ระบาดวทยาในงานอาชวอนามยOccupational Epidemiology

Occupational and Environmental Epidemiologyผศ.ดร.ฉนทนา จนทวงศ

ความหมาย

เปนศกษาผลของสมผสสงคกคามทางสขภาพจากสถานทท างาน ทมตอปรมาณการเกดโรคและการกระจายของโรค การบาดเจบ คนหาสาเหตหรอปจจยทมอทธตอการเกดโรค การบาดเจบ ความพการ และการตายในผประกอบอาชพ

วทยาการระบาดเปนเครองมอ หรอ วธการทใชในการศกษาวจย

เนอหา ความหมาย ขอบเขตเนอหาวชาวทยาการระบาดในงานอาชวอนามย

ปจจยสามทางวทยาการระบาด การวดขนาดการเกดโรค วธการศกษาทางระบาดวทยา การเฝาระวงและการสอบสวนโรค

2

ท าไมพยาบาลอาชวอนามยตองเรยนรระบาดวทยาในงานอาชวอนามย

• พยาบาลอาชวอนามยน าระบาดวทยาไปใชในการท างานใดบาง

กจกรรมบรการอาชวอนามยในสถานประกอบการ

1. คนหาและประเมนความเสยงจากสงคกคามตอสขภาพในสถานประกอบการ

2. การเฝาระวงดานสภาพการท างานและสงแวดลอมในสถานประกอบการ

3. แจงผลการเฝาระวงสงแวดลอม

4. การประเมนความเสยงตอสขภาพ

5. การเฝาระวงสขภาพของพนกงาน

6. แนะน ามาตรการปองกนและควบคมสงคกคามทางสขภาพ

กจกรรมบรการอาชวอนามยในสถานประกอบการ (ตอ)

7. จดเตรยมการในการปฐมพยาบาลและรกษาพยาบาลในกรณฉกเฉน

8. การจดบรการสขภาพ

9. ปรบปรงสภาพการท างานใหเหมาะสมและสอดคลองกบผท างาน

10. ใหความรและฝกอบรมทางดานอาชวสขศกษา

11. รวบรวม จดเกบ และวเคราะหขอมลทางดานอาชวอนามยรวมทงเผยแพรใหแกผทเกยวของ

ค าถามชวนคด

• พยาบาลอาชวอนามย ท ากจกรรมใดบาง ในกจกรรมบรการอาชวอนามยในสถานประกอบการ

• ตองใชความร วธการของระบาดวทยา ประเดนใดบาง

วตถประสงคของระบาดวทยาในงานอาชวอนามย

• ศกษาใหทราบผลเสยทมผลตอสขภาพของสงคกคามทางสขภาพทไดรบในขณะท างาน รวมทงวธการปองกนแกไขและรกษาทเหมาะสม

• ไดขอมลเพอคาดประมาณความเสยงทจะมตอคนงานอนๆและทอาจมตอประชาชนทวไปทสมผสสงคกคามทางสขภาพในขนาดต าๆ

• การรสาเหตของโรคจากการท างานจะท าใหไดขอมลทส าคญและจ าเปนในการก าหนดคามาตรฐานในการท างาน (Occupational exposure standard)

• อาจชวยใหทราบกลไกการเกดพษ

• ชวยใหไดขอมลความสมพนธระหวางขนาดและผล (Dose-responserelationship)

ใชวธการทางระบาดวทยาเพอตองการตอบค าถาม1. มปญหาสขภาพอะไรกบพนกงาน (What)

2. ปญหาเกดขนทไหน (Where)

3. เกดเมอไร (When)

4. เกดกบใคร (Who)

5. ท าไมจงเกดปญหาน (Why)

6. จะแกปญหาอยางไร (How)

ค าถามขอท 1-4 สามารถตอบไดดวยวธการทางระบาดวทยาเชงพรรณนา

ค าถามขอท 5-6 สามารถตอบไดดวยวธการทางระบาดวทยาเชงวเคราะห

หรอการท าวจยแบบสาเหตและผล

รปแบบการศกษาทางวทยาการระบาด

1. วทยาการะบาดเชงพรรณนา

2. วทยาการะบาดเชงวเคราะห

2.1 Case- control study

2.2 Cohort study

2.3 Experimental study

วธการหรอรปแบบการศกษาทางวทยาการระบาด

Descriptive Epidemiology

วทยาการระบาดเชงพรรณนา

• เปนการศกษาถงรปแบบ ขนาด การกระจายของโรคภยไขเจบปญหา หรอเหตการณตางๆทเกยวของกบสขภาพอนามยในกลมประชากรโดยการอธบายในลกษณะของบคคล(เกดกบใคร) สถานท(ทไหน) เวลา(เมอไร) รวมทงอธบายในดาน Host Agent Environment

• เปนวธอธบายปญหาสาธารณสข หรอ โรคภยไขเจบ ทจะน าไปสแนวทางการปองกนและควบคมโรคอยางมประสทธภาพ

• เปนการอธบายการเกดโรคในประชากรวา เกดโรคอะไรขน เกดกบใคร ทไหน เมอไร มากนอยเพยงใด

วทยาการระบาดเชงพรรณนา

๏ วตถประสงค

1. รขอบเขต สภาพของปญหาสาธารณสข ในอดต ปจจบน แนวโนมในอนาคต

2. แสดงรปแบบการเกดโรค

3. รประชากรกลมเสยงตอการเกดปญหา

4. รขอมลเบองตนเกยวกบปจจยเสยงเพอการสราง สมมตฐานเกยวกบปจจยสาเหตของโรค

ประเภทการศกษาวทยาการระบาดเชงพรรณนา

1. Cross-sectional Studies หรอ Prevalence studies

2. Correlational studies หรอ Ecological studies

3. Case report and case series studies

• ขอด

• ขอจ ากด

การศกษาทางระบาดวทยาเชงพรรณนา• การเฝาระวงโรค• การส ารวจ• การคดกรองโรคแหลงขอมล• บตรตรวจโรคของคนงานในโรงงาน• บตรตรวจโรคจากโรงพยาบาล• การส ารวจส ามะโนประชากร บนทกสถตชพตางๆ• ตวเลขการบรโภค ปจจยตางๆทมาจากการรวบรวมระดบชาต

ตวอยางการกระจายของการบาดเจบรายงานการเฝาระวงการบาดเจบจากการท างานในอาชพ

ประเทศไทย พ.ศ. 2540

• จ านวนผบาดเจบจากการท างานในอาชพ 10 โรงพยาบาล 10,440 ราย(ตาย 124 ราย)

• จ านวนการบาดเจบแตละโรงพยาบาล 653 – 1,692 ราย คดเปนรอยละ4 – 12 ของการบาดเจบทงหมด

• ผบาดเจบจากการท างานในอาชพเปนเพศชายมากกวาเพศหญง 4-6 เทา• กวาครงอยในชวงอาย 15- 39 ป คดเปนรอยละ 67 – 82 ของผบาดเจบ

จากการท างานในอาชพทงหมดในแตละโรงพยาบาล• อาชพทมการบาดเจบมากทสด คอ ผใชแรงงาน อาชพรองลงมาคอ ท านา

ท าไร ท าสวน คดเปนรอยละ 9 – 13

ตวอยางการกระจายของการบาดเจบ(ตอ)

สถานท

• สถานทเกดเหตการณบาดเจบในการท างานมากทสด คอ สถานทกอสราง/โรงงาน

เวลา• ชวงเวลาทเกดการบาดเจบมากกวาชวงอน คอ ตงแต 9.00 – 17.00 น ซงใน

แตละชวโมงมสดสวนเกดการบาดเจบไมแตกตางกนนกชวงระหวาง 12.00 – 14.00 น การบาดเจบมสดสวนลดลง

• แบบแผนการบาดเจบตามชวงเวลาดงกลาวน คลายกนทง 10 โรงพยาบาล

การพรรณนาการเกดโรคตามบคคล

• ลกษณะตางๆของบคคลมอทธพลตอการเกดโรคและความรนแรงของโรค การแสดงอตราปวย อตราตายตามลกษณะของบคคลเชน Age specific morbidity or mortality rate อาจน าไปสการวเคราะหเชอมโยงไปถงสาเหตการเกดโรค

• ลกษณะของบคคล• อาย เพศ เชอชาต การศกษา ศาสนา• วถการด ารงชวต พฤตกรรมการกน การท างาน อาชพ เลนกฬา

พกผอน ขนบธรรมเนยม ประเพณ• สภาพสงคม สงแวดลอม สถานะทางเศรษฐกจ

Injury Death Rates, Australia, 1992

18

0

50

100

150

200

10-14

yrs

20-24 30-34 40-44 50-54 60-64 70-74 80-84

death

s p

er

100,0

00 p

op.

Male Female

Age Group

Harrison, 1995

การพรรณนาการเกดโรคตามสถานท

• อธบายลกษณะของสถานทวาทใดเกดโรคมากและทใดเกดโรคนอย และเปรยบเทยบอตราการเกดโรคระหวางสถานท ความสมพนธของการเกดโรคกบสถานท ชใหเหนวาปจจยทเปนสาเหตของการเกดโรคอยบรเวณสถานทนนๆ ในสงแวดลอมนนๆ

• เปรยบเทยบอตราปวย อตราตาย

• ระหวางประเทศ ภายในประเทศ ตามลกษณะชมชน(เมอง ชนบทชมชนแออด ) เชน พบมะเรงกระเพาะอาหารสงในคนญปนและ Iceland

• แสดงการกระจายการเกดโรคในทองถนดวย Spot map

รอยละของอาการปวดศรษะของพนกงานโรงงานผลตรถยนตแหงหนง ป 2554

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

CKD parts welding grinding painting office

รอยละ

การพรรณนาการเกดโรคตามเวลา

• แสดงใหเหนการเปลยนแปลงของการเกดโรคตามเวลา(วน เดอน ปฤดกาล) เมอใดเกดโรคมากเมอใดเกดโรคนอย หรอเปรยบเทยบกบอดต

• Secular trend : การเปลยนแปลงของอตราการเกดโรคในระยะเวลายาวนาน ชวงสบปขนไป ใชประเมนความเปลยนแปลงของโรคเรอรง

• Seasonal and cyclic variation : โรคมการเปลยนแปลงของอตราอบตการณขนลงเปนระยะ หรอตามฤดกาล

• point epidemic : การทโรคเพมจ านวนขนมากอยางรวดเรวในชวงเวลาหนง แลวกลดลงอยางรวดเรว

การวดทางระบาดวทยาเพอพรรณนาการเกดโรค

1. การวดดานปรมาณเพอบอกขนาดและความรนแรงของการเกดโรค : เครองชวดดานสขภาพ(Health Indicator)

อตรา อตราสวน สดสวน แตกตางกนอยางไร

1.1 การวดการเจบปวย (Morbidity)

Incidence rate, Prevalence rate

Morbidity rates (อตราปวย)

1.2. การวดการตาย (Mortality)

Mortality rates, Case Fatality Rate

การเปรยบเทยบการตายในประชากรกลมตางๆทมโครงสรางตางกน (การปรบอตรา)

2. การวดความเสยงหรอของการเกดโรค หรอการวดความสมพนธระหวางปจจยทศกษาและโรค (Measure of association)

3. การวดผลกระทบของปจจยทศกษา ตอการเกดโรค (ดชนประเมนผลกระทบทางสขภาพ)

คนงานคนท 1

คนท 2

คนท 3

คนท 4

คนท 5

คนท 6

คนท 7

คนท 8

คนท 9

คนท 101 2 3 4 5โรงงาน

เรมเปดหยดตดตาม

Non asthmatic Lost to follow upภาพท 1asthma symptoms Other death

asthma death

• Incidence (อบตการณ)ใชวดอตราการเกดโรคในรปแบบการศกษาแบบตดตามไปขางหนา (Prospective study

หรอ Cohort study หรอ Incidence study)

Incidence เปนการวดความเสยง เพราะวดขนาดการเปลยนแปลงจากไมเปนโรคไปสภาวะเปนโรค

อตราอบตการณ= จ านวนผปวยใหมทงหมดทเกดขนในระยะเวลาทท าการศกษา

ประชากรทงหมดทเสยงตอการเปนโรคในระยะเวลาเดยวกน1. กรณ สามารถตดตามประชากรทเสยงจนครบเวลาไดทกรายในระยะเวลาทศกษาในกลมประชากรปด (close population)

Cumulative incidence= จ านวนผเรมปวยดวยโรคนนในระยะเวลาทศกษาจ านวนประชากรเมอเรมตนการศกษา

* K

* K

2. กรณ ไมสามารถตดตามประชากรทเสยงจนครบเวลาไดทกรายในระยะเวลาทศกษา

• Incidence density (Incidence rate)= จ านวนผเรมปวยดวยโรคนนในระยะเวลาทศกษา

จ านวน person-time at risk ตลอดระยะเวลาทท าการศกษาคณสมบตของอตราอบตการณ

อตราอบตการณแสดงถง• โอกาสเกดโรคในชมชน• การประเมนการปองกนและควบคมโรค• เปนดชนในการหาสาเหตการเกดโรค

* K

Old cases

Prevalence

New cases

IncidenceDeaths

Cures

Dynamics of Prevalence28

Incidence

decreased

Prevalence

Incidence

increased

Prevalence

หาย ตาย ตายหาย

Baseline

prevalence

Baseline

prevalence

อตราความชก (Prevalence rate)

• Point Prevalence rate)

= จ านวนผปวยทงหมดทจดเวลาทก าหนดจ านวนประชากรทงหมดทจดเวลานน

Period prevalence rate

= จ านวนผปวยทงหมดในชวงเวลาทก าหนดจ านวนประชากรทงหมดในชวงเวลาทก าหนด

* K

* K

คณสมบตของอตราความชก

• แสดงถงประสทธผลการใหบรการดานรกษาพยาบาล

• รความตองการดานรกษาพยาบาล• ชปญหาความเจบปวยทมอยทงหมดของชมชน ใชเปนขอมลในการวางมาตรการจดสรรการใหบรการและประเมนคาใชจายทตองสญเสยไปในการรกษาพยาบาล

แบบฝกหด

• พนกงานสมผสกบเสยงดงและการเกดหตง

ระดบเสยงดง

(เดซเบลเอ)

จ านวนพนกงาน จ านวนพนกงาน

ทหตง

อตราอบตการณ

ตอ ประชากร 1,000 คน

90

90

100

300

50

30

500

100

รวม 400 80 600

แนวคดการเกดโรค

กรอบแนวคดการเกดโรคทางวทยาการระบาด

• ปจจยสามทางวทยาการระบาด (Epidemiologic Triad)

• โมเดลทางวทยาการะบาดของเดเวอร

(Dever’s Epidemiologic Model)

• โยงใยสาเหตของปญหา (Web of Causation Model)

ปจจยสามทางวทยาการระบาด(Epidemiologic Triad)

• การเกดโรคและการกระจายของโรคในชมชน ขนอยกบองคประกอบ 3 ตว

Health or Illness

Host

Agent Environment

แนวคดนใชมากในการสบสวนหาสาเหตของการระบาดของโรคตดตอ

Health or

Illness

Host

Agent Environment

ปจจยภายในบคคล (อาย เพศ เชอชาต ศาสนา อาชพ สถานภาพสมรส พนธกรรม ปจจยดานจตใจ ปจจยทาง สรระ ขาดสารอาหาร ออนลา โรค การเคยเปนโรคนนมากอน ภาวะมคมกน)

สงทท าใหเกดโรค-ชวภาพ-กายภาพ(รงส ไฟ การถกกระแทก)-เคม(สารพษ บหร สรา)-ขาดสารทจ าเปนตอ สขภาพ

สงแวดลอม-ชวภาพ (พช สตว เชอโรค)-กายภาพ (อณหภม ความชน ความกดอากาศ ความแออด สภาพบาน น า อาหาร เสยงดง-สงคม (วฒนธรรม บรรทดฐานทาง

สงคม)

Health or

Illness

Host

Working Condition

ปจจยภายในบคคล (อาย เพศ เชอชาต ศาสนา อาชพ สถานภาพสมรส พนธกรรม ปจจยดานจตใจ(ความเครยด) ปจจยทาง สรระ (ขาดสารอาหาร ออนลา โรค การเคยเปนโรคนนมากอน ภาวะมคมกน) พฤตกรรมสขภาพ ประสบการณการท างาน

สงแวดลอมการท างาน-กายภาพ- เคม- ชวภาพ-เศรษฐกจสงคม-สงคม จตวทยา

-ระบบงาน กระบวนการท างาน-ปรมาณงาน - ความยากงายของงาน- ลกษณะการท างานในทาทางตางๆ- ชวโมงการท างาน/วน

-ระยะเวลาพกระหวางงาน-สวสดการพนฐานในทท างาน

workingEnvironment

ปจจยทมผลตอสขภาพผประกอบอาชพ

1.Workers 2.Working Environment

3. Working Condition

2.1 Physical Env.2.2 Chemical Env.2.3 Biological Env.2.4 Ergonomic Env.2.5 Phycho-social Env.3.1 ลกษณะงาน

3.2 ระบบงาน3.3 การควบคม ก ากบ

3.4 สวสดการพนฐาน3.5 อนๆ

1.1 ปจจยสวนบคคล1.2 พฤตกรรม1.3 อนๆ

การใชความรปจจยสามทางวทยาการระบาดในการปองกนและควบคมโรค

Agent Host

Environment- การวนจฉยแตเรมแรกและรกษาทนท- การคนหาและรกษาพาหะน าโรค- การควบคมแหลงแพรเชอ

- การสงเสรมสขภาพโภชนาการ สขศกษา

- การใหภมคมกนเฉพาะการใหวคซนการใหยาปองกน

- การควบคมสงแวดลอมมลภาวะทางอากาศ น าเสยง สงปฏกล สตวและแมลงทเปนพาหะน าโรค

รปแบบการศกษาระบาดวทยาเชงวเคราะหAnalytic Epidemiology

1. รปแบบการศกษาภาคตดขวางเชงวเคราะห

(Analytic Crossectional Studies)

2. รปแบบการศกษาแบบตดตามไปขางหนา

(Cohort Studies, Prospective studies)

3. รปแบบการศกษาแบบยอนหลง (

Case- Control Studies, Retrospective studies

4. รปแบบการศกษาแบบ

Retrospective Cohort Studies

• Case-control studies

•

• อดต ปจจบน อนาคต

ตดตามผลลพธ

Cohort Studies

Experimental Studies

•Retrospective Cohort Studies

การสมผสทเปนอยแลว

การสมผสทจดให

ผลลพธการระลกถงการสมผส

การสมผสจากบนทก

บนทกโรคทพบ

สภาวะโรค

ผลลพธ

ผลลพธ

ผลลพธ

Crossectional studies

อดต ปจจบน อนาคตCrossectional

Studies

1000

เลอกCohort700 คน

กลมสมผส

กลมไมสมผส

ผลลพธ

ผลลพธ

Cohort StudiesCase-Control Studies

Cases300 คน

Control300 คน

สมผส

สมผส

ผลลพธ

Exposure outcome

ไมสมผส

ไมสมผส

ขนตอนการศกษา

1. การเลอกกลมศกษา

2. การเลอกกลมเปรยบเทยบ

3. การเกบขอมลการสมผส และขอมลพนฐาน

4. การตดตาม

5. การวดผลลพธ

6. การวเคราะห

7. การแปลผลและสรปผล

การวดความสมพนธ (Measures of association)

– ค านวณโดยการเปรยบเทยบความถในการเกดโรคกบปจจยเสยงวามความสมพนธกนหรอไม– การระบแนวโนมการเกดโรคทเพมขนหรอลดลงเมอเปรยบเทยบกบกลมอน

อตราเสยงโรคสมพทธ (Relative risk)

= RRอตราเสยง (Odds ratio) = OR

43

ความเสยงโรคสมพทธRelative Risk

• อตราสวนของความเสยงในการเกดโรคในคนทสมผสกบปจจยเสยงเปรยบเทยบกบความเสยงของการเกดโรคในคนทไมไดสมผสปจจยเสยง

• นยมวดความสมพนธระหวางอบตการณการเกดโรคกบปจจยเสยงทสนใจ

อบตการณการเกดโรคในกลมทสมผสปจจยเสยง

อบตการณการเกดโรคในกลมทไมไดสมผสปจจยเสยง=RR

44

Relative Risk

การสมผสโรค สญเสย

การ ไ

ดยนได

ยนปก

ต รวม

การไมใชปลกอดห 50 150 200การใชปลกอดห 10 200 210รวม 60 350 410

- อตราอบตการณของคนงานทสญเสยการไดยนในกลมคนงานนทไมไดใชปลกอดห = 50 /200

- อตราอบตการณของคนงานทสญเสยการไดยนในกลมคนงานทใชปลกอดห = 10 / 210

อตราเสยงสมพทธ (RR) = (50/200)/ (10/210) = 0.25/0.05 = 5

แปลวา คนงานทไมไดใชปลกอดหมโอกาสสญเสยการไดยนสงเปน 5 เทาของคนงานทไมไดใชปลกอดห

• การค านวณอตราเสยงสมพทธในกรณตาราง 2x2 รปแบบการศกษาตดตามไปขางหนา

การเปนโรค

เปน ไมเปน

รวม

สมผส

การสมผส

ไมสมผส

a b a+b

c d c+d

รวม a+c b+d a+b+c+

d

Relative risk (RR) = อตราปวยในกลมทไดรบปจจยเสยง = a/a+b

อตราปวยในกลมทไดไมรบปจจยเสยง c/c+d

95% Confidence Interval = RR.exp(±√1/a - 1/R1 + 1/c – 1/R2

อตราเสยง (Odds Ratio)

• อตราสวนของ odds ในกรณทสมผสปจจยเสยงเปรยบเทยบกบthe odds ของกรณทไมไดสมผสปจจยเสยง

• มกจะนยมใชศกษาในการศกษาทศกษาเกยวกบความชกของโรค (prevalence) มากกวาการศกษาทศกษาอบตการณการเกดโรค (incidence)

odds of disease in exposed

odds of disease in

unexposed

=OR

47

“Odds Ratio”

D+ D-

E+ 50 (a) 150 (b)

E- 10 (c) 200 (d)

60 350

กลมทสญเสยการไดยน:

60 10 คนใชปลกอดห

50 คนไมไดใชปลกอดห

กลมทการไดยนปกต

350 200 คนใชปลกอดห

150 คนไมไดใชปลกอดห

OR = (a / c) / (b / d)

OR = (50 / 10) / (150 / 200)

OR = 5/.75 = 6.6

OR = (ad) / (bc)

Hypothesis:

การไมใชปลกอดหมความสมพนธกบการการสญเสยการไดยน

48

การค านวณอตราเสยงสมพทธในรปแบบ person-years

HRT Coronary Heart Disease

Yes No

Person-years

Yes a (30) - 54,308.7

No C (60) - 51,477.5

RR = a/PY1

c/PY2

RR = 0.42 = 1-.42 =.58

การแปลผล : การใชฮอรโมนทดแทนท าใหเปนโรคลดลง 58%

การเปนโรค

เปน ไมเปน

รวม

สมผส

การสมผส

ไมสมผส

a b a+b

c d c+d

รวม a+c b+d a+b+c+d

การค านวณอตราเสยงสมพทธในกรณตาราง 2x2 รปแบบการศกษาแบบยอนหลง

OR = ad/bc

ประวตการสบบหร

การเปนมะเรงปอด

เปน ไมเปน

รวม

สบ 70 300 370

ไมสบ 30 700 730

OR = 70*700

300*30 = 5.5

แปลผล : ผทสบบหรมความเสยงทจะเปนโรคมะเรงปอดเปน 5.5 เทาของผทไมสบบหร

การแปลผลคา RR, OR

1 = ไมมความสมพนธระหวางปจจยเสยงกบการเกดโรค

อบตการณเทากนระหวางสองกลม

> 1 = ความสมพนธเชงบวก (Positive association )

อตราอบตการณในกลมทมปจจยเสยงมคาสงกวาอตราอบตการณ

ในกลมทไมมปจจยเสยง

< 1 = ความสมพนธเชงลบ (Negative association or

protective effect)

แปลผลเชงปจจยปองกนไมใชปจจยเสยง

52

• การแปลผล ความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตระหวางexposure และ outcome

1. ถาในชวงความเชอมนไมม 1 อยดวย แสดงวามความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตระหวาง exposure และ outcome

2. ถาในชวงความเชอมนม 1 อยดวย แสดงวามความสมพนธกนอยางไมมนยส าคญทางสถตระหวาง exposure และ outcome

แบบฝกหด

• ตารางท 1 ความสมพนธระหวางการดมสราและการเปนโรคตบแขง

ปจจยเสยง เปนโรค ไมเปนโรค รวม

ดมสรา 400 600 1000

ไมดมสรา 50 950 1000

รวม 450 1550 2000

แบบฝกหด (ตอ)

• จงค านวณอตราอบตการณ (Incidence rate)

• จงค านวณคาอตราเสยง (Relative risk) = 8

• จงค านวณคาอตราเสยง ( Odds ratio) = 12.6

การวดเกยวกบผลกระทบหรอดชนประเมนผลกระทบทางสขภาพ (Measurement of potential impact)

1 ความแตกตางของความเสยง (Attributable risk)

น าไปใชเพอบอกจ านวนผปวยในกลมทมปจจยเสยงทสามารถลดลงไดถามการก าจดปจจยเสยงนนออกไปไดแนวคด

อบตการณในกลมทสมผสปจจยเสยง = อบตการณทไมไดเกดจากปจจยเสยงนนตวเดยว + อบตการณทเกดจากการสมผสปจจยเสยงนนจรงอบตการณในกลมทไมมปจจยเสยง = อบตการณทไมไดเกดจากปจจยเสยง

0

10

20

30

1 2

Total risk in Exposed and UnexposedIncidence due to

Exposure

Background

risk

Cases per

105

Exposed Unexposed

1. Attributable risk (AR)

= Incidence in exposed - Incidence in unexposed

= (a/a+b ) – (c/c+d)

2. Proportion of AR in exposed persons คอ สดสวนของความเสยงในกลมทสมผสปจจยเสยงทเกดจากปจจยเสยงจรง ๆ

Iexp- Iunexp

Iexp

Iexp คอ อบตการณการเกดโรคในกลมทสมผสกบปจจยเสยงIunexp คอ อบตการณการเกดโรคในกลมทไมไดสมผสกบปจจยเสยง

ตวอยางการหา AR % และ PAR %

400 600

50 950

โรคตบแขงเปน ไมเปน

การดมเหลาดม

ไมดม

รวม1000

450 1550 2000

1000

Attributable Risk (AR) = Ie – Ine = (400/1000) – (50/1000) = .4 - .05 = .35= .35 * 1,000 = 350 ตอพนประชากร

เมอ Ie = อตราอบตการณในกลมสมผสIne = อตราอบตการณในกลมไมสมผส

แปลความหมาย : ปรมาณโรคตบแขงทเกดขน เนองจากการดมสรา เทากบ 350 ตอพนประชากร

Population Attributable Risk (PAR)

• การวดผลกระทบของปจจยทศกษาตอการเกดโรคในประชากรทงหมด

PAR = Ip – Ine = .155 - .05 = .105

เมอ Ip = Pe(Ie)+Pne(Ine)

Ip = อตราอบตการณของโรคตบแขงในประชากรทวไป

Ine = อตราอบตการณของโรคตบแขงในประชากรทไมไดดมเหลา

Pe = สดสวนของประชากรทดมเหลา หรอ Prevalence ของคนทดมเหลาในชมชน = 0.3

Pne = สดสวนของประชากรทไมดมเหลา

Population Attributable Risk (PAR)Ip = Pe(Ie)+Pne(Ine)

= (0.3)(400/1000) + (0.7)(50/1000) = .12 + .035 = .155

PAR = PAR = Ip – Ine = .155 - .05 = .105

= .105 * 1,000 = 105 ตอ 1,000

แปลความหมาย : ถาท าโครงการใหประชาชนไมดมเหลาแลว ไดผล 100 % คอ สามารถท าใหผทดมสราเลกดมสราไดทงหมด จะท าใหโรคตบแขงชมชนลดลงได 105 รายตอพนประชากร

รปแบบการศกษาระบาดวทยาเชงวเคราะหAnalytic Epidemiology

1. รปแบบการศกษาภาคตดขวางเชงวเคราะห

(Analytic Crossectional Studies)

2. รปแบบการศกษาแบบตดตามไปขางหนา

(Cohort Studies, Prospective studies)

3. รปแบบการศกษาแบบยอนหลง (

Case- Control Studies, Retrospective studies

4. รปแบบการศกษาแบบ

Retrospective Cohort Studies

1. ลกษณะทส าคญของการศกษาแบบ Case-Control Studies

1.1 เพอหาความสมพนธระหวางปจจยเสยงกบผลลพธหรอโรค

1.2. เหตการณการสมผสและโรคไดเกดขนแลว ขณะท าการศกษา ท าการเกบขอมลการสมผสหลงจากโรคไดเกดขนแลว

1.3 ใชศกษาในลกษณะทมผลลพธเพยงอยางเดยว

1.4 ใชศกษาในโรคทพบไดไมบอย (Rare disease) มอบตการณโรคต า

รปแบบการวจยแบบตดตามไปขางหนา (Cohort Studies)

ประชากรทศกษา

สมผส ไมสมผส

เปนโรค ไมเปนโรค เปนโรค ไมเปนโรค

Concurrent2544

2545

2546

Retrospective2542

2543

2544

แผนภม แสดงผงรปแบบการศกษาแบบ Cohort studies และแสดงเวลา

• ลกษณะทส าคญของการศกษาตามประเภท แบงเปน 2 ลกษณะ

1. Prospective cohort studies( Concurrent cohort studies)เรมตนการศกษาจาก Cohort ของกลมทสมผส และกลมทไมสมผส ตอ

ปจจยทศกษา โดยทในขณะนนผลลพธยงไมเกด เปนการตดตามไปในอนาคตจรงๆ

2. Retrospective cohort studies (Historical prospective studies)

ผวจยก าหนด Cohort ทมอยแลวในอดต จดเรมตนการศกษาเกดขนในอดตขอมลการสมผสตอปจจยเสยง จะไดจากบนทกรายงานทมอยแลวในอดตและตดตามจนถงปจจบนวาโรคเกดขนหรอไม หรออาจตดตามตอไปในอนาคต

ขอด-ขอเสยของการศกษาแบบยอนหลงและแบบไปขางหนารปแบบการศกษา ขอด ขอเสย

การศกษาแบบยอนหลง เหมาะกบโรคทพบยาก หาขนาดความสมพนธไดทางออม

ใชกลมตวอยางนอย อาจไดขอเทจจรงไมสมบรณ

สนคาใชจายนอย มความผดพลาดในการใหขอมล

ไดผลการศกษาเรว เลอกกลมเปรยบเทยบทคลายกบกลม case ไดยาก

การศกษาแบบไปขางหนา มความเอนเอยงนอย ใชกลมตวอยางจ านวนมาก

ค านวณอตราอบตการณได สนเปลองคาใชจายมาก ใชเวลามาก

อาจพบผลลพธอนๆเพมขน เกด Bias เนองจากทราบสมมตฐาน

การประยกตใชวทยาการระบาดในการพยาบาลอาชวอนามย

• การประยกตใชวทยาการระบาดในการปองกนโรค 3 ระดบ

• การประยกตวทยาการระบาดในการเฝาระวงและสอบสวนการระบาดของโรคจากการประกอบอาชพ

การประยกตใชวทยาการระบาดในการพยาบาลอาชวอนามย

• ในการวางแผนโครงการเพอแกปญหาโรคภยไขเจบในสถานประกอบการ

- การวดหรอศกษาเพอทราบขนาดของปญหา- การเรยงล าดบของปญหา

- การคนหาสาเหตของปญหา

- การเลอกแนวทางทมประสทธผลในการแกปญหา - การวดความมประสทธภาพของวธแกปญหา

- ด าเนนโครงการเพอแกปญหา

- การก ากบงาน

- การประเมนผล

แนวคด การสมผส ขนาด ความเสยง1. การสมผส (Exposure)2. ขนาด (Dose) 3. Responseไมมผลตอภาวะสขภาพมผลตอภาวะสขภาพ

4. Dose-response relationship5. Hazard characterization6. ความเสยง (Risk) ความนาเปนทท าใหบคคลเพมอบตการณการเกด

ผลลพธทไมด เชน การบาดเจบ เจบปวย พการ ตาย 7. ปจจยเสยง (Risk factors)

หมายถง ปจจยทท าใหมนษยเสยงตอการเกดโรคมากขน หรอสนบสนนใหมโรคมากขนในชมชน

Exposure ≠ Dose

Exposure หมายถง การมสารนนๆ อยในสงแวดลอมของประชาชนทศกษา

Dose หมายถง ปรมาณของสารนนๆในอวยวะเปาหมายในชวงเวลาหนงๆ

Potential dose = f (exposure, contact)Internal dose = f (exposure, contact, absorption)

Hazard ≠ RiskHazard = Intrinsic potential of a substance or agent to cause harm

ศกยภาพของสงทท าใหเกดโรคทจะท าใหเกดอนตรายตอรางกายหรออวยวะ

Risk = likelihood that a population will incur an increased incidence of adverse effects such as injury, unwanted effect, or death

ความนาเปนทท าใหบคคลเพมอบตการณการเกดผลลพธทไมด เชน การบาดเจบ เจบปวย พการ ตาย

Risk = f (hazard, exposure)

• การวด Exposure ประเมนจาก

ก. การวดความแรง (Intensity) หรอ ความเขมขน (Concentration) ของสารทสมผส หมายถง ความเขมขนของสารตอหนวยในสงแวดลอม เชนมลลกรมของฝนตอลกบาศกเมตรของอากาศ

ข. ระยะเวลาทสมผสสารนน (Duration of exposure)

• การวด Dose มกท าการวดสงทเปนตวแทนจาก

ก. ความเขมขนของ exposure

ข. ชวงเวลาทสมผส

ค. การสมผสสะสม (Cumulative exposure)

= Intensity X Duration

วธวดการสมผสMeasure of exposure

1. Intensity of exposure (ความเขมขนของการสมผส)

2. Duration of exposure (ระยะเวลาการสมผส)

3. Cumulative of exposure (Duration x Intensity)

4. อนๆ เชน Peak exposure, average exposure.

ชนดของขอมลการสมผสทใกลเคยงกบ Dose

ชนดของ exposure data ความใกลเคยงกบ Dose

1. วดการสมผสทตวคน

2. วดสารนนในสงแวดลอมของงาน

3. เรยวล าดบประเภทงานวาไดรบสารมากหรอนอย

4. ระยะเวลาในการท างานในสถานประกอบการนนๆ

5. การเคยหรอไมเคยท างานในสถานประกอบการนนๆ

ความสมพนธระหวางปรมาณทไดรบและการตอบสนองหรอผลกระทบDose-response relationship

จ านวนรอยละของประชากรทประสทธภาพการไดยนลดลง

ความดงเฉลยในระยะ 8 ชวโมงท างาน(เดซเบล)

ระยะเวลาสมผส (ป)

5 10 15

< 80859095100105110115

014712182636

03

101729425571

010212941546264

ปรมาณทไดรบและผลกระทบ Dose-effect relationship

10 20 30 40 50 60 70 80

Carboxyhaemoglobin in blood (%)

Degree of Effect

slight headache

Headache,dizziness

Nausea ,blackouts

Unconsclousness

Death