№ 21 (11882)

24-уми майисоли 2013

ЊАФТАНОМА АЗ 20-УМИ ИЮЛИ СОЛИ 1932-ЮМ НАШР МЕШАВАД

НАШРИЯИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЇУМІУРИИ ТОЇИКИСТОН www.omuzgor-news.tj

Беіин фарди їаіон омўзгор аст,Аз ў сарсабзу хуррам рўзгор аст.

6 ДАР ИН ШУМОРА:

сањ. 5

сањ. 6

сањ. 15

сањ. 2

КАМБУДИЊОБАРТАРАФШАВАНДААНД

Љаласаи 23 - юми Шўрои мао-рифи кишварњои узви иќтисодииАвруосиё, ки рўзи 21 - уми майисоли љорї дар Кохи Вањдат-и шањ-ри Душанбе барпо гардид, њафтмасъалаи пешнињодшударо мав-риди баррасї ќарор дод. Дар он,аз љумла, ташкил намудани Аген-тии рейтинги Иттињоди иќтисодииАвруосиё оид ба бањодињии муас-сисањои тањсилоти олии касбиидавлатњои узви Иттињод, рафтииљрои наќшаи чорабинињои муш-тарак барои солњои 2011 - 2013ва солњои баъдї љињати амалисо-зии самтњои афзалиятноки њамко-рињои давлатњои узв дар соњаимаориф, тањлили муќоисавии ни-зоми миллии омода намудан, так-мили ихтисос ва бозомўзии кад-рњои омўзгорї, дар бораи рафтииљрои ќарорњои љаласаи 22 - юмиШўро, рафти иљрои ќарорњои 58,59 ва 60 - и љаласањои Кумитаињамгироии иттињоди иќтисодииАвруосиё ва монанди ин маври-ди муњокима ва тањлилу баррасїќарор гирифт.

Чунонки муовини аввали вази-ри маорифи Тољикистон ФарњодРањимов иброз дошт, дар љаласамасъалањои басо муњими соњаимаориф баррасї ёфтанд, ки ба-рои фаъолияти минбаъдаи соњахеле муњиманд. Бањомонї ва таъ-сиси низоми ягонаи бањогузорї басифати тањсилот, бањогузорї бамуассисањои тањсилоти олиикасбї, яъне муайян намудани рей-тинги муассисањои тањсилотиолии касбии донишгоњњои давла-тњои иштирокдошта низ аз љумлаимасоили матрањшуда мањсуб ёфт.Дар ин љаласа масъулини мако-тиби олии Федератсияи Русия,Белорус, Ќазоќистон, Ќирѓизис-тон, Тољикистон атрофи масъа-лањои вобаста ба тањсилот сухан-ронї намуда, доир ба тамоми бан-дњои дар наќшаи корї пешбини-шуда ќарорњои дахлдор ќабулнамуданд. Ба аќидаи Ф. Рањимовин ќарорњо имконият медињанд, кибори дигар дар фазои тањсилоти

авруосиёї пеш аз њама бароба-рарзишї ва эњтироми њуљљатњоитањсилоти як кишвар ба кишваридигар бемамониат сурат гиранд,чунки дар љаласањои ќаблї масъ-алањои бањамоии меъёрњои дав-латии тањсилот, барномањои таъ-лимї мавриди муњокима ќароргирифта буданд.

Вазорати маорифи ЉумњурииТољикистон бори дигар изњордошт, ки мо дар роњи созмонифазои ягонаи тањсилот дарќаламрави кишварњои узви итти-њоди иќтисодии Авруосиё њаст ваба ин васила мехоњад ба фазоиягонаи тањсилоти љањонї дохилшавад.

Бояд афзуд, ки дар њоли њозирњамкорињо бо кишварњои узвииќтисодии Авруосиё хуб ба роњмонда шудааст, байни кишварњоиузв созишномањо дар сатњи њуку-матњо ва вазоратњои маориф батасвиб расидаанд. Теъдоди зиё-ди донишљўёни тољик дар давла-тњои њамкоридошта тањсил наму-да, аз давлатњои дигар низ даркишвари мо тањсил мекунанд.Њамчунин дар љаласа оид бамасъалаи бурсияњои људогарди-да барои љумњуриамон гуфтугўисудманде низ барпо шуд.

Баргузории чунин љаласањоаслан ба сатњи дониш, таъминисифати тањсилот дар кишварњоитарафайн мусоидат хоњад кард.Механизмњои сифати тањсилоткоркард карда шуда, натиљањои онбоиси пешрафти соња хоњад шуд.

Дар оянда, дар назар аст, кияк созмони ягонаи бањодињї басифати тањсилот ва арзёбиисифати тањсилот дар ин кишва-рњо таъсис дода шавад. Њарљаласа масъалањои умдаеропайравї менамояд ва дар инљаласа натиљаи ќарорњоиќабулнамудаи љаласаи 22 -юми Шўро мебошад, ки дармоњи декабри соли 2012 даршањри Москва барпо гардидабуд.

Шўро дар як сол ду маротиба

дар кишварњои гуногун гузарондашуда, пешнињодњо аз намоянда-гони давлатњои соњаи маорифмуњокима мегарданд. - Муњимта-рин масъалае, ки, - иброз доштФ. Рањимов, - вобаста ба бањо-дињї ба муассисањои тањсилотикасбї буд, ки дар љаласаи пешта-ра ба мувофиќа наомада будем.Акнун дар ин љаласа кор њаллихудро ёфт ва тарафњо иброз дош-танд, ки ин њуљљатро ба шуъбаињамгирої, ки ќарорњои дахлдорќабул мекунад, пешнињод мена-моем.

Бино ба аќидаи Таќдиршо Таќ-диров, мудири шуъбаи атестат-сия ва акредитатсия, литсенсия-кунонии макотиби олии Вазоратимаорифи Тољикистон ин љаласабори дигар собит намуд, ки масъ-алаи кадрњо дар њаќиќат, басољиддист. Дар замони шўравї кад-рњое тайёр карда мешуданд, кивобастаи замони худ буданд. Ак-нун ваќти он расидааст, ки ба ва-сеъ кардани ихтисосњои нави за-монавї љадал намоем. Кадрњое-ро ба воя расонем, ки ба меъё-рњои байналхалќии ин ё он соњамувофиќ ва тобовар бошанд.

Дар рафти кори љаласа роњњоиташкил намудани Агентии рейтин-ги Иттињоди иќтисодии Авруосиёоид ба бањодињии муассисањоитањсилоти олии касбии давлатњоиузви Иттињод муњокима гардид.

Лоињаи консепсияи Агентиирейтинги Иттињоди иќтисодии Ав-руосиё такмил ва њамзамонљињати дар нимсолаи дуюми солиљорї баргузор намудани семина-ри байналмилалї оид ба мушки-лоти такмили ихтисоси кадрњоиомўзгорї ва ѓайра ќарор ќабулкарда шуд

Дар назар аст, ки љаласаи на-вбатии Шўро дар нимсолаи дую-ми соли љорї дар Љумњурии Бе-лорус барпо мегардад.

Ноилшо НУРАЛИЕВ,Њотами Њомид,

"Омўзгор"

4ЊАМКОРЇ

ТАХТАИ ЭЛЕКТРОНЇДАР ДАРС

Муаллимон тасдиќ мекунанд, ки њангомиистифодабарии тахтаи электронї онњо метавонандмаълумоти бештареро дар ваќти кам пешнињодкунанд ва хонандагон дар ин маврид дар дарсфаъоланд ва њатто, маводи душворро хуб ва зуддарк мекунанд.

САОДАТМАНДЇ АЗИРОДАТМАНДИСТ23 май-Рўзи љавонониТољикистон

ОМЎЗГОРИ МАЪРУФ,ЌАЊРАМОНИ МЕЊНАТИСОТСИАЛИСТЇ МУЊАББАТМАЊМУДОВА 90-СОЛА ШУД

сањ. 8-9МУШКИЛОТ ВА ДУРНАМОИ

ИНКИШОФИ ИЛМИ ГЕОГРАФИЯДАР ТОЉИКИСТОН

сањ. 11АЗ ШУМОН

ТОЊИСОРИШОДМОН

№21 24-уми майи соли 2013ФАЪОЛИЯТ

Бо таќозо ваталаботи замо-ни нав донишгоњдоманаи фаъо-лияташро солто сол вусъатмебахшад. 17-уми майи солиравон дар до-нишгоњ ду мар-кази нави замо-навї, аз љумла,марказњои омўзиши забонњо ватањлилї-иттилоотї мавриди бањ-рабардории устодону муњасси-лин ќарор дода шуд. Марказњоимазкур аз њисоби маблаѓњои до-нишгоњ ва дарёфти грант таъсисёфта, бо техникаву техноло-гияњои нави иттилоотї муљањњазмебошанд. Акнун шароити навизамонавї ба устодону шогирдонимконият фароњам меоварад, киаз тариќи дарсњои иловагї дони-шњои худро мукаммал созанд.Дар ифтитоњои марказњои ном-бурда раиси шањри Кўлоб Абду-ѓаффор Рањмонов ва муовиниаввали вазири маорифи Љумњу-

рии Тољикистон Фарњод Рањимовширкат варзида, ифтитоњи мар-казњои нави маърифатандўзироба устодону донишљўёни дониш-гоњ муборакбод гуфтанд. Зикршуд, ки ба истифода супорида-ни марказњо далели амалї гар-донидани сиёсати маорифпарва-ронаи Президенти Љумњурии То-љикистон буда, ин имконият оидба истифодаи самараноки техни-каву технология љињати аз худ

4МУЖДАДонишгоњи давлатии Кўлобба номи АбўабдуллоњиРўдакї дар тўли мављудиятихуд дар тайёр намуданикадрњои илмии соњаи маорифва хољагии халќ барои њамаиминтаќањои Тољикистон сањмибосазо дорад.

намудани донишњои замонавї баомўзгорону донишљўён кўмакихубест.

Худи њамин рўз дар ДДК баноми Абўабдуллоњи Рўдакї Осо-ишгоњи табобатї барои барќа-роркунии саломатї ба истифодадода шуд. Осоишгоњ аз 16 њуљраиборат буда, дорои 40 кати хобмебошад. Устодону донишљўёнакнун имкон доранд, бе ташвишибарзиёд дар њудуди донишгоњсаломатии худро барќарор намо-янд.

Н.НУРАЛИЕВ,"Омўзгор"

МАРКАЗЊОИ НАВ ДАРДОНИШГОЊИ КЎЛОБ

Бино ба иттилои њамоњангсозибарнома Фирўз Баротов дар тулияк сол ба омўзгорон ва хонандаго-ни мактабњо тренинг оид ба мала-кањои журналситика гузаронидашуда, барои онњо шароити ишти-рок дар даврањои таљрибаомўзї ватањсил дар курсњои байналмилалїбо забони англисї тавассути ин-тернет муњаё карда шуд.

-Ин зањматњо ба он сабабшуд, ки дар мактабњои њамкор:мактаби раќами 34 газетаи "На-врас ва љомеа", мактаби раќами24 "Ба ќуллањои дониш", гимна-зияи раќами 2 "Нигоњи навра-сон", литсейи раќами 2 "Лаёќат-мандон", мак-таби раќами 9"Дирўз, имрўзва фардо", мак-табњои раќами1 ва 2-и шањриСарбанд газе-таи "Зуфунун",маркази рушдиис теъдодњоишањри Душан-бе "Нигоњи жур-налист"-ро таъ-сис доданд , -ќайд намудФ.Баротов.

Бояд гуфт,ки ин барнома аз моњи январисоли 2012 ба корї худ оѓоз на-муда, бевосита, бо њамкорї вадастгирии Вазорати маорифамалї шудааст. Барномаи маз-кур байналмилалї буда, миёнихонандањои мактабњои панљкишвар Тољикистон, Эквадор,Покистон , Тайланд ва ИМА

4МУАРРИФЇ

ГАЗЕТАЊОИ МАКТАБЇДАР НАМОИШ

Санаи 18 май дар њамкорї бо Созмони рушди журналистониљавон, Вазорати маориф, сафорати ИМА ва раёсатњоимаорифи шањри Душанбе ва Хатлон намоиши газетањоимактабї доир гардид. Дар ин намоиш газетањои мактабии 7муассисаи таълимї муаррифї гардид, ки аз љонибихонандагону омўзгорон тањия ва чоп шудаанд.

амалї шуд. Тољикитсон аз миё-ни ин кишварњо аввалин шуда га-зетањои мактабиашро ба табърсонид. Дар њоле ки хонандањоиин мактабњои њамкор танњо азпайи нашри газетањои худанд.Шуруъ аз моњи сентябр макта-бњои Тољикистон моње як маро-тиба газетањои худро ба табъ ме-расонанд. Хонандагони ин муас-сисањо низ, таљрибаомўзии худ-ро дар Ољонсии иттилоотии "Хо-вар", њафтаномаи "Омўзгор" вамаљаллаи "Маърифати омўзгор"гузарониданд.

Дар намоиши мазкур гурўњи му-тахассисон аз Вазорати маориф,

Ољонсии иттилоотии Авесто, маља-лаи "Маърифати омўзгор" ширка-ти варзида, бо газетањои таъсис-намудаи мактабњо шинос шуда,машваратњои касбии худро пешни-њод карданд.

Эњсони ХУШБАХТ,"Омўзгор"

Сипас, вобаста ба масъалаиасосии мушовара дар заминаисанљишњои гурўњи кории Вазора-ти маориф аз 06.05 то 11.05.2013муовини вазири маориф Тољини-со Мамадова суханронї кард. Ў,аз љумла, гуфт, ки дар рафти са-нљиш бештар ба масоили њуљљат-гузорї, тањияи наќшаи кори со-лона ва дурнамои мактаб, да-раљаи азхудкунии барномаи таъ-лимї, вазъи таълими забони дав-латї ва забонњои хориљї, мањо-

рати касбї ва таљрибаандўзииомўзгорон, таљњизот ва ободониитаълимгоњњо, давомоти хонанда-гон, риояи либоси ягонаи мак-табї, тањсили духтарон, тахминбо китобњои дарсї, такмили их-тисоси омўзгорон ва таъминотимакотиб бо компюте-рњо… таваљљуњ зоњиркарда шуд.

Муовини вазиртаъкид намуд, ки таъ-мини мактабњо бо кад-рњои шоиста аз оми-лњои муњими муваф-фаќияти кори таъли-му тарбия мањсуб ме-ёбад. Вобаста ба инмасъала њарчанд ра-ёсати маорифи вило-яти Хатлон саъюкўшиши зиёд ба харљдода бошад њам, дармуассисањои таъли-мии минтаќа 1972 на-фар бо маълумотимиёнаи умумї, 823 нафар ѓайри-ихтисос ба таълиму тарбияи хо-нандагон машѓуланд, ки ин њолатба сатњи донишазхудкунии шогир-дон бетаъсир намемонад. Айнизамон соњаи маорифи њар як шањ-ру ноњияи минтаќа иловатан ба

40-50 омўзгори соњибихтисосэњтиёљманд аст ва дар маљмўъ ба-рои пурра шудани сафи омўзго-рони минтаќа 800 нафар омўзгорзарур мебошад. Њамасола якќисм омўзгорони љавоне, ки ба инминтаќа фиристода мешаванд, баљои кор намеоянд. Омўзгорониљавон на њамеша мавриди ѓамхо-риву сарпарастии идорањои дах-лдор ќарор мегиранд.

Дар минтаќа вобаста ба таъ-миноти мактабњо бо китобњоидарсї низ (махсусан, барои хо-нандагони ўзбекзабон) нора-соињо мушоњида мешаванд. Шо-гирдони таълимгоњњо ба китоби

бадеї кам таваљљуњ доранд вакори китобхонањои мактабї аз инлињоз такмилталаб аст.

Раёсати маорифи вилоятромебояд, ки дар самти фарогириипурраи хонандагон ба мактабтадбирњои љиддї биандешад,зеро танњо дар соли тањсили

2011-2012 дар минтаќаи Ќўрѓон-теппа 279 нафар кўдакону на-врасон (аз љумла, 148 нафардухтарон) аз тањсил дур монда-анд.

Сифати тањсилот низ дар ма-котиби минтаќа таќозои бењбуддорад. Дар давоми санљиш аз650 синф - 12758 нафар хонан-да кори хаттї гирифта шуд. На-тиљањо бозгўи он буданд, ки са-тњи саводнокии хонандагон чан-дон баланд нест.

Дар идомаи суханронии хешТ.Мањмадова оид ба њуљљатгу-зорї дар таълимгоњњо, корњоиметодї, фаъолияти омўзгорониљавон, ободониву таљњизоти мак-табњо ва амсоли инњо батафсилсухан гуфт. Мавсуф дар поёни

суханрониаш вобаста ба масои-ли мавриди баррасї хулосањоимушаххас ва пешнињодњои суд-манд ироа дошт.

Мушовараи сайёри вазоратбо суханронии фарогиру пурда-лел ва дастурбахши вазири ма-ориф Н.Саидов хотима ёфт. Ва-зир дар радифи ишора ба якќатор дастовардњои шоистаиањли маорифи минтаќаи Ќўрѓон-теппаи вилояти Хатлон нора-соињои асосии кори таълиму тар-бияро дар минтаќа таъкид намудва барои рафъи онњо маслињатупешнињодоти љолибу судмандбаён ошт.

Н.Саидов бори дигарањли маорифи минтаќародаъват намуд, ки ПаёмиПрезиденти мамлакатро баМаљлиси Олї њаматара-фаю амиќ омўзанд ва дарзаминаи он фаъолията-шонро густаришу таќвиятбубахшанд.

Сардори раёсати мао-рифи вилояти ХатлонХ.Ќурбонзода ба Вазоратимаориф ва гурўњи кори онбарои баргузор намуданисанљиши холисонаву сама-рабахш дар минтаќа ваошкор намудани як ќаторкамбудињо арзи сипос на-

муда, зимнан таъкид кард, кињама камбудињо бартарафша-вандаанд ва ањли маорифи мин-таќа минбаъд дар ин самт љиддуљањд хоњанд кард.

А.МУРОДЇ,"Омўзгор"

4МУШОВАРА

КАМБУДИЊО БАРТАРАФШАВАНДААНД18 майи соли равон дар Кохи «Ватан»-и шањриЌўрѓонтеппа мушовараи сайёри Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон баргузор гашт, ки натиљањоисанљиши вазъи таълиму тарбияро дар муассисањоитаълимии шањру ноњияњои минтаќаи Ќўрѓонтеппаивилояти Хатлон мавриди тањлилу баррасї ва натиљагирїќарор дод. Дар оѓоз вазири маориф Нуриддин Саидовоид ба вазъи маорифи кишвар ва тадорукоти ањлимаорифи мамлакат дар партави Паёми ПрезидентиЉумњурии Тољикистон Эмомалї Рањмон ба Маљлиси ОлииЉумњурии Тољикистон суханронї намуда, таъкид бар онкард, ки Паём бори дигар сиёсати маорифпарваронаиСарвари давлати Тољикистонро собит сохт ва дар наздимаориф вазифањои наву масъулиятбор гузошт.

Дар ноњияи Фархор чорабинињо бахшида ба Њаф-таи љавонони Тољикистон идома доранд. Ба ин муно-сибат дар байни хонандагони муассисањои тањсило-ти миёнаи умумии ноњия мусобиќањои варзишї аз рўинамудњои шашкаю шоњмот, волейболу футбол гуза-ронида шуда, ѓолибон бо ифтихорнома ва туњфањоихотиравии маќомоти иљроияи њокимияти давлатииноњияи Фархор сарфароз гардонида мешаванд.

-Њадаф аз гузаронидаи чунин чорабинињои вар-

зишї,- иброз намуд Fазалшоњ Сафаров, мудиришуъбаи маорифи ноњияи Фархор, -пеш аз њама,баланд бардоштани сатњи худшиносиву худогоњї,ифтихор ва њувияти миллї, ватандўстиву вататан-парастї, тањкими вањдати миллї ва сулњу субот,инчунин, вусъат додани корњои созандагї дар бай-ни љавонон мебошад.

Шариф АБДУЛЊАМИД,"Омўзгор"

4ЊАФТАИ ЉАВОНОН

ТАНТАНАИ ЉАВОНЇ

№21 24-уми майи соли 2013ЧОРАБИНЇ

Дар он зиёда аз 42 муасси-саи тањсилоти миёнаи касбии љум-њурї ширкат варзиданд. Олимпи-адаро бо сухани ифтитоњї муови-ни аввали вазири маорифи Љумњ-урии Тољикистон Фарњод Рањимов

њусни оѓоз бахшида, ба омўзгоро-ну иштирокдорони олимпиада ба-рору комёбињо таманно намуд.Њадафи асосии гузаронидани оз-муни мазкур муайян намудани до-нишљўёни болаёќате, ки ба омў-зиши фанњои табиию риёзї ва гу-манитарї шавќу завќ доранд, њам-замон, муайян намудани дараљаифаъолият ва мањорати касбии ом-ўзгорон, баланд бардоштани ша-вќу њавасмандгардонии муасси-

сањои тањсилоти миёнаи касбї,ошної ва тайёр намудани дони-шљўён ба касбњои гуногуни кор-гарї ва олимпиадањои байнал-миллалї буд.

Зикр бояд намуд, ки дар озмун

191 нафар довталаб аз шањруноњияњои љумњурї иштирок наму-данд. Тайи ду рўз дар олимпиада168 нафар донишљў тариќи озмун ва23 нафар тариќи ѓайриозмунї аз рўифанњои забон ва адабиёти тољик,забонњои русї, англисї, математи-ка, таърих, химия ва биология ќув-ваозмої намуданд. Тибќи низомно-маи олимпиада рўзи якум иштирок-чиён аз фанњои забон ва адабиётитољик ва забони русї кори хаттї на-

виштаанд. Довталабон аз фанњоизабони англисї, таърих, химия, ма-тематика ва биология бошанд, ба 50саволи тариќи тестї аз љавоб гуф-танд. Тањлилњо нишон медињанд,дараљаи саводнокию донишандўзїва сатњи сифати дониши донишљўё-ни муассисањои тањсилоти миёнаикасбї нисбат ба солњои ќаблї хелехубтару бењтар гардидааст. Ба са-волњои додашуда аз 62% то 86%љавоби ќаноатбахш буд. Дар ќисмидуюми рўз, иштирокчиён тибќи бар-номаи олимпиада аз љойњои таъри-хии Кўлобро тамошо карданд.Љаласаи љамъбастиро раиси комис-сияи кумитаи тадорукот, муовинивазири маорифи Љумњурии Тољики-стон Б.Одинаев ифтитоњ намуда,ќайд кард: - Бояд гуфт, ки тайёрииимсолаи иштирокчиёни олимпиа-даи љумњуриявии донишљўёни муас-сисањои тањсилоти миёнаи касбїхуб буд, дар њаќиќат, пешравї њаст,яъне фаъолияти аксарияти дониш-љўён дар маљмўъ хуб аст. Бахусус,дониши шогирдони Коллељи омўз-гории шањри Кўлоб, омўзишгоњитиббии шањри Панљакент ва кол-лељи тиббии шањри Хуљанд дар му-ќоиса бо дигар донишљўёни муасси-сањои тањсилоти миёнаи касбї бар-тарї дошт. Дар љамъбаст дастаи до-нишљўёни коллељи омўзгории шањ-ри Кўлоб љойи якум, омўзишгоњитибби шањри Панљакент љойи дуюмва Коллељи тиббии шањри Хуљанд-љойи сеюмро соњиб шуданд. Дарвазъияти тантанавї ба ѓолибон дип-лом ва ба иштирокчиёни фаъолиолимпиада Ифтихорномаи Вазора-ти маорифи Љумњурии Тољикистонсупурда шуд.

Шариф АБДУЛЊАМИД, "Омўзгор"

4ОЗМУН

КОЛЛЕЉЊО ЊАМ САБЌАТ ОРОСТАНДБо ибтикори Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон аз17-18-уми майи соли 2013 дар шањри бостонии Кўлобдар бинои коллељи омўзгории шањр даври хотимавииолимпиадаи љумњуриявии донишљўёни муассисањоитањсилоти миёнаи касбии Љумњурии Тољикистон азфанњои таълимї баргузор гардид.

НАБЗИ САЙЁРА

ИШТИРОКИ ФИЛМСОЗОНИТОЉИК ДАР "КИНОТАВР"

Аз 2-юм то 9-уми июни солиљорї дар шањри Сочии Феде-ратсия Россия љашнвораиXXIV синамогарони "Кинотавр"баргузор хоњад гашт. Кинофе-стивал аз се бахш иборат буда,филмномаи коргардони маъ-руф Бахтиёр Худойназаров -"В ожидании моря" дар бастиаввал ба маърази тамошо гу-зошта мешавад. Филми ном-бурда аз зиндагии Марат номнохудои киштии моњигириенаќл мекунад. Марати нохудопас аз баргаштан аз њабс бахона љойи дарё биёбони беоб-ро мебинаду дунё дар назарашторик мегардад. "В ожиданиеморя" асарест, ки филмсозониEntreChienetLoup, студияи "Ка-захфилм", National ProductionCenterofthe RepublicofKazakhstan, PallasFilm, сту-дияи "Тољикфилм" ва ZDF дар њамдастї сохтаанд.

Дар анљумани мазкур киносозани љавон Румї Шоазимов бо фил-ми кўтоњметражаи хеш - "Хористка" иштирок хохад кард. Ин филмдар панљумин љашнвораи байналмилалии синамогарон "Дидор" ба-рои љустуљўи адабиёти клоссик дар сањфаи кино дипломи вижаињайати доваронро соњиб шуда буд. "Хористка"-и Румї Шоазимовдар студияи Муассисаи умумииттињодии давлатии филмбардор(ВГИК) ба навор гирифта шуда, дар бораи њаёти пурошўби љавон-духтаре, ки ошиќ аст, њикоя мекунад. Румї - хатмкардаи гимна-зияи раќами 9-и шањри Душанбе - донишљуйи соли охирини фа-култаи киносозии ВГИК буда, бо идрори президентии "Дурахшан-дагон" тањсил мекунад.

Дар назар аст, ки давоми як њафтаи фестивал 21 филм намо-иш дода шавад.

Барои маълумоти васеътар ба сањфаи http://kinotavr.ru/ru ме-тавон линк зад.

Дар Фаронса њаракатњоеамал мекунанд, ки барои беруншудан аз буњрони маънавивуиќтисодии занон мубориза ме-кунанд. Бонувони "мубориз"њоли њозир дар шаш самт кормебаранд. Љањду талош меку-нанд, ки занњо аз имкон дош-тани интихоб дар исќоти њамлва ё пешгирии бордоршавї во-ќиф бошанд, аз љумла, ноилгардидан ба истиќлолиятимолї бо роњи фароњам овар-дани баробарњуќуќї байни за-нону мардон ва ишѓоли кур-сињои мансаб аз љониби бону-вон, баробарњуќуќї дар шаро-ити корї , ќарордоди корї ,

маош ва ѓайра; мубориза бароибаробарии иштирок дар њаётииќтисодї, сиёсї ва иљтимої; та-лош барои ба роњ монданиљомеаи хусусияти дунявидош-та ва зидди дахолати бунёдга-рёни мазњабї ба њаёти шахсї;барои њамбастагии занон дарсаросари љањон, инчунин, баро-барњуќуќии занони муњољир бошањрвандони Фаронса. Њамчу-нин, "Омўзиш дар мадди ав-вал!" яке аз шиорњои асосии чу-нин њаракатњои бонувон дарФаронса аст.

Ситорабону НАЗАРОВА,"Омўзгор"

"ОМЎЗИШ ДАР МАДДИ АВВАЛ!" -ЊАРАКАТИ БОНУВОНИ ФАРОНСА

Ќабл аз оѓозикори конфронс дас-товардњои техно-парки филиали до-нишгоњ, ки аз техно-логияи коркардихушконидани гулубуттањо, тарзи омо-да кардани шарба-ти мевањо, коргоњидўзандагї, лабора-торияи муоинаи мо-лњои саноати хўрок-ворї ва ѓайрањо бамаърази тамошо гу-зошта шуд. Раисишањри Кўлоб А.Рањ-монов ва муовиниаввали вазири маорифи Љумњу-рии Тољикистон Ф.Рањимов ва на-мояндагони муассисањои олиикасбии Федератсияи Россия азнамоишгоњи мазкур боздид баамал оварда, ба фаъолияти тех-нопарк ва сифати молу мањсуло-ти он бањои арзишманд доданд.

Дар расми ифтитоњи конф-ренсия ректори Донишгоњи тех-нологии Тољикистон, профессорН. Шоев бо маърўзаи илмї дармавриди маќсад ва вазифањоистратегии тайёр намудани му-тахассисони раќобапазири за-мони нав баромад кард. Раисишањри Кўлоб А. Рањмонов дарсухани табрикии хеш аз сиёса-ти маорифпарваронаи Прези-денти Љумњурии Тољикистонёдовар шуда, баргузории конф-ронси мазкурро дар шањри

Кўлоб хеле муњим арзёбї кард.Дар баробари ин, оид ба про-блемањои корхонањои саноатииминтаќаи Кўлоб дар мавридитаъсиси љойњои нави корї бомаърўзаи муфассал андешањоихудро баён кард. Муовини авва-ли вазири маориф Ф.Рањимовташаббуси Донишгоњи техноло-гии Тољикистонро љињати баргу-зории конфронси мазкур аз си-ёсати созандаву маорифпарва-ронаи Президенти ЉумњурииТољикистон дар мавриди ворид-шавии Љумњурии Тољикистон бафазои љањонии тањсилот дарсамти омода кардани мутахас-сисони раќоботпазири бозоримењнат ва мусоидати он ба руш-ди иќтисодиёти кишвар маъни-дод кард.

Тибќи барномаи конфронс

4КОНФРОНС

МУТАХАССИСОНИ РАЌОБАТПАЗИРТайёр кардани мутахассисони раќобатпазири бозори мењнатдар шароити њамгироии муассисањои тањсилоти олии касбииЉумњурии Тољикистон ва хориљи кишвар яке аз масъалањоиумдатарини соњаи маориф мањсуб меёбад. Бо њамин унвон17-18-уми майи соли равон бо ибтикори Донишгоњитехнологии Тољикистон дар филиали Донишгоњи технологииТољикистон дар шањри Кўлоб конфронси илмї-амалиибайналмилалї баргузор гардид.

њамчунин, суханњои табрикї вамаърўзањои илмии профессоро-ни муассисањои олии касбии Фе-дератсияи Россия, профессо-рон-К.Э.Разумеев, В.А.Камакинва М.А.Скотникова оид ба роњњова усулњои нави омода карданимутахассисони раќобатпазирибозори мењнат дар шароити за-мони нав шунида шуд.

М а в р и д изикр аст, ки иш-т и р о к д о р о н иконфронс тайиду рўз дар бах-шњои дигар азљумла, техноло-гияњои инноват-сионии педагогїдар системаибаланд бардош-тани такмили их-тисос ва худмаъ-лумотдињї, љан-бањои техникиютехнологии тай-ёр кардани мута-хассисони му-њандисию тех-

никї дар шароити ташаккули ин-новатсионии давлатњо, пробле-мањои иљтимоию иќтисодии тай-ёркунии мутахассисони раќобат-пазир дар шароити дохилишавїба Созмони Умумиљањонии Сав-до, сањми фанњои гуманитарїдар баланд бардоштани сифатиомодакунии мутахассисони ра-ќобатпазир ва наќши фанњоидаќиќ ва технологияи иттилоотїбарои коркард ва мукаммалгар-донии равандњои назариявии та-дќиќоти илмї дар љабњаи тайёркардани кадрњо дар шароитињамгироии муассисањои тањсило-ти олии касбии хориљи кишвар ваЉумњурии Тољикистон мубоњи-сањои худро идома доданд.

Ноилшо НУРАЛИЕВ,"Омўзгор"

Дар бинои маќомоти иљроияимањаллии њокимияти давлатиишањри Панљакент љињати иљро вататбиќи ќонуни Љумњурии Тољики-стон "Дар бораи масъулияти па-дару модар дар таълиму тарбияифарзанд" мизи мудаввар доиргашт. Ин чорабинї аз љониби Ки-тобхонаи марказии шањр гузаро-нида шуд. Дар он муовини раисишањр М.Гадоева, муовини раисисуд С.Мањмадалиев, ёрдамчиисардори шуъбаи корњои дохилїТ.Маллаев, мудири бахши кор бозанон ва оила Г.Иноятова, масъу-ли бахши њифзи њуќуќи кўдак Б.Му-родова сардорони як ќатор муас-сисањо ва кормандону китобхо-нањо, хонандагони фаъоли макта-бњои миёна ширкат доштанд.

Сараввал муовини раисишањр, раиси комиссия оид бањифзи њуќуќи кўдак М.Гадоева во-баста ба ќонуни мазкур суханронїнамуда, зикр кард, ки танњо дарњолати сарљамъона фаъолият на-мудан мо метавонем дар татбиќиќонуни мазкур сањмгузор бошем.

Муовини раиси суди шањрС.Мањмадалиев ба њодисањои вай-рон намудани ќонун аз љониби па-дару модар ишора намуда, азљумла, ќайд кард, ки аз ин хусусякчанд парвандаи љиноятиро дидабаромадаанд.

Дар охири мизи мудаввар сар-вари Китобхонаи марказии шањрМ.Яњёева ба њозирон барои ишти-рокашон миннатдорї баён намуд.

Б.МУЌИМОВ,шањри Панљакент

4НИШАСТ

МУЊОКИМАИ ЌОНУН

№21 24-уми майи соли 2013 ДАР ПАРТАВИ ПАЁМ

Аз Паёми имсола метавонхулоса кард, ки ќисмати аъзамимаблаѓњои буљаи њукумат бароибунёди мактабњо, бењтар гарди-дани сатњи таълиму тарбия ваумуман, соњаи маориф масрафмешаванд. Тавре дар Паём зикргардид, раванди таълиму тарбиясамти афзалиятноки сиёсатииљтимоии давлат буда, бароитадриљан бењ шудани он куллитадобири зарурї пиёда хоњандшуд.

Тибќи маълумоти оморие, киСардори давлат зимни ироаиПаём иброз доштанд, дар муд-дати 10 соли охир дар љумњурїзиёда аз 1000 мактаби љавобгўба таќозои меъёрњои замони му-осир бунёд гардидааст. Ин ни-шондод гувоњи он аст, ки ѓамхо-рию дастгирии њукумати мамла-кат нисбат ба насли наврас дои-мию бавусъат мебошад. Ва мо-омўзгоронро мебояд, ки дариљрои рисолати хеш ба сањлан-горию бемасъулиятї роњ надо-

да, сањми арзандаамонро дарсамти саводноку хушахлоќ наму-дани љавонон бигузорем.

Баъзан мавориде мешаванд,ки аз забони бархе аз омўзгорондар хусуси кам будани маош,нарасидани китобњои дарсї ваѓайра шиквањо мешунавем. Воќе-ан њам, маоши муаллимон камаст, вале набояд нодида гирифт,ки пайваста мувофиќ ба имконотроњбарияти мамлакат, пеш азњама, музди мењнати кормандо-ни соњаи маорифро баланд ме-бардорад. Дар такя бар ПаёмиПрезидент, дар соли равон маб-лаѓгузории соњаи маориф дарњаљми 2 миллиарду 131 милли-он сомонї муайян гардида, кидар муќоиса ба соли 2000-ум 57маротиба бештар мебошад. Њам-замон, таъкид шуд, ки то соли2020 маоши муаллимон ба миќ-дори назаррас баланд бардош-та мешавад.

Яке аз масъалањои дигаре, киЉаноби Олї, муњтарам ЭмомалїРањмон таъкиди махсус наму-данд, бо љойи кор таъмин наму-дани хатмкунандагони макотибиолии мамлакат мебошад. Дарпартави ин таъкиди Сардоридавлат раёсатњои донишгоњњо вадигар масъулини соњаро мебояд,ки наќшаи дурнамои тарбияи кад-рњоро дар муассисањои тањсило-ти олии касбии мамлакат вахориљ аз он тањия карда, њамчу-нин, барои њарчи зудтар ба таќо-зои замон мувофиќ гардониданибарномањои таълимии макотибиолии љумњурї тадобири иловагїандешанд. Лозим ба тазаккур

аст, ки бо ибтикори ректори До-нишгоњи омўзгорї, академикА.Рањмонов чанде ќабл тамомибарнома ва наќшањои таълимїтаљдиди назар ва то њадди имконба талабот мувофиќ карда шу-данд. Ба андешаи раёсати до-нишгоњ, яке аз омилњои паст бу-дани сатњи сифати таълим ному-каммалию номувофиќатии на-ќшањои таълимї мебошад. Таъ-киди Президенти мамлакат, кидар ин хусус иброз гардид, азљониби њайати Шўрои олимониДонишгоњи омўзгорї бо фарањ-мандию мамнуният пазируфташуд ва итминони комил њаст, кидар камтарин фурсат барномаюнаќшањои таълимї бори дигармавриди назар ва мутобиќгар-донї ќарор хоњанд гирифт.

Њамзамон, Сарвари давлат азон изњори нигаронї карданд, кисолњои охир њазорон нафар хат-мкардагони муассисањои тањси-лоти олии касбї бекор монда, бофаъолияте машѓуланд, ки ба их-тисоси гирифтаашон њељ мутоби-ќат надорад. Доир ба ин пробле-маи љиддї низ дар Донишгоњиомўзгорї корњо љараён доранд вапас аз таъкиди Президенти киш-вар боз њам тадбирњо дар ин самтпурќувват карда хоњанд шуд. Алъ-он теъдоди ангуштшумори хатм-кунандагони донишгоњи мо ба љоикор њозир нашудаанду халос.Яъне, дар ин бобат аз љониби ра-ёсати таълимгоњ барои бекорусаргардон нагаштани хатмкарда-гон тамоми чорањои зарурї анде-шида мешаванд.

Масъалаи муњиме, ки аз та-

4ЊАМОВОЗЇ

РОЊНАМОИ ЊАМА ЉОДАЊОДар Паёми ПрезидентиЉумњурии Тољикистон,Эмомалї Рањмон баМаљлиси Олї ин дафъаниз бештар ба пешрафтиилму маориф њамчунпойдевори рушди куллисоњот, баланд бардоштанимаќому манзалатиомўзгор вафароњамоварии шароитимусоиди корї диќќатимахсус зоњир шудааст.

рафи њайати омўзгорону профес-сорон ва донишљўёни Донишгоњиомўзгорї њамовозии бештар пай-до кард, дастгирию ѓамхорї нис-бат ба ятимону бепарасторонмебошад. Дар таълимгоњи мо 18нафар ятими кул, ба тањсил фарогирифта шудаанд. Тибќи дасту-ру супоришњои њамешагии Роњ-бари давлат, ин афрод пайвастааз љониби раёсати донишгоњ ваИттифоќи касабаи донишљўёндастгирї меёбанд.

Зимни ироаи Паём Президен-ти мамлакат, муњтарам ЭмомалїРањмон андешањои худро доирба њадафњо ва самтњои асосиимарњилаи имрўзаи рушди дав-латдорї баён дошт. Ба тавримухтасар он њадафњои созанда-ро метавон ин гуна таќсимбандїнамуд:

1.Дар шароити пуртазоду пе-чидаи љањони муосир, вазъи гео-политикии минтаќа ва љањон,шиддат гирифтани раќобат вабархўрди манфиатњои кишва-рњои абарќудрат ва бо ин васи-ла тањти таъсири равандњоиљањонишавї осебпазир гардида-ни истиќлолияти давлатњоимиллї њифз кардан ва тањкимбахшидани аркон ва пояњои дав-латдории миллї.

2.Густариш ва таќвият бахши-дани њисси худшиносї ва худо-гоњии миллї, масъулияти ватан-дорию ватандўстии мардум, ба-ланд бардоштани маърифатисиёсї ва њуќуќии ањолї, аз љумла,наврасону љавонони кишвар.

3.Дар чорчўбаи ѓояи "Тољики-стони озоду соњибистиќлол-Вата-

ни мањбуби њамаи мо" муттањиднамудани тамоми гурўњњо ваањли ќишрњои љомеа. Зеро мањзин ѓоя нуктаи пайвандгар ва ба-њамоварандаи кулли мардумикишвар новобаста аз миллатузабон, дину мазњаб ва аќидавумавќеи сиёсї дар зери як парчаммебошад.

4. Ба насли ояндасозии худмерос гузоштан, муќаддас дош-тан ва густариш додани фарњан-ги сулњофарї, ки бо зањмату та-лошњои зиёд, бо бањои љонидањњо њазор афроди љомеа, кидар љанги тањмилии шањрвандїќурбон шуданд ба даст овардашуд ва ќавї гардонидани вањда-ту ризоияти миллї.

5.Арљгузорї кардан ва эњти-ром доштани забони давлатї -њамчун забони ширину шевоимодарї, унсури фарњанги миллї,кафили мављудияти фарњангиоламшумул ва мояи ифтихор.Њамзамон баробар бо омўхтан ваазбар кардани забонњои русї роњнадодан ба воридшавии унсу-рњои нозарури бегона ба тарки-би луѓавии забон, тоза нигоњдоштан ва њифзу гиромї дошта-ни фасоњат ва зебоињои он аст.

Ин њадафњо, воќеан, созанда-анду барои рушди њамаљонибаисоњањои мухталифи мамлакатравона гардидаанд.

Ќобили зикр аст, ки доир бататбиќи нуктањои дар Паёми Пре-зидент дарљшуда дар Донишгоњиомўзгорї барномаи махсуси корїтањия шудааст ва тибќи он дарњама сохторњо корњо бовусъатидома доранд.

Бобољон Самиев,профессор,

Бахтиёри Абдурањим,рўзноманигор

Тавре мудири маориф изњор намуд,дар ќаламрави шањри Роѓун алњол 29мактаби ибтидої, 3 мактаби асосї, 17мактаби тањсилоти умумї, 1 мактаби ба-чагони болаёќат, 1 хонаи бачагон, 2 кўда-кистон, Маркази эљодии бачагон ва на-врасон, мактаби мусиќї, филиали Омў-зишгоњи шањри Вањдат, Коллељи техникї- муњандисї мављуд аст, ки дар онњо кад-рњои соњибихтисос ба таълиму тарбияихонандагон машѓул мебошанд.

- Шуъбаи маориф дар њамбастагї бомаќомоти иљроияи њокимияти мањаллї,Вазорати маорифи љумњурї ва Њукума-ти кишвар дар бобати бунёду ба исти-фода додани биноњои љадиди таълимї,синфхонањои иловагї ва толору майдон-чањои варзишї саъю талоши пайвастамекунад, - мегўяд Т.Раљабов. - Дар муд-дати панљ соли охир мактабњои зиёдедар дењањои дурдасти кўњистон сохтавумавриди бањрабардорї ќарор дода шу-данд. Бамаврид аст, хотирнишон намо-ем, ки дар бунёди синфхонаву биноњоииловагї як идда соњибкорону тољиронимуваффаќ сањми сазовори худро мегу-зоранд. Минљумла, мактаби ибтидоии№45-и дењаи Печакзор то соли 2012 дархонаи шахсї љойгир буд. 27-уми сентяб-ри соли 2012 бинои мактаби нав, ки 5синфхона ва кабинетњои ёрирасони онбо ташаббуси соњибкор Шарифбек Дав-латов сохта шуда буд, мавриди тањсилитолибилмон ќарор гирифт.

Ба тасдиќи мудири шуъбаи маорифбарои рушду инкишофи соњаи варзишдар муассисањои таълимии шањр та-ваљљуњи аввалиндараља зоњир карда ме-шавад.

- Бисёре аз таълимгоњњо майдони

4ФАЪОЛИЯТ

варзишї надоштанд, - шарњ медињад му-дир.

Бо ибтикор ва дастгирии Кумитаиљавонон, варзиш ва сайёњии назди Њуку-мати Тољикистон дармактабњои №№37, 18, 22ва 7 заминњои махсусљудо карда шудаву май-дончањои варзишї му-љањњаз бо афзору анљо-ми вижаи соња пешкашихонандагон гардонидашуданд.

Бо вуљуди ин њама,дар самти бунёд ва таљ-диди бинои макотибиќаламрави шањр мушки-лот зиёд ба чашм мера-санд. Аз ин рў, соли ра-вон ба наќша гирифташудааст, ки сохтмони би-нои нави мактаб барои300 нафар хонанда дар дењаи Абдулбо-биёни љамоати шањраки Обигарм дар дубаст оѓоз гардидаву то фасли тирамоњ баанљом расонида шавад. Аз шумули маб-лаѓњои маќомоти иљроияи њокимияти шањ-ри Роѓун бунёди толорњои варзишию љала-сагузаронї ва ошхонаю китобхона дар на-зди мактаби №17-и дењаи Љавонони љамо-ати Ќади Об ба назар гирифта шудааст.Аз њисоби фонди каталитикї бинои мак-таби №9, воќеъ дар дењаи Майдони навсохта хоњад шуд. Илова ба ин, сохтмонисинфхонањои нав, толорњои варзишї дармуассисањои таълимии дигари њудудишањр суръати тоза хоњад гирифт.

Љалби омўзгорони љавон ба таълим-гоњњо низ ба таври мусбат роњандозї ме-гардад. Соли равон 27 нафар мутахас-сиси маълумоти олидор ба кор фаро ги-рифта шуданд. Барои бо замини назди-њавлигї таъмин намудани омўзгорон азљониби 20 нафар ариза пешнињод гарди-дааст. Барномаи компютеркунонии мак-табњо дар шањр 103% иљро шудааст, киба сари њар 15 нафар хонанда 1 компю-терї рост меояд. Дар њудуди шањр дукўдакистон амал мекунад.

Бинои кўдакистонњо њаддалимкон боташаббусу ибтикори њукумати шањр таъми-

ру тармим карда шудаанд ва бањри тиф-лону хурдсолон ѓизои гарм, љойи хоб ваасбобу бозичањо муњайё карда шудааст.

- Зимнан, - иброз намуд мудири мао-риф Т.Раљабов, -сифатитаълиму тарбия дар муасси-сањои таълимии шањр то љоебењтар гардидааст. Соли2012 мактабиёни мо даролимпиадањои љумњуриявїва байналмилалї њунарумањорат ва дониши баланднишон дода, соњиби 17 ме-дал, аз љумла, 10 медалитилло, 6 нуќра, 1 биринљїгардиданд. Дар маљмўъ, 414нафар довталаб дар озму-нњои фаннии мактабию но-њиявї ва минтаќавї ширкатварзидаанд, ки нисбат басоли гузашта 140 нафар зи-ёдтар мебошанд. Њамасола

дар ќаламрави шањр озмунњои "Мактабибењтарин", "Муаллими сол", "Мураббиипешќадам", "Синфи бењтарин" ва ѓайрагузаронида мешаванд. Бањри тарбия ваба камол расондани соњибистеъдодњоиэљодкор дар назди нашрияи шањрии"Нури Роѓун" аз њисоби хонандагон мањ-фили "Навќаламон" амал мекунад, кипорањо аз эљоди ќалами онон дар сањи-фањои нашрия ба табъ мерасанд. Ало-ќаву иртибот бо падару модарони хонан-дагон хеле мустањкаам гардидааст. Даркулли муассисањои таълимии шањр Ќонун"Дар бораи масъулияти падару модардар тарбияи фарзанд" бо иштироки на-мояндагони њифзи њуќуќ, маќомотииљроияи њокимияти мањаллї, имомхати-бон, раисони шањру љамоатњо бо муови-нонашон ба гунаи пурраву комил муњо-кима, баррасї ва дар амал иљрои мод-даву бобњои он матрањ гардидааст. Дарназди шуъбаи маориф Комиссияи тат-биќи ќонуни мазкур дар њайати 20 нафарамал мекунад, ки муњокимаву файсалава татбиќи онро аз рўйи наќшаи муайянумушаххас марњала ба марњала (њарњафта муњокимаи ќонун дар ду-се мактабгузаронида мешавад) пиёда месозад. Р.S. Дар њамин њол, мудири шуъбаи мао-

риф Т.Раљабов перомуни як силсила про-блемаву мушкилот њарф дар миён ан-дохт, ки зикри онро сариваќтї ва бања-даф мењисобем.

- Аввал ин ки то њол худи кормандонишуъбаи маорифи шањри Роѓун бинои ко-рии созгор ба давру замони муосир надо-ранд, - бо таассуф тавзењ дод мудир. -Читавре ки шоњиди њол будед, солиёни да-розест, ки мо дар ќабати дуюми манзилиистиќоматї, ки замони Шўравї сохта шу-даасту ќаблан он хобгоњи коргарон бањисоб мерафтааст, кору фаъолият меку-нем. Њуљрањои кориямон тангу камбар,рањрав низ дар њамин њол ќарор дорад.Дигар ин ки Маркази эљодии кўдакону на-врасон дар бинои истиќоматї љойгир шу-дааст. (Њарчанд ваъда додаанд, ки имсолба иморати нав кўчонда мешавад). Љойидареѓу афсўс аст, ки сохтмони нотамомибинои мактаби №2 барои 1176 нафар то-либилм дар маркази шањр аз тарафи са-дорати НБО-и Роѓун ба таъхир афтода-аст. Вазъи бинои мактаби №1, ки теъдо-ди хонандагонаш ба 2300 нафар расида-аст, нињоят ташвишовар аст. Дар ин мак-таб, ки замони Шўравї барои 1176 нафархонанда бунёд гардидааст, синфхонањонамерасанд. Ба љуз ин њама, мактабњоиибтидоии №11 ва №15 дар вагонњо, дардењањои садамавии Сесанга ва ПасиМўњрањо љойгиранд. Ин дењањо дар њолихатарнок ќарор дошта, бањорон хавфикўчиш ва аз њам рехтани хонањо дар он љомављуд аст. Ваќти он расидааст, ки мар-думи ин ду дења ба мавзеи бехавф кўчон-да шуда, бањри фарзандони сокинони он,ду мактаби нав дар љамоати шањраки Оби-гарм ва Роѓун бунёд карда шавад.

Мактаби дењаи Ковокдара низ њолиѓамангезе дорад. Синфхонањо намера-санд, бар замми ин яке аз утоќњо дар до-хили мактаб њамчун бунгоњи тиббї бандкарда шудааст. Ба таъйиди мудир, агарин проблемаву мушкилот роњи њалли худ-ро ба таври фаврию ољилї ёбанд, омўз-горону устодони таълимгоњњои њудудишањр ба зинањои баланди муваффаќия-ту комёбињо хоњанд расид.

Шодї РАЉАБЗОД,"Омўзгор"

АГАР МУШКИЛИЊО БАРТАРАФ ГАРДАНД…Соли љорї маблаѓгузории соњаимаориф дар њаљми ду миллиарду131 миллион сомонї пешбинїгардидааст, ки ин раќам дармуќоиса бо соли 2000-ум 57баробар зиёд мебошад. АзПаёми Президенти ЉумњурииТољикистон Эмомалї Рањмон баМаљлиси Олии ЉумњурииТољикистон

(Муњовара бо мудири шуъбаи маорифи шањри Роѓун Тавар Раљабов)

№21 24-уми майи соли 2013ТАДРИС4ТЕХНОЛОГИЯМаълум, ки дар љањонимуосир техникаютехнология бо суръатибаланд пеш меравад ватадриљан тамомиљабњањои њаёти инсонирофаро мегирад. Дарсарњалќаи ин фарогирїмаориф ќарор дорад.

Падид омадани садњо усулуметоди нав, васоити таълимиитехникї ва дастуроти омўзишї,ки аллакай дар мактаб љойи му-айянеро соњиб гаштааст, омўз-гори имрўзаро бетараф гузош-та наметавонад ва гузашта азин, ўро ба фаъолияти бештарводор мекунад.

Бо назардошти ин, мехоњемперомуни яке аз муњимтаринвасоити таълимии техникї - тах-таи электронї, ки технологияимуосир асту мактаби имрўзаробе он тасаввур кардан душвормебошад, андеша ронда, боридигар ба њамкасбони худ азањамияти онро мухтасаран таъ-кид намоем.

Тахтаи электронї имкония-тњои зерини таълимиро ба омўз-гор ва хонанда фароњам меорад:

♦ Харитаву таблитсањои гу-ногун ё ин ки суратњои рангоран-ги интернетиро дар шакли элек-тронї истифода бурдан;

♦ Аз њисоби онњо хазинаитаълимиро бою рангин намудан;

♦ Вобаста ба ќобилияти хо-нандагон маводи мављудаи таъ-лимиро зуд ва осон таѓйир до-дан;

♦ Аз њисоби маводи хазинаиэлектронї ваќтро сарфа наму-дан;

♦ Љойи бўр, латта ва анвоъидигаре, ки дар тахтаи анъанавївуљуд дошт, иваз намудан;

" Шароити тозаву гигиени-ро дар синф таъмин сохтан;

Барои ба маќсадњои болоноил шудан омўзгорро зарураст, ки аз тарзи истифодаи тах-таи электронї огоњї дошта бо-шад.

Аваллан, натарсида ба сох-

тори умумии тахта, ки бо компю-тер пайванди том дораду бево-сита тавассути он идора меша-вад, шинос шавад; он гох ба хубїпай мебарад, ки панели корї боишорањои махсус гардонидашуда фањмо мураттаб шудааст;системаи меню ва функсияњояшфањмоянд. Якчанд режими ќала-ми электронї ва палитраи васеирангњо дорад. Инчунин, дар тах-та коллексияи шаблонњо бароимавзўъњои гуногун мављуд аст.

Баъдан, кўшиш кардан лозим,

кор аст, ки ваќти муаллим њанго-ми тайёрї ба дарс сарф наша-вад. Инчунин, маводи лозимарометавон якчанд маротиба исти-фода бурд.

Дар бораи слайд ва тарзи ис-тифодабарии он эњтиёљ ба шарњутафсир нест, чунки аксарият боон ошно њастанд.Танњо мегўем,ки ба слайд видеоролик ё дигариловањоро дохил намуда, онро"зинда" кардан мумкин аст.

Дуввум, истифодаи функсияиграффитї (расмкашї) бо ёрии

ки барномањои тайёрро харидорїнамояд. Агар барнома тренажёр(роњнамо) дошта бошад, ќаламиэлектрониро истифода бурданмумкин аст. Бачањо ин намуди кор-ро хеле дўст медоранд. Хоњиш-мандоне, ки бо тахта кор карданмехоњанд, хеле зиёд мешаванд.Ин дарсро зинда мекунад. Бањоимондаи компютер бошад, шавќихонандаро бештар мекунад.

Сониян, кўшиш намудан ло-зим аст, ки модели компютериидарс омода шавад.

Дар раванди таълим тахтаиэлектрониро дар режимњои зеринистифода мебаранд:

1. Режими проексия (намо-ишї)

2. Режими граффитї (расм-кашї)

3. Режими он-лайнРежими проексия (намоишї)

яке аз машњуртарин вижагињоитахтаи электронї мебошад, китавассути он намоиши матн, схе-мањо, диаграммањо, суратњо, ви-део ба роњмонда мешавад. Ба-рои мисол матнро мегирем. 1.Тањлили љумла: љумларо пешакїдар тахтаи электронї чоп меку-нед ё ин ки менависед, чунки на-виштани љумла ваќти зиёдро та-лаб мекунад. 2. Ислоњи матн: дарматн ќасдан ба хато роњ меди-њед. Талаба бояд онро ёфтаислоњ кунад. 3. Бо ёрии тахта та-лаба кори эљодии худро ба тамо-ми синф метавонад намоиш ди-њад.

Њамаи ин корњоро дар тахтаиоддї кардан мумкин аст. Фаќаттахтаи оддї имконияти нигоњдо-рии корро надорад ва ба воситаипринтер бароварда наметаво-над. Ин намуди кор барои он дар-

ќалами электронї сурат мегирад.Дар он метавонед нависед, хаткашед, расм ва фигурањои гео-метриро кашед. Ин, албатта, дармуќоиса бо тахтаи оддї бартарїдорад: ваќт барои тоза карданитахта лозим нест, даст ифлоснамешавад, бўрњои ранга, ё ин киљадвал барои кашидани фигу-рањои геометрї лозим нест.

Саввум, ин режими онлайнаст. Мисол, веб-сайтњоро ба во-ситаи тахтаи электронї намоишдода метавонед, чунки баъзе та-лабањо лоињаи худро дар шаклисомона (сайт) тартиб медињанд.Онњоро метавон дар ваќти дарсдид ва муњокима кард. Ё ин ки азсомонаи "thinkwave" тариќи тах-таи электронї бањои талабаронамоиш дода метавонед.

Чи хеле ки таљриба нишонмедињад, технологияи муосирродар раванди таълим набояд би-дуни наќша истифода бурд. Даракси њол технологияи мазкур бараванди таълим таъсир расони-да наметавонад.

Хулоса, муаллимон тасдиќмекунанд, ки њангоми истифо-дабарии тахтаи электронї онњометавонанд маълумоти бешта-реро дар ваќти кам пешнињодкунанд ва хонандагон дар инмаврид дар дарс фаъоланд вањатто, маводи душворро хуб вазуд дарк мекунанд. Аммо мис-ли дигар ашёи техникї тахтаиэлектрониро низ наметавон та-моми дарс истифода бурд. Чун-ки аз рўйи меъёрњои тиббї-фи-зиологї тахтаро аз 20 даќиќазиёд истифода бурдан мумкиннест.

Шарофат ЉАМОЛОВА,омўзгор, шањри Душанбе

Дар таълими мавзўъњои мате-матикї муаллим њама мавзўъњо-ро ба ин тарзи сенария гузаштанатавонад њам, баъзе мавзўъњоењастанд, ки таълими онњо ба интарз имконпазир аст. Барои омў-хтани њодисањои муњими њаёт,муаллим ба ќадри имкон ба во-ситаи хонандагон метавонад дарсинфхона сенария офарад.Иљрои ин амал ба муаллим чан-дон осон набошад њам, лекинњаёти хонандагонро лањзае бањаёти воќеи машѓул карда сипасба мавзўи дарс шурўъ намудан,шавку раѓбати хонандагонро бадарс зиёд менамояд.

Хонанда дар ин гуна дарсњохудро њамчун тамошобини фил-

ме њис намуда, њодисањои филм-ро ба манфиати яке аз симоњоииштироккунандаи филм тасаввурменамояд ва хотимаи филмрониз мувофиќи табъу завќи хешмепазирад.

Таълимро ба сенария таб-дил дода, дар сурати набуданињодисаю воќеа мо метавонем азњикояњои ибратбахш истифоданамоем. Сараввал, иштирокку-нандагони наќшњоро муаллим азњисоби худи хонандагон интихобкарда, ба бозї шуруъ менамояндва дар охир маќсади сенарияфањмида мешавад. Дар асноиичрои наќшњо хонанда дар аввалмаќади бозиро шояд дарк наку-над, аммо дар охир, яъне дар ваќ-ти натиљагирї, маќсади сенарияиташклшуда ва кашфи роњи њаллибаъзе масъалањо њувайдо мегар-дад.

Масалан, тавассути сенарияизерин хонанда метавонад аз фан-ни геометрия консепсия (мафњ-ум)-и прогрессияи геометриросарфањм равад.

Муаллим барои сар карданимавзўъи прогрессияи геометрї

аввал ба хонандагон њикояеронаќл мекунад, ки дар он онњо боядхудро иштироккунандаи њодисаэњсос намояд.

Рўзе чор нафар хонанда басаёњат мебароянд. Дар ваќтихўроки нисфирўзї хонандае ме-хоњад сабади хўроквориро аз љоеба љои дигар гузорад. Ногањон аззери он море пайдо шуда, пои ўронеш мезанад. Хонандагон аз инњодиса хеле ба изтироб меаф-танд ва дарњол ба кўмаки ў ши-тофта морро мекушанд. Лањзаенагузашта љои газидаи мор варамкард ва хонанда ба оњу нола шу-руъ намуд. Хонандагон саёњатроќатъ карда, хонандаи моргазида-ро ба беморхона оварданд.

Духтур аз хонандагон "чїњодиса рух дод" гуфта, пурсид.Баъд аз наќли хонандагон духтурмори кушташударо дида гуфт:"ў-ро мори обсабз газидааст". Хусу-сияти мори обсабз чунин аст, кион то шашмоњагї безањр мебо-шад. Барои муайян кардани син-ну соли мори обсабз ќоидае ву-људ дорад. Дар якмоњагї дар мо-байни ин мор аз дум то сар як

њалќаи зард пайдо мешавад. Инњодиса, яъне пайдо шуданињалќањои зарду сурх, зиёд шуда-ни синну соли морро нишон ме-дињад. Позањре, ки ба муќобилизањри ин мор итифода мешавад,ба хотираи инсон таъсири манфїмерасонад. Яъне, инсонро бафаромўшхотирї оварда мерасо-над. Аз ин лињоз, пеш аз итифодабурдани ин позањр мо бояд синнусоли морро маълум намоем, агармор то шашмоња бошад, итифо-даи чунин позањр лозим нест.

Хонандањо морро ба духтурнишон доданд ва духтур ба онњогуфт, ки ба ман синну соли морлозим, на худи ў. Сипас хонанда-гон дарк намуданд, ки ба воситаишумурдани њалќањо онњо боядмушкилотро њал намоянд. Баъдишумурдани њалќањои зарду сур-хи бадани мор маълум гашт, ки31 њалќаро ташкил медињад.

Муаллим баъди наќли њодисаба хонандагон рў оарда мегўяд:"-Агар ба сари шумо чунин њодисамеомад, шумо чї кор мекардед?"

Хонандагон дар ин њолат башумурдани њалќањо мепардо-

занд, то ки синну соли мор муай-ян карда шавад. Муаллим бошад,дар ин асно дар синф давра зада,ба њар яки онњо кўмак мерасонад.

Баъди тасвир кардани суратимор ва сохтани таблитсаи мазкурба чунин хулоса омадан мумкин:

♦ Мор 5-моња буда, дорои 16њалќаи зард ва 15 њалќаи сурхмебошад.

♦ Эњтиёљи истифода бурда-ни позањр лозим набудааст.

♦ Муаллим диќќати хонанда-гонро ба њодисаи мазкур љалб на-муда, ба воситаи он ба мавзўиќатораи геометрї ворид гардид.

Барои мавзўи ќатораи геомет-риро фањмонидан заминаи мусо-ид фароњам оварда шуд.

Љамол ДАДОБОЕВ,муаллими математикаимактаби байналмилалї

4МЕТОДИКА

ЌИССАИ ДАРС, САЁЊАТ ВА … МОРНаќшаи сенария дар таълими фанни математика

Таълими њар фан агар бавоситаи њикоя, њодисаињаётї, наќли муассир суратгирад, дар хотирањо то дербоќї мемонад. Ба тарзисюжетнок ва занљирмонандфањмонидани њодисањо даррафти таълим, сенарияеромемонад, ки хонандаро бошавќу њавас меоварад вадарки мавзўъро барояшосон мекунад.

Куби Рубик аз тарафи лоињака-ши венгриягї Эрно Рубик соли 1974ихтироъ шудааст.

Куби Рубик дар асл куби магияномида мешуд.

Куби Рубик якумин маротибасоли 1977 ба халќ дастрас шуд. Азњамон ваќт то њол 350 миллион кубфурўхта шудааст.

Барои дарёфти як роњи њал он432 003 274 489 856 000 эњтимоли-ят дорад.

Калонтарин куби Рубик дарљањон дар Ноксвил, Теннессї буда,он 3 метр баландї ва 500 кг вазндорад.

Ба ѓайр аз куби стандартии3х3х3 боз кубњои Рубики 2х2х2х,4х4х4, 5х5х5, 6х6х6, 7х7х7х мављу-данд.

Рекорди љањонї дар њалли кубалњол 7.08 сония буда, соли 2008аз тарафи Эрик Аккередижк дарЧехия татбиќ шудааст.

Ассосиатсияи куби љањон бароињалли куб бо ёрии чашми пўшида,бо як даст ва бо њар дуи пой низсабќат эълон кардааст.

Фоидањои куби РубикЊар як куби Рубик дастуру ме-

ханизми њалли худро дорад. Бароиаз худ намудани он бењтарин роњхудомўзї мебошад. Аз љумла, чу-нин манфиатњои њалли муаммоњоикуби Рубикро метавон таъкид кард:

1. Мустањкамкунии боварїАксаран талабањое, ки мактаб-

ро дўст намедоранд ё сустхонанд,ба куби Рубик майли бештар до-ранд. Ба онњо асосан корњои амалїмаъќул аст ва мехоњанд соатњо ни-шаста кор кунанд ва натиљаи ама-лашонро њис кунанд. Бисёре аз ода-мон дар љамъият кубро њал карданаметавонанд. Талабањое, ки бо инкуб машќ мекунанд, боварї пайдонамоянд. Онњо мефањманд, ки бољидду љањд кор кунанд, албатта, му-ваффаќ мешаванд.

2. Бо њамдигар кор кардан Барои њалли куб муаллим ме-

тавонад талабањоро ба ёрии њам-дигар сафарбар кунад. Талабањобо якдигар кор карданро дўст ме-доранд. Кори ањлона сатњи фањми-ши онњоро баланд мебардорад,шавќафзо мешавад.

3. Њалли масъалањои душворФикри ќадам ба ќадам њал кар-

дани куб дар њамаи масъалањофоидаовар аст. Масалан, бароињисоб кардани зичии ашё хонанда-гон аввал масса ва њаљми онро бояддонанд. ќадам ба ќадам масъала-ро њал карда душвориро бартарафмесозад, ки корро шавќовару сама-ровар мекунад.

Воќеан, њар пешравии илмї-техникї ќадам ба ќадам ба амалмеояд. Бо омўхтани њалли кубиРубик инкишофи илмро талаба хубдарк мекунад. Хурсандиовар аст, киталабањое, ки кубро њал карданд,барои дарёфти тариќи мухтасарињал ва методи бењтар кўшиш меку-нанд. Баъзе аз талабањо бо ёриикуб дараљаи баланди фикрронїпайдо мекунанд, њатто, хосиятњоикубро хуб мефањманд ва аз комёбїба шавќ омада, бештар ба љустуљўдода мешаванд.

Куби Рубик бењтарин воситаитакомули аќлонї ва фикрронии хо-нандагон мебошад. Талабањо гуно-гунии фигурањоро дар куби Рубикдўст медоранд ва бо њамдигар ра-ќобати ба шакли пештара овардан-ро мекунанд..

Талабањо бисёртар ба фикр-ронї бањри дарёфти шаклњо омўх-та мешаванд. Онњо на танњо њалликубро аз ёд мекунанд, балки кор боашёи сеченакаро (ЗD ) аз худ меку-нанд…

5.Машќи майнаи сарАгар ба машќи футбол назар

карда бошед, дар он бисёр њолатњоемављуданд, ки гўё аслан ба футболтааллуќ надоранд. Мисол, аз байнибалонњо давидан чї алоќа дорад баин намуди варзишї? Албатта,њамаи ин машѓулиятњо барои тайёркардани варзишгарон бо бозиињаќиќї, инкишоф додани ќувват, чо-локї ва тавоної мебошад. Ба њаминтариќ, мо барои инкишофи майнаисар мекўшем ва онро ба ќолаб ме-андозем. њар як талабае, ки ба ингуна кор мекунад, рўз то рўз доираификрронияшро васеъ хоњад кард.

6. Шањодати корњои амалїАгар талабањо кубро як бор њал

карда бошанд ва баъд то охири солтакрор накунанд, оё аз нав њал кар-да метавонанд? Аксари онњо наме-тавонанд. њар амал такрору машќипайваста мехоњад.

Бо такрор кардани машќи њалликуби Рубик тамоми сол хосияти так-роркунї мустањкам мегардад. КубиРубик ба инкишофи омўзиш мусо-идат мекунад.

Њар сол мо дар мактаб озму-ни куби Рубикро ташкил мекунемва он хеле шавќовар мегузарад.Ин озмун боз њам собит сохт, кињамаи талабањо ќобилияти ва-сеъи фикрронї доранд, лекин азон кам истифода мебаранд. КубиРубик калиде мебошад, ки тавас-сути он дари ќобилиятњо кушодахоњад шуд.

Акмал МИРЗОЕВ,омўзгори математика

КУБИ РУБИК - КАЛИДИДАРИ ЌОБИЛИЯТЊО

4ОЗМОИШИ ЗЕЊНЇ

№21 24-уми майи соли 2013ОМЎЗИШ

423 МАЙ-РЎЗИ ЉАВОНОНИ ТОЉИКИСТОН

гона умри дубора бахшиданд.Мижгона ба касби табибаш мењ-ри зиёд пайдо карда, ќавл дод,ки мисли ў табиби ќалби шикас-таи беморон хоњад шуд.

Азми донишљўи Донишгоњидавлатии тиббї шуданаш ќавїбуд.

Инак, Мижгонаи 24-сола баъ-ди ин азоби тўлонии бемории дилва љарроњии вазнин бо сари ба-ланд имтињонњои дохилшавиросупорида, донишљўи Донишгоњидавлатии тиббии Тољикистоншуд.

Аз ин комёбии Мижгона на-здикону пайвандонаш ашки шодїрехта, ўро гаштаю баргашта баоѓўш мегирифтанду мебўсиданд.

Иродатмандиву донишдўстїва одоби њамидааш мусоидатбар он карданд, ки Мижгона даряк муддати кўтоњ дар дилу дидаињамсабаќону устодонаш љой ги-рад.

Бо устоди кафедраи анато-мияи забони лотинї СурайёЊомидова вохўрда, доир ба шах-сияти донишљўи курси аввалМижгонаа Низомова пурсон шу-дем ва чунин љавоб гирифтем:

- Ман устоди Мижгонаам ваба дили бузурги ў ќоилам. Вай та-вонист бо дили теѓдидааш баќалби садњо дигар рафиќонашњамдард бошад. КомёбињоиМижгонаро ман, пеш аз њама, дартарбияи хуби оилаи онњо медо-нам. Таманнои онро дорам, кичунин оилањо дар љомеаи имрў-заи мо зиёд бошанду фарзандо-не, чун Мижгонаи мо мењрубон,забонширин, некбин, зирак, сер-ѓайрату кунљков ва доништалабба воя расонанд.

Мижгонаро духтарони дониш-гоњ ањлона роњбари худ интихобкарданд. Дар хобгоњи донишљўённиз Мижгонааи оќилаву хушмуо-мила маслињатгар ва рањнамоидухтарон аст.

Барои ифшои сифатњои индухтари саодатманд ман дигарсухани шоиста дарёфт карда на-метавонам, танњо мегўям, кидили мењрубони бузург дорад ў.

Муаллимаи кафедраи анато-мия Сурайё Њамидова ин суха-нонро дар њолате баён кард, кидар чашмонаш ашк њалќа мезадва ман њам худдорї карда наме-тавонистам…

Шањрия МУЊАММАДИЕВА,омўзгори мактаби №30,

ба номи Исмоили Сомониишањри Панљакент

САОДАТМАНДЇ АЗИРОДАТМАНДИСТ

Ба ин хурсандї Мижгона осоннарасида буд. Ў љарроњии вазни-неро аз сар гузаронд. Љарроњие,ки дар дили бемори Мижгонаи 23-сола тухми умед кошт. Диле, кидар худ маъюсию ноумедиро ме-парварид, аз нав эњё шуд. Овоникўдакию наврасиаш дилгир азбемории модарзодї гузашт.

Мижгона мисли дугонањояшљасту хез карда наметавонист,тез хаста мешуд. Ин нуќсони мо-дарзодї дарду алами ањли оилабуд. Падару модар ба тамомињастї мекўшиданд, то ба дардидухтарчаашон даво ёбанд, лекафсўс…

Бештар модараш намегузашт,ки Мижгон аз ягон љињат азоб ка-шад. Ў мекўшид, то фарзандибемораш тарбияи хуб гирад.

Ба ин хотир Мижгонаро батарбияи боѓча супорид ва худашњам мураббияи кўдакони гурўњитайёрї шуда кор кард. Мижгонабо зењни тезу њозирљавобиаш аздигар бачањо фарќ мекард. Дар5-солагї достони "Љанги Рустамбо Деви сафед"-и "Шоњнома"-иФирдавсиро ба пуррагї азёдкард. Соли 1993 дар озмуни"Шоњномахонї" дар шањри Ху-љанд Мижгона љои аввалро ишѓ-ол намуд. Ањли толор ба кўдаки5-солаи шоњномахон мафтуншуданд.

Худованд Мижгонаро аз ноёб-тарин чиз, яъне саломатї, бена-сиб гардонда бошад њам, ба ўчизи дигар, забони гўё, аќли со-лим ва мењри баланд ба зиндагїдода буд. Дар мактаб њам Миж-гона гули сари сабади шабниши-нињо буд. Омўзгоронро бо истеъ-додаш дар њайрат мегузошт. Њељкас гумон намекард, ки бо инњушёрї ў ба бемории вазнинидил гирифтор аст.

Мижгона бо хоњараш, ки яксол аз ў хурд буд, дар як синфхонда, мактабро баробар хатмкарданд. Азбаски онњо дар оилаибообрў ба воя мерасиданд, хос-тгорњояшон њам зиёд буданд.

Волидони Мижгона инсонњоибофарњангу дурандеш, рўйростба хостгорњои ў нуќси саломати-ашро мегуфтанд. Баробари шу-нидани ин хабар (дилкасалииМижгона) онњо бедарак мешу-данд. Падару модар ѓамгин ме-шуданд, зеро Мижгона духтарикалонї аст, ба дил намеѓунљид,ки духтари дуюмиро ба шавњардињанд.

Мижгона, ки зираку доно буд,инро њис мекард ва падару мо-дарашро таъкид намуд, ки хоња-рашро ба шавњар дињанд. Ў на-мехоњад ба бахти хоњараш зо-мин шавад.

Модар баробари шуниданиин суханон месўхт дарун-дарунва аз таќдир гиламанд мешуд, кидухтари нозанинашро ба инањвол расонд.

Нињоят хоњари Мижгонаро башавњар доданд. Баъди ин тамо-ми љунбуљули хона ба сари мо-дараш афтод. Мижгона ба ќадриимкон ба ў ёрї медод.

Афсўс, ки бемориаш тадри-љан ављ мегирифт. Барои он киин ќадар гирифтори ѓаму андўњикасалиаш нашавад, модар ўро бакорманди салуни "Ороиши занњо"шогирд монд. Мижгона бо ќадрињол мекўшид ин њунарро омўзад,аммо дили бемори ў майл баомўзиши илму дониш дошт.

Мехост ба пойтахт рафта хо-над, лек њам имкони моддї вањам омодагии маънавї надошт.

Як воќеа њаёти ин оиларо та-моман дигар сохт. Боре падариМижгона, ки барќкор буд, бо су-пориши идора ба дењаи Тошму-нори шањри Панљакент бароитаъмири симчўби барќї сафар-бар шуд. Дар наздики симчўбњавлие буд. Дохили њавлї 3-4бача бозї доштанд. Падари Миж-гонаро чашм ба кўдаке афтод, кидар кунљи њавлї рўи остона ме-нишасту рангкандаву лоѓар буд.

Нисфирўзї соњиби хона устоибарќкорро ба ѓизохўрї даъваткард. Онњо сари дастархон ниша-станду суњбат оростанд.

Падари Мижгона аз ањволињамон кўдак пурсон шуд. Соњиб-хона оње кашида фањмонд, киписарча модарзод нуќсони дилдорад. Ин гап ба маѓзи љони па-дари Мижгона расид. Охир, дух-тари ў њам…

Пас аз чанде кораш ба њамондења афтод. Дар назди њамонњавлї кўдаки беморро дид. Ў дарњайрат монд; бача мисли дигаркўдакон љастухез дошт. Њаминлањза аз дарвоза падари кўдакбаромада, бо падари Мижгонагарму љўшон салому алейк кард.Падари Мижгона аз њолу ањволиписарчаи дилкасали ў пурсоншуд. Фањмид, ки ўро дар шањриДушанбе табибон баъди љар-роњии дил шифо бахшидаанд.

Ана, њамин сабаб шуд, ки во-лидони Мижгона ўро бароиљарроњї ба гап медароварданд.Аввалан Мижгона метарсид, гу-мон мекард, ки бо каме озорра-сонї, дили кўчакаш аз задан бозмемонад.

Нињоят ин кўшишњо бе натиљанамонданд. Мижгонаро дар шањ-рчаи тиббии пойтахт љарроњонидил Абдуќодир Љабборов ваСодиќ Абдуљабборов љарроњїкарданд.

Рўз то рўз бо кўшиши табибимењрубон Абдуќодир Љабборовњолати Мижгона бењтар мешуд.Дастони ин марди табиб ба Миж-

Хурсандии Мижгона њаддуканор надошт. Аззинапояњои даромадгоњ гўёпарвозкунон ба берунмешитофт. Ў ин дамкабўтареро мемонд, ки рўиосмони софу беѓуборпарвозкунон, бо болу парисафедаш, риштањои нуриофтобро навозиш мекард.

4ЁРЇ БА ОМЎЗГОРОНИ ЉАВОН

♦ омўхтан ва тањлили маво-ди ёрирасон доир ба таълимифан;

♦ кор бо стандартњои дав-латии тањсилот, наќша, барно-мањои таълим;

♦ иштирок ба дарсњои њам-дигар, тањлил ва муњокима;

♦ банаќшагирии дарс;♦ тањияи маќсадњои таълим

ва нишондињандањои он;♦ интихоби усул ва шевањои

мувофиќ барои расидан ба маќ-сади таълим;

♦ тањияи фаъолиятњо бароирасидан ба маќсадњои таълим;

♦ ташкили фазои њамкорї;♦ муносибати фардї бо хо-

нандагон.Бояд таъкид намуд, ки бањри

такмили мањорати касбии онњотибќи наќшаи кории иттињо-дияњои методии фаннї дарсњоикушод аз фанњои таълимї таш-кил ва гузаронида мешаванд.Дар љамъомадњои шўрои методїњисоботи эљодии устодон, ки баонњо мутахассисони љавон воба-ста карда шудаанд, шунида ме-шаванд. Инчунин, худи мутахас-сиси љавон низ аз корњои ба со-мон расонидааш дар назди њам-касбон њисоботи эљодї ироа ме-намояд.

Дар гимназия "Портфолиоидастовардњо"-и устод ва коромўзташкил карда шудааст. Мизњоимудаввар дар мавзўъњои: "Таш-кили муносибатњои фардї бо хо-нандагон дар дарс", "Роњ ба усу-ли истифодаи технологияи навитаълим барои расидан ба маќ-сад", "Дарси самаранок - натиљаиташкили фаъолияти њамкорииомўзгорон ва хонандагон" доиргардиданд.

Дар љамъбасти чунин чораби-нињо фикру мулоњизањои мута-хассисони љавон шунида шуда,дар шакли хаттї оид дар кадом

самт душворї кашидани онњо,шаклњои афзалиятноки такмилимањорати касбї, сатњи омодагиикасбии онњо пурсишнома (анке-та) гирифта мешавад. Њаминтариќ, бо ба инобат гирифтанидархости мутахассисони љавончорабинињои гуногуни методїбањри рушди мањорати касбиионњо гузаронида мешавад. Гуза-ронидани семинарњои омўзишиидоимоамалкунанда дар мавз-ўъњои: "Талабот ба дарси муо-сир", "Технологияи њамкорї","Истифодаи маводи дидактикїдар љараёни таълим", "Истифо-даи усулњои фаъоли таълим дарљараёни дарс ва натиљагирї азон", "Татбиќи ќоидањои имлоизабони тољикї" ва ѓайра ба рас-мият даромадааст.

Бањри худомўзии мутахасси-сони љавон наќшаи худомўзииомўзгорон ба тариќи намуна пеш-каши онњо карда шуд. Илова барин, доир ба бењдошти сифатитаълим, кор бо хонандагони сус-тхону душвортарбия ва амсолиин мунтазам маслињатњои инфи-родї дода мешаванд. Алњол даргимназия њафтањои фаннї гузаш-та истодаанд, ки худи омўзгоро-ни љавон низ дар самаранок гу-заштани љамъомадњо, чораби-нињо, дарсњои "Мастер - класс"сањми фаъол доранд.

Сабти электронии чораби-нињои гузаронидаи омўзгоронихушкор дар кабинети методїмањфуз буда, бањри расониданикўмаки методї истифода меша-ванд. Маќсад аз гузарониданичунин чорабинињои методї ба-ланд бардоштани мањорати та-хассусии омўзгорони љавон, ин-кишофи эљодкории онњо, такмилдодани мазмун, шакл, усули таъ-лим ва тарѓиби таљрибаи пешка-дам дар љараёни таълим мебо-шад.

Мавлуда АТАЕВА, Аълочии маорифи Љумњу-

рии Тољикистон

Кор бо мутахассисони љавон ва камтаљриба яке азсамтњои муњими фаъолият дар муассисањои тањсилотимиёнаи умумї мањсуб меёбад. Аз самаранок ташкилкардани кор дар ин самт муваффаќияти минбаъдаиомўзгори љавон вобаста аст. Дар гимназияи раќами 9-ишањри Душанбе мо "Мактаби омўзгори љавон" амалмекунад, ки фаъолияти худро дар асоси Низомномаимактаби омўзгори љавон ва наќшаи солонаи гимназия бароњ мондааст. Ёрии методї ба мутахассисони љавон дарраванди таълим аз самтњои асосии зерин иборат аст:

ОМИЛЊОИ РУШДИКАСБИЯТ

Дар мактаби №16-и шањри Хуљанд олимпиадаисинфњои ибтидої ва озмуни "Хушнависї" љамъбастгардид. Ба ин маќсад дар толори бошукўњи мактабљамъомади тантанавї бо иштироки омўзгоронухонандагони болаёќат баргузор гардид.

Олимпиадаи синфњои ибтидої соли 6-ум ваозмуни "Хушнависї" бори аввал аст, ки њамчун оз-муни зењнї баргузор мегарданд.

Њадаф аз ташкил ва доир намудани олимпиа-да ва озмун тањкими шавќу завќи хонандагони хур-дсол ба омўхтани илму дониш, дарёфт намуданитолибилмони соњибистеъдоду болаёќату хушнависва омода кардани онњо ба озмуну олимпиадањоиминбаъда мебошад. Сафи иштирокчиёни олимпи-ада сол аз сол бештар мегардад. Масалан, агарсоли гузашта дар олимпиадаи мазкур 1054 нафархонандаи синфњои ибтидої иштирок намуда бо-шанд, имсол теъдоди довталабон 282 нафар аф-зудааст.

Таълимгирандагони мактабњои тањсилотиумумї ва мактабњои типии нав аз рўи супоришиягона шартњоро иљро намуданд. Хонандагон дони-шу истеъдоди худро аз фанни забони модарї, азрўи шартњои диктант, тањлили љумла, шарњи луѓат,ќироати шеър, ифоданок хондани матн ва аз фан-ни математика аз рўи 5 шарт: њалли масъала, иљроиамалњо, њалли муодила, ќимати ифодањо, ёфтанипериметр ва масоњат собит намуданд. Ба корњоииљронамудаи хонандагон њайати њакамон бањоивоќеї доданд.

Бењтарин иштирокдорони олимпиада, ки теъдо-дашон ба 36 нафар мерасад, ѓолибиятро ба дастоварда, шарафи мактаби азизашонро њимоя кар-данд. Ѓолибонро мудири шуъбаи маорифи шањриХуљанд Акрам Аслонов табрику тањният гуфта, иф-тихорнома ва туњфањои хотиравї таќдим нам уд.

Нўъмон РАЉАБЗОДА,"Омўзгор"

4ОЗМУНЉИЛОИ ИСТЕЪДОДЊОИ ЉАВОН

4АТТЕСТАТСИЯ

ОМОДАГЇДар мактаби №14 - и ноњияи Рўдакї тайёрї ба аттестатсияњои

давлатии аз синф ба синфгузаронї ва хатмкунї вусъат меёбад.Њайати омўзгорони мактаб бо сарварии Ниёзбек Алибеков дар таф-сиру тавзењи дастурамали аттестатсионї ва ташкили гўшањои мах-сус, ки фењристи фанњои имтињониро дар бар мегиранд, саъю азмикомил нишон медињанд.

Зулњияи Тољиддин, омўзгори мактаби №14- и ноњияи Рўдакї

№21 24-уми майи соли 2013ТАЌРИЗ

4КИТОБИЁТ

Ба зењни софу истеъдодифитрї,

Набошад дар љањон анбозитољик.

Аз ин рў, бо манзури падидаимазкур ин миллат миёни љањониёнќиёснопазир аст. Њатто, аз осорихаттии бостонї то имрўз 16 андар-знома мањфуз мондааст, ки ин ба-рои мардумони дигар шояд танњотаманною ормон бошад.

Беш аз ин, њадафи миллатитољик дар масири таърих аз эљодибадеъ танњо тарбия ва ѓановатикамолоти маънавии инсон аст, кион фалсафаи амалии миллирофароњам овардааст. Аз тарафидигар, мањз бо манзури маънави-ётсозї ё тарбия дар таърихи аф-кори адабии тољику форс унвонњоиифтихории "Абулахлоќ", "Абул-фазл" ва алораѓми онњо "Абўљањл"зуњур кардаанд. Албатта, дар таъ-лимоти фалсафию ахлоќии мута-факкирони тољик сарнавишт коми-лан пазируфта шудааст, вале тавъ-ам бо он тарбия дар пањлуи он маъ-рифат мешавад. Зеро "Хўпазир астнафси инсонї" ва ин њамин маъни-ро дорад,ки муњит - љомеа низ ма-кони мењварии тарбия аст. Агармуњит носолим бошад, инсон бо на-воќиси ахлоќї ба воя мерасад. Азин рў, дар масоили тарбия зарраегузашт ва беэътиної набояд кардва тадќиќу пажўњиши суннати маз-кур, ќонунияти тањаввулу рушди он,созгории он, махсусан, бо таълимутадрис, хосса, дар илми педагоги-каи миллї, яке аз масъалањои ав-

валиндараљаи илми муосир аст.Падидаи мазкур дар ќаламравиљумњурї то кунун дар сатњи зарурїтањлилу тадќиќ нашуда буд.

Хушбахтона, соли сипаришудаасари донишмандони тољик, докто-рњои илми педагогї, профессоронФайзуллоњи Шарифзода ва Абду-салом Миралиев тањти унвони "Пе-дагогикаи умумї ва касбї" зери на-зари академик Мањмадуллоњ Лут-фуллоев тавассути нашриёти "Ир-фон" ба табъ расид, ки дар раван-ди илмї, таълимию тадрисї, тар-биявї ва умуман, фазои фарњангиикишвари мо љиддитарин иќдом аст.

Асар муштамил бар муќаддима,чањор боб, чињилу нуњ зерфаслбуда, дар интињои китоб вожањоикалидии илми мазкур шарњу тавзењдода шудаанд, ки хеле судмандуарзишманд ва пурманфиат аст.

Дар боби аввал - "Педагогикаилм дар бораи тарбия" асосњои уму-мии педагогика мавриди бањс ќарордода шудааст. Аз љумла, рољеъ бамавзўъњои педагогика ва ањдофимењварии он, педагогика - илми маъ-рифати инсон, фалсафаи таълимдар садаи ХХ1, методологияи навитадќиќоти педагогї, истилоњсозїдар педагогика ва ѓайра, ки ѓолибанњар кадом зерфасл таљдиди назардорад. Ин боб аз 11 зерфасли њаркадом якдигарро такмилдињандаиборат мебошад.

Дар боби дуюм - "Тарбия ваомодасозї", ки 11 зерфаслро фарогирифтааст, рољеъ ба асосњои тар-бия бањс ба миён оварда мешавадва дар ин бахш, хосса, доир ба на-ќши тарбия дар омодасозии мута-хассисон, мухтассоти љомеи педа-гогикаи њирфаї, наќши тарбия дарраванди фаъолияти муассисањоитаълимї, тањаммулпазирї ва на-ќши он дар низоми тањсилот-таќо-зои замон, фарњанги хонаводагї васањми он дар љараёни тарбия вамонанди инњо мавриди ќазоватќарор дода шудааст, ки ѓолибан,муштамил бар падидањои тозаанд.

Дар боби сеюм - "Ташкили ра-ванди педагогї ва методи таълим",ки шомили 15 зерфасл аст, доир бариштањои тозаи омўзиш, омодасо-зии омўзгорон ва мухтассоти њир-фаи омўзгорї, технологияи инно-ватсионї дар таълимоти њирфаї,наќши дарсњои назариявї ва љой-гоњи он дар муассисањои тањсило-ти олии касбї, методњои касбомўзї,мубоњиса њамчун методи таълимиинтерактивї ва ѓайра мавриди тањ-

лил ќарор дода шудааст, ки басосудманд ва матлубу маќбул аст.

Муаллифон зуњури илми педа-гогикаро дар маншаъњои амалииин соња љустаанд, ки он тадриљанбоиси ташаккули асосњои назарииин фан гардидааст. Мањз бо ман-зури падидањои мазкур авомилимењварии тарбия пеш меоянд, киба назари муњаќќиќон аввалинда-раља дар ин љода наќши волидай-ну хонадон ва дар њамин заминаашхоси муътабари љамъият - ка-лонсолон, пешвоён ва ѓайра хелењалкунанда аст. Ин аст, ки баъзеаносири тарбиявї ва ѓанигардо-нандаи хулќу атвори њамида мар-сум гардида, њатто, баъзе шак-лњои он дар шакли суннатњои ус-тувор, шевањои писандидаи пой-дор, бозињо чун иштиѓоли њаме-шагї аз насл ба насл мутадовилбоќї мемонанд. Педагогикаи мар-думї дар камолоти маънавии ин-сон маќоми муњим дошта бошадњам, он ѓолибан ба амалияи тар-бия сари кор дорад, зеро вай на-метавонад авомили педагогирошарњу тавзењ бидињад ва љан-баъњои назариявии тарбияро ќавїсозад. Аз ин хотир, раванди маз-кур дар таълимоти ахлоќии му-тафаккирони форс-тољик њамчунтаљориби рўзгор, гузашти зиндагї,њаќиќати воќеї, њикмати њаётїмушаххас карда мешавад, кињадаф њамоно асарпазирї аз му-њит ќаламдод мешавад. Фаразан,дар фалсафаи амалии Одамуш-шуаро Рўдакї раванди фавќуз-зикр "гузашти рўзгор" ва ё "таљри-баи зиндагї" ќаламдод шудааст,ки мунтањо тарбияи башар манзураст. Чунончи, устод Рўдакї мег-ўяд:

Бирав, зи таљрибаи рўзгорбањра бигир,

Ки бањри дафъи њаводистуро ба кор ояд.

ва ёЊар кї н-омўхт аз гузашти

рўзгор,Низ н-омўзад зи њељ омўзгор.Дар ин ду шоњбайт иборањои

таљрибаи рўзгор, дафъи њаводис,гузашти рўзгор мактаби њаёт аст, кичун носењи бесадо, мураббии бета-каллум ва омўзгори беминнат ин-сонњоро муљаррабу вораста месо-зад.

Авомили љиддитарини дигартањсил, мактаб ва устоду китоб аст,ки бидуни онњо муяссар гардиданиѓановати маънавї, махзани маъри-фат, кохи бегазанди илм аз имконхориљ аст.

Боз як љињати хеле хуби асариФ. Шарифзода ва А. Миралиев дарон аст, ки аќсоми илми мазкур вањадафњои њар кадом аз он бахшњото андозае мушаххас карда меша-ванд, ки хеле љолибу арзишман-данд. Чунончи: педагогикаи ислоњ-созї, сурдопедагогика, тифлопеда-гогика, олигофренопедагогика, ло-гопедия ва монанди инњо.

Тавъам бо масоили фавќуз-зикр, инчунин, савоњии мустаќилиилми мазкур боз њам даќиќтар тас-нифу тавзењ карда мешавад, кидар педагогикаи миллї нигоњи тозаба омўзиши педагогикаи умумї башумор меравад. Чунончи, педаго-гикаи умумї, педагогикаи синну-солї, педагогикаи иљтимої, педа-гогикаи ислоњсозї, методикањоихусусї, таърихи педагогика ва тањ-силот, педагогикаи соњавї, педа-гогикаи муќоисавї ва мунтањо пе-дагогикаи мењнатї.

Хусусияти афзалиятноки коримуњаќќиќон боз аз он иборат аст, кионњо дар интињои њамаи фаслу бо-бњои асари илмї-таълимии хеш дукори муфид, судманд ва методиютаълимиро сомон додаанд, ки баназари мо, муштамил бар арзи-шњои волои илмию методист. Зеродонишљў барои суолњои хеш љавобмеёбад ва дар айни замон суолгу-зориро меомўзад. Аз тарафи дигар,дар њамин бахши асар рўйхати ада-биёти илмии соња ва маълумотизарурии марбути он љой дода шу-дааст, ки барои донишљўён ва му-тахассисони соња судманд мебо-шад.

Дигар аз фазилатњои тадќиќот,ки ба хонанда хеле писанд меояд,

ДАСТОВАРДИ МУЊИМ ДАРТАЪЛИМ ВА ТАРБИЯПАЖУЊЇ

Дар олам шояд миллатенест, ки мисли миллатитољик авомилу аносиритарбияро бо тамомиљузъиёт фарогир бошад.Бунёдгузори адабиётуфарњанги навини тољикїустод Айнї бо таваљљуњба ин нукта рољеъ базаковату хирад ва донишумаърифати фитрї доштанитољикон њанўз дар арафаитаъсиси ЉумњурииТољикистон соли 1924 даршеъри "Овози тољик"алораѓми мункиронихалќи тољик -пантуркистон ва њомиёниволомаќоми онњо барњаќфармуда буд:

муносибат ба осори дигари то ку-нун рўйикоромадаи олимони соњамебошад, ки муњаќќиќон онњороќиёсан тањќиќ карда, вазифа ваањдофи худро дар њар як фаслу бобмушаххасу даќиќ кардаанд. Аз му-толиаи асар ба андешае метавономад, ки дар баробари огоњии ко-мил аз педагогикаи миллї, инчунин,педагогикаи Ѓарб ва умуман, олам-ро низ дар сатњи зарурї тадќиќ кар-даанд.

Бахше, ки бештар љанбаи ќиёсїдорад, ба андешаи мо, ќисматест,ки низоми нави тањсилот-низомикредитии љањон ва роиљшавии ра-ванди мазкур дар системаи тањси-лоти Тољикистон аст.

Муњаќќиќон басо барњаќ мена-висанд, ки: "Масъалаи сифат дарњама гуна ислоњот мавќеи марказїдорад. Беш аз ин, агар сифати тањ-силот бењтар нашавад, ислоњот суднадорад.

Боби чањоруми асар "Навъњоипедагогикаи миллї" ном дошта,дорои дувоздањ зерфасл аст. Дарон рољеъ ба навгонињои педагоги-каи миллї, тозаљўињо дар илми пе-дагогикаи муосир, наќши илми пе-дагогика ва раванди љањонишавї,тањаввулоти ѓояњои башардўстї ватаълимоти идеологии мутафакки-рони тољику форс ва ѓайра љидди-тарин масоили илми педагогикамавриди ќазоват ќарор гирифтааства гуфтан мумкин аст, ки олимон -муаллифони асар басо муљарра-бона масъалагузорї намуда, муњо-кимаронињои комилан илмї ва на-тиљагирињои раднопазир гирифта-анд, ки ба назари мо, падидањоюљанбаъњои фавќуззикр арзиши ил-мии асарро комилан таъмин наму-даанд. Яке аз навгонињо дар кито-би "Педагогикаи умумї ва касбї"ин аст, ки дар он њар як мавзўи таъ-лимї ба ќисмњо таќсим карда шу-дааст, ки ин љињати муњим мурат-табї ва бо њам алоќамандии љара-ёни тадрисро хеле хуб таъмин ме-кунад. Падидаи љолиби дигар инаст, ки дар охири мавзўъњои дарсїсуолу супоришњо барои санљишдода шуда ва њамчунин, номгўиадабиёти зарурї зикр гардидаанд.

Дар интињои асар замимае тањ-ти унвони "Луѓатномаи мафњумњоиасосї" љой дода шуда, дар он во-жањои калидии илми педагогика вамушкилоти масоили марбути онбори нахуст борикбинона тавзењуташрењ карда мешаванд, ки азчанд љињат ќобили ќабуланд вахосса, барои мутахассисони љаво-ну муњассилин асарро чун китобирўйимизї ќарор додаанд.

А. МАЊМАДАМИНОВ,М. СОЛЕЊОВ,

устодони Донишгоњимиллии

Тољикистон

Њанўз 26 апрели соли 1997 дар љала-саи сеюми иттињодияи созмонњои ѓайрињу-куматии занони љумњурї Президенти Љум-њурии Тољикистон, муњтарам Эмомалї Рањ-мон бо маќсади соњибмаълумот гардонда-ни љавонон аз њисоби духтарони ноњияњоидурдаст ва тайёр намудани мутахассисонињирфаї фармон ба тасвиб расонд. Соли ав-вал ба љойи 594 352 нафар (тибќи квота)ба макотиби олии љумњуриамон ќабул гар-диданд. Њоло бо ин роњ дар муассисањоитањсилоти олии кишвар 6558 нафар, азљумла, 3489 нафар духтарон дар макта-бњои тањсилоти олї 11425 (8108 нафардухтар ва 3317 нафар писарон) тањсил кар-да истодаанд. Минбаъд мувофиќи ЌарориЊукумати Љумњурии Тољикистон аз 3 апре-ли соли 2006, №137 "Дар бораи тасдиќиЌоидањои ќабули донишљўён ба мактабњоиолии љумњурї" тибќи квотаи ПрезидентиЉумњурии Тољикистон сурат мегирад.

Бо ибтикори маќомоти иљроияи њокими-яти мањаллии ноњияи Рашт њамасола бодонишљўёни муассисањои олии шањри Ду-шанбе, ки аз ин ноњия тибќи квота тањсилмекунанд, вохўрии роњбарони ноњия доирмегардад. Ба наздикї чунин як вохўрї дартолори ДДОТ ба номи Садриддин Айнї бо

4ВОХЎРЇ

73 нафар толибилми ноњия, ки дар макоти-би оли пойтахт тањсил мекунанд, барпо шуд.Чунонки муовини раиси ноњияи Рашт Зум-ратбї Лоиќова гуфт, ин гуна ибтикори Роњ-бари давлат бањри мустањкамкунии кадрњобасо сариваќтист. Президент фармудаанд:"Маќсади ба тањсил фиристодани духтаро-ни минтаќањои кўњистон пеш аз њама баландбардоштани сатњи маърифату фарњангионњо мебошад". Мудири шуъбаи маорифиноњия Д. Алиев, муовини ректори ДДОТ баноми С. Айнї Љамила Исломова, мудири ка-бинети методии шуъбаи маорифи ноњияиРашт Р. Наботов, намояндаи Кумитаи љаво-нон, варзиш ва сайёњии назди ЊукуматиЉумњурии Тољикистон Љ. Нуров ва дигаронсуханронї намуда, ба толибилмон дарњаёти минбаъдаашоро барору комёбї та-манно карданд.

Ба њамаи 73 нафар донишљў аз њисобимаќомоти њокимияти давлатии иљроияиноњия њамчун идрорпулии якдафъаина ёриимолї дар њаљми 100 сомонї расонда шуд.

Тибќи гуфтањои муовини раиси ноњиячунин иќдоми нек минбаъд низ идома хо-њад ёфт.

Њотами ЊОМИД, "Омўзгор"

КВОТА - КАФИЛИ ДОНИШУ ИЛМОМЎЗЇЊафтаи сипаришуда дар толори Китоб-

хонаи миллии Тољикистон бо ибтикори шуъ-баи матбуоти даврї зери унвони "Наќшиматбуот дар Китобхонаи миллии Тољикис-тон" мулоќоти сар-дабирони рўзномавумаљаллањои љумњ-урї баргузор гардид.

Дар сухани иф-титоњї муовини ди-ректори китобхонаЊуринисо Ализодазикр намуд, ки хази-наи шуъбаи матбуо-ти даврии Китобхо-наи миллї 734810нусхаро ташкил ме-дињад, ки аз инњисоб 313080 адад маљалла ва 990017 ададнашрияњои давомдор ва 219093 адад рўзно-мањоро дар бар мегирад. Дар бойгонии шуъ-ба рўзномаву маљаллањо ба забони тољикїаз соли 1932 ва бо забони русї аз соли 1930нигоњ дошта мешаванд. Айни њол фондиумумии шуъбаи матбуоти даврї 486257номгўйро ташкил медињад, ки аз ин њисоб336117 нусхаи он маљалла, 119578 нусха на-шрияњои давомдор, 305012 нусха бастаирўзномаро ташкил медињанд.

Њамчунин, рољеъ ба њамкорињои тара-

файн ва роњњои судманди робита байни ки-тобхона ва рўзномаву маљаллањо сардаби-рон ибрози андеша намуданд.

Акбар Сатторов, раиси Иттифоќи журна-листони Тољикистонзикр намуд, ки дар тамо-ми кишварњои љањон ки-тобхонаву осорхона му-аррифгари њамон киш-вар аст. Дар љумњуриимо низ Китобхонаимиллї ин рисоалтро бардўш дорад. Аз ин рў, ки-тобхона бо дастгирї вањамкории мо эњтиёљ до-рад.

Нодирљон Рамазо-нов, муовини директори

ин китобхона таъкид намуд, ки дар бароба-ри супоридани нусхаи чопии нашрияњо нус-хањои электронии онро низ дар шакли PDFсупоридан лозим аст, зеро нусхаи электро-нии он низ бояд дар фонди китобхонаи элек-тронї нигањдорї шавад.

Дигар иштирокдорон низ зимни нишасттаклифу пешнињодњои худро доир ба мукам-мал гардидани фонди рўзномаву маљаллањоироа намуданд.

Эњсони ХУШБАХТ,"Омўзгор"

4ЊАМОИШ

НАЌШИ МАТБУОТ ДАР КИТОБХОНАИ МИЛЛЇ

№21 24-уми майи соли 2013ИФТИХОР

Соли тањсили 1997-1998 гим-назия дар заминаи ташкили хубитаълиму тарбияи насли наврас ваомодагї ба соли нави тањсилѓолиби озмуни "Мактаби соли1998" дониста шуд. Барои сањмиарзандааш дар рушди маорифиДушанбе дар соли тањсили 2006-2007 маротибаи дуюм ѓолибиозмуни "Мактаби соли 2007"эълон гардид.

Агар соли 1965 шумораи уму-мии хонандагони таълимгоњ 1000нафарро ташкил карда бошад,соли хониши 2012-2013 ин љо1977 нафар хонанда ба таълимфаро гирифта шуданд.

Агар дар соли аввали таъси-сёбии таълимгоњ дар он њамагї45 нафар омўзгори дорои маълу-моти олї кору фаъолият кардабошанд, имрўз шумораи омўзго-рони гимназия 91 нафарро таш-кил медињад. Аз ин шумора 2 на-фар номзади илм, 47 нафар со-њиби тахассуси олї ва 18 нафарсоњиби дараљаи якуми тахассусиякуманд. 30 нафар омўзгори гим-назия дорои нишони "Аълочиимаорифи Тољикистон" мебошанд.Омўзгорони гимназия, дарњаќиќат, фидоии касби хеш мебо-

шанд ва месазад, ки номи чандеаз онњоро аз минбари баланди"Омўзгор" бо ифтихор ба забонорем: Шукронаева Ќ., ЉумъазодаЉ., Ќањњорова Б., Ботурова З.,Абдусамадова Р., Абдуллоева М.,Бобоева С., Диловарова М., На-врўзова Н., Мирзоева Н., ХоловЊ., Ќурбонова Њ., Раљабова Б.,Юсупова М., Насруллоева Р., Ах-медова Ш., Орифова Р., Турдие-ва О., Каримова М., Сарварова З.,Минглиева Х., Бойбобоева М.,Бобиева Л., Љабборова Л., Раља-бова Н., Юлдошева Р…

Њоло 13 нафар собиќ шогир-

Забир дар озмуни "Талабаи сол"гаштанд.

Танњо аз соли 2007 то соли2012 7 нафар шогирди гимназияба гирифтани медалњои тилло вануќра сарфароз гаштанд.

Се нафар омўзгори гимназияиштирокдор ва ѓолиби озмуниљумњуриявии "Муаллими сол"гаштаанд. Дар гимназия омўзго-рон дар баробари кори таълимутарбия ба корњои илмї низ машѓ-уланд. Омўзгорони муњаќќиќ Му-

ГИМНАЗИЯЕ,КИ НОМИ ЌАЊРАМОНРО ГИРИФТААСТ

Гимназияи № 53 ба номиМуњаббат Мањмудова(собиќ мактаби миёнаи №53) - и шањри Душанбе 2январи соли 1965 дарихудро ба рўи толибилмонбоз кард. Соли тањсили1997-1998 он чун мактаб -литсей фаъолият дошт. Азсоли тањсили 2001-2002ин таълимгоњ номигимназияро гирифт.

4МУЛОЊИЗА

дони гимназия - омўзгорони на-вовар дар таълимгоњ кору фаъо-лият доранд.

Гимназия аз рўи равияњоиљамъиятию гуманитарї ва табииюматематикї фаъолият дорад.

Аз дастпарварони гимназиядар тўли 30 соли охир зиёда аз27 нафар барои хониши аълоюинтизоми намунавї ва дар корњоиљамъиятї фаъолона иштирок кар-данашон соњиби шањодатномаиаъло ва медалњои тиллову нуќрагаштаанд.

Њамасола 95-98 фисади хат-мкардагони гимназия ба макта-бњои олии љумњурї ва хориљи киш-вар дохил мешаванд.

Дар давоми солњои охир шо-гирдони гимназия дар олимпиа-дањои шањрї 168 љойи ифтихорїва дар олимпиадањои љумњуриявїсоњиби 35 љойи якуму дуюму сеюмгаштанд. Солњои 2010 ва 2012хонандагони синфи 9А (роњбарисинф Л. Љабборова Л) ва синфи8В (роњбари синф Р.Абдусамадо-ва) ѓолиби озмуни "Синфи бењта-рини сол" дар шањри Душанбегардиданд. Соли 2012 хонандаго-ни синфи 9Б Шањроми Шоњназарва хонандаи синфи 10Б Мањмудов

родова Н., Њикматов Љ., УмаровУ., Шаропов Э., Бобоёрова Л.,Мунавварова У рисолаи номза-дии худро њимоя намуданд. ЊолоМањмудов Д., Раљабова Б. ва Ла-тифов Ф. дар арафаи анљом до-дани рисолаи номзадї мебо-шанд.

Омўзгорони гимназия дар на-виштан ва тањия намудани кито-бњои дарсї, адабиёти методї,барномањои таълимї ва дигар

маводи ёрирасони таълим њиссамегузоранд. Дастурњои методии"Корњои санљишї аз физика","Маљмўи масъалањо аз физика","Шакарханди лаби кўдакон", "Ко-рњои беруназсинфї аз физика","30 соли муборак", "Имрўз ва фар-дои як мактаб", "40 лет поиска итворчества", "Супоришњои тестїаз забон ва адабиёт", "Китобидарсии физика -7,8", "Супори-шњои тестї аз фанни математикабарои синфњои 3,4", "Супоришњоисанљишї (тестї) аз биология ба-рои синфњои 5-11", "Дастури ме-тодї аз биология" ва ѓайра аз љум-

лаи корњои анљомдодаи омўзгоро-ни гимназия ба шумор мераванд.

Омўзгорони гимназия дар чан-дин конференсия ва семинарибайналмилалї оид ба рушдисоњаи маориф фаъолона ширкатварзидаанд.

Робитаи гимназия бо макта-бњои олии шањри Душанбе дарсатњи баланд ќарор дорад. Њам-кории таълимгоњ асосан бо До-нишгоњи давлатии омўзгории То-

љикистон ба номи С.Айнї, Дониш-гоњи миллии Тољикистон, Дониш-гоњи техникии Тољикистон ба номиакадемик Муњаммад Осимї ваДонишгоњи давлатии тиббии То-љикистон ба номи Абўалї ибниСино солњои зиёд аст, ки пурса-мар идома дорад.

Дар пешравии кори таълимутарбия њиссаи собиќ сарваронитаълимгоњ калон аст. Роњбарии индаргоњи маърифатро дар давомисолњо аълочиёни маорифи љумњ-урї - Норї Пўлодова, МайрамШакармамадова, Сољида Муро-дова, Розиќ Њомидов, ГуландомЛоњутшо, Ойдиной Турдиева, Му-њаммадсиддиќ Абдураззоќов,Тўраќул Љумъаев, Робия Маљидо-ва, Рањмоналї Таваров ба ўњдадоштанд.

Натиљаи кордонї ва корбариионњо буд, ки имрўз таълимгоњ даршањри Душанбе яке аз бењтари-нњо ба шумор меравад. Њоло сар-варии гимназияро Аълочии мао-рифи Тољикистон - Азизбек Боро-нов ба зимма дорад.

Робитаи гимназия бо воли-дайни хонандагон хуб ба роњмонда шудааст. Соли 2013 раи-си кумитаи падару модаронигимназия Шоњназар Бердиев дарозмуни "Волидайни бењтарин"-ишањри Душанбе иштирок наму-да, сазовори љойи дуюм гардид.

Имрeз шиори гимназияи мо"Дар њамкорї бо волидайн ваxомеа ба сатњи байналмилалїрасонидани хониши њар як хонан-да" мебошад. Њоло љидду љањдиањли гимназия барои амалї гаш-тани њамин шиор равона кардашудааст.

Т.ЉУМЪАЕВ,љонишини директор

оид ба таълим, Аълочиимаорифи Тољикистон,

ѓолиби озмуни "Муаллими соли 1993",

дорандаи ордени "Шараф".

Ман соли 1967 аввалин бор дар мак-таби № 53-и шањри Душанбе ба синфиякум ќадам гузоштам. Наѓз дар хотир до-рам, ки чї тавр муаллима Муњаббат Мањ-мудова манро ба оѓўш гирифта, ба син-фи худ бурданд. Мо, талабагони синф, боњам ношинос набудем, чунки њама дарбоѓчаи бачагони назди њамин мактаб тар-бия мегирифтем.

Муаллима Муњаббат Мањмудова занимењрубон, ѓамхор, дўсти кўдакон буданд.Ба мо то синфи 4-ум дарс доданд. Синфимо синфи таљрибавї буд. Яъне, тавассу-ти синфи мо таљрибаи муаллима дар та-моми мамлакат омўхта ва пањн карда шуд.Аз тамоми гўшаву канори ИттифоќиШўравї муаллимон ба синфи мо бароитаљрибаомўзї меомаданд, дар дарсњоиштирок мекарданд. Синфи мо якуминшуда аз омўзиши арифметика ба мате-матика гузашт. Њангоми дар синфи чорумтањсил намудани мо барои хизматњоишоиста муаллима Муњаббат Мањмудовабо унвони олии Ќањрамони Мењнати Сот-сиалистї ќадрдонї шуданд.

Мо аз муаллимаи худ хеле ифтихордоштем. Бо њавас медидем, ки дар бораирўзгору фаъотияти муаллима намоишњоизиёд ба навор гирифтаву дар рўзномаюмаљаллањо очеркњи интишор мешуданд.Дар ин наворњо синфи мо низ сабт гаштабуд. Мењри муаллима моро дилгарм ме-кард; бо завќи беандоза њар сањар ба мак-таб мерафтем, кўшиш мекардем, ки хубуаъло тањсил намоем, њаргиз равона ме-дидем, к ибо амали номатлубе малолихотири ин шахси њалиму мењрубон шавем.

Муаллима Муњаббат Мањмудова дармо њисси ватандўстї, эњтироми якдигар ваинсонпарвариро тарбия намуданд. Азсинфи якум то синфи 10-ум мо бо њамаи

њайати 31- нафара мактабро хатм наму-дем. Аз 31 нафар 29 нафар мактаби олїва 2 нафар техникуми касбиро ба итмомрасониданд. Њамаи њамсинфони ман дарсохторњои давлатї, муассисањои хелебонуфуз ва ташкилотњои обрўманд фаъ-олият доранд ва барои шукуфоии Ватанихуд хизмати шоиста мекунанд. Мо њамар-ўза хотираи муаллимаи азиз ва мењрубо-ни худро пос медорем ва фахр мекунем,ки чунин зани обрўманд, хирадманд ваѓамхор тарбияамон намудааст.

Ман гумон мекунам, ки њар шахсе, киаз муаллима Муњаббат Мањмудова соатењам сабаќ гирифтааст, чун мо ифтихордорад.

Уѓулой ХОЉАЕВА,сардори раёсати рушду

ояндабинии ШСХК "Барќи тољик",номзади илмњои техникї

4МУЛОЊИЗА

МУАЛЛИМАИ МО-МОДАРИ ДУЮМ

ЊАМКОРИ МЕЊРУБОН МАНМан ва Муњаббат Мањмудова солњои зиёде дар гимназияи №53 кору фаъолият

доштем. Дар корњои њаррўзаи худ аз якдигар маслињатњо мегирифтем, ки ин боисипешравии фаъолияти омўзгории њардуямон мегашт.

Дар рўзњои фароѓатї мо ба хонаи њамдигар љамъ меомадем ва мањфиле бо номи"Гаштак" доштем. Дар ин мањфил мо бисёртар ба сурудхонї ва раќсу бозї машѓулмешудем. Њамчунин перомуни навгонињои соњаи маориф сўњбат меоростем.

…Муаллима бемор шуданд. Мо ба аёдати он кас ба хонаашон омадем ва дархона духтари калониашон Дилраборо дидем. Аз Дилрабо иљозат пурсида, ба наздимуаллима даромадем. Ман дидам, ки болиштњои зери сари муаллима хеле зиёданд.2 болиштро гирифта ба як тараф гузоштам. Муаллима чашмонашонро кушода, басўи ман як табассум карданд. Ин гўё миннатдории муаллимаро ифода мекард...

Баъди 2 рўзи ин дидорбинї муаллимаи мењрубон аз олам гузаштанд. Дар митин-ги мотам, ки ба хотири инсони комил Муњаббат Мањмудова баргузор гардид, ман низсухан гуфтам. Дар хотимаи суханрониам гуфтам: - Хотираи неки муаллима Муњаб-бат Мањмудова дар дили мо абадан пойдор хоњад монд.

М.АСАДОВА,собиќ омўзгори гимназия, Аълочии маорифи Тољикистон

Ваќте ки ба сањни њавлии мактабќадам гузоштам, дар рўйи њавлї гур-ўњи муаллимонро дидам. Онњо маш-ѓули сўњбат буданд. Ман шармгино-на аз онњо утоќи маъмуриятро пур-сон шудам . Аз байни онњо як занилоѓарандоми пеш омада, маро ба оѓўшгирифта, мењрубонона ному насабамва сабаби ба ин љо омаданамро пур-сон шуд . Ман сабабро гуфтам . Оншахс маро ба назди маъмурият гу-селониданд. Ман дар њайрат будам,ки чаро шахси ношинос ин тавр ба

ман муносибат мекунад . Маро бакор ќабул намуданд .

Баъдтар фањмидам , ки ин шахсмуаллима Муњаббат Мањмудова бу-даанд . Аз рўзи аввал ман ба он касмењр пайдо намудам.

Соли аввал кори ман вазифаисарвожатии мактабро ба ўњда дош-

Р О Њ Н А М О

Соли 1976 пас аз хатми донишгоњбо роњхат ба мактаби № 53 ба коромадам. Дар ин мактаб кор карданимуаллимаи номдор МуњаббатМањмудоваро шунида будам, лекинон шахсро надида будам.

там. Бисёр ваќт бо муаллима Мањ-мудова рў ба рў мешудам. Аз он касбисёр маслињат мепурсидам. Доимодар ваќтњои холї ба дарсњояшоништирок мекардам ва ба худ чиземегирифтам . Дарсњои муаллимахеле шавќовар ва рангоранг мегу-заштанд . Баъди як сол ба ман син-фи ибтидої доданд. Ман ба ин коррозї шудам, чунки мењри кўдаконродар дилам муаллима Мањмудовабедор намуда буданд. Ман њаракатмекардам , ки мисли он кас дарсгўям. Агар душворие пеш ояд, дои-мо ба муаллима мурољиат мекар -дам. Муаллима њамчун модар ѓам-хори мо буданд . Пеш аз ба синфдохил шудан аз ањволу вазъиятихона пурсон мешуданду бо суханњоиширин, насињатњои хуб ба дарс ме-гуселониданд. Доимо бо овози пас-ту мањину ором сухан мегуфтанд. Бокалимаињои "бачем", "духтарам" су-ханро сар мекарданд. Ба дарсњо иш-тирок намуда, онро албатта тањлилмекарданд. Камбудињои дарсро чу-нон моњирона ба мо фањмонда ме-доданд , ки мо њељ гоњ руњафтоданамешудем , баръакс рўњбаландшуда њаракат мекардем, ки бењтаркор кунем.

Зумрат ЊАБИБОВА,омўзгори синфњои ибтидоии

гимназия

Омўзгори маъруф, Ќањрамони Мењнати Сотсиалистї Муњаббат Мањмудова 90-сола шуд

№21 24-уми майи соли 2013ИФТИХОР

Модари Муњаббат Мањмудо-ва Марзия Ќосимова њам занибомаърифат буд ва ба тањсилифарзандон ањамияти махсус ме-дод. Муњаббат Мањмудова пас азхатми мактаб-интернат соли1936 омўзишгоњи педагогии Ду-шанберо хатм намуд.

Фаъолияти мењнатии Муњаб-бат Мањмудова соли 1938 азсинни 15-солагиаш оѓоз гардид.

Соли 1938 ба шўрои дењотиХўљабойќули ноњияи Вањдат дух-тараке омад. Ўро маъмуриятимактаби њафтсолаи ин љо сами-мона истиќбол намуд. Ба вайхона доданд. Шароити кору зистмуњайё намуданд.

-Марњамат, -гуфтанд роњба-рони мактаб, -акнун дењќонбача-њоро илм омўзонед, онњо ташнаиилманд. Духтарак - МуњаббатМањмудова маънидорона табас-сум кард. Табассуми муаллимаиљавон, ки баъди хатми омўзиш-гоњи омўзгорї рост ба њамин љоомада буд, як олам маънї дошт.Ин табассум аз ибтидои зинда-гонии хушбахтонаи ў башоратмедод. Ў дарси аввалини худродар анбори пахтаи колхоз гуза-ронид. Муњаббат Мањмудова 12сол дар њамин љо дарс гузашт.Дар солњои Љанги Бузурги Ва-танї Муњаббат Мањмудова бадушворињо нигоњ накарда, дар дувазифа: мудир ва омўзгори син-фњои ибтидої кор кард. Соли1944 Муњаббат Мањмудоваро

Вазорати маориф бо нишони"Аълочии маорифи Тољикистон"мукофотонид. Баъд аз тамомшудани љанг Муњаббат Мањмудо-ва ба шањри Душанбе барои идо-ма додани тањсил дар ДДОТ баноми Садриддин Айнї омад. Вадар баробари ин фаъолияти мењ-натии худро дар мактаби № 10-ипойтахт давом дод. МуњаббатМањмудова донишкадаи мазкур-ро бомуваффаќият хатм наму-да.

Аз рўзи нахустини кушодашудани мактаби №53-и шањриДушанбе (январи соли 1965) Му-њаббат Мањмудова ба њайси ом-ўзгори синфњои ибтидої фаъо-лияти мењнатии худро дар ин љодавом дод. муддате вазифаимудирбахши таълимии синфњоиибтидоиро дар ин мактаб низ бардўш дошт.

Муњаббат Мањмудоваро мин-баъд чун муаллимаи пуртаљри-баи хоксор ва навовари мактабимиёнаи №53-и шањри Душанбемешинохтанд, иззату эњтироммекарданд. Ваќте ки таълимишашсолањо ба роњ монда шуд,Муњаббат Мањмудова синфи 1-уми таљрибавиро ба ўњда гирифт.Таљрибаи калони педагогию до-ниши њаматарафа ба ў мададрасонд. Аввало ба воситаи анке-таи махсус бо шогирдонаш њама-тарафа ошно шуд. Ќобилиятуинкишофи нутќи њар як талаба-ро аз худ кард. Дарс сар шуд.Хонандагон, бар хилофи барно-маи кўњна як моњ пеш саводнокшуданд.

Таълим дар синфи якуми таљ-рибавї бомуваффаќият наѓзљамъбаст карда шуд. Ба коруфаъолияти Муњаббат Мањмудо-ва на танњо маъмурияти макта-би № 53, балки кормандони До-нишкадаи тадќиќоти илмии ил-мњои педагогї низ бањои баланддоданд. Солњои 1980-1982 баноми Муњаббат Мањмудова азтамоми гўшаю канори собиќ Ит-тињоди Шўравї мактубу теле-граммањо меомаданд. Тала-бањои собиќ муаллимаи худро баљашни 45-солагии фаъолиятипедагогиаш табрик мекарданд.Шогирдон аз Сибиру Шарќи Дур,Маскав, Ленинград ба муалли-маи аввалини худ барои дарсибародарию рафоќат омўзонида-

наш фарзандвор миннатдорїизњор намуданд.

Муњаббат Мањмудова дарсрояке аз вазифањои асосии коритаълимии худ мешуморид. - Маќ-сади педагогї, -мегуфт ў, -ната-нњо ба бачањо ёд додани хонда-ну навиштан, балки дар ќалбионњо бедор кардани њисси ватан-дўстию эњтиром нисбат ба замо-ну маданияти халќњои гуногунмебошад. Њамаи омўзгорони син-фњои ибтидоии љумњурї чандинсол аз рўи дастури "Таблитса,алифбои бурида ва њиљоњо"-итартибдодаи Муњаббат Мањмудо-ва фаъолият доштанд.

Аз соли 1964 сар карда, Му-њаббат Мањмудова дар Дониш-кадаи такмили ихтисоси шањрїва љумњурї дарс мегуфт. Вай дарњамон солњо таљрибаи пешќада-ми педагогњои Липетск ва Рос-товро дар худи шањру мањалњоомўхта, дастраси дигарон гардо-нидааст. Ин омўзгорони варзи-даи Тољикистон аввалин шуда баљорї намудани барномаи таъли-мии ибтидоии 3-сола шурўъ кар-даанд. Вай дар иљрои барномаинави таълими математика њис-саи сазовор гузоштааст.

Њар як дарси Муњаббат Мањ-мудова хеле шавќовар љараёнмегирифт. Њатто, такрори дар-сњои гузашта њам барои талаба-гон тариќи хос дошт, онњоро башавќ меовард. Дар дарсњои му-аллима њар як талаба иштирок-дори фаъоли раванди дони-шомўзї мегарданд.

4ЧЕЊРА

Ў ИФТИХОРИ ТАЪЛИМГОЊ БУДМуњаббат Мањмудова 23майи соли 1923 дар шањриХуљанд, дар оилаихизматчї ба дунё омадааст.Оилаи Ќосимовњо «МањмудЌосимов, падари МуњаббатМањмудова», яке азоилањои намоён вамаърифатпарвари шањриХуљанд ба шумор мерафт.Ваќте ки МуњаббатМањмудова 3-сола буд,оилаи онњо ба ноњияињозира Вањдат кўчида омадва Мањмуд Ќосимов дарвазифаи раиси совхози инноњия ба кор шурўъ намуд.

Омўзгороне, ки бо МуњаббатМањмудова кор мекарданд, мег-ўянд, ки аксар ваќт аз ягон тала-ба хоњиш мекард, тафтиш намо-яд, ки рафиќи ў мисол ё масъа-лаеро дар назди тахтаи синфдуруст њал кард ё не.

Дар ин гуна мавридњо бача-гон натанњо барои кори супори-дашуда масъулият њис меку-нанд, балки ба рафиќашон ёрїрасониданро њам зарур мешумо-ранд. Муњаббат Мањмудова батарбияи башардўстї диќќатимахсус медод. Бештар аз њамахондани адабиёти бадеиро тал-ќин мекард.

Њамчунин, ба тарбияи маъна-вии бачагон эътибори махсусмедод. Вай ба њамаи бачагон якхел муносибат мекард. Дар син-фи муаллима "дўстрўякон"-иалоњида ба чашм намерасиданд.Муаллима тамоми имкониятњороистифода мебурд, ки талабагондар рўњияи эњтиром нисбат баоила, хонавода, нисбат ба пада-ру модар тарбия гиранд.

Барои ба дараљаи баланд бароњ мондани кори таълиму тар-бияи насли наврас МуњаббатМањмудова соли 1964 унвони"Муаллими хизматнишондодаиТољикистон"-ро сазовор гашт. Инбарои ањли актаби №53 ифтихо-ри бузург буд.

-Ман мењнати омўзгории худ-ро бештар аз он сабаб дўст ме-дорам, ки хеле ва хеле зарур аст,- гуфта буд Муњаббат Мањмудо-ва. Ба василаи он њар рўз бароиман ягона чизи нав кашф меша-вад. Бачањо таълим мегиранд вабо њамроњии онњо ман њам таъ-лим мегирам.

Муњаббат Мањмудова ду ма-ротиба вакили Анљумани умуми-иттифоќии муаллимон интихобгардида буд. Ў дар хонишњои пе-дагогии шањрњои Ленинград, Ал-маато, Маскав ва Ќазон ба муал-лимон дар бораи судманди ѓун-кардаи худ оид ба усулњои навитаълим дар синфњои ибтидоииТољикистон суханронї карда буд.

1 июли соли 1968 дар арафаиАнљумани дуюми умумиитти-фоќии муаллимон барои хизма-тњои арзандааш дар кори таъли-му тарбия ба Муњаббат Мањму-дова унвони олї - Ќањрамонимењнати Сотсиалистї дода шуд.

Сирри асосии комёбињои муал-лима дар он буд, ки ў касби худва бачањоро самимона дўст ме-дошт.

Муњаббат Мањмудова то соли1986 дар мактаби №53 фаъоли-яти омўзгории худро идома дод,баъд ба нафаќа баромад, валеиртиботашро нагусаста, бањрибењбудии таълим ва тарбия дармактаб пайваста ёрии худродареѓ намедошт.

Дар давоми фаъолияти омў-згории худ Муњаббат Мањмудовазиёда аз 50 маќолаи илмию ме-тодї ва дастури методї таълифкардааст.

Ў муаллими аввалин "Сар-машќ" бо забони тољикї мебо-шад. Муњаббат Мањмудова дарнавиштањои худ дањњо усулинави таълимро пешнињод наму-даву шарњ додааст. Дар дарсњоикушод ва лексияњо дар курсњоитакмили ихтисос ин усулњои на-вро ба омўзгорони љавон ва кам-таљриба пешкаш карда, боисипешравии таълим ва тарбия дарсинфњои ибтидої вар саросариљумњурї гаштааст.

Дар бораи фаъолияти омўз-гории Муњаббат Мањмудова азљониби олимон, шогирдон, њам-корон ва ашхоси дигар маќолавуочеркњо нигошта шудааст, кињама саршор аз сипосандиву тањ-синанд.

Моњи марти соли 1994 омўз-гори номвару соњибмактаб, занињалиму хоксор Муњаббат Мањму-дова аз љањон даргузашт.

Шавњари Муњаббат Мањмудо-ва шодравон Абдуќаюм Ќодировномзади илми педагогика, дот-сенти ДДОТ ба номи С. Айнї,духтари калониаш шодравонЌодирова Марњабо номзадиилми педагогика, дотсенти до-нишгоњи номбурда ва духтарихурдиаш Дилрабо Ќодирова док-тори илми тиб, профессор ме-бошанд.

Њаёт ва фаъолияти МуњаббатМањмудова намунаи олии садо-ќат ба соњаи маориф, фидокорїдар љодаи таълиму тарбия мебо-шад.

А.БОРОНОВ,директори гимназия,

Аълочии маорифиТољикистон,

Т.ЉУМЪАЕВ,љонишини директор

оид ба таълим,Аълочии маорифи

Тољикистон.

Дар соли хониши 2004-2005дар озмуни "Муаллими сол"-иноњияи Шоњансур иштирок карда,ѓолибият ба даст овард ва ишти-рокчии озмуни шањрї гардид.

Омўзгор Њанифа Ќурбоновасолњост, ки ба шогирдон таълиммедињад. Дарсњояш хеле шавќо-вар мегузаранд, чунки ў аз аёни-ят ва воситањои техникї њамешаистифода мекунад. Дар семинарва конференсияњои омўзгорони

ноњия вашањр бомаърўзањоипурмазмунбаромад ме-кунад. Дарб а р о б а р ит а ъ л и м утарбияи до-нишўён вашогирдонигимназия ба навиштани маќо-лањои илмию методї машѓуласт. Њ.Ќурбонова муаллифи яксилсила маќолањои методї, бамонанди "Усулњои гузарониданитаљрибањои лабораторї аз хи-мия", "Риояи техникаи бехатарїдар дарсњои химия", "Омўзишикоррозия ва пешгирии он" мебо-шад.

Бешак, муаллимаи азизиморо дар оянда комёбињои беш-таре насиб хоњад гашт.

Тўраќул ЉУМЪАЕВ,љонишини директори

гимназияи №53 ба номиМуњаббат Мањмудоваи

шањри Душанбе

4ШАРАФМАНДЇ

ЊАМА АЗ Ў ИФТИХОР ДОРАНДМехоњам дар бораиомўзгори писандида ЊанифаЌурбонова наќл намоям. Ўњам дар Донишгоњидавлатии омўзгорииТољикистон ба номи С.Айнїва њам дар гимназияи №53фаъолият дорад. Њ.Ќурбоновахатмкардаи факултаи химияиДМТ мебошад ва ќаблан дарчанде аз таълимгоњњоипойтахт машѓули таълимутарбия гаштааст.

Он ваќт сарвари мактабЊамидов Розиќ буд. Муаллимабо муаллим Њамидов масли-њат карданд, ки маро ба шо-гирдї мегиранд ва нозукињоиин касбро меомўзонанд. Рўзиаввал ба ман муаллима дарбораи ин касби душвору пу-рифтихор суњбат карда, чунингуфтанд:

"Дар бинои илму донишхишти аввалинро муаллимиаввалин мегузорад . Љиддуљањди муаллимон барои онаст, ки ба хонандагон ростгўюпокдил, бовиљдону илмдўстшуда ба воя расанд. Омўзго-рони синфи ибтидої мекў -шанд, ки дили хонандагона-шон роњ ёфта , дар замирионњо чароѓи маърифатро аф-рўхта тавонанд".

Соли аввали кор ман дарбасти аввал дарс медодамумуаллима дар басти дуюм .Баъди дарс њар рўз дафтаруќалам гирифта ба дарси муал-лима медаромадам. Аз муал-лима маслињат мепурсидам.Муаллима њаматарафа ёрїмедоданд. Муаллима дар пе-

АЗ НЕКОН ШАРОФАТМан муаллима Муњаббат Мањ-

мудоваро њанўз дар давраи до-нишљў буданам мешинохтам. Со-лњои 1967-1968 дар мактаби миёнаи№53 таљрибаомўз будам ва дардарсњои муаллимон иштирок наму-да, аз таљрибаи бойи ў бисёр чизомўхтам. Њамон солњо бо њамроњиишодравон, омўзгори фанни геогра-фияи мактаби номбурда ба якчанддарсњои муаллима даромада, лаз-зат бурдем. Баъди хизмати њарбї бањамин мактаб ба кори доимї ома-дам. Аз соли 1970 то рўзи вафота-шон ман бо муаллима МуњаббатМањмудова аз наздик шиносої дош-там ва мунтазам ба дарсњои муал-лима иштирок карда, методикаи ко-рашонро меомўхтам.

Дар ваќтњои холї мо, омўзго-рони љавон, ба назди муаллимарафта аз он кас маслињатњо меги-рифтем. Муаллима дар даврониШўравї дар съездњо ва симпозиу-мњо бисёр иштирок мекарданд.Баъди бозгашт љавононро гирдоварда натиљањои онро ба мо ме-фањмонданд. Бо тавсияи муалли-ма Мањмудова маро моњи октябрисоли 1974 ба слёти якуми омўзго-рони љавони собиќ СССР ба Мос-кав њамчун вакил фиристониданд.Ман дар ваќти тартиб додани ки-тоби методии "Машќи хат" ба онкас ёрї мерасонидам.

Р.НАВРЎЗОВ, муаллимифанни географияи гимназия

МАДАДГОРИ МО БУДАНД

Ман бо муаллимаМуњаббат Мањмудова азсоли 1974 њамкорї оѓознамудам. Хеле љавонбудам, синфро хубидора карданаметавонистам.

шаи омўзгорї устоди аввали-ни ман буданд.

Солњои пайи њам мегузаш-танд. Ман аз пешравии корамшод мешудаму меболидам ,зеро пешравии шогирд сама-раи нињоли ба камол расони-даи устод буд.

Солњо тулонист, ки дар интаълимгоњ дарс медињам. Фар-зандонам: Нигина, Назира ваБањодур низ ин таълимгоњрохатм намуданд.

Симои нуронии муаллимаМањмудова њељ гоњ аз хотирамзудуда намешавад.

Њалима КАРИМОВА,омўзгори синфњои

ибтидої,Аълочии маорифи

Тољикистон

№21 24-уми майи соли 2013АДАБИЁТ

Барои фањмидани ќонуниумумии ташаккули техника му-њим аст, ки онро дар истифодаиолоти мењнат, техника, дар аф-зоиши беисти иваз карданимењнати дастї ба мењнати мо-шинї бубинем. Њоло мо шоњидигузаштан аз истењсолоти моши-нию фабрикї ба истењсолотикомплексию автоматикунонида-шуда мебошем, ки дар ин мав-рид мошинњои кориро тадриљанавтоматњо иваз мекунанд ва ва-зифаи муайяни идоракуниро базиммаи худ мегиранд.

Њамин тавр, прогресси илмутехника инкишофи тамоми сам-тњои техникаи нав, илм, ташки-ли истењсолоту идоракуниро дарбар мегирад, онњоро ба як сис-тема вобаста менамояд ва ба-рои баромадан ба соњањои ѓай-риистењсолї роњ меёбад. Он дармунтазам гузаштан аз механиз-ми љузъї ба механизми комп-лексї, аз автоматикунонии љузъїба автоматикунонии комплексиипроссесњои истењсолї ифодамеёбад,

Муттасил такмил додани оло-ти мењнат ва равандњои техно-логї дар љамъияти демократїимконият медињад, ки базаи му-стањками моддию техникї бунёдкарда шавад. Танњо дар асосимунтазам баланд бардоштанитаъминоти техникии хољагиихалќ дараљаи моддию маданиимењнаткашон, шароити мењнатионњоро бењтар кардан мумкинаст.

Истифодаи васеи мошинумеханизм ва асбобњои мукаммалинсонро аз тамоми шаклњои мењ-нати вазнини дастї, аз њама гунамењнати беихтисос озод мекунад.Ин љараён шарти зарурии барпокардани тарзи нави истењсолотаст. Вай афзалияти моликиятиљамъиятии демократиро ба во-ситањои истењсолот нишон ме-дињад, ќувваи истењсолкунандаимењнатро зиёд мекунад.

Истењсолот аллакай бе илминкишоф ёфта наметавонад,вале барои илм базаи пуриќти-дори таљрибавї лозим аст, кибидуни он инкишоф нахоњад ёфт.Одами соњиби савияи баландимаданию техникї ва дорои маъ-лумоти умумї ба истењсолот, батакмили олоти мењнат ва техно-логия таъсири калон мерасонад.

Яке аз самтњои прогрессиилму техника биотехнология гар-дид. Биотехнологияи њозираза-мон алњол бошиддат ва суръа-ти рўзафзун инкишоф ёфта ис-тодааст. Биотехнология ба комё-бињои тиб, кишоварзї, соњаи са-ноат таъсири бевосита мерасо-над ва имконият медињад, ки ис-тењсоли моддањои биологї якбо-ра зиёд ва арзиши аслиашон камкарда, базаи ашёи хом, дар на-вбати аввал, аз њисоби истифо-

даи ресурсњои таљдидшавандавасеъ карда шавад. Он дарњалли барномаи озуќаворї мета-вонад наќши баѓоят калон бозад.

Эњтиёљоти рўзафзуни љамъи-яти демократї, рушду инкишофиминбаъдаи иќтисодиёт, ба хоља-гии ќишлоќ омадани одамони азљињати иќтисодї босавод, тар-бияи иќтисодиро зарур мегардо-над, ки он ба баланд шудани са-маранокии мањсулот таъсир ра-сонда, шахсро бо донишу мала-кањои нав ѓанї мегардонад, ма-вќеи љамъиятию њаётии ўро ус-тувор месозад.

Асоси тарбияи иќтисодиромуносибатњои мављудаи истењ-солї ва ќонунњои иќтисодї таш-кил медињанд. Вазифањои тар-бияи иќтисодї дар муассисаитаълимї аз инњо иборатанд:

♦ мусаллањ кардани толи-билмон бо донишњои муайянииќтисодї,

фањмондани ќонунњои асосиииќтисодї, афзалияти муносиба-тњои демократии истењсолот,шинос кардани онњо бо мафњу-мњои самаранокии мењнат, сифа-ти мањсулот, арзиши аслї, њисо-би хољагї ва ѓайрањо;

♦ инкишоф додани сифатњоисарварони сарфакор, муносиба-ти ѓамхорона ва дилсўзона бамоликияти шахсї, табиат, кито-бњои дарсї, асбобњои хониш, ќув-ваи барќ ва ѓайра;

♦ дар шогирдон ташаккулдодани малакаи кордонї, хоља-гидорї, бо коллектив кор кардатавонистан, муносибатњои сар-фаю сариштакорона ба мањсуло-ти мењнат, моли халќ, сарватњоимоддию маънавї, истифодаиваќт ва ѓайрањо;

♦ љалб намудани шогирдонба мењнат ва муносибатњои ис-тењсолї.

Тарбияи мењнатї воситаиинкишофи њамаљонибаи шахс ваомили тавонои ташаккули ма-вќеи фаъоли зиндагї мебошад.Љалб намудани љавонон ба ко-рњои гуногун имконият медињад,ки онњо амалан бо истењсолотињозиразамон, техникаю техноло-гияи навтарин ва таљрибаи наво-варон шинос шаванд.

Мавќеи фаъоли зиндагїдар љараёни тарбияи иќти-содї, иљтимої ва комплексииљавонон ташаккул ёфта, дармуњити гуногуни зиндагї зоњирмешавад ва фаъолияти њама-љонибаи одамро фаро меги-рад. Асоси ин мавќеъро ѓояибаланди љамъияти демократиидунявї, дониши мукаммалињамаљониба, ки ба љањонбиниитоми илмї табдил ёфтааст,ташкил медињад.

Гул САЛИМОВ,директори коллељиэнергетикии ноњияиЉалолиддини Румї

4ИЛМ ВА ИСТЕЊСОЛОТ

ТАРБИЯИ МЕЊНАТЇ -АСОСИ КОМЁБЇИнкишофи илму техника на танњо соњањои истењсолї ваѓайриистењсолї, балки тамоми самтњои фаъолияти одамонрофаро мегирад. Пешрафти минбаъдаи маориф, маданият,нигањдории тандурустї бидуни гузаронидани онњо ба базаимоддию техникї, бе истифодаи маводу асбобњои нав,техникаи элетронии њисоббарор, воситањои автоматика ваалоќа, ки ба бењтар кардани хизматрасонии ањолї мусоидатменамоянд, имконнопазир аст. Дар навбати худ соњањоиѓайриистењсолї ба баланд бардоштани савияи донишиодамон, мустањкам ва барќарор кардани саломатии инсонтаъсири муайян мерасонанд, ки бе онњо системаи илмутехника самарабахш инкишоф ёфта наметавонад.

Њамасола 18 - уми май њамчун Рўзи осор-хонањо таљлил мегардад. Имсол чунин иќдомдар Осорхонаи миллии Тољикистон бо ишти-роки намояндагони осорхонањои шањрњоиКўлоб, Панљакент, Душанбе, ноњияњои Хова-линг, Восеъ барпо гардид. Чунин чорабинї якнавъ њамовозї ва пайравї ба иќдомоти бай-налмилалии "Шабонгањ дар осорхона" мебо-шад, ки маќсад аз он љалби њар чи бештаритамошобинон, махсусан, ба тамошои осорхо-на аст. Ба таври анъанавї њамасола ин чора-бинї дар дигар кишварњои олам аз таърихи15 то 20 -уми май баргузор мегардад. Дар инрўз як ќатор осорхонањои ИДМ ва Аврупо та-мошобинонро то нимашаб пазирої менамо-янд. Дар њоли њозир 30 њазор осорхона дар120 кишвари олам ин чорабиниро таљлил ме-намоянд.

Вобаста ба ин масъала дар осорхонаимиллии Тољикистон дар мавзўи "Осорхонаимиллии Тољикистон: таърихи таъсисёбии осор-хонањои Тољикистон" суњбати мутахассисинисоња доир гардид. Сипас, ба ширкатдорон дармавзўъњои мамнўъгоњи таърихии "Њулбук" ваёдгории буддоии "Аљинатеппа" филмњои кўтоњ-

муддат намоиш дода шуд. Дар рафти чорабинїбарои кўдакону наврасон бозињои омехта гу-заронда шуд. Њамзамон, дар ин рўз баргузориимањфили "Устод - шогирд" аз тарафи устоњоигулдаст, ки бо наќшу нигор намудан дар сафол,усулњои омода намудани мањсулот аз маводигуногун истифодашуда ва шоу - нурборон тањ-ти унвони "Инъикоси осорхона дар нур" амалїгардид.

Њамчунин, дар идомаи чорабинињо барои на-врасон филмњои бачагонаи "Изи дизонавр бакуљо мебарад?" ва "Рояли сафед" (њарду њамистењсоли "Тољикфилм") пешкаш шуд.

Директори Осорхонаи миллї Абдувалї Ша-рифов аз хусуси таърихи таъсисёбии осорхо-наи мазкур ва наќши он дар тарбияи зебої ваахлоќии љомеа андешаронї намуд. Мудири шуъ-баи њифзи ёдгорињои Вазорати фарњанги Љум-њурии Тољикистон М. Азизов ва директорониосорхонањои музофотї Ф. Рофиева, Ё. Соди-ќов, М. Бойматов, А. Хољаев, А. Саидов, мута-хассисони пешбари Осорхонаи миллї А. Баса-нова ва Ф. Кузиев оид ба масъалањои мубрамисоња изњори аќида намуданд.

Њотами ЊОМИД,"Омўзгор"

4ЊАМОИШ

Осорхонаи миллї - таърихи тамаддун

4МУДОФИАИ ГРАЖДАНЇТашаккули башарият ба њолатњои фавќулодда, садамава фалокатњо алоќамандии зич дорад, ки мо инроимрўз дар азияткашии њамасолаи зиёда аз 200 миллионодам аз њолатњои фавќулоддаи дорои хусусияти табиїва техногенї мебинем ва эњсос менамоем. Дар ин асосмактаб њамчун макони идеалии амалигардонии инсамти афзалиятнок муайян шудааст.

Аз ин љост, ки њамасола дармоњњои апрел-май бо амри раи-си ноњия ва фармоиши мудиришуъбаи маорифи ноњия бо маќ-сади пешгирї ва рафъи оќиба-тњои фавќулодда, муайян карда-ни сатњи дониш ва мустаќилонаамал кардани омўзгорону хонан-дагон дар њама гуна вазъиятњоифавќулодда дар мактабњо Рўзимудофиаи гражданї гузаронидамешавад.

Мудофиаи гражданї (МГ)маљмўи чорабинињои умумидав-латии мудофиавї ва муњофиза-тие мебошад, ки барои њимояиањолї, иќтисодиёт ва њудуди То-љикистон то оѓоз ва њангоми сарзадани амалиёти љангї ва њола-тњои фавќулоддаву офатњоитабиї пешбинї шудааст. Мудо-фиаи гражданї аз рўи принси-пњои махсус ташкил карда меша-вад. Яъне, њамаи чорабинињои онба воситаи муассисањои аз болоифаъолияти истењсолот назорат-кунанда ба наќша гирифта шуда,баъд аз он амалї мешаванд. Даршањрњо ва нуктањои ањолинишинташкил ва гузаронидани МГ базиммаи сардори МГ-и шањрвандїгузошта мешавад. Муассисањоитаълимї ба гурўњи иншооти хо-љагии халќ дохил мешаванд. Њай-ати сарварикунандаи МГ масъу-лияти зиёдеро ба уњда дошта,ташкили њолат ва омодагии дои-мии МГ дар њудуди ба зиммадош-тааш љавобгар аст. Барои таъми-ни иљрои чорабинињои МГ дар ин-шоот ситод ва хадамоти МГ таш-кил карда мешавад, ки он дарасоси ќарори сардори МГ корроба роњ мемонад. Кори ситодросардори ситод иљро мекунад, киў љонишини сардори МГ ба њисобмеравад ва барои иљрои вази-фањои ба зиммаи ситод гузошта-шуда пурра љавобгар аст. Аз рўиќоида дар муассисањои таълимїхадамот дар самтњои зерин таш-кил карда мешавад:

БЕХАТАРЇ АЗ ЊУШЁРЇБАРМЕОЯД - гурўњи њифзи тартиботи

љамъиятї- гўрўњи наљотдињї- гурўњи оташфишонї- гурўњи ёрии аввалини тиббї- гурўњи назорати кимиёвї-

биологї- гурўњи садамавї-техникї- хадамоти ахбор ва алоќаИнчунин, дар Рўзи мудофиаи

гражданї њамаи хонандагонисинфњои болої иштирок меку-нанд. Дар муассисањои тањсило-ти миёнаи умумї вобаста ба шу-мораи омўзгорон ва хонандагон,инчунин, мављуд будани базаимоддї -таълимї, постњои назо-ратї, радиатсионї ва химиявї,гурўњњои МГ барои хизматрасонїдар паноњгоњ ва гурезгоњњо таш-кил карда мешаванд. Ин гурўњњоаз њисоби омўзгорон, шахсонихизматрасон ва хонандагон таш-кил меёбанд. Яке аз гурўњњоиасосї дар муассисаи таълимїдар њолатњои фавќуллода гур-ўњњои наљотдињї ба шумор мера-ванд. Онњо барои гузарониданикорњои наљотдињї ва барои бар-тараф кардани оќибатњои офа-тњои табиї ва садамањои бузургпешбинї шудаанд.

Ситоди хизмати МГ чораби-нињои махсусро њангоми корњоинаљотдињї мегузаронад ва бояд

доимо дар њолати омодагї ќарордошта бошад. Ќабл аз гузарони-дани Рўзи мудофиаи гражданїметавонем оид ба офатњои табиїва роњњои пешгирии онњо саволњотартиб дода, чанд рўз пеш аз оѓоздар роњрави мактаб овезон намо-ем. Инчунин, метавонем озмуни"Расми бењтарин"-ро дар мавзўиофатњои табиї эълон намоем. Инозмунњо дар Рўзи гузарониданиМГ љамъбаст карда шуда, ѓолибонбо ифтихорномањо сарфароз гар-донида мешаванд.

Рўзи мудофиаи гражданї босаф оростани хонандагону омўз-горон ва дигар хизматчиёни мак-таб ва гузориш додани сардориситоди мудофиаи граждании мак-таб (омўзгори омодагии дифоињарбї) дар назди сардори мудо-фиаи граждании мактаб (директо-ри мактаб) оѓоз меёбад. Сипас,сардори МГ фармонро оид ба гу-заронидани Рўзи мдофиаи граж-данї дар мактаб, ки бо фармои-ши маќомоти болої баргузор ме-гардад, ќироат ва роњбарони ха-дамот ва шумораи аъзоёнро, киќаблан таъин шудаанд, шинос ме-намояд. Баъд, навбатро ба сар-дори ситоди МГ-и мактаб меди-њад. Сардори ситод (омўзгорифанни ОДЊ) хонандагонро оид батарзи амал кардан њангоми рухдодани офатњои табиї, махсусан,заминљунбї шинос менамояд. Боамри сардори ситод њамаи хонан-дагону омўзгорон вориди синфхо-нањо мегарданд ва бо баландшудани садоњои огоњкунанда ботартиби ќаблан пешбинишуда бануќтаи бехавфи мактаб мебаро-янд. Роњбарони синфњо бошанд,баробари берун кардани хонанда-гон дар бораи маљрўњон ва дигарнамуди садамањо ба њайати роњ-барикунандаи МГ маълумот ме-дињанд. Бо амри сардори МГ ёсардори ситоди МГ њайати гур-ўњњо аз пайи расонидани ёрии ав-валини тиббї ё бартараф карда-ни садамањои рухдода воридисинфхонањо мегарданд. Аз на-тиљаи кор сардорони гурўњњо бањайати роњбарикунадаи МГ-и мак-таб маълумоти фаврї пешнињодменамоянд.

Дар љамъбасти Рўзи мудо-фиаи гражданї фаъолияти омў-згорон, хонандагон ва дигар хиз-матчиён ба инобат гирифташуда, онњо бо ифтихорнома ватуњфањои хотиравї ќадрдонї ме-гарданд.

Сангмад ЛАТИФОВ,директори мактаби

раќами 16,Њайдар ЗУЊУРОВ,

роњбари омодагии дифоињарбї, ноњияи Њамадонї

№21 24-уми майи соли 2013МУЛОЊИЗА

Минбаъд баробари инкишофигеографияи умумї илмњои љузъиигеографї низ пайдо шуда, тараќќїмекунанд ва дар маљмўъ, системаиилмњои географї шакл мегирад. Азљумла, географияи иќтисодї, картог-рафияи илмї, географияи сиёсї,географияи иќлим (климатология),географияи хок ва дигар илмњоиљузъии географї инкишоф меёбанд.

Таѓйиротњои бузурги дар миќёсиљањонї истифодабарии ѓайрисама-раноки захирањои табиї, њифзи му-њити зист, фарсоиши замин, офатњоитабиї, вазъи демографї, дигаргун-шавии иќлим, биёбоншавї ва ѓайраба мавзўъњои тадќиќоти илмњои гео-графї тааллуќ дошта, дар назди оли-мону муњаќќиќони ин соња масъули-яти нињоят бузургро мегузорад. Њолоолимони ин соња географњо дар та-њияву коркарди як ќатор барномањоикалони байналхалќї ба мисли"Уќёнуси Љањонї", "Инсон ва биосфе-ра", "Рушди тараќќиёти минтаќкањоикўњсори љањон" ширкат меварзад.Бењуда нест, ки чанде пеш бо сарва-рии Президенти Ассотсиатсияишўрои байналхалќии Академияи ил-мњо (МААН), академик Б.Е.Патон дарназди ассотсиатсияи мазкур Шўроимуттањидаи илмї оид ба пробле-мањои фундаменталии географїтаъсис дода шуда, Љумњурии Тољи-кистон низ ба њайати бонуфуз пази-руфта шудааст.

Барои муайян намудани вазъиояндаи робитаи табиату љамъият, кион аксар ваќт дар сатњи минтаќавїва ё глобалї ба вуќўъ мепайвандад,на танњо тадќиќи яктарафаи соњавї,балки тадќиќи комплексиро (ки онхоси география аст) таќозо менамо-яд. Аз тарафи дигар набояд фа-ромўш кард, ки мо ба шароити гло-балї дучор омадаем ва фазои гло-балї дар навбати худ ба фазои гео-политикї, геоэкономикї, геокултурї,геоинформатсия ва ѓайра таќсиммешавад. Аз ин љињат, ба ўњдаи ил-мњои географї вазифаи нињоятмасъул дар роњи баланд бардошта-ни сањми тадќиќотњои умумиљањонїва пешрафти минбаъдаи он вогузош-та шудааст.

Соли 1992 дар шањри Рео-де-Жанейро Конференсияи бошукўњибайналмилалї баргузор гардид, киасоси онро проблемаи географї вапеш аз њама, мушкилоти њалли вазъињифзи муњити зист, истифодаи сама-раноки захирањои табиї ва рушди та-раќќиёти соњањои иќтисодиро дарбар мегирифт. Вобаста ба ин про-блемаи номбурда, вазъи тадќиќо-тњои географї дар Тољикистон ба та-лаботи имрўза пурра љавобгўй не-станд.

Аз тарафи дигар Тољикистон њам-чун объекти муњими географї ва гео-политикї дар њама давру замонњодиќќати тадќиќотчиён ва истилога-ронро ба худ љалб менамуд. Муњимбудани тадќиќоти ин кишварро баназар гирифта, солњои 20-30-юмиасри XX Њокимияти Шўравї, новоба-ста ба вазъи мушкилии иќтисодї вамолиявї ба Тољикистон экспедит-сияњои бузургро созмон дода равоннамуд. Махсусан, экспедитсияи То-љику Помир (1928-1933), ки бо њайа-ти он олимони машњури љањонї Н.И.-Вавилов, А.Е.Ферсман, Н.П.Горбу-нов, В.Д.Комаров, Е.Н.Павловский,Д.В.Наливкин ва ѓайра шомил бу-данд ва дар тадќиќотњои доманадо-ру серпањлўи кишварамон наќшибењамто гузоштанд. Ќариб њамаињайати экспедитсияи мазкур аъзоё-ни љамъияти Географии рус будандва академикњо Н.И.Вавилов ва Е.Н.-Павловский бошанд, якчанд мўњлатраисии љамъияти Географии СССР-ро ба ўњда доштанд.

Иштирокчиёни экспедитсияи То-љику Помир дар њамон солњо сама-ранокии баланди бунёди нерўгоњњоиобии барќиро дар Норак, Шўроб,Роѓун, Сангтўда ва Бойѓозї муайяннамуда буданд. Мањз бо дастгириюкўмаки иштирокчиён экспедитсияиТољику Помир дар Тољикистон тадќ-иќотњои васеи географї ба роњ мон-да шудаанд.

Дар ќатори тадќиќотњои мављудабоз асарњои Р.Д.Забиров "ПиряхњоиПомир", Л.М.Бабушкин "Ноњиябан-дии агроклиматии Осиёи Миёна",О.Е.Агаханянц "Очерки физикию гео-графии Помир" (дар ду љилд), Д.А.-Чумичев "РСС Тољикистон", К.В.Ста-нюкович, "Растанињои кўњсориСССР", Ќ.Ш.Љўраев, "Ањамияти иќти-содии обњои Тољикистон" ва ѓайра ба

пањлўњои гуногуни илми географиябахшида шуданд.

Бо маќсади дар сатњи баланд бароњ мондани омўзиши захирањоитабиї ва дуруст љойгиркунонии ќув-вањои истењсолкунандаи љумњурїсолњои 50-уми асри сипаригашта босарварии академик И.Ќ.Назриќуловдар назди Академияи илмњои Тољи-кистон муассисаи илмї бо номиСОПС (Шўрои тадќиќоти ќуввањоиистењсолї) таъсис дода шуда, ки онравандњои асосии тадќиќи мин-таќањои алоњидаро бањри бењтар на-мудани инкишофи иќтисодиёти киш-вар онњо буд. Ба ин маќсад, аз љони-би ин муассиса ба минтаќаи водињоиЗарафшону Вахш экспедитсияњоитадќиќотї равона карда шуда, на-тиљањои кори он дар шакли моногра-фияи алоњида нашр гардидаанд.

Дар нимаи дуввуми солњои 60-уми асри гузашта Госплан ва Акаде-мияи илмњои љумњурї бо назардош-ти самаранок истифодабариизахирањои табиї ва оќилонаљойгир кардани ќуввањои ис-тењсолкунанда бо дастгирї ваќ а р о р иЊукуматиТољикистонба тартибдодани "Схе-маи тараќќи-ёт ва љойгиркуно-нии ќуввањои истењ-солкунандаи РСС То-љикистон дар давраи1971-1980" шурўъ на-муданд.

Ин њуљљати муњимиилмї, ки дар коркар-ди он бисёр олимо-ну мутахассисоникишвар љалбшуда буданд,асоси минбаъдтартиб доданипланњои панљ-солаи тараќќиётихољагии халќи љумњурї гардидаанд.

Солњои 70-ум олимони иќтисоди-ёт ва географияи Иттињоди Шўравїѓояи дар ќаламрави Тољикистон таъ-сис додани комплексњои калони те-риториявї - истењсолиро, ки бо ха-рољоти на чандон калон ќобилиятитаъмин намудани самаранокии ба-ланди истењсолиро доранд, асоснокнамуданд. Анљумани XXV-и ЊизбиКоммунисти Иттињоди Шўравї дарбораи таъсис додани КомплексиЉанубии Тољикистон дар заминаи за-хирањои бузурги гидроэнергетикї,ашёњои минералї ва захирањои мењ-натї ќарор ќабул кард. Баробари ом-ўзиши азхудкунии захирањои бени-њоят бойи ин минтаќа, боз ба мута-хассисону олимони СОПС ва шуъ-баи њифзи муњити зисти Академияиилмњо супориш дода шуд, ки аз на-зари экологї таъсири партовњои ис-тењсолиро ба фазои атмосфера ваобњои дохилї омўхта, роњњои пеш-гирии оќибатњои зараровари онњороба муњити атроф пешнињод намоянд.

Олимони СОПС дар њамкориюњамбастагї бо шуъбаи экологияюгеография тадќиќотњои васеи худрооид ба захирањои табиии кишвар ваистифодаи самаранокии онњо пайва-ста ба роњ мемонданд. Соли 1982 босарварии академик Њ.М.Саидмуро-дов ва профессор К.В.Станюковичасари фундаменталии "Тољикистон:табиат ва захирањои табиї" дарњаљми 60 љузъи чопї нашр гардид,ки дар он оид ба њама захирањои та-биии кишвар, љойгиршавї ва сама-ранок истифодабарии онњо маълу-мотњои муфассал дода шудааст.

Соли 1991 бо дастуру супоришиЊукумати Љумњурии Тољикистон аса-ри "Ландшафтњои табиии Тољикис-тон" ва харитаи калонмасштаби

"Ландшафти Тољикистон" нашр гар-дид. Аз рўи ин асар мутахассисонисоњаи сохтмон имконият пайдо ме-кунанд, ки дар кадом ќисматњоиноњияњои кўњсор сохтмони муассисава ё манзилу маконро интихоб на-моянд. Баъди истиќлолият ва љангишањрвандї илми љумњурї давраи ни-њоят вазнинро аз cap гузаронид.Њатто баъзе журналистон ва олимонояндаи Академияи илмњоро зери шу-бња гузошта буданд. Соли 1995 роњ-барияти Академияи илмњо ба хато-гии љиддї роњ дода, СОПС ва шуъ-баи география ва экология баста шу-данд. Њол он ки илмњои географиюэкологї сол то сол дар миќёси бай-налхалќї мавќеи нињоят бузургроишѓол менамоянд. Чанде пеш миќё-

си љањони Барно-мањои калони эко-логї ва њифзимуњити зист пеш-нињод шуданд, кидар коркардионњо мутахас-сисони соњаигеография ваэкология мавќеи

асосиро мебозанд.Дар ин барномањо

ба тадќиќотњои фунда-менталї ба монанди ди-гаргуншавии глобалиииќлим, проблемаи дегра-датсияи пиряхњо, биёбоншавии эко-системањои кўњсор, офатњои табиї,проблемаи сотсиалии кўњистон ваѓайра диќќати асосї дода мешавад.Дар шароити Тољикистон, ки 93%ќаламрави онро кўњсор ташкил ме-дињад, гузаронидани чунин тадќиќо-тњои географї нињоят зарур мебо-шанд. Мувофиќи мушоњидањои оли-мону мутахассисон њудуди Тољикис-тон бо табиату ландшафтњои дилан-гези худ яке аз модели махсуси тад-ќиќотиро мемонад, ки он бояд дармиќёси Барномаи умумиљањонииГеосфераю Биосфера оид ба руш-ди тараќќиёти минтаќањои кўњсор ом-ўхта шавад. Баъди истиќлолият дарназди илмњои географї вазифањоихело муњим пеш омадаааст, ки якеаз он нашри Атласи миллии Тољики-стон (Атласи Географии РСС Тољи-кистон, ки соли 1968 нашр гардида-аст, бисёр далелу раќамњои он баталабот љавобгўй нестанд), энсикло-педияи Љумњурии Тољикистон, эн-сиклопедияи географї, Атласи гео-графии мактабї, Атласи табиию тех-ногении Помир аз љумлаи онњо ме-бошанд.

Зарурияти тањия ва нашри Атла-си миллии Тољикистонро моњи мар-ти соли 2008 Президенти кишварЭмомалї Рањмон њангоми вохўрї бозиёиёни мамлакат баён намудааст.

Дар Атласи миллии Тољикистонбояд тамоми дигаргунињои иќтисо-дию иљтимоие, ки дар давоми 46 солбаъди нашри Атласи географї бавуќуъ омадааст, инъикос ёбанд. Њан-гоми дар Атласи миллї сабт ёфта-ни заводи алюминии тољик, нерўгоњиобию барќии Норак, заводњои кими-ёвии Ёвону Сарбанд (ин номбурда

корхонањо дар Атласи ГеографииРСС Тољикистон вуљуд надоранд),лозим меояд, ки оид ба шањрњоиНорак, Роѓун, Сарбанд ва иншоотибузурге, ки ањамияти миллї доранд,аз ќабили нерўгоњњои барќї обии Ро-ѓун, Сангтўда-1, Сангтўда-2, хаттироњи оњани Термиз - Ќўрѓонтеппа-Ёвон, Ќўрѓонтеппа - Кўлоб, шоњроњимошингарди Душанбе-Кўлоб,Ќалъаи Хумб - Хоруѓ-Мурѓоб-Кулма(ин роњ имконияти баромадани То-љикистонро ба роњи байналмилалииЌараќорум фароњам меоварад), роњимошингарди Душанбе - Ѓарм - Љир-гатол- Саритош, роњи мошингардиДушанбе -Айнї - Истаравшан -Чанаќ, туннелњои Анзоб, Шаршар,Шањристон, пулњои мошингард дардарёи Панљ, хатњои пуршиддатибарќї (Шимол-Љануб) њатман љойгиркарда шаванд. Бо назардошти вазъиэкологї шањру ноњияњои кишвар дарАтласи миллї бо истифода аз ма-водњои њамсафарони замин ва ком-пютерњои њозиразамон харитањоимахсус баровардан лозим аст, кионњо њолати њозираи муњити зистиљумњуриро пурра нишон дињанд.Њамзамон диќќати асосї ба намудихаритањое дода шавад, ки онњо ављ-гирии биёбоншавии экосистемањоикўњсор, фарсоиши замин, зараримоддии селу кўчишро ба хољагиихалќ ва дигар намуди офатњои табиїакс намоянд.

Мувофиќи наќшањои пешомадбаъди бунёди нерўгоњи Сангтўда-2,Роѓун, Даштиљум ва дар ин асос сох-тмони заводи нави алюминбарорї,масъалаи ба низом овардани маљ-рои оби дарёњои Вахш ва Панљ, сох-тмони системаи пуриќтидори ирри-гатстонї дар ќаламрави давлати

њамсояи Афѓонис-тон ва дар ин асосаз худ намуданиќариб як милли-он гектар за-минњои нав,

б акор даровардани калонтарин

дар Осиёи Марказї заводи се-ментбарорї (дар ноњияи Шањри-

тус) ва аз саргањи дарёи Зарафшонбо воситаи туннел ба даштњои Ќизи-лини ноњияи Шањристон бароварда-ни об ва ѓайра тадќиќоти васеъ ватањлили дараљаи баланди экологиюгеографиро талаб менамояд. Айнантадќиќоти бунёди нерўгоњњои навиобии барќї дар дарёњои Панљу За-рафшон, азхудкунии захирањои та-биии ноњияњои кўњсор ва дигар тадќ-иќотњое, ки асосу заминањои онњо со-лњои 30-юми асри гузашта, аз љони-би экспедитсияи Тољику Помир ваминбаъд СОПС бурда мешудандуќатъ гардиданд, бояд аз сари нав дарсатњи муассисањои дараљаи балан-ди тадќиќотии илмњои географї бароњ монда шаванд.

Равияњои хело муњими географїдар Тољикистон: глятсиология (яхши-носї), климатология (иќлимшиносї),соњаи геоэкология, экотоксикология,экологияи инсон ва ѓайра баста шу-данд. Айни замон љумњурї ба тадќи-ќоти чунин равияњо ва кадрњои инсоњањо ниёзи зиёд дорад.

Мехостем хотиррасон намоем,ки манбаъњои бузурги обњои дохилїва барфу пиряхњои доимї мавзўитадќиќоти илмњои географї мебо-шанд. Бањси зиёде, ки хело дар ат-рофи манбаъњои оби Осиёи Мар-казї, вазъи экологии обњои дохилїва обњои сарњадгузар (трансгранич-ный) меравад, бе дахолати илмњоигеографї њалли худро нахоњад ёфт.Баъзе аз олимон ва сиёсатмадоро-ни давлатњои њамсоя бисёре аз да-рёњои Тољикистонро сарњадгузарэълон намуда, бо ин минвол даъвоихешро баён месозанд. Њол он ки азрўи меъёрњои географї даъвоњоионњо ягон асоси илмї надоранд. Даъ-вои дигаре боз дар атрофи бодњо ме-

равад, ки гўё аз њудуди Тољикистонгазњои зањрноки корхонањо ба воси-таи шамол фазои атмосфераи дав-латњои њамсояњоро ифлос мекардабошад ва ѓайра.

Барои сари ваќт ва аз љињатиилмї асоснок намудани чунин даъ-воњои беасос бояд дар мамлакатИнститути тадќиќотњои географїтаъсис дода шавад, ки дар бароба-ри тадќиќи манбаъњои кўлу дарё ваобњои зеризаминї боз ба тадќиќипиряхњои Тољикистон (дар пиряхњоикишвар 460 км3 обњои нўшокї мас-кан гирифтанд), дигаргуншавиииќлим ва оќибатњои он, офатњоитабиї (сел, тарма, кўчиш, обхезї ваѓайра) машѓул шаванд. Набояд фа-ромўш кард, ки њар сол танњо дарнатиљаи селу обхезї ва тарма баиќтисодиёти мамлакат садњо милли-он доллар зарари моддї расонидамешавад.

Яке аз роњњои муњим дар шарои-ти гузариш ба иќтисоди бозоргонїдар Тољикистон ин бењтар намуданиомўзиши география дар мактабњоимиёна ва олї мебошад. Бо ин роњимконияти васеъ намудани донишихонандагон ва донишљўён оид ба ша-роитњои табиї, захирањои бойи та-биии кишвар, инкишофи иќтисоди-ёт, фарњанг, туризм ва њифзи муњи-ти зист ба амал меояд. Бо ин маќ-сад аз 27 июли соли 1997 аз љонибиПрезиденти кишвар Эмомалї Рањ-мон ќарори махсус оид ба таврињатмї дар тамоми мактабњои олииљумњурї гузаронидани дарси Геогра-фияи Тољикистон дарљ гардида буд.

Аз худ намудани донишњои гео-графї, пеш аз њама, ГеографияиТољикистон хонанда ва донишљўйроводор менамояд, ки њамчун шањр-ванди мамлакат табиату иќтисоди-ёт, таркиби ањолї, боигарию сарва-тњои табиат, кўлу дарё, обњои шифо-бахш, сабабњои дигаргуншавиииќлим, биёбоншавии кўњсор, њифзимуњити зистро донад, зеро ба инминвол дар онњо њисси ватанпарастїва ватандустї пайдо мегардад. Њолон ки солњои охир дар мактабњоиолии мамлакат миќдори соатњоидарсї Географияи Тољикистон тамо-ман кам шудааст.

Баъди пош хўрдани ИттињодиШўравї бисёр мутахассисону оли-мони русзабон кишвари моро таркнамуданд. Дар байни онњо ашхосебуданд, ки бо донишњои географї(тадќиќи захирањои об, пиряхњо,офатњои табиї, муњити зист, оќиба-тњои дигаргуншавии иќлим, картог-рафия, љойгиркунии ќуввањои истењ-солкунанда ва ѓайра) машѓул бу-данд. Мутахассисони ин соњањорофакултетњои географияи дониш-гоњњои ба номи М.В.Ломоносов(МГУ), Ленинград, Киев, Минск ваѓайра тайёр мекарданд. Дар Тољи-кистон бошад, факултетњои гео-графї танњо дар назди донишгоњњоитамоюли омўзгорї дошта амал ме-намоянд, ки онњо фаќат омўзгортайёр мекунанд.

Баъди Истиќлолият заруратитайёр намудани мутахассисони инсоњаи муњим дар назди Донишгоњимиллии Тољикистон ба миён омада-аст, зеро ба дигар давлатњо умедбастан њољат надорад ва ба инмасъала Президенти кишвар Эмо-малї Рањмон на як бору ду бор ишо-ра намудааст.

Ба андешаи мо факултети гео-графия дар Донишгоњи миллї боравияњои: тадќиќ ва њифзи захи-рањои об (тадќиќи пиряхњо, оби кўлударёњо, офатњои табиї марбут баоб); њифзи муњити зист ва истифо-даи сарватњои табиї; иќлимшиносї(климатология); туризм, рекреатсиява картография бояд таъсис додашавад.

Чанде пеш бо ташаббуси Вазо-рати маорифи љумњурї, Академияиулуми Тољикистон ва Донишгоњидавлатии омўзгории Тољикистон баноми С.Айнї бори нахуст дар таъ-рихи љумњурї Шўрои дифои рисо-лањои номзадї аз илми географиятаъсис дода шуд. Ин яке аз ќада-мњои аввалин дар роњи тайёр наму-дани кадрњои баландихтисос ва бењ-тар намудани донишњои географїдар мамлакат хоњад гашт.

Х.УМАРОВ, д.и.и.,профессор,

Х.МУЊАББАТОВ, д.и.и.,профессор,

А.ЉЎРАЕВ, н.и.и., дотсент

МУШКИЛОТ ВА ДУРНАМОИ ИНКИШОФИ ИЛМИГЕОГРАФИЯ ДАР ТОЉИКИСТОН

4ПЕШНИЊОД

География илми ќадимтарин буда, оѓози омўзиши он њанўздар Мисри Ќадим 5 њазор ќабл оѓоз гардидааст. Баъзеолимони Юнони Ќадим дар њамон замон на танњо таѓйирёбиисатњи кураи Замин, балки тафовути гуногунии минтаќањоитабииро низ муайян намуданд. Олимони маъруф Эротосфенва Птоломей бори нахуст дар таърихи илми география глобусва харитаи оламро мураттаб сохтанд, ки он яке аз сабабњоимукаммал гардидани донишњои географї ва аз худ намуданиќитъаю мамлакатњои гуногуни љањон мегардид.

№21 24-уми майи соли 2013СИМО

4СОДИЌ

Баѓоят хурсанд аст. Чї таврсараш ба осмон нарасад, ки њуку-мати шањр ваъда додааст, тоимсол донишљўёнро бо хобгоњтаъмин кунад. Ва ў, устоди соби-ќадор, декани факултаи матема-тика ва информатикаи Донишка-даи омўзгории Тољикистон даршањри Панљакент Шодї Хушвах-тов, ки 44 соли умри хешро дарроњи илму сабаќомўзии фарзан-дони зањматкаши ќаламравиминтаќаи Зарафшон сарф наму-дааст, аз њар як рўйдод ва пади-даи созанда, ки дар донишкадаба суду манфиати донишљўёнамалї карда мешавад, мебола-ду мезавќад ва хотири то љоеошуфтаю парешони хештанро(вай ба ваљњи марги фољиавїписари баркамолашро аз дастдодааст) ба гузаронидани дарсумашѓулиятњо банд месозад. 44сол ќабл аз ин, соли 1969 устодфакултаи физикаи ДМТ-ро хатмкард ва дар омўзишгоњи омўзго-рии шањри Панљакент ба кор па-зируфта шуд.

- Расо 28 сол дар таълимгоњимазкур фаъолият намуда, шогир-дони зиёдеро ба камол расон-дам, - ба ёд оварда мегўяд му-аллим Ш.Хушвахтов. -Даврањоибонишоту хотирнишин ва шири-ну гуворое буданд он даврањо.Љавонони толибилм ташнаиилму дониш буданд, пайвастамутолиа мекарданду рўзи худродар китобхона ба шом мерасон-данд. Ахлоќу адаби шоиставутањсинбарангез доиман зоњируботини ононро орову зеб медод.Бањсњои гарму љўшон ва то љоешадиди илмї, ки дар мањофилидонишљўён зуњур мекард, аз оян-даи дурахшону умедворкунан-дае паём медод. Хеле кам воќеъмешуд, ки нафаре ба машѓулия-тњо бе омодагию тайёрии махсусњозир гардад. Шояд ин њолро та-лаботи љиддию ќатъї, ки дар онњангом дар макотиби олї (ва на

танњо дар донишкадаву дониш-гоњњо) љорї шуда буд, мўљиб гар-дида буд. Вале бо вуљуди ин,њаракат, гирумон ва талошу иро-даи љавонони он даврро ба му-шоњида гирифта, мутмаин мешу-дед, ки мављи шўру шавќи беин-тињо дар ќалбњои донишљўён љўшмезад. Ва муаллим Ш.Хушвахтовяк зумра шогирдонро тўли со-лњое, ки дар омўзишгоњ ба фаъ-олият пардохта буд, тарбият на-муд.

- Соли 1998 маро ба Дониш-кадаи омўзгории шањр ба кордаъват карданд, - идома меди-њад ба суханаш устод. - Ибтидоњамчун муаллими фанни инфор-матика кор мекардам. Шуруъ азсоли 2003 то 2007 мудири шуъ-ба ва аз соли 2007 то ба њол де-кани факултаи математикаю ин-форматика њастам.

Ба тасдиќи устод Ш.Хушвах-тов дар байни дигар факултањофакултаи номбурда яке аз бењ-таринњо ба шумор меравад. Њарсол донишљўён - шогирдони му-аллим дар олимпиадањои гуногу-ни љумњуриявї ва байналмилалїиштирок намуда, соњиби љойњоинамоён мегарданд.

- Бахши зиёди толибилмон ба

донишкада аз дењоту рустои шањ-ру навоњии Панљакенту Айнї,Мастчоњ ва Истаравшан ба ил-момўзї меоянд, - мегўяд Хушвах-тов. - Ин моро басо хурсанд ме-кунад. Зимнан, дар ќиёс бо дав-рони дар омўзишгоњ дарс дода-нам як омилро наметавон ноди-да гирифт. Талабот аз донишан-дўзию дарсазхудкунии шогирдонвобаста ба пешрафту дигаргу-нињои замони муосир љиддитаруќатъитар гардидааст. Алњол дардонишкада 150 компютер мављ-уд мебошад, ки бо шабакаи ин-тернет пайваст карда шудааст.Аз тахтаи электронї устодонудонишљўён ба таври муташакки-лонаву судманд истифода меба-ранд.

- Њар сол факултаи матема-тикаю информатикаи донишка-

44 СОЛИ ПУРБОР

Устод ба тамкинию солории ба худ хос зинањоидонишкадаро боло мешавад. Бо вуљуди сангинињоирўзгор ва нобасомонињову мураккабињои айём њанўз бонеру ва болидарўњї ќадам мезанад. Вай нек медонад,ки донишкада љозибаи хосае дорад. Нигоњи гармупурфурўѓи донишљўён - писарону духтарон, муносибатисамимонаву оганда аз мењру садоќати омўзгорон, кибахши зиёдашон шогирдони ўянд, эњтирому арљгузориирањбарияти факултаву донишкада њамвора ба дилаштавон ва ќуввату эътимод мебахшад. Вай чандест дароѓўши хушњоливу масаррати вижае, ки аз ояндаидурахшони донишљўён дарак медињад, оламу одамро бабоди фаромўшї супурда, дар боли рўъёњои рангинуафсоназои зиндагї ба сар мебарад.

даро 42 нафар донишљў хатмкарда, барои таълиму тадрис бамактабу таълимгоњњо фиристодамешаванд, - шарњ медињад муал-лим. -Мо саъю азм бар он дорем,ки шогирдони факулта нафаро-ни соњибистеъдод, донишварутафаккурманд ва ќабл аз њама,педагоги бомањорат бошанд. Ваба ин њадафи хеш то љое комёбумуваффаќ њам мешавем.

Аз хусуси проблемаву мушки-лот њарф зада, устод Ш.Хушвах-тов пешнињод кард, ки дар до-нишкада, бахусус, факултаи ма-тематикаю информатикањуљрањои кори муаллимону усто-дон ва кабинетњои фаннї зиёдкарда шаванд.

Њамроњи устоди факулта, му-аллими калон Ш.Хушвахтов суњ-баткунон аз зинањои сементиидонишкада поён мешавем. Њан-гоми хайрухуш ногањон ба чењраимуаллим мутаваљљењ мегардам.Хатњои ожанги љабини устод аззањмату ранљњои кашидаи ў бесухан њикоят мекунанд.

Мўйи барфгун сафедаш азсолиёни дароз фикру андешанамуданаш дар бахши таълимутарбия шањодати дигар меди-њанд. Ва дар умќи чашмони ан-дешаманди муаллим як љањонмењру муњаббат ва эътимодуэътиќод ба фардоро ба мушоњи-да мегирам.

Тадриљан аз муаллим дурмешаваму дур ва дар бехи гўшамњарфњои дами гусели муаллимбаланд садо медињад. Медонед,бародар, ман аз соати 6-и сањардар донишкада њозир мешавам.Дўст медорам шогирдонро. Онњофарзандони мананд, пайвандуљигарбандони мананд…

Шодї РАЉАБЗОД,"Омўзгор"

Аълочии маорифи халќиСССР, дорандаи

Соли 1995 ў вакили маљлисивакилони халќи шањри Вањдатинтихоб шудааст . Маќомотииљроияи мањаллии њокимиятидавлатии шањри Вањдат фаъоли-яти бавусъат ва ќобилияти ба-ланди ташкилотчигии ин мардишарифро ба инобат гирифта,соли 2005 раиси љамоати дењо-ти Ромити шањри Вањдат таъиннамуд ва ў то соли 2008 дар инвазифа фаъолият дошт. Дар ин

вазифаи масъулиятнок О.Изатовбањри ободонии диёр татбиќи васиёсати Њукумати Љумњурии То-љикистон сањми босазо гузошт.

4ФАЪОЛИЯТ

НАЌШЕ МОНДАГОРДАР СОЊАОлимљон Изатов

фаъолияташро соли 1968ба њайси сарпешоњангимактаби №15 ба номи С.Изатови шањри Вањдатоѓоз намуда, сипасмуаллими забон ваадабиёти тољик шуда коркардааст. Ин омўзгорифаъолу фидокорродиректори мактабитањсилоти миёнаи умумии№15 ба номи С.Изатовтаъин намуд.

Аз соли 2008 ў дар раёсатиташкили назорати давлатї ва ба-њодињї ба сифати тањсилоти Ха-дамоти давлатии назорат дарсоњаи маорифи Љумњурии Тољи-кистон фаъолият дорад.

Дар ин дораи бонуфуз Олим-љон Изатов солњост, ки дар тањ-лил ва баррасии бањодињї ба си-фати тањсилот њиссаи сазовормегузорад.

Соли 2012 барои хизматњои би-сёрсолаи бенуќсон дар соњаи ма-ориф, сањми арзанда дар таъли-му тарбияи насли наврас, тайёрнамудани кадрњои болаёќат ва иш-тироки фаъолона дар њаёти љамъ-иятї ин корманди шоистаи соњаимаориф бо нишони Аълочии мао-рифи Тољикистон ќадр карда шу-дааст.

Устоди арљманд ОлимљонИзатов, ки инак, ба синни нафаќарасиданд, дар ташкили дарс-гоњњои махсуси забон ва адабиё-ти тољик дар як ќатор мактабњоикишвар, дар тарбияи шогирдонифаъолу ташаббускор, дар тањияияк силсила дастуру рањномањоитаълимї ва дар таќвияти фаъо-лияти Хадамоти давлатии назо-рат дар соњаи маориф њиссаи са-зовору мондагор дорад.

Бањодур САЙФИДДИНОВ,корманди Хадамоти давлатииназорат дар соњаи маорифи

Вазорати маорифи ЉумњурииТољикистон

Њаргоњ ки аз рўзгор ва фаъо-лияти омўзгории устод НуруллоНасруллоев меандешам, њикма-ти Мавлоно Љалолиддини Балхїба хотирам меояд:

Њар касеро бањри коресохтанд,

Ишќи онро дар дилашандохтанд.

Агар дар дили шахс завќимодарзодии ягон касб вуљуд на-дошта бошад, дар гумон аст, киў дар ин соња комёб шавад. Ваодамон њам њар кадоме вобастаба амри дил касберо интихобмекунанд. Таљриба нишон дода-аст, ки илова ба завќу њавас ис-теъдоди баланд њам даркор аст,ки мутахассис комёб гардад, дарбайни мардум обрў ёбад. Бешак,касби омўзгорї њам истеъдодмехоњад. Агар муаллим табиа-тан барои ин кор офарида нашу-да бошад, на дар дили шогирдонљой хоњад ёфту на ба муроди худхоњад расид. Ба андешаи ман,

барои миллати мо ин шабу рўзњоин мавзўъро љиддан ба инобатгирифтан шарт аст. Як устодисоњибмањорат метавонад,шамъи дили њазорњо кўдакрофурўзон кунад, љањони андешаионњоро бо гавњарњои маънї ородињад.

Хушбахтона, устод НуруллоНасруллоев аз зумраи чунин ом-ўзгорон аст. Ў зиёда аз 50 соласт, ки дар дили шогирдон тухмимаърифат мекорад, онњоро баолами нур, ба дунёи фазлу фар-њанг роњнамо мегардонад. Омў-згори синфњои ибтидої будан -масъулияти нињоят баланд аст.Бо кўдакони њанўз ноогоњ, валесахт кунљкову њассос забонёфтан, онњоро роњнамо шуданосон нест. Агар дар як синф 20нафар хонанда бошад, онњо ба20 чашмаи ба њар тараф љориша-ванда монанданд. Устоди њаќиќї

бояд ин чашмањоро ба њам биё-рад, аз онњо дарёчае бисозад.Дарёчае, ки фардо аз файзи обион сарзамини дилњо шодоб гар-дад, - мегўяд ў.

Устод Нурулло Насруллоев,бешак, аз зумраи чунин устодонаст. Рўзгори хоксоронаву рафто-ри хирадмандонааш гувоњи ба-ландии рўњу дили кушод дошта-наш аст. Ў то имрўз шогирдроњам бо сухан ва њам бо амал тар-бия кардааст. Њар кас, ки аз ўсабаќе гирифтааст, дар њаќќашбо мењр сухан мегўяд. Ў љањониандешањояшро дар ќолаби сура-тњои њархела, лавњањои љолиб ванаќшањои андешаводоркунандаба шогирдон пешкаш мекунад.Ва онњо зина ба зина бо њидоятиў ба дунёи фазл мераванд, худ-ро барои оянда омода мекунанд.

Зиёда аз 40 сол аст, ки иномўзгори фидої дар мактаби тањ-

силоти миёнаи умумии раќами29-и ноњияи Њамадонї дарс мег-ўяд. Аз директори имрўзаи инмактаб Љомиев Рўзимад сар кар-да, то роњбарони хољагињои ма-њал њама шогирдони устод Ну-рулло Насруллоеванд. Зањма-тњои ин марди хоксор, дурандешва соњибмањорат аз чї бошад, киаз назари масъулони соња дурмондааст. Устод мебоист кайњоќадрдонї меёфт. Тољикистониљавону соњибистиќлол њам банерўи љавонону њам ба аќли пур-тадбири пирони кор эњтиёљ до-рад. Омўзгорони соњибтаљрибаюдонишманде, мисли устод Ну-рулло Насруллоев барои маори-фи љумњурї чун обу њаво зару-ранд.

"Њикмати пир нест, тадбирнест" дар њаќќи чунин омўзгоронгуфта шудааст. Ман њамчун якнафар шогирди устод имрўз

дарк мекунам, ки як марди фи-докор чї бори вазнинеро ба дўшдоштааст. Ў меъмори кохи сао-дати садњо нафар фарзандонидењаи мо аст. Мањз устод Н.Нас-руллоеву њампешагонаш боисшуданд, ки мактаби мо ба мако-ни мењру даргоњи адаб табдилёбад. Усули таълими касбкар-даи чунин омўзгорони пурдонробояд ба љавонон биомўхт. Ингурўњи омўзгорон ба дунёи њанўзношинохт монанданд. Ваќти онаст, ки масъулони шуъбаи мао-рифи ноњияи Њамадонї таљри-баи онњоро дастраси навомўзонва зањматњои кашидаашонроќадрдонї кунад. Зеро олам азќадршиносї обод мегардад.Илова ба ин, мо бо ин воситамењри љавононро ба касби омў-згорї зиёд мекунем, зеро мањзомўзгорони фидої ояндасозон-ро тарбият мекунанд.

Гулмоњ КАРИМОВА,омўзгори мактаби №19-и

шањри Душанбе

Ў АРЗАНДАИ ЌАДРДОНИСТ4ФИДОИИ КАСБ

БОЗ ЯК МУАССИСАИ ТОМАКТАБЇСањни боѓчаи нав намуди идона дошт. Мењмонону намояндаго-

ни маќомоти иљроияи њокимияти давлатї ва падару модарон бокўдаконашон интизори ифтитоњи бинои нави боѓчаи кўдакон буданд.Нињоят, мудири шуъбаи маорифи ноњия Саъдулло Рањимов бо су-хани ифтитоњї љамъомадро кушод. Лентаи рамзии боѓчаи наврораиси ноњияи Муъминобод Пирмад Зарифов бурид ва мењмононупадару модарон бо кўдаконашон дохили утоќњои зебову барњавошуда, ба шароити таълиму тарбияи фарзандон аз наздик шиносшуданд. Бояд ќайд намуд, ки муассисаи томактабї дар базаи би-нои кўњнаи литсей аз нав таъмир гардида, бо таљњизоти наву замо-навї таъмин ва барои 80 нафар кўдакон омода гардидааст.

Шариф АБДУЛЊАМИД,"Омўзгор"

4СОХТМОН

№21 24-уми майи соли 2013

ориф бо ифтихор дар ќатори бењтариномўзгорони љавони шањр номи Санав-бар Рањмоноваро низ ба забон овард.Ин эътирофи љиддии аввалин тозако-рињову навпардозињои омўзгори љавондар бахши таълиму тарбия буд.

Санавбар аз оѓози фаъолияти ом-ўзгориаш мекўшид, ки дар љодаи па-зируфтааш сабку услуби хоси худродошта бошад, пеш аз њама, роњ бадилњои кўдакон биёбад , сазовориэњтирому эътиќоди онњо бигардад. Вахушо, ки ба ин њадафи неки хеш бира-сиду нахусткомёбињо насибаш шу-данд.

… Бо амри таќдир соли 1998 пасаз 6 соли фаъолият дар Вањдат Са-навбар Рањмонова барои истиќоматидоимї ба шањри Душанбе омад. Ў инљо метавонист дар таълимгоњњои зиё-де, яъне, дар њар мактаби дилхоњашба кор шурўъ намояд, вале бидуни ду-дилагие роњ ба сўи мактаб-интернатираќами 1 пеш гирифт. Дар ин таълим-гоњ Санавбарро самимона пазируф-танд ва барои фаъолияти бавусъаташшароити созгор фароњам оварданд.Ва инак, соли 15-ум аст, ки ў дар интаълимгоњи маъруфи пойтахт кор ме-кунад. Соле чанд дар вазифаи љони-шини директор кор кард, вале назди-киву њамдамии бештареро бо кўдаконавло донисту ба истилоњ омўзгориќаторї шуд , таълиму тарбияро дарсинф ба зимма гирифт. Њоло ба хонан-дагони синфи 1 дарс мегўяд, њамарў-за бо дўстрўяконе сарикор дорад, кионњоро самимона мепарастад, дўстдо-рашон аст модаросо. Муњаббат неруисозандаву тавоност, неруест, ки танњозебоиву накуї меофарад, он ба њамагуна аъмоли нек ќодир аст. Инро фаъ-олияти омўзгории муњаббатбунёдиСанавбар Рањмонова боз њам собитнамуд. Ў омўзгори муваффаќ, омўзго-ри тозакору хушсалиќа ва навовараст. Шогирдонаш њама хушободу бо-саводанд, муаллимаи ѓамхору дилсўзва гоњо сахтгири хеш дўст медоранд,мекўшанд, ки њамеша супоришњои ўросариваќт иљро намоянд , хубу аъло

тањсил кунанд.Санавбар Рањмонова дар навбати

хеш њамвора мекўшад, ки сазовориэътиќоду эњтироми шогирдакони хешбошад. Ў ба њар як дарсаш бо омода-гии комил, бо кўлбори пур аз тўшаимаънавї, бо дастаи аёниятњову сура-ту китобњо . . . њозир мешавад . Дарњалќаи кўдакон будан, аз нигоњи гармутабассуми ширини онњо њаловат бур-дан, - њамин аст давлату дороии иномўзгори варзида.

Шоиста он аст, ки суханони зеринипурифтихори сарвари мактаб-интерна-ти раќами 1-и шањри Душанбе ФайзалїЃайратов метавонад њусни анљоми иннигоштаи номукаммали мо нисбат баомўзгори номвар шуда бошад: - Санав-барбону аз бењтарин омўзгорони таъ-лимгоњи мост. Касбашрову шогирдо-нашро самимона дўст медорад. Мо,ањли таълимгоњ, аз ў мефахрем ва ба-рояш комёбињои рўзафзун таманнодорем.

А.МУРОДЇ,"Омўзгор"

МАЪНАВИЯТ

4МАЪРИФАТГОЊАз ин љост, ки дар њар мањал

макони асосї ва ифтихорї мањзмактаб аст. Метавон гуфт, ки бамаърифатмандию сатњи зинда-гиву фаъолияти ањли њар мањал,пеш аз њама, аз дараљаи фаъо-лияти ањли таълимгоњи он мањалбањо бояд дод. Хушбахтанд со-кинони мањале, ки мактаби пеш-рафтаву маъруф доранд.

Дењаи Љуйбодоми ноњияиРўдакї, ки дар канори пойтахтимамлакат љойгир аст, мањз азњамин љињат, яъне, бо доштанимактаби рушдёфтаву пешсафшуњрат пайдо намуда. Мактабираќами 63-и ин дења хеле муњ-ташам буда, дар он 2146 нафархонанда тањсил менамоянд. Инљо 70 нафар омўзгор ба таъли-му тарбия машѓуланд. Муњимта-рин хусусияти ањли ин таълим-гоњ фаъолияти ањлона, њамди-гарфањмї, дўстиву рафоќати он-њост. Суњбатњои муќарраривуњамарўзаи онњо дар хонаи омў-згорон, дар дарсгоњу долону сањ-ни мактаб љанбаи методию маш-варатї дорад, яъне, фикру зикрва хаёли ањли ин дабистон њаме-ша ва дар њама њолат банди ра-ванди таълиму тарбия аст. Ва азин љост, ки њар рўзи хонандагондар таълимгоњ рангину муасси-ру судманд мегузарад, наќше азхуд дар зењни шогирдон мегузо-рад. Омўзгорон озодона ба дар-си њам ширкат меварзанд ва азфикру мулоњизоти беѓаразонаињамдигар бањрабардорї мена-моянд. Аксар чорабинињои фа-рњангиву маърифатї ва беру-назсинфии ин таълимгоњ дар

заминаи њамдастии омўзгоронбаргузор мешавад. Гўиё њикма-ти "Ёр ањлу кор сањл"-ро шиорпазируфтаанд, ањли мактаби ра-ќами 63.

Ин љо, пеш аз њама, ба сатњусифати дарсњо аз њамаи фанњотаваљљуњ зоњир карда мешавадва њамагон бар он назаранд, кимањз дарс омили асосии комёбїдар љодаи таълиму тарбия мебо-шад. "Одаму либос, хонаю па-лос", - гуфтаанд дар урфият. Ба-рои он ки дарсњо дар сатњи ба-ланд ва пурсамару њадафгирбаргузор шаванд, бояд дарс-гоњњои фанниро хубу мукаммалмуљањњаз кард.

Аз ин лињоз, метавон гуфт, кикулли дарсхонањои фаннии мак-таби раќами 63 бо завќи баландва эљодкоронаву њадафмандонаљињозонида шуданд.

Чунончи, кас ба дарсгоњи за-бону адабиёти тољик ворид гаш-та, худро дар бўстони илму адаб,дар гулистони маънавияти мил-лат дар мањфили ќаламкашони

номвар дармеёбад. Худ дар чу-нин муњит ќарор доштану суханшунидан љањоне таассуроту ша-вќу шўр аст. Мудири ин дарсгоњ,омўзгори љавону соњибистеъдо-ди забон ва адабиёти тољик Фур-ќат Ниёзов, бо вуљуди он ки дас-тгоњи зарурии техникаи муосир(компютер ва таљњизоти иловаион) дар ихтиёр дораду ба онњохуд балад аст, кори дастиро ме-писандад, авло медонад ва аз инљост, ки аксари шиору овеза, рас-му таблитсањои дарсгоњ дастїсохта шудаанд ва хеле назарра-бову муассиранд. Ин дарсгоњрометавон сарчашмаи тањкимињисси хештаншиносию ифтихоримиллї, забондониву фарњангпа-растии шогирдон муаррифїкард. Фурќат Ниёзов омўзгориэљодкор аст ва соли равон азиштирокдорони фаъоли озмуни"Муаллими сол" дар ноњия буд.

Дарсгоњњои математика низ(мактаб 2-то чунин дорад) шоис-та ба таърифу ситоишанд. Масъ-улони ин дарсгоњњо омўзгорони

соњибтаљрибаву варзида Бобона-зар Мирзошарифов ва Султонму-род Ќањњоров дар ороиши дарс-гоњњо мањорати баланд нишондодаанд. Њар рўз вориди ин дар-сгоњњо гашта, хонандагон беихти-ёр мавзўъњои гузаштаро такрормекунанд, муодилаву масъала-њоро ба ёд меоранд донишашон-ро такмил мебахшанд…

Албатта дар комёбии ањлимактаб, дар хуб љараён дошта-ни раванди таълиму тарбиядар таълимгоњ њиссаи роњба-рияти мактаб калон аст. Айнизамон сарварии ин таълимгоњибонуфузро омўзгорони соњиб-таљриба, хатмкардаи факултаипедагогика ва психологияиДДК ба номи Рўдакї Ќурбо-налї Ёров ба зимма дорад. Ўроњбарест хоксору њалим вахушмуомила. Љонибдори онаќидаест, ки њама корро мета-вон бо тањаммул, бо маслиња-ту машварат , дар заминаиэњтироми њамдигару якдигар-

МАКТАБ САБАБИ НАЉОТ БОШАДМактаб ошёни илму дониш, маъвои маърифат вамаркази фарњангу љавлонгањи ањли зиёст. Устодибузургвор Садриддин Айнї мактабро "сабаби наљот"ва "макони нишот" номидаву њамчунин, тараннумкардаанд:Мактаб ба ту ёд медињад илму адаб,Мактаб зи ту мебарад ѓаму ранљу тааб.Як нуктаи мухтасар зи мактаб гўям,Одам нашавад касе магар аз мактаб.

фањмї ва бо назардошти ма-ќоли "Њафт бор чен куну як борбур" иљро кард. Ин роњбаришоистаро њам омўзгорону њам

хонандагон вањам ањли дењадўст медорандуэњтиром меку -нанд. Ва ў мањз азњамин љињат иф-тихорманд аст.

Љонишини ди-ректори мактаб Ра-њимбек Сайёраевниз омўзгорестварзидаву пуркорва фазилатманд. Ўзодаи диёри зебо-

манзари Ванљ буда, пас аз хатмифакултаи индустриалию педаго-гии ДДОТ ба номи С.Айнї аз соли1982 дар ин мактаб кор мекунад.Шогирдонаш дар озмунњои тех-никии љумњурї ба пирўзї ноилгардидаанд. Р.Сайёраев омўзго-ри пурмутолиа мебошад ва дарин замина њамеша маслињатгарурањнамои ањли таълиму тарбияимактаб аст. Кабинети методие, киин омўзгори варзида дар мактабтаъсис додааст, хеле ѓаниву фа-рогир мебошад ва бемуњобо, ба-рои омўзгорон наќши марказитакмили ихтисос ва бозомўзиромебозад. Р.Сайёраев мунтазамашёи кабинети методиро такмилмебахшад…

Боз њам батакрор мегўем:Хушо, мањалле, ки мактаби обо-ду омўзгорони шоиста дорад вадењаи Љўйбодоми ноњияи Рўдакїаз њамин гуна мањалњост.

Пироншоњ САИДОВ,рўзноманигор

4МЕЊРОИН

Волидонаш соњиби 15 фарзанд бу-данду хонадонашон кўдакистонро ме-монд. Ва ин кўдакон њама дар муњитисозгори муњаббатрезу хоксорона пар-вариш меёфтанду њама ба якдигарэњтирому самимият доштанд. Санав-бар, ќањрамони ин сатрњо, фарзандиаз њама хурдї, фарзанди 15-уми хона-дон буд. Аз ин рў, бештар аз њама мав-риди ѓамхорию навозишу дўстдорїќарор мегирифт , як дараља эркаињамагон низ буду њама хоњишашро ме-пазируфтанду иљро мекарданд. Ваќтеки мактабро хатм намуд, охирин хоњи-ши љиддияшро низ рад накарданд:

- Мехоњам омўзгор шавам ва бо инмаќсад ба Донишгоњи омўзгорї дохилшуданиам.

Бо дуои неки волидон Санавбар башањри Душанбе омад ва донишљўи фа-култаи методикаи таълим дар синфњоиибтидоии ДДОТ ба номи С.Айнї гар-дид.

Донишгоњро сарбаландона хатм на-муда ба зодгоњаш - шањри Вањдат бар-гашту ба фаъолияти омўзгориаш оѓозбахшид. Дере нагузашта дар як њамо-иши бонуфузи ањли маорифи шањриВањдат яке аз масъулини шуъбаи ма-

ФАРЗАНДИ 15-УМИ ХОНАДОНЎ 20 сол боз омўзгор аст,омўзгори синфњои ибтидої. Бакўдакон дарс мегўяд, ба онњое,ки ба ќавле, коѓази сафединонавиштаро мемонанд. Ва дарин коѓаз набояд доѓе биафтад,дар он бояд танњо ва танњосатрњои мењру садоќат васамимияту муњаббат нигошташаванд. Ў табиатан таваљљуњуэњтироми вижа нисбат бакўдакон дорад ва шояд як омилиин хислаташ он буда, ки дароилаи серфарзанд тавлид ёфтавуба камол расидааст.

Р. СайёраевЌ. Ёров

СОЛГАРДИЗОДРЎЗИ ЛОИЌЊамасола устодону донишљўёни До-

нишгоњи миллии Тољикистон солгардизодрўзи шоири шинохтаи тољик Лоиќ Ше-ралиро ба шукуњу шањомати хос таљлилменамоянд. Имсол низ 21-уми моњи љорїдар толори калони донишгоњ бо иштиро-ки шоирону нависандагон АбдулњамидСамадов, Камол Насрулло, ГулназарКелдї, Њунарпешаи халќии ТољикистонНуќра Рањматова ва њамсари Лоиќ, хонумЗебуниссо ёдбуди шоир баргузор гардид.

Мањфилро њунармандони ансамбли"Наврўз"-и ДМТ бо барномаи театрикуно-нидашудаи "Дасти дуои модар" њусни оѓозбахшиданд. Сипас, ровии мањфил, усто-ди факултети забонњои Осиё ва АврупоУмар Сафар зикр намуд, ки имсол 12-умин солест, ки устодону донишљўёнидонишгоњ солгарди зодрўзи устод Лоиќ-ро таљлил менамоянд.

Ректори донишгоњ, профессор М.Имо-мов, мењмонон А.Самадов, Камол На-срулло, Гулназар Келдї, њамсари ЛоиќЗебуниссо аз дафтари хотироти худ баиштирокдорон ќиссањо намуданд.

Камол Насрулло дар баробари ёдо-вар шудан аз хотирањо зикр намуд, ки њељяк шоир ба мисли устод Лоиќ дар шеъ-раш зуњур накардааст. Ў фидої,њаќиќатљў, љавонмард, ватандўст, оши-ќест, ки дар шеърњояш муаррифї шуда-аст. Ба андешаи Г.Келдї бузургии устодЛоиќ Шералї дар он аст, ки ў адабиёти70 - солаи халќи тољикро дар ашъорашљамъбаст намудааст.

Хонум Зебуниссо миннатдории худроба раёсати донишгоњ, аз љумла устодонудонишљўёни факултети журналистика, кињамасола ба зиёрати оромгоњи устодЛоиќ рафта, мањфили шеъру суруд бар-по мекунанд, баён намуд.

Аспиранти факултети забонњои Осиёва Аврупо Лайлї Маќсудова дар мавзўї"Бозгашт ба кўдакї дар шеър дар мисо-ли Ќайсари Аминпур ва Лоиќ Шералї",маърўза намуд.

Њамчунин, сурудњои њофизаи мањбу-би њамагон Н.Рањматова ва шеъру суру-дњои ќироаткардаи донишљўёни донишгоњзинатбахши мањфил буданд.

Эњсони ХУШБАХТ,"Омўзгор"

4ШАМЪИ ХОТИРА

№21 24-уми майи соли 2013 ТАЪЛИМ4ДАБИСТОН

Собит шудааст, ки якомили пурмањсулу љаззобгардидани дарс дарсгоњихуб љињозонида мебошад.

Њар як дарсгоњи фаннї(каби-нет) дорои Шўро мебошад ва дарон тамоми омўзгорони фан вањамчунин, хонандагони фаъолисинфњои боло аъзо мешаванд.

Дарсгоњи фаннї дорои лабо-рантњо мебошад, ки аз њисобихонандагон интихоб мегардандва вазифаашон нигоњубину батартиб овардани маводи лозимамебошад.

Таљњизонидани дарсгоњи фаннїаз рангубори он сар мешавад. Њан-гоми рангубор ба тавсияи равонши-носон ва меъморон такя намуданлозим аст. Олими фаронсавї ЖанВено гуфтааст: "Ранг метавонадравшанї, оромї ва њаяљонро бавуљуд орад. Он метавонад њамо-њангиро ба амал орад ё ин ки бои-си изтироби фавќулодда гардад. Азон аљоиботро умедвор шудан мум-кин, аммо он метавонад, боиси но-хушињо низ гардад".

Агар тирезањои дарсгоњ баљониби офтобрў нигаронидашуда бошад, аз рангњои тобиша-

шон тунук: кабуд, нилобї, сабзбунафши паст ва ѓайраро исти-фода бурдан мувофиќи талабо-ти илми равоншиносї аст.

Яъне, фарш бо ранги сабзибаланд, деворњои сабзи паст,шифт-сафед, пардањо -бунафш,ранги дару тирезањо ва сарпўши

Он гоњ онро барои хуб нигоњ дош-тани ашёи љамъовардаи худкўшиш менамояд.

Навиштаљоти дарсгоњ боядзебо ва хоно, диќќатљалбкунандава бо як тартиби муайян гузоштаё овехта шуда бошанд.

Ташкили гўшањои махсус дар

ДАРСГОЊ БОЯД МУЉАЊЊАЗ БОШАДмизњо бо ранги зард рангуборкарда шаванд.

Дарсгоњи фаннї дар таълимутарбия наќши бузург мебозад.

Хонанда он чизеро, ки дид вабо дасташ санљид, тамоми умрфаромўш намесозад. Масалан,дар дарсхонаи таърих омўзгорметавонад якљоя њамроњи хонан-дагон дар аввали таъсиси дарс-хонаи фаннї аз аз асбобњоиќадима, ба мисли кўза, кафш, ча-роѓи сиёњ, љузвдон (сумка) рас-мњои муњрањо, сафолпорањољамъоварї намояд.

Дар синфхона рафњои мах-сус вобаста ба солшуморињоташкил намояд. Инчунин, њуна-рњои гулдўзї, кашидадўзї, сарулибоси мардуми замони гузаш-та аз рўи расмњо дар намоиш-гоњњо гузашта шавад. Олоти мењ-нати одамони ќадим, олоти ши-кори њайвонот ва ѓайрањо низљолиб хоњанд буд.

Дар љамъоварии мавод боядсањми хонандагон калон бошад.

сифхона бахшида ба љашнњо,воќеањои муњими таърихї вашахсони намоёни давру замонниз дорои ањамияти махсус аст.

Даврабандињои таърих боядчунон ташкил карда шавад, кихонандаи бе мамониат даврањо-ро муайян намояд.

Он чиро, ки хонанда мешуна-вад ва бо мебинад, дер гоњ дархотирааш нигоњ медорад. Хонан-да дар давоми дарс бояд аз на-здик бо ашёи лозима шинос ша-вад. Бояд гуфт, ки дарсхонањо бањамаи фанњо вобастагии зич до-ранд.

1. Њуљљатњои омўзгори фан-ни дарсгоњ:

2. Наќшаи кори солона;3. Наќшаи таљњизот;4. Дафтари ќайди шиносої бо

ќоидаи техникаи бехатарї;5. Љузвдони маърўзањо ва ма-

ќолањо.М.ЭШМУРОДОВА,

омўзгори мактаби №110-иноњияи Рўдакї

Дар мактабњо он дар син-фњои 7-11 таълим дода меша-вад. Ба андешаи мо, њафтаеяк соат барои омўзиши ин фанкифоя нест. Њамин як соат њамба таври пурра, амалї таълимдода намешавад, зеро дар де-њот танњо дар ду моњи аввалва охири тањсил барќ њасту ха-лос. Информатика фаннест,ки агар хонанда дониши наза-риявияшро амалан, мунтазамиљро накунад, чизеро наме-фањмад.

Барнома ва китобњои "Асо-сњои техникаи компютерї" (ба-рои синфњои 8-9, 10, 11, чописоли 2008) дар марказњои ом-ўзиши компютерї тайёр кар-да шудаанд, аммо имрўз кито-бњои технологияи информат-сионии синфњои 7 ва 10 нав батабъ расиданд. Онњо аз рўйибарномаи таълимии нав тањияшудаанд, ки хеле мураккабудушворфањманд , њол он кидар мактабњо китоби "Асосњоитехникаи компютерї" (бароисинфњои 8-9, чопи соли 2008)намерасанд.

Хуб мешуд, агар китобњоисоли нашри 2007-2008-умбори дигар тањия мешуданд.

Илова ба ин, ваќте ки бароизарари техникї (за вредност)иловапулї ба њар омўзгорифанни технологияи информат-сионї мепардохтанд, омўзго-рони ихтисосманди ин фанхеле зиёд буданд. Њоло бо-шад, ќисми зиёди омўзгоронимактабњо, ё курси кўтоњмудда-ти семоњаи компютериро та-мом кардаанд ва ё курси яксо-лаи компютериро. Барои дарсинфњои 10-11 дарс гузаштанмаълумоти пурраи компютерїва мутахассисони варзида ло-зиманд, то нозукињои ин фан-ни бисёр муњимро ба хонандафањмонанд, механизми барно-масозиро омўзонанд.

Хонандагони имрўза бисёрзираканд ва аксари онњо дархона компютер доранду аз онба таври оддї истифода бур-да метавонанд. Барои даќиќомўзонидан бошад, мутахас-сис зарур аст. Бача бояд ис-тифодаи маќсадноки компю-терро аз бозињои гуногун фарќкарда тавонад.

Мо аз Донишкадаи такми-ли ихтисос миннатдорем, кимутахассисони хуби он кур-сњои компютериро мувофиќинаќша мегузаронанд. Лекинаксари омўзгорони фанни тех-

нологияи информатсионїпешнињод мекунанд , ки даркурсњо муаллифони китобњоидарсии фанни технологияиинформатсионї аќалан ду-сењафта бевосита дарс гўянд, тобарномањои навро, ки омўзго-рони мактабњо худашон наме-донанд (ба монанди Pasкal,Delphi, VisualBasic, С++...),омўзонанд ва доир ба роњњоитаълими онњо тавсияњо ди-њанд.

Дар китоби дарсии син -фњои 7 аллакай дар ќисми ду-юми он барномасозї овардашудааст, гарчанде ќисми ав-валаш содда аст. Охир , мохонандаи синфи 7-умро навдар назди компютер шинонда

курси аввалро меомўзем, бамонанди синфи 1, ки дар дас-таш китоби "Алифбо" меди-њем.

Дар мактабњои Федерат-сияи Русия таълими ин фан азсинфи 5-ум сар мешавад ваон 3-5-соатї дар як њафта ме-бошад. Мо баробари давла-тњои пешрафта ќадам заданмехоњем, вале пеш аз њама,заминањои таълими ин фанромебоист тайёр кард.

Бачаи шањр дар хона ком-пютер дорад ва ё дар "Ќањва-хонањои интернетї" тадриљанто синфи 7-ум компютерро тоандозае меомўзад, аммо дардењот бошад, баъзеи хонан-дагон дар синфи 7-ум бориаввал бо компютер корро оѓозмекунанд. Ин тарафи масъа-ларо низ бояд ба њисоб ги-рифт.

Дар курсњои такмили ихти-сос бояд барномаи китобњоинав ба омўзгорон омўзонидашавад. Агар омўзгори имрўзахудаш хуб фањмад, омўзони-да низ метавонад.

Ба андешаи мо, дар бароба-ри омодаву тањия ва нашри ки-тобњои дарсии технологияи ин-форматсионї дастури таълимиињар дарсро бо мисолњои мушах-хас дастраси омўзгорон карданшарти асосї аст. Мутаассифона,ба мо китоб дастрас мешавад,аммо омўзгори љавони камтаљ-риба, ки (ва ё аз курси кўтоњмуд-дат гузашта) мўњтољи ёрии ме-тодї аст, намедонад, онро азкуљо дастрас намояд.

Омўзгорони фанни техноло-гияи информатсионї умед до-ранд, ки проблемањои дар болоовардашуда њалли худро меё-банд ва мо баробари олами му-тамаддин ќадам мезанем.

Њ.АШЎРОВ,узви Иттифоќижурналистони

Тољикистон

4ТЕХНОЛОГИЯ

МУШКИЛИЊО ДАРТАЪЛИМИ ЯК ФАНФанни технологияиинформатсионї(информатика) аз фанњоимуњими муосир аст.

Имрўз барои кормандони соњаи маорифи киш-варамон давраи њалкунандаи натиљагирї аз солитањсил - омодагї ба аттестатсия фаро расидааст.

Чунон ки дар суњбат бо мо директори мактабитањсилоти миёнаи умумии раќами 3, дењаи ЊушёрїДонагул Љумъаева иброз дошт, дар мактаб дарасоси фармоиши њам вазорат ва њам раёсати ма-орифи ноњияи Варзоб тадбирњои заруриро бароианљоми соли хониши 2012-2013 ва тайёрї ба атте-статсияи давлатї андешидаанд.Ба ин маќсад дарраёсати маориф машварати директорони макта-бњои ноњияро гузаронданд.

12 синфхона пурра љињозонида шудааст. Багуфтаи сарвари мактаб Д.Љумъаева, се хонандаибемор доранд ва њуљљатњои онњоро низ сари ваќтба расмият дароварда ва кўшиш карда истодаа-анд, ки онњо њам дар аттестатсия аз шарикдарсо-нашон аќиб намонанд.

Бо хонандагони синфњои 6 ва 11 суњбатњо кар-дем ва маълум гардид, ки онњо низ дар тараддуди

имтињонсупорианд.Баъзе аз хонандагони синфи 11бошанд, аллакай дар кадом мактаби олї хондана-шонро муайян карда, вобаста ба самти тањсила-шон дар оянда дар назди устодону наздиконашонсабаќи иловагї мегиранд.

-Умуман, имсол дар муассисањои таълимииќаламрави ноњия бошад 1206 нафар синфњои 9 ва762 нафар синфи 11-ро хатм мекунанд. Бинобарин, имрўзњо аз љониби раёсати маориф, маъмури-яти мактабњо ва њайати омўзгорони онњо тамомитадбирњо андешида мешаванд, ки чун дигар мак-табњои ќаламрави кишварамон дар асоси талабо-ти Дастурамали аз аттестатсияи давлатї гузаро-нидани хонандагон дар муассисањои тањсилотиумумии Љумњурии Тољикистон ин давраи муњимифаъолияти ањли маориф хуб ба роњ монда шавад,- мегўяд мудири шуъбаи маорифи ноњия ГулхонимСафарова.

С.ИСКАНДАРОВ,"Омўзгор"

4ОМОДАГЇ БА АТТЕСТАТСИЯ

МАРЊИЛАИ МАСЪУЛИЯТБОР

Мавриди зикр аст, ки азљониби ширкати "Мегафон" бафакултети телекоммуникат-сия ва технологияи иттилоотїтаљњизоти зиёди алоќаи мо-билї ройгон таќдим кардашуд, ки ин барои бењтар на-мудани сатњу сифати машѓу-лиятњои лабораторї ва дар-сњои амалї мусоидат хоњадкард.

Директори иљроияи шир-кати ЉСП "ТТ-Мобайл" вароњбари раёсати минтаќавииЉСП "ТТ-Мобайл" дар вило-яти Суѓд ба Донишгоњи дав-латии Хуљанд ба номи акаде-мик Бобољон Ѓафуров бароитаљњизонидани факултети те-лекоммуникатсия ва техноло-гияњои иттилоотї, кафедраителекоммуникатсия ва радио-электроника якчанд таљњизо-ти пурарзиши коммутаторїтуњфа намуданд.

Бахшида ба ин иќдоми на-

љиб, дастовардњои соњаи те-лекоммуникатсияи муосир вањусни ифтитоњи фаъолиятикоммутатории алоќаи моби-лии ширкати "Мегафон" дарбинои факултаи "Телекомму-никатсия ва технологияњои ит-тилоотї" конфронси илмї-

амалї тањти унвони "Оянда азту вобаста аст!" баргузор гар-дид.

Ректори донишгоњ, дотсентЃафурљон Усмонов бо суханиифтитоњї ба кори конфронсњусни оѓоз бахшида, изњордошт, ки иќдоми "Мегафон"барои бењбудии корњои таъли-му илм уфуќњои тозаеро боз

хоњад намуд.Мавсуф барои дастгирии

бепоён ва иќдоми неки беѓа-разона ба директори иљроияиширкати ЉСП "ТТ-Мобайл",Шишковский Андрей Юревичарзи сипос намуд.

Роњбари раёсати минтаќа-вии ширкати "Мегафон-Тољи-кистон" Фирдавс Зеваров вароњбари шуъбаи техникииширкати "Мегафон-Тољикис-тон" дар вилояти Суѓд Тоњир-љон Тахтаев рољеъ ба дасто-вардњои соњаи телекоммуни-

катсия дар даврони истиќло-лият њарф зада, иброз дошт,ки дар оянда мутахассисониширкат кўмаки техникии худ-ро давом дода, барои баргу-зории дарсњои амалї ва лабо-ратории донишљўён сањмихешро мегузоранд.

Нуъмон РАЉАБЗОДА,"Омўзгор"

4ЊАМКОРЇ

ИЌДОМИ НЕКИ ШИРКАТИ "МЕГАФОН"Солњост, ки Донишгоњи давлатии Хуљанд ба номиакадемик Бобољон Ѓафуров бо ширкати "Мегафон-Тољикистон" њамкорї намуда, мутахассисони арзандаробарои ширкатњои минтаќавии телекоммуникатсиониивилоят омода месозад.

№21 24-уми майи соли 2013ГУЛШАНИ РОЗ

ШАРЊИ СЕ БАЙТИ ЊОФИЗ4БА ОЗМУНИ «ТАФСИРИ ЯК БАЙТ»

Шеъри Њофиз аз бар кунБайти аввалБарои шарњу тафсири ашъори шуарои

классик бохабар будан аз оятњои Ќуръонва ањодиси паёмбари Ислом, аз як тарафва донистани ислоњоти суфия, аз тарафидигар, њатмист. Инчунин донистани луѓатва маънои калима зарур аст. Дур буданаз ин чизњои асосї аст, ки имрўз мардум,бахусус љавононе аз донистану фањмиданва тањлили шеър дуранд. Дуруст ва дармавќеаш истифода бурдани сухани ман-зум фикрро таќвият дода, баланд буданидониши гўяндаро нишон медињад. Баќавли бузургон, гарчи гуфтани шеър њуна-ри волост, фањмидану дарк кардан аз онболост:

Шеър гуфтан гарчи дур суфтанбувад,

Лек фањмидан бењ аз гуфтан бувад.Мегузарем ба тањлили шеъри Хоља:Хезу дар косаи зар оби тарабнок

андоз,Пештар з-он, ки шавад, косаи сар

хок, андоз.

Байт ѓалат оварда шудааст. Дар "Кул-лиёт"-и Њофизи Шерозї (мураттиб Љ.Шан-безода, Душанбе, Ирфон-1983) дар шак-ли зер омадааст:

Хезу дар косаи зар оби тарабнокандоз,

Пештар з-он, ки шавад, косаи сархокандоз.

Ин шакл сањењтар аст, зеро дар шак-ли аввал калимаи "андоз"-и мисраи сонї,ки алоњида омадааст, маъноеро ифоданамекунад. Ин калима дар мисраи авваломадааст ва њољат ба такрор дар мисраидуюм нест. Маънии байт: Бархезу дар ко-саи зарин шароб бирез, пеш аз он, ки азин дунё бигзарї, яъне, вафот кунї. Дарбайт калимањои душворфањм нест. Яго-

на чизе, ки байтро мекушояд, ибораи "обитарабнок" аст, ки манзури ањли тасаввуфаз он маънии майи маърифат мебошад.Ин май сабаби пайвастан бо ёр (Худо-ванд) аст. Яъне, одамизод (банда) ба индунё барои шинохтан ва тоату ибодатиХудованд меояд. Њофиз мегўяд, ки умр-ро ѓанимат шумаред, ки њар лањзаи онистифода баред, хушдил бошед, зеро умрпанљрўза аст.Байти дуюм:Хирќаи зуњди маро оби харобот

бибурд,Хонаи аќли маро оташи майхона

бисўхт.Маънои калимањо: "Хирќа" - либоси

дарвешон, ки аз порчањои дарбењшуда бањам омадааст, "Зуњд" - парњезгорї, пор-сої, тарки дунё кардан. Маќсад аз "обихаробот" ва "оташи майхона" њамон майимаърифат аст. Манзури сўфиён аз оноятњои Ќуръон низ мебошад. Хоља мегўяд:Ман зуњд меварзидам, чун майро нўши-дам, тарки зоњидї намудам ва чун ба во-ситаи май ишќи илоњї дар дилам љо гашт,аќл аз ман дур шуд. Чаро шоир тарки аќлмегўяд? Зеро ишќ кори дил аст, он чї кидил дар роњи ишќ мекунад, аќли аќл на-мерасад. Ба ќавли худи Њофиз:

Аќл агар донад, ки дил дар бандизулфаш чун хуш аст,

Оќилон девона гарданд аз паизанљири мо.

Яъне, њамин май сабаб шуд, ки ман бадарёи ишќ ѓарќ шуда, аз бањри аќлу зо-њидї гузаштам.Байти саввум:Ман пири солу моњ наям, ёр

бевафост,Бар ман чу умр мегузарад, пир аз

он шудам.Ман аз рўи солу моњ (аз рўи синну сол)

пир нестам, лекин чун ёр бевафої меку-над, яъне, васл муяссар намешаваду умрбар бењуда мегузарад, пир шудаам. Доимѓаму ѓусса мехўрам ва умре, ки нохушмегузарад, одамро тез пир мекунад. Маќ-сади ошиќ аз умр васли ёр аст. Чунон кихуди Хоља мегўяд:

Авќоти хуш он буд, ки бо дўстба сар рафт,

Боќї њама бењосилию бехабарї буд.Љўрамурод ИМОМОВ,

омўзгори гимназвияи №1-иноњияи Њисор

Бостоншиноси маъруфи шўравї М. М.Дяконов дар замони худ навишта буд, киЊисори Шодмону Ќалъаи Шодмон аввалуохири сарњади Шумон аст. Шумон бо му-рури замон ба "Шодмон" табдил ёфтааст.

Калимаи "Шумон" дар луѓати "Занд" аз"Позанд" ном асари Зардушт (таќрибансолњои 600 пеш аз мелод), ба маънои "пе-шона" (пањлавї пешоник) будааст.

Њафриёти харобањои Њайбула, Чимќ-урѓон, Тухма баёнгари онанд, дар асрњои4-5 пеш аз мелод, илму фарњанг дар инљо хеле тараќќї карда будааст. Шумон дарњайати давлатњои ЮнонуБохтар, баъдан Кушони-ён шањри ободу серодамбудааст. Дар ањди Кушо-ниён маркази ШумонЊамоварон ном дошта-аст.

Фирдавсї дар "Шоњ-нома" ќиссаи лашкар ка-шидани Кайковусро баЊамоварон тасвир карда-аст. Муаррих Дяконов М.М. бар ин аќида аст,Њамоварон њамон Њамоварони машњураст, ки сарвари он падари Судоба - заниКайковус буд.

Ибни Хурдодбењ дар саёњатномаи худменависад, ки Њамоварон дар 5 фарса-хии Шумон воќеъ гардидааст. ЊудудиШумон ба ќавли сайёњи Чинї Сюан Сзан,аз Ѓарб ба Шарќ чоррўза роњ будааст.Тахмин меравад, ки њавзаи дарёњои Хо-наќоњ, Ќаратоѓ, Варзоб ва Кофарнињондар њудуди Шумон будааст.

Њудуди шањр 350 га-ро ташкил медод.Дар Шумони давраи антиќа меъморї хелетараќќї карда буд. Забони шумониён бох-тарї буда, оинашон зардуштия (маздояс-ної) будааст. Дар натиљаи њафриётњоибостоншиносї маълум гардид, ки бароба-ри оини зардуштї дини буддої низ дар инминтаќа нуфуз доштааст. Масалан, њаф-риёти бостоншиносии Кофирќалъа ибо-датхонаи буддоиро кашф карданд, ки дарон тасвири Буддо ва ду ашрофзан каши-да шудааст. Бостоншиносон онро ба дав-раи Кушониён мансуб медонанд.

Пас аз истилои Моваруннањр аз тара-фи аъроб мардуми Шумон дини Исломроќабул карданд.

Номи Шумон бори аввал дар асри VII -и мелодї аз тарафи Сюан Сзян ёдоварїшудааст. Дар асрњои 9-10 Шумон дар њай-ати давлати Сомониён будааст. ШањрњоиШумон, Њамоварон Ањорун, Регдашт (Ре-гар), Зинир ва Сиём шањрњои асосии Шу-мон будаанд.

Дар "Њудуд- ул -олам" дар бораи Шу-мон маълумоти зерин омадааст:

"Шумон шањрест устувор ва барии кўњнињода ва гирди ў барасе кашида. Ва ўрокуњандизест бар сари кўњ нињода ва ан-дар миёни куњандиз чашмаи об аст бу-зург".

Фирдавсї дар тасвири Њамоварон чу-нин менигорад:

Чу Ковус бар хирагї баста шуд,Ба Њамоварон рой барбаста шуд.Яке кўњ будаш сар андар сањоб, Баровардаш Эзид аз ќаъри об.Яке диж бароварда дар кўњсор,Ту гўї, сипењр асташ андар канор.

АЗ ШУМОН ТО ЊИСОРИ ШОДМОН

4БА ИФТИХОРИ 3000-СОЛАГИИ ЊИСОРИ ШОДМОН

Таърих шањодат медињад, ки дарводии Њисори кунунї одамон аздавраи санг маскун буданд,тамаддуни онњо, ки бо номиМаданияти Њисор маъруф аст. Ваинчунин дар асарњои љуѓрофиютаърихии асрњои миёнаи тољикноми ин минтаќа Шумон(Шуман) зикр ёфтааст.

Ин тасвири Фирдавсї ба маълумоти"Њудуд - ул - олам" мутобиќат дорад.

Ибни Фариѓун дар ин бора мегўяд, киЊамоварон шањрест ба наздикии рўдиТасавон (Ќасавон) нињодаанд ва мардумандаканд". Ин ахбор низ ќобили таваљљуњаст.

Пас аз суќути Оли Сомон Шумон бањайати давлатњои сулолаиЃазнавиён ва Ќарохониёншомил буд. Та-раќќиёти

олии Шумон пас аз хароб карда шуданишањри Балх аз тарафи урдўи Чингиз ростмеояд. Дар маркази Шумон ќалъае буда-аст, ки онро Њисори Шумон мегуфтанд(Ќалъаи Њисор). Дар асрњои XIII - XV тад-риљан Њисори Шумон ба Њисори Шодмонтабдил ёфтааст. Зањириддин МуњаммадиБобур пас аз шикаст хўрданаш дар Сама-рќанд ба Њисор фирор намуда будааст ваонро Њисори Шодмон номидааст (Бобур-нома). Муњаммад Шарифхони Бидлисїдар "Шарафнома" (асри XVI) аз ЊисориШодмон ном бурдааст.

Ќалъаи Њисор пас аз истилои Манѓи-тиён дар соли 1868 ба харобї дучор шуд.

Шумон, чунон ки аз гуфтањои боломаълум гардид, таърихи ќадимї дорад.Агар китоби Абурайњон Берунї "Ал - осор- ул - баќия вал - ќурун - ал - њамия"-ро,ки дар он љадвали њукмронии сулолаиПешдодиёну Каёниён оварда шудааст, баинобат гирем, аз њукмронии Кайковус токунун 2907 сол сипарї шудааст. Ин шањо-дати он аст, ки таърихи Шумон беш аз3000 солро дар бар мегирад.

Таљлили 3000 - солагии Њисор гувоњион аст, ки Президенти мамлакат, муњтармЭмомалї Рањмон ба таври њамешагї батаърихи гузаштаи миллат таваљљуњи амиќзоњир намуда, бањри пос доштани хоти-раи неки ниёгонамон нерўю ќуввати худ-ро дареѓ намедорад.

Г. ЉОНМАЊМАДОВА,мудири кафедраи

фанњои гуманитарии ДЉТИБКСМ

ВАТАНДОРЇВатан љону Ватан хону Ватан

виљдони инсон аст,Ватан љою макони ањли олам,

дўстдорон аст.Кунад обод онро њар касе, ки вай

хирадманд аст,Ватан аз ањли илм, аз олиму аз

хоксорон аст.

Љойи зисту обрў, њам нозу неъматМењан аст,

Бењтарин волотарин икрому иззатМењан аст.

Њар куљо берун зи он сад айшуишрат гар кунї,

Дар хаёлу дар њаётат рўњу љонатМењан аст…

Бе мењри Ватан умр маро барабасаст.

Сангобу лаби љари Ватан њамнафасаст.

Шукрона ба хоку обу дони Ватанам,Сад шукр, ки додаст њар чиз, бас аст.

Ватан инсону дўстон офаридаст,Њунармандон, гулистон офаридаст.Бувад мењри Ватан бар сина љовид,Муќаддас модари љон офаридаст.

ТОЉИКИСТОН, ЉОНУЉОНОНИ МАНЇ

Тољикистон, љону љонони манї, Модари љон, софвиљдони манї.Мулки зебою бињиштосої ту,Њар куљоям ањду паймони манї.Хоку оби ту маро парвардааст,Ту аламбардору майдони манї.Пос дорам њар кафи хоки туро,Дўст дорам мазраи поки туро.Њар чи хоњї, ман зи љону дил кунам,Дар канорат то абад манзил кунам.

ТОЉИКИСТОНТољикистон, зодгоњам, модари

ѓамхори ман,Рўи олам кам ба чашмам, эй туї

бисёри ман.Хоку обу њам фазои ту азиз аз бањри

мост,Сарзаминат дилкаш аст, эй мењани

пурбори ман.Кўњу љўят бењисобу обњоят њамчун

ќанд,Маскани пайванди дилњо давлати

бедори ман.

МањмадшарифМУРОДЇ

(Ќаразода)

САБЌАТИ ХАТТОТОНСоли дуюм аст, ки бо иќдоми раёсати маорифи вилояти Хат-

лон миёни хонандагони синфњои ибтидоии муассисањои тањси-лоти миёнаи умумї озмуни "Хати зебо" баргузор мегардад.Имсол озмун дар ноњияи зебоманзари Муъминобод сурат ги-рифт. Дар он аз тамоми шањру навоњии вилоят 117 нафар хо-нанда ширкат варзиданд. Довталабон ѓайр аз иљрои шарти оз-мун ба тамошои манзарањои дилфиреби ноњияи кўњистон љалбгардиданд.

Дар озмун ишѓоли љойњои ѓолиб барои довталабон мањ-дудият надошт. Дар ќатори 61 нафар Умедљон Аброров хо-нандаи синфи 1-и гимназияи давлатии ноњияи Њамадонїѓолибият ба даст овард. Ба ѓолибон ифтихорномаи раёса-ти маорифи вилоят ва туњфањои хотиравии маќомотииљроияи њокимияти давлатии ноњия таќдим гардид. Дарозмун сардори раёсати маорифи вилоят Хоналї Ќурбон-зода ва раиси ноњияи Муъминобод Пирмад Зарифов иш-тирок ва суханронї намуданд.

С.САБУРОВ,омўзгор аз ноњияи Њамадонї

4ОЗМУН

№21 24-уми майи соли 2013

- Духтур, шавњарам шабњодар хобаш норўшану нофањмогап мезадагї шудааст. Илтимос,табобат кунед.

- Њељ гап не, ин табобатша-

Сармуњаррир:Ноилшо НУРАЛИЕВ

Суроѓа: 734024, ш.Душанбе, к.Нисор Муњаммад, 13а. Телефонњо: ќабулгоњ – 221-63-36, љонишини сармуњаррир – 227-36-29, котиби масъул ва шуъбањо – 227-25-49

Н.САИДОВ, Ф.РАЊИМОВ, Т.МАЊМАДОВА, Ф.ИСМОНОВ, А.РАЊМОНОВ,М.САЙФИДДИНОВ, А.МУРОДЇ (љонишини сармуњаррир)

Муассис: Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон

«Омўзгор» дар Вазорати адлияи Љумњурии Тољикистон тањти раќами 21Р – 405 19.12.2000 сабти ном шуда, тањти раќами 0018/рз, аз 14.09.2007 дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистоназ нав номнавис гардидааст. Нашрия ба хотири чандандешї маводе низ ба табъ мерасонад, ки идораи њафтанома метавонад бо муаллифон њамфикр набошад ва барои онњо масъулиятба уњда нагирад. Дастхатњо ва суратњо ба муаллифон баргардонида намешаванд.

Њафтанома дар Муассисаи ХЊЊФ «Мушфиќї» ба табъ расидааст. | Индекси обуна – 68850 | Адади нашр: 29 837 нусха | Тарроњ: С. Ниёзов | Њуруфчинон: О.Љабборова ва Ш. ЗафарзодаПочтаи электронї: info@omuzgor-news.tjСайти њафтанома: www.omuzgor-news.tj

Њайатитањрир:

АНЉОМ

ПАНЉ ЛАТИФА

Дипломи гумшудаи РТ-I №338331, ки онро соли 1987 омўзишгоњиомўзгории ба номи Н.К.Крупская (њозира Коллељи омўзгории ДДОТ баноми С.Айнї) ба Шарипова Нигина Адашевна додааст, эътибор на-дорад.

Шањодатномаи гумшудаи А №621822, ки онро соли 1992 мактаби№42-и ноњияи Фирдавсии шањри Душанбе ба Ќурбонова Садбарг Аб-дувањобовна додааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи АБ №031310, ки онро соли 1999 макта-би №42-и ноњияи Фирдавсии шањри Душанбе ба Амонхочаева Ши-ринмох Файзмамадовна додааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи А №088034, ки онро соли 1988 мактаби№12-и ноњияи Исмоили Сомонии шањри Душанбе ба Умаров Мусо-љон Ибрагимович додааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшуаи Т-ШТА №0567250, ки онро соли 2010 мак-таби №21-и ноњияи Шоњмансури шањри Душанбе ба МамадалиевОйбек Улугбекович додааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи АБ №134454, ки онро соли 1986 макта-би №77-и ноњияи Фирдавсии шањри Душанбе ба Собирова ФирузаЭргашевна додааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи А №245810, ки онро соли 1996 мактаби№51-и ноњияи Фирдавсии шањри Душанбе ба Амонхољаев Рустамдодааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи №6058924, ки онро соли 1994 мактаби№1-и ноњияи Љиликўл ба Эшназаров Ойбек додааст, эътибор надо-рад.

Аттестати гумшудаи АТ №003570, ки онро соли 1997 мактаби №1-и ноњияи Љиликўл ба Эшназаров Ойбек додааст, эътибор надорад.

ЭЪТИБОР НАДОРАД

дархостаї. Фиристодем. Танњогуфтанием, ки ба ёд гир: 20 дол-лар бо ду сифр (0) не, бо як сифрнавишта мешавад".

ххх- Очаљон, баъзењо фарбењ

шаванд, мардум номашонро ди-гар хел ба забон меоранд. Агарпарандањо фарбењ шаванд чї?Масалан, фароштурук.

- Фароштурук дар њама њолатфароштурук аст, писарам.

- Не, модарљон, наёфтед,фароштурук фарбењ шавад, пин-гвин мешавад.

хххХонандае аз падараш пайва-

ста хоњиш мекунад,ки барояшпойафзол харед, вале падар сањ-лонгарї мекунад. Рўзе боронишадид меборад. Писар дари хо-наи истироњати падарро кушодашикоят мекунад: - Борњо гуфтам,ки ба ман пойафзол харед. На-харидед. Ана, борон борид, ак-нун чиро пўшам.

Падар аз халалдор шудани ис-тироњаташ ранљида, посух мегўяд:

- Дарро пўш!

ванда аст. Пас аз як давраи та-бобат шавњаратон дигар дар хобгап намезадагї хоњад шуд.

- Не, духтурљон, ин тавр наку-нед. Чунон табобат кунед, ки ўдар хобаш равшану фањмо гапмезадагї шавад.

хххЉавони сустиродае аз дўсташ

маслињат мепурсад:- Ба духтаре дил бохтам, вале

ба арзи матлаб љуръат надорам.Агар ба ў дурудароз нигоњ кардаистам, матлабамро мефањмад?

Дўсташ љавоб медињад:- Намедонам. Вале хуб медо-

нам, ки агар ба духтар њамин хелбегап дурудароз нигоњ кардаистї, рўзе ў туро ба тўяш даъватхоњад кард.

хххАз мактуби волидон ба фар-

занди донишљўяшон:"Писарљон, аз мо 20 доллар

ВАЗОРАТИ ТАНДУРУСТИИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОНКоллељи тиббии љумњуриявї

ќабули довталабонро барои соли тањсили 2013 - 2014 эълон менамоядБа Коллељи тиббии љумњуриявии Вазорати тандурустии Љумњурии Тољикистон хатмкардагони му-

ассисањои тањсилоти миёнаи умумии муќими Љумњурии Тољикистон, шањрвандони давлатњои хориљїмувофиќи шартномаву созишномањои байнидавлатї, хориљиён ва шахсони бетабаа ќабул карда ме-шаванд. Ба њамаи ихтисосњои гурўњњои буљавї шањрвандони Љумњурии Тољикистон ќабул карда ме-шаванд. Ба гурўњњои шартномавї шањрвандони Љумњурии Тољикистон ва давлатњои хориљї, ки њуљљатибаробарэътирофи тањсилоти миёнаи умумї доранд, ќабул карда мешаванд.

Ба шакли тањсили рўзона довталабони синнашон то 35 ва ба шуъбаи шабона бе мањдудияти син-ну сол ќабул карда мешаванд.Тањсил дар коллељ ба забони давлатї (тољикї) ва русї ба роњ мондашудааст. Довталаб бо кадом забон супурдани имтињонро худаш интихоб мекунад.Дар Коллељи тиббии љумњуриявї, довталабон дар шуъбаи рўзона аз рўи ихтисосњои зерин

ќабул карда мешаванд:Бо муњлати тањсили 3 солу 10 моњ:♦ "Кори умумитиббї", бо додани тахассуси "Њамшираи тиббии оилавї" (буљавї ва шартномавї);♦ "Кори момодоягї", бо додани тахассуси "Момодоя" (буљавї ва шартномавї);Бо муњлати тањсили 2 солу 10 моњ:♦ " Кори њамширагї", бо додани тахассуси "Њамшираи тиббї" (буљавї ва шартномавї);♦ "Кори лабораторї", бо додани тахассуси "Лаборант" (буљавї ва шартномавї);♦ "Гигиена, санитария ва эпидемиология", бо додани тахассуси "Ёрдамчии табиби гигиенист,

санитарї ва эпидемиолог" (буљавї ва шартномавї);♦ " Техника ва таљњизоти тиббї" , бо додани тахассуси "Техники тиббї" (буљавї ва шартномавї);♦ "Ташхис ва табобати нурї" бо додани тахассуси "Њамшираи тиббї оид ба ташхис ва табобати

нурї" (буљавї ва шартномавї);♦ "Реабилитатсияи тиббї - иљтимої", бо додани тахассуси "Њамшираи тиббї оид ба масњ, варзи-

ши муолиљавї ва физиотерапия" (буљавї ва шартномавї);♦ " Кори фарматсевтї", бо додани тахассуси "Ёрдамчии фарматсевт" (шартномавї);♦ "Кори дандонсозї", бо додани тахассуси "Техники дандон" (шартномавї).Имтињонњо: забони модарї - диктант; химия, биология, асосњои давлат ва њуќуќ ба тариќи тестї.Барои шуъбањои "Техника ва таљњизоти тиббї", "Ташхис ва табобати нурї". Имтињонњо: забони

модарї - диктант; физика, биология, асосњои давлат ва њуќуќ ба тариќи тестї.Дар шуъбаи шабонаи Коллељи тиббї довталабон бо муњлати тањсил 3 солу 3 моњ, бо тањсилоти

миёнаи умумї аз рўи ихтисосњои:"Кори њамширагї", бо додани тахассуси "Њамшираи тиббї" (шартномавї);"Кори фарматсевтї", бо додани тахассуси "Ёрдамчии фарматсевт" (шартномавї) ќабул карда ме-

шаванд. Имтињонњо: забони модарї - диктант; химия, биология, асосњои давлат ва њуќуќ ба тариќитестї.

Довталабон дар баробари ариза ба номи директори Коллељ њуљљатњои зеринро пешнињод мена-моянд:

- њуљљат дар бораи тањсилоти миёнаи умумї, тањсилоти ибтидоии касбии пурраи 3-сола(намунаи асл);

-маълумотномаи тиббї (шакли № 086 -У);-6 дона сурати 3х4 см;-шиноснома, маълумотнома аз љойи истиќомат;- билети њарбї (шањодатномаи њарбии даъватшаванда);- дар њолати мављуд будани собиќаи корї нусхаи дафтарчаи мењнатї;- нусхаи ќарордод байни довталаб ва муассисаи таълимї;

Аризањо аз 25 июн то 30 июл ќабул карда мешаванд.Имтињонњои ќабул аз 1 -ум то 20 -уми август доир мегарданд.

Нишонї: Коллељи тиббии љумњуриявии Вазорати тандурустии Љумњурии Тољикистон,шањри Душанбе, хиёбони Рўдакї, 135. Телефонњо барои тамос: 224-12-67, 224-12-00.Маълумоти пурраро шумо метавонед аз сайти коллељ: www: medcollege. tj дастрас намоед.

4ЭЪЛОН ЭЪЛОНДар асоси шартномаи байни Вазоратњои корњои дохилии Љум-

њурии Тољикистон ва Љумњурии Туркия дар факултети илм ва бе-хатарии Академияи Политсияи Туркия довталабонро барои тањ-сил ќабул менамояд. Ќабули њуљљатњо санаи 20-уми июни соли2013.

Шарту шароитњои тањсил дар Академияи Политсияи Туркиячунин аст:

-донистани забони туркї (њатмї);-мувофиќ будани довталабњо ба шартњои ќабул, вазъи дурус-

ти саломатї;Корњои шахсии довталабон бо забонњои тољикї-туркї дар Шуъ-

баи корњои дохилии љойи истиќомат ба расмият дароварда меша-вад ва аз чунин њуљљатњо иборат мебошанд:

-нусхаи шиноснома (хориљї);-2 дона расми њаљмаш ба сурати шиноснома баробар;-маълумотнома аз љойи истиќомат;-аттестат ё маълумотнома оид ба хатми тањсилоти умумї;-деклоратсия бо имзои худи довталаб, ки аъзои ягон њизби

сиёсї намебошад;-маълумотномае, ки довталаб ба љазои љиноятї кашида нашу-

дааст;Раванди љараёни таълими довталабон дар Академияи Полит-

сияи Туркия бо донишљўёни туркї љараён мегирад.Гузаштани комиссияи тиббї ва ќабули имтињонњо дар Љумњу-

рии Туркия гузаронида мешаванд.Баќайдгирии довталабони Љумњурии Тољикистон дар Сафорат-

хонаи Љумњурии Туркия то 4-уми августи соли 2013 дар назар дошташудааст.

Довталабони тољик барои гузаштани муоинаи тиббї ва имти-њонњои ќабул на дертар аз 25-уми август дар Академияи Полит-сияи Љумњурии Туркия њозир бошанд.

Телефон барои тамос: 227-61-94; 227-65-96; 227-79-28Раёсати кадрњо ва кор бо њайати шахсии

ВКД Љумњурии Тољикистон

Вохўрї бо шахсиятњои шинохтаисоњањои мухталифи љумњурї дар До-нишгоњи давлатии омўзгории Тољи-кистон ба номи Садриддин Айнї бањукми анъана даромадааст. Баќарибї вохўрии донишљўёни факул-таи филологияи тољики донишгоњимазкур бо гурўњи эљодии кафедраимањорати актёрї тањти роњбарииЊунарпешаи халќии Тољикистон Ше-ралї Абдулќайсов барпо гардид.

Чунон ки декани факултаи маз-кур, номзади илми филология, дот-сент Боймурод Шарифзода гуфт,минбаъд њамкорї бо ин гурўњи эљодїидома меёбад. Донишљўён оид бапањлўњои мухталифи соњаи драма-

тургия, эљоди асарњои сањнавї, муш-килоти театр ва тамошобин бо му-тахассисон ибрози аќида намуданд.Бино ба аќидаи Ш. Абдулќайсов, њарнавъи санъат, аз љумла, театр ифо-дагари идеяњои инсондўстї, гироми-дошти муќаддасоти миллї ва арљ гу-зоштан ба онњост.

Дар хотимаи гуфтугў шогирдо-ни факултаи номбурда намоишно-мањои А. Островский - "Камбаѓалїайб нест" ва "Ревизор" - и Н.Гогол-ро тамошо карда, андешањояшон-ро дар боби бурду бохти он баённамуданд.

Њотами ЊОМИД,"Омўзгор"

4ВОХЎРЇ

ТЕАТР ВА ДОНИШЉЎ