รายงานฉบับสมบูรณ์ เรื่อง “การศึกษาผลกระทบของภาษีสรรพสามิต ...cas.or.th

1

รายงานฉบบสมบรณ เรอง

“การศกษาผลกระทบของภาษสรรพสามตสราตอการเปลยนแปลงราคาสราในตลาดและพฤตกรรมการบรโภคสรา

ของคนไทย”

เสนอตอ

ศนยวจยปญหาสรา

2

สารบญ

สารบญ ........................................................................................................................................................... 2

สารบญตาราง ................................................................................................................................................. 3

สารบญภาพ .................................................................................................................................................... 5

บทท 1 บทน า ................................................................................................................................................. 6

1.1 ความส าคญ ........................................................................................................................................ 6

1.2 วตถประสงคของการศกษา ................................................................................................................. 7

บทท 2 วรรณกรรมปรทศน และนโยบายทเกยวของ ....................................................................................... 8

2.1 วรรณกรรมปรทศน ............................................................................................................................. 8

2.2 นโยบายทเกยวของ ........................................................................................................................... 10

2.3 ผลกระทบของการเปลยนแปลงโครงสรางภาษสรรพสามตสราตอปรมาณภาษทจดเกบ .................... 19

บทท 3 วธการศกษา ..................................................................................................................................... 28

3.1 ขอมลทใชในการศกษา ................................................................................................................. 28

3.2 แบบจ าลองทใชในการศกษา ......................................................................................................... 28

บทท 4 ผลการศกษา..................................................................................................................................... 34

4.1 ราคาเครองดมแอลกอฮอล ................................................................................................................ 34

4.2 การบรโภคเครองดมแอลกอฮอล ....................................................................................................... 37

4.6 การศกษาผลกระทบของการเปลยนระบบการจดเกบภาษจากขอมลการส ารวจ ............................... 51

บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ ....................................................................................................................... 65

5.1 สรป .................................................................................................................................................. 65

5.2 ขอเสนอแนะ ..................................................................................................................................... 67

เอกสารอางอง ............................................................................................................................................... 69

3

สารบญตาราง ตารางท 2.1: การค านวณภาษสรรพสามตสราตามกฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา ฉบบท 1 - 5 (พ.ศ. 2546 - 2555) ภายใตพระราชบญญตสรา พ.ศ. 2493 ............................................................... 13

ตารางท 2.2: เปรยบเทยบการค านวณภาษสรรพสามตสราตามกฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา (ฉบบท 5) พ.ศ. 2555 และกฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา พ.ศ. 2556 ภายใตพระราชบญญตสรา พ.ศ. 2493 .................................................................................................................... 14

ตารางท 2.3: การค านวณภาษสรรพสามตสราตามกฎกระทรวงก าหนดพกดอตราภาษสรรพสามต (ฉบบท 2) พ.ศ. 2560 ประกาศ ณ วนท 16 กนยายน 2560 ภายใตพระราชบญญตภาษสรรพสามต พ.ศ. 2560 ........ 15

ตารางท 2.4: เปรยบเทยบการเกบภาษสรรพสามตจากเบยรตวแทน ระหวางป 2546-2556 ........................ 21

ตารางท 2.5: เปรยบเทยบการเกบภาษสรรพสามตจากสราตวแทน ระหวางป 2546-2556 .......................... 22

ตารางท 2.6: การเปลยนแปลงของภาษสรรพสามตของเบยรและสรากลนตวแทน เมอเปรยบเทยบกบปรมาณแอลกอฮอลบรสทธและปรมาณเครองดม (ป 2555/2556) ............................................................... 23

ตารางท 2.7: เปรยบเทยบการเกบภาษสรรพสามตจากเบยรตวแทน ระหวางป 2556-2560 ........................ 25

ตารางท 2.8: เปรยบเทยบการเกบภาษสรรพสามตจากสรากลนตวแทน ระหวางป 2556-2560 ................... 26

ตารางท 2.9: การเปลยนแปลงของภาษสรรพสามตของเบยรและสรากลนตวแทน เมอเปรยบเทยบกบปรมาณแอลกอฮอลบรสทธและปรมาณเครองดม (ป 2555/2556) ............................................................... 27

ตารางท 4.1 ผลการศกษาจากแบบจ าลองผลกระทบของอตราภาษ ตอราคา (ดชนราคา)............................. 42

ตารางท 4.2 ผลการศกษาจากแบบจ าลอง Interrupted Time Series (ITS) ของการปรบภาษป 2552 ตอ ราคา (ดชนราคา) 44

ตารางท 4.3 ผลการศกษาจากแบบจ าลอง Interrupted Time Series (ITS) ของการปรบภาษป 2556 ตอราคา (ดชนราคา) .......................................................................................................................................... 45

ตารางท .4.4 ผลการศกษาจากแบบจ าลอง Interrupted Time Series (ITS) ของการปรบภาษป 2560 ตอราคา (ดชนราคา) .......................................................................................................................................... 47

ตารางท 4.5 ผลการศกษาจากแบบจ าลองผลกระทบของอตราภาษ ตอราคา (ดชนราคา) โดยใชขอมลจากป 2559 -2562 ................................................................................................................................................. 49

ตารางท 4.6 ผลการศกษาจากแบบจ าลอง Interrupted Time Series (ITS) ของการปรบภาษป 2556 ตอการบรโภค (ในรปดชน) ................................................................................................................................. 50

ตารางท 4.7 พฤตกรรมการดมเครองดมแอลกอฮอลของประชากรในกลมตวอยาง ....................................... 53

ตารางท 4.8 รอยละของประชากรในกลมตวอยางทเลอกดมเบยรหรอสรา.................................................... 54

ตารางท 4.9 ลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมของผทดมแอลกอฮอลในป 2554 และป 2557 ....................... 54

4

ตารางท 4.10 ลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมของผทไมดมแอลกอฮอลในป 2554 และป 2557 ................. 55

ตารางท 4.11 การแบงกลมนกดมในแบบจ าลองผลตางสองชน ..................................................................... 56

ตารางท 4.12 ความถของการดมส าหรบผทเคยดมเครองดมแอลกอฮอล ...................................................... 57

ตารางท 4.13 ปรมาณเครองดมแอลกอฮอลททนกดมบรโภคใน 1 เดอนทผานมา (หนวย ลตร) ................... 57

ตารางท 4.14 รอยละของนกดมทดมหนก .................................................................................................... 58

ตารางท 4.15: เปรยบเทยบผลการศกษาแบบจ าลองของผลตางสองชนกบการแบงกลมเปรยบเทยบแบบตางๆ ..................................................................................................................................................................... 59

ตารางท 4.16 ผลการศกษาผลตางสองชนตอความถในการดมของผทดมสรา หรอสราและเบยร เทยบกบกลมทดมเบยรอยางเดยว (กลมเปรยบเทยบ S1) และ ตวแปรตามคอตวแปรหนวาผดมแอลกอฮอลดมบอยกวาสปดาหละครงหรอไม .................................................................................................................................... 60

ตารางท 4.17 ผลการศกษาผลตางสองชนตอความถในการดมของผทดมสราเทานน เทยบกบกลมทดมเบยร หรอ ดมทงเบยรและสรา (กลมเปรยบเทยบ S2) ........................................................................................... 60

ตารางท 4.18 ผลการศกษาผลตางสองชนตอการดมหนกของผทดมสรา หรอสราและเบยร เทยบกบกลมทดมเบยรอยางเดยว (กลมเปรยบเทยบ S1) (กลมเปรยบเทยบ S1) ...................................................................... 61

ตารางท 4.19 ผลการศกษาผลตางสองชนตอการดมหนกของผทดมสราเทานน เทยบกบกลมทดมเบยร หรอ ดมทงเบยรและสรา (กลมเปรยบเทยบ S2) ................................................................................................... 61

ตารางท 4.20 ผลการศกษาผลตางสองชนตอปรมาณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล (หนวยลตร) .............. 62

ตารางท 4.21 ผลการศกษาผลตางสองชนตอปรมาณการบรโภคแอลกอฮอลบรสทธในเครองดมแอลกอฮอล (หนวยลตร ตอเดอน) .................................................................................................................................... 62

ตารางท 4.22 สรปผลการศกษา โดยรายงานผลคาสมประสทธ ทเปนคาผลตางสองชน จากแบบจ าลองทใชตวแปรควบคมทงหมด ....................................................................................................................................... 63

5

สารบญภาพ ภาพท 2.1: สรปการเปลยนแปลงโครงสรางภาษสรรพสามตสราในประเทศไทย ........................................... 12

ภาพท 2.2: การเปลยนแปลงโครงสรางภาษสรรพสามตสราในชวงป 2556 ................................................... 19

ภาพท 2.3: การเปลยนแปลงโครงสรางภาษสรรพสามตสราในชวงป 2560 ................................................... 24

ภาพท 4.1: ดชนราคาผบรโภคในหมวดเครองดมแอลกอฮอล และจ าแนกรายประเภท (ฐานป 2558) .......... 35

ภาพท 4.2: อตราการเตบโตของดชนราคาเครองดมแอลกอฮอลระหวางป 2551 – 2553 (%YoY) .............. 35

ภาพท 4.3: อตราการเตบโตของดชนราคาเครองดมแอลกอฮอลระหวางป 2556 – 2558 (%YoY) .............. 36

ภาพท 4.4: ดชนราคาผบรโภคเครองดมแอลกอฮอล และจ าแนกรายประเภท (ฐานป 2558) ป 2557-256136

ภาพท 4.5: ปรมาณการบรโภคเบยร รายเดอน ระหวางป พ.ศ. 2550 – 2562 (พนลตร) ............................. 37

ภาพท 4.6: ปรมาณการบรโภคสราขาว และสราผสม รายเดอน ระหวางป พ.ศ. 2550 – 2562 (พนลตร) .... 37

ภาพท 4.7: มลคาการจดเกบภาษสรรพสามตสรา และเบยร รายเดอน ระหวางพ.ศ. 2550 – 2561 ............. 38

ภาพท 4.8 ความสมพนธของการบรโภคและราคาเครองดมแอลกอฮอลเปรยบเทยบกอนและหลงการปรบภาษ ป 2556 ................................................................................................................................................ 39

ภาพท 4.9: ความสมพนธของการบรโภคและราคาเบยรเปรยบเทยบกอนและหลงการปรบภาษ ป 2556 ..... 40

ภาพท 4.10: ความสมพนธของการบรโภคและราคาไวนเปรยบเทยบกอนและหลงการปรบภาษ ป 2556 .... 40

ภาพท 4.11 ความสมพนธของการบรโภคและราคาสราเปรยบเทยบกอนและหลงการปรบภาษ ป 2556 ..... 41

ภาพท 4.12 แนวโนมราคาเครองดมแอลกอฮอลจ าแนกรายประเภทกอนและหลงการปรบภาษ ป 2552 ..... 44




6

บทท 1 บทน า

1.1 ความส าคญ

โครงสรางราคาเครองดมแอลกอฮอลทผบรโภคจาย สามารถแบงไดเปน 2 ดาน กลาวคอ ราคาสราทางตรง หรอราคาทเปนตวเงน (monetary cost) ซงกคอราคาทผบรโภครบรจากการก าหนดราคาสนคาของผขาย และราคาทางออม หรอราคาทไมเปนตวเงน (non-monetary cost) เชน ขอก าหนดทางเวลาในการซอ อายของผซอ และสถานทจดจ าหนาย ซงท าใหเกดตนทนของโอกาสในการซอ (opportunity cost) ราคาทงทางตรงและทางออมลวนมผลตออปสงคสราของผบรโภคทงสน โดยเปนองคประกอบส าคญของทฤษฎอปสงค (law of demand) ทวาอปสงคหรอความตองการซอสนคาลดลงเมอราคาของสนคาสงขน

ภาษและนโยบายควบคมการจ าหนายสราทก าหนดโดยภาครฐลวนมผลตอราคาสราทงทางตรงและทางออม นโยบายภาษนนมผลใหราคาทางตรงของสนคามการเปลยนแปลง โดยในกรณการปรบอตราภาษสรา ซงเปนสงทการศกษานใหความส าคญนน มการปรบทงในรปแบบของอตราภาษตามปรมาณ และมลคา ซงมผลกระทบโดยตรงตอราคาสราในตลาด โดยการเกบภาษสรรพสามตเพมนนสามารถท า ใหราคาสราในตลาดเพมขน และหากความตองการซอสราของผบรโภคเปนไปตามกฎอปสงค กจะน าไปสการลดการบรโภคสรา และลดผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคมทเกดจากการบรโภคสรา อยางไรกตาม เนองดวยโครงสรางภาษทเปลยนมความซบซอนและสนคาสรามหลายประเภท ค าถามวาการเปลยนแปลงโครงสรางภาษสรานนมผลตอราคาในตลาดมากขนาดไหน และมผลตอพฤตกรรมการบรโภคอยางไรเปนค าถามเชงประจกษทยงคงตองการค าตอบและการศกษาตอไป ทงน การศกษานมค าถามหลกสองค าถาม คอ 1) การสงผานภาษสราตอราคาตลาด และ 2) ผลของการเปลยนแปลงภาษตอพฤตกรรมของผบรโภค ส าหรบขนาดของการสงผานภาษสราตอการเปลยนแปลงของราคาตลาดสรานนจะมากหรอนอยขนอยกบสองปจจยหลก 1) โครงสรางของตลาดวาเปนตลาดแขงขนสง หรอเปนแบบผผลตผกขาด ซงโครงสรางของตลาดนนจะมผลตอความยดหยนของ อปทาน และ 2) ความยดหยน (elasticity) ของอปสงคและอปทานในตลาด โดยอปสงค (อปทาน) ทมความยดหยนสง (elastic) จะหมายถงเมอมการเปลยนแปลงราคารอยละ 1 จะมการเปลยนแปลงของปรมาณอปสงค (อปทาน) ในตลาดลดลง (เพมขน) มากกวารอยละ 1 ทงน หากอปสงคมความยดหยนสงกวาอปทาน การสงผานภาษตอราคาตลาดจะมขนาดเลก ในกรณนผทแบกรบภาระภาษมากกวาคอผผลต และการสงผานภาษตอราคานนจะมขนาดเลกกวา 1 เทา อาทเชน หากมการเปลยนแปลงภาษในตลาดรอยละ 10 แตกลบท าใหราคาในตลาดนนเพมขนนอยกวารอยละ 10 ชวาผบรโภคแบกรบภาษนอยกวาผผลตนนเอง อยางไรกตามในทางกลบกน หากอปสงคมความยดหยนนอยกวาอปทาน การสงผานภาษนนจะไปตกอยกบผบรโภคมากกวาผผลตและราคาตลาดจะเพมสงมากกวา ส าหรบการศกษาผลกระทบของการเปลยนภาษสราตอราคาสรานน ยงมอยอยางจ ากดมากทงในประเทศและตางประเทศ โดยในกรณของตางประเทศ Young and Bieliska-Kwapisz (2002) ศกษาภาษเครองดมแอลกอฮอล และราคาในสหรฐอเมรกา และใชขอมลจาก American substantial measurement error ซงเปนขอมลการส ารวจรายไตรมาส โดยใชแบบจ าลอง fixed effect model เพอควบคมผลกระทบ

7

จากเวลา และพนท ผลการศกษา พบวา การเพมภาษสงผลใหราคาขายปลกเพมขนมากกวามลคาภาษทเพมขน เชนเดยวกบการศกษาของ Kenkel (2005) ทศกษาผลกระทบของการปรบภาษในสหรฐอเมรกา ในรฐอลาสกาโดยใชขอมลจากการสมภาษณทางโทรศพทในชวงกอนและหลงการปรบภาษสรา พบวา การปรบภาษสงผลใหราคาสนคาปรบตวสงขนมากกวาอตราภาษทเพมเชนกน ทงน Xu และ Chaloupka (2011) ไดรวบรวมผลการศกษาการสงผานของภาษตอราคาสราในสหรฐอเมรกาและพบวามการขย บตวของภาษตอราคาสงมาก (over-shifting) โดยราคาตลาดเพมขนมากถง 1.2 ถง 4.2 เทาของภาษทเพมขน ส าหรบการศกษาความสมพนธของราคาสราและภาษสราในประเทศไทยนนยงมอยจ ากด และความเขาใจถงความสมพนธกมจ ากดเชนกน ดงนนการศกษานจงเรมจากการวเคราะหผลกระทบของโครงสรางภาษตอการเปลยนแปลงราคาสราในตลาด ค าถามตอมาทการศกษานตองการศกษาคอ การเปลยนแปลงของโครงสรางภาษทผานมาสงผลกระทบตอพฤตกรรมการบรโภคสราอยางไร การเปลยนแปลงภาษสราทมผลกระทบตอราคายอมมแนวโนมสงผลตอพฤตกรรมการบรโภคสราดวย อยางไรกตาม ในชวงทผานมามทงการเปลยนแปลงของนโยบายควบคมการจ าหนายและบรโภคสราไปพรอม ๆ กบการเปลยนแปลงโครงสรางทางภาษ ซงลวนมผลตอพฤตกรรมการบรโภคสราทงสน การศกษานไดออกแบบระเบยบวจยเพอทจะประเมนผลกระทบของการเปลยนแปลงภาษแยกออกมาจากนโยบายอน ๆ ตอพฤตกรรมการบรโภค โดยศกษาจากทงขอมลระดบ มหภาคและจลภาคทงกลไกการสงผานภาษตอราคาสรา และผลกระทบของการเปลยนแปลงราคาตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคลวนเปนค าถามทส าคญตอการก าหนดนโยบายของภาครฐ โดยหากมความเขาใจถงกลไกลการสงผานภาษตอราคาสราและพฤตกรรมการบรโภคมากขน จะมสวนชวยอยางยงตอตอการก าหนดนโยบายภาษ และนโยบายส าหรบผบรโภคไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลมากขน รายงานฉบบนแบงเปนการน าเสนอออกเปน บทน า ประกอบดวย ความส าคญ และวตถประสงคของการศกษา บทท 2 ประกอบดวย แนวคด และนโยบายทเกยวของกบการปรบภาษสรรพสามต บทท 3 กลาวถงวธการศกษา ขอมล และแบบจ าลองทใชในการศกษา และบทท 4 เปนผลการศกษา และบทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ 1.2 วตถประสงคของการศกษา

1.1 ศกษาผลกระทบของการเปลยนแปลงภาษสรรพสามตสราตอราคาเครองดมแอลกอฮอลประเภทตาง ๆ

1.2 ศกษาผลกระทบของการเปลยนแปลงภาษสรรพสามตสราตอปรมาณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลประเภทตาง ๆ

1.3 ศกษาผลกระทบของการเปลยนระบบการจดเกบภาษแบบสองเลอกหนง มาเปนระบบสอง

เลอกหนงภายใตการเกบภาษแบบผสม ตามกฎกระทรวง 2555 และ 2556 ตอพฤตกรรมการดมโดยเฉพาะในกลมนกดมหนาเกา

8

บทท 2 วรรณกรรมปรทศน และนโยบายทเกยวของ

2.1 วรรณกรรมปรทศน พฤตกรรมการดมสราในปรมาณมากเกนไป มความถในการดมสง หรอตอเนองกนเปนระยะเวลานาน

ท าใหเกดปญหาตอผดมเอง ทงปญหาสขภาพรางกายและสขภาพจต และอาจเปนปจจยทท าใหเกดพฤตกรรมเสยงอน อาท น าไปสการเสพสงเสพตดอน การทะเลาะววาท และการมเพศสมพนธของเยาวชน รวมทงกอใหเกดปญหาตอคนรอบขางและสงคม ทงความรนแรงในครอบครวและทท างาน ความสญเสยบนทองถนน และการสญเสยผลตภาพการท างาน (ณฏฐณชา เลอฟลแบรต , 2557 ) อยางไรกตาม ในการตดสนใจซอและบรโภคเครองดมแอลกอฮอล ผบรโภคมไดน าผลกระทบเชงลบเหลานมาประกอบการตดสนใจดวย การมอยของผลกระทบภายนอกเชงลบ (Negative Externality) ของการดมแอลกอฮอลเปนเหตผลหนงทท าใหการควบคมเครองดมแอลกอฮอลของภาครฐเปนสงจ าเปนซงการควบคมเครองดมแอลกอฮอลจากภาครฐเองกมไดหลายรปแบบ ทงน Cook et al (2014) พบวานโยบายทมประสทธผลมากทสดส าหรบประเทศก าลงพฒนา คอ การควบคมการเขาถงทางกายภาพรองลงมาคอนโยบายภาษ โดยมาตรการทงสองประเภทลวนเปนการเพมตนทนในการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลนนเอง

ประเทศไทยมการก าหนดชวงเวลาในการซอเครองดมแอลกอฮอลเปนนโยบายทส าคญเชนเดยวกบ

การใชมาตรการทางภาษซงมการปรบอตราและรปแบบการจดเกบภาษสรรพสามตอยางตอเนอง โดยมหลกการคอการสงผานผลกระทบทางดานภาษท าใหราคาเครองดมแอลกอฮอลเพมขนและท าใหผบรโภคตดสนใจซอและบรโภคแอลกอฮอลนอยลง โดยการเกบภาษในรปแบบตางกนมผลกระทบตอราคาท แตกตางกน Sornpaisarn et al (2015b) ไดจ าลอง (mathematical simulation) ประเภทเครองดมแอลกอฮอลทมราคา ปรมาณแอลกอฮอล และอตราภาษสรรพสามตทแตกตางกนจ านวน 100 แบบ พบวาการเกบภาษตามมลคาท าใหเครองดมแอลกอฮอลทเสมอนมคณภาพต ากวามภาระทางภาษนอยกวา สวนการเกบภาษตามปรมาณท าใหเครองดมแอลกอฮอลทเสมอนมคณภาพต าและสงมภาระทางภาษเทากน แตท าใหเครองดมแอลกอฮอลทเสมอนมคณภาพสงมภาระทางภาษตอมลคานอยกวา นอกจากนการรวมรปแบบการเกบภาษทงตามปรมาณและมลคาท าให เครองดมแอลกอฮอลทเสมอนมคณภาพในระดบกลางมภาระทางภาษนอยกวาเครองดมแอลกอฮอลแบบอน

ประเทศไทยมการรวมรปแบบการเกบภาษสรรพสามตสราทงแบบสองเลอกหนง (เลอกอตราทสงกวาระหวางภาษตามมลคาหรอปรมาณ) และแบบผสม (น าภาษทงสองแบบมารวมกน) การศกษา ของ Sornpaisarn et al (2012) พบวาการเกบภาษแบบสองเลอกหนงอาจเปนเครองมอทสามารถชวยลดทงปรมาณการบรโภคแอลกอฮอลในกลมผดมประจ าและลดการปรบเพมของจ านวนประชากรทเรมดมแอลกอฮอลได กลาวคอ หากเครองดมมปรมาณแอลกอฮอลสง ภาษสรรพสามตสราจะถกจดเกบตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ ท าใหราคาขายปลกสดทายของเครองดมชนดดงกลาวปรบขนในสดสวนทสงน าไปสการบรโภคแอลกอฮอลทลดลง สวนเครองดมทมปรมาณแอลกอฮอลต า อาท สราแชและเครองดมแอลกอฮอลผสมน าผลไมส าเรจรปซงเปนทนยมในกลมประชากรผเรมดม การจดเกบภาษตามมลคามกจะมอตราทคดเปนเงนทสงกวาการจดเกบภาษตามปรมาณแอลกอฮอลและท าใหราคาขายปลกสดทายของเครองดมชนดดงกลาวปรบตวสงขนเชนเดยวกน น าไปสการลดการเรมดมแอลกอฮอลในกลมประชากรเรมดมได

9

ผลการศกษาเชงประจกษเกยวกบการเปลยนแปลงภาษตอปรมาณการบรโภคสรามความสอดคลองกบทฤษฎในระดบหนง โดย Sornpaisarn et al (2015a) พบวา การเพมปรบอตราภาษสรรพสามตสราของประเทศไทยในชวงป 2001-2011 มความสมพนธกบการปองกนการเรมดมในกลมประชากรอาย 15-24 ป

อยางไรกตาม Sornpaisarn et al (2015c) พบวา การเพมปรบอตราภาษสรรพสามตสราของ

ประเทศไทยในชวงป 2001-2011 มไดสงผลตอเนองไปยงการลดอตราการเสยชวตจากอบตเหตบนทองถนน โดยพบวาในการเปลยนแปลงภาษในป 2005 (พ.ศ. 2548) 2007 (พ.ศ. 2550) และ 2009 (พ.ศ. 2553) การเพมการเกบภาษสรรพสามตมความสมพนธกบการลดลงของการบรโภคแอลกอฮอลบรสทธตอคนตอเดอน แตเฉพาะในป 2009 (พ.ศ. 2553) เทานนทการเพมการเกบภาษสรรพสามตมความสมพนธกบการลดลงของอตราการเสยชวตจากอบตเหตบททองถนนตอหนงแสนคนตอเดอน

ทงน ส าหรบประเทศไทยยงไมมงานวจยทศกษาถงการสงผานของภาษตอราคาสราในระดบประเทศ

โดยการศกษาในตางประเทศ Xu และ Chaloupka (2011) ไดรวบรวมผลการศกษาการสงผานของภาษตอราคาสราในสหรฐอเมรกาและพบวามการขยบตวของภาษตอราคาสงมาก (over-shifting) โดยราคาตลาดเพมขนมากถง 1.2 ถง 4.2 เทาของภาษทเพมขน ซงบงบอกใหเหนวาภาระการแบกรบภาษนนอยทผบรโภค และการขนภาษยงเปนโอกาสใหผผลตและผขายปรบราคาขนสงกวาภาระภาษอกดวย Young and Bieliska-Kwapisz (2002) ศกษาภาษเครองดมแอลกอฮอลและราคาในสหรฐอเมรกาและใชขอมลการส ารวจรายไตรมาส โดยใชแบบจ าลอง fixed effect model เพอควบคมผลกระทบจากเวลา และพนท ผลการศกษา พบวา การเพมภาษสงผลใหราคาขายปลกเพมขนมากกวามลคาภาษทเพมขน เชนเดยวกบการศกษาของ Kenkel (2005) ทศกษาผลกระทบของการปรบภาษในสหรฐอเมรกาในรฐอลาสกาโดยใชขอมลจากการสมภาษณทางโทรศพทในชวงกอนและหลงการปรบภาษสรา พบวาการปรบภาษสงผลใหราคาสนคาปรบตวสงขนมากกวาอตราภาษทเพมเชนกน ทงน สeหรบการศกษาความสมพนธของราคาสราและภาษสราในประเทศไทยยงไมปรากฏผลการศกษาในระดบประเทศทแนชด และความเขาใจถงความสมพนธมจ ากด การศกษานจงเรมจากการวเคราะหผลกระทบของโครงสรางภาษตอการเปลยนแปลงราคาสราในตลาด

อยางไรกตาม ส าหรบประเทศไทยมการศกษาเกยวกบความยดหยนตอราคา โดยการศกษาถงความ

ยดหยนตอราคาและความยดหยนไขวของอปสงคของเครองดมแอลกอฮอลในประเทศไทยของ Witvorapong และ Vanichanan (2016) ใชขอมลจากการส ารวจของ “โครงการการศกษาพฤตกรรมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลกบการปรบเพมอตราภาษสรา: กรณศกษาผบรโภคและผจ าหนายในพนท 17 จงหวด” ของศนยวจยความสขชมชนทเกบขอมลผดมเครองดมแอลกอฮอลทมอาย 15 ปขนไป จ านวน 3,559 ตวอยาง โดยการศกษาดงกลาวพบวา ขนาดความยดหยนตอราคาของอปสงคของเบยรมคาประมาณ 0.057-0.073 สวนเครองดมแอลกอฮอลประเภทอนไมพบนยส าคญทางสถต สวนผลของความยดหยนไขวพบวาสราขาวและเครองดมแอลกอฮอลผสมพรอมดมมความยดหยนไขวทมนยส าคญทางสถตโดยมคาเปนบวก (กลาวคอ เครองดมดงกลาวเปนสนคาทดแทนของเครองดมประเภทอน) อยางไรกตาม ขอมลราคาท Witvorapong และ Vanichanan (2016) น ามาศกษาเปนการค านวณมาจากคาใชจายในการดมตอครงทผตอบแบบสอบถามเปนผตอบหารดวยปรมาตรการดมตอครง มใชราคาทผบรโภคจายจรง นอกจากนขอมลทใชยงเปนขอมลภาคตดขวางซงเกบในชวงเดอนพฤษภาคม 2556 ถง มถนายน 2557 มใชขอมลทตดตามมากกวาหนงชวงเวลา

10

2.2 นโยบายทเกยวของ

2.2.1 นโยบายและกฎหมายทสงผลกระทบตอราคาสราทางตรง หรอราคาท เปนตวเงน (Monetary Cost)

ปจจบนหากพจารณาจากโครงสรางราคาขายปลกของสรา จะพบวาราคาขายปลกทผบรโภค

ซอสราประกอบดวย ราคาขายสง ภาษมลคาเพม ภาษสรรพสามต ภาษทองถน (หรอภาษเพอมหาดไทย) ภาษศลกากร (ถาม) และเงนน าสงกองทนตางๆ ทงน ในสวนนจะทบทวนภาษสรรพสามตและอตราการสงเงนเขากองทนตางๆ ซงมสดสวนสมพนธกบภาษสรรพสามต โดยมลกษณะการเกบภาษ รวมทงรายละเอยดของนโยบายและกฎหมายทก าหนดอตราการเกบภาษและสงเงนเขากองทนตาง ๆ และการเปลยนแปลงในอดตจนถงปจจบน ดงน

1) ลกษณะการเกบภาษสรรพสามตและค าอธบาย การเกบภาษสรรพสามตของเครองดมแอลกอฮอลแบงเปนสองแบบหลก คอ การ

เกบภาษตามมลคาและการเกบภาษตามปรมาณ การเกบภาษตามมลคาจะค านวณภาษบนราคาฐานทก าหนด ซงสามารถก าหนดไดในหลายรปแบบทงการค านวณจากราคาหนาโรงงาน ราคาขายสงชวงสดทาย (ซงรวมคาขนสงแลว แตไมรวมภาษมลคาเพม) หรอราคาขายปลกแนะน า ตวอยางเชน หากอตราภาษสรรพสามตตามมลคาของเบยรอยทรอยละ 20 บนฐานราคาขายสงชวงสดทาย และเบยร A มมลคาราคาขายสงชวงสดทายคอ 60 บาท ภาษสรรพสามตตามมลคาของเบยร A จะมคาเทากบ 0.20x60 = 12 บาท

สวนการเกบภาษตามปรมาณมทงการค านวณภาษตามปรมาณเครองดมและการ

ค านวณตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ ตวอยางเชน หากอตราภาษตามปรมาณของเบยรอยทรอยละ 8 บาทตอลตร และรอยละ 200 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ โดยเบยร A มปรมาณ 1 ลตร และมปรมาณแอลกอฮอลบรสทธรอยละ 5 ดงนนภาษสรรพสามตตามปรมาณลตรของเบยร A จะมคาเทากบ 8x1 = 8 บาท และภาษสรรพสามตตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธของเบยร A จะมคาเทากบ 0.05*1*200 = 10 บาท

สวนการเกบภาษสรรพสามตในทางปฏบตสามารถก าหนดใหเกบภาษอยางใดอยาง

หนง (ตามมลคาหรอตามปรมาณ) กไดหรอเกบภาษแบบรวมผสมกได โดยมรายละเอยดของตวอยางอยในขอถดไป

11

2) การเปลยนแปลงการจดเกบภาษสรรพสามตสราในประเทศไทย

2.1) ชวงป 2546-2555 (การจดเกบภาษสราเปนแบบสองเลอกหนง) ประเทศไทยรวบรวมกฎหมายทเกยวของกบการผลต ขนสง ขาย และการ

จดเกบภาษสราไวในฉบบเดยวกนเปนครงแรกในพระราชบญญตสรา พ.ศ. 2493 ตอมาพระราชก าหนดแกไขเพมเตมพระราชบญญตสรา พ.ศ. 2493 (ฉบบท 4) พ.ศ. 2523 ก าหนดใหโครงสรางการจดเกบภาษสราเปนแบบสองเลอกหนง โดยเพมมาตรา 8 ตร “ในกรณทพระราชบญญตนก าหนดใหเสยภาษสราทงตามมลคาและตามปรมาณ ใหเสยภาษในอตราทคดเปนเงนสงกวา” ทงน ประเทศไทยใชโครงสรางการเกบภาษสรรพสามตสราแบบสองเลอกหนงตงแตป 2525 ถงป 2556 ในระหวางนมการปรบอตราสรรพสามตภาษสราเปนระยะแตคงไวซงโครงสรางอตราภาษเดม โดยระหวางป 2546 - 2555 มการปรบอตราภาษสรรพสามตสรา 5 ครงผานการประกาศกฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา ฉบบท 1 -5 ตวอยางเชน ในป 2546 กฎกระทรวงฯ ฉบบท 1 ก าหนดใหอตราภาษตามมลคาของเบยร เทากบรอยละ 55 และอตราภาษตามปรมาณเทากบ 100 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ ตอมาในป 2552 กฎกระทรวงฯ ฉบบท 4 ปรบเพมอตราภาษตามมลคาของเบยรเปนรอยละ 60 และคงอตราภาษตามปรมาณไวเทาเดม โดยทงในสองชวงเวลาการเกบภาษจรงจะเลอกเกบจากอตราภาษประเภททสงกวา (รายละเอยดปรากฏตามตารางท 2.1)

2.2) ป 2556-2560 (การจดเกบภาษสราแบบสองเลอกหนงภายใตการเกบภาษ

แบบผสม)

ป 2556 ประเทศไทยเปลยนแปลงรปแบบการจดเกบภาษสรรพสามตสราตามกฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา พ.ศ. 2556 ซงเปนการเปลยนจากรปแบบการเกบภาษแบบสองเลอกหนง (เลอกมลคาภาษสงสดระหวางการค านวณโดยใชอตราภาษตามมลคาและอตราภาษตามปรมาณ) มาเปนรปแบบสองเลอกหนงภายใตการเกบภาษแบบผสม (เลอกมลคาภาษตามปรมาณทสงสดระหวางการค านวณโดยใชอตราภาษตอลตรและอตราภาษตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ กอนน ามารวมกบมลคาภาษทค านวณจากอตราตามมลคา) นอกจากนฐานทน ามาใชค านวณภาษตามมลคาเปลยนจากราคา ณ โรงอตสาหกรรมเปนราคาขายสงชวงสดทาย

2.3) ป 2560-ปจจบน (การจดเกบภาษสราแบบผสม หรอแบบหนงบวกหนง) ปจจบนการจดเกบภาษสรรพสามตสราเปนไปตามกฎกระทรวงก าหนดพกดอตราภาษสรรพสามต (ฉบบท 2) พ.ศ. 2560 ภายใตพระราชบญญตภาษสรรพสามต พ.ศ. 2560 ซงเปนการเปลยนแปลงโครงสรางอตราภาษจากการเกบภาษแบบสองเลอกหนงภายใตการเกบภาษแบบผสม มาเปนการเกบภาษแบบผสมเพยงอยางเดยว ท าใหลดความซบซอนในการค านวณภาษ นอกจากนยงปรบเพมอตราภาษตามปรมาณและลดอตราภาษตามมลคา โดยมเปาหมายเพอลดการบรโภคปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ

12

พรบ. สรา พ.ศ. 2493

พระราชก าหนดแกไขเพมเตมพระราชบญญตสรา พ.ศ. 2493 (ฉบบท 4) พ.ศ. 2523 ก าหนดใหโครงสรางการจดเกบ

ภาษสราเปนแบบสองเลอกหนง

2493 2523 2556 2560 ป พ.ศ.

กฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา พ.ศ. 2556 เปลยนจากการเกบ

ภาษแบบสองเลอกหนง เปนรปแบบ สองเลอกหนงภายใตการเกบภาษแบบผสม

เรมการจดเกบภาษสรรพสามตสราแบบผสมตามกฎกระทรวงก าหนดพกดอตราภาษ

สรรพสามต (ฉบบท 2) พ.ศ. 2560 ภายใต พรบ. ภาษสรรพสามต พ.ศ. 2560

พรบ. ภาษสรรพสามต พ.ศ. 2560

ภาพท 2.1: สรปการเปลยนแปลงโครงสรางภาษสรรพสามตสราในประเทศไทย

13

ตารางท 2.1: การค านวณภาษสรรพสามตสราตามกฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา ฉบบท 1 - 5 (พ.ศ. 2546 - 2555) ภายใตพระราชบญญตสรา พ.ศ. 2493

ฉบบท (วนทประกาศ)

ฉบบท 1 (22 ม.ค. 2546)

ฉบบท 2 (พ.ศ. 2548) (7 ก.ย. 2548)

ฉบบท 3 (พ.ศ. 2550) (29 ส.ค. 2550)

ฉบบท 4 (พ.ศ. 2552) (7 พ.ค. 2552)

ฉบบท 5 (พ.ศ. 2555) (22 ส.ค. 2555)

อตราภาษ (สองเลอกหนง)*

ตามมลคา (รอยละ)

ตามปรมาณ(บาท/ลตร**)









1. สราแช 1.1 เบยร 55 100 55 100 55 100 60 100 60 100

1.2 ไวนและสปารกไวน ทท าจากองน 60 100 60 100 60 100 60 100 60 100

1.3 สราแชพนเมอง 25 70 25 70 25 70 25 70 25 70

1.4 อนๆ 25 70 25 70 25 70 25 70 25 70

2. สรากลน 2.1 สราขาว 25 70 25 70 50 110 50 120 50 150

2.2 สราผสม 50 240 50 240 50 280 50 300 50 350

2.3 สราปรงพเศษ 50 240 50 400 50 400 50 400 50 400

2.4 สราพเศษ - บรนด 35 240 40 400 45 400 48 400 50 400

- วสก 50 240 50 400 50 400 50 400 50 400

- อนๆ 50 240 50 400 50 400 50 400 50 400

หมายเหต: * การเกบภาษสรรพสามตสราในชวงเวลานแบบการเกบภาษแบบสองเลอกหนง คอการเลอกมลคาภาษสงสดระหวางการค านวณโดยใชอตราภาษตามมลคาและอตราภาษตาม ปรมาณ ทงน การค านวณภาษตามมลคาใชราคา ณ โรงอตสาหกรรมเปนฐานในการค านวณ ** ลตร หมายถงลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ

14

ตารางท 2.2: เปรยบเทยบการค านวณภาษสรรพสามตสราตามกฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา (ฉบบท 5) พ.ศ. 2555 และกฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา พ.ศ. 2556 ภายใตพระราชบญญตสรา พ.ศ. 2493

กฎกระทรวงฯ(วนทประกาศ) กฎกระทรวงฯ ฉบบท 5 (22 ส.ค. 2555) กฎกระทรวงฯ พ.ศ. 2556(4 ก.ย. 2556)

อตราภาษ (สองเลอกหนง vs สองเลอกหนงภายใตระบบผสม)*


ตามปรมาณ (บาท/ลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ)


ตามปรมาณ (เลอกทสงกวา)

บาท/ลตร บาท/ลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ

1. สราแช

1.1 เบยร 60 100

(1) ไมเกน 7 ดกร 48 8 155

(2) เกน 7 ดกรเกบเพมจากอตรา (1) อกดกรละ - 3 -

1.2 ไวนและสปารกลงไวนทท าจากองน 60 100

(1) ไมเกน 15 ดกร (ราคาขายสงชวงสดทาย < 600 บาท) 0 225 1000

(2) ไมเกน 15 ดกร (ราคาขายสงชวงสดทาย > 600 บาท) 36 225 1000

(3) เกน 15 ดกรเกบเพมจากอตรา (1) และ (2) อกดกรละ - 3 -

1.3 อนๆ 25 70

(1) ไมเกน 15 ดกร 5 10 70


2. สรากลน

2.1 สราขาว 50 150

(1) ไมเกน 40 ดกร 4 40 145


2.2 อนๆ 50 400

(1) ไมเกน 45 ดกร 25 50 250


หมายเหต: * การเกบภาษสรรพสามตสราตงแตป 2556 เปลยนจากรปแบบการเกบภาษแบบสองเลอกหนงในชวงป 2546 - 2555 เปนมาเปนรปแบบสองเลอกหนงภายใตการเกบภาษแบบผสม คอเปนการเลอกมลคาภาษตามปรมาณทสงสดระหวางการค านวณโดยใชอตราภาษตอลตรและอตราภาษตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ กอนน ามารวมกบมลคาภาษทค านวณจากอตราตามมลคา นอกจากนฐานทน ามาใชค านวณภาษตามมลคาเปลยนจากราคา ณ โรงอตสาหกรรมเปนราคาขายสงชวงสดทาย

15

ตารางท 2.3: การค านวณภาษสรรพสามตสราตามกฎกระทรวงก าหนดพกดอตราภาษสรรพสามต (ฉบบท 2) พ.ศ. 2560 ประกาศ ณ วนท 16 กนยายน 2560 ภายใตพระราชบญญตภาษสรรพสามต พ.ศ. 2560

อตราภาษ (แบบผสม)*


ตามปรมาณ (บาท/ลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ)

1. สราแช 1.1 เบยร 22 430

1.2 ไวนและสปารกลงไวนทท าจากองน (1) ทมราคาขายปลกแนะน าไมเกน 1,000 บาท 0 1,500

(2) ทมราคาขายปลกแนะน าเกนกวา 1,000 บาท 10 1,500

1.3 สราแชผลไมทมสวนผสมขององนหรอไวนองน (1) ไมเกน 7 ดกรและขนาดบรรจไมเกน 0.330 ลตร 10 150

(2) อนๆ

- ทมราคาขายปลกแนะน าไมเกน 1,000 บาท 0 900

- ทมราคาขายปลกแนะน าเกนกวา 1,000 บาท 10 900

1.4 อนๆ 10 150

2. สรากลน 2.1 สราขาว 2 155

2.2 อนๆ 20 255 หมายเหต: * การเกบภาษสรรพสามตสราตงแตป 2560 เปนการค านวณรวมมลคาภาษจากอตราตามมลคาและอตราตามปรมาณ

16

3) อตราเงนสงเขากองทน

3.1) เงนบ ารงองคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย

มาตรา 12 ในพระราชบญญตองคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย พ.ศ. 2551 ซงประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 14 มกราคม พ.ศ. 2551 ใหองคการฯ มอ านาจจดเกบเงนบ ารงองคการจากผมหนาทเสยภาษตามกฎหมาย วาดวยสราและกฎหมายวาดวยยาสบ ในอตรารอยละ 1.5 ของภาษทเกบจากสราและยาสบ ตามกฎหมายวาดวยสราและกฎหมายวาดวยยาสบ และจดสรรใหเปนรายไดขององคการ โดยใหมรายไดสงสดปงบประมาณละไมเกน 2,000 ลานบาท 3.2) เงนบ ารงกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

มาตรา 11 ในพระราชบญญตกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ พ.ศ. 2544 ซงประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 7 พฤศจกายน พ.ศ. 2544 ใหกองทนฯ มอ านาจจดเกบเงนบ ารงกองทนจากผมหนาทเสยภาษตามกฎหมายวาดวยสราและกฎหมายวาดวยยาสบ ในอตรารอยละ 2 ของภาษทเกบจากสราและยาสบตามกฎหมายวาดวยสราและกฎหมายวาดวยยาสบ

3.3) เงนบ ารงกองทนพฒนาการกฬาแหงชาต มาตรา 37 ในพระราชบญญตการกฬาแหงประเทศไทย พ.ศ. 2558 ซงประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 26 มนาคม พ.ศ. 2558 ใหกองทนพฒนาการกฬาแหงชาตมอ านาจจดเกบเงนบ ารงกองทนจากผมหนาทเสยภาษตามกฎหมายวาดวยสราและกฎหมายวาดวยยาสบ ในอตรารอยละ 2 ของภาษทเกบจากสราและยาสบตามกฎหมายวาดวยสราและกฎหมายวาดวยยาสบ 3.4) เงนบ ารงกองทนผสงอาย พระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2560 ซงประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 27 ธนวาคม พ.ศ. 2560 ใหกรมสรรพสามตเรมเกบเงนบ ารงใหกบกองทนผสงอายเพมอกรอยละ 2 ของภาษสราและยาสบ ภายใน 30 วน นบจากวนท พ.ร.บ.ผสงอาย พ.ศ. 2560 ประกาศลงในราชกจจานเบกษา

2.2.2 นโยบายและกฎหมายทสงผลกระทบตอราคาสราทางออม หรอราคาทไมเปนตวเงน (Non-Monetary Cost)

นโยบายและกฎหมายประเภทน จะส งผลกระทบตอตนทนของโอกาสในการซ อ

(opportunity cost) อาท การก าหนดชวงเวลาในการซอ-ขายเครองดมแอลกอฮอล การก าหนดอายของผซอ และการจ ากดขอบเขตและลกษณะของสถานทจ าหนายเครองดมแอลกอฮอล ทงน กฎหมายหลกทสงผลกระทบตอตนทนของโอกาสในการซอเครองดมแอลกอฮอลในปจจบน คอ พระราชบญญตควบคมเครองดม

17

แอลกอฮอล พ.ศ. 2551 ซงประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 13 กมภาพนธ 2551 เพอใหมผลบงคบใชในวดถดไป โดยมผลตอตนทนของโอกาสในการซอเครองดมแอลกอฮอล แบงตามลกษณะของผลกระทบในดงน

1) การควบคมลกษณะของผทสามารถซอเครองดมแอลกอฮอล

มาตรา 29 หามมใหผใดขายเครองดมแอลกอฮอลแกบคคลทมอายต ากวา 20 ป และบคคลทมอาการมนเมาจนครองสตไมได

2) การควบคมลกษณะการจ าหนาย

มาตรา 30 หามมใหขายเครองดมแอลกอฮอลโดยใชเครองขายอตโนมต การเรขาย การลดราคาเพอประโยชนในการสงเสรมการขาย การใหชงรางวลหรอสทธประโยชน การแจก/แถม/แลกเปลยนระหวางเครองดมแอลกอฮอลและสนคาอน การบงคบซอ การใหตวอยางเครองดมแอลกอฮอล หรอจงใจใหสาธารณชนบรโภคเครองดมแอลกอฮอล

3) การควบคมสถานททสามารถจ าหนาย/บรโภคเครองดมแอลกอฮอล

มาตรา 27 หามขายเครองดมแอลกอฮอลในวดหรอสถานททางศาสนา สถานทราชการ หอพก สถานศกษา สถานบรการน ามนเชอเพลง สวนสาธารณะ และอนๆ ตามทรฐมนตรประกาศก าหนด

สวนมาตรา 31 หามบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในวดหรอสถานททางศาสนา

สถานบรการสาธารณสข สถานทราชการ สถานศกษา สถานบรการน ามนเชอเพลง สวนสาธารณะ และอนๆ ตามทรฐมนตรประกาศก าหนด

โดยมประกาศท เกยวของเพมเตมอนๆ อาท ประกาศหามบรโภคเครองดม

แอลกอฮอลบนทางเทา (พ.ศ. 2555) หามขายหรอบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในรฐวสาหกจ (พ.ศ. 2555) หามขายหรอบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในสถานขนสง (พ.ศ. 2558) และหามขายเครองดมแอลกอฮอลรอบสถานศกษา (พ.ศ. 2558)

4) การควบคมวนเวลาทสามารถจ าหนายเครองดมแอลกอฮอล

มาตรา 28 หามมใหขายเครองดมแอลกอฮอลในวนหรอเวลาทรฐมนตรประกาศ

ก าหนด โดยมประกาศส านกนายกรฐมนตร เรอง ก าหนดวนหามขายเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2552 ลงวนท 30 มถนายน 2552 และ ฉบบท 2 ลงวนท 4 กรกฎาคม 2552 ซงหามขายในวนมาฆบชา วสาขบชา อาสาฬหบชา และวนเขาพรรษา โดยยกเวนการขายในโรงแรม ทงน ในป 2558 มการออกอนบญญตเพมเตม คอ ประกาศส านกนายกรฐมนตร เรอง ก าหนดวนหามขายเครองด มแอลกอฮอล ฉบบท 3 ลงวนท 18 กมภาพนธ 2558 โดยเพมวนหามขายเครองดมแอลกอฮอล คอวนออกพรรษา และไมยกเวนการขายเครองดม

18

แอลกอฮอลในโรงแรม แตยกเวนการขายเครองดมแอลกอฮอลในรานคาปลอดภาษอากรในทา อากาศยานนานาชาต

สวนอนบญญตทเกยวของกบเวลาการจ าหนายเครองดมแอลกอฮอล คอ ประกาศ

ส านกนายกรฐมนตร เรอง ก าหนดเวลาหามขายเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2558 ลงวนท 22 มกราคม 2558 หามขายเครองดมแอลกอฮอลนอกจากเวลา 11:00-14:00น. และ 17:00-24:00น. ยกเวนการขายในอาคารทาอากาศยานนานาชาต และสถานบรการซงเปนไปตามก าหนดเวลาเปดปดของสถานบรการตามกฎหมาย

5) การควบคมลกษณะบรรจภณฑ

มาตรา 26 ก าหนดใหผผลตหรอน าเขาเครองดมแอลกอฮอลจดใหมบรรจภณฑ

ฉลาก พรอมทงขอความค าเตอนส าหรบเครองดมแอลกอฮอลทผลตหรอน าเขา โดยใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอลประกาศก าหนด โดยมประกาศคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอลทเกยวของกบฉลากของเครองดมแอลกอฮอล คอ ประกาศคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล เรอง หลกเกณฑ วธการ และเงอนไข เกยวกบฉลากของเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2558 (ประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 22 มกราคม 2558) ซงก าหนดหามใชขอความเชญชวนใหบรโภค หรออวดอางสรรพคณ ขอความทเปนเทจ เกนความจรง กอเกดความเขาใจผด สนบสนนการกระท าผดกฎหมาย กอใหเกดความแตกแยก ขอความหรอภาพทมนกกฬา หรอดารา ภาพการตน หรอชกชวนใหซอเพอน ารายไดไปบรจาคเปนสาธารณกศล โดยใหมผลบงคบใชเมอพน 90 วนนบแตวนประกาศ

6) การควบคมการโฆษณา

มาตรา 32 หามมใหผใดโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลหรอแสดงชอหรอเครองหมาย

ของเครองดมแอลกอฮอลอนเปนการอวดอางสรรพคณหรอชกจงใจใหผอนดมโดยตรงหรอโดยออม การโฆษณาหรอประชาสมพนธสามารถท าไดเฉพาะการใหขอมลและความรเชงสรางสรรคสงคมโดยไมปรากฏภาพสนคา เวนแตเปนการปรากฏภาพสญลกษณของเครองดมหรอสญลกษณของบรษทผผลต

ตอมามการออกอนบญญต ไดแก กฎกระทรวงก าหนดหลกเกณฑและเงอนไขการ

แสดงภาพสญลกษณเพอประกอบการโฆษณาหรอประชาสมพนธเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2553 ลงวนท 31 มนาคม 2553 โดยก าหนดเวลาการแสดงสญลกษณและขนาดของสญลกษณ อาท สามารถโฆษณาในสอวทย โทรทศน วดทศน และการแสดงผานเครองมอทางอเลกทรอนกสไดเฉพาะเวลา 22:00-5:00น. แสดงภาพสญลกษณไมเกนรอยละ 5 ของเวลาทงหมด และใหมขอความค าเตอนตลอดเวลาทมการแสดงสญลกษณ

นอกจากน มประกาศคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอลเพมเตม คอ

ประกาศฯ วาดวยรปแบบและวธการแสดงขอความค าเตอนประกอบภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอลหรอภาพสญลกษณของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2553 ลงวนท 27 พฤษภาคม 2553 และประกาศฯ เรอง รปแบบของขอความค าเตอนประกอบภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอลหรอภาพ

19

สญลกษณของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2557 ลงวนท 26 พฤศจกายน 2557 เพอปรบปรงรายละเอยดของการแสดงขอความค าเตอนและการแสดงภาพสญลกษณ 2.3 ผลกระทบของการเปลยนแปลงโครงสรางภาษสรรพสามตสราตอปรมาณภาษทจดเกบ 2.3.1 การเปลยนแปลงโครงสรางภาษสรรพสามตสราในชวงป 2556

พระราชก าหนดแกไขเพมเตมพระราชบญญตสรา พ.ศ. 2493 (ฉบบท 7) พ.ศ. 2556 และ

กฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา พ.ศ. 2556 ซงประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 3 กนยายน 2556 เปลยนรปแบบการจดเกบภาษสรรพสามตสรา จากเดมเปนการเลอกเกบภาษทสงทสดระหวางอตราภาษทคดตามมลคาของเครองดมและอตราภาษทคดตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ เปนการน าอตราภาษมลคาและปรมาณมาบวกกน โดยในอตราภาษตามปรมาณเปนการเลอกเกบภาษท สงทสดระหวางอตราภาษทคดตามปรมาณเครองดมและอตราภาษทคดตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ

ภาพท 2.2: การเปลยนแปลงโครงสรางภาษสรรพสามตสราในชวงป 2556

ทมา: คณะผวจย

ทงน การเปลยนแปลงดงกลาวสงผลกระทบตอเครองดมแตกตางกนในแตละประเภท โดยม

รายละเอยดดงน 1) ผลกระทบตอภาษสรรพสามตทจดเกบจากเบยรหลงเดอนกนยายน 2556

โครงสรางภาษสรรพสามตในเดอนกนยายนป 2556 ปรบเพมอตราภาษตามปรมาณ

ส าหรบสราแชประเภทเบยร โดยในป 2555 เบยรทมปรมาณแอลกอฮอลไมเกน 7 ดกร จะถกค านวณอตราภาษตามปรมาณเทากบ 100 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ สวนในป 2556 เบยรประเภทเดยวกน จะถกค านวณอตราภาษตามปรมาณเทากบ 155 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธหรอเทากบ 8 บาทตอลตร

รอยละ 25-60 ของราคา ณ โรงงาน

70-400 บาทตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ

ภาษตามมลคา ภาษตามปรมาณ

เลอกทมคาสงกวา

ภาษทจดเกบ

รอยละ 0-48 ของ ราคาขายสงขนสดทาย

3-225 บาทตอลตร

หรอ

70-1000 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ

(เลอกทมคาสงกวา)



ป 2555 ป 2556

20

ของเครองดม โดยเลอกอตราทสงกวา สวนอตราภาษตามมลคาส าหรบเบยรปรบลดจากรอยละ 60 ในป 2555 เหลอรอยละ 48 ในป 2556

อยางไรกตาม เนองจากการจดเกบภาษสรรพสามตสราภายใตกฎกระทรวงฯ ฉบบ

เดอนกนยายน 2556 เปนการจดเกบภาษโดยน าอตราการเกบภาษแบบมลคาและปรมาณมารวมกน จากเดมทมการจดเกบภาษโดยเลอกอตราภาษทสงกวาระหวางภาษตามมลคาและตามปรมาณ ดงนน การพจารณาเพยงการเปลยนแปลงของอตราการเกบภาษในกฎกระทรวงจงไมสามารถบงชไดอยางชดเจนวาภาษทจายจรงของเบยรในตลาดมการเปลยนแปลงอยางไร

ทงน เนองจากขอมลปรมาณการซอขายและสวนแบงของตลาดสรามจ ากด ผวจยจง

ใชวธการออกแบบตวแทนของเบยร โดยอางองจากลกษณะผลตภณฑเบยรและราคาในตลาด โดยก าหนดใหราคาฐาน (ซงคอราคา ณ โรงงาน ส าหรบกอนเดอนกนยายน 2556 และราคาขายสงชวงสดทายตงแตเดอนกนยายน 2556) ของเบยรขนาด 330 มลลลตรทมสดสวนแอลกอฮอลทรอยละ 5 และรอยละ 6.4 มคาเทากนท 20 บาท โดยมสมมตฐานวาราคาคาขนสงจากโรงงานและคาบรการอนมคานอยมากหรอเทากบศนย

เมอค านวณตามสมมตฐานแลว พบวาการจดเกบภาษของเบยรกอนป 2556 ไมม

ความแตกตางระหวางเบยรทมขนาดและราคาเทากนแตมระดบแอลกอฮอลตางกน เนองจากอตราการเกบภาษตามมลคามคาสงกวาอตราการเกบภาษแบบปรมาณ อยางไรกตามเมอเปลยนรปแบบการจดเกบภาษโดยก าหนดใหบวกรวมอตราภาษปรมาณและมลคา การจดเกบภาษในป 2556 สามารถสะทอนถงปรมาณแอลกอฮอลทผบรโภคไดรบมากขน โดยในป 2556 เบยรขนาด 330 มลลลตรทสดสวนแอลกอฮอลรอยละ 5 จะถกจดเกบภาษสรรพสามตจ านวน 12.24 บาท โดยคดเปนภาษตามมลคาจ านวน 9.6 บาท และภาษตามปรมาณลตรของเครองดมจ านวน 2.64 บาท ในขณะทเบยรขนาด 330 มลลลตรทสดสวนแอลกอฮอลรอยละ 6.4 จะถกจดเกบภาษสรรพสามตจ านวน 12.87 บาท โดยคดเปนภาษตามมลคาจ านวน 9.6 บาท และภาษตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธจ านวน 3.27 บาท

21

ตารางท 2.4: เปรยบเทยบการเกบภาษสรรพสามตจากเบยรตวแทน ระหวางป 2546-2556

หนวย: บาทตอกระปอง กฎกระทรวงฯ ป 2546 2548 2550 2552 2555 2556

เบยร ขนาด 0.33 ลตร(แอลกอฮอล 5%)

11*

(ภาษตามมลคา)

11* (ภาษตามมลคา)




12.24** (ภาษมลคา+ภาษตาม

ปรมาณเครองดม)

เบยร ขนาด 0.33 ลตร

(แอลกอฮอล 6.4%)






12.87*** (ภาษมลคา+ภาษตามปรมาณแอลกอฮอล)

ทมา: คณะผวจย หมายเหต:* การเกบภาษสรรพสามตของ เบยรตามกฎกระทรวงฯ ป 2546 – 2555 เปนการเลอกเกบภาษทสงกวาระหวางภาษตามมลคา

และตามปรมาณ โดยภาษตามมลคาของเบยรขนาด 0.33 ลตร ตามกฎกระทรวงฯ ป 2546 - 2550 มคาเทากบ 0.55 x 20 บาท = 11 บาท และตามกฎกระทรวงฯ ป 2552 - 2555 มคาเทากบ 0.60 x 20 บาท= 12 บาท ซงสงกวาภาษตามปรมาณ แอลกอฮอลบรสทธส าหรบเบยรขนาด 0.33 ลตร แอลกอฮอล 5% และ 6.4% (ตามกฎกระทรวงฯ ป 2546 – 2555) ท 0.33 ลตร x 0.05 (หรอ 0.064) ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/ลตร x 100 บาท/ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ = 1.65 บาท และ 2.112 บาท ตามล าดบ

** ภาษสรรพสามตของเบยรขนาด 0.33 ลตร (แอลกอฮอล 5%) ตามกฎกระทรวงฯ ป 2556 = (ภาษตามมลคา คอ 0.48 x 20 บาท = 9.6 บาท) + max([ภาษตามปรมาณเครองดม คอ 8 บาท/ลตร x 0.33 ลตร = 2.64 บาท], [ภาษตามปรมาณ แอลกอฮอลบรสทธ คอ 155 บาท/ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ x 0.33 ลตร x 0.05 ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/ลตร = 2.5575 บาท]) = 9.6 + max(2.64, 2.5575) บาท = 12.24 บาท

*** สวนภาษสรรพสามตตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธของเบยรขนาด 0.33 ลตร (แอลกอฮอล 6.4%) ตามกฎกระทรวงฯ ป 2556 มคาเทากบ 3.2736 บาท ดงนน ภาษสรรพสามตจงค านวณได 9.6 บาท + 3.2726 บาท = 12.8726 บาท

2) ผลกระทบตอภาษสรรพสามตทจดเกบจากสรากลนหลงเดอนกนยายน 2556

โครงสรางภาษสรรพสามตในเดอนกนยายนป 2556 ปรบลดอตราภาษตามปรมาณของสรากลน โดยในป 2555 สราขาวทมปรมาณแอลกอฮอลไมเกน 40 ดกร จะถกค านวณอตราภาษตามปรมาณเทากบ 150 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ และสราสทมปรมาณแอลกอฮอลไมเกน 40 ดกร จะถกค านวณอตราภาษตามปรมาณเทากบ 400 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ สวนในป 2556 สราขาวทมปรมาณแอลกอฮอลไมเกน 40 ดกร จะถกค านวณอตราภาษตามปรมาณเทากบ 145 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธหรอเทากบ 40 บาทตอลตรของเครองดม โดยเลอกอตราทสงกวา และสราสทมปรมาณแอลกอฮอลไมเกน 40 ดกร จะถกค านวณอตราภาษตามปรมาณเทากบ 250 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธหรอเทากบ 50 บาทตอลตรของเครองดม โดยเลอกอตราทสงกวา นอกจากน อตราภาษตามมลคาส าหรบสรากลนปรบลดเชนเดยวกน คอส าหรบสราขาว ปรบลดจากรอยละ 50 ในป 2555 เหลอรอยละ 4 ในป 2556 และส าหรบสราส ปรบลดจากรอยละ 50 ในป 2555 เหลอรอยละ 25 ในป 2556

ทงน เชนเดยวกนกบกรณเบยร ผวจยไดออกแบบตวแทนสรากลน โดยอางองจาก

ลกษณะผลตภณฑและราคาในตลาดเพอใหทราบถงการเปลยนแปลงของภาษทจายจรง โดยก าหนดใหราคาฐานของสราขาวขนาด 330 มลลลตร ซงมสดสวนแอลกอฮอลทรอยละ 40 มคาเทากบ 30 บาท และก าหนดราคาฐานของสราส ขนาด 300 มลลลตรมคาเทากบ 90 บาท มสดสวนแอลกอฮอลทรอยละ 40

22

เมอค านวณตามสมมตฐานแลว พบวาการจดเกบภาษของสรากลนกอนป 2556 สวนมากเปนการเกบภาษทสะทอนปรมาณแอลกอฮอลทบรโภคมากกวาการสะทอนมลคา ทงน ในชวงการเปลยนแปลงโครงสรางภาษสรรพสามตสราป 2556 พบวาภาษทจายจรงตอปรมาณแอลกอฮอลมคาสงขนเลกนอย ซงสรากลนทมราคาสงกวาจะไดรบภาระทางภาษมากกวาสรากลนทมมลคานอยกวาแตมปรมาณแอลกอฮอลเทากน โดยในป 2556 สราขาวตวแทนจะถกจดเกบภาษสรรพสามตจ านวน 20.34 บาท โดยคดเปนภาษตามมลคาจ านวน 1.2 บาท และภาษตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธจ านวน 19.14 บาท ในขณะทสราสตวแทนจะถกจดเกบภาษสรรพสามตจ านวน 52.5 บาท โดยคดเปนภาษตามมลคาจ านวน 22.5 บาท และภาษตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธจ านวน 30 บาท

ตารางท 2.5: เปรยบเทยบการเกบภาษสรรพสามตจากสราตวแทน ระหวางป 2546-2556

หนวย: บาทตอขวด ป 2546 2548 2550 2552 2555 2556

สราขาว 0.33 ลตร (40 ดกร)

ราคาฐาน 30 บาท

9.24* (ภาษตามปรมาณ)





20.34*** (ภาษมลคา+ภาษตามปรมาณแอลกอฮอล)

สราส 0.3 ลตร (40 ดกร)

ราคาฐาน 90 บาท

45** (ภาษตามมลคา)

48** (ภาษตามปรมาณ)




52.5**** (ภาษมลคา+ภาษตามปรมาณแอลกอฮอล)

ทมา: คณะผวจย หมายเหต: * การเกบภาษสรรพสามตของสราตามกฎกระทรวงฯ ป 2546 – 2555 เปนการเลอกเกบภาษทสงกวาระหวางภาษตามมลคา

และตามปรมาณ โดยภาษตามมลคาของสราขาวขนาด 0.33 ลตร (40 ดกร) ตามกฎกระทรวงฯ ป 2546 – 2555 มคาดงน - ป 2546-2548 ภาษตามมลคา = 0.25 x 30 บาท = 7.5 บาท และภาษตามปรมาณ = 70 บาท/ลตรแหงแอลกอฮอล

บรสทธ x 0.33 ลตร x 0.40 ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/ลตร = 9.24 บาท - ป 2550 ภาษตามมลคา = 0.50 x 30 บาท = 15 บาท และภาษตามปรมาณ = 110 บาท/ลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ

x 0.33 ลตร x 0.40 ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/ลตร = 14.52 บาท - ป 2552 ภาษตามมลคา = 0.50 x 30 บาท = 15 บาท และภาษตามปรมาณ = 120 บาท/ลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ

x 0.33 ลตร x 0.40 ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/ลตร = 15.84 บาท - ป 2555 ภาษตามมลคา = 0.50 x 30 บาท = 15 บาท และภาษตามปรมาณ = 150 บาท/ลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ

x 0.33 ลตร x 0.40 ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/ลตร = 19.8 บาท ** ภาษตามมลคาของสราสขนาด 0.3 ลตร (40 ดกร) ตามกฎกระทรวงฯ ป 2546 – 2555 มคาดงน

- ป 2546 ภาษตามมลคา = 0.50 x 90 บาท = 45 บาท และภาษตามปรมาณ = 240 บาท/ลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ x 0.30 ลตร x 0.40 ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/ลตร = 28.8 บาท

- ป 2548-2555 ภาษตามมลคา = 0.50 x 90 บาท = 45 บาท และภาษตามปรมาณ = 400 บาท/ลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ x 0.30 ลตร x 0.40 ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/ลตร = 48 บาท

*** ภาษสรรพสามตของสราขาวตามกฎกระทรวงฯ ป 2556 = (ภาษตามมลคา คอ 0.04 x 30 บาท = 1.2 บาท) + max( [ภาษตามปรมาณเครองดม คอ 40 บาท/ลตร x 0.33 ลตร = 13.2 บาท], [ภาษตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ คอ 145 บาท/ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ x 0.33 ลตร x 0.40 ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/ลตร = 19.14 บาท]) = 1.2 + max(13.2, 19.14) บาท = 20.34 บาท

**** ภาษสรรพสามตของสราสตามกฎกระทรวงฯ ป 2556 = (ภาษตามมลคา คอ 0.25 x 90 บาท = 22.5 บาท) + max( [ภาษตามปรมาณเครองดม คอ 50 บาท/ลตร x 0.30 ลตร = 15 บาท], [ภาษตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ คอ 250 บาท/ ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ x 0.30 ลตร x 0.40 ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/ลตร = 30 บาท]) = 22.5 + max(15,30) บาท = 52.5 บาท

23

3) เปรยบเทยบการเปลยนแปลงระหวางภาษสรรพสามตของเบยรและสราตวแทนในป 2555-2556

คณะผวจยไดน าภาษสรรพสามตของเบยรและสรากลนตวแทนตามตารางท 2.4 และ

ตารางท 2.5 มาเปรยบเทยบกบปรมาณแอลกอฮอลบรสทธและปรมาณของเครองดมแตละประเภท พบวาในป 2555 และ 2556 ภาษสรรพสามตตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธปรบเพมขนในเครองดมทกประเภท โดยปรบเพมขนสงสดในสราสทอตรารอยละ 9.38 รองลงมาคอเบยรทมปรมาณแอลกอฮอลรอยละ 6.4 โดยปรบเพมขนในอตรารอยละ 7.25 ซงสงกวาอตราการปรบเพมของภาษสรรพสามตตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธของสราขาวทปรบเพมขนรอยละ 2.73 และอตราการปรบเพมของภาษสรรพสามตตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธของเบยรทมปรมาณแอลกอฮอลรอยละ 5 ซงปรบเพมขนรอยละ 2.00 ทงน ภาษสรรพสามตตอปรมาณเครองดมม การเปลยนแปลงไปในทศทางคลายคลงกน โดยมรายละเอยดดงตาราง

ตารางท 2.6: การเปลยนแปลงของภาษสรรพสามตของเบยรและสรากลนตวแทน

เมอเปรยบเทยบกบปรมาณแอลกอฮอลบรสทธและปรมาณเครองดม (ป 2555/2556)

ภาษสรรพสามตตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ (บาท/ลตรแอลกอฮอล)

ภาษสรรพสามตตอปรมาณเครองดม

(บาท/ปรมาณเครองดม)

ป 2555 ป 2556 เปลยนแปลง

ป 2555 ป 2556 เปลยนแปลง

(รอยละ) (รอยละ)

เบยร 727.27 741.82 2 36.36 37.09 2.01 ขนาด 0.33 ลตร

(แอลกอฮอล 5%) เบยร

568.18 609.38 7.25 36.36 39 7.26 ขนาด 0.33 ลตร(แอลกอฮอล 6.4%) สราขาว 0.33 ลตร

150 154.09 2.73 60 61.64 2.73 (40 ดกร) ราคาฐาน 30 บาท

สราส 0.3 ลตร 400 437.5 9.38 160 175 9.38 (40 ดกร)

ราคาฐาน 90 บาท ทมา: คณะผวจย

2.3.2 การเปลยนแปลงโครงสรางภาษสรรพสามตสราในชวงป 2560

พระราชบญญตภาษสรรพสามต พ.ศ. 2560 พรอมกบกฎกระทรวงก าหนดพกดอตราภาษ

สรรพสามต (ฉบบท 2) พ.ศ. 2560 คงการจดเกบภาษสรรพสามตสราแบบผสม แตยกเลกระบบสองเลอกหนงภายใตการค านวณอตราภาษตามปรมาณ (ทใหเลอกระหวางอตราภาษตอปรมาณเครองดม และอตราภาษตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ) และเหลอเพยงการจดเกบภาษตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ เพอลดความซบซอนในการค านวณการจดเกบภาษ นอกจากน ในการค านวณอตราภาษตามมลคาไดเปลยนการก าหนดราคาฐานจากราคาขายสงชวงสดทายเปนราคาขายปลกแนะน า

24

ภาพท 2.3: การเปลยนแปลงโครงสรางภาษสรรพสามตสราในชวงป 2560


การแถลงขาวพกดอตราภาษสรรพสามต พ.ศ. 2560 ของกระทรวงการคลงเมอวนท 16 กนยายน 25601 กลาวถงเจตนารมณของการคงรปแบบการจดเกบภาษแบบผสมทงในอตราตามมลคาเพอสะทอนถงความฟมเฟอย และอตราตามปรมาณเพอสะทอนถงหลกสขภาพ ในรายละเอยดปรบเพมอตราภาษตามปรมาณเพอสะทอนถงความตองการทจะลดผลกระทบของแอลกอฮอลตอสขภาพและพฤตกรรมเสยงอนๆ และปรบลดภาษตามมลคาเพราะราคาฐานเปลยนจากราคาขายสงชวงสดทายเปนราคาขายปลกแนะน า โดยกระทรวงการคลงปรบเปลยนอตราภาษตามหลกรายไดคงท (Revenue Neutrality) โดยมผลกระทบตอภาษสรรพสามตทจดเกบจากเครองดมประเภทตางๆ ดงน

1) ผลกระทบตอภาษสรรพสามตทจดเกบจากเบยรหลงเดอนกนยายน 2560

โครงสรางภาษสรรพสามตในเดอนกนยายนป 2560 ปรบเพมอตราภาษตามปรมาณส าหรบสราแชประเภทเบยร โดยในป 2556 เบยรจะถกค านวณอตราภาษตามปรมาณเทากบ 155 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธหรอเทากบ 8 บาทตอลตรของเครองดม โดยเลอกอตราทสงกวา สวนในป 2560 จะถกค านวณอตราภาษตามปรมาณเทากบ 430 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ สวนอตราภาษตามมลคาส าหรบเบยรเปลยนจากรอยละ 48 ของราคาขายสงในชวงสดทาย ในป 2556 เปนรอยละ 22 ของราคาขายปลกแนะน า (รายละเอยดปรากฏตามตารางท 2 และ 3)

ส าหรบการออกแบบตวแทนของเบยร ผวจยพจารณาตามหลกการขางตน แต

เปลยนราคาฐานส าหรบการค านวณภาษของป 2560 เนองจากราคาขายสงชวงสดทายและราคาขายปลกแนะน ามความแตกตางกนอยางมนยส าคญ ทงน พระราชก าหนดแกไขเพมเตมพระราชบญญตสรา พ.ศ. 2493 (ฉบบท 7) พ.ศ. 2556 ก าหนดให “ราคาขายสงชวงสดทาย” หมายความวา ราคาทผไดรบใบอนญาตท าสราขายสราใหแกผขายปลก โดยรวมคาขนสงหรอคาบรการอยางอนแตไมรวมภาษมลคาเพม สวน “ราคาขายปลก 1 http://mof.go.th/home/pr/excise_160960_02.pdf

รอยละ 0-22 ของ ราคาขายปลกแนะน า




ป 2556 ป 2560

รอยละ 0-48 ของ ราคาขายสงชวงสดทาย

3-225 บาทตอลตร

หรอ


(เลอกทมคาสงกวา)



http://mof.go.th/home/pr/excise_160960_02.pdf

25

แนะน า” ถกก าหนดในพระราชบญญตภาษสรรพสามต พ.ศ. 2560 ใหหมายถง ราคาขายปลกแนะน าทผประกอบอตสาหกรรมหรอผน าเขาประสงคเปนราคาขายตอผบรโภคทวไป ซงรวมภาษสรรพสามตไวดวยแลว

ส าหรบป 2556 ภาษสรรพสามตคดเปนประมาณรอยละ 60 ของราคาขายสงชวง

สดทาย ดงนน ผวจยจงก าหนดราคาขายปลกแนะน าส าหรบเบยรขนาด 330 มลลลตรทมราคาขายสงชวงสดทายเทากบ 20 บาท เปนเทากบ 32 บาท โดยมสมมตฐานวาผคาขายปลกมก าไรนอยมากหรอเทากบศนย

เมอค านวณตามสมมตฐานแลว พบวาการจดเกบภาษสรรพสามตของเบยรในป

2560 เพมขนจากป 2556 โดยในป 2560 เบยรขนาด 330 มลลลตรทสดสวนแอลกอฮอลรอยละ 5 จะถกจดเกบภาษสรรพสามตจ านวน 14.14 บาท โดยคดเปนภาษตามมลคาจ านวน 7.04 บาท และภาษตามปรมาณจ านวน 7.10 บาท ในขณะทเบยรขนาด 330 มลลลตรทสดสวนแอลกอฮอลรอยละ 6.4 จะถกจดเกบภาษสรรพสามตจ านวน 16.12 บาท โดยคดเปนภาษตามมลคาจ านวน 7.04 บาท และภาษตามปรมาณจ านวน 9.08 บาท

ตารางท 2.7: เปรยบเทยบการเกบภาษสรรพสามตจากเบยรตวแทน ระหวางป 2556-2560

หนวย: บาทตอกระปอง ป 2556 2560


12.24 (ภาษมลคาจากราคาขายสงชวงสดทาย 9.6 บาท

+ภาษตามปรมาณเครองดม 2.64 บาท)

14.14* (ภาษมลคาจากราคาขายปลกแนะน า 7.04 บาท

+ภาษตามปรมาณแอลกอฮอล 7.10 บาท)


(แอลกอฮอล 6.4%)



16.12** (ภาษมลคาจากราคาขายปลกแนะน า 7.04 บาท


ทมา: คณะผวจย หมายเหต:* ภาษสรรพสามตของเบยรขนาด 0.33 ลตร (แอลกอฮอล 5%) ตามกฎกระทรวงฯ ป 2560 = (ภาษตามมลคา คอ 0.22 x 32

บาท = 7.04 บาท) + (ภาษตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ คอ 430 บาท/ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ x 0.33 ลตร x 0.05 ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/ลตร = 7.095 หรอประมาณ 7.10 บาท) = 14.14 บาท

** ภาษสรรพสามตของเบยรขนาด 0.33 ลตร (แอลกอฮอล 6.4%) ตามกฎกระทรวงฯ ป 2560 = (ภาษตามมลคา คอ 0.22 x 32 บาท = 7.04 บาท) + (ภาษตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ คอ 430 บาท/ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ x 0.33 ลตร x 0.064 ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/ลตร = 9.0816 หรอประมาณ 9.08 บาท) = 16.12 บาท

2) ผลกระทบตอภาษสรรพสามตทจดเกบจากสรากลนหลงเดอนกนยายน 2560

โครงสรางภาษสรรพสามตในเดอนกนยายนป 2560 ปรบเพมอตราภาษตามปรมาณแอลกอฮอลของสรากลนเลกนอย โดยปรบเพมอตราภาษตามปรมาณแอลกอฮอลของสราขาว (ไมเกน 40 ดกร) จาก 145 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธในป 2556 เปน 155 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธในป 2560 และปรบเพมอตราภาษตามปรมาณแอลกอฮอลของสรากลนอน ๆ (ไมเกน 45 ดกร) จาก 250 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธในป 2556 เปน 255 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธในป 2560 สวนอตราภาษตามมลคาส าหรบสราขาวปรบลดจากรอยละ 4 ของราคาขายสงในชวงสดทายในป 2556 เปนรอย

26

ละ 2 ของราคาขายปลกแนะน าในป 2560 และอตราภาษตามมลคาส าหรบสรากลนอน ๆ ปรบลดจากรอยละ 25 ของราคาขายสงในชวงสดทายในป 2556 เปนรอยละ 20 ของราคาขายปลกแนะน าในป 2560 (รายละเอยดปรากฏตามตารางท 2.2 และ 2.3)

ส าหรบการก าหนดราคาขายปลกใหกบสรากลนตวแทน ผวจยใชหลกการเดยวกบ

การก าหนดราคาขายปลกของเบยรตวแทน ซงพจารณาจากภาษสรรพสามตของสรากลนในป 2556 โดยส าหรบสราขาวขนาด 330 มลลลตรทมราคาขายสงขนสดทายอยท 30 บาท ก าหนดใหมราคาขายปลกแนะน าเทากบ 50 บาท และส าหรบสราสขนาด 300 มลลลตรทมราคาขายสงขนสดทายอยท 90 บาท ก าหนดใหมราคาขายปลกแนะน าเทากบ 140 บาท

เมอค านวณตามสมมตฐานแลว พบวาการจดเกบภาษสรรพสามตของสราขาว

ตวแทนในป 2560 เพมขนจากป 2556 โดยในป 2560 สราขาวขนาด 330 มลลลตรทสดสวนแอลกอฮอล รอยละ 40 จะถกจดเกบภาษสรรพสามตจ านวน 21.46 บาท โดยคดเปนภาษตามมลคาจ านวน 1 บาท และภาษตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธจ านวน 20.46 บาท ในขณะทสราสขนาด 300 มลลลตรทสดสวนแอลกอฮอลรอยละ 40 จะถกจดเกบภาษสรรพสามตจ านวน 58.6 บาท โดยคดเปนภาษตามมลคาจ านวน 28 บาท และภาษตามปรมาณแอลกอฮอลบรสทธจ านวน 30.6 บาท

ตารางท 2.8: เปรยบเทยบการเกบภาษสรรพสามตจากสรากลนตวแทน ระหวางป 2556-2560

หนวย: บาทตอกระปอง ป 2556 2560

สราขาว 0.33 ลตร (40 ดกร)

ราคาฐาน 30 บาทขายปลก 50 บาท



21.46* (ภาษมลคาจากราคาขายปลกแนะน า 1 บาท +ภาษตามปรมาณแอลกอฮอล 20.46 บาท)

สราส 0.3 ลตร (40 ดกร)

ราคาขายสง 90 บาท ขายปลก 140 บาท


+ภาษตามปรมาณแอลกอฮอล 30 บาท)

58.6** (ภาษมลคาจากราคาขายปลกแนะน า 28 บาท


ทมา: คณะผวจย หมายเหต:* ภาษสรรพสามตของสราขาวตามกฎกระทรวงฯ ป 2560 = (ภาษตามมลคา คอ 0.02 x 50 บาท = 1 บาท) + (ภาษตาม

ปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ คอ 155 บาท/ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ x 0.33 ลตร x 0.40 ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/ ลตร = 20.46 บาท) = 21.46 บาท

** ภาษสรรพสามตของสราสตามกฎกระทรวงฯ ป 2560 = (ภาษตามมลคา คอ 0.20 x 140 บาท = 28 บาท) + (ภาษตาม ปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ คอ 255 บาท/ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ x 0.3 ลตร x 0.40 ลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/ ลตร = 30.6 บาท) = 58.6 บาท

27

3) เปรยบเทยบการเปลยนแปลงระหวางภาษสรรพสามตของเบยรและสรากลนตวแทนในป 2556-2560

คณะผวจยไดน าภาษสรรพสามตของเบยรและสรากลนตวแทนตามตารางท 2.7 และ

ตารางท 2.8 มาเปรยบเทยบกบปรมาณแอลกอฮอลบรสทธและปรมาณของเครองดมแตละประเภท พบวาในป 2556 และ 2560 ภาษสรรพสามตตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธปรบเพมขนในเครองดมทกประเภท โดยปรบเพมขนในอตราต าสดทรอยละ 5.51 ส าหรบสราขาว รองลงมาคอรอยละ 11.62 ส าหรบสราส 62 สวนเบยรม การปรบเพมของภาษสรรพสามตตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธคอนขางสง โดยปรบเพมรอยละ 15.52 และ 25.25 ส าหรบเบยรทมปรมาณแอลกอฮอลรอยละ 5 และ 6.4 ตามล าดบ ทงน ภาษสรรพสามตตอปรมาณเครองดมม การเปลยนแปลงไปในทศทางคลายคลงกน โดยมรายละเอยดดงตาราง

ตารางท 2.9: การเปลยนแปลงของภาษสรรพสามตของเบยรและสรากลนตวแทน

เมอเปรยบเทยบกบปรมาณแอลกอฮอลบรสทธและปรมาณเครองดม (ป 2555/2556)

ภาษสรรพสามตตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ (บาท/ลตรแอลกอฮอล)

ภาษสรรพสามตตอปรมาณเครองดม (บาท/ปรมาณเครองดม)

ป 2556 ป 2560 เปลยนแปลง (รอยละ) ป 2556 ป 2560 เปลยนแปลง

(รอยละ)


741.82 856.97 15.52 37.09 42.85 15.53


(แอลกอฮอล 6.4%) 609.375 763.26 25.25 39.00 48.85 25.26

สราขาว 0.33 ลตร (40 ดกร) 154.09 162.58 5.51 61.64 65.03 5.50

สราส 0.3 ลตร (40 ดกร) 437.5 488.33 11.62 175 195.33 11.62


28

บทท 3 วธการศกษา

การศกษาแบงเปนสามสองสวน กลาวคอ 1) การศกษาการสงผานภาษตอราคาสราโดยใชสถตเชงพรรณนาอธบายการเปลยนแปลงของราคา และการบรโภค และ 2) การศกษาโดยใชแบบจ าลองทางเศรษฐมตเกยวกบการสงผานผลกระทบของโครงสรางภาษตอราคาและการบรโภคในระดบมหภาค และ 3) การศกษาผลกระทบของการเปลยนแปลงโครงสรางภาษในป 2555 และ 2556 ตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมของนกดม โดยใชขอมลการส ารวจพฤตกรรมการสบบหรและดมสรามาอธบายการเปลยนแปลงพฤตกรรมซงเปนผลจากราคาทเปลยนไปในเชงจลภาค โดยการศกษาแตละสวนมรายละเอยด ดงน

3.1 ขอมลทใชในการศกษา ผลกระทบของภาษตอราคา จะใชขอมลทตยภมจากการส ารวจ และการรายงานของหนวยงานภาครฐ เพออธบายภาพกวางในเชงมหภาค และภาพยอยในเชงจลภาค โดยมขอมลทใชดงน

อตราภาษ ค านวณโดยใชมลคาภาษทจดเกบตอปรมาณสราทจดเกบจ าแนกแตละประเภทของสรา โดยใชขอมลมลคาการจดดเกบภาษจากกรมสรรพสามต ซงขอมลมการจดเกบเปนรายเดอนจ าแนกตามประเภทสรา และขอมลปรมาณการบรโภคในประเทศจากส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรมซงมขอมลจ าแนกเปนรายเดอน ระหวางป 2559-2561

ราคาสราแตละประเภท โดยใชขอมลดชนราคาผบรโภคจากกระทรวงพาณชย ซงมการจดเกบขอมลเปนรายเดอน โดยจ าแนกเปน ราคาเบยร สรา และไวน ระหวางเดอน 2550-2561

การส ารวจพฤตกรรมการสบบหรและดมสราของประชากร และขอมลการส ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน จากส านกงานสถตแหงชาต

ขอมลการบรโภคสราภายในประเทรายประเภท ในรป real term ศซงจ าแนกขอมลเปนรายไตรมาส จากส านกบญชประชาชาต ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตระหวางป 2550 - 2561โดยจดท าเปนคาดชน

ขอมลอน ๆ ทเกยวของ 3.2 แบบจ าลองทใชในการศกษา

เพอตอบวตถประสงคในขอท 1 ศกษาผลกระทบของการเปลยนแปลงอตราและโครงสรางการเกบภาษสรรพสามตเครองดมแอลกอฮอลตอราคาเครองดมแอลกอฮอล โดยครอบคลมการปรบภาษอยางนอยป พ.ศ. 2552 2556 โดยมแบบจ าลองทใชในการศกษา ดงน การเปลยนแปลงของอตราภาษตอราคาเครองดมแอลกอฮอล การศกษาจะท าการศกษาโดยอธบายจากสถตเชงพรรณนา โดยใชขอมลเปรยบเทยบ การเปลยนแปลงของราคาจาก ดชนราคาผบรโภค และใชแบบจ าลอง fixed effect model เชนเดยวกบการศกษาของ Young and Bieliska-Kwapisz (2002) เพอวเคราะหผลกระทบของการสงผานอตราภาษเครองดมแอลกอฮอล ตอราคาเครองดมแอลกอฮอลในภาพรวม โดยใชขอมลรายเดอนระหวาง ม.ค. 2559 – พ.ค. 2562 โดยมแบบจ าลองทใชดงน

29

𝐿𝑛(𝑃𝑟𝑖𝑐𝑒𝑖𝑡) = 𝛽ln(𝑟𝑖𝑡) + 𝛼 + 𝛾𝑡 + 𝛿𝑖+𝜇60𝐷𝑡𝑎𝑥𝑐ℎ𝑎𝑛𝑔𝑒60,𝑡 + 휀𝑖𝑡 (1) โดย 𝑃𝑖𝑡 = ดชนราคาเครองดมแอลกอฮอลประเภท i ในเวลา t (รายเดอน) โดย

i=เบยร และสรา 𝑟𝑖𝑡 = อตราภาษของเครองดมแอลกอฮอลประเภท i ในเวลา t

𝐷𝑡𝑎𝑥𝑐ℎ𝑎𝑛𝑔𝑒𝑦𝑡 = ตวบงชชวงเวลาทมการเปลยนโครงสรางภาษ โดยกอนประกาศกฎกระทรวงฯ พ.ศ. 2560 ก าหนดใหเปน 0 และภายหลง เปน 1

𝛼 = คาคงท 𝛾𝑡 = time fixed effect 𝛿𝑖 = type of alcohol fixed effect

ในแบบจ าลองท (1) ผลทไดจะท าใหทราบวาในภาพรวมการสงผานผลกระทบของภาษไปยงผบรโภคเปนเทาใด หรอคอความยดหยนของภาษสรรพสามตสราตอราคาขาย และเบองตนอตราภาษจะใชเปนคาเฉลยของอตราภาษจรงของสราแตละประเภท (มลคาภาษสราทจดเกบ หารดวยปรมาณสราแตละประเภท) ขณะเดยวกนจะท าการศกษาจากแบบจ าลองแยกสนคาเปนรายประเภท เพอทจะผอนคลายสมมตฐานทวาการสงผานภาษตอราคาสราแตละประเภทนนเทากนขางตน ในสวนนจะท าการประมาณคาอตราการสงผานภาษตอราคาแยกตามประเภทแอลกอฮอล กลาวคอ อาศยความสมพนธของอตราภาษ ตอราคาเครองดมแอลกอฮอล เพอวเคราะหระดบความยดหยนของภาษทมตอราคาเครองดมแอลกอฮอล โดยใชขอมลรายเดอนระหวางม.ค. 2559 – พ.ค. 2562 โดยแบงประเภทเครองดมแอลกอฮอลออกเปน เบยร และสรา และมแบบจ าลองดงน

𝐿𝑛(𝑃𝑟𝑖𝑐𝑒𝑖𝑡) =∝ +𝛽𝑖ln(𝑟𝑖𝑡) + Σ𝜇y𝐷𝑡𝑎𝑥𝑐ℎ𝑎𝑛𝑔𝑒𝑦𝑡 + 휀𝑖𝑡 (2) โดย 𝑃𝑟𝑖𝑐𝑒𝑖𝑡 = การเปลยนแปลงของดชนราคาเครองดมแอลกอฮอลประเภท i ในป t โดย i จ าแนกเปนสรา เบยร และไวน

𝑟𝑖𝑡 = การเปลยนแปลงของ average real tax rate = มลคาภาษสราทจดเกบ หารดวยปรมาณสรา ในแตละประเภทสรา

𝐷𝑡𝑎𝑥𝑐ℎ𝑎𝑛𝑔𝑒𝑗𝑡 = ตวบงชชวงเวลาทมการเปลยนโครงสรางภาษ โดยกอนประกาศกฎกระทรวงฯ พ.ศ. 2560 ก าหนดใหเปน 0 และภายหลง เปน 1

ผลจากแบบจ าลองท (2) จะชใหเหนถงการสงผานผลกระทบของภาษไปยงผบรโภคเปนรายเครองดม ซงจะสะทอนวาการสงผานผลกระทบในเครองดมแตละประเภทมความแตกตางกนหรอไม ขณะเดยวกน การปรบรปแบบการจดเกบภาษทไมเหมอนกน สงผลใหการสงผานผลกระทบไปยงราคาแตกตางอยางไร

นอกจากนยงใชแบบจ าลอง Interrupted Time Series (ITS) (Penfold and Zhang, 2013) เพอ

ศกษาผลกระทบของการปรบอตราภาษ ใน 3 ชวงคอ การปรบภาษป 2550 2556 และ 2560 ซง ITS เปนการแบงขอมลทสนใจเปนสองชวงคอ กอนและหลงการปรบภาษ ซงผลการศกษาจะท าใหทราบวาเมอปรบภาษ ระดบราคา และแนวโนมการเปลยนแปลงของราคาในชวงกอนและหลงปรบภาษ เปนอยางไร โดยท าการวเคราะหทงในภาพรวม และจ าแนกรายประเภท (สรา เบยร และไวน) โดยแบงชวงการศกษาออกเปนดงน 1)

30

การปรบภาษป 2552 ใชขอมลระหวาง ม.ค. 2550- ธ.ค. 2555 2) การปรบภาษป 2556 ใชขอมลระหวาง ม.ค. 2553- ธ.ค. 2558 และ 3) การปรบภาษป 2560 ใชขอมลระหวาง ม.ค. 2557- ธ.ค. 2561 แบบจ าลอง ITS ทใชในการศกษาเปนดงน

𝑃𝑟𝑖𝑐𝑒𝑡 =∝ +𝛽1𝑡𝑖𝑚𝑒 + 𝛽2𝑑𝑡𝑎𝑥𝑐ℎ𝑎𝑛𝑔𝑒𝑡 + 𝛽3𝑎𝑓𝑡𝑒𝑟𝑡𝑎𝑥 + 휀𝑡 (3) โดย 𝑃𝑟𝑖𝑐𝑒𝑡 = ดชนราคาเครองดมแอลกอฮอล i ในป t, i=เบยร, ไวน หรอ สรา

𝑡𝑖𝑚𝑒𝑡 = ระยะเวลาจากทเรมศกษา (𝑡𝑖𝑚𝑒𝑡 = 𝑡 − 𝑡𝑜) โดย 𝑡𝑜เปนเวลาท เรมศกษา

𝐷𝑡𝑎𝑥𝑐ℎ𝑎𝑛𝑔𝑒𝑦𝑡 = ตวบงชชวงเวลาทมการเปลยนภาษ โดยกอนประกาศ กฎกระทรวงฯ พ.ศ. y (y=2552 2556 และ 2560) ก าหนดใหเปน 0 และ ภายหลง เปน 1 𝑎𝑓𝑡𝑒𝑟𝑡𝑎𝑥𝑦𝑡 = จ านวนเดอน ณ เวลา t หลงการปรบโครงสรางภาษใน พ.ศ. y (y=2556 หรอ 2560)

เพอตอบวตถประสงคขอท 2 การศกษานจะวเคราะหตอเนองถงผลกระทบตอการบรโภคสราในภาพรวมดวย โดยศกษาผลกระทบของราคาตอ การผลต น าเขา และการบรโภค ในสราแตละประเภท โดยประยกตใชแบบจ าลองของ Omura (2014).โดยใชขอมลรายเดอน ระหวาง เดอนม.ค. 2559 – พ.ค. 2562 โดยแบบจ าลองทใชในการศกษาเปนไปดงสมการท (4) ทงน คาสมประสทธ β_1 จากแบบจ าลองท (4) สามารถอธบายไดวาการปรบภาษป 2560 สงผลใหผบรโภคปรบการบรโภคอยางไร 𝑙𝑛𝐶𝑖𝑡 = 𝛼 + 𝛽1𝑙𝑛(𝑟𝑖𝑡) + 𝛽2ln(𝑡𝑜𝑢𝑟𝑖𝑠𝑡𝑡) + ∑𝛽𝑗 𝐷𝑡𝑎𝑥𝑐ℎ𝑎𝑛𝑔𝑒𝑗𝑡 + 𝛾𝑡 + 𝛿𝑖 + 휀𝑖𝑡 (4)

โดย 𝑙𝑛𝐶𝑖𝑡 = log of consumption หรอปรมาณการบรโภคเครองดม แอลกอฮอลในประเทศ ซงรวมการบรโภคของทงคนไทย และชาวตางชาตท เขามาในประเทศ สามารถจ าแนกไดเปน การบรโภคสรา และเบยรโดยใช ขอมลจากปรมาณการบร โภคในประเทศจากส านกงานเศรษฐกจ อตสาหกรรม

𝑙𝑛(𝑟𝑖𝑡) = log ของ average real tax rate = log ของมลคาภาษสราท จดเกบตอหนวย (บาทตอลตร) โดยใชมลคาภาษทเกบไดของสราแตละ ประเภทจากกรมสรรพสามตหารดวยหารดวยปรมาณสรา ในแตละ ประเภท

ln(𝑡𝑜𝑢𝑟𝑖𝑠𝑡𝑡) เปนตวแปรควบคม โดยแทน log ของจ านวนนกทองเทยว ในป t ตามล าดบ 𝐷𝑡𝑎𝑥𝑐ℎ𝑎𝑛𝑔𝑒𝑗𝑡 = ตวบงชชวงเวลาทมการเปลยนโครงสรางภาษ โดยกอน ประกาศกฎกระทรวงฯ พ.ศ. 2560 ก าหนดใหเปน 0 และภายหลง เปน 1 𝑖 = ประเภทเครองดมแอลกอฮอล คอ เบยร กบ สรา 𝛼 = คาคงท 𝛾𝑡 = time fixed effect 𝛿𝑖 = type of alcohol fixed effect

31

ในท านองเดยวกบแบบจ าลองราคา แบบจ าลองการบรโภคจะท าการตรวจสอบความแมนย าในการคาดประมาณ (robustness check) ดวยแบบจ าลอง Interrupted Time Series (ITS) โดยใชขอมลดชนการบรโภคสราจ าแนกเปนรายประเภท จากส านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ซงเปนขอมลรายไตรมาส ระหวางป 2553 – 2561 ซงมขอดคอสามารถจ าแนกประเภทเครองดมแอลกอฮอลไดเปน 3 ประเภท คอ เบยร ไวน และสรา แตอยางไรกตามดวยขอจ ากดของขอมลท าใหสามารถท าการศกษาไดเพยงผลกระทบของภาษในป 2556 เทานน เพอตอบวตถประสงคขอท 3 เพอศกษาผลกระทบของการเปลยนแปลงอตราและโครงสรางการเกบภาษสรรพสามตสราในชวงป พ.ศ. 2554 - 2556 ตอพฤตกรรมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลของนกดม กรมสรรพสามตไดออกกฎกระทรวงใน ป 2555 และป 2556 โดยเปลยนจากการเกบภาษแบบสองเลอกหนง มาเปนแบบสองเลอกหนงภายใตการเกบภาษแบบผสม (ตารางท 2) ซงการเปลยนของภาษทเกดขนนนท าใหราคาเครองดมแอลกอฮอลเพมขนทงหมด โดยราคาของสราเพมขนมากทสด ตามดวยเบยร และ ไวน ทงนราคาของสราทเพมขนสงนน ปรบเพมตามการปรบอตราการเกบภาษตามปรมาณแอลกอฮอล ซงการเกบภาษแบบน โดยสวนใหญมเจตนารมณทจะลดการดมหนกในกลมนกดมหนาเกาทดมเปนประจ าอยแลว (Sornpaisarn et al, 2011) การศกษาในสวนนจงมงไปทการวดผลของการเกบภาษเครองดมทมปรมาณแอลกอฮอลสงทเพมสงขน นโดยการออกแบบการทดลองอาศยการเปลยนของภาษทเปนปจจยภายนอก ซงมผลกระทบตอราคาทเปลยนไปคนละระดบของสรา เบยร และไวน การศกษาสวนนศกษาวาการเกบภาษแบบผสมโดยเพมภาษตอปรมาณแอลกอฮอลตอลตรใหสงขนนนสงผลใหการดมของนกดมสราลดลงหรอไม โดยการประเมนผลดวยแบบจ าลองวธผลตางสองชน (Difference in Differences: DID) หรอ DID โดยตองการศกษาวาการขนภาษในเครองดมแอลกอฮอลทมปรมาณแอลกอฮอลตอลตรสงสงผลตอการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลอยางไร สงผลใหผดมทดมสรานนดมนอยลงหรอไม ซงการวดผลแบบ DID เปนการเปรยบเทยบการเปลยนแปลงของผลลพธหรอตวแปรตามทสนใจระหวางนกดมในกลมตาง ๆ ซงไดรบจากการเปลยนแปลงของภาษนตางกนไป โดยผลกระทบของภาษตอปรมาตรแอลกอฮอลทสงขนนนสามารถวดไดจากการเปรยบเทยบพฤตกรรมการดมระหวางผบรโภค 3 กลม คอ กลมทบรโภคสรา และกลมทดมทงสราและเบยร ซงเปนกลมทไดรบผลกระทบสง กบกลมเปรยบเทยบ ซงเปนกลมทบรโภคเบยรอยางเดยว ซงเปนกลมทไดรบผลกระทบนอยกวาจากการเปลยนโครงสรางภาษดงกลาว โดยทผลตางระหวางการเปลยนแปลงพฤตกรรมการดมระหวางกลมผลกระทบสง กลบกลมเปรยบเทยบนนถอวาเปนผลของการเปลยนพฤตกรรมการดมทเกดขนจากการปรบภาษตอปรมาณแอลกอฮอลทสงขน ตวแปรตามทการศกษานใหการสนใจ (yit) ไดแก ความถในการดม ปรมาณการดม และปรมาณแอลกอฮอลทดมโดยรวม และปรมาณแอลกอฮอลทไมเสยภาษทดม เพอทจะศกษาวาพฤตกรรมการดมของนกดมนนไดเปลยนไปตามเจตนารมณของ พรบ.ภาษสราในป 2556 หรอไม นอกจากนการศกษาจะท าการจ าแนกผลกระทบของภาษตามกลมอาย รายได เพศ และสภานภาพการสมรส เพอศกษาถงผลกระทบของการเปลยนภาษทอาจมความแตกตางกนในแตละกลมได โดยแบบจ าลองนนสามารถดดแปลงไดจากแบบจ าลองขนตน (baseline specification) ทไดกลาวมขางตน นอกจากน ศกษาจะแยกผลกระทบของการเปลยนภาษในกลมนกดมแบงตามลกษณะทางเศรษฐกจและสงคม อาท อาย รายได การจางงาน

32

ภาพท 3.1: ดชนราคาผบรโภค (CPI) ของเครองดมแอลกอฮอลแบงตามประเภทเครองดมในป 2554-2558

ทมา: ส านกดชน กระทรวงพาณชย ส าหรบแบบจ าลองดวยวธผลตางสองชนทใชเปนดงสมการท 3

𝑦𝑖𝑡 = 𝛼 +∑ 𝛽𝑗2

𝑗=0𝐷𝑗,𝑠(𝑖) + 𝛾1𝐷1𝑠(𝑖)𝑡 + 𝛾2𝐷2𝑠(𝑖)𝑡 + 𝜂𝑋𝑖𝑡

′ + 𝜆𝑡 + 𝜖𝑖𝑡 (5)

โดย 𝑦𝑖𝑡 เปน outcome variables ของ i ในป t, t= 2554 และ 2557 𝑠(𝑖) มคาเปน 0 ถา i ดมเบยรอยางเดยว มคาเปน 1 ถา i ดมทงเบยรและสรา และ มคาเปน 2 ถา i ดมสราอยางเดยว 𝐷𝑗,𝑠(𝑖) เปนตวแปรบงช ตามประเภทเครองดมแอลกอฮอลของผดม i โดยท 𝐷𝑗,𝑠(𝑖) มคาเปน 1 ถา j = s(i) และ 0 หากไมใช 𝑋𝑖𝑡′ เปนเวกเตอรของตวแปรควบคม ไดแก อาย รายได สถานะภาพสมรส

อาชพ 𝜆𝑡 เปน time fixed effect โดยตวแปรนจะเปนตวแทนนโยบาย และปจจยแวดลอมอน ๆ ทจ าเพาะเจาะจงตอป t

โดยตามโมเดลน {𝐸[𝑦𝑖2|𝑠(𝑖) = 1] − 𝐸[𝑦𝑖1|𝑠(𝑖) = 1]} − {𝐸[𝑦𝑖2|𝑠(𝑖) = 0] − 𝐸[𝑦𝑖1|𝑠(𝑖) = 0]} = 𝛾1 (6)

และความสมพนธเปนอยางเดยวกนส าหรบผลตางระหวางกลมดมสรา (𝑠(𝑖) = 2) และกลมดมเบยร (𝑠(𝑖) = 0)

ผลตางคาเฉลยของกลมนกดมทงสราและเบยร ผลตางคาเฉลยของกลมนกดมเบยร

33

ทงน คาสมประสทธ γ_1 วดผลของการเพมภาษของสราทมากกวาเบยรตอนกดมกลมท 1 หรอกลมทดมทงเบยรและสรา และคาสมประสทธ γ_2ตอนกดมกลมท 2 หรอกลมทดมสราอยางเดยว โดยขอสมมตฐานของแบบจ าลองวธผลตางสองชน (DID) คอ แนวโนมในพฤตกรรมการดมของนกดมในแตละกลมกอนทจะมการเปลยนภาษนนตองมทศทางเดยวกน และหากราคาของสราและเบยรเพมขนในขนาดเทากนนกดมจะมรปแบบการบรโภคทเหมอนกน โดยสามารถตรวจขอสมมตฐานนไดจากการดขอมลพฤตกรรมการดมในปกอนหนาป 2554 นอกจากน เพอไมใหคาสมประสทธมความล าเอยง ตองตงสมมตฐานวาไมมการเปลยนกลมของนกดมหลงจากการเปลยนภาษ อยางไรกตามทศทางของการเปลยนกลมนคาดการไดไมยาก ราคาสมพนธของสราทแพงขนนนหากท าใหกลมนกดมเปลยนกลมขนนาจะสงผลใหผทดมสรา เปลยนมาดมสราและเบยรหรอเบยรเทานน สวนกลมทเคยดมทงสราและเบยรมาดมเบยรอยางเดยว การเปลยนไปในทศทางตรงกนขามทเปนผลมาจากการเปลยนราคาสมพทธของสราทสงขนนาจะเปนไปไดยาก เมอทศทางของการเปลยนกลมเปนดงทกลาวมาท าใหสามารถคาดการณไดวาการล าเอยงของสมประสทธ γ_2ในทศทางลง หรอ พดอกอยางหนงวาคา γ_2 ทประมาณออกมานนเปนขอบเขตลาง สวนการล าเอยงของสมประสทธ γ_1นนขนอยกบวาทศทางการเปลยนกลมของกลมไหนมากกวากน อยางไรกตาม หากการยายกลมของนกดมนนมอยนอย ความล าเอยงของสมประสทธกจะมนอย และหากตองการแกไขความล าเอยงของสมประสทธ สามารถแกไดโดยใช 2-stage regressions โดยใชเทคนคของ Heckman 2-stage regression หา latent variable ของประเภทนกดมในขนแรกกอน

34

บทท 4 ผลการศกษา

การศกษาครงนคณะผวจยใชขอมลจากดชนราคาผบรโภคของกระทรวงพาณชยเปนขอมลหลกในการวเคราะหสถานการณดานราคา ทงในสวนของสถตเชงพรรณนา และแบบจ าลองทางเศรษฐมต ซงสามารถจ าแนกขอมลไดตามประเภทเครองดมแอลกอฮอลคอ สรา เบยร และไวน และใชขอมลมลคาการบรโภคจากส านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตซงจ าแนกไดเปน สรา เบยร และไวน เชนกน ขณะทขอมลภาษสรรพสามต สามารถจ าแนกไดเปน เบยร และสรา และขอมลปรมาณการบรโภค ซงน ามาใชในการค านวณ อตราภาษตอแอลกอฮอล มาจากกระทรวงอตสาหกรรม ซงจะเหนไดวาขอมลมความหลากหลาย และจ าแนกขอมลไมสอดคลองกนในทกชดขอมล ท าใหการวเคราะหในแตละสวนจะแตกตางกนไปตามขอมลทม อยางไรกด ดวยขอจ ากดดงกลาว ผวจยพยายามทจะวเคราะหผลกระทบของภาษใหไดมากทสดตามการปรบภาษในแตชวง ดงน

4.1 ราคาเครองดมแอลกอฮอล

ส าหรบสวนนจะเปนการวเคราะหสถตเชงพรรณนา ซงจะวเคราะหขอมลราคาในชวงของการปรบภาษในชวงระหวางป 2550 – 2561 ซงครอบคลม ชวงทมการปรบอตราภาษในป 2552 การปรบอตราและรปแบบการจดเกบภาษสรรพสามตในป 2556 และการขนภาษในป 2560 ดงน

4.1.1 การเปลยนแปลงของราคาในชวงการปรบภาษป 2552 และ 2555

การปรบภาษป 2552 เมอวนท 6 พฤษภาคม 2552 เปนการปรบขนภาษในเครองดมแอลกอฮอล 4 ประเภท ไดแก 1) สราขาว จากราคา 110 บาทตอลตรตอขวด ปรบขนประมาณ 1.เปน 120 บาทตอขวด 2) สราผสม จากราคา 280 บาทตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ ปรบขนเปน 300 บาท 3) บรนดคดภาษตามมลคาเพมขนจากรอยละ 45 ปรบขนเปนรอยละ 48 และ 4) เบยร จากการเกบภาษรอยละ 55 ปรบขนเปนรอยละ 60 จากขอมลดชนราคาผบรโภค พบวา ราคาเครองดมแอลกอฮอลแตละประเภทมการปรบตวเพมขนอยางชดเจน (เบยร ไวน และสรา) โดยการปรบขนภาษสราท าใหภาพรวมราคาเครองดมแอลกอฮอลจากดชนราคาผบรโภคปรบขนในทนทรอยละ 3.31 ในเดอนแรก และปรบขนอกในเดอนถดไปรอยละ 8.02 โดยเบยรเปนเครองดมแอลกอฮอลทมการปรบตวของราคาสงสดโดยเพมขนในเดอนพฤษภาคม 2552 ทรอยละ 5.1 และในเดอนถดไปเพอขนรอยละ 11.41 ขณะทผลตภณฑไวน และสรามการปรบเพมขนในอตราทต ากวา

35

ภาพท 4.1: ดชนราคาผบรโภคในหมวดเครองดมแอลกอฮอล และจ าแนกรายประเภท (ฐานป 2558) ทมา: กระทรวงพาณชย

ภาพท 4.2: อตราการเตบโตของดชนราคาเครองดมแอลกอฮอลระหวางป 2551 – 2553 (%YoY) ทมา: กระทรวงพาณชย

นอกจากน จากภาพท 4.1 จะเหนไดวาใน ป 2555 ราคาสรามการปรบตวเพมขน โดยเปนการปรบตวจากการปรบภาษตามกฎกระทรวงฉบบท 5 (พ.ศ. 2555) โดยปรบภาษสรากลนตามปรมาณ ไดแก สราขาวจาก 120 บาทตอลตร เปน 150 บาทตอลตร สราผสมจาก 300 บาทตอลตร เปน 350 บาทตอลตร ขณะทบรนดปรบตามมลคาจากรอยละ 48 เปนรอยละ 50 ท าใหในชวงเวลาดงกลาวราคาสรามการปรบตวเพมขนอยางชดเจน

4.1.2 การเปลยนแปลงของราคาในชวงการปรบภาษป 2556

ในป 2556 มการเปลยนแปลงรปแบบการจดเกบภาษสรรพสามตสราตามกฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา พ.ศ. 2556 ซงเปนการเปลยนจากรปแบบการเกบภาษแบบสองเลอกหนง (เลอกมลคาภาษสงสดระหวางการค านวณโดยใชอตราภาษตามมลคาและอตรา ภาษตามปรมาณ) มาเปนรปแบบสองเลอกหนงภายใตการเกบภาษแบบผสม (เลอกมลคาภาษตาม ปรมาณทสงสดระหวางการค านวณโดยใชอตราภาษตอลตรและอตราภาษตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ กอนน ามารวมกบมลคาภาษทค านวณ

70.00

75.00

80.00

85.00

90.00

95.00

100.00

105.00

ม.ค.

ม.ย.

พ.ย.

เม.ย.

ก.ย

. ก.

พ.

ก.ค. ธ.ค.

พ.ค.

ต.ค.

ม.ค. ส.ค.

ม.ค.

ม.ย.

พ.ย.

เม.ย.

ก.ย

. ก.

พ.

ก.ค. ธ.ค.

พ.ค.

ต.ค.

ม.ค. ส.ค.

ม.ค.

ม.ย.

พ.ย.

เม.ย.

ก.ย

.

2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561

เครองดมแอลกอฮอล เบยร ไวน สรา

3.31

8.02 8.12

-2.000.002.004.006.008.00

10.00

ม.ค. ม.ค. พ.ค. ก.ค. ก.ย. พ.ย. ม.ค. ม.ค. พ.ค. ก.ค. ก.ย. พ.ย. ม.ค. ม.ค. พ.ค. ก.ค. ก.ย. พ.ย.

2551 2552 2553

36

จากอตราตามมลคา) โดยการปรบรปแบบการจดเกบภาษครงใหมนมผลบงคบใชตงแตวนท 4 กนยายน 2556 ซงภาพรวมสงผลใหราคาเครองดมแอลกอฮอล เพมขนเปนรอยละ 6.5 ในเดอน ตลาคม 2556 รอยละ 9.6 ในเดอนมนาคม 2557 และรอยละ 11 ในเดอนเมษายน 2557 การปรบครงใน ประเภทแอลกอฮอลทราคาปรบตวสงขนมากไดแก เบยร และสรา

ภาพท 4.3: อตราการเตบโตของดชนราคาเครองดมแอลกอฮอลระหวางป 2556 – 2558 (%YoY) ทมา: กระทรวงพาณชย

4.1.3 การเปลยนแปลงของราคาภายหลงป 2556 ส าหรบการปรบตวของราคาเครองดมแอลกอฮอลหลงป 2556 จากขอมลดชนราคาผบรโภค

พบวา ราคาเครองดมแอลกอฮอลมการปรบตวอก 3 ครง กลาวคอ ในป 2558 จาก พระราชบญญตการกฬาแหงประเทศไทย พ.ศ. 2558 ซงระบใหกองทนพฒนาการกฬาแหงชาตมอ านาจจดเกบเงนบ ารงกองทนจากผมหนาทเสยภาษตามกฎหมายวาดวยสราและกฎหมายวาดวยยาสบ ในอตรารอยละ 2 ของภาษทเกบจากสราและยาสบตามกฎหมายวาดวยสราและกฎหมายวาดวยยาสบ ในเดอนกนยายน ป 2560 จากการปรบภาษสรรพสามตสรา และ ในเดอนธนวาคม 2560 จากพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2560 ใหกรมสรรพสามตเรมเกบเงนบ ารงใหกบกองทนผสงอายเพมอกรอยละ 2 ซงทง 3 ครงท าใหราคาเครองดมแอลกอฮอลมการปรบตวเพมขนแตไมชดเจนมากนก

ภาพท 4.4: ดชนราคาผบรโภคเครองดมแอลกอฮอล และจ าแนกรายประเภท (ฐานป 2558) ป 2557-2561 ทมา: กระทรวงพาณชย

0.002.004.006.008.00

10.0012.0014.00

ม.ค. ม.ค. พ.ค. ก.ค. ก.ย. พ.ย. ม.ค. ม.ค. พ.ค. ก.ค. ก.ย. พ.ย. ม.ค. ม.ค. พ.ค. ก.ค. ก.ย. พ.ย.

2556 2557 2558

90.00

95.00

100.00

105.00

ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค.

2557 2558 2559 2560 2561 เครองดมแอลกอฮอล เบยร ไวน สรา

37

4.2 การบรโภคเครองดมแอลกอฮอล

ส าหรบการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในสวนนจะพจารณาจากสถตปรมาณการจ าหนายเครองใน

ประเทศซงสามารถจ าแนกไดเปน เบยร สราขาว และสราผสม ของส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม ซงเปนขอมลรายเดอน โดยการบรโภคเบยร (ภาพท 4.5) พบวา ระหวางป 2550 – 2562 ปรมาณการบรโภคเบยรในประเทศในภาพรวมมแนวโนมทรงตว อยางไรกดเมอพจารณาในชวงทมการปรบภาษ ไมพบวามการเปลยนแปลงการบรโภคเบยรทชดเจน

ภาพท 4.5: ปรมาณการบรโภคเบยร รายเดอน ระหวางป พ.ศ. 2550 – 2562 (พนลตร) ทมา: ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม

ขณะทเมอพจารณาปรมาณการบรโภคสราขาวซงเปนขอมลรายเดอน ระหวางป 2559 – 2562 ซงสามารถพจารณาการปรบภาษในป 2560 ได แตจากภาพท 4.6 ไมพบการเปลยนแปลงทชดเจนเชนกน เชนเดยวกบปรมาณการบรโภคสราผสม ทไมพบการเปลยนแปลงในชวงทมการปรบภาษ

ภาพท 4.6: ปรมาณการบรโภคสราขาว และสราผสม รายเดอน ระหวางป พ.ศ. 2550 – 2562 (พนลตร) ทมา: ขอมลจากส านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ประมวลผลโดยผวจย

0

50,000

100,000

150,000

200,000

250,000

300,000

1 4 7 10 1 4 7 10 1 4 7 10 1 4 7 10 1 4 7 10 1 4 7 10 1 4 7 10 1 4 7 10 1 4 7 10 1 4 7 10 1 4 7 10 1 4 7 10 1 4

2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562

ปรมาณการจ าหนายเบยรในประเทศ (พนลตร)

05,000

10,00015,00020,00025,00030,000

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5

2559 2560 2561 2562

ปรมาณการจ าหนายสราขาว (พนลตร) ปรมาณการจ าหนายสราผสม (พนลตร)

38

4.3 การจดเกบภาษเครองดมแอลกอฮอล

เมอพจารณามลคาภาษทจดเกบจากกรมสรรพสามตจ าแนกเปนมลคาการจดเกบภาษสรา และภาษเบยร พบวา รายไดจากการจดเกบภาษเบยรคดเปนมลคาทสงกวารายไดจากภาษสรา ซงการปรบภาษ ทงในป 2552 2556 และ 2560 ไมไดท าใหรฐจดเกบภาษไดเพมขนอยางชดเจน

ภาพท 4.7: มลคาการจดเกบภาษสรรพสามตสรา และเบยร รายเดอน ระหวางพ.ศ. 2550 – 2561 ทมา: ขอมลจากกรมสรรพสามต ประมวลผลโดยผวจย เมอพจารณาอตราภาษ โดยใชวธการค านวณอตราภาษแบบ Omura (2014) กลาวคอ ใชมลคาการจดเกบภาษจากขอมลของกรมสรรพสามตคดเปนสดสวนตอปรมาณการผลตจากขอมลของส านกงานเศรษฐกจ (เนองจากกรมสรรพสามตไมมขอมลเกยวกบปรมาณทจดเกบภาษจ าแนกเปนรายเดอน) พบวา อตราภาษเบยรต ากวาภาษสรามาก โดนเฉลยประมาณ 25 บาทตอลตร ขณะท สรามการจดเกบภาษเฉลยประมาณ 250 บาทตอลตร สอดคลองกบการน าเสนอในบทท 2 4.4 ราคากบการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล สวนนจะเปนการพจารณาความสมพนธของราคา และปรมาณการบรโภค เพมเตมจากวตถประสงคของการศกษาเพอชใหเหนถงพฤตกรรมการบรโภคกอนและหลงการปรบภาษ โดยวเคราะหเฉพาะการปรบในป 2556 เนองจากเปนชวงเวลาทมขอมลเพยงพอระดบหนงในการวเคราะหจากขอมลรายไตรมาส ทงน จากหวขอท 4.1 และ 4.2 จะเหนวาชวงทมการปรบภาษ ในป 2556 ท าใหราคามการเปลยนแปลงอยางชดเจนภายหลงการปรบภาษ แตมลคาการบรโภคไมมการเปลยนแปลงชดเจนนกภายหลงจากการปรบอตราภาษ ซงเมอพจารณาความสมพนธอยางงาย (Scatter plot) ของราคาสราจากดชนราคาผบรโภคกบการบรโภคทปรบในรปคาดชนเพอใหสามารถเปรยบเทยบกนไดอยางชดเจน โดยใชปฐานคอ ไตรมาส 1 ป 2553 พบวา ในชวงกอนปรบภาษ และรปแบบการจดเกบในป 2556 เมอราคาเครองดมแอลกอฮอลเพมขนรอยละ 1 (X) สงผลใหการบรโภค (Y) ลดลงรอยละ 1.045 ขณะทภายหลงการปรบรปแบบการจดเกบภาษในป 2556 ราคาสงผลให

-

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

ม.ค.5

0 ม.

ย.50

พ.ย.5

0 เม

.ย.51

ก.ย

.51

ก.พ.52

ก.ค

.52

ธ.ค.52

พ.

ค.53

ต.ค

.53

ม.ค.5

4 ส.ค

.54

ม.ค.5

5 ม.

ย.55

พ.ย.5

5 เม

.ย.56

ก.ย

.56

ก.พ.57

ก.ค

.57

ธ.ค.57

พ.

ค.58

ต.ค

.58

ม.ค.5

9 ส.ค

.59

ม.ค.

60

ม.ย.

60

พ.ย.

60

เม.ย.

61

ก.ย. 6

1

ภาษสราฯ ภาษเบยร

39

การบรโภคเครองดมแอลกอฮอลลดลงมากขนเปนรอยละ 1.38 หรอกลาวไดในขนตนวาการปรบภาษในครงนสงผลใหผบรโภคมการตอบสนองตอราคาสราลดลง หรอกลาวไดวาภายหลงการปรบอตราภาษในป 2556 นนไดท าใหราคาเครองดมแอลกอฮอลเพมขน และสงผลตอการลดการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลลงมากกวาชวงกอนปรบอตราภาษ อยางไรกด เนองจากขอมลทใชในการเปรยบเทยบคอนขางจ ากด (นอยกวา 40 ไตรมาส) ท าใหไมสามารถระบถงระดบนยส าคญทางสถตของการเปลยนผานผลกระทบได

ภาพท 4.8 ความสมพนธของการบรโภคและราคาเครองดมแอลกอฮอลเปรยบเทยบกอนและหลงการปรบภาษ ป 2556 หมายเหต: X = ราคาในรปดชน และ Y = ปรมาณการบรโภคในรปดชน ทมา: จากการค านวณ

ขณะท เมอพจารณาราคาและการบรโภคเบยร พบวา ภายหลงการปรบภาษ การเปลยนแปลงของราคาสงผลใหผบรโภคลดการบรโภคลงเพยงเลกนอย กลาวคอ กอนปรบเมอราคาเบยรเพมขนรอยละ 1 สงผลใหการบรโภคลดลงรอยละ 1.954 แตภายหลงปรบ ท าใหการบรโภคลดลงเพยงรอยละ 1.035 ซงขอคนพบขางตนสาเหตสวนหนงมาจากขอมลกอนปรบภาษทน าเสนอชวงกอนป 2556 นน รวมผลกระทบจากการปรบอตราภาษในป 2552 ดวย ซงในชวงการปรบภาษดงกลาวนน เบยรมการปรบราคาเพมขนมากทสดเมอเทยบกบเครองดมแอลกอฮอลประเภทอน นอกจากนจากขอมลของ สสส. (2015)2 พบวาการปรบภาษยงท าใหมลคาการบรโภคเบยรลดลงมากขน 4,000 ลานบาท

2 https://thaipublica.org/2015/09/sin-taxes-2550-2558/

y = -1.0455x + 205.36

0.00

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

95.00 100.00 105.00 110.00 115.00 120.00

กอนปรบ 2556

y = -1.3807x + 261.75

0.00

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

122.00 124.00 126.00 128.00 130.00 132.00 134.00

หลงปรบ 2556

https://thaipublica.org/2015/09/sin-taxes-2550-2558/

40

ภาพท 4.9: ความสมพนธของการบรโภคและราคาเบยรเปรยบเทยบกอนและหลงการปรบภาษ ป 2556 หมายเหต: X = ราคาในรปดชน และ Y = ปรมาณการบรโภคในรปดชน ดชนราคา และการบรโภคปรบปฐานคอไตรมาส 1 ป 2550 ทมา: จากการค านวณ ส าหรบไวน หลงปรบรปแบบการจดเกบภาษ พบวา ราคาสงผลตอการซอคอนขางมาก โดยกอนปรบภาษ ราคาทเพมขนรอยละ 1 ท าใหการบรโภคลดลงเพยง 0.53 ขณะทภายหลงปรบภาษ ผบรโภคใหความสนใจตอราคาคอนขางมาก โดยราคาทเพมขนท าใหผบรโภคลดการบรโภคลงรอยละ 8.9

ภาพท 4.10: ความสมพนธของการบรโภคและราคาไวนเปรยบเทยบกอนและหลงการปรบภาษ ป 2556 หมายเหต: X = ราคาในรปดชน และ Y = ปรมาณการบรโภคในรปดชน ทมา: จากการค านวณ ส าหรบเครองดมแอลกอฮอลประเภทสรา กอนปรบรปแบบการจดเกบภาษในป 2556 พบ วาความสมพนธของราคา และการบรโภคเปนไปในทศทางเดยวกน กลาวคอ เมอราคาเพมขนรอยละ 1 ท าใหการบรโภคเพมขนรอยละ 1.418 อยางไรกดในภายหลงการปรบภาษ ความสมพนธกลบเปลยนเปนทศทางตรงกนขาม กลาวคอ เมอราคาเพมขนท าใหการบรโภคลดลงรอยละ 3.57 ทงนสาเหตทชวงกอนปรบภาษ

y = -1.9548x + 291.72

0.00

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

140.00

95.00 100.00 105.00 110.00 115.00 120.00


y = -1.0357x + 193.62

0.00

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

120.00 125.00 130.00 135.00


y = -0.5379x + 138.93

0.00

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

98.00 100.00 102.00 104.00 106.00 108.00 110.00


y = -8.95x + 1,072.52

0.00

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

109.50 110.00 110.50 111.00 111.50


41

ความสมพนธของราคาเครองดมแอลกอฮอล และการบรโภคเปนไปในทศทางเดยวกน อาจเปนผลมาจากการปรบภาษในป 2552 กระทบตอราคาสราคอนขางต า เมอเทยบกบราคาเครองดมแอลกอฮอลประเภทอน และอาจท าใหผบรโภคเปลยนรปแบบการบรโภคจากเครองดมแอลกอฮอลประเภทอนไปเปนสรา อธบายไดดวยราคาสมพทธของแอลกอฮอล โดยกอนการปรบภาษป 2556 ราคาของสราถงแมจะเพมขน แตกเพมขนนอยกวาเบยร ท าใหมการบรโภคสราเพมขน อยางไรกด หลงจากการปรบภาษ ราคาทเพมขนของสรานนเพมขนโดยสมพทธมากกวาราคาของเบยร ท าใหการบรโภคสรานนลดลงนน

ภาพท 4.11 ความสมพนธของการบรโภคและราคาสราเปรยบเทยบกอนและหลงการปรบภาษ ป 2556 ทมา: จากการค านวณ ทงนขอมลขางตน จะเหนวาราคาสงผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคอยางชดเจน ซงโดยมากจะท าใหความตองการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลลดลงภายหลงการปรบภาษ 4.5 ผลการศกษาการสงผานผลกระทบของภาษตอราคา และการบรโภคจากแบบจ าลองเศรษฐมต

เนองจากคณะผวจยไมไดรบขอมลจากกรมสรรพสามตมาอยางครบถวน วธการศกษาผานแบบจ าลองจงน าขอมลสถตเทาทมอยตามหนวยงานตางๆ มาท าการวเคราะห กลาวคอ 1) อตราภาษจากการประมาณการณในบทท 2 แบงเปนเบยร และสรา และ 2) ขอมลปรมาณการผลตเบยร และสราจากส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม ซงจ าแนกขอมลเปน เบยร และสรา เชนกน แตอยางไรกตามขอมลปรมาณการผลตเบยร จะจดเกบตงแต 2550 จนถงปจจบน แตการผลตสราจะมการจดเกบตงแต ป 2559 จนถงปจจบน อกทงมขอจ ากดในการจดเกบขอมลคอขอมลการผลตจะจดเกบขอมลเทาทสามารถรวบรวมไดมากกวา 5 โรงงานขนไปเทานน ซงประเดนเรองขอมลถอเปนขอจ ากดทส าคญทสดของการวเคราะห และการศกษาครงน และท าใหขอมลทน ามาวเคราะหในภาพรวม สามารถเรมวเคราะหไดตงแต เดอนมกราคม ป 2550 ขณะทขอมลจ าแนกเปนรายประเภทเครองดมแอลกอฮอล จะสามารถจ าแนกไดเพยง เบยร และสรา ดงนนท าใหการวเคราะหผลกระทบของภาษตอราคาเครองดมแอลกอฮอล ท าไดเพยงในชวงการปรบภาษป 2560 ซงในสวนท 4.1 จะเหนวาการปรบภาษท าใหราคาเพมขนเพยงเลกนอยเทานน อยางไรกดการศกษาผานแบบจ าลองทางเศรษฐมตจะชวยใหสามารถยนยนนยส าคญของผลกระทบจากภาษ ตอการเปลยนแปลงของราคาได โดยผลการศกษาเปนดงน

y = 1.418x - 31.585

0.00

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

140.00

160.00

95.00 100.00 105.00 110.00 115.00 120.00


y = -3.5756x + 585.82

0.00

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

140.00

160.00

180.00

125.00 126.00 127.00 128.00 129.00 130.00 131.00


42

4.5.1 ผลของภาษตอราคา

1) ผลของภาษตอราคาเครองดมแอลกอฮอล แบบจ าลอง panel และ time-series ผลการศกษาจากแบบจ าลองท 1 ซงเปนการวเคราะหผลของอตราภาษสราตอราคาสรา โดยใชขอมลระหวางเดอน ม.ค. 2559 – พ.ค. 2562 ดวยแบบจ าลอง pool least square และ panel fixed-effect พบวาการเพมภาษสงผลใหราคาเพมขน อยางไรกดในแบบจ าลอง pool least square ภาษสงผลตอราคาอยางไมมนยส าคญทางสถต ทงนจากแบบจ าลอง panel fixed-effect พบวา การเพมอตราภาษรอยละ 1 สงผลใหราคาสนคาเพมขนเพยงรอยละ 0.0071 อยางมนยส าคญทางสถต เทานน ซงถอวาภาษสงผลตอราคาเพยงเลกนอย ชวาอตราภาษทเพมขนในป 2560 ไมไดสงผลตอการปรบขนของราคาเครองดมแอลกอฮอลมากนก หรอผผลตแบบรบภาระทางภาษมากกวาการผลกภาระภาษไปยงผบรโภค อยางไรก ตาม ในชวงดงกลาว(การปรบอตราภาษ ป 2560) ซงภาษทเกดจากการเปลยนโครงสรางนนหากผผลตไมมการปรบราคาสงแลว ภาษเพมขนประมาณ 15 ถง 25 เปอรเซนตส าหรบเบยร และ 5 เปอรเซนตส าหรบสราขาว และ 12 เปอรเซนตส าหรบสราส (ค านวณมาจากตารางท 2.8) และยงมการเกบภาษในลกษณะทน าเงนเขากองทนทงกองทนกฬา หรอกองทนสงเสรมสขภาพเปนตน โดยคดเปนอยางละรอยละ 2 ของภาษสรรพสามตทเกบเพม อยางไรกด หากดดชนราคา จะเหนวาราคาเครองดมแอลกอฮอลแทบจะไมเปลยนเลยในชวงน ตารางท 4.1 ผลการศกษาจากแบบจ าลองผลกระทบของอตราภาษ ตอราคา (ดชนราคา)

Pool least square

Panel Fixed-effect OLS

Log(price) Log(price) Log(P_beer) Log(P_whisky) Constant 4.6079***

(0.00092) 4.5785*** (0.0032)

4.611*** (0.0065)

4.613*** (0.0040)

Log(tax) 0.00032 (0.00021)

0.0071* (0.00017)

0.00012 (0.0002)

0.00002 (0.00001)

Dummy (ภาษป 2560) 0.0077*** (0.00046)

0.0072 (0.0028)

0.0052 (0.00018)

0.0003** (0.0001)

observation 82 82 41 41 Number of groups 2 R-square 0.7897 0.2217 0.9809 0.9828 Chi-square 301.83*** F-statistic 212.53*** 616.528*** 686.695*** หมายเหต: ทดสอบ stationary โดยใช Levin–Lin–Chu test : () is robust standard errors : แบบจ าลอง OLS () คอ White’s standard error และทดสอบปญหา serial correlation ดวย LM-test และแกไขโดยวธ Cochrance‐Orcutt estimate : *** ** * หมายถงมนยส าคญทางสถตท 1% 5% และ 10% ตามล าดบ

43

เมอพจารณาตามแบบจ าลองท 2 โดยแยกประเภทเครองดมแอลกอฮอลออกเปน เบยรและสรา ระหวางเดอน เดอน ม.ค. 2559 – พ.ค. 2562 พบวา เมออตราภาษ ท าใหราคาเพมขน อยางไมมนยส าคญทางสถตทงเบยรและสรา

2) ผลของภาษตอราคาเครองดมแอลกอฮอลแบบจ าลอง Interrupted Time

Series

เมอพจารณาผลกระทบของภาษสรรพสามตสราตอการสงผานไปยงราคาสนคา โดยใชแบบจ าลอง Interrupted Time Series (ITS) (สมการท 3) โดย ITS เปนแบบจ าลองทใชศกษาผลกระทบของอนเตอรเวนชนซงในทนคอการเปลยนแปลงภาษตอราคาสนคา ซงผลการวเคราะหดวยแบบจ าลองนจะสามารถระบไดวาการปรบภาษสงผลตอรปแบบก าหนดราคาอยางไร ซงจะตางจากแบบจ าลองในหวขอท 4.5.1 ทเนนอธบายความยดหยนของภาษตอราคาสนคา โดยแบบจ าลอง ITS นจะเปนตวเสรมความเขาใจใหแบบจ าลองในสวนท 4.5.1 ได ทงนแบบจ าลอง ITS จะแบงการเปลยนแปลงภาษเปน 3 ชวง กลาวคอ ชวงทใชวธจดเกบภาษในรปแบบเดมคอในชวงกอนป 2552 ชวงทปรบรปแบบการจดเกบเปน 2 เลอกหนงในป 2556 และชวงลาสดทมการปรบภาษป 2560

2.1) ผลของการปรบอตราภาษในป 2552

การศกษาผลกระทบของปรบอตราภาษป 2552 ใชขอมลดชนราคารายเดอนในหมวดเครองดมแอลกอฮอล ตงแตมกราคม 2550 – ธนวาคม 2555 เพอตดผลกระทบจากการปรบภาษในป 2556 ผลการศกษาพบวา การปรบอตราภาษสรรพสามตสราในป 2552 สงผลใหราคาเครองดมแอลกอฮอลทงในภาพรวม และรายเครองดมเปลยนแปลงอยางมนยส าคญทางสถต โดยในภาพรวมท าใหราคาเครองดมแอลกอฮอลปรบตวเพมขนรอยละ 2.346 โดยราคาเบยรเปลยนแปลงไปหลงปรบอตราภาษมากทสด โดยเพมขนในทนทรอยละ 3.379 (คาพารามเตอรของ dummy) รองลงมาเปนไวน เพมขนรอยละ 1.41 และสราเพมขนรอยละ 0.31 ผลการศกษาสอดคลองกบกราฟราคาขางตน อยางไรกดภายหลงปรบอตราภาษสรรพสามตสราในป 2552 การปรบตวของราคามแนวโนมทเปลยนไปดวย โดยกอนมการปรบอตราภาษราคาเบยร และไวน มแนวโนมเพมขนเฉลยรอยละ 0.183 และ 0.291 ตอเดอน ขณะทราคาสรามแนวโนมปรบตวลดลงรอยละ 0.128 ตอเดอน ขณะทภายหลง เมอมการปรบอตราภาษสราในป 2552 เบยร และไวน มการปรบราคาเพมขนในอตราทลดลง โดยเบยร เพมขนรอยละ 0.108 ตอเดอน และไวน เพมขนรอยละ 0.030 ตอเดอน ขณะทสรามการปรบราคาเพมขนจากเดมทราคามแนวโนมลดลง กลาวคอ หลงปรบภาษ ราคาสรา เพมขนรอยละ 0.144 ตอเดอน

44

ตารางท 4.2 ผลการศกษาจากแบบจ าลอง Interrupted Time Series (ITS) ของการปรบภาษป 2552 ตอ ราคา (ดชนราคา)

Alcohol beer wine liquor

c 75.368*** 72.125*** 91.505*** 83.441***

(0.931) (3.236) (0.919) (4.464)

TIME 0.183*** 0.291*** 0.127*** -0.128

(0.050) (0.097) (0.043) (0.139)

tax dummy 2.346*** 3.379*** 1.411*** 0.310***

(0.539) (0.902) (0.343) (0.092)

time AFTER tax -0.067 -0.183** -0.096* 0.272**

(0.076) (0.088) (0.051) (0.129)

R-squared 0.985 0.984 0.982 0.963 Adjusted R-squared 0.985 0.983 0.981 0.961 ทมา: จากการค านวณ หมายเหต () White’s standard error และทดสอบปญหา serial correlation ดวย LM-test และแกไขโดยวธ Cochrance‐Orcutt estimate *** ** * หมายถงมนยส าคญทางสถตท 1% 5% และ 10% ตามล าดบ

ภาพท 4.12 แนวโนมราคาเครองดมแอลกอฮอลจ าแนกรายประเภทกอนและหลงการปรบภาษ ป 2552 ทมา: จากการค านวณ

60.0

70.0

80.0

90.0

ม.ค. ก.ค. ม.ค. ก.ค. ม.ค. ก.ค. ม.ค. ก.ค. ม.ค. ก.ค. ม.ค. ก.ค.

2550 2551 2552 2553 2554 2555

เครองดมแอลกอฮอล

แนวโนมราคากอนปรบภาษ

แนวโนมราคาหลงปรบภาษ

60.070.080.090.0

100.0


2550 2551 2552 2553 2554 2555

เบยร



85.090.095.0

100.0105.0


2550 2551 2552 2553 2554 2555

ไวน



65.070.075.080.085.090.0


2550 2551 2552 2553 2554 2555

สรา



45


เมอเปรยบเทยบกบการปรบอตราภาษ และรปแบบการจดเกบภาษในป 2556 โดยใชแบบจ าลอง Interrupted Time Series (ITS) เชนเดยวกบผลกระทบในป 2552 โดยใชขอมลรายเดอนระหวางเดอนมกราคมป 2553 ถง เดอนธนวาคมป 2558 พบวา ภายหลงมการปรบภาษสรรพสามตสรา และรปแบบการจดเกบ สงผลใหราคาเพมขนอยางมนยส าคญทางสถตในทกประเภทสรา โดย การปรบภาษท าใหสรามราคาเพมขนมากทสด โดยหลงปรบภาษท าใหราคาสราเพมขนรอยละ 1.669 ราคาไวนเพมขนรอยละ 0.668 และราคาเบยรเพมขนรอยละ 1.579 อยางมนยส าคญทางสถต อยางไรกตาม การปรบภาษจะท าใหแนวโนมราคามการเปลยนแปลงไป โดยท าใหการปรบตวของราคาเบยรเพมขน ขณะทการปรบตวของราคาไวน และสรามแนวโนมทลดลงจากชวงกอนการปรบภาษ อยางไมมนยส าคญทางสถต โดยหลงปรบอตราภาษสรรพสามตสรา และวธการจดเกบในรปแบบน ท าใหราคาไวน และสรามแนวโนมปรบตวเพมขนในอตราทลดลงจากเดม โดยจากเดมราคาไวนมแนวโนมเพมขนรอยละ 0.052 ในแตละเดอน จะลดลงเหลอเพยงรอยละ 0.029 และราคาสรามแนวโนมเพมขนรอยละ 0.472 ทกเดอน แตภายหลงมการปรบอตราภาษสรรพสามตสราราคามแนวโนมเพมขนในอตราทลดลงเหลอรอยละ 0.206 ขณะทเบยรเปนกลมเครองดมเดยวทราคามแนวโนมเพมขนหลงจากปรบภาษ กลาวคอ เดมราคาเพมขนรอยละ 0.182 ตอเดอน แตภายหลงการปรบอตราและวธการเกบภาษ แนวโนมของราคาปรบตวเพมเปนรอยละ 0.252

ตารางท 4.3 ผลการศกษาจากแบบจ าลอง Interrupted Time Series (ITS) ของการปรบภาษป 2556 ตอราคา (ดชนราคา)

alcohol beer wine สรา

c 76.279*** 82.393*** 96.195*** 71.388***

(7.855) (3.694) (0.422) (8.365)

TIME 0.354* 0.182** 0.052*** 0.472***

(0.204) (0.088) (0.011) (0.156)

tax dummy 2.524*** 1.579* 0.668*** 1.669***

(0.159) (0.865) (0.221) (0.469)

time AFTER tax -0.190 0.070 -0.023 -0.266

(0.257) (0.130) (0.016) (0.167)


46



เมอพจารณาการสงผานผลกระทบของการปรบอตราภาษในป 2560 ตอราคาเครองดมแอลกอฮอล จากแบบจ าลอง ITS โดยใชขอมลระหวางป 2557 – 2561 เพอหลกเลยงผลกระทบจากการปรบภาษในป 2556 พบวา การปรบภาษสรรพสามตสงผลใหราคาเครองดมแอลกอฮอลในภาพรวม และสราเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต โดยการปรบอตราภาษท าใหราคาสราเพมขน รอยละ 0.149 สวน ไวน และเบยรกเพมขนเชนกนแตไมมนยส าคญทางสถต อยางไรกดเมอพจารณาการปรบตวภายหลงการปรบอตราภาษ (Trend หลงภาษ) พบวา การปรบตวของราคาไวน เพมขนอยางมนยส าคญทางสถต โดยกอนปรบภาษป 2560 ราคาไวนเพมขนรอยละ 0.010 ตอเดอน และภายหลงปรบภาษยงมแนวโนมเพมขนอกเปนรอยละ 0.079 ตอเดอน ขณะทสรากอนปรบภาษราคามแนวโนมเพมขนรอยละ 0.036 ตอเดอน แตภายหลงปรบภาษราคาสรามแนวโนมลดลงเหลอรอยละ 0.007 ตอเดอน ทงนผลกระทบของการปรบภาษในป 2560 มขอจ ากดทส าคญคอ ชวงเวลาทศกษาโดยแบบจ าลองครอบคลมการเกบรายไดเขากองทนพฒนาการกฬาและกองทนผสงอายดวย ซงอาจท าใหผลการศกษามความคลาดเคลอนได

0.0

50.0

100.0

150.0ม.

ค.

ก.ค.

ม.

ค.

ก.ค.

ม.

ค.

ก.ค.

ม.

ค.

ก.ค.

ม.

ค.

ก.ค.

ม.

ค.

ก.ค.

ม.

ค.

ก.ค.

2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559




0.0

50.0

100.0

150.0

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559

เบยร



94.096.098.0

100.0102.0

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559

ไวน



0.0

50.0

100.0

150.0

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

ม.ค.

ก.

ค.

2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559

สรา



47

ตารางท .4.4 ผลการศกษาจากแบบจ าลอง Interrupted Time Series (ITS) ของการปรบภาษป 2560 ตอราคา (ดชนราคา)

alcohol beer wine Liquor

c 99.573*** 99.689*** 99.808*** 99.332***

(0.431) (0.639) (0.050) (0.162)

TIME 0.023** 0.018 0 010*** 0.036***

(0.012) (0.017) (0.002) (0.005)

tax dummy 0.194* 0.216 0.027 0.149***

(0.106) (0.141) (0.080) (0.046)

time AFTER tax 0.022 0.043* 0.069*** -0.029***

(0.017) (0.024) (0.014) (0.008)



98.099.0

100.0101.0102.0

ม.ค. ม.ย. พ.ย. เม.ย. ก.ย. ก.พ. ก.ค. ธ.ค. พ.ค. ต.ค. ม.ค. ส.ค.

2557 2558 2559 2560 2561




98.099.0

100.0101.0102.0


2557 2558 2559 2560 2561

เบยร



98.099.0

100.0101.0102.0


2557 2558 2559 2560 2561

ไวน



98.099.0

100.0101.0102.0


2557 2558 2559 2560 2561

สรา



48

จากผลการศกษาขางตนสามารถสรปไดวาการปรบภาษ และการเปลยนแปลงอตราภาษสงผลใหราคาเครองดมแอลกอฮอลเปลยนแปลงไป แมจะเปนการปรบอตราภาษเพยงเลกนอยกตาม เชนการปรบภาษในป 2560 อยางไรกด อตราภาษทเพมขนสงผลใหราคามการปรบตวสงขนเพยงเลกนอยโดยในภาพรวม ภาษทเพมขนรอยละ 1 สงผลให ราคาสราเพงขนรอยละ 0.0071 สะทอนวาภาระภาษสวนใหญผผลตเปนผรบภาระ ขณะเดยวกนการปรบภาษยงท าใหรปแบบการปรบตวของราคาภายหลงการประกาศปรบอตราภาษเปลยนแปลงไปอกดวย การปรบภาษในป 2552 และ 2556 ท าใหรปแบบของการเปลยนแปลงของราคามแนวโนมลดลง แตการประกาศปรบภาษในป 2560 ท าใหการปรบตวของราคาเพมขน ซงเปนไปไดวาในชวงป 2552 และ 2560 นนเปนการปรบโครงสรางภาษครงใหญกวา ขณะทในป 2560 เปนการเพมภาษเพยงเลกนอย นอกจากนเมอพจารณาเปรยบเทยบผลกระทบของการปรบภาษในป 2552 2556 และ 2560 พบวา การปรบภาษป 2552 ท าใหราคาเบยรและไวนปรบตวเพมขนมากทสด เมอเทยบกบการปรบภาษปอนๆ ขณะทสรามการปรบราคาขนสงสดจากการปรบภาษในป 2556 ทงนการปรบภาษในป 2560 มผลตอราคาเครองดมแอลกอฮอลเพยงเลกนอยเทานน

4.5.2 ผลของภาษตอปรมาณการบรโภค 1) ผลของภาษตอปรมาณการบรโภค จากแบบจ าลอง panel

อกประเดนหนงทส าคญทตองพจารณาควบคกนไป คอ การเปลยนแปลงอตราภาษ และรปแบบการจดเกบภาษสรรพสามตสงผลตอการบรโภคและหรอไม เพราะถอเปนวตถประสงคอยางหนงของการขนภาษสรรพสามต โดยเมอพจารณาจากแบบจ าลองท 4 เพอตอบวตถประสงคขอ 2 คอ ศกษาผลกระทบของการเปลยนแปลงภาษสรรพสามตสราตอปรมาณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล (ลตร) โดยใชขอมลปรมาณการจ าหนายสรา และเบยรในประเทศจาก ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม โดยขอมลมความละเอยดโดยเปนขอมลรายเดอน ตงแตป 2559 – 2562 ส าหรบตวแปรควบคมในแบบจ าลองท 4 น คอจ านวนนกทองเทยวทเขามาในประเทศไทย ผลการศกษา พบวา จากแบบจ าลอง pool least square การเพมอตราภาษรอยละ 1 สงผลใหปรมาณการจ าหนายเครองดมแอลกอฮอลลดลงรอยละ 0.904 อยางมนยส าคญทางสถต ซงถอวาภาษมสวนชวยใหลดการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลลง อยางไรกดการเปดรบนกทองเทยวตางชาตมากขนกลบจะสงผลใหมการจ าหนายเครองดมแอลกอฮอลเพมขนดวย โดยนกทองเทยวตางชาตทเพมขนรอยละ 1 สงผลใหการจ าหนวยเครองดมแอลกอฮอลเพมขนรอยละ 0.750 นอกจากนภายหลงการปรบภาษยงท าใหการบรโภคลดลงทนทรอยละ 0.1021 อกดวย ขณะทแบบจ าลอง panel fixed-effect ภาษกลบสงผลตอการบรโภคอยางไมมนยส าคญทางสถต แตการประกาศปรบอตราภาษท าใหการบรโภคลดลงรอยละ 0.176 เมอพจารณา ความยดหยนของภาษตอการบรโภคเบยร และ สรา พบวา การเพมขนของภาษสรรพสามตเบยรและสราสงผลใหการบรโภคลดลงอยางไมมนยส าคญทางสถต โดยภาษเบยรเพมขนรอยละ 1 สงผลใหปรมาณการบรโภคเบยรลดลงรอยละ 0.0075 ขณะทการเพมอตราภาษสรารอยละ

49

1 สงผลใหปรมาณการบรโภคสราลดลงรอยละ -0.0018 ซงแมวาผลของการขนภาษตอการบรโภคจะไมมากนก แตเปนเครองยนยนไดวาภาษมสวนชวยใหการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลลดลงดวย ตารางท 4.5 ผลการศกษาจากแบบจ าลองผลกระทบของอตราภาษ ตอราคา (ดชนราคา) โดยใชขอมลจากป 2559 -2562

Pool least square

Panel Fixed-effect OLS

Log(consum) Log(consum) Log(C_beer) Log(C_whisky) Constant 9.169***

(1.1277) 5.322*** (0.4857)

6.2532*** (1.471)

4.745*** (1.646)

Log(tax) -0.9014*** (0.0169)

0.1672 (0.2768)

-0.0075 (0.0170)

0.0018 (0.0023)

Dummy (ภาษป 2560) -0.1021** (0.0408)

-0.1762** (0.0085)

-0.177*** (0.055)

-0.1906** (0.076)

Log(foreigner) 0.7504*** (0.1425)

0.6533* (0.0908)

0.774*** (0.189)

0.641*** (0.220)

Number of observation

82 82 41 41

Number of groups 2 R-square 0.9732 0.7252 0.2848 0.1987 หมายเหต: ทดสอบ stationary โดยใช Levin–Lin–Chu test : () is robust standard errors : แบบจ าลอง OLS () คอ White’s standard error และทดสอบปญหา serial correlation ดวย LM-test และแกไขโดยวธ Cochrance‐Orcutt estimate : *** ** * หมายถงมนยส าคญทางสถตท 1% 5% และ 10% ตามล าดบ

2) ผลของภาษตอการบรโภค จากแบบจ าลอง Interrupted Time Series

เมอพจารณาผลการศกษาภายใตแบบจ าลอง Interrupted Time Series (ITS) โดยใชขอมลมลคาการบรโภคสราในรปแบบของ real term และปรบเปนคาดชนจ าแนกตามประเภทรายไตรมาส ของส านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตระหวางป 2553 – 2561 เพอใหสามารถจ าแนกประเภทของเครองดมแอลกอฮอลไดเปน เบยร ไวน และสรา แตมขอจ ากดคอ ความถของขอมลเปนรายไตรมาส จงสามารถวเคราะหผลกระทบไดเพยงป 2556 เทานน ทงน ผลการศกษาพบวา การปรบภาษสรรพสามตป 2556 ท าใหมลคาการบรโภคเบยรลดลงในทนทรอยละ 3.136 และท าใหแนวโนมการบรโภคหลงจากปรบภาษลดลงจากชวงกอนหนา ซงชใหเหนวาภาษเปนเครองมอทชวยใหการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลลดลงไดในระดบหนง

50

ตารางท 4.6 ผลการศกษาจากแบบจ าลอง Interrupted Time Series (ITS) ของการปรบภาษป 2556 ตอการบรโภค (ในรปดชน)

alcohol beer wine สรา

c 87.050*** 68.046*** 61.092*** 112.483***

(0.285) (0.465) (4.760) (5.328)

TIME 0.074** 0.078 2.294*** 0.743*

(0.033) (0.047) (0.370) (0.366)

tax dummy -0.377 -3.136*** 1.478 -0.959

(0.357) (0.572) (1.920) (1.229)

time AFTER tax -0.279*** -0.471*** -3.003*** -0.560

(0.036) (0.056) (0.443) (0.384)



80.00

85.00

90.00

95.00

Q1Q3Q1Q3Q1Q3Q1Q3Q1Q3Q1Q3Q1Q3Q1Q3Q1Q3

2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561




0.0020.0040.0060.0080.00


2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561

เบยร



0.0050.00

100.00150.00200.00


2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561

ไวน



0.00

50.00

100.00

150.00


2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561

สรา



51

จากผลการศกษาในสวนของผลกระทบของภาษตอการบรโภค พบวา เมออตราภาษเพมขนรอยละ 1 ท าใหผบรโภคลดปรมาณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลลงรอยละ 0.901 ซงหากเปรยบเทยบกบการศกษาของตางประเทศ เชนการศกษาของ Omura(2014) ทศกษาในประเทศญปน พบวา ในกรณของไทยความยดหยนของภาษตอการบรโภคอยระดบหนง อยางไรกดความสมพนธดงกลาวไมชดเจนนก ซงเปนไปไดวาผบรโภคตดสนใจบรโภคเครองดมแอลกอฮอลโดยใชปจจยอน ทงนในท านองเดยวกบราคา การปรบภาษสงผลตอรปแบบการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลเชนกน โดยท าใหผบรโภคลดการบรโภคลงในทกประเภทเครองดม 4.6 การศกษาผลกระทบของการเปลยนระบบการจดเกบภาษจากขอมลการส ารวจ

การศกษาสวนนใชขอมลระดบบคคลโดยใชขอมลส ารวจพฤตกรรมการสบบหรและการดมสรา (สพบส.) โดยส านกงานสถตแหงชาต ป 2554 และป 2557 จากการส ารวจพฤตกรรมการดมสราและสบบหร ซงการส ารวจนส านกงานสถตแหงชาตไดด าเนนการส ารวจพฤตกรรมการสบบหรและการดมสรา เรมตงแตป 2547 และ ครงตอไปในป 2550, 2554, 2557 และ 2560 ซงการศกษานจะใชขอมลจากการส ารวจในป 2554 และป 2557 การส ารวจในป 2554 นนเปนการส ารวจครงท 3 ซงเกบรวบรวมขอมลในระหวางเดอนมนาคม ถง เดอน พฤษภาคม จากประชากรอาย 11 ปขนไป การส ารวจในปนน แผนการสมตวอยางทใชเปนแบบ Stratified Two – Stage Sampling โดยมจงหวดเปนสตราตรม และในแตละจงหวดไดแบงออกเปน 2 สตราตรมไดแกในเขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล โดยการส ารวจมครวเรอนตวอยางจากทงในและนอกเขตเทศบาลทวประเทศทงหมด 66,300 ครวเรอน สวนการส ารวจในป 2557 มการสมเลอกผตอบสมภาษณทมอายตงแต 15 ปขนไป และใชแผนการสมตวอยางแบบ Stratified Three – Stage Sampling โดยมครวเรอนตวอยางจากทงในและนอกเขตเทศบาลทวประเทศทงหมด 25,758 ครวเรอน โดยการส ารวจมการสมตวอยางตามเขตแจงนบ เปนจ านวน 1,515 เขตจากบญชรายชอเขตทงหมด 129,048 เขต และสมแบบเปนระบบโดยใชความนาจะเปนตามขนาด หลงจากนนเลอกครวเรอนขนทสองเปนการสมแบบเปนระบบ ( systematic sampling) สวนการเลอกหนวยตวอยางขนสดทายเปนการเลอกสมาชกครวเรอนทมอาย 15 ปขนไป ทงนจะเหนไดวาการสมตวอยางจากสองครงนนเปนการใชวธการสมตวอยางคนละวธกน โดยทงสองวธเปนการสมตวอยางแบบสมอยางมระบบ แตใชหนวยสตราตรมตางกน ท าใหมขนาดตวอยางสมตางกนออกไป เพอใหผลสถตจากตวอยางสมเปนตวแทนขอมลประชากรไทยไดอยางเหมาะสมและเปรยบเทยบกนไดจากการศกษาทงสองป ผลการศกษาจากแบบจ าลองจะเปนสถตทคดมาโดยใชคาถวงน าหนกประชากร (population weight) เปนหลก นอกจากนสถตในรายงานฉบบนจะรายงานผลส าหรบกลมตวอยางทอาย 15 ปขนไป เพอใหสถตสอดคลองกนระหวางกลมตวอยางจากการส ารวจทงสองครง จากทไดเกรนไปขางตน เพอศกษาวาการเกบภาษสรรพสามตแบบผสมในป 2556 นนสงผลใหการดมของนกดมอยางไร การศกษาในสวนนใชขอมลจลภาค ซงเปนขอมลพฤตกรรมการดมสราระดบบคคล เพอท าการเปรยบเทยบพฤตกรรมการดมระหวางกลมนกดม ซงแบงออกตามประเภทของเครองดมแอลกอฮอลทดมออกเปน 3 กลม ไดแกกลมทบรโภคสราอยางเดยว กลมทบรโภคเบยร และกลมทบรโภคทงสองอยาง และใชเทคนคการเปรยบเทยบแบบผลตางสองชน (Difference in Differences: DID) เพอวดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการดมของนกดมสราในแตละกลม

52

ทงน เหตผลทแบงกลมนกดมออกตามประเภทเครองดมแอลกอฮอลทดมนน เพอทจะเปรยบเทยบวาการเปลยนแปลงของราคาเครองดมแอลกอฮอลเปนอยางไร โดยเฉพาะอยางยง เบยร และสรา ซงเปนเครองดมทมผดมมากทสด จากแบบส ารวจ สพบส. ป 2554 นน ผบรโภคเครองดมแอลกอฮอลนยมดมเบยรมากทสดเปนอนดบหนง (รอยละ 65.8) อนดบสองคอสราส หรอสราแดงราคาถก (รอยละ 42.1) อนดบสามคอสราขาว หรอสรากลนชมชน (รอยละ 39.3) อนดบทสคอสราแดงราคาแพง (รอยละ 12.6) และอนดบหาคอไวนคลเลอร สราผสมน าผลไม และเหลาปน (รอยละ 7.3) (ผดมตอบไดมากกวา 1 ประเภท) ดงนนในการศกษาพฤตกรรมการดมเบองตนจากการเปลยนภาษสรรพสามตนน ผท าวจยจงเลอกทจะเปรยบเทยบผลของการเปลยนภาษสรรพสามตในป 2556 โดยเปรยบเทยบพฤตกรรมการดมระหวางนกดมโดยแบงตามประเภทเครองดม คอ นกดมทดมเบยร และนกดมทดมสรา เนองจากเครองดมสองประเภทนมการเปลยนแปลงภาษทงสองประเภทแตเปลยนตางกนไป หากพจารณาอตราภาษสรรพสามตกอนและหลงกฎกระทรวงป 2556 (ตารางท 2.2) ภาษเบยรตอแอลกอฮอลบรสทธนนเพมขน แตภาษตามมลคาลดลง ส าหรบสรากลนนน ภาษตอลตรของแอลกอฮอลบรสทธลดลง อยางไรกด ปรมาณภาษโดยรวมตอแอลกอฮอลเดมนนเพมขนเพราะเดม เปนระบบสองเลอกหนง คอเกบภาษอยางไดอยางหนง ตามมลคา หรอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ แตหลงจากมการเปลยนแปลงนนการเกบเปนระบบผสม โดยเกบทงภาษตามมลคาและปรมาณ หากพจารณาบนสมมตฐานทวาราคาผผลตนนคงท จะเหนไดวาดวยความทเครองดมแอลกอฮอลแตละประเภทนนเปนสนคาทดแทนกน และผผลตกมความยดหยนในการผลต ราคาผบรโภคขนสดทายกจะไมไดเปลยนไปเทากบภาษโดยทเดยว หากมองจากการเปลยนแปลงของราคาเครองดมแอลกอฮอล (รปท 4.1) จะเหนไดวาเปรยบเทยบกบป 2554 นน ผลของการเปลยน ราคาเบยรเพมขนประมาณรอยละ 13-14 ในขณะทราคาสราเพมขนถงรอยละ 22-25 ทงนราคาทเพมขนตอปรมาตรเครองดมแอลกอฮอลนนราคาสราเพมขนมากกวาเบยร อยางไรกด หากพจารณาจากราคาทเพมขนตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธนน ราคาของเบยรตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธเพมขนในอตราทสงกวาสรา ทงนแนวโนมในการเปลยนของราคาผบรโภคนนมการเปลยนแปลงโดยมสดสวนการเปลยนสงกวาการเปลยนของปรมาณภาษทผวจยไดค านวณไวบนสมมตฐานทวาราคาผผลตไมเปลยน ซงชน าวาการสงผานของภาษนนมขนาดใหญในตลาดไทย นอกจากน ยงไมมการศกษาใดทตอบค าถามนวาผบรโภคนนตอบสนองตอการเปลยนแปลงราคาอยางไร โดยผบรโภคอาจจะตอบสนองตอราคาตอปรมาตรทมากขน หรอผบรโภคอาจจะมความออนไหวตอราคาตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธมากกวากเปนได การศกษาแบบผลตางสองชนนนจะเปรยบเทยบพฤตกรรมการดมทเปลยนไประหวางกลมนกดมเพอศกษาวาการเปลยนราคาเครองดมแอลกอฮอลทเกดขนในชวงนนมผลตอพฤตกรรมการดมอยางไร

4.6.1 สมมตฐานของการศกษาแบบผลตางสองชน เพอทจะพจารณาวาสมมตฐานหลกของแบบจ าลองผลตางสองชนทวาการดมของกล ม

ตวอยางทเปรยบเทยบกนนนนนมแนวโนมทไปในทศทางเดยวกนหรอไม (parallel trend assumption) โดย (1) พจารณาจากทศทางในการดมจากขอมลมหภาค (aggregate data) และ (2) พจารณาเปรยบเทยบจากขอมลจลภาค หากพจารณาแนวโนมการดมสราและเบยรจากขอมลบญชประชาชาต ซงสะทอนปรมาณการดม

53

ในภาพรวม (ภาพท 3.1) จะเหนไดวาในชวงกอนการเปลยนผานภาษในป 2554 นน สรากบเบยรมแนวโนมการเปลยนแปลงทไปในทศทางเดยวกน โดยการเตบโตและความแปรผนตามฤดกาลไปในทศทางเดยวกน อยางไรกด หลงจากมการปรบภาษสรรพสามตในป 2556 การดมสรา และเบยรมแนวโนมตางกน โดยเบยรยงคงความแปรผนตามฤดกาลคอนขางคงเดม แตสรานนมแนวโนมในการดมตางออกไป

แนวโนมการดมของสราและเบยรทใกลเคยงกนกอนทจะมการเปลยนระบบการเกบภาษสรรพสามต

นนสะทอนใหเหนวา สมมตฐานทวานกดมทงสองกลมมแนวโนมพฤตกรรมการดมทไปในทศทางเดยวกนกอนทจะมการเปลยนภาษสรรพสามตในป 2556 นนถอวาสมเหตสมผล นอกจากการตรวจสอบสมมตฐานแนวโนมเสนขนาน (parallel trend assumption) โดยใชขอมลภายนอกแลว (external validity) แลว ยงสามารถดวาสมมตฐานนาเชอถอหรอไมโดยใชขอมลทมอย (internal validity) ทงนหากจะดแนวโนมตองใชขอมลยอนหลงไปกอนป 2554 เพอทจะด เปรยบเทยบแนวโนมพฤตกรรมการดมของนกดมแตละกลม อยางไรกดรายงานฉบบนจะเปรยบเทยบขอมลเพยงแค 2554 โดยถอวาขอสมมตฐานนนสมเหตสมผลจากขอมลมหภาค

ตารางท 4.7 เปรยบเทยบความชกของประเภทนกดมตามประเภทของเครองดมแอลกอฮอล โดย

พบวาความชกของนกดมทดมสราเพมมากขนกวานกดมทดมเบยร ถงแมวาราคาของเบยรจะเพมขนนอยกวาราคาของสรากตาม นอกจากน ปรมาณนกดมทดมไวนเพมมากขน ในขณะทสดสวนนกดมเบยรและสรานอยลง อยางไรกด หากดความชกของการดมสรา เบยร และแอลกอฮอลจะเหนไดวา รอยละประเภทการดมของนกดมจากป 2554 และ 2557 จากขอมล สพบส.นนผดมสรา และเบยรมสดสวนใกลเคยงกน (ตารางท 4.8) แตโดยรวมแลวมสดสวนของผทดมสรา (ดมสราแตไมดมเบยร ดมสราอยางเดยว และ ดมสราและเบยร ) เพมขน ซงเปนผลทนาสนใจเพราะราคาตอปรมาตรของสราเพมขนมากกวาเบยร อยางไรกด ราคาทเพมขนตอปรมาตรแอลกอฮอลบรสทธของเบยรนนมากกวาสรา

ตารางท 4.7 พฤตกรรมการดมเครองดมแอลกอฮอลของประชากรในกลมตวอยาง 2554 2557 Mean SD Mean SD ดมแอลกอฮอลใน 12 เดอนทผานมา 31.53% 0.46 32.29% 0.47 ดมเบยรใน 12 เดอนทผานมา 21.71% 0.41 21.26% 0.41 ดมสราใน 12 เดอนทผานมา 22.90% 0.42 23.52% 0.42 ดมไวนใน 12 เดอนทผานมา 0.74% 0.09 2.81% 0.17 จ านวนตวอยาง (n) 142,235 20,787

* คาเฉลยถวงน าหนกประชากร ทมา: จากการค านวณ

เมอเปรยบเทยบปรมาณการดมของผทดมเบยร และ ดมสราในแบบส ารวจป 2554 และ ป 2557 โดยใชคาถวงน าหนกประชากร พบวาสดสวนของผทดมเบยรจากประชากรทงหมดมประมาณ 21 เปอรเซนต และสดสวนนไมเปลยนอยางมนยส าคญระหวางป 2554 ถง ป 2557 (ในการวดความตางของคาเฉลยผวจยใชสถตคาเฉลยหลงการถวงน าหนกประชากร และใช adjusted Wald test) ขณะเดยวกนสดสวนผทดมสรามประมาณรอยละ 23 ของประชากร และเพมขนเลกนอยในป 2557 เมอน าสดสวนผดมเบยรและสรามาจ าแนกดตามการดมไมดมเครองดมแตละประเภท พบวาผทดมสรา แตไมดมเบยรนนมสดสวนเพมขนอยางม

54

นยส าคญ ผลทางสถตนชวาการเปลยนแปลงภาษสรรพสามตในป 2556 นนไมไดท าใหความชกของการดมเบยรและสราเปลยนไปมากนก โดยเฉพาะอยางยง ปรมาณของผทดมเบยรและสรานนไมมความต างอยางมนยส าคญทางสถตระหวางป 2554 และ ป 2557 อยางไรกด ในภาพยอยมการเปลยนเชงพฤตกรรม คอมผดมสรา และสราอยางเดยวเพมมากขน และหากพจารณาความชกของการดมเครองดมประเภทอน โดยเฉพาะอยางยง ไวน ซงมภาษสมพทธถกลงคอนขางมาก จะเปนไดวามความชกของการดมไวนเพมขนอยางมนยส าคญทางสถตหลงจากมการเปลยนแปลงภาษสรรพสามตป 2556

ตารางท 4.8 รอยละของประชากรในกลมตวอยางทเลอกดมเบยรหรอสรา

Adjusted Wald Test

2554 2557 F p-value ไมดมทงสราและเบยร 68.7% 68.5% 0.19 0.66 ดมเบยร แตไมดมสรา 8.4% 8.0% 2.51 0.11 ดมสรา แตไมดมเบยร 9.6% 10.2% 5.31 0.02 ดมทงเบยรและสรา 13.3% 13.3% 0.01 0.94 ดมเบยร 21.7% 21.3% 1.26 0.26 ดมสรา 22.9% 23.5% 2.36 0.12

คาเฉลยถวงน าหนกประชากร ทมา: ขอมล สพบส. จากการค านวณของผวจย

ตารางท 4.9 ลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมของผทดมแอลกอฮอลในป 2554 และป 2557 2554 2557 Mean SD Mean SD กลมอาย

15-24 10.04%

10.24% 25-44 46.35%

44.20%

45-59 32.84%

32.31% 60+ 10.77%

13.25%

เพศ (ชาย =1) 0.823 0.382 0.793 0.405 สถานะโสด 0.237 0.425 0.203 0.403 สมรสแลว 0.693 0.461 0.725 0.447 จบปรญญาตร 0.087 0.281 0.101 0.302 Region

กรงเทพ 0.078 0.268 0.000 0.000 ภาคกลาง 0.215 0.411 0.272 0.445 ภาคเหนอ 0.232 0.422 0.210 0.407 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 0.395 0.489 0.310 0.462 ภาคใต 0.080 0.271 0.081 0.273 Occupation Status

รายไดรวม 8194.756 28539.890 10486.800 10002.470 รายไดจรง (2002 base year)

นายจาง 0.501 0.500 0.464 0.499 ลกจาง 0.396 0.489 0.420 0.494 จ านวนตวอยาง (n) 39,891

6,484

* คาเฉลยถวงน าหนกประชากร ทมา: การค านวณของผวจยจากขอมล สพบส.

55

4.6.2 สถตพรรณนาของกลมตวอยาง

รายงานสถตนเปนคาเฉลยถวงน าหนกประชากรไทย โดยสถตทน าเสนอนนเปนคาเฉลยประชากรไทยทมอาย 15 ปขนไป ตารางท 4.9 น าเสนอลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมของนกดมไทยในป 2554 และป 2557 และตารางท 4.10 น าเสนอลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมของประชากรไทยทไมดมเครองดมแอลกอฮอลในป 2554 และป 2557 โดยใหค านยามของนกดม ไดแกผทดมเครองดมแอลกอฮอลภายใน 12 เดอนทผานมา

ตารางท 4.10 ลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมของผทไมดมแอลกอฮอลในป 2554 และป 2557 2554 2557 Mean SD Mean SD กลมอาย

15-24 16.81

12.77 25-44 32.03

29.45

45-59 26.9

28.86 60+ 24.27

28.92

เพศ (ชาย =1) 0.331 0.471 0.336 0.472 สถานะโสด 0.276 0.447 0.231 0.421 สมรสแลว 0.596 0.491 0.629 0.483 จบปรญญาตร 0.106 0.308 0.117 0.321 Region

กรงเทพ 0.116 0.321 0.140 0.347 ภาคกลาง 0.253 0.435 0.301 0.459 ภาคเหนอ 0.164 0.371 0.155 0.362 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 0.307 0.461 0.251 0.434 ภาคใต 0.159 0.366 0.153 0.360 Occupation Status

รายไดรวม 6620.303 32422.570 8350.296 10437.960 รายไดจรง (2002 base year)

นายจาง 0.387 0.487 0.366 0.482 ลกจาง 0.265 0.441 0.270 0.444 จ านวนตวอยาง (n) 102,344

14,303


นกดมไทยประมาณรอยละ 80 เปนเพศชาย มากถงรอยละ 70 มสถานะสมรสแลว สวนผทไมดมแอลกอฮอลนนมสดสวนของคนโสดมากกวากลมนกดม และสดสวนของผทสมรสแลวนอยกวากลมนกดม ระดบการศกษาของทงสองกลมไมแตกตางกน โดยมผจบการศกษาปรญญาตรประมาณรอยละ 10 อยางไรกด หากเปรยบเทยบรายไดของสองกลมจะเหนวากลมทเปนนกดมมรายไดเฉลยสงกวากลมไมดม นอกจากน กลมผทดมเครองดมแอลกอฮอลนนเปนกลมทเปนนายจางมากกวากลมทไมดมเครองดมแอลกอฮอลอกดวย ทงน

56

อาจจะเนองมาจากวาเครองดมแอลกอฮอลนนจดอยในกลมสนคาฟมเฟอย ดงนนผทดมจงตองมรายไดทจบจายได (disposable income) มากพอ

ในการศกษาขนตอไปโดยใชแบบจ าลองผลตางสองชน ผวจยจะศกษาผลของการเปลยนภาษตอพฤตกรรมการดมของนกดมทดมสราและเบยรเพอดผลของภาษทเปลยนไปตอพฤตกรรมการดม อาท ความถในการดม การดมหนก และปรมาณในการดม (intensive margin)

4.6.3 แบบจ าลองผลตางสองชน

แบบจ าลองผลตางสองชนทไดกลาวถงไปขางตนนนศกษาวาพฤตกรรมของกลมนกดมเปลยนไปเนองจากกฎกระทรวงป 2556 หรอไม โดยเปรยบเทยบพฤตกรรมระหวางกลมนกดมทดมสรา เบยร ซงการศกษาจะเนนไปทกลมนกดมสรา และเบยรเทานนเพราะเปนเครองดมทมความชกมากทสด โดยมการแบงกลมควบคม และกลมศกษา เปรยบเทยบกนตามประเภทเครองดมทดม เพอความรดกมและครอบคลมในผลการศกษา จะท าการศกษาโดยแบงกลมผดมออกเปนกลมเปรยบเทยบ ดงน

ตารางท 4.11 การแบงกลมนกดมในแบบจ าลองผลตางสองชน

กลมการเปรยบเทยบ คา ความหมาย S1 0 ดมเบยรเทานน 1 ดมสราเทานน หรอ ดมสราและเบยร

S2 0 ดมเบยรเทานน หรอ ดมสราและเบยร 1 ดมสราเทานน

S3 0 ดมเบยรเทานน 1 ดมสราและเบยร 2 ดมสราเทานน

S4 1 ดมเบยรเทานน 2 ดมสราเทานน


4.6.4 สถตพรรณนาของตวแปรตาม

ทงนการน าเสนอสถตพรรณนาในสวนน กลมตวอยาง คอ กลมทระบวาเคยดมเครองดมแอลกอฮอลมากอน โดยมตวแปรทสนใจตดตามในการศกษา อาท ความถในการดม การดมหนก ปรมาณแอลกอฮอลทดม ดงน เมอพจารณาความถของผดมแอลกอฮอลจากกลมตวอยางโดยเบองตน จะเหนไดวาพฤตกรรมจากกลมโดยรวมนนคอนขางคลายกนในป 2554 และ 2557 โดยเฉลยนน ตวอยางในป 2557 มความถในการดมนอยกวาเลกนอยแตไมไดตางอยางมนยส าคญ (ตารางท 4.10) ขน โดยหากมการท า chi-squared test เบองตน (ใช survey mean จากคาถวงน าหนกประชากร) พบวา ความถในการดมระหวางป 2554 และ 2557 มความแตกตางอยางมนยส าคญ (p-value<0.01)

57

สวนปรมาณทดมของเครองดมแตละประเภท หรอ ปรมาณของแอลกอฮอลบรสทธนน พบวาในป 2557 นกดมมการดมทงปรมาณเครองดมแอลกอฮอลเพมขน และปรมาณแอลกอฮอลบรสทธทดมเพมขน โดยทงปรมาณเบยร และสราทบรโภคเพมมาก ในขณะทปรมาณสราสทดมมากขน ปรมาณสราขาวทดมนนนอยลง โดยหากเปรยบเทยบคาเฉลยในการดมระหวางป 2554 และ 2557 โดยใช Adjusted Wald Test และใชคาเฉลยถวงน าหนกในการหาคาเฉลย และ standard errors พบวาปรมาณการดมเครองดมแอลกอฮอลในชวงสองเวลานนแตกตางอยางมนยส าคญทกประเภท ยกเวนสราขาวทไมแตกตางกนอยางมนยส าคญ อยางไรกดแนวโนมในการดมนใชเพอศกษาวาพฤตกรรมของผดมแอลกอฮอลในแตละกลมเปลยนไปหรอไม ผวจยจะใชแบบจ าลองผลตางสองชนในการเปรยบเทยบตอไป โดยรวมตวแปรควบคมอนๆเขาไปดวย

ตารางท 4.12 ความถของการดมส าหรบผทเคยดมเครองดมแอลกอฮอล

ความถในการดมเหลา 2554 2557 ไมไดดมใน 12 เดอนทผานมา 25.12 27.67 ดมทกวน 8.43 8.24 ดม 5-6 ครง ตอ สปดาห 4.8 3.4 ดม 3-4 ครง ตอ สปดาห 7.67 7.63 ดม 1-2 ครง สปดาห 15.41 16.98 ดม 1-3 วนตอเดอน 38.49 36.08 จ านวนตวอยาง (n) 39,667 6385

Ho Diff=0 : Pearson chi2(6) = 7.9e+08 Pr = 0.000

ตารางท 4.13 ปรมาณเครองดมแอลกอฮอลททนกดมบรโภคใน 1 เดอนทผานมา (หนวย ลตร) 2554 2557 Adjusted Wald Test Mean* SD Mean* SD F Pr ปรมาณเครองดมแอลกอฮอลทดมทงหมด ในเดอนทผานมา 6.16 0.13 7.23 0.30 10.74 0.00 ปรมาณเบยรทดมทงหมดในเดอนทผานมา 3.92 0.09 4.51 0.22 6.07 0.01 ปรมาณสราทดมทงหมดในเดอนทผานมา 2.15 0.09 2.48 0.16 3.20 0.07 ปรมาณสราขาวทดมในเดอนทผานมา 1.03 0.06 0.96 0.09 0.38 0.54 ปรมาณสราสทดมในเดอนทผานมา 1.13 0.07 1.52 0.13 6.90 0.01 ปรมาณแอลกอฮอลบรสทธทดมในเดอนทผานมา 1.07 0.04 1.24 0.07 4.92 0.03


58

ตารางท 4.14 รอยละของนกดมทดมหนก

2554 2557 Adjusted Wald Test Mean SD Mean SD F Pr เคยดมหนกในชวง 12 เดอนทผานมา 35.33% 0.48 43.20% 0.50 73.18 0.00 ดมหนกทกสปดาห 6.76% 0.25 13.17% 0.34 122.20 0.00 ดมหนกทกเดอน 11.73% 0.32 23.30% 0.42 249.34 0.00 จ านวนตวอยาง 21,168 6,484

* คาเฉลยถวงน าหนกประชากร ทมา: การค านวณของผวจยจากขอมล สพบส. 4.6.5 ผลการศกษาของแบบจ าลองผลตางสองชน

ผลตางสองชน หรอ Differences in difference (DID) เปนผลตางของการเปลยนแปลงในการดมของนกดมในกลมตาง ๆนน วดวาการเปลยนแปลงภาษสรรพสามตในป 2556 ทเกดขนซงน าไปสการเปลยนแปลงราคาทตางกนออกไปในเครองดมแอลกอฮอลชนดตาง ๆ มผลตอพฤตกรรมการดมอยางไร โดยหากม confounding factor อาท การเปลยนแปลงของนโยบายอน ๆ ทอาจมผลตอการดมของนกดมในแตละกลมในเวลาเดยวกบทมการเปลยนภาษ กอาจจะท าใหเกดการวดคาทมความล าเอยงได ทงนในบทกอนหนาน ผวจยจะท าการประมวลนโยบายอน ๆ เพอศกษาวามนโยบายทเกดในชวงเดยวกนทอาจจะท าใหเกดความล าเอยงหรอไม อยางไรกด การใชแบบจ าลอง DID นนมการใช group fixed effect และ time fixed effect ซงเปนตวแปรหน ทจะเปนตวแทนของพฤตกรรมการดมทเฉพาะเจาะจงตอกลม และป จจยตาง ๆ ทมคณสมบตเฉพาะเจาะจงตามเวลา (time specific) ในแตละชวงอยแลว ดงนนหากมตวแปรอน ๆ อาท นโยบาย หรอ การเปลยนรสนยมทมลกษณะ เฉพาะเจาะจงตามกลมนกดม (group specific) หรอ เฉพาะเจาะจงตามเวลา ตวแปรหน group fixed effect (Si) และ time fixed effect (t) กจะสามารถแทนคาผลเหลานไดในระดบหนงอยแลว และผลตางสองชนหรอ ผลทเกดจากการเปลยนแปลงภาษของเบยรและสราทตางกนไปนน จะมคาเปนคาสมประสทธของตวแปรปฏสมพนธระหวางตวแปรหนของกลมและเวลา (Si X t)

ตารางท 4.15 เรมจากการประมาณคาผลตางสองชนโดยใชกลมเปรยบเทยบทงหมดสแบบ (S1-S4) ตามทไดใหค านยามไปขางตน (ตาราง 4.11) โดยพฤตกรรมการดมแรกทศกษาคอ ความถในการดม ซงตวแปรตามทใชวดคอตวแปรหนวาผดมสรานน ดมสราถมากกวาหนงครงตอสปดาหหรอไม (ตวแปรหนมคาเทากบ 1 ถาดมบอยกวาหนงครงตอสปดาห และ 0 หากไมใช) ผลการศกษาพฤตกรรมการดมเบองตนชวาเมอใชกลมการเปรยบเทยบแบบท 1 (S1) การเปลยนภาษสราท าใหนกดมกลมทดมสราและเบยร หรอสราเทานน มแนวโนมในการดมถขน รอยละ 1.7 - 4.32 (แบบจ าลอง 1) เมอเทยบกบกลมนกดมทดมเบยรเทานน ซงเมอดการเปลยนแปลงภาษเครองดมนน จะเหนไดวาภาษตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธในเบยรมราคาแพงขนเมอเทยบกบภาษตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธในสราทไมเปลยนแปลงมากนก เมอเปลยนกลมการเปรยบเทยบเปนแบบท 2 (S2) ซงเทยบนกดมทดมสราอยางเดยว และเทยบกบกลมทดมทงสราและเบยร หรอ เบยรอยางเดยวเทานน จะเหนไดวานกดมทดมสราเทานนมแนวโนมทจะมความถในการดมลดลง เมอเทยบกบอกกลมหนง (แบบจ าลอง 2) เบองตนผลเหมอนจะขดแยงกบผล

59

การศกษาจากแบบจ าลองท 1 และ 2 อยางไรกดหากมการแบงกลมการดมทละเอยดขน เปนแบบท 3 (S3) โดยแบงนกดมเปน 3 กลม ไดแกกลมทดมเบยรอยางเดยว ดมทงเบยรและสรา และกลมทดมสราอยางเดยว กจะเหนไดชดวากลมทมการดมถมากขนเมอเทยบกบกลมอน ๆ แทจรงแลวเปนกลมนกดมทดมทงสราและเบยรนนเอง (S3=1) โดยนกดมในกลมนมแนวโนมทจะดมถขนมากกวากลมอนรอยละ 3-6 ในขณะทกลมทดมแตสรา (S3=2) ไมไดมแนวโนมทจะดมถมากขนแตอยางไร (แบบจ าลอง 3) แบบจ าลอง ท 4 กยนยนขอสรปขางตนวากลมทดมถมากขนเมอเทยบกบกลมอนนนคอกลมทดมทงเบยรและสราเทานน สวนนกดมทดมสราอยางเดยวหรอเบยรอยางเดยวนนไมไดมแนวโนมของความถในการดมทตางออกไปกอนและหลงการเปลยนภาษสรรพสามตในป 2556 ตารางท 4.15: เปรยบเทยบผลการศกษาแบบจ าลองของผลตางสองชนกบการแบงกลมเปรยบเทยบแบบตางๆ

(1) (2) (3) (4) S_i 0.1715*** 0.1172***

0.2066***

(0.0073) (0.0071

(0.0083)

หลงป 2556 -0.0275*** -0.0065 -0.0275*** -0.0275***

(0.0089) (0.0056) (0.0089) (0.0086)

S_i X หลงป 2556 0.0172* -0.0237**

-0.0027

(0.0104) (0.0099)

(0.0117)

S3=1

0.1460***

(0.0080)

S3=2

0.2066***

(0.0086)

(S3=1)Xหลงป 2556

0.0308***

(0.0114)

(S3=2)Xหลงป 2556

-0.0027

(0.0121)

การแบงกลม S1 S2 S3 S4 Population weight yes yes yes yes Constant 0.3191*** 0.4085*** 0.3191*** 0.3191*** (0.0063) (0.0039) (0.0063) (0.0060) N 45929 45929 45929 27633 *,**,*** บงชนยส าคญทางสถต 10%, 5% และ 1%

เพอทจะตรวจสอบ robustness ของผลการศกษา ในแบบจ าลองเบองตน ผวจยไดประมาณคาแบบจ าลองเพมเตมโดยใสตวแปรควบคมเพมเตม เพอทจะดวาหากควบคมลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมของกลมตวอยางแลว ผลการศกษาจะยงคงเดมหรอไม หากผลการศกษาเปลยนไปกอาจจะเปนไดวาพฤตกรรมการดมทเปลยนไปนนเปนผลมาจากปจจยอน อาท คานยม หรอลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมของกลมนกดมทเปลยนไป อยางไรกดหลงจากประมาณคาแบบจ าลองโดยใสตวแปรควบคมเพมเตม (ตาราง 4.15 และ 4.16) จะเหนไดวาคาประมาณจากแบบจ าลองทมตวแปรควบคมเพมเตมไมไดตางออกไปจากเดมมากนก

60

ตารางท 4.16 ผลการศกษาผลตางสองชนตอความถในการดมของผทดมสรา หรอสราและเบยร เทยบกบกลมทดมเบยรอยางเดยว (กลมเปรยบเทยบ S1) และ ตวแปรตามคอตวแปรหนวาผดมแอลกอฮอลดมบอยกวา

สปดาหละครงหรอไม (1) (2) (3) S1 0.1715*** 0.1251*** 0.1221***

(0.0073) (0.0073) (0.0072)

หลงป 56 -0.0275*** -0.0166* -0.0199**

(0.0089) (0.0088) (0.0087)

S1 X หลงป 56 0.0172* 0.0077 0.0023

(0.0104) (0.0102) (0.0101)

Population weight yes yes yes ตวแปรควบคม

เพศ no yes yes สถานะสมรส no yes yes อาย no no yes การศกษา no no yes พนท no no yes รายได no no yes สถานะการจางงาน no no yes คาคงท 0.3191*** 0.2487*** 0.1373***

(0.0063) (0.0106) (0.0153)

จ านวนตวอยาง 45929 45929 45929

*,**,*** บงบอกความส าคญทางสถตท 10%, 5% และ 1%

ตารางท 4.17 ผลการศกษาผลตางสองชนตอความถในการดมของผทดมสราเทานน เทยบกบกลมทดมเบยร หรอ ดมทงเบยรและสรา (กลมเปรยบเทยบ S2)

(1) (2) (3) S2 0.1172*** 0.0871*** 0.0809***

(0.0071) (0.0070) (0.0069)

หลงป 2556 -0.0065 0.0003 -0.008

(0.0056) (0.0054) (0.0054)

S2 X หลงป 2556 -0.0237** -0.0289*** -0.0253***

(0.0099) (0.0097) (0.0096)

Population weight yes yes yes ตวแปรควบคม

เพศ no yes yes สถานะสมรส no yes yes อาย no yes yes การศกษา no no yes พนท no no yes รายได no no yes สถานะการจางงาน no no yes คาคงท 0.4085*** 0.1836*** 0.1717***

(0.0039) (0.0120) (0.0148)

จ านวนตวอยาง 45929 45929 45929 *,**,*** บงบอกความส าคญทางสถตท 10%, 5% และ 1%

61

ตารางท 4.18 ผลการศกษาผลตางสองชนตอการดมหนกของผทดมสรา หรอสราและเบยร เทยบกบกลมทดมเบยรอยางเดยว (กลมเปรยบเทยบ S1) (กลมเปรยบเทยบ S1)

ตวแปรตาม เคยดมหนก ดมหนกทกสปดาห ดมหนกทกเดอน S1 0.2043*** 0.0415*** 0.0873***

(0.0115) (0.0075) (0.0094)

หลงป 2556 0.0708*** 0.0458*** 0.0976***

(0.0121) (0.0079) (0.0099)

S1 X หลงป 2556 0.0107 0.0260*** 0.0270**

(0.0141) (0.0092) (0.0115)

population weight yes yes yes คาคงท 0.2069*** 0.0379*** 0.0546***

(0.0099) (0.0064) (0.0080)


ตารางท 4.19 ผลการศกษาผลตางสองชนตอการดมหนกของผทดมสราเทานน เทยบกบกลมทดมเบยร หรอ

ดมทงเบยรและสรา (กลมเปรยบเทยบ S2) ตวแปรตน เคยดมหนก ดมหนกทกสปดาห ดมหนกทกเดอน

S2 -0.0493*** 0.0108 0.0058

(0.0112) (0.0072) (0.0090)

หลงป 2556 0.0695*** 0.0580*** 0.1149***

(0.0077) (0.0049) (0.0062)

S2 X หลงป 2556 0.0397*** 0.0237*** 0.0126

(0.0136) (0.0087) (0.0110)

Population weight yes yes yes คาคงท 0.3719*** 0.0649*** 0.1166***

(0.0063) (0.0040) (0.0051)


1) การดมหนก

ตวแปรตามทใชในการศกษาพฤตกรรมการดมหนกไดแก 1) ตวแปรชวานกดมนนเคยดมหนกหรอไมในชวง 12 เดอนทผานมา 2) ตวแปรชวานกดมดมหนกทกสปดาหหรอไม และ 3) ตวแปรชวานกดมนนดมหนกทกเดอนหรอไม โดยในตารางท 4.19 นนใชการเปรยบเทยบกลมการดม S2 คอ เปรยบเทยบนกดมทดมสรา และนกดมทดมเบยรเทานน ผลการศกษาชวาเมอเปรยบเทยบกนแลว นกดมทดมสราหรอ ดมทงสราและเบยรนนมแนวโนมทจะดมหนกกวา ผทดมเบยรเทานนประมาณรอยละ 4 ในชวง 12 เดอนทผานมา (แบบจ าลอง 1) และมแนวโนมทจะดมหนกทกสปดาหมากกวาผทดมเบยรอยางเดยว รอยละ 2 (แบบจ าลอง 2) โดยพฤตกรรมทเปลยนไปนนเปลยนไปอยางมนยส าคญทางสถต ทงนผลการศกษานชวาการทราคาตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธของเบยรนนมราคาแพงขน เมอเทยบกบสราทไมไดเปลยนไปมากนก ท าให

62

นกดมทดมเบยรนนมแนวโนมทจะดมหนกนอยกวาผทดมสรา อยางไรกดผลตอการดมหนกนนคอนขางเลก โดยท าใหแนวโนมลดลงไปเพยงรอยละ 4 เทานน ตารางท 4.20 ผลการศกษาผลตางสองชนตอปรมาณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล (หนวยลตร)

(1) (2) (3) (4) Si 0.9539*** 0.7017*** -4.8009*** -4.9705***

(0.2664) (0.2691) (0.2538) (0.2549)

หลงป 2556 1.0017*** 0.8361*** 1.4142*** 1.1848***

(0.3250) (0.3233) (0.1989) (0.1992)

Si X หลงป 2556 0.0765 0.0645 -0.7738** -0.5961*

(0.3781) (0.3753) (0.3541) (0.3517)

กลมการเปรยบเทยบ S1 S1 S2 S2 ตวแปรควบคม no yes no yes Population Weight yes yes yes yes คาคงท 5.4995*** 5.7775*** 7.6693*** 6.3039***

(0.2278) (0.5689) (0.1405) (0.5445)

จ านวนตวอยาง 45929 45929 45929 45929 *,**,*** บงบอกความส าคญทางสถตท 10%, 5% และ 1%

ทมา: จากการค านวณ ตารางท 4.21 ผลการศกษาผลตางสองชนตอปรมาณการบรโภคแอลกอฮอลบรสทธในเครองดมแอลกอฮอล

(หนวยลตร ตอเดอน) (1) (2) (3) (4) Si 1.1006*** 1.0659*** 0.0792 0.0678

(0.0583) (0.0591) (0.0565) (0.0569)

หลงป 2556 0.0512 0.0314 0.1474*** 0.1362***

(0.0711) (0.0710) (0.0443) (0.0445)

Si X หลงป 2556 0.1580* 0.1664** 0.114 0.1477*

(0.0827) (0.0825) (0.0789) (0.0786)

กลมการเปรยบเทยบ S1 S1 S2 S2 ตวแปรควบคม no yes no yes Population Weight yes yes yes yes คาคงท 0.2764*** 0.1244 1.0569*** 0.4961***

(0.0498) (0.1250) (0.0313) (0.1216)

จ านวนตวอยาง 45929 45929 45929 45929 *,**,*** บงบอกความส าคญทางสถตท 10%, 5% และ 1%

ทมา: จากการค านวณ

63

2) ปรมาณเครองดมแอลกอฮอลทดม

ตารางท 4.20 และ 4.21 น าเสนอผลจากแบบจ าลองเพอดปรมาณการดมเครองดมแอลกอฮอล หรอประมาณปรมาณแอลกอฮอลบรสทธทผดมสราดม ทงนเพราะหนวยการดมของสราและเบยรนนตางกนไป การเปรยบเทยบอาจจะท าใหสบสนได แตผวจยไดน าเสนอผลเพอความสมบรณในตารางท 4.21 ผลการศกษาในสวนนพบวาปรมาตรในการดมสราของผทดมสราเทานนมแนวโนมลดลงเมอเทยบกบกลมทดมทงเบยรและสราหรอเบยรเทานน อยางไรกด กลมทดมทงสราและเบยรหรอสราเทานนไมไดมการเปลยนแปลงการดมอยางมนยส าคญเทยบกบอกกลมหนง สวนตวแปรทอาจจะเปรยบเทยบปรมาณการดมระหวางกลมนกดมไดสมเหตสมผลกวาคอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธทผดมสราบรโภค ทงนในเครองดมประเภทเดยวกนกอาจจะมปรมาณแอลกอฮอลบรสทธตางกนไป ดวยขอจ ากดของขอมล ผวจยท าการประมาณปรมาณแอลกอฮอลบรสทธทงหมดทนกดมแตละกลมบรโภคโดย คดปรมาณแอลกอฮอลบรสทธในเครองดมประเภทเบยร รอยละ 5 สราขาวและส รอยละ 40 ไวน รอยละ 14 สราแช หรอไวนคลเลอร รอยละ 4 และสราพนบาน อน ๆ รอยละ 40 คาประมาณจากแบบจ าลองท 1-2 ในตาราง 4.22 ชวากลมนกดมทดมสราเทานน หรอ เบยรและสรานน ดมแอลกอฮอลบรสทธมากกวาผทดมเบยรอยางเดยว ประมาณ 150 มลลลตรของแอลกอฮอลบรสทธตอเดอน ซงคดเปนเบยร 3 ลตร หรอ สรา 375 มลลลตร สวนแบบจ าลองท 3 และ 4 นนชวา ถงแมปรมาณการดมของผทดมสราเทานนจะสงขนโดยสมพทธ (ตารางท 4.21 แบบจ าลองท 3 หรอ 4) แตปรมาตรของแอลกอฮอลบรสทธทเพมในกลมนถอวานอยลงเทยบกบกลมนกดมทดมเบยรดวย ทงนผลการศกษาสอดคลองกบการเปลยนแปลงของราคาตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธวา ภาษสรรพามตรป 2556 มการขนภาษตอปรมาณแอลกอฮอลบรสทธในเครองดมประเภทเบยร ในอตราทสงกวาการเพมในเครองดมประเภทสรา ตารางท 4.22 สรปผลการศกษา โดยรายงานผลคาสมประสทธ ทเปนคาผลตางสองชน จากแบบจ าลองทใชตวแปรควบคมทงหมด

การแบงกลม S1 S2 ตวแปรตาม Coef SE Coef SE ดมทกสปดาห 0.002 0.010 -0.025 0.010 ดมหนก 0.022 0.014 0.050 0.013 ดมหนกทกสปดาห 0.026 0.009 0.027 0.009 ดมหนกทกเดอน 0.030 0.011 0.020 0.011 ปรมาณการดม (ลตรตอเดอน) 0.065 0.375 -0.596 0.352 ปรมาณการดมแหงแอลกอฮอลบรสทธ (ลตรตอเดอน) 0.166 0.082 0.148 0.079

ทมา: จากการค านวณ

64

จะเหนไดวาการเปลยนแปลงภาษสรรพสามตในป 2556 นนคอนขางซบซอน แตหากมองถงการสงผานของภาษถงราคา จะเหนไดวาจากป 2554 ถงป 2557 นนมการเพมขนของราคาสราประมาณรอยละ 22 ถง 25 ในขณะทราคาเบยรเพมขนประมาณ รอยละ 13 ถง 14 เทานน อยางไรกด หากมองถงการเปลยนแปลงราคาสมพทธตอปรมาตรแหงแอลกอฮอลบรสทธในเครองดมนนจะเหนไดวา ราคาของเบยรเพมสงขนมากกวาราคาของสรา ผลการศกษาเบองตนทเปรยบเทยบปรมาณการดมเบยรและสราของนกดมนนพบวาถงแมราคาเครองดมจากป 2554 ถง ป 2557 นนจะมราคาสงขน โดยเฉลยมปรมาณการดมแอลกอฮอลเพมขนทงเบยร สรา และปรมาณแอลกอฮอลบรสทธ โดยปรมาณการดมสราขาวอยางเดยวทลดลงแตกลดลงอยางไมมนยส าคญ เมอดความถของการดมหนกของนกดม กพบผลทคลายๆกนคอ มผทดมหนกทกสปดาห และทกเดอนเพมขนสงมาก โดยจากเดมมเพยงรอยละ 6.76 ของนกดมทดมหนกทกสปดาห เพมมาเปน รอยละ 13.17 และจากเดมรอยละ 11.73 ทดมหนกทกเดอน กเพมมาเปน รอยละ 23.30 ทดมหนกทกเดอน ทงนสถตเบองตนนเปนเพยงแคการเปรยบเทยบเบองตนเทานนโดยยงไมไดศกษาถงผลของการเพมของราคาเครองดมตอการบรโภค ผลการศกษาผลตางสองชนนนไดออกแบบโดยใชการเปลยนแปลงราคาสมพทธทตางกนไปของเบยรและสรามาเปรยบเทยบการเปลยนแปลงทางพฤตกรรมการดมของนกดมเครองดมประเภทตางๆ โดยมการใชตวแปรควบคม อาทระดบรายได การศกษา เพศ ในการศกษา ทงนพบวาการเปลยนแปลงราคาสมพทธของสราและเบยรนน โดยรวมแลว นกดมทดมเพยงสรา หรอ ดมเพยงเบยรมการดมถนอยกวากลมทดมทงสราและเบยร รอยละ 3 ถง 6 กลมผทดมสราอยางเดยว โดยความถทจะดมสราทกสปดาหนนลดลงรอยละ 2.3-2.8 ทงนเหนไดวากลมทดมสราอยางเดยวอาจจะมภาวะพงพาแอลกอฮอลต ากวากลมทดมทงเบยรและสรา จงมการตอบสนองตอราคาสราทเพมขนมากกวา แตกชใหเหนวากลมนกดมทดมเครองดมทงสองประเภทซงนาจะเปนนกดมประเภททมพฤตกรรมการบรโภคคอนขางเสพยตดกวามการตอบสนองตอราคานอยกวากลมทดมเพยงแคสรา หรอ เบยรเทานน ในสวนของการเปลยนแปลงราคานน พบวานกดมมการตอบสนองตอการดมหนกตามราคาทเปลยนตอปรมาตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ คอ กลมนกดมทดมเบยรเทานนมแนวโนมทจะดมหนกลดลงเมอเทยบกบกลมอนๆ แตอยางไรกถงแมจะลดลงกวาอยางมนยส าคญ แตกลดลงเพยงแครอยละ 2.6 ในการดมหนกทกสปดาห หรอ รอยละ 2.7 ในการดมหนกทกเดอนเทานน ถงแมผลการศกษาผลตางสองชนจะพบการเปลยนแปลงทางพฤตกรรมการดมหนก และความถ และปรมาตรในการดมจากการเปลยนแปลงราคา ขนาดของการเปลยนแปลงนนเลกมาก และเมอดภาพรวมแลว นกดมโดยทวไปมการดมปรมาตรมากขนถงแมราคาเครองดมจะลดลง ผลการศกษาชใหเหนวาหากตองการใชมาตรการควบคม หรอสนบสนนการดมเครองดมแอลกอฮอลใหลดลงนน มาตรการอนๆทไมใชมาตรการทางภาษ อาจจะมประสทธภาพมากกวา

65

บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ 5.1 สรป ส าหรบประเทศไทย ระหวางป 2550 – ปจจบน ประเทศไทยมการปรบภาษทส าคญจ านวน 3 ครง กลาวคอ ป 2552 ตามกฎกระทรวงฯ ฉบบท 4 โดยเปนการเพมอตราภาษและมรปแบบการจดเกบภาษสราแบบสองเลอกหนง ตอมา ป 2556 ตามกฎกระทรวงฯ ฉบบท 5 เปนการปรบอตราภาษ และรปแบบการจดเกบภาษแบบผสม (เลอกมลคาภาษตามปรมาณทสงสดระหวางการค านวณโดยใชอตราภาษตอลตร และอตราภาษตอลตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ กอนน ามารวมกบมลคาภาษทค านวณจากอตราตามมลคา) และ ป 2560 ทเปลยนรปแบบการจดเกบภาษแบบผสมเพยงอยางเดยว นอกจากนประเทศไทยยงมนโยบายอนทอาจสงผลกระทบตอราคา เชน การปรบอตราเงนสงเขากองทน (เงนบ ารงกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ เงนบ ารงกองทนพฒนาการกฬาแหงชาต เงนบ ารงกองทนผสงอาย ) และนโยบายอนๆทสงผลกระทบตอราคาสราทางออม (nonmonetary cost) อาท การควบคมสถานทจ าหนาย การควบคมวนและเวลาทสามารถจ าหนายเครองดมแอลกอฮอล และ การควบคมลกษณะของผซอโดยหามรานคาขายกบผอายต ากวา 20 ป จะเหนไดวาประเทศไทยมการเปลยนภาษ และรปแบบการจดเกบภาษ รวมทงนโยบายทไมเกยวของกบภาษ ซงอาจกระทบตอราคาเครองดมแอลกอฮอลดวย อยางไรกดการศกษาเกยวกบผลกระทบของภาษสรรพสามตตอราคาขายของประเทศไทยยงมอยอยางจ ากด แตกระนนในตางประเทศมการศกษาเกยวกบการสงผานภาษตอราคาสราระดบหนง ซงผลการศกษาทไดจะเปนเครองสะทอนถงภาระทางภาษทจะตกอยกบผบรโภค หรอตกอยกบผผลต โดยการศกษาของ Xu and Chaloupka (2011) ทศกษาในประเทศสหรฐอเมรกา พบวา การสงผานภาษสรรพสามตสราไปยงราคาอยในอตราทสงมาก กลาวคอ ภาษท าใหราคาตลาดเพมขนถง 1.2 – 2.4 เทา ของภาษทเพมขน ซงสะทอนวาภาระทางภาษจะตกอยกบผบรโภคโดยสวนใหญ นอกจากผลกระทบของภาษทสงผานไปยงราคาแลว ภาษยงท าใหพฤตกรรมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลของผบรโภคเปลยนแปลงไปอกดวย เชน การศกษาของ Sornpaisarn et al (2012) พบวาการเกบภาษแบบสองเลอกหนงอาจเปนเครองมอทสามารถชวยลดทงปรมาณการบรโภคแอลกอฮอลในกลมผดมประจ าและลดการปรบเพมของจ านวนประชากรทเรมดมแอลกอฮอลได ดงนนคณะผวจยจงท าการศกษา โดยมวตถประสงคของการศกษาออกเปน 3 สวน คอ 1) ศกษาผลกระทบของการเปลยนแปลงภาษสรรพสามตสรา ตอราคาเครองดมแอลกอฮอลแตละประเภท 2) ศกษาผลกระทบของการเปลยนแปลงภาษสรรพสามตสราตอปรมาณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลแตละประเภท และ 3) ศกษาผลกระทบของการเปลยนระบบการจดเกบภาษแบบสองเลอกหนง มาเปนระบบสองเลอกหนงภายใตการเกบภาษแบบผสม ตามกฏกระทรวง พ.ศ. 2555 และ 2556 ตอพฤตกรรมการดม โดยเฉพาะในกลมนกดมเกา ทงนขอบเขตของการศกษาจะประกอบดวยการเกบภาษป 2552 2556 และ 2560 แตกระนนผลการศกษาจะขนอยกบขอจ ากดของขอมล ซงท าใหในการวเคราะหบางสวนท าไดเพยงศกษาผลกระทบของภาษเพยงบางปเทานน โดยการศกษาครงนมการวเคราะหแบงออกเปน 2 สวน กลาวคอ ในสวนแรกเปนการวเคราะหเปรยบเทยบภาษสรรพสามตทจดเกบในแตละครง โดยใชวธการค านวณตามสมมตฐานทก าหนด โดย

66

อางองจากลกษณะผลตภณฑเบยรและราคาในตลาด และ สวนทสองเปนการศกษาจากแบบจ าลองทางเศรษฐมตในระดบมหภาค และจลภาค ท าให การศกษาครงนสามารถแบงขอมลทใชในการศกษาออกเปน 3 สวน คอ 1. ขอมลในสวนของกฎหมาย หรอกฎระเบยบตางๆ 2. ขอมลมหภาค และ 3.จลภาค กลาวคอ ขอมลมหภาคทน ามาใช ประกอบดวย 1) ขอมลดชนราคาผบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในภาพรวม และจ าแนกรายเครองดมได 3 ประเภทคอ เบยร ไวน และสรา ซงเปนขอมลรายเดอนระหวางป 2550 - 2561จากกระทรวงพาณชย 2) ขอมลมลคาการบรโภคแอลกอฮอลในภาพรวม และจ าแนกรายเครองดมได 3 ประเภทคอ เบยร ไวน และสรา จากส านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ซงเปนขอมลรายไตรมาสระหวาง 2550 - 2561 3) ขอมลมลคาการจดเกบภาษ จากกรมสรรพสามต ซงเปนขอมลรายเดอนระหว างป 2550 – 2561 และจ าแนกไดเปน เบยร และสรา และ 4) ขอมลปรมาณการผลต ของส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม ซงเปนขอมลรายเดอน และใชในการค านวณอตราภาษตอปรมาณ ซงจ าแนกไดเปน เบยร และสรา แตกระนน ขอมลปรมาณสราทบรโภคในประเทศเรมมการจดเกบตงแตป 2559 ท าใหการศกษาในแบบจ าลองทมตวแปรเกยวกบอตราภาษจะเปนการศกษาผลกระทบของการปรบภาษป 2560 เทานน สวนขอมลระดบจลภาค ใชขอมลการส ารวจพฤตกรรมการสงบหรและดมสราของประชากร จากส านกงานสถตแหงชาต ในป 2554 2557 และศกษาผลของการเปลยนแปลงภาษในป 2556 เทานน ผลการศกษาผลกระทบของการเปลยนแปลงภาษสรรพสามตสราตอราคา พบวา การปรบภาษ และและการเปลยนแปลงอตราภาษสงผลใหราคาเครองดมแอลกอฮอลเปลยนแปลงไป อาทการปรบภาษในป 2552 โดยคณะวจยไดทบทวนการเปลยนภาษสรรพสามตตามกฎกระทรวงในปนนและพบวา การปรบภาษในป 2552 นนมการปรบภาษเครองดมประเภทเบยรและไวนเพยงเลกนอยเทานน อยางไรกดในชวงระยะเวลาเดยวกน มการออกมาตรการลดการดมอนๆมากมาย ซงอาจสงผลใหมการขนราคาอยางกาวกระโดดของเครองดมประเภทเบยรและไวนกเปนได ในขณะทราคาของสรานนคอนขาวคงท จากการใชแบบจ าลอง ITS พบวาหลงป 2552 ท าใหราคาของเบยรและไวนเพมขนรอยละ 3.4 ทนทและเพมขนในอตราประมาณรอยละ 1.28 ตอปไปจนถงป 2555 ผลการศกษาชวาราคาของเบยรและไวน เพมขนในอตราทชะลอตวลงจากกอนป 2552 ในสวนของการเปลยนโครงสรางภาษในป 2556 นน ผลการศกษาพบวามการเพมขนทนทของราคา ประมาณรอยละรอยละ 2.5 ของเครองดม และอตราในการเปลยนของราคาตอภาษไมมการเปลยนแปลงอยางมนยส าคญ กอนและหลงการเปลยนโครงสราง ทายสด การปรบโครงสรางภาษสรรพสามตในป 2560 สงผลใหการปรบราคาโดยรวมปรบตวขนเลกนอยเทานน โดยท าใหเกดการปรบราคาทนทเพมขนรอยละ 0.2 จากราคาเดม อยางไรกด ผลการจากปรบโครงสรางนมผลทนาสนใจคอ ท าใหราคาสราเหมอนจะมการชะลอการปรบตวขนหลงจากการปรบภาษ ในขณะทราคาของเบยรและไวนมการเรงตวขน ส าหรบผลการศกษาผลกระทบของการเปลยนแปลงภาษสรรพสามตสราตอปรมาณการบรโภค พบวา ความยดหยนของภาษตอการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลเทากบ 0.901 ในทศทางตรงขาม หรอ เมออตราภาษเพมขนรอยละ 1 ท าใหผบรโภคลดปรมาณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลลงรอยละ 0.901 ซงหากเปรยบเทยบกบการศกษาของตางประเทศ เชนการศกษาของ Omura(2014) ทศกษาในประเทศญปน พบวา ในกรณของไทยความยดหยนของภาษคอนขางสง อยางไรกด ซงเปนไปไดวาผบรโภคตดสนใจบรโภคเครองดม

67

แอลกอฮอลโดยใชปจจยอน ทงนในท านองเดยวกบราคา การปรบภาษสงผลตอรปแบบการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลเชนกน โดยท าใหผบรโภคลดการบรโภคลงในทกประเภทเครองดม ดานการศกษาผลกระทบของการเปลยนระบบการจดเกบภาษแบบสองเลอกหนง มาเปนระบบสองเลอกหนงภายใตการเกบภาษแบบผสม ตามกฏกระทรวง พ.ศ. 2555 และ 2556 ตอพฤตกรรมการดม โดยวธผลตางสองชนซงไดออกแบบโดยใชการเปลยนแปลงราคาสมพทธทตางกนไปของเบยรและสรามาเปรยบเทยบการเปลยนแปลงทางพฤตกรรมการดมของนกดมเครองดมประเภทตางๆ โดยมการใชตวแปรควบคม อาทระดบรายได การศกษา เพศ ในการศกษา พบวา นกดมทดมเพยงสรา หรอ ดมเพยงเบยรมการดมถนอยกวากลมทดมทงสราและเบยร รอยละ 3 ถง 6 กลมผทดมสราอยางเดยว มความถทจะดมสราทกสปดาหนนลดลงรอยละ 2.3-2.8 ทงนเหนไดวากลมทดมสราอยางเดยวอาจจะมภาวะพงพาแอลกอฮอลต ากวากลมทดมทงเบยรและสรา จงมการตอบสนองตอราคาสราทเพมขนมากกวา แตกชใหเหนวากลมนกดมทดมเครองดมทงสองประเภทซงนาจะเปนนกดมประเภททมพฤตกรรมการบรโภคคอนขางเสพยตดกวามการตอบสนองตอราคานอยกวากลมทดมเพยงแคสรา หรอ เบยรเทานน

ในสวนของการเปลยนแปลงราคานน พบวานกดมมการตอบสนองตอการดมหนกตามราคาทเปลยนตอปรมาตรแหงแอลกอฮอลบรสทธ คอ กลมนกดมทดมเบยรเทานนมแนวโนมทจะดมหนกลดลงเมอเทยบกบกลมอนๆ แตอยางไรกถงแมจะลดลงกวาอยางมนยส าคญ แตกลดลงเพยงแครอยละ 2.6 ในการดมหนกทกสปดาห หรอ รอยละ 2.7 ในการดมหนกทกเดอนเทานน ทงน แมวาผลการศกษาผลตา งสองชนจะพบการเปลยนแปลงทางพฤตกรรมการดมหนก และความถ และปรมาตรในการดมจากการเปลยนแปลงราคา ขนาดของการเปลยนแปลงนนเลกมาก และเมอดภาพรวมแลว นกดมโดยทวไปมการดมปรมาตรมากขนถงแมราคาเครองดมจะสงขน ผลการศกษาชใหเหนวาหากตองการใชมาตรการควบคม หรอสนบสนนการดมเครองดมแอลกอฮอลใหลดลงนน มาตรการอนๆทไมใชมาตรการทางภาษ อาจจะมประสทธภาพมากกวา 5.2 ขอเสนอแนะ

มาตรการทางภาษถอเปนมาตรการหนงทผเชยวชาญแนะน าวาอาจจะเปนมาตรการทมประสทธภาพและควรน าใชในการลดพฤตกรรมการดมแอลกอฮอลได อยางไรกดเรองของการสงผานภาษสราคาเครองดม และ ราคาเครองดมสงการบรโภคนนกยงไมชดเจน โดยการศกษานไดมงทจะตอบค าคามหลกสองค าถามน โดยผลของการศกษาสวนแรกนน พบวาอตราการสงผานภาษตอราคานน แมกระทง ในประเทศไทยชวงเวลาใกลๆกน (ภายในชวงป 2552 -2560) นน การสงผานของภาษตอราคาในแตละครงกมผลทแตกตางและหลากหลายกนออกไป โดยผลการศกษาทพบคอ มการสงผานราคาทสงในการปรบภาษป 2552 แตกลบมาการสงผานราคาทต ามาก ในการปรบภาษในรอบป 2560 ทงนการสงผานราคา ขนอยกบปจจยอนๆ อาทนโยบายอนๆทออกมาในขณะเดยวกน ความยดหยนของอปสงคและอปทาน และ ความชดเจนของการเปลยนแปลงภาษ (tax salience) โดยหากมการเปลยนแปลงภาษทคอนขางซบซอนเขาใจยาก อาจท าใหมการตอบสนองทนอยกวากเปนได ดงนนขอเสนอแนะเชงนโยบายไดแก

68

1. ศกษาความยดหยนของอปสงคและอปทานของตลาดในขนาดนนเพอท จะใหเขาใจวาภาระภาษในการเกบภาษแตละรปแบบตกอยกบใคร และมการออกแบบภาษใหตรงกบความตองการใหบรรลวตถประสงคของภาครฐ

2. นอกจากจะมการประกาศเปลยนแปลงภาษแลว การใหขอมลแกทงผผลตและผบรโภค

เกยวกบตวนโยบายและภาษ กอาจจะมผลตอการตอบสนองตอนโยบายอยางมนยส าคญ เพราะการใหขอมลกมผลตอความชดเจนของการเปลยนแปลงภาษ (tax salience) เพอทจะใหนโยบายไดรบการตอบสนองอยางทตองการ ในสวนของการใชภาษเปนเครองมอในการลดปรมาณการดมเครองดมแอลกอฮอลนน พบวาการบรโภคโดยรวม (aggregate consumption) มความยดหยนตอการเปลยนแปลงภาษ (ดวยขอจ ากดของขอมล ผลนพดถงการเปลยนแปลงของภาษในป 2560 เทานน) อยางไรกด เมอดพฤตกรรมการดมทไมพงประสงค อาทการดมหนก หรอ ดมบอยมากเกนไป พบวา การเพมราคาเครองดม (ผลการศกษาดการเพมภาษในป 2556) มผลตอการลดการดมหนกอยางมนยส าคญ แตลดไดเพยงรอยละ 2-3 เทานน ซงผลนคอนขางเลก และชวาการเปลยนแปลงราคาของสนคาทมลกษณะเสพยตดนนไมไดชวยลดพฤตกรรมการใชทไมพงประสงคอยางมประสทธภาพมากนก นอกจากนยงเปนการเพมภาระทางภาษใหกบนกดมทอาจจะดมอยางมความรบผดชอบอกดวย ดงนนเพอทจะลดการดมอยางไมรบผดชอบ การใชนโยบายทางเลอกทไมใชนโยบายทางภาษอยางเดยวนนนาจะมประสทธภาพมากกวา

69

เอกสารอางอง

กระทรวงการคลง. (2560). แถลงขาว http://mof.go.th/home/pr/excise_160960_02.pdf สบคนเมอวนท 17 มนาคม 2562.

กระทรวงพาณชย. (2561). ดชนราคาผบรโภคในกลมสนคาสรา

กฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา ฉบบท 1 พ.ศ. 2546 ราชกจจานเบกษา เลม 120 ตอน 7 ก, 21 มกราคม 2546.

กฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา ฉบบท 2 พ.ศ. 2548 ราชกจจานเบกษา เลม 122 ตอน 78 ก, 6 กนยายน 2548.

กฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา ฉบบท 3 พ.ศ. 2550 ราชกจจานเบกษา เลม 124 ตอน 48 ก, 28 สงหาคม 2550.

กฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา ฉบบท 4 พ.ศ. 2552 ราชกจจานเบกษา เลม 126 ตอน 27 ก, 6 พฤษภาคม 2552.

กฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา ฉบบท 5 พ.ศ. 2555 ราชกจจานเบกษา เลม 129 ตอน 80 ก, 21 สงหาคม 2555.

กฎกระทรวงก าหนดชนดของสราและอตราภาษสรา พ.ศ. 2556 ราชกจจานเบกษา เลม 130 ตอน 76 ก, 3 กมภาพนธ 2556.

กฎกระทรวงก าหนดพกดอตราภาษสรรพสามต (ฉบบท 2) พ.ศ. 2560 ราชกจจานเบกษา เลม 134 ตอน 95 ก, 16 กนยายน 2560.

ณฏฐณชา เลอฟลแบรต. (2557). บทท 3 ทศวรรษศนยวจยปญหาสรา: สถานะความรเพอการควบคมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล เรยบเรยงโดย นพพล วทยวรพงศ. ศนยวจยปญหาสรา.

พระราชก าหนดแกไขเพมเตมพระราชบญญตสรา พ.ศ. 2493 (ฉบบท 7) พ.ศ. 2556 ราชกจจานเบกษา เลม 130 ตอน 76 ก, 3 กนยายน 2556.

พระราชก าหนดแกไขเพมเตมพระราชบญญตสรา พ.ศ. 2493 (ฉบบท 4) พ.ศ. 2523 ราชกจจานเบกษา เลม 97 ตอน 78 ก ฉบบพเศษ, 21 พฤษภาคม 2523.

พระราชบญญตภาษสรรพสามต พ.ศ. 2560 ราชกจจานเบกษา เลม 134 ตอน 32 ก, 20 มนาคม 2560.

Cook, W. K., Bond, J., & Greenfield, T. K. (2014). Are alcohol policies associated with alcohol consumption in low- and middle-income countries?. Addiction. 109(7), 1081–1090.

Kenkel, D. (2005). Are Alcohol Tax Hikes Fully Passed Through to Prices? Evidence from Alaska. American Economic Review. 95. 273-277.

http://mof.go.th/home/pr/excise_160960_02.pdf

70

Omura, M. (2014).The Effects of Tax Policy on Alcoholic Beverage Trends and Alcohol Demand in Japan, No 170487, 88th Annual Conference, April 9-11, 2014, AgroParisTech, Paris, France, Agricultural Economics Society.

Penfold, R. B. and Zhang, F. (2013). Use of Interrupted Time Series Analysis in Evaluating Health Care Quality Improvements. Academic Pediatrics. 13. S38–S44.

Sornpaisarn, B., Shield, K., & Rehm, J. (2012). Alcohol taxation policy in Thailand: Implications for other low- to middle-income countries. Addiction. 107. 1372-84.

Sornpaisarn et al (2015a). Can pricing deter adolescents and young adults from starting to drink: An analysis of the effect of alcohol taxation on drinking initiation among Thai adolescents and young adults. Journal of Epidemiology and Global Health 5. S45 - S57.

Sornpaisarn et al (2015b). Assessing Patterns of Alcohol Taxes Produced by Various Types of Excise Tax Methods - A Simulation Study. Alcohol and Alcoholism volume 50, issue 6. P639 - 646.

Sornpaisarn et al (2015c). The association between taxation increases and changes in alcohol consumption and traffic fatalities in Thailand. Journal of Public Health, Volume 38, Issue 4, December 2016. Pages e480–e488.

Xu, X. and Chaloupka F.J. (2011). The effects of prices on alcohol use and its consequences. Alcohol Resserach and Health. 34(2). 236-45.

Young, D. J. and Bielinska-Kwapisz, A. (2002). Alcohol Consumption, Beverage Prices and Measurement Error. Journal of Studies on Alcohol. 64(2):235-8.

Witvorapong, N. and Vanichanan, P. (2016) Own and Cross Price Elasticities of Demand for Alcoholic Beverages in Thailand. Conference paper for the 10th National Conference for Economists 2016, Thailand.

https://econpapers.repec.org/RePEc:ags:aesc14:170487

https://econpapers.repec.org/RePEc:ags:aesc14:170487

Documents

รายงานฉบับสมบูรณ์ เรื่อง “การศึกษาผลกระทบของภาษีสรรพสามิต ...cas.or.th