TỔNG QUAN TÌNH HÌNH DỊCH BỆNH

MERS-CoV

HỘI CHỨNG HÔ HẤP VÙNG TRUNG ĐÔNG DO VIRUS CORONA

Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus (MERS-CoV)

Nội dung trình bày

1. Virus gây bệnh

2. Tình hình dịch bệnh MERS-CoV

3. Một số điểm cần lưu ý

4. Phân tuyến điều trị

1. Virus corona gây MERS

Một phần trình tự gen được tìm thấy ở dơi tại Ả Rập Xê Út

Nhiều bằng chứng cho thấy lạc đà đóng vai trò quan trọng trong việc lây truyền vi rút :

Vi rút được phát hiện ở lạc đà một bướu ở: Qatar, Saudi Arabia, Oman and Egypt.

Kháng thể được tìm thấy ở lạc đà tại: Jordan, Tunisia, Ethiopia, Nigeria, Egypt, Saudi Arabia, Canary Islands, UAE…

Vi rút trên người và lạc đà khá tương đồng

Dịch tễ học của MERS-CoV

Các ca mắc rải rác trên người thông qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với lạc đà một bướu được báo cáo thường xuyên, dẫn đến việc lây lan hạn chế từ người sang người, đặc biệt trong các cơ sở y tế.

Việc thực hiện không tốt phòng chống nhiễm khuẩn tại các cơ sở y tế dẫn tới số lượng lớn các ca lây nhiễm thứ phát.

Không có bằng chứng về việc lây truyền bền vững từ người sang người.

Kết quả nghiên cứu về lây truyền

1. Tỷ lệ lây truyền thứ phát trong tiếp xúc gia đình của bệnh nhân nhiễmMERS-CoV khoảng 5% (khảo sát cả trường hợp lây nhiễm không triệuchứng bằng huyết thanh học).2. Đa số bệnh nhân trong trận dịch tại Jeddah năm 2014 do tiếp xúc vớibệnh nhân trong cơ sở y tế.

Các dữ kiện đã biết.. Hội chứng Hô Hấp Trung Đông (Middle East respiratory syndrome - MERS) gây

ra do một loại virus corona mới (novel coronavirus) được gọi là MERS-CoV, được phát hiện lần đầu tiên tại Ả-rập Xê-út (Saudi Arabia) năm 2012.

Gọi là “Virus Corona mới” để phân biệt với Virus Corona gây bệnh SARS năm 2003 (còn gọi là SARS-CoV).

Coronaviruses là một họ virus rất lớn bao gồm các virus gây các bệnh từ rất nhẹ như cảm lạnh đến bệnh cảnh nặng là Hội chứng Hô Hấp Cấp nặng (Severe Acute Respiratory Syndrome - SARS).

Bệnh cảnh điển hình của MERS-Cov bao gồm sốt, ho và khó thở. Viêm phổi không phải luôn xảy ra. Các triệu chứng tiêu hoá như tiêu chảy đôi khi cũng xảy ra.

Từ năm 2012 đến nay (trước vụ dịch Hàn Quốc): 1190 ca xác định nhiễm MERS-CoV, trong đó 444 tử vong (tỷ lệ tử vong 36%).

Tuy đa số ca bệnh là do người lây sang người nhưng cho gần như tất cả đều lây trong bệnh viện. Các ca ban đầu đều xuất phát từ vùng Trung Đông do tiếp xúc với lạc đà. Đường lây chính xác từ lạc đà sang người như thế nào vẫn chưa rõ!

Cho đến nay virus không dễ dàng lây từ người này sang người khác trừ khi tiếp xúc gần, chủ yếu do chăm sóc người bệnh.Source: WHOhttp://www.who.int/csr/disease/coronavirus_infections/risk-assessment-3june2015/en/

Biểu hiện lâm sàng và điều trị

Thời gian ủ bệnh: 2-14 ngày*

Triệu chứng không đặc hiệu: sốt, ho, đau họng,

đau cơ khớp (triệu chứng giả cúm), tiêu chảy,

nôn. Có các ca bệnh không triệu chứng

Khu vực có nguy cơ lây nhiễm cao: cơ sở y tế và

hộ gia đình (những người tiếp xúc gần)

Chưa có vắc-xin, chưa có thuốc kháng vi rút,

điều trị các biến chứng .

2. Tình hình dịch bệnh MERS-CoV

Toàn thế giới(đến ngày 22/6/2015)

Số mắc1.345

Số tử vong479

Hàn Quốc(đến ngày 22/6/2015)

Số mắc

172Số tử vong

27

Quốc gia27

Vùng Trung Đông

Từ năm 2012 đến trước trận dịch ở Hàn Quốc: WHO ghi nhận 1190 ca xác định nhiễm MERS-CoV, trong đó 444 tử vong (tỷ lệ tử vong: 36%).

Tình hình dịch bệnh MERS-CoVChuỗi lây truyền tại Hàn Quốc

Tính đến thứ hai 22/6/2015: Hàn Quốc có 172 ca, trong đó 27 ca tử vong

Ca đầu tiên: người đàn ông Hàn quốc 68 tuổi về đến Seoul ngày 4/5 sau khi du lịch qua 4 nước trung đông là Bahrain, United Arab Emirates, Saudi Arabia và Qatar (từ 18/4 đến 4/5). Khởi bệnh ngày 11/5, đến khám một cơ sở y tế ngày hôm sau. Đến 15/5 nhập viện và xuất viện 2 ngày sau đó. Ngay đêm hôm đó ông vào cấp cứu tại một BV khác và 3 ngày sau được kết quả XN dương tính với MERS-Co! Khi đó ông được chuyển sang một cơ sở y tế khác để cách ly.Trước khi được chẩn đoán bệnh ông ta đã lây virus cho các nhân viên y tế, người trong gia đình và các bệnh nhân khác tại 4 cơ sở y tế khác nhau!

Tình hình dịch bệnh MERS-CoVChuỗi lây truyền tại Hàn Quốc

Ca 35 tham dự hội thảo

Ở tại Trung Đông: 13/4-3/5

Trở về Hàn Quốc: 4/5

Khởi phát: 11/5

Chẩn đoán, cách ly:20/5

Tình hình dịch bệnh MERS-CoV

Đây là đợt dịch lớn nhất ngoài khu vực trung đông tính đến hiện nay.

Đã có 27 quốc gia có ca bệnh: + Trung Đông {Ả Rập Xê Út,  Tiểu Vương quốc Ả rập thống nhất (UAE), Qatar, Oman, Jordan, Kuwait, Yemen, Lebanon, Iran}; (09)+ Châu Âu {Áo, Pháp, Đức, Hy Lạp, Ý, Hà Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Anh Quốc, Tây Ban Nha}; (09)+ Châu Phi {Algeria, Tunisia & Ai Cập}; (03)+ ChâuÁ {Trung Quốc , Malaysia,,Hàn Quốc, Thái Lan & Philippines}; (05)+ Châu Mỹ {USA}. (01)

THÁI LAN GHI NHẬN TRƯỜNG HỢP MERS-COV XÂM NHẬP ĐẦU TIÊN

Ngày 18/6/2015 Bộ Y tế công cộng Thái Lan xác nhận nước này đã ghi nhận trường hợp MERS-CoV xâm nhập đầu tiên. Đây là một bệnh nhân nam 75 tuổi nhập cảnh từ Oman đến Thái Lan để điều trị bệnh tim mạch từ ngày 15/6/2015; tuy nhiên, kết quả xét nghiệm sàng lọc dương tính với MERS-CoV.

Như vậy, Thái Lan là nước thứ tư khu vực Châu Á và là nước thứ 27 trên thế giới ghi nhận ca bệnh.

Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế: Tình hình dịch bệnh MERS-CoV đến ngày 22/6/201522/06/2015

Ngày 22/6/2015, Hàn Quốc ghi nhận thêm 3 ca nhiễm MERS-CoV mới và 2 trường hợp tử vong. Như vậy, tính từ ngày 20/5/2015 đến nay nước này đã ghi nhận 172 trường hợp nhiễm MERS-CoV, 27 trường hợp tử vong.

Kể từ khi có dịch xảy ra tại Hàn Quốc ước tính có khoảng 120.000 du khách đã hủy chuyến tới nước này. Đến nay, hầu hết các trường học ở Hàn Quốc đã mở cửa trở lại.

Tổng số ca nhiễm MERS-CoV trên thế giới là: 1345 ca, có 479 tử vong tại 27 nước: Ca bệnh tại chỗ (9 nước): Ả Rập Xê Út,  Tiểu Vương quốc Ả rập thống nhất (UAE), Qatar, Oman, Jordan, Kuwait, Yemen, Lebanon, Iran; Ca bệnh xâm nhập (18 nước): Anh, Pháp, Tunisia, Italy, Hy Lạp, Tây Ban Nha, Ai Cập, Mỹ,  Hà Lan, Algeria, Áo, Thổ Nhĩ Kỳ, Đức, Philippines, Malaysia, Hàn Quốc, Trung Quốc, Thái Lan.

Việt Nam hiện chưa có trường hợp nhiễm MERS-CoV. Tuy vậy người dân cần chủ động tuân theo các khuyến cáo của Bộ Y tế để phòng, chống dịch bệnh có thể xảy ra.

  .

TÌNH HÌNH DỊCH BỆNH

Nguồn và đường lây truyền

MERS-CoV là bệnh viêm đường hô hấp do vi rút corona mới

lần đầu tiên được phát hiện tại Ả Rập Xê Út vào 9/2012.

1.Nguồn và ổ chứa:

- Chưa có hiểu biết đầy đủ nhưng theo phân tích Gen, có

nguồn gốc từ dơi.

-Ổ chứa: đến nay, xác định ổ chứa chính là lạc đà

2. Đường lây truyền và thơi gian ủ bệnh:

Từ động vật

• Dơi – lạc đà

• Lạc đà – người qua tiếp xúc (chưa rõ)

Từ người sang người

• Tiếp xúc gần với người bị nhiễm (chăm sóc, sống

cùng, sử dụng sản phẩm thịt…).

Thời gian ủ bệnh: 2-14 ngày.

3. Khối cảm thụ: tất cả mọi người, nguy cơ cao là những

người già, có bệnh mãn tính…

4. Chưa có vắc xin, thuốc điều trị đặc hiệu

TÌNH HÌNH DỊCH BỆNH Nhận định tình hình dịch bệnh với Việt Nam

MERS-CoV có thể xâm nhập và lây lan vào nước ta qua:Công dân trở về từ vùng có dịch.Công dân từ các quốc gia khác đã xuất phát/đi qua vùng có dịch nhập cảnh Viêt Nam.Hàn Quốc là có điều kiện về y tế hơn Việt Nam.

KẾ HOẠCH PHÒNG, CHỐNG MERS-CoV(QĐ1944/QĐ-BYT, ngày 03 tháng 6 năm 2014)

Phát hiện sớm ca bệnh tại Việt Nam để xử lý triệt để, tránh lây lan ra cộng đồng và các cán bộ y tế.

Khoanh vùng, xử lý kịp thời triệt để ổ dịch nhằm hạn chế thấp nhấtviệc lây lan ra cộng đồng.

Đáp ứng nhanh, khoanh vùng, xử lý kịp thời triệt để các ổ dịch nhằm hạn chế thấp nhất việc lan rộngtrong cộng đồng.

MERS-CoV là virus động vật, chưa dễ dàng gây bệnh cho người (trừ khi tiến hoá thêm (!)

MERS-CoV KHÔNG PHẢI LÀ SARS-CoV. MERS-CoV chủ yếu lây truyền giữa NGƯỜI - NGƯỜI

TRONG BỆNH VIỆN Source: NATURE; doi:10.1038/nature.2015.17709

CẢNH GIÁCCHUẨN BỊ

NGHIÊM TÚC

NHƯNG

KHÔNG QUÁHOANG MANG

LO LẮNG

3. MỘT SỐ ĐIỂM CẦN LƯU Ý

Dịch SARS – Coronavirus năm 2003

Bệnh SARS: do virus SARS-CoV, có thể dễ dàng lây từ người sang người.Ca đầu tiên ghi nhận vào ngày 26/2/2003 tại Hà Nội.Sau vài tháng dịch lan rộng sang nhiều nước ở Bắc Mỹ, Nam Mỹ, Châu Âu, cho đến khi dịch được khống chế hoàn toàn vào tháng 7/2003 đã có 8,098 người mắc và 774 tử vong.

Kết quả ban đầu về trình tự gen MERS -CoV tại Hàn Quốc & Trung Quốc

(http://www.who.int/csr/disease/coronavirus_infections/mers-situation-assessment09-06.pdf?ua=1

)

Chưa có thay đổi đáng kể nào về sinh học

(WHO Jun 09 2015)

Khuyến cáo của WHO cho đến hiện tại

Kiểm soát nhiễm khuẩn là bắt buộc nghiêm ngặt nhằm ngăn chặn lây lan MERS-CoV trong các cơ sở y tế.

Không thể nhận biết bệnh nhân nhiễm MERS-CoV trong giai đoạn sớm vì triệu chứng hô hấp không đặc hiệu. Do đó nhân viên y tế phải luôn tuân thủ nguyên tắc dự phòng phổ quát đối với mọi bệnh nhân. Dự phòng lây truyền qua đường giọt bắn khi chăm sóc các bệnh nhân có triệu chứng hô hấp, dự phòng lây qua đường tiếp xúc và bảo vệ mắt khi chăm sóc ca nghi ngờ hoặc xác định nhiễm MERS-CoV; dự phòng lây nhiễm qua đường không khí khi làm các thủ thuật tạo khí dung.

Khuyến cáo của WHO cho đến hiện tại

Cho đến khi có những hiểu biết nhiều hơn về MERS-CoV, những người bị tiểu đường, suy thận, bệnh phổi mạn tính và suy giảm miễn dịch được xem là những đối tượng có nguy cơ biến chứng nặng khi nhiễm MERS CoV.

Vệ sinh thực phẩm tốt. Không uống sữa lạc đà tươi, tránh tiếp xúc với nước tiểu lạc đà hoặc ăn các thức ăn không nấu chín (vùng Trung Đông).

WHO hiện không khuyến cáo hạn chế đi lại các vùng có bệnh.

DỰ PHÒNG LÂY NHIỄMTRONG BỆNH VIỆN LÀQUAN TRỌNG NHẤT

4. Phân tuyến thu dung, điều trị

Mục tiêu:Chủ động chuẩn bị và sẵn sàng ứng phó với bệnh dịch Mers-CoVHạn chế lây nhiễm trong bệnh viện, hạn chế tử vongDuy trì hoạt động của các bệnh viện trong trường hợp dịch lan rộng

Phân tuyến điều trị1. Các bệnh viện tuyến cuối• Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương• Bệnh viện Bạch Mai• Bệnh viện Nhi Trung ương• Bệnh viện TW Huế• Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Tp HCM• Bệnh viện Nhi đồng 1• Bệnh viện Nhi đồng 2• Bệnh viện Chợ Rẫy

Nhiệm vụ của các BV tuyến cuối

1. Điều trị tuyến cuối: những ca xâm nhập đầu tiên, những ca nặng, khó

2. Xây dựng hướng dẫn chuyên môn, phác đồ chẩn đoán, điều trị

3. Phối hợp tổ chức tập huấn cho các địa phương

4. Kiểm tra, hướng dẫn và hỗ trợ bệnh viện tuyến dưới công tác điều trị chống dịch

5. Nghiên cứu lâm sàng về bệnh do Mers-CoV

Phân tuyến điều trị (tiếp)

2. Các bệnh viện tuyến điều trị chủ yếuCác bệnh viện đa khoa trực thuộc Bộ Y tếCác bệnh viện đa khoa tỉnh, thành phốCác bệnh viện ngànhCác bệnh viện chuyên khoa: Nhi, Truyền

nhiễm trực thuộc Bộ Y tế, Sở Y tế.

Nhiệm vụ1. Điều trị những ca trung bình trong trường

hợp dịch lan rộng, quá tải tuyến cuối

2. Phối hợp tổ chức tập huấn cho các bệnh viện khác trực thuộc sở y tế

3. Kiểm tra, hướng dẫn và hỗ trợ bệnh viện tuyến dưới công tác điều trị chống dịch

4. Bệnh viện đa khoa tỉnh: Chịu trách nhiệm thiết lập bệnh viện dã chiến (Phối hợp với TTYTDP tỉnh).

Phân tuyến điều trị (tiếp)Các bệnh viện tuyến điều trị mở rộng và tại chỗ:Các bệnh viện đa khoa huyện

Nhiệm vụ

1. Điều trị những ca nhẹ

2. Phối hợp tổ chức tập huấn cho tuyến xã, phường

3. Phối hợp kiểm tra, hướng dẫn và hỗ trợ tuyến xã trong công tác điều trị chống dịch

4. Chịu trách nhiệm chuẩn bị và thiết lập bệnh viện dã chiến (Phối hợp với TTYT huyện và chủ cơ sở nơi thiết lập bệnh viện dã chiến).

Trạm y tế

1. Phát hiện các trường hợp nghi ngờ trong cộng đồng

2. Cách ly tạm thời và chuyển bệnh viện tuyến trên

3. Phối hợp cơ quan y tế dự phòng, truyền thông và bệnh viện tuyến trên trong công tác giám sát, truyền thông và điều trị chống dịch.

4. Sẵn sàng điều trị bệnh nhân tại chỗ

Trân trọng cám ơn sự chú ý theo dõi của quý vị đại biểu