Хо-Ши-Мин-ий нэрэмжит Улсын тэргүүний 14-р

сургууль Байгалийн ухааны багш

М.Энхболд

Сэдэв: Багшийн хөгжилд

тулгамдаж буй асуудал

Зорилго

Багшийн хөгжил нь боловсролын салбарын болон сургуулийн өөрчлөлт шинэчлэлийн үндэс юм. Өөрөөр хэлбэл багшийг хөгжүүлэхгүйгээр бид боловсролын шинэчлэлийн тухай ярихын ч хэрэггүй. Иймээс багшийн хөгжлийн чиг хандлагыг тодорхойлж, багш хөгжихөд тулгамдаж буй асуудлыг илрүүлэн дүгнэх зэргийг аль болох товч тодорхой тусган та бүхний санаа бодол анхаарлыг тухайн асуудалд төвлөрүүлэх зорилт тавьсан юм.

1.Багш, түүний хөгжлийн талаарх үзэл баримтлал

Багшийн хөгжлийн үзэл

баримтлал

Шинжээчийн

Экологийн

Техникийн

Техникийн үзэл баримтлалын үндсэн зарчим нь багшийг хичээлийн хөтөлбөрийг мэргэжлийн талаас нь бүрэн ухаарсан сургах эв дүйтэй болгон хөгжүүлэх явдал юм.

Шинжээчийн үзэл баримтлалд багш өөрийгөө хөгжүүлж сурган хүмүүжүүлэх мэдлэгээ хэрэглэн амьдралд тохируулан түгээмэл асуудлыг өөрийн аргаар шийдэхийг хэлнэ.

Экологийн үзэл баримтлалд багш бүр ажил амьдралынхаа явцад өсөж бойждог өвөрмөц хүн төдийгүй, сургах, хүмүүжүүлэх ухааны итгэл үнэмшлийн болон туршлагын өвөрмөц тогтолцоог илэрхийлэгч юм.

Экологийн үзэл баримтлалын хувьд авч үзэхэд багшийг боловсролын салбарын судлаач, сэтгэлзүйч, нийгмийн ажилтан, менежер, технологич зэрэг олон чиглэлээр сурах арга барил эзэмшин бүтээлч, шинийг санаачлагч байнга сурч хөгжиж байдаг бие хүн юм гэж тодорхойлсон байдаг.

Өөрөөр хэлбэл багшийн хөгжил нь аяндаа явагдах үйл явц биш бөгөөд сургуулийн өдөр тутмын амьдралын тасралтгүй тусгалын ээлж дараалан сурах үйл явцын үр дүн юм.

Багшийн хөгжил нь боловсролын салбарын болон сургуулийн өөрчлөлт түүний үр дүн болсон шинэчлэлийг араасаа дагуулж байдаг.

Үүнийг бихеворизм ба конструктивизмын онолын үүднээс авч үзвэл

бихеворизм

Багшийг хөгжүүлнэ, сургана

Сургах арга барил

Багшийн хөгжил нь тасралтгүй үйл явц

Багш бэлтгэх

Мэргэжил дээшлүүлэх

Багшийн хөгжил

Багшийн тасралтгүй хөгжлийн үр дүнд

Соёлын зүйлс

Шинэ хандлаг

а

Шинэ мэдлэг

Боловсролын салбарт

Тоо

ны

өө

рч

лө

лт

Чан

ары

н ө

өр

чл

өл

т

Сэтгэл судлаач А.Адлерийн “Хүн бол мөн чанарын хувьд хасахаас нэмэх рүү, төгс бусаас төгс рүү дэгжин дээшлэх гэсэн аугаа их хэрэгцээг илтгэж байдаг” гэжээ.

Үүнээс үүдэхэд багшийн хөгжил нь бие, сэтгэхүйн болоод мэдлэг, чадварын хувьд бүтээлч үйлээр тасралтгүй явагдах ахиц дэвшил байх ёстой.

2.Багшийн хөгжилд нөлөөлөх хүчин зүйлс

ТУЛГАМДСАН АСУУДАЛ

СУРАХ ТААТАЙ БОЛОМЖ

СУРАХ ХҮСЭЛ ТЭМҮҮЛЭЛ

БАГШИЙН ХӨГЖИЛ

Сурах хүсэл тэмүүлэл гэдэг нь багш байнга мэдэрч үргэлж сонирхолыг нь татаж байдаг хөгжихийн хэрээр тансаг амьдарч ажиллах нөхцөл бүрддэг байх сэтгэл санааны болон материаллаг урамшуулал, цалин хөлс, шагнал, дэмжлэг, хөнгөлөлт үзүүлэх нээлттэй ил тод тогтолцоо түүний үйл ажиллагааг хэлнэ.

Сурах таатай боломж гэдэг нь багш хөгжих бололцоо, нөөцийн чадавх болон багшийн тасралтгүй хөгжлийг дэмжих, шахаж шаардах, боловсролын тогтолцоо, бүтэц хэв хэмжээний хувьд хэрхэн уян хатан нээлттэй бүрэлдэн тогтсон зэргээс хамаарна.

Судалгааны

хэсэг

3.Багшийн хөгжлийн тулгамдсан асуудалд хийсэн анализ

Багш нарыг хөгжүүлэх асуудал нь манай боловсролын салбарын хөгжлийн үе шат бүрт зохих хэмжээгээр шийдвэрлэгдэж ирсэн уламжлалт бөгөөд зайлшгүй шийдвэрлэх үндсэн асуудлын нэг юм.

Гэтэл өнөөдөр багш хөгжихөд тулгамдаж байгаа олон асуудал байгаа нь судалгаанаас харагдаж байна. Судалгааг нийслэлийн БЗД-ийн сургуулийн нийт 120 гаруй багш нараас авч үзэхэд:

1.Багш нарыг хөгжүүлэх өнөөгийн боловсролын тогтолцоо таны сэтгэлд хэр нийцдэг вэ?

график-1

Series1

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

0%

50.80%49%

Сайн Дунд Хангалтгүй

2. Та хаана илүү хөгжих боломжтой вэ?

график-2

Багш хөгжлийн

өрөө

Мэргэжлийн кабенит

Анги, танхим Мэдээлэл зүйн танхим

0.00%

5.00%

10.00%

15.00%

20.00%

25.00%

12.50%

22.50%

8.30%

17.50%

А.Сургууль дээр 73 багш

НБСШУ-н

ы газа

р

БСШУЯ

Багш

бэл

тгэд

эг с

ургу

уль

МБСШ

УҮЭ-и

йн х

олбо

о0.00%2.00%4.00%6.00%8.00%

10.00%12.00%14.00%

13.30%

9.10%11.60%

5.00%

Б.Сургуулиас гадуур 47 багш

3.Багш хөгжихөд хөндлөнгийн ямар нэгэн дэмжлэг туслалцаа байдаг уу?

Харилцагч байгуллагаасаа

Бие даан

Багш нараасаа

Сургуулийн захиргаанаас

0.00% 20.00% 40.00%

16.60%

36.60%

25.80%

20.80%

график-3

4.Багш хөгжихөд юу саад болж байна вэ?

Тулгамдсан асуудал Сонгогдсон

Хувь

1. Цалин хөлс бага 110 91,6%

2. Бичиг баримтны ажил их 109 90,8%

3. Сургуулийн техник, хэрэгсэл хүрэлцээ муу 106 88,3%

4. Шавтайгаа хамт өөрөө хөгжихөд анги танхим хүрэлцэхгүй

103 85,8%

5. Кредиттэй, кредитгүй сургалтын зарим нь чанар муу

102 85%

6. Сургуулиас үзүүлж буй дэмжлэг муу 97 80,8%

5.Дээрх багш хөгжихөд тулгамдаж байгаа асуудлыг шийдвэрлэхэд юу хийх ёстой гэж үзэж байна вэ?

1. Цалин хөлсийг нэмэгдүүлэх2. Бичиг баримтны ачааллыг багасгах3. Багш нарын өрөө болон анги танхимын хүрэлцээг

нэмэгдүүлэх4. Сургуулийг техник хэрэгслээр хангах5. Сургуулийн захиргаанаас хөгжих боломжоор нь

дэмжих6. Сургалтуудын чанарыг сайжруулж төлбөрийг нь

багасгах7. Орчин үеийн техник хэрэгслээр тоноглогдсон багш

хөгжлийн өрөөтэй болгох8. Ажиллах нөхцлийг сайжруулах 9. Төрөөс анхаарал тавих

Дүгнэлт 21-р зуун бол хөгжил, цэцэглэлтийн зуун. Энэ зуунд боловсролын

бүтээмжийг дээшлүүлж багшийн хөгжил рүү хандсан бодлогыг түлхүү хэрэгжүүлэх ёстой. Өөрийн ажилласан жилийн туршлага, багш нарын яриа болон судалгааны асуулгын үр дүнгээс харахад өнөөгийн багш хөгжүүлэх, мэргэжил дээжлүүлэх сургалтуудын чанар муудаж багш руу биш санхүү рүү чиглэсэн аястай явагдаж байна. Үүнээс үүдэн багш нар сургууль дээрээ бусдаас туслалцаагүй өөрөө өөрийгөө хөгжүүлэх чиглэл илүү давамгайлж байна.

Аливаа техник эвдэрсэн үед эвдрэлийг нь засварлахаас нааш ажилдаггүй. Үүнтэй адил судалгааны үр дүнгээс харагдаж байгаа багшийн хөгжилд сөргөөр нөлөөлж буй

1. Цалин хөлсний хэмжээ бага 2. Бичиг баримтны ачаалал их 3. Сургуулийн техник, хэрэгсэл хүрэлцээгүй 4. Анги танхим хүрэлцэхгүй 5. Мэргэжил дээшлүүлэх сургалтын зарим нь чанар муу 6. Сургуулиас үзүүлж буй дэмжлэг бага зэрэг асуудлуудыг

шийдвэрлэхгүйгээр багш хөгжихгүй. Эдгээрийг дагаад багшийн нийгмийн асуудалч хүндэрч байна. “Үнэ дагаж чанар гэдэг шиг” дээрх асуудлуудыг аль болох багш хөгжих боломжит талаас харж шийдвэрлэвэл хөгжил дэвшилд хүрэх жигүүр хажууд минь байна. Цаашид багш хөгжихөд тулгамдаж байгаа асуудлыг мөн чанар талаас анхаарч тууштай шийдвэрлэх нь зүйтэй.

Нийгэм

хөгжинө

Багш хөгжинө

Тулгамдаж байгаа асуудлуудыг

шийдвэрлэснээр

Боловсрол

шинэчлэгдэнэ

Улс орон хөгжинө

Дэлхийн жишигт хүрнэ

Нийгэм

хөгжинө

Тулгамдаж байгаа асуудлуудыг

шийдвэрлэснээр

Улс орон хөгжинө

Дэлхийн жишигт хүрнэ

Эцэст нь хэлэхэд “Төв Азийн цээжинд оршсон Монгол улсын хөгжлийн түлхүүр” багш та бид

нарын гарт байдаг” шүү.

Анхаарал тавьсанд баярлалаа

Aшигласан ном: 1.Чанартай боловсрол/Хөгжлийн баталгаа

/Илтгэлүүдийн эмхтгэл /УБ 2001 он/

2.Бодрол сэтгүүл /Цаг үе мэдээлэл арга зүйн сэтгүүл/УБ 2007 он/

3.Ч.Лхагважав.Сургалтын технологийн шинэчлэл:Үндэслэл,чиг хандлага,/Улаанбаатар 1999 он/