แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจ าวน ท๓๐๑๐๕

ชดท ๔ เรอง ถอยค าและส านวน

นางสาวณฐณชา ศรสขสวสด ต าแหนงคร วทยฐานะครช านาญการ

โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย นครศรธรรมราช (โรงเรยนวทยาศาสตรภมภาค) ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑๒

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

สารบญ

หนา ค าน า ก สารบญ ข ค าชแจงการใช แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจ าวน ท๓๐๑๐๕ ชนมธยมศกษาปท ๖ ๑ ค าแนะน าส าหรบคร ๒ ค าแนะน าส าหรบนกเรยน ๓ ขนตอนในการใช แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจ าวน ท๓๐๑๐๕ ชนมธยมศกษาปท ๖ ๔ สาระ มาตรฐานการเรยนร และ ตวชวด ๕ วตถประสงค แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจ าวน ท๓๐๑๐๕ ชนมธยมศกษาปท ๖ ๖ จดประสงคการเรยนร ๖ แบบทดสอบกอนเรยน ชดท๔ เรอง ถอยค าส านวน ๗ ใบความร เรอง ถอยค าและส านวน ๑๑ แบบฝกทกษะ รายวชาภาษาไทยในชวตประจ าวน ท๓๐๑๐๕ ชดท ๔ เรอง ถอยค าและส านวน ๓๙ ตอนท ๑ อธบายลกษณะของส านวนไทย ๔๐ คอนท ๒ จบคส านวนโวหารและความหมาย ๔๑ ตอนท ๓ ค าไหนส านวน ๔๒ ตอนท ๔ เตมส านวน ๔๖ ตอนท ๕ ส านวนชวนสอสาร ๔๗ ตอนท ๖ ตะลยโจทย เรองถอยค าและส านวน ๔๘ แบบทดสอบหลงเรยน ชดท ๔ เรอง ถอยค าส านวน ๖๕ เฉลยแบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจ าวน ท๓๐๑๐๕ ชดท ๔ เรองถอยค าและส านวน ๖๙ สรปผลการเรยน ๗๘ บรรณานกรม ๗๙ ประวตและผลงานผจดท า ๘๐

(ข)

ค ำน ำ แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจ าวน ท๓๐๑๐๕ ส าหรบนกเรยนมธยมศกษา ปท ๖ ชดท ๔ เรองถอยค าและส านวน โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย นครศรธรรมราช (โรงเรยนวทยาศาสตรภมภาค) จดท าขนเพอใชเปนสอประกอบการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรภาษาไทย ตามหลกสตรโรงเรยนวทยาศาสตรภมภาค ซงมความสอดคลองกบมาตรฐานการเรยนร สาระการเรยนร และตวชวดทก าหนดไวในหลกสตรแกนกลางขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ เพอใหนกเรยนมความรดานหลกภาษาไทย ความสามารถใชภาษาไทยไดอยางถกตองเหมาะสมและเตรยมตวใหพรอมส าหรบการสอบเขามหาวทยาลย เนอหาของแบบฝกทกษะฉบบนแบงออกเปน ๖ สวน ไดแก ๑. แบบทดสอบกอนเรยน ๒. ใบความร เรองถอยค าและส านวน ๓. แบบฝกทกษะ ม ๖ ตอน ตอนท ๑ อธบายลกษณะของส านวนไทย คอนท ๒ จบคส านวนโวหารและความหมาย ตอนท ๓ ค าไหนส านวน ตอนท ๔ เตมส านวน ตอนท ๕ ส านวนชวนสอสาร ตอนท ๖ ตะลยโจทย เรองถอยค าและส านวน ๔.แบบทดสอบหลงเรยน ๕ เฉลยแบบฝกทกษะ ๖. สรปผลการเรยน หวงเ ปนอยางยงวา แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจ าว น ท๓๐๑๐๕ ส าหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรองถอยค าและส านวน น จะเปนสอการเรยน ซงเปนสวนหนงของการพฒนาผลการเรยนรของนกเรยน และเปนประโยชนตอการจดการเรยนรในโรงเรยน เพอใหผเรยนไดบรรลตามจดประสงคการเรยนร ตวชว ด และมาตรฐานการเรยนร ของรายวชาหลกภาษาไทย ในชวตประจ าวน ท๓๐๑๐๕ ตอไป

ณฐณชา ศรสขสวสด

(ก)

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ค าชแจง แบบฝกทกษะ

รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจ าวน ท๓๐๑๐๕ ส าหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยค าและส านวน

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ ถอยคาและสานวนมสวนประกอบดงตอไปน ๑. ชอแบบฝกทกษะ ๒. สาระสาคญ มาตรฐานการเรยนร และตวชวด ๓. แบบทดสอบกอนเรยนเพอประเมนตนเอง ๔. เนอหา เรอง ถอยคาและสานวน ๕. แบบฝกทกษะ ม ๖ ตอน ตอนท ๑ อธบายลกษณะของสานวนไทย คอนท ๒ จบคสานวนโวหารและความหมาย ตอนท ๓ คาไหนสานวน ตอนท ๔ เตมสานวน ตอนท ๕ สานวนชวนสอสาร ตอนท ๖ ตะลยโจทย เรอง ถอยคาและสานวน ๖.แบบทดสอบหลงเรยน ๗ เฉลยแบบฝกทกษะ ๘. สรปผลการเรยน

๒

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ค าแนะน าส าหรบคร ๑. ครศกษาแบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๑๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรองถอยคาและสานวนใหเขาใจ ๒. แจกแบบฝกฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๑๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน ใหนกเรยนทกคน ๓. ใหนกเรยนทาแบบทดสอบกอนเรยนรายบคคลเพอประเมนความรเดมของนกเรยน ๔. แจงมาตรฐานการเรยนรใหนกเรยนทราบ ๕. ใหนกเรยนทาแบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท ๓๐๑๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน ตามกจกรรมทกาหนดไวในแผนการจดการเรยนร ๖. ขณะทนกเรยนทาแบบฝกทกษะ ครคอยสงเกตพฤตกรรมการทางาน ชวยชแนะชวยเหลอ ๗. ใหนกเรยนทาแบบทดสอบหลงเรยนเพอประเมนการพฒนา ความกาวหนา หากไมผานเกณฑ ครควรจดซอมเสรมใหอกครง

๓

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ค าแนะน าส าหรบนกเรยน

การทาแบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๑๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน นกเรยนควรปฏบตดงน ๑. ศกษาขนตอนการใชแบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๑๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน ๒. ทาแบบทดสอบกอนเรยน ๓. ศกษาเนอหา เรองถอยคาและสานวน ๔. ทาแบบฝกทกษะในแตละตอนดวยความซอสตย ไมเปดดเฉลย ๕. ทาแบบทดสอบหลงเรยน ๖. ตรวจคาตอบ ๗. สรปผลการเรยนของนกเรยน

๔

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ขนตอนการใชแบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจ าวน ท๓๐๑๐๕ ส าหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยค าและส านวน

ในการใชแบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท ๓๐๑๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน นกเรยนควรปฏบตตน ดงน ๑. อานคาชแจงในแบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๑๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวนใหเขาใจกอนลงมอทา ๒. ศกษาใบความร กอนทาแบบฝกทกษะ

๓. ทาแบบฝกทกษะ และกจกรรมตามลาดบ หากสงสยไมเขาใจใหถามครผสอนทนท ๔. การทาแบบฝกทกษะ นกเรยนจะตองตงใจ รอบคอบ มความรบผดชอบ และซอสตยตอ

ตนเอง ๕. นกเรยนสามารถนาแบบฝกทกษะไปทาตอนอกเวลาเรยนไดตามความเหมาะสม ๖. นกเรยนควรตรวจแบบฝกทกษะทกครง ตามเฉลยตาคอบแบบฝกของครผสอน หากม

ขอสงสยใหซกถามทนท

๕

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

สาระ มาตรฐานการเรยนร และ ตวชวด

นกเรยนสามารถ ๑. อธบายความรความเขาใจเกยวกบสานวนสภาษตไทย ๒. บอกความหมายของสานวน สภาษต คาพงเพย ๓. อธบายการใชสานวนใหตรงกบความหมาย

๔. ใชสานวนไดถกตองเหมาะสมตามสถานการณ

๕. ใชสานวนสรางประโยค

สาระท ๔ หลกการใชภาษาไทย

มาตรฐาน ท ๔.๑ เขาใจธรรมชาตของภาษาและหลกภาษาไทย การเปลยนแปลงของภาษา และพลงของภาษา ภมปญญาทางภาษา และรกษาภาษาไทยไวเปนสมบตของชาต

ตวชวด

ท ๔.๑ ม.๔-๖/๒ ใชคาและกลมคาสรางประโยคตรงตามวตถประสงค

กลมโรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย (โรงเรยนวทยาศาสตรภมภาค) ๘. ใชสานวน สภาษตและคาพงเพยไดถกตองเหมาะสม

จดประสงคการเรยนร

๖

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

แบบทดสอบกอนเรยน ชดท ๔ เรอง ถอยค าและส านวน

๑. ถอยคาหรอขอความทมความหมายเปนคต เราเรยกวาอะไร

ก. โวหาร

ข. วาทศลป

ค. ภาษต

ง. สนทรพจน ๒. ขอใดเปนสานวนเปรยบเทยบ

ก. น าตาตกใน

ข. น าพกน าแรง

ค. น าหนงใจเดยว

ง. น าซมบอทราย

ตวชวด

ท ๔.๑ ม.๔-๖/๒ ใชคาและกลมคาสรางประโยคตรงตามวตถประสงค

กลมโรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย (โรงเรยนวทยาศาสตรภมภาค) ๘. ใชสานวน สภาษตและคาพงเพยไดถกตองเหมาะสม

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ ๑. อธบายความรความเขาใจเกยวกบถอยคา สานวน สภาษต คาพงเพย ๒. บอกความหมายของสานวน สภาษต คาพงเพย ๓. อธบายการใชสานวนใหตรงกบความหมาย

๔. ใชสานวนไดถกตองเหมาะสมตามสถานการณ

๕. ใชสานวนสรางประโยค

ค าชแจง

๑. แบบทดสอบกอนเรยนเปนแบบปรนยชนดเลอกตอบ ๔ ตวเลอก จานวน ๑๕ ขอ ขอละ ๑ คะแนน รวม ๑๕ คะแนน

๒. ใหนกเรยนทาเครองหมายกากบาท ทบคาตอบทถกตอง เพยงคาตอบเดยวลงในแบบทดสอบ ๓. เวลาทใชในการทาแบบทดสอบ ๑๕ นาท

๗

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๓. ขอใดใชสานวนไทยถกตอง ก. โจรปลนแบงกเลอดเขาตาสไมถอย ข. กางเกงยนสตวนมใชใสไปวดไปวาไดเทานน แตไปไดทว ค. สงคมปจจบนดไมจรงใจตอกน ใสหนายกษเขาหากนตลอดเวลา ง. หนวยงานนทางานเหมอน หนกระบอก ทถกชกใยอยขางหลงไมมผด

๔. “พดอะไรไมมหรด ไมควรทจะพดกเผย รเรองของใครไมเคย จะเฉยเลยละโพนทะนา” พฤตกรรมการพดของบคคลตามคาประพนธขางตน ตรงกบสานวนไทยในขอใด

ก. ฆองปากแตก ข. ปากหอยปากป ค. ปลาหมอตายเพราะปาก ง. ตอความยาวสาวความยด

๕. สานวนในขอใดจะเตมลงในชองวางไดอยางเหมาะสม “ขอสอบนดดๆ แลวไมยากหรอก ตวเลอกมนลวงอยนดเดยว เฉลยแลวจะตองรองออ นมน…แทๆ ”

ก. ผบงตา ข. หญาปากคอก ค. ใกลเกลอกนคาง ง. เสนผมบงภเขา

๖. ขอใดใชสานวนผด ก. เขาเอาใจออกหางโดยไปเขากบศตรของเรา ข. วารณไมชอบทางานเพราะเธอเปนคนประเภทถนมสรอย ค. ความรทเธอสอนเขานนยากเกนทเขาจะรบไดเหมอนกบสซอใหควายฟง ง. ผใหญจะสอนเสมอวาเวรกรรมนนจะสงผลตอผทาเหมอนกงเกวยนกาเกวยน

๗. สานวนใดใชกลาวเพอเตอนสต ก. เงาตามตว ข. ไวเนอเชอใจ ค. คอขาดบาดตาย ง. บานเมองมขอมแป

๘

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๘. ขอใดใชสานวนถกตอง ก. ลกสาวฉนเปนคนทเรยกวากระเชอกนรวจรงๆ ขาวของทเกบไวไมเคยจาไดวาเกบไวทไหน ข. ทาอะไรควรคดใหรอบคอบ ผใหญวากลาวตกเตอนกควรปฏบตตาม เพราะผใหญ

อาบน ารอนมากอน ค. เขาชอบทางานแบบขายผาเอาหนารอด วนนกเชนกน พอรวาเจานายจะมาตรวจโรงงาน

กรบทาความสะอาดทนท ง. ขาวเหตการณระเบดในหางเมอเดอนกอน ขณะนยงไมรผลการสอบสวนเรองเงยบ

หายไปเหมอนคลนใตน า ๙. ขอใดเปนสานวนทสรางจากความเชอของคนไทย

ก. วนโกนไมละ วนพระไมเวน ข. ซอควายหนานา ซอผาหนาหนาว ค. ตกน าใสกะโหลก ชะโงกดเงา ง. น ารอนปลาเปน น าเยนปลาตาย

๑๐. ขอความในขอใดไมเกยวกบการเลอกคและการครองเรยน ก. กงทองใบหยก เรอลมในหนอง ทองจะไปไหน ข. ปลกเรอนครอมตอ ชายขาวเปลอก หญงขาวสาร ค. เดดดอกไมรวมตน ปลกเรอนตามใจผอย สอยดอกฟา ง. หนตกถงขาวสาร ทองแผนเดยวกน คลมถงชน

๑๑. ขอใดใชสานวนไมถกตอง ก. เขาตองเสยเงนไปทละเลกทละนอย เบยบายรายทางไปเรอยๆ ข. เขาชอบยคนโนนแหยคนนเปนการเสยมเขาควายใหชนกนแทๆ ค. ถามอะไรกไมตอบ กลวดอกพกลจะรวงหรออยางไร ง. เขาเปนคนตระหนถเหนยว เกบเบยใตถนรานอยเสมอ

๑๒. “งานจะสาเรจไดทกคนตองรวมปรกษาหารอกน รวมทางานกน ไมใชตางคนตางคดตางคนตางทาถาเปนเชนนยอมประสบความสาเรจไดยาก” การทางานทไมประสบความสาเรจ ตรงกบสานวนในขอใด

ก. พายเรอคนละท ข. พายเรอในหนอง ค. พายเรอทวนน า ง. พายเรอในอาง

๙

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๑๓. สานวนคใดมความหมายเหมอนกน ก. ไมรทศรทาง - ไมรรอนรหนาว ข. ไมรเหนอรใต - ไมรอโหนอเหน ค. ไมเออออหอหมก-ไมอนงขงขอบ ง. ไมชอบมาพากล-ไมเปนโลเปนพาย

๑๔. ขอความตอไปน สรปความไดตามขอใด “การสงงาน การตดสนใจ ควรจะมาจากนายเพยงคนเดยว มหลายคาสงกแย สมมตถามมา

ลากเกวยนตวเดยว แตมคนขบสองคน คนหนงสะบดแสใหเดนทางขวา อกคนใหไปซาย มามนไมรจะไปทางไหน”

ก. ชกใบใหเรอเสย ข. ลามมาสองปาก ค. มากหมอมากความ ง. ขาสองเจาบาวสองนาย

๑๕.ขอใดสะทอนใหเหนความเชอทเปนปรชญาพทธศาสนา ก. ผซ าดาพลอย ข. ปดทองหลงพระ ค. ววใครเขาคอกคนนน ง. ตนแตตก สกแตหนม

ผลการท าแบบทดสอบกอนเรยนได ............... คะแนน

๑๐

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ใบความร เรอง ถอยค าและส านวน

คนไทยนยมใชภาษาถอยคาสานวนทสละสลวย ไพเราะ เสนาะห และสะดวกแกการออกเสยง ลกษณะนสยคนไทยเปนคนเจาบทเจากลอนอยแลว เวลาพดหรอเขยน จงนยมใช ถอยคาสานวนปนอยเสมอ ถอยคาสานวนตางๆ เหลานชวยใหการสอสารความหมายชดเจน ไดความไพเราะ ถายทอดอารมณความรสกตางๆ ไดด บางครงใชเปนการสอสาร ความหมายเพอเปรยบเปรยไดอยางคมคายลกซง เหมาะสมกบวฒนธรรมความเปนอย ของคนไทยซงแสดงถงอธยาศยทดตอคนอนเปนพนฐาน

ถอยค า

ความหมายของถอยค า ถอยคา หมายถง คากลาว เสยงพดและลายลกษณอกษร ทมนษยใชสอสารกนทง ในดานกจธระและ ในดานกจการอน ๆ มรปลกษณตางกนไป ผทมความรเรองถอยคา รจกถอยคาและเขาใจ ความหมายของถอยคาไดด กจะสามารถเลอกใชถอยคามาใชในการสอสารไดอยางมประสทธภาพ

การใชถอย

การใชถอยคา ใหมประสทธผลมขอควรคานง ดงน ๑. การออกเสยงใหถกตอง หากออกเสยงไมถกตองอาจจะทาใหความหมายผดไปได เชน เขาไมชอบปา (ปลา) หามยนทางฝา (ขวา) ทนมคมากมาย (คร) เปนตน ๒.การเขยนใหถกตอง หากเขยนสะกดผดอาจจะทาใหความหมายผดไปได เชน เมองอทองไมเคยเปนเมองหนาดาน (หนาดาน) เธอชวยขลบปลอกหมอนสฟาใหฉนหนอย (ขรบ) นกเปดน าใกลจะสญพรรณแลว (พนธ) เปนตน

๑๑

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๓.ใชคาใหถกตองตามความหมาย ถาใชคาผดความหมายกจะผดไปและคาบางคาอาจมความหมายโดยตรง ความหมายโดยนย มหลายความหมาย มความหมายใกลเคยงกน ควรคานงถงบรบทและพจารณากอนใช เชน ขบวนการนเปนภยแหงนกศกษาทงหมด (ควรใช ตอ) บนถนนราชดาเนนมรถอยแออด (ควรใช คบคง) ฉนกลวเสอมาก/เขาทาตวเปนเสอ (ความหมายโดยตรง/โดยนย) ฉนถกตอตอย/เขาตอเวลาใหเรา/เธอขอตอราคาลงอก/พตอใหเขาวงไปกอนหานาท (คาหลายความหมาย) เขาอนมตใหเธอกลบบานได (ควรใช อนญาต) ๔. ใชคาใหถกตองตามหลกภาษา และหนาทของคา เชน การใชคาอาการนาม การใชลกษณะนาม การใชคาบพบท การใชคาสนธาน เปนตน ๕.ใชคาใหเหมาะสมบคคล เชน เขามหมายกาหนดการการอบรมแลวหรอยง (ควรใช กาหนดการ) เมอชาตชาย ไดยนกโกรธ กระฟดกระเฟยดออกไป (ควรใช ปงปง) แมเชญพระสงฆ จานวน ๙ รปมาทบาน (ควรใช นมนต) เปนตน ๖.ใชคาใหเหมาะสมกบโอกาส เชน โอกาสทเปนทางการ ควรหลกเลยงการใชคาตางประเทศ คาหยาบ คาสแลง ภาษาพด ภาษาหนงสอพมพ คายอ คาตางระดบ และภาษาถน และโอกาสทไมเปนทางการ ใชคาระดบภาษาปาก และคาระดบภาษากงแบบแผนได ๗. ใชคาทชดเจนไมกากวม ใชคาทผ รบสารรความหมาย ไมใชคาทท มความหมายกวาง และคาทมความหมาย ไมแนนอน เพราะอาจทาใหเกดอปสรรคในการสอสารได เชน ฉนไมเคยไปทบานหลงนน (ไมรวาหลงไหน) นองซอหนงสอ เลมนเพราะดกวาเลมอน ๆ ในราน (ไมรวาดอยางไร) ลงปลกตนไม ๒ ตน (ไมรวาตนอะไร) บานเขาอยใกลมาก (อกคนอาจคดวาไกล) นดตกลงมาหรอไม (ตกลงใจหรอตกลงมาจากบนได) เปนตน ๘.ใชคาไมซ าซากหรอรจกการหลากคา ไมควรใชคาเดยวกนซ าซาก ควรเลอกใชคาทมความหมายคลายคลงกนหรอใกลเคยงกน แตยงคง ความหมายเดม เชน พอใจ – ชอบ - มความสข - เพลดเพลน คนเดยว - ตามลาพง เปนตน

๑๒

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๙.ใชคาใหตรงตามความนยมของผใชภาษาเดยวกน ซงขนอยกบบรบทดวย เชน คาความหมาย วา มาก อาจใช ชก ชม ดก หนก บรบรณ อดมสมบรณ ลนหลาม แนนขนด เจง เปนตน ๑๐.ใชคาใหเหนภาพ เชน ดาทะมน ขาวโพลน แดงแจ ขาวผอง ดงลน ดงเปรยง เงยบกรบ เงยบสงด หอมหวาน หอมเยน เหมนคลง เหมนหน หวานจอย ขมป เคมป เปรยวจด จดชด ออนนม ออนพลว ออนละมน นมนวล ใหญโต กวางใหญไพศาล เลกนอย เลกกระจรด เกะกะเกงกาง ๑๑. ใชคาทเปนคาไทย ไมควรใชคาตางประเทศหรอใชคาไทยปนคาตางประเทศ เชน กรณาดาดเซฟตเบลทดวยคะ (ควรใช เขมขดนรภย) วนนมสอบไฟแนล (ควรใช ปลายภาค) กลมคนเสอแดงแอนตรฐบาล (ควรใช ตอตาน) เปนตน ๑๒. ใชคาทกอใหเกดไมตรจตและมนษยสมพนธอนดตอกน -ใชคาสรรพนามทแสดงความสภาพ เชน คณ ผม ดฉน กระผม -ใชคาขยายเพอใหสภาพ เชนคาวา กรณา ขอโทษ โปรด อนเคราะห เปนตน -ใชคาลงทาย หรอคาเรยกขานทกครงทจบคาถามหรอคาตอบ คาเหลาน เชนคาวา ครบ คะ ขา เปนตน -ไมเปนคาหยาบ เชน ข เยยว อาย อ การใชวา อจจาระ ปสสาวะ สงน สงนน โรคกลาก(ขกลาก) นางเหน( อเหน ) -ไมเปนคาผวนคอคาทพดกลบเสยงเดมแลวเปนคาทไมสภาพ ๑๓.ใชคาทเปนรปธรรม ผพดทดควรหลกเลยงถอยคาทเปนนามธรรมเพราะการใชถอยคา ทเปนรปธรรมจะชวยใหผฟง เขาใจงาย และเหนภาพพจน ๑๔.ใชคาราชาศพทใหถกตอง

๑๓

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ส านวน

ส านวน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ หนา ๑๑๘๗ ไดใหความหมายไววา “ถอยคาทเรยบเรยง, โวหาร, บางทกใชวา สานวนโวหาร; คด; ถอยคาหรอขอความทกลาวสบตอกนมา ชานานแลว มความหมายไมตรงตามตวหรอความหมายอนแฝงอย, ถอยคาทแสดงออกมาเปนขอความพเศษเฉพาะภาษาหนงๆ, ชนเชงหรอทวงทานองในการแตงหนงสอหรอพด; ลกษณนามใชเรยกขอความ หรอบทประพนธรายหนงๆ อาท สานวนทใชในการเปรยบเทยบในภาษาไทย เชน

โดยปกตแลวเราจะไมแยกสานวนสภาษตออกจากกน เรามกเรยกวาเปนสานวนหรอเปน คาพงเพย หรอเรยกรวมๆ วาเปนสานวนไทย ดงนน

ส านวน คอ ถอยคาทเรยบเรยงโดยไมเครงครดในหลกไวยากรณ แตกถอวาเปนภาษาทถกตอง และมกมความหมายไปในเชงเปรยบเทยบ หรออธบายเรองราวโดยเฉพาะ สภาษต คาพงเพย ลวนเปนสานวนทนาศกษาในภาษาไทย อาท

สานวนทเปนคาเดยว ไดแก หม หน เคม เปรยว ฯลฯ

สานวนทเปน ๒ คา ไดแก ยกเมฆ แกแดด ตาขาว ฯลฯ

สานวนทเปน ๓ คา ไดแก เสอตดจน ไกไดพลอย ฯลฯ

สานวนทเปน ๔ คา ไดแก แกวงเทาหาเสยน กลงครกขนเขา ฯลฯ

สานวนทเปน ๕ คา ไดแก สซอใหควายฟง น าขนใหรบตก ฯลฯ

สานวนทเปนวลหรอประโยค ไดแก เดนตามหลงผใหญหมาไมกด ปากปราศรยน าใจเชอดคอ ฯลฯ

กนจนพงแตก

กนเหมอนหม อยเหมอนหมา

ไกงามเพราะขน คนงามเพราะแตง

ขาวเหมอนสาลเมดใน

งงเปนไกตาแตก

ใจดาเหมอนอกา

คาเยนเปนใหญ คาไฟเปนนอง

งมงามเหมอนป

เงยบเหมอนปาชา

ใจกวางเหมอนแมน า

๑๔

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

สภาษต

สภาษต หมายถง ถอยคาทเปนคตเตอนใจ มงสอนใหละเวนหรอใหปฏบต มกมคาวา อยา ให อยดวย คาสอนนนอาจเปนคาตรง ๆ เขาใจไดทนท หรอมความหมายแฝงไวใหขบคด กได สภาษตมกใชคาสนๆ กะทดรด กนใจ อาจมสมผสคลองจองได

สภาษตท ใชกนในสงคมไทย สวนมากจะคดมาจากคาสอนในศาสนาหรอ วรรณคดตางๆ อาท อศรญาณภาษต สภาษตสอนหญง เพลงยาวถวายโอวาท โคลงโลกนต สภาษตพระรวง ฯลฯ

สภาษตทมาจากค าสอนในศาสนา อาท อโรคยา ปรมา ลาภา : ความไมมโรคเปนลาภอนประเสรฐ กลยาณการ กลยาณ : ทาดไดด ปาปการ จ ปาปก : ทาชวไดชว อตตาห อตตโน นาโถ : ตนเปนทพงแหงตน

สภาษตทเปนค ากลาวของโบราณาจารย อาท น าขนใหรบตก สอนใหรบทาเมอมโอกาสด น าเชยวอยาขวางเรอ สอนวาอยาไปคานหรอขดขวางคนทกาลงโกรธ หรอผทกาลง

มอานาจ เพราะเมอทาแลวจะเปนอนตรายแกตวเอง อยาไวใจทาง อยาวางใจคน สอนมใหเชอใครงายๆ รกววใหผก รกลกใหต สอนวาเพอใหลกเปนคนดตองเฆยนตสงสอนใหหลาบจา

ค าพงเพย ค าพงเพย เปนถอยคาทมลกษณะตชม หรอแสดงความคดเหน เปนสานวนทกลาวให

เปนขอคด คาพงเพยกลาวถงพฤตกรรม การกระทา หรอปรากฏการณตางๆ ทอาจนามาจากตานาน นทาน วรรณคด อาท

ก าแพงมห ประตมชอง ใชในความหมายวา ความลบไมมในโลก กงทองใบหยก ใชในความหมายวา หญงชายทมฐานะดเสมอกน มชอเสยงเกยรตยศ

เสมอกนมาแตงงานกน จดไตต าตอ ใชในความหมายวา พดหรอทาสงใดสงหนงกบเจาของเรองนนเอง

โดยผพดหรอผทาไมรตว

๑๕

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ต าน าพรกละลายแมน า ใชในความหมายวา จดงานฟมเฟอยแตไดผลไมคม ใชจายทรพยไปในทางทไมมประโยชน

ทมาของส านวน ๑. เกดจากลกษณะหรอการกระท าทเปนไปตามธรรมชาต อาท

คลนใตน า หมายถง เหตการณทกรนอยภายใน แตภายนอกดเสมอนสงบเรยบรอย ตนแตไกโห หมายถง ตนตงแตเชามด น าซมบอทราย หมายถง หาไดมาเรอย ๆ

๒. เกดจากพฤตกรรมของคนหรอสตว อาท กระดไดน า หมายถง การแสดงความดอกดใจจนตวสน กระตายตนตม หมายถง อาการตนตกใจงายโดยไมทนพจารณาใหรอบคอบ กดหางตวเอง หมายถง พดวกไปวนมา

๓. เกดจากการเลนกฬา อาท แกเบย หมายถง ทาตอบแทน แฉโพย หมายถง เปดเผยขอทปดบงหรอความลบ สจนยบตา หมายถง สไมถอย, สจนถงทสด

๔. เกดจากวฒนธรรมประเพณ อาท ขนทรายเขาวด หมายถง หาประโยชนใหสวนรวม คลมถงชน หมายถง ลกษณะการแตงงานทผใหญจดการใหโดยทเจาตว ไมรจก ไมเหนดวย

ราชรถมาเกย หมายถง โชคลาภหรอยศตาแหนงมาถงโดยไมรตวหรอคาด ฝนมากอน

๕. เกดจากลทธศาสนา อาท คว าบาตร หมายถง ไมยอมคบคาสมาคมดวย กรวดน าคว าขน หมายถง ตดขาดไมเกยวของดวย ปดทองหลงพระ หมายถง ทาความดแตไมไดรบการยกยองเพราะไมมใคร เหนคณคา

๑๖

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๖. เกดจากอบตเหตหรอการเผชญสภาวะล าบาก อาท ตกมาตาย หมายถง แพเรว ยตเรว ตกหลมพราง หมายถง เสยร หลงกล ตกกระไดพลอยโจน หมายถง จาเปนทจะตองยอมเขาไปเกยวของกบเหตการณ ทเกดขนเมอไมมทางเลยง

๗. เกดจากเครองมอเครองใชในชวตประจ าวน อาท หอกขางแคร หมายถง สงทเปนอนตรายอยใกลตว ตเรอทงโกลน หมายถง ตาหนสงทยงทาไมเสรจ, ตพลอยๆ จวกตกแกง หมายถง ทาอยกบมอแตไมไดรบความรจากสงนน

๘. เกดจากธรรมชาตของพช อาท เดดบวไมไวใย หมายถง ตดญาตขาดมตร น าทวมทงผกบงโหรงเหรง หมายถง พดมากแตไดเนอหานอย แตงรมใบ หมายถง ผวขาวเปนนวลใยในวยสาว

๙. เกดจากเหตการณเรองราวในนทาน ต านาน วรรณคด อาท กงกาไดทอง หมายถง เหมเกรม ลมตว งอมพระราม หมายถง มความทกขยากลาบากเตมท ปากพระรวง หมายถง วาจาศกดสทธ พดอยางไรกเปนเชนนน

๑๐. เกดจากเหตการณ เรองราวทางประวตศาสตร อาท ขอมดาดน หมายถง มาอยางลลบ ไกลปนเทยง หมายถง ไมรอะไรเพราะอยหางไกลความเจรญ ขาเกาเตาเลยง หมายถง คนเกาคนแก

๑๗

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ลกษณะของส านวนไทย

สานวนไทย มจานวนมากมายสามารถเลอกใชไดตามความตองการ สานวนไทย มลกษณะดงน

๑. ถอยคาทใชเปนสานวนอาจเปนเพยงคาเดยว หรอประกอบดวยถอยคาทเรยงกนตงแต ๒ คาข นไปซงบาง สานวนเปนกลมคา บางสานวนเปนประโยค ซงมทงความเดยวและประโยคความซอน

๒. สานวนไทยบางสานวนมทงมเสยงสมผสและไมมเสยงสมผส ทมเสยงสมผส มเสยงสมผสในและสมผสนอก จะมตงแต ๔ ถง ๑๒ คา สวนทไมมเสยงสมผส จะมตงแต ๒ ถง ๘ คา บางสานวนมการใชคาซ าและเลนคา

๓. เนอความของสานวนมทงทมเนอความตอนเดยว และมเนอความสองตอนขนไป

๔. เนอหาของสานวนจะมหลากหลาย ดงน ๔.๑ เนอหาเกยวกบรปราง หนาตา ผวพรรณ และกรยาทาทาง

๔.๒ เนอหาเกยวกบลกษณะนสย กรยาอาการและพฤตกรรม

๔.๓ เนอหาเกยวกบจตใจ อารมณ ความรสก ๔.๔ เนอหาเกยวกบการพด ๔.๕ เนอหาเกยวกบความรก การมค และการครองเรอน ๔.๖ เนอหาเกยวกบการศกษาหาความร และการอบรมสงสอน ๔.๗ เนอหาเกยวกบความเปนอย อาชพ การทางาน การทามาหากน และการ

ดารงชวต ๔.๘ เนอหาเกยวกบการอยรวมกนในสงคม การเมอง การปกครอง ๔.๙ เนอหาเกยวกบคณธรรม การเตอนสตและคาสอนตาง ๆ

๔.๑๐ เนอหาเกยวกบเหตการณ สถานการณ เวลา ระยะทางและสถานท

๑๘

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

คณคาทางภาษาของส านวนไทย

๑. สานวนไทยเปนมรดกทางภมปญญาของไทยทสะทอนความเปนมาของชาต ศาสนา วฒนธรรมประเพณ การดาเนนชวตทเปนจรงของคนไทยมาแตโบราณ จงควรทจะชวยกนรกษาไวเปนสมบตของชาตสบไป

๒. สานวนไทยชวยเสรมปญญา พฒนาตนและสงคม

วธการใชส านวน การใชสานวนทถกตองเหมาะสมจะชวยใหการสอสารมประสทธภาพมากยงขน สามารถสอความหมายไดอยางชดเจน ถกตอง และรวดเรว โดยทวไปเราใชสานวนเพอการสอสารในกรณตอไปน ๑. ใชในการจงใจ เชน ทาดไดด ทาชวไดชว รกดหามจว รกชวหามเสา ธรรมะยอมชนะอธรรม คบคนพาลพาลพาไปหาผด คบบณฑต บณฑตพาไปหาผล แพเปนพระ ชนะเปนมาร เปนตน ๒. ใชยอขอความยาวๆ เชน ขงกรา ขากแรง ตดหางปลอยวด จบปลาสองมอ กนเปลา ชบมอเปบ ตาน าพรกละลายแมน า เปนตน ๓.ใชขยายความหรอเนนความเขาใจ เชน ปดทองหลงพระ หนเสอปะจระเข ทาคณบชาโทษ กนน าใตศอก เรอลมในหนองทองจะไปไหน หนตกถงขาวสาร เปนตน ๔. ใชแทนถอยคาทไมตองการกลาวตรงๆ เชน เฒาหวง สนบญ เจาโลก บานเลก ไกแกแมปลาชอน โคแกกนหญาออน ววเคยขามาเคยข เปนตน ๕. ใชเพมสสนและความสละสลวยของถอยคาในการสอสาร เชน ขาวแดงแกงรอน อยเยนเปนสข รวรอบขอบชด คลกคลตโมง ขดบอ ลอ ปลา เปนตน

๑๙

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๑. กลมค าวา “เบย”

- พดไปสองไปเบย นงเสยตาลงทอง หมายถง ถาพดไปแลวไมมประโยชนกนงเสยดกวา - แจงสเบย หมายถง แจกแจงอยางละเอยด

- สบเบยใกลมอ หมายถง สงใดอยใกลมอ กควรควาเอาไวกอน

- เกบเบยใตถนราน

หมายถง ทางานชนดทไดเงนเลกนอยกเอา

- เบยหวแตก หมายถง เงนทไดกระจดกระจายไมเปนกอบเปนกา

- เบยนอยหอยนอย หมายถง มเงนนอย

- เบยบายรายทาง หมายถง- เงนทเสยไประหวางการตดตอธรการงาน

๒. กลมสองใจ

- รกพเสยดายนอง หมายถง ลงเลใจ, ตดสนใจไมถกวาจะเลอกอยางไหนด

- จบปลาสองมอ หมายถง โลภ ทานองรบงานไวหลายฝาย แตทาอะไรไมทนสกอยาง

- เหยยบเรอสองแคม หมายถง หวงผลประโยชนทงสองฝาย ทาทเขาดวยทงสองฝาย

- ตสองหนา / ตหลายหนา หมายถง ตลบตะแลง, กลบกลอก, ทาใหทงสองฝายเขาใจผดวาเปนพวกตน

- นกสองหว / หมาสองราง หมายถง คนทท าตวฝกใฝเขาดวยท งสองฝายทไมเปนมตรกน โดยหวงประโยชนเพอตน

ตวอยาง ส านวน ค าพงเพย สภาษต

๒๐

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

- สองฝกสองฝาย

แปลเหมอน “นกสองหว” แตในพจนานกรมยกตวอยางเกยวกบเรองบานเมอง เชน ประเทศเลกทชวยตวเองไมได มกตองทาตวสองฝกสองฝายกบประเทศใหญเพอความอยรอด ของตน (ฝกฝาย เปนคาซอน แปลวา พวก, ขาง, เขาพวก, เขาขาง)

๓. กลมไมดกาลเทศะ

- เอามะพราวหาวไปขายสวน หมายถง แสดงความรหรออวดรกบผทรเรองดกวา

- สอนหนงสอสงฆราช (บอกหนงสอสงฆราช) หมายถง สอนสงทเขารดอยแลว

- สอนจระเขวายน า หมายถง สอนสงทเขารดหรอทเขาถนดอยแลว

- เปดประชนไก หมายถง ผท มความรความสามารถนอย แตอวดแสดงแขงกบผท มความรความสามารถสง

๔. กลม “กนกงส”

- อฐยายซอขนมยาย

หมายถง ๑) เอาทรพยจากผปกครองหญงทจะขอแตงงานดวย มอบใหเปนสนสอดของหมนแกผปกครองหญงนนโดยสมรกน

๒) การเอาทรพยจากผใดผหนงซอหรอแลกสงของมคาของผนน

- เนอเตายาเตา

หมายถง นาเอาทรพยสนสวนทเปนกาไรหรอดอกเบยกลบไปลงทนตอไปโดยไมตองใชทนเดม

๕. กลมบานแตกและสาแหรก

- รองเสยงบานแตก

หมายถง รองเสยงดงลน (ไมตองเตมวา “รองเสยงบานแตกสาแหรกขาด”)

๒๑

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

- บานแตกสาแหรกขาด

หมายถง ลกษณะหรออาการทครอบครวหรอบานเมองเกดเหตการณอยางรายแรง ถงทาใหตองกระจดกระจายพลดพรากจากกน

- ผดแปดสาแหรก

หมายถง ญาตทสบสายกนเปนชน ๆ ตงแตตนวงศสกล คอบดามารดาของปและยา ๔ บดามารดาของตาและยาย ๔ รวมเปน ๘ โดยปรยายหมายถง คนททากรดกราย เอาอยางผด

๖. กลมไมประมาณตน

- เอาไมซกงดไมซง

หมายถง คดคานผใหญ ผมฐานะสงกวา หรอผมอานาจมากกวา ยอมไมสาเรจ และอาจไดรบ ผลรายแกตวอกดวย (เนนความมกาลงหรอบารมนอย)

- น านอยแพไฟ

หมายถง ฝายขางนอยยอมแพฝายขางมาก (เนนความมจานวนคนนอย)

- เหนชางขขตามชาง (เหนเขาขนคามหาน เอามอประสานกน)

หมายถง ทาเลยนแบบคนใหญคนโต หรอคนมงมทงๆทตนไมมกาลงทรพยหรอความสามารถพอ

๗. กลมหมดตว

- สนเนอประดาตว

หมายถง ตกทกขไดยาก หมดสนทรพยสมบต เพราะเลนการพนนหรอถกโกง

- สนไรไมตอก

หมายถง ยากไร, ขดสนถงขดสด, ไมมทรพยสมบตตดตว

๘. กลมเกยวกบโอกาส

- น าขนใหรบตก

หมายถง มโอกาสดควรรบทา

-ตนแตดก สกแตหนม

หมายถง เรงรดการทางานใหเหมาะสมแกวยและเวลา

-รวบหวรวบหาง

หมายถง รวบรดใหสน, ทาใหเสรจโดยเรว, ฉวยโอกาสเมอมชองทาง

๒๒

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

-กวาถวจะสก งากไหม

หมายถง ลกษณะของการทางานทมความลงเลใจ ทาใหแกปญหาไดไมทนทวงท เมอไดอยาง หนง แตตองเสยอกอยางหนงไป

-ชา ๆ ไดพราเลมงาม

หมายถง คอยๆ คดคอยๆ ทาแลวจะสาเรจผล

-ชาเปนการ นานเปนคณ

หมายถง คอย ๆ คดคอย ๆ ทาดกวาดวนทา

-สบเบยใกลมอ

หมายถง ของหรอประโยชนทควรได (แมจะนอยนดหรอไมเลอเลศ) กเอาไวกอน

๙. กลมฝายตรงขาม

- หนามยอกอก

หมายถง คนหรอเหตการณททาใหรสกเหมอนมอะไรมาทมแทงอยในอกตลอดเวลา

-หอกขางแคร

หมายถง คนใกลชดทอาจคดรายขนมาเมอไรกได มกใชแกลกเลยงทตดมากบพอหรอแม, ศตรทอยขางตว

๑๐. กลมฟ มเฟอยโดยใชเหต - ตาน าพรกละลายแมน า

หมายถง ๑) ลงทนไปโดยไดผลประโยชนไมคมทน

๒) ใชจายทรพยในทางทไมเกดประโยชน ๓) เสยทรพยไปโดยไมไดรบประโยชนอะไร

- ขชางจบตกแตน หมายถง

๑) ลงทนมากแตไดผลนดหนอย

๒) เรองเลกทาใหเปนเรองใหญ ทาใหไดผลไมคม

- เกยวแฝกมงปา

หมายถง ทาอะไรเกนกาลงความสามารถของตว

๒๓

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

-ฆาชางเอางา

หมายถง ทาลายสงทใหญโต เพอใหไดของสาคญเพยงเลกนอยมาเปนประโยชนของตน โดยไม คดวาททาลงไปนนเปนการสมควรหรอไม

-กระเชอกนรว

หมายถง สรยสราย, ไมรจกเกบหอมรอมรบ, ขาดการประหยด

-จบเสอมอเปลา

หมายถง แสวงหาประโยชนโดยตวเองไมตองลงทน

-ชบมอเปบ

หมายถง ฉวยประโยชนจากคนอนโดยไมไดลงทนลงแรง

-ฆาควายเสยดายพรก

หมายถง เตอนใหรวา ทาการใหญไมควรตระหน

๑๑. กลมรบเคราะห

- แพะรบบาป

หมายถง คนทรบเคราะหกรรมแทนผอนททากรรมนน (ตอใหอยไกลแคไหนก รบเคราะหได)

- หนงหนาไฟ

หมายถง ผไดรบความเดอดรอนกอนผอน เชน ลกทาความผดมา พอแมกตอง เปนหนงหนาไฟ

- กระโถนทองพระโรง

หมายถง ผทใคร ๆ กใชไดหรอผทใคร ๆ กพากนรมใชอยคนเดยว

- ปลาตดหลงแห (ปลาตดรางแห)

หมายถง คนทพลอยไดรบเคราะหกรรมรวมกบผอนทง ๆทไมไดมสวนพวพนดวย

- พลอยฟาพลอยฝน

หมายถง ไมไดเกยวของกเปนตามไปดวย

- ตกกระไดพลอยโจน

หมายถง จาเปนทจะตองยอมเขาไปเกยวของกบเหตการณทเกดขนเมอไมมทางเลยง

๒๔

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๑๒. กลมเกยวกบการข ประชด

- เขยนเสอใหววกลว

หมายถง ทาอยางใดอยางหนงเพอใหอกฝายหนงเสยขวญหรอเกรงขาม (เนนเกยวกบการข)

- เชอดไกใหลงด

หมายถง ทาโทษคนหนงใหอกคนหนงกลว (เนนการขทตองมการทาโทษหรอฆา) - ตววกระทดคราด

หมายถง โกรธคนหนงแตทาอะไรไมได ไพลไปรงควานอกคนหนงทเกยวของ และตนสามารถ ทาได (เนนเกยวกบการประชด)

- หงขาวประชดหมา ปงปลาประชดแมว

หมายถง ทาประชดหรอแดกดน ซงรงแตจะเสยประโยชน

๑๓. กลมท าอะไรลวก ๆ

- สกเอาเผากน

หมายถง ทาลวก ๆ , ทาพอเสรจไปคราวหนง ๆเพราะไมมเวลาพอ คลายกบสานวนวา “ขอไปท” (ไมเกยวกบนสยหรอการอาพราง) - ผกชโรยหนา

หมายถง การกระทาสงใดเพยงเลกนอยเปนการฉาบหนา เพอจะลวงใหเหนวา ทกสงทกอยางเรยบรอยสมบรณ

- ขายผาเอาหนารอด

หมายถง

๑) ยอมเสยสละแมแตของจาเปนทตนมอย เพอรกษาชอเสยงของตนไว

๒) ทาใหสาเรจลลวงไป เพอรกษาชอเสยงของตนไว

- จบแพะชนแกะ

หมายถง ทาอยางขอไปท ไมไดอยางนกเอาอยางนนเขาแทนทเพอใหลลวงไป

- ผกตมขนมยา

หมายถง ผสมผเสปนเปกนยง

- ปดสวะ

หมายถง ทาอยางขอไปท

๒๕

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

- มอหางตนหาง

หมายถง มความหมายเนนเกยวกบนสยทสรยสราย สะเพรา เลนเลอ ทาลวก ๆ ไมระมดระวง

- หวมงกทายมงกร

หมายถง ไมเขากน, ไมกลมกลนกน, มาหลายแบบอยางปนเปกน

๑๔. กลมจบโนนชนน

- จบพลดจบผล

หมายถง จบผด ๆ ถก ๆ, บงเอญเปนไปโดยไมตงใจ

- ผดฝาผดตว

หมายถง ไมเขาชดกน ไมเขาคกน

๑๕. กลมคดรอบคอบ

- คดสะระตะ

หมายถง คดถงผลดผลเสย

- คดหนาคดหลง

หมายถง ตรกตรองอยางรอบคอบ

- ดดลกคดรางแกว

หมายถง คดถงผลกาไรทจะไดทางเดยว

- บวกลบคณหาร

หมายถง คดถงผลกาไรขาดทนอยางรอบคอบ

๑๖. กลมท าเปนไมสนใจ

- ทองไมรรอน

หมายถง ไมรสกเดอดรอนหรอยนดยนราย

- ทาหทวนลม

หมายถง แสรงทาเปนไมไดยน

๒๖

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๑๗. กลมยากเยนแสนเขญ

- งมเขมในมหาสมทร

หมายถง คนหาสงทยากจะคนหาได, ทากจทสาเรจไดยาก

- เขนครกขนภเขา

หมายถง ทางานทยากลาบากอยางยงโดยใชความเพยรพยายามและอดทนอยางมากหรอบางทก เกนกาลงความสามารถหรอสตปญญาของตน

- ฝนทงใหเปนเขม

หมายถง เพยรพยายามสดความสามารถจนกวาจะสาเรจผล

๑๘. กลมเกยวกบน า

- น าซมบอทราย

หมายถง หามาไดเรอย ๆ, ของทคอย ๆ เกดอยเสมอไมขาด

- น าลอดใตทราย

หมายถง ทาอยางลลบ ไมมใครเหน เชน สายลบ จารชน

๑๙. กลมไมหวงด - ปากหวานกนเปรยว

หมายถง พดจาออนหวาน แตไมจรงใจ

- ปากปราศรย น าใจเชอดคอ

หมายถง พดดแตใจคดราย

- ปากอยางใจอยาง

หมายถง ปากพดอยาง แตใจคดอยาง (สานวนนใชเปนกลาง ๆ ไดวา ปากกบใจไมตรงกน โดยไมเนนเรองไมหวงด ไมจรงใจ)

- ปากวาตาขยบ

หมายถง ๑) พดอยางหนงแตทาอกอยางหนง

๒) ปากกบใจไมตรงกน

- หนาเนอใจเสอ

หมายถง มหนาตาแสดงความเมตตา แตใจโหดเหยม

๒๗

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

- มอถอสาก ปากถอศล

หมายถง มกแสดงตววาเปนคนมศลมธรรม แตกลบประพฤตชว

- ปากวามอถง

หมายถง พอพดกทาเลย

๒๐. กลมแสหาเรองเดอดรอน

- แกวงเทาหาเสยน

หมายถง รนหาเรองเดอดรอน ทานองหาเรองทาใหผอนขดเคองโดยใชเหต เชน นนทาหวหนาให หวหนาไดยน

- เอามอซกหบ

หมายถง หาเรองเดอดรอนหรอความลาบากใสตวโดยใชท - หาเหาใสหว

หมายถง รนหาเรองเดอดรอนมาใสตน ทานองหาภาระใหตองกงวลใจ

๒๑. กลมรอนตว

- ววสนหลงหวะ (ววสนหลงขาด)

หมายถง คนทมความผดตดตวทาใหมความหวาดระแวง

- กนปนรอนทอง

หมายถง ทาอาการมพรธขนเอง, แสดงอาการเดอดรอนขนเอง

๒๒. กลมเรองงาย ๆ

- หญาปากคอก

หมายถง สะดวก งาย ไมมอะไรยงยาก

- เสนผมบงภเขา

หมายถง เรองงาย ๆ แตคดไมออกเหมอนมอะไรมาบงอย - ใกลเกลอกนดาง

หมายถง

๑) มองขามหรอไมรคาของดทอยใกลตว ซงจะเปนประโยชนแกตน กลบไป แสวงหาสงอนทดอยกวา

๒) อยใกลผใหญ แตกลบไมไดด

๒๘

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๒๓. กลมจบจด เหยาะแหยะ

- เหยยบขไกไมฝอ

หมายถง หยบหยง, ทาอะไรไมจรงจง, ไมเอาการเอางาน

- สนมสรอย

หมายถง หนกไมเอาเบาไมส, บอบบาง

๒๔. กลมรายพอ ๆ กน

- ขนมพอสมน ายา

หมายถง พอดกน จะวาขางไหนดกวากนไมได

- ขมนกบปน

หมายถง ชอบววาทกนอยเสมอ เมออยใกลกน, ไมถกกน

- ไมเบอไมเมา

หมายถง ขดกนตะพด เพราะใจโกรธกนมากอน (สานวนนไมเนนเรองการ ทะเลาะววาทกน)

- ขงกรา ขากแรง

หมายถง ตางกจดจาน พอ ๆ กน, ตางกมอารมณรอนพอ ๆ กน, ตางไมยอมลดละกน

- ลนกบฟน

หมายถง การกระทบกนบางแตไมรนแรงของคนทใกลชดกน เชน ระหวางสาม ภรรยาหรอคนท ทางานรวมกน

- ฝนตกขหมไหล (คนจญไรมาพบกน)

หมายถง พลอยเหลวไหลไปดวยกน

๒๕. กลม “ไมถกกน”

- ไมลงโบสถ / ไมกนเกลยว

หมายถง เขากนไมได (เชน นสยใจคอ อธยาศยไมตองกน)

- ปนเกลยว

หมายถง มความเหนไมลงรอยกน, ขดแยงกน, แตกพวกหรอไมถกกน

- ศรศลปไมกนกน

หมายถง ไมถกกน, ไมลงรอยกน, ไมชอบหนากน เชน พนองคนศรศลปไมกนกน เจอหนากนเมอใดตองทะเลาะกนเมอนน

๒๙

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

- ถกเสน

หมายถง เขากนได, ชอบพอกน, ถกอกถกใจ

- เปนปเปนขลย

หมายถง ถกคอกน, เขากนไดด เชนพดเขากนเปนปเปนขลย

- ชนกเปนนก ชไมเปนไม

หมายถง ไมวาผมอานาจจะวาอยางใด ผนอยกตองคลอยตามไปอยางนน เพราะ กลวหรอประจบ

- ลกขนพลอยพยก

หมายถง ผทคอยวาตามหรอเหนดวยกบผใหญเปนเชงสอพลอประจบ

๒๖. กลมพฤตกรรมทแตทางเสย

- เอาทองไปรกระเบอง / เอาพมเสนไปแลกเกลอ / เอาเนอไปแลกหนง

หมายถง โตตอบหรอทะเลาะกบคนพาล หรอคนทมฐานะตากวา เปนการไมสมควร

- เอาไมสนไปรนข หมายถง โตตอบหรอทะเลาะกบคนพาล มแตทางเสย

- คบเดกสรางบาน

หมายถง ทาอะไรกบเดกยอมไมเปนผล

- เอาเนอหนไปปะเนอชาง

หมายถง เอาทรพยหรอสงของจากคนทมนอยไปใหแกผทมมากกวา

๒๗. กลมหยง จองหอง

- กงกาไดทอง

เยอหยงเพราะไดดหรอมทรพยขนเลกนอย

- คางคกขนวอ แมงปอใสตงตง

หมายถง คนทมฐานะตาตอย พอไดดบไดดกมกแสดงกรยาอวดดลมตว

- จองหองพองขน

หมายถง เยอหยงลบหลผมคณ

๓๐

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๒๘. กลมวาดวยพระวาดวยช

- ชวชางชดชางสงฆ

หมายถง ปลอยไปตามเรองตามราว ไมเอาเปนธระ (มกใชแกพระสงฆ)

- วนพระไมไดมหนเดยว

หมายถง วนหนายงมโอกาสอก (มกใชพดเปนเชงอาฆาต ประมาณวาความแคน นฝากไวกอน)

- ชายสามโบสถ

หมายถง ผทบวชแลวสกถง ๓ หน (ใชพดเปนเชงตาหนวาเปนคนทไมนาคบ)

- แพเปนพระ ชนะเปนมาร

หมายถง การยอมแพทาใหเรองสงบ การไมยอมแพทาใหเรองไมสงบ

๒๙. กลมรงแกคนไมมทางส

- ตอนหมเขาเลา

หมายถง บงคบคนทไมมทางส

- ปดประตตแมว

หมายถง รงแกคนไมมทางสและไมมทางหนรอดไปได

๓๐. กลม เบยดบง

- รดเลอดกบป หมายถง เคยวเขญหรอบบบงคบเอากบผทไมมจะให

- หาเศษหาเลย

หมายถง ๑) หาประโยชนเลก ๆ นอย ๆ

๒) เบยดบงเอาสวนทเหลอเลก ๆ นอย ๆ ไว เชน แมครวมกหาเศษหาเลย จาก เงนทนายมอบใหไปจายตลาด

๓) ใชในทางชสาว ประมาณวาแตงงานแลว ยงดอดไปหาเศษหาเลย (กนน าพรกถวยอน) นอกบาน

๓๑

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๓๑. กลมตดความสมพนธ

- ตดเชอก

หมายถง ตดความสมพนธไมยอมใหความชวยเหลออกตอไป

- ตดญาตขาดมตร

หมายถง ตดขาดจากกน

- ตดเปนตดตาย

หมายถง ตดขาดจากกนอยางเดดขาด

- เดดบวไมไวใย

หมายถง ตดขาด ตดญาตขาดมตรกนเดดขาด

- ตดหางปลอยวด

หมายถง ตดขาดไมเกยวของ ไมเอาเปนธระอกตอไป

- บอกศาลา

หมายถง ประกาศไมรบผดชอบ หรอตดขาดไมใหความอปการะเลยงดอกตอไป

- คว าบาตร

หมายถง ไมยอมคบคาสมาคมดวย (แตเดมหมายถงสงฆกรรมทพระสงฆ ประกาศลงโทษคฤหสถ ผประทษรายตอศาสนาดวยการไมคบ ไมรบบณฑบาต เปนตน) - ฆาไมตาย ขายไมขาด

หมายถง ตดไมขาด (มกใชแกพอแมทรกลกมากถงจะโกรธจะเกลยดอยางไรกตดไมขาด)

๓๒. กลมวาดวย “เสอ”

- เสอซอนเลบ

หมายถง

๑) ผทมความเกงกลาสามารถแตไมยอมแสดงออกมาใหปรากฏ

๒) ผทมเลหกลอยในใจ

๓) ผเกบความรสกไวไดด

- เสอเฒาจาศล

หมายถง คนทมทาทสงบเสงยม แตมเลหเหลยมมาก

- เสอนอนกน

หมายถง คนทไดรบผลประโยชนหรอผลกาไร โดยไมตองลงทนลงแรง

๓๒

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

- เสอลากหาง

หมายถง

๑) คนททาทาทเปนเซองซม เปนกลอบายใหผอนตายใจ แลวเขาทาการอยางใด อยางหนงโดยไมทนใหรตว

๒) คนททาอยางเสอลากหาง เพอขใหกลว

๓๓. กลมสอนใจเตอนสต

- เขาเถอนอยาลมพรา

หมายถง สอนใหมสตอยาประมาท เชนเดยวกบเวลาเขาปาจะตองหามดตดตวไปดวย

- กนน าไมเผอแลง

หมายถง สอนใหรจกคดถงวนขางหนา ไมใชมอะไร แคไหนกใชหมดทนท - จบงขางหาง

หมายถง สอนอยาทาสงทเสยงตออนตราย

- ชงสกกอนหาม

หมายถง สอนหรอเตอนสตวาอยาทาสงทยงไมสมควรแกวยหรอยงไมถงเวลา โดยเฉพาะเรองการลกลอบไดเสยกนกอนแตงงาน

- ดตามาตาเรอ

หมายถง เตอนใหรจกพจารณาใหรอบคอบ (มกใชในความปฏเสธ)

๓๔. กลมเกยวกบการพด

- ชกใบใหเรอเสย

หมายถง พดหรอทาขวาง ๆ ใหการสนทนาหรอการงานเขวออกนอกเรองไป

- ชกแมน าทงหา

หมายถง พดจาหวานลอมยกยอบญคณเพอขอสงทประสงค

- น ารอนปลาเปน น าเยนปลาตาย

หมายถง คาพดทตรงไปตรงมาแบบขวานผาซาก อาจไมถกใจผฟง แตไมเปน พษเปนภย ขณะทคาพดไพเราะออนหวานซงถกใจผฟง แตอาจเปนโทษเปนภยได

- เอาน าเยนเขาลบ

หมายถง ใชคาพดออนหวานหวานลอม

- ปากเปยกปากแฉะ

หมายถง เรยกการวากลาวตกเตอนซ าแลวซ าเลากยงไมไดผลตามทมงหมาย

๓๓

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

- ไปไหนมา สามวาสองศอก

หมายถง ถามอยางหนงตอบไปอกอยางหนง

- ไปอยางน าขน ๆ

หมายถง พดเขาตวหลบเลยงไปอยางขาง ๆ ค ๆ

๓๕. กลมค าวา “กน”

- กนน าเหนปลง

หมายถง รสกตะขดตะขวงใจเหมอนจะกนน าเหนปลงอยในน ากกนไมลง

- กนบานกนเมอง

หมายถง เปนเจาเมอง (แตถา “นอนกนบานกนเมอง” ใชประชดวานอนตนสาย ดวยความเกยจคราน)

- กนเศษกนเลย

หมายถง กนกาไร, ยกเอาเพยงบางสวนทมจานวนเลกนอยไว, ยกเอาสวนทเหลอ ไวเปนของตน, เอาเพยงบางสวนไวเปนของตน

๓๖. กลมวาดวยมารยาท

- มาดดกะโหลก

หมายถง มกรยากระโดดกระเดกลกลนหรอไมเรยบรอย (มกใชแกผหญง)

- กระดางลาง

หมายถง มรรยาทหยาบ

๓๗. กลมค าวา “หา”

- หาตวจบยาก

หมายถง เกงมาก, หาคนเทยบเทาไดยาก

- หาทายายาก

หมายถง หากไดยากเพราะไมคอยม ทานองเดยวกบสมนไพรบางอยางในทบาง แหงหาไดยากมาก

๓๔

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๓๘. กลมหายตว

- หายเขากลบเมฆ

หมายถง หายลบไปไมไดพบอก

- หายวบไปกบตา

หมายถง หายไปอยางฉบไวตอหนาตอตา

๓๙. กลมตง

- ตงใหกากน

หมายถง ทาสงใด ๆ ไวแลว แตผลไปตกแกผอน, ทาสงทตนควรจะไดรบ ประโยชน แตกลบไมได

- ตงใหหลงหก

หมายถง กระทาการสงใดแกศตรโดยไมเดดขาดจรงจง ยอมจะไดรบผลรายในภายหลง

๔๐. กลมวาดวยบรรดาสาวแกแมมาย

- แตงเถาตาย

หมายถง หญงมายทมอายมาก

- ไกแกแมปลาชอน

หมายถง หญงคอนขางมอายทมมารยาและเลหเหลยมมาก และมกรยาจดจาน

- กระดงงาลนไฟ

หมายถงหญงทเคยแตงงานหรอผานผชายมาแลว ยอมรจกชนเชงทางปรนนบต เอาอกเอาใจผชายไดดกวาหญงทยงไมเคยแตงงาน

- เสนหปลายจวก

หมายถง เสนหทเกดจากฝมอปรงอาหารใหโอชารส (สานวนนใชสอนผหญง ในเรองการครองเรอนใหรจกผกใจสามดวยฝมอการทาครว ปรนนบตใหถกใจ)

๓๕

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

นอกจากน สานวนทคดวานกเรยนควรจะไดรไว เผอขอสอบจะนามาถาม

๑) ไมหลกปกเลน โลเล, ไมแนนอน (ใชเปรยบกบผใหญทเอาเปนทพงไมได)

ไมใกลฝง แกใกลจะตาย

ไมลมเงาหาย /นกไรไมโหด คนทเคยมวาสนาเมอตกตาลง ผทมาพงบารม กหายหนาไป

๒) ลบหนาปะจมก ทาอะไรเดดขาดจรงจงไปไมได เพราะเกรง จะไปกระทบกระเทอนพวกพอง

๓) พราคด (งด) ปากไมออก นง ไมคอยพด ไมชางพด

ดอกพกลรวง เรยกอาการทนงไมพด วากลวดอกพกลจะรวง

๔) มะพราวตนดก ยาจกตนม เหอหรอตนเตนในสงทตนไมเคยม ไมเคยได

จนเกนพอด

๕) ถลอดตาชาง หางลอดตาเลน ๑) ดเหมอนรอบคอบถถวน แตไมรอบคอบถ ถวนจรง

๒) ประหยดในสงทไมควรประหยด ไมประหยดในสงทควรประหยด

๖) งกนหาง เกยวโยงกนไปเปนทอด ๆ

๗) เงองาราคาแพง จะทาอะไรกไมกลาตดสนใจทาลงไป ดแต ทาทาหรอวางทาวาจะทาเทานน (งา เปนคา ไทยโบราณ แปลวา เบอ ในวรรณคดมกใช เปนคาเดยว เชน เลยงผางาเทาโผน เปนตน)

๓๖

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๘) ชตาไมกระพรบ ดอมาก, สสายตาไมยอมแพ

๙) ตกน ารดหวตอ แนะนาพราสอนเทาไรกไมไดผล เชน น ารดหวสาก สอนเดกปากมาก เลยงลกใจแขง (ไมใชเกยวแกสตปญญาของเดก)

๑๐) เตยอมคอม คนทมฐานะตาตอยหรอยากจน แตรบภาระ เลยงดคนทมฐานะเชนตนอก

๑๑) ปลกเรอนครอมตอ กระทาสงซงลวงล า กาวกายหรอทบสทธของ ผอน จะโดยรเทาถงการณ หรอไมกตาม

๑๒) ตนรายปลายด ตอนแรกประพฤตตวไมด แตภายหลงกลบ สานกตวไดแลวประพฤตดตลอดไป, ตอนตน ไมดไปดเอาตอนหลง ทาดทเหลว มทาทางด แตทาอะไรไมไดเรอง

๑๓) ปลาตาน าตวโต สงทเสยหรอสญหายไป มกดมคามากเกนความ เปนจรง

๑๔) พบไมงาม เมอยามขวานบน พบหญงสาวทตองใจเมอแก

๑๕) เอาปนหมายหว ๑) ผกอาฆาตไว

๒) คาดโทษไว

๓) เชอแนวาจะเปนไปตามทคาดหมายไว

๔) ประมาทหนาวาไมมทางจะเอาดได

๑๖) ขวางงไมพนคอ ทาอะไรแลวผลรายกลบมาสตวเอง

ถมน าลายรดฟา ประทษรายตอสงทสงกวาตน ตวเองยอมไดรบ ผลราย

๓๗

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

เรองทตองระวงเปนพเศษอกเรอง นกเรยนอยาจ าส านวนผด หรอเขยนส านวนผด สวนใหญเปนส านวนทคนทวไปใชกนผดๆ มาโดยตลอด

๑๗) ตกบาตรอยาถามพระ จะใหอะไรแกผทเตมใจรบอยแลว ไมควรถาม

๑๘) ปลาผลกปลกผนง พยายามทาใหมเรองมราวขนมา

๑๙) ไมงามกระรอกเจาะ หญงสวยมกไมบรสทธ

๒๐) เถรตรง ซอหรอตรงจนเกนไป, ไมมไหวพรบ, ไมรจก ผอนผนสนยาว, ไมรจกผอนหนกผอนเบา

เถรสองบาตร คนททาอะไรตามเขา ทง ๆ ทไมรเรองรราว

๓๘

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

แบบฝกทกษะ รายวชาภาษาไทยในชวตประจ าวน ท๓๐๑๐๕

ชดท ๔ เรอง ถอยค าและส านวน

ตวชวด

ท ๔.๑ ม.๔-๖/๒ ใชคาและกลมคาสรางประโยคตรงตามวตถประสงค

กลมโรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย (โรงเรยนวทยาศาสตรภมภาค) ๘. ใชสานวน สภาษตและคาพงเพยไดถกตองเหมาะสม

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ ๑. อธบายความรความเขาใจเกยวกบสานวน สภาษต คาพงเพย ๒. บอกความหมายของสานวน สภาษต คาพงเพย ๓. อธบายการใชสานวนใหตรงกบความหมาย

๔. ใชสานวนไดถกตองเหมาะสมตามสถานการณ

๕. ใชสานวนสรางประโยค

ค าชแจง

แบบฝกทกษะ รายวชาภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๑๐๕ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน แบงออกเปน ๖ ตอน

ตอนท ๑ อธบายลกษณะของสานวนไทย

เปนแบบอตนย จานวน ๑ ขอ ๔ คะแนน คอนท ๒ จบคสานวนโวหารและความหมาย จานวน ๒๐ ขอ ๒๐ คะแนน

ตอนท ๓ คาไหนสานวน แบงเปน ๔ หวขอ

ก. สานวน ๑ คา จานวน ๒๐ ขอ ๒๐ คะแนน ง. สานวน ๔ คา จานวน ๒๐ ขอ ๒๐ คะแนน ข. สานวน ๒ คา จานวน ๒๐ ขอ ๒๐ คะแนน ค. สานวน ๓ คา จานวน ๒๐ ขอ ๒๐ คะแนน รวม ๘๐ คะแนน ตอนท ๔ เตมสานวน จานวน ๓๐ ขอ ๓๐ คะแนน

ตอนท ๕ สานวนชวนสอสาร

เปนแบบอตนย จานวน ๑ ขอ ๑๐ คะแนน

ตอนท ๖ ตะลยโจทย เรองถอยคาและสานวน เปนแบบปรนยชนดเลอกตอบ ๔ ตวเลอก จานวน ๘๐ ขอ ๘๐ คะแนน รวม ๘๐ คะแนน

๓๙

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ตอนท๑ อธบายลกษณะของส านวนไทย

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ

๑. มความรความเขาใจเกยวกบสานวน สภาษต คาพงเพย

ค าชแจง ใหนกเรยนอธบายลกษณะของสานวนไทยใหเขาใจชดเจน (๔ คะแนน) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ผลการทาแบบฝกทกษะ ตอนท ๑ อธบายลกษณะของสานวนไทย ได ............... คะแนน

๔๐

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ตอนท ๒ จบคส านวนโวหารและความหมาย

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ

๑. มความรความเขาใจเกยวกบสานวน สภาษต คาพงเพย ๒. บอกความหมายของสานวน สภาษต คาพงเพย ค าชแจง ใหนกเรยนจบคสานวนกบความหมาย และนาตวอกษรหนาความหมาย เตมลงในชองวาง หลงสานวนทกาหนดให ขอละ ๑ คะแนน (๒๐ คะแนน)

ส านวน ความหมาย ๑. น าทวมปาก ………. ก. เมยหลวง ๒. ปากวามอถง ………. ข. การทตามหาเทาไหรๆ กไมพบ ๓. ฝากผฝากไข ………. ค. คนมงมแตงตวซอมซอ ๔. ฟนฝอยหาตะเขบ ………. ง. เลกกจการเพราะขาดทน ๕. บานใหญ ………. จ. หมดวตกกงวล ๖. พลกแผนดน ………. ฉ. พดไมออกเพราะเกรงจะมภยตอตน และผอน ๗. ผาข รวหอทอง ………. ช. ขอยดเปนทพงจนวนตาย ๘. ยกภเขาออกจากอก ………. ซ. พอพดกทาเลย. ๙. รมไมชายคา ………. ฌ. รอฟนเรองเกาทจบลงไปแลว ๑๐. มวนเสอ ………. ญ. กนแลวใหผอนจาย ๑๑. ฤๅษแปลงสาร ………. ฎ. เลนชกบชายอนทมใชสามตน ๑๒.ววลมตน ………. ฏ. ทาใหเสยทาหรอเสยเหลยม ๑๓. สวมเขา ………. ฐ. คนทไดดแลวลมตว ๑๔. ลมทบ ………. ฑ. ทพงอาศย ๑๕. หกลา ………. ฒ. การแปลงเรองรายใหเปนเรองด ๑๖. แทรกแผนดน ………. ณ. ขยนทางานอยตลอดเวลา ๑๗. เดกอมมอ ………. ด. หามไมอย ๑๘. จบงขางหาง ………. ต. ทาสงทเสยงอนตราย ๑๙. ตวเปนเกลยว ………. ถ. ผไมรประสประสา ๒๐. ชางเหลอขอ ………. ท. หลกหนไปใหพนเพราะอนตราย

ผลการทาแบบฝกทกษะ ตอนท ๒จบคสานวนโวหารและความหมาย ได ............... คะแนน

๔๑

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ตอนท ๓ ค าไหนส านวน

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ

๑. มความรความเขาใจเกยวกบสานวน สภาษต คาพงเพย ค าชแจง ใหนกเรยนขดเสนใตคาทเปนสานวนโวหารใหถกตองม ๔ ชด ชดละ ๒๐ ขอ ๒๐ คะแนน รวม ๔ ชด ๘๐ คะแนน ก. ส านวน ๑ ค า ค าชแจง ใหนกเรยนขดเสนใตสานวนโวหารทถกตองทสด ๑ สานวน ขอละ ๑ คะแนน (๒๐ คะแนน) ๑. กรบ กรวย กรอบ

๒. กรอย กราน กราย

๓. บวน บวย บวง

๔. เขยอน เขยง เขมน

๕. ปอม ปอด ปอป

๖. เผา เผด เผย

๗. ฝง ฝอย ฝน

๘. พะยน พะแนง พะโล

๙. ฟน ฟน ฟก

๑๐.มาร มาก มอบ

๑๑.ฮบ โฮง ฮองเฮา

๑๒.สวง สวาปาม สวาท

๑๓.แหว หง หวย

๑๔.ป ย ปว ปอ

๑๕.หมาง หมอน หม

๑๖.สาม เสยบ สงสง

๑๗.หน หาน หน

๑๘.เขมร แขม เขมอบ

๑๙.เสงเครง สอบสวน สงเสย

๒๐.เฮว เฮง เฮย

ผลการทาแบบฝกทกษะ ตอนท ๓ คาไหนสานวน ก.สานวน ๑ คา ได ............... คะแนน

๔๒

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ข. ส านวน ๒ ค า ค าชแจง ใหนกเรยนขดเสนใตสานวนโวหารทถกตองทสด ๑ สานวน ขอละ ๑ คะแนน (๒๐ คะแนน)

๑. นกนอย นกยง นกร

๒. เทกระเปา เทวดา เทปน

๓. บบคอ บบน าตา บบนวด

๔. นกสบ นกตม นกตอ

๕. บานปลาย บานเชา บานเยน

๖. ปลอยปลา ปลอยไก ปลอยนก

๗. มมฉาก มมปาน มมมด

๘. นอนนก นอนเลน นอนควา

๙. เทพา เทงเตง เทครว

๑๐.บกเบก เบยลาง บอบบาง

๑๑.เอาหนา เอาเถอะ เอาแน

๑๒.แหบแหง แหมมกะป แหนมสด

๑๓.เหะหะ เหวอะหวะ เหวยงแห

๑๔.ไสตง ไสแหง ไสเลอน

๑๕.เลนน า เลนละคร เลนวาว

๑๖.ออกลก ออกเวร ออกงว

๑๗.เลยงตอย เลยงด เลยงผ

๑๘.สนเขา สวมเขา สขา

๑๙.แหกคอก หาคา หกบท

๒๐.รวบรด รอบจด เรงรบ

ผลการทาแบบฝกทกษะ ตอนท ๓ คาไหนสานวน ข.สานวน ๒ คา ได ............... คะแนน

๔๓

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ค. ส านวน ๓ ค า

ค าชแจง ใหนกเรยนขดเสนใตสานวนโวหารทถกตองทสด ๑ สานวน ขอละ ๑ คะแนน (๒๐ คะแนน) ๑. น าทวมปาก น ากระดาง น ากระแส

๒. เบกอรณ เบยตอไส เบาหวไหล

๓. บาหอบฟาง เบอเรมเทม เบาฝจกร

๔. น าตะไคร น าดอกไม น าบอทราย

๕. ทาเปนเลน แทงใจดา ทารณกรรม

๖. นกสองหว นกกางปก นกแอนลม

๗. ทองคาเปลว ทบหมอขาว ทหารรบจาง

๘. ถวยรางวล ถลอกปอกเปก ถานไฟเกา

๙. ถบหวสง ถายาดม ถางตาคอย

๑๐.แตกเนอหนม แตงเถาตาย ตามลาพง

๑๑.เงาตามตว งอขกลอง งมมะงาหรา

๑๒.จาละหวน จรกาหนาหน จาลองทอง

๑๓.จกกะลาหว จกหวใช จระเขฟาดหาง

๑๔.เงนปากถง งกนหาง เงอนเวลา

๑๕.ชางเทาหลง ชางตกมน ชานางนอน

๑๖.ชบน าใจ ชายสามโบสถ เชงตะกอน

๑๗.ชงชาชาล ชดราตร ชบมอเปบ

๑๘.ดอกมะขาม ดาบสองคม ตดสนดาน

๑๙.ตกตมขาวสาร ตกพมมาย ตกตะกอน

๒๐.ตนตระกล ตรงกนขาม ตมจนเปอย

ผลการทาแบบฝกทกษะ ตอนท ๓ คาไหนสานวน ค.สานวน ๓ คา ได ............... คะแนน

คะแนน)คะแนน

๔๔

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ง. ส านวน ๔ ค า

ค าชแจง ใหนกเรยนขดเสนใตสานวนโวหารทถกตองทสด ๑ สานวน ขอละ ๑ คะแนน (๒๐ คะแนน)

๑. ตนเทาฝาหอย ตโพยตพาย ตกตาลมลก

๒. โตงเตงโตงเวา ตววกระทบคราด ตดเปนตงเม

๓. แตกอนแตก เตยตะแมะแคระ เตาใหญไขกลบ

๔. ถอนรากถอนโคน ถลอกปอกเปก ถวงความเจรญ

๕. ถะมดถะแมง ถมน าลายรดฟา ถวายอดเรก

๖. ทะเลาะเบาะแวง ทกทายปราศรย ทองยงพงกระสอบ

๗. ทาปลาออมเกลอ ทงมะพราวหาว ทานองคลองธรรม

๘. นอกเหนอไปจาก นมยานกลงอก นอนไมเตมตน

๙. ขาเกาเตาเลยง ขาดพขาดนอง ขายบานขายเมอง

๑๐.ขนลกขนพอง ขนทรายเขาวด ขนลกขนชน

๑๑.ไกแกแมปลาชอน เกาอดนตร เกาะชายกระโปรง

๑๒.คอขาดบาดตาย คอทงสนหลงเหลก คอพบคอออน

๑๓.โฆษณาชวนเชอ ฆาแลวตองฝง ฆาชางเอางา

๑๔.งเงยวเขยวขอ เงยหนาอาปาก หงดหงดงนงาน

๑๕.ดดลกคดรางแกว ดกหนาดกหลง ดอกไมทะเล

๑๖.ใจหายใจคว า จบงขางหาง โจงแจงแดงแจ

๑๗.จดไตตาตอ เจาจอมหมอมหาม เจอพระเจอเจา

๑๘.ชวยเหลอเจอจาน โชตชวงชชวาล ชกแมน าทงหา

๑๙.ดอกเบยทบตน ดนพอกหางหม ดดแขงดดขา

๒๐.ทองอดทองเฟอ เทศกตามเนอผา ทองเสาชงชา

ผลการทาแบบฝกทกษะ ตอนท ๓ คาไหนสานวน ง.สานวน ๔ คา ได ............... คะแนน

คะแนน

๔๕

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ตอนท ๔ เตมส านวน จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ

๑. มความรความเขาใจเกยวกบสานวน สภาษต คาพงเพย ค าชแจง ใหนกเรยนเตมสานวนโวหารตอไปนลงในชองวางทกาหนด ใหถกตองและสมบรณ ขอละ ๑ คะแนน

(๓๐ คะแนน) ๑. กระจอก........................ ๒. โกหก........................

๓. ขนของ........................ ๔. เขาตามตรอก........................

๕.เคราะหหาม........................ ๖. เครองดอง........................

๗. เจาจอม........................ ๘.ใจบญ........................

๙. ฉกชง........................ ๑๐.ซกไซ........................

๑๑.เซนวก....................... ๑๒.ตกระกา........................

๑๓.ตระหน........................ ๑๔.ดเดอด........................

๑๕.ดาพอ........................ ๑๖.........................ลามไห

๑๗.........................หาความ ๑๘.........................อกพรอง

๑๙.........................ตามไฟ ๒๐.........................รกษา

๒๑.........................คอแตก ๒๒.........................เราะราย

๒๓.........................กายกอง ๒๔.........................มผวกวนใจ

๒๕.........................ฝนแลงกดา ๒๖.........................หยอนใจ

๒๗.........................จนดา ๒๘.........................ใบบง

๒๙.........................ซอนเงอน ๓๐.........................ตาใหรว

ตอนท ๕ ส านวนชวนสอสาร ผลการทาแบบฝกทกษะ ตอนท ๔ เตมสานวน............... คะแนน

๔๖

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ

๓. อธบายการใชสานวนใหตรงกบความหมาย

๔. ใชสานวนไดถกตองเหมาะสมตามสถานการณ

๕. ใชสานวนสรางประโยค ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกสานวนทสนใจ ๕ สานวนมาแตงประโยค สานวนละ ๑ ประโยค พรอมทงอธบายความหมายของสานวนเหลานน คาตอบละ ๒ คะแนน (๑๐คะแนน) ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ผลการทาแบบฝกทกษะ ตอนท ๕ สานวนชวนสอสาร............... คะแนน

๔๗

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ตอนท ๖ ตยโจทย เรองถอยค าและส านวน

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ ๑. อธบายความรความเขาใจเกยวกบสานวน สภาษต คาพงเพย ๒. บอกความหมายของสานวน สภาษต คาพงเพย ๓. อธบายการใชสานวนใหตรงกบความหมาย

๔. ใชสานวนไดถกตองเหมาะสมตามสถานการณ

๕. ใชสานวนสรางประโยค ค าชแจง ใหนกเรยนทาเครองหมายกากบาท ทบคาตอบทถกตอง เพยงคาตอบเดยวลงใน แบบทดสอบ ขอละ ๑ คะแนน (๘๐ คะแนน)

๑. ถอยคาหรอขอความทมความหมายเปนคต เราเรยกวาอะไร

ก. โวหาร

ข. วาทศลป

ค. ภาษต

ง. สนทรพจน ๒. ถอยคาหรอขอความทกลาวสบตอกนมาเพอตความใหเขากบเรอง เราเรยกวาอะไร

ก. ภาษต

ข. สานวน

ค. คาพงเพย

ง. สนทรพจน ๓. “สานวน” มความหมายสอดคลองกบใครใดได

ก. คต

ข. คด

ค. วล

ง. ประโยค

๔. สานวนในขอใดมความหมายคานกบสานวน “น าขนใหรบตก”

ก. เวลาเปนเงนเปนทอง

ข. ชา ๆ ไดพราเลมงาม

ค. น านอยยอมแพไฟ

ง. ไมเหนน าตดกระบอก

๔๘

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๕. สานวนในขอใดถอเปนสานวนทแสดงใหเหนถงลกษณะของคสนทนาทด

ก. ดตามาตาเรอ

ข. ขวานผาซาก

ค. เจาถอยหมอความ

ง. ลกขนพลอยพยก

๖. สานวนใดมความหมายแตกตางไปจากขออน

ก. เกลอจมเกลอ

ข. ขนมผสมน ายา

ค. ขงกราขากแรง

ง. ปงปลาประชดแมว

๗. ในขอใดใชสานวนถกตอง

ก. จอยพยายามใสไคลวาพชายเปนขโมย

ข. จตพรใสไฟเพอนบานจนเกดอคคภย

ค. อรปรยาถกใสความวาเปนผมความคดรเรม

ง. มาลนใสจรตเตมทในการหลอกลอใหเดกหยดรองไห

๘. สานวนในขอใดมความหมายแตกตางกน

ก. หญาปากคอก เสนผมบงภเขา

ข. หาเหาใสหว แกวงเทาหาเสยน

ค. รอยโครอยเกวยน กงเกวยนกาเกวยน

ง. งมเขมในมหาสมทร เขนครกขนภเขา

๙. ขอใดมความหมายตางไปจากกลม

ก. หนามแหลมไมมคนเสยม

ข. สาเนยงสอภาษากรยาสอสกล

ค. มะนาวกลมเกลยงไมมคนกลง

ง. เชอไมทงแถวแนวไมทงตระกล

๑๐. ลกษณะในขอใดเปนลกษณะของคนทไวใจไมได

ก. ปากวาตาขยบ

ข. คดในของอในกระดก

ค. มะกอกสามตะกราปาไมถก

ง. ขางนอกสกใสขางในเปนโพรง

๔๙

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๑๑. ขอความทเปนตวดาในขอใดทมความหายเชงเปรยบเทยบไดอยางเดยว

ก. “ฉนเชอวาเขาลวงคองเหาได”

ข. “ระวงด ๆ นะ อยาเพงเหวยงแห”

ค. “ดซเขาเขาฌาณเสยแลว แทนทจะฟงคาบรรยาย”

ง. “เธออตสาหทอดสะพานใหแลว ทาไมแกไมเดนไปละ”

๑๒. ขอใดเปนสานวนเปรยบเทยบ

ก. น าตาตกใน

ข. น าพกน าแรง

ค. น าหนงใจเดยว

ง. น าซมบอทราย

๑๓. สานวนใดทเหมาะสมจะเตมลงในชองวางตอไปน

“ถาเธอทาขนมเปนจรง ฉนคงไมตอง...................บอกวธทาโดยละเอยดอยางน”

ก. แจงสเบย

ข. ชกแมน าทงหา

ค. สซอใหควายฟง

ง. บอกหนงสอสงฆราช

๑๔. “ฉนไมกเงนเขามาซอรถใหมตามเพอนบานหรอก อยางนนเขาเรยกวา...............................”

ก. เตยอมคอม

ข. เกยวแฝงมงปา

ค. ขชางจบตกแตน

ง. เขนครกขนภเขา

๑๕. “การพจารณาวาคนดเปนอยางไร คนชวเปนอยางไร เวลาเปนเครองตดสน”

ขอความนตรงกบสานวนในขอใด

ก. กงเกวยน กาเกวยน

ข. ววของใครเขาคอกคนนน

ค. คบคนเชนไรเปนเชนนน

ง. ระยะทางพสจนมา กาลเวลาพสจนคน

๕๐

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๑๖. สานวนในขอใดมความหมายแตกตางไปจากขออน

ก. ใกลเกลอกนดาง

ข. รกพเสยดายนอง

ค. จบปลาสองมอ

ง. เหยยบเรอสองแคม

๑๗. คาในขอใดมความหมายเกยวของหรอมความหมายใกลเคยงกบสานวน “น าลดตอผด” มากทสด

ก. ความชว

ข. วาสนา

ค. อปสรรค

ง. ความอาภพ

๑๘. ขอใดเปนสานวนเปรยบเทยบทเหมาะสมกบชองวางตอไปน

“ระววรรณบรสทธเหมอน...............”

ก. พระจนทรวนเพญ

ข. เพชรในตม

ค. หยาดน าคางกลางหาว

ง. แตงรมใบ

๑๙. “ยพาวดเทยวบอกใหผอนทราบความไมดของคนในครอบครวของตน”

ขอความนตรงกบสานวนในขอใด

ก. ตงใหกากน

ข. สาวไสใหกากน

ค. ยใหราตาใหรว

ง. ปากคนยาววาปากกา

๒๐. “ถาพดจาหรอทาอะไรรนแรง คนกไมเกรงใจ แตถาพดจาออนหวาน คนกทงรกทงกลว”

ควรใชสานวนไทยขอใดจงจะตรงกบขอความขางตน

ก. ปากวาตาขยบ

ข. ปากหวานกนเปยว

ค. มอถอสากปากถอศล

ง. น ารอนปลาเปนน าเยนปลาตาย

๕๑

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๒๑. ขอความตอไปนตรงกบสานวนไทยในขอใด “ทงสองประเทศตางประสบปญหาเรองเดยวกน การเขามาชวยเหลอกนกเทากบวาคนกาลงจะจมน าตาย ชวยคนทกาลงจะจมน าตายดวยกน”

ก. เตยอมคอม

ข. กอดคอกนตาย

ค. เคยงบาเคยงไหล

ง. รวมทกขรวมสข

๒๒. ผมอาชพทคนทวไปนบถอ คอยแนะนาสงสอนใหคนเปนคนด แตกลบปฏบตตนเองทางตรงกนขามคนลกษณะนตรงกบสานวนใด

ก. หนาเนอใจเสอ

ข. มอถอสากปากถอศล

ค. ปากหวานกนเปรยว

ง. ปากปราศรย น าใจเชอดคอ

๒๓. “พอแมตองไมเลยงลกอยางตามใจ แตควรฝกใหอดทนตอความยากลาบากบาง ลกจะไมกลายเปนคนประเภท.............”

ก. ใสสาแหรกแขวนไว

ข. ทาดทเหลว

ค. เหยยบขไกไมฝอ

ง. ไมปกหลกเลน

๒๔. “ถาจะมสองมอไมถอสาก อยาอายหากปากจะดอวาถอศล

และถามหวใจไวปายปน จงมตนไวเพอจะกระทบคน”

จากคาประพนธนสองวรรคหลงนาจะตรงกบสานวนโวหารในขอใด

ก. เหยยบจมธรณ

ข. แกวงตนหาเสยน

ค. ปดแขงปดขา

ง. ถบหวสง

๒๕. “บญมาวาสนาสง” มความหมายตรงกบขอใดมากทสด

ก. หากบญและวาสนาชวยกจะไดเปนผแทน

ข. หากโชคและวาสนามจรงกจะไดเปนผแทน

ค. เมอมบญไดเปนผแทน อานาจและวาสนากจะมาเอง

ง. เมอทาดแลวบญและวาสนากจะชวยใหไดเปนผแทน

๕๒

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๒๖.“ปลาราพนหอดวย ใบคา

ใบกเหมนคาวปลา คละคลง

คอคนหมไปหา คบเพอน พาลนา

ไดแตรายรายฟง เฟองใหเสยคน”

คาประพนธบทน มความหมายตรงกบสานวนขอใด

ก. ปลาตดหลงแห

ข. ปลาของเดยวกน

ค. เขาฝงกาเปนกา

ง. ขนมพอสมน ายา

๒๗. สานวนโวหารในขอใดไมถกตอง

ก. สดาจาคาพอไวเสมอวา “ซอกนไมหมด คดกนไมนาน”

ข. สเทพอยทไหนกได เพราะถอคตวา “หวานเปนลม ขมเปนกลน”

ค. สภาพรบนเสยดายทไมไดตามตองการดนจบดาถลาแดงไปเสยได

ง. สทศนไมแนใจวา “ดชางใหดทหางดนางใหดทแม” ยงใชในปจจบนไดหรอเปลา

๒๘. ถาจะใชคาพงเพยสรปคาทกลาววา “เรามกจะเอาคาพงเพยและคาสภาษตไปใชปะปนกนจนหมดจนทาใหไขวเขวสบสน” ควรใชขอใด

ก. หวกายทายเกย

ข. จบแพะชนแกะ

ค. ขนมพอสมน ายา

ง. หวมงกทายมงกร

๒๙. สานวนในขอใดทความหมายอยในแนวเดยวกนทงหมด

ก. ดาบสองคม หนามยอกอก หอกขางแคร

ข. ตาบอดไดแวน ไกไดพลอย กงกาไดทอง

ค. ขนมพอสมน ายา ผซ าดาพลอย หนเสอปะจระเข

ง. หนาเนอใจเสอ ปากหวานกนเปรยว ชปลอยปลาแหง

๓๐. สานวน “หนามยอกอก” มความหมายตรงกบขอใดมากทสด

ก. นพพรไมเขาใจคาพดของนภาวาตหรอชม ข. อรอมาเกบความลบไวเรองหนงยงไมยอมเปดเผย

ค. วมลมปญหาคางอยในใจและยงไมสามารถแกไขได

ง. สนตภาพอยากพบผจดการเปนสวนตวสกครงแตยงไมสมใจ

๕๓

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๓๑. ขอใดใชสานวนไทยถกตอง ก. โจรปลนแบงกเลอดเขาตาสไมถอย ข. กางเกงยนสตวนมใชใสไปวดไปวาไดเทานน แตไปไดทว ค. สงคมปจจบนดไมจรงใจตอกน ใสหนายกษเขาหากนตลอดเวลา ง. หนวยงานนทางานเหมอน หนกระบอก ทถกชกใยอยขางหลงไมมผด

๓๒. สานวนในขอใดไมเหมาะสมทจะเตมในขอความขางลางน “นายกฯ” ขอรองใหทกฝายรดเขมขด เพราะถาเรายงขนทาทกอยางแบบ อยางน บานเมองคงไปไมรอดแนนอน”

ก. ฆาชางเอางา ข. ตาน าพรกละลายแมน า ค. ขชางจบตกแตน ง. ฆาควายเสยคายพรก

๓๓. “พดอะไรไมมหรด ไมควรทจะพดกเผย รเรองของใครไมเคย จะเฉยเลยละโพนทะนา” พฤตกรรมการพดของบคคลตามคาประพนธขางตน ตรงกบสานวนไทยในขอใด

ก. ฆองปากแตก ข. ปากหอยปากป ค. ปลาหมอตายเพราะปาก ง. ตอความยาวสาวความยด

๓๔. ขอใดใชสานวนถกตอง ก. ถงฉนจะเคยทาความผดมามากแตคราวนเธอจะมาตขลมวาฉนผดอกไมไดนะ ข. ผใหญบางคนพอหมดอานาจกไมมบรวารหอมลอมเขาทานองนกไวไมโหด ค. หมอยงไมไดลงความเหนวาเธอเปนโรคราย อยาทาเปนกระตายตนตมไปเลย ง. ถกนองวาแคนทาไมตองโกรธจนตาลกพองดวย

๓๕. ขอใดเปนสานวนทไมมความหมายของคาวา “หนา” ก. หนาชอใจคอ ข. หนาเนอใจเสอ ค. หนาชนอกตรม ง. หนาสวหนาขวาน

๕๔

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๓๖. ขอใดใชสานวนถกตอง ก. คราวนมาดเรองตนทนการผลตทยงเถยงกนไมตกฟาก ข. รบรวบรดตดความเขานะจวนหมดเวลาอภปรายแลว ค. ชาวสวนน าผลไมมาประกวดประขนกนอยางมากมายในงานน ง. “กองฟา” พชายในไสของ “กองสมทร” จะขนชงแชมปโลก

๓๗. สานวนในขอใดนามาเตมลงในชองวางไดเหมาะสมทสด “รายงานฉบบนวชยทาแบบ……….พอใหมสงอาจารย เพราะยงมรายงานอกหลาย ฉบบทยงไมไดทา ทงไวจนเขาตารา………”

ก. ผกชโรยหนา ยงเหมอนยงตกน ข. สกเอาเผากน ดนพอกหางหม ค. ตาขาวสารกรอกหมอ กองเปนภเขาเลากา ง. จบแพะชนแกะ หวไมไดวาง หางไมไดเวน

๓๘. ขอความตอไปน ตรงกบสานวนในขอใด “เขาโชคดทไดรบจดหมายเรยกตวเขาทางานทง ๒ แหงพรอมๆ กน จงตดสนใจไมไดวา จะเลอกทาทไหนด”

ก. จบปลาสองมอ ข. รกพเสยดายนอง ค. สองฝกสองฝาย ง. เหยยบเรอสองแคม

๓๙. สานวนใดทควรเตมในบทสนทนาตอไปน “ฉนวาเขาพดไมจรงนะ” “กเรองมนแลวไปแลวอยา………เลยนะ”

ก. มากหมอมากความ ข. แกวงเทาหาเสยน ค. เอามอไปซกหบ ง. ฟนฝอยหาตะเขบ

๔๐. ขอใดใชสานวนไมถกตอง ก. เขาตองเสยเงนไปทละเลกทละนอย เบยบายรายทางไปเรอยๆ ข. เขาชอบยคนโนนแหยคนนเปนการเสยมเขาควายใหชนกนแทๆ ค. ถามอะไรกไมตอบ กลวดอกพกลจะรวงหรออยางไร ง. เขาเปนคนตระหนถเหนยว เกบเบยใตถนรานอยเสมอ

๕๕

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๔๑. สานวนในขอใด เตมลงในชองวางไดเหมาะสม “คณเทด งานชนนผมลงทนไปหลายลานนะครบ คณจะทาแบบ……….อยางทผานมา

ไมไดนะ” ก. หมายน าบอหนา ข. สกเอาเผากน ค. ผกชโรยหนา ง. เหยยบขไกไมฝอ

๔๒. สานวนในขอใดจะเตมลงในชองวางไดอยางเหมาะสม “ขอสอบนดดๆ แลวไมยากหรอก ตวเลอกมนลวงอยนดเดยว เฉลยแลวจะตองรองออ นมน…แทๆ ”

ก. ผบงตา ข. หญาปากคอก ค. ใกลเกลอกนคาง ง. เสนผมบงภเขา

๔๓. “งานจะสาเรจไดทกคนตองรวมปรกษาหารอกน รวมทางานกน ไมใชตางคนตางคดตางคนตางทาถาเปนเชนนยอมประสบความสาเรจไดยาก” การทางานทไมประสบความสาเรจ ตรงกบสานวนในขอใด

ก. พายเรอคนละท ข. พายเรอในหนอง ค. พายเรอทวนน า ง. พายเรอในอาง

๔๔. ความหมายของสานวนคใดไมเปนไปในทานองเดยวกน ก. ขงกรา ขากแรง – ขนมผสมน ายา ข. ยใหรา ทาใหรว - เสยมเขาควายใหชนกน ค. ตาน าพรกละลายแมน า - ตาขาวสารกรอกหมอ ง. แกวงเทาหาเสยน - เอามอซกหบ

๔๕. ขอใดใชสานวนพงเพยไดถกตอง ก. พอลมตาอาปากได ทกคนกรสกหวขาวทนท ข. หลงเลกเรยนแมจะเตรยมขาวใหมปลามนไวใหลกกน ค. คนสมยนชอบกนขาวแดงแกงรอนเพราะเปนอาหารสขภาพ ง. การลงทนตองดจงหวะ เมอโอกาสดน าขนใหรบตกจะไดกาไรงาม

๕๖

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๔๖. ขอใดใชสานวนผด ก. เขาเอาใจออกหางโดยไปเขากบศตรของเรา ข. วารณไมชอบทางานเพราะเธอเปนคนประเภทถนมสรอย ค. ผใหญจะสอนเสมอวาเวรกรรมนนจะสงผลตอผทาเหมอนกงเกวยนกาเกวยน ง. ความรทเธอสอนเขานนยากเกนทเขาจะรบไดเหมอนกบสซอใหควายฟง

๔๗. ขอใดใชสานวนพงเพยไมถกตอง . ก. อยาทางานอยางแกผาเอาหนารอด

ข. เขาทาตวเหมอนงเหาทเนรคณคนทเคยชวยเหลอ ค. พวกหมาเหาใบตองแหงพอเจอของจรงกหนหมด ง. นกเรยนมหนงสอดแตไมยอมอาน กเหมอนไกไดพลอย

๔๘. สานวน “จบตววางตาย” มความหมายตรงกบขอใด ก. จบใหไดแมตองจบตาย ข. หาบคคลทสามารถตายแทนได ค. หย งรวนเวลาทจะจากโลกนไป ง. กาหนดตวบคคลใหประจาหนาทโดยเฉพาะ

๔๙. ขอใดใชสานวนไทยถกตอง ก. ลกสาวเธอโชคดนะ ตกถงขาวสารไดแตงงานกบเศรษฐทดน สบายไปเลย ข. แกงชามนเตมเกลอแลวรสดขนมาก เหนไหมละแกงจดจงรคณเกลอ ค. คนบานใกลเรอนเคยงตองมน าใจไมตรแบงปนกนแบบหมไปไกมา ง. เชญคณเลอกทาเลและแบบบานเองดกวาครบ เพราะเดยวจะเขาตาราปลกเรอนผดคดจนเรอนทลาย

๕๐. สานวนใดใชกลาวเพอเตอนสต ก. เงาตามตว ข. ไวเนอเชอใจ ค. คอขาดบาดตาย ง. บานเมองมขอมแป

๕๗

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๕๑. ขอใดใชสานวนไทยไดถกตอง ก. พนกงานพวกนพอเจานายไมอยกไมทางาน ทาตวเปนลงหลอกเจาอยได ข. ตารวจทดตองปฏบตงานดวยความซอสตย ไมคดหาเศษหาเลยจากหนาท ค. เปนลกผหญงตองเดนเหนใหเรยบรอยสงางามไมเดนมอหางตนหาง ง. เดกคนนเอางานเอาการ ทาทางเปนโลเปนพายดมาก

๕๒. สานวนขอใดไมสามารถใชไดในตวอยางสถานการณตอไปน “ตงแตเจาโตเปนหนมมกทาความเดอดรอนและสรางปญหาใหฉนแสนสาหสทกวน ฉน

อยากจะ……….ไปเลยจะไดพนทกขพนรอนเสยท” ก. ตดเชอก ข. ตดหางปลอยวด ค. ตดไฟตนลม ง. ตดเปนตดตาย

๕๓. ขอใดใชสานวนไทยถกตอง ก. ทาอะไรไมอดทนเลยนะเธอ ใจปลาซวเหลอเกน ข. เขาโกรธนองชายมากจนเลอดเขาตา แตทาอะไรไมได ค. พอเธอหายปวยกปกกลาขาแขง ขบรถไปตางจงหวดคนเดยว ง. หลงจากซอของเสรจแลว เขากบเธอกเดนเคยงบาเคยงไหลกนออกมาจากราน

๕๔. ขอใดใชสานวนไมถกตอง ก. เขารบจะเปนทนายหนาหอวาความคดยกยอกทรพยของธนาคาร

ข. เพอนๆ คดวาเขาเปนนกสองหว จงพากนรงเกยจไมคบคาสมาคมดวย ค. ทงๆ ทถกกลาวหาวาเปนนางกลางเมอง หลอนกมไดขดเคองโตตอบใดๆ ง. กฬามหาวทยาลยแตละครง สถาบนทไมมทมชาตมกเปนหมสนามใหเขาตอน

๕๕. ขอใดใชสานวนไดถกตอง ก. ลกทากจการขาดทนหลายครง แตแมกฆาไมตายขายไมขาด ใหเงนชวยทกครง ข. ตอนนเขารารวย แตเมอหนมๆ ยากจนแทบไมมจะกน เขาทานองตนถบปากกด ค. เธอบอกวาไมชอบสมศกด แตพอเขาชวนไปเทยวกไป เขาตาราปากวาตาขยบ ง. คณป เลาวาแตกอนเรามฐานะดมากขนาดทเรยกวาขาวเหลอเกลออม

๕๘

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๕๖. ขอความตอไปน ตรงกบสานวนใด “ขาวความเคลอนไหวเกยวกบการปรบเปลยนตวบคคลทจะมาดารงตาแหนงนายก

รฐมนตรแทนนายเชยวชาญนน นาจะเปนการปลอยขาวเพอตองการทราบวาจะมปฏกรยา อยางไร” ก. กวนน าใหขน ข. โยนหนถามทาง ค. หวานพชหวงผล ง. ปากคนยาวกวาปากกา

๕๗. สานวนคใดมความหมายเหมอนกน ก. ไมรทศรทาง-ไมรรอนรหนาว ใน ข. ไมรเหนอรใต- ไมรอโหนอเหนา ค. ไมเออออหอหมก-ไมอนงขงขอบ ง. ไมชอบมาพากล-ไมเปนโลเปนพาย

๕๘. สานวนในขอใดมน าเสยงตางจากขออน ก. ไมหลกปกเลน ข. กงกาไดทอง ค. ววหายลอมคอก ง. น าซมบอทราย

๕๙. ขอใดใชสานวนถกตอง ก. เรองมนลวงเลยมาตงนานแลว คณจะแกวงเทาหาเสยนใหกลบเปนเรองราวขนมาอก

ทาไม ข. มขาวความไมสงบเกดขนทไร ชาวบานกซอสนคาไปตนกนจนแทบหมดหาง วนนหาง

เลย เงยบเปนเปาสาก ค. เปนลกผหญงตองละเมยดละไม จะหยบจบอะไรกใหเบามอหนอย ขาวของจะไดไม

เสยหายเหมอนทวาบวไมใหชา น าไมใหขน a ง. คณมตาแหนงใหญขนมาอยางน อยาเชอคาพดหรอคาสนบสนนของคนทอยแวดลอมให

มากนก พวกลกขนพลอยพยกจะทาใหคณลาบาก

๕๙

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๖๐. ขอใดใชสานวนถกตอง ก. ลกสาวฉนเปนคนทเรยกวากระเชอกนรวจรงๆ ขาวของทเกบไวไมเคยจาไดวาเกบไวท

ไหน ข. ทาอะไรควรคดใหรอบคอบ ผใหญวากลาวตกเตอนกควรปฏบตตาม เพราะผใหญ

อาบน ารอนมากอน ค. เขาชอบทางานแบบขายผาเอาหนารอด วนนกเชนกน พอรวาเจานายจะมาตรวจโรงงาน

กรบทาความสะอาดทนท ง. ขาวเหตการณระเบดในหางเมอเดอนกอน ขณะนยงไมรผลการสอบสวนเรองเงยบ

หายไปเหมอนคลนใตน า ๖๑. สานวนไทยในขอใดมความหมายใกลเคยงกนมากทสด

ก. ลงไดแกว กงกาไดทอง ข. นกสองหว เหยยบเรอสองแคม ค.ฟนฝอยหาตะเขบ กวนน าใหขน ง. ขมนกบปน ขงกราขากแรง

๖๒. ขอใดมสานวนไมถกตอง ก. จบพลดจบผล มาคดกะโหลก หวมงกทายมงกร ข. กงกากงเกวยน จดไตตาตอ กระตายตนตม ค. หมายน าบอหนา เบยบายรายทาง หมาหวงกาง ง. จบปลาสองมอ เลอกนกมกไดแร ตกกระไดพลอยโจน

๖๓. ขอใดเปนสานวนทสรางจากความเชอของคนไทย ก. วนโกนไมละ วนพระไมเวน ข. ซอควายหนานา ซอผาหนาหนาว ค. ตกน าใสกะโหลก ชะโงกดเงา ง. น ารอนปลาเปน น าเยนปลาตาย

๖๔. ขอความในขอใดไมเกยวกบการเลอกคและการครองเรยน ก. กงทองใบหยก เรอลมในหนอง ทองจะไปไหน ข. ปลกเรอนครอมตอ ชายขาวเปลอก หญงขาวสาร ค. เดดดอกไมรวมตน ปลกเรอนตามใจผอย สอยดอกฟา ง. หนตกถงขาวสาร ทองแผนเดยวกน คลมถงชน

๖๐

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๖๕. กลมสานวนในขอใดมทมาแตกตางกน ก. คว าบาตร แกวด ชายสามโบสถ ข. แจงสเบย จนแตม ชบมอเปบ ค. ตกนรกทงเปน ฟาดเคราะห ผซ าดาพลอย ง. กนปนรอนทอง จองหองพองขน ตดหางปลอยวด

๖๖. สานวนในขอใดมงสอนคณธรรม ก. กนน าเหนปลง ข. ขาวแดงแกงรอน ค. วนพระไมมหนเดยว ง. เขาเมองตาหลว ตองหลวตาตาม

๖๗.ขอใดสะทอนใหเหนความเชอทเปนปรชญาพทธศาสนา ก. ปดทองหลงพระ ข. ผซ าดาพลอย ค. ววใครเขาคอกคนนน ง. ตนแตตก สกแตหนม ๖๘. สานวนในขอใดมความหมายตางกบสานวนในขออน ๆ ก. นวดวนไดแหวน ข. ตาบอดไดแวน ค. หวลานไดหว ง. วานรไดแกว ๖๙. “คนทรอะไรดานเดยวแลวเขาใจวาสงนนเปนอยางนน” ตรงกบสานวนในขอใด ก. ตาบอดตาใส ข. ตาบอดคลาชาง ค. ตาบอดไดแวน ง. ตาบอดสอดตาเหน

๖๑

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๗๐. ขอใดใชสานวนไมถกตอง ก. หนงสอพมพลงขาวการจบผคายาเสพตดรายใหญ ไมนานขาวกเงยบหายกลายเปนคลนกระทบฝง ข. เดกคนนนรปรางแคระแกรน แตตอสกบคนตวโต ๆ ได เพอนๆ เรยกเลกพรกขหน ค. เขาทาตวราวกบเปนอศวนมาขาว มาชวยเราไวทนเหตการณพอด ง. วนหนงๆ ไมทาอะไร ทาตวลอยไปลอยมาเหมอนวาวตดลม ๗๑. สถานการณตอไปนตรงกบสานวนในขอใด

“ครอบครวของเขาถกฟองลมละลาย แตภรรยาและลกของเขากยงใชชวตหรหราฟมเฟอย ขบรถยนต ราคาแพงๆ กนอาหารภตตาคาร” ก. จมไมลง ข. เจายศเจาอยาง ค. เหนชางข ขตามชาง ง. กนขาวรอน นอนตนสาย ๗๒. ขอความตอไปนตรงกบสานวนในขอใด “มยราถกตาหนวาชอบทาอะไรทเกนความสามารถของตนเอง” ก. ขชางจบตกแตน ข. ฝนทงใหเปนเขม ค. เกยวแฝกมงปา ง. ตาน าพรกละลายแมน า ๗๓. สานวนใดทควรเตมในบทสนทนาตอไปน “ฉนวาเขาพดไมจรงนะ” “กเรองมนแลวไปแลว อยา …… เลยนะ” ก. มากหมอมากความ ข. เอามอไปซกหบ ค. แกวงเทาหาเสยน ง. ฟนฝอยหาตะเขบ

๖๒

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๗๔. ขอความตอไปน สรปความไดตามขอใด “การสงงาน การตดสนใจ ควรจะมาจากนายเพยงคนเดยว มหลายคาสงกแย สมมตถามมา

ลากเกวยนตวเดยว แตมคนขบสองคน คนหนงสะบดแสใหเดนทางขวา อกคนใหไปซาย มามน ไมรจะไปทางไหน”

ก. ชกใบใหเรอเสย ข. ลามมาสองปาก ค. มากหมอมากความ ง. ขาสองเจาบาวสองนาย

๗๕. คาประพนธตอไปนตรงกบสานวนไทยขอใด “ความรกขนแผนกแสนรก ดวยรวมยากมานกไมเดยดฉนท สลาบากบกปามาดวยกน สารพนอดออมถนอมใจ ขนชางแตอยดวยกนมา คาหนกหาไดวาใหเคองไม เงนทองกองไวมใหใคร ขาไทใชสอยเหมอนของตว” ก. เหยยบเรอสองแคม ข. จบปลาสองมอ ค. รกพเสยดายนอง ง. ไมหลกปกเลน ๗๖. สานวนในขอใดผดทงหมด ก. ขนมพอสมนายา จดไตตาตอ บวบานใตน า ข. เตยอมครอม หวมงกทายมงกร กงกากงเกวยน ค. น าลดตอโผล กรวดน าคว ากะลา หญาปากครอก ง. ตดหลงแห เบยใบรายทาง ตอหนามะพลบลบหลงตะโก

ใชคาประพนธตอไปน ตอบคาถามขอท ๗๗ – ๗๘

สงคามาระตา : ยนมาอยตรงหนาวหยาสะกา แสรงทาเปนเยยหยน แลววาใครไมคดแกชว จะชงตนาหงนพระธดา จงมาเลนทวนดวยกนกอน ใหเหนฤทธรอนแกลวกลา แมควรคกบวงศเทวา จงยกกลยาใหไป

๖๓

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

วหยาสะกา: ดกอนเจาผเรองฤทธรงค รปทรงงามสมคมสน เชอชาตญาตวงศพงศพนธ อยเขตขณฑธานบรไร หรอเปนวงศอสญแดหวา ในสนคราเปนไฉน จงปนหนามาตอฤทธไกร ไมกลวชวาลยจะมรณา ๗๗. ลกษณะคาพดของสงคามาระตาตรงกบอกศลบถกรรมขอใดมากทสด ก. กลาวปดและลดเลยว ข. พดจาทเพอเจอ ค. พดหยาบกระทบคน ง. สอเสยดเพราะเกลยดชง ๗๘. ลกษณะการโตตอบของสงคามาระตาและวหยาสะกาตรงกบสานวนตามขอใด ก. ขงกราขากแรง ข. สาวไสใหกากน ค. เกลอจมเกลอ ง. ชาตเสอไมสนลาย ชาตชายตองไวชอ

อานขอความตอไปนแลวตอบคาถามขอ ๗๙ –๘๐ “ในอดตพระสงฆเปนแบบอยางการดารงชวตอนประเสรฐและเปนผนาสตปญญาของชมชน ปจจบนพระสงฆจานวนมากไมมบทบาทอนใดนอกเหนอจากเรองพธกรรม สรางวดวาอาราม ใหญโต มงโภคทรพยมากกวาเจรญไตรสกขา ฆราวาสเองกไมเกอหนนคาจนใหพระสงฆ ประพฤตพรหมจรรย กลบไปสงเสรมในทางวตถเพอย วยกเลส" ๗๙. ขอความขางตนกลาวเปนสานวนไดตามขอใด ก. สมน าสมเนอ ข. เปนปเปนขลย ค. ขนมพอสมน ายา ง. น าพงเรอ เสอพงปา ๘๐. สาระสาคญของคาประพนธตอไปนใกลเคยงกบขอใดมากทสด ก. กลานกมกบน ข. เอามอไปซกหบ ค. จระเขขวางคลอง ง. น าเชยวอยาเอาเรอขวาง ผลการทาแบบฝกทกษะ ตอนท ๖ ตะลยโจทย เรอง ถอยคาและสานวน ได ............... คะแนน

๖๔

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

แบบทดสอบหลงเรยน ชดท๔ เรอง ถอยค าส านวน

๑. สานวนใดใชกลาวเพอเตอนสต ก. เงาตามตว ข. ไวเนอเชอใจ ค. คอขาดบาดตาย

ง. บานเมองมขอมแป

๒. ขอใดเปนสานวนเปรยบเทยบ

ก. น าหนงใจเดยว

ข. น าซมบอทราย

ค. น าพกน าแรง

ง. น าตาตกใน

ค าชแจง

๑. แบบทดสอบกอนเรยนเปนแบบปรนยชนดเลอกตอบ ๔ ตวเลอก จานวน ๑๕ ขอ ๑๕ คะแนน ๒. ใหนกเรยนทาเครองหมายกากบาท ทบคาตอบทถกตอง เพยงคาตอบเดยวลงในแบบทดสอบ ๓. เวลาทใชในการทาแบบทดสอบ ๑๕ นาท

ตวชวด

ท ๔.๑ ม.๔-๖/๒ ใชคาและกลมคาสรางประโยคตรงตามวตถประสงค

กลมโรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย (โรงเรยนวทยาศาสตรภมภาค) ๘. ใชสานวน สภาษตและคาพงเพยไดถกตองเหมาะสม

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ ๑. อธบายความรความเขาใจเกยวกบสานวนสภาษตไทย ๒. บอกความหมายของสานวน สภาษต คาพงเพย ๓. อธบายการใชสานวนใหตรงกบความหมาย

๔. ใชสานวนไดถกตองเหมาะสมตามสถานการณ

๕. ใชสานวนสรางประโยค

๖๕

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๓. ขอความในขอใดไมเกยวกบการเลอกคและการครองเรยน ก. กงทองใบหยก เรอลมในหนอง ทองจะไปไหน ข. ปลกเรอนครอมตอ ชายขาวเปลอก หญงขาวสาร ค. หนตกถงขาวสาร ทองแผนเดยวกน คลมถงชน ง. เดดดอกไมรวมตน ปลกเรอนตามใจผอย สอยดอกฟา

๔. ขอใดใชสานวนถกตอง ก. ลกสาวฉนเปนคนทเรยกวากระเชอกนรวจรงๆ ขาวของทเกบไวไมเคยจาไดวาเกบไวทไหน ข. เขาชอบทางานแบบขายผาเอาหนารอด วนนกเชนกน พอรวาเจานายจะมาตรวจโรงงาน

กรบทาความสะอาดทนท ค. ทาอะไรควรคดใหรอบคอบ ผใหญวากลาวตกเตอนกควรปฏบตตาม เพราะผใหญ

อาบน ารอนมากอน ง. ขาวเหตการณระเบดในหางเมอเดอนกอน ขณะนยงไมรผลการสอบสวนเรองเงยบ

หายไปเหมอนคลนใตน า ๕. สานวนในขอใดจะเตมลงในชองวางไดอยางเหมาะสม “ขอสอบนดดๆ แลวไมยากหรอก ตวเลอกมนลวงอยนดเดยว เฉลยแลวจะตองรองออ นมน…แทๆ ”

ก. ผบงตา ข. หญาปากคอก ค. เสนผมบงภเขา ง. ใกลเกลอกนคาง

๖. ขอใดใชสานวนผด ก. เขาเอาใจออกหางโดยไปเขากบศตรของเรา ข. วารณไมชอบทางานเพราะเธอเปนคนประเภทถนมสรอย ค. ความรทเธอสอนเขานนยากเกนทเขาจะรบไดเหมอนกบสซอใหควายฟง ง. ผใหญจะสอนเสมอวาเวรกรรมนนจะสงผลตอผทาเหมอนกงเกวยนกาเกวยน

๗. ถอยคาหรอขอความทมความหมายเปนคต เราเรยกวาอะไร

ก. ภาษต

ข. โวหาร

ค. วาทศลป

ง. สนทรพจน

๖๖

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๘. “พดอะไรไมมหรด ไมควรทจะพดกเผย รเรองของใครไมเคย จะเฉยเลยละโพนทะนา” พฤตกรรมการพดของบคคลตามคาประพนธขางตน ตรงกบสานวนไทยในขอใด

ก. ปากหอยปากป ข. ฆองปากแตก ค. ปลาหมอตายเพราะปาก ง. ตอความยาวสาวความยด

๙. ขอใดเปนสานวนทสรางจากความเชอของคนไทย ก. ซอควายหนานา ซอผาหนาหนาว ข. น ารอนปลาเปน น าเยนปลาตาย ค. ตกน าใสกะโหลก ชะโงกดเงา ง. วนโกนไมละ วนพระไมเวน

๑๐. ขอใดใชสานวนไทยถกตอง ก. หนวยงานนทางานเหมอน หนกระบอก ทถกชกใยอยขางหลงไมมผด ข. สงคมปจจบนดไมจรงใจตอกน ใสหนายกษเขาหากนตลอดเวลา ค. กางเกงยนสตวนมใชใสไปวดไปวาไดเทานน แตไปไดทว ง. โจรปลนแบงกเลอดเขาตาสไมถอย

๑๑. ขอใดใชสานวนไมถกตอง ก. เขาตองเสยเงนไปทละเลกทละนอย เบยบายรายทางไปเรอยๆ ข. เขาชอบยคนโนนแหยคนนเปนการเสยมเขาควายใหชนกนแทๆ ค. ถามอะไรกไมตอบ กลวดอกพกลจะรวงหรออยางไร ง. เขาเปนคนตระหนถเหนยว เกบเบยใตถนรานอยเสมอ

๑๒. “งานจะสาเรจไดทกคนตองรวมปรกษาหารอกน รวมทางานกน ไมใชตางคนตางคดตางคนตางทาถาเปนเชนนยอมประสบความสาเรจไดยาก” การทางานทไมประสบความสาเรจ ตรงกบสานวนในขอใด

ก. พายเรอในหนอง ข. พายเรอคนละท ค. พายเรอทวนน า ง. พายเรอในอาง

๖๗

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

๑๓. สานวนคใดมความหมายเหมอนกน ก. ไมรทศรทาง - ไมรรอนรหนาว ข. ไมรเหนอรใต - ไมรอโหนอเหน ค. ไมเออออหอหมก - ไมอนงขงขอบ ง. ไมชอบมาพากล - ไมเปนโลเปนพาย

๑๔. ขอความตอไปน สรปความไดตามขอใด “การสงงาน การตดสนใจ ควรจะมาจากนายเพยงคนเดยว มหลายคาสงกแย สมมตถามมา

ลากเกวยนตวเดยว แตมคนขบสองคน คนหนงสะบดแสใหเดนทางขวา อกคนใหไปซาย มามนไมรจะไปทางไหน”

ก. ลามมาสองปาก ข. ชกใบใหเรอเสย ค. มากหมอมากความ ง. ขาสองเจาบาวสองนาย

๑๕.ขอใดสะทอนใหเหนความเชอทเปนปรชญาพทธศาสนา ก. ผซ าดาพลอย ข. ปดทองหลงพระ ค. ตนแตตก สกแตหนม ง. ววใครเขาคอกคนนน

ผลการท าแบบทดสอบหลงเรยนได ............... คะแนน

๖๘

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

เฉลยแบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจ าวน ท๓๐๑๐๕

ชดท ๔ เรอง ถอยค าและส านวน

๖๙

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน แบบฝกทกษะ ชดท ๔ เรอง ถอยค าและส านวน

ขอ ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐ ๑๑ ๑๒ ๑๓ ๑๔ ๑๕ ตอบ ค ก ง ก ง ค ง ข ก ข ง ก ข ข ค

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน แบบฝกทกษะ ชดท ๔ เรอง ถอยค าและส านวน

ขอ ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐ ๑๑ ๑๒ ๑๓ ๑๔ ๑๕ ตอบ ง ง ข ค ค ค ก ข ง ก ง ข ข ก ง

เกณฑการตดสนคณภาพ ชวงคะแนน ระดบคณภาพ ๑๒ – ๑๕ ดมาก ๘ – ๑๑ ด ๑ – ๗ พอใช

ผานเกณฑ รอยละ ๘๐ (๑๒ คะแนนขน)

๗๐

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

เฉลยตอนท๑ อธบายลกษณะของส านวนไทย

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ

๑. มความรความเขาใจเกยวกบสานวน สภาษต คาพงเพย

ค าชแจง ใหนกเรยนอธบายลกษณะของสานวนไทยใหเขาใจชดเจน (๔ คะแนน)

(แนวค าตอบ)

๑. เปนถอยคาส นๆ แตคมคาย บางสานวนมเสยงสมผสคลองจอง เชน ลดราวาศอก สาวไสใหกากน บางสานวนไมมเสยงสมผสคลองจอง เชน เหยยบขไกไมฝอ เรยนผกตองเรยนแก

๒.มความหมายลกซงกนใจ เชน มดแดงแฝงพวงมะมวง หมายถง ชายทปองรกหญงบานใกลหรอทอยใกลกน และคอยกดกนไมใหชายอนมารก

๓. เกยวของกบวถชวตของคนไทย เชน ตาน าพรกละลายแมน า เกยวของกบวถชวตคนไทย คอ คนไทยนยมรบประทานน าพรก และสมยกอนนยมสรางทอยอาศยใกลแหลงน า เพราะเปนเสนทางคมนาคมสายหลก

๔.ใหขอคดคาสอนในเรองใดเรองหนงและชใหเหนความจรงของสงตางๆ โดยเฉพาะมนษยและการดาเนนชวต เชน ววลมตน ชใหเหนถงคนทไดดแลวลมฐานะเดมของตนวามอยในสงคม

เกณฑการตดสนคณภาพ ชวงคะแนน ระดบคณภาพ ๔ ดมาก ๓ ด ๒ พอใช ๑ ปรบปรง

๗๑

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

เกณฑการประเมน

การประเมนแบบฝกทกษะ ตอนท ๑ อธบายลกษณะของสานวนไทย ใหพจารณาจากเกณฑการประเมนผลตามสภาพจรง (Rubrics) ดงน

ระดบคะแนน เกณฑการประเมน

๔ ๓ ๒ ๑

อธบายลกษณะของสานวนไทย

อธบายลกษณะ ของสานวนไทย ไดละเอยด ชดเจน ถกตอง ทกประเดน ยกตวอยางประกอบทกประเดน ทอธบาย ทาใหเขาใจชดเจนและตวอยางทยก มานนนอกเหนอ จากในบทเรยน

อธบายลกษณะ ของสานวนไทย ไดละเอยด ชดเจน ถกตอง ทกประเดน ยกตวอยางประกอบทกประเดน ทอธบาย ทาใหเขาใจชดเจน แตตวอยางทยก มานน เปนตวอยาง จากในบทเรยน

อธบายลกษณะ ของสานวนไทย ไดหลายประเดนและถกตอง แตยง ไมครบถวนทงหมด อธบายไดด ในบางประเดน ทตนเองเขาใจ และมการ ยกตวอยางประกอบ ในประเดนนน ซงเปนตวอยาง จากในบทเรยน

อธบายลกษณะ ของสานวนไทย บางประเดน เปนการอธบายสนๆ ไมมการยกตวอยาง

๗๒

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

เฉลยตอนท ๒ จบคส านวนโวหารและความหมาย

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ

๑. มความรความเขาใจเกยวกบสานวน สภาษต คาพงเพย ๒. บอกความหมายของสานวน สภาษต คาพงเพย ค าชแจง ใหนกเรยนจบคสานวนกบความหมาย และนาตวอกษรหนาความหมาย เตมลงในชองวาง หลงสานวนทกาหนดให ขอละ ๑ คะแนน (๒๐ คะแนน)

ส านวน ความหมาย

๑. น าทวมปาก ……ฉ.…. ก. เมยหลวง ๒. ปากวามอถง ……ซ.…. ข. การทตามหาเทาไหรๆ กไมพบ ๓. ฝากผฝากไข ……ช.…. ค. คนมงมแตงตวซอมซอ ๔. ฟนฝอยหาตะเขบ ……ฌ.…. ง. เลกกจการเพราะขาดทน ๕. บานใหญ ……ก.…. จ. หมดวตกกงวล ๖. พลกแผนดน ……ข.…. ฉ.พดไมออกเพราะเกรงจะมภยตอตนและผอน ๗. ผาข รวหอทอง ……ค.…. ช. ขอยดเปนทพงจนวนตาย ๘. ยกภเขาออกจากอก ……จ.…. ซ. พอพดกทาเลย. ๙. รมไมชายคา ……ฑ.…. ฌ. รอฟนเรองเกาทจบลงไปแลว ๑๐. มวนเสอ ……ง.…. ญ. กนแลวใหผอนจาย ๑๑. ฤๅษแปลงสาร ……ฒ…. ฎ. เลนชกบชายอนทมใชสามตน ๑๒.ววลมตน ……ฐ…. ฏ. ทาใหเสยทาหรอเสยเหลยม ๑๓. สวมเขา ……ฎ…. ฐ. คนทไดดแลวลมตว ๑๔. ลมทบ ……ญ…. ฑ. ทพงอาศย ๑๕. หกลา ……ฏ…. ฒ. การแปลงเรองรายใหเปนเรองด ๑๖. แทรกแผนดน ……ท…. ณ. ขยนทางานอยตลอดเวลา ๑๗. เดกอมมอ ……ถ…. ด. หามไมอย ๑๘. จบงขางหาง ……ต…. ต. ทาสงทเสยงอนตราย ๑๙. ตวเปนเกลยว ……ณ…. ถ. ผไมรประสประสา ๒๐. ชางเหลอขอ ……ด…. ท. หลกหนไปใหพนเพราะอนตราย

เกณฑการตดสนคณภาพ ชวงคะแนน ระดบคณภาพ ๑๘ - ๒๐ ดมาก ๑๒ – ๑๖ ด ๘ – ๑๑ พอใช ๐ – ๗ ปรบปรง

๗๓

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

เฉลยตอนท ๓ ค าไหนส านวน

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ

๑. มความรความเขาใจเกยวกบสานวน สภาษต คาพงเพย ค าชแจง ใหนกเรยนขดเสนใตคาทเปนสานวนโวหารใหถกตองม ๔ ชด ชดละ ๒๐ ขอ ๒๐ คะแนน รวม ๔ ชด ๘๐ คะแนน ก. ส านวน ๑ ค า ค าชแจง ใหนกเรยนขดเสนใตสานวนโวหารทถกตองทสด ๑ สานวน ขอละ ๑ คะแนน (๒๐ คะแนน) ๑. กรบ กรวย กรอบ

๒. กรอย กราน กราย

๓. บวน บวย บวง

๔. เขยอน เขยง เขมน

๕. ปอม ปอด ปอป

๖. เผา เผด เผย

๗. ฝง ฝอย ฝน

๘. พะยน พะแนง พะโล

๙. ฟน ฟน ฟก

๑๐.มาร มาก มอบ

๑๑.ฮบ โฮง ฮองเฮา

๑๒.สวง สวาปาม สวาท

๑๓.แหว หง หวย

๑๔.ป ย ปว ปอ

๑๕.หมาง หมอน หม

๑๖.สาม เสยบ สงสง

๑๗.หน หาน หน

๑๘.เขมร แขม เขมอบ

๑๙.เสงเครง สอบสวน สงเสย

๒๐.เฮว เฮง เฮย

เกณฑการตดสนคณภาพ ชวงคะแนน ระดบคณภาพ ๑๘ - ๒๐ ดมาก ๑๒ – ๑๖ ด ๘ – ๑๑ พอใช ๐ – ๗ ปรบปรง

๗๔

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ข. ส านวน ๒ ค า ค าชแจง ใหนกเรยนขดเสนใตสานวนโวหารทถกตองทสด ๑ สานวน ขอละ ๑ คะแนน (๒๐ คะแนน)

๑. นกนอย นกยง นกร

๒. เทกระเปา เทวดา เทปน

๓. บบคอ บบน าตา บบนวด

๔. นกสบ นกตม นกตอ

๕. บานปลาย บานเชา บานเยน

๖. ปลอยปลา ปลอยไก ปลอยนก

๗. มมฉาก มมปาน มมมด

๘. นอนนก นอนเลน นอนควา

๙. เทพา เทงเตง เทครว

๑๐.บกเบก เบยลาง บอบบาง

๑๑.เอาหนา เอาเถอะ เอาแน

๑๒.แหบแหง แหมมกะป แหนมสด

๑๓.เหะหะ เหวอะหวะ เหวยงแห

๑๔.ไสตง ไสแหง ไสเลอน

๑๕.เลนน า เลนละคร เลนวาว

๑๖.ออกลก ออกเวร ออกงว

๑๗.เลยงตอย เลยงด เลยงผ

๑๘.สนเขา สวมเขา สขา

๑๙.แหกคอก หาคา หกบท

๒๐.รวบรด รอบจด เรงรบ

เกณฑการตดสนคณภาพ ชวงคะแนน ระดบคณภาพ ๑๘ - ๒๐ ดมาก ๑๒ – ๑๖ ด ๘ – ๑๑ พอใช ๐ – ๗ ปรบปรง

๗๕

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ค. ส านวน ๓ ค า

ค าชแจง ใหนกเรยนขดเสนใตสานวนโวหารทถกตองทสด ๑ สานวน ขอละ ๑ คะแนน (๒๐ คะแนน) ๑. น าทวมปาก น ากระดาง น ากระแส

๒. เบกอรณ เบยตอไส เบาหวไหล

๓. บาหอบฟาง เบอเรมเทม เบาฝจกร

๔. น าตะไคร น าดอกไม น าบอทราย

๕. ทาเปนเลน แทงใจด า ทารณกรรม

๖. นกสองหว นกกางปก นกแอนลม

๗. ทองคาเปลว ทบหมอขาว ทหารรบจาง

๘. ถวยรางวล ถลอกปอกเปก ถานไฟเกา

๙. ถบหวสง ถายาดม ถางตาคอย

๑๐.แตกเนอหนม แตงเถาตาย ตามลาพง

๑๑.เงาตามตว งอขกลอง งมมะงาหรา

๑๒.จาละหวน จรกาหนาหน จาลองทอง

๑๓.จกกะลาหว จกหวใช จระเขฟาดหาง

๑๔.เงนปากถง งกนหาง เงอนเวลา

๑๕.ชางเทาหลง ชางตกมน ชานางนอน

๑๖.ชบน าใจ ชายสามโบสถ เชงตะกอน

๑๗.ชงชาชาล ชดราตร ชบมอเปบ

๑๘.ดอกมะขาม ดาบสองคม ตดสนดาน

๑๙.ตกตมขาวสาร ตกพมมาย ตกตะกอน

๒๐.ตนตระกล ตรงกนขาม ตมจนเปอย

เกณฑการตดสนคณภาพ ชวงคะแนน ระดบคณภาพ ๑๘ - ๒๐ ดมาก ๑๒ – ๑๖ ด ๘ – ๑๑ พอใช ๐ – ๗ ปรบปรง

๗๖

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ง. ส านวน ๔ ค า

ค าชแจง ใหนกเรยนขดเสนใตสานวนโวหารทถกตองทสด ๑ สานวน ขอละ ๑ คะแนน (๒๐ คะแนน)

๑. ตนเทาฝาหอย ตโพยตพาย ตกตาลมลก

๒. โตงเตงโตงเวา ตววกระทบคราด ตดเปนตงเม

๓. แตกอนแตก เตยตะแมะแคระ เตาใหญไขกลบ

๔. ถอนรากถอนโคน ถลอกปอกเปก ถวงความเจรญ

๕. ถะมดถะแมง ถมน าลายรดฟา ถวายอดเรก

๖. ทะเลาะเบาะแวง ทกทายปราศรย ทองยงพงกระสอบ

๗. ท าปลาออมเกลอ ทงมะพราวหาว ทานองคลองธรรม

๘. นอกเหนอไปจาก นมยานกลงอก นอนไมเตมตน

๙. ขาเกาเตาเลยง ขาดพขาดนอง ขายบานขายเมอง

๑๐.ขนลกขนพอง ขนทรายเขาวด ขนลกขนชน

๑๑.ไกแกแมปลาชอน เกาอดนตร เกาะชายกระโปรง

๑๒.คอขาดบาดตาย คอทงสนหลงเหลก คอพบคอออน

๑๓.โฆษณาชวนเชอ ฆาแลวตองฝง ฆาชางเอางา

๑๔.งเงยวเขยวขอ เงยหนาอาปาก หงดหงดงนงาน

๑๕.ดดลกคดรางแกว ดกหนาดกหลง ดอกไมทะเล

๑๖.ใจหายใจคว า จบงขางหาง โจงแจงแดงแจ

๑๗.จดไตต าตอ เจาจอมหมอมหาม เจอพระเจอเจา

๑๘.ชวยเหลอเจอจาน โชตชวงชชวาล ชกแมน าทงหา

๑๙.ดอกเบยทบตน ดนพอกหางหม ดดแขงดดขา

๒๐.ทองอดทองเฟอ เทศกตามเนอผา ทองเสาชงชา

เกณฑการตดสนคณภาพ ชวงคะแนน ระดบคณภาพ ๑๘ - ๒๐ ดมาก ๑๒ – ๑๖ ด ๘ – ๑๑ พอใช ๐ – ๗ ปรบปรง

๗๗

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

เฉลยตอนท ๔ เตมส านวน

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ

๑. มความรความเขาใจเกยวกบสานวน สภาษต คาพงเพย ค าชแจง ใหนกเรยนเตมสานวนโวหารตอไปนลงในชองวางทกาหนด ใหถกตองและสมบรณ ขอละ ๑ คะแนน

(๓๐ คะแนน) ๑. กระจอกงอกงอย ๒. โกหกพกลม

๓. ขนของหมองใจ ๔. เขาตามตรอกออกตามประต ๕.เคราะหหามยามราย ๖. เครองดองของเมา

๗. เจาจอมหมอมหาม ๘.ใจบญสนทาน

๙. ฉกชงวงราว ๑๐.ซกไซไลเลยง

๑๑.เซนวกตกแตน ๑๒.ตกระกาล าบาก

๑๓.ตระหนถเหนยว ๑๔.ดเดอดเลอดพลาน

๑๕.ดาพอลอแม ๑๖.ถวยชามลามไห

๑๗.ถอสาหาความ ๑๘.นมตกอกพรอง

๑๙.นงยามตามไฟ ๒๐.ปกปกรกษา

๒๑.บาบอคอแตก ๒๒.ปากเปราะเราะราย

๒๓.มากมายกายกอง ๒๔.มลกกวนตวมผวกวนใจ

๒๕.ฝนตกกแชงฝนแลงกดา ๒๖.พกผอนหยอนใจ

๒๗.เพชรนลจนดา ๒๘.รมไมใบบง

๒๙.ซบซอนซอนเงอน ๓๐.ยใหร าตาใหรว

เกณฑการตดสนคณภาพ ชวงคะแนน ระดบคณภาพ ๒๕ – ๓๐ ดมาก ๑๘ – ๒๔ ด ๑๒ – ๑๗ พอใช ๐ – ๑๑ ปรบปรง

๗๘

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ตอนท ๕ ส านวนชวนสอสาร

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถ

๓. อธบายการใชสานวนใหตรงกบความหมาย

๔. ใชสานวนไดถกตองเหมาะสมตามสถานการณ

๕. ใชสานวนสรางประโยค ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกสานวนทสนใจ ๕ สานวนมาแตงประโยค สานวนละ ๑ ประโยค พรอมทงอธบายความหมายของสานวนเหลานน ขอละ ๒ คะแนน (๑๐คะแนน)

(แนวค าตอบ)

๑. เลกพรกขหน เดกคนนเลกพรกขหนจรง ๆ เรยนกเกง เลนดนตร เลน กฬากเยยมมากเปนผนาเพอน ๆ ทากจกรรมทกอยาง ความหมาย เลกแตเกงกลาสามารถหรอมพษสง ๒. ทาคณบชาโทษ ฉนอตสาหแนะนาชองทางทามาหากน เขาไมตงใจทาให สาเรจกลบกลาวหาวาเปนเพราะฉน ทาคณบชาโทษแทๆ ความหมาย ทาดแตกลบเปนราย ทาคณแตกลบเปนโทษ ๓. สาเนยงสอภาษา กรยาสอสกล พอแมสอนลก ๆ เสมอใหพดจาไพเราะออนหวานและ รจกวางตวใหเหมาะสม เพราะสาเนยงสอภาษา กรยาสอ สกล ความหมาย คาพดและกรยาบอกใหรถงการเลยงดอบรมศกษา ๔. อาปากกเหนลนไก พนองคลานตามกนมาแคอาปากกเหนลนไกแลว ทาไม พจะไมรวาเธอตองการอะไร ความหมาย รเทาทนถอยคาทพดออกมา ๕. ฟงไมไดศพท จบไปกระเดยด คนทฟงครงๆ กลางๆ เมอฟงไมไดศพท จบไปกระเดยด กนามาพดตอผดๆ ทาใหผอนเสยหาย ความหมาย ฟงเรองราวไมชดเจน แลวนาไปพดหรอทาอยาง ผดพลาด

เกณฑการตดสนคณภาพ ชวงคะแนน ระดบคณภาพ ๙ – ๑๐ ดมาก ๗ – ๘ ด ๕ – ๖ พอใช ๐ – ๔ ปรบปรง

๗๙

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

เกณฑการประเมน การประเมนแบบฝกทกษะ ตอนท ๕ สานวนชวนสอสารใหพจารณาจากเกณฑ

การประเมนผลตามสภาพจรง (Rubrics) ดงน

ระดบคะแนน เกณฑการประเมน

๒ ๑

สานวนชวนสอสาร เขยนสานวนทจะนามาแตงประโยค ใชสานวนนน สรางประโยค ไดตรงตามความหมาย และสอความหมายชดเจน พรอมใหความหมายของสานวนนน

เขยนสานวนทจะนามาแตงประโยค ใชสานวนนน สรางประโยค ไดตรงตามความหมาย แตสอความหมายไมชดเจน ไมใหความหมายของสานวนนน

๘๐

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

เฉลยตอนท ๖ ตยโจทย เรองถอยค าและส านวน

ขอ ตอบ ขอ ตอบ ขอ ตอบ ขอ ตอบ

๑ ค ๑๑ ก ๒๑ ก ๓๑ ง ๒ ค ๑๒ ก ๒๒ ข ๓๒ ง ๓ ข ๑๓ ก ๒๓ ค ๓๓ ก ๔ ข ๑๔ ข ๒๔ ก ๓๔ ข ๕ ก ๑๕ ง ๒๕ ค ๓๕ ง ๖ ง ๑๖ ก ๒๖ ข ๓๖ ข ๗ ก ๑๗ ข ๒๗ ข ๓๗ ข ๘ ก ๑๘ ค ๒๘ ง ๓๘ ข ๙ ข ๑๙ ข ๒๙ ง ๓๙ ง

๑๐ ข ๒๐ ง ๓๐ ค ๔๐ ง

ขอ ตอบ ขอ ตอบ ขอ ตอบ ขอ ตอบ ๔๑ ข ๕๑ ข ๖๑ ค ๗๑ ก ๔๒ ง ๕๒ ค ๖๒ ข ๗๒ ค ๔๓ ก ๕๓ ก ๖๓ ก ๗๓ ง ๔๔ ค ๕๔ ก ๖๔ ข ๗๔ ข ๔๕ ง ๕๕ ค ๖๕ ข ๗๕ ค ๔๖ ง ๕๖ ข ๖๖ ข ๗๖ ข ๔๗ ก ๕๗ ข ๖๗ ค ๗๗ ค ๔๘ ง ๕๘ ง ๖๘ ง ๗๘ ก ๔๙ ง ๕๙ ง ๖๙ ข ๗๙ ค ๕๐ ง ๖๐ ข ๗๐ ง ๘๐ ง

เกณฑการตดสนคณภาพ ชวงคะแนน ระดบคณภาพ ๖๔ – ๘๐ ดมาก ๔๘ – ๖๓ ด ๓๒ – ๔๗ พอใช ๐ – ๓๑ ปรบปรง

๘๑

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

สรปผลการเรยน

ตอนท คะแนนเตม คะแนนทได ระดบคณภาพ

๑ ๔

๒ ๒๐

๓ ๘๐

๔ ๓๐

๕ ๑๐

๖ ๘๐

รวม ๒๒๔

กอนเรยน ระดบคณภาพ

คะแนนเตม คะแนนทได

๑๕

หลงเรยน ระดบคณภาพ

คะแนนเตม คะแนนทได

๑๕

๘๒

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

บรรณานกรม

กาญจนา นาคพนธ.(๒๕๒๒). ส านวนไทย เลม ๑ .พมพครงท ๓ .กรงเทพฯ : บารงสาสน.

_______. (๒๕๒๒) . ส านวนไทย เลม ๒ .พมพครงท ๒ .กรงเทพฯ : บารงสาสน.

จงจต นมมานนรเทพ .(๒๕๕๑). คมอหลกการใชภาษาไทย (ฉบบสมบรณ).กรงเทพฯ :บรษท

สานกพมพเดอะบคส จากด.

จงชย เจนหตถการกจ.(๒๕๔๙) . ภาษาไทยใชส าหรบเตรยมสอบ O-NETและA-NET .กรงเทพฯ:

อมรนทรพรนตง.

_______. (๒๕๔๙) .เสรมปรชาญาณ วชาภาษาไทย ม.๓ .กรงเทพฯ: บรษท ธนาเพรส จากด.

พรทพย แฟงสด.(๒๕๕๒) . หลกภาษาไทย ม.๒ .กรงเทพฯ : ฟสกสเซนเตอร.

ราชบณฑตยสถาน.(๒๕๔๖). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.๒๕๔๒. กรงเทพฯ:

นานมบคส พบลเคชนส .

ศกษาธการ,กระทรวง.(๒๕๔๕). ส านวนไทย .กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกระทรวงศกษาธการ.(๒๕๕๒). หลกภาษาและ

การใชภาษาเพอการสอสาร ชนมธยมศกษาปท ๖ .กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค. ลาดพราว.

อมพร ทองใบ และมาล พนธประเสฐ.(๒๕๕๑) . หลกภาษาไทย ฉบบสมบรณ. นนทบร: ธงค บยอนด

๘๓

แบบฝกทกษะ รายวชาหลกภาษาไทยในชวตประจาวน ท๓๐๒๐๕ สาหรบนกเรยนมธยมศกษาปท ๖ ชดท ๔ เรอง ถอยคาและสานวน

ประวตและผลงานผจดท า ชอ - สกล นางสาวณฐณชา ศรสขสวสด วน เดอน ปเกด ๓ มนาคม ๒๕๒๘ สถานททางาน โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย นครศรธรรมราช (โรงเรยนวทยาศาสตรภมภาค) ตาบลบางจาก อาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช ๘๐๓๓๐ สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต ๑๒ ประวตการศกษา

พทธศกราช ๒๕๕๒ ครศาสตรบณฑต (ค.บ.) ภาษาไทย เกยรตนยมอนดบ ๒ มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน

พทธศกราช ๒๕๕๘ ปรญญาโท (กศ.ม.) สาขาภาษาไทย มหาวทยาลยทกษณ

ประวตการท างาน

พทธศกราช ๒๕๕๒ - ปจจบน ครผสอน กลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย นครศรธรรมราช (โรงเรยนวทยาศาสตรภมภาค) อาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช ผลงานและรางวลเกยรตยศ ๑. เครองหมายเชดชเกยรต “หนงแสนครด” ประจาปการศกษา ๒๕๕๘ ๒. รางวลครผสอนยอดเยยม เหรยญทอง ดานบรหารจดการยอดเยยม ระดบมธยมศกษา ตอนปลาย กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ระดบประเทศ ประจาปการศกษา ๒๕๕๗ - ๒๕๕๘ ๓. รางวลครผสอนนกเรยน เกยรตบตรเหรยญเงน ระดบชาต กจกรรมการประกวดหนงสอเลมเลก ระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย ประจาปการศกษา ๒๕๕๙ ๔. รางวลวธการปฏบตทเปนเลศ (Best Practices) ประเภทครผสอนดเดนกลมสาระ การเรยนรภาษาไทย ระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย รางวลเหรยญทอง งานมหกรรมวชาการมธยมศกษา ครงท ๒๗ ประจาปการศกษา ๒๕๖๐ ๕. รางวลครผ สอนยอดเยยม เหรยญทอง ดานวชาการยอดเยยม ระดบมธยมศกษา ตอนปลาย กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ระดบประเทศ ประจาปการศกษา ๒๕๖๐