ถอดบทเรียน แผนชุมชน

บทเรยนการขบเคลอนแผนชวตชมชนพงตนเอง

โดยเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค

1.1 การขบเคลอนขบวนแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค จดเรมตน...........ตนกลาทางความคดแผนแมบทชมชนพงตนเอง นบเปนเวลา 49 ป ทผานมาเรามกจะรจกและคนเคยคาวาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมและสงคมแหงชาต ซงดาเนนการจดทาแผนโดยสานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต โดยเรมตงแตป 2501 เปนตนมา แผนพฒนาเศรษฐกจไดทาตามแนวทางการพฒนาของธนาคารโลกทมงจะพฒนาประเทศใหมความเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจ และพฒนาใหเกดความทนสมย ปจจบนมทงหมดทงหมด 9 ฉบบซงแผนงานแตละฉบบจะใชแผนทกาหนดขนมาเปนแนวทางการพฒนาประเทศ สงคม ชมชน ในอดตการจดทาแผนเพอพฒนาประเทศตามแนวทางของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 – 7 จะเปนการรวมศนยอยทสวนกลาง การแกไขปญหาและการพฒนาประเทศถกกาหนดจากสวนกลางทกเรองตงแตแนวทางแผนงาน กจกรรม และงบประมาณ ทตองถกจดสรรจากสวนกลาง เปนแผนงานแบบสงการจากบนลงลางทาใหไมตรงกบความตองการและสภาพปญหาของชมชนและทองถน สงผลกระทบใหการพฒนาทไมยงยน การทาตามกระแสขาดการสรางความรสกถงการเปนเจาของปญหา และไมมสวนรวมในการกาหนดชะตาชวตของประชาชน ในกระบวนการจดทาแผนเรมมการเปลยนแปลงในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมฯ ฉบบท 8 เปนตนมา คอการสรางการมสวนรวมของประชาชนจากทกภาคสวนในการจดทาแผนกาหนดทศทางในการแกไขปญหาและพฒนาตนเองโดยยดคนเปนศนยกลางในการพฒนา และมการจดปรบกระบวนการทาแผนโดยเนอหาสาระจะถกกาหนดจากฐานราก ไดแกภาคประชาชน นกวชาการ นกธรกจ ภาคประชาสงคม ซงเปนองคประกอบฐานรากของประเทศ แผนแมบทชมชนพงตนเอง เกดขนในชวงของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 8 ประมาณป พ.ศ. 2542 การกอเกดในชวงแรกเกดจากการทกระทรวงเกษตรและสหกรณไดรบการสนบสนนจาก UNDP ในการพฒนาเกษตรกรมเปาหมายทสาคญคอ การกระตนใหเกษตรกรมการจดทาแผนงานเพอแกไขปญหาและพฒนาตนเอง กระทรวงเกษตรและสหกรณจงไดจดทาโครงการความรวมมอกบมลนธหมบานและเครอขายภมปญญาไท สงเสรมใหเกษตรกรในเครอขายภมปญญาไท จดทาแผนแมบทชมชนเพอการพฒนาชวต และพฒนาทองถน โดยมกระบวนการการจดทาแผนงานอยางมระบบ มการศกษาขอมลชมชน ทองถนเพอทาใหเกดการคนพบตวเอง ทงดานทเปนศกยภาพและดานทเปนจดออนเพอวางแผนงานและทศทางการพฒนาตนเอง โดยสรางการมสวนรวมของทกฝาย ชมชนไมเรยง อ.ฉวาง จ.นครศรธรรมราช เปนชมชนหนงทมกระบวนการทาแผนแมบทชมชนและมกจกรรมทเปนรปธรรมทงทางดานวสาหกจชมชน การพฒนาการเรยนร

บทเรยนการขบเคลอนแผนชวตชมชนพงตนเอง หนา 1 จาก 35

- 2 - “แผนแมบทชมชนพงตนเอง” เรมมการขยายแนวคดและรปธรรมอยางกวางขวางในชวงป พ.ศ. 2545 โดยสานกงานกองทนเพอการลงทนทางสงคม (SIF) ไดคนพบชมชนไมเรยง ทมลนธหมบานไดรวมกนกบชมชนในการพฒนานวตกรรมการพฒนาทองถน โดยใชแผนแมบทชมชนพงตนเองเปนเครองมอในการกาหนดทศทางการพฒนาชมชน รวมกนการใชแผนชมชนทาใหทกคนในชมชนไดมองเหนตนเอง โดยผานการเกบขอมล มารวมกนวเคราะห ทาใหสามารถเหนสภาพปญหา ความตองการ และศกยภาพของทองถนไดอยางชดเจน และรวมกนกาหนดแนวทางโดยการสรางเปนแผนชมชนหลงจากนนจงเกดความรวมไมรวมมอกนทากจกรรมรวมกน เชน โรงงานรมควนยางพารา โรงงานขนมจน โรงงานแปรรปไมยางพารา และกจกรรมอนๆอกหลากหลาย แผนแมบทชมชนตาบลไมเรยงจงเปนศนยเรยนรและเปนตนแบบของการจดทาแผนแมบทชมชน จงมกระบวนการถอดบทเรยนเพอขยาย ใหเกดการเรยนรจากชมชนตางๆทวประเทศ เตบโต.....ขยายผลแผนแมบทชมชนพงตนเอง โดยภาคประชาชน กอเกดของเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค ในชวงป พ.ศ. 2546 สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) ไดมแนวทางในการหนนเสรมและขยายผลแผนแมบทชมชนพงตนเองสชมชนทองถน จงไดมการหารอและรวมกนกาหนดแนวทางการพฒนาทองถนโดยใชแผนแมบทชมชนเปนเครองมอในการเรยนรกบแกนนาทมประสบการณการทาแผนแมบทชมชนในตาบลตางๆทวประเทศ โดยมเวทสงเคราะหบทเรยนการจดทาแผนแมบทชมชนโดยภาคประชาชน ทไดรบการสนบสนนจาก UNDP, สานกงานกองทนเพอการลงทนทางสงคม,สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต , ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ ณ วงรรสอรท จงหวดนครนายก เมอปลายป 2545 มขอสรปวาจะใชแผนแมบทชมชนเปนยทธศาสตรแกไขปญหาสงคมลดความยากจน หลงจากนนไดมการจดสมมนา “วถพลงไท สชมชนพงตนเอง” เมอวนท 21 – 23 มกราคม 2546 ณ ศนยวฒนธรรมแหงประเทศไทย ไดมการนาเสนอรปธรรมความสาเรจของการทาแผนแมบทชมชนพงตนเอง และมการสรปบทเรยน ประสบการณการทาแผนแมบทชมชน และการคนหาพนทตนแบบ ซงนาไปสการกาหนดทศทาง ยทธศาสตรการสนบสนนพนทตาบลตางๆ ในการจดทาแผนแมบทชมชนเพอแกไขปญหาความยากจน ซงมทศทางสาคญในการดาเนนการคอ

การเชอมโยงเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองระดบจงหวด ระดบภาค ระดบชาต การคนหาและการฝกอบรมวทยากรกระบวนการเพอการเผยแพร และสรางความเขาใจการทาแผนแมบทชมชนพงตนเอง

การถอดองคความร สนบสนนใหเกดศนยเรยนรดานแผนแมบทชมชนพงตนเอง ตดตาม และการสรปบทเรยนการจดทาแผนแมบทชมชนพงตนเอง

นอกจากนยงไดมขอเสนอตอภาครฐในการสนบสนนการดาเนนงานของเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค และขอใหมการเชอมโยงแผนแมบทชมชนในระดบนโยบาย การดาเนนการ


- 3 -ตามขอเสนอดงกลาว จงไดกอเกดเปนคณะทางานแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค มผประสานงานทเปนตวแทนจาก 4 ภาคจานวน 9 คน เปนตวแทนระดบภาคมารวมตวกนเปนกลไกในการดาเนนงานตามยทธศาสตรทภาคประชาชนรวมกนเสนอ เพอการขยายผล และสรางรปธรรมในพนทแตละภาค คณะประสานงานแผนชวตชมชนพงตนเองระดบชาตประกอบไปดวย ภาคใตผประสานงาน คอ นายแกว สงขช และผใหญโกเมศร ทองบญช ภาคตะวนออกเฉยงเหนอผประสานงานคอ กานนสมคด ศรวฒนากล พระครใบฎกาชฎล อมรปญโญ และนายสนทร ดจดา ภาคเหนอผประสานงานคอ กานนเกษตร ยศบญเรอง กานนสนอง เนยมเหลยม ภาคกลางผประสานงานคอ กานนสรนทร นลเลศ นายสารวย มสมชย ภายหลงมการปรบเปลยนเปนนายเจษฎา มงสมร แนวคดพนฐานทสาคญของการเคลอนงานแผนแมบทชมชนพงตนเอง แผนแมบทชมชนพงตนเอง เปนเครองมอสาคญในการกาหนดแนวทางการพฒนาประเทศ ทชมชนเปนแกนหลกในการพฒนา ทเนนการกอใหเกดการเรยนร ทาใหชมชนไดรจกตนเอง มความเขาใจตนเอง กาหนดอนาคตแนวทางการพฒนาตนเองและชมชนไดอยางมสวนรวมของชมชน รวมไปถงการประสานความรวมมอหนวยงานภาคพฒนาทเกยวของทางานรวมกนอยางบรณาการ ดงคากลาวทวา “แผนชวตชมชน อนาคตชมชน โดยชมชน เพอชมชน” ยทธศาสตรของการเคลอนงานแผนแมบทชมชนพงตนเองคอ การสรางความเขมแขงของขบวนองคกรชมชน และการสรางพนทสาธารณะทางสงคมของขบวนองคกรชมชนใหไดรบการยอมรบทงในดานการปฏบตในพนทและระดบนโยบาย โดยกระบวนการแผนชวตชมชน กานนสมคด ศรวฒนากล แกนนาแผนแมบทชมชนพงตนเองระดบชาตทเปนตวแทนจากภาคอสานไดกลาววาหลกคดสาคญในการขบเคลอนงานแผนแมบทชมชนฯ คอ “การทาใหชาวบาน ทองถนไดตระหนกรวมกนวาแผนแมบทชมชนเปนเครองมอทสาคญในการพฒนาทองถนโดยเอาชมชนและทองถนเปนตวตง” ทผานมาชาวบานมโอกาสพฒนาแตการพฒนาตองอาศยตนเอง ถาหวงวาจะพงอนกจะไมประสบความสาเรจ การกาหนดอนาคตของชาวบานนนตองคนพบตนเองเปนสงทสาคญ การแกไขปญหาของชาวบานเนนการพงตนเองเปนสาคญ พระครใบฎกาชฏล อมรปญโญ แกนนาแผนแมบทชมชนพงตนเองภาคอสานมแนวคดเรองการจดทาแผนแมบทชมชนพงตนเองวา “ภาคประชาชนจะตองมความเปนตวของตวเอง การเคลอนงานเรองแผนแมบทชมชนพงตนเอง เปนเรองทสาคญไมควรวงตามกระแส” พนองภาคประชาชนจะตองมจดยนเปนของตนเองและนาพาหมคณะเดนไปขางหนา และจะตองมการตรวจสอบตวเองอยางสมาเสมอ เพอหารอยรวและซอมแซมตวเองตลอดเวลา อยางนอยการทางานจะตองเกดพนธมตรในพนทตางๆอยางมากมาย (สรปบทเรยนเครอขายแผนแมบทชมชนฯ เมอวนท 28 กรกฎาคม 2547 ณ ศนยวจยพชสวน จงหวดจนทบร)


- 4 - สน สอสวน ผชวยผอานวยการสถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) กลาววาการสนบสนนใหมการขบเคลอนแผนแมบทชมชนโดยเครอขายแผนแมบทชมชน 4 ภาค เปนสงทดเพราะแผนแมบทชมชนเปนกระบวนการทด ทไมใชการทาเพอคนอน แตเปนการทาเพอตนเองแลวจะสงผลตอระดบประเทศ สงททาอยในปจจบนคอการทดลอง การวจย ในเรองการบรหารงานการจดการงบประมาณโดยภาคประชาชนซงเปนเรองททาทายและตองการผลงานเพอพสจนตนเอง กระบวนการเคลอนงานและบรหารจดการจะทาใหเจาหนาทของสถาบนฯไดเรยนรการทางานรวมกบภาคประชาชน ทาใหเกดการยอมรบซงกนและกนแตจงหวะตอไปภาคประชาชนจะมบทบาททสาคญมากขน (สรปบทเรยนเครอขายแผนแมบทชมชนฯ เมอวนท 28 กรกฎาคม 2547 ณ ศนยวจยพชสวน จงหวดจนทบร) เปาหมายแผนชวตชมชนพงตนเอง ระดบชมชน/ทองถน “แผนแมบทชมชนพงตนเอง” ทาใหชมชนรและเขาใจตนเอง กาหนดอนาคตของชมชนทองถนตนเองได และเปนหนทางทนาไปสการลดปญหาความยากจนของครอบครว คอ การลดรายจาย สรางรายได ขยายโอกาสการพฒนาคนในชมชน และการทาใหชมชนไดรบการยอมรบ มศกดศร ทงจากระดบชมชน ทองถนและการมพนทยนทางสงคม ภาคประชาชนไดรบการยอมรบจากทกภาคสวน แนวทางทจะสเปาหมาย กาวแรกของการเคลอนงานเพอการขยายผลแผนชวตชมชนพงตนเองโดยเครอขายแผนแมบทชมชน 4 ภาค คอการนาเอารปธรรม ความสาเรจ และองคความรของกระบวนการจดทาแผนแมบทชมชนมาเปนเครองมอ ทาใหเกดการเรยนรและกระตนใหเกดการแตกตวทางดานความคด ของตาบลตางๆ จะเนนการทาแผนในระดบตาบล การจดทาฐานขอมล คนหาพนท ทมศกยภาพและมความพรอมทงแกนนาและหนวยงานทองถนเชน อบต. เขารวมในการทาแผน การเชอมโยงทงระดบพนทรวมไปถงระดบนโยบาย เครอขายแผนแมบทชมชน ฯ 4 ภาคมการกาหนดแนวทางเพอใหบรรลสเปาหมายมดงตอไปน

• สรางพนทปฏบตการจรงตนแบบ / นารอง เพอการขยายผล

• ยกระดบองคความร / จดทาศนยเรยนร

• พฒนาเสรมสรางวทยากรกระบวนการแผนชวตชมชนเพอเปนแกนนาในการขยายผล

• การจดระบบขอมลของการพฒนาแผนชวตชมชนและการสอสารเพอการเปลยนแปลง

• เชอมโยงแลกเปลยนเรยนรรวมกนทงในระดบภาค / ชาตรวมกบภาคพฒนาทเกยวของ

• จดเวทสาธารณะสรางพนททางสงคม เพอการผลกดนเชงนโยบาย


- 5 -เกณฑการคดเลอกตาบลตนแบบและตาบลนารองแผนแมบทชมชนพงตนเอง

1. เปนตาบลทมการจดทาแผนทกหมบานหรออยางนอย 80 % 2. มทมงานวทยากรกระบวนการตาบล 3. มการจดทาแผนงานรวมกบภาคทองถน 4. มกจกรรมตอเนองในปจจบน 5. เชอมแผนงานรวมกบ อบต. 6. มกจกรรมทเกดจากแผนงานของชมชนและอบต. ใหการสนบสนนอยางเปนรปธรรม 7. มการขยายผลสพนทใกลเคยงหรอตาบลอน

ความคาดหวงทมตอตาบลตนแบบ ความคาดหวงทมตอตาบลนารอง เนองจากการทางานของเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค เนนการตอยอดการทากจกรรมของชมชมจากเดมทเคยทาแผนแมบทชมชนมากอนเนองจากการไดรบการสนบสนนจากหนวยงานตางๆ การเขาไปหนนเสรมเพอใหเกดรปธรรมคอ

การพฒนาตาบลตนแบบใหเปนศนยเรยนรการทาแผนแมบทชมชน

การขยายแนวคด วธการ ทาแผนแมชทชมชน โดยใหเปนสถานทศกษาดงานของตาบลอนๆในพนทใกลเคยง

ตาบลตนแบบใหมการรวบรวมประสบการณ องคความรการทาแผนแมบทชมชน ไวเปนเอกสาร เพอนาไปใชเพอการเผยแพรได

พฒนาใหตาบลตนแบบเปนศนยประสานงานและรวบรวมขอมลในตาบล

ในดานการหนนเสรมพนทตาบลนารองเพอใหมการจดทาแผนแมบทชมชนทมความสมบรณและมการเกบรวมรวบขอมลของตาบลเพอประกอบการทาแผนในการหนนเสรมพนททเปนตาบลนารองจงมกจกรรมดงน

เตรยมชมชน สรางความเขาใจ การศกษาเรยนรจากตาบลตนแบบ พฒนาทมวทยากรกระบวนการ พฒนาระบบการบรหารจดการ การพฒนาใหมการสรางองคความร ประสานภาคพฒนาเขามาหนนเสรม การพฒนาระบบขอมล การเชอมรอยเครอขาย การเผยแพรประชาสมพนธ พฒนาตาบลตนแบบ สการเปนศนยการเรยนรแผน

แมบทชมชนพงตนเอง

แผนงานและกจกรรมเพอนาไปสการขยายผลแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค เปาหมายทสาคญของการเคลอนงานแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค คอการขยายแผนแมบทชมชนฯ ใหกระจายทวพนท 4 ภาค ในชวงของการดาเนนงานในป 2546-2547 มพนทเปาหมาย 222 ตาบล ซงแนวทางในการดาเนนงานเปนการตอยอดจากพนทตาบลเดมทมฐานประสบการณการทาแผนแมบทชมชนทเคยไดรบการสนบสนนการทาแผนแมบทชมชนจาก มลนธหมบาน สานกงานกองทนเพอการลงทนทางสงคม สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ บทบาทของเครอขายจะเขาไปหนนเสรมใหเกดความสมบรณในดานการเกบขอมล การสรางความเขาใจใหกบหนวยงานทองถนเพอดงเขามารวมกนทาแผนแมบทชมชนททาขนมานาไปสการปฏบต และการใชกลยทธใหตนแบบตาบลทมการจดทาแผนแมบทชมชนท


- 6 -เขมขน มรปธรรมทชดเจน เปนสอเผยแพรเพอการขยายผลพฒนาเปนศนยเรยนร มรายละเอยดของแผนงานและกจกรรมดงน

1. ยกระดบศนยการเรยนรแผนแมบทชมชน จากชมชนตนแบบ จานวน 49 ตาบล โดยการเขาไปหนนเสรมตาบลทมการจดทาแผนชมชนทสามารถเปนศนยการเรยนร และเปนแบบอยางทดทาใหเกดการพบปะและการแลกเปลยนความร ประสบการณ ระหวางตาบลตนแบบกบตาบลเปาหมายของการขยายผลอนๆ ถอดบทเรยน ประสบการณ เพอการทาสอเผยแพรเปนการขยายผลเพอการปฏบตและระดบนโยบาย

2. ยกระดบตาบลนารองทมการจดทาแผนชมชน ใหมการบรณาการแผนกบองคการบรหารสวนทองถนสการปฏบตเพอสรางรปธรรม ในพนท 173 ตาบลนารอง โดยการจดเวททาความเขาใจระดบตาบลรวมกบ คณะทางานแผนแมบทชมชน / อบต. / กานน ผใหญบาน / วด / โรงเรยน /ปราชญชาวบาน เพอเกดการหลอมรวมแผนชมชนเขาสแผนการพฒนาของ อบต. ซงเปนหนวยงานในทองถน

3. จดเวทประชม สมมนาเพอใหเกดการแลกเปลยนประสบการณของพนทตาบลตนแบบและตาบลนารองในกลมตาบลตาบล 222 ตาบล เพอใหเกดการเชอมโยงเครอขายในประเดนตางๆคอ เศรษฐกจชมชน / วสาหกจชมชน ทรพยากรธรรมชาต วฒนธรรมชมชน เกษตรกรรมพงตนเอง ออมทรพยและสนเชอ สวสดการชมชน วทย / สอชมชน เปนการผลกดนใหแผนแมบทชมชนนาไปสการปฏบตจรงอยางเปนรปธรรมและเกดการเชอมโยงกนเปนเครอขาย

4. การพฒนาวทยากรกระบวนการเพอการเผยแพรแผนชวตชมชนพงตนเอง กลมเปาหมายคอแกนนาชมชนทเคยเปนวทยากรกระบวนการมประสบการณการทาแผนแมบทชมชน และบคคลจะตองสนบสนนการทาแผนแมบทชมชนตาบลอนๆ มจานวน 1,100 คน

5. สอประชาสมพนธการเคลอนงานแผนแมบทชมชนทาภาคประชาชน ไดแก การจดทาโปสเตอร การทาแผนซดเผยแพรแผนแมบทชมชน วทยชมชน ผลตรายการโทรทศน สอทองถนวฒนธรรม เชน หมอลา เพลงทองถน เอกสารเผยแพรกจกรรม เพอใหการขยายผลและสรางรปธรรมแผนแมบทชมชนพงตนเอง สพนทเปาหมาย 222 ตาบล จงไดมการจดโครงสรางการปฏบตงานของเครอขายแผนแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค มกลไกการทางานในระดบตางๆคอ คณะประสานงานเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองระดบชาต คณะประสานงานระดบภาค คณะประสานงานระดบจงหวด คณะทางานแผนแมบทชมชนพงตนเองในพนทตาบลตนแบบและตาบลนารอง ซงปรากฏตามผงโครงสรางการทางานของเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค ดงตอไปน


1.2 การเคลอนขบวนแผนแมบทชมชนพงตนเอง การจดโครงสรางการทางานรวมกนของเครอขายแผนแมบทชมชน 4 ภาค

เครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค

(ระดบชาต)


คณะทางานประสานงานภาค (31 คน)

คณะประสานงานสวนกลาง (ระดบชาต)

(9 คน)

เหนอ 30 คน

กลาง 56 คน

ใต 38 คน

อสาน 38 คน

กองเลขา

• สนบสนน/เอออานวย/ประสานงาน

ตาบลตนแบบ

ตาบลนารอง

เวทเรยนร

• มองเชงยทธศาสตรและเชอมโยง นโยบายเพอการเปลยนแปลง

• สรางกระบวนการเรยนร • บรหารจดการโครงการ

• กากบตดตามการพฒนา

กองเลขาภาค • สรางกระบวนการเรยนร

กองเลขาภาค

เวทแลกเปลยน เรยนรระดบภาค

พช. เวทระดบจงหวด

(หนสวนการพฒนาทชมชนเปนแกนหลก)

ศตจ.จ. คณะทางานประสานระดบจงหวด สสส.

พอช.. ปปส

แผนชมชน สภาพฒน พนทตนแบบเพอการขยายผล และสรางการเปลยนแปลง

• สนบสนน/เอออานวย/ประสานงาน

ตาบล ตนแบบ

ตาบล ตนแบบ

ตาบล ตนแบบ ตาบล ตนแบบ

ตาบลนารอง ตาบลนารอง ตาบลนารอง

ตาบลขยาย ตาบลขยาย

กถ.

ตาบลขยาย

- 8 -

บทบาทของคณะประสานงานเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองระดบชาต การจดแบงบทบาทของคณะประสานงานเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองระดบชาต ประกอบไปดวยตวแทนของคณะทางานแผนแมบทชมชน 4 ภาค จานวน 9 คน เปนแกนนาแผนแมบทชมชนทเปนตวแทนของคนทางานในระดบพนทตนแบบเขามาเปนคณะทางานระดบชาต ในฐานะผมประสบการณคณะประสานงานเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองมภารกจหลกคอ

การมองเชงยทธศาสตรของการเคลอนงานแผนแมบทชมชนและการเชอมโยงระดบนโยบายทเปนรปธรรมคอการแกไข ปญหาความยากจน ของ ศตจ. การเชอมบนประสานลางนารปธรรมจากพนทขนมาเผยแพรสสาธารณะ และนานโยบายลงสพนทไดอยางสอดคลองกบสภาพแวดลอมและวฒนธรรมของพนท

การเสรมสรางกระบวนการเรยนรใหกบแกนนา ทางดานทกษะ ความรความเขาใจตอกระบวนการจดทาแผนแมบทชมชน

การบรหารจดการโครงการใหบรรลตามวตถประสงคทงทางดานการทากจกรรมและการจดการงบประมาณทไดรบการสนบสนนจากสถาบนพฒนาองคกรชมชน

การกากบตดตามการพฒนาการเคลอนขบวนแผนแมบทชมชน 4 ภาค วธการทางานของคณะประสานงานเครอขายระดบชาต

1. จดเวทแลกเปลยนประสบการณของแกนนาแผนแมบทชมชน ทกๆ 3 เดอน เพอสรปผลการดาเนนงาน ทบทวนการทางานรวมกนระหวางคณะประสานงานแผนแมบทชมชนระดบภาค จานวน 31 คน มารวมกนวางแผนการทางานและสรางเวทการเรยนรรวมกนจากคนททางานพนท

2. การประชมคณะประสานงานเครอขายแผนแมบทชมชนฯ 4 ภาคทกเดอน (ทมแกนนา 9 คน) เพอตดตามสถานการณและวางแผนการทางานการเคลอนงานของแตละภาครวมกนอกทงยงทาหนาทในการประสานเชอมโยงกบหนวยงานภาคในระดบนโยบาย

3. การหนนเสรมลงปฏบตการพนทตาบลตนแบบและตาบลนารอง จานวน 222 ตาบลทมพนทกระจายอยทวทกภาค เพอรบทราบผลการปฏบตงานในพนทและนามาใชในการกาหนดกจกรรม งบประมาณ และการวมกนคลคลายขอขดของทเปนปญหาอปสรรคทาใหการคลอนงานแผนแมบทชมชนตองหยดชะงก ทาใหเกดการเรยนรระหวางภาค

4. การประสานงานเชอมโยงในระดบนโยบายกบหนวยงานภาครฐ อาทเชน ศนยประสานสนบสนนการตอสเพอเอาชนะความยากจนภาคประชาชน หรอ ศตจ.ปชช. กรมการปกครอง กรมการพฒนาชมชน สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ธกส. สสส. สกว. เพอใหเกดการหนนเสรมแผนแมบทชมชนทงในระดบปฏบตการและระดบนโยบาย


- 9 -

บทบาทคณะทางานประสานงานภาค

คณะทางานประสานงานภาค 4 ภาคเปนทมแกนนาทมาจากตาบลตนแบบและตาบลนารองทเปนคณะทางานแผนขามารวมเปนคณะทางานระดบจงหวดและระดบภาค และตวแทนหนวยงานภาคพฒนาทองถน รวมทงสน 31 คน

• คณะทางานภาคกลาง มคณะทางาน 9 คน

• คณะทางานภาคใต มคณะทางาน 7 คน

• คณะทางานภาคเหนอ มคณะทางาน 7 คน

• คณะทางานภาคอสาน มคณะทางาน 8 คน บทบาททสาคญของคณะทางานประสานงานภาค มหนาทหลกในการกากบดแลการปฏบตตาม

แผนของแตละพนท รวมไปถงการกระจายงบประมาณ ตดตามการดาเนนงานในพนทแตละจงหวดใหเปนไปในทศทางทมการรวมกนกาหนด ตวอยางของกจกรรมคอ มการจดกจกรรมเวทแลกเปลยนเรยนรในระดบภาคเพอใหเกดการแลกเปลยนประสบการณ การการเชอมโยงเครอขายการเรยนร บทบาทของคณะทางานประสานงานจงหวด

คณะทางานประสานงานจงหวด มบทบาทหลกคอ การสนบสนนเอออานวยประสานงานพนทในแตละจงหวดและการเชอมตอกบคณะทางานเครอขายแผนแมบทชมชนระดบภาค ทงทางดานงบประมาณและการทากจกรรมในพนท เชน จดเวทสรางความเขาใจในพนท การอบรมวทยากรกระบวนการ การประสานงาน การเปนกลไกในการเชอมโยงงานในพนทกบหนวยงานตางๆ เชน พช./ สสส./ สภาพฒน/ แผนแมบทชมชน / ปปส./ สานกงานสงเสรมการเกษตร / กศน. นอกจากนคณะทางานจงหวดทเปนแกนนาแผนแมบทชมชนยงตองกลบไปเคลอนงานสรางรปธรรม ขยายผล ในพนทตาบลของตนเอง การประสานเชอมแผนงานส อบต. การสรางวทยากรกระบวนการและการซอมแซมขอมล และการขยายกระบวนการทาแผนแมบทชมชนเพอใหครอบคลมทวตาบล บทบาทของคณะประสานงานตาบล

คณะทางานระดบตาบลเปนแกนนาทมาจากหมบานในตาบลตางๆ กอนทจะดาเนนงานในพนทตางๆไดมการสรางความเขาใจเรองการเคลอนงานแผนแมบทชมชน และการอบรมวทยากรกระบวนการ แกนนาทผานกระบวนการเรยนร จะกลบไปดาเนนการและสรางรปธรรมแผนแมบทชมชนพงตนเอง ในตาบลของตนเอง เชน การซอมแซมขอมลการจดทาแผนเพอใหเกดความสมบรณ การสรางความเขาใจและการเชอมโยงกบภาคพฒนาในทองถน อนไดแก 5 เสอ คอ กานน ผใหญบาน อบต. เทศบาล แกนนาชมชน ใหเขามารรวมสนบสนนกระบวนการจดทาแผนแมบทชมชน ในพนทตาบลใหเกดการครอบคลมทกหมบานในตาบล และกระตนใหเกดการผลกดนแผนชมชนสหนวยงานทองถน


- 10 -

โครงสรางการขบเคลอนแผนแมบทชมชนในระดบภาคและระดบจงหวดสพนทปฏบตการตาบล

คณะทางานแผนแมบทชมชนระดบชาต

คณะทางานแผนแมบทชมชนระดบภาค

ทปรกษา - นกวชาการ - นกพฒนา - ปราชญชมชน

กองเลขา - เจาหนาท - อาสาสมคร

คณะทางานระดบตาบล คณะทางานระดบตาบล คณะทางานระดบตาบล คณะทางานระดบตาบล


หมบาน หมบาน หมบาน หมบาน หมบาน หมบาน หมบาน หมบาน หมบาน หมบาน หมบาน หมบาน

หมายเหต

การจดโครงสรางการเคลอนงานแผนแมบทชมชนในแตละพนทจะมความแตกตางกนทงทางดานจานวนคนและองคประกอบของคนทเขามาเปนงานแผนแมบทชมชนในระดบภาคและระดบจงหวด

- 11 -

การจดโครงสรางการทางานของเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองภาคตางๆ 1. โครงสรางเครอขายแผนชวตชมชนพงตนเองภาคเหนอ

เพอใหการดาเนนงานของเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง ภาคเหนอ บรรลตามเปาหมายและแผนงานในการขยายพนทตนแบบ จานวน 11 ตาบล และพนทนารอง จานวน 62 ตาบล จงมการจดโครงสรางการทางานในภาค เพอเปนกลไกในการดาเนนงานแผนแมบทชมชนฯในภาค ซงมพฒนาการการจดกลไกการทางานในพนท ดงมรายละเอยดดงตอไปน


ตาบลตนแบบ ตาบลนารอง ตาบลตนแบบ

คณะทางานระดบภาค

จานวน 7 คน

คณะทางานระดบชาต จานวน 2 คน

กองเลขาสนบสนน ทปรกษา

คณะทางานเครอขาย แผนชมชนพงตนเองระดบชาต

คณะทางานระดบจงหวด



การกอตว : เรมตน ในชวงการกอตวเรมตน คณะทางานแผนแมบทชมชนพงตนเองของภาคเหนอ คณะทางาน

ประสานงานจงหวด มทงหมด 30 คน มาจากการคดเลอกตวแทนมาจากแกนนาแผนแมบทชมชนทงจากตาบลนารองและตาบลตนแบบ จงหวดละ 2 คน (ภาคเหนอมพนททงหมด 15 จงหวด)มาเปนคณะทางานจงหวดซงมจานวน 30 คน มบทบาทหนาทในการตดตามและหนนเสรมกระบวนการดาเนนงานในตาบลตนแบบและตาบลนารองใหเกดเปนรปธรรม และบรรลตามแผนงานทกาหนดไว

- 12 -

หลงจากนนคณะทางานจงหวดเลอกตวแทนเขามาเปนคณะทางานระดบภาคจานวน 7 คน ทาหนาทเปนกลไกประสานของงานระหวางการนานโยบายทไดรบมาจากระดบชาตมาสพนท และการจดเวทเพอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรของตาบลตนแบบและตาบลนารอง คณะทางานระดบภาคสงตวแทนมาเปนคณะทางานระดบชาต จานวน 2 คน ทาหนาทในการตดตอประสานงานรายงานความคบหนาการดาเนนงานในพนทดาเนนการทงตาบลตนแบบและตาบลนารองและทาหนาทในการเชอมโยงระดบนโยบายรวมกบเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค เนองจากการจดโครงสรางดงกลาวมขอจากดของการทางานคอ จานวนคนทเขามาเปนคณะทางานททาหนาทในการขบเคลอนงานมจานวนนอยคอจงหวดละ 2 คน ถกดงมาทางานเปนคณะทางานภาคและคณะทางานชาต ตามโครงสราง ทาใหการทางานและงบประมาณไมกระจายตวครอบคลมทกพนท อกทงยงพบปญหาการสงตอขอมลขาวสารไมทวถงทาใหเกดความเขาใจทไมตรงกน คณะทางานไมสามารถตดตามสนบสนนงานพนทตาบลตนแบบและตาบลนารองไดในพนทไดอยางตอเนอง ปจจยหนงทเปนเงอนไขททาใหไมสามารถเคลอนงาน คอการสนบสนนงบประมาณบรหารจดการ 800,000 บาท จากดการสนบสนนดานการบรหารจดการเพยงคณะทางานระดบภาค ทาใหคณะทางานจงหวดไมมงบประมาณสนบสนนคาใชจายในการลงพนทเพอตดตามงานตามตาบลตางๆ กลไกการทางานจงไมเปนไปตามเปาทกาหนดไว จงนาไปสการจดปรบโครงสรางการขบเคลอนงานในพนทภาคเหนอดงน

คณะทางานแผนแมบทชมชน ระดบภาค จานวน 15 คน

ผประสานงานมาจากตาบลตนแบบ

15 จงหวด x 2 คน = 30 คน


คณะกรรมการการเงน

ทมวชาการ

ทมทปรกษา 3 คน

ตาบลตนแบบ ตาบลตนแบบ ตาบลนารอง ตาบลนารอง

เลขาผประสานงานตาบลนารองและตาบลตนแบบๆละ 1 คน


คณะทางานแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค



- 13 -

การจดปรบโครงสรางในครงนมการเพมจานวนคนทเปนตวแทนขนมาจาตาบลตนแบบและตาบลนารองทมาจากทกตาบลและมคณะประสานงานภายในภาคจานวน 73 คน นอกจากนยงมกองเลขา และผประสานงานทมาจากตาบลตนแบบ และคณะกรรมการการเงนสนบสนนการทางานโดยมการจดสรรงบประมาณบรหารจดการใหสามารถลงสการปฏบตการของคณะทางานระดบจงหวด โดยมการจายคาเดนทางใหคณะทางานจงหวดทลงพนทครงละ 500 บาทโดยเฉลยตาบลละ 1,500 บาท เพอตดตามและหนนเสรมใหเกดความชดเจนของตาบลตนแบบและตาบลนารอง และมการปรบใหมคณะกรรมการการเงนเพอทาหนาทในการควบคมการเบกจาย ดแลงบประมาณสนบสนนกจกรรมและงบประมาณทใชสาหรบการบรหารจดการ มกองเลขาสนบสนนเรองงานเอกสาร กานนสนอง เนยมเหลยม คณะประสานงานแผนแมบทชมชนพงตนเอง ภาคเหนอ กลาวถงรปแบบการบรหารจดการงบประมาณโดยเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองฯ จากระยะเวลา 7 – 8 เดอนทผานมาเปนเครองพสจนหลกการทวาชาวบานสามารถบรหารจดการงบประมาณ โดยมชมชนเปนแกนกลางในการพฒนาไดอยางแนนอน เพราะมรปธรรมความสาเรจของแตละพนทใหเหนอยางชดเจน แตมขอทควรพจารณาคอการเคลอนขบวนแผนชวตชมชนพงตนเอง ทาอยางไรทจะทาใหแตละภาคมความเปนอสระในการดาเนนงาน การพฒนาขบวนแผนชวตชมชนทมความสอดคลองกบสภาพพนฐาน วถชวต วฒนธรรมความเปนอยของชาวบานแตละตาบลการเคลอนงานในพนททงตาบลตนแบบและตาบลนารอง วธการหนนเสรมควรมความยดหยนตามสมควร นอกจากนควรใหความสาคญและการสรางความเขาใจใหกบคณะทางานทงระดบภาค ระดบจงหวด ตาบลตนแบบ ตาบลนารอง ใหเหนทศทางการเคลอนงานรวมกนทชดเจน สรางการมสวนรวมของพนทในการขบเคลอนไดทกระดบ 2. โครงสรางเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองภาคกลาง เมอปลาย ปพ.ศ. 2545 การกอเกดของคณะทางานประสานงานภาคกลาง ในชดแรกมผใหญประสทธ ชางแกว จงหวดรราชบร และ ศภนมตร ศลา เจาหนาทสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) เปนแกนหลกในการจดเวทพดคยเพอหาแนวทางในการดาเนนการขยายผลแผนแมบทชมชนพงตนเอง ในพนทภาคกลาง 28 จงหวด โดยมตวแทนเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองระดบชาต คอ นายแกว สงขช เขารวมเวทเพอสรางความเขาใจ ทาใหเกดการรวมตวกนเปนคณะทางานแผนแมบทชมชนพงตนเองภาคกลาง มจานวน 9 คน เมอตนป พ.ศ.2546 การรวมตวกนเปนคณะทางานยงไมมความพรอม ขาดความชดเจนในการดาเนนการเกดความสบสนเกยวกบเกณฑทขบวนเครอขายแผนแมบทชมชน 4 ภาคทลงไปคดเลอกพนท แตในทสดกสามารถสรางความเขาใจรวมกนได มพนทการดาเนนงาน พนทตาบลตนแบบ 10 ตาบล ตาบลนารอง 17 ตาบล รวมมพนททงหมด 27 ตาบล จงมการจดปรบโครงสรางการดาเนนงานในพนทดงแผนผงโครงสรางตอไปน


- 14 -


พนทปฏบตการ


คณะประสานงานแผนแมบทชมชนระดบภาค

มจานวนทงหมด 9 คน

คณะประสานงานแผนแมบทชมชน

ระดบชาต จานวน 2 คน

• นายเจษฎา มงสมร

• นายสรนทร นลเลศ

กองเลขาสนบสนน

ผประสานงาน

• นายนรศ บานเนน

• น.ส.บศรา จายยง


สาหรบการเคลอนงานแผนแมบทชมชนในพนทภาคกลางไดมการแบงพนทในการตดตามงานของคณะประสานแผนแมบทชมชนฯ ออกเปน 3 โซน ไดแก

- โซนตะวนออก ผประสานงานไดแก นายสมชาย / นายเดชา - โซนตะวนตก ผประสานงานไดแก นายทวป / นายอดร - โซนกลาง ผประสานงานไดแก นายสมยศ / นายประสทธ - โซนกรงเทพฯและปรมณฑล ผประสานงานไดแก นางวไลลกษ เลขาขา บทบาทหนาทของผประสานงานในแตละโซนคอการประสานงานในพนทภาคกลาง 28

จงหวด และการจดเวทเพอสรางความเขาใจรวมกบหนวยงานทองถนและแกนนา รวมไปถงการวเคราะหพนท ตดตามและหนนเสรมงานพนท ขนตอนการดาเนนงานเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองภาคกลาง

• เวทสรางความเขาใจในภาพรวม พนท 28 จงหวด เพอใหแตจะจงหวดในพนทภาคกลางเกดความชดเจน เหนเปาหมายรวม กระบวนการทางาน และหาแนวทางในการทางานรวมกน

• เวทการพจารณาคดเลอกพนทและหาอาสาสมคร 5 เสอมารวมเปนคณะทางาน - กาหนดเกณฑและระยะเวลาการคดเลอกพนท

- 15 -

- นาเสนอตวตน ( 28 จงหวด) ได 5 เสอ ไดคณะกรรมการ - พนทตนแบบ 13 ตาบล / นารอง 36 ตาบล = 49 ตาบล

• อบรมกองเลขาสนบสนนการเคลอนงานแผนแมบทชมชนในภาคกลาง

• อบรมวทยากรกระบวนการของพนทตาบลตนแบบและตาบลนารอง มวทยากรแผนชวตชมชนเพมขนจานวน 63 คน

• ประชมแลกเปลยนการทางานของคณะทางานเพอตดตามความคบหนาในการทางาน ผลทเกดขนจากการดาเนนงาน ในชวงแรกของการทางานตามแผนภาคกลาง ยงไมมความพรอมทางดานกลไกการทางานในพนท การถอดองคความรจงยงไมคอยชดเจน คณะทางานแผนแมบทชมชนพงตนเอง ระดบชาต ลงทาความเขาใจในพนทปฏบตการในพนททาใหเกดความสอดคลองมากยงขน มสถาบนพฒนาองคกรชมชนเปนพเลยงอยประมาณ 6 เดอน จดแขงของขบวนภาคกลางคอมการประนประนอม / เคารพซงกนและกน สวนจดออนของการเคลอนงานแผนแมบทชมชนภายในภาคคอพนทภาคกลาง ครอบคลม 28 จงหวด เปนพนทกวาง สภาพภมศาสตรมความหลากหลายทงประเพณและวฒนธรรม ทาใหมปญหาเรองการประสานงาน ในดานการประสานงานของคณะทางานมการประชมรวมกนไมตอเนอง ขาดสอประชาสมพนธ ไมมนกวชาการ มาสนบสนนการทางานในพนท แตถงอยางไรกตามจากการเคลอนขบวนแผนแมบทชมชนทผานมาไดกอใหเกดรปธรรมหลายเรอง อาทเชน

• คณะทางานและวทยากรกระบวนการเกดความเขาใจทชดเจนในเรอง หลกคด เปาหมายของการจดทาแผนแมบทชมชน และสามารถทจะถายทอดสพนทอนๆทกวางออกไปได สรางความรวมมอกบภาคทองถนได เชน การบรณาการแผนแมบทชมชนเขาส อบต. ตาบลบางเจาฉา จ.อางทอง บางสระเกา จงหวดจนทบร ทมการรวมกนหนนเสรมกอใหเกดศนยรวบรวมผลตภณฑชมชน การจดทาโรงสชมชนทม อบต เขามาหนนเสรมสนบสนน

• การพฒนาระบบการบรหารจดการการรวบรวมเอกสารใหดขน

• ยกระดบพฒนาการขบวนการทาแผนชมชนในพนทเขมขน


- 16 -

3. โครงสรางเครอขายแผนชวตชมชนพงตนเองภาคตะวนออกเฉยงเหนอ การจดโครงสรางการทางานของเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

คณะผประสานงานเครอขาย

แผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค


• พระครใบฎกาชฎล อมรปญโญ

• กานนสมคด ศรวฒนากล

• นายสนทร ดจดา

ทปรกษาเครอขายแผนแมบทชมชนภาคอสาน

คณะประสานงานเครอขายแผนชวตชมชน

จานวน 12 คน ผประสานงานเครอขาย

นายอภชาต หงษาวงศ

กองเลขาเครอขาย

- นางจนดา บษสะเกษ

- นายวเชยร อตสาหะวงษ - นาบประสาน ขนตวงศ - นายสมหมาย แสงเนตร - นายอทย มาโชต - นายบรรจง พรหมจต

- นางบารงศลป เกอไพบลย - นางนขน ชศรทอง - นายภานพงษ วงศจาปา

- นางตรยารตน ราพงด

อสานเหนอ 7 จงหวด

อสานกลาง 6 จงหวด

อสานใต 6 จงหวด

- นายพรศกด สงกา

- นางธนากร การรนทร - นางวราภรณ ธนะสตร

ทมาของคณะทางาน คณะทางานในระดบภาคและระดบจงหวดเปนตวแทนทมาจากตาบลตนแบบและตาบล

นารองในพนทและทาหนาทในการประสานงาน การจดเวทสรางความเขาใจ การอบรมวทยากรกระบวนการและตดตามงานในตาบลของตนเองและเพอนใกลเคยง บทบาทภารกจของคณะทางานภาค

ดานการจดการ คณะทางานภาคมบทบาททสาคญคอ กาหนดยทธศาสตรและจดทาแผนงานและรวบรวมจดทาฐานขอมลของภาค การตดตาม กากบการทางานของกองเลขาและหนนเสรมงาน / เอกสาร / งานธรการ

ดานการจดกระบวนการเรยนร บทบาทของคณะทางานจงหวดไดแก การพฒนาศกยภาพและหนนเสรมกระบวนการทางานแผนชมชนของภาคอสาน โดยการทาหนาทในการหนนเสรม


- 17 -

ตาบลตนแบบ นารอง และขยายผล โดยเฉพาะการจดเวทเพอทาความเขาใจกระบวนการทาแผนแมบทชมชน และการตดตามการขบเคลอนงานในทกพนท

ดานการประสานงาน บทบาทของคณะกรรมการจงหวด เปนกลไกทองถนททาหนาทเชอมประสานภาคพฒนาทองถน ทงภาครฐและภาคเอก รวมทงประสานงานเชอมแนวทางการทางานกบสวนกลางคณะกรรมการประสานงานแผนแมบทชมชนฯ 4 ภาค ตวแทนทเขามาเปนคณะประสานงานระดบชาตทเปนตวแทนจากภาคอสานม 3 คน คอ พระครใบฎกาชฎล อมรปญโญ กานนสมคด ศรวฒนากล นายสนทร ดจดา

การพฒนาศกยภาพของคนและทางานในภาคอสาน ในเพอปฏบตหนาทในการเปนวทยากรกระบวนการรวมไปถงการเปนผนาการเปลยนแปลงการจดทาแผนแมบทชมชน นอกจากนยงมการสนบสนนใหเกดการแลกเปลยนเรยนรรวมกนและรเทากนเพอไมใหเกดปญหาและชองวางในการทางานรวมกน การปรบตวและเขาใจชวตและวฒนธรรมคนอสาน

หลกของการบรหารงานของเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

การสรางการมสวนรวมของชมชน รวมคด รวมทา รวมตดสนใจ รวมรบผดชอบ ของคนในทองถน ทงภาครฐ ภาคประชาชน และเอกชน

การถกทอ เชอมโยงเครอขายแผนแมบทชมชน เพอใหเกดการแลกเปลยนประสบการณและเกดการเรยนรรวมกนระหวางตาบลตนแบบและตาบลนารอง

การสรางความเขาใจ คนหาเพอน สรางแกนนา ทจะเปนกลไกสาคญในการเปลยนแปลงและการขยายแนวคดสการปฏบตใหกระจายอยเตมพนททงในระดบหมบาน ตาบล อาเภอ และจงหวด

การทากจกรรมทเกดจากแผนแมบทชมชนจะตองมความสอดคลองวถชวตวฒนธรรม บนฐานของความร ทกษะประสบการณของชมชนทองถนอนนาไปสการแกไขปญหาทมการพงตนเอง และการประสานเชอมโยงกบหนวยงานภายนอกเขาสนบสนนการทากจกรรมของชมชน เพอกอใหเกดการแกไขปญหาความยากจนอยางยงยน

การพฒนายกระดบตาบลตนแบบในพนทภาคอสานใหเปนศนยการเรยนรการจดทาแผนแมบทชมชนเพอขยายผล เปนแหลงศกษาดงานและแลกเปลยนประสบการณ เปนฐานความรทสาคญของทองถน

ผลทเกดขนจากการเคลอนขบวนแผนแมบทชมชนภาคอสาน เชงปรมาณ 1. หนนเสรมยกระดบพนทตาบลตนแบบ 13 ตาบล 2. หนนเสรมยกระดบพนทตาบลนารอง 46 ตาบล รวมพนททงหมด 59 ตาบล


- 18 -

4. โครงสรางเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองภาคใต โครงสรางเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองภาคใต

ตาบลตนแบบ ตาบลตนแบบ ตาบลตนแบบ

คณะทางานระดบพนท จานวน 38 คน

คณะทางานระดบภาค จานวน 9 คน


เจาหนาท อาสาสมคร

ทปรกษา นกวชาการ นกพฒนา

คณะทางานชาต 2 คน

ปราชญชาวบาน

ผประสานงานโซน (อาสาสมคร 4 คน)

ตาบลตนแบบ ตาบลนารอง ตาบลตนแบบ ตาบลนารอง


เครอขายแผนแมบทชมชนฯ ภาคใต มแรงจงใจมาจากชมชนไมเรยง อาเภอฉวาง จงหวดนครศรธรรมราช ทมรปธรรมของการทาแผนแมบทชมชนเพอพฒนาและฟนฟชมชน แกไขปญหาของชมชน จนกระทงเกดรปธรรมความสาเรจเปนชมชนตนแบบการทาแผนแมบทชมชนพงตนเอง และมการขยายผลสตาบลตางๆ ทวประเทศ ในชวงปลายป 2545 ไดเกดการรวมตวกนของแกนนาแผนแมบทชมชน จากพนท 51 ตาบล เปน “เครอขายแผนชวตชมชนภาคใต” ทาหนาทในการขยายแนวความคด สรางรปธรรมของการจดทาแผนแมบทชมชน ในพนทภาคใต โดยใหคนในชมชนทองถนเปนพลงสาคญในการขยายแนวคดและสรางรปธรรม กระบวนการพลกฟนชมชนคนภาคใต ตอง


- 19 -

ใหชมชนเปนผทกาหนดอนาคต ตนเอง การรวมกนวเคราะหปญหา สาเหต ทาใหเกดปญญา ทาใหไดเรยนรเทาทนการปรบตวของชมชนในยคแหงการเปลยนแปลง คณะทางานแผนแมบทชมชนภาคใตมทงหมด 38 คน มาจากการคดเลอกตวแทนทเปนแกนนาแผนแมบทชมชนทงจากตาบลนารองและตาบลตนแบบ (ภาคใตมพนทตาบลเคลอนงานแผนแมบทชมชนทงหมด 63 ตาบล) มาเปนคณะทางาน มการจดบทบาทหนาท เพอตดตามและหนนเสรมกระบวนการดาเนนงานของตาบลตนแบบและตาบลนารองเพอสรางรปธรรมสการบรรลเปาหมายทกาหนดไว หลงจากนนคณะทางานระดบตาบลจะเลอกตวแทนเขามาเปนคณะทางานระดบภาค จานวน 9 คน มาทาหนาทเปนกลไกในการประสานงานระหวางคณะประสานงานระดบนโยบายระดบชาต เชอมโยงระดบชาตมาสการปฏบตในพนท โดยมผประสานโซน 4 คน ซงไดรบมอบหมายจากเวทการประชมใหเปนผททาหนาทตดตอประสานงานในพนทเพอใหมความคลองตวและอยใกลกบพนท มการจดเวทแลกเปลยนเรยนรของตาบลตนแบบและตาบลนารองเพอใหการทางานมความคลองตงและมความรวดเรว และการกาหนดจงหวะกาวทศทางการดาเนนงานรวมกบคณะทางานพนททง 38 คน ทปรกษา นกวชาการ นกพฒนา ปราชญชาวบาน โดยเนนการกาหนดจงหวะกาวทสอดคลองกบสภาพปญหาและศกยภาพของพนทภาคใต พนทปฏบตการ

ตาบลตนแบบ 15 ตาบล ตาบลนารอง 48 ตาบล

ผลทเกดขนจากการการเคลอนแผนแมบทชมชนโดยเครอขายแผนแมบทชมชนภาคใต

เกดแกนนาแผนชวตชมชนในพนทตาบลตนแบบและตาบลนารอง จานวน 1,321 คน เกดแกนนาแผนชวตชมชน พนทขยายผลและตรยมความพรอม จานวน 256 คน เกดวทยากรชมชน ตาบลตนแบบและตาบลนารอง จานวน 315 คน เกดวทยากรเขมขน จานวน 72 คน เกดการเชอมโยงกบหนวยงานราชการ / ภาค / องคกรชมชน อาทเชน การเชอมโยงแผน แมบทชมชนกบนโยบายผวาราชการจงหวด CEO ในพนท 5 จงหวด ไดแก จงหวดชมพร

สงขลา นครศรธรรมราช พทลง ตรง การเชอมโยงกบองคการบรหาร ไดแกพนท จงหวด ชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช นอกจากนยงมการเชอมโยงกบหนวยงานราชการ ในจงหวด ไดแก เกษตร กศน. พฒนาชมชน เครอขายลมนาปากพนง


- 20 -

1.3 ขนตอน วธการทางานเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค การรวมตวกนเปนเครอขายขององคกรชมชน ในนามของเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค ในแตละภาคมตวแทนของเครอขายทมาทาหนาทเปนคณะทางานประสานงานระดบชาต 9 คน โดยคณะทางานมบทบาททสาคญคอการจดปรบขบวนในการดาเนนงาน การกาหนดแผนงานกจกรรมรวมกน และแนวทางของการบรหารจดการทงทางดานกาลงคนและงบประมาณ หลงจากนนคณะทางานระดบชาต แตละภาคลงไปสรางรปธรรมในพนทในระดบภาค จงหวด และระดบตาบล มขนตอนการดาเนนงานของคณะทางานประสานงานระดบชาตมดงตอไปน

1. ลงพนทรวมกบคณะทางานในระดบภาคและระดบตาบล เพอคนหาตาบลทมศกยภาพ มการจดทาแผนแมบทชมชน และคดเลอกพนทตาบลตนแบบ ตาบลนารอง เพอการขยายผลและยกระดบใหเกดการรวบรวมองคความรของแตละตาบล

2. การตดตามความคบหนาการดาเนนงานในพนทแตละภาค 3. เปดเวทเพอสรางความเขาใจรวมกบภาคพฒนาในทองถน เพอใหเกดความรและความ

เขาใจเรองการทาแผนแมบทชมชนและการนาแผนแมบทชมชนบรณาการเขากบแผนงานของหนวยงานทองถน

4. เสรม / สราง / ซอม วทยากรกระบวนการแผนชวตชมชน มขนตอนดงน คดเลอกวทยากรกระบวนการระดบตาบล การหนนเสรมเพมเตมความรวทยากรกระบวนการ ทงทางดานเทคนค ทกษะ ใหสามารถปฏบตไดจรงในพนท ซงมจานวนผเขารวมอบรมวทยากระบวนการทงหมดประมาณ 916 คน เปนผททาหนาทในการขยายความร และกระบวนการจดทาแผนแมบทชมชนสตาบลตางๆ รวมกบภาคพฒนาทองถน

สรางพนทปฏบตการมพนทตนแบบและตาบลนารองดงน

พนทปฏบตการ ตาบลตนแบบ ตาบลนารอง

ภาคเหนอ 11 62 ภาคใต 15 48 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 13 46 ภาคกลาง 10 17 รวมทงสน 49 173

นายสารวย มสมชย แกนนาเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองภาคกลาง กลาวถง

การจดสรรงบประมาณเพอใหเครอขายองคกรชมชน 4 ภาค บรหารจดการเปนสงทด ชาวบานไดเรยนรเรองการบรหารจดการแตกระบวนการทางานการสนบสนนควรมการสนบสนนใหถงรากหญา สรางรปธรรมในพนท สวนทตองเนนคอการสรางรปธรรมของพนทตาบลตนแบบและตาบลนารอง


- 21 -

เพอใหเกดความเขาใจชดเจนเรองแผนชมชนพงตนเองและนามาขยายผลเพอใหเกดการเรยนรในตาบลอนๆ มตวอยางของตาบลทสามารถสรางรปธรรมความสาเรจทชดเจน มภาคพฒนาทเปนหนวยงานทงภาครฐและหนวยงานทองถน คอแผนแมบทชมชนตาบลศรสะเกษ ทมการใชแผนแมบทชมชนเปนเครองมอของการเชอมโยงคนเขาดวยกนกบกลมฮกนานอยเพอการขบเคลอนงานพฒนาทองถน สาหรบการบรหารจดการควรมระเบยบปฏบตรวมกนทชดเจน เชน เรองการเบกจายงบประมาณทเปนคาเดนทางและการเบกจายงบประมาณเพอการสนบสนนการทากจกรรม ซงในทางปฏบตมความแตกตางกน (สมภาษณเมอวนท 11 ตลาคม 2547 ณ รงอรณฟชชงปารค อ.เมอง จ.สงหบร)

1.4 การบรหารจดการงบประมาณโดยภาคภาคประชาชน เครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาคไดรบงบประมาณสนบสนนจากสถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) เปนจานวนเงน 20.45 ลาน มคณะทางานประสานงานระดบชาตรวมกนในการบรหารจดการงบประมาณใหเปนไปตามแผนงานทกาหนดไว

แผนงาน

งบประมาณ

คดเปน รอยละ

งบประมาณท จายจรง

สวนตางของงบประมาณ

งบประมาณสนบสนนการทากจกรรมท 1. สงเสรมการปฏบตการพนทตนแบบ 49 ตาบล

2,205,000

10.78

3,020,000

(- 815,000)

2. สงเสรมการปฏบตการพนทนารอง 173 ตาบล เพอพฒนายกระดบ

4,325,000 21.14

4,655,000 (-330,000)

3. ซอม/เสรม/สรางวทยากรกระบวนการแผนชมชน

1,777,500 8.69 1,446,238 331,262

4. เวทเชอมโยงและการแลกเปลยนเรยนรระดบภาค (คน กระบวนการ กจกรรม )

1,848,000 9.03 2,048,868 (-200,868 )

5. เวทขยายผลเชอมโยงระดบชาตเพอการเปลยนแปลง การพฒนา

300,000 1.46 167,393 132,607

6. สอประชาสมพนธเพอขยายความเขาใจเรองแผนชมชน

4,000,000 19.55 3,886,477 113,523

7. งบประมาณบรหารจดการ 4 ภาค (4 ภาคx800,000 บาท)

3,200,000 15.64 3,206,000 6,000

8. งานมหกรรมแผนแมบทชมชน 800,000 3.91 800,000 งบประมาณจาก สสส.600,000

9. งบประมาณบรหารจดการสวนกลางคณะกรรมการ

1,000,000 4.88 2,978,637 (1,978,637)

10. การบรหารจดการกองเลขา 1,000,000 4.88 624,501 375,499 รวมงบประมาณ 20,455,500 100 18,951,747 2,103,252


- 22 -

งบประมาณทใชในการดาเนนกจกรรมในแตละภาคนน จะมการโอนงบประมาณจากสวนกลางลงสภาคและลงสตาบลตามกจกรรมทกาหนดไวตามแผนงาน ดแลโดยคณะประสานงานเครอขายแผนแมบทชมชนระดบชาต แบงการโอนงบประมาณออกเปน 2 งวด การเบกจายงบประมาณตองมการจดทาสรปรายงานการทากจกรรม จงจะมการโอนเงนงบประมาณในงวดท 2 ลงสพนท และเพอใหเกดความคลองตวในการดาเนนกจกรรมในแตละภาค จงมการจดสรรงบประมาณสนบสนนทางดานการบรหารจดการภาคละ 800,000 บาท สาหรบใชในการจด กจกรรม เวทประชม เพอใหเกดการเชอมโยงแลกเปลยนประสบการณ ตาบลตนแบบ ตาบลนารอง การตดสนใจเกยวกบการอนมตนน คณะกรรมการภาค เปนผเสนอแผนงานงบประมาณ ซงถาการเบกจายงบประมาณเปนไปตามแผนงาน และอยในกรอบเกณฑทชดเจน เชน งบประมาณสนบสนนการจดเวท พฒนาแผนชมชน แผนอบต. ตาบลนารอง ตาบลละ 20,000 บาท และการสนบสนนตาบลตนแบบ ตาบลละ 45,000 บาท แผนการจดกจกรรมและเปนไปตามรายละเอยดทตกลงกนไวกรรมการภาคสามารถอนมตและสงมาเบกจายแตถาเปนงบประมาณทมการปรบเปลยน หรอจาเปนตองใชงบประมาณกลางเพมเตมจะตองเสนอมาใหคณะกรรมการระดบชาตพจารณา สถาบนพฒนาองคกรชมชน(องคการมหาชน)กบการสนบสนนเครอขายแผนแมบทชมชน สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) เปนหนวยงานทมเปาหมายหลกคอการสนบสนน ใหเกดการพฒนาคณภาพชวต การเสรมสรางความเขมแขงและใหความชวยเหลอแกองคกรชมชนและเครอขายองคกรชมชน โดยเนนการประสานงานกบภาคพฒนาในทองถนเปนพลงสาคญในการพฒนาองคกรชมชน การสนบสนนการดาเนนงานของเครอขายแผนชมชนพงตนเอง 4 ภาค พอช. มบทบาทในการสนบสนนงบประมาณนอกจากนยงทาหนาทเปนกองเลขาสนบสนนการทางานของเครอขายฯ โดยทาหนาทเปนเลขาสนบสนนดานงานธรการและดานเนอหา เพอใหเกดการเตมเตมซงกนและกน ในสวนทเปนจดออนและจดทเปนศกยภาพในการดาเนนงานของคณะประสานงานเครอขายแผนแมบทชมชน 4 ภาค มความเปนอสระ กองเลขาสนบสนนงานเชงบรหารจดการ ธรการ ในสานกงานจานวน 2 คน และทมเจาหนาทปฏบตการชมชน จานวนภาคละ 1 คน มจานวน 3 คน (ยงขาดเจาหนาทประสานงานภาคกลาง) โดยใหนาหนกในการหนนเสรมเรองของการประสานงาน การจดเวทการประชม บนทกการประชม ประสานงานกบหนวยงานภาคพฒนาในสวนกลาง เพอใหเกดความรวมมอจากทกหนวยงาน จดทาการเงน บญช จดทาเอกสารเผยแพร อกทงยงทาหนาทเปนทปรกษาลงปฏบตงานรวมกบคณะทางานแผนแมบทชมชนในพนทแตละภาค ซงการทางานทงหมดทกลาวมานนจะตองผานมตทประชม และไดรบความเหนชอบจากคณะทางานเปนรปแบบการทางานรวมกนอยางมสวนรวม เปนรปแบบการทางานแบบรวมคด รวมทา เปลยนบทบาท และความสมพนธใหมในการทางานรวมกนกบองกรชมชน ในลกษณะทเปนหนสวนในการทางานรวมกนกบเครอขายแผนแมบทชมชน 4 ภาค


- 23 -

การตดตามการบรหารจดการดานการเงนของแผนชวตชมชน การบรหารจดการดานการเงนของแผนชวตชมชน มกลไกการทางานโดยคณะประสานงานเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) และภาคการพฒนา เปนกองเลขา ซงเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองระดบตาบล ทจะดาเนนการโครงการ หรอกจกรรมตองเสนอโครงการ หรอกจกรรมตอเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองระดบภาค เพอขออนมตจากคณะกรรมการภาค โดยจะตองดาเนนการตามแผนงานทวางไว ทงนงบประมาณโครงการจะแบงออกเปน

1. งบบรหารจดการ 2. งบกจกรรมประชมเชงปฏบตการตาบลตนแบบและนารอง 3. งบกจกรรมซอม/เสรม/สราง วทยากรกระบวนการ 4. งบหนนเสรมตาบลตนแบบ 5. งบหนนเสรมตาบลนารอง

งบประมาณตามขอ 1-3 เปนงบประมาณทใชในการจดเวทประชมทาความเขาใจของคณะทางานระดบตาบล ภาค ประชมเชงปฏบตการ และสรางวทยากรกระบวนการ สวนงบประมาณตามขอ 4 และ 5 ซงเปนงบประมาณหนนเสรมตาบลตนแบบและนารอง นน จะเปนลกษณะเงนงบประมาณหนนเสรมใหแกตาบลตนแบบ ในการ จดทากจกรรมสรางความเขาใจแกนนาตาบลตนแบบ ถอดชดประสบการณความร เวทสงเคราะหองคความรตาบลตนแบบเพอพฒนาเปนหลกสตร และจดระเบยบศนยทาฐานขอมล และงบประมาณหนนเสรมตาบลนารอง จะเปนการจดกจกรรมเวทสรางความเขาใจและลงปฏบตการในพนทนารอง จดเวทซอมเสรมกระบวนการทาแผนชมชนโดยทมจากตาบลตนแบบมาเรยนรรวมกนในการทาแผนสการปฏบต เวทพฒนาแผนชมชนสแผน อบต. และยกระดบเปนการเรยนรวจยเชงปฏบตการอยางมสวนรวมโดยการสนบสนนทงจากหนวยงานสวนกลางและทองถน ซงการใชจายเงนงบประมาณในการดาเนนการ หรอจดเวทตองมเอกสารการใชจายและเอกสารประกอบการเบกจาย มหลกการในการใชจาย ดงน

1. ใชจายเงนเปนไปตามวตถประสงคของโครงการทรบเงนสนบสนน 2. เปนไปตามมต/ขอตกลง ในการบรหารจดการของเครอขาย 3. เปนรายจายทเกยวเนองโดยตรงกบการดาเนนงานของโครงการ 4. การรบ – จายเงน มความโปรงใส ตรวจสอบได 5. เอกสารการเบกจาย มความสมบรณ ครบถวน ถกตอง สามารถตรวจสอบได 6. มระบบ การรายงานผลการดาเนนงานโครงการ และการจดทาบญชทเปนปจจบน


- 24 -

สวนการเงนและบญช จากสถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) ไดสนบสนนการบรหารจดการของเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง โดยไดทาความเขาใจเพมเตมในเรอง การเปดบญชเงนฝากธนาคารเพอรบเงนสนบสนนและผมอานาจเบกถอนเงน 1. เปดบญชเงนฝากออมทรพย โดยชอบญชเงนฝากธนาคาร เปนชอเดยวกบเครอขาย /โครงการทขอรบเงนสนบสนนจากพอช. การเบกถอนเงนตองมผมอานาจรวมลงนาม อยางนอย 2 ใน 3 คนโดยผมอานาจสงจายเงนจากบญชเงนฝากธนาคารจะตองเปนไปตามมตทประชมคณะกรรมการโครงการนน

2.เอกสารทตองใชในการเปดบญชเงนฝากธนาคารเพอรบเงนจากเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองระดบภาคจะตองใชเอกสาร ดงน

2.1 รายงานการประชมของเครอขาย ซงมมตใหเปดบญชเงนฝากโดยมรายละเอยด - เปดบญชเงนฝากออมทรพย - ชอบญชเงนฝาก โดยใชชอเครอขาย/โครงการทขอรบเงน - ผมอานาจสงจายเงน และเงอนไขสงจายเงน

2.2 สาเนาทะเบยนบาน และสาเนาบตรประชาชนของผมอานาจสงจายเงน 2.3 หนงสอรบรองสถานภาพองคกรชมชนซงออกโดยเครอขายแผนแมบทชมชน

พงตนเองระดบภาค หรอ พอช. 3. บญชเงนฝากทใหรบเงนสนบสนน ไมสามารถใช ATM ในการเบกถอน และไมนาเงน

ฝากอนมาปนกบเงนในบญชน 4. การนาเงนสนบสนนโครงการไปใชจายสวนตว หรออนใดนอกเหนอจากวตถประสงคของ

การดาเนนโครงการ ถอเปนการทจรตอยางรายแรง โดย พอช.มสทธระงบโครงการไดทนท 5.ดอกเบยทเกดจากเงนฝากในธนาคารถอเปนของโครงการ ซงสามารถทจะใชดอกเบยดงกลาว เพอเพมประสทธภาพใหกบการดาเนนโครงการ โดยตองมมตคณะกรรมการโครงการรองรบ

การโอนเงน

พอช.จะโอนเงนสนบสนนโครงการตามรายชอ (ชอเดยวกบเครอขาย/โครงการทขอรบเงนสนบสนนจาก พอช.) เลขทบญช และธนาคาร/สาขา ตามทผรบการสนบสนนไดสงสาเนาหนาบญชมาให หากมคาธรรมเนยมทเกดจากการโอนเงนระหวางธนาคารหรอระหวางจงหวด พอช. จะรบผดชอบคาธรรมเนยมในการโอนเงนจากยอดทตองโอนใหในงวดนน ๆ อานาจอนมตในการใชจายเงน การอนมตใชจายเงนสนบสนน จะตองเปนมตของทประชมคณะกรรมการโครงการ โดยมการมอบอานาจจากทประชมใหประธานโครงการเปนผมอานาจอนมตในเอกสารการเบกจายเงน


- 25 -

ประเภทคาใชจายทจะเบกจายจากเงนสนบสนน 1. คาใชจายในการจดกจกรรม/เวท ไดแก

1.1 คาเชาหองประชม อบรม สมมนา 1.2 คาเชาอปกรณ โสต ในการประชม

1.3 คาอาหารในการจดประชม 1.4 คาอาหารวาง 1.5 คาตอบแทนวทยากร

2. คาใชจายในการเดนทางปฏบตงาน 2.1 คาทพก

2.2 คาพาหนะ 2.3 คาเชารถ 2.4 คานามน

3. คาใชจายในการจดพมพเอกสาร และจดทารายงาน 4. คาวสด เผยแพร สอสาร วดทศน 5. คาสาธารณปโภค 6. คาใชจายเบดเตลด หลกฐานในการใชจายเงน ในการจายเงนทกครงไมวาจะเปนรายการใดกตาม จะตองมหลกฐานประกอบการจายเงน ทสามารถแสดงความครบถวนและถกตองของรายการทจายเงน และเปนทเชอถอได โดยหลกฐานดงกลาวคอ ใบเสรจรบเงน หรอ ในกรณทไมสามารถเรยกใบเสรจรบเงนได ใหใชใบสาคญรบเงน ทจดทาขนเอง เพอใช ภายในเครอขาย 1. สาระสาคญของใบเสรจรบเงน/ใบสาคญรบเงน เอกสารใบเสรจรบเงนหรอใบสาคญรบเงน จะตองมขอความ ดงน

ใบเสรจรบเงนทถกตองตามกฎหมาย จะประกอบดวย - ชอ – ทอยของผขาย/ผใหบรการ อยางชดเจน - ระบเลมท - เลขท - วน เดอน ป ทรบเงน - ระบรายละเอยดรายการซอ/บรการ และจานวนเงนอยางชดเจน - มลายมอชอของผรบเงน - ระบชอโครงการ ในสวนของผซอ/ผรบบรการ


- 26 -

ใบสาคญรบเงน (ในกรณทไมสามารถเรยกใบเสรจรบเงนได) - ระบชอ – ทอย และเลขประจาตวประชาชนของผรบเงนอยางชดเจน

- ระบรายการทจายและจานวนเงนอยางชดเจน - ลงลายมอชอผรบเงน และผจายเงน - ลงลายมอชอหวหนาโครงการ/ผรบผดชอบโครงการ (เพอรบรองการจายเงน)

2. ตวอยางแบบฟอรม 2.1 ใบสาคญรบเงน

2.2 ใบแสดงรายละเอยดการเดนทาง/ใบรบเงน 2.3 ใบลงทะเบยน

2.4 ใบสรปคาใชจายรายกจกรรม 2.5 ใบรายการรบ - จายประจาเดอน

การเกบรกษาเอกสารของโครงการ

1. วตถประสงคในการเกบรกษาเอกสาร เพอแสดงใหเหนวาเครอขาย/โครงการใชจายเงนงบประมาณอยางไร มความโปรงใส ตรวจสอบได และมระบบการจดการทด

เพอเปนขอมลในการตรวจสอบ ประเมนผล ทงจากองคกรชมชน หนวยงานภายนอก หรอ หนวยงานของรฐ

2. ระยะเวลาในการเกบรกษาเอกสาร เอกสารการใชจาย และเอกสารประกอบการเบกจายควรเกบอยางนอย 5 –10 ป เพอรอการ ตรวจสอบ ประเมนผลของสานกงานการตรวจเงนแผนดน และหนวยงานอน ๆ ทเกยวของ 3. ประเภทเอกสารทตองเกบเพอประกอบการดาเนนการตามโครงการ/กจกรรม

3.1 โครงการและแผนงานทไดรบอนมตงบประมาณ 3.2 โครงสรางการบรหารจดการ 3.3 รายชอคณะกรรมการ 3.4 เอกสารการใชจายเงนเพอดาเนนโครงการ/กจกรรม ไดแก

- ใบเสรจรบเงน หรอใบสาคญรบเงน (กรณไมมใบเสรจรบเงน) - ตวรถยนต/รถไฟ - รายชอผเขารวมโครงการ/กจกรรม/อบรม/ประชมในแตละครง

3.5 รายงานการประชมการดาเนนโครงการ/กจกรรมแตละครง 3.6 รายงานสรปผลการปฏบตงานตามแผนงานแตละงวด 3.7 รายงานสรปผลการปฏบตงานตามแผนงานงวดสดทาย


- 27 -

3.8 รายชอผรบประโยชน 3.9 สมดบญช สมดรายรบ – รายจาย

3.10 บญชเงนฝากธนาคารทรบเงนจากเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองระดบภาค และ รายละเอยดเงอนไขการสงจายเงน 3.11 เอกสารอน ๆ ทเกยวของ เชน หนงสอขยายเวลาโครงการ/กจกรรม หนงสอการเปลยนแปลง กจกรรม เปนตน การตดตามตรวจสอบและพฒนาระบบม 2 ลกษณะ คอ ลกษณะท 1 การตดตามโดยองคกรชมชน ลกษณะท 2 การตดตามโดยองคกรของรฐ การเบกจายเงนงบประมาณ เมอนามาใชดาเนนการตามโครงการทไดรบอนมตนน จะม สานกงานการตรวจเงนแผนดนหรอหนวยงานอน ๆ ทเกยวของมาตรวจสอบการรบ – จายเงน การใชจายเงน และทรพยสน วาเปนไปตามแผนงาน โครงการ วตถประสงค เปาหมาย และมผลคมคาใชจายโดยประหยด หรอไม ในการตดตามดงกลาวจะสะทอนใหเหนถง

1. ความเชอถอไดของขบวนการองคกรชมชน/เครอขาย/พอช. 2. ประสทธภาพการควบคมภายใน และการจดการ 3. ประสทธภาพของการใชงบประมาณ และความคมคา 4. ผลสาเรจของโครงการ/กจกรรม วาเปนไปตามเปาหมาย วตถประสงค หรอไม


- 28 -

1.5 สรปภาพรวมการดาเนนงานเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง เชงปรมาณ 1. ตาบลทไดรบการหนนเสรมใหมการจดทาแผนแมบทชมชนพงตนเอง 222 ตาบล

ภาค จานวนตาบล


ตาบลนารอง ครอบคลม พนท อาเภอ

ครอบคลม พนทจงหวด

ภาคใต จานวน 62 ตาบล

15 ตาบล 47 ตาบล 21 อาเภอ 8 จงหวด

ภาคกลาง จานวน 28 ตาบล


ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 59 ตาบล


ภาคเหนอ จานวน 74 ตาบล


รวมทงสน 49 173 - -

2. เกดวทยากรกระบวนการ “ไทพนธแท” จากพนท 222 ตาบล จานวน 1,100 คน ภาคใต จานวน 256 คน ภาคเหนอ จานวน 350 คน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 171 คน ภาคกลาง จานวน 140 คน

3.เกดพนทยกระดบการพฒนาแผนชมชนจากระดบตาบลสระดบยทธศาสตรอาเภอ จานวน 9 พนท

ภาคใต ไดแก อ.หลงสวน / อ.พนม / อ.ทาชนะ / อ.บานนาเดม / อ.ชะอวด / อ.หวไทร ภาคเหนอ ไดแก นานอย จ.นาน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก กงอาเภอโพธศรสวรรณ ศรสะเกษ

4. สรางทมงาน 5 เสอ ประกอบไปดวย กานน นายก อบต. ประธานแผนแมบทชมชน ประธาน กลมตางๆ ผลจากการจดเวทมคณะทางานทเขาใจและพรอมทาแผนแมบทชมชนรวมกนในการพฒนา ทองถนโดยการใชพนทตาบลเปนตวตง จานวน 888 คน


- 29 -

5. เกดทมเลขาสนบสนนการเคลอนขบวนแผนแมบทชมชน 4 ภาค (ระดบตาบล / ระดบภาค) มการพฒนายกระดบทมบรหารจดการ (ชมชน / ตาบล) เพอเปนทมพฒนากบวทยากรกระบวนการ จานวน 222 คน 6. เกดการรวบรวมชดองคความรและการทาสอประชาสมพนธเผยแพร

• จดทาโปสเตอรแผนชมชน จานวน 80,000 ชด

• จดทา CD แผนชวตชมชน 4 ภาค จานวน 2,000 ชด

• ผลตหนงสอชดองคความร แนวคด ยทธศาสตร เปาหมายแผนปฏบตการและกลไกการทางานแผนชวตชมชน จานวน 2,000 เลม

• จดทาเอกสารชดประสบการณองคความร “แผนชมชนกบการแกไขปญหาความยากจน” ระดบตาบล ระดบอาเภอ ระดบจงหวด

• VCD กระบวนการทาแผนชมชน ต.ขอนหาด / ต.เกาะขนธ / อาเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช “ เรองการทาแผนชมชนสการปฏบตจรง กจกรรมภายใตแผนชมชนสการแกไขปญหาความยากจน”

• เผยแพรกระบวนการเคลอนงานแผนแมบทชมชน วทยกระจายเสยง หนงสอพมพ วารสาร โทรทศนมการจดรายการรอบภมภาค

ผลการดาเนนงานเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค หลกคดสาคญของเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค คอการใชแผนแมบทชมชนเปนเครองมอสรางการมสวนรวมของประชาชนในการกาหนดทศทางการพฒนาตนเอง บนพนฐานของศกยภาพ ภมปญญาของชมชนทองถน โดยมการสารวจขอมลของชมชน ทาใหชมชนเกดการทบทวน และเหนสภาพปญหา ความตองการ และศกยภาพของทองถนทชดเจน การสรางพนทตนแบบและพนทนารองมเปาหมายคอ การนารปธรรมของการจดทาแผนภาคประชาชนทสามารถแกไขปญหาของสมาชกทงในระดบชมชน ทองถน เปนแผนทรวมกนกาหนดเปนความจรงทสอดคลองกบวถชวต ตลอดระยะเวลา 1 ป ทเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค ทาหนาทเปนกลไกทสาคญในการขยายผลแผนแมบทชมชน ในพนท 222 ตาบล ผลทเกดขนจากการทากจกรรมมดงน 1.เกดการสานตอการพฒนาคณภาพการจดทาแผนระดบตาบล ใหเกดความตอเนอง ขยายใหครอบคลมทกหมบาน ปรบจากการจดทาแผนโครงการจดเวทอยางเดยวมาเปนกระบวนการจดทาแผนทมการจดเกบขอมลทกขนตอน เกดการสรปบทเรยน ประสบการณการจดทาแผนชมชนและสรปกจกรรมทเกดขนตามแผนชมชน


- 30 -

2.สรางการมสวนรวมของภาคพฒนาจากหนวยงานตางๆในการการหนนเสรมขบวนแผนแมบทชมชน ซงถอเปนพลงสาคญในการขยายแนวคดและทศทางการเคลอนแผนแมบทชมชนสพนทตางๆอยางครอบคลม นอกจากนยงเกดการเรยนรกระบวนการจดทาแผนแมบทชมชนของตาบลตางๆ เนองจากมการจดเวทเพอแลกเปลยนประสบการณ กระบวนการจดทาแผน และเกดการเชอมโยงการทากจกรรมทเกดจากการทาแผนสทองถนไดอยางมรปธรรม โดยมวทยากรกระบวนการททาหนาทในการหนนเสรมการเคลอนแผนงานแผนแมบทชมชนจานวน 916 คน การจดเวทบรณาการแผนแมบทชมชนเขาส อบต. ทาใหอบต. ยอมรบแผนแมบทชมชนเขาเปนแผนการพฒนาทองถนทเกดเปนรปธรรม เชน ตาบลบางเจาฉา จงหวดอางทอง อบต. ขอนหาด จงหวดนครศรธรรมราช อบต. นาบว จงหวดพษณโลก อบต. นาเกยน จงหวดนาน อบต. ขามเปย จงหวดรอยเอด ชอ อบต. ทกลาวถงขางตนเปนตวอยางของ อบต. ทมการจดสรรงบประมาณเพอใหแตละหมบานเกบขอมลทาแผนแมบทชมชน และมการนาแผนชมชนมาบรรจเปนแผนงานของ อบต. นอกจากนยงมการสนบสนนงบประมาณเพอทากจกรรมตามแผนงาน

3.อบต.และผนาทองถนทเขารวมในกระบวนการเรยนรเรองแผนแมบทชมชนเกดการเปลยนแปลงมมมองการจดสนบสนนงบประมาณและพฒนาทองถน กลาวคอมการเปลยนทศทางการสนบสนนงบประมาณใหชมชนโดยมาหนนเสรมเรองการพฒนาคณภาพชวตมากขน เชน การจดสวสดการชวยเหลอผดอยโอกาส ตวอยาง สนบสนนงบประมาณเพอจดกจกรรมใหผสงอายไดทากจกรรมรวมกน รวมถงการสนบสนนเงนชวยเหลอผสงอาย ในพนท อบต. ตาบลวงตะกอ สรางเครอขายสวสดการฌาปนกจเพอชวยเหลอผเสยชวตในตาบล โดยมการนาผลประโยชนทไดจากกองทนหมบานและการระดมทนจากสมาชกเพมเตมมาตงเปนกองทนสวสดการระดบตาบล อบต. ดอนนางหงส จงหวดนครพนม อบต. นาออม จงหวดยโสธร สนบสนนการทาเกษตรอนทรย ปยชวภาพ อบต. ขามเปย จงหวดรอยเอด สนบสนนกลมทอผา กลมจกสาน เพอสรางอาชพรายได

4.เชอมโยงและทาใหเกดการเรยนรประสบการณระหวางตาบลตนแบบและตาบลนารอง จากการจดมหกรรมแผนชมชนกบการแกไขปญหาความยากจนของชมชนทองถน เมอวนท 10-11 มนาคม 2547 ทโรงแรมแอมบาสเดอร ทาใหมแกนนาชมชนทเกยวของกบการเคลอนแผนแมบทชมชนทงตาบลตนแบบ ตาบลนารองและภาคพฒนา ประมาณ 752 คน ไดเขารวมแลกเปลยนประสบการณ นาเสนอนทรรศการผลการดาเนนการ และการรวมกนกาหนดแนวการขยายแผนแมบทชมชนไดกาหนดเปนยทธศาสตร การดาเนนงานแผนชวตชมชนพงตนเอง นอกจากนยงมการจดเวทแลกเปลยนเรยนรกนในพนทแตละภาค โดยมคณะประสานงานระดบชาตไปรวมจดเวททพนทตาบลตนแบบ โดยเชญตาบลนารอง ตาบลใกลเคยง และหนวยงานภาค เขามารวมทาใหเกดการเรยนรระหวางตาบล และมพนทใหมสนใจจะพฒนาคณภาพจดทาแผนชมชนมากขน

5.เกดการตอยอดแผนแมบทชมชนในพนท ในตาบลทเคยทาแผนแมบทชมชนพงตนเอง มการเกบขอมลและจดทาแผนชมชน กจกรรมทเกดรปธรรมเปนเพยงบางจด และมบางแผนทเปนแผนไมมชวต ไมมการเคลอนไหว เปนแผนชมชนทเปนเพยงรปเลม แตในบางตาบลจะเกดการตอยอด


- 31 -

แผนแมบทชมชนในพนท ตวอยาง เชน ตาบลบางเจาฉา จงหวดอางทอง เคยมกระบวนการจดทาแผนแมบทชมชนทไดรบการสนบสนนจากสานกงานกองทนเพอการลงทนทางสงคม ทาใหเกดการเรยนรเรองการทาแผนชมชน และมรปธรรมคอเกดพธภณฑงานจกสานในตาบล การทองเทยวเชงอนรกษ แตยงไมมการขยายวงเชอมโยงกบกลมอน และยงไมสามารถดงภาคพฒนาในทองถนเขารวมเรยนรเรองการจดทาแผนได กระบวนการทางานของเครอขายแผนแมบทชมชน 4 ภาค ไปกระตนใหเกดการตนตวและมกจกรรมตอยอดจากกจกรรมเดมคอทาใหมกลมตางๆเขารวมในการทากจกรรมมากขน การสรางเวทในการเขาใจรวมกบแกนนาและหนวยงานทองถน ทาใหการขยายวงเพอนผนา ทงทเปนผนาธรรมชาต และผนาทางราชการ กานน ผใหญบาน และหนวยงานภาคพฒนาในทองถน รวมไปถงวทยากรกระบวนการทมจานวนเพมมาก มการปรบปรงขอมลจากการทาแผน เชน อบต. เขามาเรยนรในกระบวนการจดทาแผนชมชนโดยมขอมลเปนเครองมอททาใหเกดการทบทวนตนเอง และกาหนดแนวทางในการพฒนาและแกไขปญหาของตนเอง

6.เกดการพฒนาศกยภาพของผนา และการสรางทมเพอการบรหารจดการงบประมาณโดยภาคประชาชน เกดการเรยนรทเกดจากการปฏบตงานจรงและการลงพนทเรยนรของคณะประสานงานแผนแมบทชมชน 4 ภาค ทไดเรยนรวธการจดการงบประมาณ การวางแผนงาน การตดตามประเมนการทางาน การเชอมโยงในระดบนโยบายทแกนนาชมชนสามารถเขาไปมสวนรวมในการเสนอแนวทางการแกไขปญหาความยากจน การรบรสถานการณและสามารถเชอมโยงแผนแมบทชมชนเขาสระดบนโยบาย นอกจากนยงมการพฒนาวทยากรกระบวนการในพนทตาบลตนแบบและตาบลนารองเพอการเผยแพรกระบวนการจดทาแผนแมบทชมชนพงตนเอง โดยเกดการพฒนาวทยากรกระบวนการรวม 916 คน และวทยากรเหลานไดทาหนาทไปเปนวทยากรขยายการทาแผนชมชนในพนทใกลเคยงอกดวย

7. เกดรปธรรมการบรหารจดการงบประมาณโดยภาคประชาชน เพอประชาชน เนองจากการสนบสนนงบประมาณมการสนบสนนใหเครอขายองคกรชมชน 4 ภาค เปนผบรหารจดการทงทางดานการเงนและการดาเนนกจกรรม นาไปสการจดปรบความสมพนธใหมของการทางานรวมกนระหวางหนวยงาน สนบสนนขบวนองคกรชมชนในการขบเคลอนแผนชวตชมชนพงตนเอง ทางานรวมกนอยางเหนคณคา มศกดศร และกระตนใหเกดการพฒนาศกยภาพของภาคประชาชนในการบรหารงบประมาณ โดยองคกรภาคประชาชน เกดการจดปรบตวเองในการทางานทใหสอดคลองกบสถานการณของชมนทองถนและการปรบตวเพอการไดรบประโยชนจากนโยบายของรฐบาล เชน การนากระบวนการทาแผนแมบทชมชนเปนเครองมอในการแกไขปญหาความยากจน เสนอตอนโยบายการแกไขปญหาความยากจนและเชอมโยงกบ ศนยประสานสนบสนนการแกไขปญหาความยากจนภาคประชาชน หรอ ศตจ. ปชช. เพอสรางใหเกดความรวมมอระดบนโยบาย


- 32 -

ผลทเกดขนในเชงนโยบาย การขยายผลแผนแมบทชมชน โดยเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค มแนวทางในการดาเนนงานคอการเชอมบนประสานลาง เพอใหเกดการขยายแนวคด รปธรรม ครอบคลมพนทใหไดมากทสด แนวทางการทางานจงมการเคลอนงานระดบนโยบายซงผลการดาเนนงานพอสรปไดดงน 1.เกดการประสานกบหนวยงานภาครวมหนนเสรมการดาเนนงานขยายผลแผนแมบทชมชนโดยเครอขายองคกรชมชน เนองจากการสงเสรมใหเกดการขยายผลแผนแมบทชมชนพงตนเอง มหลายหนวยงานทใหการหนนเสรมใหเกดการจดทาแผนแมบทชมชนในพนททวประเทศ คณะประสานงานเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง จงไดมการประสานความรวมมอกบภาคพฒนาจากสวนกลางทใหการสนบสนนการจดทาแผนแมบทชมชน หนวยงานทสาคญไดแก สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต กรมการพฒนาชมชน กรมสงเสรมการเกษตร การศกษานอกโรงเรยน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ และกรมการปกครองสวนทองถน สหรบกรมการปกครองสวนทองถนไดมการบนทกความรวมมอในการทางานรวมกนอยางชดเจน ในการสนบสนนการทาแผนชมชน โดยภาคประชาชนทมความเปนอสระ ทาใหสามารถประสานหนวยงานสนบสนนและเชอมตอกบระดบนโยบายไดอยางกวางขวาง 2. เกดการประสานเชอมโยงแผนชมชนจากระดบตาบลเปนแผนบรณาการระดบอาเภอในพนท 5 อาเภอ ไดแก อาเภอนานอย จงหวดนาน อาเภอโพธศรสวรรณ จงหวดศรสะเกษ อาเภอวงตะกอ จงหวดชมพร อาเภอพนม อาเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช อาเภอพนม จงหวดสราษฎรธาน และระดบจงหวด 1 จงหวด คอ จงหวดพทลง ซงผวาราชการจงหวด CEO ไดใหการสนบสนนแผนชมชน เชอมโยงโครงการจากแผนชมชนสแผนงานของจงหวด มการเชอมโยงในบรเวณทเปนภมนเวศนเดยวกน เชน ตาบลรอบทะเลสาบสงขลา ทเชอมตอและไดรบงบประมาณสนบสนนจากโครงการพฒนาทะเลสาบของกระทรวงทรพยากรและสงแวดลอม UNDP ทาใหสามารถผนกกาลงรวมกนพฒนาไดมากขน และภาคประชาชนไดรบการยอมรบ มพนททางสงคมสาหรบประชาชนฐานลาง

3. เกดการสงเคราะหและการถอดองคความรจากการทางานรวมกนของภาคพฒนา ในการทางานรวมกน หนวยงานทสนบสนนใหเกดการทาแผนแมบทชมชนไดรวมกนกาหนดประเดนและกรอบการถอดองคความร การเลอกพนททไมใหซาซอนกน การจดทาฐานขอมลของการจดทาแผนแมบทชมชน ม 2 หนวยงาน ไดแก สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และสถาบนพฒนาองคการชมชน (พอช.) ใหการสนบสนนในกระบวนการออกแบบหรอการกาหนดกรอบการทางานขอมลไดมกระบวนการประชมแลกเปลยนกนหลายครงเพอรวมกนกาหนดเครองมอ และหาแนวทางในการเชอมโยงขอมลและการนาไปใชประโยชนไดอยางกวางขวาง


- 33 -

4. การเชอมโยงบรณาการแผนแมบทชมชนกบองคกรปกครองสวนทองถน ทงในตาบลตนแบบและตาบลนารอง สามารถบรณาการแผนชมชนเขากบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทตาบลนารองภาคใต 48 ตาบล สามารถเชอมโยงแผนเขากบแผนงานของอบต. จานวน 44 ตาบล ไดรบสนบสนนงบประมาณในการทากจกรรมทเกดขนจากการทาแผนชมชน เชน สวสดการชมชน วสาหกจชมชน การจดการทรพยากรธรรมชาต จาก อบต. และจานวน 22 ตาบลนอกจากนยงมการประสานการทางานรวมกนกบคณะทางานแผนแมบทชมชน อาทเชน แกนนาแผนแมบทชมชนสามารถทจะเขารวมประชมกบ อบต. โดยมการกาหนดวาระการประชมเรองความคบหนาแผนแมบทชมชนและการเชอมโยงแผนเปนแผนงานของตาบล ในตาบลเปนประจาทกเดอน ตวอยาง ตาบลขอนหาด ตาบลเกาะขนธ จงหวดนครศรธรรมราช ตาบลเขาคราม ตาบลตะโหมด จงหวดพทลง สวนตาบลศรสะเกษ จงหวดนาน ทสามารถเชอมแผนชมชนเขากบกลมฮกนานอย ซงเปนประชาคมทรวมกนของคนทองถนทลกขนมาแกไขปญหาของตนเอง ทงเรองการดแลตนนาลาธาร การสรางเงนทนของทองถนทมการเชอมโยงเอากองทนหมบาน และกลมการเงนมาเพอสนบสนนการทากจกรรมของกลมตางๆ การแกไขปญหาราคาผลผลต การสรางงานสรางอาชพใหคนในทองถน และสามารถทางานรวมมอกนกบหนวยงานทองถน และหนวยงานราชาการในอาเภอ ทาใหเกดพลงของทองถนอยางเปนรปธรรม

5.การทาบนทกความรวมมอ ( MOU) กบกรมการปกครองสวนทองถนในการขยายผลในการนาแผนงาน กจกรรมไปสการปฏบต และการตอยอดงบประมาณกบกรมสงเสรมสงแวดลอมในการสนบสนนพนทลมนาปากพนงและลมนาทะเลสาบสงขลา กรมการพฒนาชมชนความรวมมอในการสนบสนนวสาหกจชมชนนารอง ต.เครง อาเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช และกรมสงเสรมการเกษตรตอยอดกบกจกรรมตาบลรามแกว อาเภอหวไทร ไดมการทางานรวมกนกบศนยถายทอดเทคโนโลย สานกงานเกษตรอาเภอ เพอรวมกนสงเสรมและการฟนฟการใชพนธขาวทองถนในการผลต นอกจากนยงมการประสานงานกบสานกงานสงเสรมสขภาพ ( สสส.) และไดรบการสนบสนนงบประมาณในการจดกจกรรมงานมหกรรมแผนแมบทชมชน จานวน 600,000 บาท มอวนท 11-12 มนาคม 2547

6.ผลจากการดาเนนงานแผนแมบทชมชนโดยเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองไดนาเสนอในระดบนโยบายจนเปนทยอมรบ ศนยอานวยการและสนบสนนการตอสเพอเอาชนะความยากจนแหงชาต ไดตงคณะอนกรรมการจดทาแผนพฒนาชมชนเพอแกไขปญหาความยากจนอยางยงยน และอนมตงบประมาณสนบสนนโครงการจดการความรและขยายผลแผนชมชน กไขปญหาความยากจน 123 ลานบาท ซงไดวางเปาหมายการขยายผลแผนชมชนในพนท 2,000 ตาบล โดยเนนการสพนทตาบลใกลเคยงตามภมนเวศน ขยายพนทใหครบทงอาเภอและขยายในระดบจงหวด

7. สงผลกระทบตอการเปลยนแปลงการเมองภาคประชาชน การเลอกตง อบต. ทชมชนเปนผคดเลอกผนาทมาจากแกนนาแผนแมบทชมชน ผนาเขามาเปนนกการเมองทองถนทาใหสามารถปรบเปลยนวธคดและการจดการงบประมาณของอบต. และแนวทางการพฒนาขององคการโดยเนนโครงการทพฒนาคณภาพชวตเพมมากขน ในบางพนทไดมการปรบเปลยนกระบวนการเลอกตง อบต.


- 34 -

จากเดมทใชระบบการแขงขนอยางเตมตว มาเปฯการปรกษาหารอใหคนทเหมาะสม มฐานการพฒนา เขามาเปนสมาชก อบต.

ขอจากดทเกดขนจากการดาเนนงานแผนชวตชมชนพงตนเอง ขอจากดทเกดขนจากกระบวนการสรางพนทตนแบบและพนทนารองคอ ความแตกตางทางดานฐานประสบการณของตาบลทถกคดเลอกมาเปนพนทตนแบบและพนทนารอง มความแตกตางกนเนองจากทผานมามหลายหนวยงานทเขาไปสงเสรมใหเกดการจดทาแผน เชน มลนธหมบาน สานกงานกองทนเพอการลงทนทางสงคม สภาพฒนฯ ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ ซงรปแบบวธการกจะมความแตกตางกน ทาใหเกดความเขาใจทไมตรงกนของกระบวนการทาแผนชวตชมชนพงตนเอง ซงหวใจสาคญอยทการนาขอมลทองถนมาเปนเครองมอททาใหชมชนใหสะทอนสภาพชวตความเปนอย และปญหาความตองการอนนาไปสการกาหนดแนวทางการแกไขปญหาของตนเอง โดยการพงตนเอง และประสานหนวยงานภายนอกเขารวมหนนเสรม เมอมความเขาใจทไมตรงกนทาใหหลายตาบลทเนนเรองงบประมาณทลงไปสนบสนน ทาตามงบประมาณเมอหมดงบประมาณกไมไดทากจกรรมอยางตอเนอง ปญหาสาคญทสงผลตอการพฒนาคณภาพเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองมประเดนทควรพจารณามดงน

1. ฐานความคดและความเขาใจของทมงานทปฏบตการในพนทยงมความเขาใจทแตกตางกน เนองจากการจดเวทเพอสรางความเขาใจเปนการใชขอมลทยงขาดความตอเนองและความชดเจนในเปาหมาย ขนตอนและกระบวนการในการทางานรวมกนยงไมไดรบการตอกยาเพอใหเกดความร ความเขาใจทตรงกน จงทาใหเกดความแตกตางในการปฏบตในพนท จะสงผลใหเกดการทาแผนแมบทชมชนเพอตอบสนอง งบประมาณทลงไปหนนเสรม

2. การสนบสนนใหเกดการขยายผลของแผนชมชนพงตนเองยงไมทางานไดถงฐานรากไดอยางทวถง กลาวคอการจะมการประสานกบแกนนาตาบลเปนหลก เปนการจดเวท การประชม เวทสรางความเขาใจ เนนการจดขบวนของพนท การสอสารระหวางแกนนาระดบตาบลและชาวบาน ยงมจดออนทยงไมสามารถสอสารไดอยางทวถง จงสงผลกระทบคนในชมชนทเปนเจาของพนทยงไมเหนความสาคญ

3. การกาหนดแผนการสนบสนนระดบตาบล ใชกรอบเดยวกนทงหมด มความยดหยนนอย ในแงของการปฏบตซงพนทแตละภาคมความแตกตางกน ทงทางดานฐานคด และประสบการณการจดทาแผนชวตชมชนพงตนเอง ตามแผนงานของเครอขายแผนแมบทชมชน การกาหนดกจกรรมทเปนกรอบททกภาคตองปฏบตเหมอนกน ทาใหเกดความขดแยงทางความคดในทมของแกนนาเรองของการนาเอาหลกการปฏบตมาเปนกรอบซงบางครงทางแกนนาเครอขายทเปนตวแทนภาคเกดความรสกวาไมสอดคลองกบการปฏบตในแตละภาค


- 35 -

4. เนองจากการทางานของคณะประสานงานเครอขายแผนแมบทชมชนระดบชาต มวธการทางานแบบอาสาสมคร ไมมคาตอบแทนใหกบแกนนา ในขณะทการปฏบตงานของคณะประสานทตองตดตามงานในพนท และตองใหเวลากบการลงพนทเพอตดตามงานแผนแมบทชมชนในแตละภาคซงใชเวลามาก มผลกระทบตอการประกอบอาชพ และรายไดของแกนนาทเขารวมเปนคณะทางาน ทาใหรายไดของครอบครวลดลง

5. จากประสบการณการบรหารจดการของเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง ทผานมาทาใหคณะประสานงานเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเองพบวาการจดการยงมขอทเปนขอขดของคอ ระเบยบขอตกลงเรองการเบกจายงบประมาณทางดานคาบรหารจดการยงไมคอยชดเจน มการเปลยนแปลงบอย เชน คาเดนทาง คาใชจายในการปฏบตงานในพนท รวมไปถงการวางระบบการเบกจายงบประมาณเพอการทากจกรรมทคอนขางจะแขงตวทาใหเกดปญหาการเบกจายงบประมาณ ทาใหคณะทางานสวนกลางตองลงพนทเพอไปจดการแกไขปญหา โดยมการโอนเงนงบประมาณลงพนทโดยตรง ทาใหเกดความลาชา และเกดความเขาใจทไมตรงกนของแกนนาทอยในพนท แตอยางไรกตาม การทางานของเครอขายแผนแมบทชมชน 4 ภาค ถอเปน

นวตกรรมใหม ทแกนนาชมชนมาเปนผบรหารจดการการขบเคลอนงานในทกดาน การคดคนวธการทางาน การบรหารจดการคน แผนงาน งบประมาณ ใหสามารถตอบสนองกระบวนการพฒนาไดมากทสดเมอดาเนนการไปแลวมขอตดขดกมกระบวนการหารอเพอคลคลายปญหารวมกน “ไมมปญหา ปญญาไมเกด” หรอปญหามไวใหแก เปนคาพดทไดยนกนบอยในวงประชมคณะประสานงานแผนแมบท 4 ภาค ททกคนมความเชอมนวาแผนชวตชมชนเปนยทธศาสตรสาคญทจะนาไปสการพฒนาทยงยนเพราะชมชนฐานรากมความเขมแขง


Documents

ถอดบทเรียน แผนชุมชน