№ 42 (11903)18 октябрисоли 2013

Бењин фарди љањон омўзгор аст,Аз ў сарсабзу хуррам рўзгор аст

www.omuzgor-news.tjНАШРИЯИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН

ЊАФТАНОМА АЗ 20-УМИ ИЮЛИ СОЛИ 1932-ЮМ НАШР МЕШАВАД

ОМЎЗГОР МЕЊРНОМАТАБРИКОТ

Эй, ки мепурсї ту аз ман: - Чист номат? – Тољикистон!

Аз њама волотарин њарфи каломат – Тољикистон!

Чист сўзат, чист созат, чист ишќат? – Тољикистон!

Чист дар чашми сурурафшон сиришкат? – Тољикистон!

Чист он унвони шоёну баландат? – Тољикистон!Мансаби аз љумла мансаб арљмандат?

– Тољикистон!

Чист армони баланди рўзгорат ? – Тољикистон!Кист дар олам ягона ѓамгусорат ? – Тољикистон!

Обу нонат, обу нонат? – Тољикистон! Тољикистон!

Дилбари љонони љонат? – Тољикистон! Тољикистон!

Вожаи ширинтарин андар забонат? – Тољикистон!

Давлати пояндаву ганљи нињонат? – Тољикистон!

Охирин як косаи оби њаётат? – Тољикистон!Рўзи маргат, рўзи навмедї наљотат?

– Тољикистон!

Он, ки бо ў баъди маргат зинда монї? – Тољикистон!

Дар канораш мерасї бар бекаронї ? – Тољикистон!

Ќиблае, ки мекунї сўяш ибодат? – Тољикистон!Дар забонат охирин њарфи шањодат?

– Тољикистон!

×èñò íîìàò

Камол НАСРУЛЛО,Шоири халќии

Тољикистон

Њамватанони азиз!Пагоњ иди саиди Ќурбон, ки

яке аз рўзњои муњим ва муќаддаси дини мубини ислом мебошад, фаро мерасад.Мардуми шарифи Тољикистон

мисли тамоми мусулмонони љањон ин идро, ки аз бењтарин арзишњои инсонпарварию мардумнавозї саршор аст, дар фазои суботи сиёсї, пойдорї ва устувории вањдати миллї, љањду талошњои созанда ва бунёдкорона барои расидан ба зиндагии шои-ста ва эъмори љомеаи демократї, њуќуќбунёд ва дунявї истиќбол мегиранд. Бо истифода аз фур-сати муносиб тамоми мардуми шарифи Тољикистонро бо фаро-расии ин рўзи муборак самимо-на табрик гуфта, ба шумо имону эътиќоди комил, иљобати дуоњо ва саодати рўзгорро орзу менамоям. Воќеан, ин иди саид таљассумгари эътиќод, имон, ѓояњои олии не-кию адолату инсондўстї, рамзи рањму шафќат ва мењрубонї ба атрофиён мебошад.Зикр бояд кард, ки њаљ, яъне зи-

ёрати хонаи Худо рукни панљуми дини ислом буда, дар доираи иди Ќурбон њусни анљом меё-бад. Ва дар навбати худ ќурбонї рамзи садоќату вафодорї ва имону таќво ба Худои таоло ме-бошад. Дар Ќуръони карим дар бораи ќурбонї фармудањои зиё-де мављуданд, ки барои баланд гардидани ахлоќу маънавиёти љомеаи муосири мо аз ањамият холї нестанд. Масалан, дар

ояти дуюми сураи Моида чунин омадааст: “Ва бар накўкорї ва парњезгорї бо якдигар мадад кунед”. Ин аст, ки фарњанги бузурги исломї ѓояњои эњсону накўкорї, њусни муошират бо ањли хонадон, мењру муњаббат ба наздикону пайвандон, муоми-лаи нек бо њамсоягон, мурувват ба дўстон, дилсўзию ѓамхорї ба беморону нотавонон ва ёди хайр аз гузаштагонро талќин меку-над.Тибќи таълимоти ислом

ќурбонї кардан њамчун сун-нат барои њама њатмї нест. Ин амалро касе бояд иљро кунад, ки аз лињози иќтисодї тавонманд бошад ва молу сарваташ ба ин чиз имконият дињад. Дуюм, на-фаре, ки масъулияти худро дар назди ањли байт ва хешовандо-ни наздик, ки онњо ба ў њаќќи зиёд доранд, иљро карда бошад. Яъне, њаќќи фарзанд ба таълиму тарбия, сару либос, ахлоќи нек, њаќќи хоњару бародар, падару модар, њамсояњо ва амсоли инњо иљро шуда бошад. Сеюм, касе бояд ќурбонї кунад, ки нияти дигар содир намудани гуноњро дар дилаш надошта бошад ва барои ислоњи ахлоќу рафтораш кўшиш намояд.Яке аз фазилатњои асосии иди

Ќурбон дасти ёрї дароз кардан ба мискинону ниёзмандон аст. Дар ин маврид Расули акрам дар яке аз њадисњои худ мефармояд: «Бењтарин садаќа он аст, ки ба ниёзманд расонида шавад».

Хушбахтона, дастгирии моддї ва ёрї ба эњтиёљмандон дар рўзњои ид дар кишварамон тадриљан ба њукми анъанаи нек дарома-да истодааст. Бахусус, аз тарафи ташкилоту муассисањо, идораву корхонањо ва шахсони саховатпе-шаву њимматбаланд чунин амали неку савоб бештар сурат меги-рад ва мо умедворем, ки имсол кўмаки онњо нисбат ба солњои гузашта боз њам зиёд мегардад. Њар кори хайре, ки мўъмин ме-кунад, набояд барои худнамої, балки барои дилеро шод кардану дасти афтодаеро гирифтан аст. Ба љо овардани фаризањои динї ва русуму одоби мазњабї бояд танњо дар доираи ќонунњои амалкунан-да ва суннатњои гузаштагонамон сурат гирифта, ба рушди љомеа ва пешрафти зењнии мардум мусои-дат намояд.Дар рўзњои иди мубораки

Ќурбон мардуми мо одати нек доранд, ки бо дили поку нияти холис ба хонаи якдигар мераванд ва њамдигарро табрик мегўянд. Инчунин, тарк кардани буѓзу кина, дастгирї ва мењрубонї кардан ба ятимону маъюбон, мискинону бенавоён, беморону пиронсолон, поси хотири гузаш-тагон, аёдати пайвандону хешу табор, изњори њамдардї ба азо-дорон ва хайру эњсон намудан ба дармондагону ниёзмандон аз љумлаи бењтарин фазилатњои ин иди саид аст.

Дастгирии ниёзмандон – фазилати Иди Ќурбон

Паёми табрикии Президенти Љумњурии Тољикистон Эмомалї Рањмон ба муносибати Иди Ќурбон, 14.10.2013

(Давомаш дар сањ2)

ОБУНА БА ЊАФТАНОМАИ «ОМЎЗГОР» БАРОИ СОЛИ 2014 ИДОМА ДОРАД

РМБ 350101626РМА 010009400Ба «Омўзгор»

СУРАТЊИСОБИ МО:

Нархи обуна барои як сол бо тамомихизматрасонињо 80 сомонї аст.

ДХ БДА ЉТ «Амонатбонк» с/њ 20202972200817101000њ/м 20402972316264

Хоњед, ки дар соли 2014 аз навгонињои соњаи маориф огоњ бошед, амру фармонњои вазири маориф ва дастуру санадњои Вазорати маорифро сари ваќт дастрас намоед, аз таљрибаи њамкасбон огоњ гар-дед, таљриба, андеша, дархости худро пешнињод карда тавонед, ба њафтаномаи дўстдоштаи худ – «Омўзгор» обуна шавед.

№ 42, 18 октябри соли 20132 ОМЎЗГОР ПРЕЗИДЕНТ ВА МАОРИФ

МУЖДАГОНЇ

То охири соли тањсили 1927-1928 шумораи китобњои дарсї дар мактабњои љумњурї ба 14 номгўй расид.

Рукни асосии иди Ќурбон анљом додани маносики њаљ мебошад. Бояд зикр кард, ки имсол беш аз шаш њазор нафар шањрвандони кишварамон бо нияти ба љо овардани мано-сики њаљљи акбар ба Маккаи мукаррама ва Мадинаи мунав-вара рафтаанд. Дар арафаи ин иди шариф онњо дар ќатори миллионњо нафар мусулмоно-ни љањон ба зиёрати Байтуллоњ мушарраф хоњанд шуд. Итми-нон дорам, ки њољиёни мо дар он сарзамини муќаддас дар њаќќи тамоми мардуми шари-фи Тољикистон дасти дуо бар-дошта, аз даргоњи поки Худои таоло барои кишвари азизи худ суботу оромї ва пешрафту

ободиро талаб менамоянд.Дар баробари ин, дар хо-

тир бояд дошт, ки њољї шудан маънои танњо ба зиёрати хо-наи Худо мушарраф шудан-ро надорад, балки таваллуди дуюмбораи маънавї, тањкими ахлоќи њасана, ба даст оварда-ни покии рўњониву ахлоќї ва намунаи инсони комил шудан аст. Аз ин лињоз, бовар дорам, ки њољиёни мо сањми арзандаи хешро дар тарбияи ахлоќии љавонону наврасон, ба роњи ду-руст рањнамої кардани онњо, инчунин, дар корњои созандагї ва бунёдкорї дареѓ нахоњанд дошт.Имрўз сиёсати пешгириф-

таи давлат барои њар як фарди љомеа имконият фароњам овар-дааст, ки ба хотири рўз ба рўз бењтар сохтани зиндагии худ ва рушду ободии Ватани ази-замон бо зањмати бунёдкорона машѓул шуда, дар пешрафт ва таъмини осудагии он сањми му-носиби худро гузорад.Дар айни замон, тафакку-

ри мазњабї бояд ба таъмини пойдории истиќлоли кишвар, рушди босуръати иљтимоиву иќтисодї ва суботи сиёсии мамлакат мусоидат намояд. Муассисањои динї, аз љумла, масљидњо дар шароити љањони муосир натанњо макони ибо-дат бошанд, балки ба марка-зи фарњангу одоб, мактаби одамият ва тарбияи ахлоќиву маънавии мусулмонон табдил ёбанд.Фарњанги бузурги исломї

волотарин арзишњои маънавї ва њаётиро, аз ќабили омўзиши илму маърифат, покизаги-ву накўкорї, мењнати њалол, дўстиву рафоќат, созандагиву бунёдкорї ва тањаммулгарої талќин мекунад ва ањли

љомеаро њамеша барои иљрои чунин амалњои нек њидоят ме-намояд.Илму дониш омўхтан, ба

касбу кор ва мењнати њалол машѓул шудан дар ањкоми шариат ва усули таълимоти исломї аз фаризањои аслї ба њисоб рафта, бо ибодат кардан баробар мебошад. Хусусан, дар шароити пешрафти бесобиќаи љањон бе тарбияи насли љавони дорои ахлоќи њамида, донишњои касбии замонавї ва соњибмаърифату забондон эъмори љомеаи мутамаддин ва давлати пешрафта ѓайриимкон аст. Аз ин рў, аз њар як падару модар талаб карда мешавад, ки масъулият ва ќарзи худро дар назди фарзандонашон

амиќан дарк карда, ба хотири фароњам овардани шароит ба-рои донишандўзї ва тарбияи солими онњо њамеша кўшиш намоянд.Њамчунин, ба њар кадоми

мо зарур аст, ки ба ќадри неъ-мати бебањои давлати озоду соњибихтиёр, сулњу суботи сиёсї ва сарзамини ободу зебои худ расем ва шукронаи онњоро ба љо орем. Мо бояд шукрона кунем, ки имрўз мусулмонони кишварамон тамоми рукнњои дини мубини исломро озо-дона иљро менамоянд, зеро ќонунгузории давлати демо-кратиамон озодии эътиќод ва виљдонро њамчун љузъи тарки-бии њуќуќу озодињои инсон ва шањрванд кафолат медињад.Бинобар ин, њар як фарди

бонангу номус ва ватандўсту мењанпарвари љомеа бояд кўшиш намояд, ки барои њифзи сулњу осоиши кишварамон, тарбияи наврасону љавонон ва ба роњи дуруст њидоят кардани онњо фаъолона сањм гузорад. Изњори итминон менамоям, ки мардуми мусулмони мо њангоми адои намози ид ба-рои сулњу суботи кишварамон, ободиву осоиши мулкамон, то абад пойдор мондани вањдати миллиямон ва пешрафти дав-лати соњибистиќлоламон ба даргоњи Худо дуо мекунанд.Бо њамин ниятњои нек,

бори дигар, фарорасии иди Ќурбонро ба тамоми њамватанони азиз самимона табрик гуфта, ба њар хонадони тољик ризќи фаровон, оромиву осоиш, мењру муњаббат ва фай-зу баракат орзу менамоям.Хонаободу сарбаланд бошед,

њамватанони азиз!

www.president.tj

Дастгирии ниёзмандон – фазилати Иди Ќурбон

(Аввалаш дар сањ1)

12 октябри соли равон Прези-денти кишвар Эмомалї Рањмон ба вилояти Суѓд сафар кард. Дар оѓози сафар Сарвари давлат ба љамоати дењоти Чоркўњи шањри Исфара ташриф оварда, як зум-ра иншооти нави иљтимоию фарњангї ва иќтисодиро ифтитоњ намуд.

Нахуст бо иштироки Прези-денти кишвар Эмомалї Рањмон дар дењаи Лангари ин љамоат, ки беш аз 7 њазор ањолї дорад, мактаби нави сеошёна барои 720 хонанда дар 2 баст мавриди исти-фода ќарор гирифт.Тавре зикр гардид, дењаи Лан-

гар яке аз мањаллањои калонтари-

ни љамоати дењоти Чоркўњ буда, аз замони шўравї то имрўз дар он мактаб вуљуд надоштааст. То имрўз наздики 1800 нафар хонан-дагон 3-4 километр масофаро тай карда, барои тањсил ба мактаби дењаи Сари бозор мерафтанд.Ин мактаб бо харљи 2 миллио-

ну 650 њазор сомонї маблаѓњои буљетї бунёд ёфта, дорои 12 синфхона, аз љумла синфхонаи муљањњази фаннї ва компютерї мебошад.Сарвари давлат Эмомалї

Рањмон бо назардошти шумораи зиёди ањолї дар ин дења ба масъу-лини соња дастур дод, ки соли оянда сохтмони як бинои ило-вагии таълимї ва толори варзи-широ дар њудуди ин мактаб оѓоз намоянд, то ки наздики 1,5 њазор хонанда дар 2 баст фаро гирифта шавад.

Ифтитоњи мактаби нав

14 октябри соли равон дар Маркази истироњатї ва солимгардонии кўдаконаи Шоњини шањри Ќайроќќум Президенти кишвар Эмомалї Рањмон ба кўдакону наврасони вилояти Суѓд, ки аз падар ва њам модар ятим мондаанд, ёрии моддї расонд. Тавре зикр гардид, ин кўдакону наврасон барои мулоќот бо Сарвари давлат Эмомалї Рањмон аз тамоми шањру ноњияњои вилояти Суѓд љамъ ома-данд.Шумораи умумии ин дўстрўякон 700 нафар

буд. Ба њар яки онњо аз љониби Президенти кишвар Эмомалї Рањмон ёрии моддї расонда шуд. Ёрии Президентї аз маљмўи пурраи сару

либоси мактабї, варзишї, пойафзолу либосњои болопўши зимистона, як миќдор маблаѓи амонатї ва туњфањои хотиравї иборат аст. Кўдакону наврасони ятим аз таваљљуњи Сарвари давлат Эмомалї Рањмон, суњбати бевосита бо ў ва ёрии моддї хушњолу сарфароз гардида, арзи сипос намуданд.Тавре иттилоъ доданд, ин кўдакону наврасон

бо дастури Сарвари давлат Эмомалї Рањмон як њафта аст, ки дар ин мавзеи хушобу њаво ба истироњату солимгардонї фаро гирифта шуда-анд.

www.president.tj

Ёрї ба ятимонМУЖДАГОНЇ

12 октябри соли равон љаласаи мушовараи Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон бо иштироки сардорони раё-сат, мудирони шуъба, бахшњо ва роњбарони муассисањои то-беи Вазорати маориф, муди-рони маорифи шањру ноњияњо ва роњбарони муассисањои тањсилоти ибтидої, миёна ва олии касбї баргузор гардид. Дар он натиљаи фаъолияти Вазорати маориф дар нуњ моњи соли 2013 мавриди баррасї ќарор гирифт. Вобаста ба масъалаи мазкур дар назди њозирин муовини вазири

маориф Фатњиддин Исмонов маърўза карда, изњор дошт, ки Вазорати маориф ва сохторњои марбутаи он дар иртибот ба иљрои дастуру супоришњои Пре-зиденти Љумњурии Тољикистон Эмомалї Рањмон, Њукумати Љумњурии Тољикистон дар нўњ моњи соли сипаришуда оид ба амалї гардондани сиёса-ти давлатї дар соњаи маориф корњои зиёдро ба анљом расо-нид. Њамчунин, рољеъ ба фаъо-лияти муассисањои томактабї, тањсилоти умумї, тањсилоти

иловагї, тањсилоти ибтидої, миёна ва олии касбї дар киш-вар, тадбирњои андешидаи ва-зорат бањри пешравии кор, тањияи њуљљатњои зарурї, иљрои барномањои давлатї, омода намудани мутахассисон дар хориљи кишвар, такмили ихтисоси омўзгорон, корман-дони соња ва омода намудани маводи зарурї, тайёр намуда-ни кадрњои илмї ва афзоиши маблаѓгузории соња, сохтмони муассисањои таълимї ва дигар масъалањои марбут ба соња

њарф зада, оид ба њалли муш-килоти љойдошта ва ислоњи камбудињо масъулин муваззаф гардиданд. Дар музокира, њамчунин, як

ќатор масъалањои муњими ди-гари соња, аз љумла, фаъолияти марказњои инкишофи кўдакон дар шањру ноњияњои љумњурї, табдили муассисањои тањсилоти ибтидої ба муассисањои тањсилоти умумии асосї, омо-дагии муассисањои таълимї ба давраи зимистони солњои 2013-2014, њозиршавии мута-

хассисони љавони равияњои омўзгорї ва бартараф кардани норасоии кадрњои омўзгорї дар муассисањои тањсилоти умумии љумњурї дар соли тањсили 2013-2014, низоми ягонаи имтињонњои марказонидашудаи дохилшавї ба муассисањои тањсилоти олии касбї мавриди тањлилу баррасї ќарор дода шуд. Дар анљоми љаласа барои пешрафти кори соњаи маориф ќарорњои дахлдор ќабул гардид.

«Омўзгор»

ИТТИЛОИЯ Љамъбасти фаъолияти нуњмоњаи Вазорати маориф

№ 42, 18 октябри соли 2013 3ОМЎЗГОР МУШОВАРА

Дар асоси ќарори њизб (1930) то охири соли тањсили 1931-1932 кўдакони синни мактабї бояд ба таълим фаро гирифта мешуданд.

Муњтарам аъзои мушовара!Мењмонони азиз!Њозирини гиромї!Вазорати маориф ва

сохторњои марбутаи он дар нуњ моњи соли 2013 фаъолия-ти худро дар асоси ќонунњои Љумњурии Тољикистон, дасту-ру супоришњои Президенти Љумњурии Тољикистон Љаноби Олї, муњтарам Эмомалї Рањмон, Наќшаи кори Њукумати Љумњурии Тољикистон, Наќшаи кори Вазорати маориф ва ди-гар санадњои меъёрии њуќуќии соњаи маориф ба роњ монда, бо пуштибонї аз сиёсати хирад-мандона ва маорифпарваронаи роњбарияти сиёсии кишвар та-моми имконот ва нерўи зењнии худро дар роњи таъмини сифа-ти тањсилот, баланд бардош-тани сатњи дониш ва таълиму тарбияи насли навраси киш-вар дар рўњияи созандагї ва арљгузорї ба арзишњои милливу умумибашарї сарф намуданд.Ба дастгоњи марказии Вазо-

рат дар давоми 9 моњи соли 2013 10865 адад мавод ворид гардида, 7240 адад мавод содир шудааст, Дар њамин давра 15 љаласаи му-шовараи навбатї, ѓайринавбатї ва сайёри Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон бо бар-расии 392 масъала доир гарди-дааст. Њамчунин, дар ин давра 55 маљлисњои назоратї, корї ва машваратии назди вазири маорифи Љумњурии Тољикистон баргузор гардидааст. Танњо дар маљлисњои назоратии назди ва-зири маориф 46 масъала мав-риди баррасї ќарор гирифта, ќарорњои дахлдор ќабул гарди-даанд. Њозирини гиромї, Дар давраи њисоботї баргузор

гардидани якчанд чорабинињои сиёсиву фарњангї, ба монан-ди вохўрї бо ятимони кулл дар Мактаби Президентї дар шањри Душанбе, вохўрї бо хонанда-гони Хонаи бачагони дењаи Танобчии ноњияи Темурмалик, вохўрї бо зиёиёни кишвар дар расми кушодашавии Осорхонаи миллї, мулоќот бо љавонони кишвар рўзи 23.05.2013, суханронї ба муносибати Рўзи дониш дар ифтитоњи факултаи сохтмони Донишгоњи техникии Тољикистон ба номи Муњаммад Осимї (01.09.2013, маросими ба истифода додани кўдакистони Президентї дар шањри Хуљанд 17.09.2013, ифтитоњи мактаби хо-нандагони болаёќат дар ноњияи Бобољон Ѓафуров 16.09.2013, ифтитоњи мактаби нав дар ноњияи Њисор (05.09.2013), ма-росими ифтитоњи бинои ило-вагии мактабњои раќами 97 ва 56-и ноњияи Синои шањри Ду-шанбе (27.08.2013), ифтитоњи мактаби нав дар ноњияи Вахш (06.07.2013), ки бо иштирок ва суханронињои Президенти Љумњурии Тољикистон, Љаноби Олї, муњтарам Эмомалї Рањмон сурат гирифтанд, воќеањои муњиме мањсуб меёбанд, ки дар рушди минбаъдаи соњаи мао-рифи кишвар наќши муњим ме-

бозанд. Дар ин суханронињо Роњбари кишвар бори дигар диќќати масъулини соњаро ба баланд бардоштани сатњи дониш ва таъмини сифати тањсилот дар тамоми зинањои муассисањои таълимї, инчунин, зери сарпа-растии доимї ќарор додани хо-нандагону донишљўёни ятиму бепарастор, њифзи иљтимоии онњо, расонидани ёрии молиявї ба онњо, андешидани чорањои зарурї љињати содда гардони-дани расмиёти фарзандхонии кўдакони ятим, баъди хатми муассисањои таълимї фаро ги-рифтани онњо ба зинањои мин-баъдаи таълим ва баъди хатм бо љойи кор ва манзил таъмин на-мудани онњо дастурњои мушах-хас доданд. Инчунин, таъкидњои Президенти кишвар дар мавриди таълиму тарбияи љавонон ва нас-ли навраси кишвар дар руњияи худшиносї ва худогоњии миллї, арљгузорї ба арзишњои милливу умумибашарї ва бо донишњои муосир мусаллањ намудани онњо мо, кормандони соњаи маорифро вазифадор менамояд, ки боз њам дар фаъолияти њамарўзаи худ бештар ба ин масъалањо таваљљўњ намуда, иљрои сариваќтии дасту-ру супоришњои роњбари давла-тро таъмин созем.

Бо истифода аз фурсати му-носиб ба Президенти Љумњурии Тољикистон, Љаноби Олї, муњтарам Эмомалї Рањмон нис-бат ба ѓамхорї ва дастгирињои њамарўзаашон нисбати соњаи ма-ориф арзи сипос менамоям. Мо дар якљоягї муваззаф њастем, ки ин дастуру супоришњои роњбари кишварро софдилона, сариваќт ва бо сифати баланд иљро намо-ем.Њозирини гиромї!Вазорати маориф ва

сохторњои марбутаи он дар нуњ моњи соли 2013 самаранок фаъо-лият намуда, корњои зиёдро ба анљом расониданд. Дар ин давра барои ба низом даровардани фа-ъолияти муассисањои таълимї як ќатор санадњои меъёрии њуќуќї тариќи Њукумати Љумњурии Тољикистон ва тавассути му-шовараи Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон тасдиќ ва дастраси раёсат ва шуъбањои ма-орифи вилоят ва шањру ноњияњо гардонида шуданд.

Дар ин давра Ќарорњои Њукумати Љумњурии Тољикистон «Дар бораи ворид намудани таѓйиру иловањо ба ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 03.04.2007, №171 “Дар бо-раи Низомномаи намунавии муассисањои тањсилоти умумии Љумњурии Тољикистон”; «Дар бораи ворид намудани таѓйиру иловањо ба ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 02.04.2009, №206 “Дар бораи Стандарти давлатии тањсилоти миёнаи умумї дар Љумњурии Тољикистон” ва «Дар бораи таъ-сис додани Муассисаи таълимии давлатии “Мактаби Президентї барои хонандагони болаёќат дар шањри Кўлоб” омода карда шуда, баъди мувофиќа бо вазоратњои молия, адлия, рушди иќтисод ва савдои Љумњурии Тољикистон дар љаласаи Њукумати Љумњурии Тољикистон бо ќарорњои дахл-дор тасдиќ гардиданд.Инчунин, дар мушоварањои

ВМЉТ Низомномаи гирифта-ни тањсилоти миёнаи умумї дар шакли ѓоибона, Низом-номаи мактаб (синф)-и камну-фус дар Љумњурии Тољикистон, Низомномаи “Муаллими соли Тољикистон”, “Дастур дар бо-раи ташкили тањсил дар хона” тасдиќ гардиданд. Дастури маз-кур барои кўдакони ниёзман-де, ки ба табобати тўлонї ниёз доранду имконияти ба мактаб рафтанро надоранд, тањия гар-дидааст. Муассисањои таълимї метавонанд барои онњо тањсилро дар хона ташкил намоянд. Њозирини гиромї!Зинаи тањсилоти томактабї

яке аз зинањои асосї дар соња мањсуб ёфта, имрўз шумораи кўдакистонњо дар љумњурї ба 509 адад расидааст, ки нисбат ба 9 моњи соли гузашта 14 адад зиёд шуд, ки 13- тои он ба вилоя-ти Суѓд рост меояд. Дар шањри Хуљанд барои бештар фаро-гирии кўдакон, кўдакистони Президентї барои 1000 нафар кўдак ба истифода дода шуд. Аз шумораи умумии кўдакистонњо 440 муассиса тобеи шуъбањои маориф ва 50 муассиса тобеи корхонањо мебошанд. Илова ба ин, дар љумњурї 23 кўдакистони хусусї фаъолият менамояд, ки нисбат ба њамин давраи

њисоботии соли гузашта 5 му-ассиса зиёд мебошад. Шумораи кўдакон дар онњо ба 74458 на-фар расид, ки нисбат ба њамин давраи соли гузашта 3882 нафар зиёд мебошад. Агарчї фарогирии кўдакон

дар кўдакистонњо дар вилоятњо рў ба бењбудї оварда бошад њам, дар ноњияњои тобеи љумњурї, ки 335 њазор кўдаки синни томактабї ба воя мерасад, танњо 5 887 нафар кўдак ба тањсилоти томактабї фаро гирифта шу-дааст, ки ин 1,7 %-ро ташкил медињад. Санљиш ва тањлилњо нишон медињад, ки дар шањру ноњияњои Вањдат, Њисор, Рўдакї, Љиргатол, Файзобод, Варзоб, Та-вилдара ва Нуробод љињати беш-тар фарогирии кўдакон коре ба сомон расонида нашудааст. Дар робита барои амалї намуда-ни ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон «Дар бораи тасдиќи барномаи рушди соњаи тарбияи томактабї барои солњои 2012-2016» љињати таъсиси Маркази инкишофи кўдакон бояд ќайд намуд, ки шумораи Маркази инкишофи кўдакон аз 711 ба 888 адад расида, дар он 18 000 нафар кўдак ба таълиму тарбия фаро гирифта шудааст Тањсилоти миёнаи умумї

зинаи асосии тањсилот мањсуб мешавад. Бо маќсади њавасманд намудани хонандагони ин зинаи тањсилот њамасола дар љумњурї озмуни довталабони медали тил-ло ва нуќра гузаронида меша-вад. Имсол низ аз тарафи раёсат ва шуъбањои маорифи шањру ноњияњои љумњурї ба озмуни довталабони медали тилло ва нуќраи соли тањсили 2012-2013 њуљљатњои 128 нафар довталаб, аз ин шумора, 17 нафар ба меда-ли тиллои дониши мукаммал, 38 нафар ба медали тиллои равияи љамъиятї-гуманитарї, 67 нафар ба медали тиллои равияи табиї-риёзї, 6 нафар ба медали нуќраи равияи табиї- риёзї пешнињод гардиданд. Натиљаи ташхиси њуљљатњои

довталабон нишон дод, ки њуљљатњои пешнињоднамудаи 26 нафар довталаб бо сабаби риоя нагардидани талаботи Низом-нома дар бораи бо медалњои тилло ва нуќра мукофотонида-ни хатмкардагони муассисањои тањсилоти умумии Љумњурии Тољикистон тасдиќ нагардида, баргардонида шуданд.Ташхиси корњои хаттї аз фан-

ни забони русї нишон дод, ки корњои пешнињодгардидаи до-вталабон: аз мактаб-интернати «Дўстї» ш.Вањдат, мактаби № 8 ва мактаби хусусии «Гулчи-ни маърифат»-и шањри Хуљанд, мактаби №7, литсейи ба номи Т. Собирови ш. Вањдат ва лит-сейи №1 н. Њамадонї аз фанни алгебра, мактаби №2 ноњияи Данѓара, литсейи №1 ноњияи Њамадонї, гимназияи хонанда-гони лаёќатманди ноњияи Ёвон, гимназияи давлатии №1 ноњияи Восеъ ва мактаби №79 ш. Ду-шанбе аз фанни адабиёт бо саба-би зиёд будани хатоињо корњои

пешнињодгардидаи довталабон баргардонида шуданд.

Натиљаи санљиш њуљљатњои 102 нафар довталаби ба озмун роњдодашуда нишон дод, ки соли тањсили 2012-2013 муассисањои тањсилоти умумии љумњуриро танњо 14 нафар бо медали нуќраи равияњои гуногун хатм намуданд, ки аз ин шумора, 6 медал ба муассисањои таъли-мии шањри Душанбе, 3 медал ба муассисањои таълимии вилояти Суѓд, 3 медал ба муассисањои таълимии вилояти Хатлон ва 2 медал ба муассисањои таълимии шањру ноњияњои тобеи љумњурї рост меояд. Тањлил нишон дод, ки аз 3 медали нуќраи ба дасто-вардаи вилояти Хатлон њамаи медалњо ба литсейи №1-и шањри Кўлоб ва аз 3 медали бадасто-вардаи муассисањои таълимии вилояти Суѓд 2 медал ба гимна-зияи ѓайридавлатии Гётеи шањри Хуљанд тааллуќ доранд. Бояд ќайд намуд, ки бо сабаби ба даст наовардани миќдори зарурии холњои пешбинигардида имсол дар муќоисаи 5 соли охир дар љумњурї ягон нафар хатмкарда сазовори медали тилло нагардид, ки боиси нигаронї мебошад. Чизи дигаре, ки боиси

нигаронї мебошад, зиёд шуда-ни шумораи љиноятњо нисбат ба њамин давраи соли гузашта мебо-шад. Дар давоми 9 моњи сипари-шуда, аз љониби ноболиѓон 530 љиноят ба ќайд гирифта шудааст, ки нисбати њамин давраи соли гузашта 92 љиноят зиёд мебошад. Аз љумла, дар вилояти Хатлон 157 љиноят (92 љиноят нисбати њамин давра зиёд), дар вилоя-ти Суѓд 106 љиноят, (6 љиноят зиёд), дар шањри Душанбе 163 љиноят (10 њолати камшавї), дар ноњияњои тобеи љумњурї 83 љиноят (15 њолати зиёдшавї) ба ќайд гирифта шудааст. Бояд таъ-кид намуд, ки сатњи љинояткорї дар вилояти мухтори Кўњистони Бадахшон ду сол боз кам шудан дошта, имсол 3 љиноят ба ќайд гирифта шудааст, ки нисбати њамин давраи соли гузашта, ду њолати камшавии љиноят ба ќайд гирифта шудааст. Зиёдшавии љиноят дар миё-

ни наврасону ноболиѓон бори дигар собит месозад, ки иљрои Ќонуни Љумњурии Тољикистон “Дар бораи масъулияти пада-ру модар дар таълиму тарбияи фарзанд” дар мањалњое, ки сафи љинояткорї афзудааст, ба тала-бот љавобгў нест.Бо маќсади аз тањсил дур

намондани хонандагон мак-туби дастурии вазири мао-риф дар бораи ба муассисањои тањсилоти умумии асосї табдил додани муассисањои тањсилоти ибтидої тањия ва дастраси раё-сат ва шуъбањои маорифи вило-ят ва шањру ноњияњо гардонида шуд. Дар натиљаи маълумотњои пешнињоднамуда раёсат ва шуъбањои маориф маълум гар-дид, ки њамагї 28 муассисањои тањсилоти умумии аз љумла, дар вилояти Хатлон-15, ноњияњои тобеи љумњурї -9, шањри

Фаъолияти вазорат вусъат меёбадМАЪРЎЗАИ МУОВИНИ ВАЗИРИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ФАТЊИДДИН ИСМОНОВ ОИД БА НАТИЉАИ ФАЪОЛИЯТИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ДАР НУЊ МОЊИ СОЛИ 2013

№ 42, 18 октябри соли 20134 ОМЎЗГОР МУШОВАРА

Кумитаи њизбї ва комиссариати маориф 11 октябри соли 1930 дар бораи таълими умумии њатмї ќарор ќабул карданд.

Душанбе-4 ба муассисањои тањсилоти миёнаи асосї табдил дода шуданд. Оид ба масъалаи мазкур дар ВМКБ, вилояти Суѓд, шањру ноњияњои Роѓун, Њисор, Файзобод, Нуробод, Тавилдара, Рашт, Тољикобод коре ба сомон расонида нашу-дааст. Тањлили рафти иљрои

ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 02.09.2010, №416 «Дар бораи Барномаи давлатии компютеркунонии муассисањои тањсилоти умумии Љумњурии Тољикистон барои солњои 2011-2015» дар љумњурї нишон дод, ки то ба њолати 15.06.2013 муассисањои таълимии љумњурї бо 43547 компютер ва 7403 принтер таъмин гардида, иљрои барнома 94,0%-ро ташкил ме-кунад, ки ин дар маљмўъ, нис-бат ба ин давраи соли гузашта 5,2% компютер ва 14,3% прин-тер зиёд шудааст. Њамчунин ќайд намудан ба маврид аст, ки давоми амалї гардидани Барнома солњои 2011-2013 400 компютер ва 96 принтер аз њисоби маблаѓњои муассисањои тањсилоти умумї харидорї гар-дидааст.Мутаассифона, ба хоњиши

чандкаратаи Вазорати мао-риф ба раисони шањру ноњияњо нигоњ накарда, то имрўз аз тарафи маќомоти мањаллии иљроияи њокимияти давлатии шањри Нораки вилояти Хат-лон, ноњияи Роштќалъаи вило-яти мухтори Кўњистони Бадах-шон, шањри Роѓун, ноњияњои Нуробод, Тољикобод ва Тавил-дара љињати таъмини мактабњо ягон адад компютер ва принтер харидорї нашудааст. Таъкид кардан зарур аст,

рафти иљрои «Барномаи дав-латии таъмини муассисањои таълимию илмии љумњурї бо кабинетњои фаннї, озмоишгоњњои муљањњази таълимї ва тањќиќотї» (ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 3.05.2010 № 223) имрўз моро ќонеъ карда наме-тавонад. Тибќи маълумотњои пешнињодшуда дар љумњурї иљрои Барнома 76% аз љумла: шањри Душанбе 65%, ви-лояти Хатлон 77%, вилояти Суѓд 100%, вилояти мухтори Кўњистони Бадахшон 17% ва ноњияњои тобеи љумњурї 90%-ро ташкил медињад. Аммо воќеият собит менамояд, ки ак-сари кабинетњои таъсисдодашу-да ба талаботи замон љавобгў набуда, танњо таъмир ва ороиш дода шуда, таљњизоти зарурии озмоишї, намоишї надоранд ва таљњизоти лабораторї аз солњои пеш боќї мондааст.Моњи июли соли равон

дар љаласаи мушовари Вазо-рати маориф рафти иљрои ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 29 декабри соли 2012 , №754 «Дар бораи ташкили истироњати тобисто-наи кўдакон ва наврасон дар соли 2013» мавриди санљиш ќарор гирифт. Санљиш ни-шон дод, ки дар ноњияњои Рашту Тољикобод, Нуробод, Данѓараву Ќубодиён, Носи-ри Хисраву Восеъ маќомоти иљроияи мањалли њокимияти давлатї барои ташкили

истироњати бофароѓати кўдакон маблаѓњои зарурї људо накар-данд, аз ин аст, ки истироњати бофароѓати кўдакон дар ин ноњияњо хуб ташкил нагардид. Дар зинаи тањсилоти иб-

тидоии касбї низ дар давраи њисоботи як ќатор корњои на-заррас, аз ќабили омода на-мудани наќша ва барномаи таълимї, таъсиси гурўњи корї оид ба тањияи стандартњои фаннї аз рўи Таснифоти давла-тии касбњои коргарї, вазифањои хизматчиён ва дараљањои тарифї дар Љумњурии Тољикистон”, ки

2 марти соли љорї бо ќарори Њукумати Љумњурии тасдиќ гардидааст ба роњ монда шуда-аст.Лоињаи ќарори Њукумати

Љумњурии Тољикистон „Дар бо-раи Шўрои њамоњангсоз оид ба тањсилоти касбї дар Љумњурии Тољикистон” омода гардида, барои баррасї ба Њукумати Љумњурии Тољикистон пешнињод карда шуд. Инчунин, дар вилояти Суѓду

Хатлон ва шањри Душанбе дар заминаи муассисањои тањсилоти ибтидоии касбї барои кушода-ни чор Маркази захиравї бо таљњизоти муосир муљањњаз ба-рои омода намудани касбњои коргарї ва такмили ихтисоси омўзгорону устоњои таълими истењсолї корњо шурўъ шуда-анд.Дар Литсейи касбии тех-

никии №30 шањри Душанбе 2 синфхонаи тахассусї барои их-тисоси “Гаљкорї барои соњаи меъморї” ва озмоишгоњи “Кандакорї дар чуб” ташкил карда шудааст. Дар муассисањои тањсилоти

ибтидоии касбии Љумњурии Тољикистон аз 97 ихтисосњои амалкунанда аз рўйи 33 ихти-сос дар курсњои кўтоњмуддат кадрњои коргарї омода карда мешаванд.То моњи июни соли ра-

вон курсњои кўтоњмуддати муассисањои тањсилоти ибти-доии касбии љумњуриро 9354 нафар хатм намудаанд ва 4160 нафари дигар дар курсњои маз-кур тањсил намуда истодаанд. Дар 291 муассисаи таълимие, ки дар асоси иљозатномаи Ва-зорати маорифи Љумњурии Тољикистон фаъолият наму-да истодаанд, 42170 нафар курсњои кўтоњмуддатро хатм намуда, соњиби шањодатномаи касб гардиданд. Дар маљмўъ, дар нимсолаи аввали соли

2013 51524 нафар курсњои омўзиширо хатм намуданд.Дар давраи њисоботї, дав-

ри хотимавии олимпиадаи хонандагони муассисањои тањсилоти ибтидои касбї аз фанњои таълимї аз руйи 6 фан-ни таълимї, гузаронида шуд.Бо вуљуди њамаи ин

нишондодњо, камбудињои љиддї њанўз њам дар ин зинаи тањсилот љой дорад. Тањлилњо нишон медињанд, ки ќариб дар тамоми муассисањои тањсилоти ибтидоии касбї истифодаи са-мараноки замин ва техникаи

дарихтиёрдошта тибќи талабот ба роњ монда нашудааст ва та-лаботи Низомномаи шарики њамкор иљро намешавад. Фаъолияти истењсолї во-

ситаест, ки ба мустањкам шудани заминањои моддї-техникї, кадрї, таъмин наму-дани муассиса бо техника ва технологияи замони муосир хеле хуб мусоидат менамояд. Мутаассифона, роњбарони муассисањои таълимї дар ин самт ба фориѓболї роњ дода, то соли 2012 маблаѓњои ночиз ба даст оварданд. Соли љорї наќшаи фаъолияти истењсолї ва хизматрасонии пулакии ин муассисањо ба маблаѓи 24 210 000 сомонї ба наќша гирифта шудааст. Аз ин рў, раёсати тањсилоти

ибтидої ва миёнаи касбї (А.Мирзоев) ва роњбарони муассисањои таълимї вази-фадор карда мешаванд, ки љињати нарасидани устоњо ва омўзгорони тахассусї, навиш-тани китобњои дарсї аз фанњои тахассусї ва истифодаи замин ва техникањои муассисањои таълимї чорањои мушаххас ан-дешанд.Дар зинаи тањсилоти миё-

наи касбї бо ќабул шудани ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон оид ба табдил до-дани омўзишгоњњои омўзгорї ба коллељњо имконияти васеи тайёр намудани кадрњо ба амал омад, ки як ќатор ихтисосњои нав тибќи талаботи бозори мењнат дар ин зинаи тањсилот ташкил карда шуд. Љињати иљрои “Барномаи давлатии рушди тањсилоти касбї дар Љумњурии Тољикистон барои солњои 2008–2015” муассисањои тањсилоти миёнаи касбї аз соли тањсили 2013-2014 гузариши як ихтисосї ба низоми кредитии тањсилот аз моњи сентябр шурўъ менамоянд. Љињати гузариш

ба низоми кредитии тањсилот дар даври њисоботї семинар, мизњои мудаввар бо иштиро-ки кормандон ва омўзгорони муассисањои тањсилоти олии касбї баргузор гардид. Дар ин самт низ наќша, барнома, селабусњо омода шуда истода-аст.Мушкилотњои асосии ин зи-

наи тањсилот пурра таъмин на-будани муассисањои таълимї бо омўзгорони дараља ва ун-вони илмидошта, нарасидани маводњои таълимї бо забони давлатї, китобњои дарсї ва модулњои таълимї мебошад.Аз ин рў, ба раёсати

тањсилоти ибтидої ва миё-наи касбї ва роњбарони муассисањои тањсилоти миёнаи касбї супорида мешавад:

-ба роњбарони муассисањои тањсилоти миёнаи касбї су-пориш дода шавад, ки барои кушодани ихтисосњои нав чорањои зарурї андешанд;

-дар соли тањсили 2013-2014 њамчун таљриба як ихтисосро ба таври заминавї (пилотї) ба низоми кредитии тањсилот гузаронда, вобаста ба талабо-ту низоми нав «Силабус»-њоро тањия намуда, ба Вазорати мао-рифи Љумњурии Тољикистон пешнињод намоянд.Њозирини гиромї!Дар нўњ моњи сипаригарди-

да муассисањои тањсилоти олии касбии кишвар дар роњи таъ-мини сифати тањсилот, бењ на-мудани пояи моддї ва техникї корњои муайяне ба сомон расо-нидаанд. Ифтитоњи бинои нави фа-

култети сохтмон ва меъмо-рии Донишгоњи техникии Тољикистон ба номи М.Осимї воќеъ дар мањаллаи Њаёти Нав, ки 1 сентябри соли љорї дар Рўзи дониш ва сулњ бо ишти-роки Президенти Љумњурии Тољикистон Љаноби Олї, муњтарам Эмомалї Рањмон ба вуќўъ пайваст, аз ѓамхорињои њамешагии давлат ва Њукумати Љумњурии Тољикистон, хусусан Президенти мамлакат дарак медињад. Дар Донишкадаи омўзгории

Тољикистон дар ноњияи Рашт низ бо ибтикори Њукумати Љумњурии Тољикистон бинои таълимии 3-ошёна сохта шуда-аст, ки он дорои 29 синфхона ва 540 љойи нишаст мебошад. Дар ин бино озмоишгоњњои фанњои химия, биология, физи-ка ва кабинетњои лингофонии забонњои русї ва англисї таъ-сис дода шудааст. Дар сохтмо-ни бинои базкур 6.5 млн сомонї сарф гардидааст.Ин њама саъйю кўшишњои

Њукумати Љумњурии Тољикистон бањри соњибкасб гардидани наврасону љавонон, баланд бардоштани сифати таълиму тарбия, тайёр наму-дани кадрњои баландихтисоси љавобгў ба стандартњои бай-налмилалии тањсилот мебошад. Дар љавоб ба ин, роњбарияти муассисањои тањсилоти олии касбиро зарур аст, ки бањри пурзўр намудани корњо дар самти соњаи тањсилоти олии касбї, тањким бахшидани пояи моддию техникї мутобиќ ба стандартњои љањонї

љињати љалби њар чи бештари донишљўёни кишварњои дигар тадбирњои амалї андешанд.Њозирини гиромї!Вазъи њуљљатсупории до-

вталабон имсол нисбат ба соли тањсили 2012-2013 дар муассисањои тањсилоти олии касбии љумњурї як андо-за бењтар гардид. Дар њамаи муассисањои тањсилоти олии касбии мамлакат барои ќабули њуљљатњои довталабон шароити зарурї фароњам оварда шуд. Бо маќсади тибќи талабот ва шаффоф гузаронидани ќабули донишљўён 10 июли соли љорї вохўрии Вазири маориф бо ректорон ва котибони масъули муассисањои тањсилоти олии касбї гузаронида шуд. Дар вохўрї намояндагони Проку-ратураи генералии Љумњурии Тољикистон, Кумитаи давла-тии амнияти миллии Љумњурии Тољикистон, Агентии назорати давлатии молиявї ва мубориза бо коррупсия ширкат варзи-данд.Бояд зикр кард, ки дар

муќоиса ба соли тањсили 2012-2013 дар соли тањсили 2013-2014 довталабон ба муассисањои тањсилоти олии касбї зиёдтар њуљљат супоридаанд. Аз љумла, агар дар соли гузашта то 10 ав-густи соли 2012, дар маљмўъ, ба гурўњњои рўзонаи шакли таълими буљавии муассисањои тањсилоти олии касбї зиёда аз 16938 нафар довталаб њуљљат супорида бошад, имсол ба гурўњњои буљавии муассисањои тањсилоти олии касбї 20082 њуљчат супоридаанд. Вазъи њуљљатсупорї дар гурўњњои шакли таълими шартномавї низ бењтар аст. Дар ин самт низ довталабон нисбат ба соли гузашта зиёдтар њуљљат супо-ридаанд. Аз љумла, агар соли гузашта зиёда аз 17436 нафар довталаб њуљљат супорида бо-шад, имсол дар маљмўъ, 18711 њуљљат супоридаанд.Дар маљмўъ, дар соли тањсили

2013-2014 ба муассисањои тањсилоти олии касбї 44384 њуљљат супориданд, ки нис-бат ба соли тањсили 2012-2013 10422 њуљљат зиёд мебошад. Дар давраи њисоботї, инчу-нин, ќабули донишљўён тибќи квота ба роњ монда шуд. Тибќи наќша имсол 1222 нафар, аз љумла, 629 духтар ва 593 писар ба муассисањои тањсилоти олии касбї дохил гардиданд. Илова ба ин, бо маќсади

иљрои дастуру супоришњои Президенти мамлакат љињати бартараф намудани норасо-гии кадрњои соњаи омўзгории ноњияњои Темурмалик, Балљувон, Ховалинг ва Носи-ри Хусрав барои соли тањсили 2013-2014 иловатан 200 љой људо карда шуд. Ба љойњои људогардида довталабони ин ноњияњо дар асоси сўњбат ќабул карда шуданд.Њамзамон, љињати бартараф

намудани норасогии кадрњои соњаи тиббї 90 нафар довта-лаб ба ихтисоси кори табобатї ва 10 нафар довталаб ба их-тисоси нигоњдории тандуру-стии љамъиятии Донишгоњи давлатии тиббии Тољикистон ба номи Абўалї ибни Сино аз

Фаъолияти вазорат вусъат меёбад

№ 42, 18 октябри соли 2013 5ОМЎЗГОР МУШОВАРА

Аз соли тањсили 1930-1931 ќарор шуд дар шањрњои марказї ва аз соли 1932-1933 дар тамоми љумњурї тањсили њатмии ибтидої љорї шавад.

њисоби довталабони ноњияњои Темурма-лик, Балљувон, Ховалинг, Носири Хус-рав, Кўлоб, Данѓара, Бохтар, Вахш, Мўминобод, Восеъ, Ќубодиён, Фархор, Абдурањмони Љомї, Шањритус, Ху-росон, Ќумсангир, Шўрообод, Норак, Ёвон, Мир Сайид Алии Њамадонї, Панљ, Сарбанд, Љиликул ва Љалолиддини Румї ќабул карда шуданд. Њозирини гиромї!Сарвари давлат дар суханрониашон

ба муносибати Рўзи дониш таъкид до-штанд, ки “..Яке аз муњимтарин њадафњои давлати мо дар оянда фарогирии кулли љомеа бо маърифату љањонбинї ва илму донишњои муосир хоњад буд”. Бо назар-дошти чунин таъкиди Сарвари давлат, мо, маорифчиёнро зарур аст, ки дар самти маърифатнокии ањли љомеа, та-шаккули љањонбинї ва рушди илмњои замони муосир љавононро ба мањфилу марказњои инноватсионї, марказњои компютерї, озмунњои гуногун, корњои илмиву ихтироъкорї, љустуљўї, маги-стратураву аспирантура ва амсоли инњо љалб намоем. Бо ин маќсад дар давраи њисоботї бо

пешнињоди вазорат ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон “Дар бораи Стандарти давлатии тањсилоти касбии баъд аз муассисаи олии таълимї (док-торантура)”- 3 августи соли 2013, № 341 тасдиќ карда шуд.

Вобаста ба ин раёсати илм ва инно-ватсияро зарур аст, ки дар њамкорї бо муассисањои тањсилоти олии касбии базавї ва муассисањои илмии зерто-беъ наќша ва барномањои намунавии таълимї, стандартњои фаннї, риштањои тахассусї ва шўроњои такягоњиро љињати таъсиси шўроњои диссертатсио-нии њимояи рисолањо барои дарёфт ва додани дараљаи илмии доктори фалса-фа (PhD), доктор аз рўи ихтисос њарчї зудтар омода карда, барои мувофиќа ва тасдиќ ба вазорати маориф пешнињод намоянд.Соли љорї аз 30 муассисаи љумњурї

17 муассисаи тањсилоти олии касбї ба корњои илмї-тањќиќотии донишљўёни худро бо теъдоди умумии 130 адад ба озмуни “Донишљў ва пешрафти илму техника”, ки аз љониби вазорат эълон шуда буд, пешнињод намуд, ки нисбат ба соли гузашта 38 лоиња кам аст.Масъалаи таъминоти кадрї низ

њамаваќт зери назаорати вазорати мао-риф ќарор дорад. Тибќи маълумоти пешнињоднамудаи раёсату шуъбањои маорифи љумњурї ба њолати моњи июни соли љорї дар муассисањои тањсилоти умумии љумњурї 4210 нафар омўзгор намерасид, ки дар иртибот ба ин, им-сол тибќи фармоиши вазири маорифи Љумњурии Тољикистон аз 28.02.2013, №476 4089 нафар мутахассисони љавон - хатмкунандагони муассисањои тањсилоти миёна ва олии касбии равияњои омўзгорї дар асоси роњхати Вазорати маориф бо назардошти их-тисос ба муассисањои тањсилоти умумї фиристода шуданд, ки ин нисбат ба соли 2012 3145 нафар кам мебошад. Аз ин теъдод ба њолати 27.09.2013 2263 нафар (55,3%) ба љойи кор њозир шуда, 1826 (44,7%) ба љойи кор њозир нашуданд.Аз рўи њисоботи пешнињоднамудаи

раёсату шуъбањои маорифи вилоятњо ва шањру ноњияњои љумњурї то рўзи 27.09.2013 норасоии кадрњои омўзгорї 349 нафарро ташкил медињад, ки он асосан аз фанњои забони англисї 102 нафар, забони русї 27 нафар, матема-тика 81 нафар, химия 38 нафар, физи-ка ва астрономия 27 нафар, техноло-гияи информатсионї 22 нафар, табияи љисмонї ва омодагии дифои њарбї 28 нафар, забон ва адабиёти тољик 4 нафар ва биология 7 нафар мебошад.

Аз ин рў, раёсати кадрњо ва корњои махсусро зарур аст, ки љињати иљрои ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 02.07.2009. №391 «Дар бораи Ќоидањои баргардонидани маблаѓњои буљетї аз њисоби мутахассисони љавон, ки ба љойи кор њозир нашудаанд, чорањои зарурї андешида, аз натиљаи иљрои он ба му-шовараи Вазорати маориф маълумот-нома пешнињод намояд. Кормандони илмии Пажўњишгоњи

рушди маориф дар нуњмоњаи соли 2013 рўи 6 мавзўи фармоишї корњои озмои-шию тањќиќотї анљом дода, дар ин за-мина зиёда аз 25 лоиња, китоб, дастурњои илмию методї ва таълимї таълиф кар-данд.Њамчунин, аз љониби муассисаи маз-

кур тартиб ва ташкилу гузаронидани рейтингњои мобайнї дар муассисањои таълимї ва “Барномаи гузариш ба ме-ъёри бањодии садбала” муайян карда шуд. Дар баланд бардоштани сифати

тањсилот мунтазам такмили додани мањорати касбии омўзгорон маќоми њалкунанда дорад. Дар нўњ моњи соли равон дар љумњурї 540 курси такмили ихтисос бо фарогирии 13330 нафар шу-наванда ташкил ва гузаронида шуд, ки 68,2% иљрои наќшаи солонаро ташкил медињад. Мувофиќи наќшаи дурнамо оид ба

фаро гирифтани њайати омўзгорон ва кормандони соњаи маориф ба курсњои такмили ихтисос дар давраи солњои 2013-2020, 19528 нафар омўзгор, аз љумла аз ВМКБ 1043 нафар, аз вилояти Суѓд 6348 нафар, аз вилояти Хатлон 6885 нафар, аз ноњияњои шањри Душанбе 1246 на-фар ва аз ноњияњои тобеи љумњурї 4006 нафар дар соли равон аз курсњо гуза-ронида мешаванд. Наќшаи мазкур дар нўњ моњи соли равон дар ВМКБ 414 на-фар (39,6%), вилояти Суѓд 4646 нафар (73,2%), вилояти Хатлон 2947 нафар (42,8%), ноњияњои шањри Душанбе 775 нафар (62,2%) ва дар ноњияњои тобеи љумњурї 4548 (113,5%) иљро гардидааст, ки 68,3% иљрои наќшаи солонаро дар бар мегирад. Дар љумњурї 229 семинарњои

маќсаднок гузаронида шуд, ки дар он 6952 нафар омўзгорон иштирок наму-данд Инчунин, аз рўи модули таълимии

«Менељмент ва сарварї дар соњаи мао-риф» 56 курси такмили ихтисосро бо фарогирии 1360 нафар директорони муассисањои таълимии шањри Душанбе, вилоятњои Суѓд, Хатлон, Бадахшон ва ноњияњои тобеи марказ гузаронидааст.Дар давоми нуњ моњ аз тарафи кор-

мандони донишкада 1 дастури методї, 2 китоби дарсї, зиёда аз 76 маќолањои илмї ва оммавї, 2 модули таълимї тањия

кардашуда, оид ба масъалањои такмили ихтисос 5 конференисияи илмї-амалї доир намудааст, ки дар онњо 68 мавзўъ мавриди баррасї ќарор дода шудааст.Дар баробари ин, масъалањои

њалталаб дар бахши такмили ихтисос кам нестанд. Мутаассифона, то њол низоми мукаммали такмили ихтисос ташаккул наёфтааст. Мазмун, мундариља, шакл, намуд, муњлат, барнома ва наќшањои таълимии такмили ихтисос дар Дониш-кадаи љумњуриявии такмили ихтисос ва бозомўзии кормандони соњаи маориф ва марказњои такмили ихтисоси вилоятию шањрї якранг нест. Тадќиќоти илмии масъалањои такмили ихтисос ќариб, ки пеш бурда намешавад. Сохтори такми-ли ихтисос низ ислоњталаб аст. Сифати барномањои таълимї ва самаранокии курсњои такмили ихтисос ба таври боя-ду шояд нест. Аз љониби дигар, баъзе масъулини раёсату шуъбањои маориф бо бањонаи набудани маблаѓ шунаван-дагонро ба курсњои такмили ихтисос са-фарбар накарданд (ноњияњои Шањринав, Њисор, Нуробод, Љиргатол, Тољикобод, Роѓун, Тавилдара).Ба Донишкадаи љумњуриявии такми-

ли ихтисос ва бозомўзии кормандони соњаи маориф супорида мешавад, ки барои такмил додани сохтор, мазмун ва мундариљаи такмили ихтисос, мутамар-каз сохтани фаъолияти муассисањои так-

мили ихтисос, коркарди роњњои илмии баланд бардоштани мањорати касбии кормандони соњаи маориф ба Вазорати маориф таклиф пешнињод намояд.Дар давраи њисоботї Марка-

зи љумњуриявии таълимию методии назди Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон дар њамкорї бо муассисањои тањсилоти олии кишвар 45 стандартњои тахассусиро тањия намуда, дар асоси он аз рўйи 18 ихтисос барномањои таъ-лимиро тањия ва пешнињод намуд. Дар маљмўъ, то имрўз 331 адад стандартњои тахассусї тањия ва пешнињод карда шу-дааст. Айни замон кор дар самти тањияи стандартњои тахассусии муассисањои тањсилоти ибтидої ва миёнаи касбї оѓоз гардидааст. Аз ин рў, ба Маркази љумњуриявии

таълимию методии назди Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон супо-риш дода мешавад, ки дар њамкорї бо раёсати тањсилоти ибтидої ва миёнаи касбии дастгоњи вазорат ва муассисањои таълимї стандартњои тахассусї ва барномањои таълимиро њар чї зудтар тањия намуда, барои тасдиќ пешнињод намояд.Натиљаи аттестатсияњои аз синф ба

синфгузаронї ва хатм дар муассисањои тањсилоти умумии кишвар муайян на-муд, ки аттестатсияњо дар маљмўъ, бо тартиб ва низоми муайян гузаронида

шуда, таљрибаи аввалини гузарони-дани аттестатсия ба тариќи тестї, но-вобаста аз он ки дар баъзе ноњияњо ба камбудињои љузъї роњ дода шуда бо-шанд њам, натиљањои хуб доданд.Аз ин рў, ба Маркази љумњуриявии

таълимию методии назди Вазорати мао-рифи Љумњурии Тољикистон ва раёсати тањсилоти томактабї ва умумии Вазора-ти маорифи Љумњурии Тољикистон су-пориш дода мешавад, ки бо назардошти таљрибаи дар ин самт ба даст оварда ва ислоњи камбудию норасоињои ба миёно-мада љињати дар оянда ба тариќи тест гузаронидани аттестатсияњои аз синф ба синфгузаронї ва хатм чорањои амалї андешида, роњхои муассир ва камхарљ гузаронидани онро пешнињод намоянд.Аз љониби Хадамоти давлатии назо-

рат дар соњаи маориф дар нуњмоњаи ав-вали соли 2013-ум 26 муассисаи таълимї аз ташхиси аттестатсионї гузаштанд, аз љумла 4 муассисаи таълимї аз аттестат-сия шартан гузашта њисобида шуд. Дар њамин давра ташхиси

иљозатномадињии 124 ташкилоту муассисањои таълимї, аз нав ба расмият даровардани иљозатномаи 39 муассисаи таълимии тањсилоти ибтидої ва миёнаи касбї анљом гирифта, ба 18 муассисаи таълимї шањодатномаи аккредитатсияи давлатї дода шудааст. Бо маќсади иљрои наќшаи

чорабинињои Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон мониторинги сатњи дониши хонандагони муассисањои тањсилоти умумии минтаќаи Ќўрѓонтеппаи вилояти Хатлон гуза-ронида шуд, ки натиљаи он дар мушо-вараи Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон баррасї карда шуд. Њамчунин, арзёбии сифати тањсилот

дар Донишгоњи давлатии њуќуќ, биз-нес ва сиёсати Тољикистон, Дониш-кадаи кўњї-металлургии Тољикистон, Коллељи муњандисию омўзгории шањри Душанбе, литсейњои касбии техникии №9-и шањри Ќўрѓонтеппа, №6 ва №10-и шањри Исфара, литсей-интернати муш-тараки тољикию туркии фанњои даќиќи шањри Хуљанд ва муассисањои таълимии тањсилоти умумии шањру ноњияњои ви-лояти мухтори Кўњистони Бадахшон аз тарафи Хадамоти давлатии назорат дар соњаи маориф гузаронида шудааст. Аз натиљаи тањлилњо бармеояд, ки сатњи си-фати тањсилот дар муассисањои таълимї тадриљан боло рафта истодааст. Сатњи дониши хонандагону донишљўён аз рўи натиљаи санљишњои гузаронида-шуда дар умум ба таври зайл мебошад: муассисањои тањсилоти умумї - 67,6%; муассисањои тањсилоти ибтидоии касбї - 53,4%; муассисањои тањсилоти миёнаи касбї - 57,6%; муассисањои тањсилоти олии касбї - 55,9%. Фаъолияти шуъба ва бахшњои Ха-

дамоти давлатии назорат дар соњаи маорифи назди раёсат ва шуъбањои маорифи вилоят ва шањру ноњияњо дар самти гузаронидани мониторинги дастовардњои муњассилин ќонеъкунанда нест. Дар баробари ин, барќарор наму-дани воњидњои кории шуъба ва бахшњои Хадамоти давлатии назорат дар соњаи маорифи шањру ноњияњои вилояти мух-тори Кўњистони Бадахшон, шањрњои Кўлоб, Норак, ноњияњои Данѓара, Фар-хор, Шўрообод, Темурмалик, Н. Хус-рави вилояти Хатлон, ноњияњои Рашт, Нуробод, Тољикободи тобеи марказ, ноњияњои Сино, Шоњмансури шањри Душанбе, ки ихтисори онњо аз љониби маќомоти мањаллии њокимияти иљроия дар љойњо сурат гирифтааст, зарур ме-бошад. Аз ин рў, ба Хадамоти давлатии назорат дар соњаи маориф дастур дода мешавад, ки љињати њалли масъала ба Вазорати молияи Љумњурии Тољикистон

Фаъолияти вазорат вусъат меёбад

№ 42, 18 октябри соли 20136 ОМЎЗГОР МУШОВАРА

То соли 1934 фаќат 70% наврасони синни мактабї (25% духтарон) ба таълими ибтидої фаро гирифта шуданд.

мактуби расмї омода ва пешнињод намо-яд.Њозирини гиромї! Рушди соњаи маориф ба иљрои бо-

сифати буљети соња вобастагї дорад. Тибќи маълумоти Вазорати молияи Љумњурии Тољикистон наќшаи нўњмоњаи буљети соњаи мориф 95,4% фоиз иљро шудааст. Аз љумла, муассисањои зер-сохтори маориф дар ин давра 100 фоиз маблаѓгузорї шудаанд. Тибќи маълу-моти љамъовардашуда дар љумњурї ќарздории музди мењнат вуљуд надорад. Вале бояд ќайд намуд, ки душвории пар-дохти музди мењнат дар давоми моњњои август ва сентябр дар ноњияњои Зафа-рабод ва Кўњистони Масчоњи вилояти Суѓд, ноњияи Шањритуз, Носири Хусрав ва Восеи вилояти Хатлон, ноњияњои Ну-робод ва Тавилдара вуљуд дорад.Вобаста ба ин, ба мудирони маорифи

ноњияњои мазкур супорида мешавад, ки пайдошавии ќарздории музди мењнати омўзгорон роњ надода дар сурати пай-до шудани чунин душворї сари ваќт маќомоти мањаллї ва Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон огоњ созад. Чи хеле ки медонед, тибќи Фармони

Президенти Љумњурии Тољикистон «Дар бораи тадбирњои таќвият бахшидани сатњи њифзи иљтимоии ањолї ва зиёд на-мудани маоши амалкунандаи вазифавии хизматчиёни давлатї, кормандони муасси-саю ташкилотњои буљетї, андозаи нафаќа ва стипендия» аз 1 сентябри соли љорї музди мењнати кормандони муассисањои томактабї ва муассисањои тањсилоти умумї ба андозаи 30 фоиз ва дигар кор-мандони муассисањои соњаи маориф ба ан-дозаи 20 фоиз баланд бардошта шуд. Ан-дозаи музди миёнаи минималї низ 25 фоиз афзуда ба 250 сомонї баробар шуд.Сарвари давлат соли 2011 ваъда дода

буд, ки дар се соли оянда музди мењнати омўзгоронро бо назардошти муњим буда-ни ин соња 100% зиёд мекунад. Хушбахто-на, се сол нагузашта, дар муддати ду сол ин ваъда иљро шуд.Бояд ќайд намуд, музди миёнаи мењнати

омўзгорон нисбат ба соли 2000 ќариб 60 маротиба ва нисбат ба соли 2005 ќариб 10 маротиба ва нисбат ба соли 2010 се маро-тиба зиёд мебошад. Ба замми ин, барои санљиши дафтар 20 фоиз аз њисоби сар-бории њаќиќї, барои роњбарии синф 15 фоиз аз њисоби ставка ва барои мудирии кабинетњои фаннї 10 фоиз аз њисоби став-ка иловапулї муайян карда шудааст. Тибќи фармони мазкур аз 1-уми сен-

тябри соли љорї стипендияњои давлатии донишљўён низ 20 фоиз афзоиш ёфт. Сти-пендияи донишљўи аълохон дар муасси-са тањсилоти олии касбї ба 139 сомонї, дар муассисањои тањсилоти миёнаи касбї ба 99 сомонї ва донишљўи хубу аълохон мувофиќан ба 99 ва 70 сомонї баробар мешавад. Стипендияи аспирантон дар як моњ ба 328 сомонї баробар мешавад. Сти-пендияи Президентї барои донишљўёни муассисањои тањсилоти олї ба 630 сомонї баробар шудааст. Бояд ќайд намуд, ки аф-зоиши стипендияњои давлатї танњо дар се соли охир (аз 1-уми сентябри соли 2010 то 1-уми сентябри соли 2013) зиёда аз 2,5 ма-ротибаро ташкил медињад.Њукумати Љумњурии Тољикистон барои

рушд ва ислоњоти соњаи маориф ба ѓайр аз маблаѓњои буљетї, маблаѓњои грантї ва инвеститсиониро сафарбар кардааст, ки он барои њалли як ќатор проблемањои соњаи маориф дар љумњурї ёрии амалї ра-сонида истодааст. Дар соли 2013 аз њисоби 6 Лоињаи инве-

ститсионии соњаи маориф –15 млн. долла-ри амрикої барои иљрои корњои сохтмонї ва барќарорсозї, харидорї намудани таљњизоти таълимї, омўзиш ва гузарони-дани тренингу семинарњо ба наќша гириф-та шудааст ва наќшаи нўњмоњаи соли 2013 ба андозаи 82 фоиз таъмин гардид, ки ба

10 млн. 413 њазору 156 доллари амрикої баробар мебошад ва ин нишондињанда нисбати нўњмоњаи соли 2012 -200 њазор доллари ИМА зиёд маблаѓњо азхуд карда шудааст.Худи њамин сол бо дастгирии шарико-

ни њамкор ва љалби инвеститсияи хориљї дар соњаи маориф 52,2 млн. доллари амрикої барои иљрои корњои сохтмонї ва барќарорсозї, харидорї намудани таљњизоти таълимї, омўзиш ва гузаро-нидани тренингу семинарњо ќарздињии хурд созишномањо аз љониби Њукумати Љумњурии Тољикистон бо Бонки Исломї, Саудї ва Хазинаи глобалии тањсилот ба имзо расонида шуд, ки оѓози татбиќи онњо то охири соли равон ба наќша ги-рифта шудааст. Дар самти муносибатњои

байналмилалї дар 9 моњи њисоботї, як ќатор корњо ба анљом расонида шуда-аст.Аз љумла:- лоињаи Ёддошти тафоњум байни Ва-

зорати маорифи Љумњурии Тољикистон ва Вазорати Федералии маориф, санъат ва фарњанги Љумњурии Австрия тањия гардида, ба љониби Австрия ирсол гар-дид;

- лоињаи Созишнома байни Њукумати Љумњурии Тољикистон ва Њукумати Шоњигарии Белгия оид ба њамкорї дар соњаи маориф тањия ва ба љониби Белгия барои мувофиќа ирсол шуд;

- лоињаи Тафоњумномаи њамкорињои илмию омўзишї байни Вазорати маори-фи Љумњурии Тољикистон ва Вазорати тањсилоти олии Мамлакати Арабистони Саудї пас аз баррасии такрории вазора-ту идорањои љумњурї ба љониби Араби-стони Саудї пешнињод гардид;

- пешнињоди Њукумати Љумњурии Лањистон ба хотири идома додани њамкорињои дуљониба дар доираи Барно-маи њамкорї байни Њукумати Љумњурии Лањистон ва Њукумати Љумњурии Тољикистон дар соњаи фарњанг, илм, тањсилоти олї ва маориф барои солњои 2013-2015 бо вазоратњои дахлдори љумњурї мувофиќа гардида, ба љониби Лањистон пешнињод карда шуд;

- лоињаи Созишнома байни Вазора-ти маорифи Љумњурии Тољикистон ва Вазорати маориф ва илми Љумњурии Ќазоќистон оид ба њамкорї дар соњаи маориф тањия ва ба љониби Ќазоќистон барои мувофиќа ирсол шуд;Дар давоми моњњои май-сентябр

озмуни довталабон тавассути бурсияњои Љумњурии Халќии Хитой, Украина, Федератсияи Россия, Ќирѓизистон, Туркия, тавассути Стипендияи бай-налмилалии Президенти Љумњурии Тољикистон «Дурахшандагон», курсњои тайёрии муассисањои тањсилоти олии касбии Ќазоќистон ва курсњои тайёрии муассисањои тањсилоти олии касбии Љумњурии Исломии Эрон баргузор гар-дид. То имрўз ба муассисањои таълимии

хориљи кишвар 2352 нафар шањрвандони Љумњурии Тољикистон ба тањсил фаро гирифта шуданд, ки ин нисбати соли 2012 1083 нафар зиёд мебошад. Њамзамон, дар ин давра 29 нафар кор-

манди дастгоњи марказии Вазорати мао-рифи Љумњурии Тољикистон барои иш-тирок дар чорабинињои илмї-омузишии муассисањои илмии кишварњои хориљї ба сафари хизматї фиристода шуданд.

Њозирини гиромї!Бояд тазаккур дод, ки яке аз

масъалањои асосии ислоњоти соњаи маориф ва дар ин замина баланд бар-доштани сифати таълиму тарбия ин ан-дешидани силсилаи тадбирњо доир ба сохтмону барќарорсозї, таъмиру таљдид ва муљањњазгардонии муассисањои таълимї мебошад. Соли равон аз њисоби маблаѓњои му-

тамаркази асосии ба Вазорати маориф пешбинигардида 12 биноњои таълимї ва ёрирасон барои 1236 љойи нишаст сохта, таљдиду тармими бинои 3 мактаб-интернат ба анљом расонида шуд. Аз њисоби маблаѓњои марњилаи сеюми гранти Фонди каталитикї сохтмони 4 иншоот ва таъмиру барќарорсозии 7 иншооти соњаи маориф ба истифода ба анљом расонида шуд. Аз љумла, бинои Донишкадаи љумњуриявии такмили ихтисос ва бозомўзии кормандо-ни соњаи маориф пурра аз таъмири асосї бароварда шуда, бо таљњизоти зарурии зист ва таълимї карда шуд.Дар ин давра тибќи дастури Прези-

денти Љумњурии Тољикистон аз њисоби маблаѓњои мутамаркази асосї мактаб-интернати љумњуриявї барои кўдакони шунавоиашон суст ва деркаршудаи ноњияи Рўдакї, мактаб-интернати љумњуриявии низомаш махсуси (полиомелит) ноњияи Њисор ва мактаб интернати љумњуриявии кўдакони нобино ва сустбини ноњияи Њисор аз таъмири асосї бароварда шу-данд.Њамин тавр, тибќи маълумотњои омо-

рии дастрасгардида дар давраи њисоботї дар љумњурї аз њисоби њамаи сарчашмањои маблаѓгузорї 223 бинои мактаб барои 42520 љойи нишаст ба маблаѓи 312 млн. 753 њазор сомонї сохта ба истифода дода шудааст. Инчунин, бинои 19 мактаб ба маблаѓи 8 млн. 291 њазор сомонї аз таъми-ри асосї бароварда шудааст.Њамчунин, дар давоми нўњ моњи сипа-

ришуда фаъолияти Вазорати маориф ва сохторњои он дар расонањои иттилоотї ва матбуоти даврї, аз ќабили телевизионњои «Шабакаи аввали Тољикистон», «Сафи-на», «Бањористон», «Љањоннамо», «Мир», радиоњои «Садои Душанбе», «Шаба-каи аввал», «Фарњанг», «Ховар», «Азия плюс» инъикос гардид. Инчунин, дар давраи њисоботї ба маќолањои танќидии рўзномаи «Садои мардум», њафтаномањои «Нигоњ», «СССР», «Озодагон» вокуниш нишон дода шуд. Бо муштариёни сайти «Озодагон» саволу љавоби вазири маориф ташкил карда шуд, ки муњтавои он дар рўзномаи «Озодагон» рўйи чоп омад.

Ногуфта намонад, ки пиёда гардондани сиёсати давлат дар соњаи маориф мањз та-вассути фаъолияти нашрияњои соњавї ба мо даст медињад. Мутаассифона, моњияти масъаларо дарк карда натавонистани иддае аз роњбарони шуъбањои маориф љињати ташкили обуна ба сари нашрияњо мушкили зиёде ба бор меорад. Агар та-моми мактабњо маблаѓи обунаро бевоси-та ба суратњисоби нашрияњо гузаронанд, монеањои сунъї рафъ мегарданд. Дар акси њол, чун њарсола маблаѓ дар фонди гар-диши почтањои мањал давр гашта, ба љои худ намерасад, ки оќибати њамаи ин љабр ба омўзгорон ва нобоварї пайдо кардани онњо ба вазорату нашрияњои он аст. Аз ин рў, ба њамаи сардорони раёса-

ти шањру вилоят ва мудирони шуъбањои маориф супорида мешавад, ки дар кори ташкили обуна ва интиќоли бевоситаи он ба суратњисоби маљаллањо то 15 ноябр ба Вазорати маориф иттилоъ пешнињод на-моянд.Њозирини гиромї! Масъалаи муњиме, ки мо тавонистем

нисбати солњои ќаблї ба мувафаќият ноил шавем ин иљрои ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон “Дар бораи сариваќт омода намудани соњањои иќтисодиёт ва иљтимоиёти љумњурї барои фаъолияти мунтазам ва самарабахш дар давраи тирамоњу зимистони солњои 2013-2014” мебошад. Тањлилњо нишон медињанд, захираи

ангишт 21%, њезум 6,7% ва шишабандї 16,4% нисбати њамин давраи соли гузаш-та зиёд иљро гардидааст.Ба њамаи ин нигоњ накарда њанўз њам

њастанд шањру ноњияњое, ки наќшаи захи-раи ангишт ва њезумро ба пуррагї иљро накардаанд. Аз љумла, дар ноњияњои Балљувон захираи ангишт 40%, њезум 47%, Ќумсангир захираи ангишт 51,5%, Кўњистони Мастчоњ захираи ангишт ба 34%, Дарвоз захираи ангишт 4,7%, њезум 24%, Роштќалъа захираи ангишт 24,7%, њезум 47,7% ва Мурѓоб захираи ангишт 36,5% иљро гардидааст. Аз њисоби маблаѓњои грантї дар соли

љорї Вазорати маориф бо теъдоди зиёда аз 31 њазор љойи нишаст ба мактабњои тањсилоти умумї дастрас гардонид.Тањсилоти иловагї як бахши бисёр

муњими таълиму тарбия буда, барои пешрафти ин соњаи муњим аз љониби Њукумати Љумњурии Тољикистон ва Ва-зорати маориф диќќати љиддї дода ме-шавад.Гарчанде аз љониби Маркази

љумњуриявии муассисањои тањсилоти иловагї бањри иљрои фармоиши Ва-зири маорифи Љумњурии Тољикистон аз 14.05.2012, №804 “Оид ба фаъолияти молиявию хољагї ва заминаи моддию техникї дар муассисањои тањсилоти иловагї” як ќатор чорањои мушаххас ан-дешида шуда бошанд њам, вале ин масъа-ла то кунун њалли худро ба пуррагї на-ёфтааст.Аз маълумотњои ба даст оварда

маълум мешавад, ки то њол аз 82 адад муассисањои тањсилоти иловагии шањру ноњияњои тобеи љумњурї танњо 11-тои он дорои мустаќилияти молиявї буда, суратњисоби алоњидаи худро доранд.Бинобар ин, аз љониби раёсату

шуъбањои маориф, инчунин маќомотњои иљроияи њокимияти давлатї дар мањалњо хоњиш карда мешавад, ки нис-бати масъалаи мазкур бори дигар назари љиддї карда, бањри бартараф намудани камбудињои љойдошта чорањои дахлдор-ро андешиданд.Кормандони Маркази љумњуриявии

кор бо мактаббачагони шоистаи наз-ди Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон дар ин давра тибќи наќша ба гузаронидани семанарњои дастурдињї дар вилоятњо ва шањру ноњияњо бо омўзгорони мактабњо љињати ишти-

Фаъолияти вазорат вусъат меёбад

№ 42, 18 октябри соли 2013 7ОМЎЗГОР МУШОВАРА

Соли тањсили 1929-1930 нисбати соли тањсили 1924-1925 шумораи мактабњо 8, хонандагон 7 маротиба афзуд.

БОНГИ ИЗТИРОБ

роки хонандагон дар озму-ну олимпиадањои минтаќавї, љумњуриявї ва байналмилалї машѓул буданд. Рўзњои 14-15 феврали соли љорї дар макта-би №4-и шањри Кўлоби вилоя-ти Хатлон бори аввал Олим-пиадаи номии љумњуриявї аз фанњои физика ба номи Пулод Бобољонов, аз фанни математика ба номи Камолиддин Бойматов, аз фанни забон ва адабиёти тољик ба номи Абуабдуллоњи Рўдакї аз фанни таърих ба номи Бобољон Ѓафуров доир карда шуд, ки дар

он беш аз 135 нафар хонандагон аз муассисањои тањсилоти миёнаи умумї иштирок намуданд. Олим-пиада дар сатњи хуби ташкилї бо баргузори шаби назм бо ишти-роки шоирону адибони муосир ва роњбарияти Вазорати маориф баргузор ва љамъбаст гардид. Рафти ин Олимпиада тавассути васоити ахбори омма, љињати таблиѓи хонандагони болаёќат намоиш дода шуд.Маркази тањия, нашр ва муо-

милоти китобњои дарсї, илмию методї фаъолияти худро дар асоси наќшаи кори Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон барои нимсолаи якуми соли 2013 ба роњ монда, корњоро дар самтњои зерин ба анљом расо-нид:Дар нўњ моњи соли 2013 ба ан-

бор 29 номгўй китобњои дарсї ба миќдори 1 078 956 нусха, ба

маблаѓи 8,8 млн. сомонї ворид гардид.Инчунин 13 номгўй маводи

таълимї ба миќдори 238 000 нус-ха, ба маблаѓи 1,4 млн. сомонї ва 13 номгўй адабиёти таълимии ройгон ба миќдори 21 625 нусха, ба маблаѓи 814,8њазор сомонї ворид шудааст.Ба шуъбањои маорифи шањру

ноњияњои љумњурї ва дигар муассисањо 147 номгўй китоби дарсї ба миќдори 1 182 897 нус-ха, ба маблаѓи 11, 5 млн. сомонї дастрас шуд. 222 793 нусха ма-

води таълимї ба маблаѓи 1,4 млн. сомонї ва ба таври ройгон 9359 нусха, ба маблаѓи 492,3 њазор сомонї ирсол карда шуд. Ба суратњисоби махсуси Вазо-рати маориф аз њисоби маблаѓи иљораи китобњои дарсї ва ќарзи солњои пешин 1426969 сомонї ворид шудааст. Маркази љумњуриявии техно-

логияи информатсионї дар нуњ моњи соли 2013 дар 60 шањру ноњияњои љумњурї марказњо ва бахшњои хизматрасониро таъсис дод, ки зиёда аз 320 на-фар корманд дар ин соња кору фаъолият доранд. Марказ тибќи дархости муассисањои таълимї 800 адад компиютер ва воситањои техникиро аз таъмир баровард. Дар њамаи марказ ва бахшњо суратњисоби махсус ва инчунин дар 310 муассисањои таълимї низ почтаи электронї

таъсис дода шуд. Дар 17 шањру ноњияњои љумњурї курсњои кўтоњмуддати компютерї ва за-бони русї ташкил карда шуд. Марказ зиёда аз 160 номгўйи китобњои дарсиро ба шакли электронї гардонида бо ќарори мушовара тасдиќ шуд. Корхонаи воњиди давла-

тии «Комбинати полиграфии ш.Душанбе» фаъолияти худро дар асоси талаби замон ба роњ монда, дар 9 моњи сипаришуда корхона дар маљмуъ 533000 китоб ва маводњои таълимиро аз чоп

баровард, ки ин нисбат ба њамин давраи соли гузашта 216 000 дона китоб зиёд мебошад. Дар даво-ми 9 моњи соли љорї корхона ба маблаѓи 1,7 млн. сомонї мањсулот истењсол карда, ба анбори вазо-рат супоридааст.Муассисаи нашриявии «Мао-

риф ва фарњанг»-и Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон тайи нуњ моњи соли љорї барои мактабњои тањсилоти умумї 20 номгўй китобњои дарсї дар њаљми 166,8 љузъи чопї ба чоп омода ва барои мактабњои олї 2 номгўй адабиётро (Ф. Абдурањмонов «Анатомияи одам»; Д. Мањкамов «Асосњои фалсафа») бо теъдоди умумии 1100 нусха омода ва чоп намуд. Дар ин муддат Муассиса дар чопи адабиёти бадеї барои му-ассисаи бачагонаи синну соли мактабї ва томактабї иќдом

нишон дода, рўзнома барои синфњои 1–4; 5–11, дафтарњои умумї, дафтари донишљўйиро, ки ба онњо хонандагон бештар ниёз доранд, ба чоп омода намуд. Дар давраи њисоботї вазъи

молиявии 72 муасиссањои зерсох-тории вазорат мавриди санљиши аудитї ќарор дода шуд. Зимни санљишњои доиргардида ба ан-дозаи умумии 360510 сомонї харољотњои ѓайриќонунии пу-лию молї ошкор карда шуд, аз он љумла; аз њисоби пардохти музди мењнат 92522 сомонї,

аз њисоби сафархарљињо 2757 сомонї, дигар харољотњо 66430 сомонї, изофанависи дар њисоботњо 20178 сомонї, аз њисоби талафи молу ам-вол 15420 сомонї, камомади маблаѓњои хазина 17398 сомонї ва камомади молу маводњои ар-зишдор 145805 сомонї муайян карда шуд. Ѓайримаќсаднок ис-тифодабарии маблаѓњои буљетї ба андозаи 90042 сомониро ташкил медињад. Дар давоми санљиш маблаѓи 42250 сомонї ба њисоби муассисањо ва 209283 сомонї ба њисоби Вазорати ма-орифи Љумњурии Тољикистон барќарор карда шуданд.Далелу раќамњои дар

санљиши аудиторї ва барра-сии супоришњои аз тарафи Вазорат ба сомон расонида-шуда нишон доданд, ки то њол дар муассисањои зерсохторї

баъзе норасоињо дар исти-фодаи дуруст ва самараноки маблаѓњои људогардидаи буљетї ва маблаѓњои ба дастовардаи ѓайрибуљетї ба назар мерасанд.Њозирини гиромї!Новобаста аз њамаи корњои

б а с о м о н р а с о н и д а ш у д а њоло њам дар соњаи маориф камбудињо ба назар мерасанд. Боварї дорем, ки бо дастги-рии Президенти Љумњурии Тољикистон Љаноби Олї, муњтарам Эмомалї Рањмон ва Њукумати Љумњурии

Тољикистон мушкилоти мављуда давра ба давра њал гардида, ислоњоти соња дар њамаи самтњо ба рушди соња мусоидат хоњад намуд.Дар охир њамин нуктаро

ќайд намуданиам, ки корман-дони соњаи маориф дар оян-да низ бо пуштибонї аз сиё-сати пешгирифтаи Њукумати љумњурї тамоми имконият ва донишу ќобилияти худро ба-рои боз њам ривољ бахшидан ба ислоњоти соња, таъмини сифати тањсилот, баланд бардоштани сатњи саводи таълимгирандагон дар тамоми зинањои тањсилот ва бад-ин васила таъмин на-мудани соњањои иљтимоиёту иќтисодиёти миллї бо мутахас-сисони варзида, равона месозем дар ин кор ба шумо муваффаќият ва барори кор мехоњам.

Ташаккур ба диќќататон!

Фаъолияти вазорат вусъат меёбад

Барои мисол, дар навори телевизионї њолати садамавии мактаби раќами 43-и дењаи Ситораи љамоати дењоти Навобо-ди ноњияи Њисорро тамошо кардам. Аз он изњори пушаймонї мекунам, ки

пеш аз машварати августии омўзгорони ин ноњияи калонтарини кишвар мебо-ист аввал бо вазъияти мактабњо шинос шуда, баъд дар он њамоиш иштирок мекардам. Акнун, ки ин имкониятро ман истифода набурдам, журналисто-ни телевизион истифода карданд. Он чї дар навор нишон доранд, пур аз ташвишу изтироб буд ва онњо њам чи-зеро гуфтанд, ки роњбарияти мактабу мањалла пештар ба раиси ноњияи Њисор навиштаанд. Бистуми июли њамин сол намояндагони њамаи нињодњои масъули ноњия пас аз санљиш санаде тартиб дода ба имзо расониданд, ки хулосааш чунин аст: Айнан: «Дар рафти омўзиши мањал ва њуљљатњои пешнињодгардида маълум гардид, ки биноњои 2-юм (11 синфхона) ва сеюм (2 синфхона)-и мактаби мазкур дар њолати садамавї ќарор дорад. Дар ин синфхонањо хондан, гузаронидани дарсњо ќатъиян манъ аст.Муњтарам раис, аз шумо эњтиромона

хоњиш менамоем, ки оид ба ин масъала чораљўї намоед.Њуљљатњо замима мегардад.Директори мактаб Юлдошев

Њайталї.Раиси АВО Якубов Ањлиддин…».Рўзи 27 сентябр њамроњи муовини

вазири маорифи Љумњурии Тољикистон Исмонов Ф.Б, мудири шўъбаи маори-фи ноњияи Њисор Назрї Асадзода бо вазъияти мактаби мазкур шинос шудем. Маълум шуд, ки синфхонањо намера-санд. Њамон тавре, ки директори мак-

таб ва раиси АВО дар арзашон ба раи-си ноњия навиштаанд, дар соли тањсили љорї таќрибан 375 нафар хонанда љои нишаст надорад ва 691 хонандаи ин мактаб маљбуранд дар се баст хонанд. Деворњои синфхонањо ба андозаи аз 3 см. то 10-15 см кафидаанд. Роњбари мактаб ба ќавли худаш рўзи ба мактаб рафтани

мо њамчун и.в. директор кор мекард. Аз и.в.директор Шарофиддин Ашўров ягон далелеро, ки ба арзњои директори собиќ Њ.Юлдошев мешуд, гирифта натавони-стем. Ду синфхонаашро ЉДММ (раисаш Сафар Вализода) сохтаасту «Ман одами нав, Вализодааш кї ва ЉДММ-аш чист, намедонам», - гуфт.Директори мактаб бо ќиёфаи гириф-

та кўшиш мекард, ки ба ягон саволи ман љавоб надињад.

Мактабро соли 1959 сохтаанд ва маъ-лум, ки хеле фарсуда аст. Баъд 13 синф-хона њам аз њисоби маблаѓњои буљетї сохтанд. Соњибкор њам хост 9 синфхона созад. Чї тавр? Ин синфхонањои имрўза валангорро соњибкор ба ќавле ба ивази як ќитъа замини дар тавозуни мактаббуда сохта, ба сифати сохтмони синфхонањои

сохтааш умуман диќќат надодааст.«Аз сабаби ноустувор будани

тањкурсии деворњои синфхонањо кафи-да, дар њолати садамавї ќарор доранд. Каси ба ин синфхонањо дохил мешударо як њиссиёти дањшат ва тарс фаро меги-рад. Рўй додани фољиа ногузир аст…», -навиштаанд онњо дар аризаашон ба ра-иси њолатњои фавќулодаи ноњияи Њисор Б.Гулов.Ман рўзи 28 август дар машвара-

ти августии омўзгорони ноњияи Њисор иштирок доштам. Баъзе директоро-ни муассисањои таълимї оид ба баъзе норасоињо пешнињодњо карданд, вале аз вазъи мактаби №43 касе чизе нагуфт.

«…Ваќте кўдак ё хонанда ба сањни озодаи мактаб, синфхона, кабинети таъ-лимии муљањњаз ворид шавад, дилаш фарањбахш гашта, шодию њавасаш ба омўхтану азбар намудани дониш боз њам зиёдтар мегардад, нисбати мактабу муаллим, падару модарон, роњбарони маќомоти давлатї эњтироми ў меаф-зояд…» садо дода буд дар машварати августии кормандони соњаи маорифи ноњияи Њисор. Дар амал чї?!Агар хонандагон ба 11 синфхонаи би-

нои 2 ва 2 синфхонаи бинои сеюми мак-таби тањсилоти миёнаи умумии раќами 43-и дењаи Ситораи љамоати дењоти На-вободи ноњияи Њисор ворид шаванд, онњоро чї эњсосоте фаро мегирифта бо-шад?Ба ин саволи пешнињодкардаи мо,

пеш аз њама бояд прокуратураи ноњия ва дигар нињодњои њифзи њуќуќ љавоб дињанд. Зеро њолате, ки дар мактаби №43 ва мактаби раќами 44, мактаби тоза ба истифододашудаи №1-и ноњия (шу-мораи чунин мактабњо аз дањто зиёданд) дидем, натиљаи рўйпушкунии иллатњои чандин соли охиранд, ки кашидани бори маломати онњо бар дўши њокимони ваќт њавола карда шудааст.Агар имрўз њам равему бинему оем,

дури маќсуде, ки маориф бояд рушд ку-над, пеш равад, сифати таълим бењтар карда шавад, гапи хушку холї шуда ме-монад…Мактаби номбурда тањти назорати Ва-

зорати маорифи Љумњурии Тољикистон ва њафтаномаи «Омўзгор» аст.

С.ИСКАНДАРОВ,«Омўзгор»

Омаданду диданду рафтанд

№ 42, 18 октябри соли 20138 ОМЎЗГОР САНАД

Агар соли тањсили 1929-1930 шумораи хонандагон 26730 нафар бошад, баъди як сол ин раќам ба 61363 нафар расид.

ТАЉЛИЛ

МАКТАБ ВА ЉОМЕА НАВГОНЇ

НИЗОМИ ТЕСТЇ

Ректори донишгоњ профессор М.Каримов иброз намуд, ки дар љањони фарњангу тамаддун њар миллату халќиятро ба воситаи адабиёту фарњанги он мешиносанд ва ќадр мекунанд. Сипас, раиси «Бунёди Рўдакї», доктори илми филология, профессор Абдунабї Саттор-зода дар мавзўи «Бунёди Рўдакї ва дур-намои рушди рўдакишиносї» маърўзаи љолиб кард. Мавсуф ќайд намуд, ки бори нахуст «Рўзи Рўдакї»-ро бо пешнињоди адибон ва донишмандони самарќандї Њамид Баќозода ва Тўраќул Зењнї мушо-вараи Вазорати маорифи Тољикистон 23-24 марти соли 1926 муќаррар карда буд.Соли 2000 бо Ќарори Маљлиси намо-

яндагон ва Маљлиси Олии ЉТ 22 –юми сентябр Рўзи Рўдакї тасдиќ шуд. Моњи январи соли 2003 бо ташаббуси дониш-манди маъруф ва рўдакишиноси номї, марњум, профессор Расул Њодизода «Бу-нёди Рўдакї» дар Вазорати адлияи ЉТ сабт шуд, ки њадафи асосии он тањияи матни илмию интиќодии ашъори Рўдакї, тарѓибу ташвиќи асарњои ў ва шинос на-мудани чењраи Рўдакист.Њамчунин, номзади илми филология

Мирзо Солиев дар хусуси андешањои шоири тавоно ва маќому мартабаи ў дар арсаи минтаќа ва олам њарф зад.Директори китобхонаи илмии ДДД

А.Азизов дар мавзўи «Бузургони илму адаб дар ситоиши Рўдакї» маърўза кард. Олимон А.Сатторзода ва М.Солиев ба

китобхонаи илмии ДДД китобњои нави худашонро таќдим намуданд.

Рўдакихонїдар донишгоњ

Маркази миллии тестї бо ќарори № 114-и Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 5 мар-ти соли 2008 таъсис дода шу-дааст.Иќдоми ташкили Марка-

зи миллии тестї дар самтњои асосии сиёсати дар соњаи мао-риф пешгирифтаи Њукумати Љумњурии Тољикистон ва Ва-зорати маорифи Љумњурии Тољикистон ањамияти калон до-шта, яке аз дурнамоњои асосии таљдиди соњаи маориф ба њисоб меравад.Бояд таъкид намуд, ки амалї

гаштани вазифањое, ки Њукумати Љумњурии Тољикистон дар назди Маркази миллии тестї гузоштааст, танњо бо кўшиши Марказ ва дастгоњи асосии Ва-зорати маориф ѓайриимкон аст. Аз ин рў, њар як субъекти соњаи маорифро лозим аст, ки дар ин кори мушкил, вале ояндааш нек сањм гузорад.Бо амалї гардидани низо-

ми ягонаи имтињонњои мар-казонидашудаи дохилшавї ба муассисањои тањсилоти олии касбї, ки тибќи ќарорњои Њукумати Љумњурии Тољикистон аз соли 2014 ба роњ монда мешавад, масъалаи омо-да намудани хатмкунандагон ба шароити нави ќабул дар фа-ъолияти муассисањои таълимии љумњурї як самти нав ва муњим ба њисоб меравад.Маркази миллии тестї ба-

рои дар саросари љумњурї ташкил ва идораи имтињонњо шуъбањои минтаќавии ху-дро дар Вилояти Мухтори

Кўњистони Бадахшон (шањри Хоруѓ), вилоятњои Суѓд (шањри Хуљанд) ва Хатлон (шањри Ќўрѓонтеппа) таъсис додааст, ки барои њамоњангсозї ва тан-зими идораи имтињонњои мар-казонидашудаи дохилшавї дар минтаќањо заминањои му-соид фароњам меорад.Дар назди Марказ барои

амалї гаштани сиёсати Њукумати Љумњурии Тољикистон дар соњаи маориф вазифањои хеле муњим гу-зошта шудааст. Аз љумла:

• ташкили низоми имтињонњои марказонидашудаи дохилшавї ба муассисањои тањсилоти олии касбии Љумњурии Тољикистон дар нуќтањои ба макони зисти до-вталабон наздик;

• таъмини шаффофї њангоми ќабул ба муассисањои тањсилоти олии касбї дар асоси имтињонњои марказонидашуда;

• таъмини шароит барои иш-тироки Љумњурии Тољикистон дар барномањои байналмилалии арзёбии дастовардњои хонанда-гон ва ѓайра.Њар кадоми шумо, дирек-

торони муассисањои таълимї, дар амалї намудани сиёса-ти Њукумати Љумњурї ва Ва-зорати маориф вазифадор ва сањмгузоред.Аз ин рў, дар пиёда сохтани

сиёсати Њукумати Љумњурии Тољикистон ва амалї намудани вазифањои Маркази миллии тестї дар самтњои зерин шумо низ сањм гузошта метавонед:

• фањмонидани маќсади таъ-сис, њадаф ва афзалияти Маркази миллии тестї ба омўзгорон дар љаласаи шўрои методии муасси-саи таълимї;

• вазифадор намудани роњбарони синфњо (кураторон), то ки дар соатњои тарбиявї ва беруназсинфї ба шогирдон

доир ба њадафњои Маркази мил-лии тестї маълумот дињанд;

• ташкил ва ба роњ монда-ни корњои фањмондадињї ва иттилоотию тарѓиботї аз та-рафи муассисањои таълимї бо ањли љомеа (падару модарон, омўзгорон, хонандагон ва ѓ.);

• вазифадор кардани роњбарони синфњо (кураторон)-и синфњои Х-Х1 ва хатмкунан-дагони муассисањои тањсилоти ибтидої ва миёнаи касбї ба-рои омода намудани шогирдон ба низоми нави ќабул - тариќи имтињонњои марказонидашуда, ки тавассути Маркази миллии тестї амалї мегардад;

• дар љаласањои Ассотсиат-сияи падару модарон доир ба навгонињое, ки дар имтињоноти ќабул ба муассисањои тањсилоти олии касбї ба вуќўъ меояд, маъ-лумоти зарурї додан;

• вазифадор кардани омўзгорони фанни забон ва ада-биёти тољик ва забони давлатї ба омода намудани шогирдон дар навиштани кори хаттии эљодї - иншои хурд (эссе);

• вазифадор намудани омўзгорони фаннњои таълимї дар омўзиши љиддї, хусусан фанни математика дар таълими љиддии фанни мазкур, зеро до-хилшавандагон новобаста аз та-хассуси интихобнамудаашон аз ин фани имтињон месупоранд;

• дуруст ба роњ мондани дарсњои фанни технологияи информатсионї ва таъмини да-страсии мактабњо бо интернет (барои пайдо намудани маълу-моти муфассал доир ба низоми нав ва огоњ гаштан аз натиљањои имтињонњо тавассути сомонаи Маркази миллии тестї (www.ntc.tj).

• ба хатмкунандагон дуруст фањмонидани тарзи интихоби

кластер, ихтисос ва муассисањои тањсилоти олии касбии љумњурї вобаста ба афзалияташон;

• кор бо хатмкунандагон оид ба ташкили интихоби касб ба-рои дохилшавї ба муассисањои тањсилоти олии касбї;

• ба хонандагон фањмонидани навъњои саволњои тестї ва тарзи пур кардани вараќањои љавобњо (3 навъ: кушода, муќоиса ва мутобиќат, пўшида);

• пешакї омода шудани хат-мкунандагон (довталабон) ба давраи баќайдгирї (март - апрел) ва супоридани имтињонњо (июл);

• таќсими сариваќтии даъватномањо ва ба довталабон бевосита дастрас намудани он.Маркази миллии тестї

“Наќшаи намунавии таќвимии чорабинињо љињати омодагї ба имтињонњои марказонидашу-даи дохилшавї ба муассисањои тањсилоти олии касбї дар соли 2014 ва минбаъд”-ро барои роњбарони муассисањои таълимї тањия намуд, ки дар ташкил на-мудани корњо оид ба шинос намудани хатмкунандагон ба имтињонњои марказонидашудаи дохилшавї, интихоби бошууро-наи касб/ихтисос ва донишгоњу донишкада, коркарди тестњо, навиштани иншои хурд (эссе) ва тартиби супоридани имтињонњо њамчун воситаи самараноки корбарї хизмат менамояд (за-мима мешавад).Илова ба ин, Маркази мил-

лии тестї метавонад барои дар сатњи зарурї иљро гардидани наќшаи мазкур ба муассисањои таълимї ёрии методї расонад. Масъулияти таъмини

иљрои наќшаи мазкур ба зим-маи роњбарони муассисањои тањсилоти миёнаи умумї, ибтидої ва миёнаи касбии љумњурї гузошта мешавад.

Тавсияњои методїба директорони муассисањои тањсилоти миёнаи умумї, ибтидої ва

миёнаи касбї оид ба омода намудани хатмкунандагон барои дохилшавї ба муассисањои тањсилоти олии касбии Љумњурии Тољикистон тавассути

имтињонњои марказонидашудаи дохилшавї

Ба наздикї дар Донишгоњи давла-тии Данѓара вохўрии сардори шуъбаи корњои дохилии ноњия, полковники ми-лиса Зубайдулло Њафизов ва намоянда-гони Кумитаи њолатњои фавќулоддаи назди њукумати љумњурї бо устодону донишљўён баргузор гардид.З.Њафизов оид ба сањми кормандони

маќомоти милитсия дар таъмини сулњу субот, тањкими сохти конститутсионї, мубориза бар зидди љинояткорї, нашъамандї ва дар рўњияи ватанпарастї тарбия намудани љавонону наврасон ва дигар мушкилоти љойдошта дар самти мубориза алайњи љинояту љинояткорї ибрози назар кард. Мавсуф ёдрас намуд, ки дар муддати

8 моњи соли 2013 61 љиноят аз тарафи 19 нафар љавонон ва 5 нафар ноболиѓон содир шудааст, ки ќисми зиёди онњоро љавонони бекор, талабагон, донишљўён, љавонони аз сафи Ќуввањои Мусаллањ саркашї намуда, ташкил медињанд.Сипас, устодон А.Мирзоев, А.Азизов

ва С.Салимов оид ба бењтар намудани њолати тартиботи љамъиятї дар атрофи таълимгоњ, њамкорињои судманди корман-дони ШКД бо ДДД, пешгирии њодисањои номатлуб андешаронї карданд. Намояндагони Кумитаи њолатњои

фавќулодда ва мудофиаи шањрвандии назди њукумати љумњурї, полковникњо Ш.Абдуллоев ва А.Назаров дар бораи эњтимолияти сар задани њодисањои, сел, зилзила, обхезї маълумот доданд.

Асомуддин АЗИЗОВ, директори китобхонаи илмии ДДД

Вохўриисудманд

Ин мактаб дар замони Шўравї барои фар-зандони як шањраки саноатї мувофиќ сохта шуда буд. Аз миён зиёда аз сї сол гузашт. Бо мурури замон бинои дуошёнаи мустањкаму замонавї фарсуда шуда, ваќтњои охир бомаш мечакид, оби борон то ба ошёнаи аввал мефа-ромад. Ин вазъият ба њукумати ноњияи Айнї њам аён буд. Аммо чорањои муваќќатї натиљаи дуруст надоданд. Бинобар ин, ваќте ки бањори соли равон корманди собиќи њукумати ноњия Зоњиршоњ Шарифовро ба вазифаи сарва-рии мактаби миёнаи раќами 6 -и шањраки Зарафшон-1 таъин карданд, ў сараввал баъди шинос шудан ба кори таълиму тарбия ва ба маљрои муайян даровардани он дар садади њалли мушкили зикршуда афтод. Пеш аз њама бо омўзгорон, ањолии шањрак, волидони хонан-дагон маслињат кард, пирони рўзгордида, ањли байти Ќањрамони мењнат Олим Нозимовро, ки дабистон ба номи ўст, даъват намуд. Дар њалли масъала Ассотсиатсияи волидон бо роњбарии Н.Сангинов ва Рањима Сафарова сањми калон гузоштанд. Ба ќарор омаданд, ки дар навбати аввал бо ќувваи ањолї боми бинои таълимиро таъмир ва тунукапўш кунанд. Ёр ањл бошад, кор сањл бошад, - гуфтаанд. Кор тобистон шуруъ шуда, оѓози соли тањсили равон анљом пазируфт. Навбат ба биноњои дигари иловагї, ки дар он ошхона, толори варзишї љойгир

аст, расидааст. Нав кардани бомпўши ин биноњо бо маблаѓњои худї ва дастгирии сар-парастон шуруъ мешавад. Њамин тавр, мактаб ба зи-мистон пурра омо-да шуд. Дуруст мегўяд, сарвари мактаб Зоњиршоњ

Шарифов, ки бењбудии шароити кору тањсил боиси дастовардњо дар соњаи таълим мешавад. Чунончи, соли равон њамаи 32 нафар хатмку-нандагон ба муассисањои тањсилоти олї ва миёнаи махсус дохил шуданд. Аз љумла, 25 на-фарашон тањсилашонро дар мактабњои олї да-вом дода истодаанд. Њоло як нафар- хонандаи синфи 10 Арабия Шодиева барандаи стипенди-яи Президентї мебошад. Њамасола аз мактаби мазкур хонандагон соњиби квотаи Президентї мешаванд. Соли равон аввалин шогирди мак-таб, ки дар асоси квота муассисаи таълимии олиро хатм кард, ба сафи омўзгорон дохил шуд.. Ногуфта намонад, ки мактаби мазкур дар соњаи фанњои даќиќ ва табиатшиносї мак-таби пойгоњї ба њисоб рафта, аз уњдаи иљрои вазифааш ба хубї баромада истодааст.

Мањмадшарифи РУСТАМ,«Омўзгор»

Ёр ањл бошад… Дар мавзеи баландкўњї Турконии ноњияи Муъминобод бинои мактаби нав иборат аз 4 синфхонаи таълимї, китобхона ва њуљраи кории муалли-мон бо иќдоми Њукумати Љумњурии Тољикистон, Вазорати маориф ва даст-гирии маќомоти иљроияи њокимияти давлатии ноњия ифтитоњ гардид. Дар чорабинии ботантана љонишини ва-зири маорифи Љумњурии Тољикистон Ф.Исмонов, раиси ноњия П.Зарифов ва дигар шахсони масъул ба кори сох-тмончиён бањои баланд доданд.

- Имрўз шароит таќозо мекунад, ки дар њама соња мутахассисони са-зовор дошта бошем, - таъкид намуд муовини вазир Ф.Исмонов. - Барои ин истифода аз шароити дилхоњ ва-зифаи њар омўзгор аст.Корњои сохтмони иншоот

дар њаљми 460 њазор сомонї бо маблаѓгузории Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон бо сифати ба-ланд иљро гардидаанд. Раиси ноњия П.Зарифов зикр намуд, ки дар ин давра њамчунин, дар дењаи Заркамар бо тариќи њашар ва бо дастгирии соњибкорони мањаллї 4 синфхонаи муљањњаз сохта ба истифода дода шуд.

Шариф АБДУЛЊАМИД, «Омўзгор»

Мактаби нав

№ 42, 18 октябри соли 2013 9ОМЎЗГОР САНАД

Тирамоњи соли 1930 њамаи кўдакону наврасоне, ки тањсил намекарданд, ба мактаби мењнатї фаро гирифта шуданд.

ЗАМИМА Наќшаинамунавии таќвимии чорабинињо љињати омодагї ба имтињонњои марказонидашудаи

дохилшавї ба муассисањои тањсилоти олии касбї дар соли 2014 ва минбаъд

• Дастрас намудани маводи методї оид ба навиштани иншои хурд (эссе) барои омўзгорон ва хатмкунандагон аз њафтаномаи “Омўзгор”, маљаллаи “Масъалањои маориф” (№ 3 соли 2013) ва ташкили омўзиши он;

• Оѓози ташкили дарсњо барои хатмкунандагон оид ба навиштани иншои хурд (эссе) дар доираи наќшањои таълимї ва ба таври иловагї;

• Ороиши тахтаи махсуси иттилоотї “Барои ёрї ба хатмкунандагон” бо назардошти имтињонњои марказонидашудаи дохилшавї (ИМД) дар тамоми муассисањои тањсилоти миёнаи умумї, ибтидої ва миёнаи касбии љумњурї. Тавсияњо оид ба ороиши тахтаи иттилоотї дар сомонаи Маркази миллии тестї љой дода мешавад (www.ntc.tj).

• Дар доираи фанни технологияи иттилоотї ташкил намудани дарсњои омўзишї барои хатмкунандагон оид ба тарзи истифодаи сомонаи Маркази миллии тестї (www.ntc.tj);

• Ташкили омўзиши ќарори мушовараи Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон “Дар барои Тартиби ташкил ва гузаронидани имтињонњои мар-казонидашудаи дохилшавї ва таќсими донишљўён ба муассисањои тањсилоти олии касбии Љумњурии Тољикистон”. Ќарори мазкур дар њафтаномаи “Омўзгор”интишор мегардад;

• Тањия, ќабул ва амалї намудани Наќшаи педагогии мусоидат ба хатмку-нандагони синфњои 11 доир ба худмуайянкунии интихоби касб;

• Ороиши тахтаи деворї “Дар куљо бояд тањсил кард?” бо назардошти маъ-лумот оид ба донишкадаву донишгоњњои љумњурї ва ихтисос ва тахассусњое, ки донишљў ќабул карда мешавад.

• Ташкили конференсияи илмию амалии умумимактабї дар мавзўи “Касби интихобкардаи ман”.

• Тибќи мувофиќаи тарафайн ташкил ва таъмини иштироки хатмку-нандагон дар “Рўзњои дарњои кушод” дар донишгоњу донишкадањои љумњурї;

• Ташкил ва гузаронидани вохўрию сўњбатњо бо намояндагони донишгоњу донишкадањои љумњурї, хатмкунадагон ва волидайни онњо.

• Идомаи корњои тарѓиботї ва њамкорї бо донишгоњу донишгоњњои

љумњурї дар доираи “Рўзњои дарњои кушод” ва вохўрию сўњбатњо барои му-соидати хатмкунандагон дар бошуурона интихоб намудани касб ва мактаби олї;

• Ташкили дарсњои омодагї оид ба навиштани иншои хурд (эссе) ва коркарди тестњо аз рўйи фанњои таълимї дар асоси тестњои озмоишии Мар-кази миллии тестї, ки дар сомонаи он љой дода мешавад (www.ntc.tj) ва дар шакли маљмўа низ нашр мегардад.

• Дастрас ва ташкили омўзиши фардї ва гурўњї байни хатмкунандагони мактаб аз рўйи маводи иттилоотию методии “Довталаб”, ки аз љониби Марка-зи миллии тестї нашр мегардад;

• Ташкили љаласаи махсуси Ассосиатсияи волидайн ва омўзгорон оид ба ра-ванди Имтињонњои марказонидашудаи дохилшавї ба муассисањои тањсилоти олии касбии љумњурї, интихоби касб, тартиби баќайдгирии довталабон, имтињонсупорї, шиносої бо натиљаи имтињон ва таќсимоти донишљўён ба донишгоњу донишкадањо.Тавсияњо оид ба гузаронидани чорабинии мазкур дар сомонаи Маркази миллии тестї љой дода мешавад (www.ntc.tj).

• Гузаронидани дарсњои амалї оид ба пур кардани “Вараќаи баќайдгирї” ва комбинатсияи интихоби касб бо хатмкунандагоне, ки бошуурона донишгоњу донишкада ва ихтисоси худро дар мувофиќа бо волидайн интихоб намудааст. Намунаи “Вараќаи баќайдгирї” дар сомонаи Маркази миллии тестї љой дода

• Омода ва таъмини иштироки хатмкунандаго-ни синфњои 11, ки хоњиши дохилшавї ба муассисањои тањсилоти олии касбии љумњуриро доранд, ба “Нуќтаи баќайдгирї“ барои баќайдгирї ба сифати довталаб аз 1 март то 15 апрел (оид ба макон ва рељаи фаъолияти “Нуќтаи баќайдгирї“ моњи феврал дар воситањои ахбо-ри омма ва сомонаи Маркази миллии тестї маълумот интишор мегардад);

• Идомаи таъмини иштироки хатмкунандагон дар санљишњои озмоишии Маркази миллии тестї;

• Таъмини шароити зарурї ва бехатарии фаъолияти “Нуќтаи баќайдгирї“ аз љониби муассисањои таълимие, ки њамчун “Нуќтаи баќайдгирї “ муайян шудааст;

• Якљоя бо Маркази миллии тестї ташкили корњо љињати омодагии “Маркази имтињонї” аз љониби муассисањои таълимие, ки ба сифати “Маркази имтињонї“ интихоб ва аз љониби Вазорати маориф тасдиќ гардидааст.

• Идомаи корњо љињати омодагии “Маркази имтињонї” аз љониби муассисањои таълимие, ки ба сифати “Марка-зи имтињонї“ муайян гардидааст;

• Мусоидат ба хатмкунандагон - довталабон дар да-страс намудани “Даъватнома”- њо барои иштирок дар имтињонњо ва гузаронидани сўњбатњои инфиродї ва гурўњї оид ба макон, замони доиргардї ва ќоидањои гу-заронидани имтињон, пур кардани вараќањои љавобњо ва риояи тартибот дар ваќти имтињонсупорї;

• Идомаи таъмини иштироки хатмкунандагон дар санљишњои озмоишии Маркази миллии тестї.

• Мусоидат ва таъмини иштироки довталабон-хатмкунандагон дар имтињонњои эљодї, ки тибќи тарти-би муќарраргардида аз љониби муассисањои тањсилоти олии касбї гирифта мешавад.

• Мусоидат љињати иштироки довталабон-хатмкунандагон дар имтињонњо, тибќи љадвал ва макони дар даъватнома муайяншуда аз 1 то 12 июли соли 2014.

• Баррасии натиљањои иштирок ва дастовардњои хат-мкунандагони мактаб дар имтињонњои марказонидашу-даи дохилшавї ва андешидани чорањои зарурї барои такмили раванди таълим бо хатмкунандагон.

Муассисаи давлатии “Маркази миллии тестї”

Давраи омодагїва интихоби касб

Муњлат

МуњлатСентябр

Март –апрел

Октябр

Декабр

Январ

Феврал

Ноябр

Чорабинињо

Чорабинињо

шудааст; • Иштироки бевосита ва фаъол тибќи тартиби муќарраргардида

дар корњои омодагии нуќтањои баќайдгирии довталабон аз љониби муассисањои таълимие, ки ба сифати “Нуќтаи баќайдгирї“ интихоб ва аз љониби Вазорати маориф тасдиќ гардидаанд. Њамкорї дар ороиши тахтањои махсуси иттилоотию тарѓиботии муассисањои тањсилоти олии касбї дар “Нуќтаи баќайдгирї“;

• Омода ва пешнињоди дархост ба Маркази миллии тестї оид ба гу-заронидани “Санљишњои озмоишї” ва таъмини хатмкунандагон дар санљишњои зикргардида.

Таъмини иштирок дар маъракаи баќайдгирии довталабон, санљишњои

озмоишї ва омодагї ба имтињон

Таъмини иштироки довталабон дар имтињонњо

Май

Июн

Июл

Август

МИНБАРИ ДОНИШЉЎ ЧОРАБИНЇ

Барои љавони имрўза тамоми шароити зарурї муњайёст, то ки омўзанду сатњи дониши худро ба-ланд ва љањонбинии хешро васеъ созанд. Аммо ќисме аз љавонон ба ќадри ин гуна шароит нарасида, дар

асри илму техника ва дастовардњои технологияи муосир бањри омўзиш талоше надоранд. Ин љо мехоњам дар бораи яке аз

масъалањои доѓи рўз, костагии за-бони љавонон чанд сухан бигўям. Имрўз дар кўчаву хиёбонњои шањр бо бисёр љавононе рў ба рў шудан мумкин аст, ки бо алфози ќабењ бо њам муносибат мекунанд. Дар за-бони эшон суханњои ношоям давр мезанад, ки њусни поки забонро мекоњонанд. Агар ин як тарафи масъала бошад, тарафи дигари он ин аст, ки дар ваќти суњбат аз ду ё се забон истифода мебаранд. Агар саломашон ба забони тољикї бо-шад, пас, идомаи суњбаташон ё бо

забони русист ё англисї. Вале на пурра ба забони русї гап мезананду на ба забонї англисї, балки њардуи ин забонро бо забони тољикї омех-та сухан мегўянд. Бо ин гуна усули гуфтор гўё забондонии худро нишон медињанд, вале бехабар аз он ки бо ин гуна рафтори хеш ба забони ноби тољикї танњо зиён меоранду халос..Бояд таъкид намуд, ки забон ар-

зишмандтарин ва ќиматтарин мерос мебошад, ки аз гузаштагон ба мо омада расидааст. Моро мебояд ба ќадри ин неъмати бебањо расем ва онро пок нигоњ дорем.

БењрўзљонХОЛМУРОДОВ,

таљрибаомўзи ДМТ

Забон ва љавононЉашни Мавлоно

дар литсейБахшида ба бузургдошти Рўзи Мавлоно дар

литсейи тољикию туркии шањри Хуљанд чораби-нии адабию фарњангї дар сатњи баланд баргузор гардид. Толибилмони литсей бо чор забон: тољикї, туркї, англисї ва арабї ашъори пурмуњтавои Мавлоноро ќироат намуда, аз рўзгор ва зиндаги-номаи орифи њаќ раќси само, сањнањои љолиб ва сурудњои дилнишинро иљро намуданд. Дар анљом мудири литсей Хуршед Каримов

мењмонон ва устодону шогирдонро бори дигар ба Рўзи бузургдошти Мавлоно тањният гуфт.

Нуъмон РАЉАБЇ, Мавлудахон РЎЗИЕВА

№ 42, 18 октябри соли 201310 ОМЎЗГОР АНДЕША

Соли тањсили 1931-1932 ќариб 136 њазор нафар ба мактабњои мањви бесаводї љалб гардиданд.

МИНБАРИ МУТАХАССИС

Бори аввал дар таърих Со-змони њамкорињои иќтисодї тањлили муќоисавї дар тавоноии њисобу китоб, хонда тавонистан ва њалли масъалањои математикї дар байни 24 давлати пешраф-таи љањонро гузаронд. Син-ну соли пурсидашудагон аз 16 то 65 буд. Натиљаи тести PIAAС муњаќќиќонро ба њайрат овардааст.Саволњои тест оддї

буда, аз њаёти њаррўза мисолњо гирифта шудаанд: дар акс ду навъ дастгоњи обу њавосанљї (термометр) бо – Селсия ва Фаренгейт тасвир шудааст, дараљаи њарорат ба он шакл, ки аврупоињо онро мефањманд

нишон дода шудааст, савол–дараљаи њароратро ба нишондоди Фаренгейт баргардонед. Мисоли ди-гар, ба пурсидашудагон суоле додаанд: дар акс таќвими кории кўдакистоне оварда шудааст ва ба воли-дон вазифа дода шудааст, то «кўдаконашонро то соа-ти 10 ба муассиса оваранд», савол–то соати чанд бояд фарзандро ба муассисаи томактабї овард?Пас аз санљиши дуру

дароз муњаќќиќон ба хуло-са омаданд, ки дар Олмон њар фарди шашуми кишвар њамагї ба дараљаи кўдаки 10-сола хонда метавониста-аст. Калонсолони Олмон бо компютер хуб кор карда на-метавонанд, онњо дар мак-таб асосњои илм, хусусан чор амалро дар сатњи паст азхуд кардаанд.

12 сол ќабл аз ин дар байни кўдакони ин дав-лат санљиши тестии PISA гузаронда шуда буд, ки натиљааш начандон ба соњибони кишвар писанд омадааст, имрўз бошад, му-айян шудааст, ки ин мушки-лот байни калонсолон њам вуљуд доштааст .Умуман, санљиши те-

стии PIAAC (Programme for theInternational Assessmentof Adult Competencies, ё «Бар-номаи муќоисаи мањорату дониши бузургсолон») му-айян кардааст, ки дараљаи дониши калонсолони Ол-мон миёна аст. Дар муќоиса бо дигар кишварњои пеш-

рафтаи љањон, дар баъзе маврид сокинони ин давлат нишондоди начандон бад доранд, вале дар маљмўъ хеле паст аст. Натиљаи санљиши те-

стии мазкур нишон додааст, ки бењтаринњо дар ќатори кишварњои пурсидашуда со-кинони Финляндия ва Япо-ния мебошанд. Ба њаљми миёна, одамони аз 16 то 65-солаи ин кишварњо дони-ши хонандагони синфи 9 ва 11-ро доранд. Нишондоди бадтарин аз рўйи санљиши PIAAC насиби бошандаго-ни Испания ва Италия шу-дааст.Дар санљиши мазкур

166 000 нафар аз 24 дав-

лати љањон – аксаран аз кишварњои Аврупо, аз љумла, ИМА, Канада, Рос-сия, Австралия, Кореяи Љанубї ва Љопон иштирок доштанд. Байни сокинони кишварњои номбурда, ново-баста аз он ки шањрванди мамлакат њастанд ё не, забо-ни давлатии кишвари пур-сидашударо медонанд ё не, вобаста ба хоњиши пурсида-шудагон санљиш ба тариќи комютер ва хаттї гирифта шуд.Аз байни 23 давлати пур-

сидашуда Олмон аз љињати ќобилияти хонда тавони-стан дар љойи 15-ум, Россия дар љойи 9-ум, њамчунин дар мавриди њисобу китоб Олмон дар љойи 13-ум, Рос-сия дар љойи 14-ум ќарор дорад. Тест нишон додааст, ки

њалли масъалањои оддї ба воситаи компютер, имрўз дар бештар маврид ба акса-ри пурсидашудагон мушкил эљод мекунад. Мисоли оддї, 11,6 дарсади онњое, ки тести PIAAC супурдаанд, умуман бо компютер кор карда на-метавонистаанд. Аз њама маълумоти му-

фиде, ки ба ин васила пайдо шуд, ки ин будааст: љавонон ба саволњои додашуда каму беш бењтар аз калонсолон љавоб додаанд, яъне, пур-сидашудагони 25-34-сола нисбат ба нафарони аз 55 то 64-сола фаъолтаранд.

Тањияи Ситорабонуи СОЊИБНАЗАР,

“Омўзгор”

Ду карат ду чањор нест?

Маќсади асосии татбиќи меъёрњои Маќоми омўзгор баланд бардошта-ни фарњангу маърифати кормандо-ни соњаи маориф, обрўю эътибори омўзгорони муассисаи таълимї ме-бошад. Маќоми омўзгор дар асоси меъёрњои ахлоќии умумиинсонї, анъанањои демократии муассисањои таълимии Тољикистон, муќаррароти конститутсионї, санадњои ќонунгузории Љумњурии Тољикистон, меъёрњои њуќуќи инсон ва њуќуќи кўдак муќаррар карда шуда, асосњои меъёрии онро принсипњои бунё-дии башардўстї, инсонгарої, адолатпарварї, касбият, масъулият, сабурї, озодфикрї, тањаммулпазирї, шарикї ва њамрайъї (њамфикрї) ташкил медињад.Моњияти њуљљати мазкур дар «Сав-

ганди омўзгор» таљассум ёфтааст:

Савганди омўзгорМан, њамчун омўзгор Консти-

тутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон ва Ќонуни Љумњурии Тољикистон «Дар бораи маориф»-ро асос намуда, бо дарки масъулият уњдадор мешавам, ки ба кори таъли-му тарбия сидќан машѓул мешавам, эњтиром, шаъну шараф ва эътибори њамкасбон, таълимгирандагон, пада-ру модарон ва дигаронро ба љо овар-да, ба муќобили њама гуна зуњуроти номатлуб баромад менамоям ва њамчун тарафдори тањаммулпазирї дар њама гуна њолатњо тавсияњои Маќоми омўзгорро ќабул ва иљро менамоям.Савганди мазкур омўзгорро во-

дор месозад, ки дар фаъолияти омўзгориаш ба кори таълиму тарбия сидќан машѓул шуда, бо њисси балан-ди масъулиятшиносї аз рўи меъёрњо ва принсипњои касбии дар њуљљати мазкур баёнгардида, амал намояд. Меъёри асосии фаъолия-

ти омўзгор ба рушду такомули њамаљонибаи таълимгиранда бо маќсади тарбияи шањрванди бошуу-ру боидрок ва кўмак расонидан доир ба мутобиќ намудани ў ба њаёти љомеа нигаронида шудааст. Тавсия-номаи Маќоми омўзгор омўзгорро уњдадор менамояд, ки вазифаи худро бо мењру муњаббат ва масъулияти баланд иљро намуда, дар фаъолияти касбии худ принсипњои ахлоќу одоби умумиинсонї ва касбиро риоя намо-яд ва нисбат ба иљрои уњдадорињои хеш содиќ бошад. Омўзгор раси-дани зиёнро ба таълимгирандагон пешгирї мекунад, њаёти таълимги-рандаро зери хавфу хатар намегу-зорад ва ўро аз њама гуна таъсироти зарарнок њифз менамояд.Њамчунин, таъкид гардидааст, ки

омўзгор донишњоеро, ки ба њаёти таълимгиранда ё дар маљмўъ ба љомеа тањдид мекунанд, пешнињод намекунад ва ё усулњоеро истифо-да менамояд, ки ба вазъи саломатї, рўњї ва ё љисмонии таълимгиранда-гон таъсири манфї намерасонанд.Омўзгор аз рўи принсипи

адолатхоњона муносибат намуда,

нисбат ба њамаи таълимгирандагон, сарфи назар аз синну сол, хусусиятњои фардї, лаёќат, љинс, нажод, миллат, мазњаб, ањволи иљтимої, аќидањои сиёсї, мањалли истиќомат ва амсоли ин хайрхоњ, боилтифот ва мењрубон мебошад. Њангоми бањодињї ба санљишу имтињонњо ва дастовардњои таълимгирандагон беѓаразона ва одилона амал мекунад.Омўзгор дар фаъолияти педаго-

гии худ эљодкор ва мустаќил буда, њуќуќу уњдадорињои касбии хешро риоя менамояд ва њангоми иљрои кас-би пурифтихори омўзгорї манфиати моддї, шахсї, инчунин манфиатњои оила, хешовандон ва рафиќонро ба инобат намегирад.Омўзгор дар доираи ќонунгузории

амалкунандаи Љумњурии Тољикистон ба таљрибаи озоди эљодии педагогї њуќуќ дошта, тарзу усули муноси-бат бо таълимгирандагонро, ки ба эњтироми њамдигарї асос ёфтааст, мустаќилона интихоб менамояд. Метавонад бо салоњдиди худ наму-ди фаъолияти тарбиявиро интихоб намояд ва усулњои навоваронаи таълиму тарбияро истифода кунад, агар онњо аз нуќтаи назари касбї шоиста ва ќобили истифода бошанд. Омўзгор дар фаъолияти касбии худ хилофи манфиату маќсадњои таълим амал намекунад.Омўзгор таълимгирандаро

њамчун шахсият эњтиром намуда, раванди тарбиявиро бо назардошти хусусиятњои фардї ва синнусолї, хислат ва ќобилияти ў ташкил ме-намояд. Дар доираи риояи талаботи ќонунгузорї дар фаъолияти касбии худ манфиатњои таълимгирандаро нисбат ба манфиатњои њама шах-сони дигар ба таври афзалиятнок дастгирї ва эњтиром мекунад.Ба фаъолияти таълимгиранда-

гон диќќат дода, ба онњо имконият медињад, ки фикру аќидањояшонро баён намоянд, ба суханони таъ-лимгирандагон гўш дињад, хоњиши онњоро ба эътибор гирад... Омўзгор њуќуќ дорад, ки аз

сарчашмањои гуногуни иттилоотї истифода карда, њангоми интихоб ва ба таълимгирандагон расонида-ни иттилоот принсипњои беѓаразї, ба маврид будан ва набудани итти-лоотро риоя мекунад. Омўзгор дар зиндагї ва фаъолияти касбии худ шахси бошараф, бовиљдон, покдил, собитќадам ва вафодор буда, њуќуќ, манфиат, шаъну шараф, номи неки инсонњое, ки бо онњо њамкорї мена-мояд, эњтиром мекунад. Њамзамон, аз њама гуна амалњое, ки ба зуњури беадолатї равона шудаанд, худдорї менамояд. Омўзгор дар фаъолияти касбии

худ бояд иштибоњ накунад ва таъ-лимгирандагону падару модарони онњоро низ нодуруст њидоят нана-мояд. Аз обрўю эътибор ва маќоми касбии худ сўиистифода накарда, нисбат ба аќидањои динию мазњабї ва сиёсии таълимгирандагони худ

эњтиромона муносибат мекунад. Ў њаќ надорад, ки фикру аќидањои шахсии худро дар бораи аќоиди ди-нию мазњабї ва сиёсї ба таълимги-рандагон тањмил намояд.Омўзгор маданияти баланд до-

шта, ботамкин ва боодобона су-хан мекунад, намуди зоњирии ху-дро назорат менамояд, сабурї ва тањаммулпазириро пеша мекунад ва аз амалњои эњсосотии манфие, ки шаъну эътибори инсонии ўро паст мезананд, худдорї менамояд. Шо-гирдонро бо рафтори намунавии худ тарбия менамояд. Ў аз пандомўзии номатлуб худдорї мекунад, ба шитобкорї роњ намедињад ва аз ди-гарон он чизеро, ки худ барои риоя ва иљрои он ќодир нест, талаб наме-кунад.Вазифаи пуршарафи омўзгор тар-

бия намудани инсони комил, бомаъ-рифат ва мувофиќ ба талаботи замон мебошад. Омўзгор рушду инкишофи њамаљонибаи тарбияи маънавии таъ-лимгирандаро ба зиммаи худ гириф-та, ба гирифтани донишњои замонавї ба онњо мусоидат менамояд. Омўзгор шаъну шараф ва эъ-

тибори шахсияти таълимгиранда-гонро эњтиром менамояд ва ёрии педагогии худро аз онњо дареѓ наме-дорад. Аз маќому мартабаи хизматї сўиистифода намекунад. Тарбиятги-рандагони худро низ барои корњои ѓайритаълимї истифода накарда, аз онњо тамаъ ё хизмати иловагї талаб намекунад. Шахсияти таълимги-рандаро дар њама њолат, њатто дар сурати пешнињодњои ў аз љониби таълимгиранда маъќул шуморида нашуда бошанд њам, эњтиром меку-над. Барои озодона изњор намуда-ни фикру аќидањои шогирди худ ва доштани мавќеи шахсї дар раванди муњокимаи маводи таълимї имкони-ят фароњам меоварад.Омўзгор дар њама соњањои фа-

ъолияти худ принсипи эњтиром ба касбро риоя карда, бо фаъолияту амалњои худ бояд ба баланд бар-доштани нуфузу эътибори касбе, ки ба он машѓул мебошад, мусои-дат менамояд. Омўзгор набояд дар ваќти корї ба таблиѓоту ташвиќоти сиёсї, динию мазњабї машѓул ша-вад. Ў њуќуќ дорад, ки мавќеъ ва принсипњои маънавию ахлоќии ху-дро њимоя кунад, шаъну эътибори шахсии хешро баланд бардорад ва барои анљомдињии фаъолияти кас-бии худ муњайё намудани шароити лозимаро талаб намояд.Омўзгор аз ихтилофоти беасос ва

мољарољўёна худдорї мекунад. Дар њолатњои ба миён омадани ихтило-фи назар кўшиш мекунад, ки роњи ќобили ќабули њалли онњоро пайдо кунад. Омўзгор бояд њам камбудию ѓалатњои худ ва њам камбудињои њамкасбони худро беѓаразона тањлил кунад, ѓалату камбудињои якдигарро пинњон насозад. Танќиде, ки ба ман-фиати кор, њалли мушкилот, ислоњи нуќтаи назар ва рафтори њамкасбон ё маъмурият нигаронида шудааст, набояд ба иззати нафси шахсе, ки тањти танќид ќарор мегирад, расад. Он бояд асоснок, манфиатбахш, бо-одобона, беозор ва хайрхоњона бо-шад. Таъќиб намудани омўзгор ба-рои танќид манъ аст. Ќарзи ахлоќии омўзгор фаъолона муќобилият кар-дан ба зуњури амалњои номатлуб ва бесалоњиятии њамкасбон мебошад.

Раљабалї САНГОВ,сармутахассиси раёсати илм ва

инноватсияи Вазорати маориф

Тавсияномаи «Маќоми омўзгор»-рањнамо ва њомии омўзгор

Маќсади асосии татбиќи меъёрњои нисбат ба њамаи таълимгирандагон,

эњтЎ шанира

штхадртавашамегитано

№ 42, 18 октябри соли 2013 11ОМЎЗГОР РАНГОРАНГ

Соли тањсили 1933-1934 тамоми мактабњо аз рўи барномаи нав ба кор шуруъ карданд.

ЌАДРШИНОСЇ ВОХЎРЇ

МУСОЊИБА

Ба муносибати Рўзи муаллим бо иштироки ањли маориф, собиќадорону омўзгорони фаъолу эљодкор дар та-рабхонаи «Сипењр» -и шањри Хуљанд чорабинии идона баргузор гардид. Раиси шањр Р.Каримов кормандони

соњаи маорифро ба иди касбиашон та-брик гуфт: Дар вазъияти тантанавї ба

собиќадорони соња, омўзгорони фаъо-лу эљодкор сипосномањои маќомоти иљроияи њокимияти давлатии шањри Хуљанд, раёсати маорифи вилояти Суѓд, шуъбаи маориф ва туњфањои хотиравї таќдим карда шуд. Мавриди зикр аст, ки айни замон

дар њамаи намуди мактабњои тањсилоти умумии шањри Хуљанд 2149 нафар омўзгорон ба насли наврас сабаќи маъ-рифат меомўзанд, ки аз ин миќдор 252 нафарашон дорандагони унвони Аъ-лочии маорифи Љумњурии Тољикистон мебошанд.

***Њамчунин, дар мактаби президен-

тии шањри Чкалов Рўзи бузургдошти омўзгор ва забони тољикї бо ширка-ти ањли адаб, зиёиён ва кормандони соњаи маориф дар сатњи баланд таљлил гардид. Муовини раиси вилояти Суѓд Мављуда Бобоева зимни суханронии хеш аз маќом ва манзалати забони тољикї ва тозаву покиза нигањ дошта-ни он њарф зада, ањли маорифро ба муносибати иди касбиашон табрику тањният гуфт. Як ќатор омўзгорони фаъолу

пешќадам ва эљодкори вилоят ба ун-вони Аълочии маорифи Тољикистон, сипосномањои маќомоти иљроияи њокимияти давлатии вилояти Суѓд ва раёсати маориф сарфароз гардон-да шуданд. Баромади дастаи њунарии Мактаби президентї хотири иштирок-чиёнро болида гардонд.

Нуъмон РАЉАБЗОДА

Муаллим - фарди бењамтои миллат

Дар мактаби тањсилоти миёнаи уму-мии №52 бахшида ба 30-солагии таъси-си мактаб чорабиние тањти суруду сози «Ёд бод, он рўзгорон ёд бод» баргузор гардид.Онро директори мактаб, Аълочии ма-

орифи Љумњурии Тољикистон Садрид-дин Хољаев ифтитоњ бахшида, мувофиќи журнали синфї хонандагони синфи 1-и соли 1983 ва хатмкунандагони аввалини мактабро њозир ѓоиб карданд. Директори аввалини мактаб Нурид-

динов Тољиддин, ки солњои 1983-1988 ба мактаб сарварї мекард, дар бораи бунё-ди мактаб, сањми раиси ноњия Фазлид-динов, мудири шуъбаи маориф Алишер

Исоев наќл кард. Директори собиќи мактаб Ќурбонов

Пиралї наќл кард, ки тайи солњои 1988-1993 таълимгоњ ба мактаби таљрибаи пешќадам табдил ёфта буд. Соли 1991 хонандаи мактаб Исматов Љамшед аз фанни математика дар олимпиадаи хо-нандагони љумњурї сазовори љойи якум гашта, ба мактаб медали тилло оварда буд. Яке аз омўзгорони аввалини мактаб,

нависанда, барандаи Љоизаи адабии ба номи Садриддин Айнї Маљид Салим ба-ромад кард. Хотироти муаллимаи аввалини мак-

таб Абдуллоева Пайкармо, ки ба хо-нандагони зиёд њунари дўзандагиро омўхтааст, шавќовар буд.Ба љамъомад директори имрўзаи

мактаб С.Хољаев њусни анљом бахши-да, муаллимони аввалини мактабро бо туњфањои хотиравии таълимгоњ сарфа-роз гардонид.

Ба омўзгорони пешќадам љонишини аввали раиси љамоати Дашти гулњо З.Њалимова туњфањои хотиравї супо-рид.

Пиралї ЌУРБОНОВ, омўзгори мактаби миёнаи №52-и

ноњияи Њамадонї

Нурулло Салимов аз соли 2008 то инљониб вазифаи директори мактаби тањсилоти миёнаи уму-мии №51-и шањри Кўлобро ба уњда дорад. Мавсуф барои мењнати со-фдилонааш бо медали «Хизмати шоиста» (2013), нишони Аълочии маорифи Тољикистон ва бо Иф-тихорномаи Вазорати маорифи Тољикистон ќадр карда шудааст.

- Соли 2013 барои коллек-тиви омўзгорону хонандагони мо соли бобарор буд. Барои баланд бардоштани сифати таълиму тарбия ва иќтидори захирањои кадрї, бењтар на-мудани заминањои моддї-техникии таълимгоњ як ќатор корњоро ба анљом расонидем. Айни њол мактаб 1300 нафар толибилмонро ба оѓўши худ фаро гирифтааст. Ба таълиму тарбияи хонандагон 70 нафар омўзгорон машѓуланд. Мактаб дорои 10 кабинети таълимї, синфхонањои методї, копюте-рии ба шабакаи интернет пай-васт, китобхона бо 13250 адад китобњои бадеї, дарсї, толори маљлисгоњ, ошхона мебошад. Хуб ба роњ мондани кори таъ-лиму тарбия буд, ки соли 2013 7 нафар хонандагони таълимгоњ дар олимпиадаи фаннии љумњуриявї ширкат варзида, ба гирифтани 4 медали биринљї

ва 3 љойи ифтихорї сазовор гардиданд. Дар давоми ду соли сипаришуда аз 125 нафар хат-мкунандагони мактаб 90 на-фар ба мактабњои олии љумњурї ва хориљи кишвар, 20 нафар ба коллељи тиббї дохил шуданд. Боиси ифтихор аст, ки дар ду соли охир пай дар пай ѓолиби озмуни ноњиявии «Мактаби сол » дар байни муассисањои таъли-мии шањр дониста шудааст. Му-аллими фанни таърих ва њуќуќ Сайвалї Мирзоалиев дар озму-ни «Муаллими сол»-и вилоят иштирок намуда, соњиби иф-тихорномаи шуъбаи маорифи вилоят гардидааст.

- Имрўзњо ба фаъолияти машѓулиятњои беруназсинфї, таваљљуњ бештар шудааст…

- Бале, дар мактаби мо мањфилњои «Ихтироъкорони љавон», «Химия», «Физика», «Забони англисї» фаъолият мекунанд. Аъзоёни мањфилњои «Ихтироъкорони љавон» ва «Забон донї-љањон донї» моњи ноябри соли 2012 дар озмуни вилоятї ширкат варзида, сазо-вори љойи дуюм гаштанд. Ќайд кардан бомаврид аст, ки дар таълимгоњ созмонњои талабагї фаъол буда, дар созмонњои

«Ворисони Сомониён» ва «Со-мониён» бо хонандагон кор ме-баранд. Хонандагони синфњои 5–ум њар сол моњи феврал дар маросими тантанавї ба аъзо-гии созмони талабагї ќабул карда мешаванд. Аз тарафи маъмурият ва омўзгорони мак-таб барои обутоб додани бадан ва инкишофи хуби љисмонии толибилмон дар мактаб тамо-ми шароитњо муњайё шудаанд. Толибилмон баъди фориѓ аз дарсњо бо муаллимони худ дар майдончаи варзишии мактаб бозињои шавќовари варзишї мегузаронанд, ба нигоњубини

дарахтони боѓи мактаб машѓул мешаванд. Ќариб 100 нафар хонандагон

аз оилањои камбизоат мебо-шанд. Мо тамоми шароитњои заруриро барои онњо муњайё на-мудем, то оянда њамчун фарзан-дони сазовори Ватан ба камол расида, барои ободї, сарсабзї ва шукуфоии Тољикистони азиз сањми арзандаи худро гузо-ранд.Пеш аз њама дар сатњи ба-

ланди муосир ба роњ мондани раванди таълиму тарбияи хонан-дагон, машѓулиятњои гуногуни варзишї, чорабинињои мухтали-фи беруназсинфї ва истироњату фароѓати омўзгорону хонанда-гон ифтитоњи синфхонањои таъ-лими фанњои алоњида, касбомўзї, рассомї, хореография ва театри-ро ба наќша гирифтаем. Fайр аз ин, сохтмони хатти канализатси-яи мактаб оѓоз шудааст, то охи-ри соли хониш он бояд ба анљом расонида шавад. Омўзгорро ба боѓбон шабоњат медињанд. Омўзгорон ва хонандагон дар гўшаи мактаб боѓе бунёд карда истодаанд. Шахсан худам дар ваќтњои холї ба бунёди боѓ, пар-вариш ва сабзонидани дарахтон машѓул мешавам.

Мусоњиб Шариф АБДУЛЊАМИД,

«Омўзгор»

Рањнамои маърифат

Мактаб 30-сола шуд

Њамсуњбати мо - дирек-тори филиали «Камароб»-и маркази истењсолї-таълимии Тољикистон ва Корея бо номи «Њамсоягии нек» Љиёншо Во-сиев.

- Муњтарам директор, вазъи Марказ ва имкониятњои онро шарњ медодед.

- Маркази мо муассисаи истењсолї - таълимист, ки њадафаш дастгирии фарзан-дони оилањои ниёзманд ва ятиму бепарастор мебошад. 22 хонаи корию омўзишї, аз

љумла, синфхонаи компютерї, дўзандагї ва омўзиши забонњои хориљї дорем. 30 нафарро бо љои кори доимї таъмин карда-ем. Дар корњои мавсимї им-кони бо кор таъмин намудани боз 50 нафарро дорем. Курси семоњаи дўзандагиро 90 нафар духтар хатм карданд ва 100 на-фар љавонон забони англисї омўхтанд. Барои ба ањолї омўзонидани технологияи за-монавии парвариши паран-да, дар маркази истењсолї – таълимї панљ мурѓхона ташкил шудааст, ки дар онњо 2500 сар мурѓ парвариш меёбад. Дар се њавз мутахассисон бо дастгирии корхонаи моњипарварии шањри Вањдат ба парвариши гулмоњї машѓуланд. Нињолхона ва 0,30 га замини картошка дорем.Дар доираи амалисозии

њадафњои марказ то имрўз 2048 нафар кўдаки аз 3 то 18-соларо ба сарпарастї гирифтаем, ё ба-рояшон сарпараст ёфтаем.

- Дар соњаи маориф боз кадом тадбирњо андешиданиед?

- Њамаи мактабњои њудуди љамоати дењоти Боќї Рањимзода, коллељи омўзгорї ва макта-би раќами 9-и шањраки Наво-бодро, ба истиснои мактаби дењањои Кишимбоѓ ва Пингон

бо компютер таъмин кардем. Озмуни рассомон ташкил кар-да, ба аълохонњои муассисањои таълимї маблаѓи 10 долларї (48 сомонї) идрорпулї медињем. Ба хонандагон аз оилањои кам-бизоат 10 кг.орд, 10 л. равѓан ва 5 кг.шакар медињем. Китоб-хонаи љамоати дењоти Боќї Рањимзодаро таъмир карда, бо адабиёти бадеї таъмин кардем. Як синфхона – китобхонаи мак-таби тањсилоти асосии раќами 21-ро дар дењаи Бини Сафиён таъмир карда, ба хонандагон 5 компютери нав додем.Тобистон дар лагери мак-

таббачагони «Дўстї»-и мо 180 нафар таълимгирандагони мар-

каз ва шумораи зиёди кўдакони дигар минтаќањои кишварро фаро гирифта мешаванд.

- Марказ боз кадом имкониятњоро дорад?

- Пеш аз њама ба афзои-ши љойњои корї саъй хоњем кард. Ба ин хотир мо лоињањои зиёдро барои амалї шуда-нашон рўи даст гирифтаем:

паррандапарварї, парвариши гулмоњї, парвариши картош-каи тухмии ба иќлими мањал мутобиќ, нињолњои себу нок, сабадбофї, технологияи хуш-конидани мева ва ѓайра.Мо дар марказ ба масъа-

лаи зисту зиндагонии мардуми мањал низ таваљљуњ менамоем. Дар дењаи Яшм ва Шоњиндара ду нерўгоњи хурд сохтаем. Соли гузашта 7 нафар духтурони кореягї муддати 3 рўз мардум-ро ройгон ташхису табобат карданд.Хулоса, њадафи аслии мо

рушди маориф ва бо њамин

роњ баланд бардоштани сатњи саводнокии мардум, фарњанги онњо ва баланд бардоштани сатњи зиндагии сокинони мањал мебошад.

Муњосиб С.ИСКАНДАРОВ,«Омўзгор»

ЊАМКОРЇ Њадаф – некўањволии мардум

Њамсуњбати мо - дирек-

људўхољоемкобоседуфомоммдаташмуњакоВм

№ 42, 18 октябри соли 201312 ОМЎЗГОР АНДЕША

Комиссариати маорифи халќи ЉШС Тољикистон 23 апрели соли 1935 «Дар бораи сохтмони мактабњо» ќарор ќабул намуд.

Аз замоне, ки мактаб пайдо шуд, мо чун Бузаки Љингилапо (аз афсонаи тољикї) аз сањар то бегоњ мењнат мекардему ба хона “дар шохњоямон “алаф” ва дар “сина”-амон “шир”-и фарзандон-ро меовардем ва оварда истодаем. Азбаски “гул”-и дониш дар талу пуштањо намерўяду мо онро барои фарзандон оварда наметавонем (ба таври њирфаї онњоро омўхта на-метавонем), илмомўзї ва дар баро-бари ин тарбияи фарзандонро ба мактаб њавола месозем. Худо на-кунад, ки рўзе аз сањро биёему дар хона Алўлаку Булўлаку Хиштаки Сари танўраки худро пайдо на-кунем ва эњсос намоем, ки онњоро гурги “бедонишию беахлоќї” дар набудани мо хўрдааст. Он ваќт мо бонги изтироб мебардорем ва чун Бузаки Љингилапо рўи кадом бом баромада, бо пойкубї фиѓон мебардорем: “Кї хурдааст Алу-ли ман, кї бурдааст Булули ман !?” Он гургро аз куљо пайдо меку-нем, то ишкамашро бо “шохњои тези худ дарронда, Алулаки Булу-лаки худро чун дар афсона наљот бидињем? Билхоса, дар замоне, ки чор тарафи Тољикистон кушода асту љигарбандони мо имконияти на танњо дар љумњурї, балки дар њар гуна мактаби олии љањон тањсил намуданро доранд ва талабот нис-бати сифати донишу тарбия чанд зина болотар гаштааст. Оё бењтар

нест, ки сари чи гуна махлуќ буда-ни гурги бедонишию бефазилатї андеша ронда, роњњои пешгирии њодисањои номатлуб: –љањонбинии тангу бемаърифатї ва дар бароба-ри ин, усулњои мусоидат намудан ба бењтар шудани сифати дони-шу ахлоќ, маънавиёту тафаккури љигарбандони худро пайдо намо-ем? Чаро мо аз муаллимону мактаб шикоятњо дорему аз худ не? Дар замоне, ки аз маљмўи мактабњо

имконияти якеро интихоб намудан пайдо шудааст, мактабро барои тифлони худ чї гуна бояд интихоб намоем? Барои чї бисёрињо ба мактаб баргардонидани арзиши аслї ва ќимати пе-шинаи ўро талаб мекунанд? Мактаби нави миллї дар амалияи худ аз мактаби шўравї кадом анъанаи не-кро ба мерос нагирифтааст? Агар мо, падару модарон ба ин гуна саволњои муњим љавоби асоснок ёфта натаво-нем, аниќ, дар кори таълиму тарбия сањм гирифтанамон мушкил мегардад. Чаро? Агар ањамият дода бошед, дар бозор фурўшандаи ноболиѓе, ки шояд аз дарс гурехта ба фурўшандагї машѓул аст, ба мо ду навъи молро пешнињод мекунад: моли оддї ва асил, якеро метаво-над ё чинї ном бараду дигареро моли њаќиќї. Ваќте ки мо аз байни мактабњои оддию ѓайриоддї якеро интихоб карданї мешавем , маса-ли “зихна ду бор пул медињад”-ро пеши назар оварда, мактаби асил-ро интихоб менамоем. Кї ба мо кафолат додааст, ки яке асил асту дигарї не? Оё пеш аз истифодаи ин “дору” мо ба дастурамал мени-гарем, аз “духтур”-мутахассиси

кордон маслињат мепурсем? Ал-батта, не, зеро таќлид дар хуни мо нишастааст. Њамсоя рафт, мо њам рафтем, ба пушти дарвозаи макта-бе, ки одам зиёд буд... Акнун хуб мешавад, ки натиљаи таќлидкорї (аниќтараш, натиљаи надонистани принсипњои интихоби мактаб ва ќоидањои назорати донишандўзии фарзандону инкишофи ў њамчун шахсият, бепарвоии омўзгорон, миси худро ба љои тилло нишон до-

дани онњо)-ро дар навори хаёли худ чун дар телевизиони хонагї тамошо кунем. Тайёред? Сар кардем. Дар ин кор аз таљрибаи ТВ истифода ме-кунем. (Дар он љо аввал як сањнаро нишон медињанд ва дар атрофи он мулоњизаронињо ибтидо мегирад. Азбаски газета ТВ нест, ин “сањна”-ро дар экрани хаёли худ тамошо кунед ва баъд ба мулоњизаронї мегузарем. Ана, шумо фарзанди худро ба яке аз литсей ё гимназияи

бонуфуз ва овозадори шањр бурда мондед. Дар ин љо хондан ба њар кас муяссар намешавад (озмун), хушбахтона, ба шумо муяссар шуд. Хуб чанд ваќте гузашт, бањоњо дар рўзнома хубу аъло, фарзанди шумо стипендияи президентї мегирад. Каме дар тањсил лангиданашро шу-нида, шумо боз њамёнатонро кушо-да бо муаллим дар хусуси дарсњои иловагї маслињат мекунед (боке не, муњимаш фарзанд дониш гирад). Ана, рўзе фаро расид, ки як хеши дуратон мењмонатон гашт (ихтисо-саш муаллими химия, масалан) ва аз љигарбанди шумо хоњиш кард, ки формулаи глюкозаро нависад (натавонист), саволи дигаре дод: кадом адад калон аст, 1/

2 ё 2/4- фар-

зандатон 1/2-ро интихоб кард

(њол он ки њарду адад баро-баранд). Хешатон ба шумо маслињат дод, ки дигар ба мактаби асил пул надињед... Чї хел намедињед? Њама медињанд-ку? Айб мешавад... Табъатон хира шуд: маълум мешавад, ки шумо ин ќадар пул медињеду фарзандатон дар мактаби ѓайриоддї-асил њатто барномаи мактаби ми-ёнаро аз худ накарда истода-аст...алам намекунад? Ал-батта, алам мекунад. Пас, айб дар ош аст ё дар мош? На дар ину на дар он, балки дар худи шумо. Чї хел? Ба ёд биёред: сањар чї гуна бо ху-драв ба кор рафтед ва ба ро-нанда чї гуфтед? “Ягон љо ист, мефароям”. Ана, њамин хел, шумо фарзандатонро ба “маршрутка”- мактаби

асил савор карда, гўё ба “ронан-да” гуфтед, “ягон љо бар, худаш мефарояд”. Шумо-ку истгоњи мушаххас-“Донишмандон”-ро ном нагирифтед, пас барои “ро-нанда” чї фарќ дошт, ки фарзан-ди шуморо дар куљо фарорад? Дар истгоњи “Бедонишон” ё “До-нишмандон”? Аммо дар асл дар як гўшаи хаёлатон ин фикр буд, ки фарзандатонро, албатта, то ба “Донишмандон” бурда мера-

сонанд. Вале боре њам аз худ на-пурсидед, ки “Ин роњ, ки мера-вад, оё ба “Донишмандон” аст?” Мувофиќи њуљљатњо (бањоњо) фарзандатон дар он љо, дар “До-нишмандон” аст (вале дар асл не). Пас, он куљост? Бале, дар он тара-фи дарё. Тифли шумо чї гуна ба он тарафи дарё гузашт? Ба воси-таи кадом пул? Пули чўбї ё оњанї? Не. Пули ќоѓазї, сомонї. Ба он тарафи дарё гузаштан танњо як та-рафи масъала, шањраки “Дониш-мандон” дарвозаи калоне дорад, ки бо ќулф мањкам аст. Калидаш дар куљо бошад? Калид дар дару-ни тухм, тухм дар даруни сандуќ, сандуќ дар болои дарахт, дарахт дар пушти кўњи Ќоф...аммо тухм-ро шикастан муаммо дорад, яъне асрор... Ин сирро, ки медонад, дар кадом ќоѓаз навишта шуда бошад? Аљаб сода будаед, шумо, албатта, дар ќоѓази сомонї... Не-е, шумо ин корро ин тавр на-мемонед, лозим шавад, рафта онаи зорашонро нишон медињед, чї магар кисаи шумо бетаг аст? Онњо тушбераро хом шумурда-анд... Меоед, назди директори мактаби асил, охир шумо шартно-ма доред. Албатта, дуруст аст, ки шартномаро ба љои шумо зана-тон имзо карда буд, (дар сафари хизматї будед), аммо ин ањамият надорад. Вориди мактаб мешавед, дар соњили љўи мактаб, пушти мизи корї, директор нишастаа-сту дар љўи дониш мактаббачањо оббозї меомўзанд. Аз фикратон мегузарад: “Чархофалак чї лозим бошад?” (баъд мефањмед). Савол медињед: “чаро фарзанди шумо дар љўйи дониш шино карданро дуруст наомўхтааст?” Шуморо ба назди сардори департаменти до-ниш мефиристанд, сардори депар-тамент шуморо ба назди менељер мефиристад, менељер (ба кулбаи торике медарорад, ки он љо бояд гурбаи сиёњро кофта ёбед) ба наз-ди роњбари синф, роњбари синф ба назди муаллими химия, муаллими химия ба назди муаллими матема-тика.

... Агар фарзанди шумо саво-ди казої нагирифта бошад, худи шумо низ дар ин кор сањм гузош-таед.

Сафаралї РАЉАБОВ,устоди Донишгоњи миллии

Тољикистон

ТАМСИЛ

Волидоншумо њам гунањгоред

Дар сурати љорї намудани ин принсип имконият фароњам меояд, ки хусусиятњои психологию педагогї, истеъдод, шавќу раѓбат, пахлўњои инфиродии талабагон ва имкониятњои иќтисодию молии падару модарон њаматарафа омўхта, ба назар ги-рифта шаванд.Демократикунонии низоми таъли-

му тарбия маънои васеъ дошта, пеш аз њама, ба «бартараф кардани шевањои фармонфармої, педагогикаи солорї (авторитарї) нигаронида шудааст». Дар ии замон омўзгор касе нест, ки наз-ди мизро иљора гирифта, њукум ронад: «Инро кунед, онро кунед». Балки яке аз талабањо ва њамроњи онњост («Бачањо, њоло њамаамон ин корро анљом медињем, баъд каме дам мегирем»). Донишро њам талабањо на аз рўи наќшаи тайёр, бал-ки дар натиљаи мубоњиса, бањсу талош, саволу љавоб омўзанд. Агар ин гуна бањсњо сурат нагиранд, баъзан худи му-аллим ташкил мекунад, то ки «муњити рўњбахшона, шодона, бардамона, нек-бинона њукмрон бошад. Охир, кўдак ба

мактаб муваќќатан, яъне ба муддати як-ду сол наомадаасг. Вай бояд ёздањ сол хонда, шахси баркамол шуда, ба воя бирасад. Дар ин вазъият чї бояд кард? Мушоњидаи дарсњои баъзе муаллимон

нишон дод, ки онњо њаќиќатан њам устоди касби худ њастанд.Барои мисол, писарам Шердил дар мак-

таби русї тањсил мекунад. Муаллимааш зуд-зуд маљлиси падару модарон гузаро-нида бо мо вомехўрад. Дар ёд дорам: њангоме ки талаба бу-

дам, аз фанњои гуманитарї бисёр фаъол будам, њатто бародарам Хуршедљон мегуфт, ки ту дар як рўз ин ќадар бањои «5»-ро чї хсл гирифтї? Ёд дорам, муал-лимаи азизам М.Пўлодоваро, ки аз фан-ни забон ва адабиёт дарс мегуфтанд. Ба синфамон як духтараки нав омада буд ва ўро дар назди ман шинонданд. Дух-тарак хеле сергап буд ва маро ба гап мегирифт. Гарчанде чанд бор ба ў гуф-там, ки муаллима назорат карда, ором шав. Вале ў гапашро давом медод. Му-аллима гуфтанд: Бењуда намегўянд, ки «бо моњ шинї, моњ шавї, бо дег шинї сиёњ шавї», Парвина, ту духтари фаъо-лу боодоб будї, бо ин Тањминаи сергап нишаста, ту њам мисли ў шудї. Бовар кунед, њамин сухан барои ман бас буд, ки то синфи 11 дар дарсњо интизомам-ро риоя кунам. Ин њаќиќатан њам рост,

кўдакон њамсинфонашонро дида, чун онњо рафтор мекунанд.Баъзе падару модарон фарзандњоро бо

пул омўхта мекунанд, албатта фарзанд ме-ваи ширини њаёт аст. Њар инсон фарзандро чун љон дўст медорад. Вале бењтараш дар сумкааш ягон себ, хурмо ё як пора нону њасиб гузоред.Ба писарам, ки акнун синфи 1 аст, чанд

бор 1 сомонї додам (муаллимааш иљозат намедињад, ки талаба ба дарс ягон хўрданї орад). Писарбача хурсанд шуда, њавасманд шуд, њар рўз бањои «5» мегирифтагї шуд. Рўзе ба ман гуфт: Модарљон, ба њар як бањои «5» - 1 сомон медињед, майлаш? Ман љавоб додам, писарљон, ту бањои «5» мегирї, барои худат мехонї, то ки оянда шахси бомаърифат шуда, аз илму замона бохабар шавї. Чун бобоњоят М.Лутфуллосв ва А.Сўфизода шахси бо-илму дониш, шахси беназиру обруманд шавї.Ман агар дошта бошам, бе бањои «5»

њам ба ту пул медињам.Дар баъзе мактабњо талабагони

синфњои боло «љомеаи дсмократї» гуф-та, ба љангу хархаша ва дигар амалњои ношоиста даст мезананд. Ба наздикї дар назди дарвозаи як мактаб дидам, ки писарон бо якдигар даст ба гиребон шуданд, њамин ќадар, ки падару мода-рон, муаллимон ба онњо мегуфтанд, ки занозании худро бас кунанд, онњо гўш

намекарданд. Директори мактабро љеѓ занед, - гуфт касе. Ба милиса хабар дињед, илова кард дигаре.Магар айб нест, ки ину онро бањона

карда, директори мактаб ё милисаро ха-бар кунем. Чї, магар директори мактаб ё милиса мушкилот надорад, асаб надорад?Чанд сол пеш Вазорати маориф бо

мутахассисон машварат намуда. либоси мактабї пешнињод кард. Њатто барои истифодаи ин либосњо, ки љавобгўйи тамоми зинањои тањсил ва фаслњои сол мебошанд, дастурамале омода намуд. Ба ин нигоњ накарда, баъзе талабањо бањонаи демократия карда, бо сару ли-боси ѓайрирасмї ба мактаб меоянд. Охир чї лозим барои талаба њалќаю гар-данбанди тилло, туфлии пошнабаланд, либоси тангу кўтоњ. Фаромўш накунед, хоњарон, мактаб, донишгоњ ва ѓайра љои муќаддас њисоб мешавад. Ин таълимгоњ аст, љоест, ки ба шумо муддати чанд сол таълим медињанд. Шумо дониш ме-гиред, одами бомаърифат мешавед. Он сару либосатонро барои киною те-атр, ё њангоме ки ба мењмонї меравед, марњамат пўшидан гиред, аммо на дар мактабу донишгоњ.

Парвина ЛУТФУЛЛОЕВА,ходими калони илмии

Пажуњишгоњи рушди маорифиАкадемияи тањсилоти Тољикистон

ТАРБИЯ Демократикунонии љараёни таълиму тарбия

№ 42, 18 октябри соли 2013 13ОМЎЗГОР МАЪРИФАТ МУЛОЊИЗА

Аз њама зиёд солњои 1935 ва 1936 дар шањри Душанбе ва дигар мањалњо мактаб сохта шуд.

Сухан чун аз сари андеша н - ояд,

Навиштанрову гуфтанро нашояд.

Басо зиёд андеша кардам, то ин навиштањоро рўйи коѓаз биё-рам. Андешаи ман на сари вожаи омўзгор, балки худи омўзгор аст. Кист ў? Чї гуна бояд бошад ў? Инсоне, ки аз сўзу созаш олам му-наввару дунё гулбасар мешавад, чї афзалияте бояд дошта бошад? Чист рисолати ў? Ин суолњоест, ки њар яки мо имрўз бояд аз худ бипурсем.Беш аз бист сол аст, ки

омўзгорам. Аз ин ки омўзгорам, њаргиз эњсоси пушаймонї на-кардаам. Зеро миёни њамкасбон, шогирдон ва љомеа маќому мар-табаи худро дарёфтаам. Шояд шумо инро худтаърифкунї њисобед, вале ин воќеият аст. Њар субњ бо хоњиши дил сўйи даргоњи муќаддас - мактаб мешитобам. Ман медонам, ки он љо маро чашмони пурмењру ќалбњои поку беолоиш интизор аст. Барои ман зистан миёни кўдакон, дар олами поку беѓаши онњо хеле роњат аст.Мегўянд, ки касбро на ба-

рои љамъи мол, балки барои рўзгузаронї бояд интихоб кард. Пас аз солњои тўлонї ба хулосае омадам, ки пешаи омўзгорї на ба хотири љамъи мол асту на ба хо-тири рўзгузаронї. Омўзгор будан аз худ гузаштан аст. Зистан на ба-рои худ, балки бањри фардои неки башарият аст. Рисолати омўзгор аз оне, ки гумон мекунем, хеле фа-рох ва густурдатар аст. Омўзгори

њакиќї хељ гањ ба мавзўи дарсаш иктифо нахоњад кард. Омўзгори асил њељ гањ аз пайи

шўњрату сарват намегардад. Баръакс, шуњрату сарват аз пайи ў хоњанд буд. Сарвати омўзгор шо-гирдони ўст ва шуњрат низ тавас-сути шогирдон ўро дунболагир мегардад. Шогирдон танњо њамон ваќт соњиби сарват мегарданд, ки омўзгор њама њастияшро ба-рояшон бахшида бошад. Чї гуна метавон њама њастиро ба шогирд бахшид?Аввал, шогирдон њамеша шу-

моро бо чењраи шукуфта ва табъи хуш бояд бубинанд. Њељ гањ бо чењраи гирифта ва димоѓи сўхта вориди синфхона нашавед. Аса-боният ва ошуфтагии худро ба дигарон, алалхусус ба шогирдон

бор кардан нашояд. Дувум, омўзгор бояд њамеша

ширинсухану хушгуфтор бо-шад. Ба њељ ваљњ омўзгорро дуруштњарфї назебад. Таъсири суханро дар љараёни дарс ноди-да нагиред. Яке аз сарчашмањои комёб гаштани омўзгор хушсуха-нии ўст. Њатман пеш аз оѓози дарс шогирдонро ањволпурсї карда, аз саломатии падару модарашон низ пурсон шавед. Иљрои ин амал чандон душвор нест ва ваќти беш намегирад. Вале њисси эњтироми шогирд нисбат ба шумо зиёда ме-гардад, чун шумо на танњо њоли онњо, инчунин, азизтарин шахсо-ни онњоро мепурсед. Ин њолат низ ба натиљаи дилхоњ додани дарси шумо кўмак мерасонад.Савум, дар љараёни дарс њељ

гоњ шогирдашро ба гурўњњо људо накунед. Яъне, аълохонњо, хубхонњо ва сустхонњо. Ин шояд барои њисобот лозим бошад. Аммо ин гапро фарќгузориро њаргиз дар синф назди хонанда-гон ба забон наоред. Агар бањри як гурўњ хонандагон ин мояи иф-тихор ва њатто кибру ѓурур гар-дад, гурўњи дуюмро аз пешравї бозмедорад. Барои гурўњи сеюм ин амал њалокатбор асту онњоро шикастарўњ мегардонад. Аз ин рў, дарси шумо натиљаи хуб ба бор нахоњад овард.Чањорум: агар омўзгоред,

пас ба оянда хушбин ва њамеша болидарўњ бошед. Бикўшед,

њељ гањ рўњафтода нагардед. Рўњафтодагї ба нобудї мебарад. Ба дарс ва натиљањои он хушби-нона назар кунед. Хушбиниятон гарави асосии пешравии кори шу-мост.Панљум: агар омўзгоред, пас

бояд њар амалу рафтору гуфто-ри худу шогирдонатонро тањлил ва арзёбї намоед. Аз тањлилу бањогузорї шумо ба хулосањои зарурї меоед. Мањз тањлилу арзёбї ва хулосабарорї дар љараёни дарс боиси ба вуљуд омадани андеша, афкор ва ѓояњои наву солим ме-гардад ва он аз љониби хонанда-гон хуш пазируфта мешаванд.Шашум, агар шумо

омўзгоред ва хохед, ки шогир-дон ба шумо боварї ва эътимод дошта бошанд, донишманд бу-данатон зарур аст. Мутолиа на-муданро вазифаи њаррўзаи хеш ќарор бидињед. Ин љо овардани гуфтањои К.Д.Ушинский хеле бамаврид аст: «Муаллим то даме, ки зинда аст, мехонад: њамин, ки аз хондан бозмонд, симои муаллимияш низ барњам мехўрад».Воќеан, бачањо, аз он, ки

мо гумон мекунем, хеле зиёд кунљкобанд. Дар тасаввури онњо шумо донотарин шахсед ва бикўшед, ки ба ин тасаввурот рах-на ворид накунед. Шумо бояд ба хама суоли онњо чавоб дода бита-вонед, агар не, вой бар њолатон... Онњо ба шумо дигар бовар на-

мекунанд. Ваќте ки боварї аз байн меравад, шумо аз дарси худ натиљаро умедвор нашавед. Њафтум, агар омўзгоред, шо-

гирдонро чун як дўсти наздики худ ќабул доред. Кўшиш кунед, то ботини онњоро омўзед. Њељ гањ бартарии худро назди онњо ба намоиш нагузоред. Бо оњанги фармонфармоёна бо онњо сухан нагўед. Зеро ин амалатон дари ќалбњои кўчак ва софу беолоиши онњоро ба рўятон мебандад. Њаштум, агар бихоњед, ки

шогирдон ба њарфи шумо гўш бидињанд ва гуфтањоятонро иљро намоянд, худ гўш кардан-ро биёмўзед. Бигузоред, ки шо-гирд њар он чї гуфтан мехоњад, бигўяд. Ўро ба хомўш будан роњнамої накунед. Зеро хомўшї ин карахтї аст. Аз оне ки дар синф шўру маѓал бармехезад, њаргиз натарсед. Нуњум, агар омўзгоред, њељ гањ

аз бахшиш пурсидан шарм надоред. Лањзањое мешаванд, ки бо сухане ё амале нољо шогирдро меранљонед. Пас аз ў бахшиш пурсед. Дањум, Агар омўзгоред, пас,

волидайни шогирдонатонро эњтиром намоед. Њељ гањ наз-ди дигарон фарзандашро ба белаёќативу беќобилиятї ном на-баред. Хулоса, агар омўзгоред, дар

ќатрае бањр, дар ќитъае пањно, дар нињолаке дарахти бороварро бубинед. Сўзеду созед, то аз сухта-натон олам мунаввару аз сохтана-тон љањон гулбасар шавад.

Бунафша ЃАНИЕВА, омўзгори литсейи №55 –и

шањри Душанбе

Агар омўзгоред...

Баъди хатми мактаб – интернат ў ба шўъбаи математикаи факултети физикаю математикаи Университети давлатии Тољикистон ба номи В. И. Ленин, њозира Донишгоњи миллии Тољикистон дохил шуд. Соли 1960 донишгоњро бо бањои аъло

хатм намуда, њамчун мутахассиси љавон бо роњхат ба Пажўњишгоњи математикаи Академияи илмњои Тољикистон ба кор омад.Соли 1966 тањти роњбарии олими вар-

зидаи соњаи математика, академики Ака-демияи илмњои Љумњурии Тољикистон, доктори илмњои физикаю математи-ка, профессор Л. Г. Михайлов рисо-лаи номзадиашро дар мавзўи «Њалли баъзе масъалањои симметрикии наза-рияи майдон, ки ба масъалањои канории функсияњои аналитикї оварда меша-ванд», њимоя намуд.Соли 1975 дар мавзўи «Маљмўи њалњои

интегралї ва масъалањои канорї барои баъзе муодилањои дифференсиалии на-мудашон эллиптикї бо хати сингулярї» рисолаи докториро њимоя намуд.Соли 1973 Нусратулло Раљабовро

њамчун мутахассиси соњибтаљриба ва до-рандаи малакаи ѓании илму њунаромўзї ба Донишгоњи миллии Тољикистон ба њайси дотсенти кафедраи «Муодилањои дифференсиалї ва тањлили функсионалї» даъват намуданд.Аз соли 1977 то соли 2013 вазифаи

мудири кафедраи «Тањлили математикї ва назарияи функсияњо» - ро ба уњда дошт. Солњои 1982 – 1985 вазифаи декани факултети «Механикаю математика»- ро ба зимма дошт.Солњои 2000-2005 устод дар вазифаи

академик – котиби шуъбаи илмњои фи-зикаю математика, кимиё ва геологияи АИ ЉТ кор карда, инчунин тўли солњои мазкур њамчун намояндаи Тољикистон дар Кумитаи илмии NATO адои вазифа

намудааст.Нусратулло Раљабов аз солњои 80-ум

инљониб њамчун аъзо, муовин ва раиси Шўрои диссертатсионии дифои рисолаи номзадї оид ба ихтисоси «Муодилањои дифференсиалї» дар назди Донишгоњи миллии Тољикистон фаъолият намуда-аст.Тањти роњбарии академик Н. Раљабов

аз соли 1977 инљониб дар Донишгоњи миллии Тољикистон мактаби илмї дар мавзўи «Муодилањои дифференсиалї ва интегралї бо коэффитсиентњо ва ядроњои махсусияти барзиёддошта» фаъолият ме-намояд.Натиљањои асосї, ки дар ин самт ба

даст оварда шудаанд ва илми математи-каи тољикро ба арсаи љањонї муаррифї намудаанд, чунинанд:

- Бори аввал барои системањои муодилањои дифференсиалии оддї ва муодилањои дифференсиалї бо њосилањои хусусии коэффитсиентњои махсусияти барзиёддошта тасвири интегралї ва би-сёршаклии њалњо, ки доимињои ихтиёрї ва функсияњои ихтиёриро дар бар меги-рад, ёфта шудааст;

- Барои муодилањои интегралии навъи Волтери якљинса ва дученака, ки ядроњояшон дорои махсусият ва махсу-сияти барзиёддоштаи сарњадї ва дохи-лианд, натиљањои муњими назаррас кашф шудаанд.

- Бо ёрии тасвирњои њалњои ёфташуда масъалањои канории гуногун њал карда шудаанд.Натиљањои дар ин самт бадастовар-

дашуда аз тарафи олимони шинохтаи Амрико, Русия, Љопон, Олмон ва ди-гар давлатњо эътироф шуда, сазово-ри бањои баланд гардидаанд. Аз он љумла, пас аз ду баромади илмї дар се-минари байналмилалї доир ба мавзўи «Методњои аналитикии функсионалї ва комплексї, алоќаи байнињамдигарии онњо бо муодилањои дифференсиалии њосилањои хусусидошта», ки соли 2001 дар шањри Гратсияи Австрия баргузор гардида буд, Н. Раљабовро олими шинох-

таи Донишгоњи Гунмаи Љопон С. Саитоњ (S. Saitoh) ба назди худ даъват намуда, чунин изњор дошт:

- Муњтарам Раљабов, натиљањои бада-стовардаи шумо тамоман наванд ва ба-рои тараќќї додани ин соња такони нав медињанд. Боварї дорем, ки минбаъд њам дар ин самт кашфиётњои нав ба амал оварда, дар олами беканори илми математика сањматонро боз њам афзун мегардонед.Ин бањои баланди донишманди ши-

нохтаи Љопон дар фаъолияти минбаъ-даи Нусратулло Раљабов таъсири калон расонид.Мењру муњаббати хосса ба илми ма-

тематика ва тадќиќотњои пурмашаќќати илмї, истеъдоди худодод ба он оварда расонид, ки устод Нусратулло Раљабов дар ин самт натиљањои баланди илмиро ба даст оварад.Корњои илмии олими барљастаи тољик

дар 9 монография (бо забонњои русї, форсї ва англисї) интишор гардидаанд. Бо ќалами ў зиёда аз 400 маќолањои илмї таълиф гардида, зиёда аз 60 номгўи онњо дар маљаллањои бонуфузи љањон чоп шудаанд.Бо сарварии академик Нусратулло

Раљабов то имрўз 20 нафар шогирдон рисолаи номзади илмњои физикаю ма-тематика ва 2 нафари онњо рисолаи док-ториро њимоя намудаанд.Хизматњои академик Нусратулло

Раљабовро доир ба тайёр намудани мута-хассисони варзида ва натиљањои навта-рин доир ба муодилањои дифференсиалї бо коэффитсиентњои махсусияти барзи-ёддошта ба назар гирифта, соли 1994 бо Фармони Президенти Љумњурии Тољикистон, муњтарам Эмомалї Рањмон ба ў унвони Ходими хизмат-нишондодаи илму техникаи Љумњурии Тољикистон дода шудааст.Барои натиљањои назаррас ва тайёр

намудани мутахассисони баландихтисос Академияи илмњои Љумњурии Тољикистон соли 2001 ўро академики Академияи илмњои Љумњурии Тољикистон интихоб

намуд. Академик Нусратулло Раљабов до-

рандаи медали тиллои Шарафи Ин-ститути биографии Амрико мебошад. Маркази Байналмилалии биографии Кембриљ (Cambridge) – и Британияи Ка-бир (Англия) ўро соли 2007 ба китоби «2000 нафар шахсони машњуртарини ин-телектуалии асри ХХI» дохил намудааст. Институти биографии Амрико ўро соли 2007 ба китоби «500 нафар бузургтарин шахсони болаёќати асри ХХI» шомил гардонидааст.Институти Биографии Амрико соли

2010 Нусратулло Раљабовро барои натиљањои самарабахши илмї ва хидмат ба халќу Ватани худ бо медали тиллои ИБА барои Тољикистон мукофотонида-аст.Соли 2011 Маркази байналмилалии

биографии Кембриљ (Англия) Нусратул-ло Раљабовро шахси шинохтаи соли 2011 эълон кардааст.Худи њамон сол бюрои љаласи Марка-

зи биографии Амрико устодро академики Маркази биографии Амрико интихоб на-мудааст.Соли 2011 ў ба мукофоти олии

Иттињоди давлатњои мустаќил «СИ-ТОРАИ ИТТИЊОД» мушарраф гар-дид. Ин мукофоти олї ба академик Нусратулло Раљабов барои сањми ар-занда дар тараќќиёти илмњои бунёдї ва фаъолияти бисёрсолаи сермањсул дода шудааст.Устод Нусратулло Раљабов алњол

дар факултети механикаю математи-каи Донишгоњи миллии Тољикистон ва Институти тадќиќоти илмии њамин донишгоњ бо нерўи баланди эљодї ба корњои илмї ва педагогї машѓул мебо-шанд.Устоди мењрубон Нусратулло

Раљабовро ба муносибати 75 – умин солгарди њаёташон табрик менамоем

Ѓ.ЌОДИРОВ,мудири кафедраи тањлили математикї

ва назарияи функсияњо, н.и.ф.м., дотсент,К.БОЛТАЕВ,

дотсенти кафедраи тањлили математикї ва назарияи функсияњо,

А. МИРЗОЕВ,дотсенти кафедраи тањлили

математикї ва назарияи функсияњо

Соњибмактаб УСТОДОНИ МО

Баъди хатми мактаб – интернат ў ба

на

инШно

№ 42, 18 октябри соли 201314 ОМЎЗГОР САДОЌАТ

Соли тањсили 1935-1936 дар 2684 мактаби ибтидої, 22 миёнаи нопурра ва 7 миёна 160 њазор хонандагон тањсил мекарданд.

Зиндагї љавлонгањ, ар-саи азму талош ва пайко-ру љидду љањди инсонњост. Ба ќавли маъруф, «зиндагї боре муяссар мешавад». Ва аз ин рў, њар инсони бедору њушёр ва дилогоњро мебояд, ки зиндагї ба гунаи шоиста ва самарманд дошта бошад, барои комёбиву пирўзї дар љодањои зиндагї бикўшад. Хушбахт инсонест, ки дар пањнои бењудуди зиндагї ва дар моварои њаводиси мухта-лифи он љойгоњи муносиби худро дарёбад, роњу равиши худро баргузинад, фаъолия-ташро густариш бубахшад ва ба ќадри имкону тавон корњое шоиставу мондагорро ба со-мон расонад. Ба ин маънї, зиндагї арсаест, ки дар он њар фард бояд барои номи некў

гузоштан, наќши некў мон-дан аз хеш талош биварзад чун умр даргузар асту њељ кас эмин аз фано нест. Танњо «Зи хуршеду обу зи боду зи хок, Нагардад табањ ному гуфто-ри пок».Њар марди равшанзамир

ва њикматпазир аз маънии гуфтањои боло нек огањї дорад ва њама рафтору гуф-тору кирдорашро мутобиќ ба он роњандозї мекунад. Ва аз њамин ќабил инсонњои накўному писандидакирдор аст устод Имомалї Нурали-ев. Рўзгору кирдори ин марди шариф, воќеан њам, ибратбах-шу сазовори тањсину ситоиш аст. Ў дар оилае эътиборманд ба камол расидаву пайваста кўшиш бар он намудааст, ки аламбардори номи неки гу-

заштагони шўњратёраш бо-шад. Дар љодањои зиндагї ба чандин шуѓл гаравида-ву, хушбахтона, дар њама кор ба пирўзї расидааст. Ў њам омўзгорї кардаасту њам рўзноманигорї, њам бо эљоди бадеї машѓул шудаасту њам ба боѓдориву ободонї. Ал-батта, пирўзї барояш осон ба даст наомадааст, чу аслан љодањои зиндагї њамбаста бо шебу фарозанд. Вале ў, ки на љисме тањамтанона, бал-ки диле тањамтанона дорад, аз њама имтињоноти зиндагї сарбаландона гузаштааст ва гоње «ќат» шуда бошад њам, «нашикастааст». Зеро «Касе, к-ў ангубин љўяд, чї бок аз неши занбўраш?!»

… Китоб «Равшанзамир» монои як даста гули муатта-

рест, мењрномаи дўстон ва њампешагону пайвандон аст нисбат ба инсони хирадман-ду хушрўзгор Имомалї Нура-лиев. Рўзгори ин гуна мардон сазовори ситоиш аст ва меса-зад, ки он мунъакис ба китобе бошад, то ояндагон, ворисон аз он ибрат бипазиранд.Хушбахт касе, ки покди-

лу покназар ва бо номи нек муътабар бошад ва њамагон њама љо аз сифоти њамидааш сухан бигўянд, ёдовар аз амалњои писандидааш биша-ванд.Дар љањон донї, ки гардад

муътабар?Он, ки ўро пок мебошад

назар.

Абдурауф МУРОДЇ, адиб ва рўзноманигор

Дили мунаввар аз сухан

Њанўз пеш аз ба кор омаданам ба ноњияи Фархор баъзе маќолањои Имомалї Нуралиевро дар рўзномаи «Минбари халќ» хонда будам. Њамин ки ба њайси раиси ноњияи Фархор ба кор шурўъ намудам, дар дафтари кориам баъзе китобњои ў ва дигар адибони фар-хориро дида, онњоро батадриљ мутолиа намудам...Бо И. Нуралиев аз наздик ши-

нос шуда, борњо дар хусуси корњои љамъиятї, ободкорињо суњбат кардаам. Аз мазмуни нигоштањояш фањмидам, ки њанўз дар солњои 60- 70-уми ќарни гузашта бо олими барљастаи рус А.Б.Литвинский ва шогирди бостон-шиноси ў Х.Ю.Муњиддинов њамкорї карда будааст. Њамон солњо аз тарафи ин олимон таърихи 3700-сола доштани мавзеи бостонии «Макони морон» ва Фархор ошкор карда шудааст. Њамин аст, ки Имомалї Нуралиев дар

бораи гузаштагони хеле ќадимаи Фар-хор њикоятњо ба ќалам додааст. Ман дастнависи китоби «Панди

омўзгор»-и ўро хонда будам. Дар яке аз њикояњои он Гулфари таърихии фархорї чун Гурдофариди «Шоњнома»-и Фирдавсї тасвир ёфтааст, њар кї душ-мани мењану ободкорист, ўро мањв ме-созад. Ќањрамонони њикояњои ў созандаю

ободкоранд, ки ин аз тинати худи нави-санда сар мезанад, зеро худи ў инсони созандаю ободкор аст. Ман аз дигарон фањмидам, ки ў зиёда аз бист сол пеш аввалин бор дар Фархор, дар дењаи Душанбеи љамоати Ватан њавзњои моњипарвариро ташкил дода будааст. Баъди ба нафаќа баромадан аз кори журналистї дар дењаи Куњандиёри љамоати Ватан, дар 4 га замини беоб бо номи «Ирам» боѓеро бунёд намуд, ки имрўз аксар нињолњояш самар овар-данд. Ў худ он мавзеи ташналабро шо-доб намуда, ба бўстони њаќиќї табдил дод. Ба назари ман, агар чунин ашхоси

созандаю ободкор зиёд бошанд, на ин ки њар як дењаю ноњия, балки мамлакат саросар шукуфон мегардаду неъматњои моддї фаровон.

Ќурбонбой КАРИМОВ, раиси ноњияи Фархор

Дар дидорбинии нахустин бо ањли коргоњ (ваќте, ки сармуњаррири «Минбари халќ» таъиншудан) таъ-кид намудам, ки њарчанд рўзномаи «Минбари халќ» нашрияи њизбист, мо бояд саъй намоем, ки он ба рўзномаи умумимиллї табдил гардад ва ба номи худ љавобгў бошад. Њамин тавр, фаъолияти муштара-

ки мо оѓоз гардид. Рўзњо пайи њам мегузаштанду ман бо њамкорони на-вам- мухбирон, суратгиру мусањњењон ва тарроњону њуруфчинон аз наздик шинос мешудам, ба онњо унс меги-рифтам.Вазифаи мусањњењиро Имомалї

Нуралиев ва ёрдамчии ў Сабоњат Худоёрбекова иљро менамуданд. Ба назари аввал вазифаи мусањњењ кори сањлу назарногир менамояд. Дар асл чунин нест. Бе мусањњењ ягон рўзнома бехато баромада наметаво-над. Мусањњењ бояд чашми расо, са-води баланд, зиракии сиёсї ва њисси

масъулият дошта бошад.Мањз њамин хислатњоро дар симои

Имомалї Нуралиев ва Сабоњат Ху-доёрбекова дидам. Ба љуз кори асосї њар ду боз ба навиштани хабару лавња ва ба тарљумонї њавас доштанд. Акаи Имомалї таронањои хубу љолиб њам чоп мекард, ки бо диду забони шоиро-на фарќ мекарданд. Ман аллакай огоњ будам, ки ин марди

хоксор, шикастанафс ва њалимгуфтор ќаблан дар ноњияи Фархор омўзгорї мекардааст, њамзамон, бо рўзномаи ноњиявї њамкорї менамудааст. Баъдан ба амри таќдир ба рўзномаи «Минба-ри халќ» ба кор меояд. Як рўйдоди хуш дар хонаводаи

акаи Нуралї ба ёдам мондааст. Он кас яке аз фарзандонашонро хона-дор карданду њамкоронро ба тўи арўсї даъват намуданд. Азбаски ак-сарият серкор буданд, ману мухбири рўзнома С.Искандаров роњи Фархор-ро пеш гирифтем. Мењмоннавозии

бењамтои мардуми мо дар симои хо-наводаи Нуралиевњо бори дигар аён шуд. То поси шаб суњбат ва хурсандї кардем.Рўзи дигар акаи Нуралї ба мо

боѓеро нишон дод, ки бо дасти худ бунёд кардааст. Дар дилам гузашт, ки миёни боѓбону суханвар ќаробати аљибе њаст. Яке дар замин тухм ме-кораду дигаре дар сафњаи рўзномаю маљаллаю китобњо.Аз байн чандин сол гузашт. Акаи

Имомалї давлати пирї меронаду њамоно бо боѓпарварию корњои эљодї машѓул аст, то ин дам дањ китоб нашр намудааст, ки дорои мавзўъњои гу-ногун буда, хонданиву љолибанд. Бе коѓазу ќалам зиндагии худро тасаввур карда наметавонад. Зеро аз тоифаи одамонест, ки дилашон аз чароѓи су-хан мунаввар гардидааст.

Мансур САЙФИДДИНОВ,мушовири калони Президенти

Љумњурии Тољикистон, нависанда

Мехоњем аз фаъолияти рўзноманигории Имомалї Нуралиев ду воќеаро зикр намоем, ки љолиби таваљљуњ њастанд. Тавре ки дар боло ќайд намудем, Имомалї соли дар синфи дањум тањсил карданаш як идда соњибмансабони ноњияи Фархорро барои ба корњои ношоиста даст заданашон танќид карда буд. Вале ба иллати тафти-ши нодурусти шахси масъ-ул аз даргоњи университет ронда шуд. Бо вуљуди ин, солњо гузаштанду љинояти њамон амалдорон фош гардид ва онњо гирифтори њабсхона шуданд. Имомалї њамон маќолаи замони мактабхонї навиштаашро бо тањриру иловањо ба за-

бони русї тарљума карда, ба ќабулгоњи роњбари иде-ологии КМ Њизби комму-нисти Иттифоќи Шўравї М.А.Суслов фиристод. Дере нагузашта љавоби ин маќолаи Имомалї омад ва њамон шахси масъули идораи боло, ки дар ваќташ мактубро мусолињакорона тафтиш карда, љинояткоронро дастгирї намуда буд, аз вазифа сабукдўш гардид. Бо таъхир бошад њам, њаќиќати дар маќолаи Имомалї сабтёфта ба пирўзї расид!

Ваќеаи љолиби дигаре аз фаъолияти рўзноманигории Имомалї айёми кори ў дар идораи рўзномаи «Минба-ри халќ» ба вуќўъ пайва-

ста буд. Яке аз њамкорони Имомалї дар бораи љинояткории чаламуллои тањрирї маќолаи танќидї навишта буд. Вале он чала-муллои љинояткори касиф ба туњмату дасиса даст зад. Имомалї аз туњмату най-ранги чаламуллои мурдор огоњ гардида, ба муќобили вай маќолаи пуртаъсире на-вишт. Маќолаи Имомалиро идорањои маъмурї тафтиш намуданд. Дар натиља маъ-лум шуд, ки он чаламуллои разил дар мактаби динии Тирмизи Ўзбекистон тањсил карда, якбора љосуси њизби тањрир њам шудааст. Сони-тар аз Тирмиз боз як љосуси тањрирї таври ѓайриќонунї ба хоки Тољикистон ќадами нопок нињода, њар

ду дар се ноњияи љанубии љумњуриамон фаъолияти зиддидинї ва зиддидавла-тии љинояткоронаро ривољ дода, љисму љони бисёр љавонписарону духта-ронро зањролуд кардаанд. Вараќањо ва рисолањои њизби тањрирро дар бай-ни мардум пањн карда, дар масљидњо ѓайриќонунї мактабњои динї таъсис дода, маѓзи сари љавононро тахриб менамуданд. Кор-мандони маъмурї ин хои-нону душманони Ватанро бо вараќањо ва рисолањои њизби тањрири аз хориља овардаашон дастгир наму-да, ба зиндон равона кар-данд…

Бахтиёри МУРТАЗО, адиб ва рўзноманигор

Њамсафону њамкасбон устод Имомалї Нуралиевро њамчун журналисту ќаламкаши сермањсул ном мебаранд, ки бесабаб нест. Ба замми навиштани очерку маќолањо барои матбу-от, дар чанд соли охир ў аз рўи мушоњидањои худ китобњои «Таќдири муаллим», «Дили бузурги муаллим», «Зањматњои њафтодсола», «Дар ќаламрави париён», «Печутоби зиндагї», «Суруди Людмила» ва «Панди омўзгор»-ро нашр намуда, дастраси дўстдорони каломи бадеъ гардонидааст, ки гувоњи гуфтањои боло ва боиси тањсин мебошад. Ў на танњо дар навиштани асарњои насрї, инчунин, дар

эљоди назм њам мањорату истеъдоди хуб дорад. Маљмўаи на-змии «Боѓи Рустам» аз зумраи онњо буда, барои дар рўњияи мењнатдўстию хештаншиносї ба камол расонидани насли наврас аз ањамият холї нест.

Имомалї Нуралиев обрўю сарбаландии инсонро аз мењнатдўстї медонад. Худ њамин хислатњоро дошта, ягон лањза бекор истоданро наѓз намебинад. Ў дар пайравї бо падари бузургвораш Нуралї Муродов, ки дар боѓдорї дар байни мардум хеле шўњрат дошт, боѓе бунёд намудааст, ки кас баъди дидани нињолњои сарсабзу серњосил ба соњиби он беихтиёр ањсан мехонад. Масоњати он ба 4 гектар доман пањн карда, аз мевањои шањдбори он на танњо мардуми дења, инчу-нин, дењоти атрофу маркази ноњия дањон ширин мекунанд.

Шералї МУСТАФОЌУЛОВ,Корманди шоистаи Тољикистон,

барандаи Љоизаи ИЖТ ба номи Лоњутї

Тањияи А. МУРОДЇ

хт

з

а«к«бух

кмвв

№ 42, 18 октябри соли 2013 15ОМЎЗГОР РАНГОРАНГ

Бо ќарори њизб нахустин бор 26 сентябри соли 1936 ба кори сањро љалб намудани мактаббачагон мањкум карда шуд.

БА ОЗМУНИ «ГЎРЃУЛЇ – ЭПОСИ МАРДУМЇ»

ГЎРЃУЛЇ - эпоси ќањрамонию пањлавонї

Аз таърихи омузишБеш аз 150-сол аст, ки њамосаи

Гўрѓулї ва мотиву мусиќиаш тањќиќ мешавад. Солњои 30-юми а.Х1Х ав-валин ахбор дар боби ин эпос пайдо шуд. Нахустин нафаре, ки эпосро муаррифї кард И.И.Шапин буд. Ў натиљаи омўзишу тарљумаашро соли 1840 ба нашр расонд. Аз ў бехабар консули рус дар Форс - олим, нави-санда ва дипломат А.Ходзко - Борей-ко аз дењоти кишвари Эрон мавод љамъ оварда, бо унвони «Намунањо аз назми порсї», соли 1842 дар Лон-дон ва чанд сол ќабл ба забони русї

нашр шуд. Ў дар офариниши си-мои Гўрѓулї афзалияту таъсири њунари хамосанигории форсиро возењ нишон дод. Дар ин маврид мўљиби наќди пажўњишгарони турктабор гардид. Њар чи буд, ќиссањо роњ ба адабиёти дањонї ёфта бо забонњои русї, немисї фаронсавї пањн шуданд. Дар сад соли охир

пажўњишгарони тољик, тољик, туркман, турк, озар, гурљї ва ѓайра ба тањќиќи эпос пардох-таанд. Бино ба навиштаи

Г.Лордкипанидзе њанўз соли 1856 дар Тифлис эпос бо унвони «Кёрогли - шоир ва солики шарќї» нашр шуда буд. Ривоятњои аз њудуди Ќазоќистон гирдоварї шуда соли 1885 дар Ѓозон (Ќазон) бо хати арабї тањти унво-ни «Њикоёти Гурѓулисултон» ва «Ќиссањои Ѓаузхон» нашр гардид. Дар боби каљнигорї ба бунёду решаи

эпос муњаќќиќони узбек Сапарбай Рузимбаев ва М.Љўраев мумтозанд. Ў Эпосро моли ќавми худ маъни-дод мекунанду ќоиланд, ки дар навоњии Хоразм ва љануби Узбе-кистон (Чаѓониёни таърихї) роиљ буд. Њарчанд аскар овардаашон ба судашон нест. Чи ки Хоразмро аз куњан сарзамини ориён донистаанд ва дар вилояти Сурхандарё то имрўз тољикон сукунат доранд.

Андар пайдоиши достонИ.С.Брагинский пайдоиши до-

стонро ба асри хун мансуб медонад. Вале дар ин маврид ихтилофи назарњо мављуданд? Субњи Эрдами бар он аст, ки дар охирњои асри Гўрѓулї

дар њудуди империяи Усмонї њамчун ќањрамони халќї шуњрат дошт. Гул-шан Оразмуњаммадова (туркман) за-мони ривољу густариши достонро ба шукуфоии шањристонњои минтаќа тавъам медонад. Бо ин асос решаи достонро ба њазораи 1У-Ш мебарад. Ба аќидаи ў «дар марзи Туркмани-стон шањристонњои Марв, Нисо,

Дењистон, Омул, Дандонакон, Аби-вард мављуд буданд, ки ба ташакку-ли достон боис шуданд.Агар ин даву дастаки муддаиро

бипазирем, яќин хоњад шуд, ки ха-мосаи бузург њељ гоњ моли турктабо-рон набудааст. Чи ки Нисо ва Марв аз марказњои муњими тамаддуни тољикон шуморида мешаванд.Ато Говшудов пайдоиши до-

стонро ба асри Х1 ба аќидаи Заки Волид Туѓон (Турк) шахсияти Гўрѓулї њанўз дар замони Сосо-ниён (асрњои П-УП) маълум буд. А.Бекмуродов Корсулро про-тотипи Гўрѓулї мешуморад, ки ќиёми мардумро алайњи арабњо роњбарї кардааст. Ў дар такя ба навиштањои В.В.Бартолд ва

«Луѓат»-и М.Кашгарлї пай-доиши эпосро ба асри УШ муттааллиќ медонад. Отамурод Сариеви туркман бо истифода аз маълумоти Табарї (Таърих ар-расул в-ал-мулук) муборизаи ањолии камарбанди Марвруд, Марв, Сарахс ва Њиротро бо сарварии Найзак (Язак) асоси пайдоиши достон мешуморад.Аз ин навиштањо ва тадќиќоти

дигар олимон метавон натиља ги-рифт, ки мансубияти эпос ба асри ХУП ѓалат аст. Ба андешаи мо, эпос таърихи куњан дошта, дар асрњои миёна шуњраташро аз даст

надодааст.Байти Љалолиддини Балхї: Бонги гардишњои чарх аст,

ин ки халќ Месарояндаш ба танбўру ба њалќ.аз санадњои мўътамади мост.

Љонибек АСРОРИЁН, фарњангшинос

(Охираш. Аввалаш дар шуморањои гузашта)

Абўабдуллоњи РўдакїМалико, љашни Мењргон омад,Љашни шоњону хусравон омад. Хаз ба љои мулњаму харгоњ,Бадали боѓу бўстон омад.Мўрд ба љои савсан омад боз,Май ба љои арѓавон омад.Ту љавонмарду давлати ту љавон,Мањ ба бахти ту љавон омад.

Абулќосим ФирдавсїФаридун чу шуд бар љањон комгор,Надонист љуз хештан шањрёр. Ба расми каён тољу тахти мењї,Биёрост ба кохи шоњаншањї.Ба рўзи њуљаста сари МењрмоњБа сар барнињод он каёнї кулоњ.Замона ба андуњ гашт аз бадї,Гирифтанд сари як рањи эзадї.Майи равшану чењраи шоњ нав,Љањон гашт равшан сари моњ нав.Бифармуд то оташ афрўхтанд,Њама анбару заъфарон сўхтанд.Парастидани Мењргон дини ўст,Таносоиву хўрдан ойини ўст…

Манучењри ДомѓонїШод бошед, ки љашни Мењргон омад,Бонги овои дарои корвон омад.Корвони Мењргон аз Хизрон омад,Ё аз аќсои билоди Чинистон омад.На аз ин омад, биллоњ, на аз он,Ки зи фирдавси барину з-осмон омад.

Мењргон омад, њон, дар бикшоедаш,Андар ореду тавозўъ бинмоедаш.Аз ѓубори роњ(и) идар бизудоедаш,Биншониду ба лаб хурд бихоедаш.Хуб дореду фаровон биситоедаш,Њар замон хидмате сахте бифармоедаш.

Фаррухии СиистонїБа фаррухиву ба шодиву шоњии Эроншоњ,Бо мењргонї биншаст бомдоди пагоњ.

Унсурї Мењргон омад гирифта фолаш аз некї мисол,Нек рўзу нек љашну некваќту некњол.

Азраќї Мењргони нав даромад, бас муборак Мењргон,Фоли саъд оварду рўзи фарруху бахти љавон.

Маъсуди Саъди СалмонРўзи Мењру моњи Мењру љашни фаррух Мењргон,Мењр биафзой, эй нигори моњчењраи мењрубон.Мењрубонї кун ба љашни Мењргону рўзи Мењр,Мењрубонї кун ба љашни Мењру рўзи Мењргон.Љомро чун лола гардон аз набиди бодарангВ-андар он мангар, ки лола нест андар бўстон.

Ба хидмат пеши рўи ў миён бастаст шохи гул,Зи њашмат пеши зулфи ў сарафкандаст савсанбар. Ба хўйу одати обо ба љамъи зоирон зар дењ,Бар расму сирати аљдод љашни Мењргон май хур.

Хусраво! Шабњои умрат рўз бод,Мењргони мулки ту Наврўз бод.Раъйи нуронии ту хуршедвор,Дар љањони адл мулкафрўз бод.

Рашиди ВатвотОмад хуљаста мавсими ќурбон ба Мењргон,Хунрези ин ба њам шуд бо баргрези он.Биљўй мењри ман, эй навбањори њусн, ки манБа корат оям њамчун ба Мењргон оташ.

Тањияи А.МУРОДЇ,«Омўзгор»

ЉАШНИ МЕЊРГОН

МУАРРИФЇ

ВОХЎРЇ

Øîä áîøåä, êè Ìåњðãîí îìàä!

Ќисмати назм. Ин бахш бо ашъори тозаи Шои-ри халќии Тољикистон Муњаммад Ѓоиб иборат аз ѓазал, шеъри нав ва ру-боиёт шуруъ мешавад. Дар идомаи он ашъори шоири љавон Худойдоди Зайнид-дин пешкаши хонандагон гардидааст.Бахши наср. Асари нави

нависанда Саидањмади Зар-дон бо унвони «Арасот» чоп шудааст. Таваљљуњи нигорандаи ќисса ба муњимтарин масоили маъ-навии имрўз љалб гардида-аст.Њикояи њаљвии

Саидљаъфар Баёзї «Њайфи доллар» низ дар њамин бахш рўйи чоп дидааст.

Адабиёти љањон. Дар ин ќисмат «Каштанка» - асари

машњури нависандаи бу-зурги Рус Антон Павлович Чехов пешкаши дўстдорони адабиёт гардидааст. Баргар-дониши ин ќиссаи марѓуб ба ќалами нависанда Маљиди Салим мутааллиќ мебошад.

«Очерк ва публитсисти-ка». Дар ин ќисмат андеша ва пешнињодоти нависан-да Юнус Юсуфї бо унвони «Чавгонро аз шеър ба май-дон биёрем» дарљ гардида-аст. Дар ин маќола бо назар ба таърихчаи густариши бо-зии бостонии мардуми эро-нинажод чавгон ва бозтоби васеи шоиронаи он дар ада-биёт, маќоми дурахшони ин навъ варзиши ашрофзода-гон, ки дар айни њол як навъ варзиши низомї њам ба шу-мор мерафт, шарњ дода ме-шавад. Пешнињоди муаллиф басо бамаврид аст, ки ин бозї дар сарзамини аслии худаш, яъне, Тољикистон эњё гардад: «Инак, тамоми дунё чавгон мебозад, вале мо бузкаширо бозии миллї

мехонем. Дар сарчашмањои адабии мо, аз устод Рўдакї оѓоз њама бузургонамон дар васфи чавгон гуфтаанд ва ё ташбењ бар он овардаанд, ки шоњиди шўњрати ин бозї ва муњаббату дўстдории мардум аз он мебошад: Ба зулфи чавгон нозиш

њамекунї ту бад-ў,Надидї он гањ ўро ки

зулф чавгон буд?Рўдакї

«Пажўњиш». Маќолаи Шодимуњаммад Сўфиев «Абулфазли Хатлї» оѓозбахши ќисмати мазку-ри маљалла аст. Дар маќолаи адабиётшинос Шарафбону Пўлодова “Нубуѓи афкор ва истеъдоди саршор” дар хусуси шуњрати љањонии осори Саъдии ширинсухан ва тарљумаи он ба забонњои љањон, рози љањонгир шуда-ни каломи Саъдї иттилоо-ти судманд ва андешањои љолиб баён мегардад.Дар маќолаи Рустами

Вањњоб “Таносуби шахсия-

ти Фирдавсї бо ќањрамони романи “Фирдавсї”-и Со-тим Улуѓзода» аз дидгоњи татбиќї ба муносибати шахсияти маънавию таъ-рихии Фирдавсї, шахсияти эљодии њамосасари бузург бар мабнои «Шоњнома» ва мутобиќати он бо ривоё-ти машњуре, ки дар рома-ни устод Сотим Улуѓзода корбаст шудаанд, таваљљуњ шудааст. Чунон ки муаллиф менависад.

«Таќриз ва китобиёт». Таќризи адабиётшиноси маъруф Юсуф Акбарзода «Марњалаи нав дар ши-нохти шеъри тољикї» бар китоби шоир ва муњаќќиќ Муњаммадалии Аљамї «Та-факкур ва њис дар шеър» (2008) дар ин бахш љой дода шудааст. Ин таќриз бо он ки наќди наќд мебошад, барои шинохти љараёнњои тоза дар наќди муосири тољик хеле судманд аст.

М. ЭШОНЉОНОВА, «Омўзгор»

Шумораи дањуми «Садои шарќ» ва муњтавои он

Дар толори мактаби Президентї барои хонандагони болаёќати ноњияи Бохтар вохўрии хонандагон бо шоир ва рўзноманигор Усмон Билолї бар-гузор гардид.Усмон Билолї то имрўз маљмўаи

шеърњояшро бо номњои «Бистари хоб», «Ширинтарин таронаи оѓоз», «Сад шукри Рўдакї» ва «Замини сабзи њавасњо» пешкаши хонандагон гардонидааст.

Усмон Билолї дар оѓоз оид ба шеъру шоирї, мартабаи сухан њарф зада, аз эљодиёташ намунањо хонд. Гарчи шоир минбари виљдони халќ

аст,Гарчи шоир ровии армони халќ аст.Нони шоир аз сухан не,Нони шоир нони халќ аст.Як гурўњ хонандагони мактаб аз

ашъори шоир шеърњо ќироат наму-

данд.Сипас, дар байни шоир ва ањли то-

лор саволу љавоб баргузор гардид. Вохўрї хеле шавќовару хотирмон

гузашт.

Шоњназар ЗАБИРОВ, Аъзам БОБОЕВ,

устодони мактаби Президентии ноњияи Бохтар

Базми шеър дар мактаб

№ 42, 18 октябри соли 201316 ОМЎЗГОР

Суњбати љонпарвар аст суњбати «Омўзгор»

Муассис: Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон

Сармуњаррир: Ноилшо НУРАЛИЕВ

Њайатитањрир:

Н.САИДОВ, Ф.РАЊИМОВ, Т.МАЊМАДОВА, Ф.ИСМОНОВ, А.РАЊМОНОВ, М.САЙФИДДИНОВ, А.МУРОДЇ (љонишини сармуњаррир), М. РУСТАМ (котиби масъул)

Почтаи электронї: info@omuzgor-news.tjСайти њафтанома: www.omuzgor-news.tj

Суроѓа: 734024, ш.Душанбе, к.Нисор Муњаммад, 13а. Телефонњо: ќабулгоњ – 221-63-36, љонишини сармуњаррир – 227-36-29, котиби масъул ва шуъбањо – 227-25-49

Њафтанома дар Муассисаи ХЊЊФ «Мушфиќї» ба табъ расидааст. | Индекси обуна – 68850 | Адади нашр: 29 435 нусха | Тарроњ: С. Ниёзов | Њуруфчинон: О.Љабборова ва Ш. Зафарзода

«Омўзгор» дар Вазорати адлияи Љумњурии Тољикистон тањти раќами 21Р – 405 19.12.2000 сабти ном шуда, тањти раќами 0018/рз, аз 14.09.2007 дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон аз нав номнавис гардидааст. Нашрия ба хотири чандандешї маводе низ ба табъ мерасонад, ки идораи њафтанома метавонад бо муаллифон њамфикр набошад ва барои онњо масъулият ба уњда нагирад. Дастхатњо ва суратњо ба муаллифон баргардонида намешаванд.

ОМЎЗГОР

ХАНДАРЕЗПАНЉ ЛАТИФА

АНЉОМ

Каримљони хурдакак бо падараш ба мењмонї рафт. Њангоми бозгашт аз мењмонї мизбон ба Каримљон гуфт:

- Кисаатро дор, ќанд андо-зем.

- Не, бењтараш, ба кисаи пада-рам андозед, - гуфт Каримљон.

- Чї, магар ту ќандро дўст намедорї?

- Дўст медорам, лекин кисаи падарам калонтар.

ХХХ- Модарљон, - мурољиат кард

Шарифи соли аввал ба мактаб рафта, - муаллим гуфт, ки њар кас бояд падари худро дошта бошад.

- Дуруст, - тасдиќ кард мо-дар.

- Ин тавр бошад, чаро ману хоњарам фаќат як падар дорем?

ХХХДу нафар бањс карданд.- Падари ман хеле бой, - лоф

зад аввалї, - пулашон барои харидани панљ њазор гўсфанд мерасад.

Дуюмї сухане нагуфта ози-ми роњ шуд.

- Њой, ба куљо меравї? – пур-сид аввалї.

- Меравам, то ба пада-рам бигўям, ки мабодо ними гўсфандњояшро ба падари ту нафурўшад.

ХХХХасисе бо писарчааш ба ав-

тобус савор шуд ва барои сар-фа кардани пул писарчаашро ба халта андохт. Пулчинак ба ў гуфт:

- Барои худатон 1 сомонї, барои халта 2 сомонї. Хасис дањони халтаро кушо-

да нидо кард:- Баро, писарам, ту дар халта

2 баробар ќимматтар будаї.ХХХ

Модар:- Духтарам, чаро бо дастони

хамиролуд ба мактаб меравї?Духтар:- Муаллим сабаби дарс тай-

ёр накарданамро пурсад, да-стонамро нишон медињам.

ЭЪТИБОР НАДОРАДШањодатномаи гумшудаи

А №240248, ки онро соли 1989 мактаби миёнаи раќами 6-и ноњияи Сомонї ба Шарипова Шањло Шарофовна додааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи А №212669, ки онро соли 1995 мактаби миёнаи раќами 40-и ноњияи Фирдавсии шањри Ду-шанбе ба Абдуллаев Тохир до-дааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи А №610958 дар бораи хатми мак-таби миёнаи нопурра, ки онро

соли 1991 мактаби миёнаи раќами 16-и шањри Душанбе ба Журавец Тимур Толибович додааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи БР №133204, ки онро соли 1985 мактаби миёнаи раќами 5-и шањри Душанбе ба Абду-вахидова Шахло Валиљановна додааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи

Т-ШТА №0145637 дар бораи хатми синфи 9, ки онро соли 2007 мактаби миёнаи №53-и дењаи Марѓедари ш.Панљакент ба Фирўз Бањромзода додааст, эътибор надорад.

Номаи камоли гумшудаи № 210826, ки соли 1995 онро мактаби миёнаи раќами 14 – и ноњияи Айнї ба Боймањмедов Хусрав Шодибоевич додааст, эътибор надорад.

ТАВАЉЉУЊ«УРОЛЕЗИН ФОРТЕ»-ДАВОИ ГУРДА БО УСУЛИ ГИЁЊЇ

Маљмўи растанигии ин даво барои бењтар намудани вазъи функсионалии гурда ва роњњои пешобгузар таъсир ра-сонида, инкишофи илтињоб ва боќимондани пешобро нест менад. Хунукињои гурда ва пешобдонро аз байн мебарад ва пайдоиши сангро пешгирї мекунад. Фитомаљмўъ мубо-дилаи моддањоро ба меъёр да-роварда, организмро аз токсинњо ва дигар моддањои зараррасон тоза мегардонад. Истифода: ба калонсолон 1-2 њаб 3 бор дар як рўз, њангоми

хўрок. Давомнокї 1 моњ. Шакли барориш: №60 њаб нархаш 40 сомонї. Раќ. ќайд №001558. Тел: Душанбе 95-178-85-08, в. Суѓд ва ноњияњои он 927-49-33-47 Аз дорухонањо пурсон шавед

Истењсолкунанда Россия

ТАНАКСОЛ -БАР ЗИДДИ ИХРОЉИ ЛЯМБЛИЙ!

Ширкати илмию истењсолии Рос-сия воситаи нодиреро коркард на-мудааст, бо номи ТАНАКСОЛ , ки он аз љамъи гиёњњо (пижма, полын, тысячелистник, девясил) иборат буда, њангоми беморињои паразитї ва сироятї (лямблиоз, амебиоз, аска-ридоз, энтеробиоз) истифода бурда мешавад. Он имрўз воситаи аз њама самараноки зидди лямблиоз барои кўдакон ва калонсолон мањсуб меё-бад. Дар њолатњои вазнин, Танаксол-ро якљоя бо дигар воситањои синтети-кии зидди ихрољ истифода бояд бурд. Танаксол таъсири манфии доруњои

синтетикиро кам мекунад. Тарзи истифодабарї: Кўдакони аз 1-сола 1/6ќ, аз 2 то 7-сола

1/3ќ, аз 7 то 12-сола 2/3ќ, аз 12-сола боло аз 1 то 2 ќошуќча рўзе 3 маротиба, 30 даќиќа пас аз хўрок. Давомнокї: аз 7 то 14 рўз, ба-рои калонсолон то 30 рўз.

Аз дорухонањо пурсон шавед!

Донишкада барои ишѓол кардани вазифањои холї озмун эълон менамояд:

1.Дотсентон: кафедраи забони тољикї (1 љой), кафедраи назария ва таърихи адабиёти тољик (2 љой), кафедраи педагогика ва психология (1 љой)

2.Омўзгорони калон: кафедраи забони тољикї (2 љой), кафедраи информатика ва фанњои табиї (3 љой), кафедраи забони русї (2 љой), кафедраи филологияи англис (2 љой), кафедраи назария ва амалияи тарљима (3 љой), кафедраи забонњои романї-германї (2 љой), кафедраи таърих ва наза-рияи иќтисод (1 љой), методикаи таълими забон ва адабиёт (2 љой).

3.Ассистентон: кафедраи забони тољикї (1 љой).Њуљљатњои зарурии пешнињодшаванда:-аризаи шахсї ба номи ректор;-пурсишномаи шаклаш аз тарафи маќомоти ва-

колатдор муќарраргардида (њангоми супоридани њуљљатњо пур карда мешаванд);

-нусхаи шиноснома;-вараќаи бањисобгирии кадрњо;-шарњи њол;-2 дона расми 3х4 ва 3 дона расми 4х6;-дипломи хатми мактаби олї;- дипломи номзади илм, дотсент, доктори илм,

профессор;- дафтарчаи мењнатї;-тавсифнома аз љойи кори охирин;-ќарори кафедра;- рўйхати корњои илмї-тадќиќотї ва методї ва

њисоботи корњои илмї-тадќиќотї ва методї.Мўњлати пешнињоди њуљљатњо як моњ аз рўзи

нашри эълон аст.

Суроѓаи ќабули хуљљатњо: 734019, ш. Душанбе, кўчаи Муњаммадиев, 17/6, Шуъбаи илм.Телефонњо:

232-500-00; 23250-05.Ашхоси аз озмун гузашта дар донишкада ба кор

ќабул карда мешаванд.

Вазорати маорифи Љумњурии ТољикистонДонишкадаи давлатии забонњои Тољикистон ба номи Сотим Улуѓзода

Аз боло ба поён:2. Гул. 3. Як навъ асбоби мусиќии нафасї.

4. Њуљљати расмї – коргузорї. 5. « *** он бо-шад, ки гирад дасти дўст» (Саъдї). 7. Натиљаи зањмат, хосил. 9. Китоби муќаддаси динї. 10. Бо њам мукотиба, гуфтугў кардан. 11. Шакли

Муаммои «Толибилм» љамъи канор. 12. Иморат. 13. Сифати Худованд. Аз чап ба рост:1. Истилоњи сиёсї. 4. Кањгилро гўянд. 7. Такаб-

бур, худписандї. 8. Аз авлод ба авлод гузаранда. 11. Муродифи вожаи кабир. 15. Шакли љамъи мулк. 16. Њаммаънои ситора. 17.***у нањв. 18. Адиби амрикої.

Мураттиб Њотами ЊОМИД

Кормандони шуъбаи маорифи ноњияи Њисор ва омўзгорони мактаби раќами 57 ба номи Мањмуд Шоев ба омўзгори мактаб Убайдуллоев

Амонулло Убайдуллоевич ба сабаби даргузашти БАРОДАРАШ

изњори тасаллият менамоянд.