Kurs: Religija starog Egipta

Kontekst: Drutvo

Drutvene interakcije: makro-nivo (struktura, institucije) i mikro-nivo (lino iskustvo, tj. svakodnevni ivot) i njihova meuzavisnost i uzajamno dejstvo

Ravni drutvene strukture drutvenih procesa drutvene stvarnosti

Odnos izmeu normativne ideologije i sloene stvarnosti Materijalna kultura (npr. funerarna) ne mora odraavati stvarnu drutvenu organizaciju, ve su ideoloke sheme te koje mogu biti svrsishodne

Materijalna kultura Sastavni deo drutvenih odnosa i prakse ( a ne samo okvir u kome se oni odigravaju ili njihov odraz) Prouavana kroz tekstove, analize kua i koncepta naselja, razliitih vrsta artefakata, analizu skeletnih ostatka i t. d. Zasebno prouavanje pojedinih kategorija/pitanja ili Integrisanje razliitih vrsta podataka

Sluaj 1: Kha, arhitekta, vlasnik grobnice TT 8 (Deir el Medina) Sluio u doba Amenhotepa II, Tutmesa IV i Amenhotepa III

Odea

Nalazi

Sluaj 2: Anonymus

ili...

ili...

Sluaj 2: Anonymus Badari , no 3262, enski grob; Staro carstvo. Jedini prilog podupira za glavu

12

Osnovna podela koju bi nainili Egipani, a koja implicira i hijerarhiju: Bogovi Kraljevi Due pokojnika ivi

Prema zapadnoevropskim kriterijumima, egipatsko drutvo bi u Novom carstvu bilo stratifikovano na sledei nain: Via klasa Kralj i kraljevska porodica inovnici i svetenici na najviim pozicijama drave Provincijsko plemstvo

Srednja klasa inovnici i svetenici srednjeg ranga Bogati zemljoposednici Zanatlije i oficiri

Donja klasa Nie svetenstvo i inovnitvo Zakupci zemlje Vojnici Zemljoradnici i sl.14

Kriterijumi na kojima poiva stereotipna (zapadno-) evropska piramidalna slika egipatskog drutva?

1992.

1999.

Udbenici istorije za 5. razred osnovne kole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva

Status bio od ogromnog znaaja za Egipane, odraava se na strukturu drutva Status: Poreklo Pismenost i obrazovanjePodela drutva: na osnovu ispunjavanja kriterijuma (jedan ili oba), koji sa sobom povlae niz drugih parametara (poloaj udravnoj administraciji, posebne zasluge za kralja, brane veze i t.d.)

Poeci Indicije da je donjoegipatsko drutvo relativno egalitarno do poslednje treine 4. milenijuma p.n.e. Gornjoegipatske nekropole kulture Badari pokazuju znake drutvene nejednakosti u prvoj polovini 5. milenijuma p.n.e. , a koja se produbljuje kulturi Nakada, osobito u fazama II i III, kroz centralizaciju, kada se izdvaja grupa koja kontrolie ekonomiju i politiku.

Po ujedinjenju Egipta, tokom Ranodinastikog perioda i na poetku Starog carstva mo koncentrisana u rukama, po broju pripadnika male, elite, tj drutvo ine oni koji vlau raspolau i oni koji su potinjeni: Kralj i vladajua grupa, pat (srodnici kralja) Ostatak populacije: rehit.

Regrutovanje pojedinaca iz nie klase u pat, a zbog poveanih potreba administracije koja raste nije ubedljivo potkrepljeno za ranodinastiki period potvreno u malom obimu u IV dinastiji

Struktura ostaje piramidalna: Kralj Elita Ostatak populacije

Poremeaji u strukturi drutva tokom I Meuperioda Ponovnim uspostavljanjem centralne vlasti na poetku Srednjeg carstva, u pogledu forme dolazi do povratka stare strukture drutva U praksi postoje (ograniene) mogunosti napredovanja, prelaska u viu klasu Faktori: dogaaji i promene u Prvom meuperiodu poreklo 11. dinastije i onih koji su je podrali kraljevske

Mogunosti promene klase su poveane u Novom carstvu. Formira se srednja klasa koju ine zanatlije, trgovci, nii inovnici sa svojim porodicama (svisu pod kontrolom najvanijih institucija drave)

Nastankom srednje klase se ublaava polarizacija u egipatskom drutvu. Najnii drutveni sloj ine poljoprivrednici, kuna posluga i robovi, veina obinih radnika i vojnika

Izvori podataka o srednjoj klasi u Novom carstvu: Deir el Medina (zanatlije): naselje, nekropola, papirusi Naselje oko posmrtnog hrama Ramzesa III (vii i nii inovnici, pisari, svetenici, vojno osoblje, zanatlije, zemljoradnici): Papirusi pljake grobnica

Medinet Habu

Izvori podataka o srednjoj klasi u Novom carstvu: Papirus Wilbour*: sadri listu zakupaca njiva u delu Srednjeg Egipta (ca 150 km, izmeu Atfiha i al Minije): hramovsku zemlju su zakupljivali hramovski slubenici, imuniji zemljoposednici i kolonizovani vojnici (stranci), pominju se i gospoe, pastiri, nadzornici tala i dr.

* verovatno iz vremena Ramzesa V; duina 10m.

Sa oko 5200 redova teksta, on je jedan od najduih ne-funerarnih papirusa. Ispisan sa obe strane, hijeratski; dva razliita pisara.

Vane pojave za drutvo u Novom carstvu: novi stale profesionalnih vojnika, kome raste znaaj u drutvu, a kao posledica vanosti vojske u ratovima koji su voeni Veliki broj ratnih zarobljenika; robovi od tada postaju deo egipatskog drutva (donja klasa).

Pozni period: Slobodni graani inovnici svetenici vojnici ostali, preteno zemljoradnici

Kmetovi - vezani za zemlju i ine znatni deo stanovnitva Robovi vlasnitvo svog gospodara: (imaju neka prava)

HerodotImenovao sedam zanimanja Egipana, Svetenici Ratnici Kravari Svinjari Trgovci Prevodioci Brodari

Njegova kategorizacija odraava njegovo iskustvo, a ne stvarno stanje (pitanje je da li su njegovi prevodioci to bili po osnovnom zanimanju, ili su npr. bili svetenici ili brodari)

Drutvena mobilnostOgraniena. Ograniavajue faktore predstavljaju: Pismenost veza vlasti i pismenosti od poetka egipatske istorije ogranieno znanje nepristupano velikom delu drutva procene da je broj pismenih iznosio do 5%, a tek od poznog perioda porastao.

Poreklo i srodstvo

Drutvenu mobilnost mogu da omogue: oroavanje sa slojem viim od sopstvenog line sposobnosti prekid u naslednom redu u kraljevskoj porodici (uspon Senenmuta u doba Hatepsut) ili dinastika promena (vezir Amenemhatkao osniva 12. dinastije)

od Novog carstva: vojnike zasluge na osnovu kojih se stie vii poloaj i imovina ili presto (Horemheb; Ramzes I)

Drutvena mobilnostObuhvaeni su i: ene Stranci

Drutveni i ekonomski poloaj pojednih klasa Imovina Rad (nalogodovac, samostalan, radnik) Vrste zaduenja (osnovno zanimanje ili i druge funkcije/zadaci)

Papirusi iz Abusira - fragmenti administrativnih papirusa, vezanih za posmrtni kult vie vladara V dinastije, ije su piramide bile u Abusiru.

UC 32769: Snabdevanje slubenika mesom