มรดกวัฒนธรรมท้องถิ่นในต าบลบัวชุม อ าเภอชัยบาดาล จังหวัดลพบุรีacad.vru.ac.th/Journal/journal

วารสารวไลยอลงกรณปรทศน (มนษยศาสตรและสงคมศาสตร) ปท 8 ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2561

47

มรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร

THE LOCAL CULTURAL HERITAGE OF BUA CHUM SUB-DISTRICT, CHAIBADAN DISTRICT, LOPBURI PPOVINCE

สรยะ หาญพชย1* และณฐทญาภรณ การะเกต2

Suriya Hanphichai and Natthiyaporn Karaket

บทคดยอ

บทความวจยนมจดมงหมายเพอ 1) ศกษาประวตความเปนมาและการเปลยนแปลงของมรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม และ 2) อนรกษมรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร ผใหขอมลส าคญ ไดแก ปราชญชาวบาน และผน าชมชนในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร จ านวน 20 คน เครองมอทใชในการวจยคอ การสงเกตอยางมสวนรวม แบบสมภาษณ และแบบบนทกขอมล ผลการศกษาพบวา 1) ชมชนต าบลบวชม เดมเรยกวา เมองบวชม มความเปนมายาวนาน ตามหลกฐานทางบนทกโบราณ เปนเมองหนาดานทอยตดกบโคราช ในอดตบานบวชมเปนเสนทางการคาววควาย ท าใหเชอวาประชาชนชาวบวชมเปนคนโคราชทอพยพยายถนฐานมา ซงนยมพดภาษาไทยเบงบวชมอนเปนเอกลกษณเฉพาะถน วฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม คอ วฒนธรรมหตถกรรม อาท ตะกรา กระบง การจกสานมการสบทอดมาจากรนสรนในรปการศกษาแบบครพกลกจ า วฒนธรรมอาหาร อาท แกงบอน แกงขเหลก มการสบทอดมาจากรนสรนในรปการศกษาในครวเรอนจากพอแมสลก และวฒนธรรมร าโทน คณะร าโทนบวชมมการสบทอดมาจากรนสรนในรปการศกษาแบบมขปาฐะ 2) การอนรกษมรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม มการอนรกษรปแบบวฒนธรรมดงเดมผสมผสานกบการพฒนาใหมความทนสมยตามยคสมย ซงมการสบสานดงน 1) รบการถายทอดจากคนในครอบครว 2) หาความรเพมเตมดวยตนเอง 3) เรยนรฝกฝน 4) สงตอความรใหแกเยาวชนรนตอไป ค าส าคญ: วฒนธรรมทองถน ต าบลบวชมไทย เบงบวชม ____________________________________ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเทพสตร 2คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเทพสตร *ผนพนธประสานงาน E-mail: [email protected]

Valaya Alongkorn Review (Humanities and Social Science) Vol. 8 No. 1 January-April 2018

48

ABSTRACT This research is aimed to 1) study the origins and changes of the local cultural heritage of Bua Chum sub-district and 2) conservation the local cultural heritage of Bua Chum sub-district Chaibadan district, Lopburi Province. The 20 Key informants employed comprised chief of a Bua chum sub-district, local wise men, and the Bua chum villagers. The instruments were a participatory observation, an in depth interview form and a data vote form. The findings showed as follows: The Bua chum sub-district community formerly called mueang Bua chum or Bua chum city had a long history based on the archaic soirees recoded. It was the frontier city next to Korat, a trade route of cattle in former times. As a result it was believed that Bua chum people had migrated from Korat. They spoke the Bua chum Thai-boeng language a local identity. The local culture of Bua chum sub-district were as follows: handicraft culture such, as basket, fine round wicker basket with a square bottom, and basketry inherited from generation to generation in the form of memory, food culture like kaeng bon, kaeng khilek-kinds of local curry inherited from generation to generation in the form of household studies from parents and ram-tone or ram wont culture a Thai folk couple dance dancing round in circles to the accompaniment of music and or singing inherited from generation in the form of oral tradition. The conservation of the local cultural heritage of Bua Chum sub-district they kept these cultures by preserving the form of original culture accompanied by developing so as keep up with the changing world. These preservation were as follows: 1) Transfering from family 2) Finding knowledge by myself 3) Learning and Practicing 4) Sharing knowledge. Key words: Local Culture, Bua Chum Sub-district, Thai-Boeng Bua Chum

บทน า มรดกทางวฒนธรรมตาง ๆ ไมวาจะเปนวฒนธรรมดานภาษา วรรณกรรม งานศลปะรวมทงประเพณและการละเลนตาง ๆ ลวนแตสะทอนใหเหนถงวถชวตของมนษยตงแตในอดตมาจนถงปจจบน ซงมรดกทางวฒนธรรมนนมบทบาทส าคญในการสรางสรรคสงทดงามใหเกดขนในสงคม วฒนธรรมสามารถถายโยงกนไดลอกเลยนแบบกนไดและสามารถน าไปดดแปลงใชไดตาม ความเหมาะสมกบสภาพแวดลอมของแตละสงคมและวฒนธรรมของผน าไปใช ซงการถายโยงลอกเลยนแบบหรอการดดแปลงนนจะไมท าใหวฒนธรรมของชมชนเสยหายไปหากแตจะท าใหวฒนธรรมเจรญกาวหนาและด ารงอย ไดอยางเขมแขง โดยมนษยชาตทมความแตกตางกน ดานชาตพนธอนเปนไปตามก าเนดของมนษยทตองปรบตวใหเขากบสงแวดลอมตามธรรมชาต จนท าใหเกดความแตกตางกนในดานวฒนธรรมซงมพนฐานมาจากสภาพภมศาสตร ภมอากาศ และ


49

พชพนธธรรมชาตทแตกตางกน (บรณเชน สขคม และธนพล วยาสงห, 2556) เปนตวก าหนดวถชวตความเปนอย การท ามาหากน และการแตงกาย อนมอทธพลตอพนฐานทางความคดและความเชอทางวฒนธรรมตาง ๆ ของมนษยจนกอใหเกดเอกลกษณประจ าถนของตน ซงมนษยแตละแหงแตละเผาพนธจะมวฒนธรรมทสะทอนใหเหนถงความเจรญกาวหนาในอดตโดยสามารถพจารณาไดจาก สงทเหนในปจจบน จนกลาวไดวาวฒนธรรมคอ พฤตกรรมทเกดจากการเรยนรโดยแททจรงมนษย ซงเรยนรสงตาง ๆ ตงแตเกดจนถงตาย (สรตน เลศล า และคณะ, 2553) ความแตกตางกนในดานชาตพนธมผลทงความแตกตางกนในดานวฒนธรรมอนมผลมาจากประสาทสมผสซงมนษยในสวนตาง ๆ ของโลกแมจะฟงในสงเดยวกนกไดยนไมเหมอนกนและแปลความคนละอยางตามสภาพพนฐาน ของตน วฒนธรรมนนมความส าคญและอยคกบสงคมมาอยางชานานเพราะเปนตวก าหนดพฤตกรรมของคนทอยในสงคมนน ๆ ดงนน มรดกทางวฒนธรรมจงเปนสงทควรเกบรกษาไวเพราะเปนสงทบรรพบรษของชนชาตนนไดสรางขนและยงคงอยถงปจจบน ทงนมรดกทางวฒนธรรมมทงทเปนวตถหรอสงทจบตองไดและทไมใชวตถหรอจบตองไมได โดยมรดกทางวฒนธรรมมคณคาและความส าคญในแตละชนชาตไมตางกนแสดงถงประวตศาสตรและรากเหงา และเปนสงทคนรนลกรนหลานควร ทอนรกษหรอธ ารงมรดกวฒนธรรมนใหสบตอไป (พลอยภทรา ตระกลทองเจรญ, 2557) ต าบลบวชม เดมเปนเมองชยบาดาลมฐานะเปนหวเมองชนโท มทตงอยทบวชม ขนกบเมองโคราช ตอมาไดโอนไปขนกบเมองวเชยร มณฑลเพชรบรณ จนกระทงป พ.ศ. 2447 ไดยกฐานะเปนอ าเภอมทท าการอยทบวชม ปจจบนเปนทตงสถานอนามยบวชม สภาพพนทสวนใหญเปนพนทราบสง บางสวนเปนทราบตอนภเขา มแมน าปาสกและแมน าล าสนธไหลผานเมองบวชมจงเปนศนยกลางการคาระหวางเมองตาง ๆ เปนแหลงวฒนธรรมทส าคญของอ าเภอชยบาดาล โดยเฉพาะวฒนธรรมทองถนของต าบลบวชมทมการอนรกษและสบสานกนมาจนปจจบน อาหารพนบาน รวมถงวฒนธรรมร าโทนทเปนการละเลนของชาวบานในต าบลบวชม (คณะกรรมการครสภาอ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร, 2540) วฒนธรรมทองถนดงกลาวมความเสยงในการทจะสญหายจากการแทรกแซงทางวฒนธรรมของตางชาตทเขามามบทบาทในสงคมไทย รวมทงปจจบนผทมความรความสามารถทางวฒนธรรมทองถนของต าบลบวชมเปนผสงอายรนปยาตายาย ตลอดจนการสบทอดสบคคลรนใหมทมการสบทอดกนแบบมขปาฐะและแบบครพกลกจ าไมมระเบยบแบบแผน เสยงตอการสญหายของมรดกวฒนธรรมทองถน (ชาญวทย ตรประเสรฐ, 2549) และอาจเปนการท าลายมรดกวฒนธรรมทองถนทส าคญได และดวยบทบาทหนาทอนส าคญของสถาบนอดมศกษาทมพนธกจส าคญในการอนรกษและสบสานวฒนธรรมทองถนใหคงอยสบไป จงไดจดโครงการจดท าฐานขอมลวฒนธรรมทองถนขน โดยมพนทเปาหมายคอ ต าบลบวชมซงเปนต าบลเกาแกแหงหนงของอ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร ในกาลนเองคณะผวจยในฐานะผรบผดชอบโครงการดงกลาวจงเหนควรทจะศกษารวบรวมขอมลของมรดกวฒนธรรมทองถนของต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร ไวใหเปนระบบในหมวดหมเดยวกนเพอเปนการด ารงรกษาวฒนธรรมของทองถนใหเปนแหลงศกษาเรยนรทางวฒนธรรมใหเปนประโยชนตอผทสนใจศกษาและเปนประโยชนตออนชนรนหลง เพอเปนการอนรกษสบสานมรดกวฒนธรรมทองถนของต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบรใหคงอยสบไป


50

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาประวตความเปนมาและการเปลยนแปลงของมรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร 2. เพออนรกษมรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร ขอบเขตของการวจย 1. ขอบเขตดานประชากรและกลมตวอยาง ผใหขอมลส าคญทใชในการศกษา ไดแก 1) ปราชญชาวบานในต าบลบวชม และ 2) ผน าชมชนในต าบลบวชม ไดแก ก านน ผใหญบาน จ านวน 20 คน 2. ขอบเขตดานพนท พนทเปาหมายในการรวบรวมและจดเกบขอมลในครงน มงศกษารวบรวมขอมลมรดกวฒนธรรมทองถนในพนทต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร 3. ขอบเขตดานเนอหา มงเนนกระบวนการใหชมชนมสวนรวมในการรวบรวมและจดเกบขอมล ไดแก การศกษาและเกบรวบรวมขอมลจากเอกสารและงานวจยทเกยวของกบวฒนธรรมทองถน ศกษาความเปนมาและสภาพทองถนในภาพรวม ศกษาประวตความเปนมา การด ารงอยและการเปลยนแปลงของวฒนธรรมทองถนของต าบลบวชมเพอจดท าขอมลมรดกวฒนธรรมทองถน ในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร 4. ขอบเขตดานระยะเวลา ระยะเวลาในการศกษารวบรวมขอมลจากเอกสารและจดเกบขอมลมรดกวฒนธรรมในพนทต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร ใชระยะเวลา 1 ป ระหวาง มกราคม 2559 - ธนวาคม 2559 กรอบแนวคดในการวจย กรอบแนวคดในการศกษา มรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบรน ผวจยไดก าหนดแนวทางการวจยตามทฤษฎระบบ โดยใชทฤษฎมานษยวทยาวฒนธรรมเปนแนวทางเพอศกษาวฒนธรรมของคนทอาศยอยในสงคม ซงมการยดถอความหมาย ทวา วฒนธรรมคอกจกรรมทกอยางทมนษยสรางขนนนคอ ทงเปนสงทสรางขนในอดตและในปจจบนสวนวธการศกษาทใชกคอ มองวฒนธรรมทกอยางทงหมดเปนภาพรวม และการเกบรวบรวมขอมลดวยการสงเกตแบบมสวนรวม และการสมภาษณ ซงตองอยรวมกบคนในสงคมทตองการศกษา ชวงระยะเวลาหนงเพอใหไดรบขอมลจรง (ธนพชร นตสาระ, 2557) โดยมกรอบแนวคดการวจย ดงน


51

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย วธด าเนนการวจย การศกษาวจยในครงนเปนการศกษาเพอทจะท าความเขาใจถงมรดกวฒนธรรมทองถน ของต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร รวมทงประวตความเปนมาและการเปลยนแปลง ของมรดกวฒนธรรมทองถนโดยท าการศกษาในชมชนต าบลบวชม เพออนรกษมรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร ในการศกษาครงนผวจยไดประยกตใชการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) มาเปนแนวทางในการศกษา โดยใชวธการหลายรปแบบและเปนวธการศกษาเฉพาะกรณ ดงน 1. รปแบบการวจย เปนการประยกตใชการวจยสนามทางมานษยวทยา (Anthropology Field Work) โดยใชการสงเกตแบบมสวนรวมและการส ารวจชมชน (Community Survey) เพอศกษาสภาพความเปนอยของสงคมในพนท บรบทสภาพแวดลอม และวฒนธรรมทองถนวามลกษณะอยางไร และใชการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) กบผใหขอมลส าคญ (Key Informant) และแหลงขอมลทใชในการวจย ไดแก การส ารวจพนทเปาหมายทท าการศกษาเพอศกษาบรบทและสภาพแวดลอมทเปนจรงโดยการสงเกต การสมภาษณแบบไมเปนทางการ และการสมภาษณแบบเชงลก ผมสวนเกยวของภายในชมชน รวมถงการศกษาวจยจากเอกสารตาง ๆ ทเกยวของ 2. ผใหขอมลส าคญ ผใหขอมลส าคญ (Key Informants) ในพนทต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร จ านวน 2 กลม ประกอบดวย ปราชญชาวบานในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร จ านวน 15 คน และผน าชมชนในต าบลบวชม จ านวน 5 คน โดยการเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) เพอศกษาขอมลมรดกวฒนธรรมทองถนของต าบลบวชมอยางรอบดาน 3. เครองมอทใชในการวจย 3.1 การสงเกตอยางมสวนรวม (Participant Observation) โดยผศกษาจะท าการสงเกตมงเนนการส ารวจพนทเปาหมายทท าการศกษา ขอมลเพอศกษาส ารวจชมชนเกยวกบบรบท สภาพแวดลอม และสภาพทวไปของต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบรรวบรวมขอมล โดยการจดบนทกตามประเดนทก าหนดไวและถายภาพเพอใชเปนแนวทางศกษาแบบองครวม ซงสงเกตทกแงทกมมในกจกรรมชมชนทกดานของประชาชนในต าบลบวชม รวมทงความสมพนธภายในชมชนวฒนธรรม ภมปญญา ความเชอ และพธกรรมตาง ๆ

กระบวนการ วเคราะหและสงเคราะห

วฒนธรรมทองถน ดวยทฤษฎมานษยวทยา

วฒนธรรม

รายงานผลการศกษา จดท าขอมลวฒนธรรม

ของต าบลบวชม

สงเกตสภาพและลกษณะของชมชนทองถน

สมภาษณเชงลก

ผใหขอมลส าคญ


52

3.2 แบบสมภาษณ (In-Depth Interview Form) เปนแบบสมภาษณทมโครงสรางค าถามในการน าถาม โดยผวจยท าการสมภาษณเชงลกกบ ปราชญชาวบาน และผน าชมชนในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร โดยการสรางความเปนกนเองกบผใหขอมลส าคญรวมทงผวจยไดชแจงวตถประสงคในการสมภาษณและขออนญาตบนทกเสยงการสมภาษณเพอรกษาเวลา ในการเกบบนทกขอมล และหากผวจยตองการขอมลเพมเตมกสามารถสมภาษณในประเดนตาง ๆ ทตองการได 3.3 แบบบนทกขอมล (Record Form) เพอท าการบนทกขอความ เหตการณทพบเจอไวเปนหลกฐานใหรลกษณะของชมชนในดานตาง ๆ ความสมพนธภายในชมชนและกจกรรมทกดานของวฒนธรรมทองถนในชมชนบวชมทเกดขน 4. การเกบรวบรวมขอมล เรมจากการเขาส พนทโดยก าหนดบทบาทของผวจยเปนผศกษาวถชวตของชมชน ประวตความเปนมาและวฒนธรรมทองถนในชมชนต าบลบวชม โดยใชการสงเกต และการสมภาษณเชงลก เพอเกบรวบรวมขอมลองคความรเกยวกบมรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร 5. การวเคราะหขอมล ผวจยน าขอมลทเกบรวบรวมมาตรวจสอบความถกตองโดยใชวธการตรวจสอบแบบ สามเสาชงคณภาพ (Triangulation) ไดแก การตรวจสอบสามเสาดานขอมล จากขอมลทไดรบมาจาก 3 แหลง คอ แหลงเวลา แหลงสถานท และแหลงบคคล เพอใหไดขอมลทสอดคลองกน และ การตรวจสอบสามเสาดานวธรวบรวมขอมล จากวธเกบรวบรวมขอมลตาง ๆ กน เพอตรวจสอบ ความสอดคลองของขอมลวฒนธรรมทองถนในของต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร พรอมกนนนกไดศกษาขอมลจากแหลงเอกสารประกอบดวยจากนนน าขอมลมาวเคราะหแบบอปนย (Analytical Induction) การตความสรางขอสรปขอมลจากสงทเปนรปธรรม ปรากฏการณ และ ใชการวเคราะหเชงเนอหา (Content Analysis) เปนการวเคราะหเนอหาเชงบรรยายโดยการประมวลขอสรปตามประเดนตาง ๆ ผลการวจย การวจยเรอง มรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร น เพอศกษาท าความเขาใจถงมรดกวฒนธรรมทองถนของต าบลบวชมทมการด ารงอยละเปลยนแปลงพฒนาภายในชมชน พบวา 1. ผลการศกษาสภาพและลกษณะชมชนต าบลบวชม พบวา ชมชนต าบลบวชมแตเดมเรยกวา เมองบวชม เปนชมชนทมความเปนมายาวนาน ตามหลกฐานทางบนทกโบราณ พบวา เปนเมองหนาดานทอยตดกบโคราช ในสมยอดตบานบวชมเปนเสนทางการคาววควาย ท าใหเชอวาประชาชนชาวบวชมเปนคนโคราชทอพยพยายถนฐานมา ประชาชนชาวบวชมนยมพดภาษาไทยเบงบวชม อนเปนเอกลกษณเฉพาะถนประชาชนสวนมาก คอ ชาวบานบวชมทขยบขยายทท ากน ในการท านา


53

และปลกออยซงบรบทและสภาพแวดลอมของบวชมเปนชมชนทองถนทพงพาอาศยกนแบบเครอญาต มความสามคคกน 2. ผลการศกษาวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร พบวา ในชมชนต าบลบวชมมมรดกวฒนธรรมทองถนทส าคญ คอ วฒนธรรมหตถกรรม วฒนธรรมอาหาร วฒนธรรมการแสดง จากการศกษาพบรายละเอยด ดงน 2.1 วฒนธรรมหตถกรรม วฒนธรรมทองถนในต าบลบวชมมงานจกสานมการสบทอดมาจากรนปยา ตายาย โดยการศกษาแบบครพกลกจ าจากพอแมมา แลวมาหดท าเองจนเปนถงปจจบนน การจกสานสวนใหญจะท าดวยมอทงหมดโดยการเอามดส าหรบจกไมไผมาจกไม ซงจะไมใชเครองมอชนดอนเลย นอกจากมด เหลกมาด คมไม

ภาพท 2 เครองจกสานของชาวบวชม ไผทน ามาใชคอ ไผสสก โดยตองเลอกไผทมล าตนตรง ล าปลองยาว ผวเรยบเปนมน เมอจะมาใชกจะตองเอาไมไผลงไปแชในน า ประมาณ 3-5 วน เพอปองกนมด ปลวก มอด เมอตองการน ามาใชงานใหตดตามขนาดทตองการมาผาออก แลวน ามาจกใหเปนตอก แลวน ามา ตากแดดใหแหง การเตรยมหวาย ตองแชน าใหหวายออนตว เพอสะดวกในการท างาน หวายสามารถใชไดทงเสนน าไปเปนกนกระบง ตะกรา ฝาช และเหลาใหเปนเสนเลก ๆ ใชผกมดตกแตงลวดลาย มกเปนเครองจกสานประเภทของใชภายในครวเรอน เชน กระตบ หวดนงขาวเหนยว กระดง กระบง กระจาด พด ตะกราหว ไมคาน ไมกวาด ไซ สม ฝาช เปนตน เครองใชทจกสานเสรจแลวสวนใหญจะน ามาวางขายหนาบานกจะมลกคาเขามาซอบาง เปนบางวน บางครงกจะมชาวตางชาตเขามาสงใหท า เปนรอบ ๆ ไป สวนใหญราคา จะอยทหลกรอยถงหลกพน รายไดในการจกสานในแตละเดอน ไมแนนอน ซงจะท าในชวงเวลาวาง เพราะปกตแลวอาชพหลกคอ ท าไร สวนใหญเมอวางจากการท าไรกจะรบมาจกสานทนท ระยะเวลาในการจกสานถาเปนลกเลกหรอขนาดไมใหญเกนไป กจะอยท 2-3 วน กแลวเสรจ แตถาลกทมลวดลายเยอะ ๆ ขนาดใหญ ๆ อาจใชเวลานานประมาณหนงอาทตยถงจะเสรจ งานประเภทนสามารถท าเงนได แตสวนใหญแลวเดกเยาวชนสมยนไมคอยทจะหนมาสนใจสกเทาไหรนก


54

ท าใหขาดการสบทอดวชาความรดานงานจกสาน การใหคนรนลกรนหลานมาหดท ากจะไดสบสาน การจกสานแบบนสบไป 2.2 วฒนธรรมอาหารพนบาน ชมชนบวชม มอาหารพนบานทไดจากอาหารตามธรรมชาต พชผก ทหาไดงาย ในทองถน โดยมอาหารประจ าทองถนทส าคญ อาท

ภาพท 3 สมภาษณเกยวกบวฒนธรรมอาหารทองถนของชาวบวชม แกงบอน มวธท าคอ บอนทใชในการท านนตองเปนบอนจดเทานน บางคนจะน าบอนไปนงกอน แลวใสกะท หากไมแนใจใหชมกอนจากนนน าบอนไปนงใหสก หรอเปอย ปรงพรกแกง คนกะทโดยการแยกหวและหางไวตางหาก ผดพรกแกง ใสพรกแกง ใสน าปลารา ถามหม 3 ชน กากหมหรออยางอนทเราอยากใสกใสได ใสน าตาล และมะขามเพอใหไดรส เปรยว หวาน หรอใสตามใจคนชอบของแตละคน การถายทอดความรสวนใหญไมไดเรยนมาจากไหน แตเรยนมาจากปยาตายาย โดยการเขาครวเปนประจ าอาศยจ าและฝกท าจนชน แกงขเหลก มวธท าคอ เกบใบหรอยอดออน ๆ ของตนขเหลกทปลกไวตามรมรวบาน แลวเอามาลางน าใหสะอาดแลวน ามาตมแลวรนน าออก 2 น า แตสมยโบราณจะคนใบยานางเพอใหไดน าใบยานางใสกได ถาแกงไมเปนใหน าใบขเหลกมาต ากอน แลวคนกะทโดยการแยกหวและหางออกจากกน หลงจากนนใสพรกแกงผด ใสปลาราเหมอนทท าแกงบอน แตละคนอาจจะใสเครองปรงทไมเหมอนกนแลวแตความชอบของแตละบคคล แกงปาไก มวธท าคอ ผดพรกแกงใสกะท ใสน านดหนอย ผดพรกแกง แลวใสไก ใสน าพอขลกขลก ใสมะเขอ ใสขาวควจากนนกปรงรสตามใจชอบ 2.3 วฒนธรรมการแสดงร าโทน ร าโทนเปนวฒนธรรมการแสดง และการละเลนพนบานทนยมเลนในแถบภาคกลาง สนนษฐานวานาจะมมาตงแตสมยอยธยาเปนราชธานมาจนกระทงถงสมยรตนโกสนทร ในสมยจอมพลแปลก พบลสงคราม เปนนายกรฐมนตร ไดมการสงเสรมและประยกตการละเลนร าโทนใหเปนศลปวฒนธรรมประจ าชาตจงเปนนยมเลนกนอยางกวาง โดยการเรยกชอการร าชนดนมาจากเครอง


55

ดนตรทใชการตเปนหลก กคอ โทน ตอมาไดมการน าเครองดนตรชนดอนมาตประกอบจงหวะเพอเพมความครนเครง สนกสนาน เชน ฉง ฉบ กรบ เปนตน นอกจากนยงมผแตงเพลงขนมาใชรองประกอบร าโทน

ภาพท 4 ร าโทนของชาวบวชม

คณะร าโทนบวชมในปจจบนม คณตายวย จนทรเตมดวง เปนหวหนาคณะ ไดรบการสบทอด การเลนร าโทน จากนายมอน ใจมงคล ทเปนผขบรองร าโทนต งแตสมยกอน โดยไดรบ การสบทอด ทงการเลนการรอง และการร า เพลงทใชในการร าโทนเปนเพลงสน ๆ คลาย ๆ ค ากลอน เนอความในเพลงสวนใหญจะเปนแนวเกยวพาราสกนของหนมสาว โอกาสทใชร าโทน มการประกอบพธกรรม และร าโทน สถานทนยมเลนร าโทน กคอ ลานกวาง ๆ อาท ลานหนาบาน ลานวด คณะร าโทนของชาวต าบลบานบวชม มทงผหญงและผชาย มตงแต วยเดก และวยผสงอาย ลกษณะของโทนทชาวบานต าบลบวชมใชเลนท าดวยดนเผา มรปรางคลายกลองยาวแตสนกวา หมดวยหนงตวเงนตวทอง หรอ หนงงเหลอม ไมนยมขงดวยหนงวว ถาใชโทนจากดนเผา และหนงจากตวเงนตวทองจะเปนโทนทไพเราะทสดระยะเวลาในการเลนร าโทน ไมมระยะเวลาทแนนอน อาจเลนตดตอกนหลายชวโมงขนอยกบผรอง ผตโทน และผร า บทเพลงทชาวบานบวชม นยมเลน ไดแก เพลงธงชาตไทย ร าวงสามคค โทนปะโทน โทนต าบลบวชม เปนตน ซงปจจบนคณะร าโทนบวชมมสมาชกทงสนจ านวน 90 คน แตสวนใหญเปนผสงอาย คณะร าโทนบวชมเคยไดน าไปแสดงในสถานศกษา หนวยงานในต าบล อ าเภอ ทใกลเคยง และตามเทศกาลตาง ๆ อกทงไดถายทอดใหแกผทสนใจทอยากจะเขามาเรยนรในต าบล เพอเปนการอนรกษร าโทนของต าบลบวชมใหคงอยสบตอไป สรป มรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบรทส าคญไดแก 1) วฒนธรรมหตถกรรม อาท งานจกสานตะกรา กระบง การจกสานมการสบทอดมาจากรนสรนในรปแบบการศกษาแบบครพกลกจ า 2) วฒนธรรมอาหารพนบาน อาท แกงบอน แกงขเหลก แกงปาไก ทมการสบทอดมาจากรนสรนในรปแบบการศกษาในครวเรอนสอนแบบตวตอตวจากพอแมสลกหลาน 3) วฒนธรรมการแสดงร าโทน ซงคณะร าโทนบวชมมการสบทอดมาจากรนสรนในรปแบบ


56

การศกษาแบบมขปาฐะ โดยไดรบสบทอดการเลนการรอง และการร าจากบรรพบรษ เพลงทใช ในการร าโทนเปนเพลงสน ๆ คลายกบค ากลอน 3. การสบสานและอนรกษมรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม จากการศกษาพบวา การสบสานและอนรกษมรดกวฒนธรรมทองถนสวนใหญเปนความรความสามารถทไดจากการเรยนรจากครอบครวผานการด าเนนชวตประจ าวนและจากการหาความรเพมเตมจากแหลงขอมลตาง ๆ เชน จากการคนควาเอกสาร จากการสอบถาม การเรยนรจากผใกลชดหรอปราชญชาวบานและ ผรภายในชมชนและน าไปฝกฝนเพมเตมจนสามารถน าไปปฏบตไดจรง แลวจงน าไปถายทอดสงตอใหแกผทสนใจ โดยมลกษณะการถายทอดจากการบอกเลาการอธบายหรอการแสดงใหเหนเปนตวอยาง ผานสอตาง ๆ ทงตอตวบคคลชมชนและทองถน โดยมขนตอนการสบสานและการอนรกษวฒนธรรมทองถนทส าคญ ดงน 1) การรบการถายทอดจากคนในครอบครวผานการด าเนนชวตประจ าวน 2) การหาความรเพมเตมดวยตนเองจากแหลงเรยนรในชมชน 3) การเรยนรฝกฝนจนสามารถท าได และ 4) การสงตอความรใหแกเยาวชนรนตอไป 4. เงอนไขทมผลตอการอนรกษมรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม พบวา ปญหาส าคญทพบในการสบสานวฒนธรรมทองถนคอการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมและสงคมท าใหวถชวตของชาวบวชมเปลยนแปลงไปกระแสวตถนยมและเทคโนโลยททนสมยทท าใหเยาวชนรนใหมไมสนใจทจะเรยนรวฒนธรรมและภมปญญาทองถนของตนมเพยงเดกและเยาวชนบางสวนทไดเรยนรและ สบสานวฒนธรรมและภมปญญาทองถนเฉพาะดานโดยซมซบจากครอบครวผานการด าเนนชวตประจ าวนเทานนท าใหวฒนธรรมทองถนของต าบลบวชมถกละเลย ขาดการยอมรบและ ขาดความสนใจจากเดกและเยาวชนรนใหมเสยงตอการสญหาย ในการอนรกษวฒนธรรมทองถนนนตองใชการจดการความรโดยมการอนรกษรปแบบวฒนธรรมดงเดม ผสมผสานกบการพฒนาใหม ความทนสมยและสอดคลองตามยคสมยชมชนควรสงเสรมกจกรรมการเรยนรภมปญญาทองถน ในชมชนอยางตอเนองเพอสรางความตระหนกถงความส าคญของภมปญญาทองถนและมความภาคภมใจในทองถนของตนเอง การจดการความรของชมชนเขมแขงอยางยงยนนนนบเปนเรองท ทาทายตอชมชนขนอยกบระบบภายในชมชนวามการเรยนรและการถายทอดความรจนน าไปส การจดการความรในชมชนทตอเนอง โดยเนนความสมพนธระหวาง บาน วด โรงเรยนเปนรปแบบ ทไมเปนทางการ อภปรายผลการวจย จากการศกษามรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร พบวามประเดนส าคญทตองน ามาอภปรายดงน 1. สภาพและลกษณะชมชนต าบลบวชม พบวา ประวตชมชนต าบลบวชมนน เดมเรยกวา เมองบวชม มความเปนมายาวนาน ตามหลกฐานทางบนทกโบราณ เปนเมองหนาดานทอยตดกบ โคราช ในสมยอดตบานบวชมเปนเสนทางการคาววควาย ท าใหเชอวาประชาชนชาวบวชมเปนคนโคราชทอพยพยายถนฐานมา ประชาชนชาวบวชมนยมพดภาษาไทยเบงบวชม อนเปนเอกลกษณเฉพาะถนประชาชนสวนใหญเปน ชาวบานบวชมทขยบขยายทท ากน ในการท านาและปลกออย


57

ซงบรบทและสภาพแวดลอมของชมทเปนชมชนทองถนทพงพาอาศยกนแบบเครอญาต มความสามคคกนวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม อ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร คอ 1) วฒนธรรมหตถกรรม อาท งานจกสานตะกรา กระบง การจกสานมการสบทอดมาจากรนสรนในรปแบบการศกษาแบบครพกลกจ า 2) วฒนธรรมอาหารพนบาน อาท แกงบอน แกงขเหลก มการสบทอดมาจากรนสรนในรปแบบการศกษาในครวเรอนสอนแบบตวตอตวจากพอแมสลกหลาน 3) วฒนธรรม การแสดงร าโทน ซงคณะร าโทนบวชมมการสบทอดมาจากรนสรนในรปแบบการศกษาแบบมขปาฐะ โดยไดรบสบทอดการเลนการรอง และการร ามาจากบรรพบรษ เพลงทใชในการร าโทนเปนเพลงสน ๆ คลายค ากลอน เนอความในเพลงสวนใหญจะเปนแนวเกยวพาราสกนของหนมสาว โอกาสทใชร าโทน มการประกอบพธกรรม และร าโทน สถานทนยมเลนร าโทนมกเปนลานกวาง ๆ เชน ลานหนาบาน ลานวด คณะร าโทนของชาวต าบลบานบวชม มทงผหญงและผชาย แตสวนใหญเปนวยผสงอาย โดยมการอนรกษรปแบบวฒนธรรมดงเดม ผสมผสานกบการพฒนาใหมความทนสมยตามยคสมย ในการอนรกษวฒนธรรมทองถนในชมชนจะตองท าใหชมชนเกดความตระหนกในวฒนธรรมทองถนของตนและตองอยในรปแบบทสามารถเผยแพรไดอยางตอเนองเพอใหเกดการด าเนนการครอบคลมทกมตทงระบบเชอมโยง ทองถน ทองท และชมชน เนองจากวฒนธรรมทองถนของต าบลบวชม มหลายวฒนธรรมทถอเปนภมปญญาทงดงามของแตละชมชนจงมการพฒนามาอยางตอเนองจนกลายเปนเอกลกษณเฉพาะถนบงบอกอตลกษณชวตความเปนอยของประชาชนในชมชนไดเปนอยางด สอดคลองกบงานวจยของ ชานนท วสทธชานนท (2558) ทศกษาพบวา การสบทอดและสบสาน ภมปญญาชาวบานในต าบลคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา มการสบสานภมปญญาชาวบานผานบรรพบรษ พอแม ปยา ตายาย และญาตพนอง ซงภมปญญาชาวบานสวนใหญเกดจาก การประกอบอาชพของครอบครว ท าใหภมปญญาบางสวนยงคงมรนลกรนหลานสบตอกนมา และสอดคลองกบงานวจยของ จามร พงษไพบลย (2550) ซงศกษาพบวา ความหมายของการเรยนรและ สบทอดภมปญญาทองถนหมายถง การรบรและสามารถเลนและรองไดอยางถกตองตามแบบแผน โดยผานการถายทอดจากบคคลในชมชนหรอครอบครว ประสบการณในการเรยนรและสบทอด ภมปญญาทองถนนนมทงแบบทางตรงและแบบทางออม มการสบทอดโดยวธครพกลกจ าและ ฝกปฏบตจรงกระบวนการเรยนร และสบทอดเปนรปแบบผสมผสานมทงแบบทางตรงและแบบทางออม 2. การสบสานและอนรกษมรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม ซงวฒนธรรมทองถนของชาวต าบลบวชมถอเปนความฉลาดของบรรพบรษในการด ารงชวตตามสภาพแวดลอมอาศยอยเปนทกษะ ความรความสามารถทสะทอนออกในการด าเนนชวตประจ าวนทมการสะสมตงแตอดต สบทอดสงตอจากรนสรน มการสบสานและอนรกษมรดกวฒนธรรมทองถนสวนใหญเปนความรความสามารถทไดจากการเรยนรจากครอบครวผานการด าเนนชวตประจ าวนและจากการหาความรเพมเตมจากแหลงขอมลตาง ๆ เชน จากการคนควาเอกสาร จากการสอบถาม การเรยนรจากผใกลชดหรอปราชญ เพอเรยนรภมปญญาภายในชมชนและน าไปฝกฝนเพมเตมจนสามารถน าไปปฏบตไดจรง แลวจงน าไปถายทอดสงตอใหแกเยาวชนรนตอไปหรอแกผทสนใจ โดยมลกษณะการถายทอดจาก การบอกเลา การอธบาย หรอการแสดงใหเหนผานสอตาง ๆ อนเปนแนวทางส าคญเพอใหเดกและเยาวชนรนใหมไดรบทราบขอมลเกยวกบวฒนธรรมทองถนอยางตอเนอง สามารถสรางความตระหนก


58

และหวงแหนในวฒนธรรมทองถนทเปนเอกลกษณของชมชนอนเปนสวนส าคญในการสบสานและอนรกษวฒนธรรมทองถนทดงามของชมชนใหคงอยสบเนองตอไปม ใหสญหาย ซงสอดคลองกบงานวจยของ กานดา เตะขนหมาก (2554) ทกลาวไววา กระบวนการเรยนรการทอผามดหมของผทรงภมปญญาโดยในการทอผามดหมมมลเหตจงใจใหเรยนรคอรายไดและการเหนคณคาภมปญญาวธการเรยนรผานระบบครอบครวและชมชน ผสอนคอ ยาย ยา แม พ หรอนอง เนอหาทเรยนรลวดลายการมด การยอม การใหส และการทอ วธการสบทอดผานระบบครอบครว กลมชมชน และการเปนวทยากร ผรบการสบทอดคอ ลกหลาน สมาชกกลม คนในชมชน และผทสนใจ และสอดคลองกบงานวจยของ จามร พงษไพบลย (2550) ทศกษาพบวา กระบวนการสบทอดประกอบดวยขนตอนส าคญ 3 ขนตอน ไดแก 1) การเผยแพรโดยการรองและเลนใหผอนรบรและมองเหนคณคา 2) การกระท าอยางตอเนองโดยมการรองและเลนตางๆตามโอกาสทเหมาะสมในสงคม 3) การฝกหดคนรนใหมโดยเนนใหเหนคณคาและความสามารถในการรองและเลนมเวทสนบสนนการน าผลงานออกแสดงใหผอนชม 3. เงอนไขทมผลตอการอนรกษมรดกวฒนธรรมทองถนในต าบลบวชม พบวา ปญหาทพบในการสบสานวฒนธรรมทองถนคอ การเปลยนแปลงสภาพแวดลอมและสงคมท าใหวถชวตของ ชาวบวชมเปลยนแปลงไป รวมทงกระแสวตถนยมและเทคโนโลยททนสมยทท าใหเยาวชนรนใหม ไมสนใจทจะเรยนรวฒนธรรมและภมปญญาทองถนของตน ซงมเพยงเดกและเยาวชนบางสวนทไดเรยนรและสบสานวฒนธรรมและภมปญญาทองถนเฉพาะดาน โดยซมซบจากครอบครวผาน การด าเนนชวตประจ าวนเทานน จงท าใหวฒนธรรมทองถนของต าบลบวชมถกละเลย ขาดการยอมรบและความสนใจของเดกและเยาวชนรนใหม และเสยงตอการสญหาย ส าหรบการอนรกษวฒนธรรมทองถนนนตองใชการจดการความร ชมชนควรสงเสรมกจกรรมการเรยนรภมปญญาทองถนในชมชนอยางตอเนองเพอสรางความตระหนกถงความส าคญของภมปญญาทองถนและมความภาคภมใจ ในทองถนของตนเอง การจดการความรของชมชนเขมแขงอยางยงยนเปนเรองททาทายตอชมชน มผลกระทบโดยตรงจากกระแสสงคมยคขอมลขาวสารทท าใหคนรนใหมเกดการเลยนแบบวฒนธรรมตางประเทศจนหลงลมวฒนธรรมทองถนอนดงาม การอนรกษวฒนธรรมทองถนใหคงอยจงขนอยกบชมชนวามระบบการเรยนรและการถายทอดความรจนน าไปสการจดการความร ในชมชนผานสถาบนของชมชนไดมประสทธภาพเพยงใด เนองจากการเปลยนแปลงของสงคมและเศรษฐกจมกจะเปนปจจยส าคญทกระทบตอการคงอยของวฒนธรรม หนวยงานภาครฐและเอกชนจงควรใหการสนบสนนชมชนใหมการจดการความรดานวฒนธรรมทองถนสอดคลองกบงานวจยของ ชานนท วสทธชานนท (2558) ทศกษาพบวา การสบทอดและสบสานภมปญญาชาวบานในต าบลคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา พบวา ในปจจบนเปนทนาเสยดายทภมปญญาสวนหนงแทบจะไมเหน และไมมผสบทอดตอแลว เพราะอทธพลจากเทคโนโลยสมยใหมทเขามาแทรกแซงจนภมปญญาชาวบานนนคงเหลออยเพยงค าบอกเลาเทานน ซงการสรางการมสวนรวมเพอใหเกดการอนรกษ พบวา การสรางกลมของแตละภมปญญา การสงเสรม และการสรางความรวมมอจากชมชน สถานศกษา หนวยงานภาครฐและสถาบนศาสนา เปนสงทผเชยวชาญไดใหขอเสนอแนะวาสามารถท าใหเกดการมสวนรวมและการอนรกษไดและสอดคลองกบงานวจยของ ทรงคณ จนทจร, พสฏฐ บญไชย และไพรช ถตยผาด (2552) ทไดศกษาพบวา ศลปหตถกรรมทองถนภาคตะวนออกเฉยงเหนอภาคกลางและ


59

ภาคใตมความเกยวเนองดวยกบวฒนธรรมการด ารงชวตของผคนในชมชนซงท าใหคณคาทางอตลกษณของผลตภณฑมความโดดเดนและมเอกลกษณเฉพาะโดยทศลปหตถกรรมเหลานนไดสงสมคณคาความเปนทองถนในแตละภมภาคไวพรอมทจะไดรบการสบทอดและประยกตใชในวถการด าเนนชวตของคนในทองถนไดอยางยงยน ภายใตกระแสโลกาภวตนความกาวหนาดานวทยาศาสตรเทคโนโลยจะเขามามบทบาทตอชมชนและทองถน ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะจากการศกษา 1. หนวยงานภาครฐควรสนบสนนและสงเสรมการอนรกษและการจดการความร ในชมชนต าบลบวชม โดยใหการสนบสนนดานโครงสรางพนฐานและประสานการพฒนาระหวางชมชน วด และโรงเรยน ในรปแบบโครงการพฒนาชมชนเพอใหชมชนเขมแขงยงขน 2. ชมชน ควรสนบสนนใหเดกและเยาวชนไดมโอกาสไดเขารวมกจกรรมทางวฒนธรรมและภมปญญาทองถนอยางตอเนอง โดยสรางจตส านกความผกพนและถายทอดความรดานวฒนธรรมและภมปญญาทองถนผานทางกจกรรมประเพณทจดภายในชมชนรวมกบวดในชมชน 3. องคกรปกครองสวนทองถน ควรใหการสนบสนนชมชนดานบคลากรและงบประมาณ ในการเกบรกษาวฒนธรรมและภมปญญาทองถนภายในชมชน รวมทงจดท าสอประชาสมพนธขอมลใหผทสนใจไดรบทราบวฒนธรรมและภมปญญาทองถนของต าบลบวชม ขอเสนอแนะส าหรบการศกษาวจยตอไป 1. การวจยครงตอไปควรศกษาการน าวฒนธรรมทองถนและภมปญญาทองถนไปใชในการพฒนาการทองเทยวของชมชนโดยใชฐานของวฒนธรรมทองถนเปนฐานทรพยากรการทองเทยว 2. ควรใชการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเพอการจดท าแผนพฒนาการอนรกษวฒนธรรมทองถน ภมปญญาทองถนและองคความรของชมชนใหยงยน เอกสารอางอง กานดา เตะขนหมาก. (2554). กระบวนการเรยนรและสบทอดภมปญญาการทอผามดหมของ

ผทรงภมปญญาไทพวนบานหนปก อ าเภอบานหม จงหวดลพบร. กรงเทพฯ: ส านกงานวฒนธรรมแหงชาตกระทรวงวฒนธรรม.

คณะกรรมการครสภาอ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร. (2540). ชยบาดาลบานเรา หนงสอเสรมประสบการณ ชดความรเรองทองถน. ลพบร: มงเมอง.

จามร พงษไพบลย. (2550). กระบวนการเรยนรและสบทอดภมปญญาทองถน: กรณศกษา “เพลงโหงฟาง” ของจงหวดตราด. วทยานพนธสาขาวชาพฒนศกษา มหาวทยาลยบรพา.

ชานนท วสทธชานนท. (2558). การมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษภมปญญาชาวบาน ในต าบลคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. สารนพนธ รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยหาดใหญ.


60

ชาญวทย ตรประเสรฐ. (2549). พพธภณฑพนบานการแสดงทางวฒนธรรมและกระบวนการรอฟนความเปนไทยเบง. วทยานพนธสาขามานษยวทยา มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ธนพชร นตสาระ.(2557). แนวทางการอนรกษวฒนธรรมดนตรของชาวกะเหรยงต าบลบานจนทรอ าเภอกลยาณวฒนา จงหวดเชยงใหม.เชยงใหม: มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม.

ทรงคณ จนทจร, พสฏฐ บญไชย และไพรช ถตยผาด. (2552). คณคาอตลกษณศลปวฒนธรรมทองถนกบการน ามาประยกตเปนผลตภณฑทองถนเพอเพมมลคาทางเศรษฐกจและการทองเทยวเชงวฒนธรรม ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง และภาคใต. กรงเทพฯ: กระทรวงวฒนธรรม.

บรณเชน สขคม และธนพล วยาสงห. (2556). วฒนธรรมอาหารพนบานของกลมชาตพนธกยจงหวดศรสะเกษ. ศรสะเกษ: มหาวทยาลยราชภฎศรสะเกษ.

พลอยภทรา ตระกลทองเจรญ. (2557). การศกษาความตระหนกในการอนรกษมรดกทางวฒนธรรมผานกระบวนการการมสวนรวม กรณศกษา: หมบานศาลาแดงเหนอเชยงรากนอย. วทยานพนธสาขาวชาสถาปตยกรรมภายใน มหาวทยาลยกรงเทพ.

สรตน เลศล า และคณะ. (2553). โครงการศกษาความเชอมโยงของวฒนธรรมทองถนสมยอดตถงปจจบนเพอพฒนาฐานขอมลวฒนธรรมและอารยธรรมโบราณในพนทบรเวณลมแมน าโขงและคาบสมทรมลายา. กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.).

Documents

มรดกวัฒนธรรมท้องถิ่นในต าบลบัวชุม อ าเภอชัยบาดาล จังหวัดลพบุรีacad.vru.ac.th/Journal/journal