Курманбек ДЫЙКАНБАЕВ:

УРМАТТУУ ОКУРМАН!"АЙБАТ" гезитине

жазылуу башталды!Жазылуу почта кызматын

кошкондо:

- 1 айга – 49 сом 50 тыйын- 3 айга – 148 сом 50 тыйын- 6 айга – 297 сом 00 тыйынЖазылуу республиканын, бардык

почта бєлїмдєрїндє чектєєсїз жїргїзїлєт.

СЇЙЇКТЇЇ ГЕЗИТИЎИЗГЕ ЖАЗЫЛЫЎЫЗ!

Жазылуу индекси: 68546

11

• aybatkg@mail.ru • ¹ 60 • 10-ÿíâàðü, 2014

ЄЛКЄНЇН ЄНЇГЇШЇНЄ ЖАЛПЫ ЭЛДИН ДАГЫ ЖООПКЕРЧИЛИГИ КЕРЕК БОЛУП ТУРАТ

Сахнага кызуу абалында чыкты...

9

“КАРА КОЧКОР”

7

9

АСЫЛБЕК ЖУСУПОВ САЯСАТТАН БИЗНЕСКЕ КАРАЙ ЖОЛ ТАРТТЫ

Жаўы жылдын алдында “Замандаш-Современник” саясий партиясынын теў-тєрагасынын кеўешчиси Асылбек Жусу-пов єзїнїн жеке ишкерлигин бекемдєє максатында партиядан кеткенин уктук. Эмне демекчибиз, ишиўизге ийгилик, кєз-дєгєн максаттарыўызга жетип, жеке иши-ўиз єркїндєп єсїшїн каалайбыз!

ИЧТЕН ЧЫККАН ИЙРИ ЖЫЛААНЄткєн жылдын ноябрь айында камак-

ка алынган ЖК депутаты Акматбек Кел-дибековдун талапташынын бирєє Иосиф Аттокуров («жаман иттин аты бєрїба-сар») Бишкекте маалымат жыйын учу-рунда: «А. Келдибековду бошотпосо обо-лу, Бишкек-Ош жолун бууп ташташаарын андан соў Ош, Жала-Абад, Баткен об-ластарында бийликти басып алаарын, анан Бишкеке келип борбордук бийлик-ти басып жаўы президетти такка отургу-заарын, тїштїктє кан тєгїлїп кетээрин ( бул сєздєрдї Ж. Сатыбалдиевге да айткан имиш) айтып чыкты. А. Келдибековдун жактоочулары 2013 –жылдын 2-декаб-рында Ош шаарында єткєзгєн митингде Ош шаарынын экс-мэри М. Мырзакма-товдун коррупцияга малынган адамды колдоп сїйлєгєнї кєптєрдїн кыжырын жаратты. Ушундан бир аз убакыт єтїп-єтпєй М. Мырзакматов кызматтан алы-нып Ош шаарындагы жыйылган эл ал-дында экс-мэрдин жан-жєєкєрлєрї «Хан келе жатат!», «Хан келе жатат!»-дешип ураан таштап тургандары ого бетер ары жийиркентти. «М. Мырзакматов кайсы мамлекттин ханы?». «Кокон мамлекети-нин ханы»- дейин десеў, ал мамлекеттин жок болгонуна бир жарым кылым болду. Ошентип «ириген ооздон чириген сєз-

дєр» чыгып кетти. Бул окуялар «а, бая-гы!»-деп кол шилтеп койчудай кєрїнгєнї менен єтє коркунучтуу симптом. Арадан кєп єтпєй эле ММК «канкор Ж. Бакиев 2014-жылдын январь айында тїштїктє єтїїчї митингдерди каржылаганы жа-тыптыр» -деген маалыматты таркатыш-ты. Бул да коркунучтуу симптодордун би-ри. «Єтє коркунучтуу!» -дегеним: єлкєнї чайпалтыш їчїн тышкы кїчтєр мїмкїн Ж. Бакиевди эпчилдик менен пайдалан-гысы келип жатышкандыр? Мындай вер-сияны четке кагууга да болбойт.

«Атаўдын кєрї ай, мансап їчїн аялын, бойго жеткен кызын душманынын кою-нуна салып берїїгє, элин, жерин сатууга даяр, керек болсо кан тєгїїдєн кайтпа-ган, кєкїрєгїндє улуттук намысы жок, адам сєлєкєтїндєгї кыргыздар качан жер астына житип кетээр экенсиў?» -дейт экенсиў арга жок.

2014 жылдын 15-январында Ош шаа-рынын мэрлигине шайлоо болуп єтєєрї белгилїї. Бул шайлоодо жеўилип калыш-кандар ызаларына чыдашпай, акчаларын сапырышып, А. Келдибековдун талап-таштары менен биргелешип адаттагыдай жол тозууну уюштурушу мїмкїн. Мына ушул регионалдык ооруга чалдыккандар-га каршы Чїй областынын батыш район-

дорунун эли “Тєє-ашуу” белинин этегин-деги “Сосновка” айылынын тушундагы жолдон тїштїктї карай кетїїчї Россия-нын “Газпром” компаниясынын мунай-зат ташуучу автоунааларын 4-5 кїн єт-кєзбєй коюшса, тїштїктїн эли кандай ахвалда калаарын тїшїнєєр болду бе-кен “жол буугучтар!”. Эгер, Чїйдїн эли ушундай кадамга барышса албетте алар-дын мындай акциясын табигый реакция катары баалоого болот. Эмне їчїн мам-лекеттин бїтїндїгїнє, улуттун биримди-гине доо кетиргендерге, коррупционерди коргоп, колдоп жаткандарга карата калк-тын башка бєлїгї аларга каршы аракет жасаганга болбосун?

Продюссер студенттерди сыздатып жїрєт

10-январь, 2014-жыл

2 ЫРЫС АЛДЫ ЫНТЫМАК

Гезит ээси:"Айбат Аймак" коомдук фонду

Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер.Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу.Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде

катталган,

Каттоо № 1853Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды

Гезит келишим баада.

Буйрутма №27 Нускасы: 2500

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: aybatkg@mail.ru

Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Редакциялык жамаат:

Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВАДамир ЭСЕНГУЛОВМирбек АСАНАЛИЕВ (0777 15 99 45 Жумгал)

Аида ИШЕНГУЛОВАРыскїл ТЫНЫБЕК кызы (03943 43679 Ыссык Кєл)

Жооптуу редактор:Мелис АРТЫКОВ

Коммерциялык директор:Бектур БАЙМОЎОЛОВ (0772) 16 11 00

Редактордун орун басары:Улукбек КУТМАНБАЕВ тел: 0707 56 94 88

КАПЫРАЙ, ЭМНЕГЕ ЭЛЕ ТЫНЧЫЙ АЛБАЙБЫЗ?..

Мына єз алдынча кєз карандысыздыкка ээ болуп мамлекеттин тїндїгїн кєтєргєнїбїзгє 20 жылдан ашып кетти. Єкїнїчкє жараша ушунча жылдан бир жарып кеткен учурубуз боло элек. Болбосо бутунан туруп телчигип кетїї экономикабызды жолго коюп єсїп єнїгїї їчїн Кыргызстанга Кудай берип салган табигый жана киши ресурстары жетиштїї экени башынан белгилїї. Баамымда тирденип кете албай жатышыбызга каскак болуп жаткан эки орчундуу тоскоолдук бар.

Биринчиси чиновниктер-дин ичинде коолап чай-

лап кеткен алдым жуттумдук-ка жол ачкан бармак басты кєз кысты ит адаты. Чиновниктер мамлекеттик кызматын ордуна мантая баюунун єзїнчє эле биз-несине айландырып алышканы жашыруун деле болбой калба-дыбы? Кадам сайын коррупция - ишиў тїшїп калган чиновник-тин алаканын сїйїндїрбєсєў дегеле кысталыштан чыгып кете албайсыў, кенедей жарып жал-чыбастыгыў баарыбызга айдан ачык. Бюрократиянын кїнї туу-ган. Коррупция баардык учурда болуп келген. Непадам, азыркы-дай туташ тарап, басмырлаган мїнєзгє эгедер болгон эмес эле-моюнга алышыбыз кажет.

Коррупция дегениў тээ Акаевдин заманында баш-

талды. Экономиканы дивер-сификациялоо – мамлекеттик мїлктї жеке менчикке єткєрїп конкуренциялык жагдай тїзїї деген жобого негизделген ры-нок механизмин А. Акаев їстїрт тїшїнїп алган ураан менен жїр-гєн компанияны алдым жуттум чиновниктер єз кызыкчылыкта-рына ылайык эпчил пайдаланып кетишпедиби. Мамлекеттин эн-чисинде турган мїлк кандуу бї-лєєў таламайга тїштї. Ошондо сымаптай мїлтїлдєгєн чинов-никтериў болуп кєрбєгєндєй эле туйтунушту дейсиў, Кудай бетин кєргєзбєсїн. Башкасын айтпа-ганда да мамлекеттин социал-дык программасынын орчундуу сегменти болгон бала бакчалар-ды менчикке єткєрїїнїн єзї эле канчага татыйт, канчага барат дейсиў. Коррупция ээ жаа бер-бей єсїп отуруп Бакиевдин ач-кєздїгї ашынган їй-бїлєєлїк башкаруусунун тушунда єз апо-гейине жетти.

Коргоо кеўешинде кєтєрїл-гєн коррупцияга каршы

кїрєш ачуу айла кеткенден, ар-гасыздан улам келип чыккан ка-дам десем жаўылбас элем. Кор-рупцияны оор топондотуп бол-со да азайтууда адаттагы боло жїргєн профилактикалык иштер менен чектелїї таптакыр эле же-тишсиз экенине бийликтин кє-зї жеткени байкалбай койбойт. Туташ коррупция улуттун кооп-суздугуна коркунуч келтирип жатканы, эгер алдым жутумдук мындан ары да май талкан ула-на бере турган болсо єз алдынча мамлекет болуудан кол жууп ка-ла турган коркунуч тїзїлгєнїн баары эле баамдап турушкан. Ошондуктан анти коррупция-лык компания элдин кеўири колдоосуна эгедер болбодубу.

Экинчи, кендирди кесип келе аткан каскак бий-

лик їчїн болгон кїрєш. Ке-ўири мааниден алганда бий-лик їчїн кїрєш байлык їчїн кїрєш дегенге жатат. Себеп дегенде азыркы бекемделип калган тїшїнїк боюнча бий-ликтин єзї байлык дегенди туюндурат эмеспи. Жєнє-кєй силлогизмге таянганда бийлик бул байлык, ал эми баюунун оўой жолу болсо алдым жутумдук. Ошентип бийлик менен коррупция єз ара жуурулушуп кеткен болуп чыгат. Бийлик та-лашы атам замандан бери келе аткан кєрїнїш. Тїп-кїлїгїндє анын эч кандай эрєєн терєєнї деле жок.

Эгер, ал тиги же бул саясый кїч-тєрдїн бийликке келїї алпеште-ген идеяларын, программаларын ишке ашыруу їчїн муктаждык деп каралса ал, алибетте, кады-ресе кєрїнїш. Бийлик саясый конкуренциянын эле тїпкї мак-саттарынын бирине кирет. Ал эми, азыркыдай болуп бийликти алуу кландардын кїрєшї, андан да жаманы регионалдык кара-ма-каршылыкка єтїп кетсе анда єлкєнїн келечеги їчїн єтє эле

о п у р т а л -

дуу жагдай тїзїлєрї анык.

Сыпайы сырын жашырбайт демекчи, реваншизм, се-

паратизм, тїштїк-тїндїк проб-лемасы бар экенин моюнга алы-шыбыз кажет. Єз кызыкчылык-тарын кєздєгєн бузуку саясат-чылар элди иритип жатышканы деле белгилїї. Бир тарап ыды-рагандын баарын, анын ичин-де бардык бийликти дагы тїн-дїк тарап ээлеп алды, калыстык жок калды, тїштїктїн эли жа-кырчылыкты башынан кечирип

єлбє жаным єлбє де-ген жашоону башы-нан кечирїїдє дешсе, экинчи тарап тїндїк бєлїнєбїз дешсе бє-лїнїшсїнчї тажатып жиберишти, биз эле жыргап кеткен жок-пуз дегенди кєрїнєсїў кєрїнє, кємєсїн кємє айтып келе жатышканы жалган эместир. Мын-дай кєз карашты тутун-ган сасык саясатчылар четтен табылат.

Азыркы їстємдїк к ы л ы п т у р г а н

бийлик талаштын ыпы-лас мїнєзї оболку кезден, суверендїїлїккє ээ болор замат эле башталды десек болор эле. Ошондогу бий-ликке келгендер азыркы бийлик кїрєшїнїн неги-зине жол чаап беришти. Балык башынан сасыды

десе болчудай. Кєз карандысыз-дыкка ээ болгону бийликти бир колго топтогон супер президент-тик бийликти киргизїї катуу жа-ўылыштык болгонун эми гана аўдап биле баштадык окшойт сыягы. Кылымдар бою кєчмєн-дїїлїк жашоо образын єткєрїп келген, эркиндикти сїйгєн эл їчїн хандын бийлигине теўдеш башкаруу формасы чоочун кє-рїнїш экенин баамдай алган жокпуз. Бир сєз менен учурдагы бийлик талашы мына ошол супер президенттик бийлик єбєлгє бо-луп кїрєштїн балиттигин анык-тап турат десе болор эле.

Ырас, бийлик їч бутагы-нын: мыйзам чыгаруу,

аткаруу жана сот бийликтери-нин теў салмактыгына жетишїї аркалуу бийлиги ашып ташкан, ошо эле кезде жоопкерчилиги ныпым жок президенттик-їй бїлєлїк башкаруудан кутулууга боло турганына кєзїбїз жеткен-дей болду окшойт. Парламенттик башкаруу формасынын кирги-зилиши ошол негизги кедерги-ден арылууга болгон кадам эке-ни кадиксиз. Бийликтин жаўы формасынын киргизилишинде кєптєгєн мїчїлїштїктєр болду. Алып айтсак баш мыйзамды ка-был алууга куйрук улаш баштал-ган сот реформасы ишке ашпай какап калганын моюнга алышы-быз кажет.

Башкысы саясатчылардын бийлик талашынын азыр-

кы баш териси карап кєрсєў ал элдин келечеги эмес, жеке ар кимиси єз кємєчїнє кїл тарт-кан чектелїї кызыкчылыктары їчїн жїрїп жатканын аўдап тї-шїнє баштаганында турат. Эл менен саясатчылардын ортосун-да ажырымдык кїн сайын алжа-йып ачылып баратканы жашы-руун деле эместир. Саясатчылар-га карата элдин ишеним азайды. Бекер жеринен дили таза жана калыс (меритордук) саясый эли-танын жаўы муунун тїзїлїшї боюнча кєп айтыла баштабаган-дыр. Єткєн жылдын эў мыкты жетишкени катары элдин чабы-лып чачылып кетпей саясый ту-руктуулуктун сакталышын кєр-гєзїп келет бышат. Чын чынына келгенде маўдай жарылып катуу сїйїнє тургандай жетишкендик эмес. Саясый туруктуулук турук-туу режимге єткєндє андан май-нап чыгаары белгилїї эмеспи. Ынтымак менен саясый турук-туулук гана єлкєнїн тирденип кетишине єбєлгє экенин элдин кєзї жеткендей эле болуп кал-бадыбы.

Їсєн Касыбеков

Àòàíòàé ÀÊÁÀÐÎÂ, àêûí, Àëûêóë Îñìîíîâ ñûéëûãûíûí ëàóðåàòû:

БИРИК КЫРГЫЗ! Бир тарабыў чокчоўдоп чоў болгондо, Бир тарабыў кыйкырат аянттарда. Прометей єўдєнїп кары Чындык, Жекире албайт єктєєсїн Жаратканга.

Бир казанда кайнаган эл ырысын Бїтїн бойдон кєўтєрїп салбагыла. Элди бєлєм деп жїрїп, байбачалар, Элден чыгып єзїўєр калбагыла. Бир-бириўе кас болбой, эш болгула, Кыргыз-Атам азбасын арбагында. Тєбєлєшїп бактыга ким жетиптир, Тєўкєрїштї иш кылып албагыла.

Туюк жара сыяктуу чирип кыргыз, Киргил сїттєй баратат ирип кыргыз.Жалгыз балаў єлгєндєй єлєт єлкєў, Сактайм десеў єлкєўдї бирик, Кыргыз! Сактайм десеў єлкєўдї бирик, Кыргыз!

10-январь, 2014-жыл

3ОППОЗИЦИЯ АРААНЫ

ТАШИЕВДИ РОССИЯГА КАЧУУГА АРГАСЫЗ КЫЛГАН СЕБЕП ТАБЫЛДЫ

КЕЛДИБЕКОВДУН БАЙЛЫГЫ ТЇГЄНБЄЙТ ОКШОЙТ…

ТАШИЕВДИН АГАСЫ ТЄРЄТ ЇЙЇНЇН АЙМАГЫНДА КЇН КЕЧИРЕТ

Чыўгызхан боло коёт элем деп бол-гон-толгон деўгээлин кєрсєтїп алган Камчыбек Ташиев ар тараптуу банкрот-ко учурап тургандагы кербези.

Баш иштебесе, буту-колдун шору де-мекчи, кїнїгє жумушуна эшиктен ки-рип жїрїп эле бир кїнї тосмодон секи-рип киргиси келгенинен улам адегенде кєчїгї жабыркап, анан саясаттагы ка-дыр-баркы жабыркап, туптуура 9 ай-лык ємїрї жабыркап, ал ортодо акеси-нин ордуна бизнесин кєзємєлдєп тура турган иниси бизнесинин ашмалтайын чыгарып финансы жагынан да жабыр-кап калыптыр.

Тогуз ай абакта жатып психология-лык абалы да жабыркап калган экен (мурда деле анчейин эмес беле?) борбор шаарда бирди сїйлєп, тїштїктє барып анын карама-каршысын сїйлєп, айтор карапайым эл кайсыл Камчыбекке ише-нерин деле билбей калышты. Кыскасы, ишенимден кетти.

Эми айласы кеткенде кече жакын-да «Мага карата саясый куугунтук бо-

луп жатканынан улам їй-бїлємдї Рос-сияга алып чыгып кеттим. Россия мага саясый башпаанек берди» деп єзїнє тиешелїї телеканал аркылуу кабагын карыш тїйїп алып билдирїї жасаган. Бирок, андан кєп єтпєй эле Россия ага башпаанек бербегендиги маалым болду. Кыргызстандын ичиндеги аракеттери тууралуу калп айта берсе айрым адам-дар ишене берет эле, ушу Россияны ко-шо коюп чыныгы калпычылыгы ачыкка чыгып калды.

Баса, Качыбек мырзанын финансы жагынан банкрот болуп калганынын се-беби деле тїшїнїктїї экен. Азыр ини-си экєє кер-мур айтышып жатканда «Мен ал акчаларды сени абактан чыга-руу їчїн жол тосмойлорго, сот залын-да кыйкырмайларга короттум, болбосо чыкпай калмаксыў» деген инисинин ке-бин эшиткендер бар экен. Карызга бат-кан Камчыке андан качып кутулуу їчїн Кыргызстандан биротоло чыгып кетип, чет жактан бизнесин жїрїштїрїїгє ки-рише турганы чынбы?

Айтор азыркы тапта Камчыбек Та-шиевдин айласы алты кетип, аргасы куруп тургандагы кербези. Же бизнеси жїрїшпєй, же саясаттагы кадыр-баркы-нан жок Минскини карап турат дешет. Кыязы ошол жактан акча келсе, бир аз бизнесин жолго коюп, калганына дагы кєнїп калган Чыўгызхан жїрїштєрїн жасагысы келет окшойт.

Їй-бїлєсїн да ошол їчїн алдын-ала сыртка алып чыгып кеткенин баам-доого болот. Качыш керек болуп калса, їй-бїлєўдї чогултуп жїргєнчє, жалгыз качкан жеўилирээк эмеспи?

Жалал-Абал облусундагы тєрєт їйїнє тиешелїї жерди экс-депутат Камчыбек Та-шиевдин бир тууган агасы Каныбек Ташиев мыйзамсыз менчиктеп алган. Ал муну менен эле тим болбостон ал жерге эки кабаттуу особняк салууга жетишкен. Ал эми тегерегин ит єтє алгыс кылып тосуп салганын ырастаган тасма НТС телеканалында жарыяланды.

Жалал-Абаддагы жергиликтїї дарыгерлердин айтымында, тєрєтканага келгендер їчїн орун жетишпей, жаўы имарат куруу зарылчылыгы келип чыккан. 5 орунга ыла-йыкташтырылган бєлмєгє ондон ашуун аялдарды жаткырууга туура келїїдє. Мунун айынан жаш балдар арасында жугуштуу оорулар кєбєйїп жатыптыр. Ал эми жаўы тє-рєт їйїн салууга донорлор табылганы менен анын аймагында Ташиевдин бир тууга-нын хансарайы ээлеп турат.

Интернетте жарыяланган тасма кєрсєткєндєй, Каныбек Ташиев аталган аймакка барган журналисттерге атырылып, камерасын сындырып салууга аракеттенген. Каны-бек мырза антип опурулгандын ордуна, карапайым элди ойлоп жерди кайтарып берсе болмок. Же єзї каалагандай чартаўбай тээп, карапайым элдин балдары тїрдїї оору-ларды жуктура берсинби?..

Ушул жашка келгенге чейин жалаў мам-лекеттик кызматтарды аркалап, ЖК тєра-гасы болгонго чейин жетишкен Жогорку Кеўештин депутаты, коррупцияга шекте-лип камалган Акматбек Келдибековдун байлыктары биринин артынан бири чуу-руп чыга берет окшоду. Кыязы, анын бай-лыктарынан документалдуу роман жазсаў да болчудай. Байлыктарынын ар бирин тизмектеп жазууга бир нече калемсаптын сыясы кетчїдєй. Ал эми алардын кандай-ча Келдибековго жана анын туугандары-на таандык болуп калганы тууралуу жаз-саў, кагаз бети тїт келбейт. Буга чейин эле анын катар-катар тизилген кымбат баалуу автоунаалары, гектарлаган жер тилкеле-ри, Ысык-Кєлдїн жээгиндеги 14 коттед-жи (анын эў арзаны 100 миў доллар ту-рат), борбор шаарыбыздагы элиталык кєп кабаттуу їйлєрдєгї батирлери, хан сарайлары, сауналары, тїштїк жергесин-деги жер тилкелери тууралуу єтє эле кєп жазылды. Кызыгы мына ушул байлыктар-дын бардыгын анын ємїрлїк жары Аида Токтоматова «Биз бардыгын єз эмгегибиз менен тапканбыз» деп чыккан. Эгерде эч кандай бизнеси жок туруп, мамлекеттик кызматта иштеп эле ушунча байлык топ-тоого мїмкїн болсо, анда калган кара-пайым эл жєн эле эшек такалап жїргєн турбайбы деген ойго келесиў. Анда неге «мамлекеттик кызматтарда айлык акы аз» деп ыйлактап жатабыз? Келдибековдой болуп «иштесек» жалаў айлык акы менен

мультимиллионер болсо болот турбайбы? Биз ушинтип ээ кагып отурганча Келдибе-ковдун жакындарына тиешелїї дагы бир олчойгон байлыктын изи табылып отурат. «Дордой» соода комплексинин аймагында жайгашкан «Алтын-Тоо» деп аталган чар-балык товарларды жана автоунаалардын тетиктерин саткан базар бар. Мына ушул базарда эле 700гє чукул контейнер жай-гашкан. Анын 200дєйї бир гана адамга таандык. Бирок, кимге таандык экендиги кємїскє. Ал эми «Алтын-Тоо» базарынын ээси «НААР» ЖЧКсы болуп эсептелет. Бул жоопкерчилиги чектелген коомдун тїзїїчїлєрїнїн бири Акматбек Келдибе-ковдун кайын атасы Нурмамбет Токтома-тов болуп эсептелет экен. Эске сала кет-сек Нурмамбет Токтоматов убагында Ба-киевдин кеўешчиси болуп турган. Кийин Келдибеков спикер болуп турганда кїйєє баласына да кеўешчи болуп турган. Кыя-зы, бул Келдибеков мамлекеттик кызмат-тарда элдин, мамлекеттин кызыкчылыгы їчїн эмес, жалаў єзїнїн жакындарынын, туугандарынын, кайын журтунун кызык-чылыгы їчїн эле иштесе керек. Болбосо, мынчалык байлыкты башы менен жер ка-зып иштеп жаткандар да таба албай кели-шет. Улам бир байлыгы чубалып чыгып жатканынан улам коомчулук «Келдибе-ковдун дагы канча байлыгы кємїскєдє катылып жатат болду экен?» деген суроо менен тїйшєлїп калды…

Мультфильм эме-е-ес...

“ШРЕК” САСЫТ-МАСЫН БАШТАДЫ

Америкалык “Шрек” мультфильминин башкы каармандарына куюп койгондой окшош болгон мурдагы Башкы прокурор Элмурза Сатыбалдиев менен “Азия-Ньюс” гезитинин башкы редактору Асланбек Сартбаев тууралуу макалалар сериясын жарыялап келе жатабыз. Буга чейин Шректин – Элмурза Раакыевичтин ичтен былгытма саясат жїргїзєрїн, єзїнє жакпаган саясатчыларды “Азия-Ньюс” аркылуу каралап, ал турсун, єзїн адам кылган Жаныш Бакиевдин 50 жылдыгында тартылып алынган сїрєттєрдї “Азия-Ньюска” жарыялатканын саясатчылар жакшы билишет. Єзї апрель окуясы боюнча сурак берип, Кыргызстандын чегинен чыкпоого милдеттендирилген Шрек акебиз шїк отурбай, кайрадан былгытмаларын баштаптыр. Ал

Оштун “кожоюнумун” деп айкырган Мелис Мырзакматовду тымызын колдоп жатканын ишенимдїї булагыбыз кабарлады.

Жакында эле маалымат айдыўына ко-шулган “Tayan.kg”, “Factor.kg” аталыштагы сайттар М.Мырзакматовду “байдын эрке кызындай” кєкєлєтє мактап, шайлоо єтє электе эле аны мэрлик креслого отургу-зуп салышты. Ошол эле учурда бийлик-ти бир тараптуу жамандаганга єтїштї. Ал эми бул эки сайттын башкы редактор-лору Сюита Соурбаева менен Элнура Ку-луеванын кєшєгє артындагы “спонсору” Элмурза Сатыбалдиев экенин билебиз. Элмурза мырза долларларын чачып жат-кан соў кимди согуш керектигин, кимди макташ керектигин буйрук кылары турган иш. “Єлє албай жатып єлєў айтат” болгон Сатыбалдиев “сасытмалыгын” токтотуп, андан кєрє єзїн сот тарабынан актап ал-са жакшы болмок. Же “бїкїрдї кєр гана тїздєйт” демекчи, анын мындай “єнєрї”

єлєр-єлгєнчє калбайбы?“Азия-Ньюстун” кечээги санында да Ак

їй, Кєк їйдї “бомбалаган” материалдар жарык кєрдї. Булардын “автору” Э.Саты-балдиев экени талашсыз. “Эшегине жара-ша тушагы” дегендей, мультфильмдегидей Шрек эшекке, ой, кечиресиздер Асланбек-ке “заказ” кылганы айтпасак деле тїшї-нїктїї. Башында Асланбек менен гана ты-гыз кызматташса, эми Соурбаева, Кулуева сыяктуу журналист айымдарды каржылап, тымызын саясатын жїргїзїїдє.

“Саяк жїрсєў таяк жейсиў” макалы бар эмеспи. Анын сыўарындай, Элмурза аке-биздин тымызын “осурактыгы” бардык саясатчыларга жетер. Ошондо ал карала-тып, поктотуп, башынан ылдый жугундуга чїмкєлгєн саясатчылар Сатыбалдиевдин “сазайынын колуна карматпайбы”? Эшек-тин акылын уккандан да бєлєк єзїнїн акылы болсо керек, ойлон, Шрек, ойлон...

Дамир ЭСЕНГУЛОВ

10-январь, 2014-жыл

4 МУФТИЙ ЖЇРЇШ

Абдышїкїр ажы НАРМАТОВ:

Тасма чуусунан улам муфтийликтен кеткен Рахматулла ажы Эгембердиевге єнтєлєп, ага боор оорумуш эткен саясатчылар чыкты. Алардын катарында эркин депутат, тар чєйрєдє АКШнын “шпиону” атыккан Равшан Жээнбеков бар. Равшан Бабырбекович “Фейсбуктагы” баракчасында адатынча беттен алып, бул окуяга бийликти кїнєєлєптїр. Анын дооматтарын талдап кєрєлї.

РАХМАТУЛЛА АЖЫГА ЖАН ТАРТКАН РАВШАН ЖЭЭНБЕКОВ

ЄЗ “КАЛБЫРЫНАН” ЧООЧУЛАП ЖАТАБЫ?

Равшан мырза “чї” дегенде эле тасма чуусуна бийликти тикелей айыптаптыр. “Бийликтин акыр-кы акмакчылыктарынын дагы бир далили, Муфтий Рахматулла ажы менен болгон окуя. Албетте, мен так айта албайм, бул факт атайын кызматтар же бийлик тарабынан жасалды деп, дали-лим жок. Бирок бул факт биздин мамлекетте, бардык укук коргоо органдары, атайын кызматтар президенттик бийликке баш ий-ген шартта жасалып атат. Андай болгон соў, буга бийлик кїнєє-лїї” дейт ал. Башында “эч кан-дай далилим жок” деп тїз сїйлєп келе жатып, кайра буга бийликти кїнєєлєгєнї акыл-эси жайында адамдын кылар ишиби?

Равшан Жээнбеков карапа-йым жаран же “эки їйдї эрик-тирбеген, бир айылды бириктир-беген” ушакчы “жеўекебай” эмес да? Ал ЖКнын депутаты, єзїн оппозиция лидерлеринин бири санаган саясатчы. Ал єзїн бо-лочокто єкмєт башчысы катары кєрєт. Ушундай амбициясы ай чапчыган депутаттын конкрет-тїї далили жок курулай доомат артканына таў калабыз. Же депу-тат їчїн “оозуна келгенин оттой берсе” болобу? “Айла жок бирок ай лав ю”.

Р. Жээнбеков интернеттен ба-шы чыкпай, ар кыл окуяларга “дєєдїрєгєн” комментарийлерди жазгандын ордуна мына ушундай чуулгандуу тасмалардын мындан ары таркатылбашы їчїн тийиш-тїї мыйзамдарды жазса элдин алкоосуна татымак.

Равшан Бабырбекович “жу-мурткадан кыр издеп”, Р.Эгем-бердиевге “боор” оорумуш этип бийликти каралагандын ордуна тасманы кимдер тарттырганын иликтеп кєрбєйбї? Балким анын жанында жїргєндєр жашыруун тартып, интернетке жайылтып жибергендир?

Эркин депутаттын андан ки-йинки ой-жоромолу мындай, кєз чаптырыўыз: “Мен религия-нын мамлекеттик бийлике ара-лашуусуна каршымын, ошол эле убакта бийликтин дагы рели-гиянын єкїлдєрїнє ушундай ак-макчылыктарды жасоосуна жол берїїсїн каалабайм”. Туура, биз светтик єлкєбїз, дин мамлекет-тен тышкары. Мындай шартта бийликтин бир бутагынын єкї-лї катары Равшан Жээнбеков да диний адамдын чыр-чатагына башын тыгып, бир тараптуу пи-кирин билдирбеши керек эле го? Муну Жээнбеков сопсонун билет. Анда эмнеге аралашып жатат? Себеби тїшїнїктїї, кандай гана жол менен болбосун бийликти шыбаш керек. Бул биринчиси.

Экинчиден, Р.Эгембердиевдин жаш келин менен сїйїї ышкысы-на батып жатканын ашкерелеген тасмада мамлекеттик бийликтин кандай тиешеси бар? Же экєєнї “жупташтырыптырбы”? Тїшїнїп болбойт.

Эми маселенин тамырына єтє-лї. Рахматулла ажы тасмадагы кыз экинчи жубайы экенин мой-нуна алды, аны менен тєрт жыл-дан бери жашап жатканын жа-шырган жок. Ал эми биринчи жу-байынан тєрт баласы бар, алды мектепке барат. Р.Эгембердиев экинчи никедеги жубайы менен квартирада жашарын билдирди. Рахматулла ажынын айлыгы ор-точо 500 доллар (24500 сом) дей-ли. Эми эки їй-бїлєнї асыроого кеткен чыгымды эсептейли.

Биринчи жубайы жана тєрт баласын багууга кеминде 15 миў сом сарпталат. Дагы бир жолу кайталайлы, бул минималдуу сан. Ал эми борбордун чок ор-тосунан эки бєлмєлїї квартира жалдап жашоо 10-15 миў сомдун тегерегинде тїзєт. Экєєсї “жел оттобойт”, тамак-аш жеш керек. Ага да 10 миў сом сарпталат дей-ли. Мунун баарын кошо эсепте-генде кеминде 35 миў сом келип чыгат. Буга кийим-кечек, карым-катнашка кетчї чыгымдар ко-шулган жок. Ошондо Рахматулла ажынын 24 500 сомдук айлыгы эч нерсеге жетпей жатпайбы. Демек, “муфтият коррупциянын очогуна айланган. Азирети муфтий ажы-лыктан миллиондорду жасайт” деген сєздєр бекеринен жарал-баганына кєзїўїз жеттиби? Рав-шан Бабырбекович ушунчалык акыйкатты сїйлєйт экен, эмнеге ушул жагдайларга кєўїл бурбайт? Эмне їчїн муфтияттагы корруп-циялык схемаларды иликтебейт?

Анын ордуна тасмага басым жасаганынын себеби жогоруда айткандай бийликти жєн жерден каралоо максаты турганы талаш-сыз. Мындан сырткары, анын элге белгисиз сыры бар. Рав-шан мырза Америкада бозгунда жїргєндє интернет аркылуу бир кыргыз кызы менен кат алышка-ны маалым. Ошондо ал кызга ти-йишип, “їйїнє жатып кетпейим-би” дегендей сунуш киргизгени белгилїї. “Бул билингени, мын-дай “кат жазуушу” нечен ирет бо-луп, андан бир “жыйынтык” чык-кандыр? Эгембердиевчесинен абийирим айрандай тєгїлїп кал-байбы деп чочулап, ага жан тар-тып, алдын алып жаткандагысы эмеспи?” деген суроо жаралбай койбойт экен. Анда жакын ара-да чуулгандуу тасма чыгып кал-са таў калбай эле койгонубуз оў болобу? Ойлончу маселе экен...

Акинай АЙДАРОВА

"АКЧА БАР ЖЕРДЕ - ЧЫР БАР"

- Абдышїкїр ажы, акыркы кїндєрї муфтий Рахма-тулла ажы Эгембердиев-дин тегерегинде бир топ чуулуу окуялар болуп кет-ти. Муфтий болсо бул чуу-луу иштерге Дин иштери боюнча мамлекеттик ко-миссиянын тєрагасы Аб-дулатиф Жумабаев менен Абдышїкїр Нарматовдун тиешеси бар деп жатат. Бул канчалык негиздїї?- Рахматулла ажы Эгембер-

диевге байланыштуу тасма ый-мансыз, Кудайдан коркопогон, муфтийдин эле эмес, дин душ-мандарынын жасаган иши. Ким бирєєгє аў казса ага єзї тїшєт. Эми эркиндиктин да чеги бо-лот, менин эркиндигим - сиздин эркиндигиўиз башталган жер-де токтошу керек. Бул иш муф-тийге эле эмес, бир ыймансыз-га, дин душманына да жасалбай турган иш.

Єкїнїчтїїсї Рахматулла ажы бул ишке бизди кїмєн кылбай, ала кушту атынан атап айтыш ке-рек болчу. Мен ошол тасма чык-кандан кийин азирети муфтий-дин єзї менен жолугуп сїйлєш-кєндє: “Бирєєлєр мага шантаж жасады, бир канча акча сурады, сага компрамат, жаўы жылга бе-лек бар деп айтты”, - деди. Андай болсо ошол кишилердин атын ачык айтышы керек эле. Тилекке каршы, кечээги маегинде: "Бу-га чейин менден бир нерселерди талап кылып келген, алардын ай-рымдарын аткардым, айрымда-рын аткара албай калдым", - деп мени менен Абдулатиф Жума-баевдин атын айтып жатат. Бул жерде биз талап кылган сыяктуу болуп калган.

Мен Абдулатифке адвокат эмесмин, єзї жооп берсин. Туу-ра, экєєбїздїн мамилебиз жак-шы. Египетте чогуу окуп, менден сабак алган, устаз да болгом. Би-рок, ошол эле учурда мага Абду-латифтен да, Рахматулладан да жогору турган нерсе – чындык.

Рахматулла Эгембердиев “ба-ланча мага шантаж кылды, акча сурады” десе алардын атын ачык

айтсын. Сотко берип аныктасын. Муну Кудайга тапшырабыз, баа-рыбыздын їстїбїздє Кудай бар. Ошондуктан бул ишке менин эч кандай тиешем жок.

- Анан да муфтий “Азат-тыктагы” маегинде мени Жумабаев менен Нарматов президентке жолуктур-бай жатат, чындык пре-зидентке жетпей жатат деген сєздї айтып жатат. Мунун чындыгы канчалык?- Туура, президент Атамбаев

менен мурдатан мамилем бар. Убактылуу єкмєттє, андан кийин єкмєт башчы болуп турганда да кээде кирип, дин маселелерин ай-тып тургам. Алла Тааладан кор-куўуз, адилеттїї иштеўиз, элдин акы турганда Кудайдан коркуўуз, бул кресло тїбєлїк эмес, эгер би-рєєгє тїбєлїк болсо сиз келбейт элеўиз, эгер Кудай досуўуз болсо эч ким душман боло албайт, Ку-дай душман болсо эч ким сизге дос боло албайт деген сыяктуу сєздєрдї айтып, жакшы мамиле-де болуп келгем.

Азыр болсо президенттин коомдук кеўешчисимин. Атам-баев президент болгондон бери ашып кетсе їч-тєрт жолу кєрїш-тїм. Бирок, президентке бир да жолу Рахматулла деген атты ата-ган эмесмин. Диний абал, дин ма-селелери боюнча сєздєрдї айт-кам, бирок, жеке Рахматуллага тиешелїї маселе болгон эмес. Анан да президентке баланчаны, тїкїнчєнї кабыл алыўыз деген-дей мен протокол кызматындагы адам эмесмин да.

- Анда Эгембердиев муну эмнеге таянып айтып жа-тат?- Бир жолу муфтий менен жо-

лукканымда: “Сизге андай-мын-дай дей албайм, бирок, былтыр 7-апрелде баатырларды эске-рип куран окулганда, залкар жа-зуучубуз Чыўгыз Айтматовду эс-керїїдє эмнеге сиз чакырылып, мен барбай калдым?” - дегендей капачылыгын айтты. Ага бул ме-нин ишим эместигин, президент-

тин протокол кызматы чакырга-нын айттым.

Менин эми Рахматуллага эч кандай кусаматым жок. Муфтий-лик ордуна кєз артканым да жок. Былтыр муфтийликке шайланып жатканда “туура айтып, тууганы-ма жакпайм” дегендей мындай Уламалар кеўеши менен иште-ше албайм деп анын курамынан чыгып кеткем. Ошондо єз прин-циптеримди, Уламалар кеўеши муфтияттан кєз карандысыз бо-лушу керектигин айткам. Бирок, Уламалар кеўеши Рахматулланы кєпчїлїк добуш менен муфтий-ликке шайлаган соў, аны муфтий катары сыйлап, бирге иштешип келе жаткам.

Анан мени ажылык боюнча да айыптап, “былтыр мынча орун сурады” дептир. Мен былтыр ажыга да барган жокмун, ушуга чейин ажылыкка эч бир тиешем да болгон эмес. Бул боюнча Рах-матулла менен тїз эфирде да бет-ме-бет отуруп, кайым айтышка эмес, такташканга даярмын.

- Кыргызстанда акыркы жылдарда муфтияттын тегерегинде ар кандай та-лаш-тартыштар токто-бой келет. Азыр да бул иш-тердин артында муфтий-лик бийликке кызыкдар, ошол орунду колго алгысы келген ар кандай топтор турганы айтылууда. Бул орун эмнеге минтип кєп-тїн кєзїн кызартып жа-тат?- Ким муфтий болбосун бул

жердеги чыр-чатак ажылыкка барып такалат. Акча бар жерде чыр болот экен. Ошондуктан мен ажылыкты уюштурууну муфтият эмес, башка бир орган алсын деп келем. Муну айтсам эле бирєє-лєр ажылыкты єкмєткє єткєрєм деп жатат деп чыгышат. Ажылык боюнча бир мекеме тїзєбїзбї, же башка кылабызбы иши кылса муфтияттан муну алыш керек. Се-беби, бардык маселе ушул ажы-лыктан чыгып жатат.

Муфтийди эми мамлекеттик бийлик эмес, Уламалар кеўеши шайлайт. Анан буга кызыкдар кїчтєр бар, андай-мындай деп саясатташтыра берїїнїн кереги жок. Эми дин адамдары да пен-де, кемчиликтери бар. Булардын арасында да кайчы пикирлер, ке-лишпестиктер болуп турат. Би-рок жумурткадан кыр издеген-дей мындан кынтык издеп, аны жалпы журтка жайылтуунун ка-жети жок.

Эми азыркыдай учурда Ула-малар кеўеши тез арада чогулуп, маселени караш керек. Мисалы, Кыргызстандагы кайсы бир кыр-даалды парламент карап, чечип жаткан сыяктуу биздин диний башкармалыктын парламенти – 35 кишиден турган Уламалар ке-ўеши. Ошолор ийри отуруп, тїз кеўешїїсї зарыл.P.S. Маек Рахматулла ажы Эгембердиев муфтийликтен кетээрин жарыялаардан бир канча саат мурдараак алынган.

Шайырбек Эркин уулу, http://www.azattyk.org

Бїгїн муфтийлик кызматтан кеткен Рахматулла ажы Эгембердиев кечээ "Азаттыктагы" маегинде єзїнїн тегерегиндеги чуулуу иштерге тиешеси бар делгендердин катарында Кыргызстан Ислам университетинин ректору Абдышїкїр ажы Нарматовдун да атын атаган эле. Нарматов єз дарегине айтылган айыптоолордун баарын негизсиз деп четке какты.

10-январь, 2014-жыл

5МЭРЛИККЕ КИМ ТАТЫКТУУ?

Талантбек КАПАРОВ, Ош шаардык кеўешинин депутаты:

Кубан АБДЫМЕН, талдоочу:

Алга КЫЛЫЧЕВ, серепчи:

МЫРЗАКМАТОВ РАЙОН ДЕЎГЭЭЛИНДЕГИ ДА ЛИДЕР БОЛО АЛБАЙБЫ?

ЖАНЫШ БАКИЕВ ЄЛКЄДЄ БАШАЛАМАНДЫКТАРДЫ

УЮШТУРУУГА БАТЫЛ КИРИШТИБИ?

Айрым саясат тануучулар айт-макчы «батырофобия» менен катуу «ооруган» Ош шаарынын «кожоюну» Мелис Мырзакма-товдон оомат чындап ооп бара-тат. Карапайым элдин башын айлантууну абдан мыкты єздєш-тїрїп, єзїнїн кызматын апрель революциясынан кийин їч жыл толугу менен «коргоп» келген Мелис Жоошбаевичтин команда-сы абдан кїчтїї, биримдиктїїдєй тїр кєрсєтїп келген эле. Бирок, «ишенген кожоў сууга акса, ал-ды-алдыўдан тал карма» демек-чи, Мырзакматов оозунан жаўы-лып, онтобой «ооруга» чалдыга-ры менен аны тегеректеп келген-дер улам бирден изин суутуп кете баштады. Маселен, анын оў ко-лу болуп келген Таалай Сабиров мамлекеттик архитектура агент-тигинин директор орун басары болуп кетти. Анын артынан эле «Улуттар биримдигин» дагы бир кєзїрї, партиянын штаб башчы-сы Жаныш Рїстємбеков партия-дан чыккандыгы тууралуу ары-зын жазып, куйругун тїйїп кетти. Рїстємбековдун «куйрук тїйгє-нїн» кєпчїлїк саясат талдоочу-лар «Улуттар биримдиги» пар-тиясынын кадыр-баркын жого-туп, ишенимден кетип бара жат-кандыгы менен байланыштырып айтышууда. Анын їстїнє саясат-та «карт карышкыр» болуп кал-ган Рїстємбеков алда ненин жы-тын алдын ала сезгичтиги менен таанымал. Кыязы, ал бул партия менен алыска чуркай албай тур-гандыгын жакшы тїшїнїп калса

керек. Булардан бєлєк башка да-гы партиялаштары ичтериндеги бугун сыртка ачык чыгара алба-гандары менен, айрым жерлерде Мырзакматовдун єзїм билемди-гин, опурулма адатын катуу сынга алып жатышкандарын угуп ата-быз. Мындан улам опурулуп сїй-лєгєнї менен Мырзакматов єзї-нє ишенимдїї команда топтой албагандыгын кєрсєттї. Кыязы аны тегеректеп жїргєндєр Мыр-закматовдун бийликте турганда-гы абалы їчїн эле айланчыктап жїрїшкєн окшойт. Ош шаарына республикалык бюджеттин эсе-бинен тєрт эстелик куруп алып, капчыгында калыў акчасы жок эле асма кєпїрє курат элем де-ген мактануулары жєн эле пиар жїрїш экендиги аныкталды. Ал иштеп тургандагы мэриянын єт-кєн жылдагы 9 айлык отчётун шаардык кеўештин депутаттары

канааттандыраарлык эмес деп тапкандары эле буга мисал боло алат. Балким Мелис мырза ооз кєптїрїп кєп мактануунун орду-на, кєп иштеш керек экендигин эми тїшїнїп жатса керек. Эгерде ал мактанып келгендей Ош шаа-рын гїлдєтїп жиберген болгон-до шаардык кеўештин депутатта-ры мэриянын отчётуна «5» деген баа коюшат эле. Тилекке каршы «3» деген баага да татыбай оту-рат. Мындан улам «Бїтїн Кыр-гызстан» партиясынын лидери Адахан Мадумаровдун Камчыбек Ташиевди «район деўгээлиндеги лидер» деп атаганы эске келет. Ишенимдїї бир ууч команда топ-той албаган Мырзакматов жада-галса район деўгээлиндеги лидер да боло албайт кєрїнєт. Мына ошондуктан кыргыз эли илгертен «Бакылдаган текени суу кечкенде кєрєбїз» деп айтышпаса керек.

Улуттук коопсуздук кызма-тына Жаныш Бакиевдин єлкєдє башаламандыктарды уюштуруу максаты бар экени жєнїндє маа-лымат келип тїшкєн. Мындай маалыматты “Вечерний Бишкек” сайты єкмєттєгї ишенимдїї бу-лактарына таянып жарыялады.

“Бизге маалымат берген булак-тын айтышынча, башаламандык-тар Ош шаарындагы мэрди шай-лоого байланыштуу уюштурулат. Ал эми Ж.Бакиев учурда Їрїмчї

шаарында Мырзакматовдун шай-лоодон жеўилишин кїтїп жатат. Буга байланыштуу коопсуздук чаралары кїчєтїлдї. Укук коргоо органдарына болсо жашыруун тапшырмалар берилип, єлкєдє башаламандык болуп кетиши туу-ралуу эскертїї берилген”, - деп жазат Вечерний Бишкек сайты.

Белгилей кетсек, буга чейин Мырзакматов жетектеген “Улут-тар Биримдиги” партиясы Ош шаардык кеўешинде оппозиция-

да калган. Ошол эле кезде Мыр-закматовдун бир катар санаалаш-тары партияны таштап кетїїдє. Буга мисал катары "Улуттар Би-римдиги" фракциясындагы де-путат Таалай Сабировдун Мам-лекеттик курулуш агенттигинин орун басары болуп дайындалы-шы, белгилїї саясатчы Жаныш Рустембековдун партиядан чы-гып кетишин айтсак болот.

Ал эми Ош шаарынын мэрин шайлоо 15-январда єтєт.

“АЙТМАМАТ КАДЫРБАЕВ ОШ ШААРЫН ТАТЫКТУУ БАШКАРЫП КЕТЕТ”

ОШТУН МЭРИ БОЛУУ МЇМКЇНЧЇЛЇГЇ ЖАЎЫ КОАЛИЦИЯНЫН ТАЛАПКЕРИНДЕ КЄБЇРЄЄК

МЫРЗАКМАТОВДУН ТУУРА ЭМЕС САЯСАТЫНАН УЛАМ ЇЗЄЎГЇЛЄШТЄРЇ ДА АНДАН ЧЕТТЕЙ БАШТАДЫ

- Ош шаардык кеўешиндеги кєпчїлїк коалициясы мэр-дик кызматка Айтмамат Кадырбаевдин талапкер-лигин сунуштады. Бул та-лапкерге токтолгонуўуз-дарга эмне тїрткї болду?- Айтмамат Тентибаевич мам-

лекеттик кызматтын бардык теп-кичтеринде иштеп, єзїнїн мыкты уюштуруучу, чарбачыл жетекчи-лигин кєрсєткєн инсан. Анын адамгерчилик сапаты да бийик турат. Буга чейин Ош облустук администрациясында жооптуу кызматтарды аркалап келген. Ал Алай районунун Нура айылында жер титирєє болгондо анын ке-сепеттерин жоюу їчїн кїнї-тїнї иштеп, элдин алкышына арзыган.

- А.Кадырбаев Ош шаарын татыктуу башкарып ке-тет деп ишенесизби?-Албетте. Жогоруда айткан-

дай, мамлекеттик кызматтын бардык тепкичтеринен єткєн, мыкты уюштургуч. Ал Ош шаа-рынын тургундарынын жана шаардын маселелерин чечїїгє кудурети жетет. А.Кадырбаев июнь окуясында да тикесинен тик туруп, эки элди жараштыруу жана коогалаўдын кесепеттерин жоюу їчїн чоў иштерди жаса-ган. Ош шаарындагы ири куру-луштарга да анын салымы чоў. Кыскасы, Айтамамат Кадырбаев Ош шаарын татыктуу башкарып кетет деп ишенем.

- Кубан мырза, Оштун мурдагы мэри Мелис Мыр-закматов кы зматтан тїшкєндєн кийин анын бир катар санаалашта-ры андан жїзїн бургандай. Мисалы, Ош шаардык ке-ўешиндеги “Улуттар Би-римдиги” фракциясынын лидери, Мырзакматовдун “оў колу” саналып келген Таалай Сабиров, экс-ми-нистр Жашыш Рїстємбе-ковдор партиядан чыкка-ны кабарланды. Мындай кєрїнїш Мырзакматовдун саясий беделине канчалык таасирин тийгизет?- Чыгыш элдеринин менталите-

тинде кимде канчалык бийлик кєп

болсо ошонун тегерегинде топтол-гондордун саны да басымдуу бо-лот. Ал эми бийликтен кеткенден кийин анын айланасындагылар башка кїчтєрдї издей баштайт. Мырзакматовдун тегерегиндеги окуялар деле мына ушул жагдай-га байланыштуу деп айтсак болот.

- Ош шаардык кеўешинде жаўы коалиция тїзїлїп “Улуттар Биримдиги” оп-позицияда калды. Бул кє-рїнїш Мырзакматовдун мэрлик кызматка шайла-нуу мїмкїнчїлїгїн кескин кыскартты деген кептер айтылууда. Буга кошула-сызбы?-Чындыгында, буга чейин

“Улуттар Биримдиги” партиясы Ош шаардык кеўешинде башка-руучу коалицияны жетектеп тур-ган. Аталган фракциянын оппози-цияда калышы Мырзакматовдун мэрликке єтїї шансын азайтты. Ал эми жаўы тїзїлгєн биримдик єз талапкери катары Айтмамат Кадырбаевды сунуштады. Анын мэрдик кызматка шайланышына мїмкїнчїлїгї жогору. Анткени, коалицияга кирген фракциялар А.Кадырбаевдин талапкерлигин бир добуштан жактырды.

- Алдыда Бишкек жана Ош шаарларына мэр шайлоо болгону турат. Сиздин пики-риўизде бул кызматка кан-дай инсандар келиши керек?- Алдыда боло турган мэрлик

кызматка келе турган адамдар би-ринчи кезекте саясатчы эмес, мык-ты менеджер же мындайча айтканда чыныгы уюштургуч, иштерман, чар-бакер адам болушу азыркы учурдун бирден бир талабы. Ошондой эле артында коррупциялык иш-ара-кеттери жок инсандар болуш керек деп ойлойм.

- Бишкек шаарынын мэрлик кызматына Кубанычбек Кул-матов сунушталганы маа-лым болду. Бул инсан туура-луу кандай пикирдесиз?

- Бул адамдын артында мурда-ки-йин терс маалыматтарды уга элек-пиз. 7-апрель революциядан кийин мамлекетибиздин бюджети абдан кыйын абалда турганда бажы тар-магын жетектеп, жакшы жетишкен-диктерди жарата алганы баарыбыз-га маалым. Салыштырмалуу кылган эмгегин жеке єзїмдїкї деп тєш как-пастан жигердїї иштеп келди. Кыр-гыз тилинен экзаменди да тапшыр-ды. Тажрыйбасы дагы жетиштїї. Демек, шаар башчылыгына талапкер болууга татыктуу деп ойлойм.

- Ош шаарындагы мэрлик кызмат їчїн «Улуттар би-римдиги» партиясы кайра-дан эле экс-мэр Мелис Мыр-закматовду сунуштап жа-тышат. Сиздин оюўузча, бул татыктуу талапкерби?

- Ош шаарындагы мэрлик кыз-мат їчїн «Улуттар биримдиги» пар-тиясы кайрадан эле экс-мэр Мелис Мырзакматовду сунуштап жатыш-кандыгынын себеби - бул партияны єзї тїптєп, жетектеп келгени менен гана байланыштуу. Учурда шаардык кеўеште єзї тїптєгєн «Улуттар би-римдиги» партиясы ээлеп отурганы баарына маалым. Бирок, шаардык кеўештин депутаттары да адегенде партия кызыкчылыгын эмес, Ош шаарынын тургундарынын кызык-чылыгын эске алышы керек. Бї-гїнкї кїндє єзїм билемдик менен, бєлїнїї жолу менен мамлекети-биздин келечегине эч кандай пай-да алып келбей, жасаган иштер ал-гылыктуу болбоорун сезген ошол єзї тїптєгєн «Улуттар биримди-ги» партиясынын кээ бир їзєўгї-лєш болуп келген достору тїшїнїп,

бїгїнкї кїндє президенттин жїр-гїзїп жаткан туура саясатын кол-дошуп, партия кызыкчылыгынан элдин кызыкчылыгын кєздєп, ке-рек болсо партиядан чыгып жатка-ны буга мисал боло алат. Мисалы, Жаныш Рустенбеков 2014-жылдын 6-январында "Мен 2013-жылдын 17-декабрындагы президент Алмаз Атамбаевдин пресс-конференция-сын кєргєндєн кийин, анын жасап жаткан иштери туура экенин тїшїн-дїм жана мындан ары президенттин иштерин колдоону чечтим. Оппози-циялык "Улуттар биримдиги" пар-тиясынын катарынан чыктым" деп билдирїїсїїнєн кийин Мырзакма-товдун єзїм билемдик саясаты єзї-нє кедергисин тийгизип башка адам эмес, достору анын акыркы кїндє кылган аракети туура эмес экенин сезип ишенишпей бара жатканынын

бир мисалы десек болот. Тигил, бул тарапка бєлбєй, кїнїмдїк саясый упайга алмаштырбай, тереў ойлонуп баштаган ишти аягына чыгарсак, жетишкендиктер болоорун ошол де-путаттар эстеринен чыгарбаса.

- Ош шаарына мэрлик кыз-матка дагы бир талапкер Айтмамат Кадырбаев туу-ралуу эмне айта аласыз?- Ачыгын айтканда бул талап-

кер тууралуу кеўири маалыматым жок. Бирок, «Замандаш» партия-сы сунуштап жатканын уктум. Ал эми «Замандаш» партиясы саясатта жаўы муун, жаўыча кєз караштагы кадрларды катарына кошуп келе-рин билебиз. Элдин да бул партияга ишеними чоў.

Акинай АЙДАРОВА

10-январь, 2014-жыл

6Токтогул КАКЧЕКЕЕВ, саясат таануучу:

Бакыт БАКЕТАЕВ, саясат таануучу:

Дамира НИЯЗАЛИЕВА, ЖК депутаты:

Орозбек ДЇЙШЕЕВ, коомдук ишмер:

АБАЛ

«МЫЙЗАМСЫЗ МИТИНГДЕР САБАТСЫЗДЫКТЫН, МЕРЕЗДИКТИН, АКЫЛСЫЗДЫКТЫН ЇЛГЇСЇН КЄРСЄТТЇ»

«КУЛМАТОВ ЖАШ, КРЕАТИВДЇЇ ИНСАН»«КУЛМАТОВ БАЖЫ ТАРМАГЫНДАГЫ

КОРРУПЦИЯНЫ ЖОЮУГА САЛЫМ КОШКОН»

«ЭЛИБИЗГЕ ИДЕОЛОГИЯЛЫК-ТАРБИЯЛЫК ИШТЕРДИ ЖЇРГЇЗЇЇ ЗАРЫЛ»

- Кыргызстанда бїгїнкї кїндє бо-луп келген митинг-пикет, жол-тосмой, барымтага алмай єўдїї кєрїнїштєр єлкєбїздїн єнїгїшї їчїн кандай таасирин тийгизди деп ойлойсуз?- Мындай кєрїнїштєр Кыргызстан їчїн

єтє чоў зыян алып келди. Бир гана эконо-микалык жагынан алып кєрєлї. Былтыр март-апрель айларында Ташиевдин тарап-таштары тїштїк менен тїндїктї байла-ныштырып турган жападан жалгыз жолду бууп турушту. Ал эми мына ушул айларда тїштїктє жашылча-жемиштер єсїп, же-тилип сатыкка чыга баштайт. Тїштїктїн эли єзї эмгекчил келет. Анан алар маўдай терин тєгїп, жер семирткичтерин сээп, отоп-бутап атып баккан эмгегинин їзї-рїн кєрїп, Бишкекке алып келип саталы деп жатканда жол тозулуп калды. Эгерде Баткен, Ош, Жалал-Абад облустарынын ар биринен эў аз єлчємдє эсептегенде 200 тоннадан жашылча жемиштер Бишкекке келе албай калды деп эсептегенде, анын ар бир килограммын 50 сомдон эсептеп кєрї-ўїз. Эмне деген чоў акча элибиздин чєн-тєгїнє тїшпєй калды. Карандай мээнет талаага кетти. Алардын жол тозуп отур-ганын массалык маалымат каражаттары аркылуу дїйнє жїзї кєрдї. Анын айынан кыргыз элинин бетине кєє жабылды. «Бу-лар єзї акылы бар элби?» деп калышты. Европа эли бизди жапайы эл катары баа-лашты. Мына ушунун єзї эле бизге кара-та моралдык-психикалык кандай басынуу алып келерин билишибиз керек.

- Єнїккєн єлкєлєрдє уруксаты жок жана мыйзамдын чегинен чыккан митингдерге чоў єлчємдєгї айып салып, аны менен катар жаза да

колдонуларын билебиз. Бизде болсо мындай митингдерди уюштурган-дар дагы деле ишин ачык улантып, элди козутуу менен алектенип ке-лишет. Балким бизге дагы чет єл-кєлєрдєгїдєй ири єлчємдєгї айып жана кїчтїї жазалар керек болуп жїрбєсїн?- Ал єнїккєн мамлекеттерди албаганда

деле, кыргыз элинин илгерки Кокон хан-дыгы маалында мындай аракеттерди жа-сагандарды жєн эле мууздап салышчу. Са-лык тєлєбєгєндєргє келип, баласын алып кетип калышчу. Баласы жок болсо, кыз-ке-линин, кыз-келини жок болсо єзїн айдап кетчї. Эми андай тартиптин азыр бизге кереги жок. Бирок, єзїбїздїн мыйзамды сыйлаганды їйрєнїшїбїз керек. Ооз кєп-тїрїп мактанганды токтотуп акыл менен иш кылганды билишибиз зарыл. 2010-жы-лы тїштїктє коогалаў болуп єткєндєн ки-йин Ош шаарына республикалык бюджет-тен канчалаган каражаттар берилди. Ал эми Мырзакматов деген жигит болсо мил-лиондорго эстелик куруп отурду. Айрым саясатчылар болсо єздєрїнїн жеке кы-зыкчылыктары їчїн батыр энелерди, ак-сакалдарды кєчєгє кыйкыртып чыгарды. Кече жакында эле Алайдан Иосиф аттуу аксакал киши келип, согуш ачабыз деген-ге чейин барды. Ушул акылдуу, Мекенин сїйгєн адамдын сєзїбї? Мындай аракет-тер сабатсыздыктын, мерездиктин, акыл-сыздыктын їлгїсї катары кєрїнїп турат.

- Бакыт мырза Бишкек шаарынын мэрлик кызматына талапкер ка-тары Кубанычбек Кулматов кєр-сєтїлїп, мамлекеттик тилден дагы экзаменди ийгиликтїї тап-шырды. Бул инсан тууралуу кандай пикирдесиз?- Менин билишимче Кулматов «КСДП»

партиясынын атынан сунушталып жатат. Демек, анын мойнуна єтє чоў жоопкер-чилик жїктєлїїдє. Анткени аталган пар-тия парламенте кєпчїлїк орунду тїзбєсє да кєпчїлїктєй эле иштеп атат. Ошол эле учурда Кулматов булл кызматка келе тур-ган болсо эки эссе кєп жоопкерчилик ме-нен иштегенге мажбур болот. Биринчи-ден єзїнїн кадыр-баркы їчїн, экинчиден партиянын баркы їчїн. Аны кыргыз ти-лин жакшы билбейт деп айтып келишкен. Бирок тил боюнча мамлекеттик комиссия анны «мамлекеттик тилди билет» деген тыянак чыгарды. Кулматов саясатта жаш, креативдїї инсан. Буга чейин Бажы тар-магын жетектеп, єзїнїн мыкты жетекчи экендигин кєрсєттї. Анын ишмердїїлї-гїнїн негизинде Бажыдан мурдагыга ка-раганда бир топ кєбїрєєк киреше алдык.

- Эгерде шайлоодон жеўишке же-

тип, шаар башчылыгына шайла-нып калса, борбор шаарыбызды єнїктїрєт деп ишенсек болобу?- Кулматов єзї Бишкекте тєрєлїп, чо-

ўоюп-єскєн. Андыктан шаарыбызды сї-йєт деп айтсак да болот. Бишкектин мур-дагы Фрунзе аталып тургандагы кезин жакшы билет. Ал убакта шаарыбыз кан-дай татынакай, кооз, таза шаар эле. Де-мек, шаарды єстїрїїгє аракет кылат. Ба-жы тармагында иштегендей иштеп берсе эле, шаарыбызды да бат эле оўдоп коет деп ойлойм.

Акинай АЙДАРОВА

- Бишкек шаарынын мэрлик кызма-ты їчїн шайлоого талапкер ката-ры Кубанычбек Кулматов каттал-ганы белгилїї болду. Бул талапкер-дин Бишкек шаарын мындан ары єркїндєтїп, єстїрїп кетїїсїнє ишеним арта аласызбы?- Ачыгын айтканда мен бул инсанды єтє

жакындан билбейм. Бирок, Бажы кызма-тынын башында турганда бир топ ийги-ликтїї иштерди жасаганынан кабарыбыз бар. Биз шайлоочулар менен жолугушуп

калганда дагы анын Бажы кызматында иштеп турганда бул тармакты тартипке салганын кєп айтышат. Мурда Бажы тар-магында коррупциялык схема иштейт деп келишсе, Кулматов жетекчи болуп барган-дан кийин анын жойгонго аракеттер жак-шы жасалды. Анын негизинде Бажыдан бюджетке мурдагыга салыштырмалуу бир топ кєп каражат тїштї. Анын мына ушун-дай ийгиликтїї ишинен улам «КСДП» партиясы шаар мэрлигине сунуштап жа-тышкан болсо керек. Партиянын атынан ушундай кызматка сунушталып жаткан-дан кийин анын жоопкерчилигин эки эсе кїчєтєт. Єзїнїн гана кадыр-баркы їчїн эмес, партиянын кадыр-баркы їчїн да-гы жоопкерчиликтїї иштейт деп ойлойм. Шаардын башчысы болуу дагы оўой жу-муш эмес. Анткени анда бардык сфералар камтылган. Билим берїї, саламаттыкты сактоо, жол куру, жана башка тїйшїктєр кєп. Мына ушул жїктї тартып кетем деп талапкер болуп жаткандан кийин ишеним артышыбыз керек.

- Биз демократиялык єлкєдє жа-шайбыз деп мактанганыбыз менен бир адамдын укугун коргойбуз деп жїздєгєн адамдардын укугун буз-ган митингдер, жол тозуулар єўдїї кєрїнїштєр єлкєбїздє байма-бай болуп турат. Бул эмненин белги-си? Демократиябы же єз єлкєсїнє чыккынчылыкпы?- Бул Кыргызстанда демократиянын

анархияга айланып кеткенинин белгиси. Кєчє демократиясы кїч алып кетти. Мын-дай кєрїнїштєр эч убакта жакшылыкка алып келбейт. Мунун бардыгы Кыргыз-станда 20 жылдан бери бийликтегилердин туура эмес жїргїзїп келген саясатынын натыйжасы болууда. Бийликтин кадыр-баркы тїшїп кеткен. Ошол тємєндєп кет-кен кадыр-баркты кайра калыбына кел-тирїї азыр кыйын болуп турат. Мурдагы бийликтердин убагында азыркыдай кє-рїнїштєр маселе чече алчу. Башкача айт-канда актуалдуу болчу. Азыр андай эмес. Эл деле жадады. Бийлик деле мурдагы-лардын жолоюна тїшкєн жок. Болгону айрым саясатчылар дагы деле мурдагы учурдагы оппозициялык ыкмаларды кол-донуп жатышат.

- Єлкє келечегин биринин артынан бири болуп турган, мыйзамдын че-гинен чыккан митингдер тїптєп береби же жок болуп кетїїгє алып келеби?- Мамлекеттин жок болуусуна алып ке-

лет. Баш-аламандык жаратат. Мамлекет деген эмне їчїн тїзїлгєн? Мамлекет ошол баш-аламандыкты токтотуп, тартипке кел-

тирїї, бир системада єнїгїї їчїн тїзїлєт. Ал эми баш-аламандык жасагысы келген-дер мамлекеттин бїтїндїгїнє гана шек келтирет. Азыркы тапта Кыргызстанда стабилдїїлїктї жоготуу їчїн сырттан да кєптєгєн кїчтєр аракет кылууда. Кимдир бирєєлєрдїн укугун коргойбуз дегендей тїр кєрсєтїшкєн бейєкмєт уюмдар кє-бєйдї. Алар чет єлкєлєрдєн каржыланат. Мына ошолор дагы мамлекет їчїн корку-нуч жаратышууда. Россия Федерациясы мына ушундай чет мамлекеттерден каржы-ланган уюмдарды текшерїїгє алып туура кылууда. Бизде да ошондой болушу керек.

- Канткенде элибизди саясый ма-данияттуулукка їйрєтє алабыз?- Илгери СССРдин учурунда Компар-

тиянын идеологиялык бєлїмї болгон. Анда идеологиялык-тарбиялык иштерди жїргїзїп турушчу. Азыр дагы ошондой идеологиялык иштерди жїргїзїш керек. Элди ынтымакка, биримдикке, тазалыкка, Мекенди сїйїїгє чакырыш керек. Болбосо эртеў кеч болуп калат.

10-январь, 2014-жыл

7

САДЫР ЖАПАРОВ СЫЯКТУУЛАР ЧЕТ

ЖАКТАН “ЇРГЄНЇН” ТОКТОТСО ЭЛЕ, ЭЧ ЖАККА

ЧАЧЫРАБАЙБЫЗСадыр Жапаров Минскидеги

акесинин жанына барып алып, интернеттен улам бирдемкенин башын кылтыйтып “їргєнїн” токтотподу.

Єзїн аппак кардай сезген “ак карга” Жапаров Жети-Єгїздїн элин амбразурага тїртїп коюп, єзї болсо инисинин оорусун шылтоолоп, Белоруссияга кире качканын билебиз. Эми, Кыр-гызстанды чайпалтуу аракетинен майнап чыкпай калган соў, улам бир маани-маўызы, же пайдасы жок билдирїїлєрдї кыйкырып чыгуудан тажабас болду.

“Айтып, какшап келе жатам го. Єкмєт президенттин алдындагы кол баласы деп. Жат десе жатат, тур десе турат. Кийин президент эч нерсеге жооп бербейт. Баарын єкмєткє шылтап, суудан кургак чыгып кете берет. Мына ушин-тип 23 жылдан бери келе жата-быз. Ошондуктан системаны тїп-тамырынан бери бїгїнкї кїндїн талабына, єзїбїздїн менталите-тибизге ылайыктап єзгєртпєсєк, мындай бетпактык уланып келе берип, чачырап кетїї коркуну-чуна такалдык”, - дейт Жапаров.

Чын-чынына келгенде, Кыр-гызстанды чачырап кетїї кор-кунучуна ушул Садыр жана анын

бетпактык менен беттен алган санаалаштары кептелтип жатат. Тынч иштєєгє, тынч жашоого мїмкїнчїлїк бербей, араў тур-ган элди ичтен чиритип, козутуп аткан силерсиўер!

Садырдын артынан Ташиев да Россияга, андан ары Мински-ге жєнєп, баары чогулуп, Бакиев акелери менен кеўешип-кепте-шип, єлкєбїздї мындан ары да-гы кандай жарга такап, андан ары тїртїп ийсек деген ири жыйын єткєрїшєт окшоп калды.

МАМЛЕКЕТТИ БАЗАРГА АЙЛАНТУУНУ КЄЗДЄГЄН

«БАЗАРКОМДОР»Союздун кулашы менен эге-

мендикти алганда бир «ур-раа» деп кыйкырып алдык да, ошо-ну менен адеп-ахлак, жєнєкєй-лїк, интеллектуалдык бийик деўгээл, билимге умтулуу, ма-данияттуулук єўдїї асыл сапат-тарыбызды СССР менен бирге кїм-жам кылып койдук. Аде-генде эле араандай оозун ачып базар экономикасы кирип кел-ди. Мурда-кийин базарга чы-гып бир нерсе сатууну намыс кєргєндєр дїўїнєн эле базарга чыгып, окуучусу мугалимине, мугалими окуучусуна соода кы-ла баштады. Союздун маалында тарбияланып, билимге, интел-лектуалдык бийик касиетке су-гарылгандар кєп убакыт єтпєс-тєн эле четке сїрїлїп, саясый айдыўды да «базарчылар» ээлеп

алды. Тактап айтканда адегенде базарком болуп, чєнтєгїн тыў-дап алгандар, «Мен деле эл баш-карсам болбойбу?» деген жаман ойго берилип, бийликти кєксєй башташты. Мурда кайсы бир кызматка баруу їчїн узун жол-ду басып келишсе, кийинчерээк базардан эле тїптїз Ак їйгє ба-ра башташты. Акыркы учурлар-да акчасына чиренгендер тїз эле облустук администрацияларды басып алып, єздєрїн «элдик гу-бернатор» шайлаганга да єтїш-тї. Бензин ташып жїрїп эле бир кїнї президент болгусу келген-дер, базарды башкарып жїрїп,

шаардын кожоюну болом деген-дер чыкты. Мына ошондон улам саясатта кооз сїйлєгєндї жакшы билген Адахан Мадумаров ай-рым саясатчыларды: «Май са-тар, темир сатар» атап, алардын базарком экендигин баса белги-леп да кєрдї. Мындан улам, «ба-зарком» дегени – Оштун экс-мэ-ри Мелис Мырзакматов экенди-гин айттырбай тїшїндїк.

Кїндєн кїнгє саясый айдыў

єзїнїн бийик деўгээлин жого-туп баратат. Базарда картєшкє саткандар менен парламентте, жана башка бийик кызматтарда отургандардын айырмасы азы-раак эле. Кийген кийимдеринен, жашоо образдарынан гана айыр-маланат. Албетте, муну менен жалпы саясатчылардын, чинов-никтердин беделине доо кетир-гибиз келбейт. Бирок, тилекке каршы унчукпай иштин майын чыгарып жаткандарга караган-да кїпїлдєп сїйлєп, кїркїрєп їн чыгарып, жоого аттангансып тосмодон секирип кєчїгїн шиш-ке сайып, «атышкан менен аты-шабыз, чабышкан менен чабы-шабыз» деп элди бири-бирине кайраштырып жаткандар аз эмес. Кандайынан сїйлєсєк да бїгїнкї кїндє карапайым элдин кєз ал-дында базаркомдордун жашоосу кїї-шаа тїшїп кайнап жатат. Ба-заркомдор базарда иштеп жї-рїп, соодалашууга кєнїп калып, андай адатын мамлекеттик кыз-матка келгенде да карматууда. Башкача айтканда бїгїнкї кїндє кєбїрєєк акча табуунун эки гана жолу бар. Биринчиси базарга чы-гуу, экинчиси саясатка аралашуу. Кара жумушту дээринен жаман кєргєндєрдїн бардыгы жапырт эле саясатка чуркап калышты. Анткени бул жакта кол жоорутуп, маўдай тердетип эмгектенбестен эле кїргїштєтїп акча тапсаў бо-лот. Аты чыгып калган партия-га жїз миў доллар берип кирип,

парламентке келсеў, кайра аныў-ды кимдир-бирєєлєргє «крыша» болуп 10 эселеп таап аласыў. Ай-тор, «жыргализм». Алар социа-лизим убагындагы адеп-ахлак, ыймандуулук, интеллектуалдык бийик деўгээл тууралуу сїйлє-гєндєрдї «эскичилдер» деп ошол замат эле беттен алышат. Демек, єздєрї «жаўычылдар». Бирок алардын «жаўылыгы» коому-бузду «оорулуу» кылып, мам-лекетибизди туўгуюкка тїртїп бара жаткандарын эстерине ал-гысы келбейт. Кєкїрєктєрїн ка-гат. Ал кєкїрєктєрїнєн бир гана «Мен, мен!» деген їн чыгат. Мам-лекеттин кызыкчылыгы їчїн деген сєздїн артында «Менин бийликке келишим їчїн» деген жаўырык жаўырып турат. Бизге ушундай базаркомдор керекпи? Муну ошол базаркомдор єздєрї ойлонбосо дагы карапайым эл ойлоно турган кез келди. Болбо-со базарчылардын бир гана мак-саты – єзїнє пайда табуу боло тургандыгын эске алалы. Адахан Кимсанбаевич кыйытып айткан-дай, «базарком» болуп туруп Ош шаарын тєрт жыл башкарган Ме-лис Жоошбаевич кайрадан эски ордуна кайтып барууга ниетте-нїїдє. Эгер ага окшогон «базар-комдорду» эле мэр, жетекчи кыла берсек Кыргызстаныбызды жа-кынкы аралыкта «базаркомдор» башкарып калат го?

Дамир ЭСЕНГУЛОВ

“КАРА КОЧКОР”Макаланын аты “кара кочкор”-деп аталса Нарындын кадимки Ормон хандын, ойчул акын Молдо Кылыч, Кыргыз мамлекетин тїптєгєндєрдїн бири, кыргыздын караан улуу Баялы Исакевдин, мамлекетти 24 жыл солк этпей башкарып экономикасын кєтєргєнгє тоодой салымы бар карыя Турдакун Усубалиевдин киндик кан тамган жери “кар жатпас кара Кочкор” жєнїндє сєз болотго”-деп жїрбєгїлє. Кеп мааниси башкада.

Кыргыз эли байыртадан суука чы-дамдуулугуна жана этинин даамдуулугу-на кєўїл бєлїп кылчык жїнїї кара кой багышкан. Кылчык жїндїї ак кой аз гана санда болгон. Кара койдун жїнї алачык, ала кийиз жасаганга, чокой чапканга анан ичик, тон тиккенге жараган. Совет мезги-линде мезгилдин, жашоо шарттын єзгєр-гєнїнє байланыштуу окумуштуулардын илиминин аргындаштыруу жолу менен уяў, жана жарым уяў жїндїї ак койду ба-гууга єтїшкєн. Єткєн 1980 жылдардын башында мындай уяў жїндїї ак койлор республикада жалпы кой чарбасынын 92� тїзгєн. Негизинен мындай ак койлор колхоз, совходордо багылып мамлекет-тин текстиль єнєр жайын єркїндєтїїгє эў баалуу сырьё болуп берген. Ал кезде ак жїнсїз жеўил єнєр жайды элестетїї мїм-кїн эмес эле. Фрунзе шаарындагы “Нооту комбинаты”, “ Октябрдын 40 жылдыгы”, “ВЛКСМ” жана башка фабрикалар уяў жїндїї ак койдун жїнї менен иштеген. Атїгїл уяў жїндїї ак койдун жїнї Россия, Белорусия, Украина, Балтика республика-ларынын текстиль фабрикаларына экс-порттолуп туруучу.

Колхоз, совхоздордо багылган бул баа-луу жїндїї “ак койдун тукумун бузуп жи-бербесин!”-дешип жеке менчик короодо багылган кара кочкорду чарба жетекчи-лери ак койдун короосун катуу кєзємєлгє алышчу. Кокус кара кочкор ак койдун ко-роосуна кирип кетсе чабан, чарба жетек-чиси керт башы менен жооп беришчї. Ко-

кус, ак кой багылган короого кара кочкор жїргєнї кєрїнїп калса ал кочкор керек болсо мылтык менен атылып ташталчу да чабан, кочкор ээси жазаланчу. Кара коч-корго карата катаал буйрук ошол кезде-ги эў жогорку бийликтен берилип турчу. Чынында кара кочкор єтє коркунучтуу болуучу. Непада, бир кара кочкор ак кой-дун короосунда жїрсє келерки жазда 30-40 ак кой кара козуларды тєлдєчї. Эгер, ак койун короосунда 10-12 кара кочкор болсо анда бир короодогу 500 ак койдун

козуларынын баардыгы кара козулар бо-лушмак. Кара койдун жїнї керексиз бол-гондуктан жогорудагы “Нооту комбина-ты” башка фабрикалар туруп калышмак. Кара кочкор коркунучтуу бекен? Совет бийлиги жок болоору менен уяў жїндїї ак койдун тукуму да куруду. Ошого жара-ша Кыргызстанда бир кезде дїркїрєп иш-теп турчу жеўил єнєр жай да жоголду. Ак койдун жїнїн товарга айлантуучу фабри-калар кытай, тїрктєрдїн кампасына ай-ланды. Азыр жеке менчик койлордун ко-

роолорунда жалаў кара кочкорлор! Кой-лордун короолорун мындай кой, акыркы 23- жылдан бери Кыргызстандын бийлик короосунда жалаў “кара кочкорлор” жї-рїшєт. Єткєн 90-жылдын башында бий-лик короосунда 20-30 “кара кочкор” бар эле ошолордун кесепетинен бул короого жалаў эле “кара кочкорлор” пайда болот. Эл эки жолу толкушуп “кара кочкорлор-ду” кууп салышты эле, ага карабай эле бийлик короосуна баягы эле “кара коч-корлор” пайда болот. Тээ мындан 24 жыл мурдагы “кара кочкорлор” дагы эле жїрї-шєт аркайган алты карыш мїйїзї, кабат-кабат болгон їйлїсї менен. Булар этинен азышпайт, кїїсїнєн калышпайт. Себеби, мамлекет жем чєп менен жакшы багып жатат. Анын їстїнєн бул “карт кочкор-лор” сїзє качырышып башка короолор-дун тоютунан да арбын жешет. Айрымдар, бийлик короосуна келгенде жаш же жаўы “ ак кочкор” болуп кєрїнгїсї келишет. Бирок, алар тез эле “кара кочкорго” ай-ланып кетет. Себеби, булардын породасы баары бир “кара кочкор!”. Азыр бийлик-те жїнї, ала кийгиз, кара алачык, чокой, батек жасаганга жараган 3 миўдей “кара кочкорлор” дагы эле жїрїшєт. Эми эмне кылуу керек?

Колдон келсе бийликтеги “кара коч-корлорду” совет доорундагыдай жок кы-лып, эле, мамлекетке пайдасы тийе турган, “кочкорлордун” жакшы, жаўы породала-рын алып келиш керек.

Айтмакчы, азыр бийлик короосунда эле эмес “оппозиция”-деп аталган топ-тордо деле жалаў “кара кочкорлор”. Бу-лардын дээрлик кєбї єткєн “кара кочкор” бийликтегилердин короосунда туулуш-кандар. Тек алар, бийлик коросунан куу-лушуп, “даамдуу тоютка” жумурткалары кургап тургандар. Кокус булар келечек-те бийлик короосуна келип калышса эч нерсе єзгєрбєйт. Породасы “кара кочкор” болгон соў, булардан “ак козу” туулбайт. Тескерисинче, “кара кочкорлордун” жаўы тєлїн кєбєйтєт.

Жолдошбек ТОКОЕВ

кус, ак кой багылган короого кара кочкор козуларынын баардыгы кара козулар бо-

“КАР ЖААБАС КАРА КОЧКОР ЭМЕС”...

10-январь, 2014-жыл

8 КЫЗЫКТАР

Жаўы жылдык тасмалардагы кызыктуу фактылар

Жаўы жылда їй-бїлєє менен чогуу отуруп алып таттуу тамак менен бирге комедия тасмаларын кєрїї кандай ырахат. Мына ошондой эл сїйїп кєргєн Жаўы жылдык тасмалардагы кызыктуу фактылар менен таанышып алыўыздар.

ТАГДЫРДЫН ТАМАШАСЫ"

- Режиссёр Эльдар Рязанов тарткан "Тагдыр тамашасы же жеўил парыў менен" кинокоме-диясы 1975-жылы, 16-августта Советтер Союзунун кинотеатр-ларында кєрсєтїлє баштаган. Кинонун кээ бир каталарына карабай кєрїїчїлєр абдан кєп болгондуктан, Совет учурунда-гы эў популярдуу фильмдердин бирине айланган. Андан соў 295 кєчїрмєсї чыгып, биринчи эле жети миллион кєрїїчїнї єзїнє камтыган.

- Башкы каарман Барбара Брыльски орус тилинде акцент менен сїйлєгєндїктєн анын їнїн Валентина Талызина сїйлєгєн. Ал эми ырын Алла Пугачева жа-на Сергей Никитин ырдаган. Би-рок бул тууралуу кино учурунда титрга жазылган эмес.

- Эльдар Рязанов да кинодо роль аткарганга жетишкен. Эси-ўизде болсо, учактын ичинде мас болуп, уктап калган Лукашиндин жанында олтурган жїргїнчїнїн ролун аткарат.

- Ленинграддагы Їчїнчї Ку-руучулар 25-кєчєсї ошол Моск-ва шаарындагы эле Вернадский 125-кєчєсїндєгї їйдє тартыл-ган. Анткени, экєє теў бирдей проект менен курулган окшош їйлєр болгон.

- Надя Шевелеванын ролун ат-карууга кєптєгєн актрисалар ара-кет кылышкан. Алардын ичинде Рязановдун жакшы кєргєн акт-рисалары: Людмила Гурченко, Валентина Талызина, Светлана Немоляева да бар эле. Бирок ре-жиссёрдун кєўїлїнє жакпаган-дыктан, Польшанын "Анатомия сїйїїсї" аттуу кинодогу башкы каармандын ролун жараткан Бар-бара Брыльскини чакырууну туу-ра кєргєн.

- Ипполиттин ролун биринчи Олег Басилавшили аткарган. Би-рок сьемка учурунда атасы каза болгондуктан, ал театрдан толук кетїїгє аргасыз болгон. Андан кийин ал ролду режиссёр Юрий Яковлевге сунуштаган.

- Кинонун башталышында Павлик Женяга барарда Ли-АЗ-677 авто унаасын айдайт. Ал убакта абдан популярдуу болгон автобустун модели болгон. Женя Ленинграддан Москвага чейин келгенде да кайра ошол эле авто унааны колдонот.

ЇЙДЄ ЖАЛГЫЗ - Їйдє жалгыз"- їй-бїлєлїк,

жаўы жылдык кинокомедия. Бул

кино биринчи жолу "Фокс" теле-каналы менен биргеликте тарты-лып, 1990- жылы 25- декабрда Чикагодо кєрсєтїлгєн да, болуп кєрбєгєндєй ийгиликтерди ба-гындырган. 29 жуманын ичинде дїйнєнїн бардык булуў -бурчта-рына жиберилип, 476,6 млн дол-лар киреше алып келген. Комедия жанрдагы тасмалардын арасынан алдына ат салдырбай рекорд кой-гонго їлгїргєн. Кинону балдар менен ата-энелер чогуу олтуруп кєрїїгє уруксат берилген.

- Орус тилине Алексей Миха-лева баардык бєлїктєрїн котор-гон. Биринчи каналда дайыма жаўы жыл алдында бул кинону кєрсєтїї салтка айланган.

- Кинонун башкы каарманы -Кевин Мак-калистердин ролун сегиз жаштагы Маколей Калкин аткарган. Анын гонорары 100 миў долларды тїзгєн.

- Сьемка учурларында кєптє-гєн кызыктуу окуялар болгон. Сценарий боюнча Гарри Кевин-дин колунан тиштеген жери бар, аны Мёрфинин їйїнєн кармап алганда, Гарри Кевиндин колунан чыны менен эле тиштеп салган. Сьемкалар учурунда колу кєгєр-сє,кийин анын орду чоў тырык болуп калган.

- Кевин Марвинин бетине жєр-гємїштї койгон жеринде, ал кый-кырбай эле, оозун жєн гана ачып турган. Анткени, жєргємїш кор-кок болгондуктан, їн укса эле ка-чып кетип жаткандыктан, кый-кырыкты сьемка бїткєндєн ки-йин атайын жаздырганга туура келген.

- Кевин видеомагнитофондон кєргєн сьемка негизи эле жара-тылышта кездешпеген нерсе. Ал атайын фильм їчїн жасалган маг-нитофон болгон.

- Кино Париждин кээ бир кооз жерлеринде тартылган да, кєбїн-чєсї Иллиниос штатында тар-тылган.

- Кинонун катачылыктарын да байкоого болот: Кевин пицца заказ кылганда, єзї эле єчїрїп салган телефон менен чалганы эч кимге билинбейт.

- Кевин чиркєєдєн їйдї кєздєй чуркап баратканда, кара шымы

бат эле жинсы шымга алмашып калат.

- Кевин дїкєндєн соода кылып жатканда, "Tide" кир жуугучун алып жатканын кєрєбїз. Ал їйгє келе жатканда жолдон баштыгы жыртылып калат, анда баштык-чанын ичинде дїкєндєн алган нерселер жок, жєн гана оюнчук-тар кєрїнєт.

МЫРЗАЛАР ИЙГИЛИГИ

- "Мырзалар ийгилиги" кєр-кєм фильми 1971-жылы Алек-сандр Серыйдын режиссёрлугу менен тартылган. Совет учурун-дагы эў популярдуу кинолорго кирген да, 65 миллион кєрїїчї-лєрдї топтогон.

- Кинонун сьемкалары 1970- жылы тартылып баштаган. Бул кинонун идеясы режиссёр Алек-сандр Серыйга таандык. Ал єзї дагы тїрмєгє олтуруп чыккан-дыктан алардын тилин, жаргон-дорун абдан жакшы єздєштїргєн. Сценарийи жагынан жардам бер-ген Георгий Даниель досу болгон, ал да темир тордун аркасында ол-туруп чыккан.

- Милициялар дагы мындай сценарийди туура кабыл алы-шып, каршылыктарын билдир-ген эмес. Ал эми ички иштер ми-нистрилигинин башчысы Щело-ков фильмди кєргєндєн кийин кєзїнєн жаш аккыча каткырган.

- Фильмде тїрмєдєгї жаргон-дор кєп колдонгондуктан токто-тулуп турган да, аны Брежнев кє-рїп, єзїнїн уруксатын бергенден кийин, киного бардык жаргондор камтылып кеткен. Андагы "блат-ной терминдерди" убагында ар бир жаш бала жатка билип калган.

- Кинокомедиянын бирин-чи кєрсєтїїсї 13- декабрда, 1971-жылы Москванын "Россия" кинотеатрында кєрсєтїлгєн. Би-ринчи кїнї билеттер 20 тыйын-дан сатылса, їч кїндєн кийин кассада билет аз болгондуктан, їч рублдан сатылган.

- "Мырзалар ийгилиги" кино-комедисынын башкы каарман-дары т.а доцент, Косом, Василий Алибабаевичтин эстелиги 2006- жылы Казакстандын Тараз шаа-рында (мурдакы Жамбыл) ор-нотулган.

Самара Саламатова

«МЕН ДАГЫ ЖАРДАМ БЕРГИМ КЕЛЕТ»

Жумгал районунда єткєн жылдын 31-декабрь кїнї Жумгал жаштары уюштурган «Мен дагы жардам бергим келет» кайрым-дуулук акциясы болуп ага Чаек айылындагы соода-сатык жайла-ры жана бир катар мекеме ишканалары катышты. Аяз ата, аяз кыз болуп кийинишкен жаштар, алгач чогултулган азык-тїлїктєрдї жана таттууларды баштыкчаларга салып, жетим балдар їйїндєгї балдарга жана Чаек айылындагы багар кєрєрї жок жалгыз тур-ган карыларыбызга жаўы жылдары менен азда болсо да таттуу азыктардан, акчалай жардамдан беришип кєўїлдєрїн кєтєрїп жаўы жылдык маанай тартуулап кайтышты.

Жаштар алгач, аяз ата, аяз кыз болушуп, колго баштыкчалар-ды алып, акциянын жїрїшї тууралуу кабар берип соода тїйїн-дєрїн жана мекеме ишканаларын кыдырып чыгышкан. 5 сааттык акциянын жїрїшїндє ар бир соода тїйїнї 1 кг кум шекерден, май-чайына чейин таттууларынан жана кийим кечелеринен бе-ри жардам катары беришип жыйынтыгында акчалай 7 миў сом жана азык-тїлїгї менен 10 миў сомдук жардам чогултулду. Ал-сак, Жумгал районунун акими Адылгазы Исагулов 2 миў сом, акимдин биринчи орун басары Арстан Кадыров 500 сом, РСК-Банктын Чаек филиалынын жетекчиси Элмира Мамбетова 500 сом, Компаньон насыя берїї бєлїмї 500 сом, «Сандык» кафеси «Нура эже» 500 сом, магазин Дєєлєт+1 «Бакин эже» 1 миў сом, «Кут» магазин «Назгїль эже» 500 сом (+азык тїлїк), «Каниет» чакан ишканасы Абакирова Алма 500 сом (+торт, таттуу токоч-тор), Чаек айылдык кеўешинин депутаты Бектен Кадыров 500 сом, райондук ветеринар башкармалыгын башчысы Нурлан Ша-мырканов 500 сом беришсе. «Гїлкайыр» дїкєнї (Жамилия, Ана-ра эжелер), «Барчын» дїкєнї, «Улан» дїкєнї (Ася эже) азык-тї-лїктєрїн, таттуу токоч нандарын, кийим-кечелерин беришкен. Чогултулган бардык жардамдар Чаек айылындагы жетим балдар їйїнє жана багар кєрєрї жок инсандарга таркатылып берилди.

«Кїн баарыбызга бирдей тийет» — биз колу бутубуз барда, акыл эсибиз жайында болуп турган соў колубуздан келген жар-дамдарыбызды жардамга муктаждардан аябашыбыз керек. Колу-буздан келген жардамдарыбызды берип, материалдык жактанбы, социалдык жактанбы муктаждарга кєз карашты бирдей салалы. Биз жаштар дайым коомду алдын алып, бардык калктын жашоо шартын жакшыртууга, кыргыздын ата-бабалары алып келген ак пейил, берешендикти кайрадан алып келишибиз керек. Биз жаш-тар дайым жетимдер, карылар, багар кєрєрї жоктор деп бєлбєй-бїз биз болгону жардам берїї ниетиндебиз» — дешти Жумгал районунун жаштары.

Жумгал районунда оор кырдаалга кабылган їй-бїлєлєрдїн жа-шоо шарттары абдан оор. Жаўы жылдын алдында район жаштары менен бирдикте уюштурулган кайрымдуулук акциясына Жумгал райондук социалдык жактан коргоо башкармалыгынын башчысы Динара Акматова баш болгон Чаек айыл аймагынын айыл єкмє-тїнїн социалдык кызматкерлери жана Їй-бїлєє жана балдарды коргоо бєлїмїнїн башчысы Шайырхан Маанаевалар катышты.

Кыргыз калкы, улуу ата-бабалырыбыз колунда барлары ко-лунда жокторуна дайым жардам берип турушкан. Мейли жетекчи бол, мейли башчы бол мейли соодагер бол, мейли єтїкчї бол, беш манжаў менен эки бутуў аманбы дайым жардамга муктаждарга жардам бери деп келген. Жумгал району тоолуу аймактардын ка-тарына киргендиктен, кара алтындын мекени болуп кємїр казып кємїр тутантып келишкени менен дайым эле жакырларга жана аз-камсыз їй-бїлєєлєргє жардамдар аз берилет. Жумгал райо-ну боюнча кароосуз калган инсандар 144 адам бул эў эле жаман иш, жетим балдарыбыз, кароосуз калган инсандарыбызга дайым жардам берип туруубуз керек!

Мирбек АСАНАЛИЕВ

9

10-январь, 2014-жыл

ШОУ ЖАЎЫЛЫКТАР

ПРОДЮССЕР СТУДЕНТТЕРДИ СЫЗДАТЫП ЖЇРЄТМирлан Муратов деген продюссерибиз бар эмеспи. Ал 2013-жыл-

дын 27-декабрь кїнї “Алтын їн 2013” атту фестивалды Кааба уулу Кожомкул атындагы спорт сарайында єткєргєн. Ага бардыгы болуп 20 конкурсант катышып, алардын ар бирине 50дєн билетти сатасыў деген талапты койгон.

Бул талабын фестиваль катышуучуларына анкета толтурумуш кылып контракт тїздїрїїгє жетишкен. Мыйзам боюнча контракт эки тараптуу тїзїлїп, анын бир кєчїрмєсї экинчи тарапка берилиши керек. Андан дагы паспортторун мыйзамсыз тїрдє жыйнап алган. Катышуучулар пас-портторун сураса, “Маданият министри Султан Раевге бергем ,билет-тердин акчасын берсеўер берем” деп коркутуп алган. Негизинен мый-зам боюнча эч кимден эч негизсиз паспортун алып алууга укугу жок .

Анын талабына ылайык, 50дєн билетти 200 сомдон 250 сомго че-йин сатыш керек болгон. Тилекке каршы катышуучулардын жары-мынан кєбї 50дєн билетти сата албай калат. Мирлан деген эргулбай жаштардын паспортун алып алгандыктан, билеттин акчасын єз чєн-тєгї�єрдєн чыгарып береси�ер, бербесе�ер паспорту�арды бербейм деп албууттанып турган учуру. Бул маалыматты конкурска катышкандар билдиришти. Алардын айтуусунда, катышуучулардын арасынан он чактысы билеттин акчасын єз чєнтєгїнєн чыгарып беришкен. Ушул тапта катышуучулар (алардын кєбї эле студенттер экен) акча таба ал-бай убара тартууда. Болжол менен ал концертке ми�ден ашуун кєрїїчї келиптир, ми� билет 200 сомдон эсептегенде эле 200 ми� сомду чапчып жатат. Ал эми катышуучулардын ар бири эле жок дегенде 20дан биле-тин сата албай калганда, ар бир конкурсант 4 ми� сомдон акчаны жєн жерден тєлєгєну турат деп эсептєєгє болот. Мирлан Муратов алдамчы-лык менен шугулданып жїргєнїнє канча болду экен? Бул биринчиси жана акыркысы болсо кана?!

АМИР ГЇЛНАРА МЕНЕН ЫРДАЙТ

Амир Аскаров деген та-ланттуу жигит бар. Ал акыркы учурда єзїнєн улуулар менен дуэт ырдаганды адатка айлан-тып алды. Єткєндє “осенний дождь” аттуу ырын Эркин Мукашев менен дуэт ырдап чыкты эле. Жылкы жылын болсо Гїлнара Тойгонбаева менен дуэт ырдоо менне баш-таарын айтты. Ырчы азырын-ча ырдын атын сыр бойдон калуусун єтїндї. Ошондуктан кандай ыр экенин жакында чогуу угабыз.

ЖАН ВОИНОВ ИРИ КОМПАНИЯНЫН

ЖЇЗЇ БОЛОТАссоль Молдакматова-

нын таланттуу уулу Жан Воинов АКШдан Кыргыз-станга учуп келээри туу-ралуу Жан єзї билдирди. Анын айтымында Жан Кыр-гызстандагы белгилїї бир компаниянын жїзї болуп жана бул жакта єзїнїн кон-цертин да єткєрїп кетїїнї пландаштырууда.

КАНЫКЕЙ АКШда ЭС АЛЫП ЖЇРЄТСтили жана їнї элдикинен єзгєчєлєнгє ырчы кыз

Каныкей Жылкы жылын Америка Кошмо штатта-рында тосту. Ал кышкы каникулун Орландо шта-тында жайгашкан «Walt Disney World» паркынан баштады. Ырчынын айтуусунда бул жылды жакшы маанайда тосуп, эс алып жїргєн учурум дейт.

НАЗИРА БЕРДИГУЛОВА САХНАГА КЫЗУУ АБАЛЫНДА ЧЫКТЫ

Жылкы жылы жаўырып эл жаўы жылды тосуп алып Бек Борбиевин 1-2-январда Кожомкул атында-гы спорт ордосунда єткєн концертине барып кєўїл ачышты. Баары жакшы эле болуп аткан, бир маалда Манас жаўырыгы телеканалынын Алтынчы кїнї ке-чинде телекєрсєтїїсїнїн алып баруучусу, Бек Бор-биев менен “Мен сїйгєн карагат” тасмасында башкы ролду жараткан Назира Бердигулова сахнага чыкты. Анын сахнага эмнеге чыкканын эл чыныгы тїшїн-гєн жок. Назира кыз бєдєнєнїн сїтїнєн сеп этип алганбы, же Жаўы жылдык шампаны тарай элекпи айтор, чыгып ар нерсенин башын сїйлєп аягында “Бек Барбиев” деди эле, Бек Борбиев сахнага чыгып микрофонду алган соў “Мен Бек Борбиевмин” деп элге уят кылды.

НАЗИК КЫЗ ТЄРЄДЇ8-январь кїнї белгилїї бийчи Назик кыз тєрєп,

тєбєсї кєккє жетти. Учурда эне-баланын абалы жак-шы. Белгилей кетсек, Назиктин буга чейин бир кы-зы бар болчу.

Самара САЛАМАТОВА

10-январь, 2014-жыл

10 ПУБЛИЦИСТИКА

КОРКУНУЧТУУ СИМПТОММАНАС ДАСТАНЫ ЖАНА

КЫРГЫЗ УЛУТУБиз кечээ эле узаткан 2013-

жылы дїйнєлїк поэзиянын жа-падан-жалгыз мухити болгон Манас дастанынын їчилтигин ЮНЕСКОнун «материалдык эмес баалуулуктар тизмесине киргиздик!» -дешип айрымдар дардакташса айрымдар жетине албай барбакташты. БУУнун- билим, илим, маданият боюнча уюмуна Манастын киргизили-ши жакшы эле иш болду дечи, бирок, Манас дастанынын ички маанисин, анын философиясын, дат баспас наркын жана башка баалуулуктарын ЮНЕСКО уюму эмес ириде кыргыз улуту эгемен мамлекеттин єткєн 23 жыл ичин-де жан-дїйнєсїнє сиўире алыш керек эле. Тилекке каршы андай болбоду. 1995- жылы «Манас» дастанынын 1000 жылдык маа-рекеси болду. Таласта оюн-зоок болуп, келген элге «Ала-Тоодой эт, Ала-Кєлдєй чык» берилди. Андан соў эгемен мамлекеттин башындагылар улуттук идеоло-гия катары «Манастын 7-осуя-ты»- деп аталган нерсени элге таўуулашты. Анысы элге сиўбей догма болуп кала берди. Бишкек, Ош шаарларына Таласка заўкай-тып Манастын айкели тургузулду андан эмне чыкты? Эч нерсе!!!.

Кыргыз журтчулугу, же анын бийлиги «Манас!» -деп айткан менен бул куру чакырык бойдон калууда. Эгемен мамлекет болуп бирок, єз жолубузду єзїбїз таба албай келебиз. Ушул жылдары улуттун идеологиясы, концеп-циясы, доктринасы болуп бе-рїїчї Манас дастаны колубузда турса, аны тура пайдалана албай калдык атаганат! Болбосо, кыр-гыз мамлекетинин жогору сер-пилїїсїнє укмуштуудай мїмкїн-чїлїк бар болуучу. Мындай сер-пилїїгє Манас дастаны секирик (трамплин) болуп бермек. Теске-рисинче башка элдердин тымы-зын бузукулугуна билип да бил-бей да ээрчиме болобуз. Ошол їчїн эртеўки кїн биз їчїн бї-дємїк. Дїйнє жїзїнє экономи-калык жана куралдуу кїч жагы-нан канга боёп їстємдїк кылып, чаўызгытып жаткан АКШнын мамлекеттик доктринасы «сио-низм»- экенин кєптєр билише бербесе керек. Ушул доктрина менен Америка кудай теўирин тааныбай жатат. Сионизм- тео-риясы 19-кылымда Америкада-гы бир ууч еврейлер тарабынан жаралып аны жер планетасын-дагы эў ири державанын докт-ринасына айлантып ташташкан. «Манас» дастаны сионизмден миў жылдап мурда жаралса да 3-миллион кыргыз чакан мам-лекетинин саясий, рухий кура-лына айланта албагандыгы єтє єкїндїрєт.

Єткєн доордун 10-кылым-да тїштїк жана батыш сибирде «Улуу Кыргыз каганаты» жок болуп кеткенден кийин, бирдик-тїї бир мамлекети жок болсо да уруучулдук тїзїлїштєгї кыргыз эли «Манас» дастанын тутка кы-лып 8 кылым бою жашап, бир эл-дїїлїгїн сактап келди. Андан соў 17-кылымда кыргыздын бир бє-лїгї Кокон хандыгынын, 19-кы-лымда Россия империясынын, кийин Совет бийлигинин їстєм-дїгїндє калды. Бул мезгилдерде

улуу дастанды улуттун саясий, рухий куралы катары колдонууга мїмкїн эмес эле. Бирок, ошондо да кыргыздын кєкїрєгїндє улуу дастан жашап келди.

«ЄЖЄР КЫРГЫЗ, ЄЛБЄЙ ТЫНГЫС.

Намыска шайланган, єлїмгє байланган!»- деп айтылат улуу дастанда. Бул эки сап ырда кыр-гыз элинин намыстуулугуна ак-цент жасалып жатат тїшїнгєн жанга.

Ырас, Манас дастаны туура-сында «баатырдык эпос» -деп жазылып, айтылып келет. Би-рок, дастандагы нечендеген баа-тырдык менен эрдик, кеменгер-лик менен айкєлдїк, акылман-дык менен билгичтиктер кыргыз улуттун намысына чырмалы-шып, чечилгис болуп байланып турат. Чыгарманын єзєгїн (фа-буласын ) « улуттук намыс!» -де-ген ыйык тїшїнїк тїзїп турат.

«Кыргыз элинин эркиндиги, биримдиги «Ала-Тоонун» бей-

пилдиги» -деп душмандар ме-нен кїрєшїшкєн, айкєл, баатыр Манастын: акылман бабасы Ко-шойдун, кєсємї Бакайдын, бере-ни Чубактын, кырааны Сыргак-тын «Ала-Тоо!», «Кыргыз!»-деп уран чакыра кылыч шилтеп най-за сундурган жана башка эрен-дердин єрнєгїн улайлы!» -деген адамдар болбоду акыркы 23-жыл ичинде.

«Манас» -дастанында: Бєлїнбє кыргыз бєлїнбє,Бєлїнсєў бєрї жеп кетет,Бєлїндї кыргыз эми-деп,Бєтєн элге кеп кетет. -деп ай-

тылат. Мына сага, мындан миў жылдап мурда жашап єткєн ата-бабалардын урааны, чакырыгы! Бул ыйык сєзгє тїкїрбє заман-дашым, эгер сен «кыргызмын, адамын» -десеў!

Эгер анте албасаў айбандыгыў ошол!

ДУШМАНГА КОЛТУГУЎДУ АЧПА

Кыргыз элинин макалдары миў жылдаган бейкам жашоо-турмушунда, башка элдер менен

жер талашып, намыс талашып жоолашып кан тєгїшкєн, кы-йыў-кезеўдеринде дагы башка кырдаалдарда улуттун кєєдє-нїндє тереў ойлор уялап, анан ал сыгылып эки, їч ооз сєз менен чыгып, кєєнєрбєс макал болуп айтылып келет. Кыргыз макалы-нын ар бири єзїнчє философия-лык трактат. Мына ушундай ма-калдардын биринде: “душманга колтугуўду ачпа” -деп айтылат. Азыркы мезгилдеги глобализм жер бетин желедей каптап, ири державалар майда элдерди кїч менен да, кїч колдонбой туруп эле, ар кандай амалдар менен ал элдердин жер байлык ресурста-рына ээ болуп, экономикалык, финансылык кєз каранды кылуу менен неоколониализмди орно-туп жаткан кезде кыргыз улуту-нун биримдиги єзгєчє мааниге ээ. Жогоруда мен мисал кылган “душманга колтук ачпа” -деген макал дал ушундай кырдаалдар-га таандык.

Бабабыз Жусуп Баласагын

“єзїўє-єзїў боорсуў” -деген на-саатында айтылгандай кыргызга – кыргыз гана боор.

Кыргыз мамлекетине Ирак-ты, Ливияны бомбалаган, Еги-пет менен Сирияда бїлїк салып жаткан англо-саксония альянсы (АКШ-Европа) эч качан боор эмес. Атїгїл, коўшу мамлекет-тер кыргызстанга бут тозуп кели-шїїдє. Маселен, єткєн жылы Єз-бекстан президенти И. Каримов БУУнун трибунасынан Нарын дарыясына ГЭС курдурууга кар-шы экендигин жар салса Казакс-тандын президенти Н. Назарбаев кечээ жакында эле Москвада єт-кєн “ЕвроАзия экономикалык биримдиктин” жана “Бажы би-римдигинин” жыйынында “Ба-жы биримдигине кирген мамле-кеттерге эч кандай артыкчылык берилбеши керек”- деп айтканы бул, Кыргызстанга карата айткан сєзї экенин жасемдебей туйса болот. Єзбек же Казак бийлиги Кыргызстанга “бир боор бекен?”. Эми сєз тизгинин артка кайра тартайынчы.

Глобалстердин максаты тигил

же бул чакан мамлекеттердин табигый байлыгына ээ болуп ал аймактарга биротоло їстєм-дїгїн орнотуу їчїн (геосаясат) ошол аймакта жашашкан элдер-ди бєлїп жарып, єздєрїнє кєз каранды жаўы мамлекеттерди тїзїї болуп саналат. Бул багытта глобалистер Балкан жарым ара-лында азырынча БУУ тарабынан, башка мамлекеттер тарабынан таанылбаган Косово мамлекетин тїзїп коюшту. Эми алар Ооганс-тан менен Пакистандын чегинде жайгашкан жерге “Вазирстан”, Туркия, Ирак, Сиряда жашашкан курд улутун тукуруп, єз алдынча “Курдстан” мамлекетин тїзїїнї кєздєєдє. Мындан бир ай мурда Украина бийлигинин олдоксон саясатын тышкы кїчтєр эпчил-дик менен колдонуп кетишти. Кечээ жакында Киевдеги “Евро-майданда” тышкы кїчтєр батыш Украинанын элин финансылык жактан каржылап турду. “Евро-майданга” бир эле Европа мам-лекеттеринен эмес Америкадан

эмиссарлар келип жїрїштї. Бул, “Евроассоцияциясына кирбей-биз!” -дешкен чыгыш Украина-нын элине каршы акция болгон.

Кыргызстандын тїштїгїндє Ош, Жалал-Абад шаарларында жана бул шаарларга чектеш ай-мактарда 2010- жылдын 10-14 июнундагы кандуу окуялар жєн жерден келип чыккан эмес. Єз-бек улутундагы сеператистердин анабашыларынын артында тыш-кы кїчтєр турушкан. Тышкы кїч-тєр болбосо сепаратисттик идея жаралмак да эмес. Айрым батыш мамлекеттери жана Америкадан каржыланышкан Кыргызстанда-гы бейєкмєт уюмдар, эмне їчїн 2010 жылкы окуяда колу чыка-нагына чейин канга батканды-гы їчїн, сот бийлиги тарабынан ємїр бою эркинен ажыратылган Азимжан Аскаровдун тагдыры-на кабатыр болушуп, эмнеге жан їрєп жатышты? “Иттин єлїгї ушул жерде жатпайбы”.

Тышкы кїчтєр (глобалистер) Борбордук Азиядагы элдер ор-тосунда от жагууну эч качан ток-тотпойт. Айрыкча Кыргызстан-

да. Мунун бир канча себептери бар. Ошол себептердин бири мындай. Батыш, АКШ глоба-листери азыр экономикасы єтє тез єнїгїп , жер жїзїндє эў ку-баттуу державага айланып бара жаткан Кытайга каршы саясат жїргїзїшїїдє. Кыргызстан геог-рафиялык жактан кытай мамле-кети менен чектеш жайгашкан. Мындай географиялык жагдай-лар “буфердик зона” -деп ата-лат. Кытай мамлекетине каршы саясат жїргїзїї їчїн, глоболис-тер бери дегенде Кыргызстанда 2005-жылкы 24 мартындагыдай К. Бакиев сыяктуу кол бала болуп берїїчї адамды бийликке алып келїїнї менен, кытайдын аба мейкиндигиндеги болуп жаткан кыймылдарды кєзємєлгє алуу-ну кєздєбєй койбойт. “Душманга колтугуўду ачпа!” -деп ушундай “тышкы кїчтєрдєн сак бол!” -деп айткан акылман бабаларыбыз!

1992-1996-ЖЫЛДАРДАГЫ ТАЖИКСТАНДАГЫ

СОГУШ.Кыргызстан, жана башка рес-

публикалар сыяктуу эле эгемен мамлекетти тїптєгєн жылдарда Тажикстанда- Улуу жана кичи Памир тоолорунда, Куляб, Кор-гон- Тєбє, Гиссар, Бадахшан жа-на башка єрєєндєрїндє тажик эли 5-жыл бою бири-бирин кы-рышып, кан суудай агып турду. Тажикстандагы бул граждандык согуштун чыгышынын себеби совет мезгилиндеги жана андан кийинки мезгилдердеги “мансап дегенде єлїп беришчї” ар ай-мактык кландардын ортосунда-гы бийлик талашуу болгон. Бул согушту тутанткан Коргон-Тє-бє жана Куляб областтарынан чыккан мансапкорлорду болгон. “Чырт!” -эткен учкун бїткїл Та-жикстан боюнча кызыл жалын-га айланган. Мындай учкунду улам їйлєп, єрткє айланткан да-гы эле болсо тышкы арам кїч-тєр болгон. Тышкы кїчтєрдїн Исламчылары “оппозициянын” башында болгон. Ооганстанда ошол кезде НАТО мамлекетте-ринин колдоосу менен модже-хеттер бийликте болушуп, ис-ламчыларга эбегейсиз колдоо кєрсєтїп турушкан. Исламчы-ларга каршы “Тажикстан элдик фронту” -деген кыймыл тїзїлїп анын башында 21 жыл тїрмєдє отурган “мыйзамдагы ууру” таа-жысы бар Сангак Сафаров-де-ген жетектеген. Тажикстандагы каныбарамды ушулар салышкан.

Ушул согуш 60 миў адамдын ємїрїн алып кеткен. Бир мил-лионго жакын адам Ооганстан, Пакистан, Иран єлкєлєрїнє, мурдакы СССРдин курамын тїз-гєн республикаларга баш кал-калоого аргасыз болушкан. Эки жыл ичинде (1992-1993 жылдар) согушта Тажикстан мамлекети 10 миллиард АКШ долларына бара-бар зыян тарткан. Согуш мезги-линде 25 миў аял жесир калса, 53 миў бала жетим калган.

Бир мамлекеттин бїтїндїгї-нє доо кетирип, мансапка же-тип, арам акчага тунуш їчїн, тышкы кїчтєрдїн куралына ай-ланып, ушундай согуш алаама-тын каалап жатасыўарбы “ириў ооздор?!”.

Жолдошбек ТОКОЕВ Журналист-публицист

10-январь, 2014-жыл

11Курманбек ДЫЙКАНБАЕВ, ЖК депутаты, “Республика” фракциясы:

Кенжебек БОКОЕВ, ЖК депутаты, Республика фракциясы:

Максат САБИРОВ, ЖК депутаты:

Мамат АЙБАЛАЕВ, коомдук ишмер

ЖАЗЫНДА НЕ БОЛОТ?

“ЄЛКЄНЇН ЄНЇГЇШЇНЄ ЖАЛПЫ ЭЛДИН ДАГЫ ЖООПКЕРЧИЛИГИ КЕРЕК БОЛУП ТУРАТ”

“БИЙИК МАКСАТТАР ГАНА ЗОР ИЙГИЛИКТЕРДИ ЖАРАТАТ”

“БАРДЫК ИШТЕР КАЛЫС ЖАНА АКЫЙКАТТЫК МЕНЕН ЧЕЧИЛИШИ КЕРЕК”

“ЭЧ КАНДАЙ КОРКУНУЧ ЖОК”

- Жаз келгени жыл сайын ар кан-дай иштердин болуп келгени кєнї-мїш адатка айлангансыйт. Сиздин баамыўызда быйылкы жаз кандай болчудай?- Менимче бардыгы эле тынч болот.

Жазында жаўы єкмєт болушу керек. “Жаздын бир кїнї бир жылга тете” деген-дей экономиканы ойлогон, ишти алып ке-те турган команда тїзїлсє, буюрса жылкы жылы тїшїмдїї жылдардан болот.

- Жаштар акыркы учурларда єз ак-тивдїїлїгїн кєрсєтїп, саясатка аралаша баштады. Жаштардын саясатка келишине оюўуз кандай?- Ыўкылапты жаштар кылды, акыйкат-

тыкты жаштар алып келди деп жатканы-быз менен аларды бийликке алып келїїдє тажрыйба жагын дагы караш керек болуп атат. Мисалы, алгач жергиликтїї бийлик-ке, аткаруу бийликке, шаар башчылыгы-на алып келип тажрыйба алуусуна шарт тїзїп берїї.

- Кенжебек мырза, жазында Кыр-гызстанда ар кандай кооптуу жаг-дайлар тїзїлїп калышы мїмкїн деген жоромолдор айтылып келет. Ушундай болушу мїмкїнбї?- Биздин мамлекет башчыбыз баш бо-

луп їчїнчї кїчтєр деп айтылып келе жат-пайбы, аны ар ким ар кандай кабыл алат. Бирєєлєр ойлойт: Бакиевдер акча каржы-лап ар кандай иш-чараларды уюштурушу мїмкїн деп, айрымдары экстремисттик диний топтор десе, алардын ичинен коўшу мамлекеттерди же чоў держава єлкєлєрїн айтышат. Демек, Кыргызстандын мїмкїн-чїлїгїн карап ошол эле Россия, АКШ, Кы-тай мамлекеттеринен салыштырмалуу тїр-дє караганда коркунуч бар болушу мїмкїн. Президентибиз баш болуп аскердик жактан кїчтєнтїї маселесин карап, аскердик докт-рина кабыл алды. Анткени, ар кайсы мам-лекеттен инвесторлор келип чоў долбоор-лор ишке ашып жатпайбы, эртеў бир нер-се болуп кетсе єзїбїздї-єзїбїз коргой ала тургандай мїмкїнчїлїк тїзїшїбїз керек. мамлекеттїїлїгїбїздї жоготпосок социал-дык, экономикалык ж.б. маселелерибизди кийин чече турчу маселе. Биз ошол кооп-суздукту сактоого жете турчу каржыны жа-на мамилени жеткиликтїї деўгээлде бєлє

элекпиз. Быйылкы жылы чек ара маселе-син чечїїнїн аягына чыгарышыбыз керек.

- Активдїїлїгїн кєрсєтїп келе жаткан жаштардын ишмердїїлї-гїнє кандай баа бересиз?- Жалпыга маалымдоо каражаттарын-

да айтылып жїргєндєй Кыргызстанда кєп жылдан бери саясатта айланчыктап жїр-гєн їч жїздєй саясатчынын єўї алмашып жаштардан келиши керектигин эл деле та-лап кылып калды. Мен дагы ушуга кошу-лам, бизде саясатчылардын мууну єзгєрї-шї керек. Ал эми сиз айткандай жаштар-дан активдїїлїгї жана актуалдуу маселе-лерди кєтєрїп келе жаткандарына баам салып отурабыз. Алардын ичинен айырма-ланып тургандардан Жеўиш Молдокматов, Мавлян Аскарбеков деген инилерибизди алсак болот. Алар коомдогу кєйгєйлїї ма-селелерди коркпостон кєтєрїп, алардын чечилишине тїрткї болуп келишїїдє. Эр-теўки саясатчы ким дал ушундай жаштар. Биз мындай жаштарга бут тоспостон кол-доо кєрсєтїп мїмкїнчїлїк тїзїп бериши-биз керек. Анткени, алар єзїлєрї активдїї, єзїлєрї патриот деген маселе бар. Єзїлє-рї келип эле саясатчы болуп кете албайт, муун алмашып турушу зарыл.

- Максат мырза, жазында єлкєдє ар кандай кырдаал тїзїлїшї мїм-кїндїгїн айрымдар айтып жоро-молдоп келишїїдє. Сиздин божо-молуўуз боюнча кандай болушу мїмкїн?- Мындай жалпы жонунан алып кара-

ганда жакшынакай стабилдїї эле кетип бара жаткансыйт. Бирок, саясий айдыў-да эл ойлогондой тынч эмес. Учурда коа-лиция ыдырайт деген кептер айтылууда. Эгерде коалиция ыдыраса єкмєт єзгєрїп кетиши мїмкїн. Єкмєттїн терс жактары туурасында шек санатып жаткан Кумтєр маселеси менен Ош шаарындагы би-йик кабаттуу їйлєрдїн курулушундагы мыйзамсыз жагдайлардын кайсы єўїт-тє чечилет, ошонусуна жараша бир топ окуя болуп кетиши мїмкїн. Ошондук-тан бардык иштер калыс жана акыйкат-тык менен чечилиши керек. Туура жана акыйкаттык менен чечилсе, эч кандай єзгєрїїлєр, жагымсыз окуялар болбо-шу турган иш.

- Тїндїк-тїштїк деп бєлїнїїчї-лїк саясатчылар ортосунда да аб-дан популярдуулгун жогото элек. Мындай кєрїнїштї кандай сыпат-таар элеўиз?- Мындай саясатчыларды чыккынчы

саясатчылар деп айтаар элем. Андыктан бєлїнїп-жарылууну коюп, тынчтык, ын-тымакка тырышып, стабилдїїлїктї сак-таганга аракет жасашса єлкє жакшы эле болот деп ойлойм. Эгерде, ар бир саясат-чы, ар бир партия єз кызыкчылыгын ой-лой берсе, анда баардык кїтїлбєстїктєр болуп кетиши толук ыктымал.

- Учурда саясатка жаўыдан арала-шып келе жаткандарга кандай баа берет элеўиз?- Жаштардын кєп болгону жакшы. Би-

рок, алардын иш менен єзїн кєрсєтїшїн каалайт элем. Иштерман жаштарыбызды жергиликтїї жана аткаруу бийлигине кє-бїрєєк аралаштырсак жакшы болот эле.

Улукбек КУТМАНБАЕВ

- Мамат мырза, акыркы маалда Кыргызстанда ар кандай кырдаал-дардан улам, єлкєнїн коопсуздугу боюнча ар тїрдїї жоромолдор ай-тылууда, мамлекетибизде кандай-дыр бир коркунучтар жаралып ке-тиши мїмкїнбї?- Эч кандай коркунуч жок. Болгону тїн-

дїк-тїштїк маселесин кєтєрїп жаткан ай-рым бир саясий чєйрєдє кызыктар тарап-тын чыгарган “оюндары” болушу мїмкїн.

- Кыргызстандын сырткы жана ички коопсуздук боюнча абалды кандай баамдоодосуз- Эч кандай коркунуч жок, бардыгы ста-

билдїї.

- Жазында кырдаал курчуп кетет деген кептер айтылып, элдердин

їрєйїн учурга аракеттерди кєр-гєнсїйт. Чынында эле ушундай бо-луп кетиши мїмкїнбї?- Буга да эч кандай себеп жок. Болгону

Кумтєр маселеси элдин талабындагыдай чечилсе эле тынчтык болот.

- Азыркы тапта Кыргызстанда жаўыдан саясатка аралашып, эл-дин кєйгєйлїї маселелерин чечип келе жаткан жаштарыбыз бар эмеспи. Булардын кадамдарына кандай баа бере алат элеўиз?- Албетте, жаштарыбыздын жакшы

аракеттерине туура баамды берет элем. Алардын арасында саясий партияларды тїзїп, жетектеп жатышат. Себеби, жаш-тар шайлоолорго мыйзамдуу тїрдє каты-шып, бийликке келїїгє аракеттерди кєрїп келет. Жаштарыбызды колдошубуз керек.

10-январь, 2014-жыл

12

Бишкекский городской драматический театр имени А. Умуралиева

РЕПЕРТУАР НА ЯНВАРЬ 2014 ГОДА16, 17, 18 января

В.Синакевич «Играем Андерсена» (на русском языке). Режиссёр-постановщик – нар.артист

Республики Казахстан БекпулатПарманов. На-чало в 14.00.

23, 24, 25 января А. Грибоедов «Горе от ума». Комедия-гротеск в двух действиях (на кыргызском языке). Режис-сёр-постановщик – Татьяна Захарова (Россия)

Начало в 17.00.

30 январяКонцерт джазово-инструментальной группы

«Аура». Начало в 18.00.

АДРЕС: ПРОСПЕКТ ЧУЙ 28. БИЛЕТЫ: 100 - 200 СОМ

ТЕЛ.: 46-44-17, 89-55-92 | ФАКС: 46-44-17 |

email: bgdt.kg@mail.ru; www. bgdt.kg

Репертуар Кыргызского национального ордена Ленина академического театра оперы и балета имени А. Малдыбаева

НА ЯНВАРЬ 2014 ГОДА

5 января, воскресенье.Н. Давлесов «Астасекин, колукту!»

Музыкальная комедия в двух действиях, начало в 17.00.

11 января, суббота.П. Вальдгард «Кошкин дом»

Опера для детей в двух действиях, начало в 11.00.

11 января, суббота.Б. Асафьев «Бахчисарайский фонтан»

Балет в трёх действиях, начало в 17.00.

12 января, воскресенье.И. Морозов «Доктор Айболит»

Балет для детей в двух действиях, начало в 11.00.

12 января, воскресенье. Малахитовый зал.Вечер романсов с участием ведущих солистов

оперы,начало в 17.00.

18 января, суббота.А. Адан «Корсар»

Балет в трёх действиях, начало в 17.00.

19 января, воскресенье.П. Вальдгард «Кошкин дом»

Опера для детей в двух действиях, начало в 11.00.

19 января, воскресенье.С. Рахманинов «Алеко»

Опера в одном действии, начало в 17.00.

25 января, суббота.Дж. Россини «Севильский цирюльник».

Комическая опера в трёх действиях, начало в 17.00.

26 января, воскресенье.И. Штраус «Сказки венского леса»

Балет в трёх действиях, начало в 17.00.ТЕЛЕФОН ДЛЯ СПРАВОК: 661841,

661750 (ФАКС), 661628, 661452http://www.operaballet.lg.kg

ЖУМГАЛ РАЙОНДУК СОЦИАЛДЫК ЄНЇКТЇРЇЇ БАШКАРМАЛЫГЫ БОШ КЫЗМАТ ОРДУНА СЫНАК

ЖАРЫЯЛАЙТ

Ôèíàíñûëûê ýñåï æàíà îò÷åòòóóëóê ñåêòîðóíóí æåòåêòºº÷¿ àäèñòèê-ìàìëåêåòòèê àäìèíèòñðàòèâäèê áîø

êûçìàò îðäóíà ñûíàê æàðûÿëàéò.коюлуучу квалификациялык талаптар:

• жогорку же атайын орто билимдїї экономикалык, гуманитардык же юридикалык кесиптїї;

• жашы 21 жаштан кем эмес Кыргыз Республикасынын жараны;• КРнын мыйзам актыларын жана укуктук мыйзамдарын билиши;• компьютерде иштей билиши (Word, Excel ж,б)• кыргыз жана орус тилдеринде эркин сїйлєй жана жаза билиши;

Негизги функционалдык милдети: • Мекемеде иштеген кызматкерлерге єз убагында эмгек акыны жа-

на эмгек єргїїсїн єз мезгилде эсебин чыгарып берїї;• Райондук финансы бєлїмїнє жана казына бєлїмїнє табыштама-

ларды єз убагында тапшыруу, эсеп кысап иштерин жїргїзїї.

Сынакка катышуу їчїн тємєндєгї документтер талап кылынат:

• аттестациялык- сынактык комиссиянын тєрагасынын атына жа-зылган жеке арызы;

• кадрларды каттоо баракчасы;• 3х4 єлчємїндєгї 4 даана сїрєт;• паспорттун кєчїрмєсї (оргиналы сынакка келген маалда кєрсє-

тїлєт);• жогорку билимин тастыктаган дипломунун (кєчїрмєсї нотариус-

тан же мурунку иштеген жеринен кїбєлєндїрїлїшї керек);• эмгек китепчесинин кєчїрмєсї (кєчїрмєсї нотариустан же му-

рунку иштеген жеринен кїбєлєндїрїлїшї керек);

Документтер жарыя чыккандан баштап 15-кїнгє чейин Жумгал райондук социалдык жактан коргоо

башкармалыгына тапшыруулары зарыл.

Êîøóì÷à ìààëûìàòòàðäû àëóó ¿÷¿í òºìºíäºã¿ òåëåôîíãî êàéðûëû¢ûçäàð: 035 36 23-03-33

КАРА-КЕЧЕ АЙМАГЫНДА КАДР МАСЕЛЕСИ БОЮНЧА

ЧАКАН МИТИНГ ЄТТЇ

9-январда Кара-Кече кємїр кенинде жана Чаек айылында, Кызарт айылынын тургундары жана кємїр кенинде мурда иш-теп кеткен айрым кызматкерлер, кємїр кениндеги кадр саясатын алмаштыруу боюнча чакан ми-тинг уюштурушту. Аталган ми-тингге жалпы 50-чукул эл каты-шып, азыркы учурда кємїр ка-зуу иши токтоп жаткандыгын, эл кємїргє муктаж болуп жатканын айтышып тез арада кємїр казуу иштери башталышып талап кы-лышты. Бул митингге єкмєт та-рабынан тїзїлгєн комиссиялык топтун башчысы катары КРнын Энергетика жана Єнєр жай ми-нистринин орун басары Мамы-ров Райымбек, Кыргыз кємїр мамлекеттик ишканасынын ген-директору Нарынбек Сатыбал-диев, Нарын облустук єкїлчїлїгї тарабынан бєлїм башчы Ырыс-

бек Шалтаев жана Жумгал райо-нунун акими Адылгазы Исагулов менен бир катар комиссия мїчє-лєрї катышты. Тїзїлгєн комис-сия тараптан, кадр маселелери, жетекчилер тууралуу жана кє-мїр кенинде єзїнчє ишкана ачуу тууралуу пикир сунуштар келти-рилип, жыйынтыгында аталган комиссия эки тарап болуп бє-лїнїп Кара-Кече кємїр кенин-деги кадр саясатын алмаштыра-быз деп жаткандарга "Кыргыз-кємїр" мамлекеттик ишканасын Ачык Акционердик Коом кылуу жагын сунуш кылды. Кыргыз-кємїр ААКнын жер-жерлердеги акционери катары Кара-Кече фи-лиалы кире тугандыгы айтылды. Чогулган митингчилер єкмєт та-рабынан тїзїлгєн комиссиянын жыйынтыгын кїтєбїз деген бир чечимге келип таркап кетишти.

ОШТО УКУК КОРГООЧУ КЫЗМАТКЕРЛЕР

САЯСИЙ АКЦИЯЛАРГА КЕЛГЕНДЕРГЕ

ТЇШЇНДЇРЇЇ ИШТЕРИН ЖЇРГЇЗЄТ

9-январь кїнї Ош облусун-дагы Кара-Суу райондук Ички иштер бєлїмїндє 2013-жылдын жыйынтыгы чыгарылып, жыйын єткєрїлдї. Иш-чарага ИИМнин Ош шаары, облусу боюнча баш-кы башкармалыгынын жетек-чиси Сїйїн Ємїрзаков, РИИ-Би жетекчиси Марат Орозбаев, РИИБинин єздїк курамы каты-шышты. Бул тууралуу ИИМнин Ош шаары, облусу боюнча баш-кы башкармалыгынын басма сєз кызматы билдирди. Маалымат-ка ылайык, 888 кылмыш ишинин ичинен 853 кылмыш ишине тер-гєє амалдары жїргїзїлдї. Жал-пы 720 кылмыш ишинин бети ачылып, кылмыш ишинин бети ачылуу 84,4 пайызды тїздї.

Єткєн жылдын ушул мезги-линде 856 кылмыш иши каттал-ган. Былтыркы жылга салыш-тырмалуу бул жылы 32 кылмыш-ка кєп катталды. Былтыркы жыл-га салыштырмалуу бул жылы 49 кылмыш ишине тергєє амалда-ры кєп жїргїзїлїп, 53 кылмыш иши кєп ачылган. Кылмыштын бетин ачуу 1,4 пайызга кєбєй-гєн. С. Ємїрзаков жыйын учу-рунда милиция кызматкерлерин ар кандай саясий акцияларды єт-кєрїп, чагымчыл иш-аракеттерге барган жарандар менен жакын-дан тїшїндїрїї иштерин жїргї-зїїнї тапшырды.Мындан сырт-кары, С.Ємїрзаков саясий акция

єткєрїлїп жаткан аймактарга ат менен келген жарандар менен тїшїндїрїї иштерин кїчєтїїнї билдирди. «Биринчиден тынчтык митингине аттын эч кандай кере-ги жок. Экинчиден ат менен кел-ген жарандардын саясий акцияга катышуудан сырткары дагы баш-ка максаты болушу мїмкїн. Їчїн-чїдєн саясий акция учурунда кєп сандагы атчандар чогулган жерде жарандардын коопсуздугуна кор-кунуч жаралышы мїмкїн», - дейт С.Ємїрзаков.

КЫРГЫЗ-ТАЖИК ЧЕК АРАСЫ БОЮНЧА

СЇЙЛЄШЇЇ УЛАНУУДА

Тажикстандын Кыргызстан менен чектеш Согди облусунун акиминин биринчи орун басары Жумабой Сангинов “Азаттык-тын” тажик кызматына маегин-де Исфара шаарындагы сїйлє-шїїлєрдє кыргыз-тажик чек ара-сын чогуу кайтаруунун ыкмала-ры жана эрежелери талкууланат деп билдирди. - Кыргыз айылы айтып жаткан альтернативдїї жолду куруу маселеси демарка-ция жана делимитация боюнча єкмєт аралык келишимдердин алкагында гана чечилет. Бїгїн бул суроо каралбайт. Бул биздин турум, - деди Сангинов. Буга че-йин Баткендин Ак-Сай айылы-нын тургундары Ворух анклавын айланып єтчї Кєк-Таш - Ак-Сай - Тамдык жолун курууну талап кылып келишкен. Эки єлкєнїн вице-премьерлери – Токон Ма-мытов жана Муродали Алимар-дон 7- январда Дїйшємбї шаа-рында жолугушту, чек ара боюн-

ча сїйлєшїїлєр уланууда.

КЫРГЫЗСТАНДЫКТАРДЫ СИРИЯГА ЖЄНЄТЇЇНЇ

КЄЗДЄГЄНДЄР ТАБЫЛГАНЫ АЙТЫЛУУДА

Ички иштер министрлик Бат-кен аймагында кыргызстандык-тарды Сириядагы согушка жє-нєтїїнї кєздєгєн уюм табылга-нын билдирди. ИИМдин онунчу башкармалыгы тараткан маалы-матта, Кызыл-Кыя шаарындагы атайын операция учурунда Си-риядагы согуш їчїн даярдалган топ ачыкка чыкканы айтылган.

Уюштуруучу киши бир не-че жылдар бою Орусияда эмгек миграциясында жїргєн 20 жаш-тагы атуул экенин белгилешкен. Андан тышкары топтун ичинде беш киши бар экени, алардын баардыгы 19-20 жаштагы жигит-тер болгону айтылган.

Ички иштер кызматы: “Бул кишилер жакынкы кїндєрї Си-рияга єз каражаты менен жєнєп кетмек, алар Жакынкы Чыгыш єлкєсїнє жихад їчїн аттаныш-канын айтышууда, бирок, сїй-лєшє келгенде Ислам жєнїндє тїшїнїктєрї аз экени белгилїї болду”, - деп белгилеген.

Учурда бул окуя боюнча кыл-мыш ишин козгоо маселеси ка-ралууда. Сириядагы согушка ка-тышууну кєздєгєн деген шек ме-нен Кыргызстанда мындан мурда дагы бир катар атуулдар камакка алынган.

Єткєн жылы алардын экєє Сирия менен коўшулаш жайгаш-кан Тїркиянын аймагында жїр-гєн жеринен кайтарылып келген.

10-январь, 2014-жыл

13

АКЫНДЫН КЫСКАЧА ЄМЇР БАЯНЫ

Тїмєнбай Байзаков 1923-жы-лы 23-сентябрда Сузак районун-дагы Барпы айылында туулган. 1940-жылы айылдык мектептин 7-классын аяктагандан кийин Сузак районундагы Крупская атындагы жети жылдык мектеп-те башталгыч класстын мугали-ми болуп иштейт. Жалал-Абад шаарындагы педагогикалык техникумга сырттан окууга єтєт. 1942-жылдын башында Совет-тик Армиянын катарына чакы-рылып, десанттык бєлїктєрдє аскердик милдетин аткарат. Ле-нинград багытындагы салгыла-

шууларга катышып, 1943-жылы катуу жарадар болуп, єз айылы-на кайтып келет да мугалимдик ишин улантат. Кыргыз мамле-кеттик университетинин фи-лология факультетин аяк-тап, Кыргызстан КП БКнын алдындагы республикалык партиялык мектепте му-галим болуп дайындалат. 1958-жылдан СССР Жа-зуучулар союзунун жана СССР Журналисттер союзу-нун мїчєсї. Жоокердик иши жана адабиятта сиўирген эмге-ги їчїн Т.Байзаков Улуу Ата Ме-кендик согуштун I даражадагы ордени, бир нече медалдар жана Кыргыз ССР Жогорку Совети-

нин Президимунун Ардак гра-мотасы менен сыйланган. Бас-ма сєздїн отличниги. Кыргыз Республикасынын маданиятына эмгек сиўирген ишмер. Кыргыз-стан КП Сузак райкомуна (1951–1952), Фрунзе шаардык Свердлов райкомуна (1957–1960), Фрунзе шаардык комитетине мїчє болуп шайланган. Тїмєнбй Байзаков 1992-жылы 10-апрелде дїйнєдєн кайт- к а н .

1996-жы- лы Барпы айылындагы «Биринчи май» орто мектебине Тїмєнбай Бай-заковдун ысмы коюлган. Бул Т.Байзаковдун эл алдында си-ўирген їлкєн эмгегине, чыгар-мачылыгына берген бийик баасы болуп саналат.

БАРПЫ ЖАНА ТЇМЄНБАЙ

Барпынын чыгармасын жый-ноодо Тїмєнбай Байзаковдун эмгеги кїч болгон. Себеби, экєє бир айылдан болгондуктан Тї-мєнбай Барпынын чыгармачы-лыгына абдан кызыгып, колу-нан келишинче Барпыга жакын-доонун аракетин кылган. Жада калса Барпы ємїрїнїн акыркы кїндєрїндє Фрунзеддеги оору-каналардын бирине жатып кал-ганда бат-баттан барып абалын сурап турчу экен. Барпы єзїнїн жанынын їзїлєєрн билип Тї-

мєнбай Байзаковго мен тї-шїмдє ак боз ат минип элим менен ырдап коштошуп атып-

тырмын деп айтат. Ага кєп де-ле маани бербей Тїмєнбай ке-

тип калат. Эртеси Барпынын ка-за болгонун угуп, анын акыркы сєзїн угуп калбаганына абдан єкїнєт.

СОГУШТАГЫ АКЫН ДОСТОРУ

Согуш жылдары фронтто бирге болгон достору Сїйїн-бай Эралиев, Сооронбай Жу-суев, Жунай Мавлянов, Олжо-бай Орозбаев, Шаршен Усуба-лиев, Кїлчоро Керимбековдор жашоосунда берендїї роль ой-ногон. Согуш бул жетєєнї би-риктирип, алардын бир ойлонуп ата журт деп соккон жїрєктє-рї аларды жакындатып турган. Акын Сїйїнбай Эралиев: "мен Тїмєнбайды чын дилимден жак-шы кєрчїмїн. Биз тез-тез жолу-гуп, чечилбеген маселелер болсо бирге чеччїбїз. Бири-бирибиз-ди алыстан тїшїнчїбїз. Тїмєн-байга акындык талант эне сїтїн оозанганда кошо бїткєн. Ар бир таўда анын "Кыргыз жери" аттуу чыгармасын толкундануу менен угам. Ал улууга да, кичїїгє да жу-

гумдуу, ырыс-кешиктїї адам болгондуктан бала-чал деп атап коюшчу" деген сєзї бар.

ЖООМАРТ БЄКЄНБАЕВДИН

ЖУБАЙЫН СЇЙЇПТЇР

София Байзакова абыш-касын эскерип жатып: "Тї-мєнбай стденттик кїндє-

рїндє улуу акын Жоомарт Бє-кєнбаедин жубайы Тенти Ады-шеваны сїйїптїр. Ар бир кїнї акындардын сїрєттєрї илинген кєргєзмєнї эл жок кезде кєпкє карап кетчї экен. Мен Ала-Арча кєрїстєнїндєгї Тїмєнбайдын бейитине барган сайын Тенти эженин да бейитине кайрылып сєзсїз гїл коюп кетем" дейт.

Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА

Тїмєнбай БАЙЗАКОВ:

ЖАРЫК КЄРГЄН

КИТЕПТЕРИ:

Кыргыз тилиндеги чыгармала-

рынын жыйнактарынан “Паризат”,

“Биз жакта”, “Кар бетине жаздым

кат”, “Мезгил чыйыры”,”Самай берем”,

“Оттуу курак”, “Ыр башат”, “Ак таў-

дар”, “Тандалмалар”, “Ємїр беренеси”,

“Азимжандын апыртмалары”,”Госпи-

талдын кызы”, “Канатчан жылдар”,

“Ышкы багы”. Орус тилиндеги чы-

гармаларынын жыйнактары

“Наедине с мечтой”, “Зеле-

ная карусель”, “Осень

и любовь”.

ЭЛЕСИН ЭСКЕРИП...

лиев, Кїлчоро Керимбековдор

риктирип, алардын бир ойлонуп ата журт деп соккон жїрєктє-рї аларды жакындатып турган. Акын Сїйїнбай Эралиев: "мен рї аларды жакындатып турган. Акын Сїйїнбай Эралиев: "мен рї аларды жакындатып турган.

Тїмєнбайды чын дилимден жак-шы кєрчїмїн. Биз тез-тез жолу-гуп, чечилбеген маселелер болсо шы кєрчїмїн. Биз тез-тез жолу-гуп, чечилбеген маселелер болсо шы кєрчїмїн. Биз тез-тез жолу-

бирге чеччїбїз. Бири-бирибиз-гуп, чечилбеген маселелер болсо бирге чеччїбїз. Бири-бирибиз-гуп, чечилбеген маселелер болсо

ди алыстан тїшїнчїбїз. Тїмєн-байга акындык талант эне сїтїн оозанганда кошо бїткєн. Ар бир таўда анын "Кыргыз жери" аттуу чыгармасын толкундануу менен угам. Ал улууга да, кичїїгє да жу-

гумдуу, ырыс-кешиктїї адам болгондуктан бала-чал деп гумдуу, ырыс-кешиктїї адам болгондуктан бала-чал деп гумдуу, ырыс-кешиктїї адам

атап коюшчу" деген сєзї бар. болгондуктан бала-чал деп атап коюшчу" деген сєзї бар. болгондуктан бала-чал деп

ЖУБАЙЫН СЇЙЇПТЇР

София Байзакова абыш-касын эскерип жатып: "Тї-мєнбай стденттик кїндє-

• Àëèìæàí Õ. Çåéíåïìåíåí Àìàí;

• Æàëèë Ì. Ûðëàðûì;

• Òîëèñ Ï. Ñàðàòàí;

• Ðûëüñêèé Ì. Ûðëàð;

• Ìóõàììàäèé Ê.

ÊàðûÿÏå÷òèí áàÿíû;

• Ðàõèì-çàäå Áîêè.

Àíàêºç¿àëàéäû;

• Òàíãðûêóëèåâ Ê. Àëè

Ìàõìóò;

• Ãèòàëîâ À.Â. Íàí

æºí¿íäºîé;

• Çóëüôèÿ. Ûðëàð;

• Ìèðòåìèð. ÿëòàæû;

• Æàëèë Ì. Ìîàáèòäåïòåðè;

• Êàðûøêûð ìåíåí

óëàêòàð;

• Øòðèòòìàòòåð Ýâà.

Òîðãîéëîðºëêºñ¿íäº;

• Æàçæàðûø, ê¿çê¿ðºø;

КОТОРМОЛОР:

Кыргыз десе Ала Тоону элестетебиз. Ала тоо жєнїндє кимдер кандай чыгармаларды жазбаган. Кыргыз Республикасынын Эл артисти Саламат Садыкова ырдаган “Кыргыз жери” аттуу ыр ушул кїнгє чейин маанилїїлїгїн жогото элек. Ал ыр учурунда Кыргыз Республикасынын гимни болуп кала жаздап болбой калган эле. Мына ошол ырдын автору Тїмєнбай Байзаков атабыздын кєзї ирїї болгондо быйыл токсон бирдин тамагын жеп, кадырлуу карылыкты кєрїп отурмак. Чыгармачыл адамдын єзїнїн кєзї єткєнї менен, анын артында чыгармалары єлбєйт жана єчпєйт. Тїмєнбай Байзаковдун шедеврлери турганда ал киши кыргыз эли їчїн дайыма тирїї, дайыма кыргыздын жїрєгїндє жашайт.

“МЕН ДАГЫ ЖОЛГО ЧЫГАМ ТАЎДЫ ТОСО,КУЧАКТАЙМ ОЙ-КЫРЛАРЫН НУРГА КОШО”

КЫРГЫЗ ЖЕРИ

Àëà-Òîî àê êàëïàãûí êèéãåí êåçäå,

Àñêàñû êºê àñìàíãà òèéãåí êåçäå,

Ìåí äàãû æîëãî ÷ûãàì òà¢äû òîçî

Êó÷àêòàéì îé-êûðëàðûí íóðãà êîøî.

Óëóóñó¢ êûðãûç æåðè, íóðäàí á¿òêºí,

Ñóëóóñó¢ êûðãûç æåðè, ûðäàí á¿òêºí.

Ûñûê-Êºë – æåðäèí êºç¿, êûðëàð – êàøû,

Àäûðëàð – êºê¿ðºã¿, òîêîé – ÷à÷û.

Äàéðàëàð – êàí òàìûðû, ÷îêó – òààæû,

Ñåäåáè, òîï÷óëàðû – àð áèð òàøû.

Êå¢ ò¿çä¿¿, ã¿ë äåíåë¿¿ – êûðãûç æåðè,

Ê¿í æ¿çä¿¿, áåðåêåë¿¿ – êûðãûç æåðè.

Æûëäûçäàð êºê áåòèíåí º÷êºí êåçäå,

ʺë ÷àëêûï, òîîëîð êîéíóí à÷êàí êåçäå,

Äèë æàðêûï, òࢠê¿ëê¿ñ¿í ÷à÷êàí êåçäå,

ʺðê¿¢º êºðê êîøóëàò êûðãûç æåðè,

Ñåçèëåò àòà ìýýðè, ýíå ìýýðè.

Б.СТАМКУЛОВА ТЇМЄНБАЙ БАЙЗАКОВ

АТЫНДАГЫ АРДАК

МЕДАЛЫ МЕНЕН

СЫЙЛАНДЫ2013-жылдын 31-октябрь

кїнї, Жалал-Абад шаарынын Барпы театрында КР мадания-тына эмгек сиўирген ишмер, СССР Жазуучулар союзунун А.Фадеев атындагы ал-тын медалдын ээси Тїмєнбай Байзаковдун 90 жылдык мааракесин анын бирге жїргєн калемдештери, кїйєр-мандары, жердештери салтанаттуу тїрдє белгилешти. Салтанатка Бишкек шаарынан жазуучунун кыздары, Ош шаарынынан Т.Байзаков менен кошо жїрїп, чы-гармачылыкта їзєўгїлєш болгон акындар: Кармышак Ташбаев, Абдыганы Абдугапаров, Тазагїл Закирова, Ош облустук жазуучулар союзунун тєрагасы Тєрєбай Жу-раев, жазуучу Салима Шарипова, ардагер журналист Абдылда Капаров, Ош облустук басмаканасы ААКнын башкы директору Мухтар Маматалиев жана Жалал-Абаддан ардагер журналист Рыспай Жумабеков єздє-рїнїн эскерїїлєрїн айтышты.

Жазуучуну тааныгандар Т.Байзаковдун ємїр жолуна анын аскияны жакшы айткандыгын, сєздї чукуп тапкан-дыгын баса белгилеп, ошол аскияларынан айтып бериш-ти. Ал эми аткаруучулар Т.Байзаковдун ырына жазылган дастан менен ырлардан артисттер аткарып беришти. Ал эми Сузак районунун Т.Байзаков мектебинде эскерїї болуп, мектеп окуучулары келген конокторго концерт тартуулап, анда КРнын маданиятына эмгек сиўирген ишмер, белгилїї обончу, дастанчы Бурул Стамкулова “Паризат” дастанын айтып Тїмєнбай Байзаков атын-дагы Ардак медалы менен сыйланды.

10-январь, 2014-жыл

1414

Уюлдук телефонуна чалсам – єчїк. Менин бул сулуум дагы эмнени ой-

лоп таап, каякта жїрєт? Жєн жїрбєйт эмеспи, пайда чыккан, акча тїшє турган, жїрєгї каалаган иш болсо пайда-зыянын, жыйынтыгын эсептеп туруп, баш оту менен кирип кетет. Акча алып келчї дагы бир иш-тин артынан чуркап жїрсє керек. Акманай болуш кыйын. Бирок ошол кыйындыгы-на, акылдуулугуна карабастан менин таа-сиримен чыгып, кол їзє албай койду. Эў акылдуу аялдын да жїрєгїн багындырган эркек кудуретинин кїчї эмне? Балким ме-ни чын сїйєттїр. Антпесе акчасын чачат беле? Байланышамын десе башкасын таба албай калат беле. Єзїмчї? Єзї жок болсо дагы, ушул жайлуулуктан кетким келбей, жатып, атамды эстедим. Ага кайдыгерли-гим, таарынганым бекер окшойт. Атам ке-тип калгандан кийин куса болуп, сагына кїтчї элем. Бирок атам келбей койгондо, ошол сагынычым эс тартып чоўойгон са-йын кайдыгерликке айланды. Балалуу бол-гондо аталык мээримимден жїрєгїм элжи-регенин балдарыма берип, ушул мээримди атамдан кєрбєгєнїмдї эстеп, ошол кайды-герлигим жек кєрїїгє айланган. Балдарым аталык мээримге мендей болуп умсунуп калбасын деп, Шарипа менен тытышып жашап келе жатпайымбы. Ошол чапчы-лашканымдын кесепетинен минтип муздак, ээн їйдє, жалгыз боорумдун ємїрїн кый-ган себепти ары тїртїп коюп, Айжаркын аялдын жарк этип койнума кирип кели-шин самап атканым жалганбы. Дал менин курагымдагы атамды, ошол учурларында балдарынан артык кєргєзє турган аялдар жолуккандыр. Ошондуктан бизди таштап, аларды ээрчип кете бергендир. Табиятынан ошондой жаралган болсо, токтотуу атама кыйын болгондур. Їйлєнїп, кайра ажыра-ша берген тагдыр буйругандыр. Азыр кайда болду экен? Ар жерде тєрєтїп таштап кет-кен балдарын эстейт болду бекен? Балким апама берилген эместир. Єзїмєн улам кєп нерсени ойлонуп, аны кїнєєлєгєнїм туура эмес окшойт. Мына мен атамдын тарбия-

сын албасам дагы, каны тарткан жел та-пандыгыма барып, ушул жерде жатам го. Бирок атама окшоп балдарымды ар кайсы жерге таштагым келбейт. Ал тїгїл Кїмї-шайдан санаам тынч. Кээде єзїмє ишене албай кетем. Акманайдан артык бирєє жо-лукса, ага чуркабасам эле болду. Ушул ою-ма кїлкїм келди. Єзї келгенде сынамакка айтып кєрєйїнчї, эмне дээр экен.

Ошентип ойлонуп жатып уктап ке-типтирмин. Кєпкє уктаган окшой-

мун. Ойгонсом їй аябай ысып, курсагым ачып калыптыр. Кєчєгє чыгып, жакын жердеги камоктон бир нерселерди алып келип жедим дагы, таў атканча былк эт-пей уктадым. Чалабы деп кїттїм эле, би-

рок чалбады. Телефону дагы деле єчїк. Бул эмнеге мага чалбай жатат? Дайынын таптырбай кайда жїрєт? Аны кызганып жатамбы? Болбосо дайыны жоктугуна эмнеге жиним келип жатат? Бирєєнї таап алып, ошонусу менен бир жакка кетип калдыбы? Кайра бул ойду четке кактым. Ал андай туш келди бара турган акыл-сыз аял эмес. Жїрєгїм ишенет. Мен баш-ка аялга барсам бараармын, бул барбайт. Бирок азырынча бара элекмин го. Ошону єзї билип, ишенгенинен ачкычын берип жатпайбы. Казакстанда жїргєнїмдє ая-лымды эмес мунун кучагын эстегенимди ойлоп атып уктап калдым. Жолдо чарчап калгангабы, абдан катуу уктап, ойгонсом

таў атып калыптыр.

Короого чыксам кеч кїздїн суугу ичиркентип, боз кыроо тїшїптїр.

Кечээги соолубаган гїлдєр бир тїндє бї-рїшїптїр. Тїнї менен шамалга учканбы, бактар жылаўач, жалбырак короого толуп-тур. Боз їйдїн алдындагы канатын жай-ган бїркїттїн таш келбетине карап, жыл-майдым. Кєлмєдєгї суу їстї жалбыракка толгон. Ушунун баарын єзї ойлоп табат. Ташты шырдак оюмундай тизип, ичине ар тїрдїї майда гїлдєрдї єстїргєнїн кєрсєў. Жайы менен короону ушундай гїлдєткє-нїн Казакстанда жїргєнїмдє телефон ме-нен сїйлєшкєндє дагы айткан эмес. Баса, баягы мен жакшы кєрїп карай берчї жа-салма тоону кайда койгон? Мен аны менен жолукпай, кайрадан Ошко кетээриме ичим ачышат. Бул эмнеге чалбайт? Дал ушул кез-де атамды биринчи жолу тїшїнгєнсїдїм. Балаўа дагы каратпай, єзїнє дегдете бер-ген аял кудуретин ушундай жаратканбы? Мына мен аялыма, балдарыма жєнєєнї кечеўдетип, Акманайдын белгисиздигинен санааркап жатам. Кєрсє атам дагы ушул се-зимге жетеленип, кєўїлї тарткан аялдын артынан кете бергенби?

Ошол кезде телефонум шаўгыра-ды. Алымбек экен. Мен атабызды

таптым, їйїўїзгє барайын, бирге баралы дейт. Мен Бишкекте экенимди, мени кїт-пєй єзїў бара бергин десем, сиз деле бар-саўыз болмок деп єкїнє тїштї да, телефо-нун єчїрдї. Акманайдын качан келээрин билбесем, кїтє беремби? Телефонум да-гы шаўгырады. Шириним экен. Бєбєгїм “ата” деп тили чыкты, сизге сїйїнчїлєйїн дегем деп кубанып алыптыр. Асан менен Їсєндїн атам менен сїйлєшєм деп теле-фонду талашканы, алардын ызы-чуусу-нан кичинесинин ыйлап ийгенинен бери угулду. Баары менен сїйлєштїм. Кичине кызым бу-булап, жан дїйнємдї єрєпкїт-тї. Балдарым, кубаттарым, мына азыр эле силерге жєнєймїн! Эч кандай аялзаты си-лерден артык эмес. Силер берген ырахат баарынан артык.

Катылган героиндин сыры

СЕРИАЛ

(Сандан санга)

БУРУЛ БАЯН

– Кыргызча жакшы сїйлєгєн Карамшо деген тажикти таап алганмын. Оштогу булардын базасы коюла электе иштешчї экен. Бул жерде ошонун тууганынын їйїн-дє жашаймын.

– Бул тажиктериў бизден єткєн мейман-дос болушат экен.

– Кызыл-кызыл кекиртек кыйла жерге секиртет болуп калдык.

– Ошону айтсаў секирип жїрїп Памирге дїйнєнїн чокусуна жеттик.

– Бул жерде Мургабдагыдай тїтїктєйт экенсиў.

Мурун бул їчєє анчейин деле жакын мамиледе эмес болушчу. Мекенден четте жїргєндє єз улутуўа болгон боор тартуу буларды бириктирди. Тез эле тил табы-шып, мїнєздєрї келишип жакын болуп кетишкендиктен, Чыгыш Памирдин айыл-дарында куураган тиричилиги їчїн соода кылып жайнап жїргєн Оштук аялдарга билгизбей єтє жашыруун, кооптуу бирок оўой акча таба турган ишке аралашып ка-лышты. Пенде деген нысап кылбайт тур-байбы. Ошол нысапсыздык, акчам дагы кєбєйсїн деген жулунуу бул їчєєнї чыга албас орго тартып бара жаткан.

Обигарм кыштагы. Бул кыштактын ор-тосун жарып Гунт дарыясынын бир куйма-сы болгон анча чоў эмес суу таштан ташка урунуп шуулдап агат. Суудагы таштар тегиз аппак эле. Ушул суунун даамы єзгєчє тат-туу. Мєўгїдєн таза бойдон агып келгени їчїнбї Памирдеги суунун баары бир баш-кача даамдуу болот. Їйлєр єйїзбїйїздє иретсиз салынган. Жер тар болгондуктан асканын тїбїнє чейин їйлєр турат. Мал-кана болсо їч жагынан таш менен урулуп, аркасы аскага такалгандыктан їстїндє эч-ки, улак ойнойт. Айыл кєк тиреген зоока тїбїндє эле. Топурагы кєрїнгєн жеринде болсо жапалак арча жыш єскєн. Суунун шары шуулдап, бир калыпта таштан таш-ка урунуп аккандыктан шоокуму бир баш-кача угулат.

Бул кыштакта рушангуф тилинде сїй-лєгєн тажиктер кыргыздардай мейман-дос келишет. Мейман кудайы конок дешип

жакшы тозуп алышат. Наркы єйїздєгї аф-гандар менен дагы тили бирге бирин-би-ри жакшы тїшїнїшєт. Їчєє ушул Обигарм кыштагында соода кылышат. Єздєрїнєн башка эч ким келбегени ого бетер жакшы болбодубу. Келбей эле коюшсун. Айылда-гылар дагы їч кыргыз келгенден бери за-рылдарын сатып алышып, Хорохгко чур-кашып убара болушпай оўуп эле калышты. Чала-моўол тажикче сїйлєшїп тїшїнї-шєт. Соодага тилдин деле кереги жоктой. Акчанын санын кєргєз да малга алмашып сата бер. Їчєє Карамшонун Сухраб деген тууганынын їйїндє жашаша турган. Акча кєбєйгєн сайын адам каниетти унутабы. Болду, жетет, шїгїр ушуга дегендин ор-дуна дагы ушунча болсо экен деп жанта-лашат тура пенде. Же акчанын кудурети єзїнє тарткан кїчї кєбєйгєн сайын соруп коёбу. Дал ушул Обигарм кыштагы афган

тоолоруна жакын болчу. Ал тарапта жаша-ган афгандар менен дагы тили бирге, оўой тїшїнїшєт. Бирок чек ара катуу кайтары-лат. Ошенткени менен адамдан айла качып кутулбайт экен. Чексиз созулган тоолордун кайсы жерин тосуп їлгїрїшмєк эле. Нар-козаты афган жеринен келгендиктен баа-ры бир айласын таап алып єтїшєт. Кантип, кандай жол менен барышат; жолду, сырды єтє жашыруун сакташкандыктан шек би-линчї эмес. Сырды ачып жинди болушуп-турбу. Анда эле башыўдын кеткени ошол. Тилиўди тыйсаў, башыў аман. Жашы-руун буйтка жолдор менен афган тарапка єтїп тургандар ушуну бек кармашат. Бирин-бири сатпайт дагы. Сырга бекем болушат. Кыскасы, сен мени кєргєн жоксуў, мен се-ни билбейм менен жашашып наркозатын ташый беришчї. Кыргызстан менен бай-ланышкандарын да жигин билгизишпейт.

Їйдїн ээси Сухраб тууганы Карамшого ыраазы. Їч кыргызды таап бергенден бе-ри кєўїлї ток. Ишенимдїї болуп калыш-падыбы. Їчєєнє деле акча керек. Булар болбосо єзї, єзї болбосо їчєє эч нерсе кы-ла алышпайт. Кыскасы бешєє бир жипке байланышып учу афган жерине чейин та-калып калбадыбы. Сухраб менен Карамшо жан кулактун учунда болуп тїн ичинде ти-гил тараптагы афгандарга жолугуп алчусун алып келишет. Чек арачыларга кєрїнбєй буйтка жолдор менен баруу дагы кыйын болгону менен эбин табышат. Ырас кыл їстїндє, бычак мизинде жїрїп акча таап жатышат. Акча колго тийгенден кийин, єздєрїнєн эч ким шектенбесин билгенде кайра эле азгырыла беришет.

«Товар» таза болуп ишеничтїї болуш-са коркунуч деле эч нерсе эмес. Кеп колго тїшпєй, бирин-бири сатып кетпеш керек. Ниетиў ак болсо, кєп акчаны кєргєндє жа-ман ойго азгырылбасаў боло берет экен. Кудая шїгїрчїлїк келтиришет. Азырынча булардан эч ким шектене элек. шектенбей, колго тїшпєй эле коюшсун. Тиричиликте-ри ушу менен тыў єтїп, акчалары кєбєйїп бара жатат.

Тїн жарымына жакындап, кыштак оор уйкуда. Би-рок бешєє укташа элек. Сухраб эшикти бекитип, терезени жарык кєрїн-бєй тургандай калыў нерселер менен то-суп салды. Тїн ичинде эч ким деле келбейт. Бирок баары бир сак болгон дурус. Сак-танганды сактаймын деген. Сухраб тєр-дєгї жыйылган жїктїн арасынан кара тї-йїнчєктї сууруп чыгып чечти. Героиндин сасык жыты їй ичинде жыттанды. Анын жытын басыш їчїн Давлет арча тїтєттї. Арчасынын жыты бардык жытты басып кетет. Бєлмєгє толгон арча тїтїнї отур-гандарды жєтєлтє баштады. Баары бир ге-роиндин сасык жыты билинээр-билинбес сезилет. Бешєє баштарын эўкейтише ал-дыларындагы геро-индин сїт тїспєл ак то-голокторун сугалактана карашып, колдо-руна кармап кєрїшїп, жыттап дагы жибе-ришти. «Фуу» жыты мынча сасыктыгына караганда афгандар тазасын беришиптир.

НАРКОТАШЫГЫЧТАР

(Сандан санга)

БУРУЛКАН БАКЕЕВА

Íàðêî ñîîäàãà àðàëàøóóíóí ýêè ãàíà æîëó áàð. ªë¿ì æàíà

ò¿ðìº. ¯÷¿í÷¿ æîëó æîê. Íàðêîçàòûí êîëäîíãîí äàãû, ñàòêàí äàãû ºç¿

àòàéûëàï æàð êûðûíäà òóðóï àëûï àæàëûíà áîé òàøòàãàí ìåíåí

áàðàáàð.

10-январь, 2014-жыл

1515СКАНВОРД

10-январь, 2014-жыл

16

Нурболот ТЕЎИЗБЕК:

ШОУ МАЕК

- Маегибизди топтун тїзїлїшїнєн баштасак. Топтун аты эмне їчїн “Чоро” аталып калган? - Мындан 2 жыл мурун октябрь айында “Фрунзе лайф”

деген жандуу аспаптар ойнолгон эл аралык фестивалга тандоо жїрїп, биздин кєркєм жетекчибиз Марат Абылов ал конкурска катышпайсыўарбы деп айтып калды. Ага че-йин биздин топ тїзїлїп бирок чоў сахнага чыга элек бол-чубуз. Мэриянын алдындагы оркестрда азыркы топтогу 3 жигит ар кандай аспаптарда ойночу. Ошол жакта эски ырларды ойноп жїрїп, идея пайда болуп топ тїзїп кєр-бєйлїбї дегенбиз. “Фрунзе лайф” конкурсунун талабы рет-ро ырларды аткаруу эле. Катышуучулар англисче, орусча ырдап атышты биз болсо кыргызчаны тандап, гран прини алганбыз. Ал конкурста Чоро Кожомжаровдун репертуа-рынан “Кантыў бар”, “Ойтобоо”, “Бульварым”деген ырла-рын ойногонбуз. Гран прини жеўгенден кийин “Чоро” то-бу болуп аталып калганбыз. Топту тїзгєн Марат Абылов.

- Репертуарыўарда канча ыр болуп калды?- Эски ырлардан алсак абдан эле кєп. Кечелерге чы-

гып да ойноп жїрєбїз. 2 -3 саат ойногонго репертуары-быз жетет. Ал эми шоудогу репертуар кєп деле эмес. Жа-зылган бештей ыр бар. Азыр жаўы ырлар менен учурда иштеп жатабыз.

- Жакында Тїркияга барып келбедиўерби. Мекен-дин намысын коргоодо кандай сезимдерде бол-дуўар?- Албетте кетип атканда толкундануу болот экен. Анан

дагы єтє чоў жоопкерчилик. Чоў жїк мойнубузга тїш-кєн. Мындай масштабдуу конкурска чыгып жаткандык-тан баарыбыз толкундандык. Жалпы кыргыз эли колдоп, ага-туугандарыбыз баталарын берип жєнєтїшкєн. Ошо-нун деми менен жакшы барып келдик.

- Катышуучунун кєзї менен сынак кандай єттї?- Башында айткан сєздєрї башкача болчу. СМСдобуш

берїї менен жыйынтыгы аныкталат деген эле. 24 мамле-кеттен келген 24 калыстар тобу катышты. Ар бир каты-шуучу чыккандан кийин баа коюп турушат дешкен. Ан-дай болгон жок. Конкурс башталган кїнї жабык добуш берїї болот деп билдиришти. Конкурсанттардын баары ырдап бїткєндєн кийин калыстар тобу єздєрїнчє барып он мїнєттїн ичинде жыйынтыгын чыгарып коюшту. А жалпысынан алганда конкурстун деўгээли жакшы болду. Жарым финалдан 12 мамлекеттен барган ырчылар ыргып кетти. Биз дагы ыргып кетпейли деп толкунданып отур-дук. 12 мамлекет менен финал болду. Ага чейин интер-нет рейтинг жїрїп жатканда биз биринчи орунда жїрдїк. Интернет рейтинг дагы чечет экен деп єзїбїзгє ишенип алганбыз. Анын деле жардамы тийген жок окшойт. Уюш-туруучулар азербайжан, тїрктєр болду. Алардын балдары биринчиликти алды.

- Мыкты аткардыўар бирок жеўишти илдирип жибергениўер жаманболду. Ызаландыўарбы?- Ошол жерде отурганда жок дегенде бешинчиге кире-

биз го дегенбиз. Кыргызстандын атынан барып жаткандан кийин кєўїл чєгїп калат экен. Конкурс бїткєндєн кийин атайын сыйлык берди. Бирине “Кєрїїчїлєрдїн сїймєн-чїгїн, экинчисине “Патриоттук ыр” деп а бизге улуттук аспаптарды заманбап ырга салганыбыз їчїн бир жарым миў доллардай берди. Аны алып кетип калдык.

- Тїркиянын маданий жайларына бардыўарбы? Эскишехир шаары эмнеси менен эсиўерде калды? - Эски шаар анан кооз шаар экен. Тынч ызы-чуусу жок,-

Кыргызстан сыяктуу эле болуп калат экен. Эки кїн даяр-дандык. Андан кийин Эскишехирди кыдырдык, Мэрия-сына бардык. Ал жакта тїшкї тамак болду.

Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА

10-январь, 2014-жыл

СЫР СЄЗДЇ ЧЕЧМЕЛЕП, СЫЙЛЫК АЛ

Óðìàòòó îêóðìàíäàð!Сиздерге конкурс сунуштап жатабыз. Тємєндє

берилген QR-коддо эмне жазылганын ким биринчи табып, ал сєздї 0772-16-11-00

номерине SMS кылып жазып жиберсе, ошол абонентке сыйлык катары 200 бирдик

салынат!

Нурболот ТЕЎИЗБЕК:

“Кыргызча ырдап баш байгени алганбыз”Кыргызстандын атынан “Turkvizion-2013” ыр сынагына “Чоро” тобу катышып келди. Ал сынак туурасында жана жеке жашоосу туурасында аталган топтун солисти Нурболот Теўизбек менен маек курдук