Асылбек ТОКТОГУЛОВ:

Абылмажин АКМАШАЕВ

УРМАТТУУ ОКУРМАН!"АЙБАТ" гезитине

жазылуу башталды!Жазылуу почта кызматын

кошкондо:

- 1 айга – 49 сом 50 тыйын- 3 айга – 148 сом 50 тыйын- 6 айга – 297 сом 00 тыйынЖазылуу республиканын, бардык

почта бєлїмдєрїндє чектєєсїз жїргїзїлєт.

СЇЙЇКТЇЇ ГЕЗИТИЎИЗГЕ ЖАЗЫЛЫЎЫЗ!

Жазылуу индекси: 68546

9

• aybatkg@mail.ru • ¹ 62 • 24-ÿíâàðü, 2014

"ДЕПУТАТБЫ ЖЕ ЖЄНЄКЄЙ ЖАРАНБЫ ЖОЛДОМО АЛГАНГА АКЫСЫ БАР"

кїйєм єлїп, денем кїйїп, кєчєдє калдым 13

АЙКЫРЫП ЧЫККАНДЫН

БААРЫ ЭЛЕ БААТЫР ЭМЕС

8

11

РАВШАН ЖЭЭНБЕКОВГОУкраинадагы кырдаалдын кур-

чушуна саясатчылардын кїнєєсї зордугу калетсиз. Анын кесепети-нен тараптардын тиреши апоге-йине жетип, бейкїнєє жарандар жапа чегїїдє. Бул єлкє бїтїндї-гїнє оўбогондой зыянын тий-гизгени талашсыз. Америкачыл саясатчы, эркин депутат Равшан Жээнбеков Украинада єткєн ми-тингдерге барып катышып, наа-разычылык акцияларын колдо-гонун бїткїл эл кєрдї. Мындан улам, бир катар суроолорду жаа-дырууну туура таптык. Кааласа, жообун берсин.

1. Сиз 15-январда Ысык-Кєлдїн Саруу айылында єткєн митингге катыштыўыз. Кан-дай акцияларга барасыз, бул сиздин жеке ишиўиз. Бирок, 2003-2004-жылдары “Кумтєр” алтын кени боюнча жаўы кели-шим тїзїлїп, элдин байлыгы бе-кер кетип жатканда їн катып кой-бодуўуз эле. Эми “Кумтєргє” жа-бышып, кара башыўызды сактап

калам дегениўиз абийирдїїлїккє жатабы?

2. Бийликти кескин сындай-сыз,бирок, ошого жараша аргу-менттерди келтире албаганыўыз-дын себеби эмнеде? Же калпты ышкыртсам эле ишене берет де-гидей элди келесоо ойлойсузбу? Дегеле бїгїнкї кїндєгї кєйгєй-лєрдї чечїї жаатында конкрет-тїї сунуштарыўыз барбы?

3. Украинадагы акцияларды колдооруўузду билебиз. Анда Кыргызстанда да башаламандык орношун каалайт турбайсызбы? Мындай жагдайда жоопкерчи-ликти мойнуўузга ала аласызбы?

4. Ар кыл башаламандык бей-кїнєє жарандарга зыянын тийги-зери талашсыз. Сиз жарандардын жапа чегишине да кайылсызбы?

5. Сиз кєбїнчє радикалдуу ка-дамдарга даяр экениўизди жа-шырбай айтып келесиз. Бул сиз-дин АКШ “шпиону” экениўизди айгинелебейби?

Бишкектен паспорт алууга болот

14

www.aibat.kg

“Ата-Мекен”фракциясынын лидери ЄмїрбекТеке-баев сунуштаган кылмыш мєєнєтїн эскирїїсїн алып салу демилгеси парламенттин 23-январында кайра-дан добушка коюлду. “Республикачы” Алтынбек Су-лайманов буга караманча каршы чыгып, мыйзам дол-боорун єткєрбєєгє аракет кылды. Кызык. Алтынбек Турдубаевич эмнеден чоочулайт? Же анын мамлекет-тик “Темир” ишканасынжетектеген кезиндеги ишмер-дїїлїгїндє финансылык мыйзам бузуулар барбы? Се-беби, айрым маалымат каражаттары А. Сулаймановго кылмыш иши козголушу ыктымалдыгын жарыялаган эле. Алтынбек мырза канчалык жолтоолук жасабасын мыйзам долбоорун депутаттар экинчи окууда кабылал-ды. Эми Сулайманов эмне кылар экен?

А.СУЛАЙМАНОВ ЭМНЕДЕН КОРКОТ?

Кызматбыже хизметби?!

24-январь, 2014-жыл

2 ЖАЎЫЛЫКТАР

Гезит ээси:"Айбат Аймак" коомдук фонду

Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер.Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу.Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде

катталган,

Каттоо № 1853Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды

Гезит келишим баада.

Буйрутма №135 Нускасы: 2500

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: aybatkg@mail.ru

Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Редакциялык жамаат:

Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВАДамир ЭСЕНГУЛОВМирбек АСАНАЛИЕВ (0777 15 99 45 Жумгал)

Аида ИШЕНГУЛОВАРыскїл ТЫНЫБЕК кызы (03943 43679 Ыссык Кєл)

Жооптуу редактор:Мелис АРТЫКОВ

Коммерциялык директор:Бектур БАЙМОЎОЛОВ (0772) 16 11 00

Редактордун орун басары:Улукбек КУТМАНБАЕВ тел: 0707 56 94 88

КОЖОБЕК РЫСПАЕВ РАШВАН ЖЭЭНБЕКОВДУ КАМАШ КЕРЕК

ДЕЙТСаруу айылында 15-январь кїнї ча-

кан митинг єткєнї белгилїї. Бул жы-йынга єздєрїн саруулуктардын “туу-ганы” эсептеген Азимбек Бекназаров, Равшан Жээнбеков сыяктуу саясатчы-лар катышкан. Кызыгы анда прези-дент Алмазбек Атамбаевди жана Жо-горку Кеўешти мєєнєттєрїнєн мурда кетирїї боюнча Улуттук кыймыл тї-зїлгєн экен. Бул кыймылдын башына парламенттеги эркин депутат Равшан Жээнбеков дайындалыптыр. Бирок, бир айылдын бир ууч эли жалпы кыр-гызстандыктар шайлаган президент менен парламентти мєєнєтїнєн мур-да кетирїї себебин тїшїндїргєн эмес. Кантсе да, Равшан мырза жаўы “кыз-матка” дайындалганына кубанып жї-рєт дейт. Ал эми “жел ооз” Жээнбеков жетектеген мындай уюмду колдогон-дор кєрїнбєйт.

Биз Р.Жээнбековдун бир катар ке-сиптештерине кайрылып, ал жетек-чилик кылган уюм боюнча пикирин алдык. Парламенттеги “Ар-Намыс” фракциясынан депутат Кожобек Рыс-баев мындай демилгени кескин сын-дап, керек болсо Жээнбековду камаш керек деген пикирин билдирди. Анын айтымында, Равшан мырза Акаевдин маалындагы “итчилиги” їчїн жооп бериши керек экен. “Биринчи кезек-те Равшан Жээнбековду камаш керек. Ал Акаев маалында Мамлекеттик мїлк министри болуп турган. Р.Жээнбеков бул кызматта турганда 350дєн ашуун мамлекеттик байлыктар ит бекер саты-лып кеткен. Эми эле элге кїйгєн адам болгону туура эмес. Ошондой эле ал президент менен парламентти мєєнє-тїнєн мурда кетирїїгє негиз жок эке-нин айтты. “Бїгїнкї кїндє парламент менен президентти мєєнєтїнєн мурда кетирїїгє эч кандай негиз да, шарт да жок”, - деп баса белгиледи Рысбаев.

Ал эми “Ата Журт” фракциясынын депутаты Надира Нарматовага кай-рылганыбызда ал да Жээнбеков жетек-теген уюмду колдобосун айтып, пре-зидент менен парламенттин кетишине негиз жок экенин билдирди.

КОНСТИТУЦИЯЛЫК ПАЛАТА ДА САТЫЛДЫ...

Соттордун акыйкатсыз чечимдери-нен нечендеген адамдар жабыр тар-тып келсе, бул жолу Конституциялык палата єлкєнїн мыйзамдарына каршы єкїм чыгарды. Албетте, бул орган чы-гарган чечим акыркы жана аны тал-куулоого да мїмкїн эмес. Бирок, мам-лекеттин башкы соту кашайган чын-дыкты жашырып, коррупционерлер-ди коргойт деп эч ким кїтпєсє керек.

Анда окуя тууралуу кенен сєз кыла-лы. Жалаў капчыктууларды жактап, коррупционерлерди коргогон кадим-ки Икрамидин Айткулов деген адво-

кат мындан мурдараак Конституция-лык сотко арызданган. Ал карапайым адамдын укугун коргомок беле, баягы эле капчыктуулардын таламын талаш-кан. И.Айткулов буга чейин пара ме-нен кармалган Октябрь районунун со-ту Мамасадык Абдыкалыковдун ишин тергеген Башкы прокуратура “ишти мыйзамсыз УКМКга єткєрїп берген” деген доо койгон. Ал эми Конститут-циялык палата болсо Баш мыйзамга каршы келеген бїтїмгє келип, И.Айт-куловдун єтїнїчїн канааттандырган. Тактап айтканда аталган орган “Башкы прокуратура козгогон кылмыш ишин УКМКга єткєрїп бере албайт” деген бїтїм чыгарган.

“Ата Мекен” фракциясынын лиде-ри, Конституциянын “атасы” атыккан Ємїрбек Текебаев бул чечимди кескин сындады. Анын айтымында, Башкы прокуратура козгогон кылмыш ишин кайсыл бир органга єткєрїп берїїгє укуктуу. “Баш мыйзамда жазылгандай чоў кызматтагы адамдарга Башкы про-куратура кылмыш ишин козгой алат. Ал эми аталган иш узак убакытты та-лап кылгандыктан аны тиешелїї ор-гандарга єткєрїп бере алат”, - дейт ал. Ошондой эле, Текебаев Конституция-лык палатанын чечимин мыйзамсыз деп баалады.

Маалым болгондой, Конституция-лык палатанын бул чечими бир гана Мамасадык Абдыкалыков їчїн маа-нилїї болгон эмес. Бул бїтїм элдин канын “сїлїк курттай” соргон, бейкї-нєє адамдарды мыкаачылык менен єлтїргєн “азаматтар” їчїн да єтє за-рыл эле. Анткени, ошол эле Келдибе-ков, Тїлеев, Бакиевдердин Садыркулов боюнча кылмыш иштери да ушундай негизде жїргїзїлгєн. Айрым булактар тастыктагандай, Конституциялык па-латанын єкїлдєрї бул чечими їчїн єтє чоў суммадагы пара алганы айтылууда. Канткен кїндє да, соттордун сатылга-ны, болгондо да Конституциялык сот-тордун бул аракети коомду иренжит-ти. Мїмкїн бул мыйзамсыздак да бир жолго салынар. Пара алып, Баш мый-замды тепсеген соттор да жазаланар..

АЙДООЧУСУНА МАТЕРИАЛ-ДЫК ЖАРДАМГА ДЕП 53 МИЎ

СОМДУН 41 МИЎИН ЄЗЇ АЛЫП АЛГАН ЖОЛДОШЕВА

Мурда «Молдонун айтканын кыл, кылганын кылба» деп айтылып кел-ген накыл кепке, эми «Саясатчынын айтканын кыл, кылганын кылба» де-ген мїдєє кире баштады. Парламент трибунасында туруп алып, «чындык-ты» айтып чыркырап аткандай тїр кєрсєткєндєрдїн кєпчїлїгї тетири иштерди жасап жатышкандарын кє-рїп эле жатабыз. Бул жолу «Ата-Журт» фракциясынын депутаты Жылдызкан Жолдошеванын мамлекеттин акчала-рын кандайча кєз боемочулук менен алып коеру белгилїї болду. Ырас, баа-рыбызды таў калтыра тургандай ири суммадагы акча эмес. Бирок, эл ише-нип шайлаган єкїлдєн бул жоругу деги эле эч кимге жакпаса керек. Бул туура-сында анын мурдагы айдоочусу Бакыт

Турдахунов маалымат жыйынын єт-кєзїп айтып берди. Анын айтымында єткєн жылдын 21-сентябрында Биш-кек шаарындагы Ахунбаев кєчєсїнєн эл єкїлї Жолдошеваны машинеге са-лып баратып, тормозду катуурак берип алгандыктан (анткени ал кєчєдє авто-тыгын болуп, алдыдагы машине да жї-рїп бараткан жеринен токтой калган) машиненин кармагычына асып алып келаткан Жолдошеванын колу сынып кеткен. Єзєнєн калпыстыгынан улам колун сындырып алган эл єкїлї бул їчїн айдоочусун кїнєєлєп, анын ар-тынан сая тїшїп куугунтуктап жїрїп, 2 айдан кийин жумуштан кетирип тын-ган. Бул биринчиси. Экинчиден, Жо-горку Кеўештин кєпчїлїк депутаттары айдоочуларына ай сайын берилип тура турган 7000 сомдук акчаны да єздєрї-нє ыйгарып ала тургандыгы маалым болду. Ырас, бул жагынан Жылдызкан айым бир аз нысаптуурак кылган экен. Себеби, ал єзїнїн айдоочусуна иш са-пар їчїн тєлєнчї 7000 сом акчаны бир гана жолу єзїнє алып алган экен. Бирок, мыйзамды сыйлаган, мыйзам чыгарган эл єкїлї єзїнїн айдоочусу-нун укугун бузуп, бир айлык болсо да 7000 сомун алып алгандан кийин, баш-ка адамдардын укугун кантип сыйлайт деген суроо туулат. Анан дагы Жолдо-шева єзїнїн айдоочусуна материал-дык жардам алууга кємєк кєрсєткїсї келип, ЖК тєрагасына арыз жаздыр-тып, 53 миў сом єндїрїп берген экен. Бирок, ал мындай жакшылыгы їчїн 53 миў сомдун болгону 12,5 миў со-мун Бакыт мырзанын (айдоочусу) ко-луна карматып, калган 40,5 миў сомун єзїнїн чєнтєгїнє солоп алган. Ушул дагы мыйзамды сыйлаган депутаттын кылар жоругубу? Муну ачык эле кыз-мат абалынан кыянаттык менен пай-далануу деп айтсак болот. Їчїнчїдєн,

борбор шаарыбызда маалымат жы-йынын єткєзїїгє бара жатканда ага Жылдыз Жолдошева 2 жолу телефон чалган. Бирок, ал телефонун албай койгондуктан їйдє отурган аялына чалып «Эгерде ал мен тууралуу жаман сєз сїйлєсє ИИМден адамдарды жи-берип, каматам» деп коркутуптур. Бул дагы мыйзам бузууга барабар. Єзїнїн депутаттык мандатына таянып, жу-мушсуз калган айдоочунун їй-бїлєсї-нїн да тынчтыгын алып жатканы деп эсептесек болот. Айтор, Жолдошева єзїнїн чыныгы жїзїн элге кєрсєтїп жатат. Айдоочусуна мамлекет бєлїп аткан акчаны да толук бербей, єзїнє алып келгени аз келгенсип, саатына 20-25 километр ылдамдыкта бараткан (анткени ошол кєнє Ахунбаев кєчє-сїндє автотыгын болуп аткан) маши-ненин ичинен колун сындырып алып, андай калпыстыгы їчїн айдоочусунун аркасынан куугунтуктап, жумуштан бошоттуруп, їй-бїлєєсїнєн да тынч-тыгын алып, «каматтырам» деп кор-кутуп жаткан Жолдошева эл їчїн иш-теп береби? Айдоочусунан эле ушундай акча жеп келсе, дагы башка кыўыр иш-тери жок деп ишенїїгє болобу? Кыя-зы, иликтеп кєрїш керек окшойт. Укук коргоо органдарынын кулагына кїмїш сырга дегибиз келет.

Бакыт Бакетаев, саясат таануучу:

«МЫЙЗАМДУУЛУК КЄЗ ЖАШКА ИШЕНБЕЙТ»

- ЖК депутаты Бакыт Тєрєбаев референдум тууралуу мыйзам дол-боорун сунуштап, аны бугун парла-ментте карашты. Бирок, бул мый-зам долбоору боюнча БГУнун до-центи, илимдин кандидаты Асель Мырзакулова ««Кумтєр» маселе-син референдум аркылуу чечїїнї сунуштап, депутаттар жоопкер-чиликтен качып жатат деп айт-ты. Чын эле парламент жоопкер-чиликтен качып атабы?

- Мен таптакыр башкача пикир ай-тат элем. «Кумтєр» боюнча маселе-ни Жогорку Кеўеш чечеби, же жалпы кыргыз эли чечеби, же Єкмєт башчы єзї чечип коебу эл аралык сот їчїн ба-ры бир. Канадалыктар эл аралык сотко «Кыргызстан келишимден бир тарап-туу чыгып кетти» деп арыз жазат. Анан

ошонун негизинде иш козголуп, те-риштирїїлєр жїрєт. Биз референдум аркылуу чечсек дагы анны эл аралык сот кабыл албайт. Алар мыйзамдуу жол менен гана карашат. Кыргызстан-дын беш миллион эли ыйлап барса да-гы, сот кєўїл бурбайт. Мыйзамдуулук кєз жашка ишенбейт. Бул биринчи жагы. Экинчиден, бул маселени ре-ферендумга койсок, кыргыз эли экиге бєлїнєт. Биринчи жагы «Кумтєр» 100 пайыз Кыргызстандыкы болсун дейт. Экинчи жагы 50-50 пайыз болсун дейт. Анан тїшїнбєстїктєрдєн улам бизде дагы Украинадагыдай майдан болот. Ошондуктан референдум менен чечїї жолу дагы туура эмес.

- Анда «Кумтєр» маселеси кандай

чечилиши керек?

- Ошол референдумду єткєрїї їчїн дагы миллиондогон сом кетет. Андык-тан ошол акчаны референдумга корот-пой биз єзїбїз эл аралык сотко кайры-лышыбыз керек. Ал жакка деле ошол эле акча кетет. Биз биринчи сотко бер-генибиз туура болот. Бул бир вариан-ты. Экинчи варианты – эгерде сотто-шууну каалабасак, анда єкмєт сунуш-тап жаткан 50-50 пайызга макул болуп, иштеше бергенибиз оў.

24-январь, 2014-жыл

3ТАМАША ЭМЕ-Е-С!

РАКЫЕВИЧТИ ЧЇЧКЇРСЄ ДЕЛЕ ЖАЗА БЕРЕЛИБИ?

“Шрек” мультфильми-нин башкы каармандары-нын образына шайкеш кел-ген экс-Башкы прокурор Элмурза Сатыбалдиев ме-нен “Азия-Ньюс” гезитинин башкы редактору Асланбек Сартбаев тууралуу деги ооз ачпайлык десек деле єздєрї “повод” берип коюшат де-гиў. Мисалы, єткєн жума-да “Азия-Ньюс” гезитинде Элмурза Ракыевич тишин дарылатып жатканы “сен-сация” катары жарыяла-ныптыр. Кудум “Шректе-ги” Эшектин Шректи “туу-ралап” жатканы кєз алдыга тартылып...

Єзїўєр деле калыс болгула: Э.Сатыбалдиевдин тишин да-рылатып жатканы кимге кы-зык? Жеке бизге анын кызыгы деле жок. Же Асланбек пиар-ды ушинтип жїргїзєбї? Же “Шрек” акесинен алган акча-сын сиўирїїнїн жаўы ыкма-сын ойлоп тапканыбы? Андай болсо эртеўки кїнї: “Элмурза Сатыбалдиев гемморой болуп, ооруканага жатып калыптыр. Дарылаткан соў саясатка ак-

тивдїї аралашат экен” деген маалымат “Азия-Ньюска” жа-рыяланса таў калбай эле кой-гонубуз жакшы болор? Нак-та кызык мына ошондо бол-бойбу! Буга чейин Асланбек їкасына заказ кылып, єзїнє жакпаган саясатчыларды шы-батып, орой айтканда, арты-нан бери чукутуп, ит-акмагын чыгарган Э.Сатыбалдиевдин артын врачтар чукуп жатканы “сенсация” эмей эмне?! Балким ошондо кєчїк чукуган кандай болорун сезер...

Медицинада аны “прокто-лог” деп атап коюшат. “Шрек” атка конгон Сатыбалдиев “Азия-Ньюс” аркылуу сая-сатчыларды шыбатканы їчїн “проктолог” атыкты эле, эми геморроюн алдырса кантип атарыбызды билбей турабыз.

Элмурза мырза сыртынан караганда айкєл, берешен адамдай туюлат. Бирок, аны жакындан тааныгандар анын тїркїн образдагы “маскалар-ды” тагынып жїрєрїн жакшы билишет. Мисалы, кол астын-дагы адамдарга орой мамиле жасаса, єзїнє керектїї адам-

дарга келиндей жїгїнїп кыз-мат кылгандан кайра тартпайт. Мындай “ийилчектигин” уба-гында Жаныш Бакиевге кєрсє-тїп, кызматтан кызматка кєтє-рїлгєнїн таўбас. Бирок, керек-тїї адамынын кереги тийбей калган соў анын кєчїгїнє суу куймайы бар. “Суу куймайды” сулуу бийкечтерге да кєрсє-тїп жиберет. Бир сулууну кєр-сє анын артынан єлїп-талып чуркап, айласы кеткенде Ас-ланбекти ортого салып, ошол перисинин сїрєтїн “Азия-Нь-юстун” 1-бетине басып отуруп максатына жетет. Кумары кан-гандан кийин ара жолго таш-тап кетмейин буга чейин кєп жолу далилдеген дейт...

“Айта берсе арман кєп” де-мекчи, Шрек менен Эшектин, ой кечиргейсиздер, Элмурза Сатыбалдиев менен Асланбек Сартбаевдин жолдо калгыр жоругун тизмектей берсек ге-зит бетин толтуруп салгыдай-быз. Бул эки “тандемдеш” туу-ралуу айтар кебибиз али ал-дыда...

Э. САТЫБАЛДИЕВДИН “УСТАНОВИЛ МЕНЕН ПОСТАНАВИЛДЕРИ”

Канкор Бакиевдердин дик-татурасынын убагындагы экс- Башкы прокурор Элмурза Сатыбалдиевдин ошол кезде мыйзамга баш ийип иш жа-сабай, бир эле диктатуралык бийликтин буйругун аткарып келген эмеспи. Ошол кылыгы менен эми капканга тїшє тур-ган болуп калды окшойт.

Минтип айтканга себеп, 2014-жылдын 13- январында КР. Жогорку Сотунун Консти-туциялык палатасы 2009-жыл-дын 13-март кїнї коомчулукту селейткен М. Садыркуловдун, С. Слепченконун, К. Сулаймановдун єлїмї боюнча жаўы чечим кабыл алды. Констиитуциялык палата “прокуратура органы жогоруда-гы 3 адамдын єлїмї боюнча ишти иликтеп сотко ашыруу функция-сын азыр жоюлуп кеткен ИИМ уюшкан кылмыштуулукка каршы жана коррупцияга каршы кїрєш башкармасына (ГУБОПиК МВД) бериши констиуцияга каршы ке-лет”-деп чыгарды. Бул иш боюн-ча эми дагы бир кадам жасалса, єзї жаш болсо да “алты кар бас-кан тїлкїдєй” ары жойлоп, бери жойлоп, бирок, капканга тїшпєй

келген Элмурза Сатыбалдиев-ге барып такала турган єўдєнїп калды. Себеби, М. Садыркулов-дун канкорлук менен єлтїрїлї-шїн, Аламїдїн районунун соту 2000-жылдын 5чи июнунда “жол кырсыгы” катары карап прези-денттин экс- админсратция баш-чысы бара жаткан “Лексус-470” жип авто унаасы менен сїзїштї болгон “Ауди” автоунаанын ай-доочусу Ємїрбек Осмонов деген жигитти 12-жылга сїргїн аба-гына (колония поселения) кес-кен. Мыйзамдуулукту кєзємєл-дєєчї орган прокуратура- мын-дай чечим менен макул болгон. Дал ошол учурда Э. Сатыбалдие Башкы прокурор болуп турган кез эле.

Бирок М. Садыркуловдордун єлїмї “жол кырсыгы эмес” ата-йын єлтїрїї “- кыргызстандын журтчулугу айныксыз билип ту-рушкан. Атїгїл ММК бул окуя-нын кандайча болгонун болжол-дуу версиясын жазып жатышты. Бирок, Э. Сатыбалдиев эч нер-сени билмексен болуп мелтиреп турду чиркин. Эгер, Э. Сатыбал-диев кандуу бийликке чексиз бе-рилип кызмат кылбаган, бир гана мыйзамга баш ийган адал адам

болсо, 12-жылга кесилип, кийин 2010 жылдын 23 апрелинде кыл-мышкерлердин буйругу менен єл-тїрїлгєн Ємїрбек Осмонов али тирїї жїрмєк.

Азыр тосуп, бозуп жїргєн Ма-рат Бакиевдин бала кездеги досу Э. Сатыбалдиев 2007-жылы Баш-кы прокурор кызматына келген-де канкор Бакиевдерге жан їрєп кызмат кылган. Ошондон бир їзїм мисал келтирели. Колубуз-да мындай бир документтин кє-чїрмєсї турат. Ал мындай-деп аталат экен.

Постонавление Город Бишкек. 2-августа 2007

года.Руководитель следственный

группы Генеральной прокурату-ры Кыргызской Республики М. Расулов, расмотрел матириалы уголовного дела № 150-07-27.

Установил:Э. Сатыбалдиевдин мурда-

гы “конторасы” эмнени “уста-новил!”-кылды дебейсиўерди? Єткєн, 2002-жылдагы, “Аксы окуясы”-деген ат менен тарыхка калган окуяда, кимдер кїнєєлї,

кимдер кїнєєлї эмес экендигин “установил” кылыптыр. Бул до-кументин акырында айтылган-дай “ жетишээрлик далилдер жок болгондон улам 2002-жылды Ак-сы районунун ИИБ началнгинин орун басары, Ж. Бакиевдин єкїл баласы, Абдимиталип Калбаев-ге, ошол кездеги Аксы районунун акими, Каныбек Бакиевдин ку-дасы, Шермамат Осмоновго, Ак-сы районунун ИИБ начальниги, 2003 жылы “Ала-Бука” шайлоо окуругунда бош турган Жогорку Кеўештин депутаттыгына болгон шайлоодо талапкерлигин Кур-манбек Бакиевдин пайдасы їчїн талапкерлигин алып салган Да-нияр Кулиевге карата “кылмыш иши токтотулсун”-деп “постоно-вил” кылыптыр. Ошентип “ака-їкєлєр” жооперчиликтен бошо-тулат да алардын ордуна “ака-їка!” эместерге карата кылмыш иши козголот. Алар, 2002-жыл-дагы президеттин админстрация башчысы, маркум Аманбек Ка-рыпкулов, Жалал-Абад облас-тынын губернатору Совет Урма-наев, Жалал-Абад областынын прокурору Зоотбек Кудайбер-генов, ИИМ орун басары, Са-дырбек Дубанаевдерге кылмыш иши козголгону айтылат. Бул документтин жазган адам кан-тип Башкы прокуратурада иштеп жїрдї экен? Башка бир Башкы прокурор болсо мындай адамды кызматка жолотпойт эле. Себеби, “установил” менен “постановил” эч бир логикасы жок. Бул сєзгє мындай далил келтирейин.

Жалпы журттун кєбїнїн эси-нен азыр да чыга элек 2002-жыл-дын 17-март кїнї кечки саат 17. 00. Єкмєт їйїндє премьер-ми-нистр К. Бакиевдин жетекчили-гинин астында єткєн жыйындын №31-23 токтомунун негизинде-ги “Тайфун” , “Буран” операция-ларын мыйзамдуу катары “ус-тановил” болуп айтылат. Суроо туулат. Андай болсо, эмне їчїн А. Карыпкулов, С. Урманаев С. Дубанаев жана башкаларга кара-та кылмыш иши кыскартылган эмес? Муну, сыягы Э. Сатыбал-диев тергєєчїсїнє “кубале” кы-лып эле ( кубале- тїштїк диа-лектисинде ылайды тоголоктоо) “постановил” "кыл”-десе керек, же генералдыкты ушундан улам алып жїрбєсїн..?

Сталинизмдин мезгилиндеги СССРдин башкы прокурору Анд-рей Вышинский “Улуу инкиви-затор” атка конгон. Сот алдында бей кїнєє миўдеген адамдардын лагерлерге, єлїм жазасын сурап турган бул адам кєзї єткєндє мїрзєсїнє туугандарынан башка бир жан басып барбаптыр. Себе-би, А. Вышинский мыйзамдарга эмес, кандуу бийликке гана кыз-мат кылган.

Кандуу Бакиевдик диктатура-га кызмат кылган Э. Сатыбал-диевдин тагдыры эмне кїтїп ту-рат болду экен, болжоп айтыш кыйын.

Кожоюндарына кызмат кы-лыш їчїн Э. Сатыбалдиевдин мыйзамдарга кантип кєз жуумп келгендери газетанын кийинки санында.

Дамир ЭСЕНГУЛОВ

24-январь, 2014-жыл

4 УЧУР МАЕК

Дастан БЕКЕШОВ, "Ар-Намыс" фракциясы:

“ЖК КАДРДЫК ЖАТКАН АКСАП, ПРОФЕСИОНАЛДЫК

ДЕЎГЭЭЛИ ТЄМЄН БОЛУП ТУРАТ”

-Дастан мырза, Жогор-ку Кеўеш кабыл алган мый-замдар толугу менен иштебей жатканы айтылып келїїдє. Буга эмне себеп болууда?

-Туура, суроо бердиўиз. Мый-замдар кабыл алынганы менен алар иш жїзїндє аткарылбай жа-тат. Анткени, редакциялык жак-тан сунушталган мыйзамдар бол-гондуктан бир чоў мыйзам болчу мыйзам майдаланып отуруп 4-5 мыйзам болуп калган жагдай-лар кездешїїдє. Ал майдалан-ган мыйзамдар практикасында такыр эле аткарылбай, єзїнїн функциясын жоготуп жатканы єкїндїрєт. Ал эми айрым єтє ке-ректїї мыйзамдар кээ бир депу-таттардын жеке кызыкчылыкта-рынын кесепеттеринен улам чет-ке кагылып, кабыл алууга каршы добуштарын берїїгє ынтызар-ланышат.

-Мисалы, кайсы депутат-тарды айта аласыз?

-Депутаттардын атын атаба-сам дагы, жакында эле кабыл алынбай калган керектїї мый-замдын кабыл алынбай калы-шын жеке кызыкчылыктан келип чыккан кадам катары баалайт элем. Ал эми редакциялык мый-замдардын кєпчїлїгї оўдоп-тїзєє, бир сєздїн ордуна башка сєздї алмаштыруу дегенди гана туюнтат. Чындыгында жаран-дарга, мамлекетке керектїї жана аткарыла турган мыйзамдардын саны аз болуп, жетишсиз.

-Эмне себептен мындай бо-луп атат?

-Менимче, кадрдык жактан ак-сап, адистердин профессионал-дуу деўгээли тємєн болуп жатат. Арийне, министрликтерден су-нушталып келип жаткан мый-зам долбоорлордун дагы сапаты тємєн болуп жатканын байкоого болот. Мындай кадамды уят ка-тары сыпаттоого болот. Себеби, ал жакта кадрдык ресурс абдан чоў болгонуна карабастан мый-

замдардын практика менен тео-рияга такыр айкалышпаган эл-дин кызыкчылыгын кєздєгєн мыйзам деп айтууга мїмкїн эмес. Ал эми Жогорку Кеўеште депу-таттын бирден-экиден гана жар-дамчысы болуп жатканына кара-бастан олуттуу мыйзамдарды жа-зууга аракеттерди кєрїп келебиз.

-Адистердин профессионал-дык деўгээлин тємєн деп жа-тасыз, ЖК депутаттарынын деўгээлине кандай баа бере алат элеўиз?

-Депутаттар арасында муга-лимдер, юристтер, экономист де-ген сыяктуу ар тармактан келген адистер бар. Анткени, депутаттар жалаў юристтер же экономисттер болсун деген критерий каралган эмес. Андыктан кайсы гана адис єкїлї болбосун, професионал-дуу жана професионалдуу эмес депутаттар келишет. Кээ бир учурларда таў калыштуу окуя-ларга туш болосуў... Мисалы, генералдар фонограмма боюнча мыйзам жазганына таў калбай коё албайсыў... Анткени, ал гене-рал искуствону билбей туруп бул ишке кийлигишкенин туура эмес деп ойлойм. Маселен, мен єзїм-дїн тишим єтпєгєн, билбеген, ал ишке аралашып кєрбєгєндєн, тїшїнбєгєн айыл чарба тармагы боюнча мыйзам долбоорлорун жазбайм, адис эмесмин. Чынды-гында мындай маселеге кийли-гиш їчїн эў биринчиден билим керек, адис болушуў керек.

-Сиз мыйзамдар аткарыл-бай жатканын айтып жа-тасыз, депутат болуп келге-ни канча мыйзам жаздыўыз жана алар єз ишин аткарып жатабы?

-60тан ашуун мыйзам дол-боорун сунуштадым. Алардын жарымы кабыл алынды. Кабыл алынган мыйзамдардын атка-рылышы боюнча мониторинг жїргїзїп жатам. Мисалы, бук-мекер, ломбарддардын салыгын

кєтєргєн мыйзам кабыл алын-ган. Анын натыйжасында бук-мекерлер мурда бир жылда 2 млн. сом салык тєлєсє, кабыл алынган мыйзамдын негизинде 2 айдын ичинде эле 2 млн. сомду мамлекеттин казынасына тєктї. Дагы ушул сыяктуу мен жазган мыйзамдарды єзїм мониторинг кылып, кєзємєл кылып турам.

-Айрымдарга керектїї мыйзам долбоорлор кабыл алынышы їчїн депутаттарга пара берїї менен кабыл алы-нат деген пикирлер бар. Чы-нында ушундайбы?

-Мен андай ушактарга ишен-бейм. Парламент ичинде ушун-дай ушактар боло берет. Сиз ай-тып жаткан сыяктуу окуялар-ды єз кєзїм менен кєрмєйїнчє ишенбейм. Акыркы учурларда ушак менен гана кїн кєрїп бара жаткандай сезилет. Бул кєрїнїш мени абдан капаландырат.

-ЖК шайланып келгени Кыргызстан жарандары жа-шоосунда сезилээрлик деў-гээлде єзгєртїї киргизе ал-дыўарбы?

-Бул суроону ЖК керекпи же кереги жокпу дегендей эле тї-шїндїм. ЖКнын бїгїнкї кїндє-гї орду кандай? Жогору эле. Єк-мєттїн, Президенттин иштерин кєзємєлгє алып, ар кандай жол-дор менен кетип жаткан каржы булактарындагы коррупциялык алдамчылыктарына жол бербей, парламент жыйынында кандай гана талаш-тартышты жараткан маселелер кєтєрїлуп келет. Де-мек, ЖК керек, ЖК эл їчїн эм-гек кылып жатат жана мындан ары дагы эффективдїї иштеши зарыл.

-Жогорку Кеўештин депу-таты болуп туруп, жумушу-на айлап жылдап же такыр эле келбей жїргєн депутат-тар бар. Алардын мындай ка-дамдарына кандай кєз караш-тасыз?

-Туура, андай депутаттар бар. Алардын атын атабай эле коёюн. Аны эл дагы журналисттер дагы жакшы билишет. Алар шайлоого жакындап калганда, жер-жерлер-ге барып балдар аянтчасын же башка иштерди аткара коюп эле кайрадан депутат болуп алышса таў калбай эле коюш керек. Ме-нимче андай депутаттар азыр эл-ге иштесем, унутулуп калат, шай-лоо жакындаганда иштеш керек деген принцип менен жашаса ке-рек. Ошол себептен жалпы эле шайлоочу бул шайлоого чейин ким эле, кандай иштерди атка-рып кете алат деген суроолорго жооп таап анан шайлоо кїнї же-ти єлчєп бир кескен талапкерине добушун бергенди билиши керек.

Маектешкен УлукбекКУТМАНБАЕВ

Искендер ШАРШЕЕВ,экономика боюнча серепчи

“НЕФТЬ КЫМБАТТАП АРГА КЕТСЕ,

СУУТЕККЕ ЄТСЄК БОЛОТ”

-Искендер мырза, дїйнєдє нефтинин баасы кымбаттап кеткени айтылууда. Кыргыз-стандын нефтиси жок болгон-дон кийин экономикага таа-сири тийээри айтпаса дагы белгилїї. Бирок, єлкєбїздїн экономикасына кандай терс таасирлерин тийгизиши мїм-кїн?

-Кыргызстан жалпы жонунан 1 млрд. тонна нефть сарптайт. 1 кг. буудайды єндїрїї їчїн 8 литр кїйїїчї май керектелет. Ошол себептен Кыргызстанга кїйїїчї майлардын жетишсиз-диги жана кымбатоосу оголе терс таасирин тийгизет. Єлкє энер-гетикалык кєз карандылыктын айынан Россия, Казакстан жана Єзбекстанга кєз каранды болуп турган маалында кїйїїчї май-лардын наркы кымбатташы тур-ган иш. Арийне, азыркы тапта Украинда бензиндин 1 литрин сомго айландырып айтканда 60 сомдон, Россияда 40-45 сом, Ка-закстанда 40 сомдун тегерегин-де болуп турат. Кыргызстанда да баалар ушундай абалга жетип калышы мїмкїн.

-Мындай кырдаалдан чы-гуунун жолун кєрїп турасыз-бы?

-Эгерде, кымбатчылык кап-тап аргабыз кетсе, гидроэлект-рикалык станцияларды жасай баштайбыз. Мисалы, суутек га-зы менен жєнєкєй моторду аб-дан сонун иштетїїгє жєндємдїї. Бирок, суутекти єндїрїп, суу-дан бєлїп чыгаруу абдан татаал иш. Ал їчїн атайын аппараттар бар. Мындай технология толугу менен жасалган. Маселен, мен ушундай технологияны єздєш-тїргєм. Электролитикалык тех-нологияны, гидростанциялык технологияны колдонуп, суудан суутекти бєлїп чыгаруу менен моторлорду иштетип, кєп жак-ка пайдалана алабыз. Бул нерсе реалдуу, жомок эмес. Айла кет-кенде ушул ыкмага єтїп кетсек болот. Єкмєт, президент ага жет-кирбегенге аракеттерди кєрїп, Россиянын же Казакстандын та-лаптарын аткарууга аракет кы-лышат.

-Кыргызстанды толугу ме-нен суутекке єткєрїї їчїн, техникалык жабдыктар ме-нен камсчыз кылїї їчїн кан-ча каражат керек. Сиз эсептеп

кєрдїўїзбї?-1 литр суутек газын чыгаруу

їчїн 8 литр бензиндин энергия-сындай энергияны сарпташ ке-рек. Аны єзїбїз деле їйдє жасап кєрє алабыз: 1 стакан сууга 1 ка-шык туз кошобуз дагы, ага катот, анотту электрге кошуп койсоўуз суутек газы жана кычкылтек газы бєлїнїп чыга баштайт. Бул ыкма менен кубатсыз газдарды гана бєлїп чыгара алабыз, ал эми ку-батту газды єндїрїї їчїн гидроэ-лектростанциянын кубаттуулугу талап кылынат. Мындайды жа-саш оўой эле. Алгач массалык тїрдє СССР 1941-жылы нефть тїгєнсє суутекке єтєбїз деген программаны кабыл алышкан.

-Айрым Президенттикке талапкерлер Кыргызстан-дын электроэнрегиясын бекер кылууга болоорун, бийликке келип калса бекер кылаарын платформаларында жазып, элге убада кылып келишти. Электроэнергияны бекер кы-лууга болобу, же бул жєн гана элди алдообу?

-Бекер кылууга болбойт, бул жєн гана элди алдоо деп эсеп-тейм. Анткени, бир нерсени жа-соо їчїн каражат керек. Ал ка-ражат тиешелїї тїрдє келбесе кандай гана иш болбосун, ток-топ калат. Ошондуктан электроэ-нергиясын бекер кылууга мїм-кїн эмес.

-Кыргыз єкмєтї экономи-каны тез арада єнїктїрїп ке-тїї їчїн кандай кадамдарга барышы керек?

-Эў ириде салыктарды азай-тып, мамлекеттик аппараттын са-нын кыскартуу керек. Мамлекет-тик кызматтарда элге кереги жок абдан чон кызматтар кєбєйїп кетти. Алардын кылган иштери натыйжасыз, пайдасыз болууда. Андыктан мамлекеттик казына-дан акчаны максатсыз коротуп жатат дегендикке жатат. Жеке менчик компаниялар иштей тур-чу иштерди, жеке секторлорго тапшырып берип, мамлекет ан-дан баш тартыш керек. Арийне, Экономика, Айыл-чарба, Мада-ният жана маалымат министр-ликтеринин такыр кереги жок, жоюп салыш керек. Булар жеке сектор менен жашайт.

Маектешкен УлукбекКУТМАНБАЕВ

24-январь, 2014-жыл

5ЖЫГЫЛГАН КЇРЄШКЄ ТОЙБОЙТ

АЗИМБЕК ЖЄНЇНДЄ АК СЄЗ“Айбат” газетабыз терилип

басмага даярдалып бїтїп кал-ганда билип калдык, болбосо ошол кїнї эле бул жєнїндє жазып чыкмакпыз. Дегени-биз, 2014-жылдын 15-январь кїнї Бишкек жана Ош шаар-ланынын мэрлери шайланып жаткан кїнї, кєптєн бери до-бушу чыкпай калган, чыкса да їлдїрєп араў жан чыккан “Эл Їнї” атту кыймылдын кор башчысы Азимбек Бекна-заров Жети-Єгїз” районунун “Саруу” айлында 300 адам ка-тышкан “Саруу курултайын-да” ( 300-адам катышса аны курултай деп атоого болбоосу белгилїї) мындай дептир.

“Бишкек, Ош шаарында єткєн шайлоолор тарыхтагы эў ып-лас шайлоолор болду. Атамбаев Акаев, Бакиевдин жолун кайта-лап, сотторду, кїч органдарын єзїнє баш ийдирип, узурпация-лап жатат. Єз оппоненттерин ка-макка алып жатат”-дептир.

“Атаўдын кєрї ай, де!” Биш-кек, Ош шаарларынын мэрлер боюнча шайлоонун ыпластыгын кантип далилдейт болду экен?

2005- жылы март айында Ба-киевди бийлике алып келгенге “бульдезор” болуп берген Азим-бек мырза? Бакиевди бийлик-ке алып келїїдєгї їзєўгїлєшї, Ємїрбєк Текебаев “Ата Мекен” партиясынан эки шаардын мэр-лигине эмне їчїн талапкерлерин кєрсєткєн жок? А. Бекназаров менен їй-бїлєлїк катышы бар, “єкїл ата, єкїл бала” болуп жїр-гєн, дагы бир Ємїрбек Бабанов “Республика” партиясынан эм-неге шаардын мэрлигине талап-керди сунушташпады? Юстиция министрлигинен “саясий пар-тия”-деп каттоодон єткєнбїз”-дешип 140 ашкан топтор жїрї-шєт анда-санда билдирїї жасаш-

кансып, эмне їчїн ушул саясий партиялар биргелешип 2-талап-керди алып чыга алышкан жок. “Ар-Намыс” партиясын баш кы-лып, “Ата-Журтту” тєш кылып? Саясий партиялар єздєрї шаар-лардын мэрлигине сунушташпаса анан бийлик кїнєєлї болуп кала-бы? Баса, 2010-жылдагы Жогор-ку Кеўешке шайлоодо катышкан сандаган партиялар, 2011-жылкы президенттик шайлоодо катыш-

кан тїмєндєгєн президенттикке талапкерлер кайда, же алар Эр-тєштїкчє жер астына тїшїп ке-тишкенби же “эки шаар башчы-лыгына талапкер болуп катышуу, биз їчїн шылдыў!”-дешкенби, “єздєрї жерде болсо да мурун-дары булутка жеткендер?”

Кызык, А. Бекназровдун логи-касы боюнча коррупциялык иш-тери менен камалгандар “саясий оппонент” болуп калабы? Эгер, андай болсо биз ушул тапта эў кеўири колдонгон “коррупция”-деген терминди кыргыз тилинин лексикасынан алып ташташы-быз керек. Бирок тил, А. Бекна-заровдун жана башкалардын эр-кине баш ийбейт. Тапкан экен А. Бекназаров “саясий оппонетер-ди!” Адамдын, коомдогу абалы (статусу) кырдаалга жараша єз-гєрїлїп турат. Коомдо маселен, А. Келдибеков- мындан бир аз мурда саясатчы-депутат болсо, бїгїн кылмыштуу иштерге шек-тїї адам.

Айтмакчы, 2010- жылдын ап-рель айында “Убактылуу Єк-мєттїн” кїч органдарын тейле-ген А. Бекназаров канкор Жа-ныш Бакиевди кармоого ал кез-деги ИИМ Болот Шерниязовду УКМКнын тєрагасы Кеўешбек Дїйшєбаевди кошуп єзї бар-бастан, эч кызматта иштебеген Артур Медетбековду жибергени эмне деген жорук болгон? Ушу-га жооп берсинчи А.Бекназаров. 2011-жылы Жогорку Кеўеште, андан бир аз мурда башкы про-курор кызматынан кол жууп калган Кубатбек Байболов “Ба-киевчилерди, ошол эле учурда 2010-жылдагы тїштїктєгї кан-дуу окуяга кїнєєкєрлєрдї (Ош-тогу єзбек улутундагы сеперат-чыларынын бир Ж. Салахуди-

новдун єлкєдєн жеўил-желпи чыгарылып жиберилиши) абак-тан акчаларын алып эле, кое бе-ре беришиптир!”-деп айткан эле. К. Байболовдун бул сєздєрї дал А. Бекназарого, ал Башкы про-курордук кызматына алып кел-ген Б. Ибраевге тиешелїї сєз эле. Мына ушундай жоруктарды жасаш їчїн Кыргызстанда 3-ре-волюция болуш керек эмес. Эл Бекназаровдон эл “їркїп кал-ган!” Ошол їчїн “Саруу” айлын-дагы курултайга болгону 300 адам барып отурат. Сураштыр-сак, булардын кєбї кыш кїрєєдє жумуш жок, жєн эле эрмек їчїн катышыптыр. А. Бекназаровдун жогорудагы “саясий оппонетте-ри”-деген кебинен кийин, мын-дай бир нерсени айта кетпесе болчудай эмес.

Кєп учурда, непада депутат, министр же бир мекеменин же-текчиси болуп коррупцияга ма-лынып, иштен кетип, “саясат-чы” аталбай, кызматсыз калса эле ММК же башка бир жыйындарда “коомдук ишмер”-деген статус-ка ээ боло калышат. Бир кезде-ги ашынган коррупционерди, эл жек кєргєн єткєн эки режимдин камчысын чапкан, кошоматчы-ны кантип “коодук ишмер”-деп аташка болот? Чынында “ком-дук ишмер” коом їчїн акысыз пайдалуу иш жасаган адам гана татыктуу. Маселен, калем акы албай ММК коом їчїн пайда-луу макаларды жазып келсе, же кандайдыр жеке кызыкчылыгы їчїн эмес, коом їчїн программа-ларды, концепцияларды, идея-ларды сунуштап турса ал адам- сєзсїз коомдук ишмер. Маселен, азыр эс алуудагы аскер генералы Ашырбек Бакаев єткєн 2013-жы-лы єзїнїн пенсиясына 17 миў

сєздєн турган “Кыргызча-Орус-ча, Орусча-Кыргызча сєздїктї” тїзїп басып чыгарып кєптєгєн адамдарга бекер таратып берди. Мындай ишти адабиятчы, тил-чилер, мамлекет, президенттин алдындагы тил комиссиясы, тї-зїлгєндєн бери генерал А. Ба-каевдей ишти жасаган эмес. А. Бакаев аскер генералы катары га-на баалабастан нукура “коомдук ишмер” катары баалоо керек. Се-беби, ал кыргыз тили їчїн, коом їчїн нар кєтєргїз иш жасады. Кєп учурда мына ушул жагдай-ды тїшїнїп-тїшїнбєй эле кыз-маттан кеткен же депутаттык мандатынан ажыраган адамды ММК “коомдук ишмер”-дара-жасына кєтєрє салуу адатка ай-ланды. Чынында бул чоў адашуу. Кийинки кездерде А. Бекназаров “коомдук ишмер” аталып жїрєт. Бул адам 2002-жылы кытай та-рапка єтїп кеткен “Їзєўгї Кууш” жердин шылтоосу менен оппо-зиция терисин жамынып жїрїп, 2005-жылкы тєўкєрїштє, андан соў 2010-жылдагы элдик ыўкы-лапта дагы эле “жоо чабар!” кє-рїнгєнї менен, жеке керт башы-нын кызыкчылыгы-мансап їчїн “революционер!”-болуп чыга келгени жалпы журтка айкын. Коом їчїн пайдасынан кесепе-ти кєп болгон, А. Бекназоровду “коомдук ишмер” атоого болобу?

Баса, 2010-жылдын май айын-да, 7-апрелде канкорлордун огу-нан шейит кетишкен азаматтар-дын “40-кїндїгїндє” ушул эле А. Бекназров “Бакиевдерди жер астынан болсо таап келип жа-залайбыз!”-деп катуу айтты эле. Бакиевдер жер асты эмес, жер їс-тїндє эле жїрїшєт, барып алып келбейби, эгер, сєзїнє турган жигит болсо.

САРУУЛУК ТУУГАНДАР РАВШАН БАБЫРБЕКОВИЧТИН ТАБИГЫЙ ЖЇЗЇН БИЛСЕ КАНА!

АИДА САЛЯНОВАСОЧИОЛИМПИАДАСЫНАБАРАБЫ?

Жогорку Кеўештеги эркин депутат Равшан Жээнбековду «кой терисин жамынган карышкыр» десек аша чап-кандык болбос. Анткени Кыргызстан-га оўбогондой зыян келтирип, кен бай-лыгыбыздын їзїрїн кєрбєй келаткан «Кумтєр» боюнча 2003-2004-жылдар-дагы келишимге тїздєн-тїз катышты-гы бардыгына карабастан 15-январда Ысык-Кєлдїн Саруу айылында єткєн курултайга барып катышты. Равшан Бабырбекович «Кумтєргє» кїйгєн-дєй тїр жаратып: «Бийликке каршы чыккандардын бардыгын камата ал-байт, силердин уулдарыўарды камай албайт» деп кїпїлдєдї. Ушул жерден анын айткандарына тактоо киргизип коелу.

Саруудагы айрым мекендештерибиз балким «Кумтєр» келишиминин таржы-малын билбейттир. Ошон їчїн Р.Жээн-бековдун алтын шилекейин чачыратып айткан сєздєрїнє эрип жатса керек. Эгер «Кумтєр» келишимине катыштыгы бар-дыгын билсе, аны Кєлдїн босогосун аттат-мак тїгїл, терисин тескери сыйрып салмак беле? Анын їстїнє, ал карапайым калкка же мамлекетинин келечегин ойлобостон, тескерисинче, эртеўки кїнї камалып ке-терин туюп, оппозиция жээгине єтє кач-канын тїшїнїп жатабыз. Ушул жагдайды Саруулук туугандар кєўїлїнє тїйїп кой-со дегенибиз.

Равшан мырза мыйзамдуулуктун сакта-лышын талап кылат. Анда неге єзї мый-замдуулукту сактабайт? Себеби єткєн жылдын май, октярь айларында Ысык-Кєлдє митингдер єтїп, натыйжада айрым-дарга кылмыш иши козголгон эле. Коом-дук тартипти буздубу, мыйзам чегинде жа-засын алышы абзел. Муну ашынган «де-мократ» Р.Жээнбеков билбейт дейсизби? Сопсонун билет. Демек, ал элди келесоо ойлоп, атайылап мээсин тегеретип жатат.

Эмне демекпиз? Равшан Бабырбек уулу-на «жїзїўдї аччы, гїлчєтай» демекчибиз. Элди убактылуу алдаса болот, бирок тї-бєлїккє алдаш кыйын. Ал эми элди ємїр бою алдайм дегендердин алды мекенинен безе качып, арты тїрмєдє отурганын эси-бизден чыгарбайлы…

Россиянын Сочи шаарында саналуу кїндєрї «Кышкы олипиада» башталарын дїйнє элдери кїтїп жатат. Сочи олимпадасына К ы р г ы з с т а н д а н т о о л ы ж а с п о р т у боюнча Дмитрий Тарлинский катышууга жолдонмо алгандыгы белгилїї болду. Айрым кыргызстандыктар Сочиге «лыжа спорту боюнча Башкы прокурор Аида Салянова барбайт бекен?-деп жатышат тамаша ирээтинде. Айрымдар «Сочи олимпиадасы башталганча Кеминдин «Орловка» айлындагы адырда лыжа тээп акырегин, эки кабыргасын сындырып алган Аида айым «жакшы болуп сакайып кетээр»-деген ишеничте болушууда.

ТУУРА ОЙ ЖЇГЇРТЇЇ МЕНЕН КООМДУ ОЎДОСО

БОЛОТ

«Айбат» газетасынын єткєн аптадагы с а н ы н д а ( 1 7 , 1 . 2 0 1 4 ж . № 6 1 ) «Кыргызстан-Тажикстан чек арасындагы куралдуу жаўжал боюнча «шашылыш ЖККУ (ОДКБ) саммитин чакыруу керек»-деп жазган элек. Ошол кезде, андан кийин да бир да саясатчы депутат, министр же генералдардын бири мындай маселе коюуга жарай алган жок. Биздин макалада келтирилген анализдердин дал келиши ишке ашуусу жакында жїзєгє ашчудай болуп турат. Тактап айтканда, 2014-жылдын 22- январында ЖККУнун генералдык катчысы Николай Бардюжа «Кыргызстан менен Тажикстан чек араларында болуп жаткан маселеге жакында сїйлєшїїлєр аркылуу бїтїрєбїз»-деп журналисттер билдиргенин Россиянын ИТАР-ТАСС маалымат агенттиги жазып чыкты. Мындан улам гезитибиздин анализи бап келээрин айтсак жарашчудай...

24-январь, 2014-жыл

6 ТИКЕНЕК

“БАНКРОТИЗМДИН” СИМВОЛУНА АЙЛАНГАН МОЛДОГОЗУЕВИЧ

К э э б и р а д а м д а р д а у ш у н д а й с а п а т б о л о т : барган жерин гїлдєтпєй эле соолутуп, єстїрбєй эле єлтїрїп жиберишет. Анын с ы ў а р ы н д а й , м у р д а г ы “ак жолчу” депутат, экс-ханзаада Максим Бакиевдин “арзыматы” Бегалы Наргозуев к и м м е н е н ї з є ў г ї л є ш ж ї р б є с ї н є н є к т є ш ї н “ б а н к р о т к о ” у ч у р а т к а н єнєрї бар. Сындасаў жата калып чычалаган Бегалы М о л д о г о з у е в и ч т и н б у л жааттагы “ишмердїїлїгїнєн” о р у н т т у у у ч у р л а р д ы тизмектейли.Б е г ал ы м ы р з а “ Э с е н Э й р ” аталыштагы авиакомпания тїптєп, кыргыз ишкерлеринен алгачкылардан болуп эки “Боинг” учагын сатып алганын жамы журтка жар салган. Андан кєп єтпєй “Ак жол” партиясынан депутаттык мандат тагынды. Ал кездеги президент Курманбек Бакиевден мурда анын уулу Максим Бакиевге кошоматтанып, аны мактап-жактаган “ода” ырларын тєгїп, “арзыматтыктын” классикалык їлгїсїн кєрсєттї. “ М а к с и м Ку р м а н б е к о в и ч президент болчу инсан. Ал єлкє башына келсе Кыргызстаныбыз космостук ылдамдыкта єнїкмєк” д е г е н д е й и н т е р в ь ю л а р д ы басылмаларга жайната бергенин таўа албас. “Кошоматка кой сойгондун” тєркїнї кийинчерээк билинди, кєрсє, “Эсен Эйрдин” 40�ы Максим Бакиевге таандык экен. Ошон їчїн, ага жабышып,

кел и н д е й ж ї г ї н ї п ж ї р г є н турбайбы?“ П р е з и д е н т б о л с о мамлекетибизди єнїктїрєт” деген Максим Бакиев эмне болду? Єз мекенинен куулуп, бєтєн жерде тентип жїрєт. Миллиондогон, м и л л и а р д д а г а н б а й л ы г ы н турса да мекенине баш бага албагандын єзї кордук эмеспи. Бул Бегалы Молдогозуевичтин “ б а н к р о т и з м д и к ишмердїїлїгїндєгї” алгачкы жемиши деп туруўуз.А п р е л ь о к уя с ы н а н к и й и н Бегалы мырза кєпкє унчукпай жїрдї. Акыры чыдабай кан досу Ємїрбек Суваналиев менен чогуу партия ачып, парламенттик шайлоого катышты. Жыйынтыгы нєл. Алар жармашкан партия маарага жетпей жыдыды.“Жыгылган кїрєшкє тойбогон” с ы ў а р ы н д а й , Б . Н а р г о з уе в парламенттин босогосун аттабай к а л г а н ы н а а р д а н ы п , д о с у Суваналиевди президент кылам деп чамынды. Жыйынтыгы дагы нєл. Ємїрбек Исаакович жалпы калктын 1� добушуна да татыбай, абийири айрандай тєгїлдї. Ушуну менен анын досун экинчи ирет “банкрот” кылышы эле...Д е п у т а т т ы к т а н ж ы д ы п , президент болбой калганына бети тызылдап койбой, 2012-ж ы л ы Б и ш к е к ш а а р д ы к кеўешинин шайлоосунда “Ар-намыстын” атынан Ємїрбек Суваналиев борбор калаанын “ б о о с у ” б о л м о к ч у б о л д у. Албетте, бул Наргозуевдин идеясы. Натыйжада Суваналиев

мэр болмок тїгїл, “Ар-намыс” маарага жетпей, “казаны тїгїл чємїчї жок” калды. Муну їч деп туруўуз.“Бизге ЖК депутаты, президент, мэр болгон жарашбайт экен. Оппозиция лидери болбосок болбой калды” деп кайрадан чамынды. “Президент бийликти узурпациялап алды. Биз ага каршыбыз” деп “Каршылык Кєрсєтїї Кыймылын” (“ККК”) тїптєдї. Айрым маалымат каражаттары жазгандай, Талас, Нарын дубандарында митинг єткєрїп, бийликти басып алуу планы ийгиликсиз аяктады. Таластын эли Суваналиевди таш бараўга алып кубалады. Ким “шым” болду? Суваналиев. Ийнеликтин мойнундай болгон кадыр-баркы сынды. Минтип отурса Суваналиевди “саясый єлїккє” айландырып тынбайбы?Б и з э к и г а н а а д а м д ы н таржымалын мисал келтирдик. Бегалы Наргозуевдин мындай “жоруктары” толтура, аларды санап мээўерди оорутпайлы. Жарыктык киши кимдир бирєєнї сындап, жєнсїз асылгандын ордуна єзїнїн катачылыктарын саресепге салып, оўдогонго аракет кылбайбы? Же айрым саясатчылардай тєлгєчїлєргє барып, жолун ачтырып кєрєттїр?Бегалы мырзанын экс-ханзаадага болгон “сїйїїсї” дагы деле єчє элек. Муну “Эсен Эйрдеги” акцияга байланыштуу дешет билермандар. “Жел жїрбєсє т е р е к б а ш ы т е р м е л б е й т ” демекчи, Максим Бакиев “Эсен Эйр” компаниясындагы 40� акциясын берерин, ал їчїн, Кыргызстанда баш-аламандык уюштуруу тапшырмасын койгон дейт. Компанияга ээ болуш їчїн ушундай жосунсуз жоруктарга барып жаткандагысыбы анда?Айта берсек сєз кєп. Б.Наргозуев адабияттан тїшїнїгї бар киши эмеспи, Пушкиндин “Алтын балык” жомогун бир сыйра окуп, анан чечим чыгарар...

БИРИНЧИ ТАПШЫРМАБЫЗ – ЖОЛ!Биз єткєн саныбызда “Ала-Тоону аким качан карайт?” деп суроо койгонбуз. Жооп издеп, Ленин районунун акимчилигине барсак, аким иштер боюнча кетип, иш ордунда жок экен. Суроолорубузга акимдин ору н б а сар ы , Э м и л о в Те м и р жо о п б е р ге н ге аракет кылды:- Ала-Тоо конушу боюнча 2013-жылы кєптєгєн иштер жасалды. Мисалы 3 кєчєгє шагыл тєгїлїп, капиталдык ремонт болду. Ал шагыл жана ал жерде иштеген техникалар Ленин райондук администрация тарабынан каржыланды. 200 миў сом сарпталган. Айта кетчї нерсе, ал сумманын 5 пайызын жергиликтїї эл чогултуп берген.А л э м и ж а ў ы к и р и п

келген 2014-жылда аткара турган иштерибиз кєп. Эў негизкиси 2 чоў планды аткарышыбыз керек. Бул боюнча Ленин районунун а д м и н и с т р а ц и я с ы н ы н акиминини чечими чыккан. Б и р и н ч и т а п ш ы р м а б ы з – жол! Бор бордук Ала-Тоо кєчєсї толугу менен асфальтталып, ремонттолот жана эксплуатацияга берилет. Буга мамлекет тарабынан 64 млн сом каражат каралды. Ушул эле жолдун жээгиндеги 700 метр болгон тратуарды жїргїзїїгє АРИС 30 миў доллар бєлїп берген. Кыш келип, суук тїшкєндє иш токтоп калды. Эми жаздын келишин, кїндїн жылып беришин кїтїп жатабыз.Э к и н ч и д а г ы б и р ч о ў тапшырмабыз – мектеп. Ку р ул у п к е л и п т о к т о п

калган мектептин курулушун улантуу сметасы 270 млн с о м . Ку рул у ш и ш те р и н жїргїзїїгє мїмкїн болгон сезон башталса эле, иштеп баштайбыз.Бул райондо кєптєн бери чечилбей келе жаткан бир чоў кєйгєй, союз учурунда С и б и р ь ж а р а с ы н а н о о р у п , єл ї п , к є м їл г є н малдын саркофагы. Ушул саркофагдын айланасында 1 1 6 ї й д о к у м е н т с и з , мамлекеттин чечими жок салынган. Анан ал саркофагка їйлєр жакын болгону аз келгенсип, ал саркофагды тегерете тозулган коруктун эшигин жулуп кетип атышат. Биз эми аны кайтарганга кароолчу жалдап, 70 миў сом бєлїп жатабыз.

Баймоўолов Бектур

Кыргыз-Кытай чек арасында атыш болду

23-январь кїнї эртеў менен Ысык-Кєлдїн Ак-Шыйрак айыл аймагындагы кыргыз-кытай чегине жакын жерде кыргыз чек арачылары бел-гисиз топ менен кармаш бо-луп єттї. Ысык-Кєл чек ара кошуунунун жоопкерчили-гиндеги тилкеде Кыргыз-стандын чек ара кїзєтчїсї менен белгисиз адамдардын ортосунда атышуу болгонун Чек ара кызматы кабарлады. Чек арачыларга тїшкєн маа-лыматка ылайык, белгисиз адамдар аўчылык чарбасы-нын кызматчысын єлтїрїп, анын аўчылык куралын тар-тып алышкан.

Окуя катталган жерге келген чек арачыларга белгисиз адамдар ок чыгарышкан. Атышуу учурун-да белгисиз топтун эки мїчєсї каза тапкан. Азыркы тапта алар “Пикертык” жылынуучу жайын-да чек арачылардын курчоосун-да турушат. Окуя болгон жерге Чїй чек ара кошуунунун атайын даярдыктагы тобу жєнєп кет-ти. Жети-Єгїз районундагы Ак-Шыйрак айыл аймагынын баш-чысы Кудайберген Айманов бул белгисиз топ аўчылык чарбасы-нын башчысын мууздап, куралын тартып алганын, чек арачылар менен атышуу учурунда экєєсї каза тапканын айрым жалпы-га маалымдоо каражаттарына тастыктады. Анын айтымында, азырынча белгисиз болуп жаткан бул топтогулар Кытайдын уйгур тектїї жарандары жана экстре-мисттик топтун мїчєлєрї болу-

шу мїмкїндїгї болжолдонууда. Алардын саны болжол менен 7-8 киши болушу мїмкїн. Атышууда кыргызстандык чек арачылар жа-быркабаганын Каракол чек ара аскер бєлїгїнїн саркери Кыял-бек Тєлєнбаев билдирди. Анын айтканына таянсак, ок чыгар-гандар курчоодо турат. Бул маа-лыматты тїшкє жуук билдирген.

Ысык-Кєл облусунда атышуу болгон жерге дарыгерлердин то-бу жєнєп кетти. Ысык-Кєл об-лусу боюнча саламаттык сактоо координтору Эсенбек Сатылга-нов айтканына караганда, Аты-шуу болгон жер алыс болгондук-тан алар 12 сааттан кийин га-на окуя болгон жерге жетишет. "Дарыгерлер тобунун башында хирург жана медайымдар бар. Алар Жети-Єгїз районунан жи-берилди. Ак-Шыйрак айылында аз киши жашагандыктан ал жак-та дарыгерлер да аз",-деди Са-тылганов.

Окуя болгон кїнї маалымат жыйынында кытай диплома-тиялык єкїлчїлїгїнїн биринчи катчысы Сюй Чжунсинь Кытай-дын Кыргызстандагы элчилиги кыргыз-кытай чек арасына жа-кын жерде болгон окуя боюнча эч кандай маалыматы жок эке-нин кабарлады. Ал берген маалы-матка караганда бул окуя боюнча азырынча эч кандай коммента-рий бере албайт. "Балким, эртеў бир нерсе белгилїї болушу мїм-кїн, бирок азырынча Кытай маа-лыматтык агенттиктеринин сайт-тарында бул тууралуу маалымат жок», - деди дипломат.

24-январь, 2014-жыл

7ЄНЄРДЇН АЛДЫ КЫЗЫЛ ТИЛ

ТАЛАНТЫЎ ТАЎКЫ ЧОЛПОН ЖЫЛДЫЗ ЭЛЕ

-Ыя, Мидике, ємїрїўдє ким-дир бирєєлєрдєн сєзгє сынып, сєзгє жыгылып кєрдїў беле?-деп сурашса:

-Байкемден (атасын байке-деп келген экен) корком,чагып алат-деп атасынан мындай бир сєзгє сынганын айтып бериптир.

“Кырк жылкыны айдап алып їйдїн босогосун аттап эле “бай-ке, мен мындан ары арагымды токтоттум!”-дедим. Анда байкем мени карап туруп:

-Ии, ошентчи, айланайын. Мен минтип карып турам. Єсєє-рїм калбады, єлєєрїм калды. Кокус, жаса тайып тигил жака сапар тартып калсам, ал жакта-гы чоў атаў Кубатка “Мидин ара-гын таштады”-деп сїйїнчї айта барайын”-дегенде, дароо солуга тїшсєм да жооп таба албай кал-дым”-дечї экен.

Мидиндин атасы Алыбайдын курч сєздєрї да Жумгалдын эл ичинде айтылып келет. Каардуу Улуу Ата Мекендин согуштун кан кїйїп турган 1943- жылы Алыбай колхоздун башкарма-сы Исмаилов Кенжекул дегенге мындай маселе менен кайры-лып калат.

-Элге саап ичип тургула деп экиден эчки берип жатыпсыўар, саан эчкиден мага да берди-дейт. Башкарма Кенжекул:

-Алыке, эчкини каралашаары жокторго берип жатабыз, сиздин Мидиниўиз бар эмеспи-дейт.

-Бул сєзгє ыраазы болбогон Алыбай:

-Ыя, айланайын Кенжекул ба-лам ай, “Мидин мєєн эмчек” эле, аны силер алып, мага саан берги-ле-десе Кенжекул сєзгє жыгы-лып атына минип, камчы салып бара жатып жанындагы ферма башчысына:

-Алыбай бизди катуу сєзгє жыкты. Кой, болбой калды эми. Ага саан эчкиден їчтї бердирип койгула-деген экен.

Алыбай бир жолу Фрунзеге келип калганда Мидин атасын шаар кыдыртып чыгат. Ал кез-деги Єкмєт їйїнїн тушуна кел-генде Алыбай Мидинден:

-Береги тєбєсїнє байрак илинген эмне їй?

-Бул Єкмєт їйї, чоўдордун баары ушул жерде-десе, анда атасы:

Тоголок арыздар тоголонуп отуруп, акыры жетээр жери ушул жер дебейсиўби. Эшигин бир аз кенен эле кылып коюшса бол-мок экен.

Эмнеге?-дейт Мидин. Анда Алыбай:

-Ким билсин, туш тараптан келген тоголок арыздар кєп ке-лип калса бул эшиктен батпай калабы?-деп ойлоп жатам да-де-се Мидин:

Бул Єкмєт їйїнїн тєрт тара-бында тєрт эшиги бар, тоголок арыздар эки эшиктен тоголонуп кирип турса, эки эшигинен того-лок арыздар “жалпак” болуп чы-гып турат-деп айткан экен.

МИДИН ЖАНА ЗИМУРАТээ єткєн 50-жылдары Кыр-

гыз жазма поэзиясынын баша-тында тургандардын бири, Ток-тогул атындагы мамлекеттик сыйлыгынын ээси,Кыргыз эл акыны маркум Абдрасул Ток-томушев менен редакцияга чо-гуу кирген Мидин редакциянын каттар бєлїмїнїн башчысы бо-луп иштєєчї Зимура Макешо-ва-деген сулуу келиндин колу-нан алып:

-Татынакай Зимура,-Тал чыбыктай фигура.-Кїндїз єптїм билектен,-Тїндєсї керек “игра!”-деп Зи-

муранын костюмунун жеўин жо-гору карай тїрїп барып, аппакай билегинен єєп коет.

-Ыя, Мидин, Зимуштун биле-гинен єпкєнїў эмне?-деп сурайт Абдрасул. Анда Мидин:

-Ай жигиттер, сулуу аялзат-тын билеги гана таза болот. Ушу-ну биле жїрсєўєрчї!-деген экен.

Мидин жеп-ичкендерди, эки жїздїїлєрдї, кошоматчыларды, тєрєпейилдерди єтє жек кєрчї экен. Єзї да айтып калчу экен

-Ушул “акыр-чикирлерди” кєргєндє “устарам жалаўдай тї-шєт!”-деп. Сєздїн, ырдын кемен-гери Мидин “устара”-деп тилин, калемин айтып жатканын баам-дагандырсыз окурман.

Устаранын мизиндей” тили бар Мидин єзї да кєк болоттон тапталып, сугалып жасалган же-бенин учундай єткїр жигит бол-гон экен. Ал эч качан мактанып, жасакерленип кєрбєптїр. Мам-лекет башчысы болобу же мада-нияттын ири єкїлї болобу ай-таар сєзїн таамай айтып таштачу экен. Анын мындай сапаттарын замандаштарынын, калемдеште-ринин эскерїїлєрїнєн баамдаса болот. Мына ошондой учурлар-дан бир-эки окуя.

МИДИН ИСХАК РАЗЗА-КОВДУ КЇЛДЇРГЄНДЄ Компартиянын Борбордук

Комитетинин биринчи катчы-сы Исхак Раззаков Маданият ишмерлери менен кєп жолугу-шууларды єткєзчї экен. Ал кезде мамлекеттин идеологиясын ишке ашырууда маданият кызматкер-

лери, айрыкча акын-жаазуучу-лар, журналистер зор кїч болуп беришкен. Бир жолу Исхак Раз-заков Жазуучулар менен жолугу-шуу єткєрїїгє жыйынга келет да, Аалы, Кубанычбек, Абдрасул, Те-миркул жана дагы башка аксакал болуп калгандар менен кол алы-шып Мидинге кол берип:

-И, Мидике, кєрїнбєйсїзда?-деп суроо салат. Анда Мидин:

-Сиз иштеген Єкмєт їйїнє барсам милицялар мени кир-гизипейт экен. Сиз болсо мен жїргєн “кєк базарга” басып кел-бейсиз, анан кайдан кєрїшмєк элек!”-деп дароо жооп айтса И. Раззаков:

-Мидикемден сєз качып ку-тулбайт, Мидикемден сєз качып кутулбайт!-деп кїлїп, андан соў приезидумга барып отуруп дагы эле кїлкїсї тыйылбай: “ эртеден бери денем бир аз чыйрыккан-сып турган эле, Мидикемдин сє-зїнєн кийин бир аз жибий тїш-кєнсїдїм”-деп чындык сєздї жа-шырбай айтыптыр.

МИДИН МУХТАР АУЭ-ЗОВДУН БООРУН ЭЗГЕНДЕ

Єткєн кылымдын 50-жылда-ры Алма-Ата шаарында кыргыз-казак жазуучуларын биргелеш-кен жыйыны болот. Жыйында Москва шаарынан єкїлдєр ка-тышкандыктан казактын алп калемгери Мухтар Ауэзов орус тилинде доклад жасайт. Док-ладда М. Ауэзов: “в кыргызской литературе полодтворно рабо-тает поэты и прозаики как А.

Токомбаев, К. Маликов, А. Ток-томушев, Т. Сыдыкбеков и "дру-гие”-деп айтып єтєт. Жыйында сєз кези келген Мидике трибу-нага чыгып:

-Мындан бир аз мурда кадыр-луу агам, Мухтар Оморханович айтып кеткен “и другиелердин” арасында мен да бармын-деген-де эле, зал “дуу!”-жарылып кат-кырык каптап кетет. Жыйындын приезидиумунда отурган Мухтар Ауэзов кєзїнєн жаш чыкканча токтобой кїлїп, Мидин сєзїн ары уланталбай бир кыйла туруп

калган экен.Мидинди бул курч сєзї бир эле

кыргыздарда эмес, ушул азыр да каза туугандарда “кыргыздын чечен акыны Ауэзовду ала сал-дырганда”-дешип, айтып кели-шет экен.

ЭЛДИН ЭРКЕ БАЛАСЫ Мидикем Фрунзеде аз эл уба-

кыт жашаган. Ал 14-жашында Фрунзедеги педогокилалык тех-никумда 3-жыл окуп, шаарда ар кандай кызматтарда иштей коюп єзї айткандай “депортацияла-нып” Жумгалга кетипир. Айтмак-чы, “депортация” сталинизмдин тушунда келип чыккан термин эмеспи. Ошентсе да Мидикен эч качан бул сєздї айтуудан эч ким-ден жазганбаптыр. Мїмкїн ушул сєздїн айынан аны бийликтеги-лер Жумгалга кетиришсе керек-деп ойлойм. Мидике 1938- 1939 жылдары советтик армиянын катарына чакырылып ошол учур-дагы СССР- Финландия согушу-на катышкан. Бул согуш азыркы Россиянын Карелия республика-сынын аймагын Финдер талашып катуу согуш чыгып кеткен. Ошол учурда азыркы Карелия- “Каре-лефин республикасы”-деп атал-чу. Ошол согушта Мидин тїнїн-дє ташталган десанттын арасын-да болуп, парашюттан секирїїдє буту сынып, госпиталда жатып кийин демоблизацияланган. Улуу Ата Мекендик согуш жылдары (1941-1945 жылдар) Мидин да-гы эле Жумгалда болгон. Айрым учурларда шаарга да келип, ке-тип турган.

Мидин айылдан Фрунзеге ке-тип калганда Жумгал, Кочкор, Нарындын эли сагынып калыш-са, ал Фрунзе шаарынан айыл-га кеткен учурда бул жактагы эл сагынышчу экен. Айрыкча, ал кездеги Джержинсий бульвары (азыркы Эркиндик бульвары) ээндей тїшчї-дешет замандаш-тары. Ошондон улам ал чоў-ки-чиге “Мидике”, “эрке бала” атка конгон болсо керек.

Мидин 1959 жылдын 6-де-кабрында кєз жумган окуяны теўдешсиз акындын жердеши, прозаик, Кыргыз Эл Жазуучусу маркум Качкынбай Осмоналиев мындай эскериптир.

Мидин кєз жумганда акындын атасы Алыбай эгилип-эчкирип “кулунум!”-десе, залкар сїрєтчї Гапар Айтиев “биздин да кулун болчу!”-деди. Алыбай “Оо чыра-гым!”-десе эўгиреп, Гапар: “биз-дин да чырак эле!”-деп карыга кайрат берип турду”-дейт. Мына ушунун єзї Мидин, “эл ичинде ойноп турган кулун”-экенин да-лилдейт.

Жазган ырларынан тышка-ры, сїйлєгєн сєздєрї, ємїрї ле-гендага айланган акындын анча баркталбай, баалабай келебиз. Кыргыздар бир эле “Манасты”, Чыўгызды оозанып калышты акыркы кездерде. Орус тилдїї газеталар Мидинди “Бог лирики и сатиры!”-деп жазып жатышат. Кыргыздар болсо дїмїрєйїшєт. Мидин тирїї кезинде айткан сє-зї менен эле кыргыздын эк-їч муунун кїлкїгє бєлєп, ємїрлє-рїн узартып келет.

(уландысы газетанын кийин-ки санында)

Болот Кожогелдиев.

“Эгер, теўдешсиз улуу акын Мидиндин кайталангыз сєздєрїн окуп, моокум канганча кїлгїўєр келсе “Айбат” газетасын алып ту-руўуздар.

( Уландысы. Башы газетанын №61 санында)

Мидин - Мидин болуп тєрєлгєнї курч сєз менен оозанган. Себеби, Мидикемдин атасы Алыбай Жумгалда чукугандай сєз тапкан, сєз баккан, “жаактууга жай бербеген” чечен адам болгон экен. Мына ушул адамдын канынан жаралган бала атасынан ашып тїшкєн. Мидиндин жолдоштору:

24-январь, 2014-жыл

8 КЫРДААЛ

АБЫКЕ-КЄБЄШТЄРДЇНАКЫРКЫ АЙЛАСЫ...

Саруулуктар єткєн жылы курул-тай, митинг, пикет єткєрїї боюнча Кыргызстанга аты чыкты. Алакандай айыл бїтїндєй кыргыз элинин бей-куттугун бузган “чекеге чыккан чый-кан” болду окшойт. Элде не кїнєє? Ар кимиси єз кєр тиричилиги менен алек. Анын їстїнє Бишкектен барган жал-ган патриотчулар улам элди кєкїтїп, кутумдук иштерин каалаганча жа-соого аракеттеништи. Алардын кєз-гє басаар жалгыз кєзїрлєрї ”Кумтєр маселеси”. Башка ойлоп чыга турган эч нерсеси жок. Ошону менен єткєн жыл тамам болду.

Быйыл жыл башталбай жатып Р.Жээн-беков, А.Бекназаров, К.Кадыров, Р. Ды-рылдаев баш болгон оппозиция єкїлдєрї Саруу айылында 15-январда чала митинг, жарты курултай єткєзїштї. Єздєрїн кыр-гыз элинин каймактарындай сезген бул

жигиттердин “їйїрї” тамактары бїткєнчє бакылдап, кєздєрї жумулганча сїйлєштї. Бир нече мамлекеттик масштабдагы резо-люцияларды кабыл алышты. Арасында Кыргыз Єкмєтї кызматтан кетип, Жогор-ку Кеўеш тарап, Кыргыз Республикасы-нын Президенти тактысын бошотуп бер-син деген маселелер бар. Баракелде, “атыў чыкпаса жер єрттє” дегендей булардын ки-миси Єкмєт, кимиси Жогорку Кеўеш, ки-миси президент болот болду экен? Абай салган адамга жогоруда аты атлагандар-дын баарынын куйруктарында”калбыр-лары бар”. Кимисин албайлы? А.Бекназа-ровдун кєчїгї тазабы? К.Кадыровдун калк арасындагы кадырын жакшы билебиз. Дырылдак акенин уулу Рамазандын ыр-ларын да жакшы билет кыргыз эли. Єзїн мырза сезген Р. Жээнбеков Америкага не-ге качты эле? Баары тїшїнїктїї. Андан да кызыгы курултайда жалпы лидер кылып Р. Жээнбековду шайлашкан. Себеби, ал

океандын ары жагындагы кожоюндары-нан тыйын алып келет имиш. Демек бул кызматты Р. Жээнбеков кызылдай акча-га сатып алган тура. Р. Жээнбеков акчалар келген соў бардык оппозиционерлерди бириктирип жаз алды кєк кылтыяр замат элди кєтєрїп чыгат деген таттуу кыялдар бар. Ырас, кыялданбаган киши болбойт. Кыялдары кыйылабы же ишке ашабы аны турмуш кєрсєтєт деўизчи... Анын їстї-нє К.Ташиев, А. Келдибеков, А. Жекшен-кулов, С. Жапаров, М. Мырзакматов, Т. Мамытов Н. Тїлеев єўдїї кыраандардан тїзїлгєн топтун кыргыз элиндеги баркы канчалык? Жалаў капчыктуу Бакиевдин куйруктарынан калайык калк тажап деле бїттї окшойт. Буларга Б. Мамырова ме-нен И. Исаковдор кошулуптур. Булар дагы майлуу куйруктан куру калбайлы дешип сїрмє топко кошулганбы же аттары атал-ган эргулдардын чєнтєктєрїн кагып кала-лы деген тилек менен кошулушканбы бир Кудайдын єзї билет. Кандай айткан кїн-дє да кыргыз элинин башына кыйынчы-лык тїшїп турганда Бекназаров баштаган Кыргыл чал менен калган Тазбайматтар, Абыке-Кєбєштєрдїн колутугуна кирип єз кутумдулугун жасай беришет окшобойбу? Не дейбиз,”кыргыздын душманы кыргыз” дегендей бїгїнкї кїндєгї кыргыз мамле-кетинин бейкуттугу жогорудагы жоон топ эргулду уктатпай жаткан кєрїнєт. Кыргыз эли аман болсо кутумчулардын куйткулу-гу каўылжаарды сасытып жатып бир кї-нї тарап кетээр... Баарына мезгил тараза. Кїтє туралы.

АЙКЫРЫП ЧЫККАНДЫН

БААРЫ ЭЛЕ БААТЫР ЭМЕС

Ушундай кеп бар, кыргыз элинде. Учурда Саруулуктар єздєрїн Улуттук чы-ныгы баатыр кєрїп, Калмак-Манжурду чаап келгендей эле маашыркап жатышат. Бирок, єз мекенинин, айрыкча єз обла-сынын элине иш кылдырбай, ары-бери єткєн автоунааларды токтотуп, ар кан-дай туура эмес чакырыктарды таштоо менен баш аламан ызы-чууга алып ба-рышууда. Мындай єўїттєн карап, калыс таразалай турган болсок, булардын улут-тук делген патриоттулуулугу суу кечпей турган, катардагы эле жарма патриот-туулукка шайкеш келип калууда. Булар-дын башаламан акцияларынын айынан

экономикага, саясий туруктуулукка чоў кедергесин тийгизип атканы жашыруун эмес. Саруулуктарга салыштырмалуу Баткендин жергиликтїї калкына єтє чоў баа берсе болот. Албетте, биз элди эки-ге бєлїп-жарбайбыз. Бирок, Баткендин эли Кыргыздын чек арасын коргоп, ошол жерде єтє чоў коопсуздук жаралып жат-са да, кєчїп кетпей, ата-бабанын баскан изин, сєєгї кємїлгєн топуракты калты-рып кеткилери келбей, кыйынчылык-ты баштан єткєрїп келатышат. Чыныгы улуттун патриоттору деп мына ошолорду атоого татыктуу.

Карыпбек Алымкулов, коомдук ишмер:Карыпбек Алымкулов, коомдук ишмер: “МИТИНГДЕР

АРКЫЛУУ КЕЛЕЧЕК МУУНДАРГА ТЕСКЕРИ ЇЛГЇ

КЄРСЄТЇП ЖАТАБЫЗ”

- Карыпбек мырза, кєптєгєн жылдар-дан бери митинг-пикет єўдїї кєрїнїш-тєр адатка айланды. Алар канчалык кєп болгон сайын мамлекетибиз єнїгїїгє эмес, артты карай кетип баратат. Балким, мындай адатыбызды токтотуучу мезгил келип жеткендир?

- Чындыгында эле 23 жылдан бери жылы-на майда-чїйдєсї менен кошуп эсептегенде миўдеп саналган митингдер єтїп келет. Ба-шында элдин мїдєєсї їчїн митингдер єтїп келсе, бара-бара саясый кїрєштїн жолуна ай-ланды. Митингдер менен иштеп жаткан адам-дарды да чїнчїтїп, иштетпей атабыз. Бїгїн-кї кїндє болуп жаткан митингдерде ар кандай сєздєр сїйлєнїп, ар бир кишинин нервин жеп атат. Айрым мамлекеттик кызматтарда жак-шы иштеп жаткан кызматкерлер дагы колун шилтеп, «жакшылап иштеп берейин десе дагы ушундай кылышат» деп кайдыгерликке тїр-тїп жатат. Албетте, бийликти сындап туруш керек. Кемчиликтерин айтыш керек. Бирок, азыркыдай жол менен эмес. Азыр бирєє-жа-рымы кызматтан тїшїп калса деле, акча тара-тып элди алып чыгып атат. Бул жакшы кєрї-нїш эмес. Єз ойлорун, сунушун билдирїїнїн башка дагы жолдор бар. Маселен, гезит, теле-радио аркылуу билдиришсе болот. Такыр бол-босо бир жыйындар єтє тургандай залды алы-шып, ал жерге официалдуу бийликтин єкїл-дєрїнєн чакырып, кеўешип, сїйлєшїїлєрдї жїргїзсє болот. Бирок, ошондодагы «Би-зайткандайгана болот» деген талапты кой-бош керек. Эки тараптуу пикир болушу керек. Ачыгын айтканда мен ушундай митингдерден аябай тажадым. Акыркы учурларда митинг-

дерге жашбалдарды, мектеп окучуларын да тарта башташты. Биз мындай аракеттерибиз менен кийинки муунга, єсїп келаткан муун-га эмнени їйрєтїп атабыз? Ушундай митинг-дер менен тарбияланган жаш муун эртеў эмне болот? Биз аларга жакшы нерселерди гана їй-рєтїшїбїз керек. Туура, азыр деле уурдап ат-кандар кєп. Бирок, биз аны митингдер менен жеўе албайбыз. Шведдер айтмакчы «Кєздєн каныгып кетмейинче, айта бериш керек, айта бериш керек».

- Саясатта бийлик їчїн кїрєш болуш керекпи, же мамлекетти єнїктїрїї їчїн-бї?

- Абдан тура маселе. Саясаттагы биринчи максат мамлекеттин єнїгїїсїнє багытталы-шы керек. Эгемендик алган алгачкы жылдарга салыштырмалуу азыркы тапта єлкєбїз єнїк-тї. Болгону элибизге да, саясатчыларга да ын-тымак керек. Бїгїнкї кїндє биз начар жашап жатабыз деп айта албайбыз. Єлкєбїздє азыр 100дєн ашуун элиталык їйлєр курулуп жатат. Эгерде мамлекетибиз єнїкпєй жатса, курулат беле? Кыргызстанда 5 миллион калк болсо, 800 миў автунаа бар экен. Демек, ар бир їйдє жок дегенде бирден автоунаа бар дегенди тї-шїндїрєт. 5 миллион калкка 7 миллион чєн-тєк телефону туура келет экен. Ошондо айрым адамдарда 2ден чєнтєк телефон бар. Бишкек шаарында кїнїнє 500 тоннадан ашуун таш-танды чыгат экен. Эгерде жашоо начар болсо, таштанды да чыкпайт. Бийлик Кыргызстанда той-аштарга жылына 2 миллиард доллар акча кетерин расмий билдирди. Курсак ачкаболсо, кантип той-аш єткєрєт элек? Бул акча мам-лекетибиздин бюджети менен барабар болуп атат. Союздун маалында 9 ЖОЖдо 43 миў студент билим алышчу. Азыр 152 миў сту-дент билим алат. Анын басымдуу бєлїгї акча тєлєп окуйт. Эгер акчасы жок болсо, ошончо студент окуй алат беле? Демек, мамлекетибиз єсїп атат. Болгону шїгїрчїлїк кылып, бузуку-лук кылбай, ынтымак менен иштеш керек.

- Мамлекетибизди єнїктїрїї їчїн иш-тєєгє саясатчыларыбызга кандай сапат-тар жетишпей жатат?

- Биринчиден, билимдин тереў эместиги болууда. Илгери кадр тандоо, єстїрїї бєлєк болчу. Кадрды 40 жашка чейин улам бир

(уландысы 11-бетте)

9

24-январь, 2014-жыл

ИНСАН

АСЫЛБЕК ТОКТОГУЛОВ,

КР профсоюздар федерациясынын тєрагасы:

"Депутатбы жежєнєкєйжаранбыжолдомо алгангаакысы бар"21-январда Эркин профсоюз-

дар конфедерациясынын єкїлдє-рї Профсоюздар федерациясынын жетекчиси Асылбек Токтогуловдун кызматтык абалынан пайдаланып жер сатып жана мыйзамсыз тїрдє аткаминерлерге эс алууга жолдомо-лорду берди деп айыптап чыгышты. Мына ушул маалыматтардын чын-бышыгын билїї їчїн КР профсоюз-дар федерациясынын тєрагасынан Асылбек Токтогуловдон сурадык.

-Бизди каралап жаткандардын алгач-кы каралоосу эмес экинчи жолкусу. Бу-лар профсоюз уюмунун мїчєлєрї эмес экен. Конфедерация уюмдун мїчєлєрї экендиги ачыкталды. Алар єздєрїнїн ички иштери боюнча алек болсо бол-мок. Кайсы жакта профсоюздук уюм жок болсо атайын профсоюздук уюм тїзєбїз десе, биз аларга каршы бол-мок эмеспиз. Жеке менин деги эле ушул профсоюздардын Кыргызстандагы эў чоў бирикмесинин дарегине паракорчу-лук жана алдамчылык жєнїндє далил-сиз айыптарды шыбоого жабыштурууга аракеттеништи. Мындай олутуу кїнєє-лєр так далилдер, фактыларга таянып коюлуусу керек эмеспи. Албетте, каала-гандай кайрылуу жасоого Н. Асанов ме-нен Н. Дїйшєнбековдун конституция-лык укугу бар, бирок мындай кадамды алар «атыў чыкпаса жер єрттє» деген макал менен шыктанып алып жасаган-дай кєрїнєт. Анткени алардын Конфе-дерациясынын атын, же ишмердигин калктын кайсыл бєлїгї билери деле белгисиз экени шексиз?

-Мамлекеттик аткаминерлер-ге да жолдомо берген деген кинелер-ди коюп жатышат. Эмне себептен мындай кадамдарга жол берип жа-тасыўар?

-Жолдомо маселеси эмгекчилердин укугун коргой турган маселе. Єткєн 2013-жылы эмгекчилдердин жана алар-дын їй-бїлєсїнїн ден соолугун чын-доого 181 млн. 830 миў сом бєлїнгєн. Бул каражаттар тємєнкїдєй бєлїнїп берилди: санатордук-курорттук дары-ланууга жана эс алууга 5 620 жолдомо 9 755 адам ден-соолугун чындашты; са-наторий-профилакторийлерде 1 466 адам; балдар эс алуучу борборлордо 12 764 бєбєктєр эс алып дарыланышты.

Мыйзамдар боюнча профсоюздар мамлекеттик органдар, ишкерлер, сая-сий партиялар жана башка коомдук уюмдар алдында отчет берїїгє милдет-тїї эмес. Ошондой болсо да, тийиштїї

кайрылууларга зарыл болгон далилдик документтерди кєрсєтїїгє даярбыз. Ал эми бюджеттик чєйрєєдє эмгектенген адамдардын ден – соолугун чындоого акчаны Кыргыз Республикасынын Со-циалдык Фонду тарабынан бєлїнгєн-дїктєн анын кандай колдонуусу туура-луу отчетту биз жыл сайын маалымдап турабыз. Эгерде Кыргызстан проф-союздар Федерациясынын жалпы иш-мердиги жєнїндє кыскача баяндасак – азыркы кездерде профсоюздарда мо-дернизация процесстери жїрїп жатка-нын белгилеп кеткенибиз зарыл. Анын иш-чаралары акыркы єткєн сьезде, де-легаттардын чечими менен бекитилген. Эл аралык уюмдарынын, бей єкмєт уюмдарынын, Кыргыз Республикасы-нын Єкмєтї жана Жогорку Кеўешинин єкїлдєрїнїн катышуусу менен Респуб-ликалык жана эл аралык деўгеээде «тє-гєрєк столдор», семинарлар єткєрїлдї, Генералдык макулдашууга кол коюлду, КМШ єлкєлєрїнїн улуттук профсоюз-дук борборлору жана алыскы єлкєлєр-дєгї єнєктєштєрїбїз менен эл аралык келишимдер, макулдашууларга тїзїлдї, 2012 жылы Кыргызстан профсоюздар Федерациясы дїйнєдєгї олуттуу жана барктуу Профсоюздардын Эл аралык Конфедерациясына ассоциаялган (ко-шулган) мїчєсї болуп кайрадан кабыл алынды.

Бул жерде кєпчїлїк тїшїнбєй жат-кан маселе, атайын эс алуу жолдомоло-рун жеткирїї иштерин алып бара тур-ган атайын жер-жерлерде кызматкер-лер, бєлїмдєр иш алып барышы керек болмок. Мына ошол ишти жєнгє салуу їчїн андай иштерди профсоюз уюмуна жїктєгєн. Бул ишти Социалдык єнїк-тїрїї министрлигине бул ишти берген-де, алар кабыл албай койгон. Себеби, атайын жер-жерлерде, айыл єкмєттєр-гє чейин атайын кызматкерлер, бєлїм-дєр иш алып барышы керек болмок, отчет бергенге жана жолдомону тара-тууга. Эмгекчилерибиздин ден-соолу-гун чыўдашыбыз керек. Биздин уюм-дун атайын эс ала турган жайлары бар. Баасы рыноктук баа болгону менен же-ке менчик пансионаттарга салыштырып караганда 3-4 эсе арзан. Мисалы, “Кє-гїлтїр Ысык-Кєл” пансионатында бир кїнгє 950 сом болсо, калган жактарда 100 доллардан болуп атат. Ага ким бар-мак эле. Биз мына ушундай шарттар менен жолдомолорду берип атабыз. Би-рок, мен айтып коёюн депутатпы, ми-нистрби, акимби же жєнєкєй жаранбы жолдомо алганга акысы бар. Андыктан

аткаминерлер гана жолдомо алат деген туура эмес пикир. Ар бир Кыргызстан-дын жараны жолдомо алып, фонддун эсебинен эс алып келїїгє укутуу. Миса-лы, 2013-жылы 13 миўден ашуун киши эс алып келди.

-«Кєгїлтїр Ыссык-Кєл» санато-рий менен «Ала-Тоо» эс алуу їйї-нїн аймагындагы айрым жер бєлїк-тєрдїн мыйзамсыз сатып жаты-шат деп дагы айтып чыгышты. Бул боюнча эмне дейт элеўиз?

-Алар айтып жаткан жерлер бизге тиешелїї жер. Аны биз жыргаганыбыз-дан саткан жерибиз жок. Эс алуучулар-дын эс алуу жайларынын шарттарын жакшыртуу їчїн оўдоп-тїзєє иштерин жїргїзїїгє сатканбыз. Азыркы учур-дун талабына ылайык шарттарды тї-зїїдє кошумча каражаттар талап кылы-нат экен. Мисалы, учурда «Ала-Тоо» эс алуучу їйїндє кошумча эс алуу жайы курулууда капиталдык ремонттоо, «Кє-гїлтїр Ысык-Кєл» санаторийнде жы-лытуу ысык жана муздак сууну їзгїл-тїксїз камсыздоо системасы ремонтоо менен тазалык боюнча курулуштарын, имараттардын чатырын алмаштыруу жана бєлмєлєрдїн эл аралык стандарт-тарга топ келтирїї боюнча иштерди жа-сап жатабыз.

-Єздєрїнєн тїшкєн каражат ме-нен оўдоп-тїзєєгє болбойт беле?

-Ага каражат жетишпей жатат. Бул жер атайын аукционго коюлуп, атайын комиссиянын негизинде сатылды. Же-ке эле бир киши барып сатып жиберген жок. Бїт бардыгы мыйзамдын чегинде болгон.

-Профсоюздар уюмун канткенде кїчтєнтсє болот?

- Учурда модернизациянын маанилї багыттарынын бири болуп тармактык профсоюздарды ирилештрип, чаканда-рын ирилерге бириктирип, алардын ку-баттуулугун кїчєтїї иштери болуп эсеп-телїїдє. Єнїккєн кайсыл єлкєнї алып кєрсєк, мисалы АКШ, Европа єлкєлє-рїндє кєптєгєн тармактык профсоюзда-ры болгону менен жете берсе 10чактуу негизги профсоюздар белгилїї. Азыр бизде алардын саны 20. Ал эми бул сан-ды кыскартуу – аларды жоюу деген маа-ниде жїрбєйт. Ушул багытта профсоюз-дар биригишсе кїчтїї борбор тїзїлїп, алардын їнї да, таасири да кїчєп, кай-сыл кызматкер болбосун алардын укук-тарын натыйжалуу коргоо камсыз бо-лоору шексиз эмеспи.

Профсоюздардын эў башкы милде-ти – социалдык-экономикалык, эмгек-тик мамилелерде, укуктарды коргоодо,

жумуштун графигин белгилєє, эм-гек шарттарын зыяндуулугун аныктоо, ашыкча жумуш убактысын чектєє ма-селелери боюнча иш берїїчїлєр менен натыйжалуу сїйлєшїїлєргє жетишїїдє турат. Кыргызстан профсоюздар Феде-рациясы акыркы эле жылдарда эмгек-чилдердин укугун бузгандык боюнча 133 ишти соттун кароосуна єткєрїп, 60 талаштын натыйжасы утуш менен аяк-тады, 340 адам мыйзамсыз жумушунан кетирилген болсо, алар биздин жарда-мыбыз менен кайра иш ордуна коюлду. Ошону менен катар биз укук бузган, та-за эмес иш берїїчїлєрдї 63 млн. сомдук материалдык жоопкерчиликке тартып, анын 80� жумушчу – кызматкерлерге тє-лєтїп бергенге жетиштик. Ушуну менен катар єндїрїштє кетирилген 174 кыр-сыкты, анын ичинде єлїм менен кош-толгон фактыларды биз изилдєєгє ал-дык. Єткєн эле жылда миўден ашык арыз жана каттарды алдык. Кєптєгєн мыйзам бузууларга жол берген миўден ашуун ишканаларды текшердик. Алар-дан сырткары, биз минималдык айлык акынын єлчємїн кєбєйтїї їчїн кїрєш-тї улантуудабыз. Бїгїнкї кїндє ал 900 сомду тїзєт. Аны жашоонун минимал-дык деўгээлинде турган 5 030 сомго че-йин кєтєрїї зарыл.

-Жаштар трансулуттук компа-нияларда профсоюздук уюмдардын жоктугунан мыйзамсыз иштердин орун алып жатканын коўгуроо кы-лышууда. Бул маселеге кандай карай-сыз?

-Бул абдан туура жана бїгїнкї кїндїн кєйгєйлїї маселеси. Биз ошол трансу-луттук компанияларга барып профсоюз-дук уюм тїзгїлє деп жатабыз. Бирок, алар каршы болушууда. Себеби, проф-союздук уюм тїзїлгєн жерде адамдын укугу тепселенбейт да. Учурда ушул сыяктуу компанияларга уюм тїзуп эм-гекчилердин укугун коргоого аракет-тери кєрїп жатабыз. Мисалы, Кыргыз Тїрк Манас университетинде, Ата-Тїрк Ала-Тоо университетинде, Себат уюм-дарында, Кумтєр компаниясында проф-союздук уюмдар тїзїлгєн. Ошол себеп-тен бардык компанияларда тїзїлїш ке-рек. Азыр кыйынчылык менен тїзїлїп жатат, бирок, аягына чейин чыгабыз. Айрым жердерде бизге кайрылышканда бизде тиешелїї адистерибиз бар, аларга колдон келген жардамдарыбызды берип турабыз. Негизинен бул маселени Же-ўиш Молдокматов кєтєрїп чыкты, эл-дин таламын талашкан азамат экен.

Улукбек КУТМАНБАЕВ

24-январь, 2014-жыл

10 АРГАСЫЗДАН АЙТКАН КЕП

КУДАЙДЫ КАРА ТАШПОЛОТ АКЕ!Кыргыз Республикасынын Жогорку К е ў е ш и н и н д е п у т а т ы Б а л т а б а е в Ташполотко (Ташполот акеге) кашайган каяша.

Чынгызхандын доорунда жашап, анын баласы Жоочунун (Жучи) єлгєнїн комуздун кїїсї менен угузган улуу акын, комузчу, даанышман Кетбука бабабыз кыргыз элине кайрылып:Кара тили калп минип,“Карт бузулат сак болгун!Калыс сєзїн айта албай,Калк бузулат сак болгун!” - деп бекеринен коўгуроо какпаса керек. Элибизде: “Карылардан калыстык, нарк кетсе, жаштардан ыйман кетсе, элден бак, жерден кут кетет”-деген накыл сєз бар. Ул а м ы ш т а : “ Жа р ат ка н Те ў и р же р ж ї з ї н д є г ї п е н д е л е р и н и н ж а ш о о тиричилигин жеринен таанышып, кєрмєкчї болуп, Єзї, Кєкє Теўир, жерге жиберген ыйгарым укуктуу элчилерин (пайгамбарларын) кошуп алып, кыдырып чыккан имиш. Бир жерге барса, пенделери токойдон отун алышып, аны узун арканга таўып кєтєрєйїн деп обдулуп, кєтєрє албай жаткан ашык отунду алып таштоонун ордуна колтуктап отун терип келишип, кєздєрї тойбой, отундун їстїнє кошуп, арканга таўып, кєтєрїїгє далалат кылышат. Бирок, бирєє да кєтєрє албай, баары убара боло беришет. Натыйжасыз аракеттер дагы далай кайталанат. Ошондо Жараткан-Теўир пайгамбарларынан: “Бул кайсы пенделер?”-деп сураганда, пайгамбарлар бир добуштан: “Оо, Жараткан Теўир, булар да єзїўїздїн эле пенделериўиз, болгону нысапсыз, ач кєз, ичтери тар, алдым жуттум болуп калышкан. Єзїўїздєн эле айла болбосо, бул пенделериўизге адамдын айткан акыл-насаат кептери кулактарына кирбей калды”,-дешет. Андан ары жїрїп олтуруп дагы бир жерге келсе, пенделер укмуштуудай кийинишип, миў тїркїн тилде тиги дїйнє менен бу дїйнєдє эмне болоорун айтып, булбулдай кєкєлєп учуп жїрїшєт. Бир жаман жери жерге конушуп, єздєрїнїн бокторун чокуп олтуруп калышат. Бул кайсыл пенделер деген суроого пайгамбарлар жабыла: “Оо, Жараткан Теўир, булар да єзїўїздїн эле пенделериўиз, билимдїї-илимдїї їч-тєрт дипломдуу, алды доктор, профессор, академиктер кєп тилдерди билишет. Бирок, айткан сєздєрї менен кылган иштери айкалышпай эки ача. Буларда нарк-насил, ыйман, улуттук ар-намыс, каада-салт калбай калган. Ошондон улам: “Молдонун айтканын кыл, кылганын кылба!”-деген накыл сєз жаралса керек. Кыргызда “аксакал” деген маанини улук тутуп, бул сєзгє татыктууларды илгертен барктап-баалап, ал тїгїл жаман сєз тийгизїїдєн айбыгышчу. Кылым карыткан кыргыз элинин салт-санаасы, їрп-адаты, адамды барктап-баалай билїїсї азыр деле кудум ушундай. Татыктууларды єз орду менен баалай билїї биздин элдин нукура кулк-мїнєзїнє кирет. Эгерде, биз сєз кыла турган аксакал - аксакалдыкка татыктуу болсо.Кыргыз эли єз алдынчалыгын алган жылдардан бери єз нарктуулугунан жазбай, кичїїнї-кичїїдєй, улууну-

улуудай сыйлап, алардын єз ордуна жараша кептин тїп нускасына муюшуп, алар айткан сєздї талдай билип жашап к е л и ш т и . К о о м ч ул у к т у н б ї г ї н к ї жашоосу мына ушулар айткан, ушулар «деп койгон» сєздєр менен єзгєрїп, артка кетсе да, алдыга жылса да ар бир муундун єз кыймылына жараша єзгєрїп турду. Анан эле жаштарыбыз минтип экономиканы алга жылдыралы деген мезгилге жетип, аксакалдарыбыздан ак ние т акыл кер ек болуп турган маалда, ишенген кожолорубуздан пейил кетип, жалпы журтчулуктун эмес, єз камы їчїн жандалбас урган кары жол башчыларыбызды кєрїп зээн кейийт.

ЭЛ САЗГА БАТЫП, ЖАРДАМГА МУКТАЖ КЕЗДЕ АБАЛ СУРАП КОЙБОГОН ЭР ЖИГИТИНЕН,

АКЫЛДУУСЫНГАН КАРЫЯДАН НЕ ПАЙДА?

Балтабаевдин учурдагы кадамдары мындан бир жылдар мурун эл нанга жетпей жаткан мезгилде эл єкїлдєрїнїн желекти алмаштыруу маселесин эки ай талкуулап жатып алганы менен окшоштурсак туура болчудай. Азыр деле ушул кєрїнїш. Учурда коомчулукта эмне деген гана кыйынчылыктар болбой жатат?! Биздин “аксакал” деп, сыйлайлы деген депутатыбыз жумурткадан кыр издегендин ордуна, алыскы район аталган Баткендеги элдин єрїгїн чиритпей, завод ачуу маселесин кєтєрїп чыкса болбойт беле? Социалдык проблемалардын катарына кирген таза суу, чек ара кєйгєйлєрї кандай гана карапайым калкты кыйнап жатат. Ал маселенин їстїндє эмнеге иш алып барбайт. Муну айтпаганда да, жол, мектеп, медициналык пунктар деги койчу кєўїл коюп иштейм деген депутатка учурда жумуш деген толтура. А сиз эмне кылып жатасыз? Бул ойдун тїп тамырын чечїї їчїн бир кїн їйїўїздє чалкаўыздан жатып алып, тереў ой жугїртїїўїз керек го.

БАЛТАБАЕВДИН ДООРУ КАНЧАГА ЧЕЙИН УЛАНАТ?

Урматтуу Ташполот аке, Сиздин депутаттык ишмердигиўиз жогоруда айтылган уламыштарга жана акыл-кеўештерге кайсы бир деўгээлде тийиштиги бар. Элге тїшїнїктїї болсун їчїн айрымдарын чечмелеп берейин. Биринчиси-сиз Улуттук кардиология жана терапия борборунда директордун орун басары болуп, бюджеттен тышкары кирешелерди тейлеп турган кездеги иштерди эске алалы. Ал мезгилдерде Маркс бабабыздын К а п и т а л ы н д а г ы к о ш у м ч а н а р к принциптерин практикада чоў чеберчилик менен ишке ашырдыўыз. Кыскасы, жасайм деген реформаларыўыздын бири деле иш жїзїнє ашкан жок. Айрым туура эмес жасаган иштериўизди билгизбей, СССРге гана эмес, дїйнєгє белгилїї залкар окумуштуу, академик М.М. Миррахимовду тарттыўыз. Миррахимовдой асыл, акылман адам Кыргызстанда качандыр бир кылымда жаралаары шексиз. Бирок качан? Ал Теўирдин иши.Улуттук кардиология жана терапия борборунда болуп жаткан укмуштуудай ф и н а н с ы л ы к м ы й з а м бузу ул а рд ы Саламаттык сактоо министрлигинин бюджеттен тышкары башкармалыгынын башчысы маркум Абдуманап Жаанбаев текшерип, далилдеп, ошол кездеги КРнын саламаттыкты сактоо министри Накен Казиевге билдирген. Ташполот аке, сиздин бактыўызга академик Миррахимовдун ал кездеги авторитети эбегейсиз зор болуп, сиз єздєштїрїп жаткан “кош касса” принцибинин бети ачылбай “жабылуу аяк жабылуу бойдон” калган. Кийин Саламаттыкты сактоо министри болуп, Т.Д. Абдраимов келгенден кийин, “Кыўыр иш кырк жылдан кийин билинет”-демекчи, сиз тїзгєн туура эмес иштер кайрадан козголуп, кайрадан далилденип,

финансылык одоно мыйзам бузуулар боюнча М.М. Миррахимовго жетекчи катары кылмыш иши козголбосо да, кызматтан кетїїгє аны аргасыз кылды. Бул албетте академик Миррахимовго эбегейсиз сокку эле. Ал соккуну кєтєрє албай, айыкпас дартка чалдыгып, тез эле оо дїйнє салды. Ташполот аке, сиз, М. Миррахимовдун аркасы менен Жогорку Кеўештин депутаттыгына єтїп, кол тийбестик иммунитетине ээ болуп, финансылык текшерїїлєрдєн тышкары кємїскєдє калгансыз. Бул маселени чечмелеп айтып жатканымдын себеби, Ташполот аке сиздин басып єткєн жолуўуз деле таптаза зымга тизгендей эмес. Ага сереп салып карасак “каўырсыган сасык чыла, сормо саздары” бадырайып кєрїнїп турат.

ПРЕМЬЕР-МИНИСТРДИ АКМАК ДЕГЕН ДЕПУТАТ ЄЗЇ КИМ...?

А з у б а к ы т м у р д а п а р л а м е н т т и к жыйында аксакал депутат єзїн кєрсєтїї максатындабы, же ички маданиятын ачык корсєттїбї, айтор ачуусу менен єлкєнїн премьер министрин “сен акмак тур б айсынбы” деди. Бул каяшаны коомучулук ар тїрдїї кабылдашты. Айтор, депутатка бул каяша орусча айтканда, “прилично” болгону менен, кєрїп отургандар їчїн єтє “не прилично” болуп калды. Дегеним, бул парламентте эл ишенип шайлаган депутаттын сєзї эмес эле, кєчєдєгї эки карапайым адамдардын урушу сыяктуу кабылданды. Бул боюнча массалык маалымат каражаттарына чыккан эл пикирлерине да орун берели:

КАЙЫР СОБОЛ- "Ата Мекенчи" депутат Ташболот Балтабаев КРнын Премьер-министрин "Сен акмак турбайсыўбы" деди, буга кандай карайсыз? Дегеле, саясатчылардын жїрїм-туруму, этикасы кандай болуусу керек?

Орозбек ДЇЙШЕЕВ, коомдук ишмер: "Акыл-эсинен ажыраган эле адам "сен акмаксыў" деп айтат"- Минтип айткандар єлкє алдында чоў катачылыктарды кетирип жатат.

Себеби, алар бийликтин жїзї кандай экенин кєрсєтїшїп, элдин ишениминен кетишти. Адамга тиешелїї болгон бардык сапаттарды жуушту. Парламентте олтурган аксакал депутат этиканы сакташ керек. Акыл-эсинен ажыраган эле адам "сен акмаксыў" деп айтпаса, соо киши туура эмес иштерге барбайт.

Ток та й ы м Ї М Є ТА Л И Е ВА , у к у к коргоочу: "Кыргыз эли улуу адамдык касиеттерин жоготууда"

- Саясий жїрїм-турум элге їлгї кєрсєтїїчї багыт. Башчыларыбыз ушундай терс жагдайларды кєрсєтїп жатса, кантип мамлекетибиз єнїгєт. Мисалы, кытайлык кыргыздар бири-бирине жана бєтєндєргє да жакшы мамиле жасашат экен. Ал эми, саясатчылардын мындай жїрїм-турумунан улам, кыргыз эли улуу адамдык касиеттерин жоготуп жатышат. Саясий элитанын жїрїм-туруму карапайым адамдан он эки эсе бийик болушу зарыл.

М а в л я н А С К А Р Б Е К О В , ж а ш саясатчы: "Мамлекетти башкара албай жаткандарын коомчулукка жеткиришибиз керек"- Азыркы депутаттардын жїрїм-туруму, этикасы тємєн экенин коомчулук жакшы билет. Мындай кєрїнїшкє эл биринчи

жолу кїбє болуп жаткан жок. Себеби, Ташболот Балтабаев Премьер- министрди "Сен акмак турбайсыўбы" деген сєзїнє чейин депутаттардын согушкандарын, бирин-бири ушактагандарын жана эч кимди кєзгє илбей урушкандарын жакшы билебиз. Бул жердеги маселе жаман айтылган сєзгє эмес, эмне їчїн мындай сєздєр чыгып жатат дегенге токтолушубуз керек. Ташболот Балтабаевдин туугандары жумушка орношпой калып, мамлекеттин кызыкчылыгын садага чаап, єздєрїнїн кызыкчылыктарын єйдєрєєк койгондугуна байланыштуу ушундай сєздєр болуп жатат. Жантєрє Сатыбалдиевдин депутат Ташболот Балтабаев, туугандарын "Кум-Тєргє" киргизїїгє аракет жасап жатат деген сєздєрї чын болсо, анда бул чоў коррупциялык маселе.

Султан КАНАЗАРОВ, журналист: ""Ат баспайм деген жерин миў басат" эртеў эле кайрадан кєрїшєбїз"- Учурдагы саясат єтє эмоционалдуу. Бири -бирибизге жаман сєздєрдї айтып алып, кийин ал сєздєрдїн аркасынан жапа чегип каларыбызды билбейбиз. Ошондуктан,

бир гана єлкє башчыларыбыз эмес, бардык кыргызстандыктар бири-бирибизге аяр мамиле жасасак. "Ат баспайм деген жерин миў басат" эртеў эле кайрадан кєрїшєбїз дегендей акыл калчап иш кылалы. Єлкє башчылар мындай интригалардын аркасынан эмес, иштєє жагынан элге їлгї болуш керек.

Акинай АЙДАРОВА

24-январь, 2014-жыл

11ПАСПОРТ МАСЕЛЕСИ

“КЫРГЫЗСТАНДЫНКАЙСЫ ГАНА БУРЧУНАН БОЛБО,

БИШКЕКТЕН ПАСПОРТ АЛУУГА БОЛОТ”

- А б ы л м а ж и н м ы р з а а й ма к та р а ра л ы к б є л ї м ачылды. Тагыраагы, паспорт алуу їчїн Бишкекте жашаган тургундар єзї жашаган жерге барып, убара болбостон ушул бєлїмдєн эле алууга шарттар тїзїлїптїр. Бул ишти эл кандай кабыл алууда?

-Бул паспорттук-визалык жана катто о иштер бєлїмї 2 013 - ж ы л д ы н 11 - и юл у н д а ачылды. Биринчиден, буга элдин суранычы, суроо-талабы, Калкты жана жарандык актыларды каттоо департаментинин демилгеси тїрткї болду. Биздин єлкєдє ички миграция єтє кїчтїї. Ошондуктан каттоосу башка аймакта, єзї кєп жылдан бери Чїй боорун жана

Бишкек шаарын байырлап, ушул жакта жашап-иштеп калган жарандарыбызга паспорт алуу жолун, эч кандай райондорго жибербестен эле бїтїрїп берїї. Чындыгында бул ишти эл жакшы маанай менен кабыл алууда.

-Бул бєлїмдєн паспорт а л у у ї ч ї н а л г а ч к а й с ы документтерди тапшырышы керек?

-Алгач, паспорт алуучу жаран биздин бєлїмгє кайрылат. Аны биз жашаган жеринен тастыктама алып келїїнї талап кылбайбыз жана убара тарттырбайбыз. Болгону бизге жазган арыздын негизинде электрондук системалаштырылган єз дарек бєлїмїбїз аркылуу, ал адам кайсы жерде каттоодо тургандыгын

жана кайсыл жерден паспорт алгандыгын аныктайбыз. Жогоруда такталган маалыматтардын н е г и з и н д е жа р а н д а р б и з г е тємєндє кєрсєтїлгєн негиздерде паспортторду алууга арызын тапшырашат.

- паспортун жоготкондугуна б а й л а н ы ш т у у п а с п о р т у н алмаштырып жаткан жарандар їчїн;

- 16 жашка чыккан жарандар їчїн;

- к о л д о н у у м є є н є т ї бїткєндїгїнє байланыштуу 1994-ж. їлгї жана 1974-ж.СССР їлгїсїндєгї паспортун алмаштырып жаткан жарандар їчїн;

- колдонууга жараксыз болуп кал г а н д ы г ы н а ( х и м и я л ы к , механикалык бузуулар) жана а н ы кал ы б ы н а кел т и р ї ї г є байланыштуу паспорт алып жаткан жарандар їчїн;

- їй-бїлєлїк аб алынын, жашаган жеринин єзгєргєндїгїнє же паспорттогу так эмес жазууларды б е л г и л є є г є б а й л а н ы ш т у у паспортун алмаштырып жаткан жарандар їчїн;

- єз убагында паспорт менен камсыз болбогон жарандар їчїн;

- 16 жашка чыккан єспїрїмдєр ушул жылдын 31-декабрына чейин гана кабыл алынган долбоордун негизинде бекер паспорт ала алышат.

Андан соў биздин мекемеден 15-17 кїндє айди кард, 25-27 кїндє жалпы жарандык паспортту

даярдап беребиз. Айди кард паспортунун баасы

биринчи алып жаткандар їчїн 250 сомдун жана жалпы жарандык паспорттун баасы 550-600 сомдун тегерегинде тєлєнєт. Ал эми паспортун жоготкон жарандар 250 сомдун тегерегинде тєлєшєт жана административдик айып 100-200 сомду тїзєт.

Паспорт алуу їчїн жарандар Бишкек шаары, Чолпон-Ата кєчєсї 2-а дареги боюнча кайрылышса болот.

- Кичи мекенинде катталып, є з ї т у р у к т у у Б и ш ке к т е жашап, иштесе-бул мыйзамсыз эмеспи, сєзсїз тїрдє Бишкекке катталуу кажетпи?

- Каттоосу айылында болуп, шаарда туруктуу жашап, убактылуу кат т ал б а с а бул м ы й з а м д у у кєрїнїш. Себеби ар кандай социалдык маселелерди чечїїдє же болбосо жумушка кирїїдє шаардык каттоо керек болуп, ыўгайсыздык жаралышы мїмкїн. Ошондуктан убактылуу каттоого туруп коюулары зарыл. Андан сырткары айылдан шаарга туруктуу жашайм, иштейм деп келген жарандын шаарда каттоого тура турган жайы болсо, эч кандай убара тартпастан эле жашаган аймактагы райондук паспорт бєлїмдєрїнє арыз менен кайрылып, туруктуу жашаган жеринен каттоодон чыгып, каалаган жерине каттоого турса болот.

- Ж а ў ы э р е ж е л е р г е ылайык жарандардын башка фото салондордон тїшкєн

сїрєттєрї жарабай, аларды паспорт бєлїмїнїн фото салону гана тейлєєгє тийишпи? Бул жарандардын укуктарын бузууга кирбейби?

- Паспорт їчїн сїрєттїн єзгєчє талаптары бар. Сапаты туура келбесе паспорт даярдоочу мекеме кабыл албай кайра бизге жєнєтєт. Ошондуктан биздин ар бир бєлїмїбїздє талаптарды туура аткарган сїрєтчїлєр бар. Булар жеке мекемелер болгондуктан бизге тиешеси жок. Бул жерде туура тїшїнїш керек, айрымдар келип, ушундай ыкма менен акча жасап жатасыўар деп нааразы болуп кетишет. Анткени, бардык эле жерде атайын талаптарга жооп берген сїрєттєрдї тарта алышпаары белгилїї эмеспи...

- Ч е т э л д и к п а с п о р т каралганы менен жакынкы Казакстан, Россияга жарандар айди карт їлгїсїндєгї паспорт менен чыгып жїрїшєт. Бул узак мєєнєттїк келишимби?

- О о б а , б ї г ї н к ї к ї н д є Россия, Казакстан менен болгон кел и ш и м д е рд и н н е г и з и н д е жарандарыбыз бул єлкєлєргє айди кард їлгїсїндєгї паспорт менен эле чыгып жїрїшєт. Бирок, кайсыл єлкєгє чыкпасын ушул жылдан баштап жалпы жарандык паспорт талап кылынат.

Атайын бєлїмдїн дареги: Бишкек шаары, Чолпон-Ата кєчєсї, 2а, телефондор: 63-33-83, 63-37-01

Абылмажин Акмашаев, Мамлекеттик каттоо кызма-тынын регион аралык паспорттук-визалык жана каттоо иштер бєлїмїнїн башчысы:

(башталышы 8-бетте) кызматка тє-мєндєн акырындык менен єйдє кєтєрчї. Азыр парламенттик система менен заматта эле министр, депутат болуп калууда. Анын на-тыйжасында деўгээл тємєн болууда. Экинчи-ден, кєпчїлїк кадрлар мамлекеттик кызмат-ты бизнеске айлантып алышты. Бирок, єткєн жылдан бери карай жеп-ичкендерге каршы кїрєш башталды. Бул дагы жакшы кєрїнїш. Анан эў башкысы жогоруда айтып єткєнїм-дєй ынтымак керек. Ынтымак менен мамле-кетибиз їчїн, анын єнїгїп-єсїїсї їчїн иштеш керек.

Бєлїп-жаргысы келген маанайда ма-кала жазгандар келечек муундун алдында жооп берип калуусун унутпасын

Чыўгызхандын «шакирти» Камчыбек Та-шиевге тиешелїї басылмалардын бири жа-ўы чыккан санында «Бишкек менен Ошко кимдер мэр болду? Биринчиси башка єлкєнїн жараны жана коррупционер, экинчиси сот-толгон адамбы?» деген темада «мурдунун учу-нан алысты кєрє албаган» макаласын жарыя-лаптыр.

Макала баштан аяк кыргыз элин экиге бє-лїїгє жасалган аракет менен коштолгон. Так-тап айтканда тїндїк-тїштїк маселесин кєбї-рєєк айтып, тїштїктїк туугандарыбыздын жинин атайылап шакардай кайнаткысы келге-

ни кєрїнїп турат. Биз адегенде бул макалада негизги басым катары кєрсєтїлгєн Ош жана Бишкек шаарларынын жаўы шайланган мэр-лери туралуу айткандарына токтололу. Мака-ланын автору єзї айтмакчы «оозу-мурду кый-шайбастан» эле Бишкек шаарына жаўы гана мэр болуп шайланган Кубанычбек Кулматов-ду Россиянын жараны деп жазыптыр. Эгерде башка аргасы калбай калып, эптеп эле тийиш-киси келген болсо тїшїнєбїз. Ал эми Кулма-товдун кайсы мамлекеттин жараны экендигин чындап эле билбесе, анда маалымат катары айтып койгубуз келет. Кулматов тууралуу мы-на ушундай маалымат пайда болгондо Рос-сиянын тийиштїї органдары анын Россиянын жараны эместигин ырастаган. Ушундай эле ырастоону Кыргызстандын да тийиштїї ор-гандары билдирген. Муну бир деп туруўуз.

Экинчиден, Кулматовду коррупционер деп атаганына жараша конкреттїї факт айта алган эмес. Ал эми анын мыкты менеджер, мыкты жетекчи экендигин Бажытармагында жетек-чи болуп турганда кєрсєткєндїгїн жакшы би-лебиз. Аталган тармакта коррупциялык эле-менттер дээрлик жок болгон. Буга мурунку убактарга салыштырмалуу Бажыдан бюдже-тибизге келип тїшкєн акча каражаттарынын кєлємї 12 млрд. сомдон 37 млрд. сомго чейин єскєнї далилдейт. Эгерде Бажы тармагын-да иштегендей иштей турган болсо, Кулматов борбор шаарыбызды бат эле оўдоп коеруна ишенсек болот.

Эми Ош шаарынын жаўы шайланган мэри Айтмамат Кадырбаевди мурда соттолгон де-генине токтололу. Бул жерде деле макаланын автору билсе да билмексенге салып, Кадыр-баевди коомчулукка жаман кєрсєтїї араке-

тин жасап атканы кєрїнїп турат. Болбосо, 2010-жылдагы Ош облустук администрация-нын имаратын басып алууда Айтмамат Ка-дырбаевдин эчкандай тиешеси болбогондугу далилденип, акталып чыккандыгы белгилїї. Муну бардык эле массалык маалымат кара-жаттары жазып чыккан, укук коргоо органда-ры да ырастаган. Андыктан бул єўїттї мака-ланын автору кєлєм їчїн, же башка ыўгайлуу маалыматы жок болгондугунан улам кошуп койсокерек. Же таптакыр эле маалыматтардан кабары жок болушу мїмкїн.

Анан дагы Оштун жаўы шайланган мэри-нин «Мырзакматов баштаган асма кєпїрє-нї курууну улантабыз» деп айтканын «єзїнїн программасы болбосо, ушинтип айтат да» деп сынга алат. Анан эмне Мырзакматов бир тыйын акчасы жок эле, элге кєрїнгїсї келип «Борбор Азияда жок асма кєпїрє курам» деп борбордук кєчєлєрдїн бирин бузуп, шаардык-тарды авто тыгынга учуратып койгонун ошол бойдон калтырышы керек беле? Жакшына-кай турган жолду бузуп коюп, же асма кєпїрє-дєн жок, же жїрїп жаткан иштен жок турган ал жерди кыязы макаланын автору кєрбєсє керек.

Ал эми Тажикстандын чек арачылары Бат-кенде кол салып жатса, бул жакта Мырзакма-товду каралоо болуп жатат дегени єтє таў ка-лычтуу. Анын айтымында бийлик таптакыр Баткен жактагы окуяга кєўїл бурбай жатып-тыр. Ушунчалык да бет тырмоочулук боло-бу? Же бул авторго бир аз жетишпейби? Ошол окуя болгондон бери вице-премьер-министр Токон Мамытов тажик тарап менен тыным-сыз сїйлєшїїлєрдї жїргїзїп жатканын, Жо-горку Кеўеште да жабык эшик артында тал-

кууланганын, президент да бул маселеге катуу киришип жатканын билбейби? Эгер билбе-се, анда маалыматтан таптакыр эле алыс адам экендигин кєрсєтєт. Гезит бетин барактабайт, телевизордон жаўылык кєрбєйт, укпайт.

Андан ары макаласынын тєркїнїн ула-сак, «Бишкектиктердин Оштун тїйшїгї менен кандай чатагы бар эле?», «Тїштїктїн жигит-тери» деген єўдїї сєздєрї менен элди эки-ге бєлїїгє ачык эле аракет кылганы кєрїнїп турат. Ош окуясында булл макаланын автору-нун ою боюнча жалаў тїштїктєн чыккан сая-сатчылар баатыр болуп, токтотуп калган экен. Анан ошол окуядан кийин 3 жылдын ичинде республикалык бюджеттен бир тыйын албай туруп, Мырзакматов Ошту укмуштуудай єз-гєртїп жибериптир. «Кєзї бар адам Оштун кандай єзгєргєнїн кєрєт» дейт анда. Ырас, кєзї бар адам кєрєт. Бирок, кєєдєнї сокур адам бардык ийгиликти єзїнє гана ыйгара бе-рет. Ош шаарынын акыркы їч жылда єзгєрї-шїнє Мырзакматовдун гана эмес, Ош жана-Жалал-Абад шаарларын калыбына келтирїї дирекциясынын да чоў эмгеги бар.

Кабат-кабат їйлєр, жаўы салынган жолдор ушул дирекция аркылуу жасалган. Анан дагы Мырзакматов курган тєрт эстелик респуб-ликалык бюджеттен барган акчага курулган. Эгерде мына ушул маалыматтардан такыр эле алыс болгон болсо, анда эми билип алар деген ойдобуз.

Кандай болгон кїндє да Кыргызстан деген мамлекетибиз бирєє гана. Аны экиге бєлїп-жаргысы келген маанайда макала жазгандар да келечек муундун, урпактардын алдын да жооп берип кала тургандыгын билишсе дейт элек.

“МИТИНГДЕР АРКЫЛУУ КЕЛЕЧЕК МУУНДАРГА ТЕС-

КЕРИ ЇЛГЇ КЄРСЄТЇП ЖАТАБЫЗ”

24-январь, 2014-жыл

12 ОППОЗИЦИЯ-ПОЗИЦИЯ

БЄЛЇП-ЖАРГЫСЫ КЕЛГЕНДЕР КЕЛЕЧЕК МУУНДУН АЛДЫНДА ЖООП

БЕРИШИН УНУТПАСЫНЧыўгызхандын «шакир-

ти» Камчыбек Ташиевге тие-шелїї басылмалардын бири жаўы чыккан санында «Биш-кек менен Ошко кимдер мэр болду? Биринчиси башка єл-кєнїн жараны жана корруп-ционер, экинчиси соттолгон адамбы?» деген темада «мур-дунун учунан алысты кєрє албаган» макаласын жарыя-лаптыр.

Макала баштан аяк кыргыз элин экиге бєлїїгє жасалган аракет менен коштолгон. Тактап айтканда тїндїк-тїштїк масе-лесин кєбїрєєк айтып, тїштїк-тїк туугандарыбыздын жинин атайылап шакардай кайнаткы-сы келгени кєрїнїп турат. Биз адегенде бул макалада негизги басым катары кєрсєтїлгєн Ош жана Бишкек шаарларынын жа-ўы шайланган мэрлери туралуу айткандарына токтололу. Ма-каланын автору єзї айтмакчы «оозу-мурду кыйшайбастан» эле Бишкек шаарына жаўы га-на мэр болуп шайланган Куба-нычбек Кулматовду Россиянын жараны деп жазыптыр. Эгер-де башка аргасы калбай калып, эптеп эле тийишкиси келген болсо тїшїнєбїз. Ал эми Кул-матовдун кайсы мамлекеттин

жараны экендигин чындап эле билбесе, анда маалымат ката-ры айтып койгубуз келет. Кул-матов тууралуу мына ушундай маалымат пайда болгондо Рос-сиянын тийиштїї органдары анын Россиянын жараны эмес-тигин ырастаган. Ушундай эле ырастоону Кыргызстандын да тийиштїї органдары билдир-ген. Муну бир деп туруўуз.

Экинчиден, Кулматовду кор-рупционер деп атаганына жара-ша конкреттїї факт айта алган эмес. Ал эми анын мыкты ме-неджер, мыкты жетекчи экенди-гин Бажы тармагында жетекчи болуп турганда кєрсєткєндїгїн жакшы билебиз. Аталган тар-макта коррупциялык элемент-тер дээрлик жок болгон. Буга мурунку убактарга салыштыр-малуу Бажыдан бюджетибизге келип тїшкєн акча каражатта-рынын кєлємї 12 млрд. сомдон 37 млрд. сомго чейин єскєнї далилдейт. Эгерде Бажы тарма-гында иштегендей иштей турган болсо, Кулматов борбор шаары-бызды бат эле оўдоп коеруна ишенсек болот.

Эми Ош шаарынын жаўы шайланган мэри Айтмамат Ка-дырбаевди мурда соттолгон де-генине токтололу. Бул жерде де-ле макаланын автору билсе да

билмексенге салып, Кадырбаев-ди коомчулукка жаман кєрсєтїї аракетин жасап атканы кєрїнїп турат. Болбосо, 2010-жылда-гы Ош облустук администра-циянын имаратын басып алуу-да Айтмамат Кадырбаевдин эч кандай тиешеси болбогондугу далилденип, акталып чыккан-дыгы белгилїї. Муну бардык эле массалык маалымат кара-жаттары жазып чыккан, укук коргоо органдары да ыраста-ган. Андыктан бул єўїттї ма-каланын автору кєлєм їчїн, же башка ыўгайлуу маалыматы жок болгондугунан улам кошуп койсо керек. Же таптакыр эле маалыматтардан кабары жок болушу мїмкїн.

Анан дагы Оштун жаўы шай-ланган мэринин «Мырзакматов баштаган асма кєпїрєнї ку-рууну улантабыз» деп айтканын «єзїнїн программасы болбосо, ушинтип айтат да» деп сынга алат. Анан эмне Мырзакматов бир тыйын акчасы жок эле, элге кєрїнгїсї келип «Борбор Азия-да жок асма кєпїрє курам» деп борбордук кєчєлєрдїн бирин бузуп, шаардыктарды автоты-гынга учуратып койгонун ошол бойдон калтырышы керек бе-ле? Жакшынакай турган жолду бузуп коюп, же асма кєпїрєдєн

жок, же жїрїп жаткан иштен жок турган ал жерди кыязы ма-каланын автору кєрбєсє керек.

Ал эми Тажикстандын чек арачылары Баткенде кол салып жатса, бул жакта Мырзакматов-ду каралоо болуп жатат дегени єтє таў калычтуу. Анын айты-мында бийлик таптакыр Бат-кен жактагы окуяга кєўїл бур-бай жатыптыр. Ушунчалык да бет тырмоочулук болобу? Же бул авторго бир аз жетишпей-би? Ошол окуя болгондон бе-ри вице-премьер-министр То-кон Мамытов тажик тарап ме-нен тынымсыз сїйлєшїїлєрдї жїргїзїп жатканын, Жогорку Кеўеште да жабык эшик артын-да талкууланганын, президент да бул маселеге катуу киришип жатканын билбейби? Эгер бил-бесе, анда маалыматтан тапта-кыр эле алыс адам экендигин кєрсєтєт. Гезит бетин баракта-байт, телевизордон жаўылык кєрбєйт, укпайт.

Андан ары макаласынын тєркїнїн уласак, «Бишкектик-тердин Оштун тїйшїгї менен кандай чатагы бар эле?», «Тїш-тїктїн жигиттери» деген єўдїї сєздєрї менен элди экиге бє-лїїгє ачык эле аракет кылганы кєрїнїп турат. Ош окуясында бул макаланын авторунун ою

боюнча жалаў тїштїктєн чык-кан саясатчылар баатыр болуп, токтотуп калган экен. Анан ошол окуядан кийин 3 жылдын ичинде республикалык бюд-жеттен бир тыйын албай туруп, Мырзакматов Ошту укмуш-туудай єзгєртїп жибериптир. «Кєзї бар адам Оштун кандай єзгєргєнїн кєрєт» дейт анда. Ырас, кєзї бар адам кєрєт. Би-рок, кєєдєнї сокур адам бардык ийгиликти єзїнє гана ыйгара берет. Ош шаарынын акыркы їч жылда єзгєрїшїнє Мырзак-матовдун гана эмес, Ош жана Жалал-Абад шаарларын калы-бына келтирїї дирекциясынын да чоў эмгеги бар.

Кабат-кабат їйлєр, жаўы са-лынган жолдор ушул дирекция аркылуу жасалган. Анан дагы Мырзакматов курган тєрт эсте-лик республикалык бюджеттен барган акчага курулган. Эгерде мына ушул маалыматтардан та-кыр эле алыс болгон болсо, анда эми билип алар деген ойдобуз.

Кандай болгон кїндє да Кыр-гызстан деген мамлекетибиз би-рєє гана. Аны экиге бєлїп-жар-гысы келген маанайда макала жазгандар да келечек муундун, урпактардын алдында жооп бе-рип кала тургандыгын билишсе дейт элек.

ОППОЗИЦИЯНЫН ИЗДЕГЕНИ КАТАЧЫЛЫК. БИРОК, БИЙЛИК АГА ЖОЛ БЕРГЕН ЖОК

Бийлик жана оппозиция. Єз алдынча кєз карандысыз мамле-кет болгонубуздан бери саясатта мына ушундай эки жаат пайда болуп, тирешїї менен келатат. Тирешїїлєр митинг, пикет, ач-качылык жарыялоо, жол тос-мой єўдїї кєрїнїштєр менен коштолуусу да адатка айланып, акыркы учурларда катардагы жарандарыбыздын кєўїлїнє кєк таштай тийип бїттї. Кыязы, саясый кїрєштїн митинг, пикет жолу менен єнїгїшїнє чекит коюлчу кез келди окшойт. Буга єткєн жылда айрым оппозиция-чылдардын «беш миў адам, 10 миў адам топтоп митинг кылам» деп айтып, натыйжада 100дєн 500гє чейин гана санаалашта-рын чыгара алышканы ачык мисал. Бул биринчиден, элдин ар кандай ызы-чуулардан чар-чаганын тїшїндїрсє, экинчи-ден бїгїнкї кїндїн оппозиция-сы эптеп эле бийликке жетїїнї кєздєп жатышкандарынан улам элдин ишенимине ээ боло албай жаткандары болууда. їчїнчї-дєн, бийлик оппозициячылдар-дын тилегине каршы катачы-лыктарды аз кетирїїдє. Масе-лен, Акаев жана Бакиевдердин доорунда коомчулуктун кыжы-рын кайната турган кєрїнїш-тєр толтура жасалчу. Акаев да, Бакиев да биринчи кезекте їй-

бїлєлїк башкарууну укмуштай єнїктїрїшкєн. Єзгєчє Бакиев мындай башкаруунун класси-калык їлгїсїн кєрсєттї окшойт. Аны менен эле токтоп калбас-тан, бизнесмендердин гїлдєп турган бизнестерин рейдерлик жол менен тартып алуу, сєз эр-киндигин чектєє, саясый куу-гунтуктоолорду жасоо, электр энергиясынын баасын эки эсеге жогорулатуу єўдїї жана башка толтура катачылыктарды ке-тирген. Жадакалса уюлдук бай-ланыштарга да 60 тыйындык кошумча тєлєм салып элдин кыжырын кайнаткан. Бакиев бийлигинин мындай катачы-лыктары ошол учурдагы оппо-зициянын саясый кїрєшї їчїн жакшы негиз болуп берген. Ал эми бїгїнкї кїндє оппози-ция канчалык аўдыбасын бий-лик, тактап айтканда президент олуттуу катачылыктарды кети-ре элек. Андыктан оппозиция-нын курулай гана дооматтары элди анчейин ишендире албай келет. Бул єлкєбїздєгї саясый кырдаалдын бир єўїтї. Экинчи жагынан алдыда парламенттик шайлоо жакындап келатат. Ан-дыктан бул дагы бийлик деген-де ак эткенден так эткен саясат-чылардын кїтїп жїргєн кїнї болуп эсептелет. Азыркы тапта парламентте отурган беш пар-

тия дагы кийинки шайлоодо канчалык мїмкїнчїлїктєрї бар экендигинин эсеп-чотун ала башташты. Ачыгын айткан-да 2010-жылдагы шайлоодо ал-дыда келгендердин кєпчїлїгї бїгїнкї кїндє єздєрїнїн элек-торатын жоготуп койду. Буга ал партиялардагы депутаттардын жосунсуз жоруктары (тосмо-дон секирїї єўдїї), бири-бири менен ынтымагынын жоктугу, ичтеринен ыдырашы себеп. Ан-дыктан єздєрїнїн партиясынын кадыр-баркына анчалык ишене албагандар эми кийинки шай-лоодо кайсы партия менен бирге болуу туура болорун анализдеп турушат. Ал эми президенттик шайлоого дагы тєрт жылга чу-кул убакыт бар. Бирок, бїгїнкї кїндє коррупциялык калбыр-лары билинип, жазага кириптер болорун жакшы тїшїнїп тур-гандар, парламентти да, прези-дентти да мєєнєттєрїнєн мурда кетирїї талаптарын коюп жа-тышкандары белгилїї. Бирок жогоруда айтып єткєндєй пре-зидент оппозициячылдардын тилегине каршы катачылыктар-ды аз жасоодо. Тактап айткан-да олуттуу ката жок. Мындай пикирлерин дасыккан саясат таануучулар да белгилеп кели-шет. Маселен, саясый серепчи Валентин Богатырев «Оппози-

ционерлердин тилегине каршы президент Алмазбек Атамбаев катачылыктарды аз кетирїїдє. Андыктан аны олуттуу нерсе-лер менен айыптай алышпайт. Атамбаевди болгону сырткы саясат планында Россиядан кєз каранды болуунун єсїп жатка-ны менен айыптоого болот. Бу-га мисал катары Бажы союзуна кирїї аракети, транзиттик бор-бордун ишинин токтотулушу жана «Кыргызгаздын» саты-лышы. Бул кырдаал оппозиция їчїн єтє аз мїмкїнчїлїк берет. Анткени оппозиция Россиянын векторуна каршы эў акыркы мїнєттєрдє гана барышы мїм-кїн. Маселен, бїгїн-эртеў аны коррупция боюнча камай тур-ган болгондо» деп билдирет. Ошондой эле бийликтен олут-туу ката таба албагандар ар-гасыздан башкы саясый курал катары «Кумтєр» маселесин кє-тєрїшєєрїн да Богатырев бил-дирген. Ырасында бул маселе-ге бїгїнкї бийликтин эч кандай кїнєєсї жок экендигин биле-биз. Анткени Кыргызстандын кызыкчылыгына каршы келген келишимдердин бардыгы алгач-кы эки президенттин доорунда тїзїлгєн. Баарынан кызыгы мы-на ушул коррупциялашкан кели-шимдерге катыштыгы бар мур-дагы чиновниктердин да бїгїн

««Кумтєр» элдики болушу ке-рек», ««Кумтєрдї» улутташты-рабыз, келишимди денонсация-лайбыз» деп кыйкырып жаткан-дары болууда. Єз колдору менен чалган боткого, бїгїнкї бий-ликти кїнєєлєп жатышкандар-дын да ким экендигин элибиз жакшы тїшїнїп тургандыктан, оппозиция бул маселе менен да максаттарына жетиши кыйын. Балким Саруу айылынын эли-нин башын айлантып, Бишкек-ке чейин алып келишсе дагы, эў башкы «ийгиликтери» - єкмєт-тї кетирїїгє чамалары жетиши мїмкїн. Бирок, єкмєттї кайра-кайра алмаштыра бергенден де-ле пайда жок экендигин тїшї-нїп турабыз. Андыктан єкмєт-тї кетирїї деле оппозициянын башкы максаты эмес. Демек, бї-гїнкї кїндє чоў саясый толкун-доолорго эч кандай себеп жок. Андыктан эскиден калган адат боюнча митингдерге карапа-йым элди сїйрєй берген менен пайда жок. Андан кєрє оппози-циячылдар дагы мамлекетибиз-дин єнїгїшїнє салым кошууну максат кылышса, анда тынчтык жолунда конкреттїї, олуттуу сунуштарын бийликке жолдоп, Жогорку Кеўешке сунуштап ту-рушса болот.

Дамир ЭСЕНГУЛОВ

24-январь, 2014-жыл

13

УРМАТТУУ ЖАРАНДАР!

2014-жылдын 1-январы-нан баштап Кыргыз Рес-публикасынын Єкмєтї-нє караштуу Мамлекеттик каттоо кызматы pisma@srs.kg. дареги боюнча жа-рандардын электрондук билдирїїлєрїн кабыл ала баштады.

Электрондук билдирїїдє арыз, даттануу, сунуш же єтїн-мє бар болуусу мїмкїн.

Жогоруда кєрсєтїлгєн электрондук почта боюнча келип тїшкєн жарандардын кайрылуулары жалпылаш-тырылып жана Мамлекеттик каттоо кызматынын жетекчи-лигине берилет.

Жаран єзїнїн электрон-дук кайрылуусунда милдеттїї тартипте єзїнїн фамилиясын, атын, атасынын атын (эгер бар

болсо), байланыш телефонун (їйїндєгї, мобилдїї же жу-мушундагы), жашаган дарегин кєрсєтєт, ошондой эле кайры-луунун мазмунун жазат.

Электрондук кайрылууга электрондук документтердин кєчїрмєлєрїн, анын ичинен сканерден єткєрїлгєн кєчїр-мєлєрїн, Интернет тарма-гындагы электрондук файлдар (электрондук документтер, фото жана видео материал-дар) жайгаштырылган дарек-терди тиркеп жиберїїгє жол берилет.

Мамлекеттик каттоо кызма-тынын кызмат адамы элект-рондук кайрылуу кабыл алын-гандан кийинки 3 жумуш кїн-дїн ичинде жаранга кайры-луунун келип тїшкєн кїнїн жана убактысын, кайрылууга ыйгарылган кириш номерин жана тиешелїї сурап-билїї телефон номерин кєрсєтїї

менен анын кайрылуусу ка-роого кабыл алынгандыгы жєнїндє же баш тартуунун себептерин негиздеп кєрсє-тїї менен кароодон баш тар-тылгандыгы жєнїндє билди-рїї-маалыматты жиберет. Ан-дан ары электрондук билди-рїї басылып чыгарылат жана аны менен андан ары иштєє мыйзамда белгиленген тар-типте жїргїзїлєт. Электрон-дук жооптон тышкары Мам-лекеттик каттоо кызматы жа-ранга кат жїзїндє дагы жооп жиберет.

Мамлекеттик каттоо кыз-маты лексикалык ченемдер-ден тышкары сєздєр жана бас-мырлоочу пикирлер камтыл-ган, ошондой эле аракеттеги мамлекеттик тїзїлїштї кула-тууга жана улуттардын орто-сундагы жана конфессиялар-дын ортосундагы касташууга їндєгєн кайрылууларды кара-бай коюуга укуктуу.

ТАГДЫР

Жазира:Жазира:

“Кїйєєм єлїп, денем кїйїп кєчєдє

калдым”Саламат сыздарбы “Айбат” гезитинин жалпы жамааты! С и з д е р д и н г е з и т и ў е р д и дайыма алып окуйм. Айрыкча о к у р м а н д а р д ы н т а т а а л тагдырларын жазганыўар жагат. Мен да силерге єзїмдїн башыман єтїп жаткан тагдырым жєнїндє жазгым келди. Атым Жазира.

800 долларды актайын деп...Мектепти бїтїп шаарга келип жогорку окуу жайларынын бирине экономика факультетине тапшырдым. Окууга єтєєрїмдє эжем 800 доллар берип єткєргєн эле. Эжемдин эмгегин актайын деп кїнї-тїнї окуп атып окуумда ийгиликтер боло баштады. Биринчи курсту аяктаган соў айылыма барып ата-энеме эркелеп келдим. Окуум башталып сентябрь айы ортолоп калган мезгилде сабактан жатакананы кєздєй баратканымда колу-бутуман кармап бир машинеге салып кетишти. Олбурлуу жигиттер экен алым келбей койду. Ошентип мени Таластын бир айылына алып барышты. Мен тие турган жигиттин ата-энеси каза болуп калыптыр, ал їйдїн улуусу экен. Апамдар отургузуп коюшту.

Боюўдан алдыр, - деп кїйєєм токмоктодуОкууўду улантып аласыў деген макул болуп отуруп калдым. Тагдырыма баш ийип жашоомду Азирет менен уланттым. Башында мыкты кїйєє болуп аткан.

Турмушка чыккандан 6 айдан кийин боюма бїттї. Боюма бїткєнїн жолдошума айтсам, сїйїнмєк турсун кєўїлї чєгє тїштї. Курсагымдагы балам 3 ай болуп калган болчу. Жолдошум келет деп кечки тамакты жасап жаткан элем. Бир маалда Азирет жумуштан кызуу келди. Мен жасап койгон тамакты оозтийип да койгон жок. Кирип келип эле курсагыма

асыла баштады. “Эси жок катын, эмнеге тєрєйм деп жанталашып атасыў. Азыр жашсыў, карыганча дагы канча убакыт бар тєрєгєнгє жетишесиў! Курсагыўдагыны эртеўден калбай алдырт!” – деди. Мен эмнеге алдырмак элем, жашоону кургандан кийин балалуу болушубуз керек да, балалуу болгуў келбесе мени эмнеге алдыў? – десем эле курсагыма тепкилеп кирди.

Кєзїмдї ачсам реанимацияда экенминК є з ї м д ї а ч с а м р е а н и м а ц и я д а жатыптырмын. Боюмдагы балам тїшїп калыптыр. Ордуман турайын десем. Денем жанчылып калыптыр, кыймылдай албай койдум. Больницада 20 кїн жаттым. Апамдарга айтайын десем, байкуш апам єзї жїрєгї ооруп араў жїрєт. Жакшы болуп кетээр деп айткан жокмун. Кайнатамдын карындаштары ортого тїшїп атып экєєбїздї кайра жашатышты. 5 эркек эле, алардын кирин жууп, тамагын жасап малайдай эле иштедим.

Кїйєєм менин їйїмдє чогуу иштешкен келинди єпкїлєп...Жолдошум айыл єкмєтїндє иштечї. Нооруз болуп їйгє коллектив келет даярдан деп калды. Дасторконду жайнатып даярданып баштадым. Бир бєлмєгє чай берип, экинчи бєлмєнї эт бергенге даярдап койгон элем. Коноктор келишти, жакшы отурушкан. Бир маалда жолдошум эт чыгарам деп кеткен, кєпкє жоголгонунан эт бышырган очокко барсам ал жакта жок экен. Їйгє кирип эт тарта турган бєлмєнїн эшигин ача калсам кєзїў жамандыкты кєрбєсїн, кїйєєм єзї менен чогуу иштеген Назгїл аттуу келиндин кєкїрєгїн мыжыгып бетинен єпкїлєп атыптыр. Азирет! – десем, эшикти жап деп уят сєздєр менен мени сєктї эле ал бєлмєдєн кантип чыгып кеткенимди билбей калдым. Конокторго маанайымдын тїшкєнїн билдирбей тамактарын берип жайдары узатып алдым.

Кыз тєрєдїмАлар кеткенден кийин кїйєєм мени аябай сабады. Анда да суу ичип 15 кїн тєшєктє жатып калдым. Ал окуяны да апамдарга айткан жокмун. Арадан 2008-жылы Нурсеи т аттуу уулдуу болдук. Ошондон кийин жолдошум мындан ары тєрєбєйсїў деп катуу эскертти. Мен башында бул эмнеге тєрєбє деп уруша берет деп такыр тїшїнчї эмесмин. Бир жолу базарга барып калдым. Азык-тїлїк алып жїрсєм эле бир кыз мени айланчыктап сынап карап жїрдї анан жаныма келип, Азиреттин аялы сенсиўби жїдєгєн деди. Ызама чыдабай Азиретке келип ыйладым. Алменин биринчи сїйгєнїм, апасы мага бербей башкага турмушка чыккан- деп мени жоошутуп койду. Уулубуз болсо араў дегенде адам болду. Ооруканадан ооруканага жатып атып чоўойду. 3 жылдан кийин дагы боюма бїттї. Ошондо катуу оорудум. Ооруканага жатып калдым, анда да Азирет тєрєбє деп сабаган эле, мен сага даяр бала алып келем десе, тамашалап жатат деп маани деле берчї эмесмин. Кызымды аман-эсен тєрєп алдым.

Барын жолдошума айттымКызыбыз экиге чыгып калганда їй бїлєєбїз менен Ысык-Кєлгє эс алып келели деп балдарыбызды алып кєлгє жєнєп калдык. Жакшы эс алдык,

балдарыбыз да биз да капкара болуп кїнгє кїйдїк. Келе жатканда Нурсейит менен Жамила уктап калышты. Ошондо Азирет экєєбїздїн їйлєнгєгїбїздї айтып сєз баштап калды. Аркы-беркини сїйлєшїп келе жатканбыз анан мен анын ушул убакка чейин мага кылган жаман мамилесин, балдарым боюма бїткєндє эле тепкилеп балалуу болгусу келбегенин, баягы їйгє алып келип менин кєзїмчє бирєєнї єпкєнї, айылдагы бир келинден инфекция жугузуп келип, мен ооруп калганда жалап деп сабаганынын баарын айтсам, ыйлап менден кечирим сурады. Арадан бир аз убакыт єткєндє кїйєємдїн чогуу иштешкен келин менен болгон мамилесин уктум. Ал экєєнїн ортсунда эки эркек да бар экен.

Бир ай жомоктогудай жашадыкБир ай экєєбїз ынтымактуу жашадык. Ал мени башкача аяп, каалаганымды сатып берип, мен каалагандай жашоо жаўы гана башталганда жашоом аўтарылды! Азирет кїндєгїдєй эле иштен келип диванда кыйшайып жатып телевизор кєрїп аткан. Бир маалда суу сурап мен суу алып келгичекти эле кырылдап калыптыр. Доктурлар инсульттан каза болду дешти. Ошентип жаш балдарым менен жесир калдым.

Кайним казандагы тамакка мени тїртїп жибердиАйылдагы 1 кайним їйлєнїп шаарга бєлїнгєн. 3 кайним калды. Алардын дагы бирин їйлєнттїм, бири шаарга кеткен иштегени. Їйлєнгєн кайнимдин аялы начар чыкты. Мага атаандашат, єз билгенин кылат. Бир кїнї келиндей болуп эрте туруп уй саап койсоў колуў деле тїшїп калбайт десем кайним ага болушуп тамак бышып жаткан казанга мени тїртїп жиберди. Денем шорпого кїйїп калды. Коркконунан мени тєркїнїмє жеткирип койду. Баягы окуп жаткан окууман жок, же кїйєємєн жок, же жашаган їйдєн жок талаада калдым. Кыздар кїйєєгє кеч тийсеўер да окууўарды толук аяктап анан турмушка чыккыла. Турмушда кїтїїсїз трамплиндер кєп болот экен.

Жазып алган Тєлєбїбї Касымалиева

АНЕКДОТ

Аарылар кумда жаткан семиз кызды чагышпады, анткени алар "башка аары чаккан го" деп ой-лошту.

)))

-Кечээ аялым уялганынан єлїп кала жаздады.

-Кимден уялды анча? -Ой, їйдє жатсак єрт чыгып,

єрт єчїргїчтєрдї чакырганбыз. Анан алар келип эшикти каккы-ласа

ачпай жатпайбы,"боёно элек-мин" деп уялып.

)))

Мугалим эжей Муратка:-Мурат, "бала атты чаап келип,сууга тїшїп чєгїп кетти" дегенсїйлєм англисчеге кандай бо-

лупкоторулат?- Зе бой тыкы-тык, тыкы-тык,чулуп, булк-булк-буууулк...

24-январь, 2014-жыл

1414 КЫЗМАТБЫ ЖЕ ХИЗМЕТБИ?!

Тїркияда азыр єкмєт ме-нен тирешип жаткан белги-лїї коомдук ишмер Фетхуллах Гїлендин “Хизмет” кыймылы, маалыматка караганда, 140тай єлкєдє билим берїї жайла-рын, маалымат каражаттарын, изилдєє борборлорун ачкан. Кыймыл Кыргызстанда да єз ишмердїїлїгїн жїргїзїп ке-латат. Алсак, Кыргызстандагы тїрк окуу жайларда билим ал-ган жаштардын башын бирик-тирип, каржылап, студенттер їчїн атайын жатаканаларды ачкан.

Негизинен Фетхуллах Гїлен тууралуу Кыргызстанда кєпчї-лїк биле бербейт, маалымат аз. Ал тууралуу аздыр-кєптїр адам єлкєдє сапаттуу билим берет деп таанылган кыргыз-тїрк лицейле-рин ачкан адам катары билишет. Ошондой эле Гїлен башында тур-ган “Диалог Евразия” платформа-сы уюштурган маданият, билим берїї, адабият тармагындагы кызматташтыкты бекемдєєгє ар-налган конференция, талкуулар-дан учкай маалымат алып калы-шат. Анткен менен Кыргызстанда Фетхуллах Гїлен тууралуу китеп жазып, анын эмгектерин кыргыз тилине которуп жїргєн публи-цист Абдыкерим Муратовдун ай-тымында, Кыргызстанда бул тїрк диниятчысынын идеяларын кол-доп, жайылтып жїргєн кєптєгєн адам бар:

- Кыргызстанда Фетхуллах Гї-лендин идеясын колдогон адам-дар кєп эле. Бирок ал саясий мак-сатта бийликке аралашууну эмес, агартуучу, билим берїї тармагын-дагы кызматташууну єнїктїргєн адам катары белгилїї. Ошондой эле бул кишини Чыўгыз Айтма-товдун досу катары билишет.

Ошол эле учурда Фетхуллах Гїлен тїзгєн “Хизмет” кыймы-лы Кыргызстанда кандай иш-мердїїлїк жїргїзєрїн кєпчї-лїк анчейин биле бербейт. Атын атообону каалаган каарманыбыз “Себат” билим берїї мекемесине караштуу кыргыз-тїрк лицейле-

ринин бирин аяктаган. Лицейден соў Тїркиядагы жогорку окуу жайга єтїп, ал жакта Фетхуллах Гїлен тїзгєн “Хизмет” кыймы-лынын жатаканасында жашап, билим алган. Каарманыбыздын айтымында, акыркы жылдары “Хизмет” кыймылы Кыргызстан-да активдїї ишмердїїлїк жїргї-зїп жатат:

- Негизи Кыргызстанда “Хиз-мет” кыймылы жакшы эле єнїк-кєн. Бул кыймылдын жатаканала-ры ар бир облуста бар. Ал жерде жатаканаларды ачып, кыймыл-дын мїчєлєрї студент балдарды жашатат. Материалдык жактан жардам беришет. Жатакана їчїн акы алынбайт, бекер тамак-аш бе-

рилет. Жатаканаларда белгилїї бир тартип, эрежелер бар. Убак-тысын текке коротушпайт. Тар-тип жєнїндє айтсак, ал жагы аб-дан эле жакшы. Баарына убакыт бєлїштїрїлгєн. Маселен, китеп окуй турган атайын сааттарды бєлїп коет. Ал учурда диний ки-тептерди, же адабий китептер-ди окушат. Андан сырткары бул жатаканаларда Фетхуллах Гїлен, же тїрк диний ишмери Саид Нур-синин китептерин окуп турушат.

Каарманыбыз кошумчала-гандай, мындай жатаканаларды “Хизмет” кыймылынын бутуна турган, колунда бар мїчєлєрї каржылайт. Ал эми жергиликтїї жатаканаларда деле Тїркиядагы

жатаканалар сыяктуу эле диний їгїт иштери астейдил жїргїзїлєт:

- Тїркияда деле кыймыл так эле ушундай. Албетте, ал жакта бир аз жакшыраак єнїккєн. Ал жерде белгилїї бир иерархиясы бар. Канчалык кєп жашасаў, же дин жагынан єзїўдї кєрсєтсєў, кыймылдагы ордуў, даражаў кє-тєрїлє берет.

Маектешибиздин айтымын-да, єлкєдєгї эл аралык “Себат” билим берїї мекемеси “Хизмет” кыймылы менен тыгыз байла-нышта:

- Ачыгын айтканда, тїрк ли-цейлери деле “Хизметтин” кура-мына кирет да. Кыймылдын мї-чєлєрї потенциалдуу мїчє бол-чу жєндємдїї балдарды ушул жактан эле тарбиялап башташат. Тарбия иретинде лицейде кїндє “сукбат” (баарлашуу) єтїп турат. Башкача айтканда ушундай жол менен кыймылдын идеяларын си-ўирешет деп айтсак болот.

Негизи буга чейин деле Бор-бор Азиядагы гана эмес, башка єлкєлєрдєгї тїрк окуу жайлары-нын кєбїн диниятчы Фетхуллах Гїлендин кыймылы каржылары айтылып келген.

Кыргызстанда болсо Эл аралык "Себат" билим берїї мекемесине таандык 15 чакты лицей-мектеп-тер, бир университет бар. Аталган мекеменин вице-президенти Раи-на Асакеева да тїрк лицейлерди ачуу идеясы Фетхуллах Гїленге таандык экенин жашырбайт:

- Дїйнєнїн 100дєн ашык єлкє-сїндє, анын ичинде Кыргызстан-да дал ушундай окуу жайлардын пайда болушу Фетхуллах Гїлен-дин идеясы деп билем. Ал ар кыл катмардагы таланттуу, зиректїї, балдарга билим берїї максатын гана кєздєп келет.

Асакеева “Азаттыктын” су-роолоруна жооп берип жатып, ушул кїнгє чейин тїрк лицей-лерин он миўден ашуун окуучу бїтїргєнїн, “Себат” мектептери Билим берїї министрлиги менен макулдашылган сабактарды гана окутарын, диний їгїт иштери жок

экенин билдирди.Ал эми Фетхуллах Гїлендин

ишмердїїлїгїн иликтеген жур-налист Улан Исаков деле Кыр-гызстанда “Хизмет” кыймылы-нын иш алпарарын, тїркиялык диниятчынын идеясын колдогон бир топ адам бар экенин тастык-тайт. Исаковдун айтымында, бул кыймыл кайсы бир саясий мак-сатты кєздєбєйт:

- “Хизмет” кыймылы тууралуу кыскача айтсак, динге ишенген адамдардын Алланын ыраазылы-гы їчїн биригип, жашаган чєйрє-сїн, єз єлкєсїн оўдоо максатын-да, элди агартуу максатында єз-дєрїнєн арткан каражатты садака иретинде чогултуу кызматы деп тїшїнсєк болот. Бул кыймылдын Фетхуллах Гїлен менен тїздєн –тїз байланышы - ал аксакал ба-шынан баштап, башкаларды їгїт-тєп келген кыймыл экендигинде.

Бирок саясий эксперт, Борбор Азиядагы Америка университе-тинин окутуучусу Эмил Жураев “Хизмет” кыймылынын єкїлдє-рї кайсы бир мезгилде саясатка аралашышы мїмкїн деген ойдо:

- Албетте, Кыргызстанда ким-дир бирєєлєр саясатка аралаш-пасын деген эч тыюу жок. Анын їстїнє бул кыймылдын мїчєлєрї абдан мыкты билим алган, бар-дык жагынан жетишкен жаш эли-танын єкїлдєрї. Булардын дагы бир єзгєчєлїгї - абдан биримдик-те иш алып барганды билишет. Ошондуктан бул кыймыл саясат-ка аралашса, келечекте мїмкїнчї-лїгї чоў. Ошол эле учурда булар саясатка келсе, Кыргызстанда се-кулярдык тїзїлїштї бузууга ара-кет кылат дегенден мен алысмын.

Ал эми “Себат” лицейлеринде окуган, жатаканаларында жаша-ган студенттер алар їчїн тїзїл-гєн шарттарды макташат. Неги-зинен студенттер диний їгїт иш-тери жїргїзїлбєсїн айтышканы менен айрымдары кээде чогулуп турушарын, Фетхуллах Гїлендин осуяттарын, динди талкуулап ка-лышарын жашырышпайт.

Булак: Азаттык їналгысы

Тїрк ишмери Гїлендин Кыргызстандагы таасири

КАТУУ СУУК-ТАН, ЖЇРЇП БАРАТКАН

ПОЕЗД ТОЎУП КАЛДЫ

АКШнын тїндїк-чыгыш бєлї-гї катуу ызгардан дагы эле азап чегишїїдє. Кэчээ Нью-Йортон Вашингтон шаарына бараткан эл ташыган поезд жїрїп бараткан жеринен тоўо баштаган. Бул ту-ралуу France TV каналы атайын тартып келген. Жїрїп бараткан поезддин эшик терезелерин муз каптап, ачылбай калган. Шок бол-гон жїргїнчїлєр улам кийинки аялдамада барчу жерине жетпей тїшє башташкан. Америка бий-лиги улам улам муктаждык бол-босо їйлєрїнєн чыкпоону сунуш-тап жатат. Делавэр, Нью-Джерси жана Нью-Йорк штаттарында єз-гєчє кырдаал жарыяланды. Таби-гаттын мындай каарынын электр энергиясы їзгїлтїккє учурап, бул аймактарга болгон миўдеген учуулар токтотулду. Акыркы жу-мада эле беш кишинин тоўуп єл-гєндїгї туралуу маалымат ММК жарыяланды.

ЖАПОН ОК-МУШТУУЛАРЫ ЭЎ ЧОЎ ДИНОЗАВР-ДЫН СЄЄКТЄРЇН

ТАБЫШТЫЖапониянын Хоккайдо уни-

верситетинин окмуштуулары єлкєнїн тїштїгїндєгї Мукава шаарына жакын бєксє тоолор-дон эў ири динозаврдын скеле-тин табышты. Анын узундугу 8 метр жана салмагы 7 тоннадан ашышы мумкїн. Азыр окмуш-туулар скелеттин 30� казып бїтїп калышты. Бул аймакта алгачкы динозавр сєєктєрї 2003-жылы чыккан. Анда окумуштуулар бул байыркы жаныбардын куйругун жана бир канча тиштерин табыш-кан. Андан бери тынымсыз жїр-гїзїлгєн казууларда 100 жакын сєєктєрдїн бєлїктєрї табылган. Окмуштуулар тобунун жетек-чиси Ёсицугу Кобаяси акыркы 10 казуулар натыйжасын берип, бул скелет толугу менен казылып алынаарын билгизди. Динозавр байыркы заманда 85 миллион жыл мурда жашаган. Анын єзгєчє мурду болгон. Эмнегедир єрдєк-тїн тумшугуна окшош. Ал сааты-на 50 км ылдамдыкта жїгїргєн.

ОКУМУШТУУЛАР ЧЫЛЫМ-ДЫН ДАГЫ БИР ТОП ЗЫЯН-

ДАРЫН ТААП ЧЫГЫШТЫАмерикалык дарыгерлер таме-

ки тартканда пайда болуучу оору-лардын тизмесин дагы узартты. Алар азиздик, экинчи типтеги кант диабети, жоон ичеги менен боордун рагы жана эркектердин жыныстык жактан алсыздыгы деп айтышты. АКШнын санитардык дарыгери Борис Лушняк азыркы чыккан чылымдар єпкєнїн рагы жана бир нече ооруларына эле эмес, эми жаўыларынын жаралы-шына себепкер болорун жар сал-ды. Жогоруда саналган илдеттер-ден сырткары тынымсыз чылым тиштеп жїргєндєр кургак учукка, муун ооруларына, иммундус сис-теманын жабырланышына кабы-лышы мїмкїн. Ал эми пассивдїї чылымчыларда инсульт болуп ка-луу кооптуулугу бардыгын маа-лымдашты. "2014-жылы чылым тартуудан жабыркаган жарым миллионго жакын адам кєз жу-мат. Кїн сайын 3200 адам єзїнїн алгачкы чылымын чегет. Эгерде абал ушундай тейде жїрїп отур-са, 5,6 миллионго чукул балдар жана єспїрїмдєр эрезеге жеткен-де кєз жумат",- деп айтты АКШ-нын санитардык дарыгери. Бол-

жол менен бїгїн АКШнын жа-шоочуларынын 18�ы чылым чегет. 1964-жылы, б.а. тамеки тарткан-дар арасында биринчи изилдєє жїргїзгєндє кєрсєткїч 42� болгон деп билдирди Интерфакс.

СИРИЯДАГЫ СОГУШТУН ЧЫГЫМЫ 22 МИЛЛИАРД

ДОЛЛАР БОЛДУСирия єкмєтї согуштун айы-

нан болгон экономикалык чы-гымды 22 миллиард доллар деп кєрсєтїштї. Бул туралуу мамле-кеттик "Аль-Ватан" гезити жазып чыкты. Єкмєттїн вице-премьери Омар Галаванджи согуштун чыгы-мын 3250 миллиард сирия фунту ( болжолдуу 21,6 миллиард доллар) болоорун билдирген. Атка минээр бул чыгым кїндєн кїнгє єсїп ба-раткандыгын айткан. Дагы мурун 2012 –жылы бул чыгым болжолу менен 14 миллиард доллар бол-гон.Сириянын экономикасы ор-ду -тїбї менен талкаланган. Кээ бир аймактар жарым жартылай талкаланса кээ бир имараттар то-лугу менен кулаган. Эў кєп зыян чеккен Алеппо шаары аталууда. Ал бир кезде єлкєнїн єндїрїш-тїк шаары болгон. Азыр ал жер-де атышудан талкаланган има-тарттар гана калган. Эки жылга

аяк басып бараткан ички тире-шїїдєн 130 миўге жакын киши єлїп миллиондогон адамдар ка-чып жїрїшєт.

АКШНЫН КООП-СУЗДУК КЫЗМАТЫ

КЇНЇНЄ ДЇЙНЄДЄН ТЕЛЕФОН АРКЫЛУУ

200 МЛН МААЛЫ-МАТ АЛАТ

Американын коопсуздук кыз-маты (NSA) кїнїнє дїйнєдєн уюлдук телефондордон 200 мил-лион маалымат кєчїрїп алат.Бул туралуу Англиянын Guardian ге-зити жазып чыкты. Басма АКШ-нын мурдагы тыўчысы Эдвард Сноуден берген маалыматтары-на шилтеме жасап, Американын коопсуздук кызматы (NSA) ди-житал GCHQ программы аркылуу кїнїнє дїйнєдєн уюлдук теле-фондордон 200 миллион маалы-мат кєчїрїп алаарын кабарлады. Бул программа аркылуу жоопсуз чалууларды жасап, электрондук дареги жана башка ысымдарга кире алышат. 2012-жылга чейин жїргїзїлгєн бул иш чараларда шек санаган бардык маалыматтар чогултулуп келген.

24-январь, 2014-жыл

1515СКАНВОРД

24-январь, 2014-жыл

16 АКТЕР МАЕК

СЫР СЄЗДЇ ЧЕЧМЕЛЕП, СЫЙЛЫК АЛ

Óðìàòòó îêóðìàíäàð!Сиздерге конкурс сунуштап жатабыз. Тємєндє

берилген QR-коддо эмне жазылганын ким биринчи табып, ал сєздї 0772-16-11-00

номерине QR-код деген сєздї кошуп SMS жазып жиберсе, ошол абонентке сыйлык

катары 200 бирдик салынат!*Бул сандын жообу, кийинки санда жазылат.

Єткєн сандын жообу: Бюджет(жоопту 0555-231155** абоненти биринчи тапты)

“Тамашоуго єзїмдї пиарлоо

їчїн гана чыккам”Азамат Арыков:

Актер, режиссер, мурунку тамашоучу Азамат Арыков менен маек.

- Азамат мырза, Тамашоу менен жакшы таа-нылган элеўиз, андан кеткениўизге эмне себеп болду?

- Тамашоуго болгону кичине єзїмдї пиарлоо їчїн га-на чыккам, Алдыга койгон максатым кино болчу.

- Азыр Тамашоуго чакырса кайра барат белеўиз?- Азыр Тамашоуга чакырса конок катары гана бар-

макмын, айрым учурларда кээ бир командалар тама-шасына чакырышат жардам катары. Андай учурларда колуман келген жардамымды аябаганга аракет кылам.

- Таалай Бектурганов тууралуу толук метраж-дуу фильмди тартып бїтїп калдыўызбы?

- Таалай Бектурганов тууралуу тасма азырынча ток-тотулган. Анын ордуна Аят 3 жана азыр Ат оюндары тууралу кино тартканы турабыз. Бардык нерсенин єз убагы болот экен. Буюрса, ал кинону тарта турган кїн да алыс эмес.

- Аят 3 тасмасын кєрїїчїлєргє сунуштап жа-тасыз. Аят тєрттї качан тартайын деген пла-ныўыз бар?

- Аят 4 Кудайдын буюрган кїнї. Бирок 2 же 3 жылдан кийин тартуу пландарымда бар.

- Кино деп жїрїп їй-бїлєўїзгє кєўїл бурбай кал-ган жоксузбу?

- Иш менен їй-бїлєгє убакытты теў бєлгєндїктєн, ал жагынан кєйгєй жок. Негизи адам ар бир мїнєтїн туура пайдаланса, эч кандай маселе деле жаралбайт болуш ке-рек. Мен кичинемен эле убакытты туура пайдаланганга аракет кылып келем. Ошондуктан кєп иштерди жасаганга їлгїрєт болушум керек.

- Уулуўуздун да сизди тартып актёр-режиссёр бо-лушун каалайсызбы?

- Уулум єз кесибин єзї тандайт. Эгер актер же режиссер болсо ага да каршы эмесмин, тескеринче колдойм. Неги-зи баланын кесип тандоосуна ата-эненин кийлигишпєє-сї керек экен. Болгону кайсы кесип кандай экенин туура тїшїндїрїї керек. Ал эми бала болсо єзї кайсы кесипке шыктуу болуп, кайсы кесипти сїйсє, сїйгєн ишин мыкты алып кете алат. Ал эми ага таўуулап эле бир окууну оку-туп койсо, эч кандай мыкты адис боло албайт. Себеби, ал окууну єз каалоосу менен окубай, ата-энесинин каалоосу менен окуган.

- Тасмада боксчу болдуўуз, жашооўузда спорт ме-нен машыгасызбы?

-Жашоодо спорттон алыс эмесмин. Спортсуз жашоо эр-

кек-т е р -ге мїнєздїї болбой калат го. Эркек деген бир їй-дїн, керек болсо мекендин коргоочусу болот. Ошого жара-ша дене мїчєнї да чыў алып жїрїї зарыл деп ойлойм. Кїнїгє кадимкидей дене тарбия кєнїгїїлєрїн жасайм, алкоголдук ичимдиктерди ичпейм, туура тамактанам.

- Профессионалдуу бокска чыкканга чамаўыз жетеби?

- Профессионалдуу бокска чыгуу жєнїндє ойлонуп да кєргєн эмесмин. Бєдєнєнї сойсо да касапчы сойсун, - дегендей, профессионалдуу бокска ємїрїн бокска ар-нагандар эле чыкпаса, биз кино менен эле жїргєнїбїз жакшы го.

- Тасма тартканга каражатты кайдан табасыз? -Азыркы учурга чейин Замандаш ассоциациясы кол-

доп келген. Демєєрчї жок болсо, кино тартуу єтє кы-йынга турат.

- Азамат Аяттан байып атат, - деп эшиттик. Сыр болбосо кинодон байыганга мїмкїнбї?

- Кинодон байыганга толук мїмкїн. Байуу максатын-да тартылган кинолорду деле кєрїп жїрєбїз. Эгер кино сїйї їчїн эмнени кєргїсї келип жатканын билип, ошого жараша тартсаў жакшы албетте. Анан чампаламай кылып эптеп тартып койсоў, киного кеткен каражатты да таппай каласыў. Мен негизи акча табуу максатында эмес, Кыр-гызстандын киноиндустриясына кандайдыр бир салым кошуп, тарыхта єзїмдїн кичине болсо да изимди калты-руу максатында тартам. А мен кинодон байыган жокмун, бирок жашоом кудайга шїгїр.

- Дизайнерлик кесибиўиздин кереги тийип жата-бы?

- Албетте, дизайнерлик кесибимди дайым єзїмдїн тас-маларымда колдонуп келем.

Тєлєбїбї Касымалиева

Назира Бердигулова, теле алып баруучу:

“ЭЧ КАЧАН ИЧИП КЄРГЄН ЖАН ЭМЕСМИН” деп жатат.

Єткєн саныбызда Назира Бердигулова Бек Борбиевдин концертинде кызуу абалында чыкканын жазганбыз. Эми Назира эжекебиз реакцияга келип, кийинкилилерди айтты:

- Жеке гана сахнада эмес, башка учурда де-ле “Бек БАрбиев” деп айтамын. Ошол жер-де шоубизнестеги аксакалдар, эл сыймыгына ээ болгон маданий кызматкерлер турса, ичип алып сахнага чыгуу туура эмес болушу керек. Бул биринчи. Экинчиден ичип алып, кызуу жїргєнїмдї ким кармап алыптыр? Эч качан ичип кєргєн жан эмесмин - дейт

Кантсе да ал концертте кєпкє сїйлєгєнїн биз эмес, башка гезиттер белгилей кетишкен.