№ 7 (11870)

15-уми февралисоли 2013-ум

ЊАФТАНОМА АЗ 20-УМИ ИЮЛИ СОЛИ 1932-ЮМ НАШР МЕШАВАД

НАШРИЯИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЇУМІУРИИ ТОЇИКИСТОН www.omuzgor-news.tj

Беіин фарди їаіон омўзгор аст,Аз ў сарсабзу хуррам рўзгор аст.

СИСТЕМАИ БАЊОГУЗОРИИ100-БАЛЛА

сањ. 5

6 ДАР ИН ШУМОРА:

Чи тавре мебинем, системаи бањогузории би-сёрбалла (асосан, садбалла) дар љањон усули азњама пањншуда аст. Дар шароити имрўза сатњиазхудкунии барномаи таълимиро нисбатансањењ муайян мекунад. Њамчунин, барои баро-баркунии њуљљатњои маълумот, дохилшавї бадонишгоњњои љањон кўмак мерасонад.

сањ. 9

сањ. 5

сањ. 8ШАВЌ АГАР РАЊБАР ШАВАДМоњи феврал омўзиши забони модарї барои син-фи якум бо истифода аз китоби нав шурўъ ме-гардад. Боиси хушнудист, ки бисёр мутахас-сисону омўзгорон ва алоќамандони таълимутарбия дар баррасии мазмуну мундариљаи онфаъолона ширкат варзиданд.

САЛОЊИЯТДОР, САЛОЊИЯТМАНДВА Ё ЌОБИЛИЯТ?

Мо мафњумњои "компетенция" ва "компетент-ность"-ро "салоњият" ва "салоњиятдор" тарљу-ма кардем. Вале сари ин истилоњот як андозабањс њам ба вуљуд омад. Табиист, ки баъзењо но-розигии хешро изњор медоштанд, вале вожањоимуносибе, ки онњоро бояд иваз кунанд, ном наме-бурданд. Гурўње вожањои мувофиќдонистаи худ-ро номбар мекарданд. Ва аксар дар њолати бе-тарафї ќарор доштанд.

Таърихи таъсисёбии Ар-тиши миллии Тољикистони со-њибистиќлол ба рўзњои сардусангини миллат дар давомиљанги шањрвандии солњои на-вадум рост омад. Мо ба фар-љоми пуралами њаводисибархўрдњои босилоњи шањр-вандони кишварамон боњазор афсўсу њайрат нигари-ста, бори дигар ба хулосаеомадем , ки бояд тамомиљомеа ба тарбияи ватанпар-варї ва эњсоси баланди ин-сондўстї рўй орем, зеро фа-ќат инсонњои ватандўст мета-вонанд аз манфиатњоигурўњї, шахсї ва хешу таборїсарфи назар карда , дарњимояи њадафњои умуми-миллї барои дифои Ватансодиќона талош варзанд.

Хизмати Президенти киш-вар Эмомалї Рањмон дар бу-нёдгузории Ќуввањои Мусал-лањ ва сохтору воњидњоињарбї назаррасанд. Дар айё-ме, ки собиќ љумњурињои Ит-тињоди Шўравї саргарми таќ-сими мероси ИЉШС будандутанку аслиња, тайёрањои љангївоситањои зидди њавої, стан-сияњои муосири радиолокат-сионї ва ѓайрањоро ба меросмегирифтанд ва дар зами-нањои мусоид Артишњои мил-

лии худро таъсис доданд. Му-таассифона, дар љумњурии мољанги бемаънии шањрвандїидома дошт.

Дар таърихи 17 сентябрисоли 1992-ум Фармони иљроку-нандаи вазифаи ПрезиднетиЉумњурии Тољикистон "Дар бо-раи таъсиси Вазорати мудо-фиаи Љумњурии Тољикистон"ба имзо расид. Таъсиси Вазо-рати мудофиа, пеш аз њама, боамри зарурат пеш омада буд.То ин муддат љумњурињоисобиќ ИЉШС артишњои худродар шароити осоишта ба ни-зом дароварда буданд.

Вазорати мудофиаи киш-вар ба маќсади заминагузорїба Артиши миллї бо роњиљалб намудан ва зери парча-ми худ фаро гирифтани гур-ўњњои мусаллањи худмудо-фиаи шањру навоњии љумњурїоѓоз кард. Мутаассифона,љанги шањрвандї аз рўи ќону-нњои беамони худ дар солњои1992-1994-ум ба шадидтаринмарњила расида буд. Аз тара-фи Њукумати Љумњурии Тољи-кистон барои пешгирї ва баэътидол овардани вазъи ба-миёномода як ќатор тадбирњоамалї гардида бошанд њам,вазъият њанўз муташанниљбуд.

4БА ИФТИХОРИ 20-СОЛАГИИ АРТИШИ МИЛЛЇ

ХИЗМАТИ ВАТАН ВАЗИФАИМУЌАДДАСИ МОСТ

Њифзи Ватан, њимояи манфиатњои давлат, тањкими истиќлолият, амниятва иќтидори мудофиавии он вазифаи муќаддаси шањрванд аст.

Моддаи 43 Конститутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон

(Давомаш дар сањ.7)

Ќабул гардидани ќонунњоиЉумњурии Тољикистон "Дар бо-раи аз љавобгарии љинояти ин-тизомї ва маъмурї озод кар-дани шахсоне, ки дар давраиаз 27 март то 25 ноябри соли1992-ум дар минтаќаи мухоли-фатњои мусаллањона љиноятсодир кардаанд" ва "Дар бораитадбирњои пурзўр карданиљавобгарї барои љиноятњои ба-рои саломатї ва њаёти одамонхатарнок" дарњол натиљаи дил-хоњ надоданд. Дар чунин вазъ-ияти душвор, ки ќариб тамомишохањои њокимият фалаљ вакорношоям гардида буданд,Эмомалї Рањмон њамчун роњ-бари сиёсї ба сари давлатомад. Ў бо азми устувор ваљасорати бењамто њамчун сиё-сатмадори тавоно бо камтаринимкониятњои воќеї, ки аз саба-би вазъи печидаи сиёсї ваиќтисодии љумњурї ба миёномада буд, бањри наљоти Ватанва миллат ба иљрои вазифањоитаърихии худ шурўъ намуд. 18декабри соли 1992 бо имзоиЭмомалї Рањмон ќарори раё-сати Шўрои Олии Љумњурии То-љикистон "Дар бораи таъсисиЌуввањои Мусаллањи ЉумњурииТољикистон" ќабул гардида, за-минаи њуќуќии ташкили Арти-ши миллиро фароњам овард.

САРИКАСЇ БА МО ЧЇ ДОД?Ин низоми нави маблаѓгузорї даст дод, ки мак-табњо дар маблаѓгузорї мустаќилият ба дастоварда, дар идоракунии он њама иштирок намо-янд ва тўли ин солњо бисёр мактабњо аз ин ни-зом фоидаи беш ба даст оварданд. Бахусус, мак-табњое, ки нисбатан хурданд ва шумораи камихонандагону омўзгорон доранд.

ЧАШМАМ БА РАЊИОМАДАНАТ ЧОР ШУДАСТ

Рўзи истироњат дар даст халтаи туњфањо љони-би Хонаи кўдаконаи махсусгардонидашудаи ра-ќами якуми шањри Душанбе мерафтем. Њар духомўш будему ѓарќи андешањои худ. Ман пешиназар тифлакони нозбўйи хешро меовардам.Бале, се тифли хешро, ки њар бегоњ, њамин ки азкор баргаштам, худро ба оѓўши мењрам меандо-занду манзилам аз нидои хушнудонаи онњо басурхонае мубаддал мегардад. Аммо тифлакониин даргоњро дар чї вазъ медида бошам?

сањ. 6

сањ. 11

РЎНАМОИ СЕ КИТОБУЯК МАЉАЛЛА

№7 15-уми феврали соли 2013РАНГОРАНГ

4ЊАМОИШ

Њафтаи сипаришуда дарфилиали Донишгоњи давлатииМосква ба номи М.В. Ломоно-сови шањри Душанбе муарри-фии лоињаи барномаи ТЕМ-ПУС ва Эразмус Мундус бар-гузор гардид. Дар њамоиш му-овини аввали вазири маорифФ.Рањимов, сафири ИттињодиАвруОсиё Эдуард Ауэр, сар-дори департаменти ТЕМПУСКлаус Хаупт, ректори филиа-ли ДДМ ба номи М.В.Ломоно-сов Њ.Одинаев ва устодону до-нишљўёни муассисањои тањси-лоти олї ширкат варзиданд.Дар њамоиш сафири ИттињодиАвруОсиё Эдуард Ауэр, сар-дори департаменти ТЕМПУСКлаус Хаупт ва ректори фили-али ДДМ ба номи М.В.Ломоно-сов Њ.Одинаев сухан намуда,бурду бохти лоињањои ТЕМ-ПУС ва Эразмус Мундусромавриди тањлилу баррасїќарор доданд. Тавре муовиниаввали вазир Ф.Рањимов ќайднамуд, татбиќи лоињаи ТЕМ-ПУС дар Љумњурии Тољикистонањамияти назаррас дошта, ба-рои боз њам ривољ додани ис-лоњоти маориф ва татбиќи ни-зоми кредитии тањсилот мусо-идат менамояд.

-Тамоми барномањо дар як-љоягї бо шарикони хамкор азкишварњои Иттињоди Аврупо баон нигаронида шудаанд, ки си-фати тањсилот дар љумњуриимо таъмин карда шавад ва дар

мавриди эътироф ва бароба-рарзишии њуљљатњои тањсилотиолии касбии Љумњурии Тољики-стон мо муваффаќ гардем,-ќайднамуд Ф.Рањимов.-Фикр меку-нам њуљљати муњиме, ки бо иб-тикори бевоситаи Президентикишвар, муњтарам ЭмомалїРањмон соли 2012 ба имзо ра-сид, конвенсия "Дар бораи эъти-рофи тахассусњои марбут батањсилоти олии касбии Љумњу-рии Тољикистон дар ќаламравиАврупо" мебошад. Ин њуљљатимкон медињад , ки тамомињуљљатњои тањсилотии мактаб-хои олии мо дар ќаламрави Ав-рупо эътироф гардада, бароба-рарзиш дониста шаванд ва боин восита мо тавонем серњара-катии њам донишљў ва њам омў-згорони худро дар ќаламравиИттињоди Аврупо таъмин намо-ем. Барои муввафаќ шудан баин маќсад лоињањои ТЕМПУС бамо ёрї мерасонанд.

Дар анљом сардори департа-менти ТЕМПУС Клаус Хаупт, ко-ординатори барномаи ТЕМПУСдар Тољикистон Зарина Нуриди-нова, устоди Донишгоњи давла-тии тиљорати Тољикистон Зари-на Ќодирова, устоди Донишгоњитехнологии Тољикистон РустамНазаров маърўза намуда,лоињањои нави барномаро муар-рифї намуданд.

Эњсони ХУШБАХТ,"Омўзгор"

МУАРРИФИИЛОИЊАИ ТЕМПУС

МУБОРИЗА БО ЉИНОЯТКОРЇАМАЛИ ДАСТЉАМЪИСТ

Зимни сафари хидматї ва вохўрии хеш бо як ќатор фаъо-лони шањру ноњияњои вилояти Суѓд вазири корњои дохилї, ге-нерал-лейтенанти милитсия Рамазон Рањимов аз наќши воли-дайн дар тарбияи фарзандон ибрози андеша намуда, таъкидкард, ки падару модарон бояд дар масъалаи гаравидани фар-зандон ба таълимоти ѓайриќонунии динї ва шомил шуданашонба њизбу њаракатњои ѓайриќонунї њушёрї зоњир намуда, бароисариваќт пешгирї ва бартараф намудани њодисањои нохуш, аз

љумла сар задани амалњои террористиву дигар љиноятњои ваз-нин, ба монанди куштору ѓоратгарї, роњзанї ва гаравгонгирїсањмгузор бошанд.

Њамчунин, вазири корњои дохилї Рамазон Рањимов дар КохиРўдакии маркази вилоят бо донишљўёну устодони як ќатор муасси-сањои олии таълимї дар вилояти Суѓд вохўрии судманд анљом дода,онњоро ба хониши аълову пурсамар, сањм гузоштан дар муборизабар зидди љинояткорї ва ободиву хуррамии Ватани азизамон њидо-ят намуд.

МУЛОЌОТ БОСИЁСАТМАДОРОНИ

ЉАВОНДар толори маќомоти

иљроияи њокимияти давлатиивилояти Суѓд вохўрии раиси ви-лоят Ќоњир Расулзода бо хатм-кунандагони курси омўзишии"Сиёсатмадорони љавон" баргу-зор гардид.

Зимни мулоќот раиси вилоятаз сањми љавонон дар пешраф-ти љомеа, зарурати мутахассисо-ни соњибмалака, пешгирии гара-видани љавонон ба њар гуна ра-вияњои номатлуб сухан гуфт.

Тањсил дар курсњои омўзи-шии "Сиёсатмадорони љавон"тањти сарпарастии раиси вило-ят Ќоњир Расулзода тибќи Кон-сепсияи сиёсати давлатии кад-рњои Љумњурии Тољикистон ба-рои солњои 2009-2016 тарњрезїшуда, дар раванди такмили до-нишу малакаи љавонон наќшимуносиб дорад. Курсњои омўзи-шии "Сиёсатмадорони љавон"-робори аввал 42 нафар хатм кар-данд ва раиси вилоят ба хатм-кунандагони он шањодатномањосупорида, дар кору фаъолиятиминбаъдаашон муваффаќиятњотаманно намуд.

Нўъмон РАЉАБЗОДА

Ватан, модар, афсару аксар,Сулњу Вањдат… - аз мавзўъњоењастанд, ки дар эљоди рассомонва шоирони хурдсол дар озмуни"Мо посбони Ватанем" бахшидаба 20-солагии Артиши миллївасф карда шуд. Узви иттифоќинависандагони кишвар, сарварибахши бадахшонии Иттифоќи на-висандагон Лаълљубаи Мирзоња-сан, рассоми шинохта АњмадиМансур ва Галина ГригоревнаСтепан - рассом аз Санкт - Петер-бург, ки чанд сол боз дар Бадах-шон ба наврасон њунари рассомїмеомўзад, ба њайси њакамон дарчорабинї ширкат доштанд.

-Бояд ќайд кард, ки шумораинаврасони эљодкор дар шањриХоруѓ ва ноњияњои вилоят зиё-

данд, мегўяд, устод ЛаълљубаиМирзоњасан. Бахши бадахшо-нии иттифоќи нависандагон тас-мим гирифт, ки дар мувофиќабо Раёсати маорифи ВилоятиМухтори Кўњистони Бадахшонминбаъд бахшида ба рўзњоитаърихї дар байни наврасонозмун эълон намуда, истеъдо-ди онњоро дар маркази ноњия вашањр мавриди санљиш ќарормедињад.

- Ин усули кор имкон меди-њад, дониш, малака ва истеъдо-ди наврасони эљодгар сайќалёбад ва бењтарин шоирону нави-сандагон ва рассомонро ба ар-саи адабиёту фарњанг ворид на-мояд, - мегўяд Галина Григорев-на Степан.

МО ПОСБОНИ ВАТАНЕМ

МАРКАЗИНАВИ

ЉАВОНОНДар маркази ноњияи

Рўшони Вилояти МухториКўњистони Бадахшон Марка-зи давлатии љавонон ба фаъ-олият шурўъ намуд . Биноисобиќ театри халќї ва кино-театр азнавсозї шуда, ба их-тиёри шуъбаи љавонон, вар-зиш ва сайёњии ноњия супур-да шуд.

Дар Маркази давлатииљавонон њар рўз чорабинињоиадабї, фарњангї ва варзишїдоир гардида, таваљљуњи на-врасон ва љавонон ба он бешаз пеш зиёд шуда истодааст.

Бахусус , толибилмонимаркази ноњия дар таътили зи-мистона бештари ваќти худродар Марказ гузаронданд. Онњодар ин љо ба мутолиаи адаби-ёт, тарбияи бадан ва гузаро-нидани чорабинињои фарњ-ангї шуѓл варзиданд.

ИНСТИТУТ БА НОМИАКАДЕМИК ГУЗОШТА ШУДИнститути гуманитарии Академияи улуми Љумњурии Тољикистон ба

номи барандаи љоизаи ба номи Абўалї Сино, академик Бањодур Ис-кандаров гузошта шуд. Дар чорабинии номгузорї муовини Раиси Маљ-лиси миллии Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон, Раиси ВилоятиМухтори Кўњистони Бадахшон Ќодири Ќосим, Президенти Академияиулуми Љумњурии Тољикистон Мамадшоњ Илолов, директори Институтитаърих, бостоншиносї ва мардумшиносии Академияи илмњои кишварба номи Ањмади Дониш академик Рањим Масов ширкат намуда, суханкарданд. Дар конфронси илмї-амлї бахшида ба 100-солагии акаде-мик Бањодур Искандаров устодони Донишгоњи давлатии Хоруѓ ба номиМоёншоњ Назаршоев Элбон Хољибек, Аловиддин Шоњинбек ва љиянисоњибљашн, рўзноманигори варзида Назардод Љонбобоев оид ба њаётва фаъолияти академик Б. Искандаров маърўзањо хонданд. Ќарор додашуд, ки дар назди Институти гуманитарї осорхонаи мукаммали акаде-мик Б. Искандаров таъсис дода мешавад.

Соли тањсили 2012-2013 90фисади муассисањои томактабї,мактабу интернатњои ВилоятиМухтори Кўњистони Бадахшон азтаъмири љорї бароварда шу-данд. Аз 314 мактаби вилоят 313- тоашон соњиби шиносномаитехникї, 283 макаб дорои серти-фикати замин ва 20 кўдакистонбо шиносномаи техникї, 10-тоа-шон бо сертификат таъмин кар-да шудаанд,- мегўяд, сардорираёсати маорифи вилоят Ѓариб-

шоњ Ѓарибшоев. Ассотсиатсияиволидону кумитањои падару мо-дарон дар бењдошти кори таъли-му тарбия ва њолати молиявиитаълимгоњњо наќши махсус до-ранд. Бо ѓайрати волидон фондиѓайрибуљавии мактабњои вилоятба 137 645 њазор сомонї расида,дар хољагињои ёрирасон 323 сармоли майда, 48 сар заргўш, 130сар мурѓ, ва 10 сар чорвои калонпарвариш карда мешавад.

Љ. ЌОЗИБЕКОВ

ФОНДИ ЃАЙРИБУЉАВИИТАЪЛИМГОЊЊО

ВОХЎРИИ СУДМАНДЧанде пеш дар гимназияи мо вохўрии хонан-

дагону омўзгорон бо олимони илми кимиё, ака-демикњо, дорандагони љоизањои байналхалќї, ба-рандагони мукофоти давлатии ба номи Абўалїибни Сино Исматулло Ѓаниев, Фатњулло Обидов,номзади илм, ходими калони илмии Академияиулуми Тољикистон Бахтиёр Эшов, мудири лабо-раторияи синтези органикии Пажўњишгоњи хи-мияи Академияи илмњои Тољикистон ПўлатовБањодур баргузор гардид.

Вохўриро хонандаи сингфи 10 "а" ГулхуморИсмоилова њусни оѓоз бахшида, мењмононро хай-ра маќдам намуд.

Хонандагони гимназия доир ба баъзе элемен-тњои даврии системаи Менделеев бањс намуда,зарурияти онњоро дар њаёт баён карданд.

Дар навбати худ олимон ба сухан баромада,доир ба пањлўњои гуногуни илми кимиё, зарурия-ти омўхтани ин илм, мављуд будани элементњоигуногуни кимиёвї дар Љумњурии Тољикистон ан-дешањои худро иброз намуданд.

Дар охир хонандагону омўзгорон ба мењмононсаволњо дода, љавобњои ќаноатбахш гирифтанд.

Вохўрї хеле шавќовар гузашт.

Мурод НАЉМИДДИНОВ,омўзгори гимназияи №2-и

шањри Душанбе

Дар ДИС ДДТТ семинари илмию назариявї бар-гузор гардид. Онро бо сухани ифтитоњї мудири Бах-ши идоракунии сифати тањсилот, дотсент Р.Солиљо-нов оѓоз намуд. Мавсуф таъкид намуд, ки масъалаисайќал додани мањорати касбии омўзгорон масъа-лаи мубрами рўз мебошад. Шароити кунунї имконмедињад, ки њамаи омўзгорон барои баланд бардош-тани ихтисоси хеш ба шањрњои дуру наздик сафарнамоянд. Аз ин рў, ба мо зарур аст, ки аз имкония-тњои дохилї, аз љумла бо роњи гузаронидани семи-нар-тренингњо, конфронсњо, мизњои муддавар мањо-рати касбии хешро баланд бардорем. Дар семинармаърўзањои номзади улуми педагогї, дотсент Р.Ман-нонова дар мавзўи "Љанбањои педагогии ташаккулитафаккури интиќодї ва усулњои самараноки истифо-даи он дар шароити низоми кредитии тањсилот" вамуаллими калони кафедраи иќтисодиёт ва соњибкорїИ.Каримов дар мавзўи "Махсусиятњои баргузориидарсњои лексионї ва истифодаи технологияњои ин-новатсионї" мавриди тањлилу баррасї ќарор гириф-танд. Дар муњокимаи маърўзањо устодони донишка-да О.Ќоситов, А.Мирбобоев, Д.Лутфуллоев ва Т.Да-добоев ширкат варзида, фикру андешањояшонроиброз намуданд.

АЗ ИМКОНОТИДОХИЛЇ ИСТИФОДА

БОЯД КАРД УСУЛЊОИ ТАРТИБ ДОДАНИТЕСТЊОИ САНЉИШЇ

Дар ДИС ДДТТ семинари илмї-амалї дар мавзўи "Усулњои тар-тиб додани тестњои санљишї дар низоми кредитии тањсилот" боширкати 180 нафар устод баргузор гардид. Семинарро мудири бах-ши идоракунии сифати тањсилот, дотсент Расулљон Солиљонов њусниоѓоз бахшида, таъкид кард, ки љамъбасти пешакии сессияи зимис-тона собит сохт, ки дар тартиб додани тестњо барои санљиши нињоїкамбудиву норасоињо љой доранд. Аз ин рў, мо тасмим гирифтем,ки семинари имрўзаро мањз ба масъалаи технологияи тартиб дода-ни тест бахшем. Љонишини директор оид ба таълим ва инноватсия,дотсент Юсупов А.К. дар баромади худ принсипњои умумии тартибдодани тестњоро баён намуда, ќайд кард, ки бояд тестњо аз рўи бар-номи таълимї ва маводи ба донишљўён дастрас тартиб дода ша-ванд. тайёр менамоем, ба меъёру талаботњои бозори мењнат љавобгўбошад. Омўзгор кўшиш накунанд, ки тестњо мураккаб бошанд. Баръ-акс, бо назардошти сатњи дониши шогирдон тестњоро ба се гурўњ(мавзўъ) таќсим кардан зарур аст. Гурўњи якум-тестњои нисбатансодда, дуюм-мураккаб, сеюм-хеле мураккаб. Дар ин њолат омўзгорметавонад, вазъи воќеии сатњи сифати дониши шогирдонро муай-ян намояд. Профессор И.Усмонов ва дотсент И.Салимов дар бо-раи таљрибаи худ оид ба гузаронидани лексия, машѓулиятњои амалї,КМРУ ва КМД ба њозирин наќл намуданд.

Нўъмон РАЉАБЗОДА

№7 15-уми феврали соли 2013НАВИД

Мактаб роњи наљот вањалли кулли душвориюмасъалањои рўзгори њамаимо буду њаст. Ин роњвуљуд дорад ва мо гоњеонро нодида мегирем.

Дар њамаи дењањои љамоатмаконе њаст, ки калиди њамаимасъалањои бањсталабу душво-ри рўзгори мо дар он љост.

Моро зарур аст, ки андакезањмат кашида, онро дастраснамоем ва дар њалли мушкило-ти роњи зиндагиямон оќилонаистифода барем.

Оре, кўшиш, азму талош,љањду љадал, хоњишу армонњо вањамаи орзуњоямонро якљо наму-да, шабу рўз тасмим гиремуамал намоем, албатта, бо душ-ворї њам бошад, он калид, кидониш ном дорад, ба даст мео-яд. Тавассути он оќилонаю хи-радмандона тамоми мушкилотирўзгорамонро бартараф мена-моем.

Њар чї ќадаре, ки мо онро дерба даст орем, њамон ќадар муб-талои дарду доѓњои њаррўзаизиндагї мешавем. Њар чї ќада-ре, ки мо онро нодида гирему азтаваљљуњ дур ќарор дињем, њамонќадар аз хушбахтию шодкомињодур шуда, дар кўйи гирдобу му-аммоњо андармон мешавем.

Ин нуќта, макон ва љойи му-ќаддас мактаб асту мутаассифо-на, дар аксарияти дењоти љамо-ат нисбати мактабу омўзгоронион бепарвоию хунукназарї зоњирменамоем.

Њарчанд љою макон ва нуќтаи

сарриштаи њалли њамаи мушки-лоти мо дар њамин љо мунтазиримо њаст, аз чї бошад, ки мо онроаз дурињои дур љустуљў менамо-ем. Тавлидгоњи њамаи зебоињоидунё, аз љумла, дењаю кўча вагузару њавлињои мо низ дар ин љомањфуз асту мо онро дар афсо-наю ривоятњо љустуљў менамоем.Чашми зебопарасту дурбин ваганљшиносу нозукбин дар ин љопарвариш меёбад, нурафканиюљањонбинияш аз ин љо оѓоз меги-рад. Ќалбњои пурмењру фидокорва озодандешу оламгир аз инмакон об мехўранду инкишофмеёбанд.

Саодати имрўзаю ояндаи моаз ин љо сарчашма мегираду моонро аз доми макру њиллањоиваъдахилофони замон интизормешавем. Роњи бе хавфу хатарва дурнамою хушсаранљоми зин-дагї аз ин љо оѓоз мешавад, валемо онро дар ришвадињию чоп-лусї ва воситабозию найрангњоизамон мељўем.

Мактаб дастгоњи муъљизао-фарест, ки тавассути равзанањоинурафшону дурбини он роњу ра-виш ва усули истифодаи техни-каю технологияи пешќадами ду-нёро мебинем, меомўзем ва да-стовардњои навтарини худро баон илова намуда, дар бењбудирўзгори одамият шарик шуда,сањми арзанда мегузорем.

Мактаб сароѓози манбаииќтисодию молиявист, ки ба оннисбат ба чарогоњу чорво ва зи-роату боѓдорї бояд бештарањамият дињем.

Мактаб љоест, ки ободию ни-зоми хонадорї ва маданиятумаърифати оиладориямон аз онљо сар мешавад. Мактаб боѓигулу мевањои рангину хушбўй вахуштамъу хушлаззатест, ки та-моми шоњону вазирон, олимонумутафаккирон, ќањрамононулашкаркашон, табибону сиёсат-мадорон, навоварону пешвоёнибењтарину машњуртарини олам-ро тарбия карда, ба воя расони-дааст.

Мактаб њамон бинои назарно-гиру рангпаридаест, ки бо неруидастпарварону шогирдонаш басохаробазорњоро ба шањрњои обо-ду даштњои ташналабро ба гу-листону бўстонњои дилрабо таб-дил додаст.

Мактаб манбаи нури гармиюравшаниест, ки хомию торикињоирўзгори моро пухтаю равшантар

мегардонад. Нафси саркашишањвонї ва њирси шуњрату сар-ватпарастии моро барњам дода,ба фариштаи бенафсу итоаткортабдил медињад.

Мактаб маъвои муќаддасењаст, ки садњо њазорон муќадда-соти давлату миллатњоро тав-лид кардаю њифз менамояд ваинчунин, маљмўи нави муќадда-соту муъљизоти арзандаро бабор меоварад. Мактаб доруиарзону дастарсе њаст, ки њамаидарду ѓам ва ташвишу парешо-нњолињои моро даво бахшида,ливои шарафу номуси одамиробаланд бардошта, алвонљ меди-њад.

Агар вазъи мактаб хароб бо-шад, љомеъа низ харобу беоќи-бат мегардад.

Мактаб гањвораи њунару ис-теъдод ва њунармандону мута-

4МАЪРИФАТ

НОБУРДА РАНЉ ГАНЉ МУЯССАР НАМЕШАВАД…хассисони варзидаест, ки њунарумањорати онњо њаёти шахсии њарфард ва љомеаи љањониро гуво-ротар мегардонад.

Фарорѓату осоиш ва танси-њатию хотирљамъї низ мевањоибоѓи мактаб буда, дар навба-ти худ тансињатию осоиштагиимевањои бељурми љомеа, яъне,наслњои солиму бунёдкори навба навро ба бор меорад.

Хулоса, мактаб бењтарин вааълотарин ганљу сарват буда,њар кї ба вай таваљљуњи беш-тар зоњир намояд, суди бешта-ри њаёту осоиштагї ва фароѓа-ти рўзгораш бештару хубтархоњад гашт. Дар акси њол зин-дагии њар шахси алоњида ,оила, љомеа, мамлакат ва та-моми башарият ба гирдоби ба-лою ноумедињо, парешониюносозгорињо , раќобату бад-бинї, хусумату кина ва бенизо-мию бешарафињо гирифторуолуда мегардад. Аз ин лињоз,хушбахту некрўз онест, ки рў бамактаб меоварад.

Бо њазорон ташбењу тимсолва хулосаю мисолњои навуљолибтаре собит намудан мум-кин аст, ки мо мактабро мањакиасосии кору зиндагии кулли ба-шарият шиносем зеро Фирдав-сии бузург мефармояд:

Туро донишу дин рањонаддуруст,

Рањи растагорї бибоядатљуст.

Имомалї ТАБАРЇ,омўзгор аз ноњияи Варзоб

КАЙЊОН АЗ НИГОЊИ МАНДар Планетарияи љумњуриявии ба номи Абўмањмуди Хуљандї

намоиш-озмуни рассомони навраси муассисањои таълимии шањруноњияњои вилояти Суѓд тањти унвони "Кайњон аз нигоњи ман" баргу-зор гардид. Чорабинии мазкур бо маќсади бедор намудан ва та-шаккули ќобилияти эљодии рассомони љавон нисбат ба илмњои та-биию кайњоншиносї ва ба шарафи 170-солагии астроном ва љуѓро-фидони машњури тољик Њољї Юсуф Мирфаёзи Хуљандї созмондода шуд. Ба намоиш-озмун аз рўи панљ мавзўъ рољеъ ба кайњонва кайњоншиносї мусавварањои дастљамъона ва фардии рассомо-ни љавони таълимгоњњои вилоятї пешнињод гардиданд. Ѓолибонинамоиш - озмун бо љоизањои сазовор мукофотонида шуданд.

Нўъмон РАЉАБЗОДА,Самеъљон ЮСУФЇ

Нуралї Каримов омўзгоримактаби №70-и дењаи Гиждало-боди ноњияи Рўдакист. Аз фа-нњои забону адабиёти тољикдарс мегўяд ва собиќаи омўзго-рии нимасра дорад. Омўзгориэљодкор аст ва чун љабњаи омў-згориаш љабњаи эљодкориаш низрангину вусъатманд аст; њаммаќолањои методию публит-систї ва иттилоотї менависадуњам шеъру њикоя. Нигоштањояшњама бодалелу муассир ва њам-баста бо воќеиятанд, бо таљри-баи омўзгорияш иртибот до-ранд.

Ин омўзгори варзида бо то-загї китоберо таълиф намуда-ву ба нашр расонд, ки "Барака-ти умр" ном дорад ва дар он яксилсила маќолањои гуногун вашеърњову ёддоштњояш гирдоварда шудааст. Китоб аз та-риќи нашриёти "Бебок" бо сифа-ту ороиши баланд нашр шуда-аст. "Баракати умр" асосан азду бахш - маќола ва шеърњоиборат буда, мутолиаи он ба-рои омўзгорон ва доираи васеихонандагон судманду ибрат-бахш аст.

Ин китоб далели фаъолия-ти шарафмандонаву пурбара-кати як омўзгори соњибистеъ-доду накўкор, садоќатпеша вафурўтану хоксори дењотист,омўзгоре, ки њиммату ѓайратромењвари зиндагии хеш ќарордода.

А.Илёспур, "ОМЎЗГОР"

4КИТОБИ НАВ

"БАРАКАТИ УМР"-И ОМЎЗГОР

Махсусан, зани соњибмаълу-мот ва дорои хираду фарњангиволо њама љо соњибэњтирому ги-рењкушост.

Чунин зани оќила, ки дороиобрўи хоса байни коллективимењнатии омўзгорон ва шогирдо-ни зиёде гардидааст. Вай нисба-ти шогирдон мењру муњаббати зи-ёдеро дорост љонишини директороид ба таълим Мунира Исоевамебошад, ки дар дили шогирдо-наш чун омўзгори сахтгиру ќави-ирода љой шудааст.

Мунира Исоева баъди хатмилитсейи раќами 15-и шањри Ду-шанбе ба факултаи математикаиДонишгоњи миллии Тољикистондохил шуда, онро соли 1982 боихтисоси омўзгори фанни риёзїхатм намуд ва бо роњхат ба мак-таби раќами 1-и шањри Вањдатомада, оѓози фаъолият намуд.

Ин омўзгори соњибистеъдодбарои тозакорињояш соли 2002бо нишони Аълочии маорифи ЉТ

сарфароз гардонида шуд. Таљри-баи бои ўро бисёр омўзгорониљавон истифода намуда, ба ко-мёбињо ноил гардиданд. Обрўюмењнати њалол, донишу малакаифаровон ба муаллима шуњратоварданд. Соли 2006 њамчун ом-ўзгори варзида ўро ба гимназияиДонишкадаи соњибкорї ва хиз-мат даъват намуданд.

Мунира Исоева љањду талошмекунад, ки шогирдон фанни ри-ёзиро амиќ аз худ намоянд.

"Риёзї калиди њамаи фанњо ме-бошад", - мегўяд муаллима вадар дили шогирдон мењри инфанро љо менамояд, онњоро бахудшиносию мењнатпарастї даъ-ват месозад.

Њоло шогирдони зиёди муал-лима дар соњањои гуногуни љомеафаъолият мекунанд. Соли 2012Мунира Исоеваро ба вазифаи

љонишини директор оид ба таъ-лим дар литсейи ДСХ таъин на-муданд.

Бо ташаббуси ин омўзгориписандида соли 2012 дар литсейчорабинињои зиёде гузаронидашуданд. Мунира тањти шиори"Биомўзем, то биомўзонем" амалмекунад ва њамеша ба тарбияишогирдон таваљљуњи зиёд зоњирменамояд.

Ў маќсад дорад, ки дар соли2013 барои бењтар шудани тар-

бияи наврасон дар литсей сил-силаи вохўрию семинарњо, кон-фронсу мубоњисањо баргузор на-мояд.

Мунира Исоева омўзиши пай-вастаро меписандад ва фаъоли-яташ њамеша њамбастагї боэљодкорї дорад.

Файзимо АЛИЕВА,омўзгори литсейи ДСХ

4ФАЪОЛИЯТОМЎЗГОРИ ШАРАФМАНДДавлати соњибистиќлоли

тољикон занро њамчунќувваи пешбар вабунёдкори љомеа эътирофнамуда, фаъолияти ўродар тамоми љабњањо, азљумла, сиёсат, иќтисодиёт,иљтимоиёт ва маънавиётманфиатбору муњимдонистааст.

Соли 2012 бо сарпарастии раёсати љавонон,варзиш ва сайёњии вилояти Хатлон бо маќсадидастгирии адибони љавони вилоят маљмўаи "Атригулњои љавон" (Баёзи шеъри љавонони вилоятиХатлон) нашр карда шуд, ки мураттибони он М.Са-идов ва Р.Насриддинов мебошанд.

Маљмўа бо пешгуфтори мухтасари сардорираёсати љавонон, варзиш ва сайёњии вилояти Хат-лон Фирўза Шарифова оѓоз ёфта, дар он аз эљоди-

ёти навќаламони шањру ноњияњои вилояти Хатлоннамунањо оварда шудааст.

Бањри мо, омўзгорони мактаби тањсилоти миё-наи умумии №19-и ноњияи Хуросон хурсандиоварон аст, ки дар ин маљмўа ду шеъри хонандаи синфинуњуми мактаби мо, Гулдаста Ватанова бо номњои"Модар" ва "Ба фарзандам" љой дода шудаанд.

Шарифи МИРЗОЊОТАМ,омўзгори мактаби №19-и ноњияи Хуросон

"АТРИ ГУЛЊОИ ЉАВОН"

4ХУШХАБАР

№7 15-уми феврали соли 2013 МУЊОВАРА4МУСОЊИБА

-Муаллими муњтарам, мехо-стем перомуни фаъолиятишуъбаи маорифи ноњияиРўдакї, ки яке аз калонтаринноњияњои кишвар асту шумоањли маорифи онро сарварїменамоед, суњбате дошта бо-шем. Агар ба ихтиёри шумовогузорем, ин суњбатро аз чїоѓоз хоњед бахшид?

- Албатта, аз вазъи таълимутарбияи кўдакони ятиму бепара-стор. Ин бар асари дастуру њидо-ятњои Президенти мамлакат,Љаноби Олї Эмомалї Рањмонаст. Дар баробари соњаи мао-рифро афзалиятнок эълом дош-тан таваљљуњи њамешагї ва мах-сус ба вазъи омўзишу парвари-ши кўдакони ятиму бепарасторзоњир менамоянд.

Ноњияи мо аз лињози фароги-рии чунин гуруњи хонандагон ботањсилот вижагињои худро дорад.Дар ноњия 4 мактаб-интернатфаъолият менамоянд, ки даронњо 2315 нафар ба тањсил фарогирифта шудаанд. Барои таъли-му тарбияи шоиста ва њифзииљтимоии ятимон мунтазам тад-бирњо андешида мешаванд.Айни замон њамон дар ноњия 713нафар кўдакони бемодар, 2371нафар кўдакони бепадар ва 92нафар кўдакони бепадару бемо-дар тањсил мекунанд.

Ноњияи мо, њамчунин, дороиду мактаб-интернати љумњуриявїбарои бачагони дер каршуда ме-бошад, ки 461 нафарро дарбармегирад. Ќисме аз хонандагониин таълимгоњњо низ ятимонанд.

Таълиму тарбия ва парасто-рии ятимон љидду љањд, та-ваљљуњу ѓамхорї ва назоратибештар ва махсус мехоњад, валемо аз ин њељ афсурдахотириенадорем, зеро дар баробари ва-зифаи аслии худро иљро карданмедонем, ки ин амали савоб аст.Чунон ки мегўянд, ятимеро наво-зиш кардан дарњои бињиштро барўи худ боз кардан аст.

Мактаб-интернатњои мо до-рои шароити хуби тањсиланд,бунёди ѓании моддию техникї до-ранд. Хобгоњњои муљањњази онњобо барќ ва гармї таъминанд. Азтаъмини хўрокаву либос низ тар-биятгирандагони мактаб-интер-натњо камбудие надоранд. Духту-рони махсус њамеша вазъи сало-матии онњоро назорат мекунанд.Бояд гуфт, ки аксари ятимон хубтањсил менамоянд ва омўзгороннисбат ба онњо ѓамхору мењрубо-нанд. Омўзгорони навбатдор дарњар лањза ба сари њар масъалањам дар таълимгоњ ва њам дархобгоњ ба мададу дастгирии яти-

Мусоњиба бо мудиришуъбаи маорифи ноњияиРўдакї Љумъа Назаров

му бепарасторон омодаанд.Боз њам бар асари њидояту

ибрати шахсии Љаноби Олї Эмо-малї Рањмон аст, ки солњои охиряк ќатор ташкилоту муассисањова ашхоси алоњидаи дилсўзу са-ховатманд ба мактаб-интерна-тњо, ба кўдакони ятим пайвастамададгорї мекунад; хўроку ли-бос, ашёи хониш дастрас мена-моянд. Њамчун мисол аз ин хусусметавонам "Амонатбонк"-и љум-њурї, Саридораи назорати дав-латии бехатарии корњо дар соњаисаноат ва кўњкории мамлакат,Хадамоти давлатии назорат дарсоњаи наќлиёт, ЉММ "Ситора-Трейдинг"-ро номбар намоям.Вазорати маорифи љумњурї,шахсан вазири муњтарам Н.Саи-дов аз ѓамхорону сарпарастонињамешагии кўдакони ятиму бепа-расторанд.

- Акнун мехоњем суханечанд оид ба самтњои асосиитаълиму тарбия дар таълим-гоњњои ноњия бигўед.

- Дастуру супоришњои мао-рифпарваронаи Президентимамлакат ва Њукумати љумњурї,асноду рањнамоњои аз љонибиВазорати маорифи кишвар батасвиб расида муайянкунандаиасосии самтњои фаъолияти момебошанд. Соли гузашта тамо-ми корњои шоистаи мо дар бењ-дошти вазъи таълиму тарбиядар партави фархундаљашнњои20-солагии Иљлосияи таърихииШўрои Олии Љумњурии Тољикис-тон ва 15-солагии Вањдатимиллї сурат гирифтанд. Аз фай-зу баракати ин љашнњои муборакмо ба як ќатор комёбињо муваф-фаќ гаштем ва сатњи таълимутарбияро дар тамоми таълим-гоњњои ноњия хеле баланд бар-доштем. Як равияи тоза дар мак-табњо он гардид, ки мо вобастаба хусусияти замон ва омилњоидигар дар заминаи њамбастагиитаълиму тарбия корњои тарбия-виро тањким бахшидем. Њикма-тест, ки шахс одоби њамида дош-та бошад, њатман ба омўзиш,бештар донистану мутолиа кар-дан мекўшад. Њамакнун, дар та-моми таълимгоњњои ноњия батарбияи ватандўстї ва эњтиромнисбат ба арзишњои миллї зим-ни тамоми машѓулиятњо та-ваљљуњи махсус ва њамешагї зо-њир карда мешавад. Омилњоимазкур наврасонро водор месо-занд, ки соњибѓурур, баору номусбошанд ва биомўзанду бароиВатану миллати хеш хизматишоиста бикунанд.

Дар айёми мо яке аз нишон-дињандањои асосии донишу ќоби-лияти хонандагон иштироки онњо

дар озмунњои гуногун гардида-аст. Дар соли хониши равон дардаври ноњиявии озмунњои фан-нии анъанавї беш аз 600 нафархонанда ширкат варзиданд ва азин теъдод 184 нафар љойњои ав-валро ишѓол намуданд. Дар дав-ри минтаќавї комёбии шогирдо-ни таълимгоњњои мо нисбат басолњои пешин бамаротиб бештарбуд.

Дар озмуни хушнависон, кибо њадафи такмили малакаи на-

вишти хонандагон ва тањкими до-нишњои онњо оид ба имло созмондода шуд, беш аз 7 њазор хонан-да ширкат варзиданд.

Дар озмунњои "Шоњнома-хонї", "Њомии Ватан", "Наврўзихуљастапай, "Тирамоњи заррин"ва "Диловарон" низ хонандагонбо шавќу завќ ва бо омодагииљиддї ширкат варзида, соњибимањорати баланд ва истеъдодимахсус буданашонро собит наму-данд.

Дар тамоми таълимгоњњоиноњия мунтазам нишасту љашн-ворањо, мањфилу вохўрињо ва са-бќатњои фарњангию варзишї бар-гузор карда мешаванд, ки онњочун замимаи машѓулиятњои таъ-лимї (дарсњо) ба таќвияти донишва мањорату малакаи хонандагонмусоидат мекунанд.

Ќобили зикр аст, ки њамасо-ла дар озмунњои маъруфи "Му-аллими сол" ва "Мураббии сол"омўзгорони ноњия фаъолона вабо камоли иштиёќмандї ширкатмеварзанд. Соли гузашта омўз-гори забони англисии литсейихусусии Берунї Мунира Пўлодо-ва дар даври минтаќавии озму-ни "Муаллими сол" соњиби љойисеюм гардид. Дар њамин давриозмуни "Мураббии сол" мураб-бияи кўдакистони №1 АдолатТемирова ба дарёфти љои аввалшарафёб гашт.

-Оё таълимгоњњои ноњия боомўзгорони соњибихтисос таъ-

минанд? Бозомўзии ањли мао-рифи ноњия чї гуна сурат ме-гирад?

Дар ноњияи Рўдакї дармаљмўъ 154 мактаби тањсилотиумумї мављуд аст, дар онњо 4047нафар омўзгор ба кори таълимутарбия машѓуланд. Беш аз 90дарсади омўзгорони ноњия соњи-би маълумоти олї ва миёнаимахсус мебошанд. Танњо дар да-воми чор моњи охири соли 2012мо 581 нафар омўзгорро ба кор

ќабул кардем (ќисме пас аз муд-дате бо сабабњои иќтисодї тар-ки пеша кардан бо њидоятњои моба мактаб баргаштанд, ќисмидигар пас аз хатми мактаби олїба кор омаданд, чанде аз омўз-горони нафаќахўр бинобар зару-рат ба кор даъват шуданд…)

Мутаассифона, њанўз њамдар мо норасоии сафи омўзгоронэњсос мешавад, махсусан, омўз-горони фанњои даќиќ. Дар таъли-гоњњои ноњия бо амри заруратбеш аз 200 нафар љавонон пасхатми мактаби тањсилоти миёнаиумумї шуѓли омўзгорї доранд,вале он чиз умедбахшу хушояндаст, ки ќариб њамаи ин љавонондар бахшњои ѓоибонаи мактабњоиолии омўзгорї тањсил меку-нанд…

Соли гузашта тибќи љадвалимуќарраргардида 482 нафар ом-ўзгор ва 51 нафар директори мак-табњои ноњия аз курсњои такми-ли ихтисос гузаштанд ва 39 на-фар директори мактаб љойи кориваз карданд (ротатсия). Корман-дони муассисањои томактабї низба василањои гуногун такмилиихтисос намуданд.

-Имрўз дар кори таълимутарбия бидуни истифода азтехнологияи муосир, аз љумла,компютер ба комёбї дастёфтан мушкил аст. Мактабњоиноњия то кадом дараља бо ком-пютер таъминанд?

-Теъдоди компютерњо дар

мактабњои ноњия ба 1640 ададрасидааст, ки ин мувофиќи бар-номаи компютеркунонии таълим-гоњњо ќариб 90 дарсадро ташкилмедињад (ба њар 17 нафар хонан-даи синфњои 7-11 як компютеррост меояд). Компютерњо асосаназ њисоби Хазинаи Президентимамлакат (918 адад), маќомотииљроияи њокимияти давлатииноњия (265 адад), Вазорати мао-риф (88 адад) ва аз њисоби му-ассисањои дигар, соњибкорон да-страс шудаанд.

Дар таълигоњњои мо, њамчу-нин 300 принтер, 50 сканер, 37дастгоњи нусхабардорї ва 70генератори барќї мављуд аст.Дар 14 мактаби ноњия аз шаба-каи Интернет истифода меба-ранд.

Як сабаби бо компютерњо му-вофиќи меъёр таъмин набуданимактабњо нисбатан зуд афзуда-ни шумори хонандагон аст; њарсол миќдори хонандагони ноњияба њисоби миёна то 3-3,5 њазорнафар меафзояд.

-Муаллими муњтарам, дарпешрафти кори таълиму тар-бия шумо бештар ба кадомомилњо эътимодмандед?

-Пеш аз њама, ба њамбастагї,иттињоди нерўњо. Маориф даркишвари мо сохтори ќавї ваафзалиятнок аст ва аз зерсохто-рњои зиёд иборат аст. Агар њамаионњо ањлонаву фаъолона амалнамоянд, басо пешрав хоњандбуд. Шуъбањои маориф низ до-рои бахшњои гуногунанд. Ман дартамоми љаласаву њамоишњоишўъба пайваста таъкид менамо-ям, ки ќувваи мушт дар дањ ан-гушт аст ва бояд бо дастгириињамдигар, ањлона амал намоем.Мо то љое ба ин муваффаќ гаш-таем. Бахши Хадамоти давлатииназорат дар соњаи маориф (роњ-бараш Гулмирзо Љумъаев), Итти-фоќи касабаи кормандони мао-риф ва илм (раисаш Асрор Ќур-бонов), нашрияи "Нури маъри-фат" (сармуњаррираш Умар Аса-лов) ва нињодњои дигар њамарў-за дар њамбастагї корњои зиёдипурманфиатро сомон мебах-шанд. Муовини мудири шуъбаимаориф Фирўза Абдуллоева дарташкили фаъолияти муштаракинињодњо хеле фаъол аст.

Ин љо вобаста ба мавзўињамин ќисмати суњбатамон мехо-њам аз сарбайте ёдовар шавам!

Уќда гардад боз азњамбастагї,

Кор гардад соз азњамбастагї.

Мусоњиб,Пироншоњи САИДАЊМАД,

рўзноманигор

Охирин шумораи маљалла(фаслнома)-и илмї, адабї ватаълимию маърифатии Марка-зи омўзиш, тањќиќ, тарљума ванашри адабиёти љањон-"Адаб"барои соли 2012 (№4) дастра-си хонандагон гардид. Ин шу-мора њамчун шуморагони ќаблїдорои як силсила матолибихонданиву мазмунрез ва пур-муњтавост.

Арљгузорї ва поси хотириабармардони миллат амалестпурсавобу шафоатбахш ваљавонмардона . Аз ин рў, басохушоянд аст, ки нахустнигош-тањои ин шумораи "Адаб" баёди нек ва зикри хизматњои ар-зишманду мондагори олимимаъруф, сарсупурдаи миллат,академик Муњаммадљон Ша-курї бахшида шудааст ва ин

нигоштањо "Устод Шакурї-ќул-лаи мењру садоќат ва азамати

Тољикистон", "Шакурї охиринСадри Зиё буд" ва "Назаримардум ба шахсият ва осориустод Шакурї" ном гирифта-анд. Чопи "Зиндагиномаи худ-навишт"-и устод Шакурї ва"Посухњои академик Муњамма-дљон Шакурї" ба пурсишњои хо-нандагони сомонаи интернетии"Озодї" муњтавои навиштањоиболоиро мукаммалтар намуда-аст.

Зери рубрикањои "Аз Рўдакїто имрўз" ва "Машриќу Маѓриб"маќолањои илмию тањќиќии оли-мон С.Амирќулов, С.Мирзоев ваА.Самадов оварда шудаанд, кибарои алоќамандону њаводорониадабиёт муфиду пурањмиятанд.

Намунањо аз эљодиёти адибо-ни маъруфи љањон Р.Такур ва

4ТОЗАНАШР НИГОШТАЊОИ "АДАБ" ЉОЛИБ АСТТеодор Бёлл, ки дар ин шумораоварда шудаанд, писанди хонан-дагон хоњанд шуд.

Маќолаи "Шоњнома" Ватанаст»-и сардабири маљалла ШодїШокирзодаро, ки ба тафсиримундариља ва чанд љанбаи вижаирисолаи муњаќќиќи истеъдод-манд Насрини Бозгир "Намодзар", "Достони Сиёвуш"-и "Шоњ-нома"-и Фирдавсї бахшида шу-дааст, метавон њамчун њуснимаќтаи маљалла муаррифї кард.

Шумораи навини "Адаб" босифату ороиши баланд ба нашррасидааст ва як силсила сура-тњои абармардони љањони адаб-ро низ дарбар мегирад.

А.ИЛЁСПУР,"Омўзгор"

ИЌДОМИНАЉИБ

Хадамоти давлатии назоратдар соњаи маориф дар асосифармоиши вазири маорифи Љум-њурии Тољикистон ба Мактаб-ин-тернати љумњуриявии кўдакониятими ноњияи Љалолиддини Румїкўмаки хайриявии якваќта даршакли хўрокворї ва таљњизотигармидињии барќї бо маблаѓи 20000 сомонї расонид. Тавре сар-дори Хадамоти давлатии назо-рат дар соњаи маориф Р.Саидовишора намуд, маводи харидори-шуда аз 1500кг картошка, 500кгпиёз, 50кг марљумак, 20 халтаорд, 5 халта шакар, 50 литр рав-ѓан ва 20 дона таљњизоти гарми-дињии барќї иборат мебошад.

"Омўзгор"

№7 15-уми феврали соли 2013ИСЛОЊОТ4ИСЛОЊОТМуаллими мушфиќамон Зиёвуддин Абдурањмоновро њељ гоњ фаромўшнамекунам. Ў аз фанни математика таълим медод. Хислатњои аљибедошт. Барои шавќманд кардани мо аз чї гуна роњњое, ки истифоданамебурд! Аз љумла, барои бањогузорї картонњоеро, ки дар рўяшонбањоњо навишта шудаанд, ба кор мебурд. Ваќти эълони бањо яке азонњоро боло бардошта, оњиста ин тарафу он тараф тоб медод: "Чормонем? Не, аз чор баланд. Панљ? Не, аз панљ кам?." Чашмони мо чунчашмони муаллим нур гирифта баробар садо баланд мекардем: "Маълим,камтар ин тараф тоб дињед, камтар он тараф гардонед". Муаллим гўёчанд монданашро надониста, нињоят, ба ќавли худаш, "бањои ларзонак"-4,5 ё 3,5 мемонд. Фикр мекунам, акнун бо ба кор гирифтани системае,ки истифодаи њиссаи раќамњоро иљозат медињад, мушкили муаллимимуњтарами мо њал хоњад шуд, яъне, бањои чору ним, ё сею ним…

Оре, системаи бањогузории сифати аз-худкунии барномаи таълим, ки љињати му-њимтарини раванди таълим ба њисоб ме-равад, њамеша такмил меёфт ва меёбад.То ин ваќт дар љањон чандин системањоистифода шудаанд. Муњимтаринашон си-стемаи баллї (хол) аст, ки он аз асрњои16-17 дар мактабњои яњудии Олмон арзивуљуд кардааст. Бо ин усул ба сатњи до-ниши хонанда бо раќам бањогузорї мекар-данд. Ин усул аз соли 1887 дар Россияниз љорї шуд, ки аз бањогузории панљхолїистифода мебурданд.

Баъди Инќилоби Октябр (1917) давла-ти Шўравї аз бањри чунин тарзи бањогу-зорї баромад. Ба љои он раванди аз синфба синфгузаронї бо ќарори шўрои педа-гогї аз рўи натиљањои бадастовардаи хо-нандагон дар тањсилу мењнат ва кас-бомўзї анљом дода мешуд, ки то андозаеба рўњияи тарбияи мењнатї, политехникиисолњои бисту сї мувофиќат мекард. Инусул то солњои 1935-37 идома карда, баъ-ди ин усули собиќаи панљхола барќароргардид. Нахуст ба дониши хонандагон бокалимањо ("аъло", "хуб", "ќаноатбахш","бад", "нињоят бад") бањогузорї мекар-данд, аз январи соли 1944 раќамњо (1, 2,3, 4, 5) љорї гаштанд. Баъзе норасоињоиасосии ин системаи бањогузорї, ки дармамлакати пањновари шўравї ва то имрўздар аксари љумњуриятњои соњибистиќлолистифода мешавад, аз тарафи мутахас-сисон тањќиќ ва нишон дода шудаанд, кияке аз онњо пурра ва сањењ арзёбї карданатавонистани сатњи дониши хонанда аст.

Имконияти системаи бањогузории би-сёрбалла бештар аст. Аз љумла, бо тарзитестии арзёбии дониш хуб мувофиќат ме-кунад. Вале бо усули тестии арзёбии до-ниш педагогикаи Шўравї њамеша муќо-бил буд. Ваќте солњои сиюм намояндаго-ни равияи педология дар шабакањои оз-моишгоњњояшон усулњои нави таълимутарбияро таљриба ва озмоиши техноло-гияи тестиро ба роњ монданї шуданд,алайњи онњо маъракаи шадиди мањкум-кунї шуруъ шуд. Матбуоти педагогии со-лњои сиюм-чилуми асри бисти тољик низпур аз маќолањои танќидист, ки зидди ин

равия равона шудааст. Бо њамин тест пур-ра манъ гардид.

Баъди барњам хўрдани ИттињодиШўравї дар Россия ва баъзе љумњурињоидигар ба усулњои нави арзёбии дониш та-ваљљуњ карданд. Њатто, системаи зиёдбал-лаи бањогузориро (аз 100 то 1000 хол), кимодулї-рейтенгї ном дошт, таљриба кар-данд. Тибќи он хонанда баробари холњоигирифтааш соњиби маблаѓи муайян ме-гашт, ба он чизњои даркории худ-китоб,компютер, либоси мактабї харида метаво-нист. Вале ин система њам усули њамата-рафа комил набуд. Зеро тамоми љињатњоисатњи дониши хонандаро муайян ва бањо-гузорї карда наметавонист. Бинобар ин,охири солњои навадум дар баъзе мин-таќањои Россия аз усули америкоии бањо-гузорї, ки дастовардњои хонандаро ба тав-ри мунтазам ифода мекард, истифода ме-бурдагї шуданд.

Он чї гуна усул аст? То имрўз дар ИМАсистемаи 100-баллаи бањогузорї хуб кор-кард шуда, такмилу таљдидаш идома до-рад. Ба ин маќсад дар ин љо дањњо инсти-туту марказњои илмї фаъолият мекунанд.Дар Россия усули тестии имтињонгирї васистемаи 100-балла, аз љумла, дар Имти-њони ягонаи давлатї (ЕГЭ) ќариб дањ солинљониб мавриди таљриба ва истифодаќарор гирифта бошад њам, азбаски ба кор-карди механизми истифодаи он эътибордода намешавад, муќобилонаш њам зиё-данд.

Њамин тавр, дар ИМА асосан аз ду на-муди санљиши дониши хонанда истифодамебаранд: 1) тестгирї соле як бор; 2) тестњафтае як бор ё дар њар нимсола ду-се ма-ротиба. Бањогузорї бо панљ њарфи аввалиалифбои англисї ба роњ монда мешавад.Љамъбасти чанд соли охир нишон дод, кидастоварди хонандагони ин љо бад нест:15 дарсади хонандагон соњиби дараљаи ба-

ланди дониш (баробар ба "аъло") -A; 25дарсади хонандагон дорои дараљаи нисба-тан болотар аз миёна ("хуб")- B; 35 дар-сад соњиби дараљаи миёнаи сабаќомўзї("миёна") -C ; 15 дарсади хонандагон со-њиби дараљаи минималии дониш (аз "миё-на" паст) - D; 10 дарсади хонандагон до-рои натиљаи ѓайриќаноатбахш ё пурра бе-хабар аз маводи таълимї- F гаштаанд. Ба-рои идомаи тањсил дар мактабњои сатњибаландтар ба даст овардани бањои B њат-мист. Бањогузорї аз панљ зина иборат буда,аз њарфи A шуруъ шуда ба E (F) анљом ме-пазирад: A=4,0, B=3,0, C=2,0, D=1,0, E(F)=0,0. Бањоњои A дар њолати донистани90-100%, B - 80-89%, C - 70-79%, D - 65-69% ва E (F) бо азхудкунии 64%-и маводитаълимї гузошта мешаванд. 64 дарсадбудани сатњи поёнии азхудкунии маводитаълимї аз баланд будани талабот даракмедињад. Дар чунин системаи бањогузорї

кунї 0-32% баробар ба бањои 0-0,9.Дар Исроил низ сатњи бањогузорї аз

њафт зина иборат аст. Он аз азхудкуниидониши камтарини баробар ба <=40%шурўъ шуда, то ба 95-100% (ѓайриќаноат-бахш, ќариб ќаноатбахш, ќаноатбахш,ќариб хуб, хуб, бисёр хуб, аъло) идомамекунад. Дар Ироќ, Арабистони Саудї,Япония, Канада низ системаи садбаллаибањогузорї љорист. Фарќ дар он аст, ки агардар ИМА бањои пасттарини азхудкунї ба-робари 64% бошад, дар Афѓонистон ба32%, Ироќ 50% баробар буда, дар Япо-ния бањо на ба хонандаи алоњида, балкиба ањли синф гузошта мешавад. Дар Ол-мон системаи шашбалла амал мекунад:бањои 1-аъло, 2-хуб, 3-кифоя, 4-ќаноат-бахш, 5-ѓайриќаноатбахш, 6-бад. Дар Рос-сия, Эстония, Ќазоќистон, Ќирѓизистон асо-сан системаи панљбалла, Белорус, Гурљи-стон -10, Молдавия, Украина-12 -балла

аз њиссаи раќам ва аломатњои мусбат ваманфї низ метавон истифода бурд: B+баробари 3,3, B- баробари 2,7 ва ѓайра.

Дар Афѓонистони њамсоя низ аз систе-маи мазкур истифода мебаранд. Танњо ни-шондињандањо на аз панљ, балки њафт зинаиборат буда, аз њарфи аввали англисї ги-рифта шудаанд : A+ дараљаи сатњи азхуд-кунї 80-100% баробар ба бањои 5,0; A 70-79% баробар ба бањои 4,0-4,9 ва њаминтавр то ба бањои пасттарин F сатњи азхуд-

мавриди истифодаанд.Дар Эрон системаи бистбалла истифо-

да мешавад. Дар ин љо агар аз кор, чиз ёшахси аъло сухан ба миён ояд, бист гўёнбањо мегузоранд. Чи тавре ки дар мо дарин њолат "кораш панљ" мегўянд. Системаибистбаллаи бањогузорї низ аз панљ зинаиборат аст: A -дорандаи 16-20 хол баро-бари аъло, ифодааш 4; B -дорандаи 14-15,99 хол баробари бисёр хуб, ифодааш3; C -дорандаи 12-13,99 хол баробари хуб,ифодааш 2; D -дорандаи 10-11,99 хол ба-робари ќаноатбахш, ифодааш 1; F -доран-даи 0-9,99 хол баробари ѓайриќаноатбахш,ифодааш 0.

Чи тавре мебинем, системаи бањогузо-рии бисёрбалла (асосан, садбалла) дарљањон усули аз њама пањншуда аст. Дар ша-роити имрўза сатњи азхудкунии барномаитаълимиро нисбатан сањењ муайян меку-над. Њамчунин, барои баробаркуниињуљљатњои маълумот, дохилшавї ба до-нишгоњњои љањон кўмак мерасонад. Албат-та, њангоми ба роњ мондани њар системаинав мушкилот, нофањмињо ба миён мео-янд. Масалан, онњое, ки ин системаро бакор гирифтаанд, мегўянд, ки усули мазкуркўшиши табиии кўдакро барои мењнатиякљоя бо устод аз байн мебарад. Хонандашахспараст, эгоист мешавад, дар бораимукофот ва љазо бештар фикр мекунад.Чунин њам шуданаш мумкин аст, зеро за-мони иќтисоди бозорист, њатто, дар масъ-алаи муайянкунии сатњи дониш манфиатишахсї ба назари эътибор гирифта меша-вад. Вале дар нињояти кор њам шахс вањам љомеа беманфиат намемонанд.Њадаф њам њамин аст: системаеро ба коргирем, ки сатњи дониши хонандаро сањењудаќиќ бањогузорї намояд.

Мањмадшарифи РУСТАМ,рўзноманигор

Ногуфта намонад, ки њафтаномаи "Омўзгор" аз ин пеш њамба масъалаи усули бањогузорї, аз љумла бањои аз истифодамондаи "1" ва бањои "6" таваљљуњ зоњир намудааст.Минбаъд њам дар ин бобат андешаву пешнињодњоимутахассисон ва хонандагонро интизор аст.

Ин низоми нави маблаѓгузорїдаст дод, ки мактабњо дар маблаѓгу-зорї мустаќилият ба даст оварда,дар идоракунии он њама иштирок на-моянд ва тўли ин солњо бисёр мак-табњо аз ин низом фоидаи беш бадаст оварданд. Бахусус, мактабњое,ки нисбатан хурданд ва шумораиками хонандагону омўзгорон доранд.

Мутаассифона, мактабњои бу-зург дар ин муддат ба бисёр мушки-лињо рў ба рў шуда истодаанд. Ак-сарияти ин мактабњо имрўз ба маб-лаѓи аз 10 то 40 њазор сомонї ќарз-дор шудаанд. Ин њолат дар аксари-яти мактабњои ноњияи Айнї ба чашммерасад. Масалан, дар мактаби ра-ќами 5-ум 467 нафар хонанда тањ-сил менамоянд, ки ба онњо 52 нафаромўзгор дарс мегўянд. Муддати дусол боз мактаб ќарздор буда, бароипардохти ќарзи худ роњ мељўяд. Соли

хониши 2012-ум маблаѓи умумии як-сола 406500 сомонї буда, маоши як-моњаи омўзгорону кормандони хоља-гии мактаб 27100 сомонро ташкилмедињад. Аз ин маблаѓ 81300 сомо-ниаш ба фонди њифзи иљтимої гу-заронида шудааст.

Дар натиљаи таќсимоти маблаѓмаълум гардид, ки он њатто бароимаоши омўзгорон кифоя нест.

Аз шуъбаи маориф ва шуъбаимолияи ноњия маслињат дода шуд,ки шумораи синфњо кам карда шуда,маблаѓгузории њуљрањои фаннї валабораторияњои зергуруњњо барњамдода шавад. Њоло теъдоди синфњоаз 28 ба 23 расида, ягон њуљра валаборатория маблаѓ надорад. Њам-чунин шумораи коркунони хољагї аз30 нафар ба 12 нафар расонидашуд. Њол он ки масоњати мактаб та-ќозо мекунад, ки шумораи фарро-шону кормандон ба маротиб зиёдбошад.

Ин барњам додани маблаѓњо ба-рои воњиди корї, пеш аз њама ба за-рари омўзгорон аст. Зеро чун синфњокам мешаванд, соатњои дарсии му-аллимон низ кам мешаваду билохи-

ра маоши онњо поён мефарояд. Њолодар мактаби зикршуда омўзгоренест, ки 18 ё 20 соат дар як њафтадарс дошта бошад. Омўзгорони зи-ёде њастанд, ки аз 4 то 9 соат дарсдоранд. Худ ќазоват кунед, ки дардењот оё муаллим метавонад, ки бо200 ё 300 сомонї оилаи худро таъ-мин намояд? Албатта, не! Пас ў маљ-бур мешавад, ки тарки мактаб куна-ду рў ба мардикорї орад. Ва ин бои-си он мегардад, ки бисёр омўзгоро-ни варзидаву пуртаљриба аз ин пешадаст мекашанд, ки ин омил бевоси-та таъсири манфии худро ба раван-ди таълиму тарбия мерасонад.

Бар замми ин, шуъбаи маорифомўзгорони љавонро, ки мактаб баонњо ниёз надорад, ба мактабњо ме-фиристад, ки бо 18 соат дарс таъ-мин карда шаванд.

Ваќте ки ин гуна омўзгорониљавон ба мактабњо меоянд, мудири-яти мактабњо маљбур мешаванд, киаз фанњои гуногун ба онњо соат људокунанд. Аз он љумла, аз тарбияи љис-монї, суруд, санъат ва мењнат ваѓайра. Вале аз рўи ихтисоси худ мум-кин аст, соати дарсї надошта бошад.

Дар сурате, ки дар мактабњои дигарноњия ба ин гуна омўзгорон сахт ниёздоранд.

Њамчунин, аз 1-уми сентябрисоли 2012-ум бо ѓамхории Президен-ти кишвар маоши омўзгорон 60 фоиззиёд гардид. Аммо аксарияти омўз-горон ин зиёдшавиро кам эњсос кар-данд, зеро баробари ин зиёдшавїнарху наво ба маротиб боло рафта,маблаѓи мавзеъњои баландкўњї, ки36 сомонї мебошад, кам гардида, ба12 сомонї расид.

Чунин бебандуборї дар низомимаблаѓгузории сарикасии мактабираќами 5 буд, ки соли равон бароихаридорї намудани ангишт ва њезум,таъмири мактаб, ашёњои идоравї вадигар корњо ягон дирам њам људо на-гардид. Агар чунин њолат давомёбад, солњои дигар мактаб чї кор ме-карда бошад? Вазорати маориф, ха-дамоти назорат ва дигар идорањоидахлдорро зарур аст, ки маблаѓгузо-рии ин гуна мактабњоро зери назо-рат ва тафтиш ќарор дода, муайянкунанд, ки "айб дар ош аст ё мош?"

Имомназари ХОЛНАЗАР,ноњияи Айнї

САРИКАСЇ БА МО ЧЇ ДОД?Яке аз дастовардњоимуњими соњаи маорифгузаштани муассисањоитањсилоти умумї ба низомимаблаѓгузории сарикасїмебошад.

4БОНГИ ИЗТИРОБ

МАКТАБЊО ОБОДМЕШАВАНД

Дар љамъомади дењоти Сараз-ми шањри Панљакент ба таъмируободонї ва муљањњазонидани мак-табњо таваљљуњи њамагонї зоњирмешавад. Аз оѓози соли тањсилиравон то њол дар мактабњои№№4,12,22,48-и њудуди ин љамоа-ти дењот корњои зиёди ободонї ан-љом дода шуданд. Аз љумла, бомитолори варзиши мактаби №4, кисолњо боз мечакид, пурра (440 м2)тунукапўш карда шуд. Дар мактаби№48 аз њисоби хољагињои дењќонї17 синфхона тахтафарш гардид.Дар мактаби №22 ду синфхонаииловагї бунёд ва бо дару тиреза ваашёи дигар таъмин карда шуд. Дармактаби №12 таъмиру муљањњазсо-зии 6 синфхона дар сатњи баланданљом ёфт. Раиси шањр Х.Абдуна-заров аз њамаи ин таълимгоњњо ди-дан намуда, ба кори таъмиргаронбањои баланд дод ва ба соњибкоро-ни саховатманду хољагињои фаъоларзи сипос намуд. Бояд гуфт, ки дарин њама корњои хайр раисони хоља-гињои дењќонии Њаёти нав, Роњи Аб-решим, ба номи Тайлонов, ба номиНишонов ва гурўње аз волидону со-њибкорон сањмгузорї карданд.

Я.МАВЛОНОВ

4ОБОДОНЇ

№7 15-уми феврали соли 2013ДАСТИ ФИТОДАЕ...

Рўзи истироњат дар даст хал-таи тўњфањо љониби Хонаи кўда-конаи махсусгардонидашудаи ра-ќами якуми шањри Душанбе ме-рафтем. Њар ду хомўш будемуѓарќи андешањои худ. Ман пешиназар тифлакони нозбўйи хешромеовардам. Бале, се тифли хеш-ро, ки њар бегоњ, њамин ки аз корбаргаштам, худро ба оѓўши мењ-рам меандозанду манзилам азнидои хушнудонаи онњо ба сурхо-нае мубаддал мегардад. Аммотифлакони ин даргоњро дар чївазъ медида бошам? Аљаб нест,хоњарам, ки ў њам модари се пи-сарчаи хушгил аст, ба мисли манандеша меронд. Њамин тавр, мовориди Хонаи кўдакони раќами 1гардидем. Њавои кушодаву нармиаввали моњи феврал фасли ба-њорро мемонад. Аз ин љост, ки тањ-ти назорати дояву мураббияњобархе аз кўдакони ширин дар рўйињавлии тозаву озода арѓунчак ме-париданду баъзењо дар айвон-чањои барњаво машѓули бозї бу-данд.

Он рўз духтури муассиса Са-боњат Рањматуллоева навбатдорбуд. Арзи матлаб кардем.

- Бале, аз ин чанд рўз пеш чорнафар - Семёни 6-моња, Артёми7-моња, Дилнураи 1-сола ва Ма-шаи 2-соларо ба муассисаи мооварданд,-гуфт мусоњиби мо.

Чун дид, ки мо иштиёќи дидо-ри тифлакони аз муњољират бар-гаштаро дорем, "Њамин њозир шу-моро пеши кўдакон мебарам",-гуфту рањбаладамон шуд. Дархобгоњи кўдакони гурўњи хурд 35нафар тарбият меёбанд. Бархе азонњо гирифтори ин ё он бемори-анд. Мо намедонистем аввалпеши кадом яке аз ин кўдакон на-здик шавем. Охир, њама бо нигоњихеш гўиё моро љониби худ даъватмекарданд.

- Ному насаби ин писарчаиширин Семён Раљабов аст, -моро сари болини кўдаке бурдапаи Сабоњат.- Семён 24-умииюли соли 2012 ба дунё ома-даст. Модараш аз ў њанўз дар та-валлудхона даст кашидааст. Тоовардан ба Тољикистон дар Хо-наи кўдакони беморињои асабиФязино парвариш меёфт.

Оњ,и нтифлакишашмоња,ки фариш-таро мемо -над , чунонњушёр аст !Њамин ки сари кат-чааш хам мешавам,ба њаракат медароядва дастаконашро чунчўљаяки навбол меафшо-над: оњанги парвоз меку-над. Бо лафзи нофањмо талабмекунад, ки сари даст гирам. Дароѓўшам худро басе хушбахтэњсос мекард, ба сару рўям дастмезад.

"Э, вой, азизаки хола, хуш-бахтона, аз гирумони беинсо-фон, аз муаммоњои дунёи каљдо-румарез њоло хабар надорї",- аз

дил мегузаронам ман.Духтарчае аз катчааш кўши-

ши фаромадан мекард. Мураб-бия ба ў мадад кард. Тифли на-вроњ бо ќадамњои ноустуворсўйи ман омадан гирифт. Ин лањ-заи басе муассир буд. Тифл оѓў-ши модар мехоњад! Нигоњи зин-даи ин љингиламў, бешубња, њарбинандаро ба худ мекашад. МанСемёнро ба дасти мураббия ме-дињаму духтарчаро мебардорам.

- Ин тифли яксола ДилнураНурматова буда, модари бено-мусу бемасъулияташ дар яке азкўчањои Москва партофта гурех-тааст,- бо овози њазин наќл ме-кард С.Рањматуллоева. - Кор-мандони њифзи њуќуќ навзодро

4АЁДАТ

Чун хабар ёфтам, ки 24 январи соли љорїСафоратхонаи Љумњурии Тољикистон дар ФедератсияиРоссия бо њамдастии Вазорати корњои дохилаи ЉТ 4нафар кўдаки ятими муњољирони мењнатии тољикро азРоссия ба Ватан баргардондаанд, дар дил хоњиши сахтепайдо шуд, то ба аёдати тифлакони мазкур равам.Маълум гардид, ки барои љомаи амал пўшонидани инхоњиш рухсати раёсати тандурустии шањри Душанбелозим будааст. Ба раёсати мазкур мурољиат кардем.Хушбахтона, ба ману хоњарам, ки пешаи хабарнигорїдорем, чандон сахтгирї накарданд.

маълумоти даќиќ нест. Масалан,дар њуљљати Артём омадааст, кимодараш дар зоишгоњ аз ў дасткашидааст.

Артёми оромтабиат, ки як-пањлу хобидааст, гўиё гуфтугўиморо дарк мекарда бошад, аб-рувони сип-сиёњи пайвастаашродарњам кашида, љониби мо мени-гарист. Хоњарам, дар њоле ки ашкдар чашмонаш њалќа мезад, ўросари даст гирифта, бо овози пастмегуфт: "Бубинед, ба писарчаиман - Виро чї андоза шабоњатдорад!"

- Ўро ба маркази мо аз хонаи кўда-кони Химкини шањри Москва њамроњидигар тифлакон овардаанд,- саритифли 7-моњаро силакунон мегуфт

ба Маркази махсусгардонидашу-да барои кўдакони бо нишонањоиасабоният (неврология)-и шањриМосква супур-даанд.

- Мода -рони интифлонибегуноњк и њ о

б о -шанд? Оё

хешу таборе на-доранд?

- Аз њаёти модарони онњо ха-баре надорем.

- Пас аз куљо муайян сохта-анд, ки онњо фарзандони занњоимуњољири тољиканд?

- Шояд дар њуљљатњои Вазо-рати корњои дохила чунин маъ-лумот бошад. Вале дар дафта-ре, ки ба мо пешнињод кардаанд,

Директори мактаб Матлуба Тошева дарсуњбат бо мо зикр кард, ки дастгирии кўда-кони мактаб-интернатњо, дар њаќиќат, корихайр аст, вале бештар аз он, дастгириирўњии кўдакони душвортарбия зарур аст.

-Бо ин маќсад мо тасмим гирифтем шо-гирдони худро бо туњфањо ба назди хонан-дагони мактаби махсуси љумњуриявї ова-рем, - изњор намуд ў.-Њамин тавр њам кар-дем. 100 нафар хонандаи мактаб, хусусан,онњое, ки дар озмунњо соњиби медалњо гар-дидаанд, бо туњфањои хотиравї, аз ќабиликитоб, тўбу шоњмот ва ширинињои гуногунвориди мактаб шуданд. Дар њавлии макта-

би махсуси љумњуриявї 45 нафар хонандабо омўзгорону мураббиён дўстони навропешвоз гирифтанд.

Ростї, барои бачањои њар ду љониб њаётиякдигар љолиб менамуд. Шогирдони макта-би раќами 15, бо вуљуди он ки дар бораирафиќони ношиноси худ тамоман дигар хеландеша доштанд, бе ягон "њарос"-у "њазар"дарњол ба њам "љўра" шуданд.

-Шогирдон чї, њатто, худи ман то ин ваќтдар бораи бачањои ин мактаб тасаввуротитамоман манфї доштам, - мегўяд љонишинидиректори мактаби раќами 15 МуслињиддинАминов. - Вале ваќте аз наздик бо бачањовохўрдам… Бачањои ин мактабро "низомї",боистеъдод ва ба зиндагї шавќманд ёфтам.

Ба гуфти намояндаи шуъбаи маорифиноњия Саидбек Шарифбеков, як эњсоси на-љибе мушоњида мешуд: эњсоси мутаќобилаирањму "њасад". Бачањо аз дидори њамдигархеле болида ва ќаноатманд менамуданд.

Баъди шиносої ќисми бадеї дар толороѓоз ёфт. Бачањо аз њар ду тараф шеърусуруд мехонданд, раќсу бозї мекарданд вааз њаёт сањначањо намоиш медоданд. Дарќисмати дигари чорабинї бачањо дар самтиварзиш сабќат оростанд. Чунин чорабинї,ки бори аввал сурат мегирифт, њамаро баваљд оварда буд.

-Дар замони Шўравї миёни хонандаго-ну муаллимони мактабњо мусобиќаи сотси-алистї мегузашт ва он аз зинањои поён, дав-ра ба давра ранги дигар пайдо мекард, -баён намуд С.Шарифбеков. - Фикр мекунам,имрўз чунин чорабинињоро дар шаклњои гу-ногун гузаронидан аз манфиат холї нест.Иќдоме, ки имрўз пеш гирифта шуд, воќе-ан, сазовори дастгирист.

4ДАСТГИРЇ

Чандест, ки муассисањои Вазоратимаориф дар иртибот баѓамхорињои Президенти кишварнисбат ба кўдакони ятимубепарастор ба мактаб-интернатњоиљумњурї дасти кўмак дарозмекунанд. Дар ин ќатор иќдомихонандагону омўзгорони мактабираќами 15-и шањри Душанбевоќеан, наљиб ба назар мерасад.

Директори мактаби раќами 15 чї мегўяд:- Мо барои бачањои ин мактабро дар

сафи шогирдони худ дидан кўшиш њам ме-кунем. Бигзор, ин бачањо донанд, ки онњо

њам метавонанд, дармактабњои дилхоњ тањ-сил карда, соњиби медалгарданд. Охир, онњо њамаз дигарон кам нестанд.

Ба андешаи рўзнома-нигори шинохта Њарамгу-ли Ќодир, чунин иќдомродастгирї намудани макта-бњои дигар метавонаддар ислоњи ахлоќи нобо-лиѓони рањгум таъсирихубе расонад. Зимни хай-рухуш М.Тошева бачањо-ро барои мењмонї ба мак-таби раќами 15 дар ара-фаи Иди Наврўз даъватнамуд. Фањмида мешуд,ки онњо аз хатоњои содир-кардаашон сахт пушаймо-

нанд, нигоњњои њароратборашон аз ин гувоњїмедод.

-Ташкили чунин чорабинињо на танњо баманфиати шогирдони мо, балки ба манфи-ати тамоми љомеа аст, - гуфт дар анљомисуњбат директори мактаби махсуси љумњу-риявї Намоз Бобоев.

Саидаи ФАЗЛ,"Омўзгор"

Сабоњат Рањматуллоева.- Маша куљост?- Аз Маша модараш даст на-

кашидааст. Зани љавон бо чїљурме дар Россия њабс шудааст.Чун он тифли 2-соларо ба То-љикистон расониданд, наздико-наш ба тарбияти хеш гирифтанд.Ў духтарчаи хеле дустрўяк ва ди-дадарое буд,- ба ёд меовардСабоњат Рањматуллоева.- Мо,њама, ўро дўст доштем. Њарчанддар хонаи кўдакони мо њама ша-роит барои Маша муњайё буд,хурсандам, ки хешу таборашбурданд. Барои њар тифл дармуњити оила будан боз бењтараст.

- Ин се тифлро касе пурсиданаомад? Аќрабое на-

дошта бошанд?- Не, вале

хоњишмандо-не њастанд ,ки онњорофарзанд хо-нанд . Дармаркази мо105 кўдаки то5-сола парва-

риш ме-ёбанд .Зиёдаа з

1000 нафар интизори гирифтаникўдаконанд . Умедворам , кињамаи тифлакон дар дастиоилањои солим ба воя мерасанд.Вале афсўс, талабгорони кўда-кони маъюб ќариб ки нестанд.

Аз рўйи маълумот, аз тарби-ятгирандагони ин марказ 30 на-фар кўдаки аз 2 то 5-сола ва 5

навзод гирифтори маризии фа-лаљи маѓзи сар мебошанд. Солигузашта 21 тифл ба фарзандїдода шудаанд, ки аксаран навзодбуданд. Ба ќавли С. Рањматулло-ева, њамасола теъдоди волидоне,ки аз фарзандњояшон даст мека-шанд, меафзоянд. Аксаран за-нњои љавон, ки аз љињати иќтисодїтанќисї мекашанд ва ё беникоњфарзанд ба дунё меоранд, ба чу-нин кори номатлуб даст мезананд.

- Барои њар як кўдак дар як рўзтаќрибан 5-6 сомонї сарф мегар-дад: барои навзодњо рўзе 10 ваќтшири хушки сифатан баланд,яъне, "Нан" ва "Нестаген", бароидигарон рўзе 5 ваќт хўрок додамешавад. Яъне, шир, равѓани

маска, атолањои серѓизо, котлетаз гўшти гов, љурѓоту саршир,мантуву тушбера…

Яке суњбати моро гиряи дух-тарчае гусаст. Њама сари катихоби ў шитофтем. Ин духтарчаМавлуда ном дошта, аз модардасту пояш бепанља ба дунё ома-дааст. Манзара басе риќќатоварбуд. Дар њолате ки дастаконимуштмонандашро мебўсидам,ашкамро дошта наметавонистам.

- Мавлудаи мо аз касе камнест. Ў роњ гаштаву бозї кардаметавонад. Мо, холањояш, њамаўро дўст медорем ва њељ гоњ на-мегузорем, ки касе ўро ранљонад.

Дар дил ба падару модаре,ки аз бањри тифли маъюби хешбаромадаанд, нафрат хондам.Он модари номењрубон, ваќтефарзандони солими хешро баоѓўш мекашад, њељ фикр наме-карда бошад, ки тифли маъюбба мењрубониву мењр зиёдтарниёз дорад?

Мавлуда дигар ором шудабуду бо нигоњи пур аз њайрат ан-даке табассумкунон ба мо мени-гарист.

- Дар маркази мо 56 нафар му-тахассиси хуб кор мекунанд: му-раббияњо, њамширањои шафќат,дояњо - њама нисбат ба кўдаконмењрубонанд. Мо равоншиносихуб дорем.

Ман ба гуфтањои ин бонуимушфиќ, духтури соњибтаљрибаСабоњат Рањматуллоева сахт бо-вар мекунам. Вале ваќте аз дар-возаи муассиса берун мешудем,гўиё торњои асабам ба сони садоињазини танбўр ба нолиш меомадва бехабар зери лаб ин мисраъњ-оро тараннум мекардам:

Чашмам ба рањи омаданатчор шудаст,

Гулњои чаман дар назарамхор шудаст…

СиторабонуиСОЊИБНАЗАР,

"ОМЎЗГОР"

ЊАМСОЛ БАРОИ ЊАМСОЛ

№7 15-уми феврали соли 2013ЉАШННОМА

4БА ИФТИХОРИ 20-СОЛАГИИ АРТИШИ МИЛЛЇ НАБЗИ САЙЁРА

ВАЗИРИ МАОРИФИ ОЛМОН АЗДАРАЉАИ ИЛМЇ МАЊРУМ ШУДААСТВазири маорифи Олмон бо љурми

асардуздї аз дараљаи илмии худ мањ-рум гардидааст. Ба аќидаи олимони инкишвар, Аннетте Шаван дар кори ил-мии худ "тахта-тахта" матнњои олимо-ни дигарро нусхабардорї кардааст. Ва-зири маориф Аннетте ин љурмро тангирифтанї нест. Шаван, ки дар мавз-ўи фалсафї "Шахсият ва инсоф" соли80-уми асри гузашта дар ДонишгоњиДюсселдорф рисолаи илмї њимоя кар-да будааст, таи 33 сол унвони докто-риро бо фахр бардошта мегашт. Шоядў аз унвони хеш боз солњои зиёди ди-гар фахр карда метавонист, вале соли2005, ваќте ў ба курсии вазири маори-фи кишвараш нишаст, "хоњишмандон"-е пайдо шуданд, ки кори илмииўро омўзанд. Моњи майи соли сипаришуда блогнависе, ки номашроРоберт Шмидт эълон кардааст, зиёда аз 100 иќтибоси кори докторииин бонуро пахш кардааст. Ба аќидаи Роберт, дар ин рисолаи докторїмуќаррароти иќтибосорї риоя нашудааст. Ваќте ин овозањо аз Интер-нет ба сањфањои рўзномаву барномањои телевизион кўчиданд, Шавантавассути ВАО иттињоми сирќати илмиро рад карда, гуфтааст, ки асар-дуздї накардаасту аз вазифа низ нияти рафтан њам надорад. Бо ву-људи ин, дар донишгоњ тањќиќи мавзўи илмии вазири Олмон шурўъгардида, ќариб 9 моњ матни он њарф ба њарф омўхта шуд. Танњо авва-ли моњи январи соли љорї натиљаи тањќиќ ба ректорати ДонишгоњиДюсселдорф супурда шуд. Њамон бегоњ иттилоъ омад, ки вазири мао-рифи Олмон аз унвони илмии хеш мањрум гардидааст. Интизор мера-вад, шояд Аннетте Шаван ба ќатори он сиёсатмадороне шомил гар-дад, ки ба воситаи назорати миллии интернетї тарки курсии мансабкардаанд. Воќеан, ду сол ќабл њамчунин як хабаре пањн шуда буд:"Рисолаи илмии вазири мудофиаи Олмон Гуттенберг ба роњи асар-дуздї навишта шудааст." Ин иттилоъ сабаб шуда буд, то љаноби ва-зир аз вазифа ронда шавад ва дигар њељ гоњ имкони канслери Олмоншудан надошта бошад.

Тањќиќе, ки сандуќи "Эдю-кейшн траст" ба сомон расонда-аст, садорати Пентагонро ба

ташвиш овардааст. Бино ба на-тиљањои ин тањќиќ, неруи аќлонииљавонони амрикої ба андозаекоњиш ёфтааст, ки аз хатмкунан-дагони мактаб 23 дарсадашонбарои хидмат дар артиш ношо-ям буда, барои хидмат дар гур-ўњњои таъиноти махсус бошад,умуман муносиб нестанд.

ТАХРИБИ МИЛЛИИ АМРИКОБарои љавонони амрикоие, ки

мехоњанд дар сафи артиши миллииИМА адои хидмат кунанд, гузаштаназ санљиши тестї зарур аст ва оназ рўйи барномаи мактаби миёнатартиб дода шудааст. Барои шо-мил шудан ба ќушунњои хушкигар-ди ИМА навомўзро мебояд њаддиаќал, аз 99 савол ба 31-тои онљавоб гўяд. Барои адои хидматкардан дар Ќисмњои мусаллањибањрї, ВВС, ВМС ва муњофизонисоњил бояд ба теъдоди бештарисаволњо љавоб гўянд.

Аз рўйи иттилои раёсати кад-ри Артиши фармондењи истихдо-ми Амрико (Army RecruitingCommand), алъон дар ИМА 32миллион нафар аз љавонони аз 17то 24-сола ба ќайд гирифта шуда-анд. Вале аз ин теъдод танњо 4,3миллион ба талаботи артишимиллї љавобгў мебошанд.

ТањияиСиторабону НАЗАРОВА

Номљойњои зиёде, аз љумла, шањрњои ќадимаро ањли савод бо на-зардошти махсусияти онњо сифатњои хос додаанд. Ин сифатњо ба за-бони њама, аз мардуми омм то олим нишастанд.

Мисол: Маккаи мукаррама, Мадинаи мунаввара, Бухорои шариф,Машњади муќаддас, Њисори шодмон, Помир - Боми љањон, Хуљанд -Тирози љањон, Исфањон - ними љањон, Самарќанд - сайќали рўйи за-мин ...

Баъзан дар маќолањо сифатњои махсуси шањрњои чунин номљойњоибостониро иваз мекунанд, ки матлуб нест. Дар бораи њар яки ин шањ-ру мавзеъњо метавон вожаи "бостон"-ро њамчун сифат истифода кард,вале наметавон Самарќанди шариф ва ё Мадинаи муќаддас номид,зеро ин сифатњо кайњост, ки љузъи таѓирнопазири њамон шањрњо гар-дидаанд.

БА "САВОЛ" "ЉАВОБ" МЕДИЊЕМБамаврид корбаст кардани муродифњо низ боиси њусни баён мегар-

дад. Мутаассифона, аз љониби ќаламбадастон на њар ваќт ин талаботриоя мешавад. Чунон ки саррофони сухан таълим медињанд, ба њамомадани "пурсишу посух" ва "саволу љавоб" аз њусни сухан далолат ме-кунад. Яъне, ба савол љавобу ба пурсиш посух додан аз нозукбаёниигўянда ё нигоранда дарак медињад, агарчанде вожагони "саволу пур-сиш" ва "љавобу посух" муродифи њамдигаранд.

Ситорабонуи СОЊИБНАЗАР,"ОМЎЗГОР"

ЉУФТЊОИ МУВОФИЌ

Мудофиаи Ватан вазифаимуќаддаси њар як шањрвандиЉумњурии Тољикистон мебошад.Дар ин љода Президенти мамла-кат Эмомалї Рањмон бамавридтаъкид намудаанд: "Барои наслинаврас яке аз муњимтарин макта-би обутоби њаёт хизмат дар сафиЌуввањои Мусаллањи мамлакатаст. Мањз дар њамин љо љавонпи-сарон шуљоату мардонагї омўх-та, муќаддастарин арзиши њаёт- дўст доштан ва содиќона муњо-физат кардани хоки поки Ватаниазизро ёд мегиранд".

Хизматчиёни њарбии сохто-рњои низомї ва њайати шахсиимаќомоти њифзи њуќуќ дар таъми-ни сулњу субот, амнияти давлатва мардум, тањкими вањдати мил-лии кишварамон наќши барљас-та ва бузург доранд.

Пойдорї ва устувории пояњоиАртиши миллї аз тартибу низо-ми ќатъии афсарону аскарон во-баста мебошад, ки асоси онрориояи њатмї ва бечунучароиќонун ва оинномањои њарбї, тар-тиботи њуќуќї, интизом ва тар-бияи њарбиву ватандўстї ташкилмедињад.

Хизматчиёни њарбї бояд даррўњияи ватандўстиву ватанпа-растї, худшиносиву вањдатимиллї тарбия ёфта, бо рафторукирдори худ рамзи далериву шу-љоат ва љавонмардиву матонатбошанд.

Барои он ки ин давлати баъдаз садсолањо ба даст омада, инмарзу бум ва ин сарзамини воќе-ан бињиштосо насиби љовидонаимиллати куњанбунёди тољик бо-шад, мову шумо ва насли љаво-ни имрўз бояд бо эњсоси гармиифтихормандї давлати соњибих-тиёр ва соњибистиќлоли худродўст дорем. Њар ваљаб заминионро чун гавњараки чашм њимоякарда, ба хотири ободиву шуку-фоиаш талош варзем.

Чуноне ки дар "Консепсияимиллии тарбия дар Љумњурии То-љикистон" омадааст, "Ватанпа-растї арзиши муќаддас ва яке азрукнњои муњимтарини тарбия ме-бошад."

Тарбияи ватанпарастї азоила, кўдакистон, мактаб оѓозшуда, дар љомеа нињоят, дарсафи Артиши миллї рушд меё-бад. Дар шуури бачањо бедор

сохтани њисси муњаббат ба диёр,кишвар ва сарзамин вазифаипадару модарон, љомеа ва омўз-горон мебошад.

Ватандорї бояд мояи ифти-хори њар фарди тољики баору но-мус бошад. Дар њама давру за-мон барои халќу миллати мо ва-танпарастї яке аз арзишмандта-рин муќаддасот ба њисоб рафта,гузаштагонамон оид ба тарбияињарбї-ватандўстї ба тамаддунибашар офаридањои њикматбор бамерос гузоштаанд. Њамин худши-носию истиќлоли зењнии миллатбуд, ки њаводиси маргбори таъ-рих натавонист моро аз байн ба-рад, балки дар њама давру замононњое, ки ба сарамон теѓ мека-шиданд, ба тафаккури љањонсо-зи ниёгони мо рў ба рў гашта, ќур-бони теѓи обдори њикмату фази-лат мешуданд. Осори таърихї азќањрамонї ва шуљоати халќи то-љик дар мубориза ба муќобилиИскандари Маќдунї, Чингизхон,Темурланг ва дигар аљнабиёникўчманчї шањодат медињанд.

Тарбияи ватанпарварї маъ-нои ташаккул додани инсонродошта, њадафи он дар нињоди на-врасон парваридани хислатњоимардонагиву далерї ва эњсосимуњаббату садоќат ба Ватан ме-бошад. Ин масъулият, пеш азњама, ба дўши омўзгорон аст.

Мувофиќи Ќонуни ЉТ "Дар бо-раи уњдадорињои њарбї" шањр-вандони Љумњурии Тољикистон,ки то рўзи даъват синнашон ба18 расидааст, ба хизмати њарбиимуњлатнок даъват карда меша-ванд. Хизмат дар сафи Артишимиллї Љумњурии Тољикистонфаъолияти махсус ва муњимидавлатї мебошад.

Барои омодасозии љавононба хизмат дар сафи Артишимиллї, ки мактаби љавонмар-дист, мактабњо наќши асосиромебозанд. Мувофиќи наќшаитаълимии тасдиќшудаи Вазора-ти маорифи Љумњурии Тољикис-тон дар синфњои 10 ва 11 мак-табњои тањсилоти миёнаи умумїфанни омодагии дифои њарбїдар њаљми 1 соат дар њар яксинф дар як њафта омўхта ме-шавад. Маќсад аз омўзиши фан-ни мазкур тадриљан баланд бар-доштани савияи донишу мала-каи омодагии њарбии хонандагонмебошад. Аз мушоњидањо бар-

ХИЗМАТИ ВАТАН ВАЗИФАИМУЌАДДАСИ МОСТ

Њифзи Ватан, њимояи манфиатњои давлат, тањкими истиќлолият, амниятва иќтидори мудофиавии он вазифаи муќаддаси шањрванд аст.

Моддаи 43 Конститутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон

(Аввалаш дар сањ.1) меояд, то имрўз њолатњои љойдоштани камбудию норасоињодар вазъи таълими омодагии ди-фои њарбї, аз як тараф, нараси-дани мутахассисон, аз тарафидигар, нокифоя будани дасту-рњои методї, маводи ёрирасонитаълим ва аёниятњо дар ин самтба ташкили тарзи самаранокидарсњои њарбї монеа мегар-данд. Бењтар мебуд, агар дармактабњо ба ѓайр аз омўзиши на-ќшавии фанни омодагии дифоињарбї, наќшаи чорабинињои уму-мимактабї оид ба њамаљонибаомўхтани ин фан тарњрезї кар-да шаванд. Дарсњои омодагиидифои њарбї ба Артиши миллїзаминаи арзишманди кадриромуњайё сохта, дар раванди онњоомўзгорон хонандагони синфњоиболоиро ба хизмати њарбї омо-да менамоянд. Маќсад ва маз-муни тарбияи њарбї-ватандўстїба њимояи Тољикистон нигарони-да шудааст. Агар тамоми чорби-нињои умумимактабї дар самтимазкур мунтазам фаъолият на-моянд, ба фоидаи умум хоњадбуд. Дар ин љода фаъолияти ом-ўзгори фанни омодагии дифоињарбї, љонишини директор оидба корњои беруназсинфї, роњба-рони синфњо оид ба гузаронида-ни суњбатњу вохўрињо бо сарбо-зон ва низомиёни ќисмњоињарбї, иштирокчиёни Љанги Бу-зурги Ватанї, љанговарони ин-тернатсионалист, ташкил наму-дани экскурсия ба ќисмњои ни-зомї ва осорхонањои миллї,омодасозии намоиши сару либо-си низомї, намоиши филмњоињуљљатї ва бадеї дар бораиќањрамонони Ватан, гузаронида-ни мусобиќањои њарбї-варзишї,соатњои тарбиявї дар мавз-ўъњои "Њаёт сањнаи ќањрамо-нист", "Ќарзи насли имрўз дарназди Ватан", "Њимояи Ватан ва-зифаи муќаддаси мост", "Мо ба-рои ояндаи Ватан масъулем!","Вањдати артиш ва халќ","Ќањрамонон намемиранд", "Мова ифтихори ватандорї" бароибаланд бардоштани сифатњоиахлоќї ва инкишофёбии сарбо-зони оянда кўмак расонида, дартарбияи њарбию ватандўстии хо-нандагон ва љавонон сањми бо-сазое мегузоранд.

Сафаралї СОБИРОВ,директори мактаби

раќами 10 ноњияи Ёвон

№7 15-уми феврали соли 2013ЗАБОНШИНОСЇ

4ТАВАЉЉУЊ

Яке аз њадафњои асосии "Барномаи рушди забонидавлатии Љумњурии Тољикистон барои солњои 2012-2016", ки бо ќарори Њукумати ЉумњурииТољикистон аз 30 июни соли 2012 тасдиќ шудааст,ислоњ, танзим ва ќабули истилоњот дар ЉумњурииТољикистон ба шумор меравад.

Кумитаи забон ва истилоњотиназди Њукумати Љумњурии Тољики-стон њамчун њамоњангсози татбиќибарномаи мазкур дар масъалаитанзим ва ќабули истилоњот иќдо-ми муњимеро рўи кор оварда исто-дааст, ки он бояд аз љониби љомеадастгирї ёбад. Аз љумла, ба хоти-ри риояи меъёрњои забони адабї,рушди ќолабњои суннатии вожа-созї, ислоњ ва танзими истилоњо-ти соњањои гуногун бо истифода азтаљрибаи таърихии забон баъзе азѓалатњоеро, ки имрўз дар забонимеъёр љой дошта, дар санадњоимеъёрии њуќуќї низ мавриди исти-фода ќарор доранд, аз љониби ку-митаи мазкур бо бурњону далел со-бит карда шудаанд, ки ислоњи онњоамри зарурї ва воќеї мебошад.

Дар доираи муњлати барои тат-биќи Барномаи рушди забони дав-латї муќарраргардида, бояд онлуѓату истилоњоте, ки аз дигар за-бонњо ба забони тољикї бо њар роњворид шуда, дар забони имрўзаигуфтугўї ва коргузорї њатто маъ-мул њам гаштаанд, бояд мавридитаљдиди назар ќарор дода шуда,шакли таърихан дуруст ва дарху-ри дарки маънии соњибзабонон ис-тифода шудани онњо, чораандешїкарда шаванд.

Масалан, ба воситаи забонњоитуркї-ўзбекї дар натиљаи сиёса-ти нодурусти солњои 20-30-и асриXX ба забони тољикї як ќатор ис-тилоњоте ворид шудаанд, ки имрўздар забони гуфтугўиву коргузорїмаъмул буда, вале таърихан базабони тољикї алоќамандї надо-ранд. Бо истифода аз шароитихуби фароњамомада ваќти он ра-сидааст, ки шакли дурусти таъри-хии онњо мавриди истифода, му-колама ва коргузорї ќарор додашаванд.

Калимањои пудратчї, чипта,баѓоч, фоиз, ёрдамчї ва суѓуртабо вуљуди дар забони имрўзаигуфтугўиву коргузорї сермаъмулбуданашон, баромади онњо ѓайри-тољикї аст. Ин истилоњот шаклњоимањаллии лањљавии талаффузиомиёнаи забони ўзбекї буда, дароѓози асри XX ба забони тољикїгузаштаанд, ки имрўз ќобилиќабул буда наметавонанд. Бино-бар ин, ваќти он расидааст, ки онќолабњои ѓалати тањмилї аз забо-ни давлатї ва миллї хориљ кардашаванд.

Калимањое, ки ислоњи онњо азњамаи омўзгорон ва роњбарони му-ассисањои таълимии љумњурї та-ќозо мегардад, истилоњоти ѓалатипудратчї, чипта, баѓоч, фоиз,ёрдамчї ва суѓурта буда, асосно-кии онњо чунинанд:

1. Пудратчї шакли вайроникалимаи русии "подрядчик" дарќолаби забони ўзбекї буда, онбояд ба калимаи "паймонкор" ивазкарда шавад. Паймонкор истилоњимахсуси тољикї буда, дорои маъ-нои "яке аз ду тарафи паймон(ќарордод), ки анљом додани коре-ро дар замони муайян ва дар ба-робари дарёфти маблаѓи муайянбар уњда мегирад".

2. Чипта шакли вайрони ка-дом як калимаи хориљї дар забо-ни ўзбекист, ки манбаи он маълумнест. Аз њамин шакл дар забони

ўзбекї калимаи "чиптачї" ба маъ-нои "кассир" мавриди истифодаќарор дорад. Дар њама кишварњова љомеањои форсизабон истилоњи"билет" њамчунон ки дар забонитољикї низ дар истифода буд, бакор меравад. Аз ин рў, бар ивази"чипта" минбаъд бояд калимаи"билет" истифода шавад.

3. Баѓоч шакли туркишудаи"багаж" аст. Ќаблан вожаи "багаж"дар забони мо дар истифода будва он барои њама соњибони забонмафњум ва ошност. Вожаи "багаж"ба савтиёти забони мо бештар соз-гор ва барои њама љомеаи форси-забонон ошност. Бинобар он, ка-лимаи дурусти "багаж" набояд баяк шакли омиёнаи туркишудаи "ба-ѓоч" иваз карда шавад.

4. Фоиз шакли вайрони"фиюз"-и туркї мебошад. Туркии"фоиз" аз "фисад"-и арабї ва шак-ли арабї аз "дарсад"-и тољикї-форсї пайдо шудааст. Вожаи "дар-сад" њанўз дар "Шоњнома"-и Фир-давсї ба кор рафтааст. Бинобарин, пешнињод мешавад, ки шаклиѓалат ва мухаффафи "фоиз" ба"дарсад" иваз карда шавад.

5. Ёрдамчї. Ин вожа низ дартољикї аз забони ўзбекї воридшуда, муодили дурусти тољикии он"ёвар" аст. Истилоњи идории"ёрдамчї" (дар ўзбекї "ёрдум") бопасванди "чї"-и туркї дар тољикї"ёрдамчї" шудааст. Њоло дар асно-ди расмї ду шакли ин мафњум ,яъне "ёрдамчї" ва "ёвар" мавридиистифода ќарор дорад. Бо ин да-лел пешнињод мешавад, ки кали-маи "ёрдамчї" дар тољикї ба шак-ли дурусти "ёвар" иваз карда ша-вад.

6. Суѓурта шакли вайрони ис-тилоњи русии "страхование" дарталаффузи омиёна буда, гунаи ду-русти он истилоњи "бима" мебо-шад. Дар истилоњи тољикии "бима"(аз решаи бим-тарс) мисли "стра-хование" (страх) мафњуми ин ис-тилоњи иќтисодї љой дорад.

Бинобар ин, салоњ он аст, киба љойи истилоњи "пудратчї"- пай-монкор, ба љойи "чипта"- билет, баљойи "баѓоч"- багаж, ба љойи"фоиз"- дарсад , ба љойи"ёрдамчї"- ёвар ва ба љойи "суѓур-та"- бимар истифода карда шавад.

Њамчунин, бо назардоштириояи моддаи 2-и Конститутсия(Сарќонун)-и Љумњурии Тољикис-тон дар хусуси он ки "Забони дав-латии Тољикистон забони тољикїаст" ва таъкиди моддаи 3-и Ќону-ни Љумњурии Тољикистон "Дар бо-раи забони давлатии Љумњурии То-љикистон" дар бораи он ки "Забо-ни давлатии Љумњурии Тољикистонзабони тољикї аст" бояд иштибоњуѓалатњои дар гузашта дар унвонифанњои таълимии "Забони адабиињозираи тољик", "Забони њозираитољик", "Таърихи забони адабиитољик", "Луѓати имлои забони ада-бии тољик" ва амсоли инњо исти-фодашуда, ки дар асл тањрифиноми забон аст, шакли дурусти онњамчун "забони тољикї" мавридиистифода ќарор дода шаванд.

Раљабалї САНГОВ,сармутахассиси раёсати

илм ва инноватсияи Вазоратимаориф

(Ба диќќати омўзгорон ва роњбарони муассисањои таълимї)

Ин њама рушди соњањои гуно-гуни илм дар кори таълиму тарбиятаъсири амиќ расонида, боиси бавуљуд омадани истилоњоти навмегарданд. Истилоњоти наве, кибар асоси тарљумаи истилоњоти за-бони ѓайр ба вуљуд меоянд, дарќадами аввал дурушт менамояндва бо мурури замон гўш ба онњоодат мекунад. Ваќтњои охир мафњ-уми "компетенция" ва "компетент-ность" дар низоми маориф серис-теъмол шудааст. Дар назариюамалияи таълими забони тољикїмафњумњои зикршуда аз адабиётизабоншиносї ва методикаи таъли-ми забонњои хориљї гузаштаанд.

Мо мафњумњои "компетенция"ва "компетентность"-ро "салоњият"ва "салоњиятдор" тарљума кардем.Вале сари ин истилоњот як андозабањс њам ба вуљуд омад. Табиист,ки баъзењо норозигии хешро изњормедоштанд, вале вожањои муно-сибе, ки онњоро бояд иваз кунанд,ном намебурданд. Гурўње вожањоимувофиќдонистаи худро номбармекарданд. Ва аксар дар њолатибетарафї ќарор доштанд. Дар њарсурат мо мафњумњои "компетен-ция" ва "компетентность"-ро "сало-њият" ва "салоњиятдор" тарљумакардем. Барои таќвияти андешаиболо шарњи чанд луѓатномањородар зер меорем.Дар "Фарњангирусї ба форсї", ки соли 1965 дарМаскав зери тањрири Алї Асадул-лоев ва Л.С. Пейсиков ба табъ ра-сидааст, вожањои "компетент-ность", "компетентный" ва "компе-тенция" ба шакли зер тарљума шу-даанд. "компетентность-салоњият,хабарчї, сарришта. "компетент-ный-1)салоњиятдор, сарриштадор,босалоњият (о чем... л.); 2)полно-мочный-салоњиятдор, соњибихти-ёр; компетенция -1) салоњият, сар-ришта, ин аз салоњияти ман хориљаст; 2)(круг полномочий)-салоњият,ихтиёр (от)-(сањ.337).

Устод Садриддин Айнї дар"Луѓати нимтафсилии тољикї бароизабони адабии тољик"вожаи "сало-њият"-ро чунин шарњ додааст: "са-лоњият-ањл будан дар коре (фа-лонї дар ин кор салоњият надорад,яъне, ањли ин кор нест" (љ.12, 1976,сањ.330).

Дар "Ќомуси дарї ба русї" (на-

шрисоли 1978) вожаи "салоњият"чунин тарљума шудааст: "салоњият"-1) пригодность, соответствии; 2)компетентность; 3)полномочие-са-лоњият доштан-быть компетент-ным..." (сањ.498).

М.Ф. Силинкин дар "Ќомуси ас-карї ва техникии русї ба дарї"(М.1981) чунин овардааст: " компе-тентность-салоњият; компетентный(полномочный)-салоњиятдор, соњи-би ихтиёр; компетенция (круг) пол-номочий)-салоњият, ихтиёрот, ихти-ёр) (сањ.280).

Дар "Луѓати русї-тољикї" (зеритањрири М.С.Осимї) вожањои "ком-петентность, "конпетентный" ва"компетенция" чунин тарљума шуда-анд: "компетентность-1) салоњиятдоштан; 2)соњибихтиёрї, соњибњуќуќбудан (и), њуќуќ; компетентный-1)са-лоњиятдор; компетентное мнение-аќидаи муътабар; врач - духтури бо-эътибор; 2)соњибихтиёр, соњибњуќуќ,комилњуќуќ;-ая организация-ташки-лоти комилњуќуќ; компетенция-1)кордонї, ќодир будан; 2) ихтиёр,њуќуќ. салоњдид (М.1985, сањ.403).

Дар "Фарњанги форсї ба русї"ки соли 1985 зери тањрири Ю.А.Ру-бинчик дар Маскав нашр гардида-аст, мафњумњои мазкур чунин шарњёфтаанд: "салоњдид-1)усмотрение;2)целеесообразность, разумность;салоњият 1) компетентность, компе-тенция;адами компетенция-ин азсалоњияти ў хориљ аст.

2)пригодность, сответствие;3)полномочие; прерогатива: а) бытькомпетентным (в чём); б)годиться,соответствовать, подходить; сало-њиятдор - компетентный, авторитет-ный, маќомоти -компетентные орга-ны (љ.2, сањ.138).

Г.А.Восканян дар "Фарњангирусї ба форсї" (М.1986) вожањоимазкурро чунин тарљума кардааст:"компетентность-1)знание дела-кор-донї; 2) полномочность-салоњият;компетентный -1) (знающий дело)-кордон, соњиби назар; 2) (обладаю-щий компетенция)-салоњиятдор,быт компетентным-салоњият дош-тан, в пределах их компетенции -дар њудуди салоњияти онњо. Это нев нашей компетенции - дар њудудисалоњияти онњо. Это не в нашей ком-петенции -ин амр аз салоњияти мохориљ аст: в компетенцию комиссии

4ИМЛО ВА ТАРЉУМА

САЛОЊИЯТМАНД ВА Ё ЌОБИЛИЯТ?Пешрафти илмию техникї, ки хоси марњалаи кунуниирушди љомеаи инсонист, боиси селосо афзудани ахборгаштааст, ки он дар назди мактаб вазифањои азимерогузошта, дар мазмуну мундариљаи тањсилот таъсирихешро мегузорад. Ин ба ташаккули ќавию даркиасосњои илм, тарбия ва рушди њамаљонибаи хонандагониртибот мегирад. Ин вазифањои душвор ва њалли онњоба инкишофи мафњум, ки асоси ин ё он фанро ташкилмедињад, алоќаманд аст. Дониши инсон аз мафњумњотаркиб меёбад ваў ба василаи мафњумњо фикр мекунадва фикрашро доир ба ин ё он соњаи илм тавассутиистилоњот баён месозад.

входит - дар салоњияти комиссиюнаст" (сањ.229).

Калимаи "салоњият" дар "Ѓиёс-ул-луѓот" чунин шарњ ёфта аст: "са-лоњият-бар вазни кароњият (аз "Мун-тахаб") ("Ѓиёс-ул-луѓот" дар тањияиА.Нуров, љ.2, 1988, сањ).

11). "Мунтахаб-ул-луѓот", кисоли 2003 дар тањияи А.Нуров нашршудааст. "салоњият"-ро чунин шарњдодааст: "салоњият бар вазни ка-роњият; некў будан ва некукор бу-дан" (сањ.294).

Дар "Фарњанги тољикї ба русї"ки соли 2006 зери тањрири Д.Сай-миддинов, С.Д. Холматова, С.Кари-мов нашр гардидааст, вожањои мав-риди назар чунин тарљума шуда-анд: "салоњият-1. компетентность,компетенция; 2)полномочие; преро-гатива; 3) соответствие, годность,пригодность; - доштан - а)быть ком-петентным; иметь полномочия; б)го-диться, соответствовать; салоњият-дор-1)компетентный, авторитетный;маќомоти - компетентные органы;2)полномочный" (сањ.515).

Дар "Фарњанги форсии Амид"вожаи "салоњият ин тавр тафсиршуда: "салоњият-солењ будан, дар-хур будан, шоистагї" (2535, Тењрон,сањ. 702.

"Фарњанги форсї", ки ба ќаламиМуњаммад Муин тааллуќ дорад, во-жањои "салоњият ва "салоњиятдор"-ро ба шакли зер тафсир бастааст:"-Салоњият -1) шоиста будан, ањлиятдоштан 2)шоистагї, сазоворї, ањли-ят. Ин калимаро дар форсї маъму-лан ба ташдиди ё талаффуз кунанд,вале дар арабї фасењ ба тахфифиё аст; 3) ихтиёре,ки ќонун ба дод-гоње медињад, ки ба муљиби он бадаъвое расидагї кунад, ба иборатидигар шоистагии ќонуни додгоњ аст,барои расидагї ба даъвои хос.

Салоњиятдор-салоњиятдоранда-шоиста барои расидагї ба амре,дархури иљрои амале, додгоњи са-лоњиятдор, маќомоти ... (љ.2, 1375,Тењрон, с. 2159).

Ѓуломњусейни Садрии Афшорва дигарон дар "Фарњанги форсииимрўз" вожаи "салоњиятдор"-ро чу-нин шарњ бастаанд: "салоњият"-1)дар будани шартњо ё тавоноињоилозим барои анљом додани коре;шоистагї (Тењрон, 1375, сањ.762).

Тавре ки мебинем, шарњу таф-сир ва тарљумањои фарњангњои зик-ршуда бозгўи онанд, ки "компетент-ный" ва "компетентность"-ро "сало-њият" ва "салоњиятдор" тарљума кар-дан бењтар аст. Ин аст, ки ифодањоисалоњиятњои умумї,салоњиятњоифаннї, салоњиятњои забонї, сало-њиятњои забоншиносї (лингвистї),салоњиятњои иртиботї, салоњиятњоифарњангшиносї ба миён омадаандва дар соњаи таълиму тарбия мав-риди истифода ќарор гирифтаанд.

Ин буд, чанде аз мулоњизањоимо. Умедаст,ки мутахассисони соњадар атрофи ифодањои мазкур ва бањамин монанд истилоњот назарихудро баён медоранд ва дар инти-хоби истилоњоти сањењу мувофиќсањми хешро мегузоранд.

Саидамир АМИНОВ

Дар Ќасри фарњанги шањри Кўлоб натиљаиљамъбасти даври сеюми олимпиадањои фанниихонандагони мактабњои тањсилоти миёнаи асосї вамиёнаи умумии шањру ноњияњои минтаќаи Кўлоббаргузор гардид. Дар он ѓолибони озмуни даврисеюми вилоятї, ки 395 нафар хонандагони син-фњои 9, 10 ва 11 мактабњои тањсилоти миёнаи асосїва миёнаи умумии шањру ноњияњои минтаќаи Кўлобдар соли хониши 2012-2013 иштирок намуданд.Дар љамъомади тантанавї Сардори Раёсати мао-рифи маќомоти иљроияи њокимияти давлатии ви-лояти Хатлон Х. Ќурбонзода иброз дошт, ки шак-ли баргузории олимпиадаи фаннии имсола нисба-ти солњои пешин ба таври куллї фарќ кард. Љамъ-басти олимпиадаи мактаббачагон нишон дод, кинисбати солњои ќаблї, омўзгорону хонандагон ботайёрии пухта ва дониши аъло дар олимпиадаи им-

сола иштирок намуданд ва шарафи мактаб ва номиноњияи худро баланд бардоштанд.

Дар даври сеюми олимпиадаи фаннии вилоятии хо-нандагони мактабњои тањсилоти миёнаи умумии шањ-ри Кўлоб(79) хол ва ноњияњои Данѓара (101), Њамадонї(47), Восеъ (38), Ховалинг (29), Фархор (25), Мўъмино-бод(21), Шўрообод(18), Темурмалик (10) ва Балљувон(1) љойњои ифтихориро гирифтанд. Раиси њайати комис-сияи тадорукотии олимпиадаи фаннии вилоят Х. Ќур-бонзода ѓолибони даври сеюмро бо мукофотњои таъ-сис намудаи маќомоти иљроияи њокимияти давлатиивилояти Хатлон ва Ифтихорномаи Раёсати маорифивилояти Хатлон ќадрдонї намуда, ба иштирокчиёниолимпиада муваффаќиятњо орзу намуд.

Шариф АБДУЛЊАМИД, "Омўзгор"

ОЛИМПИАДА ЉАМЪБАСТ ГАРДИД

№7 15-уми феврали соли 2013МЕТОДИКА

4ТАВАЉЉУЊ

Моњи январи соли равон босупориши Вазорати маориф дарМаркази такмили ихтисоси раёса-ти маорифи шањри Душанбе ба-рои омўзгорони синфњои якумибаъзе шањру ноњияњо семинарњоидурўзаи омўзишї оид ба тарзуусулњои истифодаи китобњоидарсии "Забони модарї" ва "Ма-тематика" барои синфи якум бар-гузор гардиданд. Дар љараёнисеминар омўзгорон барои бењтаршудани сифати таълим, бедорнамудани шавќу њаваси хонанда-гон ба омўзиши забони модарїчанд пешнињоди љолиб ба миёнгузоштанд. Бо истифода аз фур-сати муносиб мехоњем, муњтавоиин пешнињодњоро ба самъи њаряки шумо расонем, то дар ташки-ли самараноки љараёни таълимёвари шумо бошанд:

- пеш аз шурўи кор бо "Роњна-мои омўзгор" пурра шинос шаведва аз маслињатњои муфиди он са-маранок истифода кунед;

- хеле муњим аст, ки бачагон-ро аз њамон рўзи аввал бо ќањра-монњои китоб - Бобои Хирад ваАзизљону Азиза шинос кунед, он-њоро ба сайри Боѓи дониш омодасозед;

- агар имконият бошад, дарякљоягї бо шогирдон аз коѓази

ѓафс (картон) дарвозаи рамзї вакалид созед, дар лањзањои муво-фиќ калидро як-як ба дасти бача-гон дињед;

- аз сабти овозии матнњои ки-тоб, ки дар дискњо тањия шуда,дастраси шумо гардидаанд, са-маранок истифода кунед, онродастраси падару модарон гардо-нед, то ки бо фарзандони худ коркунанд; агар имкониятњои техни-кии истифодаи сабти овозїдарсинф мављуд набошад, ин матн-њоро худатон ифоданок ва бориояи оњанг хонед;

- аз корњои гурўњї, наќшофарї

Яке аз амалњои нек ва солњомаъмул ташкил ва гузарониданидарсњои кушод аст. Аз таљриба васуњбат ба омўзгорон дарёфтем, киба муаллимои як ё ним моњ пешакїсупориш медињанд, то дар рўзи му-ќарраршуда дарси кушод гузаро-над ва барои ин омодагї гирад. Инамал дар нигоњи аввал манфиато-вар ба назар мерасад. Аммо чунвоќеона менигарем, мебинем, кидар паси ин пардаи худнамої чїнуќсонњо, чї худфиребињо, чї за-рарњои маънавие љой доранд. Му-аллим дар ин муддат аз бањри чандмавзўи таълимї гузашта, њамонмавзўеро такрор ба такрор ме-гузарад, ки ба дарси кушод ростмеояд. Дар чунин њолат дарс се-нарияи пешакї навишташуда ва ёсањнаи спетаклро ба хотир меорад.

Ањли синф медонанд, ки муал-лим дар кадом маврид ба кї чї са-вол медињад ва њар кадом тўтивор,бе њељ андеша љавоб мегўянд. Бе-

хабар аз он ки чунин амалњои но-матлуб ба ахлоќу рафтори бачатаъсири манфї доранд. Охир, ўшоњиди сохтакорї ва фиребичанд намоянда мегардад. Гузаш-та аз ин, 3-4 мавзўи дигар ќурбо-ни дарси кушод мегарданд. Азнаќли њамкорон:

Муаллиме њангоми гузаштаничунин дарс аз шогирдаш љавобисаволро мепурсад, хонанда љавобнагуфта, аз устод сарзаниш ме-шунавад ва:

-Муаллим, ин айби ман не, -мегўяд? ин саволро бояд ба фа-лонї медодед, на ба ман.

Бояд гуфт, ки кори таълимутарбия худнамої ва дурўѓу риё-кориро намеписандад. Дарси ку-шод ва ташкили он амали нек вашоистаест, дар сурате ки он азрўи талаботи педагогї-психологїба роњ монда шавад. Зеро мањздар ин сурат омўзгорон аз таљри-баи кори њамдигар воќиф меша-ванд, ба якдигар барои пешбур-ди кори таълиму тадрис маслиња-тњо медињанд.

Ба аќидаи мо, барои омўзго-ри асил як ё ду рўз кофист, ки бадарси кушод омодагї гирад. Ди-гар амале, ки дар мактаб аз рўимаќоли "Хољам боѓ дорї? Дорам"ташкил ва ба роњ монда мешавад,ба таълими тафриќа дар синфњои

болої рабт дорад. Ба њамагонмаълум аст, ки дар мактабњое, киду синфи 10-11 доранд, яке аз онњобояд шомили равияе бошанд. Дарин маврид њам ба чашм хок поши-дани роњбарони муассисањои таъ-лимї ба назар мерасад. Онњо чанднафар хонандаи нисбатан фаъол-ро дар як синф љамъ оварда, аз рўихости хеш, на хости хонанда, ман-суб ба равия медонанд, ки ин амалнатиљаи дилхоње надода, боисиозори бисёрињо мешавад. Чун дарљамъбасти нимсола ба дафтарисинф менигарї, ин хонандагон фа-нњоеро чуќур меомўзанд, ки ањён-ањён бањои хуб доранд, боќї бањои3 (се), магар ин хандаовар нест?Ин њолатњо бештар дар равияњоитабиию риёзї ба чашм мерасанд.Хуб ва манфиатовар он аст, ки дарсинфњои тафриќа миќдори хонан-дагон аз 15 нафар зиёд набошад.Агар аз нигоњи иќтисодї чунин гуф-тањо ќобили ќабул набошанд, маъ-мурони мактабњоро мебояд, азњисоби соатњои бахши мактабї баомўзгорон соат људо намуда, ба хо-нандагони болаёќат дарсњои ило-вагї гузаронанд.

Чун омўзгор мењвари асосиикори таълиму тадрис дар макотибаст, дониш, малака, рафтор ва ди-гар хислатњои њамидааш бояд дарпояи баланд бошад, зеро ба ќавли

њаќиќии худ, дар дарс иштироккунанд.

Табиист, ки бо њама саъюкўшише, ки муаллифон, муњарри-рон ва мушовирон ба харљ дода-анд, дар китоби дарсии "Забонимодарї", синфи 1 низ чанд ѓалатроњ ёфтааст. Чанде аз онњо азљониби худи мо ошкор шуда бо-шанд, чанди дигар мањз ба шаро-фати баррасии китоб аз љонибимунаќќидон гуфта шуданд. Азљумла, дар нишасте, ки чанд муд-дат пеш дар бинои Иттифоќи на-висандагон оид ба баррасии ки-тобњои дарсии забон ва адабиёт

еро дар ин порчањо пай бурда-анд, ки на њама суханшинос ме-тавонад, пай бубарад. Масалан,дар назари аввал чистони зеринњељ нуќсе надорад (с. 86):

Як љонваре бидидам,Аљаб хуш месарояд.Сари шоха нишастаШабро сањар намояд.Аммо устод Гулназар пешни-

њод карданд, ки агар мисраи дув-вум ба шакли "Аљаб зебо сарояд"оварда шавад, оњанги он зебота-ру гуворотар мешавад, зеро феъ-лњои њамќофия (сарояд, намояд)дар як шакли феълї меоянд.

нависандаи хушбаён А.Муродї"Омўзгор солим бошад, шогирдо-наш олиме бошанд". Омўзгорон ас-лан баъд аз 5 сол аз аттестатсиямегузаранд. Аммо дар ин љода низсањлнигориву бепарвоии мутахас-сисон дида мешавад. Солњои пеш

камњавасалагї дида мешавад, киин боиси костагии дониши омўзгоргаштааст.

Бисёр њолатњо мешаванд, кисанљишгарон аз дониши хонанда-гон арзи норозигї мекунанд, ки ду-руст мебошад. Мо дар ин љо ѓайраз дониши сусти хонанда боз чандомили дигарро мебинем:

1.Мо, омўзгорон, хонандагонроњамеша аз санљишгарон метарсо-нем, аз он ки онњо сахтгиру серта-лабанд ва амсоли ин.

2.Намояндагон аксар ваќт бокибру ѓурур ва ба таври истинтоќба хонандагон нигариста, ба дони-шу мањорати онњо диќќати даркорїнамедињанд.

Чун хислату характери бача бачунин суолдињї созгор нест, аз тар-си муаллим ором истоданро авло-тар медонад. Хонандаро мо бояддар рўњияи љасурї, њозирљавобї,худбоварї тарбия намоем. Дар инсурат бењарос чизи донистаашромегўяд.

Шодравон М. Осимї дар яквохўриаш ба донишљўён чунингуфта буд:-Рўзе набераам аз мак-таб омода, дар наздам дарс тайёрмекард. Чун назарам ба дафтариалгебрааш афтод, дидам, ки муал-лим дар њалли мисолњо ба хатороњ додааст ва онро ислоњ наму-дам. Набераам бошад:

-Чї, муаллими мо мисли Шумонамедонад, ки ба кораш эрод ги-рифтед, -гуфта, дафтарро аз дас-там гирифт.

Хулласи гап, мо, омўзгорон,бояд ба донишу малакаи хеш бабоварии шогирдон дароем, даракси њол аз онњо донишу ахлоќинекро интизор шудан бењуда аст.

Њ. ТАБАРОВ,корманди шуъбаи маорифи

ноњияи Восеъ,Ш. АРАБ,

устоди мактаби № 59

нињод мекунем. Ин ду намунаест,аз њамкорињои софдилонаю беѓа-разонаи адибон бо муаллифон.Мо ташнаи мањз чунин њамкорїњастем, на он андешањои ѓараз-ноки чанде аз "мунаќќидон", ки та-нќидро ба тањќир табдил меди-њанд.

Мо тасмим гирифтем, ки мун-тазири чопи такрории китоб на-шуда, њамаи он ѓалатњои дар ки-тоб љойдоштаро бо зикри шак-лњои дурусташон ба шумо пеш-нињод кунем, то ки дар љараёнитаълим онњоро дар назар доштабошед. Зимнан, аз ѓалатњои им-лоии љойдошта низ ба фоидаитаълим истифода кардан мумкинаст. Масалан, аз сањифањои ав-вал калимаи "суњбат" тибќиќоидањои нави имло дар шаклидуруст оварда шудааст, вале дарсе маврид ба њамон шакли куњна- "сўњбат" омадааст. Омўзгоронметавонанд, аввал аз шогирдонхоњиш кунанд, ки ин иштибоњропайдо кунанд. Агар ёбанд, баонњо ањсан хонанд, агар наёф-танд, худашон шарњ дињанд. Њам-чунин, дар хотир дошта бошед, киѓалати сањифаи 125 (дар матни"Ду бузича") дар сабти овозииматн ислоњ шудааст.

Њамин тариќ, аз шумо эњтиро-мона хоњиш мешавад, ки њангомитаълим ин ѓалатњоро ислоњ наму-да, ба шогирдон пешкаш намоед.

Њамчунин, шеъри "Забони мо-дарии мо", ки дар китоб безикримуаллиф омадааст, ба ќаламиНозирљон Боњирї тааллуќ до-ранд. Мо умедворем, ки ба роњмондани њамкорињои муфид бай-ни мову шумо љараёни таълимробоз њам бењтар месозад. Њар якфикру андешаи холисонаи шуморољеъ ба њусну ќубњи китоб азљониби мо хуш пазируфта хоњадшуд. Њамчунин дар сурати пайдошудани ягон мушкилї дар таъли-ми мавзўъњои људогона низ мета-вонед, бо мо дар тамос бошед.Андешањои худро метавонед, баПажўњишгоњи рушди маориф (Ду-шанбе, к. Айнї, 45) ва ё бевоси-та ба муаллифон, ки нишонињоиэлектронии онњо дар охири кито-би "Роњнамои омўзгор" зикр гар-дидааст, ирсол доред. Бароињамкорї сипосгузорем!

Азим БАЙЗОЕВустоди ДМТ

РАЊБАР ШАВАД...(Ба таваљљуњи омўзгорони синфи якум)

Моњи феврал омўзишизабони модарї барои синфиякум бо истифода аз китобинав шурўъ мегардад. Боисихушнудист, ки бисёрмутахассисону омўзгорон ваалоќамандони таълимутарбия дар баррасиимазмуну мундариљаи онфаъолона ширкат варзиданд.Њар яке аз суханњои некионњо оид ба бартарињоибањснопазири ин китоб бамо илњоми тоза мебахшадва њар як эроду пешнињодисофдилонаву хайрхоњонахуш пазируфта шуда,самараи нек медињад.

ва бозињои дидактикї њар чї беш-тар истифода кунед;

- суњбатњоро на танњо бароиомўзиши ќоидањои сирф забонї,балки ташаккули одоби муоши-рат дар бачагон истифода кунед;

- матнњое, ки ба тавсифи фас-лњои сол (зимистон, бањор, тоби-стон) ва љашнњо (Рўзи модарон,Наврўз, Рўзи ѓалаба) бахшидашудаанд, аз сюжети асосии китобберунанд, бинобар ин, онњородар њамон рўзи мувофиќ пешка-ши шогирдон кунед;

- ба машќњои хушнависї эъти-бор дињед, ин, машќњо њамаи њар-фњои алифборо дар бар гириф-таанд. Барои машќи хушнависїна калимаву иборањои људогона,балки зарбулмасалу маќолњо вапорчањои панду ахлоќї пешнињодшудаанд, бинобар ин, ба шарњимаънои онњо низ эътибор дињед.Шарт нест, ки ин машќњо бањамон тартиби пешнињодшудаиљро шаванд, дар њолатњои за-рурї иљрои чунин машќњоро дарњар рўзи дилхоњ дар љараёни таъ-лим метавонед, ташкил кунед;

- матнњоеро, ки бо иљрои на-ќшњо хонда мешаванд, ба бача-гон аз рўйи лаёќаташон таќсимкунед, муњимтар аз њама он аст,ки њама, вобаста ба ќобилияти

барои синфњои 1-6 баргузор гар-дида буд, устод Гулназар Келдїдар баробари зикри љињатњоимусбат, андешањои худро дармавриди боз њам бењтар намуда-ни мазмуну оњанги порчањоишеърї иброз доштанд. Чашмуаќли нуктасанљи устод нозукињо-

Њамчунин, дар мисраи "Чашмиморо дидаи бино намуд" (с. 161)"чашм"-у "дида" муродифи њамбуда, такрори онњо сактаи ман-тиќї ба бор овардааст. Ин гуф-тањои устодро пазируфта, мо инмисраъро ба шакли "Чашмиморо, эй басо, бино намуд" пеш-

4БАЊС

барои муаллими аттестатсияша-ванда як тавсифнома навишта,доир ба кори 5-солаи ў маълумотмедоданд. Бо умеди бењбудии корсолњои охир чанд сањифаро пурменамоянд. Вараќаи бањодињї бафаъолияти муаллим, ки имрўз 20саволро дар бар мегирад. Аксарисаволњо умумї буда, хусусиятиилмї надоранд ва дар пешбурдифаъолияти омўзгор кўмак намеку-нанд. Чунончи: њамкорї ба воли-дон, санљиши мунтазами дафта-рњои даврї ва корњои хаттї, тайёрнамудани воситањои аёнї, алоќа бохатмкунандагон.

Хуб мешуд, ки пурсишњо чунинифода меёфтанд: аз аттестатсияигузашта то њол кадом асарњоиилмї ва методии соњавиро хонда-ед; дар муддати панљ сол аз ади-бони тољик ва хориљ кадом асарњ-оро мутолиа намудед; дар корњоисексионї доир ба кадом мавзўъњоитаълимї баромад намудед; тав-сифномаи мудири илмї ва тарби-явии мактаб нисбат ба муаллим;аз матбуоти даврї кадом рўзнома-њоро мехонед.

Ин суолњо муаллимро ба хон-дан ва љустуљўњо мекашанд. Боядиќрор шуд, ки тайи солњои охирдар байни омўзгорон њам нисбатба мутолиаи асарњои илмї, бадеї,рўзномаю маљаллањо бепарвоию

Сол аз сол талабот нисбатба соњаи маориф ва тарбияихонандагони болаёќат зиёдмешавад. Ин таќозои замонимуосир ва раванди зиндагїбуда, ба манфиати љомеаибашарист. Ин њама боиси онмешавад, ки дармуассисањои таълимї роњуусулњои гуногуни таълим;дарсњои кушод, таълимитафриќа, усули фаъолитаълим ва дигару дигар бароњ монда шуда, матлабихуштаре ба даст биёяд.

№ Сањифа/сатр Шакли нодуруст Шакли дуруст 1 19/ охирин

ва 91/11 аз боло

сўњбат суњбат

2 86/11 аз боло Аљаб хуш месарояд . Аљаб зебо сарояд. 3 93/баъд аз

шеър Мўъмин Ќаноат Муъмин Ќаноат

4 99/охир Соати нўњ Соати нуњ 5 106/7 аз боло зиннат зинат 6 125/13 аз

боло Аммо Балояк дид, ки сабзаи тарафи Донояк бисёртар, ў њам ба тарафи Донояк омад.

Аммо Донояк дид, ки сабзаи тарафи Балояк бисёртар, ў њам ба тарафи Балояк омад.

7 132/5 аз боло сўњбат суњбат 8 138/10 аз

поён тўњфа туњфа

9 142/8 аз поён ва 143/8 аз боло

ўњда уњда

10 143 ва 162 /баъд аз шеър

Абўабдуллоњи Рўдак? Абуабдуллоњи Рўдак?

11 150/6 аз боло мўњтарам муњтарам 12 161/4 аз поён Чашми моро дидаи

бино намуд, Чашми моро, эй басо, бино намуд,

№7 15-уми феврали соли 2013ТАЊСИЛОТИ КАСБЇ

4ИНТИХОБИ КАСБ

Тавре маълум аст, Вазорати маорифи ЉумњурииТољикистон ва муассисањои зертобеи он бароигузаштан ба тањсилоти 12-солаи умумї омодагїмегиранд. Бо маќсади бењтар намудани вазъи моддїва баланд бардоштани сатњи њифзи иљтимоии ањолїсолњои пешин маоши кормандони соњаи маориф дарќатори дигар ташкилоту муассисањо зиёд гардида буд.

Оид ба моњияти њунару њунар-мандї ва њунаромўзї асарњои ил-мию бадеии фаровоне нигошта шу-даанд. Бузургон мартабаи њунаррохеле баланд арзёбї кардаву онробењтар аз мероси падар дониста-анд. Шахси њунарманд шахсест са-ропо мусаллањ. "Њунарманд њаргизхор нашавад", - мегўянд дар урфи-ят. Саъдии Шерозї, ки муаллимиахлоќ дониста шудааст, дар осорибезаволи хеш ба тавсифи њунаруњунармандї таваљљуњи хоса зоњиркардааст ва њикмати фаровон дарин боб гуфтааст ва пораи насриизер аз фармудањои машњури ўст:"Њунар чашмаи зоянда аст ва дав-лати поянда ва агар њунарманд аздавлат биафтад, ѓам набошад, кињунар дар нафси худ давлат аст,њар љо ки равад, ќадр бинад вадар садр нишинад ва бењунарлуќма чинаду сахтї бинад". Воба-ста ба ин, бояд бар он бикўшид, кинасли наврас аз оѓоз нисбат бањунар таваљљуњу эњтиром дошта бо-шад, моњияти њунармандиро хуб би-донад ва бањри азхудкунии њунаребикўшад. Дар ин росто, дар баро-бари падару модарон (оила) мактабнаќши муњим дорад ва аз ин љост,ки тарбияи мењнатдўстї ва интихо-

би касб яке аз самтњои асосї дарфаъолияти таълимию тарбиявиимактаб ба шумор меравад.

Дар бисёр мавридњо тарбияимењнатї ва интихоби касби шогир-

донро вазифаи фанњои алоњида,чун таълими мењнат медонанд, киин мутлаќо нодуруст аст. Аслан,дар ин кор њамаи фанњо ва њамаиомўзгорон муваззафанд. Чунинтарбия дар раванди таълимињамаи фанњо вобаста ба мавзўъњова лањзањои мувофиќи дарсњо тат-биќ карда мешавад. Ба ин кор та-нњо роњбари синфро низ масъул до-нистан начандон аз рўи инсоф аст.

Масалан, ваќте ки омўзгорифанни ботаника дар бораи нињолева парвариши он ба хонандагон

маълумот медињад, оёбамаврид нест, ки суха-не чанд оид ба боѓбон ваањамияти боѓбонї биг-ўяд ва ба ин василашояд дар дили чанде азшогирдон нисбат ба инпеша муњаббате, майлепайдо бикунад?

Ё худ, чун омўзгориастрономия дар бораифатњи кайњон ва ё сайё-рае сухан мегўяд, магарбамаврид нест, ки ба хо-нандагон оид ба њунарикайњоннавардї ва низтайёраронї (лётчик)

маълумот бидињад ва онњоро баинтихоби ин пешањои муњим даъ-ват намояд.

Яъне, мактаб дар њамбастагии

Њар роњбаре, ки ба ярмарка меояд, кўшишба харљ медињад, ки коргарону мутахассисо-ни њунарманду болаёќатро интихоб ва ба кор-гоњаш даъват намояд. Ярмарка чорабиниисирф иљтимоист ва муносибати љиддиро та-ќозо мекунад.

- Дар соли сипаришуда дар чањор ноњияишањри Душанбе 26 ярмаркаи љойњои холиикор ва вазифањои озод баргузор гардида,1022 (445 занон, 286 љавонон) нафар бо кортаъмин карда шуданд,-гуфт зимни суњбат бамо сардори Агентии њифзи иљтимої ва шуѓ-ли ањолии ноњияи Шоњмансур Асомиддин На-сриддинов.-Дар ярмаркаи умумишањрииљойњои кори холї ва вазифањои озоде, ки рўзи25 январи соли 2013 дар бинои литсейикасбї-техникии раќами 63 дар ноњияи мобаргузор гардид, мебоист 51 ташкилоту му-ассиса ва корхонаи шањри Душанбе иштирокмекарданд. 1837 љойи кори холї ва вази-фањои озод пешнињод карда шуданд, ки 915љойи кор мансуб ба занон мебошад. Баргу-зории ярмаркањои пешнињоди љойњои кориихолї ва вазифањои озод, њамчунин, имкон хо-њад дод, ки шањрвандони бешуѓл ва беихти-сос ба курсњои кўтоњмуддат љалб карда ша-ванд ва соњиби ихтисос шаванд. Бо њаминвасила дар соли 2012 500 нафар шањрван-дони ноњияи Шоњмансури пойтахт соњибкасбшуданду 245 нафари онњо баъди хатми кур-сњо бо кор таъмин гардиданд. Дар маљмуъдар соли 2012 1439 нафар бо шуѓлњои мух-талиф соњиби љои кор шуданд.

Имрўз муассисањои тањсилоти ибтидоиикасбї њам бояд дар тайёр кардани мутахас-сисони ба бозори мењнати ватанї ва хориљљавобгў њамаљониба омода бошанд. Ана, азњамин нигоњ ярмарка бароям таассуроти чан-дон хуб набахшид.

Мувофиќи эълону овезањо ва маълумотипешнињодшуда маълумам гардид, ки аз их-тисосњое, ки дар литсейњои касбї-техникиикишварамон омўзонда мешаванд-барќчї,кафшергари газию барќї, устоњои таъмиридастгоњњои бофандагию ресандагї, дўзанда,

сантехник, њисобдор бо мала-каи донандаи компютер бозо-ри гарм доштааст. Ин касбњоиномбаршуда њам чандон сер-харидор нестанд. Ба гуфтиАсомиддин Насриддинов, даркишварамон ду омилест, киба касодшавии касбњои бо-зоргир њам сабаб мешаванд.Аввалан, камии маош, ки дарярмарка онро ба њисоби миё-на 521 сомонї гуфтанд. Дарњоле ки ба гуфти боз њамонмутасаддии агентї, сабадиистеъмолии мо имрўз 1092сомониро ташкил медињад.Дуюм, аз тариќи озмун ќабулкардани талабгорони љойњоикории холї ва вазифањоиозод аст.

Озмун нишон дод, ки ба-рои соњањои саноат, наќлиётва алоќа, сохтмон, манзилиюкоммуналї, тандурустї, мао-риф. фарњанг ва санъат мутахассисон зару-ранд. Мутасаддиёни ташкилоту муассисањогиламанданд, ки касе чун корљў ба онњо му-рољиат намекунад. Коллељи кўњии ба номиС.Юсуфова низ ба омўзгори фанни геологиязарурат доштаасту литсейи касбї-техникиираќами 52-и шањри Душанбе ба омўзгороникафшергари барќї ва муаллими маълумотиолидори соњаи компютер. Шуъбаи маорифиноњияи Фирдавсї бошад, ба 20 нафар омўз-гор эњтиёљ доштааст. Ба ќавли мудири шуъ-баи кадрњои Иттињодияи нассољии пойтахтЌимат Абдуќодирова, имрўз ин корхонаи ка-лонтарини кишварамон ба 120 нафар мута-хассиси бофанда ва ресанда, ёвари устои да-стгоњњои бофандагї, 5-6 нафар монтёри барќ5 нафар сантехник ниёз доранд. То нис-фирўзї танњо ду нафар-як нафар ёвари ус-тову як нафар сантехник њамчун корљў муро-љиат карданду халос. Њол он ки дар дохиличордевори Иттињодияи нассољии пойтахт лит-сейи касбии техникии раќами 28 фаъолиятдорад ва агар роњбарони ин корхона ба инмуассисаи таълимї мурољиат мекарданд, со-њиби мутахассисони зикршуда мешуданд.

Дар корхонањои шањри Душанбе магар на-медонанд, ки танњо дар муассисањои тањси-лоти ибтидоии кишварамон беш аз сад кас-бу њунарњои мавриди ниёзи соњањои хољагиихалќи кишварамон тайёр карда мешаванд?

Корљўён, агар як сабаби нарасидани му-тахассисонро дар корхонањои кишварамон азкам будани маош донанд, ба фикрам, як са-баби дигари он набудани як маркази татќи-

ќоти сотсиологї ва ба низом дароварданиомўзиши вазъи ќуввањои истењсолкунандадар кишварамон мебошад. Пеш дар назди АИЉТ чунин маркази омўзишї буд ва вазъи ќув-вањои истењсолкунанда дар љумњуриро воба-ста ба тамоми минтаќањои Тољикистон ваберун аз он меомўхт. Агар зарур мешуд, дарназди корхонањои калонтарини шањрњои Рос-сия коргарону мутахассисонро тайёр мекар-данд, чунки онњо тадќиќот ва маълумоти мар-кази мазкурро истифода мекарданд. Вобас-та ба ин хуб мешуд, агар имрўз дар наздиВазорати рушди иќтисод ва савдо ё Акаде-мияи илмњои кишварамон чунин як марказамал мекард.

Акнун мулоњиза кунед, ки аз кам буданимаош дар ватани мо истифода бурда, шањ-рњои марказии Россия, аз љумла, бинокоро-ни шањрњои Сочї, Москва ва Новосибирск њамкўшиш карда истодаанд, ки бо миёнљигарииКумитаи љавонон,варзиш ва сайёњї ва Хада-моти муњољирати назди Њукумати ЉумњурииТољикистон аз кишварамон ќувваи арзоникории моро дар комплексњои сохтмониашонбо маоши ночиз истифода баранд. Ба ибо-раи дигар, имрўз мо маблаѓ сарф карда кор-гарону мутахассисонро тайёр мекунему онњоФедератсияи Россияро обод мекунанд.

Аксарияти онњое, ки дар ярмарка ишти-рок мекарданд, иброз доштанд, ки ваќтњоиохир дар Россия њам кўшиш карда истода-анд музди кори мардикорони тољикро бо муз-ди кори ташкилоту муассисањо ва корхонањоиТољикистон баробар кунанд. Бинед, аз Рос-

сия истода медонанд, ки дар Тољикистон ќув-ваи корї ва нерўи фаровони зењнї њасту му-ассисаи кордењ ва корхонањои истењсолї на-дорему ва шањрвандони бе љои корамон солто сол зиёд мешавад.

Яке аз собиќадорони соњаи тањсилотикасбї гила кард, ки аз литсейи касбї-техни-кии мо, бо вуљуди зертобеъ буданаш, ба корнамегиранду мутасаддиёни соња аз кўча но-хондањои шиносашонро ба кор ќабул меку-нанд. Бештари корхонањои шањри Душанбе би-нобар фаъол набудани коргоњњояшон на дарярмарка иштирок карданд ва на ба коргаронимутахассис эњтиёљ доранд. Аз ин рў, љамъба-сти ярмарка нишон дод, ки аз 51 ташкилотукорхонае, ки мебоист дар ярмарка иштирок ме-карданд, 6-тояшон иштирок накарданд. Баъ-зе аз талабгорони шањрвандони мо аз кишва-ри Россия нархномањои иљрои корњояшонроњам пешнињод кардаанд, вале ба њељ ваљњќобили ќабули корљўён нест. Аксари корљўёнмегуфтанд, ки бо 13-15 њазор моњонаи пеш-нињодкардаи онњо дар Россия зиндагї кардандушвор аст. Танњо ба коргарони ихтисосман-ди соњањои наќлиёт, сохтмон, аз љумла, пар-дозгарони биноњои истиќоматї ва дўзанда ма-оши нисбатан хубтар пешнињод мекунанду ха-лос. Њатто, баъзе корхонањои Россия хобгоњудигар шароити маишии муњољирони корииморо то омўзондану бо љои кор таъмин карда-нашон низ ваъда медињанд ва маќсадашонќувваи корї бошад, барои онњо бас аст. Ана,дилсўзии онњо барои обод кардани кишвара-шон. Аксарияти корљўён иброз медоштанд, кибоз фиреби назар набошад, бењтараш ба уме-ди корхонањои талабгор не, балки таваккалїрафтан бењтар аст. Ана бо њамин роњњо имрўзќуввањои ќобили мењнати зењниву коргароникирояи њунарманду бењунари мо аз кишвара-мон муфтакак ба Россия ва дигар кишварњоихориљи дуру наздик рафта истодаанд ва модаъво дорем, ки коргарони ихтисосманд на-дорем.

Чизи дигареро низ бояд таъкид кардимрўз њамкории корхонаву ташкилотњо бо му-ассисањои тањсилоти ибтидоии касбї чун бодуњаво зарур аст ва чунин амал метавонад он-њоро аз рукуди кадрї наљот дињад.

Ё ин ки коргарони дар оянда мутахасси-си мо дар давоми тањсил дар куљо таљрибаиистењсолї мегузаранду пагоњ ба њайси мута-хассис дар кадом коргоњу кадом корхона кормекунанд? Ин суолест, ки посух мехоњад.

Агар хулоса карда гўем, ки аз 1837 љойикори холї ва вазифањои озоди пешнињодшу-да танњо ба 57 нафар корљў роњхату ба 4 на-фар ба маркази таълими касбї тавсия дода-анд, шояд хонандагон бовар накунанд. Бо ингуфтанием, ки мо мутахассисон тайёр меку-нем, вале имрўз бо таќозои бозори мењнатярмаркаи онрўза њам нишон дод, бояд мута-хассисони њама гуна касбњои сохтмониробештар омода намоем.

С.ИСКАНДАРОВ,"Омўзгор"

тамоми фанњо ва дар заминаи ир-тиботи таълиму тарбия бояд дартарбияи мењнатию касбинтихобку-нии хонандагон наќшгузор бошад.Заминаи асосии интихоби дурустикасб, омўзиши њунар муњаббатуэњтиром ба мењнат аст. Аз ин рў,кори интихоби касб, тарѓиби њуна-ру пешањо бо тарбияи мењнатиихонандагон пайвасти ќавию усту-вор дорад. Хонандагон бояд до-нанд, ки мењнат омили асосиибаќои инсоният, баракати њаётбуда, бе он зиндагї пеш намера-

он маънист, ки хонандагон бояд бодасту дили пок, бидуни макру њиял,њалол мењнат карданро биомўзанд.Мењнати озодаю њалол ба коруњунари кас баракат мебахшад, об-рўю эътиборашро афзун менамо-яд.

Воќеан, тарбияи мењнатї ботарбияи иќтисодї робитаи љиддїдорад. Хонандагон чун бо зањмат,бо араќи љабин ба анљомбахшиикоре муваффаќ мешаванду чизе бадаст меоранд, ба ќадри он мера-санд, онро эњтиёткоронаву босар-фа истифода мебаранд. Тарбияииќтисодї, пеш аз њама, бо сарфаюсариштакорї алоќаманд аст.

Барои таъсири муфид расони-дан ба интихоби бошууронаи касбаз љониби хонандагон ва љињатидуруст ба роњ мондани тарбияимењнатии онњо, аз љумла, баргузо-рии тадбирњои зерин манфиатбахшхоњад буд:

- ташкили сўњбатњо дар мавз-ўъњои "Касби ман - ифтихори ман","Њунар - бењтар аз мероси падар","Мењнат шараф аст";

- баргузории дарсњои тарбиявїоид ба касбу њунарњо ва мењ-натдўстї;

- машѓулиятњо дар замин ё боѓ-чаи таълимгоњ;

- навиштани иншо ва сураткашїдар мавзўъњои дахлдор;

- саёњат ба корхонаву муасси-сањои саноатї, хољагињои кишо-варзї;

- вохўрињо бо ањли њунар ва кор-гарони пешќадам;

- таъсиси намоиши дастра-нљњои хонандагон…

Дилбар ШАРИФОВА,омўзгор,

ноњияи Синои шањриДушанбе

вад, љомеа рушд намеёбад. Яъне,мењнат заминаи бунёдкорї, пеш-рафт, ободию некўањволист. Њаки-мон дар ин маврид фармудаанд, ки"кўшо бошед, то ободон бошедва хурсанд бошед, то тавонгарбошед".

Дар мактаб тавассути таъли-му тарбия, тадбирљўињои гуногунва корњои беруназсинфию беру-назмактабї шогирдон бояд азсинфњои ибтидої ба мењнат хў би-гиранд, бо навъњои гуногуни кор,бо касбу њунарњои рангоранг ошнобишаванд, аз ранљу зањмат, азкори бардавом нањаросиданрочун хислати неку ќабул намоянд.

Вобаста ба њунаромўзию мењ-натдўстии хонандагон таъкид боядкард, ки онњо аз љанбаи маънавиимењнату њунар огањ бошанд. Ин ба

4ПРОБЛЕМА ВА МУЛОЊИЗА

Яке аз роњњои бо кор таъминкардани ањолї ва фарогирифтани ташкилоту муассисањобо кадрњои мутахассис ташкилиярмаркањои љойњои холии кор вавазифањои озод аст, ки бонавбат дар ноњияњои пойтахтикишварамон баргузор мешаванд.Ба ярмаркањо сарварон васардорони шуъбањои кадрњо вадигар масъулини ташкилотумуассисањо ва корхонањо даъватмешаванд ва бо корљўёнмашварат мекунанд.

№7 15-уми феврали соли 2013МАЪНАВИЯТ4КИТОБИ НАВТољикон, ки табиатан халќи фарњангоину фарњангдўстанд, дар радифиадибони барљаставу адабиёти пурѓановати бадеиашон бо луѓатномавуфарњангњои беназиру фарогири хеш шўњрати љањонї доранд.Фарњангњои муътабару эътирофгаштаи "Луѓати фурс", "ФарњангиЉањонгирї", "Ѓиёс-ул-луѓот", "Бурњони ќотеъ", "Чароѓи њидоят", "Шамс-ул-луѓот", "Бањори Аљам" ва амсоли инњо солњои тўлонист, ки саридастњову рўи мизњо ќарор доранд ва уќдањои маънї во мекунандумушкили ањли тањќиќу забономўзон ва умуман, њаводорони забонитољикиро осон менамоянд. Дар ањди Шўравї низ фозилони халќитољик якчанд луѓатномаи маќбулу писандида тањияву нашр карданд, кибузургтарину муњимтарини онњо "Фарњанги забони тољикї" (дар дуљилд) мебошад, ки соли 1969 дар шањри Маскав ба нашр расидааст.

Пас аз маќоми давлатї гирифтанизабони тољикї ва ба вижа, дар дањсо-лаи охири соњибитиќлолии Тољикистондар заминаи арљгузорї ба забони то-љикї ва бо њадафи татбиќи ќонуни ЉТ"Дар бораи забони давлатии ЉумњурииТољикистон" њамбаста бо корњои дигардар кишвар фарњангнигорї рушду таќ-вият ёфт. Муњим он ки як силсила лу-ѓатномањои соњавї арзи њастї кардавукори њуљљатнигоронро дар муассисавуташкилотњо бо забони тољикї хеле осонкарданд ва њамчунин, ба ѓанигардиизабони адабии тољикї мусоидат наму-данд. Аз љониби дигар, ин гуна луѓат-номаву фарњангњо собитсози тавонман-диву имконоти васеи забони тољикї гар-диданд, исбот карданд, ки ин забонибостонї метавонад ниёзмандињои та-моми бахшњо (аз фанњои адабї то тех-никию муњандисї) -ро бароварда созад.Њоло хонандагони тољик луѓатномањо-ро дар соњањои геология, зилзила-санљї, риёзиёт, кайњоншиносї, педаго-гика, равоншиносї… рўи даст дорандва пайваста истифода аз онњо менамо-янд.

Дар охири соли 2012 боз як луѓат-номаи арзишманди дигар бо номи "Фа-рњанги варзиш ва тафсири бозињоимиллї њамчун воситаи рушди шахсия-ти донишљўён" ба нашр расидаву даст-раси хонандагон гардид, ки ба ќаламиолими пажуњишгари соњаи варзиш, ном-зади илмњои педагогї ректори Дониш-кадаи тарбияи љисмонии ТољикистонШодї Сафаров мутааллиќ аст. Ноши-ри ин фарњанги муњим ва пурѓунљоиш(25 љузъи чопї) нашриёти "Маориф вафарњанг"-и шањри Душанбе мебошад.Фарњанг бо сифату ороиши баланд вазери роњбарии академик М. Лутфулло-ев ба табъ расидааст.

"Фарњанги варзиш…" дар баробаришарњу тафсири теъдоди зиёди ному во-жањову иборањои марбут ба соњаи вар-зиш (истилоњоти варзиш) дар бораи якидда бозињои миллї ва байналмилали-ву таърихи онњо маълумоти фишурдаовардааст. Муаллиф, њамчунин, дармавридњои муносиб оид ба варзишга-

рони шуњратёру маъ-руфи тољик, корномаионњо маълумот мео-варад.

Китоби навимуњаќќиќу олими пур-кор Шодї Сафаров (ўмуаллифи беш аз 10китоб ва силсилаимаќолањои илмию ме-тодї мебошад) њоди-саи муњиме дар соњаиварзиши кишварбуда , онро њамчунхидмати арзишмандбарои рушди забонитољикї , афзуданимаќому мартабаи онва умуман, рўйдодипурманфиат дар за-боншиносии тољикметавон муаррифї кард.

Китоб барои њаводорони забони то-љикї, пажуњишгарон, донишљўён, мута-рљимон ва доираи васеи хонандагонумухлисони варзиш дастуру рањнамоибоэътимодест.

Дар зер чун таъкиди моњияти фарњ-анги мазкур ва далели ањамияти вижаиду се моддаи луѓавиро интихобан пеш-каши хонандагони арљманд менамоем.

Бузкашї-таър, варз, аз ду калима -"буз"-њайвони сарбурида ва пойњояш аззону кўтоњ карда шуда буда, "каш"-асо-си замони њозира ва сиѓаи амр аз ка-лимаи "кашидан", каш-каш, кашокаш,кашмакаш маънї медињад. "Бузкашї"-навъи варзиши миллї, ки бузкашњо-са-вори аспњои "бузї", чаќќон, боќувватбуда, бузи сарбурида ё гўсола "тай-лоќњои яксола"-ро аз як љо ба як љоидигар ба ќуръа-марра бурда мепарто-янд . Ин намуди варзиши миллиро"кўбкорї" низ мегўянд.

Барои бадошт шудани "бузи сарбу-рида" шикамашро чок карда, шикамбава рўдаашро мегиранд. Баъзан ин буз-њоро як шабонарўз даруни њавзи об ёасбоби калон нигоњдорї мекунанд, да-рунашро бо намак пур мекунанд, ки ваз-нин шавад. Ва пўсташ сахт гардад.

Барои бузкашї асосан таккањои 3-4-сола интихоб карда мешаванд, ки ка-лон, вазнин ва пўсташ боќувват бошад.Гўсола (тайлоќњои яксола)-ро дар буз-кашињои калон истифода мебаранд.Дар ин њолатњо шарти ба марра бурдапартофтан ё худ аз даруни тўда бузкашагар танњо "тайлоќ"-ро барорад, ѓолибдониста мешавад. Баъзан, дар мобай-ни майдон ё љои ба њама намоён ишо-рачўб (байраќ) мезананд, ки то он љобурдани маќтул (буз ё гўсола)-и бозїдуруст ба њисоб гирифта шуда,бо нидои"Њалол!"-и довар човандоз тўњфаашромегирад. Ва ё аз дасти довар ба гириф-тани "коѓазча"-и тўњфа сазовор мегар-дад.

барои пеш нарафтани зин) кушода ги-рифта мешавад.

Бузкашї чун пањлавонї иродаи бо-ќувват, матонат, мањорати чусту чолокї,ба мароми бозї инони (лаљоми) аспророњнамої карданро талаб мекунад. Ас-пњое њастанд, ки "сахтлаљом" њастанд.

Баъзан, бузкаш (човандоз) аспродар ин њолатњо идора карда наметаво-над. Лозим меояд, ки барои чунин чо-вандозњо "роњнамо"-ёрирасонњо кўмакнамоянд. Дар њолате ки ду дасти чо-вандоз дар почањои "буз" сахт дошта ис-тодааст, аспњои саркаш сўи марра майлкарда, љонњавл мехоњанд, ки худро азќура (тўда)-и аспњо берун баранд.

Бузкашї чун гўштини миллї таъри-

хи куњан дошта, аз замонњои ќадим тозамони мо омада расидааст.

Ин намуди варзиш асосан дар ОсиёиМиёна: Ќазоќистон, Ўзбекистон, Тољи-кистон, Туркманистон, Ќирѓизистон вабештар Афѓонистон ва Покистоншўњрат дорад.

Тољикон онро "бузкашї", ќазоќњоонро "кокпар" (асли маънои он кўбкорї),ќирѓизњо "улаќтариш" ва ўзбекон "улоќ"ном мегиранд. "Бузкашї", "буз каши-дан", "буз давондан" маънои њамон буз-кашї аст, ки ўзбекон "улоќ", "улаќ ча-биш" мегўянд.

Аспњоро "ѓунан", "дунан" гуфта, асп-парварони асил соли аспњоро аз дан-донњояшон муайян мекунанд. Аспњоибузї дар панљсолагї ба воя мерасанд.

НАРД-яке аз бозињои ќадимаи мар-думи тољик ба њисоб меравад. Нард бо-зии шатранљомонанде, ки бо сї мўњрисиёњу сафед ва ду тос бозї карда ме-шавад. Мувофики ривояте, гўё дар за-мони подшоњии Рой дар Њиндустон шат-ранљ (шоњмот)-ро ихтироъ карда, ба на-зди шоњ Анўшервон фиристода буданд,то ки асрори ин бозиро дарёбад. Шоњ азРой як њафта муњлат хоста, гуфтааст, кирўзи њаштум бо вай шатранљбозї хоњадкард. Дар ин бора афсона ва ривоятњоибисёре њастанд. Шоњи Њинд бо ин каш-фиёт маѓрурї мекард.

Баъди як њафта аз байни донишман-дон ва бузургони наздики шоњ Анўшер-вон Бузургмењр усули ин бозиро, киолимони Њинд давоми чандин сол боранљу кўшиш сохта буданд, ёфт. Ва шоњбозидани онро ёд гирифт.

Бузургмењр дар муддати кўтоњ бозиинардро ихтироъ кард ва ба љавоби но-маи шоњи Рай ба Њиндустон рафт. Ў башоњи Рай нардро пешкаш кард, шоњ якњафта муњлат хост. ДонишмандониЊинд асрори бозии нардро наёфтанд.Рўзи нуњум Бузургмењр назди дониш-мандон омад. Онњо иќрор шуданд, ки азуњдаи бозии он набаромадаанд. Бузур-гмењр дар пеши онњо тахтаи нардронињода, гардиши муњрањоро нишон дод.

А.МУРОДЇ,"Омўзгор"

Бузкашї алњол мак-таби махсус надорад.Он дар натиљаи ма-шќњо, аспсаворї, ба во-ситаи мураббињои буз-кашї аз худ карда ме-шавад. Ќоидањои буз-кашї барои халќњоиОсиёи Миёна, алалху-сус , Тољикистон дарњама љой як хел аст. Кїзуртар, кї ба марра ду-рустар-њалол "маќтул"-ро партояд, ў бузкашиасил њисобида меша-вад. Дар Љумњурии То-љикистон бузкашњоипањлавон, чаќќон ва бо-ќувват (дастони боќув-ват дошта) дар водииЊисор, водии Кўлоб,

Вахшонзамин, Раштзамин бисёр њас-танд. То солњои Револютсияи Октябрчовандозњои Тољикистон ба Афѓонис-тон ва Афѓонистон ба ин тарафи соњилмеомаданд. Бузкашњо (човандоз)-имирї ва шоњї буданд, ки аспњои онњоросаисањои махсус нигоњубин ва парва-риш мекарданд.

Бузкашї ба худ ќоидаи хос дорад.Човандоз (дар лањљаи халќї) пеш азбузкашї мўзањои соќаш баланд (мўзаитаккагї-аз пўсти такка тайёршуда),шими раѓзагї, шими пахтагї ба сар тел-пак, рўймол (њоло аксар каллапўшњоињарбии танкчиёнро истифода меку-нанд) баста, миёнашро мустањкам ме-банданд.

Пеш аз пўшидани мўзањои таккагїдар гирди пойњояш аз буљулак то зонупойтоби ѓафс печонда, онро аз латхў-рии "узанў" њимоя мекунад.

Ба аспњои савории бузкашї фаќатлаљом меандозанд. Ва зинњои сабукробо шумораи каме чиргин (полон, туќум),бо айлњои дастбоф (аз пашми буз вапахта) бисёр ваќт айлилњои чармин(агар пўст мулоим бошад, то ки пешисинаи аспро яра накунад) сахт мека-шанд. Ваќти бузкашї забартанги зиниасп (пордум, тасмае, ки таги думи асп

Дар ин кор бо китобхона беш-тар Сафоратхонаи ЉИЭ дар Тољи-кистон њамкории бовусъату суд-манд дорад. Њафтаи гузашта даркитобхона дар заминаи ин гунањамкорї рўнамои се китоб ва якмаљаллаи тозанашр баргузор гашт.Дар ин њамоиш доираи васеи муш-тариёни фаъоли китобхона, оли-мон, адибон ва намояндагони во-ситањои ахбори омма иштирокдоштанд. Дар оѓоз раиси китобхо-на, академик Н.Салимов эъломдошт, ки нишасти имрўза ба рўна-

моии китобњои ба тозагї нашршу-даи "Синдбоднома"-и Зањирии Са-марќандї, "Шеъри муосири Эрон"-и Алиасѓари Шеърдўст, "Китобши-носии Фирдавсї" ва "Шоњнома"-иАбдуллољон Юнусов ва нахустшу-мораи маљаллаи навтаъсиси "Ан-деша" бахшида мешавад.

Мавсуф чопи ин китобњо вамаљалларо бо хати имрўзаи тољи-кон аз љониби Сафоратхонаи ЉИЭњодисаи фарањбахши фарњанги-ву адабї арзёбї кард.

Сафири ЉИЭ дар Тољикистон,донишманди маъруф АлиасѓариШеърдўст суханронии хешро бамавзўъњои њамкорињои фарњан-гии Тољикистону Эрон , вазъиимрўз ва дурнамои он ва мазму-ну муњтавои китобњои мавриди

рўнамои ихтисос бахшидва њамчунин, оид ба њада-фу наќшањои маљаллаи"Андеша" батафсил њарфзад. Сафир, аз љумла иб-роз дошт, ки "Синдбодно-ма" аз китобњои маъруф-гаштаест, ки ба аксар забо-нњои љањон тарљума шуда-аст ва шуњрати бемислпайдо кардааст. Ў, њамчу-нин, ба зањмати донишман-ди тољик Љумъабой Азизќ-улов дар тадќиќ, тасњењиматн ва таълиќоти "Синд-боднома" бањои баланддод.

Олимони номвари тољик К.О-лимов, Љ.Азизќулов ва шоиру ада-биётшинос Аскар Њаким зимни су-

4НАВИД

РЎНАМОИ СЕ КИТОБУ ЯК МАЉАЛЛАДар китобхонаи миллииТољикистон дар баробаритадбирњои дигар мунтазамрасми рўнамоии китобњоитозанашр баргузормегардад.

биявии онњоро таъкид намуданд.Онњо даъват карданд, ки минбаъдбарои аз ѓалатњои имлої ва тех-никї орї будани китобу нашрияњотадбирандешї бояд намуд.

Дар фароварди ин мањфилишукўњманду маърифатборА.Шеърдўст, сафири ЉИЭ дарТољикистон боз инони сухан баихтиёр гирифта, ба ањли нишастбарои фаъолият ва ибрози анде-шањои судманд арзи сипос намудва зимнан эълом дошт, ки анќа-риб боз чанд китоби тозанашр, кимањсули њамкории манфиатборисафорат бо китобхонаи миллииТољикистон мебошад, рўнамоїкарда хоњанд шуд.

А.МУРОДЇ,"Омўзгор"

ханронии хеш ба ањамияти бузур-ги чопи китобњо ва маљаллаи маз-кур ишора карда, умдатарин хусу-сияту љанбањои маърифатию тар-

№7 15-уми феврали соли 2013МО ВА ХОНАНДА

Тўли як моње, ки сипарї гардид, ба нишонии њафтаномаи "Омўзгор"номањои фаровоне аз љониби устодону муаллимон ирсол гардид, кидар мавзуъњои гуногун иншо гардидаанд. Ќисмати зиёди матолиби баидораи нашрия ворид шуда, њамоно ба њаёту фаъолият ва мењнатузањматњои устодону омўзгорони шањру навоњии кишвар бахшидашудааст. Маъмулан, навиштањои бењтаринро дар ин мавзўъ мо дарсањифаи махсуси "Симо" ва "Чењра" ба табъ мерасонем. Бахши дигаринавиштањои муаллифон ба масоили таълим, роњу шевањои мухталиф,вале дар айни њол рангорангу судманди тадрис дар муассисањоитаълимии шањру навоњии кишвар алоќаманд њастанд.

4РОБИТА

Як идда мактубњо дар хусуси амалї гар-дидани Ќонуни ЉТ "Дар бораи масъулиятипадару модар дар тарбияи фарзанд" нигош-та шудаанд. Муаллифон дар заминаи таљри-баи омўзандаи педагогии худ ва осори пан-ду ахлоќии шоирону нависандагони адабиё-ти классики форсу тољик афкори ибратбах-ши хешро бањри пешгирї намудани рафторукирдорњои нописандидаи фарзандон, љино-яткорї ва ахлоќи зишту номаќбули онон ваомилњои тарбиявию манфиатбахш дар инсамти фаъолияти мактабу таълимгоњњо иб-роз доштаанд. Омўзгорон - муаллифони зањ-маткаши мо перомуни курсњои такмили их-тисос ва бозомўзии ДЉТИБКСМ дар макоти-би гуногуни љумњурї низ ибрози андеша на-мудаанд. Директори мактаби тањсилоти ми-ёнаи умумии №14-и ноњияи Шўрообод Ша-риф Хољаев дар матлаби худ бо номи "Њавас-мандгардонї - омили пешравии кор" аз онизњори нигаронї ва таассуф намудааст, киомўзгорї пешаи муќаддасу шариф, вале басозањматталаб ба шумор меравад. Вале, аз чїбошад, ки шахсият ва мењнати сангини вайба таври комил ва њаматарафа ќадр ва арљ-гузорї карда намешавад. Муаллим Ш.Хоља-ев огоњ мекунад, ки њоло њам дер нашудааст,бояд шуъбањои маорифи шањру ноњияњо,њукуматњои мањаллї ва мудирияти мактабњодар масъалаи мазкур иќдом ва кўшишњоиќотеъонаву љиддї намоянд.

Маќолаи пурмуњтавои омўзгор ЊасанАлимзода аз ноњияи Айнї бо номи "Неруисозандаи миллат" ба масъалаи тарбияи на-сли наврас бахшида шудааст. Муаллими таљ-рибанок ва серѓайрат мушоњидањои хешроатрофи коста гардидани ахлоќи љавонон баёндошта, зимнан раванди кунунии тарбияродар мактабу дабистонњо дар муќоиса бо за-мони шўравї мавриди баррасї ќарор дода-аст. Вай аз нерўи таъсирбахши ташкилотусозмонњои мактабии он айём, амсоли "Темур-чиёни љавон", "КДИ" "Пайшиносони сурх" варўзномањои њаљвии девории "Анбўр, "Љайра"ва "Прожектори комсомолї" ёдовар гардида,бо таассуф ќайд мекунад, ки имрўз он љаззо-бият ва оњанги мондагору муассир дар со-змонњои талабагии даврони соњибистиќлолїба таври комил ва њамаљониба ба назар на-мерасад. Муаллиф аз зовияи фањмишу би-ниши хосаи худ омилу сабабњои аз тарбиятто андозае дур мондани иддае аз толибил-мони наврасро ба риштаи тањлил кашида,муљиби аслии вазъро дар љорї гардиданимуносибатњои љадиди иќтисоди бозаргонї вануфузи љомеаи сармоядорї мебинад.Њ.Алимзода таваљљуњи ањли љомеаро љидданба мушкилоти тарбияи љавонон љалб карда,аз пурќувват гардидани омилу равандњоиманфї изњори нигаронї мекунад. Навиштаихонандаи синфи 11-уми мактаби раќами 25-и шањри Душанбе Љовидон Нозимов бо ун-вони "Камоли одамї дар илм аст" низ ба мав-зўи фавќ, минљумла, донишу илмомўзии мак-табиён нигаронида шудааст. Љовидон бисёрњам дурандешона ва бодард аз амалњои но-матлуб дар байни љавонон (ба монанди шаб-гардию коњилї, дурї аз омўзишу мутолиа вањурмату эњтиром накардани волидон ва ѓ.) су-

хан ронда, дар ин масъа-ла падару модаронромасъул мењисобад. Дарљамъбасти фикри худ, ни-горандаи сатрњо байтиСаъдиро чун намуна ме-орад:

Бани одам аз илмёбад камол,

На аз њашмату љоњумолу манол.

Маќолаи њамкори до-имии њафтанома ЌурбониЉомї аз ноњияи Файзободандешањои муаллифродар боби тарбият, тарѓи-би ахлоќу адаби шоиста-ву воло ва мањкум наму-дани худписандиву мута-каббирї, хосатан аз љони-би мансабдорон дар бар гирифтааст. Бахшизиёди навиштаи устодону омўзгоронро усу-лу шевањои тадрису таълим ташкил медињад.Искандар Ахмедов, омўзгори гимназияи №2-и пойтахт дар матлаби ирсолнамудаашањамияти барномањои компютериро дар идо-ракунии љараёни таълим тавзењ бахшида,атрофи коркарди автоматии њуљљатњо бо ис-тифода аз барномањои компютерї, мисли"Макрос" ва љузъиётњои амалисозии он ба-тафсил маълумот додааст, ки ќобили тањсинмебошад. Муаллими собиќадор С.Ѓаниев азшањри Истаравшан маќолаи худро "Заминљ-унбї њодисаи табиат аст" унвонгузорї наму-дааст. Дар навиштаи кўтоњаш муаллим са-бабњои ба вуќуъ пайвастани њодисаи замин-љунбиро шарњу эзоњ додааст.

Омўзгори мактаби тањсилоти миёнаи уму-мии №13-и шањри Панљакент Абдунаим Ик-ромов фикру мулоњизањояшро атрофи маќо-лаи устодони ДЉТИБКСМ Н.Ќодиров, И.Аб-дуллоев ва А.Алиев, ки пешнињод ва шар-тњои эшонро бањри бењтару судмандтар вашаффофона гузаронидани озмуни "Муал-лими сол" фаро гирифтааст, баён намуда,дар ин замина чанд шарти хешро мавридимуњокимаи хонандагони "Омўзгор" ќарор до-дааст, ки ба тариќи зайланд:

1. Љадвали воситањои бањодињї ба фаъ-

олияти довталаби озмун ќобили дастгирист.2. Ба озмун омўзгороне роњ ёбанд, ки

дар њаќиќат фаъоланд, таљрибаноку эљодко-ранд, навовару дорои маќому нуфузи касбїњастанд.

3. Барои баргузории даврњо бањри ба-њодињї довароне интихоб шаванд, ки дарњаќиќат талаботњоро риоя менамоянд ва бањ-ри нумўи маорифи кишвар талош меварзанд.

4. Таљрибаи пешќадами ин гуна омўзго-рон тавассути воситањои ахбори омма даст-раси њамкасбон гардонида шавад.

5. Дар тамоми мактабњои љумњурї гуза-ронидани озмуни "Муаллими сол" ба њукмианъана дароварда шавад.

6. Ѓолибони даври љумњуриявии озмуни"Муаллими сол" барои пањн кардани таљри-баи пешќадам ва усулњои нави таълиму тар-

бия ба бахши ѓоибонаи шуъбаи аспиранту-раи Донишкадаи рушди маорифи АТТ ба-рои пеш бурдани корњои илмї аз рўи ихти-сос роњхат дода шавад. Раљабалї Худоёровдар мусоњибае, ки бо адиби музофотї - Ши-рини Балљувонї (Шарбатов) анљом додааст,дар бораи роњи эљодї ва фаъолияти шоириимавсуф изњори аќида карда, меафзояд, кибо дастгирї ва тавсияи шоири шинохта, За-риф Ибод аз соли 1992 то ин дам шаш кито-би шоир, ба нашр расидаанд. Ширин Шар-батов њамчунин њуќуќшиноси варзида ва ус-тоди фозилу шинохта њам ба шумор мера-вад. Китобњои адиб бо номњои "Армуѓон"(1994), "Барги сабз" (1997), "Арзи мењр"(1998), "Бодоми думаѓз (2001), "Бўи Ватан"(2002) ва "Садбарги сафед" (2007) пешкашиташнагони ѓазалу тарона гардидаанд. Муал-лима Ќиматой Зоњидова аз ноњияи Њисорќаноатмандии худу њамкоронашонро, аз кур-сњои такмили ихтисос ва бозомўзииДЉТИБКСМ ва устодони гурўњ, ки ба онњомашѓулият гузарондаанд, хоса ИбодуллоАбдуллоев, Зикрулло Каримов ва ТољиддинКаримов иброз намудааст.

Як силсила матлабу маќолањои мухбиро-ни музофотї ба њаёт ва фаъолияти педаго-гии устодони ину он мактабњои кишвар бах-шида шудаанд, ки чењраи воќеии он шахсия-тњоро, ки шабурўзї дар талошу пайкоранд,

то љое муаррифї намудаанд. Чунинанд, на-виштањои Љумъагул Рањимова (аз мактаби№4-и шањри Норак), ки дар хусуси зањматњоиомўзгори шоиста, шодравон Нарзулло Аб-дуллоев наќл мекунад, Латофат Очилдиева(аз ноњияи Ќубодиён), дар бораи УсмоналїЉабборов, Юлдошбеки Холиќзод (аз ноњияиЁвон), Майсара Ванљова (аз ноњияи Шоњман-сури пойтахт), У.Убайдуллоева (аз шањри Ду-шанбе), Хушвахт Љобиров (аз ноњияи Панљ),Каримљон Салимов (аз ноњияи Рашт). Муал-лим А.Абдуллоњ (аз ПРМ) навиштаи худро"Љашни Ориён дар замони Сосониён" ном гу-зоштааст, ки аз хусуси таљлили љашни Наврўздар марњилањои гуногуни таърихї бањс ме-кунад. Як гурўњ омўзгорон аз шањри Хуљандарзи эњтироми худро ба рањбарияти нашрияи"Омўзгор" изњор дошта, њамчунин аз хидмат-расонии корхонаи фаръии КВД "Почтаи То-љик" дар вилояти Суѓд бањри сари ваќт даст-рас намудани њафтанома ќаноатманд буда-ни хешро баён мекунанд.

Дар хатми навиштаамон, мехоњем бачанд нукта ё пањлуњои муњиму умдаи таълиф-ти омўзгорон андешањои худро иброз дорем.

Нахуст ин ки, муаллимони азиз, шумо

(фишурдаи номањои омўзгорон)бояд њангоми ќалам ба даст гирифтан ами-ќану љиддан андеша кунед: оё навиштаишумо дархўри манфиатњо ва талаботу дар-хости соњаи маориф дар замони муосир бањисоб меравад ё не. Баъдан, шумо пайвас-таву мутассил бо афкори баланду воло су-хангустарї намоед. Сониян, њар сухан ёаќидае, ки пешнињод мегардад, нобу љадидва то њадде бикру обнарасида бояд бошад.Љойи таассуф аст, ки бо вуљуди таъкидњоињамешагии мо њанўз њам матлабу маќолањоиметодию назариявї доир ба фанњои даќиќбанудрат ба мо мерасанд.

Дар мавзўи иртиботи њукуматњои мањаллї(љамоатњои дењоту шањрак ва маќомотииљроияи њокимияти давлатии шањру навоњиикишвар) бо муассисањои таълимї, кўмаку ёриионњо бањри њалли проблемаву масоили доѓиљойдошта дар мактабњо, роњњои амалишавииЌонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораимасъулияти падару модар дар тарбияи фар-занд", бунёду азнавсозии бинои таълимгоњњова сохтмони синфхонањои алоњида, ба як су-хан наќши созандаву муассири њукуматњоимањаллї дар пешбурди маорифи љумњурї бањафтанома хеле кам мавод ворид мегардад.Аз хусуси камбудиву норасоињо ва фориѓбо-лию бепарвоии иддае аз њукуматдорони ма-њал, ки ба њаллу файсалаи мушкилоти макта-бњо на танњо мусоидат намекунанд, балкиборе њам аз вазъу шароити феълии таълим-гоњњо хабар намегиранд, ягон навишта ба ни-шонии "Омўзгор" ирсол нагардидааст. Бад -ин хотир, суоле ба миён меояд, ки магар дардењу музофот тамоми масъалањои бахши ма-ориф њалли мусбати худро ёфтаанд, ки њељяк муаллифи мо аз ин боб њарфе дар миённамеандозад. Њамчунин, омўзгорон метаво-нанд, фикру андешањои худро ошкоро даратрофи барномаву китобњои дарсї бо арќо-му далел баён намоянд. Зимнан, аз дониш-кадаву донишгоњњои олї ва коллељу омўзиш-гоњхои техникї низ теъдоди ками навиштањоба идора меоянд. Њол он ки мушкилот ва му-раккабиву ноњамворињо дар макотиби олїимрўз кам нестанд.

Гуфтанињо зиёданд, вале алњол мо боњамин љумлањо суханро мухтасар карда, башумо, устодону њамкорони доимии њафтано-ма барору комёбињо орзу мекунем.

Њамеша бо "Омўзгор" бошед!Шодї РАЉАБЗОД,

"Омўзгор"

Президенти кишвар ЭмомалїРањмон соли 2012 дар Паёми худба Маљлиси Олии Љумњурии Тољи-кистон зинаи ибтидої ва миёнаикасбиро самти афзалиятнок эълонкард.

Аз ин рў, муассисаи мо бо да-

стури вазири маориф тасмим ги-рифтааст, ки бањри иљрои дастурусупоришњои роњбари давлат дартамоми минтаќањои мамлакатшуъбањо таъсис дињад. Инбуд, ки дар моњи ноябрисоли 2012 дар шањри Кўло-би вилояти Хатлон, дар би-нои мактаби №42 шуъбаиколлељ таъсис дода шуд.Айни њол шуъба ба тайёрнамудани курсњои кутоњ-муддат аз руи ихтисосњои"Оператори компютер","Њисобдор", "Дўзандагї" ва"Омўзиши забони русї ваанглисї" машѓул аст. Тоимрўз дар коллељи номбур-да зиёда аз 1450 нафар со-њиби касб шуданд, ки аз ин70 нафар касбомўзон дар

њамин шуъба соњиби сертификатгардидаанд. Њоло дар курсњо 6-нафар тањсил доранд. Филиаликоллељ дорои 3 синфхонаи таъ-

ДАР ЉОДАИ ПЕШРАВИЊОМасъалаи тайёр намуданикадрњои коргарии љавобгўба талаботи бозоримењнати дохилї ваберунї, яке азмасъалањои муњимемебошад, ки дар наздиколлељи информатика ватехникаи компютериишањри Душанбе истодааст.

лимї, 2 кабинети корї буда, бароитаъмиру азнавсозии он 5000 со-монї, барои љињозонидан бо мизукурсињо ва таљњизоти техникї, аз

ќабили компютерњо, прин-тер ва камерањои сабтку-нанда 35000 сомонї вапайвастшавї ба хати Ин-тернет ба маблаѓи 1200 со-монї маблаѓ сарф намуд.

Дар муассиса омўзгоро-ни касбї ва соњибихтисосдарс мегузаранд. Ин иќдо-ми Вазорати маорифи киш-вар ба сокинони шањриКўлоб ва навоњии атрофион писанд омад.

Агар аз як тараф, чан-дин нафар соњиби љойи коргардида бошанд, аз тарафидигар мушкилоти оилањои

4ИБТИКОР камбизоат осон гардид. Пўшиданест, ки дар љомеаи мо хонаво-дањое њастанд, ки бањри соњибкасбгардонидани фарзандони худ та-нќисї мекашанд.

Аз ин љост, ки коллељ мушки-лоти ин гуна оилањоро њал намудаистодааст.

Хотиррасон менамоем, ки азсоли нави хониши нав хонандаго-не, ки дорои маълумоти умумииасосианд, ба шуъбаи коллељ азрўи ихтисосњои мављуда, тибќи ни-зомномаи "Ќоидањои ќабули дов-талабон" ќабул карда мешаванд.Маъмурияти коллељ тасмим ги-рифтааст, ки то оѓози соли навитањсил боз њам базаи моддию тех-никиро мустањкам намуда, бароитайёр кардани кадрњои талаботизамонавї тамоми шароитњои кас-бомўзиро муњайё месозад.

Р.ШАРИФОВ,"Аълочии маорифи

Љумњурии Тољикистон"

№7 15-уми феврали соли 2013ГУЛШАНИ РОЗ

4 АСРОРИ СУХАН

(Давом дорад)Тањияи А.МУРОДЇ

ГИРЕЊКУШОИ МАЪНЇ

(идома аз шуморањои гузашта)

ЮНУСИ ЊУТЇ - ниг. ба ЮНУС.Юсуфи далвї шуда чун офтоб,Юнуси њутї шуда чун далви об.ЮСУФ - писари Яъќуб пайѓамбар, ки аз бародарони дигар назди

падар азизтар буд. Шабе дар хоб дид, ки моњу ситорагон дар рўбарўиў ба саљда афтодаанд. Онро ба падару бародаронаш наќл кард. Баро-дарон ба ў њасад бурданд ва ба бањонаи гардишу тамошо ўро ба сањ-ро бурданд. Юсуфро дар чоње андохта пироњанашро ба хуни кабўтареолуданд ва ба падар гуфтанд, ки ўро гург хўрдааст. Корвоние далв(сатил) дар чоњ андохт ва Юсуфро берун оварда њамроњи хеш ба Мисрбурд. Чун Юсуф дар њусну љамол беназир буд, дар Миср зуд шуњратёфт. Корвонсолор ўро ба азизи Миср фурўхт. Зани азизи Миср - Зу-лайхо ба Юсуф ошиќ шуда, кўшиш кард, ки дили ўро ба даст биёварадва ўро аз покдоманї дур созад. Чун Юсуф муњаббати ўро напазируфт,Зулайхо ўро муттањам кард ва ба зиндон андохт. Юсуф бар асари таъ-бири хоби малики Миср аз зиндон озод гашт ва худ азизи Миср шуд.Дар солњои фаровонњосилї ѓалла андўхт ва дар солњои ќањтї марду-ми Мисрро аз бими гуруснагї наљот дод. Бародарони Юсуф, ки дар

Канъон аз ќањтї ба љон омада буданд, барои хариди ѓалла озимиМиср шуданд. Юсуф бародаронашро шинохт, вале бори аввалу боридуюм худро ба эшон нашиносонид. Ваќте онњо бори сеюм ба Мисромаданд, Юсуф худро муаррифї кард ва њамроњи ѓалла пироњанихудро низ барои падари азизаш фиристод. Гўянд, ки чун бародаро-ни Юсуф аз Миср берун омаданд, бўи пироњанро бод ба машомиЯъќуб расонид. Баъди чанд рўз бародарон ба Канъон расиданд вачун Яъќуб пироњани Юсуф ба чашм молид, чашмони нобинояш рав-шан шуданд. Баъди он Яъќуб њамроњи писаронаш ба Миср наздиЮсуф рафт:

Нигорино, шунидастам, ки гоњи мењнату роњат,Се пироњан салаб будаст Юсуфро ба умр андар:Яке аз ќайд шуд пурхун, дуюм шуд чок аз тўњмат,Саввум Яъќубро аз бў-ш равшан гашт чашми тар.Дилам монад бад-он аввал, рухам монад бад-он сонї,Насиби ман шавад дар дањр он пироњани дигар.

Рўдакї

ЮСУФИ ДАЛВЇ - ишора ба воќеаи Юсуфро бо далв аз чоњ ка-шидани корвониён (ниг. ба Юсуф).

Юсуфи далвї шуда чун офтоб,Юнуси Њутї шуда чун далви об.ЮСУФИ НАЉЉОР - вакили падари Марями Умрон - модари Исо

алайњиссалом аст. Рўзе, ки Марям ѓусл мекард, Љабраил худро басурати Юсуфи наљљор бар ў намоёнд ва ўро ба таваллуди Исо муж-да дод. Чун Исо таваллуд шуд, банї Исроил Марямро накўњиш кар-данд. Худои таоло Исоро ба сухан овард, то эшонро ба покии модарва пайѓамбарии худ башорат дињад.

Юсуфи наљљор кист, Нўњи даравгар кї будТо зи њунар дам зананд, бар дари имкони ў.

ХоќонїЮСУФИ СИПЕЊРИ ЧОРУМ - киноя аз офтоб.Чун Юсуфи сипењри чањорум зи чоњи дайОмад ба Далв дар талаби тахти муштарї.

ХоќонїЯ

ЯДИ БАЙЗО - дар забони арабї дастро "яд" гўянд ва маънои"байзо" сафед аст. Яди байзо киноя аз мўъљизаи Мўсо пайѓамбар, кичун дастро дар баѓал мекарду берун меовард, нури сафеде аз онметофт.

Калимуллањ ба амри зоти беайб,Яди байзо намоён кард аз љайб.

Бадриддини КашмирїТаъбири яди байзо дар адабиёти тољику форс мафњумњои зе-

ринро низ ифода кардааст:1.Киноя аз дасти сафеди ёр:Яди байзояш ар медид аз дур,Куљо Мўсо дигар мерафт дар Тур.

Њозиќ2.Киноя аз офтоб ва равшании он:Буд шаб чун дили Фиръавн сиёњу бемењр,Субњ з-он рўй чу Мўсо яди байзо овард.

Бадри Чочї3.Киноя аз мўъљиза (зидди сењр) ва корнома:Тардоманон, ки сар ба гиребон фурў баранд,Сењр оваранду ман яди байзо бароварам.

Хоќонї

4.Киноя аз ќудратмандї, истеъдод, мањорат:Назди шуаро хони иборат чу кашидам,Гуфтанд: дар ин сурфа ту дорї яди байзо.

Абўисњоќи Атъима5.Киноя аз шўњратмандї ва забардастї:Шайх Низомї дар ин боб яди байзост ва дар ин сухан музояќа

нест.Давлатшоњи Самарќандї

ЯЗДИГУРДИ САВВУМ - охирин шоњи сосонї, ки дар замони ўСаъдї Ваќќос ба фармони халифа Умар ба Эрон лашкар кашид вадар Ќодисия миёни эрониёну арабњо даргирифт ва боз эрониён ши-каст хўрданд. Яздигурд барои гирдоварии силоњ ба сўи Хуросоншитофт ва аз роњи Райу Гургон ба Тўс рафт. Моњуи Сурї ба истиќбо-ли ў омад, аммо чун орзуи тољу тахт дошт, турконро ба зидди Язди-гурд ва сипоњиёни ў барангехт. Бисёре аз ёрони Яздигурд кушташуданд ва худи ў дар осиёе пинњон шуд. Осиёбон бо маслињатиМоњуй, Яздигурро бикушт. Аз он пас саросари Эрону Мовароуннањрба дасти арабњо афтод.ЯКЧАШМА КАРДАН - киноя аз зебу ороиши назаррабо:Арўси субњидам якчашма кардаБа боми чорумин айвон баромад.

Амир ХусравЯЛДО - ниг. ба шаби ялдо.ЯХФУРЎШИ НИШОПУР - гўянд, дар Нишопур гадое буд, њар чї

аз гадої њосил мекард, бар он ях харида ва он ях бар љуволе гузош-та бар дўш гирифта гирди кўчаву бозор мегашт. Касе яхи ўро наме-харид ва он об шуда мерехт. Дар адабиёти форсї аз таъбири ях-фурўши Нишопур амали бенатиљаро ирода кардаанд:

Њоли мани банда дар мамолик њастЊоли он яхфурўши Нишопур.

Анварї

4ТАФСИРИ ШЕЪР

Адабиёти бадеї воситаи муњими маърифатандўзист. Он дарташаккули шахсият мавќеи барљаста дорад, фикрро бедормесозад, ба хонанда дониши васеъ мебахшад, доираиназари ўро фарох сохта, боиси равону сањењу рангингардидани нутќи ў мешавад. Бо мутолиаи њар асари бадеїшахс ботинан рушд меёбад, ба олами тозаи маънавї воридмегардад. Адабиёти бадеї ќуфлкушои љањони фарњангист,он ќобилияти дарку фањми хонандаро афзун менамояд,рушд мебахшад. Бузургон адабиёти бадеиро бузургтаринвасилаи муассири дарки воќеият ва моњияти зиндагї, омилитавонову беназири тарбияи шахсият тавсиф бахшидаанд.

Љанбаи тарбиявии адабиётибадеї дар мактаб ба таври ва-сеъ истифода бурда мешавад.Тамоми намудњои тарбияро (ва-тандўстї, мењнатї, эстетикї,маънавї…) тавассути адабиётибадеї метавон дар сатњи баландроњандозї кард. Адабиётибадеї, пеш аз њама, шавќу май-ли хонандагонро ба омўзиш ме-афзояд. Муњим аст, ки хонанда-гон маънии асарњои хондаашон-ро амиќ дарк намоянд, муњтавоиасарњоро дуруст бифањманд.

Дар тарбияи шавќу њава-си хонандагон ба каломи бадеъназм мавќеи махсус дорад.Шеър сухани равону мавзун вапуробуранг аст ва аз ин рў, зудба наврасон таъсиргузор меша-вад, фањмишу биниши онњоротањрик мебахшад.

Ваќте ки хонандагон ба фањ-ми шеър мерасанд, иштиёќман-диашон ба он дучанд мешавад,ба шавќ меоянд, мафтун меша-ванд, муњаббаташон ба суханизебову мавзун бештар мегардад.

Дар ин кор ба онњо омўзгорбояд рањнамою мададгор бошад,махсусан, омўзгори адабиёт.Солњои охир оид ба шарњу таф-сири ашъори волою баландмаз-мун (асосан ашъори классикї)китобњои зиёде ба табъ раси-данд, ки айни муддаост. Ин ки-тобњо ба омўзгорон дар кори таъ-лими адабиёт ва тафсири шеърмадади калон мерасонанд. Боядгуфт, ки фањму шарњи ашъоришоирони классики тољик корисањл нест ва маърифату донишизиёд мехоњад. Вале чун гирењимаънї кушода мешавад, кас лаз-зате, кайфияте њосил мекунадќиёснопазир. Барои мисол ба

тафсири байте аз ѓазали машњу-ри Хоља Њофизи Шерозї, ки бомисраи "Сина моломоли дардаст, эй дареѓо, марњаме" та-ваљљуњ менамоем. Он байт инаст:

Сўхтам дар чоњи сабр азбањри он шамъи Чигил,

Шоњи туркон фориѓ аст азњоли мо, ку Рустаме?

Бо истифода аз китобу маъ-хазњои гуногун мо чунин шарњифишурдаи байти болоро муќар-рар намудем: чоњи сабр киноя азмањбубаи зебост (Чигил номишањре дар Туркистон, ки бонуво-наш шуњрат ба зебої доштанд)ва шоњи туркон киноя аз шоњихубону Рустам киноя аз пањлаво-ни тавоно бувад. Ќањрамони ли-рикї барои ба васли мањбубарасидан бисёр сабурї кард, дароташи њаљр сўхт, вале ў (шоњитуркон) аз ин њоли пурдарди ошиќбепарвост ва инак, барои аз ѓамињиљрон (чоњи сабр) рањо бахши-

дани ў чун Рустами номвар пањ-лавоне мебояд.

Ба таъкиди муфассирон, инљо Њофизи малакутї руљўъ ба"Шоњнома"-и Фирдавсї кардааст.Яке аз пањлавонони ЭронзаминБежан ба Тўронзамин меояду бадухтари подшоњи он Манижаошиќ мешавад ва ўро ба њамсарїмепазирад. Аммо Афросиёб, под-шоњи Тўрон, бинобар кинаварїбайни Эрону Турон аз ин издивољба хашм омада, Бежанро дастгирнамуда ба чоњ меандозад, Мани-жаро аз ќаср меронад. Манижаошиќи содиќ бо талбандагї бароиБежан њамарўза ќути лоямутепайдо мекунад ва боиси зиндамондани ў мегардад.

Нињоят, аз ин ќазия Рустамипањлавон огоњ шуда, ба Тўронмеояд ва Бежанро аз чоњ берункашида ба Эрон меоварад.

Тафсиргарон, њамчунин, ба якнавъ маънии дигар, маънии иљти-моии байти фавќуззикр ишоракардаанд. Ба ин равия шоир мег-ўяд, ки мо (халоиќ-дар образиошиќ) дар њоли табоњ ќарор до-рем, подшоњ парвои мо надорад,гузашта аз ин, азиятамон меди-њад ва барои наљоти мо Рустамемебояд…

Ба маврид аст, бигўем, ки ба-рои мо, омўзгорони адабиёт, да-страсї ба тафсири комили ѓаза-ли мазкур муњим аст, зеро он даркитобњои дарсї низ оварда шуда-аст. Маќолањое, ки зери унвони"Сайди маънї" дар њафтаномаи"Омўзгор" ба табъ мерасанд вафарњангномаи адабии "Гирењку-шои маънї", ки низ дар ин на-шрияи писандидаамон чанд муд-дат боз чоп мешавад, барои модар таълими шеър мадади зиёдмерасонанд.

Тафсири шеър љузъи баѓоятмуњиму судманди-адабиёт мебо-шад. Аз ин рў, таманнои онродорем, ки њафтаномаи "Омўзгор"њар чї бештар чунин маќолањо-ро ба табъ расонад. Махсусан, батафсири он ашъори шоирониадабиёти классики тољик, ки ом-ўзишашон дар барномаи таъ-лимї таъкид шудааст, таваљљуњбояд намуд.

Парвина ЗАЙНИДДИНОВА,омўзгори мактаби №54-и

шањри Душанбе

ДАРКИ МАЪНЇМЕКУНАД МАФТУНИ ДИЛ

БАРФ РЕЗАД АЗ САМО…Барф резад аз само чун шањпаракњои

сафед,Мебарад парвози хотирро ба дунёи

дигар.Ё малоик хайру эњсон мекунанд аз

тоќи арш,Домани худ мефишонад осмон гўї,

магар.Барф резад аз само чун суфраи модар

сафед,Ё намояд дар назар чун суфраи

Момоњаво.Гўиё умоч карда ќудсиён аз осмон,Мефишонанд хони худро аз бињишти

љовидон.Барф резад аз само чун нуќрареза ин

сањар,Мекушояд сафњањоро аз китоби бачагї.Барфибобо сохта як тўда тифлони

гузар,Месурудем шоду раќсон зери барфи

лак-лакї…

БА МОДАРАММодарам, эй ахтари субњи саодатро

нишон,Аз муњаббат машъале афрўхтї дар

љисму љон.Бар тавофи Каъба рафтї, модари

дилбанди ман,Каъбаи имони ман, эй модарам дар ин

љањон.Тифлакони дардмандро ту табибї

модарам,Эй табиби дардњои зингдагї, марњам

ба љон.Панљањоят гул бирезад, чевари гулдасти

ман,Чун раёњинї ба гулбоѓи њаётам љовидон.Пандњоят рањнамои ман бувад,Модарам, маънии умрам бош, то бошад

љањон.Шеъраки хоми маро чун туњфае бинмо

ќабул,Санљиши килки ман аст, чун дастагул

аз бўстон.Бибииззат СОЛЕЊОВА,

омўзгори мактаби №14-и ноњияи Њисор

4НАЗМ

№7 15-уми феврали соли 2013

4САНАД

МАВЌЕЪ

1.Муќаррароти умумїНизомномаи мазкур дар асоси

банди 3, моддаи 22-и Ќонуни Љум-њурии Тољикистон "Дар бораи са-надњои меъёрии њуќуќї" тањия гар-дида, минбаъд тартиби гузарони-дани озмуни љумњуриявии "Дасто-ни моњир" байни хонандагони мак-таб-интернатњои љумњуриро муќар-рар менамояд.

2. Маќсад ва вазифањоОзмуни љумњуриявии "Дастони

моњир" бо маќсади баланд наму-дани сатњи дониш, љањонбиниимаънавию фарњангї, фароњамовардани шароит барои инкишофиистеъдоди шахсият, дарки зебои-ву эстетикии кўдакону наврасон,инчунин, дарёфт ва њавасманд на-мудани њунармандони навраси бо-истеъдод байни хонандагони мак-таб-интернатњои љумњурї гузаро-нида мешавад.

Озмун дар назди худ вази-фањои зеринро мегузорад:

- инкишоф додани ќобилиятњоинавоварї ва инкишофи зењниюэљодии хонандагон;

- мусоидат дар интихоби касбуњунар, кўмак расондан ба хонанда-гони эљодкор дар соњаи техникї вабењтар намудани корњои тарбия-вию ихтироъкорї;

- омўзиши таърих, анъана ваарзишњои миллии халќи тољик.

3. Иштирокчиёни озмун Иштирокчиёни даври љумњу-

риявии озмун хонандагони син-фњои 4-11-и мактаб-интернатњоиљумњурї, ки ѓолиби даври ноњиявї,шањрї, минтаќавї, вилоятї дони-ста шудаанд, ба шумор мераванд.Озмун дар ду гурўњи синну соли аз10 то 13-сола ва аз 14 то 18-сола

Бо фармоиши вазиримаорифи Љумњурии

Тољикистон аз "5" 02соли 2013, №272 тасдиќ

шудаастоид ба Озмуни љумњуриявии "Дастони моњир" байни хонандагони

мактаб-интернатњои љумњурї бахшида ба љашни Наврўзи Аљамгузаронида мешавад. Миќдори на-мояндагон дар озмун барои ВМКБ,вилоятњои Суѓду Хатлон, шањриДушанбе на зиёда аз 5 нафар (якроњбар, 4 хонанда) ва шањруноњияњои тобеи љумњурї на зиёдааз 3 нафар (1роњбар, 2 хонанда)муќаррар карда мешавад.

4. Ваќт ва љойи гузарониданОзмуни љумњуриявии "Дастони

моњир" дар се давр гузаронида ме-шавад:

- даври якум (ноњиявї) то 10феврали соли 2013;

- даври дуюм (вилоятї) то 25феврали соли 2013;

- даври сеюм (љумњуриявї)рўзњои 16-17 марти соли 2013 даршањри Душанбе баргузор мегар-дад.

Барои баргузории озмун Куми-таи тадорукоти љумњуриявї ва дарљойњо кумитањои тадорукоти вило-ятї, шањрї ва ноњиявї таъсисдода мешавад. Ба њайати Куми-таи тадорукоти љумњуриявї ва ку-митањои дар мањалњо таъсис до-дашуда намояндагони соњањоимаориф, фарњанг, Кумитаи љаво-нон, варзиш ва сайёњии наздиЊукумати Љумњурии Тољикистонворид мешаванд.

Корњои эљодии хонандагон, кидар даври дуюми озмун ѓолибият-ро ба даст оварда, ба даври нињоїроњхат гирифтаанд, то 10 мартисоли 2013 ба Маркази љумњурия-вии муассисањои тањсилоти ило-вагї (ш. Душанбе, кўчаи Нисорму-њаммад 13а) пешнињод мегарданд.

5. Шартњо ва мазмуни озмунОзмун аз рўи њунарњои санъа-

ти амалї-ороишї (наќошї, тарро-њиву дўзандагї, кандакорї ва ѓ.)баргузор мегардад.

Зимни бањогузорї њайати њака-мон аз рўи меъёрњои зерин амалмекунад:

- дараљаи ороишї;- сифат, мањорати техникї, ис-

теъдод ва иќтидори асари эљодї;- истифодаи усулњои нафиси

санъати мардумї, анъанањоимиллї ва муосири бадеї.

Њар як нигора номнавис шуда,дар ќисми поёнии рости он тамѓа-коѓаз бо њуруфи чопи компютерїнасб мешавад ва чунин ќайдњо гу-зошта мешаванд:

- номи нигора- ному насаби муаллиф- синну сол- синф, мактаб- ноњия, шањр, вилоят.

6. Натиља ва љамъбасти озмунБарои гузаронидани даври љум-

њуриявии озмун бо пешнињоди Ку-митаи тадорукот њайати доварониборат аз 5 нафар аз њисоби му-тахассисони соња интихоб кардамешаванд. Ѓолибони озмун бо иф-тихорномањо ва туњфањои хотира-вии Вазорати маорифи ЉумњурииТољикистон сарфароз гардонидамешаванд.

7. МаблаѓгузорїСарфи маблаѓњои људогардида

барои даври хотимавии озмуниљумњуриявии "Дастони моњир", азљумла, хўроки иштирокчиён, хиз-матрасонии фарњангї, инчунин, да-страсии мукофотњо ба зиммаи Мар-кази љумњуриявии муассисањои тањ-силоти иловагии назди Вазоратимаорифи Љумњурии Тољикистон гу-зошта мешавад. Масрафњои воба-ста ба омаду рафти иштирокчиён,роњбарони гурўњ, таъмини хўрокироњ аз тарафи идорањои дахлдоримаориф пардохт карда мешавад.

Дар њаќиќат, мисоле, ки муал-лифи маќола овардааст, саропопаст задани шаъну эътибори му-аллим асту бас. Бубинед, ки чїмегўяд:

-Писарам, мавзўи шаб чї буд?-Мавзўи "зиндагї", муаллим.-Бањоят 2!...-Ту чумо, ту бефањм, ту зинда-

гиро дар њамон сад сўме, ки ба тудавлат медињад, мефањмию ха-лос. Ту бо њамин аќлат, боз маро"зиндагї" мефањмонї? Дар каллаиту вори "маълим"… (Ин љо кадомойимчаи шефтаи тезгўяки ў тањќ-иромез механдад). Сипас, ў бо ор-зую њавасњои кўдакона "зиндагї"-ашро дар якљоягї бо "арўсак"-њо ва"ойимча"-њо дар савори мошинњоидакаданг ва дигар њавасњояш башунавандагони сершумор тасвирмекунад…"

Шахсан ин сарояндаи мањбу-би љавононро намешиносам, аммотаърифашро аз љавонон зиёд шу-

нидаам. Баъзе сурудањоеяшро гўшњам кардаам, саропо мазмуни тар-биявї доранд ва дар мавзўъњоимубрами зиндагї-ифтихор аз мил-лату Ватан, ватандўстї, ахлоќ,хештаншиносї, эњтироми падарумодар…офарида шудаанд. Чунњамоњангиро миёни гуфтањоиљавонон ва мазмуни сурудањои ўдидам, хостам бевосита бо худи ўњамсуњбат шавам. Раќами телефо-нашро дастрас кардам, бе ягон ба-њонаљўї њамсуњбатам шуд. Ваќтеки таронаи дар маќола мањкумшу-даро барояш ќироат кардам, дармисраъњои аввал эътироз кард.Назарашро ба рэп ва репсароёнпурсидам, гуфт:

- Реп як жанри мусиќї аст, киаксари мардуми дунё онро исти-фода мебаранд. Дуруст аст, ки ондар асоси шеъри ягон шоир тайёрнамешавад, вале… њар чї ки са-роянда ба забон меорад, садоидили ўст. Дар он дард, эњсос, мењр,самимият, нафрат, адолат, инсофва дигар эњсосњои инсонї ифодамеёбанд. Таассуфовар ин аст, киимрўз бо истифода аз студияњоигуногун њар касе хоњад, "суруд"-идилхоњи худро сабт кардаву тавас-сути интернет пахш мекунад. Бад-тар ин ки дар "одноклассник" баноми ман сањифа кушодаву онробо номи ман муаррифї менамо-янд. Њол он ки ман дар ин шабакасањифа надорам. Чунин рэпсаро-ён айни њол дар Интернет 30 на-фарро ташкил мекунанд, ки ин ба-рои ман нохушоянд аст.

Аз ў мепурсам, ки оё имкон на-дорад, ки пайравони худро љамъкардаву бо онњо ягон студия ва ё

ансамбл ташкил намояд, ё шоядмањфил.

-Албатта, ин корро анљом до-дан хуб аст, аммо бояд гўям, ки моњофизони тўйгард нестем, ки да-ромади хуби молї дошта бошем.Дар чунин њол баланд шудани пар-дохти андоз ба орзуву наќшањоимо монеаи бештар ворид карданд.Дар оянда, агар имконият шавад,ин корро ба субут мерасонем, чароне?

Дар анљоми суњбат гуфт, ки бањар хонадони тољик бахт мехоњам(мазмун аз сурудањояш).

Аз ин суњбат ва мушоњида бачї хулоса омадан мумкин аст: мо-дом ки рэп жанри мусиќист ва онрољавонони имрўз зиёд меписан-данд, моро зарур аст, ки атрофион љиддї кор кунем.

Воќеан, рэп як навъ мусиќииљањонист, ки тайи 10 соли ахир дарТољикистон рањ ёфтааст. Ќабланонро Вазорати фарњанг чандонэътироф намекард, вале ба на-здикї кадом намояндаи он дар якмаводи интернетї ба он бањоимусбат додааст. Мебояд аз "фаъ-олият" -и чунин "сарояндагон"-е, киба номи рэпсароёни аслї иснодмеоранд, љилавгирї шавад. БаБаха-84 барин љавонон, ки њада-фашон њамсолони худро даъваткардан ба дарки зиндагї, маъруфгардонидани миллату Тољикистонмиёни миллату давлатњои дигараст, шароит муњайё кардан зарураст. Дар акси њол, аз ин њам бад-тарашро чашмдор шудан мумкинаст.

Мирзодавлат Њайдаров дар ро-

4АКСИ САДО

КЇ ВА ЧАРО ТАЊЌИР МЕКУНАД?

Ба идораи њафтаномаи"Омўзгор" аз номимутахассиси пешбаришуъбаи маорифи ноњияиЊамадонї МирзодавлатЊайдаров маќолае омад.(Маќоларо мо њанўзбарои чоп пешнињоднакарда будем, ки дарњафтаномаи "СССР" батабъ расид). Дар он боизтироб аз фаъолиятирэпсарои маъруф БахтиёрЌосимов (Баха 84) ватањќири эътибори муаллимдар сурудањои ў суханмерафт.

бита ба ин, аз мунаќќидон гилакардааст, ки пеши роњи тамошоифилмњои туркиро гирифта тавони-станду чунин сафсатасароиро не.Њол он ки ин филмњо саропо маз-муни ахлоќї дошта, љавононро даррўњияи миллатдўстї ва эњтиром баВатан ва арзишњои миллї тарбиямекунанд.

"Муаллимро аќл, виљдон, ша-раф ва симои асосии љомеа гуф-таанд. Модом ки љомеаи имрўзамо-омўзгоронро чунин ќадр кардабошад, чунин "сарояндагон" чїњуќуќи маънавии тањќири мородоранд?»

Дар анљом аз бетарафии њам-касбонаш ба чунин тањќирњо батанг омада менависад:

"Наход, касе аз шумораи100000-нафараи муаллимони то-љик чунин таронањои бемазмунронашунида бошад? Агар шунидабошанд, то имрўз чаро ягон муал-лим зидди чунин сурудањои беман-тиќ садо набаровардааст. Дар ур-фият мегўянд, ки "сукут аломатиризост".

Шояд ин сафсатагўї мавќеиморо дуруст муайян карда бо-шад?"

Муаллиф бо ин навишта њам-касбонашро ба бањс даъват карда-аст.

Аслан, мавзўе, ки муаллифбардоштааст, борњо диќќати бисё-рињоро ба худ љалб кардааст. Чандсол пеш фидоии соњаи маориф,устод Њабиб Искандаров бо нишо-ни эътироз аз њаљвњои бемаъниињаљвнигорон изњори нигаронї кар-да буд. Мо муносибати чунин"санъаткорон"-ро бо муаллим вамавќеи устодро дар як маќолаихуд мавриди баррасї њам ќарордода будем. Мушоњида мегардад,ки то њанўз тањќири муаллим анљ-ом наёфтааст. Сабаб чист: сатњипасти касбияти муаллим ё наши-нохтани мавќеи ў аз тарафи аъзоиљомеа? Шумо чї мегўед?

Саидаи ФАЗЛ,"Омўзгор"

Дењаи Бобоивалї њангоми ту-луи офтоб басо дилкашу дилрабоба чашм мерасад.

Сањар барваќт хестан файзихоса дорад. Њар шахсе, ки субњбарваќт мехезад, аз файзу таро-вати табиат лаззатёб мешавад.Зебоињои табиати атроф дили кас-ро ба зиндагї ва мењнати осуда-њолона гарм мекунанд, ба ў илњо-му нерўи тоза мебахшанд. Бузур-ге некў фармудааст:

Хуфтагонро чї хабарзамзамаи мурѓи сањар,

Њаявонро хабар аз оламиинсонї куљост?

Суњбати ману омўзгор Мирзо-шоњ Давлатов дар боѓи шахсии ўоѓоз ёфт. Боѓи муаллим аз дарах-тони гуногун иборат аст. Ў ба њаряк дарахт назора карда меболад,ки нињолаконаш, инак, дарахт гаш-таанду борвар гардидаанд.

Андешањо ўро ба њар сў мека-шиданд. Њар дарахти парварида-аш шабењи шогирдони ўст.

Шогирдони ў њам замоне бамактаб омада, барўманд мегар-данду баъдан ба роњњои пурпечу-тоби зиндагї рањсипор мешаванд.

Мирзошоњ Давлатов шитоб до-рад. Корњои бузурге ўро интизо-ранд. Барои ў одати дерина аст,ки њар субњи барваќт хеста, чандлањзае дар боѓи сарсабзаш гар-диш кунад. Корњои заруриро анљ-ом медињад, таѓйири либос карда,роњи мактабро пеш мегираду ботабъи болида вориди он мешавад.

Мирзошоњ Давлатов соли 1962мактаби миёнаро хатм намуда,њамон сол њуљљатњояшро ба ДДОТ

ба номи С.Айнї месупорад. Соли1966 онро ба итмом расонида, базодгоњаш бармегардаду ба касбиомўзгорї машѓул мешавад. Аз онваќт 47 сол сипарї шуд. Инак, ўрўзњои аввали кориашро ба ёд ме-орад. Њис мекунад, ки пешаи омў-згорї душвору пурмасъулият аст.

Мирзошоњ њамеша саъй ме-

4САЪЙ

ЗАЊМАТИ УСТОДСАМАРОВАР АСТ

Сапеда медамид… Офтобиоламоро бо нурњои заринихуд, ки саморо ранги зебоемебахшид, оњиста-оњистатулўъ мекард.

кард, ки аз донишњои мухталифбархурдор гардаду шогирдонашродар руњияи донишандўзию дониш-гарої, садоќат ба Ватан-Модар,азиздошти мактаб ва дигар хисолинеки инсонї тарбия намояд. Дар инљода, ўро маслињатњои омўзгоронипуртаљриба мададгор буданд. Азонњо меомўхту дар кори таълим азтаљрибаи онњо истифода мекард.

Имрўзњо аксари мардум оид бакосташавии симои маънавии омў-згор њарф мезананд.

Мирзошоњ Давлатов дар тўли47 соли омўзгориаш шогирдонизиёдеро ба камол расонида, аз онмеболад, ки умраш барабас на-рафтааст.

Њоло ў дар мактаби миёнаи ра-ќами 9 -и ноњияи Файзобод аз фа-нњои география ва экология ба шо-гирдон дарс мегўяд.

Хизматњои чандинсолаи омўз-гор М.Давлатов бо нишони "Аъло-чии маорифи Тољикистон" (соли1979) ва ифтихорномањо ќадр кар-да шудаанд.

Ќурбони ЉОМЇ,омўзгори мактаби №9-и

ноњияи Файзобод

№7 15-уми феврали соли 2013ЧЕЊРА

Бо маълумоти олї дар сафиЌуввањои Мусаллањ хизмати њарбїба љой овардааст, зеро он замон инамал боиси ифтихору сарфарозїбуд. Хизмати њарбї мактаби њаёт,мактаби обутоб, мактаби омўзишбуд. Аз шумори аввалинњоест, кидар гањвораи тамаддуни муосириРоссия - шањри Ленинград (њолоСанкт-Петербург) рисолаи номзади-ро дар риштаи иќтисод сарбаландо-на дифоъ кардааст. Фаъолияташдар Донишгоњи давлатии Тољикис-тон ба њайси ассистент, дотсент вамуовини мудири кафедраи иќтисо-ди сиёсї оѓоз шуда, сипас, дар Ку-митаи марказии Њизби коммунистииТољикистон ва парлумони мамлакатљараён гирифтааст. Дар њар куљоефаъолият кардааст, њамеша бо До-нишгоњи миллї робита дошт, фаъ-олияти омўзгорї ва тањќиќиашролањзае ќатъ накарда буд.

Замоне, ки ўро барои фаъолиятба КМ ЊК даъват карданд, ин њизбсозмони љамъиятї не, балки фаро-тар аз њукумат, љузъи давлатдорї,аниќтараш, роњбару роњнамоиљомеа буд. Дар ин созмон бењтаринкадрњои донишманд ба кор љалб ме-

шуданд. Миродасен Назаровичиљавони каме беш аз 30-сола дар инборгоњ ба муњити созанда, роњбаро-ни дилсўзу ѓамхор рў ба рў омад, азонњо омўхт, зина ба зина аз лекторїто муовини аввали мудири шуъбаиидеологї ва мудири шуъбаи сиёса-ти иљтимоию иќтисодї расид. Бороњбарони сатњи аввали љумњурїпањлў ба пањлў фаъолият намуд,дар муњимтарин бахшњои фаъоли-яти њизбї - шуъбаи идеологї ваиљтимоию иќтисодї дар баррасї вањалли масъалањои мубрами њаётимаънавию иќтисодии љомеа наќш гу-зошт. Дидаем, ки бисёр касон азфаъолияти њизбии хеш дар замониШўравї изњори пушаймонї карда-анд. Аммо муаллим Миродасен Ху-доиев аз ин ќабил касон нестанд,зеро дар њамон фаъолияти њизбїњам рисолати худро дуруст дарк кар-даву аз он самаранок ба манфиатиљомеа кор гирифтаанд. Талоши ман-саб накардаву сарвати моддї наан-дўхтаанд. Бо таѓйири шароити сиёсїмуаллим боз ба боргоњи азизаш -донишгоњ баргашта, дар ибтидо чундотсенти кафедраи иќтисоди сиёсїфаъолиятро идома дода, баъдан, азташаббускорони таъсиси кафедраимуносибатњои иќтисодии байнал-халќї буданд. Ин буд, ки роњбария-ти донишгоњ муаллимро мудири инкафедра интихоб намуданд. Имрўзташкили кафедра осон аст, аммо за-моне, ки муаллим сарварии кафед-раи навташкилро ба уњда гириф-танд, шароит дигар буд. Аз як та-раф, мушкилоти сиёсиву иљтимої,аз тарафи дигар, набудани кадрњоисоњибунвону босалоњият, аммо му-аллим Миродасен Назарович азќабили ононе нестанд, ки кореродар нимароњ ќатъ созанд. Мењната-шон самара дод. Имрўз ихтисос вакафедраи муносибатњои иќтисодиибайналхалќї аз бонуфузтарин ихти-сосу кафедарањои Донишгоњимиллї мебошанд.

Соли 2000 дар њаёти сиёсии киш-вари соњибистиќлоламон сањифаинаве боз гардид. Дар асоси талабо-ти замон ва шароити сиёсии кишвармаќомоти ќонунгузории кишвар ба дупалата, ки якеаш касбї буд, људо гар-дид. Барои фаъолият дар палатаикасбї - Маљлиси намояндагони Маљ-лиси Олї мутахассисони ботаљриба- сиёсатмадорон, њуќуќшиносон ваиќтисодчиён зарур буданд Ана, дарњамин шароит муаллим МиродасенХудоиев аз њавзаи ягонаи љумњури-явї мувофиќи рўйхати њизбї вакилиМаљлиси намояндагони МаљлисиОлї интихоб шуданд. Дар фаъолия-ти муаллим сањифаи дигаре боз гар-дид, ки минбаъд бо созандагии эшонин сањифа ба китобе табдил гашт.Њамчун узви Кумитаи иќтисод, буљет,молия ва андоз, раиси Комиссия оидба одоби вакилони Маљлиси намо-яндагони Маљлиси Олии ЉумњурииТољикистон (солњои 2000-2004) раи-си Кумитаи илм, маориф, фарњанг ва

4САНАД сиёсати љавонони Маљлиси намоян-дагони Маљлиси Олии Љумњурии То-љикистон (солњои 2004-2005) дарќабули ќонунњои ба манфиати љомеава шароити нави давлатдорї муво-фиќ наќши муњим гузоштааст. Вайдар тањия ва баррасии лоињаи ќону-

нњои Љумњурии Тољикистон дар бо-раи раќобат ва мањдудкунии фаъо-лияти инњисорї дар бозорњои мол,хазинадорї, молияи давлатї, назо-рати молиявї, буљети давлатї, мао-риф, сиёсати љавонон ва дигар са-надњои иќтисодї-иљтимої сањми ар-занда гузоштааст. Масъалагузорињо-яш љиддї, бодалел буда, аз донишивасеи сиёсї ва иќтисодиаш гувоњїмедоданд. Мањз њамин масъулият-шиносї ва муносибати љиддиаш бамасъалањо ва кор боис гашт, ки баъ-ди анљоми ваколати вакилиаш роњ-барияти парлумон муаллим Мирода-сен Худоиевро барои идомаи фаъо-лият нигоњ доштанд ва эшон то соли2010 њамчун ёвари раиси Маљлисинамояндагони Маљлиси Олии Љумњ-урии Тољикистон кор карданд.

Яке аз пањлуњои фаъолияти му-аллим ин тањќиќи масъалањои муб-рами иќтисодї ва иљтимоии љомеамебошад. Дотсент М.Худоиев муал-лифи 98 таълифот ва кори илмї, азљумла, 22 монография, рисола вамаќолањои илмї мебошад, ки дархориљи дур, ИДМ ва Тољикистон базабонњои англисиву русї ва тољикїнашр шудаанд.

Ба ќалами устод Миродасен Ху-доиев асари тадќиќотии "Бахши бу-љет" (њаммуаллиф С.Наљмиддинов,ки ба забонњои русї ва тољикї батабъ расидааст, тааллуќ дорад. Ри-солаи мазкур дар тањлили маљмуињолат, љараён ва сохтори бахши бу-љет кўшиши нахустин буда, барои азнигоњи назариявї дарк намуданинаќш ва маќоми буљет дар иќтисодимиллї, тамоюлоти инкишофи онмусоидат хоњад кард.

Китоби дигари устод МиродасенНазарович "Низоми худидоракунии

мањаллї дар Љумњурии Тољикистон",ки њамроњ бо академик М.Илоловтањия ва дар Аврупо ба забонњоианглисї ва русї нашр шудааст, батањлили илмию амалии масъалањоињалталаби худидоракунии мањаллї,аз љумла, таъмини молиявии он, ис-лоњоти низоми андозу буљети ма-њаллї бахшида мешавад.

Китоби дарсии "Иќтисодиётибозор", ки низ ба ќалами устод Ми-родасен Худоиев тааллуќ дорад,солњои 90-уми асри ХХ яке аз ман-баъњои асосї ба њисоб рафта, њолоњам муњим ва дорои ањамият аст.

Устод М.Худоиев дар кори тањи-яву баррасии барномањои таълимї,китобњои дарсї, дар тарбияи наслинаврас ва тайёр намудани мутахас-сисони баландихтисос сањми арзан-да дорад. Бо роњбарии мавсуф ас-пирантону унвонљўён, аз љумла, азкишварњои хориљї ба таълифи ри-сола ва тањќиќи илмї машѓуланд.Муаллим чун муќарриз ба якчандрисолаи номзадї бањо додаву онњ-оро роњнамої кардааст. Устод Ми-родасен Худоиев ба сафи иќтисод-шиносони кордону бомаърифат васоњибихтиёр шомил аст.

Устод дар байни коллективи ус-тодон ва донишљўёни Донишгоњимиллии Тољикистон ва факултетњоииќтисодї обрў ва эњтироми калондорад. Вай бо маърўзањои илмї дарконфронсњои илмии байналмилалї,минтаќавї ва љумњуриявї, мусоњи-ба ва мизњои мудаввари илмї фаъ-олона иштирок мекунад. Ў бо нишо-ни "Аълочии маорифи Тољикистон",медали ба номи академик С. И. Ва-вилов, орденњои Инќилоби Октябр,Иттињод (Содружество) мукофото-нида шудааст.

Муаллим акнун дар пањлуи шо-гирдон аз самараи фаъолияти хешмеболанду ифтихор доранд.

Имрўз устод Миродасен Худои-ев дар тараддуди љашни камолот -љашни 70-солагї њастанд. Мо муал-лимро ба ин сана муборак мегўемва таманнои сињативу барори корубаракати рўзгорашонро дорем.

М. САИДМУРОДОВА,мудири кафедраимуносибатњои

иќтисоди байналхалќииДМТ, дотсент

С. ГУЛОВ,мудири кафедраижурналистикаи

байналхалќии ДМТ, дотсент

Касоне њастанд, кивазифаро зеб медињанд, навазифа онњоро. Њар куљоефаъолият кунанд, аз худноми неку фаъолиятисозанда ба ёдгормегузоранд. Ќањрамони моМиродасен Худоиев азќабили чунин шахсон аст.Зиндагиномааш намунаиибрат ва саршорисозандагињову фаъолиятимондагор аст. Дар як гўшаидурдасти Тољикистони азиз -дењаи Барушони ноњияиРўшон ба дунё омадаву дармактаби зодгоњ, Донишгоњимиллии Тољикистон ваДонишгоњи давлатииЛенинград тањсил кардааст.

Агар имрўз дар љумњуриамон аз фанниљуѓрофия сухан равад, пеш аз њама, номиомўзгори шинохта Рањматшоњ Диловаровроба забон меоранд. Бемуњобо, ќисми зиёдиустодони макотиби олї ва тањсилоти миёнаиумумї, ки факултаи љуѓрофияи Донишгоњидавлатии омўзгории Тољикистон ба номи Сад-риддин Айниро хатм намудаанд, худро шогир-дони бевоситаи ў медонанд.

Р.Диловаров пас аз хатми мактаби њафт-солаи дењаи Умараки ноњияи Дарвоз ба тех-никуми зооветеринарии ноњияи Сталинободњуљљат супорид, тањсилро бо ихтисоси зоотех-ник хатм намуд. Ба хизмати њарбї даъват шуд,бо рутбаи лейтенанти хурд баргашту илмом-ўзиро дар Донишгоњи давлатии омўзгорииТољикистон ба номи Садриддин Айнї (собиќТ.Г.Шевченко) идома дод. Дар баробари ин,ўро сарвари аввали комсомолии донишгоњтаъин намуданд. Ба дўшаш масъулияти ка-лон вогузор гардид. Акнун илм омўхтану роњ-барї кардан аз ў донишу мањорат ва муоши-рати фаровонро талаб менамуд. Дар ин дар-гоњ ду нафар устоди мењрубон барояш болупар гардиданд - ректори таълимгоњ, олимишинохта Ориф Шукуров, сарвари кафедраиљуѓрофияи иќтисодї Ќандил Љўраев.

Муносибати њамонваќтаи роњбарони авва-ли њукумат, ки баъзан ба муќобили урфу одатва анъанањои мардум баромада, зиндагї вапўшидани либоси аврупоиро талќин менаму-

данд, ба табиаташ писанд наомад. Ў, ки маќ-сад дошт шогирдонро дар рўњияи худшино-сии миллї тарбия намояд, дар муќобил аксичашмдоштро мушоњида кард, дид, ки бароиин тоифа њама гуна кўшиш ба њован об кўби-данро мемонад, аз кори комсомол људо гашт.Бо њамин худро ба кори таълиму тадрис ваолимї бахшид. Ба аспирантура дохил гардидва тањти роњбарии олими маъруфи рус В.А.-Пуляркин ба омўхтани мавзўи "Истифодаба-рии оќилонаи заминњои обёришавандаи мав-зеи табиї - иќтисодии водии Вахш" шурўъ кар-да, онро бомуваффаќият дифоъ намуд. Мин-баъд доираи фаъолияти илмиаш васеъ гар-дида, диќќати ўро бештар љуѓрофияи табиииТољикистон, бахусус, водии зарнисори Вахшба худ љалб намуд.

Кас ба фаъолияти кории Р.Диловаровошно гардида, ба њайрат меафтад, ки чї тавряк инсони комил метавонад дар муддати му-айян аз уњдаи вазифањои бар дўшдоштааш босарбаландї барояд? Фаъолияти кори серља-бњааш барои њама њамкасбону њаммаслако-наш намунаи ибрат аст. Мањз тавассути кор-донї ва роњбарии намунавиаш ўро се маро-тиба ба вазифаи декани факултаи љуѓрофия(солњои 1975 - 1980, 1987 - 1991, 1996-2006)пешбарї намуданд. Соли 1991 ўро ба вази-фаи проректори корњои илмї ва байналмила-лии ДДОТ таъин карданд. Ин давра аз марњи-лањои душвортарин дар њаёти љомеа, бахусус,соњаи илм ва тањсилоти олии Тољикистон башумор мерафт. Ў њамчун олими таљрибадордар муддати кўтоњтарин равия ва роњњоињалли мушкилоти навро барои солњои 1991 -2010 ба наќшаи корњои илмї - тадќиќотї до-хил намуд. Дар баробари ин, наќшањои дур-намои тайёр намудани мутахассисони унвон-дорро тартиб дод. Р.Диловаров дар ин давраробитањои илмии мављударо истифода бур-да, њамзамон онњоро такмил дод. Ин буд, кидар як муддати муайян дар шањрњои Маскав,

Санкт - Петербург, Тошканд, Алмаато, Киев10 нафар доктори илм ва 35 нафари дигаррисолањои илмии худро дифоъ намуданд.Њашт нафар олимони шинохтаро, ки бо саба-бњои гуногун рисолањои докториашонро њимоянакарда буданд, барои гирифтани унвони про-фессорї пешнињод намуд ва онњо ба ин унво-ни баланд сазовор гариданд. Дар ин заминаолимони донишгоњ ба навиштани моногра-фияњо, воситањои таълимї, таљлили симпози-умњо, конфронсњои илмї ва нашри онњо ба да-стовардњои шоиста мушарраф шуданд.

Ногуфта намонад, ки олим ва омўзгоришинохта Рањматшоњ Диловаров тўли солњоироњбариаш лањзае аз тадќиќотњои илмї дурнагашт, балки ба онњо бо назари тоза нига-рист ва ба дигарон низ дар хусуси сифатно-кии корњои илмиашон маслињатњои бедареѓдод. Ў њамчун муњаќќиќи соњаи љуѓрофияи

иќтисодии доираи васеи масъалањо, мислиистифодаи оќилонаи сарватњои табиии мин-таќаи кўњї, њифзи муњити зист, ташкили њуду-дии истењсолоти хољагии халќро мавриди паж-ўњиш ќарор додааст. Доир ба ин мавзўъњо бешаз 50 номгўи асару маќолањои илмї, барно-мањо ва китобњои дарсї ба табъ расонда, боин усул илми љуѓрофияи иќтисодии тољикроѓанї гардондааст.

Хизмати дигари устод он аст, ки њамчунолими соњаи љуѓрофия наќши кўњњоро дар хо-љагии халќи љумњуриамон муайян намудааст.Ў собит кард, ки дар натиљаи таъсири офтобубод ва барфу боронњо кўњњо ба таѓйирот ду-чор гашта, тавассути обњои борон ба поёншуста шуда, ба водию њамворињо дохил гар-дида, њамвора таркиби заминро таѓйир меди-њанд. Аз ин лињоз, мамлакатњои кўњистон дарояндаи на чандон дур нисбат ба кишварњоињамвор дар вазъияти муфидтаре меафтанд,ки ин раванди ба эрозия гирифтор шуданизаминро то андозае нигоњ медорад. Дар ба-робари ин, кўњњо садди тўфонњо гардида, боњамин хоки болои заминро нигоњ медоранд.Њамин тариќ, олим исбот намуд, ки замин дарњама сатњ њатто, аз чор њазор метр боло њосил-дињанда аст. Ў бо таълифи 100 маќолаву ри-солањои илмї, 2 маводи таълимї ва 2 моно-графия дар рушди фанни география сањми ар-занда гузошта, борњо дар конфронсњои бай-налмилалї дар кишварњои Россия, Гурљистон,Озарбойљон, Туркманистон, Ќирѓизистон То-љикистонро муаррифї кардааст.

Олими шинохта Р.Диловаров имрўз низтамоми ќувваю дониши худро бањри пешраф-ти илми љуѓрофия сарф карда истодааст. Азсоли 2006 мудир ва айни њол дотсенти кафед-раи иќтисод ва идораи туризми Донишгоњимиллии Тољикистон аст. Ў номзади илми љуѓро-фия, узви вобастаи АФ педагогии иљтимоииФР, Корманди шоистаи Тољикистон буда, умрихудро ба тарбияи шогирдон ва илми тољик бах-шидааст. Мегўянд, ки муаллими хуб касест,ки гуфтораш бо кирдораш як аст. РањматшоњДиловаров аз њамин гурўњи устодон аст.

Њотами ЊОМИД,"Омўзгор"

4ОЛИМОНИ МО

Муаллимро равшангари дилњо,чароѓи маърифат, нури зиндагїмегўянд, ки њаќ асту рост. Ў тамомибуду набудашро бањри инкишофиљомеа, ояндаи неки рўзгори мардумбедареѓ сарф менамояд. Аз ин рў,барояш ќалби саршор аз мењриВатан, дўст доштани њар гўшаюканори мамлакат, дастгириишогирдон… басо муњим аст. Бароињамаи инро молик будан ваќт вафазо аз кас матонат,шабзиндадорї, мењру садоќат,зањмати пайвастаро талаб менамояд.

№7 15-уми феврали соли 2013

Сармуњаррир:Ноилшо НУРАЛИЕВ

Суроѓа: 734024, ш.Душанбе, к.Нисор Муњаммад, 13а. Телефонњо: ќабулгоњ – 221-63-36, љонишини сармуњаррир – 227-36-29, котиби масъул ва шуъбањо – 227-25-49

Н.САИДОВ, Ф.РАЊИМОВ, Т.МАЊМАДОВА, Ф.ИСМОНОВ, А.РАЊМОНОВ,М.САЙФИДДИНОВ, А.МУРОДЇ (љонишини сармуњаррир)

Муассис: Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон

«Омўзгор» дар Вазорати адлияи Љумњурии Тољикистон тањти раќами 21Р – 405 19.12.2000 сабти ном шуда, тањти раќами 0018/рз, аз 14.09.2007 дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистоназ нав номнавис гардидааст. Нашрия ба хотири чандандешї маводе низ ба табъ мерасонад, ки идораи њафтанома метавонад бо муаллифон њамфикр набошад ва барои онњо масъулиятба уњда нагирад. Дастхатњо ва суратњо ба муаллифон баргардонида намешаванд.

Њафтанома дар Муассисаи ХЊЊФ «Мушфиќї» ба табъ расидааст. | Индекси обуна – 68850 | Адади нашр: 29 232 нусха | Тарроњ: С. Ниёзов | Њуруфчинон: О.Љабборова ва Ш. ЗафарзодаПочтаи электронї: info@omuzgor-news.tjСайти њафтанома: www.omuzgor-news.tj

Њайатитањрир:

АНЉОМ

ПАНЉ ЛАТИФА Як олими физикадону яколими риёзидон дар љангал но-гањон ба хирсе дучор омаданд.

Риёзидон ба хирс нигаристаандеша кард:

-Суръати ин љонвар 20 кмдар як соат аст, вазнаш 300 кг.Гурехтан бењуда, аздусар даст-гир мекунад.

Дар њамин њол физикдонмеандешид:

-Хўш, њаљми меъдаи хирс 20детсиметри кубї.

Гурехтан лозим, ба ў як риё-зидон кифоя аст.

ХХХ-Азизам, ман ба ту ду хаба-

ри тоза дорам: Яке хуб, дигаре-бад. Аз кадомаш сар кунам?

-Худат медонї, мањбубаам.-Ин тавр бошад, бидон, ки ман

ба ту ба шавњар баромадан на-мехоњам.

-Акнун хабари бадро гўй.ХХХ

Бо маоши мо зиндагї карданимкон дорад. Танњо дар 25 рўзиохири моњ каме азоб мекашед.

ХХХ-Ман пушаймонам. Дашно-

мњои ба ту кардаамро пас меги-рам.

-Яъне, узр пурсидан мехоњї?-Не, дашномњои наву ќабењ-

тар ба хотирам омаданд.ХХХ

-Фурўшанда, њамон ќутии шо-коладатонро ба ман дињед.

-Дигарашро харед, муњлатиинаш гузаштааст.

-Њељ гап не, ман онро бароихушдоманам мехарам.

ХАДАМОТИ ДАВЛАТИИ НАЗОРАТ ДАР СОЊАИ МАОРИФ барои тањияи тестњо тибќи барномањои таълимии

тањсилоти умумї озмун эълон менамоядДар озмун љамъияти омўзгорони њамаи намуди муассисањои таъ-

лимии тањсилоти умумї, новобаста аз шакли ташкилию њуќуќиашон,муассисањои намуди нав, марказњое, ки бо хонандагони муассисањоитаълимї сару кор доранд, метавонанд иштирок намоянд.

Озмун, баъди муайян намудани тестњои бењтарин аз тарафи ко-миссия, рўзи 10.04.2013 дар бинои Хадамоти давлатии назорат дарсоњаи маориф љамъбаст карда мешавад. Ѓолиби озмун бо 5000 со-монї ќадр гардонида мешавад. Дархостњо оид ба иштирок дар озмуназ номи љамъияти омўзгорони муассисаи таълимї то 01.03.2013 ќабулкарда мешавад. Вобаста ба шартњои озмун, пањлуњои илмию равонї,шакл, намуд ва мазмуну њадафи тестњо бо дархости довталабон дармоњи март семинар гузаронида мешавад. Рўз ва соати гузарониданисеминар бо маслињати довталабон муайян мегардад.

Хадамоти давлатии назорат дар соњаи маориф, Суроѓа:шањри Душанбе, кўчаи Нисормуњаммад 13/а, телефонњо барои

маълумот: 2 21 66 67; 2 21 49 03; 98 556 32 00.

Академияи тањсилоти Тољикистон барои иш-ѓоли вазифаи узви пайваста (академик) аз рўиихтисоси "Педагогикаи умумї, таърихи педа-гогика ва тањсилот"" - 13.00.01 (1 љой)

Озмун эълон мекунад:Мутобиќи бандњои 3,3-и Оинномаи Акадамияи

тањсилоти Тољикистон њуќуќи пешбарии номзадњ-оро ба вазифаи узви пайвастаи Академияи тањси-лоти Тољикистон шуъбањои Академии тањсилотиТољикистон доро мебошад.

Номзадњои пешбаришуда барои ишѓол наму-дани вазифаи узви пайвастаи Академияи тањси-лоти Тољикистон бояд дар муддати як моњ пас азнашри эълони мазкур њуљљатњои зеринро дар дунусха ба комиссия пешнињод намоянд:

♦ аризаи номзад барои ишѓоли вазифаи узвипайваста Ќарори Шўрои илмии муассисаи пешба-

рикардаи номзад бо натиљаи овоздињии пинњонї♦ шарњи њол♦ вараќаи бањисобгирии шахсии кадрњо ва су-

рати 4х6 см♦ номгўи корњои илмию методї (шакли 3.3)♦ рўйхати номзадњо ва докторони илм, ки

довталабон тайёр кардаанд (3 нафар номзад ваё докторони илм ва аз ин зиёд) бо пешнињоди ав-торефератњо

♦ нусхаи дипломи хатми мактаби олї♦ нусхаи дипломи докторї♦ нусхаи аттестати профессорї♦ хислатнома дар бораи фаъолияти илмї ва

илмию омўзгорї аз љойи кори асосї♦ барномаи фаъолияти илмї

Њуљљатњо дар нишонии зерин ќабул кардамешаванд: ш. Душанбе, кўчаи Айнї - 45

ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН

Ба мактабдории ў њама ќоилбуд. Ба мактабшиносии ў хурдубузурги соња бо њавас, бо завќ, ботааљљуб, бо чашми ибрат менига-ристанд.

Бисёрињо чун ў мактабдорумактабшинос шудан мехостанд,аммо ба зинаи ў расида натаво-нистанд.

Ў барои таълиму тадрис бадунё омада буду кори умре кар-даашро мерос гузошта, рўзи 9феврали соли 2013 дар синни 85-солагї оламро падруд гуфт.

Иззатулло Азимов пас аз хат-ми синфи њафт аз соли 1946њаёташро ба омўзгорї пайваст.Соли 1952 шуъбаи ѓоибонаи омў-зишгоњи омўзгории пойтахтрохатм кард ва мудири ќисми таъ-лимї таъинаш карданд. Дар син-ни 25 - солагї директори мактаб

ПАС АЗ Ў МАКТАБЕ МОНДшуд, аз кор људо нашуда маълу-моти олї гирифт ва то рўзи на-фаќа дар њамин вазифа монд.Танњо чанде дар кори комсомо-лию њизбї буд.

Тамоми умри пурбаракаташродар як мактаб - мактаби №52-иноњияи Њисор сарфи таълиму тад-рис ва идоракунии мактаб намуд.

Иззатулло Азимов дар соњаимаориф сидќан хидмат кард, азњамин соња обрў гирифт. Мактабитаљрибаи пешќадами љумњурї будтаълимгоњаш. Дар сањифањоиматбуоти кишвар ва берун аз ондар китобњо аз таљрибааш мена-виштанду аксњояшро чоп мекар-данд. Сазовори нишонњои "Ало-чии маорифи СССР","Аълочиимаорфи Тољикистон", соњиби ор-дени "Байраќи Сурхи Мењнат",медалњои бо номи Крупская, "Ба-рои мењнати шоён","Собиќадоримењнат", Ифтихорномаи Президи-уми Шўрои Олии Тољикистон ваѓайрањо гашт.

Шогирдонаш унвонњои докто-рию рутбањои генералї доранд,вазирї кардаанду дар сафоратњофиристодањои донои Тољикистониазизанд.

Фарзандони солењ, масъули-ятшинос тарбият карда ба воя ра-сонд. Нусратулло - мутахассисисоњаи кишоварзї, Санавбар -иќтисоддон, муњосиб, Њабибулло-кимёшинос, Хайрулло (ёдаш бахайр) -олими шарќшинос, Сарва-рой - узви Иттифоќи нависанда-гони љумњурї,ходими давлатї,Файзулло - соњибкори муваффаќ,Гулчењра-омўзгор, Зулфия - со-

њибхона, Рустам бошад дипломатаст.

Мо, гарчи аз рафтани устоддареѓогўем, дили пур дорем, ки азмактаби ў гузаштаем ва корашродавом медињем. Ин мисраъњородар њасрати рафтани устод Изза-тулло Азимов ва тасаллои дилишогирдон гуфтаем:

Ба сўгвории муаллимИззатулло Азимов

Дареѓо, њасрато, дардо, кирафт устод аз олам,

Нињода пайраву шогирдњояшдар љањони ѓам.

Хати таќдир ўро рањнамоинасли наврас кард,

Маќомаш буд бунёди љањонимактаби одам.

Ба тўли зиндагї боѓи пур азфайзе намуд эљод

Зи тифлони дабистонї, кибудаш њамрању њамдам.

Талошаш бањри илму донишуфарњанги миллат буд,

Бизист ў бо сари боло,накарда ќомати худ хам.

Зи маргаш навња мехезад, зиќалби дастпарвардон-ш:

-Чаро, устод, будї њамрањимо ин ќадар ту кам?

Дарахти умри ў шогирдуфарзандони хушноманд,

Зињї, марде чунин монад зихуд ў ном дар олам.

Пас аз ў мактабе мондуљањони таълиму тадрис,

Сано хонад ба унвонаш њамахурду калон ин дам.

Султонмуроди ОДИНА(аз номи пайравону шогирдон)

Раёсати ДДОТ ба номи Садриддин Айнї ва устодонукормандони факултети химия ба мудири кафедраи хи-мияи умумї ва ѓайриорганикї, доктори илми химия,профессор Солиев Лутфулло бинобар вафоти

БАРОДАРАШизњори њамдардї намуда, ба ў сабри љамил хоњонанд.

Кормандони Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистонва АТТ ба ноиби президенти АТТ Ќодиров Бозор нисбативафоти БАРОДАРАШ њамдардї изњор намуда, ба назди-кон ва хешу табори марњум сабри љамил хоњонанд.

Гуруњи дўстону њамкасбон аз вафоти собиќ директоримактаби 52-и ноњияи Њисор АЗИМОВ ИЗЗАТУЛЛО сахтандуњгин буда, ба ањли оила ва хешу табори марњум

њамдардии амиќ баён мекунанд.

Кормандони Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистонба мутахассиси пешбари раёсати тањсилоти ибтидої вамиёнаи касбї Зокирова Зулайхо нисбат ба даргузашти

ПАДАРАШизњори тасаллият баён менамоянд.

Раёсати маориф ва Кумитаи иттифоќи касабаи корман-дони маорифи шањри Душанбе ба собиќ сардори раёсати

маорифи шањр Робия Назарова нисбати вафотиПАДАРАШ

њамдардї баён менамояд.

Шањодатномаи гумшудаи№260780, ки онро соли 1996мактаби №4-и ноњияи Сомонїба Аминев Денис Атович до-дааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаиГТС №0041187, ки онро соли2003 мактаби №65-и ноњияиШоњмансур ба Рашидов Урун-бек Зайниддинович додааст,эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи№422460, ки онро соли 1989мактаби №17-и ноњияи Фир-давсї ба Шарипов Рањмидиндодааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи Т-ША №041155, ки онро соли2009 мактаби №35-и шањриХоруѓ ба Ќосимов МуродљонСаидбекович додааст, эътиборнадорад.

АКАДЕМИЯИ ТАЊСИЛОТИ ТОЉИКИСТОН

Раёсати ташкили назоратидавлатї ва бањодињї басифати тањсилотМуовини сардори раёсат - 1

нафарШуъбаи баробарарзишї ва

эътирофи њуљљатњои тањсилотва додани унвонњои илмии

дотсентї ва профессорїсармутахассис - 1 нафарШуъбаи аттестатсия, аккре-

дитатсия ва иљозатномадињиимуассисањои таълимии томак-

табї, тањсилоти умумї,беруназмактабї ва интерна-

тњомудири шуъба - 1 нафарсармутахассис - 1 нафармутахассиси пешбар - 1 нафарШартњои озмун-маълумоти олї-собиќаи корї на камтар аз 5

сол дар соња-кор бо компютер-донистани забонњои хориљї

(бартарї дода мешавад)Њуљљатњои

пешнињодшаванда-ариза ба комиссияи озмун-нусхаи шиноснома-4 дона расми 3х4-вараќаи шахсї оид ба ќайди

мутахассис;-тарљумаи њол (њолнома)-нусхаи дафтарчаи мењнатї-нусхаи диплом ва дигар

њуљљатњо оид ба тањсилот-тавсифнома аз љои кори охи-

рин-маълумотнома дар бораи са-

ломатїЌабули њуљљатњо 20 рўз аз рўзи

чопи эълон (нусхаи њуљљатњо баъдаз баргузории озмун ба довтала-бон баргардонида намешавад).

Суроѓаи ќабули њуљљатњо:Шањри Душанбе, кўчаиНисормуњаммад 13 а.

Телефонњо: 221-66-67, 221-49-03, 221-63-18

Хадамоти давлатии назорат дар соњаи маориф бароиишѓоли мансабњои маъмурии холии хизмати давлатии

зерин озмун эълон менамояд: