มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-1การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

หนวย ท 12

การ จดการ ความ ร และ สารสนเทศ

ใน งาน สง เสรม การเกษตร

รอง ศาสตราจารย ดร.เบญจมาศ อย ประเสรฐ

ชอ รองศาสตราจารยดร.เบญจมาศอยประเสรฐ

วฒ วท.บ.(เกษตรศาสตร),วท.ม.(เกษตรศาสตร)มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

Ph.D.(CommunityDevelopment)

UniversityofthePhilippinesatLosBonos

ตำแหนง รองศาสตราจารยประจำสาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

หนวย ท เขยน หนวยท12

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-2 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

หนวย ท 12

การ จดการ ความ ร และ สารสนเทศ

ใน งาน สง เสรม การเกษตร

เคาโครง เนอหาตอนท12.1 แนวคดเกยวกบความรในงานสงเสรมการเกษตร

12.1.1 ความหมาย และความสมพนธของความรและสารสนเทศในงานสงเสรม

การเกษตร

12.1.2 ลกษณะและประเภทความรในงานสงเสรมการเกษตร

12.1.3 การแสวงหาการถายโอนและการถายทอดความร

ตอนท12.2 การจดการความรในงานสงเสรมการเกษตร

12.2.1 แนวคดการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตร

12.2.2 รปแบบการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตร

12.2.3 ปจจยทเกยวของและแนวทางในการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตร

ตอนท12.3 สารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

12.3.1 แนวคดเกยวกบสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

12.3.2 ประเภทของสารสนเทศหลกการและรปแบบการใชสารสนเทศในงานสงเสรม

การเกษตร

12.3.3 การนำสารสนเทศไปใชประโยชนในงานสงเสรมการเกษตร

แนวคด1. การพฒนาไปสความเจรญเกดจากการสงสมความรและนำความรเหลานนมาใชใหเกด

ประโยชนในการสงเสรมการเกษตรซงเปนงานพฒนาเกษตรกรเปาหมายใหสามารถพงพา

ตนเองไดกเชนเดยวกน จำเปนตองมการจดการความรเพอนำความรมาใชในการพฒนา

เกษตรกรเพอบรรลเปาหมายของหนวยงานหรอองคกร

2. การสงเสรมการเกษตรเปนการสงเสรมกจกรรมการประกอบการทเกยวกบกจกรรมอาชพ

การเกษตร เพอความอยรอดของคนในชมชน อนเปนกจกรรมสำคญททำใหเกษตรกร

เปาหมายกลมและชมชนเกดการพงพาตนเองอยางยงยนซงตองมการจดการความรเพอ

นำความรมาใชประโยชนในกจกรรมอาชพการเกษตรนน โดยตองมแหลงความร และ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-3การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

การจดการความรทด และมปจจยในดานตางๆ เขามาเกยวของกบความสำเรจหรอ

ลมเหลวของการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตร

3. การสงเสรมการเกษตรเปนการสงเสรมความรทางการเกษตรขอมลและสารสนเทศทจด

เปนขาวสารประกอบดวยเนอหาความรพรอมดวยหลกการวธการเทคนคและเครองมอ

ทผานการพสจนตรวจสอบทใชเหตผลตามหลกวทยาศาสตรทนำไปสงเสรมใหแกบคคล

เปาหมาย เพอการพฒนาความร เจตคต และการปฏบตใหเขารบสภาพวฒนธรรม

บคลกภาพ สภาวการณ ตอบสนองความตองการทางเศรษฐกจและสงคมของบคคล

เปาหมายในการประกอบอาชพและการดำรงชวต

วตถประสงคเมอศกษาหนวยท12จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายแนวคดเกยวกบความรในงานสงเสรมการเกษตรได

2.อธบายการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรได

3.อธบายสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตรได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-4 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

ตอน ท 12.1

แนวคด เกยว กบ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตร

โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท12.1แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละตอน

หว เรองเรองท12.1.1 ความหมาย และความสมพนธของความรและสารสนเทศในงานสงเสรม

การเกษตร

เรองท12.1.2 ลกษณะและประเภทความรในงานสงเสรมการเกษตร

เรองท12.1.3 การแสวงหาการถายโอนและการถายทอดความร

แนวคด1. ความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตรมความสมพนธเชอมโยงกน โดย

สารสนเทศเปนขอมลทางสงเสรมการเกษตรทผานกระบวนการสงเคราะหวเคราะหและ

ปรบแตงจนชดเจนมแบบแผนสามารถเขาใจในเนอหาของเนอความนน และนำมาใช

ประโยชนในงานสงเสรมการเกษตร สวนความรในงานสงเสรมการเกษตรนน หมายถง

สารสนเทศทผานกระบวนการคดเปรยบเทยบเชอมโยงกบความรอนและบรณาการกบ

ความรและประสบการณเดมเกดการประสมประสานระหวางสถานการณคานยมความร

ในบรบทและความรแจงจนเกดเปนความเขาใจเชอถอไดและพฒนาไปสระดบทสงขน

หรอนำไปใชประโยชนในการสรปและตดสนใจในสถานการณตางๆไดโดยไมจำกด

2. ความรในงานสงเสรมการเกษตรทเปนความรชมชนมลกษณะทสำคญคอ เปนความร

ในเชงปฏบตเปนความรทไมอางความเปนสากลเปนความรทไมอยในลายลกษณอกษร

และมมมมองทเกยวกบศาสนธรรมสวนความรทเกดจากการศกษาคนควาวจยมลกษณะ

สำคญคอเกดขนไดโดยอาศยกระบวนการศกษาคนควาทางวทยาศาสตรเปนความรท

อยในลายลกษณอกษรสามารถถายทอดจากคนไดโดยอาศยสอและเครองมอดวยวธการ

ตางๆและมลกษณะเปนความรในเชงปฏบตและเชงทฤษฎ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-5การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

3. ในการดำเนนงานสงเสรมการเกษตรทใชการจดการความรเปนกลไกในการสงเสรมจำเปน

ตองมการแสวงหาความรในดานตางๆทเกยวกบงานสงเสรมการเกษตร โดยการคนหา

ใหไดความร ขอมล สารสนเทศทตองการ และทำใหความรนนเขามาใชในการสงเสรม

เกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนและนำมาจดการเพอใหเกดประโยชนตอกลมเปาหมาย

ซงการแสวงหาความรเพอการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรนนทำไดหลายวธ

ไดแก การนำภมปญญาทองถนทมอยในชมชนมาปรบใชใหตอบสนองกลมเปาหมาย

การตอยอดภมปญญาทองถนการแสวงหาความรใหมและการพฒนาความรขนใหม

วตถประสงคเมอศกษาตอนท12.1จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมายและความสมพนธของความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตรได

2. อธบายลกษณะและประเภทความรในงานสงเสรมการเกษตรได

3. อธบายการแสวงหาการถายโอนและการถายทอดความรได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-6 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

เรอง ท 12.1.1 ความ หมาย และ ความ สมพนธ ของ ความ ร

และ สารสนเทศ ใน งาน สง เสรม การเกษตร

การพฒนาไปสความเจรญเกดจากการสงสมความรและนำความรเหลานนมาใชใหเกดประโยชน

การสงเสรมการเกษตรซงเปนงานพฒนาเกษตรกรมเปาหมายใหสามารถพงพาตนเองไดกเชนเดยวกนจำเปน

ตองมการจดการความรเพอนำความรมาใชในการพฒนาเกษตรกร เพอบรรลเปาหมายของหนวยงานหรอ

องคกร ซงจะตองนำหนวยงานเขาสเกลยวความรในการยกระดบความรขนไป เพอสรางสรรคมาตรฐาน

การสงเสรมทมประสทธภาพและประสทธผลสงขนเรอยอยางไมสนสด และการทจะสรางความรใหมไดนน

คนในชมชนตองมความรโดยการแสวงหาความรหรอศกษาหาความรในเรองนนๆมากอนเพราะความรใหม

เรมตนทปจเจกบคคลเสมอ จากนนจงถกแปรเปลยนเปนความรของชมชน ดงนน จงมความจำเปนท

นกสงเสรมการเกษตรตองทำความเขาใจในความหมายของความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

ซงถอเปนองคประกอบสำคญในการพฒนาเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชน

ความ หมาย ของ ความ ร และ ความ สมพนธ ของ ความ ร กบ สารสนเทศพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานพ.ศ.2542ใหความหมายของ“ความร”วา“ความรเปนสงท

สงสมมาจากการศกษาเลาเรยน การคนควา หรอประสบการณ รวมทงความสามารถเชงปฏบตและทกษะ

ความเขาใจหรอสารสนเทศทไดรบมาจากประสบการณ สงทไดรบมาจากการไดยน ไดฟงการคดหรอการ

ปฏบตองควชาในแตละสาขาเชนความรเรองเมองไทยความรเรองสขภาพ...” (ราชบณฑตยสถาน2546:

232)

สวนความหมายของ “ความร” ในดานการจดการความรนน วจารณ พานช (2553ก) ระบวา ม

หลายนยและหลายมตดงน

1. ความรคอสงทเมอนำไปใชจะไมหมดหรอสกหรอแตจะยงงอกเงยหรองอกงามยงขน

2. ความรคอสารสนเทศทนำไปสการปฏบต

3. ความรเปนสงทคาดเดาไมได

4. ความรเกดขนณจดทตองการใชความรนน

5. ความรเปนสงทขนกบบรบทและกระตนใหเกดขนโดยความตองการ

โดยวจารณ พานช อธบายวา ความรมาจากการจดระบบและตความสารสนเทศตามบรบท และ

สารสนเทศกมาจากการประมวลขอมลทงนความรจะไมมประโยชนถาไมนำไปสการกระทำหรอการตดสนใจ

ดงนน ในการจดการสมยใหมซงเปนยคแหงสงคมทใชความรเปนฐาน (knowledge-basedsociety)จง

เหนวาความรเปนทนปญญาสำหรบใชสรางคณคาและมลคาการจดการความรเปนกระบวนการใชทนปญญา

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-7การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

นำไปสรางคณคาและมลคา ซงอาจเปนมลคาทางธรกจหรอคณคาทางสงคมกได โดยความรเหลานมอย

4ระดบคอ

1. ความ ร เชง ทฤษฎ (Know-What) เปนความรเกยวกบขอเทจจรง รวาอะไร เปนอะไร ซงจำมา

ไดจากความรชดแจงพบในผทสำเรจการศกษามาใหมๆ เมอนำไปใชงานกมกไมมนใจ และอาจไดผลบาง

ไมไดผลบาง

2. ความ ร เชง ปฏบต และ เชง บรบท (Know-How) เปนความรทเชอมโยงกบโลกของความเปนจรง

ภายใตสภาพความเปนจรงทซบซอนมกพบในคนททำงานไปหลายๆป จนเกดความรฝงลกทเปนทกษะ

หรอประสบการณมากขน สามารถนำเอาความรชดแจงทไดมาปรบใชตามสภาพแวดลอมหรอบรบทของ

ตนเองได

3. ความ ร ใน ระดบ ท อธบาย เหตผล (Know-Why) เปนความรเชงเหตผลในระดบทอธบายเหตผล

ไดวาทำไมความรนนๆ จงใชไดผลในบรบทหนง แตใชไมไดผลในอกบรบทหนง และนำประสบการณมา

แลกเปลยนเรยนรกบผอน เปนความรทมกพบในผททำงานมาระยะหนงแลวเกดความรฝงลก สามารถ

ถอดความรฝงลกของตนเองมาแลกเปลยนกบผอนหรอถายทอดใหผอนไดพรอมทงรบเอาความรจากผอน

ไปปรบใชในบรบทของตนเองได

4. ความ ร ใน ระดบ คณคา ความ เชอ (Care-Why) เปนความรในลกษณะของความคดรเรม

สรางสรรค ทขบดนมาจากภายในจตใจตนเองใหตองกระทำสงนนๆ เมอเผชญสถานการณ เปนความรใน

ผทสามารถสกดประมวลวเคราะหความรทตนเองมอยกบความรทตนเองไดรบมาสรางเปนองคความรใหม

ขนมาไดเชนสรางตวแบบหรอทฤษฎใหมหรอนวตกรรมขนมาใชในการทำงานได

ภรณ ตางววฒน (2554: 1-8) อธบายความหมายของความรวา “ความร” เปนสารสนเทศทผาน

กระบวนการคด ขดเกลา เปรยบเทยบ เลอกใช เชอมโยง และบรณาการกบความรและประสบการณเดม

ผนวกกบความรอน เกดการประสมประสานระหวางสถานการณ คานยมความรในบรบทและความรแจง

จนเกดเปนความเขาใจเชอถอไดและพฒนาไปสระดบทสงขนหรอนำไปใชประโยชนในการสรปและตดสนใจ

ในสถานการณตางๆ ไดโดยไมจำกดชวงเวลา ซงความรเหลานเมอนำไปใชจะไมหมดหรอสกหรอแตจะยง

งอกเงยหรองอกงามยงขน

นอกจากนบญดบญญากจและคณะ(2547:13-14)ไดอธบายความรโดยแสดงใหเหนถงความ

เชอมโยงของความรกบสารสนเทศตามแนวคดของ ฮเดโอ ยามาซาก (HideoYamazaki) ผเชยวชาญ

ชาวญปน ซงไดใหนยาม“ความร” และอธบายใหเหนถงลำดบขนของ “ความร” ซงเกยวของกบ “ขอมล”

“สารสนเทศ”และ“ปญญา”เปนลำดบขนในรปพรามดดงแสดงในภาพท12.1โดยสามารถชใหเหนถงความ

แตกตางของลำดบขนของความรตามความหมายของคำเหลานไดดงน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-8 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

ปญญา

ความร

สารสนเทศ

ขอมล

ความรความเขาใจในสงทงหลาย

ตามสภาพความเปนจรงการรทวถงเหตและผล

เปนความรทฝงในตวคน

ขอมลทผานกระบวนการสงเคราะห

วเคราะหปรบแตงจนชดเจน

สารสนเทศทผานกระบวนการคด

เปรยบเทยบเชอมโยงกบความรอน

ขอเทจจรงขอมลดบ

ภาพ ท 12.1 พรามด แสดง ลำดบ ขน ของ ความ รทมา: ภรณตางววฒน(2554:1-7)

“ขอมล” เปนขอมลดบเกยวกบขอเทจจรง เหตการณ หรอปรากฏการณธรรมชาต ซงอาจเปน

รปภาพทสอความหมายขอความพรรณนา/บรรยายหรอตวเลขตางๆทคนหาหรอรวบรวมมาจากการสงเกต/

การวดหรอจากเอกสาร/คำบอกเลาทมการบนทกไว แตยงไมไดผานการประมวลผลและแปลความ ขอมล

จงมไดบงบอกความหมายใดๆ

“สารสนเทศ”เปนขอมลทผานกระบวนการสงเคราะหวเคราะหและปรบแตงจนชดเจนมแบบแผน

สามารถเขาใจในเนอหาของเนอความนนและนำมาใชประโยชนในการบรหารจดการและตดสนใจไดมบรบท

และความหมายซงเกดจากความเชอสามญสำนกหรอประสบการณของผใชสารสนเทศนนๆโดยมกอยใน

รปของขอมลทวดไดหรอจบตองไดทงนสารสนเทศอาจมขอจำกดในเรองชวงเวลาทใชและขอบขายของงาน

ทจะนำมาใชเชนสารสนเทศหนงๆอาจมคณคาสำหรบคนกลมหนงแตอาจไรคาสำหรบคนอกกลมหนงกได

และสารสนเทศทเคยไรคาสำหรบคนกลมหนงนนอาจกลบมามคณคาใหมในภายหลงไดดงนนการกำหนด

คณคาของสารสนเทศจงขนอยกบความตรงตอความตองการในการใชงาน

ในขณะท “ความร” เปนสารสนเทศทผานกระบวนการคด เปรยบเทยบ เชอมโยง กบความรอน

จนเกดเปนความเขาใจและนำไปใชประโยชนในการสรปและตดสนใจในสถานการณตางๆ ไดโดยไมจำกด

ชวงเวลาหรอกลาวไดวาความรเปนสารสนเทศทกอใหเกดประโยชนในการนำไปใชงาน

สวน“ปญญา”คอความรความเขาใจในสงทงหลายตามสภาพความเปนจรงซงความเขาใจเกดจาก

การร ทว ถง เหต และ ผลเพราะไดผานการพจารณาไตรตรองหรอคดอยางรอบคอบเพอขจดความไมแจมแจง

ชดเจนใหหมดไปไดแลว “ปญญา” จงเปน ขน ความ ร ท สง กวา ความ ร ทวไป เปนความรทฝงอยในตวคน

กอใหเกดประโยชนในการนำความรไปใช อยาง ชาญ ฉลาดทงนไพโรจนชลารกษ(2551:24-25)ไดอธบาย

ไววา ปญญาเปนพลงระดบสงสดทมนษยสามารถสรางขนไดในตวเองดวยความพยายามรบร เรยนร และ

ฝกฝนจากขนตอนงายๆจนถงขนสงสดของปญญาทเรยกวา“ความรแจง”(enlightenment)

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-9การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

จงกลาวไดวา ความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตรมความสมพนธเชอมโยงกนโดย

สารสนเทศเปนขอมลทางสงเสรมการเกษตรทผานกระบวนการสงเคราะหวเคราะหและปรบแตงจนชดเจน

มแบบแผนสามารถเขาใจในเนอหาของเนอความนน และนำมาใชประโยชนในงานสงเสรมการเกษตรสวน

ความรในงานสงเสรมการเกษตรนน หมายถง สารสนเทศทผานกระบวนการคด เปรยบเทยบ เชอมโยง

กบความรอน และบรณาการกบความรและประสบการณเดม เกดการประสมประสานระหวางสถานการณ

คานยมความรในบรบท และความรแจง จนเกดเปนความเขาใจ เชอถอได และพฒนาไปสระดบทสงขน

หรอนำไปใชประโยชนในการสรปและตดสนใจในสถานการณตางๆ ไดโดยไมจำกดชวงเวลา ซงความร

เหลานเมอนำไปใชจะไมหมดหรอสกหรอแตจะยงงอกเงยหรองอกงามยงขน

เรอง ท 12.1.2 ลกษณะ และ ประเภท ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตร

ลกษณะ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตร

มคำกลาววาหลกของการสงเสรมการเกษตรคอมการเรยนรเปนหวใจและมการพงพาตนเองเปน

เปาหมาย ในการสงเสรมการเกษตรจะเนนทวธคดและกระบวนการเรยนรชมชนใหสามารถจดการตนเอง

ชมชนและทรพยากรทมอยไดอยางเหมาะสม เพอสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม

ในชมชน ใหสามารถพงพาตนเองไดอยางยงยน ดงนน ความรในกระบวนการเรยนร จงเปนปจจยสำคญ

ในการพฒนาเกษตรกรกลมและชมชนความรในทนอาจเปนความรทมอยดงเดมหรอเปนความรทไดรบมา

จากภายนอกและนำมาปรบใชใหเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณ สภาพปญหา และบรบทของกลมและ

ชมชนทเปนอย ซงความรดงกลาวจะมลกษณะทสำคญหลายประการคลายคลงกบท ไพโรจน ชลาลกษณ

(2551:3)ไดอธบายถงลกษณะของความรวามลกษณะเปนนามธรรมมกำเนดในคนและอยในตวคนเกดขน

ไดโดยอาศยกระบวนการและปจจยหลายประการ ทงภายนอกและภายในตวคนผสมผสานกนแสดงออก

ใหปรากฏแกผอนไดโดยผานพฤตกรรมมพลงและมอทธพลตอคนเมอนำมาใชจะไมสญสลายหรอหมดไป

แตจะเปลยนแปลงและเพมขนเรอยๆไมสนสดและสามารถบนทกและถายทอดจากคนไดโดยอาศยสอและ

เครองมอดวยวธการตางๆ

จากแนวคดดงทกลาวมา สามารถอธบายลกษณะความรในงานสงเสรมการเกษตร วามลกษณะท

สำคญตามทมาของความรดงน

1. ความ ร ชมชน ความรในงานสงเสรมการเกษตรจดเปนความรชมชนอยางหนง ซงอาจมาจาก

การสรางขนเองในชมชนหรออาจนำมาจากชมชนอนแลวมการถายทอดและการสบทอดกนเองในชมชนม

การจดการเพอใหไดใชประโยชนจากความร ไดพฒนาความร และทำใหความรเกดประโยชนกวางขวางขน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-10 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

เกดประโยชนดขน ซงพรทพย อดมสน (2551) ไดอธบายวามลกษณะอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง

ตอไปน

1.1มลกษณะเปนความรในเชงปฏบต เพอตอบปญหาบางอยางในเชงปฏบตของคนใน

ชมชน ซงอาจใชในการประกอบอาชพ เชน การทำนา การทำมาหากน และการจดการทรพยากรธรรมชาต

นอกจากนนสงทชวดการตอบปญหาในเชงปฏบตของความรคอ“สมฤทธผล”ของความรนนๆ

1.2เปนความรทไมอางความเปนสากล มเฉพาะในแตละทองถน เพราะเปนความรทจะ

ตอบปญหาเฉพาะทองถน เปนความรทไมเปนทฤษฎ ไมมทฤษฎตายตวสำหรบการหาความรในแตละ

ทองถนถาทองถนอนหรอชมชนอนจะนำไปใชจะตองนำไปปรบใช ไมสามารถทจะหยบไปใชโดดๆ ได เชน

ไมมการอางวา การทำเกษตรอนทรยจะตองทำเหมอนกนทวไปหมดทงโลกตองใชสะเดาเพอฆาแมลงหมด

ทงโลกความรทอางความเปนสากลจะไมสมพนธกบคนเรยนเชนวชาเคมไมจำเปนตองสมพนธกบคนเรยน

เพราะความรทเรยนเกยวกบเคมเปนสงทสามารถพบไดทกทในโลก

1.3เปนความรทไมอยในลายลกษณอกษร แตมกจะฝากไวในประเพณและพธกรรมหรอ

ฝากไวในวถชวตของคนดงนนความรและวถชวตจะตองสมพนธเชอมโยงกนตลอดเวลาไมไดอยในตำรา

แตในปจจบนคนเรยนหรอหาความรจากตำรา และอาจไมสมพนธกบวถชวต เชนคนทจบปรญญาเอกทาง

วทยาศาสตรกอาจจะยงเชอผตอไปเพราะสงทเรยนไมไดเกยวของกบวถชวต

1.4มมมมองทเกยวกบศาสนธรรม ไมใชความรไดมาลอยๆแตจะมาพรอมกบมมมองหรอ

ทาทตอโลกหรอตอชวตทมลกษณะมาจากฐานของศาสนธรรม ซงอาจจะเปนศาสนาพทธ ครสต อสลาม

หรอศาสนาอนความรเหลานเมอนำไปใชตองใชในเชงเมตตาธรรมเออเฟอเผอแผไมใชเพอการแขงขนแต

ความรในสถาบนการศกษาหรอความรโดยทวไปไมไดมมมมองจากศาสนธรรมเชนการบรหารธรกจมกจะ

สอนเพอทำกำไรสงสดไมไดมองในเรองความเปนธรรม

2. ความ ร ท เกด จาก การ ศกษา คนควา วจยเปนความรทไดจากกระบวนการศกษาวจยอาจดำเนนการ

ในชมชนหรอนำมาจากชมชนอนมการพฒนาเพอใหไดความรและจดการเพอใหไดใชประโยชนจากความร

และทำใหความรเกดประโยชนกวางขวางขนแลวมการถายทอดใหแกคนในชมชน ซงความรจะมลกษณะท

สำคญอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางประกอบกนดงน

2.1เกดขนไดโดยอาศยกระบวนการศกษาคนควาทางวทยาศาสตรเปนความรทไดมาจากการ

ดำเนนการศกษาคนควาทดลองโดยอาศยกระบวนการทางวทยาศาสตรในการคนหาเชนความรเกยวกบ

เทคโนโลยการผลตเทคโนโลยการเกบเกยวและการปองกนกำจดศตรพชเปนตน

2.2เปนความรทอยในลายลกษณอกษร เปนความรทบคคลสรางขนและสามารถแสดงออก

มาผานภาษาทเหมาะสมไดโดยการพด/บอกกลาว แสดงอาการ หรอโดยวธใดๆ ใหปรากฏแกผอน และ

อาจถกบนทกลงเปนสารสนเทศหรอขอมลในวสดหรอระบบบนทกแบบตางๆบางครงจงเรยกวาเปนความร

แบบรปธรรม เชน เทคโนโลยการผลต กระบวนการผลต การแปรรปอาหาร เปนตน ซงสามารถแปลงเปน

รหสรวบรวมและถายทอดไดงาย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-11การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

2.3สามารถถายทอดจากคนไดโดยอาศยสอและเครองมอดวยวธการตางๆ ใหผใชความร

สามารถเขาถงขอมลไดงายเชนการบนทกเปนลายลกษณอกษรทฤษฎกฎระเบยบคมอปฏบตงานตางๆ

วดทศนการจดการฐานขอมลเปนตนสามารถสอสาร/ถายทอดไปยงบคคลตางๆไดโดยวธการทเปนทางการ

เชนวธการสงเสรมรปแบบตางๆไมจำเปนตองอาศยการปฏสมพนธกบผอนเพอถายทอดความร

2.4มลกษณะเปนความรทงในเชงปฏบตหรอเชงทฤษฎทอาจสนองและไมสนองความ

ตองการของคนในชมชน เชนความรทเกยวกบการผลตทางการเกษตรการจำหนายการจดการทรพยากร

ธรรมชาต เปนตนซงความรเหลานอาจจะตอบสนองและใชไดดในชมชนหนงและอาจใชไมเหมาะสมกบอก

ชมชนหนงหรอสามารถนำไปปฏบตไดในชมชนหนงแตไมสามารถปฏบตไดในชมชนอนๆกไดเชนกน

ประเภท ของ ความ รภรณ ตางววฒน (2554: 1-11) ไดอธบายถงการจำแนกประเภทของความรวาสามารถทำไดหลาย

มต โดยยดหลกเกณฑในการจำแนกแตกตางกนออกไป เชน การจำแนกตามความซบซอนของความร

การจำแนกตามลกษณะของความรการจำแนกตามขอบเขตของความรการจำแนกตามหมวดหมของความร

และการจำแนกตามลกษณะการปรากฏของความร เปนตน แตการจำแนกประเภทของความรทไดรบ

ความนยมและนำมาใชกนอยางแพรหลายเพอการจดการความรนนไดจำแนกความรตามลกษณะการปรากฏ

ของความร ซงจำแนกความรออกเปน 2ประเภทคอความรชดแจง (explicit knowledge) และความร

ฝงลก(tacitknowledge)ซงมรายละเอยดดงน

1. ความ ร ชด แจง หรอ ความ ร ท ปรากฏ เปนความรทมลกษณะเดนชด (objective) เปนทฤษฎ

เปนความรทบคคลสรางขนและสามารถแสดงออกมาผานภาษาทเหมาะสมไดโดยการพด/บอกกลาว แสดง

อาการหรอโดยวธใดๆใหปรากฏแกผอนและอาจถกบนทกลงเปนสารสนเทศหรอขอมลในวสดหรอระบบ

บนทกแบบตางๆบางครงจงเรยกวาเปนความรแบบรปธรรม เชนนโยบายขององคกรกระบวนการทำงาน

และกลยทธเปาหมายและความสามารถขององคกรฯลฯซงสามารถแปลงเปนรหสรวบรวมและถายทอด

ไดงายโดยผานวธตางๆใหผใชสามารถเขาถงขอมลไดงายเชนการบนทกเปนลายลกษณอกษรทฤษฎกฎ

ระเบยบคมอปฏบตงานตางๆวดทศนการจดการฐานขอมลฯลฯจงสามารถสอสาร/ถายทอดไปยงบคคล

ตางๆไดโดยวธการทเปนทางการไมจำเปนตองอาศยการปฏสมพนธกบผอนเพอถายทอดความร

2. ความ ร ฝง ลก หรอ ความ ร แฝง เรน เปนความรทไมไดมอยในตำรา แตเปนทกษะหรอความร

เฉพาะตวของแตละบคคลทฝงอยในคน รไดเฉพาะตวเจาของเองและอยในตวของบคคลผนน ไมไดถอด

ออกมาเปนลายลกษณอกษรหรอบางครงกไมสามารถถายทอดออกมาเปนคำพดหรอลายลกษณอกษรได

โดยงาย และตวเจาของความรเองกอาจไมรตวดวยซำวาตนมความรนนอย เนองจากความรฝงลกนเปน

ทกษะหรอความรเฉพาะตวของแตละบคคลทไดมาจากการกระทำและประสบการณทสงสมมายาวนานความ

คดสรางสรรคในการปฏบตงานสามญสำนกดลยพนจพรสวรรคหรอสญชาตญาณของแตละบคคลในการ

ทำความเขาใจในสงตางๆมลกษณะเปนความเชอทกษะและเปนอตวสย(subjective)ตองการการฝกฝน

เพอใหเกดความชำนาญมลกษณะเปนเรองสวนบคคลมบรบทเฉพาะ (context-specific) ทำใหสอสาร

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-12 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

ไดยาก แตเปนหวใจสำคญททำใหงานประสบความสำเรจ เชน วจารณญาณทกษะในการทำงาน งานฝมอ

ความเชยวชาญในเรองตางๆหรอการคดเชงวเคราะห บางครงจงเรยกวาเปนความรแบบนามธรรมความร

ทสำคญสวนใหญ มลกษณะเปนความรฝงลก อยในคนทำงานและผเชยวชาญในแตละเรอง ซงตองอาศย

กลไกแลกเปลยนเรยนรใหคนไดพบกนสรางความไววางใจกนและถายทอดความรระหวางกนและกน

ประเภท ของ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตรความรในงานสงเสรมการเกษตรเกดจากการนำขอมลหรอสารสนเทศมาผสมผสาน ปรงแตง

เชอมโยง ตความ วเคราะห สงเคราะห เพอใหเกดความเขาใจ สามารถใชในการแกปญหาและพฒนา

เกษตรกรกลมและชมชนได หรออาจเชอมโยงกบองคความรอน และนำไปใชประโยชนได ซงเราสามารถ

จำแนกความรในงานสงเสรมการเกษตรไดตามทมาของความรเปน2ประเภทคอ

1. ความ ร ท เปน ภมปญญา ดงเดม หรอ ภมปญญา ทอง ถน เปนความรซงมอยในตวคน ในชมชนท

ถายทอดกนมาหลายชวอาย ทำใหคนและชมชนสามารถจดการชวต จดการชมชนและจดการทรพยากรใน

กลมและชมชนภมปญญาทองถนทอยในตวคนจดเปนความรฝงลก ซงยงคงมอยในชมชนอกมากซงเปน

ความรทไมไดมอยในตำราแตเปนทกษะหรอความรเฉพาะตวของแตละบคคลทฝงอยในคนรไดเฉพาะตว

เจาของเองและอยในตวของบคคลผนน ไมไดถอดออกมาเปนลายลกษณอกษรหรอบางครงกไมสามารถ

ถายทอดออกมาเปนคำพดหรอลายลกษณอกษรไดโดยงาย และตวเจาของความรเองกอาจไมรตวดวยซำ

วาตนมความรนนอยตอเมอมการจดกระบวนการเรยนรเกดขนในกลมและชมชนอาจมการดงเอาความรท

เปนภมปญญามาใชประโยชนจะทำใหความรฝงลกนนเปลยนเปนความรชดแจงดงเชนการหาวธปฏบตท

เปนเลศ(bestpractice)ในประเดนตางๆเพอเปนตนแบบในการพฒนากลมและชมชน

2. ความ ร ท ถก สราง ขน มา ใหม เพอใชในการพฒนาเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนนนบางครง

ความรทเปนภมปญญาทองถนอยางเดยวไมสามารถแกปญหาใหกบเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนได

จำเปนตองมการแสวงหาความรใหมทงจากภายในชมชนและภายนอกชมชนเพอใหกลมและชมชนมความร

อยางตอเนอง ซงเปนหวใจของการพฒนาความรใหมนน อาจจะเปนความรชดแจง หรอความรฝงลกกได

ซงเกษตรกรกลมและชมชนอาจนำความรมาตอยอดภมปญญาดงเดมทมอย ทำใหพฒนาไปสความยงยน

และสามารถพงพาตนเองได

กลาวไดวาความรในงานสงเสรมการเกษตรทเปนความรชมชนมลกษณะทสำคญคอเปนความรใน

เชงปฏบตเปนความรทไมอางความเปนสากลเปนความรทไมอยในลายลกษณอกษรและมมมมองทเกยวกบ

ศาสนธรรมและความรทเกดจากการศกษาคนควาวจยมลกษณะสำคญคอเกดขนไดโดยอาศยกระบวนการ

ศกษาคนควาทางวทยาศาสตร เปนความรทอยในลายลกษณอกษรสามารถถายทอดจากคนไดโดยอาศย

สอและเครองมอดวยวธการตางๆ และมลกษณะเปนความรในเชงปฏบต และเชงทฤษฎ สวนประเภทของ

ความรในงานสงเสรมการเกษตร เปนความรดานตางๆทเกยวของกบการพฒนาเกษตรกรกลมและชมชน

นนๆซงความรนนอาจเปนภมปญญาทองถนทสงสมสรางขนเองหรออาจนำความรใหมมาผนวกใชใหเขา

กบภมปญญาเดมทเกษตรกรกลมและชมชนนนมอยโดยทำใหความรนนเกดประโยชนกวางขวางขนดขน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-13การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

ตอเกษตรกรกลมและชมชนทงนสามารถแสวงหาความรไดหลายวธคอการนำภมปญญาทองถนทมอยใน

ชมชนมาปรบใชการตอยอดภมปญหาทองถนการแสวงหาความรใหมและการพฒนาความรขนใหม

เรอง ท 12.1.3 การ แสวงหา การ ถาย โอน และ การ ถายทอด ความ ร

การสงเสรมการเกษตรเปนกระบวนการพฒนาความรของเกษตรกร จากการนำความรทเปน

เทคโนโลยทเหมาะสมผสมผสานกบภมปญญาทองถน เพอมงพฒนาผลผลตทเหมาะสมกบการใช

ทรพยากรธรรมชาต กอใหเกดการพฒนารายได ทำใหชวตครอบครวเกษตรกร (farmer family) อยพอด

กนพอดและมความสขอนเปนผลตอการพฒนาชมชนชนบท(ruralcommunitydevelopment)ใหมความ

มนคงและมงคงในทสด ซงสงทมความสำคญยงในการสงเสรมการเกษตรคอ การคนหาหรอสรางความร

ใหเกดขนและขยายไปสเกษตรกรอนๆ โดยอาศยวธการตางๆ ใหไปสเปาหมาย เกดการพฒนาความร

เกษตรกรและผลผลตทางการเกษตรดงนน การแสวงหาความร การถายโอนและการถายทอดความรจงม

ความสำคญตอการสงเสรมการเกษตร

การ แสวงหา ความ รภรณ ตางววฒน (2554: 1-17) ไดอธบายเกยวกบความหมายและวตถประสงคของการแสวงหา

ความรวาการแสวงหาความรหมายถงการคนหาใหพบหรอใหไดความรขอมลสารสนเทศทตองการและ

ทำใหความรนนเขามาอยในตวมนษยซงสวนใหญเกดจากการทมนษยไดสมผสกบสงแวดลอมโดยใชอวยวะ

สมผสตางๆทำใหเกดการรบรสงตางๆภายนอกตวมนษยจงเปนแหลงทกอใหเกดความรทมนษยใชแสวงหา

ความรการแสวงหาความรเปนพนฐานของการเรยนรตลอดชวตโดยขอบขายของการแสวงหาความรจะขน

อยกบวตถประสงคหรอประโยชนทมนษยตองการจะไดรบจากการนำความรมาใชทงนการแสวงหาความร

ในงานสงเสรมการเกษตรมวตถประสงคหลก2ประการคอ

1. เพอ นำ ความ ร มา ใช ประโยชน

1.1การแสวงหาความรเพอประโยชนสวนตวหมายถงการแสวงหาความรในเรองทบคคลหนง

บคคลใดตองการนำไปใชประโยชนจนกวาจะถงจดทพอใจ กจะสนสดขอบขายการแสวงหาความรของ

บคคลนน โดยการเลกสนใจเรองนน ดงเชน เกษตรกรมการแสวงหาความรเพอนำมาใชในการผลตทาง

การเกษตรเพอเพมผลผลตทางการเกษตรเปนตน

1.2การแสวงหาความรเพอบคคลอนหรอเพอประโยชนสาธารณะหมายถงการแสวงหาหรอ

พฒนาความรไปเรอยๆ เมอไดความรใหมมาแลวตนเองมไดใชประโยชนโดยตรง แตเผยแพรใหบคคลอน

ตอไป เพอใหบคคลอนหรอสงคมสวนรวมไดใชประโยชน เชน การแสวงหาความรดานการประกอบอาชพ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-14 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

การเกษตรหรอการผลตของเกษตรกรของนกสงเสรมการเกษตร เปนการแสวงหาความรเพอนำไปสงเสรม

อาชพการเกษตรใหแกเกษตรกร เปนการแสวงหาความรเพอรกษาและพฒนาอาชพของเกษตรกรเปาหมาย

ดวย

2. เพอ สนอง ความ อยาก ร อยาก เหน เกษตรกรบางรายเปนเกษตรกรหวกาวหนามความสนใจใฝร

ชอบทดลองมความสงสยเกยวกบการผลตกมกทำการทดลองแบบลองผดลองถกเพอสนองความอยากร

อยากเหนของตนเอง

ปจจบนการแสวงหาความรใหมเปนสงทมความจำเปนยง เพราะความรมการเปลยนแปลงอยาง

รวดเรวตามสงคมโลกาภวตนและความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเกษตรกรนกสงเสรม

การเกษตรและหนวยงานตางๆ ทเกยวของจงตองพฒนาวฒนธรรมการเรยนรและพฒนาองคกรใหเปน

องคกรแหงการเรยนร

การ แสวงหา ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตร ในการดำเนนงานสงเสรมการเกษตรทใชการจดการความรเปนกลไกในการสงเสรมจำเปนตองมการ

แสวงหาความรในดานตางๆทเกยวกบงานสงเสรมการเกษตรโดยการคนหาใหไดความรขอมลสารสนเทศ

ทตองการและทำใหความรนนเขามาใชในการสงเสรมเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนและนำมาจดการ

เพอใหเกดประโยชนตอกลมเปาหมายซงการแสวงหาความรเพอการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตร

นนทำไดหลายวธดงน

1. การนำ ภมปญญา ทอง ถน ท ม อย ใน ชมชน มา ปรบ ใช ให ตอบ สนอง กลม เปา หมายโดยการรวบรวม

ถายทอดและแลกเปลยนภมปญญาทองถนโดยมการรวบรวมภมปญญาทองถนมการจดเกบมการถายทอด

ใหกบคนรนหลงและมการแลกเปลยนภมปญญาทองถน เพอใหเกดการเรยนรและนำองคความรมาใชให

เกดประโยชนตอการประกอบการ

2. การ ตอย อด ภม ปญญา ทอง ถนมการนำภมปญญาทองถนมาศกษาและมการนำความรเทคโนโลย

สมยใหมมาปรบใชใหเขากบภมปญญาเดมทกลมเปาหมายกลมและชมชนมอย เพอใหสอดคลองกบการ

เปลยนแปลงของวถชวตชมชนในปจจบนเปนการสรางความรใหมจากฐานความรเดมของชมชน

3. การ แสวงหา ความ ร ใหม เปนวธการแสวงหาความรใหมๆ มาสกลมเปาหมายกลมและชมชน

เมอความรทมอยในเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนไมเพยงพอ ไมเหมาะสมหรอไมสอดคลองตอการ

แกปญหาหรอพฒนากลมเปาหมายกลมและชมชน จำเปนตองมการแสวงหาความรใหม ซงอาจทำไดโดย

การไปเรยนรหรอลอกเลยนมาจากทอน โดยใหความสนใจวาความรนนสามารถนำมาปรบใชในกลมและ

ชมชนได

4. การ พฒนา ความ ร ขน ใหม เปนการพฒนาความรขนมาภายในกลมและชมชนเอง โดยอาจม

การรวมกนทำการวจยและพฒนาความร/องคความรขนมาอาจเรมจากการวเคราะหสถานการณปญหาของ

กลมเปาหมายกลมและชมชนแลวนำไปสประเดนปญหาของการวจยโดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการ

แบบมสวนรวมทไดคำตอบของปญหาแลวนำคำตอบนนไปสการแกปญหาเปนการพฒนาไปพรอมกนทงน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-15การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

เนนใหสมาชกกลมและชมชนไดมสวนรวมในทกขนตอนของการวจย ซงการแสวงหาความรลกษณะน

นอกจากจะไดคำตอบของการวจยแลวยงเปนการพฒนาสมาชกกลมและชมชนทรวมวจยดวย

การแสวงหาความรในงานสงเสรมการเกษตรทำใหเกดการคนพบความรใหมและนำความรนนเขามา

อยในตวตนซงความรเหลานลวนเปนประโยชนตอบคคลกลมและชมชนดงนนจงควรมการแสวงหาความร

เพมเตมอยางตอเนอง โดยควรอาศยกลยทธทดในการแสวงหาความร เพอใหไดความรเพมเตมมากขน

และเปนความรทละเอยดลกซง ครบถวนสมบรณ เชนทำตนเปนคนอยากรอยากเหน และชางสงสย ใช

กระบวนการเรยนรทางวทยาศาสตรหมายถงการเรยนรอยางเปนระบบโดยอาศยหลกการทางวทยาศาสตร

ทเชอถอไดเปดใจใหกวางเพอรบรเรยนรสงตางๆโดยตองไมปดกนการรบรอาศยสอตางๆเปนเครองชวย

เชอมโยงกบแหลงขอมลสารสนเทศ และแหลงความรอยางหลากหลาย พฒนาบคลกภาพใหเปนผม

มนษยสมพนธทดเพอใหมโอกาสไดพบปะสนทนาหรอรวมกจกรรมกบคนอนๆจำนวนมากในหลากหลาย

โอกาส ตางเวลา ตางสถานท ซงจะทำใหไดความรเพมขนไดมาก เพราะบคคลตางๆ ยอมมความรและ

ประสบการณแตกตางกนอยแลว โดยเฉพาะความรทเปนความรฝงลกพฒนาตนใหมความสามารถสงดาน

ภาษา ซงผทมความรความสามารถทางภาษาสงจะมโอกาสไดรบความรมากขนดวย การยอมรบความร

ความสามารถและประสบการณซงกนและกนรแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนอยางสมำเสมอและชวยกน

เกบสะสมประสบการณความรไวใหมากทสดเพอสวนรวมและใชประโยชนในโอกาสตอไป

การ ถาย โอน และ การ ถายทอด ความ รคำวาการถายโอนความรนนภรณตางววฒน(2554:1-20)ไดใหความหมายวาหมายถงการทำให

ความรหรอองคความรเรองใดเรองหนงขยายไปสแหลงใหมๆ ในลกษณะการขยายจากคนสคน โดยอาศย

กระบวนการหรอวธการทตงใจหรอไมตงใจกตามจากการมปฏสมพนธกนในรปแบบตางๆ เชน การทำงาน

หรอใชชวตอยรวมกน ทำใหมการเรยนรรวมกน และเรยนรจากกนและกนตามโอกาส เกดการสบทอด

ความรจากคนหนงไปสคนอนๆทยงไมรเปนวงกวางออกไปและเปนมรดกตอๆกนไปจากรนสรนกจกรรม

ตางๆลกษณะนทำใหความรไดรบการตรวจสอบทบทวนพสจนโดยคนหลายคนมการพจารณาหรอปรบปรง

เสรมแตง ดดแปลงไปปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของแตละคนไปเรอยๆ ไมมทสนสด ความรจงไดรบ

การเผยแพรและพฒนาเพมปรมาณมากขนเรอยๆนบวาเปนการจดการความรทดโดยธรรมชาตทงนจะเหน

วาการถายโอนความรในงานสงเสรมการเกษตรนนอาจเกดขนได3ลกษณะคอ

1. การ ถาย โอน ความ ร จาก บคคล ส บคคล โดยการบอกหรอสอนหรอฝกใหกนตวตอตวโดยตรง

หรอจากการแอบสงเกตจดจำจากผอนกไดเชนเกษตรกรรนพอแมปยาตายายมการสอนการทำการเกษตร

ตอๆกนมายงรนลกหลานหรอเกษตรกรไดรบความรโดยการสอนตวตอตวจากเพอนบาน

2. การ ถาย โอน ความ ร จาก บคคล ส กลม โดยการบอกหรอสอนหรอฝกใหกนโดยบคคลหนงตอกลม

คนจำนวนมากเชนการสอนในศนยเรยนรการสอนในโรงเรยนเกษตรกรจะมเกษตรกรซงเปนผรทำการสอน

กลมเกษตรกรทสนใจ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-16 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

3. การ ถาย โอน ความ ร จาก กลม ส กลม โดยการมปฏสมพนธกนของคน 2 กลม ทมความร

แตกตางกนทำใหเกดการถายโอนหรอโยงความรเขาหากนผสมผสานหรอแลกเปลยนความรกน เชนการ

จดพากลมเกษตรกรไปดงานหรอเยยมชมกจกรรมของกลมเกษตรกรกลมอนทมความรและประสบการณ

ทแตกตางกนกจะเกดการถายโอนความรแลกเปลยนความรระหวางกน

สวนการถายทอดความร ภรณ ตางววฒน (2554: 1-21) อธบายวา มความหมายในเชงสงความร

ผานเครองมอหรอวธการเพอทำใหความรหรอองคความรเรองใดเรองหนงขยายไปสแหลงใหมๆ โดยมก

จะหมายถงกลวธทคนสอนหรอบอกสงทเปนความรหรอองคความรแกผอนในลกษณะทเปนการตงใจหรอ

เจตนาบอกหรอสอนใหโดยตรง

การถายทอดความรในงานสงเสรมการเกษตรนนมการถายทอดความรหลายรปแบบดวยกน เชน

การอภปรายของเพอนบานของเกษตรกรในระหวางการปฏบตงานการฝกอบรมใหแกเกษตรกรการฝกสอน

อาชพและการเปนพเลยงซงรปแบบการถายทอดความรมการพฒนารปแบบโดยอาศยเทคโนโลยคอมพวเตอร

กอใหเกดเทคโนโลยฐานความรและคลงความรซงทำใหกระบวนการถายทอดความรในงานสงเสรมการเกษตร

สะดวกและงายมากขน

จากทกลาวมาสรปไดวาการแสวงหาความรเพอการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรนนทำได

หลายวธ ไดแก การนำภมปญญาทองถนทมอยในชมชนมาปรบใชใหตอบสนองกลมเปาหมายการตอยอด

ภมปญหาทองถน การแสวงหาความรใหมและการพฒนาความรขนใหม สวนการถายโอนความร เปนการ

ทำใหความรหรอองคความรเรองใดเรองหนงขยายไปสแหลงใหมๆ ในลกษณะการขยายจากคนสคน ซง

ตางจากการถายทอดความร ทเปนการสงความรผานเครองมอหรอวธการเพอทำใหความรหรอองคความร

เรองใดเรองหนงขยายไปสแหลงใหมๆ

หลง จาก ศกษา เนอหา สาระ ตอน ท 12.1 แลว โปรด ปฏบต กจกรรม 12.1

ใน แนว การ ศกษา หนวย ท 12 ตอน ท 12.1

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-17การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

ตอน ท 12.2

การ จดการ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตร

โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท12.2แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละตอน

หว เรองเรองท12.2.1 แนวคดการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตร

เรองท12.2.2 รปแบบการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตร

เรองท12.2.3 ปจจยทเกยวของและแนวทางในการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตร

แนวคด1. การจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรหมายถง การจดการโดยการรวบรวมสราง

จดระเบยบ แลกเปลยน และประยกตใชเพอใหไดประโยชนจากความรดานตางๆ ท

เกยวของกบการพฒนาเกษตรกรกลมและชมชนนนๆอาจเปนภมปญญาทสงสมสราง

ขนเอง แลวมการถายทอดและการสบทอดกนเองในชมชนหรออาจนำมาจากชมชนอน

โดยทำใหความรนนเกดประโยชนกวางขวางขนดขนตอเกษตรกรกลมและชมชนเปน

กระบวนการนำทนทางปญญาไปสรางมลคาและเพมคณคาโดยใชความรเปนเครองมอ

ในการพฒนา

2. รปแบบการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรเปนรปแบบการจดการความร3หวง

กรมสงเสรมการเกษตร ทนำมาใชในการจดการความรการผลตพชปลอดภยและได

มาตรฐานและการจดการความรในดานวสาหกจชมชน ประกอบไปดวยวงกลม 3 วง

ซอนกนโดยทง3กลม(วง)นมการแลกเปลยนเรยนรจดการความรระหวางกนซอนกน

อยเปนชนๆโดยแตละกลมมการจดกจกรรมการจดการความรทมความเชอมโยงกน

3. ปจจยทเกยวของกบการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตร ไดแก ทศทางของการ

จดการความร (knowledge vision) หรอหวขอความร ลกษณะความร ฐานความร

ทมาจากทรพยากรในชมชนแหลงความรทสามารถเขาถง ถายทอดและแลกเปลยนได

สมาชกในกลมและชมชนผนำกลมและชมชน เจาหนาทสงเสรมการเกษตร เทคโนโลย

และกระบวนการบรรยากาศและวฒนธรรมการทำงานของเกษตรกรเปาหมายกลมและ

ชมชนการมเครอขายภาคและชมทางในการแลกเปลยนเรยนรทการสนบสนนขององคกร

ปกครองสวนทองถนและการประเมนผลการจดการความรในกลมและชมชน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-18 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

วตถประสงคเมอศกษาตอนท12.2จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายแนวคดการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรได

2. อธบายรปแบบการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรได

3. อธบายปจจยทเกยวของและแนวทางการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-19การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

เรอง ท 12.2.1 แนวคด การ จดการ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตร

ความ หมาย ของ การ จดการ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตรมนกวชาการใหนยามหรออธบายความหมายของ “การจดการความร” ไวแตกตางกนไปบางโดย

ในรายละเอยด วจารณพานช (2546: 2-5 อางถงในบญด บญญากจ และคณะ 2547: 22-23) กลาววา

การจดการความรหมายถง การยกระดบความรขององคกรเพอสรางผลประโยชนจากตนทนทางปญญา

โดยเปนกจกรรมทซบซอนและกวางขวางซงครอบคลมความหมายในประเดนตางๆไดแก

1. การรวบรวมการจดระบบการจดเกบและการเขาถงขอมลเพอสรางเปนความรโดยมเทคโนโลย

ดานขอมลและดานคอมพวเตอรเปนเครองมอชวยเพมพลงในการจดการความร

2. การจดการความรเกยวของกบการแลกเปลยนความร ความพยายามในการจดการความรจะ

ไมประสบความสำเรจหากไมมการแลกเปลยนความร วฒนธรรมและสงคมมความสำคญอยางยงตอ

การจดการความร เพราะพฤตกรรมภายในองคกรเกยวกบวฒนธรรมพลวต และวธปฏบต มผลตอการ

แลกเปลยนความร

3. การจดการความรตองอาศยผรในการตความและปรบใชความรในการสรางนวตกรรมและ

เปนผนำทางในองคกร รวมทงตองการผเชยวชาญในสาขาใดสาขาหนงแนะนำวธปรบใชการจดการความร

ดงนนกจกรรมเกยวกบคนไดแกการดงดดคนดและเกงการพฒนาคนการตดตามความกาวหนาของคน

และการดงคนทมความรไวในองคกรจดเปนสวนหนงของการจดการความรดวย

4. การเพมประสทธผลขององคกรการจดการความรเกดขนเพราะมความเชอวาจะชวยสรางความ

มชวตชวาและความสำเรจใหองคกร การประเมนตนทนทางปญญาและผลสำเรจของการปรบใชการจดการ

ความรเปนดชนชวาองคกรมการจดการความรไดผลหรอไม

การจดการความรคอการรวบรวมสรางจดระเบยบแลกเปลยนและประยกตใชความรในองคกร

โดยพฒนาระบบจากขอมลไปสสารสนเทศเพอใหเกดความรและปญญาในทสดการจดการความรประกอบ

ไปดวยชดของการปฏบตงานทถกใชโดยองคกรตางๆ เพอทจะระบ สราง แสดงและกระจายความร เพอ

ประโยชนในการนำไปใชและการเรยนรภายในองคกรอนนำไปสการจดการสารสนเทศทมประสทธภาพมากขน

ซงเปนสงทจำเปนสำหรบการดำเนนการขององคกรองคกรขนาดใหญโดยสวนมากจะมการจดสรรทรพยากร

สำหรบการจดการองคความรโดยมกจะเปนสวนหนงของแผนกเทคโนโลยสารสนเทศหรอแผนกการจดการ

ทรพยากรมนษย(http://th.wikipedia.org/wikiคนคนเมอวนท20กรกฎาคม2555)

ในขณะทภรณตางววฒน(2554:1-26)สรปวา“การจดการความร”เปนกระบวนการทดำเนนการ

รวมกนโดยผปฏบตงานในองคกรหรอหนวยงานยอยขององคกร เพอสรางและใชความรในการทำงาน

ของบคคลและองคกรใหเกดประโยชนสงสดเพอผลสมฤทธดขนกวาเดม โดยการรวบรวมองคความรทม

กระจดกระจายอยในและนอกองคกรทงทอยในตวบคคลหรอเอกสารมาพฒนาใหเปนระบบเพอใหทกคนใน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-20 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

องคกรสามารถเขาถงความรโดยอาศยชองทางตางๆทองคกรจดเตรยมไวเพอพฒนาตนเองใหเปนผรและ

สามารถนำความรทมอยไปปรบใชในการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพอนจะสงผลใหเพมประสทธผล

ขององคกรและชวยใหบรรลเปาหมายอยางนอย4ประการไปพรอมๆกนไดแก(1)บรรลเปาหมายของงาน

(2)บรรลเปาหมายการพฒนาคน(3)บรรลเปาหมายการพฒนาองคกรไปเปนองคกรเรยนรและ(4)บรรล

ความเปนชมชนเปนหมคณะความเอออาทรระหวางกนในททำงานอนจะสงผลใหองคกรมความเขมแขง

จากความหมายของการจดการความรทกลาวมาแลวในตอนตน สามารถสรปความหมายของ

การ จดการ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตรไดวา หมายถง การจดการโดยการรวบรวมสราง จดระเบยบ

แลกเปลยน และประยกตใชเพอใหไดประโยชนจากความรดานตางๆทเกยวของกบการพฒนาเกษตรกร

กลมและชมชนนนๆ อาจเปนภมปญญาทสงสม สรางขนเอง แลวมการถายทอดและการสบทอดกนเอง

ในชมชนหรออาจนำมาจากชมชนอน โดยทำใหความรนนเกดประโยชนกวางขวางขน ดขน ตอเกษตรกร

กลมและชมชนเปนกระบวนการนำทนทางปญญาไปสรางมลคาและเพมคณคาโดยใชความรเปนเครองมอ

ในการพฒนาทงนเพอบรรลเปาหมายอยางนอย4ประการไปพรอมๆกนไดแก(1)บรรลเปาหมายของงาน

สงเสรมการเกษตร(2)บรรลเปาหมายการพฒนาคนไดแกกลมเปาหมายงานสงเสรมการเกษตรและบคลากร

ทเกยวของโดยเฉพาะเจาหนาทสงเสรมการเกษตร(3)บรรลเปาหมายการพฒนาองคกรไปเปนองคกรเรยนร

และ (4) บรรลความเปนชมชน เปนหมคณะความเอออาทรระหวางกนในททำงานอนจะสงผลใหชมชนม

ความเขมแขง

เปา หมาย การ จดการ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตรจากแนวคดของวจารณ พานช (2553: 12) และภรณ ตางววฒน (2554: 1-10) นำมาอธบาย

เปาหมายของการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรไดวามเปาหมายของการจดการความรอย4ประการ

ไดแก

1. เพอ พฒนา งาน สง เสรม การเกษตรให ม คณภาพ และ ผล สมฤทธ ยง ขน โดยมงใหเกษตรกร แม

บานเกษตรกรยวเกษตรกรซงเปนกลมเปาหมายของงานสงเสรมการเกษตรพงพาตนเองและพงพากนเอง

อนจะนำไปสการเปนชมชนทเขมแขง

2. เพอ พฒนา คนซงในทนคอเกษตรกรแมบานเกษตรกรยวเกษตรกรซงเปนกลมเปาหมายของ

งานสงเสรมการเกษตรรวมทงเจาหนาทสงเสรมการเกษตรในระดบพนทและสวนกลาง

3. เพอ พฒนา ฐาน ความ ร ของ งาน สง เสรม การเกษตร เปนการเพมพนทนความรหรอทนปญญา

ของเกษตรกร กลมและชมชน ซงจะชวยทำใหเกษตรกร กลมและชมชนมศกยภาพในการแกปญหาหรอ

ความไมแนนอนในอนาคตไดดขน

4. เพอ พฒนา ความ เปน ชมชน ทำใหรสกเปนพวกเดยวกนมความเอออาทรระหวางกนในชมชน

อนจะสงผลใหเกษตรกรกลมและชมชนมความเขมแขงได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-21การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

หลก การ จดการ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตร การพฒนาเกษตรกรกลมและชมชน ไดใชการจดการความรเปนเครองมอทจะชวยใหมการสราง

รวบรวมจดระบบเผยแพรถายโอนความรทเปนประโยชนเพอใหสามารถนำไปปรบใชในการพฒนาเกษตรกร

กลมและชมชน ทจะสงผลไปสการพงพาตนเองและการพงพากนเองได ในการสงเสรมการเกษตรถอวา

ความรคอสนทรพยททมอยในตวคน กลมและชมชน เปนเครองมอสำคญทจะชวยเพมศกยภาพในการ

สงเสรมการเกษตรซงการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรควรยดหลกการสำคญ 7ประการดงน

(ดดแปลงจากวจารณพานช2553และพรทพยอดมสน2551)

1. การ ทำงาน รวม กน อยาง สรางสรรค ของ สมาชก ท หลาก หลาย ทกษะ และ หลาก หลาย วธ คดในการ

จดการความรในงานสงเสรมการเกษตร นกสงเสรมการเกษตร ควรจดกจกรรมใหเกษตรกรเปาหมายท

หลากหลายทกษะหลากหลายความชำนาญมารวมกนทำกจกรรมภายใตบรรยากาศทสงเสรมใหเกดการ

แลกเปลยนเรยนรกน ความรและทกษะของเกษตรกรเปาหมายในการทำงานรวมกบคนอนทมวธคดและ

ประสบการณตางจากตนเองและมความหลากหลายจะชวยใหเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนสามารถ

พฒนาความคดสรางสรรคและนวตกรรมจากความหลากหลายเหลานนได

2. รวม กน พฒนา วธ ทำงาน เพอ การ สง เสรม การเกษตร ใน รป แบบ ใหมๆ เพอบรรลประสทธผลท

กำหนดไวซงครอบคลมองคประกอบ4ประการคอ

2.1การตอบสนองความตองการทแทจรง (Responsiveness) วธการทำงานตองตอบสนอง

ความตองการทแทจรงของเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนซงไดจากการประเมนศกยภาพของเกษตรกร

เปาหมายกลมและชมชนเองนอกจากนวธการนนยงตองอยบนพนฐานของการนำไปใชไดจรงและนำไปส

การแกปญหาทเกดขนจรงไดอยางเปนรปธรรม

2.2นวตกรรม (Innovation) การรเรมสรางสรรคนวตกรรมในการทำงาน แกปญหา เพม

ผลผลตในการทำงาน โดยแบงเปนนวตกรรมในการทำงาน เชน การบรหารจดการกลม การบรหารจดการ

ทนของชมชนทงทเปนเงน ทรพยากรภมปญญาและวฒนธรรมเพอการพงพาตนเองและเกอหนนกจการ

ของชมชน และการบรหารการตลาด เปนตน นอกจากนยงมนวตกรรมดานผลตภณฑหรอบรการ เชน

วธการใหมๆในการปฏบตงานหรอผลตภณฑใหมๆของเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนเปนตน

2.3ขดความสามารถ (Competency)ของเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชน ในการจดการ

ความรของเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนจะตองเลอกระบบการจดการความรทเหมาะสมกบขดความ

สามารถของเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนเพอใหสามารถนำไปใชไดอยางมประสทธภาพ

2.4ประสทธภาพ(Efficiency)ในการทำงานการเพมประสทธภาพในการทำงานซงหมายถง

สดสวนระหวางผลลพธกบตนทนทลงไปการทำงานทประสทธภาพสงหมายถงการทำงานทลงทนลงแรงนอย

แตไดผลมากหรอคณภาพสง ดงนน วธการในการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรจงเนนวธการทม

ประสทธภาพ

3. การ ดำเนน การ แบบ บรณาการ กจกรรมตางๆ ทดำเนนการตองบรณาการเชอมโยงอยางเปน

ระบบ เชน การดำเนนการสงเสรมการเกษตรทเนนทงการผลต แปรรป จดการใหเกดการประกอบการใน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-22 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

รปแบบตางๆ เพอตอบสนองความตองการของทองถนเปนหลก การบรณาการทเหมาะสมในการจดการ

ความรของเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนประกอบดวย

3.1การบรณาการเชงเนอหาเปนการบรณาการทเหมาะสมในการจดการความรเชงเนอหาโดย

มการจดการความรในรปแบบการบรณาการเชงเนอหาเกยวกบการประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจทเหมาะสม

และสอดคลองกบปญหาความจำเปนหรอความตองการของแตละบคคลกลมและชมชนเชนดานการผลต

ทางการเกษตรดานการแปรรปและหตถกรรมดานการจดการตลาดและการจดการความรดานวฒนธรรม

ประเพณ การอนรกษทรพยากรและสงแวดลอมทมความสมพนธกน เกอกลกนมาบรณาการเขาดวยกน

อาจมการจดการเครอขายทเนนการแลกเปลยนเรยนร ขยายสเดกและเยาวชน โดยทในแตละขนตอนของ

กจกรรม อาจมการสรางความรใหมขนมาใชงาน และมการนำความรทเกดจากการปฏบต มาแลกเปลยน

เรยนรกน

3.2การบรณาการเชงวธการเปนการบรณาการทเหมาะสมในการจดการความรเชงวธการท

ใชวธการทหลากหลาย ไดแกการบอกเลาพดคยแลกเปลยนความร การจดเวทชมชนเพอระดมความคด

เหนการจดเวทเครอขายประชมสมมนาการจดกจกรรมแบงปนแลกเปลยนเรยนรการทศนศกษาดงานการ

ฝกอบรมการสาธตการทดลอง/ทดสอบการปฏบตจรงการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมการ“คนหา”

วธปฏบตทเปนเลศ และการ “คบหา” บคคลทเปนผมประสบการณ ผร รวมทงการบรณาการบคลากรท

ปฏบตงานเพอใหเหมาะสมสอดคลองกบเนอหาความรโดยคำนงถงบรบทภายในและภายนอกวสาหกจชมชน

ลกษณะของกจกรรมทดำเนนการรวมทงการใชเวลาของสมาชกในการดำเนนชวตเปนตน

4. ทดลอง และ เรยน ร เพอใหไดวธทำงานแบบใหม กจกรรมการจดการความรในงานสงเสรม

การเกษตรควรเปนกจกรรมสรางสรรคเหมาะสมสอดคลองกบบรบทของเกษตรกรกลมและชมชนซงควร

ทดลองทำเพยงเลกนอยกอนถาไมไดผลกยกเลกกจกรรมนนแตถาไดผลดจงคอยๆขยายการทดลองใหทำ

มากขน จนในทสดขยายเปนวธทำงานแบบใหม หรอไดวธการปฏบตทเปนเลศนนเอง และพฒนาไปสการ

เปนตนแบบตอไป

5. การ ผลต ท ใช ภมปญญา บน ฐาน ทรพยากร ท ม ใน ทอง ถนเรมจากสงทมอยใชภมปญญาทองถน

ทสงสมสรางขนเองมากอน ในการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรควรเรมจากภมปญญาทองถน

ทมอยทไดจากรวบรวมถายทอดและแลกเปลยนภมปญญาทองถนใหเกดการเรยนรและนำองคความรมาใช

ใหเกดประโยชนตอการประกอบการของบคคลเปาหมายกลมและชมชนกอนทจะไปควาภมปญญาภายนอก

ชมชนมาใชในการประกอบการเนองจากในการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรนนมงเนนใหเกดการ

พงพาตนเองและการพงพากนเองนำไปสชมชนทเขมแขง ดงนน ในการจดการความรเพอพฒนาเกษตรกร

เปาหมายกลมและชมชน จงตองพงพาภมปญญาทองถนและวฒนธรรมทมอยดงเดมของชมชนกอนถา

ยงไมเพยงพอเหมาะสมสอดคลองกบบรบทของเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนจงจะนำไปสการนำเขา

ความรภายนอกอยางเหมาะสม

6. นำ เขา ความ ร จาก ภายนอก มา ปรบ ใช อยาง เหมาะ สม และ ให สอดคลอง กบ ระบบ เดม ท ม อย การ

จดการความรในงานสงเสรมการเกษตรเปนกจกรรมทแทรก/แฝงหรอบรณาการอยกบกจกรรมตางๆ ของ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-23การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

การทำงานโดยเปาหมายสดทายของการจดการความรคอมชดความรของตนเองทรวมกนสรางเองสำหรบ

ใชงานสงเสรมการเกษตรซงเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนจะสรางความรขนใชเองอยตลอดเวลาโดยท

การสรางนนอาจเปนการสรางเพยงบางสวนเปนการสรางผานการทดลองเอาความรจากภายนอกมาปรบปรง

ใหเหมาะสมกบบรบทของตนและทดลองใชงานโดยตองถอวาความรจากภายนอกทไดมานนยงเปนความร

ท“ดบ”อยตองเอามาทำให“สก”ใหพรอมใชในบรบทของตนโดยการเตมความรเชงบรบทลงไปเพอให

มภาษาและแนวคดทสอดคลองกบการดำเนนงานของเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนทมอยเดม

7. การ เรยน ร เพอ การ พฒนา อยาง ตอ เนอง ความรและเทคโนโลยมการพฒนาและเกดการ

เปลยนแปลงอยตลอดเวลาการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรจงตองเสรมการเรยนรเพอการพฒนา

อยางตอเนองใหเหมาะสมสอดคลองกบสภาพการณตางๆทเปลยนแปลงไปเชนการศกษาดงานจากกลมท

ประสบผลสำเรจ การเขารบการอบรมการทดลองสงใหมๆหรอพฒนาผลตภณฑใหมๆ จะชวยกระตนให

เกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนมความตนตวตอการพฒนา

องค ประกอบ ของ การ จดการ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตรในการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรนน มองคประกอบเชนเดยวกบการจดการความร

ในเรองทวไปอนๆทประกอบดวยคนกระบวนการความร และเทคโนโลย ซงทง 3 องคประกอบนจะตอง

เชอมโยงและบรณาการอยางสมดลจงจะทำใหการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรประสบความสำเรจ

แตละองคประกอบมรายละเอยดดงน

1. คน ถอวาเปนองคประกอบทสำคญทสดเพราะเปนแหลงความร และเปนผนำความรไปใชให

เกดประโยชนคนในการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรไดแกเกษตรกรเปาหมายเจาหนาทสงเสรม

และผบรหารและบคคลอนๆทเขามาเกยวของกบการงานสงเสรมการเกษตรโดยกลาวรายละเอยดใน3กลม

ทเกยวของกบการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรโดยตรงไดดงน

1.1เกษตรกรเปาหมายหรอคณกจ(KnowledgePractitioner:KP)ถอเปนบคคลสำคญทเปน

ผปฏบตงานในงานสงเสรมการเกษตรซงรบผดชอบงานหลกในการดำเนนกจกรรมจดการความรโดยรวมกน

กำหนดเปาหมายของการจดการความรของกลมดำเนนการคนหาความรจากภายในกลมเพอนำมาปรบใชให

บรรลเปาหมายทรวมกนกำหนดไว และในกระบวนการปรบใชความรเพอการทำงานนนกมการแลกเปลยน

เรยนรทำการจดบนทกและจดเกบความรไวใชงานในการพฒนากลมและชมชนตอไป

1.2นกสงเสรมการเกษตรในพนท หรอคณอำนวย (Knowledge Facilitator: KF) เปน

ผสงเสรม กระตนใหเกดการแลกเปลยนเรยนร และคอยอำนวยความสะดวกในการจดการความรในกลม

และชมชนทงในเชงกจกรรมการผลตเชงระบบการจดการกลมและชมชน“คณอำนวย”มบทบาทในการเปน

ผจดประกายความคดและการเปนนกเชอมโยงโดยบทบาทท“คณอำนวย”ควรทำคอตองเปนผทเขาไป

จดประกายและกระตนใหเกดการแลกเปลยนเรยนร โดยการตงคำถามทเหมาะสมกบการพฒนากลมและ

ชมชนนนๆเชนปญหากลมและชมชนอยทไหนจะแกไขปญหาและพฒนากลมและชมชนไดอยางไรพรอมทง

สราง“พนท”ของการแลกเปลยนเรยนรโดยทำใหคนทแตกตางหลากหลายเขามาแลกเปลยนเรยนรในพนทนน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-24 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

และมการดำเนนการใหเกดการสนทนาแลกเปลยนดวยเทคนคทเหมาะสมเชนการจดตลาดนดความรเพอ

ใหคณกจนำผลสำเรจทเกดขนมาแลกเปลยนเรยนร ถอดความรจากวธการทำงานไปสความสำเรจ การจด

ทศนศกษาดงานหรอกจกรรมเชญเพอนมาชวย โดยบคคลเหลานนอาจอยภายในหรอภายนอกกลมกได

เพอจะไดเรยนรวธการทำงานจากการเชญมาเลาหรอสาธตและจดเวทชมชนเปนตนนอกจากนนกสงเสรม

การเกษตรยงเปนผประสานเชอมโยงการแลกเปลยนเรยนร เปนการเชอมโยงสมาชกกบสมาชกดวยกน

ชวยใหสมาชกกลมและชมชนเหลานนสรางความสมพนธตอกน เปดเผยความตองการ และแลกเปลยน

ความคดและประสบการณซงกนและกนเพอใหเกดการไหลเวยนหรอแลกเปลยนความรมากขนโดยเฉพาะ

อยางยงความรทเปนภมปญญาทองถนทเปนความรแฝงเรน

1.3เจาหนาทสวนกลางหรอคณเออ (ChiefKnowledgeOfficer:CKO) คอ บคคลสำคญ

ในการสงเสรมใหเกดเปาหมาย/ทศทางของการจดการความร (KnowledgeVision: KV) ในการพฒนา

เกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนทชดเจนและคอยดแลใหมการดำเนนการเปนไปตามเปาหมาย/ทศทาง

ทกำหนดไว โดยเปาหมาย/ทศทางของการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรจะตองสอดคลองกบ

วสยทศนพนธกจและยทธศาสตรขององคกรนอกจากนคณเออยงเปนผททำหนาทในการทำใหการจดการ

ความรเปนสวนหนงของการปฏบตงานสงเสรมการเกษตรตามปกต เปดโอกาสใหทกคนในองคกรไดเปน

“ผนำ” ในการพฒนาวธการทำงานสงเสรมการเกษตรทตนรบผดชอบ และนำประสบการณมาแลกเปลยน

เรยนรกบเพอนรวมงานสรางวฒนธรรมการเอออาทรและแบงปนความร รวมทงทำใหความสำเรจของการ

ใชการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรขององคกรแพรกระจายไปยงสวนอนๆ

2. กระบวนการ ความ ร เปนการบรหารจดการเพอนำความรจากแหลงความรไปใหผใชทเปน

วสาหกจชมชน เพอทำใหเกดการปรบปรง พฒนา และเกดนวตกรรมในการพฒนาเกษตรกรเปาหมาย

กลมและชมชนซงกระบวนการความรประกอบดวยขนตอนหลกๆ3ขนตอนคอการจดหาความรจากแหลง

ความรตางๆการแบงปนความรและการใชหรอเผยแพรความรสวนกรมสงเสรมการเกษตร(2552:5)ได

อธบายถงกระบวนการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรไว 7 ขนตอน ซงไดนำแนวคดทงสองสวน

มาประมวลและสรปกระบวนการความรไดดงน

2.1การจดหาความรจากแหลงความรตางๆ เปนขนตอนของการสำรวจความรทเกษตรกร

เปาหมาย กลมและชมชนมอย หรอการพฒนาและสรางความรใหมโดยวธการตางๆ จากทกษะและความ

สมพนธระหวางคนในกลมและชมชนซงการจดหาความรในการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรนน

แบงเปนขนตอนยอยดงน

2.1.1 การบงชความร ในขนตอนนเปนขนของการบงชความร โดยการสำรวจ จด

ระบบความรเพอใหรวาความรอะไรทตองการอยทใดและอยในรปแบบใดบางซงแหลงความรทสำคญใน

การจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรจะมาจากภมปญญาทองถนหรอความรทมในชมชนกอนถายง

ไมเพยงพอ เหมาะสมสอดคลองกบการพฒนาเกษตรกรเปาหมาย กลมและชมชน จงจะมการสรางและ

แสวงหาความรจากแหลงอน

2.1.2 การสรางและแสวงหาความรคนควาและพฒนาอยางเปนระบบซงอาจเปนความร

ทมอยในชมชนและนอกชมชน ความรดงกลาวยงเปนความรทเรยกวา ความรดบ อาจยงไมเหมาะสม

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-25การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

สอดคลองกบการบรบทของเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนซงยงไมสามารถนำไปใชประโยชนไดทนท

ตองนำไปจดการในขนตอไป

2.1.3การจดองคความรใหเปนระบบโดยการจดแบงประเภทความรจดหมวดหมและ

รวบรวมอยางเปนระบบความรทแสวงหามาจากหลากหลายแหลงและหลากหลายประเภทจำเปนตองมการ

จดองคความรใหเปนระบบเพอสะดวกตอการนำไปปรบใชในงานสงเสรมการเกษตร

2.1.4การประมวลและกลนกรองความรเปนการนำความรทคดสรรมาแลววาเหมาะสม

สอดคลองกบบรบทของเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนมาทำใหเขาใจงาย และสมบรณพรอมนำไปใช

ประโยชนในการพฒนาเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชน

2.1.5การเขาถงความร เมอความรถกนำมากลนกรองทำใหเขาใจงายและสามารถนำ

ไปใชประโยชนไดแลว เกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนกสามารถเขาถงความร และนำความรมาใชงาน

ไดอยางสะดวกและกวางขวางขน

2.2การแบงปนความรเปนการแบงปนแลกเปลยนความรใหแกกนขนตอนนเปนกระบวนการ

สรางความรใหมทมการบนทกขอมลโดยการแปลงความรของสมาชกแตละบคคลออกมาเปนความรชดแจง

และนำความรชดแจงซงมอยในเอกสาร ฐานขอมล คมอ ไปใชแกปญหาจรงในกลมและชมชนทำใหเกด

เปนทกษะใหม เปนความชำนาญในการแกปญหาของงานนนๆ เปนการใชความรรวมกนในกลมและชมชน

การสรางวฒนธรรมใหคนในในกลมและชมชน มความเตมใจทจะแลกเปลยนเรยนรและแบงปนขอมล

ความรจะทำใหมความรและมความเชอมโยงกบความสามารถในการทำงานทดขน ซงจะสงผลถงการเพม

ประสทธภาพและประสทธผลของงานสงเสรมการเกษตร

2.3การใชหรอเผยแพรความรขนตอนนครอบคลมถงการเผยแพรสารสนเทศใหคนในกลม

และชมชนสามารถเขาถงความรในกลมได เพอนำไปใชประโยชนในการตดสนใจและการดำเนนงานในกลม

และชมชนใหประสบผลสำเรจ

กระบวนการความรเกดขนไดรวดเรวและสะดวกยงขนเนองมาจากกระบวนการและเครองมอทใช

ในการจดการความรเปนแกนหลกสำคญ ซงการทจะเลอกใชกระบวนการจดการความรรปแบบใดและใช

เครองมอชนดใดนนจะตองพจารณาถงปจจยตางๆทเกยวของเชนพฤตกรรมหรอลกษณะการทำงานของ

สมาชกวฒนธรรมของกลมและประเภทของความรวาเปนความรชดแจงหรอความรแฝงเรนเปนตน

3. เทคโนโลย ทนำมาใชในการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรเปนเครองมอเพอใหสมาชก

และคนทเกยวของกบการพฒนาสามารถคนหา จดเกบ แลกเปลยน รวมทงนำความรไปใชอยางงาย และ

รวดเรวขน สำหรบการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรนน เกษตรกรเปาหมาย กลมและชมชนม

การใชเทคโนโลยตงแตเทคโนโลยทงายๆ ไมสลบซบซอน เชน การจดบนทกของชมชน จนถงเทคโนโลย

ขนสงการใชสอมลตมเดยตวหนงสอรปภาพสอเสยงสอวดทศนเปนตน

สรปไดวาการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรหมายถงการจดการโดยการรวบรวมสราง

จดระเบยบแลกเปลยนและประยกตใชเพอใหไดประโยชนจากความรดานตางๆทเกยวของกบการพฒนา

เกษตรกรกลมและชมชนนนๆอาจเปนภมปญญาทสงสมสรางขนเองแลวมการถายทอดและการสบทอด

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-26 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

กนเองในชมชนหรออาจนำมาจากชมชนอนโดยทำใหความรนนเกดประโยชนกวางขวางขนดขนตอเกษตรกร

กลมและชมชนเปนกระบวนการนำทนทางปญญาไปสรางมลคาและเพมคณคาโดยใชความรเปนเครองมอ

ในการพฒนา

สวนหลกการจดการความร ประกอบดวยการทำงานรวมกนอยางสรางสรรคของกลมเปาหมาย

ทหลากหลายทกษะและหลากหลายวธคดรวมกนพฒนาวธทำงานเพอพฒนาเกษตรกรเปาหมายกลมและ

ชมชนในรปแบบใหมๆมการดำเนนการแบบบรณาการทดลองและเรยนรการผลตทใชภมปญญาบนฐาน

ทรพยากรทมในทองถนนำเขาความรจากภายนอกมาปรบใชอยางเหมาะสมและใหสอดคลองกบระบบเดม

ทมอยและการเรยนรเพอการพฒนาอยางตอเนองและการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรประกอบ

ไปดวยคนกระบวนการเรยนรและเทคโนโลย

เรอง ท 12.2.2 รป แบบ การ จดการ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตร

การจดการความรมรปแบบในการจดการหลากหลายรปแบบ แลวแตจะปรบใชใหเหมาะสมกบ

องคกร ซงการจะเลอกใชรปแบบใดนนขนกบเปาหมายของการจดการความรทตองการ เชน รปแบบ

การจดการความรปลาทและปลาตะเพยนทใหความสำคญของเปาหมาย เปนการจดการความรตอบสนอง

เปาหมายขององคกรและงาน โดยรปแบบการจดการความรปลาทเปรยบเทยบการจดการความรเปนปลา

ทมหวเปนเปาหมายตวคอการแลกเปลยนเรยนรและหางคอคลงความรทสามารถเขาถงไดงายสวนรปแบบ

ปลาตะเพยนมแมปลาเปนวสยทศนและพนธกจขององคกรใหญ และปลาตวเลกหลายตว คอเปาหมาย

การจดการความรทตอบสนองเปาใหญการจดการความรแตละหนวยงานสามารถปรบไดอยางเหมาะสม

รปแบบการจดการความรควา-ควกและXeroxทเนนการจดการความรอยางเปนกระบวนการและ

แสดงองคประกอบซงมองคประกอบสามมตคองานความรคนและวฒนธรรมองคกรซงความรเชอมโยง

กบวงจรตรงกลางทหมนอยางตอเนองจงตอง“ควา”ความรจากภายนอกและ“ควก”ความรจากภายใน

องคกร และมปจจยสำคญทมผลตอการสรางวฒนธรรมองคกร สำหรบรปแบบXeroxม 6 องคประกอบ

เพอนำไปส“เปาหมาย”ของการจดการความรทองคกรตองการไดแกการจดการเปลยนแปลงและพฤตกรรม

การสอสารกระบวนการและเครองมอการฝกอบรมและการเรยนรการวดผลและการยกยองและใหรางวล

สวนรปแบบการจดการความรประเทศไทย ม 3 รปแบบ คอ เนนความเชอมโยงของการบรหารความร

กบการบรหารเชงยทธศาสตรเนนการใชการสรางเครอขายและเนนระดบปจเจกชน

สำหรบรปแบบการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรเปนรปแบบการจดการความร 3 หวง

กรมสงเสรมการเกษตร โดยในเรองนจะกลาวรายละเอยดเฉพาะรปแบบการจดการความร 3 หวง กรม

สงเสรมการเกษตร ซงนำมาใชในการจดการความรการผลตพชปลอดภยและไดมาตรฐานและการจดการ

ความรในดานวสาหกจชมชน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-27การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

รป แบบ การ จดการ ความ ร แบบ 3 หวง กรม สง เสรม การเกษตร 1. รป แบบ การ จดการ ความ ร 3 หวง กรม สง เสรม การเกษตร ท ใช ใน การ จดการ ความ ร การ ผลต พช

ปลอดภย และ ได มาตรฐานจดเปน3วงซอนคอกลมเกษตรกรกลมเจาหนาทและกลมเจาหนาทสวนกลาง

ทเกยวของแตละกลมมจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรทเนยนไปกบงานเพอพฒนางานใหบรรลเปาหมาย

โ ม เ ด ลKM 3 หวงกรม สง เสรม การเกษตรกรม สง เสรม การเกษตร พ.ศ. 2549

การ เรยน ร ใน การ สง เสรม การ ผลต สนคา เกษตร ท ปลอดภย และ ได มาตรฐาน

1. สรางทม(กลมเรยนร25-30คน/ กลม)2. กลมเรยนรตวเองในดานการผลต และวเคราะหขนตอนการผลตท สำคญทมผลตอความปลอดภย/ คณภาพ3. กลมกำหนดเปาหมายการพฒนา สนคาเกษตรในดาน - ความปลอดภย - คณภาพตามมาตรฐาน/ ขอกำหนดของคคา4. กลมกำหนดการเรยนร)แผนการ ดำเนนงานของกลม)5. ดำเนนการตามแผนการเรยนร6. สรางองคความรของกลม

เจาหนาทสวนกลาง

ทเกยวของ

การเรยนรของจนท.ภายในจงหวด(เวทDM,DWหรอชองทางอน

การเรยนร

ของเกษตรกร

เกษตรกรมการผลตสนคาเกษตรทปลอดภย

ไดมาตรฐาน

เจาหนาทสวนกลาง เจาหนาทจงหวด เกษตรกร เปาหมาย

1. สรางทมแกนนำใน การบรหารเชอมโยง เครอขายในการจดการ ความร2. วเคราะหความรท ตองใชในการสงเสรม3. สบคน/สรางองคความร ทตองใชในการสงเสรม4. สรางชองทางในการ ถายทอดองคความร สทมงานระดบพนท5. สนบสนนการดำเนนงาน สงเสรมระดบพนท

1. สรางทมงานในระดบ จงหวด/อำเภอ2. เรยนรตวเองเพอใหร ถงความพรอมในดาน ความรทตองใชในการ สงเสรม3. กำหนดเปาหมายในการ ทำงานสงเสรม4. กำหนดแผนการเรยนร ทสอดคลองกบความ ตองการของเกษตรกร5. ดำเนนการตามแผนการ เรยนร6. สรางองคความรในการ ทำงาน

ภาพ ท 12.2 รป แบบ การ จดการ ความ ร 3 หวง กรม สง เสรม การเกษตรทมา: ปรบปรงจากสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม(2555)

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-28 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

พรทพย อดมสน (2554: 2-20) ไดอธบายถงการจดการความรของกรมสงเสรมการเกษตรตาม

แนวคดของสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคมและวจารณพานชซงระบวากรมสงเสรมการเกษตร

ไดกำหนดรปแบบการจดการความร โดยเรยกวา โมเดล การ จดการ ความ ร 3 หวง กรม สง เสรม การเกษตร

โดยมรายละเอยดดงน

กรมสงเสรมการเกษตรนำการจดการความรไปใชกบงานประจำเพอไมใหเกดความรสกวาการจดการ

ความรเปนเรองใหมแตเปนสงทอยกบการทำงานของทกคนอยแลวเพยงแตนำมาจดการใหงานบรรลเปาหมาย

และเนยนไปกบงานปกต โดยการใชยทธศาสตรหลกหรอเปาหมายหลกของกรมสงเสรมการเกษตร เปน

ตวเลอกในการจดการความรและเลอกทำเฉพาะบางชนงานกอนแลวจดการความรตาม“หวปลาหรอเปาหมาย”

ทเลอกแลวโดยม“หวปลาใหญหรอเปาหมายหลก”ของการจดการความรคอเพอพฒนาขดความสามารถ

ของเจาหนาทในการสงเสรมใหเกษตรกรมการผลตสนคาเกษตรทปลอดภยและไดมาตรฐาน อนจะสงผล

ใหเกษตรกรมอาชพมนคงและพงตนเองได โดยดำเนนการสงเสรมการเกษตรบนความเชอทวา เกษตรกร

คอ “คณกจ” หรอผปฏบตทมทนความรจากการปฏบต เจาหนาทสงเสรมการเกษตรจงมบทบาทเปน

“คณอำนวย”ทชวยอำนวยความสะดวกและสงเสรมใหเกษตรกรสามารถนำความรทไดจากการแลกเปลยน

เรยนร ไปพฒนาการผลตสนคาเกษตรใหปลอดภยและไดมาตรฐานอนจะสงผลใหเกษตรกรมอาชพมนคง

และพงตนเองไดซงการจดการความรการผลตพชปลอดภยและไดมาตรฐานจดเปน3วงซอนคอ1)กลม

เกษตรกร2)กลมเจาหนาทภายในจงหวดและ3)กลมเจาหนาทสวนกลางทเกยวของทง 3กลม (วง)น

มการแลกเปลยนเรยนร จดการความรระหวางกน ซอนกนอยเปนชนๆ และแตละกลมมการจดกจกรรม

การจดการความรดงน

กลม เกษตรกร:เนองจากเกษตรกรคอ“คณกจ”ทจะตองผลตพชปลอดภยและไดมาตรฐานดงนน

กรมสงเสรมการเกษตรจงใชการจดการความรเปนเครองมอในการดำเนนการสงเสรมการเกษตรโดยดำเนนการ

ในกจกรรมการสรางทมหรอกลมเรยนร โดยการยดเกษตรกรเปนการเรยนร เปนกลมๆ แลวแตหวเรอง

ทสนใจ การเรยนรตวเองและวเคราะหขนตอนการผลตทสำคญ กลมกำหนดเปาหมายการพฒนาสนคา

เกษตรกลมวางแผนการเรยนรของตนเองโดยกำหนดใหสอดคลองกบเปาหมายการพฒนาสนคาเกษตรกลม

ดำเนนการตามแผนการเรยนรทวางไว โดยเจาหนาทสงเสรมการเกษตรในพนทเปนคนอำนวยกระบวนการ

ใหเกดการแลกเปลยนเรยนรตามแผนและการสรางองคความรของกลมโดยการจดบนทกประเดนเรองเลา

ทประสบผลสำเรจมาไวในคลงความรเพอตอยอดและนำไปใชตอไป

กลม เจา หนาท ภายใน จงหวด: มการดำเนนการในกจกรรมการสรางทมงานในระดบจงหวดและ

อำเภอการเรยนรตวเองเพอใหทราบถงความพรอมในดานความรทตองใชในการสงเสรมกำหนดเปาหมาย

ในการทำงานสงเสรมกำหนดแผนการเรยนรทสอดคลองกบความตองการของเกษตรกรและการดำเนนการ

ตามแผนการเรยนรทวางไวโดยสอดแทรกกระบวนการจดการความรหรอวงแลกเปลยนเรยนรระหวางกนเอง

ของเจาหนาทปฏบตงานในแตละพนทเขาไปในเวทการประชมสำนกงานเกษตรอำเภอและการประชมรวมกน

ระหวางสำนกงานเกษตรอำเภอทกอำเภอในจงหวดการสรางองคความรในการทำงานมการถอดองคความร

จากการทำงานขณะเดยวกนในระดบจงหวดอำเภอและตำบลกมการสนบสนนเรองการถอดองคความรของ

ตนเองโดยมพเลยงทมการจดการความรสวนกลางคอยหนนเสรมอย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-29การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

กลม เจา หนาท สวน กลาง ท เกยวของ: มการดำเนนการในกจกรรม สรางทมแกนนำในการบรหาร

เชอมโยงเครอขายในการจดการความร วเคราะหความรทตองใชการสงเสรม สบคนหรอสรางองคความรท

ตองใชในการสงเสรมโดยมกจกรรมวงแลกเปลยนเรยนรรวมกนทงในสงกดกรมและรวมกบเกษตรกรและ

ขามหนวยงานกบองคกรภายนอกและสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคมอยางตอเนองทงอยางเปน

ทางการและไมเปนทางการสรางชองทางในการถายทอดความรหรอสนบสนนงานดานวชาการและประเดน

เกษตรปลอดภยแกทมงานในระดบพนทซงเปนเจาหนาทระดบจงหวดและอำเภอในการนำขอมลความรไป

ปรบใชตอไปและสนบสนนการดำเนนงานสงเสรมระดบพนท

2. รป แบบ การ จดการ ความ ร 3 หวง กรม สง เสรม การเกษตร ท ใช ใน การ จดการ ความ ร ใน ดาน วสาหกจ

ชมชน ของ กรม สง เสรม การเกษตรในอดตชมชนมการ จดการ ความ ร ชมชนโดยการสรางชดความรของตนเอง

ทเรยกวา ภมปญญาชาวบานหรอภมปญญาทองถน ซงมการสบทอดและสงตอกนมาหลายชวคนตอมา

ภาครฐไดใชกระบวนการในการพฒนาททำใหชมชนพงตวเองหรอพงกนเองนอยลงขาดความสามารถในการ

สรางความรของตนเองตองพงพงความรและเทคโนโลยจากภายนอกทำใหเกษตรกรกลมและชมชนซงเปน

เปาหมายของการสงเสรมการเกษตรตองเนนใหชมชนไดรอฟนความรทมอยในชมชนผนวกกบความรจาก

ภายนอกนำมาเปนฐานในการพฒนาเพอนำไปสการพงพาตนเองและพงพากนเองอนจะนำไปสการเปนชมชน

ทเขมแขงความรในงานสงเสรมการเกษตรจงจดเปนความรชมชนอยางหนงการสงเสรมการเกษตรจงไดใช

กระบวนการจดการความรมาเปนเครองมอในการพฒนาไปสเปาหมายดงกลาวและไดใชการจดการความร

และขอมลขาวสารเปนตวชวดหนงในการประเมนศกยภาพของสมาชกกลมและชมชน

ในการสงเสรมการเกษตรนน มหนวยงานทงภาครฐและเอกชนหลายหนวยงานทเขามามสวนรวม

ในการพฒนา โดยกรมสงเสรมการเกษตรเปนหนวยงานทรบผดชอบ เพอใหนกศกษามความเขาใจการ

จดการความรในงานสงเสรมการเกษตรดขนจงนำการจดการความรในดานวสาหกจชมชนของกรมสงเสรม

การเกษตรซงมรปแบบการจดการความรทชดเจนมาเปนตนแบบในการอธบาย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-30 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

กระบวนการ เรยน ร ใน การ ดำเนน งาน วสาหกจ ชมชน ให ม วสาหกจ ชมชน และ เครอ ขาย ม การ บรหาร จดการ

ท เขม แขง และ พงพา ตนเอง ได อยาง ยงยน

1. เรยนรและวเคราะหตนเอง

ตาม7ประเดนหลกในกระบวน

การประเมนศกยภาพ

2.วสาหกจชมชนกำหนด

เปาหมายการพฒนา

3.วสาหกจชมชนกำหนดแผน

การพฒนาวสาหกจชมชน

4. วสาหกจชมชนดำเนนงาน

ตามแผนและมกระบวนการ

เรยนรอยางตอเนอง

5. วสาหกจชมชนสรปบทเรยน/

พฒนาตอยอด/ขยายผลการ

ดำเนนงาน

เจาหนาทผเกยวของ

- พฒนากระบวนการ

เรยนร

- ใชเวทDM,DW

- ใชเวทการประชม

คณะกรรมการ

ประสานฯ

การเรยนรของ

เจาหนาทภายในจงหวดการเรยนรตนเอง

- พฒนากระบวนการ

เรยนรของแตละ

วสาหกจชมชน

วสาหกจชมชน

และเครอขาย

วสาหกจชมชน

มการบรหาร

จดการท

เขมแขงและ

พงพาตนเอง

ไดอยางยงยน

สวนกลาง-เขต จงหวด-อำเภอ วสาหกจชมชน เปาหมาย

1. กำหนดเปาหมายในการดำเนน

งานวสาหกจชมชน

2.วเคราะหความรทตองใชใน

การดำเนนงานวสาหกจชมชน

3.พฒนา/สรางองคความรทใช

ในการดำเนนงานวสาหกจ

ชมชน

4. พฒนาชองทางการสอสารเพอ

ใหเจาหนาทระดบพนทและ

ผทเกยวของเขาถงขาวสาร/

ขอมลไดงายและทวถง

5. สนบสนนการเรยนรการดำเนน

ง า น ให ก บ เ จ า หน า ท แ ล ะ

ผเกยวของ

1. เจาหนาทกำหนดเปาหมายใน

การทำงาน

2. วเคราะหสมรรถนะ/ความร/

ความสามารถทตองใช ใน

การทำงาน

3. เจาหนาทประเมนตนเอง/

สมรรถนะ/ความร /ความ

สามารถในการดำเนนงาน

4. จดกระบวนการพฒนาการ

เรยนรโดยใชเวท DM/DW/

เวทประชมคก.ประสานงาน/

อนๆ

5. ถอดและสรปองคความรใน

การดำเนนงานวสาหกจชมชน

ภาพ ท 12.3 รป แบบ การ จดการ ความ ร ดาน วสาหกจ ชมชน ของ กรม สง เสรม การเกษตรทมา: สำนกงานเลขานการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน(2555)

จากรปแบบการจดการความรของกรมสงเสรมการเกษตรทเรยกวา“โมเดลการจดการความรแบบ

3 หวง กรมสงเสรมการเกษตร” สำนกงานเลขานการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน กรมสงเสรม

การเกษตรไดนำรปแบบดงกลาวไปปรบใชในการจดการความรของวสาหกจชมชนโดยไดจดทำเปนรปแบบ

ตามภาพท12.3ซงมรายละเอยดดงน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-31การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

ในการจดการความรดานวสาหกจชมชนของกรมสงเสรมการเกษตรนนประกอบไปดวยวงกลม3วง

ซอนกนโดยทง3กลม(วง)นมการแลกเปลยนเรยนรจดการความรระหวางกนซอนกนอยเปนชนๆซงไดแก

วสาหกจชมชนกลมเจาหนาทและสวนกลางโดยแตละกลมมการจดกจกรรมการจดการความรดงน

วสาหกจ ชมชน (คณ กจ)มการเรยนรของวสาหกจชมชนดวยตวเองโดย

1. วสาหกจ ชมชน เรยน ร และ วเคราะห ตนเองเพอใหไดรบรศกยภาพและความสามารถของวสาหกจ

ชมชนหรอเครอขายวสาหกจชมชนใน7ประเดนหลกในกระบวนการประเมนศกยภาพไดแก

1)ทศทางของวสาหกจชมชน

2)การวางแผนดำเนนงานของวสาหกจชมชน

3)การบรหารตลาด

4)การจดการความรและขอมลขาวสาร

5)การบรหารสมาชกวสาหกจชมชน

6)กระบวนการจดการสนคาและบรการ

7)ผลลพธการดำเนนงานวสาหกจชมชน

2. วสาหกจ ชมชน กำหนด เปา หมาย การ พฒนา จากการประเมนศกยภาพของวสาหกจชมชนทำให

วสาหกจชมชนไดเรยนรถงศกยภาพใน7ดานทกลาวมาทำใหทราบวายงมความออนดอยในประเดนใดม

ประเดนใดตองไดรบการพฒนาจงนำไปกำหนดเปนเปาหมายของการพฒนา

3. วสาหกจ ชมชน กำหนด แผนการ พฒนา วสาหกจ ชมชน วสาหกจชมชนนำขอมลจากผลการ

ประเมนมาวางแผนพฒนาโดยนำประเดนทยงมความออนดอยอยมาพจารณาวาวสาหกจชมชนมประเดนใด

ทยงตองไดรบการพฒนาและควรจะเรยนรเพมเตมในเรองอะไรซงวธการเรยนรในระยะนอาจจะไปเรยนร

จากโลกภายนอก เชน การไปศกษาดงานจากวสาหกจชมชนอนๆ ทประสบความสำเรจ หรอแหลงเรยนร

ทเกยวของกบประเดนการพฒนาของวสาหกจชมชน แลวนำความรทไดมาสรางสรรคกจกรรมและพฒนา

แผนของวสาหกจชมชนเอง โดยจดกระบวนการเรยนรในลกษณะเวทชมชนเพอกำหนดทศทางและแผน

วสาหกจชมชนเปนการกำหนดวถชวตตวเองโดยอาศยขอมลทมอยแลวและจากการศกษาดงานมาประกอบ

การวางแผนวสาหกจชมชน

4. วสาหกจ ชมชน ดำเนน งาน ตาม แผน และ ม กระบวนการ เรยน ร อยาง ตอ เนอง วสาหกจชมชนนำ

แผนการพฒนาทไดกำหนดไวมาสการดำเนนการ ซงในชวงเวลาของการดำเนนการนน จะเปนการเรยนร

จากการไดปฏบตจรง และถาเกดปญหาจากการปฏบตจรง กอาจมการเรยนรโดยวธการทเรยกวาเพอน

ชวยเพอนคนททำไดดกวากจะมาแลกเปลยนเรยนรกน

5. วสาหกจ ชมชน สรป บท เรยน/พฒนา ตอย อด/ขยาย ผล การ ดำเนน งาน ในการดำเนนการของ

วสาหกจชมชนนนสงทสำคญประการหนงของการจดการความรวสาหกจชมชนคอการเรยนรรวมกนหลงจาก

เสรจงาน เปนการทบทวนจากสงทไดดำเนนการผานมาวา ไดบทเรยนอะไรบาง สงใดททำไดด สงใดทตอง

มการปรบปรงแกไข สมาชกแตละคนไดเรยนรอะไรบาง และมกจกรรมใดทตองมการพฒนาตอยอดและ

ขยายผลการดำเนนงานออกไป ทงนวสาหกจชมชนอาจขยายงานออกเปนเครอขายการผลตทมกจกรรม

มากขน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-32 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

กลม เจา หนาท ภายใน จงหวด (คณ อำนวย)มการจดการความรในดานวสาหกจชมชนดงน1. เจา หนาท กำหนด เปา หมาย ใน การ ทำงานในเรองเกยวกบการสงเสรมวสาหกจชมชนทรบผดชอบ

ทงนเปาหมายในการทำงานตองมความเหมาะสมสอดคลองกบศกยภาพของวสาหกจชมชน2. วเคราะห สมรรถนะ ความ ร และ ความ สามารถ ท ตอง ใช ใน การ ทำงานเจาหนาทตองเรยนรตนเอง

เชนเดยวกนกบวสาหกจชมชนโดยวเคราะหสมรรถนะความรและความสามารถทตองใชในการทำงานพฒนาวสาหกจชมชนนนวาตนเองมความรความสามารถในการสงเสรมวสาหกจชมชนทรบผดชอบอะไรบาง

3. เจา หนาท ประเมน ตนเอง สมรรถนะ ความ ร และ ความ สามารถ ใน การ ดำเนน งานจากการเรยนร ตนเองโดยการวเคราะหสมรรถนะความรและความสามารถในการดำเนนงานวามอะไรบางแลวเจาหนาทตองนำมาประเมนตนเองวาสมรรถนะความรและความสามารถในการดำเนนงานทมอยนน เพยงพอ เหมาะสม และยงขาดในประเดนใดบาง ถายงขาดอย เจาหนาทตองไปเรยนรจากภายนอกอาจเปนภายในหนวยงานเพอนรวมงานหรอแหลงความรอนๆทมองคความรเหมาะสมสอดคลองกบการพฒนาวสาหกจชมชน

4. จด กระบวนการ พฒนาการ เรยน ร โดย ใช เวท การ ประชม มการสอดแทรกกระบวนการจดการความร/วงแลกเปลยนเรยนรระหวางกนเองของเจาหนาทปฏบตงานในแตละพนทเขาไปในเวทประจำของสำนกเกษตรจงหวด เชน เวทประจำเดอนระดบจงหวด (DW) เวทประจำเดอนระดบอำเภอ (DM) เวท การประชมคณะกรรมการประสานงานวสาหกจชมชนและชองทางอนๆในงานประจำ

5. ถอด และ สรป องค ความ ร ใน การ ดำเนน งาน วสาหกจ ชมชน ถอดและสรปองคความรในการ ดำเนนงานวสาหกจชมชนโดยเจาหนาทนำเรองราวทไปปฏบตงานมาเลา แลกเปลยนเรยนรกน เพอถอด บทเรยนและตอยอดความรในการทำงานโดยมพเลยงทมKMสวนกลางคอยหนนเสรมอย

เจา หนาท สวน กลาง และ ทม KM (Knowledge Management) (คณ เออ)มการจดการความรในดานวสาหกจชมชนโดยพฒนากระบวนการเรยนรดงน

1. กำหนด เปา หมาย ใน การ ดำเนน งาน วสาหกจ ชมชน เจาหนาทสวนกลางและทม KMกำหนด เปาหมายในการดำเนนงานวสาหกจชมชนเพอเปนตวบงบอกทศทางในการพฒนาวสาหกจชมชน

2. วเคราะห ความ ร ท ตอง ใช ใน การ ดำเนน งาน วสาหกจ ชมชน เจาหนาทสวนกลางและทม KM ตองศกษาวเคราะหวาองคกรมองคความรอะไรบางทเกยวของกบการสงเสรมวสาหกจชมชนมองคความรเพยงพอเหมาะสมกบการพฒนาวสาหกจชมชนหรอไมถาไมเพยงพอยงขาดอะไรบาง

3. พฒนา/สราง องค ความ ร ท ใช ใน การ ดำเนน งาน วสาหกจ ชมชนในกรณทยงมความรในการพฒนาวสาหกจชมชนไมเพยงพอหรอไมเหมาะสมสอดคลองกบสภาพปญหาของวสาหกจชมชนเจาหนาทสวนกลางและทมKMตองพฒนา/สรางองคความรทใชในการดำเนนงานวสาหกจชมชนเพอใชในการสงเสรมวสาหกจชมชน

4. พฒนา ชอง ทางการ สอสาร เพอ ให เจา หนาท ระดบ พนท และ ผ เกยวของ เขา ถง ขอมล ขาวสาร ได งาย

และ ทว ถง เชนการจดทำสอสงพมพสอวดทศนการจดเวทประชมแลกเปลยนเรยนรวสาหกจชมชนและการเปดเวบไซตเปนตน

5. สนบสนน การ เรยน ร การ ดำเนน งาน ให กบ เจา หนาท และ ผ เกยวของ มกจกรรมวงแลกเปลยน เรยนรรวมกนทงในหนวยงานและขามหนวยงาน ทตองสนบสนนงานดานวชาการ และประเดนวสาหกจ

ชมชน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-33การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

ปจจย ท ทำให เกด ความ เคลอนไหว ดาน การ จดการ ความ ร ของ วสาหกจ ชมชน ท สามารถ ส เปา หมาย ไดจากกระบวนการเรยนรในการดำเนนงานวสาหกจชมชนทกลาวมาจะเหนวาปจจยสำคญททำใหเกด

ความเคลอนไหวดานการจดการความรของวสาหกจชมชนทสามารถสเปาหมายไดไดแก

1. การ ม เปา หมาย รวม กน หรอ วสย ทศน รวม กน ใน การ จดการ ความ ร คอ วสาหกจชมชนและ

เครอขายวสาหกจชมชนมการบรหารจดการทเขมแขงและพงพาตนเองไดอยางยงยน

2. การ แลก เปลยน เรยน ร เปนก ลม และ ตอง เนยน ไป กบ งาน สามารถทจะนำความรทไดจากการ

แลกเปลยนไปพฒนางานใหบรรลเปาหมายการจดการความรในดานวสาหกจชมชน

3. การ จดการ ความ ร ท สอด ประสาน กน ใน แตละ ชนในขณะทวสาหกจชมชนเรยนรเพอการพฒนา

ตนเองและกำหนดแผนในการพฒนา เจาหนาทสงเสรม จดใหกลมไดเรยนรตวเองในดานวสาหกจชมชน

มการวเคราะหปญหาสำคญทมผลตอการพฒนาวสาหกจชมชนใหกลมไดกำหนดเปาหมายการพฒนาวสาหกจ

ชมชน แลวใหกลมวางแผนการเรยนรของตนเอง โดยเจาหนาทสงเสรมการเกษตรในพนทเปนคนอำนวย

กระบวนการใหเกดการแลกเปลยนเรยนรตามแผนและเกดการบนทกองคความรของกลมเพอนำไปใชได

สำหรบสวนกลางกสนบสนนใหเกดกระบวนการเรยนร

4. การ ให ความ สำคญ กบ การ เรยน ร ท เกด จาก การ ปฏบต จรง เปนวงจรการเรยนรทเกดขนทก

ขนตอนของการปฏบตงานโดยเกดเปนวงจรการเรยนรกอนระหวางและหลงทำ

5. การ ประเมน ศกยภาพ วสาหกจ ชมชน เพอ นำ ไป ส การ พฒนาบอยครงทเจาหนาทมกจะมองเหน

แตปญหาของวสาหกจชมชน จนมองขามศกยภาพทวสาหกจชมชนมอย ในกระบวนการจดการความรท

เรมจากการเรยนรตนเองทำใหทราบถงศกยภาพทมอยวา ทจรงแลวเรากมความร อาจเปนความรทฝงลก

ในตวคนภมปญญาดงเดมของปยาตายายทสามารถนำไปปรบใชกบวสาหกจชมชนไดไมจำเปนตองพงพา

ความรหรอเทคโนโลยจากภายนอกอยางเดยว

6. การ ให ความ สำคญ กบ กระบวนการ จดการ ความ ร พอๆ กบ เปา หมาย ของ วสาหกจ ชมชนการจดการ

ความรในดานวสาหกจชมชนทกลาวมามงเนนกระบวนการเรยนรของกลมคนทเกยวของกบวสาหกจชมชน

มากกวาการสงเสรมใหวสาหกจชมชนไปสเปาหมายอยางเดยว

สรปไดวารปแบบการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรเปนรปแบบการจดการความร3หวง

กรมสงเสรมการเกษตรทนำมาใชในการจดการความรการผลตพชปลอดภยและไดมาตรฐานและการจดการ

ความรในดานวสาหกจชมชนประกอบไปดวยวงกลม3วงซอนกนโดยทง3กลม(วง)นมการแลกเปลยนเรยนร

จดการความรระหวางกน ซอนกนอยเปนชนๆ โดยแตละกลมมการจดกจกรรมการจดการความรทมความ

เชอมโยงกนทงนมปจจยททำใหเกดความเคลอนไหวดานการจดการความรของวสาหกจชมชนทสามารถส

เปาหมายไดหลายปจจยไดแกการมเปาหมายรวมกนการแลกเปลยนเรยนรเปนกลมและตองเนยนไปกบงาน

การจดการความรทสอดประสานกนในแตละชน การใหความสำคญกบการเรยนรทเกดจากการปฏบตจรง

การประเมนศกยภาพวสาหกจชมชนเพอนำไปสการพฒนา และการใหความสำคญกบกระบวนการจดการ

ความรอยางไรกตามการจดการความรไมไดมรปแบบเดยวการจะใชเลอกใชรปแบบใดนนขนกบเปาหมาย

ของการจดการความรทตองการ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-34 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

เรอง ท 12.2.3 ปจจย ท เกยวของ และ แนวทาง ใน การ จดการ ความ ร

ใน งาน สง เสรม การเกษตร

ในการจดการความรในการสงเสรมการเกษตรนกสงเสรมการเกษตรจำเปนตองมความรความเขาใจ

ในเรองปจจยสำคญทเกยวของกบการจดการความร และแนวทางในการจดการความร ซงมรายละเอยด

ดงน

ปจจย ท เกยวของ กบ การ จดการ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตรการสงเสรมการเกษตรเปนการสงเสรมกจกรรมการประกอบการทเกยวกบกจกรรมอาชพการเกษตร

การทำมาหากนเพอความอยรอดของคนในชมชนซงเปนกจกรรมสำคญททำใหเกษตรกรเปาหมายกลมและ

ชมชนเกดการพงพาตนเองอยางยงยนโดยการจดการความรเพอนำความรมาใชประโยชนในกจกรรมอาชพ

การเกษตรนนจำเปนตองมแหลงความรและการจดการความรทดโดยมปจจยในดานตางๆเขามาเกยวของ

กบความสำเรจหรอลมเหลวของการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรหลายประการดงน

1. เปา หมายความ ร (Knowledge Vision) หรอ หวขอ ความ ร เปนปจจยสำคญประการแรกทสงผล

ตอการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรการกำหนดทศทางทจะไปถงหรอหวขอความรอยางชดเจน

และมาจากกระบวนการมสวนรวมของเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนจะทำใหกลมและชมชนนนสามารถ

จดการความรไดอยางสมฤทธผล

2. ลกษณะ ความ ร ในการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรนน ความรควรมลกษณะทเปน

ความรในเชงปฏบต เพอตอบปญหาบางอยางในเชงปฏบตของคนในกลมและชมชน ซงใชในการประกอบ

อาชพการทำมาหากนและการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงผลใหเกด“สมฤทธผล”ของความรนนๆ

3. ฐาน ความ ร ควรมาจากทรพยากรในชมชนทงทเปนภมปญญาทองถนซงเปนความรทสะสมมา

ของคนในชมชนหรอทรพยากรอนๆ ซงเปนปจจยหนงทสำคญและทำใหการจดการความรเกดการเรยนร

รวมกนนำไปสความยงยนไดดงเชนศนยกลางชมชนตำบลบางเจาฉาอ.โพธทองจ.อางทองมภมปญญา

การจกสานเปนภมปญญาในทองถน เปนความรในชมชนทมการพฒนาตอยอดจนทำใหชมชนมอาชพและ

รายได

4. แหลง ความ ร ท สามารถ เขา ถง ถายทอด และ แลก เปลยน ได สะดวก เปนอกปจจยหนงทเออใหการ

จดการความรในงานสงเสรมการเกษตรบรรลเปาหมายเชนการมศนยเรยนรในชมชนการมโรงเรยนเกษตรกร

ทำใหคนในชมชนเขามาเรยนรไดตลอดเวลา

5. สมาชก ใน กลม และ สมาชก ชมชน เปนคนทเกยวของกบการจดการความรในงานสงเสรม

การเกษตรโดยตรง โดยเฉพาะสมาชกกลมและสมาชกชมชนทเปนคณกจ ควรเปนผทตงใจใฝร และ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-35การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

กระตอรอรนทจะแลกเปลยนเรยนรเปดใจทจะรบเอาความรใหมๆมาปรบใชใหเกดประโยชนขณะเดยวกน

กพรอมทจะใหความรทตวเองมอยแกผอนไปใชประโยชน

6. ผนำ กลม และ ผนำ ชมชน นอกจากเปนผทตงใจใฝร และกระตอรอรนทจะแลกเปลยนเรยนร

เปดใจทจะรบเอาความรใหมๆ มาปรบใชใหเกดประโยชนแลว ควรมทกษะในการจดกระบวนการเรยนร

เชนทกษะการเปนวทยากรกระบวนการการสรปบทเรยนและการนำเสนอผลการเรยนรตอกลม

7. เจา หนาท สง เสรม การเกษตรซงทำหนาทเปนคณอำนวยหรอเปนวทยากรกระบวนการควรทจะ

ตองเขาใจและมทกษะในการเออใหเกดกระบวนการจดการความรหมนแสวงหาความรเพอมาใชแลกเปลยน

และเสรมเตมเตมใหกบสมาชกกลมและชมชน สำหรบผบรหารกควรมสวนรวมและสนบสนนทรพยากร

ทกดานในกจกรรมสรางความร

8. เทคโนโลย และ กระบวนการ จดการ ความ ร ทเออและสามารถสนบสนนการทำงานและการเรยนร

ของสมาชกรวมทง เออตอการจดการขอมลสารสนเทศองคความร กอใหเกดความสะดวกรวดเรวและ

งายตอการใชงานทงนการเลอกใชกระบวนการและเครองมอขนกบชนดของความรทกลมและชมชนตองการ

ลกษณะของสมาชกลกษณะของกลมและชมชนลกษณะการทำงานวฒนธรรมองคกรและทรพยากรทมอย

9. บรรยากาศ และ วฒนธรรม การ ทำงาน ของ กลม และ ชมชนทเออใหเกดการแลกเปลยนเรยนรใน

ระหวางสมาชกและกบเจาหนาทสงเสรมการเกษตรจะทำใหการจดการความรสความสำเรจได

10. การ ม เครอ ขาย ภาค และ ชม ทางใน การ แลก เปลยน เรยน ร ท หลาก หลายจะทำใหความรสามารถแพร

กระจายถงกนและกนไดเรวและทวถงมากขน ดงเชนกรณของศนยกลางชมชนตำบลบางเจาฉา อ.โพธทอง

จ.อางทองซงมสมาชกเครอขายวสาหกจชมชนจำนวนมากมการเชอมโยงเครอขายทงภายในและภายนอก

ชมชนจงทำใหเกดการแลกเปลยนเรยนรถงกนไดอยางทวถงและรวดเรว

11. การ สนบสนน ของ องคกร ปกครอง สวน ทอง ถนการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรถา

ไดรบการสนบสนนจากองคกรปกครองสวนทองถนจะสงผลใหการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรไป

สเปาหมายไดเชนการสนบสนนจากองคการบรหารสวนตำบลในการทำหลกสตรทองถนการตงพพธภณฑ

เปนแหลงเรยนรการศกษาวจยชมชนเปนตน

12. การ ประเมน ผล การ จดการ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตร เพอใหทราบวาการดำเนนการได

บรรลเปาหมายทตงไวหรอไมดงเชนการจดการความรของวสาหกจชมชนไดมการกำหนดตวชวดการประเมน

ความเขมแขงของวสาหกจชมชนซงเปนเปาหมายของการจดการความรและมการนำผลของการประเมนมาใช

ในการปรบปรงแผนและการดำเนนการใหดขนในโอกาสตอไป

แนวทาง ใน การ จดการ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตร จากสภาพปญหาและปจจยทกยวของกบการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรสามารถนำมา

กำหนดแนวทางสำคญในการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรไดดงน

1. สง เสรม การ ม สวน รวม ของ ทก ฝาย ท เกยวของ กบ กลม และ ชมชนการจดการความรในงานสงเสรม

การเกษตรควรเปดโอกาสใหทกภาคสวนเขามามสวนรวมในการจดการความร โดยเรมตงแตรวมกำหนด

เปาหมายรวมหรอวสยทศนรวมรวมวางแผนรวมปฏบตตามแผนรวมประเมนผลและรวมรบผลประโยชน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-36 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

ทงน ความรวมมอรวมใจกนของเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนในการสรางและใชความรทองถนเพอ

แกปญหาและพฒนาชวตโดยม“การจดการความร”เปนกลไกสำคญจะทำใหเกดการพฒนากลมและชมชน

เปาหมายไปสผลสำเรจได

2. การ จดการ ความ ร ใน งาน สง เสรม การเกษตร ควร จดการ อย บน ฐาน ทรพยากร ท ม อย ใน ทอง ถน

โดยเฉพาะภมปญญาทองถนทมการสบทอดตอกนมา เปนความรทมอยในชมชนและสามารถใชไดดกบ

ทองถนขณะเดยวกนกตองแสวงหาความรจากภายนอกทสามารถนำมาปรบใชกบกลมและชมชนทดำเนนการ

สงเสรมอยไดอยางเหมาะสม

3. การ คนหา ความ ร ตองคนหาความรทซกซอนอยในพนท และดงออกมาใชประโยชนกบกลม

และชมชน เชนการคนหาวธปฏบตทเปนเลศหรอผรตางๆ ในชมชนจะทำใหเกษตรกรเปาหมายกลมและ

ชมชนพงพาตนเองมากกวาพงพาภายนอก

4. การ ขยาย ผล และ การ ตอย อด ความ ร ความรทไดรบการกลนกรองและจดระบบเพอนำมาใช

ประโยชนไดแลวควรมการนำความรมาปรบใชใหเกดประโยชนเมอสภาพแวดลอมและกาลเวลาเปลยนแปลง

ไปควรมการปรบปรงการพฒนาหรอสรางความรใหมๆเพมเตมขนใชงานใหสอดคลองกบสภาวะแวดลอม

ของตนทำใหสามารถดำเนนชวตประจำวนได

5. การ ปรบ วธ การ และ เนอหา สาระ ท จะ ทำการ ถายทอด ใหสอดคลองกบวถชวตและกระแสการ

เปลยนแปลงทเขามาของสงคมภายนอกใหมากขน เชน รวมมอกบโรงเรยนใหมสวนรวมในการถายทอดให

เดกทอยในวยเรยนนำภมปญญาทองถน/ความรชมชนทมประโยชนบรรจในหลกสตรทองถน

6. ปรบ เปลยน วฒนธรรม การ ทำงาน ใน กลม และ ชมชน เปนการสรางวฒนธรรมการแลกเปลยน

เรยนรใหเกดขนในกลมและชมชนทำใหสมาชกสามารถแลกเปลยนเรยนรในการทำงานปกตจนตดเปนนสย

การจดการความรจะเกดขนไดตอเมอวฒนธรรมการทำงานของสมาชกในกลมและชมชนปรบเปลยนมาสการ

มการศกษาคนควาเรยนรตลอดชวตยอมรบฟงความคดเหนของคนอนและมความขยนอดทน

7. การ จด กระบวนการ เรยน ร อยาง ตอ เนอง โดยใหความสำคญกบกระบวนการจดการความร

มากกวาผลทเกดขน การมการเรยนรอยางตอเนองทำใหเกลยวความรถกขบเคลอนและนำมาใชประโยชน

ไดตลอดเวลา

8. การ จดการ ความ ร อยาง บรณาการ โดยมการบรณาการเนอหาและวธการจดการความรให

เหมาะสมสอดคลองกบบรบทของสมาชกกลมและชมชนอาจใชเทคนคการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

ทำใหเกดการบรณาการงานปกตของเจาหนาทพนททงในดานการประสานงานหนวยวชาการและการปฏบตงาน

จากนกวจยภายนอกเพอใหกระบวนการจดการความรเดนไปได

9. เนน ใช วธ การ จดการ ความ ร จาก การ ได ปฏบต จรง (Learning by Doing) ในการจดการความร

ของเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนนน การทสมาชกไดลองปฏบตจรงจะทำใหสามารถเรยนรไดดกวา

การสอนกนอยางเดยว

10. จด ทำ ระบบ ฐาน ขอมล ให เออ ตอ การ เกบ และ การนำ มา ใช ประโยชน ในการจดการความรใน

งานสงเสรมการเกษตรควรมการจดบนทกความรเปนลายลกษณอกษรการถายทอดความรเปนลกษณะ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-37การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

บอกเลาปากเปลาทำใหยากแกการจดทำเปนหมวดหมและศกษาตอไปในระยะยาวความรบางเรองสญหาย

ไปพรอมกบการเสยชวตของผรหรอปราชญจงไมกอใหเกดการถายทอดความรตอไปในชมชน

11. การ ม ผ กระตน หรอ ประสาน ในการจดการความรใหประสบความสำเรจ ควรมผกระตนหรอ

ประสานและตดตามการจดการความรในเกษตรกรเปาหมาย กลมและชมชน คอยใหคำปรกษา ชแนะ

ชวยแกปญหาใหสมาชกกลมและชมชนขณะกำลงดำเนนการอย

12. กระตน ให ม การ สราง เครอ ขาย การ เรยน ร ในกลมสมาชก และเครอขายกบภายนอก เพอจะได

เปนแหลงความรและแลกเปลยนความรระหวางกนและกนทำใหความรมการแพรขยายไดอยางทวถงและ

รวดเรวเกดการพฒนาการของความรอยางตอเนอง

13. ใช กระบวนการ วจย เชง ปฏบต การ แบบ ม สวน รวม เปน ตว ขบ เคลอนกระบวนการจดการความร

ในงานสงเสรมการเกษตรการจดการความรในลกษณะการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมซงมการตงโจทย

วจยทตรงกบประเดนของชมชนผเขามามสวนรวมจะใหความสนใจเปนอยางด รวมทงการเกบขอมลและ

การนำไปสการสรปทดจะมสวนชวยเกดการแลกเปลยนเรยนรและนำไปสการเกบและเผยแพรความร

14. การ จดการ ความ ร ท สอด แทรก ไป กบ การ ทำงาน ปกต ทเรยกวาเปนการจดการความรทเนยนไป

กบเนองาน กอใหเกดการพฒนางานพฒนาตนเอง และองคกร ทำใหรสกวาการจดการความรไมไดเพม

ภาระงานใหกบเจาหนาททปฏบตงานสงเสรมวสาหกจชมชน

จากทกลาวมาสรปไดวา ปจจยทเกยวของกบการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรมหลาย

ประการ ไดแก เปาหมายความร (knowledgevision)หรอหวขอความร ลกษณะความร ฐานความรทมา

จากทรพยากรในชมชนแหลงความรทสามารถเขาถงถายทอดและแลกเปลยนไดสมาชกในกลมและชมชน

ผนำกลมและชมชนเจาหนาทสงเสรมการเกษตรเทคโนโลยและกระบวนการจดการความรบรรยากาศและ

วฒนธรรมการทำงานของเกษตรกรเปาหมายกลมและชมชนการมเครอขายภาคและชมทางในการแลกเปลยน

เรยนรการสนบสนนขององคกรปกครองสวนทองถนและการประเมนผลการจดการความรในกลมและชมชน

สวนแนวทางสำคญในการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรมหลายประการไดแกการสงเสรมการม

สวนรวมของทกฝายทเกยวของการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตรควรจดการอยบนฐานทรพยากร

ทมอยในทองถน การคนหาความร การขยายผลและการตอยอดความร การปรบวธการและเนอหาสาระท

จะทำการถายทอดปรบเปลยนวฒนธรรมการทำงานการจดกระบวนการเรยนรอยางตอเนอง การจดการ

ความรอยางบรณาการ เนนใชวธการจดการความรจากการไดปฏบตจรง จดทำระบบฐานขอมลใหเออตอ

การเกบและการนำมาใชประโยชนการมผกระตนหรอประสานมการกระตนใหมการสรางเครอขายการเรยนร

ใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเปนตวขบเคลอนและการจดการความรทสอดแทรกไปกบ

การทำงานปกต

หลง จาก ศกษา เนอหา สาระ ตอน ท 12.2 แลว โปรด ปฏบต กจกรรม 12.2

ใน แนว การ ศกษา หนวย ท 12 ตอน ท 12.2

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-38 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

ตอน ท 12.3

สารสนเทศ ใน งาน สง เสรม การเกษตร

โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท12.3แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละตอน

หว เรองเรองท12.3.1 แนวคดเกยวกบสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

เรองท12.3.2 ประเภทของสารสนเทศหลกการและรปแบบการใชสารสนเทศในงานสงเสรม

การเกษตร

เรองท12.3.3 การนำสารสนเทศไปใชประโยชนในงานสงเสรมการเกษตร

แนวคด1. สารสนเทศเปนขอมลทผานการประมวลผลใหสามารถนำไปใชประโยชนไดตามตองการ

ทงนขอมลของผใชคนหนงอาจเปนสารสนเทศของผใชอกคนหนงได โดยสารสนเทศทด

ตองมลกษณะถกตองเพราะจะมผลกระทบตอการตดสนใจวางแผนปฏบตงานครบถวน

สมบรณประหยดโดยเสยคาใชจายในการผลตและรวบรวมตำเชอถอไดตรงกบความ

ตองการของผใชเขาใจงายไมซบซอนยงยากทนการณและตรวจสอบความถกตองได

2. สารสนเทศทางการเกษตรมบทบาทสำคญตอกระบวนการพฒนาความรของเกษตรกรซง

มรปแบบการนำสารสนเทศไปใชสงเสรมความรใหแกเกษตรกรไดหลายลกษณะ ไดแก

การทเกษตรกรรอรบขอมลและสารสนเทศทางการเกษตรจากนกสงเสรมรบจากสอตางๆ

รบโดยเกษตรกรเขาถงดวยตนเอง รบโดยใชหลายๆ วธผสมผสานกน โดยผานศนย

ถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำตำบลและการทเกษตรกรมการแลกเปลยนขอมล

และสารสนเทศกนเอง

3. นกสงเสรมการเกษตรทงภาครฐและภาคเอกชนสามารถนำขอมลและสารสนเทศทาง

การเกษตรประเภทตางๆมาใชประโยชนในงานสงเสรมการเกษตรโดยใชในการกำหนด

นโยบายวางแผนและดำเนนการสงเสรมการเกษตร

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-39การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

วตถประสงคเมอศกษาตอนท12.3จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายแนวคดเกยวกบสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตรได

2. อธบายประเภทของสารสนเทศ หลกการและรปแบบการใชสารสนเทศในงานสงเสรม

การเกษตรได

3. อธบายการนำสารสนเทศไปใชในงานสงเสรมการเกษตรได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-40 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

เรอง ท 12.3.1 แนวคด เกยว กบ สารสนเทศ ใน งาน สง เสรม การเกษตร

ในปจจบนสารสนเทศถอเปนปจจยสำคญในการพฒนาประเทศ โดยสารสนเทศไดกลายเปน

ทรพยากรทสำคญของสงคมเชนเดยวกบอาหารและพลงงาน เปนทรพยากรสำคญของสงคมเกษตรกรรม

และสงคมอตสาหกรรม สารสนเทศไดเขามามบทบาทในทกดานมการใชสารสนเทศเปนเครองมอในการ

พฒนาโดยประยกตใชในงานตางๆทงการศกษาธรกจการบรการอตสาหกรรมและการเกษตรไมวาจะเปน

ภาครฐและภาคเอกชน ไดมการนำสารสนเทศเขามาใชอยางกวางขวางสารสนเทศไดเขามาเปนกลไกสำคญ

ของความเจรญกาวหนาขององคการ หนวยงานและสงคมมนษยตระหนกถงคณคาของสารสนเทศวาจะ

สามารถกอใหเกดประโยชนไดอยางมหาศาล

ความ หมาย ของ ขอมล และ สารสนเทศจากทกลาวมาในตอนตน ไดใหความหมายขอมล (data) วา เปนขอมลดบเกยวกบขอเทจจรง

เหตการณหรอปรากฏการณธรรมชาตซงอาจเปนรปภาพทสอความหมายขอความพรรณนาบรรยายหรอ

ตวเลขตางๆทคนหาหรอรวบรวมมาจากการสงเกต การวด หรอจากเอกสารคำบอกเลาทมการบนทกไว

แตยงไมไดผานการประมวลผลและแปลความขอมลจงมไดบงบอกความหมายใดๆ

สวนสารสนเทศ (information) เปนขอมลทผานกระบวนการสงเคราะห วเคราะห และปรบแตง

จนชดเจนมแบบแผนสามารถเขาใจในเนอหาของเนอความนนและนำมาใชประโยชนในการบรหารจดการ

และตดสนใจได มบรบทและความหมายซงเกดจากความเชอ สามญสำนก หรอประสบการณของผใช

สารสนเทศนนๆโดยมกอยในรปของขอมลทวดไดหรอจบตองไดทงนสารสนเทศอาจมขอจำกดในเรองชวง

เวลาทใชและขอบขายของงานทจะนำมาใช เชน สารสนเทศหนงๆ อาจมคณคาสำหรบคนกลมหนง แตอาจ

ไรคาสำหรบคนอกกลมหนงกไดและสารสนเทศทเคยไรคาสำหรบคนกลมหนงนนอาจกลบมามคณคาใหม

ในภายหลงไดดงนนการกำหนดคณคาของสารสนเทศจงขนอยกบความตรงตอความตองการในการใชงาน

จะเหนวา คำวาสารสนเทศ (information)มความหมายใกลเคยงกบคำวาขอมล โดยสารานกรม

วทยาการคอมพวเตอรไดใหความหมายของขอมลและสารสนเทศไวคลายคลงกนวาขอมลจดเปนขอเทจจรง

หรอเชอกนวาหรอกลาวกนวาเปนขอเทจจรงอนเปนผลมาจากการสงเกตปรากฏการณทางกายภาพในขณะท

สารสนเทศนนเปนการนำขอมลจำนวนหนงมารวมเขาดวยกนเพอการใชประโยชนซงกเทากบมการรวมผใช

เขามาดวยนอกจากนนสารสนเทศยงหมายรวมถงประสทธภาพในการใชประโยชนจากสารสนเทศคณคาของ

สารสนเทศจงเปนเรองสำคญการทจะบงชวาขอมลใดจดเปนสารสนเทศกยอมขนอยกบองคประกอบตางๆคอ

สถานการณ เวลาผใชหรอผตดสนใจภมหลงและประวตของผตดสนใจดงนนสารสนเทศในสถานการณ

หนงๆ อาจเปนขอมลหากนำไปใชในสถานการณทแตกตางออกไป (Encyclopedia of Computer

Science,1993อางถงในสมพรพทธาพทกษผล2539)

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-41การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

จากการใหความหมายขางตน จงกลาวไดวา ขอมลเปนขอเทจจรงเหตการณ หรอปรากฏการณ

ธรรมชาตทมการรวบรวมมาอาจอยในรปของภาพขอความพรรณนา/บรรยายหรอตวเลขตางๆหรอเสยง

สวนสารสนเทศนนเปนการนำขอมลมาประมวลอนเปนกระบวนการในการเพมคณคาใหกบขอมลนนๆทำให

สามารถนำไปใชประโยชนไดความแตกตางระหวางขอมลและสารสนเทศนนขนอยกบผใชและสถานการณ

ทเกดขน ขอมลของผใชคนหนงอาจเปนสารสนเทศของผใชอกคนหนงได จงกลาวไดวาสารสนเทศ เปน

ขอมล ท ผาน การ ประมวล ผล ให สามารถ นำ ไป ใช ประโยชน ได ตาม ตองการ ทงน ขอมล ของ ผ ใช คน หนง อาจ

เปน สารสนเทศ ของ ผ ใช อก คน หนง ได โดยสารสนเทศทดตองมลกษณะถกตองเพราะจะมผลกระทบตอการ

ตดสนใจวางแผนปฏบตงานครบถวนสมบรณประหยดโดยเสยคาใชจายในการผลตและรวบรวมตำเชอถอได

ตรงกบความตองการของผใชเขาใจงายไมซบซอนยงยากทนการณและตรวจสอบความถกตองได

ทงนคณคาของสารสนเทศขนอยกบผใชทจะพจารณาวา สารสนเทศนนชวยใหเขาตดสนใจหรอ

ปฏบตงานในระดบใดสารสนเทศมปรมาณมากดงนนผใชจงจำเปนจะตองรจกประเมนคณคาและเลอกสรร

สารสนเทศเพอใหเปนประโยชนสงสด

บทบาท และ ความ สำคญ ของ สารสนเทศการพฒนาประเทศดานตางๆทงทางดานเศรษฐกจสงคมรวมทงความมนคงของประเทศในปจจบน

มความจำเปนตองใชสารสนเทศเพอประกอบในการตดสนใจดำเนนการในกจกรรมตางๆทรบผดชอบใหบรรล

เปาหมายทงสนทงนขอมลขาวสารถอเปนเครองมอสำคญทชวยลดความไมแนนอนทอาจจะเกดขนจากการ

ตดสนใจและยงสามารถทำใหบคคลองคการตางๆทงภาครฐและเอกชนทดำเนนกจกรรมสามารถตดสนใจ

ไดอยางเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณทเปนอยในขณะนนซงสารสนเทศนนมบทบาทสำคญทกอใหเกด

ประโยชนตอประเทศสถาบนองคการธรกจและบคคลในดานตางๆดงน

1. เปน เครอง มอ ใน การ ตดสน ใจดำ เนน กจกรรม ตางๆอยางมประสทธภาพและเหมาะสมสอดคลอง

กบสถานการณในขณะนน

2. เพม ทาง เลอก และ วธ การ ใหมๆ ใน การ ดำเนน กจกรรม ตางๆ โดยเฉพาะอยางยงการแกไขปญหา

ในการดำเนนกจกรรมททำอยและทอาจเกดขนในอนาคต

3. เปน แหลง ความ ร ตางๆ ทสามารถนำมาใชประโยชนในการดำเนนกจกรรมในทกๆดานตงแต

การกำหนดนโยบายวางแผนปฏบตงานและการตดตามประเมนผล

ทกลาวมาแลวจะเหนวาสารสนเทศมความสำคญอยางมากตอการพฒนาประเทศซงเปนการพจารณา

ภาพรวมในระดบมหภาคนอกจากนนแลวสารสนเทศยงไดเขามามสวนเกยวของกบการดำเนนชวตประจำวน

ของบคคล โดยไดมการนำเอาสารสนเทศมาใชประกอบการตดสนใจในการดำเนนชวตประจำวน และเมอม

การนำเทคโนโลยเขามาใชในการจดการสารสนเทศกดเหมอนหนงวามนษยเราไมสามารถดำรงชวตอยได

ถาปราศจากเทคโนโลยสารสนเทศดงนน สารสนเทศจงมความสำคญและมอทธพลสงผลตอสงคมมนษย

อยางหลกเลยงไมได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-42 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

รป แบบ ของ สารสนเทศขอมลและสารสนเทศทพบเหนและใชงานอยทวไป อาจอยในลกษณะของขอมลตวเลขตวอกขระ

ขอมลตวอกษรโดยรวมขอมลตวเลขและตวอกษรเขาดวยกนขอมลกราฟกเปนรปภาพรปถายรปจำลอง

รปวาดขอมลเรยงทงนขอมลสารสนเทศและความรทไดรวบรวมเพอใชประโยชนในดานตางๆมการจด

เกบใหสะดวกในการเผยแพรในรปภาพตางๆยงในปจจบนเทคโนโลยสารสนเทศกาวหนาขนทำใหมการผลต

สารสนเทศในรปของสอตางๆมากมายไดแก

1. สง พมพ เปนสอทใชกนแพรหลายในปจจบน ซงอาจอยในรปของสงพมพทไมเผยแพรและ

สงพมพทเผยแพรเชนหนงสอวารสารเอกสารรายงานหรออาจอยในรปของบนทกเชนบนทกการปฏบตงาน

สงพมพมขอดคอคาใชจายราคาถก ไมตองใชอปกรณพเศษชวยมระบบการผลตและเผยแพรทกวางขวาง

แตมขอจำกดคอไมคงทนถาวรและคาจดสงแพง

2. วสด ยอ สวน เปนแผนฟลมขนาด 16 หรอ 35 มลลเมตร ในแผนฟลมจะเปนรปถายยอของ

เอกสารเชนเดยวกบเอกสารทจดทำเปนเลมในแผนฟลมแผนหนงสามารถบรรจเอกสารไดหลายหนาขนอย

กบอตราสวนในการยอ ขอดคอประหยดพนทในการจดเกบมความคงทนถาวร สะดวกในการจดสงเพราะ

มนำหนกเบากะทดรด แตมขอจำกดคอตองใชรวมกบเครองอานโดยเฉพาะผอานตองอานเรยงหนาตาม

ลำดบและตองใชสายตาเพงอานทำใหเกดอาการเมอยตา

3. สอ เทป เสยง และ วด ทศน เปนสอทใชในการบนทกขอมลทงเสยงและภาพเคลอนไหว สะดวก

ในการบนทกขอมลโดยขอมลทบนทกจะเรยงลำดบกนไปตงแตตนจนจบขอดคอสะดวกในการใชทงบนทก

ปรบปรงแกไขและใชงานมราคาถกสวนขอเสยคอไมคงทนถาวรการเขาถงขอมลตองเรมจากจดเรมตนไป

ตามลำดบทำใหไมสะดวกและเสยเวลา

4. สอ อเลกทรอนกส เปนการจดพมพทอยในรปของอเลกทรอนกสซงใชระบบคอมพวเตอรอานได

สออเลกทรอนกสไดแกแผนดสเกตตจานแมเหลกในเครองคอมพวเตอรแผนเลเซอรดสกขนาดตางๆท

คนเคยกนคอแผนซดรอมนอกจากนสออเลกทรอนกสยงสามารถจดสงผานระบบเครอขายคอมพวเตอร

โดยสามารถจดสงสารสนเทศจากเครองคอมพวเตอรเครองหนงไปยงอกเครองหนงหรอจากเครอขายหนงไป

อกเครอขายหนงทเปนทรจกกนดคอระบบอนเทอรเนตซงทำใหการเผยแพรสารสนเทศทำไดอยางสะดวก

รวดเรว และคลองตว เกดการเผยแพรสารสนเทศอเลกทรอนกส เชนหนงสออเลกทรอนกส (electronic

book)วารสารอเลกทรอนกส(electronicjournal)รวมทงการตดตอสอสารระหวางบคคลและกลมบคคล

โดยผานสออเลกทรอนกส

สรปไดวา สารสนเทศนนมความสำคญตอการดำเนนกจกรรมตางๆ ของบคคลสถาบน องคการ

ตางๆทงภาครฐและเอกชนตลอดจนถงการดำเนนชวตประจำวนของมนษย ทงนสารสนเทศนนหมายถง

ขอมลทผานการประมวลผลใหสามารถนำไปใชประโยชนไดตามตองการโดยขอมลของผใชคนหนงอาจเปน

สารสนเทศของผใชอกคนหนงซงสารสนเทศนนอาจอยในรปของสงพมพวสดยอสวนสอเทปเสยงวดทศน

และสออเลกทรอนกส

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-43การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

ความ หมาย ของ ขอมล ทาง ดาน การเกษตร และ ระบบ สารสนเทศ ทางการ เกษตรขอมลทางดานการเกษตรมความสำคญไมนอยไปกวาขอมลทางดานอนๆซงมบทบาทสำคญอยางยง

ในการพฒนาการเกษตรทกๆดานตงแตการพฒนาเกษตรกรผผลตการสงเสรมการผลตทมประสทธภาพ

การแปรรปเพอจดจำหนายและการสงออกไปจำหนายยงตางประเทศ เปนผลทำใหความตองการขอมลดาน

การเกษตรทถกนำมาใชในกระบวนการพฒนาการเกษตรมมากขนทำใหหนวยงานตางๆทรบผดชอบในการ

ผลตขอมลตองดำเนนการรวบรวมขอมลใหครบถวนทนตอเหตการณ เชน ขอมลผลผลตทางการเกษตร

ราคาผลผลตทางการเกษตรอยางไรกตามขอมลทรวบรวมไดบางครงหนวยงานหรอองคการกไมสามารถนำ

ไปใชไดทนท ตองมการประมวลผลกอนเพอใหเหมาะสมสอดคลองกบความตองการนำไปใชประโยชนของ

ผใชขอมลการเกษตรเหลานน

จากความหมายของขอมลและสารสนเทศทกลาวมาเมอนำมาประยกตใชกบดานการเกษตรพอจะ

สรปไดวาขอมล ทาง ดาน การเกษตรนนเปนขอเทจจรงดานการเกษตรทถกรวบรวมมาโดยอาจอยในรปของ

ขอความตวเลขภาพหรอเสยงและเมอนำขอมลดานการเกษตรมาประมวลผลโดยการวเคราะหและจดการ

เกยวกบขอมลซงถอเปนการเพมคณคาใหกบขอมลนนๆทำใหสามารถนำขอมลเหลานนไปใชประโยชนได

ตามตองการ ขอมลเหลานนจะถกเรยกวาสารสนเทศ ทางการ เกษตร โดยขอมลทางการเกษตรของผใช

คนหนงอาจเปนสารสนเทศทางการเกษตรของผใชอกคนหนงได

ทงนในการจดการขอมลดานการเกษตรเพอใหไดเปนสารสนเทศทางการเกษตรทถกนำไปใช

ประโยชนในดานตางๆ เพอการพฒนาการเกษตรหนวยงานหรอองคการไดมการนำเทคโนโลยเครองมอ

อปกรณตางๆตงแตขนพนฐานไปจนถงเทคโนโลยขนสงเขามาชวยในการจดการเกยวกบสารสนเทศทำให

หนวยงานหรอองคการสามารถเลอกใชสารสนเทศเพอประโยชนตอการประกอบกจกรรมของหนวยงานได

ตามตองการ สะดวก รวดเรวและมประสทธภาพการกระทำดงกลาวเปนการ จด ระบบ สารสนเทศ ทางการ

เกษตรโดยตองอาศยองคประกอบยอยๆคอบคลากรดานการสงเสรมการเกษตรของหนวยงานกระบวนการ

ปฏบตงานเครองมออปกรณและขอมลทางการเกษตรดงภาพท12.4ทงนทง3องคประกอบจะตองทำงาน

ประสานเชอมโยงกน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-44 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

บคลากรดานสงเสรมการเกษตร

กระบวนการปฏบตงาน

สารสนเทศทเปนประโยชนตอหนวยงานและองคกร

เครองมออปกรณ

ขอมลดานการเกษตร

ภาพ ท 12.4 องค ประกอบ ของ สารสนเทศ ทางการ เกษตร

การ ได มา ของ สารสนเทศ ทางการ เกษตรขอมลทางการเกษตรทนำมาประมวลผลเพอใหไดสารสนเทศทางการเกษตรตามทตองการสามารถ

จำแนกตามแหลงทมาได2ประเภทคอ

1. ขอมล ปฐม ภม (Primary Data)เปนขอมลทมการดำเนนการเกบรวบรวมจากแหลงขอมลโดยตรง

เปนการจดเกบรวบรวมขอมลทางการเกษตรเพอนำมาประมวลผลใหเปนสารสนเทศทางการเกษตรมการ

ดำเนนการไดหลายลกษณะแตกตางกนไปดงน

1.1การสำรวจเปนการรวบรวมขอมลโดยการสำรวจการสงเกตหรอวดคาจากหนวยทมอย

แลวตามธรรมชาตเชนการสำรวจครวเรอนเกษตรกรตวเกษตรกรหมบานเปนตน

1.2การทดลองเปนการรวบรวมขอมลจากการทดลองซงขอมลเหลานกอนทจะสงเกตหรอ

วดคา ผวจยหรอผทำการทดลองตองมการกำหนดกฎเกณฑใหกบหนวยงานหรอหนวยทจะวดคาลกษณะ

ของสงทดลองตลอดจนวธการสมเลอกสงทดลองใหเหมาะสมกบหนวยทดลอง

1.3การบรหารขอมลทไดจากการบรหารเปนขอมลทเปนผลพลอยไดจากการบรหารภายใน

ของหนวยงาน เชน จากภาระงานของเจาหนาทซงประจำอยในสวนภมภาค รายงานขอมลทตองการใน

แบบฟอรมทกำหนดใหหรอการจดทะเบยนผปลกพชหรอการประกอบธรกจการเกษตรซงการจดทะเบยนนน

จะทำใหไดขอมลมาใชประโยชนไดสวนหนง

1.4การสำรวจขอมลจากระยะไกล(RemoteSensing)เปนวทยาการแผนใหมในการแสวงหา

ความรเกยวกบวตถตางๆ โดยอาศยการตรวจสอบจากททอยหางไกลโดยไมตองเขาไปสมผสกบวตถหรอ

สงทตองการสำรวจนนๆทงนการสำรวจขอมลจากระยะไกลทำไดโดย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-45การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

1.4.1การสำรวจโดยใชภาพถายทางอากาศ(AerialPhotography)ในดานขอมลการเกษตร

ไดมการนำเทคโนโลยดงกลาวมาใชในการสำรวจเนอทเพาะปลกการใชทดน โดยการพฒนาระเบยบวธการ

ทางสถตมาประกอบใชในการสำรวจดวยภาพถายทางอากาศเรยกกนวาการสำรวจโดยใชพนทเปนหนวยสม

(area frame sampling) ซงประเทศไทยมการนำมาใชในการสำรวจเกยวกบการทำแผนทแสดงสมรรถนะ

ทดนการปฏรปหรอการจดรปทดนรวมทงการออกเอกสทธเกยวกบทดน

1.4.2การสำรวจโดยใชขอมลดาวเทยมโดยการตดตงเครองรบขอมลขาวสารจากระยะไกล

ไวกบดาวเทยมทสงไปโคจรอยในบรรยากาศของโลกแลวบนทกขอมลทอยบนผวโลกประเทศไทยไดใชใน

การสำรวจขอมลดานการเกษตรและทรพยากรธรรมชาต

1.5การสำรวจเฉพาะกจ (ad-hocSurvey) เปนขอมลทไดจากการสำรวจเปนครงคราวตาม

ความจำเปนโดยภาคเอกชนหรอสมาคมตางๆรวมกบหนวยงานของรฐบาลเชนการสำรวจขาวซงมสมาคม

โรงสขาวไทยเปนแกนนำ

1.6การพยากรณ เพอตองการทราบขอมลและนำมาใชลวงหนา จงมการใชวธการทางสถต

และเศรษฐศาสตรทเรยกวา“แบบจำลองทางเศรษฐมต (econometricmodel)”ใชในการพยากรณขอมล

เนอทเพาะปลกและผลผลตของพชเศรษฐกจตางๆ โดยใชตวแปรทเกยวของหรอมความสมพนธกบขอมล

ทตองการพยากรณ เชน ราคา ปรมาณนำฝน จำนวนวนทฝนตก ขอมลของพชทแขงขน และเทคโลยท

เปลยนแปลงไปตามกาลเวลาเปนตน

2. ขอมล ทตย ภม (Secondary Data)เปนขอมลทเกบรวบรวมไดจากแหลงทไดมการจดเกบไวแลว

อาจอยในรปของบทความรายงานวจยหรอในรปของสอตางๆเชนสไลดวดทศนหรอวสดกราฟกตางๆซง

การทจะไดขอมลทตยภมมาประมวลผลเพอใหเปนสารสนเทศทางการเกษตรทเปนประโยชนตามตองการนน

อาจทำไดโดย

2.1การศกษารวบรวมจากแหลงจดเกบขอมล โดยการรวบรวมขอมลจากแหลงทไดมการ

จดเกบไวแลว เชน การสบคนขอมลจากบทความ รายงานการวจย ทหนวยงานทงภาครฐและเอกชนไดม

การรวบรวมเอาไวแลวนำขอมลเหลานนมาประมวลผลใหเปนสารสนเทศทสามารถนำไปใชประโยชนไดตาม

ตองการ

2.2การซอขอมลปจจบนมบรษทเอกชนทไดมการจดเกบขอมลทเปนประโยชนในดานตางๆ

ไวซงอาจจดเกบไวในรปแบบตางๆและไดจดจำหนายใหกบหนวยงานทมความตองการนำไปใชประโยชนใน

การดำเนนงานของหนวยงานตวเอง

สรปไดวาสารสนเทศทางการเกษตรมบทบาทสำคญตอองคการ หนวยงาน และบคคลทเกยวของ

กบการสงเสรมการเกษตร ขอมลทางการเกษตรทนำมาประมวลผลเพอใหไดสารสนเทศทางการเกษตรม

2ประเภทคอขอมลปฐมภมและขอมลทตยภมซงการไดมาของขอมลเพอนำมาประมวลผลเปนสารสนเทศ

มวธการไดมาอยหลายวธดวยกน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-46 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

ความ สำคญ ของ สารสนเทศ ใน งาน สง เสรม การเกษตรทผานมางานสงเสรมการเกษตรเปนกระบวนการการบรการการศกษาแบบเสรมหรอการใหการศกษา

นอกระบบแกเกษตรกรเปาหมายซงไดแกเกษตรกรแมบานเกษตรกรและยวชนเกษตรกรใหไดรบความร

เพมเตม เพอนำไปประกอบอาชพใหมการกนดอยด ทงนจะตองเนนทำใหบคคลเปาหมายเหลานนเรยนร

โดยการกระทำดวยตนเองนอกจากนนกวชาการบางทานยงใหความเหนวา งานสงเสรมการเกษตรนนเปน

กระบวนการการตดตอสอสารโดยนกสงเสรมการเกษตรเปนสอกลางในการถายทอดความรอนไดแกขอมล

และสารสนเทศเทคโนโลยจากแหลงความรซงอาจจะเปนนกวจยโดยตรงหรอจากแหลงขอมลและสารสนเทศ

ตางๆไปยงเกษตรกรเปาหมายทำใหเกษตรกรเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมยอมรบเทคโนโลยไปปฏบต

อยางไรกตามเนองจากสภาพการณในดานตางๆเปลยนแปลงไปทงทางดานเศรษฐกจสงคมการเมองการ

ปกครองซงไดสงผลกระทบทำใหเกษตรกรเกดการเปลยนแปลงไปดวยลกษณะของงานสงเสรมการเกษตร

จงไดมการปรบเปลยนไป โดยการสงเสรมการเกษตรจะเนนกระบวนการพฒนาความรของเกษตรกร จาก

การนำเทคโนโลยทเหมาะสมผสมผสานกบภมปญญาทองถน เพอมงพฒนาผลผลตทเหมาะสมกบการใช

ทรพยากรธรรมชาต การสงเสรมการเกษตรมความสำคญยงในการเปนชองทางเชอมโยงระหวางงานวจย

พฒนากบการพฒนาผลผลตทางการเกษตรของเกษตรกร ใหไปสเปาหมายการพฒนาความรเกษตรกรและ

ผลผลตทางการเกษตร

ทงนในกระบวนการพฒนาความรของเกษตรกรดงกลาว สงสำคญทมบทบาทตอการพฒนาและ

สงเสรมความรทางการเกษตรแกเกษตรกรคอ ขอมลและสารสนเทศทเปนเรองเกยวกบนวตกรรมหรอ

เทคโนโลยทเหมาะสมตอการทำการเกษตรของเกษตรกร ซงสอดคลองกบความเหนของดเรกฤกษหราย

(2538)ทอธบายวากลไกการนำขอมลและสารสนเทศเกยวกบเทคโนโลยแผนใหมหรอนวตกรรมไปสงเสรม

พฒนาการเกษตรจดเปนกลไกทจำเปนตอการพฒนาเพมพลงในการประกอบอาชพและการดำรงชวตของ

บคคลเปาหมายภาคเกษตรกรรมและชนบทประกอบดวยการคนควาวจยเพอนำมาซงนวตกรรมขาวสารและ

เทคโนโลยทจำเปนตอการพฒนาการประกอบอาชพเพอการทำหนาทตอบสนองความตองการของกลมบคคล

เปาหมายในการพฒนาและกระบวนการพนฐานของการนำขาวสารและเทคโนโลยมาสงเสรมแกเกษตรกร

ดงนน ในกระบวนการสงเสรมความรทางการเกษตร สารสนเทศทางการเกษตรจงมความสำคญ

โดยจดเปนขาวสารทประกอบดวยเนอหาความร พรอมดวยหลกการ วธการ เทคนค และเครองมอทผาน

การพสจนตรวจสอบทใชเหตผลตามหลกวทยาศาสตรทนำไปสงเสรมใหแกบคคลเปาหมาย เพอการพฒนา

ความร เจตคตและการปฏบตใหเขารบสภาพวฒนธรรมบคลกภาพสภาวการณตอบสนองความตองการ

ทางเศรษฐกจและสงคมของบคคลเปาหมายในการประกอบอาชพและการดำรงชวต

บทบาท ของ สารสนเทศ ทางการ เกษตรขอมลและสารสนเทศไมวาจะเปนดานการเกษตรอตสาหกรรมหรอพาณชยกรรมตางกมประโยชน

และมความสำคญในตวเองทงสน ในสวนของขอมลและสารสนเทศทางการเกษตรกมความสำคญไมนอย

ไปกวาขอมลและสารสนเทศดานอนๆ เนองจากประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรมประชาชนสวนใหญ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-47การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

มอาชพเกยวกบเกษตร รายไดหลกของประเทศมาจากการสงออกสนคาเกษตรกรรม ในขณะทประเทศ

กำลงพฒนากาวไปตามลำดบมการตดตอซอขายสนคาเกษตรกบตางประเทศมากขนความตองการใชขอมล

และสารสนเทศทางการเกษตรกมมากขนตามไปดวย โดยเฉพาะอยางยงบคคลทเกยวของกบการพฒนา

ดานการเกษตรทกระดบ ตงแตผบรหาร ผปฏบตงาน ทงในสวนกลางและระดบพนท รวมทงเกษตรกร

มความจำเปนอยางยงทจะตองใชขอมลและสารสนเทศทางการเกษตรเพอประกอบการตดสนใจในการดำเนน

กจกรรมตางๆทงนสารสนเทศทางการเกษตรนนมบทบาทสำคญตอองคการ และบคคลทเกยวของกบการ

พฒนาการเกษตรดงน

1. ใช เปน เครอง มอ ประกอบ การ ตดสน ใจ ใน การ ดำเนน กจกรรม ทางการ เกษตร ดาน ตางๆ อยางม

ประสทธภาพและเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณในขณะนน เชน เกษตรกรใชขอมลและสารสนเทศ

ผลผลตทางการเกษตรซงมการเปลยนแปลงทกปเนองจากการเปลยนแปลงของดนฟาอากาศรวมทงขอมล

และสารสนเทศดานราคาและผลตอบแทนทไดรบมาประกอบการตดสนใจในการเลอกกจกรรมการเกษตร

ทจะทำการผลตในปถดไปขณะเดยวกนนกสงเสรมกใชขอมลและสารสนเทศเหลานมาชวยในการตดสนใจ

เลอกกจกรรมทจะสงเสรมใหเกษตรกรดำเนนการ

2. ใช เปน แหลง ความ ร ดาน การเกษตรขอมลและสารสนเทศทางการเกษตรสามารถนำมาใชประโยชน

ในการดำเนนกจกรรมดานการเกษตรในทกๆดาน เชนผบรหารใชขอมลและสารสนเทศทางการเกษตรใน

การกำหนดนโยบายวางแผนปฏบตงานและตดตามประเมนผลในขณะเดยวกนนกสงเสรมและเกษตรกร

กจำเปนตองใชขอมลและสารสนเทศทางการเกษตรเปนแหลงความรในการพฒนาเพอเพมประสทธภาพใน

การผลตของเกษตรกรในพนท

3. ใช เปน เครอง มอ ชวย ใน การ พยากรณ หรอ คาด คะเน เหตการณ ตางๆ ทอาจจะเกดขนในอนาคต

เชน นกสงเสรมนำขอมลและสารสนเทศเกยวกบปรมาณผลผลต ราคา ภาวะความตองการของผบรโภค

ทงในและตางประเทศในชวงเวลาทผานมาใชในการคาดคะเนการสงเสรมการปลกพชชนดนนในเวลาตอมา

ซงจะเปนการชวยลดอตราการเสยงสำหรบการสงเสรมการเกษตรได

จากทกลาวมาสรปไดวา สารสนเทศทางการเกษตรเปนขอมลทเปนขอเทจจรงดานการเกษตรทถก

รวบรวมมาโดยอาจอยในรปของขอความตวเลขภาพหรอเสยง ซงผานการประมวลผลโดยการวเคราะห

และจดการเกยวกบขอมลทำใหสามารถนำมาใชประโยชนไดตามตองการ

ขอมลทางการเกษตรทนำมาประมวลผลเพอใหไดสารสนเทศทางการเกษตรม2ประเภทคอขอมล

ปฐมภมและขอมลทตยภม ทงนสารสนเทศทางการเกษตรมความสำคญตองานสงเสรมการเกษตร โดยจด

เปนขาวสารทประกอบดวยเนอหาความรพรอมดวยหลกการวธการเทคนคและเครองมอทผานการพสจน

ตรวจสอบทใชเหตผลตามหลกวทยาศาสตรทสามารถนำไปสงเสรมใหแกบคคลเปาหมาย เพอการพฒนา

ความรเจตคตและการปฏบตตอบสนองความตองการทางเศรษฐกจและสงคมของบคคลเปาหมายในการ

ประกอบอาชพและสารสนเทศทางการเกษตรยงมบทบาทในการเปนเครองมอประกอบการตดสนใจในการ

ดำเนนกจกรรมทางการเกษตรดานตางๆใชเปนแหลงความรดานการเกษตรและใชเปนเครองมอชวยในการ

พยากรณหรอคาดคะเนเหตการณตางๆ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-48 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

เรอง ท 12.3.2 ประเภท ของ สารสนเทศ หลก การ และ รป แบบ

การ ใช สารสนเทศ ใน งาน สง เสรม การเกษตร

ประเภท ของ สารสนเทศ ใน งาน สง เสรม การเกษตร การทเรานำสารสนเทศมาใชประโยชนในการสงเสรมความรแกเกษตรกรตงแตการกำหนดนโยบาย

วางแผนและดำเนนการสงเสรมความร จำเปนจะตองหารายละเอยดในเรองตางๆ ซงพอจะประมวลขอมล

สารสนเทศทจำเปนตอการสงเสรมความรแกเกษตรกรไดหลายประเภทดวยกนคอ

1. สารสนเทศ ท เกยวของ กบ การ ผลต เปนขอมลทเกยวของกบการผลตในดานตางๆทงทางดาน

พชปศสตวประมงและปาไมตวอยางเชน

- ทางดานพชไดแกขอมลสารสนเทศเกยวกบสภาพดนฟาอากาศเนอทเพาะปลกฤดกาล

เพาะปลก ฤดกาลเกบเกยวปรมาณผลผลตทออกสตลาดปรมาณการใชผลผลต จำนวนเกษตรกรผปลก

เทคโนโลยทใชในการผลต

- ทางดานปศสตวไดแกขอมลสารสนเทศเกยวกบสภาพดนฟาอากาศจำนวนสตวแยก

ตามเพศชวงอายอตราการเกดการตายปรมาณสตวทออกสตลาดเทคโนโลยทใชในการผลต

- ทางดานประมง ไดแก ปรมาณการผลตประมงนำจด นำเคม จำนวนผประกอบกจการ

ประมงเทคโนโลยทใชในการผลต

- ทางดานปาไมไดแกขอมลเกยวกบเนอทปาไมจำแนกตามประเภทตางๆทรพยากรปาไม

อนๆปรมาณการใชไมแตละประเภท

2. สารสนเทศ ท เกยวของ กบ ตนทน การ ผลต ตลาด และ ราคาไมวาจะสงเสรมความรทางการเกษตร

ดานใดนกสงเสรมและเกษตรกรจะตองศกษาและวเคราะหขอมลเกยวกบตนทนการผลตซงอาจจำแนกตาม

พนทการผลตและทรพยากรการผลตจำแนกตามความตองการ(พนธเทคโนโลยชวงอาย)หรอจำแนกตาม

ขนาดของฟารม

- ทางดานตลาด ตองศกษาและวเคราะหขอมลเกยวกบวถตลาด ตนทนตลาด และสวน

เหลอมของตลาดสถานทจำหนายสนคาเกษตร

- ทางดานราคา ไดแก ขอมลเกยวกบราคาณ ไร-นาเกษตรกรราคาณตลาดระดบตางๆ

เชนตลาดทองถนตลาดกลางหรอตลาดกรงเทพฯตลอดจนราคาตลาดสากลราคาทงในอดตทผานมาและ

แนวโนมของราคาในอนาคต

3. สารสนเทศ ท เกยวของ กบ ภาวะ เศรษฐกจ และ สงคม ของ เกษตรกรเปนขอมลเกยวกบความเปนอย

ของเกษตรกรรายไดรายจายของครวเรอนจำนวนสมาชกในครวเรอนและระดบการศกษาของสมาชกใน

ครวเรอนภาวะหนสนสภาพการถอครองทดนตลอดจนขนบธรรมเนยมประเพณและทศนคตของเกษตรกร

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-49การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

ในแตละทองถนซงขอมลเหลานจะชวยในการตดสนใจเลอกโครงการหรอสงทเกษตรกรยอมรบหรอเปนไป

ไดรวมทงเปนตวชวดความสำเรจของโครงการเมอไดดำเนนงานไประยะหนงหรอสนสดโครงการแลว

4. สารสนเทศ ท เกยวของ กบ ชอง ทาง หรอ สอ ตางๆ ท ใช ใน การ สง เสรม ความ ร เปนขอมลเกยวกบ

ความพรอมของสอในพนททไปสงเสรม ประเภทของสอทเกษตรกรสามารถเขาถง จำนวนเกษตรกรทมสอ

แตละประเภทความสนใจในสอตางๆ ของเกษตรกร ฯลฯ ขอมลสารสนเทศเกยวกบชองทางและสอตางๆ

เหลานจะทำใหความรไปสเกษตรกรไดตามตองการและทวถง

5. สารสนเทศ ท เกยวของ กบ สถาบน และ องคการ ท เกยวของเปนขอมลเกยวกบสถาบนสนเชอตางๆ

กลมเกษตรกรสหกรณหรอกลมเกษตรกรและโรงงานแปรรปสนคาเกษตร

- ทางดานสถาบนสนเชอนกสงเสรมตองมความรอบรในเรองสนเชอและระเบยบวธการให

สนเชอของแตละสถาบนในทองถนวามหลกเกณฑการใหสนเชอเชนอตราดอกเบยหลกเกณฑคำประกน

เงนกอยางไร

- ทางดานสหกรณ เปนขอมลเกยวกบปญหา อปสรรคในการดำเนนงานของสหกรณ เชน

จำนวนสมาชกอตราการใชคนเงนกเปนตน

- ทางดานโรงงานแปรรปสนคาเกษตร ไดแก ขอมลเกยวกบจำนวนโรงงานแปรรปสนคา

เกษตรสถานทตงชนดของสนคาเกษตรทซอและกำลงผลต

นอกจากนในระดบชมชนอาจจะมขอมลผร ปราชญชาวบาน เครอขายประชาชนและกลมองคกร

ชาวบาน

6. สารสนเทศ ท เกยวของ กบ สง อำนวย ความ สะดวก พน ฐานสงอำนวยความสะดวกพนฐานในทน

หมายถงการคมนาคมการชลประทานหรอแหลงนำเพอการเกษตรและไฟฟาโดยนกสงเสรมผวางแผนควร

จะทราบวาสงอำนวยความสะดวกทมอยในปจจบนในแตละทองทเหมาะสมและเพยงพอหรอไมมลทางทจะ

พฒนาหรอขอความชวยเหลอจากหนวยงานใดไดบางถาหากไมไดการวางแผนพฒนาการเกษตรกจะตองให

สอดคลองกบสงทมอยดวยเชนสงเสรมใหปลกพชฤดแลงในแหลงทไมมนำใชสอยนนกคงเปนไปไมไดหรอ

ผลตสนคาออกมาแลวอาจไมมผเขามารบซอเลยเพราะไมมถนนหนทางทจะใหรถบรรทกเขามาไดเปนตน

7. สารสนเทศ ท เกยวของ กบ นโยบาย ของ รฐในการพจารณาวางแผนพฒนาหรอสงเสรมโดยเฉพาะ

อยางยงในระดบทองถน จำเปนจะตองคำนงถงนโยบายหลกของหนวยงานระดบสง เชน ของกระทรวง

หรอกรมดวยวามแนวโนมนโยบายอยางไร เชน นโยบายของกระทรวงตองการใหเกษตรกรลดพนทปลก

มนสำปะหลงถาเราไปสงเสรมใหเกษตรกรขยายพนทปลกมนสำปะหลงกเทากบเปนการสวนทางกบนโยบาย

ของกระทรวง หรอกระทรวงมนโยบายเรงรดการปลกถวเหลองแตไปแนะนำใหลดการปลกถวเหลอง

อาจไมเหมาะสมยกเวนมเหตผลอยางอนประกอบเชนปลกพชอนมรายไดดกวาเปนตน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-50 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

หลก การนำ สารสนเทศ ไป ใช ใน การ สง เสรม การเกษตรเพอใหเกดประสทธภาพในการนำสารสนเทศไปใชในการสงเสรมความรการเกษตรนนนกสงเสรม

ควรปฏบตตามแนวปฏบตดงตอไปน

1. ดำเนน การ อยาง ม ขน ตอน และ เปนก ระ บวน การ ตอ เนองโดยตองมการจดลำดบเนอหาสาระของ

สารสนเทศและประเภทของสอทใชในการสงเสรมความรเปนขนตอนกระบวนการอยางตอเนองใหเหมาะสม

สอดคลองกบสถานการณในขณะนน

2. ม การ วางแผน การ สง เสรม ความ ร ทางการ เกษตร โดยการกำหนดวตถประสงคของการสงเสรม

ประเดนเนอหา วธการสงเสรม ระยะเวลาในการสงเสรมผรบผดชอบใหชดเจน เพอนกสงเสรมไดเลอกใช

สารสนเทศไดอยางเหมาะสม

3. คำนง ถง ปญหา ความ ตองการ ทแท จรง ของ บคคล เปา หมาย นกสงเสรมตองพจารณาปญหา

ความตองการและจดลำดบความสำคญกอนหลงของขอมลและสารสนเทศทจะสงเสรมและใหสนองตอบ

ตอความตองการของกลมเกษตรกรเปาหมายอยางเตมท

4. ได รบ การ สนบสนน วชาการ จาก การ วจย การนำสารสนเทศไปใชในการสงเสรมความรทาง

การเกษตรตองอาศยการสนบสนนวชาการจากการวจยทไดจากสถาบนการศกษา หรอสถาบนวจยตางๆ

ตลอดจนแหลงขอมลสารสนเทศทมอยในหลายลกษณะ

5. เลอก เนอหา และ ลกษณะ ของ สารสนเทศ ทเหมาะสมสอดคลองกบประเภทของกลมเปาหมาย

พจารณาวากลมเปาหมายทเขาไปดำเนนการสงเสรมนนเปนบคคลประเภทใด อยในขนตอนใดของ

กระบวนการยอมรบแลวจงเลอกเนอหาและลกษณะของสารสนเทศใหเหมาะสม

6. กำหนด ขอมล สารสนเทศ ท ม ความ คลอง ตว และ งาย ตอ การนำ ไป สง เสรมซงนอกจากสารสนเทศ

จะถกนำไปสงเสรมโดยนกสงเสรมแลวควรเลอกขอมลสารสนเทศทเกษตรกรเปาหมายสามารถเขาถงไดงาย

สะดวกและรวดเรวดวย

7. ม การ ตดตาม และ ประเมน ผล หลงจากไดนำขอมลสารสนเทศไปใชในการสงเสรมความรทาง

การเกษตรแกเกษตรกรแลว ควรมการตดตามประเมนผลวาไดผลหรอเปนไปตามเปาหมายการสงเสรม

ความรทไดกำหนดไวมากนอยเพยงใด

รป แบบ การ ใช สารสนเทศ ใน งาน สง เสรม การเกษตรในการนำขอมลสารสนเทศไปใชในการสงเสรมและพฒนาความรใหแกเกษตรกรนน เกษตรกร

เปาหมายสามารถเขาถงขอมลและสารสนเทศทางการเกษตรไดหลายลกษณะ โดยนกสงเสรมทงของ

หนวยงานภาครฐและเอกชนสามารถเลอกดำเนนการไดหลายรปแบบดงน

1. รป แบบ รบ ขอมล และ สารสนเทศ ทางการ เกษตร จาก นก สง เสรม การเกษตร ทงนนกสงเสรม

ทงภาครฐและเอกชนเปนผนำขอมลและสารสนเทศไปเผยแพรใหเกษตรกรโดยตรงอาจจะใชวธการอธบาย

ใหเกษตรกรฟงจดฝกอบรมใหเกษตรกรหรอทำการสาธตใหเกษตรกรชม

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-51การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

2. รป แบบ รบ ขอมล และ สารสนเทศ ทางการ เกษตร จาก สอ ตางๆ เชน จากการออกอากาศทางวทย

กระจายเสยงวทยโทรทศนสอสงพมพเอกสารคำแนะนำวารสารการเกษตรตางๆการใชโทรศพทเคลอนท

เปนอปกรณไรสายทสามารถรบขอมลขาวสาร และสอคอมพวเตอรทเปนสอทางเลอกใหมททรงพลง (new

media) ทใหบรการขอมลและสารสนเทศในหลายๆ รปแบบ รวดเรวและทวถงโดยเฉพาะขอมลทผาน

เครอขายอนเทอรเนต เชน เวบไซตของกรมสงเสรมการเกษตรทนำเสนอระบบสารสนเทศการผลตดาน

การเกษตรหรอศนยการเรยนรไอซทชมชนของกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เปนสอทใช

เปนแหลงขอมลและสารสนเทศในการพฒนาเกษตรกร ซงเปนสอทสามารถใหขอมลขาวสารทางการเกษตร

ไดอยางทวถงและรวดเรว ทงนเกษตรกรสามารถรบขอมลขาวสารทางการเกษตรจากสอประเภทนไดอก

ชองทางหนง

3. รป แบบ รบ ขอมล และ สารสนเทศ ทางการ เกษตร ได ดวย ตนเอง โดยเฉพาะอยางยงเกษตรกรทม

หวกาวหนามศกยภาพในการลงทนผนำเกษตรและปราชญชาวบานจะมความสนใจทจะรบรขอมลขาวสาร

ใหมๆอยตลอดเวลาดงนนในการนำขอมลและสารสนเทศไปใชในการสงเสรมนกสงเสรมจะตองพจารณา

ถงประเภทของเกษตรกรเปาหมายดวยวามความสามารถรบรสารสนเทศไดดวยตนเองไดมากนอยเพยงใด

จงจะเลอกรปแบบการสงเสรมความรทางการเกษตรไดอยางเหมาะสม

4. รป แบบ รบ ขอมล และ สารสนเทศ ทางการ เกษตร โดย วธ การ แบบ ผสม ผสานโดยใชหลายๆรปแบบ

ทกลาวมาผสมผสานกนเชนการจดตงศนยถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำตำบลเพอเปนแหลงขอมล

และสารสนเทศในพนท ใหบรการขอมลขาวสารแกเกษตรกรในลกษณะทเปน one-stop service โดยจด

ทำฐานขอมลไวทศนยฯซงมขอมลอย 2ลกษณะคอแผนทจำลองและoverlayทหมายถงชนของแผนท

ทกำหนดวาศกยภาพในทางภมศาสตรของพนทเปนอยางไร ทะเบยนเกษตรกรทอยในพนทนน แผนท

แปลงกรรมสทธ ขอมลสารสนเทศอกลกษณะคอ ขอมลดานสถต ไดแก จำนวนประชากรภาวะเศรษฐกจ

และสงคมของตำบล ขอมลการปกครองกลมตางๆ ทงนเกษตรกรสามารถรบรขอมลและสารสนเทศจาก

นกสงเสรมโดยตรงรบผานสอตางๆรบดวยตวเองรบจากเกษตรกรดวยกนกได

5. รป แบบ ท เกษตรกร ม การ แลก เปลยน ขอมล และ สารสนเทศ ทางการ เกษตร กนเองในการแลกเปลยน

ขอมลและสารสนเทศทางการเกษตรกนเองนนอาจเกดขนไดหลายลกษณะ เชน การจดเวทชาวบาน การ

จดตงโรงเรยนเกษตรหรอมการสนทนากนอยางไมเปนทางการ ทงนจดเปนการสรางเครอขายการเรยนร

ใหเกดขนในหมของเกษตรกรดวยกนเอง

อยางไรกตาม ในการนำขอมลและสารสนเทศทางการเกษตรมาใชในกระบวนการพฒนาความร

แกเกษตรกร จะเกดกระบวนการไหลของขอมลและสารสนเทศทางการเกษตรไปสเกษตรกรไดหลาย

ชองทางดงภาพท12.5

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-52 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

ขอมลทาง

การเกษตร

สารสนเทศ

ทางการเกษตร

เกษตรกร

เปาหมายเกษตรกรทวไป

นกวจย

นกสงเสรม

จากหนวย

ราชการ

นกสงเสรม

จากภาคเอกชน

ผนำใน

ทองถน

ปราชญชาวบาน

สอตางๆ

เกษตรกรทวไป

เกษตรกรทวไป

นกสงเสรม

•ภาครฐ

•ภาคเอกชน

•ปราชญชาวบาน

สอตางๆ

•วทย-

กระจายเสยง

•วทยโทรทศน

•สอสงพมพ

•สอคอมพวเตอร

ภาพ ท 12.5 รป แบบ การ รบ ขอมล และ สารสนเทศ ทางการ เกษตร ของ เกษตรกร เปา หมาย

กลาวโดยสรป หลกการนำสารสนเทศไปใชในการสงเสรมการเกษตรมแนวปฏบตหลายประการ

ไดแก ดำเนนการอยางมขนตอนและเปนกระบวนการตอเนอง มการวางแผนการสงเสรมความรทางการ

เกษตรคำนงถงปญหาความตองการทแทจรงของบคคลเปาหมาย ไดรบการสนบสนนวชาการจากการวจย

เลอกเนอหาและลกษณะของสารสนเทศกำหนดขอมลสารสนเทศทมความคลองตวและงายตอการนำไป

สงเสรมและมการตดตามและประเมนผลนอกจากนขอมลและสารสนเทศทางการเกษตรมบทบาทสำคญ

ตอกระบวนการพฒนาความรของเกษตรกรซงมรปแบบการนำขอมลและสารสนเทศไปใชสงเสรมความรให

แกเกษตรกรไดหลายลกษณะไดแกการทเกษตรกรรอรบขอมลและสารสนเทศทางการเกษตรจากนกสงเสรม

รบจากสอตางๆรบโดยเกษตรกรเขาถงดวยตนเองรบโดยใชหลายๆวธผสมผสานกนโดยผานศนยถายทอด

เทคโนโลยการเกษตรประจำตำบลและการทเกษตรกรมการแลกเปลยนขอมลและสารสนเทศกนเอง

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-53การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

เรอง ท 12.3.3 การนำ สารสนเทศ ไป ใช ประโยชน

ใน งาน สง เสรม การเกษตร

การนำ สารสนเทศ ไป ใช ใน การ ทำงาน สง เสรม การเกษตรเราทราบแลววาขอมลและสารสนเทศนนมความสำคญอยางยงตอการดำเนนงานขององคการตางๆ

ในงานสงเสรมการเกษตรการทจะพฒนาใหบรรลเปาหมายคอการกนดอยดของเกษตรกรกจะตองมการนำ

ขอมลและสารสนเทศมาใชเพอเปนความรทนำไปพฒนาอาชพการเกษตรของเกษตรกรโดยตรง หรออาจ

จะใชเปนขอมลสนบสนนการสงเสรมการเกษตรใหเกษตรกรเกดการยอมรบความรใหมๆ ไดเรวขน ทงน

นกสงเสรมทงภาครฐและเอกชนสามารถนำขอมลและสารสนเทศมาใชประโยชนในการสงเสรมการเกษตร

ไดหลายประการดวยกนคอ

1. การนำ สารสนเทศ ไป ใช ใน การ กำหนด นโยบาย การ สง เสรม การเกษตรการดำเนนงานขององคการ

ใดๆจำเปนตองมนโยบายและมาตรการเพอใชเปนแนวทางในการดำเนนงานใหบรรลตามเปาหมายซงนโยบาย

และมาตรการจะถกตองและมความชดเจนตอการปฏบตและแกไขปญหาไดตรงกบความตองการขององคการ

ไดมากนอยเพยงใดยอมขนอยกบขอมลขาวสารหรอสารสนเทศทนำมาใชประกอบการกำหนดนโยบาย

ทงนนโยบายหรอมาตรการขององคการหรอหนวยงานจะเกดขนไดตอเมอการดำเนนงานขององคการหรอ

หนวยงานนนประสบปญหา จงตองหาแนวทางหรอกำหนดนโยบายเพอแกไขปญหานน โดยในการกำหนด

นโยบายหรอมาตรการกตองศกษาวเคราะหขอมลและสารสนเทศทตองเปนขอมลขาวสารหรอขอมล

สารสนเทศทมความถกตอง การกำหนดนโยบายเพอเปนแนวทางในการแกปญหาดงกลาวนนกจะชวยให

ปญหาทเกดขนลดลงหรอถกขจดไปได แตถาเปนขอมลขาวสารไมถกตอง แทนทจะเปนการแกปญหากจะ

กลายเปนการเพมปญหาได ตวอยางเชน เกษตรกรประสบปญหาราคามนสำปะหลงตกตำเนองจากผลผลต

ลนตลาดดงนน เพอหาแนวทางควบคมการผลตใหสอดคลองกบความตองการของตลาดทงภายในและ

ตางประเทศ นกสงเสรมจำเปนตองศกษาและวเคราะหขอมลและสารสนเทศในดานตางๆ เชน ปรมาณ

การผลตในประเทศ ปรมาณความตองการทงตลาดภายในและตลาดตางประเทศ ราคาซอขายในตลาด

ระดบตางๆ เปนตน มาเพอใชประกอบในการกำหนดนโยบายการสงเสรมการเกษตรวาควรดำเนนการ

เกยวกบมนสำปะหลงอยางไรควรจะมการสงเสรมใหเกษตรกรปลกตอไปหรอไม หรอสงเสรมใหลดพนท

ปลกมนสำปะหลงและใหเกษตรกรหนไปปลกพชอนทดแทน สงเหลานตองการขอมลและสารสนเทศท

ถกตองกจะชวยใหการกำหนดนโยบายเพอแกไขปญหาตรงประเดนทสด

2. การนำ สารสนเทศ ไป ใช ใน การ วางแผน สง เสรม การเกษตร การวางแผนเปนกระบวนการจด

เตรยมการเพอการตดสนใจในอนาคต เพอใหบรรลถงวตถประสงคสงสด ซงในการวางแผนพฒนาทงใน

ภาคการเกษตรหรอนอกภาคการเกษตร ขอมลขาวสารหรอขอมลและสารสนเทศเปนปจจยสำคญทสดใน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-54 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

บรรดาองคประกอบของปจจยตางๆ ซงผวางแผนจะตองเสาะแสวงหาหรอเกบรวบรวมใหพรอมจงจะทำให

แผนหรอมาตรการตางๆทกำหนดขนมามความถกตองเหมาะสมสอดคลองกบขอเทจจรง

ในการวางแผนการสงเสรมการเกษตรในระดบปฏบตนน จะตองกำหนดสงทนกสงเสรมจะตองทำ

ทำอยางไรเมอไรใครรบผดชอบซงมประเดนสำคญทจะตองกำหนดไวในแผนการสงเสรมคอวตถประสงค

ของการสงเสรมประเดนการสงเสรมกจกรรมหรอวธการสงเสรมชวงเวลาการสงเสรมและผรบผดชอบใน

การกำหนดสงตางๆ เหลานจำเปนจะตองใชขอมลและสารสนเทศมาประกอบการกำหนด เชน การกำหนด

ประเดนในการสงเสรมนกสงเสรมกจะตองศกษาและวเคราะหขอมลและสารสนเทศเกยวกบตวเกษตรใน

ดานตางๆทงเศรษฐกจและสงคม เนอหาสาระหรอเทคโนโลยทนำไปสงเสรม อาจจะเปนทางดานพช สตว

หรอแบบผสมผสานเพอใชประกอบการกำหนดประเดนการสงเสรมถาหากขาดขอมลและสารสนเทศเหลาน

ไปกจะทำใหแผนการสงเสรมนนไมสามารถนำไปปฏบตใหเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณทเปนจรงของ

เกษตรกรไดงานสงเสรมการเกษตรกจะไมบรรลวตถประสงค

3. การนำ สารสนเทศ ไป ใช ใน การ ดำเนน การ สง เสรม การเกษตร ในขนของการดำเนนการสงเสรม

ถอเปนขนตอนทสำคญในงานสงเสรมการเกษตร เพราะเปนขนตอนทนกสงเสรมนำขอมลขาวสารหรอ

ขอมลและสารสนเทศไปสงเสรมและพฒนาความรใหแกบคคลเปาหมาย เพอใหบคคลเปาหมายเกดการ

เปลยนแปลงยอมรบ และนำไปปฏบต ในขนตอนนขอมลและสารสนเทศถอเปนปจจยสำคญเชนเดยวกบ

การกำหนดนโยบายและวางแผนสงเสรมถานกสงเสรมไดขอมลขาวสารหรอขอมลและสารสนเทศทถกตอง

ทนการณ เปนทตองการของบคคลเปาหมายกจะยงผลใหเกดการยอมรบไดในทสด ดงตวอยางงานวจย

ของพงษศกดองกสทธและคณะ(2540:20)ไดวจยเกยวกบการพฒนากระบวนการสงเสรมและถายทอด

เทคโนโลยการปลกและผลตลำไยในภาคเหนอของประเทศไทยโดยมวตถประสงคของการศกษาขอหนงวา

เพอพฒนายทธวธในกระบวนการถายทอดเทคโนโลยการปลกและผลตลำไยสำหรบเกษตรกรผลจากการ

วจยของวตถประสงคขอนพบวา

1) เกษตรกรมการรบรและยอมรบโดยรวมเกยวกบการรบขอมลขาวสารการสงเสรมการปลก

และผลตลำไยจากแหลงขอมลตางๆเชนนโยบายรฐเจาหนาทสงเสรมพอคาขอมลตลาดและเกษตรกรท

ประสบความสำเรจโดยผานสอสารมวลชนตางๆอนเปนผลใหเกดความตระหนกความสนใจแกเกษตรกร

โดยขอมลทใหจะเนนสภาวะการปลก ผลการปลกตอเศรษฐกจรายไดของเกษตรกร เกษตรกรผรบการ

ถายทอดจะพจารณาผลการปลกตอรายไดเศรษฐกจของครอบครวตลอดจนปญหาการปลกและผลตลำไย

ทงนยงผลใหเกดความสนใจความรเบองตน และจะมองหาความเปนไปไดในการปลกและลงทน ซงจะ

เกยวพนถงการจดหาเงนทนปจจยการผลตและระบบการผลตนอกจากการสอบถามจากเจาหนาทแลวยง

ไดสอบถามเกษตรกรเพอนบานผประสบความสำเรจในการปลก และศกษาความรเพมเตมจากเอกสารทาง

วชาการหรอพจารณาจากสวนลำไยทประสบความสำเรจเปนตน

ดงนน ขนตอนท 1 จงเปนขนตอนทสรางความตระหนก ความสนใจ และสรางพนฐาน

ความเขาใจตอการปลกและผลตลำไย โดยมขอมลการออกแบบในการปลกและการลงทน ปจจยการผลต

เทคโนโลยการปลกและผลตจากแหลงตางๆดวย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-55การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

2)ขนตอนท 2 เกษตรกรจะพจารณาจากผลการวเคราะหจากความสนใจความรความเขาใจ

เบองตนแลวเกดแรงบนดาลใจหาขอมลเพมเตมเพอศกษาในรายละเอยดมากขนอนเปนความรไปสการชกจงใจ

ตนเองในการพจารณาการปลกอยางจรงจง และเกดจากแรงกระตนจากเกษตรกรทประสบผลสำเรจและ

เจาหนาทสงเสรมดวยเกษตรกรจะคำนวณผลการสอบถามตอการตอบแทน(costbenefit)และการตดสนใจ

ทดลองปลกหรอจะปฏเสธเมอมรายละเอยดคอนขางสมบรณตอการลงทนแลว

3)ขนตอนท3เปนขนตอนทเกดจากผลการยอมรบเบองตนในขนตอนท2แลวเกษตรกรจะ

ศกษาอยางจรงจงเพอประกอบการตดสนใจโดยวเคราะหถงความยากงายสภาพปญหาในการปลกการเรยนร

เทคโนโลยการปลกและผลตผลลำไยจะมากขน และจะนำไปสการตดสนใจในการปลก ในขนตอนนอาจ

จะเปนขนตอนของการปลกในลกษณะขนาดเลก หรอทดลองปลกทเกษตรกรพจารณาในระดบความเชอท

ตำไดซงถอวาเปนขนของการยอมรบขนตนแลว(earlyadoption)

4)ขนตอนสดทายตามกระบวนการสงเสรมเปนผลจากขนตอนท3ของการทเกษตรกรจะนำ

ลำไยไปปลกจากการวเคราะหผลตอบแทนตอการลงทน อนาคตของการปลกลำไยซงเปนพชยนตนซงจะใช

ระยะเวลาปลกคอนขางยาวและถาวรเกษตรกรจะแสดงความเหนในการยนยนการปลกลำไยโดยการลงทน

และขยายพนทการปลกเพมอยางมเปาหมายมขนตอนจะไดมการเปลยนแปลงการลงทนอก และจะทมเท

กบการปลกลำไยอยางจรงจงและจะสามารถเปนกลไกในการขยายผลสเกษตรกรอนๆตอไป

จากรายงานผลการวจย จะพบวาในการถายทอดความรเพอใหเกษตรกรตดสนใจยอมรบในการ

ปลกลำไยนน ทกขนตอนของกระบวนการยอมรบขอมลและสารสนเทศเปนสงจำเปนทมอทธพลตอการ

ยอมรบ โดยในแตละขนตอนนนจะมการสอดแทรกขอมลและสารสนเทศหลายๆประเดนทเกยวของและ

จำเปนสำหรบขนตอนนนๆ ซงขอมลสารสนเทศทเกษตรกรไดรบจะไดจากแหลงขอมลตางๆ เชน จาก

นกสงเสรมสอมวลชนหรอพอคาเปนตน

อยางไรกตามในการนำขอมลและสารสนเทศไปใชในการสงเสรมความรนนนกสงเสรมควรจะเนน

ใหมการสอดแทรกความรตามสภาพพนฐานของเกษตรกรทสามารถศกษาและทดสอบใชไดเองซงเรยกกน

วาภมปญญาของเกษตรกร

ทกลาวมาเปนเพยงตวอยางของการนำขอมลและสารสนเทศไปใชในการสงเสรมความรเรองการปลก

ลำไยซงชใหเหนถงความสำคญของขอมลและสารสนเทศทมผลตอการตดสนใจปลกลำไย ในการสงเสรม

ความรในเรองอนๆกเชนเดยวกนขอมลและสารสนเทศกเปนสงจำเปนทงนลกษณะเนอหาสาระประเภท

ของขอมลและสารสนเทศกจะแปรผนไปตามประเดนการสงเสรม

ขอ จำกด ใน การ ใช สารสนเทศ เพอ การ สง เสรม ความ ร ทางการ เกษตรในการสงเสรมความรทางการเกษตร ซงตองมการนำสารสนเทศทางการเกษตรไปถายทอดใหแก

เกษตรกรโดยนกสงเสรมหรอผานสอตางๆเชนสงพมพวทยกระจายเสยงวทยโทรทศนเปนตนหรอการท

เกษตรกรเปาหมายเขาถงขอมลสารสนเทศทางการเกษตรไดดวยตวเองนนบางครงอาจเกดปญหาในการใช

ขอมลและสารสนเทศเพอการสงเสรมความรทงนขอจำกดนนอาจเกดจากตวนกสงเสรมขอมลและสารสนเทศ

หรอจากตวของเกษตรกรเปาหมายซงพอจะสรปขอจำกดในดานตางๆไดดงน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-56 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

1. ขอ จำกด เกยว กบ ตว นก สง เสรมแยกกลาวไดหลายประเดนดงน

1.1 นกสงเสรมขาดความรความสามารถในการเขาถงขอมลและสารสนเทศ ปจจบนม

เทคโนโลยทเกยวกบเครองมออปกรณในการจดการเกยวกบขอมล เชน ในการประมวลผลขอมล การจด

เกบขอมลในฐานขอมลเทคโนโลยดงกลาวนมการพฒนากาวหนารดหนาอยตลอดเวลาดงนนการขาดการ

ตดตามและแสวงหานำมาใช ยอมทำใหระบบสารสนเทศทมอยมขดความสามารถตำในการทจะนำขอมล

ขาวสารมาใชประโยชนไดอยางสมบรณหรอไมทนตอความตองการใชเพราะการตดสนใจในกจกรรมตางๆ

โดยเฉพาะอยางยงเรองของธรกจการคา ยอมตองการความรวดเรว ฉบไว และสามารถสอสารกนไดอยาง

กวางขวาง

1.2นกสงเสรมขาดความรในดานการประยกตใชขอมลและสารสนเทศ แมจะมความรทาง

วชาการมากมายเพยงใดถาขาดแนวความคดทจะนำความรทางวชาการมาดดแปลงหรอประยกตกบงานของ

ตนเองแลวยอมทำใหคณภาพของงานไมสมบรณหรอแมมการตดตามความรใหมตลอดจนความกาวหนา

ทางเทคโนโลยแลวกตามถาไมสามารถนำความรนนๆมาประยกตใชใหเหมาะสมกบงานของตนเองกทำให

การนำขอมลและสารสนเทศไปถายทอดใหแกเกษตรกรเปาหมายไมมประสทธภาพเทาทควร

2. ขอ จำกด เกยว กบ ขอมล และ สารสนเทศไดแกปญหาดานตางๆดงน

2.1คำนยามและระยะเวลาทอางอง(Definition&TimeReference)ของขอมลและสารสนเทศ

สงผลกระทบตอการใชประโยชนจากขอมลและสารสนเทศทางการเกษตรมาก เนองจากขอมลการเกษตร

สวนใหญเกบรวบรวมจากสงทมชวตทขนกบสภาพแวดลอม ภมประเทศ และอากาศทแตกตาง ดงนน

การตดยอดขอมลณเวลาใดเวลาหนงของหนวยงานทจดเกบขอมลอาจไมเหมอนกนขนอยกบวตถประสงค

ของการใชประโยชนของขอมลในหนวยงานนนๆ จงทำใหมการกำหนดขอความหรอคำนยามของขอมล

ชนดนนๆแตกตางกนไป

2.2ขอมลทอยในระบบสารสนเทศไมสมบรณหมายถงขอมลทจดเกบอยในระบบสารสนเทศ

ทางการเกษตรเปนขอมลทไมทนสมย ไมครบถวน ขอมลในเรองเดยวกนขดแยงกน ขาดรายละเอยดท

สำคญๆรวมทงมความเชอถอไดนอยทงนอาจเปนผลเนองมาจากความซำซอนของหนวยงานในการจดเกบ

ขอมลและสารสนเทศบางครงขอมลและสารสนเทศในเรองเดยวกนอาจแสดงผลแตกตางกนไดซงจะกอให

เกดปญหาในการนำขอมลและสารสนเทศไปใชประโยชนในการสงเสรมอยางยง

2.3การขอใชบรการไมสะดวก ผใชขอมลจะสบสนหรอไมทราบวาจะไปหาขอมลทตองการ

ไดทไหนหรอตองเสยเวลาและยงยากมากในการตดตอขอใชบรการโดยเฉพาะเมอตองการขอมลยอนหลง

หลายๆป ทำใหมปญหาในการนำไปถายทอดใหแกเกษตรกร นอกจากนแหลงขอมลอยกระจดกระจาย

หลายหนวยงานเกนไปตองเสยเวลาในการไปตดตอขอใชบรการ

2.4ขาดระบบเผยแพรทตอเนองและทวถงโดยเฉพาะการเผยแพรผานทางวทยโทรทศนและ

วทยกระจายเสยงหนวยงานททำหนาทเผยแพรมกไมมรายการของตวเองตองพงพาหรอแฝงกบรายการอนๆ

ของเอกชนตลอดจนเวลาทเผยแพรนนไมเหมาะสมสอดคลองกบเวลาของผฟงทำใหขอมลและสารสนเทศ

ไมสามารถแพรไปยงผใชไดรวดเรวทนการณ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-57การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

2.5ขาดการประชาสมพนธเกยวกบขอมลและสารสนเทศ การประชาสมพนธเปนกลยทธท

สำคญในการแนะนำหรอเผยแพรกจกรรมใดๆใหสาธารณชนไดรบรเขาใจรวมทงเขารวมในกจกรรมนนๆ

ดงจะเหนไดจากอทธพลจากโฆษณาสนคาจากสอตางๆ ในกรณของขอมลขาวสารการเกษตรผใชขอมล

มความตองการใชขอมลแตไมทราบวาจะไปใชบรการทไหน อยางไร หรอถาเกษตรกรเปาหมายตองการ

ใชขอมลขาวสารเพอสนบสนนการตดสนใจของตนเองแตไมมความรความสามารถทจะใชขอมลวาจะใช

ขอมลประเภทใดประกอบดวยขอมลอะไรบาง เปนตนกรณดงกลาวขางตนหนวยงานทรบผดชอบในการ

เผยแพรขอมลไมมรายการประชาสมพนธทสนบสนนใหผใชขอมลทกระดบสามารถรบรวาเมอตองการใช

ขอมลควรจะตดตอหรอแสวงหาไดทไหนอยางไร

3. ขอ จำกด เกยว กบ ตว เกษตรกร เปา หมาย

3.1เกษตรกรเปาหมายขาดความรความเขาใจในการนำขอมลและสารสนเทศมาประกอบ

การตดสนใจ ในการตดสนใจเกยวกบการผลตของตวเอง ถงแมจะมขอมลและสารสนเทศมากมาย แตถา

ไมสามารถนำขอมลเหลานนมาใชใหเกดประโยชนตอการพฒนาอาชพขอมลและสารสนเทศกไมมประโยชน

3.2เกษตรกรมศกยภาพในการเขาถงขอมลและสารสนเทศดวยตวเองคอนขางตำโดยเฉพาะ

อยางยงเกษตรกรรายยอยสวนใหญมกจะรอขอมลและสารสนเทศจากนกสงเสรมทนำไปถายทอดอกตอหนง

ทำใหบางครงไมทนตอการแกไขปญหาเกยวกบการผลตในฟารมของเกษตรกรไดทนเวลา

3.3เกษตรกรขาดความรวมมอในการใหขอมลและสารสนเทศ เชน เกษตรกรไมชอบทจะ

จดบนทกขอมลไว จงอาจจำไมได หรอหลกเลยงการตอบคำถามบางคำถามทำใหขอมลและสารสนเทศท

จดเกบไวไมสอดคลองกบสภาพความเปนจรง

3.4เกษตรกรไมใหความสำคญตอขอมลและสารสนเทศ เกษตรกรยงมองเหนวาขอมลและ

สารสนเทศเปนเรองทไมมความจำเปนตอการประกอบอาชพของตวเองทำใหการพฒนาขอมลและสารสนเทศ

ทงในดานการรวบรวมและจดเกบไมมประสทธภาพและเกดประโยชนตอเกษตรกรเทาทควร

อยางไรกตาม ขอจำกดตางๆ ทกลาวมา ทงเกยวกบตวนกสงเสรม ขอมลและสารสนเทศ และ

ตวเกษตรกรนน เปนเพยงบางสวนทเกยวของกบการนำขอมลและสารสนเทศมาใชในการสงเสรมความร

โดยตรงซงยงมขอจำกดเกยวกบขอมลและสารสนเทศทงในแงของการจดทำระบบสารสนเทศการเผยแพร

และการใชสารสนเทศทางการเกษตรอก

จากทกลาวมาสรปไดวาในงานสงเสรมจะตองมการนำขอมลและสารสนเทศมาใชเพอเปนความรทนำ

ไปพฒนาอาชพการเกษตรของเกษตรกรโดยตรงหรออาจจะใชเปนขอมลสนบสนนการสงเสรมการเกษตรให

เกษตรกรเกดการยอมรบความรใหมๆไดเรวขนทงนนกสงเสรมทงภาครฐและเอกชนสามารถนำขอมลและ

สารสนเทศมาใชประโยชนในการสงเสรมการเกษตรไดหลายประการดวยกนคอ ใชในการกำหนดนโยบาย

การสงเสรมการเกษตรการวางแผนและการดำเนนการสงเสรมการเกษตร

หลง จาก ศกษา เนอหา สาระ ตอน ท 12.3 แลว โปรด ปฏบต กจกรรม 12.3

ใน แนว การ ศกษา หนวย ท 12 ตอน ท 12.3

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-58 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

บรรณานกรม

กรมสงเสรมการเกษตร (2542) “ศนยถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจำตำบล” วารสารสงเสรมการเกษตร

ปท29ฉบบท138กรกฎาคมหนา1-5

“สรปการจดการความรของกรมสงเสรมการเกษตร ระหวางป 2547-2553” คนคนเมอวนท 19ตลาคม

2555จากhttp://km.doae.go.th/WebKM_24-02-54/sum_sent_UN-24-02-54.pdf

กระทรวงเกษตรและสหกรณ (ม.ป.พ.)คมอการสำรวจขอมลพนฐานและความตองการของครวเรอนเกษตร

ศนยถายทอดเทคโนโลยทางการเกษตรประจำตำบล โครงการเพมศกยภาพชมชนดานการเกษตร

กรงเทพมหานครกระทรวงเกษตรและสหกรณ

เกศนจฑาวจตร(2542)การสอสารเพอการพฒนาทองถนนครปฐมสถาบนราชภฏนครปฐม

ดเรก ฤกษหราย (2538 ) “การยอมรบและการเปลยนแปลงพฤตกรรมเพอการสงเสรมการเกษตร” ใน เอกสาร

การสอนชดวชาความรทวไปเกยวกบการสงเสรมการเกษตร เลม1หนวยท 5นนทบรสาขาวชาสงเสรม

การเกษตรและสหกรณมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

นรนทรชยพฒนพงศา(2540)การสอสาร-รณรงคเชงยทธศาสตรเพอเปลยนพฤตกรรมมนษยเนนการเจาะจงกลม

และมสวนรวมเชยงใหมเอกสารโรเนยวเยบเลม

บญธรรมจตตอนนต(2540)การสงเสรมการเกษตรกรงเทพมหานครสำนกพมมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

บญดบญญากจและคณะ(2548)การจดการความรจากทฤษฎสการปฏบตพมพครงท2กรงเทพมหานครสถาบน

เพมผลผลตแหงชาต

บญดบญญากจนงลกษณประสพสขโชคชยดสพงศพรชนกนาถและปรยวรรณกรรณลวน(2547)การจดการ

ความร... จากทฤษฎสการปฏบตกรงเทพมหานคร สถาบนเพมผลผลตแหงชาต บรษท ซเอดยเคชน

จำกด(มหาชน)

เบญจมาศ อยประเสรฐ (2543) “สารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร” ใน ประมวลสาระชดวชาการสงเสรม

การเกษตรเพอการพฒนา หนวยท 13 นนทบร สาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มหาวทยาลย

สโขทยธรรมาธราช

ประพนธผาสขยด(2550)“เหลยวหลงแลหนา5ปสคส.”ในสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม(สคส.)

รายงานประจำป 2550 สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.) “ตามรอยความสำเรจ KM

ประเทศไทย”กรงเทพมหานครสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม(สคส.)

พงษศกดองกสทธ(2537)การนเทศงานสงเสรมการเกษตรเชยงใหมรานพอารคอมพวเตอร

พงษศกด องกสทธ และคณะ (2540) “การพฒนากระบวนการสงเสรมและถายทอดเทคโนโลยการปลกและผลต

ลำไยในภาคเหนอของประเทศไทย” ใน เอกสารประกอบการสมมนาวชาการทางสงเสรมการเกษตรและ

พฒนาชนบทคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-59การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

พรทพย กาญจนนยตพดนลพนธ และนพรตน ประสาทเขตการณ (2546)การจดการความร: สวงจรคณภาพท

เพมพนสำนกงานมาตรฐานอดมศกษาสำนกงานปลดทบวงมหาวทยาลยกรงเทพมหานครหางหนสวน

จำกดภาพพมพ

พรทพย อดมสน (2554) “รปแบบและเครองมอทใชในการจดการความรในงานสงเสรมการเกษตร” ใน เอกสาร

การสอนชดวชาระบบสารสนเทศและการวจยทางการเกษตร เลม1หนวยท2นนทบรสาขาวชาสงเสรม

การเกษตรและสหกรณมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ไพโรจนชลาลกษณ(2551)การจดการความร:สงกปทางทฤษฎนครปฐมบรษทเพชรเกษมพรนตงกรปจำกด

ภรณตางววฒน (2554) “แนวคดและหลกการเกยวกบความรและการจดการความร” ใน เอกสารการสอนชดวชา

ระบบสารสนเทศและการวจยทางการเกษตร เลม1หนวยท 1นนทบรสาขาวชาสงเสรมการเกษตรและ

สหกรณมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ราชบณฑตยสถาน (2546)พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 กรงเทพมหานคร นานมบค

พบลเคชนส

รจศรสญลกษณ(2538)“หลกการและวธการสงเสรมการเกษตร”ในเอกสารการสอนชดวชาความรทวไปเกยวกบ

การสงเสรมการเกษตรเลม1หนวยท6นนทบรสาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณมหาวทยาลย

สโขทยธรรมาธราช

วจารณพานช(2547)“การจดการความรในยคสงคมและเศรษฐกจบนฐานความร”กรงเทพมหานครสถาบนสงเสรม

การจดการความรเพอสงคม(สคส.)2546อางถงในบญดบญญากจนงลกษณประสพสขโชคชยดสพงศ

พรชนกนาถ และปรยวรรณกรรณลวนการจดการความร... จากทฤษฎสการปฏบตกรงเทพมหานคร

สถาบนเพมผลผลตแหงชาตบรษทซเอดยเคชนจำกด(มหาชน)

(2548ก)“KMในประเทศไทย”ในสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม(สคส.)รายงานประจำป

สคส.2548ฉบบKMประเทศไทยสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม(สคส.)กรงเทพมหานคร

อษาการพมพ

(2548ข)การจดการความรฉบบนกปฏบตกรงเทพมหานครสายสงสขภาพใจบรษทบคไทมจำกด

(2550ค) “กอกำเนดและเสนทางเดน สคส.” ใน สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.)

รายงานประจำป 2550 สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.) “ตามรอยความสำเรจ KM

ในประเทศไทย”กรงเทพมหานครสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม(สคส.)

“การจดการความรคออะไร” สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.) คนคนเมอวนท 6

พฤศจกายน2555งจากhttp://www.kmi.or.th/kmi-articles/prof-vicharn-panich/65-0001-intro-

to-km.html

“องคกรแหงการเรยนรและการจดการความร” สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคมคนคนเมอ

วนท15มกราคม2555จจากhttp://www.kmi.or.th/5_Link/Article_PVicharn/0005_KM_And_

LO.html

สถาบนเพมผลผลตแหงชาต “การจดการความร: จากทฤษฎสการปฏบต” คนคนเมอวนท 7 มนาคม 2555 จาก

http://www.opdc.go.th/oldweb/thai/KM/KM_Imp.pdf

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-60 การสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนา

สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.) (2547) “พลงเครอขาย แลกเปลยนเรยนร” รายงานประจำป

2547สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.) กรงเทพมหานครสถาบนสงเสรมการจดการ

ความรเพอสงคม(สคส.)

“การจดการความร: KnowledgeManagement–KM” สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหง

ประเทศไทยคนคนเมอวนท 6กมภาพนธ 2555จากhttp://www.tistr.or.th/KM/document/km1.

pdf

“โมเดลKM3หวงกรมสงเสรมการเกษตร”คนคนเมอวนท19ตลาคม2555จากhttp://www.kmi.

or.th/5_Link/KmModel/KmModel.

สมพรพทธาพทกษกล (2534) “เทคโนโลยสารสนเทศ” ใน เอกสารการสอนชดวชาระบบสารสนเทศและการวจย

ทางการเกษตรเลม1หนวยท2นนทบรสาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณมหาวทยาลยสโขทย-

ธรรมาธราช

(2539)“ความรทวไปเกยวกบระบบสารสนเทศ”ในเอกสารการสอนชดวชาระบบสารสนเทศและการวจย

ทางการเกษตร เลม1หนวยท 1นนทบรสาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณมหาวทยาลยสโขทย

ธรรมาธราช

สำนกงานเลขานการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน“การจดการความรของสำนกงานเลขานการคณะกรรมการ

สงเสรมวสาหกจชมชน” คนคนเมอวนท 6 กมภาพนธ 2555 จาก http://www.sceb.doae.go.th/

WebKM/indexKM2.htm

สนทรแกวลาย(2533)“แนวคดและหลกการของการบรการและเผยแพรสารนเทศ”ในเอกสารการสอนชดวชาการ

บรหารและการเผยแพรสารนเทศ เลม1หนวยท 1นนทบรสาขาวชาศลปศาสตรมหาวทยาลยสโขทย-

ธรรมาธราช

อภชาตพงษศรหดลชย ชลตอำนวยและดเรกทองอราม (2539) “ระบบสารสนเทศทางการเกษตร” ใน เอกสาร

การสอนชดวชาระบบสารสนเทศและการวจยทางการเกษตร เลม1หนวยท3นนทบรสาขาวชาสงเสรม

การเกษตรและสหกรณมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

Amon. I. (1989).Agricultural Research& Technology Transfer. New York: Elsevier Science

PublishingCo.,Inc.

Anderson,R.G(1992).Information&KnowledgeBasedSystem.London:Prentice-HallInternational

(UK)Ltd.

Blackburn,Donald J. Editor (1989).Foundation andChanging Practices in Extension.Guelph,

Ontario:CanadianCatalogninginPublicationData.

Gomez,A.A.(1994).“Research-ExtentionLinkage:AnImportantComponentofTechnologyTransfer

andAdoption.” JournalofTheAsianFarmingsystemVol.2No.2(p.197-204)

Jones,GuynE.(1994).InvestinginRuralExtension:StrategiesandGoal.LondonandNewYork:

ElsevierAppliedSciencePublisher.

Mosher,A.T. (1979).An Introduction toAgriculturalExtension.NewYork:SingaporeUniversity

Press.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

12-61การจดการความรและสารสนเทศในงานสงเสรมการเกษตร

PongsakAngkasithandRampaipanApichatpongchai. (1999).SustainableHighlandAgricultural

Development.ChiangMai:P.R.Computer.

Roger,E.M.andShoemaker,FF.(1971).CommunicationofInnovation:ACrossCultureApproach.

NewYork:TheFreePress.

TheWorldBank.(1985).AgriculturalResearchandExtension:AnEvaluationoftheworldBank’s

Experience.WashingtonDC.

Willams,Frederich,andGibson,DavidV.(1990).TechnologyTransfer:ACommunicationPerspective.

California:SAGEPublications,Inc.