аликбек жекшенкулов бакиев доорун сагынып калганбы?

Коомдук–саясий гезит

Байпагын 25 жыл кийген британиялык 9

дарт жана балээ-лердин Келїї себеби

сириялыК КачКындар Кыргыз-стандан баш КалКа табууда

ємїрбек ТЕКЕБАЕв:

Канат исаев гавайиде

3

2

2

12

8 11

Жаратканым жар болсун!

урматтуу оКурман!"айбат" гезитине

жазылуу башталды!Жазылуу почта кызматын

кошкондо:

- 1 айга – 49 сом 50 тыйын- 3 айга – 148 сом 50 тыйын- 6 айга – 297 сом 00 тыйынжазылуу республиканын, бардык

почта бєлїмдєрїндє чектєєсїз жїргїзїлєт.

СїЙїКТїї гЕзИТИўИзгЕ ЖАзЫЛЫўЫз!

жазылуу индекси: 68546

5

ТОКТОО БОЛ, ТОКТАКУНОВ

• aybatkg@mail.ru • ¹ 44 • 6-ñåíòÿáðü, 2013

НАрЫНДА “АДАМ САТУУНУ ТоКТоТоЛУ”…

РЕВОЛЮЦИЯ ЖАСООГО СЕБЕП ЖАНА НЕГИЗ ГАНА ЭМЕС, ШЫЛТОО ДАГЫ ЖОК

КоррУпцИяЛАшКАН ТЕНДЕрЇстїбїздєгї жылдын 20-августунда Тон

району боюнча мектептердин 1-4 класста-рынын окуучуларына ысык тамак берїї їчїн тендер єттї. Тендерге Тоў районунун 2006-жылдан баштап тейлеп жїргєн таж-рыйбалуу жеке ишкерлери Э. Урмамбетова , Ж. Жаныгулова жана Ак-Суу районунан келген Санжар аттуу жеке ишкер катыш-кан. Комиссия мїчєлєрї Каракол шаары-нан Трюмова деген айым, Райондун билим берїї тармагынан Кулназарова Эльмира, Разыкова Багинура, Тоў айылынын мек-теп директору Мамбетова Тынар жана "Ба-кыт" балдар бакчасынын жетекчиси жана айылдык кеўештин депутаты Шаршенбек кызы Гїлбїбї болуп тендерди эч бир не-гизсиз 29-августка жылдырып коюшкан. Ак-Суудан келген Санжар аттуу адамдын ордуна таптакыр эле башка адам анын ише-ним каты жок эле тендерге катышкан. Ко-миссия деле андан тиешелїї документтерин талап кылган эмес. 29-август кїнї тендерге Ж.Жаныгулова, Э. Урмамбетова, К.Х. "Бай-темир" (бул дагы мурда Кїн-Батыш айыл єкмєтїн камсыз кылып жїргєн) жана Кара-кол шаарынан жеке ишкер А. Жунусбекова деген айым Санжардын ордуна катышкан киши менен "биз чогуубуз, бир фирмабыз" деп келишиптир. Конверттерди ачып кара-ганда Жунусбекова салыктан 2013-жылдын 15-августунда каттоодон єткєн экен. Акыр-кы эки жылдын ичинде 6000000 дон ашык сом менен иш жїргїзгєм деп жазыптыр. Бирок аны тастыктоочу бир дагы докумен-ти жок (декларация). Берилїїчї нан азык-тарынын баасы салыштырмалуу абдан эле жогору жана аягындагы жыйынтыктоочу суммасы дагы 60 миў сомдон бир топ ашык-ча тїзїлгєн. Комиссия мїчєсї Трюмованын ордуна ошол эле Каракол шаарынан Анара Усеналиева деген айым келиптир, калган мїчєлєрї мурдагылар эле. «Борборлошту-рулган» деп коюшуп чоў коррупция болуп жатат. Буга чейин тендер ар бир айыл єк-мєтдє таза, акыйкат єтчї эле. 3-сентябрь кїнї атайын барып берген тамагын кєрдїк. Алардын берген тамагына ата-энелер, му-галимдер, мектептин жетекчилери наара-зы болуп жатышат. Булочкаларынын, кор-жиктеринин граммдары кичинекей экен. Тамактарынын курамы (меню) болсо кї-нїгє эле окшош, єзгєрбєйт экен. Ушундай кантип болсун?

6-сентябрь, 2013-жыл

2 айбат пресс

Гезит ээси:"Айбат Аймак" коомдук фонду

Башкы редактор:

Каныбек САпАров

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер.Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу.Жарнамалык материалдар:

Кыргыз республикасынын Адилет министрлигинде

катталган,

Каттоо № 1853Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды

Гезит келишим баада.

Буйрутма №2166 Нускасы: 1400

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: aybatkg@mail.ru

Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Жарнама бєлїмї:0555 71 96 78, 0772 14 79 42

Редакциялык жамаат:Акинай АЙДАровАТєлєбїбї КАСЫМАЛИЕвАМирбек АСАНАЛИЕвСамара САЛАМАТовА

Жооптуу редактор:Мелис АрТЫКов

Менеджер:Чолпон АСАНовАТел: 0772 75 45 49

Редактордун орун басары:Улукбек КУТМАНБАЕв тел: 0707 56 94 88

Єзєктєн чыккан єрт жаман, єздєн чыккан жат жаман…ЖАЛАЛ-АБАД шААрЫНЫН вИцЕ-МэрЛИК КЫзМАТЫНА АТ

САЛЫшКАНДАр КєБєЙДї

Жалал-Абад шаарынын социалдык маселелерди тейлеген вице-мэрдик кыз-матына сынак жїрїїдє. Бул тууралуу мэриядан билдиришти. Алардын маа-лыматы боюнча, сынакка шаардын мур-дагы вице-мэри Малика Мустапакуло-ва, мэриянын жалпы бєлїмїнїн башчы-сы Айзат Раматиллаева, шаардык билим берїї башкармалыгынын жетекчисинин орун басары Айнура Мамытова, шаардык «Жалал-Абад їнї» гезитинин башкы ре-дактору Мейманбї Акжолова, ЖАМунун окутуучусу Мая Багышова катышып жа-тышат. Белгилей кетчї нерсе, шаардын мурдагы вице-мэри Гїлзат Алимбаева єз каалоосу менен бул кызматтан арыз жа-зып кетип калган. Аталган талапкерлер документи талапка ылайык болсо, ата-йын аўгемелешїїдєн єтїп, Мамлекеттик кадр кызматында тест тапшырышат. Ал эми коалициялык келишим боюнча бул кызмат «Ата Журт» партиясына тиешелїї экендиги айтылууда. Ошондуктан сынак-тын єтїшї формалдуу жїргїзїлїшї мїм-кїндїгїн белгилеп жатышат.

АзЫрКЫ прИМьЕр-МИНИСТр КЕЛгЕНИ БИр ТооК КЕпЕ

САЛЫНА эЛЕК, - депутат Н. Молдобаев

Єкмєт начар иштеп жатат, деп билдир-ди Жогорку Кеўештин депутаты Нарын-бек Молдобаев бїгїн, 5-сентябрда пар-ламенттин жыйынында. «Мисалы бюд-жет, анын аткарылышы, анын єзгєрїшї кандай болуп атат, кєрїп жатабыз. Анан бир нерсе десек эле, ЖК депутаттары кийлигишип жатышат деп жаман кєрї-шєт», - деди ал. Анын айтымында, єкмєт медицинага кєўїл бурбай жатат. «Мы-на кара тумоо чыгыптыр деп туристтер кача баштады. Кєлїбїздї сактап калсак жакшы болот эле да. Андан башка, газ, айыл чарбаны карап кєргїлє, кыргызча айтканда, ушул киши (Ж.Сатыбалдиев) премьерликке келгени бир тоок кепе са-лына элек», - деп белгиледи ал. Депутат билдиргендей, мамлекеттик каттоо систе-масы дагы жакшы иштеген жок. «Биздин паспорттор чет єлкєлїк жарандарга саты-лып жатат. Качан оўолобуз, жок дегенде бир завод курулса болот эле да, суу тар-тыш деген маселеле кїндєн кїнгє кєйгєй болууда», - деп белгиледи депутат. «Баа-рыбыз киришпесек, ушул жагы оор болуп жатат», - деп кошумчалады ал

Депутат: КАрАБАЛТАЛЫКТАр МУНАЙДЫ КАЙрА ИшТЕТїїЧї

зАвоНДДУН КУрУЛУшУНА НААрАзЫ

"Кара-Балта тургундары мунайды кай-ра иштетїїчї заводдун курулушуна наара-зы". Мындай маалыматты 5-сентябрда парламенттин жыйынында "Ата Мекен" фракциясынан депутат Туратбек Мадыл-беков билдирди. Анын айтымында, жер-гиликтїї тургундар ат майданынын саты-лып жаткандыгына нааразы. "Єз кезегин-де ал жакта аскердик окутуулар болуп тур-ган. Эгерде завод курулса парашютисттер кайда конушат?" - деген суроону узатты Мадылбеков. Ошондой эле ал, завод иш-ке киришїїгє даяр эмес болсо дагы жакын арада анын ачылыш азами боло турган-дыгын айтты. "Экологиялык мыйзам бу-зуулар болуп жатса, кантип заводду ишке бергени жатышат? Учурда жергиликтїї тургундар нааразы болуп жатышат", - деп кошумчалады Мадылбеков.

«КУМТєр» БоюНЧА КЫЛМЫш ИшИНИН АЛКАгЫНДА ДАгЫ БИр КАТАр МУрУНКУ АТКАМИНЕрЛЕр

КАрМАЛДЫБул тууралуу укук коргоочулар кеўе-

ши кабарлайт. Маалыматтарга караганда, Башпрокуратуранын Башкы тергєє баш-кармалыгынын кызматкерлери укуктук эксперт Нурлан Алымбаев менен бирге да-гы бир катар аткаминерлерди кармашты. Ал аткаминерлер «ар кандай мамкызмат-тардагы Кумтєр боюнча келишим тїзїлгєн 2003-жылдары иштегендер кармалды». БП маалыматы боюнча Юстиция министрли-гинин мурунку тєрага орунбасары Нурлан Алымбаев «Кумтєр» долбоору боюнча ке-лишимди кайра тїзїїдє жумушчу топтун мїчєсї болуп турганда мыйзам бузууларга жол берген деген шек менен кармалды. Бї-гїн анын баш коргоо чарасы чечилет. Буга чейин кабарлангандай, єкмєттїн токтому боюнча канадалык тарап менен сїйлєшїї їчїн 2003-жылы тїзїлгєн делегация кура-мына ошол убактагы Финансы министри-нин орунбасарлары: Мирлан Тєрємырзаев, Юстиция министринин орунбасары Нур-лан Алымбаев, Айылчарба министринин орунбасары Анатолий Макаров, Эконо-микалык єнїгїї, єнєр жай жана соода ми-нистринин орунбасары Нина Кириченко, ошондой эле Жогорку Кеўеш депутаттары Акылбек Жапаров, Жеўиш Эшенкулов, премьер-министрдин кеўешчиси Валентин Богдецкий, аппарат жетекчисинин орун-басары Мелис Сатыбеков менен єкмєт-тїк аппараттын бєлїм жетекчилери Елена Белковская, А.Жолдошев, «Кыргызалтын» АК єкїлї Камчыбек Кудайбергенов кирген. Эскертсек, «Кумтєр» боюнча кылмыш иши ЖК депутаттарынын демилгеси менен коз-голуп, алар БПдан чет элдик инвесторлор менен келишимге кол койгондорду жооп-керчиликке тартууну талап кылышкан.

шКУ САММИТИНИН КАТЫшУУЧУЛАрЫНЫН КоопСУзДУгУН 2 МИў

МИЛИцИя КЫзМАТКЕрЛЕрИ САКТАЙТ

Шанхай кызматташтык уюмунун сам-митинин катышуучуларынын коопсузду-гун 2 миў милиция кызматкерлери сак-тайт. Бул тууралуу ИИМдин басам сєз кызматы билдирди. Ички иштер министр-лигинин єкїлдєрїнєн тышкары, коргоого Ички аскердин кызматкерлери да тарты-лат. ИИМдин єкїлдєрїнїн билдиришин-че, «расмий жолугуулар єтїїчї жана сам-миттин катышуучулары жата турган жай-ларда милиция наряддары кїчєтїлгєн ре-жимде иш алып барат»,- деди ал. Эске сала кетсек, Шанхай кызматташтык уюмунун саммити Бишкекте 13-14-сентябрда єтїї-сї кїтїлїїдє.

КАНАТ ИСАЕв гАвАЙИДЕ

Є. Бабановду “талаага” таштап баса берген Канат Исаев дагы кан-дайдыр бир сыр-дуу иштердин ба-шын кылтыйтка-ны жаткансыйт. Анткени, єзїнїн Токмок жерге-синде жайгашкан “Гавайи” ресто-ранына ар ишем-би сайын ЖоКеге депутат болууну эўсегендердин айрым-дары менен бирден жолугуп, кулактарын бирден бырыштыра ийлеп жатат дейт. Бу-га чейин кєпчїлїктї тїзгєн коалицияга кирем далбасы катуу чыгып, КСДП ме-нен “Ата Мекендин” коюн колтугуна ки-рип, эмне кылаарын айласын таппай уба-ра. Балким эки їлкєн фракцияны жайлоо жараяныбы деп кетесиў. Себеби, келечек-те депутат болуунун эўсегендерди топтоп, келээрки шайлоого карата даўканын чы-гаргысы келип жатканыбы? Чоў суроого жоопту убакыттын єтїшї менен угуп ка-лаарбыз. Башында бакылдап Бабановду жактап жїрїп, акыры алдап кеткен Канат мырза саясий дымагы кайсы єўїттє єзгє-рєт болду экен?..

ТОКТОО БОЛ, ТОКТАКУНОВ

Нурбек Токтакунов деген бир укук кор-гоочу бар. Жїргєн жери ызы-чуу. Колу-нан кокон тыйын келбейт. Же жарытылуу иш бїткєрбєйт. Бар болгон таланты кы-зыл тили гана сайрайт Укук коргойм дейт. Кимдин укугун коргоп жатканын тїшїн-бєйсїў. Сотторду тандоо єнєктїгїндє кїн алыс чыр чыгарып элдин баарын тажат-кан. « Укук коргоо органдары мага маа-лыматтарды чыгарып бербейт»,- деп жал-пы республикага бир жолу атагы чыккан. Кыскасы, куйругунда калбыры бар инсан. Улам бир нерсени ойлоп табат. «Атыў чык-паса жер єрттє» деген принципти туу тута-бы же бирєєлєрдїн айгагына киреби бекер жерден чыр чыгарбайт. Эми бул суу куйду Кыргызстанда боло турган ШОСтун ке-зектеги жыйыны боло турган кїнї жолду бууйбуз деген иш-чараны баштаганы ту-рат. Жыйырма эки жылдан бери кыргыз-дар жол бууганды жакшы єздєштїрїштї.

Токтакунов да аздыр -кєптїр тажрыйба топтосо керек. Талаш жок. А бирок эмне їчїн ШОСтун катышуучуларын єткєр-бєй жолду тосуш керек? Башында мээси бар адам ойлонот да. Же, Токтакунов ай-нып калганбы? Мамлекеттер аралык деў-гээлдеги иш-чарага кедергисин тийгизїї барып турган чектен чыкандык. Жалпы кыргыз элинин бетине кєє жаап жатпай-бы. Муну алдын алуу керек. Болбосо дагы кыргыз элинин дїйнєлїк коомчулуктун алдында шагы сынат. Токтакунов учурда уйгурлардын укугун коргоп жаткан имиш. Анысын жол тосуу менен далилдейт экен. Уйгурлардын укугун Кытайга барып кор-гобойбу? Кыргызстандагы уйгурлар каала-гандай жашап, єз жашоолорун кыргыздар-га караганда тыўыраак єткєрїп жатканын Нурбек мырза кєрбєй калганы кызык. Акыркы мезгилде Кыргызстандагы укук коргоочулардын укугу чектен чыккандай узарып кетти. Мамлекет булардын тизги-нин кагыш керек. Кєрїнгєн жерге мурун-дарын тыгышат. Булардан башка адам жок. Канчалык демократия дебейли баары бир бийликтин їнї угулуп турганы жак-шы го. Баары мыйзам чегинде болсун деп коюп, аны оболу ушу укук коргоочулар бузуп жаткан жокпу? Н.Токтакунов мырза эсине келип эртереек «жол тособуз» деген ишинен кайтышы зарыл. Укук коргоочу-суўбу, болуптур коргой бер! Бирок кай-сыл жерде кандай учурда коргой турган абалыўды бил. Нурбектин уйгурлардын укугун ШОСтун деўгээлине алып чыгам дегени чекилик. Ошондуктан Токтаку-новду эрте жарыкта токтотуп «Эсиўе кел, Нурбек мырза! Кыргызстандын намысын ойло? Сен кылым карыткан кыргыз туку-мусуў. Токтоо бол. Сабырдуу бололу! Се-нин уйгурлардын укугун коргоп жатканы бизди да сыймыктантат. А бирок башка жолду тандасаў туура болот беле?» деген єтїнїч менен кайрылат элек.

6-сентябрь, 2013-жыл

3оппозициянын жїзї

Катарыўардагы адамдар «тарс» Кое берсе деле, «баКиевдиК режим» дей бересиўерби?

садыр жапаров Качантан бери

булганбаган, таза адамдардын

Катарына Кирип Калды эле?

алиКбеК жеКшенКулов

баКиев доорун

сагынып Калганбы?

Кечээ кыргыз телеканалдары аркылуу оппозициянын 8-9-10-сентябрларга карата иштеп чыгышкан пландарын алардын катарында жїргєн, Соў-Кєлдєгї оппозиция уюштурган курултайды алып барган Эрланбек Ємїралиев аттуу жигит жар салган соў, аттары аталган саясатчылар биринин артынан бири чок баскандай актанып чыга башташты. Ырасын айтканда аттары аталбаган, бирок бїгїнкї бийликти далысы менен «тиктеп» турган саясатчылар да УКМКнын бул видеотасмасын «Бакиевдик режим» менен салыштырууга єтїштї.

Видеотасмадагы жигиттин сєзї боюнча бийликти алсыздандыруу, дагы бир тєўкєрїштї жасоо аракет-теринин анабашында турган Садыр Жапаров «УКМК кыйын болсо дагы 5 кїн кїтїп, ошол кылмыш болуп жаткан учурда кармабайбы» дегендей чычалап чыкты. Анын ою боюнча мамлекетке ою бузук адамдар На-рын суусун цианид менен ууландыргыча кїтїп, анан гана кармаганда болмок экен. Эгерде Нарын суусу уулангандан кийин бул маалымат чыкканда, «Эмнеге бул маалыматты алдын-ала билишсе, анда болтурбай коюуга чара кєрїшкєн эмес» деп да чыгышмак. Ай-тор, биздин оппозициячыл саясатчылар кайсы жер-ден болсо да суудан кургак чыгууну жакшы єздєштї-рїп алышкан.

Ал эми экс-тышкы иштер министри, политология илимдеринин доктору болгон Аликбек Жекшенкулов тасмадагы жигитти «УКМКнын спецагенти» атады. Буга чейин бир нече жогорку кызматтарда иштеп жїр-гєн, дипломат саясатчынын ойлонбостон эле айтып салган салыштыруусу анын кандай жол менен болсо да актанып чыккысы келип жатканын кєргєзїп турат. Тасмадагы жигиттин спецагент эмес экендигин бир эле суроо менен тактап алсак болот. Качан эле спеца-генттер видеотасмага бадырайып чыгып алып, сайрап турушчу эле? Спецагенттер жадакалса отурган ордун да «тазалап-шыпырып» кете тургандыгын Аликбек мырза билбейби?

Анан дагы УКМКнын мындай кылмышты алдын алганын Бакиевдик режим менен салыштырып єтїп-тїр. Ага удаа эле Табылды Акеров аттуу саясат таа-нуучу, Равшан Жээнбеков аттуу эркин депутат да бул видеотасманы Бакиевдик режим деп баалады. Эске сала кетсек, буга чейин ушул эле саясатчылар «Би-рєє-жарым «тарс» кое берсе деле, аны Бакиевдерден кєрє бергиле» деп калышчу. Эми койнундагы котур таштары бадырайып чыга калганда, аны жаап-жашы-руу їчїн бїгїнкї бийликти «Бакиевдик режим» ме-нен салыштырып чыга калышты. «Жолуўар болсун». Башка не дейбиз? Эми мамлекеттин мїлкїнє кол сал-ган экс-чиновниктерге кылмыш иши козголо баштаса дагы, «Бакиевдик режим» деп улам секире бергиле. Секирип деле кєнїп калбадыўарбы?

«Ууру тойгончо жеп, єлгєнчє карганат» дегендей, кылар ишти кылып алып, эми артынан былыгы чыгып калгандан кийин мурдагы депутат Садыр Жапаров жандалбастап актанууга єттї.

Досу Ташиевдин гезити аркылуу УКМКнын оппозициянын башала-мандыктарды єткєрїї пландарын ачыктаган видео тасмасы боюнча бо-лушунча актаныптыр.

Садыр Жапаровдун айтымында, бул жєє жомок экен. «Бийлик эгер ушундай болорун билсе, сууну уулап аткан жеринен кармабайт беле?» деп айтыптыр ал. Эми сууну качан уулантса, анан кармайбыз деп отура турган оюнчук иш эмес экенин коомчулук жакшы тїшїнїп турат эмеспи. Алдыда ШОС кїтїлїп жатса, Кыргызстан ызы-чуу болуп атса – аброй алып келбеген иш болмок.

Тасманын каарманы, ошол эле оппозициянын арасынан чыккан Эрла-нЄмїралиев бул пландарды ашыруу ийне-жибине чейин єтє дыкаттык менен даярдалганын, башкалар байкап калбас їчїн шифрлер менен сїй-лєшїї да алдын ала макулдашылганын айтып отурат. Анан да ээн-талаа, тоо жери болсо, Ємїралиев айтып аткандай 18 кокту болсо, ошол жердин кайсы жеринен цианидди кайсы убакта салышарын кїтїп отуруш керек бекен? Тїштїктєгї коогалаўдар башталып кеткенде да кєптєр бийлик атайын кызматтар аркылуу мунун алдын алып, болтурбай коюшу керек болчу деп сындап келбедиби. Эми атайын кызматтар ушундай дагы бир трагедиянын алдын алып, анын аткарылышына жол берген жок, бул мак-тоого гана татырлык иш экени калппы?

Эрлан Ємїралиев тасмада Соў-Кєлдєгї курултайды Садыр Жапаров каржылаганын, анын бир туугандары менен тїз байланышта болуп кел-генин ачык айтып берип атат. Жапаров бул фактыны да танып, жаштар єздєрїдемилге кєтєрїп єткєргєнїн, анан да «40тан ашуун мамлекеттин казынасына кол салбаган, булганбаган, таза инсандарды чакырышкан экен. Мен дагы барып сєз сїйлєп, чайын ичип кеттим» деп айтыптыр. Окуган адамда дароо суроо пайда болот? Садыр Жапаров качантан бери мамлекеттин казынасына кол салбаган, булганбаган, таза адамдардын катарына кирип калды эле? Бирєєлєрдїн банктарын мыйзамсыз тартып алгандан бериби? Же бирєєнїн мїлкїн жасалма документтер аркылуу саткандан бериби?

Коомчулукка шардана болгон видеону калпка, фантастикага чыгарып атышканы менен, бул пландары ишке ашпай калганы їчїн ЭрланЄмї-ралиевди коркутууга да єтїшїптїр. Ошол эле гезитте Жапаров, Ташиев-дердин тїбєлїктїї актоочусу Акин Токталиев деген «Баарына асылды, жадагалса «Хизб-ут-Тахрирди» да сєзгє аралаштырды. Эми «хизбутчу-лар» бул баланын башын жулат, болбосо тели-теўтуштары жулат, такыр болбой баратса эл жулат. Эгер булардан аман калса, анда УКМК “сен биз-дин сценарийди так аткарган жоксуў” деген шылтоо менен бул баланын башы баары бир жулунат» деп тїздєн-тїз опузага алыптыр.

Маектин аягында буга чейинки Жети-Єгїз районунун эки жигити Кумтєр компаниясынын жетекчилигинен 3 млн. доллар акча доолап ат-кан видео тасма боюнча дагы актанып єтїптїр. Болгондо да айтылган сєздєрдїбурмалоо менен. Садыр Жапаров «Эми элестетсеўиз, биз СИ-ЗОдо жатсак эки жигит канадалык ишкерлерди коркутуп жатат. Эгер си-лер биздин талапты аткарбасаўар, анда Ташиев менен Жапаровго кошу-луп кетебиз деп» дейт. Кудайды караса болот эле. Ал тасмада Курманов жана Жунушбаев деген жигиттер «Ташиев, Жапаровдор да бизге кай-ра-кайра чыгып атат, биз менен иштегиле деп» деп алардын акча сунуш кылганын ачык айтып отурбайбы? Садыр Жапаров эмнеге бул сєздєрдї бурмалап айтып атат?

Айтор, бирєєсїн танып чыкса да бир жєн. Кашкайган далил менен эки тасма, тирїї кїбєлєр турат. Мунун баары Садыр Жапаров жана анын жолдоштору байлык, бийлик їчїн Мекенине чыккынчылык кылуудан да кайра тартпасынын анык далили.

Коомчулуктун бїйїрїн кызыткан видео оппозициянын пландарын эле ачыктабастан, элдин кєзїндє жїргєн кєптєгєн саясатчыларыбыздын да анык жїзїн ачып салды. Алардын бири коомчулукка сылык, дипломат кєрїнгїсї келген Аликбек Жекшенкулов.

Видеотасма оппозициянын бийликти ку-латуу їчїн элдин суусун булгап, кара мїртєз-дїк иштерге да барууга даяр экенин ачыктап, бул диверсанттык иштердин аткаруучулары-нын бири «Акыйкат» партиясынын лидери Аликбек Жекшенкулов экенин ачып салды. Андан кийин Жекшенкулов маалымат жы-йын єткєрїп, бул видеону чагымчылдык аракет деп чыкты.

Ал Эрлан Ємїралиевди УКМКнын агенти болсо керек деген шеги бар экенин да айтып єттї. Соў-Кєлдєгї Курултайга анын уюшту-руучулары кєздєрїнє жаш алып, келип бе-рїїмдї суранган їчїн баргам дейт.

Жекшенкулов єзїн принципиалдуу оппо-зиционер катары атап, ТИМдин диплома-тиялык академиясынын ректорлук кызма-тынан, Бельгиянын элчилигинен баш тарт-канын атады. «Мен вице-премьерликти, же премьер-министрликти талап кылганым чындыкка туура келбейт» дейт ал. Бизде-ги булактардын маалыматына караганда, ушул кызматтарга баргысы келген дымагы бар. Буга чейин дагы Жекшенкулов ушундай посттогу кызматтарды сурап, соодалашып келгени чындык.

Эў кызыгы, Аликбек мырза Курманбек Бакиевдин доорун сагынып калгандай сїй-лєптїр. «Єлкєдєгї кырдаал 3-4 жыл му-рункуга караганда начарлап кетти» дейт ал. «Эмне, Бакиев, Максимдин тушунда жакшы беле?» деген суроого тайсалдап жооп бере албай, мурунку айтканынан же кайра тар-та албай убараланды. Эске салсак, 3-4 жыл мурда 2009-жылы 9-мартта Аликбек Жек-шенкулов тїрк ишкерин єлтїрїїгє катыш-

тыгы бар деп шектелип, камакка алынган. 3-4 жыл мурда 2008-жылдын 16-декабрын-да ИИМдин имаратын ремонттоо їчїн бе-рилген Кытай грантын уурдаган шек менен ага айып тагылган, ушул эле тушта проку-ратура Жекшенкуловдун уулу катышкан эки жыл мурунку болгон окуя боюнча кылмыш ишин жанданткан. Тїнкї клубда уулу Бек-кул ок чыгарган Аликбек Жекшенкуловдун сыйлыкка алган тапанчасы менен журналист Алишер Саипов єлтїрїлгєнї тууралуу маа-лыматтар чыккан эле.Аликбек Жекшенкулов дал ошол кїндєрїн сагынгандай…

Акинай АЙДАРОВА

6-сентябрь, 2013-жыл

4 «Юпи Гейт»

«Юпи гейттен» да КорКунучтуу оппозициянын їчїнчї планы

эмне эле?

«ооруну жашырсаў, єлїм ашкере кылат» деген сыўары, оппозициянын мамлекетти ичинен иритїї максатындагы пландары ашкере болгондон бери, оппозициячыл саясатчылардын тїн уйкусу качып туру. жадакалса бардыгы эле бири-бирин жакшы тааныбаганга єтїп, єтє деле ысык ымалада эмес экендиктерин айтып актана башташты.

Ырасын айтканда, эгемендїї Кыр-гызстандын тарыхында бийликке жетїї їчїн Нарын дарыясына цианидди чылап, «юпи» жасоону кєздєгєн саясатчылар би-ринчи жолу чыгууда. УКМК тартып ал-ган видеотасмадагы Эрлан Ємїралиев-дин айткандары алдын-ала шардана бол-бой, иш жїзїнє ашып кеткенде эмне болот эле? Калп эле кєкїрєктї каккылап, «ка-гылайын кыргыз элим» дегендери менен калдайган капкара кєз айнектери менен калдайган кєкїрєктєрїнїн ичинин баары эле чыккынчылыкка толуп калгандарына кїбє болдук.

Бардыгы абдан жакшы ойлонушту-рулган. Биринчи пландары Кубаакы дол-боору экен. Ал долбоорлору боюнча Биш-кекке жана Ысык-Кєлгє кеткен жолду то-суш їчїн 600-700 киши топтошот. Анан калганы єзї эле топтоло бермекчи экен. Алардын максаттары боюнча жолду тос-кондор менен жолдон єтє албай калган-дарды кагылыштырып, анан аны бий-ликке шылтоо болгон болушу мїмкїн. Бул абдан жакшы вариант экендигин буга чейин да жол тосуп жїрїшїп, билип ка-лышкан. Ал эми экинчи пландары «Юпи» долбоору. Мындай єз элин массалык тїр-дє ууландырууга багытталган, бїтїндєй дарыяны цианидке чылоону пландаган саясатчылардын аракетин кыргыз эли де-ги эле тарыхында кездештирбесе керек. Ырас, бул маалымат азырынча тактала элек. Бирок, алардын катарында жїргєн Эрланбек Ємїралиев бул маалыматтарды оюнан чыгарып айтпагандыгы кєрїнїп турат. Жадакалса кайсы коктудан балык-тар кармалып, аларга кандайча цианидди шприцтер менен сайууну пландаштырган-дарын, цианиддин бош мїшєктєрїн сууга ыргытышаарын, ал їчїн атайын балык-чыларды да жалдап коюшканынан єйдє так айтып берїїдє.

Ойдон чыгарылган маалымат мындай

болбой тургандыгын анда аттары атал-ган саясатчылар абдан жакшы тїшїнїп турушса керек.Бирок, качан эле кыр-гыз саясатчылары жасаган кїнєєлєрїн моюндарына алып, «ак чєп башта» деп келишти эле? Ошол эле Садыр Жапаров Бакиевдерге тиешелїї имаратты Элдар Мадылбековдон сатып алганын мойнуна алганы менен, анын Бакиевдерге тиешелїї экендигин билбегендигин айтып оозубуз-ду ачырбады беле? Чынын айтканда, ал жерде «Ата-Журт» партиясынын штабы жайгашып турганда, Садыр Жапаров эмес, катардагы їгїтчїлєрї дагы «Бул мурда Бакиевдердин имараты болчу, анан биз-дин шеф ээлеп алыптыр» деп айтып жї-рїшкєнїн кайда катабыз? Же муну дагы калп дейбизби?

Андан кийин єткєн жылдын 3-октяб-рында Ак їйгє чабуул жасашып, Камчы-бек Ташиев шымынын аласын жыртып отурса дагы «Мен жумушума бараткам, мен бийликти басып алалы деп ойлогон эмесмин, чакырык таштаган эмесмин» деп танып чыкканда Ташиевди канчасы «эркек эмес экен» дешти эле. Мыкты сая-сатчы эмес, жєн эле эркек болгондо «Ак чєп башта, эмоцияма ээ боло албай бий-ликти басып алууга чакырык таштап кой-дум эле, болбосо Чыўгызхандын монгол экендигин эле билбесем, анын таржыма-лынан таптакыр эле «нєлмїн»» деп койсо эл дагы ыраазы болуп калмак. Андан ки-йин акчанын кїчї менен баатыр энелерди, ОБОН аялдарды жол тостуруп, сот залын-да сотторго, мамлекеттик айыптоочуларга айкыртып-кыйкыртып отурушту. Ошондо да «Буларды биз жалдаган жокпуз, барды-гы акыйкаттык їчїн чыгып жатышат» деп жан кашайта калп айтып отурушту. Демек, Садыр Жапаровдун актанып жатканын тїшїнсєк болот. Ал эч качан єзїнїн кыл-ган кылмышын кылмыш деп эсептебейт. Жадакалса Нарын суусуна цианидди ко-шуп жиберген жеринен кармасаў да, «Мен кошкон жокмун, єздєрї келип ыргытып жиберишти» деп айтаарына бєркїўїздєй ишене бериўиз. Кыргыз элинин тагдыры аны деги эле ойлондуруп койбойт. Аны-сын ушул «юпи» пландары менен абдан жакшы тастыкташты. Жадакалса аныє-зїнїн жердештери дагы жакшы колдобой тургандыгын билдик. Себеби, Жапаров-дордун тїбї Кытайдан келгендерин, алар-ды кєлдє«кытайчылдар» деп коюшарын коомдук ишмер Болот Байкожоевдин айт-

каны бар. Ал эми ушул эле «ЮПИ-гейт-тин» артында аты аталган саясатчылар-дын бири Аликбек Жекшенкулов дагы чок басып алгансып тызылдап жїрї. Кечээ шашылыш маалымат жыйынынєткєзїп, Эрлан Ємїралиевди тааный тургандыгын, бирок тууганы эмес экендигин, ага жєн эле акыл-кеўешин айтып жїргєнїн бил-дирди. Анан дагы бул видео тасманы бий-ликтин атайын уюштурган провокациясы катары баалап, «Азыркы бийлик Бакиев-дик режимге тїшїп алды» деп белгиледи. Анын айтуусу боюнча мындан 3-4 жыл мурункуга караганда кырдаал азыр на-чар болуп калыптыр. Демек, мындан тєрт жыл мурунку кырдаал Бакиевдин учуру-на барып такалат эмеспи? Кєрсє Алик-бек мырзага Бакиевдин доору майдай жа-гып жїрїптїр. Бирок, ошол эле тєрт жыл мурун, тактап айтканда 2009-жылдын 9-мартында Аликбек мырза Бакиевдик бийлиги тарабынан Турциянын жарынын єлїмїнє шектїї деп кармалып, камак-та отурган болчу. Андан бир жыл мурун ТИМдин имаратын оўдоодо кытай гран-тын єз кызыкчылыгына кымтып жибер-ген деген айып тагылган болчу. Ошол эле убакта анын уулу Беккулга дагы эки жыл мурнку дискотекадагы мушташы їчїн кылмыш иши кайрадан жаўырган бол-чу. Мына ушул дискотекадагы мушташта журналист Алишер Саипов каза болгон эле. Кыязы ушул убакыттагы кырдаалды Аликбек Жекшенкулов аябай «сагынып» жатса керек. Кандай болгон кїндє дагы оппозициянын «оорулуу» жараатынын оозу ачылды. Эрланбек Ємїралиевдин айтымында оппозициянынїчїнчї планы «Юпи» планынан алдаканча коркунучтуу экен. Демек, Нарын дарыясынын уула-нышы їчїнчї пландын алдында шоона эшпей кала турган болсо, оппозициянын сырдуу їчїнчї планы эмне болушу мїм-кїн? Тасмадагы жигит оппозиция єздєрї-нїн аракеттерине «Хизб-Ут-Тахрир» то-бунун балдарын да аралаштырып жаткан-дыгын баса белгилеген. Демек, алардын їчїнчї планы кандайдыр бир террорист-тик акт уюштуруу эмес беле деген суроо жаралат. «Єзєктєн чыккан єрт жаман, єз-дєн чыккан жат жаман» деп келген кыр-гыз эли. Карапайым элдин башын айлан-тып, «Кумтєр» маселесин башкы лозунг кылып кєтєрїп, эптеп бийликке жетїїнї-кєздєгєн бул саясатчылар Кыргыз мамле-кетинин башына кара булут каптаткысы келгенби? Бизге деги ушундай саясатчы-лардын кереги барбы? Демократиянын атасы болгон АКШда ушундай аракеттер билинсе, ага карата жаза кандай болот эле? Бардыгыбыз билгендей мамлекеттин бїтїндїгїнє, элдин жалпы саламаттыгы-на доо кетирїїнї кєздєгєндєрдї электр тогу єткєрїлгєн креслого «отургузмак». Электр тогу алардын чучугу кургаганча, мээси жарылганча «титиретмек». Тур-цияда болсо мындай аракеттер їчїн бе-ри дегенде 20 жылдан кем эмес убакытка эркинен ажыратылмак.

Ал эми Кытай Эл Республикасында бол-со, ємїр бою эркинен ажыратылмак, же єлїм жазасына буйрулмак. Биздин «єзє-гїбїздїєрттєгєн» саясатчылар кыргыз бийлигинин гумандуулугун билип алып, сырткы душмандар да жасабай турган кылмышты пландаштырып отурушат. Ан-дыктан бул видеотасмада айтылган маа-лыматтардын бардыгын єтє тереў илик-теп, мыйзамда кєрсєтїлгєн чаралардын бардыгын кєрїш керек. Болбосо, биздин бийлик деп кєздєрї кызарган саясатчылар адам сыягынан чыгып баратышат.

КєЧїгїНє шИш САЙЫЛгАН

БААТЫрДЫН КАМАКТАН КИЙИНКИ

МАЕгИ БоюНЧА оЙ ТоЛгоо

«Ата-Журт» партиясынын тєрагасы Камчыбек Ташиев камактан чыккандан кийин биринчи жолу «Майдан» гезитине маек берип чыгыптыр. Окуп отурсаў, тим эле Камчыбек Ташиев заманыбыздын «баатырындай» кєрїнєт.

Камчыкеў 2010-жылдан бери куу-гунтукка кабылып келатканын айтып, бир буркурап алыптыр. Курманбек Бакиевдин оў колтугунда жїрїп, ал куугунтук деген сєздїн маанисин тї-шїнбєй калгандай. Анткени, Бакиев-дин тушунда жок жерден урулуп-са-балып, бычакталып, єлтїрїлїп, тирїї калганы четєлкєгє качкан учурларды баары билет. 2010-жылы бийлик ал-машкандан кийин жарыяланган пар-ламенттик шайлоодо Ташиевдин пар-тиясы биринчи болуп озуп келбеди беле? (Кандай ыкмалар менен алдыга чыкканы єзїнчєсєз.) Куугунтук болсо, ал ошентип парламентке келет беле? Кєпчїлїктїн коалициясына кошулат беле? Ошол кезде Люстрация тууралуу мыйзамды киргизїї демилгеси бир не-че ирет кєтєрїлїп, киргизилбей калга-нына Камчыкеў шїгїр кылышы керек. Эгерде бул мыйзам кабыл алынганда Камчыбек Ташиев достору Акматбек Келдибеков, Садыр Жапаров, Нари-ман Тїлеев сыяктуу Бакиевдин куй-руктары депутат болмок тургай, парла-менттин оозуна жолой алышмак эмес.

Анан дагы кийинки президенттик шайлоодо жеўээрин ишенимдїї ай-тыптыр. Анын дарамети канчалык экенин мурунку президенттик шай-лоолор эле кєрсєтїп койбоду беле? Жалпы Кыргызстандын эли колдобой турганы,єзїнїн туулган жеринде гана добуш ала алаарын бул шайлоолор то-лук ачыктаган.

Камчыбек Ташиев сыяктуу адам президент болсо, анда эле элдин шору, уят иш. Анткени, ал єзїнїн деўгээли дарамети канчалык экенин былтыр 3-октябрдагы митингден кийин кєр-сєтїп койбодубу? Чыўгызхан болгусу келген дымагы менен, Акїйдїн темир тосмосунан ашып єтєм деп шымын айрып, дїйнє жїзїнє кїлкї болбоду беле? Тїшїп алып ошол айрык шымы менен мамлекеттик коргоо кызматке-ринин артынан кууп жєнєп, эч нерсе боло электе эле «мага ок тийди» деп кыйкырып чыгып, эртеси аны текшер-ген врач эч кандай ок тийбей эле кє-чїгїнє шиш сайылганын айтып, аби-йирин тєкпєдї беле?

Анан ушундай адамды кантип баш-чы кылып шайлайбыз? Бул кылган жоругун эл унутуп калган дейби, ай-тор, Ташиев бийликти басып алуу де-ген дегеле оюбузда болгон эмес дейт. Андан кєрє аны шыкактап, «чогуу ба-сып алабыз, артыўдан биз да киребиз» деп алдап, єздєрї башкы эшиктен эле кирип алган достору тууралуу ачык айтып берсе болмок экен…

Акинай АЙДАРОВА

6-сентябрь, 2013-жыл

555ємїрбек ТЕКЕБАЕв, «Ата-Мекен» фракциясынын лидери:

УчУр маек

«ревОлЮЦИЯ ЖАСООгО СеБеП ЖАНА НегИЗ гАНА

ЭМеС, ШЫлТОО ДАгЫ ЖОК»

МАрАТ КАзАКпАЕв КАЙСЫ оппозИцИяНЫ АЙТЫп ЖАТАТ?

Єлкєдєгї саясый кырдаал-га божомол-дєдємєлїн айтып, бирде ары, бирде бери секи-рип жїргєн саясат таануучулар жаандан кийинки козу карын-дай жайнап кетти.

Кээде салмактуу оюн айтып, кээде «айнып» кетмейи бар Марат Казакпаев аттуу поли-толог россиялык «REGNUM» агенттигине курган маегинде оппозициянын бийликти ба-сып алуу планын ашкерелеген тасмага карата пикирин бил-

дириптир. Анын божомолуна караганда, бийлик мындай ыкманын неги-зинде оппозицияны бєлїп-жаруу максатын койгон имиш. Соттун чечими чыга электе оппозиция лидерлерин коргоп, аларга «адвокаттык» кылга-нына жол болсун! Бул биринчиси.

Эми оппозициячыл «Бїтїн Кыргызстан» партиясынын тєрагасы Адахан Мадумаровдун тили менен жооп берели. Адахан Кимсанбаевич «Азаттык» радиосу аркылуу єзїн гана оппозиция лидери санарын, калгандары сатыл-ма, позициясы жок, саясатчы сєрєйлєр деп бїткїл дїйнєгє жар салганын укканбыз. «Анда Марат Казакпаев кайсы оппозицияны бєлїп-жаруу туу-ралуу сєз кылып жатат?» деген суроо жаралат. Бул экинчиси деп туруўуз.

«Ата журтчу» Акматбек Келдибеков Мелисбек Мырзакматов, Камчыбек Ташиев, Адахан Мадумаров сыяктуу оппозиция лидерлери биригїї туу-ралуу келишимге кол койгонун жарыялаганы белгилїї. Андан кєп єтпєй Мелисбек Жоошбаевич мындай макулдашуу болбогонун расмий билди-рип, оппозициянын ички ынтымагы жоктугун ырастады. Адахан мырза таасын айткандай, туруктуу позициясы жок саясатчы сєрєйлєр, Мырзак-матов ашкерелегендей ички ынтымагы жок оппозиция лидерлерин бий-лик аке ичтен кантип иритмек? «Мен гана кыйынмын» деген амбициядан єйдє кєтєрїлє албаган, бир гана маўсапты эўсеген, ынтымаксыз оппо-зицияны ыдыратуунун деле кажети жок эмеспи. Эгер Марат Казакпаев кырдаалды таасын анализдеп, акыйкат баа берген саясат таануучу болсо жогорудагыдай «сантырак» ойдон алыс болот эле. Демек, мындайда бир гана ой келет: Марат мырза эл аралык агенттик аркылуу тереў анализден-беген пикирин билдирїї аркылуу кимдир бирєєнїн заказын аткарып жа-тат. Же болбосо бїгїн бирди сїйлєп, эртеси башкача «сайраган» туруксуз политологдугун билдиргениби?

«АТА-ЖУрТТУН» КїНї ЖЫЛДЫз ЖоЛДошЕвАгА ТїшТїБї?

«Ата-Журт» партиясы Жылдыз Жолдошеваны фракция лидерлигине кєр-сєттї. Эми бул маселени фракциянын депутаттары чечет.

Аталган фракциянын лидери адегенде Камчыбек Ташиев, андан соў Садыр Жапаров, ортодо Мыкты-бек Абдылдаев да болуп келгени белгилїї. Ташиев

менен Жапаров мандатынан ажыраган соў эми лидерликти аркалай албай калышары турган иш. Маалымат каражаттарында дал ушул фракция ли-дерлиги талашка тїшє турганы айтылып келген. Анткени, азыр фракцияда калган кєзгє кєрїнєр де-путаттар эле Акматбек Келдибеков менен Мыкты-бек Абдылдаев, экєє бир команда экени белгилїї. Акматбек Келдибеков менен Камчыбек Ташиевдин мамилесин кара мышык аралаганы маалым.

Негизи алгач парламенттин бул чакырылышы-нын биринчи жыйынында эле Камчыбек Ташиев менен Жылдыз Жолдошеванын ортосун кара мы-шык аралап кеткенин билебиз. Камчыкеў «Же Жолдошева депутат болуп отурат, же мен отурам» деп кескин айткан эле. Бирок, Камчыбек Ташиев партияны тїптєгєн лидер болгону менен Жолдо-шеваны кетире албай койгон. Бир жагынан ал кез-деги мамилеси бузула элек Акматбек Келдибеков досу Жылдыз Жолдошеванын «торпеда» болуп кызмат кыларына кепилдик берип атып, кєндїргєн дейт. Жолдошеванын кандай гана маселе болбосун эч кимге сєз бербей кыйкырып чыгып атканы да мына ушундан.

Мына ошентип эми «Ата-Журт» фракциясынын тагдыры Жылдыз Жолдошеванын колуна тїшкє-нї калды. Эгер чын эле ал фракция лидери болуп шайланса, анда эле аталган партиянын ишинин бїткєнї...

прЕзИДЕНТТИ Коюп, єзДєрїўєр УУЛАНБАЙ,

АМАН-эСЕН ЖїргєНїўєргє КУДАЙгА ТооБо

ДЕгИЛЕ«Акырын бассаў аскаксыў, катуу бассаў

таскаксыў» деп кыргыздар абдан таамай айткан экен. Президент кандай кадам жаса-басын аны сындачулар дароо табылат. Баа-рына жагуу їчїн адам акча болуп жаралышы керек окшойт.

Айрымдар президентти 31-август кїнї Ала-Тоо аянтына келген жок деп сындаптыр. Ал гана эмес, Курманбек Бакиев бул май-рамда бийлечї деп салыштырып єтїшїптїр. Курманбек Бакиев Кыргызстандын Эгемен-дїїлїк майрамы болуп атса єзбектердин Ан-дижан полькасын бийлегени баарыбыздын эсибизде. Элдин баары жерге тїкїргєн, бул кыргыз элин шылдыўдоого жатат. Ушинтип бийлеп, кїлкї болгондон кєрє, бийлебей кой-гону артык эмеспи.

Ал эми президент Алмазбек Атамбаев бул кїнї эл кенен-кесири майрамдап алсын де-ген ой менен аянтка келбегендир. Мунусу да туура, анткени, Президент бир жерге барат дегенде эле жолдун баары тосулуп, анда да нааразычылык жаралат эмеспи.

Аянтка келбегенин айтып келип, бир гезит «Же президент адаттагыдай ууланганбы?» деп жазыптыр. Андан кєрє єздєрї уулан-бай атканына Кудайга тообо келтиришпей-би, адамдын ден соолугу менен да ойношо-бу? Алмазбек Атамбаев оппозицияда жїргєн убакта Бакиевдер тарабынан ууланганы беш-тен белгилїї. Єзї деле маектеринде ден соо-лугун дайым текшертип турганын ачык эле айтып берїїдє.

Канткен кїндє да, кылдан кыйкым изде-гендер баары бир табыла берет экен да.

Бакыт БЕКТУРОВ

- Оппозициянын иш-ара-кеттери УКМК тарабынан алдын-ала ачыкка чыга баштады. Маселен, 2-сен-тябрь кїнї кыргыз теле-каналдары кєрсєткєн оп-позициянын катарында жїргєн Эрланбек Ємїра-лиев айтып берген оппози-циянын пландарын айтсак болот. Мындан улам оп-позициянын аракеттери ашынып бараткан жокпу деген суроо туулат? - Биринчиден, бийликти ба-

сып алсам дегенде ак эткенден так эткен топтор бар. Аларды бардыгыбыз билебиз. Жашыр-ганга да мїмкїн эмес. Андыктан алардын арасына єз адамдарын киргизип, алардын сырын, пла-нын, максаттарын документтеш-тирип билїї УКМКнын милдети. Бирок, аны орду менен пайдала-нып, кызып кетип чектен чыгып кетпеш керек. Ал эми УКМК тар-тып алган видеотасмадагы Эр-ландын «монологун» телеканал-дар їч кїн бою кєргєздї. Анын монологунун жарымы жалган, жарымы чын дегендей эле болуп калды. Мындай маалыматтарды билиш керек, бирок акыркы кєр-сєткєн видеотасма менен УКМК бир аз чектен чыгып кеткендей болду?

- Балким, бул оппозиция-нын чектен чыгып кетке-ни эмеспи?- Жок, оппозициянын эмес,

кээ бир топтордун чектен чы-гып кеткени деп айтат элем. Мен аларды оппозиция деп айтпайм. Ошол видеодо айтылган маа-лыматтар чын болсо, сєзсїз ага чара кєрїп, тиешелїї адамдар-ды жоопко тартыш керек. Бул талашсыз маселе. Бирок, ошол эле учурда Эрландын «моноло-гу» менен кїнєєсї жок адамдар да кїнєєлєнїп калбашы керек. Мисалы, мен башкалар жєнїндє айтпай эле коеюн, ошол тасмада мен жєнїндє да айтылып кеткен. Эрлан жолду эки жеринен бууй-буз деп айтып жатат. Анан Теке-баевге чалабыз дейт. Мына ушу-ну эки-їч жолу кайталайт. Бирок, ага комментарий бербейт. Аны уккан эл эмне деши мїмкїн? Тї-шїнїксїз болуп калып атабы? Менин оюмча алар мени менен эмне їчїн байланышка чыгуула-ры мїмкїн эле? 2005-жылы ре-волюция болгондо Бакиевдин бийлигин легитимдештирїїгє салым кошком. Эсиўиздерде бол-со, Акаевге барып, анын арызын алып келгем. 2010-жылы дагы революция болгондо бийликти легитимдештирїї милдетин ма-га тапшырышкан. Ошондон улам

булар дагы бийликти алмашты-рып алсак, аны легитимдешти-рїї боюнча мага кайрылгыла-ры келсе керек. Бирок, мен бир нерсени айтып коюшум керек. 2005-жылкы дагы 2010-жылкы дагы окуялар бул бир гана окуя. Эл їй-бїлєлїк диктатурага кар-шы чыгышкан. Башкача айткан-да, їй-бїлєлїк башкарууга кар-шы чыгуу 2005-жылы башталган, 2010-жылы аяктаган. Бул тары-хый зарылдык болгон. Револю-ция жасоого объективдїї негиз-дер болгон. Азыр андай негиздер жок. Акыркы їч жылда бийлик тєрт жолу легитимдешти. Бирин-чиси реформа жолу менен, андан кийин парламенттик, президент-тик шайлоолор болду. Акыркысы - жергиликтїї кеўештерге карата шайлоолор. Демек, азыр толук мыйзамдуу бийлик иштеп атат. Дагы эки жылдан кийин парла-менттик шайлоо болот. Мына ушул учур бийликти алмашты-рууга ыўгайлуу учур. Шайлоодон утуп кел дагы, єзїўдїн єкмєтїўдї тїз. Мына ушул шайлоого даяр-даныш керек. Азыр антип-мин-тип команда жыйнаганча, прог-раммаларын иштеп чыкканча эки жыл бат эле єтїп кетет. Андан ки-йин дагы эки жылдан кийин пре-зиденттик шайлоо болот. Консти-туция боюнча президент бир га-на мєєнєткє шайланат. Атамбаев

єзї деле єз мєєнєтї аяктагандан кийин кызматын єткєрїп бере тургандыгын айтып келет. Эптеп єзїнїн бийлигин дагы узартып, сактап калайын деген жок. Їй-бї-лєлїк башкаруу болгон жок. Де-мек, кандайдыр бир революция жасоого себеп менен негиз гана эмес, шылтоо дагы жок. Мына ошол бийликти алмаштыргысы келген азаматтар жергиликтїї кеўештерге шайлоо болгондо жок дегенде бир айылдан утуштубу? Оппозициялык багытта жїргєн партиялар «Бїтїн Кыргызстан», «Ата-Журт», жаўы чыгып келат-кан «Замандаш», «Єнїгїї» пар-тиялары чоў-чоў шаарлардан же-ўишке жетишти. Демек, шайлоо жолу менен бийликти колго алса болот экен го.

- Бул видеотасма коом-чулукка жарыя болгондон кийин анда аттары атал-

ган саясатчылар чекесинен актанып, «Азыркы бийлик Бакиевдик режимге єттї» деп кыйкыра башташты. Чын эле Бакиевдик режим болуп атабы?- Бакиевдик режимге жетїї

мїмкїн эмес. Андайга учурдагы башкаруу системасы дагы жол бербейт. Бийлик башындагылар дагы андайды каалабайт. Бирок, фактыларды бурмалоо аракетте-ри болуп жатат.

- Эгерде видеотасмада ат-тары аталган саясатчы-лардын кїнєєлєрї далил-денсе, аларга кандай чара колдонуш керек?- Эгерде тасмада аттары атал-

ган сасатчылардын кїнєєлєрї далилденсе, анда мыйзамдын алдында толук жооп берїїлєрї керек.

6-сентябрь, 2013-жыл

6 статистика

АКЫЙКАТЧЫгА КАНДАЙ

САпАТ КЕрЕК?

Кыргыз эли тїпсїз тереўине тїшсєў чєгїп кетчїїдєй,чокусуна чыксаў бийигинен башыў айлана турган мааниси кенен улуу сєздєрдї мураска калтырып кеткен. Ал эми ошол сєз маанисин ар ким єз дареметине гана ылайык тїшїнєт. Мен Турдали Орозбаевич жєнїндє сєз айтардан мурда: "Жакшы адамдын теўтушу бар теўи жок, ачуусу бар кеги жок" - деген нуска сєзгє токтолуп єткїм келип турат. Анткени Турдали Орозбаев Кыргыз элиндеги теўтушу бар теўи жок, ачуусу бар кеги жок улуу инсан. Жигитчилиги менен адамкерчилиги, акыл парасатынынын кеўдиги менен айкєлдїгї, бооркерлиги менен чечкиндїїлїгї, ой жїгїртїї алкагынын єлчєєсїз бийиктиги ар бир мекенчил атуулдун жїрєгїнє жылуулук тартуулайт.

Адам турмушунда бирєєнїн кайгы-сын бєлїшїп кєўїлайтуу ар бир киши-нин колунан келиши мїмкїн. Ал эми бирєєнїн ийгилигине кубанып, жак-шылыгын бєлїшїї ар адамдын колу-нан келе бербеген иш экенин пенде ка-тары мойнубузга алышыбыз керек. Ал эми Турдали Орозбаев досунун, туу-ганынын, дегеле адам пенденин жак-шылыгы менен ийгилигин кєргєндє чын дилинен кубанып, жаш баладай сїйїнє алат. Андай сапат Орозбаевге Аллах-Таала тарабынан берилген. Єз-гєнїн ийгилигине кубанып, аны кол-доого алыш їчїн бери дегенде улуу Мухаммед пайгамбарыбыздын (САВ) Сакабаларындай ак ниеттїїлїк, ка-лыстык керек...

Коргошундай салмактуу оор мїнє-зї, бирєєнїн жетегине, куру сєзїнє кирбеген акылгєй, аруу тазалыгы ме-нен ар бир адамды єзї таанып билїїгє умтулган адамкерчилиги жогору улуу сапаты жаш-карыны, жалпы журтту єзїнє тартып турат. Ар улуттуу элдер-дин ортосундагы достукка данакер бо-ло алганын РФнын Екатеринбург шаа-рында генералдык консул болуп эм-гектенген мезгилинде далилдеп бер-ди. Эми Турдали Орозбаев жакында Кыргыз Республикасынын Акыйкат-чылыгына талапкерлигин коюп жат-канын эшиттик. Мындай талапкер-дин аталган кызматка талапкерлигин коюп жаткандыгы, элдин ишенимен кетип, бир топ акыйкатсыз иштерди жасап жиберген Акыйкатчы инси-тутунун баштапкы абройун кайрып келїїсї шексиз. Ал эми эл єкїлдєрї кимди тандап, кимди шайлап алары азырынча табышмак. Бу жолу Акый-катчыны тандоодо жаўылбасак экен деген тилек...

2013-ЖЫЛДЫН 1-ИюЛУНА КАрАТА КЫргЫзСТАНДЫН

КАЛКЫНЫН САНЫ 5 МИЛЛИоН 713 МИў

АДАМДЫ ТїзєТУлуттук статистика комитети-

нин бидирїїсї боюнча Кыргыз-станда калктын саны 1-июлга ка-рата 5 миллион 713 миў адамды тїзєт. Алардын берген маалыма-тына караганда, акыркы тышкы миграциядан улам калктын саны 3,5 миў жашоочуга кыскарган. Бул кыскаруу 53,3 миў адамды тїзгєн табигый єсїш ме-нен толукталды. Жалпы калктын єсїшї 49,8 миў адамды тїзгєн.

2013-ЖЫЛДЫН БИрИНЧИ ЖАрЫМЫНДА КоррУпцИя

БоюНЧА 710 КЫЛМЫш ИшИ КозгоЛгоН

Кыргызстанда 2013-жылдын бирин-чи жарым жылында коррупция боюнча 710 кылмыш иши козголгон. Бул туура-луу Башкы прокуратурасынын басма сєз кызматы маалымдайт. “Жалпысынан укук коргоо органдары тарабынан кылмыш иштерин иликтєєнїн жїрїшїндє мамле-кетке 20 млн 644 миў сом, анын ичинде прокуратура органы тарабынан - 20 млн 295,8 миў сом, УКМК – 20 миў сом, ИИМ – 77,3 миў сом жана Экономикалык кыл-мыштарга каршы кїрєш кызматы тарабы-нан 250 миў сом кайтарылган",-деп айты-лат билдирїїдє. Прокуратура органдары тарабынан козголгон 647 кылмыш иштин 196сы – сотко, башка органдарга – 78и жє-нєтїлсє, 287 кылмыш иши иликтєє ста-диясында болууда.

ЖогорКУ КЕўЕш БИр КАТАр МЫЙзАМ ДоЛБоорЛорДУ

КАБЫЛ АЛДЫ2013-жылдын 5-сентябрында єткєн

Жогорку Кеўештин Кезектеги жыйынын-да мурда талкууланган бир катар мыйзам долбоорлору кабыл алынды. Бул туура-луу парламенттин басма сєз кызматы билдирди.

Биринчи окууда:- “Кыргыз Республикасынын Адми-

нистрациялык жоопкерчилик жєнїндє кодексине єзгєртїїлєрдї жана толук-тоолорду киргизїї тууралуу” Мыйзамдын долбоору.

Їчїнчї окууда:- “Кыргыз Республикасынын Президен-

тинин ишмердигинин кепилдиктери жє-нїндє” Кыргыз Республикасынын Мый-замына єзгєртїї жана толуктоо киргизїї тууралуу” Мыйзамдын долбоору;

- “Кыргыз Республикасынын айрым мыйзам актыларына толуктоолорду жана єзгєртїїлєрдї киргизїї жєнїндє” Мый-замдын долбоору (“Жергиликтїї кеўеш-тердин депутаттарын шайлоо жєнїндє”, “Жергиликтїї єз алдынча башкаруу жє-нїндє”, “Жергиликтїї кеўештердин де-путаттарынын статусу жєнїндє” мый-замдарга, Администрациялык жоопкер-чилик жєнїндє кодекске);

- “Адвокаттык иш жєнїндє” Кыргыз Республикасынын Мыйзамына єзгєртїї киргизїї тууралуу” Мыйзамдын долбоору.

Андан сырткары, макулдашуу тобу та-рабынан иштелип чыккан “Кыргыз Рес-публикасынын Жогорку Кеўешинин Рег-ламенти жєнїндє” Кыргыз Республикасы-нын Мыйзамына єзгєртїїлєрдї киргизїї тууралуу” Мыйзамдын макулдашылган варианты да кабыл алынды.

ошТо 29 МИў МїМКїНЧїЛїгї ЧЕКТЕЛїї БАЛА МЕКТЕпКЕ

БАрА АЛБАЙТ"Ден соолугу жагынан мїмкїнчїлїгї

чектелїї балдар билим алууга муктаж. Би-рок аларга мектепке барууга шарт жок. Эл аралык уюмдардын изилдєєсї менен тїш-тїк аймакта 29 миў баланын мїмкїнчїлї-гї чектелїї. Ошондуктан алар билим алуу-дан арттка калган",- дейт ЮНИСЕФ уюму-нун єкїлдєрї. Аталган уюм быйыл жаўы окуу жылына карата Ош облусунун айма-гындагы мїмкїнчїлїгї чектелїї балдарга

мук-таж болгон нерселерин алып беришип, мектепке ба-рууга шарт тїзїїгє жар-дам беришти.

НАрЫН оБЛАСТЫНДА 32 МУгАЛИМ ЖЕТИшпЕЙТ

Нарын областында 32 мугалим жетиш-пейт. Мындай маалыматты Нарын област-тык усулдук билим берїї борборунун ди-ректору Касымбек Мамытов билдирди. Анын айтымында педагогикалык кадрлар мектептерге келип жатышат. Бирок муга-лимдик кызматтан кеткендер да тыйы-ла элек. "Райондук жана шаардык билим берїї бєлїмдєрї берген маалымат боюн-ча биздин областа 32 мугалим жетишпей жатат. "Жаш мугалимдин депозити" прог-раммасы боюнча облуста 47 жаш адис иш-тєєдє. Ошол эле учурда 2012-2013-окуу жылында 50 мугалим келген болсо, 15 мугалим бошоп кеткен. Ал эми мурунку жылдагы окуу жылында 142 мугалим ке-лип, 102 мугалим мектептерди таштап ке-тишиптир",-дейт Мамытов.

НАрЫН оБЛУСУНДА 13 МЕКТЕп ЖАўЫ САЛЫНУУгА МУКТАЖНарын облустук усулдук билим берїї

борборунун директору Касымбек Мамы-тов облуста 139 мектеп жаўы окуу жылы-на каалгасын ачкандыгын билдирди. Мек-тептердин їчєє толук эмес, їчєє баштал-гыч мектептер болуп саналат. Быйылкы жаўы окуу жылында Кочкор районунда-гы Молдо Кылыч айылындагы орто мек-теп жаўы пайдаланууга берилди. Учурда 5 мектептин курулуштары жїрїїдє. "Об-лус боюнча дагы 5 мектеп тїрк грант-тан бєлїнгєн каражатка жаўы салдыруу планына киргизилди. Мындан сырткары дагы 8 мектеп жаўы салынууга муктаж", -дейт Мамытов.

НАрЫНДА 9,9 МИў АДАМ ЖУМУшСУз

Нарын облустук статистика башкар-малыгы тараткан расмий маалыматка ка-раганда быйылкы жылдын жарымында облустук калкты иш менен камсыз кылуу борборуна 279 адам кайрылган. Анын 165и жумушсуз деп табылган.

2013-жылдын 1-июлуна карата кезекте турган жумушсуз жарандын саны 9,9 миў адамды тїзгєн. Алардын 6557 адамына расмий тїрдє жумушсуз макамы берилген. Ошол эле учурда жумушсуздар саны єткєн жылдын тийиштїї мезгилине салыштыр-малуу 7,8 пайызга азайган.

БЫЙЫЛ МЕКТЕпТЕрИ рЕМоНТТоого 100 МЛН СоМ

САрпТАЛДЫМектептери ремонттоо їчїн республи-

калык бюджеттен жылына 100 млн сом бєлїнєт. Маалыматка ылайык, учурда бардык мектептерде ремонт иштери бїт-кєрїлїп, окуучуларды кабыл алууга то-лук даяр.

КЫргЫзСТАНДА ТрАНСпорТ КАрАЖАТЫНА САЛЫК ЖЫЙНоо

БоюНЧА пЛАН 102,8%гА АТКАрЫЛгАН

Кыргызстанда транспорт каражатына салык жыйноо боюнча план 102,8�га ат-карылган. Мамлекеттик салык кызматы тарабынан 533,5 млн сом чогултулган, ал эми болжолдонгон сумма 519,2 млн сомго барабар болгон.

2012-жылга салыштырмалуу аталган

салык тїрї боюнча кирешелер 4,2� жо-горулаган, деп маалымдашты МСКдан. Белгилесек, їстїбїздєгї жылдын август айында Єкмєт токтому аркылуу унаа кара-жатына салык тєлєє мєєнєтї 1-сентябрга дейре бекитилген. Келерки жылда салык тєлєєчїлєр унаага салыкты мурдагыдай 20-августка чейин эмес, жаўы белгилен-ген мєєнєткє дейре тєлєй алат.

БАТКЕН оБЛУСУНДА 161 АвТо-ЖоЛ КЫрСЫгЫ

КАТТАЛгАНЄткєн 8 айда Баткен облусу боюнча 161

жол кырсыгы катталып, анын кесепетинен 22 киши кєз жумган. 241 киши жаракат алып, айрымдары майып болуп калышты. Бул тууралуу облустук ички иштер башкар-малыгынын жол кайгуул кызматынын на-чальниги Мустапакул Назаров билдирди. Анын айтуусунда бул кєрсєткїч єткєн жыл-га салыштырмалуу 30,7 пайызга єсїп кет-кен. Анын айтуусуна караганда Ош-Баткен жаўы жолунун курулушунун бїтїшї менен автокырсыктардын саны кескин кєбєйїп кеткен. Ошондуктан, азыр жол коопсузду-гун кєзємєлдєєгє єзгєчє кєўїл бурулууда.

ЖАЛАЛ-АБАД оБЛУСУНДА 1 934 620 СоМДУ єз

пАЙДАСЫНА ЧЕгЕргЕН ЖЕТЕКЧИЛЕргЕ КАрАТА

КЫЛМЫш ИшИ КозгоЛДУЖалал-Абад облусунун прокуратура-

сы тарабынан мамлекеттик “Кыргызпоч-тасы” ишканасынын Сузак райондук фи-лалынын жетекчилерине карата кылмыш ишин козгоду.Бул тууралуу Башкы проку-ратуранын басма сєз кызматы билдирди. Аталган ишкананын жетекчилери алды-на ала сїйлєшїї жолу менен кызмат аба-лынан кыянаттык менен пайдаланып 42 жалган документ тїзїшкєн. Анын натый-жасында 1 934 620 сомду жымырып, алар мамлекетке ири суммадагы чыгым алып келишкен. Учурда кылмыш иши боюнча тергєє иши башталды.

ТАЛАС оБЛУСУНДАгЫ 54 АЙЫЛЫНДА ТАзА СУУ КИргИзїї БоюНЧА ЖАЛпЫ СУММАСЫ 171

МЛН 488 МИў 830 СоМДУК 38 ДоЛБоорЧоЛор ИшКЕ ИшКАН

“Айылды суу менен камсыз кылуу жана санитария-1” долбоорунун негизинде Та-лас облусунун 54 айылында 38 долбоор-чолор ишке ашырылып, жалпы сумма-сы 171 млн 488 миў 830 сомдук таза суу киргизїї иштери жїргїзїлїп, 96 миў 753 айыл жашоочулары ичїїчї суу менен кам-сыз болушкан. Бул туурасында єкмєттїн облусттагы єкїлчїлїктїн регионду єнїк-тїрїї бєлїмїнїн башчысы Казыбек Ме-детбеков билдирди. Тактап айтканда Та-лас районунан 8, Бакай-Ата районунан 7, Кара-Буура районунан 13, Манас райо-нунан 12 суу тїтїктєрї ишке берилген. Бирок айрым суу тїтїктєрїн жаткырууда кемчиликтерге жол коюлуп, алар АРИС программасы тарабынан кайрадан реа-билитацияланган.

Жеўишбек ШЕРИПБАЕВ

статистика

миграциядан улам калктын саны 3,5 миў жашоочуга кыскарган. Бул кыскаруу 53,3 миў адамды тїзгєн табигый єсїш ме-миў жашоочуга кыскарган. Бул кыскаруу 53,3 миў адамды тїзгєн табигый єсїш ме-миў жашоочуга кыскарган. Бул кыскаруу

нен толукталды. Жалпы калктын єсїшї

ЖАрЫМЫНДА КоррУпцИя БоюНЧА 710 КЫЛМЫш ИшИ

Кыргызстанда 2013-жылдын бирин-

мук-таж болгон мук-таж болгон мук-

нерселерин алып беришип, мектепке ба-рууга шарт тїзїїгє жар-дам беришти.рууга шарт тїзїїгє жар-дам беришти.рууга шарт тїзїїгє жар-

НАрЫН оБЛАСТЫНДА 32 МУгАЛИМ ЖЕТИшпЕЙТ

Нарын областында 32 мугалим жетиш-салык тїрї боюнча кирешелер 4,2� жо-

6-сентябрь, 2013-жыл

7крим чєйрє

Кылмыш дїйнєсїндє “Жеўго” деген каймана ат менен белгилїї Оштогу кримчєйрєнїн анабашы атыккан Кадыр Досонов жакында соттон акталды.

КАдыр дОсОНОВ КАНТип БОшОНУп КеТТи?

оор АЙЫпТАр СоТТоН ооДАрЫЛгАНДА

Кылмыш дїйнєсїнїн тилинде “положенец” макамындагы Ка-дыр Досонов єткєн жылы 14-сен-тябрда Тажикстандан кармалып, Дїйшємбї шаарынан алынып ке-линген. Ага ички иштер органда-ры тарабынан карактоо, маўзат соодасы жана адам уурдоого бай-ланышкан оор айыптар коюлган болчу. 2011-жылы уюшкан кыл-мыштуулукка каршы кїрєш кїчє-гєн шартта Кадыр Досонов Оштон Дубайга качып, андан кайра Та-жикстанга єтїп келгени белгилїї болгон. Ички иштер органдары-нын ыкчам маалыматтары боюн-ча, “Жеўго” Кыргызстан аркылуу єтїїчї маўзат трафигин азырга чейин кєзємєлдєп турат. Быйыл июнь айында анын иши Ош шаар-дык сотунда каралып, Досонов-го тергєєдє коюлган айыптардын бардыгы алынып салынды. Акта-лып, эркиндикке чыккан кримчєй-рє анабашы єлкєдєн чыгып кетке-ни айтылганы менен азыр кайда экени белгисиз.

ИИМдин уюшкан кылмыштуулукка каршы кїрєшїї боюнча тїштїк аймактык башкармалыгынын башчысы Малик НУрДИНОв “Жеўгону” боштондукка чыгаруу артында кандай кїчтєр турганы иликтенип, аны кайра кармоо аракеттери жїрїп жатканына токтолду:

- Сот кандайдыр бир себептер менен анын айыбын тастыктоочу

далилдерди карабай туруп, жооп-керчиликтен бошотуп жиберген. Текшере келгенде анын тобу 5-6 оор кылмыштарга шектелип, бул боюнча тиешелїї далилдер бол-гон. Булар эбак эле ошол мурда соттолгон жана андан кийинки жасаган кылмыштары боюнча тїр-мєдєн чыкпай отурушу керек бол-чу. Бирок ал сатып алуу жолу ме-нен эркиндикке чыккан учурлары буга чейин да болгон экен. Мына ошол Досоновдун єзї жана анын эки шериги кандайча соттун чечи-ми менен акталып, бошотулганын иликтеп жатабыз. Ошондой эле аталган адамдарга учурда издєє жарыяланды. Алар эртеби-кечпи сєзсїз колго тїшєт.

“Жеўго” деген каймана ат ме-нен белгилїї Кадыр Досонов Ош облусунун Кара-Суу районуна ка-раштуу Кенжекул айылынан болот. Учурда 42 жаштагы Досоновдун уюшма тобу негизинен жыйыр-ма адамдан турары милициянын досьесинде жазылган. Алардын Алай, Кара-Суу, Єзгєн райондору-на чейин тармактанган уюшмала-ры тууралуу маалыматтар да бар.

Кадыр До сонов єзї уюш -ма топтун єкїлї катары алгач 1996-жылы милициянын кєзї-нє чалдыккан. Ошондой эле ич-ки иштер органдарынын ыкчам маалыматтары боюнча, Кадыр Досонов Єзбекстандагы жана Та-жикстандагы уюшкан кылмыш топтору менен байланышы бар экени байкалган.

2010-жылга чейин Кадыр До-сонов Оштогу жана Кара-Суудагы

жеке ишкерлерден салык чогул-туудан ири киреше таап турган. Анын кара тїстєгї БМВ-520, калай тїстїї БМВ-520 жана кара тїстє-гї брондолгон «Тойота Ленд Кру-зер» автоунаалары менен жїргєнї аныкталган. Изкубарлардын айты-мында “Жеўго” учурда ишкерлер-ден салык чогулта албай калганы менен єлкєнїн тїштїк аймагын-дагы маўзат соодасын дагы деле кєзємєлдєйт.сот:

МАМЛЕКЕТТИК АЙЫпТоо КїНєєНї ДАЛИЛДЕЙ

АЛБАДЫБирок буга карабастан Ош шаардык сотунун тєрайымы Кымбат БеКЖАНОвА сотто тергєє чогулткан далилдер анын айыбын мойнуна койууга жетишсиз болгонун белгиледи:

- Мына ошол тергєєнїн натый-жалуулугу жана тергєєнїн сапа-ты тууралуу эмнеге айтышпайт да кїнєєнїн бардыгын сотторго коюшат? Эгерде ошол иште да-лилдер оркоюп турса, кантип эле сот ага кєўїл бурбастан аны актап жиберсин. Мейли, ошол уюшкан кылмыш тобунун єкїлї болобу, же башкасыбы сотто анын айы-бын тастыктай турган далилдер болушу керек да. Бул иште мамле-кеттик айыптоочу соттолуучунун кїнєєсїн далилдей турган факты-ларды бекемдеп бере алган жок. Ошондуктан албетте сот мындай шартта соттолуучуну актоо єкї-мїн чыгарды.

Кадыр Досоновго 2011-жылы Камчы Кєлбаевдин уюшма тобу-нун белдїї єкїлї катары издєє жарыяланган болчу. Изкубарлар-дын айтымында, ал издєє жарыя-лангандан кийин туура бир жыл-дай укук коргоо органдарынын укуругуна илинбей жїргєн. Анын дайын-дареги бирде Дубайдан, бирде Тажикстандан же бирде Кыргызстандан чыгып турган. Єт-кєн жылы Тажикстандын борбору Дїйшємбї шаарында кыргызстан-дык изкубарлар тажик кесиптеш-тери менен бирге Кадыр Досо-новду їч шериги менен кошо кєп кабаттуу їйлєрдїн биринен колго тїшїргєн.

АЛАКАН ЖАЙгАНДАН БАшКА АЙЛА ЖоК

Ошол кездеги ички иштер органдарынын жетекчилиги Досоновдун кармалышы менен 2010-жылдагы кєптєгєн кємїскє иштердин бети ачылат деп ишендирген. Бирок анын быйыл июнь айынын башында кїтїїсїздєн соттон акталып, абактан бошотулушун мурдагы ички иштер министринин орун басары, учурдагы Бишкек шаардык ички иштер башкармалыгынын башчысы Мелис ТУргАНБАев мындайча мїнєздєдї:

- Андан пара алып туруп актап жиберишпедиби. Ал эми кєз кєрї-нє эле иш болуп калбадыбы. Анын мойнунда кырк килограмм маў-заты, кымбат баалуу автомаши-наларды ээлеринен зордук менен тартып алган, акча талап кылган жана карактаган сыяктуу єтє кєп иштер бар болчу. Аны издеп жї-рїп таап, кармап келїїнїн єзї эле укмуштай эмгекти, чеберчиликти жана убакытты талап кылган бол-чу. Мына эми ошол иштин барды-гы талаага кетти.

Талдоочулардын баамында, соўку мезгилде кримчєйрє єкїлдєрїнїн бошотулушу єлкєнїн тїштїгїндє уюшма топтордун жандануусуна негиз берген. Ички иштер министрлигинин тїштїк аймактык уюшкан кылмыштуулукка каршы кїрєшїї башкармалыгынын башчысы Малик НУрДИНОв учурда аймактагы кримчєйрєнїн кїчтєнїїсїнє жол бербєє боюнча иш-аракеттер кєрїлїп жатканына токтолду:

- Учурда биздин негизги мак-сатыбыз їч жыл ичинде кармал-ган мына ошол уюшма топтордун башчылары эмне себептен жана кандай кємїскє жагдайларда бо-шонуп кетип жатканын аныктоо. Мына ошол жагдайдан улам, єл-кєнїн тїштїк аймагында айрым уюшма топ єкїлдєрїнїн кый-мыл-аракеттери жандана башта-ганы байкалууда. Азыр негизи-нен ушул багытта иликтєє иште-ри жїрїп жатат. Анын алкагында иш мерчеми тїзїлїп, уюшма топ лидерлеринин мурдагы жана ки-йинки кылмыш иштерин кайра-дан кєтєрєбїз. Бул їчїн биз би-ринчи кезекте єздїк курамдын ичин жаўылап жана кїчтєндїрїї ишин биринчи кезекте колго алуу-ну туура кєрдїк. Мына ошол иш-тер аягына чыкса эле биз уюшма топторго баш кєтєртпєстєн чара кєрїїгє даярбыз.

“УЙпАЛАНгАН” УрААНДАр

Ошол эле кезде коомчулукта бийлик уюшма кылмыштуулук-ка каршы кїрєш жїрїп жатат де-гени менен чынында кримчєйрє лєктєрї мурдагыдай эле єзїнїн талабын койуп келе жатканы ай-тылууда. Буга Камчы Кєлбаевдин сотунда ага каршы мурда тергєєгє кєрсєтмє бергендердин кайрадан андан баш тарта баштаганы мисал боло алат дешет талдоочулар. Бу-га чейин бийлик уюшма топтор-го каршы кїрєш жарыяланганын ураан катары айтып келишкен эле. Ички иштер министрлигинин 3-сентябрда болуп єткєн жамаат-тык жыйынында да уюшкан кыл-мыштуулук баш кєтєрїп жатканы боюнча маалыматтар ачык тал-кууга алынды.

Жогорку Кеўештеги “Ата Мекен” фракциясынын депутаты Бактыбек КАлМАМАТОв бийлик єзї криминалдын кїчєшїнє шарт тїзїп берип жатат деп белгиледи:

- Жарандардын эркиндигин жана коопсуздугун камсыздай ал-баган єлкєдє мына ошол бандит-тердин кылган кылмышы боюнча ким барып кєрсєтмє бериши мїм-

кїн. Мына ошол эле Кєлбаев, Ана-пияев жана Досонов боюнча ушуга окшогон мисалдар айтылып жїрєт. Мындай жагдайда уюшма кыл-мыштуулук менен кїрєш жїрїп жатат жана анын жыйынтыгы мы-на деп айтууга ооз барбайт. Анан калса бийлик єзї бир нече мам-лекеттик кызматкердин канына зобун болуп, бул мамлекетти таа-ныбай, Чеченстандын байрагын отурган хатасына илип алган Ба-тукаевди абактан бошотуп узатып жиберип жатса ушул бийлик кыл-мышкерлер менен натыйжалуу кї-рєш жїргїзєт деп ишенсе болобу?

ЖАўЫ МЫЙзАМ КЫЛМЫшКЕрЛЕрДИ

ТАНДАЙБЫ?Буга чейин уюшкан кылмыш-

туулукка каршы кїрєштї кїчє-тїїгє байланыштуу парламент тарабынан мыйзамдар топтому-на єзгєртїїлєр киргизилген. Бул єзгєртїїгє ылайык, уюшма кыл-мыш тобу менен байланышы бар соттолуучунун жаза чарасы же-ўилдетилбейт деген ченем кир-гизилген. Ага мамлекет башчысы Алмазбек Атамбаев быйыл жазын-да кол коюп, ал кїчїнє киргендей болгон. Ал турсун аталган ченем-ге ылайык, мурдагы президент Ба-киевдин бир тууганынын соттол-гон уулу Санжар Бакиевге курал-дуу топ тїзгєн деген негиз менен 2012-жылы ага карата колдонулган жазаны жеўилдетїї чарасы кайра алынып салынган болчу.

Жогорку Соттун мурдагы тєрагасы Курманбек ОСМОНОв Кылмыш-жаза процессуалдык кодексине киргизилген мына ошол єзгєртїїлєр соттолуучулардын бардыгына бирдей иштебей жатканына токтолду:

- Бул мыйзам мамлекет башчы-сы кол коюп, жарыялагандан ки-йин эле кїчїнє кириши керек эле. Бирок тилекке каршы анын айрым бир ченемдери жана талаптары ар кайсы соттолуучуга карата ар баш-кача колдонулуп жатканы таў кал-тырууда. Мыйзам бардыгына бир-дей болушу керек эле да.

Соттолгон Санжар Бакиевди боштондукка чыгарууга каршы колдонулганмына ошол укуктук ченемдер эмне себептен уюшма топтун анабашы катары атыккан Кадыр Досоновго колдонулбай калганы белгисиз. Кыргызстанда уюмдашкан кылмыштуу топтор-дун 625 мїчєсї катталган. Алар не-гизинен тогузга бєлїнїп, алардын ичинен эў ирилери катары Камчы Кєлбаевдин, Азиз Батукаевдин, Максат Абакировдун жана Алмаз Бокушевдин уюшма топтору айыр-маланып турат.

Булак: Азаттык їналгысы

МоСКвАДА А.АНАпИяЕвДИН АКТИвДїї 7 МїЧєСї КАрМАЛДЫ, АЛАр КЫргЫзСТАНДЫН ЖАрАНДАрЫН

УУрДАп ЖїрїшЧї Москванын ыкчам иликтєє тобу менен Кыргызстандын ИИМ-

нин жана Орусиянын ИИМги менен биргеликте уюшкан кылмыш-туулукка каршы тобу менен бирдикте Алманбет Анапияевдин 7 активдїї уюшкан кылмыштуу топтун мїчєлєрїн кармашты. Чїй ОИИБнин басма сєз кызматы билдиргендей, 17-июль кїнї Моск-ва шаарындагы Можайский районун милициясына 26 жаштагы убактылуу Москва шаарынын жашаган кыргыз жараны Д.Абай, кайрылган. Анын арызында, 2013-жылдын 16-июль айында бел-гисиз 5 адам кїч колдонуп “ВАЗ 2115” їлгїсїндєгї єзїнїн автоу-наасынын артына салып токойго алып барышкан. Анын айты-мында, белгисиз адамдар ага карата кїч колдонуп, сабап, башына тапанча такап, аталган автоунааны алып, жана ошондой эле 100 миў рубль даярдап коюуусун талап кылган. Андан соў алар бел-гисиз тарапка качып кетишкен.

Аталган факты боюнча Можайский районунун милиция кыз-маткерлери кылмыш ишин козгошкон. Оперативдїї иштердин жыйынтыгында 18-июль кїнї КРнын ИИМгинин милиция кыз-маткерлери жана Москва шаарынын ыкчам иликтєє кызматкер-лери тарабынан Алманбет Анапияевдин активдїї 7 мїчєсїн кар-машкан. Алар:

Э. Кїнболот, 1987-жылы туулган, Сузак районунун Кара-Да-рыя айылынын тургуну. Ал А. Анапияевдин акча жагын караган активдїї мїчєсї болуп саналат. Аны тинтїї маалында тапанча табылган.

С.Таалайбек, 1987-жылы туулган., Сузак районунун Кара-да-рыя айлынынын тургуну

С. Арстанбек, 1982-жылы туулган., Сузак районунун Кара-Да-рыя айылынын тургуну

К. Мирлан, 1992-жылы туулган., Сузак районунун Кара-Дарыя айылынын тургуну

- С. Їмїт, 1991-жылы туулган., Сузак районунун Кара-Дарыя айылынын тургуну

-У. Абдибозромжон, 1979-жылы туулган., Сузак районунун Ка-ра-Дарыя айылынын тургуну

-А. Бактыбек, 1982-жылы туулган, Базар-Коргон районунун жашоочусу.

“ВАЗ 2115” їлгїсїндєгї автоунаа ээсине берилди.Азыркы учурда кармалгандар Москва шаарындагы Мажайский

районунунда убактылуу кармоочу жайда камалууда. Учурда кат-талган кылмыш иши боюнча тергєє иштери жїрїп жатат.

6-сентябрь, 2013-жыл

8 ДЇЙНЄ ДЇБЇРТЇ

АКШ СЕНАТЫНЫН КОМИТЕТИ СИРИЯГА КЇЧ КОЛДОНУУ СУНУШУН БЕКИТТИ

АКШ сенатынын комитети химиялык курал колдонгон деген айыптарга жооп иретинде Сирияга каршы кїч колдонуу чечимин бекитти. Бул документти тышкы иштер боюнча комитеттин 10 мїчєсї колдогон, жетєє каршы добуш берген. Чечим келерки аптада жалпы сенаттын кароосуна коюлат. Бекитилген долбоордо Сириядагы согуштук операцияларга 60 кїндїк чек коюлуп, дагы отуз кїнгє узартуу укугу берилген. Буга кошумча жєє аскерлерди киргизїїгє тыюу салынган.

Президент Барак Обама аскерий операцияларды жїргїзїї планына єлкє ичинен дагы, тышынан дагы колдоо издєєдє. Шаршемби кїнї бул чечим бекитилгенине карабастан, алдыдагы добуш берїїлєрдїн жыйынтыктары бїдємїк. Жалпы сенат бул планды кол-доого алабы? Андан соў АКШнын эл єкїлдєр палатасы дагы Сирияга аскерий кийили-гишїї сунушун жактырабы? – деген суроолор бар. ABC/BBC News каналдары жїргїз-гєн сурамжылоолорго ылайык азырынча 23 сенатор гана бул чечимди колдоого алуу ниетин билдиришкен; 16 сенатор каршы добуш берээрин айткан; 61и бир бїтїм-гє келе электигин белгилешкен. АКШнын маалыматы боюнча 21-августта Дамасктын четиндеги “химиялык чабуул” деп айтылып жаткан бул окуяда 1400 киши, анын ичинен 426 бала каза тапкан. Башка єлкєлєр жана уюмдардын маалыматында киши єлїмї мындан азыраак болгону айтылып келет.

КАЧКЫНДАР ЭКИ МИЛЛИОНДОН АШТЫ

Ливандын, Йорданиянын, Тїркиянын жана Ирактын тышкы иштер министрле-ри Женевада чогулуп, Сириядагы качкын-дардын маселесин талкуулашууда. БУУнун маалыматы боюнча Сириядагы кеткен кач-кындардын саны ушул жума эки миллион-дон ашканы айтылууда. Бул жєн эле гума-нитардык кризис эмес, бїтїндєй региондо-гу кырдаалга кесепети тие турган коркунуч болуп каралууда.

Женевага чогулган министрлер єздє-рїнїн єлкєсїндєгї тынчтык менен турук-туулукту сактоо їчїн эл аралык коомчу-лукту жардам берїїгє чакырган жатышат. Сириядан качкан эки миллион качкындын 97 пайызы азыркы учурда чек араны бой-лоп жашап жатышат. Ливанга барган кач-кындар эле 700 миўдин айланасында са-налып жатат.

Тїркия менен Йорданиянын ар биринде жарым миллиондой бар экени айтылууда. Аларга жардам берїї їчїн, суу, электр, медициналык жардам жана башка жагы-нан кам кєрїї їчїн эки миллиард доллар талап кылынууда. Бул региондогу єлкєлєрдїн экономикасына оўбогондой оорчулук алып келїїдє. Анын їстїнє Ливан менен Ирактын ичиндеги кырдаал туруктуу эмес.

БУУ азыркы учурда бул гуманитардык кризис катастрофалык деўгээлге жетти деп билдирїїдє. Эбегейсиз кєп сандагы качкындар региондогу саясий жана социалдык кырдаалга коркунуч туудурууда.

Качкындардын иштери боюнча агенттик колунан келишинче качкындардын кооп-суздугун камсыз кылуучу жолдордун ачык болушуна аракет кєрїїдє. Эў негизгиси баш-кы донор болуп саналган Европа менен Кошмо штаттары гуманитардык жардам менен гана чектелбей, региондогу кырдаалды туруктуу кармоонун башка дагы чараларын кє-рїїгє жардам бериши зарыл болууда.

КАЧКЫНДАР ЭКИ МИЛЛИОНДОН АШТЫЛивандын, Йорданиянын, Тїркиянын жана Ирактын тышкы иштер министрлери

Женевада чогулуп, Сириядагы качкындардын маселесин талкуулашууда. БУУнун маа-лыматы боюнча Сириядагы кеткен качкындардын саны ушул жума эки миллиондон ашканы айтылууда. Бул жєн эле гуманитардык кризис эмес, бїтїндєй региондогу кыр-даалга кесепети тие турган коркунуч болуп каралууда.

Женевага чогулган министрлер єздєрїнїн єлкєсїндєгї тынчтык менен туруктуулук-ту сактоо їчїн эл аралык коомчулукту жардам берїїгє чакырган жатышат. Сириядан качкан эки миллион качкындын 97 пайызы азыркы учурда чек араны бойлоп жашап жатышат. Ливанга барган качкындар эле 700 миўдин айланасында саналып жатат.

Тїркия менен Йорданиянын ар биринде жарым миллиондой бар экени айтылууда. Аларга жардам берїї їчїн, суу, электр, медициналык жардам жана башка жагынан кам кєрїї їчїн эки миллиард доллар талап кылынууда. Бул региондогу єлкєлєрдїн эко-номикасына оўбогондой оорчулук алып келїїдє. Анын їстїнє Ливан менен Ирактын ичиндеги кырдаал туруктуу эмес.

БУУ азыркы учурда бул гуманитардык кризис катастрофалык деўгээлге жетти деп билдирїїдє. Эбегейсиз кєп сандагы качкындар региондогу саясий жана социалдык кырдаалга коркунуч туудурууда.

Качкындардын иштери боюнча агенттик колунан келишинче качкындардын кооп-суздугун камсыз кылуучу жолдордун ачык болушуна аракет кєрїїдє. Эў негизгиси баш-кы донор болуп саналган Европа менен Кошмо штаттары гуманитардык жардам менен гана чектелбей, региондогу кырдаалды туруктуу кармоонун башка дагы чараларын кє-рїїгє жардам бериши зарыл болууда.

ПУТИН ДА, ОБАМА ДА АЙТКАНЫНАН КАЙТПАЙТ

Россия президенти Путин Сирияга кїч колдонуу БУУнун Коопсуздук Кеўешинин чечими менен гана болушу мїмкїн экенин Батышка эскертти. Ал Эми АКШ президенти Обама Сирия маселесинде республикачылдардын арасында колдоо табууда.Россиянын президенти Владимир Путин БУУнун Коопсуздук кеўеши макулдук берсе гана Сирияга каршы согуштук операцияны колдоп бериши мїмкїн экенин россиялык жана америкалык журналисттерге билдирди.

Путин Сириядагы химиялык чабуул жєнїндєгї маселе абдан кылдат иликтениши керектигин, анын ишенимдїї далилдери БУУнун Коопсуздук Кеўешине берилїїгє жа-на суверендїї мамлекетке кїч колдонуу Коопсуздук Кеўешинин макулдугу менен гана болууга тийиштигин айтып, бул Россиянын принципиалдуу позициясы экенин баса белгиледи. "Мен мындай болбойт деп айта албайм, бирок абдан маанилїї бир аспек-

тиге кєўїлїўєрдї бурам. Эл аралык укук боюнча суверендїї мамлекетке кїч кол-донууга БУУнун Коопсуздук Кеўеши гана санкция берет. Кєз каранды эмес суверен-дїї мамлекетке кїч колдонууну актаган ар кандай башка жолдор жана ыкмаларга жол берилбєєгє тийиш жана ал агрессия болуп саналат",-деди Путин.

Обама республикачылдардын кол-доосун алууда

Ал тапта АКШ президенти Барак Оба-ма Сирияга каршы аскердик чара кєрїї аракетинде Республикачылардын бир ка-тар лидерлеринин колдоосуна ээ болду. Ал Конгресстин лидерлери менен сїйлє-шїп чыккандан кийин єткєн айда Сирияда колдонулду делген химиялык курал масе-лесине карата АКШнын жообу ченем ме-нен жасалаарын айтты. Ошондой эле Си-рия оппозициянын кїчтєндїрїї маселе-сине токтолду.

Президент Барак Обама Сирияга аскер-дик сокку уруу боюнча кийинки аптадагы добуш берїїдє колдоо табуу їчїн Конг-ресстин мїчєлєрї менен сїйлєшїїгє єттї. Мамлекеттик катчы Джон Керри мыйзам чыгаруучуларга кайрылып, эгер АКШ чара кєрбєсє Сирия президенти Башар ал-Асад химиялык курал колдонууну уланта бере-рин эскерткен. Республикачылардагы баш-кы фигура саналган, Єкїлдєр палатасынын спикери Жон Байнердин колдоп чыгышы менен администрациянын бул аракетине дем берди. Жон Байнер президент менен жолуккандан кийин аскердик кийлигишїї зарыл экенин айтып, ал єз кесиптештерин бул маселени колдоого чакырды.

Конгрессте азыр эки ача пикир бар. Ай-рымдар президент айткан чектелген аскер-

дик кийлигишїї жетишсиз дешсе, дагы бир бєлїгї бул аракет Жакынкы Чыгыштагы узакка созулган дагы бир карама-каршылыкка алып келеби деп кооптонуп жатышат. Барак Обама "кеўири стратегиянын" алкагында аскердик сокку менен катар Сирия оп-позициясын кїчтєндїрїї планы бар экенин белгилеген.

СИРИЯЛЫК КАЧКЫНДАР КЫРГЫЗСТАНДАН БАШ КАЛКА ТАБУУДА

Сирияда жарандык согуш башталгандан бери Кыргызстанга кыркка чукул сириялык баш калка издеп келген. Булардын айрымдары качкын макамын, олтурукташууга дагы їлгїргєн. “Сириядагы согуш менин туулган шаарым Хенкстен башталды. Анан Дамаск, Аллепо болуп олтуруп бїтїндєй Сирияны каптады”,-деп сєзїн баштады Сириядан Кыр-гызстанга баш калка издеп келгендердин бири Мохаммад. Ал бир канча жылдан бери Кыргызстанга каттап, бул жакта жеке фирмасын ачып иштеп келген сириялык ишкер. Мурда їй-бїлєсї єз мекенинде эле жашап, Мохаммед ал Кыргызстанга каттап иштеп келген болсо, соўку эки жылдан бери Сирияга бара эле. Ал жактагы жарандык согуштан качып їй-бїлєсї дагы Кыргызстанга жер которуп келген. “Согуш башталгандан кийин їй-бїлєм Алеппого качып барышып, андан Тїркияга єтїп келишкен. Бирок Тїркияда аларга каралаша турган киши дагы жок болчу. Ошол кезде мен Кыргызстанда болчу-мун. Ошентип Стамбул аркылуу Кыргызстанга келишти”.

Мохаммеддин Сирияда анча-мынча гана туугандары калган. Калгандары болсо ар кайсы жакка баш калка издеп кетишкен. Сирияда калган жакындары болсо Сирия эр-кин армиясынын катарында болуп, Башар Ассадын режимине каршы кїрєшїп жатка-нын айтат.

Ал єз мекенинде болуп жаткан окуялар туурасында ашыкча кеп козгогусу келбейт. Жарандык согуштун айынан эки миллион киши Сирияны таштап качууга арагасыз бол-ду. Эки тараптан теў атылган октон, тынымсыз жардыруудан єлгєндєр миўдеп сана-лат. Бул согушта Мохаммеддин дагы эки баласы дайынсыз жоголгон. “Билбейм кайда, эмне болушту. Согуш, ок атылып атат. Балким єлїп калыштыбы же бир жерде тентип жїрїшєбї... Менин жїрєгїм ооруп атат"...

Мохаммед Кыргызстанга тїбєлїк олтурукташам деген ойдо. Балдары мектепке ор-ношуп, жеригилктїї турмушка аралашып келе жатканын айтат. “Сирияга кайтууга эч кандай негиз калган жок, їйїм, а тїгїл бїтїндєй шаарым єрттєнїп ал жактагы турму-шум тїп-ордунан талкаланган”,- дейт.

Сирияга аскердик чабуул жасоо планын Кыргызстан колдобой турганын билдирген сунушту Кыргыз парла-менти АКШ сенатына жибериши мїмкїн. Мындай демил-ге 5-сентябрь кїнї Жогорку Кеўештин депутаты Турсун-бай Бакир уулу тарабынан парламенттеги жыйында ай-тылды. Депутаттар бул боюнча дагы бир талкуу єткєрїп, АКШга кайрылуу жєнєтїї же жєнєтпєє тууралуу бир

чечимге келишет.Бакир уулу бул демилгени Сириядагы мусулмандарга

колдоо кєрсєтїї максатында сунуштаганын “Азаттык-ка” айтты.

АКШ президенти Барак Обама Сириянын баш калаасы Дамаскта 21-август кїнї 1400дєн ашык кишинин єлїмїнє алып келген чабуулда Асаддын єкмєтї химиялык курал

колдонгон деген ишенимин билдирген жана ал жакка ас-керий чабуул жасоо сунушун айткан.

АКШ Сенаты кийинки аптада Сириядагы аскер опе-рациясын колдогон резолюция долбоорун кабыл алып, аталган маселе БУУнун Коопсуздук кеўешинде каралуусу кїтїлїїдє.

Маалымат интернеттен алынды

КЫРГЫЗ ПАРЛАМЕНТИ СИРИЯ МАСЕЛЕСИ БОЮНЧА АКШга КАЙРЫЛЫШЫ МЇМКЇН

9

6-сентябрь, 2013-жыл

КЫЗЫКТАР ДЇЙНЄСЇНДЄ

ЯПОНИЯЛЫКТАР СУУ ТАШКЫНДА КАЛГАН РОССИЯЛЫКТАР ЇЧЇН АКЧА ЧОГУЛТУШУУДА

Япониянын Ниигата шаарынын жашоочулары Ыраакы Чыгыштагы жара-тылыш кырсыгына кабылгандар їчїн жардам иретинде 13 миў доллар чо-гултушту. Хонсю аралынын жашоочулары ушул жардамы менен россиялык-тарга ыраазычылык билдирип, жооп иретинде жардам сунушташты. Мунусу менен алар 2011-жылы Японияда жер титиреп, цунами каптаганда Россия-нын кєрсєткєн жардамын эстешти. Чогулган 1,3 млн. иен – которгондо 13 миў долларга жакын каражат болот экен. "Жакын арада Ниигата бийлиги чогултулган каражатты Хабаровск жана Биробиджанга беришет. Мындан сырткары шаар бийлиги атайын эсеп ачкан, ага учурда япониялыктардан каражаттар тїшїп жатат",-деп билдирди Ниигата шаарындагы Россиянын башкы консулу Сергей Ясенев.

ЭЎ КИЧИНЕКЕЙ УЧКУЧ ДЕГЕН НААМ БЕШ ЖАШАР БАЛАГА БЕРИЛДИ

Кытайлык Хэ Идэ "кукурузник" учагын айдап, Гиннестин рекорддор ки-тебине кирди. Додо деп эркелеткен аты бар бала Пекиндин їстїндєгї жапа-йы жаратылыш паркынын їстїндє 35 мїнєт учкан. Буга Додонун ата-энеси кадыресе эле карашат, себеби, "уулубуздун ден соолугу мыкты, анын їстїнє кичинесинен тартып эле бышык болуп чоўойгон",- дешти алар. Хэ Идэнин буга чейин да дїйнєлїк жалпыга маалымдоо каражаттарына чыккан жайы бар экен. Ал бир нече жыл мурун Нью-Йорктогу парктардын биринде кычы-раган кышта муздун їстїнєн жылаўач чуркап єткєн деп жазды ntv.ru.

55 ЖАШТАГЫ БРИТАНИЯЛЫК БАЙПАГЫН 25 ЖЫЛ КИЙГЕНБританиялык 55 жашар Фрэнк Тернбриж байпагын 25 жыл кийиптир.

Тернбриждин сєзїндє, нейлон менен жїндєн жасалган байпагын ар жумада киет, бирок, алигиче жыртыла элек. "Эў кызыгы ошондо, 25 жыл мурда ба-зардан эки байпак сатып алгам, анын бири тез эле жыртылып калды, экин-чисин ушул кїнгє чейин кийип жїрєм",-деп айтты. Бул туурасында vesti.ru жазды. Фрэнк Тернбриж кесиби боюнча из кубар, ал илбирс жана бул тукум-дагы жырткычтар кайсыл жерден каякка орун которуп жїргєндїгїн из кууп, иликтейт, демек, кєп учурда жєє жїрєт. Тернбриж анын айтылуу байпагын, аялы ар жума сайын жууп турарын жана кийгенге єтє ыўгайлуу экендигин кошумчалады.

КАЗАК ПРЕЗИДЕНТИНИН НЕБЕРЕСИНИН ТОЮНДА БЕЙОНСЕ МЕНЕН КАНЬЕ УЭСТ ЫРДАДЫ

Казакстандын президентинин небереси їйлєнїп, азыр ал казакстандык-тардын талкуусунда болууда. 23 жашар Айсултан Назарбаев Улуу Британдия-да королдук аскер академиясында окуйт, ал эми колукту 20 жаштагы Алима Боранбаева лондондук университеттердин биринде билим алат. Алима "Каз-РосГаз" компаниясынын жетекчисинин кызы. Жаштардын тоюна келген VIP чєйрєдєгї адамдардын саны да жетишерлик болду деп билдирди "Россия 24". Тойдун биринчи бєлїгї казак элинин каада-салттары боюнча єтїп, экинчи бєлїгїндє дїйнєлїк шоу-дїйнєсїндєгї "мен" дегендердин кєбї ырдашкан. Жаштардын кєўїлїн бий аянтында Бейонсе менен репер Канье Уэст ачкан. Тойдо ырдагандыгы їчїн аларга 3 миллион долларга жакын сумма тєлєн-гєндїгї туурасында айтылууда деп жазды Tengrinews.kz. Тойдун 2-бєлїгїн, концертти Нонна Гришаева менен Максим Галкин алып барып, коноктордун алдында Вахтанг Кикабидзе, Лев Лещенко, Лолита Милявскаялар ырдашкан.

МЫШЫКТЫН БАЛДАРЫ НЬЮ-ЙОРКТУН МЕТРОСУНУН ИШИН ТОКТОТТУ

Эртеў мененки саат 11лерде "Чарч-авеню" станциясынын рельсинен мы-шыктын эки баласын кєргєндєр, албетте, аларды тебелеп єтє алышкан жок. Аларды куткарыш їчїн бири-бири менен байланышкан тармактарды єчїрїп турууга туура келди деп билдирди ntv.ru. Манхэттенди кєздєй бара жаткан эки маршрут токтотулду. Ал эми таўгалган жїргїнчїлєргє абалды їн чоўойткуч менен тїшїндїрїп айтып жатышты. Мындай гумандуулукка жини келген-дер да четтен чыгып, кечигип, шашып жаткандар ал тургай сєгїнїїгє чейин барышты деп жазат New York Post. Мышыктын балдарын алып чыгууга эки саатка жакын убакыт кетти, рельске метронун жумушчулары жана полиция кызматкери тїштї. Коркуп калган бул кичинекей жаныбарлар оўой менен карматпай, беркилердин шайын алды. Акырында чыйылдаган эки мыймый камкордук кєргєндєрдїн колуна тапшырылды.

УЗУН ЖЇНДЇЇ ПОЛКОВНИК МЯУ ГИННЕСТИ БАГЫНДЫРДЫПолковник Мяу аттуу мышыктын азыр жылдызы жанып турган чагы. Се-

беби, ал 23 см. жїнї менен Гиннестин рекорддор китебине кирип, андан сырт-кары интернетти каалагандай аралап жїрєт. Себеби, полковник мышыктын єзїнїн сайты, социалдык тармактарга аккаунттары бар экен. Анын арты ме-нен Гиннеске кирїїдє 2 миллионго жакын адамдын колдоосуна татыптыр. Муну " РИА Новости" жазып чыкты. "23 см. жїн ага кардуу, ал тургай ас-кер адамындай тїр берет. Андыктан ага "Полковник Мяу" аттуу ысым бер-генбиз",- дейт ээси. Анткени менен, кожоюндар мышыктын атак-даўкынан башка да, машакатын тартыша тургандыгын айтып беришти. Кїйєєсї менен аялы жїнгє толгон їйдї чаў соргуч менен тазалай берип, кээде кадимкидей чарчап калышат экен. Андан сырткары полковникти жумасына 2-3 жолу та-рап турушаарын кошумчалашты. Мышык Гиннеске кирген майрамын Лос-Анжелесте їйїндє майрамдамай болуптур.

ДЇЙНЄДЄГЇ ИРИ БРИЛЛИАНТ ОКТЯБРДА САТЫККА КОЮЛАТ

Дїйнєдєгї эў ири, кєк тїстєгї "Премьер Блю" деп аталган бриллиант ок-тябрда сатыкка коюлат, азырынча аны 19 млн. долларга баалап жатышат. 7,59 карат бул бриллианттын аукциону Гонконгдо Sotheby's деп аталган жер-де болот билдирди Вести.ру. Буга кызыккан коллекционер дїйнєнїн ар та-рабынан катышууга арыздарын берген.

Рынокто кєгїш тїстєгї бриллианттар жогору бааланат. Алынган алмаз-дардын ичинен мындай тїрдєгїлєрї 0,01% гана чыгат. Мындай алмаздар Тїштїк Африканын Куллинан деп аталган алмаз шахтасында казылат. Брил-лианттардын ири соодасы туурасында айта кетсек, 2010-жылы ноябрда 24,78 караттык кызгылтым бриллиант 45,6 млн. долларга бааланган.

Жеўишбек ШЕРИПБАЕВ

6-сентябрь, 2013-жыл

10 аЛтын Доор

АдАМ ОЙЛОп ЧыККАН ЗАКОН АЗАп-АЖАЛ БОЛОТ, ТеЎирдиН ЗАКОНУ КАНАТ БОЛОТ

Èëèì ýìíåãå êûðãûç ýëèíå òóøóï æàòàò äåãåí ñóðîî

áîëóøó ì¿ìê¿í?Кыргыз эли жаратылышынан жан

дїйнєсї жогорку жашоого жарактуу, жєнєкєй болгондуктан касиеттїї кабарлар Кудайдын буйругу менен кыргыз элине ар тараптан тїшїп жа-тат. Мисалы: Бїбї Мариям апа айкєл Манастын 12 томун, Ибраим кызы Зульфия Теўир-Ата китебин , Эргеш-бай Аке рухтар менен сырдашууну жазып жатса, окуганды, жаттаганды билбеген 5 жашар Умєт кєкїрєк бай-ланыш аркылуу Манас атамды айтып жатат. Адам-Ата менен Обо-эне адам-зат їчїн жоопкер экен. Адамзат бай-лык, бийлик деп багытын жоготуп жол таппай калганда Адам Ата жалпы адамзат їчїн жаўы доор мыйзамын, єзїнїн улуу мууну кыргыз элине бе-рип жатат. Адамзат жаралганда сїй-лєє мїмкїнчїлїгї болбоптур, чийки тамак жешкен. Убакыт єтїп бир муун-дан сїйлєп баштаган, мисалы: ай, кїн, жер, суу, таш, тоо, аў, дєў, коо, жаан, кар. Дасторкондо: нан, туз, сїт, аш, эт. Адамдын мїчєсїндє: баш, кєз, тиш, каш, ооз, кол, бут, бел, кан, тил, чач, бет ж.б. Жаныбарлар: ат, уй, кой, ит. Кыргыз тилинин 78� сєзї бир муун-дан турат. Мужской, женский, сред-ний род жок. Бул доорду суу доору деп айтышкан. Бул кыргыздын ба-йыркылыгын тастыктайт. Кийинки жаралган эл 2-3 муундан сїйлєйт. Арийне: со-ба-ка ж.б. Муну менен эм-не айткым келет Адам Ата келечектин законун, Алтын доордун мыйзамын єзїнїн эрке кулуну Улуу баласы кыр-гыз элине жалпы адамзатты куткарып калууга, жакшылыкты баштоого или-мин жаздырды. Менимче жер їстїн-дєгїнїн баары жердешпиз (африка-нец, американец ж.б.). Себеби: кєрїп аткан кїнїбїз, ичип аткан суубуз, дем алып аткан абаабыз, жашап аткан же-рибиз бирєє. Улуттар биздин эгизи-биз. Улуу кыргыз жаман сєздї оозуна албайт, жакшы атты угузуп, узатып коет антпесе куту качат. Улуу кыр-гыз утурумдук сєз сїйлєсє же макса-ты жеўил болсо, Жер эне жерийт, сє-зї жел болот. Улуу кыргыз єзїн-єзї тааныбаса, улуттарды ээрчип адаш-са ар-улуттун улагасында калат. Улуу кыргыз улуулугун сезбесе кїнї учат, абийири тєгїлєт, жеринен, элинен айрылат, тїбєлїк азапта калат. Улуу кыргыз адамзатты улутка бєлбєйт, эгер болсо єзї утулат, соттолот. Улуу кыргыз кор болгон сайын козголот, азайган сайын кулпурат, динге бат-пай бук болуп бунт чыгарган пенде-лерди улуулукка буруп тынат. Улуу кыргыз сєз сїйлєбєйт, сєз сїйлєсє сєзї эки болбойт, болушун сїйлєйт, болгон ишти оозуна албайт дегендей бїгїнкї кїндє єзїбїздїн уюткулуу, улуу журт экенибизге маани бербей келдик. Жамандыкта атанын улуу баласы оордун билсе жаназанын ба-шына турат «Атамдан аласаўар болсо менден алгыла, бересеўер болсо мага бергиле» деген болуп. Жакшылыкта улуусу оордун билсе ата оордуна ата, эне оордуна эне болот. Ордун бил-бесе, кєрїнгєндїн улагасында калат.

Кыргыз элинде айтылгандай жер эне, аалам дїйшєнбїдєн баштап жек-шембиде куралып бїткєн. 7 кїн, 7 тїн, 7 туз, 7 нота, 7 чакра, Жетиген

жылдыз, 7 токоч нан, жетинин бири кыдыр, 7 катар жер, 7 катар Аалам (дїйнє) бар экендиги чындык.

1 дїйнє – Пендечилик жашоо, 2 дїйнє – Арбак дїйнє ( Маркумдар), 3 дїйнє – Жаннат дїйнє (Бейиш), 4 дїйнє – Соўку дїйнє, 5 дїйнє – Нур дїйнє, 6 дїйнє – Ааламдык кызматка даярдык, 7 дїйнє - Сыйкыр Касиет-ке жетишїї (Ааламга кєтєрїлїї), (7 дїйнє боюнча Адам ата кєзгє кєрї-нїп, периштелерди жайгаштырып, Адамзат їчїн берген маалымат ки-тебинен алынды китептин аты – Те-ўир – Ата).

Êûðãûç ýëè Àëëàíû ýìíåãå Òå¢èð äåï àòàøêàí?

Байыркы Кыргыз эли баардык нерсенин ордун билип аяр мамиле кылышкан, єз баласындай жумшап жаткан кайын инисин, кайын сиўди-син, да тергешкен. Адамды, Ааламды, Табиятты жараткан Алланы атынан айтпай тергеп, теўдеп берет деп; ак менен караны, жаман менен жакшы-ны, ысык менен суукту, ийри менен тузду, асман менен жерди, ай менен кїндї, жарык менен тїндї, аял менен эркекти, акыл менен сезимди теўдеп бергендиктен ТЕЎИР деп аташкан. Адам єзї эки достон турат; 1-чи дене дос, соогубуз таштан ( таштын сос-тавында эмне болсо; алтын, темир, кремний ж,б) каныбыз (адамдын 70�) суудан турат. 2-чи жан дос, акыл, сезим, туюм, арамдык, сарандык, кыз-ганыч, берешендик, бийик тїшїнїк, илимдїїлїк, талант, касиет ж.б. Кыр-гыз эли айткандай, “баш иштебесе ко-лу буттун азабы” дегендей. Бїгїнкї кїндє жалпы Адамзат жан дїйнєсї жардыланып (материалдык мир) їчїн абийирин, элин, жерин, жараткан Те-ўирди, Теўир жараткан Адамзатты сатып, алдап калган мезгилде жерде-ги Адамзаттын ойлоп чыккан илими (окумуштуу, саясатчы ж,б) Адамзатка ажал, азап алып келген мезгилде (дол-лар, бийлик, байлык, оружие) Теўир атадан Кыргыз элине Кыргыз тилинде жалпы Адамзат їчїн жан дїйнєнї би-йиктетїїчї илими (закону) кайыптан жазылып жатат. Кыргыз элинде айты-лып келет нике кайып , єлїм кайып, конок кайып, дидар (тулпардын пи-ри), кайып деген кеп бекеринен эмес. Кайсы кїнї єлїм, конок келээрин, ат-чабышта кайсы тулпар чыгаарын, нике кимге канча жолу буюраарын билбейбиз. Манас эпосу, академиясы дагы кайыптан берилет, айтылат, жа-зылат, башка улутта жок. Кыргыздын тили – кылымдын тили, кыргыздын тили – Манастын тили. Касиеттїї, куттуу тил ааламынан сєз алып да-рылаган эмдїї тил, орунду тил ойду тил, сахнасына кєрк берип кыргыз кийим, кыргыз тил. Аскадан бїркїт алдырган куштардын тилин билген тил, тулпарын буудан тапташып саяп-кер деп аталып айбандын тилин бил-ген тил. Манас атам сїйлєгєн, баалуу тил барктуу тил, улуулата сїйлєгєн салт сактаган салттуу тил дегендей, єз элибизди жерип, єз тилибизди чанып батыштын мыйзамын, этика салтын, жыртык кийимин таўуулагандыктан єзїбїздїн кыргызчылыгыбызды, улуу салт-санабызды, їрп-адатыбызды, касиетибизди карманалбай ар-кан-дай агым диндерди ээрчигендиктен

бїгїнкї кєрїп жаткан кїнїбїз ошол себептен. Кыргыздын ырыскысы ка-йыптан буйрулган деген бекеринен эмес. Сырттан карыз алып келген ак-чалар кыргыз элине буйрубайт. Ба-йыркы кыргыз кайып дїйнєгє маани берип келген. Ханы, бийи, байы тїш-кєрдїм тїшїмдє мїшкїл иш кєрдїм деп азыркыдай кошоматчыларын эки жїздїїлєрїн, ат токугучтарын эмес, кыргызды туура тааныгандарды: ак-сакалдарын, олуяларын, кєрбєй туруп кєсєм сїйлєгєндєрїн, бийик ой айтып бийлик кылгандарын талкууга чы-кырып жоорутуп дагы бирєєлєр єзї кєргєн тїштї бир кырынан кєргєнїн билип, тїшїнє, тєлгє белгилерге ка-рап ата-тегибиздин арбайы эскертїї берип, багыт кєрсєтїп жатыптыр деп иш тутунган, аткарган, жылдызга ка-рап жолго чыккан. Азыр дагы жерде-ги кєзгє кєрїнгєн нерсе бїтїп жалпы адамзат багытын таппай калган мез-гилде ааламдан Манас эпосу кандай берилсе жаўы доор, жашоо жол-жо-боо эрежеси, жан дїйнє илими ка-йыптан берилип Теўир-Ата, кийиз китеп, жаны психология, анатомия, астрология, экономика, политика, экология китептери жазылып жатат. Бул келечектин закону, коду. Бул улуу илим, дин эмес, динге тереў берилип кеткендер акыркы пайгамбар Му-хаммед дейт, ооба акыркы пайгамбар Мухаммед, азыр адамзат сабаттуу адис болгондуктан (техниканын же-тишкендиги: компьютер, телевизор, радио). Улуу илим аркылуу адамзат баардыгы пайгамбарлык деўгээл-ге жетишет, кєкїрєгї ойгонот, тїш-аян кєрєт, ортончусу жок эле аалам жер менен байланышып, оюндагысы оорундалып калат.

Жан (жан-досубузду) дїйнєбїз-дїн жардылыгынан адамдын атасы аалам, энеси жер, жаны аба нур, ка-ны суу, сєєгї таш, кєкїрєгї от эке-нин эсибизге албай билбей келгенбиз. Адам єлгєндє жан досубуз жети катар ааламга кетет, дене досубуз гана єлєт (таш, суу), жер эне єзїнє жашырат, жан досубуз єлбєйт (нур). Жан досу-буздун жардылыгынан жашап жаткан табиятка маани бербей келгенбиз, адам суудан, таштан, оттон, абаадан жаралган болсо, адам жандуу демек табият жандуу.

Òàáèÿòòûí óí÷óêïàñ óëóó ñûïàòòàðû, ñûðëàðû æàíà àäàì ìåíåí áàéëàíûøû

Табият сыйынганды сыйлайт, та-бият мээнеткеч карапайымды кастар-лайт, табият эгесин унутканды жаза-лайт, табият сєзї жок тарбиялайт, та-бият їнсїз сїйлєп адамзатты улуулук-ка калыптандырат, табиятсыз жерде жашоо жок, табият кырсыкканда эчким токтото албайт, табият теўир-дин кєзгє кєрїнгєн керемети, табият биз єлгєндє сєєгїбїздї єзїнє жашы-рып алуучу жердин ээси, табият биз барып сыйынган мазарлардын ээси, табият теўирдин жердеги кабарчысы деп Теўир атам бекеринен улуу илим-де жаздырып жатпаса керек. Дїйнєдє эмнеге табигый кырсык болуп жатат? Дїйнє эли кайталанма жашоодон та-жап, багытын таппай, байлыкка, бий-ликке, динге батпай, эркеги эркегин, аялы аялга тийип, Кудайга сыйынган болуп, а бирок Кудай жараткан адам-ды бийлик, байлык талашып, атып, сатып жаткандыктан жер эне, Теўир ата сыр кєрсєтїп жатат. Адамзатта бир адал жер калбады, табиятта бир арам жер калбады.

Адамзаттын аў-сезими бїгїнкї-гє чейин ааламга, Теўирге жарактуу єнїккєн эмес. Адам жаралганда сїй-лєгєндї билбей жаралып, чийки та-мак жеген болсо. Сїйлє мїмкїнчїлїгї пайда болуп, суу доорун, таш доорун, темир доорун, техника доорун ж.б. басып єтїп теўдик (алтын) доор бо-согосунда турат. Мындан ары адамзат бийлике, ок даарыга, байлыка баш ийбейт. Жан дїйнєсїндє єзгєрїї бо-луп жаман нерселерди жерип (ушак

айыў сєздєрдї, бейчеке кылыкты) бир этап адамдын сезим туюмунда ачылыш болот. Бїгїнкї заманга че-йин техника чексиз єсїп келген эми техника кыйраса кыйрайт, єсїї бол-бойт. Адамзаттын гени жетилип, жан досунда єзгєрїї болот.

Àð áèð äîîðäóí óëóó èëèìè áîëîáó?

Ар нерсенин убагы болот, учур ча-гы болот, Улуу илими болот, себеби Аалам, адам тынымсыз, чексиз єсїї-дє, касиет кїчїнє кирїїдє, элге эркин єсїї буйрулат, бурулуш болот, доор алмашат, Адам Ааламдык жашоого жарактуу жан дїйнєгє ээ болот.

Ïåíäå÷èëèê æàøîîíóí ò¿ç¿¿÷¿ñ¿ áîëãîí

àÿë-ýðêåêòèí ìèëäåòè, îîðäó, ïàðçû

Аялдар – тутандыргыч, эў негизги калыптандыруучу кїч. Аял – ар кан-дай иштин жїз ачаары.

Аял – дїйнє элинин тїзїїчїсї. Аял жакшы жакка єнїксє єнїктїргїч, кєрктєндїргїч, эў башкы кїч, жаман жакка єнїксє – жегич, ириткич зат. Аялдын тїзїлїш турпаты – изилдене турган чоў илим, тїгєнбєс жашоону чексиз мейкиндикти туюндурат. Аял акыйкатка барганда эркекке кара-ганда кєп нерсеге жооп берет, себе-би аялга жаралган кїндєн тартып кєп кызмат ыйгарылат. Аял – ишенчээк, коркунчаак, ийилчеек кечиримдїї келет. Аялдын жан дїйнєсї жар бол-со – жакырчылыкты, жаман жашоону тартуулайт. Аялдын єрчїгєн єзєгї – жакшы иштерге єбєлгє тїзїп ємїрдї узартууга – жакшы жашоого алып ке-лет. Аялдын теўир ата берген ордунан туура эмес єскєн багыты: шашмалык, алдамчылык, кенебестик, бийлик-ке кызыгуу, менменсинїї, бирєєнї башкаруу, кїйєгє теўелїї, кур намыс, мактанчаактык, катуу кыймыл, кур кыял, байлыкка кызыгуу, жасалма мамиле, эки жїздїїлїк, кыянатчы-лыкка баруу, сезимсиздик, тилге кир-мелик, жеўилдик бул сыпаттар аялда болсо ички кылтырак, сырты жылты-рак буюм эле болуп калат. Эне тиле-ги менен жеўет, эркек билеги менен жеўет дегендей. Аял жаратуучу бо-луш їчїн тємєндєгїдєй сыпаттар ке-рек: Сыпай мамиле, назиктик, купуя сыр сактоо, токтоолук, жєнєкєйлїк, кечиримдїїлїк, тил билгилик, чеч-киндїїлїк, акырын кыймыл, илим-дїїлїк, акыйкат таануу, ар нерсеге єз багытына мамиле жасоо, карапа-йымдык, кайрымдуулук. Аял Кудай тараптан кєп нерсеге милдеттенди-рилген. Аял єзїнїн жол-жобоосун єздєштїрє албаса айлана бїт нуксуз, кїйєлєрї кунсуз, турмуштары эпте-мей, мамилеси маўызсыз, жїрїм-ту-руму жараксыз, їй-тутуну ирээтсиз, эптеп кїн кечирмей болот.

Àäàì äåãåëå êèì?Адам – кудайдын, ааламдын, та-

бияттын кичирейтилген микро їл-гїсї, Адам ата, Обо эненин урпагы. Пендечиликтен чыгып адам бололу, жан дїйнєбїздї єстїрєлї, ааламга,

Теўирге биздин жан дїйнєбїз гана керек. Бийлигибиз, байлыгыбыз, су-луулугубуз, дене досубуз (пенде кор-пусубуз), сырткы тон жерде калат. Жети катар ааламга, жашоого биздин жан дїйнєбїз гана жарактуу. Урмат-туу улуу журтум кыргызга адамзатты сактап калуу їчїн илим, касиет, кут тїштї, жоопкерчилигибизди моюнга алып, єзїбїздї улуу эл экенибизди таанып оордубузга отуралы. Тїндїк бул кыргыз, уук бул улуттар тїндїк-кє биригет, табият бул кереге, улуу илим менен тїндїгїбїздї кєтєрїп, єзєгї соолуп, согушуп жаткан улут-тардын башын бириктирели, табият (кереге) ошондо гана тынчыйт. Єт-кєєл мезгилде ар бир адамдын, улут-тун, мамлекеттин милдети, кызматы, миссиясы бар. Кырсык адам кызма-тын, милдетин унутканда Кудайдын ачыктан эскертїїсї, кызматыбыз-ды кылалы. Урматтуу журналисттер, окумуштуулар адамзатка, кыргызга кайдыгер карабаган жарандар кар-шылашты токтотуп калыстык менен орто кеўеш куруп, мамлекет, жер эл-дики. Кєрїнгєнгє суктанбай сууру-луп чыгалы. Кызмат, милдетибизди аткаралы. Улуу сєздєрдї сїйлєп чык-канга менде мїмкїнчїлїк аз. Мамле-кеттик телерадиолор бир беткей бий-ликтегилерди мактаса, менчик гезит ээлери єздєрїнїн санаалаштарын мактап, бирєєлєрдї каралап кызмат кылып калган мезгил. Гезит бетине чагылдырууга ар кандай суммадагы акчаларды сурап келишет, мен єзїм-дї мактап жаткан жокмун улуу жан дїйнє илимин гана чагылдырган їчїн акча тєлєп чыгуу менин кєўїлїмє туура келбеди. Адамзат акылдуусу-нуп жакшы адамга жаман адам сє-зї менен теў келип калган убакытта бирєє айтып чыгыш керек экен да. Бїгїнкї кїндє акылдуубуз дейбиз, акылдуу болсок бир макал-лакап ой-лоп табалычы. Акылдын жеткен чеги комерция. Сезим иштетпей калган-быз. Кудайсыз куурай башы сынбайт дегендей, Кудайдын буйругу менен кєкїрєгїмє жалын, дух, оозума от келип, илим алып, тїшїнїк кеўейип, ишеним пайда болуп аткаруучу бо-луп чыгып жатам. Бул илимден сиз-дер адам болуп чыгасыздар. Їч жыл бою гезит бетине жазсак дагы аздык кылат. Китептер бар, алып окуп жан дїйнєўїздєрдї кеўейтиўиздер. Мед-сестра болуш їчїн деле илим алат, тї-шїнєт, ишенет анан аткарат. ВУЗдан адам адис болуп чыгат, бул илимден да адам-жаратуучу болуп чыгат. Гезит бетиндеги ушак-айыў сєздєн адамзат деле чарчап баратат, бул мен айтып жаткан сєздєрдї жетекчилер, эл деле тїшїнєєр мезгил келээр. Ойчул элси-ўер омокту оюўар, келечекке кеўеши-ўер болсо ийри отуруп тїз кеўешели. Мамлекет башындагыларга кара кї-чїбїз керектир, каражатыбыз керек-тир орто кеўеш куруп ой калчайлы. Ааламдын астында адамзат алсыз-дык, башка багытыбыз жок.

Сизди урматтап сыйлап Арстан-Алай Абдылдаев,

байланыш телефону: 0550-788-188

Урматтуу кыргыз журтум, єзїўїздєр кєзїўїздєр менен кєрїп (сыналгы), кулагыўыздар менен угуп (їналгы) жаткандай кыргыз мамлекети эле эмес дїйнє эли, адамзат багытын таппай калды. Адам ойлоп чыккан закон (илимпоз акыл менен). Партийная система, доллар, байлык, бийлик, ар-кандай агым диндер жалпы адамзатка азап, ажал гана алып келип калды. Бул дегендик табылма илим бїттї. Доор алмашат, техника доору бїттї, теўдик (алтын) доор башталат деп кыргыз эли биринчилерден болуп айтып чыкты. Сєзїмє далил болуш їчїн 1998-жылы Алай тоосунда Зульфия эненин кєзїнє Адам Ата кєрїнїп їч кїндєн кийин саат 11де келээрин эскертип кєздєн кайым болгон. Їч кїн єтїп эртеў менен 11ден 20 мїнєт єткєндє кєзїнє кєрїнїп сага їч периште жайгашат, тїбєлїк кызматта Кудайдан адамзат їчїн илим тїшєєрїн эскертип шарт окуп (тартип киргизген). Ошол кїндєн ушул кїнгє чейин периштелер жаздырган илимдерди жазуу їстїндє.

АдАМ ОЙЛОп ЧыККАН ЗАКОН АЗАп-АЖАЛ БОЛОТ, ТеЎирдиН ЗАКОНУ КАНАТ БОЛОТ

айыў сєздєрдї, бейчеке кылыкты) Теўирге биздин жан дїйнєбїз гана

6-сентябрь, 2013-жыл

11исЛам Шарияттары

Дарт жана балээлердин келїї себеби

Имам раббани хазреттери адамдын башына келген балээлердин келїї себептерин суроо жана жооптор менен мындайча тїшїндїрїїдє:

Суроо: Пайгамбар жана олуя дайыма дарт жана балээлердин ичинде жашады. Бирок, Шура сїрєсїндє: "Силерге келген балээлер кїнєєлєрїўєрдїн жазасы”, - деп айтылууда. Бул аятка карай турган болсок дарт-кыйынчылыктардын кєптїгї кїнєє-нїн кєп экендигин кєрсєтїїдє. Пайгамбар жана олуя болбогон адамдын кєп кыйын-чылык тартуусу керек болсо да досторуна эмне себептен дарт жана балээ берїїдє? Душмандары эмне себептен ырахат жана ниматтардын ичинде жашоодо.

ЖООПДїнїйє ырахаттана турчу жер эмес.

Акырет ушул їчїн жаратылды. Дїнїйє менен акырет бири-биринин карама-кар-шысы. Бирин кубантуу экинчисин наара-зы кылат. Б.а., биринде ырахаттык издєє экинчисинде азап тартууга себеп болот. Ошондуктан, дїнїйєдє ниматтары, лаззат-тары кєп болгондор буларга керек болгон шїгїрїн орундабай турган болсо акыретте єтє оор азап тартышат. Ушул сыяктуу эле дїнїйєдє коркунучтардан сактанса да кєп азап тарткан момун акыретте кєп лаззат-тарга ээ болот. Дїнїйєдєгї ємїр акырет-тин узундугунун жанында тамчы дагы боло албайт. Чеги бар нерсени чеги жок нерсе менен салыштырып болобу? Мына ошон-дуктан досторуна мээримдїїлїк кылып, чексиз ниматтарга ээ болуулары їчїн дї-нїйєдє бир канча кїн кыйынчылык тарт-тырууда. Душмандарына бираз лаззат бе-рип, кєп азапка карай тартууда.

Суроо: Аллаху таала бардык нерсеге кадыр. Досторуна дїнїйєдє да, акыретте да ниматтарды бергенде жана дїнїйєдє берген лаззаттар акыретте булардын азап тартуусуна себеп болбогондо жакшы бол-бос беле?

ЖООПМунун тїрдїї жооптору бар. Жетєєсї

мындайча:1- Дїнїйєдє бир нече кїн дарт, кыйын-

чылык тартышпаганда Жаннат нимат-тарынын кадырын билишмек эмес жана чексиз ниматтардын кадырын билишмек эмес. Курсагы ачпаган адам тамактын лаз-затын тїшїнбєйт. Азап тартпаган адам ырахаттыктын кадырын биле албайт. Дї-нїйєдє буларга кыйынчылык берїї дайы-ма боло турчу ниматтарды кєбєйтїї їчїн. Бул кыйынчылыктардын ар бири нимат болуу менен бирге жахил калкты сыноо їчїн улууларга берилген ниматтар кыйын-чылык болуп кєрсєтїлїїдє. Чоочундарга кыйынчылык болуп кєрсєтїлгєн нерселер досторго чоў нимат болуп саналат.

2- Балээлер, кыйынчылыктар жахил адамга кыйын болгону менен бул улуулар-га сїйгєндєрїнєн келген бардык нерсе тат-туу болот. Ниматтардан лаззат алгандай эле балээлерден дагы лаззат сезишет. Жада калса балээ бир гана сїйїктїїнїн арзуусу болуп, єздєрїнїн каалоолору аралашпа-гандыктан дагы да таттуу сезилет. Ни-маттарда бул лаззат боло албайт. Себеби, ниматтарда напсилеринин каалоолору да бар болот. Балээ келген кезде напсилери ыйлайт, сыздайт. Бул улуулар балээлерди ниматтан да артык жакшы кєрїшєт. Бу-лардын дїнїйєдєн ала турчу лаззаттары балээлерден, кыйынчылыктардан келет. Дїнїйєдє дарт жана балээ болбогондо бу-лардын кєзїндє дїнїйєнїн эч бир баасы болмок эмес. Дїнїйєнїн кыйын жагдай-лары болбогондо алар їчїн бош, маани-сиз болмок. Ошондуктан, Аллаху тааланын достору дїнїйєдє да, акыретте да куба-

нычтуу болушат. Башка тїшкєн дарттар-дан ала турчу лаззаттар акырет лаззатта-рынын азайуусуна себеп болбойт.

Акыреттеги лаззаттарды кетире турчу нерсе – бул жахилдер издеген нерселер. Аллаху тааланын башкаларга берген ни-маттары досторуна рахмет болуп саналат. Аларга дарт, азап болуп сезилген нерсе-лер болсо досторуна нимат болуп саналат. Башкалар нимат келгенде кубанышат, азап келгенде кєўїлдєрї тїшєт. Бул улук заттар ниматтарга да дарттарга да кубаныч менен мамиле кылышат. Себеби, булар иштердин жакшылыгына, жамандыгына карашпайт, иштерди жасагандын сулуулугун карашат. Иштердижасаган сїйїктїї болгондуктан иштери да сїйїктїї жана таттуу болуп се-зилет. Бул дїйнєдєгї бардык нерсе сулуу болгон жасоочунун иши болгондуктан дарт жана зыян берсе дагы буларга каала-ган жана сїйгєн нерселери болуп сезилет.

Аларга таттуу болуп сезилет. Аллаху таа-ла досторун ар качан єз арзуусуна ыраазы кылдырып, ырахаттык жана лаззат ичин-де кармоодо. Башкаларга дарт болгон нерселер достору їчїн жамал жана кемал болууда. Булардын арзууларын арзуу кы-лынбай турган нерселердин ичине жай-гаштырды. Дїнїйє лаззаттарын башкалар-га тескерисинче акыреттеги даража жана лаззаттарынын кєбєйїїсїнє себеп кылды.

3- Бул дїнїйє сыноо боло турган жер. Бул жерде хак менен батыл, б.а., чындык менен жалган аралаш болот. Бул жерде Ал-лаху таала досторуна дарт жана балээлер-ди бербей бир гана дшмандарына берген-де дос душмандан бєлїнїп белгилїї болуп калмак. Сыноонун пайдасы болмок эмес. Кайыпка ыйман кылуу керек. Дїнїйє жа-на акыреттин бардык саадаты кєрбєй ту-руп ишенїїгє байланыштуу. Хадид сїрє-сїнїн "Аллаху таала, Пайгамбарларына кайыптан, кєрбєстєн жардам кылгандар-ды билиш їчїн...” деген маанидеги 25-чи аятында бул абал билдирилїїдє. Досто-рун балээлердин ичинде кєрсєтїп, душ-мандарынын кєзїнєн сактады. Дїнїйє сыноо жайы болду. Достору балээде кал-гандай кєрїнгєнї менен чындыгында бол-со ырахатка бєлєнгєн. Пайгамбарлардын душмандар менен согушуулары да мына ушундай болчу эле. Бадр согушунда мусул-мандар, Ухудда болсо капырлар жеўишке

ээ болушкан. (Ал-и Имран 140)4- Ооба, Аллаху таала бардык нерсеге

кадыр. Досторуна дїнїйєдє да, акырет-те да ырахаттык бере алат, бирок, адаты ушундай. Кудуретин хикматынын жана адатынын алдына жашырууну жактырат. Иштерин, жаратуусун себептердин алды-на жашырган. Ошондуктан дїнїйє акырет-тин терси болгондуктан достордун акырет ниматтарына жетїїлєрї їчїн дїнїйєдє кыйынчылык тартуулары керек. [Аллаху тааланын достору дарттардын, балээлер-дин, коркунучтардын алдын алышат. Бу-лардан кутулууга аракет кылышат. Чыдай албай турган нерселерден алыс болуу Пай-гамбарлардын сїннєтї. Алдын алуулары-на, аракет кылууларына карабай башка тїшкєн балээлерден ырахаттык алышат. Дарттардан ырахат табуу – бул бийик да-ража болуп саналат. Єтє аз тандалган зат-тардын кыла турган иши болуп эсептелет.]

АСЫл ЖООПДарттардын жана балээлердин келїїсїнє

себеп – бул кїнєє кылуу. Бирок, балээлер, кыйынчылыктар кїнєєлєрдїн кечири-лїїсїнє себеп болот. Ошондуктан, досторго кыйынчылыктар, балээлер кєп келе турган болсо кїнєєлєрї калбайт. [Бирок, тообо жана истигфар кылганда да кїнєєлєр кечи-рилет. Дарт жана балээлерге зарылчылык болбойт. Ошондуктан, дарт жана балээден кутулуу їчїн кєп истигфар окуу керек.] Достордун кїнєєлєрїн душмандарынын кїнєєлєрїндєй деп ойлобош керек. "Жак-шылар жакшы деп эсептеген нерселерди достор кїнєє деп билишет”, - деп айтылган. Булардын кїнєє жана кемчиликтери болсо дагы башкалардыкы сыяктуу эмес. Жаўы-луу жана унутуу сыяктуу. Ниет кылынып, чечим чыгарылып кылынган эмес. Таха сїрєсїнїн: "Адемге алгач айттык. Бирок, унутту. Азм менен, чечим менен кылбады” деген маанидеги 115. Аят-ы каримада муну билдирїїдє. Ошондуктан, досторго келген дарттардын, балээлердин кєп болуусу кї-нєєлєрдїн кєп болгондугун кєрсєтпєйт, кї-нєєлєрдїн кєп кечирилгендигин кєргєзєт. Досторуна кєп балээ берїї менен кїнєєлє-рїн кечирет, тазалайт. Ушундайча буларды акырет кыйынчылыктарынан коргойт.

Жаханнамдагы єтє оор азаптардын бир канча кїндїк кыйынчылык менен кетири-лїїсї жана кїнєєлєрдїн тазалануусу їчїн

дїнїйєдє себептердин жиберилїїсї кандай деген чоў нимат. Досторго бул мамиле кы-лынып жатканда башкаларынын кїнєєлє-рїнїн эсебин акыретке калтырууда. Ошон-дуктан, досторго дїнїйєдє кєп дарт жана балээ берїїсї керек. Башкалар бул ихсанга ылайык эмес. Себеби, чоў кїнєє кылышат, жалбарышпайт, моюндарын бїгїп ыйлаш-пайт жана Ага сыйынышпайт. Кїнєєлєрдї атайылап эч тартынбастан кылышат. Жа-да калса Аллаху тааланын аяттарын азил-дешип, ишенбей турганчалык чегинен чы-гышат. Жаза кылмыштын чоўдугуна кара-та єзгєрєт. Кїнєє кичине болуп, кїнєєлїї адам мойнун бїгїп жалбара турган болсо бул кїнєє дїнїйєлїк кыйынчылыктар мнен ке-чирилиши мїмкїн. Бирок, кїнєє чоў болсо жана кїнєєкєр адам моюн сунбаган, сый-ур-матсыз болсо мунун жазасы акыретте чексиз жана оор болушу керек болот. "Аллаху таа-ла аларга зулумдук кылбайт. Алар єздєрї-нє єздєрї зулумдук кылып, оор жазаларга ылайык болушту”, - деп буюрулду. (Нахл 33)

Жахилдер, акмактар "Аллах досторуна эмне їчїн балээ жиберет да нимат бербейт” деп бул сїйїктїї пенделерге ишенишпейт. Капырлар адамдардын эў жакшысына да мына ушинтип айтышчу эле. "Капырлар: "Бул кандай Пайгамбар, биз сыяктуу жеп-ичет, кєчєдє басып жїрєт. Пайгамбар бол-гондо єзїнє периште келип жардамчы бол-мок, бизге алар дагы кабар берип Тозок менен коркутушмак. Же болбосо Раббиси акча казыналарын жибермек же жемиш бакчалары, айдоо талаалары болуп каала-ганын жемек”, - дешти... [Фуркан 7]

Мындай сєздєр акырет жашоосуна ишен-бегендердин сєздєрї. Жаннат ниматтары-нын жана жаханнам азаптарынын чексиз экендигин билген адам дїнїйєнїн бир кан-ча кїндїк кыйынчылыктарына маани бер-мек беле? Бул дарттардын чексиз саадатка себеп боло тургандыгын ойлоо менен булар-ды нимат деп тозуп алат. Балээлер, кыйын-чылыктар сїйїїнїн эч жаўылбас кїбєлєрї болуп эсептелет. Акмактардын муну тїшїнє алышпагандыгы маанилїї дагы эмес.

6- Балээ – бул сїйїктїїнїн кылтагы болуп саналат [сїйїктїї єз ашыгын єзї-нє тартуу їчїн жиберген кылтак.] Ашык болгондорду сїйїктїїсїнєн башка нерсе-лерди кароодон коргогон камчы сыяктуу. Ашыктарды сїйїктїїгє бурат. Ошондук-тан, дарттардын, балээлердин досторго жиберилїїсї керек. Балээлер досторду сї-йїктїїдєн башка нерселерге берилип ке-тїї кїнєєсїнєн коргойт. Башкалар болсо бул ниматка ылайык эмес. Досторду кый-нап сїйїктїїгє тартышат. Каалаганын дар жана балээ менен тартышат жана аны сї-йїктїї даражасына кєтєрїшєт. Каалаба-гандарын болсо башын бош кылып таштап коюшат. Булардын ичинен чексиз саадат-ка ылайык болгону єзї туура жолго келип, эмгектенип, тырышып ихсанга жетет.

Кєрїнїп тургандай эле тандалган пен-делерге балээ кєп келет. Эмгектенгендер-ге анчалык келбейт. Ошондуктан, жакты-рылгандардын, тандалгандардын жана сїйїлгєндєрдїн баштарынын таажы бол-гон Пайгамбарыбыз: "Мен тарткан кы-йынчылыкты эч бир Пайгамбар таркан жок”, - деп буюрду. Ошон їчїн дарт жана балээлер досту доско жаўылбастан жетки-ре турган уста жол башчы болуп саналат. Сїйїктїїсїнєн башкага карап ага так тї-шїрїїдєн коргошот. Ашыктардын казына ээси болуп мунун бардыгын берип дарт жана балээлерди сатып алгандыгы єтє таў калыштуу. Ашк-ы илахиден кабары болбо-гон адам дарт жана балээден кутулуу їчїн бары жогун сарп кылат.

(Уландысы кийинки санда)

6-сентябрь, 2013-жыл

12 аймак

ЖУМгАЛ рАЙоНУНУН КУЙрУЧУК АЙЫЛЫНДА АвТорДУК КЛАСС

АЧЫЛДЫ

Нарын облусунун Жумгал районунун Куйручук айыл аймагынан орун алган Аб-лас Сулайманов атындагы орто мектебин-де окуу жылынын алдынкы кїнї эл агар-туунун кызматкери, алдыўкы мугалим кыргыз тилчи маркум Байтокова Зулай-ка Ибраимакун кызынын автордук клас-сы ачылды.

Автордук классты ачууну уул, кыздары жана айыл тургундары демилге кылып келген. Кєп жылдан бери эл агартуунун кызматкери болуп кызмат єтєп, ємїрїн мектепке арнаган кыргыз тилчи мугали-ми Байтокова Зулайка Ибраимакун кы-зынын єздїк классы ачылды. Автордук класс ачуу аземине уул, кыздары, айыл тургундары, педагогдор, айыл аксакал-дары жана райондун айрым жетекчиле-ри катышышты.

«Мындан ары апабыздын автордук классын жылына оўоп тїзєп, керектїї жабдыктарын толуктап турабыз. Ошол менен бирге жылына эў алдыўкы 1 муга-лим менен 2 окуучуга атайын стипендия берилип турат. Биз апабызды эли жана жердештери эми баалап, мына атын чыга-рып класс берип жатасыздар, биз ар жыл сайын колдоо кєрсєтїп турабыз» — дейт маркумдун уул, кыздары.

Эске салсак, Байтокова Зулайка Ибраи-макун кызы 1930-жылы Нарын облусу-нун Нарын районуна караштуу Орто-Нура айылында чарбалуу адамдардын їй-бїлє-сїндє туулган. 7-классты 1945-жылы ар-тыкчылык грамота менен бїтїрїп, Нарын педагогикалык окуу жайын кирген. Аны 1948-жылы артыкчылык аттестаты менен бїтїргєн. Ошол эле окууну єзї менен чо-гуу бїткєн Жарбаналиев Абдыкожого баш кошуп, Жумгал районунун Багышан азыр-кы Куйручук айылына келин болуп келет.

Эмгек жолун 1948-1951-жылдары Чаек, Тїгєл-Сай мектептеринде башталгыч класстардан сабак берет. 1951-жылы На-рындагы эки жылдын пединституна ки-рип, 1953-жылы артыкчылык диплом ме-нен бїтїрєт. 1953-1957-жылдары Багы-шан мектебинде окуу бєлїмїнїн башчы-сы, 1958-1964 жылдар аралыгында ошол эле мектептин директору болуп иштейт. 7 баланы тєрєп, тарбиялап багып єстїрєт.

Байтокова Зулайка жердештерининин ишенимине ээ болуп 1961-жылы Жум-гал райондук Советинин депутаты бо-луп шайланган. 1960-жылы 30 жашында СССР Жогорку Советинин «Ардак белги-си» орденине татыктуу болгон. Ошол эле жылы Кыргыз ССР Жогорку Советинин «Ардак грамотасы» менен сыйланган. Кєп жылдык эмгеги эске алынып 1984-жылы «Эмгек Ветераны» медалы менен сйланат. Кыргыз Советпроф єзїнїн ардак грамота-сы менен. 1964-жылы «Энелик медалы», 1968-жылы II-даражадагы «Эне даўкы» орденин ээси болот.

КЫргЫз-єзБЕК ЧЕгАрАСЫНДА КїЙїїЧї МАЙ, КУрУЛУш

МАТЕрИАЛДАрЫ ЖАНА АзЫК-ТїЛїгї БАр 20 вАгоН

КАрМАЛДЫ

Бул тууралуу бїгїн парламент жыйы-нында депутат Абдимуктар Маматов бил-дирди. Айтымында, вагондорду эмнеге кармашканы азырынча белгисиз. «Єкмєт аларды Кыргызстанга кийирїїгє качан уруксат берерин чечиши керек. Азык-тї-лїк, отунга болгон баалар єсїп атса да, єк-мєт эчнерсе кылган жок. Темир жол баш-кармалыгы эч иш кылбастан, алар маселе чечилмейин чегарада жашашы керек эле», – деди Абдимуктар Маматов. Ал мындан улам айрым чарбалар кєп миллиондогон чыгым тартууда.

БАТКЕНДЕ КАрМАЛгАН ТАЖИК ЖАрАНДАрЫ БошоТУЛДУ

Єкмєттїн Баткендеги єкїлї Жеўиш Раз-заков билдиргендей, облустун Ак-Чечек айыл аймагында 1-сентябрда курал ме-нен кармалган Тажикстандын тєрт жара-ны бошотулду.

Маалыматтарга караганда, кармалган-дардын ишин УККнын облустагы баш-кармалыгы териштирди. Жыйынтыгында тажик жарандары Кыргызстандын кооп-суздугуна коркунуч келтирген эмес деп табылып, аларды бошотуу чечими кабыл алынды.

Буга чейин Чегара кызматын Тажикстан жарандарынын жанынан алыска атуучу 5 даана сайлуу мылтык табылганын, аларга мамлекеттик чегараны уруксатсыз кесип єтїп, жашыруун аўчылык кылып жатат деген айып тагылганын билдирген болчу.

Раззаковдун айтымында, ал адамдар ку-ралчан эмес, аўчылыкта жїргєн адамдар экени аныкталды. УКК муну териштирип, аларды кылмыштуу аракет жасаган эмес деп бошотушкан.

БЫЙЫЛКЫ ЖЫЛЫ МЕКТЕпКЕ БИрИНЧИ ЖоЛУ КИрИп АТКАН

ЖЕТКИНЧЕКТЕрДИН САНЫ єТКєН ЖЫЛгА САЛЫшТЫрМАЛУУ Кєп

Кыргызстанда 2 миўден ашуун жалпы-билим берїїчї жана 60 жеке менчик мек-теп расмий тїрдє жаўы окуу жылына ки-ришти. Бул тууралуу Билим министрлиги-

нин басма сєз кызматы кабарлайт. Бардык мектептерде алгачкы коўгуроо кагылууда. Адатта 1-сентябрда белгиленчї Билим кї-нї быйыл жекшембиге туш келгени їчїн 3-сентябрга жылдырылган. Билим берїї министрлигинин маалыматына караган-да, 2012-2013-жаўы окуу жылында Кыр-гызстанда жїз эки миўге жакын бєбєк ал-гачкы жолу мектеп босогосун аттайт. Ми-нистрлик быйылкы жылы мектепке кир-ген жеткинчектердин саны єткєн жылга салыштырмалуу кєбєйгєнїн билдирїїдє.

«КЫргЫзпоЧТАНЫН» ДУБАНДАгЫ ЖЕТЕКЧИЛЕрИНЕ МАМЛЕКЕТТИК КЫЛМЫш ИшИ

КозгоЛДУ«Кыргызпочта» мекемесинин Сузак ра-

йондук филиалынын жетекчилерине Жа-лал-Абад облусунун прокуратурасы тара-бынан мамлекеттик кылмыш иши козгол-гонун Башкы прокуратуранын маалымат кызматы билдирет. Райондук «Кыргыз-почта» жетекчилери алдын ала сїйлєшїп, 42 жалган документ тїзїшкєн. Аныгында алар 1 934 620 сом кымырып, мамказы-наны ири суммадагы чыгымга учураткан. Учурда бул боюнча кылмыш иши козголду.

ЖАшТАр МЕНЕН Иш АЛЫп БАргАН БЕЙєКМєТ УюМДАрДЫН єКїЛДєрї

ЧоЛпоН-АТА шААрЫНДА оКУУ ТАЖрЫЙБАДАН єТїшТї

Ысык-Кєл облусунун Чолпон-Ата шаа-рында 2-сентябрдан 6 сентябрга чейин єлкєнїн 7 дубанынан келген жаштар ме-нен иш алып барган бейєкмєт уюмдар-дын єкїлдєрї арасында уюмдар коомдо иш алып баруусу жана анын коомчулук менен тыгыз кызматташуусу боюнча окуу єткєнїлдї.

“Сорос-Кыргызстан” Фондусунун жаш-тар программасынын алкагында "Коомчу-лук менен иштєє жана коомчулуктун пи-кирин жаратуу" темасында тажрыйба топ-тоо жана єз ишмердїїлїктєрїн маалымат каражаттары аркылуу, социалдык тармак-тар аркылуу чагылдыруу менен коомдогу бардык пикирди орчундуу жаратуу жаг-дайларын їйрєнїштї.

Окуу семинарды “Сорос-Кыргызстан” Фондусунун жаштар программасынын адистери єтїп, анда жаштар уюмдары, жаштар жана коомчулук менен иш алып барган коомдук фонд, демилгечи топтор єз ишмердїїлїктєрїн маалымат каражат-

тарына кантип жарыялаш керек, коомдук уюмдарга кєзємєл жїргїзїї жана анализ-дєє менен єз ишмердїїлїктєрїн коомго жарыялоо багыттарын тїшїнїштї.

Ошондой эле коомдук уюмдардын єкїл-дєрї бардык коомдогу болуп жаткан иш аракеттерди, жасалып жаткан иштерди баамдоону, жаштар менен тагыз кызматта-шууну, коомдук уюмдун ички жана тышкы иш аракеттерин баамдап ага баам берїїдє-гї тажрыйбаны алмашууну їйрєнїшїїдє.

НАрЫНДА ТроЛЛЕЙБУСЧУЛАр Иш ТАшТАшТЫ

Нарын шаарында троллейбустардын ай-

доочулар иш таштоого чыгышты. Шаар-дык троллейбус ДЕПО мекемесинин же-текчиси Жумабек Осмоналиевдин ай-тымында, азыр 4 троллейбустун їчєє оў абалда турат. Балдар жана студенттер окууга келишкенде алар дагы ишти баш-тайт. «Бирок биздин кызматкерлер бир иштеп, андан кийин эч кимиси жумушка чыгышпады. Анткени, иштегендерге ме-кеме 168 миў сом карыз болду. Мекемеде иштеген 14 адамдын арты 800 асты 2,5 миў сом гана айлык алышат. Электр энергия-га 810 миў, салыкка 317 миў, соцфондго 267 миў сом карыз болуп турабыз»,- дейт Ж.Осмоналиев. Ошондой эле, ал аталган маселе боюнча премьер-министрге чейин киргенин кошумчалады.

Шаар, облус бїтїп акыры Жантєрє Са-тыбалдиевге киргем. Натыйжада быйыл-кы жылдын 2-апрели кїнї єкмєттє кеўеш-ме єтїп, атайын протокол кабыл алынган. Ал кеўешмеге Каржы министринин орун басары А. Кожошев, єкмєт аппаратынан Ш.Молдоканов, Б.Турусбеков, А.Мусабе-ков, Т.Осокеев катышышкан. Ошол про-токол дагы аткарылган жок, деп билдирди Осмоналиев.

АК-ТАЛААДА НАрЫН ДАрЫяСЫНДАгЫ СУУНУН

КУрАМЫН ТЕКшЕрИп ТУрУУ БоюНЧА ТИЙИшТїї ЖЕрЛЕргЕ

КєрСєТМєЛєр БЕрИЛДИНарын облусунун Ак-Талаа райондук

мамлекеттик администрациясынын же-текчилери, кызматкерлер, мекеме ишка-налардын жетекчилери, коомдук уюмдар-дын єкїлдєрї кечээ, 4-сентябрь кїнї чукул жыйын єткєрїштї. Бул тууралуу Ак-Талаа райондук мамлекеттик администрациясы билдирди. Жыйын, жакында болуп єткєн «Кумтєр» ишканасына байланышкан чуул-гандуу окуя эл арасында ар тїркїн кепти жаратып жаткандыгына байланыштуу єт-кєрїлдї.

Ак-Талаа райондук мамлекеттик ад-министрациясынын башчысынын орун басары Динара Ысаманбетова 4-август кїнї райондук кїч структуралардын же-текчилеринин, жаштар уюмунун, санэ-пидстанция мекемесинин жана райондук басма сєз кызматкерлеринин ортосунда чакан жыйын єткєрїп, жалпы райондогу ахыбалдын тынчтыгын кармоону, ошон-дой эле таза сууларды санэпидстанциядан єткєрїп турууну жана айыл єкмєттєрї-нє элге тїшїндїрїї иштерин жїргїзїїнї тапшырды.

Жыйында, райондогу жаштар эч кан-дай чагымчылдык иштерге жол бербей, мыйзам тїрїндє гана иш алып барууну сунуштады.

Андан сырткары, Ак-Талаа аймагын ке-сип єткєн Нарын дарыясындагы суунун курамын текшерип туруулары айтылып, тийиштїї жерлерге кєрсєтмєлєр берилди.

мирбек АСАНАЛИЕВ

6-сентябрь, 2013-жыл

13адилет айтикеев:

- Машина єткєн трассанын ортосунан кесип чуркап єткєндєр кыйла жол кырсы-гына себепкер болушат. Эртеў менен Ала-Тоо жаўы конушуна барып келе жатып, чоў трассадан бир келесоо чуркап єтїп, ме-нин алдымда келе жаткан портер машина аны кєрє калып кескин тормоз басканда мен аны барып сїзїп алдым. Дагы кудай сактады, ичинде балам жок эле. Портер-дин арткы жарык бергичи талкаланып, ага 1500 сом тєлємєй болдум. Єзїм болсо ма-шинамдын капоту менен оў жак крылосун оўдотуш керек. Анысы 10 миў сомду чаап барат экен. Жалпысынан 12 миўге чыгым болот экенмин. Жакында эле акчамдын баарына машинанын ходовой бєлїгїн оў-доттум эле, эми мунусу чыкты. Ошентип бир айлыгым машинеге кете турган болду

Janybek Janyzak :-Жанагы жолду кесип єткєн суволуш-

ту тєлєй турган кылса дурус болмок мый-зам акеў.

адилет айтикеев:– Ошону айтпайсызбы. Биздин эл кы-

зык, кайсы жерди караба, кызыл кїйїп турганына карабастан эле койдой чубап єтє беришет. Тартипке келтирбесе бол-бой калды.

баяна кулова:– Сиз аны айтасыз, эрте менен эл басчу

трассада басып келе жатсам пробкада тур-гусу келбеген бир келесоо мен басып келе жаткан жол менен айдап "эй кыз мен келе жатам го, четке чыкпайсынбы" деп мага кыйкырып коёт. Аз эле жерден єлбєй кал-дым. Кудай сактады, бирок єлїп калсам да тиги айбан мени карабайт болчу. деги биз-дин мамлекетте тартип деген небааааак эле єлїп калса керек

адилет айтикеев:– Балким сен жашылды кїтпєй єтїп

кеткендирсиў. Бизде айдоочуларга кара-ганда жєє жїргєндєр эрежени кєп бузушат

баяна кулова: – Кайдан мен єтїп кетем. Киши басчу

жол менен келе жаткам. Пробкада тур-бай бурулуп киши басчу жол менен айдап жатпайбы? Ооба да. Сиз азыр жазсаўыз мен їчїн єтє кайгылуу окуяны эстеп кет-тим. Жаўыдан машине айдаганды їйрєнїп алып учуп айдап жургєн кезим эле. Бир кї-нї Алматыдан тїн бир убакта келе жаткам. Шаарга кире бериште музыканы болушун-ча коюп айдап келе жатсам бир аял колун-да жетелеген баласы бар так алдымдан эч нерсе болбогонсуп єтїп кетип жатпайбы? Машинени катуу бурам деп даракты сїзїп алып 15 кїн комада жаткам. Ойгонсом ата-энем ыйлай берип болбой калышыптыр. 2 ай больницада жатып 4 жыл айдоочулук кїбєлїгїмдєн айрылгам. Ден-соолук де-генди єлтїргєм. Азыр ошондон алган жа-раатым їчїн кєп ооруп кыйналам. Сиз туу-ра айтасыз жєє жїргїнчїлєр бузат

азамат абылгазы:– Єкїнїчтїї Адилет мырза, бирок ыл-

дамдык деген нерсе сакталыш керекта, жок дегенде машинелер ортосундуга интервал

деген болот го. Унутпашыбыз керек, ошол чуркап бараткан келесоо, эртеўки кїнї, ар бирибиз же тууганыбыз, уулдарыбызда бо-луп калышы толук ыктымал!

****кунболот момоконов:

- Чыўгыз хан тасмасы: генерал Ху єз ор-досунда кайсыл бир уруу башчысы жоопко тартып, дарга тартып жатат. Жазалануучу жалынып: Генерал Ху, мени єлтїрє кєрбє-ўїз, мен башкарган аймактын жарымын берем, ойлонсоў боло, жарымын!

Генерал Ху: Сен аймагыўдын жарымын эбак Мангулдарга берип койгонсуў, сендей саткынчыларды азыр жок кылбаса, кийин жерге батпай кетишет.

Жандын таттуулугун карабайсызбы. Єлїм алдында мїмкїн баардыгы бир ты-йын болуп, байлыгыў, бийлигиў да тїккє турбай калат кєрїнбєйбї. Чириген Цин династиясынын бир кєпєсї, єзїнїн кетир-ген кемчилиги, саткынчылыгы, байлык бийлик їчїн баарына барган арам оокат-туулугу, элин сыйлабаган ачкєздїгї акыры аны єлтїрдї.

Мен биздеги арам оокаттуларды, дал ушундай кїн кїтїп турганын жана дал ошондой жаза алып жаткандарын кєр-гїм келет.

****бердибек жамгырчиев:

гЕНИЙЛЕр БАЙКАЛБАЙ ЖїрїшєТ

Генийлер кєзгє да кєрїнбєйт,Аларга кєўїл эч бєлїнбєйт.Кейитип жїрєгїн бекерге,Керексиз ойлорго чємїлбєйт.Генийлер жєнєкєй кийинет,Кыйналат, миў єлєт, тирилет.

Жалтырак жамынып жашабай,Жарык нур кєргєнгє сїйїнєт.Генийлер ємїрї жутунбайт,Чоў тойсо чокчоўдоп кутурбайт.Жалганга жармашпайт, бир гана,

Жан дїйнє байлыгын утурлайт.Карааны кєрїнбєй сыйдын да,Генийлер кєнїшєт ый-муўга.Акмактар асылып ийнине,Ар дайым калышат шылдыўга.Табышмак ємїрдї сїрїшєт,Жалындап, от болуп сїйїшєт.Биз менен бир жашап жатса да,Генийлер байкалбай жїрїшєт.Кепинге чындыкты жашырып,Келебиз жалганга баш уруп.Генийди таптакыр кєралбас,Демек биз пендебиз макулук.www.tushtuk.kg деген сайт чыгыптыр.

Фейсбук социалдык тармактарында кызуу талкууга алынды.

махабат жайнакова:-Тїштїк деп аталышыўар эле жаман

экен!!! Буга чейин саясатчылар бєлїп жат-са, эми минтип ЖМКга жетти... Бул ою-ўарды такыр эле колдобойм... Силерди эл душманы катары эсептейм... Силердин єнїгїп кетишиўерди каалабайм...Теске-рисинче, эртерээк жабылышыўаарды каа-лайм!

зайырбек ажыматов: – Оммеееей ботом, эл укпасын...Тїш-

тїк болосуўбу, тїндїк болосуўбу, каптал болосуўбу айтор кыргыз болсоў єнїк, єс!

алмаз чербеков: – Махабаттын пикирин мен колдоймун.

Сайттын аты туура эмес. Атын башка коюп же эртереек жабылып калсын.

зайырбек ажыматов:– Кеп аталышты болсо анда жергилик-

тїї маалыматтарды чагылдырган ЖТР, ОшТВ, Нарын ТВ, Талас ТВ, Сары єзєн Чїй деген сыяктуу аталыштагы маалымат булактары кандай болуп калат? )))) Ме-нимче бул сайт тїштїк аймагынын маа-лыматтарын чагылдырганы жатса керек.

махабат жайнакова:– Зайырбек мырза кеп аталышы менен

эле элди бєлїп жарууга алып келїїдє.

зайырбек ажыматов:– Ал биздин жеке єзїбїздїн тїшїнїгї-

бїзгє, ниетибизге байланыштуу го дейм... Кеп аны ким кандай кабыл алганында бол-со керек. Эми бул чынында майда маселе... кєўїл бура турган деле маселе эмес.

махабат жайнакова: – Зайырбек мырза сизди акын катары

тааныйм... Мындай деп кєўїл бєлбєсєк болбойт...

зайырбек ажыматов: – Бул маселеге менин тїшїнїгїм жет-

пейт атат окшойт, кыскасы мага Ысык-Кєл, Нарын, Талас, Чїй, Ош, Баткендин атын алып жїргєн Маалымат булактары кадимки кєрїнїштєй эле таасир этет. Ре-гиондун деўгээлиндеги ММК єзїнїн ре-гиондук деўгээлде экенин, бїтїндєй ай-макты камтый албаганын моюнга алганы жакшы. Бирок тилеке каршы азыр кєп-тєгєн Маалымат булактары "республи-калык" деген статуска ээ болуп алышып, атын да ошондой коюп, анан элдин атынан сїйлєп, бирок региондун деўгээлинде иш жїргїзїп атпайбы... Ой жїгїртїїлєрї, чы-гарган кишилери, саясаты жалаў регион-дук деўгээлде. Ошолор коркунучтуу.

Murat Kurmanov: - Анын эмнеси бар ошого эле бєлїнїп

калмак белек , бєлїнгєндї бєрї жейт.

махабат жайнакова: - Коомдо пикир калыптанып, бєлї-

нїїчїлїккє алып келет. Сиздей кайдыгер-лик менен жїргєндєр бат эле буга кєнїп Кореядай болуп экиге бєлїнїп калышы-быз мїмкїн

авазбек мурзахалилов :- Анда аталышы саал-саал туура эмес!

махабат жайнакова:- Саал-саал эмес эле таптакыр туура

эмес... ушул сайттын жетекчилери кимдер болушу мїмкїн туугандар...

зайырбек ажыматов - Кыргызстан эч качан бєлїнбєйт. Ал-

бетте ортодо кээ бир адамдар ушундай ой-лошу мїмкїн. Кыргызстанды эки бєлїї идеясы ЦРУ тарабынан атайын кїчєтї-лїп, бирок ишке ашпаган долбоор катары

четке сїрїлгєн. Союз учурунда кыргыздар тарыхын окубай караўгы болуп келсе ки-йинчерек кыргыз тарыхын, санжырасын жакшы билген муун пайда болду. Тагы-раагы учурда кыргыздын ар бир эле уруу-су тїштїктє да тїндїктє да жашайт. Анан калса учурда кыргыздар 11-кылымга че-йин Кыргыз каганатын тїзїп, єздєрїнїн жери деўизден деўиздерге чейин созулуп жаткан мейкиндик болгонун жакшы билип келатышат. Азыр кыргызды бєлїїгє мїм-кїн эмес. Кєзї ачылып калды.

Даярдаган Аида ИШЕНГУЛОВА

6-сентябрь, 2013-жыл

14- Абдыбек, бери кайрыла кет.- Кел, биз менен пиволошпойсуўбу.- Сен деги эле кєрїнбєй, бизге жолобой

койдуў да.- Жандарына келип баары менен кол

алыша учураштым. Баары ала-гїї болуп шаракташат.

- Кєрїнє турган, кошула турган абалда эместигимди билип туруп сурайсыўарбы.

- Капа болбо, Абыке. Бул тагдыр. Эл ара-сында сендей кїйїт тарткандар жок дей-сиўби. Бир сен эмессиў.

- Ак сєз, баарыбызда эле тїйшїк бар.- Анда-санда бизге кошула коюп жїр-

сєў. Март жигит элеў.Мен да жєн сїйлєбєдїм:- Ким билет, кєрїнєйїн десем деле му-

рун кєрїп жїргєндєр кєрбєй коюшат экен.Билген айылдаштарым кимдерге сєз

келтирип жатканымды билишээр, єзїлєрї таарынычымды сезишээр. Арактын кїї-сї менен какшык аралаш айтылчу сєздєр айтылып кетти. Тїшїнгєндєр да болду. Кызуу немелер ого бетер жиреп киришти.

- Билип атабыз сени. Карыздарыўдан кутулуп, эшигиўе мал байланып калды.

- Кандай акча табышты бизге деле ай-тып, кошуп алсаў боло.

- Экєєнї кємїп, эшигинде їрїп чыгаар-га ити калбай калды эле, эми кантип акча таап атат дешип таў калгандарга жашыра турган деле эч нерсем жок. Бирєєнїн эле машинасын арендага алып, айдап жїргє-нїмдї кєрїп эле жатасыўар го.

- Ай таў, сенде бир сыр бар. Айылыбыз-дын алды болуп жашачу элеў. Анан эле эч нерсеў жок калдыў.

- Койгулачы ай, єткєн нерсени чукула-бай. Ыраматылык Нурбектин карызын тєлєдїм деп айтпады беле бизге. Унутуп калдыўарбы?

- Капа болбо, Абыке, пенде деген ушун-дай экенбиз.

- Эч нерсе эмес, айылдаштар кээде ушинтип кажылдашып турбасак болобу.

- Эшигиўе мал байланып калды, эми да-гы машина аласыў. Ошондо сени кєрбєй калгандар биринчи болуп жууп берейин деп келишет.

- Турмуш агымы ошондой.- Оозуўа май! Ошол машина алган кїнї

дал силерге, дал ушул жерде жууп берем.Бир кезде менден качкандар калп кїлї-

мїш этип, бири жылып жоголду.Мени акчам жокто карабай кеткендер-

дин кєзїнє кєрїнгїм келди. Мастык менен марттыгым кармады. Оолуктурган баягы акчалар эмеспи.

- Келгиле, ошол жакшы тилегиўер їчїн, азыр баарыўарды – арак эмне болуп ка-лыптыр – коньякка сугарам!

Акманай айткан эле: “Байдын байлыгы жугат, акча акчаны чакырат. Бул элїї дол-лар дайыма чєнтєгїўдє болсун” деп ырым кылып салып берген. Ошол элїї долларды

чєнтєгїмдєн алып чыктым.- Мына, бул ушундай март жигит!- Эй, Абыке, а сен бизден “эмне деген

арак ичиш” деп сурабайсыў да.- Эми ичпей жїргєн арагыбыз беле- Жо-ок, бул єзгєчє ичиш.- Кантип?Айылыбызда Сагынбай деген жеткен

битир киши бар эле. “Алаарда кирет жа-ным, берээрде чыгат жаным” дегендин накта єзї. Алаарын алат дагы берээрге келгенде ар шылтоону айтып, “колуў ме-нен бергенди бутуў менен чуркап аласыў” дегендин єзї. Же кечип ийип кутуласыў. Єзїм да андан оозум кїйгєн жайым бар. Таў калдым, бир бергенде баарын кантип берди.

- Сагынбайдан єндїрїп алгандагыбыз.- Єзїбїз берген акчабызды, коюбузду,

буудайыбызды єндїрїп алдык.- Єзїм ишке жарадым, - деди Нармат

кєкїрєгїн койгулап.Турат деген Нарматтын башка айылда

жашаган бєлєсї. Эч нерседен кайра тарт-паган зєєкїр чалыш неме. Дайым бєлєсї-нїн їйїндє жїргєндїктєн, анын жиндили-гин айылыбыздагылар баарыбыз билебиз. Эки жыл мурун айылдагы бирєє анын на-мысына аябай тийген экен, “мына сага” деп – анын чєбїн єрттєп, єзїн сабап салып, эки жылга кесилип кеткен эле.

Ошол Турат дагы Нарматтын бир коюн єзї жокто Сагынбайга кармата коюп, эм-дигиче бербей жїргєн. Турат тїрмєдєн

чыгып келгенине аз эле болгон. Аны айыл-дагылар чала мас кылып ичирип коюшат дагы, карызын алалбай жїргєндєр чогулуп сїйлєшїп алышат. Алагїї немелер бири-нен сала бири бакылдап, биринин айтпай калганын бири толуктап, бака-шака тїшїп атышты. Бизге кєчєдєн ары-бери єткєн эркектер дагы кошулуп, алар жєн келбей камоктон дагы ала коюшуп, ого бетер кы-зуу болуп алдык.

- Мурун сїйлєшїп алганбыз да. Турат тим эле артисттен да ашып тїштї.

- Токтосоў, Сагынбайды коркутуш їчїн тїсї билинбесин деп жашыл желим бєтєл-кєгє суу куюп алганбыз.

- Анан Турат ошол желим бєтєлкєнї кармап алып, биз алагїї болуп шагырап Сагынбайдыкына кирип бардык.

- Эй, Сагынбай, єз колум менен берген койду эки жылдык козусу менен, булардын буудайын, акчасын азыр бергин. Болбосо мына бул бензинди кєрдїўбї, їйїўдї єрт-тєймїн деп коркутуп алган.

- Берип кутулсаўчы, болбосо Туратты жиндилигин билесиў го. Бул айтканын аткарат, - деп ого бетер шыкактап атабыз.

Сагынбай болсо:- Коё турсаў, Турат. Їч кїндїн ичинде

берем, - деп алаўдайт.- Їч кїн деп айтасыў да. Мына азыр

тапкын. Сенде бар, жєн эле бергиў келбей жатат. Бербесеў бул бензинди кєрдїўбї, чачам да єрттєймїн, - деп Турат опуру-луп жатат.

“А биз болсо єнїп калса экен, же дагы адатынча биздин башыбызды айлантып, кутулуп кетеби” деп карап турабыз.

- Кой десеўер боло, - деп Сагынбай уя-лыштын ордуна бизге кыйкырат.

А биз болсо, - карызды бербеген ошон-дой болот, - деп карап турабыз.

- Камалып кетесиў єрттєсєў, - деп Са-гынбай кыйкырып жїрєт.

Аялы алаўдап чыркырап, Турат болсо ого бетер жулунуп жатат.

- Кайра камалганым жакшы. Ошол ка-малайын деп жатам, ал жакта жок деген-де курсагым ток болот. Чыгып келсем иш жок, иши жок ачка кезергенче тїрмєгє тїшїп курсагым тойсун, - улам жулунуп жатат.

- Акыры Сагынбайды коркутуп жїрїп карызды єндїрдїк. “Бер, Сагынбай, бол-босо Тураттын жиндилигин билесиў” деп жааладык.

- Иши кылып аялы экєє алаўдап жї-рїп коюбузду, буудайыбызды, акчабызды беришти.

- Баарын алгандан кийин эмне кылды-ўар дебейсиўби, Абыке. Турат болсо: “Эй, Сагынбай, карап тур бизди” деп желим бє-тєлкєдєгї сууну иче баштадык.

- Сагынбай болсо санын чаап жїрєт, биз болсо каткырган бойдон короосунан чыгып кеттик.

Баарыбыз каткырып, айылды башы-бызга кєтєрдїк. Улам кийинки келгендер Тураттын бул жоругу бая эле айылга жа-йылып кеткенин, “ырас болуптур ошол битирге” дешип кїлїп жатышканын ай-тып келишти.

- Турат анан єзї кана? - деп сурадым кїлкїмдї тыя албай.

- Тигине, камоктун ичинде мас болуп уктап жатат.

Арак деген кєўїл черин жазат турбай-бы деп єзїмдї єзїм алдап иче бериптир-мин. Кєптєн бери єз тїйшїгїм менен бо-луп, айылдаштарым менен минтип отура да элек болчумун. Качан їйгє келдим, ким менен келдим, кандай келдим – эч нерсе эсимде жок.

Эртеў менен болсо кечээки ичкен ара-гымдын азабын тартып, ооруп турдум. Как жерде эле жатып калыптырмын. Шари-панын менден биротоло кєўїлї карарга-ныбы, жок дегенде їстїмє бир нерсе жаап койбоптур. Бул эмне кылганы? Мастыгы-ман эмне деп дєєрїгєнїм оюма да келбеди. Как жерде тїнї бою жаткангабы, бїт денем жанчып койгондой салмактанат. Эшиктен кирип келе жаткан ага атырылдым:

- Жок дегенде їстїмє бир нерсе жаап койбойсуўбу!

- Мен сени аракка шыкадымбы. Сен мас болгондо Айканыў менен Акманайыў...

Їстїмє бирєє кайнак сууну жаба куй-гандай эле болдум.

- Эмне, эмне дейсиў?..

Катылган героиндин сыры

сериаЛ

ош шААрЫНДА эТТИН БААСЫ КЫМБАТТАп ЖАТАТ

Ош шаарынын тургундары эттин баа-сы кєтєрїлїп жатканына кабатырланып, мэрияга кайрылышкан. Анын негизинде атайын комиссия тїзїлїп, базарлардагы эттин баасы кымбаттаганы боюнча рейд жїргїзїїгє камынып жатат. Бул туура-луу Ош шаардык Каржы, экономика жана ишкерликти єнїктїрїї бєлїмїнїн баш-чысы Чыныбек Тойчиев билдирди.

“Ош шаарынын базарларында эттин баасы 20 сомго кымбаттап, бїгїнкї кїндє 1 килограммы 300 сом болду. Комиссия эмне себептен мындай болуп жатканын

иликтейт ”,-деди Ч.Тойчиев.Комиссияга мэриянын “Каржы, эко-

номика жана ишкерликти єнїктїрїї” бє-лїмїнїн кызматкерлери, “Монополияга каршы кызматынын” жана башка орган-дардын єкїлдєрї кирди. Алар ушул жума-нын аягына чейин иштешет. Ошондой эле бирдиктїї баага алып келїїгє, кой жана уй эттерин гана саттырууга аракет кылышат.

НАрЫНДА “АДАМ САТУУНУ ТоКТоТоЛУ”

МААЛЫМАТТЫК КоМпАНИяСЫ ЖЫЙЫНТЫКТАЛДЫ

Бул тууралуу “Нур жол бер” коомдук би-рикмесинин жетекчиси Сїйїн Жумалие-ва билдирди. Маалыматка ылайык “Адам сатууну токтотолу” маалыматтык компа-ниясы ЮСАИД жана Эл аралык миграция уюмдарынын колдоосу менен ишке ашы-рылган. Маалыматтык компания тогуз ай жїрїп, бул убакытта Нарын облусунун 132 айылы камтылган. Анда айыл калкы-на єз укуктары, адам сатуунун курманды-гы болбоонун жолдору тїшїндїрїлїп, чет єлкєдєн иштєєгє, чет єлкєлїк жаран ме-нен никеге турууда тиешелїї органдарга кайрылып, анын мыйзамдуулугун тактоо

керектиги белгиленип, маалыматтык ба-ракчалар таратылган.

Айылдык адамдар ишенчээк болгон-дуктан, адам сатуунун курмандыктары бо-луп калаарын билишпейт. Калктын айрым катмары жакыр жашагандыктан бул чєй-рєдє єскєн балдар-кыздарды алдап чет єлкєлєргє бекер жумушчу кїч катары са-тып жиберишет. Бойго жеткен кыздарды сексуалдык кызмат кєрсєтїї їчїн, ал эми балдарды ар кандай оор кызматтарды жа-сатууга сатып жиберишип, акча табуунун баардык тїрлєрїн жасоого мажбурлашат. “Бир жылда канча адам адам сатуунун курмандыгы болгондугун эч ким билбейт. Андайга кабылгандардын айрымдары га-на кайтып келе алышат. Ошондуктан бул долбоор облус аймагында адам сатууну же болбосо анын курмандыгы болуп кал-боону алдын алуу максатында ишке ашы-рылды”,-дейт С.Жумалиева.

ТАЛАСТА Тєє БУУрЧАКТЫН БИр КИЛогрАММЫНЫН АЛгАЧКЫ БААСЫ 43 СоМДоН БоЛУУДАТаласта быйыл 14 миў 607 гектар жер-

ге картошка отургузулган. Бїгїнкї кїндє анын 2727 гектары же 18,6 пайызы жый-

налып алынды. Азырынча картошканын дїў тїшїмї 45 миў 989 тоннаны тїздї. Бул тууралуу єкмєттїн облустагы єкїл-чїлїктїн агрардык секторунун башчысы Абай Шатманов билдирди. Анын маалы-матына караганда 116 гектар жерге эгил-ген жашылчанын 32 пайызы жыйналып алынды, анын тїшїмдїїлїгї єткєн жыл-дан кыйла жогору болууда. Таластын не-гизги бренди болгон тєє буурчак быйыл 46 миў 721гектар жерге эгилген. Бїгїнкї кїнгє болгону 9,5 пайызы гана жыйналып алынды. Дыйкандар тєє буурчактын жа-ўы тїшїмїн сата башташты. Анын 1 ки-лограммы 43 сомдон болууда.

Айбат пресс

Аймактар

6-сентябрь, 2013-жыл

15сканворД

АКЫЛ ДЕгЕН — АЛТЫН ТААЖЫ, Ар БИр БАшКА ЖАрАшпАЙТ

6-сентябрь, 2013-жыл

16расул рАХМАНАЛИЕв, Ди-джей:

Таў эрте шаўкылдаган коўур їндїї, шайыр жигиттин їнїн уктуўуз беле? Бир карасаў ырдап жїрєт, бир карасаў тамаша тартуулап бир карасаў їналгыдан сїйлєйт. Кыскасы, кєп кырдуу талант. Биз сиздерге уйку бербейбиз деп Элдик радиосунда ди-джейлик єнєрдї аркалап, той-мааракелерде тамаданы катыра аткарып жїргєн жигит рахманалиев расул Абдикалилович менен болгон маеке назар салабыз:

- Расул сєзїбїздї, ки-чи мекениў тууралуу баштасак?

- Мен Кыргызстанда єрїгї менен таанымал болгон Баткен облусу-на караштуу Баткен ра-йонунун Чек айылын-да тєрєлїп, Єрїкзарда 4-класска чейин окуп андан соў Бишкеке кє-чїп келгенбиз. Бор-бордо єсїп, борбордон окуп чоўойдум. Бирок, киндик кан тамган же-рим кєзїмє башкача кєрїнєт. Айылга бат-баттан барып турам. Айылдын быкшып чыккан тїтїнї да бал жыттанат дегендей... айылда жашагым ке-лет. Ал жакта мага ылайыктуу жумуш болсо гана деп кээде ойлоп кетем. Буюр-са телерадио тарма-гы Баткенде єнїгїп жатат. Балким єзїм радио же телеканал

жаатын єркїндєтїп болочокто єздїк телерадио ачам деген мак-сатым бар.

- Їй-бїлєєў тууралуу ай-та кетсеў?- Биздин їй-бїлєє талант-

туулардан турат. Атам Абдыка-лык, кєп жылдардан бери ай-доочу. КаМАЗ унаасынын ичеги-син чукуп кайра ордуна келтирип койчу темир уста. Апам Манзура, соодагер айым. Азыр небереле-ринин жытын жыттап, келинде-ринин ысык чайын ичип, їйдє. Мен тєрт бир тууганмын. Теўи-рим мага баарын бирден берген-го.. эжем, байкем жана иним бар. Баары єз єзїнчє тїтїн булатып, турмуштун тузун татып жаткан кездери. Баары єз жумуштары менен алек. Атамда талант кєп музыкалык аспаптарды катыра ойнойт. Мисалы: гитара, комуз, пианино, окардион, мандалин ж,б. Байкем, эжем инимда окар-дион, гитараны сыздатат. Мен да чыгарма жазып, обон созуп коём.

- Болочок кесипти эмне ме-нен аркалоону чечтиў?- Мектепте окуп жїргєн кез-

де “ким болосуў”? - деп сурап калышканда «учкуч» болом деп жооп берээр элем. Мезгил алма-шат биз єтєбїз демекчи убакыт

таразалап, тагдыр буюруп койгон экен 9-класстан бери “телерадио” тармагында иштеп келем. Анан да ырчы болгум келчї. Орус ырчысы Олег Газманов ырдап чыгып кал-ганда туурай берчїмїн. Менин ордум ар тїрдїї тармактарда деп эсептейм. Бирок радио менен те-леге ємїрїмдї арнайм.

- Алдыда кандай планда-рыў бар?- Мен кєп нерселерди ойлойм,

кыялданам. Кєп учурда кєздєгєн нерсе ишке ашпай калса кара жа-нымды карч уруп жетїїгє аракет кылам. Максаттарым кєп, алар-дын баарын ишке ашыруу їчїн азырынча убакыт керек. Буюр-са элге пайдасы тийген иштерди аткарам.

- Єзїўдї патриотмун деп эсептейсиўби? - Албетте, мен патриотмун жа-

на улутчулмун. Интернет жана со-циалдык тїйїндєрдєн керек бол-со аттуу баштуулар менен тала-ша-тартыша кетем. Мен патриот адамды элин коргой алган, жери-не тытынып кызмат кылган, же-ген ашын жерге койгон адам деп эсептейм. Мен эл їчїн иштегеним радио аркылуу угулат жана экран аркылуу кєрїнїп турат.

- Обон созуп, ыр чыгарам дейсиў, репертуарыўда канча ыр бар?- Ыр- жан дїйнє дарысы. Ыр

жаратып ага ємїр берип обон жа-зып келем. Жеке єзїмдїн 2 обо-нум бар калганынын авторлору башкалар. Мен тим эле жылдыз болуп кете албайм. Єзїмє жак-кан ырды ырдап интернет булак-тарына жайгаштырам анан єзїм иштеген радиодо бир маал жаўы-рып турат. Башка радиолор, ачык айтканда кєрє албайт. Шїгїр, биздин ырды Орусия, Тїркия, Корея атту коўшулаш єлкєлєрдє жїргєн мекендештирибиз да жак-тырып угуп келишет.

- Качантан баштап ыр дїйнєсїнє кызыгып кал-дыў?- Кичине кезимен тартып ыр-

га-бийге шыктуумун. Мектепте-ги кароо-сынактар менсиз єтчї эмес. Кичинемде ыйлаак болуп-турмун. Апам айтып калчу ый-лаак элеў деп. Кызыгууда талант болбосо боло бербейт деп ой-лойм. Азыр да кызыгуум кїч-тїї. Бирок, ырга кєп каражат кетээрин билесиз. Ошондуктан бирин экин ыр жаздырып, обон кошуп коюп жїрєбїз.

- Анан кантип радиого ке-лип калдыў?,- Баткенде «Салам» деген ра-

дио 1999-жылы ачылган. Анда мен 3-4 класста болсом керек. Анда Сабыр Абдымомунов деген байке кубулжуган їнї менен жа-гымдуу эфир алып барар эле. Ра-дионун тїбїнєн жылбай эфири бїткєнчє укчумун. Кийин мен-да радиодо иштейм деп чечкем.

Жаштыгымдан бери кызыккан жаным, радиого киргенде гана тыным алды.

Учурда “Элfm” радиосуна ра-матылык устатым, акын жана бул радиону тїптєєчїлєрдїн би-ри Медер Осмоналиев алып кел-ген. Ырчы Байыш Момунов ме-нен Токтогул жергесинде тойго келгенбиз. Ал жактан Медер аке менен кезигип калганбыз. Мур-да эле тааныш элем. Анан Ме-дер аке айтып калды, биз радио ачтык деп. Анан мен шыпылдап эле сїйлєп кирдим. Мен иштейм, менин колумдан келет деп. Анан ал кишинин жаўынан чыкпай жа-бышып атып макулдугун алып Бишкектен тїйїнчєгїмдї тїйїп алып Ош шаарына досторума, сїйлєшкєн кызыма да айтпастан кетип калгам. Бирок атам, апама айтып кеткем, а кишилерге алыс-ка аттангандай сезилгенби бил-бейм ошондо апамдын шолоктоп ыйлаганы эсимде. Азыр кубаны-шып, сыймыктанышып отуруш-кандыр, менимче.

- Келечекте да ушу кыз-матты аркалайсыўбы?- Ооба, мен бул суроого ойлон-

бой, жети єлчєп бир кеспей жооп берем. Менин ємїрїм радиого арналат. Телерадио тармагында иштеген купулума толот. Башка иштерден сунуштар кєп, бирок баары бир тамырыма суу куйган бул “Элfm” радиосу. Дарак бир жерден кєгєрєт эмеспи.

- Єзїў ыр чыгарасыўбы? - Негизинен ыр жандуумун.

Поэзияга жакынмын. Бирок , кээ-де тамсил аўгемелерге да кызы-гып кетем. Студент кездеги жаз-ган ырларым бар. Баарын чогул-туп жїрєм, убагы келгенде китеп же чєнтєк китеп болуп чыгат де-ген максатым бар.

- Жумуштан сырткары эм-не менен алексиў?- Жумушум єтє кызыктуу. Кур-

сагым ачка болсо деле радио-до жїрє берчї адатым бар. Иш убактым бїтсє эс алуучу бєлмє-бїзгє кирип интернетке саякатка чыгам. Жакынкы кїндєрї “ата” болуу алдында турам. Келинче-гимдин кєз жараарына аз калды. Буюрса ата-энемди неберелїї, єзїбїз ата-апа болобуз деп тур-ган кезигибиз.

- Єздїк жашооў тууралуу айта кетсеў? - Їй-бїлєєлїмїн. Келинчегим

Жалал-Абаддан. Жїрєгї таза, мага жаккан адамдык сапатта-ры бар.

- Кыздардын кандай са-паттарын баалайсыў? - Эў башкысы сулуулук эмес

жан дїйнєсїнїн тазалыгы. Кыр-гыз кыздары баары сулуу, акыл-дуу жана ыймандуу. Негизи эле адамдар эки жїздїї кїн карама болбой, бир калыпта жїрсєк.

мирбек АСАНАЛИЕВ

1616расул

“радио менен телеге Ємїрїмдї арнайм”

теЛежїз

- Расул сєзїбїздї, ки-чи мекениў тууралуу баштасак?чи мекениў тууралуу баштасак?чи мекениў тууралуу

- Мен Кыргызстанда єрїгї менен таанымал болгон Баткен облусу-на караштуу Баткен ра-йонунун Чек айылын-да тєрєлїп, Єрїкзарда 4-класска чейин окуп андан соў Бишкеке кє-чїп келгенбиз. Бор-бордо єсїп, борбордон окуп чоўойдум. Бирок, киндик кан тамган же-рим кєзїмє башкача кєрїнєт. Айылга бат-баттан барып турам. Айылдын быкшып баттан барып турам. Айылдын быкшып баттан барып турам.

чыккан тїтїнї да бал жыттанат дегендей... айылда жашагым ке-лет. Ал жакта мага ылайыктуу жумуш болсо гана деп кээде ылайыктуу жумуш болсо гана деп кээде ылайыктуу жумуш

ойлоп кетем. Буюр-са телерадио тарма-гы Баткенде єнїгїп жатат. Балким єзїм радио же телеканал

жаатын єркїндєтїп болочокто

Òóóëãàí æûëû: 21-àâãóñò

1989-æûë

Êè÷è ìåêåíè: Áàòêåí îáëóñó

Áàòêåí ðàéîíó ×åê àéûëû

Áèëèìè: «Ôèíàíñèñò»,

ÎøÌÓ

Ûðëàðû: «Êå÷èð÷è» ,

«Ìåêòåáèì», «Ìàõàáàòûì»…

Ôîááèÿñû: Áèéèêòèê

Äåâèçè: Êûëäàí æàíà

êûÿëû¢äû èøêå àøûðà áèë!

ªç¿íº æàêêàí ñàïàòû: Àäàì

ìåíåí áàò òèë òàáûøàò

ªç¿íº æàêïàãàí ñàïàòû:

Ìåíè áèëãåí àäàì àéòñûí

Êûçäàðäàí áààëàãàí

ñàïàòû: Øàéûð, áåòêå àéòêàí,

æ¿ðºã¿ òàçà àéûìäàð

ÁËÈÖ ÀÍÊÅÒÀ: