

4

502

chaen naine, jianacoo baasoneeinneeichene caje inara mitaane.

“Naaojoanrichaain eresi,” naaincoitucueniha cachane

13Tabaaurute, “Naaojoain neseunacureeunni, cuu amihanenaa quenecoreteein coriqui taojiaa,” naaure.Caohachaai nitohaneein coauquichene.14Niheichu, “Naaojoanrichaauni eresi,”naain coitucuheeiche. Inoaelunetojoeein inoo tejian ichaoriquicheinecoitucuhiche. Tana janoneecha mituhinnii baiha nitajiha suruaa neeojoainerijiicha inara ichaone coitucuhichene.15Raujiaaincha caohachaaincoaaucuche. “Cana Coaunera jerihanenaichaaojoihanune caa ichaain, leeochaichaain, naaojoanreeunni,” naauche.16Nii inatiinte chaelai nihane coasitaainereeiche. Caohachaai niritiin irihacane.17

cache natiin, nii canaacha coitucuhicaohachaain ichaenihacache nete osatabai que nesarurihacacheein.

Caseteco coaracuururichaaincairichaihuru cairichaaurera

coriquihonaaurune

5 1Aonacuche satiin coriquihonaneein nenacaauru,

chaain casiin neeichene coina. Tabai

cheein, ecu tihane bana necairichaacuriquicheeina jaun. Satiin nii inaracoriqui aina caohacha nainejeeinnitajeeichene coina, tururichaain CanaCoaunerana jaun. 2Inara coriquihonaneeichenete arajiin coriqui jaohiche,leinjiin inaraacha latei corenihacha.Nihei chaque nelaterinaain niiinaraacha sirii rucuhele. Nii inaraacharucujuei rucuhele nacodohaqui, niiinara coriqui, inara cajione, inaralenone nacodohaqui, nechu inacojoeein

nelaterinain, cororoneein setuhinnaaojoanrichaaine jaun, chaenquirichaain cojoanone jaun. 3Coriquiniha natiinte, caohatiin rucuhequicheneniha natiin nitajiha cureein.Inae saa cana janonaane banate satiin

baaso icharaauru itajeratereein usi tabaique Cana Coaunera. Nii banate, niinacododojoanei acaauruhacha rucujueirucuhele, chabana lateein neeuruhacairichaineein nenacaaurune, acaaurucoroatajaneein, naaojoaunrenihanecoaraane jaun,naneein nenacaauru casetecareein CanaCoaunera. 4Nitohaneein cairichaihurucairichaauruha acaauru amihaneeocorete lanaalanete rautaene jataainCana Coaunera. Cana Coaunerate jana,

riin neeuruha coriquihona neeinnenacaaurune coaraje. Nihei chaenaohana jerecuruhi rai namihaneeoncoreniha aitucuruha cachaaurune. Cana

rune aonaje.5

tane que ichaohiche, itolere inaraachalatei que nerujueleteein, nete inae niicoreniha inara que, nii core coaaratihacureein Cana Coaunera inae cuutihanebana. 6Joaereein lera colane cairichaicha coitucuuruhi cachaauru sohinjaohin naaojoaaiche, inara rijijieeinneeurinaauruhane jaan que airijiin. Niicorenihate inara casetecaain, jataaininoaelu netojoeein inara cairichareeinCana Coaunera.

Cana Coaunera bajajeein raotojoeeincohacuruhine Cana Coaunera

coitucuurera7Nitohaneein cuu tihane bana nii core

coaraterichaain Cana Coaunerane jauncoa nererojoecaache. Nii inaracairichaaurera aina abaantaain, turuha

4 5

503

Cana Coaunerane reeintiaaincohacuche. Charijiijieein teeinti,nocoanajaauruhane, temule jaauruhane,omarohin nihane cohajeeure, inacaain,tainacaa que turuhane taihuruhanecoina. 8Nii rijiijieein turuha CanaCoaunerane reeintiaain cohacuche.Jiaonriha Cana Coaunera ere tonoranajianiquichene. Atiin cohacuche, inaecarajarinaain turuha caa cana raichauratane que Cana CuruaanaaJesocurisitone. Nii coreniha atiin inarasuujua lararajiaain, Cana Coaunera eretonoraain sacuuche. 9Canejeraaurujiaonriha ita que inara suujuarerohecaain ita que nejerateeinneeichene. Nitohaneein neeicheneteinara casetecaeratereein niirucueraaunu que nenaa, nii turuhauhenenu Cana Coaunera.10Chatohaneein necairichaaichene

niha natiin,curelu profetacuru, nii rijijieein neeuche.Inoaelu aitiin acaauru letohaa CanaCoaunerana jaan que, cachaauru raiereerejeein beebejeeure,chaauruhane niha natiin.chanaa abaantaain, nihei CanaCoaunera ere beebejeeuruhanejianelanaala, nii aihuruhalune rijiijieeinnihacachenete caohachae. 11Acaaurutejataain caohatiin neeurelu CanaCoaunera aina. Coaraauna chuhinti, nii

neein jetao, tabai inaderanaa quesituhin nihalu Joobe ne. Nii baihacaohacha icharichaain rai CanaCoaunerane esenetaana jaunte,nitohaneein jeelai amuritoheriincoroatajaniha Cana Coaunerana jaun,enacoauneein calaojoiin, cacunuquiin,baca siriin, caohatiin raoti ichaonaa queichaohin nelu Joobe. Aiha Joobenerijiijieein necairichanaa abaantaain,inara coroatajanerihani Cana

Coaunerane coitucuhin esenetaainneeuche.12Caohachaain aonacuchena inara rai

aite. Baasoneein ichaonaa corihaaichenajaunte joaenreein, “Cana Coauneratecoaraje. Acate esinae aitocoaaunnecoitucue,” naain esinae rijitiinnohaneeiche. Coa niritiin nohanihacheinara casetecaa Cana Coauneranecoataa. “Icharichaaunni,” naain chaelaique ereeichene ichacuche. Jana,“Coatiha icharihaaunni,” naaichene coaichacache. Jiaonrihachu chaen, “CanaCoaunerate coaraje,” naain nohanenaacoaauquichene, nabana inara casetecaaCana Coaunerane coataa.13Chatohaneein necairichajeein niha

chuneine, Cana Coaunera bajaaine. Janachunei inae raotojoeein nihane,joeein Cana Coaunera coroaejeeinnenatemiin.14Chatohaneein cunaitiha chuneine,

naauru cotihacuchete, erene que rujuaainrai Cana Coaunera bajaauruhinete, niicunaitenaa rautaaine Cana Coaunera.15Esinae rauhijiriin, nii cunaitenaarautarichaain Cana Coaunerane esenetaainbajaauruha nete, nerautareein niicunaitenaa. Aihute, chaen chatohaneeinosa que nesaruhin nihane niha natiin, atiinque suujua acatena nainemiin CanaCoaunera. 16Nitohanihane jaun,neein baaso ichaain osa que nesaruhinneeichene suujue lanaala ita rai beein, itarai Cana Coaunera bajaauche jiniiquiin. Niibanate, chatohaneein baaso ichaain osaque nesaruhin naaojoaain neeichene nihanatiin, atiin inara que suujua acatenanainereein Cana Coaunera. Caohachaainnere tonoraera caohachanejein cacha bajaanete tonorae Cana Coaunera.17Coaraauna chuhinti Cana Coaunera

ere bera inoaesi Irihasi. Cana rijijieeincacha neein niha natiin jetaote, uheniha

5

504

elone coina Cana Coaunera bajaanejana, nichata jaanaca cataauntiaaojoaain uhene elo aansijieeinijin.18Nii baiha coaiteen Cana Coaunerabajaa Irihasine jana jetaote, elo letoaeCana Coaunera, atane setejiaaneenacoaauneein omarona nainihatemulene coina.19-20Aonacuche, saatono neeina

inara rai aitoreeunni. Chunei baasoichaaechaejeein ichaoha CanaCoaunera baiteein inete, ohane banacuhanete nereein necairichana jaun,cuu nitajihane coina.neein chunei casetecana jerihei CanaCoaunera niqui. Esinae CanaCoaunera esenetaera neein nenaatocohaneein, nii Cana Coaunera

nete jere Cana Coaunera, CanaCuruaanaa Jesocurisito naaojoaain,acaauru netonai Cana Coauneraesenetaain nere tonoraauruhane nii

jaain ranajaa Cana Coaunerane coina.Chaen techu tabaauru Cana Coauneracoitucuurera, inae nere baiteeinbaaso ichacure. Nabana casetecocoaraa nii Cana Coaunera baiteranecoataa, caohachaain aina ereeincoroatajanecuchete nacoaauneein

miin. Nitohaneein osa que nesaruhanamute cachane jana, Cana Coaunerarai caohacha que namute cachasuujua raujiaain nenaate, osa quenamuritohane niha natiin que suujuaacatereein Cana Coaunera.

5

505

Inara coaaucaaun.

1 1-2Canuna Jesocurisito letonoafosoto Fedoro neeun. Inae

jauriaalu caje coaauneein coaausihalucana Inaca Cana Coaunerane rijijieeinnii niicha ranojoinequichene, Poonto,Galasia, Capadosia, Asia, Bitinia,naaonjoainuri batane que cuhin inaraatane udaa riaaneein neinequicheneraine caa quiricha laenaain letoaaun.Nitohaneein rai cachaneein naitoonjoantonoraain neeichene coinate, jelai teeinrai Suujue que inara suujue teein,Calaohi Jesocurisito coichana ainacuaain inara coulucohin inara raainnelu. Aihane jaun, jeelai amuritoheriininara coroatajanemiin Cana Coaunerajiniiquiin raotojoeein neeichene coina.

Itolere bana canaacha cohajei ichaonaa3Cairichaaojoaain cana coaraain, cana

coreniha ohane baiha caje ichanaaJesocurisitone aina cuaain,neein ena nejanoaain nenaa rijijieeinnenaa jaun, cana CuruaanaaJesocurisito Inaca Cana Coauneracoroaecaachenete ne. Nii CanaCoaunerate itolere bana canaachacohajei ichaonaanaja tereein cana rai.4Chaen techu aca inara que banihateeindedeeu Cana Coauneraacha rucujuei- nii

ichaonaa caohacha inaraacha cohajeitereein. Nii inara rai niicha teeni niichatohaneein nitajenaa nainerinaain.5Nitohaneein esinae rauhijiriin inaraichoteraterichaain Cana Coauneraneesenetaain neeichene jaunte, niichaichana nainei ichaain inara beraicheein,

chaaine jaan que turuhichene, inara que

tiha inae ecu tihane bana inara quenecoina.6Nitohaneein neriquicheeine jaunte,

raotojoeein rachoojoeein neeiche ena, itolereque coujunojoineein cairichanojoineeinneeichene nihanatiin. 7Charijieein teeintiusihanau oro teeinmocoore cajemituhabaasone coina, nii rijijieeinte inara netonaicoujunojoineein neriquicheein. Inae

chene jana, itolere necairichanaa abaantaain,inara sarunaa jerihamoconajaeranetonoraelanaala, itolere que laraajiinneeichenete, nii jataain coreti- nitaje rainenaa oro amurijiriin nelateineeinneriquicheein. Nitohaneein coujunojoineeinneeichene abaantaain laraajiin neeichenete,coroaenojoineein neriquicheein inae turuhacana Curuaanaa Jesocurisitone bana.8Coatiha niqui charijibana

Jesocurisito coaraain niheeiche inara.Nete coaara rijitojoeein jataain belaain

Fedoroacha

letoai leinjiin

506

coroajeein rachoojoeein neeiche. Chaentechu, “Naaonjoaan,” naain inara erenejesinaacha que benaa nainiheeiche,jataain necaohachanaa nihane jaun.9Nitohaneein inae ichoteratenojoineeinniha inara suujuene jaunte, raotojoeeinrachoojoeein neeiche. Nitohaneeinneeichene coinate Jesocurisitoesenetaain neeiche.10Nitohanihane coinate inoaenlu caje

coaauneein jianacoon cana ichoteraanuque cuaain caohachaain coitucuuruhanecoina que nerelaain, cairichaaojoaaincana coaraain ichoteratenojoinichaachene jaanu terichaain cana raiCana Coaunerane beebejerejetecureluprofetacuru. 11Nitohaneeinte inaejauriaalu caje coaauneein profetacuruque coitucueratelu Jesocurisito Suujue,ateinaauruhane baiha nacoaauneeinichanaain rai caohacha icharaanu quetiha Cana Coaunerane coitucueratelu.Nii jaunte niqui: “Charijicha niiaicheein. Chatohanai banachaaicheein,” naain niqui coitucunaajerecure, acaauru que coitucueratihaCana Coaunera Suujuene jaun. 12Neteacaauru raineein nenerihani nii CanaCoauneraacha beratenojoi- inara raicaohachaneein neeninu coitucuerateluacaauru que Cana Coaunera. Nii jauntenii ichoteratenojoineein neeichene jaan,inae inara que coitucuerateeure nii EnaNenaa Cana Coaunera Ere beracurudede caje letononeein nenaa CanaCoaunera Suujue aina cuaain. Niiteniqui jataain caohatiin coaraaincoitucunaa jerecurelu Cana Coauneraletono anjeraauru netonai.

Esinae rauhijiriin aca jerihanerijijieein ichaonaa coinate canacotijiaain ne Cana Coaunera.

13Nitohanihane jaun jatoraain niichaque coacuhin coujurihu inara suujua

coaraain, nacoauneein turuha uhaJesocurisitone jana inara rai CanaCoauneraacha tenaa jereiicha quejaaequiin neeuche. 14Coujuriu CanaCoaunera calaohineein nenaatocohaneein naitoonjoan tonoraainneeuche. Jiaonriha jauriaalu CanaCoaunera coitucuelanaala inara suujualetono rijijieein ichaohichelune rijijieeinichaohichene. 15naala, Cana Coauneraacha quebanijiaaineein saantoneein ichaaoche,nii inara cotihara acaihanejei CanaCoauneraacha Saantoneein nihane jaun.16Nitohanihane jaunte rai Quirichainoaensi cuhane: “Acaihanejei inaraCoauneraneein Saantoneein nihanunejaun, canu que banijiaineeinsaantoneein leinjiin canuhachacachaneein ichaaoche,” nae CanaCoaunera.17“Cana Inaca Cana Coaunera,”

naaiche Cana Coaunera quene jaun, acachuni ichotelanaala canaacha ichai cajecana ichao coaraain rucuheraneein

chene coaarateein ichaaoche, jaiti cauchauratane que ichaonaa que neein.18Inara foerateracuru ichao rijijieein

nii chaque nelatelanaala nitaje rainenaa ichaonaa que ichaohichenejanate, inara ichoteratelu CanaCoaunera. Nii jaunte inara nii nitajerainenaa oro, coriqui, naaonjoain quecoretenohineniha nii inara ichaoneraotojoeein coitucuhiche. 19

lanaala nenaa carenero narejeen sohin

curuhalu cana inoaensihurune rijijieein,nii chaeloon osaaojoejelanaala nenaaJesocurisito sohin, coichana jataain

joineein ne nii inara ichao. 20Inaenitohaneein cana coreniha orichaaine

1

507

coinate jaiti necoaunaeniha cana raichauratanene ajiniha caje coauneeinnesilu Cana Curuaanaa Jesocurisito. Niijaunte inae ecu tihane jaun jeriha CanaCoaunerane jaun, nii bana inaracaohachanu que ecocohin nelu.21Jesocurisito aina cuaainte, nii oo cajeichateein rai caohacha icharaanuteraneein nenaa Cana Coauneracoitucuhin esenetaain neeiche.neein inara coroatajaneraneein nihaCana Coaunerane jaunte, leinjiinacaacha cohajeein que jaaequiinneeiche.22Inae nitohaneein Cana Coaunera

beratenojoi esenetaain tonoraainneeichene jaunte, inae couluunojoineeinne inara suujue, jataain inara suujuaaina cutaain jiniiquiin Jesocurisitoranojoineein nenacaauru canejeraauruaina ita belaain neeichene coina.Nitohaneein le cacha nequichene atiinita acatiha tacaain, inara suujua ainacutaain ita belaain neeuche, nii baasocoacuelanaala. 23Enate nacoaauneeinnejanoaain nenaa rijijieein neeiche.Coatiha cacha onaa inaeraneein nenaajaberoco caje nii nejanoaheeiche. CanaCoaunera Ere chabana nitajenaacharanejeein satonoelanaala nenaa ainacuaainte nii nacoauneein nejanoaaiche.24Nitohanihane coinate: “Satiin cachatenejanoaain fojoeein ichauhenaneeininae biinaanihane ohe. 25Nete laen Cana

naala nereein,” naain laenanohineein neCana Coaunera Quiricha cuhane. Niiinara rai beratenojoineein nenaa Erenaaesenetaaichene jaunte,nojoineein neeiche.

2 1

joineein neeichene coina, inara raiberatenojoin Erenaa esenetaaichene jaun,jauriaalu baasoneein ichaohin inara amutecacha cairichaa nohaneein,

tiin, inara amute cacha cotaairiichenenihanatiin belaicha rijitojoeein rai ereeinneeichene coaarateein neeichene jianeeinneeuche. 2Aiha ena nejanoanaa canaanaiujuari, itaariicha que coacuhine rijijieein,Cana Coauneraacha jerei que coacuhin,aca jerihane rijijieein ichaohin, inarasuujua ilaauchete ichoteratenojoineeinneeiche. 3Nitohaneeinte neriquicheein,esinae rauhijiriin caohacha teraneein nihaCana Coaunerane coitucuhin esenetaainneeichene.

Ajeri neloheriteeuruhane jaanrijiicha Curisitone que cuaainacaauru relaa Fedorone.

4Nii Cana Coaunera rai ajeri ichaohinnenaa Jesocurisito, nii chaque nelatihei

curune jaancha que coacuhin raaichanelateein neeuche. Nitohaneein nelatiheirijijieein coaracuruhane sainejeeinte, ajeriichaohin jataain itolere que nelatineeinjanijiin Cana Coauneraacha tenojoineeinnenaa ne. 5Nirijieein techu esinae

chene- ajeri ichaohin nenaa caje CanaCoaunera lorerineein ichanohin Teenfororijijieein rai saseredote esine neein CanaCoauneraacha jerei ichajeein saantoneeinneriquicheein.ruha saseredotecurune rijijieein,

cheein. Inarate Jesocurisito aina cuaainCana Coauneraacha jereineein, raicachaauru suujuateraneein neriquicheein.6Nitohanerichaaine quete:

“Sioon neseeune, ajeri jataainnelateinneein nenaa quiicha janijiiteeun.

Aihana jaun esinae rauhijiriincaohachaniha nii ajeri quiichateeine coitucuhin esenetaainnenaa que

chabana jaolecorinaauni,”

1 2

508

naain laenanohineein ne Cana CoauneraQuiricha cuhane.7Cana, esenetaera nichaachene rai nii

Cana Coauneraacha tei ajerite jataainnelateineein ne. Nete Cana Coaunera

naala nenacaauru que:“Jaolecooruha loreri icharaaurunejaan ajerite,

loreri nunuheneein temuraneeinnerotoha cureein.

8 Acate leinjiin ajeri jaberoconeeinlacurocuruhane jaaneein nereein,”

naain laenanohi nihane rijijieeinte, inaelacurocure, nitohaneeuruhane coinainae ichanohineein neeuruhane jaun.9Nete inara le lauriineeichene, Cana

Curuaanaa rai saseredoteneein niichajanijiineein, Cana Coauneraacha jereineeinrai cachaneein neeiche. Nitohaneeinteinara raain nelu Cana Coaunera, jataain raicaohachaneein nenaa niicha berateibeeiche leeochaauru raine coina. Acatenocohenaanau nenaa rijijieein neeichenejana, inara cotijiaain nelu,neein nenaa Cojoanonaa que neeichenecoina. 10Jauriaalu niqui cairichaaojoaaininara coaraain niheilu Cana Coaunera, raicachaneein neneeichene jaun. Nete inaeenene rai cachaneein neeichene jaun, inaecairichaaojoaain inara coarae CanaCoaunera.

Cana Coauneraacha icharateiichajeein ichaaoche

11Canejeraauru, atiin inara suujuacoaraain, inae nejelau cachanequicheneichao que ichaaoche, nabana nitajiha inarasuujuene coataa. 12lanaala nenacaauru aina neeichenenihanatiin, coujurihu Cana Coauneracoitucueraneein neeichene coaarateeinneeuche. Nitohaneein ichaohichenete, baasoichara niha inara beeuruhane nihanatiincaohacha ichaquichene coaraain Cana

Coaunera coroaecurureein, inae lecachaniquichene caje inaraacha ichanohirucuhecane cojoanonaa que turuhane bana.13Inae Cana Coaunera cachaneein

neeichene jaun, satiin inara amutecachaauru- cocoainanacaineeinnenacaauru ere tonoraain neeuche. Chaenleeochaauru cocoainanacaihuruamuritoheriin cocoainanacaineein nenaaenferadoro ere tonoraain neeuche. 14Niirijijieeinchu nii rai letonocuru- baasoicharaauru casetecaain caohachaichaeraauru coroaeraneein nenacaauru eretonoraain neeuche. 15nete jere Cana Coaunera, nabana tonaainereeuruha inara que caohacha ichaeracacha nocoeje chanuheriin ichaonacaauruaina cha coitucuhichuru cachaaurunecoataa.16Inaraacha jerei ichana nainequiche

niqui. Nete laen nii inaraacha ichai ainacuaain naineneeiche leeochaauru rai baasoichaquichene. Aihana jaun coujuriu CanaCoaunera cachaneein caohacha ichaainneeuche. 17Satiin que inara suujuaacateein jiniiquiin ita belaain- jeriha CanaCoaunerane rijijieein neein- enferadoroque inara suujua acateein neeuche.

Cana relaeranu quenecairichaain nihalu Curisitone

18Nitohanihane jaun rai fatoroon eretonoraain aca jerihane rijijieein neeineletononeein nenaa. Jiaonriha caohachaainbelaain aca jerihane rijijieein sirihafatoroone jauhancha nere tonoraainnihane. Nechu aansaineein cotaitiin nihafatoroone nihanatiin nere tonoraainneeine. 19Jeriha Cana Coaunerane rijijieeinichaohacachene coreniha, lera colane raicacha nihacachene corenihacha canacasetecaain cana cairichaane nihanatiin,jianelanaala abaantaacachenete jataaincaohate. 20Jana esinae rauhijiriin baasoichaquichene coreniha inara casetecaain

2

509

neeuruhane abaantaain neeichene, coatihacaohacha ichaa airiheicheein. Nete laencaohacha ichaquichene coreniha, inaracasetecaain inara cairichaeranihane,soroelanaala abaantaaichene CanaCoaunera notaracaae caohacha ichaaairiquicheein. 21Nitohaneein neeichenecoinate, inara cotijiaain nelu CanaCoaunera. Inara coreniha necairichanaaabaantaain nihalu Curisito inara quecoaarateeine rijijieein, inara netonainecairichanaa abaantaain neeuche.22Coatiha niqui aansijieeiniji osa quenesaruhin nihei chuni coritaain niheiluCurisito. 23Niheichu nocoejechanuuruhane

nuhin nerejetohilu.ruhane nihanatiin tonaain ereeinnerejetohilu. Cana Coaunera esinaerauhijiriin baaso icharaauru coitucuhin niirucuhecane coinaachate aitoraaetelu. 24NiiCurisitote jaberoco aina cuaain cana osaamaain coroso que ohin aina jiniiquiincana osa atinaelu, aina cuaain ichaonaaesine que ichaohin osa colane nenaa coina.Nitohaneeinte cana osaacha quenesarujueein nihacachene caje canamitaeranu que coroso que ohelu Curisito.25Jaurihaalute niqui aiha beraicha colanenenaa carenerone rijijieein nitajenaa neeinnerejetocoaachelu. Nete laen inae enacarenerocuru beraiha beraichane,nitajenaa nainecurenihane rijijieein inaraberaain niha Curisitone jaun, nitajenaanaineneeichene jaan ichaonaa queichaohiche.

Naaonjoaai ichaaoruhinesinijeraaonacaauru.

3 1Aihana jaun inara lanaauru eretonoraain neeuche enecuru. Aihute

inara ichao cajeecha coaraain, acaauru raierenaa latelanaala, nii Cana Coauneraberatenojoin erenaa coitucuhin esenetaainneeuruhine esenetana jerelanaala

nenacaauru inara lanaauru, 2esinaerauhijiriin caohachaain neein, nii baaso

chene coaracuruhane. 3Esinae rauhijiriincaohachaain nenaa jeriquichene, niinitajenaa inaaurera rucuhele oro cajeichanohichuru, cajione caohachaauru,naaonjoainuri que coacuelanaala, 4inarasuujua aina cutaain esinae rauhijiriinJesocurisito suujue que coacuhinneeuchete raotojoeein neeiche.Caohachaain Cana Coaunera notaracaaenihacanete jataain nelate. 5Nii rijijieeintechu nerejetocure cana inoaensihurubenecuru- jeriha Cana Coauneranerijijieein ichaonacaauru. Nitohaneeinjeriha Cana Coaunerane esenetaauruhanejaunte, jeriha acaauru lanaaurune rijijieeinacaauru ere tonoraain neeurelu nii acaaurubenecuru. 6Nitohanihane jaun techu:“Canu curuaanaa,” narejete lana Abaraaunrai Sara, nere tonoraain aca jerihanerijijieein nihane jaun. Nii aihalu Sarane

nete, rauhijiriin coujuriu nii Abaraaun ainaSara nefoerateneein nenaa rijijieeinneriquicheein.7Jana inara acaauru lananequichene,

jeriha inara sinijeraaurune rijijieeinjiniiquiin ita suujua rijijieein neeuche.Coa ene neeuruhane amihaneeonamurijiriin, inara sinijeraauruhachaichanenu teein nihache. Inara rijijieeinacaauru caohachane quete, nitohaneeinacaauru rai ichaonaa teein nelu CanaCoaunera. Aineeichenete CanaCoaunera bajaain neeichene, inara eretonoraenereein Cana Coaunera.

Satiin Cana Coaunera ranojoineeinnenacaauruhacha ichanenu

8Aihana jaun ita suujua rijijieeinneein ita janojera rijijieein ita belaain,leeochaauru coroatajaneein, nii

2 3

510

naala neeuche. 9Jiaonriha tonaainbaasoneein inara que ereein neinihane,nii tonaain que baasoneein ereeichene.

nihane, coa inara netonai nocoejechanuhache.naala acaauru rai caohacha ichacuche.Nitohaneein inara rai caohacha ichaanecoina inara raain nihalu CanaCoaunerane rijijieein. 10Nii coinate:

“Chunocoha nichao colalajiinraoti ichaonaa que ichaonaajerihane,

namute cacha que baasoneeinerelanaala,

nii casajenelanaala,11 baasoneein ichaonacaauru aina

nelanaala,caohachaacha ichaainraotojoeein ichaohane jaanuhachaariin

acaacha sacuhine.12 Cana Coauneratecaohachaain suujua coaraainichaonacaauru beraichaneeinnihane jaun,

bajaauruhane aonaain ne.

caauru quejaoleconaa rijijieein ne,”

naa Cana Coaunera Quiricha inoaensicuhane.13Nitohaneein itolere bana caohacha

nejesinaacha que coacuhin neeichene,nerihei inara rai baaso ichara. 14Netelaen caohacha ichaquichene corenihanecairichanaa coaraquichene nihanatiin

cheein. Jiaonriha nii chuni que casiinnesooneein neeichene. 15Nesoonenaacoacuelanaala raujiaaincha inara suujuacuhane Cana Curuaanaa Jesocurisitocoacuhin bajaebajaecuche. Chaen letonajatoroaain neeuche chunocoha inaracaje, “Chatohanihana nii jaaecoichene

jaan,” naain bajaa inara cajene,raotojoeein belaain beeuchetecoitucuhin neeine. 16Nete acaauruamurijiriin nenaa coacuelanaala,acaauru que inara suujua acateeinacaauru rai beeichene caohachae.Nitohaneein coujuriu Jesocurisitoesenetaeraneein caohacha nejesinaichaain neeuchete nocoejecurumiininara que baasoneein erenacaauru.17Baaso ichacaachene coreniha

riintejia nenacaaeneein caohachaecaohacha ichacaachene corenihanecairichanaa coaracaachene,nitohaneei jeriha Cana Coauneranejaun. 18Nii rijieein techu Jesocurisitonetonai lesajeeincha cana osa corenihacairichanojoineein ohin nelu. Coatihaniqui nii chatohanai baaso ichaain osaque nesaruhin niheilu aca, nete erenaa

caauru coreniha necairichaain nelu, raiInaca Cana Coaunera rene cana amaanecoina. Joaenreein cacha rijijieeinteniqui ohin nelu rai jaberoco. Nete acaCana Coaunera suujuenihane jaun oocaje ichanaain enanetojoeein ichaohinne. 19-20neein cuhin, acau tabai itajenojoineeinmoconajaera casetecanohineeinnitajenacaauru suujue relaelu.Acaaurute bote nainaa Nohenereentiaain esenetaauruhane cohacaCana Coaunerane sainejeein,renihane jaun nitajeeurelu. Acaaurutabaauru esenetaeraauruhachate,itolereneein fosanejeein acau tabai cajenichoteeurelu. 21-22Nii acaute cana osa

nojoinichaane jaa cojunacaneeinnenaanelu. Nii aina cuaainte, inaeichoteratenojoineein nihacache cananetonai.niha cana jaberocone coina baotisanojoi

3

511

nihaacache. Acate raujiaain canajaberoco coulocohin, oo caje ichanaaidedeeu cuhin Cana Coaunera raotononichajai que neein, itolere anjeraauruamurijiriin,riin nihane coina nenaa Jesocurisitoaina cuaain, aina nenaa coina canasuujue coulooca Cana Coaunerane jaanneein ne.

Cana Coaunera tenojoi inaraachaichana nainei que leeochaauru

coroatajanecuche.

4 1Aihane jaun cana corenihajaberoco cairichaain nihalu

Curisitone rijijieein, inara netonainecairichanaa coaraquichene coinajatoraain neeuche. 2Suujua letonorijijieein ichaohane jianeein CanaCoaunera jerenohicha ichaane corenihanecairichanaa coaraain neite osa cajenichotereein. 3Jauriaalute inara netonai

coichelu. Nitohaneeichene jaunte,jataain baasoneein ichaohin, inarasuujua coaraelanaala necha ansaineeinnerejetocoichelu, jianelanaala cocohin,tonijiaain ichaain ajenacaauru aina nihanatiin neein, nii ichanohichuruecaantooruniha natiin coroajeein,naaonjoaain nerejetocoichelu. 4Netelaen inae enene, chabana jianelanaala

jetocoichene jianequichene jaun, inaeinara coaracureniha acaauru ainanejaun inara cojoelatiin inae baasoneeininara que ereeure. 5Nete inae ecu tihanebana onacaauru, ichaohin nenacaauru,naaonjoainuriicha ichai coitucuhin niirucuheraanu que nenaa cojoanonaa quetihane bana, raajenihane niicha ichaibiha cuurureein. 6Nii onacaauru raiteCana Coaunera ere berejetecurelu, ohinneeuruhane nihanatiin aitoha Cana

neein ichaohin neeuruhane coina.Jerichanejeein techu niqui, aitocuruhacachaaurune rijijieein caohacharelu jaiti

nohinihalu niine.7Inae satonoha itolerene que

tururichaje. Aihane jaun inara que CanaCoaunera icharatenohin ichajeein CanaCoaunera bajaae bajajeein ichaaoche.8Itolereneein inara suujua aina cutaainjiniiquiin ita belaain ichaaoche. Jataainita belaain ichaoha cachanete arajii rainosa que suujua acatereein CanaCoaunera. 9Inara rene turuhin nihachunine tonaain leeochaauru queerenaa coacuelanaala inara loreri asaaeraauche. 10Coujuriu lauri lauri inara queCana Coauneraacha icharatenohiicharaneein nenaa tocohaneein, ichananainequichene rijijieein inara rai CanaCoauneraacha tenojoi aina cuaainleeochaauru coroatajanecuche.11Chunocoha tonaain erenaa jerihanejaa que irihane, jeriha Cana Coauneranerijijieein ereein neeine. Chunocohacoroatajanera latihane, ii rai Cana

janeeu. Itolere iicha ichai ichaaine,itolere bana caohachaain ichaaute iicoroatajaniha Cana Coaunera ainaJesocurisitone coaraain coroaecuruhinecachaauru. Acate rai necaohacha que

neein ne- chariji bana satonoelanaala.Nitohanemiin.

Coujuriu Jesocurisito ranojoineein nenaatocohaneein necairichanaa abaantaauche.12Canejeraauru, jiaonriha mainajeein

coujunojoineein neriquicheeine quejatoroaelanaala neeichene.13Raujiaaincha aihalu Curisitonerijijieein necairichanaa coaraainneeichene nihanatiin rachoojoeein

3 4

512

neeuche- inae turuha necaohachanebana rachoojoeein neriquicheeine jaun.14Curisito cachaneein neeichenecoreniha inara batohin nei nihanete,nerausiaaequiche jataain caohachaainnenaa Cana Coaunera Suujue inara ainanihane jaun. 15Nitohanihane jaunnecoejemiin, sonajaain jaohin,neein, leeochaauru rai cotainacaiichaain, naaonjoain ichaane corenihacairichanojoineein nenaa. 16JanaJesocurisito cachaneein neeichenecoreniha inara casetecaain neinihane,jiaonriha nocoejequichene.Raujiaaincha coreniha Cana Coaunerabajaain coroajeein neeuche.17Inae cana rai cachanichaachene

ichanohi rucuheca Cana Coauneranecojoanonaa que turuha. Nitohaneein raicachanichaachene que nunuheteein,nitohaneein icharichaainne jaun,neeururichaain Cana Coaunera eretonoraelanaala nenacaauru. 18Coaracuchenachuhinti rai cacha nichaachene saijieein,

cheeine. Nii jaun chatohaneeururichaainchaainti,caauru. 19Nitohanihane jaun, CanaCoauneraacha jerei ichaquichene corenihanecairichanaa coaraain neeichenenihanatiin, itolere bana caohacha ichajeeinichaohin, naitoonjoa rijijieein chaichaeraneein nenaa Cana Coaunera bijiuinara suujue teeuche.

Jesocurisito ranojoineeinnenacaauru suujuatera

5 1Enane laen nii inara aina ita

tenaa jereeun. Canuhetonaine acaaururijijieein ichauhenaneein cana corenihanecairichaalu Jesocurisitone beraneeinneeun. Nii rijijieeinechu canuhetonaiacaauru aina jiniiquiin Cana CoauneraCojoanonaa que nereeunni, inae ecu tihane

bana. 2Nii inara que Cana Coauneraachaberaichatenojoi, rai cachaneeinnenacaauru beraihuche. Nii coinate inaraque beraichatenajae Cana Coaunera.Caohachaain inara suujua coaraain jerihaCana Coaunerane rijijieein acaauruberaihuche. Jiaonriha inara letoaeralateein core coinaacha ichaquichene.Raujiaain jeriha Cana Coaunerane rijijieeincorajeein ichacuche. 3neein nenaa coacuelanaala, raujiaaincaohacha nejesina ichaain neeichenecoaarateeuche acaauru quete, acaaurunetonai inara caje nerelaaurumii. 4neein neeichenete, inae turuha canaberaicha esineneei nenaane bana, inaraque rai necaohacha que necaohachaainnenaa- comai lauriareein inara couturi que.Nii comai chariji bana setuhinnaasaerinaain.5Jana inara enamanaacuru,

jerecuruha inara bichauhenaaurunerijijieein neeuche. Satiin ita suujua

lanaala nii:“Cana Coaunerate,itolere amurijiriin nenaa jereraaurulacuroaeraneein,cairichanojoineein nenacaaurucairichaaojoaain coaraain

coroatajaneraneein ne,”naain niha erenaane que nainae.6Aihane jaun Cana Coaunera bijihuneein, nii chaque nelatihei rijijieeinneeuche. Acate inae ecu tihane banajataain nelateineein neeichene coinaichareein. 7Coa itolereecha quecoacuhin nererojoecaaeriin nihache,itolereecha que inara berairichaainCana Coaunerane jaun.8Aihana jaun caohachaain jataain

itolere que nainaain neeuche.Charijieein teeinti jatoraain quihane rainetiin nesari ariirijie janolari, niirijijieeinte jatoraain inara ariirijie

4 5

513

moconajaera inara itajihane coina.9Charijieeinijin chatohanai que inarasarunaa jereranihane, jiaonriharijitojoeeichene. Raujiaaincha niiinaraacha esenetai aina cuaain laraajiin,satiin chauratane sacuritaainnenacaauru cana nejeraauru netonai, niijelai necairichanaa abaantaainneeuruhane coitucuhin abaantaainneeuche. 10Nete inae carajaaojoaainnecairichanaa abaantaain neeichenebaiha, inara coroatajaniha CanaCoaunerane aina rauhijiriin baasoichana coacuelanaala laraajiin acaachaesenetaain neriquicheein. Nii jeelaiCana Coaunerate, jataain canabelaitohane jaun, rai calaohiJesocurisito aina cuaain cana cotijiaaincana raain nelu, rai Cojoanonaa queaina nenaa coina. 11Nitohaneein itolereichana naineraneein neeine chaabanasatonoelanaala. Nitohanemiin.

Satono tihane rai nocoiha Fedorone.12Casuujua rijijieein nenaa cana

nejera Siribano quene caa quirichalaenaerateeun inara rai-naala inara suujuatiha. Chaen jataainesinae rauhijiriin inara belaiha CanaCoaunerane jaun, coujunacaniharausiaenojoineein neeichene jaanutihane coitucuhichene coina. Aihanejaun jataain inara belaiha CanaCoaunerane jaun, aca jerihane rijijieeinichaaoche itolere bana.13Janijiin inara raain nihalune

rijijieein, Babiloniau janijiin CanaCoaunera ranojoineein nenacaauruteinara coacue. Cacalabi rijijieein nenaa-Maroco netonaite inara coacuhe. 14Itarene turuhin neeichene, raotojoeeinjiniiquiin ita belaain ita raain neeuche.

chene raotojoeein neeuche.

5

514

Acaauru coaaucane biha Fedoro

1 1Canuna Jesocurisito letononeein- raiafosotolo Simoon Fedoroneeun. Cana

Coaunera, chaen nii cana ichoteraneeinnenaa Jesocurisito, naaonjoainuri chabananohanelanaala cana rai caohacha jataain

nequiche canacaanu rijijieeine raine caaquiricha laenaaun. 2Nii Cana Coauneraaina Cana Curuaanaa Jesocurisitocoitucuhichene jaan aina cuaain, itolereinaraacha latei que inara rausiaemiin CanaCoaunera, jeelai amuritoheriin raotojoeeinneeichene coina.

Jesocurisito ranojoi ichao3Cana Coaunerate itolere niicha

ichana nainei ichaain, cana ichao raicanaacha latei teein, leinjiin canasuujua coaraain nihacachene jaanuteein ne. Nitohaneeinte nii niichaichana nainei ichaain,neein nenaa coitucuerate cana que CanaCoaunera. 4Satiin nii cana rai niicha teiaina cuaainte, cana rai tihane coinanaitoonjoa jataain itolere amurijiriinitolere que nelateein nenaa te CanaCoaunera. Nii aina cuaain niicha teiichaonaa que ichaohin, nii itolere banabaaso coacuhin nitajerai niha cachanejaan jianeein ichaohichene coina.

5Aihana jaun, jereniha inara suujuanenihanatiin, atiin jeelai amuritoheriinjeriha Cana Coaunerane rijijieeinesenetaain cha coitucuheraneeinneeichene coaarateein, 6inaraachacoitucui aina cuaain caohatiin coacuhin,baasoneein coaauquiche inara suujuacuhanene tonoraelanaala,lanaala neein, 7inara belaiha CanaCoaunerane rijijieein jiniiquiin itabelaain ichaaoche.8Nitohanai ichaain ichaohichene,

coatiha inacojoeein nelatelanaalanerinaain inara ichao. Niheichuinacojoeein Cana CuruaanaaJesocurisito coitucuriheeicheein. 9Netelaen, nitohanai ichaelanaala nenaa,

naala nihane jaun, jauriaalu rai nosacaje couluonohinihane baiteein nihanejaun aicheein. 10Canejeraauru,nitohanihane jaun, inae inara janijiininara raain nihalu Cana Coauneranejaun, esenetaaichene ilaauche inarasuujua cuhane. Nitohaneein neeichenecoatiha chabana esenetaaichenejianeriheeicheein. 11Chaen techunitohaneein neeichene, cana CuruaanaaJesocurisito Cojoanonaa chabanasatonoelanaala nenaa bacuujua

cheein.

Fedoroacha

letoai coroataja

515

12Nii jaunne, inae caohachaain inararelaauruhane jaan coitucuhin jerihaCana Coaunerane rijijieein ichaohichenenihanatiin, itolere bana inara raicoaaureeunni nabana baitequichenecoataa. 13Jaiti ichaaojihanune jaunte necarai rauhi inara suujuateein nihanunecoina. 14Cana Curuaanaa Jesocurisitote,inae enanocoojoa orichaauninecoitucuerate canu que. 15Nena atiinnainichaaunne jaaun tiaajeein inaracoroatajanereeunni, inae ohanune baihasatiin canuhacha ichai coacuhinneeichene coina.

Itolere amurijiriin niicha ichananainei ichaa Jesocurisitone

16Nii niicha ichana nainei ichaain,turuhalu Cana Curuaanaa Jesocurisitoneque inara relaacaanune jaan, coatiharaujiaain nereretanaa neein nenaa nihei.Niheichu coatiha canacaanu suujua cajerocohin cojoeluinaain nohanihaaitohacaanu. Canacaanu nota queitolere ichaa Cana CuruaanaaJesocurisitone jana coaracaanune jaanquena aitocoaanu. 17Coarajihacaanunejana techu, rai necaohacha teein jataainerenaa raotono que ereein rai Calaohinihane cocoainaa: “Caate jataaincanuhacha belaaineein, janijiincanuhacha tei cacalabine,” naain rai niiCalaohi cocoainaelu Cana Coaunera.18Nitohaneeine que banijiaain nenaaichatane ucuunno neein, CanaCuruaanaa aina jiniiquiin neein, dedeeuneein rai iriha Cana Coaunerane janaaonacaaunlu.19Niite,

ruha profetacurune coitucuhinesenetaain neeichene jaanu neein nenaane. Aihana jaun, caa canacaanuhachabeebejeite, leinjiin nocohenaanaujeraaen conohajeein conoha cononerijijieein inara conoaera neein, janonaa

rai mituhin conoha soaaene rijijieein,inara suujua cuhane conaeraneeinnereein, turuha rai cojoanonaane quetiaain. 20Aihana jaun, esinae rauhijiriinberejetocuruha profetachenete ne. Nii jaun, satiin CanaCoaunera Quiricha cuhanelaenanohineein nenaa, coatiha suujuacaje rocohin aitocuruha profetacurunejaan nihei. 21Aihana jaun, satiinprofetacuru coatiha rai suujua cajerocohin aitoroaetocuruhi, Cana

ratihane jaunte,tihane rijijieein berejetocurelu.

Nechu joaenreen nohaneeincacha relaauruhane.

2 1Isaraelitaauru jana nihalunohaneein cacha relaaurera

profetacurune rijijieeinte, inara jananetonai neeurureein cacha coritaaincacha relaaureraauru. Acaaurutejerichanejeein inara relaa nocoetiin,inara que asinojoineein nechunohaneein inara relaaurureein suujuabaaso caje rocohin. Nitohaneeinte inaraichoteraneein niha Jesocurisitonesaijieein, acaacha esenetaaichenecaohateraneein neeurureein.

reein. 2Arajiichurute nechu nichaoaasaaeraanu que acaauru ichao baasorijijieein ichaaorureein. Nii coaraaintechabana satonohelanaala nenaaichaonaanaja coero cuhane canaamaeraneein niha Jesocurisitonesaijieein que baasoneein ereeurureeincachaauru. 3Nitohaneeuruhane jaunte,coriquiicha que coaaucuruhane jauninara cairichaaurureein, inara coritaaininara relaauruhane coreniha. Nete inae

nohineein neeuruhane coina, inaeichanohineein nihane jaun caseteco

1 2

516

coaracuruhane rai neeure. Nerihaain niicaje acaauru ichotera.4Cana Coaunerate, osa que nesaruhin

neeuruha rai letonocuru aanjeraaurunejana, acaauru que suujua acatelanaala,usi tabai aina nocohena tabai janacadena que ichohanohineein jaonajaelu,satiin coulurujuenojoi niha cachaaurunecojoanonaa que turuhane reeintiaaincuu neeuruhane coina. 5Nii rijijieeintechu satiin coitucuelanaala nenacaaurucachaauru que suujua acatenelu CanaCoaunera, inoaenlu acau tabai quechauratane jooratihane bana. AcaihanijiNohechate esinae rauhijiriin acajerihane rijijieein ichaohin nihanecoaaratihane jaun ichoterateein, chaenaina caainsineein nenacaauru cachaauruichoteratelu. 6Jerichanejeein techu,Sodoma, Gomora, naaojoaihunrineseeuru cocoaichacuru mocoerateluajaneneein nitajeeuruhane quetiaaojoaain Cana Coaunera.neeinte ichaelu Cana Coaunera, niibaiha neenihuru baaso ichajeeinichaonacaauru cachaauru notaaca niqui,nii caje nainaain baaso ichaelanaalaichaaoruhane coina. 7Nete laen Lotoichoteratelu, aca caohachaain ichaohin,nii baaso ichacuruha necha aansaineeinichaonacaauru cachaaurune rautaaincoaraenihane jaun. 8Nitohaneeinjetaote, cojoanoonetojoeein baasoichaain neeuruhane coaraain,baasoneeinchuru ita rai ereeuruhaneaonaane jaun, que suujua rerohecaeriinniha Lotone jana ichoteratelu CanaCoaunera.9Nitohaneeinte esenetaain rai

cachaneein nenacaauru ichoteratecairichanojoineein neeuruhane cajeCana Coaunera. Nii rijijieein techu,caseteconeein neenihuru casetecae, raicojoanonaa que turuhanereein tiaaincaseteco neeuruhane coina. 10

neeinte letoaa suujuane rijijieeinbaasohacha ichajeein, Cana CuruaanaaJesocurisito batojoeriin nenacaaurucasetecareein Cana Coaunera. Chaentechu erenaa tonoraelanaala enaachajoaenreein cha chaain, chaquecasilanaala acaauru amurijiriinnenacaauru necoeje chanuhinnaaojoaaunre. 11Nete laen anjeraauru

nohineein neeuruha natiin, acaauruamurijiriin Cana Coauneraachacocoainanohineein nenacaauru nocoejechanunaa nainecurene.12Nii suujua letono rijijieein baaso

ichajeein ichaonacaauru cachaaurute,nechu aiha leinjiin ataebinaene rijijieeincha coitucuelanaala ichaaoruhane jaun,cha coacuelanaala joaereein niicha ichaiichacure. Chaen techu sohinjaonojoineein itajenojoineeinneeuruhane coina inae ichanohineeinneeure. Chaen techu niicha coitucuhique nihanatiin enaacha baasoneeinereeure. Nete ooruha ataebinaecurunerijijieein ohin, 13acaauru netonaileeochaauru cairichaain neeuruhanecoreniha cairichei coaracurureein.Raotojoeein niha nocoetiin niquirachoojoenaa nitaje rai nenaa querachoojoeeure. Chaen techu jataaincoejenacai aina osa que inara saruhainara aina rachoojoeeure nechu inaracoritaa beseta ichaain neeichene.14Chaen techu ene coaracuruhane

itolere bana jereein coaracure. Niijaunte chabana osa que nesarucuruhanecoejeein jianena nainecurene. Chaentechu enaacha osa que leeochaaurusaruhin, itolere niicha latei jereein,queecha coacuhin nechu aansaineeinichaaore. 15Nitohaneein neeuruhanejaunte, inae nitajenaaneein neeure;Cana Coaunera bero rijijieein rene canaturuaeraneein niha Jesocurisitone

2

517

saijieein, sacuelanaala jianeeinneeuruhane jaun. Nii jaunte aihalu Beorcalaohi profeta Balaamne rijijieeinneeure. Aca jetaote coriqui jeriha baasoichana jerihane jana jetao, 16rai suujuacoaarihei amuneein baaso ichaa cuhanecoataa jetao, cacha rijitiin rai ereein,baaso ichaane caohate nii amaeracabario rijijieein nenaa asno.17Nitohaneei cacha relaeraneein

nenacaaurute, caohacha que cacharelaelanaala, nechu cacha ichaoasaaeraneein nenaa que cacha relaaure.Nii jaunte chabana satonoelanaalanenaa nocohenaanau caseteconeeinneeurureein. 18Itolere quete niquiereeure. Nete jataain joaenreeinaitocure. Nitohaneeinte, acaauru ichaorijijieeein ichaaoruhane jianeein, ena

jeeureraauru- cachaauru saruure osaque. 19Itolereneein niicha ichana jereiichaa cachane jereeinte niqui ereeure.Nete acaauru itajeranu letononeeinnetiin aitocure, satiin cacha, rai suujuasaruhera tonoraain nenaa railetononeein nihane jaun. 20nihane jaunte inae Cana Coauneracoitucuhin, cana ichoteraneein nenaaJesocurisitone maajeein coitucuhinnihane jaun, inae Cana Coauneracoitucuelanaala nenacaauru ichaorijijieein ichaohane caje nichoteeinnihane saijieein, nacoauneein niijauriaalu aihalune rijijieein ichaohinniha cachane, jauriaa aihaluneamuritoheriin baasoneein ichoae.21Nitohanihane coataate niqui nirijieein,cana ichoteraneein niha Jesocurisitonecoitucuelanaala neeuruhane caohachae.Nabana acaauru rai tenojoineein nihanii cana rai beratenojoi Cana Coaunera

ruhane coataa. 22rurichaaine que: “Narohane baihate

jeelai naro qui remaae. Caohatiinculeenojoinihane saijieeinte inaenacoauneein naticho cuhane cue coosi,”naa acaauru que erenaane rijijieeinneeure.

Nacoauneei tururichaain Jesocurisitone

3 1Caa quete, inae coroata saequiricha laenaain letoaanu jataain

canuhacha belaaineein neiniquichenerainera canejeraauru. Nii coroatajaicanuhacha laenai quiricha cuhanenainara suujuateeun, caohachaain inarasuujua coaraain, baaso coacuelanaalarauhijiriin coacuhin neeichenejerichaaunne jaun. 2Inoaenlu inara raiberejetocuruha Cana Coauneratenojoineein nenacaauru profetacurunecoacuhin, inara relaerateein nihalu raiafosotooro que cana ichoteraneeinnenaa Jesocurisitone coacuhin neeuche.3-4Inae caa baihate nechu inara

necoeje chanuha: “Aanca Jesocurisito.Nacoauneein turuhane coinate niquiaitelu.racuru niqui, nete jerichanejeein sacuenecoaaunaa cana rai chauratanene cajecoaauneein nihane rijijieein,” naainereeururichain nechu jeriha acaaurusuujuane rijijieein baaso ichajeeinichaonacaauru cachaaurune quenainaain ichaaoche. 5Nitohanihaacaauru ichaone jaunte,niha satiin itolerene ajiniha, inae nesihadedene jana, acau nejesinaneein nihacaa chauratanene jana, nitohaneeinjeriha Cana Coaunerana jaun, acau cajecoaunanohineein nihalu caa cana raichauratanene coitucuhin esenetanajerecurene. 6Nii rijijieein techu, elotabai aina cuaain itajenojoineein nelucaa cana rai chauratane. 7Nete laen, caaena nenaa dede, chauratane,naaonjoainuri, inae nitohaneein jerihaCana Coaunerana jaun, usi tabai que

2 3

518

nitajeeuruhane coina rucuhenohineeinneeure. Nii usi tabai, baaso icharaauruitajeranuneein nenaate, acaaurumocoreein cana janonaa satono bana.8Canejeraauru, jiaonriha Cana

Coaunera rai le jiichoo, le oaraancajaanacanei carajanihane jana, leoaraanca jaanacanei le jiichoonejihanebaitichache. 9Coatiha niqui aitocuruhaesenetaaichuru tabaaurune rijijieein,cana rai naitoonjoan tihane baitihanejaun, caeneenejihei Cana Coaunera.Chuni nitajihane jerenihane jaunte,saain nichoteein niha cachane jerihanejaun, jaiti inara cojoae Cana Coaunera.10Nete inae ecu tihane bana,

raelanaala turuha asijiautone rijijieein,coitucueraelanaala turureein canaCuruaanaa Jesocurisito. Nii janatetonijiaain coasinacaain neranuhacureein caa canaacha coarajei dede.Itolere, que nenacaauru netonaiteitajereein usi. Jana chauratanete satiinque nenacaauru aina jiniiquiin coaraainbenojoinereein Cana Coaunera rai.11Nitohaneein nitajerichaain itolerene

jaun, leeocha que coacuelanaala, jerihaCana Coaunerane rijijieein ichaaoche.12Aihana jaun, chajaain jeriha Cana

lanaala turuhine. Inae turuhane banate,usi tabai que itajenojoiniha cureein caadede canaacha coarajei. Itolerete nii usijana neein mocoreein. 13Netenitohanihane nihanatiin, cana laen enanenaa dede, ena nenaa chauratane,naaonjoaihunri cana rai tihane coina

cheein. Ecu coatiha inae nerinaainbaaso, caohacha nejesinaachate nereein.

14Canejeraauru, aihana jaun, nii queturuhane cohajeein, caohachaainichaaochete osa colane raotojoeein chaujuaihonelanaala neeichene jana, inaraeruhine Cana Coaunera. 15Aihana jaun,satiin nichotenaa coina, cana cohacajaiti turueniha cana Curuaanaanecoitucuhin que nainaain neeuche. Niiquete inara rai niicha laenai quirichacuhane beein laenaeraete cana nejeraFaboro, que coitucueratiha CanaCoaunerane caje coitucuhin. 16Lequirichaauru niicha laenai nainetiinte,nii que aitiin beein laenaeraaete cananejera Faboro.caene caaintatiin aitohane jaun. Niijaunte, leeochaauru Quirichalaenanohineein nenaa ichacuruhanerijijieein, acaauru jerecuruhane rijijieeinrotohi que cacha relaaure, tabaaurucaohachaain suujua coaraelanaalanenacaauru cachaauru. Nii corenihate,caseteco coaracurureein inae ecu tihanebana.17Canejeraauru, nitohanihane jaun,

inae nii ajiniha caje coaauneein niicoitucuhin neeichene jaun, inara

rune esenetaaichene coataa quenainaain ichaaoche. Nabana inaracoritaauruhane esenetaain inarasuujua coreein acaauru rijijieeinneeichene coataa. 18Nete jeelaiamuritoheriin cana ichoteraneeinnenaa Cana Curuaanaa Jesocurisitocoitucuhin, jiniiquiin aca jerihanerijijieein ita belaain neeichenecaohachae. Aca acaneein nihanecoitucuhin coroaecuruhine chabanasatonoelanaala. Nitohaneein neeine.

3

519

Ichaonaa esine tera erenaa

1 1Necoaunaa cana janonaane ajinihainoaelu caje coauneein nesina,

canacaanuhacha aonai, canacaanuhachacoarajei, naaonjoainne caa beein inararai laenaain letoacaanu, canacaanu notaque coaraain, biji mucuhin,caanune jaun. Acate, ichaonaa chabananitajenaa charanejeein nenaa esine teraErenaa ne. 2Canacaanu rene ecocohiniriha nii ichaonaa esine chabanasanaacharanejeein nenaa terane jaunna,inara rai nii que ereereecaanu. Acate,Inaca Cana Coaunera aina nelu. Niijianeein ratiriin turuhinte, canacaanuaina neein, jianacoon teteriin satiin raibeebeje, amuhemujueein itoleresacutaain. 3Nitohaneeinte itolereichaain satiin cachaauru notajae. Niinecanacaanu raajenihane coaraainbeebejihacaanu, inara netonaicanacaanu aina jiniiquiin esenetaainneeichene coina. Charijieein teeinticanacaanu, Cana Inaca Cana Coaunera,rai Calaohi Jesocurisito, naaonjoainaina jiniiquiin nihacaanu, nii rijijieeininara netonai canacaanu aina jiniiquiinraotojoeein neeichene coina. 4Niijaunna, jitariin beein inara rai laenaaincaa letoaacaanu, inara netonaicoitucuhin neeichene, raotojoeein

rachoojoeein jiniiquiin nihacachenecoina.

Cacha cononeein niha Cana Coaunerane5Caa erenaa- canacaanu relaa

Jesocurisitone jaan-nuhacha beebejeite, cacha cononeeinniha Cana Coaunerane jaun, notaberoteniha cachaacha ichaine jaan ne.Nihei charijieein niha natiin jetao, quenasina nainihei chaaelai, Acaitolereneein baaso ichaain nihacachenenii coarajeein nihane jaun. 6“Ainatejiniiquiin nihacache,chene saijieein, asiin canaacha jereiichacaache suujueeinete, cana

cheein. 7Nete laen satiin acatiha canaichao teteriin aiha Cana Coauneranerijijieein asinojoinelanaala chachaainjiniiquiin ita suujua rijijieeinnihacachene, cana osa culeereein raicoichana que rai Calaohi Jesocurisito.8“Chatohanai baaso ichahaaun.

Coatiha chaque osaaojoeehaaun,” naainirihacachenete, cana raajenihanenecoritarichaacheein. Cuute casajenetiinnedarichaacheein. 9neein baaso ichaain nihacachene,suujuelanaala beein, Cana Coauneranitohanei rucuheraneein nihane quejaaecohacachenete, cana osa coreniha

Joaancha

letoai leinjiin

520

caseteco coaracaachene rai nihacachenecaje, cana que suujua acateein, itolerebaaso ichacaachene berotiha cureeincana caje Cana Coaunera. 10“Chaaelaijanonaa bana, chatohaneein naosateeinnihaaun,” naain irihacachenete, CanaCoaunera ere tonoraene richaacheein.Cuute casaje tocohaneein CanaCoaunera ratiririchaacheein.

Cana Coaunera acatiha cana rai charucuheranu Jesocurisito

2 1Cana Coaunera coreniha cacalabirijijieein nenacaauru, nabana Cana

Coaunera ere lacohin, chatohaneeinnosateein neeichene coataanecatohaneein laenaain letoaaun.Chunocoha chatohaneein baaso ichaainosa que nesaruhin nihane, niha cana raiCana Coaunera acatiha nii rucuheranuJesocurisito- esinae rauhijiriin caohachaesine coitucuhin rucuheraneein nenaa.2Osaotohacachene caje cana que suujuaacatiha Cana Coaunerane coinateraajenihane netelu Jesocurisito, corosoque teein atinaauruhane coina. Coatihaleinjiin cana corenihacha aiheilu. Satiincaa chauratane sacutaain quenenacaauru caje osa berotihane coinatenitohaneein nelu.3Esinae rauhijiriin naitoonjoan

tonoraacachenete, esinae rauhijiriinCana Coaunera coitucuera nihacachenecoitucunaa nainerichaacheein. 4Janatabaauru: “Cana Coauneracoitucuhanu,” naa natiin naitoonjoantonoraenihanete, nechu jataaincasajenetohane jaun aitoreein. 5Esinaerauhijiriin, nere tonoraerate esinaerauhijiriin Cana Coaunera belaichaneeinnihane coitucunaa nainereein. Niiainate esinaae rauhijiriin jiniiquiin, ainanihacachene coitucunaa nainichaache.6Chunocoha “Jeriha Cana Coauneranerijijieeine ichaaon,” naain erei, nii

ichaohalu Jesocurisitone rijijieeinichaohine.

Ena nenaa Cana Coaunera aitoonjoan7Chasocuru, caa inara rai canuhacha

laenai canuhacha letoai- Cana Coauneraaitoonjoan, coatiha ena ecoonaneeinnihei. Acate inoaelu caje coauneein,inara rai beratenojoineein nenaane. NiiCana Coaunera aitoonjoante, inaeinoaelu caje coaauneein inae inaraachaaonai ne. 8Nete laen, caa ena inara raiquiicha laenai quiicha letoaite, enaCana Coaunera aitoonjoan- ena nenaane. Esinae rauhijiriin Curisito ainajiniquiin nenaa neein, inae nocohenacaje mituhajeein, jihanacoo jiichoomituhichene jaunte, inara raajenihane

cheein.9“Cana Coaunera cono conohanau

neeinne, jianacoon teteriin chachaainneeun,” naa natiin nejelau namutecacha belainiha chunocohanete, jaitimoconajaera aina nocoenaana nihanejaun aicheein. 10Chunocoha nejelaunamute cacha belaain neite, jianacoonichaohane coaaratiha aicheein.neein ichaohane nerinaain chuni osaque sarunaa nainera. 11Jana, namutecachaauru aina nejerateein belaiheite,nocohenaana joaenreein moconajaeraaina jaiti amuhemujue aiha maosanerijijieein, nii nocohena rai suujuaaninoaane jaun.12Nii jaunna, cacalabihuru rijijieein

neiniquichene rai caritiin rauhijiriininara rai beein laenaain letoaaun,inoaelu beratihalune tocohaneein nerenainaane coina, Acaneein nihane ainacuaain inara caje inara osa beroteratihaCana Coaunerane coitucuhichene coina.13Saain ichauhenaauru, inara rainetonaina caa laenaain letoaaun,inoaelu caje coauneein nii nesina

1 2

521

coitucuhin neeichene jaun. Saainenamanacaauru raine maajeeinna, caacaritiin laenaain letoaaun moconajaeraamuritiin ichoae iniichene jaun.14Cana Inaca Cana Coaunera

coitucuhin neeichene jaunna, caacaritiin inara rai laenaain letoaaunracacalabihuru.neeichene raine maajeeinna laenaainletohacaanu, nii inoaelu caje coauneeinnii nesina coitucueraneein neeichenejaun. Saain enamanacaauru rainemaajeeina letoaaun, chaae inaracoichana aina cutaain Cana CoauneraEre esenetaain, caohachaain laraajiinmoconajaera choae iniichene jaun.15Coa nechu jataain cacha sarueraanu

jaera tenojoin nichaae inara suujualetoaache. Chunocoha nii moconajaeratenojoin itolere nichaae suujualetoaerate, nechu Cana Coaunera quejaolequiin belainihane jaun aicheein,16Cana Coaunera caje nenaa neniha niichauratane que tenojoine jaun. Niichauratane que tenojoite, nechu jataainosa que cacha sarueraanu que nenaa ne.

nihane nichaae suujua letoaera, niichasirii aina cuaain leeochaauru amurijiriinnenaa coacuhin, naaonjoaain nihacachane jaan tera ne. 17Nete inae cuutihane bana, chauratane aina jiniiquiinnitajiha cureein, nii satiin cachasarueranu tera moconajaera. Nete laenchaaelai janonaa bana nitajenaacharanejeein niha cuurureein Cana

caauru.

Esinae rauhijiriin nohanelanaalaniha leinjiin ereine, nii cajemitunaa naineniha casajene.

18Aonacuche cacalabihuru. Inaebesaute nichaae cuujiha cana janonaa.

Nii jaunte, inae uhe lalaje nii Curisitoaina nejerateein nenaa cachacairichaera moconajaera. Nitohaneeinte,inae caa arajiin ocoojoacoaaureJesocurisito que nejerateeinnenacaauru. Nii cajete inae besautenichaae cuujiha cana janonaanecoitucuhacache. 19rejete niqui, nete mituhin amuurelucana caje. Coatiha acaauru, cana suujuarijijieein coacuhin neeuruhilu. Baanacana suujua rijijieein coacuhinaihuruhalunete enanetojoeein cana ainaneeurure. Nitohaneeinte neeurelu,acaauru caje esinae rauhijiriin canasuujua rijitojoeein neeureniha cana ainanenacaaurune coitucunaa coina.20Nitohaneeinte inara rai Cana

Coaunera Suujue teein nelu Curisito,aina cuaain inara itolere coitucuhinneeichene coina. 21naala erenaa niha Curisito que erenaanecoitucueneeichene jauna caritiin inararai laenaaun, coatiha coitucueneeichenejaun nihei. Nitohanihane jaun inaratecoitucuhiche, casajenelanaala nenaacaje mitunaa naineniha casajene.22Aihana jaun, chateeinti casajenetiinichoae, niite: “Canaacha cohajeiMesihasi nihei Jesocurisito,” naainJesocurisito esenetaelanaala queerereein. Acatechu, nii rai Inaca CanaCoaunera aina rai Calaohi Jesocurisitobatohin acaauru que nejeratenaaneeinne. 23Chunocoha cacha, Jesocurisitocoitucunaa jerenihanete, acaaentonairanaa jerenereein rai inaca CanaCoaunera. Nete laen chunocoha, nii raiCalaohi Jesocurisito coitucuhinleeochaauru que coitucuerateraneeinnihane, acaaentonai coitucuhin rareeinrai Inaca Cana Coaunera.24Nii inoaelu caje coauneein, inara rai

beratenojoin inaraacha aonai rucujueeinsirichuche, inara suujua cuhaneeicha.

2

522

Chaen jiaohine Cana Coaunera Calaohicaje naluhichene. Aihate Cana Coauneracaje netonai naluheneeiche. 25Nii canarai tihane coina aitoha Jesocurisitonejaante chabana nitajenaacharanejeeinnenaa ichaonaa esine ne.26Nabana inara coritacuruha nii inara

coritana jereraaurune coataane, caa inararai aitiin laenaaun. 27Nete laen inara, inararelaain inara suujuateranu lateneeiche,Jesocurisitohacha teratenojoin, CanaCoaunera Suujue siriin neeichene jaun. Niiinara rai niicha teratei Cana Coaunerasuujuete, caohachaain rauhijiriin inararelaa cureein, inara suujuateein. Inara raicha bihane, coatiha nohanenaa nerinaain.Esinaete erenaa nereein. Aihana jaun,

naala aina jiniiquiin neein inara relaa raiSuujuene rijijieein ichaaoche.28Aihana jaun cacalabihuru, enene

caje coaauneein, jiaohine Jesocurisitoesenetaaichene jianeein neeichene.Aihate chaque casiin necoatelanaalajiniiquiin queecha jaaequiin, niheichuJesocurisito que coejelanaala nihacacheenacoaauneein turu bana. 29Inarateraotojoeein esinae rauhijiriin caohachaichaeraneein ichaoha Jesocurisitonecoitucuhin neeiche. Nii rijijieein techu,baaso ichaelanaala esinae rauhijiriincaohacha nejesina ichara cacha, CanaCoaunera calaohineein inae nihanecoitucuhin neeiche.

Cana Coaunera calaohineein nenacaauru

3 1Aonacuche. Jataain mainajeeincana belaain niha Cana Inaca Cana

Coaunerane que nainaain coitucuhinneeuche. Nii jaunte nainecure, Cana

teeuruha cachaaurune, esinae rauhijiriinacaneein nihacachene jaun. Nii jauntecana coitucuhin, cana belaain canacoaana nainecurene caa chauratane que

nenacaauru cachaauru Cana Coauneracoitucuurenihane jaun. 2Canejeraauru,inae esinae Cana Coaunera calaohineeinte nihacache. Nete nii baiha:

chein,cache. Leinjiin, coaiteen enacoauneeincau turuha Jesocurisitone bana,rijijieein niha curichaacheinnete laencoitucuhacache, aitohane rijijieein,jerichanejeein coaraa curichaacheinnajaun. 3Satiin acaacha esenetaainqueecha jaaequiin nenaate, raajenihane

reein, baaso colane ichaohaJesocurisitone rijijieein ichaaoruhanecoina.4Nete laen, satiin osa que nesaruhin

nenacaauru baaso ichaain neeure, baasoicharaneein niha satiin osane jaun.5Inara netonaite cana caje osaberoteraanu que caa chauratane queturuhalu Jesocurisitone raotojoeeincoitucuhin neeiche. Coatiha Acacharijieeinniji chaque osaaojoejeeinniheilu. 6Nitohanihane jaun, CanaCoauneraacha jerei ichajeeinjianelanaala nenaate, osa que nesarunanainenereein. Nete osa que nesaruhinnenacaauru, coaracuruhane niha natiinchabana coitucuurenereein, nii jauncoatiha rai cacha necururinaain. 7Coainara coritaain neeuruha nejelaucachaaurune esenetaain nihacheracacalabihuru. Chateeinti baaso quejaolequiin caohacha nejesina ichae,niite caohacha ichara ne, aiha niicaohacha nejesina icharane rijijieein.8Chateeinti osa que nesarujueein ichoae,nii te moconajaera raineein nihane jaunaicheein, inoaelu caje coaauneein osaneba niha moconajaerane jaun. Niijaunte caa chauratane que turuha uheluCana Coaunera Calaohi,jaera ichanaa itajeein beroteraanu que.

2 3

523

9Cana Coaunera coitucuin, CanaCoaunera calaohineein nenaa, inae osaque nesarujueein ichaonaa nainihein,inae rai Cana Coaunera tenojoiichaonaa que ichaohane jaun. Chaeninae Cana Coaunera calaohi nihanejaunte, inae osa que nesarujueeinichaonaa nainene. 10joineeinte neeure Cana Coauneracalaohichuru. Nii rijijieein techucoitucunojoineein neeure moconajaeracalaohichuru, caohacha ichaelanaala,namute cacha belailanaala, naaonjoaainnenacaauru, Cana Coaunera cachaneeinneeurenihane jaun.

Leeochaauru aina jiniiquiinita belaain nihacane

11Caate nitohaneein nihacachenecoina: “Jiniiquiin ita belaain, leeochacachaauru niha natiin belaain,naaonjoaain ichaaoche,” naain inoaelucaje coauneein beratenojoineein nenaane. 12Aihana jaun, nainihaacachemoconajaera cacha neein nihalune jaun

neein ichaohacachene. Chanunanocoala sohin joae Caain. Caohachaainsuujua coaraa nii rai nocoalane jauntesohin joae, baasoneein ichaoha niiCaainne jaun.13Inara belaihureniha Cana Coaunera

caache. Coatiha enaacha inaraacha coaraiinerinaainta canejeraauru. 14Ohinnitajenaa rai nenaa janate nii caje canaichoterate, chabana nitajenaa charanejeeinnenaa ichaonaa que ichaohacachene coina.Nii jaunte cana amute cachaauru belaainnaaonjoaacache, inae raotojoeeincoitucunaa jaun. Chateeinti namute cachabelaine, niite ohin nitaje rai nihane jaunaicheein. 15Satiin namute cacha quejaolequiin nenacaaurute leinjiin nechuaansai sonajaineein ne. Inarate raotojoeein

coitucuhin neeiche, nitohaneein nechuaansai sonajaain nenaa, coatiha chabanaichaonaa nitajenaa charanejeein nenaaranaa nainihei. 16Coichana aina cutaaincana belaiha Jesocurisitona jaunte, Canaosa corenia coroso que neteein ohalunecoitucuhacache. Nitohanihana jaunte,raotojoeein jianacoon ichaoha cana amutecachane coina coreniha itolere

janeein nihacachene caohachae. 17joeein ichaohane jaanu que coriqui siriinniha chunine jana, jataain cairicheiinejeein coroatajanera lateein niha leinjiinnamute cachane jana tenihanete, ainacutaain Cana Coaunera belainihane jaunaicheein. 18Cacalabihuru, nainihei canaereecha que cana amute cacha belaihanocoetiin ereein nihacachene. Esinae

chene, niicha latei teein belaichaachenetene.

Chaque necoatoelanaala tonajelanaalaCana Coaunera acatiha nihacachene19Nitohaneein nenaate, esinae rauhijiriin

ichaonaa chabana nitajenaa charanejeeinnenaa tera aina esinae nihacachenecoitucuha curichaachein, Cana Coauneraacatiha nenaa bana. 20Chatohanei ichaainnihacachene coreniha cana coulurujihacana suujuane sainejeeinte, canaacha ichaicoitucueraneein ne jianacoon cana tera-Cana Coaunera,neein nihane jaun. 21Canejeraauru, janacana suujua cuhane chatohaneein baasoichacaachene coaracaachene jana,chatohanei ichaeniha cachenete, CanaCoauneraacha que jaaequiin nacatihanerichaacheein. 22Acate satiin canaachabajai tereein, cana rai naitoonjoantonoraain, Aca jerihane rijijieein chachaainihacachene jaun. 23Nitohaneein tonoraainnihacachene coina cana rai naitoonjoante,rai Calaohi Jesocurisito esenetaain, le

3

524

cacha nichaachene jiniiquiin ita belaainichaohacachene coina ne. 24joan tonoraain nenacaaurute,joan jianena coacuelanaala, aina jiniquiinneeuruhane jaun, acaaentonai acaauruaina ichoae. Nitohaneeinte cana ainaichaohane coitucuhacache, cana quecoitucueratiha nii cana rai niicha tei raiSuujuene caje.

Cana Coaunera Suujue aina nejeratihamoconajaera suujuene

4 1

chaauruna caa que erete aonaquiche.Coa Cana Coaunera letono niha nocohetiininara rai satiin erenacaauru esenetaainnihache. Nitohaneein inara coritana jereranihane, esinae rauhijiriin Cana CoauneraSuujue sirichuruhane coitucuhichene coinacoujunajaain coaranaacuche, jataainlanaeniha arajiin caa chauratane quecasajeeurune jaun, tabaauru canaCoaunera letononiha nocoetiin ereuruhanejaun. 2quichenete, esinae rauhijiriin Cana

cheein. Satiin, cachaneein turuhinnejanoaalu Jesocurisitone coitucuhinnenacaaurute, esinae rauhijiriin CanaCoaunera Suujue siricheein. 3Jananitohaneein niha Jesosone coitucunaajerelanaala nenacaauru, coatiha CanaCoaunera Suujue siririnaain. LeinjiinCurisito aina nejeratena moconajaerasuujuete siricheein. Inarate coitucuhinneeiche, inara uricho que bera aonaainnaaonjoaain neeichene jaun.jaera suujuete inae caa chauratane queturuhin ne. Acate Curisito que nejeratenaanera cacalabihuru.4Jana inarate Cana Coaunera Suujue

siriin neeichene jaun, nii casajeeuru ichoaeinii neeiche. Nii inara suujua cuhaneinaraacha siriite, jataain mijiaainetiin ne,caa chauratane que nenacaauru rai

tenojoin ichoae jauhecotojoeriin. 5rute jelai teein caa chauratane quenenacaauru neein neeure. Nii jaunteraujiaain caa chauratane que nenacauruitolereeicha que ereereecure. Nii jaunteacaauru ere aonaain esenetaain tonoraaureacaauru rijijieein caa chauratane quenenacaauru cachaauru. 6Jana canate CanaCoaunera caje nenaa nichaache. Nii jaunteCana Coaunera coitucuurera, cana ereaonaain tonorae. Jana Cana Coauneracoitucuuruhite cana aohana jerene. Niichacajete nainacaache, “Acate Cana CoauneraSuujue siri. Jana acate casaje moconajaerasuujue siri,” naain coitucunaanainichaache.

Jataain cacha belaiha Cana Coaunerane7Canejeraauru,

curu, chaen nejelau cachaauru,naaonjoainuri belaain nihacache, CanaCoaunera caje coaauneein unaaniha itabelaichaachene coinane jaun. Satiinnitohaneein namute cachaauru belaichateCana Coaunera calaohineein ne. Niiteesinae rauhijiriin Cana Coauneracoitucureein. 8Chateeinti namute cachabelaine, niite Cana Coaunera coitucuene.Cana Coaunera coitucuera, aiha CanaCoaunerane rijijieein jataain cachabelaihane jaun. 9Cana quete jataain canabelaitohane coaarate Cana Coaunera, caachauratane que acaihanejeein rai Calaohiletoaain, nitajenaa charanejeeinnihacachene coina. 10Belaain canaarihacachene que ainaa tocohaneein canabelaiha Cana Coaunerana jaunte Calaohiletoaelu, cana osa coreniha raajenihaneonaa que netihane coina, nabana cana osacoreniha necairichanaa coataa, atiin canaichoterate cana osa coreniha necairichanaacaje.11Aonacuche canejeraauru. Nitohaneein

jataain cana belaain niha CanaCoaunerane jaun, coanete cana netonai

3 4

525

cana laurijiracuru, nejelaauru, naaonjoainbelain nihacache. 12Coatiha CanaCoaunera coaraain nihei chunei cachaniqui, nete, ita belaain, cana laurijiracuru,nejelau cachauru,chene cana aina nereein Cana Coaunera.Nii cajete cana belaitoha Cana Coauneranerijijieein ichaohacachene coaracurureeincachaauru. 13Nitohaneeinte ainanihacachene jana, acaaentonai cana ainanihane coujunacanu que cana rai Suujue teCana Coaunera. 14Canacaanune, caachauratane que osa caje cachaauruichoteratihane coina, nii rai Calaohi letoaaCana Inaca Cana Coaunerane coaaraneeincaa beebejihacaanu. 15Satiin cacha, CanaCoaunera Calaohineein niha Jesosonecoitucuhin berate Cana Coaunera aina ne.Jana Cana Coaunera netonaite, ainanereein.16Nitohanihane jaunna Cana belaiha Cana

Coaunerane coitucuhin esenetaacaanu. CanaCoaunera cana belaichaneein nihane jaun,rijijiein namute cacha belaichate, CanaCoaunera aina ne. Jana Cana Coaunerateaina netonai ne. 17Nitohaneeine esinaerauhijiriin jianacoo teteriin cacha belaainnihacaanune jaun, chaaelai que casilanaala,chaque tonajelanaala nerichaanuhin, inaecacha coulurujuihane coina coaitee turuhaCana Coaunera Calaohi Jesocurisito bana.18Esinae rauhijiriin cana amute cachabelaain ichaohacachene, nihei chaque casiinichaonaana jaanu. Ita belaain ichaohacanete,jaoleneein ne nii cana casataera canacasetecaeraanu. Jana chaque casiinnihacachenete, cana amute cacha belaaiichaoenihacachene jaun airichaacheein.19Canacaanune Cana Coaunera

belaain nihacaanu, aca jauriaanejeinichoaichaniha canacaanu belaainnihalune jaun. 20Chunocoha: “CanuneCana Coaunera belaihun,” naain irihanatiin, namute cacha belainihane, acateleinjiin casaje neba ne. Coaracuche

nachuhinti, notaracaae neeuruha niinamute cachaaurune saijieein acaaurubelairiha. Nii jaun techu,riin Cana Coaunera belaina nainene,chabana coaraain esenetaenihane jaun.21Jesocurisitote cana rai: “ChateeintiCana Coaunera belaain ne, nii namutecachaauru belaain neeine,” naain canaletoaain cana ratirilu.

Canaacha esenetai aina cuaaintemoconajaera amiritohacache.

5 1Satiin Cana Coaunera letono

rerate Cana Coaunera calaohineeinneeurureein. Nii cana inaca CanaCoaunera belaichate, satiin raicalaohineein nenacaauru belaicheein.2Cana Coaunera belaichaache esinaerauhijiriinete, cana letoaane jaanicharichaachein. Nii banate CanaCoaunera calaohineein nenacaauru

cheein. 3Cana Coaunera belaihacanete,nii cana letoaane jaan tonoraainrijijieein chaachacaane ne. Niheichucoatiha caaintai ichaonaa nihein niinaitoonjoan. 4Satiin Cana Coauneracalaohineein nenacaaurute, chaurataneque nenacaauru itolere baaso choae ini.Satiin nii canaacha esenetaite canasuujua lararajiain cana coroatajane,chauratane que nenacaauru cana quenejeratenacaauru amuritoeraneeinnihacachene coina. 5Cana CoauneraCalaohineein niha Jesosone quejaaequiin nenaate, caa chauratane quenenacaauru moconajaera letonocuruamuritoreein.

Caa nichata laurii erenaate,“Naaonjoaaineeinte ne Jesocurisito,”

naain berane.6Cau chauratane que niha

Jesocurisitone janate,

4 5

526

nojoineein neein, coroso que ohin raicoichana jaohalune que, naaonjoain quecojunacatenohineein nedaelu. CanaCoaunera suujuete esinaaennitohanihane coitucuerate cana que. NiiCana Coaunera Suujuete chabananohanelanaala cana rai beraneein ne.7Nichatajaainte neeure rai Suujue que,nii Aca nihane coitucuhin beracuru. 8Niicoitucuhin nenacaaurute, CanaCoaunera Suujue, acau, ichana,naaonjoainuri ne. Acaaurute ita suujuarijijieein beraneein neeure. 9Cachaauru,cana rai nii acaauruhacha coaraibeebejeeuruane esenetana nainichaacheniqui. Nete jataain nii amuritoeriinnelate, “Naaojoaan” naain biha CanaCoaunerane, nii rai Calaohi queaitohane jaun. 10Cana Coaunera Calaohiesenetaerate, esinae rauhijiriin aitohaCana Coaunerane rucujueein siricheeinsuujua cuhane. Chateeinti CanaCoaunera esenetaene, niite casajetocohaneein Cana Coaunera tereein,Calaohi que aitoha Cana Coauneraneesenetaenihane jaun. 11Nii erenaa cajetecana rai chabana nitajenaa charanejeeinnenaa ichaonaa tiha Cana Coauneranecoitucuhacache. Jana rai CalaohiJesocurisitote nii ichaonaa chabanasatonoelanaala nenaa teraneein nenaane. 12Chateeinti Cana Coaunera Calaohiesenetaain ne, nii netonaite chabanaichaonaa nitajenaa charanejeein nenaarareein. Jana Cana Coaunera Calaohiesenetaaite raenereein.

Niicha letoai satonotihane rai acaaurusuujuatiha Joaanne.

13Cana Coaunera Calaohi esenetaeraniquichene raina caa caritiinlaenareeunni, ichaonaa chabananitajenaa charanejeein nenaa raeraneeinneeiche inara netonaine coitucuhichenecoina.

14Cana Coauneraacha quete jaaequiinnihacache, jeriha rai Suujuene rijijieeincaje cha bajaain nihacachene cana rainii canaacha bajai teraneein nihanecoitucuhacachene jaun. 15Nii caje chabajaacachene aonaa Cana Coauneranecoitucuhin nihacachene rijijieein techu,cana rai nii canaacha bajai terichaainecoitucuhin nihacache.16Osa que nesarujuiha chunei cana

nejerane coaara chuneine, rai CanaCoaunera bajaaine. Aihate jianacoonosa caje teeine Cana Coaunera, jataainnitajena jaanu osa tabai nenihane. Jananitajena jaanu que, jataain osa tabai quenesaruhin nei nihane, coa rai CanaCoaunera bajaache. 17Satiin itolereosate baaso neein ne. Nete ne cachaitajeranune lanaala nenaa osa.18Saain canate, inacaneein teein Cana

Coaunera coitucuera, inae osa quenesaruna nainenihane coitucuhacache.Inae Cana Coaunera Calaohi queberaichaain nihane jaun inae dadanaanainihei moconajaera. 19Canate CanaCoaunera caje nenaa nichaachenecoitucuhacache. Jana caa chauratanesacutaain nenacaauru Cana Coauneracoitucuuruhite satiin moconajaera bijiuneeure. 20Chaen techu rai Inaca CanaCoaunera coitucuhin nenaa coina turuhincha coitucuhin nihacachene jaanu teeincana que rai Inaca Cana Coaunera esineneein nenaa coitucuerateein nihalu raiCalaohi Jesocurisitone coitucuhinnihacache. Nii jaunte, nii esine neeinnenaa rai Calaohi Jesocurisito ainaichaohacache. Acate Cana Coaunera esineneein, ichaonaa chabana nitajenaacharanejeein nenaa teraneein ne. 21bihuru caohachaain necoeraain neeuche,nabana inara coritana coaaucuruha nechuaansaineein nenacaauru, Cana Coauneraletononiha nocoetonacaauru casajeeurunecoataa.

5

527

Ichaonaa rauhi aina ita belaain nihacane1Canuna, Cana Coauneraacha

neein neiniquichene bichauhenaneein,inara rai caa quiricha laenaain letoaaun.Jataaine casuujua aina cutaain inarabelaihun. Coatiha canuhacha nii inarabelaihaaun. Satiin nii canaacha esenetai

raaurute inara belaihure. 2Ichaonaachabana nitajenaa charanejeein nenaatera coitucuichene corenihane inarabelaain neeun. Nii ichaonaa niicha teicana suujua cuhane nenaate cuu nihacureein, nirijieein inoaelu netiinnitajenaa charanejeein. 3Atiincairichaaojoaain inara coaraain inarabelaain inara coroatajanemiin CanaCoaunera, rai Calaohi Jesocurisito aina.4Jataaina rachoojoeeun, jeriha Cana

Coaunerane rijijieein caohachaainichaaoruha inara caje nenacaaurunejana erunajaanune jaun. 5Aonacuchequiicha belaihuri canejeraaurune caaque inara rai aite, inara laurijiracuru,nejelauru cachaauru, naaonjoainbelaain ichaaoche. Coatiha niqui enaecoona cana letoaa Cana Coauneranejaan nihei, jeelai inoaelu caje coauneeincana letoaa Cana Coaunerane jaanquene, aitiin caa inara rai laenaaun.

6Nii cana letoaa Cana Coauneranejaante, belaain neein ichaohacachenejaan ne. Nii nunuhe caje coaauneeinaitoha Cana Coaunerane aonaquichenerijijieein ita belaain ichaaoche.

Cachaauru coritaa amuhemuhenacaauru7

mujueeure nechu jataain casajeeurucacha coritaa. Acaaurute itolere quenelatei cachaneein cau nejanoaainturuhalu Jesocurisitone esenetaaincoitucunaa jerecurene. Nitohaneeinichaonacaaurute, Jesocurisito quenejeratenaaneein ichaoruhane jaun,aihure. 8Coaracuche, nabana inaracoritaain neeuruhane nii esenetaainneeichene, joaenreein nitajiha inararelaacaanune jaanne coataa. Aihutecoreniha inara rai nii cainaain neeineCana Coaunera. 9Chateeinti, cacharelaalu Jesocurisitona jaan edaa cuaaincacha relae. Niite Cana Coauneracoitucuenihane jaun aicheein.Chateeinti, jerichanetojoein rauhijiriinaitoha Jesocurisitone rijitojoeein cacharelae. Niite Cana Inaca Cana Coauneracoitucuhin, nii Calaohi netonaicoitucuhana jaun aicheein.10Jana, caa caitono tocohanelanaala

rauhijiriin cacha relaelanaala,neein cuaain cacha relaeraneei, inara

Joaancha

letoai coroataja

528

rene turuhane, coa inara loreri asaaeraache. Coachu tonaain rai irihache.11Chateeinti, rai ereein loreri asaaeraain ne. Niite nii baaso turuaaneujuaihoneein nereein.

Satononejeeinne caa inara raiaitoreeunni.

12Banejelanaalate ne inara raiirihanune jaanu niqui. Nena quirichacuhane cuaain aitona jereneeun. Nii

jaunna inara rene turuha unaa jeretooncaraajenihane. Inae turuha uhanunebanana inara rai beebejereeunni, inaranetonai nii coitucuhin neeichene,jiniiquin raotojoein rachoojoeein nenaacoina.13Cana Coaunera rai ita taojiaain

Cana Coaunera bajaaurera ainanenacaauru- janijiin Cana Coauneraranojoinunru inara nejeraaurute saaininara coaaucure.

Joaancha Letoai Coroataja

529

Caiho coroaeca Joaanne1Canu inara bichauhenaneeinne, caa

quiricha laenaain letoareunni jataainesinae rauhijiriin quiicha belaai Caihorai.2Cana Coaunera coreniha quiicha

belaai Caiho, icheina Cana Coaunerabajaaun ichorataanihane, nii enacaohatiin jeriha rai Suujuene rijijieeinneeine tocohaneein raotojoeeinraurohin neeine coina. 3Jerichanejeeincaohachaain rauhijiriin ii suujuacorelanaala Cana Coaunera aitoonjoantonoraain neeine beeuruha cananejeraauru tabaauru turuhinne jaunna,nii coitucuhin jataain rachoojoeeun.4“Esinaete chuhisi aitoha CanaCoaunerane tonoraajeein neeure CanaCoaunera coreniha cacalabihuru,”naaina jataain rachoojoeeun.5Casuujua aina cutaain quiicha belaai,

jataain caohatiinte erenaa tonoraain niicana letoaa Cana Coaunerane jaanichaain neei. Leeochaauru cananejeraauru coroatajaneein, nii coriajai

rune maajeein coroatajaneeine jaunte,jataain jelai amuritoheriin caohachaichaai. 6Nii jaunte, turuhin satiinaonajeeuruha Cana Coauneraranojoineein nenacaaurune jana, jataain

acaauru belaain caohatiin ichaainneeine beebejeeure. Atiin chaaelailatecuruha namuna jaan raine queneacaauruhacha latei teeu, jeriha CanaCoaunerane rijijieein. 7AcaauruteJesocurisito que erenaa beebejenaa queamihanenaa ichaa nii uure. Coatihaacaauru coroatajanena jerecuruha CanaCoaunera coitucuhichurune janajerecuruhi. 8Nii jaunte, cana itolere queacaauru coroatajanichaachenecaohachae, aina raotojoeein abaantaainCana Coaunera ere beebejeeuruhanecoina.

Baasoneein ichaa Diotrefesine jana,caohacha ichaane coaaratiha Demetirione9Cana Coaunera rai ita taojiaain Cana

Coaunera bajaaurera raina leinjiinquiricha laenaain letoaaunlu. Netecocoainanohineein nihacaanune eretonorana jerene Diotrefesi, acaachacacha letoaane rautatohane jaun.10Chaente jataain casajenetiin, nechujataain joaenreein canacaanu ererocohin canacaanu irijiae. Nii jaunnarautaenihacaanu. Chaen jetaote, CanaCoaunera coroaecuruhane coina itataojiaauruhane jana turuuruha cananejeraaurune, enooruhane caohateeinsitanajae. Chaen jetaote, niha cotijiaainranajaerane caohate. Niina jataain

Joaancha

letoai nichataja

530

rautaenihanune jaun, inae turuhauhanune bana cotijiaain rai aitoreeunni.11Aonaaun canejera. Jiaonriha ii netonai,

nitohaneein baaso jeloon ii suujua cuaainneeine. Caohachaacha que ii suujua coaraainneeun. Caohacha ichaera cachate, CanaCoaunera aina nereein. Jana baaso ichaeracacha, Cana Coaunera aina nerinaain.12Satiin cachaaurute caohachaain suujuacoaara cachaniha Demetirione beeure, esinaerauhijiriin caohachanejeein nihane jaun.Canacaanu netonainechu caohachanijihanebihacaanu. Iite chabana nohanelanaalairihacaanune coitucuhi.

Niicha laenai quirichasatono tiha Joaanne

13Jataainte ne banejelanaala icheiirihanune jaanu. Nena quirichacuhane cuaain ichei aitona jereneeun.14Nii jaunne ena ichoharaa unaajereeun, caraajenihane icheiaitocoaaunne coina.15Chaque tonajelanaala raotojoeein

neeun. Satiin cana belaichaaurute iicoaaucure. Atiin,jera,” naain nii cuu nenacaauru canabelaichaauru rai beeu.

Joaancha Letoai Nichataja

531

Inara coaaucaaun1Jesocurisito cachaneein Saantiaao

nejera Jodasi nihanunena caa quirichalaenaaun, Cana Inaca Cana Coauneraniicha jereineein niicha cotihacuri-Jesocurisito berainojoineein nenacaaururai. 2Cairichaaojoaain inara coaraaininara coroatajanemiin Cana Coaunera,leeochaauru aina jiniiquiin ita belaainraotojoeein neeinchene coina.

Nechu jataain nohanenaaque inara relaaureraauru

(Fe I 2.1-7)3Jataaina niqui inara aina jiniiquiin

cana ichoterateraneein nenaa quecuaain laenana jereeunlu niqui inara rai,canejeraneein neeinchene jaun. Netelaen jataain ena caohachae inara railaenacaaunne, Cana Coauneracachaneein neeichene jianelanaala,canaacha esenetai esenetaainneeinchene coina. 4Inae Cana CoauneraQuiricha cuhane besihalune rijijieein,inara aina neeuruha nechu jataainnohaneein cacha relaaureraauru,

rune coitucuhanune jaun. Acaaurutejataain necha aansai cachaauru ne.Necha jataain cana belaiha cana raiCana Coaunera tenojoineein nenaa

aasaaeraneein nenacaauru ne. Chaentechu cana eroraneein nenaa- CanaCuruaanaa Jesocurisito coitucuhanocoetelanaalane maajeein aihure.5Inae niqui coitucuhiche inara, nena

nacoaauneein inara rai benaa jereeun,Egipto caje coitucuurera Isaraelicocoaichacuru rocohane baihate,esenetaaurui cachaauru itajelu CanaCoaunera. 6Coaracuche nachuhinticoujurihu Cana Coaunera letononeeinnenaa tocohaneein neeurenihaluanjeraaurune jaun,lanaala nenaa nocohena tabai jananeeuruha, satiin rucuheca CanaCoaunera que tihanereen tiaaine.7Nirijieein techu ailu Sodoma, Gomora,naaonjoainuri cocoaichacuru ainacuruaequiin, rohan nenacaauruneseeuru cocoaichacurune maajeein,nejelau ene aina ichaohin, ajenaachaque namuritiin, namute quicha ainaichaojeraquiin naaonjoaaunrelu,nitohaniha cana ichaone que airijiin. Niijaunte charijibana satonoelanaala nenaausihanaun caseteco coaracure. Niitesatiin cana suujua coaraain, quenainaain ichaohacachene coina ailu.8Nitohaneein inae coitucuuruha

sainejeeinte, nii inara reneturunacaauru cachaauru, nechujoaereen raaje osa que jaberoco

Jodasiicha

letoai

532

aasajeein, sini anuu caje cha coitucuhanocoetiin cachaauru relaain, CanaCuruaanaa Jesocurisito nocoejechanuhin,nacaineein nenacaauru quene maajeeinmainajeein ereeure. 9Coaraanachuhintinenacaeneein Moisesa jaberoco amanaajeriha moconajaerane jana, nii tonaainbatohin, que baasoneein ereein nocoejechanunaa coacuelanaala, raujiaainacateein: “Ii suujua raujiaaine CanaCoaunerara,” naain nihalu moconajaerarai anjeraauru curuaanaaneein nenaaMiqueline. 10Nete niritiin erenaanainiha cacha natiin, niicha coitucuhique nihanatiin ereein neeure cachaauru.Nechu jataain leinjiin ataebinaerijijieein neein, nitajia acaaurujaberocone coina, jaberoco teeure.11Jataainte cairichaaojoaaure, aihalu

Cainne rijijieein ichaaoruhane jaun.Aihalu Balaam aina Corene rijijieeincoriquiicha que coaaucuruhane jaunte,

ruha erenaa tonoraelanaalane jaunnitajerai neeunre. 12Ita belaaihuruhanejaa beseta bitoaaiche jiniiquiinejaaunrute, nechu jataain inara rainocoejenaa tiha, inara aina lenoneeinacau cohin rachoojoeein naaonjoaaunrenocoejelanaala,lanaala. Cacha beraicha niha nocoetiinchurute aihure.naala, nechu jataain jaberocohachaberaihure.naala nenaa acau rijiichure. Aihatemule inaacane cojoanonaa bana,inacaelanaalane rijijieeinte neeure.Chaen cojoaisi aina curuataain enuharocohin jaohacane rijijieeinte neeure.13Enaachate baaso ichaa cucuanacuhane cha chanaane rijijieein,chunijihun nihanatiin baaso ichacurecoejelanaala. Chaentechu sona nalurijijieein mituhin janoaajeein cuujueein,

jaiti cunajaun turuelanaala,naun nitajia arasijiene rijijieein nitajihacuurureein nocoenaanaun acaaurunetonai.14-15

chaain nii cachaaurune que aitoroatihaCana Coaunerane jaun, Adaan quejauriichuru baiha, acaauru caaunsiniineein nenaa- Enoco netonai jetao:“Satiin nere tonoraeraauru cachaaurujanijiin raain, jataain necha aansaineeinichaonacaauru, naansaine aina cuhaainnocoejenaa charaneein, osaaocuruhanejaun naansaine caaun que baasoneeinerenacaauru casetecaain itajenajaanecoina, araai oaraancanei rai neretonoraeraauru anjeraauru uhaain uhaCana Coaunera Calaohi Jesocurisitonejanane coaraaun,” naain belu beratihaCana Coaunerane jaun. 16Chaen techuacaauru cha coitucueraniha nocoetiin,satiin que nererojoecaain, satiin quemaihajeein ereein, niicha jereeicha quecoaaucure. Nechu jataain cacha queniicha jerei ichacuruhane coinaachate,cacha rai raotojoeein ereeure.

Cana Coaunera coitucuurerarerohecaeraauru

17-18Canejeraauru, inara rai: “Canajanonaa satonoelalaje raite nereein,nechu jataain baasoneein suujualetonohacha ichajeein ichaonacaaurucachaauru,” naain inara rai beeuruhaluCana Curuaanaa Jesocurisito raiafosotoorune coaaucuche. 19Acaauruteita caje neleruhin niha cachane jereein,nechu jataain suujua letono rijijieeinichaohin ichacuruhane jaun, CanaCoaunera Suujua sirichurenihane jaunaihure.20Nete inara, coujurihu Cana

Coaunera esenetaeraneein, raicachaneein Cana Coaunera Suujue quesuujuequiin,

Jodasiicha Letoai

533

jeein neeiche inarane caohachaeracacoelaichaneein nenacaaurucanejeraauru. 21Cairichaaojoaain inararaain, inara belaain nihalune rijijieeinichaohin, chariji bana satonoelanaalanenaa tiha Cana rai Cana CoauneraCalaohi Jesocurisitone cohajeeinneeunche.22Atiin cairichaaojoaain nii esenetana

jeriheeichuru coaraain neeuche.23Nabana nitajeeuruha usi tabai jana niiesenetaichurune coataa,joaain acaauru coaraain, tabaauruichoteratecuche usi tabai caje, acaauruque nocohalajiin, jataain baasoneein

ichaohin nichao aasajeein neeuruhanejaun.

Raotojoeein rachoojoeein neeuche24-25Acaihanijin cana ichoterateraneein

nenaa Cana Coauneraachate, inaraberaicheein chatohaneein baaso ichaainneeinchene coataa.rilanaala, aca Cana Coaunera nihaneacatiha rachoojoeein turuhin neeinchenecoina. Jauriaa caje coaauneein nii charijibana satonoelanaala, aca itolere quelaraajiin cocoainanacaineein niha CanaCoaunerane coitucuerateein neeine CanaCuruaanaa Jesocurisito. Nitohanemiin.

Jodasiicha Letoai

534

“Naaonjoanrichaain,” naaincoaaratiha Jesocurisitone

1 1Caate,chaainene jaun rai cachaneein

nenacaauru que coaaratiha rai CalaohiJesocurisito aina cuaain Cana Coauneranejaa ne. Nii jaunte rai nere beraneein nenaaJoaan nichaaunne rene, rai nere beraanjera letoae Jesocurisito, canu que niichacoaaratei coaaratiha nii anjerane coina.2Nii jaunna, canu que coaaratihaJesocurisito aina cuaain Cana Coauneranerijijieein, esinae rauhijiriin nii coaaraneeincoaracaaunne rijijieein laenaaun.3Nerausiaecururichaain caa Cana

Coaunera beratenojoin reretaera ainaaonaain caa laenanohineein nihanerijijieein tonoraain nenacaauru, inaeichuunejeeoriha nitohanerichaainenejaun.

Caaunsi laurineein Jesocurisitoranojoineein nenacaauru iclesiacuru

rai laenaa Joaanne4Asia batane que caainsii laurineein

Jesocurisito ranojoineein nenacaauruiclesiacuru raine canu Joaanneein caalaenaaun. Raotojoeein neeichene jaanuteein neeuruhine- nii nunuhe cajecoaauneein neein- ena acaneein neeinturuha uheneni neein nenaa Cana

Coaunera, rai nelaurianajaan- tronoacatiha caainsiineein suujueneeinnenacaauru aina, 5chaen esinaerauhijiriin, aca jerihane rijijieein neeinnere beraneein nenaa Jesocurisitonemaajeein. Acate jauriaanejeein ohanecaje ichanaelu. Nii jaunte,

curu curuaanaaneein ne Jesocurisito.Nii Curisitote jataain cana belaitohanejaun, rai coichana aina cuaain osa cajecana rocoelu. 6Nitohaneein cana teeinte,jelai teein rai cachaneein aihuruhalusaseredotecurune rijijieein- rai InacaCana Coaunera rai caohachaicharaneein-chene coina cana teein nelu. Aihanajaun Cana Coaunera necaohacha aina,itolere niicha ichana nainei itolere banaJesocurisito raineein neeine.miin.

7 Inae nacoaauneein dede sacari janauhin fauha uha Curisitone janate,

satiin coaanojoinereein.Nii sohin jaaoreraluniha natiintecoaraa cuurureein.

Nii jana caa chauratane que laurihu

rute,chanaa cuurureein coreniha.Aiha nitohanerichaain.

Jesocurisitohacha Coaaratei

Afocari si

535

8“Canune nunuhe caje coaauneeinitolere coauneraneein satono que tiaainacaneein neeun,” naa Cana CuruaanaaCana Coaunera- itolere curuaanaaneeinturu rai nenaa.

Jataain caohacha que necaohachaainnecoaaratiha Jesocurisitone

9Canune satiin inara nejeraJoaanneeun. Jesocurisito corenihate,canu nejeraneein neeiche. Nii rijijieeintechu, jiniiquiin coujunojoineeinnecairichanaa abaantaacache, laraajiincana coroatajaniha Cana Coauneranejaun. Nitohanihane jaunne, CanaCoauneraacha jerei Jesocurisitohachacoitucueratei beebejihanune corenihacaseteconeein Patmo cobeneu neeun.10Ecute tomiho cojoanonaa bana,caniha neeoritoha Cana CoauneraSuujuene jana, canu janori nichaaetoniin: 11“Leinjiin quiricha cuhane iichacoarai laenaain, caainsii laurineein Asiabatane que nenacaauru- Efeso, Esmirna,Pergamoo, Tiatira, Sardisi, Filadel a,Laodisea, naaonjoainun Jesocurisitocachaneein nenacaauru rene letoaau,”naain mijiaaineein toniha carai jaiharijijieein nenaa- toroonfeta rijitiinerenaane jana aonaaun. 12Nii carai

chaaunne janate, tirichotiin jiquihaquiinne ecu caainsineein cono nujua- oro cajeichanohin. 13Nii caainsiineein cononujua- oro caje ichanohin cataaunnecacha tocohaneein- tijia que uujoaicajionequiin, somajain cajione quecajionequiin- nalarijia que uujoaain orocaje ichanohin sintoroon que ichoraanecoaraaun. 14Nii jana rai couturi ujuitedede sacari tocohaneein somajae. Jana,rai notate tirichotiin usi lanarotocohane. 15Nii jana rai tijiaaurute,orono cuhane tucuhacaain ichanohinbronce tocohaneein jiquihaque. Nii jana

rai nerete, jataain mijiaaineein caraturitoni rijitiin tonihane jana, 16rai raotononichajai que caainsiineein arasijie siribiji cuhane. Nii jana rai nujuae cajetemitue jerane jataain ajinaain sabere. Niijana rai merite, jataain conotiin conohaenotone tocohaneein jiquihaque.17-18Nii jaaunne coaariin tijia asae

comoon onaa rijijieein. Nete bijiraotono nichajai que canu mucuhin:“Jiaonriha casiine. Canune ichaohinitolere coaaunaain satono que tiaainCoauneraneeun. Canune niqui oonlu,nene ichanaaun. Inae charijibanaorinaaunni.caauru rai chabi sirihun. 19Caa enanenaa iicha coarai laenaain, caa baihaneeninu iicha coarai laenaaun. 20Caacanu biji raotono nichajai quecaainsiinei arasijie, chaen caainsiineicono nujuaneein nenaa oro,naaonjoainuri iicha coaraite,charijibana coitucueraelanaalaasinojoineein nenaa ne. Nii caainsiineiarasijiete Cana Coaunera ranojoineeinnenacaauru- iclesiacuru beraihureraanjeraauru ne. Jana nii caainsiinei cononujua oro caje ichanohinte, caainsiilaurineein Cana Coaunera ranojoineeinnenacaauru- iclesiacuru ne.”

Caaunsi laurinei iclesiacuru raiberatenojoin. Caate nii caainsii

beratenojoi caje Efesoo Cana Coauneraranojoineein nenacaauru iclesia beraicha-

anjera rai beratenojoine

2 1“Caritiin Efesoo Cana Coauneraranojoinuri- iclesia beraichaneein

nenaa- anjera rai laenaau.

‘Aonacuche, caritiinte inara railaenarate nii biji raotono nichajai quecaainsinei arasijie siichaain- cainsineioro caje ichanohi usi nujua cataaunamunaa: 2Canuna, itolere iicha ichai

Afocari si 1 2

536

coitucuhin, caaintatohane niha natiinjianelanaala neeine coitucuun. Chaennechu,caauru abaantasineeine coitucuun.Chaen techu, afosotooru nihanocoetonacaauru niha natiin coujuhincoaraaine jana aca necurene.neeinte casajenetooruhane coitucuhi.3Itolere banate coiinteein jianelanaalajataain canu coreniha necairichanaaabaantaai.

4

neein corajeein quiicha jerei icharaneeinneneei. 5Aihane jaun,tohilune que coacuhin, nii nunuheneeincorajeein icharejetohilune rijijieeinnacoauneein corajeein quiicha jereiicharaneein neeun, jeriha CanaCoaunerane rijijieein. Ainihanena, niinihane jaa jelai caje, nii cono nujuaneeinnenaa rulureeuni ii caje, nacoaauneeinCana Coauneraacha jerei icharaneeinichoaeneeine. 6Nete caohacha ichaai, niiNicolasa sacuureraauru ichanohichururautaain coaraeneeine jaun.naichu acaauru ichanohichuru rautaaincoarahaaun.

7Aohana jereraauru, caa ereretaainCana Coaunera ranojoinuru- iclesiacururai Cana Coaunera Suujue beratenojoinaonacurumiin. Itolere necairichanaaabaantaain satono que tiaain sacuerate,nii chariji bana sanaachara ichaonaa teraenuha inaa Cana Coaunera nenajaunnenaa que lenonereein,’ naain laenaauEfeso beraicha- anjera rai,”

nae nii canu notaara.

Esmirnau Cana Coaunera ranojoineeinnenacaauru iclesia beraicha- anjera rai

beratenojoi8“Caritiin Esmirnau Cana Coaunera

ranojoinuri- iclesia beraichaneeinnenaa- anjera rai laenaau:

‘Aonacuche, caritiinte inara railaenaerate nii nunuhe caje coaauneeinsatono que tiaain acaneein nenaa-ohalune caje ichanaain nenaa: 9Canunejataain necairichanaa abaantaain,cairichainejeein neeichene coaraaun.Nete chaque lanaeneriquicheein dedeeu.Chaen nechu jataain baasoneein ichei

rune coitucuun. Acaaurute esinaerauhijiriin moconajaera letonolaurineein neeure. 10Jiaonrihanecairichanaa coaariquiine que casiinneeine. Moconajaerate caresero cuhaneinara tabaauru enoaeratereein, nii ainacuaain satiin inara coujunojoineeincoaanojoinequichene coina. Jataaintenecairichariquicheein lechoonca janohin.Nete ohichene que tiaaojoaain nirijieeinjianelanaala abaantaain sacuhichene,canu nii cainaraanuque chariji bananitajenaacharanejeein nenaa ichaonaatereeunni inara rai.

11Aohana jereraauru caa CanaCoaunera ranojoinunru- iclesiacuru

join aonacurumiin. Laraajiin itolerenecairichanaa amuritiin nenacaauru-coatiha ooru baiha nacoaauneein ohinnitajerinaain acaauru suujue,’ naainlaenaau Esmirnau Cana Coauneraranojoinuri iclesia beraichaneeinnenaa anjera rai,”

nae nii canu nae nii canu notaara.

Pergamoo Cana Coaunera ranojoineeinnenacaauru iclesia beraicha- anjera rai

beratenojoi12“Caritiin Pergamoo Cana Coaunera

ranojoineein nenacaauru iclesiaberaicha- anjera rai laenaaun:

‘Caate aitiin laenaerate niinujuaae cuhane jerane jataain

Afocari si 2

537

ajinaain sabere siricha: 13Raotojoeeinemoconajaera rori rohan ichaohichenecoitucuun. Nete atiin caitoonjoaesenetaain canuhacha icharateiichaquichene jianelanaala neeiche.Niheichu nii canu ere bera Antipassohin jaaoruhalu, nii moconajaeraneseu natiin, canu esenetaainneeichene jianeein niheeiche.

14Nete neeje ichei baaso, inihanenacaauru que ichei aitocoaaunnejaanu coitucuhine coina. Nii inihanenacaauru tabaaurute, Isaraeliinoaensihuru relaain nihalu Balaamnejaacha tonoraain jianena jerecurene.

tihane jaun, ecaantooru que

taauru coroaateein, itolere osa quesarueratenajaaine maajeeinnaaonjoaenlu. 15Chaen techu,tabaauru iniha nenacaauru acaaururelaain nihalu Nicolasa sacuureranejaan jianena jerecurene.

16Aihana jaun, chajaain ena

neein jeriha Cana Coauneranerijijieein quiicha jerei icharaneeinneeuche. Ainihanena ena inara reneuhin, nii canu ujuae cuhane jeraneajinaai nenaa- sabere que acaaurusoreeunni.

17Aohana jereraauru CanaCoaunera raonojoinuru iclesia raiCana Coaunera Suujue beratenojoinaonacurumiin. Itolere necairichanaaabaantaain satono que tiaain

lanaala asinojoineein nenaa manaaque acaauru coroaatereeunni. Chaennechu,naala nenaa- cacha curuaa siriinlaenanohineein leinjiin ajeri somajainnenaa tereeuni acaauru rai. Nete laennii ajeri raera, nii curuaa erora

coitucureein,’ naain laenaauPergamoo Cana Coaunera ranojoinuriiclesia beraichaneein nenaa anjerarai,”

nae nii canu notaara.

Tiatirau Cana Coaunera ranojoinuriberaicha- anjera rai beratenojoin

18“Jerichanejeeichu, Tiatirau janijiinCana Coaunera ranojoineeinnenacaauru iclesia beraicha- anjera railaenaau:

‘Caritiinte aitiin laenaerate nii usilanaro tocohanei notaain- coatalanajai jicharoanohi tocohanei tijiaainnenaa- Cana Coaunera Calaohi:19Canune jitariin iicha ichaicoitucuun, jataain cachaauru belaain,iicha esenetai esenetaain, itolerenecairichanaa abaantaain itolereichaaine coitucuhanu. Chaen nechu,jataain jauriaalu amuritoheriin enacaohachaain ichaaine coitucuun.

20Nete neejen ichei aitocoaaunnejaanu, Canu cachaneein nenacaaurucoritaa, nechu Cana Coauneracoitucueraniha nocoetiin, ecaantooruque banijiaain nenaa lenone queacaauru coroaateein, chabananitohanai osa que nesaruna nainenihacachane saijieein itolere osa queacaauru rerohecaa nii ene Jesabelineabaantaaine jaun. 21Canune niquiCana Coaunera coitucueraneeinnihane cojoaaun. Nete ainaajerelanaala, niheichu osa tabai quenesaruhane jianena jerene.

22-23Nii jauna, nii ene cunaitaainbereecurune maajeein ateinareeunni.Chaen nechu, nii ene aina ichaojeraquiinneeuruhane jianelanaala nenacaauruateinaain, jataain necairichanaa tabaique cairichanajareeunni. Nitohaneein

Afocari si 2

538

ichacaaunne banate, suujua cuhanecachaauruhacha coacuhi coitucuhanuneque nainaa cuurureein satiin CanaCoaunera ranojoineein nenacaauruiclesiacuru. Jana inara raine, le cachacachanequichene rai, inaraachaichanohin rijijieein inara rai tereeunni.24

chene, nii relanajaain neeuruhalune jaanmoconajaera suujua asinojoineein nenaacoitucuhin tonoraain neneeichene, niheinii que tonaain inara rai irihanune jaanu.25Aihana jaun, turuhanune reentiaainjerichanejeein sacuuche jianelanaala.

26Itolere necairichanaa abaantaainsatono reentiaain canuhacha jerei

reeunni, lauri lauri nenacaaurucachaauru curuaanaaneein neeuruhanecoina. 27-28Charijieein teeinti canucocoainaain nelu Ofa Cana Coaunera, niirijijieeine inara cocoainareeunni, lauri

neein neeichene coina. Nii banate coata

cheein, darohe tutenecuruhane rijijieein.Chaen nechu nii choae tacaainjanonaarai mitunaa arasijie tereeuniacaauru rai.

29Aohana jereraauru, caa CanaCoaunera ranojoinuri iclesiacuru rai,Cana Coaunera Suujue beratenojoinaonacurumiin,

naain laenarate nii canu notaara.

Sardisihu Cana Coaunera ranojoineeinnenacaauru iclesia beraicha- anjera rai

beratenojoi

3 1“Caritiin Sardisihu Cana Coauneraranojoinunru beraicha anjera rai

laenaau, naain laenaerate nii caainsiineiCana Coaunera suujue aina caainsiineiarasijie siricha:

‘Canune jitariin iicha ichai coitucuun.Ichaohate niqui ii beeure. Nete inae ohi.2Aihana jaun, itolere que caohachaainnainaain nii cautenacaauru lararajiaau.Inae ohin nitajeeuruhane raite neeure.Chaen nechu esinae rauhijiriin CanaCoaunera notaracaae, caohachaain iichaichai ichaain neneeine coitucuun. 3Niijeriha Cana Coaunerane rijijieein,caohachaain ichaohin neeine coinanerelaailune coacuhin- nacoaauneeincaohachaain ichaao. Canu jerichaaunerijijieein, itolere que nainaain caohachaainichaeneeine ne, coitucueniha cachane janaturuhin basijiauha asijiautone rijijieein cha

reeunni.4

naala nenacaauru. Acaaurute cajione

muhecurureein, nitohaneeinneeuruhane coina nelatecuruhanejaun. 5Itolere necairichanaaabaantaain, canu jerichaaunnerijijieein nenacaaurute, nitohaneein

reein. Nii choae tacaainchu, canuquiricha caje acaauru curuaaelonarinaaunni. Chaen nechu, canuInaca, rai anjeraauru, naaonjoainuriacatiha teein acaauru coitucureeuni.

6Aohana jereraauru, CanaCoaunera ranojoinuri iclesia rai CanaCoaunera Suujue beratenojoinaonacurumiin,

naain laenarate nii canu notaara.

Filadel au Cana Coaunera ranojoineeinnenacaauru iclesia beraicha- anjera rai

beratenojoi7“Caritiin Filadel au Cana Coaunera

ranojoineein nenacaauru iclesia-beraicha rai laenaaun:

Afocari si 2 3

539

‘Caate aitiin laenaerate nii Rabirirai chabi siricha- Cana Coauneraesineneein nenaa. Acate acuujuajoracaane, nii chuni funaa nainene.Jana acuujua fuhane, nihei chunijoaracaera. 8Canune jitariin iichaichai coitucuun. Aonaaun, ii rainejoaracanojoineein canu acuujuasiricheeunni, nerinaain chuni funaanainera. Jataain laraajiin neeinequeairijiinte, quere tonoraain quiichajerei icharaneein neei. 9Canuneichareeunni nii nechu moconajaera raicacha raeraneein nenacaauru- nii

niha nocoetonacaauru- casajeeuruitiha asae neseeonriaauruhane coina.Nii banate, jataain ii belaitohanunecoitucuha cuurureein. 10Esinaeterauhijiriin, itolere bana caitoonjoantonoraain canu jerichaaunne rijijieeinneei. Nii jaaunne,ruhane coina,cururichaain caa chauratane quenenacaaurune bana, ii beraicheeunnichatohaneein teraaine coataa.

11Enane nacoaauneein turureeunni.Aihane jaun, caa ena neeine rijijieeinjerichanejeein sacuu, nabana chuni iique banijiaain nenaa ruluhin raanecoataa. 12Itolere necairichanaaabaantaain sacuureraaurune, CanaCoaunera loreri banesijianeein tihanune,nii chariji bana satonoelanaala cajemituelanaala ecu neeurureein. Chaennechu, acaauru jaberoco que teein CanaCoaunera curuaa laenaain, dede caje enanenaa Cana Coaunera nenajanJerosaleen curuaane maajeeinlaenareeunni, acaauru jaberoco queteein. Chaen nechu acaauru jaberocoque teein ena nenaa canu curuaalaenareeunni.

13Aohana jereraauru, CanaCoaunera ranojoinuri iclesia beraicha-

anjera rai Cana Coaunera Suujueberatenojoin aonacurumiin,

naain laenarate nii canu notaara.

Laodiseau Cana Coaunera ranojoineeinnenacaauru iclesia beraicha- anjera rai

beratenojoi14“Caritiin Laodiseau Cana Coaunera

ranojoineein nenacaauru beraicha-anjera rai laenaaun.

‘Caate aitiin laenarate nii CanaCoauneraacha ichai coaaraneein,nohanelanaala beraneein itolere CanaCoauneraacha coaaunai Coaunera Esineneein Nenaa: 15Canune jitariin iichaichai coitucuun. Bajianachuhinti canujerichaaunne rijijieein, corajeein quiichajerei ichaeneei. Jana ainihane corajeeinmoconajaeraacha jerei ichaeneei. 16Netequiicha jerei corajeein ichaelanaala,niheichu moconajaeraacha jereicorajeein ichaeneeine jaun, nii chaneeinneneei. Nitohaneein ajajaineeinniheichu, jelajerilanaala, naaojoaainneeine jaun, chaneein neneeine jaunne iinaroaareeunni canu ujuaae caje. 17Iiteniqui Inae jataain raotojoeein nihanucha latejelanaala, inae caohachaichacaaune jaun, naain ereei. Netejataain cairichaaojoaai,joineein aiha leinjiin cairichai chacolane nenaa rijijieein neein- maosarijijieein neeine jaun. 18Nii jaunne icheiaitoon, canu caje mocohin tucuacanohinoro coreteeine coina. Nii banate esinaerauhijiriin canu jerichaaunne rijijieeinneein, aiha leinjiin cairichainejeein chacolane nenaa rijijieein neeine caje, chacaohacha ichaain, caohachaainchaachaain neeine coaraain neriquiin.

19Canune satiin canuhacha belaaicanu cachaauru baaso ichaainneeuruhane coaracaaunne, acaauru

Afocari si 3

540

najaaun. Aihane jaun, nii baasoichajeein neeine jianelanaalabaasoneein jerichanejeein sacuhineneii cairichareeunni. Aihane jaun,

teein jeriha Cana Coauneranerijijieein ichaao.

20Aonaaun, canune itolere bana

niha neein inara cotijiaaun. Chateeintibajaae bajaaecaaunne aonaain canuraain ne rai suujua cuhane, nii ainanejiniiquiin lenonerichaanuhin.

21Chateeinti itolere necairichanaaabaantaain jerichanejeein jianelanaalasacue, nii raine canu rohannelauriaane jaanu rori tereeunni.Charijieein teeinti,chanaa abaantaanune jaun, canuInaca Ofa nelaurianajan rori ichoaejiniichaain nelauriaaun, nii rijijieein.

22Aohana jereraauru CanaCoaunera ranojoinuri iclesia beraicha-anjera rai Cana Coaunera Suujueberatenojoin aonacurumiin,

naainte laenarate, nii CanaCoauneraacha ichai coaaraneeinnohanelanaala beraneein- itolere CanaCoauneraacha coaaunai coaunera esineneein nenaa.

Dedeeu Cana Coaunera coroaecuruhane

4 1Niritoha caraine baiha dedecoaracaaun jabatoroaainne janate,

joaracaeratihaneein ne cana dedebacuujua. Nii janane, jauriaanejeeinleinjiin jaiha rijijieein nenaa- toroonfetarijitiin tonihane jana aonacaaunnejanate:“Chajaau cajiha iniha uune, caa baiha

nitohaneein airichaaine coaarate iiquete coaraaicha,” naain carai tonieheeona.

2Nii rijieeoritiin, caniha neeoritohaCana Coaunera Suujuene janane,dedeeu jataain caohatiin nelauriananajarori- trono coaracaaunne janate, ecu niinelauriananaja rori- trono ichoaelaujuae leinjiin. 3Nii nelauriananaja roriichoae nenaate, ajeri jataain caohaticolohin nenaa- jaspe tocohanenihanecornalino tocohaneein jataain caohatiincolohe rai jaberoco. Nii nelauriananajarori tinonoritiinte, tinohanre leinjiiniino, jataain conotiin beraurosihojoaaincolonaa esmeralda tocohaneein. 4Chaennechu nii nelauriananaja rori- tronotinonoritiin niha jataain caohatiincoroata choonca jenaain roricaohachaaurune jana coaracaaunejanate, ecu nichoae neeure coroatachoonca jenaain ichauhenaauru,somajaain cajione que cajionecohin, orocaje ichanohin comai siriin. 5Nii rori-trono cajete, jataain mijiaaineein mituejiacano, erenaa, arara, naaonjoainuri.Nii janate, nii rori acatiha lanalanaquecaainsineein siricho. Nii caainsinelanalanaqui sirichote, nii caainsine CanaCoaunera suujueneein ai. 6Chaen techu,nii rori- trono acatiha cucuana bacatocohaneein, jataain ajiarojoeritiinasaaun tiaain jiquihaquiin inanacae. Niinelauriananaja rorihuru cataaun nenaarori tinonoritiinte ne, jenaain cachatocorijianeein, janori, nacatichai,naaonjoain jeloon notaacoaain. 7Niileinjiinte aain tabai- leeon tocohane.Leeochate jana, baca curuaanaa torotocohane. Jana nii acaauru nichatajateleinjiin cacha tocohane. Jana acaaurunejenate, uujuirii tabai- aquilatocohane. 8Nii jenai jelai rai nichao queichaohi nenacaaurute, nenainetiinsaotaneein itarohin, jianacoon, asaaun,

joaain nota sirichure. Janotiin, jiichoo,naaonjoaainte:

Afocari si 3 4

541

“Cana Curuaanaa Cana Coaunera esine,itolere que laraajiin

itolere ichana naineraneein nenaa,iite iineein neeilu,

enanetojoeein acaneein neei-iineein turuha uriquiin,”

naaure jiichoo, janotiin, naaonjoaainjianelanaala.9-10

rute, acaneein necaohachaain niha- niirori caohacha ichoae- nii chariji banaohelanaala nenaane coroaaecure. Niinainihate coroata choonca jenaiichauhenaauru, nii ecu nenacaaurunacatiha neseeonriaain coroajeein, niirori acatiha acaauru rai comai siheitiin:

11 “Iite esinae rauhijiriin,canacaanu Curuaanaaneeincanacaanu Coauneraneein-

ii necaohacha que iineein neei,laraajiin.

Iite itolere coaaunaain neeilunejaaun,

ii jereeine rijijieein necoaaunaainnihacoaelu,”

naaure coroaecuruhane naineein.

Quiricha laenanohineein nenaa ainacarenero narejeen

5 1Nii janate nii rori caohacha choaaelauheconaa coaracaaunne jana biji

raotono nichajai que leinjiin Quirichasichaain lauheque. Nii quirichateretutonohineein, jeranu laenanohineeinne, caainsinei fuera que caohatiinfunojoineein. 2Nii jana coaracaaunnejanate ecu ne leinjiin anjera jataainitolere ichana nainihane que nelateein.Nii anjerate jataain tonijiaain: “Chanajataain nelate que nelateein, caaquiricha fuera beuhin joracanaanaaine,” naain bajae.

3Nete dedeeu,tiin, chauratane asaae, naojoaain nihanatiin nene chunei nii quirichajoaracaain coaana nainera. 4neein neniha chunei nii coina nelateeinnii quiricha joracaain coaraainereretanaa nainera cachana jaaunnejataain chanaaun. 5Nii janate: “Coajataain chanaa. Niha leinjiin nii coinanenaa- nainera. Acate Joda lauri cajenenaa Leeon- cana curuanaa inoaensiRabiri nefoerate ne. Niite nitohaneiichana nainihane coina itolere amuritiinnihane jaun, nii cainsineein nenaa raifuera soaain joaracareein,” nae canu raileinjiin acaauru bichauhena.6Nii janate, nii nelauriananaja rori

caohacha- trono aina nii jenaain rai nichaoque ichaohin nenacaauru, nii coroatachoonca jenai ichauhenaauru,naaonjoaainunri cataaun niha CareneroNarejeen ne jana coaraaun. Nii CareneroNarejeen coaracaaunne janate ecuchujuheque,lune saijieein, Cana Coaunera CalaohiJesosoneein. Nii Carenero Narejeente,caainsiniha rai jichone jana caainsine rainota. Niichurute Cana Coaunerasuujueneein satiin chauratane queletononeein neeure. 7Nii CareneroNarejeente cutiin, nii rori caohacha choaaeraotono nichajai que quiricha siichaainlauheconaa caje quiricha raaori. 8neein nii quiricha raaoriha nii CareneroNarejeenne rijieeoritiinte, neseeonriaaurenii Carenero Narejeen acatiha, nii jenaainichaohin nenacaauru aina, nii coroata

naauru. Satiin acaaurute, nenainetiinquitara rijijieein nenaa- arapa sirichure.Chaen techu, nenainetiin oro caje nenaaacau cooruhane jaan- curu nainecojoaainenuha sacari jujuaain nenaa sirichure- niicoroata choonca jenai ichauhenaauru. Niienuha sacari juujuite Cana Coaunera

Afocari si 4 5

542

bajaauruha Cana Coaunera cachaneeinnenacaaurune jaan neein ne. 9Nitohaneeinneeinte ena nenaa nenatena que nenateein:

“Iite nii quiricha fuera soaainjoracanaa naineei.

Ii sohin jaaoruhane janate,ii coichana que acaauru coreteei,acaauru ranaa nainiha CanaCoaunerane coina.

Nitohaneeinte,satiin caa chauratane tinonocoritiinlauri lauri neein nenacaaurucachaauru,

lauri lauri nere que ereein,naaonjoaainunri caje raain,cachaauru coreteeiacaauru ranaa nainiha CanaCoaunerane coina.

Nitohaneein ichaaina jaunte,quiricha fuera soaain joracanaanaineei.

10 Nitohaneeinte acaauru cocoainaai,saseredote neein, curuaanaa neein,naaonjoaineein neeuruhane coina.Nii jaunte, satiin chauratanesacutaain curuaanaa neeinneeure,”

naain nenatecure nii coroata chooncajenai ichauhenaauru.11Nii baiha coaracaaunne janate, ecu

ereereecure arajiin nii rori- trono caohacharohan nenacaauru anjeraauru. Nii baiha niijenai ichaohin nenacaauru,choonca jenai ichauhenaaurunaaonjoainuri. Nii janate ecu neeurejataain arajiin oaraanca milloonneeinamurijiriin. 12Acaaurute jataain tonijiaain:

“Jataainte nelatenii sohin jaonojoineein nenaaluCarenero Narejeen.

Nii jaunte,itolere ichana nainihane jaanu,

itolere nerausiajeein nihane jaanu,itolere coitucuhin nihanu jaanu,itolere que laraajiin nihanu jaanu,coasitanojoinihane jaanu,necaohacha que necaohachaanejaanu,

coroaaenojoineein nihane jaanu,naaonjoaain raeraneein ne,”

naaure nii araai oaraanca milloonneeinnenacaauru anjeraauru.13Nii rijieeoritiinne, ereereecuruha

satiin Cana Coauneraacha coaunanohinejana aonaaun. Satiin dede que teeinniicha coaaunai, atane que teein niichacoaaunai, nii baiha satiin cana temuraucucuana cuhane nenacaauru, atanecuhane nenacaauru, naaonjoaainunriCana Coauneraacha coaaunai ereaonaaun.

“Nii rori choae lauheconaa,chaen nii Carenero Narejeen,joaaihunrite,

coroaenojoineein aca neeinnecaohacha que necaohachaainnelate que

nelateein neeuruhane jaanu teeure,”

naain ereereecure.14Nii janate, “Nitohaneein neeine,”

naaure nii jenai ichaohin nenacaauru.Nii jana, nii coroata choonca jenai

ichauhenaaurute, nii Carenero Narejeenacatiha neseeonriaain coroaaecure.

Caainsine fuera

6 1Jaurihanejeein, leinjiin fuerajoracaa nii Carenero Narejeenne

jana coarajihanune janate, nii jenaainichaohin nenacaauru caje leinjiin erearara rijitojoaaintiin tonijiaain toniin:“Chajaau cajiha,” naane jana,2coaracaaunne janate ecu leinjiincabario somajain choaae laujuae leinjiin

Afocari si 5 6

543

cacha tenuna sijiaain. Nitohaneeincomai teeuruha nii cacha raine baihate,amue nii que nejeratenacaauruamuritiin, itolere bana acaauruamuritoeraneein nihane coina.3Nii janate, nii fuera que jaurii

joracaa nii Carenero Narejeenne jana,nii ichaohin nenacaauru coroataja:“Chajaau,” naane jana aonaaincoaracaaunne jana, 4ecu mitue leeochacabario lanajaain. Nii janate nii cabariochoaae nelaurianaa rai nelatei teeure,ita sohin ita jaaoruha caa chauratanesacutaain nenacaauru ne coina.neeinte leinjiin Sabere seeonjoa teeurenii cabario choaae nelaurianaa cacharai.5Nii baiha, nii fuera nichataja joracaa

nune janate, nii ichaohin nenacaaurucaje acaauru nichataja:“Chajaau” naane jana coaracaaunne

janate, ecu mitue cabario jichojoaain.Nii janate, nii cabario jichojoai choaaelauheconaa leinjiin balaansa siichae.6Nii janate, nii jenai ichaohinnenacauru caje ecu toniin:“Le quilojoei aroso rijijieein nenaa

tiricote corereein le janohinamihanenaa neein. Nii jana, nichataquiloi aroso rijijieein nenaa sebadatecorereein le janohin amihanenaa neein.Coa laen erene, bino, naaonjoaainaasaeca,” naain toni erenaa nii jenaainichaohin nenacaauru cataaun toniin.7Nii fuera nejena joracaa nii Carenero

Narejeenne janate: “Chajaau,” nae niijenai ichaohin nenacaauru caje leinjiin.Nii jana coaracaaunne janate, 8ecu necabario somaajiojoaain. Nii cabariochoaae nelauriaain cunaa curuaateOnaane. Nii ichohachaniha unaa caaijieunaate onaa curuaanaa moconajaerane.Nii Onaa curuaanaa- moconajaera raite,chauratane neleru nejena que niicha

ichana nainei ichaane jaanu teeure, itasohin ita jaaoruha arajiin cachaaurunecoina, tabai mijitena caaun ooruhacachaaurune coina, cunai caaun ooruhacachaaurune coina, cachaauru sooruhaatane que nenacaauru aain tocohaneeinnenacaauru coitucuchuhichurune coina.9Inae nii fuera nesaoqui joracaa

Carenero Narejeenne jana coaracaaunnejanate, Cana Coaunera belaihuruhanejaan rori- altar asaae neeure CanaCoaunera beratenojoin beeuruhanecoreniha atinanohichuru. 10Nitohaneeinecu neeinte jataain tonijiaain: “Itolerecuruaanaacuru amuritoheriinCuruaanaa- osa colane nenaa saanto-cha ichaaine coina aitohine icharaneeinnenaa, chatohanai bana caa chaurataneque nenacaauru ichao colurujueein,canacaanu atinaeraauru cairichareei,”naaure nii ecu nenacaauru onacaauru.11Niritocuruhane janate, acaauru rai

cajione somajain teein: “Jauriaanebetacaaorihuche coa carajaaeriin.Jaiti lanajeeca, inara sohin jaaoruha nerijijieein, leeochaauru inara nejeraauruJesocurisito beratenojoin beeuurerasohin jaaoruhane nainaauruhanereeintiaain cohacorihuche,” nae acaaururai.12Nii fuera nesaotane joracaa Carenero

Narejeenne jana coaracaaunne janate, uhejataain mijiaaineein carora tabai. Niijanate, jataain jicholeneein conoene enoto.Nii janate, atene netonai conoelanaalaichana tocohaneein ne. 13Nii janate,jataain mijiaainetiin uhin liaaca cujuananejana naluha iquera inaa nujuarineamuneein nalue dede caje chauratanechoaae arasijie. 14Nii janate,niha faferone tocohaneein nereetuhitiinnitajiheite dede. Nii janate,coaain nelonae satiin situha cataaunnenacaauru obenecuru aina ichataneucuunooru. 15Nii jaunte, chauratane que

Afocari si 6

544

satiin curuaanaa neein nenacaauru atanejachuuru cuhane, ichatane cataaunnenacaauru ajeri cuhaneeuru nasichure,tabaaihuri aina jiniiquiin, chaensoondarooru curuaanaacuru,caauru, jataain itolere que laraajiinnenacaauru. Cairichanojoineeinnenacaauru, chaen cha ujuaihonelanaalanenacaauru, naaonjoainuri nasichure atanejachu, ajeri jachu, naaonjoaainunricuhane. 16Nitohaneeinte: “Canacaanuchoaae nefaruhin canacaanu asihu,canacaanu coaraa taa rori caohacha- trono choaae laujuaine coataa, jataainnecairichanaa cuhane canacaanu casetecaaCarenero Narejeenne coataa. 17Inaecatohaneein caseteco coaraainnecairichanaa cojoanonaa que turuhanejaun, nerinaain chunei abaantanaanainera,” naaure.

Isaraeli laurichurucojunacatenohineein nenacaauru

7 1Nii baiha coaracaaunne janate, enotomitu jeloon, enoto soo jeloon, enoto

soo coarajeein cana raotono jeloon, enotosoo coarajeein cana ajaabiji jeloon,naaonjoainuri jeloon chujurijiatocurejenaain anjeraauru. Ecu neeinte situha niijenai laurii jeloon caje uhin cujuananecoataa acatecure. Nabana situhichauratane, cucuana, nuna, naaonjoainuriichoae situhin jiatuhane coataa. 2Chaentechu coaracaaune jana, enoto mitu asajaicaje uhe leinjiin anjera. Acate CanaCoaunera ichaohin nenaa cojunaca seecho siri. Nii anjerate tonijiaain eheque, niijenaain nenacaauru anjeraauru,chauratane, cucuana cuhanai,naaonjoainuri aasaaena nainecuruhanejaanu raaurera rai. Nitohaneein tonijiaainehequiinte:3“Jiaonriha jaiti Cana Coaunera

cachaneein nenacaauru nauri que CanaCoaunera cojunaca siricha seecho

tenihacachene jana, chauratane, cucuana,nunacuru, naaojoainunri aasaaecache,”naain, eeheeque nii leinjiin nii jenaainaraai aanjeraauru rai.4Nii jana, aonacaaunne janate, le

faasha jena choonca oaraancaain satiinIsaraelitaauru lauri caje nauri que CanaCoaunera cojunaca seecho sirichaaurucuruaacuru janiichure. 5Nitohaneeinte,Jodaa lauri caje lechoonca coroata

oaraancaain nauri que Cana Coauneracojunaca seecho que cojunacatenoine.Jana Robeen lauri caje lechoonca

coroata oaraancaain.Jana Gada lauri caje lechoonca

coroata oaraancaain.6Jana Asere lauri caje lechoonca

coroata oaraancaain.Jana Nefatalii lauri caje lechoonca

coroata oaraancaain.Jana Manasee lauri caje lechoonca

coroata oaraancaain.7Jana Simeon lauri caje lechoonca

coroata oaraancaain.Jana Lebi lauri caje lechoonca coroata

oaraancaain.Jana Isacara lauri caje lechoonca

coroata oaraancaain.8Jana Saboloon lauri caje lechoonca

coroata oaraancaain.Jana Jose lauri caje lechoonca coroata

oaraancaain.Jana Beenjamiin lauri caje lechoonca

coroata oaraancaain naaonjoaain CanaCoaunera cojunaca siricha seecho que

ruhane janiichuruhane jana aonaaun.

Arajiin cachaauru somajai quecajionecooruhane

9Nii baiha coaracaaunne janate, ecuaraai lauriinchuru satiin chauratanesacutaain nenacaauru, araai lauriin nereque ereein nenacaauru, jelai natane queichaohin nenacaauru, naaonjoainuri

Afocari si 6 7

545

cachaauru ecu arajiin neeure. Acaauruterori caohacha- trono aina CareneroNarejeen acatiha ecu arajiin chujuhacoorejaniinacaje lanaala. Nitohaneeinte cajionesomanerei que cajionecohinte, eleletocorijiane siijiariin cuure. 10Nitohaneeincuhinte, tonijiaain ehequiin:

“Cana Coaunera- rai rori caohacha-trono ichoae nenaa aina nii raiCarenero Narejeente,

arajiin itolere, que nejeratenacaauruamuritoeraneein ne,”

naaure tonijiaain nii ecu satiin caachauratane sacutaain nenacaauru araai lauriicachaauru. 11Nii janate nii rori caohacha

naauru, nii jenai ichaohin nenacaauru,naaonjoainuri tionoritiin chujuhacoore satiinanjeraauru. Nitohaneeinte nii rori caohachaacatiha neseeonriaain, atane que naurituruanacanejeein nenorocoaain CanaCoaunera coroaaecure nii anjeraauru.

12 “Nitohaneein neeuruhine.Jataain caohatoha Cana Coauneranecoitucuuruhine itolere bana.

Necaohacha que necaohachaa CanaCoaunerane coitucuuruhineitolere bana.

Jataain itolere coitucueraneein nihaCana Coaunerane coitucuuruhineitolere bana.

‘Narihara,’ naauruhine acaaururausiaaeca Cana Coauneranecoreniha itolere bana.

Jataain nelatiha Cana Coauneranecoitucuuruhine itolere bana.

Acaneein nihane coitucuhin, itolereicharaneein laraajiin nihanecoitucuuruhine.

Nitohaneein neeuruhine chabanasatonoelanaala. Nitohaneeinneeine,”

naain, Cana Coaunera cocoasitaauresatiin nii ecu nenacaauru anjeraauru.13Nii janate, nii coroata choonca jenaain

ichauhenaauru caje leinjiin canu rai:“Chaauruna caa somajai cajione que

cajionecohacoaain cau ne. Chaaelaicajena uure,” naain canu caje bajaanejanane: 14“Iite acaauru coitucuhichacuruaanaa,” naain tonoraaun.Nii jaunte canu rai: “Caa cachaaurute

necairichanaa tabai abaantaauruhanajaaun, Carenero Narejeen coichana ainacuaain somarianohiniha acaaurucajionene jaaun nesomariaain nedaeacaauru cajione.15Nii jaaunte,

nii Cana Coaunera rai roricaohacha- trono acatiha neeure,

jiichoo, janotiin, naaonjoaain CanaCoauneraacha jerei ichacuruharai Teenforo asaaene coina.

naate acaauru beraicheeinacaauru rohan neein.

16Mijitena, cocoirena, enoto ajaano,ajaaronaa, naaonjoaain nihanatiin acaauru reroecarinaai,

17 acaauru beraiha nii rori caohachacataaun nenaa Carenero Narejeenne jaaun.

Nii Carenero Narejeente acaauruberaicheein,ruha beraihurerane rijijieein.

Acate, esinaaeca caohacha-

reein,raotojoeein ichaaoruhane coina.Inae acaauru coroatajaniha CanaCoaunerane jaun

rinaai chabana,”

nae nii coroata choonca jenaainichauhenaauru caje leinjiin.

Afocari si 7

546

Nii fuera caainsine aina jujuaimocooruhane jaan curu oro caje nenaa

8 1Nii fuera caainsine joracaaCarenero Narejeenne janate,

coore dedeeu nenacaauru.2Nii catiariine ecu caainsinei anjeraauru

coaraaun Cana Coaunera acatihachujurujua chujurujuaauruhane jana. Niijanate nii caainsiine anjeraauru nainetiinnii toroonfeta teeure. 3Nii janate uheleeocha anjera, jujuai mocooruhane jaancuru oro caje nenaa uhaain. Nitohaneeinuhinte, nichaaurae nii Cana Coaunerabelaihuruhane jaan rori altar acatiha. Niijanate tabaain nii enuha sacari jujuiteeure, nii rori caohacha oro caje ichanohialtar acatiha, ichoae teein mocohanecoina. Nitohaneeinte mocohane nainihaCana Coaunera bajaaure nii ecu satiinCana Coaunera cachaneein nenacaauru.4Nitohaneein nii enuha sacari jujuaimocoha nii anjerane janate, rai biji cajeCana Coaunera acatiha ecuun cue raicousuraca. Mocohane nainiha CanaCoaunera bajaaure nii ecu satiin CanaCoaunera cachaneein nenacaauru. 5Niibaiha, nii enuha sacari jujuai mocohanejaan curu raaoriin, Cana Coaunerabelaihuruhane jaan rori caje, usi biinetaotaoriin nii curu cuhane teein, usi biinejoae nii anjera atane choaae. Nii janate,toni arara, erenaa, jiacano, carora,naaonjoaainunri jataain mijiaaineein.

Toroonfeta toteeuruha anjeraaurune6Nii janate, inae neruujeeure nii

caainsine anjeraauru acaauru raitoroonfeta toteeuruhane coina.7Inae rai toroonfeta totiha nii leinjiin

anjerane janate, chauratane ichoaenalue jelajinaa jaberoco aina usi ichanaque jasisiin. Nii jaunte chaurataneneleru nichataja mocohane jaun, satiin

chauratane neleru nichataja quenenacaauru nunacuru, chaenomanecuru, naaonjoaainunri mocoe.8Nii jana rai toroonfeta totiha nii

anjera coroatajane janate, dede cajenalue jataain tabai usi jaberoco cucuanacuhanene jana, nii cucuana nelerunichataja neleruhin ichana tocohaneeinnedae rai baca. 9Nii naluha usijaberocone jaunte, itolere nii cucuanacuhane nenacaauru nichata saainneleruhin oore. Nii cucuana cuhanenenacaauru boteeuru netonaite nichatasaain neleruhin mocohin nitajeeure.10Nii janate, rai toroonfeta totiha

anjera nichatajane jana,neein mocohin dede caje nalue arasijieseeonjoa, satiin nucuhecuru nichata

caauru esinaaeca ichoaae. 11Nii arasijiecuruaate Elonaine. Nii jaunte nichatasaain neleruhin elonaa nucuhecuru baca

cane jaun, ohacoaaure arajiincachaauru.12Nii janate rai toroonfeta totiha nii

anjera nejenane jana, nichata saainnelerujuacoaain nocohejaaitiinnaasajeein conoene enoto, atene,arasijie, naaonjoaainunri. Nii jaaunte,jiichoo aina nocohena nichata neleruque carajaain conoene nii enoto, atene,arasijie, naaonjoain.13Nii jana coaracaaunne janate, dede

catai jeloon jiaauluhin situha cuhaleinjiin uujuirii tocohaneeine janaaonacaaunne janate: “Jataaintecairichaaojoaaurureein caa chaurataneque ichaonacaauru cachaauru, inaetoroonfeta toteeuruha nii leeochanichatajai anjeraaurune,” nae leinjiinuujuirii tocohanei tonijiaain.

9 1Nii janate, toroonfeta totiha anjeranesaoquine jana dede caje naluha

uha arasijie chauratane choaaene jana

Afocari si 8 9

547

coaraaun. Nii arasijie raite, cana asajaicochabi teeure. 2Nii cana asaae nenaaatane jachu bacuujua joaracaane janate,jelai caje mitue suruaa orono cajeaihane tocohaneein. Nii suruaatenocohenaneein enoto teein, cujuananemaajeein nocohena neein te. 3Nii janate,nii suruaa caje mituhin chauratanesacuritaain riaaniha sisiinchosemanaane jana, aiha canaunnerijijieein cacha cunaitaane jaanu teeurerai. 4Nitohaneeinte letoanajaain, omane,ajaena, enuha, naaonjoaainunriaasaaecuruhane caohateein, nii naurique Cana Coaunera cojunaca sirichaseecho que cojunacatenohine lanaalanenacaauru cunaitaauruhane coinaaitocure nii sisiincho semanaa rai. 5Netecachaauru atinaauruhane coinaletononeeurene. Raujiaaincha cachaatinaelanaala cusihane, canaun cusirijitocojoaain cunaain saoqui ateeincacha cunaitaauruhane coina aitiinletononeeure. 6Nii cojoanonaa banateniqui onaa jerecurureein cachaauru,nete oorenereein jaiti ooruhane jaanque turuenihane jaun. 7rute, sonaana que neeuruhane coinarelanojoineein nenacaauru cabariotocorijianeein, oro caje nenaa- comaitocohanei que asihocoin cacha meritocorijiane acaauru meri. 8Niisisiinchooru couturi ujuite caratohanaeene couturi ujui tocohaneein. Rai catuteaain tabai tocohaneein nenaa- leeoncatu tocorijiane. 9Acaauru jaberocote,coata que bujuaain ne. Jana acaauruitarote jataain mijiaaineein tonijiaauluuruha ne. Sonaana que neeincaro tararaa cabarione jana tonihanerijitocojoaain toni. 10Jana rai cusite rainuseei que ne, canaun cusi tocohaneein.Nii rai cusi que cacha cunaitaraneeinteneeurelu saoqui ateein. 11Niisisiinchooru curuaanaate cana asaae

atane jachu cuhane nenaa anjerane.Jana rai curuaate Ebereeo ere cuhaneAbadoonne. Jana Curieco ere cuhanete,Apolihoonne.12

chanaa nunuhe. Nete jaiti lanaecoroatajai.13Inae rai toroonfeta totiha nii anjera

nesaotanene janate, Cana Coauneraacatiha oro caje nenaa rori- altar quejenaain nenaa jicho caje toni eheeona.14Nitohaneein toniinte:“Nii jenaai anjeraauru ichoharaain

nenacaauru jihaneeu. Acaaurute nucuetabai Eofarate auhanihaichohanohineein neeure,” nae niieheeona.15Nitohaneeinte, nii jenai anjeraauru

jianecure, cachaauru nichata nelerusohin jaaoruhane coina. Nitohaneiichacuruhane coina jatoroaainneeuruhane bajaanaa, rai batene,cojoanonaa, naaonjoain que inae tihanejaun. 16Nii jana aonanaacaaunne janate,ecu neeure coroata fasha millonneein

rooru.17

caauru coaracaaunne janate, usi lanaro

jiacoae acaauru nalarijiaauru. Nichatalauriinte coloe nii acaauru nalarijia quenenaa coata, beraurusiojoaain,joaain, asofere tocohaneein,naaonjoaain. Jana nii cabariocuru

nihane jana acaauru ujuae caje mituesuraa, usi, asofere, naaonjoain. 18Nii

ranu que mitunaa suraa, usi, asofere,naaonjoaain caaunte nichata saainneleruhin ohacoaaure cachaauru.19Nitohaneeinte rai nujuaae cuhane, rainuseei que, naaonjoaain nii nitohaneiichaane jaanu rai nelate sirichure nii

Afocari si 9

548

cabariocuru. Nii rai nuseeite acanotocohane. Chaen rai coturi quete cachacunaitaaure. Arajii cachaaurute ohe niinecairichanaa caaun.20

chanaa caje nichotenacaauru,joeein baaso ichacuruhane jianecurene.Nii jaunte,

nejeein oro caje nenaa ecaantooru,coata- bronce caje nenaa ecaanto, coataplata caje nenaa ecaanto, ajeri cajenenaa ecaanto, chaen enuha caje nenaaecaanto, naaonjoaain bajaebajaecure,ichaohin, nerurujuaain, amuhin, ereein,notaain, naaonjoaauruhane que airijiin.21Niheichu sonajaain jaohin, benaneneein, nitohanai osa que nesaruhinnenaa naineniha cacha natiin namutequicha aina ichaohin niha natiin, baasoosa que nesaruhin, asijiauhin,naaonjoaain ichaaoruhane jianecuruhi.

Quiricha laenanohi siichaa anjerane

10 1Nii jana coaracaaunne janate,dede sacari catauun, couturi

ichoaae iino baijiaain, dede caje fauhauhe- jataain nelate que nelatei leeochaanjera. Enoto tocohaneein jiquihacoharai merine janate, usi lanaro tocohanerai fero. 2Nitohaneeinte biji cuhaneretutunohineein joaracanojoi quirichasichaain, cucuana ichoaae rai tijiaraotono nichajai teein, rai jera najaa bijinichajai te chauratane ichoae. 3Niianjerate, nesari corajiha mijiaaineeinaitoha aainne rijitiin tonijiaain ere. Niijana, caainsinei araracurute tonihure.4Nii toniha caainsinei ararane baiha,quiricha cuhane laenana jerichaaunnejanate:“Ii suujua cuhane aitiin toniha nii

caainsinei ararane jaan rucuhecu chuneirai belanaala. Coa quiricha cuhanelaenaa,” naain dedeeu toni.

5Nii ereeuruha caainsinei araracurunecatiaaeriinte, nii cucuana choaaeraotono nichajai tijia chujuhecaain,chauratane que jera chujuhequera,raotono nichajai biji sijitae.6-7“Inae nenacaaen nerinaain cojoanonaa.

Inae toroonfeta totiha nii anjeranecaainsinene janate, inae asinojoineeinCana Coauneraacha sirii que turuhane jaanaicheein, nii aitiin berejetocuruhalu nerebera inoaensihurune rijijieein,” nae, itolerebana ichaohin, dede, chauratane, cucuana,chaen itolereeuru coneraneein nenacaauru,naaonjoaainunri coauneraneein nenaa CanaCoaunera notaracaae neein aitohanecoaarateein nii anjera.8Coaiteen nii dedeeu toniin quiicha

aonai erenaate:“Chajaain cuhin, nii cucuana aina

chauratane choaae chujuhequi anjera cajenii quiricha laojoiri joracanojoineein-niicha siichai raaorinihu,” nae canu rai.9Niritoha canu raine jaun, cuhin nii

quiricha bajaanune janate:“Nocoa. Quihu. Chujuaae cuhanete

irichaje rijitocojoaain ichohantoreein. Netelaen ii suri cuhane elonaineeinnerotoreein,” nae carai nii anjera. 10Niijana nii anjera biji caje nii quiricharaaoriin quihanune janate, canu ujuaaecuhane irichaje rijitocojoaain ichohante.Nete inae quihanune baiha, canu suricuhane elonaineein nerotoe. 11Nii janate:“Coaiteen, araai laurii cachaauru, lauri

caauru, nere que ereein nenacaauru,itolere curuaanaacuru, naaonjoaainunrique aitiin Cana Coauneraacha berateibeebejiha cuhinete ne,” naaure canu rai.

Niicha icharatei coaaranuuru letoaacoroatajaain Cana Coaunerane

11 1Nii baihate, carai jiaranatocohaneein leinjiin bara teein:

“Chajaain nimichuhin cuhin

Afocari si 9–11

549

Jerosaleeun nenaa Cana Coaunerabajaauruhane jaan coloheri, CanaCoaunera belaihuruhane jaan rori,naaonjoaainunri cojunacateeu. Chaenecu janiichu, inaaojoaaincha CanaCoaunera coroaaeca neeurureein. 2CoaCana Coaunera bajaauruhane jaan

tiha. Niite teeure Jorioniheichuru rai.Acaaurute Cana Coaunera nesecocoaichacuru amiharateeurureein,jataain cairichanajaain, jena chooncacoroata ateineein. 3Canune coroatajaicanu ere beeurera letoaareeunni, uhin leoaraanca coroata fasha saota chooncajanoneein canu ere beeuruhane coina,”naain canu letoaaure.4Nii coroatajai Cana Coaunera ere

beracurute coroatajai olibo nujuan ainacoroatajai usi temura neein neeure,cana rai chauratane coauneraneeinnenaa Cana Coaunera acatiha. 5coha chatohaneein acaauru tenaa jereranihanete, acaauru ujuaae caje usimitaaurureein jitariin acaauru que

ruhane coina. Nitohaneeinte oorureeinnii acaauru rerohecaeraauru. 6Niicoroatajaihurite nelate que nelateein,cana dede funaa nainecurureein CanaCoaunera ere beebejeeuruhane jana uhaelo ne coataa. Chaen techu, ichananeein acau corenaa naainecurureein. Niirijijieein techu,chanaa turuanaa nainecurureein caacana rai chauratane que, acaaurujerecuruhane tocohaneein.7Inae acaauru que Cana

Coauneraacha beratenojoi benaanaainaauruhane janate, mitureein canaasajai caje leinjiin neecha aansaiataebinae tabai, acaauru sohin acaaurujaohane coina. 8Nitohaneein acaaurusohin acaauru jaohane janate, CanaCoaunera Calaohi cairichaauruha coroso

quene jaan nese coero cuhane nereeinacaauru jaberoco. Jerosaleen nihanesaijieein Sodoma, Egipto,

teihu. 9Nichata janohin cataan uujuebanate acaauru jaberoco coaraacuurureein araai laurii nenacaauru,coriaae caje unacaauru, lauriu lauriunichao que ichaohin nere que ereeinnenacaauru cachaauru, naaonjoainuri.Nete,ruhane caohatereein. 10Nii nainihate

tane que nenacaauru cachaauru, ooruhanii coroatajai Cana Coaunera erebeebejeeurerana jaun. Nitohaneeinterachoojoeein beseta ichaain ita belaihacuurureein itolere nijihanai que, jataainacaauru cairichaeranuneein aihuruhanii coroatajai Cana Coaunera erebeebejeeurera rautaaurenihane jana,inae atinanohineeuruhane jaun.11Nete coaiteen nichata janohin

cataan uujue bana acaauru ichatihaCana Coaunerana jaaun ichanaainnimichucuruhane coaraain jataaincasihure satiin nii acaauru coaaraaurucachaauru. 12Nii catiaaeriinte, dedeeumijiaaineein toniha erenaa jana,“Chajaauchete ini,” naain toniha niierenaane aonacure nii coroatajai CanaCoaunera ere beebejeeurera. Niritohanii erenaane aonaainte nii acaauru quenejeratenacaauru notaracaae dedesacari aina cuhin dedeeu iniha cuure.13Nii rijieeoritiinte uha carora tabaine

caniu nenacaauru lorerichurune jana,oorureein caainsi oaraancani cachaauru.Nii jana acaauru caute-caauru cachaaurute nesoone caaunCana Coaunera coroaecurureein.14Nitohaneeinte situe nii necairichanaa

tabai coroataja. Nete nii baiha coaiteenureein necairichanaa nichatajanu.

Afocari si 11

550

Toroonfeta totiha anjera necaainsinene15Nii baiha, toroonfeta totiha nii

anjeraauru caainsinene janate,mijiaaineein dede que toniin:

“Caa chaurataneteCana Coaunera aina rai CalaohiJesocurisito raineein nihane jaun,

acaauruhacha satonoreein tiaain caachauruatane Curuanaaneeinneroranereein,”

naaure. 16Nii jana, nii coroata chooncajenaain rai rori ichoae Cana Coauneraacatiha neein laurujualaurujuanacaauruichauhenaaurute neseeonraain ataneque tiaain nenorocoaain:

17 “Ii, nunuhe caje coaauneein satonoque tiaan

itolere Coauneraneein-itolere ichana naineraneein neeinecoroaecaanura Cana Coaunera.Iite ichaohin itolere janonaa bananeein

itolere que laraajiin chabanasatonoelanaala

Curuanaaneein neeinenunuheteei inae.

18 Ii ainate niqui obaaecurecaa chauruatane que nenacaauru iicoitucuhichuru.

Nete inae turue acaaurucairichaaine jaan cojoanonaa.

Inae turuha onacaauru rucuequinejaan cojoanonaa.

Ii letonocuru- ii ere beebejeeinamuhemuhenacaauruprofetacurute

coroatajaniha curiquiin;acaauru ii cachaneein ii jereeinerijijieein neeuruhane jaun.

Inae ii sacuurera coroatajanihacuriquiin,

itolere canaanaihuru,naauru, naaonjoaain.

Nitohaneeiteitolere caa chauratane quenenacaauru itajeraneein nenaaitajeriquiin,”

naain Cana Coaunera coasitaaure.19Nii janate, nejoracae dedeeu Cana

Coaunera coroaaecuruhane jaancoloheri Teenforone jana ecuinanacaain ne Cana Coaunera rai rauhicuru camela. Nii janate dede cajeococoe jiacanocuru, tonijiainunri,araracuru, caroracuru, jelajinaajaberocooru, naaonjoainuri.

Leinjiin ene aina leinjiin ataebinae dragon

12 1Nii janate dede que ecoocaleinjiin cana dede cojunacane

jana, inanacae leinjiin ene- enoto queconaanojoineein que cajioneconaarijijieein- rai tijia asaae atene siriin,leinjiin comai lechoonca coroatajaiarasijie siricha lauhecaain. 2Nii enetecanaanai cosuriu nihane jaun janoanaajereein cuna caaun necairichajeeinauhauhaque. 3Nii catiaaeriinte coaiteenecooca cana dede cojunacane janainanacae leinjiin ataebinae- dragonlanajai tasinojoain- caainsinei couturiinlechoonca jichohin. Satiin nii caainsineicouturi nainetiinte ne rai comai. 4Niiterai nuseei que dede nichata neleru cajearasijieuru joae chauratane ichoae. Niiataebinae- dragonte ococoe nii ene rene,nii beree nejanoaneni quiha nejanoharijieeoritiinne coina. 5Nii janate, inaequicha cojoaajiineein nejanoae nii eneberee. Aca satiin chauratane que laurilauri nenacaauru curaanaa nihanecoina- coata caje nenaa otiha que bijiachunequiin. Nete inae nejanoarijieeoritiin nii beree raain amaaureCana Coaunera aina rai rori acatiha.

Afocari si 11 12

551

6Nii jaaunte, neniha cachane jaan cuhinsoroe que banihateein CanaCoauneraacha rucujueihu cuhin nii ene,ecu teein beraichateein coroaaterate leoaraanca coroata fasha saota chooncajanohin Cana Coaunera.7Nii baihate, nii dedeeu ita soore nii

tabai ataebinae- dragon aina, Miqueliaina rai anjeraauru. 8Nitohaneein itasooruha nii tabai ataebinae ainanejanate,rene nii ataebinae rai anjeraauru. Niijaaunte,rene nii tabai ataebinae aina raianjeraauru. 9Nitohaneeinte, niiataebinae- dragon tabai jaaore dedecaje. Nii ataebinae- dragonte inoaenlucaje coaauneein nenaa acano tabaiinoaensi- Moconajaera ne. Acate satiin

neein ne. Acate, nii rai anjeraauru aina

cure.10Nii janane dedeeu mijiaaineein

toniin:“Inae ichoteratenojoi niha cachane

jaan cojoanonaa que turuha. Niichaichana nainei ichaain itolere curuanaaneein niha Cana Coaunera ainacocoainanacai niha Mesihasine jaancojoanonaa quete inae turue. Inae CanaCoaunera sacuurera coulurujueraMoconajaera jaaoruha. Acate acaaurucoulurujue, jiichoo, janotiin, itolerecojoanonaa bana, naaonjoaain CanaCoaunera acatiha neein. 11CanaCoaunera coreniha cana nejeraneeinnenacaaurute cana osa corenihaatinanojoineein nenaa Cana CoauneraCalaohi coichana aina, niicha berateiacaauruacha beebejeei, naaonjoainuriaina cuaain inae amuritoore.

ruhane coreniha coasilanaala ooruhanecoina jatoroaain neein aihure.

12

chene. Jana, chauratane quenenacaauru, cana temurau- cucuanacuhane nenacaauru, naaonjoaainunritejataain cairichaaojoaaure,nijia necairichanaa coaraanecojoanonaa que turuhane que nainaanejaun, acaauru rene fauha cuha jataainobajeein Moconajaerane jaun,” naanejana aonajeeun.13Chauratane choaae jaonojoinihane

que nainacoriin, nii ene canaanaijanoaera coineteein soha cue nii nechuaansai ataebinae. 14Nii janate, nii eneitaro jaaure tasionjoaain uujuiri tabaiitaro tocohaneein, coriaae cuhin niiacano inoaensi caje soroha nenihacachane jaaun cuhine coina. Ecu teeinte,nii ene coroaateeure nichata jaanacaicataaun reein tiaain. 15Nii acanoinoaensite nujuae caje acau mitaainnucuhe jae, raotojoeein nii ene sohinjaohane coina. 16Nete,jane chauratane, nujuaae caje acaujaohin nucuhe jaa nii ataebinae tabai-dragontiin. 17Nii jaaunte, jataain nii enecotaain coraje nii ataebinae- dragon. Niijaaunte cuhin, nii eneecha foerateeuriaina rai bereecuru, satiin CanaCoaunera ere tonoraain Jesosocachaneein neeuruhane beeuruhane quecasilanaala nenacaauru, naaonjoainurisoha cue nii ataebinae tabai.

Coroatajai ataebinae tabai

13 1Nii janane caainsine couturiin,le choonca jichohin, naaojoaain

cucuana caje mituhin iniha uha leinjiinataebinae tabaine jana coaraaun. Lejichooru naineein niha comaine janate,Cana Coaunera baijiaraanu rijitiincouturichuru naineein laenanohineeinne erenaa. 2Nii ataebinae tabaicanuhacha coaraite, leinjiin aain

Afocari si 12 13

552

tocohaneein acomari tijia tocohane raitijia. Nii jana rai nujuaaente, aaintocohaneein nenaa leeon ujuaaetocohane. Nii leeocha ataebinae-dragonte, nii aain tocohaneein nenaarai, jataain nelateein nihane jaanemaajeein rai teein cocoainaain,nelaurianaja rorine maajeein rai te. 3Niiaain tocohaneein nenaa ataebinaecouturi leinjiinte, ohane coinaichanohin tocohaneein jataain temuhincunaitanohi ne. Nete nii rijijieein

jane coaracuruhane jaun, jataaincojoelatiin coaraain,neein nenaa ataebinae tabai esenetaainsacuure, satiin chauratane sacuritaainnenacaauru cachaauru. 4Nii jaunte, niiaain tocohaneein nenaa cocoainaa niileeocha ataebinae- dragonne jaun,acaneein neeuruhane coroaecure, “Chacaa leinjiin ataebinae tabai- aaintocohaneein nenaa amuritonaa naine.Nihei chuni amuritonaa nainera,” naainacaneein niha nii aain tocohaneeinnenaa ataebinae tabaine coroaecure, niileeocha aina curuaecaain.5Chaen techu, Cana Coaunera

baijiaraanu rijitiin, itolere quenelaetoha nocoetiin iriha nii janolaritocohaneein nenaa ataebinae tabainejereein, jena choonca coroata ateeincocoaina nacaineein nihane coinacocoainae nii leeocha ataebinae- dragon.6Nitohaneeinte, Cana Coaunerabaijiaraanu rijitiin que nejerateein, rainenaja santuario quene maajeein ereein,dedeeu nenacaauru quene maajeeinnejerate. 7Chaen techu nii ichoaetacaain, coaiteen nii leeocha ataebinaecocoainae nii dragon. Cana Coauneracachaneein nenacaauru que nejerateein,acaauru amuritohane reentiaainsonaana que nihane jereein, lauri laurinichao que ichaohin, lauri lauri nere

que ereein, lauri lauri natane queichaohin, naaonjoainuri curuaanaaneeinnihane coina cocoainae. 8Nii janolaritocohaneein nenaa ataebinaecoroaeraaurute, satiin caa chaurataneque ichoteratenojoine lanaala nacaaurucachaauru neeure.nihei acaauru curuaa nii necoaaunaalu

neeuri curuaacuru siriin nenaa quirichacuhane. Nii quirichate cana corenihasohin jaonojoin Carenero Narejeen rainichoteeneeuri curuaa cocoiricha ne.

9 Chunocoha aonana naineraauruaonacurumiin:

10 Caresero cuhane neeuruhane coinanenacaaurute, caresero cuhaneamanojoinecurureein.

ruhane coina neeninurute sabereque sohin joaeracurureein.

Caute coaarareein esinae rauhijiriinitolere que laraajiin, niicha esenetaiesenetaauruha Cana Coauneracachaneein nenacaaurune.11Nii baihane, atane caje iniha cuha

leinjiin ataebinae tabaine janacoaraaun. Nii jana rai jichote careneronarejeen jicho tocohaneein coroatajae.Nete nii leinjiin ataebinae- dragon tabairijitiin ere. 12Acate nii jauriaanejeeinnenaa ataebinae tabai rijijieein jataaincocoainanohineein ne, nii jauriaanejeeinnenaa acatiha neein. Nii jaunte, niijauriaanejeein nenaa ataebinae tabai-temuhin cunaitanohin couturii-coroaecuruha satiin caa chauratane quenenacaauru cachaaurune coinanemaajeein ichae. 13Chaen techu, satiin

cojoai ichaain, dede caje atane choaaeusine maajeein nalutiae. 14jeein nenaa ataebinae tabai notaracae

Afocari si 13

553

cojoaelanaacojoai ichaane ainacuaainte, caa chauratane quenenacaauru cachaauru coritaain-acaauru que nii sabere que temuhincunaitanohin niha natiin ichaohinnenaa ataebinae tocohaneein ecaantojaerate. 15Nii ataebinae tocohaneeinniicha ichacuri ecaanto rai ichaonaateeinte erelarate nii ataebinae tabaicoroataja. Nii jaunte,naala nenacaauru cachaauru sohinjoaerate nii ecaanto acaauruhacha ichai.16Nii choae tacaain techu, satiincanaanaihuru, ichauhenaauru,coriquihonacaauru, cairichaihuru,letononeein nenacaauru,naala nenacaauru, naaonjoainuri, bijiraotono nichajai que, acaauru auri que,naaonjoaaine maajeein rai cachaneeinneeuruhane coujunacaneein acaaurucoujunacaterate. 17Nitohanihane janacoaracaaunne janate, chuni niiataebinae curuaa aina rai coujunacasirilanaala nenaa, nii chaelai coreteein,chaelai que necoreteein, naaonjoaananainecurene.18Caute laen coaarareein itolere

coitucuurera. Coitucuerate, nii

reein. Nii ataebinae coujunacate, cachacoujunaca rijijieein ne. Acate, saotafasha saota choonca saotaneineein ne.

Nenatecuruha le fasha jena chooncajena oaraancai cachaaurune

14 1Nii baiha, Sioon bichataneucuuno ichoae chujuhecoha

Cana Coaunera rai Carenero Narejeenejana coaracaaunne janate, ecu rai naurique Carenero Narejeen- atinanohineeinnenaalu curuaa aina rai Inaca curuaasiriin ecu aina neeure le fasha jenachoonca jena oaraancaain cachaauru.2Nii janane, caraturi caje naluha acaunerijitiin, toniha ararane rijitiin,

naaonjoaain jataain mijiaaineein tonihadedeeune jana aonaun. Aonacaaunnejanate, arajii quitara rijijieein nenaaarafa toteeuruha arajiin cachaaurunerijitiin netonijiae. 3Nitohaneeinnetonijiaainte ena nenaa nenatena quenenatecure, nii rori caohacha ichoaenenaa, chaen nii cacha tocorijianeeinjenaain nenacaauru,naauru, naaonjoainuri acatiha neein.Nihei nii chuni, nii nenatena quenenatena nainera. Acaihaniji caa atane

ruhachate, nenatena naine nii nenatenaque. 4Acaaurute, chabana suujuacorelanaala niheichu nii chuni acaaurusuujua corera tonoraelanaala neein-cunaa jerihane jaaun cuha nii CareneroNarejeene jiniichaain amuhemujeeinneeurure. Niichurute, satiin cachaneeinneinichaachene caje ichoaichanihaichoteratenojoineein nii CareneroNarejeen aina Cana Coaunera belaihatenojoineein neeure. 5Acaaurute, niichariji bana casaje ujuaihonelanaala-niheichu baasoneein ereein,naaonjoaain neeurene.

Nichatajai Cana Coauneraletono anjera benojoin

6Nii janane dede catai jeloonjiaauluhin situha uha leinjiin anjera, niichariji bana satonoelanaala nenaaberatenojoin erenaa biha uha, laurilauri natane siriin nenacaauru, laurilauri nichao que ichaonacaauru, laurilauri nere que ereein nenacaauru, laurilauri nenaja que nenacaauru,naaonjoainuri raine jana coaraaun.7Nitohaneein jiaauluhin situhinte:“Baaso ichara casetecaera niha CanaCoaunerane coitucuhin Cana Coauneracoroaecuche.chene, baaso ichaquichene coitucuhane

Afocari si 13 14

554

jaa cojoanonaa que inae turuha. Canarai dede, chauratane, cucuana, atanesuujua caje nalunaa acau, naaonjoainuricoauneraneein nenaa Cana Coauneracoroaecuche,” nae tonijiaain ehequiin.8Nii baihate coaiteen caaijie uhe rai

coroataja- leeocha anjera. Nitohaneeinuhinte: “Inae nitajeeuruha Babiloniacocoaichacuru, nechu joaereein jataainbaasoneein ichaoha cachane coina ichaoajaelaera que satiin chauratane laurilaurii ichaonacaauru cachaauru ichaoajaelae ajaelajeein nerejetilu,” nae niianjera coroataja.9Nii baihate coaiteen caaijie uhe rai

nichataja leeocha anjera. Acate:“Chunocoha nii ataebinae tabaicoroajeein nii tocohaneein nenaaecaantone maajeein coroajeein, rainauri, biji, naaonjoain que cojunacasirichate, 10obajeein nitohanaiicharaauru caseteco coaracuruhanecoina acaauru que banihateein CanaCoauneraacha rucujei bino que cocohin,asojoere tocohaneein moconaa usi tabaijana mocoorureein, Cana Coaunera raianjeraauru, rai Carenero Narejeen,naaonjoainuri acatiha netiin. 11Niichariji bana satonoelanaalate itolerejanonaa bana mocoha cuurureein,janotiin, jiichoo, naaonjoaain niiataebinae coroajeein, nii tocohaneeinnenaa ecaantone maajeein coroajeein,rai curuaa cojunacane maajeeinsirichaauru,” nae ehequiin niianjeraauru nichataja.12Enate laen itolere que laraajiin

neeuruha Cana Coaunera cachaneeinnenacaauru, nere tonoraain itolere banajianelanaala jeriha Jesosone rijijieeinichaaoruhane necoharareein.13Nii jana aonacaaunne janate:“Aonaain laenaau: Nerausiaecate

teein Cana Coaunera esenetaain

ooruhane que tiaaojoaain neretonoraain ichaonacaauru,” naain tonihadedeeune jana:“Aihachuhisicha.

caaurureein namihaneeon caje. Canuneacaauru que acaauru amihaneeoncoaaratereeunni,” naain tonorae CanaCoaunera Suujue.

Caa chauratane que nenacaauru taojiaera14Nii jana coaracaaunne janate, dede

sacari jana laujuae leinjiin cachatocohaneein nenaa- coturi que oro cajeichanohin comai siriin- sabere ajihantique biji achunequiin. 15Nii janateTeenforo asajai caje mitatiin: “Chajaainnii taojiaaine jaanu que iicha amai que-nii iicha raaeninuru taojiaain ranajaau,inae cataa caa iicha raaeninuru- caachauratane que nenaa- inae raicojoanonaa que turuhane jaun,” naaineheque nii leeocha anjera, dede sacarijana laujuai rai. 16Nii jaunte, nii niichaamai sabere que niicha raaeninurutaojiaain, caa chauratane caje ranajaenii dede sacari jana laujuai.17Nii baihate coaiteen dedeeu nenaa

Teenforo caje mitue leeocha anjera-acaaentonai sabere ajinai que bijiachunequiin. 18Nii janate CanaCoaunera belaihuruhane jaa rori cajemitatiin: “Chajaain nii ii sabere que niichauratane que nenaa oba inaa saau.Inae cataa nii oba inaacuru,” naainehequiin nii sabere que biji achunequiinnenaa cotijiae, nii leeocha anjera- usicuruaanaa.19Nii jaunte,

tane que nenaa oba taain, raain,cane jaa cuhane te, ecu teein oba bacarocohane coina. Nii oba tainaate inaecaseteco tabai letoaa Cana Coauneraneberaneein ainaa ne. 20Nitohaneein niirucuhecuruhane jaan cuhane rucujeein,nese udaa nii oba baca rocooruhane

Afocari si 14

555

janate, ichananeein mituhin nichatafasha oaraanca metoroneein jelaai jojoecabario ujuaae ucuunejeein ucuacaain.

Caaunsine anjeraauru- caainsii laurineiitolere necairichanaa satono uhaaurera

15 1Nii jana dede coaracaaunne

lanaacojoai- coaara coina ecotenojointasionjoaain. Nii janate, ecu neeurecaainsiineein anjeraauru,chanaa que cacha cairichaeranu uhaain.Nii quete, jataain nobaaeneein niichacoacui satonote Cana Coaunera.2Nii jana cucuana baca coaracaaunne

janate, usi que jasisii tocohaneeinajiarotiin ne. Nii cucuana bacatocohaneein ajiarotiin nenaaauhanihate, acaauru rai CanaCoauneraacha tei quitara rijijieeinnenaa arafa siijiariin neeure arajiincachaauru, nii ataebinae tabai, chaennii tocohaneein nenaa ecaanto, chaennii coujunaca aina curuaa,naaonjoainuri amuritooreraaurucachaauru. 3Acaaurute, Cana Coauneraere bera inoaensi Moisesa nenate quenenatecure. Chaen Cana Coaunera raiCarenero Narejeen naaonjoainuri nenateque nenateeinte:

“Jataainte, cojoelanaacojoaainjaniinacajelanaala itolere quelaraajiin, esinae rauhijiriinaitohine rijijieein caohachaichaaicha Cana Coaunera.

Iite, satiin lauri lauri rai natane queichaonacaauru cachaaurucuruaanaa Reyneein neeicha.

4Nihei nii chuni ii que suujuaacatelanaala naineijeita Curuaanaa.

Neiheichu nii chuni ii coroajelanaalanainejei.

Nii jaunte, leinjiin iicha saantoneeinneeine jaun, satiin lauri lauri rai

natane que ichaonacaaurucachaauru ii coroaecurureein,itolere baaso, caohacha,joain ichaain coaarateeinejaaunra,”

naain nenatecure.5Nii baiha nojoracaa dedene jana

coaracaaunne janate, ecu niha acaauruaina niicha ichaneni ichaane coina CanaCoauneraacha icharatei Teenforonejana, ecu ne Cana Coauneraachaturunajaanu jeelai santuario. 6Nii CanaCoaunera turunajaanu jeelai cajetemituure caainsiineein anjeraauru,itolere caainsii laurini que cachacairichaeranu amaain cunacaauru.Cajione somaratiin jiquihaqui quecajionecohin, jaleri cataaun oojoaainoro caje ichanohin siintoroon quesiintorooncohin.7Nii cacha tocorijianeein ichaohin

jenaain nenacaauru caje leinjiinte, niicaainsiineein nenacaauru anjeraaururai, oro caje ichanohin cocoorunajaancuru nainocojoaain casetecocuru quebanijiaain nenaa- nii chariji banasatonoelanaala nenaa Cana Coauneracaje unaa te le anjeraauru nainetiin.8Nitohaneeinte, itolere que laraajiinnecaohacha que necaohachaanecoaaratiha Cana Coaunerane jaan-suruaa caaun nocojoe nii CanaCoaunera turunajaan- santuario. Niijaunte, nii chuni ecu turunaa nainene,

raauru caainsiini anjeraaurune reentiaain.

Casetecocuruhacha coheni curu muruaae

16 1Nii janane nii Cana Coauneraturunaja santuario tonii:

teein Cana Coauneraacha tei caainsii

Afocari si 14–16

556

curuneein nenaa- muruaae cuhanenenaa chorocuche chauratane ichoae,”naa tonijiaain nii caainsiini anjeraaururai erenaane jana aonaaun. 2Nii janate,

chanaa tera choroha leinjiin anjerachauratane ichoaene jana, ataebinaecojunaca siriin nii tocohaneein nenaaecaantone maajeein coroajeeinnenacaauru cachaauru jaberoco quecunaain mitue abero jataaintasionjoaain.3Nii janate, cucuana cuhane leeocha

curu muruaae cuhane nenaa necairichanaatera choroha nii anjera coroatajane jana,ichana nejesinaneein nerotoe cucuanabaca esinaaeca, sonajaain jaoha cachaneaihane tocohaneeine jaun satiin oore niicucuana cuhane ichaohin nenacaauru.4Nitohaneeinte, nucuhe cuhane, atane

jachu caje acau nalunajaaunru cuhane,naaonjoaain nii necairichanaa terachoroha nii curu muruaae caje anjeraaurunichatajane jana, ichana nejesinaneein

caauru. 5Nii catiariin aonacaaunne janate:

“Iite, esinae rauhijiriin nitohaneeincaohacha aina baaso icharaaurucoaraain casetecaraneein neei.

Iite Cana Coauneraneein acaihanejei

neein neei.Chaen techu, nii chariji banasatonoelanaala neriquiin.

6 Acaaurute ii cachaauru sohin jaohinii ere beebejeraneein nenaaprofetacurune maajeein sohinjaaorelu.

Nii jaunte, nii niicha sohin niicha

ruhane coinaacaauru cairichaa ichaai,baasoneein ichaaoruhalune jaun.Nitohaneein terate latecure,”

nae nii nucuhe bacaauru esinaaecaasaaecane coina que banijiaain nenaaCana Coaunera rai anjera.7Nii janate, Cana Coaunera rai jujuai

mocooruhane jaan rori rohan toniin:“Aichuhisi laesinaera, itolere ichananaineraneein neeine jaunra CanaCoaunera, esinae rauhijiriin nii baaso

naala, baaso icharaneein nenacaaurucasetecaeraneein neeine jaunra,” naanejana aonaaun.8Nii janate, nii niicha amai muruaae

conera chohitoha enoto ichoae niianjeraauru nejenane jana, nii ainacuaain niicha ichana naine ichaaincachaauru mocoe najaano que nii enotocono. 9Nii jaunte, jataain banejelanaalamocoore. Nete nitohaneein mainajeeinmocooruha natiin, Cana Coauneracoroaaena coacuelanaala baijiaraanurijitiinchuru jataain baasoneein queereeure,riin niicha ichana nainei icharaneeinniha Cana Coaunerane saijieein.10Nii jana, nii niicha amai muruaae

najan rori ichoae nii anjeraaurunesaoquine janate, jataain caohachanocohenaneein nedae rai cojoanonaa.Nii jaunte, nii mocooruhane curihacuna caaun lele calaaure cachaauru.11Nete nitohaneeuruha natiin, nii baasoichacuruhane jianelanaala, nii acaauruabero aina acaauru moco curihuruhanatiin, Cana Coaunera que nejerateeinbaijiaraanu rijitiin ereeure.12Nii jana, nucuhe Eofarate cuhane nii

niicha amai muruaae conera chohitohaanjera nesaotane janate, jera jaonaanainecuruha enoto mitu nichajai cajeunacaauru reychurune coina jacoroe niinucuhe baca.13Nii janane, nii ataebinae tabai-

dragon ujuae caje, chaen nii necha

Afocari si 16

557

aansai ataebinae tabai caje, chaen niiprofeta niha nocoeti, naaonjoainuriujuae caje mituha dari tocorijianeeinnichatajaain nechu coitucuchuhisuujuene jana coaraaun. 14Acaaurute niinichatajai coitucuchuhi suujueneeinitolere cojoelanaacojoai ichaain, satiinchauratane sacuritaain rai cachaneeinnenacaauru reychuru taojiaain sonaanaque niha uurureein, inae itolere ichananainera Cana Coaunera Cojoanonaa queturuhane bana.15“Aonacuche, nii nainajeneeichene

janane aiha leinjiin asijiautone rijijieeininara rene luhecotariin neeoritoreeuni.Jataainte nerausiaeca cureeincaohachaain nainaain letona jatoraaincajione ruhecaain canu cohara, nabanamachoharohane, nii machoharohaneque coejeein cacha cataaun nihanecoataa,” nae Cana Coaunera.16Nitohaneeinte, nii nere cuhane

Armajedoonneein Ebereeocuruhachacuruaatei ita taojiaaure- nii satiinchauratane sacuritaain nenacaaurureychuru.17Nii janate, joaereein nii curu

muruae cuhane nenaa cabuhitoha niianjera caainsiinene jana: “Inaejatoroaa,” naain tonijiaain toni erenaadedeeu nenaa Cana Coaunera turunajasantuario- nii nelaurianaja rorihutoniin.18Nii janate, jataain mijiaaineein niha

jiacanone jana, jataain mijiaaineein tonierenaa arara aina. Nii janate jataainmijiaaineein luhecotariin uha caroranejana, jataain mijiaaineein nerurujuaeatane, niha caa chauratane quecachaaurune jaan caje coaauneein nihaleeocha caroracurune amurijiriin jataainmijiaaineein uhane jaun. 19Nii janate,mijiaaineein uha carorane jana nichataturiin nefaruhe Babilonia nese tabai. Niijana nefaaruusiha satiin chauratane

sacuritaain nenacaauru neseeurunejanate, nii Babilonia nese tabai coacueCana Coaunera, nii nobaaeneeincasetecocuru cocoaane coina niicharucujuei bino elonai que acaaurucocoaane coina. 20Nii jana satiinobenecuru, ichatane ucuunooru,naaonjoainurite nefaruusiin nitajihanejana, 21dede caje cachaauru ichoaenaluhacoae ajeri jaberoco rijijieeinnenaa- jelajinaa jaberoco jeenachooncaquiro amurijiriin anajiin. Nii jaunte,acaauru ichoae nichoroha dede cajeuhin nii ajeri jaberoco rijijieein nenaa-jelajinaa jaberocone jaun, jataainnecairichanaa tabai caseteco nihanejaun, Cana Coaunera que nejerateeinbaijiaraanu rijitiin ereeure cachaauru.

Jataain ene cojoaeloroheri esineneeinnenaa casetecaauruhane

17 1Nii caainsii laurinei cachacairichaeranu curu muruaae

amaaurera caainsiini anjeraauru cajeleinjiinte: “Chajaaune, naaonjoaaincasetecanohinerichaain taa cucuana

rohene coaarate ii que. 2Caa chauratanecuruanaa reychurute,roheri aina ichaojeraquiin neeure.Chabana nitohanai ichaain ichaonaanaineniha cachane saijieein, rai nichaobaaso aina cuaain satiin chauratane quenenacaauru ichao aasajeein osa quesarunajaelu,” nae canu rai nii anjera.3Nii baihate, Cana Coaunera Suujue

coaaratenojoin coaracaaunne jana,cacha areroo canu amae nii anjera. Niijanate, ecu niha leinjiin ataebinaetasionjoaain lanajaainne jana, nichoaelaujuae leinjiin ene. Nii ataebinaetabaite, Cana Coaunera baijiaraanurijitiin jaberoco sacuritaainlaenanohineein rai curuaa siriin,caainsiine couturiin lechooncae rai

Afocari si 16 17

558

jicho. 4Nii jana nii ene cajionete,lanajaain jichohajiojoai que jasisiin, orocaje ichanohin que corujuelequiin,jataain coretiin nenaa ajeri jaberocoque urerianohineein, jiquihaquiin nenaaperla, naaonjoainuri que urerianohinerai cajione. Oro caje ichanohin acaucooruhane jaa curu muruaae que bijiachunecohin, nainecojoaain rautaaincoaanacaaojoaelanaala nenaa siri,

caaojoaelanaala nenaa amae nechu

quiin neosateein nihane jaun.5Nitohaneeinte: “Babilonia nese tabai,

ene cojoaeloroherihuru nebaneein satiin

ruhacha rautaai icharaneein nenaa,”naain laenanohineein curuaa siri naurique, chabana coaaraa nitohanaine queairijiin.6Nii baihane nainaaun, Cana

raneein neeuruhane coreniha, chaenJesocurisito beebejeeuruhane corenihaateinanohineein nenacaaurulu,naaonjoainuri coichana caaun ajiha niiene cojoaeloroherine que. Nii jaunne

toon.7Nii jaunte canu rai: “Chanuna jataain

cojoelatohi. Tane ichei caa ene ichaocoitucueraelanaala nenaa aina niicaainsiinei couturiin lechooncajichohin- nii amaera ataebinae tabai,naaonjoainuri beete coitucuhi. 8lute niqui ichoaelu nii iicha coarainecha aansai ataebinae tabai, nete inaenitaje. Nii jaunte, caohacha nitajeeriinnitajesihane ajiniha, nii chariji banasatonoelanaala nenaa atane jachu cajeinicheein. Nii necoaaunaa cana raichauratanene jaa caje coaauneein CanaCoaunera coitucuurera curuaacurusiricha quiricha cuhane laenanohineein

curuaa sirilanaala caa chauratane quenenacaauru cachaaurute, nii nechaaansai ataebinae tabai cojoelatiincoaraa cuurureein, inoaenlu ichaohalunatiin inae nitajihane jaun. Nete inaenacoaauneein ichaoreein.9

reein niicha coitucui coitucuhin bihacoitucuerane. Nii caainsiinei couturiite,caainsiinei ichatane ucuuno nii lauhacaene cojoaeloroherine jaan beraneeinaiha ne.churute nii caainsiinei reychuruberaneein ainaa ne. 10Nii saoquiireychurute inae chaque nelateeinnedaaurene. Leinjiinchate jaiti itolerecuruaanaaneein ne. Nii jana leeochatejaiti turuene. Nii acaauru caaijienedanaa turuheneni inae turuhane banacoatiha carajaain nerinaain. 11Niiinoaenlu ichaonaa necha aansaiataebinaete, acaauru curuaanaareyneein acaauru fosaneineein nelu.Nete inae nitaje. Nii choae tacaaintechu, nii caainsiineein nenacaauru cajenenaa nelu. Nitohaneeinte, jataaincaohachanainejeein raajenihaneitajeranu ichajeein sacue.12Nii lechooncaain jicho iicha

coaraite, lechooncai reychuru neein jaiticuruaanaaneein cocoainanohi nelanaalanenacaauru ne.naala, nii necha aansai ataebinaejiniichaain aihuruha reychurunerijijieein cocoainanohi neeurureein.13Nii lechooncai reychurute, ita suujuarijitojoeein niicha ichana nainei ichaanii necha aansai ataebinae tabainecoina cocoainaa cuurureein. 14neeinte, nii Carenero Narejeen aina itasoha cuurureein. Nete acaauruamuritoha cureein nii CareneroNarejeen. Nii suujua rijijieein janijiinCana Coaunera ranojoinurilu raicachaneein nenacaauru aina, satiin

Afocari si 17

559

curuaanaacuru curuaanaa neein, satiinreychuru rai Reyneein niha nii CareneroNarejeenne jaun,” nae carai nii anjera.15Chaen techu canu rai: “Nii lauhaca

nii ene cojoaeloroherine jaan- iichacoarai acaute, nenaanaja, cachaauru,nere que ereein nenacaauru, natane queichaohin nenacaauru, naaonjoainuriberaneein ainaa ne. 16Jana nii necha

caain iicha coaracurite,roheri que nejerateein, machorocoaainque jaolecohin, rai jaberoco quiinusihanau mocoorurichaaine jaanberaneein ainaa ne. 17Cana Coaunerate,acaauru suujua jichochoe, aca jerihanerijijieein niicha jerei ichaain, jiniiquiinita suujua rijitojoeein, nii reyneeincocoainanohineein neeuruhane jaanteeuruha nii necha aansai ataebinaeraine coina. Nitohaneein jeriha CanaCoaunerane que tihane jaan quetiaajeein. 18Nii ene iicha coaraite,itolere amurijiriin nenaa Babilonia neseque satiin chauratane sacuritaainnenacaauru reychuru amuritoeraneeinnenaa beraneein ainaa ne,” nae carai niianjera.

Nitajiha Babilonia nesene

18 1Nii baihane niicha ichana

nohineein,chaain dede caje fauhin chauratanejiliitoha rai cono necaohacha queleeocha anjerane jana coaraaun. 2Niijanate tonijiaain:

“Inae nitajiha itolere amurijiriinnenaa Babilonia nese tabai.

Inae moconajaera nenajaneeinte,itolere lauri lauri coitucuchuhi quesuujuequiin,

chaen rautaain coaanacaaojoaelanaala nenaa itolere ataebinae

coitucuchuhi,chuhichuru,neein inae nerotoe.

3 Nitohanihane jaunte,chabana nitohanai ichaain ichaonaanaineniha cachane saijieein,

rai nichao baaso aina cuaain,satiin chauratane que nenacaaurucachaauru ichao aasajeein osaque sarunajaelu.

Chaen techu,que ichao jeraquiin nerejetocuresatiin chauratane que nenacaaurucuruaanaacuru.

Chaen techu,

nacaauru coriquihocure,nechu jataain joaereein baasoichacuruhane jaanuhacha quenecoreteein,”

nae carai nii anjera.4Nii janate, nacoaauneein dedeeu

tonii.

“Chajaain nii nese caje amuucheinara canu cachanequichene.

Nabana nii osaaonacaauru ainaneeichene

acaauru osa leruhiche acaauruainane,

ruhane jaan quene coataa.5 Dede queteturuhelalajeein laujuae jataainacaauru osa tabai.

Nii jana Cana Coaunerate,nii baaso chacuruhane coitucuhinchabana baitenereein.

6Leeochaauru cairichaane amurijiriin,coroata saain jeelai amuritoheriinnii niicha coheni jataain coaaeraijasiiteein que cairichaau.

7 Jataain necairichanaa tabai quecairichaau,

Afocari si 17 18

560

riin.Nechu jataain joaereein nocohasitaanocoetohane jaunte,

rai suujua cuhane:‘Caune aiha curuaanaane rijijieeinraotojoeein neeun.

Coatiha aiha autanane rijijieeinnecairichanaa coaarinaauni,’

naain necohasitae.8 Nii jaunte,le jiichonijin cuhane nichoaenalureein itolere necairichanaa,onaa, mijitena, nererojoecana,naaonjoainuri.

Chaen techuusihanau moconojoiniha cureein.Jataain itolere que laraajiin niichaichana nainei ichaain

neein nenaa Cana Coauneranejaun,”

naa erenaane jana aonaaun.9Inae moco caaun suruaa tabai niha

nii nesene coaracuruhanete, jataaininaderaain chanaa cuurureein caa

curu, nechu joaenreein nichao aasajeeinnii nese aina ichaojeraconacaauru, niibaaso ichacuruhane que netojoejeein.10Nii jaunte, inae caseteconihane

tanaa nainelanaala caje coriae netiin:

“Jataainte cairichaaojoaai itolereque laraajiin niha

nocoetohi natiin Babilonia nesetabai, coatejeneeine

jana luhecotariin ii rene turuhacasetecone jaun,”

naaurureein coarajeein.11Satiin chauratane sacuritaain ecu

necoretenacaauru techu, nii nese

coinaderaain chanaa cuurureein. Inaenenerihani nii coroatajajelanaalaacaauruhacha sirii rucuhele coreteranejaun. 12Nii itolere, oro, plata neeincuruajaain nenaa coata coreti, ajerijataain caohatiin coreti, jataain cajionecaohacha, cajione lanaajionjoai, cajionelanajai, itolere araai laurii enuha jujuhicaje nenaa, ebucu caje ichanohichururucuheleeuru, enuha jataain coretiinnenaa, coata lanajai boronce, leeochalauri coata, ajeri jaberoco jataainnojoeein nenaa, 13arajiin jujuaain nenaacanera, sacari jujuaain nenaa, miraachaen leeochaauru jujuaain nenacaauru,perfume, bino, erene, arina caohacha,tirico, atane choae terei anajiinicharaauru, carenero, cabario, cabarioque tararaeraain nenacaauru, chaencachaauru letononeein nenacaauru,naaonjoainuri que necoreteeuruha, niiBabilonia cocoaichacuru raine jaun,jataain coinaderaaure. 14Nii janatejataain inaderaain:

“Inae nihei iicha rautati rucuhelecoreti satiin iicha sirii.

Inae chabana nihei jerichanejeeinsirii neeine,”

caauru.15Nii neseu necoretenacaaurute jataain

coriquihotiin neeure. Inae casetecocoaraane janate,raain chanaain coarajeeurureein jataaincoasina caaun. Chaen techu jataain coisiin:

16 “Jataainte cairichaaojoaai, itolerenese amurijiriin tabaain nenaa.

Cajione caohacha que necoreeteein,lanajaain jichohajiojoai quenecoreeteein oro,

chaen jataain coretiin nenaa ajerijaberoco, perla, naaonjoainuri

Afocari si 18

561

que urerihanohin cajione que

neei niqui.17 Nete luhecotariin coacueneeine

jana, inae nitaje nii itolere iichasirichuri,”

naaurureein.Satiin bote cuhane curuaanaaneein

nenacaauru curuaanaacuru ca taancuru-caauru, chaen marinerooru, satiincucuana cuhane nichao que ichaohinraotojeein amuhemuhenacaauru,naaonjoainurite coriae netiincoarajeeure. 18Inae moco caaun suruaaniha, nii nesene coaraainte: “Coatihacatohaneein jataain leeochaauruamurijiriin jataain caohatiin nenaa nesecaa catohaneein nedaai,” naauretonijiaain.19Chaen techu, coinaderaain

chanaain, couturi ichoae atane bujuinaachorohin:

“Jataainte cairichaaojoae taa neseitolere amurijiriin nenaa, naainchanaaurureein,

satiin nii cucuana cuhane bote siriiamunacaauru,

neein nedanacaauru.

20 Nii nese cairichaa Cana Coauneranecoroaaecuche

dedeeu Cana Coaunera cachaneeinjanijiin niicha cotihanohineeinnenacaauru,

chaen afosotooru, profetacuru,naaonjoainuri.caane ucuaetohate, inara raicaohacha ichae Cana Coaunera,”

21Nii jaunte, nii itolere que nelateein,niicha ichana nainera neein nenaa

anjera, nii leinjiin ajeri jaberocoseeonjoan- cha tutuuruhane jaatocohaneein nenaa baihataain cucuanacuhane siheitiin:

“Catohaneeinte,itolere amurijiriin nelaetiin nihanocoetohinatiin,

inae chaque nelatelanaala neeiBabilonia nese. Inae chaelon

ruhane.22 Inae chaelai janonaa bana nihei

nacoaauneein ii que aohanraa,nenateein quitara rijijieein nenaatoteein, aunone maajeein toteein,coreneta tocohaneein nenaatoroonfeta,ruhane.

Inae nerinaain ii que amihaneeni.

niha natiin ichaain cha tutuera.23 Chaenchuchaelai janonaa bana nihei, ii queniha conone jana,

ii que aohanraa tonijiai ichaainnisirihateeuruhane jaa besetane.

Coatihainae chaque nelateein neeuruhiichei rucuhele que necoreteeinnenacaauru,

satiin chauratane que nenacaauruamurijiriin itolere que nelaetohanocoetiin neeuruhalu natiin.

Chaen techu,benaneniha nocoetohine que,satiin lauri lauri nenacaaurucachaauru coritaain nerejetohi,”

nae nii anjera.24Nii nese quete erunojoi ne niicha

sohin niicha jaaorilu profetacurucoichana, chaen nii janijiin CanaCoauneraacha ranojoinurilu rai

Afocari si 18

562

cachaauru, chaen satiin caa chaurataneque sohin niicha jaaorilu coichana,naaonjoainuri.

19 1Nii baiha jataain arajiindedeeu tonijiaain ereeuruha

cachaaurune jana aonacaaunne janate:

“Cana ichoteraneein nenaa canaCuruaanaa coroaecuche.

Nii itolere ichana naineein,rai necaohacha que necaohachaain,naaonjoaain nihane jaunte

neein ne.2 Acateesinae rauhijiriin baaso icharaaurucoaraain

casetecaeraneein ne.Nitohanihane jaunte,rai jaberoco aina cuaainsatiin chauratane sacuritaainnenacaauru cachaauru saruhinniha osa quene jaun,

nii ene cojoaeloroheri rijijieeinnenaa casetecae.

Cana Coauneraterai cachaneein nenacaauruateinaain nihalune

core coaarate que,”

naaure.3Nii baihate nacoaauneein:

“Cana ichoteraneein nenaa canaCuruaanaa coroaecuche.

Nii chariji bana jianelanaalate

loroheri rijijieein nenaa-Babilonia nese moco cousuruca,”

naaure dedeeu tonii.4Nii janate, curuaanaa nihane jaan

rori- trono ichoae lauhaca CanaCoaunerane jana,riaain: “Cana ichoteraneein nenaa cana

Curuaanaa coroaaecuche.miin,” naain Cana Coaunera coroaecure,nii coroata choonca jenaain nenacaauruichauhenaauru, chaen nii jenaain cachatocorijianeein ichaohin nenacaaurunaaonjoainuri. 5Nii janate, niicuruaanaa nihane jaan rori- caje toniin:

“Satiin inara canaanainuru,naauru, naaonjoaineeichene

Cana Coaunera coroaaecuche,nelateein acaneein nihane que

chene,”

naain toniha erenaane jana aohanrae.

Rai cachaneein nenacaauru aina besetaichaa Carenero Narejeene jaancojoanonaa que turuhane

6Chaen nechu tonijiaain toniha araraaina caraturine rijitiinchuru iriha arajiicachane jana aonaaun. Nii janate:

“Cana ichoteraneein nenaa CanaCuruaanaa coroaecuche.

Inae itolere Curuaanaa neein nihanenunuhetiha cana Curuaanaa,

itolere que nelateein,itolere ichana naineraneein nenaaCana Coaunera.

7 Aihane jauncoanete rachoojihacache.Esinae rauhijiriinrai necaohacha que necaohachaain

caache,inae nisirihatiha CareneroNarejeenne jaan cojoanonaa queturuhane jaun.

Inae letona jatoraain neruujiha raicomasainu.

8 Nitohaneein jereraane jaunte,somajai cajione caohacha jiquihaquique necoreete nii CareneroNarejeen comasainu.

Afocari si 18 19

563

Nii cajione caohacha somajaainjiquihaquiin nenaate,

esinae rauhijiriin jeriha CanaCoaunerane rijijieein

niicha ranojoineein nenacaauru ne,”

naain tonijiaain toni erenaa. Satiin raicachaneein nenacaauru raa CanaCoaunera Calaohi Jesocurisitone que.9Nii janate canu rai: “Caa laenaaun:

‘Raotojoeein turuuruhine nii CareneroNarejeen beseta que cotihanohichuru.’naa caraine baihate: ‘Caa erenaate, inaerauhijiriin Cana Coaunera beratenojoinerenaane, .10Nii jana coroaaecaaune coina, nii

anjera tijia asaae neseeoriaanune janate:“Coa nitohanai ichana coaauca.tonaine Cana Coaunera cacha neeinneeun, jerichanejeein nii aaine rijijieein.Aihuruha nii ii nejeraauru, acaauru raiaitoha Jesocurisitone rijijieein,joan tonoraain nenacaaurune rijijieein.Aihane jaun, Cana Coauneraachacoroaaecu,” nae canu rai nii anjera.Nii Jesocurisito que erenaa techu,

profetacuru que beratenojoineein nelu.Cabario somajain ichoae cunaa

11Nii janate dede que ecoocasomajaain cabarione jana, nichoaelaujuae- nii suujua rijijieein nesineneeincuruajai. Acate esinae rauhijiriin baasoicharaauru cachaauru ichao rucujueein,que nejeratenacaauru amuritiin nelu.12Rai notate jiquihaquiin usi lanarotocohane. Nii janate, arajiin rai coturique comai amaane jana, quelaenanohineein ne rai curuaa. Leinjiinacaachate nii curuaa coitucuujue. 13Niijana rai cajionete,join tocohane. Jana rai curuaate: “CanaCoaunera Ere,” nae. 14Nii janate caaijieuure dedeeu anjeraauru- cajionecaohacha somajai que necoreeteein-

cabario somanerei ichoae uhin. 15Niijanate rai nujuaae caje mitue sabereajihantiin,

neein. Acate coata caje nenaa otiha quebiji achunequiin, acaauru Curuaanaaniha cureein. Acate, cana tijia que obashaoquiin, rai baca rocohacanerijijieein, baaso icharaauru coaraaincasetecaain,curu que banihateein niicha rucujei-bino que acaauru cocoaa cureein niiitolere que nelateein- itolere ichananaineraneein nenaa Cana Coaunera.16Chaen techu rai cajione, rai nanaae,naaonjoain que:

Reychuru rey-curuaanaacuru Curuaanaa

naain laenanohineein ne Acaneei nihanecoitucueratera rai curuaa.17Chaen nechu enoto conohanau

chujuhecoha leinjiin anjerane janacoaracaaunne janate, satiin tajaae iniho

caauru rai tonijiaain: “Chajaauchetenetaojiaete tabai lenone que inaracoroaatemiin Cana Coaunera. 18AihateCuruaanaacuru reychuru, soondaroorucuruaanaacuru, laraajiin nenacaaurucachaauru, cabariocuru, nichoaecunacaauru, itolere inihocuru,lanaala nenacaauru, letononeeinnenacaauru, nelatelanaala nenacaauru,nelateein nenacaauru, naaonjoainuriiniho que lenonequiche,” naainehequiin nii iniho que lenonenacaaurutajaaecuru cotihacane aonaaun.19Nii baihane, nii necha aansai

ataebinae tabai aina,tane que nenacaauru curuaanaacuruaina sonaana que neeninuru acaaurusoondarooru coaraaun. Acaaurute, niicabario ichoae lauheconaa aina rai

Afocari si 19

564

anjeraauru sooruhane coinanetaojiaaure. 20Nii janate, nii nechaaansai ataebinae tabai mucuhincasetecaaure, nii rai profeta- nacatihaneein itolere cojoelanaacojoai icharaaina curuaaecaain.naacojoai ichaane aina cuaainte, niinecha aansai ataebinae tocohaneeinniicha ichacuri cojunaca terateein raiecaanto coroaeraauru cachaauru coritaenii rai profeta niha nocoeti. Nii jaunte,nii profetacaain, nii necha aansai ataebinae tabaijaaore ichaaojihane jana, usi conemuriasojoereneein moconaa cuhane. 21Niijana leeochaaurute,cure, nii cabario somajai choaelaujuaain cunaa ujuaae caje mitunaasabere ajainai que. Nii janate, niionacaauru iniho quihure nainaainobejeein nii iniho que lenonenacaaurutajaaecuru.

Le oaraanca jaanacaneei ichohanojoi nihamoconajaerane

20 1Nii janane, cadena que bijiachunequiin atane jachu chariji

bana satonoelanaala nenaa cochabiuhaain fauha uha leinjiin anjera dedecajene jana coaraaun. 2Nii anjeratefauhin, nii ataebinae tabai acanoinoaensi- moconajaera ichojoae, leoaraanca jaanacai que tihane reeintiaaojoaain. 3Nitohaneein ichojoaainte,nii chariji bana satonoelanaala nenaaatane jachu tabai cuhane fuhin, niifuera que nii cochabi te, le oaraancajaanacanei que tihane reein tiaaojoaain,nabana caa chauratane que nenacaaurucachaauru coritaane coataa. Inae leoaraanca janacanei que turuhane banatejianenohiniha cureein carajaelanaala.4Nii jana, nii curuaanaacuru rori-

trono coaracaaunne janate, nichoaelaunereeure nii baaso icharaauru

nohineein nenacaauru. Chaen nechu,Cana Coaunera aitonjoan beebejeein,

nihane rijijieein Jesocurisito aitonjoantonoraauruhane coreniha, coturimolonojoineein onacaauru suujuenetonai ecu neeure. Acaaurute, rai biji,nauri, naaonjoain que nii necha aansaiataebinae coujunaca teeuruhanejerelanaala, chaen nii necha aansaiataebinae tabai aina nii tocohaneeinnenaa ecaantooru coroajelanaalanenacaauru nelu. Acaaurute niiooruhane baiha nacoaauneein ichanaainle oaraanca jaanacaneein CanaCoaunera Calaohi Jesocurisitojiniichaain curuaanaaneein neeuruhanejana coaraaun. 5niha oo caje ichananacaauru ne.Leeochaauru laen ooruhane baihaichanacuruhi, le oaraanca jaanaca reeintiaaain. 6Jataainte nerausiaaejeein nihacuurureein nii ichoaichaniha oo cajeichananacaauru, inae Cana Coauneracachaneein aina jiniiquiin neeuruhanejaun. Oha cachane baiha itajeraneein

sihei. Acaaurute Cana Coaunera aina raiCalaohi Jesocurisito rai saseredoteneeinle oaraanca jaanacane reein tiaain ainacuruaanaa neein neeurureein.

Moconajaera amuritooruhane7Inae le oaraanca jaanacanei baihate,

caseteconihane caje mitanojoi nihacureein atane jachu tabai caje niimoconajaera. 8Nitohaneein mituhintesatiin caa chauratane que lauri laurinatane que ichaonacaauru cachaaururene cuhin, enoto mitu nichajai jeloon,enoto so nichajai jeloon, enoto mitunichajai coarajeein cana ajaabijinichajai jeloon, enoto so coarajeeincana ajaabiji nichajai jeloon,

Afocari si 19 20

565

naaonjoainuri nii Gog aina Magog neeinniicha curuaateeuri coritareein.neeinte cucuana cuhane nenaa carenecatuniji jeeoneein acaauru cachaaurutaojiareein sonaana que nihane coina.9Nitohaneeite satiin chauratanesacuritaain cuhecujeein, jataain niiCana Coauneraacha belaai nesetinonohin, nii Cana Coauneracachaneein nenacaauru curuacaaintinonocure. Nete inae dede caje naluhausine jaun, jitariin acaauru mocohinacaauru itaje. 10Nii jana, nii acaaurucoritaera moconajaerate, usi conemuriasofere neein mocohin nenaa cuhanejaonojoineei ne, nii profetaniha nocoetiaina curuaaecaain, nii necha aansaiataebinae tabai jaaoruhane jaan cuhane.Ecute janotiin, jiichoo, naaonjoaaincaseteconeein mocoha cuurureein niichariji bana satonoelanaala.

Rori somajai acatiha teein caohachaichacurenihane, baaso ichacuruhane

coitucuuruhane11Nii jana curuanaacuru rori- trono

somajai coaracaaunne janate nichoaelauhaca leinjiine jana notaracaae jataaincaohacha nitajeeriin nii chunijihuncoaarinojoinelanaala nitaje chaurataneaina dede. 12Nii janane itolere quenelateein nenacaauru,naala nenacaauru, naaonjoainurionacaauru coaraaun, nii curuaanaacururori- trono acatiha chujunereeuruhanejana. Nii janate, ecu joaracaeraainnihacoaa quirichaaurune jana, niichabana satonoelanaala nenaa ichaonaaque ichaohenihuru curuaa siricha

raain ne.

joineein neeure- acaauruhacha ichairijijieein, nii quiricha cuhanelaenanohineein nihane rijijieein. 13Nii

jana satiin nii cucuana cuhanejaonojoineein onacaaurute caje mitaaintenojoinecure. Jerichanejeein techu niiohin aina nenacaauru te, nii onaacuruaanaa neein nenaa. Nii janate satiin

johineein neeure le cacha cachaauru.14Nii baihate, usi conemuri cuhanejaonojoineein ne nii onacaaurucuruanaa neein nenaa, nii nitajerainenacaauru aina jiniiquiin. Nii usiconemurineein nenaate, oha cachanebaiha cacha itajeraneein nenaa ne.15Ecute jaonojoineein neeure, chabananitajenaachara nejeein nenaa ichaonaaque ichaoenihuru curuaa sirichaquiricha cuhane laenanohineein curuaasirilanaala nenacaauru.

Ena nenaa chaurataneaina ena nenaa dede

21 1

tane, ena nenaa dede,joaain coaraaun, inae nitajiha niijauriaanejeein nenaa dede, chauratane,cucuana, naaonjoainurine saijieein. 2Niijanate, dedeeu Cana Coaunera acatihanihane caje fauha uhe Cana Curuaanaanese neein nenaa- enachasineJerosaleen. Charijieein teeinti,janaa jerihane caohatiin necoreeteeinne leinjiin ene, nii rijijieeinte jataain

chaain niha nii ena nenaa Jerosaleennejana coaraaun. 3Nii janate, nii CanaCoauneraacha nelaurianajaan roricaohacha tonii: “Inae ena cajecoaauneeite, cachaauru aina ichaoreeinCana Coaunera. Nii janate, acaauru ainaichaohane jana, rai cachaneein nihacuurureein. Chaen techu nii jeelai CanaCoaunera, acaauru Coauneraneeinacaauru aina nereein. 4Nii bana inaenerinaain chananaa, nerinaain onaa,inaderanaa, cunaeriin niha cachane

Afocari si 20 21

566

jaan, naaonjoaainunri. Nitohaneeininoaenlu nenaa ichaonaate inae nitaje,”naa erenaa dedeeu toniine jananeaonaaun.5Nii janate:“Canune nacoauneein enachasine

neein itolere coaaunaain neeun. Caaerenaa ichei aitorichaaunine jaanlaenaaun. Acate esinae rauhijiriinnohanelanaala ichei aitorichaauninerijijieein airichaainne coina erenaa ne,”nae canu rai, nii rori caohacha ichoaelaujuai.6Nii baihate:“Inae nitohaneein ichanohiniha.

Canune itolere nunuheteraneein satonoteraneein neeun. Chateeinti cocoirihanejesinaeca arihane rijijieein Canu ariinne, niine core colane cocoareeuni, niichariji bana satonoelanaala ichaonaatera jesinaeca que. 7Chateeinti itolerenecairichanaa abaataain satono quetiaain ne, nii raite cainanohinihacureein. Chaen techu rai Coauneranichaaunne jana, aca canu calaohineeinnereein. 8Nena laen nii Canu sacunaajeriheichuru, nii Canu esenetanajeriheichuru, namute cacha cotaairiinnenacaauru, sonajaain jaaoreraauru, raisinijeranelanaala nenaa ene aina ichaojeraquiin nenacaauru, namute quichaaina ichao jeraquiin nenacaauru,benaneein nenacaauru,churu ecaanto coroaeraauru, satiincasajeeuru, naaonjoainurite, nii ohanebaiha cacha itajeraneein nenaa usiconemuri asofereneein moconaa cuhanejaonojoiniha cuurureein.” nae canu rai.

Ena nenaa Jerosaleen nese9Nii janate, nii caausineein anjeraauru

nii caainsii muruaaeneein satononejeein

quiin nenacaauru caje nenaa leinjiinanjera:

“Chajaaute caa coarae. CaateCarenero Narejeen comasainu quenenacaaurune,” nae carai, nii satiinJesocurisito ranojoineein nenacaaurucoaarateein.10Nii janate, nii canu que Cana

Coaunera Suujue coaaratenojoinichatane ucuuno seeonjoan que canuamaain, dede caje Cana Coauneraacatiha fauha unaa Cana Coaunera neseJerosaleen coaarate canu que, niileinjiin anjera. 11Nii janate, conoha

neein, jataain caohatiin cono te nii nese.Jataain coretiin nenaa ajeri jaberocotocohaneein jiquihaquiin, ajeri jataainnojoeein nenaa jaspe tocohaneeinasaaun tiaain inanacatiin. 12Nii nesetinonocoritiinte ne, jataain ecuuneeinrijia lechoonca coroata bacuujuaain. Niijanate, nii acuujua nainetiin neeureleinjihanaain anjeraauru. Nii nesebacuujua nainetiinte ne, laenanohineeinlechoonca coroata lauriin nenacaauruIsaraelitacuru nefoerate curuaacuru.13Nichatajai acuujuate ne, enoto mitunichajai que. Jana nichatajai acuujuatene, enoto soo nichajai que. Jananichatajai acuujuate, enoto soocoarajeein cana raotono nichajai que ne.Jana leeocha nichatajai acuujuate,enoto soo nichajai coarajeein canaajaabiji nichajai que ne. 14Nii ajerilaenanohineein niha lechooncacoroatajai Carenero Narejeen raiafosotooru curuaacurune jaan ajeriquete temurae nii nese coriha rijiha.15Nii canu aina erenaa anjerate, oro

caje ichanohin cojunacatihane jaannuamae, que nii nese coujunacateeinacuujuaauru, rijia, naaonjoainuricojunacatihane jaanu que. 16Nii janate,rai caare aina ita jaraaone rai jaratono.Nii cojunacatihane jaanu que niichaamai que, nii nese cojunacatiha nii

Afocari si 21

567

anjerane janate, coroata oaraancacoroata fasha quilometorone rai caare,jaratono, nucuuno, naaonjoainuri. 17Niibaiha nii rijia ucuuno cojunacatiha,

rune rijijiei metoro quene janate, saotachoonca saoqui metoroe.18Ajeri jataain nojoeein nenaa jaspe caje

ichanohiniha rijiane janate, bidiriojicharoaain ichanohin tocohaneein, oronejesina caje ichanohi ne nii nese. 19Niijanate, jataain coreein nenaa araai lauriiajeri caohacha que urerianohineein ne, niirijia temuracuru ajerichuru.jeein nunuhe neein nenaa rijia temurate,ajeri nojoeein nenaa jaspe caje ichanohine. Jana nii coroata temurate, ajericaohacha sa ro neein niicha curuaateeuricaje ichanohi ne. Jana nii nichatajate,jataain jiquihaquiin nenaa agata cajeichanohi ne. Jana nejenate, esmeralda cajeichanohi ne. 20Nii jana nesaoquite, ajerionesi caje ichanohi ne. Nesaotanete,lanaajiojoaain nenaa cornalino cajeichanohi ne. Jana caainsiinite, jataainjiquihaquiin nenaa crisolito caje ichanohine. Jana fosanite, berilo caje ichanohi ne.Jana isconite, topasio caje ichanohi ne.Lechooncanite, beraurosiojoaainasaauntiaain inanacaain nenaa curisoprasacaje ichanohi ne. Jana nii lechooncaleinjiinte, jataain coretiin nenaa ajerijasinto caje ichanohi ne. Jana niilechoonca coroatajate, jichosijiojoaainnenaa amatista caje ichanohi ne. 21Niilechoonca coroatajai acuujuate ichanohine, lechoonca coroatajaain jataain ajericaohachaneein nenaa perla caje. Lebacuujuaauru acuujuate ichanohi ne,leinjihanaai ajeri perla caje. Jana nii nesecataaun cunaa nese coerote, bidiriotocohaneein jiquihaquiin asaaun tiaaininanacaain oro nejesina caje ichanohi ne.22Nii jana coatiha nii leinjiinijin

Teenforo coaarinaaun nii neseu, cana

Curuaanaa itolere que nelateein itolereichana naineraneein nenaa CanaCoaunera, rai Calaohi- CareneroNarejeen aina ecu nenaa Teenforoneeuruhane jaun. 23Nii jaun coatihaenoto, atene, naaonjoainuri lateeinnihei nii nese conaeranu que, inae rainecaohacha que conaa CanaCoaunerane jana, rai cono neein nihaCarenero Narejeene jaun. 24Satiin laurilauri ichaonacaauru cachaaurute, niinese que conaeraain nii nese queamuhemuhecurureein. Nii jana satiin

naacuru reychurute, itolereacaauruhacha latei teeurureein acaaururai. 25Niheichu nii chariji bananefurinaain acuujua. Niheichu ecunerinaain nocohena. 26Satiin lauri lauriichaonacaauru cachaaurute, raotojoeeinneeuruhane jaanu, acaauru necaohachaque necaohachaain neeuruhane jaanu,naaonjoinunru amaaurureein nii neseu.27Nete laen,

nelanaala baasoneein nenacaauru.Niheichu, nii namute cacha cotaairiincasajenetiin nenacaauru enonaanainecururinaain. Leinjiin nii CareneroNarejeen nii chabana satonoelanaalanenaa ichaonaa que ichaoenihurucuruaa siricha quiricha cuhane

chate, enonaa nainereein nii neseu.

22 1Nii baihate, leinjiin nucuheajiarojoeritiin nenaa ichaonaa

tera nucuhe coaarate canu que niianjera. Nii janate, Carenero Narejeennelaurianaja aina, Cana Coauneranelaurianaja rori trono jeelai caje mituenii acau- ajiarojoeritiin asaaun tiaaininanacanaa. 2Nii nese cataaun cunaabero cuhane, chaen nii nucuheauhaniha, naaonjoaainte ita jeranihaomarohin le ateeuru naineein inacae nii

Afocari si 21 22

568

ichaonaa tera enuha. Nitohaneeinte lejaanaca cuhane lechoonca coroata saaininacae nii enuha. Jana nii enuha

curuha lauri lauri ichaonacaaurucachaaurune coina. 3Nerinaain ecunechu aansaineein ichoai. CanaCoaunera aina Carenero Narejeente, niineseu nereein jelai Curuaanaa neeincocoainanacaineein. Nii jana raicachaaurute coroaeca cuurureein. 4CanaCoaunera ainate ita acatiha neein itacoaraain rai nauri que Cana Coauneracuruaa sirichurureein. 5Ecu nerinaainnocohena. Cono laatecururinaain nii raicachaauru.rinaain. Cana Coaunerate, acaauru cononeein nereein. Nii rai cachaneeinnenacaaurute curuaanaa nihacuurureein chabana satonoelanaala.

Ichuunijiha turuha Jesocurisitone6Nii baihate:“Caa erenaate esinae rauhijiriin, nii

nohane lanaala ichei aitorichaauninerijijieein airichaaine coina erenaa ne.Nii Cana Coaunera, nere beebejeeuruhaprofetacurune coina berateralute raianjera letoae, inae ichuunejeeonrihanitohanerichaainene jaun, raicachaneein nenacaauru quecoaaratihane coina,” nae canu rai niianjera.7Nii janate aonacaaunne jana:

“Carajae lanaalane inae turuhaureeunni. Nerausiaaecate cuurureeincaa quiricha cuhane laenanohineeinnenaa Cana Coaunera beratenojointonoraain nenacaauru,” nae CanaCoaunera Calaohi Jesoso.8Canune Joaan neein coaraain

aonaaun. Nii coaraain aonacaaunnebaihane, nii canu que coaaratera anjeratijia asaae neseeonriaaun,caaune coina.

9Nete canu rai:“Coa nitohanai ichaa. Canu netonaine

aaine rijijieein, Cana Coauneracachaneein neeun. Satiin ii nejeraauru,

raauru, Cana Coaunera ere queerenacaauru- profetacuru, naaonjoainuririjijieein neeun canu netonai. CanaCoauneraacha coroaaecu,” nae niianjera canu rai.10Nii baihate coaiteen aite carai:“Coaa leeochaauru rai belanaala caa

quiricha cuhane laenanohineein nenaa-Cana Coaunera ere rucuheca iisuujuaacha cuhane. Leeochaauru raibeeu. Inae jataain ichuunijiha nitohanaicojoanonaa que turuhane. 11Chunocohacacha Cana Coaunera ere aohanajerenihane, nihei tonaain erenaanajaanu. Nirijieeincha baaso ichajeein

cache. Esinae rauhijiriin caohachaainsuujua coaraain Cana Coaunera sacunaajeriha cachane, jelai teein CanaCoaunera cachaneein nihane jerihaCana Coaunerane rijijieein sacuhaneraite ne,” nae nii anjera canu rai.12Niritiinte: “Aiha. Carajaelanaalane

turuha ureeunni. Chaen nechu,acaauruhacha ichai nainejeeincainacaaune jaanu uhaain ureeunni, lecacha cachaauru rai tihanune coina.13

teraneein satonoteraneein nenaa neeun”nae Cana Curuaanaa Jesoso.14Nerausiaaecate cuurureein canu

esenetaauruhane coreniha rai nosa cajecanu ichoteratenojoineein nenacaauru,nii ichaonaa tera enuha inaa leein, CanaCoauneraacha rucujuei nenaanajaunenonaa nainecuruhane jaun. 15Nete laenenoelanaala jianacoon nedaaurureein,nii Cana Coaunera coitucuelanaalanenacaauru, baasoneein ichaonacaaurucacha baasooru, benaneneein

Afocari si 22

569

nenacaauru, sinijerane lanaala nenaaene aina ichaojeraconacaauru, enecurunihanatiin rai lananelanaala nenaaquicha aina ichaojeraquiin nenacaauru,sonajaain jaaorera, ichanohin ecaantocoroajeein nenacaauru, satiin nechujataain coritaraacha ichajeein, acaachaichajeein nenacaauru, naaonjoainuri.Nii janate:16“Canune Jesosoneein caa canu rai anjera

letoaaun, satiin caa aitohane rijitojoeein,janijiin canuhacha raauri canu cachaauru raibiha cuhane coina. Canune Rabiri cajenefoeratenaaneein neeun. Canune janonaarai mitunaa arasijie rijijieein neeun,” nae.17Cana Coaunera Suujue, Carenero

Narejeen comasai, naaonjoainurite:“Chajaau,” naauruhane jana: “Chajaaujian,”naaurureein aohanraauru. Chunocohacocoireein acau conaa jereein uhite, nii corecolane ichaonaa tera acau coreein.18Satiin caa quiricha cuhane

laenanohineein nenaa caitoonjoante

aitocoaaunne rijijieein situreein.Chunocoha cau caa quiricha cuhanenihane amurijiriin jojoin nenaate, caaquiricha cuhane laenanohineein nihacaainsii laurini cacha cairichaeranu jaanque cairichaa cureein Cana Coaunera.19Jana chunocoha caa canuhachaberatei quiricha cuhane laenanohineeinnenaa coreein, que cacha relaelanaala,naaonjoain nenaa cajete, nii ichaonaatera, que banihateein niicha rucujeienuha inaa rulureein. Chaen caaquiricha cuhane laenanohineein nenaaCana Coaunera nese neein nenaanemaajeein caje rulureein.20Caritiin aitiinte: “Aiha,

naalane inae turuha ureeunni,” naeCana Curuaanaa Jesoso.Nitohanemiinjian. Chajaain sorotiin

uu Cana Curuaanaa Jesoso.21Cana Curuaanaa Jesoso itolere

miinte raotojoeein neeiche.

Afocari si 22