ЖЭЭНБЕКОВДУН ДАГЫ АКЧА ТАЛАП КЫЛГАНДЫГЫН АЙТТЫ

5 айлык баласын 70 миў сомго сатып…

12

redactor@aibat.kg • ¹ 80 • 30-ìàé, 2014

ТУРСУНБЕК АКУНДУН “ХАЯТТА” КЕЎСЕСИ ЖОК ЭКЕН...

www.aibat.kg

30-ìàé, 2014 30-ìàé, 2014

Жол тоскондор мыйзам бузушууда 3

Эльвира СУРАБАЛДИЕВА:

Мирлан БАКИРОВ:

ШАХИДА АМАНБАЕВА 1,5 МЛН ДОЛЛАР КОМПЕНСАЦИЯ АЛАБЫ?!

2009-жылы бийликти сотко берип, чиновниктердин катасынан 10 жыл

ашыкча отургандыгы їчїн компенсация та-лап кылган. Колумбия округу бул иш боюн-ча жооптуу болгондуктан “Синглетари ко-пенсация талап кылганга акысы жок” деген, анткени ал отуруп чыккан “срок”, козголгон иштин курамы боюнча берилїїчї максимал-дык мєєнєттєн ашкан эмес.

Бирок Синглетари єз позициясын бер-ген эмес жана сотту утуп алып, ар бир

отуруп чыккан жыл їчїн 230’000, жалпы 10 жыл їчїн 2.3 млн доллар алмак болот.

Бул чечимди чыгарган сот Эми Берман Джексон, комиссиянын – “Синглета-

ри оор кылмыш кылганы їчїн компенсация талап кылганга акысы жок” – деген сєзїнє

“шок болгон”. Анткени, ал оор кылмышты Синглетари кылган дагы эмес да! “Юрист-тердин ою боюнча мурда, турмушунда ката-чылыктар болгон адам, боштондукка жана гумандуулукка акысы жок окшойт” – деп, сот баса белгиледи.

2010-жылы Токмок шаарында адам єл-тїрїї фактысын жаап-жашырган деген

айып менен кармалып, камакка алынган Ша-хида Аманбаева, ушул жылдын 29-май кїнї боштондукка чыкты. Аны Чїй облустук соту, тагылган айып боюнча кїнєєлї деп таап, 4 жылга кести. Бирок Шахида тергєє аба-

гында їч жарым жыл отургандыктан, жаза мєєнєтї эчак эле аяктаган болуп эсептелет (сот 1 кїн тергєє абагында жаткан мєєнєттї 3 кїн тїрмєдє жатканга барабар деп чечти).

Ошондо, жєнєкєй математикалык эсеп-тєєлєрдєн кийин Шахиданын жаза

мєєнєтї он жарым жылды тїзїп жатат (їч жарым жылды 3кє кєбєйткєндє). Эгер сот 4 жылга кескен болсо, алты жарым жыл-дык ашыкча мєєнєт їчїн, Шахида Аман-баева компенсация талап кыла алабы, же “Кыргызстан Америка эмес!” деп эле калып калабы? Кыргызстандын “демократиясы” Американыкынан кем эмес болгондо, Ша-хида деле мїмкїн 1,5 млн доллар алып кал-мак беле (6,5*230’000=-1’495’000), бирок ал ойго сыйбас кыял...

Шахиданы тергєє абагында эмне кы-лышканы белгисиз, басмак тїгїл

сїйлєгєнгє алы келбей, сот чечими чыгып, абактан бошотулгандан кийин энесинин ку-чагында эсин жоготту.

Башкачасынан эсептешсе дагы – 4 жыл-га кесилсе, тергєє абагында максимум

1,5 жыл отурмак, бирок ашыкча дагы 2 жыл убакыт кеткен. Бийликтенби, тергєєчїлєр-дєнбї, соттонбу же башкалардан кеткенби, айтоор ошол ашыкча 2 жыл їчїн компенса-ция талап кылып, аягына чыгып, процесс-ти утуп алуусуна жана ден-соолугу оўолуп, тезирээк сакайып кетишине тилектешпиз!

Бектур БАЙМОЎОЛОВ

5

4

12

Лимонду ачкарын суу менен ичїї керекЛимонду ачкарын суу

Телеканалдардын биринде иштєєгє сунуш кылышууда

Сїйїїдє туруктуусузбу?(тесттен єтїп кєрїўїз:)

3

12

Чолпон ТАЛИПБЕКОВА:

30-май, 2014-жыл

2 БОЙКОТ

Гезит ээси:"Айбат Аймак" коомдук фонду

Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер.Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу.Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде

катталган,

Каттоо № 1853Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды

Гезит келишим баада.

Буйрутма №1302 Нускасы: 2000

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: redactor@aibat.kg

Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Редакциялык жамаат:Акинай АЙДАРОВАРахатбек РЫСАЛИЕВТєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВАДамир ЭСЕНГУЛОВМирбек АСАНАЛИЕВ (0777 15 99 45 Нарын)

Рыскїл ТЫНЫБЕК кызы (03943 43679 Ыссык Кєл)

Жооптуу редактор:Мелис АРТЫКОВ

Коммерциялык директор:Бектур БАЙМОЎОЛОВ (0772) 16 11 00

Дастан БЕКЕШЕВ, ЖК депутаты:

ПРЕЗИДЕНТ АЛМАЗБЕК АТАМБАЕВ ЧЕК АРАЧЫЛАРГА ЖАЎЫ ЇЙДЄН, БАТИРЛЕРДИН АЧКЫЧЫН ТАПШЫРДЫ!

Ушул жылдын 28-май кїнї, Жал кичи ра-йонунда салынган жаўы їйдєн, 72 чек арачы жоокерлердин їй-бїлєєсїнє, батирлердин ачкычтарын президент тапшырды. Алардын ичинен 5и –кызматын єтєп жатканда каза болгон жоокерлердин аялдарына, жана 3ї – Ооганстанда кызмат єтєгєн интернацио-налист –жоокерлерге берилген.

“Мен, бул салтанаттуу маарекеге капысы-нан келип калган жокмун” – дейт президент. Анын айтуусу боюнча. 2007-жылы, премь-ер-министр болуп турган кезинде, ушул їйдї салуу боюнча єкмєттїн чечимине кол кой-гон. “Акча бар болчу жана курулуш 1-2 жыл ичинде бїтмєк. Бирок, мен премьерликтен кеткенден кийин, тилекке каршы ал акча башка жака кеткен. Акыры бул їй, мен кол койгондон кийин 7 жыл єтїп бїттї” – деп белгилей кетти Алмазбек Атамбев. Ошен-тип 72 їй-бїлєє сїйїнїп отурган кези. Ко-нуш кут болсун!

«КЫРГЫЗАЛТЫН» ААК БАШКАРМАЛЫК ТЄРАГАСЫ Д.ЖАПАРОВ КАМАККА АЛЫНДЫ

Тергєє органдары , 28-майда «Кыргы-залтын» ААК башкармалыгынын тєрагасы Дилгер Жапаровду кармады..Маалыматка таянсак, Д.Жапаров КР Кылмыш-жаза ко-дексинин 221-беренесинин 2-бєлїмїндє (коммерциялык жана башка уюмдардын кызматкерлеринин ыйгарым укуктарын кыянаттык менен пайдалануусу) каралган кылмыш белгилери боюнча кылмыш иштин алкагында кармалды. Бул тууралуу Башкы прокуратурадан билдиришти.Учурда Д.Жа-паров Бишкек ШИИББдин убактылуу кар-моочу жайында камакта.

АК-ЖАР АЙЫЛЫНА МЕКТЕП КУРУУ ЇЧЇН 10 МЛН СОМ БЄЛЇНЄТ

Билим берїї жана Илим министри Ка-нат Садыков Кочкор районунун Ак-Жар айылындагы 2007-жылы колдонууга бе-рилип, 2 жылдан соў жарактан чыгып калган мектепке барды. Маалыматка ыла-йык, К.Садыков айылдын жашоочулары, жергиликтїї кеўештин депутаттары жана мектептин мугалимдери менен жолугуш-ту. Ал ушул жылы баштала турган жаўы мектептин курулуш иштерине 10 млн сом бєлїп берїї жєнїндє маалымдады. "Оў-доп-тїзєє иштери жїргїзїлє турган бош їйлєрдї карап чыгып, сентябрдан тарта мектеп окуучулары окууларын улантышат деп айткандыгын", - аймактык кабарчы-быз кабарлады. Ушул “Хан Теўри” курулуш компаниясына эч кандай укуктук баа бе-рилбегени жана ошол убактагы ЖКнын тєрагасы Адахан Мадумаров, ушул ком-панияга жан їрєп колдогонун экс –ми-нистир Ишенбай Кадырбековдун айтканы бар. Ушул аты аталган инсандар азыр деле жогорку кызматтарда олтурушат. 10млн сомду элден эмес, эргулдардан алса жак-шы болмок- жолдош министр.

УЧУРДА АЙДООЧУЛУК КЇБЄЛЇКТЇ 10 МИЎ СОМГО САТЫП АЛУУГА БОЛОТ

ЭМИ АЙДООЧУЛАРДЫ ЭЛЕ ЭМЕС, ЖОЛ КЫЗМАТКЕРЛЕРИН ДА ЧОЎ АЙЫПКА ЖЫГУУГА БОЛОТ!

Ички иштер органынын кызматкери ай-доочуну жєнї жок тозуп токтоткон болсо, анда ал 20 миў сом айыпка жыгылат.

29-май кїнї Жогорку Кеўештин депу-таттары, жол эрежелерин бузгандарды ад-министративдик жоопкерчиликке тартуу боюнча Кодексти оўдоп-тїзєє мыйзам дол-боорун, биринчи отурумда кабыл алышты.

Мыйзамга ылайык, эгер кызматкердин єздїк кїбєлїгї жана дислокациялык кар-тасы жок болуп, айдоочуну жєнї жок ток-тоткон болсо жана себептїї токтотконун далилдеп бере албаса (фото, видео камерага же башка техникалык аппаратка тїшїрїл-гєн далил), анда ал кызматкер 20 миў сом-дук административдик айыпка жыгылат.

Сїйїнгєнїбїздїн себеби – эми айдоочу жана жол кызматкери бирдей жооптуу жана эки тарап теў мыйзамды бузбай, укуктарын коргойт деген тилек!

СЫРТТАГЫ МЕКЕНДЕШТЕРИБИЗ ТАЛИЕВАНЫ «ТАЙСЫН» ДЕШТИ

«Ар-намыс» фракциясынын сунушунун негизинде Маданият, маалымат жана туризм министрлигинин «эки тизгин, бир чылбы-рын» колго алган Камила Талиевага кара-та нааразычылык кїчєгєндєн кїчєп барат. Алгач єнєр адамдары єкмєт їйїнїн алдына єкїрїп тїшїп, Талиеванын келиши менен маданият тармагынын «жаназасы» окулга-нын билдиришсе, эми ага чет жерде жїргєн кандаштарыбыз каршы чыга башташты.

Токтогул Сатылгановдун 150 жылдык мааракеси 3-майда Астана шаарында єт-кєнї маалым. Демократ акынга арналган “Ала Тоо булбулу –Токтогул” аттуу иш-ча-раны Казакстан эл ассамблеясынын мїчєсї болгон “Кыргызстан-Астана” этно-маданий биримдиги уюштуруп, аны єткєрїїгє Ас-тана шаарынын жетекчилиги, Тїрк акаде-миясы жана ТЇРКСОЙ уюму колдоо кєр-сєткєн экен. Ал эми салтанатка Маданият министри Камила Талиева конок катары гана чакырылыптыр. Мааракенин башкы уюштуруучусу, “Кыргызстан-Астана” этно-маданий биримдигинин жетекчиси Шавкат Исмаиловдун «Азаттык» радиосуна курган маегине караганда, Камила айым Кыргыз-станга келгенден кийин маалымат каражат-тарына курган маегинде ал иш-чараны єзїнє ыйгарып алган жана чыныгы уюштуруучу-ларын унутта калтырып койгон. «Биз эки айдан бери чуркап жїрїп, ошонун баарын уюштурганбыз. Жок дегенде уюштуруучу-лар ушулар деп, атыбызды айтып койбойбу. Менде “Замананын” жаздырылган берїїсї турат. Ал жерде да “биз єткєрїп келдик” дейт. “Єткєрїп келдик” дегени “мен барып єткєрдїм” деп айтып жатканы да. Мындан улам, Казакстан, Россия жана Тїркиядагы Кыргызстандын диаспора єкїлдєрї мындан ары К.Талиева менен кызматташуудан баш тартышты. Бойкот дегенибиз, эгер Камила Талиева бир иш-чара уюштурса барбай-быз. Эмне їчїн барбай тургандыгыбызды да ачык жарыя кылабыз. Анан єзїбїз дагы

ушул сыяктуу дагы бир иш-чара уюшту-ра турган болсок, башкасын чакырсак да, Талиеваны чакырбайбыз» деген Шавкат мырза диаспора єкїлдєрї вице-премьер Элвира Сариевага ачык кат жолдошконун кошумчалады.

Бул окуядан кєп єтпєй океандын ары жа-гындагы «Кыргыз Клаб» бирикмесинин же-текчиси Айбек Хакимов АШКдагы кыргыз диаспорасы да Камила Талиевага байкот жа-рыялаганын жар салды. Анын интернеттеги социалдык тїйїндєгї баракчасына жазганы-на караганда, 3-майда Астана єткєн иш-ча-раны К.Талиеванын єзїнє менчиктештирип алганы себеп болуптур. А.Хакимов Россия, Казакстан, Тїркиядагы мекендештерибизди колдоо иретинде ушундай кадамга барыш-канын жашырган эмес.

Эркин басылмалардын бири тамаша-чын-га чалып жазгандай, «Тандаган Талиевага жолугат» болуп жатабыз. «Ар-намыстын» «атасы» Феликс Куловдун жїргїзгєн кадр саясатынын кейпи ушул. Камила айым Саяк-бай Каралаевди «залкар композитор» деп уят болуп, четтеги мекендештерибиздин наа-разычылыгын жаратып жатса, Абдырахман Маматалиев єгїнї Баткендеги чыр-чатак менен жеринде тааныша коем деп жатып бир саатча туткунга тїшїп, єлдїм-талдым дегенде бошонуп чыкты. Убагында «темир генерал» атыгып, кийинчерээк «желим гене-рал», «жыгач генерал» атка конгон Феликс Шаршенбай уулунун карылыкка алдырга-ны ушул эмеспи

Ушул жылдын 28-май кїнї, Жал кичи ра-

СЇЙЇНЧЇ

Учурда айдоочулук кїбєлїктї 10 миў сомго сатып алууга болот, деди «Ар-На-мыс» фракциясынын депутаты Дастанбек Бекешев 29-майда парламенттин отуру-мунда.Анын айтымында, документтерди эки кїндє даярдоого болот, бирок кор-рупция менен каршы кїрєш жїргїзїїдєн улам анын баасы 5 миў сомдон 10 миў сомго жогорулады.«Айдоочулар сынак тапшыруу жєнїндє арыз жазат. Бирок, эч ким єзїнєн сынак албайт», - деген эл єкїлї, мыйзам долбоорунда авто мектеп-терде практикалык сабактардын видео жазуусун талап кылуу жана єз алдынча даярдануу менен кїбєлїк алууга тыюу салуусунушталат, деп кошумчалады.«А-та Журт» фракциясынын депутаты Улук-бек Кочкоров, маселе даярдоодо эмес, де-ген пикирин билдирди. «Маселе кїбєлїк Мамлекеттик каттоо кызматынан кантип берилээринде. Тиешелїї параны алган кызматкерлер кїбєлїк жазып беришет. Ал жакта коррупцияны жок кылсак, ма-селе болбойт, айдоочу їйїнєн, мектептен же чет жерден окуганында айырма жок», - деди У.Кочкоров.

30-май, 2014-жыл

3САЙ-САТ

Тамаша эме-е-с!:

Кубан АБДЫМЕН, саясат таануучу:

Мирлан БАКИРОВ, ЖК депутаты:

А.КЕЛДИБЕКОВДУ СЫРТКА АЛЫП ЧЫГЫП КЕТЇЇ АРАКЕТИ КЄРЇЛЇЇДЄ

«ШРЕК» САТЫБАЛДИЕВ ЭМИ КРИМИНАЛГА ЖАБЫШТЫБЫ?

ЖОЛ ТОСКОНДОР АЙРЫМ АДАМДАРДЫ ЄТЄ ТАЗА ДЕП АДАШЫП АТЫШАТ

ЖОЛ ТОСКОНДОР МЫЙЗАМ БУЗУШУУДА

ЖоКенин 29-майдагы жыйынында абак-тагы депутат Акматбек Келдибековго бай-ланышкан маселе кєтєрїлдї. «Ата журтчу» Жылдызкан Жолдошева партиялашынын абалы оор экендигин, аны чет єлкєгє алып чыгып дарылоо керектигин билдирди. Би-рок, муну тастыктоочу документтерди кєр-сєткєн жок. Ушунун єзї «ата журтчулардын» Келдибековду оорусуна шылтоолоп, сыртка алып чыгып кетїїнї кєздєгєнїн айгинеле-

бейби? Бул биринчиси деп туруўуз.Экинчиден, эл єкїлдєрї А.Келдибеков-

дун баш коргоо чарасын єзгєртїїнї талап кылышты. Ал эми мыйзам боюнча, соттун чечимине кийлигишїїгє эч кимдин укугу жоктугун депутаттар билишпейби? Ойда сонун билишсе керек, ошого карабай, ата-йылап талап кылып жатышкандары эмне-ден кабар берет?

ЖК тєрагасы Асылбек Жээнбеков жетек-чилик тараптан А.Келдибековго тийиштїї шарттар тїзїлїп берилгенин айтты. «Жан-сакчы керек десе жансакчы бєлїп берген-биз. Дарыланам десе ооруканага жаткыр-дык. Парламенттик демократияны эмне їчїн курабыз деп жатабыз? Биз бардыгы-на ачык айкынбыз, депутаттар тарабынан бардык маселелер ачык кєтєрїлїп жатат. Нааразычылык акцияларын єткєрїш керек, бирок жол бууган жарабайт. Бул эскирген ыкма» деген спикер алайлык туугандарды жолду ачып, мыйзам чегинде талап коюу-га чакырды.

Убагында популярдуулукка ээ болгон «Шрек» мультфильминдеги башкы каарман Шректи мурдагы Башкы прокурор Элмурза Сатыбалдиевге салыштырып, ага «Шрек» лакап атын ыйгарышкан эле. Ал эми Шрек-тин жанынан чыкпай, кээде чукулдаша уру-шуп, кээде элдешип, ынак дос болгон Эшек-ти «Азия Ньюс» гезитинин башкы редактору Асланбек Сартбаевге окшоштурушат. Бул эки эргулдун кантип кыздарды кылтагы-на илгени, «Шректин», тоюс, Элмурза Ра-кыевичтин єзїнє жакпаган саясатчылар-ды Асланбектин колу менен «жайлаганы», «Азия-Ньюстан» «бомбалаганын» тар чєй-рєдєгїлєр жакшы билишет. Эми ага кенен токтолбойлу, аталган гезиттин кечээги са-нындагы кызык кєрїнїштї ортого салалы.

Гезиттин 6-бетинде «А.Анапияев Улуу Орозо айында мекенине кайтабы?» аталыш-тагы куш тилиндей кабар жарыяланыптыр. Анда кримдїйнєнїн тєбєлдєрїнїн бири са-налган Алманбет Анапияевди: «Эл аралык «Алыш» белбоо кїрєш федерациясынын президенти Алманбет Анапияев буга чейин айрым МЕНТтер тарабынан караланганы, алтургай президентке чейин тескери маа-лыматтар жеткени боюнча сєз болуп келет. Ошонун айынан ал алыскы Араб єлкєлє-

рїнїн биринде жїргєнї маалым. А эл ара-сында болсо Алманбет мырзаны меценат, кайрымдуу инсан катары кабылдашканын кєрїп эле жїрєбїз. Натыйжада бизге жет-кен маалыматтарга караганда А.Анапияев Улуу Орозо айында мекенине кайтаары. Бишкекке келери боюнча кабарланууда» деп кєкєлєтє мактаптыр. «Эшектин», кечи-ресиздер, Асланбектин акеси Элмурзанын буйругусуз кимдир бирєєнї жамандап же мактабасын эске алсак, Э.Сатыбалдиев Ана-пияевди ачык пропагандалай баштаганда-гы кербезиби? Саясатчылар бїтїп эми «ка-раларды» мактата баштаганы эмнеси ыя?

А.Анапияев менен белгилїї изкубар, Бишкек ШИИБнин жетекчиси Мелис Тур-ганбаев тирешип жїргєнїн билебиз. Ал эми жогорудагы жаўылыкта: «Эл аралык «Алыш» белбоо кїрєш федерациясынын президенти Алманбет Анапияев буга чейин айрым МЕНТтер тарабынан караланганы» деген сїйлєм Мелис мырзага багытталган болуп калабы? Кызык, Элмурза Ракыевич М.Турганбаевге неге анчалык єчєшїп кал-ды болду экен? «Шрек» биринчилерден бо-луп «согуш» ачты, «манты кулак» Турган-баев кандай жооп узатарын кєрє жатарбыз…

- Кубан мырза, 27-майдан бери Ак-матбек Келдибековдун айылдаштары Ош-Эркечтам жолун тозуп турушат. Бул акыйкаттыкты издегендикпи, же мыйзам бузуучулукпу?

- Бул жерде жол тоскону чыккандар єз-дєрї акыйкаттык издеп атабыз дешїїдє. Ачыгын айтканда, бул жерде адашкандар чыгып атат. Аларга кимдин-ким экенди-ги тууралуу кеўири маалымат жетпей атат. Алар айрым адамдарды єтє таза деп эсептеп алышып, адашып атышат. Ошол эле учурда мыйзамды да бузушууда. Ал жол аркылуу ары-бери каттагандардын укугун бузушууда. Кєптєгєн жарандардын экономикалык аба-лына терс таасирин тийгизип атышат.

- Канткенде ушундай мыйзамсыз ка-дамдарга барган аракеттерден куту-ла алабыз?- Мына ушундай жол тозуу аракеттери-

не карата атайын мыйзам бар. Ал кїчїндє. Бирок, иштебей жатат. Ошону иштетиш ке-рек. Бизде эскертїї берїї, айып салуу, ад-министративдик чара кєрїїлєрдєн бєлєк эч нерсе болбой жатканынан улам, башкаларга сабак болбой жатат.

- Мирлан мырза, 27-майдан бери Ак-матбек Келдибековдун айылдаштары Ош-Эркечтам жолун тозуп турушат. Бул акыйкаттыкты издегендикпи, же мыйзам бузуучулукпу?- Кєбїнчє мыйзам бузуучулук болуп ка-

лып атат. Ошол эле учурда алар бийликке їнїбїздї жеткирели деп атат. Биз депутаттар жол тозуу аракеттерине карата атайын мый-зам кабыл алганбыз. Ал боюнча алганда, бул мыйзам бузуучулук. Ал жол - стратегиялык жол. Адамдар кєп каттайт. Арасында оору-сыркоолор болуп калышы мїмкїн. Зарыл жумуштары менен бара жаткандар болот.

- Акыйкаттыкты издєєнїн башка жолдорун колдонушса болбойт беле?- Башка жолдору кєп. Маселен, коргоо

комитетин тїзїп, маалымат жыйындарын єткєрсє болот. Адвокаттын кызматын кол-донсо болот.

Бул жерде жол тоскону чыккандар єздє-рї акыйкаттык издеп атабыз дешїїдє. Ачы-гын айтканда, бул жерде адашкандар чыгып атат. Аларга кимдин-ким экендиги тууралуу кеўири маалымат жетпей атат. Алар айрым адамдарды єтє таза деп эсептеп алышып, адашып атышат. Ошол эле учурда мыйзамды да бузушууда. Ал жол аркылуу ары-бери каттагандардын укугун бузушууда. Кєптє-гєн жарандардын экономикалык абалына терс таасирин тийгизип атышат.

- Канткенде ушундай мыйзамсыз ка-дамдарга барган аракеттерден куту-ла алабыз?- Мына ушундай жол тозуу аракеттери-

не карата атайын мыйзам бар. Ал кїчїндє. Бирок, иштебей жатат. Ошону иштетиш ке-рек. Бизде эскертїї берїї, айып салуу, ад-министративдик чара кєрїїлєрдєн бєлєк эч нерсе болбой жатканынан улам, башкаларга сабак болбой жатат.

30-май, 2014-жыл

4 АК ТЕРЕК, КЄК ТЕРЕК

Эльвира СУРАБАЛДИЕВА:

КУДАЯРОВ ЖЭЭНБЕКОВДУН

АППЕТИТИ АЧЫЛГАНЫН ЖАНА ДАГЫ АКЧА БЕРИШ

КЕРЕКТИГИН АЙТТЫ...

«Жылдын парасы» болуп бул жолу антимонополдук Мамлекеттик агенттиктин адиси Нургали Кудаяровдун «Кудайберген» базарынын башкы директору Эльвира Сурабалдиевадан коркутуп талап кылган 300 миў сому болуп калды. Єткєн аптанын жума кїнї ал экономикалык кылмыштуулук менен кїрєшїї боюнча Мамлекет кызматы тарабынан пара алып жаткан жеринен кармалды. Кудаяровго карата кылмыш кодексинин 166-беренеси (Алдамчылык) аркылуу кылмыш иши козголуп, соттун чечими менен ал тергєє маалында абакта отура турган болду.

Эў кызыктуусу, ал акча талап кылып жатканда жазылып алын-ган аудио жазуу менен видеотас-маларда мамлекеттик кызматкер алып аткан акчасы агенттиктин жетекчиси Бабырбек Жээнбековго бериле тургандыгын кайра-кайра бекемдейт.

Социалдык тїйїндєрдє азыр бул аудиожазууну талкуулаган-дар миўден ашты. Суравалдиева бул окуяны жєн гана ыпластык эмес, антимонополдук агенттик-тин кызматкери Кудаяровдун ач кєздїгї да деп эсептейт.

Акыркы эки айдан бери авто-базарда окуя кандай уланганын жана паракордун атайын опера-циясы кандай жїргїзїлгєндїгї тууралуу Эльвира Сурабалдиева єзї айтып берет.

- Эмне їчїн сиз єзїўїзгє тие-шелїї базардын айланасын-дагы бардык окуяны бир тїйїнгє байланыштырып жатасыз?- Бардыгы апрель айындагы

митингден башталды. Базардын сатуучуларын жаўы кєтєрїлгєн тарифти тєлєбєш керек деп ким-дир-бирєє атайын козутуп чык-ты. Алдын-ала эле айтып коёюн: Биз базардын жетекчилиги ижара акысын эки эсе кєтєрїїнї пландап жатабыз. Бул тууралуу жылдын башында эле айтылган. Бул жа-ўылыкты ижарага алуучулар энту-зиазмы жок кабыл алышты. Бирок, ачык тїрдє эч ким каршы билди-рїї айткан жок. Анткени акыркы 10 жылдан бери ижара акысын кє-тєрїї болгону 1400 сомго болгон. Ошол эле учурда Бишкек мэрия-

сы жердин ижарасы акысын биз-ге 2005-жылдан 2014-жылга че-йин 30 эсе кєтєрдї. Чыгаша їчїн бир дагы бизнесмен иштебейт. Ан-дыктан биз ижара акысын кєтєрїї чечимине келгенбиз. Мен Кыр-гызстанда їч ай болгон эмесмин. Качан мен келерим менен бул ми-тингдер башталды…

- Аны ким уюштуруп атат?..- Митингдерде єзїн антикор-

рупциялык кеўештин эксперти ка-тары кєрсєткєн белгисиз эле Иван Дробитько жана анын пикирлеши Нурлан Данияровдор сєз сїйлєп келишет. Алар биздин базардын аймагында митингдерди уюшту-руп, бул жер Коргоо министрли-гине тиешелїї деп элди ишенди-рип келишет. Мен тїрдїї деўгээлде єзїмдїн таза салык тєлєєчї экен-дигимди тастыктоого аракет кы-лып келем. Ижара акысы эмне себептен кєтєрїлє тургандыгы тууралуу бардык эсеп-кысаптарды кєрсєтїп атам. Бирок митингдер токтобой атат. Соода кылгандар-дын бир бєлїгї кєтєрїлгєн тариф менен ижара акысын тєлєєгє ма-кул болбой жатышат. Ошол эле учурда Мамлекеттик антимоно-полдук комитетте жаўы тариф-ти кабыл алуу процесси жїрїїдє. Эки айдан бери алар мына ушул процессти чоюп келишет. Бирде кандайдыр бир документтер жет-пей жатат дешет, бирде кандайдыр бир шылтоолорду айтышат. Ал эми митингдер уланып келет. Жого-руда аттары аталган экєє болсо єздєрїн «Кудайберген» базары-нын профсоюзунун жетекчилери катары атап алышты. Аны менен бирге ММКларда базар жана анын жетекчилиги тууралуу терс пикир жараткан макалалар чыга башта-ды. Анан антимонополдук коми-тет жана экономика министрлиги комиссиялык планда эмес текше-рїїлєрїн жїргїзє башташты… Биз-ди жєн гана ызы-чуу кыла баш-ташты. Мына ушул эки ай жєн эле азап болду. Мындай хаостон пай-даланып айрым сатуучулар патент сатып алууну токтотушту. Апрель айы патент боюнча эле єлкє бюд-жети 400 миў сом албай калды.

- Пара тууралуу кеп качан козголду эле?- Эмне їчїн тарифтер макулда-

шылбай жатканына мен тїшїнє албай турам. Мен єзїмдїн туура жолдо экендигиме ишенип, анти-

монополдук агенттикке бардык до-кументтер менен жумушка барган-дай барып аттым. Бир нече жолу анын жетекчиси Бабырбек Жээн-бековго киргенге аракет жасадым. Бирок, ал мени кабыл алган жок. Мына ушунун баары бир жарым айдай созулду. Менин ишим ме-нен адис Нургали Кудаяров алек болгон. Акыр аягында мен єзїмдї кармана албай «Сиз менин доку-менттеримди кайтарып бериўиз, расмий отказ жазып бериўиз. Биз болсо сиздин чечимиўизге сот ар-кылуу нааразы экенибизди билди-ребиз» деп айттым. Буга Нургали Кудаяров жооп кылып, бул кыр-даал дагы бир нече айга созулу-шу мїмкїн экендигин билдирип, андай кырдаал мен їчїн жакшы эмес экендигин кыйытып айтты. Анан ал мага шефине кирип, ма-селени тїз чечип алса болот экен-дигин билдирди. Андан кийин ал ачык эле 200 миў сомго процессти ылдамдатууга жардам бере ала-рын айтты. Мен мындай талап кылууга аябай таў калдым. Базар-дын иштеп аткан 20 жылынан жана башкы директор катары иштеп ат-кан 10 жылдан бери биз эч ким-ге эч качан пара берген эмеспиз. Мен єзїмє єтє жакын чєйрєдєгї адамдар менен кеўеше баштадым. Алар мага кєпчїлїк учурда биз-несмендер кимдир-бирєєнї кор-рупциялык ишин ачам деп атып, акыр аягында єздєрї кїнєєлїї бо-луп калат деп айтышты. Антке-ни биздин укук коргоо органдары кырдаалды башкача ойноп кетиши мїмкїн. Мен мындай кырдаалды єзїмдїн башымдан жакшы эле єт-кєрдїм. Мына ушул эки ай ичинде мен ИИМге, УКМКга, Башкы про-куратурага базардын айланасын-дагы кырдаал тууралу кєп жолу кат жаздым. Анан болгону УКМК-нын шаардык єкїлчїлїгїнєн гана жооп алдым. Алар да «Бул сиздин маселеўиз, єзїўїз чечип алыўыз» деген жооп болду.

- Анан сиз системага кар-шы чыгууну чечтиўизби?..- Менде бул кырдаал аркылуу

акча гана эмес, бизнести тар-тып алуу аракети болуп жаткан-дай таасир калды. Бул рейдерлик ыкма. Бул жерде бир эле мамле-кеттик чиновник аралашкан эмес. Мен Кудаяровду атайын даярдап, кантип сїйлєй турганын айтып жєнєтїшкєн. Аудиожазууда Ку-даяров тартынбастан эле паранын

баасы кєтєрїп жатат: «Митинг-дердин айынан кырдаал курч бо-луп калды. Анан Жээнбеков эми кол коё албай тургандыгын айт-ты. Анын аппетити ачылды жана ал 6 миў доллар бериши керек деп айтты». Бул сїйлєшїї кїп-кїндїз эле базардын аймагында болду. Мени менен экономикалык кылмыштуулукка каршы кїрєшїї кызматынын бєлїм башчысы Рус-лан Умаров чогуу иштеди. Ал мага закон мен тарапта экендигин, ан-дыктан эч нерседен коркпой эле коюшумду айтты.

- Операция кандайча жїрдї?- Мага диктофон беришти, ви-

деокамера болду, анда бардыгы тартылып алынган. Кудаяров му-рун Ленин райондук ички иштер бєлїмїнїн кызматкери болгон экен, андыктан анда мындай иш-терге тажрыйба болсо керек. Ал єзїн єтє этият алып жїрдї. Мен болсо нервтенип аттым. Антке-ни ар кандай ашыкча сєз, ашыкча кыймыл-аракет акыр аягында єзї-мє каршы болуп калат болчу. Аны менен эртеў мененки 9да жолугуу тууралуу макулдаштык. Бирок ал аны саат 12ге жылдырды. Андан кийин 14:00го. Менин оюмча ал сактанды. Мїмкїн кандайдыр бир шек санады… Анан кїтїїсїздєн эле телефон чалып 15 минутадан ки-йин базарда болом деп айтты. Мен болсо мына ушул убакытта дикто-фонду жана жашыруун камераны кїйгїзїп жана моралдык жактан даяр турушум керек болчу…

Качан ал менин кабинетиме келгенде єзї жєнїндє єтє узакка айта баштады. Андан кийин биз-дин документтерди кєрсєттї. Анда бардыгы туура катталып жана кол коюлган болчу. Мен анын балким абийири ойгонуп, талап кылып жатканынан кайтабы деп ойло-дум. Бирок, ал документтердин бардыгын кайра портфелине са-лып, башы менен акчаны чыгар дегендей белги берди. Ага жооп кылып мен акча салынган сумка-ны кєрсєттїм. Ал мени кєчєгє чы-гып, машинесине отуруумду сунуш кылды.

Мага алдын-ала эле мени тек-шериш їчїн ал єзїн ошондой алып жїрєєрїн эскертишкен. Андыктан мен эч нерсе билгизбей анын ма-шинесине барып отурдум. Андан кийин ал кайра менин машинеме отуралы деп сунуш кылды. Биз ма-шинеге отурдук. Анан ал калькуля-

тор менен эсептеп «алты миў дол-лар- 315 миў сом» деп айтты. Мен ага мурда 300 миў сом деп айтка-нын эскерттим. Бирок, ал Жээнбе-ков 6 миў доллар алып кел деген деп, ал доллар сатып алышы керек экендигин билдирди.

Мунун баары єтє уятсыз кєрї-нїш болчу. Мен акчаны алып чы-гып, ага бардыгын бердим. Анан ал акчаны алып, калган 15 миўди кандай кылабыз деди. Мен аны кабинетине алып барып берем де-дим. Андан соў ал єзїнїн машине-сине отуруп кетип бараткан жери-нен кармалды. Кармоо учурунда анын чєнтєгїнєн акча чыгат. Анан ал «Эльвира бул акчаларды менин чєнтєгїмє салып койду, ал мени бул акчаларды алууга мажбурла-ды. Аны пара бергендиги їчїн ка-магыла!» деп кыйкырды.

- Сиздин бул кадамыўыз кєпчїлїк кыргызстандык-тарды суктантты. Би-рок, бул ишке аралашкан адамдар таасирдїї адам-дар. Бабырбек Жээнбеков оппозиция лидери Равшан Жээнбековдун атасы. Сиз єзїўїздїн коопсуздугуўуз-дан коркпойсузбу?- Закон мен тарапта. Мен корк-

пойм. Мен бул адам мыйзам ал-дында жооп бериши керек деп эсептейм. Ал калган коррупцио-нерлерге сабак болушу керек. Мага эмитеден эле таасирдїї адамдар, депутаттар байланышка чыга баш-тады. Алар Нургали Кудаяров туу-ралуу сїйлєшкїлєрї келет. Бизде мына ушунун баары ачык эле аби-йирсиз жол менен жасалат. Мен 300 миў сомду жакшы эле акча деп эсептейм. Мынча акчаны чо-гултуу їчїн адамдар жылдап иште-шет. Мен бюджетке салык тєлєйм, анан эмне їчїн дагы аферисттер-ди багышым керек. Бул акчага ал кызмат ордун сатып алып, андан ары дагы бизнесмендерди корку-туп акча алышы керекпи? Мен ал-дын-ала эле айтып коёюн. Кимде-ким мына ушул адамга жан тартып тергєє иштерине кысым жасап, менин їй-бїлємє, жакындары-ма, досторума басым жасай тур-ган болсо, бул маалыматты мен басма сєз аркылуу жарыя кылам. Элибиз бул кылмышкердин ар-тында ким турганын билиш керек.

“Дело№” гезитинен которулду

44

АППЕТИТИ АЧЫЛГАНЫН ЖАНА ДАГЫ АКЧА БЕРИШ

30-май, 2014-жыл

5ИШЕНГЕН КОЖОМ, СЕН БОЛСОЎ...

Экономикалык кылмыштарга каршы кїрєшїї кызматы 23-майда єкмєттїн алдындагы монополияны жєнгє салуу агенттигинин кызматкери Нургалы Кудаяровду кылтакка илип, Биринчи Май райондук соту аны эки айга камакка алды. «Кызыл єўгєч кекиртек, кыйла жерге секиртет» сыўарындай, Н.Кудаяров борбордогу «Кудайберген» базарынын жетекчилигинен ижара акысын жогорулатканы їчїн 300 миў сом пара сурап, анын 100 миў сомун алып жаткан жеринен кармалып отурат. Маалыматка караганда, Кудаяров каражатты кожоюну Бабырбек Жээнбековго берерин айтыптыр. Албетте, муну тийиштїї органдар аныктайт дечи, бирок, ушу кезге чейин унчукпай шїк отурган Антимонополдук агенттик їн катып, аталган базардагы ижара акынын жогорулашын жїйєєлїї деп тапты.

АНТИМОНОПОЛЧУ БАБЫРБЕК ЖЭЭНБЕКОВГО ЭМИ ТИЛ БЇТТЇ

Агенттиктин ырасташында, «Кудайберген» базарынын же-текчилиги тарифти кєтєрїїнї ма-кулдашкан жана буга 2009-2014 -жылдар аралыгындагы кєрсєт-кїчтєр себепкер болгон. Беш жыл-дын аралыгында эмгек акылардын 102�га, мэриянын жерди ижара акысын 45�га жана базардын кай-таруу кызматы 11 эсеге жогорула-шы ижара акысын жогорулатууга себепкер болгонун Монополияны жєнгє салуу агенттиги баса белги-лейт. Качан гана кол астындагы кызматкери темир торго тїшкєн соў шашылыш билдирїї таратып, «Кудайберген» базарынын жетек-чилиги ижара акыны туура кєтєр-гєн деши кїмєндїї ойго жетелейт.

Анын їстїнє, сєз жїрїп жаткан базардын кожойкеси Элвира Су-рабалдиева интернеттеги социал-дык тїйїндєгї баракчасына жаз-ган комментарийинде, бул иште

башкы антимонополчу Бабырбек Жээнбековдун катыштыгы барды-гын жашырган эмес. Эртеўки кїнї Бабырбек мырза бизге таарынып, соттон сотко сїйрєбєсї їчїн Эл-

вира айымдын пикирин кыскар-тып, эч оўдоосуз жарыялайбыз. Анда ал минтет: «Шеф Антимо-нополии в курсе, что 92 процента они мне сразу же и подтвердили, но я не согласилась, потому что обосновала 100 процентное по-

вышение. На собрании торговцев нашего рынка, ранее я объявила о 100 процентах и они знали, что для меня это вопрос принципа. И за эти 8 процентов они и вымога-ли с меня взятку в 300000 сомов. Доки то у меня. Бабырбек бай-ке, ну не позорьтесь, а? Я ведь до суда доведу и все дополнительные расходы во время митингов, плюс моральную компенсацию предъ-явить могу. Чего меня-то пугать? Наберитесь смелости, и напиши-те мне отказ от подписанных вами тарифов по рынку "Кудайберген", и я пойду в суд, и публично докажу законность и обосную 100 процен-тов. Но тогда, из принципа, я буду судиться до того момента, пока не уволят всех в этом гадюшнике. И еще, есть запись, где Кудаяров Нургали говорит, чтобы я поехала с ним в Антимонополию (после по-лучения взятки): "Жеенбеков ска-зал, чтобы ты приехала и извини-лась перед ним за то, что написала письмо о не согласии с проверкой." Это письмо, кстати, я выкладыва-ла вчера в моей теме здесь. Вообще жутко, на каком уровне мыслит ру-ководитель огромного ведомства. А ведь они "кошмарили" не только нас, по стране есть сотни больших и маленьких рынков- может стоит генеральной прокуратуре и другим соответствующим ведомствам на-чать проверку деятельности этого учреждения? Поверьте, там есть

куча интересного материала. Могу оказать свои услуги, ну там в ка-честве независимого консультан-та по рынкам, если понадобится».

Бабырбек мырзанын кол ал-дындагы кызматкери аркылуу 300 миў сом єндїрїїнї кєздєгєнїн Элвира Сурабалдиева тастыктап отурат. Мындай учурда тийиштїї

органдар Б.Жээнбековдун жооп-керчилигин да карашы керек го? Себеби убагында Равшан Сабиров жардамчысынын кєрсєтмєсїнїн негизинде соттолгону белгилїї. Же Сабировго иштеген мыйзам Б.Жээнбековго иштебеши керек-пи?

ТУРСУНБЕК АКУНДУН “ХАЙАТТА” КЕЎСЕСИ ЖОК ЭКЕН...

БАБЫРБЕК ЖЭЭНБЕКОВ КОЛ АЛДЫНДАГЫ БАСЫЛМАЛАР АРКЫЛУУ СОГУШТУ ЖАНДАНДЫРДЫБЫ?

КУНАКУНОВДУН КУУ САЯСАТЫ ЖЕ КУБУЛМА “ЖАШТАР ЄКМЄТЇ”

ЖоКедеги Турсунбай Бакир уулунун «абысыны» Турсунбек Акун: «Мени акыйкатчылыктан кетиргениўер менен эл аралык уюмдардын биринен ири каражат утуп алдым. Борбордогу «Хаят» мейманканасынын 2-кабатынан бєлмєнї ижарага алып, иштеп атам» дегендей єпкєсїн каккан эле.

Буга кызыгып, бир кїн кечке «Хаятты» айланчыктап жїрдїк. Турсунбек мырзанын керээлден кечке «Хаяттын» короосунан чык-пай, келген адамдарды мейманка-нанын экинчи кабатына жетелеп чыгып, ары-бери басып, кайра ыл-

дый тїшкєнїнє кїбє болдук. Би-рок, ал кайсы бєлмєдє отурарын эч кимге кєрсєтє албаганы кандай?

Анын їстїнє, «Хаятта» иштеген кыздардын бири Турсунбек Аку-новичтин мейманканада бєлмє-сї жоктугун, жєн гана келип-ке-тип турарын, келген кишилерди мейманкананын экинчи кабатын-да «сейилдетип» кетирерин айтып оозубузду ачырды. Ажы атыгып, беш маал намазын жазбай окуйм деген экс-акыйкатчынын мындай кылыгына тїк тїшїнбєдїк. Аман эле болсунчу…

Акинай АЙДАРОВА

Антимонополдук агенттиктин тєрагалыгынан ыргыганына ичи туз куйгандай ачышып, эски «ка-зыгына» кайтып келїїнїн жолу катары КГБ (Кыргыз гезиттери-нин биримдиги) аталыштагы кый-мыл тїптєп, Ак їй, Кєк їйгє кар-шы маалымат чабуулун кїчєтїмїш эткен Бабырбек Жээнбеков акы-ры кєздєгєн максатына жеткенин билебиз.

Агенттиктин тууруна конго-ну КГБсын унутуп, чээнге кирген аюудай дымып калды. «Бу Бабыр-бек кесиптешибиз качанкыга че-

йин унчукпай шїк отурар экен?» деп шыпшынышкан журналист-тер мындан кєп. Кол астындагы кызматкери «Кудайберген» база-рынын жетекчилигинен 300 миў сом пара сурап, анысын шефи Б.Жээнбековго берерин айткан-дан кийин Бабырбек Субанович кыймылга кирди. Албетте, ачык эмес. Сайттардын бирин жашы-руун каржылап, ал аркылуу жєн-сїз, бир жактуу шыбамай, сабатсыз материалдарды жайылтып жаткан кербези. Аталган сайттын башкы редактору убагында «Алибинин»

журналисти болгону мунун тирїї мисалы.

Эгер эртеўки кїнї ээрден шы-пырылчу болсо, кайрадан КГБсын жандандырып, кєчєдєгї ушакчы эжекелерче «ушакташмайга» єтєрї аштан бышык. Журналисттердин аксакалынын биримин деген ки-шинин кызмат їчїн журналистика-ны курал кылып кєтєрє чуркаганы аргасыздан баш чайкатат. Аксака-лыбыздын кейпи бул болсо, анын артынан ээрчиген, таалим-тарбия алган жаштардан кайсы жакшы-лыкты кїтїїгє болот?

Убагында ЛПП деген партия-ны негиздеп, ага жалаў жаштар-ды чакырып, анан калп эле бий-ликке сїр кєрсєткєн киши болуп, кийин Максим Бакиевге белек ташып жїрїп “Акжолго” депутат болгон шылуун Максат Кунаку-нов деген эргул бар. Ал жакында “Жаштар єкмєтї” деген кыймылга єзїн эч ким шайлабаса дагы ли-дер деп атап, ар кимдин акчасын алып, артын оппозицияга такап,

башка жактан бийликке кызмат кылып, “балким оппозиция ре-волюция кылып жиберсе єтє ка-лам, кыла албай калса бийлик-ке акелеп келем”, -деген саясат кылган. Ал ортодо оппозициянын белдїї бирєєсїнїн ири суммада акча алып, аны кулкумга тыгып салыптыр. Эми, “Жаштар єкмє-тїнїн” атын жамынып бийликке кызмат сурап, аэропорттогу туу-ганы аркылуу президентке киши

чаптырып атыптыр. Алмаз Шар-шенович мындай эки жїздїїлєрдї жолотпосо керек. Ал эми, берки жаштар Максаттын жеми болуп, ортодо калабы деп турабыз. Себе-би, лидермин деп Максат кєкїрєк каккан менен, иш жїзїндє Дайыр-бек кесиптешибиз жолугушуулар-ды кылып жїргєнї бар. А балким, Орунбеков єзї да бир кызматты мелжип аткандыр.

30-май, 2014-жыл

6

Тажыбек АРЫНАЛИЕВ, №136-каттамдын бригадири:

Борборубуздун кєчєлєрїндє жїргїнчїлєрїбїздї ташыган №136-каттамдын айдоочуларынын мактоого арзыган иштери жєнїндє угуп, демилге ишке ашкан жерге барганыбызда бригадир Тажыбек Арыналиев жардамчылары менен ошол жерде жїргєн экен.

ДЕМИЛГЕ

“ЖОЛ БИЗГЕ ЭЛЕ КЕРЕК ОКШОЙТ”

- Ишиўер илгери болсун Та-жыбек мырза! Сиз жетектеп жаткан №136-каттамдын айдоочулары менен биргелик-те Репина-Маликова кєчєлє-рїн оўдотушту деп угуп кал-дык. Жолду оўдоо жєнїндєгї ой эмнеден улам пайда болду?- Жолду оўдотконубуздун себе-

би, ушул жол менен айдоочуларым канча жылдан бери элди ташып келишет. Буга чейинки жолдун абалын кєрсєўєр жанды ыйлат-чу абал эле. Биз бул жолдон єтїп жатканда “Кудай єзїў сактай кєр” деп тиленчи элек. Жолдун абалы ушунчалык начар абалда болчу. Ушул жердин жашоочуларынан деле сурасаўар айтып беришет. Аў-гыл-дєўгїл жол менен айдаганда соо турган машинелердин тетик-тери бузулуп, єзїнєн єзї чачырай баштайт. Анан аны канча деген акчага оўдотосуў. Ошондуктан эў биринчи кєйгєй - машине жолдо-руна кам кєрїїнї чечтик.

- Бул маселе боюнча жерги-ликтїї бийликке, жогорку тарапка кайрылып кєрдї-ўєрбї?- 2005-жылдан бери мэрияга кат

жолдоп, кайрылып келдик эч бир майнап чыкпады. Жергиликтїї бийлигине, квартальныйларына, ушул кєчєлєрдїн жашоочуларына, деги койчу, баарына айтып кєр-дїк. Эч кандай жыйынтык болгон жок. Тажаганыбыздан жол бизге эле керек окшойт деген жыйын-тыкка келип, минтип єзїбїз оў-доого туура келди.

- Жолду оўдотуу арзан тур-баса керек? Кайсы кєчєнї, канча жерин жана эмне кы-лып оўдоттуўуздар?- Гагарин кєчєсїнїн баш жагы,

Репина, Маликова кєчєлєрїнїн 1 км, 800 метр жерин жасаттык. Ас-

фальт тєшєткєнгє алыбыз жет-пейт, ал миллионду чапчыйт. Кум, шагыл тєктїрїп, жолдун уўкул-чуўкул жерлерин грейдер менен тїздєттїк. Ушул аткарылган иш-тердин эсеп-чотун алсак 70000 сомго чыгыптыр.

- Каражат маселесин ким кє-тєрдї?- Айдоочуларым менен кеўе-

шип, бригада болуп чыгардык.

- Эч кимиси каршы болгон жокпу?- Каршы болмок турсун, кайта

сїйїнїштї. Ойлоп кєрсєўїз, ма-шинеси бузулуп аны оўдоткончо, жолду оўдотууга акча бергени пай-далуу болуп атпайбы.

- Ушул №136-каттам Кєк-Жарга да барат эмеспи, сиз-дер ошол жактын да жолун оўдоттуўуздар беле?- Ооба. Же бийлиги, же башка-

сы кыймылдабаса, кой “Битке єчє-шїп, кєйнєгїўдї отко салба” бол-

бойлу деп, анда да єзїбїз Кєк-Жар конушундагы Шоокум кєчєсїнїн 1 км, 3 метр жерин оўдотконбуз.

- Тажыбек мырза, идеяны єзїўїз айтасызбы айдоочу-ларыўызга? Бригадаўызда канча киши иштейт?- Анан ким айтат? Єзїм 13 жыл-

дан бери эмгек аркалап келем. Айдоочуларыма да бир четинен ыраазымын, жакшы ишти жолго таштабай колдоп кеткендерине. Аяк-башы 70 киши иштейт. Брига-дам ынтымактуу, ошон їчїн ушун-дай иштер жасалып атат да.

Июнь айынын ортосунан баш-тап, сугат суулары коё бериле баш-тайт. Балээнин баары ошондо баш-талат. Себеби, арыктардын баары таштандыга толгон. Суу арык ме-нен келип таштандыдан тыгын пайда болуп анан суу, ташыйт. Ал

суу биз акча коротуп жасаткан жо-лубузду каптап, эмгегибиз талаага кетеби деп корком. Єзгєчє Гага-рин менен Репина кєчєлєрїнїн кесилишиндеги кєпїрєнї таза-латпаса иш чатак болот. Квартал башчыларынан, кєчєнїн тургун-дарынан єтїнєрїм, ар ким єзїнїн эшигинин алдын, суу єткєн арык-ты тазалашса єздєрїнє да, бизге да жакшы болмок. “Жол – Кудайдын дасторкону” дейт, жолубузду дас-торкондой таза уруналы деп айт-кым келет.

- Ушул ишке єзїўєрдєн баш-ка эч ким колдоо кєргєзгєн жокпу?

- ОсОО “Коммуникейшен Трансгрупптун” генералдык дирек-тору Абдыжалилов Улан Насип-бекович да бизге жакшы колдоо кєргєздї. Учурдан пайдаланып, рахматымды айтып кетким ке-лет. Дагы Маликов кєчєсїнїн жашоочусу Замир байкеге да чоў рахмат. Ушул киши коўшуларына тїшїндїрїп, жолго акча бєлдїрїп, бизге абдан зор жардамын тийгиз-ди. Мына Замир байке жанымда турат, єзї деле айтып берсин.

- Замир байке, кєчєнїн тур-гуну катары колдоо кєрсєт-кєнїўїздїн себеби?- Жакшы ишке колдоо кєр-

сєткєнгє не жетсин. 10 жыл жа-шайбызбы, 30 жыл жашайбызбы, кєчєбїз тїз, жаркырап турганы єзїбїзгє эле ыўгайлуу да. Элдер да туура тїшїнїшсє, ар ким єзї-

нїн эшигинин алдын таза кармап, тїздєп койсо, ал деле бир топ жар-дам болмок.

Алина ИДИРИСОВА:

- Мен ушул Маликова кєчєсїн-дє кєп жылдан бери турам. Деги ушул кєчєбїздїн бактысы ачылбай койду. Депутаттар келет шайлоо убагында, кыйратабыз, асмандагы айды алып беребиз деп. Шайлоо

бїттї, булар да оомийин “Кайдан кєрдїм, кара эшек, жолдон кєр-дїм – жоор эшек” болот. Жанагы бир депутатыўар бар го, Турсунбай Бакир уулу деген, 3-4 жыл мурун ал да келди эле. Ал да кабат-кабат убада берген, таш балээ жок. Дагы ушул 136-маршруттун айдоочу-ларына рахмат, минтип оўдошуп жоктон кєрє жогору болуп калды.

- Ошол Турсунбай Бакир уулу-нун илгери ушул Маликова кєчє-сїндє офиси да бар болчу, азыр 26-27 киши ушул жерде квартирант болуп жашайт. Ушул жерде офисте туруп, жолго кенедей жардам кыл-ган жок. Бул депутаттарыў убада бергенге эле маш немелер окшойт.

Жээналы, №136-каттамдын айдоочусу:

- Жээналы мырза, бул жол оўдолгондон кийинки ой-пи-кириўиз кандай? - Башкасын билбейм, шоопурлар

жыргап эле калдык. Жолдун нача-рынан канча машине керектен чык-ты. Азыр мурункуга салыштырма-луу аябай эле жакшы болуп калды. Эгер чоўдорубуз уйкусунан “ойго-нуп” жолго асфальт тєшєтїп бер-се, анда аларга кєчєлєрдїн тургун-дарынан жана биздин жамааттан алкыш сєз угуп, бата алып кетмек.

Рахатбек РЫСАЛИЕВ

30-май, 2014-жыл

7ИНСАН

Нурак Абдрахма-нов 1947-жылы 10-октябрда, Ак-Талаа районунун, Куртка айылында жарык дїйнєгє келген, комузчу, кїїчї, ырчы-атка-руучу, Кыргыз Республикасынын эмгек сиўирген артисти. Атасы Аб-дырахмандын таасири менен 6 жаш курагында комуз чертип баштап, Тоголок-Молдо айылында, кийин-черээк Ак-Талаа аймагында «бала комузчу» деп атала баштайт. Се-беби, 12 жаш курагында айылдык комузчулардын черткен кїїлєрї-нєн сырткары Карамолдо, Ыбы-рай, Атай, Токтогул сыяктуу алп комузчулардын патефонго жазыл-ган 40тан ашык кїїлєрїн їйрєнїп, ар кандай концерт-салтанаттар-да, сахналарда аткара билген.1962 жылы, 15 жаш курагында эмгекчи-лердин єз демилгелїї кароо-сына-гына катышып, райондо, облуста жана республикалык сынактарда, комузчулар арасында биринчи-ликти жеўип алган. Ошол жыл-дан баштап республикалык жана Бїткїл Союздук кароо сынактарда комуз єнєрчїлїгї боюнча байгелїї орундарга татыктуу болуу менен бирге ал учурдагы улуу устаттар Шекербек Шеркулов, Абдыкерим Мокоев, Асаналы Кыштобаев, Абдырахман Кыдырбаев сыяктуу кєптєгєн улуу єнєрпоздордун таа-лимин алат. Алардын ар бири Ну-рактын жєндємїн жогору баалап, кїї чертїїдєгї татаал ыкмаларды жан дили менен їйрєтїшкєн. 1964 жылы орто мектепти бїтїргєндєн кийин Токмоктогу Маданий-агар-туу окуу жайына кабыл алынат. Ал окуу жайды 1967- жылы бїтї-рїп, эмгек жолун єз айылындагы клубдун башчысы болуп иштєєдєн баштайт. 1967 жылы Муратаалы Кїрєўкеев атындагы музыкалык-хореографиялык окуу жайын бїт-кєн. 1967 жана 1970-жылдары Тоголок Молдо айылында клуб башчысы, 1970-1974 -жылдары Ак-Талаа райондук маданият їйїнїн башчысы. Ал жылдарда маданият їйїнїн алдында комузчулар ан-самблин, драмалык коллектив, хор коллективи жана эстрадалык ан-

самблди камтыган «Шаттык» аттуу єздїк кєркєм чыгармачылык

ийримин тїзєт. Тез эле «Сайра комуз», «Тогуз

кайрык», «Эл чыгар-мачылыгы» сыяктуу

телесынактарга ка-тышып, респуб-ликалык деў-гээлде дайыма биринчи орун-дарды жеўип алып турган. “Єнєрїў болсо єргє чап” деген-

дей 1974 жылдан баштап Ак-Талаа

райондук балдар музыкалык мек-

тебине мугалимдик, кийинки жылы дирек-

торлук кызматка дайында-лат (1982 жылга чейин ). 1976

жылы балдар музыкалык мектепте-ринин республикалык конкурсуна катышып гран-при сыйлыгын же-ўип алып, маданият министрли-гинин «Ардак грамотасы» менен сыйланат. Ошол жылдарда ал окут-

кан шакирттери балдар музыкалык мектептеринин республикалык конкурстарында жыл сайын бай-гелїї орундарды жеўип алуу менен ар кандай областтык, республика-лык салтанат-жыйындарга кон-цертке чакырылып турган. 1982— 1986 жылдары Аламїдїн райондук маданият їйїнїн директору болуп єзїнїн ишин аткарып келген. Бир кыйла жогорку даражадагы сый-лыктарды жеўгенден баштап, єзї-нїн чыгармачылыгында да олуттуу єсїштєр болуп, комузчулук єнє-рїндє кїї жаратуу жагына ык коё баштайт. Алгачкы «Кулгунчак», «Ата мурасы» кїїлєрїн жаратат. “Кулунчак” кїїсї шакирттери тара-бынан республикалык деўгээлдеги конкурстарда аткарылса, «Ата му-расы» деген кїїсї кыргыз – казак аксакалдарынын кєптєгєн ыраазы-лык каттарын алууга арзыйт. Ага катар “Соў-Кєл”, “Улуу-Тоолор” деген кїїлєрїн жаратып, кїїчїлїк єнєргє ишенимдїї кадам таштайт. 1983-жылдан баштап Аламїдїн районундагы Аламїдїн совхозу-нун маданият їйїнїнїн башчысы болуп иштеп турган убакта рес-

публикада эў алгачкы «Мурас» фольклордук-этнографиялык ан-самблин тїзгєн. Ал ансамбль рес-публикалык конкурстарда байгелїї орундарды жеўип жана 1986-жылы Москва шаарындагы Эл чарбасы жетишкендиктеринин кєргєзмє-сїнє ийгиликтїї катышып келген. 1986-жылдан Токтогул Сатылга-нов атындагы Кыргыз мамлекет-тик филармониясынын "Камбар-кан" этнографиялык ансамблинин солисти.Камбаркан тобу 1987-жылы гана ачылган. 1987-жылы Маданият министрлигинин чечи-ми менен Токтогул Сатылганов атындагы Кыргыз мамлекеттик филармониясынын «Камбаркан» ансамблине ырчы-солист болуп ка-был алынган. Анын аткаруусунда элге белгисиз эў эски элдик кїї, ыр-обондордон баштап ХХ кылымдын башында жашап єткєн Боогачы, Сыртпай, Сооронбек, Кашкаары, Атай, Муса, Калмураттардын чы-гармалары элдин рух дїйнєсїнє жаўы дем менен тартууланып, сен-сация жаратты. Тїркия, Германия, Франция, Бельгия, Португалия, Япония, Америка жана башка єл-кєлєрдє гастролдо болгон. Комуз-чу-аткаруучу катары Кара Молдо, Ыбырай, Ниязаалы, Токтогул, Му-зооке, Чалагыз, Шекербек жана башка кїїлєрїн, Сартбай, Муса, Атай, Боогачы, Жумамїдїн, Бек-темир жана башка ырларын єзгє-чє чеберчиликте аткарат.

Нурак Абдыракманов "Ата му-рас", "Соў-Кєл", "Улуу тоолор", "Эне жїрєгї", "Жаўырык", "Шат-тык", "Ємїр кєчї" сыяктуу клас-сикалык їлгїдє чыгарган кїїлєр-дїн автору.

Уста катары Темир комуз, ко-муз, кыл кыяк жасайт, ээр чабат. Кїїлєрї жана ырлары «Камбар-кан» этнографиялык-фольклордук ансамблинин комузчулар ансамб-лине жетекчилик кылуу менен байыртан келе жаткан салттуу музыкабыздын билерманы ка-тары насаатчылык милдетти дагы аткарып келген. Нурак Абдырахмановдун кїїлєрї єтє ар тараптуу жана тїрдїї ыкмаларга бай. Анын анчалык бийик деўгээлге кєтєрїлїїсї-нє табият тартуулаган комуз-чулук дараметинен сырткары, кєптєгєн эски комузчулардан муундан-муунга єтїп, сакта-лып келген тїрдїї ыкмаларды їйрєнїп калуусу себеп болгон. Анын аткаруусундагы кїїлєр жана ырлар кыргыз калкы эле эмес дїйнє элдеринин сахна-ларында зор кызыгуу жара-тууда. «Камбаркан» ансамб-ли менен бирдикте жана жеке єз бетинче чакыруулар менен барган эл аралык фестивал-дарда дїйнєнїн элдерине кєп жылдар бою кыргыз калкы-нын салттуу музыкасын жо-горку деўгээлде даўазалап келди.

Сыйлыктарынан ала кет-

сек 1992-жылы маданиятка сиўир-ген кєп жылдык эмгегинин їзїрї катары «Кыргыз республикасы-на эмгек сиўирген артист» деген наам берилген. 2001-жылы Самар-кант шаарында ЮНЕСКО тара-бынан уюшулган Салттуу ырлар-дын (Шарк Тароналары) эл аралык конкурсуна катышып, атайын бай-гесин жеўип, «Салттуу музыка-нын устаты» деген сертификатын алган. Кыргыз элдик музыка ка-зынасына кїї багытында эў чоў эмгек сиўиргендиги музыка би-лермандары тарабынан жана эл ичинде єтє жогору бааланып келе жатат. 1979-жылдан баштап чы-гарган «Ата мурасы», «Улуу тоо-лор», «Соў-Кєл» баштаган 14 кїїсї кыргыз музыка казынасын толук-тады. Бул кїїлєрї кыргыз музы-касында жаўы багыттагы табыл-галар катары бааланып, Кыргыз радиосунун алтын казынасына 1983-жылдан баштап кабыл алы-

нып, радио-теле берїїлєрдє єзїн-чє жана ар кандай теле-радио бе-рїїлєргє шєкєт катары дайыма уктурулуп, элдин сїйгєн чыгар-маларына айланды. 1995-жылы ай сайын эки ирет кєрсєтїлгєн «Кїї-нїн сыры» аттуу теле берїїдєн анын аткаруусундагы кєптєгєн кїїлєр жыл бою тарых-таржы-малы менен кошо кєрсєтїлїп тур-ду. Ошончолук кєптєгєн кїїлєрдї кайталоосуз аткарып туруу, анын музыка багытындагы чоў дараме-тинин кашкайган далили.

Эмгектери. Нурак Абдырахма-новдун аткарган жана чыгарган кїїлєрїн даўазалаган эмгектери-нен эў алгачкы жолу 1985-жылы «Комузчу Нурак Абдырахманов» деген аталыштагы грампластин-касы чыккан. 1987-жылы «Ну-рак Абдырахманов ырдайт» де-ген грампластинкасы, 1995-жылы Жапонияда, 1997-жылы Франция-нын «ОКОRA» мамлекеттик ра-

диосу тарабынан, 2001-жылы АКШда жана 2000-жылы Че-хияда альбомдору чыгарылып, дїйнє элдерине уктурулуп кел-ген. Анын кєптєгєн чыгарма-ларына катар темир комуз їчїн чыгарылган «Жибек жол» деген кїїсї сахналарында єтє кызыгуу менен кабыл алынууда. Ага ка-тар «Так теке» єнєрчїлїгїн дагы єзгєчє деўгээлге кєтєрїп, дїйнє элдерине даўазалап келе жатат. 2007-жылы Бишкекте чыгарыл-ган альбомунда єздїк чыгарма-ларынан «Аттилахан», «Азат-тык камбаркан», «Улуу тоолор», «Сары-Єзєк», «Найман эне» жана башка кєптєгєн кїїлєрї жана «Бул дїйнє», «Аппак сї-йїї тартуула!» сыяктуу обондуу ырлары бар. Андан сырткары 2009-жылы «Нурактын кїїлє-рї» деген аталыш менен анын чыгарган чыгармаларынын ара-сынан 17 залкар кїїсї нотага тї-шїрїлїп, єзїнчє кєлємдїї китеп болуп чыкты.

Канат КЕБЕКОВ

77

Салттуу музыканын устаты

Кыргыз

эли чоў жоготууга

учурап турган кези.

Анткени кыргыздын ак

калпагын жана комузун колдон

тїшїрбєй, кєптєгєн мамлекеттерге

кыргыздын маданиятын даўазалап

келген, “Ємїр бизден єтїп кетсе эл

эмгектен эскерсин” дегендей кечээ

жакында тагыраак айтканда 26-майда

айыкпаган дарттын айынан кєз жумган,

Кыргызстанга аттын кашкасындай

таанымал кїїчї, аткаруучу, ырчы,

Кыргызстанга эмгеги сиўген, кєптєгєн

лаурэаттардын жана сыйлыктардын

ээси Нурак Абдырахмановдун ємїр

баяны жана чыгармачылыгы

тууралуу эмгегин эскере

кетпесе болбос.

30-май, 2014-жыл

8 КЫЛМЫШ ЖАНА КЫРСЫК

ОМАР БОЛОЧОКТОГУ ЖУБАЙЫНА ЫР АРНАДЫ

Белгилїї ырчы мырза Омар єзгєчє ыр жаздырып жаткандыгы белгилїї болду. Азырынча жїрєгїм бош деген ырчы "Жубайыма" аталыштагы ырын жаздырууда. Маалым болгондой, атал-ган ырдын обонун Омар єзї жазса, сєзї таланттуу акын Кундуз Качкынбаевага таандык. Чыгарманын премьерасын чыдамсыздык менен кїтєбїз!

АЙКЫНДАН ЖАЎЫ КЛИПАз кїндєн соў, биз Казакстандын бел-

гилїї ырчысы Айкындын аткаруусунда-гы "Жалаў аяў кыз" аталыштагы ырына тартылган клипке кїбє боло алабыз!

Ырчынын айтымында, тартуу иштери бир нече кїн гана болду. Америкага бол-гон 10 кїндїк сапарынан калган кїнїн Айкын экскурсияга арнаганын айтат!

Белгилей кетчї нерсе, чыгармачыл топ Америкада тандалып чогулган. Де-мек клип єзгєчє болот!

ГУЛЬЗАДА РЫСКУЛОВА АЛМАТЫДА ЄТЄ ТУРЧУ "THE

SPIRIT OF TENGRI" СЫНАГЫНА КАТЫШАТ

Єзгєчє їндїї ырчы Gulzada "The Spirit of Tengri" деп аталган заманбап этникалык музыканын 2-чи фестивалы-на катышат. Аталган фестиваль 7 июнь кїнї Алматыда єтєт.

«Єткєн жылы алгачкы фестиваль болгон, мен да катышкан элем. Бул жылы да буюрса, катышайын деп турам. Сахнага этникалык аспаптарда мыкты ойногон жана єзгєчє ырдаган талант-тар чыгат», -дейт ырчы айым.

Фестивальда Казахстан, Кыргызстан, Австрия, Алтай, Тува, Башкорстан, Бу-рятия, Тоолуу Шория, Эквадор, Грузия жана Турциядан барган музыканттар катышат.

ТНТ ТЕЛЕКАНАЛЫ «ТАНЦЫ» АТАЛЫШТАГЫ ГРАНДИОЗДУУ

ШОУ ДАЯРДООДО. Телеканалдын єкїлдєрїнїн айты-

мында, аталган сынак Орусиянын эў масштабдуу долбоорлорунун бири. Бий єнєрї менен тааныш болгон ар бир адам катышып, жеўишке жетишип, ТНТ ка-налынын жылдызы боло алат. Аталган шоунун алпаруучусу эмгек сиўирген спорт чебери, кєркєм гимнастика боюн-ча дїйнєнїн бир нече жолку чемпиону Ляйсан Утяшева болмокчу. Ал эми бий-чилердин талантын профессионалдуу бийдин чеберлери бааламакчы. «Ору-сия телекєрсєтїїсїнїн тарыхында, бий-чи єзїн толук тїрдє кєрсєтє ала турган мындай масштабдагы шоу буга чейин боло элек», - дейт калыстар тобунун мїчєсї Мигель. Аталган шоу-сынакта Кыргызстандан да бийчилер катышат! Мекенинде "Тумар КР" тобунун бийчи-лери Саламат жана Азамат Абдырахма-новдорго ийгилик каалайбыз!

ШАЙЛООБЕК ДЇЙШЕЕВДИН "АГЫНДЫЛАР" КИТЕБИНИН АУДИО ВАРИАНТЫ ЧЫКТЫ-Кыргыз Эл акыны Шайлообек Дїй-

шеевдин "Агындылар" китебинин ау-диосу чыкты. Бул тууралуу акын бїгїн, 29-майда кабарлады. Маалыматка ыла-йык, китептин аудиосун Азиздер жана дїлєйлєр коому чыгарып, жер-жерлер-деги мїчєлєрїнє таратып беришїїдє. Аудиокитеп 19 саат 50 мїнєткє созулат. "Азиздер жана дїлєйлєр коомунун пре-зиденти Калык Мамбетакунов келип, ау-диокитепти мага угузуп кетти. Азиздер жана кєзї начар кєргєн адамдар їчїн эў жакшы окуу куралы болуптур",- дейт акын жаўы китеп тууралуу. Белгилей кетсек, акындын "Агындылар" ките-би 2013-жылы кїзїндє жарык кєргєн.

NON STOP ДУЭТИНИН СОЛИСТИ ДИПЛОМДУУ

БОЛДУ24 май кїнї популярдуу NON STOP

дуэтинин солисти Чолпон Талипбек Б. Бейшеналиева атындагы маданият жана искусство университетин аяктап, дип-ломго ээ болуп, кубанычы койнуна бат-пай жаткан учуру. 5 жыл ичинде ырчы айым радио жана ТВ жаатында адис бо-луп чыкты. Белгилїї болгондой, Чол-пондун дипломдук иши кєркєм гимнас-тика боюнча Кыргызстандын 8 жолку чемпиону Айнура Шаршембиева туура-луу болду. Ырчы айымдын айтымында, ага белгилїї телеканалдардын биринде иштєє жана єзї окуп бїткєн окуу жа-йында сабак берїїнї сунуш кылышууда.

Ал эми чыгармачылык тууралуу сєз кылсак, NON STOP дуэти жаўы клип тарттырууга даярдык кєрїп жаткан учу-ру. Чыдамсыздык менен кїтєбїз!

88

БИШКЕКТЕ ШАХМАТ БОЮНЧА ЄЛКЄ ЧЕМПИОНДУГУ

ЖЫЙЫНТЫКТАЛДЫ

ФУТБОЛ БОЮНЧА КЫРГЫЗСТАН КУРАМА КОМАНДАСЫНЫН

БАШКЫ МАШЫКТЫРУУЧУСУ СЕРГЕЙ ДВОРЯНКОВ ЭЭЛЕГЕН КЫЗМАТЫНАН БОШОТУЛДУ

ФУТБОЛ БОЮНЧА КЫРГЫЗСТАН ЄСПЇРЇМДЄР

КУРАМА КОМАНДАСЫ “КАСПИЙ КУБОГУ-2014”

МЕЛДЕШИНЕ КАТЫШУУДА

ВЕЛОЖАРЫШЧЫ ЕВГЕНИЙ ВАККЕР АЗИЯ ЧЕМПИОНДУГУНА

КАТЫШУУДА

27-майда Бишкекте шахмат боюнча єлкє чемпиондугунун жогорку лигасын-да жеўїїчїлєр аныкталды. Бул тууралуу аталган спорт тїрї боюнча федерация-дан кабарлашты.

Маалыматка ылайык, кыз-келиндер жана уландар арасындагы биринчиликке 12ден шахматчы катышты. Жалпысынан 11 тур оюндары ойнолуп, атаандаштар єз ара беттеш єткєрїп чыгышты. Жыйынты-гында уландар арасында Семетей Тєлєгєн-тегин жеўишке жетишсе, кыздар арасында Александра Самаганова чемпион болду. Маалым болгондой, алдыўкы 5 орундун ээлери быйыл єтїїчї Бїткїл дїйнєлїк шахмат олимпиадасында Кыргызстандын намысын коргой турган курамга киришти.

Футбол боюнча АФКнын Чакырык Ку-богунда ийгиликсиз оюн кєрсєткєн соў Кыргызстан курама командасынын башкы машыктыруучусу Сергей Дворянков ээле-ген кызматынан бошотулду. “С.Дворянков 2012-жылдын декабрь айынан тарта курама команданы машыктырып келген. Келишим боюнча ал курама команданы АФКнын Ча-кырык Кубогуна алып барып келмек. Жакын арада анын ишине тиешелїї баа берилет”,- деп билдирди 28-майда КРнын Футбол фе-дерациясынын кызматкери Канат Асенов .

Кошумчалай кетсек, курама команданы машыктырганга чейин бишкектик “Дордой” футболдук клубу менен иштешкен Сергей Дворянков аталган клубдагы ээлеген кыз-матынан єткєн жылы бошотулган.

Кечээ, 28-майда Азербайжандын Баку шаарында футбол боюнча Кыргызстан єспїрїмдєр курама командасынын ка-тышуусунда “Каспий Кубогу-2014” мел-деши старт алды. Бул тууралуу КРнын Футбол федерациясынан маалымдашты.

Маалыматка ылайык, 6-июнга чейин созула турган мелдешке 9 курама команда 3 тайпада оюн кєрсєтїїдє. Кыргызстан-дык жаш футболчулар “В” тайпасында 29-майда Иранга, 1-июнда їй ээси Азер-байжанга каршы беттеш єткєрєт.

Акмат Рааткан

Веложарыш боюнча Азиянын 4 жолку чемпиону, кыргызстандык Евгений Вак-кер 26-майда Астана (Казакстан) шаарын-да старт алган Азия чемпиондугуна каты-шууда. Бул тууралуу мелдештин расмий сайты билдирет.

Маалыматка ылайык, 2-июнда жыйын-тыктала турган Азия чемпиондугунда Вак-кер жеке жарыштарда 50 чакырым аралыкта жана топтук жарышта 180 чакырым ара-лыкта трассага чыгат.

Кошумчалай кетсек, Дене тарбия жана спорт мамлекеттик агенттиги каржылаган Евгений Ваккер 11 жылдан бери Азия чем-пиондугунда байге ээси болуп келет. Ал 4 ирет алтын, 4 ирет кїмїш жана 3 ирет коло медаль тагынган.

СПОРТ

9

30-май, 2014-жыл

1-ИЮНЬ

Бул дїйнєнїн кызыгы эмнеде? Албетте, бул дїйнєнїн кызыгы

ата-энеў болуп саналат. Алардын мээримдери жана камкордугу бала їчїн эў биринчи орунда турат эмеспи. Жыл єткєн сайын балдардын жетим калуусу кїн санап кїчєп келе жатканы жашыруун эмес. Эў кейиштїїсї жетим калган балдар аталык жана апалык мээримдин нурунан азыктанбай жатканы. Алардын эў биринчи тилектери ата-эненин мээримине, алардын кучагына ойноп жылуу сєздєрдї угуу болуп саналат. Бїгїнкї биздин бул макалабыз 1-июнга караштуу болмокчу.

Ата-бабыздын убагындагы заманабыз, алтын замандардан десек болот. Ант-

кени, ал заман маўыздуу, маданияттуу, мээ-римдїї болгон. Ал заманда бїгїнкї кїндєй єз балдарына кайдыгер караган эмес, керек болсо єз балдарын кєкєлєтїп, колдоруна кє-тєрїп багып алышкан. Ал эми азыркы зама-ныбыз, ата-бабыздын заманынын чаўында эле калса керек. Бїгїнкї биздин адамдары-быздын кєбїнчєсїн таш боорлук курчап ал-ганбы, айтор жетим балдардын кєбєйгєнї кїч алып баратат. Азыркы учурда Кыргыз-станда 11 миў жетим балдар жана 117 интер-нат їйї бар. Бул 11 миў жетим балдардын ар бири ата-эненин мээримдерин, жылуу сєздє-

рїн жаздык астында кєз жаш агызып самап жатышат. Жыл сайын 1-июнда бул балдар жакшы маанай тартылоочу белектерди, їмїт-тї кєздєрї менен терезени карап келишет.

1-июнь балдарды коргоо кїнїнїн та-рых таржымалына кєўїлїўєрдї бура-

быз.Экинчи дїйнєлїк согушта эў кєп кор-дук кєргєн, эў кєп єлїмгє дуушар болгон - балдар болчу. Ошондуктан 1949-жылы Аялдар конгресси балдар маселесин кєтє-рїп чыгышкан. Ошол кезде кароосуз калган, концлагердин азабын тарткан миллиондо-гон балдар кор болгон. Мындай ырайымсыз-дыкты согуш гана алып келет. Ошондуктан эў коркунучтуу азапты алып келген экинчи дїйнєлїк согуш тарыхта калбадыбы. Анан 1949-жылы Эларалык демократиялык аял-дар федерациясы ушул 1-июнду балдарды коргоо кїнї катары белгиленсин деген су-нушту алып чыгышкан. Эч кандай кїнєєсїз балдар беш жыл кор болуп калышты деген тыянак менен майрам кїнїн белгилешкен. Кийин 1950-жылы официалдуу майрам ка-тары кабыл алынган.

Ушул кїнї балдарды кордуктардан кор-гойлу, чоўдор єзїбїздїн эле эмес, єз-

гєнїн да балдарын коргогонго милдеттїїбїз деген декларацияны иштеп чыгышкан.

Балдардын укугу жєнїндєгї Конвенция 1990-жылы кїчїнє кирген. Конвен-

ция балдарды зордук-зомбулуктан, кайди-герликтен, дайын жок иштетїїдєн коргой турган документ экенин тастыктаган. Бирок,

ага карабастан, балдардын укугу корголбой эле калды. Керек болсо, окубаганы окубай, жоголгону жоголуп, сатылганы сатылып, иштегени иштеп эле жатпайбы. Алардын укугун коргогон киши жок. Маселен, алыс барбай эле єзїбїздї алалы. Кыштын кыраан чилдесинде, жайдын мээни кайнаткан апта-бында 7-15 жаштагы айрым балдар базар аралап єзїнєн эки эсе чоў тачкени сїйрєшсє (келечекте ден соолугуна кандай зыян алып келип атканы менен иши да жок, акча бол-со болду), экинчилери Кытайдын бут май-лаган сасык майларын жыттап, элдердин кир бут кийимдерин тазалап, їчїнчїлєрї, трассага чыгып, катуу келаткан унааларды сїзїрє качырып тилемчи кылып жїрїшєт.

БУУнун билдирїїсїнє караганда дїй-нє жїзїндєгї тирешїїлєрдїн жана

кедейчиликтин айынан корголууга муктаж балдардын саны жыл сайын єсїп келет. 50-60 миў бала оор жумуштарга иштегенге маж-бур. Бир миллионго чукул балдар зордук-зомбулукка дуушар болушуп, же бирєєлєргє кул катары сатылышат. Ал эми 18 жашка чейинки 300 миў бала 30 мамлекетте болуп жаткан аскердик тирешїїлєргє катышып келишет. Жыл сайын 10000 бала миналарга жарылып, же жарадар болушат. Ал эми бир нече белгисиз сандагы балдар їйлєрїндє, мектепте, коомчулукта ырайымсыз мами-леге туш болушаары дайын.

Жаштайынан кїнїмдїк жашоо їчїн кїрєшкєн бала, албетте, чоўойгон-

до мокок, жетелеме, єзїнїн укугун коргой албай, айрымдары кылмыш чєйрєсїнє кир-се, экинчилери, кордукту кєтєрє албай єзїн-єзї єлтїрїп тынышат.

Кароосуз калган балдардын саны азай-са деген тилек ар бир атуулдун, мээ-

римдїї адамдардын тилеги болуш керек. 1-июнь балдарды коргоо кїнїнє карата, Кыргызстанда жыл сайын ар кандай кай-рымдуулук иш чаралар єтїп келет. Быйылкы жылы да, биздин жаш жеткинчектерибизге жакшы маанай тартуулай турган иш чара-лар кєп болсун деген тилегим менен бирге, келе жаткан майрамыўар менен куттуктап кетейин.

Рахатбек РЫСАЛИЕВ

30-май, 2014-жыл

10 КЫЛМЫШ ЖАНА КЫРСЫК

ЖУМГАЛДЫН КЫЗЫЛ-ЖЫЛДЫЗ АЙЫЛЫНДА ТУБАСА ДУДУК КЫЗ

ЗОРДУКТАЛДЫ.Кыргыздар качан эже-карындаштарга кол

кєтєрїп, зордуктады деп укчу элек. Акыркы учурда мындай чуулгандуу окуялар кону-муш адатка айланып бараткансыйт. Жум-гал РИИБнин башчысынын орун басары Каныбек Чолпонбаев аймактык кабарчы-га билдирген. Анын берген маалыматына карасак, 22-май кїнї саат 23:40дар чама-сында милиция кызматкерлерине Жумгал районунун Кызыл-Жылдыз айылынан кыз зордуктоо боюнча билдирїї келип тїшкєн. Жабырлануучу Кызыл-Жылдыз айылы-нын тургуну, II топтогу майып А.К. тубаса дудук жана кулагы укпайт. Ыкчам иликтєє тобунун кызматкерлери барганда кылмыш-кер качып кетїїгє їлгїргєн. Бирок, Жумгал РИИБнин кызматкерлери изин суутпай, 23–май кїнї жашынып жаткан жеринен кармап келишкен. Кылмышкер 1981-жылы туулган Кызыл-Жылдыз айылынын тургуну, їй-бї-лєлїї, 2 баланын атасы Садыков Руслан Ка-дырбекович болуп чыккан. Р.Садыков буга чейин да кыз зордуктоо боюнча соттолуп, боштондукка чыкканына 9 гана кїн болгон. «Учурда кылмышкер кїнєєсїн толугу менен моюнуна алып, Жумгал РИИБнин убакты-луу кармоочу жайында камакта. Учурда кыл-мыш иши козголуп, иликтєє иштери жїрїп жатат»,- деди К.Чолпонбаев.

БИШКЕКТЕ АКЫРКЫ СУТКА ИЧИНДЕ ТЕЗ ЖАРДАМ

КЫЗМАТЫНА 493 ЧАЛУУ БОЛДУ.Кээ бири жїрєт, бир колу жок, кудайга

жалынып. Майыптар бар эмгек кылсам деп їмїт кылгандар, ал эми алты саны аман ту-руп бул жашоого кайыл болуп ичип кеткен-дер толтура. Анысы аз келгенсип минтип оз жандарын кыйууга даяр болуп, бел байлап аткандардын саны єсїїдє. Акыркы тактал-ган маалыматка кєз жїгїртїп кєрїўїздєр эми. Бишкек шаардык тез жардам кызма-тынын станциясына акыркы сутка ичин-де 493 кайрылуу болгон. Анын ичинен 375 чалуу аткарылып, 100 адам ооруканаларга жаткырылды. Аталган станциядан маалым-далгандай, єз ємїрїнє кол салган 25 жашта-гы жигит асынып алган. Ошондой эле, жаш кыз менен орто жаштагы аял дары-дармек аркылуу ууланууга аракет кылышкан. Эки адам белгисиз бирєєлєр тарабынан сабалса, бир эркек адамды унаа сїзїп кетти. Акыркы сутка ичинде 6 биологиялык єлїм катталды.

ПАКИСТАНДА ТУУГАНДАРЫНЫН УРУКСААТЫ ЖОК КЇЙЄЄГЄ

ЧЫККАН АЯЛДЫ АТАСЫ МЕНЕН АГАСЫ КАТУУ САБАП САЛГАН

Пакистандын Лахор шаарындагы Жо-горку соттун имаратынын жанында тууган-дарынын уруксааты жок кїйєєгє чыккан аялды жакын туугандары оор абалга чейин сабап салышкан. Полиция кызматкерлери-нин маалыматы боюнча, єз атасы менен бир тууганынан сабоо жеген аял сотко кайрыл-ды, деп маалымдайт Би-би-си. Жабырла-нуучу башына кирпич менен бир нече ирээт сокку жеген. Анын атасы камакка алынса, калган шектелїїчїлєр качып кетишти. Ко-шумчалай кетсек, маалыматта айтылгандай, Пакистандын кээ бир аймактарында аялдар єз тїгєйлєрїн єз калоосу менен тандоого жол берилбейт.

Р.УМАРОВ 300 МИЎ СОМ ПАРА ТАЛАП КЫЛГАН МАМЛЕКЕТТИК

АНТИМОНОПОЛИЯ АГЕНТТИГИНИН АДИСИ

ТУУРАЛУУ МААЛЫМАТ БЕРДИ

Мамлекеттик экономикалык кылмыш-тарга каршы кїрєшїї кызматынын корруп-ция менен кїрєшїї бєлїмїнїн жетекчиси Руслан Умаров Мамлекеттик монополияга каршы кїрєшїї агенттигинин жетектєєчї адисинин 300 миў сом пара талап кылы-шы тууралуу маалымат берди. Бул тууралуу Р.Умаров бїгїн, 26-майда АКИpress агент-тигиндеги маалымат жыйында билдирди.

АНЫН АЙТЫМЫНДА, КЫЛМЫШ ИШИ 116-БЕРЕНЕ

(АЛДАМЧЫЛЫК) МЕНЕН КОЗГОЛДУ.

«Кудайберген» базарынын ээси — унаа тетиктер базарындагы баанын жогорула-шы боюнча макулдашууга жардам кєрсєтїї кызматы їчїн андан акча талап кылганды-гы тууралуу билдирген. Кармоо учурунда белгилїї болгондой, ал Мамлекеттик мо-нополияга агенттигинин кызматкери жана анын жанында ага чейин ксерокєчїрмєдєн єткєрїлгєн акчалар бар болгон», - деди ал.

КАРА-СУУ РАЙОНУНДА 27 ЖАШТАГЫ КЕЛИН НИКЕСИЗ

ТЄРЄГЄН 5 АЙЛЫК БАЛАСЫН 70 МИЎ СОМГО САТЫП ЖИБЕРГЕН

Ош облусунун Кара-Суу районунун жа-шоочусу 1987-жылы туулган Н.М. єзїнїн 5 айлык баласын сатып жибергени їчїн Ош шаардык ички иштер башкармалыгынын 10-бєлїмїнїн кызматкерлери тарабынан кармалды. Маалыматка ылайык, ал єзї-нїн 2013-жылдын сентябрь айында тєрєл-гєн баласын 2014-жылдын февраль айында 70 миў сомго сатып жиберген. Учурда бул эне жана бала сатууда ортомчулук кылган кара-суулук 1958-жылы туулган А.М. Ош шаардык ички иштер башкармалыгынын убактылуу кармалуучу жайында отурушат. Алардын їстїнєн «адам сатуу» беренеси менен кылмыш иши козголгон. Баланын энеси бул окуяны кєп адамдан карыз бо-луп кеткендиги, никесиз тєрєгєндїгї жана турмуштан кыйналып кеткендиги менен тї-шїндїрєт. Келиндин биринчи турмушунан бир баласы бар. Атасы жок, апасы Россияда тиричилик менен жїрєт.

КЫРГЫЗСТАНДА СААТ 08:25ТЕ ЖЕР ТИТИРЄЄ КАТТАЛДЫ

- Кыргызстанда 28-май эртеў мененки саат 08:25те жер титирєє катталды. Бул тууралуу ЄКМден билдиришти. Алардын маалыматына таянсак, жер титирєє очогу Ысык-Ата курортунан тїштїк-батышка 14 км, Кара-Булак айылынан тїштїк-батышка 20 км, Маевка айылынан тїштїк-батышка 23 км жана Бишкектен тїштїк-чыгышка 45 км алыстыкта орун алды. Эпицентрде, ошондой эле, Кара-Булак айылында жер титирєє 4 баллга жетти. Борбор калаада жер титирєє кїчї 2,5 балл болду. Алдын ала маалыматтар боюнча кыйроолор жок.

ЖАЛАЛ-АБАДДА «КЇЎЇРТТЄЄ» РЕЙДИ УЧУРУНДА 900 ЖОЛ КЫЙМЫЛЫН БУЗУУ, 17 МАС

АЙДООЧУ, 24 НОМУРУ ЖОК, 33 АЙНЕКТЕРИ КАРАЎГЫЛАТЫЛГАН

УНААЛАР КАРМАЛДЫЖалал-Абад областтык жол кайгуул кыз-

маты бєлїмїнїн кызматкерлери тарабынан 19-27-майга чейин жол кыймылынын эре-жесин бузган фактыларды аныктоо макса-тында «Кїўїртєє» аталыштагы рейд єт-кєрїлдї. Жалал-Абад ОИИБнин басма сєз кызматы маалымдагандай, аталган рейд учу-рунда жалпы 900 жол кыймылынын эреже-син бузуу фактысы табылган, анын ичинен 17 айдоочу мас абалда транспорт каража-тын башкарып жїргєн жеринен кармалган.

Ошондой эле, 24 айдоочу автоунаанын мам-лекеттик белгиси жок, 33 айдоочу автоунаа айнектерин кїўїрттєп алып башкарганды-гы, ал эми 51 айдоочу текшерїї учурунда айдоочулук кїбєлїгї жана тийиштїї до-кументтери жок автоунаа башкаргандыгы їчїн административдик протокол тїзїлїп, чаралар кєрїлдї. Жалал-Абад ОИИБнын жол-кайгуул кызматынын кызматкерлери тарабынан кылмыштуулуктун алдын алуу, кылмыштардын бетин ачуу, жол-транс-порттук кырсыктардын алдын алуу жана айдоочулар тарабынан жол эрежелеринин сакталышын кєзємєлдєє боюнча дагы иш-чаралар єткєрїлїп улантылмакчы.

ОШ ШААРДЫК СОТУНУН СУДЬЯСЫНЫН ЖАРДАМЧЫСЫ

ПАРА АЛЫП ЖАТКАН ЖЕРИНЕН КАРМАЛДЫ

27-майда Жалал-Абад облусунун тургу-ну, 1988-жылы туулган Т.Т. аттуу келин Ош шаардык ички иштер башкармалыгына арыз менен кайрылган. Бул тууралуу ИИМдин Ош шаары жана Ош облусу боюнча баш-кы башкармалыгынын басма сєз кызматы билдирди. Арызда ал жолдошу менен ажы-рашуу їчїн Ош шаардык сотуна кайрылып, ал жакта иштеген кызматкерлердин бири андан 1000 сом талап кылгандыгын айт-кан. Арыз ушул эле кїнї Ош шаардык ички иштер башкармалыгынын кылмыш каттоо китебине катталып, КР кылмыш жана жаза кодексинин 313-беренеси менен кылмыш иши козголгон. Жїргїзїлгєн оперативдїї иш-чаралардын натыйжасында, мыйзамсыз акчаны алып жаткан учурда Ош шаардык ички иштер башкармалыгынын 5-б�лїмї-нїн кызматкерлери тарабынан Ош шаардык сотунун судьясынын жардамчысы, 1989-жылы туулган С.Т. аттуу жаран кармалган.

Кармалган адам учурда їй камагында.Учурда тергєє амалдары жїрїп жатат.

ЖОГОРКУ СОТ А.КЕЛДИБЕКОВГО КАРАТА КЄЗЄМЄЛ ИШТИ

КЫСКАРТТЫ-27-майда Жогорку соттун жазык иштери

жана административдик укук бузуулар жє-нїндєгї иштер боюнча соттук коллегиясы Жогорку Кеўештин «Ата Журт» фракция-сынын депутаты Ахматбек Келдибековдун жактоочусу Т.Чильникованын А.Келдибе-ковдун баш коргоо чарасын єзгєртїї жє-нїндє кєзємєл арызын карамак. Бирок жактоочу арызын кайтарып алгандыгына байланыштуу, иш кыскартылды, деп бил-дирди Жогорку соттун басма сєз кызма-ты. Эске салсак, кечээ, 26-майда, Бишкек шаарынын Октябрь райондук соту Ахмат-бек Келдибековдун баш коргоо чарасынын мєєнєтїн абакта бир айга, ушул жылдын 27-июнуна чейин узартты.

БИШКЕКТЕ 5 АЙ ИЧИНДЕ 989 ЖОЛ-ТРАНСПОРТ КЫРСЫКТАРЫ

КАТТАЛДЫ, -БИШКЕК ШИИББ

- Ушул жылдын 5 айына карата Бишкек шаарында 989 жол транспорт кырсыгы кат-талды, деп билдирди Бишкек ШИИБдин жол кайгуул кызматы. Каттоого алынган жол кырсыктарынан улам 33 адам каза болсо, 1 миў 280 адам ар кандай деўгээлдеги жа-ракаттарды алышты. Жол транспорт кыр-сыгына себепкер болуп, бирок окуя бол-гон жерден качып кеткен 94 унаа Бишкек ШИИБдин ЖКК кызматкерлери тарабынан кармалды. Анын ичинен 54 учур — унаалар-дын кагылышуусу болсо, 4-учур адам єлїмї менен коштолгон жана калган учурлар жол кырсыгынын башка тїрлєрї.

ЧОЎ ЧЇЙ КАНАЛЫНА ЧЄГЇП КЕТКЕН 7 ЖАШТАГЫ

БЕКЖАНДЫН СЄЄГЇ ТАБЫЛБАЙ ЖАТАТ

- Чїй районундагы Дєў-Арык айылында Чоў Чїй каналына чєгїп кеткен Бекжандын сєєгї табылбай жатат. Бул тууралуу ЄКМ басма сєз кызматы билдирди. Эске салсак, 25-май кїнї саат 18:55тер чамасында Чоў Чїй каналына Дєў-Арык айылынын тур-гуну 2007-жылы туулган Жапаров Бекжан Абдунасырович чєгїп кеткен. Издєє иш-тери ошондон бери жїргїзїлїп, кечээ 27-май кїнї ЄКМдин Токмок шаардык №21 адистештирилген єрт-куткаруу бєлїмї-нєн 4 куткаруучу, ЄКМдин Суучулдарды даярдоо жана суу астындагы техникалык жумуштарды аткаруу борборунан (СДж-САТЖАБ) 4 суучул жана туугандарынан 20 адам издєє иштерин жїргїздї, натый-жа болгон жок.

БАЭДЕ ДУБАЙ СОТУ КЫРГЫЗСТАНДЫК ИШКЕР

Н.КИМДИ ЭКИ ЖЫЛГА ЭРКИНИНЕН АЖЫРАТТЫ

-Бириккен Араб Эмираттарынын Дубай шаарынын соту кыргызстандык ишкер Ким Нелли Егоровнаны эки жылга эркининен ажыратты. Єкїм ушул жылдын апрелинде чыгарылды. Н.Ким 2013-жылы камсыздал-баган чектер менен байланышкан иш ара-кеттерди жасагандыгы їчїн айыпталып, сот аны кїнєєлїї деп тапты.

ОКТЯБРЬ РИИБдин КЫЗМАТКЕРЛЕРИ РЕЙДДИК

ИШ-ЧАРА УЧУРУНДА МУЛЯЖДЫК ЖАРДЫРУУЧУ

ЗАТТЫ АНЫКТАШТЫБишкек шаарында жїргїзїлгєн рейддик

иш-чара учурунда Октябрь РИИБдин кє-зємєл-єткєрїї пунктунун кызматкерлери муляждык жардыруучу затты аныкташты. Аталган башкармалыктан маалымдалган-дай, 28-майда саат 15:30 чамасында УКМК тарабынан профессионал эмес кызматкер-лерди аныктоо боюнча рейддик иш-чара-ларды жїргїздї. «ИИМ”дин ичине муляж-дык жардыруучу затты алып кирїїгє аракет кылышты, бирок Октябрь РИИБдин кєзє-мєл-єткєрїї пунктунда кезметте турган кыз-маткерлер билип калып кєзємєл-єткєрїї пунктунан єткєргєн жок. Кезметте турган-дар муляждык жарылуучу затты аныкташ-ты», - деп айтылат маалыматта.

ЖАЗА АТКАРУУ КЫЗМАТЫНЫН МУРУНКУ КЫЗМАТКЕРИ

“ЖАСАЛМА ДОКУМЕНТ ЖАСАП, ПЕНСИЯГА ЖЕЎИЛДИКТЕР ЧЫКТЫ" ДЕП ШЕКТЕЛЇЇДЄ

Жаза аткаруу кызматынын мурунку кыз-маткери “кызматтык жасалмачылыкка” шек-телїїдє. Бул тууралуу Ысык-Кєл ОИИБи-нин басма сєз кызматы бїгїн, 29-майда билдирди.

Жаза аткаруу мекемесинин мурунку кыз-маткери, пенсияга чыгарда Жети-Єгїздїн бийик тоолуу Курорт аймагында жашай тур-гандыгы жєнїндє жасалма документ жасап, пенсияга жеўилдиктер менен чыгып алган деп шектелїїдє. Мындан улам мамлекет-ке 103 миў 424 сом зыян келтирилгендиги белгилїї болду.

Учурда юридикалык баа берилиш їчїн бардык материалдар тергєє кызматтарына єткєрїлїп берилди. Даярдаган: Жыргал БЕРДИБЕКОВ

30-май, 2014-жыл

11

ШЫЛУУНДАР “ОЛЖОСУЗ”

КАЛДЫЇйдє отурсам телефонума

жашырылган номерден бирєє чалып калды. Їнї тааныш эмес, шашып сїйлєйт:

- Алло, эже, кандайсыз?- Жакшы, ким бул?- Мен Зайнидинмин, Моск-

вадагы.Зайнидин бир тууган та-

гамдын баласы. Москвада эл катары иштеп жїрєт.

- Зайнидин? – Ал менден 7 жаш улуу, мени эже дебеш керек эле деп шектене тїштїм. - Анан эмнеге мени сиз деп жатасыў?

- Эже, мен Зайнидин менен чогуу иштеген баламын. Иш чатак. Зайнидин камалып кете турган болуп атат. Ал иштеген жерде бир бала єлїп калып, баарын Зайнидиндин мойну-на илгени жатышат. Сиз Биш-кекте турасызбы? Анын апа-сынын номерлерин бериўизчи, срочно!

- А сен эмнеге жашыруун но-мерден чалып жатасыў?

- Менин номерим 0555631045.

Шашып сїйлєп, телефонун коюп салды. Буга чейин мин-тип телефон аркылуу алдаган-дарды кєп угуп, окуп калган элем. Ошолордун бири болсо керек деп ойлодум. Зайнидин-дин Москвадагы номерин таап єзїнє чалсак, аман-эсен эле иш-теп жїрїптїр. Мындай кабарды угуп шок болду.

Менин номеримди ошол шы-луундар кайдан табат, Зайнидин экєєбїздїн туугандык байла-нышыбызды кайдан билип алы-шат (?) деген суроолорго жооп издеп жаттым. Жообу деле кєп узатпай билинди.

Кєрсє, булар алгач жолдошу-ма чалган экен. Номерди ою-нан чыгарып эле терген болушу мїмкїн. Же болбосо, анын но-мери гезитте, жумушу боюнча жазылып жїрєт, ошол жактан кєрсє керек Ага чалып:

- Жезде, кандайсыз? – дейт. Эми эркектердин баары эле би-рєєгє болбосо бирєєгє жезде да.

- Жакшы, ким бул? – дейт жолдошум.

- Ээ, жезде, тааныбай атасыз-бы? Москвада ким бар эле єзї? – суроо узатат.

- Зайнидинсиўби?! – дейт кайырмакка илинип. Бирок эмнеге жезде деп атканын тї-шїнбєй. Шылуундар Зайнидин деген тууганы Москвада экенин илип алышат дагы:

- Эжемдин номерин бериўиз-чи?, - дейт.

Алгач эч нерседен кам сана-бай менин номеримди берип коет. Ушинтип эле єзїбїз ка-йырмакка илинип берет экен-биз да, кєрсє.

Мен апасынын номерин бер-бей койгондон кийин жолдошу-ма кайра чалыптыр:

- Жезде, Зайнидин экєєбїздї камай турган болуп мен качып араў келатам. Азыр чек арада турам. Мени єткєрбєй кармап атышат. Жаныўызда 1000 сом болсо, мага бирдик салып туру-ўузчу, мен азыр шаарга барып кайрып берем, - деп.

Бирдик сал дегенди укканда эле жолдошум дагы шылуундар экенин байкап калыптыр. Бер-ген номерин чалып текшерип кєрєлї десек, коўгуроолорго бєгєт коюп коюптур.

Мына ушинтип, бул жолу шылуундар “олжосуз” калды. А бул тууралуу маалыматы жок адамдар, жакын тууганынын кырсыкка кабылганын угары менен дароо бирдик салып бе-ришип, акчасына кїйїп кала беришет да. Балким, бул окуя дагы бир канча адамдарды шы-луундардын кайырмагына или-нїїдєн сактап калар.

Дилбар АЛИМОВА, журналист

1111

ИНВЕСТИЦИЯЛЫК КЛИМАТТЫН ЖАКШЫРЫШЫ ЄЛКЄ ЭКОНОМИКАСЫНЫН ЄРГЄ КАРАЙ КЕТИШИНЕ ЄБЄЛГЄ

Кыргыз экономикасынын бї-гїнкї абалы «Кумтєр» ишкана-сы менен єтє тыгыз байланыштуу экендигин тана албайбыз. Илгер-теден мал менен оокат-тиричили-гин єткєрїп келген элибиз єзгєчє уй баласын баалап, анын сїтї ме-нен тїрдїї тамак-аштарды жасап, анан сїттї кєп берген уй, сїт бер-беген уй деп бєлїп карашкан эмес-пи? Ага байланыштуу сїттї кєп берген уйду асырап багышып, сїт бербеген уйду семиртип, кышкы согумга даярдашкан. Мына ушун-дай образ менен айтканда «Кум-тєр» компаниясы кыргыз элинин учурдагы сїттїї ую болуп отурат. Бул ишкана єлкє экономикасына эбегейсиз салымын кошуу менен бирге, карапайым калк арасын-дагы социалдык кєйгєйлєрдї да чечип, демєєрчїлїк жардамдарын кєрсєтїп келет. Демек, биз бул иш-канадан сїттїї уйдан сїт, каймак,

май, айран, сїзмє алгандай эле єлкє казынасы їчїн салык, бажы жана социалдык фондго тєлємдєр-дї єз учурунда алып, андан сырт-кары Ысык-Кєл облусунун айма-гында мектеп имараттарын, спорт залдарын, спорттук аянтчаларды, маданият їйлєрїн, жолдорду кур-дуруп да, оўдотуп да келебиз. Єт-кєн жылы «Кумтєр» єлкє казы-насына салык, бажы, социалдык фондго жана башка милдеттїї тє-лємдєрїн кошкондо 108 миллион доллардан ашуун акча каражатын которгон. Муну кыргыз сомуна которгондо 5 миллиард 350 мил-лион сомду тїздї. Ал эми аффинаж їчїн тєлємдєр, жергиликтїї ком-паниялар тарабынан кєрсєтїлгєн кызмат кєрсєтїїлєр жана товарлар їчїн тєлєнгєн акча каражаттары, демєєрчїлїк иштерине кеткен ка-ражаттарды эсептей турган болсок, єтє эле ири сумманы тїзєт. Кыр-

гызстандын бюджетине мынчалык олуттуу салымын кошкон азырын-ча бир дагы ишкана жок. Тескери-синче айрым мамлекеттик ишка-налар карызга белчесинен батып, єлкєбїз їчїн кошумча жїк болуп отурат. Ал эми «Кумтєр» ишка-насы ар кандай саясатташып кет-кен бут тосууларга карабастан, їс-тїбїздєгї 2014-жылдын биринчи кварталында эле єлкє казынасына 2,23 миллиард сом суммадагы са-лыктарды жана милдеттїї тєлєм-дєрдї которгондугу белгилїї бол-ду. їстїбїздєгї жылдын алгачкы їч айында алтын кенинде 3 202 тонна алтын єндїрїлгєн. Єткєн жылдын ушул эле айларында 2,787 тонна алтын єндїрїлгєнїн эске алган-да бул жылкы кєрсєткїч бир топ жогору экендигин билебиз. Жал-пы жонунан 2014-жылы «Кумтєр-дє» 17,1-18,7 тонна алтын єндїрїї пландаштырылган. Бул пландын 50 пайыздан ашуун жылдын акыр-кы кварталында єндїрїлєт. Алгач-кы їч айдын жыйынтыктары ал-тын кени єз планын толугу менен аткара ала тургандыгына толук не-гиз бере алат. Єлкєбїздє канчалык стабилдїїлїк болуп турса, эконо-микабыз їчїн ошончолук пайда-луу. Себеби «Кумтєр» єўдїї ири бизнес долбоорлору тынчтыкты сїйєт. Негизи эле жалпы инвести-циялык климат їчїн стабилдїїлїк зор мааниге ээ. Ал эми инвести-циялык климаттын жакшырышы єлкєбїздїн єнїгїшїнє, элибиздин жашоо-шартынын жакшырышы-на єбєлгє.

КАЙРЫМДУУЛУК АКЦИЯ26-27-май кїндєрї 1-июнь балдарды кор-

гоо кїнїнє карата Кочкор райондук жаштар консультациялык кеўеши жана Кочкор ра-йондук социоалдык єнїїгї башкармалыгы, И.Арабаев атындагы орто мектептин окуу-чулары менен биргеликте «Биздин балдар планетанын келечеги» деген ураан астында акция болуп єттї. Акцияга Кочкор айылы-нын 200 дєй жеке ишкерлер, кайрымдуулук кылууга кайдыгер карабаган жергиликтїї тургундар катышышты. Мїмкїнчїлїгї чек-телїї жана ошондой эле тоголок жетим, жарым жетим, уй-бїлєєлїк абалы начар 30 їй-бїлєєгє , 75 балага азык-тїлїк жана кийим кече, окуу куралдары тапшырылып берилди. Акцияга Кочкор райондук мам-лекеттик администрациясынын орун баса-ры Садыкова Элмира, Райондук социалдык єнїктїрїї башкармалыгынын начальни-ги Абдымамытов Баатырбек катышышты. Жаш таланттуу бийчилер да келип, келген конокт орго єнєрлєрїн кєрсєтїп беришти. Мындан сырткары келген кичинекей бєбєк-тєр, єзїлєрїнїн єнєрлєрїн кєрсєтїшїп ыр бий тартуулашты. Акциянын аягында бардык келгендерге 100 даана бал муздак таратылды. Ушул акцияга катышкан бардык Кочкор районунун тургундарына Райондук жаш-тар консультациялык кеўешинин тєрагасы Асанбай уулу Мирбек єзїнїн ыраазычылы-гын билдирип єттї.

30-май, 2014-жыл

12 ПАЙДАЛУУ КЕЎЕШ

СЇЙЇЇДЄ ТУРУКТУУСУЗБУ?

Сиз бир адамды сїйїп, бїт ємїрдї ага арнаганга даярсызбы? Же эркиндикти жакшы кєрїп, кєзїўїзгє толумдуу кєрїнгєнгє эле сезимиўизди арнай бересизби? Тємєндєгї тесттен єтїп, аныктаўыз.

1. Сиз сїйїктїї адамыўыз менен бир топ убакыттан бери таанышсыз. Сиз:

а) бул узак мамиледен чарчап кеттиўиз;б) ал тууралуу баарын беш ко-луўуздай билип алгандыктан сизге кызыксыз болуп калды;в) мынчалык кєп убакытка жолуга албачуўуз эле;г) аны абдан жакшы кєрєсїз, келечекте да бирге жашап ке-

тїїгє кєзїўїз жетет.

2. Сиз бир топ убакыттан бери бир адамды сыртынан жактырып, арзууўузду айта албай жїрєсїз. Бирок сиздин жашооўузда дагы бирєє пайда болду, ал сизге жакты. Мурунку адамга болгон сезимиўизди кантесиз?

а) менин эми єткєн чактагы сїйїїм калды, ошол бойдон кала берсин;б) албетте, бул менин сїйїїм болгон, бирок ємїр бою сый-кырдуу бир кїндї кїтїп жа-шоого мїмкїн эмес да. Мен жаўы сїйїїнї тандайм;в) алгачкы сїйїїмєн ажыра-шым кыйын болот. Эмне кы-ларымды да билбейм. Бирок аны менен мамиле болобу, жокпу белгисиз;г) жок, мындан эч нерсе чык-пайт, мен мурунку сїйїїмдї унута албайм.

4. Ємїрдє канча ирет сїйїп кєрдїўїз эле?

а) миў жолу;б) он жолу болсо керек;в) бир жолу, бирок єтє катуу;г) таптакыр сїйгєн эмесмин.

5.Чыныгы сїйїї ємїрдє бир гана жолу келет деп ойлойсузбу?

а) эмнеге? Мисалы мен бир нече жолу катуу сїйїїгє ка-былгам;б) албетте, калгандары жєн гана жактыруу;в)ємїрдє 2 же 3 жолу чыныгы

сїйїї келет;г) жооп берїї кыйын.

6. Сиз сїйїктїїўїздї ... эсептейсиз:

а) колго биринчи тийгени;б) абдан жакшы адам;в) дїйнєдєгї тєгєрєгї тєп ке-лишкен адам;г) бїт ємїрїмдїн сїйїїсї ка-тары эсептейм.

7. Сиздердин бирге болуп калуунуздардын себеби:

а) жалгыз зеригебиз;б) аны менен убакыт єткєрїї жакшы;в) аны менен ємїр бою бирге жашагым келет;г) сїйєсїз.

8. Сїйїї мамилеўиздин эў узакка созулганы канча?

а) 1-2 кїн;б) бир нече ай;в) жыл;г) бир нече жыл.

9. Сїй їктїїўїз жок алыс жакка эс алууга кеттиўиз дейли, убакытты кантип єткєрєсїз?

а )жаўы тааныштарды таап алам;б) ээн-эркин сонун эс алам;в) кєўїлїмдї кєтєрїп, болу-шунча эс алам, бирок сїйїктїї адамымды ойлоном;г) ага жолугууну дайыма кыялдана берем.

10. Сиздин оюўузча бара-бара сиздердин

мамилеўиздер кандай болот деп ойлойсуз?

а) жаман жагына єзгєрєт;б) кайталанма жана тажатма болуп калат;в) азыркыдай ынак бойдон сакталат;г) мындан да ысык болобуз.

11. Сїйїктїїўїз менен эч ким барбаган жакта ємїр бою жашай алат белеўиз?

а) жок, мен эл жок жерде кєп убакыт чыдай албайм; б) кудай билет, андай болсо бири-бирибизден тажап ке-тип экєєбїз эки тоонун эте-гине жашамакпыз го;в) эмнеге болбосун, бул ро-мантика да. г) кызык суроо. Мен ал їчїн башка планетада жашаганга даярмын.

12. Сиздин кєптєн бери сїйлєшкєн адамыўыз бар, бир кїнї чогуу кечеге барып кылдыўыздар. Ал жакта сиздин кєзїўїзгє жакшынакай адам урунду, сиз:

а)анын ар бир кєз карашына жооп берип, жакындашууга аракет кылам; б) маанайыма жараша болот, маанай жакшы болсо мамиле тїзїп кетем; в) бул албетте жагымдуу нер-се, бирок менин сїйїктїїм бар, аны башкага алмаштыр-байм; г) ал адамдан алыстап, кєўїл бурбоого аракет кылам.

ЖЫЙЫНТЫК: Эгер “а” вариантына басым кылсаўыз:

Сизди туруктуу адам деп атоо кыйын. Бир жерге токтобогон туруксуздугуўуз бир гана сїйїїдє эмес, башка нерселер-ден да байкалат. Башкалардын їй-бїлє куруп жашап жатканына сиз кєп учур-да тїшїнбєйсїз. Бирок жашоого кылган мындай мамилеўиз менен бактылуу боло албайт экениўизди эскертебиз. Туруксуз-дугуўуздун айынан сиз жакындарыўыз-ды єзїўїздєн алыстатып, акыры жалгыз каларыўызды унутпаўыз. “б” вариантына басым жасасаўыз:

Сиз єзгєрмє жана туруксуз адамсыз. Жашоодогу боло турган нерселердин баа-ры кырдаалга жараша болот. Сїйїїўїз їчїн туруктуу, ишенимдїї боло аласыз, бирок кыйын кырдаал туулса, оўой эле сїйїїдєн баш тартып кетесиз. Мындай сапатыўыздан улам сиздин жакын дос-торуўуз жана жан шеригиўиз бат-бат ал-машып турат. Сизди жакшы адамдардын кадырын билип, кыйын учурда да чы-дамдуу болууга їндєйбїз. “в” вариантын кєп тандасаўыз:

Бул вариантты кєп тандагандар сї-йїїдєн ар дайым бекемдикти, ишеним-дїїлїктї издешет. Мындай адам їй-бїлєнї да жакшы сактайт. Жоопкерчиликтїї, кї-йїмдїї болгондуктан сиздей адамдар ме-нен мамиле куруу жеўил. Туруктуулугуўуз-ду мындан ары да сактоону сунуштайбыз. “г” вариантына басым жасасаўыз:

Сизди туруктуулардын туруктуусу деп атоого болот. Ишенимдїїлїгїўїз ар кан-дай тоскоолдуктарды да жеўе алат. Азыр ким кандай болсо, баары ошол бойдон калса дейсиз. Ар кимдин кылганын туу-ра деп эсептей бересиз. Бирок бул туура эмес, єзїўїздї басынтканыўызды токто-туўуз. Мындай сапатыўыздан улам тїгє-йїўїз кєзїўїзгє каратып туруп чєп салып коюшуна жол ачасыз. Андыктан єзїўїз тууралуу кєбїрєєк ойлонууга аракет кы-лып, жеке пикириўизди билдире жїрїўїз.

Рахатбек РЫСАЛИЕВ

КАЙНЕНЕ МЕНЕН ТИЛ ТАБЫШУУНУН ЖОЛДОРУАлгач їйдїн босогосун аттап кирген келин эў биринчи эле кайненеси жакшы адам болсо деп тиленгени тиленген. Кайнене менен кантип тил табышып, кантип ал адамга жагам деген ойлор башын маў кылат эмеспи. Мына бїгїнкї кеўешибиз кайнене менен болгон мамилелер жєнїндє болмокчу.

1- Алгач баргандан баштап єзїўїздїн кызыкчылыгыўыз їчїн кайненеўизден тамак жа-саганды їйрєнїўїз. Жасаган та-магыўыз жолдошуўуздун эси-не апасынын тамагын салса, ал ошончолук сизге жакын болот. Ашкананы эле эмес, їйдїн ичин-деги нерселерди да мурда кай-ненеўиз кандай жайгаштырып жїрсє, азырынча дал ошондой бойдон калтыра туруўуз.

2- Ар бир эле кайнене кели-нинин єзї менен кеўешип иш кылышын каалайт. Кайненеўиз менен достошуп, тамырын эрте-рээк тарткыўыз келсе, кандай-дыр бир иштер тууралуу кеўеш сурап койгонуўуз ашыктык кыл-байт. Бирок акыркы чечимди єзїўїз кабыл аласыз.

3- Єз алдынча иш кылуу ме-нен уруксат суроонун айыр-масын билиўиз. Мисалы: кай-ненеўизге “бїгїн эмне тамак жасайын?” деген суроо менен

кайрылууўуз мїмкїн. Эгер улам сайын “муну эмне кылайын, ти-гини эмне кылайын?” деп сурай берсеўиз эч нерсени билбеген адамдай сезим калтырасыз. Кээ-де сурагандан уялып, єз алды-ўызча иш кыла берсеўиз “єзїн єзї билип жатат” деген ойдо ка-лат. Ошондуктан майда болго-ну менен маанилїї нерселерди ажырата билип, кыраакы бо-луўуз.

4- Кайненеўизди кїйєєўїзгє эч убакта жамандабаўыз. Аял-дардын эў чоў катачылыгы-кай-нене менен келиндин ортосун-дагы чырды кїйєє чечет деген тїшїнїктє жашаганы. Мындай-

да жолдошуўуз єйдє тартса єгїз єлїп, ылдый тартса араба сын-гандай абалда ара жолдо чайна-лат. Мїнєзї єзгєрїп, орой, кырс болуп кетиши да мїмкїн. Акыл-дуу эркек эч качан апасын аялы-на алмаштырбасын унутпаўыз.

5- Кайненеўиздин кєзїнчє кїйєєўїз менен урушпаўыз. Анткени баласына жан тартып, сизди жаман кєрїп калышы ык-тымал. Жолдошуўузга да айта турган нерсесин эл жок жерде айтуусун сураныўыз.

6- Жылуу сїйлєп, эч качан ка-багыўызды чытыбаўыз. Жайда-ры мамилеге кантсе да оройлук менен жооп бере албайт. Кєтє-

рїмдїї, кечиримдїї болсоўуз, ортодогу мамиле бир нукка тї-шєт. Мїнєзї канчалык татаал болбосун, сїйїктїї адамыўыз-ды тєрєп, багып єстїргєн адам катары ар убак сыйлаўыз.

7- Айрым кайненелер уулун келининен кызганып, баласы-на аялга кандай мамиле кылуу керектигин айта бериши мїм-кїн. Бул учурда кїйєєўїздї єз жайына коюўуз. Сизди кандай жол менен башкарууну єзї би-лет. Апасынын тилине киреби, єзїнїн акылы менен башкара-бы аны акырындап байкайсыз.

8- Мактоо сєз айткандан кач-паўыз. Жылуу сєз кимди болсо да жибитет. Жасаган тамагыў, кылган ишиў, мээримдїїлїгїн кези келгенде айтып коюу сиз їчїн кыйынчылык туудурбаса деле керек.

9- Чогуу жумуш жасап кєрї-ўїз. Їйдї оўдоп-тїздєє же та-мак жасоо деген сыяктуу. Бал-ким экєєўїздєрдїн табитиўер окшош чыгып, пикириўиздер келишип калса ажеп эмес.

10- Кайненеўиз да бир убак-та сиздей келин болгонун, сиз да бир убакта кайнене болоруўуз-ду эстетиўиз. Кийин уул-кызы-ўыздан жылуу мамиле кєргїўїз келсе, улууларга жакшы мамиле кылуу керек экенин эстен чы-гарбаўыз.

ЛИМОНДУ АЧКАРЫН СУУ МЕНЕН ИЧЇЇ КЕРЕК

Тємєндє адистер лимонду суу менен ичїїнїн пайдалуулугунун себептерин ай-тышат: биринчиден лимон иммундук сис-теманы бекемдейт. Лимон С витаминине жана калийге бай. Ал мээнин жана нерв системаларынын жакшы иштешине єбєлгє тїзєт жана кан басымын жакшыртат. Андан сырткары лимон чарчоодон сактайт жана ишке болгон жєндємїўїздї кєбєйтєт.

Лимон ширеси организмдеги алмашууну жєнгє салат жана тамак аштагы пайдалуу заттардын организмге сиўишине кємєк бе-рет жана уулуу заттарды айдап чыгат. На-тыйжада адамдын организми тазаланат. Лимондун ширесиндеги пектин адамдын ачка болуусун сездирбейт. Демек арыктоодо да жардамы тиет. Сиз териўиздин кантип тазаланып, тактар, бырыштар кете башта-ганын байкабай каласыз. Себеби С вита-мини кандагы уулуу заттарды айдап чыгат.

30-май, 2014-жыл

13ЖАЎЫЛЫКТАР

«ГАЗПРОМ» ОШ ШААРЫНА ГАЗ БЕРЇЇ БОЮНЧА ЄЗБЕКСТАН

МЕНЕН СЇЙЛЄШЇЇЛЄРДЇ ЖЇРГЇЗЇЇДЄ

Орусиялык «Газпром» компаниясы Ош шаарына газ берїї маселеси боюнча Єз-бекстан менен сїйлєшїїлєрдї жїргїзїп жа-тат. Бул тууралуу КР энергетика жана єнєр жай министри Осмонбек Артыкбаев бїгїн, 29-майда «Биринчи радионун» тїз эфири-нен билдирди.

Анын айтымында, ошондой эле алдыдагы кїз-кыш мезгилинде газ менен камсыз кы-луу маселеси дагы каралат. Иш башталды. 20 млрд рубль инвестиция кїтїлїїдє, деди ал.

ТОКТОГУЛ РАЙОНУНДА АСФАЛЬТ-БЕТОН ЗАВОДУ ИШКЕ КИРИП, АЛГАЧКЫ

ПРОДУКЦИЯСЫН ЄНДЇРДЇЖалал-Абад облусунун Токтогул райо-

нунда жаўы курулган асфальт-бетон заводу 26-майда ишке кирип, алгачкы продукция-сын чыгарды. Бул тууралуу Токтогул райо-нунун акими Токтосун Барманов 27-майда turmush.kg басылмасына билдирди.

Анын айтымында, заводдун курулушу

2013-жылы башталып, єткєн жылдын ок-тябрь айында аяктаган.

«26-майда биз заводду ишке киргизип, їлгї катары 20 тонна асфальттын бирин-чи партиясын єндїрдїк. Азыркы учурда 40 тонна чыгарып жатабыз», - деди аким.

Анын айтуусунда, заводдун кубаттуулугу саатына 80 тоннаны тїзєт.

«Биздин азыркы чыгарган асфальттар Їч-

Терек айылында ички жолдордун чуўкур жер-лерин жамоо жумуштарына пайдаланылып жатат. Эми буюрса, завод їзгїлтїксїз иштейт деген ишеничтебиз. Себеби, быйыл залкар комузчунун 150 жылдыгына карата Ош — Бишкек унаа жолунан Т.Сатылганов атында-

гы музейге чейинки 38 чакырым аралыктагы жолду асфальттоо жумуштарына буйрутмалар болот. Ошондо эле биздин завод Ош — Биш-

кек жолунан 3 чакырымга жетпеген алыстык-та жайгашкандыктан бул жолдун реконструк-циясына дагы биздин асфальт пайдаланылып турмакчы», - деди аким Т.Барманов.

ЖК КОМИТЕТИ ЧОЛПОН-АТА ШААРЫНДА ЭЛ АРАЛЫК

МАКУЛДАШУУЛАРДЫ РАТИФИКАЦИЯЛООДО ЄЗ АРА АРАКЕТТЕНИШЇЇ МАСЕЛЕЛЕРИ

БОЮНЧА КЄЧМЄ ЖЫЙЫН ЄТКЄРЄТ

Жогорку Кеўештин Эл аралык иштер боюнча комитети эртеў, 30-майда Ысык-Кєл облусунун Чолпон-Ата шаарында эл аралык макулдашууларды ратификация-лоодо мамлекеттин ички процедураларын жїргїзїїдє натыйжалуу єз ара аракетте-нишїї маселелери боюнча кєчмє жыйын єткєрєт. Бул тууралуу ЖКнын басма сєз кызматы билдирди.

Кєчмє жыйынга КР Жогорку Кеўеши-нин, Єкмєтїнїн Аппараттарынын, тармак-тык министрликтер менен ведомстволордун єкїлдєрї жана ошондой эле эл аралык ма-милелер жаатындагы окумуштуулар менен эксперттер, дипломаттар катышат.

Анда, «КРнын эл аралык келишимдери жєнїндє» мыйзамдын жоболорунун колдо-нулушунун натыйжалуулугуна байланыштуу маанилїї маселелер талкууланат, эл аралык келишимдердин кїчїнє кириши менен мам-лекеттик органдардын ортосундагы єз ара натыйжалуу аракеттенїї жолдору каралат.

Кєчмє жыйын USAIDдин КР Жогорку Кеўешине кємєктєшїї программасынын колдоосунда єткєрїлмєкчї

ПУТИН МЕНЕН ОЛЛАНД УКРАИНА МАСЕЛЕСИН ТАЛКУУЛАШАТ

Орусиянын президенти Владимир Пу-тиндин жардамчысы Юрий Ушаковдун бил-дирїїсїнє караганда, 5-июнда Парижде орус президенти менен Франциянын лиде-ринин жолугушуусунда Украина маселеси талкууланат. Президент Путин Францияда Экинчи дїйнєлїк согуштун бїтїшїн бел-гилєєгє байланыштуу иш-чарага катышат.

Украинадагы абалга токтолгон Юрий Ушаков украин єкмєтїнїн єлкєнїн чыгы-шындагы аракеттери абалды ого бетер оор-лоштуруп, туўгуюкка алып баратат деген.

Президенттик шайлоодо жеўишке же-тишкен Петро Порошенко “Билд” журна-лына курган маегинде “Украинага каршы чыныгы согуш жїрїп жатат, биз бул алаа-матты токтотобуз” деп билдирген.

КАЗАКСТАН МЕНЕН ОРУСИЯ АТОМДУК ЭЛЕКТР СТАНЦИЯСЫН

КУРАТОрус президентинин жардамчысы Юрий

Ушаковдун кечээ кїнкї билдирїїсїнє кара-ганда, 29-майда Астанада орус президенти Владимир Путин менен казак президен-ти Нурсултан Назарбаевдин жолугушуусу учурунда Казакстанда атомдук электр стан-циясын куруу боюнча меморандумга кол коюлат.

Андай станция Казакстандын тїндїк-чы-гыш облусундагы Курчатов шаарында орус технологиясы менен курулат. Казакстанда

дїйнєдєгї урандын 25� єндїрїлєт.

ОРУСИЯНЫН РАСМИЙ ЄКЇЛДЄРЇ АБХАЗИЯДА СЇЙЛЄШЇЇ ЖЇРГЇЗДЇ

Орусиянын коопсуздук кеўешинин кат-чысынын орун басары Рашид Нургалиев абхаз президенти Александр Анкваб жана кїч структураларынын жетекчилиги менен 28-майда жолугушту. Анкваб анын адми-нистрациясын басып алууну “куралдуу ку-тум” катары баалады.

Орус президентинин жардамчысы Вла-дислав Сурков болсо президент Анквабдан сырткары оппозиция лидерлери Раул Хад-жимба, Сергей Шамба жана Ахра Бжания менен жолугушкан. Оппозиция бийликти убактылуу колго алганын билдирип, єк-мєттїн кызматтан кетишин талап кылууда.

ДОНЕЦКТЕ АТКЫЛАШУУ ТОКТОДУ

Украинанын чыгышындагы Донецк шаа-рында кырдаал тынчыганы кабарланууда. Алдынкы кїнї ондогон орусиячыл жикчи-лер єкмєттїк армия менен кармашта окко учканы тууралуу маалымдалган. Бїгїн эртеў менен жикчилер ээлеп алган улуттук кооп-суздук кызматынын бєлїмїнїн айланасында аткылашуу угулганы, шаардын їстїнєн со-гуш учактарынын учуп жїргєнї айтылган.

Бирок кармаш тууралуу так маалымат жок. Кийин аткылашуу токтоду. Мэр жик-чилер шаардагы бир нече коомдук имарат-ты ээлеп алышты деген маалыматтарды тє-гїнгє чыгарды.

Президенттик шайлоонун жеўїїчїсї Пет-ро Порошенко Германиянын "Билд" гези-тине берген интервьюда “антитеррордук операция эми жакшылап башталды” деди. Орусиянын тышкы иштер министри Сергей Лавров украин элин “кандаштар согушунун кырына” тїртїп жатат деп билдирди.

ДЖОН КЕРРИ ЭДВАРД СНОУДЕНДИ КАЙТЫП КЕЛЇЇГЄ

ЧАКЫРДЫЭдвард Сноудендун айтымында, ал АКШ-

нын єкмєтїнїн тапшырмаларын жогор-

ку деўгээлде аткарып келген, анын ичинде ЦРУнун жана АНБнин жашыруун агенти болуп да иштеген АКШнын мамкатчысы Джон Керри Эдвард Сноуденди "сот жооп-керчилигинен качып кеткен адам" деп атап, америкалык атайын кызматтын мурдагы кызматкерин АКШга катып келїїгє чакыр-ды. Керринин айтымында, Сноуден эў алды “коркпой, кайраттанышы” керек. "Бул адам єзїнїн єлкєсїнє єтє чоў зыян алып кел-ди”,-деп айтты мамкатчы. Керринин сєзї боюнча “Сноуден эгер Америкага ишенсе , анда ал америкалык сот системасына да ишениши керек”.

"Патриоттор качып кетпейт. Эгер Сноу-ден Кошмо Штаттарга кайтууну чечсе, биз аны бїгїн эле учакка салабыз”, - деп кошум-чалады ал. Керринин бул сєздєрї америка-лык Эн-Би-Си телеканалына Сноуденддин интервьюсу чыгарына эки саат калганда айтылды. Анын маегинин їзїндїлєрїн бир катар газеталар жарыялап жиберишти. Эд-вард Сноуден єзїнїн маегинде анын паспор-тун АКШда жоюп салгандан кийин Россия-га саясий баш паанек сурап кайрылганын айтыптыр.

Американын атайын кызматынын мур-дакы кызматкери ошондой эле америкалык бийликтин аны компьютердик технология боюнча адис эмес, катардагы аналитик бол-гон деген билдирїїсїн да тєгїндєдї. Эд-вард Сноудендун айтымында, ал АКШнын єкмєтїнїн тапшырмаларын жогорку деў-гээлде аткарып келген, анын ичинде ЦРУ-нун жана АНБнин жашыруун агенти болуп да иштеген.

Ал АКШ эў керектїї чалгын маалымат-тарды адамдардан эмес, компьютерлерден алып турган деп айтты. Єткєн жылы август-та Сноуден Москвадагы “Шереметево” аба майданынын транзиттик зонасында бир айдан ашык тургандан кийин, Россиядан убактылуу баш калка алган.

2013-жылы ал АКШнын Улуттук кооп-суздук агенттигинин кєптєгєн жашыруун документтерин ар кандай дїйнєлїк басыл-малардын журналисттерине тараткан, анын ичинде британиялык Guardian менен аме-рикалык Washington Post газеталарына да берген. Сноуден сыртка чыгарган маалымат-тан дїйнє эли АКШнын Улуттук коопсуздук агенттигинин интернеттеги маалыматтар-ды тымызын жыйнаган жана телефондо-гу маалыматтарды жашыруун угуп турган єкмєттїк программасы бар экенин билди. АКШнын атайын кызматтары ал тїгїл баш-

ка мамлекеттин лидерлеринин да телефон-догу сєздєрїн жашыруун тыўшап жатканы ашкере болду.

АКШда Сноуденди сыртынан мамлекет-тик мїлктї уурдады, коргоо маанисиндеги маалыматтарды уруксатсыз алды жана жа-шыруун маалыматтарды башка єлкєлєрдїн атайын кызматтарына атайын берди деп айыптоодо. Бул айыптоолордун ар бири боюнча алганда эле ал он жылдан тїрмєгє кесилиши мїмкїн.

БАРАК ОБАМА ТЕРРОРЧУЛУККА КАРШЫ КЇРЄШЇЇ ФОНДУН

ТЇЗЇЇНЇ СУНУШТАДЫВест-Пойнт аскердик академиясында,

АКШнын тышкы саясаты боюнча 28-майда сїйлєгєн сєзїндє, президент Обама АКШ жана бїткїл дїйнєгє эў чоў коркунуч тер-рорчулуктан келип жатканын белгиледи. Ал фондду тїзїїнї колдоого Конгрессти чакырды:

Мен Конгрессти контртеррордук єнєк-тєштїк боюнча 5 млрд. доллар каражаты бар жаўы фондду колдоого чакырам. Бул бизге машыгууга, мїмкїнчїлїктєрдї кє-бєйтїїгє жана террорчулукка бет маўдай турган єнєктєш єлкєлєргє жардам берїїгє мїмкїнчїлїк берет.

Барак Обаманын билдирїїсїнє караган-да, Кошмо Штаттар кїчтї АКШнын эў ор-чундуу кызыкчылыктарына коркунуч кел-генде гана колдонот. Ал ошондой эле Иран боюнча тынчтык келишимге жетишїїгє мїмкїнчїлїк бардыгын, ал эми Сирия жаў-жалын кїч менен чечїїгє мїмкїн эмести-гин белгиледи.

ООГАН ПРЕЗИДЕНТИ АКШ АСКЕРЛЕРИН ЧЫГАРУУНУ

КОЛДОДУПрезидент Хамид Карзай 2016-жылдын

аягына карай Ооганстандан Кошмо Штат-тардын аскерлерин толук чыгаруу боюнча Вашингтондун чечимин кубаттады. “АКШ-нын аскерлерин чыгаруу жана коопсуздук боюнча кєзємєлдї ооган аскерлерине єт-кєрїї ооган президентинин да, элинин да башкы максаты” деп белгиледи Карзай.

Президент Барак Обама 27-майда сїй-лєгєн сєзїндє Кошмо Штаттар 2016-жыл-дын аягына карай Ооганстандан аскерле-рин чыгарып, ал жерде кала турган 9 800 аскер кеўеш берїї милдетин гана аткара-рын билдирген.

ЖЕРГИИЛКТЇЇ

ЧЕТ ЭЛДИК

30-май, 2014-жыл

1414 САНДАН САНГА

Ошентип спирт ташый баштадык. Їстї-нє акча кошуп єткєзєбїз. Мына акча деген. Бул опуртал иш болсо дагы, акча чєнтєккє тїшкєндєн кийин баш тарта албайт экен-сиў. Акча деген балакет, куураган кєр ти-ричиликтен кыйналганда эмне деген гана тобокелчиликке бара бересиў. Элдин баа-ры эле ушинтип жан сактап жатпайбы деп їмїттєнєм. Мени ээрчитип жол кєргєзгєн аял кайын журтума куда-сєєк болуп кеткен тараптын карындаштарынан мага чала таа-ныш эле неме болучу. Ичи койнума кирип шыпылдап калганда деле эч нерсени ойло-бопмун. Кайра мага жардам берип атат деп коём. Менден акча сурабагандан кийин єзї-нїн акчасы деги бар. Болгону анын айтуусу боюнча теў акча чыгарып кеткен чыгашаны беш тыйынынан бери эсептеп кошкон ак-чаны чыгарып алгандан кийин кирешени теў бєлїп алабыз. Ойлонуп кєрсєм баары эле туурадай. Бирге жїрєбїз, дїўїнєн чогуу єткєрєбїз. Ошентип шишке єзїбїз отуруп алгандай болуп эки жолу спирт алып ке-лип єткєздїк. Пайдасы жакшы эле тїштї. Бир айлык процентин берип, карыздары-ман кутулдум. Ушинтип эле акча тапса бо-лот турбайбы, буйруса їйїмдї кайра алып жїгїртїїгє дагы акча алып калат экем деп кєўїлїм ток болду. Санаам менен байыга-нымчы. Їчїнчї жолу алып келе жатканы-бызда бизди кармашты. Акча берем десек кєнїшпєйт. Шеригим чачын жулуп шолок-топ ыйлап алган. Соттолобуз, аял башыбыз менен камалабыз, – деп безилдесе мен ише-нипмин. Ошентип алдырып койдук. Кийин билсем, бизди кармаган органдын кишиси экєєнїн сєзї бир экен. Бири кармаган, би-ри колго тїшкєн киши болмуш этип кайра эле экєє чогу єткєзїшєт экен. Муну кийин билбедимби. Мага окшотушуп далай аял-ды торго тїшїрїшїптїр. Ошолордун уба-лы жетсе керек. Ал аял авариядан кийин эки буту баспай калган. Бирєєнї какшатпа єзїўє кайра кайтат дегенге ишендим.

Ошентип їстєккє алган акчабызды бе-ре албай калып їйїбїздї алдырып койдук. Байымак турсун, їйїбїздєн ажырап ай-дай талаада їўкїйїп отуруп калдык. Сен деле билесиў го барчылык заманда шаар-дагы кенен їйїбїздї, Назардын, менин туугандарым, алардын балдары окуганы окуп, иштегени иштеп топурап эле жашап жїрїшпєдї беле. Бири бирибизге кїйбє-гєн, боорукерлик жоголгон, жакшылык-ты унуткан, ар ким єзїн гана ойлогон не де-ген кїнгє кабылдык эле ошол токсон тєртїнчї жылдары. Баягы тузумду ичип, тєрїмдє тайраўдап жїргєн дос, тууганы-быз бала-чакабыз менен ар кимдин їйїндє кїнкор болуп темселеп жїргєндє сыртын

салып коюшту. Уялышканынан кєп болсо эки жума батырышат. Тєрт балабыз, єзї-бїз болуп алты карабаш батабы. Єзїбїз да кыйналып, деп кабагын сала башташат.

Байымак турсун, їйїбїздєн айрылып, курсагыбыз тойбой ар кимибиз ар ким-дикинде темселеп жашап, балдарыбыз мектепте окушпай калышты. Союз єлкєсї кыйрагандан кийин баарыбыз эле ушун-дай чаў-тополоў кїнгє туш келбедикпи. Назарга деле ыраазымын. Спирт ташый коёмун деп баарын сен кылдыў деп чок-чоўдободу. Кыйынчылыкка чыдабай ич-киликке берилип кетпеди. Маўдайыбыз-га жазылганы ушул экен, кудайдын башка салганын кєрєбїз, дагы берээрин унутпа-

сын, бул кїндєр да єтєт, унутулаар, дайы-ма ушинтип турат белек, – деп кайрат бе-рет. Ыйласам сооротот. Эгерде кїйєємїн тїшїнїктїїлїгї болбогондо айла таппай, жинди болуп кетмекмин. Кайра байкушум аракты биротоло таштап, беш маал намаз окуп Алладан каниетти, сабырдуулукту тилєєчї болду. Бул Алланын сыноосудур, туруштук берели деп кайра мени жубатат.

– Ой тообо ээй, аракты єкїртє ичип, ка-на сенин Аллаў кайсыл жерде отурат деп айкырчу эле го. Ичип алганда їйїнє бар-ган коногун кубалаган, кїйєєўдїн аракты таштап, беш маал намазга жыгылганын элестете албай жатамын. Ажардын курбу-суна жолукканына кєўїлї кєтєрїлїп, бар сырын айтып буктан арылгысы келди. Ал коньяктын калганын жутуп, тоок этин ай-май берип кїлдї.

– Эсиўдеби, бир жолу кїйєєгє тийип, аныўды ээрчитип келмейинче биздин їйгє келбе, – деп сени кубалаганы. Ошол кїндї эсине тїшїргєн Гїлсара дагы кїлдї.

– Эртеси сен Гїлсарадан кечирим сурай-сыў деп алдыўа салып айдап келгенсиў.

– Назар ошондо мага билгизбей, кой-нуна бир бєтєлкєнї катып келип ошондо шарактаганыбызчы.

– Кїйєєгє тийбесеў сени єз їйїўдєн да кубалап чыгарам деп экєєбїздї кайра эшикке тїртїп чыгарбады беле.

– Ээ, ошол кїндєрїбїз жыргал гана бол-гон экен. Эртеўки кїнїбїзгє ишенич бар эле. Эми болсо бир кара курсактын айла-сын таба албай калдык го.

– Назардын ичпей, намаз окуп калганын элестете албай жатамын.

– Ар ким єз кєйгєйї менен болуп кабар-лашпай калбадыкпы. Мен болсо адам Алла-дан байлыкты, акчаны сурайт экен. Талаада калдык, акча бер їйлїї бололук деп аялды-гыма салып сїйлєнсєм, кайра эмне дейт дебейсиўби. Биз каниет кылбай баарынан айрылып ушул акыбалга жетип отурабыз.

- Рахмат, балам, -Доктор Шанс ордунан турду да, - эми колумду чече алысыўбы, -деди.

- Ооба, - Нурбек анын белине єйдє орол-гон жипти чечти.

- Жїрї, эми качтык –деген Доктор Шанс Нурбектин жообун кїтпєстєн эле дегдеў-дете жетелеп жєнєдї. Складдан чыкканча аларга эч ким тоскоолдук кылган жок. кєр-сє, кїзєтчїлєрдїн баары складдын сыртын-да экен. Тим эле аскердик маанилїї базаны кайтаргансып, тегерете курчап турушуптур. Алтургай тээ короонун дубалдарында да кї-зєтчїлєр бар экен.

- Жок, экєєбїз минтип кача албайт экен-биз. Жїрї, андан кєрє... –деген Доктор Шанс Нурбекти кайра ичкери жетелеп келди. ск-ладдын орто ченинде эки бєлмє медици-налык лаборатория бар экен. доктур Шанс каалганын ылдыйкы тїбїндєгї столдун ас-тына колун сойлотуп, топ ачкычты алып чыкты. Алардын бири менен кабинетти ачты. Бєлмє ичи канчалык чоў болсо да медици-налык жабдуулар, дары-дармектер менен толтурулуптур. Доктор Шанс дарылардын ичинен бирєєсїн ала коюп, дароо эле єзї-нїн венасына сая койду.

- Сага да сайышым керек, -деди анан.- Жок, - Нурбек башын чайкады.- Антпе, ишен мага. Сен эмне кєрбєй ту-

расыўбы, мен да сага окшош туткун экеним-ди. Мейли дегендей Нурбек башын ийкеди. Ишенди. Анын ата-энесининдей жалооруган кєздєрїнє ишенди. Дары сайгандан кийин дагы бир таблетканы сууга эзип ичирди.

- Болдубу? – Нурбек оозун жеўи менен аарчып жатып айтты.

- Бїгїнчє болду. Бирок, биз муну кїнї-гє кайталашыбыз керек, тигилерге билгиз-бей. Ансыз экєєбїз теў жок болобуз. Тї-шїндїўбї?

- Тїшїндїм.- Анда кїнїгє тигилер кеткенден кийин

жанагы жерден ачкычты алып, мени сыртка чыгарып тур. Анан экєєбїз ушул жерге ке-лип дарыланып алабыз. Азырынча ушинтип турбасак, башка аргабыз жок. Кача алчудай эмеспиз. Эми болсо ордуўа барып, эч нерсе болбогондой укта. Азыр мени сабашат. А, сен эч нерсе туйбагандай тынч укта. Уктуўбу, антпесеў сага жаман дарыны сайып салышат.

- Макул, уктум, - деп Нурбек ордуна ке-

лип сулк кулады. Доктор Шанс болсо кача албасын билип турса да сыртты кєздєй жу-лунду. Ошол замат кїзєтчїлєр аны ур-ток-мокко алышты.

- Эмне болду? – ошол маалда кїзєтчїлєр-дїн башчысы басып келди.

- Мына бу качып бара жатыптыр. - Аа, Доктор Шанспы, - кїзєт башы ийи-

лип карап койду.- Ошол.- Кайра алып барып камап койгула. Каал-

гасына кулпу салгыла.- Жарайт, - дешип, эки кїзєтчї эс-учун

жоготкон Доктор Шансты колтуктап алып, сїйрєп жєнєштї. Камашты, кулпуну салыш-ты. Анткени менен эс-учу жок неменин ко-лу-бутун байлашкан жок.

- Єлїп калбайбы? – деп сурады, кїзєтчї-лєрдїн бири экинчисинен.

- Мындай немелер єлбєйт. Єлсє да док-тур болбогондон кийин экєєбїз эмне кыла алат элек.

- Ким билет эми, доосу бизге калбасын

дейм да.- Єзї кїнєєлї, экєєбїзгє эмне. Биз бол-

гону єз ишибизди так орундатып жатабыз. Андан кєрє эртеў Шеф экєєбїзгє сыйлык-ка акча берээр.

- Ошондой болсо кана, -деген кїзєтчї-лєрдїн акырындап барып, угулбай калды. Алар кетээри менен Нурбек бутунун учу ме-нен чуркай Доктор Шанс камалган бєлмєгє келди. каалганын жылчыгынан шыкааласа Доктор Шанс ордунан туруп, керебетке жа-тып аткан экен.

- Сени тынч ордуўда жат дебедим беле, -деп Доктор Шанс “кет” дегенсип кол жаў-сады. Нурбек кайра келип, єз керебетине уктады. Бирок, кїнїгє тїнїчїндє экєє жо-лугуп, медициналык лабораторияга кири-шет. Ийне сайып, таблетка ичишет. Айтор, Доктор Шанстын айтканын жасап жїрдї. Ошентип кїндєр єтїп жатты. Бул арада бир жылга жакын убакыт єттї. Бая Нурбек ме-нен чогуу келген балдарды туш тарапка алып кетишкен. Эмнегедир Нурбекти гана алып

калышып, ага “001” деген каймана ысым ыйгарып коюшту. Балким Доктор Шанстын дарылары болбогондо Нурбек єз ысымын да унутуп коймоктур. Ошол Доктор Шанстын илимий ачылыштары, анын рецеби менен берилген дарылар Нурбекти єткєн турму-шун бїт унутуп, тубаса адам єлтїргїч бо-луп калыптануусунан сактап калды. Нур-бек Доктор Шанстын кеўеши менен баарын унуткандай, эч нерсеге боору оорубаган ме-рездей тїр калтырып, кїндїзї кабагы ачыл-байт. Эрди бекем кымтылып, муштумдары тїйїлгєн. Окутуучулардын, машыктыруучу инструкторлордун буйругун кынтыксыз ат-карат. Нурбектин єзїнїн дээринде эле бар беле, же чындап эле Доктор Шанстын да-рыларынын оў таасириби, айтор Нурбек єзї теўдїїлєргє караганда дене тїзїлїшї жагынан кїчтїї, эске тутуу жєндємдїїлїгї жогору болуп эр жетип келатты.

Бул ирет кабинетте Арген Акимович жал-гыз отурган. Їп эткен жел жок кабинеттин ичи ысык. А, сыртта болсо жай чилдеси єз доорун сїрїп жаткан кези. Тїшкє маал кабинеттин эшиги кагылып, асты-їстїнє джинсы кийин-ген, спортсмендердей келбеттїї, мурутчан жигит кирип келди. ал “келиўиз, отуруўуз” деген сєздї кїтпєстєн эле Арген Акимович-тин маўдайына отуруп, койнунан бир бєтєл-кє аракты алып, столдун їстїнє тарс койду.

- Эй, сен эмне кылып жатасыў? Кимсиў єзї? –Арген Акимовичтин муштумдары тї-йїлє ордунан тура калды.

- Менби?! Мен баласынан тирїїлєй ажы-раган какбаш атамын. Нурбектин атасы бо-лом, тааныбай калдыўызбы, -деди ал, жер караган калыбынан жазбай туруп. Арген Акимовичтин тїйїлгєн кабагы жазылып, єўї кумсара тїштї!

- Аа, эми тааныдым. Келиўиз. Бирок, ти-лекке каршы азыр бизде кубанычтуу кабар жок.

- Билем. Азыр баламды издебей деле кал-саўар керек, арадан бир жыл єтїп кетпедиби.

- Жок, кантип эле, издеп жатабыз. Жогол-гон бала жеке сиздики эле эмес, дагы кєп.

- Аны да билем. Ошого кїйгєнїмдєн ке-лип отурам, бул жерге. А, сиз билесизби, мен бир жылдан бери їйгє отура албай калгам. Єзїмдї-єзїм алаксытып, а бир чети таап каламбы деп, азыр Россияга каттап жатам, коммерсант болуп.

НАРКОТАШЫГЫЧТАР

(Сандан санга)

БУРУЛКАН БАКЕЕВА

Íàðêî ñîîäàãà àðàëàøóóíóí ýêè ãàíà æîëó áàð. ªë¿ì æàíà

ò¿ðìº. ¯÷¿í÷¿ æîëó æîê. Íàðêîçàòûí êîëäîíãîí äàãû, ñàòêàí äàãû ºç¿

àòàéûëàï æàð êûðûíäà òóðóï àëûï àæàëûíà áîé òàøòàãàí ìåíåí

áàðàáàð.

(Сандан санга)

ТААЛАЙ БАКЫТАЕВ

(Курч окуялуу чыгарма)

(Бейєкмєт уюмдардын маалыматы боюнча 1997- жылдан бери 400 бала жоголгон)

Жоголгон балдар

30-май, 2014-жыл

1515СКАНВОРД

30-май, 2014-жыл

16 ТЕХНОЛОГИЯ

АГЕНТ, ОДНОКЛАССНИКИ ЖЕ ФЕЙСБУКТА ОТУРГАНДАР

ООРУЛУУ ЭМЕСМИН ДЕСЕЎЕР, КИЙИНКИ СУРООГО ЖООП БЕРГИЛЕЧИ, БЕЛЕК БЕРЕБИЗ!

Гезитибиздин єткєн санында “Агентте кєп отурган жаштар “тїнєл” орусуна чалдыгуусу мїмкїн” деген ма-кала жарык кєргєн. Ал оору физикалык таасир болсо, бїгїн “агеннтин” жана ушу сыяктуу социалдык тар-мактардын психикалык таасири тууралуу кеп куралы.

Эдинбург университетинин окумуштуусу Аях Рах-ман жетектеген илимий эксперименттин жыйынты-гы, социалдык тармактарда кєп отуруу, логикалык ой жїгїртїїгє жана чечим чыгарууга зыян келтирїїсїн даана кєргєзгєн. Социалдык тармактардын кєпчїлїк активдїї аудиториясынын эс тутуму жана аналитика-лык жєндємдїїлїгї начарлайт.

Эксперимент эки катар бєлїктєн турган. Биринчи-синде, эксперименттин катышуучуларына жєнєкєй логикалык суроо берилген: топу менен жемпирдин баасы биригип 110 сом. Жемпир топудан 100 сомго кымбат болсо, топу єзї канча сом? Суроонун жєнє-кєйлїгїнє карабастан, кєпчїлїк катышуучу жообун туура айта алган эмес.

Туура жообу айтылгандан кийин, эксперименттин экинчи бєлїгїндє ушул эле суроону башка бир топ адамга беришкен (жарымы туура жообун билет). Би-рок ошого карабастан, кайра эле туура эмес жооп бер-ген адамдарга кошулуп, бир туура жооп берїїгє келе албай калышкан.

“Бул экспе-римент каты-шуучулардын (кєбї жаш жана социалдык тар-мактарда кєп отургандар) маа-лыматты їстїр-тєн кабыл алуу-

сун жана логикалык ой жїгїртїї жєндємїн жоготкондугун кєргєздї. Андан тышкары, статистика боюнча чоў текст жана сїрєтї жок макала-ларды аягына чейин окугандар абдан азайды” – дейт Аях Рахман.

Кєп окумуштуулардын пикири – социалдык тармак-тар жалган виртуалдык дїйнєнї жашоо маўызы жана ал тармактардагы “авторитеттер” адамдын жїрїм-ту-румуна туура эмес таасир берет – дейт. Адам єзї ой жїгїрткєндї унутуп, соц. тармактарда жазылгандай жашап калышат. Себеби бир тїрдїї кыймыл аракеттер (кат келди, аны окуу, жооп берї, класс, “лайк” ж.б. ушул сыяктуу) адамдын аў-сезимин деградацияга алып келет!

Мына окурман, сиздерге жогорудагы логикалык су-роону бердик (топунун баасы канча сом?). Ким биринчи туура жообун табып, редакциябызга жазып жиберсе, ошол окурманыбызга белек беребиз ;)

Жообун 1032 кыска номерине AIBAT деген сєздї кошуп смс менен жєнєтїўїз (смс баасы - 15 сом)

Бектур Баймоўолов

ЖЇРЄГЇ – УЧУУЧУ МОТОР

1616

“BMW” компаниясы 1917-жылы Германиянын Айзенах шаарында не-гизделип, бирок, атактуу эмблемасы арадан 15 жыл єткєндєн кийин гана же єздєрїнїн алгачкы чыгарган ав-томобилинде пайда болгон. BMW- “Bayerische Motoren Werke” же “Бава-риянын мотор заводу” деп чечмеленет. Фирма єзїнїн алгачкы иш-аракетин авиациялык кыймылдаткычтарды чы-гаруудан баштаган. Ошондон улам эмб-лемасында тєрт бєлїктєн турган канат сымал їч бурчтуктар орун алган. Антсе да аталган компаниянын авиациялык иш-аракети кємїскєдє калып, ааламга єздєрї чыгарган машиналары менен таанылды. «BMW»нын жаралуу баша-тында Рапп жана Отто аттуу самолёт куруу менен шуулданган эки инженер турат. Алар єздєрїнїн анча чоў эмес фирмаларын бириктирип компания тїзїшєт да, жумушка Макс Фриц аттуу жаш инженерди чакырышат. Рапптын конструкциясын єркїндєткєн Фриц єзїнїн “BMW” аттуу алгачкы авиация-лык моторун ойлоп табат. 1919-жылы “BMW-4” мотору орнотулган самолёт дїйнєлїк рекорд жасап, учкуч 9670 метр бийиктикке кєтєрїлєт. Чынында 10 чакырым бийиктиктеги аба кысы-мына поршендїї кыймылдаткыч ме-нен чыгуу сенсация болчу. Дїйнєлїк рекорддун ичинен 1927-жылы жана 1929-жылы коюлгандары ушул “BMW” моторуна таандык. Биринчи дїйнєлїк согуштан кийин “Версалдык келишим-дин” шарты боюнча Германияга 5 жыл бою авиа кыймылдаткычтарын чыга-рууга тыюу салынган. Ошондо баягы эле Макс Фриц укмуштай кыска уба-кытта, же 5 жуманын ичинде “BMW R32” деген мотоциклди ойлоп тапкан. Арадан 6 жыл єткєн соў ал мотоцикл-дин жаўы тїрї саатына 216 чакырым жїрїп, дїйнєлїк рекорд койгон. Ал эми 1937-жылы болсо мотоцикл ошол учур їчїн тїшкє кирбеген 279,5 чакы-рым/саат ылдамдыкты багындырат. 1981-жылы “BMW” чыгарган «Энду-ро R 80 G/S» мотоцикли раллиге, Па-риж-Дакар жарышына чыгат. Кыска-сы, мотоцикл чыгаруу согуш учурунда талкаланган компанияны кайрадан бутуна тургузуп, “BMW” заводу авто-мобиль єндїрїшїнє кирише башта-ган. Жаўы машиналар жаўы техноло-гиялар. Ар кандай їлгїлєрдїн ичинен

6 цилиндрлїї кыймылдаткычы бар “BMW-303” їлгїсїндєгї машинада би-ринчи жолу радиаторго мїнєздїї тор-чо пайда болгон. Ал эми 1936-жылы чыккан “BMW-328” спорттук їлгїсї болсо техникалык жаўылык жасага-ны менен белгилїї. Башкача айткан-

да, “клапандуу механизмдин штангалуу жаўы системасы”, “трубка тїрїндєгї рама” жана “6 цилиндрлїї кыймыл-даткыч блоктун жапкычы менен” де-ген техникалык жаўылыктар ошондо пайда болгон. Бїгїн “BMW-328” їлгї-сї табылгыстыгы їчїн легендага жана раритетке айланган. Ошондуктан, аны эч кандай акчага сатып алууга мїм-кїн эмес. Экинчи дїйнєлїк согуштан кийин “BMW” компаниясы автомо-биль єндїрїшїн кайра жандандыруу максатында “Седан-501” їлгїсїн чы-гарат. Бирок, талкалаган техникалык каражаттар алдыга жылууга мїмкїн-дїк берген эмес. Анан 1959-жылы гана аба аркылуу муздоочу системасы бар “BMW-700” їлгїсї чыгарылып, иш-

кана ички кризистен чыгууга жетиш-кен. Ал эми негизги ийгиликти болсо “BMW-1500” їлгїсї жаратып, базар-да укмуштай суроо-талапка ээ болот. 1972-жыл “BMW” їчїн келечекке ий-гиликтїї кадам таштоонун жылы бо-лот. Компаниянын жылдык кирешеси 2 миллиард маркага жетип, Мюнхен-деги жаўы штаб-квартирасынын жана Дингольфиндеги тетик чогултуучу иш-

канасынын курулушу бїтєт. Ошондой эле Тїштїк Африкада курган автомо-биль жыйноочу ишканасы ишке кирет. 1977-жылы апрелде биринчи “семёрка-лар” пайда болуп, “BMWнын” бардык їлгїлєрї жаўыланууга єтєт. Албетте, компаниянын бардык тепкичтерин са-нап отурбай, анын эў бийик ийгилиги катары 1995-жылы чыккан “BMWнын” 5-сериясынан чекит койсок болот. Ант-кени, мына ушул 5-сериядан баштап, “BMW” машиналары бир гана єзїнїн жаўы дизайны менен айырмаланбас-тан, эў алдыўкы техникалык жетиш-кендиги менен да єзгєчє лєнє башта-ган. Айталы, машина куруу тармагында биринчи жолу “тартуучу бєлїк” толук бойдон алюминийден жасалган. Єзгє-чє катуу кузов болсо кокустуктан сак-тануунун деўгээлин кє тєргєн.

Суперагенттер жана “гонщиктер” їчїн жаралган машина 80-жылдардын башында корпорация жогорку класс-тагы авто спортто да єзїн кєрсєтїїнї чечет. Пауле Роше жетектеген адистер 1,5 литр кєлємдєгї 4 цилиндрлїї кый-мылдаткычтан 800 литр/секунд кубат-тагы єзгєчє агрегат жасап чыгышат. Ошол мотор менен алар 9 жолу “Фор-мула-1” жарышынан Гран-Прини утуп алышкан. Анан эле “BMW” кїтїїсїз “Формуладан” кетип, айланма жол-дордогу жарыштарга єтїп кеткен. Би-рок, мындагы натыйжаларга сєз жет-кис эле. Анын жолдогу жеўиштерин, наамдарын санап отурсак сєз тїгєнбєс. Ооба, кадимки супер агент 007 Жеймс Бонд “Алтын кєз” тасмасында минген машина. Бул тасма кандай укмуштуу ийгиликтерге жетишкен болсо, “BMW Z3” да бестселлерге айланган. Учурда “BMW” компаниясынын башкы штаб квартирасы Мюнхен шаарында жай-гашкан. Мындан сырткары, алар єз-дєрїнїн єндїрїшїн Германиянын 5 заводунда жана бїтїндєй дїйнєгє ча-чыраган 22 филиалында чыгарышат. Машиналарды болсо робот колдонбос-тон, кол менен чогултушат. Акыркы 30 жылдыкта бир гана “BMW” жана “To-йота” компаниялары жылдан-жылга кєбєйгєн кирешенин їстїндє иштеп келїїдє. Баалары їлгїлєрїнє, сапа-тына жана чыккан жылына жараша болжол менен 5 миўден 150 миў дол-лардын тегерегинде.

римент каты-шуучулардын

социалдык тар-мактарда кєп отургандар) маа-лыматты їстїр-тєн кабыл алуу-

сун жана логикалык ой жїгїртїї жєндємїн жоготкондугун кєргєздї. Андан тышкары, статистика боюнча чоў текст жана сїрєтї жок макала-ларды аягына чейин окугандар абдан

BMW Z4 Zagato Coupe