ProAgri 138, Augustus 2011

ProAgriProAgritegnologie vir die boertechnology for the farmer

Augustus / August 2011Nr / No 138

ISSN 1042–1558

Veeboerdery:

Maal ’n baalVervoer vee veilig

Romagnola vir groeikrag

AgriTraderMeganisasie | Hulpbronbestuur | Veilings | Blokraai

Somergraan:Kies ’n planter

Pannar bied meer as saad

Gratis

In hierdie uitgawe

Redakteursbrief

Inhoudsopgawe / Contents

Copyright © 2011. All rights reserved. No material, text or photo graphsmay be reproduced, copied or in any other way transmitted without thewritten consent of the publisher. Opinions expressed are not necessarilythose of the publisher or of the editor. We recognise all trademarks andlogos as the sole property of their respective owners. ProAgri shall not beliable for any errors or for any actions in reliance thereon.

Voorblad

Die ProAgri-span

13

14

17

33

39

5

M A S S M E D I A S P E C I A L I S T SSMARTPUBLISHING

ProAgri 138 – Augustus / August 2011 3www.proagri.co.za

Business-to-Business:

Agriculture

January to March 2011

59 167

Tel/fax: 012-362-27321218 Arcadia st, Hatfield, Ptawww.smartpublishing.co.za

Meer waarde vir..? Wel, as u hierdie ProAgri in diehand hou, dan sal u weet dat u dit steeds soos

altyd gratis ontvang het en sal u gou agterkom datdaar heelwat meer inhoud en dus waarde in is vir u asboer. En sommer nog ’n bonus in die vorm van ’nlekker boereblokraai!

Na hierdie koue nat winter (ons glo die weer saldarem voor Kersfees begin draai!) is dit nou die tyd virboere om ’n paar belangrike besluite oor die plantseisoen te neem en in hierdie uitgawe bekyk onsonder meer planterkeuse, veranderende weerpatroneen hoe belangrik die dienslewering van ’n saad-maatskappy is.

U sal opmerk dat ons ’n fris vee-afdeling het en dat ons die inhoud se volgordeso ’n bietjie aangepas het om meer sin te maak, deur byvoorbeeld die veilingsnuusin die vee-afdeling te plaas.

Ons het die afgelope paar maande baie navorsing oor ProAgri se verspreidings-netwerk gedoen en is tans besig om heelwat nuwe verspreidingspunte te vestig en eksemplare weg te neem by ander punte, soos sekere poskantore, virmeer doelgerigte verspreiding. Dit het tot gevolg gehad dat ons die oplaag konverminder en dus meer inhoud kon toevoeg. Dit alles help egter niks as ProAgri nieby u uitkom nie. Ons wil baie graag weet of u toe wel ProAgri in die koöperasiegekry het. Stuur gerus vir ons ’n e-posbriefie in die verband.

Boer slim!Annemarie Joubert > [email protected]

RedakteurAnnemarie Joubert > [email protected]

WebredakteurCoenraad Rall > [email protected]

VerkoopsbestuurderChantell Nell-Marais > [email protected]

Senior bemarkerStefan van Wyk > [email protected]

AgentskappeCarmel Ann Singh > 079-515-8708 [email protected]

AdvertensienavraeMarlien van der Westhuizen > [email protected]

Uitleg & grafika Esta van Niekerk

TaalversorgingMediadienste

Rekeninge & intekeningPaula MacMavis > [email protected]

GedruktemediabestuurderSuzanne Rall

Sakebestuurder George Grobler

Meganisasie5 Jou planter is die hart van saaiboerdery7 Trelleborg trap vas in nat lande

Hulpbronbestuur9 Ons boer saam (2)13 Gee jou boerdery vlerke

Gewasproduksie14 Pannar bied boere veel meer as saad17 Staalmeester vir kuilvoer in ’n japtrap19 Jou bemestingsprogram kan wen met ammoniumsulfaat20 Veranderende weerpatrone: Wat kan boere verwag?

Georganiseerde landbou24 Eet ’n bord lekker kos

Gereelde gunstelinge25 Boereblokraai26 AgriLag27 Werfnuus27 AgriKyk & Lees

Veeboerdery31 Boer en bees stem saam: Nic-sleepwa is die beste!33 Rotrix Rainmaker: Daar’s water!35 Staalmeester bied: ’n Meule wat ’n baal kan maal37 Vir baal sonder sukkel of staan: Probeer Wolagri39 Romagnola: Nuwe groeikrag uit Italië41 Braford laat boere wen

Ons vertrou dat

die mielieboere

wel na hierdie

vreemde nat

winter klaar

gestroop kon

kry en ’n goeie

oes gehad het,

want dit is al

weer tyd om te

beplan vir die

volgende

somergraan-

seisoen.

Dit is Kalendertyd! Skakel gerus eenvan ons bemarkers om vir jou

onderneming plek te bespreek in ons2012-Kalender.

ProAgri 138 – Augustus / August 2011 5www.proagri.co.za

In die benadering van hierdie voor-gestelde werktempo's is daar ’n mate vanoorkapasiteit ingebou om te versekerdat, indien nodig, die planttyd in ’n krisis-jaar soos wanneer die reën laat is, nogsteeds binne perke afgehandel kan word.

SaadbedvoorbereidingSaadbedvoorbereiding en die plantaksieloop saam. Daar kan net in die optimaleplanttyd klaar geplant word as daar elkedag voldoende oppervlakte saadbedvoorberei word, ongeag die tipe voor-bereiding. Indien daar 50 hektaar perdag geplant word, moet daar ook minstens 50 hektaar saadbed voorbereiword. Die beplanning van die totaleplantproses speel ’n baie belangrike rol indie sukses van gewasverbouing.

Plantkoste’n Boer kan nie beplan as hy nie weetwat dit per hektaar kos om te plant nie.Tabel 2 toon die plantkoste van konven-sionele en geenbewerkingplanters aan.Die inligting is verkry uit die tweetaligeMeganisasiegids/ Mechanisation Guide2011 wat deur skrywer opgestel is.

Versiening van planters’n Voorvereiste vir suksesvolle plantwerkis dat planters noukeurig nagegaan enherstel moet word. Die planter moet indie land ingestel, gekalibreer en nage-gaan word om seker te maak dat hy regplant.

Die planter se aandryfstelsel bedienmeeste van sy leweringsfunksies en beïn-vloed die uitmeetmeganisme se werk-

Meganisasie

Jou planter isdie hart van

saaiboerdery

’n Goeie planter moet saad en kunsmis deurgaans perfek plaas om’n goeie oes te verseker. Plantfoute is duur of onmoontlik om reg testel. Koos le Roux, opsteller van die Meganisasiegids, gee wenke omdie regte planter te kies en die beste uit jou planter te put.

Vir geenbewerkingboerdery het jy ’n spesiale swaar, stewige planter nodig om deur die plantreste te sny en steedsop presies die regte diepte en met die regte spasiëring te plant, sê Chris Rossouw, voormalige Springbokhaker, vanRossouw Boerdery by Delmas.

Tabel 1 Werktempo’s van planters

Grootte van planter Hektaar per Aantalplantereenheid hektaar per seisoen

4 ry x 0,91m 90 360

6 ry x 0,91m 90 540

8 ry x 0,91m 90 720

10 ry x 0,91m 90 900

12 ry x 0,91m 90 1 080

3 ry x 1,50m 150 450

5 ry x 1,50m 150 750

Werktempo van plantersDie werktempo van planters is belang-rik om te bepaal hoeveel planters nodigis om in die optimum planttyd klaar teplant. ’n Algemene reël wat vir rywydtes van 0,91 m geld, is dat elke

plantereenheid 90 hektaar per jaar kanplant.

Tabel 1 toon die aantal hektare watverskillende grootte planters metgemak in die optimum planttyd kanplant.

deur Koos le Roux

waarna gekyk moet word te bespreek,maar die meeste punte wat bespreekword geld ook vir lugdrukplanters.

Normaalweg werk vakuum- en lug-drukplanters uitstekend vir ’n wye spek-trum gewasse en saadgroottes. Kyk nadie volgende om deurgaans suksesvollewerkverrigting van die vakuumuitmeet-meganisme te verseker:

Vakuumwaaier en pypleidingMaak seker dat die hidrouliese aandry-wing van die waaier korrek gekoppel isen dat die verlangde vakuumvlakkeverseker word deur verstelling van diekontroleklep in die hidrouliese toevoer-pyp. Maak ook seker dat geen lug by dievakuumpype se laste lek nie. Maak dievakuumpypleiding gereeld skoon.

Oormatige stof en saadbehandelings-chemikalië kan dit geleidelik verstop.

VakuumseëlDie vakuumseël sorg dat die verlangdevakuumvlak in die uitmeetmeganismegehandhaaf word. Gaan dit gereeld na.Vervang saadplate wat oormatige slytasie vertoon.

Die korrekte saadplaatkeuseDaar is ’n wye verskeidenheid saadplatevir ’n groot verskeidenheid gewasse ensaadgroottes. Raadpleeg die handboek

vir die keuse vandie regte saad-plaat vir jou saad.Groter, plat sadehanteer gewoonlikmoeiliker as rondesaad.

Vakuumvlakkevir verskillendegewastipes ensaadgroottesDie vakuumvlakkewat die handboekvir verskillendegewasse en saad-groottes aan-beveel, dien asvertrekpunt om

’n Plantereenheid met (van links) sy snyskyf wat deurplantreste sny, sy kunsmisplaser, sy saadplaser en sytoetrapwiel.

Tabel 2 Plantkoste

Plantertipe en Werktempo in Trekker kW nodig Koste rand grootte ha/10-uur dag per hektaar3 ry x 1,5 m (k) 23,40 55 – 60 153,104 ry x 0,91 m (k) 18,70 55 – 60 189,283 ry x 2,3 m (k) 35,80 55 – 60 130,224 ry x 0,91 m (g) 16,00 55 – 60 329,486 ry x 0,91 m (k) 28,00 70 – 80 194,916 ry x 0,91 m (g) 28,00 70 – 80 235,485 ry x 1,5 m (k) 47,20 100 – 110 147,908 ry x 0,91 m (k) 42,20 100 – 110 183,398 ry x 0,91 m (g) 42,20 100 – 110 264,5210 ry x 0,91 m (g) 61,00 120 – 150 193,1812 ry x 0,76 m (g) 60,74 150 – 200 236,62

k = konvensionele planter g = geenbewerkingplanter

optimum werkverrigting te verkry. In diemeeste gevalle is slegs geringe aanpas-sing van hierdie aanbevole vakuumvlaknodig om bevredigende werkverrigting tekry. Gaan altyd die spasiëring en plant-bevolking in die land na om seker temaak jy gebruik die regte plaat en vakuumvlak. As daar tydens plant na ’nander saadgrootte oorgeslaan word,moet die plaatkeuse en vakuumvlak weernagegaan word.

Gebruik talk saam met die saadTalk verhoog uitmeetakkuraatheid omdatdit die plaat en die saad glad en drooghou. Daarsonder kan nat toestande totonakkuraatheid lei. Talk voorkom ookoormatige slytasie van die vakuumseëlen plaat.

SaadbehandelingSekere saadbehandelingschemikalieë kandie werkverrigting van die uitmeet-meganisme benadeel. Oliebasis-insek-doders word nie vir vakuumuitmeet-meganismes aanbeveel nie.

Saadbuis en posisioneringMaak seker dat die plantereenheid sesaadbuis reg geïnstalleer is.

VooroopmakersElke soort vooroopmaker se doel is omdie kunsmis en saad op so ’n manier indie grond te plaas dat dit optimale ont-kieming verseker. ’n Dubbelskottel-een-heid wat ’n “V” in die grond sny, werkgoed om kontak tussen die saad en diegrond te verseker. Die kunsmisvooroop-maker moet verseker dat die kunsmis reggeplaas word. ’n Goeie riglyn is 50 mmonder die pit en 50 mm weg van die pit.

VastrapwieleDie vastrapwiele moet die saad op so ’nmanier vastrap dat goeie saad-grondkon-tak verseker word. Die meeste plantersse vastrapwiele is skuins gemonteer, watverseker dat grond van die kante af teendie saad vasgedruk word. Dit versekergoeie ontkieming en opkoms. Dit is belangrik om die vastrapwiele se laersgereeld na te gaan en te kyk dat die verstelling wat die aggressiwiteit van dievastrapaksie bepaal, goed werk.

Terrein en plantspoedMoenie te vinnig plant oor ’n rowwe, kluiterige of klipperige saadbed nie. Ditkan die planter en plantereenhede oor-matig laat bons.

AanhaakposisieLet ook op na die aanhaakposisie van dieplanter aan die trekkertrekstang omseker te maak dat plantereenhede parallel met die grond loop. Dit verseker’n konstante saaddiepte.

Ten slotteWanneer die planter behoorlik versien envoorberei is, kan elke boer ’n aangenameen suksesvolle plantseisoen, met min ofgeen meganiese probleme, ervaar.

www.proagri.co.za6 ProAgri 138 – Augustus / August 2011

verrigting. Dit is noodsaaklik om die heleaandryfstelsel, insluitend die ratkaste,behoorlik na te gaan. Maak seker dat dieaandryfwiel en alle laers in ’n goeie werkende toestand is en vry loop. Vervang verslete aandryfratte en kettingsen maak seker dat dit nie geroes is nie.

Gaan die koppelaars deeglik na om teverseker dat die aandryfstelsel nie onderlas glip nie en dat dit heeltemal ontkoppelwanneer die planter opgelig word.Spankatrolle moet in ’n goeie werkendetoestand wees om dryfkettings styf tehou en glip te verhoed.

Maak dit ’n daaglikse roetine om belangrike elemente soos plantdigtheid,spasiëring, diepteplasing van saad enkunsmis, en die toedieningtempo vankunsmis en chemikalieë na te gaan. Maakook seker dat die vastrapwiele behoorlikwerk.

SaaduitmeetmeganismeDie saaduitmeetmeganisme beheer diesaaidigtheid en spasiëring. Die meestesaaduitmeters werk deesdae met lug.Daar is veral twee soorte lugplanters,naamlik vakuum en lugdruk. ’n Vakuumplanter suig die saad teen diesaadplaat vas en ’n lugdrukplanter drukdie saad teen die saadplaat vas.

Hierdie artikel gebruik vakuumplantersas grondslag om die verskillende aspekte

7ProAgri 138 – Augustus / August 2011 www.proagri.co.za

Meganisasie

Reën is ’n seën waaroor ’n boer niekla nie, maar as oorvloed ’n vloed

raak kan dit boerdery moeilik maak.Dit is die ervaring van Piet van Rensburgvan Mooitoekoms naby Bultfontein.Party van die mielies op sy lande staannou nog kniediep in die water en opander plekke is sy lande steeds sopnatvan die reën.

Die grond is op versadigingspunt endaar is net nie meer plek vir nog waternie. As ’n mens ’n paar keer op een plekin die land spring, staan jy eerlang in ’nmodderpappery.

Stuur nou ’n stroper, trekkers en tapkarre op sulke lande om jou welver-diende oes in te samel en dit raak ’n fynkuns om kop bo water te hou.

Piet het betyds rusperbande voor aansy stroper gemonteer, maar die stroperse stuurbande, wat grootliks die gewigvan die graantenk dra, die trekkerbandeen die tapkarbande kan nie alles metrusperbande vervang word nie.

Almal weet dat ’n voertuig maklikeroor sand of sagte grond beweeg as jydie banddruk verlaag. Maar ’n stroper is’n gewigtige ding wat boonop ’n alle-

mintige vrag mielies in sy graantenkdra.

Gelukkig kom Trelleborg, die wêreld-wye bandespesialiste, tot die reddingmet hulle gevorderde TM2000-bandewat spesiaal vir stropers ontwikkel is.Kyk net wat doen TM2000-bande vir dieboer:• Groot vragdravermoë selfs teen ’n lae

banddruk. Die TM2000 se groot voet-spoor stel hom in staat om veel meerte dra as ’n gewone band met dieselfde banddruk.

• Uitstekende vastrap te danke aan sybuigsame straallaagkarkas en diep-trapbalke.

• Maksimum weerstand teen stampe enlekplekke te danke aan die hoëgehalte materiaal waarvan die bandegemaak word.

• Optimale sywaartse stabiliteit, selfs opmoeilike en baie ongelyke terrein,vergemaklik stuur en beheer.

• Lae vibrasievlakke en hoë gerief inalle werkstoestande maak ’n dagagter die stroperstuur veel minder uitputtend.

Die TM2000 is ’n spesiale, binneband-lose landbouband.Dit is in verskillendegroottes vir verskil-lende toepassingsbeskikbaar.

Aan die trekkerswat Piet se 18-tontapkarre uitsleep,werk Trelleborg ookveel beter asgewone bande. Ophierdie sopperigelande laai Piet nouwel nie die tapkarreboordensvol nie,maar Trelleborg-bande hanteer ’nveel swaarder vrag

Trelleborg-bande stel Piet van Rensburg in staat om tapkarre uit sopnatlande te sleep en koring op dieselfde lande te plant.

As jy ook bande wil hê wat jouboerdery ’n beter vastrap in alle omstandighede gee, praat met Hennie Hattingh by 082-374-1660 of 011-865-3110 [email protected]. Besoek ook www.trelleborg.com vir inligting oor bande vir alle toepassings.

Trelleborg-bande se breëspoor, die lae druk watsteeds ’n swaar vrag kandra, die band se stabiliteit ensy dieptrapbalke maak hom’n wenner in enige omstandighede; ook sopnatlande.

as gewone bande sonder om weg te saken vas te steek.

Piet het ook pas in die sopnat landekoring geplant met ’n trekker metTrelleborg-bande. Voordat hy Trelleborg-bande aan die trekker gesit het, het ditmaar sukkel-sukkel gegaan, maarTrelleborg se uitmuntende flottasie-vermoë laat ’n swaar trekker ligvoetsoor die land draf.

“Trelleborg het breër, beter bande,”verklaar Piet onomwonde “en hullediens is baie goed. Hulle mense is hulp-vaardig en kundig en hulle verstaan mybehoeftes as boer. Hulle kom self plaastoe, lewer die bande wat ek bestel af engee my raad oor hoe om in alle werks-omstandighede die beste diens uitbande te put.”

Rochelle van Rensburg en Jaco Strauss by Rochelle sepa se stroper met Trelleborg-bande met sy breë spoor.

Bande:

Trelleborg trap vas in nat lande


Hulpbronbestuur

Verskeie familieplase beland binnetien jaar nadat die jonger geslag

familielede dit oorgeneem het, in diehande van vreemdelinge. Die verlies van’n familieplaas kan ernstige sosiale enekonomiese gevolge vir die betrokkefamilie inhou. Min families herstel vandie teleurstelling en skok om ’n familieplaas te verloor. Dit is waarombestuursopvolging so belangrik is.

Die hartseer werklikheid is dat baiemin familieboerderye verstaan wat metbestuursopvolging bedoel word en baieonderskat ook die belangrikheid van ’ntydige en goed beplande bestuurs-opvolgingsproses.

Baie boere sien beplanning vir bestuursopvolging as iets wat te veeltyd in beslag neem, wat konflik tussen familielede veroorsaak en dikwels ookiets waarvan hulle geen kennis dra nie.

Bestuursopvolging behels veel meeras net die opvolging van leierskap vaneen geslag na die volgende. Dit is ’nproses wat oor etlike jare strek en behels ’n hele aantal optredes enbesluite wat verwant is aan die oorgangvan een geslag na die volgende; die ontwikkelingsproses vir die opvolger(s);die voorbereidings wat getref word omfamilieharmonie te handhaaf; en ter-selfdertyd ook die voortbestaan van dieonderneming sal verseker.

Bestuursopvolging eindig nie nood-wendig as die jonger geslag oorgeneemhet nie, maar dit is ook belangrik om diegevolge wat die bestuursopvolgings-proses vir alle belanghebbendes inhou,te moniteer.

Die onderneming kan byvoorbeeldnog baie winsgewend wees 5 jaar nadatdie leierskap formeel aan die jongergeslag oorgedra is, maar dit mag weesdat die familielede glad nie met mekaarpraat nie en dat daar deurlopende konflik tussen familielede is oor besluitewat tydens die proses geneem is. Dievraag is dan of so ’n opvolging nog assuksesvol beskou kan word.

Familieverwante faktore wat bestuursopvolging kan beïnvloed:Daar is verskeie faktore, binne en buitedie familieboerdery, wat suksesvollebestuursopvolging kan benadeel. Hierdiefaktore kan familie- of nie-familie ver-want wees. Hoe dit ook al sy, dit is belangrik dat families hiervan kennismoet dra en dit pro-aktief moet bestuur.Indien nie, kan dit nadelige gevolge virsowel die familie as die familieboerderyinhou.

Familie-verwante faktore wat bestuursopvolging kan beïnvloed, kan indrie kategorieë verdeel word, naamlikfaktore wat te make het met die:

• Eienaar-bestuurder: Die meerder-heid eienaar-bestuurders het ’n inhe-rente begeerte om vas te hou aan dieboerderye wat hulle oor baie jareopgebou het en het dikwels ’n inhe-rente vrees vir verandering. Hulleverkies die gemak en veiligheid vanou roetines eerder as om die moeiliketaak van bestuursopvolging aan tepak. Vir baie eienaar-bestuurdersbeteken opvolging die oorhandigingvan mag en ’n toenemende bewust-heid van hulle eie verganklikheid endie druk van aftrede. Hierdie onwil-ligheid om die boerdery na die volgende geslag oor te gee wordnatuurlik nog meer bemoeilik as dieeienaar nie vertroue het in die opvol-ger se gewilligheid, begeerte en ver-moë om oor te neem nie. Vir anderbeteken aftrede ’n terugsetting vanhulle rol in die familie en selfs ook indie gemeenskap.

Baie boere het ook geen belang-stellings buite die konteks van hulleboerdery nie, wat die gewilligheid vandie eienaar-bestuurder om af te treenog meer in die wiele ry. Indien dieboer ook nie geldelik onafhanklik vandie boerdery kan aftree nie, wordsake nog meer bemoeilik. Dit is ooknodig om bewus te wees daarvan dat

die unieke verhouding tussen pa’s enseuns gevare vir konflik tydens bestuursopvolgingsbeplanning kaninhou, veral as albei worstel metlewensiklusvraagstukke en die vorm-ing van ’n eie identiteit. Die verhou-ding tussen pa’s en dogters daaren-teen, is heel anders van aard engewoonlik minder belaai met konflik.

• Opvolger: Vir opvolgers is bestuurs-opvolging ’n tyd van spanning en hulleword gedwing om aan te pas by dieuitdagings van die volwasse lewe soos’n beroep op die plaas, getroude lewe(en vir party selfs egskeiding), en ookouerskap. In hierdie fase wil opvolgersook hulle geldelike selfstandigheid bewerkstellig. Baie opvolgers mag ookdie beplanning vir bestuursopvolgingvermy omdat hulle gekonfronteerword met die dood van ouers en skei-dingsvraagstukke. Dus is daar die inherente konflik wat ervaar word omaan die een kant outonoom te word,maar aan die ander kant dieskuldgevoel om die plaas by ouers oorte neem.

Daar is ook opvolgers wat voel dathulle toenemende verantwoorde-likheid vir die boerdery op hulle skouers moet neem, maar dat daarnog geen aanduiding van die ouergeslag is om geleidelik te begin afskaal of heeltemal oor te gee nie. Dikwels word daar vir die oornamevan leierskap beplan, maar nie ’nooreenstemmende oorgee van eie-naarskap nie, met die gevolg dat ditweer die gewilligheid van opvolgersom oor te neem, verminder.

• Ander familielede: Vir die eggenootvan die eienaar-bestuurder betekenbestuursopvolging kommer oor dieekonomiese en emosionele toekomsvan die familie en hierdie persoonmoet dikwels konflik wat tussen dieeienaar-bestuurder en die opvolger,asook tussen opvolgers of kinders,mag ontstaan, ontlont. Die eggenoot

Ons boer saam (2)Die belangrikheid van bestuursopvolging in ’n familieboerderydeur prof Elmarie Venter – Departement Ondernemingsbestuur, NMMU

Prof Elmarie Venter

11ProAgri 138 – Augustus / August 2011

word ook gekonfronteer met die feitdat sy baie van die rolle wat sy in enom die familieboerdery gespeel hetmoet prysgee. Hulle mag ook die beplanning van bestuursopvolging ontmoedig omdat hulle bang is dat ditharmonie tussen familielede mag versteur. Die keuse van ’n opvolgertussen kinders mag jaloesie meebringen kinders mag voel een word voorgetrek.

Ander faktore wat bestuursopvol-ging in familieboerderye kan beïnvloed: Daar is ook verskeie nie-familieverwantefaktore wat suksesvolle bestuursopvol-ging kan beïnvloed. Dikwels is onkundeoor wat hierdie faktore behels en die invloed wat dit op die familieboerderykan uitoefen, die vernaamste oorsaakvan onsuksesvolle bestuursopvolging. • Bestuurders en werknemers:

Omdat bestuursopvolging dikwels ’nverskuiwing van ’n persoonlike ver-houding met die eienaar-bestuurderna ’n meer professionele, onpersoon-like verhouding met die opvolgerbeteken, kan sowel bestuurders aswerknemers bedreig voel deur die veranderinge wat dit meebring. Baie

die taak van beplanning aan te paknie.

• Omgewingsfaktore: In Suid-Afrikais daar unieke faktore soos die emi-grasie van die volgende geslag vanopvolgers (as gevolg van beperktewerksgeleenthede); swart ekonomiesebemagtiging (BEE), grondhervorming,plaasmoorde, globalisering endroogtes wat ook bestuursopvolgbe-planning beïnvloed. Bewustheid vandie faktore kan bydra tot pro-aktiewebestuursbeplanning.

Wetlike aspekte rondom opvolging:’n Eienaarskapopvolgplan speel ’n belangrike wetlike rol by opvolging. ’nEienaarskapopvolgplan is ’n lewenslangeproses waarin die familie hulle onderne-ming se bates en verantwoordelikhedeuiteensit, beveilig en bestuur. Diehuidige of ouer geslag kan op verskil-lende maniere aftree of besluit om uit tetree. Drie moontlikhede moet dus in aggeneem word, naamlik: dood, ongeskiktheid en aftrede.

Vir elkeen van hierdie drie moontlikhede moet die volgende ondersoek word:• Oordrag van eienaarskap na die

gebeurtenis;• Veiligheidsbelange na die gebeurtenis;

en• Onderhoud/inkomste van

beplanner/afhanklikes na diegebeurtenis.

Die gepaste metode sal afhang van faktore soos die huidige betrokkenheidvan die familie in die onderneming, dieaard en bates van die onderneming, dietoekomstige rol van die uitgebreidefamilie, geldelike vergoeding vir onak-tiewe familielede en die toekomstige rolen vlak van betrokkenheid van die beplanner in die onderneming.

In die volgende uitgawe gaan onssaam met die familie om die kom-buistafel sit en stap vir stap deur diepraktiese beplanning vir opvolging gaan.

getroue werknemers mag ook die beplanning van bestuursopvolgingteenstaan, omdat hulle besef dat hulleuitgesluit is wanneer dit kom by diekeuse van ’n opvolger en die voordelewat vir familielede gereserveer ismoet ontbeer. Die aftrede van dieeienaar-bestuurder dwing ook ouerbestuurders en werknemers om hulleeie verganklikheid en aftrede in oënskou te neem. Dikwels bring diegenerasiegaping tussen ouer werkne-mers en ’n jonger geslag van opvol-gers eiesoortige probleme mee.Tydige kommunikasie en beplanning ishier van deurslaggewende belang.

• Organisatoriese faktore: Indien dierolle en verantwoordelikhede van familielede wat in die boerdery werk,nie duidelik uitgespel en afgebaken isnie, kan dit bestuursopvolgbeplanningbemoeilik. Rolkonflik en verslagdoe-ning aan verskillende rolspelers ismoeilike faktore waarmee familie-boerderye te make het. Indien daarverder geen strategiese beplanning ofduidelike bestuursriglyne en -stelselsbestaan nie, word die kanse vir suk-sesvolle opvolgbeplanning ál skraler.Die organisasiekultuur wat op dieplaas bestaan, gaan ook beplanning

beïnvloed. Wanneer opvolg-be-planning gesien word as’n bedreiging vir diestatus quo, eerder as’n geleentheid om te

leer, kan dit be-stuursopvolging

bemoeilik. Dieomvang van dieboerdery maakdit ook dikwelsmoeilik omtyd af testaan aanbeplanningen baie boerehet dikwels

ook nie diekundigheid om

Klein Matthys Fourie, hier tussen Oupa Matthys en Pa Jans, is al dievyfde geslag Fourie op die plaas Kareeputs, naby Daniëlskuil. In 1911het die eerste Matthys Fourie hom daar gevestig.

Familieboerderye kan gerus van hullelaat hoor. Stuur vir ons ’n lekker grootfoto en vertel vir ons julle storie.

www.proagri.co.za

www.proagri.co.za 13ProAgri 138 – Augustus / August 2011

daar ’n vertrouensverhouding tussen in-strukteur en student moet bestaan, wantdie student moet die vrymoedigheid hêom te sê as hy of sy iets nie verstaan nie.

Sy sê: “Sekere mense het ’n beteraanvoeling en leer vinniger, maar dit isveral die mense by wie dit lank ’n droomwas, wat regtig hard werk.”

Daar is baie gebruike vir helikopters indie landbou, soos tydbesparing, geologiese opnames, selfs bespuiting, vir brandblusdoeleindes in diebosboubedryf en natuurlik in diewildbedryf vir wildtel, -pyl en -vang. Daaris met ander woorde oorgenoegwerkgeleenthede vir jong boerseuns en -dogters!

Vicky sê die meeste boere kry net ’nprivate vlieglisensie (PPL), maar van hullekom later terug vir verdere graderings.By NAC se helikoptervliegskool kan boereopleiding deur al die vlakke en graderingsontvang tot die verkryging van ’n handelsvlieglisensie met nagvlieg- en instrumentvlieggraderings.

Vir wildvang is daar spesiale opleidingwat deur die hoofvlieginstrukteur, NicoGrobbelaar behartig word. Hy glo diewetlike vereistes vir dié soort van vliegmoet eintlik hoër gestel word, want ditkan baie gevaarlik wees omdat daar solaag gevlieg word tussen hindernisse soos bome en berge.

“Daar is min tyd vir herstel as ’n fout

Gee jou boerdery vlerke Aan die stuur van sake by NAC se helikoptervliegskool is die hoofinstruk-teur, Nico Grobbelaar, en die bestuurder, Vicky Sankey.

Een van die dae sal vlieëniers byNAC kan opgradeer na die R66 Turbine – die eerste een in die land.

Om jou boerdery vlerke te gee, skakelCharnell Smit by 011-345-2658 ofstuur ’n e-pos [email protected]. Besoek ookwww.nac.co.za om uit te vind watterander dienste National Airways Corporation bied.

Patrick de Beer is ernstig oor sytoekoms in die wildbedryf. Hy werk

tans nog as ingenieur, maar die grootstestap om eendag sy eie jag- en toerisme-onderneming te begin, het hy reeds geneem: Hy het geleer om helikopter tevlieg.

Hy sê dit was ’n kleintyddroom watveral van die grond af gekom het toe hy’n plaasbestuurder was van ’n boer “met’n masjien”. Daar het die gogga behoorlikgebyt en kon hy sien hoe dié vaardigheidhom kan help om as professionele jagtersy eie besigheid te bedryf.

Patrick praat met groot lof van diemense by NAC se helikoptervliegskool bydie Randse Lughawe se professionelediens. Aan die hoof van hierdie diensstaan die 30-jarige Vicky Sankey wat byNAC begin werk het nadat sy self daarleer vlieg het. Sy vlieg al elf jaar lank enis ook ’n instrukteur en ja, die boere watwil leer vlieg, luister na haar.

“Partykeer neem dit ’n paar lesse voorhulle besef hulle moet doen wat ek sê –vir hulle eie beswil. As man en vrou saamkom, leer die vrou gewoonlik vinnigeromdat sy eerder bereid is om te luister,”sê Vicky met ’n vonkel in die oog. Opmeer ernstige trant, dit is belangrik dat

Hulpbronbestuur

gemaak word,” sê hy. By NAC sevliegskool word vlieëniers egter voorberei om enige noodsituasie tehanteer.

So, wat is die grootste probleem watin boere se pad staan om te leer vlieg?“Jy moet minder as 109 kg weeg viropleiding in ’n tweesitplek-helikopter enminder as 136 kg vir ’n viersitplek,” sêVicky. “Ons het al baie boere na ’n gesonder lewenstyl gehelp!”

Patrick de Beer


Strooptyd in die somergraangebied isbyna verby en elke boer weet al hoe

suksesvol sy seisoen was. Hierdie resul-tate dien as ’n betroubare grondslagwaarop besluite oor die komende seisoengeneem kan word.

Een saak waaroor geen boer sy kophoef te breek nie, is dat PANNAR voluitaan die boer se kant is en die boerregdeur die produksieproses bystaan –nie net met die verskaffing vanprestasiebeproefde saad nie, maar ookmet die kundigheid wat nodig is om ’nwenoes te behaal.

Meer as vyftig jaar reeds maak boereop PANNAR saad staat om vooruit teboer. Dit beteken meer as vyftig jaar seervaring en opgehoopte kundigheidwaaruit elke boer welkom is om te put.

Maar PANNAR beroem hom nie net opdie verlede nie. PANNAR gebruik diejongste, mees gevorderde navorsingsteg-nologie om aan die voorpunt in die hoogsmededingende saadmark te bly.

PANNAR ontwikkel immerdeur nuwe,beter kultivars om ook aan die uitda-gings van die toekoms te voldoen. In hierdie proses put PANNAR se spesialisteuit die beste wetenskaplike kennis watwêreldwyd beskikbaar is, maar ook uitdie praktiese toestande wat boere elkedag op die plaas beleef.

Dit alles werk saam om vir die boerdie PANNAR belewenis te skep, wat homdie gemoedsrus gee dat sy saadnoukeurig ontwikkel en prestasiegetoetsis om aan die hoogste gehaltestan-daarde te voldoen. Dit word verderaangevul deur kundige raad, bystand endiens. So werk PANNAR en die boer inwedersydse vertroue, respek en vriend-skap saam om boerdery ’n lonende,lekker ervaring te maak.

Daarmee gee PANNAR uitvoering aansy bestaanrede, naamlik:

• Ons is verbind tot uitnemendheid.• Ons glo in die belangrikheid en

ontwikkeling van mense en heg waardeaan diversiteit.

• Ons bied uitdagings en geleenthedeaan almal wat met toewyding saam

met ons wil groei.• Ons bedryf ons sake eerlik, openlik,

professioneel en met integriteit.• Ons moedig kreatiwiteit, inisiatief en

geesdrif aan.• Ons is trots op ons Suid-Afrikaanse

verbintenis.

Noukeurige navorsingWanneer ’n boer PANNAR saad plant, kanhy dit doen in die volle vertroue dat elkepit rotsvas gerugsteun word deur dienoukeurigste en mees toegewyde navor-sing wat die stewige grondslag van PANNAR se plantverbeteringsprogramvorm.

Uit hierdie deurlopende navorsingspruit ook die gereelde vrystelling vannuwe, mededingende kultivars, wat PANNAR en sy kliënte op die voorpuntvan die tegnologie hou.

PANNAR het vyf moderne, goedtoegeruste navorsingstasies en twee winterpersele in Suid-Afrika. In die buite-land het PANNAR vier navorsingstasies indie VSA se mieliegordel en een in Argentinië.

PANNAR se gevorderde laboratorium-geriewe sluit ’n plantpatologie- en bioteg-nologielaboratorium in.

PANNAR gebruik biotegnologietegniekesoos geenkartering, merkerondersteun-de teling en die integrasie van eienskap-spesifieke gene om die doeltreffendheidvan die konvensionele teelprogram teverhoog.

PANNAR sluit amptelik vrygestelde,gelisensieerde GM eienskappe in topkulti-vars in volgens die streng neergelegdebeleid rakende omgewings- enkliëntvereistes en sonder om kliënte watkonvensionele kultivars verkies te benadeel. Boere wat GM saad plant wordook gehelp om die lisensie-vereistes nate kom.

Voordat ’n nuwe kultivar vrygestelword, maak PANNAR seker dat dit deeglikop PANNAR se eie navorsingsplase en opdie plase van ’n groot aantal medewer-kers in elk van die spesifieke teiken-markte geëvalueer word.

Wanneer ’n kultivar in PANNAR se produkkatalogus opgeneem word, kan jy

dus maar weet: hy sal presies presteersoos die katalogus sê.

PANNAR is in 1958 in Greytown, Natal,gestig en het in 1960 met sy eie mielie-teelprogram begin om goed aangepastebasters vir die Suid-Afrikaanse boer teontwikkel. Vandag is PANNAR ’nwêreldleier op die gebied van ’n wyeverskeidenheid saad.

PANNAR se produkreeks sluit son-neblom, sojabone, graansorghum, voersorghum, droëbone, koring en ’nvolledige reeks voergewasse in. PANNARse sustermaatskappy, Stark Ayres(www.starkayres.co.za) verskaf groente-en blommesaad.

MieliebieliesPANNAR bied die mielieboer ’n wye reeksmieliebasters vir elke omstandigheid.

Daar is wit of geel kultivars vir droë-landproduksie in die oostelike mielie-gebiede en vir die westelike gebiede.Sommige kultivars is vinnige groeiers,ander medium en ander medium-laat –perfek volgens die boer se behoefte.

Daar is mieliebasters spesiaal vir produksie onder besproeiing en spesiaalvir kuilvoerproduksie.

PANNAR bied ook geneties-gemanipu-

bied boere veel meer as saadPANNARDeel van PANNAR se diens aan boere is om elke jaar op verskillende plekke gewas-extravaganzas te hou waarboere na die jongste ontwikkelinge op saadgebied kan kom kyk en vrae oor kultivars, siektes en verbouing kan vra.

Vir boere is PANNAR nie net ’n betroubare verskaffer nie, maar ook’n vriend saam met wie ’n mensheerlik aan ’n groenmielie kan smul.

15www.proagri.co.za ProAgri 138 – Augustus / August 2011

Gewasproduksie

leerde mieliebasters met stronkboorder-weerstand of Roundup Ready Plus®-onkruiddoderbeskerming of stapelgenewaar albei die eienskappe in een bastergekombineer is.

Daar is mielies wat weerstandig isteen siektes soos bruinroes, witroes,diplodia, grysblaarvlek, kop- en pluim-brand en phaeosphaeria-blaarvlek. Daaris mielies met meer of minder spruite,met ’n beter staanvermoë, meerkop-pigheid en wat vinniger droog word. Alhierdie inligting is in PANNAR se produkkatalogus vervat, en as jy jou kultivarbesluite nog fyner wil neem, isdaar ’n groot span bekwame PANNARverkoopsverteenwoordigers en PANNARlandboukundiges gereed om jou net diebeste raad en diens te gee.

Maar dit is nie al nie. PANNAR sekundiges doen deurlopend navorsing enstel inligting vry wat boere se taakmakliker en lonender maak. Boere kannet maar op www.pannar.com gaan kykvir inligtingstukke soos:• Die verbouing van mielies.• Riglyne vir YieldGard®(Bt)-mielies.• Riglyne vir Roundup Ready-mielies.• Mieliesiektes (gids vir die identifisering

van mieliesiektes op die land).

Daar is ook tegniese artikels soos:• Grysblaarvlek.• Impak van bewaringsbewerking op

wortel- en stamvrot van mielies.• Bt-mielies – hou by die reëls.• Seleksie van ’n mieliebaster vir

kuilvoer.• Spoorverkeer op sandgrond word

onderbenut,• en vele ander.Met PANNAR aan sy sy, kan diemielieboer net wen.

Sonneblom sit sonskyn in jou sakSonneblom is tans die belangriksteoliesadegewas in Suid-Afrika en PANNARbied die boer verskeie kultivars in diemedium- en medium-laatgroeiseisoen-klas. Daar is basters met bruinroesweer-stand, met ’n hoë oliënsuurinhoud, met’n sterk staanvermoë en selfs vir onkruid-beheer met die Clearfield®-produksie-stelsel.

PANNAR se webwerf bied ook verskeieinligtingstukke oor die produksie van sonneblom, ook met die Clearfield-stelsel, sodat die boer nooit hoef tetwyfel nie.

Slaan jou slag met sojaSoja is die perfekte wisselbougewas metmielies en koring. PANNAR bied die boerdie veelsydige, volledige sojapakket vanverskillende groeiseisoenklasse vir elkeplantdatum in al die produksiegebiede.

Die pakket bied ook spesialiskultivarsmet ’n regop groeiwyse, geskik vir nourye onder besproeiing. Die meeste vanPANNAR se sojaboonkultivars is RoundupReady-bestand, wat die boer in staat stelom meer soja en minder onkruid op sylande te koester.

Uit PANNAR se sojareeks kan die boerkies op watter hoogte sy plante se peulemoet wees, hoe oopspringbestand hullemoet wees, hoe ’n sterk staanvermoëhulle moet hê, watter groeiwyse hullemoet hê en watter planthoogte hyverkies.

Vir meer inligting oor sojakultivars kanPANNAR se produkkatalogus geraadpleegword, of gaan na www.pannar.com virmeer inligting oor sojaverbouing. PANNAR se kundiges staan ook reg metdie beste raad en saad.

Bone beteken besigheidPANNAR se rooi gespikkelde bone bieddie boer verskeie kultivars om uit te kiesom sy besondere behoeftes te pas. Daaris kultivars wat weerstand bied teen siek-tes soos roes, hoekige blaarvlek en BMV,met ’n sterk staanvermoë en wat on-bepaald regop groei vir meganiese oes.

Sorghum sorg vir winsGraansorghum is ’n gewilde gewas in diesomergraangebiede. PANNAR sesorghumpakket stel die boer in staat omdié gewas met vertroue te plant. Daar iseen kultivar in die vinnige tot mediumgroeiklas (’n toppresteerder in die ooste-like produksiegebied) en twee in die laat-seisoengroeiklas.

Grant Pringle is een van PANNARse landboukundiges wat gereedstaan om boere van die beste raadte bedien.

PANNAR se puik graan-sorghumpakket verseker sukses.

Jan Coetzer van PANNAR is ’n kenner van weidingsgewasse.

Vir meer inligting oor PANNAR syprodukte en die dienste wat hy dieboer bied, en vir die naam en nommer van jou naaste verteen-woordiger, praat met Peet van derWalt by 082-783-9526 of 033-413-9500 of [email protected]. Besoek ookwww.pannar.com.

Een van laasgenoemde is ’n spesialebitter sorghum en albei lewer ’n uitste-kende opbrengs en stabiliteit.

Koring vir ’n koningPANNAR bied die koringboer ’n volledigedroëlandkultivarpakket vir die Vrystaat,asook twee besproeiingskultivars.

Koringboere kan gerus in PANNAR seprodukkatalogus gaan kyk watter kulti-vars PANNAR bied en watter eienskappehulle het. Besoek ook PANNAR se web-werf vir waardevolle riglyne oor die verbouing van koring, streeproes, blaarroes, stamroes, kultivarprestasies,Russiese koringluis en besproeiings-koring.

Voergewasse verbly veeSo goed soos PANNAR vir die graanboerevoorsiening maak, so noukeurig kyk hullena die veeboer se behoeftes met ’n wyereeks voergewasse.

PANNAR bied verskeie kultivars een-jarige en meerjarige raaigras, baster-raaigras, langswenkgras, kropaargras,witklawer, rooiklawer, berseemklawer,hawer, korog, stoelrog, lusern, Japanneseradyse, voersorghum, basterbabala, tef,kikoejoe, oulandgras, witbuffelgras,smutsvingergras en rhodesgras.

Vir elkeen van hierdie produkte biedPANNAR volledige verbouingsinligting enal die raad en ondersteuning wat die boernodig het, sodat die boer met reg kan sê:PANNAR bied die boer veel, veel meer asdie beste saad.

ProAgri 138 - Augustus / August 2011www.proagri.co.za 17

Kuilvoertyd gebeur dinge op ’n draf-stap op enige plaas. Daar is nie tyd

om te verspil nie, want kuilvoermieliesen -sorghum bied jou ’n baie beperktetyd wanneer die voggehalte presies regis vir eersteklas kuilvoer.

In hierdie tydvenster moet jy sny,kerf, uitry en vastrap dat dit klap, anderskyk jou diere jou ’n hele jaar lank metbeskuldigende oë aan.

Op Bergfontein, die plaas van Ray-mond en Mary Anne Noppé, tussen Heidelberg en Vereeniging, geld hierdiebeginsel ook. As dit boonop so lekkerreën dat ’n mens nie in die land kan komom kuilvoer te sny nie en die tyd gaanverby, kan ’n boer en sy beeste regtigbekommerd raak.

Gelukkig is Raymond ’n man watvooruit kan dink en fyn kan beplan omdie venstertyd wat die natuur hom biedten beste te benut. Daarvoor maak hy opdie beste, flinkste, betroubaarste tegnologie staat om sy kuilvoer te sny enuit te ry – Staalmeester.

Vir kuilvoerkerf gebruik Raymond diebeste kuilvoerkerwer ooit: Staalmeesterse JF C 120 met sy 20% groter lewe-ringsvermoë danksy sy anti-gly dryf-band, sy slim aandrywingstelsel en sy

robuuste rotor wat met 12, 6, 4 of 3lemme kan werk. Sy sterk struktuur sorgdat hy jare en jare hou en jy kan tussen24 snitlengtes van 2 tot 41 mm kies.

Boonop kan jy in ’n japtrap ’n tweery-plukkerkop of ’n grasopteller monteer.

Maar dit help niks jy kerf keurige kuil-voer en stuit dan teen die uitryery nie.Ook daarvoor het Staalmeester ’n uitmuntende dubbeldoeloplossing: Diegedugte Orion 130TH PRO-sleepwa/mis-strooier. Met sy hidroulies aangedrewekettinglatvloer en agterluik is hierdiestewige dertientonwa die boer se staat-maker-uitrywa gedurende die kuilvoer-seisoen.

Meganisasie

Vinnig en skoon laai die Orion sehidroulies aangedrewe ketting-latvoer ’n vrag kuilvoer af.

As jy die beste kuilvoer teen die flinkste spoed met die minste sukkel wilmaak, is Staalmeester se JF C 120 die kerwer vir jou.

Met sy breë, tandemgemonteerde wiele trap die Orion 130TH PRO ligvoetsop die land al dra hy dertien ton kuilvoer. Na die kuilvoerseisoen monteerjy net sy misstrooimeganisme en siedaar – jy het ’n volledige, gevorderdemisstrooier!

Staalmeester vir kuilvoer inry en mis strooiOrion se kettinglatvloer diemateriaal sagkens, maar onverbiddelik na buite. Jy kanselfs stel teen watter spoed jyhom wil laat beweeg. Elkeenvan die vier kettings het ’nbreeksterkte van 18 ton en dielatte is buigbestand.

Die kettingspanning wordmaklik van agter die sleepwa verstel.

’n Slingerstut aan die disselboomverseker dat jy die sleepwa maklik kanaan- en afhaak, selfs al is hy vol.

Maar kuilvoeruitry is maar net diehelfte van die storie. Die Orion 130THPRO is eintlik ’n volwaardige kunsmis-strooier. Sodra die kuilvoerseisoenverby is, monteer jy sy strooi-eenheiden voor jy kan sê mes, bemes jy joulande met dieselfde wa – twee vol-waardige werkwaens vir die prys van een.

Met sy breë, tandemgemonteerde wieletrap die Orion 130TH PRO ligvoets opdie land al dra hy dertien ton kuilvoer.Na die kuilvoerseisoen monteer jy netsy misstrooimeganisme en siedaar – jyhet ’n volledige, gevorderde misstrooier!

Sy ruim pens hou 10,7 kubieke meteren agter ’n trekker van 74 kW loop hyligweg op sy tandemwiele met die breëbande (500/55-20 – 12PR) wat grond-kompaksie tot ’n minimum beperk en beweging in sand- of nat lande maklikmaak.

Sy dubbelkringlugremme versekerveilige vervoer teen ’n spoed van tot 40 km/u.

Die aflaaislag by die voerkuil is so mak-lik soos melktert eet. Jy lig net dieagterklap hidroulies en dan voer die

Raymond Noppé is in sy noppies met sy Orion 130THPRO. As jy ook twee reuse takemet een wa wil verrig, praatvandag nog met Eduan Booysenvan Staalmeester by 082-883-6484. Onthou om hom ook oordie voortreflike JF C 120-kuilvoerkerwer te vra.


Ammoniumsulfaat kan algemeenbeskou word as ’n baie geskikte aan-

vullende bron van stikstof (N) terwyl ditin alle swael (S)-behoeftes kan voorsien.Daar bestaan egter ook spesifieke om-standighede waar ammoniumsulfaat asdie hoofbron van N meer voordelig asander stikstofdraers is.

Voor plant uitgestrooiAmmoniumsulfaat kan in groot hoeveel-hede voor plant onder spilpunt-besproei-ing uitgestrooi word, veral waar die pHvan die grond hoog is en waar groot ho-eveelhede plantreste van die vorigegewas in die grond ingewerk is. Ammo-niumsulfaat vervlugtig baie min in ver-houding tot ander N-draers, maarvervlugtiging kan in alkaliese toestandebetekenisvol wees en daarom moet ditverkieslik in die grond ingewerk word.

Ammoniumsulfaat kan as die hoof-bron van N breedwerpig voor planttoegedien word vir ’n groter effek op opbrengs as ander N-draers in sekerespesifieke omstandighede (Figuur 1).

Hoër opbrengs weens die gebruik vanammoniumsulfaat, soos in Figuur 1 aangedui, kan moontlik aan die volgende toegeskryf word:1.Die gewasreaksie op die toediening

van S weens tekorte aan S in diegrond.

2.Minder N-loging as met ander draers.

In meer alkaliese toestande kan diegroter versurende effek van ammo-niumsulfaat ander voedingstowwe meerbeskikbaar maak, terwyl diegepaardgaande toediening van ’n oor-maat S ook ’n oormaat Na kan verplaas.

Gebruik in plantmengselsAl die N in ammoniumsulfaat is in dieammonium (NH4+)-vorm terwyl diemeeste gewasse die beste op ’n kombi-nasie van nitraat (NO3-) en ammoniumreageer. Verder is die omsetting vangebandplaaste ammonium-N na nitraat-N gewoonlik baie stadig. Relatief kleinhoeveelhede ammoniumsulfaat word insommige korrel- of vloeibare ammo-niumnitraatgebaseerde plantmengsels ingemeng, om die sulfaat- en ammo-

niuminhoud van die produkte te verhoog.

’n Klein bietjie ekstra ammonium indie plantmengsel beteken dat mindervan die plantmengsel se N dadelik salloog. Ammoniumsulfaat as die enigstebron van N in plantmengsels watgebandplaas word, word nie aanbeveelnie.

Na plant uitgestrooi of gebandplaasGroot hoeveelhede ammoniumsulfaatkan breedwerpig na plant as hoofbronvan N uitgestrooi word of deur spilpuntetoegedien word, maar moet danverkieslik ingewerk word. Die praktykom soveel as 100 kg ammoniumsul-faat/ha direk na plant oor mielie-plantrye uit te strooi word onderskryf,aangesien dit as versekering teenmoontlike loging van die N in plant-mengsels dien en omdat daar op diemanier aan alle S-behoeftes voldoenkan word. Die bandplasing van ammo-niumsulfaat as hoofbron van N in groothoeveelhede in die grond na plant, wordnie aanbeveel nie.

Mengsels van KAN en ammoniumsul-faat in die verhouding van 75% KAN en 25% ammoniumsulfaat, soos in dieSasol Nitro-korrelproduk KANAS, kombi-

Figuur 1. Groter effek van ammoniumsulfaat op koring-opbrengs in vergelykingmet ander N-draers (’n verskil met 95% sekerheid van b). N-draers uitgestrooi en ingeploeg. Huttongrondvorm, Manganogrondserie wat 9,3% klei tot op 750 mmbevat, met ’n pH(H2O) = 6,4. Verwerkte resultate van Snyman, du T Burger, Laker, 1985. Suid-Afrikaanse Tydskrif Plant Grond, 1985, 2(4), 175 -178.

Let Wel: Hierdie artikel word gepubliseer as algemene inligting en moet nie asspesifieke advies vertolk word nie. Raadpleeg ’n gekwalifiseerde landboukundige virlokaliteitspesifieketoepassings.

Gewasproduksie

Die spesifieke aanwending van ammoniumsulfaat as ’n belangrike bron van stikstof (21% N) en swael (24% S) vir gewasproduksie

Dr Erik AdriaanseBestuurder Tegnologie en Spesiale Projekte Sasol Nitro

Jou bemestingsprogram kan wen met ammoniumsulfaat

neer voordele van albei produkte. Hierdie produk bevat 26,25% N en 6% S. Die verhouding van N:S stemnou ooreen met die behoeftes van baiegewasse met die bykomende voordeeldat N as nitraat sowel as ammoniumvoorsien word.

’n Vloeibare produk wat uit ’nmengsel van ammoniumnitraatoplossingen ammoniumsulfaat bestaan, bevat18% N en 2,4% S. Dit staan bekend asammoniumsulfaatnitraat (ASN). Relatiefgroot hoeveelhede KANAS of ASN kanbreedwerpig of gebandplaas na planttoegedien word.

Saam met onkruiddodersDie byvoeging van ammoniumsulfaathet glifosaat-onkruiddodereffektiwiteitmet 44 tot 49% verbeter wanneer metbenatter/buffers behandel is en met59% wanneer dit met verspreider/kleefmiddels behandel is (Nienaber, SAGraan, Mei 2010). Dit kan verwag worddat die effek van ammoniumsulfaat noggroter sal wees as daar baie soute indie water is.

Skakel Sasol Nitro vir meer inligting.Landboukundige navrae: Dr Erik Adriaanse 079-519-7610,[email protected]. Verkoopsnavrae: Bokkie Cameron 011-344-2211,[email protected].

5,8

5,6

5,4

5,2

5

4,8

4,6

4,4Gra

an

op

bre

ng

s (t

on

/h

a)


meeste swamsiektes soos roes enhoekige blaarvlek, en kan blaarskadeveroorsaak wat weer op sy beurt diedrie bakteriese siektes sal bevoordeel.Stamskade wat deur sterk windeveroorsaak word, kan tot verhoogdewortelvrotbesmetting lei.

- Hael kan veral bakteriese bruinvlek enander bakteriese siektes bevoordeel.Ernstige spanning wat deur swaarhael veroorsaak word, kan ook dievoorkoms van wortelvrot vererger.

Wat kan ons daaromtrent doen?Dit voel miskien asof ’n indiwidu minkan vermag. Elkeen van ons KAN egter’n verskil maak en saam kan ons grootveranderinge teweegbring! Elkeen vanons kan en moet energie bespaar enalles in ons vermoë doen om besoede-ling van enige aard te verlaag.

Op plaasvlak is goeie bestuur diegeheim.- Dit sluit in korrekte kultivarkeuse vir

die besondere streek. Klimaatsveran-dering kan binne ’n bepaalde gebiedsekere kultivars bevoordeel of benadeel en kultivarkeuse sal moont-lik by die veranderende voorkoms vansiektes moet aanpas.

- Kultivars met korter of langer groei-seisoenlengtes kan ook meer voordelig word.

- Dit mag ook nodig wees om die plant-datum aan te pas.

- Omdat baie van die siektes wat deurgroter uiterstes bevoordeel word, ooksaadgedraagd is, is dit belangriker asooit om siektevrye gesertifiseerdesaad te plant. Omdat siektes deurwind, reën, klere en masjinerie óókoorgedra word, vrywaar siektevryesaad nie die boer van die voorkomsvan die siekte nie. Siektevrye saad salegter wél veroorsaak dat saadge-draagde siektes nie vanuit die staan-spoor teenwoordig is nie enwaarskynlik eers later in die seisoen

Veranderende weerpatrone: Wat kan boere verwag?

deur dr MM (Tokkie) Liebenberg: LNR – Instituut Graangewasse, Potchefstroom

Hulpbronbestuur

Ons hoor almal van klimaatsverandering. Eers het ons gewonder of ditnie net ’n bangmaakstorie is nie. Dit is egter nie die geval nie.Waarnemings oor baie jare en in alle wêrelddele dui op ernstige veranderinge wat landbou drasties gaan beïnvloed, veral as ons asnasies en indiwidue nie ons energieverbruik aansienlik verlaag nie.

In hierdie stadium is dit baie moeilikom te voorspel presies wat die invloed

van klimaatsverandering op onsdaaglikse lewe gaan wees. Een ding blykegter redelik seker te wees, naamlik datons in die toekoms al hoe meer uiterstes in weerpatrone kan verwag:Hitte, koue, droogtes, oorstromings(wat tot versuiptoestande sal lei), sowelas storms wat meer dikwels en metgroter intensiteit gaan voorkom. Dit salbeteken dat daar byvoorbeeld meerhaelstorms gaan wees, sowel as sterkerwinde. Al hierdie verskynsels sal meebring dat plante meer dikwels aanverhoogde spanning blootgestel salword.

PlantsiektesAangesien elke plantsiekte sy eie spesi-fieke stel toestande (temperature,vogtigheid, lig, ensovoorts) het waarindit die beste floreer, kan veranderde klimaatstoestande daartoe lei dat eensiekte moontlik in ’n besondere streekminder ernstig kan word. ’n Ander eenmag weer méér ernstig word, terwylsommiges op ongewone tye magvoorkom.

Nuwe of voorheen onbekende siekteskan binne ’n sekere streek voorkom,terwyl nuwe rasse van bekende siekteskan ontstaan of bevoordeel word.

- Onder buitengewoon warm toestandekan ’n mens verwag dat gewone bak-

teriese skroei, sowel as houtskoolvrot,meer dikwels sal voorkom.

- Hitte met gepaardgaande droogte salweer die voorkoms van Fusarium-vergeling, sowel as poeieragtige meeldou, aanwakker.

- Hitte met gepaardgaande hoë vogbevoordeel weer hoekige blaarvlek,sowel as Ascochyta en Rhizoctonia-wortelvrot.

- Hoë lugvog alleen kan baie swamsiek-tes aanhelp, onder meer roes (mitsdie tydperke van hoë vog met droë,winderige tydperke afgewissel worden matige temperature voorkom).Hoë lugvog sal ook bakteriese bruin-vlek, sowel as Sclerotinia, bevorder.

- In koue toestande, veral metgepaardgaande hoë vog, sal ’n boerkan verwag om meer Pythium-wortelvrot, Fusarium-wortelvrot (watdeur enige spanningstoestandeaangehelp word), vetvlek, bakteriesebruinvlek en antraknose te sien. Ascochyta kan ook toeneem.

- Buitengewoon droë toestande sal aanleiding gee tot gewone bakterieseskroei, Fusarium-vergeling en Rhizoc-tonia, sowel as ander wortelsiektes.

- Versuiptoestande sal Pythium-wortelvrot bevoordeel. As Pythiumeers die plant verswak het, kan anderwortelsiektes, veral Fusarium-wortelvrot, volg.

- Sterk winde kan veroorsaak dat siek-tes vinniger versprei – onder meer die

Die artikel het oorspronklik in die SA Droëbone (lyfblad van die DPO) verskyn.

Roes kan ’n groot probleem raak asgevolg van veranderende weerstoe-stande. vervolg bl23


Hoekige blaarvlek wat onbehandeldgelaat is.

Bakteriese bruinvlek floreer in koel,vogtige toestande.

na ’n ander oorgedra word nie.- Laer reënval sal beteken dat goeie

vogbewaring van uiterste belang is.Eksperimenteer byvoorbeeld met minimum- of geenbewerking, maarwees bedag daarop dat baie boon-tjiesiektes in plantreste oorleef. Ditversterk die behoefte aan goeie wisselboupraktyke.

- Wisselbou met ’n grasgewas soosmielies of koring is noodsaaklik, met

posvat. Sodoende het die plant ’nbeter kans om te ontwikkel en peuleaan te sit. Daar is minder tyd virsiekte-ontwikkeling en die siekte saldus waarskynlik minder ernstige afmetings aanneem.

Goeie bestuur sluit ook die toepas-sing van goeie higiëne in.- Skoon masjinerie en werktuie sal

verseker dat siektes nie van een land

bone elke derde of vierde jaar. Virdaardie buitengewoon nat tydperke,probeer die dreinering van versuip-kolle verbeter. Eksperimenteer ookmet plant op walletjies.

Wees op die uitkyk vir vreemdesimptomeDit is belangrik om vertroud te weesmet alle boontjiesiektes, selfs dié watnie normaalweg in streek voorkom nie,aangesien buitengewone weerstoe-stande vreemde siektes, wat gewoonlikoral in ’n geringe mate teenwoordig is,kan bevoordeel. Wees op die uitkyk virvreemde simptome en tree betyds opdeur, byvoorbeeld toepaslike swamdo-ders of kopermiddels toe te dien.

Die teel van nuwe kultivars bly belangrikDeur teling kan verhoogde weerstandteen probleemsiektes verkry word. Ditkan ook toenemend nodig wees om kultivars te teel wat vir spesifieke gebiede en klimaatstoestande aangepasis. Die teler kan doelbewus meer selek-sies in probleemgebiede maak en ooknuwe weerstandsbronne invoer wat inander wêrelddele vir sulke omstandig-hede geteel is.

Boneproduksie kan nog steeds wins-gewend beoefen word. Klimaatsverande-ring sal wél veroorsaak dat goeie bestuural hoe noodsaakliker word. Die belangrik-ste is om nie moed te verloor nie!

Passievol oor spilpunte!By SENTER 360 is spilpunte vir ons ‘n passie. Juis daarombou ons nie net ‘n sterk en taai struktuur nie, maar onsbestee ook heelwat tyd en aandag aan die klein besonderhede wat ’n groot verskil in jou alledaagse lewekan maak.

STRUKTURELE STABILITEITSENTER 360 benut vakwerkysters van pyp wat ligter as die algemeen gebruikte hoekysters is. ‘n SENTER 360 het sodoende twee stelle vakwerkysters meer per toring wat sorg dat die struktuur ontse�end sterk is enbuitengewone weerstand teen stormwinde kan bied.Langer basisbalke 4,5 m (5,8 m vir die hoë-profielmasjiene), toring stu�e, stabiliseringstawe en diagonaledra by tot dié uitsonderlike standvas�gheid.

INNOVERENDE BEHEERPANEEL REEKSDie beginsel van eenvoudige modulêre ontwerp word ookop ons beheerpaneel reeks toegepas. Die basiese beheerpaneel, met direkte millimeter toedieningsver-stelling, kan teen ‘n minimale koste deur verskillendevlakke van outoma�sering en kommunikasie opgradeerword.

“LAASTE SPUIT” OPLOSSINGDie laaste spuit is geneig om verstop te raak. Ons het egter met ‘n innoverende dog eenvoudige oplossing vorendag gekom om die laaste spuit deurlopend skoonhou. SENTER 360 spilpunte word standaard toegerus met die drukgereguleerde Senninger I-Wob sproeier wat op hangpype gemonteer is. Dit verseker uitstekende waterversprei-ding in selfs die uiterste klimaatstoestande.

SWAARDIENS RATKAS EN MOTORSDie aandrywing van die SENTER 360 spilpunt bestaan uit ’n standaard swaardiens wielratkas, met ’n gra�s opsionele vyf jaar waarborg wat deur die UMC “Power Saver” motorratkas -kombinasie aangedryf word.* Termes en voorwaardes geld

SENTER 360

Tel: +27(18) 469-1331 • E-pos: [email protected] • www.senter360.co.za

ProAgri 138 - Augustus / August 2011 www.proagri.co.za24

Georganiseerde landbou

“Elke keer as iemand ’n bord lekkerkos eet en dit waardeer, gee hy

stilswyend erkenning aan die land seboere,” sê mnr Chris van Zyl, adjunk-hoofbestuurder: Dienste, TLU SA. “Dit isdie grootste dankie wat ons kan kry,maar ons sal ook graag wil hê dat elkeen wat daardie bord kos so geniet,’n slag vir die huidige regering vrawaarom hulle nie die boer se vriend isnie.”

Elke stukkie beleid wat die regeringinstel met betrekking tot die landbou duidaarop dat hulle nie kommersiële boerein die land wil hê nie.

Mnr Bennie van Zyl, hoofbestuurdervan TLU SA, beaam dit: “Selfs ’n buur-land soos Namibië doen moeite om sylandboubedryf en boere te beskerm.Geen invoere word toegelaat asplaaslike produksie in die behoefte kanvoorsien nie.” Hy sê Suid-Afrika seregering het ’n houding dat alles maarnet ingevoer kan word.

VoedselsekerheidDie rede waarom internasionale han-delsooreenkomste en invoertariewebestaan, is omdat die meeste landeprobeer om hulle eie bedrywe en dusook hulle ekonomie, te beskerm. Daarmoet ’n fyn balans tussen invoer enuitvoer wees, want as ’n land, veral watvoedselvoorsiening betref, totaalafhanklik van die buiteland raak, raakhy in wese ’n slaaf van die uitvoerland.

Daardie goedkoop koring wat as lok-middel gebruik is om ons eie boere seaanplantings minder te maak, is lateronbekostigbaar en daar is niks wat jydaaraan kan doen as jy nie die hefboomkrag van ’n plaaslike bedryf hetnie.

Voedselsekerheid gaan oor veel meeras genoeg kos vir almal in die land. Ditgaan oor die totale ekonomie, wantvoedselproduksie is maar net die beginvan ’n ketting van waardetoevoegingwat verskeie ander bedrywe ook aan diegang hou.

Voedselsekerheid gaan dus oorwerksekerheid en gevolglike stabiliteit.

Eet ’n bord lekker kosDit behoort duidelik te wees dat ’nstewige landboubedryf vir enige land ’nbate behoort te wees. Maar is dit so inSuid-Afrika?

Bate of las?Dit is die vraag wat TLU SA op sy kon-gres vanjaar vra: As daar na Suid-Afrikase balansstaat gekyk word, is landbou’n bate of ’n las?

Lastige vrae wat TLU SA in hierdieverband op elke moontlike forum aandie regering vra, gaan oor sake soos dievestiging van nie-boere op vrugbarelandbougrond, die gebrek aanbeskerming van natuurlike hulpbronnesoos water, die aanhoudende druk opeiendomsreg en ’n markgedreweekonomie en die belangeloosheid vandie regering met betrekking totplaasaanvalle en algemene diefstal opdie platteland.

“Daar word vanuit regeringskringe virons gesê dat ons moet ophou om hierdie lastige vrae te vra, want ons isglo die enigste organisasie wat nie inooreenstemming wil kom met dieregering se transformasieplanne nie,” sêBennie van Zyl.

“Ons kan mos nie ’n beleid aanvaaras ons sien dat dit uiteindelik tot nadeel,nie net van die kommersiële boer nie,maar van die hele land en sy mensegaan wees nie.”

Dit is ook waarom dit belangrik is dat’n organisasie soos TLU SA genoegwringkrag by die regering moet hê.Boere wat tans nie by georganiseerdelandbou betrokke is nie, moet besef datdie regering se beleid hulle regstreeksgaan raak. Byvoorbeeld: Sonderdie sekuriteit wat eiendomsregbied, gaan baie kommersiëleboere nie finansiering kankry nie en gaan hulle uitproduksie gedwingword.

Om by TLU SA aan te sluit, skakel 012-804-8031 of besoek www.tlu.co.za

Die buiteland roepTLU SA het onlangs betrokke geraak bypogings om die voormalige kommunis-tiese staat, Georgië te help om weer sylandboubedryf op die been te kry. Verskeie buitelandse ondernemers het alaan TLU SA gesê dat lande hier komaanklop omdat Suid-Afrikaanse boeredie beste boere in die wêreld is. Daar isdrie redes daarvoor:

Die natuurlike omgewing in Suid-Afrika is nie landbouvriendelik nie. Daaris baie marginale grond; Suid-Afrikaanse boere moet meeding metgesubsidieerde buitelandse produkte; endie regering is “die mees landbou-onvriendelike regering in die wêreld”.Ondanks al hierdie faktore presteerSuid-Afrikaanse boere.

Verskeie lande, ook in Afrika, staantou om hierdie kundigheid te bekom.Aangesien TLU SA nie wil hê dat Suid-Afrikaanse boere die land op ’n streepverlaat nie, het die organisasie ’n modelontwikkel wat nou in Georgië toegepasword, waardeur boere vir hullekundigheid betaal word, sonder dathulle die risiko hoef te loop om hulleplase in Suid-Afrika te verlaat of in dievreemde te begin boer.

Mnr Bennie van Zyl sê: “Ons boereken nuwe tegnologie, verstaan boerderyen kan planne maak. Die res van diewêreld sien dit raak en is bereid omdaarvoor te betaal. Die Suid-Afrikaanseregering moet vir homself afvra of hyreken hier is nog plek vir ons. Ons wilhier boer, ons kan hier boer en as dieomgewing vriendelik gemaak word, salons hier bly boer!”


Stuur voor 19 Augustus na ProAgri, Boereblokraai 1, Posbus 32123, Glenstantia, 0010 of faks na 012-362-2732Wen R500!

Opg

este

l deu

r D

om B

oer

Boereblokraai 1

a


Dit werk!

Jorsie: “Ek het dieslimste kat in die helewêreld.”Sorsie: “Wat doen hy?”Jorsie: “Kyk, ek gaan maak of ek homskiet. Boem! Jy’s dood!”Sorsie: “Maar die kat doen niks. Hy sitnet sy poot en lek.”Jorsie: “Dit wys jou hoe slim hy is. Hyweet hy’s nie dood nie.”

Boer Jors: “Werk die voëlverskrikker wat jy in jou landgesit het?”Boer Sors: “O ja. Die voëls is so verskrik, hulle bring sommer die koring wat hulle verlede week gevat hetterug.”

Die reine waarheid

“Dokter, is dit waar dat rou paling gesond is?”“Wel ek het nog nooit ’n rou paling hoor kla nie.”

Dis glo nie van patriotisme dat hulle die volkslied speelvoor elke Springbok-wedstryd nie. Hulle wil maar netseker maak dat al die spelers nog kan regop staan.

Onnie by landbouskool: Wanneer is die beste tyd omvrugte te oes?”Jorsie: “Wanneer die dominee se hond vasgemaak is, Meneer.”

“Is dit waar dat geen wilde dier jou kwaad sal aandoensolank jy ’n brandende fakkel dra nie?”“Dit hang af hoe vinnig jy daardie fakkel dra.”

Al wat die wêreld nodig het, is dat die werkers ’n slagmoet dink en die denkers ’n slag moet werk.

Kille logika

Die stadjapie besoek ’n plaas. “Hoe skoon en gesond is dielug hier tog nie. Geen besoedeling soos in die stad nie.”Plaasjapie: “Ja. Ek kan nie verstaan hoekom bou hulle niehulle stede op die platteland nie.”

Onnie: “Wat het Robinson Crusoe eerste gedoen toe hy opdie eiland beland het?”Jorsie: “Hy het pers geword, Meneer?”Onnie: “Pers geword? Waar kom jy daaraan?”Jorsie: “Hier staan dit in die boek, Meneer: Robinson Crusoe was marooned on a remote island.”

Die woedende vrou storm die groentewinkel binne:“Daardie aartappels wat jy aan my verkoop het, het almalogies!”Winkelier: “Wel, Mevrou, dis jý wat gesê het jy wil genoegaartappels hê om jou deur die week te sien.”

Nonsensies

Wat is langwerpig en geel binne en groen buite?– ’n Piesang wat hom soos ’n komkommer vermom het.

Ken jy die grap oor die bal?– Ek dink nie jy sal hom vang nie.

agrilag

deur Dom Boer

Stuur jou kwinkslag of pittigheid na Agrilag, [email protected] en staan ’n kans om ’n musiekpiering van Thys die Bosveldklong te wen.


Wen!!

’n Gids tot diere-siektes in Suid-Afrika:Perde, Donkies enMuile

Deur Pamela OberemUitgewer: BrizaISBN 978 1 875093 95 3

Die reeks boeke oor dieresiektes deur dr Pamela Oberemwat ons oor die laaste paar maande bekend gestel het,

sal sekerlik nie volledig wees sonder om ook aandag te geeaan daardie getroue mensvriend, die perd nie. Die boek oorperde, donkies en muile is reeds in 2007 uitgegee, maar isnog beskikbaar by Afrivet.

Soos in al dr Oberem se boeke word daar nie net siekte-toestande hanteer nie, maar ook die versorging van diediere en die voorkoming van siektes. Daar is selfs inligtingen wenke oor die aankoop van ’n perd, die bepaling vanouderdom, voeding, gewigsbepaling en perdetoerusting.

Dit is so dat daar die laaste tyd ’n oplewing in dieperdebedryf was, met nuwe ryskole, terapiesentrums enallerlei perdebedrywighede wat ontstaan het.

Dit sal al hierdie mense wat by die bedrywighede betrokke is of boere wat sommer net ’n perd of twee aan-hou om te help met die beesboerdery loon om hierdie boekgereed te hou. Die duidelike foto’s en beskrywings sal eienaars van perde help om ingeligte besluite te neem oordie hantering van probleme en siektetoestande.

Soos dr Oberem in haar inleiding sê: “Die doel metboeke oor dieregesondheid is nie om die veearts te vervangnie, maar baie siektetoestande is voorkombaar en boeke isdus ’n waardevolle bron van inligting vir die diere-eienaar.”

Die boek hanteer ’n inentingsprogram, dosseringspro-gram, parasietbeheer, algemene siektetoestande, toestande van die spysverteringstelsel, die voortplanting-stelsel, die asemhalingstelsel, senuwee- en beweging-stelsel, asook oogkwale en velkwale. Die hoofstuk oorvergiftiging sal boere ook help om ontslae te raak vanskadelike plante.

Die boek is beskikbaar by Afrivet teen R245 plus posgeld. Skakel 011-392-0143 vir bestellings. Een gelukkige besoeker aan ProAgri se bakkiesblad kan ook’n eksemplaar wen. Volg net die instruksies hieronder.

Al wat jy hoef te doen:Kry ProAgri op Facebook en “Laaik” ons

Prystrekking vind op 15 Augustus plaas en die wenner sal per Bakkiesblad laat weet word.

’n Gids tot Dieresiektes:Perde, Donkies

en Muile

ProAgri spog met ’n pragtige vars webwerfpropvol nuus en foto’s. Besoek gerus onswerf of volg die skakels om spesifieke artikels en berigte te lees:

Werfnuus www.proagri.co.za

Obaro neem beesboere op toerObaro het ŉ groep beesboere van dieGroblersdal-omgewing onlangs op ’nbesoek geneem sodat hulle kan sienhoe voerkrale te werk gaan om dieremarkgereed te maak:http://bit.ly/Grobboere

Departement van Arbeid wil haasmet uitbetalingsVan 80 dae tot net minder as 10 dae.Dit is die Departement van Arbeid semikpunt vir vergoedingsfonds-uitbe-talings na ongelukke. Die Departe-ment is tans besig met ondersoeke:http://bit.ly/uitbetalings

Merinoboere trek saam byMegaweekDie Merino Classic 2011 word vanjaarop die Agri Megaweek op Bredasdorpaangebied. Organiseerders is reedsdruk besig met voorbereidings vir diegroot getal Merinoskape en -mensewat verwag word:http://bit.ly/megamerino

Gautengse tolplanne kwel steedsAgri SA en die Suid-Afrikaanse sake-organisasie, BUSA is steeds nie tevrede met hoe die Departement vanVervoer se voorstel oor die nuwetoltariewe in Gauteng daar uitsien nie:http://bit.ly/Gautol

Graan SA maak sy kunsmisverslagbekendDie kunsmisbedryf is ’n sleutelbedryfvir kommersiële landbou en daarommoet Graan SA se ondersoek met betrekking tot dié bedryf se struktuuren die meganismes wat die kunsmis-prys bepaal, verwelkom word:http://bit.ly/kunsmis

Suikerbedryf verwag soeter jaarna droogteSuid-Afrika se twee grootste suiker-produsente, Tongaat Hulett en IllovoSugar verwag beter resultate dié jaarna hulle winste vir die 2010/11-boek-jaar gedaal het weens die droogte enswak produksietoestande:http://bit.ly/soeter

Wat maak diewe in Pretoria metmielieplanters?Michris Janse van Rensburg, wat tweejaar na mekaar die patentewedstrydop Nampo gewen het, het groot skadegely toe sy trokkie met R100 000 setoerusting op in die middestad vanPretoria gesteel is:http://bit.ly/Michris

Dis ’n kuns om te boer in JapanHierdie tyd van die jaar is daar ‘n heleklompie ryslande in Japan wat metsulke kunswerke spog. Dit het niksmet kleurstowwe te doen nie, maaralles met presisie plantwerk:http://bit.ly/ryskuns

Agrikyk & Lees

www.proagri.co.za28

Na die goeie reëns wat die land dieafgelope seisoen beleef het, is daar

sommer ’n opgewondenheid op elkeplaas. Die damme is vol, die weidingstaan vol en geil.

En dan, juis wanneer ’n mens sogelukkig en geseënd voel, maak dieparasiete wat op goeie reënval floreerook hulle verskyning.

Enige ervare boer weet dat ons verhoogde aktiwiteit van bosluise enander parasiete kan verwag in die somerseisoen wat volg op ’n goeie reën-seisoen. En dit geld veral ook vir vektor-oorgedraagde siektes soos hartwater,rooiwater, galsiekte, slenkdalkoors,perdesiekte en die siekte wat baie belangrik is vir die skaapboere – bloutong.

Dit is ’n virus wat bloutong veroor-saak en die virus behoort aan die genusOrbivirus van die Reoviridae-famillie.Daar is 24 serotipes van die virus en ditis waarom dit nodig is om drie inentingste gee wat drie weke uitmekaar toege-dien moet word.

Elkeen van die inentings (A,B en C)bied immuniteit teen ’n aantal van dieserotipes.

Bloutong is ’n besmettingsiekte, maarnie aansteeklik nie. Een skaap kan metander woorde nie ’n ander skaapaansteek nie. Die virus word slegsoorgedra deur Culicoides bytende mug-gies. Die muggies is ook verantwoorde-lik vir die verspreiding en oordragingvan Afrika-perdesiekte.

Daar is gevalle aangemeld ondermelk- en sybokhaarbokke, maar blou-tong is merendeels ’n siekte van skape.Die muggies word besmet wanneer hulle

Gee bloutong die bloupasalle siek skape.)

• Ongeveer twee dae na die koorsreak-sie kom siektetekens, soos gesweldelippe en kongestie (donkerrooi totblou verkleuring) in die bek, neus enoogslymvliese voor.

• Neusgate is vuil van slymafskeidingen aangepak. Die bolip is ook geswel.

• By nadere ondersoek kan klein bloe-dings gesien word op die slymvliesevan die neus en bek.

• Die area waar die tande op die byt-plaat byt en waar die tong teen dietande skuur, ontwikkel rou sere watbaie pynlik is.

• In erge gevalle kan die tong opswel, blouerig verkleur en by diebek uithang. Vandaar die naam bloutong.

• Skape loop baie moeilik en lyk eerderof hulle op warm kole dans as gevolgvan ontsteking van die hoefkroon.

• Die hoefkroon het ’n rooi kleur en isseer met aanraking.

• Somtyds ontwikkel die skaap ’nskewe nek.

• Aan die begin van die siekte haal dieskaap vinnig asem weens die koors.Later raak die asemhaling moeilik ofroggelend weens die longedeem of -besmetting.

• Wolbreuk, swak vrugbaarheid byramme en aborsies kan weens diekoorsreaksie voorkom.

Behandeling:Virusse kan nie soos bakterieë met an-tibiotika vernietig word nie, aangesien ditverpligte intrasellulêre organismes is.Wanneer behandeling vir virusbesmettingvoorgestel word is dit dus slegs onder-

steunende behandeling gemik opsimptoomverligting. Behandelingvir bloutong is suksesvol indiendit betyds, voor longedeem oflongbesmetting ingetree het, gedoen word.• Bring die skaap dadelik inskadu en gee hom sagte groen-voer en water.• Die drie pertinente simptome iskoors, ontsteking en pyn en ditmoet verlig word deur hom metfenielbutasone te behandel. Indien daar nie fenielbutasonebeskikbaar is nie, sal een tottwee aspirien-pilletjies opgelos inwater en in die bek gedoseer, ookhelp.• Daar is ’n groot kans dat long-ontsteking kan ontwikkel en ditmoet voorkomend behandel wordmet langwerkende antibiotika. Asjy met ’n antibiotika kan behan-del wat spesifiek aangedui is teenlongontsteking, is dit veel beterom te gebruik eerder asbreëspektrum antibiotika.

deur Leon Kruger, veeartsenykundige tegnoloog: LNR-diereverbeteringsinstituut, Irene

ProAgri 138 - Augustus / August 2011

Bloutong kan beperk word met ’n behoorlike inentingsprogram.

bloed suig van besmette diere en dradan die besmetting oor wanneer hulle oponbesmette diere voed.

Die simptome van die siekte hang afvan die graad van besmetting wat dieskaap het. Dit kan van matig tot akuutwissel. Akute gevalle toon ergelongedeem wat in gewone taal maar netwatersug van die longe beteken.

As gevolg van die edeem ontwikkeldie dier asemnood en dit is vanwaar dieblou in die naam, bloutong kom. Diebeperkte longfunksie veroorsaak swaksuurstofuitruiling en die slymvliese vertoon dan blouerig weens die suurstoftekort.

In chroniese gevalle kan die skaapook vrek, maar eers na ’n paar dae ofweke en dan gewoonlik weens long-ontsteking.

Diere met matige besmetting kanvolkome herstel. Die kliniese simptomein skape kan maklik herken word en met’n kombinasie van die simptome tesamemet die geskiedenis kan ’n redelike de-finitiewe diagnose gemaak word. Dit isnie noodwendig dat al die simptomevoorkom nie. Dit het maar te doen metwelke een van die serotipes die dier besmet is.

Die twee simptome wat amper altydte sien is, is die seertjies op die bytplaaten koors. Kliniese simptome is duidelikerby jong skape.

Simptome wat bloutong kan aandui:• Die skaap ontwikkel ’n koors van 40,5

– 42°C (normale temperatuur byskape is 38,5°C).

• Aangetaste skape kom lusteloos entraag voor. (Dit sien mens egter by


• Maak die neusgate skoon indien ditaangeplak en vuil is. Mense lag daar-voor, maar niks en niemand kan met ’ngeblokte neus behoorlik asemhaal nie.Skape moet herkou met hulle bekke enkan dus nie heeltyd deur die bekasemhaal nie.

• Weens die verlies aan eetlus en koorskan rumenstase ontwikkel en daarmoet gereeld geluister word vir rumenklanke. Indien rumenstase ontwikkel, moet die rumen weer aandie gang gekry word met rumensti-mulante. Gaan kry ’n emmervol pens-mis by die plaaslike slagpale, druk diesous uit en doseer dit vir die skaap. Ditwerk uitstekend. Andersins dien jysommer kommersiële rumenstimulantetoe.

• Die behandeling van bloutong-skapevereis aandag en goeie sorg, (’n bietjie TLC) om suksesvol te wees.

Medisyne:• Antibiotika om sekondêre longbesmet-

ting te verhoed.• Fenielbutasoon vir ontsteking, koors en

pyn. • Rumenstimulante in gevalle met

rumenstase.• Vitamiene B-komplekstoediening sal

ook net voordelig wees.

Nadoodse tekens:• Kyk na die geskiedenis van die geval.

Hierdie is ’n siekte wat in goeie reën-jare voorkom en dan meestalgedurende Desember tot April.

• Bek en tong geswel, bloedings op dieslymvliese en seertjies op die bokaaken tong kom voor.

• Neusgate vuil en aangepak.• Bloeding in hartspier en spierweefsel.• Rooi hoefkrone.• Skuim in lugpyp.• Longedeem of tekens van

longontsteking.Voorkoming:• Inenting is die enigste metode om te

’n Skaap met bloutong wys ontsteking van die neus.

Ontsteking van die kroon van diehoef wat deur besmetting met diebloutongvirus veroorsaak is.

Skape met ernstige gevalle vanbloutong kan ’n breuk in die wolwys.

Foto’s: Met erkenning aan Siektes & Parasiete by skape en bokke in Suid-Afrika deur Pamela en Peter Oberem

Vee V

eilin

gs

&

verhoed dat bloutong onder die kuddeuitbreek, veral in endemiese gebiede.Inenting kan egter tydens sekere stadi-ums van dragtigheid aborsies veroor-saak. Ramme is ook vir ses weke nainenting steriel en dus moet inentingso beplan word dat dit inpas met diebestuur van die kudde. In gevalle waardie ram konstant by die ooie loop, isbloutong-inenting nie werklik haalbaarnie en dan moet daar maar berus wordop behandeling van positiewe gevalle.Inenting bestaan uit drie inentings(Bloutong A, B en C) wat drie weke uit-mekaar toegedien moet word voor diebegin van die hoërisikotydperk. Dit isnie prakties moontlik om die vektore(muggies), te bekamp nie.

• Laat diere onderdak slaap, want diemuggies kom nie onder dakke in nie.

• Hou die diere onderdak teen sonop enskemer. Die muggies is nagvoeders enis baie aktief teen dagbreek en skemer.

ProAgriProAgri

Boerselag

Boersenaam

Toentertyd

Boerseplaas

Rustyd

Vier plaaswerkers stry wie se baas die rykste is

“My baas is so ryk, hy sit vyf dae van die week net op die stoep.”

“My baas is so ryk, hy sit elke dag net op die stoep.”

“My baas is so ryk, ek sit elke dag net op die stoep.”

“My baas is so ryk dat...

Lees verder by www.bit.ly/njcs9

Verfwerk kan maar ’n kwasterige affêre wees as jy nie mooi trap nie.

Johanna Bekker van Kleinfontein het die volgende wenke vir verf sonder

sonde ingestuur... Lees die wenke by www.bit.ly/boerseplanverf

Het jy ’n mooi of interessante plaasnaambord, plaasnaam of kennisgewing

gesien? Deel dit met ons en wen ’n lekker lewendige musiekpiering van

Thys, die Bosveldklong. Stuur dit, gemerk Boersenaam, aan

[email protected].

Stuur vir ons ’n foto van iets interessant of mooi op jou plaas na

[email protected]. Merk dit Boerseplaas.

Kyk by www. na Elmè se hoenderboerdery. www.bit.ly/pg6b53

In Prediker 5:8 lees ons:

Maar ’n voordeel vir ’n land onder alles is dit: ’n koning wat aan die

landbou diensbaar word.

Boerseplan

Boersemark

’n Trekker om te verkoop? Kan jy waterwys? Skoonma in die mark?

Plaas jou gra�s kleinadvertensie op www.proagri.co.za. Stuur dit na

[email protected].

Maandag

7

7

Woensdag

Vrydag

Sondag

Dinsdag

Donderdag

Saterdag

www.proagri.co.za

In Oupa-hulle se tyd was toue en ke�ngs skaars en trekdiere is grootskaals

gebruik. Daarvoor moes rieme gebruik word en daardie rieme het Oupa-

hulle self op die plaas gemaak. Van afslag tot bruikbare riem was ’n fyn

proses. Lees verder in Toentertyd op www.proagri.co.za.

Op www.proagri.co.za kry jy die jongste landbounuus en sommer baie meer.

Kom boer saam met ons Oppiestoep!tegnologie vir die boertechnology for the farmer

8

9

10

11

12

13

www.proagri.co.za30 ProAgri 138 - Augustus / August 2011

ProAgri 138 - Augustus / August 2011 31

Voeg daarby die duursame rubberveer-stelsel wat padvibrasie grootliks uitskakelen die Nic-sleepwa is die perfekte wa virdierevervoer. Dis padvibrasie wat dierebeangs en verbouereerd maak.

Dierevervoer word nog maklikergemaak deurdat die Nic-sleepwa sy eielaaiblad, middelhek, skortstawe, glymaten skaapdek het. Alles aan die sleepwa isontwerp en vervaardig om die boer jareen jare se moeitevrye, veilige diens tegee.

As gevolg van sy perfekte balans en syvermoë om sy swaartepunt vanself volgens sy vrag te verstel, is ’n Nic-sleepwa ’n toonbeeld van veilige veever-voer met die minste moontlike spanningop mens en dier.

Serfie het hierdie waarheid onlangsbewys toe hy ’n bul en koei van sy plaas,Donkerhoek, naby Normandien, af vervoer het tot doer in Duitswes. As gevolg van die bek-en-klouseer kon hynie kortpad deur Botswana steek nie,maar na twee-en-’n-half dae en 2 500 kmhet die bul en koei veilig, kalm en tevredeby hulle nuwe tuiste in Namibië afgeklim.

Dís mos wat ’n boer van ’n sleepwaverwag.

Die spannetjie wat die 2 500 km Namibië toe aangedurf het. ’n Doek is voordie beeste gespan sodat die wind hulle nie te veel pla nie.

As jy en jou diere ook ’n sleepwa wilhê wat voorloop, praat met NicKeyser. Skakel hom by 018-673-0224of 082-859-0904 of stuur ’ne-pos na [email protected]. NicSleepwaens het ’n sleepwa vir elketaak en smaak.

Boer en bees stem saam:

Nic-sleepwa is die beste!

Die taai, buigsame Nic-veesleepwa het skortstawe wat die diere keer omagtertoe te beweeg en die swaartepunt van die sleepwa te versteur.

www.proagri.co.za

’nMens dobbel nie met waardevollestoetbeeste nie. So glo Serfie

Serfontein van Normandien in die Newcastle-omgewing. Daarom ry hy selfal die bulle aan wat hy uit sy besonderestoet, die oudste generiese Bonsmara-kudde in die land, verkoop.

En daarom gebruik hy net die bestesleepwa wat die werk behoorlik kandoen: sy 3,6 meter dubbelassleepwavan Nic Sleepwaens. Dis immers dieRolls Royce van sleepwaens, sê Serfie.

Serfie weet waarvan hy praat. Hywas ’n hoëdruk-sweiser by Yskor voor-dat hy begin boer het en hy ken staal enstaalstrukture. As ’n Nic-sleepwa nie diebeste was nie, sou hy dit nie gekoop hetnie.

Serfie het nie sommer net oëtoegeknyp en sleepwa gekoop nie. Hyhet twee jaar by Nampo na Nic-sleep-waens gaan kyk, voorstelle vir verbete-rings en veranderings gemaak en diederde jaar gekoop.

“Ek het steeds ’n paar voorstelle virNic,” sê hy. Dit is ook waarom boereNic-sleepwaens koop, want Nic luisterna die boere se voorstelle en hou nooitop met ontwikkeling nie. Die resultaat is’n sleepwa perfek volgens die boer sesmaak en behoeftes.

Volgens Serfie is die grootste voordeel van die wa dat dit buigsaam is.Dit verseker ’n gladder rit en ’n langerlewe omdat dit nie so maklik breek as ’nsoliede, starre struktuur nie.


Vitamech maak die boer se taak maklik

Swaardiens MacDon A30-D-snyerkneuser vir die beste,vinnigste werkverrigting.Keuse van 4,9 of 5,5 meter (16-18 voet) werkwydte

Skakel: Jurie Swart 021-907-8025 / 083-375-8840Louis van der Merwe 021-907-8000 / 072-626-8409 • Shaun Fourie 021-907-8021 / 082-803-1014

Die nuwe MacDon R85 sleepdraaiskyfsnyer sny materiaal en pak dit in netjiese windryeKeuse van 4 meter of 4,9 meter (13-16 voet) werkwydte


Soos konings – dis hoe Carel Lubbevan Brandewynskuil naby Makwassie

se Merino-landskape leef vandat hy ’nRotrix Rainmaker aangeskaf het omvoer te produseer.

Carel is ’n man met ’n plan. Bran-dewynskuil is ’n familieboerdery, maardie skape is sy eie onderneming. Diemelkery eis al die kuilvoer wat gepro-duseer word, daarom moet hy sy eieplanne maak om sy skape deur die winter te laat produseer.

Hy het ’n babaspilpunt waaronder hyraaigras vir die skape geproduseer het,maar aangesien hy al die geld wat syskape verdien tans in die uitbreiding vansy kudde steek, moes hy ’n plan maakom die kontantvloei aan te help.Daarom het hy begin om kool op ’n deelvan die spilpuntsirkel te produseer.Koolpryse gaan op en af, maar sorgdarem vir ’n vinnige gereelde inkomste,en daarom gebruik hy die spilpunt nounet vir koolproduksie.

Maar wat van die skape, wat sygroter langtermynplan is? Sonder besproeiing is daar nie genoeg voer virdie skape nie en Carel moes sommetjiesen plannetjies maak vir ’n oplossing.Daardie oplossing is ’n Rotrix Rain-maker-kruipspuit.

’n Spilpunt wat soveel grond soos dieRotrix kan besproei, sou nagenoeg tweekeer ’n Rotrix se prys gekos het, vertelCarel. Dan sou daar nog 500 meterelektriese kabel moes bykom, “want dielande lê nie om die dam nie”. Rotrix severnuftige wateraandrywing maak elektriese kabel onnodig.

“Ek maak nog geld bymekaar enkoop ooie met my wins, so ek kan nieonnodige geld uitgee nie – daarom hetek op die Rotrix eerder as nog ’nspilpunt besluit.”

Boonop is grond duur, glo Carel, enuitvalhoeke om ’n spilpuntsirkel is grondwat vermors word. Druppers is te duurom dit sinvol te benut. “Lande isreghoekig en die Rotrix stel jou in staatom elke hoekie deeglik te besproei en tebenut.”

Carel is ingenome met Rotrix se een-voudige, betroubare ontwerp, watverseker dat hy deurgaans sondersukkel sal werk. Om die kruipspuit vaneen vak na ’n ander te verskuif is maklikgenoeg, veral as ’n mens elke keerdaaraan dink hoeveel geld hy vir jou bespaar en verdien.

Die Rainmaker sleep homself aan ’nstaalkabel oor die land en stop self aandie einde van die land. Carel het ’n tydskakelaar aangebring sodat die pompterselfdertyd stop. Nou kan hy hom agtuur in die aand aanskakel sodat hy

Die Rotrix Rainmaker-kruipspuit is die bekostigbaarste, doeltreffendste,mees ekonomiese manier om te besproei. Kyk net hoe geil groei hierdie winterrog.

Rotrix Rainmaker: Daar’s water!

Jy kan ook wen met ’n Rotrix Rain-maker – die koning van kruipspuite.Praat met Jasper Hewitt by 023-342-3438 of 082-773-7544 [email protected] of besoekwww.rotrixirrigator.co.za.

Carel Lubbe van Brandewynskuilnaby Makwassie se Merino-land-skape glimlag net so breed soos hyoor die oorvloed smaaklike, voed-same voer wat hy vir hulle kweekmet sy voortreflike Rotrix Rain-maker-kruipspuit.

heelnag werk terwyl die wind stil en verdamping min is, en sesuur môre-oggend kom hy vanself tot stilstand enhou ook op water spuit.

Met Rotrix se Rainmaker hou die winter geen angel in vir Carel se land-skape nie. Hy het winterrog en een-jarige raaigras gemeng gesaai en dierog is nou reg vir beweiding. Teen dietyd dat die rog begin afneem in Augus-tus, is die raaigras reg om die skape totin die somer aan die smul te hou. In Desember gaan hy op dieselfde land voersorghum (Nutrifeed) of dolicosboneplant.

Carel beplan reeds om nog ’n RotrixRainmaker aan te koop en dink opgewonde oor wat jy alles daaronderkan plant.


Van ’n groot ronde baal tot ruvoer fyn genoeg vir die kieskeurigste skaap in net tien minute.

Bel vir Eduan Booyens by 082-883-6484 of Staalmeester by 018-431-0300 om jou M40-baliemeule tebestel.

“Ek het iets gesoek waarmee ek myronde bale vinnig genoeg, fyn

genoeg kan kerf vir my Merino’s en ekhet dit gekry,” sê Johan Hancke van dieplaas Palmietfontein naby Bethal. Hypraat van Staalmeester se M40-baliemeule.

Die Hanckes en Palmietfontein segeskiedenis kom al van 1880 af toeJohan se oupagrootjie hom daar geves-tig het, maar in die jongste 15 jaar hetsy boerdery verdubbel as gevolg van dievoerkraalstelsel wat hy vir sy gladdelyf-Merino’s en sy Drakensbergers ingestelhet.

Die beeste en skape is op ’n volvoer-stelsel waarvan die 10% ruvoergedeeltenatuurlik baie belangrik is. “Ek het langjare gekom met verskillende mengselsen het alles probeer van die kafeteria-stelsel tot pille, maar op die ou end hetek gevind die beste is om die ruvoer in’n volvoermengsel in te meng.”

Hy sê hy het ’n goeie mengwa, maardie Merino is ’n selektiewe lekker-bekvreter en as die ruvoer nie fyn genoeg gemaal is nie, kies hy die kon-sentraat tussen die ruvoer uit. As jy joukerwermenger te lank laat loop om die

ruvoer fyn genoeg tekry, dan skei die twee

weer. Die beste

opsie is dus om eers die ruvoer fyn genoeg te maal en dan te meng.

Vroeër het dit hom ’n hele dag geneem om ’n week se voer vir diesowat 1 500 skape te kerf. Nou, metStaalmeester se M40, doen hy dieselfdewerk in ’n uur. Vir die skape se voerword 8 mm-siwwe in die balie geplaasen nog steeds neem dit net so 8 tot 10minute om ’n baal tef van 1,5 m op tevreet. ’n Baal armmanslusern verdwynbinne 7 minute.

Die meule se bak beweeg kloksgewysoor ’n stel hamers en dit is net belang-rik dat die baal teen sy grein, met anderwoorde antikloksgewys, in die bakgeplaas moet word sodat die masjienhom kan vasgryp en uitpluis.

Johan se meule is met ’n awegaartoegerus in plaas van ’n blaser. “Ek haatstof en ek het gevind dat dit die manieris waarop die minste stof gemaakword.” Die awegaar lewer die gemaaldeproduk in ’n ou stroper-blarekar. Van-daar word dit in ’n hoop op die grondgestort en in sakke gegooi.

Die M40 kan elektries aangedryfword, maar Johan het gevind dat sy ou60 kW Massey Ferguson heeltemal genoegkrag hetom die

meule hidrouliesaan te dryf.“As jy ’n lekkergroot skuur ensterk genoeg kraghet vir die 50kVA-motor, sal ditook ideaal weesom die prosesbinnenshuis tedoen waar diewind nie ’n rolspeel om die stofte skep nie.”

Die meule kanmet ’n geuttoegerus word ommielies saam metdie bale te maal,maar Johan hetdit nog nie so ge-bruik nie. “Ek hetiets gesoek ommy ronde bale temaal en toe ekdie produk so drie

jaar gelede by Nampo gesien het, hetek geweet dit is die antwoord.”

Staalmeester se manne het dit virhom plaas toe gebring en hom gehelpom die masjien aan die gang te kry,maar dit was sedertdien nog nooit weernodig om hulle uit te roep om na iets tekyk nie. Die M40 het minimale onder-houd nodig met net ’n paar ghriespunte.

Johan glo ook as ’n mens ’n masjienreg hanteer, sal hy vir jou die regtediens lewer: “Jy ontwikkel ’n aanvoelingvir ’n masjien en as jy mooi en reg methom werk, dan bly hy werk.” Met diemeule is dit byvoorbeeld belangrik datdie awegaar eerste moet loop, dan diemeule en dan gooi jy die eerste baal in.

“Dit is nou nie meer vir my ’n strafom voer voor te berei nie en die werf isook nie vol lang gesigte as maaldagnader kom nie, maar die beste beloninglê in beter diereprestasie as gevolg van’n behoorlike volvoermengsel,” sêJohan.

Met Staalmeester se M40-baliemeule is voermaakdag nou net ’n plesier vir almal op Palmietfontein.

Staalmeester bied:’n Meule wat ’n baal kan maal

’n Baal moet teen sy grein in die bak geplaasword, beduie Johan Hancke van Bethal.



Vir baal sonder sukkel of staan:

Probeer Jupidex se Wolagri

Die manne van Jupidex glo daaraan om self te kyk of ’n baler kan doenwat hy veronderstel is om te doen, soos om kikoejoe te baal.

land geil kikoejoe getoets. “Kikoejoe kan’n pes wees om te baal, want hy is taaien glad, maar ons is tevrede dat diebaler goed presteer het,” sê Ben. Diekettings in sy vastekamer skakel selfsdie geringste sprake uit dat ’n baal kanvassteek, en die vervangingskoste vandie kettings en kettinglatte beloopboonop maar ongeveer 45% van diegemiddeld van ander balers.

Daar is twee modelle beskikbaar indie Wolagri Columbia rondebaal-reeks.Die R10 maak bale van 120 x 120 cmen die R12 se bale is 155 x 120 cm.Albei het ’n optelbaan van 150 cm.

Die baler is geskik vir klein tot grootplase en vir kontrakteurs.

Ben sê hulle glo dat die baler beslis ’nleemte in die mark vul en dat hulle homveral aanbeveel vir boere wat nie ingewikkelde elektroniese toerustingverkies nie. Jupidex se kundiges is natuurlik altyd beskikbaar om onder-steuningsdiens te lewer, maar baieboere verkies of word weens afstand entyd gedwing om self instandhouding- enherstelwerk te doen.

Ondertussen is Hermanus heeltemaltevrede met die diens wat hy tot dusvervan Jupidex ontvang het. Hy sê met dieuitbreiding van landboubedrywighede inlande soos Namibië, Angola en Zambiëis dit goed om te weet dat Suid-Afrikaanse maatskappye al meer bereidword om diens aan die groeiende markte lewer.

Sy baler is nog nuut, maar hy is totdusver heel gelukkig. Hy het nou so 200Ha se grashooi gebaal en het nog nie ’nprobleem gehad nie. Die werklike toetssal egter kom wanneer die mielierestegebaal moet word.

Dit is juis vir daardie doel dat Hermanus so ’n stewige, betreklik een-voudige baler aangeskaf het: “Ek glo hysal dit kan hanteer”.

Ben Bamberger sê hulle het onlangsdie Wolagri deur sy passies op die

mielieland gevat en uitstekende resultate met die baal van

mieliereste behaal. Hullehet ook die baler op ’n

“Hier is mense in my omgewing watgroot baal, of hulle probeer groot

baal, want die balers is meer in diewerkswinkel as op die veld,” sê Hermanus Biewenga.

Toerusting wat breek is elke boer senagmerrie, maar as jy in die omgewingvan Gobabis in die noorde van Namibiëboer waar tegniese ondersteuning niesommer vinnig beskikbaar is nie, kan dit’n baie duur nagmerrie word.

Enige veeboer in daardie omgewingweet dat hy behoorlik voorsiening moetmaak vir voer vir die droë tye. Hermanus is ’n Boran-stoetboer, maarhy het nie net ’n vleisbeeskudde nie; hybedryf ook ’n melkery met 200 koeie inmelk, wat natuurlik elke dag gevoermoet word.

Hy het dus sy huiswerk deeglik gedoen voor hy by Jupidex ingestap ensy Wolagri-baler aangeskaf het. Dieeerste ding wat sy oog gevang het wasdie prys. “Sy prys vergelyk baie goedmet ander balers in sy klas, en dan geehy tog ’n bietjie meer tegnologie,” sêHermanus.

Hy het gesoek na ’n baler wat nie teveel elektronika het nie, want dit is diegoed wat ’n boer nie self kan regmaakas dit breek nie. Die Wolagri se elek-troniese afstandbeheer was egter ’npluspunt, omdat dit net die werk soveelmakliker maak.

Hermanus sê: “Waarvan ek veralhou, is dat die baler nie so ingewikkeldis dat ’n mens noodwendig ’n nuwe,moderne trekker nodig het om hom aante dryf nie. Jy kan met gemak ’n ouertrekker ook inspan.”

Daarby is die baler, volgens Hermanus, ook nie swaar op die trekkernie, aangesien die aandrywing een-voudig is.

Bestel jou Wolagribaler by Ben Bamberger 082-449-8116.


in samewerking met mede stoet-en kommersiële telers

DBP-KÜPFORT BONSMARAS

Pik Schültz 082-554-7220Bennie Steenkamp 082-328-4998Willie Snyman 082-375-2524Leon Du Plessis 083-263-0984

PRODUKSIEVE IL ING

40 SP bulle60 SP vroulike diere10 SP Golden Oldies200 vroulike diere30 speenverse

INLIGTINGSDAG9 Augustus 2011; 11:00 Danie Bosman, besprekings van veilingsdiere

16 Augustus 2011 om 11:00Plaas Eleventh street, Vredefort


met ’n Romagnola-stoet te begin. Diekruising van die suiwer bloedlyn met ’nkommersiële kudde kan vir ’n vleisboernet daardie ekstra voorsprong in diemark gee – een wat hy sommer gou ingewig kan meet en in rande kan omsit.

Wie wil nou nie ’n speenkalf hê watso 30 tot 40 kg meer weeg as diegemiddeld nie? Maal dit ’n bietjie metdie huidige speenkalfprys van so R19per kilogram...

In Rensbou se stoet, wat ook diegrootste Romagnola-kudde in die landis, is die gemiddelde speenmassa 290kg vir bul- en verskalwers gesamentlik.

Die beste is dat hierdie spiermassa

Romagnola:Nuwe groeikrag uit Italië

'n Kalf wat op sewe maande so lyk, beteken meer geld in die boer se sak.

Vir meer inligting of om ’n kataloguste bekom, skakel vir Dail Van Rensburg by 082-809-8841.

’n inherente genetiese waarde is; dit isnie nodig om dit aan te help met hormone en groeistimulante nie.Daarby voldoen die vleis aan diehedendaagse verbruikersbehoeftes; ditis sag en smaaklik met goeie marmering.

Nog ’n groot bonus is dat die Romagnola goed aangepas is vir Suid-Afrikaanse omstandighede. Dail sê diewit hare beteken dat die beeste maklikdie hitte en son kan hanteer, maar togis daar goeie pigmentasie waar ditnodig is, soos om die oë.

Die stewige bees is ook vroegryp enbaie vrugbaar. “My koeie kalf maklik enkan selfs in moeilike veldomstandig-hede kalwers goed grootmaak asgevolg van goeie moeder- en melkeien-skappe.

“Op die ou end gaan dit oor diegemiddelde tussenkalfperiode in diekudde en ons praat hier van 380 dae,”sê hy.

Die Romagnola is geteel astrekdiere, wat beteken dat hulle goedbeweeg, maar dit verklaar ook diestewige bouvorm. Die Fase C-getoetsteGoue Meriete-bul wat Dail by Nampovertoon het, spog met ’n GDT van2,369 en ’n voeromset van 5,02. Op 4 jaar trek hy die skaal op 1 150 kg!

Een van die stoet se bulle gaan ook dieRomagnola-ras verteenwoordig by dieFase C kampioenskap vir alle rasse bydie Pretoria-skou in 2011.

Dail sê die groeikrag en speengewigis 60% oorerflik. Vir enige kommersiëlevleisbeeskudde beteken dit ’n warevleisinspuiting. As gevolg van die goeievoeromset, het die diere ook nie enigespesiale voerbehoeftes nie en selfsswakker veld kan goed benut word.

Dit kan kommersiële boere loon omvan die jaarlikse veilingsgeleentheid opKalkpan gebruik te maak om top Romagnola-bulle te bekom. Dail biedop 1 September 15 stoetbulle en 5vroulike diere aan. Op verlede jaar seveiling het die bulle gemiddeld R30 000behaal, wat dit voorwaar ’n bekostig-bare belegging maak!

’nStewige wit bees is net so bietjiemeer as ’n eeu gelede, in 1900, op

die internasionale beesskou in Parys,Frankryk, as die beste vleisbees tussenal die ander rasse aangewys. Dit wasdie Romagnola.

Dit is eintlik vreemd dat die beeseers in 1995 sy pad na Suid-Afrikagevind het, maar dit is ook ’n goeieding, sê Dail van Rensburg van Kalk-pan, Delareyville. “Die feit dat die Romagnola nie aan enige ras in Suid-Afrika verwant is nie, beteken dat onswaarlik vars, nuwe vleisgenetikabeskikbaar kan stel vir kruiskrag.”

Dit is juis waarom hy besluit het om

Die Romagnola het nie net buitengewone vleiseienskappe nie, maar omdathulle oorspronklik as trekdiere geteel is, is hulle ook maklik hanteerbaar.


www.proagri.co.za ProAgri 138 – Augustus / August 2011 41

Die Stapelberg-broers se Braford-teling het eintlik al in die vyftigerjare in

Swaziland begin nog voor die naam,Braford, gevestig is. ’n Driehoek-kruisteling-stelsel tussen die Afrikaner, Brahman enHereford is gevolg en dit was eintlik ’n na-tuurlike uitvloeisel dat hulle na ’n Braford-stoet sou beweeg.

Die stoet, Stabra, is in 2009 in die PietRetief-omgewing gevestig en die kud-debestuurder, Jan van Niekerk, vertel dat hulle baie tevrede is met dieresultate. Die goed wat saak maak, soosspeengewig, vrugbaarheid en ’n lae vrek-tesyfer, is goed gevestig. “Onthou, ’n dooiekoei kan nie kalf nie,” sê hy.

In dieselfde asem sê hy dat niks op dieplaas aangehou word wat nie produktief isnie. Dit geld vir sowel die kommersiëlekudde as die stoet.

Die groot voordeel van die kommersiëlekudde was natuurlik dat hulle eie diere gebruik kon word om in die stoet in te teel.Jan sê: “Ons is ook bevoorreg dat hier goeieBraford-telers in die omgewing is, van wieons bulle kan inkoop, soos die Thieles, dieDe Jagers en dr Meaker.”

Die keuse van ’n bul is baie belangrik en as jy in jou omgewing kanaankoop, kry jy nie net diere wat aangepasis nie, maar jy het ook die geleentheid ominligtingsdae by te woon sodat jy voor dieveiling kan uitsoek wat jy nodig het.

Oor die persentasieverdeling tussen Here-ford-, Brahman- en Afrikanerbloed, sê Jan:“Jou plaas kies die Braford uit wat daar

hoort, want jy moet in jou omgewingkan produseer.”

Dit gaan byvoorbeeld oor natuurlikeweerstand teen bosluissiektes, goeiepigmentasie, algehele gehardheid, vleiseienskappe, moedereienskappe, voeromset en natuurlik vrugbaarheid.

Jan sê in hulle seleksiesproses laathulle hulle eerder lei deur vrugbaarheiden speengewig as ’n formule.

Vir die Braford-genootskap het hy

ook groot lof: “Dit is ’n vriendelike, ondersteunende genootskap. Almal wilpresteer tot voordeel van die ras en isbereid om inligting met mekaar te deel.Dit is ’n wen-wen situasie.”

Om deel te word van die wenkombi-nasie, skakel Charlotte 082-573-9377of Carien 083-675-9962 by dieBraford-genootskap of besoekwww.braford.co.za.

Boere wat die Braford-pad loop boer nie net met wenbeeste nie, maar wenook die ondersteuning van ’n vriendelike, kundige genootskap.

Braford laat boere wen

Vee V

eilin

gs

&



Henk: 082-333-4215 Stef: 082-858-7412 Viv: 082-815-4582Wes: 079-888-9564

[email protected]

Ons naam is ons trots!

Ons koop en verkoop wild teen BESTE pryse!• Wild tellings en

alle helikopterwerk• Vang en vervoer inspesiaal toegeruste

wildtrokke


26 August 2011

Fitzhenry Farming

Navar Merinos

16 Simmentaler Bulls will be on

offer on 26 AUGUST 2011on the

FARM DE HOEK, INDWEat 12 noon

10 Charolais bulls and4 Charbray bulls will be onoffer on 26 AUGUST 2011

on the FARM DE HOEK, INDWE

at 12 noon.

our 27thMERINO PRODUCTION

SALE will be held in JANUARY 2012

Contact:

Mike Fitzhenry 082-375-1949 or 045-953-1011

Craig Fitzhenry 082-856-9272 or 045-953-1012

To all our bull and ram clients: Thank you for your support in the past

Devon BankSimmentaler Stud

Penmick CharolaisStud

Wildveiling: Oljaco Game DealersSaterdag 30 Augustus 2011 - 11:00Oljaco Krale, VaalwaterGPS: S-24 18.192/ O-028 06.797

Gemsbokke

Kameelperde

Koedoes

Njalas

Rooibokke

Sebras

Waterbokke

Navrae: Coena Smith 082-388-2740Coena Smith Jnr 082-388-2743Janco Smith 082-388-2741Ole Smith 082-388-2742Mike Pretorius 082-577-4505

Die volgende wild sal aangebied word:

Buffels

Renosters

Goue Blouwildebeeste

Swartwitpense

Goue Gemsbokke

Blouwildebeeste

Elande


8steProduksieveiling 8 September 2011

om 11:00te Georgeskraal

Warden

LP BECKER & SEUNS

Die veiling word deur BKB LOUWID

aangebied.

GPS koordinate S27*46.288' E29*05.231'

ROETE: Vanaf die N3 by Warden neem die

noordelike afrit na Warden. Ry reguit verby

Warden op die S807, verby die swart

woonbuurt (Ezenzeleni) vir 9km. Waar pad

vurk neem die regterkantste vurk na

Presentskraal. Ry vir 8km. Draai regs by

pad in.

SAVM en SIMBRA Stoeterye

Navrae: Leon Becker: 082-550-0687Stoetadviseur: Hennie Visser 084-583-1626 John Campher: 072-202-0160Afslaer: Jan Mostert: 083-306-8408

50 GeregistreerdeStoetramme waaronderverskeie potensiële stoetvaars100 KommersiëleSAVM ooie (lammersgespeen en gereed vir dek)50 Jong SAVMooitjies - gereed vir ram

46 ProAgri 138 – Augustus / August 2011 www.proagri.co.za

MERINO LANDSKAAP DIE BETROUBARE ALTERNATIEF

[email protected]

Nasionale Veiling24 Augustus om 11:00

Bloemskougronde

082-353-8425 / 056-817-7859


Brangus Cattle Breeders

Society

PO Box 12465

Brandhof

9324

Tel: 051-444-1144

Fax: 051-444-5070

[email protected]

www.brangus.org.za

Brangus


CC 2008/168787/23Enquiries/Orders: Retha 011-693-5234 / 076-759-2042

www.tagsforafrica.co.za

AgriGids

Natuurlik vervaardigde Soja Oliekoek en VolvetSoja oliekoek. Voldoen aan standaarde.

Laboratorium resultate beskikbaar.

Vir navrae kontak Giel by 079-511-2190 ofGerrit by 083-635-3873

B&R BIO PRODUKTE

AgriTraderKontak:

Stefan van Wyk:(Bloemfontein)082-381-7563 051-446-0789

[email protected]

Marlien van der Westhuizen(Pretoria)

[email protected]


AgriG

ids


Contact 021 557 0606 or

[email protected]

or order online at

www.fourlakes.co.za

For more styles,

go to www.fourlakes.co.za

110% waterproofVery comfortable

“ New style – available

from mid August “

Craftsman

Ribble ESK

Tillamook Bay

Meganisasiegids 2011

Inligting oor: • 20 Trekkerklasse volgens

trekkragvermoë, van 30 totmeer as 400kw

• koste per uur of koste per hektaar vir trekker-en-implementkombinasies

• werktempo en brandstofverbruik

• koste van plaasbakkies

Bestel nou teen R200, by Koos le Roux, 082-828-9531

e-pos: [email protected]

Nou beskikbaar!

AgriGids


AgriG

ids

Documents

ProAgri 138, Augustus 2011