دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشانمعاونت درمان

واحد آمار و فناوری اطالعات سالمت

1آ'ش'ن'ا'ی'ی' ب'ا' م'ب'ا'ن'ی' ف'ن'ا'و'ر'ی' ا'ط'ال'ع'ا'ت' س'ال'م'ت' )'ت'ا'ر'ی'خ'چ'ه' ظ'ه'و'ر' س'ی'س'ت'م' ه'ا'ی' ب'ه'د'ا'ش'ت'ی' د'ر'م'ا'ن'ی'،'

ک'ا'ر'ت' ه'و'ش'م'ن'د' س'ال'م'ت'('مقدمه و تاریخچه:

از لحاظ تکنیکی، یک سیستم اطالعاتی را می توان به عنوان مجموعه ای از اجزاء مرتب��ط ک��ه داده ه��ا را جمع آوری ، پردازش ، ذخیره و توزیع می کنند درنظر گرفت. این اطالعات برای تصمیم گیری و کنترل در

سازمان مورد استفاده واقع می شوند. ، يعني زمان عبور از عصر صنعتي به عصر اطالعات، تعداد کاربران اطالعاتی )اف��رادي ك��ه1957در سال

بخش مهمي از كار آن ها سر و کار داشتن با اطالعات و پردازش آن بود( از تعداد كارگزان ص��نعتي بيش��تر كاركنان اطالعاتي بيش از پنجاه درصد از نيروي كار را تشكيل مي دادند 1970شد. در دهه

همزمان با پيدايش »سيستمهای اطالعاتی«، عالقه پژوهش��گران ب��ه ك��اربرد ديگ��ري از رايان��ه ك��ه خودك��ار كردن كارهاي اداري بود متمركز شد. خودك��ار ش��دن اداره ، ارتباط��ات مي��ان اعض��اي س��ازمان را تس��هيل كرده و بهره وري مديران و كاركنان اداري را با استفاده از ابزارهاي الكترونيكي افزايش مي دهد. در بین

، سیستم های بازپرداخت هزينه و اتوماتيك كردن گ��زارش آزم��ايش ه��ای ب��ا حجم1960 تا 1990سالهای نیز تغييرات تكنولوژي و استفاده از کامپیوتر در بيمارستان2000 تا سال 1980باال پدید آمد. اواسط دهه

به بعد نیز عصر استفاده2000ها بصورت وسيع به منظور کاهش هزینه ها صورت گرفت و باالخره سال از كامپيوتر جهت كاهش هزينه ها، خطا، سرعت بخشيدن به مراقبت و ترخيص بيماران بود.

در سازمانهای بهداشتی و درمانی به دليل نقشی که در تعيين و ارتقای سطح سالمت جامعه بشری دارند, آزمون و خطا کاری بس اشتباه و غير قابل جبران است. لذا مديريت بر پايه اطالعات صحيح, دقي��ق و ب��ه موقع و برخورداری از يک نظام مديريت اطالع��ات اهمي��تی خ��اص دارد. ب��ه این دلی��ل ب��ود ک��ه گس��ترش و

آغ��از ش��د. اين سيس��تم ه��ا از1970 ي��ا اواي��ل 1960توسعه سيستم های بهداشتی درمانی در اواخر دهه ( مرك��زي و تحت ی��ک سیس��تم عام��لHostپایگاه داده مشترک استفاده کرده و روي يك سيستم میزبان )

مشترك اجرا مي شوند. چنین ساختاری یک اینترفیس )صفحه کاربری( کاربر مشترک و محیط نرم افزاریپیشرفته را فراهم می کند.

هدف از سیستم های بهداشتی درمانی و نمونه های مربوط به آن، کمک به کیفیت ب��اال و کارآم��د م��راقبت از بیمار است. این هدف در ابتدا بر روی بیمار متمرکز شده است بنابراین یک رویکرد بیمار محور است و پس از آن به سمت مراقبت های پزشکی ، پرستاری ، اجرایی، م��دیریتی و کاره��ایی ک��ه م��ورد نی��از ب��رای حمایت از چنین مراقبت هایی است متمرکز ش��ده اس��ت. ب��دون دسترس��ی مناس��ب ب��ه داده ه��ای رایج از طریق سیستمهای بهداشتی درمانی ، عمالً تصمیم گیری های تشخیصی درم�انی ی�ا س�ایر اق�دامات ب�رای بیمارانی با وضعیت حاد امکان پذیر نخواهد بود. سیس��تم ه��ای بهداش��تی درم��انی ، ی��ک عام��ل مهم ب��رای

1

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشانمعاونت درمان

واحد آمار و فناوری اطالعات سالمت

تعیین هزینه هستند. پیشرفت در زمینه سیستم های اطالعات بهداشتی تقریباً به طور مستقیم ب��ا کیفیت وبهره وری بیشتر مراقبت در ارتباط است

اصول ثابت سیستم های بهداشتی درمانی از گذشته تا امروز:به سوی ابزارهای پردازش اطالعات مبتنی بر کامپیوترگسترش معماری سیستم اطالعات از محلی تا جهانیمراقبت بهداشتی درمانی حرفه ای برای بیماران و مصرف کنندگان

علل ایجاد سیستم های بهداشتی درمانی: پذيرش، ترخیص و انتقالنوبت دهی بیمارانمشاهده نتایج اقدامات کلینیکی و پاراکلینیکیعملکرد مستقل و غیر وابسته ذخيره سازي آسان داده ها

ابزارهای مورد نیاز برای ایجاد یک سیستم بهداشتی درمانی: ایجاد یک شبکهLANبکارگیری یک پروتکل مناسبایجاد لینک مناسب برای ارتباطایجاد یک پایگاه داده انتخاب کاربردهای اساسی با قابلیت ارسال پیام تحتHL7ایجاد یک دیکشنری داده اضافه کردن منابع مدالیناستفاده از مرورگرهای وبایجاد یک اینترفیس مناسب

2

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشانمعاونت درمان

واحد آمار و فناوری اطالعات سالمت

معماری پایگاه داده سیستم بهداشتی درمانی:

زیر سیستم های یک سیستم بهداشتی درمانی:بخش تشخیص و درمانبخش پذیرش و پرستاری بخش فعالیت های تیم درمانیبخش ثبت فعالیتهای درمانیبخش مدیریت فنی سیستمبخش مدیریت منابعبخش حسابداری و صندوقبخش تبادل اطالعات با خارجبخش اداری و کارگزینی

3

حسابداري ، صندوق و ترخیص

بخش های بستری

بخش های سرپایی

واحد رایانه و سایت

بخش های کلینیکی و پاراکلینیکی

انبار تدارکات و تجهیزات

مدارک پزشکی

پذیرش بستری، سرپایی و اورژانس

آموزش

داروخانه

اتاق عمل

مدیریت و امور اداریبیمه های طرف قرارداد

سرور مرکزی

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشانمعاونت درمان

واحد آمار و فناوری اطالعات سالمت

ساختار کلی سیستم بهداشتی درمانی )حاصل از زیر سیستم های آن(

4

EPR

CPR

EMR

HIS

EHR

TM

E-Health

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشانمعاونت درمان

واحد آمار و فناوری اطالعات سالمت

سیر تکامل سیستم های بهداشتی درمانی:

پیوند سالمت با فناوری اطالعات امروزه در اكثر كشورهای صنعتی جهان به ویژه كشورهای اروپایی، كارت های هوشمند جایگاه وی��ژه ای در نظام سالمت دارند. با اس��تفاده از این كارت ه��ا م��دیریت خ��دمات و همچ��نین امك��ان دس�تیابی ب��ه پرون��ده

سالمت افراد در هر لحظه كه نیاز باشد، مقدور می شود. رفع مشكل ناخوانا بودن نسخه ها، ارتق��ای خ��دمات س��المت، دسترس��ی پزش��كان ب��ه اطالع��ات بیم��اران و

كاهش درمان های تكراری از جمله مزایایی است كه برای كارت های هوشمند سالمت عنوان می شود.

:Health Smart Cardکارت هوشمند سالمت کارت هاي پالستيکي در کشورهاي صنعتي ، قس��متي از زندگي روزمره مردم شده و مرتباً نيز انواع جدي��دي از کارت ه��ا ب��ه م��ردم پيش��نهاد مي ش��ود . از اين کارت ه��ا براي مصارف گوناگوني مانند کارت شناس��ايي ، مج��وز ورود ، دريافت و پرداخت پول و ... اس��تفاده مي ش��ود. کارت های هوشمند که در حال حاض��ر در دني��ا بص��ورت

1968گسترده اي فراگ��ير ش��ده اند اولين ب��ار در س��ال توليد ش�د و ده س�ال بع�د بط�ور انب�وه م��ورد اس�تفاده

قرار گرفت.

کارت هوشمند چيست؟

5

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشانمعاونت درمان

واحد آمار و فناوری اطالعات سالمت

عموماً فقط يک ک��ارت پالس��تيکی هس��تند ب��ا ي��ک ن��وار مغناطيس��ی ک��ه ب��ر روی اين ن��وارATMکارت های اطالعاتی ذخيره شده است. این کارت ها امنيت را ف��راهم نمی کنن��د و س��خت افزاری در درون آنه��ا تعبي��ه

نشده است. آنها بيشتر مانند يک نوار صوتی هستند که امنيت زيادي ندارند. اما در کارت هاي هوشمند ، با اس�تفاده از تراش�ه، ام��نيت ب��ه هم��راه س�هولت در اس�تفاده ، ف�راهم ش�ده اس��ت. ج��دا از ويژگي ه��ای امني��تی و س��هولت اس��تفاده، ک��ارت هوش��مند راهی ک��ارا و امن ب��رای تج��ارت الکترونيکی و بهره گيری از خدمات به حس��اب مي آی��د و ب��دين ت��رتيب ب��ود ک��ه ک��ارت هوش��مند در زن��دگی

ميليون ها نفر وارد شد.Smartتکنولوژی کارت هوشمند ) Cardبه عنوان یکی از دستاوردهای نوین بشری، تح��ولی ش��گرف در )

( وSecurityحوزه سیستم های کاربردهای روزم��ره انس��ان ه��ا ایج��اد کرده اس��ت. دو مقول��ه مهم ام��نیت)( از ویژگی های منحصربه فرد این تکنولوژی است.Mobilityهمراه بودن)

کاربرد های کارت هوشمند: از جمل��ه کاربرده��ای ک��ارت هوش��مند اس��تفاده در خ��دمات ب��انکی و پ��رداختپ''رداخت الک''ترونیکی:

الکترونیکی است. استفاده از کارت هوشمند به عنوان ابزار رمزنگاری، مدیریت کلمه عبور، احراز هویت کاربران وامنیت:

دیگ��������������������������ر ابزاره��������������������������ای مرتب��������������������������ط از جمل��������������������������ه زمینه هایی است که کارت هوشمند در آنها کارایی دارد.

صنعت سالمت الکترونیک، پرون��ده س��المت الکترونی��ک و س��ازمان ه��ای مرتب��ط ب��اسالمت الکترونیک: حوزه خدمات بهداشتی درمانی، از ک��ارت هوش��مند ب��ه عن��وان رس��انه ای ایمن جهت م��دیریت تع��امالت و

تراکنش های خود استفاده می نمایند. کارت هوشمند به عنوان ابزار شناسایی مشتری و همچنین رسانه ارائ��همدیریت مشتری و وفاداری:

سرویس های ارزش افزوده در جلب و حفظ مشتریان یک سرویس و یا محصول تج��اری بس��یار پرک��اربرداست.

استفاده از کارت هوشمند در حوزه مدیریت حمل و نقل، پرداخت عوارض ت��ردد، پ��رداختحمل و نقل: پارکومتر، بلیط وسایل حمل و نقل عمومی و غیره ، به عنوان یک ابزار فعالسازی مورد استفاده قرار می

گیرد.Smart تكنولوژي جديدي كه Card  كارت هوشمند( ناميده شده است بسياري از مش��كالت و گرفت��اري(

هايي را كه مراجعين مراكز بهداشتي و درماني با آن مواجه مي شوند را كاهش داده است. در اين ك��ارت يك تراشه سيليكوني جاي گرفته اس��ت ك��ه اطالع��ات پزش��كي، حي��اتي و ض��روري ف��رد در آن نگه��داري و ذخيره مي شود تا در مواقع نياز پزشكان بتوانند در اسرع وقت به اين اطالعات دسترسي پي��دا ك��رده و از

آنها استفاده كنند 6

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشانمعاونت درمان

واحد آمار و فناوری اطالعات سالمت

ويژگيهاي كارت هوشمند سالمت: كارت هوشمند س��المت ي��ك ن��وع ك��ارت اس��ت ب��ه ان��دازه ك��ارت اعتب��اري و از جنس پالس��تيك ك��ه تراش��ه س��يليكوني در آن ج��ايگزين ش��ده اس��ت و ح��اوي اطالع��ات شخص��ي و هوي��تي بيم��ار، تاريخچ��ه پزش��كي، داروهايي كه اخيراً دريافت ك��رده اس��ت، آل��رژي ه��ا، واكسيناس��يون، بيم��اري، ن��ام و تلفن اف��راد فامي��ل و

دوستان و ساير اطالعات ضروري مورد نياز برای تصميم هاي پزشكي مي باشد.

مزایای کارت هوشمند سالمت:كارتهاي هوشمند مي توانند حتي با استفاده غير مج��از

و غير قانوني از اطالعات مقابله كنند. بعضي از كارت ه��ا اس��تفاده از اث��ر انگش��ت و زيس��ت

سنجي هاي ديگر را هم بطور كام��ل انج��ام داده ان��د و تص���اويري از اين عالئم زيس���تي را ب���ر روي ب���راده سيليكوني ذخيره كرده اند. اطالع��ات موج��ود ب��ر روي اين ك��ارت ه��ا، نس��بت ب��ه اطالع��ات موج��ود ب��ر روي كارتهاي مغناطيسي امن تر هستند و ب��ه راح��تي م��ورد

استفاده قرار مي گيرند.اين كارت امكان استفاده از سرويسهاي پزشكي را در

هر كجا و هر زمان كه الزم باشد فراهم مي كند.كارت سالمتي هوشمند به راحتي مي تواند مدرن و به روز شودكارت هوشمند در وقت صرفه جويي مي كند و نياز به پر كردن اوراق پزشكي طوالني را بر طرف

مي كند.كارت هوشمند عرضه كننده اطالعات س��ريع و دقي��ق و ب��القوه و نج��ات بخش اس��ت ك��ه در ش�كل

اطالعات پزشكي منتقل مي شود.كنترل اين كارت راحت مي باشد و باعث افزايش كارايي در محيطهاي پزشكي و افزايش توان��ايي

ترخيص بيماران كه تحت كنترل اطالعات خود مي باشند مي گردد.اطالعات موجود در كارت به شكل و طرح خاصي نوشته نش��ده اس��ت و ه��ر كس مي توان��د آن را

بخواند.اين اطالعات قابل ذخيره در هارد (hard) . يا پردازنده مركزي كامپيوتر نمي باشد.ريز تراشه كارت هوشمند كامالً خودكفا و بي نياز به دستگاه كمكي مي باشداين كارت بوسيله کارت ریدر خوانده مي شود و روي م��انيتور نم��ايش داده مي ش��ود و روي كاغ��ذ

قابل چاپ مي باشد.اين كارت ها به پزشكان و بيماران اجازه مي دهن�د ت�ا از مرحل�ه كاغ�ذ ب��ازي عب�ور ك�رده و بس��يار

سريعتر به مراقبت هاي اصلي بيمار پرداخته شود.7

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشانمعاونت درمان

واحد آمار و فناوری اطالعات سالمت

كند: چه چيزي كارتهاي هوشمند را خاص ميایجاد داده هاي كّمي واقعي در يك شكل خواناي كامپيوتري )تف��اوت كارته��اي هوش��مند از كارته��اي

غير هوشمند(.امنيت و محرمانه بودن داده ها در كارت هاي هوشمند در ايفاي نقش در مراقبت بهداشتي

نحوه استفاده از كارت سالمت در ارائه مراقبت هاي بهداشتي: بر روي كامپيوتري كه در اتاق پزشك قرار داده شده اس��ت ن��رم اف��زاري اس�ت ك��ه آم��ادگي قب��ول ك��ارت پزشك را دارد . پزشك كارت خود را در دستگاه كارت خوان ق��رار مي ده��د و پس از ورود ك��د شناس��ايي، ارتباط با شبكه برقرار مي ش�ود . بيمار كارت خود را به پ��ذيرش تحوي��ل مي ده��د. بارك��د، اس��كن ش��ده و مدارك و گزارشاتي كه جهت چك كردن بيمار در اتاق انتظ��ار م��ورد ني��از اس��ت خيلي س��ريع مش��خص مي ش��ود و س��پس اس��م بيم��ار ب��ه ليس��ت كس��اني ك��ه ق��رار اس��ت توس��ط پزش��ك وي��زيت ش��وند اض��افه مي شود .وقتي كه بيم��ار وارد ات��اق پزش��ك ش��د ك��ارت خ��ود را ب��ه پزش�ك تحوي��ل داده و پزش��ك آن را در دس�تگاه كارت خوان قرار مي ده��د . بيم��ار ش����ماره ش�ناس���ايي شخص��ي خ��ود را وارد مي كن��د .پزش��ك اطالعات مختلف كارت بيمار را در رابطه با مراقبت ه��اي قبلي ، آزمايش��ات و گ��زارش ه��ا را ب��ا توج��ه ب��ه سطح دسترسي تعريف شده، دريافت مي كند ؛ برخي از موارد نمايش داده ش��ده ب��ر روي ص��فحه ممكن است با مشكالت فعلي بيمار ارتباط داشته باشد و پزشك از بيمار درخواس��ت بازي��ابي س��اير اطالع��ات را مي نمايد . بيمار مجدداً كد شناسايي خود را وارد كرده و ب��ا ي��ك كلي��ك س��اده پزش��ك مي توان��د تص��اوير ،

يادداشت ها و ساير موارد فيزيولوژيكي را دنبال نمايد . پزشك دستور انجام آزمايشاتي را مي دهد و داروهايي را نيز تج��ويز مي نماي��د ، او همچ��نين خالص��ه اي از ويزيت انجام ش��ده را تهي��ه مي كن��د .دس��تورات و خالص��ه پرون��ده ب��ه ي��ك وب س��ايت پس��ت مي ش��وند و اطالعات بر روي كارت بيمار نوشته مي شود . گزارشي از خدمات ارائ��ه ش��ده تهي��ه می ش��ود و بوس��يله كارت پزشك و بيمار بازبيني مي ش��ود. س��پس ب��ه ص��ورت الك��ترونيكي ب��راي م��ديريت م��الي ارس��ال مي شود .كارت بيمار از دستگاه كارت خوان برداش��ته ش��ده و ب��ه او برگردان��ده مي ش��ود .بيم��ار ب��راي انج��ام آزمايشات و تجويزهاي دارويي به آزمايش��گاه و داروخان��ه مي رود ، در آن ج��ا ن��يز متخصص��ين مراقبته��اي

بهداشتي با توجه به سطح دسترسي تعريف شده به اطالعات مورد نياز دسترسي مي يابند .

نکته پایانی: رفع مشكل ناخوانا بودن نسخه ها، ارتق��ای خ��دمات س��المت، دسترس��ی پزش��كان ب��ه اطالع��ات بیم��اران و كاهش درمان ه��ای تك��راری از جمل��ه مزای��ایی اس��ت ك��ه ب��ا اج��رای كارت ه��ای هوش��مند س��المت محق��ق

می شود. موفق و مؤید

باشیدواحد آمار و فناوری اطالعات سالمت مع''اونت درم''ان

دانشگاه

8