ТЕКЕБАЕВДИН КЄЗДЄГЄНЇ ЭМНЕ?

Кєчєдє кетип бара жаткан аялга кол салган 10

redactor@aibat.kg • ¹ 83 • 20-èþíü, 2014

БАБЫРБЕК ЖЭЭНБЕКОВГО КРЕСЛО ГАНА КЕРЕК ТУРБАЙБЫ

www.aibat.kg

20-èþíü, 2014 20-èþíü, 2014

Каныбек Осмоналиев Келдибековдун институтун неге коргойт?

3

5

2

12

Ички органга балдын пайдасы

КЫРГЫЗСТАН - эркин жана керемет єлкє

Кудайымдан берилген талант

4

9

Парламенттик «Ата Мекен» фракциясы-нын депутаты Ширин Айтматова, кесип-тештери эмне їчїн салттуу эмес сексуалдык мамиленин єкїлдєрї боюнча убараланып жатканына кызыгып, 18-июнда КР жаран-дарынын репродуктивдїї укуктары жєнїн-дє мыйзам долбоорун талкуулап жаткан парламенттин отурумунда кесиптештери-не кайрылды.

Анын айтымында, «Депутаттар бардык жерде гейлерди кєрїп, алар менен убарала-нып жатканы мени тынчсыздандырат. Эгер-де, адам 3 ирет Бажы биримдигине каршы пикирин билдирсе, анда ал эмнегедир гей. Гейлер менен Бажы биримдигине каршы кош саясат жїрїїдє, - деди Ш.Айтматова.

Демек, анын айтымында, Жогорку Ке-ўештин депутаттарынын бажы биримдигине каршы чыгып келе аткан кесиптештеринин ичинен Ємїрбек Абдрахманов менен Рав-шан Жээнбеков тууралуу айтуудабы - ыя?

Дагы бир кызыгы, 16-июнда Жогорку Кеўештин Адам укуктары, конституция-лык мыйзамдар жана мамлекеттик тїзїлїш боюнча комитетинде Гомосексуализмди пропагандалоого каршы мыйзам долбоорун жалпы жыйынга алып чыгууга КСДП фрак-циясынын депутаты Кутушев Абдыманап каршы чыкты. Кутушев мырза НПОлордун тамагын ичкенби же єзїнєн жеке кызыкчы-лыгы барбы чоў суроо жаратууда. Кандай гана болбосун депутаттарыбыздын ыйма-ны кїчтїї, ориентациясы тїз болсо болду.

"Айбат пресс"

Кымбат САМУДИНОВА:

Барзу АБДУРАЗЗОКОВ:

БАЖЫ БИРИМДИГИНЕ КАРШЫ ЧЫККАН ДЕПУТАТТАР ГЕЙЛЕРБИ?

20-июнь, 2014-жыл

2 АЙБАТ ПРЕСС

Гезит ээси:"Айбат Аймак" коомдук фонду

Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер.Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу.Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде

катталган,

Каттоо № 1853Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды

Гезит келишим баада.

Буйрутма №1472 Нускасы: 1500

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: redactor@aibat.kg

Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Редакциялык жамаат:Акинай АЙДАРОВАРахатбек РЫСАЛИЕВТєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВАДамир ЭСЕНГУЛОВМирбек АСАНАЛИЕВ (0777 15 99 45 Нарын)

Рыскїл ТЫНЫБЕК кызы (03943 43679 Ыссык Кєл)

Жооптуу редактор:Мелис АРТЫКОВ

Коммерциялык директор:Бектур БАЙМОЎОЛОВ (0772) 16 11 00

ТЕКЕБАЕВДИН КЄЗДЄГЄНЇ

ЭМНЕ?

НАРЫН ОБЛУСУНДА МУНИЦИПАЛДЫК ИШКАНА АЧУУ БОЮНЧА СЫНАКТЫН

ЖЕЎЇЇЧЇЛЄРЇ АНЫКТАЛЫП, 5 ИШКЕРГЕ 1 МЛН СОМ ЫЙГАРЫЛДЫ

Т. САРПАШЕВ «STANS ENERGY CORP» КОМПАНИЯСЫНЫН ЄКЇЛЇ МЕНЕН ЖОЛУГУШАТ

СОТТОЛГОН АДАМДАРГА ДЕПУТАТТЫК ЖАНА ПРЕЗИДЕНТТИК КЫЗМАТ ОРУНДАРЫНА АТ

САЛЫШКАНГА ТЫЮУ САЛЫШТЫ

Парламенттеги «Ата-Мекен» фракция-сынын лидери Ємїрбек Текебаев єзїнїн ашынган амбициясын кармана албай кал-ды. Акыркы 3-4 айдан бери кыргыз эко-номикасынын флагманы болгон «Кумтєр» компаниясына каршы атайын мыйзам дол-боорлорун токуп, їстєккє-босток сокку уруу менен алек. Анын «мєўгїлєр жєнїн-дє» мыйзам долбоорун президент четке кагып койгондон кийин эми парламентте алтын кенин толугу менен улутташтыруу керек деген єткєн жылдагы билдирїїсїн кайрадан кєтєрїп чыкты. Эў кызыгы ал улутташтыруунун аркасында Кыргызстан кандай жапа чегип калаарын таптакыр ка-парына албай, «эгерде биз кайсы бир иш-кананы жапсак, анда иштеген жумушчу-лардын жаўы мїмкїнчїлїктєрїн издєєгє шарт тїзїп беребиз. Биз кирешелерге кєздї жуумп туруп, аны жабуу тууралуу чечимди кабыл алышыбыз керек. Андан тїшє тур-ган акчаны башка жолдор менен деле тап-сак болот» деп кїпїлдєдї.

Тилекке каршы «Кумтєрдєн» тїшє турган миллиарддардын ордун кайсыл жол менен тапса боло тургандыгын єзї да билбейт. Биз азыр Текебаев айткандай Кыргызстандан Американын жїк ташуучу борборун чы-гардык. Бирок, андан бюджетибизге тїшїп турган бери дегенде 60 миллион доллардын ордун жабууга азырынча жол таба элекпиз. Тескерисинче анда иштеген миўден ашуун мекендештерибизди жумушсуз калтырдык. Алардын айрымдары эптеп їй-бїлєсїн ба-гуу їчїн базарга чыгып атса, айрымдары Россияга кетип атат. Эгерде «Кумтєр» иш-канасы да єзїнїн ишин токтотуп кала тур-ган болсо, Текебаев айткан жаўы мїмкїнчї-лїктєрдї кайдан табабыз? Ошондой жаўы мїмкїнчїлїктєр азыр бизде барбы?

Бул багытта белгилїї саясат таануучу Бакыт Бакетаев «Кумтєрдєгїдєй» шарт-тар, айлык акы Кыргызстанда башка жок. Болсо бир гана Жогорку Кеўеште болушу мїмкїн. Андай болсо Текебаев алтын ке-нинде иштеген жумушчулардын бардыгын парламентке депутат кылып алат бекен?» деген суроону кабыргасынан коёт. Кыр-гызда «ач бала менен ток бала ойнобойт» деген кеп бар. Анын сыўары парламент-теги бакыйган фракциялардын бирин же-тектеп, ємїр бою депутаттык креслодон тїшпєй келе аткан Текебаев жумушсуз ка-лып, їй-бїлєсїн кантип багаарын билбей башы катып отургандардын абалын кай-дан тїшїнмєк?

Экинчи жагынан Текебаевдин популизми єлкє экономикасына да жаанын жебесиндей сайыла тургандыгын жакшы тїшїнбєй тур-гансыйт. Ансыз да эки революцияны башы-нан єткєрїп, стабилдїїлїк жактан да, эко-номикалык жактан да єтє оор абалда турган Кыргызстан Текебаевдин амбициясынын айынан дагы бир жолу чайпалып кетпейт деп ким кепилдик бере алат? Экономика министри Темир Сариевдин айтымында «Кумтєрдєн» 2014-жылы салык тїрїндє гана 6 миллиард сом алышыбыз керек. Ан-дан тышкары 80 миллион доллар тїз инвес-тиция болот. 12,6 миллион доллар дивиденд тїрїндє алабыз. Эгерде ишкана єзїнїн ишин токтотуп калса, мына ушул акча каражатта-ры кан буугандай токтоп калат. Анын кесе-петинен айлык акы, пенсия-пособиялар єз убагында тєлєнбєй, социалдык чыўалуулар-га алып келиши кїтїлєт. Эске сала кетсек, эки жолку революция дал ушул социалдык чыўалуулардын айынан болгон. Текебаев жана анын партиясы бардык жоопкерчи-ликти єзїнїн мойнуна ала алабы?

Нарын шаарындагы Жаштар Ордосун-да бїгїн, 19-июнь кїнї облустук єкїлчїлїк уюштурган «Муниципалдык ишкана ачуу, жумушчу орундарды пайда кылуу» аттуу атайын сынактын жыйынтыгы чыгарылды. Бул тууралуу аймактык кабарчы билдирди.

Маалыматка ылайык, ага єкмєттїн На-рын облусундагы єкїлї Аманбай Кайыпов, биринчи орун басары Касен Асизов жана Нарын, Ат-Башы, Ак-Талаа, Кочкор район-дорунун акимдери, айыл єкмєт башчылары

жана мекеме ишканаларынын жетекчилери катышты.

Белгилей кетсек, сынак їстїбїздєгї жыл-дын март айында башталып, облустук єкїл-чїлїгїнїн фондунан 1 млн сом каралган. Сынакка жалпысынан 25 долбоор жазылып, анын 17си кабыл алынган.

Жыйынтыгында Ат-Башы районунун Ак-Моюн айылынан техникалык тейлєє тарма-гын ачуу боюнча долбоор жазган айыл єкмє-тї 200 миў сом, Нарын шаарынан кїнєскана ачуу долбоорун жазган жеке ишкер 200 миў сом, Ак-Талаа районунун Жерге-Тал айыл єкмєтїнїн кїнєскана ачуу боюнча долбоору 200 миў сом, Нарын шаарынан пескоблок чыгара турган ишкана куруу долбооруна 200 миў сом жана Нарын районунун Эмгек Талаа айыл єкмєтїнїн сїттї кайра иштетїї боюнча долбооруна 200 миў сом берилип, жалпысынан 1 млн сом єлчємїндєгї акча каражаты кайтарымдуу иретинде 5 жеке ишкерге тапшырылды.

Канадалык бул компания кыргыз єк-мєтїн Москвадагы эл аралык арбитражда 117 млн. долларга утуп алган. Биринчи ви-це-премьер-министр Тайырбек Сарпашев компаниянын єкїлї менен тїзїлгєн абал боюнча сїйлєшєт. Бул тууралуу єкмєттїн маалымат кызматынан кабарлашты. «Stans Energy Corp» компаниясы Кемин районун-да Кутесай, Калесай кендеринде сейрек кез-дешїїчї металл казууга, геологиялык чал-гындоо жїргїзїїгє уруксат алганын, бирок кыргыз бийлик органдары тарабынан актив-деринен ажыратылганын билдирип келатат. Жогорку Кеўеште Кутесай жана Калесай кен-дерине лицензиялар коррупциялык жолдор менен берилгени бир нече жолу кєтєрїлгєн.

Бїгїн 19-июнда Жогорку Кеўештин оту-румунда депутаттар айрым мыйзам актыла-рына єзгєртїїлєрдї киргизишти. Ага ыла-йык мурда оор кылмыш, же єзгєчє оор кылмыш менен соттолгондор жана башка єлкєнїн жарандыгын алгандар єлкє пре-зиденти, ЖК депутаты, шаардык, райондук жана айылдык кеўештин депутаты, шаар мэри, район акими жана айыл єкмєтїнїн башчысы болуп шайлана албай турган болду. Эгерде ал адам соттолуп, кайра соттолгон-дугу алынып салынган болсо дагы жогору-да саналып єткєн кызматтарга бара албайт. Ошондой эле бул єзгєртїїлєрдє дагы бир норма киргизилди. Ага ылайык бул кыз-маттарга талапкер болгондордун бардыгы жогорку билимге ээ болушу шарт

20-июнь, 2014-жыл

3САЙ-САТ

КЕЛДИБЕКОВДУН ЖОЛ ТОСКОН ТУУГАНДАРЫНЫН БОЗ ЇЙЇ КУЛАГАНЫ ЖАМАН ЖЫШААНДЫН БЕЛГИСИБИ?

К.ОСМОНАЛИЕВ А.КЕЛДИБЕКОВДУН ИНСТИТУТУН НЕГЕ КОРГОЙТ?

КЕЛДИБЕКОВДУН АЙЫНАН ЭКОНОМИКАБЫЗ ТАПТАКЫР ТЇШЇП КЕТТИ

СПИКЕР АЛАЙДА ЖОЛ ТОСКОНДОРДУН АТЫНАН КЕЛГЕН ТОПТУ КАБЫЛ АЛДЫ

ОШ-ЭРКЕЧТАМ ЖОЛУНУН ТОЗУЛУП ТУРГАНЫНА КОШУНА

ЄЛКЄЛЄР ДА НААРАЗЫ

Бир айга жакын убакыттан бери Ош-Эр-кечтам кан жолду бууп, экономикага эбегей-сиз зыян келтирген, ымыркайдын чарчап калышына кїнєєлїї, бирок аны да мойнуна алгысы келбеген, мамлекетти талап-тоноп, укмуштай байлыкты чогулткан Акматбек Келдибековдун жакындарынын боз їйї ку-лап калганы маалым болду.

Маалыматтарга караганда, боз їй катуу жаанга чыдабай, баары уктап жатканда тїн ортосунда кулаптыр. Дагы жакшы, эч ки-миси жабыр тартпаптыр, антпесе аны да бийликтин провокациясы деп чыгышмак.

Бир коррупционердин айынан миўдеген эл жабыркап жатканын айта берип чарча-дык. А бирок Келдибековдун ушунча жыл-дан бери жыйнаган же акчасы тїгєнбєйт,

ансайын жол тоскондор да тажабайт. Жак-шы акча алып жатышса, алар їчїн бул иш-теп жаткан жумушу сыяктуу эле.

Буга чейин келдибековчулар кумиринин сїрєтїн боз їйгє илип алганына абдан таў берип жазган элек. Белгилїї болгондой, кыр-гыздар єлгєн адамдын гана сїрєтїн боз їйгє илишет. Муну бир дейли. Дал ушул жолдон єтє албай ымыркай чарчап калды. Бул эки. Эми болсо кыргыздын тууру – боз їйдїн ку-лап жатышы їчїнчї белги болуп жатпайбы? Болгондо да жаман жышаандын белгиси.

Ошол себептен Келдибеков аман-эсен ке-зинде (аманчылыгын эле тилейличи) мын-дай жаман жоруктарын токтотуп, тууган-туушканын жолду ачтырсын. Антпесе, кеч болуп калып жїрбєсїн?

Абактагы депутат Акматбек Келдибе-ковдун кєрєр кєзї Аида Токтоматова ээлик кылган Токмок шаарындагы Азиялык ме-дициналык институтунун (АзМИ) дарегине сындар арбын айтылып келет. Аталган окуу жай адам баласынын ден-соолугун чыў-доочу, ємїрїн сактоочу адистерди даярда-бай эле жалаў акча жасоонун ыкмасына єтїп алганын белгилїї медиктер билдиришкени бар. Мындай дооматтарды иликтеген Билим берїї жана илим министрлиги АзМИнин лицензиясын ажыратуу чечимин чыгарган. Ал эми парламенттеги Билим берїї, илим, маданият жана спорт комитетинин тєрагасы Каныбек Осмоналиев 17-июнда институттун айрым эмгек жамааты менен болгон жолу-гушууда АзМИнин ишин токтотууга каршы чыгып, бул маселени комитет жыйынына алып чыгарын маалымдады.

Каныбек мырзаны коомчулук калыс адам катары таанычу. Бирок, бул сапар АзМИни жантыгынан жата калып коргоп чыкканы-на кєпчїлїк тїшїнбєй туру. Аталган окуу жайдын таламын талашуу аркылуу кесип-теши А.Келдибековго жан тартып жатканын туйдурган жокпу? Жеткиликтїї деўгээл-де билим албаган ак халатчандар эртеўки кїнї адам ємїрїнє кедергисин тийгизсе не болот? Ошондо жоопкерчиликти ким алат? Сапатсыз билим берген АзМИби же

аны колдоп чыккан К.Осмоналиевби? Ошон їчїн, Каныбек Осмоналиевич «жети єлчєп, бир кескен» соў жогорудагыдай оюн артка кайтарып алар…

Ош-Эркечтам жолунун буулуп турганы-нан улам чек ара аймагында Кытай жана Тажикстан менен соода-сатык аракеттери тємєн тїшїп кеткенин Экономика министр-лигинин Тїштїк аймактык аралык башкар-малыгы билдирїїдє.

Алардын айтымында, айрым кємїр иш-теткен ишканалар да иштебей турат. Са-лыктар боюнча тєлєнбєй калган акчанын суммасы 4,5 млн сомду тїздї. Бышкан кир-пичти жасаган цехтер да ишсиз турат. “Мын-дан тышкары, быйылкы электр энергиясы жетишсиз болот деп кїтїлїїсї, тїштїктє 2 айдан бери газдын жоктугу жана качан бери-лишинин белгисиздиги энергоресурстарды талап кылууну жогорулатат. Кємїргє болгон талап єсїп жатканда, саясый себептер менен жолду бууп салыш экономикага, бюджетке жана тїштїк аймакка терс таасирин тий-гизип, аягы жаман болушу мїмкїн”, - деп билдирїїдє айтылган.

Ал эми бажы тєлємдєрїнїн тїшпєй кал-ган суммасы миллион сомго жеткен.

Жогорку Кеўештин тєрагасы Асылбек Жээнбеков бїгїн Алай районунун Сопу-Коргон айылынан келген Акматбек Кел-дибековдун тарапташтарынын сегиз єкї-лїн кабыл алды. Анда Келдибековдун баш коргоо чарасын єзгєртїї жана 27-майдан бери буулуп турган Ош-Эркеч-Там жолун ачуунун тегерегинде сєз жїрдї. Келдибеков-ду коргоо комитетинин жетекчиси Керим Сарыбашев маселени ырбатпай чечїїнїн жолун караштыруу зарылдыгын билдирсе, Мамбетжунус Абылов кырдаалдан чыгуунун їч вариантын сунуш кылды. Дагы бир єкїл - Артисбек Абылаев жол тосуу башынан эле калпыс кадам болгонун, эми маселе-ни оў жагына чечїї керектигине токтолду. Єкїлдєр тєрагадан Келдибековдун маселе-син акыйкат карап, їй камагына чыгарууга кємєктєшїїсїн єтїндї.

Стратегиялык маанидеги унаа жолун то-суп, мыйзамсыз талаптарды коюу аркылуу укуктук маселени чечїї мїмкїн эместигин тїшїндїргєн тєрага жол ачылышы керекти-гин баса белгиледи. «Алгач Ош -Эркеч-Там унаа жолу ачылышы абзел. Ал эми акыркы

єкїмдї сот чыгарат, ага эч кимдин кийли-гишїїгє укугу жоктугун дагы бир ирет кай-талайм», - деди Жээнбеков.

Жыйынтыгында єкїлдєр ыйык Рама-зан айына чейин Ош - Эркеч-Там жолун ачуу їчїн жолду тосуп тургандарга тїшїн-дїрїї иштерин жїргїзїї бїтїмїнє келге-нин Жогорку Кеўештин маалымат кызма-ты кабарлады.

Камактагы депутат Келдибековдун та-рапкерлери аны їй камагына чыгаруу та-лабы менен 27-майдан бери аталган жолду бууп турушат.

Дамир ЭСЕНГУЛОВ

Коррупцияга шектелип камакка алынган Акматбек Келдибековдун тарапташтары тара-бынан Ош-Эркечтам жолунун тозулуп турга-нына бїгїн туура жыйырма бир кїндїн жїзї болду. Бул жол аркылуу турмуш-тиричилигин єткєргєндєр, соода-сатык кылгандар, же жєн эле жумуштары менен бара жаткандардын ка-тары кїн санап єсїп олтуруп, учурда 300дєн ашуун автоунаа тизилип калганы белгилїї болду. Алардын арасында коўшулаш Кытай Эл Республикасынын да 400 жараны єтє ал-бай тургандыгы тууралуу ал республиканын консулу У. Инцинь Ош шаары жана Ош облу-су боюнча ИИМ башкы башкармалыгынын башчысы Сїйїн Ємїрзаков менен болгон жо-лугушуусунда билдирген. Андан кийин Кытай

элчилиги Ош-Эркечтам жолунун буулганы-нан байланыштуу Кыргызстандын Тышкы иштер министрлигине нота жєнєттї. Мына ушул кєрїнїштєрдїн бардыгы єлкєбїздїн дїйнєлїк коомчулук алдында кадыр-баркын тємєндєтїїгє гана себепкер болууда. Жолдо каз-катар автоунаалар тизилип, бизнесмен-дердин бизнеси кїйїп, ал гана эмес чет элдик жарандар да єз єлкєсїнє жете албай турса, кїнїнє бирден кой союп жешип, эриккенде жолдун так ортосуна «Кара жорго» бийин бийлеп отурган митингчилер єзїбїздїн єл-кєнїн жарандарынын гана укугун бузбастан, коўшулаш єлкєнїн жарандарынын да укугун бузуп жатышкандарын эске албай жатканда-ры єкїнїчтїї.

20-июнь, 2014-жыл

4 ДИЛМАЕК

Барзу АБДУРАЗЗОКОВ:

КЫРГЫЗСТАН - ЭРКИН ЖАНА

КЕРЕМЕТ ЄЛКЄ

Мен Кыргызстанга мурда деле келип-кетип жїрчїмїн. Спектакль коюп, кайра артка кайтчумун. Бы-йыл 26-февралда биротоло кєчїп келдим. Эмне їчїн Бишкекти тан-дап алдым? Мындай суроону мага журналисттер кєп эле беришет. Биринчиден, апам жашап аткан Дїйшємбїгє Бишкектен самолёт менен бир сааттык жол. Апам мени кєргїсї келгенин айтаар замат, би-лет сатып ала коюп, бир сааттан кийин апамдын жанында болом. Экинчиден, кыргыздар менин эли-ме мїнєзї, жашоо-турмушу, баш-ка да кєп жагынан окшош, жакын туугандай элебиз. Мага баары эле тааныш, жат кєрїнїш деле жок. Тили башка, андан башкасынын баары мага єз элимдей эле сези-лет. Ошон їчїн дал ушул єлкєнї тандадым.

Бирок баары башынан эле азыр-кыдай жагымдуу болгон эмес. 2008-жылы Бишкекке жаўы кел-генде кєчєгє чыккандан коркчу-мун. Жаш Гвардия бульварында турат элем. Кечкисин жумуш бї-тїп, репетиция аяктаганда, кєчє-гє чыгып таза абадан дем алып, ары-бери баскым келчї. Антейин десем же милиция асылат, же кє-чєдє кетип бара жаткан мас ти-

йишет, кылаарга иши жок тентек балдар, гейлер, же сойкулар тын-чыўды алышат. Кєчєгє чыккандан чочулап їй менен театрдын орто-сунда камалгандай абалда элем. Андан бери алты жыл єттї. Азыр бул єлкєнї таанып болбойт. Бул жєн эле кєўїл улаган комплимент эмес, мен чындыкты айтып жатам. Америкада жашаган досторума, їйдєгї аялыма айтып тїгєтє ал-байм - карагылачы, Кыргызстан укмуш єсїп-єнїгїп атат деп. Кечээ премьерадан кийин жубайым, дос-торум болуп Эркиндик бульварын-да сейилдеп бастык. Баары гїлдєп, музыка жаўырып турду. Супсулуу жетелешкен жаштар, тїгєйлєр, ке-лишимдїї керилген кыздар, бал-дардын кїлкїсї, оюн аянтчалары... Мунун баары бир укмуш!

КЭЭ БИР САЛТ-САНАА ТУУРАЛУУ

Мен їчїн бирден бир пробле-ма - тил билбегеним. Дїйнє жї-зїн кєп эле кыдырдым, салышты-рып айтсам болот. Мен їчїн бир нерсе тїшїнїксїз - ар кандай эски ырым-жырымдарды катуу карман-ган кыргыздар эмне їчїн єздєрїн мусулманбыз деп аташат? Дагы бир мага жакпаган нерсе - єлгєнгє бар-

ганда дасторконго коюлган тамак-ты бєлїшїп, кєтєрїп кеткендери. Кийинки коноктору келип, кайра кийинки дасторкондогуну жыйып кетишет, Менимче, бул копол, уят иш. Мындай кырдаалда адамдар тескерисинче, бири-бирин колдоп, жардамдашканы келиши керек го, тамак-ашты кєтєрїп кетпей. Бул эч жараксыз эле салт, буга тыюу салуу керек. Андай салттын кимге кереги бар? Жакынын жоготуп, ансыз да єксїп тургандарга анын тїк кереги жок! Ошентсе да, тамак-аш коюл-ган дасторконго целлофан баш-тыктар коюлуп, ага бышкан этти салмай... Салтты билбеген кишиге бул абдан эле єєн учурайт. Жакы-нын жоготкон адамга боор ооруп, кайгысын бєлїшкєнї келиштиби, же башка максатпы дегендей ой кетиши мїмкїн.

Мындай салт, балким, илгери кєчмєн замандан калгандыр. Жїз жыл мурун бирєєнїн жакшылык-жамандыгына келгендер алыстан, тоо ашып барышкан.

Кайра жолго чыгаарда ачка болушпасын деп тамак-аш салып берсе керек жанына. Азыр эми ал жїз жыл мурунку салттын турмуш-ка эч ылайыгы жок болуп атпай-бы! Кыргыз туугандар мага таары-нышпасын, бирок бул салт такыр жараксыз деп ойлойм.

БИЗ КЫРГЫЗБЫЗ ДА! Кыргыздарда мага аябай жак-

каны - ачык-айрымдуулук жана ишенчээктик сапаттары. Кийин-ки цивилизация баштапкы мїнєз-дї бир аз єзгєртсє керек. Ошентсе да, кадимки тоолук кыргыздардын эў мыкты сапаты - жанына келген кандай адам болбосун ага жан ди-линен ачык-айрым мамиле кыл-ганы! Бул ушунчалык бир кере-мет сапат, балалык баёолук десем

да жарашаар! Орусияда мерген-чилер киши буту баспаган тайга-ны байырлаган куштар эч кимден коркпой, конгон жеринде отура берээрин айтып беришкен эле. Бу-такта конуп турган жеринен ан-дай канаттууну колуў менен кар-мап алып їйїўє баса берсеў деле болот экен. Анткени ал канаттуу ємїрї бирєєнєн жамандык кєр-гєн эмес, эч кимден коркпойт, чо-чубайт. Кыргыздарда да ошондой сапат бар - баарына бирдей ачык жана ак пейил мамиле кылышат. Жакшы адамдарды кєп кезиктир-дим. Жаманынан жакшысы аябай эле кєп. Негизи дїйнєдє боору-кердик, жакшылык кєп. Биз ан-дай адамдарга дилибизди ачкандан тартынып жїрїп єтєбїз.

Кыргызстанда менин досто-рум кєп. Жумушта чогуу иште-гендер мага профессионалдык, чыгармачыл, жеке турмуштагы ой-санаасын, пландарын айтып бєлїшєт. Бул жакшы нерсе. Бир жолу Мольердин "Дон Жуанын" койдук театрда, эў аягында Сга-нарель Дон Жуанды тапанчадан атып єлтїрїшї керек эле. Ошол жолкусунда тапанчадан їн чык-пай, атылбай койду. Єлдїк! - деп єзїмдї ичтен жеп, эсим ооп кала жаздадым. Бир убакта эле жаным-да тургандар "Коркпоўуз! Актёр жолун таап кетти, ал беркини ку-чактап жыгылып, муунтуп салды" деп жарыша айтып берип атышты. Мен шалдырап эле туруп калдым. Эртеси актёр Марат Амираевден сурап атпаймынбы "сахнада тур-ган жериўден ошону кантип ойлоп таба койдуў?" деп. Ал эч камаара-бай "Биз деген кыргызбыз да!" деп жооп берип койду. Єзїнїн кыргыз экенине, элине сыймыктанып тур-гандай туюлду мага. Ичим жылый тїшїп, кучактап ыраазычылыгым-ды билдирдим.

КЫРГЫЗСТАН - МЕНИН ДА МЕКЕНИМ

Эў башкысы - єзїбїзгє ишене-ли. Бизде, азиаттарда, бир єксїк бар. Европалык анте алат, биздин колубуздан келбейт. Немистер, жа-пондор кыйын, бизге ким коюптур дегендей сєздєрдї айта беребиз. Кудай эч кимди адамзаттын таш-тандысы кылып жараткан эмес, ал їчїн баары бирдей. Биз негедир єз кїчїбїзгє ишенбей калганбыз. Ондогон жылдар бою бизди "чур-ка, бараны" дагы башка деп жїрїп басмырлап коюшкан. Ошол єксїк-тєн биротоло кутулуп, єзїбїзгє ишенсек, баары оўолот, єнїгєт. Єзїбїздїн машинебиз, техника-быз, деги баары болот. Колубуз-дан келет, биз да кыйынбыз деген ишеничти калыптандыруу керек.

Мен прессаны окубайм, теле-визор кєрбєйм. Мен Бишкектин кєчєлєрїндєгї эркиндикти сезип, кєрїп турам. Кечээ бир кыргыз-стандык досума айтып атпаймын-бы, "элестет, Бишкекте кїн алыс болуп аткан кээ бир окуя, кєрї-нїштєр Тажикстанда кылмыш, мыйзам бузуу, тартип бузуу деп эсептелмек" деп. Милиция кармап кетип, же таш бараўга алышмак. Кыргызстан бир керемет, эркин, абдан кооз єлкє. Бул чындык.

Мен чын дилимден Кыргызстан-дын єсїп-єнїгїїсїн тилейм. Менин эки мекеним бар, анын бири - Кыр-гызстан. Баары тезирээк єнїгїї жолуна тїшсє экен! Театрды эле алалы, актёрлор ачка калбай, ай-лыгы кєбєйсє экен. Буфетке бара жатканда, ушуну алсамбы-алба-самбы, акчам жетеби-жетпейби деп тїйшєлбєсє экен. Чет єлкєгє бар-ганда єзїнїн улуттук желеги кєтє-рїлїп, гимни аткарылганда баа-ры сыймыктанышса экен! Баары бирдей "Алга, Кыргызстан!" деген ураан таштасын. "Кайсыл алыбыз-га, арыбызга таянып атабыз" деген ой эч кимде болбошу керек. Єзї-бїзгє ишенели, туугандар.

Кыргызстан гїлдєп-єнїгїїгє та-тыктуу єлкє. Далай кайгы-капалуу кїндєрдї баштан кечирди. Эми мын-дан ары келечеги кеў экенине мен бєркїмдєй ишенем. Ортодон эле бирєєлєр бузукулук кылып, ичтен иритип Донецк, Луганскка айланды-рып ийбесе, эмнени айтып атканым-ды баарыўар тїшїнєсїўєр. Буюрса баары мыкты болот. Андан эч шегим жок. Єлкєўєр ылайым єнїп-єссїн!Маектешкен "Азаттыктын"

кабарчысы Жылдыз ОРОСПАКОВА

Кыргызчалаган Венера САГЫНДЫК кызы

44

Тажикстандык белгилїї театр режиссёру Барзу Абдурразоков Кыргызстан жана єлкє жашоочулары тууралуу ой бєлїшєт.14-июнда Бишкектеги Орус драма театрында атактуу Николай Гоголдун "Акылынан айныгандын кїндєлїгї" (Записки сумасшедшего) моноспектаклинин премьерасы болду. Оюнду сахнага белгилїї тажик режиссёру Барзу Абдурразоков даярдап чыгарды. Драматург, режиссёр, кино жана театр актёру, Тажикстандын Эмгек сиўирген артисти Барзу Абдурразоков Тажикстандагы Искусство институтун аяктап, андан кийин Москвадагы ГИТИС институтунда театр режиссёру єнєрїн окуган. Быйыл февраль айында Бишкекке кєчїп келген. "Азаттык" радиосунун кабарчысы менен маектешип, ал Кыргызстан жана анын жашоочуларын кандай кабыл алып, кандай пикирде экенин айтып берген.

20-июнь, 2014-жыл

5КАРЫГАНДА…

БАБЫРБЕК ЖЭЭНБЕКОВГО КРЕСЛО ГАНА КЕРЕК ТУРБАЙБЫ

Бабырбек Субановичтин мын-дай «кылыгы» биринчи жолу эмес. Алгач антимонополдук ко-митеттин тєрагалыгынан «айдал-ганда» «Кыргыз гезиттер бирим-диги» (КГБ) кыймылын тїптєп, бийликке каршы «маалымат со-гушун» тутандыргандай болгон. Кєздєгєнї эле бирєє – эски «казы-гына» кайтып баруу. Акыры мак-

сатына жетти, ал кездеги Жантє-рє Сатыбалдиев Б.Жээнбековду комитет тєрагалыгына дайында-ды. Ошондон кийин баягы Кы-ГыБычы позициясын 180 градус-ка єзгєртїп, «Алибиси» аркылуу єкмєттї мактап-жактап жатып калбаспы! «Кызмат кургур адам баласын ушинтип кубулма кылып коёт тура» деп баш чайкаганбыз.

Эми экинчи ирет кызматтан жылмышкан соў кайрадан КГБсын «тирилтип» маалымат чабуулуна єтїп, сотко берем деп ормон опу-зага салып эски ордуна кайтып ба-руу ниетинде жїргєнї талашсыз. Дагы бир жолу кайталайлы, бул Бабырбек мырзанын кызмат їчїн гана жасаган амалы. Ал кайсы бир гезитке курган маегинде сєгїш жа-рыялаганы їчїн арданып, абийи-рине доо кеткенин айтып, Эко-номика министри Темир Сариев менен башбаканды сотко жетелеп барарын билдириптир. Ошончолук эле абийирин, ар-намысын ойло-со, эмнеге «Кудайберген» базары-нын кожойкеси Элвира Сурабал-диеваны сотко сїйрєбєйт? Себеби Элвира айым Б.Жээнбеков кол астындагы кызматкери аркылуу 300 миў сом пара сураганын рас-мий жарыялабадыбы? Эгер єзїнїн акактай тазалыгына ишенсе, сот-ко кайрылып, Э.Сурабалдиеванын абийирин айрандай тєкмєк, єзїнї да актыгын далилдеп алмак. Ке-сиптешибиз андай кадамга бара албаган соў, демек, Э.Сурабалдие-ванын айткандары чындыкка жа-кын десек жаўылышпайбызбы?

Бабырбек мырза басылмалар-га курган маегинде, аны кызмат-тан бошотуунун тїпкї себеби кара чечекей уулу Равшан Жээнбеков-дун атуулдук жана оппозициялык кєзкарашы , ошондой эле єзїнїн єкмєттїн структурасында иштеп турган учурундагы электр энер-гиясына болгон бааларды кєтєрїї,

Кыргызстандын ички рыногуна кант, буудай, ун, азык-тїлїктєрїн киргизїї боюнча єкмєттїкїнєн айырмаланган позициясы менен тыгыз байланышта экенин сай-медиреп келет. Дал ушул жерден анын каратып туруп калпты ыш-кыртканын баамдайсыў.

Биринчиден, Б.Жээнбеков электр энергиясына болгон бааны 1 сомго чейин жогорулатуу керектигин пар-ламент жыйынында жарыялаган. Муну єзї деле жокко чыгара албас. Анан кантип уялбай: «Энергетика-га тарифти жогорулатууга каршы чыкканым їчїн кызматтан алып салышты» деп айтып атат? Кичине ар-намыс да болушу керек эмеспи.

Экинчиден, «кант, буудай, ун азык-тїлїктєрї Кыргызстандын ички рыногуна киргизїї боюнча позициям єкмєттїкїнєн айырма-ланып турган» дегенине тїк тїшїн-бєдїк. Ал башкы антимонополчу болуп турган кезде азык-тїлїккє болгон баа асмандап кеткен эле. Эмне їчїн бааларды тизгиндєє жаатында чара колдонгон эмес? Эгер ушул жаатта иш алып бар-ганда, анда ушинтип сїйлєсє жа-рашмак.

Їчїнчїдєн, уулу Равшан Жээн-бековдун атуулдук жана оппози-циялык кєзкарашы їчїн ээрден шыпырылганын айтып «ыйлак-таптыр». Эгер Равшан Бабырбеко-вичтин позициясы принципиалдуу болсо, анда ал экинчи ирет моно-полияны жєнгє салуу агенттиги-нин директорлугуна кєчїк басмак

эмес, КГБсынын арабасын кыл-дыратып жїрє бермек. Равшан мырзанын жанталаша бийликти негизсиз сындаганы – анын керт башын ойлоп, мамлекеттик мїлк фондун жетектеген кезинде 342 объектини мыйзамсыз жеке колго єткєрїп (сатып), «Кумтєр» боюн-ча 2003-2004 -жылдагы келишим-ге байланыштуу жоопкерчиликке тартылып калуудан коркуп ушун-дай кадамга барганын коомчулук жакшы билет. Ошондуктан уулу-нун позициясы менен єзїнїн жеке маселесин аралаштырбай эле кой-гону оў.

Бабырбек Жээнбеков антимо-нополду калчап турганда бир ка-тар компаниялардын негиздєєчїсї катары катталып жїргєнї маалым. Ал эми мыйзамга ылайык, атка-минердин жеке менчик фирмага ээлик кылышына тыюу салынган. Мында да анын мыйзамды уруп ойнобогону оркоюп кєрїнїп турат.

Бабырбек мырза быйыл 63 жаштын ашын жеп аткан кези. Пенсия курагына келип калган адам минтип коомчулук алдында абийирин тєккєндїн ордуна, буга чейин жыйган-тергенин четинен кертип жеп, шаардын чет жагынан їй сатып алып, карылыктын доо-ранын сїрбєйбї дейсиў. Болбо-со анын «калжаўдаганын» кєргєн неберелери андан кандай тарбия алат? Аксакалдык беделин сактап калбаса, эртеўки кїнї эл арасында батпай калбайбы?

Мамлекеттик монополияны жєнгє салуу агенттигинин директорлугунан шыпырылгандан бери Бабырбек Жээнбеков єзїн коёрго жер таппай жїрєт. Єзїнє караштуу «Алиби» гезити жана башка маалымат каражаттары аркылуу актанып, адатынча Ак їй менен Кєк їйгє сїйкєнїп кирди. Муну менен эле чектелбестен, Бишкек шаардык райондор аралык сотуна кайрылып, єкмєт башчысы Жоомарт Оторбаевдин чечимин жокко чыгартууга киришти.

Т.САБИРОВ МАМКУРУЛУШ АГЕНТТИГИНИН ДИРЕКТОРУНУН

ОРУН БАСАРЫ КЫЗМАТЫНАН БОШОТУЛДУ

Таалайбек Сабиров КР єкмєтїнє ка-раштуу Мамлекеттик архитектура, куру-луш жана турак-жай коммуналдык чарба агенттигинин директорунун орун басары кызматынан бошотулду.

Єкмєттїн басма сєз кызматы билдир-гендей, бул тууралуу тийиштїї буйрук-ка премьер-министр Жоомарт Оторбаев кол койду.

ЖУМГАЛДА ЧАБАНДАР МАЙРАМЫНА КАРАТА АТ

ОЮНДАРЫ УЮШТУРУЛУП, БАШКЫ БАЙГЕГЕ ЖЕЎИЛ УНАА

КОЮЛАТМындай маалыматты, 19-июнь кїнї

Жумгал районунун Байзак айыл єкмєтї-нїн башчысы Адыл Сапаров билдирди деп кабарлады аймактык кабарчы.

Анын берген маалыматына карасак, жы-лына єткєрїлїп келген чабан-малчылар-дын майрамы бул ирет жогорку деўгээлде Байзак айылынын «Кєлмє» жайлоосун-да єтєт.

«Бул ат оюндарынын башкы байгесине жеке ишкер Автандил Кулбараков тара-бынан 1 жеўил унаасы коюлат. Бирок, ти-лекке каршы бул ат оюндарынын мелдеши райондук деўгээлде болуп жаткандыгы-на байланыштуу, сырттан башка саяпкер-лер катышууга уруксат берилбейт», - деди А.Сапаров.

Бул маалыматты Жумгал районунун акими Адылгазы Исагулов да тастыктап, ат оюндары жогорку деўгээлде єтєєрїн билдирди.

Сербиянын экс-президенти Б.Тадич:

КЫРГЫЗСТАН КЫЙЛА ЄЗГЄРЇЛЇП, УШУ ТАПТА

ЄНЇГЇЇ ЖАНА КАЙРА ЖАЎЫРУУ ЖОЛУНДА БАРАТАТ

Жогорку Кеўештин тєрагасынын орун басары Асия Сасыкбаева кечээ, 18-июн-да Сербиянын экс-президенти, Мадрид клубунун мїчєсї Борис Тадич менен жо-лугушту. Бул тууралуу ЖКнын басма сєз кызматы билдирди.

Тараптар эки жакка теў пайдалуу кыз-матташтык мамилелерди кеўейтїї масе-лелери боюнча пикир алышты.

А.Сасыкбаева, єлкєдє демократиялык єзгєртїїлєрдї жїргїзїї жаатында колдоо кєрсєтїп жатканы їчїн Мадрид клубуна

ыраазычылык билдирди. Анын айтымын-да, 2010-жылы Кыргызстан мамлекеттик башкаруунун жаўы системасына – парла-менттик башкаруу таризине єткєн.

«Мадрид клубу єлкєдє кїчтїї жарандык коомду тїзїїгє жана демократиялык єзгє-рїїлєрдї жылдырууга, анын ичинде пар-ламентаризмди жана Жогорку Кеўештин ишинин ачык-айкындуулугун бекемдєєгє кємєктєшїїдє. Эгемендик жылдары биз-дин єлкє иликтенип жаткан жана мындан ары да иликтене бере турган бир катар тоскоолдуктарга туштукту. Ушундай чакта Мадрид клубу менен кызматташуу кыргыз тарап їчїн єтє маанилїї болуп саналат», - деди А.Сасыкбаева.

Сербиянын экс-президенти Б.Тадич Кыргызстан кыйла єзгєрїлїп, ушу тапта єнїгїї жана кайра жаўыруу жолунда бара жатканын айтты. «Сербия дагы єзгєрїїнїн орчундуу баскычынан єтїп жаткан єлкє-лєрдїн бири болуп саналат, ошондуктан биз алдыда дагы кандай кыйынчылыктар менен чакырыктарга каршы турууга туу-ра келерин жакшы тїшїнєбїз», - деп ко-шумчалады ал.

Ошондой эле, ал жолугушууда єлкєнїн санариптик телекєрсєтїїгє єтїї маселе-сине да токтолуп, мындай кадам єлкє же-текчилигинен эле эмес, жарандык коомдон да кыйла иштиктїї аракеттерди талап кы-ларын баса белгиледи. «Иш сапарымдын учурунда Кыргызстан парламенттик де-мократия жолун тандап алуу менен, єлкє-нїн баардык чєйрєсїндє зарыл реформа-ларды жїргїзїп жатканына кїбє болдум», - деди ал.

Вице-спикер А.Сасыкбаева єлкєнїн са-нариптик телекєрсєтїїгє єтїї жєрєлгє-сї мезгил талабы экенин, ал кыйла узак убакытты талап кыларын баса белгиледи.

ЫСЫК-КЄЛДЄ 13 ИМАМДЫН ЭЧ КАНДАЙ КЕСИПТИК БИЛИМИ

ЖОК

Ысык-Кєлдє 13 имамдын эч кандай ке-сиптик билими жок. Бул тууралуу єкмєттїн облустук ыйгарым укуктуу єкїлчїлїгїнїн укуктук тартип коопсуздук жана єзгєчє кырдаалдар бєлїмїнєн билдиришкенди-гин аймактык кабарчы маалымдады.

Маалыматка ылайык, Ысык-Кєл облу-сунда 118 имам-хатибдер, диний багыт-та єз иштерин жїргїзїшєт. Анын ичинен 28нин ислам билими бар, 78 дин кызмат-кери светтик билимге ээ, алардын 12си жогорку билимдїї.

Ал эми 13 имамдын эч кандай кесиптик билими жок. Динге окутуу жагдайын ал-сак, облус аймагында диний окуу жайлар-дан бир медресе бар.

Ошондой эле «Аль-Бухари-2» ислам балдар їйї иштейт. Анда 38 эркек бал-дар тарбия алышат. Алар кєпчїлїгї жетим балдар. Бул диний окуу жайлар ИИБнын жана УКМК кызматкерлери тарабынан текшерилип, балдарды туура окутуу жагы аныкталган.

ЖЕРГИЛИКТЇЇЖАЎЫЛЫКТАР

20-июнь, 2014-жыл

6 ГЕОСАЯСАТ

ЄЗБЕКСТАН НЕГЕ АМЕРИКАНЫН

КОЛУНДАГЫ «КУУРЧАК» БОЛУП АТАТ?

«Алыскы туугандан жакынкы кошуна ар-тык» деп эзелтен эле айтып келебиз. Мунун мааниси кошунаў тынч болсо, мамилеге так болсо жаныўа тынч, маанайыў ачык деген-ди тїшїндїрєт эмеспи? Тилекке каршы со-веттер союзу ыдырап, анын курамындагы республикалар єз алдынча мамлекет болуп кеткенден бери коўшулаш Єзбекстан ар кан-дай маселелер менен Кыргызстанга кыр кєр-сєткєнсїп келет. Конкреттїї себеби жок эле єлкєбїздїн тїштїк аймагына коўшулардын газ берїїнї токтотуп койгонуна эки айдын тегереги болуп калды. Кыргызстан тїштїк аймагындагы газ маселесин чечїї їчїн бар-дык мїмкїнчїлїктєрїн жумшап, кошуналар менен тил табышууга аракет жасашты. Би-рок, тилекке каршы Єзбекстан тараптан ак же, кєк деген їн чыкпайт. Жадагалса аларга «Газпромдун» єкїлдєрї барып, газды эмне їчїн токтотуп койгондуктары тууралуу би-лїїгє кызыкдар болушканда да оўгулуктуу жооп беришпеди. Ачыгын айтканда Кыр-гызстандагы мындай газ кризиси жаўы-лык деле эмес. Акыркы жыйырма жылдан ашуун убакыттан бери кошуна єлкє бир нече жолу газ берїїнї токтотуп келген. Андык-тан учурдагы газ блокадасы коўшулардын текшерилген жана тажрыйба жїзїндє жа-сап кєрїшкєн Кыргызстанга карата басым жасоонун куралы болуп саналат.

Ал эми єзбек лидери Каримовдун мын-дай кадамга баруусуна эмнелер себеп бо-лушу мїмкїн? Биринчиден, Россия менен биргеликте Кыргызстанда бир нече гидро-электростанцияларынын курулушуна каршы экендигин Каримов башынан эле жашырган эмес. Андыктан ал суу энергетикалык масе-лесин эл аралык деўгээлде кєтєрїп, дїйнє-лїк коомчулук аркылуу Кыргызстандын бул долбоорлорду жїзєгє ашыруусунан баш тар-туусун талап кылат. Башкача айтканда алар биздин єлкєнїн энергетикалык жактан кєз карандысыздыкка жетїїсїнє караманча кар-шы турушат. Муну менен алар Кыргызстан кандай гидротехникалык станцияларды кура

аларын биз гана чечебиз дегенди кыйытып жатышкансыйт. Экинчиден, ал кыргыз-єз-бек чек аралары боюнча єздєрїнє ыўгай-луу шартта келишимге келїїнї эртелетїїгє аракет жасайт. Ошол эле учурда алар Кыр-гызстандын аймагында калган «Сох» анк-лавына коридор сурап аткандарын жакшы билебиз. Андан тышкары Єзбекстан Кыр-гызстандын аймагында жайгашкан объек-тилерди кайтарып алууну таптакыр унуту-шу керек деген маанайда. Маселен, СССР убагынан бери Кыргызстандын аймагында жайгашып, бирок Єзбекстан тараптан эксп-луатацияланып келе аткан Орто-Токой суу сактагычы менен «Тїндїк Соў» жер алдын-дагы газ сактоочу жайды. Демек, кошуна-лар Кыргызстанды шантаж кылуу їчїн газ маселесин курал катары кєтєрїнїп чыгып аткандары билинип турат. Алар мындай аракеттери менен Кыргызстан эгемендиги-нин бир бєлїгїн садага чабууга барат деген ойдо. Бул биринчиден.

Экинчи тараптан Єзбекстан газды бе-рїїнї токтотуу менен єлкє ичинде наара-зычылыктардын чыўалуусун кїтїп атат. Бизде канчалык дестабилизация болуп тур-са, ал Єзбекстандын бийлигинин режимин бекемдєєгє салым кошуп турат. Бул туура-сында белгилїї саясат таануучу Марс Са-риев мындай дейт: « Менин оюмча Таш-кентке дал ушул дестабилизация керек. Чек аралардагы кандай гана дестабилизация болбосун ал режимди бекемдейт. Мындай кырдаалдар буга чейин болгон. Кыргыз-стандагы болуп єткєн дестабилизациялар Назарбаевдин, Каримовдун жана Рахмондун режимдерин бекемдеп берген. Анткени бул єлкєлєрдїн бийликтери бизге карата сєє-мєйлєрїн сайып кєрсєтїп: «Карагыла, тар-типсиздик, бийликтин жоктугу, парламен-таризм жана башкалар эмнеге алып келет» деп айтканга мїмкїнчїлїк алышты. Мын-дан сырткары ички максаттар їчїн сырткы душмандардын образы тїзїлїїдє. Єзбекс-тан болсо азыркы тапта єтє оор фазада, ал

жакта кландар ортосундагы кїрєш жїрїїдє, сепаратисттик маанай жаралууда Мисалы, Каракалпак автономиялык облусунда. Му-нун бардыгы єнїгїп-єєрчїйт. Анан албет-те, Каримовдун режими «сырткы душман-дардын» пайда болуусунда болууда. Бирок Каримов оюнчу эмес, оюн фигурасы экен-дигин тїшїнбєй жатат.

Эгерде Кыргызстан провокацияга алды-рып койсо, анда бул авантюрага Єзбекстан да тартылат». Ырасында эле Єзбекстан єзї-нїн кызыкчылыктарын жїзєгє ашырууга далалат жасоо менен бирге Батыштын ко-лундагы «куурчакка» айланып аткандыгын сезбей жатат. Эзелтеден биргелешип оокат кылып, бир нукта жашап келген кошуна-лары, мурдагы союздун курамындагы рес-публикаларга каршы саясатын жїргїзїп, Американын этегин кармоо менен алек. Буга жакында эле Єзбекстанда НАТОнун єкїлчїлїгї ачылганы мисал боло алат. Ошол эле учурда Каримовдун Евросоюздук эко-номикалык бирикмеге карата сын-пикир айтканын Америкалык интернет-сайттар-дын бири жарыялап чыккан. Бирок, Єз-бекстандын президентинин сайтында Ка-римовдун сїйлєгєн сєзїнїн расмий тексти турат. Анда анын Евразиялык экономика-лык союзга каршы эч кандай деле сын-пи-кир айтканын кєрє алган жокпуз.

Балким Каримов мындай пикирин рас-мий тїрдє эмес, батыш єкїлдєрї менен чай їстїндє отурганда айтып коюшу мїмкїн. Мына ушуну пайдаланып аткан Батыш-тын позициясын Каримов деле аўдап тї-шїнсє болмок. Ал Єзбекстанды Кыргыз-станга каршы тукуруу жолу менен негизги каршылашы Россияга «согуш» ачып жатат. Тактап айтканда алар Борбордук Азияда башаламандык жаратуу менен Россияны алсыздандыруу аракетин кєрїшєт. Мын-дай жагдай Кыргызстан їчїн да, ошол эле учурда Єзбекстан їчїн да пайдалуу эмес. Болгону Єзбекстан Американын кызык-чылыгынын жїзєгє ашуусу їчїн негизги курал болуп гана бере алат. Андыктан биз дагы бир жолу «Алыскы туугандан жакын-кы кошуна артык» деген макалды кайтала-гыбыз келет.

Америка жер бетинин аркы бурчунда, деўиздин аркы жагында жайгашкан. Анын їстїнє алардын Єзбекстан менен эч кандай деле тууганчылыгы жок. Болгону башынан эле Америка дїйнєнї башкаруу аракети ме-нен келгени маалым. Ал їчїн кандай гана жол болбосун пайдаланышат. Мына ушун-дай жагдайда алар їчїн Кыргызстан менен Єзбекстандын ортосундагы газ маселеси сары майдай эле жагып турат. Эске сала кетсек, 2010-жылы тїштїк аймагыбызда бо-луп єткєн каргашалуу июнь коогалаўында Каримов єзїнїн кыраакылыгын жоготпой, бул окуянын эки єлкєнїн ортосуна жара-ка кетирип коюусунан сактанган эле. Азыр болсо эмнегедир газ маселеси аркылуу Кыр-гызстанды чєгєлєткїсї келип, Американын колундагы куралга айланып, єзїнїн баш-тагы кыраакылыгын жоготуп отурат. Буга балким анын їй-бїлєсїндєгї акыркы учур-лардагы аягы жок чыр-чатактар, єлкєсїнїн ичиндеги кландык тирешїїлєр себеп болуп жатышы мїмкїн. Бирок, ошондой болгон кїндє да жанында турган коўшусун душ-манга айлантып алуу жакшылыктын бел-гиси болбосо керек…

«Ê¿ðìºíò¿öåìåíò» êàéðàäàí ºç èøèíå êèðèøòè

***Íàðûí îáëóñóíóí àéìàãûíäà

16 æàéëîî áàëà áàê÷à óþøòóðóëàò

*** Îøòî ¹1 «Æèáåê» áàëäàð

áàê÷àñûí î¢äîï ò¿çºº áîþí÷à òåíäåð ºòò¿

***Êî÷êîð ðàéîíóíóí Êàðà-Ê¿¢ãºé

àéûëûíäàãû ìàäàíèÿò ¿é¿íº áåëãèë¿¿ êîìóç÷ó Çàéíèäèí

Èìàíàëèåâòèí ûñûìû áåðèëäè

***Àëàì¿ä¿í-1 òåìèð æîë ñòàíöèÿñûíäà áàæûëûê òàçàëîî áºë¿ã¿ à÷ûëäû

***Îøòî À.Ìàñàëèåâäèí ýñòåëèãèí êàéðàäàí êóðóó èøè áàøòàëäû

***Áèøêåêòå êºð¿¿ æàíà óãóó áîþí÷à ìàéûï æàðàíäàð

àðàñûíäà øàõìàò ìåëäåøè ºòºò

***ªòêºí æûëû óëóòòóê âàëþòàíûí 20 æûëäûãûí áåëãè뺺㺠20 ìëí

ñîì æóìøàëãàí

***Êûðãûç-ºçáåê ÷åê àðàñûíäà

371 òàëàø æåð áàð

***Êûðãûçñòàí æà¢û ¿ëã¿äºã¿

ìåêòåï ôîðìàñû áûéûë ºòºò

***Êèêáîêñåð Àëåêñåé Ôåäîñååâ ä¿éíº ÷åìïèîíó òèòóëóí ñàêòàï

êàëäû

***Îø øààðûíäàãû ýñòàêàäàëûê êºï¿ðº Îðóñèÿëûê ãðàíòòûí

ýñåáèíåí êóðóëàò

***Òàëàñ îáëóñóíäà ñåë æ¿ð¿ï, è÷êè ÷àðáàëûê æîëäóí 856

ìåòðèí æàáûðêàòòû

***Æàéûë ðàéîíóíäà

ì¿ìê¿í÷¿ë¿ã¿ ÷åêòåëãåí 10 àäàì ìàéûï àðàáàñûí àëûøòû

***Êî÷êîð ðàéîíóíóí Êîø-ĺáº

àéûëûíäà 12 ìëí ñîìãî ñàëûíãàí êºï¿ðºí¿í à÷ûëûø

àçåìè áåëãèëåíäè

***Ûñûê-ʺëäº 13 èìàìäûí ý÷

êàíäàé êåñèïòèê áèëèìè æîê

***Æàéûë ÐÈÈÁ êûçìàòêåðëåðè àÿëäûí ºë¿ì¿íº ñåáåïêåð áîëãîí àéäîî÷óíó èç人äº

***

ТАМЧЫ КАБАР

20-июнь, 2014-жыл

7ИНСАН

Кыргыз тил илиминин

негиздєєчїсї...

Бул саныбызда, кыргыз элине аттын кашкасындай таанымал болгон жана кыргыз тилинин негиздєєчїсї, кыргыздын тарыхында алмаштыргыс биздин инсаныбыз Касым Тыныстановдун баскан жолу жєнїндєгї баяндамабызды сиздерге тартууламакчыбыз.

Касым Тыныстанов. 1901-жылдын 10-сентябрында Ысык-Кєл районунун Чыр-пыкты айылында туулган. Ата-энесинин тек – жайы , турмуштук абалы жєнїндє так маалымат жок . К.Тыныстанов жєнїндє жа-зылган макалаларда анын кедей їй-бїлєдєн чыккандыгы айтылса, кээ бир изилдєєчї-лєр атасын оокаттуу адамдардын катарына кошушат . К.Тыныстанов 1909-1912 -жыл-дарда Чырпыктыда мусулман мектебинде окуп , андан кийин Сазановка айылындагы єзбек медресесине кирет. 1914-1916 -жыл-дары Караколдогу орус-тузем мектебин-де окуган. 1916-жылы їркїн учурунда эл менен Кытайга качат . Ал Кытайда кандай жашоо єткєргєндїгї тууралуу маалымат жок. 1918-жылы гана кайтып келип кєл ба-шындагы Тепке айылында таякелериникин-

де туруп калган . Тепке айылында жїргєн-дє ыр дагы чыгара баштаган . 1919-жылы Ташкентке келип, Казак-кыргыз агартуу институтунун даярдоо бєлїмїнє алынган. 1920-жылы Кыргыз агартуу институтунун 1-курсуна кабыл алынган . К.Тыныстанов-

дун ишмердик жолу инсти-тутта окуп жїргєн кезинде эле башталган. Ал 1920-1924 -жылдары «Єрис» , «Ак-Жол» гезиттеринде , «Жас Кайрат», «Сана» журналдарында кыз-маткер болгон. 1925-жылы Кыргыз Автономиялуу об-лусунун Академиялык Бор-борунун Кыргыз бєлїмїнїн катчылыгына дайындалат. Ал кызматта 1926-жылга чейин иштеп, ошол эле убакта «Эркин-Тоо» гезитинин жоопту редакто-рунун милдетин да аткарган.

1927-жылы Кыргыз Автономиялуу Рес-публикасынын Эл Агартуу Комиссары бо-луп дайындалып, їч жыл эмгектенген. Ушул эле убакта «Жаўы маданият» журналынын редактору, 1930-37 -жылдарда Кыргыз ма-даният курулуш институтунда илимий кыз-маткер, 3 ай анын жетекчиси кызматын аркалаган. Кыргыз педагогикалык инсти-тутунда лекция окуган. К.Тыныстановго 1932-жылы доценттик, 1936-жылы профес-сордук наамы ыйгарылган.

ИЛИМИЙ ИШМЕРДИГИ ЖАНА ЧЫГАРМАЧЫЛЫГЫ

К.Тыныстанов адегенде араб тамгасын колдоп, кийин латын тамгасына, андан орус тамгасына єтїїгє алгачкылардан болуп їн-

дєгєнїн замандаштары эскерет. «Эркин-Тоо» гезитинин 1926-жылкы 8-апрелдеги санында анын «Баку калаасында боло тур-ган тїркология съезди жана анын кадыры» деген макаласы басылып, ал курултайда єзї тїзгєн латын алфавитинин долбоору боюн-ча баяндама жасаган. Бул мезгилде жерге-бизде жаўы мектептердин массалык тїр-дє ачылышы да анын чыгармачылыгынын гїлдєп турган учуруна туш келди. Ал мек-тептер їчїн эне тилибизде окуу китептери

тїзїлїшї зарыл эле. Дал ушул маанилїї ма-селени чечїїнї Касым жарандык-атуулдук милдетим деп эсептеп, окуулуктарды тїзїп, кураштырууга биротоло отурат. 1924-жылы «Окуу китебин» тїзїп, 1926-жылы «Чоўдор їчїн алиппе», 1927-жылы «Эне тилибиз», 1933-жылы «Социалдык-экономикалык сєздїк», 1934-жылы « Кыргыз тилинин мор-фологиясын» 1936-жылы «Кыргыз тилинин синтаксисин » жаратты. Ошондой эле « Эне тили», «Жаўы айыл», « Кыргыз адабий ти-линин жаўы долбоору», «Жаўы алфавит тї-зїїнїн жаўы принциптери», «Биздин тил» ж.б. макала, эмгектерин жазды. 37-жылдык ємїрїнїн кєп бєлїгїн мамлекеттик жумуш-тарга арнаган К.Тыныстанов кєркєм чыгар-ма жазууга убактысы аз болгон

Ошондой болсо дагы Ташкентте окуп жїр-гєндє «Єрис» , «Жаўы єрис» гезиттеринде бир нече казакча ырлары жарык кєргєн. Анын биринчи єз эне тилинде жазылган ыры « Ала-Тоо» 1922-жылы жазылган . Ал поезия менен гана эмес , проза менен дагы алектенип, «Жас кайрат» журналынын тєрт санына « Мариям менен кєл боюнда» де-ген кєлємдїї аўгемеси «Келгин» деген ат менен жарыкка чыккан. 1925-жылы Моск-вадан чыккан « Касым ырларынын жыйна-гы» акындын 1919-1924 -жылдары жазыл-ган бардык ырларынан куралаган. Ага удаа поэзиялык котормолор топтому «Єзгєрїш ырлар» деген ат менен Фрунзеде жазыл-ды. Анын бул жыйнагына казак тилиндеги он эки, кыргыз тилиндеги жыйырма бир ыры жана «Жаўыл Мырза» поэмасы кир-ген. К.Тыныстановдун жетекчилиги менен У.Абдукаимов , К.Карасаев , Т. Саманчин «Манастын» «Чоў казат » бєлїгїн сапма-сап которушкан. «Академия кечелери» пьеса-лар тїрмєгїндє «Алмамбет менен Чубактын

жол талашканы» жана «Yргєнчтїн жээгинде Айчїрєктїн кырк кыз менен турушу » деген эки кєрїнїш жазылган. К.Тыныстановдун куугунтукка алынышы. Касым жаш кезин-де кургак учук менен ооруган, бул оорусу 30-жылдардын башында козголгон, дары-герлердин жардамы менен айыгып жаўы эле иштей баштаганда ага «эл душманы» деген жала жабылып , жашоосундагы оор кїндєр башталган. «Академиялык кечелер» театрга коюлуп башталганда 1933-жылдын

24- февралындагы жана 6- мар-тындагы «Кызыл Кыргызстан» гезитинин сандарында А.Током-баевдин «Академиялык кечеси тууралуу» жана «Академиялык кеченин тыянагы» деген эки ма-каласы жарык кєргєн. Бул мака-лаларда Касымга карата сындар айтылган.

К.Тыныстановду улутчул , па-нисламизм, пантїркизм идея-ларына сугарылган деп анын «Касым ырлар жыйнагы», «Ака-демиялык кечелер» чыгармала-рынын мазмунуна карап гана кї-нєєлєбєстєн, жаш кезинде алаш ордочулар менен идеялаш бол-гон деп дагы кїнєє коюшкан. 1937-жылы Москвадан чакыр-тылып, эч себепсиз партиядан чыгарылып, 1-августта камал-ган. 1938-жылдын 5-ноябрында

СССР Жогорку Аскер сотунун жабык кєчмє сессиясында К.Тыныстановго 1921-жылдан тартып улутчул «Алаш-Ордо» уюмуна, андан кийин буржуазиячыл-улутчул, диверсиялык зыянкеч , «Социалдык –Туран» партиясы-нын жетекчилик тобуна кирген деген кїнєє менен коюлуп, атууга єкїм кылынган. Єкїм тез аткарылып 7-ноябрда атылган. 1956-жылы аялы Турдубїбї тиешелїї органдарга кайрылып , 1957-жылы СССРдин Жогорку Аскердик соту 1938-жылдын 5-ноябрында-гы чечимин жокко чыгарган. 1958-жылы 22-январда аны партиялык жактан актаган.

Канат КЕБЕКОВ

ИНСАН

Кыргыз тил Кыргыз тил илиминин илиминин

негиздєєчїсї...негиздєєчїсї...

24- февралындагы жана 6- мар-тындагы «Кызыл Кыргызстан» гезитинин сандарында А.Током-баевдин «Академиялык кечеси тууралуу» жана «Академиялык кеченин тыянагы» деген эки ма-каласы жарык кєргєн. Бул мака-лаларда Касымга карата сындар айтылган.

нисламизм, пантїркизм идея-ларына сугарылган деп анын «Касым ырлар жыйнагы», «Ака-демиялык кечелер» чыгармала-рынын мазмунуна карап гана кї-нєєлєбєстєн, жаш кезинде алаш ордочулар менен идеялаш бол-гон деп дагы кїнєє коюшкан. 1937-жылы Москвадан чакыр-тылып, эч себепсиз партиядан чыгарылып, 1-августта камал-ган. 1938-жылдын 5-ноябрында

20-июнь, 2014-жыл

8

Акмат РААТКАН

9

20-июнь, 2014-жыл

ШОУ МАЕК

Рахатбек РЫСАЛИЕВ

Кудайымдан берилген талант

- Саламатсызбы Кымбат айым!- Саламатчылык

- Сиздин балалыктын бал татымы жана окуучулук кїндєрїўїз кайсы жерден єттї?- Менин балалык кезим, кыр-

гыз элиме ай мончоктой болгон Ысык-Кєлдїн Ак-Суу району-нун Ак-Булак айылында тєрє-лїп, балалыгымдын таман изи ошол айылыма таандык. Окуу-чулук кїндєрїм ошол айылдын керемет мектебинин кучагында єттї. Мектепти бїтїрїп канат ка-гып Каракол шаарынын Ыбрай Туманов атындагы музыкалык окуу жайдын комуз бєлїмїнє ба-рып конуп, ошол окуу жайдан би-лимимди уланттым. Окуу жайды бїтїргєн соў борбор калабыз бол-гон Бишкекке келип, Улуттук кан-серваториянын элдик ырдоо бє-лїмїнїн профессору Улукмырза

Полотовдун колунда тарбияланып кєптєгєн нерселерди їйрєндїм де-сем жаўылышпайм. Окуум менен бирге Аламїдїн маданият їйїндє атайын эстрадалык фольклорунда иштеп жїрдїм.

- Балалыгыўыз кызык-туу єткєн экен. Ушул Биш-кек шаарынын мэриясынын алдында уюшулган “Доор” эстрада фольклордук ан-самблында кантип келип калдыўыз? - Мен окуу жайды бїткєндєн

кийин бишкек шаарынын мэрия-сынын алдында уюшулган “Доор” ансамблына солист болуп кирип азыркы учурга чейин эмгектенип жатам. Улук мырза Полотов агайы-быздын берген тарбиясы, билими мени чыгармачылык дїйнєсїнєн орун берип жана ушул жумушум-да иштеп жатам. Улукмырза ага-йыбыздан кєптєгєн чыгармачыл адамдар билим алып азыркы тапта алардын аты элибиздин арасында

кеўири айтылып жатат.

- Сиздикиндей талант ар бир адамда боло бербейт эмеспи, сиздин таланттыўыз ким-ден келген?- Атамда апамда чыгармачылык

менен алектенбейт жана ошондой эле туугандарымда бул жолдо эмес. Мага берилген талант кудайым-дан берилген белек деп ойлойм. Мындай талант мага берил-генин абдан кубанам жана кудайыма ыраазымын.

- Чыгармачыл адамдар єздє-рїнїн иштери-не байланыш-туу кєптєгєн мамлекеттер-ди кыдыры-шат, сиз кай-сы єлкєлєрдє болдуўуз?- Мен “Доор”

эстрада фольклор-дук ансамблы менен бирге Россияда, Ка-закстанда жана Тур-цияда болуп келдик, ден-соолугум єз ордун-да болсо эле келечекте кєптєгєн мамлекеттерди кыдырам деп ойлойм.

- “Доор” эстрада фольклордук ан-самблынын кура-мы жєнїндє айта кетсеўиз?

- Биздин курамда жогорку деўгээлде-ги музыканттар ой-

ношот, билимдїїсї, сулуусу кыскасы биз-

дин курамда єз иште-рин мыкты билген адам-

дар топтолгон. Мындай топ

менен чет єлкєдєн кыргыздын на-мысын уялбастан коргой алабыз.

- Алдыдагы иштериўизге ий-гилик каалап биз менен бол-гон маегиўизге чооў рахма-тыбызды айта кетели.- Силерге “Айбат” газетасынын

жалпы жамаатына ыраазычылык билдирїї менен бирге ишиўиздер алдыга карай умтулуп, бийик-би-йик тоолорду багында бериўиздер.

Маектешкен Акмат РААТКАН

Бишкек шаардык мэриясынын алдында уюшулган “Доор” эстрадалык ансамблда жеке ырчылыкты аркалап, чыгармачылыктын їстїндє талыкпай эмгектенип, єз таланттын эли їчїн тартуулап келе жаткан биздин айымыбыз Кымбат Самудинова менен маегибизге кєўїлїўїздєрдї бурмакчыбыз.

Мындай талант мага берил-генин абдан кубанам жана кудайыма ыраазымын.

- Чыгармачыл адамдар єздє-рїнїн иштери-

дук ансамблы менен бирге Россияда, Ка-закстанда жана Тур-цияда болуп келдик, ден-соолугум єз ордун-да болсо эле келечекте кєптєгєн мамлекеттерди кыдырам деп ойлойм.

- “Доор” эстрада фольклордук ан-самблынын кура-мы жєнїндє айта кетсеўиз?

жогорку деўгээлде-ги музыканттар ой-

ношот, билимдїїсї, сулуусу кыскасы биз-

дин курамда єз иште-рин мыкты билген адам-

дар топтолгон. Мындай топ

ЫРААЗЫЧЫЛЫК КАТМуратбеков Канат Камбар-

бекович сиздин жардамыўыз менен, менин жаркын келече-гиме маанилїї ролго ээ бол-гон Москвада єткєн окучулар арасындагы олимпиадага бол-гон сапарымда, мен кєптє-гєн билим жаатындагы маа-лыматтарды ала алдым. Бул сапарымды колдоп, демєєр-чї болуп бергениўизге тереў ыраазычылыгымды билди-рем. Сиздин жаш муундарды колдоп жана аларга демєєрчї болгон ишиўиз єркїндєп єсїп элдин алкышын, батасын алып жїрє беришиўизге тилектеш-мин жана ошондой эле їй-бї-лєўїз менен аман эсен болуп бир гана їй-бїлєўїз сыймык-танган эмес бїткїл кыргыз эли сыймыктана турган адамдар-дан болуўуз деп сизди те-реў урматтоо менен Турдакун кызы Жаркынай.

Жанар АКАЕВ:

СТУДЕНТ УЧУРУМДА ТАМАК ЖАСАГАНДЫ

ЇЙРЄНГЄМОшто окуп жїргєн студент

учурумда тамак жасаганды їй-рєнгєм. Жумуртка куруганды, куурдак жана кайнатма шорпо жасаганды катыра билем (кї-лїп). Келинчегим тєрєгєндє ага єз колум менен тамак жа-сап алып барууну ойлоп, ошол учурда кайнатма шорпону кєп жасадым. Азыр болсо эс алуу кїндєрїндє эрте менен келин-чегиме сюрприз кылайын деп ал ойгонгончо куурдак кууруп коём. Келинчегим жасаган та-магымды мактап жейт. Бирок мен жасаган тамак келинче-гимдин тамактарындай даам-дуу болбой калат. Ошондуктан тамакты жакшы жасай албайм десем болот.

БОРБОРДУК АЯНТЧАДА «КЫРГЫЗ БИЙИНИН» КЛИБИН ТАРТЫП ЖАТЫШАТРеспубликанын бардык ай-

мактарын камтып, масштаб-дуу клип тартуу пландалган «Кыргыз бийи» чыгармасы-нын клибин Бишкек шаарын-да тартуу иши бїгїн, 18-июнга белгиленген.

Ырчы Султан Садыралиев-дин аткаруусундагы чыгарма-нын клибин тартууда режис-серлук пультту алган Сїйїн Откеев ушул мїнєттєрдє Ала-Тоо аянтында тартуу иштери башталганы турганын бил-дирди.

Атайын Їрїмчї (Кытай) шаарында жашаган кыргыз-дардан їйрєнїп келген бийдин элементтерин колдонуу менен клипке 200 бийчи катышат.

«БИ-2» РОК-ТОБУ БИШКЕКТЕ КОНЦЕРТ

БЕРЕТОрусиялык «Би-2» рок-то-

бу Бишкек шаарына гастрол-дук сапары менен келет.

Топтун расмий сайтында маалымдалгандай, «Би-2» тобунун концерти Life energy фестивалынын алкагында 28-июнда шаардагы клубдар-дын биринде тартууланат.

WE’LLBE ХИП-ХОП БОЮНЧА ЭЛ АРАЛЫК

БИЙ СЫНАГЫНА КАТЫШАТ

We’llbe бий тобу ушул жыл-дын авгус айында Лас-Вегас шарында єтє турган эл аралык бий сынагына Кыргызстан-дын атын алып чыгуу укугу-на ээ болду. Аталган топтун бийчилери бїгїн, 16-июн-да АКИpress агенттигинде-ги маалымат жыйында бил-диришкендей, World Hip Hop Championship аталышындагы эл аралык сынак 5-10 -август кїндєрї єтєт.

Бийчи Эрмек Керимбаев-дин айтымында, бул сынак хип-хоп жанрындагы бий боюнча 13-дїйнє чемпион-дугу.

«Кыргызстан бул сынакка биринчи ирет катышып жа-тат. Биз тандоо турунан єтїп, уюштуруучулар тарабынан ча-кыруу алдык», - деди ал.

Жыйындын катышуучула-рынын айтымында, аталган сынакка Дания, Канада, Мек-сика, Орусия, Англия сыяктуу дїйнєнїн 45 єлкєсїнєн кел-ген 2,5 миў бийчи катышат. Ал эми, байге фонду 25 миў доллардан ашат.

Кыргызстандын атынан ка-тышып жаткан топтун негиз-ги максаты — хип-хоп боюнча єлкєнї дїйнєлїк бий аренасы-на алып чыгуу.

20-июнь, 2014-жыл

10 КЫЛМЫШ ЖАНА КЫРСЫК

ТАЛАС ШААРЫНДА АДАМ ЄЛТЇРЇЇГЄ ШЕКТЇЇ 3 ЖАШ

БАЛДАР КАРМАЛДЫ

Ушул жылдын 13-июнь кїнї саат 07:00 чамасында Талас шарынын Б.Баатыр кє-чєсїндє жайгашкан Талас облустук бир-гелешкен ооруканасынын тїштїк-батыш тарабында жолдун жээгинде Талас шаары-нын 1985-жылы туулган Ашырбекова Фа-тима Калыбаевнанын тєш тарабына їч жолу учтуу нерсе менен сайылган, кїч колдонуп єлтїрїлгєн єлїк денеси табылган. Бул туу-ралуу Талас облустук ИИБнын басма сєз кызматынын ага инспектору Максат Абды-сеитов билдирди.

Маалыматка ылайык, «Каракчы» рейди-нин жїрїшїндє Талас ШИИБнын кызмат-керлеринин ыкчам иш алып барууларынын негизинде, жогорудагы кылмышты жаса-гандыгы їчїн Талас шаарынын А.Сыдыга-лиев кєчєсїндєгї №169 дарегинде жашаган 1993-жылы туулган Эрмек уулу Бактыбек, Талас шаарынын Ж.Тургунаалы кєчєсї-нїн № 229 дарегинде жашаган 1991-жылы туулган Акматов Рамис Талантбекович жана Талас шаарынын А.Сыдыгалиев кєчєсїнїн № 167 дареги боюнча жашаган 1990-жылы туулган Жумабеков Канат Акматбековичтер кармалып, камакка алынган.

КОЧКОР РАЙОНУНУН БИШКЕК-ТОРУГАРТ УНАА

ЖОЛУНДА ЖОЛ КЫРСЫГЫ КАТТАЛЫП, 7 АДАМ ЖАБЫР

ТАРТТЫ

Кочкор районунда 18-июнда саат 18:20 чамасында Бишкек-Торугарт унаа жолунун 255-чакырымында «Мерсерес Бенц» (мам-лекеттик номер В 9380 АF) їлгїсїндєгї унаа менен «Мазда-Трибут» (мамлекеттик номер S 0116 АU) їлгїсїндєгї унаа сїзїшкєн. На-тыйжада 7 адам жабыркаган. Бул тууралуу ЄКМ басма сєз кызматы билдирди.

Окуя болгон жерге КР ЄКМдин №42 єрт-куткаруу бєлїмїнїн куткаруучулары бары-шып, жабыркаган адамдарга биринчи меди-циналык жардам кєрсєтїшїп, тез жардам кызматкерлерине єткєрїп беришти.

БАТКЕНДИН ДАРА АЙЫЛЫНДА СЕЛ ЖЇРЇП, 45 ГА КАРА ТАМЕКИ,

30 ГА ТЄЄ БУУРЧАК АЙДОО АЯНТЫН ЖАРАКСЫЗ АБАЛГА

КЕЛТИРДИ

Баткен районунун Дара айыл аймагында-гы Жаўы-Жер айылында кечээ, 18-июнда

саат 20:00дєр чамасында катуу жааган мєн-дїрдїн кесепетинен сел жїрдї, деп маалым-дайт ЄКМ басма сєз кызматы.

Анын натыйжасында айыл аймакка ка-раштуу 98 га ижарага берилген жерлерден 45 га кара тамеки ар кайсы жеринен 30� жана 80 га їлїш жерден анын ичинен 30 га тєє буурчак ар кайсы жеринен 30�, 45 га кара тамекини ар кайсы жеринен 35� жа-раксыз абалга келди.

Райондук жарандык коргонуу комиссия иликтєє иштерин жїргїзїїдє.

БИШКЕКТЕГИ КЄЧЄДЄ КЕТИП БАРА ЖАТКАН АЯЛГА КОЛ

САЛГАН КЫЛМЫШКЕР КОЛГО ТЇШЇРЇЛДЇ

ИИМдин Мамлекеттик адистештирилген кайтаруу кызматынын башкы башкармалы-гындагы кайтаруу полкунун кызматкерлери тарабынан тоноо кылмышына шектїї кыл-мышкер кармалды.

Бишкек ШИИБдин басма сєз кызматы билдиргендей, ушул жылдын 14-июнунда саат 19:00 чамасында Бишкек шаарындагы Токтогул менен Бейшеналиева кєчєлєрї-нїн кесилишинен белгисиз адам шаардын 32 жаштагы жашоочусуна тоноо максатын-да кол салган.

Азият улутундагы 40-45 жаштардагы эр-кек адам байкатпастан келип, физикалык кїч колдонуу менен аялдын сумкасын тар-тып, кайра аны урган. Ичинде акча каража-ты менен уюлдук телефону бар жабырла-нуучунун кол сумкасын алган кылмышкер белгисиз тарапка качып кеткен. Жабырла-нуучу аял жардамга чакырып, кїбєлєр бул факт боюнча милиция кызматкерлерине билдирїї беришкен.

Чакыруу болгон жерге аталган полктун экипаждык тобу жєнєтїлїп, кылмышкер-ди кармоо їчїн бардык зарыл болгон ча-ралар кєрїлдї. Бир нече убакыттан кийин анча алыс эмес жерден милиция кызматкер-лери тарабынан кармалган кылмышкерди жабырлануучу таанып, кылмышкердин єз-дїгї такталды. Белгилїї болгондой, ал На-рын облусундагы Ат-Башы районунда 1971-жылы туулган К.Мирлан Бишкек шаарында жашап келген, эч жерде иштебейт.

Шектїї кылмышкер Ленин РИИБге жет-кирилип, материалдар менен таанышып чыккан тергєєчї КР Кылмыш-жаза кодек-синин «тоноо» беренеси боюнча кылмыш ишин козгоду. Кылмышкер тергєє изоля-торуна жайгаштырылып, учурда иликтєє иштери жїрїїдє.

КАРА-КУЛЖА РАЙОНУНДА ЖЇРГЄН СЕЛ БИР КАТАР ИЧКИ ЖОЛДОРДУ ЖАНА КЄПЇРЄНЇ

КЫЙРАТЫП КЕТТИ

Ош облусунун Кара-Кулжа районундагы Капчыгай айыл аймагында 17-июнь кїнї саат 11:30дар чамасында болуп єткєн селдин кесепетинен Сары-Бээ айылындагы Єрдєш участкасына єтїїчї узуну 5 метр, туурасы 4 метр болгон ички чарбалык кєпїрєнїн їс-тїнє коюлган 4 даана швеллерди, 17 м2 те-

мир тыныкесин сел алып кетти.ЄКМ басма сєз кызматы маалымдаган-

дай, ошондой эле кєпїрєнїн сол тарабынан ички чарбалык жолдун 30 метр аралыгын сел суулары аў кылып кеткен.

Андан тышкары, Сары-Бээ айылынан кєпїрєгє чейинки 1 чакырым ички чарба-лык унаа жолду сел суулары жеп кетти. Жол каттамы жабык.

Райондук жарандык коргонуу комиссия-сы тактоо иштерин жїргїзїїдє.

КРнын КЫЛМЫШ-ЖАЗА КОДЕКСИНЕ ЄЗГЄРТЇЇЛЄР

КИРГИЗИЛДИ

Президент Алмазбек Атамбаев «Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодекси-не єзгєртїїлєрдї киргизїї жєнїндє» КР мыйзамына кол койду, деп билдирди пре-зиденттик Аппараттын басма сєз кызматы.

Мыйзам КР Жогорку Кеўеши тарабынан 2014-жылдын 21-майында кабыл алынган.

Мыйзамдын максаты - коомдук адеп-ах-лактуулукту сойкулук жасоого тартуу їчїн кылмыш жоопкерчиликти кїчєтїї аркылуу сактоо болуп саналат.

Мыйзам расмий жарыяланган кїндєн тартып кїчїнє кирет.

БАЎГИ ЗАТТАРЫН КЄЗЄМЄЛДЄЄ КЫЗМАТЫ ГЕРОИН МЕНЕН

КАРМАЛГАН 2 АДАМДЫ ЇЙ КАМАГЫНА ЧЫГАРГАН ОШ

ШААРДЫК СОТУНУН ЧЕЧИМИНЕ НААРАЗЫ

Баўги заттарын кєзємєлдєє боюнча мам-лекеттик кызматы героин менен кармалган 2 адамды їй камагына чыгаруу тууралуу Ош шаардык соту чыгарган чечимине нааразы. Бул тууралуу аталган кызматтын басма сєз кызматы билдирди.

Маалыматка ылайык, 16-июнда Баткен облусунда 676 грамм героин сатып жаткан жеринен баткендик 22 жаштагы С.Т.К. Кар-малган. Маалым болгондой, ал буга чейин да сот жообуна тартылган жана Баўги затта-рын кєзємєлдєє боюнча мамлекеттик кыз-матынын тїштїк башкармалыгынын убак-тылуу кармоочу жайына камакка алынган.

Ошондой эле, анын шериги, Єзбекстан-да туулган 26 жаштагы М.И.И. аттуу жаран кармалган. Ал баўги сатуу їчїн єзїнїн ав-тоунаасын колдонгондугу жана мурда анын соттолбогондугу маалым болду. Ал дагы учурда аталган убактылуу кармоочу жайга камакка алынган.

Оперативдїї иликтєє-издєє иштеринин натыйжасында Баткен шаарынан бул кыл-мыштын уюштуруучусу 1975-жылы туул-ган буга чейин 2 ирет соттолгон баткендик А.К.А. аттуу жаран кармалган. Анын їйїнєн 3 кг 379 грамм каннабистин чайыры табылган.

Баўги заттарын кєзємєлдєє боюнча мам-лекеттик кызматынын иликтєє бєлїмї та-рабынан аталган факт боюнча 17-июнда А.К-.А.га каршы кылмыш иши козголуп, аталган ведомствонун тїштїк башкармалыгынын убактылуу кармоочу жайына жеткирилген. Ошол эле кїнї айыпталып жаткан А.К.А., С.Т.К жана М.И.И. жаза тїрїн чечїї їчїн ма-

териалдар ОШ шаардык сотуна жєнєтїлгєн.«Бирок Ош шаардык сотунун сот кыз-

маткери Кожомкулов Рамазан Бурханович С.Т.К.нын кїнєєсїн моюнуна алып, мурда да соттолгондугуна карабастан ага їй кама-гына чыгаруу чечимин чыгарды. М.И.Мга карата да їй камагы чечими чыгарылган. Ал эми А.К.А. 2 айга, тактап айтканда, 17-ав-густка чейин камакка алынган», - деп бил-дирет басма сєз кызматы.

Мамлекеттик кызмат маалымдагандай, Ош облустук прокуратурасы бул фактыга дароо кєўїл буруп, Баўги затын кєзємєлдєє кызматы менен бирге Кылмыш процессуал-дык кодексинин нормаларына ылайык тие-шелїї иш-чараларды жїргїзїїнї баштады.

БАКАЙ-АТАДА ЖЕРГИЛИКТЇЇ ЖАРАНДЫ БЫЧАК МЕНЕН

КОРКУТУП, 90 МИЎ СОМДУК АЛТЫН БУЮМДАРЫН АЛЫП

КЕТКЕН ЭКИ АДАМ КАРМАЛДЫ

Талас облусунун Бакай-Ата РИИБнын кылмыш-издєє бєлїмїнїн кызматкерле-ри тарабынан каракчылык кылган Токто-гул шаарынын эки жараны кармалды, деп билдирет Талас облустук ИИБнын басма сєз кызматынын ага инспектору Максат Абдысеитов.

Билдирїїгє ылайык, ушул жылдын 8-ма-йында Бакай-Ата районунун Боо-Терек айы-лынын Кулмат кєчєсїнїн №1 їйїнїн тургу-ну 1954-жылы туулган Кулушева Бурулкан Рыскулбековна милиция кызматына арыз менен кайрылган. Анда ал 7-8- майга кара-ган тїнї саат 02:30 чамасында анын жаша-ган їйїнє белгисиз азият улутундагы жашы болжолу 20, 25 курактагы, беттерине кара тїстєгї бет кап кийип, бычак менен корку-туп, їйїнїн ичиндеги жалпы суммасы 90,000 (токсон миў) сомду тїзгєн алтын буюмдарын коркутуп, алып кетишкендигин билдирген.

Талас облустук ИИБнын маалыматына ылайык, «Каракчы» рейдинин жїрїшїндє КР ИИМнин кылмыш издєє башкы башкар-малыгынын каракчылыкка каршы кїрєшїї бєлїмїнїн опер кызматкерлери жана Бакай-Ата РИИБнїн кылмыш-издєє бєлїмїнїн кызматкерлеринин оперативдик ыкчам иш алып барууларынын негизинде, жогоруда-гы кылмыш ишин жасагандыгы їчїн Жа-лал-Абад областынын Токтогул районунун Токтогул шаарынын Муктарбек кєчєсїндє №2 їйїнїн тургуну 1989-жылы туулган Му-раталиев Сїйїнбек Кїчїкбаевич жана мур-да соттолгон, Токтогул шаарынын Дадиев кєчєсїнїн №18 їйїнїн тургуну 1995-жылы туулган Калиев Дастан Алтымышович кар-малып, камакка алынды.

АКСЫ РАЙОНУНДА СЕЛ ЖЇРЇП, 76 ГА ЇЛЇШ ЖЕРЛЕРИ

ЖАНА 16 ТУРАК ЖАЙДЫН КОРОО-САРАЙЛАРЫ СЕЛ КАЛДЫКТАРЫНА ТОЛДУ

Жалал-Абад облусунун Аксы районун-дагыЇч-Коргон айыл аймагында, 17-июнь кїнї саат 16:00дєр чамасында Жылкол айы-лында сел жїрдї, деп маалымдайт ЄКМ бас-ма сєз кызматы.

Селдин кесепетинен Катыраўкы жана Жылкол сел єткєрїїчї каналдардын суусу жээгинен ашып, болжол менен 76 га їлїш жерлери жана 16 турак жайдын короо-са-райлары сел калдыктарына толгон.

Мындан сырткары 9 турак їйдїн ичине сел суулары кирген.

Жаўы-Жол айыл аймагында селдин ке-сепетинен Терс айылында турак жайлардын короо-сарайлары сел калдыктарына толгон.

www

20-июнь, 2014-жыл

11КЄЙГЄЙ

БЕЙЄКМЄТ УЮМДАРДЫН "ТАГДЫРЫ" ТАЛКУУДА

“Калыс” кыймылынын онго жа-кын активисттери єткєргєн акция-да бейєкмєт уюмдарды "чет элдик агент" катары тааныган мыйзамды эртелеп кабыл алууга чакырык ай-тылды. Аталган кыймылдын же-текчиси Жеўиш Молдакматов бе-йєкмєт уюмдардын ишин жєнгє салган жана жыныстык азчылык-тар тууралуу маалыматтарды про-паганда кылууга тыюу салган мый-зам долбоорлорун тезинен кабыл алуу керек деди. Молдокматов бул демилгени колдоп, беш миўге жа-кын кол топтолгонун айтат:

“Бейєкмєт уюмдар чет єлкєдєн миллиондогон каражаттарды алып

жатат. Ал каражаттар кандай мак-сатта иштетилип жатканын эч ким билбейт. Биз ошого кабатырла-нып, айрым бейєкмєт уюмдардын каражаттарын анализдеп кєрдїк.

Чет єлкєдє кандайдыр бир фонд тїзїлсє, алар сєзсїз тїрдє єлкєнїн алдында жооп берет. Биз мамлекет жана жєнєкєй жаран катары бе-йєкмєт уюмдардын каржылоо бу-лактарын кєзємєлдєй албайбыз-бы?”, - деди “Калыс” кыймылынын жетекчиси Жеўиш Молдакматов.

Акцияга чыккан активисттер айрым бейєкмєт уюмдар мамле-кеттин кызыкчылыгына каршы келген иш-аракет жасайт жана бул

Кыргызстандагы элдин бєлїнїп жарылуусуна алып келет деп ай-тып жатышты

Жогорку Кеўеште депутат Тур-сунбай Бакир уулу жана бир топ эл єкїлдєрї иштеп чыккан мыйзам долбоору боюнча саясий чєйрєгє аралашкан бейєкмєт уюмдарды “чет элдик агент” деп атоо карал-ган. Аталган мыйзам долбоорун єлкєдєгї жарандык коом єкїлдє-рї демократиянын принциптери-не туура келбейт деп, парламентти аны кабыл албоого чакырган эле:

“Чет єлкєдєн грант алып жат-кандар сєзсїз тїрдє єзїнїн иш-мердїїлїгїн ачык кєрсєтїшї ке-рек. Анткени сырттан кєп акча келгени маалым болгону менен ал кайсыл жакка жумшалганы белгисиз. Ошондуктан бейєкмєт уюмдарга карата терс мїнєздємє кєп берилет. Бейєкмєт уюм ка-тары каттоодон єтїп, саясат ме-нен алектенгендер да жок эмес. Ал конституцияга да, уставга да туура келбейт”, - деди Бакир уулу.

Турсунбай БАКИР уулу, депутат:

БЕЙЄКМЄТ УЮМ КАТАРЫ КАТТООДОН ЄТЇП, САЯСАТ МЕНЕН

АЛЕКТЕНГЕНДЕР ДА ЖОК ЭМЕС

1997-жылдан бїгїнкї кїнгє чейин Юстиция министрлигинен катталган коомдук бирикмелер-дин саны 5800дєн ашат. Ишмер-дигин жїргїзгєн коомдук фонд-дордун саны 4700. Он миўден ашуун бейєкмєт уюмдардын кан-дай иш-аракет жасары Юстиция министрлигине толук жазылбайт жана алардын эч кандай отчёт бер-бегенин аталган министрлик да тастыктайт.

“Бизден каттоодон єткєндєр єз-дєрїн бейєкмєт уюм деп аташпайт,

антип жазышпайт. Алардын иш-мердиги текшерилбейт. Айрым-дары каттоо їчїн башка даректи кєрсєтїп, аны издеп келгенде ошол жерден таппай калабыз. Ошон-дуктан кээлерин каттоодон чы-гарып салабыз”, - дейт Юстиция министрлигинин юридикалык жактарды каттоо боюнча башкы адиси Кубан Нурланов.

Чет єлкєдєн каржыланган жана саясатташкан бейєкмєт уюмдарды «агент» деп атаган мыйзам дол-боору учурда Жогорку Кеўеште каралууда. Бул долбоорго ылайык, бейєкмєт уюмдардын ишин тек-шерип туруу, ишмердиги жєнїн-дє отчёт алуу жагы да каралган.

Эл аралык Human Rights Watch уюму Кыргызстандын Жогорку Кеўешине кайрылып, бул єлкє-дє кєптєн бери талкууга тїшїп келе жаткан бейєкмєт уюмдарды “чет элдик” агент деп мїнєздєгєн жана гей пропагандасына каршы мыйзам долбоорлорун кабыл ал-боого чакырган. Адам укугун кор-

гоо уюму бул мыйзамдар кабыл алынса, Кыргызстандагы уюмдар-дын жана азчылыктардын ишмер-дїїлїгї жана эркиндиги чектелип, укуктары бузулат деп эскерткен. Билдирїїдє бейєкмєт уюмдарды “чет элдик” агент деп каттоо жє-нїндє сунушка ылайык, єкмєт єзї-нє жакпаган атуулдук уюмдардын ишин алты айга чейин сот чечи-мисиз эле токтотуп коюуга мїм-кїнчїлїк алат деп белгиленген. Ал эми гомосексуализмди пропаган-далоого каршы мыйзам долбоору

сексуалдык азчылыктардын сєз эркиндигин жана адамдык укукта-рын басынтат деп жазылган.P.S. Мамлекеттик эмес уюмдардын ишмердїїлїгїн жєнгє салуу жєнїндє мыйзам Америка Кошмо Штаттарында 1938-жылы кабыл алынып, бїгїнкї кїнгє чейин Америка єкмєтїнїн карамагында жана катуу кєзємєлїндє. Бизде каралып жаткан долбоор так ушул АКШда иштеп жаткан мыйзамдын кєчїрмєсї. Анда, биздин бейєкмєтчїлєр эмне себептен АКШда демократиянын принциптеринин бузулушун айтпай, бизде Баш мыйзам бузулуп жатат деп жар салышууда. Эгер НПОчулар єзїлєрїнїн кызыкчылыгында укуктарын коргоп жатышса, мамлекеттин, улуттун коопсуздугун, 5,5 млн. карапайым калктын укуктарын ким коргойт?

Руфат ЭРГЕШОВ, bbc

Бишкекте бейєкмєт уюмдардын ишин жєнгє салган мыйзам долбоорун тезинен кабыл алууну талап кылып жаштар уюмдары акция єткєрїштї. Учурда єлкєнїн парламентинде сырттан каржыланган жана саясатташкан бейєкмєт уюмдарды «агент» деп атаган мыйзам долбоору каралып жатат. Ал долбоор боюнча бейєкмєт уюмдардын ишин жылда бир жолу текшерїї, каржыланган булактары жана ишмердиги жєнїндє отчёт алуу, керек болсо жарым жылга чейин ишин токтотуп коюу жагы каралган эле. Бирок депутаттардын бул демилгесине айрым жергиликтїї жана эл аралык укук коргоо уюмдары каршы чыгып, соўку мыйзам долбоорлор єлкєдєгї адам укуктарына шек келтирет деп билдирїїдє.

20-июнь, 2014-жыл

12 ПАЙДАЛУУ КЕЎЕШ

Балды колдонгондо анын таасиринен оорунун азайышы, кандагы гемоглобиндин кєбєйїшї, салмактын кошулушун байкашат. Айрыкча ар дайым балды сїткє кошуп ичип туруу ден соолукка єтє пайдалуу.

ИЧКИ ОРГАНГА БАЛДЫН ПАЙДАСЫ Тамакты жылуу суу менен аралаштырып ичїї керек, Бир кїндє 200 граммдык стакан

менен 3 жолу ичилет.Ал эми гастрит оорусуна чалдыккандарда аз кандуулук пайда болушу мїмкїн. Андай

учурда бал жеп же жалбыз, кєкємерен чєптєрїн демдеп ичїї керек.

СУУК ТИЙГЕНДЕ БАЛДЫН ЖАРДАМЫ Эгерде сиз сасык тумоо болуп калсаўыз, тезинен чеснокту майдалап бал менен аралаш-

тырып, уктаардын алдында бир чай кашык ичсеўиз єтє пайдалуу.

БАЛ МЕНЕН КАНТ КЫЗЫЛЧАСЫНЫН АРАЛАШМАСЫ Кант кызылчасынын ширесинен 1стакан єлчєп алып, ага 1 чай кашык бал кошуп, кї-

нїнє 3 маал тамактануунун алдында ичип туруу ден соолукка пайдалуу. Бул дары кан ба-сымынан болгон бєйрєк, боор ооруларына пайдалуу.

БАЛ МАСКАСЫ

Àëãà÷ êàäèìêè ýëå ºñ¿ìä¿ê ìàéûíà æóìøàê êåáåçäè ìàëûï, àíû ìåíåí áåòòèí òåðèñèí àêûðûí ñ¿ðò¿¿ êåðåê.

1 æîëó: 1 ÷àé êàøûê êàéìàêêà 2 ÷àé êàøûê êàéû¢äûí ñîãóí æàíà 1 ÷àé êàøûê áàë àðàëàøòûðûï, áåòêå, îøîíäîé ýëå ìîþíäóí àëäû¢êû æàãûí êåáåç ìåíåí ñ¿ðò¿ï ÷ûãóó êåðåê.

Ýãåðäå ñèç ¿÷¿í êàéû¢äûí ñîãóí òàáóó êûéûí áîëñî, îøîë ýëå ºë÷ºìäº æàëáûçäûí æàëáûðàãûíûí êàéíàòûëãàí ìà¢ûçûí ïàéäàëàíñà¢ûç äà áîëîò.

2 æîëó: Áàëäû ñóóãà àðàëàøòûðûï áåòòè æóóãàí ïàéäàëóó.

1÷àé êàøûê áàëäû 2 ñòàêàí êàéíàê ñóóãà àðàëàøòûðûï, 5-10 ì¿íºòòºí êèéèí óêòààð àëäûíäà àíû ìåíåí áåòòè æóóø êåðåê. Àíäàí ñî¢ ñàìûíñûç æûëóó ñóó ìåíåí áåòòè ÷àéêîî êåðåê. Áàë ñóóñó áûðûøòàðäû êåòèðèï æàíà áåòòè áàðêûòòàé æóìøàê êûëàò. Áàë ñóóñó ìåíåí áåòòè æóìàñûíà áèð æå ýêè æîëó ÷àéêàï òóðóó áåòòèí áûðûø áîëáîîñóíà æàðäàì áåðèï, äåì àëóóñóí æàêøûðòàò.

1212 ПАЙДАЛУУ КЕЎЕШПАЙДАЛУУ КЕЎЕШ

БАЛДЫН КАСИЕТИ КОСМЕТИКАКОСМЕТИКАКОСМЕТИКА

Косметика — адамдын кебетесин жакшыртуу, терини багуу ыкмасы жана каражаттары. Косметика байыртан эле белгилїї болгон.

Египеттиктер, римдиктер, арабдар бе-тин, кирпигин, кєз жапкактарын боёгон, чачын тармалдатып, атыр ордуна жыттуу майларды колдонгон. Косметика каражат-тары азыркыдай эле мал жана єсїмдїк май-лары, эфир майы, чайыр, боёк жана башка кошулуп жасалган. Косметика кооздонуу максатын гана кєздєбєстєн терини, чачты, тырмактарды гигиеналык багуу, айрым кем-тиктерди дарылоону камтыган медициналык єзгєчє багытка айланды. Анын гигиеналык, дарылык, кооздук тармактары пайда болду.

Дарылык косметиканын єнїгїшї менен косметология — тїрдїї косметикалык кем-тиктин пайда болуу себептерин изилдєє, дарылоо жана алдын алуу ыкмаларын иш-теп чыгуучу илим калыптанды. Косметоло-гия медицинанын дерматология, хирургия, эндокринология тармактары, парфюмерия єнєр жайы менен тыгыз байланышта.

ГИГИЕНАЛЫК КОСМЕТИКАГигиеналык косметика адам денесинин

табигый сулуулугун сактоо максатын кєз-дєйт. Адам бардык курагында сулуу жана сїйкїмдїї боло алат. Ага жетишїїдє ден-соолукту сактоо жана чыўдоо, башкача айт-канда, ооруп калганда алдын ала єз убагында дарылануу, дайыма дене тарбия менен ма-шыгуу, эмгек, эс алуу, тамактануу режимин туура пайдалануу, їй-тиричилик буюмда-рын жана денени таза кармоо чоў маани-ге ээ. Адам дайым тыкан жїрїп, келбети жана мїчєсї сымбаттуу болууга аракетте-нїїгє тийиш.

Жаш єткєн сайын организмде зат алма-шуу процесси басаўдап, кыймыл азайган-дыктан адам толо баштайт. Єтє толуп кет-кен кишилер догдурга кайрылуусу керек. Арыктоо їчїн єз алдынча диета, денеге чоў кїч келтирїї, мончого кєп баруунун кажети жок. Єтє бат арыктоодон эмчек бездеринин, курсак, моюн, ээк, жаак терилери шалбырап кетет, єтє толук адам кары кєрїнєт.

Бїкїрєйбєй тїз, ийиндерди бош таштап, башты кєтєрїп, ичти тарта басуу келбетти оўойт, организмдин кан айлануу, дем алуу жана зат алмашуусуна жагымдуу шарт тї-зїлєт. Иш убагында єндїрїштїк гимнасти-ка, кїнїнє эртеў менен гимнастикалык кє-нїгїїлєрдї жасоо пайдалуу. Тазалык жана тыкандык — сулуулуктун жолдошу. Єзїн гигиеналык жактан кїтє билїїнї бала ке-зинен їйрєтїї зарыл. Адам терини, чачты, тишти, тырмактарды кїтє билїїсї керек,

к. Чач, Тишти кїтїї, Терини кїтїї, Мани-кюр, Педикюр.

ДАРЫЛООЧУ КОСМЕТИКАДарылоочу косметикага теридеги тїрдїї

кемтикти, жагымсыз єзгєрїїлєрдї алдын алуу, жоюу жана дарылоо чаралары кирет. Теридеги жагымсыз єзгєрїїлєр кєбїнчє жаш єткєн сайын пайда болот; теринин ий-кемдїїлїгї, жумшактыгы азайып, чач сую-лат. Сырткы чєйрєнїн (шамал, кїн нуру, суук) жана кесиптик (ысык цех, чаў жана башка) факторлордун жагымсыз таасиринен бетке, моюнга эрте бырыш кирет.

Бырыш кирїї (организмдин тїрдїї оору-ларынын, єтє кайгыруунун, кєпкє чарчап-чаалыгуунун, алкоголду ашыкча ичїїнїн натыйжасында) эрте картаюунун белгиси болушу да мїмкїн. Кээде ар кандай адат-тар (дайыма чекени тырыштыруу, кєздї жїлжїйтїї), кооздук косметика каражат-тарын ашыкча пайдалануу жаш кезинде эле бырыш кирїїгє тїрткї берет. Ар бир адам-дын терисинин жеке касиеттерин эске алып, косметолог гана пайдалуу кеўеш бере алат. Єтє кургак же майлуу терини, чач оорула-рын, безетки, себорея, кал, татуировканы жок кылууда мїнєз тамак, тїрдїї физи-калык ыкмалар, массаж, гимнастикалык комплекстер, хирургиялык жол жана баш-ка колдонулат.

КОСМЕТИКАЛЫК МАССАЖМассаж . Косметикалык дарылоочу жай-

да жалпы гигиеналык жана баш, бет, моюн-га массаж жасалат. Косметикалык массаж адамдын организмине нерв жана кан жїрїї системалары аркылуу жалпы таасир тийги-зет; май жана тер бездеринин иштешине, тери жана тери астындагы май клетчатка-ларына, булчуўга жагымдуу таасир тийги-зет; кан айлануу, зат алмашуу процессте-рин кїчєтєт.

Массаж териге бырыш кирїїнї алдын алуу жана айрым ооруларды (себорея, безет-ки жана башка) дарылоо максатында жаса-лат. Аны косметолог-врач гана дайындайт, єз алдынча косметикалык массаж жасоого болбойт, анткени ал туура эмес жасалса зыян келтириши мїмкїн. Бет терисиндеги безет-ки, себорея, тешикчелїї, майлуу терилер гигиеналык жана дарылоо максатында та-заланат. Анда ысык компресс, буу ванна-сы жана механикалык тазалоо жїргїзїлєт. Бетке чыккан безеткини єз алдынча тазалоо болбойт, андан инфекция жайылып, ириў-дїї ири жаралар пайда болот. Аны врач-косметолог менен кеўешип жасоо керек.

Рахат РЫСАЛИЕВ

20-июнь, 2014-жыл

13ТАРЫХ БАРАКТАРЫНАН

ИСПАНИЯНЫН ЖАЎЫ КОРОЛУ БИЙЛИКТИ

ЄТКЄРЇП АЛДЫПринц Фелипе Испаниянын

жаўы королу болуп калдыИспаниянын жаўы королу Фи-

липп VI атасы тактан баш тарткан-дан кийин бийликти расмий тїрдє кабыл алды.

Монархтын алмашуу каадасы жергиликтїї убакыт боюнча жарым тїндє болду. Бейшембиде кїндїз кечээки принц Фелипе Астурийс-кий парламенттин тємєнкї пала-тасында ант берет

Король Хуан Карлос диктатор Франсиско Франко 1975-жылы дїй-нєдєн єткєндєн кийин Испаниянын демократияга єтїшїндє маанилїї роль ойноду. Бирок соўку жылдары королдун їй-бїлєсїнє байланыш-кан жаўжалдан улам анын бедели-не бир топ доо кетти.

Жаўы монархтын такка отуруу аземи абдан жупуну єткєн жатат, анткени кабарчылардын айтымын-да, экономикалык кыйынчылыкты тартып жаткан испандыктарды ту-талантып кереги жок.

Ошол себептїї таажы кийїї сал-танаты болбойт, парламент Филиппа VI жаўы король деп жарыялайт. Андан кийин ал депутаттардын алдында сєз сїйлєп, єлкєнїн Конституциясын коргоого ант берет.

Андан соў король менен анын жубайы Летиция Мадриддин кєчєлєрїн аралап єтєт жана корол сарайынын балконуна чыгышат.

Кєптєгєн испандыктар монархияны жоюу жєнїндє референдум єткєрїїнї талап кылып келе атышат. Тыюу салынганына карабай, Мадриддин борборунда чак тїштє ушундай талап менен бир топ адам демонстрацияга чыккан жатышат.

Ошол эле учурда Испаниянын эки ири партиясы Испаниянын королу Хуан Кар-лостун бийликтен баш тартып, аны уулуна єткєрїп бергенин жєндєгєн мыйзамды колдоп беришти.

ИРАК АКШны СОГУШКЕРЛЕРГЕ

АБАДАН СОККУ УРУУГА ЧАКЫРУУДА

Ирактын бийликтери Кошмо штаттарга расмий тїрдє кайры-лып, «Ирак жана Леванта ислам мамлекети» тобундагы суннит со-гушкерлерине абадан сокку уруу-ну суранды.

"Ирак расмий тїрдє, коопсуздук жєнїндє келишимге ылайык, Ва-шингтонду жардам берїїнї жана террордук топтордун позицияларын кєздєй їстєккє-босток сокку урууну єтїндї», -деп билдирди Ирактын Сауд Арабстанда жїргєн тышкы иштер министри Хошияр Зебари.

Багдаддын расмйи кайрылуусу жєнїндє маалыматты АКШнын штаб начальник-теринин бириккен комитетинин тєргасы генерал Мартин Демпси дагы ырастады.

"Биз авиациялык колдоо кєрсєтїї жєнїндє Ирак єкмєтїнїн єтїнїчїн алдык», - деди ал.

Ирактын бийликтери Вашингтонго кайрылып, согушкерлердин лагерин кєздєй абадан сокку уруу жєнїндє єтїнїч менен кайрылып, бирок оў жооп албай жатканын мурдараак New York Times газетасы эки єлкєнїн єкмєттєрїндєгї булактарга шилте-ме берип жазып чыккан эле.

Америкалык бийликтер жакында эле Ирактагы кырдаалга байланыштуу "Джордж Буш" авианосецин Араб деўизинен Персия булуўуна кєчїрїї жєнїндє чечим кабыл алышты.

Ал ортодо Иракта «Ирак жана Леванта ислам мамлекетинин» суннит жихадистте-ри бир аптада эле єлкєнїн тїндїгїндєгї бир нече шаарды каратып алышты.

ООГАНСТАНДА АБДУЛЛА ДОБУШ САНООНУ

ТОКТОТУУНУ ТАЛАП КЫЛДЫ

Президенттикке талапкер Аб-дулла добуштарды саноодо кєз боёмоочулук болууда деп айып-тап, Улуттар Уюмун бул ишке кєз салууга чакырды.

Ал Ооганстандын Кєз каранды-сыз шайлоо комиссиясына ишен-бей тургандыгын айтып, єз бай-коочуларын добуш саноого кєз салууну токтотууга їндєдї.

Шайлоонун биринчи айлампасында 45� добуш алып алдыга чыккан Абдулла Улут-тар Уюмунун жетекчилигинде “биргелешкен комиссия” добуш саноону улантсын де-ген талабын айтты. Ал ошондой эле ооган президенти Хамид Карзайды “шайлоодо бейтарап болгон жок” деп билдирди.

Абдулланын атаандашы Ашраф Гани азырынча эч кандай комментарий бере элек. Буга чейин Улуттар Уюму эки талапкерден теў адегенде шайлоо комиссиясына до-буштарды эсептєєгє убакыт берїїнї єтїнгєн.

ЭЛ АРАЛЫКЖАЎЫЛЫКТАР

20-июнь, 2014-жыл

1414 САНДАН САНГА

Ал цыган аял Гузел жашаган їйдїн ээсинин таанышы болот экен. Деги эле цыгандардын айтканы тєп келген тєлгє-сїнїн туура чыгышынын сыры эмнеде? Балким улуттук єзгєчєлїктїгїдїр. Ошол цыган аял Радмиладан єзїм дагы тїшї-нє алгыс бир нерсени байкадым. Карасур тарткан єўї, сурмалуу кєздєрї адамды жалтантчудай тике карап, ошол карашы єзїнє багынтып турган кїчї бардай айт-канынан чыга албай, аргасыз баш ийип арбаласыў. Кара тармал чачтары ай да-лысына тєгїлгєн ажарлуу аялдын єзїнє тартып турган бир башкача таасирине таў калдым. Мен ага эч нерсе айта элегимде эле алаканыма карап Назарды айтам де-геним билген немедей туурасын айтты. Мен Гузелге Назар жєнїндє эч нерсе аткан эмесмин. Анын мурун кєп аялдар менен жїргєнїн, кєўїлїмдї кєп жолу оорутка-нын, бирок акыркы учурларда дин жолу-на єтє берилгенинен бери сайрап оозум-ду ачырды. Мурун жакшы жашаганыбыз-ды, кийин їйїбїздї алдырып коюп абдан кыйналганыбызды, эми кантип їй алам деген санаабыздан бери айтты. Сага муну Гузел айткандыр десем кїлїп не дейт де-бейсиўби. – Їй аласыў, кєп акча да таба-сыў, – деп алаканымды кєпкє карап туруп кабагын бїркєп бир чапты дагы «О боже мой» деп анан єз тилинде сїйлєп жибер-ди. Бирок їй алгандан кийин бир капачы-лык болот. Ал єтїп кетет деп койду. Мен анын бул сєзїнє єтїп кетет дегенинен улам, тереў маани берген жокмун. Эгер-де Гузел экєєўєр, менин айтканым менен болсоўор, їй аласыўар деп Гузелге кєр-гєзгєн акчаны мага дагы кєргєзїп азгыр-ды. Кєп акчаны кєргєндє Гузелге окшоп мен дагы кантип ушундай акчалуу болом деп арбалдым. Радмилага ачыгын айттым. Мен наркозатына аралашмак турсун єўї кандай болоорун билбеймин. Газетадан окуп калчумун, биздин шаарга Афганис-

тан менен чектешкен Памир тараптан ке-лээрин. Мен эч нерсе билбеймин. Анын їстїнє бул мыйзамга каршы келген иш. Абдан опурталдуу. Кимге кайрылаарымы деле билбеймин деп безилдедим. Ошондо айтып айтып атпайбы, єз элиўе барган-дан кийин сенин абдан жакшы таанышы-ўа жогугасыў. Ошол аркылуу табасыўар деп жолубузга акча берип жєнєткєн. Си-лер тапкандан кийин мен акча жєнєтємїн деп телефон номерин берген. Сен таба-сыў, Гузел болсо кандай жол менен Кыр-гызстандан алып келїїнїн айласын билет деп, дегеле ишенимдїї айтат. Биз сенин акчаўды алгандан кийин келбей койсок-чу дейм. Гузел экєєўєр антип алдап качып

кетїїлєрдєн эмессиўер. Мен дагы ким ме-нен мамиле тїзїшїмї билемин дїйнє жак-шы ойлордон куралган. Муну билгиле, ме-нин акчамды алдап кетсеўер жыргап деле кетпейсиўер, анда єкїнїч менен аяктайт. Табасыўар алып дагы келесиўер баары ой-догудай болот. Болгону убакыт керек деп Гузел экєєбїздї кєндїрдї.

Гузел экєєбїз айлабыз мукурап турган-да кєп акчаны кєрїп баш тарта албадык. Нары Радмиланын эмне деген балээси бар эле айтканынан чыгалбай калдык. Экєє-бїзгє жолго акча берип жатып, силер ал-дап кетчїлєрдєн эмессиўер. Жїрєгїўєр таза, тапкандан кийин мага чалсаўар бай-ланышабыз деген. Ошо Радмиланын ко-

лундагы кєп акчаны унута албай Гузел экєєбїз кыялыбызда їй алабыз. Ал їйїндє Чалдыбарда калган. Мен болсо Ошко ке-лээрин келип алып Назарга эмне дешимди билбеймин. Бул ага айта турган иш беле. Гузел болсо улам чалып болчудайбы деп їмїттєнєт. Башымды катырам, кимге кай-рылам. Єл дейм єзїмє єзїм кайдагы бир цыгандын тилине кирип, келээрин келип алып ошол таанышым качан жолугат деп кїтє берип айлам кетти. Же бир жїрєк єйїгєн жан сырымды ачалбасам. Белгисиз нерсени кїткєн, цыгандын айткан тааси-ринен чыгалбай койгон мендей келесоого эми эмне дейсиў.

Ажар чала кызуу болуп алып жаман жа-йын айтам деп баарын айтмак болду. Мур-датан ынак болгондуктан єзїн эзген жан дїйнєсїн ишенип ачты. Коньяктан жана бирди єзї эле куюп ичти. Гїлсара деле ич-кени менен єз эси менен болуп курбусунун айтканына таў калып ойлуу отурду. Ушун-дай дагы болобу. Жашоо дегениў ушундай татаал табышмак беле.

– Ишенесиўби Гукен орус жеринде оозум толо тамак жебей, тапканымы їнєм-дєп, курсагыман аяп їйгє жєнєтчїмїн. Алар деле чогулта алышпаптыр. Оох-х! Тоок шорпоў сонун болуптур. Кєптєн бери минтип оозум толуп тамак жей элек элем, – деп Ажар балдырап атып уктап калды.

Гїлсарага курбусунун жїдєгєн кебетеси аянычтуу кєрїндї. Ошол цыган аял кыйын экен. Ал айткан таанышы єзї экени Ажар-дын оюна келбеди окшойт. Курбусу жєн гана азабын айтып жеўилдегиси, жїрє-гїндєгї сырды бєлїшкїсї келбедиби. Таг-дырдын бул эмне деген буйругу. Баса аял-дыгына барып дагы бир таанышына сай-рабады бекен. Эч кимге сыр ачпай турган опурталдуу иш экенин єзї деле сезип сыр ачпагандыр. Гїлсара абдан ойлонду. Эм-не єзїндє акча жокпу. Курбусуна акчадан жардамдашпаса болчудай эмес.

- Тїшїндїм. Ага жардам берем деп сєз берем.

- Азаматсыў. Андан тышкары мына бул даректи да жаттап ал, - деп, Доктор Шанс Нурбектин колуна алакандай кагаз кармат-ты да – ушул їй меники. Азыр анда эч ким жашабайт. Менин бєлмємдє турган китеп коюучу текченин капталында кнопка бар. Аны бассаў текче жылып, жашыруун жайга жол ачылат. Ал жерде менин илимий эмгегим катылуу. Ошону жок кылып єрттєп жибер. Азырынча андай илимий ачылышка адам-зат даяр эмес экен. Кимдир-бирєєлєр таап алып, аны тескери, кара ниеттик максатта пайдаланышын каалабайм, - деди.

- Макул, - деген Нурбектин кєзї жашыл-дана тїштї.

- Анда калган сєз бул блокнотто. Жак-шы бир жерге катып коюп, кыйналганыў-да окуп жїр. Балким, жардамы тийер. Эми болсо барып укта, - Доктор Шанс акыркы ирет Нурбектин колунан кысты. Шылкыя баскан Нурбек блокнотту кайда катаарын ойлонуп, уктай албай жатты. Бир саатта ары-бери оодарылып жаткан соў Доктор Шанстан кеўеш сурайын деп кайра келди. Келсе, Доктор Шанстын башы шылкыйып, оозунан ак кєбїк чыгып кетиптир. Нурбек жїрєгїн тыўшаса эчак эле жан берген экен. Берээкте бош калган шприц жатат. Ийне бол-со билегине сайылган бойдон калган экен. Анын єзїн-єзї єлїмгє кыйганын билген Нурбек баскан издерин тазалай кайра арт-ка кетти. Тєшєгїнє сулк кулап, їн чыгарбай ыйлап жатты. Ооба, ал минтип тээ алгачкы капаска тїшкєн кїнїндє гана ыйлаган эле.

Доктор Шанс айткандай эле Нурбектерди эки кїндєн кийин Ооганстанга алып кетиш-ти. Бул жакта єзїнчє эле аскердик база бар экен. Эў жыш Нурбектер. Калгандары бїт эле сакалчан. Кимиси кичїї, кимиси улуу айыр-малап болбойт. Баш-аягы 80-100гє чамалаш аскер адамдары. Баарысын Исмаилдин ша-кирти делген Шерхан башкарат. Исмаил єз учурунда жашыруун аскердик база ачып, аны советтик десант жоокерлер жок кылган дешет. Бул кыязы 1986-1987-жылдар болуу керек. Эми болсо 1997-жыл. Аралыгы дээрлик он жыл. Анткени менен мындай террористтик тайпалар азаймак тургай кєбєйгєндїгї ачык байкалат. Дале Исмаил баштаган аскердик даярдоо ыкмасы уланып келет. Бирок ошол

тайпага Кыргызстандан уурдалып барган балдар да туш келээри кимдин оюна келип-тир. Балким, Доктор Шанс айтпаса Нурбек да азыр кайда жїргєнїн билмек эместир.

Келген кїнї эле Нурбек сакалчандардын арасынан кыргызды издеди. Алар сїйлєшїп жатканда атайы тыўшап да кєрдї. Бирок, єзї кичинекей кезинен тїрк тилдїї сїйлєп кєнїп калгандыктан айырмалап биле албай калган эле. Алардын эмне деп сїйлєшїп жат-кандыктарын баарын тїшїнєт, максаттарын, милдеттерин, озуйпасын. Бирок, эмне їчїн антип жаткандарын эч тїшїнє албай койду. Анткени менен талаа командиринин айтка-нын кынтыксыз аткарат. Бул жердеги машы-гуу кєбїнесе куралдар менен коштолот. Ок атуучу эў жєнєкєй куралдан тартып, замби-рекке, жазылуучу заттарга чейин їйрєнїп жатышты. Тоо арасы тарса-турс, даў-дїў. Керээли кечке ушундай. Кечиндеси їўкїр-лєргє кирип кетишет. Їўкїр дегенибиз ме-нен ал жер астындагы єзїнчє эле аскердик база. Казармасы, тамактануучу бєлмєлєрї

бар. Атургай коргонуучу дзотторунан бери оюлуп жасалган. Акыр айла кетсе качып чы-гуу їчїн туннелдер да бар. Анысы эки-їч жїз метр тємєнїрєєк жактан чыгат. Айтор, Шер-хан єзїнїн базасын Исмаилден да ыўгайлуу кылууну кєздєп, бїт айла-амалын колдонуп жаткансыйт. Ошол себептен жыйырма чак-ты туткунду дале їўкїрдї улай бир тарабын туннель кылып каздырып жатат. Ал эми їў-кїрдїн ичиндеги зынданда дагы їч туткун жатат. Бири аял, экєє эркек. Аларды ишке салбайт. Жакшы болбосо дагы їч маал та-макты їзбєйт. Кєрсє, аларга чоў акча тєлєнє тургандар экен. Їчєєнє теў туугандары акча беребиз деп убада кылышып, Шерхан азыр алардан кабар кїтїп жаткан кези. Нурбек-тердин мында келгендерине эки ай болуп калган. Ошондо барымтада жаткан їч тут-кундун туугандарынан жакшы кабар келген сыягы. Шерхан ал кїнї кечинде саман той єткєрдї. Себебин деле так эч ким билбейт. Айтор, бул кїнї Шерхан берешен, март. Баа-рына эле ак кєўїл. Кийинки барган Нурбек-

терден башкасы баары эле жыргап жатышты. Нурбек болсо кїзєттє. Ошол учурдан пай-даланып, ал Доктор Шанс берген блокнотту окуй баштады. Шамдын жарыгынан майда тамгалар менен жазылгандар араў окулат. Анысына деле кайыл. Кайда шашып жатты эле. Бирок, кєбїн тїшїнбєйт. Химиялык элементтер жазылып, тїшїнїксїз формула-лар. А, жарымынан кийин гана баўгизатка каршы кайсы дары колдонулаары, ууланган адам эмне кылса аман калаары сыяктуу ке-ректїї кеўештер берилген экен. Болгондо да азыркы заманбап медицинада белгисиз ыкмалар. Нурбек эми гана Доктор Шанс ага берип жїргєн дарылардын пайдасын тїшїндї. Кєрсє, анын аў-сезимин дал ушул Доктор Шанстын дарылары сактап калган экен. Анткени ал азыр єз курактуулардан єз-гєчє. Алп адамдык абийирин жогото элек. А, єзї менен чогуу машыгып келгендердин жєнї башка. Улуту тургай єз ысмын билбейт. Ооба, алар да карылуу-кїчтїї. Согуштун тех-никасын мыкты єздєштїргєн. Атургай бир нече тилде эркин сїйлєп, интеллектуалдык жактан деўгээли жогору. Бирок, аларда аёо деген сезим жок. Жєн гана киши єлтїрїїчї адам-роботтор эле. Анан алардын эў башкы кемчилиги логикалык ой-жїгїртїїлєрї жок болчу. Ошол себептен улам согуштук тактика бир аз эле єзгєрїп кетсе алардын кєбї єлїм-гє учурачу. Тагыраак айтканда, алар єлїмгє єздєрї барчу. Ушул кемчиликти жоюу їчїн Нурбек баштаган жыйырма чакты баланы атайы медициналык лабораторияда машык-тырып келген сыягы. “Демек, Доктор Шанс-ты ушул їчїн кыйнап келишкен экен да” деп ойлоп койду, блокнотту жаап жатып, Нурбек.

Эртеси эртеў мененки машыгуу болгон жок. Шерхан он-он бештей жигитин алып, тєрт машина менен кайдадыр бир жакка жєнєп кетишти. Бул учурда тїш ооп калган учур эле. Їч туткунду теў алып кетишиптир. Кеткендер кечинде эле кайра келишти. Би-рок, баары эмес. Шерхан баш болгон алты киши эки гана машина менен келген экен. Жїздєрї ачуулуу. Айрыкча Шерхандын са-кал-муруту сербеўдеп, єўїн ого бетер кор-кунучтуу кылып кєрсєтєт. “Бїт бардык тут-кундарды алып чыккыла!” деп бакырды ал. Он тогуз туткун экен. Кїнї бою иштеп, чар-чаган немелер баштары жерге тийер замат эле уйкуга кетишчї.

НАРКОТАШЫГЫЧТАР

(Сандан санга)

БУРУЛКАН БАКЕЕВА

Íàðêî ñîîäàãà àðàëàøóóíóí ýêè ãàíà æîëó áàð. ªë¿ì æàíà

ò¿ðìº. ¯÷¿í÷¿ æîëó æîê. Íàðêîçàòûí êîëäîíãîí äàãû, ñàòêàí äàãû ºç¿

àòàéûëàï æàð êûðûíäà òóðóï àëûï àæàëûíà áîé òàøòàãàí ìåíåí

áàðàáàð.

(Сандан санга)

ТААЛАЙ БАКЫТАЕВ

(Курч окуялуу чыгарма)

(Бейєкмєт уюмдардын маалыматы боюнча 1997- жылдан бери 400 бала жоголгон)

Жоголгон балдар

20-июнь, 2014-жыл

1515СКАНВОРД

20-июнь, 2014-жыл

16 АВТО ДЇЙНЄ

УРМАТТУУ ОКУРМАН!"АЙБАТ" гезитине

жазылуу башталды!

Жазылуу почта кызматын кошкондо:

- 1 айга – 49 сом 50 тыйын- 3 айга – 148 сом 50 тыйын- 6 айга – 297 сом 00 тыйынЖазылуу республиканын, бардык

почта бєлїмдєрїндє чектєєсїз жїргїзїлєт.

СЇЙЇКТЇЇ ГЕЗИТИЎИЗГЕ ЖАЗЫЛЫЎЫЗ!

Жазылуу индекси: 68546

Ауди«Авто» рубрикабыздын бул санында тєбєсї асманга жеткен, башка авто унаалардан кем калбай, адамдардын суроо талабынын кызыгына ээ болгон ауди маркасынын тарых таржымалын сизге тартууламакчыбыз. Анда биз мене аудинин тарыхына сапар алыўыздар.

“Ауди” компаниясы 1909-жылы Август Хорьх тарабынан негиздел-ген. "Хорьх" 1868-жылы 12-октябр-да Германияда тєрєлгєн. Кичине-синен эле тетиктерди ар кандай оюнчуктан єйдє кєргєн ал кєптє-гєн конструктордук бюролордо иш-тєєгє жетишкен. Кызыгы, эч бир иште кєпкє кармалчу эмес. Анткени башкалар менен пикир келишпестик мїнєзї бар эле. Бирок анын автомо-биль куруу талантын эч ким тана ал-ган эмес. Ошол мїнєзїнєн улам ал 1904-жылы негизделген бюросун-дагы акционерлер менен пикири ке-лишпей, єзї тїптєгєн “Хорьх» ком-паниясынан айрылган. Ал кайрадан жаўы компания ачууга аргасыз бо-лот. 1909-жылы унаа куруучу жаўы компания ачып, немисче «хорьх» (немис тилинен кыргызчага котор-гондо “ук” дегенди билдирет) деген сєздїн латын тилиндеги котормосун алат да, компаниясын “Ауди” деп атайт. Арадан бир жыл єтїп, “Ауди” компаниясы єзїнїн алгачкы Ауди А їлгїсїндєгї унаасын чыгарат. Кубат-туулугу 22 ат кїчїнє барабар эле. Кийинки жылы Ауди В жана Ауди С їлгїсїндєгї автоунаалары иште-лип чыгат. Алар єз заманында єтє ийгиликтїї болчу. 35 ат кїчї бар, саатына 100 чакырым ылдамдык-ты багынтуучу Ауди С їлгїсї ошол

мезгилдин эў маанилїї Ауто Аль-пенфарт автожарышында жеўїїчї болот. Бул жеўиши їчїн «Альпен-зигер», башкача айтканда, «Альпты багындыруучу» деген атка конот. Бул ийгилик менен токтолбостон, компания жаўы максаттарга жети-шїї їчїн 1923-жылы саатына 120 чакырымды багындыруучу Ауди М 1870 люкс классындагы їлгїлєрдї чыгара баштайт. “Ауди” компаниясы 1934-жылы Германиядагы мотоцикл жана унаа чыгаруучу “ДКВ”, “Ванде-рер” жана “Хорьх” їч ири фирмалар менен биригип, “Ауто юнион” де-ген аталышты алат. Экинчи дїйнє-лїк согуштан кийин “Ауто юнион” компаниясы банкротко учурап, єл-кєдєгї акциянын эў кєп бєлїгїн ээлеген “Мерседес Бенц” фирмасы “Ауто юнион” компаниясын 1964-жылы “Фольксвагенге” сатып жи-берет. 1965-жылдан тартып “Ауто юнион” єз кїчїнє кирип, “Даймлер-Бенц” кєзємєлї менен 1967-жылы “Ауди” компаниясы деп атала баш-тайт. 1968-жылдан тартып “ДКВ”, “Вандарер”, ”Хорьх” жана “Ауди” 4 компанияны чагылдырып, бири-бирине кийишкен 4 даана тегерек-чени эмблема катары чыгарышат. Ошентип, эмблемасындагы 4 ша-кекче анын тарыхын чагылдырып, 4 компаниянын биригишин билдирет.

ЭЎ КЫМБАТ ЇЛГЇЛЄРЇ

Ауди R8 (2010-жылы чыккан) 235 720 доллар

Ауди Q7 (2010) 170 000 доллар

Ауди Т Т Коуп (2010) 95 330 доллар

Ауди А6 Авант (2010) 110 150 доллар

Ауди А6 Аллроад (2010) 105 190 доллар

Канат КЕБЕКОВ