พระธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๑...พระธ มมปท ฏฐกถา ภาค ๑ แปล โดยพย ญชนะ มหาบาลว ช

พระธมมปทฏฐกถาภาค ๑

แปล โดยพยญชนะ

ยลาชชวลาบาหมำสลาบาษาภนอสนบาถส า ปไวทลคคบบรห

ราหวรวชาร มารายกลโลมโดว๐๐๖๐๑ รคนาหมพทเงรก ญหใกอกงาบตขเ ณรอดวงวขแ มดเงวนนถ moc.ilapaham@aham ลมเอ moc.ilapaham.www ตซไบวเ

๐๐๖๐๑ รคนาหมพทเงรก ญหใกอกงาบตขเ ณรอดวงวขแ มดเงวนนถ๔๖๔-๑๐๖๖-๙๘๐ อถอม ๗๔๑๘-๒๗๔๒-๐ .ซกฟแ ๗๔๑๘-๒๗๔๒-๐ .รทโ

moc.liamtoh@eessataraw ลมเอ com.ilomtaw.wwwg,ro.ilomtaw.www ตซไบวเ

ราหวรวชาร มารายกลโลมโดว

สำนกเรยนวดโมลโลกยารามกร�งเทพมหานคร

โดย พระราชปรยตโมล (สทศน)

พระราช

ปรย

ตโม

ล (ส

ทศน)

พระธ

มม

ปท

ฏฐก

ถา ภ

าค ๑

แป

ล โด

ยพ

ยญ

ชน

ะ

อกษรยอก. ประโยคเกงทวไปอ. อนวาท. ทงหลาย(...) ขอความในวงเลบเปนขอความทไมปรากฏในประโยคบาลผรจนาคมภรละไวในฐานทเขาใจ เวลาแปลตองเตมเขามาแตเวลาเขยนสอบใหตดวงเลบออกเสยทงหมด

∫¢/∫¢

ส�ำหรบนกเรยนชนประโยค๑-๒

ครสอนบาลชนประโยค๑-๒

ผสนใจทวไป

หลกสตรบาลชนประโยค๑-๒

บาลศกษาชนประโยค๑-๒

ธมมปทฏฐกถา ภาค ๑แปลโดยพยญชนะ

แปลโดยพระราชปรยตโมล(สทศน)

ส�านกเรยนวดโมลโลกยารามกรงเทพมหานคร

ธมมปทฏฐกถา ภาค ๑แปลโดยพยญชนะ

แปลโดย พระราชปรยตโมล(สทศนป.ธ.๙,Ph.D.) ส�านกเรยนวดโมลโลกยารามกรงเทพมหานคร

ISBN:978-616-335-627-7

พมพครงท๑ ตลาคม๒๕๕๗ จ�านวน๑,๐๐๐เลมพมพครงท๒พฤษภาคม๒๕๕๘ -คณะเจาภาพ จ�านวน๑,๖๐๐เลม -นตธรรมการพมพ จ�านวน ๔๐๐เลม

พมพท :นตธรรมการพมพ ๗๖/๒๕๑-๓หมท๑๕ต.บางมวงอ.บางใหญจ.นนทบร๑๑๑๔๐ โทร.๐-๒๔๐๓-๔๕๖๗-๘,๐-๒๔๔๙-๒๕๒๕,๐๘๑-๓๐๙-๕๒๑๕ e-mail:[email protected],[email protected]

แบบปก:ศกดาวมลจนทร

ค�าน�า\\\

ภาษาบาลหรอภาษามคธ เปนภาษาทจารกพระพทธวจนะและค�าสอนของ

พระอรยสาวกในไตรปฎก พระพทธเจาใชประกาศพระศาสนาแกชาวชมพทวป ภาษา

มคธจงไดรบการยกยองไว ๔ ฐานะ คอ สมพทธโวหำรภำษำ ภาษาอนเปนโวหาร

ของพระพทธเจา ในอรรถกถาสมโมหวโนทนและปฏสมภทาวภงค กลาวไววา แม

พระสมมาสมพทธเจาเมอตรสพระพทธพจนคอพระไตรปฎกตามระเบยบแหงพระบาล

พระองคตรสดวยภาษามคธ อรยโวหำรภำษำ ภาษาอนเปนโวหารของพระอรยเจา เปน

อรยกภาษา ซงพระอรรกถาจารยกลาวรบรองวา เปนภาษาทชาวอรยะทงหลายใชกน

ในแควนมคธนนเองยถำภจจโวหำรภำษำภาษาส�าหรบบนทกสภาวธรรมเนองจากเปน

ตนตภาษาคอมแบบแผน มระบบระเบยบโครงสรางทางไวยากรณทชดเจน นบเปนภาษา

ชนสง เพราะสมบรณดวยคณวเศษและสภาวนรตต กลาวคอเปนภาษาทไมเปลยนแปลง

ความหมายและอธบายไปตามกาลเวลาเหมอนภาษาอนๆนกไวยากรณเชอวาภาษามคธน

เปนมลภาษาคอเปนภาษาทมนษยยคแรกใชพดกนดงขอความในคมภรปทรปสทธวา

สามาคธมลภาสา นรายายาทกปปกา

พรหมาโนจสสตาลาปา สมพทธาจาปภาสเร

ภาษามาคธเปนภาษาดงเดมทใชพดกนโดยมนษยตนกปพวกพรหมพระพทธเจา

และบคคลผทยงไมเคยไดยนค�าพดจากบคคลอน.

ปำลภำษำภาษาทรกษาพระพทธพจนไวค�าสงสอนของพระพทธเจาและพระอรยสาวกใน

คมภรพระไตรปฎกถกบนทกไวดวยภาษาบาลแตเนองจากพระไตรปฎกมความสขมลมลก

ทงโดยศพทความหมายรวมทงพระพทธประสงคจงมคมภรอนซงเกดขนภายหลงเชน

อรรถกถาฎกาอนฎกากลมคมภรสททาวเสสเปนตนคมภรเหลานพระคนถรจนาจารย

มงอธบายขยายความพระไตรปฎกใหกระจางกวางขวาง ใหเหนความลกซงทงดานภาษา

สภาวธรรมและวรรณคด

ภาษามคธหรอภาษาบาลถอเปนภาษาพระพทธศาสนาภาษาของพระพทธเจาภาษา

ทใหเขาใจค�าสอนในพระพทธศาสนา ผตองการเรยนรแกนพระพทธศาสนาจงตองศกษา

ไวยากรณบาลใหแตกฉานกอน ดงนน เพอสบสานจรรโลงรกษาภาษาจารกค�าสอนของ

พระพทธเจาและพฒนาศกยภาพของศาสนทายาทดวยกระบวนการเรยนรหลกค�าสอนของ

พระพทธเจาและพทธสาวกผานภาษาบาลคณะสงฆไทยนบแตโบราณกาลมาจงจดหลกสตร

พระปรยตธรรมแผนกบาลเพอรองรบวตถประสงคดงกลาวจงกลาวไดวา“กำรศกษำบำล

เปนการศกษาของคณะสงฆ โดยคณะสงฆ และเพอคณะสงฆ”และการศกษาแผนกน

อยในพระบรมราชปถมภสบมาตงแตโบราณกาล ปจจบน ระบบการศกษาบาลจดเปน

๘ระดบคอประโยค๑-๒ถงชนประโยคป.ธ.๙

ส�าหรบประโยค๑-๒ม๒วชาคอแปลมคธเปนไทยและบาลไวยากรณทงสอง

วชานมความสมพนธกนวชาแปลมคธเปนไทยถอเปนวชาเอกนกเรยนสวนใหญสอบตก

วชานแตผจะแปลบาลไดดตองอาศยความเขาใจหลกบาลไวยากรณส�าหรบวชาแปลมคธ

เปนไทย มการแปล ๒ ลกษณะ คอ แปลโดยพยญชนะ เปนการแปลรกษารปแบบ

ไวยากรณไมเนนถงเนอความส�านวนในภาษาไทยนกท�าใหผแปลใหมซงไมคนกบส�านวน

บาลฟงเขาใจยาก แปลโดยอรรถ เปนการแปลเอาใจความภาษาไทยกะทดรดเปนส�าคญ

ไมเครงครดหลกไวยากรณนก แตมใชแปลเลนส�านวนตามใจชอบจนทงศพทและประโยค

ส�าคญจนเสยความ

หนงสอ“ธมมปทฏฐกถา”เลมนเปนต�าราเลมท๓ของโครงการผลตหลกสตร

ของส�านกเรยนวดโมลโลกยาราม ซงโครงการตงเปาหมายทจะเขยนต�าราทงนกธรรมและ

บาลใหครบทกชนเพอถวายเปนธรรมทานแกพระภกษสามเณรทวประเทศส�าหรบหนงสอ

เลมนขาพเจาแปลไวเปนแบบใหแกนกเรยนครสอนและผสนใจทวไปโดยแปลตามหลก

ไวยากรณ บางแหงทเคยออกสอบสนามหลวงกใชส�านวนแปลของกองสนามหลวงสวน

มากเฉพาะศพทส�าคญกท�าเชงอรรถวเคราะหและอธบายไวเทาทจ�าเปน

ขออนโมทนาเจาภาพพมพหนงสอ ผมงหวงบญอนเกดจากธรรมทานนและหวง

ความเจรญมงคงแหงพระพทธศาสนา ทมกศลเจตนาบรจาคทรพยจดพมพหนงสอเลมน

สบรรณโลกหากมขอบกพรองในการแปลหรอขอความอนใดผเขยนขอนอมรบความผด

พลาดนนเพอปรบปรงแกไขในการพมพเปนวทยาทานในครงตอไป

หวงเปนอยางยงวาหนงสอเลมนจกอ�านวยประโยชนแกนกเรยนชนประโยค๑-๒

ครสอนชนประโยค๑-๒และผสนใจตามสมควรแกฐานะ

พระราชปรยตโมล (สทศน)

ส�านกเรยนวดโมลโลกยาราม กรงเทพมหานคร

สำรบญ\\\

ยมกวรรค

๑.เรองพระจกขบาลเถระ........................................................................................๑

๒.เรองมฏฐกณฑล..............................................................................................๓๘

๓.เรองพระตสสเถระ...........................................................................................๕๗

๔.เรองความเกดขนของนางกาลยกษณ.................................................................๖๙

๕.เรองภกษชาวเมองโกสมพ.................................................................................๘๐

๖.เรองพระจลกาลและพระมหากาล.....................................................................๙๙

๗.เรองพระเทวทต.............................................................................................๑๑๓

๘.เรองสญชยปรพพาชก....................................................................................๑๒๒

๙.เรองพระนนทเถระ........................................................................................๑๖๕

๑๐.เรองนายจนทสกรกะ.......................................................................................๑๘๑

๑๑.เรองธมมกอบาสก.........................................................................................๑๘๗

๑๒.เรองพระเทวทต..............................................................................................๑๙๓

๑๓.เรองนางสมนาเทว..........................................................................................๒๒๐

๑๔.เรองภกษสองสหาย.......................................................................................๒๒๖

บรรณานกรม........................................................................................................๒๓๔

รายนามคณะเจาภาพจดพมพหนงสอ......................................................................๒๓๖

ธมมปทฏ€กถำ\\\

ปณามคาถา

มหำโมหตโมนทเธ โลเก โลกนตทสสนำ

เยน สทธมมปชโชโต ชลโต ชลตทธนำ

ตสส ปำเท นมสสตวำ สมพทธสส สรมโต

สทธมมญจสส ปเชตวา กตวา สงฆสส จญชล,

“ต� ต� การณมาคมม ธมมาธมเมส โกวโท

สมปนนสทธมมปโท สตถำ ธมมปท� สภ�

เทเสส กรณาเวค- สมสสาหตมานโส

ย� เว เทวมนสสำน� ปตปำโมชชวฑฒน�

ปรมปราภตา ตสส นปณา อตถวณณนา,

ยา ตามพปณณทปมห ทปภาสาย สณ€ตา

น สาธยต เสสาน� สตตาน� หตสมปท�,

อปเปว นาม สาเธยย สพพโลกสส สา หต�”

อต อำสสมำเนน ทนเตน สมจำรนำ

กมำรกสสเปนำห� เถเรน ถรเจตสำ

สทธมมฏ€ตกำเมน สกกจจ� อภยำจโต

ต� ภาส� อตวตถาร� คตญจ วจนกกม�

ปหายาโรปยตวาน ตนต ภาส� มโนรม�,

คาถาน� พยญชนปท� ย� ตตถ น วภาวต�

เกวลนต� วภำเวตวำ เสสนตเมว อตถโต

ภำสนตเรน ภำสสส� อำวหนโต วภำวน�

มนโส ปตปำโมชช� อตถธมมปนสสตนต ฯ

อ.อรรถกถาแหงพระธรรมบท (อนขาพเจา จะกลาว) ฯอ.คาถาอนแสดงซงอนนอบนอม*

วาอ.ขาพจา(ชอวาพทธโฆสาจารย)อนพระเถระชอวากมารกสสปะผฝกแลวผประพฤตสม�าเสมอโดยปกตผมใจมนคงผใครเพออนตงอยแหงพระสทธรรมผหวง-อยวา อ.พระศาสดา ผทรงฉลาด ในธรรมและสภาพมใชธรรม ท. ผมบทแหง- พระสทธรรมอนถงพรอมแลวผมฉนทะอนมในใจอนก�าลงแหงพระกรณาใหอาจหาญขน-พรอมแลวทรงอาศยแลวซงเหตนนนนทรงแสดงแลวซงพระธรรมบทอนงามใดแลอนยงปตและปราโมทยใหเจรญแกเทพดาและมนษยท.,อ.กถาเปนเครอง-พรรณนาซงเนอความ(แหงพระธรรมบท)นนใดอน(อนอาจารย)น�าสบๆกนมาแลวอนละเอยด อนตงอยพรอมแลวโดยภาษาแหงชาวเกาะ ในเกาะเปนทอยแหงบคคล- ผมฝามอแดงยงความถงพรอมแหงประโยชนเกอกลยอมไมใหส�าเรจแกสตวท. ผเหลอ,ชอแมไฉน(อ.กถาเปนเครองพรรณนาซงเนอความ)นนยงประโยชนเกอกลพงใหส�าเรจ แกโลกทงปวง ดงน วงวอนยงแลว โดยเคารพ, นมสการแลว ซงพระบาทท.แหง-อ.ประทปอนโพลงทวแลวคอพระสทธรรม(อนพระสมพทธเจา)พระองคใด - ครนเมอโลก เปนสภาพอนมดคอโมหะใหญหมหอแลว (มอย), ผทรงเหนซงทสดแหงโลกโดยปกต ผมพระฤทธอนรงเรองแลว ทรงใหรงเรองแลว - (พระสมพทธเจา)พระองคนนผมพระสร บชาแลวซงพระสทธรรม (ของพระ- สมพทธเจา) พระองคนนดวย กระท�าแลว ซงอญชล แกพระสงฆดวย, ละแลว ซงภาษานนดวยซงล�าดบแหงค�าอนถงแลวซงความพสดารเกนดวยยกขนแลวสภาษา อนเปนแบบแผน อนเปนทรนรมยแหงใจ, อ.พยญชนะและบท ใด แหงคาถาท.(อนบณฑต)ไมใหเปนแจงแลว(ในพระธรรมบท)นน(ยงพยญชนะ-และบท) นน ใหเปนแจงแลว สนเชง จกกลาว (ซงพระธรรมบท) นนนนเทยว มใหเหลอ ดวยภาษาอน โดยเนอความ น�ามาอย ซงปตและปราโมทย แหงใจ อนเขาไปอาศยแลวซงอรรถและธรรม(แกบณฑตท.)ผยงอรรถใหเปนแจงดงนฯ

*ปณามคาถา เคยเปนขอสอบสนามหลวง แปลโดยพยญชนะ พ.ศ. ๒๕๐๔ ตงแตปณามคาถา ฯเปฯ อตถธมมปนสสตนต ฯ ปณามคาถา แปลเปนประโยคกมมวาจกกได โดยตองเพมขอความตอไปนเขามาในเวลาแปล “พทธโฆสาจรเยน มยา อมสม ปกรณารมเภ €ปตา” (อ.คาถาอนแสดงซงอนนอบนอม วา...ดงน) อนขาพเจา ผชอวาพทธโฆสาจารย ตงไวแลว ในตนแหง- พระคมภรนฯ

๑ ค�ำวำ อนขาพเจา หมำยถง พระพทธโฆสำจำรย ผรจนำหนงสอธมมปทฏฐกถำ รวมทงหนงสออนๆ เชน วสทธมรรค

สมนตปำสำทกำอตถสำลนเปนตนรำวพ.ศ.๙๕๖๒ วจจเต, วจจต เปนกมมวำจก ส�ำเรจมำจำก วจ ธำตในควำมกลำว ย ปจจย ในกมมวำจก (ไมลง อ อำคม) เต, ต

วตตมำนำวภตตแปลงทสดธำตกบยปจจยเปนจจเอำอทวเปนอฯ๓ มโนปพพงคมา (ธมมำ) เปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำส ว. มโน ปพพงคโม เยส เต มโนปพพงคมา (ธมมา).

มโนเสฏำกวเครำะหตำมนยนศพทมโนคณะเมอเขำสมำสแลวเอำอทสดของตนเปนโอได๔ มโนมยา(ธมมำ)ลงมยปจจยในปกตตทธตว.วำมนสา ปกตา มโนมยา (ธมมา)๕ อเนวตประกอบดวยอนบทหนำอธำตในควำมไป,ถงอปจจยตวตตมำนำวภตตแปลงอเปนวแปลงอธำตเปนเอ

๑. ยมกวคควณณนาอ.วาจาเปนเครองพรรณนาซงเนอความแหงวรรคอนบณฑต-

กาหนดแลวดวยเรองอนเปนค(อนขาพเจา๑ จะกลาว)๒ ฯ

K[J

๑. จกขปาลตเถรวตถอ.เรองแหงพระเถระชอวาจกขบาล (อนขาพเจา๑ จะกลาว) ฯ

\\\

ก.๑ (อ.อนถาม) วาอ.พระธรรมเทศนำนวำอ.ธรรม ท. มใจเปนสภาพถงกอน๓ มใจประเสรฐทสด สาเรจแลวดวยใจ๔ หากวา (อ.บคคล) มใจ อนอนโทษประทษรายแลว กลาวอย หรอ หรอวา กระทาอยไซร, อ.ทกข ยอมไปตาม๕(ซงบคคล) นน (เพราะทจรตอนมอยางสาม) นน เพยงดง อ.ลอ (หมนไปตามอย) ซงรอยเทา (แหงโคตวเนองดวย-กาลง) ตวนาไปอย (ซงแอก) ดงน

2 L: ธมมปทฏฐกถา ภาค ๑ แปลโดยพยญชนะ พระราชปรยตโมล (สทศน)

๑ สาวตถว.วำสวตถสส อสโน นวาสฏานตตา สาวตถ เมองอนเปนทอยของฤำษชอวำสวตถะ(สวตถ+ณ+อทฆะอเปนอำ)

หรอว.วำสพพ ธนเมตถ อตถต สาวตถเมองอนมทรพยสมบตทกอยำง(สพพ+อตถแทนธน+อแปลงสพพเปนสำวฯ

เปนเมองหลวงของแควนโกศลหนงใน ๑๖แควนสมยพทธกำล เปนแควนทยงใหญมประชำกร๗ โกฏ เปนหนงในเมองใหญ

เชน เมองรำชคฤหแหงแควนมคธ เมองพำรำณสแหงแควนกำส เปนตน มพระเจำปเสนทโกศลปกครอง รวมสมยกบพระเจำ

พมพสำรแหงเมองรำชคฤหเปนเมองทพระพทธเจำประทบจ�ำพรรษำนำนทสดถง๒๕พรรษำ(จ�ำพรรษำทวดเชตวน๑๙พรรษำ

และวดบพพำรำม ๖ พรรษำ) เปนสถำนทตรสพระสตรจ�ำนวนมำก มพระพทธศำสนำมนคงทสด เพรำะมผอปถมภส�ำคญ เชน

พระเจำปเสนทโกศลอนำถบณฑกเศรษฐ นำงวสำขำ เปนตนปจจบนเหลอซำกกองอฐ มลดน กอนหนเรยงตงในลกษณะเปน

เมองเกำทชำวบำนเรยกวำสำเหต-มำเหตหรอสำเหฐ-มำเหฐ(Saheih_Maheih)ในเขตจงหวดบำหไรจ(Bahraich)ก�ำแพง

เมองสำวตถโบรำณยงคงปรำกฏใหเหน ภำยในก�ำแพงเมองมซำกโบรำณสถำนคงเหลออย เชน บำนบดำพระองคลมำล บำน

อนำถบณฑกเศรษฐ วดเกำแกทสรำงอทศแกพระตรธงกร ศำสดำองคแรกของศำสนำเชน สวนบรเวณนอกเขตเมองสำวตถยงม

ซำกโบรำณสถำนส�ำคญเชนสถปทแสดงยมกปำฏหำรยวดเชตวนมหำวหำรบรเวณวดบพพำรำมสถำนทพระเทวทตถกแผนดน

สบ(หนำวดพระเชตวน)เปนตนจำกกำรขดคนส�ำรวจซำกโบรำณสถำนของเซอรอเลกซำนเดอรคนนงแฮมสนนษฐำนวำทเรยก

วำมำเหตไดแกตวเมองสำวตถซงเปนเขตพระรำชฐำนของพระเจำปเสนทโกศลสำเหตไดแกพระเชตวนมหำวหำรโดยอำศย

ศลำจำรกทจำรกวำทพระพทธรปองคทคนพบณทตงของเมองนอยทำงดำนใตหำงจำกก�ำแพงเมองประมำณ๑กโลเมตรมเนอท

ประมำณ๘๐ไร(๓๒เอเคอร)ชอสำเหต-มำเหตเรยกกนในภำษำสนสกฤตวำศรำวสต(Srawasti)ชอบำลนคอสำวตถ๒ กฏมพโก(เสฏ)ลงอกปจจยในตทสสตถตทธตว.วำกฏมพ อสส อตถต กฏมพโก (เสฏ)๓ เหฏาภาคเปนนปำตปพพกอพยยภำวสมำสว.วำภาคสส เหฏา เหฏาภาค จะแปลวำซงภายใตแหงสวนกได

(อนพระศำสดำ)ตรสแลว(ในท)ไหนดงนฯ (อ.อนแกวา อ.พระธรรมเทศนำ น อนพระศำสดำ ตรสแลว) ในพระนครชอวำสำวตถ(ดงน)ฯ (อ.อนถามวา อ.พระธรรมเทศนำ น อนพระศำสดำ) ทรงปรำรภ ซงใคร(ตรสแลวในพระนครชอวำสำวตถ)๑ดงนฯ (อ.อนแกวา อ.พระธรรมเทศนำ น อนพระศำสดำ ทรงปรำรภ) ซงพระเถระชอวำจกขบำล(ตรสแลวในพระนครชอวำสำวตถดงน)ฯ ไดยนวำ(อ.เศรษฐ)ชอวำมหำสวรรณเปนผมขมทรพย๒เปนผมงคง เปนผมทรพยมำกเปนผมโภคะมำกเปนผมบตรหำมไดไดมแลวในพระนคร-ชอวำสำวตถฯในวนหนง(อ.เศรษฐ)นนไปแลวสทำเปนทอำบอำบแลวมำอย เหนแลว ซงตนไมอนเปนเจำแหงปำ ตนหนง มกงอนถงพรอมแลว ในระหวำงแหงหนทำง (คดแลว) วำ (อ.ตนไม) น เปนตนไมอนเทวดา ผมศกดใหญ ถอเอารอบแลว จกเปน ดงน (ยงบคคล) ใหช�ำระแลว ซงสวนภำยใต๓ (แหงตนไม) นน (ยงบคคล) ใหกระท�ำแลว ซงเครองลอม- คอก�ำแพง (ยงบคคล) ใหเกลยลงแลว ซงทรำย (ยงบคคล) ใหยกขนแลว

พระราชปรยตโมล (สทศน) ธมมปทฏฐกถา ภาค ๑ แปลโดยพยญชนะ L: 3

๑ สนำมหลวงแผนกบำลพ.ศ.๒๕๔๔แปลวำกระทาใหพอแลวประกอบดวยอล�+กรธำตในควำมท�ำ๒ ตงแตจกขปาลตเถรวตถ - ปตถน กตวา ปกกาม เปนขอสอบสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๔๔แปลโดยพยญชนะ๓ คพโภ(สตโต)ลงณปจจยในรำคำทตทธตวเครำะหวำคพเภ ชาโต คพโภหรอคพเภ นพพตโต คพโภ (สตโต)๔ แปลอกนยหนงวำเพราะความท (แหงบตรนน) เปนผอนตนไดแลว เพราะอาศย ซงตนไมอนเปนเจาแหงปา อนอนตนรกษาแลว๕ ตงแตสาวตถย กร มหาสวณโณ - ทวนนเยว ววเรส ขอสอบสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๕๔แปลโดยพยญชนะ(สอบซอม)๖ จตปปญญาสโกฏธน เปนวเสสนบพพบท กมมธำรยสมำส มอสมำหำรทคสมำสและฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสเปนภำยใน

วเครำะหตำมล�ำดบดงน

อ.ทค. ว. จตปปญญำสโกฏโยจตปปญญำสโกฏโย

ฉ.ตล. ว. จตปปญญำสโกฏโยมตตำยสสต�จตปปญญำสโกฏมตต�(ธน�)

ว.บพ.กม. ว. จตปปญญำสโกฏมตต�ธน�จตปปญญำสโกฏธน�

ซงธงชยและธงแผนผำ ประดบแลว๑ ซงตนไมอนเปนเจำแหงปำ กระท�ำแลว ซงควำมปรำรถนำวำ (อ.เรำ) ไดแลวซงบตรหรอหรอวำซงธดำ จกกระท�ำซงสกกำระใหญแกทำนท.ดงนหลกไปแลวฯ๒ ครงนนอ.สตวผเกดแลวในครรภ๓ตงอยเฉพำะแลวในทองของภรรยำ(ของเศรษฐ)นนฯ(อ.เศรษฐ)นนไดใหแลวซงวตถเปนเครองบรหำรซงครรภ(แกภรรยำ)นนฯ(อ.ภรรยำ)นนคลอดแลวซงบตรโดยกำลเปนทลวง- ไปแหงเดอนสบฯอ.เศรษฐไดกระท�ำแลว(ซงค�ำ)วำอ.ปำละดงนใหเปนชอ(ของบตร)นนเพรำะควำมท(แหงบตรนน)เปนผอนตนอำศยแลวซงตนไมอนเปนเจำแหงปำอนอนตนรกษำแลวไดแลว๔ฯในกำลอนเปนสวน-อนอก(อ.เศรษฐนน)ไดแลวซงบตรอนฯ(อ.เศรษฐนน)กระท�ำแลว(ซงค�ำ)วำอ.จลลปาละดงนใหเปนชอ(ของบตร)นนกระท�ำแลว (ซงค�ำ)วำอ.มหาปาละดงนใหเปนชอ(ของบตร)นอกนฯ(อ.มำรดำ-และบดำท.)ผกแลว(ซงบตรท.)เหลำนนผถงแลวซงวยดวยเครองผก- คอเรอนฯในกำลอนเปนสวนอนอกอ.มำรดำและบดำท.ไดกระท�ำแลว ซงกำละฯ(อ.ญำตท.)แบงแลวซงโภคะทงปวง(แกบตรแหงเศรษฐท.)สองนนเทยวฯ๕

ก.๒ในสมยนนอ.พระศำสดำผมจกรคอธรรมอนประเสรฐอนใหเปน- ไปทวแลวเสดจไปแลวโดยล�ำดบยอมประทบอยในมหำวหำรชอวำเชตวนอนอนมหำเศรษฐชอวำอนำถบณฑกะ สละ ซงทรพยมโกฏหำสบสเปนประมำณ๖


๑ เทวอสตญาตกลสหสสาน เปนอสมำหำรทคสมำสมฉฏฐตปปรสสมำส,ฉฏฐตปปรสสมำสและอสมำหำรทคสมำสเปนภำยใน

ฉ.ตป. ว. ญำตน�กลำนญำตกลำน

ฉ.ตป. ว. ญำตกลำน�สหสสำนญำตกลสหสสำน

อ.ทค. ว. อสตญำตกลสหสสำนอสตญำตกลสหสสำน

อ.ทค. ว. เทวอสตญำตกลสหสสำนเทวอสตญำตกลสหสสำน๒ ตงแตสาวตถย กร มหาสวณโณ - ปญจวสต วสสาวาเส วส ฯขอสอบสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๓๘แปลโดยพยญชนะ๓ แปลอกนยหนงวำเปนผมมอเปลาไปแลวในกอน

แลว(ยงนำยชำง)ใหกระท�ำแลวทรงยงมหำชนใหตงเฉพำะอยในหนทำงแหง-สวรรคดวยในหนทำงแหงธรรมเปนเครองหลดพนดวยฯจรงอยอ.พระตถำคตประทบอยแลวตลอดกำรอยจ�ำพรรษำหนงนนเทยวในมหำวหำรชอวำนโครธอนอนพนแหงตระกลแหงพระญำตแปดสบสองหนท.๑ คอ(อนพนแหงตระกลแหง-พระญำตท.)แปดสบขำงฝำยแหงพระมำรดำ(อนพนแหงตระกลแหงพระญำตท.)แปดสบขำงฝำยแหงพระบดำ(ยงนำยชำง)ใหกระท�ำแลว,(ประทบอยแลว)(ตลอดกำรอยจ�ำพรรษำท.)สบเกำในมหำวหำรชอวำเชตวนอนอนมหำเศรษฐ-ชอวำอนำถบณฑกะ(ยงนำยชำง)ใหกระท�ำแลว,(ประทบอยแลว)ตลอดกำร- อยจ�ำพรรษำท.หกในมหำวหำรชอวำบพพำรำมอนอนนำงวสำขำ(ยงนำยชำง)ใหกระท�ำแลวดวยกำรบรจำคซงทรพยมโกฏยสบเจดเปนประมำณทรงอำศยแลวซงพระนครชอวำสำวตถ ประทบอยแลว ตลอดกำรอยจ�ำพรรษำ ท. ยสบหำเพรำะทรงอำศย ซงควำมทแหงตระกล ท. สอง เปนตระกลมคณใหญ ดวยประกำรฉะนฯ๒

แมอ.มหำเศรษฐชอวำอนำถบณฑกะแมอ.นำงวสำขำผมหำอบำสกำยอมไปสทเปนทบ�ำรงซงพระตถำคตสนวำระท.สองแหงวนเนองนตยฯก (อ.ชน ท. สอง เหลานน) เมอไป เปนผไมเคยมมอเปลาไปแลว๓ (ดวยอนคด) วา อ.ภกษหนมและสามเณร ท. จกแลด ซงมอ ท. ของเรา ท. ดงน (ยอมเปน): (อ.ชนท.สองเหลำนน)เมอไปในกำลกอนแตกำลแหงภต(ยงบคคล)ใหถอเอำแลว(ซงวตถท.)มวตถอนบคคลพงเคยวกนเปนตนยอมไป,(เมอไป)ในกำลภำยหลงแตกำลแหงภต(ยงบคคลใหถอเอำแลว)ซงเภสชท.หำดวยซงน�ำเปนเครองดมท.แปดดวย (ยอมไป)ฯอนง อ.อาสนะ ท. เปนวตถอนบคคลปลาดแลว เนองนตย เพอพนแหงภกษ ท.


๑ ตงแตตสม สมเย สตถา - ปญห น ปจฉต ฯขอสอบสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๔๐แปลโดยพยญชนะ๒ ประโยคแทรก เปนอนประโยคทแทรกเขำมำในระหวำงประโยคใหญประกอบดวยฉฏฐวภตต แปลวำ “เมอ” หรอสตตมวภตต

แปลวำ“ครนเมอ”มกรยำศพททคมประโยคแทรกประกอบดวยปจจย๕ตวตวใดตวหนงคออนต, มาน ต อนย ตพพ

ถำกรยำเหลำนสมำสกบศพทอน ไมสำมำรถคมประโยคแทรกได จะตองแปลเปนวกตกตตำแลวใช อส ธำต + อนต, มำน

มำคมประโยคแทนคอป.,นป.เอกมรปเปนสนตสส, สนเต, สมานสส, สมาเน, สต,พห.มรปเปนสนตาน, สนเตส,

สมานาน, สมาเนสอต.เอก.มรปเปนสนตยา, สมานายพห.มรปเปนสนตน, สมานาน

ค�ำวำสต นนประกอบดวยอส + อนต + สม ลบตนธำตแปลงนตกบสมเปนตแจกแบบภวนตศพทเปน

ปงลงค เอกวจนะ บำงแหงใชเปนกรยำประโยคแทรกของลงคอนและพหวจนะบำง แตประโยคแทรกทนกเรยนควรจะเขำใจเปน

พเศษคอประโยค วตเตเพรำะเปนประโยคทมกำรเปดอตศพทเปนสวนมำกใหขนวจเนมำเปดอตศพทมหลกกำรจ�ำ

งำยๆวำ“เหน วตเต ขน วจเน กอนแปล วตเต ใหม อน...” ๓ หทยมส อพพตเตตวาแปลเปนกตตวำจกกไดวำ“เพกขนแลว ซงเนอแหงหทย”

สอง สอง ในทเปนทอย ท. (ของชน ท. สอง) เหลานนนนเทยว ยอมเปน ฯ (อ.ภกษ) ใด ยอมปรารถนา ซง - ในขาวและนาเปนเครองดมและเภสช ท. หนา - (วตถ) ใด, (อ.วตถ) นน ยอมถงพรอม (แกภกษ) นน ตามความ-ปรารถนานนเทยว ฯ อ.ปญหา เปนสภาพอน - (ในชน ท. สอง) เหลานนหนา - มหาเศรษฐชอวาอนาถบณฑกะ ไมเคยทลถามแลว กะพระศาสดา ในวนหนง นนเทยว (ยอมเปน) ฯไดยนวำ (อ.มหำเศรษฐชอวำอนำถบณฑกะ)นน (คดแลว) วำ อ.พระตถำคต เปนพระพทธเจำผละเอยดออน เปนกษตรยผ- ละเอยดออน(เปน)เมอทรงแสดงซงธรรมแกเรำ(ดวยทรงพระด�ำร)วำอ.คฤหบดเปนผมอปกำระมำกแกเรำ(ยอมเปน)ดงนพงทรงล�ำบำกดงนยอมไมทลถำมซงปญหำเพรำะควำมรกอนมประมำณยงในพระศำสดำฯ๑ สวนวำ อ.พระศำสดำ (ครนเมอเศรษฐ) นน เปนผสกวานงแลวนนเทยว (มอย)๒,(ทรงด�ำรแลว)วำอ.เศรษฐนยอมรกษำซงเรำในฐำนะอน-บคคลไมพงรกษำ,เพรำะวำอ.เรำตดแลวซงศรษะของตนอน(อนเรำ)ทงประดบแลวทงตกแตงแลว ควกขนแลว ซงนยนตำ ท. ยงเนอแหงหทย ใหเพกขนแลว๓บรจำคแลวซงบตรและทำระผเสมอดวยลมปรำณยงบำรมท.เมอใหเตมสนอสงไขยท.สอนยงดวยแสนแหงกป(ยงบำรมท.)ใหเตมแลวเพออนแสดงซงธรรม(แกชนท.)เหลำอนนนเทยว,(อ.เศรษฐ)นนยอมรกษำซงเรำ ในฐำนะอนบคคลไมพงรกษำ ดงน ตรสแลว ซงพระธรรมเทศนำ กณฑหนงนนเทยวฯ


๑ คนธมาลาทหตถา (มนสสำ) เปนฉฏฐภนนำธกรณพหพพหสมำส มสมำหำรทวนทวสมำสและฉฏฐตลยำธกรณพหพ-

พหสมำสเปนภำยในวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ส.ทวน. ว. คนโธจมำลำจคนธมำล�

ฉ.ตล. ว. คนธมำล�อำทเยส�ตำนคนธมำลำทน(วตถน)

ฉ.ภน.พหพ. ว. คนธมำลำทนหตเถสเยส�เตคนธมำลำทหตถำ(มนสสำ)

ก.๓ในกำลนนอ.โกฏแหงมนษยท.เจดยอมอยในพระนคร- ชอวำสำวตถ ฯ อ.- (ในมนษย ท.) เหลานนหนา - มนษย ท. ผมโกฏหาเปนประมาณฟงแลวซงวำจำเปนเครองกลำวซงธรรมของพระศำสดำเปนอรยสำวก เกดแลว, (อ.มนษย ท.) ผมโกฏสองเปนประมำณ (ฟงแลว ซงวำจำเปนเครองกลำวซงธรรมของพระศำสดำ)เปนปถชน(เกดแลว)ฯอ.กจ ท. สอง นนเทยว ไดมแลว แก - (ในอรยสาวกและปถชน ท.) เหลานนหนา - อรยสาวก ท., (อ.อรยสำวก ท.) ยอมถวำย ซงทำน (ในกำลกอนแตกำลแหงภต,(อ.อรยสำวกท.)ผมวตถมของหอมและระเบยบเปนตน-ในมอ๑(ยงบคคล)ใหถอเอำแลว(ซงวตถ)มผำและยำและน�ำอนบคคลพงดมเปนตนยอมไปเพอประโยชนแกอนฟงซงธรรมในกำลภำยหลงแตกำลแหงภตฯ ครงนนในวนหนงอ.กฎมพชอวำมหำปำละเหนแลวซงอรยสำวกท. ผมวตถมของหอมและระเบยบเปนตนในมอผไปอยสวหำรถำมแลววำอ.มหำชนน จะไป (ในท) ไหน ดงน ฟงแลววำ (อ.มหำชน น จะไป) เพออนฟงซงธรรมดงน(คดแลว)วำแมอ.เรำจกไปดงนไปแลวถวำยบงคมแลวซงพระศำสดำนงแลวณทสดรอบแหงบรษทฯ กชออ.พระพทธเจำท.เมอทรงแสดงซงธรรมทรงตรวจดแลว ซงธรรมอนเปนอปนสย (แหงคณ ท.) มสรณะและศลและบรรพชำเปนตน ยอมทรงแสดง ซงธรรม ดวยอ�ำนำจแหงอธยำศย เพรำะเหตนน ในวนนน อ.พระศำสดำ ทรงตรวจดแลว ซงธรรมอนเปนอปนสย (ของกฎมพชอวำ- มหำปำละ)นนเมอทรงแสดงซงธรรมตรสแลวซงวำจำเปนเครองกลำวโดย-ล�ำดบฯ


๑ อนปพพกถา เปนตตยำตปปรสสมำส ว.วำ อนปพเพน กถา อนปพพกถา ฯ อนบพพกถำม ๕ ประกำร ไดแก ทานกถา เรองทำน,กลำวถงกำรใหกำรเสยสละเผอแผแบงปนสลกถาเรองศล,กลำวถงควำมประพฤตทถกตองดงำมสคคกถาเรองสวรรค,กลำวถงควำมสขควำมเจรญและผลทนำปรำรถนำอนเปนสวนดทจะพงเขำถงเมอไดประพฤตดงำมตำมหลกธรรมสองขอตนกามาทนวกถา เรองโทษแหงกำม,กลำวถงสวนเสยขอบกพรองของกำมพรอมทงผลรำยทสบเนองมำแตกำม ไมควรหลงใหลหมกมนมวเมำ เนกขมมานสงสกถา เรองอำนสงสแหงกำรออกบวช,กลำวถงผลดของกำรไมหมกมนเพลดเพลนตดอยในกำมและใหมฉนทะทจะแสวงหำควำมดงำมและควำมสขอนสงบทประณตยงขนไปกวำนน

อนบพพกถำนเปนธรรมะทมสำระลมลกลงไปโดยล�ำดบเพอขดเกลำอธยำศยของผฟงใหประณตขนไปเปนชนๆจนพรอมทจะท�ำควำมเขำใจในธรรมสวนปรมตถพระพทธเจำเมอจะทรงแสดงพระธรรมเทศนำแกคฤหสถผมอปนสยสำมำรถทจะบรรลธรรมไดทรงแสดงอนปพพกถำกอนแลวจงแสดงอรยสจ๔เปนกำรท�ำจตใหพรอมทจะรบดจผำทซกฟอกสะอำดแลวควรรบน�ำยอมตำงๆไดดวยด

๒ ประโยค ก ปโยชน แปลไดหลำยนยดตวอยำงในประโยคนดงน๑) (อ.ประโยชน) อะไร ของเรา ดวยการอยครองซงเรอน, ๒) (อ.ประโยชน) อะไร ดวยการอยครองซงเรอน แกเรา ๓) (อ.ประโยชน) อะไร ดวยการอยครองซงเรอน (มอย) แกเรา

๔) (อ.ประโยชน) อะไร แกเรา ดวยการอยครองซงเรอน ฯ นกเรยนเลอกแปลไดตำมเหมำะสม

(อ.อนถามวาอ.พระศำสดำตรสแลวซงวำจำเปนเครองกลำวโดยล�ำดบ๑)อยำงไรน(ดงน)ฯ (อ.อนแก) วา(อ.พระศำสดำ)ทรงประกำศแลวซงวำจำเปนเครองกลำว- ซงทำนซงวำจำเปนเครองกลำวซงศลซงวำจำเปนเครองกลำวซงสวรรคซงโทษ ซงกำรกระท�ำต�ำ ซงควำมเศรำหมองพรอม แหงกำม ท. ซงอำนสงส ในกำรออกบวช(ดงน)ฯ อ.กฎมพ ชอวำมหำปำละ ฟงแลว (ซงธรรม) นน คดแลววำ อ.บตรและธดำท.หรอหรอวำอ.โภคะท.ยอมไมไปตำม(ซงบคคล) ผไปอยสโลกอน,แมอ.สรระยอมไมไปกบดวยตน,(อ.ประโยชน)อะไรดวยกำรอยครองซงเรอน(มอย)แกเรำ,๒(อ.เรำ)จกบวชดงนฯในกำลเปนทสดลงรอบแหงเทศนำ(อ.กฎมพชอวำมหำปำละ)นนเขำไปเฝำแลวซงพระศำสดำทลขอแลวซงกำรบวชฯครงนนอ.พระศำสดำตรสแลว(กะกฎมพชอวำมหำปำละ)นนวำอ.ญำตผควรแลวแกควำมเปนผอนทำนพงอ�ำลำบำงคนของทำนยอมไมมหรอดงนฯ(อ.กฎมพชอวำมหำปำละกรำบทล-แลว)วำขำแตพระองคผเจรญอ.นองชำยผนอยทสดของขำพระองคมอยดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำถำอยำงนน(อ.ทำน)จงอ�ำลำ (ซงนองชำยผนอยทสด)นนดงนฯ(อ.กฎมพชอวำมหำปำละ)นนรบพรอม-เฉพำะแลววำ อ.ดละ ดงน ถวำยบงคมแลว ซงพระศำสดำ ไปแลว สเรอน (ยงบคคล) ใหเรยกมำแลว ซงนองชำยผนอยทสด (กลำวแลว) วำ


๑ สวญญาณกาวญญาณก (ธน�) เปนวเสสโนภยบท กมมธำรยสมำส มสหบพพบท พหพพหสมำส และ น บพพบท พหพพหสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

สห.พหพ. ว. สหวญญำเณนย�วตตตตสวญญำณก�(ธน�) น.บพ.พหพ. ว. นตถตสสวญญำณนตอวญญำณก�(ธน�) ว.โนภย.กม. ว. สวญญำณกญจอวญญำณกญจสวญญำณกำวญญำณก�(ธน�)๒ ประโยคแบบ,ค�ำวำตมเหใชเปนพหวจนะเพอแสดงควำมเคำรพจงไมจ�ำเปนตองแปลเปนพหวจนะแมทอนกนยน๓ วภโว(โภโค)ลงณปจจยเปนกมมรปกมมสำธนะว.วำวภวตพโพต วภโว(โภโค)ว+ภธำตในควำมม,เปน๔ มหลลกกาเลจะแปลวำ ในกาลแหงตนถอเอาซงความเปนแหงคนแก กไดฯค�ำวำมหลลโกแปลวำอ.บคคลผถอเอำซง-

ควำมเปนแหงคนแกเพรำะค�ำวำมหลลกส�ำเรจมำจำกมหนต+ลำธำตในควำมถอเอำ+ณวปจจยแปลงมหนตเปน มหำรสสะอำเปนอซอนลแปลงณวเปนอกว.วำอายมหตต ลาต คณหาตต มหลลโก (ชโน) ผถอเอาซงความ-

เปนแหงผใหญโดยอาย

ดกอนพออ.ทรพยไรๆอนทงเปนไปกบดวยวญญำณทงมวญญำณหำมได๑ ใดมอย ในตระกล น, (อ.ทรพย) นน ทงปวง เปนภำระ ของเธอ (จงเปน),(อ.เธอ)จงปฏบต(ซงทรพย)นนดงนฯ(อ.นองชำยผนอยทสดถำมแลว)วำขำแตนำยกอ.ทำนเลำดงน๒ฯ(อ.กฎมพชอวำมหำปำละกลำวแลว) วำ อ.เรำ จกบวช ในส�ำนก ของพระศำสดำ ดงน ฯ (อ.นองชำยผนอยทสด กลำวแลว) วำ ขาแตพชาย (อ.ทาน) ยอมกลาว (ซงคา) อะไร, อ.ทาน ครนเมอมารดา ตายแลว เปนผอนเรา (ไดแลว) ราวกะ อ.มารดา (ยอมเปน), (อ.ทาน) ครนเมอบดา ตายแลว เปนผ (อนเรา) ไดแลว ราวกะ อ.บดา (ยอมเปน), อ.สมบตอนบคคลพงเสวยใหญ๓

(มอย) ในเรอน ของทาน, (อนทาน) ผอยครอบครองอย ซงเรอนนนเทยว อาจ เพออนกระทา ซงบญ ท., (อ.ทาน) อยาไดกระทาแลว อยางน ดงนฯ(อ.กฎมพชอวำมหำปำละกลำวแลว)วำดกอนพออ.พระธรรมเทศนำของพระศำสดำอนเรำฟงแลว,เพรำะวำอ.ธรรมอนงำมในเบองตนและทำมกลำง-และทสดลงรอบอนพระศำสดำทรงยกขนแลวสลกษณะสำมอนทงละเอยด-ทงออนทรงแสดงแลว,(อ.ธรรมอนงำมในเบองตนและทำมกลำงและทสดลงรอบ)นน(อนเรำ)ไมอำจเพออนใหเตมในทำมกลำงแหงเรอน,ดกอนพอ(อ.เรำ)จกบวช ดงน ฯ (อ.นองชำยผนอยทสด กลำวแลว) วำ ขำแตพชำย เออก (อ.ทำน) เปนคนหนม (ยอมเปน) กอน, (อ.ทำน) จกบวช ในกำลแหงตนเปนคนแก๔ดงนฯ(อ.กฎมพชอวำมหำปำละกลำวแลว)วำดกอนพอ ก แม อ.มอและเทา ท. ของตน ของคนแก๔ เปนอวยวะไม-


๑ ประโยคแบบกมงค ปนแบงเปน๓ตอนคอ๑) ประโยคหนา กมงค ปน เปนประโยคสมบรณ มประธานและกรยาคมพากย

๒) ประโยค กมงค ปน ๓) ประโยคหลง กมงค ปน

ประโยคหลง กมงค ปนจะเปนประโยคไมสมบรณมเพยงตวประธำนหรอศพททบงถงประธำนเทำนนตองประกอบประโยค

ใหสมบรณมหลกวำถำประโยคหนำกมงค�เปนประโยคปฏเสธประโยคหลงกมงค�ตองเปนประโยคบอกเลำแตถำประโยค

หนำกมงค� เปนประโยคบอกเลำประโยคหลงกมงค�ตองเปนประโยคปฏเสธทงน ใหน�ำธำตของกรยำคมพำกยประโยคหนำ

กมงค�ปนมำประกอบดวยภวสสนตวภตตอ.(หตถปำทำ)นวเสวตตนต,กมงค�ปน,ญำตกำ (วเส วตตสสนต)จะสงเกต

เหนวำประโยคหนำกมงค�เปนประโยคปฏเสธประโยคหลงกมงค�ตองเปนประโยคบอกเลำ

ฟงตาม ยอมเปน, ยอมไมเปนไป ในอานาจ, ก อ.องคอะไรเปนเหตเลา, อ.ญาต ท. (จกเปนไป ในอานาจ),๑ อ.เรำนน จะไมกระท�ำ ซงค�ำ ของเธอ,(อ.เรำ)ยงกำรปฏบตแหงสมณะจกใหเตม,

อ.มอและเทา ท. (ของบคคล) ใด เปนอวยวะ-คราคราแลวเพราะชรา เปนอวยวะไมฟงตาม ยอม-เปน, (อ.บคคล) นน ผมเรยวแรงอนชรากาจดแลว จกประพฤต ซงธรรม อยางไร,

ดกอนพออ.เรำจกบวชนนเทยวดงนฯ

ก.๔(เมอนองชำยผนอยทสด)นนรองไหอยนนเทยว,(อ.กฎมพชอวำ- มหำปำละนน)ไปแลวสส�ำนกของพระศำสดำทลขอแลวซงบรรพชำ, ผมบรรพชำและอปสมบทอนไดแลว อยแลว สนป ท. หำ ในส�ำนก ของอำจำรยและอปชฌำยท.,ผมกำลฝนอนอยแลวปวำรณำแลวเขำไปเฝำแลวซงพระศำสดำถวำยบงคมแลวทลถำมแลววำขำแตพระองคผเจรญอ.ธระท.เทำไร(มอย)ในพระศำสนำนดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนภกษ อ.ธระท. สองนนเทยว คอ อ.คนถธระ อ.วปสสนำธระ (มอยในพระศำสนำน)ดงนฯ(อ.ภกษชอวำมหำปำละทลถำมแลว)วำขำแตพระองคผเจรญกอ.คนถธระเปนไฉน(ยอมเปน),อ.วปสสนำธระเปนไฉน(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำ(อ.ธระ) น คอ อ.การเรยนเอา ซงนกาย หนง หรอ หรอวา ซงนกาย ท. สอง ก หรอวา ซงพระพทธพจน คอ ซงประชมแหงปฎกสาม ทงสน แลวจงทรงจา กลาว บอก (ซงพระพทธพจน) นน ตามสมควรแกปญญา


๑ แปลออกศพทวำ เพยงไร แตความเปนแหงพระอรหนต กได ค�ำวำอรหตต ลง ตต ปจจย ในภำวตทธต. ว. วำอรหโต

ภาโว อรหตต ควำมเปนแหงพระอรหนตชอวำอรหตตะฯ๒ ปาวสประกอบดวยป-อบทหนำวสธำตในควำมเขำไปอปจจยออชชตตนวภตตรสสะอเปนอทฆะอเปนอำ๓ ปญญาเปส, ปญญาเปตวา เปนไดทงกตตวำจก (สทธกตต) และเหตกตตวำจก ใหนกศกษำดบรบท (context) ของประโยค

ประกอบดวยส�ำเรจมำจำกปบทหนำญปธำตในควำมปลำด,แตงตง,ตง,บญญต,วำง,ใหแชมชน,ลบเณปจจยในกตตวำจก

หรอเหตกตตวำจกซอนญ๔ ปจฉตวาเปนกรยำปธำนนยใชคมประโยคน

ของตน ชอวา คนถธระ, สวนวา (อ.ธระ) น คอ อ.การเรมตงไว ซงความสนไปและความเสอมไป ในอตภาพ แลวจงยงวปสสนา ใหเจรญ ดวยสามารถแหงการกระทาโดยความเปนแหงความตดตอ แลวจงถอเอาซงความเปน-แหงพระอรหนต (แหงภกษ) ผยนดยงแลวในเสนาสนะอนสงดแลว ผมความ-ประพฤตอนเบาพรอม ชอวา วปสสนาธระดงนฯ(อ.ภกษชอวำมหำปำละนนกรำบทลแลว)วำขำแตพระองคผเจรญอ.ขำพระองคบวชแลวในกำลแหง- ตนเปนคนแกจกไมอำจเพออนยงคนถธระใหเตม,แตวำ(อ.ขำพระองค) ยงวปสสนำธระ จกใหเตม, (อ.พระองค) ขอจงตรสบอก ซงกมมฏฐำน แกขำพระองคดงนฯครงนนอ.พระศำสดำตรสบอกแลวซงกมมฏฐำนเพยงไร แตพระอรหต๑ (แกภกษชอวำมหำปำละ) นน ฯ (อ.ภกษชอวำ- มหำปำละ)นน ถวำยบงคมแลว ซงพระศำสดำแสวงหำอย ซงภกษท. ผไปโดยปกตกบดวยตนไดแลวซงภกษท.หกสบออกไปแลวกบ(ดวยภกษท.)เหลำนนไปแลวสนหนทำงมรอยแหงโยชนยสบเปนประมำณถงแลวซงบำนอนตงอยในทสดเฉพำะ หมใหญ ต�ำบลหนง ผเปนไปกบดวยบรวำร ไดเขำไปแลว๒(ในบำน)นนเพอกอนขำวฯ

ก.๕ อ.มนษย ท. เหนแลว ซงภกษ ท. ผถงพรอมแลวดวยวตร เปนผมจตเลอมใสแลว (เปน) ปลำดแลว๓ ซงอำสนะ ท. (ยงภกษ ท.) ใหนงแลวองคำสแลวดวยอำหำรอนประณตถำมแลววำขำแตทำนผเจรญอ.พระผเปนเจำท.จะไป(ในท)ไหนดงน๔ (ครนเมอค�ำ)วำดกอนอบำสก-และอบำสกำ ท. (อ.เรำ ท. จะไป) สทอนมควำมส�ำรำญอยำงไร ดงน (อนภกษท.เหลำนน)กลำวแลว,อ.มนษยผเปนบณฑตท.ทรำบแลววำ


๑ อผาสก(ทกข�)เปนนบพพบทกมมธำรยสมำสว.วำน ผาสก อผาสก (ทกข) จะแปลวำอ.ความไมสาราญ,อ.ความ- ไมผาสก กได

๒ วสสปนายกา(ตถ)เปนกตตรปอธกรณสำธนะลงณวปจจยว.วำวสส อปเนต เอตถาต วสสปนายกา(ตถ)ฯ วสสเปนบทหนำอป-นธำตในควำมน�ำไปแปลวำอ.ดถอนเปนทนอมเขาไปใกลซงกาลฝนกได๓ สนำมหลวง พ.ศ. ๒๕๔๗ เฉลยวำ อ.อนยงกาลใหนอมไปลวงวเศษ ดวยอรยาบถ ท. ส ตลอดหมวดแหงเดอนสาม น

แหงทาน ท. นน เปนกรรมอนสมควร ยอมเปนหรอ ฯเอต�(ตมหำก�อม�เตมำส�จตหอรยำปเถหวตนำมน�)๔ สนำมหลวงพ.ศ.๒๕๔๗แปลอาคตาเปนกรยำคมพำกยของตมเหวำเพราะวา อ.เรา ท. เรยนเอาแลว ซงพระกรรมฐาน

จากสานก ของพระพทธเจา ผยงทรงพระชนมอย มาแลว ฯตปจจยสำมำรถคมพำกยได

อ.ทำนผเจรญท.แสวงหำอยซงเสนำสนะอนเปนทอยจ�ำซงพรรษำดงนกลำวแลววำขำแตทำนผเจรญถำวำอ.พระผเปนเจำท.พงอย(ในท)นตลอดหมวดแหงเดอนสำมนไซร,อ.ขำพเจำท.ตงอยเฉพำะแลวในสรณะท.พงถอเอำซงศลท.ดงนฯ(อ.ภกษท.)แมเหลำนน(ยงค�ำนมนต) ใหอยทบแลว(ดวยอนคด)วำอ.เรำท.อำศยแลวซงตระกลท.เหลำน จกกระท�ำซงกำรออกไปจำกภพดงนฯอ.มนษยท.รบแลวซงปฏญญำ (ของภกษท.)เหลำนนจดแจงแลวซงทเปนทอยยงทเปนทพกในกลำงคนและ- ทเปนทพกในกลำงวนท.ใหถงพรอมแลวไดถวำยแลวฯ(อ.ภกษท.)เหลำนนยอมเขำไปสบำนนนนนเทยวเพอบณฑะเนองนตยฯครงนนอ.หมอ คนหนงเขำไปหำแลว(ซงภกษท.)เหลำนนปวำรณำแลว(ดวยค�ำ)วำ ขำแตทำนผเจรญชอแมอ.ควำมทกขมใชควำมส�ำรำญ๑ยอมมในทเปนทอย (แหงพระผเปนเจำท.)มำก,(ครนเมอควำมทกขมใชควำมส�ำรำญ)นนเกดขนแลว,(อ.ทำนท.)พงบอกแกขำพเจำ,(อ.ขำพเจำ)จกกระท�ำซงยำดงนฯ อ.พระเถระเรยกมำแลวซงภกษท.เหลำนนถำมแลววำดกอน-ทำนผมอำยท.(อ.ทำนท.)จก(ยงกำล)ใหนอมไปลวงวเศษดวยอรยำบถท.เทำไรตลอดหมวดแหงเดอนสำมนดงนในวนคอดถเปนทนอมเขำไปใกลแหง-กำลฝน๒ฯ(อ.ภกษท.เหลำนนกลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.กระผมท.จกยงกำลใหนอมไปลวงวเศษดวยอรยำบถท.)ส(ตลอดหมวดแหงเดอนสำมน)ดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำดกอนทำนผมอำยท.ก(อ.เหต)นนเปนเหตสมควร(ยอมเปน) หรอ๓,(อนเรำท.)เปนผไมประมำทแลวพงเปนมใชหรอ,เพรำะวำอ.เรำท.เรยนเอำแลวซงพระกรรมฐำนจำกส�ำนกของพระพทธเจำผยงทรงพระชนมอย เปนผมำแลว (ยอมเปน)๔,จรงอย


๑ ตงแตมนสสา วตตสมปนเน - อปปมตตา โหถาต ฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๔๗แปลโดยพยญชนะ๒ กำรแปลประโยคอว, วยมมำกในธรรมบทและปกรณตำงๆแปลได๔ลกษณะคอ

๑) อปมาลงคตถ แปลเปนประธานแปลวำเพยงดง อ., ราวกะ อ.ศพทเปรยบเทยบมกจะเปนนำมนำมหรอคณนำม

ทบงชถงนำมนำมปฐมำวภตตมกแปลหลงกรยำคมพำกยและมกรยำประกอบดวยอนต หรอ มาน ปจจยมำคมประธำนอก

ชนหนงเพอใหเนอหำสมบรณกำรเตมกรยำอนต หรอ มาน ปจจยมหลกวำใหน�ำธำตของกรยำคมพำกยประโยคนนไปประกอบ

ดวยอนต หรอ มาน ปจจยเพอขยำยประธำนทเปนอปมำและเขำกบศพทนำมวภตตอนทมในประโยคนนๆอนต หรอ มาน

ปจจย ทเพมมำนนสมพนธวำวเสสน (ของประธำนในประโยคอปมำนน)

อ.ฉททฆฏโตอทกธำรำ(ปคฆรนต หรอปคฆรมานา)วยอกขหธำรำปคฆรนตฯ(ธบ.๑/๘)

อ.สำยน�ำท.ยอมไหลออกจำกนยนตำท.ราวกะ อ.สายแหงนา ท. (ไหลออกอย)จำกหมออนทะลแลวฯ

อยำงไรกตำมกำรเปรยบเทยบบำงประโยคมเนอหำสมบรณไมจ�ำเปนตองเตมกรยำเขำมำ

อ.สพเพปเรนตสงกปปำจนโทปณณรโสยถำฯ(ธบ.๒/๓๗)อ.ควำมด�ำรท.ทงปวงจงเตมราวกะ อ.พระจนทร

อนมในดถทสบหา

๒) อปมาวเสสน แปลเปนคณนาม แปลวำ เพยงดงวา, ราวกะวา, ศพทเปรยบเทยบเปนคณนำม หรอนำมนำม

ทแปลดจคณนำมเชนคณนำมทวไปคณนำมทมำจำกสมำสตทธตนำมกตกและคณนำมมำจำกกรยำกตกประกอบดวยอนต

มำนตอนยตพพปจจยเปรยบเทยบนำมนำมบทใดมรปเหมอนนำมนำมบทนนและเปนไดทกวภตตถำเปนวภตตอนนอกจำก

ปฐมำวภตตมกแปลส�ำเนยงวเสสนะรวมดวยเชนผราวกะวา, ผเพยงดงวา, อนราวกะวา ตวราวกะวาเปนตน

๓) อปมาวกตกตตา แปลเปนวกตกตตา แปลวำ เปนราวกะวา, เปนเพยงดงวา มลกษณะเหมอนอปมำวเสสนะทก

ประกำร แปลกแตอปมำวกตกตตำนมกรยำวำมวำเปนอยดวย บำงอำจำรยอำจจะแปลส�ำเนยงวเสสนะรวมอยดวยวำ เปนผรำว

กะวำ เปนสตวเพยงดงวำ เปนตนอยหนำธำตวำมวำเปน(ห,ภ,อส,ชนธำต)ถำอยกลำงประโยคมกจะมหตวำ,สมำโน,

สมำนำ,สมำน�เปนตนคมอยถำอยทำยประโยคมกจะมกรยำอำขยำตคมอย

ชออ.พระพทธเจำท.(อนบคคล)ผโออวดไมอำจเพออนใหทรงยนดยง,ดวยวำ(อ.พระพทธเจำท.)เหลำนน(อนบคคล)ผมอธยำศยอนงำมพงใหทรงยนดยง,จรงอยอ.อบำยท.สเปนเชนกบดวยเรอนของตน(ยอมเปน)ชอ(แกบคคล)ผประมำทแลว,ดกอนทำนผมอำยท.(อ.ทำนท.)เปนผไมประมำทแลวจงเปนดงนฯ(อ.ภกษท.ถำมแลว)วำขำแตทำนผเจรญกอ.ทำนเลำดงน ฯ (อ.พระเถระ กลำวแลว) วำ ดกอนทำนผมอำย ท. อ.เรำ จก(ยงกำล)ใหนอมไปลวงวเศษดวยอรยำบถท.สำม,(อ.เรำ)จกไมเหยยดซงหลงดงนฯ(อ.ภกษท.กลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญอ.ดละ,(อ.ทำน)เปนผไมประมำทแลวจงเปนดงน๑ฯ

ก.๖เมอพระเถระไมกำวลงอยสควำมหลบ,ครนเมอเดอนทหนง กำวลวงแลว,อ.โรคในนยนตำเกดขนแลวฯอ.สำยน�ำท.ยอมไหลออก จำกนยนตำท.รำวกะอ.สำยแหงน�ำท.(ไหลออกอย)๒ จำกหมออนทะลแลวฯ


อ.สชำตำโถก�อากลา วย หตวา“อตถสำมตปฏวจน�อทำสฯ(ธบ.๓/๘๒)

อ.นำงสชำดำเปนราวกะวาวนวาย หนอยหนงเปนไดใหแลวซงค�ำตอบวำขำแตนำยอ.วตถอะไรๆมอยดงนฯ

อ.เตส�ทวธำชำตกำเลวน�โรทนปปตต วย,ปวกมปนาการปปตตา วย อโหส ฯ(ธบ.๑/๑๒๘)

อ.ปำ เปนราวกะวาถงแลวซงการรองไห (ไดเปนแลว), อ.แผนดน เปนราวกะวาถงแลวซงอาการคออนหวนไหว

ไดเปนแลวในกำล(แหงชนท.)เหลำนนเกดแลวโดยสวนสองฯ

อยำงไรกตำมอปมำวเสสนะและอปมำวกตกตตำนสำมำรถใชแทนกนไดเนองจำกเปนรปวเสสนะขยำยบทประธำนทเปน

เจำของเหมอนกนแตมรปแบบกำรกำรแปลทตำงกนเฉพำะอปมำวกตกตตำถำไมมกรยำวำมวำเปนใหผเรยนเตมเขำมำรบดวย

อ.ยกขนปวสตวำปสสนต วยทำรก�คเหตวำขำทตวำคตำฯ(ธบ.๑/๔๕)

แปลเปนอปมาวเสสนะวำอ.นำงยกษณเขำไปแลวผราวกะดอย จบแลวซงทำรกเคยวกนแลวไปแลวฯ

แปลเปนอปมาวกตกตตาวำอ.นำงยกษณเขำไปแลวเปนราวกะดอย (เปน)จบแลวซงทำรกเคยวกนแลวไปแลวฯ

๔) อปมาวกตกมม เปนเปนวกตกมมะ อยหนำ กร, จร ธำต แปลวำ ใหเปนราวกะวา, ใหเปนเพยงดงวา เฉพำะ

กรธำตถำไมมใหเตมกตวำแปลวำท�ำขนมำรบ

อ.อย�นจจกำล�มยำกต�วตต�อตตนา กต (วตต) วย (กตวา)ทสเสตฯ(ธบ.๓/๑๑๕)

(อ.ภกษ)นยอมแสดงซงวตรอนอนเรำกระท�ำแลว(กระท�ำ)ใหเปนรำวกะวำ(วตร)อนอนตนกระท�ำแลวตลอดกำลเนองนตยฯ

(อ.พระเถระ)นนกระท�ำแลวซงสมณธรรมตลอดรำตรทงปวงเขำไปแลวสหองในกำลเปนทขนไปแหงอรณนงแลวฯอ.ภกษท.ไปแลวสส�ำนกของพระเถระ ในเวลำเปนทเทยวไปเพอภกษำกลำวแลววำ ขำแตทำนผเจรญ(อ.เวลำน)เปนเวลำเปนทเทยวไปเพอภกษำ(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.พระเถระ)(กลำวแลว) วำ ดกอนทำนผมอำย ถำอยำงนน (อ.ทำน ท.) จงถอเอำ ซงบำตรและจวรดงน(ยงภกษท.)ใหถอเอำแลวซงบำตรและจวรของตนออกไปแลวฯอ.ภกษท.เหนแลวซงนยนตำท.(ของพระเถระ)นน อนหลงออกอยถำมแลววำขำแตทำนผเจรญ(อ.เหต)นนอะไรดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำดกอนทำนผมอำยท.อ.ลมท.ยอมเสยดแทงซงนยนตำท.ของเรำดงนฯ(อ.ภกษท.กลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.เรำท.)เปนผอนหมอปวำรณำแลวยอมเปนมใชหรอ,(อ.เรำท.)พงบอก(แกหมอ)นนดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำดกอนทำนผมอำยอ.ดละดงนฯ(อ.ภกษท.)เหลำนนบอกแลวแกหมอฯ(อ.หมอ)นนหงแลวซงน�ำมนสงไปแลวฯอ.พระเถระเมอหยอดซงน�ำมนโดยจมกเปนผนงแลวเทยว(เปน)หยอดแลวไดเขำไปแลวสภำยในแหงบำนฯอ.หมอ เหนแลว กลำวแลววำ ขำแตทำนผเจรญ ไดยนวำ อ.ลม ยอมเสยดแทงซงนยนตำท.ของพระผเปนเจำหรอดงนฯ(อ.พระเถระ


๑ เพมประธำนคออกขยค อ.คแหงนยนตำ๒ ตงแตเถรสส นทท อโนกกมนตสส - ปจฉยมาโนป น กเถส ฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๔๗แปลโดยอรรถ๓ จะแปลนสทตวาเปนสมำนกำลกรยำวำ“อ.ทาน ท. ขอจงนอนหยอด”กได

กลำวแลว)วำดกอนอบำสก เออ (อ.อยำงนน)ดงน ฯ (อ.หมอ กลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญอ.น�ำมนอนกระผมหงแลวสงไปแลว,(อ.น�ำมนนน)อนทำนหยอดแลวโดยจมกหรอดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำดกอนอบำสก เออ (อ.อยำงนน)ดงน ฯ (อ.หมอ ถำมแลว)วำในกำลน(อ.คแหงนยนตำ)๑เปนเชนไร(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำดกอนอบำสก(อ.ลม)ยอมเสยดแทงนนเทยวดงนฯ อ.หมอคดแลววำอ.น�ำมนอนเรำสงไปแลวเพออนเขำไปสงบวเศษโดยวำระหนงนนเทยว,อ.โรคไมเขำไปสงบวเศษแลวเพรำะเหตอะไรหนอแลดงนถำมแลววำขำแตทำนผเจรญ(อ.น�ำมน)อนทำนนงแลวหยอดแลว(หรอหรอวำอ.น�ำมนอนทำน)นอนแลว(หยอดแลว)ดงนฯอ.พระเถระเปนผนงไดเปนแลว,(อ.พระเถระ)แมผ(อนหมอ)ถำมอยบอยๆไมกลำวแลวฯ๒(อ.หมอ)นนคดแลววำ(อ.เรำ)ไปแลว สวหำรจกแลดซงทเปนทอยดงน(กลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญ ถำอยำงนน(อ.ทำน)ขอจงไปดงนผละแลวซงพระเถระไปแลว สวหำรแลดอยซงทเปนทอยของพระเถระเหนแลวซงทเปนทจงกรมและ-ทเปนทนงนนเทยวไมเหนแลวซงทเปนทนอนถำมแลววำขำแตทำนผเจรญ(อ.น�ำมน) อนทำน ผนงแลว หยอดแลว (หรอ หรอวำ อ.น�ำมน อนทำน) ผนอนแลว (หยอดแลว) ดงน ฯ อ.พระเถระ เปนผนง ไดเปนแลวฯ(อ.หมอ)ออนวอนแลวบอยๆวำขำแตทำนผเจรญ(อ.ทำน)อยำไดกระท�ำแลว อยำงน, ชอ อ.สมณธรรม, ครนเมอสรระ เปนไปอย, (อนทำน)อำจเพออนกระท�ำ,(อ.ทำน)นอนแลวขอจงหยอด๓ดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำดกอนทำนผมอำย(อ.ทำน)จงไป,(อ.เรำ)ปรกษำแลวจกรดงนฯ


๑ สาโลหโตแปลวำอ.ชนผนบเนองแลวดวยโลหต, ผเกยวของแลวกบดวยโลหตเปนตตยำตปปรสสมำสว.โลหเตน สมพนโธ สาโลหโต แปลง สมพนธ เปน สำ แลววำงไวหนำ โลหต ดวยสตรท ๘๘๐ แหงคมภรอภธำนปปทปกำวำ สมพนธสส สาเทโส ปพพนปาโต จฯ

๒ กรชกาโย แปลออกศพทไดหลำยนย คอ กำยอนเกดแตธลในน�ำ, กำยอนเกดแตธลในกำย ว.วำกรเชน เหตภเตน สมภโต กาโย กรชกาโย ฯกำยอนเกดจำกควำมรกของพรหมคอบดำมำรดำว.วำกรโช กาโย กรชกาโย ฯกำยอนเกดแตน�ำอสจว.วำกเรน ชาโต กาโย กรชกาโย ฯค�ำวำกรชมหลำยอรรถแปลวำเกดในน�ำ,เกดในกำยว.วำกเร ชายตต กรโชกรเปนบทหนำชนธำตในควำมเกดลงกวปจจยฯแปลวำเกดจำกน�ำอสจว.วำกรา สมภวา ชาโต กรโช ฯแปลวำเกดคองอกแต-กำยว.วำกเร ชายต รหตต กรโช ฯธลคอน�ำว.วำก เอว รโช กรโช ฯแปลวำธลในน�ำ,ธลในกำยว.วำเก รโช กรโช ฯแปลวำธลเปนไปในกำยว.วำเก ปวตโต รโช กรโช ฯแปลวำควำมรกของพรหมคอมำรดำและบดำว.วำกาน มาตาปตน รโช ราโค กรโช ฯ

๓ อนมตคโค(ส�สำโร)มกำรวเครำะหหลำยมต มตท ๑ลงณปจจยในตทสสตถตทธตมอสมำหำรทวนทวสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน อ.ทวน. ว. อคโคจปพโพจอคคำ(ปพเพกเสสสมำส) ณ.ตทส. ว. อนคนตวำปอมตำอญำตำอคคำอสสอตถตอนมตคโค(ส�สำโร) มตท ๒ ลง ณ ปจจยในตทสสตถตทธต ม อสมำหำรทวนทวสมำส, วเสสนบพพบท กมมธำรยสมำส น บพพบท

กมมธำรยสมำสและวเสสนบพพบทกมมธำรยสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน อ.ทวน. ว. อคโคจปพโพจอคคำ(ปพเพกเสสสมำส) ว.บพ.กม. ว. อนคจฉยมำนำจเตอคคำจำตอนจฉยมำนคคำหรออนคจฉยมำนำอคคำอนคจฉยมำนคคำ น.บพ.กม. ว. นมตำอนมตำ(อนคจฉยมำนคคำ) ว.บพ.กม. ว. อนมตำจเตอนคจฉยมำนคคำจำตอนมตคคำหรออนมตำอนคจฉยมำนคคำอนมตคคำ ณ.ตทส. ว. อนมตคคำอสสอตถตอนมตคโค(ส�สำโร) มตท ๓เปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสมอสมำหำรทวนทวสมำส(ปเรกเสสสมำส)และตตยำตปปรสสมำสเปนภำยใน

ตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน อ.ทวน. ว. ปพโพจอคโคจอคคำ(ปเรกเสสสมำส) ต.ตป. ว. อนคจฉนเตนอมตำอนมตำ(อคคำ) ฉ.ตล. ว. อนมตำอคคำยสสโสอนมตคโค(ส�สำโร)

ก.๗ (อ.อนถาม) วา ก อ.ญำต ท. ของพระเถระ (มอย) (ในบำน)นนหำมไดนนเทยว,(อ.ชนท.)ผเปนสำโลหต๑(ของพระเถระ)มอย(ในบำนนน)หำมได,(อ.พระเถระ)พงปรกษำกบดวยใคร(ดงน)ฯ (อ.อนแก) วา (อ.พระเถระ พงปรกษำ กบ) ดวยกรชกำย๒ (ดงน)ฯ ก (อ.พระเถระ) เมอปรกษำ กบ ดวยกรชกำย กลำวสอนอย ซงภตกำยวำดกอนปาลต ผมอาย (อ.ทาน) จงกลาว กอน, (อ.ทาน) จกแลด ซงนยนตา ท. หรอ หรอวา (อ.ทาน จกแลด) ซงคาสอน- ของพระพทธเจา, จรงอย อ.การนบ ซงอนบอดแหงนยนตา ของทาน ยอมไมม ในสงสารวฏ อนมทสดและเบองตนอนบคคลผไปตามอยรไมไดแลว,๓


ก อ.รอยแหงพระพทธเจา ท. อ.พนแหงพระพทธเจา ท. มใชหนง ลวงไปแลว, แม อ.- (ในพระพทธเจา ท.) เหลานนหนา - พระพทธเจาพระองคหนง (อนใคร ๆ) กาหนดไมไดแลว, ในกาลน อ.ใจวา (อ.เรา) จกไมนอน สนเดอน ท. สาม ตลอดภายในแหงกาลฝน น ดงน อนทาน ผกแลว, เพราะเหตนน อ.นยนตา ท. ของทาน จงฉบหาย หรอ หรอวา จงแตก, (อ.ทาน) จงทรงไว ซงคาสอนของพระพทธเจานนเทยว, (อ.ทาน จงอยาทรงไว) ซงนยนตา ท.ดงนไดกลำวแลวซงคำถำท.เหลำนวำ

อ.นยนตา ท. อนอนชาวโลกยดถอแลววาเปนของแหงเรา จงเสอม, อ.ห ท. (อนอนชาวโลกยดถอแลววาเปน-ของแหงเรา) จงเสอม, อ.เหมอนอยางนนนนเทยว คอวา อ.รางกาย (อนอนชาวโลกยดถอแลววาเปนของ-แหงเรา จงเสอม), (อ.อวยวะใหญและอวยวะนอย) น แมทงปวง อนอาศยแลวซงรางกาย จงเสอม, แนะปาลต อ.ทาน ประมาทอย เพราะเหตอะไร ฯ อ.นยนตา ท. อนอนชาวโลกยดถอแลววาเปนของแหงเรา จงคราครา, อ.ห ท. (อนอนชาวโลกยดถอแลววา-เปนของแหงเรา) จงคราครา, อ.เหมอนอยางนน- นนเทยว คอวา อ.รางกาย (อนอนชาวโลกยดถอ-แลววาเปนของแหงเรา จงคราครา), (อ.อวยวะใหญ-และอวยวะนอย) น แมทงปวง อนอาศยแลวซงกาย จงคราครา, แนะปาลต อ.ทาน ประมาทอย เพราะเหตอะไร ฯ อ.นยนตา ท. อนอนชาวโลก-ยดถอแลววาเปนของแหงเรา จงแตก, อ.ห ท. (อนอนชาวโลกยดถอแลววาเปนของแหงเรา) จงแตก, อ.เหมอนอยางนนนนเทยว คอวา อ.รป (อนอน-ชาวโลกยดถอแลววาเปนของแหงเรา จงแตก), (อ.อวยวะใหญและอวยวะนอย) น แมทงปวง อนอาศยแลวซงรป จงแตก, แนะปาลต อ.ทาน ประมาทอย เพราะเหตอะไร ดงน ฯ


๑ อกนยหนงดกอนอบาสก เออ (อ.อยางนน)๒ เพมประธำนคออกขยค อ.คแหงนยนตำ๓ แปลอกนยหนงวำดกอนอบาสก (อ.คแหงนยนตา) ปวดอยนนเทยวฯรชธำตลงในอรรถวำเสยดแทง,ปวด,ท�ำลำย,สลำย,

เบยดเบยน(หสำย�)ลงใน๓คณะคอภวำทคณะมรปเปนรชตทวำทคณะมรปเปนรชชต (แปลงยปจจยกบทสดธำต

เปนชช)และจรำทคณะมรปเปนโรเชต, โรชยตฯ๔ สนำมหลวงแผนกบำล พ.ศ. ๒๕๕๐ แปลวำ จาเดม แตวนน อชช ลงในอรรถแหงสตตม แตในทนแปลหกเปนปญจมวภตต

เพรำะเขำกบปฏาย

(อ.พระเถระ)ครนใหแลวซงโอวำทแกตนดวยคำถำท.สำมอยำงน ผนงแลวเทยว กระท�ำแลว ซงกรรมคออนนตถ ไดเขำไปแลว สบำน เพอกอนขำวฯ ก.๘อ.หมอเหนแลวถำมแลววำขำแตทำนผเจรญอ.กรรมคอกำรนตถ(อนทำน) กระท�ำแลว หรอ ดงน ฯ (อ.พระเถระ กลำวแลว) วำ ดกอนอบำสกเออ(อ.กรรมคอกำรนตถอนเรำกระท�ำแลว)๑ดงนฯ(อ.หมอนนถำมแลว)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.คแหงนยนตำ)๒เปนเชนไร(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำดกอนอบำสก(อ.ลม)ยอมเสยดแทงนนเทยวดงน๓ฯ(อ.หมอนนถำมแลว)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.กรรมคอกำรนตถ) อนทำน นงแลว กระท�ำแลว หรอ (หรอวำ อ.กรรมคอกำรนตถอนทำน)นอนแลว(กระท�ำแลว)ดงนฯอ.พระเถระเปนผนง ไดเปนแลว, (อ.พระเถระนน) แมผ (อนหมอนน) ถำมแลว บอยๆไมกลำวแลว(ซงค�ำ)อะไรๆฯครงนนอ.หมอกลำวแลว(กะพระเถระ)นนวำขำแตทำนผเจรญอ.ทำนยอมไมกระท�ำซงควำมสบำย,(อ.ทำน)อยำกลำวแลววำอ.น�ำมน(อนหมอ)โนนหงแลวแกเรำดงน,แมอ.กระผมจกไมกลำววำอ.น�ำมนอนกระผมหงแลวแกทำนดงนจ�ำเดมในวนน๔ดงนฯ(อ.พระเถระ)นนผอนหมอบอกคนแลวไปแลวสวหำร(กลำวแลว)วำ(อ.ทำน)เปนผแมอนหมอบอกคนแลวยอมเปน,ดกอนสมณะ(อ.ทำน)อยำสละแลวซงอรยำบถดงนกลำวสอนแลว ซงตนดวยคำถำนวำ


๑ สกขวปสสโกแปลทบศพทวำผสกขวปสสกะเปนชอของพระอรหนตจ�ำพวกหนงใน๔จ�ำพวกดงน ๑.สกขวปสสโกท�ำอำสวะใหสนไปอยำงเดยวเกดจำกกำรปฏบตวปสสนำเพยงอยำงเดยว ๒. เตวชโช ผไดวชชำ ๓ คอ (๑) ปพเพนวำสำนสสตญำณ รระลกชำตได (๒) จตปปำตญำณ รจตและอบตของ

สตวทงหลำย(๓)อำสวกขยญำณรท�ำอำสวะใหสน ๓. ฉฬภญโญ ผไดอภญญำ ๖ คอ (๑) อทธวธ แสดงฤทธตำงๆ ได (๒) ทพยโสต หทพย (๓) เจโตปรยญำณ

รจกก�ำหนดใจทำยใจบคคลอนได (๔) ทพพจกข ตำทพย (๕) ปพเพนวำสำนสสตญำณ ระลกชำตได (๖) อำสวกขยญำณ ญำนทท�ำใหอำสวะสนไป

๔.ปฏสมภทปปตโตผบรรลปฏสมภทำ คอ แตกฉำนในควำมรอนยง ๔ประกำร ไดแก (๑) อตถปฏสมภทำควำมแตกฉำนในอรรถ(๒)ธมมปฏสมภทำควำมแตกฉำนในธรรม(๓)นรตตปฏสมภทำควำมแตกฉำนในภำษำ(๔)ปฏภำณปฏสมภทำควำมแตกฉำนในปฏภำณไหวพรบ

๒ อสสปณณเนตตา(ภกข)เปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสมตตยำตปปรสสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน ต.ตป. ว. อสสหปณณำนอสสปณณำนหรออสสน�ปณณำนอสสปญณำน(เนตตำน)

ฉ.ตล. ว. อสสปณณำนเนตตำนเยส�เตอสสปณณเนตตำ(ภกข)

(อ.ทาน) เปนผอนหมอปฏเสธแลว เปนผอนหมอ- เวนแลว จากอนเยยวยา ยอมเปน, (อ.ทาน) เปนผเทยงแท ตอมจจผพระราชา (ยอมเปน), ดกอนปาลต (อ.ทาน) ยอมประมาท เพราะเหตไร ดงน

ไดกระท�ำแลวซงสมณธรรมฯ ครงนนครนเมอยำมอนมในทำมกลำงเปนกำลสกวำกำวลวงแลว(มอย),อ.นยนตำท.ดวยนนเทยวอ.กเลสท.ดวย(ของพระเถระ)นนแตกทวแลว ไมกอนไมหลงฯ(อ.พระเถระ)นนเปนพระอรหนตผเหนแจงอยำงแหงแลง๑

เปนเขำไปแลวสหองนงแลวฯอ.ภกษท.ไปแลวในเวลำเปน- ทเทยวไปเพอภกษำกลำวแลววำขำแตทำนผเจรญ(อ.กำลน)เปนกำลเปน- ทเทยวไปเพอภกษำ (ยอมเปน) ดงน ฯ (อ.พระเถระ ถำมแลว) วำ ดกอนทำนผมอำยท.(อ.กำลน)เปนกำล(ยอมเปนหรอ)ดงนฯ(อ.ภกษท.กลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญขอรบ(อ.กำลนเปนกำลยอมเปน)ดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำถำอยำงนน(อ.ทำนท.)จงไปเถดดงน ฯ (อ.ภกษท.ถำมแลว)วำ ขำแตทำนผเจรญก อ.ทำนเลำดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำดกอนทำนผมอำยท.อ.นยนตำท.ของผม เสอมรอบแลวดงน ฯ (อ.ภกษท.) เหลำนน แลดแลวซงนยนตำท.(ของพระเถระ)นนเปนผมนยนตำอนเตมแลวดวยน�ำตำ๒


๑ อกนยหนงแปลวำใหเบาใจแลวส�ำเรจมำจำกอำ+สสธำตในควำมเปนอย,มชวตอย,หำยใจ+เณ+ปจจยในเหตกตตวำจก

+ตวำปจจย๒ ตงแตเวชโช ทสวา ก - กตวา คาม ปวสส ฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๕๐แปลโดยพยญชนะ(สอบซอม)๓ วตถวสสา(ภกข)เปนตตยำตลยำธกรณพหพพหสมำสว.วำวตถ วสส เยห เต วตถวสสา (ภกข)๔ อมนสสปรคคหตา(อฏว)เปนตตยำตปปรสสมำสมนบพพกมมธำรยสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

น.บพ.กม. ว. นมนสโสอมนสโส(ชโน)

ต.ตป. ว. อมนสเสนปรคคหตำอมนสสปรคคหตำ(อฏว)

เปนยงพระเถระใหหำยใจออกแลว๑(ดวยค�ำ)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.ทำน)อยำคดแลว,อ.กระผมท.จกปฏบตซงทำนดงนกระท�ำแลวซงวตร-และวตรตอบอนควรแลวแกควำมเปนวตรอนตนพงกระท�ำเขำไปแลวสบำนฯ๒

อ.มนษย ท. ไมเหนแลว ซงพระเถระ ถำมแลววำ ขำแตทำนผเจรญ อ.พระผเปนเจำ ของเรำ ท. (ไปแลว) (ในท) ไหน ดงน ฟงแลว ซงเรองอนเปนไปทวนนสงไปแลวซงขำวตมถอเอำแลวซงบณฑบำตเองไปแลวไหวแลวซงพระเถระรองไหกลงเกลอกอยแลวณทใกลแหงเทำ(ยงพระเถระ)ใหหำยใจออกคลองดแลว(ดวยค�ำ)วำขำแตทำนผเจรญอ.ขำพเจำท.จกปฏบต,อ.ทำนอยำคดแลวดงนหลกไปแลวฯ(อ.มนษยท.) ยอมสงไป ซงขำวตมและขำวสวย สวหำรนนเทยว เนองนตย จ�ำเดม (แตกำล) นน ฯ แม อ.พระเถระ ยอมกลำวสอน ซงภกษหกสบ ท. เหลำนอกนสนกำลอนมระหวำงออกแลวฯ(อ.ภกษท.)เหลำนนตงอยแลวในโอวำท (ของพระเถระ) นน, ครนเมอวนปวำรณำ เขำไปตงใกลแลว, ทงปวงเทยว บรรลแลว ซงพระอรหต กบ ดวยปฏสมภทำ ท., กแล (อ.ภกษ ท. เหลำนน) ผมกำลฝนอนอยแลว๓ เปนผใครเพออนเฝำ ซงพระศำสดำเปนกลำวแลวกะพระเถระวำขำแตทำนผเจรญ(อ.กระผมท.)เปนผใครเพออนเฝำ ซงพระศำสดำ ยอมเปน ดงน ฯ อ.พระเถระ ฟงแลวซงค�ำ(ของภกษท.)เหลำนนคดแลววำอ.เรำเปนผมก�ำลงอน-โทษประทษรำยแลว(ยอมเปน),อนงอ.ดงอนอนอมนษยถอเอำรอบแลว๔

มอยในระหวำงแหงหนทำง,ครนเมอเรำไปอยกบ(ดวยภกษท.)เหลำนน,(อ.ภกษท.)ทงปวงจกล�ำบำก,(อ.ภกษท.เหลำนน)จกไมอำจเพออนไดแมซงภกษำ,(อ.เรำ)จกสงไป(ซงภกษท.)เหลำนกอนกวำนนเทยวดงนฯ


๑ ในประโยคน โว เปนประธำนม รจจตถ เปนกรยำคมพำกยค�ำวำรจจตถประกอบดวยรจ ธำตในควำมชอบใจยปจจย

ในกตตวำจำ ตถ อชชตตนวภตต แปลง ย กบทสดธำต เปน จจ ลง อ อำคม (ทวำทคณะ) บำงมตเพมประธำนมำใหมวำ

ดกอนทานผมอาย (อ.การไป) อยางนน อยาชอบใจแลว แกทาน ท. ในประโยคน รจจตถ ลง ตถ หยตตนวภตต ฝำย

อตตโนบทบำงมตแปลเปนประโยคกมมวำจกวำดกอนทานผมอาย (อ.การไป) อยางนน อนทาน ท. อยาชอบใจแลวฯ

ก.๙ครงนน (อ.พระเถระ)กลำวแลว (กะภกษท.) เหลำนนวำ ดกอนทำนผมอำยท.อ.ทำนท.จงไปขำงหนำดงนฯ(อ.ภกษท.กลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญกอ.ทำนเลำดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำอ.เรำเปนผมก�ำลงอนโทษประทษรำยแลว(ยอมเปน),อนงอ.ดงอนอนอมนษยถอเอำรอบแลวมอยในระหวำงแหงหนทำง,ครนเมอเรำไปอยกบดวยทำนท.,(อ.ทำนท.)ทงปวงจกล�ำบำก,อ.ทำนท.จงไปขำงหนำดงนฯ(อ.ภกษท.เหลำนนกลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.ทำน)อยำกระท�ำแลวอยำงน,อ.กระผมท.จกไปกบดวยทำนท.นนเทยวดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำดกอนทำนผมอำยอ.ทำนท.อยำชอบใจแลว๑อยำงน,(ครนเมอควำมเปน)อยำงนนมอย,อ.(ควำมทกข)มใชควำมส�ำรำญจกมแกเรำ,อ.นองชำยผนอยทสดของเรำเหนแลว ซงทำนท. จกถำม, (ครนเมอควำมเปน)อยำงนน (มอย), (อ.ทำนท.) พงบอกซงควำมทแหงนยนตำท.ของเรำเปนอวยวะเสอมรอบแลว(แกนอง-ชำยผนอยทสด) นน, (อ.นองชำยผนอยทสด) นน จกสงไป ซงใคร ๆ สส�ำนกของเรำนนเทยว,(อ.เรำ)จกมำกบ(ดวยบคคล)นน,อ.ทำนท. จงไหวซงพระทศพลดวยซงพระมหำเถระแปดสบท.ดวยตำมค�ำของเรำดงน สงไปแลว (ซงภกษ ท.) เหลำนน ฯ (อ.ภกษ ท.) เหลำนน ยงพระเถระใหอดโทษแลวเขำไปแลวสภำยในแหงบำนฯอ.มนษยท.(ยงภกษ ท.) เหลำนน ใหนงแลว ถวำยแลว ซงภกษำ (ถำมแลว) วำ ขำแตทำนผเจรญอ.อำกำรคออนไปของพระผเปนเจำท.ยอมปรำกฏหรอดงนฯ(อ.ภกษท.เหลำนนกลำวแลว)วำดกอนอบำสกและอบำสกำท.เออ (อ.อยำงนน), (อ.เรำ ท.) เปนผใครเพออนเฝำ ซงพระศำสดำ ยอมเปนดงนฯ(อ.มนษยท.)เหลำนนออนวอนแลวบอยๆรแลวซงควำมพอใจในกำรไป(ของภกษท.)เหลำนนนนเทยวตำมไปแลวคร�ำครวญแลว


๑ ปรปนโถ ว.วำ ปรปนถตต ปรปนโถ (อนตราโย) เปน กตตรป กตตสำธนะ ลง กว ปจจย หรอ ปรปนถต เตนาต

ปรปนโถ (อนตราโย) เปนกตตรป กรณสำธนะ กว ปจจย ปร บทหนา ปถ ธาต ในอรรถวา เบยดเบยน, ขดขวาง,

ครอบงา

กลบแลวฯ(อ.ภกษ ท.) แมเหลานน ถงแลว ซงพระวหารชอวาเชตวน โดยลาดบ ไหวแลว ซงพระศาสดาดวย ซงพระมหาเถระ ท. ดวย ตามคา ของพระเถระ, อ.นองชายผนอยทสด ของพระเถระ ยอมอย (ในถนน) ใด, เขาไปแลว สถนน นน เพอกอนขาว ในวนรงขน ฯอ.กฎมพรพรอมแลว(ซงภกษท.) เหลำนน(ยงภกษท.)ใหนงแลวผมปฏสนถำรอนกระท�ำแลวถำมแลววำ อ.พระเถระผเปนพชำย ของกระผม (ยอมอย) (ในท) ไหน ดงนฯครงนน(อ.ภกษท.)เหลำนนบอกแลวซงเรองอนเปนไปทวนน(แกกฎมพ)นนฯ(อ.กฎมพ)นนรองไหกลงเกลอกอยแลวณทใกลแหงเทำ(ของภกษท.)เหลำนนถำมแลววำขำแตทำนผเจรญในกำลน(อ.กรรม)อะไร(อนกระผม)พงกระท�ำดงนฯ(อ.ภกษท. เหลำนนกลำวแลว)วำ อ.พระเถระยอมหวงเฉพำะซงกำรไปของใครๆ(แตท)น,(อ.พระเถระนน)จกมำกบ(ดวยบคคล)นนในกำล(แหงบคคลนน)ไปแลวดงนฯ(อ.กฎมพ กลำวแลว) วำ ขำแตทำนผเจรญ (อ.เดก) น เปนหลำน ของกระผมชอวำปำลต(ยอมเปน),(อ.ทำนท.)ขอจงสงไป(ซงเดก)นนดงน ฯ (อ.ภกษ ท. เหลำนน กลำวแลว) วำ (อนเรำ ท.) ไมอำจ เพออนสงไปอยำงน,อ.อนตรำยเปนเครองเบยดเบยนรอบ๑ในหนทำงมอย,อ.อน(อนเรำท.)(ยงเดกนน)ใหบวชแลวจงสงไปยอมควรดงนฯ(อ.กฎมพนนกลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.ทำนท.)กระท�ำแลวอยำงนขอจงสงไปดงนฯ

ก.๑๐ครงนน(อ.ภกษท.)(ยงเดก)นนใหบวชแลว(ยงสำมเณรนน)ใหศกษำแลว(ซงกจท.)มกำรรบเอำซงจวรเปนตน(สนกำล)สกวำเดอนดวยทงกงบอกแลวซงหนทำงสงไปแลวฯ(อ.สำมเณร)นนถงแลวซงบำนนน โดยล�ำดบเหนแลวซงคนแกคนหนงทประตแหงบำนถำมแลววำอ.วหำร


๑ อารญญโก (วหำโร) ลง กณ ปจจย (ปจจยนอกแบบตทธต) ในโมคคลลำนปกรณ (ขำทกณฑ) ขอ๒๕ แปลวำ (อ.วหาร)

อนตงอยในปาว.วำอรญเญ ตฏตต อารญญโก(วหำโร)หรออรญเญ โต อารญญโกฯแตขำพเจำเหนวำศพทนสำมำรถ

ลงณปจจยในรำคำทตทธตแลวลงกสกรรถกได

อนตงอยในปำ๑บำงแหงอำศยแลวซงบำนนมอยหรอดงนฯ(อ.คนแกกลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.วหำรอนตงอยในปำอำศยแลวซงบำนน)มอยดงนฯ(อ.สำมเณรถำมแลว)วำอ.ใครยอมอย(ในวหำร) นน ดงน ฯ (อ.คนแก กลำวแลว) วำ ขำแตทำนผเจรญ ชออ.พระเถระชอวำปำลต(ยอมอยในวหำรนน)ดงนฯ(อ.สำมเณรกลำวแลว)วำ(อ.ทำน)ขอจงบอกซงหนทำงแกเรำดงนฯ(อ.คนแกถำมแลว)วำขำแตทำนผเจรญอ.ทำน เปนใครยอมเปนดงน ฯ(อ.สำมเณรนนกลำวแลว)วำ(อ.เรำ)เปนหลำนของพระเถระยอมเปนดงนฯครงนน(อ.คนแกนน)พำเอำแลว(ซงสำมเณร)นนน�ำไปแลวสวหำร ฯ (อ.สำมเณร) นน ไหวแลว ซงพระเถระ กระท�ำแลว ซงวตรและวตรตอบ(สนกำล)สกวำเดอนดวยทงกงปฏบตแลวซงพระเถระโดยชอบ กลำวแลววำ ขำแตทำนผเจรญ อ.กฎมพผเปนลง ของกระผม ยอมหวงเฉพำะซงกำรมำแหงทำนท.,(อ.ทำนท.)ขอจงมำ,(อ.เรำท.)จะไปดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำถำอยำงนน(อ.เธอ)จงถอเอำซงปลำยแหงไมเทำ ของเรำ ดงน ฯ (อ.สำมเณร) นน ถอเอำแลว ซงปลำยแหงไมเทำไดเขำไปแลวสภำยในแหงบำนกบดวยพระเถระฯอ.มนษย ท. ยงพระเถระ ใหนงแลว ถำมแลววำ ขำแตทำนผเจรญ อ.อำกำรคออนไปแหงทำนยอมปรำกฏหรอดงนฯ(อ.พระเถระ กลำวแลว)วำดกอนอบำสกและอบำสกำท.เออ(อ.อยำงนน),(อ.เรำ)ไปแลวจกถวำยบงคมซงพระศำสดำดงนฯ(อ.มนษยท.)เหลำนนออนวอนแลวโดยประกำรตำงๆเมอไมไดสงไปอยซงพระเถระไปแลวสนหนทำงเขำไป-ดวยทงกงรองไหแลวกลบแลวฯอ.สามเณร พาเอาแลว ซงพระเถระ ดวยปลายแหงไมเทา ไปอย ถงพรอมแลว ซงบาน อนอนพระเถระ- เคยเขาไปอาศยอยแลว ชอวาสงกฏฐนคร ใกลดง ในระหวางแหงหนทาง ฯ (อ.สามเณร) นน ฟงแลว ซงเสยงแหงเพลงขบ ของหญง คนหนง ผออกไป


๑ ศพทสกรรถหรอสกตถะ คอศพททมอรรถเขำกบศพททตนอำศย เวลำแปลจะไมออกส�ำเนยงของศพทสกรรถ นยมแปลเฉพำะ

ศพททใหอำศยเมอลงแลวกสำมำรถเปลยนเปนลงคอนไดทพบมำกคอชาต ศพท เชนสททชำตตณชำตปทชำตเปนตน

คต ศพท เชนปฏคต,ตรจฉำนคตเปนตนก ศพทเชนมญจก,อำรญญกเปนตนอนต ศพท เชนกมมนตเปนตน๒ สยตถ ในทน เปนประโยคกมมวำจก ประกอบดวย ส ธำตในควำมฟง, ไดยน, ย ปจจยในกมมวำจก ตถ หยตตนวภตต

ฝำยอตตโนบททฆะอทสธำตเปนอลงออำคม

(จากบาน) นน แลวจงขบ แลวจงเกบอย ซงฟน ท. ในปา ถอเอาแลว ซงนมต ในเสยง ฯ จรงอย อ.เสยง อน ชอวา สามารถ เพออนแผไป สสรระทงสน ของบรษ ท. แลวจงตงอย ราวกะ อ.เสยงแหงหญง ยอมไมม ฯ เพราะเหตนน อ.พระผมพระภาคเจา ตรสแลววา ดกอนภกษ ท. อ.เรา ยอมไมพจารณาเหน แมซง - (อ.เสยง) ใด ครอบงาแลว ซงจต ของบรษ ยอมตงอย, ดกอนภกษ ท. (อ.สททชาต) น๑ คอ อ.เสยงแหงหญง ฉนใด ฉนนน, - เสยงหนง อน (นน) ดงน ฯ

ก.๑๑อ.สำมเณรถอเอำแลวซงนมต(ในเสยง)นนปลอยแลว ซงปลำยแหงไมเทำ(กลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญอ.ทำนขอจงหยดกอน,อ.กจของกระผมมอยดงนไปแลวสส�ำนก(ของหญง)นนฯ(อ.หญง) นน เหนแลว (ซงสำมเณร) นน เปนผนง ไดเปนแลว ฯ (อ.สำมเณร)นนถงแลวซงควำมวบตแหงศลกบ(ดวยหญง)นนฯอ.พระเถระคดแลววำอ.เสยงแหงเพลงขบเสยงหนง(อนเรำ)ฟงแลว๒ ในกำลนนนเทยว, กแล (อ.เสยงแหงเพลงขบ) นน (เปนเสยงแหงเพลงขบ) ของหญง (ยอมเปน), แมอ.สำมเณรประพฤตชำอย, (อ.สำมเณร)นน เปนผถงแลวซงควำมวบตแหงศลจกเปนดงนฯ(อ.สำมเณร)แมนนยงกจ ของตน ใหส�ำเรจแลว มำแลว กลำวแลววำ ขำแตทำนผเจรญ (อ.เรำท.)จะไปดงนฯครงนนอ.พระเถระถำมแลว(ซงสำมเณร)นนวำดกอนสำมเณร (อ.เธอ) เปนผลำมก เปนผเกดแลว ยอมเปน (หรอ) ดงนฯ(อ.สำมเณร)นนเปนผนงเปนแมผอนพระเถระถำมแลวบอยๆ ไมกลำวแลว (ซงค�ำ) อะไร ๆ ฯ ครงนน อ.พระเถระ กลำวแลว


๑ ยฏโกฏคคหณกจจ เปนอวธำรณบพพบทกมมธำรยสมำสมฉฏฐตปปรสสมำสและฉฏฐตปปรสสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ฉ.ตป. ว. ยฏยำโกฏยฏโกฏ ฉ.ตป. ว. ยฏโกฏยำคหณ�ยฏโกฏคคหณ� บำงอำจำรยเหนวำเปนท.ตป.ว.ยฏโกฏคหณ�ยฏโกฏคคหณ�

อว.บพ.กม. ว. ยฏโกฏคคหณ�เอวกจจ�ยฏโกฏคคหณกจจ�

(กะสำมเณร)นนวำอ.กจคอกำรถอเอำซงปลำยแหงไมเทำ๑ของเรำ(ดวยบคคล)ผลำมกผเชนกบดวยเธอยอมไมมดงนฯ(อ.สำมเณร)นนเปนผถง-แลวซงควำมสงเวช(เปน)น�ำไปปรำศแลวซงผำอนบคคลยอมแลวดวยน�ำฝำดท.นงหมแลวโดยท�ำนองแหงคฤหสถกลำวแลววำขำแตทำนผเจรญอ.กระผมเปนสำมเณร(ไดเปนแลว)ในกำลกอน,แตวำ(อ.กระผม)เปนคฤหสถเปนผเกดแลวยอมเปนในกำลน,เออกอ.กระผมเมอบวชเปนผบวชแลวดวยศรทธำ(ยอมเปน)หำมได,อ.กระผมเปนผบวชแลวเพรำะควำมกลวแต-อนตรำยเปนเครองเบยดเบยนรอบในหนทำง(ยอมเปน),(อ.ทำนท.)ขอจงมำ,(อ.เรำท.)จะไปดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำดกอนทำนผมอำยแมอ.คฤหสถผลำมกแมอ.สมณะผลำมกเปนผลำมกนนเทยว(ยอมเปน),อ.เธอแมด�ำรงอยแลวในควำมเปนแหงสมณะไมไดอำจแลวเพออน(ยงคณ)สกวำศลใหเตม,(อ.เธอ)เปนคฤหสถเปนจกกระท�ำ(ซงกรรม)อนงำมชออะไร,อ.กจคอกำรถอเอำซงปลำยแหงไมเทำของเรำ(ดวยบคคล)ผลำมก ผเชนกบดวยเธอ ยอมไมม ดงน ฯ (อ.นำยปำลตนน กลำวแลว) วำ ขาแตทานผเจรญ อ.หนทาง เปนหนทางอนอมนษยเขาไปประทษรายแลว (ยอมเปน), อนง อ.ทาน เปนคนบอด (ยอมเปน), (อ.ทาน ท.) จกอย (ในท) น อยางไร ดงน ฯ ครงนน อ.พระเถระ กลาวแลว (กะนายปาลต) นนวา ดกอนทานผมอาย อ.เธอ อยาคดแลว อยางน, เมอเรา นอนตายอย (ในท) นนนเทยวกด กลงเกลอกอย ไป ๆ มา ๆ (ในทนนนเทยว) กด, ชอ อ.การไป กบ ดวยเธอ ยอมไมม ดงน ไดกลำวแลวซงคำถำท.เหลำนวำ

เอาเถด อ.เรา เปนผมจกษอนโรคขจดแลว เปน-ผมาแลว สหนทางไกลอนกนดาร ยอมเปน,


๑ ปณฑกมพลสลาสน แปลออกศพทวำ อ.ทเปนทประทบนงอนเปนวการแหงศลาอนมสเพยงดงสแหงผากมพลเหลอง เปน

ฉฏฐตปปรสสมำสมวเสสนบพพบทกมมธำรยสมำส,ฉฏฐอปมำพหพพหสมำสและวเสสนบพพบทกมมธำรยสมำสเปนภำยใน

ตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ว.บพ.กม. ว. ปณฑกมพล�ปณฑกมพล�หรอปณฑจต�กมพลญจำตปณฑกมพล�หรอ

ปณฑกมพโลปณฑกมพโลหรอปณฑจโสกมพโลจำตปณฑกมพโล

ฉ.อป.พหพ. ว. ปณฑกมพลสสวณโณอววณโณยสสำสำปณฑกมพลวณณำ(สลำ)

ว.บพ.กม. ว. ปณฑกมพลวณณำสลำปณฑกมพลสลำหรอ

ปณฑกมพลวณณำจสำสลำจำตปณฑกมพลสลำ

ฉ.ตป. ว. ปณฑกมพลสลำย(วกำร�)อำสน�ปณฑกมพลสลำสน�

หรอ ต.ตป. ว. ปณฑกมพลสลำย(ปกต�)อำสน�ปณฑกมพลสลำสน�๒ สฏโยชนายาม(ปณฑกมพลสลำสน�)เปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสมสมำหำรทคเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ส.ทค. ว. สฏโยชนำนสฏโยชน�

ฉ.ตล. ว. สฏโยชน�อำยำม�ยสสต�สฏโยชนำยำม�(ปณฑกมพลสลำสน�)

ปณณาสโยชนวตถต และปณณรสโยชนพหล กวเครำะหโดยนยนนอกจำกนนจะแปลวำอนยาวโดยโยชนหกสบ, อนกวาง-

โดยโยชนหาสบ, อนหนาโดยโยชนสบหากได๓ โอนมนนนมนปกตก (ปณฑกมพลสลำสน�)เปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสมสมำหำรทวนทวสมำสเปนภำยในตงวเครำะห

ตำมล�ำดบดงน

ส.ทวน. ว. โอนมนญจอนนมนญจโอนมนนนมน�

ฉ.ตล. ว. โอนมนนนมน�ปกตยสสต�โอนมนนนมนปกตก�(ปณฑกมพลสลำสน�)

(อ.เรา) นอนอย จะไมไป (เพราะวา) อ.คณ-เครองความเปนแหงสหาย ยอมไมม ในเพราะคน-พาล, เอาเถด อ.เรา เปนผมจกษอนโรคขจดแลว เปนผมาแลว สหนทางไกลอนกนดาร ยอมเปน, (อ.เรา) จกตาย, (อ.เรา) จกไมไป (เพราะวา) อ.คณเครองความเปนแหงสหาย ยอมไมม ในเพราะ-คนพาล ดงน ฯ

(อ.นำยปำลต)นอกนฟงแลว(ซงค�ำ)นนเปนผมควำมสงเวชเกดแลว(เปน)(คดแลว)วำอ.กรรมอนหนกหนออนเปนไปกบดวยควำมผลนผลนอนไมสมควรอนเรำกระท�ำแลวดงนประคองแลวซงแขนท.คร�ำครวญอยแลนไปแลวสชฏแหงปำเปนผหลกไปแลวเหมอนอยำงนนเทยวไดเปนแลวฯ อ.บณฑกมพลศลาอาสน๑ ของทาวสกกะ ผพระราชาแหงเทพ อนมโยชน- หกสบเปนสวนยาว๒ อนมโยชนหาสบเปนสวนกวาง อนมโยชนสบหาเปนสวนหนา อนมสเพยงดงสแหงดอกชยพฤกษและดอกคา อนมอนยบลงและอนฟขนเปนปกต๓


๑ สหสสเนตโต(สกโก)แปลออกศพทวำผมนยนตามพนเปนประมาณเปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสมฉฏฐตลยำธกรณ- พหพพหสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ฉ.ตล. ว. สหสส�มตต�เยส�ตำนสหสสมตตำน(เนตตำน)

ฉ.ตล. ว. สหสสมตตำนเนตตำนยสสโสสหสสเนตโต(สกโก)

ในกาลเปนทประทบนงและกาลเปนทเสดจลกขน ท. แสดงแลว ซงอาการอนรอน ดวยเดชแหงศล แมของพระเถระ ฯอ.ทำวสกกะทรงตรวจดอยวำอ.ใครหนอแลเปนผใครเพออนยงเรำใหเคลอน จำกท (ยอมเปน) ดงน ไดทรงเหนแลว ซงพระเถระดวยจกษอนเปนทพยฯ เพรำะเหตนนอ.อำจำรยผมในกำลกอนท.กลำวแลววำ

อ.ทาวสหสเนตร๑ ผเปนจอมแหงเทพ ยงจกษอน- เปนทพย ใหหมดจดวเศษแลววา อ.พระเถระ- ชอวาปาละ น ผตเตยนซงคนชวโดยปกต ยงอาชวะ ใหหมดจดรอบแลว (ดงน) อ.ทาวสหสเนตร ผเปน-จอมแหงเทพ ยงจกษอนเปนทพย ใหหมดจดวเศษแลววา อ.พระเถระชอวาปาละ น ผหนกในธรรม ผยนดแลว ในพระศาสนา นงแลว (ดงน) ดงน ฯ

ครงนน (อ.ควำมด�ำร) นนวำ ถำวำ อ.เรำ จกไมไป สส�ำนก ของพระผเปนเจำผตเตยนซงคนชวโดยปกตผหนกในธรรมผมอยำงนเปนรปไซร,อ.ศรษะ ของเรำ พงแตก โดยสวนเจด, (อ.เรำ) จกไป สส�ำนก (ของพระผเปนเจำ)นนดงนไดมแลว(แกทำวสกกะ)นนฯ ในล�ำดบนน

อ.ทาวสหสเนตร ผเปนจอมแหงเทพ ผทรงไวซง- สรคอความเปนแหงพระราชาแหงเทพ เสดจมาแลว โดยขณะนน ไดเสดจเขาไปหาแลว ซงพระเถระ- ชอวาจกขบาล ฯ

กแล (อ.ทำวสกกะ) ครนเสดจเขำไปใกลแลว ไดทรงกระท�ำแลว ซงเสยงแหงพระบำทในทอนไมไกลแหงพระเถระฯครงนนอ.พระเถระ


๑ อทธโก(ชโน)ลงณกปจจยในตรตยำทตทธตตงวเครำะหวำอทธาน ปฏปชชตต อทธโก (ชโน)

ถำมแลว(ซงทำวสกกะ)นนวำอ.ใครนนดงนฯ(อ.ทำวสกกะนนตรสแลว)วำขำแตทำนผเจรญอ.กระผมเปนผไปสหนทำงไกล๑(ยอมเปน)ดงน ฯ (อ.พระเถระ ถำมแลว) วำ ดกอนอบำสก อ.ทำน จะไป (ในท)ไหนดงนฯ(อ.ทำวสกกะตรสแลว)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.กระผมจะไป) ในพระนครชอวำสำวตถ ดงน ฯ (อ.พระเถระ กลำวแลว) วำ ดกอนทำนผมอำย(อ.ทำน)จงไปดงนฯ(อ.ทำวสกกะตรสถำมแลว)วำขำแตทำนผเจรญกอ.พระผเปนเจำจกไป(ในท)ไหนดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำแมอ.เรำจกไป(ในพระนครชอวำสำวตถ)นนนนเทยวดงนฯ(อ.ทำวสกกะ ตรสแลว) วำ ขำแตทำนผเจรญ ถำอยำงนน (อ.เรำ ท.) จะไปโดยควำมเปนอนเดยวกนเทยวดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำอ.เรำเปนผมก�ำลงอนโทษประทษรำยแลว(ยอมเปน),อ.ควำมเนนชำจกมแกทำนผไปอยกบดวยเรำดงนฯ(อ.ทำวสกกะตรสแลว)วำอ.ควำมรบดวน ของกระผม ยอมไมม, แม อ.กระผม เมอไป กบ ดวยพระผเปนเจา จกได ซง - ในบญกรยาวตถ ท. สบ หนา - (บญกรยาวตถ) อยางหนง,ขำแตทำนผเจรญ(อ.เรำท.)จะไปโดยควำม-เปนอนเดยวกนเทยว ดงน ฯ อ.พระเถระ คดแลววำ (อ.บรษ) นน เปนสตบรษจกเปนดงนกลำวแลววำดกอนอบำสกถำอยำงนน(อ.ทำน)จงจบ ซงปลำยแหงไมเทำ ดงน ฯ อ.ทำวสกกะ ทรงกระท�ำแลว เหมอนอยำงนน ทรงยนอย ซงแผนดน (ทรงยงพระเถระ) ใหถงพรอมแลว ซงพระวหำรชอวำเชตวนในสมยเปนทสนไปแหงวนฯอ.พระเถระฟงแลวซงเสยงแหงดนตรมสงขและบณเฑำะวเปนตน ท. ถำมแลววำ (อ.เสยง) นน เปนเสยง(ในท)ไหน(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.ทำวสกกะตรสแลว)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.เสยงนนเปนเสยง)ในพระนครชอวำสำวตถ(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำอ.เรำท.ไปแลวโดยกำลนำน ในกำลเปนทไปดงนฯ(อ.ทำวสกกะตรสแลว)วำขำแตทำนผเจรญอ.กระผมยอมรซงหนทำงอนตรงดงนฯในขณะนนอ.พระเถระ


ก�ำหนดแลววำ(อ.บรษ)นเปนมนษย(ยอมเปน)หำมได,(อ.บรษน) เปนเทวดำจกเปนดงนฯ (เพรำะเหตนนอ.อำจำรยผมในกำลกอนท.กลำวแลว)วำ

อ.ทาวสหสเนตร ผเปนจอมแหงเทพ ผทรงไวซง- สรคอความเปนแหงพระราชาแหงเทพ ทรงยนแลว ซงหนทาง นน เสดจมาแลว สพระนครชอวาสาวตถ พลน (ดงน) ฯ

(อ.ทำวสกกะ)นนทรงน�ำไปแลวสบรรณศำลำอนอนกฎมพผเปนนองชำย-ผนอยทสด(ยงบคคล)ใหกระท�ำแลวเพอประโยชนแกพระเถระนนเทยว (ยงพระเถระ)ใหนงแลวบนแผนกระดำนเสดจไปแลวสส�ำนก(ของกฎมพ)นนดวยเพศแหงสหำยผเปนทรกทรงรองเรยกแลววำดกอนปำละผสหำยดงนฯ(อ.กฎมพนนกลำวแลว)วำดกอนสหำยอ.อะไรดงนฯ(อ.ทำวสกกะตรสแลว)วำอ.ทำนยอมรซงควำมทแหงพระเถระเปนผมำแลว(หรอ)ดงนฯ(อ.กฎมพนนกลำวแลว)วำอ.เรำยอมไมร,กอ.พระเถระมำแลวหรอดงนฯ(อ.ทำวสกกะ)ตรสแลววำดกอนสหำยเออ(อ.อยำงนน),ในกำลนอ.เรำไปแลวสวหำรเหนแลวซงพระเถระ ผนงแลวในบรรณศำลำอนทำน(ยงบคคล)ใหกระท�ำแลวเปนผมำแลวยอมเปนดงน เสดจหลกไปแลว ฯแมอ.กฎมพ ไปแลวสวหำร เหนแลว ซงพระเถระรองไหกลงเกลอกอยแลวณทใกลแหงเทำกลำวแลว(ซงค�ำท.)มค�ำวำขำแตทำนผเจรญอ.กระผมเหนแลว(ซงเหต)นไมไดใหแลวเพออนบวชแกทำนดงนเปนตนกระท�ำแลวซงเดกผเปนทำสท.สองใหเปนไทใหบวชแลวในส�ำนกของพระเถระ(กลำวแลว)วำ(อ.ทำนท.)น�ำมำแลว (ซงวตถ ท.) มขำวตมและขำวสวยเปนตน จำกภำยในแหงบำน จงบ�ำรง ซงพระเถระ ดงน (ยงวตถ ท. มขำวตมและขำวสวยเปนตน) ใหถงเฉพำะแลวฯอ.สำมเณรท.กระท�ำแลวซงวตรและวตรตอบบ�ำรงแลวซงพระเถระฯ


ก.๑๒ครงนนในวนหนงอ.ภกษท.ผอยในทศโดยปกตมำแลว สพระวหำรชอวำเชตวน(ดวยอนคด)วำ(อ.เรำท.)จกเฝำซงพระศำสดำดงนถวำยบงคมแลวซงพระศำสดำเหนแลวซงพระเถระผใหญแปดสบท.เทยวไปอยสทจำรกในวหำรถงแลวซงทเปนทอยของพระเถระชอวำจกขบำลเปนผมหนำเฉพำะตอทนนไดเปนแลวในเวลำเยน(ดวยอนคด)วำ(อ.เรำท.)จกเหน(ซงทเปนทอย)แมนดงนฯในขณะนนอ.เมฆใหญตงขนแลวฯ(อ.ภกษ ท.) เหลานน (คดแลว) วา อ.กาลน เปนเวลาเยน (ยอมเปน) ดวย อ.เมฆ ตงขนแลวดวย, (อ.เรา ท.) มาแลว จกเหน ในเวลาเชาเทยว ดงน กลบแลว ฯอ.ฝนตกแลวในยำมทหนงไปปรำศแลวในยำม-อนมในทำมกลำงฯอ.พระเถระเปนผมควำมเพยรอนปรำรภแลวเปนผมกำร-จงกรมอนประพฤตทวแลว(ยอมเปน)เพรำะเหตนน(อ.พระเถระ)ขำมลงแลวสทเปนทจงกรมในยำมอนมในภำยหลงฯกในกำลนนอ.แมลงคอมทองท.มำกตงขนแลวบนภำคพนอนอนฝนตกแลวใหมฯ(อ.แมลงคอมทองท.)เหลำนน,ครนเมอพระเถระจงกรมอย,วบตแลวโดยมำกฯอ.อนเตวำสกท.ไมกวำดแลวซงทเปนทจงกรมของพระเถระตอกำลนนเทยวฯอ.ภกษท.เหลำนอกน มำแลว (ดวยอนคด)วำ (อ.เรำท.)จกด ซงทเปนทอย ของพระเถระ ดงน เหนแลว ซงสตวตวมลมปรำณท. ในทเปนทจงกรม ถำมแลววำอ.ใครยอมจงกรม(ในท)นดงนฯ(อ.อนเตวำสกท.กลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญอ.พระอปชฌำยของกระผมท.(ยอมจงกรมในทน)ดงนฯ(อ.ภกษ ท.) เหลานน ยกโทษแลววา (อ.ทาน ท.) จงด ซงกรรม ของสมณะ, (อ.สมณะนน) นอนประพฤตหลบอยแลว ในกาลแหง-ตนเปนไปกบดวยจกษ ไมกระทาแลว (ซงกรรม) อะไรๆ ยงสตวตวมลมปราณ ท. ตวมประมาณเทาน ใหตายแลว (ดวยอนคด) วา (อ.เรา) จะจงกรม ดงน ในกาลแหงตนมจกษอนวกล ในกาลน, (อ.สมณะนน) ไดกระทาแลว (ซงกรรม) อนมใชประโยชน (ดวยอนคด) วา (อ.เรา) จกกระทา ซงประโยชน ดงน ดงน ฯ ครงนน(อ.ภกษท.)เหลำนนไปแลวกรำบทลแลว แกพระตถำคตวำ ขำแตพระองคผเจรญ อ.พระเถระชอวำจกขบำล ยงสตว- ตวมลมปรำณท.มำกใหตำยแลว(ดวยอนคด)วำ(อ.เรำ)จะจงกรม


๑ พาราณส สนสกฤตใชค�ำวำวาราณส (Varanasi) เปนชอเมองหลวงของแควนกำสประเทศอนเดยมประวตควำมเปนมำยำว

นำนกวำ๔,๐๐๐ปเปนเมองทมแมน�ำคงคำซงไหลมำจำกเทอกเขำหมำลยไหลผำนชำวฮนดถอวำเปนแมน�ำศกดสทธลำงบำปได

เปนสทธำวำสอนเปนทสถตของพระศวะ ถอวำเปนเมองอมตะของอนเดย เปนทแสวงบญทงของชำวฮนดและชำวพทธทวโลก

ครงสมยเปนอำณำนคมขององกฤษ เมองนมชอวำ เบนำเรส (Benares) มเกยวของกบพระพทธศำสนำในหลำยดำน เชนเปน

ทเกดของพระโพธสตวทงหลำย เปนทตงของปำอสปตนมฤคทำยวน อนเปนสถำนทพระพทธเจำทรงแสดงปฐมเทศนำ คอ

ธมมจกกปปวตตนสตรแกพระปญจวคคยซงปจจบนเรยกวำสารนาถเปนสงเวชนยสถำนแหงหนง๒ จกขทพพลา (อตถ)เปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสมฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสเปนภำยในวเครำะหดงน

ฉ.ตล. ว. ทฏ�พล�เยส�ตำนทพพลำน(จกขน)

ฉ.ตล. ว. จกขนทพพลำนยสสำสำจกขทพพลำ(อตถ)

ดงนดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสถำมแลว)วำก(อ.จกขบำล)นน (ยงสตวตวมลมปรำณท.)ใหตำยอยอนเธอท.เหนแลวหรอดงนฯ(อ.ภกษท.กรำบทลแลว)วำขำแตพระองคผเจรญ(อ.พระเถระชอวำจกขบำลนนยงสตวตวมลมปรำณท.ใหตำยอยอนขำพระองคท.)ไมเหนแลวดงนฯ(อ.พระศำสดำ ตรสแลว) วำ อ.เธอท. ยอมไมเหน (ซงจกขบำล) นน ฉนใดนนเทยว(อ.จกขบำล)แมนนยอมไมเหนซงสตวตวมลมปรำณท.เหลำนนฉนนน,ดกอนภกษท.ชออ.เจตนำเปนเหตตำยแหงพระขณำสพท.ยอมไมมดงนฯ(อ.ภกษท.ทลถำมแลว)วำขำแตพระองคผเจรญครนเมอธรรม-อนเปนอปนสยแหงพระอรหตมอย,(อ.พระเถระชอวำจกขบำลนน)เปนคนบอดเกดแลวเพรำะเหตไรดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนภกษท.(อ.จกขบำลนนเปนคนบอดเกดแลว)ดวยอ�ำนำจแหงกรรมอนตนกระท�ำแลวดงนฯ(อ.ภกษท.ทลถำมแลว)วำขำแตพระองคผเจรญก(อ.กรรม)อะไร(อนพระเถระชอวำจกขบำล)นนกระท�ำแลวดงนฯ

ก.๑๓ (อ.พระศำสดำตรสแลว) วำ ดกอนภกษท. ถำอยำงนน (อ.เธอท.)จงฟง:- ในกำลอนเปนไปลวงแลวครนเมอพระรำชำผเปนใหญในพระนครชอวำพำรำณส(ทรงยงบคคล)ใหกระท�ำอยซงควำมเปนแหงพระรำชำในพระนครชอวำพำรำณส๑,อ.หมอคนหนงเทยวไปแลวในบำนและนคมกระท�ำอยซงเวชกรรม เหนแลวซงหญงผมจกษมก�ำลงอนโทษประทษรำยแลว๒คนหนงถำมแลววำอ.ควำมทกขมใชควำมไมส�ำรำญอะไร(มอย)แกเธอดงนฯ(อ.หญงนน


๑ ปากตกาน (จกขน) ลง ณก ปจจย ในตรตยำทตทธต ว.วำปกตยา ตฏนตต ปากตกาน หรอปกตยา ตาน ปากตกาน

(จกขน)๒ รชชสแปลวำปวดแลวกไดเปนกตตวำจกลงทวำทคณะประกอบดวยรชธำตในควำมเสยดแทง,ท�ำลำยยปจจยในกตตวำจก

ออชชตตนวภตตแปลงชทสดธำตกบยปจจยเปนชชแปลงอเปนอส.ลงในภวำทคณะมรปเปนรชตแตบำงมต

เหนวำเปนกมมวำจกกม

กลำวแลว)วำ(อ.ดฉน)ยอมไมเหนดวยนยนตำท.ดงนฯ(อ.หมอนนกลำวแลว)วำ(อ.เรำ)จกกระท�ำซงยำแกเธอดงนฯ(อ.หญงนนกลำวแลว)วำขำแตนำย(อ.ทำน)จงกระท�ำดงน ฯ (อ.หมอนน ถำมแลว)วำ(อ.เธอ)จกใหซงอะไรแกเรำดงนฯ(อ.หญงนนกลำวแลว) วำ ถำวำ (อ.ทำน) จกอำจ เพออนกระท�ำ ซงนยนตำท. ของดฉนใหเปนอวยวะตงอยโดยปกตไซร๑,อ.ดฉนกบดวยบตรและธดำท.เปนทำสของทำนจกเปนดงนฯ(อ.หมอ)นน(รบพรอมเฉพำะแลว)วำอ.ดละดงนจดแจงแลวซงยำฯอ.นยนตำท.เปนอวยวะตงอยโดยปกตดวยยำขนำนเดยวนนเทยวไดเปนแลวฯ(อ.หญง)นนคดแลววำอ.เรำ ปฏญญำแลว(แกหมอ)นนวำ(อ.เรำ)ผเปนไปกบดวยบตรและธดำเปนทำส จกเปนดงนแตวำ(อ.หมอนน)จกประพฤตรองเรยกซงเรำดวยค�ำอน-ออนหวำนหำมไดแล,(อ.เรำ)จกลวง(ซงหมอ)นนดงนฯ(อ.หญง) นน ผอนหมอมาแลว ถามแลววา ดกอนนางผเจรญ (อ.คแหงนยนตา) เปนเชนไร (ยอมเปน) ดงน กลาวแลววา ในกาลกอน อ.นยนตา ท. ของดฉน เสยดแทงแลว๒ หนอยหนง, ในกาลน (อ.นยนตา ท.) ยอมเสยดแทง ยงเกนกวา ดงน ฯ อ.หมอ คดแลววา (อ.หญง) น เปนผใครเพออนลวง ซงเรา แลวจงไมให (ซงวตถ) อะไร ๆ (ยอมเปน), อ.ความตองการ ดวยคาจาง (อนหญง) นน ใหแลว (มอย) แกเรา หามได, ในกาลน (อ.เรา) จกกระทา (ซงหญง) นน ใหเปนคนบอด ดงน ไปแลว สเรอน บอกแลว ซงเนอความ นน แกภรรยา ฯ(อ.ภรรยำ)นนเปนผนง ไดเปนแลวฯ(อ.หมอ)นนประกอบแลวซงยำขนำนหนงไปแลว สส�ำนก(ของหญง)นน(กลำวแลว)วำดกอนนำงผเจรญ(อ.เธอ)จงหยอด ซงยำนดงน(ยงหญงนน)ใหหยอดแลวฯอ.นยนตำท.สอง


๑ แปลทบศพทวำของโคพลพทกได

ดบแลวรำวกะอ.เปลวแหงประทป(ดบอย)ฯอ.หมอนนเปนจกขบำลไดเปนแลว(ดงน)ฯ

ก.๑๔(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนภกษท.อ.กรรมอนบตรของเรำกระท�ำแลวในกำลนนตดตำมแลวขำงหลงขำงหลง,จรงอย ชอ อ.กรรมอนลำมก นน ยอมไปตำม รำวกะ อ.ลอ (หมนไปตำมอย) ซงรอยเทำของโคตวเนองดวยก�ำลง๑ตวน�ำไปอยซงแอกดงนครนตรสแลวซงเรองนทรงสบตอซงอนสนธผเปนพระรำชำเพรำะธรรมตรสแลว ซงพระคำถำนวำ

อ.ธรรม ท. มใจเปนสภาพถงกอน มใจประเสรฐทสด สาเรจแลวดวยใจ, หากวา (อ.บคคล) มใจ อนโทษประทษรายแลว กลาวอย หรอ หรอวา กระทาอยไซร, อ.ทกข ยอมไปตาม (ซงบคคล) นน (เพราะทจรตอนมอยางสาม) นน เพยงดง อ.ลอ (หมนไปตามอย) ซงรอยเทา (แหงโคตวเนองดวย-กาลง) ตวนาไปอย (ซงแอก) ดงน

รำวกะ(อ.พระรำชำ)ทรงประทบอยซงพระรำชสำสนอนมดนเหนยวอน-พระองคทรงยงรำชบรษใหตงไวเฉพำะแลวดวยตรำแหงพระรำชำฯ


๑ จตภมกจตต เปนวเสสนบพพบท กมมธำรยสมำส มอสมำหำรทคสมำส และ ณก ปจจย ในตรตยำทตทธต เปนภำยใน


อ.ทค. ว. จตสโสภมโย จตภมโย

ณก.ตรตยำท. ว. จตภมหนยตต� จตภมก�(จตต�)หรอจตภมสวตตตตจตภมก�(จตต�)

ว.บพ.กม. ว. จตภมกญจต�จตตญจำตจตภมกจตต�หรอจตภมก�จตต�จตภมกจตต�๒ ลพภต เปนกมมวำจกประกอบดวยลภธำตในควำมไดยปจจยในกมมวำจกตวตตมำนำวภตตแปลงภทสดแหงลภธำต

กบยปจจยเปนพภ

แกอรรถ

อ.จตอนเปนไปในภมส๑แมทงปวงอนตำงดวยจตมกศลจตอนเปนกำมำวจร-เปนตนชอวำมโน(ในพระคำถำ)นนฯแตวำอ.จตนนเทยวอนไป- แลวกบดวยโทมนสอนประกอบพรอมแลวดวยปฏฆะ(อนอนบณฑต)นยมอย (อนอนบณฑต) ใหตงลงตำงอย (อนอนบณฑต)ก�ำหนดตดอย ดวยอ�ำนำจแหง- จตอนเกดขนแลวแกหมอนนในกำลนน(อนบณฑต)ยอมได๒ในบทนฯ (อ.อรรถ)วำอนมำตำมพรอมแลว(ดวยใจ)นนเปนสภำพถงกอนโดยปกตเปน(ดงนแหงบท)วำปพพงคมาดงนฯ ชออ.ธรรมท.สดวยอ�ำนำจแหงคณธรรมและเทศนำธรรมและปรยตธรรม-และนสสตตนชชวธรรมชอวำธรรมฯ (อ.ธรรม)น(ในพระคำถำน)วำ

(อ.สภาพ ท.) ทงสอง คอ อ.ธรรมดวย คอ อ.สภาพมใชธรรมดวย เปนสภาพมวบากเสมอกน (ยอมเปน) หามไดแล, อ.สภาพมใชธรรม ยอมนาไป สนรก, อ.ธรรม ยอม (ยงสตว) ใหถง ซงสคต ดงน

ชอวำเปน-(ในธรรมท.ส)เหลำนนหนำ-คณธรรม(ยอมเปน)ฯ (อ.ธรรม)น(ในค�ำน)วำดกอนภกษท.(อ.เรำ)จกแสดงซงธรรม อนงำมในเบองตนแกเธอท.ดงนเปนตนชอวำเทศนำธรรมฯ


๑ เตมศพทวคคเหนหรอจะแปลรปวเครำะหตำมล�ำดบกไดดงนเพราะวา อ.ใจ เปนสภาพถงกอน (แหงธรรม ท.) เหลานน

(ยอมเปน) เพราะเหตนน (อ.ธรรม ท.) เหลานน ชอวา มใจเปนสภาพถงกอนฯ

(อ.ธรรม)น(ในค�ำน)วำดกอนภกษท.กอ.กลบตรท.บำงพวก (ในพระศำสนำ)นยอมเลำเรยนซงธรรมคอซงสตตะคอซงเคยยะดงนเปนตนชอวำปรยตธรรมฯ (อ.ธรรม)น(ในค�ำน)วำกอ.ธรรมท.ยอมมในสมยนนแล, อ.ขนธท.ยอมม(ในสมยนน)ดงนเปนตนชอวำนสสตตธรรมฯอ.นย (ในบท)แมวำอ.นชชวธรรมดงนนนนนเทยวฯ อ.- (ในธรรม ท. ส) เหลำนนหนำ - นสสตตธรรมและนชชวธรรม (อนพระผมพระภำคเจำ)ทรงประสงคเอำแลวในทนฯ(อ.นสสตตธรรม-และนชชวธรรม)นนคออ.ขนธท.อนมรปหำมไดสำมคออ.เวทนำขนธอ.สญญำขนธอ.สงขำรขนธโดยเนอควำมฯเพรำะวำ(อ.ธรรมท.)เหลำนนชอวำมใจเปนสภำพถงกอน(เพรำะวเครำะห)๑วำอ.ใจเปนสภำพถงกอน(แหงธรรมท.)เหลำนน(ยอมเปน)ดงนฯ (อ.อนถาม) วากอ.ใจอนมวตถเปนอนเดยวกนอนมอำรมณเปน- อนเดยวกนเกดขนอยในขณะเดยวกนกบ(ดวยธรรมท.)เหลำนนไมกอน ไมหลงชอวำเปนสภำพถงกอนยอมเปนอยำงไรดงนฯ (อ.อนแก) วา(อ.ใจชอวำเปนสภำพถงกอน)เพรำะอรรถคอควำม-เปนปจจยแหงกำรเกดขน(ยอมเปน)(ดงน)ฯ เหมอนอยำงวำ (ครนเมอโจรท.)มำกกระท�ำอย ซงกรรมมกำรฆำ- ซงชำวบำนเปนตน ท. โดยควำมเปนอนเดยวกน, (ครนเมอค�ำ) วำ อ.ใคร เปนผถงกอน(แหงโจรท.)เหลำนน(ยอมเปน)ดงน(อนชนท.)กลำวแลว,(อ.โจร)ใดเปนปจจย(แหงโจรท.)เหลำนนยอมเปน,(อ.โจรท.)เหลำนนอำศยแลว (ซงโจร) ใด ยอมกระท�ำ ซงกรรม นน, (อ.โจร) นน ชอวำ ทตตะ หรอ หรอวำ ชอวำ มตตะ (อนชน ท.) ยอมเรยกวำ (อ.โจรนน)เปนผถงกอน(แหงโจรท.)เหลำนน(ยอมเปน)ดงนฉนใดอ.ค�ำเปนเครองยงอปไมยใหถงพรอมน(อนบณฑต)พงทรำบฉนนนฯ


อ.ใจชอวำเปนสภำพถงกอน(แหงธรรมท.)เหลำนน(ยอมเปน)เพรำะอรรถคอควำมเปนปจจยแหงกำรเกดขน ดวยประกำรฉะน เพรำะเหตนน(อ.ธรรมท.เหลำนน)ชอวำมใจเปนสภำพถงกอนฯเพรำะวำ(อ.ธรรมท.)เหลำนน,ครนเมอใจไมเกดขนอย,ยอมไมอำจเพออนเกดขนฯแตวำอ.ใจ,ครนเมอเจตสกท.บำงพวกแมไมเกดขนอย,ยอมเกดขนนนเทยวฯ อนงอ.ใจเปนสภำพประเสรฐทสด(แหงธรรมท.)เหลำนนดวยอ�ำนำจ-แหงควำมเปนใหญยง(ยอมเปน)เพรำะเหตนน(อ.ธรรมท.เหลำนน)ชอวำมใจเปนสภำพประเสรฐทสดฯ เหมอนอยำงวำ (อ.ชน ท.) มโจรผเจรญทสดเปนตน เปนใหญยง เปนผประเสรฐทสด (แหงชนท.) มโจรเปนตน (ยอมเปน) ฉนใด อ.ใจ (เปนสภำพประเสรฐทสด) (แหงธรรม ท.) แมเหลำนน (ยอมเปน) ฉนนน เพรำะเหตนน(อ.ธรรมท.เหลำนน)ชอวำมใจเปนสภำพประเสรฐทสดฯ เหมอนอยำงวำ อ.ภณฑะ ท. เหลำนน เหลำนน อนส�ำเรจแลว (ดวยวตถท.)มไมเปนตนชอวำ(เปนภณฑะ)มภณฑะอนส�ำเรจแลวดวยไมเปนตนยอมเปนฉนใด(อ.ธรรมท.)แมเหลำนนชอวำเปนสภำพส�ำเรจแลวดวยใจเพรำะควำมท(แหงธรรมท.)เปนสภำพส�ำเรจแลวแตใจ(ยอมเปน)ฉนนนฯ (อ.อรรถ)วำอนอนโทษท.มอภชฌำเปนตนอนจรมำประทษรำยแลว(ดงนแหงบท)วำปทฏเนดงนฯ (อ.อธบำย)วำจรงอยอ.ใจโดยปกตชอวำภวงคจตฯ(อ.ภวงคจต)นน(อนโทษท.)ไมประทษรำยแลว,เหมอนอยำงวำอ.น�ำอนใสแลว อนเขำไปเศรำหมองแลว(เพรำะสท.)มสเขยวเปนตนอนจรมำเปนน�ำอนตำง-ดวยน�ำมน�ำสเขยวเปนตน (ยอมเปน), ก (อ.น�ำนน) เปนน�ำ อนใหม (ยอมเปน) หำมได, เปนน�ำอนใสแลว อนมในกอนนนเทยว (ยอมเปน) แมหำมไดฉนใด(อ.ภวงคจต)แมนนเปนจตอนโทษท.มอภชฌำเปนตนอนจรมำประทษรำยแลวยอมเปน,ก(อ.ภวงคจตนน)เปนจตดวงใหม(ยอมเปน)หำมได,เปนภวงคจตดวงมในกอนนนเทยว(ยอมเปน)แมหำมไดฉนนนฯเพรำะเหตนนอ.พระผมพระภำคเจำตรสแลววำดกอนภกษท.อ.จตน เปนแดนซำนออกแหงรศม (ยอมเปน), กแล (อ.จต) นน


เขำไปเศรำหมองแลวเพรำะอปกเลสท.อนจรมำดงนฯหำกวำ(อ.บคคล)มใจอนโทษประทษรำยแลวอยำงน(กลำวอยหรอหรอวำกระท�ำอยไซร)(ดงนอนบณฑตพงทรำบ)ฯ (อ.อรรถ)วำ(อ.บคคล)นนเมอกลำวชอวำยอมกลำวซงวจทจรต อนมอยำงสนนเทยว,เมอกระท�ำชอวำยอมกระท�ำซงกำยทจรตอนมอยำง-สำมนนเทยว,เมอไมกลำวเมอไมกระท�ำชอวำยอมยงมโนทจรตอนมอยำง-สำมใหเตม เพรำะควำมท (แหงตน) เปนผมใจ (อนโทษท.) มอภชฌำเปนตนประทษรำยแลว นน ฯ อ.อกศลกรรมบถ ท. สบ (ของบคคล) นน ยอมถงซงควำมเตมรอบดวยประกำรฉะน(ดงน)(แหงบำทแหงพระคำถำ)วำภาสต วา กโรต วาดงนฯ (อ.อรรถ)วำอ.ทกขยอมไปตำมซงบคคลนนเพรำะทจรตอนม- อยำงสำม นน คอวำ อ.วปำกทกข อนทงเปนไปทำงกำยทงเปนไปทำงจต โดยปรยำยนคอ(อ.ทกข)อนมกำยเปนทตงบำงอนมจตนอกนเปนทตงบำงยอมไปตำมซงอตภำพนนอนไปอยในอบำยท.สหรอหรอวำ ในมนษยท.เพรำะอำนภำพแหงทจรต(ดงน)(แหงบำทแหงพระคำถำ)วำตโต น ทกขมเนวต ดงนฯ (อ.อนถาม) วา(อ.ทกขยอมไปตำมซงบคคลนนเพรำะทจรตอนม-อยำงสำมนน)รำวกะอ.อะไร(ดงน)ฯ (อ.อนแก) วา(อ.ทกขยอมไปตำมซงบคคลนนเพรำะทจรตอนมอยำง-สำมนน)เพยงดงอ.ลอ(หมนไปตำมอย)ซงรอยเทำ(ของโคตวเนองดวยก�ำลง)ตวน�ำไปอย(ซงแอก)ดงนฯ (อ.อธบำย)วำรำวกะอ.ลอ(หมนไปตำมอย)ซงรอยเทำของโค-ตวเนองดวยก�ำลงตวอนบคคลเทยมแลวทแอกชอวำตวน�ำไปอยซงแอก(ดงน)ฯ (อ.อธบำย)วำเหมอนอยำงวำ(อ.โคตวเนองดวยก�ำลง)นนน�ำไปอย (ซงแอก) สนวนหนงบำง (สนวน ท.) สอง บำง (สนวน ท.) หำ บำง (สนวนท.)สบบำงสนเดอนดวยทงกงบำงยอมไมอำจเพออนยงลอใหกลบ คอวำเพออนละ(ซงลอ)โดยทแท(เมอโคตวเนองดวยก�ำลง)นนกำวไปอย


ขำงหนำ, อ.แอก ยอมเบยดเบยน ซงคอ, (เมอโคตวเนองดวยก�ำลงนน) กำวกลบอยขำงหลง,อ.ลอยอมกระทบเฉพำะซงเนอแหงขำออน,อ.ลอเบยดเบยนอย ดวยเหตท. สอง เหลำน เปนของเปนไปตำมซงรอยเทำ- และรอยเทำตำม(ของโคตวเนองดวยก�ำลง)นนยอมเปนฉนใดอ.ทกข อนเปนไปทำงกำยบำง อนเปนไปทำงจตบำง อนมทจรตเปนมล ยอมตดตำม ซงบคคล ผมใจ อนโทษประทษรำยแลว ยงทจรต ท. สำม ใหเตมแลว จงด�ำรงอยแลวในท(แหงบคคลนน)ไปแลวท.เหลำนนเหลำนนมนรกเปนตนฉนนนนนเทยวดงน(อนบณฑตพงทรำบ)ฯ ในกำลเปนทสดลงรอบแหงพระคำถำอ.ภกษท.ผมพนสำมสบเปนประมำณบรรลแลวซงพระอรหตกบดวยปฏสมภทำท.ฯอ.เทศนำเปนเทศนำ-เปนไปกบดวยวำจำมประโยชนเปนเทศนำเปนไปกบดวยผลไดมแลวแมแกบรษท-ผถงพรอมแลวดงนแลฯ

jwi

อ.เรองแหงพระเถระชอวาจกขบาล (จบแลว) ฯ

jwi

๑ ปโย (ปตโต) ลง อ ปจจย เปนกตตรป กมมสำธนะ ว.วำปยต นนต ปโย (ปตโต) ฯ มนาโป (ปตโต) เปน กตตรป

กตตสำธนะว.วำมน อปเปตต มนาโป (ปตโต) ฯ มโน ปปโปต ยสม โส มนาโป, มน อปเปต วฑเฒตต วา มนาโป (ปตโต)

มนบทหนำอปธำตในควำมถง,บรรล(ปำปเณ)อปจจยบำงมตลงอำปธำตในควำมเอบอำบ,ซมซำบ,ไหลไป(พยำปเน)๒ กาเหนจหมำยถงคำจำงท�ำเครองเงนหรอทองรปพรรณ๓ ปญญายตถในทนประกอบดวยเครองปรงปบทหนำญำธำตในควำมรยปจจยตถหยตตนวภตตฝำยอตตโนบทซอน

ญหนำธำตลงออำคมประธำนของประโยคจงเปนบรษท๑(ปตโต)๔ อทปาท ประกอบดวยเครองปรงคออบทหนำปทธำตในควำมถง,เกดทฆะตนธำตเปนอำอปจจยออชชตตนวภตต

รสสะอเปนอลงออำคมหนำธำตไดรปเปนอ+อปำทลงทอำคมส�ำเรจรปเปนอทปำทฯ

๒. มฏกณฑลวตถ อ.เรองแหงมาณพชอวามฏฐกณฑล (อนขาพเจา จะกลาว) ฯ

\\\

แมอ.พระคำถำทสองวำมโนปพพงคมาดงนเปนตน(อนพระศำสดำ) ทรงปรำรภซงมำณพชอวำมฏฐกณฑลตรสแลวในพระนครชอวำสำวตถนนเทยวฯ

ก.๑ ไดยนวำ อ.พรำหมณ ชอวำ อทนนปพพกะ ไดมแลว ในพระนครชอวำสำวตถ ฯ (อ.วตถ) อะไร ๆ เปนของ (อนพรำหมณ) นน ไมใหแลวในกอน แกใคร ๆ (ยอมเปน), (เพรำะเหต) นน (อ.ชนท.) รพรอมแลว(ซงพรำหมณ)นนวำอ.พรำหมณชอวำอทนนปพพกะดงนนนเทยวฯ(อ.มำณพชอวำมฏฐกณฑล)เปนบตรนอยคนเดยวเปนผเปนทรกเปนผยง- ใจใหเอบอำบ๑(ของพรำหมณ)นนไดเปนแลวฯครงนน(อ.พรำหมณนน)เปนผใครเพออนยงนำยชำงใหกระท�ำ ซงเครองประดบ (แกบตร)นน (เปน) (คดแลว)วำถำวำ(อ.เรำ)จกบอกแกบคคลผกระท�ำซงทองไซร,อ.ก�ำเหนจ๒ เปนของ (อนเรำ) พงให จกเปน ดงน บแลว ซงทอง เองนนเทยว กระท�ำแลวซงตมหท.อนเกลยงไดใหแลวฯ(เพรำะเหต)นนอ.บตร(ของพรำหมณ)นนปรำกฏแลววำอ.มำณพชอวำมฏฐกณฑลดงนนนเทยว๓ฯอ.โรคผอมเหลองไดเกดขนแลว๔ในกำล(แหงบตร)นนมกำลฝนสบหกฯอ.มำรดำแลดแลวซงบตรกลำวแลววำขำแตพรำหมณอ.โรคเกดขนแลวแกบตรของทำน,(อ.ทำน)จง(ยงหมอ)ใหเยยวยำ(ซงบตร)นนดงน


ฯ(อ.พรำหมณนนกลำวแลว)วำดกอนนำงผเจรญถำวำ(อ.เรำ)จกน�ำมำซงหมอไซร, อ.ภตและคำจำง เปนของ (อนเรำ) พงให จกเปน, อ.เธอ ยอมไมแลดซงควำมขำดไปแหงทรพยของเรำดงนฯ(อ.นำงพรำหมณนนกลำวแลว)วำขำแตพรำหมณ(ครนเมอควำมเปน)อยำงนน(มอย),(อ.ทำน)จกกระท�ำอยำงไรดงนฯ(อ.พรำหมณนนกลำวแลว)วำอ.ควำมขำด-ไปแหงทรพย ของเรำ ยอมไมม โดยประกำรใด (อ.เรำ) จกกระท�ำ โดยประกำรนนดงนฯ(อ.พรำหมณ)นนไปแลวสส�ำนกของหมอท. ถำมแลววำอ.ทำนท.ยอมกระท�ำซงยำอะไรชอแกโรคโนนดงนฯครงนน(อ.หมอท.)เหลำนนยอมบอก(ซงวตถ)มเปลอกแหงตนไมเปนตนใดหรอหรอวำนน(แกพรำหมณ)นนฯ(อ.พรำหมณ)นนน�ำมำแลว(ซงวตถมเปลอกแหงตนไมเปนตน) นน ยอมกระท�ำ ซงยำ แกบตร ฯ (เมอพรำหมณ)นนกระท�ำอย(ซงยำ)นนนนเทยว,อ.โรคเปนสภำพมก�ำลงไดเปนแลว,(อ.โรคนน)ไดเขำถงแลวซงควำมเปนแหงโรคอนบคคลไมพงเยยวยำฯอ.พรำหมณรแลวซงควำมท(แหงบตร)นนเปนผมก�ำลงอนโทษประทษรำยแลวเรยกมำแลวซงหมอคนหนงฯ(อ.หมอ)นนตรวจดแลว(กลำวแลว)วำอ.กจอยำงหนงของเรำท.มอย,(อ.ทำน)เรยกมำแลวซงหมอคนอน(ยงหมอนน)จงใหเยยวยำดงนบอกคนแลว(ซงพรำหมณ)นนออกไปแลวฯอ.พรำหมณรแลวซงสมยเปนทตำย(แหงบตร)นน(คดแลว)วำ(อ.ญำต ท.) ผทงมำแลวทงมำแลว เพอประโยชนแกอนเหน (ซงบตร) น จกเหนซงทรพยสมบตในภำยในแหงเรอน,(อ.เรำ)จกกระท�ำ(ซงบตร)นนในภำยนอกดงนน�ำออกแลวซงบตร(ยงบตร)ใหนอนแลวทระเบยงในภำยนอกฯ

ก.๒ ในวนนน อ.พระผมพระภาคเจา เสดจออกแลว จากสมาบต- อนประกอบแลวดวยพระกรณาใหญ ในสมยเปนทขจดเฉพาะซงความมดอนมกาลง ทรงตรวจดอย ซงโลก ดวยพระจกษของพระพทธเจา เพออนทอดพระเนตร ซงสตวผเปนเผาพนธแหงสตวผอนพระองคพงทรงแนะนา ท. ผมกศลมลอนหนา- ขนแลว ผมอธการอนกระทาแลว ในพระพทธเจาในกาลกอน ท. ทรงแผไปแลว


๑ ทสสหสสจกกวาฬ เปนวเสสนบพพบทกมมธำรยสมำสมฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสเปนภำยในวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ฉ.ตล. ว. ทสสหสส�มตต�ยสสต�ทสสหสสมตต�(จกกวำฬ)

ว.บพ.กม. ว. ทสสหสสมตตญจต�จกกวำฬญจำตทสสหสสจกกวำฬหรอ

ทสสหสสมตต�จกกวำฬทสสหสสจกกวำฬ๒ อจฉราสหสสปรวาโร(เทวปตโต)เปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสมฉฏฐตปปรสสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ฉ.ตป. ว. อจฉรำน�สหสส�อจฉรำสหสส�

ฉ.ตล. ว. อจฉรำสหสส�ปรวำโรยสสโสอจฉรำสหสสปรวำโร(เทวปตโต)๓ สฏสกฏภาราลงการปฏมณฑโต (อตตภำโว) เปนตตยำตปปรสสมำส มอสมำหำรทคสมำส, ฉฏฐตลยำธกรณพหพ-

พหสมำสและวเสสนบพพบทกมมธำรยสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

อ.ทค. ว. สฏสกฏำนสฏสกฏำน

ฉ.ตล. ว. สฏสกฏำนภำรำเยส�เตสฏสกฏภำรำ(อลงกำรำ)

ว.บพ.กม. ว. สฏสกฏภำรำจเตอลงกำรำจำตสฏสกฏภำรำลงกำรำหรอ

สฏสกฏภำรำอลงกำรำสฏสกฏภำรำลงกำรำ

ต.ตป. ว. สฏสกฏภำรำลงกำเรหปฏมณฑโตสฏสกฏภำรำลงกำรปฏมณฑโต(อตตภำโว)

ซงขายคอพระญาณ ในจกรวาลอนมหมนเปนประมาณ๑ ฯ อ.มาณพชอวา- มฏฐกณฑล ปรากฏแลว ในภายใน (แหงขายคอพระญาณ) นน โดยอาการ (แหงตน) นอนแลว ในภายนอกแหงระเบยงนนเทยว ฯ อ.พระศาสดา ทรงเหนแลว (ซงมาณพชอวามฏฐกณฑล) นน ทรงทราบแลว ซงความท (แหง-มาณพชอวามฏฐกณฑล) นน เปนผ (อนบดา) นาออก จากภายในแหงเรอน แลวจงใหนอนแลว (ในภายนอกแหงระเบยง) นน ทรงใครครวญอยวา อ.ประโยชน ดวยปจจย แหงเรา ไปแลว (ในท) น มอย หรอหนอแล ดงน, ไดทรงเหนแลว (ซงเหต) น ทรงทราบแลววา อ.มาณพ น ยงจต ใหเลอมใสแลว ในเรา กระทาแลว ซงกาละ จกบงเกด ในวมานอน- เปนวการแหงทอง อนประกอบแลวดวยโยชนสามสบ ในเทวโลกชอวาดาวดงส, เปนผมพนแหงนางอปสรเปนบรวาร๒ จกเปน, แม อ.พราหมณ (ยงบตร) นน ใหไหมแลว รองไหอย จกเทยวไป ในปาชา, อ.เทพบตร แลดแลว ซงอตภาพ อนมคาวตสามเปนประมาณ อนประดบเฉพาะแลวดวยเครองประดบ-มเกวยนหกสบเลมเปนภาระ๓ อนมพนแหงนางอปสรเปนบรวาร ตรวจดอยวา อ.สมบตอนประกอบแลวดวยสร น อนเรา ไดแลว ดวยกรรม อะไรหนอแล ดงน รแลว ซงความท (แหงสมบตอนประกอบแลวดวยสรนน เปนสมบตอนตน) ไดแลว ดวยความเลอมใสแหงจต ในเรา (คดแลว) วา (อ.พราหมณ)


๑ ธมมสส อภสมยน ธมมาภสมโยลงอปจจยเปนภำวรปภำวสำธนะธมมเปนบทหนำอภ-ส�บทหนำอหรออยธำต

ในควำมไป,ถง,บรรล(คตย�)

ไม (ยงหมอ) ใหกระทาแลว ซงยา แกเรา เพราะความกลวแตอนขาดไปแหงทรพย ไปแลว สปาชา ยอมรองไห ในกาลน, (อ.เรา) จกกระทา (ซงพราหมณ) นน ใหเปนผถงแลวซงประการอนแปลก ดงน มาแลว ดวยเพศแหงมาณพชอวา-มฏฐกณฑล จกนอนรองไห ในทอนไมไกล แหงปาชา เพราะความไมชอบใจ ในบดา, (ครนเมอความเปน) อยางนน (มอย), อ.พราหมณ จกถาม (ซงเทพบตร) นนวา อ.ทาน เปนใคร ยอมเปน ดงน, (อ.เทพบตร จกกลาว) วา อ.เรา เปนมฏฐกณฑล ผเปนบตร ของทาน (ยอมเปน) ดงน, (อ.พราหมณนน จกถาม) วา (อ.ทาน) เปนผบงเกดแลว (ในท) ไหน ยอมเปน ดงน, (อ.เทพบตร จกกลาว) วา (อ.เรา เปนผบงเกดแลว) ในภพชอวาดาวดงส (ยอมเปน) ดงน, (ครนเมอคา) วา (อ.ทาน) กระทาแลว ซงกรรม อะไร (เปนผบงเกดแลว ในภพชอวาดาวดงส ยอมเปน) ดงน (อนพราหมณนน) กลาวแลว, (อ.เทพบตร) จกบอก ซงความท (แหงตน) เปนผบงเกดแลว เพราะความเลอมใสแหงจต ในเรา, อ.พราหมณ จกถาม ซงเราวา (อ.สตว ท.) ชอ ผยงจตใหเลอมใสในพระองค แลวจง-บงเกดแลว ในสวรรค มอย (หรอ) ดงน, (ครนเมอความเปน) อยางนน (มอย), อ.เรา กลาวแลววา (อนใคร ๆ) ไมอาจ เพออนกาหนด ดวยการนบวา อ.รอย ท. หรอ หรอวา อ.พน ท. หรอวา อ.แสน ท. อนมประมาณเทาน ดงน ดงน จกกลาว ซงคาถา ในธรรมบท (แกพราหมณ) นน, ในกาลเปนทสดลงรอบแหงคาถา อ.การรพรอมเฉพาะซงธรรม๑ จกม แกพนแหงสตวผมลมปราณ ท. แปดสบส, อ.เทพบตรชอวามฏฐกณฑล เปนโสดาบน จกเปน, อ.เหมอนอยางนน (คอวา) อ.พราหมณ ชอวา- อทนนปพพกะ (เปนโสดาบน จกเปน), อ.การบชาซงธรรม เปนคณใหญ จกเปน เพราะอาศย ซงกลบตร น ดวยประการฉะน ดงน, ในวนรงขน ผมการประคบประคองซงพระสรระอนทรงกระทาแลว ผอนหมแหงภกษใหญแวดลอม-แลว เสดจเขาไปแลว สพระนครชอวาสาวตถ เพอกอนขาว เสดจไปแลว สประตแหงเรอน ของพราหมณ โดยลาดบ ฯ


๑ แปลเปนประโยคลงคตถะวำชอ อ.แสงสวาง นน อะไร กได๒ อลตถ ประกอบดวยอบทหนำลภธำตในควำมไดอปจจยออชชตตนวภตตลบทสดธำตแปลงอเปนตถ�๓ อวเธยยาเปนกมมรปกมมสำธนะว.วำอวธาตพพาต อวเธยยา (หตถา)อ+วบทหนำธำธำตในควำมทรงไวณยปจจย

แปลงอำกบณยเปนเอยยบำงมตวำลงอยยปจจยลบทสดธำตแลววกำรอเปนเอ๔ อาฬาหน (ำน�) ลง ย ปจจย เปนกตตรป อธกรณสำธนะ ว.อาคนตวา ทหนต เอตถาต อาฬาหน (ำน�) อำ บทหนำ

ทห ธำตในควำมเผำ, ไหม, ท�ำใหเปนเถำถำน (ภสมกรเณ) แปลงท เปนฬ ทฆะ อ เปน อำ แปลเอำควำมวำ “ปาชา”

บำงอำจำรยแปลวำ“ปาชาเปนทนามาเผา”

ก.๓ในขณะนนอ.มำณพชอวำมฏฐกณฑลเปนผมหนำเฉพำะตอภำยใน- แหงเรอน เปนผนอนแลว ยอมเปน ฯ อ.พระศำสดำ ทรงทรำบแลว ซงควำมเปนคออนไมเหนซงพระองคทรงเปลงแลวซงพระรศมหนงฯอ.มำณพ(คดแลว)วำ(อ.แสงสวำง)นนชอวำเปนแสงสวำงอะไร(ยอมเปน)๑

ดงน ผนอนเปนไปรอบแลวเทยว เหนแลว ซงพระศำสดำ (คดแลว) วำ (อ.เรำ) อำศยแลว ซงบดำผเปนอนธพำล ไมไดไดแลว๒ เพออนเขำไปเฝำ ซงพระพทธเจำผมอยำงนเปนรปแลวจงกระท�ำ(ซงกรรม)อนประกอบแลวดวยควำมขวนขวำยดวยกำย หรอ หรอวำ เพออนถวำย ซงทำน หรอวำ เพออนฟงซงธรรม,ในกำลนแมอ.มอท.ของเรำเปนอวยวะอนบคคล-ไมพงทรงไว๓(ยอมเปน),(อ.กรรม)อน(อนเรำ)พงกระท�ำอนยอมไมมดงนยงใจนนเทยวใหเลอมใสแลวฯอ.พระศำสดำ(ทรงด�ำรแลว)วำอ.พอละ(ดวยกรรม)อนมประมำณเทำน(มอย)(แกมำณพชอวำมฏฐกณฑล)นดงนเสดจหลกไปแลวฯ(อ.มำณพชอวำมฏฐกณฑล)นน,ครนเมอพระตถำคตทรงละอยซงคลองแหงจกษนนเทยว,ผมใจเลอมใสแลวกระท�ำแลวซงกำละเปนรำวกะวำทงหลบแลวทงตนขนแลว(เปน)บงเกดแลวในวมำนอนเปนวกำร-แหงทองอนประกอบแลวดวยโยชนสำมสบในเทวโลกฯแมอ.พรำหมณยงสรระ (ของบตร) นน ใหไหมแลว เปนผมกำรรองไหเปนทไปในเบองหนำ ไดเปนแลว ในปำชำ, (อ.พรำหมณนน) ไปแลว สปำชำ๔ ทก ๆ วน ยอมรองไหวำ ดกอนลกนอยคนเดยว (อ.เจำ ยอมอย) (ณ ท) ไหน, ดกอนลกนอยคนเดยว(อ.เจำยอมอย)(ณท)ไหนดงนฯ แม อ.เทพบตร แลดแลว ซงสมบต ของตน ใครครวญอยวำ (อ.สมบตนอนเรำ)ไดแลวดวยกรรมอะไรดงนรแลววำ(อ.สมบตน


อนเรำไดแลว)ดวยควำมเลอมใสแหงใจในพระศำสดำดงน(คดแลว)วำอ.พรำหมณนไม(ยงหมอ)ใหกระท�ำแลวซงยำในกำลแหงเรำมควำมส�ำรำญ-หำมไดไปแลวสปำชำยอมรองไหในกำลน,อ.อน(อนเรำ)กระท�ำ (ซงพรำหมณ)นนใหเปนผถงแลวซงประกำรอนแปลกยอมควรดงนมำแลวดวยเพศแหงมำณพชอวำมฏฐกณฑลไดยนประคองแลวซงแขนท.รองไหอยในทอนไมไกลแหงปำชำฯ

ก.๔อ.พรำหมณเหนแลว(ซงเทวบตร)นน(คดแลว)วำอ.เรำรองไหอย เพรำะควำมโศกเพรำะบตร กอน, (อ.มำณพ) นน รองไหอย เพอประโยชนอะไร, (อ.เรำ) จกถำม (ซงมำณพ)นน ดงน เมอถำม กลำวแลวซงคำถำนวำ

(อ.ทาน) ผอนบคคลกระทาใหพอแลว ผมตมหอน-เกลยง ผมภาระคอระเบยบดอกไม ผมกายหนา- ดวยจนทนเหลอง ประคองแลว ซงแขน ท. คราครวญอย ในทามกลางแหงปา, อ.ทาน เปน-ผถงแลวซงความทกข (ยอมเปน) เพราะเหตอะไร ดงน ฯ

(อ.เทวบตร)นนกลำวแลววำอ.เรอนแหงรถ อนสาเรจแลวดวยทอง อนเปนแดน- ซานออกแหงรศม เกดขนแลว แกขาพเจา, (อ.ขาพเจา) ยอมไมประสบ ซงคแหงลอ (แหง-เรอนแหงรถ) นน (อ.ขาพเจา) จกละ ซงชวต เพราะความทกข นน ดงน ฯ

ครงนนอ.พรำหมณกลำวแลว(กะเทวบตร)นนวำดกอนมาณพผเจรญ (อ.ทาน) จงบอก (ซงค- แหงลอ) อนสาเรจแลวดวยทอง (หรอ หรอวา) อนสาเรจแลวดวยแกวมณ อนสาเรจแลวดวยโลหะ หรอ หรอวา อนสาเรจแลวดวยรปยะ แกเรา,


(อ.เรา) จะยงทาน ใหไดเฉพาะ ซงคแหงลอ ดงน ฯ

อ.มำณพฟงแลว(ซงค�ำ)นนคดแลววำ(อ.พรำหมณ)นไมกระท�ำแลวซงยำ แกบตร เหนแลว ซงเรำ ผมรปเปรยบดวยบตร รองไหอย ยอมกลำววำ(อ.เรำ)จะกระท�ำซงลอแหงรถอนส�ำเรจแลวดวยรตนะมทอง-เปนตนดงน(อ.เหตนน)จงยกไว,(อ.เรำ)จกขม(ซงพรำหมณ)นนดงน กลำวแลววำ(อ.ทำน)จกกระท�ำซงคแหงลออนใหญเพยงไรแกขำพเจำดงน(ครนเมอค�ำ)วำ(อ.ทำน)ยอมหวง(ซงคแหงลอ)อนใหญเพยงใด(อ.เรำ จกกระท�ำ ซงคแหงลอ อนใหญเพยงนน แกทำน) ดงน (อนพรำหมณนน)กลำวแลว,(กลำวแลว)วำ

อ.ความตองการ ดวยพระจนทรและพระอาทตย ท. (ยอมม) แกขาพเจา, (อ.ทาน) ผอนขาพเจาขอแลว ขอจงให (ซงพระจนทรและพระอาทตย ท.) เหลานน แกขาพเจา ดงน, อ.มาณพนน ไดกลาวยาแลว (แกพราหมณ) นนวา อ.พระจนทรและพระอาทตย ท. เปนพนองกน (ยอมเปน) (ในวถ ท.) ทงสอง อ.รถ ของขาพเจา อนสาเรจแลวดวยทอง จะงาม ดวยคแหงลอ นน ดงน ฯ

ครงนนอ.พรำหมณกลำวแลว(กะมำณพ)นนวำดกอนมาณพ อ.ทาน ใด ปรารถนาอย (ซงวตถ) อนบคคลไมพงปรารถนา, อ.ทาน (นน) เปนคนพาลแล ยอมเปน, (อ.เรา) ยอมสาคญวา อ.ทาน จกตาย (ดงน) เพราะวา อ.ทาน จกไมได ซงพระจนทรและพระอาทตย ท. ดงน ฯ

ครงนนอ.มำณพกลำวแลว(กะพรำหมณ)นนวำก(อ.บคคล)รองไหอยเพอประโยชน(แกวตถ)อนปรำกฏอยเปนคนพำลยอมเปนหรอหรอวำ (อ.บคคลรองไหอย เพอประโยชนแกวตถ)อนไมปรำกฏอย (เปนคนพำลยอมเปน)ดงน(กลำวแลว)วำ


๑ ตงแตพราหมโณ ต ทสวา - โก นธ กนทต พาลยตโรต ฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๒๔แปลโดยพยญชนะ๒ นพพาปเย มควำมเหนหลำยนย นยทหนง แปลวำ “พงใหดบ, พงใหเยน” ประกอบดวย น บทหนำ วำ ธำตในควำมดบ,

เยนณำปยปจจยเอยยสตตมวภตตลบยยเหลอไวแตเอแปลงวเปนพซอนพนยทสองแปลวำ “ใหดบแลว,

ใหเยนแลว” ประกอบดวยน+วำธำต+ณำปยปจจยออชชตตนรสสะอเปนอวกำรอเปนเอนยทสามแปลวำ

“ยอมใหดบ, ยอมใหเยน” ประกอบดวยน +วำธำต +ณำปยปจจย เอวตตมำนำวภตตฝำยอตตโนบทฯแตในทน

นพพาปเย คมภรปรมตถทปนแกเปนนพพาเปส, นพพาปย จงแปลวำใหดบแลว, ใหเยนแลว ฯ

แม อ.การไปและการมา, (แม) อ.ธาตคอรศม (แหงพระจนทรและพระอาทตย ท.) ยอมปรากฏ ในวถ ทงสอง (อ.บคคล) ผมกาละอนกระทาแลว ผละไปแลว ยอมไมปรากฏ, อ. - (แหงเรา ท.) ผคราครวญอย (ในท) นหนา - ใคร เปนผมความ-เปนแหงคนพาลกวา (ยอมเปน) ดงน ฯ๑

ก.๕อ.พรำหมณฟงแลว(ซงค�ำ)นนก�ำหนดแลววำ(อ.มำณพ)นนยอมกลำว(ซงค�ำ)อนควรแลวดงนกลำวแลววำ

ดกอนมาณพ (อ.ทาน) ยอมกลาว ซงคาจรงแล อ. - (แหงเรา ท.) ผคราครวญอยหนา - เรานนเทยว ปรารถนาเฉพาะอย ซงบตร ผมกาละอนกระทาแลว รองไหอย ราวกะ อ.เดก (ผปรารถนาเฉพาะอย) ซงพระจนทร รองไหอย เปนผมความเปนแหงคน- พาลกวา (ยอมเปน) ดงน

เปนผมควำมโศกออกแลวเพรำะวำจำเปนเครองกลำว(ของมำณพ)นนเปน เมอกระท�ำซงกำรชมเชยแกมำณพไดกลำวแลวซงคำถำท.เหลำนวำ

(อ.ทาน) รดลงอย ซงขาพเจา ผอนไฟคอความโศก-เพราะบตรตดทวแลวหนอ (กระทา) ใหเปนผสงบแลว ราวกะ (อ.บคคล รดลงอย) ซงไฟผเผาผลาญ อน (อนบคคล) รดแลวดวยเปรยงเทยว ดวยนา ยงความกระวนกระวาย ทงปวง ใหดบแลว,๒


๑ อปานท ส�ำเรจมำจำกอ+ป+อำบทหนำนทธำตในควำมบรรเทำอปจจยออชชตตนรสสะอเปนอ๒ ปรนทโท(สกโก)เปนกตตรปกตตสำธนะว.วำปเร (ทาน) ททาตต ปรนทโท(สกโก)ฯปรบทหนำทำธำตในควำมให

อปจจยแปลอทปรเปนอแลวแปลงนคคหตเปนน๓ ชาเนมส�ำเรจมำจำกญำธำตในควำมรนำปจจยเอยยำมสตตมวภตตแปลงญำธำตเปนชำแปลงเอยยำมเปนเอม

ลบอำทนำปจจย๔ ยญจ กนทส ยญจ โรทส คมภรปรมตถทปนแกวำย ตว ปตต มฏกณฑล อททสส โรทส, อสสน มญจส แปลวำ(อ.ทำน)

ฯลฯยอมคร�ำครวญเจำะจง(ซงบตร)ใดดวยยอมรองไห(เจำะจง)(ซงบตร)ใดดวยฯในพระคมภรธมมปทฏฐกถำโยชนำ

แกวำยญจ ปตต สนธาย กนทส ยญจ ปตต นสสาย โรทส, อสส ปคฆาเรส อสสปณณมโข วา อส โดยนยนจะแปลไดวำ

(อ.ทาน) ยอมคราครวญ หมายเอา (ซงบตร) ใดดวย ยอมรองไห เพราะอาศย (ซงบตร) ใด ดวย ยงนาตา ยอมใหหลงออก

หรอ หรอวา เปนผมหนาอนเตมแลวดวยนาตา ยอมเปน (เพราะอาศย ซงบตร ใด) ฯ

(อ.ทาน) ใด ไดบรรเทาแลว๑ ซงความโศกเพราะบตร ของขาพเจา ผอนความโศกครอบงาแลว, (อ.ทานนน) ถอนขนแลวหนอ ซงลกศร คอ ซงความโศก อนอาศยแลวซงหทย ของขาพเจา, อ.ขาพเจานน เปนผมลกศรอนถอนขนแลว ยอมเปน, เปนผเยน-เปนแลว เปนผดบแลว ยอมเปน, ดกอนมาณพ (อ.ขาพเจา) ยอมไมเศราโศก, (อ.ขาพเจา) ยอม-ไมรองไห เพราะฟง (ซงคา) ของทาน ดงน ฯ

ครงนน(อ.พรำหมณ)เมอถำม(ซงมำณพ)นนวำอ.ทำนชอวำเปนใคร(ยอมเปน)ดงน(กลำวแลว)วำ

(อ.ทาน) เปนเทวดา หรอหนอ (หรอวา) เปน-คนธรรพ หรอวา เปนทาวสกกะ ผใหซงทาน- ในกาลกอน๒ ยอมเปน, อ.ทาน เปนใคร หรอ หรอวา เปนบตร ของใคร (ยอมเปน), อ.เรา ท. พงร๓ ซงทาน อยางไร ดงน ฯ

ครงนนอ.มำณพบอกแลว(แกพรำหมณ)นนวำ(อ.ทาน) เผาแลว ซงบตร ในปาชา เอง ยอมคราครวญถง (ซงบตร) ใดดวย ยอมรองไหถง (ซงบตร) ใดดวย,๔ อ.ขาพเจา คอ (อ.บตร) นน ครนกระทาแลว ซงกรรม อนเปนกศล เปนผถงแลว


ซงความเปนแหงบคคลผเทยวไปพรอมกน (แหงเทพ ท.) ผอยในชนไตรทศ (ยอมเปน) ดงน ฯ

อ.พรำหมณกลำวแลววำ(เมอทาน) ถวายอย ซงทาน อนนอย หรอ หรอวา อนมาก ในเรอน อนเปนของตน หรอ หรอวา (กระทาอย) ซงกรรมคออโบสถ อนเชนนน (อ.เรา ท.) ยอมไมเหน, (อ.ทาน) เปนผไปแลว สเทวโลก เพราะกรรม อะไร ยอมเปน ดงน ฯ

อ.มำณพกลำวแลววำอ.ขาพเจา เปนผมอาพาธ เปนผถงแลวซงทกข เปนผเปนไข เปนผมรปอนกระสบกระสาย ในท- เปนทอย อนเปนของตน ยอมเปน, (อ.ขาพเจา) ไดเหนแลว ซงพระพทธเจา ผมกเลสเพยงดงธลไป-ปราศแลว ผมความสงสยอนขามพนแลว ผเสดจ- ไปดแลว ผมพระปญญาอนไมทราม, อ.ขาพเจา นน ผมใจเบกบานแลว ผมจตเลอมใสแลว ไดกระทาแลว ซงอญชล แกพระตถาคต, อ.ขาพเจา ครนกระทาแลว ซงกรรม อนเปนกศล นน เปนผถงแลว ซงความเปนแหงบคคลผเทยวไปรวมกน (แหงเทพ ท.) ผอยในชนไตรทศ (ยอมเปน) ดงน ฯ

(ครนเมอมำณพ) นน กลำวอย กลำวอยนนเทยว, อ.สรระทงสน ของพรำหมณเตมรอบแลวดวยปตฯ(อ.พรำหมณ)นนเมอ(ยงมำณพ)ใหรทวซงปตนนกลำวแลววำ

(อ.เรอง) อนอศจรรยหนอ ไมเคยมแลว, อ.วบาก น แหงการกระทาซงอญชล เปนเชนน (ยอมเปน), แม อ.เรา ผมใจเบกบานแลว ผมจตเลอมใสแลว จะถง ซงพระพทธเจา วาเปนทพง ในวนนนนเทยว ดงน ฯ


ครงนนอ.มำณพกลำวแลว(กะพรำหมณ)นนวำ(อ.ทาน) ผมจตเลอมใสแลว จงถง ซงพระพทธเจา-ดวย ซงพระธรรมดวย ซงพระสงฆดวย วาเปน-สรณะ ในวนนนนเทยว, อ.เหมอนอยางนนนนเทยว คอวา (อ.ทาน ผมจตเลอมใสแลว) จงสมาทาน ซงสกขาบท ท. หา (กระทา) ใหเปนธรรมชาต- ไมขาดและทาลายแลว, (อ.ทาน) จงงดเวน จากการยงสตวผมลมปราณใหตกลวงไป พลนดวย จงเวนรอบ (ซงวตถ) อน (อนเจาของ) ไมใหแลว ในโลกดวย เปนผไมดมซงนาเมา (จงเปน) ดวย จงไมกลาว เทจ ดวย เปนผยนดแลว ดวยทาระ ผเปนของตน จงเปนดวย ดงน ฯ

(อ.พรำหมณ)นนรบพรอมเฉพำะแลววำอ.ดละดงนไดกลำวแลว ซงคำถำท.เหลำนวำ

ขาแตยกษ (อ.ทาน) เปนผใครซงประโยชน แกขาพเจา ยอมเปน, ขาแตเทวดา (อ.ทาน) เปนผใครซงความเกอกล (แกขาพเจา) ยอมเปน, (อ.ขาพเจา) จะกระทา ซงคา ของทาน, อ.ทาน เปนอาจารย ของขาพเจา ยอมเปน, (อ.ขาพเจา) จะเขาถง ซงพระพทธเจา วาสรณะดวย (อ.ขาพเจา จะเขาถง) แมซงพระธรรม อนยอดเยยม (วาเปน-สรณะ) ดวย, อ.ขาพเจา จะถง ซงพระสงฆ (ของพระพทธเจา) ผเปนเทพแหงนระ วาเปน- สรณะดวย, (อ.ขาพเจา) จะงดเวน จากการยง-สตวผมลมปราณใหตกลวงไป พลนดวย จะเวนรอบ (ซงวตถ) อนอนเจาของไมใหแลว ในโลกดวย เปนผไมดมซงนาเมา (จะเปน) ดวย จะไมกลาว เทจ ดวย เปนผยนดแลว ดวยทาระ ผเปน-ของตน จะเปนดวย ดงน ฯ


ก.๖ ครงนน อ.เทพบตร กลำวแลว (กะพรำหมณ) นนวำ ดกอนพรำหมณอ.ทรพยอนมำกมอยในเรอนของทำน,(อ.ทำน)เขำไปเฝำแลวซงพระศำสดำจงถวำยซงทำน,จงฟงซงธรรม,จงทลถำมซงปญหำดงนหำยไปแลว(ในท)นนนนเทยวฯ แม อ.พรำหมณ ไปแลว สเรอน เรยกมำแลว ซงนำงพรำหมณ กลำวแลววำดกอนนำงผเจรญอ.เรำทลนมนตแลวซงพระสมณะผโคดมจกทลถำมซงปญหำ,(อ.เธอ)จงกระท�ำซงสกกำระดงนไปแลว สวหำรไมถวำยบงคมแลวซงพระศำสดำนนเทยวไมกระท�ำแลวซงปฏสนถำรยนอยแลวณทสดสวนขำงหนงกรำบทลแลววำขำแตพระโคดมผเจรญ(อ.พระองค)กบดวยหมแหงภกษยงภตของขำพระองคขอจงใหอยทบเพอภตบรโภคอนจะมในวนนดงนฯอ.พระศำสดำ(ทรงยงค�ำนมนต)ใหอย-ทบแลวฯ(อ.พรำหมณ)นนรแลวซงกำรยงค�ำนมนตใหอยทบแหงพระศำสดำมำแลว โดยเรว (ยงบคคล) ใหจดแจงแลว (ซงวตถ) อนบคคลพงเคยว (ซงวตถ) อนบคคลพงบรโภค ในทเปนทอยอนเปนของตน ฯ อ.พระศำสดำ ผอนหมแหงภกษแวดลอมแลว เสดจไปแลว สเรอน (ของพรำหมณ) นน ประทบนงแลวบนอำสนะอนบคคลปลำดแลวฯอ.พรำหมณองคำสแลว โดยเคำรพฯอ.มหำชนประชมกนแลวฯไดยนวำครนเมอพระตถำคต(อนบคคล)ผมควำมเหนผดทลนมนตแลว,อ.หมแหงชนท.สองยอมประชมกน:(อ.ชน ท.) ผมควำมเหนผด ยอมประชมกน (ดวยอนคด) วำ ในวนน (อ.เรำท.)จกเหนซงพระสมณะผโคดมผ(อนพรำหมณ)เบยดเบยนอยดวยกำรถำมซงปญหำดงน,(อ.ชนท.)ผมควำมเหนชอบยอมประชมกน(ดวยอนคด) วำ ในวนน (อ.เรำ ท.) จกเหน ซงวสยแหงพระพทธเจำ ซงกำรเยองกรำยแหงพระพทธเจำดงนฯครงนนอ.พรำหมณเขำไปเฝำแลวซงพระตถำคต ผมกจดวยภตอนทรงกระท�ำแลว นงแลว บนอำสนะอนต�ำ ทลถำมแลวซงปญหำวำขำแตพระโคดมผเจรญ(อ.ชนท.)ชอผไมถวำยแลวซงทำน ไมกระท�ำแลว ซงกำรบชำ แกพระองค ไมฟงแลว ซงธรรม ไมอยแลวอยจ�ำซงอโบสถบงเกดแลวในสวรรค(ดวยเหต)สกวำควำม-เลอมใสแหงใจอยำงเดยวนนเทยวยอมม(หรอ)ดงนฯ(อ.พระศำสดำ


๑ เดมกรยำคมพำกยเขำมำคมคอกเถส๒ เวมตโก(มหำชโน)ลงณกปจจยในตรตยำทตทธตว.วำวมตยา นยตโต เวมตโก(มหำชโน)ฯค�ำวำวมต ประกอบดวย

วบทหนำมนธำตในควำมรตปจจยลบทำยธำตเสยว.วำววเธน อากาเรน มญญต เอตสมาต วมต (ธมมชาต)

ตรสแลว)วำดกอนพรำหมณ(อ.ทำน)ยอมถำมซงเรำเพรำะเหตไร,อ.ควำม-ทแหงตนเปนผยงใจใหเลอมใส ในเรำ แลวจงบงเกดแลว ในสวรรค อนมฏฐกณฑลผเปนบตรของทำนบอกแลวแกทำนมใชหรอดงนฯ(อ.พรำหมณทลถำมแลว)วำขำแตพระโคดมผเจรญ(อ.ควำมทแหงตน-เปนผยงใจใหเลอมใสในพระองคแลวจงบงเกดแลวในสวรรคอนมฏฐกณฑลผเปนบตรของขำพระองคบอกแลวแกขำพระองค)ในกำลไรดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำอ.ทำนไปแลวสปำชำในวนนคร�ำครวญอยเหนแลวซงมำณพคนหนงผประคองซงแขนท.แลวจงคร�ำครวญอยในทอนไมไกล(กลำวแลว)๑วำ

(อ.ทาน) ผอนบคคลกระทาใหพอแลว ผมตมหอน-เกลยง ผมภาระคอระเบยบดอกไม ผมกายหนาขน-ดวยจนทนเหลอง ดงนเปนตน

มใชหรอดงนเมอทรงประกำศซงวำจำเปนเครองกลำวอนอนชนท.สองกลำวแลวตรสแลวซงเรองแหงมำณพชอวำมฏฐกณฑลทงปวงฯ(เพรำะเหต)นนนนเทยว(อ.เรองแหงมำณพชอวำมฏฐกณฑล)นนชอวำเปนเรองอนพระพทธเจำ-ตรสแลวเกดแลวฯกแล(อ.พระศำสดำ)ครนตรสแลว(ซงเรองแหง-มำณพชอวำมฏฐกณฑล)นนตรสแลววำดกอนพรำหมณอ.รอยหนง(ยอมม)หำมไดแล,(อ.รอยท.)สอง(ยอมม)หำมได,อ.กำรนบ(ซงสตวท.)ผยงใจใหเลอมใสแลว ในเรำ แลวจงบงเกดแลว ในสวรรค ยอมไมม โดยแทแลดงนฯอ.มหำชนเปนผประกอบแลวดวยควำมเคลอบแคลงสงสย๒

ไดเปนแลวฯครงนนอ.พระศำสดำทรงทรำบแลวซงควำมท(แหงมหำชนนน)มใชเปนผประกอบแลวดวยควำมเคลอบแคลงสงสยออกแลว ทรงอธษฐำนแลววำอ.เทพบตรชอวำมฏฐกณฑล จงมำ กบ ดวยวมำนนนเทยว ดงน ฯ (อ.เทพบตรชอวำมฏฐกณฑล)นนมำแลวดวยทงอตภำพอนมคำวตสำมเปน-ประมำณอนประดบเฉพำะแลวดวยเครองประดบอนเปนทพยลงแลวจำกวมำน


๑ แปลอกอยำงหนงวำ ดาวประกายพรก หมำยถง ดาวศกร (Venus) ปรำกฏใหเหน ๒ ชวงเวลำ คอ เวลำเชำมดทำงทศ

ตะวนออกเรยกชอวำดำวประกำยพรกหรอดำวรงเวลำหวค�ำทำงทศตะวนตกเรยกชอวำดำวประจ�ำเมองเปนดำวเครำะหท

อยหำงจำกดวงอำทตยเปนล�ำดบท๒รองจำกดำวพธ(Mercury)๒ จะแปลวำขาแตพระองคผเจรญ พระเจาขา (อ.อยางนน)กได๓ ตงแตทวห ชเนห กถต – ปฏลภต ตฏ ปเวเทส ฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๒๕แปลโดยพยญชนะ

ถวำยบงคมแลวซงพระศำสดำไดยนอยแลวณทสดสวนขำงหนงฯครงนนอ.พระศำสดำ ตรสถำมอย (ซงเทพบตรชอวำมฏฐกณฑล) นนวำ อ.ทำน กระท�ำแลวซงกรรมอะไรไดเฉพำะแลวซงสมบตนดงนตรสแลว ซงพระคำถำวำ

ดกอนเทวดา อ.ทาน ใด ผมรป อนงาม ยงทศ ท. ทงปวง ใหสวางอย ยนอย ราวกะ อ.ดาวประจารง๑ (ยงทศ ท. ทงปวง ใหสวางอย) ฯ ดกอนเทวดา (อ.เรา) ยอมถาม (ซงทาน) นน ผมอานภาพมาก, (อ.ทานนน) ผเปนมนษยเปนแลว ไดกระทาแลว ซงบญ อะไร ดงน ฯ

อ.เทวบตร (กรำบทลแลว) วำ ขำแตพระองคผเจรญ อ.สมบต น (อนขำพระองค) ยงใจ ใหเลอมใสแลว ในพระองค ไดแลว ดงน ฯ (อ.พระศำสดำตรสถำมแลว)วำ(อ.สมบตน)อนทำนยงใจใหเลอมใสแลวในเรำไดแลว(หรอ)ดงนฯ(อ.เทวบตรกรำบทลแลว)วำขำแตพระองค-ผเจรญ พระเจำขำ (อ.สมบตน อนขำพระองค ยงใจ ใหเลอมใสแลว ในพระองค ไดแลว) ดงน ฯ๒ อ.มหำชน แลดแลว ซงเทวบตร (กลำวแลว) วำ ดกอนทำนผเจรญ อ.คณแหงพระพทธเจำ ท. เปนสภำพ- นำอศจรรยหนอ (ยอมเปน), อ.บตร ชอ แหงพรำหมณชอวำอทนนปพพกะ ไมกระท�ำแลวซงบญอะไรๆอนยงใจใหเลอมใสแลวในพระศำสดำไดเฉพำะแลวซงสมบตอนมอยำงนเปนรปดงน(ยงชนท.)ใหรทวแลวซงควำมยนด๓ฯ


๑ อนปายน (ฉำยำ)ว.วำอนปยต สเลนาต อนปายน (ฉำยำ)ฯอนบทหนำปยธำตในควำมไป,ถงลงณปจจย๒ ดวงท ๑โสมนสสสหคตญำณสมปยตต�อสงขำรก�

กศลจตเกดรวมกบโสมนสเวทนำประกอบดวยปญญำ(ญำณสมปยตต�)คอมปญญำ(อโมหะ)เจตสกเกดรวมดวย

เปนจตมก�ำลงเกดขนโดยไมตองอำศยกำรชกจง

ดวงท ๒โสมนสสสหคตญำณสมปยตต�สสงขำรก�

กศลจตเกดรวมกบโสมนสเวทนำประกอบดวยปญญำเปนจตทมก�ำลงออนเกดขนโดยอำศยกำรชกจง

ก.๗ครงนน(อ.พระศำสดำ)(ตรสแลว)(แกชนท.)เหลำนนวำอ.ใจเปนสภำพถงกอนในกำรกระท�ำซงกรรมอนเปนกสลและอกศล(ยอมเปน),อ.ใจ เปนสภำพประเสรฐทสด (ในกำรกระท�ำซงกรรมอนเปนกศลและอกศล) (ยอมเปน),เพรำะวำอ.กรรมอนบคคลกระท�ำแลวดวยใจอนผองใสแลวยอมไมละซงบคคลผไปอยสเทวโลกสมนษยโลกเพยงดงอ.เงำดงนครนตรสแลวซงเรองนทรงสบตอซงอนสนธผเปนพระรำชำ-เพรำะธรรมตรสแลวซงพระคำถำนวำ

อ.ธรรม ท. มใจเปนสภาพถงกอน มใจประเสรฐทสด สาเรจแลวดวยใจ, หากวา (อ.บคคล) มใจ อนผองใสแลว กลาวอย หรอ หรอวา กระทาอย ไซร, อ.สข ยอมไปตาม (ซงบคคล) นน (เพราะสจรตอนมอยางสาม) นน เพยงดง อ.เงา อนไปตามโดยปกต๑ ดงน ฯ

รำวกะ(อ.พระรำชำ)ทรงประทบอยซงพระรำชสำสนอนมดนเหนยวอนพระองค- ทรงยงรำชบรษใหตงไวเฉพำะแลวดวยตรำแหงพระรำชำฯ

แกอรรถ

อ.จตอนเปนไปในภมสแมทงปวง(อนพระผมพระภำคเจำ)ยอมตรสเรยกวำอ.ใจ ดงน (ในพระคำถำ)นน โดยไมแปลกกน แมกจรง ถงอยำงนน อ.กำมำวจรกศลจตอนมอยำงแปด๒(อนอนบณฑต)นยมเอำอย(อนอนบณฑต)


ดวงท ๓โสมนสสสหคตญำณวปปยตต�อสงขำรก�

กศลจตเกดรวมกบโสมนสเวทนำไมประกอบดวยปญญำเปนจตทมก�ำลงเกดขนโดยไมอำศยกำรชกจง

ดวงท ๔โสมนสสสหคตญำณวปปยตต�สสงขำรก�

กศลจตเกดรวมกบโสมนสเวทนำไมประกอบดวยปญญำเปนจตทมก�ำลงออนเกดขนโดยอำศยกำรชกจง

ดวงท ๕อเปกขำสหคต�ญำณสมปยตตอสงขำรก�

กศลจตเกดรวมกบอเบกขำเวทนำประกอบดวยปญญำเปนจตทมก�ำลงเกดขนโดยไมอำศยกำรชกจง

ดวงท ๖อเปกขำสหคตญำณสมปยตต�สสงขำรก�

กศลจตเกดรวมกบอเบกขำเวทนำประกอบดวยปญญำเปนจตทมก�ำลงออนเกดขนโดยอำศยกำรชกจง

ดวงท ๗อเปกขำสหคตญำณวปปยตต�อสงขำรก�

กศลจตเกดรวมกบอเบกขำเวทนำไมประกอบดวยปญญำเปนจตทมก�ำลงเกดขนโดยไมอำศยกำรชกจง

ดวงท ๘อเปกขำสหคต�ญำณวปปยตต�สสงขำรก�

กศลจตเกดรวมกบอเบกขำเวทนำไมประกอบดวยปญญำเปนจตทมก�ำลงออนเกดขนโดยอำศยกำรชกจง๑ แปลทบศพทวำอนสหรคตแลวดวยโสมนส อนสมปยตแลวดวยญาณ กได

ใหตงลงตำงอย(อนอนบณฑต)ก�ำหนดอย(อนบณฑต)ยอมไดในบทน,แตวำอ.จตนนเทยวอนไปแลวกบดวยโสมนสอนประกอบพรอมแลวดวยญำณ๑ (จำกกำมำวจรกศลจต)แมนน(อนอนบณฑต)น�ำมำอยดวยอ�ำนำจแหงวตถ(อนบณฑต)ยอมไดฯ (อ.อรรถ)วำมำตำมพรอมแลว(ดวยใจ)นนเปนสภำพถงกอนโดยปกตเปน(ดงนแหงบท)วำปพพงคมาดงนฯอ.ขนธท.สำมมเวทนำ-ขนธเปนตนชอวำธรรมฯ จรงอยอ.ใจชอวำเปนสภำพถงกอน(แหงธรรมท.)เหลำนนเพรำะ-อรรถคอควำมเปนปจจยแหงควำมเกดขน(ยอมเปน),เพรำะเหตนน(อ.ธรรมท.เหลำนน)ชอวำมใจเปนสภำพถงกอนฯเหมอนอยำงวำ(ครนเมอชนท.)มำกกระท�ำอยซงบญท.มกำรถวำยซงบำตรและจวรเปนตนแกหมแหงภกษหมใหญหรอหรอวำมกำรบชำอนโอฬำรและกำรฟงซงธรรมและกำรกระท�ำซงประทปและ-ระเบยบเปนตนโดยควำมเปนอนเดยวกน,(ครนเมอค�ำ)วำอ.ใครเปนผถงกอน(แหงทำยก ท.) เหลำนน (ยอมเปน) ดงน (อนชน ท.) กลำวแลว, (อ.ทำยก)ใดเปนปจจย(แหงทำยกท.)เหลำนนยอมเปน,(อ.ทำยกท.)เหลำนน อำศยแลว (ซงทำยก) ใด ยอมกระท�ำ ซงบญ ท. เหลำนน, (อ.ทำยก)นนชอวำตสสะหรอหรอวำชอวำปสสะ(อนชนท.) ยอมเรยกวำ(อ.ทำยกนน)เปนผถงกอน(แหงทำยกท.)เหลำนน(ยอมเปน)


ดงนฉนใดอ.ค�ำเปนเครองยงอปไมยใหถงพรอมน(อนบณฑต)พงทรำบฉนนนฯ อ.ใจชอวำเปนสภำพถงกอน(แหงธรรมท.)เหลำนนเพรำะอรรถคอ-ควำมเปนปจจยแหงกำรเกดขน (ยอมเปน) ดวยประกำรฉะน เพรำะเหตนน(อ.ธรรมท.)เหลำนนชอวำมใจเปนสภำพถงกอนฯจรงอย(อ.ธรรมท.)เหลำนน,ครนเมอใจไมเกดขนอย,ยอมไมอำจเพออนเกดขน,แตวำอ.ใจ,ครนเมอเจตสกท.บำงเหลำแมไมเกดขนอย,ยอมเกดขนนนเทยวฯ ก อ.ใจ ชอวำ เปนสภำพประเสรฐทสด (แหงธรรม ท.) เหลำนน ดวยอ�ำนำจแหงควำมเปนใหญยง (ยอมเปน) ดวยประกำรฉะน เพรำะเหตนน(อ.ธรรมท.เหลำนน)ชอวำมใจประเสรฐทสดฯ เหมอนอยำงวำ อ.บรษ ผเปนใหญยง (แหงชน ท.) มคณะเปนตน (อนชนท.)ยอมเรยกวำ(อ.บรษน)เปนผประเสรฐทสดแหงคณะเปนผประเสรฐ-ทสดแหงเสน(ยอมเปน)ดงนฉนใด,อ.ใจ(เปนสภำพประเสรฐทสด)(แหงธรรมท.)แมเหลำนน(ยอมเปน)ฉนนนเพรำะเหตนน(อ.ธรรมท.)เหลำนนชอวำมใจเปนสภำพประเสรฐทสดฯ เหมอนอยำงวำ อ.ภณฑะ ท. เหลำนน เหลำนน อนส�ำเรจแลว (ดวยวตถท.)มทองเปนตนชอวำ(เปนภณฑะ)มภณฑะอนส�ำเรจแลวดวยทองเปนตนยอมเปนฉนใด(อ.ธรรมท.)แมเหลำนนชอวำเปนสภำพส�ำเรจแลวดวยใจเพรำะควำมท (แหงธรรมท. เหลำนน) เปนสภำพส�ำเรจแลวแตใจ (ยอมเปน) ฉนนนฯ (อ.อรรถ)วำอนผองใสแลวดวยคณท.มอนภชฌำเปนตน(ดงน) (แหงบท)วำปสนเนนดงนฯ (อ.อรรถ)วำ(อ.บคคล)มใจอนมอยำงนเปนรปเมอกลำวชอวำยอมกลำวซงวจสจรตอนมอยำงสนนเทยว,เมอกระท�ำชอวำยอมกระท�ำซงกำยสจรต อนมอยำงสำมนนเทยว, เมอไมกลำว เมอไมกระท�ำ ชอวำ ยอมยงมโนสจรตอนมอยำงสำมใหเตมเพรำะควำมท(แหงตน)เปนผมใจผองใสแลว(ดวยคณท.)มอนภชฌำเปนตนนนฯอ.กศลกรรมบถท.สบ(ของบคคล)นนยอมถงซงควำมเตมรอบดวยประกำรฉะน(ดงน)(แหงบำทแหงพระคำถำ)วำภาสต วา กโรต วา ดงนฯ


(อ.อรรถ)วำอ.สขยอมไปตำมซงบคคลนนเพรำะสจรตอน- มอยำงสำมนน(ดงนแหงบำทแหงพระคำถำ)วำตโต น สขมเนวต ดงนฯ อ.กศลแมอนเปนไปในภมสำม(อนพระผมพระภำคเจำ)ทรงประสงค- เอำแลว(ในท)นเพรำะเหตนนอ.อธบำยวำอ.วปำกสขอนทงเปนไป- ทำงกำยทงเปนไปทำงจต(โดยปรยำยน)คอ(อ.สข)อนมกำยเปนทตงบำงอนมจตนอกนเปนทตงบำงยอมไปตำมคอวำยอมไมละ(ซงบคคล)ผบงเกดแลวในภพอนเปนสคตหรอหรอวำผด�ำรงอยแลวในทเปนทเสวยซงควำมสข ในสคต เพรำะอำนภำพแหงสจรตอนเปนไปในภมสำม ดงน (อนบณฑต) พงทรำบฯ (อ.อนถาม) วา(อ.สขยอมไปตำมซงบคคลนนเพรำะสจรตอนม- อยำงสำมนน)รำวกะอ.อะไร(ดงน)ฯ (อ.อนแก) วา(อ.สขยอมไปตำมซงบคคลนนเพรำะสจรตอนม- อยำงสำมนน)เพยงดงอ.เงำอนไปตำมโดยปกตดงนฯ (อ.อธบาย) วาเหมอนอยำงวำชออ.เงำอนเนองเฉพำะแลวดวยสรระ,ครนเมอสรระ ไปอย, ยอมไป, (ครนเมอสรระ) ยนอย, ยอมยน, (ครนเมอสรระ)นงอย,ยอมนง,(อนใครๆ)ไมอำจเพออนกลำวแลววำ(อ.เจำ)จงกลบดงน(ดวยค�ำ)อนออนหวำนหรอหรอวำ(ดวยค�ำ) อนหยำบหรอหรอวำโบยแลวจง(ยงเงำ)ใหกลบฯ (อ.อนถามวา อนใครๆไมอำจเพออนยงเงำใหกลบ)เพรำะเหตไร(ดงน)ฯ (อ.อนแกวา อนใครๆไมอำจเพออนยงเงำใหกลบ)เพรำะควำมท (แหงเงำนน) เปนธรรมชำตเนองเฉพำะแลวดวยสรระ (ดงน) ฉนใด อ.สข อนทงเปนไปทำงกำยทงเปนไปทำงจต อนตำงโดยสขมสขอนเปนกำมำวจรเปนตน อนม-แหงกศลกรรมบถท.สบเหลำนหนำ-กศลอนบคคลทงประพฤตทว-แลวทงประพฤตทวดแลวเปนมลยอมไมละ(ซงบคคลนน)ในท(แหงบคคลนน)ทงไปแลวทงไปแลวเปนรำวกะวำเงำอนไปตำมโดยปกตเปนฉนนนนนเทยวดงน(อนบณฑตพงทรำบ)ฯ


ในกำลเปนทสดลงรอบแหงพระคำถำอ.กำรรพรอมเฉพำะซงธรรมไดมแลวแกพนแหงสตวผมลมปรำณ ท. แปดสบส ฯ อ.เทพบตรชอวำมฏฐกณฑล ตงอยเฉพำะแลวในโสดำปตตผลฯอ.เหมอนอยำงนนคอวำอ.พรำหมณ ชอวำอทนนปพพกะ(ตงอยเฉพำะแลวในโสดำปตตผล)ฯ(อ.พรำหมณ)นน เรยรำยแลว ซงสมบตอนบคคลพงเสวยอนใหญเพยงนน ในพระพทธศำสนำ ดงนแลฯ

jwi

อ.เรองแหงมาณพชอวามฏฐกณฑล (จบแลว) ฯ

jwi

๑ อาคนตโก(ภกข)ว.วำอาคจฉตต อาคนตโก (ภกข)ฯอำบทหนำคมธำตในควำมไป,ถง,ลงตกปจจยเปนกตตรป

กตตสำธนะ๒ ประโยคตกลองรองปำว,ดดนวมอ,สงขำวสำสน,ชนวไมสำมำรถเปนค�ำพดไดเหมอนกำรพดกำรคดและกำรถำมทวไปนยมเตม

ญาปนเหตกมำเปดอตศพทแปลวำมอนใหรวา...ดงน เปนเหต ฯ

๓. ตสสตเถรวตถอ.เรองแหงพระเถระชอวาตสสะ (อนขาพเจา จะกลาว) ฯ

\\\

อ.พระศำสดำ เมอประทบอย ในพระวหำรชอวำเชตวน ทรงปรำรภ ซงพระเถระชอวำตสสะตรสแลวซงพระธรรมเทศนำนวำอกโกจฉ ม, อวธ มดงนเปนตนฯ ก.๑ไดยนวำ(อ.พระตสสะ)ผมอำยนนเปนโอรสแหงพระเจำอำ ของพระผมพระภำคเจำ(เปน)บวชแลวในกำล(แหงตน)เปนคนแกบรโภคอย ซงลำภและสกกำระ อนเกดขนแลว ในพระพทธศำสนำ เปนผมสรระอนอวน(เปน) มจวร ท. อน (อนตน) ทงทบทวแลวทงทบทวเฉพำะแลว ยอมนง ในศำลำเปนทบ�ำรงในทำมกลำงแหงวหำรโดยมำกฯอ.ภกษท.ผจรมำ๑

ผมำแลว เพอตองกำรแกอนเฝำ ซงพระตถำคต ไปแลว สส�ำนก (ของพระตสสะ) นน ดวยควำมส�ำคญวำ (อ.ภกษ) นน เปนพระมหำเถระ จกเปนดงนยอมถำมโดยเออเฟอซงวตร,ยอมถำมโดยเออเฟอ(ซงกจท.)มกำรนวดซงเทำเปนตนฯ(อ.พระเถระชอวำตสสะ)นนเปนผนงยอมเปนฯครงนน อ.ภกษหนม รปหนง ถำมแลว (ซงพระเถระชอวำตสสะ) นนวำ อ.ทำนท.เปนผมพรรษำเทำไร(ยอมเปน)ดงน,(ครนเมอค�ำ)วำอ.พรรษำยอมไมม,อ.เรำท.เปนผบวชแลวในกำลแหงตนเปนคนแก(ยอมเปน)ดงน(อนพระเถระชอวำตสสะนน)กลำวแลว,ประหำรแลวซงนวมอ(มอนใหร)๒วำแนะคนแก ผอนบคคลแนะน�ำไดโดยยำกแลว ผมอำย (อ.ทำน) ยอมไมร ซงประมำณของตน,(อ.ทำน)เหนแลวซงพระเถระผแกท.ผมประมำณเทำนยอมไมกระท�ำ(ซงกจ)แมสกวำสำมจกรรม,ครนเมอวตร(อนพระเถระท.)


๑ อาลลกแปลวำควำมขนมว,กำรกอกวน,กรรมอนขนมวอำบทหนำลฬธำตในควำมกวนอปจจยแปลงฬเปนลกสกรรถ

ถำมโดยเออเฟออย,(อ.ทำน)เปนผนงยอมเปน,(อ.เหต)แมสกวำควำม-รงเกยจยอมไมมแกทำนดงน(เปนเหต)ฯ(อ.พระเถระชอวำตสสะ)นนยงมำนะวำเรำเปนกษตรยใหเกดแลวถำมแลววำอ.ทำนท.เปนผมำแลว สส�ำนกของใคร(ยอมเปน)ดงน,(ครนเมอค�ำ)วำ(อ.เรำท.เปนผมำแลว)สส�ำนก ของพระศำสดำ (ยอมเปน) ดงน, (อนภกษ ท.) กลำวแลว, กลำวแลววำก(อ.ทำนท.)ยอมก�ำหนดซงเรำวำ(อ.ภกษ)นนเปนใคร(ยอมเปน) ดงน, (อ.เรำ) จกตด ซงรำกเหงำ ของทำนท.นนเทยว ดงน รองไหอย เปนผมทกข เปนผมใจอนโทษประทษรำยแลว (เปน) ไดไปแลวสส�ำนกของพระศำสดำฯครงนนอ.พระศำสดำตรสถำมแลว(ซงพระเถระชอวำตสสะ)นนวำดกอนตสสะอ.เธอเปนผมทกขเปนผมใจ-อนโทษประทษรำยแลว เปนผมหนำเตมแลวดวยน�ำตำ (เปน) รองไหอย เปนผมำแลวยอมเปนเพรำะเหตอะไรหนอดงนฯอ.ภกษท.แมเหลำนนคดแลววำ(อ.พระเถระ)นนไปแลวพงกระท�ำซงควำมวนวำย๑อะไรๆดงนไปแลวกบ(ดวยพระเถระชอวำตสสะ)นนนนเทยวถวำยบงคมแลวซงพระศำสดำนงแลวณทสดสวนขำงหนงฯ

ก.๒(อ.พระเถระชอวำตสสะ)นนผอนพระศำสดำตรสถำมแลวกรำบทล-แลววำขำแตพระองคผเจรญอ.ภกษท.เหลำนยอมดำซงขำพระองคดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสถำมแลว)วำกอ.เธอเปนผนงแลว(ในท)ไหนยอมเปนดงนฯ(อ.พระเถระชอวำตสสะกรำบทลแลว)วำขำแตพระองค- ผเจรญ(อ.ขำพระองคเปนผนงแลว)ในศำลำเปนทบ�ำรงในทำมกลำงแหงวหำร(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสถำมแลว)วำอ.ภกษท.เหลำนมำอยอนเธอเหนแลวหรอดงนฯ(อ.พระเถระชอวำตสสะกรำบทล-แลว)วำขำแตพระองคผเจรญ(อ.ภกษท.เหลำนมำอยอนขำพระองค)เหนแลว ดงน ฯ (อ.พระศำสดำ ตรสถำมแลว) วำ อ.กำรลกขนแลว จงตอนรบอนเธอกระท�ำแลว(หรอ)ดงนฯ(อ.พระเถระชอวำตสสะ


๑ ทพพโจลงขปจจยในนำมกตกมวธวเครำะห๒แบบคอวเครำะหดวยอำขยำต๑วเครำะหดวยตพพปจจยในกรยำกตก๑

ดงน ทกเขน วจจตต (วจยเตต) ทพพโจ แปลวำ ผอนบคคลวำกลำวไดโดยยำก หรอ ว.วำ ทกเขน วตตพโพต ทจพโจ

แปลวำผอนบคคลพงวำกลำวไดโดยยำกแปลไดทงสองแบบ

กรำบทลแลว) วำ ขำแตพระองคผเจรญ (อ.กำรลกขนแลว จงตอนรบ อนขำพระองค)ไมกระท�ำแลวดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสถำมแลว)วำอ.กำรรบเอำซงบรขำร(ของภกษท.) เหลำนนอนเธอถำมโดยเออเฟอแลว (หรอ)ดงนฯ(อ.พระเถระชอวำตสสะกรำบทลแลว)วำขำแตพระองคผเจรญ (อ.กำรรบเอำซงบรขำรของภกษท.เหลำนนอนขำพระองค)ไมถำมโดยเออเฟอแลวดงน ฯ (อ.พระศำสดำ ตรสถำมแลว) วำ อ.วตร หรอ หรอวำ อ.น�ำอนบคคลพงดม (อนเธอ) ถำมโดยเออเฟอแลว (หรอ) ดงน ฯ (อ.พระเถระชอวำตสสะกรำบทลแลว)วำขำแตพระองคผเจรญ(อ.วตรหรอหรอวำอ.น�ำอนบคคลพงดมอนขำพระองค)ไมถำมโดยเออเฟอแลวดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสถำมแลว)วำอ.กำรน�ำไปเฉพำะซงอำสนะแลวจงนวดซงเทำ(อนเธอ)กระท�ำแลว(หรอ)ดงนฯ(อ.พระเถระชอวำตสสะกรำบทล-แลว) วำ ขำแตพระองคผเจรญ (อ.กำรน�ำไปเฉพำะซงอำสนะแลวจงนวดซงเทำอนขำพระองค) ไมกระท�ำแลว ดงน ฯ (อ.พระศำสดำ ตรสแลว) วำ ดกอนตสสะอ.วตรนนทงปวง(อนเธอ)พงกระท�ำแกภกษผแกท.,อ.อน (อนเธอ) ผไมกระท�ำอย (ซงวตร)นน นง ในทำมกลำงแหงวหำร ยอมไมควร,อ.โทษของเธอนนเทยว(มอย),(อ.เธอ)ยงภกษท.เหลำนนจงใหอดโทษดงนฯ(อ.พระเถระชอวำตสสะกรำบทลแลว)วำขำแต-พระองคผเจรญ(อ.ภกษท.)เหลำนนดำแลวซงขำพระองค,อ.ขำพระองค(ยงภกษท.)เหลำนนยอมใหอดโทษหำมไดดงนฯ(อ.พระศำสดำ ตรสแลว) วำ ดกอนตสสะ (อ.เธอ) อยำกระท�ำแลว อยำงน, อ.โทษ ของเธอนนเทยว (มอย), (อ.เธอ) (ยงภกษ ท.) เหลำนน จงใหอดโทษ ดงน ฯ (อ.พระเถระชอวำตสสะกรำบทลแลว)วำขำแตพระองคผเจรญ(อ.ขำพระองค)ยอมไม(ยงภกษท.เหลำนน)ใหอดโทษดงนฯครงนนอ.พระศำสดำ,(ครนเมอค�ำ)วำขำแตพระองคผเจรญ(อ.พระเถระชอวำตสสะ)นนเปนผอนบคคลพงวำกลำวไดโดยยำก๑(ยอมเปน)ดงนอนภกษท.กรำบทลแลว,


๑ ประโยคน ภกขเว อทาเนว.......ปพเพเปสฯลฯเปนประโยคแบบทนกเรยนควรใสใจมหลกกำรดงนประโยคอทาน กรยำ

คมพำกยจะเปนปจจบนกำล(หมวดวตตมำนำวภตต)แตประโยคปพเพจะใชกรยำคมพำกยทเปนอตตกำล(หมวดอชชตตนวภตต

หรอตปจจย)อยำงไรกตำมใน๒ประโยคนมกจะมประโยคใดประโยคหนงไมสมบรณผแปลจะตองประกอบกรยำศพทให

ถกตองส�ำหรบประโยชนทไมสมบรณ(มกจะเปนประโยคน ภกขเว อทาเนว)ใหน�ำธำตของกรยำคมพำกยของประโยคสมบรณ

(มกจะเปนประโยคปพเพ)มำประกอบดวยวตตมำนำวภตตอ.“นภกขเวอทำเนว(ทจพโจ โหต),ปพเพเปสทพพโจเยว

(อโหส)”ประโยคหลงสมบรณแตประโยคหนำไมสมบรณตองเพมใหถกตองยกเวนมกรยำคมพำกยก�ำกบอยแลวทงสองประโยคฯ

ตรสแลววำดกอนภกษท.(อ.ตสสะนนเปนผอนบคคลพงวำกลำวไดโดยยำกยอมเปน)ในกำลนนนเทยวหำมได,(อ.ตสสะ)นนเปนผอนบคคลพงวำกลำว-ไดโดยยำกนนเทยว(ไดเปนแลว)แมในกำลกอนดงน,๑(ครนเมอค�ำ)วำ ขำแตพระองคผเจรญอ.ควำมท(แหงพระเถระชอวำตสสะ)นนเปนผอนบคคล- พงวำกลำวไดโดยยำกอนขำพระองคท.รแลวในกำลนกอน,(อ.พระเถระ-ชอวำตสสะนน)ไดกระท�ำแลว(ซงกรรม)อะไรในกำลอนเปนไปลวงแลวดงน(อนภกษ ท.) กรำบทลแลว, ตรสแลววำ ดกอนภกษ ท. ถำอยำงนน (อ.เธอท.)จงฟงดงนทรงน�ำมำแลวซงเรองอนเปนไปลวงแลววำ:-

ก.๓ ในกำลอนเปนไปลวงแลว ครนเมอพระรำชำผเปนใหญในพระนคร- ชอวำพำรำณส(ทรงยงบคคล)ใหกระท�ำอยซงควำมเปนแหงพระรำชำในพระนคร-ชอวำพำรำณส,อ.ดำบสชอวำเทวละอยแลวในปำหมพำนตสนเดอนท.แปดเปนผใครเพออนเขำไปอำศยซงพระนครแลวจงอยสนเดอนท.สเพอตองกำรแกอนเสพซงรสเคมและรสเปรยว(เปน)มำแลวจำกปำหมพำนตเหนแลว(ซงชนท.)ผรกษำซงประตแหงพระนครถำมแลววำอ.บรรพชตผถง-พรอมแลวท.ซงพระนครนยอมอย(ในท)ไหนดงนฯ(อ.ชนท.ผรกษำซงประตแหงพระนครกลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.บรรพชตผถง-พรอมแลวท.ซงพระนครนยอมอย)ในโรงแหงบคคลผกระท�ำซงหมอดงนฯ(อ.ดำบสชอวำเทวละ)นนไปแลวสโรงแหงบคคลผกระท�ำซงหมอยนอยแลวทประตกลำวแลววำถำวำอ.ควำมไมหนกใจ(มอย)แกทำนไซร,(อ.เรำท.)พงอยในโรงสนรำตรหนงดงนฯอ.บคคลผกระท�ำซงหมอ(กลำวแลว)วำอ.กจ ของกระผม ในโรง ในรำตร ยอมไมม, อ.โรง หลงใหญ, ขำแตทำนผเจรญ(อ.ทำนท.)ขอจงอยตำมควำมสบำยดงนมอบถวำยแลว


๑ กเถตวาเปนกรยำปธำนนยใชคมพำกยในประโยคน

ซงโรงฯ(ครนเมอดำบสชอเทวละ)นนเขำไปแลวนงแลว,อ.ดำบส ชอวำนำรทะแมอนอกมำแลวจำกปำหมพำนตขอแลวซงกำรอยสนรำตรหนงกะบคคลผกระท�ำซงหมอฯอ.บคคลผกระท�ำซงหมอคดแลววำ(อ.ดำบส) ผมำแลวกอนเปนผใครเพออนอยโดยควำมเปนอนเดยวกนกบ(ดวยดำบส)นพงเปนหรอหรอวำ(เปนผใครเพออนอยโดยควำมเปนอนเดยวกนกบดวยดำบสนพงเปน)หำมได,(อ.เรำ)จกเปลองซงตนดงนกลำวแลววำขำแตทำนผเจรญ ถำวำ (อ.ดำบส) ผเขำไปแลวกอน จกชอบใจไซร, (อ.ทำนท.)ขอจงอยตำมควำมชอบใจ(ของดำบส)นนดงนฯ(อ.ดำบส-ชอวำนำรทะ)นนเขำไปหำแลว(ซงดำบสชอวำเทวละ)นน(กลำวแลว)วำ ขำแตอำจำรยถำวำอ.ควำมไมหนกใจ(มอย)แกทำนไซร,อ.เรำท.พงอย(ในโรง)นสนรำตรหนงดงนฯ(ครนเมอค�ำ)วำอ.โรงหลงใหญ,(อ.ทำน)เขำไปแลวจงอยณทสดสวนขำงหนงดงน(อนดำบสชอวำเทวละนน)กลำวแลว, (อ.ดำบสชอวำนำรทะ) เขำไปแลว นงแลว ในสวนอนอก (แหงดำบส)ผเขำไปแลวกอนกวำฯ

ก.๔(อ.ดำบสท.)แมทงสองกลำวแลว๑ซงวำจำเปนเครองกลำวอนเปนทตงแหงกำรยงกนและกนใหระลก,ในกำลเปนทนอนอ.ดำบสชอวำนำรทะก�ำหนดแลวซงทเปนทนอนแหงดำบสชอวำเทวละดวยซงประตดวยนอนแลวฯสวนวำอ.ดำบสชอวำเทวละนนเมอนอนไมนอนแลวในทแหงตน- นงแลวนอนแลวขวำงในทำมกลำงแหงประตฯอ.ดำบสชอวำนำรทะเมอออกไปในรำตรเหยยบแลวทชฎำท.(ของดำบสชอวำเทวละ)นนฯ(ครนเมอค�ำ)วำอ.ใครเหยยบแลวซงเรำดงน(อนดำบสชอวำเทวละ)กลำวแลว, (อ.ดำบสชอวำนำรทะ) กลำวแลววำ ขำแตอำจำรย อ.กระผม (ยอมเหยยบ)ดงนฯ(อ.ดำบสชอวำเทวละกลำวแลว)วำดกอนชฎลโกง(อ.ทำน)มำแลวจำกปำยอมเหยยบทชฎำท.ของเรำดงนฯ(อ.ดำบสชอวำนำรทะ) กลำวแลววำ ขำแตอำจำรย (อ.กระผม) ยอมไมร ซงควำมทแหงทำน เปนผนอนแลว (ในท) น, (อ.ทำน) ขอจงอดโทษ


๑ สหสสรส (สรโย)สำมำรถแปลไดหลำยนยดงน

๑.แปลวำมรศมมพนเปนประมาณเปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสมฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสเปนภำยในตงวเครำะห


ฉ.ตล. ว. สหสส�มตต�ยำส�ตำสหสสมตตำ(ร�สโย)

ฉ.ตล. ว. สหสสมตตำร�สโยยสสโสสหสสร�ส(สรโย)

๒.แปลวำมรศมอนบณฑตกาหนดแลวดวยพนเปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสมตตยำตปปรสสมำสเปนภำยในตงวเครำะห


ต.ตป. ว. สหสเสน(ลกขตำ)สหสสลกขตำ(ร�สโย)

ฉ.ตล. ว. สหสสลกขตำร�สโยยสสโสสหสสร�ส(สรโย)

๓.แปลวำมรศมพนหนง เปนฉฏฐพหพพหสมำสตงวเครำะหวำสหสส รสโย อสสาต สหสสรส (สรโย)โดยนยแหงรปสทธ

ปกรณ(๑๘๙)

แกกระผมดงน,(เมอดำบสชอวำเทวละ)นนคร�ำครวญอยนนเทยว,ออกไปแลวในภำยนอกฯ(อ.ดำบสชอวำเทวละ)นอกน(คดแลว)วำ(อ.ดำบส)นแมเมอเขำมำพงเหยยบซงเรำดงนเปนไปรอบแลวนอนแลวกระท�ำซงศรษะในทแหงเทำฯแมอ.ดำบสชอวำนำรทะเมอเขำไปคดแลววำอ.เรำ ผดแลว ในอำจำรย แมกอน, ในกำลน (อ.เรำ) จกเขำไป โดยขำงแหงเทำ (ของอำจำรย) นน ดงน มำอย เหยยบแลว ทคอ, (ครนเมอค�ำ)วำอ.ใครนนดงน (อนดำบสชอวำเทวละ)กลำวแลว,(อ.ดำบสชอวำนำรทะ)กลำวแลววำขำแตอำจำรยอ.กระผมดงน(ครนเมอ-ค�ำ)วำดกอนชฎลโกง(อ.ทำน)เหยยบแลวทชฎำท.กอนยอมเหยยบทคอในกำลน,(อ.เรำ)จกสำปซงทำนดงน(อนดำบสชอวำเทวละ)กลำวแลว, กลำวแลววำ ขำแตอำจำรย อ.โทษของกระผมยอมไมม,อ.กระผมยอมไมรซงควำมทแหงทำนเปนผนอนแลวอยำงน,(อ.กระผม)เปนผเขำไปแลว(ดวยอนคด)วำอ.ควำมผดแมครงทหนงของเรำมอย,ในกำลน(อ.เรำ)จกเขำไปโดยขำงแหงเทำดงนยอมเปน,(อ.ทำน)ขอจงอดโทษแกกระผมดงนฯ(อ.ดำบสชอวำเทวละกลำวแลว)วำดกอนชฎลโกง(อ.เรำ)จกสำปซงทำนดงนฯ(อ.ดำบสชอวำนำรทะกลำวแลว)วำขำแตอำจำรย(อ.ทำน)อยำไดกระท�ำแลวอยำงนดงนฯ(อ.ดำบสชอวำเทวละ)นนไมเออเฟอแลวซงค�ำ(ของดำบสชอวำนำรทะ)นนสำปแลว(ซงดำบสชอวำนำรทะ)นนนนเทยววำ

อ.พระอาทตย อนมรศมมพนเปนประมาณ๑ อนมเดช-


๑ ตมวโนทโน(สรโย)ว.วำตม วโนเทต สเลนาต ตมวโนทโน, ตม วา วโนเทต สลมสสาต ตมวโนทโน (สรโย)ฯตมเปน

บทหนำว+นทธำตในควำมบรรเทำยปจจยวเครำะหแรกเปนกตตรปกตตสำธนะลงในอรรถแหงตสสละวเครำะหหลง

เปนสมำสรปตสสลสำธนะแปลอกนยหนงวำอนมอนบรรเทาซงความมดเปนปกต

มรอยเปนประมาณ อนบรรเทาซงความมดโดยปกต,๑ ครนเมอพระอาทตย ขนไปอย ในเวลาเชา, อ.ศรษะ ของทาน จงแตก โดยสวนเจด ดงน ฯ

อ.ดำบสชอวำนำรทะกลำวแลววำขำแตอำจำรยอ.โทษของกระผมยอมไมม,เมอกระผมกลำวอยนนเทยว,อ.ทำนสำปแลว,อ.โทษ(ของบคคล)ใดมอย,อ.ศรษะ(ของบคคล)นนจงแตก,(อ.ศรษะ)(ของบคคล)ผมโทษ-ออกแลวจงอยำแตกดงนสำปแลววำ

อ.พระอาทตย อนมรศมมพนเปนประมาณ อนมเดช-มรอยเปนประมาณ อนบรรเทาซงความมดโดยปกต, ครนเมอพระอาทตย ขนไปอย ในเวลาเชา, อ.ศรษะ ของทาน จงแตก โดยสวนเจด ดงน ฯ

ก(อ.ดำบสชอวำนำรทะ)นนเปนผมอำนภำพมำก(เปน)ยอมตำมระลก ซงกปแปดสบท.คอ(ซงกปท.)สสบในกำลอนเปนไปลวงแลว(ซงกปท.)สสบในกำลอนไมมำแลวเพรำะเหตนน(อ.ดำบสชอวำนำรทะนน)ใครครวญ- อยวำอ.ควำมสำปจกตกไปในเบองบนแหงใครหนอแลดงนรแลววำ(อ.ควำมสำป จกตกไป ในเบองบน) แหงอำจำรย ดงน อำศยแลว ซงควำมเอนด(ในอำจำรย)นนหำมแลวซงกำรขนไปแหงอรณดวยก�ำลง- แหงฤทธฯ

ก.๕(อ.ชนท.)ผอยในพระนครครนเมออรณไมขนไปอย,ไปแลว สประตแหงพระรำชำคร�ำครวญแลววำขำแตพระองคผสมมตเทพครนเมอพระองค(ทรงยงบคคล)ใหกระท�ำอยซงควำมเปนแหงพระรำชำ,อ.อรณยอมไมตงขน,อ.พระองคขอจงทรงยงอรณใหตงขนแกขำพระองคท.ดงนฯอ.พระรำชำ ทรงตรวจดอย(ซงกรรมท.)มกำยกรรมเปนตนของพระองคไมทรงเหนแลว (ซงกรรม)อนไมควรแลวอะไรๆทรงด�ำรแลววำอ.เหตอะไรหนอแล


ดงน ทรงระแวงอยวำ อนควำมววำท แหงบรรพชต ท. พงม ดงน ตรสถำมแลววำอ.บรรพชตท.ในพระนครนมอยแลหรอดงนฯ(ครนเมอค�ำ) วำ ขำแตพระองคผสมมตเทพ (อ.บรรพชต ท.) ผมำแลว สโรงแหงบคคลผกระท�ำซงหมอ ในเวลำเยน ในวนวำน มอย ดงน (อนรำชบรษท.)กรำบทลแลว,ในขณะนนนนเทยวอ.พระรำชำมคบเพลงท.อน (อนรำชบรษ ท.) ทรงไวอย เสดจไปแลว (ในท) นน ทรงไหวแลว ซงดำบสชอวำนำรทะประทบนงแลวณทสดสวนขำงหนงตรสแลววำ

ขาแตดาบสชอวานารทะ อ.การงาน ท. ของชมพทวป ยอมไมเปนไปทว, อ.โลก เปนโลกมดเปนแลว (เพราะเหต) อะไร ยอมเปน, (อ.ทาน) ผอนขาพเจา-ถามแลว ขอจงบอก (ซงเหต) นน แกขาพเจา ดงน ฯ

อ.ดำบสชอวำนำรทะ กรำบทลแลว ซงเรองอนเปนไปทว ทงปวง (ถวำยพระพรแลว)วำอ.อำตมภำพเปนผ(อนดำบสชอวำเทวละ)นสำปแลวเพรำะเหตน(ยอมเปน),(ครนเมอควำมเปน)อยำงนน(มอย),อ.อำตมภำพกลำวแลววำอ.โทษของกระผมยอมไมม,อ.โทษ(ของบคคล)ใดมอย,อ.ควำมสำปจงตกไปในเบองบน(แหงบคคล)นนนนเทยวดงนสำปแลว,กแล(อ.อำตมภำพ)ครนสำปแลวใครครวญอยวำอ.ควำมสำปจกตกไปในเบองบนแหงใครหนอแลดงนเหนแลววำอ.ศรษะของอำจำรยจกแตกโดยสวนเจดในเวลำเปนทขนไปแหงพระอำทตยดงนยอมไมใหเพออนขนไปแหงอรณ เพรำะอำศย ซงควำมเอนด (ในอำจำรย) นน ดงน ฯ (อ.พระรำชำตรสถำมแลว)วำขำแตทำนผเจรญกอ.อนตรำยไมพงม(แกดำบสชอวำเทวละ)นนอยำงไรดงนฯ(อ.ดำบสชอวำนำรทะถวำย-พระพรแลว)วำถำวำ(อ.ดำบสชอวำเทวละ)ยงอำตมภำพพงใหอดโทษไซร,(อ.อนตรำย)ไมพงมดงนฯ(อ.พระรำชำตรสแลว)วำถำอยำงนน(อ.ทำน) (ยงดำบสชอวำนำรทะ)จงใหอดโทษดงน ฯ (อ.ดำบสชอวำเทวละถวำยพระพรแลว) วำ (อ.ดำบสชอนำรทะ) นน เหยยบแลว ซงอำตมภำพ ทชฎำท.ดวยทคอดวย,อ.อำตมภำพจะไมยงชฎลโกงนนใหอดโทษดงนฯ


๑ ตงแตนาครา อรเณ อนคคจฉนเต - ปาทมเล โอนมาเปส เปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๔๙๔แปลโดยพยญชนะ

(อ.พระรำชำตรสแลว)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.ทำน)(ยงดำบสชอวำนำรทะ)จงใหอดโทษ,(อ.ทำน)อยำกระท�ำแลวอยำงนดงนฯ(อ.ดำบสชอวำเทวละถวำยพระพรแลว)วำ(อ.อำตมภำพ)จะไม(ยงชฎลโกงนน)ใหอดโทษดงนฯ(ครนเมอพระด�ำรส)วำอ.ศรษะของทำนจกแตกโดยสวนเจดดงน (อนพระรำชำ) แมตรสแลว, (อ.ดำบสชอวำเทวละนน) ไม (ยงดำบสชอวำ- นำรทะนน) ใหอดโทษแลวนนเทยว ฯ ครงนน อ.พระรำชำ (ตรสแลว) (กะดำบสชอวำเทวละ) นนวำ อ.ทำน จกไม (ยงดำบสชอวำนำรทะ) ใหอดโทษตำมควำมชอบใจ ของตน (หรอ) ดงน (ทรงยงรำชบรษ ท.) ใหจบแลว (ซงดำบสชอวำเทวละ)นนทมอและเทำและทองและคอท.(ทรงยงดำบสชอวำเทวละ)ใหนอมลงแลวณทใกลแหงเทำของดำบสชอวำนำรทะฯ๑อ.ดำบสชอวำนำรทะกลำวแลววำขำแตอำจำรย(อ.ทำน)ขอจงลกขน,(อ.กระผม)ยอมอดโทษแกทำนดงนถวำยพระพรแลววำดกอนมหำบพตร(อ.ดำบสชอวำเทวละ)นยอมไมยง(อำตมภำพ)ใหอดโทษตำมใจอยำงไร,อ.สระแหงหนงมอย ในทอนไมไกล,(อ.พระองค)ทรงกระท�ำแลวซงกอนแหงดนเหนยวบนศรษะ(ทรงยงรำชบรษท.)จงใหพกไว(ซงดำบสชอวำเทวละ)นนในน�ำอนมคอ-เปนประมำณ(ในสระ)นนดงน ฯอ.พระรำชำ (ทรงยงรำชบรษท.) ใหกระท�ำแลว เหมอนอยำงนน ฯ อ.ดำบสชอวำนำรทะ เรยกมำแลว ซงดำบสชอวำเทวละกลำวแลววำขำแตอำจำรยครนเมอฤทธอนกระผมคลำยแลว,ครนเมอควำมรอนพรอมแหงพระอำทตยตงขนอย,อ.ทำนด�ำลงแลวในน�ำขำมขนแลวพงไปโดยทอนดงนฯอ.กอนแหงดนเหนยว(บนศรษะ) (ของดำบสชอวำเทวละ) นน อนสกวำอนรศมแหงพระอำทตย ท. ถกตองแลวเทยว แตกแลว โดยสวนเจด ฯ (อ.ดำบสชอวำเทวละ) นน ด�ำลงแลวหนไปแลวโดยทอน(ดงน)ฯ ก.๖ อ.พระศำสดำ ครนทรงน�ำมำแลว ซงพระธรรมเทศนำ น ตรสแลววำดกอนภกษท.อ.พระรำชำในกำลนนเปนอำนนทไดเปนแลว(ในกำลน), อ.ดำบส-ชอวำเทวละ (ในกำลนน) เปนตสสะ (ไดเปนแลว


๑ อกโกจฉ ในทนแปลวำไดดาแลวตำมนยอรรถกถำวำอกโกสฯนยแหงมลกจจำยนประกอบดวยออำคมบทหนำกธธำตในควำมโกรธอปจจยออชชตตนแปลงอเปนจฉวกำรอทกธธำตเปนโอแลวลบทสดธำตซอนกฯอกมตหนงวำอบทหนำกสธำตในควำมดำ(อกโกเส)ยปจจยแปลงยกบสเปนจฉออชชตตนรสสะอเปนอพฤทธอ ตนธำตเปนโอซอนกฯแปลวำดาแลวส�ำเรจมำจำกอำบทหนำกสธำตในควำมดำยปจจยแปลงยกบสเปนจฉออชชตตนรสสะอเปนอลบสระอำซอนกฯธำตนถำลงอปจจยมรปเปนอกโกสต,อกโกสเปนตนฯถำลง ตปจจยมรปเปนอกกฏธำตมสเปนทสดแปลงตเปนฏแลวลบทสดธำตฯธำตปปทปกำหรอพจนำนกรมบำล-ไทยของหลวงเทพดรณำนศษฏ(ทวธรมธชป.๙)หนำ๒๖แสดงทศนะวำอเบองตนแหงค�ำอกโกสทกรปพงทรำบวำเปนอำบรพบทรสสะเปนอะแลวสญโญคทกแหงไปดงนนอกโกจฉ จงแปลวำดาแลว โดยนยนอกโกจฉประกอบดวยอำ+ กส+ย+ออชชตตนฯ

ในกำลน),อ.ดำบสชอวำนำรทะ(ในกำลนน)เปนเรำนนเทยว(ไดเปนแลวในกำลน),(อ.ตสสะ)นนเปนผอนบคคลพงวำกลำวไดโดยยำกนนเทยว(ไดเปนแลว)แมในกำลนน อยำงน ดงน ตรสเรยกมำแลว ซงพระเถระชอวำตสสะ ตรสแลววำดกอนตสสะกเมอภกษคดอยวำอ.เรำเปนผ(อนบคคล)โนนดำแลว(ยอมเปน),(อ.เรำ)เปนผ(อนบคคล)โนนประหำรแลว(ยอมเปน),(อ.เรำ)เปนผ(อนบคคล)โนนชนะแลว(ยอมเปน),(อ.บคคล)โนนไดลกแลวซงสงของของเรำดงน,ชออ.เวรยอมไมเขำไปสงบวเศษ,แตวำ(เมอภกษ)ไมเขำไปผกไวอยอยำงนนนเทยว,(อ.เวร)ยอมเขำไปสงบดงนไดตรสแลวซงพระคำถำท.เหลำนวำ

ก (อ.ชน ท.) เหลาใด ยอมไปผกไว (ซงความ-โกรธ) นนวา (อ.บคคลโนน) ไดดาแลว๑ ซงเรา, (อ.บคคลโนน) ไดฆาแลว ซงเรา, (อ.บคคลโนน) ไดชนะแลว ซงเรา, (อ.บคคลโนน) ไดลกแลว (ซงสงของ) ของเรา (ดงน), อ.เวร (ของชน ท.) เหลานน ยอมไมสงบ ฯ สวนวา (อ.ชน ท.) เหลาใด ยอมไมเขาไปผกไว (ซงความโกรธ) นนวา (อ.บคคลโนน) ไดดาแลว ซงเรา, (อ.บคคลโนน) ไดฆาแลว ซงเรา, (อ.บคคลโนน) ไดชนะแลว ซงเรา, (อ.บคคลโนน) ไดลกแลว (ซงสงของ) ของเรา (ดงน), อ.เวร (ของชน ท.) เหลานน ยอมเขาไปสงบ ดงน ฯ


แกอรรถ

(อ.อรรถ)วำไดดำแลว(ดงน)แหง-(ในบทท.)เหลำนนหนำ -(บท)วำอกโกจฉดงนฯ (อ.อรรถ)วำประหำรแลว(ดงนแหงบท)วำอวธ ดงนฯ (อ.อรรถ)วำไดชนะแลวซงเรำดวยกำรยงพยำนโกงใหขำมลงหรอหรอวำดวยกำรกลำวและกำรกลำวตอบหรอวำดวยกำรกระท�ำอนยงกวำกำรกระท�ำ(ดงนแหงบท)วำอชนดงนฯ (อ.อรรถ)วำลกแลวซง-(ในวตถท.)มผำเปนตนหนำ-(วตถ)อยำงใดอยำงหนงนนเทยว อนเปนของมอย ของเรำ (ดงน แหงบท) วำ อหาสดงนฯ (อ.อรรถ)วำ(อ.ชนท.)เหลำใดเหลำหนงคออ.เทวดำท.หรอหรอวำคออ.มนษยท.คออ.คฤหสถท.หรอหรอวำคอ อ.บรรพชตท.ยอมเขำไปผกไวซงควำมโกรธนนคอวำ(อนมควำมโกรธ)วำ(อ.บคคลโนน)ไดดำแลวซงเรำดงนเปนตนเปนทตงรำวกะ(อ.บคคลท.) ขนอยซงแอกแหงเกวยนดวยชะเนำะดวยรำวกะ(อ.บคคลท.)หออย(ซงวตถท.)มปลำเนำเปนตน(ดวยวตถท.)มหญำคำเปนตนบอยๆดวย,อ.เวร(ของชนท.)เหลำนนอนเกดขนแลวครำวเดยวยอมไมสงบคอวำยอมไมเขำไปสงบ(ดงนแหงหมวดสองแหงบท)วำเย จ ต ดงนเปนตนฯ (อ.อรรถ)วำ(อ.ชนท.)เหลำใดยอมไมเขำไปผกไวซงควำมโกรธนนคอวำอนมเหตมกำรดำเปนตนเปนทตงดวยอ�ำนำจแหงกำรไมระลกถงและกำรไม-กระท�ำไวในใจหรอหรอวำดวยอ�ำนำจแหงกำรพจำรณำซงกรรมอยำงนวำอ.ใครๆผมโทษออกแลวเปนผแมอนทำนดำแลวในภพอนมในกอนจกเปน,(อ.ใครๆผมโทษออกแลว)เปนผ(แมอนทำน)ประหำรแลว(ในภพอนมในกอน)จกเปน, (อ.ใคร ๆ ผมโทษออกแลว) เปนผ (แมอนทำน) ยงพยำนโกง ใหขำมลงแลวชนะแลว(ในภพอนมในกอน)จกเปน,(อ.ภณฑะ)อะไรๆของใครๆเปนของอนทำนขมขแลวแยงชงเอำแลว(ในภพอนมในกอน)จกเปน เพรำะเหตนน (อ.ทำน) เปนผมโทษออกแลวแมเปนยอมถง


(ซงเหตท.)มกำรดำเปนตนดงน,อ.เวร(ของชนท.)เหลำนนแมอนเกด-ขนแลวเพรำะควำมประมำทยอมเขำไปสงบดวยกำรไมเขำไปผกไวนรำวกะอ.ไฟอนเกดแลว อนมเชอออกแลว (เขำไปสงบอย) (ดงน แหงบำทแหง- พระคำถำ)วำเย จ ต นปนยหนต ดงนฯ

ในกำลเปนทสดลงรอบแหงเทศนำอ.ภกษผมแสนเปนประมำณท.บรรลแลว(ซงอรยผลท.)มโสดำปตตผลเปนตนฯอ.พระธรรมเทศนำเปนเทศนำเปนไป-กบดวยวำจำมประโยชนไดมแลวแกมหำชนฯ(อ.พระเถระชอวำตสสะนน)แมผอนบคคลพงวำกลำวไดโดยยำกเปนผอนบคคลพงวำกลำวไดโดยงำยเกดแลวดงนแลฯ

jwi

อ.เรองแหงพระเถระชอวาตสสะ (จบแลว) ฯ

jwi

๔. กาลยกขนยา อปปตตวตถ อ.เรองแหงความเกดขน แหงนางยกษณชอวากาล

(อนขาพเจา จะกลาว) ฯ

\\\

อ.พระศำสดำ เมอประทบอย ในพระวหำรชอวำเชตวน ทรงปรำรภ ซงหญงหมนคนใดคนหนงตรสแลวซงพระธรรมเทศนำนวำน ห เวเรน เวราน ดงนเปนตนฯ ก.๑ไดยนวำอ.บตรของกฎมพคนหนง,ครนเมอบดำเปนผม- กำละอนกระท�ำแลว (มอย), กระท�ำอย ซงกำรงำนทงปวงท. ในนำดวย ในเรอนดวยดวยตนเทยวปรนนบตแลวซงมำรดำฯครงนนอ.มำรดำ(ของบตรของกฎมพ) นน กลำวแลววำ แนะพอ (อ.เรำ) จกน�ำมำ ซงนำงกมำรกำ เพอเจำดงน ฯ (อ.บตรของกฎมพนนกลำวแลว)วำ ขำแตแม(อ.ทำนท.)ขอจงอยำกลำวอยำงน,อ.กระผมจกปรนนบต ซงทำนท.ตลอดกำลเพยงไรแหงชวตดงนฯ(อ.มำรดำกลำวแลว)วำแนะพอ อ.เจำนนเทยว ยอมกระท�ำ ซงกจ ในนำดวย, ในเรอนดวย (เพรำะเหต)นนชออ.ควำมสขแหงจตยอมไมมแกเรำ,(อ.เรำ)จกน�ำมำ (ซงนำงกมำรกำ)เพอเจำดงนฯ(อ.บตร)นนแมหำมแลวบอยๆเปนผนงไดเปนแลวฯ(อ.มำรดำ)นนออกไปแลวจำกเรอนเพออนไปสตระกลหนงฯครงนนอ.บตรถำมแลว(ซงมำรดำ)นนวำ(อ.ทำนท.)จะไปสตระกลไหนดงน,(ครนเมอค�ำ)วำ(อ.เรำจะไปสตระกล) ชอโนนดงน(อนมำรดำ)กลำวแลว,ปฏเสธแลวซงกำรไป(ในตระกล)นนบอกแลวซงตระกลอนอนตนชอบใจยงแลวฯ(อ.มำรดำ)นนไปแลว(ในตระกล)นนขอแลวซงนำงกมำรกำก�ำหนดแลวซงวนน�ำมำแลว(ซงนำงกมำรกำ) นน ไดกระท�ำแลว ในเรอน (เพอบตร) นน ฯ (อ.นำงกมำรกำ)นน เปนหญงหมน ไดเปนแลว ฯ ครงนน อ.มำรดำ (กลำวแลว) (กะบตร) นนวำ แนะลก อ.เจำ (ยงเรำ) ใหน�ำมำแลว


๑ ตงแตเอโก กร กฏมพกปตโต - ปนปปน กเถส ฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๔๘แปลโดยพยญชนะ(สอบซอม)๒ ใชศพทวำสสส แปลวำแมผว, แมยาย ๓ วชายน (อตถ)ลงณปจจยแปลงอเปนอนเพรำะเปนคณของอตถลงควเครำะหวำวชายต สเลนาต วชายน (อตถ)

สนำมหลวงแผนกบำลพ.ศ.๒๕๕๓แปลโดยพยญชนะเฉลยวำผมปกตคลอด

ซงนำงกมำรกำตำมควำมชอบใจของตน, ในกำลน (อ.นำงกมำรกำ)นน เปนหญงหมนเกดแลว,กอ.ตระกลชออนมบตรหำมไดยอมฉบหำย,อ.เชอสำย(อนบตร)ยอมไมสบตอ,(เพรำะเหต)นน(อ.เรำ)จกน�ำมำซงนำงกมำรกำอนเพอเจำดงน,(อ.มำรดำ)แมผ(อนบตร)นนกลำวอยวำขำแตแมอ.อยำเลยดงนกลำวแลวบอยๆ๑ฯ

ก.๒อ.หญงหมนฟงแลวซงวำจำเปนเครองกลำวนนคดแลววำ ชออ.บตรท.ยอมไมอำจเพออนกำวลวงซงค�ำของมำรดำและบดำท.,ในกำลน(อ.แมผว)๒น�ำมำแลวซงหญงผคลอดโดยปกต๓อนจกใชสอยซงเรำดวยกำรใชสอยเพยงดงทำส,ไฉนหนออ.เรำพงน�ำมำซงนำงกมำรกำคนหนง เองนนเทยว ดงน ไปแลว สตระกล หนง ขอแลว ซงนำงกมำรกำเพอประโยชน(แกสำม)นนผ(อนชนท.)เหลำนนหำมแลววำแนะแม(อ.เจำ)ยอมกลำว(ซงค�ำ)นนชออะไรดงนออนวอนแลววำอ.ดฉนเปนหญงหมน(ยอมเปน),อ.ตระกลอนไมมบตรยอมพนำศ,อ.ธดำของทำนท.ไดเฉพำะแลวซงบตร เปนเจำของแหงขมทรพย จกเปน, (อ.ทำนท.)จงให (ซงธดำ)นนแกสำมของดฉนดงน (ยงชนท.เหลำนน)ใหรบพรอมเฉพำะแลวน�ำมำแลวไดกระท�ำแลวในเรอนของสำมฯครงนน(อ.ควำมคด)นนวำถำวำ(อ.หญง)นจกได ซงบตร หรอ หรอวำ ซงธดำไซร, (อ.หญง) นนนเทยว เปนเจำของ แหงขมทรพยจกเปน, (อ.หญงน)ยอมไมไดซงทำรกโดยประกำรใด อ.อน(อนเรำ)กระท�ำ(ซงหญง)นนโดยประกำรนนนนเทยวยอมควรดงนไดมแลว(แกหญงหมน)นนฯครงนน(อ.หญงหมนนน)กลำวแลววำอ.สตวผเกดแลวในครรภยอมตงอยเฉพำะในทองของเธอในกำลใด(อ.เธอ)พงบอก แกเรำ ในกำลนน ดงน (กะหญง)นน ฯ (อ.หญง)นน


๑ ตงแตวญฌตถ ต กถ สตวา - ทตยมป ตเถว ปาเตสฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๕๓แปลโดยพยญชนะ๒ สปตต (อตถ) เปนสหบพพบทพหพพหสมำสว.สห ปตนา ยา วตตตต สปตต (อตถ)ค�ำวำปต แปลวำผว,ผรกษำ,

ผด�ำเนนไปขำงหนำลงในอรรถวำผรกษำว.วำปาต รกขตต ปต (ปำธำตในควำมรกษำ,ดแลตปจจย)ลงในอรรถวำผน�ำ

หรอผด�ำเนนไปขำงหนำว.วำปตต เสฏโ หตวา ปรโต คจฉตต ปต (ปตธำตในควำมไป,ตกไปอปจจย)แตอำจำรยบำง

พวกสนนษฐำนวำเปนวเสสนบพพบทกมมธำรยสมำสโดยแยกเปนส-ปตตสมำจำกค�ำวำสมแปลวำเสมอกนเวลำเขำ

สมำสยอบทวเสสนะเหลอไวเพยงอกษรตวหนำโดยวเครำะหวำสมานา ปตต สปตต จงแปลกนวำอ.เมยผเสมอกน

ฟงตอบแลววำอ.ดละดงน,ครนเมอสตวผเกดแลวในครรภตงอยเฉพำะแลว,บอกแลว(แกหญงหมน)นนฯก(อ.หญงหมน)นนนนเทยวยอมให ซงขำวยำคและภต(แกหญง)นนเนองนตยฯครงนน(อ.หญงหมนนน)ไดใหแลวซงยำอนเปนเครองยงสตวผเกดแลวในครรภใหตกไปกบดวยอำหำร-นนเทยว (แกหญง) นน ฯ อ.สตวผเกดแลวในครรภ ตกไปแลว ฯ ครนเมอสตวผเกดแลวในครรภตงอยเฉพำะแลวแมในครงทสอง,(อ.หญงนน)บอกแลว(แกหญงหมน)นนฯ(อ.หญงหมน)แมนอกน(ยงสตวผเกดแลว- ในครรภ)ใหตกไปแลวเหมอนอยำงนนนนเทยวแมในครงทสอง๑ฯ

ก.๓ ครงนน อ.หญงผคนเคย ท. ถำมแลว (ซงหญง) นนวำ อ.หญงผเปนไปกบดวยผว๒ยอมกระท�ำซงอนตรำยแกเธอแลหรอดงนฯ(อ.หญง)นนบอกแลวซงเนอควำมนน,(ผอนหญงผคนเคยท.เหลำนน)กลำวแลววำดกอนหญงผอนธพำล(อ.เธอ)ไดกระท�ำแลวอยำงนเพรำะเหตไร,(อ.หญงหมน)นประกอบแลวซงยำอนเปนเครองยงสตวผเกดแลวในครรภใหตกไปยอมใหแกเธอเพรำะควำมกลวแตควำมเปนใหญ(เพรำะเหต)นนอ.สตวผเกด-แลวในครรภของเธอยอมตกไป, (อ.เธอ)อยำไดกระท�ำแลวอยำงน อกดงนไมบอกแลวในวำระทสำมฯครงนน(อ.หญงหมน)นอกนเหนแลว ซงทอง (ของหญง)นน กลำวแลววำ (อ.เธอ)ยอมไมบอก ซงควำมทแหงสตวผเกดแลวในครรภเปนผตงอยเฉพำะแลว แกเรำ เพรำะเหตไรดงน,(ครนเมอค�ำ)วำอ.ทำนน�ำมำแลวซงดฉนยงสตวผเกดแลวในครรภใหตกไปแลวสนวำระท.สอง,(อ.ดฉน)จะบอกแกทำนเพอประโยชนอะไรดงน (อนหญงนน) กลำวแลว, คดแลววำ (อ.เรำ) เปนผฉบหำยแลว ยอมเปน ในกำลน ดงน แลดอย ซงควำมประมำท (ของหญง) นน,


๑ ตงแตอถ น ปฏวสสกตถโย - กกกฏ หตวา นพพตต ฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๕๓แปลโดยอรรถ

ครนเมอสตวผเกดแลวในครรภแกรอบแลว,ไดแลวซงโอกำสประกอบแลวซงยำ ไดใหแลวฯอ.สตวผเกดแลวในครรภ ไมอำจอย เพออนตกไป เพรำะควำมท(แหงสตวผเกดแลวในครรภ)เปนผแกรอบแลวนอนแลวขวำงฯอ.เวทนำ อนกลำ อนแขง เกดขนแลว ฯ (อ.หญงนน) ถงแลว ซงควำมสงสยในชวตฯ(อ.หญง)นนตงไวแลวซงควำมปรำรถนำวำ(อ.เรำ)เปนผอนทำนใหฉบหำยแลว ยอมเปน, อ.ทำนนนเทยว น�ำมำแลว ซงเรำ ยงทำรกท.สำมใหฉบหำยแลว,ในกำลน(อ.เรำ)ยอมฉบหำยแมเอง,(อ.เรำ) เคลอนแลว (จำกอตภำพ)น ในกำลน เปนนำงยกษณ เปน เปนผสำมำรถเพออนเคยวกนซงทำรกท.ของทำนเปนพงบงเกดดงนกระท�ำแลวซงกำละเปนนำงแมวเปนบงเกดแลวในเรอนนนนนเทยวฯอ.สำมจบแลว(ซงหญงหมน)แมนอกน(กลำวแลว)วำอ.กำรเขำไป-ตดซงตระกลของเรำอนเจำกระท�ำแลวดงนโบยแลวโบยแลวดวยด(ดวยอวยวะท.)มศอกและเขำเปนตนฯ(อ.หญงหมน)นนกระท�ำแลว ซงกำละดวยควำมเจบนนนนเทยวเปนแมไกเปนบงเกดแลว(ในเรอน)นนนนเทยว๑ฯ

ก.๔อ.แมไกตกแลวซงฟองไขท.ตอกำลไมนำนนนเทยวฯอ.นำงแมวมำแลวเคยวกนแลว(ซงฟองไขท.)เหลำนนฯ(อ.นำงแมว)เคยวกนแลวนนเทยวแมครงทสองแมครงทสำมฯอ.แมไกกระท�ำแลวซงควำมปรำรถนำวำ(อ.ทำน)เคยวกนแลวซงฟองไขท.ของเรำสนวำระท.สำม เปนผใครเพออนเคยวกนแมซงเรำ ยอมเปน ในกำลน, (อ.เรำ) เคลอนแลว(จำกอตภำพ)นในกำลนพงไดเพออนเคยวกนซงทำน ผเปนไปกบดวยบตรนอยดงนเคลอนแลว(จำกอตภำพ)นนเปนแมเสอเหลองเปนบงเกดแลวฯ(อ.นำงแมว)แมนอกนเปนแมเนอเปนบงเกดแลวฯอ.แมเสอเหลองมำแลวเคยวกนแลวซงลกนอยท.สนวำระท.สำมในกำล(แหงแมเนอ)นนทงคลอดแลวทงคลอดแลวฯอ.แมเนอกระท�ำแลวซงควำมปรำรถนำวำอ.ลกท.ของเรำ(อนแมเสอเหลอง)นเคยวกนแลว


๑ ครคพภา (อตถ)เปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสว.วำคร คพโภ ยสสา สา ครคพภา (อตถ) ฯ๒ ทาวเวสวณ หรอ ทาวเวสสวรรณหรออกชอหนงวำทาวกเวรเปนอธบดแหงอสรหรอยกษ เปนหนงในบรรดำทำวจตโลกบำล

ทง ๔ ผ ค มครองและดแลโลกมนษย สถตอย บนสวรรคชนจำตมมหำรำชกำ ไดแก (๑) ทาวธตรฐ ปกครองทำง

ทศตะวนออก เปนเจำแหงพวกคนธรรพ กมภณฑ และวทยำธร (๒) ทาววรฬหก ปกครองทำงทศใต เปนเจำแหง

พวกครฑ(๓) ทาววรฬปกข ปกครองทำงทศตะวนตกเปนเจำแหงพวกนำค(๔) ทาวกเวรหรอทำวเวสสวรรณหรอทำวเวสวณ

ปกครองทำงทศเหนอเปนเจำแหงพวกยกษ

สนสำมครง, (อ.แมเสอเหลองนน) จกเคยวกน แมซงเรำ ในกำลน, (อ.เรำ)เคลอนแลว(จำกอตภำพ)นในกำลนพงไดเพออนเคยวกน (ซงแมเสอเหลอง) นน ตวเปนไปกบดวยบตรนอย ดงน ในกำลเปนทตำย กระท�ำแลวซงกำละเปนนำงยกษณเปนบงเกดแลวฯแมอ.แมเสอเหลองเคลอนแลว(จำกอตภำพ)นนเปนนำงกลธดำเปนบงเกดแลวในพระนคร-ชอวำสำวตถ ฯ (อ.นำงกลธดำ) นน ผถงแลวซงควำมเจรญ ไดไปแลว สตระกลแหงผวทบำนใกลประตฯในกำลอนเปนสวนอนอก(อ.นำงกลธดำนน)คลอดแลวซงบตรฯอ.นำงยกษณมำแลวดวยเพศแหงหญงสหำยผเปนทรก(ของนำงกลธดำ) นน ถำมแลววำ อ.หญงสหำย ของดฉน (ยอมอย) (ในท)ไหนดงนฯ(อ.ชนท.)กลำวแลววำ(อ.หญงสหำยของทำน)คลอดแลว ในภำยในแหงหอง ดงน ฯ (อ.นำงยกษณ) นน ฟงแลว (ซงค�ำ)นน(กลำวแลว)วำ(อ.หญงสหำย)คลอดแลวซงบตรหรอหนอแลหรอวำ(อ.หญงสหำยคลอดแลว)ซงธดำ,(อ.เรำ)จกเหน(ซงทำรก)นนดงน,เขำไปแลวเปนรำวกะวำดอย(เปน)จบแลวซงทำรกเคยวกนแลวไปแลว ฯ (อ.นำงยกษณนน) เคยวกนแลว เหมอนอยำงนนนนเทยว แมในวำระทสองฯในวำระทสำม(อ.นำงกลธดำ)นอกนเปนผมครรภอนหนก๑ เปน เรยกมำแลว ซงสำม (กลำวแลว) วำ ขำแตนำย อ.นำงยกษณ ตนหนงในทนเคยวกนแลวซงบตรท.สองของเรำไปแลว, ในกำลน(อ.เรำ)ไปแลวสเรอนแหงตระกลของเรำจกคลอดดงน ไปแลวสเรอนแหงตระกลคลอดแลวฯ

ก.๕ในกำลนนอ.นำงยกษณนนเปนผถงแลวซงวำระแหงน�ำยอมเปนฯจรงอยอ.นำงยกษณท.น�ำมำอยซงน�ำโดยอนสบๆแหงศรษะจำกสระชอวำอโนดำตตำมวำระเพอทำวเวสสวรรณ๒ยอมพนโดยอนลวงไป-


๑ เวรเวคสมสสาหตา (ยกขณ) เปนตตยำตปปรสสมำสมฉฏฐตปปรสสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ฉ.ตป. ว. เวรสสเวโคเวรเวโค

ต.ตป. ว. เวรเวเคนสมสสำหตำเวรเวคสมสสำหตำ(ยกขณ)๒ อาคมนแปลหกเปนปญจมวภตตเพอเขำกบยำวสมพนธเปนทตยาอปาทานในยาวฯ

แหงประชมแหงเดอนสบำงโดยอนลวงไปแหงประชมแหงเดอนหำบำงฯ(อ.นำง-ยกษณท.)เหลำอนอกผมกำยอนบอบช�ำแลวยอมถงแมซงควำมสนไปแหงชวตฯก(อ.นำงยกษณ)นนผสกวำพนแลวจำกวำระแหงน�ำเทยวไปแลวสเรอนนนโดยเรวถำมแลววำอ.หญงสหำยของดฉน(ยอมอย)(ในท)ไหนดงนฯ(อ.ชนท.กลำวแลว)วำ(อ.ทำน)จกเหน(ซงหญงสหำย)นน(ในท)ไหน,อ.นำงยกษณยอมเคยวกนซงทำรกผเกดแลวท.ในทน(ของหญงสหำย)นน,เพรำะเหตนน(อ.หญงสหำยนน)ไปแลวสเรอนแหงตระกลดงนฯ(อ.นำงยกษณ)นน(คดแลว)วำ(อ.หญงนน)จงไป(ในท)ใดหรอ หรอวำ (ในท) นน, (อ.หญงนน) จกไมพน จำกเรำ ดงน ผอนก�ำลงแหงเวรใหอำจหำญขนพรอมแลว๑เปนผมหนำเฉพำะตอพระนคร(เปน) แลนไปแลวฯ(อ.นำงกลธดำ)แมนอกนยงทำรกนนใหอำบแลว ในวนเปนทถอเอำซงชอ กระท�ำแลว ซงชอ (กลำวแลว) วำ ขำแตนำย ในกำลน (อ.เรำ ท.) จะไป สเรอนอนเปนของตน ดงน พำเอำแลว ซงบตรไปอยโดยหนทำงอนไปแลวในทำมกลำงแหงวหำรกบดวยสำมใหแลวซงบตรแกสำมอำบแลวในสระโบกขรณใกลวหำรขำมขนแลวรบเอำแลวซงบตร,ครนเมอสำมอำบอย,ยนยงบตรใหดมอยแลวเหนแลวซงนำงยกษณผมำอยรพรอมแลวกระท�ำแลวซงเสยงอนสงวำขำแตนำย(อ.ทำน)จงมำโดยเรว,(อ.หญง)นเปนนำงยกษณนน(ยอมเปน)ดงนไมอำจอยเพออนด�ำรงอยพรอมเพยงไรแตอนมำ๒(แหงสำม)นนกลบแลวเปนผมหนำเฉพำะตอภำยในแหงวหำร(เปน)แลนไปแลวฯ

ก.๖ในสมยนนอ.พระศำสดำทรงแสดงอยซงธรรมในทำมกลำง-แหงบรษทฯ(อ.นำงกลธดำ)นนยงบตรใหนอนแลวทหลงแหงพระบำทของพระตถำคต กรำบทลแลววำ (อ.บตร) นน อนหมอมฉน ถวำยแลว


๑ อธวตถหรออธวตถแปลเอำควำมวำ สงอยแลว, สงสถตอยแลวกได

แกพระองค,(อ.พระองค)ขอจงประทำนซงชวตแกบตรของหมอมฉนดงนฯอ.สมนเทพผอยทบแลว๑ ทซมแหงประตไมไดใหแลวเพออนเขำไปในภำยในแกนำงยกษณฯอ.พระศำสดำตรสเรยกมำแลวซงพระเถระชอวำ-อำนนทตรสแลววำดกอนอำนนท(อ.เธอ)จงไป,(อ.เธอ)จงเรยกมำซงนำงยกษณนนดงนฯอ.พระเถระเรยกมำแลว(ซงนำงยกษณ)นนฯ(อ.นำงกลธดำ)นอกนกรำบทลแลววำขำแตพระองคผเจรญ(อ.นำงยกษณ)นยอมมำดงนฯอ.พระศำสดำตรสแลววำ(อ.นำงยกษณนน)จงมำ,(อ.เธอ)อยำไดกระท�ำแลวซงเสยงดงนตรสแลววำ(อ.เธอ)ยอมกระท�ำอยำงนเพรำะเหตไร,กถำวำอ.เธอท.จกไมมำแลวสควำมเปนแหง- บคคลผมหนำพรอมตอพระพทธเจำผเชนกบดวยเรำไซร,อ.เวรของเธอท.เปนเวรตงอยตลอดกปจกไดเปนแลวรำวกะอ.เวรของงเหำและพงพอนท.(ดวย) รำวกะ (อ.เวร) ของหมและไมสะครอ ท. (ดวย) รำวกะ (อ.เวร) ของกำและนกเคำ ท. ดวย, (อ.เธอ ท.) ยอมกระท�ำ ซงเวรและเวรตอบ เพรำะเหตไร,เพรำะวำอ.เวรยอมเขำไประงบดวยควำมไมมเวร,(อ.เวร)ยอมไมเขำไประงบดวยเวรดงน(กะนำงยกษณ)นนผมำแลวจงยนอยแลวตรสแลวซงพระคำถำนวำ

ก อ.เวร ท. (ในโลก) น ยอมไมระงบ ดวยเวร ในกาลไหน ๆ, แตวา (อ.เวร ท.) ยอมระงบ ดวยความไมมเวร, อ.ธรรม นน เปนธรรมเกา (ยอมเปน) ดงน ฯ


๑ อถโขแปลไดหลำยลกษณะคอถำแปลตนประโยคกอนประธำนแปลวำ“โดยทแท, โดยทแทแล” ถำแปลหลงกรยำคมพำกย

แปลวำ โดยแทแล ถำขนตนประโยคแสดงกำลเวลำแปลวำครงนนแล ดงนนประโยคนแปลอกนยหนงวำอ.ทนน เปนท-

ไมสะอาดแลวกวาดวย เปนทมกลนเหมนกวาดวย โดยยง โดยประมาณ ยอมเปน โดยแทแล ฯ

แกอรรถ

(อ.อรรถ)วำเหมอนอยำงวำ(อ.บคคล)แมลำงอยซงทอนเปอนแลว-ดวยของไมสะอำดมน�ำลำยและน�ำมกเปนตนดวยของไมสะอำดท.เหลำนนนนเทยว ยอมไมอำจ เพออนกระท�ำ ใหเปนทสะอำดแลว ใหเปนทมกลนออกแลว, โดยทแทแล๑ อ.ทนนเปนทไมสะอำดแลวกวำดวยเปนทมกลนเหมนกวำดวยยอมเปนโดยยงโดยประมำณฉนใด(อ.บคคล)ดำตอบอย(ซงบคคล)ผดำอยประหำรตอบอย(ซงบคคล)ผประหำรอยยอมไมอำจเพออนยง-เวรใหเขำไประงบวเศษ ดวยเวร, โดยทแทแล (อ.บคคลนน) ยอมกระท�ำ ซงเวรนนเทยวยงยงฉนนนนนเทยวฯชออ.เวรท.ยอมไมระงบดวยเวรในกำลแมไหนๆ,โดยทแทแล(อ.เวรท.)ยอมเจรญนนเทยวดวยประกำรฉะน(ดงน)แหง-(ในบทท.)เหลำนนหนำ-(บท)วำน ห เวเรน ดงนเปนตนฯ (อ.อรรถ) วำ เหมอนอยำงวำ อ.ของไมสะอำด ท. มน�ำลำยเปนตน เหลำนนอน(อนบคคล)ลำงอยดวยน�ำอนใสแลวยอมเลอนหำย,อ.ทนนเปนทสะอำดแลวเปนทมกลนออกแลวยอมเปนฉนใดอ.เวรท.ยอมเขำไปสงบวเศษคอวำยอมระงบเฉพำะคอวำยอมถงซงควำมไมมดวยควำมไมมเวรคอวำดวยน�ำคอขนตและเมตตำคอวำดวยกำรกระท�ำไว- ในใจโดยอบำยอนแยบคำยคอวำดวยกำรพจำรณำฉนนนนนเทยว(ดงนแหงบำทแหงพระคำถำ)วำอเวเรน จ สมมนต ดงนฯ (อ.อรรถ)วำ(อ.ธรรม)นนคอวำอนอนบณฑตนบพรอมแลววำควำม-เขำไปสงบวเศษแหงเวรดวยควำมไมมเวรเปนธรรมเกำคอวำเปนหนทำงแหง-พระพทธเจำและพระปจเจกพทธเจำและพระขณำสพท.ทงปวงไปแลว(ยอมเปน)ดงน(แหงบำทแหงพระคำถำ)วำเอส ธมโม สนนตโน ดงนฯ


๑ สมสสาเสตวาแปลวำใหเบาใจแลว, ใหเบาใจพรอมแลว ใหหายใจออกคลองแลวประกอบดวยส�-อำบทหนำสสธำตใน

ควำมเปนอย,หำยใจ,มชวตอย(ปำณเน)เณปจจยในเหตกตตวำจกตวำปจจยรสสะอำเปนอแปลงนคคหตเปนมซอน

สทฆะตนธำตฯ

ก.๗ในกำลเปนทสดลงรอบแหงพระคำถำอ.นำงยกษณนนตงอย-เฉพำะแลวในโสดำปตตผลฯอ.เทศนำเปนเทศนำเปนไปกบดวยวำจำมประโยชนไดมแลวแมแกบรษทผถงพรอมแลวฯ อ.พระศำสดำตรสแลวกะหญงนนวำ(อ.เธอ)จงใหซงบตรของเธอ (แกนำงยกษณ)นน ดงน ฯ (อ.หญงนน กรำบทลแลว) วำ ขำแตพระองคผเจรญ (อ.หมอมฉน)ยอมกลวดงน ฯ (อ.พระศำสดำ ตรสแลว) วำ (อ.เธอ) อยำกลวแลว, อ.อนตรำยเปนเครองเบยดเบยนรอบ ยอมไมมแกเธอเพรำะอำศย(ซงนำงยกษณ)นนดงนฯ(อ.หญง)นนไดใหแลวซงบตร(แกนำงยกษณ)นนฯ(อ.นำงยกษณ)นนรบเอำแลว(ซงบตร)นนจบแลวสวมกอดแลวใหแลวแกมำรดำอกนนเทยวเรมแลวเพออนรองไหฯครงนนอ.พระศำสดำตรสถำมแลว(ซงนำงยกษณ)นนวำ(อ.เหต)นนอะไรดงนฯ(อ.นำงยกษณกรำบทลแลว)วำขำแตพระองค-ผเจรญอ.หมอมฉนแมส�ำเรจอยซงชวตโดยประกำรใดโดยประกำรนนในกำลกอนไมไดไดแลวชอ(ซงอำหำร)อนยงทองใหเตม,ในกำลน(อ.หมอมฉน)จกเปนอยอยำงไรดงนฯครงนนอ.พระศำสดำ(ทรงยงนำงยกษณ)นนใหหำยใจออกคลองดแลว๑(ดวยพระด�ำรส)วำ(อ.เธอ)อยำคดแลวดงนตรสแลวกะหญงนนวำ(อ.เธอ)น�ำไปแลว(ซงนำงยกษณ)นใหอยอำศยแลวในเรอนของตนจงปฏบตดวยขำวตมและขำวสวยอนเลศท.ดงนฯ(อ.หญง)นนน�ำไปแลว(ซงนำงยกษณ)นนใหด�ำรงอยเฉพำะแลวในโรงแหง-ครกกระเดอง ปฏบตแลว ดวยขำวตมและขำวสวยอนเลศ ท. ฯ อ.สำก ยอมปรำกฏ(แกนำงยกษณ)นนรำวกะวำประหำรอยซงศรษะในกำลเปน-ทซอมซงขำวเปลอก ฯ (อ.นำงยกษณ) นน เรยกมำแลว ซงหญงสหำย กลำวแลววำ(อ.เรำ)จกไมอำจเพออนอยในทน,(อ.ทำน)ยงเรำ จงใหด�ำรงอยเฉพำะ(ในท)อนดงนแมผ(อนหญงสหำย)ใหด�ำรงอยเฉพำะแลวในทท.เหลำนนคอในโรงแหงสำกในตมแหงน�ำทเตำทชำยคำ


๑ อกมตหนงแปลวำเอาเถด อ.เรา จะกระทา ซงอะไรๆ ใหเปนคณตอบฯเพรำะถอวำกญจเปนรปนปสกลงคสวนปฏคณ�

เปนปลงคขอครและนกเรยนพงศกษำเพมเตม

ทกองแหงหยำกเยอทประตแหงบำนหำมแลว(ซงทท.)เหลำนนทงปวง(ดวยค�ำ)วำอ.สำกยอมปรำกฏแกเรำ(ในโรงแหงสำก)นรำวกะวำท�ำลำยอย ซงศรษะ, อ.เดก ท. ยงน�ำอนเปนเดน ยอมใหขำมลง (ในตมแหงน�ำ)น,อ.สนขท.ยอมนอน(ทเตำ)น,อ.เดกท.ยอมกระท�ำซงของไมสะอำด (ทชำยคำ) น, (อ.ชน ท.) ยอมทง ซงหยำกเยอ (ทกองแหงหยำกเยอ)น,อ.เดกในบำนท.ยอมกระท�ำ(ซงกรรม)อนบคคลพง-ประกอบดวยคะแนน(ทประตแหงบำน)นดงนฯครงนน(อ.หญงสหำย)(ยงนำงยกษณ)นนใหด�ำรงอยเฉพำะแลวในโอกำสอนสงดแลวในภำยนอกแหงบำนน�ำไปแลว(ซงวตถท.)มขำวตมและขำวสวยอนเลศเปนตน(เพอนำงยกษณ)นน(ในท)นนปฏบตแลวฯ

ก.๘อ.นำงยกษณนนคดแลวอยำงนวำอ.หญงสหำยของเรำนเปนผมอปกำระมำก(ยอมเปน)ในกำลน,เอำเถดอ.เรำจะกระท�ำซงคณตอบอะไรๆ๑ดงน,บอกแลวแกหญงสหำยวำอ.ฝนดจกม ในปน,(อ.ทำน)จงกระท�ำซงขำวกลำในทดอน,อ.ฝนแลงจกมในปน,(อ.ทำน)จงกระท�ำซงขำวกลำในทลมนนเทยวดงนฯอ.ขำวกลำอนชนผเหลอท.กระท�ำแลวยอมฉบหำยดวยน�ำอนเกนหรอหรอวำ ดวยน�ำอนนอย ฯ อ.ขำวกลำ (ของหญง) นน ยอมถงพรอม เกนเปรยบฯครงนน(อ.ชนท.)ถำมแลว(ซงหญง)นนวำดกอนแมอ.ขำวกลำอนอนทำนกระท�ำแลวยอมฉบหำยดวยน�ำอนเกนหำมไดนนเทยว,ยอมฉบหำยดวยน�ำอนนอยหำมได,(อ.ทำน)รแลวซงควำมเปนแหงฝนด-และฝนแลงยอมกระท�ำซงกำรงำนหรอ,(อ.เหต)นนอะไรหนอแลดงนฯ (อ.หญงนน กลำวแลว) วำ อ.นำงยกษณ ผเปนสหำยของเรำท. ยอมบอกซงควำมเปนแหงฝนดและฝนแลง,อ.เรำท.ยอมกระท�ำซงขำวกลำท.ในทดอนและทลม ท. ตำมค�ำ (ของนำงยกษณ) นน (เพรำะเหต) นน อ.ขำวกลำของเรำท.ยอมถงพรอม,(อ.ทำนท.)ยอมไมเหน(ซงวตถท.)


มขำวตมและขำวสวยเปนตนอน(อนเรำท.)น�ำไปอยจำกเรอนของเรำท.เนองนตยหรอ,(อ.วตถท.มขำวตมและขำวสวยเปนตน)เหลำนน(อนเรำท.)ยอมน�ำไป (เพอนำงยกษณ)นน, แม อ.ทำนท. จงน�ำไป (ซงวตถ ท.) มขำวตมและขำวสวยอนเลศเปนตน (แกนำงยกษณ) นน, (อ.นำงยกษณนน) จกตรวจดซงกำรงำนท.แมของทำนท.ดงนฯครงนน(อ.ชนท.)ผอยในพระนครทงสนโดยปกตกระท�ำแลวซงสกกำระ(แกนำงยกษณ)นนฯ(อ.นำงยกษณ) แมนน ตรวจดอย ซงกำรงำน ท. (ของชน ท.) ทงปวง เปนผถงแลวซงลำภอนเลศเปนผมบรวำรมำกไดเปนแลวจ�ำเดม(แตกำล)นนฯในกำลอนเปนสวนอนอก(อ.นำงยกษณ)นนเรมตงแลวซงสลำกภตท.แปด ฯ (อ.สลำกภต ท.) เหลำนน (อนชน ท.) ถวำยอย เพยงไร แตกำลอนมในวนนนนเทยวฯ

jwi

อ.เรองแหงความเกดขน แหงนางยกษณชอวากาล น(จบแลว) ฯ

jwi

๑ โกสมพกา (ภกข)ลงณกปจจยในตรตยำทตทธตว.วำโกสมพย วสนตต โกสมพกา (ภกข)ฯ โกสมพ (Kosambi)เปนเมองหลวงของแควนวงสะหนงใน๑๖แควนสมยพทธกำลมพระเจำอเทนครองเมองเมองนรงเรอง

มำก เปนชมนมกำรคำขำยในสมยโบรำณ มควำมรนรมยเพรำะมแมน�ำสำมสำยไหลมำบรรจบกน คอ แมน�ำคงคำ แมน�ำยมนำและแมน�ำสรสสวด ปจจบนเมองนเหลอเพยงซำกโบรำณสถำน รปโคงพระจนทรเสยวรมฝงแมน�ำยมนำ ตงอยทหมบำนโกสม(Kosam) หรอหมบำนหสมบำทตชนบท จงหวดอลลฮำบำต (Allahabad) รฐอตตรประเทศ ของอนเดย ตงอยหำงจำกตวจงหวดไปทำงตะวนตกเฉยงใตประมำณ ๖๕ กโลเมตร เมองนไดเรมตนท�ำกำรขดคนทำงโบรำณคดโดยศำสตรจำรยจ.อำร.ชำรมำ แหงมหำวทยำลยอลลำฮำบำต ในป พ.ศ. ๒๔๙๒, ๒๔๙๔-๒๔๙๙ ตำมล�ำดบ ปจจบนปรำกฏซำกก�ำแพงเมองก�ำแพงวงของพระเจำอเทนเสำหนของพระเจำอโศกมหำรำชและวดโบรำณสนนษฐำนวำเปนวดโฆสตำรำมมหำวหำรทโฆสกเศรษฐสรำงถวำยมกำรคนพบบำตรดนโบรำณพระพทธรปและโบรำณวตถจ�ำนวนมำกภำยในแหลงขดคนเมองโกสมพแหงนโบรำณวตถสวนใหญทำงกำรอนเดยไดน�ำไปเกบรกษำไวทพพธภณฑแหงเมองอลลฮำบำต

๒ ปญจสตปญจสตปรวารา (ภกข) ส.ทค. ว. ปญจสตำนปญจสต� ส.ทค. ว. ปญจสตำนปญจสต� ส.ทวน. ว. ปญจสตญจปญจสตญจปญจสตปญจสต� ฉ.ตล. ว. ปญจสตปญจสต�มตต�เยส�เตปญจสตปญจตำ(ภกข)

ฉ.ตล. ว. ปญจสตปญจสตำ(ภกข)ปรวำรำเยส�เตปญจสตปญจสตปรวำรำ(ภกข)

๕. โกสมพกวตถ อ.เรองแหงภกษผอยในพระนครชอวาโกสมพ (อนขาพเจา จะกลาว) ฯ

\\\

อ.พระศำสดำ เมอประทบอย ในพระวหำรชอวำเชตวน ทรงปรำรภ ซงภกษท.ผอยในพระนครชอวำโกสมพ๑ตรสแลวซงพระธรรมเทศนำนวำปเร จ น วชานนต ดงนเปนตนฯ

ก.๑ดงจะกลำวโดยพสดำรอ.ภกษท.สองคออ.พระวนยธรดวยคอ อ.พระธรรมกถกดวย ผมภกษมรอยหำและรอยหำเปนประมำณเปนบรวำร๒

อยแลวในโฆสตำรำมใกลพระนครชอวำโกสมพฯอ. - (ในภกษ ท. สอง) เหลานนหนา - พระธรรมกถกกระท�ำแลวซงวลญชะในสรระในวนหนงตงไวแลวซงน�ำเปน-เครองช�ำระอนเหลอลงในภำชนะในซมแหงน�ำออกไปแลวฯอ.พระวนยธรเขำไปแลว(ในซมแหงน�ำ)นนในภำยหลงเหนแลวซงน�ำนนออกไปแลวถำมแลว(ซงพระธรรมกถก)นอกนวำดกอนทำนผมอำยอ.น�ำอนทำนตงไวแลว(หรอ)ดงนฯ(อ.พระธรรมกถกกลำวแลว)วำ


๑ อกนยหนง เอตถ (อทกปเน) ในเพราะการตงไวซงนาน หรอเอตถ (วตกกมเน) ในเพราะวตกกมนะ น ฯ๒ วตกกมน หมำยถงกรยำทลวงละเมดอำบตยกขนมำเปนประธำนในประโยคน๓ มสาวาท ลงณปจจยเปนกตตรปกตตสำธนะว.วำมสา วทตต มสาวาท(ภกข)เปนกตตรปกตตสำธนะลงในอรรถแหง

ตสสละว.วำมสา วทต สเลนาต มสาวาท (ภกข)เปนสมำสรปตสสลสำธนะว.วำมสา วตต สลมสสาต มสาวาท (ภกข)ฯ

ดกอนทำนผมอำยเออ(อ.อยำงนน)ดงนฯ(อ.พระวนยธรถำมแลว)วำก(อ.ทำน)ยอมไมรซงควำมเปนแหงอำบต(ในเพรำะเหต)น๑หรอดงนฯ(อ.พระธรรมกถกกลำวแลว)วำเออ(อ.กระผม)ยอมไมรดงนฯ(อ.พระวนยธรกลำวแลว)วำดกอนทำนผมอำย(อ.เหตนน)จงยกไว,อ.อำบต(ในเพรำะเหต)น๑(ยอมม)ดงนฯ(อ.พระธรรมกถกกลำวแลว)วำ ถำอยำงนน (อ.กระผม) จกกระท�ำคน (ซงอำบต) นน ดงน ฯ (อ.พระวนยธรกลำวแลว)วำดกอนทำนผมอำยกถำวำ(อ.วตกกมนะ)๒ อนทำน ไมแกลงแลว กระท�ำแลว เพรำะควำมระลกไมไดไซร, อ.อำบต ยอมไมมดงนฯ(อ.พระธรรมกถก)นนเปนผเหนซงอำบตนนวำไมเปนอำบตไดเปนแลว ฯ แม อ.พระวนยธร บอกแลว แกนสต ท. ของตนวำ อ.พระธรรมกถกนแมตองอยซงอำบตยอมไมรดงนฯ(อ.นสตของ-พระวนยธร ท.) เหลำนน เหนแลว ซงนสต ท. (ของพระธรรมกถก) นน กลำวแลววำอ.พระอปชฌำยของทำนท.แมตองแลวซงอำบตยอมไมรซงควำมเปนแหงอำบตดงนฯ(อ.นสตของพระธรรมกถกท.)เหลำนนไปแลวบอกแลวแกพระอปชฌำยของตนฯ(อ.พระธรรมกถก)นนกลำวแลวอยำงนวำอ.พระวนยธรนกลำวแลววำไมเปนอำบตดงนในกำลกอนยอมกลำววำเปนอำบตดงนในกำลน,(อ.พระวนยธร)นนเปนผกลำวเทจ-โดยปกต๓ (ยอมเปน) ดงน ฯ (อ.นสตของพระธรรมกถก ท.) เหลำนน ไปแลวกลำวแลววำอ.พระอปชฌำยของทำนท.เปนผกลำวเทจโดยปกต(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.ภกษท.)เหลำนนยงควำมทะเลำะกะกนและกนใหเจรญแลว ดวยประกำรฉะน ฯ ในล�ำดบนน อ.พระวนยธร ไดแลว ซงโอกำสไดกระท�ำแลวซงอกเขปนยกรรมในเพรำะกำรไมเหนซงอำบต แกพระธรรมกถกฯแมอ.อปฏฐำกท.ผถวำยซงปจจย(ของภกษท.)เหลำนนเปนสวนสองไดเปนแลวจ�ำเดม(แตกำล)นนฯอ.นำงภกษณท.


๑ อกนฏฐะเปนภมชนสทธำวำสม๕ภมไดแกอวหา อตปปา สทสสา สทสส และ อกนฏฐะเปนภมของพระอรยบคคลชนพระอนำคำมผทเกดในสทธำวำสภมแลวจะไมเกดซ�ำภมอกจะเกดสงขนไปตำมล�ำดบอกนฏฐภมถอเปนสทธำวำสชนสงสดเปนยอดภมของพระอรยบคคล ซงพระอรยบคคลทงหลำยทอยในพรหมโลกจะตองส�ำเรจพระอรหนตแนนอนในภมน พระอนำคำมทจะตองใชควำมเพยรเพอใหส�ำเรจเปนพระอรหนตจะเปนผทมปญญำ(ปญญนทรย)แกกลำกวำอนทรยอนทกองคจะเสวยอรยผลจนกวำจะสนอำยขย๑๖,๐๐๐มหำกปเมอส�ำเรจเปนพระอรหนตแลวจะเขำสพระนพพำนณทน

๒ ประโยคยกวตรควบดวยจ๓ศพทคอ อกเขปกาน (ภกขน) “อย (ธมมกถโก) ธมมเกน เอว กมเมน (สงเฆน) อกขตโต อต ลทธ จ อกขตตานวตตกาน (ภกขน) “(อมหาก อปชฌาโย) อธมมเกน กมเมน (สงเฆน) อกขตโต อต ลทธ จ อกเขปเกห (ภกขห) วารยมานานป เตส (ภกขน) ต (ธมมกถก) อนปรวาเรตวา วจรณภาว จ

ผรบเฉพำะซงโอวำทกดอ.เทวดำผอำรกขำท.กดอ.เทวดำผด�ำรงอยในอำกำศท.ผอนตนทงเหนกนดแลวทงคบกนดแลว (ของเทวดำผอำรกขำ ท.) เหลำนนกด อ.ปถชนท.ทงปวงเพยงไรแตพรหมโลกกดเปนฝำยสองไดเปนแลวฯก อ.ควำมโกลำหล อนมควำมบนลอเปนอนเดยวกน ไดไปแลว เพยงไร แตภพชอวำอกนฏฐะ๑ฯ

ก.๒ ครงนน อ.ภกษ รปหนง เขำไปเฝำแลว ซงพระตถำคต กรำบทลแลวซงลทธวา (อ.พระธรรมกถก) น อนสงฆ ยกวตรแลว ดวยกรรม อนประกอบแลวดวยธรรมนนเทยว ดงน (แหงภกษ ท.) ผยกวตร (ดวย) ซงลทธวา (อ.พระอปชฌาย ของเรา ท. อนสงฆ) ยกวตรแลว ดวยกรรม อนไมประกอบแลวดวยธรรม ดงน (แหงภกษ ท.) ผประพฤตตามซง- พระธรรมกถกผอนสงฆยกวตรแลว (ดวย) ซงความเปนคออนตามแวดลอม (ซงพระธรรมกถก) นน แลวจงเทยวไป (แหงภกษ ท.) เหลานน แมผ (อนภกษ ท.) ผยกวตร หามอยดวย๒ ฯ อ.พระผมพระภำคเจำทรงสงไปแลว(ซงพระโอวำท)วำไดยนวำ(อ.ภกษท.)เปนผพรอมเพรยงกนจงเปนดงนสนวำระ ท. สอง ทรงสดบแลววำ ขำแตพระองคผเจรญ (อ.ภกษ ท.) ยอมไมปรำรถนำเพออนเปนผพรอมเพรยงกนเปนดงนทรงสดบแลววำอ.หมแหงภกษแตกกนแลว,อ.หมแหงภกษแตกกนแลวดงนในวำระทสำมเสดจไปแลวสส�ำนก(ของภกษท.)เหลำนนตรสแลวซงโทษในเพรำะ-กำรยกวตร (แหงภกษ ท.) ผยกวตรดวย ในเพรำะกำรไมเหน ซงอำบต (แหงภกษท.)เหลำนอกนดวยทรงอนญำตแลว(ซงกรรมท.)มอโบสถเปนตน


๑ อาสนนตรกา(ปนต)ลงอกปจจยในตทสสตถตทธตมฉฏฐตปปรสสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน ฉ.ตป. ว. อำสนสสอนตร�อำสนนตร� อก.ตทส. ว. อำสนนตร�อสสำอตถตอำสนนตรกำ(ปนต) ศพทวำ อาสนนตรกาย น บำงมตแปลวำ ในแถวอนมอาสนะในระหวาง บำงมตแปลวำ ในแถวอนมในระหวางแหงอาสนะ

บำงมตแปลวำในแถวอนมระหวางแหงอาสนะ นกศกษำพงวเครำะหวจยและวจำรณตอไป๒ ลฏกกาแปลกนวำนกไสบาง นกมลไถบางว.วำลฏ วย อกตต ลฏกกา(สกณกำ)นำงนกตวเปนไปดจกอนดนลฏเปนบท

หนำอกธำตในควำมไปณวปจจยฯว.วำ.ลฏตต ลฏกกา (สกณกา)นำงนกตวสงเสยงรองลฏธำตในควำมรอง,กลำว,ดำ,โง,เขลำณวปจจยกตตรปกตตสำธนะฯ

๓ ชำดกนกลำวถงกำรทะเลำะววำทของนำงนกไสกบชำงเกเรตวหนงจนเปนเหตใหชำงตวนนตำยเรองยอวำพระโพธสตวเกดเปนพญำชำงมชำงบรวำร๘๐,๐๐๐เชอกหำกนในปำหมพำนตวนหนงเดนผำนรงนำงนกไส(นกมลไถหรอนกตอยตวด)ซงก�ำลงกกลกนอยมนขอรองพญำชำงใหไวชวตอยำเหยยบมนและลกนอยพญำชำงมเมตตำจงยนครอมไวเพอไมใหชำงตวอนเหยยบนำงนกไสและลกๆซำบซงน�ำใจของพญำชำงยงนกตอมำไมนำนมชำงใหญเกเรเชอกหนงมกหำกนตวเดยวมำถงทนนนำงนกไสจงขอรองอกแตชำงเกเรนนกลบไมมเมตตำเดนตรงไปกระทบรงนกแหลกละเอยดแลวจำกไปฝำยนำงนกไสขณะชำงเดนเหยยบกบนหนตำยไปได สวนลกนอยตำยหมด มนจงผกอำฆำตไว ตอมำ มนจงวำงแผนฆำชำงเกเรโดยรวมมอกบสหำยสนท คอ กำ แมลงวน- หวเขยวและกบเมอตกลงกนแลวกำจงบนไปจกตำทงสองขำงของชำงเกเรตวนนจำกนนแมลงวนหวเขยวจงไขใสตำมนเพอใหเกดหนอนเจำะทตำเมอชำงมองไมเหนกไมสำมำรถหำกนไดกระหำยน�ำมำกตอมำกบจงไปทปำกเหวสงเสยงรองชำงคดวำม

แหลงน�ำจงเดนไปทเหวนนและพลดตกเหวตำยในทสด

ในสมำอนเดยวกน (ในโฆสตำรำม)นนนนเทยว (แกภกษท.) เหลำนนอก ทรงบญญตแลวซงวตรในโรงแหงภตวำ(อนภกษท.)พงนง(ในแถว) อนมระหวำงแหงอำสนะ๑ ดงนเปนตน (แกภกษ ท.) ผมควำมแตกรำวเกดแลว (ในทท.)มโรงแหงภตเปนตนทรงสดบแลววำ(อ.ภกษท.)ผมควำมแตกรำวเกดแลวยอมอยแมในกำลนดงนเสดจไปแลว(ในโฆสตำรำม)นนตรสแลว (ซงพระด�ำรสท.)มพระด�ำรสวำดกอนภกษท.อ.อยำเลย,(อ.เธอท.) อยำ(ไดกระท�ำแลว)ซงควำมแตกรำวดงนเปนตน(ตรสแลว)วำดกอนภกษท.ชออ.ควำมแตกรำวและควำมทะเลำะและควำมแกงแยงและควำมววำทท.เหลำนนเปนสภำพกระท�ำซงควำมฉบหำยมใชประโยชน(ยอมเปน),เพรำะวำอ.นำงนกแมชอวำนกไส๒อำศยแลวซงควำมทะเลำะยงชำงตวประเสรฐใหถงแลว ซงควำมสนไปแหงชวต ดงน ตรสแลว ซงลฏกกชำดก๓ (ตรสแลว) วำ ดกอนภกษ ท. (อ.เธอ ท.) เปนผพรอมเพรยงกน จงเปน, (อ.เธอ ท.) จงอยำววำทกน, เพรำะวำ แม อ.นกกระจำบตวมพนมใชหนง ท. อำศยแลว ซงควำมววำทถงแลวซงควำมสนไปแหงชวตดงนตรสแลวซงวฏฏกชำดกฯ


๑ จควบกลมค�ำ๒กลมคอพรหมทตเตน ทฆตสส โกสลรญโญ อญญาตกเวเสน วสนตสส รชช อจฉนทตวา มารตภาว เจว ทฆาวกมาเรน อตตโน ชวเต ทนเน, ตโต (กาลโต) ปฏาย เตส (ทวนน ขตตยาน) สมคคภาว จฯ

๒ ขนตโสรจจ อ.ควำมอดทนและควำมเปนแหงบคคลผยนดแลวในธรรมอนงำม ฯ โสรจจ� ลง ณย ปจจย ในภำวตทธต ว.วำ โสภเณ กายกวาจสกกมเม รโตต สรโต, ตสส ภาโว โสรจจ ฯ

๓ ภวสสต ห นามแปลรวมกนวำไดมแลวแลฯภวสสตเปนกรยำบอกอนำคตกำลแตดวยหลกกำรแปลแบบโบรำณถำมำรวมกบห นามนยมแปลเปนอดตกำลดงกลำว

ก.๓(ครนเมอภกษท.)เหลำนนไมเออเฟออยซงพระด�ำรสแมอยำงน,(ครนเมอค�ำ)วำขำแตพระองคผเจรญอ.พระผมพระภำคเจำผทรงเปนเจำของ-แหงธรรมขอจง(ทรงยงกำล)ใหมำ,ขำแตพระองคผเจรญอ.พระผมพระภำคเจำผทรงมควำมขวนขวำยนอยทรงตำมประกอบแลวซงธรรมเปนเครองอยสบำยในธรรม-อนสตวเหนแลวขอจงประทบอย,อ.ขำพระองคท.จกปรำกฏดวยควำมแตกรำวดวยควำมทะเลำะดวยควำมแกงแยงดวยควำมววำทนนดงน(อนภกษ)ผกลำวซงธรรมโดยปกต รปใดรปหนง ผไมปรำรถนำอย ซงควำมล�ำบำก แหงพระตถำคตกรำบทลแลว,(อ.พระผมพระภำคเจำ)ตรสแลวซงความท-แหงพระราชาผเปนใหญในแวนแควนชอวาโกศล พระนามวาทฆต ผประทบอยอย ดวยเพศอนใคร ๆ ไมรแลว เปนผอนพระราชาพระนามวาพรหมทต ทรงแยง- ชงเอาแลว ซงความเปนแหงพระราชา ใหสวรรคตแลวดวยนนเทยว ซงความท (แหงกษตรย ท. สอง) เหลานน - ครนเมอพระชนมชพ ของพระองค อนพระกมารพระนามวาทฆาว ถวายแลว, - ทรงเปนผพรอมเพรยงกน จาเดม (แตกาล) นนดวย๑วำดกอนภกษท.(อ.เรอง)อนมแลวในกอน,อ.พระรำชำ-ผเปนใหญในแวนแควนชอวำกำสพระนำมวำพรหมทตไดมแลวในพระนคร- ชอวำพำรำณสดงนเปนตนแมตรสสอนแลววำดกอนภกษ ท. อ.ความอดทน-และความสงบเสงยม๒ อนมอยางนเปนรป ไดมแลวแล๓ แกพระราชา ท. เหลานน ผมทอนไมอนถอเอาแลว ผมศสตราอนถอเอาแลว, ดกอนภกษ ท. อ.เธอ ท. เปนผบวชแลว ในธรรมและวนย อน (อนเรา) กลาวดแลว อยางน มอย เปนผอดทนดวย เปนผสงบเสงยมดวย พงเปน ใด, (อ.ความทแหงเธอ ท. ผบวชแลว ในธรรมและวนย อนอนเรากลาวดแลว อยางน เปนผอดทนและสงบเสงยม) นน พงงาม (ในธรรมและวนย)


๑ กรยำปรำมำสม๒ตวคอยสมา เหตใดและย ใดมลกษณะเปนบทวเสสนะทงประโยคประโยค ยสมา กรยาปรามาส

มประโยคตสมำ,เตนรบสวนประโยค ย กรยาปรามาสแยกเปน๒กลมคอ(๑)ประโยคต�หรอเอต�ซงเปนประโยค

รบย�กรยำปรำมำสมกวำงไวหนำประโยคย�กรยำปรำมำสนนเปนประโยคไมสมบรณตองเตมประธำนมำใหครบ(๒)ประโยค

ย�กรยำปรำมำสเปนประโยคทสมบรณใชย�เปนวเสสนะของทงประโยคมกฎกำรเตมประธำนในประโยคต,เอต�ในประโยค

หนำดงน

(๑)ถำกรยำคมพำกยของประโยคย�กรยำปรำมำสเปนกรยำวำมวำเปน(ภ,ห,อส,ชนธำต)ใหน�ำบทวกตกตตำ(ถำ

มหลำยบทจะรวมกนกได)ของประโยคย�มำประกอบดวยตตปจจยภำวตทธตเพอเปนประธำนของประโยคต�,เอต�สวน

บทประธำนและบทเนองดวยประธำนทงปวงในประโยคย�กรยำกรยำปรำมำสนนใหประกอบเปนฉฏฐวภตตเปนภำวำทสมพนธ

เขำกบตตปจจยนนเชน

อธโข ต ภกขเวโสเภถ,ย ตมเหเอว�สวำกขำเตธมมวนเยปพพชตาสมำนำขมา จ ภเวยยาถ โสรตา จประโยค

ต� ประกอบประธำนเปน ตมหาก เอว สวากขาเต ธมมวนเย ปพพชตาน ขมโสรตตต อ.ควำมทแหงทำน ท. ผบวชแลว

ในธรรมและวนยอนอนเรำกลำวดแลวอยำงนเปนผอดทนและสงบเสงยมนน(ในทนตดสมำนำออก)

(๒)ถำกรยำคมพำกยของประโยคย�กรยำปรำมำสเปนกรยำอนนอกจำกกรยำวำมวำเปนนนใหน�ำธำตของกรยำคมพำกย

บทนนมำประกอบดวยยปจจยเพอเปนประธำนของประโยคต�,เอต�สวนประธำนและบทเนองดวยประธำนในประโยคย�ให

ประกอบเปนฉฏฐวภตตเปนภำวำทสมพนธเขำกบประธำนทเปนยปจจยนน

ำน�โขปเนต วชชต,ย ตว กมำโรวสมำโนกำล�กเรยยาส ฯ(ภำค๑เรองเทวทตหนำ๑๓๐)

เอต ประกอบประธำนเปนตยห กมารสส กาลสส กรณ อ.กำรกระท�ำซงกำละแหงทำนผเปนพระกมำรนนฯ

อนจฉรย�ภกขเวเอต, ย สกโกเทวรำชำมยสเนห�กโรต ฯ(ภำค๖เรองปญหำของทำวสกกะหนำ๑๓๕)

เอต ประกอบประธำนเปน สกกสส เทวราชสส มย สเนหสส กรณ อ.กำรกระท�ำ ซงควำมรก ในเรำ ของทำวสกกะ

ผพระรำชำแหงเทพนนฯ

นแล๑ดงน ไมไดทรงอำจแลว เพออนทรงกระท�ำ (ซงภกษท.) เหลำนน ใหเปนผพรอมเพรยงกนนนเทยวฯ (อ.พระศำสดำ)พระองคนนทรงระอำแลวเพรำะควำมท(แหงพระองค) เปนผมควำมอยอนเกลอนกลนแลวนนทรงด�ำรแลววำอ.เรำแลเกลอนกลนแลวยอมอยเปนทกขในกำลน,อนงอ.ภกษท.เหลำนยอมไมกระท�ำซงค�ำของเรำ,กระไรหนออ.เรำผเดยวหลกออกแลวจำกหมพงอยดงนเสดจเทยวไปแลว ในพระนครชอวำโกสมพ เพอกอนขำว ไมทรงอ�ำลำแลว ซงหมแหงภกษ ผพระองคเดยวเทยว ทรงถอเอำแลว ซงบำตรและจวร ของพระองคเสดจไปแลวสพำลกโลณกำรำมตรสแลวซงวตรแหงภกษผมอน-เทยวไปผเดยวเปนปกตแกพระเถระชอวำภค(ในพำลกโลณกำรำม)นนตรสแลวซงอำนสงสแหงรสแหงควำมสำมคคแกกลบตรท.สำมในปำเปนทใหซงอภย- แกเนอชอวำปำจนวงสะ,อ.ปำชอวำปำรไลยกะ(มอย)(โดยสวนแหงทศ)ใด,เสดจเทยวไปแลว (สสวนแหงทศ) นน ฯ ไดยนวำ (ในกำล) นน


อ.พระผมพระภำคเจำเสดจเขำไปอำศยแลวซงปำชอวำปำรไลยกะผอนชำง- ชอวำปำรไลยกะบ�ำรงอย ประทบอยแลว ประทบอยตลอดพรรษำ ส�ำรำญ ทโคนแหงตนสำละอนเจรญในชฏแหงรกขตวนฯ

ก.๔ อ.อบำสกและอบำสกำท.แมผอยในพระนครชอวำโกสมพโดยปกตแลไปแลวสวหำรไมเหนอยซงพระศำสดำถำมแลววำขำแตทำนผเจรญอ.พระศำสดำ(เสดจไปแลว)(ในท)ไหนดงนฯอ.ภกษท.เหลำนนกลำวแลววำ(อ.พระศำสดำ)เสดจไปแลวสชฎแหงปำชอวำปำรไลยกะดงนฯ(อ.อบำสกและอบำสกำท.ถำมแลว)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.พระศำสดำเสดจไปแลวสชฎแหงปำชอวำปำรไลยกะ)เพรำะเหตอะไรดงนฯ(อ.ภกษท.กลำวแลว)วำ(อ.พระศำสดำ)ทรงพยำยำมแลวเพออนกระท�ำซงเรำท.ใหเปนผพรอมเพรยงกน,แตวำอ.เรำท.เปนผพรอมเพรยงกนไดเปนแลวหำมไดดงนฯ(อ.อบำสกและอบำสกำท.กลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญอ.ทำน ท. บวชแลว ในส�ำนก ของพระศำสดำ, (ครนเมอพระศำสดำ) พระองคนนแมทรงกระท�ำอยซงควำมสำมคค,เปนผพรอมเพรยงกนไดเปนแลวหำมไดหรอดงนฯ(อ.ภกษท.กลำวแลว)วำดกอนทำนผมอำยอ.อยำงนนดงนฯอ.มนษยท.(คดแลว)วำ(อ.ภกษท.)เหลำนบวชแลวในส�ำนก ของพระศำสดำ, (ครนเมอพระศำสดำ) พระองคนน แมทรงกระท�ำอย ซงควำมสำมคคเปนผพรอมเพรยงกนเกดแลวหำมได,อ.เรำท.อำศยแลว(ซงภกษ ท.) เหลำน ไมไดแลว เพออนเฝำ ซงพระศำสดำ, (อ.เรำท.) จกไมถวำยนนเทยว ซงอำสนะ (แกภกษ ท.) เหลำน, จกไมกระท�ำ (ซงสำมจกรรม ท.) มกำรกรำบไหวเปนตน (แกภกษ ท. เหลำน) ดงน ไมกระท�ำแลว (ซงกจ) แมสกวำสำมจกรรม (แกภกษ ท.) เหลำนน จ�ำเดม (แตกำล)นนฯ(อ.ภกษท.)เหลำนนซบผอมอยเพรำะควำมท(แหงตน)เปนผมอำหำรนอย เปนผตรง เปน โดยวนเลกนอยนนเทยว แสดงแลว ซงโทษลวงเกน กะกนและกน (ยงกนและกน) ใหอดโทษแลว กลำวแลววำ ดกอนอบำสกและอบำสกำท.อ.เรำท.เปนผพรอมเพรยงกนเปนผเกดแลว(ยอมเปน), แม อ.ทำน ท. เปนเชนกบดวยบคคลผมในกอนเทยว จงเปน


๑ ประโยคเตมวำธมมสงคาหกาจรโย ยถา อาหฯ๒ ประโยคเตมวำธมมสงคาหกาจรโย เอว อาห “อถสส เอตทโหส อห โข ฯลฯ วหเรยย อต อตฯ(อตซอน๒ตวหลง

วหเรยย�)

แกเรำท.ดงนฯ(อ.อบำสกและอบำสกำท.กลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญกอ.พระศำสดำอนทำนท.ใหทรงอดโทษแลวหรอดงนฯ(อ.ภกษท.กลำวแลว)วำดกอนทำนผมอำย(อ.พระศำสดำอนเรำท.)ไมทรงใหอดโทษแลวดงนฯ(อ.อบำสกและอบำสกำท.กลำวแลว)วำถำอยำงนน(อ.ทำนท.)ยงพระศำสดำจงใหทรงอดโทษ,แมอ.กระผมท.เปนเชนกบดวยบคคลผมในกอนจกเปนแกทำนท.ในกำลแหงพระศำสดำ(อนทำนท.)ใหทรงอดโทษแลวดงนฯ(อ.ภกษ ท.) เหลำนน ไมอำจอย เพออนไป สส�ำนก ของพระศำสดำ เพรำะควำมเปนแหงภำยในแหงพรรษำยงภำยในแหงพรรษำนนใหนอมลวงไป-วเศษแลวโดยยำกฯ

ก.๕กอ.พระศำสดำผอนชำงนนบ�ำรงอยประทบอยแลวสบำยฯ(อ.ชำง) แมนน ละแลว ซงโขลง ไดเขำไปแลว สชฏแหงปำ นน เพอประโยชนแกกำรอยส�ำรำญฯ (อ.พระธรรมสงคาหกาจารย) กลาวแลว อยางไร๑ ฯ (อ.พระธรรมสงคาหกาจารย กลาวแลว อยางน)๒ วำ (ครงนน อ.ควำมคดนน)วำอ.เรำแลเกลอนกลนแลวยอมอยดวยชำงพลำยท.ดวยชำงพงท.ดวยชำงสะเทนท.ดวยชำงผลกนอยท.,(อ.เรำ)ยอมเคยวกนซงหญำท.อนมยอด(อนอนชำงท.เหลำนน)ตดแลวดวยนนเทยว(อ.ชำงท.เหลำนน)ยอมเคยวกนซงรกขำวยวะอนบคคลพงหกคอกงไมอนอนเรำทงหกลง-แลวทงหกลงแลวดวย,(อ.เรำ)ยอมดมซงน�ำอนบคคลพงดมท.อนขนมวดวย,เมอเรำหยงลงอยขำมขนแลว,อ.ชำงพงท.เขำไปเสยดสอยซงกำยยอมไป,กระไรหนออ.เรำผเดยวหลกออกแลวจำกโขลงพงอยดงน(ไดมแลวแกชำงตวประเสรฐนน)(ดงน)ฯ ครงนนแล อ.ชำงตวประเสรฐ นน หลกออกแลว จำกโขลง, อ.ปำชอวำปำรไลยกะ(มอย)(โดยสวนแหงทศ)ใด,อ.ชฏแหงรกขตวน(มอย)


(โดยสวนแหงทศใด),อ.โคนแหงตนสำละอนเจรญ(มอย)(โดยสวนแหงทศใด),อ.พระผมพระภำคเจำ(ยอมประทบอย)(โดยสวนแหงทศ)ใด,เขำไปหำแลว(โดยสวนแหงทศ) นน, กแล (อ.ชำงตวประเสรฐนน) ครนเขำไปเฝำแลว จบแลวซงพระผมพระภำคเจำแลดอยไมเหนแลว(ซงวตถ)อะไรๆอนประหำรอย ซงโคนแหงตนสำละอนเจรญ ดวยเทำ ถำกแลว ถอเอำแลว ซงกงไมดวยงวงกวำดแลว,(อ.ชำงตวประเสรฐนน)ถอเอำแลวซงหมอดวยงวงยอมเขำไปตงไวซงน�ำอนบคคลพงดมซงน�ำอนบคคลพงใชสอยจ�ำเดม(แตกำล)นน, ครนเมอควำมตองกำร ดวยน�ำอนรอน มอย, ยอมจดแจง ซงน�ำอนรอนฯ (อ.อนถาม) วา(อ.ชำงตวประเสรฐนนยอมจดแจงซงน�ำอนรอน)อยำงไร(ดงน)ฯ (อ.อนแก) วา(อ.ชำงตวประเสรฐนน)สแลวซงไมท.ดวยงวง ยงไฟ ยอมใหถงพรอม, (อ.ชำงตวประเสรฐนน) ใสเขำอย ซงฟน ท. (ยงไฟ)นนใหโพลงแลวเผำแลวซงแผนหนท.(ในไฟ)นนเขยแลวดวยทอนแหงไม ยอมซดไป ในล�ำรำงอนนอย อน (อนตน) ก�ำหนดแลว (ดงน),ในล�ำดบนน(อ.ชำงตวประเสรฐนน)ยงงวงใหขำมลงแลวรแลวซงควำมทแหงน�ำ เปนของรอนแลว ไปแลว ยอมจบ ซงพระศำสดำ ฯ อ.พระศำสดำตรสแลววำดกอนปำรไลยกะอ.น�ำอนเจำใหรอนแลวหรอดงนเสดจไปแลว(ในท)นนยอมทรงสรงฯครงนน(อ.ชำงตวประเสรฐนน)น�ำมำแลวซงผลไมท.อนมอยำงตำงๆยอมถวำย(แกพระศำสดำ)พระองคนนฯกในกำลใดอ.พระศำสดำยอมเสดจเขำไปสบำนเพอกอนขำว, ในกำลนน(อ.ชำงตวประเสรฐนน)ถอเอำแลวซงบำตรและจวรของพระศำสดำ(ยงบำตรและจวร) ใหตงอยเฉพำะแลว บนกระพอง ยอมไป กบ ดวยพระศำสดำนนเทยวฯ

ก.๖อ.พระศำสดำเสดจถงแลวซงอปจำรแหงบำน(ตรสแลว)วำ ดกอนปำรไลยกะอนเจำไมอำจเพออนไปจ�ำเดม(แตท)น,(อ.เจำ)จงน�ำมำซงบำตรและจวรของเรำดงน(ยงชำงตวประเสรฐนน)ใหน�ำมำแลว


ยอมเสดจเขำไป สบำน เพอกอนขำว ฯ (อ.ชำงตวประเสรฐ) แมนน ยนอยแลว(ในท)นนนนเทยวเพยงไรแตอนเสดจออกแหงพระศำสดำกระท�ำแลวซงกำรตอนรบในกำลเปนทเสดจมำแหงพระศำสดำถอเอำแลวซงบำตรและจวร โดยนยอนมในกอนนนเทยว (ยงบำตรและจวร) ใหขำมลงแลว ในทเปนทประทบอยแสดงแลวซงวตรยอมพดดวยกงไม,(อ.ชำงตว-ประเสรฐนน)ถอเอำแลวซงทอนไมอนใหญดวยงวงเพออนหำมซงอนตรำย-เปนเครองเบยดเบยนรอบแตเนอรำยในรำตรยอมเทยวไปในระหวำงและระหวำงแหงชฏแหงปำ เพยงไร แตอนขนไปแหงอรณ (ดวยอนคด) วำ (อ.เรำ) จกรกษำซงพระศำสดำดงนฯไดยนวำอ.ชฏแหงปำนนชอวำเปน-ชฏแหงปำอนชำงรกษำแลว เกดแลว จ�ำเดม (แตกำล) นนนนเทยว ฯ ครนเมออรณขนไปแลว,(อ.ชำงตวประเสรฐนน)ยอมกระท�ำซงวตรทงปวงท.โดยอบำย นนนนเทยว กระท�ำ ซงกำรถวำยซงน�ำเปนเครองลำงซงพระพกตร ใหเปนตนฯ ครงนนอ.ลงตวหนง เหนแลวซงชำงนนตวลกขนแลว ลกขนพรอมแลวกระท�ำอยซงอภสมำจำรกวตรแกพระตถำคต(คดแลว)วำแมอ.เรำจกกระท�ำ(ซงวตร)อะไรๆนนเทยวดงนเทยวไปอยเหนแลวซงรวงแหงผงททอนไมอนมตวผงออกแลวในวนหนงหกแลวซงทอนไม น�ำไปแลวซงรวงแหงผงกบดวยทอนไมนนเทยวสส�ำนกของพระศำสดำตดแลวซงใบแหงกลวยวำงไวแลว(บนใบแหงกลวย)นนไดถวำยแลวฯอ.พระศำสดำทรงรบแลวฯอ.ลงแลดอย(ดวยอนคด)วำ(อ.พระศำสดำ)จกทรงกระท�ำ(ซงกำรเสวย)หรอหนอแล(หรอวำอ.พระศำสดำ)จกไมทรงกระท�ำซงกำรเสวยดงนเหนแลว(ซงพระศำสดำ)ผทรงรบแลวประทบนงแลวคดแลววำ อ.อะไร หนอแล ดงน จบแลว ซงปลำยแหงทอนไม (ยงปลำยแหงทอนไม)ใหเปนไปรอบแลวใครครวญอยเหนแลวซงตวออนท.น�ำไปปรำศแลว(ซงตวออนท.)เหลำนนคอยๆไดถวำยแลวอกฯอ.พระศำสดำไดทรงกระท�ำแลวซงกำรเสวยฯ(อ.ลง)นนตวมใจยนดแลวจบแลวซงกงไมนนนนไดยนฟอนอยแลวฯครงนนอ.กงไม (อนลง)นนจบแลวกดอ.กงไม(อนลงนน)เหยยบแลวกดหกแลวฯ(อ.ลง)นน


ตกไปแลวบนทสดแหงตอไมแหงหนงเปนสตวมตวอนตอไมแทงแลว(เปน)มจตอนเลอมใสแลวนนเทยวกระท�ำแลวซงกำละบงเกดแลวในวมำน- อนเปนวกำรแหงทอง อนประกอบแลวดวยโยชนสำมสบ ในภพชอวำดำวดงส, เปนผมพนแหงนำงอปสรเปนบรวำรไดเปนแลวฯ

ก.๗อ.ควำมเปนคออนประทบอยแหงพระตถำคตผอนชำงตวประเสรฐบ�ำรงอย(ในชฏแหงปำชอวำรกขตวน)นนเปนสภำพปรำกฏแลวในชมพทวปทงสนไดเปนแลวฯอ.ตระกลใหญท.มอยำงนคออ.เศรษฐชอวำอนำถบณฑกะ, อ.นำงวสำขำผมหำอบำสกำเปนตนสงไปแลวซงขำวสำสนแกพระเถระ-ชอวำอำนนทจำกพระนครชอวำสำวตถ(มอนใหร)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.ทำน)ขอจงแสดงซงพระศำสดำแกเรำท.ดงน(เปนเหต)ฯอ.ภกษท. ผมรอยหำเปนประมำณแมผอยในทศโดยปกตผมกำลฝนอนอยแลวเขำไปหำแลวซงพระเถระชอวำอำนนทออนวอนแลววำดกอนอำนนทผมอำยอ.วำจำเปน-เครองกลำวซงธรรมตอพระพกตรของพระผมพระภำคเจำอนเรำท.ฟงแลวสนกำลนำน,ดกอนอำนนทผมอำยดงเรำท.ขอโอกำสอ.เรำท.พงไดเพออนฟงซงวำจำเปนเครองกลำวซงธรรมตอพระพกตรของพระผมพระภำคเจำดงนฯอ.พระเถระพำเอำแลวซงภกษท.เหลำนนไปแลว(ในท)นนคดแลววำอ.อน(อนเรำ)เขำไปสส�ำนกของพระตถำคตผประทบอยพระองค-เดยวโดยปกตตลอดประชมแหงเดอนสำมกบดวยภกษท.ผมประมำณเทำนไมควรแลวดงนพกไวแลวซงภกษท.เหลำนนในภำยนอกผผเดยวเทยวเขำไปเฝำแลวซงพระศำสดำฯอ.ชำงชอวำปำรไลยกะเหนแลว(ซงพระเถระ)นนถอเอำแลวซงทอนไมแลนไปแลวฯอ.พระศำสดำทรงแลดแลวตรสแลววำดกอนปำรไลยกะ(อ.เจำ)จงหลกไป,(อ.เจำ)อยำหำมแลว,(อ.ภกษ)นนเปนพทธอปฏฐำก(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.ชำง)นนทงแลวซงทอนไม(ในท)นนนนเทยวถำมโดยเออเฟอแลวซงกำรรบเฉพำะซงบำตรและจวรฯอ.พระเถระไมไดใหแลวฯอ.ชำงตวประเสรฐคดแลววำถำวำ(อ.ภกษน) เปนผมวตรอนเรยนเอำแลวจกเปนไซร,(อ.ภกษน)จกไมวำงไวซงบรขำรของตนบนแผนแหงหนเปนทประทบนงของพระศำสดำดงนฯอ.พระเถระ


วำงไวแลวซงบำตรและจวรบนภำคพนฯจรงอย (อ.ชน ท.) ผถงพรอม-แลวดวยวตร ยอมไมวางไว ซงบรขาร ของตน บนทเปนทนง หรอ หรอวา บนทเปนทนอน ของคร ท. ฯ(อ.ชำงตวประเสรฐ)นนเหนแลว(ซงอำกำร) นน เปนผมจตเลอมใสแลว ไดเปนแลว ฯ อ.พระเถระ ถวำยบงคมแลวซงพระศำสดำนงแลวณทสดสวนขำงหนงฯอ.พระศำสดำตรสถำมแลววำ ดกอนอำนนท (อ.เธอ) ผผเดยวเทยว เปนผมำแลว ยอมเปน(หรอ)ดงนทรงสดบแลวซงควำมท(แหงพระเถระ)เปนผมำแลวกบดวยภกษท.ผมรอยหำเปนประมำณตรสแลววำก(อ.ภกษท.)เหลำนน(ยอมอย)(ในท)ไหนดงน,(ครนเมอค�ำ)วำ(อ.ขำพระองค)ไมทรำบอย ซงพระทยของพระองคพกไวแลวในภำยนอกเปนผมำแลวยอมเปนดงน (อนพระเถระ) กรำบทลแลว, ตรสแลววำ (อ.เธอ) จงเรยกมำ (ซงภกษท.)เหลำนนดงนฯอ.พระเถระไดกระท�ำแลวเหมอนอยำงนนฯอ.ภกษท.เหลำนนมำแลวถวำยบงคมแลวซงพระศำสดำนงแลว ณทสดสวนขำงหนงฯ

ก.๘อ.พระศำสดำทรงกระท�ำแลวซงปฏสนถำรกบ(ดวยภกษท.)เหลำนน, (ครนเมอค�ำ) วำ ขำแตพระองคผเจรญ อ.พระผมพระภำคเจำ เปนพระพทธเจำผละเอยดออนดวยนนเทยวเปนกษตรยผละเอยดออนดวย(ยอมเปน),(อ.กรรม)อนอนบคคลกระท�ำไดโดยยำกอนพระองคผพระองคเดยวผประทบ-ยนอยดวย ผประทบนงอยดวย ตลอดประชมแหงเดอนสำมทรงกระท�ำแลว,(อ.บคคล)ผกระท�ำซงวตรและวตรตอบกด(อ.บคคล)ผถวำยซงน�ำเปนเครองลำงซง- พระพกตรกดเหนจะไมไดมแลวดงนอนภกษท.เหลำนนกรำบทลแลว,ตรสแลววำดกอนภกษท.อ.กจทงปวงท.ของเรำอนชำงชอวำปำรไลยกะกระท�ำแลว,จรงอยอ.อน(อนบคคล)ผไดอยซงสหำยผมอยำงนเปนรปอย โดยควำมเปนอนเดยวกน ควรแลว, อ.ควำมท (แหงบคคล) ผไมไดอย (ซงสหำย ผมอยำงนเปนรป) เปนผมกำรเทยวไปแหงบคคลผเดยวเปนปกตเทยวเปนสภำพประเสรฐกวำ(ยอมเปน)ดงนไดตรสแลวซงพระคำถำท.สำมในนำควรรคเหลำนวำ


ถาวา (อ.บคคล) พงได ซงสหาย ผมปญญา-เปนเครองรกษาซงตน ผเทยวไปกบ (ดวยตน) ผอยดวยธรรมเครองยงประโยชนใหสาเรจโดยปกต ผเปนปราชญไซร, (อ.บคคลนน) ผมใจเปนของแหงตน ผมสต ครอบงาแลว ซงอนตรายเปนเครองเบยดเบยน-รอบ ท. ทงปวง พงเทยวไป (ดวยสหาย) นน ฯ หากวา (อ.บคคล) ไมพงได ซงสหาย ผมปญญา-เปนเครองรกษาซงตน ผเทยวไปกบ (ดวยตน) ผอยดวยธรรมเครองยงประโยชนใหสาเรจโดยปกต ผเปนปราชญไซร, (อ.บคคลนน) ผเดยว พงเทยวไป เพยงดง อ.พระราชา ทรงละแลว ซงแวนแควน อนอนพระองคทรงชนะวเศษแลว (พระองคเดยว เสดจเทยวไปอย) เพยงดง อ.ชางตวประเสรฐ ชอวามาตงคะ (ละแลว ซงโขลง ตวเดยว เทยว-ไปอย) ในปา ฯ อ.การเทยวไป (แหงบคคล) ผเดยว เปนกรยาประเสรฐกวา (ยอมเปน) (เพราะวา) อ.คณเครองความเปนแหงสหาย ยอมไมม ในเพราะคนพาล, (อ.บคคล) เปนผมความขวนขวาย-นอย (เปน) ผเดยว พงเทยวไปดวย ไมพงกระทา ซงบาป ท. ดวย เพยงดง อ.ชางตวประเสรฐ ชอวามาตงคะ ตวมความขวนขวายนอย (เทยวไปอย) ในปา ดงน ฯ

ก.๙ ในกำลเปนทสดลงรอบแหงพระคำถำ อ.ภกษ ท. เหลำนน แมผมรอยหำเปนประมำณตงอยเฉพำะแลวในพระอรหตฯอ.พระเถระ- ชอวำอำนนทกรำบทลแลวซงขำวสำสนอน(อนชนท.)มเศรษฐชอวำ- อนำถบณฑกะเปนตน สงไปแลว กรำบทลแลววำ ขำแตพระองคผเจรญ อ.โกฏแหงอรยสำวกท.หำผมเศรษฐชอวำอนำถบณฑกะเปนประมขยอมหวงเฉพำะ


๑ อปการโกมกำรแปล๒นยนยท ๑ลงกวปจจยแปลวำผกระท�ำซงอปกำระว.วำอปการ กโรตต อปการโกอปกำร

เปนบทหนำกรธำตลบกวปจจยลบทสดธำตเปนกตตรปกตตสำธนะนยท ๒แปลวำผสนบสนน, ผชวยเหลอลงณว

ปจจยว.วำอปกโรตต อปการโกอปเปนบทหนำกรธำตแปลงณวเปนอกเปนกตตรปกตตสำธนะ

ซงกำรเสดจมำของพระองคดงนฯอ.พระศำสดำ(ตรสแลว)วำถำอยำงนน(อ.เธอ)จงถอเอำซงบำตรและจวรดงน(ยงพระเถระ)ใหถอเอำแลว ซงบำตรและจวรเสดจออกไปแลวฯอ.ชำงตวประเสรฐไปแลวไดยนอยแลวขวำงในหนทำงฯอ.ภกษท.เหนแลว(ซงชำงตวประเสรฐ)นนทลถำมแลวซงพระผมพระภำคเจำวำขำแตพระองคผเจรญ(อ.ชำงตวประเสรฐ)ยอมกระท�ำซงอะไรดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนภกษท.(อ.ชำงตวประเสรฐ) ยอมหวงเฉพำะ เพออนถวำย ซงภกษำ แกเธอท., ก(อ.ชำงตวประเสรฐ)นเปนผกระท�ำซงอปกำระ๑แกเรำสนรำตรนำนแล,(ยอมเปน), อ.อน (อนเรำ) ยงจต (ของชำงตวประเสรฐ) นน ใหก�ำเรบ ยอมไมควร,ดกอนภกษท.(อ.เธอท.)จงกลบดงนฯอ.พระศำสดำ ทรงพำเอำแลว ซงภกษ ท. เสดจกลบแลว ฯ แม อ.ชำง เขำไปแลว สชฏแหงปำรวบรวมแลวซงผลไมตำงๆท.มผลแหงขนนและกลวยเปนตนกระท�ำแลวใหเปนกองไดถวำยแลวแกภกษท.ในวนรงขนฯอ.ภกษท.ผมรอยหำเปนประมำณไมไดอำจแลวเพออน(ยงผลไมท.)ทงปวงใหสนไปฯในกำลเปนทสดลงรอบแหงกจดวยภตอ.พระศำสดำทรงถอเอำแลวซงบำตรและจวรเสดจออกไปแลว ฯ อ.ชำงตวประเสรฐ ไปแลว โดยระหวำงและระหวำง แหงภกษท.ไดยนอยแลวขวำงขำงพระพกตรของพระศำสดำฯอ.ภกษท.เหนแลว (ซงชำงตวประเสรฐ) นน ทลถำมแลว ซงพระผมพระภำคเจำวำ ขำแตพระองคผเจรญ(อ.ชำงตวประเสรฐนน)ยอมกระท�ำซงอะไรดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนภกษท.(อ.ชำงตวประเสรฐ)นสงไปแลวซงเธอท.ยงเรำยอมใหกลบดงนฯ(อ.ภกษท.กรำบทลแลว)วำขำแตพระองคผเจรญอ.อยำงนน(หรอ)ดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนภกษท.เออ(อ.อยำงนน)ดงนฯครงนนอ.พระศำสดำตรสแลววำดกอนปำรไลยกะ(อ.กำรไป)นเปนกำรไปอนไมกลบแลวของเรำ(ยอมเปน),อ.ฌำนหรอหรอวำอ.วปสสนำหรอวำอ.มรรคและผลยอมไมม


๑ สนำมหลวงแผนกบำลพ.ศ.๒๕๕๘แปลวำ(อ.ชำงตวประเสรฐ)นนรองไหอยหยดแลว(ในท)นนฯลฯ๒ อกนยหนงอ.พระราชาผเปนใหญในแวนแควนชอวาโกศล, อ.พระราชาพระนามวาโกศลฯ๓ ภณฑนการกา(ภกข)ลงณวปจจยว.วำภณฑน กโรนตต ภณฑนการกา(ภกข)ฯ๔ สลวนตา, สลวนโต(ภกข)ลงวนตปจจยในตทสสตถตทธตว.วำสล เตส อตถต สลวนตา, สลวนโต(ภกข)

แกเจำโดยอตภำพน,อ.เจำจงหยดดงน(กะชำงชอวำปำรไลยกะ)นนฯอ.ชำงตวประเสรฐฟงแลว(ซงพระด�ำรส)นนใสเขำแลวซงงวงในปำกรองไหอยไดไปแลวขำงหลงขำงหลงฯก(อ.ชำงตวประเสรฐ)นนเมอไดเพออนยงพระศำสดำใหเสดจกลบพงปฏบตสนกำลก�ำหนดเพยงไรแหงชวตโดยท�ำนองนนนนเทยวฯสวนวำอ.พระศำสดำเสดจถงแลวซงอปจำร-แหงบำนนนตรสแลววำดกอนปำรไลยกะ(อ.ภำคพนน)เปนทมใชภำคพนของเจำ(ยอมเปน)จ�ำเดม(แตท)น,(อ.ประเทศ)อนเปนทอยของมนษยเปนประเทศเปนไปกบดวยอนตรำยเปนเครองเบยดเบยนรอบ (ยอมเปน), อ.เจำจงหยดดงนฯ(อ.ชำงตวประเสรฐ)นนยนรองไหอยแลว(ในท)นน,๑

ครนเมอพระศำสดำ ทรงละอย ซงคลองแหงจกษ, มหทย อนแตกแลว กระท�ำแลว ซงกำละ บงเกดแลว ในทำมกลำงแหงพนแหงนำงอปสร ในวมำนอนเปนวกำรแหงทองอนประกอบแลวดวยโยชนสำมสบในภพชอวำดำวดงสเพรำะควำมเลอมใสในพระศำสดำฯ(อ.ค�ำ)วำอ.เทพบตรชอวำปำรไลยกะดงนนนเทยวเปนชอ(ของเทพบตร)นนไดเปนแลวฯแมอ.พระศำสดำไดเสดจไปแลวสพระวหำรชอวำเชตวนโดยล�ำดบฯ

ก.๑๐อ.ภกษท.ผอยในพระนครชอวำโกสมพฟงแลววำไดยนวำ อ.พระศำสดำ เสดจมำแลว สพระนครชอวำสำวตถ ดงน ไดไปแลว (ในพระนครชอวำสำวตถ)นนเพออนยงพระศำสดำใหทรงอดโทษฯอ.พระรำชำ-แหงแควนโกศล๒ทรงสดบแลววำไดยนวำอ.ภกษท.ผกระท�ำซงควำมแตกรำว๓

ผอยในพระนครชอวำโกสมพ เหลำนน ยอมมำ ดงน เสดจเขำไปเฝำแลว ซงพระศำสดำกรำบทลแลววำขำแตพระองคผเจรญอ.หมอมฉนจกไมใหเพออนเขำไปสแวนแควนของหมอมฉน(แกภกษท.)เหลำนนดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนมหำบพตรอ.ภกษท.เหลำนนผมศล๔


๑ ตงแตอถ น สตถา ปารเลยยก – อาคจฉนต มหาราชาตฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๕๘แปลโดยพยญชนะ

ไมถอเอำแลวซงค�ำของอำตมภำพเพรำะกำรววำทซงกนและกนอยำงเดยว,ในกำลน (อ.ภกษ ท. เหลำนน) ยอมมำ เพออนยงอำตมภำพใหอดโทษ, ดกอนมหำบพตร(อ.ภกษท.เหลำนน)จงมำดงนฯ๑แมอ.เศรษฐชอวำ-อนำถบณฑกะกรำบทลแลววำขำแตพระองคผเจรญอ.ขำพระองคจกไมใหเพออนเขำไปสวหำร(แกภกษท.)เหลำนนดงนผอนพระผมพระภำคเจำ- ทรงหำมแลว เหมอนอยำงนนนนเทยว เปนผนง ไดเปนแลว ฯ ก อ.พระผมพระภำคเจำ (ทรงยงบคคล) ใหกระท�ำแลว (ซงท) อนสงดแลว ณทสดสวนขำงหนง(ทรงยงบคคล)ใหถวำยแลวซงเสนำสนะ(แกภกษท.)เหลำนนผถงโดยล�ำดบแลวในพระนครชอวำสำวตถฯอ.ภกษท.เหลำอนยอมไมนงนนเทยวยอมไมยนโดยควำมเปนอนเดยวกนกบ(ดวยภกษท.)เหลำนนฯ(อ.ชนท.)ผทงมำแลวทงมำแลวยอมทลถำมซงพระศำสดำวำขำแตพระองคผเจรญ(อ.ภกษท.)เหลำไหนเปนภกษผอยในพระนครชอวำโกสมพผกระท�ำซงควำมแตกรำว เหลำนน (ยอมเปน) ดงน ฯ อ.พระศำสดำ ยอมทรงแสดงวำ (อ.ภกษท.) เหลำนน ดงน ฯ (อ.ภกษท.) เหลำนน ผ (อนชน ท.) ผทงมำแลวทงมำแลว แสดงอย ดวยนวมอ (มอนใหร) วำ ไดยนวำ (อ.ภกษ ท.) เหลำนน (เปนภกษ ผอยในพระนครชอวำโกสมพ ผกระท�ำซงควำมแตกรำวเหลำนนยอมเปน),ไดยนวำ(อ.ภกษท.)เหลำนน (เปนภกษ ผอยในพระนครชอวำโกสมพ ผกระท�ำซงควำมแตกรำว เหลำนน ยอมเปน)ดงน(เปนเหต)ไมอำจอยเพออนยกขนซงศรษะเพรำะควำม-ละอำย หมอบลงแลว ณ ทใกลแหงพระบำท ของพระผมพระภำคเจำ ยงพระผมพระภำคเจำใหทรงอดโทษแลวฯ

ก.๑๑อ.พระศำสดำตรสแลววำดกอนภกษท.(อ.กรรม)อนหนกอนเธอท.กระท�ำแลว,ชออ.เธอท.แมบวชแลวในส�ำนกของพระพทธเจำผเชนกบดวยเรำ, ครนเมอเรำ กระท�ำอย ซงควำมสำมคค, ไมกระท�ำแลว ซงค�ำ ของเรำ, แม อ.บณฑตผมในกำลกอน ท. ฟงแลว ซงโอวำท ของมำรดำและบดำท.ผถงแลวซงควำมเปนแหงบคคลผอนบคคลพงฆำ,(ครนเมอ-


๑ ทฆาวกมารชาดกเปนอดตชำตของพระพทธเจำมเรองยอวำพระเจำพรหมทตเจำเมองพำรำณสแควนกำสทรงพระปรชำสำมำรถ

ครองอำณำจกรกวำงใหญไพศำลตอมำทรงกรธำทพยดเมองโกศลซงเปนเมองเลกๆของพระเจำทฆตพระเจำทฆตไมสำมำรถ

ตำนทำนไดจงพำพระมเหสปลอมพระองคหนออกจำกพระนครอำศยอยทบำนชำงหมอเมองพำรำณสตอมำพระมเหสกประสต

“ทฆำวกมำร” พระเจำทฆตทรงกลวพระเจำพรหมทตจะทรงทรำบจงสงพระโอรสไปใหพระสหำยสนทนอกเมองเลยงดจนเตบใหญ

นำนๆ ครงจะมำเยยมพระชนกชนน ตอมำ อดตชำงกลบกของพระเจำทฆต ซงไปสวำมภกดพระเจำพรหมทตรเรองจงกรำบทล

พระเจำพรหมทตพระองคจงสงทหำรไปจบกมพระเจำทฆตและพระมเหส วนนน ทฆำวกมำรมำเยยมพระชนกชนนพอด ขณะท

ทงสองพระองคถกน�ำตวไปประหำรทฆำวกมำรแหวกฝงชนเพอทจะไดเขำไปใกล พระชนกไดรองสงวำ “ทฆาว เจาอยาเหนแก

ยาว เจาอยาเหนแกสน เวรไมระงบไดดวยเวร แตพงระงบไดดวยการไมจองเวร”

ทฆำวกมำรเศรำเสยใจคดหำทำงแกแคนจงเรมตนเขำไปศกษำกบครฝกชำง(นำยหตถำจำรย)ในพระรำชวงจนเชยวชำญ

คนหนง เขำตนขนในเวลำใกลรงมองเหนพระจนทรเตมดวงก�ำลงจะลบขอบฟำจงน�ำพณออกมำดดอยำงไพเรำะเสยงพณดงไป

ถงพระต�ำหนกพระเจำพรหมทตพระองคทรงโปรดเสยงพณอนไพเรำะนนจงรบสงหำตงแตนนมำเขำไดรบมอบหมำยใหขบรอง

และดดพณถวำยจนเปนทโปรดปรำนของพระเจำพรหมทต วนหนง พระเจำพรหมทตเสดจออกประพำสปำลำสตว ทฆำวกมำร

ท�ำหนำทนำยสำรถพระเจำพรหมทตทรงเหนดเหนอยจำกกำรเดนทำงจงรบสงใหหยดรำชรถเพอทรงพกผอนใตรมไมใหญตนหนง

ทรงบรรทมหลบบนตกของทฆำวกมำรนนเอง

ขณะนนทฆำวกมำรคดแกแคนจงชกดำบหมำยจะปลงพระชนมถง๓ครงแตนกถงพระโอวำทสดทำยของพระชนกขณะ

เงอดำบขน พระเจำพรหมทตทรงตนบรรทม สะดงตกพระทย จงกรำบทลเรองรำวทงหมดและทลขออภยโทษ พระรำชำทรง

ขอบพระทยกษตรยทงสองจงท�ำสตยปฏญำณวำจะไมท�ำรำยซงกนและกนสดทำยพระเจำพรหมทตชนชมในคณงำมควำมดของ

ทฆำวกมำรโปรดใหอภเษกสมรสกบพระธดำของพระองค เมอพระองคสวรรคตแลว ทฆำวกมำรกขนครองรำชสมบตแทน โดย

ปกครองทงแควนกำลและแควนโกศล

มำรดำและบดำท.)เหลำนน(อนชนท.)แมปลงลงอยจำกชวต,ไมกำว- ลวงแลว(ซงโอวำท)นน(ยงบคคล)ใหกระท�ำแลวซงควำมเปนแหงพระรำชำในแวนแควนท.สองในภำยหลงดงนตรสแลวซงทฆำวกมำรชำดก๑ อกนนเทยวตรสแลววำดกอนภกษท.อ.พระกมำรพระนำมวำทฆำว,ครนเมอ-พระมำรดำและพระบดำท.(อนชนท.)แมปลงลงอยจำกพระชนมชพอยำงน,ไมทรงกำวลวงแลว ซงพระโอวำท (ของพระมำรดำและพระบดำ ท.) เหลำนน ทรงไดแลวซงพระธดำของพระเจำพรหมทตในภำยหลง (ทรงยงบคคล) ใหกระท�ำแลว ซงควำมเปนแหงพระรำชำ ในแวนแควน-ชอวำกำสและแวนแควน- ชอวำโกศลท.สอง,สวนวำ(อ.กรรม)อนหนกอนเธอท.ผไมกระท�ำอยซงค�ำของเรำกระท�ำแลวดงนตรสแลวซงพระคำถำนวำ

ก (อ.ชน ท.) เหลาอน ยอมไมรแจงวา อ.เรา ท. ยอมยอยยบส (ในทามกลางแหงหม) น (ดงน) สวนวา (อ.ชน ท.) เหลาใด (ในทามกลางแหงหม) นน


๑ เมธคา(ธมมชำต)ว.เมธ คจฉตต เมธคาเมธเปนบทหนำคมธำตในควำมไป,ถง,กวปจจยแตบำงอำจำรยเหนวำลงณว

ปจจยเมธธำตในควำมเบยดเบยนว.วำเมธตต เมธคา (ธมมชำต)แปลงกเปนคฯ

ยอมรแจง, อ.ความหมายมน ท.๑ ยอมสงบ (จากสานก ของชน ท. เหลานน) นน ดงน ฯ

แกอรรถ

(อ.อรรถ)วำ(อ.ชนท.)ผกระท�ำซงควำมแตกรำวเวนซงบณฑตท.คอวำเหลำอน(จำกบณฑต)นนชอวำเหลำอนฯ(อ.ชนท.เหลำอน)เหลำนนกระท�ำอยซงควำมโกลำหลในทำมกลำงแหงหมนนชอวำยอม-ไมรแจงวำอ.เรำท.ยอมยอยยบสคอวำยอมปนปคอวำยอมฉบหำยคอวำยอมไปสทใกลคอวำสส�ำนกของมจจเนองๆดงน(ดงน)แหง-(ในบทท.)เหลำนนหนำ-(บท)วำปเรดงนเปนตนฯ (อ.อรรถ)วำ(อ.ชนท.)เหลำใดผเปนบณฑต(ในทำมกลำงแหงหม)นนยอมรแจงวำอ.เรำท.ยอมไปสทใกลแหงมจจดงน(ดงนแหงบำท- แหงพระคำถำ)วำเย จ ตตถ วชานนต ดงนฯ (อ.อรรถ)วำจรงอย(อ.ชนท.)เหลำนนรอยอยำงนยงกำรกระท�ำ-ไวในใจโดยอบำยอนแยบคำยใหเกดขนแลวยอมปฏบตเพออนเขำไปสงบวเศษ แหงควำมหมำยมนท.คอวำแหงควำมทะเลำะท.,(ครนเมอควำมเปน)อยำงนน(มอย),อ.ควำมหมำยมนท.เหลำนนชอวำยอมสงบเพรำะกำรปฏบตนน (ของชนท.) เหลำนน (ดงน แหงบำทแหงพระคำถำ) วำ ตโต สมมนต เมธคาดงนฯ อกอยำงหนง อ.อธบำย (ในพระคำถำ) น น วำ (อ.อรรถ) วำ (อ.ชนท.)แมผอนเรำกลำว(ซงค�ำท.)มค�ำวำดกอนภกษท.(อ.เธอท.)อยำไดกระท�ำแลวซงควำมแตกรำวดงนเปนตนแลวจงกลำวสอนอยในกำลกอนผไมนบถอ เพรำะกำรไมรบเฉพำะ ซงโอวำท ของเรำ ชอวำ เหลำอน


ยอมไมรแจงวำอ.เรำท.ถอเอำแลวถอเอำผดดวยอ�ำนำจแหงอคตมฉนทำคต-เปนตนยอมยอยยบสคอวำยอมพยำยำมเพอควำมเจรญ(แหงเหตท.)มควำมแตกรำวเปนตนในทำมกลำงแหงหมนดงนฯแตวำในกำลนอ.บรษผเปนบณฑตท.เหลำใดในระหวำงแหงเธอท.นนพจำรณำอยโดยอบำยอนแยบคำย ยอมรแจงวำ ในกำลกอน อ.เรำ ท. พยำยำมอย ดวยอ�ำนำจแหงอคตมฉนทำคตเปนตน เปนผปฏบตแลว โดยอบำยอนไมแยบคำย(ยอมเปน)ดงน,ในกำลนอ.ควำมหมำยมนท.อนอนบณฑตนบพรอมแลววำ-ควำมทะเลำะเหลำนยอมสงบจำกส�ำนก(ของบรษผเปนบณฑตท.)เหลำนนนนคอวำเพรำะอำศยซงบรษผเปนบณฑตท.เหลำนน(ดงนแหงบท)วำปเร จดงนเปนตนดงน(อนบณฑตพงทรำบ)ดงนแลฯ ในกำลเปนทสดลงรอบแหงพระคำถำอ.ภกษผถงพรอมแลวท.ตงอยเฉพำะแลว(ในอรยผลท.)มโสดำปตตผลเปนตนดงนแลฯ

jwi

อ.เรองแหงภกษผอยในพระนครชอวาโกสมพ (จบแลว) ฯ

jwi

๖. จลลกาลมหากาลวตถอ.เรองแหงภกษชอวาจลกาลและภกษชอวามหากาล


\\\

อ.พระศำสดำเมอเสดจเขำไปอำศยซงพระนครชอวำเสตพยะประทบอย ในปำแหงไมสเสยด ทรงปรำรภ ซงภกษชอวำจลกำลและภกษชอวำมหำกำล ท. ตรสแลวซงพระธรรมเทศนำนวำสภานปสส วหรนต ดงนเปนตนฯ

ก.๑ดงจะกลำวโดยพสดำรอ.กฎมพท.ผเปนพนองชำยกนสำมคออ.จลกำล(ดวย)อ.มชฌมกำล(ดวย)อ.มหำกำลดวยผอยในพระนคร- ชอวำเสตพยะโดยปกต(ไดมแลว)ฯอ.- (ในกฎมพ ท. ผเปนพนองชาย สาม) เหลานนหนา - กฎมพผเจรญทสดและกฎมพผนอยทสด ท.เทยวไปแลวในทศท. ยอมน�ำมำซงภณฑะดวยรอยแหงเกวยนท.หำฯอ.กฎมพชอวำมชฌมกำลยอมขำย (ซงภณฑะ)อน (อนกฎมพผเจรญทสดและกฎมพผนอยทสด)น�ำมำแลวฯครงนนในสมยหนงอ.พนองชำยท.แมทงสองเหลำนนถอเอำแลวซงภณฑะตำงๆดวยรอยแหงเกวยนท.หำไปแลวสพระนครชอวำสำวตถปลดแลวซงเกวยนท.ในระหวำงแหงพระนครชอวำสำวตถดวยแหงพระวหำร-ชอวำเชตวนดวยฯอ.-(ในพนองชำยท.ทงสอง)เหลำนนหนำ-กฎมพชอวำมหำกำลเหนแลวซงอรยสำวกท.ผอยในพระนครชอวำสำวตถโดยปกตผมวตถมระเบยบ-และของหอมเปนตนในมอผไปอยเพออนฟงซงธรรมในสมยเปนทสนไปแหงวนถำมแลววำ(อ.ชนท.)เหลำนยอมไป(ณท)ไหนดงนฟงแลวซงเนอควำมนนคดแลววำแมอ.เรำจกไปดงนเรยกมำแลวซงนอยชำยผนอยทสดกลำวแลววำดกอนพอ(อ.เธอ)เปนผไมประมำทแลวในเกวยนท.จงเปน,แมอ.เรำจกไปเพออนฟงซงธรรมดงนไปแลวถวำยบงคมแลว ซงพระตถำคตนงแลวณทสดรอบแหงบรษทฯในวนนนอ.พระศำสดำเมอตรส ซงวำจำเปนเครองกลำวโดยล�ำดบ ตำมอธยำศย (ของกฎมพชอวำ- มหำกำล)นนตรสแลวซงโทษดวยซงควำมต�ำทรำมดวยซงควำมเศรำหมอง-


๑ ตงแตสภำนปสสวหรนตนต-สงกเลสญจกเถสฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๕๘(สอบซอม)

พรอมดวยแหงกำมท.โดยปรยำยมใชหนงดวยสำมำรถแหงพระสตรมทกขกขนธ- สตรเปนตน๑ฯอ.กฎมพชอวามหากาล ฟงแลว (ซงธรรม) นน คดแลววา ไดยนวา (อนบคคล) ละแลว (ซงวตถ) ทงปวง พงไป, อ.โภคะ ท. ยอมไมไปตามนนเทยว, อ.ญาต ท. ยอมไมไปตาม (ซงบคคล) ผไปอย สโลกอน, (อ.ประโยชน) อะไร ดวยการอยครองซงเรอน (มอย) แกเรา, (อ.เรา) จกบวช ดงน, ครนเมอมหาชน ถวายบงคมแลว หลกไปแลว, ทลขอแลว ซงการบวช กะพระศาสดา, (ครนเมอพระดารส) วา อ.ใคร ๆ ผอนทาน- พงอาลา ยอมไมมหรอ ดงน อนพระศาสดา ตรสแลว, กราบทลแลววา ขาแตพระองคผเจรญ อ.นองชายผนอยทสด ของขาพระองค มอย ดงน, (ครนเมอพระดารส) วา ถาอยางนน (อ.ทาน) จงอาลา (ซงนองชายผนอย-ทสด) นน ดงน (อนพระศาสดา) ตรสแลว, (ทลรบพรอมเฉพาะแลว) วา ขาแตพระองคผเจรญ อ.ดละ ดงน มาแลว ไดกลาวแลว (ซงคา) นน กะนองชายผนอยทสดวา ดกอนพอ (อ.เจา) จงครอบครอง ซงทรพยสมบต ทงปวง น ดงน ฯ (อ.นองชายผนอยทสดนน กลาวแลว) วา ขาแตพชาย ก อ.ทาน เลา ดงนฯ(อ.กฎมพชอวำมหำกำลนนกลำวแลว)วำอ.เรำจกบวชในส�ำนกของพระศำสดำดงนฯ ก.๒(อ.นองชำยผนอยทสด)นนออนวอนแลว(ซงกฎมพชอวำมหำกำล)นนโดยประกำรตำงๆท.ไมอำจอยเพออน(ยงกฎมพชอมหำกำล)ใหกลบกลำวแลววำขำแตนำยอ.ดละ,(อ.ทำน)จงกระท�ำตำมอธยำศยดงนฯอ.กฎมพชอวำมหำกำลไปแลวบวชแลวในส�ำนกของพระศำสดำฯแมอ.จลกำลบวชแลว(ดวยอนคด)วำอ.เรำพำเอำแลวซงพชำยเทยวจกสกดงนฯในกำลอนเปนสวนอนอกอ.กฎมพชอวำมหำกำลไดแลวซงอปสมบท เขำไปเฝำแลว ซงพระศำสดำ ทลถำมแลว ซงธระ ท. ในพระศำสนำ,ครนเมอธระท.สองอนพระศำสดำตรสบอกแลว,(กรำบทล-แลว)วำขำแตพระองคผเจรญอ.ขำพระองคจกไมอำจเพออนยงคนถธระใหเตมเพรำะควำมท (แหงขำพระองค) เปนผบวชแลวในกำลแหงตนเปนคนแก,แตวำ


๑ โสสานกธตงค จะแปลวำธดงคของภกษผอยในปาชาหรอธดงคของภกษผมการอยในปาชาเปนวตร กไดเปนฉฏฐตปปรส-

สมำสมณกปจจยในตรตยำทตทธตเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ณก.ตรตยำท ว. สสำเนวสนตตโสสำนกำ(ภกข)

ฉ.ตป. ว. โสสำนกำน�ธตงค�โสสำนกธตงค�๒ ฉวฑาหกา (อตถ) ว.วำ ฉว ฑหตต ฉวฑาหกา (อตถ) ฉว เปนบทหนำ ฑห ธำตในควำมเผำ, ไหม (บำงอำจำรยวำ ทห

ธำตแปลงเปนฑห)ลงณวปจจยเปนกตตรปกตตสำธนะ๓ สสานโคปกา (อตถ) ว.วำ สสาน โคเปตต สสานโคปกา (อตถ) สสำน เปนบทหนำ คป ธำตในควำมรกษำ, คมครอง

ลงณวปจจยเปนกตตรปกตตสำธนะ

อ.ขำพระองคยงวปสสนำธระจกใหเตมดงน(ยงพระศำสดำ)ใหตรสบอกแลวซงธดงคแหงภกษผมกำรอยในปำชำเปนปกต๑เพยงไรแตพระอรหต,(ครนเมอ-ชนท.)ทงปวงกำวลงแลวสควำมหลบในกำลเปนทกำวลวงแหงยำมทหนง,ไปแลวสปำชำ,(ครนเมอชนท.)ทงปวงไมลกขนแลวนนเทยวในกำลเปนท- ขจดเฉพำะซงควำมมด,ยอมมำสวหำรฯ

ก.๓ ครงนน (อ.หญง) ผเผำซงซำกศพ๒ คนหนง ชอวำ กำล ผเฝำซงปำชำ๓ เหนแลว ซงทแหงพระเถระยนแลวดวย ซงทเปนทนง (แหงพระเถระ)ดวย ซงทเปนทจงกรม (แหงพระเถระ)ดวย (คดแลว) วำ อ.ใครหนอแลยอมมำ(ในท)น,(อ.เรำ)จกก�ำหนดจบ(ซงบคคล)นนดงนไมอำจอยเพออนก�ำหนดจบยงประทปใหโพลงแลวในกระทอม- ในปำชำ ในวนหนงพำเอำแลวซงบตรและธดำท. ไปแลวแอบแลว ณทสดสวนขำงหนงเหนแลวซงพระเถระผมำอยในยำมอนมในทำมกลำงไปแลวไหวแลวกลำวแลววำขำแตทำนผเจรญอ.พระผเปนเจำยอมอยในท น ของเรำท.หรอดงน ฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำ ดกอนอบำสกำเออ(อ.อยำงนน)ดงนฯ(อ.นำงกำลกลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญ อ.อน (อนภกษ ท.) ชอ ผอยอย ในปำชำ เรยนเอำ ซงวตรยอมควรดงนฯ อ.พระเถระไมกลำวแลววำกอ.เรำท.จกประพฤตในวตรอน- ทำนกลำวแลวหรอดงนกลำวแลววำดกอนอบำสกำอ.อน(อนเรำ)กระท�ำ ซงอะไรยอมควรดงนฯ(อ.นำงกำลกลำวแลว)วำขาแตทานผเจรญ


๑ วสนภาโวเปนปฐมำวภตตหกเปนทตยำวภตตแปลวำซง.๒ อนพนธนตาลงมำนปจจยอำเทสมำนเปนอนตไดบำงตำมหลกปทรปสทธฉบบของอำจำรยสรเพชรไชยหนำท๓๖๗

สตรท๖๓๐,ฉบบวดทำมะโอหนำท๓๑๓สตรท๖๔๖(เฉลยสนำมหลวงแผนกบำลพ.ศ.๒๕๓๖)๓ ประโยคเตมวา เอเตส (สสำนโคปกำทน�ชนำน�)ปน(สสำเนวสนภำเวหรออตเถ)(โสสำนเกหภกขห)กถเต.แปลงำยๆ

วำ(ครนเมอเนอความ อนภกษ ท. ผมการอยในปาชาเปนปกต) กลาวแลว (แกชน ท.) เหลานน๔ ประธำนในประโยคนเอเต สสานโคปกาทโย ชนา

อ.อน (อนภกษ ท.) ชอ ผมการอยในปาชาเปนปกต กลาว ซงความเปนคอ- อนอย๑ ในปาชา (แกชน ท.) ผเฝาซงปาชา (ดวย) แกพระมหาเถระ ในวหาร (ดวย) แกบคคลผบรโภคซงบาน ดวย ยอมควร ดงน ฯ (อ.พระเถระถำมแลว)วำ(อ.อนอนภกษท.ชอผมกำรอยในปำชำเปนปกตกลำว ซงควำมเปนคออนอย ในปำชำ แกชน ท. ผเฝำซงปำชำดวย แกพระมหำเถระ ในวหำรดวย แกบคคลผบรโภคซงบำนดวย ยอมควร) เพรำะเหตอะไรดงนฯ(อ.นำงกำลกลำวแลว)วำอ.โจร ท. ผมกรรม-อนกระทาแลว ผอนเจาของ ท. ตดตามอย๒ ซงรอยเทาและรอยเทาตาม ทงแลว ซงหอมภณฑะ ในปาชา จะหนไป, (ครนเมอความเปน) อยางนน (มอย), อ.มนษย ท. จะกระทา ซงอนตรายเปนเครองเบยดเบยนรอบ (แกภกษ ท.) ผมการอยในปาชาเปนปกต, แตวา (ครนเมอความเปนคออนอย ในปาชา๓ อนภกษ ท. ผมการอยในปาชาเปนปกต) กลาวแลว (แกชน ท. มชนผเฝาซงปาชาเปนตน) เหลานน, (อ.ชน ท. มชนผเฝาซงปาชาเปนตน เหลานน)๔ ยอมหาม ซงอปททวะ (ดวยคา) วา อ.เรา ท. ยอมร ซงความเปนคออนอย (ในปาชา) น แหงทานผ เจรญ น ตลอดกาล ชอ อนมประมาณเทาน, (อ.ทานผเจรญ) นน เปนผมใชโจร (ยอมเปน) ดงน เพราะเหตนน อ.อน (อนภกษ ท. ผ มการอยในปาชาเปนปกต) กลาว (แกชน ท. มชนผเฝาซงปาชาเปนตน) เหลานน ยอมควรดงนฯ(อ.พระเถระถำมแลว) วำ (อ.วตร) อะไร อน (อนเรำ) พงกระท�ำ ดงน ฯ (อ.นำงกำลกลำวแลว)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.วตถ ท.) มปลาและเนอ- และแปงและงาและนาออยงบเปนตน อนพระผเปนเจา ชอ ผอยอย ในปาชา พงเวน, (อนพระผเปนเจา ชอ ผอยอย ในปาชา) ไมพงประพฤตเพยงดงหลบ


๑ กสตเปนไดทงนำมกตกและกรยำกตกทเปนนำมกตกแปลวำผจมอยโดยอาการอนบณฑตพงเกลยดหมำยถงผเกยจครำน

ววำวรเยนาธคนตพพสส อตถสส อลาภโต กจฉตพเพน อากาเรน สทตต กสโตกบทหนำสทธำตในควำมจมอปจจย

ทฆะตนธำตแปลงทเปนตทเปนกรยำกตกแปลวำเกยจครานแลว, ถงแลวซงความเปนดจหญาคาประกอบดวยกสเปน

บทหนำอธำตในควำมไป,ถงตปจจย๒ สนำมหลวงแผนกบำลพ.ศ.๒๕๓๖เฉลยอำรทธวรเยนอสนอมำยำวนำเปนวกตกตตำในหตวำแตขำพเจำแปลตำมรป

บำลซงแยกประโยคไวชดเจนคออกสเตน ภวตพพ อารทธวรเยน, อสเน อมายาวนา หตวา กลยาณชฌาสเยน ภวตพพ,๓ สรรกจจ เปนอวธำรณบพพบทกมมธำรยสมำสมฉฏ€ ตปปรสสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน ฉ.ตป. ว. สรรสสฌำปน�สรรฌำปน� อว.บพ.กม. ว. สรรฌำปน�เอวกจจ�สรรกจจ�(บทสมำสลบฌำปนในทำมกลำง) ศพทน ถำแปลวำ กจในสรระ เปนสตตมตปปรสสมำส ว. วำ สรเร กจจ สรรกจจ แปลวำ กจดวยสรระ เปนตตยำตป-

ปรสสมำสว.วำสรเรน กจจ สรรกจจ แตถำแปลสองนยหลงนอำจจะหมำยถงกำรช�ำระลำงรำงกำยกได๔ ตงแตเถโร ก ปน มย ตยา - ทสเสตวา ฌาเปสสามต ฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๓๖แปลโดยพยญชนะ

ในกลางวน, เปนผไมเกยจครานแลว๑ เปนผมความเพยรอนปรารภแลว พงเปน, เปนผไมโออวด เปนผมมายาหามได เปน๒ เปนผมอธยาศยอนงาม พงเปน, ในเวลาเยน (ครนเมอชน ท.) ทงปวง หลบแลว, (อนพระผเปนเจา ชอ ผอยอย ในปาชา) พงมา จากวหาร, ในกาลเปนทขจดเฉพาะซงมด (ครนเมอชน ท.) ทงปวง ยงไมลกขนแลวนนเทยว, (อนพระผเปนเจา ชอ ผอยอย ในปาชา) พงไป สวหาร, ขาแตทานผเจรญ ถาวา อ.พระผเปนเจา อยอย อยางน ในท น จกอาจ เพออนยงกจแหงบรรพชตใหถง ซงทสดไซร, ถาวา (อ.ชน ท.) นามาแลว ซงสรระของชนผตายแลว ยอมทงไซร, (อ.ดฉน) ยกขนแลว สเรอนยอดอนบคคลดาดแลวดวยผากมพล กระทาแลว ซงสกการะ (ดวยวตถ ท.) มของหอมและระเบยบเปนตน จกกระทา ซงกจคออนเผาซงสรระ๓, หากวา (อ.พระผเปนเจา) จกไมอาจ (เพออนยงกจแหงบรรพชตใหถง ซงทสด) ไซร, (อ.ดฉน) ยกขนแลว สเชงตะกอน ยงไฟ ใหโพลงแลว ครามาแลว ดวยขอ ตงไวแลว ในภายนอก ทบแลว ดวยขวาน ตดแลว (กระทา) ใหเปนชนนอยและชนใหญ ใสเขาแลว ในไฟ แสดงแลว แกทาน จก (ยงสรระของชนผตายแลวนน) ใหไหม ดงนฯ๔ ครงนนอ.พระเถระกลำวแลว(กะนำงกำล)นนวำ ดกอนนำงผเจรญอ.ดละ,ก(อ.เธอ)เหนแลวซงอำรมณคอรปอยำงหนง


๑ ปจจสโสส ส�ำเรจมำจำกปฏและอบทหนำสธำตในควำมฟงแปลงปฏ เปนปจจอปจจยออชชตตนวภตตซอน

สพฤทธอทสเปนโอสอำคมรสสะอเปนอ๒ ค�ำวำ ฌาเปห เปนไดทงเหตกตตวำจกและกตตวำจก ทเปนเหตกตตวำจก แปลวำ จงยง.....ใหไหม ส�ำเรจมำจำก ฌำป

ธำตในควำมเผำ, ไหม เณ ปจจย ในเหตกตตวำจก ห ปญจมวภตต ลบ ณ เสย ทเปนกตตวำจก แปลวำ จงเผา ส�ำเรจ

มำจำกฌำปธำตในควำมเผำ, ไหม เณปจจย ในกตตวำจกหปญจมวภตตลบณเสยดงนนประโยควำอม ฌาเปห

จะแปลวำ(อ.เธอ) จงเผา (ซงสรระ) น กได

จงบอกแกเรำดงนฯ(อ.นำงกำล)นนไดฟงตอบแลว๑วำอ.ดละดงนฯอ.พระเถระยอมกระท�ำซงสมณธรรมในปำชำตำมอธยำศย-อยำงไรฯสวนวำอ.พระเถระชอวำจลกำลลกขนแลวลกขนพรอมแลวยอมคดซงกำรอยครองซงเรอน,ยอมตำมระลกซงบตรและทำระ,คดแลววำอ.พชำยของเรำนยอมกระท�ำซงกรรมอนหนกยงดงนฯ

ก.๔ครงนนอ.นำงกลธดำคนหนงไมเหยวแหงแลวไมบอบช�ำแลวไดกระท�ำแลวซงกำละในสมยเปนทสนไปแหงวนดวยควำมเจบอนตงขน-พรอมแลวสนกำลครหนงนนฯอ.ญำตท.น�ำไปแลว(ซงนำงกลธดำ)นนนนสปำชำในเวลำเยนกบ(ดวยวตถท.)มฟนและน�ำมนเปนตนใหแลวซงคำจำง (แกหญง) ผเฝำซงปำชำ (ดวยค�ำ) วำ (อ.เธอ) (ยงสรระ) น จงใหไหม๒ดงนมอบใหแลวหลกไปแลวฯ(อ.นำงกำล)นนน�ำไปปรำศแลวซงผำเปนเครองหม(ของนำงกลธดำ)นนเหนแลวซงสรระอนมสเพยงดง- สแหงทองอนทงประณตทงประณตอนตำยแลวสนกำลครหนงนนคดแลววำ(อ.อำรมณ) น เปนอำรมณ อนสมควร เพออนแสดง แกพระผเปนเจำ (ยอมเปน)ดงนไปแลวไหวแลวซงพระเถระกลำวแลววำขำแตทำน- ผเจรญอ.อำรมณชออนมอยำงนเปนรปมอย,(อ.ทำน)พงแลดดงนฯอ.พระเถระ(รบพรอมเฉพำะแลว)วำอ.ดละดงนไปแลว(ยงนำงกำล)ใหน�ำออกแลว ซงผำเปนเครองหม แลดแลว แตพนแหงเทำ เพยงไร แตปลำยแหงผมกลำวแลววำอ.รปนนเปนรปประณตยงเปนรปมสเพยง-ดงสแหงทอง(ยอมเปน),(อ.เธอ)ใสเขำแลว(ซงรป)นนในไฟพงบอกแกเรำในกำล(แหงรปนน)อนเปลวไฟใหญท.จบแลวดงนไปแลว สทอนเปนของตนนนเทยวนงแลวฯ(อ.นำงกำล)นนกระท�ำแลวเหมอน-


๑ ปฏกชชส ส�ำเรจมำจำกปฏบทหนำกชชธำตในควำมคว�ำอปจจยออชชตตนวภตตแปลงอเปนอส๒ พระคมภรธมมปทฏกถำคำถำโยชนำ แกไวดงน สงขารา ปจจยนปผนนขนธำยตนธำตอำทโย สงขำรำ, เตภมกสงขำรำ วำ ฯ

วต เอกนเตน,อนจจา โหนต,อปปาทวยธมมโน อปปำทนโรธสภำวำโหนตฯ

อยำงนนบอกแลวแกพระเถระฯอ.พระเถระไปแลวแลดแลวฯอ.สแหงสรระเปนรำวกะวำแมโคดำงไดเปนแลวในท(แหงสรระนน)อนเปลวไฟทงกระทบแลวทงกระทบแลวฯอ.เทำท.งอแลวหอยลงแลว,อ.มอท.งอกลบแลว๑,อ.หนำผำกเปนอวยวะมหนงออกแลวไดเปนแลวฯอ.พระเถระ(คดแลว)วำอ.สรระนเปนสรระกระท�ำซงควำมรกอนไมมทสดรอบเปน(แกชน ท.) ผแลดอย ในกำลนนนเทยว เปนสรระถงแลวซงควำมสนไป เปนสรระถงแลวซงควำมเสอมไป(ยอมเปน)ในกำลนนนเทยวดงนไปแลว สทเปนทพกในกลำงคน นงพจำรณำอยแลว ซงควำมสนไปและควำมเสอมไป กลำวแลวซงคำถำวำ

อ.สงขาร ท. เปนสภาพไมเทยงหนอ เปนสภาพ- มความเกดขนและความเสอมไปเปนธรรมดา (ยอม-เปน)๒, (อ.สงขาร ท. เหลาใด) เกดขนแลว ยอมดบไป, อ.ความเขาไปสงบวเศษ (แหงสงขาร ท.) เหลานน เปนเหตนามาซงความสข (ยอมเปน) ดงน

ยงวปสสนำใหเจรญแลวบรรลแลวซงพระอรหตกบดวยปฏสมภทำท.ฯ

ก.๕(ครนเมอพระเถระชอวำมหำกำล)นนบรรลแลวซงพระอรหต, อ.พระศำสดำ ผอนหมแหงภกษแวดลอมแลว เสดจเทยวไปอย สทจำรก เสดจถงแลวซงพระนครชอวำเสตพยะไดเสดจเขำไปแลวสปำแหงไมสเสยดฯอ.ภรรยำท.ของภกษชอวำจลกำลฟงแลววำไดยนวำอ.พระศำสดำเสดจถงโดยล�ำดบแลวดงน (คดแลว)วำ (อ.เรำท.)จกจบซงสำม ของเรำท.ดงนสงไปแลว(ยงบคคล)ใหทลนมนตแลวซงพระศำสดำฯกอ.อนอนภกษรปหนงผบอกอยซงกำรปลำดซงอำสนะในทแหงพระพทธเจำท.ไมทรงคนเคยแลวไปกอนกวำยอมควรฯจรงอย อ.อาสนะ เปนอาสนะ


๑ ปญญาเปถ มรปศพทเปนไดทงกตตวำจกและเหตกตตวำจก ผเรยนตองสงเกตจำกเนอหำเปนส�ำคญ ส�ำเรจมำจำก ป

บทหนำญปธำตในควำมปลำด,แตงตงเณปจจยในกตตวำจกทฆะตนธำตถปญจมวภตตแปลวำจงปลาดถำลงเณปจจย

ในเหตกตตวำจกแปลวำยง...จงใหปลาดฯ

(อนบคคล) ปลาด ซงอาสนะ ในทอนมในทามกลาง เพอพระพทธเจา ท. แลวจงพงปลาด เพอพระเถระชอวาสารบตร ขางขวา (แหงอาสนะ ของพระพทธเจา ท.) นน เพอพระเถระชอวามหาโมคคลลานะ ขางซาย (แหงอาสนะ ของพระพทธเจา ท. นน) เพอหมแหงภกษ ทขาง ท. ทงสอง จาเดม (แตอาสนะ ของพระอครสาวก ท. สอง) นน ยอมเปน,เพรำะเหตนนอ.พระเถระชอวำมหำกำล ยนอยแลว ในทเปนทหมซงจวร สงไปแลว ซงภกษชอวำจลกำล (ดวยค�ำ) วำ อ.ทำน ไปแลว ขำงหนำ จงบอก ซงกำรปลำดซงอำสนะดงนฯอ.ชนในเรอนท.กระท�ำอยซงกำรเยำะเยยกบ(ดวยภกษชอวำจลกำล)นนจ�ำเดมแตกำล(แหงภกษชอวำจลกำล)นน(อนตน)เหนแลวยอมปลำดซงอำสนะอนต�ำท.ในทสดแหงพระเถระในสงฆ,(ยอมปลำด)ซงอำสนะอนสงท.ในทสดแหงภกษผใหมในสงฆฯ(อ.ภกษ- ชอวำจลกำล) นอกน กลำวแลววำ (อ.ทำน ท.) จงอยำกระท�ำ อยำงน, (อ.ทำนท.)จงปลำด๑ซงอำสนะอนสงท.ในเบองบน,(อ.ทำนท.จงปลำด)ซงอำสนะอนต�ำท.ในภำยใตดงนฯอ.หญงท.เปนรำวกะวำไมฟงอยซงค�ำ(ของภกษชอวำจลกำล)นน(เปน)กลำวแลววำอ.ทำนยอมเทยว-กระท�ำอยซงอะไร,อ.อนปลำดซงอำสนะท.ยอมไมควรแกทำนหรอ,อ.ทำนอ�ำลำแลวซงใครเปนผบวชแลว(ยอมเปน),(อ.ทำน)เปนผอนใครใหบวชแลวยอมเปน, (อ.ทำน) เปนผมำแลว (ในท)น เพรำะเหตไรยอมเปนดงนแยงชงเอำแลวซงผำเปนเครองนงและผำเปน-เครองหม(ยงภกษชอวำจลกำล)ใหนงแลวซงผำท.อนขำววำงไวแลวซงเทรดอนเปนวกำรแหงระเบยบบนศรษะสงไปแลว(ดวยค�ำ)วำอ.ทำนจงไป,(อ.ทำน)จงน�ำมำซงพระศำสดำ,อ.เรำท.จกปลำดซงอำสนะท.ดงนฯ


ก.๖ (อ.ภกษชอวำจลกำล) นน ด�ำรงอยแลว ในควำมเปนแหงภกษ สนกำลไมนำนผมกำลฝนหำมไดเทยว สกแลว ยอมไมร เพออนละอำย,เพรำะเหตนน(อ.ภกษชอวำจลกำลนน)ผมควำมรงเกยจออกแลวดวยมรรยำทนนเทยวไปแลวถวำยบงคมแลวซงพระศำสดำพำเอำแลวซงหมแหงภกษผมพระพทธเจำเปนประมขมำแลวฯกในกำลเปนทสดลงแหงกจดวยภตของหมแหงภกษอ.ภรรยำท.ของพระเถระชอวำมหำกำลคดแลววำอ.สำมของตน(อนหญงท.) เหลำน จบแลว,แมอ.เรำท.จกจบซงสำม ของเรำท.ดงนทลนมนตแลวซงพระศำสดำเพอประโยชนแกอนเสวยใน- วนรงขนฯกในกำลนนอ.ภกษรปอนไดไปแลวเพออนปลำดซงอำสนะฯ(อ.หญงท.)เหลำนนไมไดแลวซงโอกำสในขณะนนยงหมแหงภกษผมพระพทธเจำเปนประมขใหนงแลวไดถวำยแลวซงภกษำฯกอ.ภรรยำท.สองของจลกำล(มอย),(อ.ภรรยำท.)สของมชฌมกำล(มอย),(อ.ภรรยำท.)แปดของพระเถระชอวำมหำกำล(มอย)ฯแมอ.ภกษท.ผใครเพออนกระท�ำ ซงกจดวยภต นงแลว ไดกระท�ำแลว ซงกจดวยภต, (อ.ภกษท.)ผใครเพออนไปในภำยนอกลกขนแลวไดไปแลวฯสวนวำอ.พระศำสดำประทบนงแลวทรงกระท�ำแลวซงกจดวยภตฯในกำลเปน-ทสดลงรอบแหงกจดวยภต(ของพระศำสดำ)พระองคนนอ.หญงท.เหลำนนกรำบทลแลววำ ขำแตพระองคผเจรญ อ.พระเถระชอวำมหำกำล กระท�ำแลว ซงกำรอนโมทนำแกหมอมฉนท.จกไป,อ.พระองคขอจงเสดจไปขำงหนำดงนฯอ.พระศำสดำตรสแลววำอ.ดละดงนไดเสดจไปแลวขำงหนำฯอ.หมแหงภกษถงแลวซงประตแหงบำนยกโทษแลววำ(อ.กรรม)นนชออะไร อนพระศำสดำ ทรงกระท�ำแลว, (อ.กรรมนน อนพระศำสดำ) ทรงทรำบแลวทรงกระท�ำแลวหรอหนอแลหรอวำ(อ.กรรมนนอนพระศำสดำ)ไมทรงทรำบแลว(ทรงกระท�ำแลว),อ.อนตรำยแหงกำรบวชเกดแลวในวนวำนเพรำะควำมทแหงภกษชอวำจลกำลเปนผไปแลวขำงหนำ,ในวนนอ.อนตรำยไมไดมแลวเพรำะควำมท(แหงภกษ)อนเปนผไปแลวขำงหนำ,ในกำลนอ.พระศำสดำทรงยงพระเถระชอวำมหำกำลใหกลบแลวเสดจมำแลว,กอ.ภกษเปนผมศลแลเปนผถงพรอมแลวดวยอำจำระ(ยอมเปน),(อ.หญงท.


เหลำนน)จกกระท�ำซงอนตรำยแหงกำรบวช(แกพระเถระชอวำมหำกำล)นนหรอหนอแลดงนฯอ.พระศำสดำทรงสดบแลวซงค�ำ(ของภกษท.)เหลำนนเสดจกลบแลวประทบยนอยแลวตรสถำมแลววำดกอนภกษท.(อ.เธอท.)ยอมกลำว(ซงค�ำ)อะไรดงนฯ(อ.ภกษท.) เหลำนนกรำบทลแลว ซงเนอควำม นน ฯ (อ.พระศำสดำ ตรสถำมแลว) วำ ดกอนภกษท.กอ.เธอท.ยอมก�ำหนดซงมหำกำลผรำวกะวำจลกำลหรอดงนฯ(อ.ภกษท.กรำบทลแลว)วำขำแตพระองคผเจรญพระเจำขำ(อ.อยำงนน),เพรำะวำอ.ปชำบดท.สอง(ของจลกำล)นน(มอย), (อ.ปชำบดท.)แปด(ของพระเถระชอวำมหำกำล)น(มอย),ขำแตพระองค-ผเจรญ (อ.พระเถระชอวำมหำกำล)ผ (อนปชำบดท.)แปดแวดลอมแลว จบแลวจกกระท�ำอยำงไรดงนฯ

ก.๗ อ.พระศำสดำ ตรสแลววำ ดกอนภกษ ท. (อ.เธอ ท.) อยำไดกลำวแลวอยำงน,อ.ภกษชอวำจลกำลลกขนแลวลกขนพรอมแลวเปนผมำกดวยอำรมณวำงำม(เปน)ยอมอย,(อ.ภกษชอวำจลกำลนน)เปนผเชน-กบดวยตนไมมก�ำลงอนโทษประทษรำยแลวอนตงอยแลวทรมแหงเหว(ยอมเปน),สวนวำอ.ภกษชอวำมหำกำลผเปนบตรของเรำเปนผตำมเหนซงอำรมณวำ- ไมงำมโดยปกต(เปน)ยอมอย,(อ.ภกษชอวำมหำกำลนน)เปนผมควำม- หวนไหวหำมไดเทยว(ยอมเปน)รำวกะอ.ภเขำอนประกอบแลวดวยศลำอนเปนแทงทบดงนไดตรสแลวซงพระคำถำท.เหลำนวำ

อ.มาร ยอมรงควาน (ซงบคคล) นนแล ผตาม-เหนซงอารมณวางามโดยปกต ผอยอย ผไมสารวม-แลว ในอนทรย ท. ผไมรซงประมาณ ในโภชนะ ผเกยจครานแลว ผมความเพยรอนทราม เพยงดง อ.ลม (รงควานอย) ซงตนไม อนมกาลงอนโทษ-ประทษรายแลว, อ.มาร ยอมไมรงควาน (ซงบคคล) นนแล ผตามเหนซงอารมณวาไมงามโดยปกต ผอยอย (ดวย) ผสารวมดแลว ในอนทรย ท. (ดวย)


ผรซงประมาณ ในโภชนะดวย ผมศรทธา (ดวย) ผมความเพยรอนปรารภแลว (ดวย) เพยงดง อ.ลม (ไมรงควานอย) ซงภเขา อนประกอบแลวดวยศลา ดงน ฯ

แกอรรถ

(อ.อรรถ) วำ ผตำมเหนอย (ซงอำรมณ) วำงำม (ดงน) แหง - (ในบทท.)เหลำนนหนำ-(บท)วำสภานปสส ดงนฯ อ.อธบำยวำผสละแลวซงใจในอำรมณอนบคคลปรำรถนำแลวอยอยดงนฯจรงอยอ.บคคลใดเมอถอถอโดยนมตถอโดยอนพยญชนะ ยอมถอวำ อ.เลบ ท. เปนอวยวะงำม (ยอมเปน) ดงน, ยอมถอวำ อ.นวมอ ท. เปนอวยวะงำม (ยอมเปน) ดงน, ยอมถอวำ อ.มอ ท. (เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.เทำท.(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.แขงท.(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.ขำออนท.(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.สะเอว(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.ทอง(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.นมท.(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.คอ(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.รมฝปำก(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.ฟนท.(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.ปำก(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.จมก(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.นยนตำท.(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.หท.(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.ควท.(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.หนำผำก(เปนอวยวะงำมยอมเปน)อ.ผมท.เปนอวยวะงำม(ยอมเปน)ดงน,ยอมถอวำอ.ผมท.(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.ขนท.(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.เลบท.(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.ฟนท.(เปนอวยวะงำมยอมเปน),อ.หนงเปนอวยวะงำม(ยอมเปน)ดงน,ยอมถอวำอ.วรรณะเปนของงำม(ยอมเปน),อ.ทรวดทรงเปนของงำม(ยอมเปน)ดงน(อ.บคคล)นชอวำเปนผตำมเหนซงอำรมณ- วำงำมโดยปกต(ยอมเปน),(ซงบคคล)นนผตำมเหนซงอำรมณวำงำมโดยปกตผอยอยอยำงนฯ


๑ ตงแตสตถา มา ภกขเว เอว - อรยาปเถส วรยกรณวรหต ฯ เปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๒๐แปลโดยพยญชนะ

(อ.อรรถ)วำในอนทรยท.หกมจกษเปนตน(ดงนแหงบท)วำ อนทรเยส ดงนฯ (อ.อรรถ)วำผไมรกษำอย(ซงทวำรท.)มทวำรคอจกษเปนตน(ดงน แหงบท)วำอสวต ดงนฯ (อ.อรรถ) วำ ชอวำ ผไมรซงประมำณ ในโภชนะ เพรำะควำมไมร ซงประมำณนคออ.ประมำณในกำรแสวงหำ,อ.ประมำณในกำรรบอ.ประมำณ-ในกำรบรโภค ฯ อกอยำงหนง ชอวำ ผไมรซงประมำณ เพรำะควำมไมร ซงประมำณแมนคออ.ประมำณในกำรพจำรณำ,อ.ประมำณในกำรสละฯผไมรอยวำ อ.โภชนะ น เปนของประกอบแลวดวยธรรม (ยอมเปน), (อ.โภชนะ)นเปนของประกอบแลวดวยธรรมหำมได(ยอมเปน)ดงนบำง(ดงนแหงบท)วำอมตตญญดงนฯ (อ.อรรถ)วำชอวำผเกยจครำนแลวเพรำะควำมท(แหงตน)เปนผเปน- ไปในอ�ำนำจแหงกำมวตกและพยำบำทวตกและวหงสำวตก (ดงน แหงบท) วำ กสต ดงนฯ (อ.อรรถ)วำผมควำมเพยรอนออกแลวคอวำผเวนแลวจำกกำรกระท�ำ- ซงควำมเพยรในอรยำบถท.ส(ดงนแหงบท)วำหนวรยดงนฯ๑ (อ.อรรถ)วำยอมครอบง�ำคอวำยอมทวมทบ(ดงนแหงบท)วำ ปสหต ดงนฯ (อ.อรรถ)วำรำวกะอ.ลมอนมก�ำลง(รงควำนอย)ซงตนไมอนมก�ำลง- อนโทษประทษรำยแลวอนเกดแลวใกลเหวอนขำดแลว(ดงนแหงบำทแหง- พระคำถำ)วำวาโต รกขว ทพพล ดงนฯ อ.อธบำยวำเหมอนอยำงวำอ.ลมนน(ยงรกขำวยวะท.)มดอก-และผลและใบออนเปนตน ของตนไม นน ยอมใหตกไปบำง ยอมหกรำน ซงกงนอยท.บำงยอมหกรำนซงกงใหญท.บำงยงตนไมนนอนเปน-ไปกบดวยรำก ใหถอนขนแลว กระท�ำแลว ใหเปนตนไมมรำกในเบองบน ใหเปนตนไมมกงในเบองต�ำยอมไปบำงฉนใดอ.มำรคอกเลสอนเกดขนแลว


ในภำยในยอมรงควำนซงบคคลผมอยำงนเปนรปฉนนนนนเทยวคอวำ(อ.มำรคอกเลส)ยอมกระท�ำซงกำรตองซงอำบตอนเลกนอยและอำบตอนเลกนอยตำมรำวกะอ.ลมอนมก�ำลง(กระท�ำอย)ซงกำรยงรกขำวยวะมดอกและผลและใบออน-เปนตนของตนไมอนมก�ำลงอนโทษประทษรำยแลว ใหตกไปบำงยอมกระท�ำ ซงกำรตองซงอำบตมนสสคคยเปนตน รำวกะ (อ.ลมอนมก�ำลง กระท�ำอย) ซงกำรหกรำนซงกงอนนอย(ของตนไมอนมก�ำลงอนโทษประทษรำยแลว)บำงยอมกระท�ำซงกำรตองซงอำบตสงฆำทเสสสบสำม รำวกะ (อ.ลมอนมก�ำลง กระท�ำอย) ซงกำรหกรำนซงกงใหญ(ของตนไมอนมก�ำลงอนโทษประทษรำยแลว)บำงยอมกระท�ำซงกำรตองซงอำบตปำรำชก,น�ำออกแลวจำกพระศำสนำ(อนพระผมพระภำคเจำ)ตรสไวดแลวยอมใหถงซงควำมเปนแหงคฤหสถโดยวนเลกนอยนนเทยวรำวกะ(อ.ลมอนมก�ำลงกระท�ำอย) ซงกำร (ยงตนไมอนมก�ำลงอนโทษประทษรำยแลว) ใหถอนขนแลวจงกระท�ำใหมเปนตนไมรำกในเบองบนใหเปนตนไมมกงในภำยใตแลวจงใหตกไปบำง,อ.มำรคอกเลสยงบคคลผมอยำงนเปนรปยอมใหเปนไปในอ�ำนำจของตนดงนฯ (อ.อรรถ)วำ ผเหนอย ซง - (ในอำรมณท.)อนไมงำมสบหนำ -(อำรมณ)อนไมงำมอยำงใดอยำงหนงคอวำผประกอบแลวในกำรกระท�ำ- ไวในใจโดยควำมเปนของปฏกลคอวำผเหนอยซงผมท.โดยควำมเปน- ของไมงำมผเหนอยซงขนท.ซงเลบท.ซงฟนท.ซงหนงซงวรรณะซงทรวดทรง โดยควำมเปนของไมงำม (ดงน แหงบท) วำ อสภานปสส ดงนฯ (อ.อรรถ)วำในอนทรยท.หก(ดงนแหงบท)วำอนทรเยส ดงนฯ (อ.อรรถ)วำผเวนแลวจำกกำรถอเอำมกำรถอเอำโดยนมตเปนตนคอวำ ผมทวำรอนปดแลว(ดงนแหงบท)วำสสวต ดงนฯอนงชอวำผรซง-ประมำณในโภชนะโดยควำมเปนปฏปกษตอควำมเปนแหงบคคลผไมรซงประมำณฯ (อ.อรรถ)วำผมำตำมพรอมแลวดวยศรทธำอนเปนโลกยะอนมควำม-เชอซงกรรมดวยนนเทยวซงผลดวยเปนลกษณะดวยนนเทยวดวยศรทธำอน- เปนโลกตตระอนอนบณฑตนบพรอมแลววำควำมเลอมใสอนไมหวนไหวในวตถท.สำมดวย(ดงนแหงบท)วำสทธ ดงนฯ


(อ.อรรถ)วำผมควำมเพยรอนประคองแลวคอวำผมควำมเพยรอน- เตมรอบแลว(ดงนแหงบท)วำอารทธวรย ดงนฯ (อ.อรรถ) วำ ซงบคคล นน คอวำ ผมอยำงนเปนรป (ดงน แหงบท)วำต เว ดงนฯ อ.อธบำยวำ อ.ลมอนมก�ำลงอนโทษประทษรำยแลว พดอย คอยๆ ยอมไมอำจเพออนยงภเขำอนประกอบแลวดวยศลำอนมแทงทบเปนอนเดยวกนใหหวนไหวฉนใดอ.มำรคอกเลสอนมก�ำลงอนโทษประทษรำยแลวแมเกดขนอยในภำยในยอมไมรงควำนคอวำยอมไมอำจเพออน(ยงบคคลนน)ใหก�ำเรบคอวำ เพออน (ยงบคคลนน) ใหหวนไหว คอวำ เพออน (ยงบคคลนน) ใหเคลอนไหวฉนนนดงนฯ อ.หญงทสองผมในกอนท.(ของพระเถระชอมหำกำล)นนแมเหลำนนแลแวดลอมแลวซงพระเถระกลำวแลว(ซงค�ำท.)มค�ำวำอ.ทำนอ�ำลำแลว ซงใครเปนผบวชแลว(ยอมเปน),ในกำลนอ.ทำนเปนคฤหสถจกเปน(หรอ หรอวำ อ.ทำน เปนคฤหสถ) จกเปน หำมได ดงนเปนตน เปนผใครเพออนน�ำออก ซงผำกำสำยะ ท. ไดเปนแลว ฯ อ.พระเถระ ก�ำหนดแลวซงอำกำร(ของหญงท.)เหลำนนลกขนแลวจำกอำสนะ(แหงตน)นงแลวเหำะขนแลวดวยฤทธท�ำลำยแลวซงชอฟำแหงเรอนอนประกอบแลว-ดวยยอด ไปแลว โดยอำกำศ, ครนเมอพระศำสดำ ทรงยงพระคำถำ ท. ใหจบลงรอบอยนนเทยว,ชมเชยอยซงพระสรระอนมวรรณะเพยงดงวรรณะ- แหงทอง ของพระศำสดำ ขำมลงแลว ถวำยบงคมแลว ซงพระบำท ท. ของพระตถำคตฯ

ในกำลเปนทสดลงรอบแหงพระคำถำอ.ภกษผถงพรอมแลวท.ตงอยเฉพำะแลว(ในอรยผลท.)มโสดำปตตผลเปนตนดงนแลฯ

jwi

อ.เรองแหงภกษชอวาจลกาลและภกษชอวามหากาล (จบแลว) ฯ

jwi

๗. เทวทตตวตถอ.เรองแหงพระเทวทต (อนขาพเจา จะกลาว) ฯ

\\\

อ.พระศำสดำ เมอประทบอย ในพระวหำรชอวำเชตวน ทรงปรำรภ ซงกำรไดซงผำกำสำวะอนบคคลน�ำมำแลวจำกแวนแควนชอวำคนธำระแหงพระเทวทตในพระนครชอวำรำชคฤห ตรสแลวซงพระธรรมเทศนำนวำ อนกกสาโว ดงนเปนตนฯ ก.๑ดงจะกลำวโดยพสดำรในสมยหนงอ.พระอครสำวกท.สอง พำเอำแลวซงบรวำรท.ของตนผมรอยหำเปนประมำณผมรอยหำเปนประมำณทลลำแลวซงพระศำสดำไดไปแลวสพระนครชอวำรำชคฤหจำกพระวหำร- ชอวำเชตวนฯ(อ.ชนท.)ผอยในพระนครชอวำรำชคฤหโดยปกตสองบำงสำมบำงมำกบำงเปนโดยควำมเปนอนเดยวกนไดถวำยแลวซงทำนเพอ-ภกษผจรมำฯครงนนในวนหนงอ.พระสำรบตรผมอำยเมอกระท�ำซงกำรอนโมทนำแสดงแลวซงธรรมอยำงนวำดกอนอบำสกและอบำสกำท.(อ.บคคล)คนหนงยอมถวำยซงทำนเอง,ยอมไมชกชวน(ซงบคคล)อน,(อ.บคคล)นนยอมไดซงควำมถงพรอมแหงโภคะ,ยอมไมไดซงควำมถง-พรอมแหงบรวำรในท(แหงตน)ทงบงเกดแลวทงบงเกดแลว,(อ.บคคล)คนหนงยอมชกชวน(ซงบคคล)อน,ยอมไมถวำยเอง,(อ.บคคลนน)ยอมไดซงควำมถงพรอมแหงบรวำร,ยอมไมไดซงควำมถงพรอมแหงโภคะในท(แหงตน)ทงบงเกดแลวทงบงเกดแลว, (อ.บคคล) คนหนง ยอมไมถวำย แมเอง, ยอมไมชกชวน(ซงบคคล)แมอน,(อ.บคคล)นนยอมไมได(ซงอำหำร) อนยงทองใหเตมแมสกวำขำวปลำยเกรยน,เปนผมทพงหำมไดเปนผมปจจยออกแลวยอมเปน ในท (แหงตน) ทงบงเกดแลวทงบงเกดแลว, (อ.บคคล) คนหนง ยอมถวำย แมเอง, ยอมชกชวน (ซงบคคล) แมอน, (อ.บคคล) นน ยอมไดซงควำมถงพรอมแหงโภคะดวยนนเทยวซงควำมถงพรอมแหงบรวำรดวย ในรอยแหงอตภำพบำงในพนแหงอตภำพบำงในแสนแหงอตภำพบำงในท(แหงตน)


๑ จะแปลเปนประโยคลงคตถะวำอ.พระธรรมเทศนา นาอศจรรยหนอกได๒ จะแปลเปนประโยคลงคตถะวำขาแตทานผเจรญ ก อ.บรวาร ท. ของทาน มประมาณเทาไรกได๓ สมาหรถแปลเอำควำมวำจงรวบรวมกได

ทงบงเกดแลวทงบงเกดแลวดงนฯอ.บรษผเปนบณฑตคนหนงฟงแลว(ซงธรรม)นนคดแลววำดกอนทำนผเจรญอ.พระธรรมเทศนำเปนเทศนำ-นำอศจรรยหนอ(ยอมเปน)๑,อ.เหตแหงควำมสข(อนพระเถระ)กลำวแลว,อ.อนอนเรำกระท�ำซงกรรมอนเปนเหตยงสมบตท.สองเหลำนใหส�ำเรจยอมควรดงนนมนตแลวซงพระเถระ(ดวยค�ำ)วำขำแตทำนผเจรญ(อ.ทำน)ขอจงรบซงภกษำของกระผมในวนพรงดงนฯ(อ.พระเถระถำมแลว)วำดกอนอบำสกอ.ควำมตองกำรดวยภกษท.ผมประมำณเทำไร(มอย)แกทำนดงนฯ(อ.อบำสกถำมแลว)วำขำแตทำนผเจรญ กอ.บรวำรท.ของทำนเปนผมประมำณเทำไร(ยอมเปน)๒ดงนฯ(อ.พระเถระ กลำวแลว) วำ ดกอนอบำสก (อ.บรวำร ท. ของเรำ) เปนผมพนเปนประมำณ(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.อบำสกกลำวแลว)วำ ขำแตทำนผเจรญ (อ.ทำน)กบ (ดวยภกษท.)ทงปวงนนเทยวขอจงรบ ซงภกษำดงนฯอ.พระเถระ(ยงค�ำนมนต)ใหอยทบแลวฯ

ก.๒ อ.อบำสก เทยวไปอย ในถนนในเมอง ยอมชกชวนวำ ขำแตแมและพอ ท. อ.พนแหงภกษ อนขำพเจำ นมนตแลว, อ.ทำนท. จกอำจเพออนถวำยซงภกษำแกภกษท.ผมประมำณเทำไร,อ.ทำนท.(จกอำจเพออนถวำยซงภกษำแกภกษท.)ผมประมำณเทำไรดงนฯอ.มนษยท.กลำวแลววำอ.ขำพเจำท.จกถวำย(แกภกษท.)สบ,อ.ขำพเจำท.(จกถวำย)(แกภกษท.)ยสบ,อ.ขำพเจำท.(จกถวำย)แกรอย (แหงภกษ ท.) ดงน โดยก�ำหนดแหงภกษผเพยงพอ แกตน แกตนฯอ.อบำสก(กลำวแลว)วำถำอยำงนน(อ.เรำท.)กระท�ำแลวซงกำรมำพรอมกนในทแหงหนงจกหงตมโดยควำมเปนอนเดยวกนเทยว,(อ.ทำนท.)ทงปวงจงน�ำมำพรอม๓(ซงวตถท.)มน�ำมนและงำและขำวสำร- และเนยใสและน�ำออยเปนตนดงน(ยงมนษยท.)ใหน�ำมำพรอมแลว๓ในท


๑ สตสหสสคฆนก� แปลไดหลำยนย แปลวำ อนมราคาแสนหนง, อนมแสนหนงเปนราคา เปนฉฏตลยำธกรณพหพพห ว.วำ.

สตสหสส อคฆนก ยสส ต สตสหสสคฆนก (วตถ�)แปลวำอนมราคามแสนเปนประมาณ เปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำส

มฉฏตลยำธกรณพหพพหสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ฉ.ตล. ว. สตสหสส�มตต�ยสสต�สตสหสสมตต�(อคฆนก�)

ฉ.ตล. ว. สตสหสสมตต�อคฆนก�ยสสต�สตสหสสคฆนก�(วตถ�)

แหงหนงฯครงนนอ.กฎมพคนหนงใหแลวซงผำอนบคคลยอมแลว-ดวยน�ำฝำดอนบคคลน�ำมำแลวจำกแวนแควนชอวำคนธำระ อนมแสนหนงเปนรำคำ๑

(แกอบำสก)นนกลำวแลววำถาวา (อ.วตถ) อนเปนไปในทาน ของทาน ยอมไมเพยงพอไซร, (อ.ทาน) สละแลว (ซงผาอนบคคลยอมแลวดวยนาฝาด) นยง - (อ.วตถ) ใด เปนของพรอง (ยอมเปน), - (วตถ) นน พงใหเตม, ถาวา (อ.วตถอนเปนไปในทาน) ยอมเพยงพอไซร, (อ.ทาน) ยอมปรารถนา (เพออนถวาย) (แกภกษ) รปใด, (อ.ทาน) พงถวาย แกภกษ รปนน ดงนฯในกำลนน(อ.วตถ)อนเปนไปในทำนทงปวง(ของอบำสก)นนเพยงพอแลว, (อ.วตถ) อะไร ๆ ชอวำ เปนของพรอง ไมไดมแลว ฯ (อ.อบำสก)นนถำมแลวซงมนษยท.วำอ.ผำอนบคคลยอมแลวดวยน�ำฝำด-อนมคำหำมไดผนนอนกฎมพคนหนงกลำวแลวชออยำงนใหแลว, (อ.วตถ)อนเปนไปในทำนเปนของเกนกวำหนงเกดแลว,(อ.เรำท.)จะถวำย(ซงผำอนบคคลยอมแลวดวยน�ำฝำดอนมคำหำมได) ผนน แกใคร ดงน ฯ (อ.มนษยท.)บำงพวกกลำวแลววำ(อ.เรำท.จะถวำยซงผำอนบคคลยอม- แลวดวยน�ำฝำดผนน)แกพระเถระชอวำสำรบตรดงนฯ(อ.มนษยท.)บำงพวกกลำวแลววำอ.พระเถระเปนผมกำรมำในสมยเปนทแกรอบแหงขำวกลำแลวจงไป-เปนปกต(ยอมเปน),อ.พระเทวทตเปนสหำยในกำลอนเปนมงคลและกำล- อนเปนอวมงคลท.ของเรำท.(เปน)ตงอยเฉพำะแลวเนองนตยรำวกะอ.หมอแหงน�ำ,(อ.เรำท.)จะถวำย(ซงผำอนบคคลยอมแลวดวยน�ำฝำดอนมคำ-หำมได)ผนนน(แกพระเทวทต)นนดงนฯแมครนเมอวำจำเปนเครองกลำวเปนวำจำมำกพรอม(มอย),(อ.มนษยท.)ผกลำววำ(อ.ผำอนบคคลยอม- แลวดวยน�ำฝำดอนมคำหำมไดผนน)(อนเรำท.)พงถวำยแกพระเทวทตดงนเปนผมำกกวำ ไดเปนแลว ฯ ครงนน (อ.มนษย ท.) ไดถวำยแลว


๑ ตงแตอปาสโก นครวถย จรนโต - ปารปตวา วจรตต วทส ฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๓๗แปลโดยพยญชนะ๒ หตถมารโกว.วำหตถ มาเรตต หตถมารโก(ปคคโล)เปนกตตรปกตตสำธนะลงณวปจจยหตถเปนบทหนำมรธำต

ในควำมตำย

(ซงผำอนบคคลยอมแลวดวยน�ำฝำด)ผนนนแกพระเทวทตฯ(อ.พระเทวทต)นนตดแลว (ซงผำอนบคคลยอมแลวดวยน�ำฝำดอนมคำหำมได) ผนนน เยบแลว ยอมแลวนงแลวหมแลวยอมเทยวไปฯอ.มนษยท. เหนแลว (ซงพระเทวทต)นนกลำวแลววำ(อ.ผำอนบคคลยอมแลวดวยน�ำฝำดอนมคำหำมได)ผนนเปนผำสมควรแกพระเทวทต(ยอมเปน)หำมได,(อ.ผำอนบคคล-ยอมแลวดวยน�ำฝำดอนมคำหำมไดผนน)เปนผำสมควรแกพระเถระชอวำสำรบตร(ยอมเปน),อ.พระเทวทตนงแลวหมแลว(ซงผำอนบคคลยอมแลวดวย- น�ำฝำดอนมคำหำมได)อนไมสมควรแกตนยอมเทยวไปดงนฯ๑

ก.๓ ครงนน อ.ภกษ ผอยในทศโดยปกต รปหนง ไปแลว สพระนครชอวำสำวตถจำกพระนครชอวำรำชคฤหถวำยบงคมแลวซงพระศำสดำผมปฏสนถำร (อนพระศำสดำ) ทรงกระท�ำแลว ผอนพระศำสดำตรสถำมแลว ซงกำรอยส�ำรำญแหงพระอครสำวกท.สองกรำบทลแลวซงเรองอนเปนไปทวนนทงปวงจ�ำเดมแตตนฯอ.พระศำสดำตรสแลววำดกอนภกษ(อ.เทวทต)นนยอมทรงไวซงผำอนไมสมควรแกตนในกำลนนนเทยวหำมไดแล,(อ.เทวทตนน)ทรงไวแลวนนเทยว(ซงผำอนไมสมควรแกตน)แมในกำลกอนดงนทรงน�ำมำแลวซงเรองอนเปนไปลวงแลววำ:- ในกำลอนเปนไปลวงแลว ครนเมอพระเจำพรหมทต (ทรงยงบคคล) ใหกระท�ำอยซงควำมเปนแหงพระรำชำในพระนครชอวำพำรำณส,(อ.บคคล)ผ ยงชำงใหตำย๒ คนหนง ผ อย ในพระนครชอวำพำรำณสโดยปกต ยงชำง ใหตำยแลวน�ำมำแลวซงงำท.ดวยซงหนงท.ดวยซงไสใหญท.ดวยซงเนอล�ำดวย ขำยอย ส�ำเรจแลว ซงชวต ฯ ครงนน อ.ชำง ท. ตวมพนมใชหนงถอเอำแลวซงทหำกนในปำแหงหนงไปอยเหนแลวซงพระปจเจกพทธเจำ ท. เมอไป จ�ำเดม (แตกำล) นน หมอบลงแลว ดวยเขำท.จบแลวในกำลเปนทไปและเปนทมำยอมหลกไปฯในวนหนง


๑ เอกสส ปจเจกพทธสส.. นหายนตสส หกฉฏฐวภตตเปนตตยำวภตต(อน)เรยกสมพนธวำฉฏอนภหตกตตำในปเตสฯ

ประโยคนแปลไดอกหลำยนยดงน

นยท๑แปลวำ เมอพระปจเจกพทธเจา รปหนง ลงแลว สสระอนเกดแลว สรงอย, ลกแลว ซง- ในผากาสาวะ ท.

(อนอนพระปจเจกพทธเจานน) วางไวแลว ทฝงหนา -จวร ฯลฯ

นยท๒แปลวำลกแลว ซง- ในผาอนบคคลยอมแลวดวยนาฝาด ท. อน (อนพระปจเจกพทธเจา) วางไวแลว ทฝงหนา

-จวร ของพระปจเจกพทธเจา รปหนง ผลง สสระอนเกดแลว แลวจงสรงอย ฯลฯ

นยท๓แปลวำ ครนเมอผากาสาวะ ท. อนพระปจเจกพทธเจา รปหนง ผลง สสระอนเกดแลว แลวจงสรงอย วางไวแลว

ทฝง, ลกแลว ซงจวร ฯลฯ

นยท๔แปลวำ ลกแลว ซง- ในผากาสาวะ ท. อนอนพระปจเจกพทธเจา รปหนง ผลง สสระอนเกดแลว แลวจงสรงอย

วางไวแลว ทฝงหนา -จวร ฯลฯ

(อ.บคคล) ผยงชำงใหตำย เหนแลว ซงกรยำ นน คดอยวำ อ.เรำ (ยงชำงท.)เหลำนยอมใหตำยโดยยำก,ก(อ.ชำงท.)เหลำนยอมจบ ซงพระปจเจกพทธเจำ ท. ในกำลเปนทไปและเปนทมำ, (อ.ชำง ท. เหลำน) เหนแลวซงอะไรหนอแลยอมจบดงนก�ำหนดแลววำ(อ.ชำงท.เหลำนเหนแลว) ซงผำอนบคคลยอมแลวดวยน�ำฝำด (ยอมจบ)ดงน คดแลววำอ.อนแมอนเรำไดซงผำอนบคคลยอมแลวดวยน�ำฝำดยอมควรในกำลนดงนลกแลว ซง - ในผาอนบคคลยอมแลวดวยนาฝาด ท. อนอนพระปจเจกพทธเจา รปหนง ผลง สสระอนเกดแลว แลวจงสรงอย วางไวแลว ทฝงหนา - จวร๑ ถอเอำแลวซงหอกยอมนงคลม(ซงอวยวะ)อนเปนไปกบดวยศรษะใกลหนทำงเปนทไปและเปนทมำแหงชำงท.เหลำนนฯอ.ชำงท.เหนแลว(ซงบคคลผยงชำงใหตำย)นนจบแลวดวยควำมส�ำคญวำอ.พระปจเจกพทธเจำดงนยอมหลกไปฯ(อ.บคคลผยงชำงใหตำย)นนประหำรแลว(ซงชำง)ตวไปอยขำงหลงแหงชำงทงปวง(แหงชำงท.)เหลำนนดวยหอก(ยงชำงนน)ใหตำยแลวถอเอำแลว(ซงอวยวะท.)มงำเปนตนฝงแลว(ซงอวยวะ) อนเหลอในแผนดนยอมไปฯในกำลอนเปนสวนอนอกอ.พระโพธสตวถอเอำแลวซงปฏสนธในก�ำเนดแหงชำงเปนชำงตวเจรญทสดเปนเจำแหงโขลงไดเปนแลว ฯ แมในกำลนน (อ.บคคลผยงชำงใหตำย) นน ยอมกระท�ำ เหมอนอยำงนนนนเทยวฯอ.มหำบรษรแลวซงควำมเสอมรอบแหงบรษทของตนถำมแลววำอ.ชำงท.เหลำนไปแลว(ในท)ไหนเปนสตวนอยเกดแลวดงน,(ครนเมอค�ำ)วำขำแตนำย(อ.เรำท.)ยอมไมรดงน


(อนชำงท.)กลำวแลว,คดแลววำ(อ.ชำงท.เหลำน)เมอไป(ในท)ไหนไมอ�ำลำแลวซงเรำจกไมไป,อนอนตรำยเปนเครองเบยดเบยนรอบพงมดงนระแวงแลววำอนอนตรำยเปนเครองเบยดเบยนรอบพงมจำกส�ำนก(ของบรษ)ผนงคลมแลวซงผำอนบคคลยอมแลวดวยน�ำฝำดในทแหงหนงดงนสงไปแลวซงชำงท.ทงปวงขำงหนำลำอยขำงหลงเอง ยอมมำเพออนก�ำหนดจบ(ซงบคคลผยงชำงใหตำย)นนฯ

ก.๔(อ.บคคลผยงชำงใหตำย)นนครนเมอชำงตวเหลอท.จบแลวไปแลว,เหนแลวซงมหำบรษผมำอยมวนแลวซงจวรซดไปแลว ซงหอกฯอ.มหำบรษเขำไปตงไวแลวซงสตมำอยกำวกลบแลว ขำงหลง ลวงแลว ซงหอก ฯ ครงนน (อ.มหำบรษ) แลนไปแลว เพออนจบ(ซงบคคลผยงชำงใหตำย)นน(ดวยอนคด)วำอ.ชำงท.ของเรำ(อนบรษ) น ใหฉบหำยแลว ดงน ฯ (อ.บคคลผยงชำงใหตำย) นอกน กระท�ำแลวซงตนไมตนหนงขำงหนำแอบแลวฯครงนน(อ.มหำบรษ) รวบรดแลว (ซงบคคลผยงชำงใหตำย) นน กบ ดวยตนไม ดวยงวง (คดแลว) วำ (อ.เรำ) จบแลว จกฟำด ทภำคพน ดงน เหนแลว ซงผำอนบคคลยอมแลวดวยน�ำฝำดอน(อนบคคลผยงชำงใหตำย)นนน�ำออกแลวแสดงแลว(ยงควำมโกรธ)ใหอยทบแลว(ดวยอนคด)วำถำวำอ.เรำ จกประทษรำย(ในบรษ)นไซร,ชออ.ควำมละอำยในพระพทธเจำและพระปจเจก-พทธเจำและพระขณำสพท.ผมพนมใชหนงเปนกรยำอนเรำท�ำลำยแลวจกเปนดงนถำมแลววำอ.ญำตท.ผมประมำณเทำนของเรำอนเจำใหฉบหำยแลว(หรอ)ดงนฯ(อ.บคคลผยงชางใหตาย กลาวแลว) วา ขาแตนาย เออ (อ.อยางนน) ดงน ฯ (อ.มหาบรษ กลาวแลว) วา (อ.เจา) ไดกระทาแลว ซงกรรม อนหนก อยางน เพราะเหตไร, (อ.กรรม) อนหนก อนเจา ผเมอนงหม ซงผา อนไมสมควร แกตน อนสมควร (แกชน ท.) ผมราคะ-ไปปราศแลว แลวจงกระทา ซงกรรมอนลามก อนมอยางนเปนรป กระทาแลว ดงน ฯกแล(อ.มหำบรษ)ครนกลำวแลวอยำงนเมอขมขแมยงขนกลำวแลวซงคำถำวำ


(อ.บคคล) ใด ผมกเลสเพยงดงนาฝาดออกแลวหามได ผไปปราศแลว จากทมะและสจจะ จกนงหม ซงผา อนบคคลยอมแลวดวยนาฝาด (อ.บคคล) นน ยอมไมควร (เพออนนงหม) ซงผาอนบคคลยอม-แลวดวยนาฝาด สวนวา (อ.บคคล) ใด เปนผม-กเลสเพยงดงนาฝาดอนคายแลว เปนผตงมนดแลว ในศล ท. เปนผเขาถงแลว ดวยทมะและสจจะ พงเปน, (อ.บคคล) นนแล ยอมควร (เพออน- นงหม) ซงผาอนบคคลยอมแลวดวยนาฝาด ดงน

กลำวแลววำ(อ.กรรม)อนไมควรแลวอนเจำกระท�ำแลวดงนปลอยแลว(ซงบคคลผยงชำงใหตำย)นน(ดงน)ฯ อ.พระศำสดำครนทรงน�ำมำแลวซงพระธรรมเทศนำนทรงยงชำดกวำอ.บคคลผยงชำงใหตำย ในกำลนน เปนเทวทต ไดเปนแลว (ในกำลน), อ.ชำงตวประเสรฐ ตวขมข (ซงบคคลผยงชำงใหตำย) นน (ในกำลนน) เปนเรำนนเทยว(ไดเปนแลวในกำลน)ดงนใหตงลงพรอมแลวตรสแลววำดกอนภกษ (อ.เทวทต ยอมทรงไว ซงผำ อนไมสมควร แกตน) ในกำลนนนเทยวหำมไดแล,อ.เทวทตทรงไวแลวซงผำอนไมสมควร แกตนนนเทยวแมในกำลกอนดงนไดตรสแลวซงพระคำถำท.เหลำนวำ

(อ.บคคล) ใด ผมกเลสเพยงดงนาฝาดออกแลวหามได ผไปปราศแลว จากทมะและสจจะ จกนงหม ซงผา อนบคคลยอมแลวดวยนาฝาด (อ.บคคล) นน ยอมไมควร (เพออนนงหม) ซงผาอนบคคลยอม-แลวดวยนาฝาด สวนวา (อ.บคคล) ใด เปนผม-กเลสเพยงดงนาฝาดอนคายแลว เปนผตงมนดแลว ในศล ท. เปนผเขาถงแลว ดวยทมะและสจจะ พงเปน, (อ.บคคล) นนแล ยอมควร (เพออน- นงหม) ซงผาอนบคคลยอมแลวดวยนาฝาด ดงน ฯ

อ.เนอควำมน(อนบณฑต)พงแสดงแมดวยฉททนตชำดกดงนแลฯ


(อ.อรรถ)วำชอวำผเปนไปกบดวยกเลสเพยงดงน�ำฝำดเพรำะกเลสเพยง-ดงน�ำฝำดท.มกำมรำคะเปนตน(ดงน)แหง-(ในบทท.)เหลำนนหนำ-(บท)วำอนกกสาโวดงนฯ (อ.อรรถ)วำ จกใชสอยดวยสำมำรถแหงกำรนงและกำรหมและกำรลำด(ดงนแหงบท)วำปรทเหสสตดงนฯอ.พระบำลวำปรทหสสต ดงนบำงฯ (อ.อรรถ) วำ ผไปปรำศแลว, อ.อธบำยวำ ผพรำกแลว ดงน จำกกำรฝกซงอนทรยดวยนนเทยวจำกวจสจจะอนเปนไปในฝกฝำยแหงปรมตถ- สจจะดวย(ดงนแหงบำทแหงพระคำถำ)วำอเปโต ทมสจเจนดงนฯ (อ.อรรถ)วำอ.บคคลนนคอวำผมอยำงนเปนรปยอมไมควรเพออนนงซงผำอนบคคลยอมแลวดวยน�ำฝำด(ดงนแหงบท)วำน โส ดงนเปนตนฯ (อ.อรรถ)วำเปนผมกเลสเพยงดงน�ำฝำดอนคำยแลวคอวำเปนผมกเลส-เพยงดงน�ำฝำดอนทงแลวคอวำเปนผมกเลสเพยงดงน�ำฝำดอนละแลวดวยมรรคท.สพงเปน(ดงนแหงบท)วำวนตกสาวสสดงนฯ (อ.อรรถ)วำในปำรสทธศลท.ส(ดงนแหงบท)วำสเลส ดงนฯ (อ.อรรถ) วำ เปนผตงมนแลว ดวยด คอวำ เปนผด�ำรงอยแลว ดวยด(ดงนแหงบท)วำสสมาหโตดงนฯ (อ.อรรถ) วำ เปนผเขำถงแลว ดวยกำรฝกซงอนทรยดวยนนเทยว ดวยวจสจจะ อนมประกำรอนขำพเจำกลำวแลวดวย (ดงน แหงบท) วำ อเปโตดงนฯ (อ.อรรถ)วำอ.บคคลนนคอวำผมอยำงนเปนรปยอมควร (เพออนนง)ซงผำอนบคคลยอมแลวดวยน�ำฝำดนนดงน(แหงบท)วำส เวดงนเปนตนฯ


ในกำลเปนทสดลงรอบแหงพระคำถำอ.ภกษผอยในทศโดยปกตนนเปนพระโสดำบนเกดแลวฯ(อ.ชนท.)มำกแมเหลำอนบรรลแลว (ซงอรยผลท.)มโสดำปตตผลเปนตนฯอ.เทศนำเปนเทศนำเปนไปกบ-ดวยวำจำมประโยชนไดมแลวแกมหำชนดงนแลฯ

jwi

อ.เรองแหงพระเทวทต (จบแลว) ฯ

jwi

๑ อสงไขยแปลวำนบไมได,ค�ำนวณไมไดคอเปนระยะเวลำยำวนำนมำกจนนบไมไดพจนำนกรมฉบบรำชบณฑตยสถำนพ.ศ.

๒๕๔๒ระบวำหนงอสงไขยเทำกบโกฏยกก�ำลง๒๐ม๔ประเภทคอ๑) สงวฏฏอสงไขยนบตงแตฝนตกลงมำทวมโลกแลว

มไฟประลยกลปมำเผำผลำญโลกธำตจนสนเปนชวงทโลกก�ำลงถกท�ำลำย๒) สงวฏฏฐายอสงไขยนบตงแตขำดเปลวไฟประลย

กลปแลวโลกธำตเตยนโลงมดมนอนธกำรอยชำนำนจนมมหำเมฆตงขนใหมเปนชวงเวลำทมแตควำมวำงเปลำหลงจำกจกรวำล

ถกท�ำลำย๓) ววฏฏอสงไขยนบตงแตมหำเมฆใหฝนตกลงมำจนเตมททถกไฟไหมแลวมลมพดใหน�ำแหงลงๆจนเกดโลกธำต

ขนใหม มดวงอำทตยดวงจนทรขน เปนชวงทก�ำลงกอตวขนของจกรวำล ๔) ววฏฏฐายอสงไขย นบแตเกดโลกขนใหมจนเกด

มหำเมฆใหฝนตกทวโลกอกครงหนงเปนชวงทจกรวำลทตงขนใหมเรยบรอยเปนปกตตำมเดม๒ อจจโยแปลไดหลำยนยคอ(กาล) อนลวงไป, (กาล) เปนทลวงไป,วเครำะหแรกเปนกตตรปกตตสำธนะว.วำอจเจตต

อจจโย (กาโล) วเครำะหหลงเปนกตตรป อธกรณสำธนะ ว.วำ อจเจต เอตถาต อจจโย (กาโล) ฯ แปลวำ กำรลวงไป,

อนลวงไป,ควำมลวงไปเปนภำวรปภำวสำธนะวว.วำอจจยน อจจโย ฯ อจจยส�ำเรจมำจำกอตบทหนำอธำตในควำมไป,

ถงลงอปจจยในนำมกตกแปลงตทอตเปนตยแปลงตยเปนจจแปลงอธำตเปนเอแปลงเอเปนอยฯ

๘. สญชยวตถอ.เรองแหงปรพาชกชอวาสญชย (อนขาพเจา จะกลาว) ฯ

\\\

ก.๑อ.พระศำสดำเมอประทบอยในพระวหำรชอวำเวฬวนทรงปรำรภซงกำรไมมำแหงปรพำชกชอวำสญชยอนอนพระอครสำวกท.สองกรำบทล- ใหทรงทรำบแลวตรสแลวซงพระธรรมเทศนำนวำอสาเร สารมตโน ดงนเปนตนฯ อ.วำจำเปนเครองกลำวโดยล�ำดบ (ในเรองแหงปรพพำชกชอวำสญชย) นน น:- ดงจะกลำวโดยพสดำรอ.พระศำสดำของเรำท.เปนกมำรของพรำหมณชอวำสเมธในพระนครชอวำอมรวดในทสดแหงอสงไขยท.๑สอนยงดวย-แสนแหงกป(แตภทรกป)นเปนถงแลวซงควำมส�ำเรจแหงศลปะทงปวงท.บรจำคแลวซงทรพยอนอนบณฑตพงนบพรอมดวยโกฏมใชหนงโดยกำลอนลวงไป๒ แหงมำรดำและบดำ ท. บวชแลว บวชโดยควำมเปนแหงฤำษ อยอย ในปำหมพำนตยงฌำนและอภญญำท. ใหบงเกดแลว ไปอย ทำงอำกำศ เหนแลวซงหนทำงอน(อนบคคล)ใหหมดจดอยเพอประโยชนแกกำรเสดจเขำไปสพระนครชอวำอมรวดจำกพระวหำรชอวำสทสสนะแหงพระทศพลพระนำมวำทปงกร


๑ เพมศพทเขำมำเปดอตศพท คอ อธปปาเยน ดวยความประสงค หรอ อธฏาเนน ดวยการอธษฐาน

ถอเอำแลว ซงประเทศ แหงหนง แมเอง, (ครนเมอประเทศ) นน ไมส�ำเรจแลวนนเทยว,กระท�ำแลวซงตน ใหเปนสะพำน เพอพระศำสดำ ผเสดจมำแลว ลำดแลว ซงหนงของเสอเหลอง บนเปอกตม นอนแลว (ดวยควำมประสงค)๑ วำ อ.พระศำสดำ ผเปนไปกบดวยหมแหงพระสำวก ไมทรงเหยยบแลวซงเปอกตมทรงเหยยบอยซงเรำจงเสดจไปดงน ผอนพระศำสดำทรงเหนแลวเทยวทรงพยำกรณแลววำ(อ.บรษ)นนผเปนหนอ-เนอแหงพระพทธเจำเปนพระพทธเจำพระนำมวำโคดมจกเปนในกำลเปน-ทสดลงรอบแหงอสงไขยท.สอนยงดวยแสนแหงกปในกำลอนไมมำแลวดงนผมพยำกรณอนไดแลวในส�ำนกของพระพทธเจำท.ยสบสำมพระองคผเสดจอบตแลวยงโลกใหสวำงแมเหลำนคออ.พระพทธเจำพระนำมวำ-โกณฑญญะดวยอ.พระพทธเจำพระนำมวำสมงคละดวยอ.พระพทธเจำพระนำมวำ-สมนะดวยอ.พระพทธเจำพระนำมวำเรวตะดวยอ.พระพทธเจำพระนำมวำโสภตะดวยอ.พระพทธเจำพระนำมวำอโนมทสสดวย อ.พระพทธเจำพระนำมวำปทมะดวยอ.พระพทธเจำพระนำมวำนำรทะดวย อ.พระพทธเจำพระนำมวำปทมตตระดวยอ.พระพทธเจำพระนำมวำสเมธะดวย อ.พระพทธเจำพระนำมวำสชำตะดวยอ.พระพทธเจำพระนำมวำปยทสสดวย อ.พระพทธเจำพระนำมวำอตถทสสดวยอ.พระพทธเจำพระนำมวำธรรมทสสดวย อ.พระพทธเจำพระนำมวำสทธตถะดวยอ.พระพทธเจำพระนำมวำตสสะดวยอ.พระพทธเจำพระนำมวำปสสะดวยอ.พระพทธเจำ-พระนำมวำวปสสดวยอ.พระพทธเจำพระนำมวำสขดวยอ.พระพทธเจำพระนำมวำ-เวสสภดวย อ.พระพทธเจำพระนำมวำกกสนธะดวย อ.พระพทธเจำพระนำมวำ- โกนำคมนะดวย อ.พระพทธเจำพระนำมวำกสสปะดวย ในกำลอนเปนสวนอนอกแหงพระศำสดำพระองคนนทรงยงบำรมสำมสบอนเสมอท.คออ.บำรมท.สบ,อ.อปบำรมท.สบ,อ.ปรมตถบำรมท.สบ,ใหเตมแลวทรงด�ำรงอยแลวในอตภำพแหงพระเวสสนดรทรงถวำยแลวซงทำนใหญท.อนเปนเหตหวนไหว-แหงแผนดนสนเจดครงทรงบรจำคแลวซงพระโอรสและพระชำยำทรงบงเกดแลวในบรชอวำดสตในกำลเปนทสดลงรอบแหงอำยทรงด�ำรงอยแลว(ในบรชอวำ-ดสต)นนสนกำลก�ำหนดเพยงไรแหงอำย,(ครนเมอค�ำ)วำ


๑ อปปชชตำมรปศพทประกอบดวยอบทหนำปทธำตในควำมถง,เกด,ไปเปนไป(คตย�)ลงตนำทปจจยธำตมทเปนทสด

อยหนำ แปลง ย กบทสดธำต เปน ชช ส�ำเรจรปเปน อปปชช (ซอน ป) แตในพระคมภรธมมปทฏกถำคำถำโยชนำ แก

อปปชชเปนอปปชชำห(อปปชชอปปชชำห)ขำพเจำจงแปลอยำงน๒ มหาวโลกนะแปลวำกำรตรวจดอนยงใหญหรอขอตรวจสอบพจำรณำทส�ำคญหมำยถงสงทพระโพธสตวทรงพจำรณำตรวจด

กอนจะตดสนพระทยประทำนปฏญำณรบอำรำธนำของเทพยดำทงหลำยเพอจตจำกดสตเทวโลกไปบงเกดในพระชำตสดทำยทจะ

ตรสรเปนพระพทธเจำม๕อยำง(นยมเรยกวำปญจมหำวโลกนะ)คอ

๑. กาลคออำยกำลของมนษยจะตองอยระหวำง๑๐๐ถง๑แสนป(ไมสนกวำรอยปไมยำวเกนแสนป)

๒. ทปะคอทวปจะอบตไดแกในชมพทวป

๓. เทสะคอประเทศหมำยถงดนแดนทจะอบตในมธยมประเทศและทรงก�ำหนดเมองกบลพสดเปนทบงเกด

๔. กละคอตระกลจะอบตเฉพำะในขตตยสกลหรอในพรำหมณสกลและทรงก�ำหนดวำเวลำนนโลกสมมตวำตระกล

กษตรยประเสรฐกวำตระกลพรำหมณจงจะอบตในตระกลกษตรยโดยทรงเลอกพระเจำสทโธทนะเปนพทธบดำ

๕. ชเนตตอายปรจเฉทคอมำรดำและก�ำหนดอำยของมำรดำมำรดำจะตองมศล๕บรสทธไมโลเลในบรษไมเปน

นกดมสรำไดบ�ำเพญบำรมมำตลอดแสนกลปทรงก�ำหนดไดพระนำงมหำมำยำและทรงทรำบวำนบแตนพระนำงจะมพระชนมอย

เกน๑๐เดอนกบอก๗วน

ขาแตพระมหาวระ (อ.กาล) น เปนกาล ของ-พระองค (ยอมเปน), (อ.พระองค) ขอจงเสดจอบต๑

ในพระครรภของพระมารดา, (ทรงยงโลก) อนเปน- ไปกบดวยเทวโลก ใหขามอย ขอจงตรสร ซงธรรม-เปนเครองถง (ซงพระนพพาน) ชอวาอมตะ ดงน

อนเทวดำในจกรวำลมหมนเปนประมำณ ท. ประชมกนแลว กรำบทลแลว, ทรงเลอกแลว ซงฐำนะอนบคคลพงเลอกใหญ ท. หำ๒ ทรงเคลอนแลว (จำกบรชอวำดสต)นน ทรงถอเอำแลว ซงปฏสนธ ในตระกลแหงเจำศำกยะ (ผอนพระญำต ท.) บ�ำเรออย ดวยสมบตใหญ (ในตระกลแหงเจำศำกยะ) นน ทรงถงแลวซงควำมเปนแหงหนมอนเจรญโดยล�ำดบทรงเสวยอยซงสร- ในควำมเปนแหงพระรำชำ อนรำวกะวำสรในเทวโลก ในปรำสำท ท. สำม อนสมควรแกฤดท.สำมทรงเหนแลวซงเทวทตท.สำมอนอนบณฑต-นบพรอมแลววำชนผแกแลวและชนผเจบและชนผตำยแลวโดยล�ำดบในสมยเปน-ทเสดจไปเพอทรงกรฑำในพระอทยำนเปนผมควำมสงเวชอนเกดพรอมแลว(เปน)เสดจกลบแลวทรงเหนแลวซงบรรพชตในวำระทสทรงยงควำมพอพระหฤทยในกำรบวชวำอ.กำรบวชเปนคณชำตยงประโยชนใหส�ำเรจ(ยอมเปน)ดงนใหเกดขนแลว เสดจไปแลว สพระอทยำน ทรงยงวน ใหสนไปแลว


(ในพระอทยำน) นน ประทบนงแลว ทฝ งแหงสระโบกขรณอนเปนมงคล ผอนเทพบตรชอวำวษณกรรม ผถอเอำ ซงเพศแหงชำงกลบก แลวจงมำแลว ทงประดบแลวทงตกแตงแลวทรงสดบแลวซงขำวสำสนแหงพระกมำรพระนำมวำ-รำหลประสตแลวทรงทรำบแลวซงควำมทแหงควำมรกในพระโอรสเปนสภำพ- มก�ำลงทรงด�ำรแลววำอ.วตถเปนเครองผกนยอมไมผกเพยงใด,(อ.เรำ)จกตด(ซงวตถเปนเครองผกน)เพยงนนนนเทยวดงนเสดจเขำไปอย สพระนครในเวลำเยนทรงสดบแลวซงคำถำนอนอนพระธดำของพระเจำอำพระนำมวำกสำโคตมตรสแลววำ

(อ.พระราชกมารพระนามวาสทธตถะน ผ เชนน เปนพระโอรส ของพระมารดาใด ยอมเปน), อ.พระมารดา นน ดบแลว แน, (อ.พระราช-กมารพระนามวาสทธตถะน ผเชนน เปนพระโอรส ของพระบดาใด ยอมเปน), อ.พระบดา นน ดบแลว แน, (อ.พระราชกมารพระนามวาสทธตถะ) น ผเชนน เปนพระสวาม (ของพระนาง) ใด (ยอมเปน), อ.พระนาง นน ดบแลว แน ดงน

(ทรงด�ำรแลว) วำ อ.เรำ เปนผ (อนพระนำงกสำโคตม) น ใหฟงแลว ซงบทวำดบแลว (ยอมเปน) ดงน ทรงเปลองแลว ซงแกวมกดำหำร จำกพระศอ ทรงสงไปแลว (แกพระนำงกสำโคตม) นน เสดจเขำไปแลว สภพของพระองค ประทบนงแลว บนทเปนทบรรทมอนประกอบแลวดวยสร ทรงเหนแลวซงประกำรอนแปลกของหญงนกฟอนท.ผเขำถงแลวซงควำมหลบเปนผมพระทยอนเบอหนำยแลว (เปน) ทรงยงนำยฉนนะ ใหลกขนแลว ทรงใหน�ำมำแลว ซงมำชอวำกนถกะ เสดจขนแลว สมำชอวำกนถกะ เปนผมนำยฉนนะเปนสหำย(เปน)ผอนเทวดำในจกรวำลมหมนเปนประมำณท.แวดลอมแลว เสดจออกแลว เสดจออกเพอคณอนยงใหญ ผนวชแลว ทฝงแหงแมน�ำชอวำอโนมำ เสดจไปแลว สพระนครชอวำรำชคฤห โดยล�ำดบเสดจเทยวไปแลว(ในพระนครชอวำรำชคฤห)นนเพอกอนขำวประทบนงแลวทเงอมแหงภเขำชอวำปณฑวะ ผอนพระรำชำผเปนใหญในแวนแควนชอวำมคธ


๑ จะแปลทบศพทวำในวนแหงวสาขปรณม, ในวนแหงวสาขปณณม กได๒ สรเยอนตถงคมเตเปนประโยคลกขณะกรยำลกขณะคอคมเตค�ำวำอนตถงคมเตตดบทเปนอนตถ - คมเตแตบำงมต

ถอวำอนตถงคมเตเปนศพททตยำตปปรสสมำสตองแปลเปนบทวกตกตตตำและเตมสนเตมำเปนกรยำลกขณะแทนขำพเจำ

เหนวำสำมำรถแปลไดทงสองมตฯค�ำวำอตถลงอปจจยนำมกตกภำวรปภำวสำธนะส�ำเรจมำจำกน - ฐาธำตแปลงฐ

เปนถแปลงนเปนอแปลวำกำรไมตงอยหรอกำรตงอยไมไดสวนค�ำวำอนตถมนปฏเสธเพมเขำมอกหนงตวส�ำเรจ

มำจำกน - อตถ = อนตถแปลงนเปนอนเพรำะมสระอยหลงแปลวำการไมตงอยหามได หรอการตงอยไมไดหามได

หรอจะแปลทบศพทวำไมอสดงคตแลวกไดหมำยถงพระอำทตยยงไมตกดนนนเอง

ทรงเชอเชญอย ดวยควำมเปนแหงพระรำชำทรงหำมแลว (ซงควำมเปนแหง- พระรำชำ)นนผมปฏญญำ(อนพระรำชำ)นนทรงรบแลวเพอประโยชนแก- กำรบรรลซงควำมเปนแหงพระสพพญญแลวจงเสดจมำสแวนแควนของพระองคเสดจเขำไปหำแลว ซงดำบสชอวำอำฬำระดวย ซงดำบสชอวำอททกะดวย ไมทรงกระท�ำใหพอแลว ซงคณวเศษอนพระองคทรงถงทบแลว ในส�ำนก (ของดำบส ท.) เหลำนน ทรงเรมตงแลว ซงควำมเพยรใหญ สนปหก ท. เสวยแลว ซงขำวปำยำส อนอนนำงสชำดำถวำยแลว ในเวลำเชำเทยว ในวนคอดถมพระจนทรอนเตมแลวดวยวสำขฤกษ๑ทรงลอยแลวซงถำดอนเปนวกำร-แหงทองในแมน�ำชอวำเนรญชรำทรงยงสวนแหงวนใหนอมลวงไปวเศษแลวดวยสมำบตตำงๆท.ในชฏแหงปำใหญใกลฝงแหงแมน�ำชอวำเนรญชรำทรงรบแลว ซงหญำ อนอนพรำหมณชอวำโสตถยะถวำยแลว ในสมยเปนท- สนไปแหงวน ผมพระคณอนนำคผพระรำชำชอวำกำฬะชมเชยแลว เสดจขนแลว สควงแหงตนโพธทรงลำดแลวซงหญำท.ทรงกระท�ำแลวซงปฏญญำวำอ.จตของเรำจกไมหลดพนจำกอำสวะท.เพรำะไมยดมนเพยงใด(อ.เรำ)จกไมท�ำลำยซงบลลงกนเพยงนนดงนผมพระพกตรเฉพำะตอทศอนตง- อยในเบองหนำประทบนงแลว,ครนเมอพระอำทตยถงแลวซงกำรไมตงอย-หำมไดนนเทยว๒, ทรงก�ำจดแลว ซงมำรและพลของมำร ทรงบรรลแลว ซงปพเพนวำสญำณในปฐมยำมซงจตปปำตญำณในมชฌมยำมทรงยงญำณใหขำมลงแลวในปจจยำกำรในกำลเปนทสดลงแหงปจฉมยำมทรงแทงตลอดแลวซงพระสพพญญตญำณอนประดบเฉพำะแลวดวยคณทงปวงมทสพลญำณและจตเวสำ- รชชญำนเปนตน ในกำลเปนทขนไปแหงอรณทรงยงสปดำหเจดใหนอมลวงไป-วเศษแลว ทควงแหงตนโพธ ประทบนงแลว ทโคนแหงตนอชปำลนโครธ


๑ ปญจวคคยา (ภกข) ว.วำปญจวคเค ภวา ปญจวคคยา หรอปญจวคเค อาพทธา ปญจวคคยา (ภกข) ลง อย ปจจย

ในชำตำทตทธตฯแปลวำอ.ภกษ ท. ผมในพวกหาหรออ.ภกษ ท. ผนบเนองแลวในพวกหาหมำยถงภกษ๕รปไดแก

พระอญญำโกณฑญญะพระวปปะพระภททยะพระมหำนำมะพระอสสช

ในสปดำหทแปดทรงถงทวอยซงควำมเปนแหงบคคลผมควำมขวนขวำยนอย ดวยกำรพจำรณำซงควำมทแหงธรรมเปนสภำพลกซง ผมกำรแสดงซงธรรมอนทำว-สหมบดพรหมผมทำวมหำพรหมมหมนหนงเปนประมำณเปนบรวำรทลอำรำธนำแลว ทรงตรวจดแลว ซงโลก ดวยจกษของพระพทธเจำ ทรงยงกำรเชอเชญ ของพรหม ใหอยทบแลว ทรงตรวจดอยวำ อ.เรำ พงแสดง ซงธรรม แกใครหนอแลกอนดงนทรงทรำบแลวซงควำมทแหงดำบสชอวำอำฬำระ-และดำบสชอวำอททกะ ท. เปนผมกำละอนกระท�ำแลว ทรงตำมระลกแลว ซงควำมทแหงภกษท.ผนบเนองแลวในพวกหำ๑เปนผมอปกำระมำกเสดจลก-ขนแลว จำกอำสนะ เสดจไปอย สบรชอวำกำส ทรงสนทนำแลว กบ ดวยอำชวกชอวำอปกะในระหวำงแหงหนทำงเสดจถงแลวซงทเปนทอยของภกษท.ผนบเนองแลวในพวกหำในปำเปนทใหซงอภยแกเนอชอวำอสปตนะในวนคอดถมพระจนทรอนเตมแลวดวยอำสำฬหฤกษ (ทรงยงภกษ ท.) เหลำนน ผประพฤตรองเรยกอยดวยกำรประพฤตรองเรยกอนไมสมควรใหรพรอมแลวทรงยงโกฏแหงพรหมสบแปดท.อนมพระอญญำโกณฑญญะเปนประมขใหดมอยซงน�ำอนบคคลพงดมชอวำอมตะทรงยงจกรคอธรรมใหเปนไปทวแลวผมจกร- คอธรรมอนประเสรฐอนทรงใหเปนไปทวแลวทรงยงภกษท.เหลำนนแมทงปวงใหตงอยเฉพำะแลว ในพระอรหต (ในดถ) ทหำ แหงปกษ ทรงเหนแลว ซงควำมถงพรอมแหงอปนสย ของกลบตร ชอวำยสะ ในวนนนนนเทยว ตรสเรยกมำแลว(ซงกลบตรชอวำยสะ)นนผเบอหนำยแลวจงละซงเรอน แลวจงออกไปอยในกำลอนเปนสวนแหงรำตร(ดวยพระด�ำรส)วำดกอนยสะ(อ.เธอ)จงมำดงน(ทรงยงกลบตรชอวำยสะนน)ใหบรรลแลวซงโสดำปตตผลในกำลอนเปนสวนแหงรำตรนนนนเทยว(ยงกลบตรชอวำยสะนน)ใหบรรลแลวซงพระอรหตในวนรงขนทรงยงชนหำสบสท.ผเปนสหำย(ของกลบตรชอ-วำยสะ)นนแมเหลำอนอกใหบวชแลวดวยเอหภกขบรรพชำใหบรรลแลวซงพระอรหตฯ


ก.๒ครนเมอพระอรหนตท.หกสบเอดเกดแลวในโลกอยำงน, (อ.พระศำสดำ)ผมกำลฝนอนประทบอยแลวทรงปวำรณำแลวทรงสงไปแลวซงภกษหกสบท.ในทศท.(ดวยพระด�ำรส)วำดกอนภกษท.(อ.เธอท.)จงเทยวไปสทจำรกดงนเปนตนเสดจไปอยสประเทศชอวำอรเวลำเองทรงน�ำไปวเศษแลว ซงกมำรผนบเนองแลวในพวกผเจรญ ท. ผเปนชนสำมสบ ในชฏแหงปำฝำยในระหวำงแหงหนทำงฯอ. - (ในกมาร ท.) เหลานนหนา - (กมาร) ผมในภายหลงแหงกมารทงปวง เปนพระโสดำบน(ไดเปนแลว),(อ.กมำร)ผสงสดแหงกมำรทงปวง เปนพระอนำคำม ไดเปนแลวฯ (อ.พระศำสดำ) (ทรงยงกมำรท.)ทงปวงแมเหลำนนใหบวชแลวโดยควำมเปนแหงเอหภกขนนเทยวทรงสงไปแลว ในทศ ท. เสดจไปแลว สประเทศชอวำอรเวลำ เอง ทรงแสดงแลว ซงพนแหงปำฏหำรย ท. ทสดวยทงกง ทรงแนะน�ำแลว ซงชฎลผเปนพนองชำยสำมท.ผมชฎลมพนเปนประมำณเปนบรวำรมชฎลชอวำ- อรเวลกสสปะเปนตน(ทรงยงชฎลท.เหลำนน)ใหบวชแลวโดยควำมเปนแหง-เอหภกขนนเทยวทรงใหนงแลวทประเทศชอวำคยำสสะทรงใหตงอยเฉพำะแลวในพระอรหตดวยเทศนำชอวำอำทตตปรยำยสตรผอนพนแหงพระอรหนตนนแวดลอมแลวเสดจไปแลวสอทยำนชอวำลฏฐวนใกลอปจำรแหงพระนครชอวำ-รำชคฤห(ดวยอนทรงด�ำร)วำ(อ.เรา) จกเปลอง ซงปฏญญา อน (อนเรา) ใหแลว แกพระราชาพระนามวาพมพสาร ดงน ตรสอย ซงวาจาเปนเครอง-กลาวซงธรรมอนไพเราะ แกพระราชา ผทรงสดบวา ไดยนวา อ.พระศาสดา เสดจมาแลว ดงน แลวจงเสดจมาแลว กบ ดวยพราหมณและคฤหบด ท. ผมนหตสบสองเปนประมาณ ทรงยงพระราชา กบ ดวยนหต ท. สบเอด ใหตงอยเฉพาะแลว ในโสดาปตตผล ทรงยงนหต หนง ใหตงอยเฉพาะแลว ในสรณะ ท. ผมพระคณอนทาวสกกะ ผพระราชาแหงเทพ ทรงถอเอา ซงเพศแหงมาณพ แลวจงชมเชยแลว เสดจเขาไปแลว สพระนครชอวาราชคฤห ในวนรงขน ผมกจดวยภตอนทรงกระทาแลว ในพระราชนเวศน ทรงรบเฉพาะแลว ซงพระอารามชอวาเวฬวน ทรงสาเรจแลว ซงการประทบอย (ในพระอาราม-ชอวาเวฬวน) นนนนเทยว ฯอ.พระสำรบตรและพระโมคคลลำนะท.เขำไปเฝำแลว(ซงพระศำสดำ)นน(ในพระอำรำมชอวำเวฬวน)นนฯอ.วำจำเปนเครองกลำว-โดยล�ำดบ(ในเรอง)นนน:-


ก.๓ดงจะกลำวโดยพสดำรครนเมอพระพทธเจำไมเสดจอบตแลวนน-เทยว,อ.บำนแหงพรำหมณท.สองคออ.อปตสสคำมดวยอ.โกลตคำมดวยไดมแลวในทอนไมไกลจำกพระนครชอวำรำชคฤหฯอ.สตวผเกดแลวในครรภตงอยเฉพำะแลวแมแกนำงพรำหมณชอวำโมคคลลในโกลตคำมในวนแหง-สตวผเกดแลวในครรภ ตงอยเฉพำะแลว แกนำงพรำหมณ ชอวำสำรนนเทยว ใน-(ในบำนแหงพรำหมณท.สอง)เหลำนนหนำ-อปตสสคำมฯไดยนวำอ.ตระกลท.แมสองเหลำนนเปนสหำยผทงเนองทวแลวทงเนองเฉพำะแลวเพยงไรแตอนเวยนรอบแหงตระกลทเจดนนเทยว(ไดเปนแลว)ฯ(อ.ญำตท.)ไดใหแลว ซงวตถเปนเครองบรหำรซงครรภ (แกนำงพรำหมณ ท.) แมสอง เหลำนนในวนเดยวกนนนเทยวฯ(อ.นำงพรำหมณท.)แมทงสองเหลำนนคลอดแลวซงบตรท.โดยอนลวงไปแหงเดอนสบฯในวนเปนทถอเอำซงชอ(อ.ญำตท.) ไดกระท�ำแลว (ซงค�ำ) วำ อ.อปตสสะดงน ใหเปนชอ แหงบตรของนำงพรำหมณชอวำสำรเพรำะควำมท(แหงทำรกนน)เปนบตรของตระกลอนเจรญทสด ในอปตสสคำม ฯ (อ.ญำต ท.) ไดกระท�ำแลว (ซงค�ำ)วำอ.โกลตะดงนใหเปนชอ(แหงบตรของนำงพรำหมณชอวำ- โมคคลล)นอกนเพรำะควำมท(แหงทำรกนน)เปนบตรของตระกลอนเจรญทสดในโกลตคำมฯ(อ.เดกท.)แมทงสองเหลำนนอำศยแลวซงควำมเจรญไดถงแลวซงฝงแหงศลปะทงปวงท.ฯในกำลเปนทไปสแมน�ำหรอหรอวำสสวนเพอประโยชนแกอนเลนอ.รอยแหงวออนเปนวกำรแหงทองท.หำเปนบรวำรของมำณพชอวำอปตสสะยอมเปน,อ.รอยแหงรถอนเทยมแลว-ดวยมำอำชำไนยท.หำ(เปนบรวำร)ของมำณพชอวำโกลตะ(ยอมเปน) ฯอ.ชนท.แมสองเปนผมรอยแหงมำณพหำและรอยแหงมำณพหำเปนบรวำรยอมเปนฯกชออ.มหรสพอนบคคลพงเลนบนยอดแหงภเขำในปตำมล�ำดบยอมมในพระนครชอวำรำชคฤหฯ(อ.ชนท.)ยอมผกซงเตยงและเตยงซอนในทแหงเดยวกนนนเทยว (เพอชนท.)แมสอง เหลำนน ฯ (อ.ชนท.) แมสองนงดอยแลวซงมหรสพโดยควำมเปนอนเดยวกนเทยวยอมหวเรำะในทอนตนพงหวเรำะ,ยอมถงทวซงควำมสงเวชในทเปนทตงแหงควำมสงเวช,ยอมใหซงรำงวลในทอนควรแลวเพออนใหซงรำงวลฯ(เมอชนท.


๑ แปลอกนยหนง(อ.วตถ) อน (อนเรา) พงแลด (ในมหรสพ) น มอย หรอฯ

สองเหลำนนดอยซงมหรสพในวนหนงโดยท�ำนองน,อ.กำรหวเรำะในทอนตนพงหวเรำะหรอหรอวำอ.ควำมสงเวชในทเปนทตงแหงควำมสงเวชหรอวำ อ.รำงวล ในทอนควรแลว เพออนให ซงรำงวล ไมไดมแลว รำวกะ (อ.กำรหวเรำะ ในทอนตนพงหวเรำะหรอหรอวำอ.ควำมสงเวช ในทเปนทตงแหงควำมสงเวชหรอวำอ.รำงวลในทอนควรแลวเพออนให ซงรำงวลอนมอย)ในวนอนมในกอนท.เพรำะควำมทแหงญำณเปนคณชำต-ถงแลวซงควำมแกรอบฯ

ก.๔กอ.ชนท.สองคดแลวอยำงนวำอ.อะไรอน(อนเรำท.)พงแลด(ในมหรสพ)นมอย,๑(อ.ชนท.)เหลำนแมทงปวง,ครนเมอ- รอยแหงป ไมถงแลว, จกถงซงควำมเปนแหงบคคลผมบญญตหำมได, กอ.อนอนเรำท.แสวงหำซงธรรมเปนเครองหลดพนอยำงหนงยอมควรดงนนงถอเอำแลว(กระท�ำ)ใหเปนอำรมณฯในล�ำดบนนอ.โกลตะกลำวแลวกะอปตสสะวำดกอนอปตสสะผสหำยอ.ทำนเปนผทงรำเรงแลวทงรำเรงทวแลวรำวกะวำ (ผทงรำเรงแลวทงรำเรงทวแลว) ในวนท. เหลำอน (ยอมเปน)หำมได,ในกำลน(อ.ทำน)เปนผมธำตแหงบคคลผมใจมใชเปนของมอยแหงตน ยอมเปน,อ.อะไรอนทำนก�ำหนดแลวดงนฯ(อ.อปตสสะ)นน กลำวแลววำดกอนโกลตะผสหำย(อ.เรำ)เปนผนงคดอยแลว(ซงเหต)นวำอ.สำระ ในกำรแลด (ซงชน ท.) เหลำนน ยอมไมม, (อ.กำรแลด) นน เปนกำรแลดมประโยชนออกแลว (ยอมเปน), อ.อน (อนเรำ ท.) แสวงหำ ซงธรรมเปนเครองหลดพนเพอตนยอมควรดงนยอมเปน,กอ.ทำน เปนผมใจมใชเปนของมอยแหงตนยอมเปนเพรำะเหตไรดงนฯ(อ.โกลตะ)แมนนกลำวแลวเหมอนอยำงนนนนเทยวฯครงนนอ.อปตสสะรแลวซงควำมท (แหงโกลตะ)นน เปนผมอธยำศยเปนอนเดยวกนกบดวยตนกลำวแลววำ ดกอนสหำย (อ.เหต) อนเรำท. แมทงสอง คดดแลว, ก อ.อน (อนเรำ ท.) แสวงหำ ซงธรรมเปนเครองหลดพน ยอมควร,


๑ อตเรกลาภคคยสคคปปตโต (สญชโย) แปลวำ ผมลาภอนเลศและยศอนเลศยงกวาหนงอนถงแลว เปน ตตยำตลยำ- ธกรณพหพพหสมำส มวเสสนตตรบท กมมธำรยสมำส, วเสสนตตรบท กมมธำรยสมำส, สมำหำรทวนทวสมำส, อปสคค- ปพพกะอพยยภำวสมำส,และวเสสนบพพบทกมมธำรยสมำสเปนภำยในมวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ว.นต.กม. ว. ลำโภจโสอคโคจำตลำภคโคหรอลำโภอคโคลำภคโค ว.นต.กม. ว. ยโสจโสอคโคจำตยสคโคหรอยโสอคโคยสคโค ส.ทวน. ว. ลำภคโคจยสคโคจลำภคคยสคค�. อปสคค.อพ. ว. เอกสมำอตตร�อตเรก�. ว.บพ.กม. ว. อตเรกญจต�ลำภคคยสคคญจำตอตเรกลำภคคยสคค�.หรอ อตเรก�ลำภคคยสคค�อตเรกลำภคคยสคค�. ต.ตล. ว. อตเรกลำภคคยสคค�ปตต�เยนโสอตเรกลำภคคยสคคปปตโต(สญชโย) แปลวำผถงแลวซงลาภอนเลศและยศอนเลศอนยงกวาหนง เปน ทตยำตปปรสสมำส ม มวเสสนตตรบท กมมธำรยสมำส,

วเสสนตตรบทกมมธำรยสมำส,สมำหำรทวนทวสมำส,อปสคคปพพกะอพยยภำวสมำส,และวเสสนบพพบทกมมธำรยสมำสเปนภำยในมวเครำะหตำมล�ำดบเชนเดยวกนเวนแตสมำสสดทำยคอ

ท.ตป ว.วำอตเรกลำภคคยสคค�ปตโตอตเรกลำภคคยสคคปปตโต(สญชโย).๒ ยกประธำนขนมำคอสพพ ชานน หรอสพพ ญาน

อ.อน(อนชนท.)ชอผแสวงหำอยไดซงกำรบวชอยำงหนงยอมควร,(อ.เรำท.)จะบวชในส�ำนกของใครดงนฯ ก โดยสมย นนแล อ.ปรพำชก ชอวำสญชย ยอมอยเฉพำะ ในพระนครชอวำรำชคฤหกบดวยบรษทคอปรพำชกหมใหญฯ(อ.มำณพท.)เหลำนน(กลำวแลว)วำ(อ.เรำท.)จกบวชในส�ำนก(ของปรพำชก- ชอวำสญชย)นนดงนสงไปแลวซงรอยแหงมำณพหำท.(ดวยค�ำ)วำ(อ.ทำนท.)พำเอำแลวซงวอท.ดวยซงรถท.ดวยจงไปดงน บวชแลวในส�ำนกของปรพำชกชอวำสญชยกบดวยรอยแหงมำณพท.หำฯ อ.ปรพำชกชอวำสญชย เปนผถงแลวซงลำภอนเลศและยศอนเลศอนยงเกน๑ ไดเปนแลวจ�ำเดมแตกำล(แหงมำณพท.สอง)เหลำนนบวชแลวฯ(อ.มำณพท.สอง)เหลำนนเรยนเอำแลวซงลทธของปรพำชกชอวำสญชยทงปวงโดยวนเลกนอยนนเทยวถำมแลววำขำแตอำจำรยอ.ลทธเปนเหตร ของทำน เปนลทธมประมำณเทำนเทยว (ยอมเปน) (หรอ) หรอวำ (อ.ลทธเปนเหตร ของทำน)มอยแมยงดงนฯ(ครนเมอค�ำ)วำ (อ.ลทธเปนเหตรของเรำ)เปนลทธมประมำณเทำนเทยว(ยอมเปน),(อ.ควำมร)ทงปวง๒อนทำนท.รแลวดงน(อนปรพำชกชอวำสญชย)กลำวแลว,(อ.มำณพ ท.) เหลำนน คดแลววำ (ครนเมอควำมเปน) อยำงนน มอย,


๑ แปลไดหลำยนยคอถอเอารอบแลว, กาหนดถอเอาแลว, สอบสวนแลว ประกอบดวยปรบทหนำคหธำตในควำมคอเอำ

จบ,ยด,กม

อ.กำรอยเพอพรหมจรรย ในส�ำนก (ของอำจำรยชอวำสญชย)น เปนสภำพ- มประโยชนออกแลว(ยอมเปน),อ.เรำท.เปนผออกไปแลวเพออนแสวงหำซงธรรมเปนเครองหลดพน(ยอมเปน),(อ.ธรรมเปนเครองหลดพน)นน(อนเรำท.)ไมอำจเพออนใหเกดขนในส�ำนก(ของอำจำรยชอวำสญชย)น,กอ.ชมพทวปเปนทวปใหญแล(ยอมเปน),(อ.เรำท.)เทยวไปอยสบำนและนคมและชนบท-และรำชธำนท.จกไดซงอำจำรยบำงคนผแสดงซงธรรมเปนเครองหลดพนแนแท ดงน ฯ (อ.ชนท.) ยอมกลำววำ อ.สมณะและพรำหมณ ท. ผฉลำดมอย(ในท)ใดใดดงน,(อ.มำณพท.สองเหลำนน)ไปแลว(ในท)นนนนยอมกระท�ำซงกำรสนทนำจ�ำเดม(แตกำล)นนฯ(อ.ชนท.)เหลำอนยอมไมอำจเพออนกลำวซงปญหำ(อนมำณพท.สอง)เหลำนนถำมแลว,แตวำ(อ.มำณพท.สอง)เหลำนนยอมแกซงปญหำ(ของชนท.)เหลำนนฯ(อ.มำณพท.สองเหลำนน)ก�ำหนดถอเอำแลว๑ ซงชมพทวปทงสน อยำงน กลบแลว มำแลว สทอนเปนของตนนนเทยว ไดกระท�ำแลวซงกตกำวำดกอนโกลตะ ผสหาย อ. - ในเรา ท. หนา - (บคคล) ใด ยอมถงทบ (ซงธรรม) อนเปนอมตะ กอน, (อ.บคคล) นน จงบอกดงนฯ

ก.๕ (ครนเมอสหำย ท. สอง) เหลำนน กระท�ำแลว ซงกตกำ อยอยอยำงน,อ.พระศำสดำเสดจถงแลวซงพระนครชอวำรำชคฤหโดยล�ำดบ(แหงค�ำ อนขำพเจำ) กลำวแลว ทรงรบเฉพำะแลว ซงพระวหำรชอวำเวฬวนประทบอยอยในพระวหำรชอวำเวฬวนฯในกำลนนอ.พระเถระชอวำอสสชในภำยใน(แหงภกษท.)ผนบเนองแลวในพวกหำในระหวำงแหงพระอรหนตท.หกสบเอดผ(อนพระศำสดำ)ทรงสงไปแลวเพออนประกำศซงคณแหงพระรตนตรย(ดวยพระด�ำรส) วำ ดกอนภกษ ท. (อ.เธอ ท.) จงเทยวไป สทจำรก เพอประโยชนเกอกลแกชนมำกดงนเปนตนกลบเฉพำะแลวมำแลวสพระนคร-ชอวำรำชคฤหถอเอำแลวซงบำตรและจวรไดเขำไปแลวสพระนครชอวำ-


รำชคฤหเพอกอนขำวในเวลำเชำเทยวในวนรงขนฯในสมยนน อ.ปรพำชกชอวำอปตสสะกระท�ำแลวซงกจดวยภตในเวลำเชำเทยวไปอยสอำรำมของปรพำชก เหนแลว ซงพระเถระ คดแลววำ อ.บรรพชต ชอ ผมอยางนเปนรป เปนผอนเราไมเคยเหนแลวนนเทยว (ยอมเปน), อ.พระอรหนต ท. หรอ หรอวา (อ.บคคล ท.) ผบรรลแลว ซงอรหตมรรค เหลาใด (มอย) ในโลก, อ.ภกษ น เปน - (แหงพระอรหนต ท. หรอ หรอวา แหงบคคล ท. ผบรรลแลว ซงอรหตมรรค) เหลานนหนา - (บคคล) คนใดรปหนง (ยอมเปน), กระไรหนอ อ.เรา เขาไปหาแลว ซงภกษ น พงถามวา ขาแตทานผมอาย อ.ทาน เปนผบวชแลว เจาะจง ซงใคร ยอมเปน, อ.ใคร เปนคร ของทาน (ยอมเปน) หรอ หรอวา อ.ทาน ยอมชอบใจ ซงธรรม ของใคร (ดงน) ดงน ฯ ครงนน (อ.ความปรวตก) นนวา (อ.กาลน) เปนสมยมใชกาลแล เพออนถาม ซงปญหา กะภกษ น (ยอมเปน), (อ.ภกษน) เขาไปแลว สระหวางแหงเรอน ยอมเทยวไป เพอบณฑะ, กระไรหนอ อ.เรา แสวงหาอย (ซงธรรมอนเปนเหตพน) อน (อนชน ท.) ผมความตองการ เขาไปรแลว พงตดตาม ซงภกษ น ขางหลง ขางหลง ดงน ไดมแลว (แกปรพาชกชอวาอปตสสะ) นน ฯ (อ.ปรพำชกชอวำอปตสสะ)นนเหนแลวซงพระเถระผมบณฑบำตอนไดแลวผไปอย สโอกำส โอกำสใดโอกำสหนงดวย ทรำบแลว ซงควำมท (แหง- พระเถระ)นนเปนผใครเพออนนงดวยไดตงซงตงแหงปรพำชกของตน ถวำยแลวฯ(อ.ปรพำชกชอวำอปตสสะนน)ไดถวำยแลวซงน�ำในลกจนของตน(แกพระเถระ)นนแมในกำลอนเปนทสดลงรอบแหงกจดวยภตฯ

ก.๖(อ.ปรพำชกชอวำอปตสสะนน)ครนกระท�ำแลวซงวตรเพออำจำรยอยำงนกระท�ำแลวซงกำรตอนรบอนมรสหวำนกบดวยพระเถระผมกจ-ดวยภตอนกระท�ำแลว กลำวแลว อยำงน ถำมแลววำ ขำแตทำนผมอำยอ.อนทรยท.ของทำนผองใสแลวแล,อ.สแหงผวหมดจดรอบแลวผดผอง-รอบแลว,ขำแตทำนผมอำยอ.ทำนเปนผบวชแลวเจำะจงซงใครยอมเปน,อ.ใครเปนครของทำน(ยอมเปน)หรอหรอวำอ.ทำนยอมชอบใจ


๑ ก สนำมหลวงแผนกบำล พ.ศ. ๒๕๑๗ แปลวำ ท�ำไม ฯ ก ทเปนนบำตบอกค�ำถำม แปลไดหลำยอยำง เชน เพราะเหตไร,

เพราะเหตอะไร, ทาไม, อยางไร, หรอ, อะไร สมพนธวำปจฉนตถ กทเปนนำมแปลวำอะไร, ใคร ทเปนคณนำมแปลวำ

อะไร, ใคร เปนตน๒ ตงแตอถสส เอตทโหส - เอววาท มหาสมโณต คาถมาหฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๑๗แปลโดยพยญชนะ

ซงธรรมของใครดงนฯอ.พระเถระคดแลววำชออ.ปรพำชกท.เหลำน เปนปฏปกษตอพระศำสนำเปนแลว (ยอมเปน), อ.เรำ จกแสดง ซงควำมท(แหงธรรม)ในพระศำสนำเปนสภำพลกซง(แกปรพำชก)นดงนเมอจะแสดงซงควำมทแหงตนเปนผใหมกลำวแลววำดกอนทำนผมอำยอ.เรำแลเปนผใหมเปนผบวชแลวสนกำลไมนำนเปนผมำแลวสพระธรรมและพระวนยนโดยกำลไมนำน(ยอมเปน),(อ.เรำ)จกไมอำจเพออนแสดงซงธรรมโดยพสดำรกอนดงน ฯอ.ปรพำชกกลำวแลววำ อ.เรำ เปนผชอวำอปตสสะ(ยอมเปน),อ.ทำนจงกลำว(ซงธรรม)อนนอยหรอ หรอวำ อนมำก ตำมควำมสำมำรถอยำงไร, อ.อนแทงตลอด (ซงธรรม) นน ดวยรอยแหงนย ดวยพนแหงนย เปนภำระ ของเรำ (ยอมเปน)ดงนกลำวแลววำ

(อ.ทาน) จงกลาว (ซงธรรม) อนนอย หรอ หรอวา อนมาก, (อ.ทาน) จงกลาว ซงเนอ- ความนนเทยว แกเรา, อ.ความตองการ ดวยเนอ-ความนนเทยว (ยอมม) แกเรา, (อ.ทาน) จกกระทา ซงพยญชนะ ใหเปนคามาก เพราะ-เหตไร๑ ดงน ฯ

(ครนเมอค�ำ)อยำงน(อนปรพพำชกนน)กลำวแลว,อ.พระเถระกลำวแลวซงคำถำวำ

อ.พระตถาคต (ตรสแลว) ซงเหต แหง - อ.ธรรม ท. เหลาใด เปนสภาพมเหตเปนแดนเกดกอน (ยอมเปน), - (ธรรม ท.) เหลานน ดวย (ซงเหต แหง - อ.ความดบ แหงธรรม ท. เหลานน ใด - ความ-ดบนน) ดวย, อ.พระมหาสมณะ เปนผมอนตรส-อยางนเปนปกต (ยอมเปน) ดงน ฯ๒


๑ ปญจปปตฏเตน บำงมตแปลวำ ดวยการตงไวเฉพาะซงองคหา แปลเอำควำมไทยวำ เบญจำงคประดษฐ ไดแก กำรกรำบให

อวยวะ๕สวนจรดพนไดแกหนำผำก๑ฝำมอทงสอง๑เขำทงสอง๑

ก.๗ อ.ปรพำชก ฟงแลว ซงหมวดสองแหงบททหนงนนเทยว ตงอยเฉพำะแลวในโสดำปตตผลอนถงพรอมแลวดวยนยมพนเปนประมำณฯ(อ.พระเถระ)ยงหมวดสองแหงบทนอกนใหจบแลวในกำล(แหงปรพำชกนน)เปนพระโสดำบนฯ(อ.ปรพำชกชอวำอปตสสะ)นนเปนพระโสดำบนเปน,ครนเมอคณวเศษในเบองบนไมเปนไปทวอย,ก�ำหนดแลววำอ.เหต(ในเรอง)นจกม ดงน กลำวแลว กะพระเถระวำ ขำแตทำนผเจรญ (อ.ทำน ท.) อยำยงพระธรรมเทศนำใหเจรญแลวในเบองบน,(อ.ค�ำ)อนมประมำณเทำน- นนเทยวจงยกไว,อ.พระศำสดำของเรำท.ยอมประทบอย(ในท)ไหนดงนฯ(อ.พระเถระกลำวแลว)วำดกอนทำนผมอำย(อ.พระศำสดำ ของเรำท.ยอมประทบอย)ในพระวหำรชอเวฬวนดงนฯ(อ.ปรพำชก- ชอวำอปตสสะ กลำวแลว) วำ ขำแตทำนผเจรญ ถำอยำงนน อ.ทำน ขอจงไปขำงหนำ,อ.สหำยคนหนงของกระผมมอย,กอ.กตกำวำ(อ.บคคล)ใดยอมถงทบ(ซงธรรม)อนเปนอมตะกอน,(อ.บคคล)นน จงบอกดงนอนเรำท.กระท�ำแลวกะกนและกน,อ.ขำพเจำเปลองแลวซงปฏญญำนนพำเอำแลวซงสหำยจกมำสส�ำนกของพระศำสดำโดยหนทำงแหงทำนไปแลวนนเทยวดงนหมอบลงแลวใกลเทำท.ของพระเถระดวยอนตงไวเฉพำะแหงองคหำ๑กระท�ำแลวซงประทกษณสนสำมครงสงไปแลวซงพระเถระเปนผมหนำเฉพำะตออำรำมของปรพำชก(เปน)ไดไปแลวฯอ.ปรพำชกชอวำโกลตะ เหนแลว (ซงปรพำชกชอวำอปตสสะ) นน ผมำอย แตทไกลเทยว(คดแลว)วำในวนนอ.สแหงหนำแหงสหำยของเรำ เปนรำวกะวำ(สแหงหนำ)ในวนอนท.(ยอมเปน)หำมได,อ.อมตะเปนคณชำต(อนสหำยของเรำ)นถงทบแลวจกเปนแนแทดงน ถำมแลว ซงกำรถงทบซงอมตะ ฯ (อ.ปรพำชกชอวำอปตสสะ) แมนน ปฏญญำแลววำดกอนทำนผมอำยเออ,อ.อมตะ(อนเรำ)ถงทบแลว ดงนไดกลำวแลวซงคำถำนนนนเทยว(แกปรพำชกชอวำโกลตะ)นนฯ


ในกำลเปนทสดลงรอบแหงคำถำ อ.ปรพำชกชอวำโกลตะ ตงอยเฉพำะแลว ในโสดำปตตผลกลำวแลววำดกอนสหำยไดยนวำอ.พระศำสดำของเรำท.ยอมประทบอย(ในท)ไหนดงนฯ(อ.ปรพำชกชอวำอปตสสะกลำวแลว)วำ ดกอนสหำย ไดยนวำ (อ.พระศำสดำ ของเรำ ท. ยอมประทบอย) ในพระวหำรชอวำเวฬวน,(อ.ค�ำ)อยำงนอนพระเถระชอวำอสสชผเปนอำจำรยของเรำท.บอกแลวดงนฯ(อ.ปรพำชกชอวำโกลตะกลำวแลว)วำ ดกอนสหำย ถำอยำงนน (อ.เรำ ท.) จงมำ, (อ.เรำ ท.) จกเฝำ ซงพระศำสดำดงนฯ

ก.๘กชออ.พระเถระชอวำสำรบตรนนเปนผบชำซงอำจำรยเทยว(ยอมเปน) แมในกำลทกเมอ, เพรำะเหตนน (อ.ปรพำชกชอวำอปตสสะนน)กลำวแลวกะสหำยอยำงนวำดกอนสหำย(อ.เรำท.)จกบอกซงอมตะอนอนเรำท.ถงทบแลวแมแกปรพำชกชอวำสญชยผเปนอำจำรยของเรำท.,(อ.ปรพำชกชอวำสญชย) รอย จกแทงตลอด, เมอไมแทงตลอด เชอแลว ตอเรำ ท. จกไป สส�ำนก ของพระศำสดำ, ฟงแลว ซงเทศนำ ของพระพทธเจำท.จกกระท�ำ ซงกำรแทงตลอดซงมรรคและผลดงน ฯ ในล�ำดบนนอ.ชนท.แมสองไดไปแลวสส�ำนกของปรพำชกชอวำสญชยฯอ.ปรพำชกชอวำสญชย เหนแลว (ซงสหำยท.) เหลำนน ถำมแลววำ ดกอนพอท.อ.ใครๆผแสดงซงหนทำงแหงอมตะอนทำนท.ไดแลวหรอดงน ฯ (อ.สหำยท. เหลำนน กลำวแลว) วำ ขำแตอำจำรย ขอรบ (อ.บคคลผแสดงซงหนทำงแหงอมตะอนกระผมท.)ไดแลว,อ.พระพทธเจำเสดจอบตแลวในโลก,อ.พระธรรมเกดขนแลว,อ.พระสงฆเกดขนแลว,(อ.ทำน)ยอมประพฤต(ซงธรรมท.)อนมสำระหำมไดอนเปลำ,(อ.ทำน)จงมำ,(อ.เรำท.)จกไปสส�ำนกของพระศำสดำดงนฯ(อ.ปรพำชก-ชอวำสญชยกลำวแลว)วำอ.ทำนท.จงไป,อ.เรำจกไมอำจดงนฯ(อ.สหำยท.เหลำนนถำมแลว)วำ(อ.ทำนจกไมอำจ)เพรำะเหตอะไรดงนฯ(อ.ปรพำชกชอวำสญชยกลำวแลว)วำอ.เรำเปนอำจำรยของมหำชนเปน เทยวไปแลว, อ.กำรอย โดยควำมเปนแหงอนเตวำสก ของเรำ นน


เปนเชนกบดวยกำรเกดขนแหงควำมเปนคออนหวนไหวแหงน�ำในตม(ยอมเปน),อ.เรำ จกไมอำจ เพออนอย อยโดยควำมเปนแหงอนเตวำสก ดงน ฯ(อ.สหำยท.เหลำนนกลำวแลว)วำขำแตอำจำรย(อ.ทำน)อยำกระท�ำแลวอยำงนดงนฯ(อ.ปรพำชกชอวำสญชยกลำวแลว)วำดกอนพอท.(อ.เหตนน)จงยกไว,อ.ทำนท.จงไป,อ.เรำจกไมอำจดงนฯ(อ.สหำยท.เหลำนนกลำวแลว)วำขำแตอำจำรยอ.มหำชนผมวตถมของ-หอมและระเบยบเปนตนในมอไปแลวจกบชำ(ซงพระพทธเจำ)นนนนเทยวจ�ำเดมแตกำลแหงพระพทธเจำเสดจอบตแลวในโลก,แมอ.เรำท.จกไป(ในท)นนนนเทยว,อ.ทำนจกกระท�ำอยำงไรดงนฯ(อ.ปรพำชก- ชอวำสญชยกลำวแลว)วำดกอนพอท.อ.คนโงท.ในโลกนเปนผมำก(ยอมเปน)หรอหนอแลหรอวำอ.คนฉลำดท.(เปนผมำกยอมเปน)ดงนฯ(อ.สหำยท.เหลำนนกลำวแลว)วำขำแตอำจำรยอ.คนโงท.เปนผมำก(ยอมเปน),ชออ.คนฉลำดท.เปนผเลกนอยนนเทยวยอมเปนดงนฯ(อ.ปรพำชกชอวำสญชยกลำวแลว)วำดกอนพอท.ถำอยำงนนอ.คนฉลำดท.อ.คนฉลำดท.จกไปสส�ำนกของพระสมณะผโคดม,อ.คนโงท.อ.คนโงท.จกมำสส�ำนกของเรำ,อ.ทำนท.จงไป,อ.เรำจกไมไปดงนฯ(อ.สหำยท.)เหลำนน(กลำวแลว)วำขำแตอำจำรยอ.ทำนจกปรำกฏดงน หลกไปแลวฯ (ครนเมอสหำยท.) เหลำนน ไปอย, อ.บรษทของปรพำชกชอวำสญชยแตกกนแลวฯ ในขณะนนอ.อำรำม เปนอำรำมเปลำ ไดเปนแลว ฯ (อ.ปรพำชกชอวำสญชย) นน เหนแลวซงอำรำมอนเปลำส�ำรอกแลวซงโลหตอนรอนฯอ. - ในรอยแหงปรพาชก ท. หา ผไปอย กบ (ดวยสหาย ท. สอง) แมเหลา-นนหนา - รอยทสามดวยทงกง ท. แหงบรษท ของปรพาชกชอวาสญชย กลบแลว ฯ(อ.สหำยท.สองเหลำนน)ไดไปแลวสพระวหำรชอวำ- เวฬวน กบ ดวยรอยแหงปรพำชกท. ทสำมดวยทงกง ผเปนอนเตวำสก ของตนฯ


๑ เตมประธำนเขำมำคอเอต สหายกยค

ก.๙ อ.พระศำสดำ ประทบนงแลว ในทำมกลำงแหงบรษทส ทรงแสดงอย ซงธรรม ทอดพระเนตรเหนแลว (ซงสหำย ท.) เหลำนน แตทไกลเทยว ตรสเรยกมำแลว ซงภกษ ท. (ดวยพระด�ำรส) วำ ดกอนภกษ ท. อ.สหาย ท. สอง เหลานน คอ อ.โกลตะดวย คอ อ.อปตสสะดวย ยอมมา, (อ.คแหงสหาย)๑ นน เปนคแหงสาวก เปนคอนเลศ เปนคอนเจรญ ของเรา จกเปน ดงน ฯ (อ.สหำย ท.) เหลำนน ถวำยบงคมแลวซงพระศำสดำนงแลวณทสดสวนขำงหนงฯ(อ.สหำยท.)เหลำนนไดกรำบทลแลว(ซงค�ำ)นนวำขำแตพระองคผเจรญอ.ขำพระองคท.พงไดซงกำรบรรพชำ,พงไดซงกำรอปสมบทในส�ำนกของพระผมพระภำคเจำดงน กะพระผ มพระภำคเจำ ฯ อ.พระผ มพระภำคเจำ ไดตรสแลววำ (อ.เธอท.)เปนภกษ(เปน)จงมำดงน,(ตรสแลว)วำอ.พระธรรม(อนเรำ)กลำวดแลว,(อ.เธอท.)จงประพฤตซงพรหมจรรยเพออนกระท�ำ-ซงทสดแหงทกขโดยชอบดงนฯ(อ.ชนท.)แมทงปวงเปนผทรงไว- ซงบำตรและจวรอนส�ำเรจแลวดวยฤทธเปนรำวกะวำพระเถระผประกอบแลวดวยรอย-แหงกำลฝนไดเปนแลวฯครงนนอ.พระศำสดำทรงยงพระธรรมเทศนำใหเจรญแลวดวยอ�ำนำจแหงควำมประพฤตแหงบรษท(ของภกษท.)เหลำนนฯ(อ.ภกษท.)ผเหลอลงเวนซงพระอครสำวกท.สองบรรลแลว ซงพระอรหต ฯ ก อ.กจดวยมรรคในเบองบน ของพระอครสำวก ท. ไมส�ำเรจแลวฯ (อ.อนถาม) วา (อ.กจดวยมรรคในเบองบน ของพระอครสำวก ท. ไมส�ำเรจแลว)เพรำะเหตอะไร(ดงน)ฯ (อ.อนแก) วา (อ.กจดวยมรรคในเบองบน ของพระอครสำวก ท. ไมส�ำเรจแลว)เพรำะควำมทแหงสำวกบำรมญำณเปนคณชำตใหญ(ดงน)ฯ ครงนนอ.พระมหำโมคคลลำนะผมอำยเขำไปอำศยแลวซงบำนชอวำ-กลลวำละในแวนแควนชอวำมคธอยอยในวนทเจดแตวน(แหงตน)บวชแลว,ครนเมอควำมทอแทและควำมโงกงวงครอบง�ำอย,ผอนพระศำสดำ-


ทรงใหสงเวชแลว บรรเทำแลว ซงควำมทอแทและควำมโงกงวง ฟงอย ซงธำตกมมฏฐำนอนอนพระตถำคตประทำนแลวเทยวยงกจดวยหมวดสำมแหง- มรรคในเบองบน ใหส�ำเรจแลว ถงแลว ซงทสด แหงสำวกบำรมญำณ, แม อ.พระเถระชอวำสำรบตร เขำไปอำศยแลว ซงพระนครชอวำรำชคฤห นนนนเทยวอยอยในถ�ำชอวำสกรขำตำกบดวยพระศำสดำกำวลวง ซงเดอนดวยทงกง แตวน (แหงตน) บวชแลว, ครนเมอเวทนำปรคคหสตร (อนพระศำสดำ)ทรงแสดงอยแกปรพำชกชอวำทฆนขะผเปนหลำนของตน,สงไปแลวซงญำณตำมแนวแหงพระสตรถงแลวซงทสดแหงสำวกบำรมญำณรำวกะ (อ.บคคล) ผบรโภคอย ซงขำวสวย อน (อนบคคล) ใหเจรญแลว (แกบคคล)อนฯ (อ.อนถาม) วาก(อ.พระเถระชอวำสำรบตร)ผมอำยเปนผมปญญำมำก(ยอมเปน)มใชหรอ,(ครนเมอควำมเปน)อยำงนน(มอย),(อ.พระเถระชอวำ- สำรบตรนน)บรรลแลวซงสำวกบำรมญำณโดยกำลนำนกวำกวำพระเถระ- ชอวำมหำโมคคลลำนะเพรำะเหตไรดงนฯ (อ.อนแก) วา(อ.พระเถระชอวำสำรบตรบรรลแลวซงสำวกบำรมญำณ โดยกำลนำนกวำ กวำพระเถระชอวำมหำโมคคลลำนะ) เพรำะควำมท (แหงตน) เปนผมบรกรรมอนใหญ(ดงน)ฯ เหมอนอยำงวำอ.มนษยผถงแลวซงยำกท.ผใครเพออนไป(ในท)ไหนๆยอมออกไปพลนนนเทยว,สวนวำอ.อนอนพระรำชำท.ทรงไดซงบรกรรมอนใหญมควำมส�ำเรจแหงพำหนะคอชำงเปนตนยอมควรฉนใดอ.ค�ำเปน-เครองยงอปไมยใหถงพรอม น (อนบณฑต) พงทรำบ ฉนนน ฯ ก ในวนนนนนเทยว อ.พระศำสดำ ทรงกระท�ำแลว ซงกำรประชมแหงสำวก ในพระวหำรชอวำเวฬวน(ในเวลำแหงพระอำทตย)มเงำอนเจรญอยประทำนแลวซงต�ำแหนงแหงพระอครสำวก แกพระเถระ ท. สอง ทรงสวดแลว ซงพระปำฏโมกขฯ

ก.๑๐ อ.ภกษ ท. ยกโทษแลว กลำวแลววำ อ.พระศำสดำ ยอมประทำน(ซงต�ำแหนงแหงพระอครสำวก)แกภกษท.ดวยกำรแลดซงหนำ,


๑ แปลอกนยหนงวำแตวา อ.ตาแหนงแหงพระอครสาวก (อนพระศาสดา) ทรงละแลว (ซงภกษ ท.) เหลานน ผมประมาณเทาน

เมอประทาน ทรงแลดแลว ซงหนา ประทานแลว (แกภกษ ท.) ผบวชแลว ในภายหลงแหงภกษทงปวง ฯ๒ าน ซงต�ำแหนงหรอผลซงผล

อ.อน(อนพระศำสดำ)ชอผเมอประทำนซงต�ำแหนงแหงพระอครสำวกประทำน(แกภกษ ท.) ผ นบเนองแลวในพวกหำ ผบวชแลว กอน ยอมควร, อ.อน(อนพระศำสดำ)ผเมอไมทรงแลด(ซงภกษท.ผนบเนองแลวในพวกหำ)เหลำนนประทำนแกภกษท.หำสบหำผมพระเถระชอวำยสะเปนประมขยอมควร,(อ.อนอนพระศำสดำ)ผเมอไมทรงแลด(ซงภกษท.หำสบหำ) เหลำนน (ประทำน) (แกภกษท.)ผนบเนองแลวในพวกผเจรญ (ยอมควร),(อ.อนอนพระศำสดำ)ผเมอไมทรงแลด(ซงภกษท.ผนบเนองแลวในพวกผเจรญ)เหลำนน(ประทำน)(แกภกษท.)ผเปนพนองชำยสำมรปมพระอรเวลกสสปะ-เปนตน(ยอมควร),แตวา อ.ตาแหนงแหงพระอครสาวก (อนพระศาสดา) ผเมอทรงละ (ซงภกษ ท.) เหลานน ผมประมาณเทาน แลวจงประทาน (แกภกษ ท.) ผบวชแลว ในภายหลงแหงภกษทงปวง ทรงแลดแลว ซงหนา ประทานแลว๑ดงน ฯอ.พระศำสดำตรสถำมแลววำดกอนภกษท. (อ.เธอท.)ยอมกลำว(ซงค�ำ)อะไรดงน,(ครนเมอค�ำ)วำ(อ.ขำพระองคท.ยอมกลำว ซงค�ำ) ชอน ดงน (อนภกษ ท. เหลำนน) กรำบทลแลว, (ตรสแลว)วำดกอนภกษท.อ.เรำแลดแลวซงหนำยอมใหแกภกษท.หำมได, แตวำ (อ.เรำ) ยอมให (ซงต�ำแหนง)๒ อนอนตน อนตน ทงปรำรถนำแลวทงปรำรถนำแลวนนเทยว (แกภกษ ท.) เหลำนน, ดวยวำ อ.อญญำโกณฑญญะ เมอถวำย ซงทำนในเพรำะขำวกลำอนเลศ ท. เกำ ในเพรำะขำวกลำ ครำวหนง ปรำรถนำแลว ซงต�ำแหนงแหงพระอครสำวก ไดถวำยแลว หำมได, แตวำ (อ.อญญำโกณฑญญะนน) ปรำรถนำแลว เพออนแทงตลอด ซงพระอรหต อนเปนธรรมอนเลศ กอนกวำชนทงปวง ไดถวำยแลวดงนฯ(อ.ภกษท.เหลำนนกรำบทลแลว)วำขำแตพระผม-พระภำคเจำ (อ.พระอญญำโกณฑญญะ ปรำรถนำแลว เพออนแทงตลอด ซงพระอรหตอนเปนธรรมอนเลศกอนกวำชนทงปวงไดถวำยแลว)ในกำลไรดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสถำมแลว)วำดกอนภกษท.(อ.เธอท.)


๑ ค�ำวำ ภทรกป หมำยถง กปอนเจรญ เปนมหำกปทเจรญทสดและเกดขนไดยำกทสด มพระพทธเจำเสดจอบตขนมำกทสดถง

๕ พระองค ไดแก พระกกสนธพทธเจำ พระโกนำคมนพทธเจำ พระกสสปพทธเจำ พระสมณโคดมพทธเจำ พระศรอรย-

เมตไตรยพทธเจำ ปจจบน เรำก�ำลงอยในยคของพระสมณโคดมพทธเจำ ซงเปนพระองคท ๔ ในภทรกปน ในยคหนำจะ

เปนยคของพระศรอรยเมตไตรยพทธเจำฯ

ค�ำบำลวำกปหรอกปปหรอภำษำสนสกฤตวำกลปใชไดทกค�ำหมำยถงอำยของโลกตงแตเมอพระพรหมสรำงเสรจ

จนถงเวลำทไฟประลยกลปมำลำงโลกซงไดแกชวงเวลำกลำงวนวนหนงของพระพรหมคอ๑,๐๐๐มหำยค(เทำกบ๔,๓๒๐,๐๐๐,๐๐๐

ปมนษย)ตำมคตพรำหมณเชอวำเมอสนกลปพระอศวรจะลำงโลกดวยไฟประลยกลปโลกจะไรสงทมชวตและอยในควำมมดมน

จนถงรงเชำของวนใหมแลวพระพรหมกจะสรำงโลกเปนกำรขนตนกลปใหมโลกจะถกสรำงและถกท�ำลำยเชนนสลบกนตลอดอำย

ของพระพรหม(พจนำนกรมฉบบรำชบณฑตยสถำนพ.ศ.๒๕๕๔พมพครงท๒พ.ศ.๒๕๕๖หนำ๑๐๘)

จกฟงหรอดงนฯ(อ.ภกษท.กรำบทลแลว)วำขำแตพระองคผเจรญพระเจำขำ(อ.ขำพระองคท.จกฟง)ดงนฯ

ก.๑๑(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนภกษท.อ.พระผมพระภำคเจำพระนำมวำวปสสไดเสดจอบตแลวในโลกในกปเกำสบเอด(แตภทรกป)๑นฯในกำลนนอ.กฎมพท.ผเปนพนองชำยกนสองคนคออ.มหำกำลอ.จลกำล(ยงบคคล)ใหหวำนแลวซงนำแหงขำวสำลอนใหญฯครงนนในวนหนงอ.จลกำลไปแลวสนำแหงขำวสำลฉกแลวซงทองแหงขำวสำลรวงหนงเคยวกนแลวฯ(อ.วตถนน)เปนของมรสอรอยยงไดเปนแลวฯ(อ.จลกำล) นน เปนผใครเพออนถวำย ซงทำนในเพรำะทองแหงขำวสำล แกพระสงฆผมพระพทธเจำเปนประมขเปนเขำไปหำแลวซงพชำยผเจรญทสดกลำวแลววำขำแตพชำย(อ.เรำท.)ฉกแลวซงทองแหงขำวสำล(ยงบคคล)ใหตมแลวกระท�ำใหเปนของสมควรแกพระพทธเจำท.จะถวำยซงทำนดงนฯ(อ.พชำยผเจรญทสดกลำวแลว)วำ(อ.เจา) ยอมกลาว (ซงคา) อะไร, ชอ อ.การฉก ซงทองแหงขาวสาล แลวจงถวาย เปนเรองเคยมแลว ในกาลอนเปนไปลวงแลว (ยอมเปน) หามไดนนเทยว, จกไมม ในกาลอน- ไมมาแลว, (อ.เจา) อยายงขาวกลาใหฉบหายแลว ดงน ฯ (อ.จลกาล) นน ออนวอนแลว บอย ๆ นนเทยว ฯ ครงนน อ.พชาย กลาวแลว (กะจลกาล) นนวา ถาอยางนน (อ.เจา) กระทาแลว ซงนา ใหเปนสวน สอง ไมแตะตองแลว ซงสวน ของเรา, จงกระทา ซง - (อ.เธอ) ยอมปรารถนา (ซงกรรม) ใด, - (กรรม) นน ในสวนแหงนา ของตน


๑ เอว ปตถตปตถนาอ.ควำมปรำรถนำอนทำนปรำรถนำแลวอยำงนฯเอว�วเสสนของปตถตปตถนำหรอเอว�กรยำวเสสน

ในปตถต-ฯสวนโหต ในประโยคแบบชนดนโบรำณแปลวำจงสาเรจหรอจะแปลตำมธำตวำ จงม กได๒ ปต ๕ อยางคอ๑) ขททกาปตปตเลกนอยท�ำใหขนชชนน�ำตำไหล๒) ขณกาปต ปตชวขณะท�ำใหรสกแปลบๆเปนขณะๆ

ดจฟำแลบ ๓) โอกกนตกาปต ปตเปนระลอกหรอปตเปนพกๆ ใหรสกซลงมำในกำย ดจคลนซดฝง ๔) อพเพตาปต หรอ

อพเพงคาปต ปตโลดลอย เปนปตอยำงแรงใหรสกใจฟแสดงอำกำรหรอท�ำกำรบำงอยำงโดยมไดตงใจ เชน เปลงอทำน เปนตน

หรอใหรสกตวเบำลอยขนไปในอำกำศและ๕) ผรณาปต ปตซำบซำนใหรสกเยนซำนแผเอบอำบไปทวสรรพำงคปตทประกอบ

กบสมำธทำนมงเอำขอน๓ ขะเนดหรอเขนดไดแกฟำงทท�ำเปนเชอกมดฟอนขำว

ดงน ฯ(อ.จลกำล)นน(รบพรอมเฉพำะแลว)วำอ.ดละดงนแบงแลวซงนำขอแลวซงหตถกรรมกะมนษยท.มำกฉกแลวซงทองแหงขำวสำล (ยงบคคล)ใหตมแลวในน�ำนมอนมน�ำออกแลวปรงแลวดวยเนยใสและ-น�ำผงและน�ำตำลกรวดท.ถวำยแลวซงทำนแกหมแหงภกษผมพระพทธเจำ-เปนประมขกรำบทลแลววำขำแตพระองคผเจรญอ.ทำนอนเลศของขำพระองคนจงเปนไปพรอมเพออนแทงตลอดซงธรรมอนเลศกอนกวำชนทงปวงดงนในกำลเปนทสดลงรอบแหงกจดวยภต ฯ อ.พระศำสดำ ไดทรงกระท�ำแลว ซงกำรอนโมทนำวำ (อ.ควำมปรำรถนำอนทำนปรำรถนำแลว) อยำงน จงส�ำเรจ๑

ดงนฯ(อ.จลกำล)นนไปแลวสนำแลดอยเหนแลว(ซงนำ) อนดำดำษแลวดวยรวงแหงขำวสำลท.อนรำวกะวำเนองกนแลวโดยควำมเปนชอในนำทงสนไดเฉพำะแลวซงปตอนมอยำงหำ๒คดแลววำอ.ลำภท.หนอของเรำดงนไดถวำยแลวชอ(ซงทำน)อนเลศในเพรำะขำวเมำในกำลแหง-ขำวเมำ,ไดถวำยแลวชอซงทำนในเพรำะขำวกลำอนเลศกบ(ดวยชนท.)ผอยในบำนโดยปกต,(ไดถวำยแลว)(ซงทำน)อนเลศในเพรำะกำรเกยวในกำล-เปนทเกยว,(ไดถวำยแลว)(ซงทำน)อนเลศในเพรำะขะเนด๓ในกำลเปนทกระท�ำ-ซงขะเนด,(ไดถวำยแลว)(ซงทำน)อนเลศในกำลเปนทกระท�ำซงฟอน,(ไดถวำยแลว)(ซงทำน)อนเลศในกำลเปนทน�ำมำสลำน,(ไดถวำยแลว)(ซงทำน)อนเลศในกำล-เปนทกระท�ำซงลอม, (ไดถวำยแลว) (ซงทำน) อนเลศในกำลเปนทขนขนสฉำง (ในกำล ท.) มกำลเปนทกระท�ำซงฟอนเปนตน ไดถวำยแลว ซงทำนอนเลศ สนวำระท.เกำในเพรำะขำวกลำครงหนงอยำงนดวยประกำรฉะนฯอ.ท(แหงขำวกลำ)(อนจลกำล)นนทงถอเอำแลวทงถอเอำแลวในวำระท.


ทงปวงเตมรอบแลวฯอ.ขำวกลำเปนขำวกลำเหลอเฟอเปนขำวกลำ- ถงพรอมแลวดวยอนตงขน ไดเปนแลว ฯ ชอ อ.ธรรม นน ยอมรกษำ (ซงบคคล) ผรกษำอย ซงตน ฯ (เพรำะเหตนน อ.พระมพระภำคเจำ ตรสแลว)วำ

อ.ธรรมแล ยอมรกษา (ซงบคคล) ผประพฤตซง- ธรรมโดยปกต อ.ธรรม อน (อนบคคล) ประพฤต-ดแลว ยอมนามา ซงความสข (อ.อานสงส) นน เปนอานสงส ในธรรม อน (อนบคคล) ประพฤต-ดแลว (ยอมเปน), (อ.บคคล) ผประพฤตซงธรรม-โดยปกต ยอมไมไป สทคต ดงน ฯ

(อ.อญญำโกณฑญญะ)ปรำรถนำอยเพออนแทงตลอดซงธรรมอนเลศกอนไดถวำยแลวซงทำนอนเลศท.เกำในกำลแหงพระสมมำสมพทธเจำ-พระนำมวำวปสสอยำงนนนเทยวฯอนง(อ.อญญำโกณฑญญะ)ถวำยแลวซงทำนใหญตลอดวนเจดหมอบลงแลวณทใกลแหงพระบำทของพระผม-พระภำคเจำ พระองคนน ตงไวแลว ซงควำมปรำรถนำ เพออนแทงตลอด ซงธรรมอนเลศ กอนนนเทยว แมในกำลแหงพระพทธเจำพระนำมวำปทมตตระ ในพระนครชอวำหงสวดในทสดแหงกปอนมแสนเปนประมำณ(แตภทรกป)นฯ(อ.ต�ำแหนง) อน (อนอญญำโกณฑญญะ)น ปรำรถนำแลวนนเทยว อนเรำ ใหแลวดวยประกำรฉะน,อ.เรำแลดแลวซงหนำยอมใหหำมได ดงนฯ

ก.๑๒(อ.ภกษท.ทลถำมแลว)วำขำแตพระองคผเจรญอ.ชนท.หำสบหำผมกลบตรชอวำยสะเปนประมขกระท�ำแลวซงกรรมอะไรดงนฯ (อ.พระศำสดำ ตรสแลว) วำ (อ.ชน ท.) แมเหลำนน ปรำรถนำอย ซงพระอรหตในส�ำนกของพระพทธเจำพระองคหนงกระท�ำแลวซงกรรม-อนเปนบญอนมำก,ครนเมอพระพทธเจำไมเสดจอบตแลว,เปนสหำยกนเปนกระท�ำอยซงบญท.ดวยกำรผกกนเปนพวกปฏบตอยซงสรระแหง-บคคลผมทพงหำมไดท.เทยวไปแลวในกำลอนเปนสวนอนอกฯในวนหนง


(อ.ชนท.) เหลำนน เหนแลว ซงหญง ผเปนไปกบดวยครรภ ผมกำละ- อนกระท�ำแลวน�ำไปแลวสปำชำ(ดวยอนคด)วำ(อ.เรำท.)(ยงสรระ)จกใหไหมดงนฯอ.- (ในชน ท.) เหลานนหนา - (ชน ท.) ผเหลอ เวน ซงชน ท. หา ในปาชา (ดวยคา) วา อ.ทาน ท. (ยงสรระ) จงใหไหม ดงน เขาไปแลว สบาน ฯอ.เดกชำยชอวำยสะแทงแลว ซงสรระนนดวยหลำวท.(ยงสรระ)ใหเปนไปรอบแลวใหเปนไปรอบแลวใหไหมอยไดเฉพำะแลวซงอสภสญญำฯ(อ.เดกชำยชอวำยสะ)แสดงแลวแกชนท.สแมเหลำนอกน(ดวยค�ำ)วำดกอนทำนผเจรญท.(อ.ทำนท.)จงดซงสรระนอนมหนงอนไฟขจดแลว(ในท)นนนนอนรำวกะวำ- แมโคดำงอนไมสะอำดอนมกลนเหมนอนปฏกลดงนฯ(อ.ชนท.)แมเหลำนนไดเฉพำะแลวซงอสภสญญำ(ในสรระ)นนฯอ.ชนท.หำเหลำนน ไปแลวสบำนบอกแลวแกสหำยผเหลอท.ฯสวนวำ อ.เดกชำยชอวำยสะไปแลวสเรอนบอกแลวแกมำรดำและบดำท.ดวยแกภรรยำดวยฯ(อ.ชนท.)เหลำนนแมทงปวงยงอสภสญญำใหเจรญแลวฯ(อ.กรรม)นเปนกรรมในกำลกอน(ของชนท.)เหลำนน(ยอมเปน)ฯ(เพรำะเหต)นนนนเทยวอ.ควำมส�ำคญในเรอนอนเตมแลวดวยหญงวำเปนปำชำเกดขนแลวแกเดกชำยชอวำยสะฯอนงอ.กำรถงทบซงคณวเศษบงเกดแลว(แกชนท.)ทงปวงเพรำะควำมถงพรอมแหงอปนสยนนฯ(อ.ภกษท. หำสบหำ) เหลำน ไดแลว (ซงต�ำแหนง) อนอนตนปรำรถนำแลวนนเทยว ดวยประกำรฉะนฯอ.เรำแลดแลวซงหนำยอมใหหำมไดดงนฯ (อ.ภกษท.ทลถำมแลว)วำขำแตพระองคผเจรญกอ.สหำยท. ผนบเนองแลวในพวกผเจรญ กระท�ำแลว (ซงกรรม) อะไร ดงน ฯ (อ.พระศำสดำ ตรสแลว) วำ ดกอนภกษ ท. (อ.สหำย ท.) แมเหลำนน ปรำรถนำแลวซงพระอรหตในส�ำนกของพระพทธเจำในกำลกอนท.กระท�ำแลวซงบญท., ครนเมอพระพทธเจำ ไมเสดจอบตแลว ในกำลอนเปนสวนอนอกเปนนกเลงสำมสบคนเปนฟงแลวซงโอวำทแหงสกรผเปนบณฑตชอวำตณฑละรกษำแลวซงศลท.หำสนพนแหงปหกสบท.ฯ(อ.ภกษท.ผนบเนอง-แลวในพวกผเจรญ)แมเหลำนไดแลว(ซงต�ำแหนง)อนอนตนทงปรำรถนำแลว-


๑ ห ศพท ในทนจะแปลวำ ก (วำกยำรมก) หรอ จรงอย (ทฬหกรณโชตก) กได ในทน ขำพเจำแปลตำมนยแหงขอสอบบำล

สนำมหลวงวชำแปลไทยเปนมคธป.ธ.๔พ.ศ.๒๕๒๒

ทงปรำรถนำแลวนนเทยวดวยประกำรฉะน,อ.เรำแลดแลวซงหนำยอมใหแกภกษท.หำมไดดงนฯ

ก.๑๓ (อ.ภกษ ท. ทลถำมแลว) วำ ขำแตพระองคผเจรญ ก (อ.ภกษท.)มพระอรเวลกสสปะเปนตนกระท�ำแลว(ซงกรรม)อะไรดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำ(อ.ภกษท.มพระอรเวลกสสปะเปนตนเหลำนน)ปรำรถนำแลวซงพระอรหตนนเทยวกระท�ำแลวซงบญท.ฯ ดงจะกลำวโดยยอ๑อ.พระพทธเจำท.สองคออ.พระพทธเจำพระนำม-วำตสสะ อ.พระพทธเจำพระนำมวำผสสะ เสดจอบตแลว ในกปเกำสบสอง (แตภทรกป)นฯอ.พระรำชำพระนำมวำมหนทะเปนพระบดำของพระพทธเจำ-พระนำมวำผสสะไดเปนแลวฯก(ครนเมอพระพทธเจำพระนำมวำผสสะ)นนทรงบรรลแลว ซงพระญำณเปนเครองตรสรพรอม, อ.พระโอรสผนอยทสด ของพระรำชำ เปนพระสำวกผเลศ (ไดเปนแลว), อ.บตรของปโรหต เปนพระสำวกทสอง ไดเปนแลว ฯอ.พระรำชำ เสดจไปแลว สส�ำนก ของพระศำสดำ ทรงแลดแลว (ซงภกษ ท.) เหลำนน (ดวยอนทรงด�ำร) วำอ.บตรผเจรญทสดของเรำเปนพระพทธเจำ(ยอมเปน),อ.บตรผนอยทสด(ของเรำ) เปนพระอครสำวก (ยอมเปน), อ.บตรของปโรหต (ของเรำ) เปนพระสำวกทสอง (ยอมเปน) ดงน ทรงเปลงแลว ซงพระอทำน สนสำมครงวำอ.พระพทธเจำของเรำนนเทยว,อ.พระธรรมของเรำนนเทยว, อ.พระสงฆของเรำนนเทยว,อ.ควำมนอบนอม(จงม)แดพระผมพระภำคเจำพระองคนนผเปนพระอรหนตผตรสรแลวเองโดยชอบดงนเปนตนทรงหมอบ-ลงแลวณทใกลแหงพระบำทของพระศำสดำทรงรบแลวซงปฏญญำวำ ขาแตพระองคผเจรญ อ.กาลน เปนราวกะวากาลเปนทนงประพฤตหลบ ในทสด แหงอาย อนมพนแหงปเกาสบเปนประมาณ ของหมอมฉน (ยอมเปน), (อ.พระองค) ไมเสดจไปแลว สประตแหงเรอน (ของชน ท.) เหลาอน,


อ.หมอมฉน ยอมเปนอย เพยงใด, ทรงยงปจจย ท. ส ของหมอมฉน จงใหอยทบ เพยงนน ดงน ยอมทรงกระทา ซงการบารงซงพระพทธเจา เนองนตย ฯกอ.พระโอรสท.สำมแมเหลำอนอกของพระรำชำ ไดมแลวฯอ.รอยแหงทหาร ท. หา เปนบรวาร แหง - (ในพระโอรส ท.) เหลานนหนา - พระโอรสผเจรญทสด (ไดเปนแลว), (อ.รอยแหงทหาร ท.) สาม (เปนบรวาร) (แหงพระโอรส) ผมในทามกลาง (ไดเปนแลว), (อ.รอย-แหงทหาร ท.) สอง (เปนบรวาร) แหงพระโอรสผนอยทสด (ไดเปนแลว) ฯ (อ.พระโอรส ท.) เหลำนน ทลขอแลว ซงโอกำส กะพระบดำวำ แมอ.หมอมฉนท.ยงพระเจำพจกใหเสวยดงนแมทลขออยบอยๆไมไดแลว, ครนเมอประเทศอนเปนทสดเฉพำะ (อนโจร ท.) ใหก�ำเรบแลว, ผ(อนพระบดำ)ทรงสงไปแลวเพอประโยชนแกอน(ยงประเทศอนเปนทสดเฉพำะ)นนใหเขำไปสงบวเศษแหงทรงยงประเทศอนเปนทสดเฉพำะใหเขำไปสงบวเศษแลวเสดจมำแลวสส�ำนกของพระบดำฯ

ก.๑๔ครงนนอ.พระบดำทรงสวมกอดแลว(ซงพระโอรสท.)เหลำนนทรงจมพตแลวทพระเศยรตรสแลววำดกอนพอท.(อ.เรำ)จะใหซงพรแกเจำท.ดงนฯ(อ.พระโอรสท.)เหลำนน(ทรงรบพรอมเฉพำะแลว)วำขำแตพระองคผสมมตเทพอ.ดละดงนทรงกระท�ำแลวซงพรใหเปนพร(อนพระองค)ทรงรบเอำแลวผอนพระบดำตรสแลววำดกอนพอท.(อ.เจำท.)จงรบซงพรดงนโดยกำลอนลวงไปแหงวนเลกนอยอกกรำบทลแลววำ ขำแตพระองคผสมมตเทพอ.ควำมตองกำร(ดวยวตถ)อะไรๆอนยอมไมมแกหมอมฉนท.,อ.หมอมฉนท.ยงพระเจำพจกใหเสวยจ�ำเดม(แตกำล)น,(อ.พระองค)ขอจงพระรำชทำนซงพรนแกหมอมฉนท.ดงนฯ(อ.พระบดำตรสแลว)วำดกอนพอท.(อ.เรำ)ยอมไมใหดงนฯ(อ.พระโอรส ท. กรำบทลแลว) วำ (อ.พระองค) เมอไมพระรำชทำน ตลอดกำลเนองนตยขอจงพระรำชทำนสนปท.เจดดงนฯ(อ.พระบดำตรสแลว)วำดกอนพอท.(อ.เรำ)ยอมไมใหดงนฯ(อ.พระโอรสท.กรำบทลแลว)วำถำอยำงนน(อ.พระองค)ขอจงพระรำชทำน(สนปท.)หก


๑ โกฏาคารโก ลง ณก ปจจย ในตรตยำทตทธต แปลวำ ผ ประกอบแลวในเรอนคลง ว.วำ โกฏาคาเร นยตโต

โกฏาคารโก (ปคคโล) หรอแปลวำผรกษำซงเรอนคลงว.วำโกฏาคาร รกขตต โกฏาคารโก(ปคคโล)๒ อายตต. (ป)เสมยน(เจำหนำทเกยวกบหนงสอ)ส�ำเรจมำจำกอำบทหนำยชธำตในควำมประกอบตปจจยแปลงตเปน

ตต ลบทสดธำต สวน อำยตตก (ป) ขนสวย, ผรวบรวมซงสวย, ผรวบรวมซงอำกร, ผเรยกเกบสวย, นำยสวย ว.วำอาย

อจจนาตต อายตตโก (ปคคโล) ส�ำเรจมำจำกอำย(สวย,อำกร,ภำษ)บทหนำอจธำตในควำมประชม,รวบรวม

(สนปท.)หำ(สนปท.)ส(สนปท.)สำม(สนปท.)สอง สนปหนงสนเดอนท.เจดสนเดอนท.หกสนเดอนท.หำ สนเดอนท.สสนเดอนท.สำมดงนฯ(อ.พระบดำตรสแลว)วำดกอนพอท.(อ.เรำ)ยอมไมใหดงนฯ(อ.พระโอรสท.กรำบทลแลว)วำขาแตพระองคผสมมตเทพ (อ.เหตนน) จงยกไว, (อ.พระองค ท.) ขอจง-พระราชทาน สนเดอน ท. สาม กระทา ใหเปนเดอน หนง ๆ แก - แหงหมอมฉน ท. หนา - (หมอมฉน) คนหนง ๆดงนฯ(อ.พระบดำตรสแลว)วำดกอนพอท.อ.ดละ,ถำอยำงนน(อ.เจำท.)(ยงพระเจำพ)จงใหเสวยสนเดอนท.สำมดงนฯก(อ.บคคล)ผประกอบแลว- ในเรอนคลง๑ (ของพระโอรส ท.) แมสำม เหลำนน คนเดยวกนเทยว, อ.นำยเสมยน๒คนเดยวกนเทยวฯ(อ.พระโอรสท.สำม)เหลำนนเปนผม-บรษมนหตสบสองเปนประมำณเปนบรวำร(ยอมเปน)ฯ(อ.พระโอรสท.เหลำนน)(ทรงยงบคคล)ใหเรยกมำแลว(ซงบรษท.)เหลำนนตรสแลววำอ.เรำท. รบแลวซงศลท.สบนงแลวซงผำกำสำยะท.สองจกอยอยรวมดวยพระศำสดำ ตลอดประชมแหงเดอนสำม น, อ.ทำน ท. ถอเอำแลว (ซงวตถ)อนเปนไปในทำนชออนมประมำณเทำนยงวตถอนบคคลพงเคยวและ- วตถอนบคคลพงบรโภคทงปวงพงใหเปนไปพรอมแกภกษท.ผมพนเกำสบ-เปนประมำณ(ดวย)แกพนแหงทหำรของเรำท.ดวยทกๆวน,เพรำะวำอ.เรำท.จกไมกลำว(ซงค�ำ)อะไรๆจ�ำเดม(แตกำล)นดงนฯ

ก.๑๕ (อ.พระโอรส ท.) แมสำม เหลำนน ทรงพำเอำแลว ซงพนแหงบรษผเปนบรวำร ทรงสมำทำนแลว ซงศลท. สบ ทรงนงแลว ซงผำกำสำยะท.ประทบอยแลวในวหำรนนเทยวฯ(อ.บคคล)ผประกอบ-แลวในเรอนคลงดวย อ.นำยเสมยนดวย เปน โดยควำมเปนอนเดยวกน


๑ จตราสตสหสสา(ชนำ)เปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสมสมำหำรทคสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ส.ทค. ว. จตรำสตสหสสำนจตรำสตสหสส�

ฉ,ตล. ว. จตรำสตสหสส�มตต�เยส�เตจตรำสตสหสสำ(ชนำ)

ถอเอำแลว (ซงวตถ) อนเปนไป ตำมวำระ ตำมวำระ จำกเรอนคลง ท. ของพนองชำยท.สำมยอมถวำยซงทำนฯกอ.บตรท.(ของชนท.)ผกระท�ำซงกำรงำนยอมรองไหเพอประโยชน(แกวตถท.)มขำวตมและ- ขำวสวยเปนตนฯ(อ.ชนท.)เหลำนน,ครนเมอหมแหงภกษไมมำแลวนนเทยว,ยอมให(ซงวตถท.)มขำวตมและขำวสวยเปนตน(แกบตรท.)เหลำนนฯ(อ.วตถ)อะไรๆอนยงเกนเปนของมแลวในกอนในกำลเปนทสดลงแหงกจดวยภตของหมแหงภกษ(ยอมเปน)หำมไดฯในกำลอนเปนสวนอนอก(อ.ชนท.)เหลำนน(กลำวแลว)วำ(อ.เรำท.)จะใหแกเดกท.ดงนถอเอำแลวแมดวยตน เคยวกนแลว, เหนแลว ซงอำหำร แมอนเปนทฟแหงใจ ไมไดอำจแลวเพออน(ยงควำมอยำก)ใหอยทบฯก(อ.ชนท.)เหลำนน เปนผ มพนแปดสบสเปนประมำณ๑ ไดเปนแลว ฯ (อ.ชน ท.) เหลำนน เคยวกนแลว(ซงวตถ)อนเปนไปอน(อนบคคล)ถวำยแลวแกสงฆบงเกดแลวในวสยแหงเปรตเพรำะควำมแตกไปแหงกำยฯสวนวำอ.พนองชำยท.เหลำนนกบดวยพนแหงบรษกระท�ำแลวซงกำละบงเกดแลวในเทวโลกทองเทยวไปอยสเทวโลกจำกเทวโลกยงกปเกำสบสองท.ใหสนไปแลวฯอ.พนองชำยท.สำม เหลำนนปรำรถนำอย ซงพระอรหตกระท�ำแลว ซงกรรมอนงำมในกำลนนดวยประกำรฉะนฯ(อ.ภกษท.มอรเวลกสสปะ-เปนตน)เหลำนนไดแลว(ซงต�ำแหนง)อนอนตนปรำรถนำแลวนนเทยวฯอ.เรำแลดแลวซงหนำยอมใหหำมไดดงนฯ

ก.๑๖กอ.นำยเสมยน(ของพนองชำยท.) เหลำนนในกำลนน เปนพระเจำพมพสำร ไดเปนแลว (ในกำลน), (อ.บคคล)ผประกอบแลวใน- เรอนคลง(ของพนองชำยท.เหลำนน)(ในกำลนน)เปนอบำสกชอวำวสำขะ(ไดเปนแลวในกำลน)ฯ(อ.ชนท.)ผกระท�ำซงกำรงำน(ของพนองชำยท.)เหลำนนบงเกดแลวในเปรตท.ในกำลนนทองเทยวไปอยดวยอ�ำนำจ-


๑ พทธนดรมำจำกค�ำวำพทธ + อนตรแปลวำระหวำงแหงพระพทธเจำแตละพระองค เปนชวงเวลำทโลกวำงพระพทธศำสนำ

หรอชวงเวลำทศำสนำของพระพทธเจำพระองคหนงสญสนแลวและพระพทธเจำพระองคใหมยงไมเสดจอบต.๒ แปลอกนยหนงวำผมพนแหงปสสบเปนประมาณเปนอาย

แหงสคตและทคตบงเกดแลวในโลกแหงเปรตนนเทยวสนพทธนดรท.๑สในกปนฯ(อ.เปรตท.)เหลำนนเขำไปเฝำแลวซงพระผมพระภำคเจำพระนำมวำกกสนธะผมพระชนมำยมพนแหงปสสบเปนประมำณ๒ผเสดจอบตแลวกอนกวำพระพทธเจำทงปวง ในกป น ทลถำมแลววำ (อ.พระองค) ขอจงตรสบอก ซงกำลเปนทได ซงอำหำร แกขำพระองค ท. ดงน ฯ (อ.พระผมพระภำคเจำพระนำมวำกกสนธะ)ตรสแลววำ(อ.ทำนท.)จกไมไดในกำล ของเรำ กอน, ครนเมอแผนดนใหญ งอกขนยงแลว (สนท) อนมโยชนหนงเปนประมำณ, อ.พระพทธเจำพระนำมวำโกนำคมนะ จกเสดจอบตขำงหลง ของเรำ, (อ.ทำน ท.) พงทลถำม (ซงพระพทธเจำพระนำมวำ- โกนำคมนะ)นนดงนฯ(อ.เปรตท.)เหลำนนยงกำลอนมประมำณเทำนนใหสนไปแลว, (ครนเมอพระพทธเจำพระนำมวำโกนำคมนะ)นน เสดจอบตแลว,ทลถำมแลว(ซงพระพทธเจำพระนำมวำโกนำคมนะ)นนฯ(อ.พระพทธเจำพระนำม-วำโกนำคมนะ)แมนนตรสแลววำ(อ.ทำนท.)จกไมไดในกำลของเรำ,ครนเมอแผนดนใหญ งอกขนยงแลว (สนท) อนมโยชนหนงเปนประมำณ,อ.พระพทธเจำพระนำมวำกสสปะจกเสดจอบตขำงหลงของเรำ,(อ.ทำนท.)พงทลถำม(ซงพระพทธเจำพระนำมวำกสสปะ)นนดงนฯ(อ.เปรตท.)เหลำนนยงกำลอนมประมำณเทำนนใหสนไปแลว,(ครนเมอพระพทธเจำพระนำมวำ- กสสปะ)นนเสดจอบตแลว,ทลถำมแลว(ซงพระพทธเจำพระนำมวำกสสปะ)นนฯ(อ.พระพทธเจำพระนำมวำกสสปะ)แมนนตรสแลววำ(อ.ทำนท.)จกไมไดในกำลของเรำ,ครนเมอแผนดนใหญงอกขนยงแลว(สนท)อนมโยชน- หนงเปนประมำณ,ชออ.พระพทธเจำพระนำมวำโคดมจกเสดจอบตขำงหลงของเรำ,ในกำลนนอ.ญำตของทำนท.เปนพระรำชำพระนำมวำพมพสำรจกเปน,(อ.พระรำชำพระนำมวำพมพสำร)นนถวำยแลวซงทำนแกพระศำสดำ(ทรงยงสวนบญ)จกใหถงแกทำนท.,(อ.ทำนท.)จกไดในกำลนนดงนฯอ.พทธนดรหนงเปนรำวกะวำวนพรงไดมแลว(แกเปรตท.)เหลำนน


ฯ(อ.เปรตท.)เหลำนน,ครนเมอพระตถำคตเสดจอบตแลว,ครนเมอทำนอนพระรำชำพระนำมวำพมพสำร ทรงถวำยแลว ในวนทหนง, กระท�ำแลว ซงเสยงอนเปนทตงแหงควำมกลวแสดงแลวซงตนแกพระรำชำในกำลอน-เปนสวนแหงรำตรฯ

ก.๑๗ในวนรงขน(อ.พระรำชำพระนำมวำพมพสำร)นนเสดจมำแลวสพระวหำรชอวำเวฬวนกรำบทลแลวซงเรองอนเปนไปทวนนแกพระตถำคตฯอ.พระศำสดำ(ตรสแลว)วำดกอนมหำบพตร(อ.เปรตท.) เหลำนน เปนญำต ของพระองค (เปน) เคยวกนแลว (ซงวตถ) อนเปนไป อน(อนบคคล)ถวำยแลวแกหมแหงภกษในกำลแหงพระพทธเจำพระนำมวำผสสะในทสดแหงกปเกำสบสอง (แตภทรกป) น บงเกดแลว ในโลกแหงเปรต ทองเทยวไปอย ทลถำมแลว ซงพระพทธเจำ ท. มพระพทธเจำพระนำมวำ- กกสนธะเปนตนผเสดจอบตแลวผ(อนพระพทธเจำท.)เหลำนนตรสแลว(ซงพระด�ำรส)นดวยนดวยหวงเฉพำะอยซงทำนของพระองคสนกำลอนมประมำณเทำน, ครนเมอทำน อนพระองค ทรงถวำยแลว ในวนวำน, ไมไดอย ซงสวนบญ ไดกระท�ำแลว อยำงน ดงน ฯ (อ.พระรำชำ ทลถำมแลว)วำขำแตพระองคผเจรญก(อ.เปรตท.เหลำนน)(ครนเมอทำนอนหมอมฉน)ถวำยแลวแมในกำลน,จกไดหรอดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนมหำบพตรขอถวำยพระพร(อ.อยำงนน)ดงนฯอ.พระรำชำ ทรงนมนตแลว ซงหมแหงภกษ ผมพระพทธเจำเปนประมข ทรงถวำยแลว ซงทำนใหญ ในวนรงขน ไดพระรำชทำนแลว ซงสวนบญ (ดวยพระด�ำรส)วำขำแตพระองคผเจรญอ.ขำวและน�ำอนบคคลพงดมอนเปนทพยจงถงพรอมแกเปรตท.เหลำนน(แตทำนใหญ)นดงนฯ(อ.ขำวและ-น�ำอนบคคลพงดมอนเปนทพย)บงเกดแลว(แกเปรตท.)เหลำนนเหมอนอยำง-นนนนเทยวฯในวนรงขน(อ.เปรตท.)เปนผเปลอยเปนแสดงแลว ซงตน ฯ อ.พระรำชำ กรำบทลแลววำ ขำแตพระองคผเจรญ ในวนน (อ.เปรตท.เหลำนน)เปนผเปลอยเปนแสดงแลวซงตนดงนฯ(อ.พระศำสดำ ตรสแลว) วำ ดกอนมหำบพตร อ.ผำ ท. อนพระองค


ไมทรงถวำยแลว ดงน ฯ ในวนรงขน (อ.พระรำชำ) ทรงถวำยแลว ซงจวรท.แกหมแหงภกษผมพระพทธเจำเปนประมข(ทรงยงสวนบญ)ใหถงแลว(ดวยพระด�ำรส) วำ อ.ผำอนเปนทพย ท. จงม (แกเปรต ท.) เหลำนน (แตทำน)นดงนฯอ.ผำอนเปนทพยท.เกดขนแลว(แกเปรตท.)เหลำนนในขณะนนนนเทยวฯ(อ.เปรตท.)เหลำนนละแลวซงอตภำพแหงเปรตด�ำรงอยพรอมแลวดวยอตภำพอนเปนทพยฯอ.พระศำสดำเมอทรงกระท�ำ ซงกำรอนโมทนำ ไดทรงกระท�ำแลว ซงกำรอนโมทนำดวยตโรกฑฑสตรวำ ตโรกฑเฑส ตฏนต ดงนเปนตนฯในกำลเปนทสดลงแหงกำรอนโมทนำอ.กำรรพรอมเฉพำะซงธรรมไดมแลวแกพนแหงสตวผมลมปรำณท.แปดสบสฯอ.พระศำสดำครนตรสแลวซงเรองแหงชฎลผเปนพนองชำยกนสำมท.ทรงน�ำมำแลวซงพระธรรมเทศนำแมนดวยประกำรฉะนฯ

ก.๑๘ (อ.ภกษ ท. ทลถำมแลว) วำ ขำแตพระองคผเจรญ ก อ.พระอครสำวกท.กระท�ำแลว(ซงกรรม)อะไรดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำ(อ.พระอครสำวกท.)กระท�ำแลวซงควำมปรำรถนำเพอควำม-เปนแหงพระอครสำวกฯ ดงจะกลำวโดยยออ.สำรบตรบงเกดแลวในตระกลแหงพรำหมณผมหำศำลในทสดแหงอสงไขยแหงกปท.อนยงดวยแสนแหงกป(แตภทรกป)น,เปนผชอวำสรทมำณพโดยชอไดเปนแลวฯอ.โมคคลลำนะบงเกดแลวในตระกลแหงคฤหบดผมหำศำล,เปนผชอวำสรวฑฒกฎมพโดยชอไดเปนแลวฯ(อ.มำณพท.)แมทงสองเหลำนนเปนสหำยผเลนซงฝนรวมกนไดเปนแลวฯอ.มำณพชอวำสรทะครอบครองแลวซงทรพยมำกอนเปนของมอยแหงตระกลโดยกำลอนลวงไปแหงบดำ ผไปแลวในทลบ ในวนหนง คดแลววำ อ.เรำ ยอมรซงอตภำพในโลกนนนเทยว,(อ.เรำ)ยอมไมรซงอตภำพในโลกอน, อนงชออ.ควำมตำยแหงสตวผเกดแลวท.เปนธรรมชำตยงยน(ยอมเปน),อ.อนอนเรำบวชแลวบวชอยำงหนงกระท�ำซงกำรแสวงหำซงธรรมเปน-เครองหลดพนยอมควรดงนฯ(อ.มำณพชอวำสรทะ)นนเขำไปหำแลวซงสหำยกลำวแลววำดกอนสรวฑฒผสหำยอ.เรำบวชแลวจกแสวงหำ


ซงธรรมเปนเครองหลดพน,อ.ทำนจกอำจเพออนบวชกบดวยเรำ(หรอหรอวำอ.ทำน)จกไมอำจดงนฯ(อ.กฎมพชอวำสรวฑฒกลำวแลว)วำดกอนสหำย(อ.เรำ)จกไมอำจ,อ.ทำนนนเทยวจงบวชดงนฯ(อ.มำณพ-ชอวำสรทะ)นนคดแลววำ(อ.บคคล)ผไปอยสโลกอนชอวำผพำเอำ ซงสหำยหรอ หรอวำ ซงญำตและมตรท. แลวจงไปแลว ยอมไมม,(อ.กรรม)อนอนตนกระท�ำแลวยอมมแกตนเทยวดงนฯในล�ำดบนน(อ.มำณพชอวำสรทะ)(ยงบคคล)ใหเปดแลวซงเรอนคลงแหงรตนะใหแลวซงทำนใหญแกคนก�ำพรำและคนผไปสหนทำงไกลและวณพกและยำจกท.เขำไปแลวสเชงแหงภเขำบวชแลวบวชโดยควำมเปนแหงฤำษฯ(อ.ชนท.)บวชแลวบวชตำม (ซงมำณพชอวำสรทะ) นน อยำงน คอ (อ.ชน) คนหนง, (อ.ชนท.)สอง,(อ.ชนท.)สำม,เปนชฎลผมพนเจดสบสเปนประมำณไดเปนแลว ฯ (อ.ดำบสชอวำสรทะ) นน ยงอภญญำ ท. หำ (ดวย) ยงสมำบต ท. แปด ดวย ใหบงเกดแลว บอกแลว ซงกำรบรกรรมซงกสณ แกชฎลท.เหลำนนฯ(อ.ชฎลท.)ทงปวงแมเหลำนนยงอภญญำท.หำ(ดวย)ยงสมำบตท.แปดดวยใหบงเกดแลวฯ

ก.๑๙โดยสมยนนอ.พระพทธเจำพระนำมวำอโนมทสสไดเสดจ-อบตแลวในโลกฯอ.พระนครเปนพระนครชอวำจนทวดไดเปนแลวฯอ.พระบดำ เปนกษตรย พระนำมวำยสวนตะ (ไดเปนแลว),อ.พระมำรดำ เปนพระเทวพระนำมวำยโสธรำ(ไดเปนแลว),อ.ตนรกฟำเปนตนไมเปนทตรสร(ไดเปนแลว), (อ.พระเถระ ท.) สอง คอ อ.พระเถระชอวำนสภะดวย คออ.พระเถระชอวำอโนมะดวยเปนพระอครสำวก(ไดเปนแลว),อ.พระเถระชอวำวรณะ เปนอปฏฐำก (ไดเปนแลว), (อ.พระเถร ท.) สอง คอ อ.พระเถรชอวำสนทรำดวยคออ.พระเถรชอวำสมนำดวยเปนพระอครสำวกำ(ไดเปนแลว), อ.แสนแหงป เปนพระชนมำย ไดเปนแลว, อ.พระสรระ เปนสรระมศอกหำสบแปดเปนสวนสง (ไดเปนแลว), อ.พระรศมแหงพระสรระ แผไปแลวตลอดโยชนสบสอง,อ.แสนแหงภกษเปนบรวำรไดเปนแลวฯในวนหนง(อ.พระพทธเจำพระนำมวำอโนมทสส)นนเสดจออกแลวจำกสมำบต-


๑ อธฏายหรออธฏหตวาอธษฐำนแลว๒ นสสสย เปนกรยำวเสสนะในโหตเปนอปสคคบพพกะอพยยภำวสมำสว.วำสสยสส อภาโว นสสสยฯ

อนประกอบแลวดวยพระกรณำใหญในกำลเปนทขจดเฉพำะซงควำมมดทรงตรวจดอยซงโลกทรงเหนแลวซงดำบสชอวำสรทะ(ทรงด�ำรแลว)วำอ.พระธรรมเทศนำเปนเทศนำใหญจกเปนดวย(อ.ดำบสชอวำสรทะ)นนจกปรำรถนำซงต�ำแหนง-แหงอครสำวกดวย,อ.กฎมพชอวำสรวฑฒผเปนสหำย(ของดำบสชอวำสรทะ)นนจกปรำรถนำซงต�ำแหนงแหงสำวกทสองดวยอ.ชฎลผมพนเจดสบสเปนประมำณท.ผเปนบรวำร(ของดำบสชอวำสรทะ)นนจกบรรลซงพระอรหตในกำลเปน-ทสดลงรอบแหงเทศนำดวยเพรำะปจจยแหงเรำไปแลวสส�ำนกของดำบส-ชอวำสรทะ ในวนน, อ.อนอนเรำ ไป (ในท) นน ยอมควร ดงน ทรงถอเอำแลวซงบำตรและจวรของพระองคไมตรสเรยกมำแลวซงใครๆอนเปนผเสดจเทยวไปพระองคเดยวรำวกะอ.สหะเปน,ครนเมออนเตวำสกท.ของดำบสชอวำสรทะ ไปแลว เพอประโยชนแกผลไมนอยและผลไมใหญ, (ทรงอธษฐำนแลว)๑ วำ (อ.ดำบสชอวำสรทะ) จงร ซงควำมทแหงเรำเปน-พระพทธเจำดงน,เมอดำบสชอวำสรทะเหนอยนนเทยว,เสดจขำมลงแลวจำกอำกำศ ประทบยนอยเฉพำะแลว บนแผนดน ฯ อ.ดำบสชอวำสรทะ เหนแลวซงอำนภำพแหงพระพทธเจำดวยนนเทยวซงควำมส�ำเรจแหงพระสรระดวยพจำรณำแลว ซงมนตเปนเครองท�ำนำยซงลกษณะ ท. รแลววำ (อ.บคคล) ชอผมำตำมพรอมแลวดวยลกษณะท.เหลำนเมออยในทำมกลำงแหงเรอนเปนพระรำชำ ผจกรพรรด ยอมเปน, เมอบวช เปนพระสพพญญพทธเจำ ผมกเลสเพยงดงเครองมงบงอนเปดแลว ในโลก ยอมเปน, อ.บรษ น เปนพระพทธเจำ(ยอมเปน)โดยควำมไมมแหงควำมสงสย๒ดงนกระท�ำแลวซงกำรตอนรบ ถวำยบงคมแลว ดวยกำรตงไวเฉพำะแหงองคหำ ปลำดแลว ซงอำสนะไดถวำยแลวฯอ.พระผมพระภำคเจำประทบนงแลวบนอำสนะ-อนดำบสปลำดแลว ฯ แม อ.ดำบสชอวำสรทะ ถอเอำแลว ซงอำสนะ อนสมควรแกตนนงแลวณทสดสวนขำงหนงฯ


ก.๒๐ ในสมย นน อ.ชฎล ท. ผ มพนเจดสบส เป นประมำณ ถอเอำแลวซงผลไมนอยและผลไมใหญท.อนทงประณตทงประณตอนมโอชะถงพรอมแลวซงส�ำนกของอำจำรยแลดแลวซงอำสนะแหงพระพทธเจำท.ดวยนนเทยว แหงอำจำรยดวย นงแลว กลำวแลววำ ขำแตอำจำรย อ.ขำพเจำท.ยอมเทยวไป(ดวยอนคด)วำ(อ.บคคล)ผใหญกวำกวำทำนยอมไมมในโลกนดงน,กอ.บรษน เหนจะเปนผใหญกวำ กวำทำน(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.ดำบสชอวำสรทะกลำวแลว)วำดกอนพอท.(อ.เธอท.)ยอมกลำว(ซงค�ำ)อะไร,(อ.เธอท.)ยอมปรำรถนำเพออนกระท�ำซงภเขำชอวำสเนร อนมแสนแหงโยชนหกสบแปดเปนสวนสง ใหเสมอ กบ ดวยเมลดพนธผกกำดหรอ,ดกอนลกนอยท.(อ.เธอท.)อยำกระท�ำแลว ซงกำรเปรยบเทยบซงเรำกบดวยพระสพพญญพทธเจำดงนฯครงนนอ.ดำบสท.เหลำนน(คดแลว)วำถำวำอ.บรษนเปนสตวผต�ำตอยจกไดเปนแลวไซร,อ.อำจำรยของเรำท.จกไมน�ำมำซงกำรเปรยบเทยบ อนมอยำงนเปนรป,อ.บรษนเปนผใหญเพยงไรหนอ(ยอมเปน)ดงน ทงปวงเทยวหมอบแลวใกลพระบำทท.ถวำยบงคมแลวดวยศรษะฯครงนน อ.อำจำรย กลำวแลว (กะดำบสท.) เหลำนนวำ ดกอนพอ ท.อ.ไทยธรรมอนสมควรแกพระพทธเจำท.ของเรำท.ยอมไมม,อนงอ.พระศำสดำเสดจมำแลว(ในท)นในเวลำเปนทเทยวไปเพอภกษำ,อ.เรำท.จกถวำยซงไทยธรรมตำมควำมสำมำรถตำมก�ำลง, อ.เธอ ท. จงนามา ซง - อ.ผลไมนอยและผลไมใหญ อนประณต ใด ใด (มอย), - (ผลไมนอยและผลไมใหญ) นน นนดงน(ยงดำบสท.เหลำนน)ใหน�ำมำแลวลำงแลวซงมอท.(ยงผลไมนอยและผลไมใหญ)ใหตงอยเฉพำะแลวในบำตรของพระตถำคตเองฯครนเมอผลไมนอยและผลไมใหญเปนของสกวำอน- พระศำสดำทรงรบเฉพำะแลว(มอย),อ.เทวดำท.ใสเขำแลวซงโอชะอนเปนทพยฯอ.ดำบสนนกรองแลวแมซงน�ำเองนนเทยวไดถวำยแลวฯ ในล�ำดบนนครนเมอพระศำสดำทรงกระท�ำแลวซงกจดวยภตประทบนงแลว,(อ.ดำบสชอวำสรทะ)เรยกมำแลวซงอนเตวำสกท.ทงปวงนงกลำวอยแลวซงวำจำเปนเครองกลำวอนเปนทตงแหงกำรยงกนและกนใหระลกถง ในส�ำนก ของพระศำสดำฯ


๑ อจนไตย แปลวำสงทไมควรคด หมำยถงสงทไมอำจเขำใจไดดวยตรรกะสำมญของปถชน ม ๔ อยำง ไดแก (๑) พทธวสย

วสยแหงควำมมหศจรรยของพระพทธเจำทงหลำยเชนกำรเดนบนดอกบวเจดกำวและเปลงอำสภวำจำของพระพทธเจำขณะประสต

เปนตน(๒)ฌานวสยวสยแหงอทธฤทธของผไดฌำนสมำบตทงมนษยและเทวดำ(๓)กรรมวสยวสยของกฎแหงกรรมและ

กรรมวบำก คอกำรใหผลของกรรมทสำมำรถตดตำมไปไดทกชำตภพ และ (๔) โลกวสย วสยแหงโลก คอกำรมอยของสวรรค

นรกและสงสำรวฏ

พระพทธศำสนำไมแนะน�ำใหคดเรองอจนไตยเพรำะวสยปถชนไมอำจเขำใจไดโดยถกตองถองแทในฐำนะทเปนของลกซง

บำงเปนเรองจตบำงเปนเรองทไมสำมำรถหำค�ำตอบทสนสดไดเรยกในทำงโลกวำเปนปญหำดำนอภปรชญำ(Metaphysics)บำง

ถำคดมำกจรงจงในกำรหำค�ำตอบเหลำนนจำกกำรคดเดำเอำดวยตรรกะเองอำจกลำยเปนคนบำวกลจรตไดอจนไตยเปนเรองทรได

ดวยกำรบรรลธรรมชนสงเทำนน

ก.๒๑อ.พระศำสดำทรงด�ำรแลววำอ.อครสำวกท.สองจงมำกบดวยหมแหงภกษ ดงน ฯ (อ.อครสำวกท.) เหลำนน ทรำบแลว ซงพระทยแหงพระศำสดำผมพระขณำสพมแสนเปนประมำณเปนบรวำรมำแลวถวำยบงคมแลว ซงพระศำสดำ ไดยนอยแลว ณ ทสดสวนขำงหนง ฯ ในล�ำดบนนอ.ดำบสชอวำสรทะเรยกมำแลวซงอนเตวำสกท.(ดวยค�ำ)วำดกอนพอท.แมอ.อำสนะแหงพระพทธเจำท.ประทบนงแลวเปนอำสนะต�ำ(ยอมเปน),อ.อำสนะยอมไมมแมเพอแสนแหงสมณะ,อ.อนอนเธอท.กระท�ำซงสกกำระเพอพระพทธเจำอนโอฬำรในวนนยอมควร,(อ.เธอท.)จงน�ำมำซงดอกไมท.อนถงพรอมแลวดวยสและกลนจำกเชงแหงภเขำดงนฯอ.กำลเปนทกลำวเปนรำวกะวำเนนชำยอมเปน,แตวำอ.วสยแหงฤทธ(ของบคคล)ผมฤทธเปนสภำพอนใครๆไมพงคด(ยอมเปน)ดงนแล๑ฯอ.ดำบสท.เหลำนนน�ำมำแลวซงดอกไมท.อนถงพรอมแลวดวยสและกลน(โดยกำล) สกวำครเดยวนนเทยว ปลำดแลว ซงอำสนะอนเปนวกำรแหงดอกไมอนมโยชนเปนประมำณเพอพระพทธเจำท.ฯ(อ.อำสนะ)อนมคำวตสำมเปน-ประมำณ (ไดมแลว) เพอพระอครสำวก ท. ทงสอง, (อ.อำสนะ) อนตำงดวยอำสนะมอำสนะอนประกอบแลวดวยโยชนดวยทงกงเปนตน (ไดมแลว) เพอภกษ ท. ผเหลอ, (อ.อำสนะ) อนมอสภะเปนประมำณ ไดมแลว (เพอภกษ) ผใหมในสงฆ ฯ (อนใคร ๆ) ไมพงคดวำ อ.อำสนะ ท. อนใหญเพยงนน(อนดำบสท.)ปลำดแลวในอำศรมบทแหงหนงอยำงไรดงน ฯ เพรำะวำ (อ.วสย) นน เปนวสยแหงฤทธ (ยอมเปน) ฯ ครนเมออำสนะท.(อนดำบสท.)ปลำดแลวอยำงน,อ.ดำบสชอวำสรทะ


๑ บำงอำจำรยเปดอตถงตรงนมรปประโยคเปนอท เม อาสน ฯเปฯนสท ปปผมาสเน(อต)ฯ

ยนประคองแลวซงอญชลขำงพระพกตรของพระตถำคตกรำบทลแลววำขำแตพระองคผเจรญ(อ.พระองค)ขอจงเสดจขนเฉพำะสอำสนะอนเปนวกำร-แหงดอกไมนเพอประโยชนเกอกลเพอควำมสขแกขำพระองคสนรำตรนำนดงนฯ เพรำะเหตนน(อ.ค�ำอนเปนคำถำ)วำ

(อ.ขาพเจา) ยงดอกไมตางๆ ดวย ยงของหอมดวย ใหประชมกนแลว โดยความเปนอนเดยวกน ปลาดแลว ซงอาสนะอนเปนวการแหงดอกไม ไดกราบทลแลว ซงคา นว า “ขาแตพระวระ อ.อาสนะ น อนขาพระองค ปลาดแลว (กระทา) ใหเปนของ-สมควร แกพระองค, (อ.พระองค) เมอยงจต ของขาพระองค ใหเลอมใส ขอจงประทบนง บนอาสนะอนเปนวการแหงดอกไม๑ ฯ อ.พระพทธเจา ทรงยงจต ของขาพระองค ใหเลอมใสแลว (ยงโลก ท.) อนเปนไปกบดวยเทวโลก ใหราเรงแลว ประทบนงแลว บนอาสนะ อนเปนวการแหงดอกไม สนคนและวนเจด (ดงน) ดงน

(อนดำบสชอวำสรทะ)กลำวแลวฯ

ก.๒๒ครนเมอพระศำสดำประทบนงแลวอยำงน,อ.พระอครสำวกท.สอง(ดวย)อ.ภกษผเหลอท.ดวยนงแลวบนอำสนะอนถงแลวแกตน แกตนฯอ.ดำบสชอวำสรทะถอเอำแลวซงฉตรอนเปนวกำรแหงดอกไม อนใหญไดยนกนอยแลวเหนอพระเศยรของพระตถำคตฯอ.พระศำสดำ(ทรงอธษฐำนแลว)วำอ.สกกำระน ของชฎลท. เปนสกกำระมผลมำก จงเปนดงนทรงเขำแลวซงนโรธสมำบตฯแมอ.พระอครสำวกท.สอง แม อ.ภกษผเหลอ ท. รแลว ซงควำมทแหงพระศำสดำ เปนผทรงเขำแลว


๑ อกนยหนงปปผาสนานโมทน แปลวำซงการอนโมทนาในเพราะอาสนะอนเปนวการแหงดอกไม เปนสตตมตปปรสสมำสว.วำ

ปปผาสเน อนโมทนา ปปผาสนานโมทนา ๒ เตปฏก เปนวเสสลำภ ของ พทธวจน ฯ แปลวำ หมวดสามแหงปฎก ว.วำ ปฏกสส ตก เตปฏก กลบบทหลงไปเปน

บทหนำและลบกอกษรเสยตำมนยแหงปทรปสทธปกรณขอ๓๙๙แปลวำประชมแหงปฎกสาม, หมวดแหงปฎกสามว.วำ

ตปฏกสส สมโห เตปฏก ลงณปจจยในสมหตทธตฯ

ซงสมำบตเขำแลวซงสมำบตฯครนเมอพระตถำคตประทบนงเขำแลวซงนโรธสมำบตตลอดวนเจด,อ.อนเตวำสกท.ครนเมอกำลเปนทเทยวไปเพอ-ภกษำถงพรอมแลว,บรโภคแลวซงรำกไมและผลไมนอยและผลไมใหญในปำยอมยนประคอง ซงอญชล แกพระพทธเจำ ท. ตลอดกำลอนเหลอ ฯ สวนวำอ.ดำบสชอวำสรทะไมไปแลวแมสทเปนทเทยวไปเพอภกษำกนอยซงฉตรอนเปนวกำรแหงดอกไมเทยวยงวนเจดใหนอมลวงไปวเศษแลวดวยสข-อนเกดแลวแตปตฯอ.พระศำสดำเสดจออกแลวจำกนโรธตรสเรยกมำแลวซงพระเถระชอวำนสภะผเปนพระอครสำวกผนงแลวณพระปรศวเบองขวำ(ดวยพระด�ำรส) วำ ดกอนนสภะ (อ.เธอ) จงกระท�ำ ซงกำรอนโมทนำ- อนสมควรแกอำสนะอนเปนวกำรแหงดอกไม๑ แกดำบส ท. ผกระท�ำซงสกกำระดงนฯอ.พระเถระผมใจยนดแลวรำวกะอ.นกรบใหญผมลำภใหญอนได-เฉพำะแลวจำกส�ำนกของพระเจำจกรพรรดด�ำรงอยแลวในสำวกบำรมญำณเรมแลว ซงกำรอนโมทนำอนสมควรแกอำสนะอนเปนวกำรแหงดอกไม ฯ (อ.พระศำสดำ)ตรสเรยกมำแลวซงพระสำวกทสองในกำลเปนทสดลงแหงเทศนำ(ของพระเถระชอวำนสภะ)นน (ดวยพระด�ำรส) วำ ดกอนภกษ แมอ.เธอ จงแสดง ซงธรรม ดงน ฯ อ.พระเถระชอวำอโนมะ พจำรณำแลว ซงพระพทธพจน คอซงประชมแหงปฎกสำม๒กลำวแลว ซงธรรมฯ อ.กำรร พรอมเฉพำะ ไมไดมแลว (แกดำบส) แมรปหนง ดวยเทศนำ ของพระอครสำวกท.สองฯครงนนอ.พระศำสดำทรงด�ำรงอยแลว ในวสยแหงพระพทธเจำอนมประมำณหำมไดทรงเรมแลวซงพระธรรมเทศนำฯ ในกำลเปนทสดลงรอบแหงเทศนำ อ.ชฎลผมพนเจดสบสเปนประมำณ ท. แมทงปวงเวนซงดำบสชอวำสรทะบรรลแลวซงพระอรหตฯ


๑ อนนตราสน แปลโดยพยญชนะวำอ.อำสนะอนมระหวำงหำมได,อ.อำสนะอนไมมระหวำงแปลเอำควำมวำอ.อำสนะอนเปน-

ล�ำดบเปนวเสสนบพพบทกมมธำรยสมำสมนบพพบทพหพพหสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

นบพ.พหพ. ว. นตถตสสอนตรนตอนนตร�(อำสน�)

ว.บพ.กม. ว. อนนตร�อำสน�อนนตรำสน�

ก.๒๓ อ.พระศำสดำ ทรงเหยยดออกแลว ซงพระหตถ (ดวย- พระด�ำรส)วำ(อ.เธอท.)เปนภกษ(เปน)จงมำดงนฯอ.ผมและ-หนวดท. (ของดำบสท.) เหลำนน หำยไปแลว ในขณะนนนนเทยว ฯอ.บรขำรท.แปดเปนของสวมเขำแลวทกำยเทยวไดเปนแลวฯ (อ.อนถาม) วา อ.ดำบสชอวำสรทะ ไมบรรลแลว ซงพระอรหต เพรำะเหตไรดงนฯ (อ.อนแก) วา (อ.ดำบสชอวำสรทะ ไมบรรลแลว ซงพระอรหต) เพรำะควำมท(แหงตน)เปนผมจตฟงซำนแลว(ดงน)ฯ ไดยนวา (อ.ดาบสชอวาสรทะนน) ยงจตวา โอหนอ แม อ.เรา พงได ซงธระ อนอนพระสาวก น ไดเฉพาะแลว ในพระศาสนา ของพระพทธเจา ผเสดจอบต ในกาลอนไมมาแลว ดงน ใหเกดขนแลว จาเดม แตกาล (แหงตน) เรมแลว เพออนฟง ซงพระธรรมเทศนา ของพระอครสาวก นน ผนง บนอาสนะทสอง แหงพระพทธเจา ท. แลวจงตงอย ในสาวกบารมญาณ แลวจงแสดงอย ซงธรรม ฯ(อ.ดำบส-ชอวำสรทะ)นนไมไดอำจแลวเพออนกระท�ำซงกำรแทงตลอดซงมรรคและผลเพรำะควำมปรวตก นน ฯ ก (อ.ดำบสชอวำสรทะ) ถวำยบงคมแลว ซงพระตถำคตยนอยแลวในทพรอมพระพกตรกรำบทลแลววำขำแตพระองค-ผเจรญ อ.ภกษ ผนงแลว บนอำสนะอนมระหวำงหำมได๑ แหงพระองค ชอวำเปนใครในพระศำสนำของพระองคยอมเปนดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว) วำ (อ.ภกษ) ผยงจกรคอธรรม อนอนเรำใหเปนไปทวแลว ใหเปนไปทวตำมอยผบรรลแลวซงทสดแหงสำวกบำรมญำณแทงตลอดแลวซงปญญำท.สบหกด�ำรงอยแลว,(อ.ภกษ)นนชอวำเปนพระอครสำวก ในพระศำสนำ ของเรำ (ยอมเปน) ดงน ฯ (อ.ดำบสชอวำสรทะนน) ไดกระท�ำแลวซงควำมปรำรถนำวำขำแตพระองคผเจรญอ.สกกำระนใดอนขำพระองค ผทรงไวอย ซงฉตรอนเปนวกำรแหงดอกไม ตลอดวนเจด


กระท�ำแลว,อ.ขำพระองคยอมไมปรำรถนำ(ซงผล)อนคอซงควำมเปน-แหงทำวสกกะ หรอ หรอวำ คอ ซงควำมเปนแหงพรหม ดวยผล (แหงสกกำระ)น,แตวำ(อ.ขำพระองค)เปนพระอครสำวกของพระพทธเจำพระองคหนงพงเปนในกำลอนไมมำแลวรำวกะอ.พระเถระชอวำนสภะนดงนฯ

ก.๒๔อ.พระศำสดำทรงสงไปแลวซงอนำคตงสญำณวำอ.ควำม-ปรำรถนำของบรษน จกส�ำเรจหรอหนอแลดงน ทรงตรวจดอย ไดทรงเหนแลวซงควำมเปนคออนกำวลวงซงอสงไขยหนงอนยงดวยแสน-แหงกปแลวจงส�ำเรจ,(อ.พระศำสดำ)ครนทรงเหนแลวตรสแลวกะดำบส-ชอวำสรทะวำอ.ควำมปรำรถนำนของทำนเปนธรรมชำตเปลำจกเปนหำมได,กอ.พระพทธเจำพระนำมวำโคดมจกเสดจอบตในโลกกำวลวงซงอสงไขยหนงอนยงดวยแสนแหงกปในกำลอนไมมำแลว,อ.พระมำรดำ(ของพระพทธเจำพระนำมวำโคดม)นนเปนผทรงพระนำมวำมหำมำยำเทวจกเปน,อ.พระบดำเปนพระรำชำผใหญพระนำมวำสทโธทนะ(จกเปน),อ.พระโอรส เปนผทรงพระนำมวำรำหล(จกเปน),(อ.ภกษ)ผอปฏฐำกเปนผชอวำอำนนท(จกเปน),อ.พระสำวกทสองเปนผชอวำโมคคลลำนะ(จกเปน),สวนวำอ.ทำนเปนผชอวำสำรบตรผเปนพระธรรมเสนำบดผเปนพระอครสำวก(ของพระพทธเจำ-พระนำมวำโคดม)นนจกเปนดงนฯ(อ.พระศำสดำ)ครนทรงพยำกรณแลวซงดำบสอยำงนตรสแลวซงวำจำเปนเครองกลำวซงธรรมผอนหมแหงภกษ-แวดลอมแลวเสดจไปแลวสอำกำศฯแมอ.ดำบสชอวำสรทะไปแลว สส�ำนกของพระเถระผเปนอนเตวำสกท.สงไปแลวซงขำวสำสนแกกฎมพ-ชอวำสรวฑฒผเปนสหำย (มอนใหร) วำขำแตทำนผเจรญ (อ.ทำนท.) ขอจงบอกแกสหำยของขำพเจำวำอ.ต�ำแหนงแหงพระอครสำวกในพระศำสนำของพระพทธเจำพระนำมวำโคดมผเสดจอบตในกำลอนไมมำแลวอนดำบส- ชอวำสรทะ ผเปนสหำย ของทำน ปรำรถนำแลว ณทใกลแหงพระบำท ของพระพทธเจำพระนำมวำอโนมทสส,อ.ทำนจงปรำรถนำซงต�ำแหนงแหง-พระสำวกทสอง ดงน ดงน (เปนเหต) ฯ กแล (อ.ดำบสชอวำสรทะ) ครนกลำวแลวอยำงนไปแลวโดยขำงขำงหนงกอนกวำกวำพระเถระท.


๑ กรสเปนมำตรำวดควำมยำวชนดหนง๑กรสเทำกบ๑๒๕ศอกหรอ๑เสน๑๑วำ๑ศอกฯ๒ ลาชปญจมาน (ปปผาน) เปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสว.วำ.ลาชา ปญจมา เยส ตาน ลาชปญจมาน (ปปผาน)ดอกไม

มขำวตอกเปนทหำของอก๔อยำงไดแกหญาแพรก ๑ ขาวสารสะอาด ๑ เมลดพนธผกกาด ๑ ดอกมะล ๑ฯค�ำวำลำช

(ป)ลำชำ(อต)คอขำวตอกหรอขำวอนบคคลควว.วำ.ลาชยเตต ลาโชลำชธำตในควำมควอปจจยเปนกมมรปกมมสำชนะ

นนเทยว ไดยนอยแลว ทประตแหงนเวศน ของกฎมพชอวำสรวฑฒ ฯ อ.กฎมพชอวำสรวฑฒ (กลำวแลว) วำ อ.พระผเปนเจำ ของเรำ มำแลว สนกำลนำนหนอดงน(ยงดำบสชอวำสรทะ)ใหนงแลวบนอำสนะนงแลวบนอำสนะอนต�ำกวำดวยตนถำมแลววำขำแตทำนผเจรญกอ.บรษท-คออนเตวำสกท.ของทำนยอมไมปรำกฏหรอดงนฯ(อ.ดำบสชอวำสรทะกลำวแลว)วำดกอนสหำยเออ(อ.อยำงนน),อ.พระพทธเจำพระนำมวำ- อโนมทสส เสดจมำแลวสอำศรมของเรำท.,อ.เรำท.กระท�ำแลว ซงสกกำระ (แกพระพทธเจำพระนำมวำอโนมทสส) นน ตำมก�ำลง ของตน,อ.พระศำสดำทรงแสดงแลวซงธรรม(แกดำบสท.)ทงปวง,ในกำลเปนทสด-ลงรอบแหงเทศนำ(อ.ดำบสท.)ผเหลอเวนซงเรำบรรลแลวซงพระอรหตบวชแลว, อ.เรำ เหนแลว ซงพระเถระชอวำนสภะ ผเปนพระอครสำวก ของพระศำสดำ ปรำรถนำแลว ซงต�ำแหนงแหงพระอครสำวก ในพระศำสนำ ชอแหงพระพทธเจำพระนำมวำโคดมผเสดจอบตในกำลอนไมมำแลว,แมอ.ทำนจงปรำรถนำซงต�ำแหนงแหงพระสำวกทสองในพระศำสนำ(ของพระพทธเจำ-พระนำมวำโคดม) นน ดงน ฯ (อ.กฎมพชอวำสรวฑฒ กลำวแลว) วำ ขำแตทำนผเจรญ อ.ควำมคนเคย กบ ดวยพระพทธเจำ ท. ของขำพเจำ ยอมไมมดงนฯ(อ.ดำบสชอวำสรทะกลำวแลว)วำอ.กำรกรำบทลกบดวยพระพทธเจำ ท. เปนภำระ ของเรำ จงเปน, อ.ทำน จงจดแจง ซงสกกำระยงอนใหญดงนฯ

ก.๒๕อ.กฎมพชอวำสรวฑฒฟงแลวซงค�ำ(ของดำบสชอวำสรทะ)นน(ยงบคคล)ใหกระท�ำแลวซงทอนมกรสแปดเปนประมำณ๑ดวยเครองนบแหง-พระรำชำใกลประตแหงนเวศนของตนใหเปนทมพนอนเสมอเกลยลงแลวซงทรำย เรยรำยแลว ซงดอกไม ท. อนมขำวตอกเปนทหำ๒ (ยงบคคล)


๑ เตมกรยำคมพำกยเขำมำคอสวตตต

ใหกระท�ำแลวซงปะร�ำอนมดอกอบลเขยวเปนเครองมง(ยงบคคล)ใหปลำดแลวซงอำสนะแหงพระพทธเจำตกแตงแลวซงอำสนะท.แมเพอภกษผเหลอท.จดแจงแลวซงสกกำระและสมมำนะอนใหญไดใหแลวซงสญญำแกดำบส-ชอวำสรทะเพอประโยชนแกกำรทลนมนตซงพระพทธเจำท.ฯอ.ดำบส พำเอำแลวซงหมแหงภกษผมพระพทธเจำเปนประมขไดไปแลวสนเวศน(ของกฎมพชอวำสรวฑฒ) นน ฯ แม อ.กฎมพชอวำสรวฑฒ กระท�ำแลว ซงกำรตอนรบ รบเอำแลว ซงบำตร จำกพระหตถ ของพระตถำคต (ยงพระศำสดำ) ใหเสดจเขำไปแลว สมณฑป ถวำยแลว ซงน�ำเพอทกษณำ แกหมแหงภกษผมพระพทธเจำเปนประมขผนงแลวบนอำสนะอนบคคลปลำดแลวองคำสแลวดวยโภชนะอนประณตยงหมแหงภกษผมพระพทธเจำเปนประมขใหนงหมแลวดวยผำท.อนควรแกคำมำกในกำลเปนทสดลงรอบแหงกจดวยภตกรำบทลแลววำขำแตพระองคผเจรญอ.ควำมรเรมน(ยอมเปนไปพรอม)๑ เพอประโยชนแกต�ำแหนงอนมประมำณนอยหำมได,(อ.พระองค)ขอจงทรงกระท�ำซงควำมอนเครำะหตลอดวนเจดโดยท�ำนองนเทยวดงนฯอ.พระศำสดำ(ทรงยงค�ำนมนต)ใหอยทบแลวฯ(อ.กฎมพชอวำสรวฑฒ)นนยงทำนใหญใหเปนไปทวแลว ตลอดวนเจด โดยท�ำนอง นนนนเทยว ถวำยบงคมแลว ซงพระผมพระภำคเจำยนประคองแลวซงอญชลกรำบทลแลววำขำแตพระองค-ผเจรญอ.ดำบสชอวำสรทะผเปนสหำยของขำพระองคปรำรถนำแลววำ(อ.เรำ) เปนพระอครสำวกของพระศำสดำพระองคใดพงเปนดงน, อ.ขำพระองคเปนพระสำวกทสอง(ของพระศำสดำ)พระองคนนนนเทยวพงเปนดงนฯอ.พระศำสดำทรงตรวจดแลวซงกำลอนไมมำแลวทรงเหนแลวซงควำมเปนคออนส�ำเรจ แหงควำมปรำรถนำ (ของกฎมพชอวำสรวฑฒ) นน ทรงพยำกรณแลววำแมอ.ทำนเปนพระสำวกทสองของพระพทธเจำพระนำมวำ- โคดมจกเปนกำวลวงซงอสงไขยอนยงดวยแสนแหงกป(แตภทรกป)นดงนฯอ.กฎมพชอวำสรวฑฒฟงแลวซงค�ำพยำกรณของพระพทธเจำท.เปนผทงรำเรงแลวทงรำเรงทวแลวไดเปนแลวฯแมอ.พระศำสดำทรงกระท�ำแลว


ซงกำรอนโมทนำในเพรำะภตผเปนไปกบดวยบรวำรเสดจไปแลวสวหำรนนเทยวฯดกอนภกษท.(อ.ควำมปรำรถนำ)นเปนควำมปรำรถนำอนบตรท.ของเรำปรำรถนำแลวในกำลนน(ยอมเปน),(อ.บตรท.ของเรำ)เหลำนนไดแลว(ซงต�ำแหนง)อนอนตนปรำรถนำแลวอยำงไรนนเทยว,อ.เรำแลดแลวซงหนำยอมใหหำมไดดงนฯ

ก.๒๖ (ครนเมอพระด�ำรส) อยำงน (อนพระศำสดำ) ตรสแลว, อ.พระอครสำวกท.สองถวำยบงคมแลวซงพระผมพระภำคเจำกรำบทลแลวซงเรองอนเกดขนเฉพำะแลวทงปวงเพยงไรแตกำรแทงตลอดซงโสดำปตตผลจำกส�ำนกของพระเถระชอวำอสสชวำขำแตพระองคผเจรญอ.ขำพระองคท.เปนผมเรอนเปนแลวมอยเปนผไปแลวเพออนดซงมหรสพอนบคคลพงเลน-บนยอดแหงภเขำ(ยอมเปน)ดงนเปนตน(กรำบทลแลว)วำขาแตพระองคผเจรญ อ.ขาพระองค ท. เหลานน ไปแลว สสานก ของอาจารย ชอวาสญชย เปนผใครเพออนนามา (ซงอาจารยชอวาสญชย) นน สทใกลแหงพระบาท ของพระองค (เปน) บอกแลว ซงความทแหงลทธ (ของอาจารยชอวา- สญชย) นน เปนลทธมสาระออกแลว บอกแลว ซงอานสงส ในเพราะการมา (ในท) น, ขาแตพระองคผเจรญ (อ.อาจารยชอวาสญชย) นน กลาวแลววา ในกาลน ชอ อ.การอยโดยความเปนแหงอนเตวาสก ของเรา เปนเชนกบดวย-การถงซงความเปนคออนหวนไหวแหงนา ในตม (ยอมเปน), (อ.เรา) จกไมอาจ เพออนอย อยโดยความเปนแหงอนเตวาสก ดงน, (ครนเมอคา) วา ขาแตอาจารย ในกาลน อ.มหาชน ผมวตถมของหอมและระเบยบเปนตนในมอ ไปแลว จกบชา ซงพระศาสดานนเทยว, อ.ทาน จกเปน อยางไร ดงน (อนขาพระองค ท.) กลาวแลว, (กลาวแลว) วา ก อ.คนฉลาด ท. ในโลก น เปนผมาก (ยอมเปน) หรอ หรอวา อ.คนโง ท. (เปนผมาก ยอมเปน) ดงน, (ครนเมอคา) วา อ.คนโง ท. (เปนผมาก ยอมเปน) ดงน (อนขาพระองค ท.) กลาวแลว, กลาวแลววา ถาอยางนน อ.คนฉลาด ท. อ.คนฉลาด ท. จกไป สสานก ของพระสมณะ ผโคดม, อ.คนโง ท. อ.คนโง ท. จกมา สสานก ของเรา, อ.ทาน ท. จงไป ดงน ไมปรารถนาแลว เพออนมา ดงนฯอ.พระศำสดำทรงสดบแลว


๑ ญตวาเปนกรยำปธำนนยนอกกฎ

(ซงค�ำ)นนตรสแลววำดกอนภกษท.อ.สญชยถอเอำแลว(ซงธรรม) อนมสำระหำมไดวำ(อ.ธรรม)อนมสำระดงนดวย(ซงธรรม)อนมสำระวำ(อ.ธรรม)อนมสำระหำมไดดงนดวยเพรำะควำมทแหงตนเปนผมควำมเหนผด,สวนวำอ.เธอท.รแลว(ซงธรรม)อนมสำระโดยควำมเปนธรรมอนมสำระดวย(ซงธรรม) อนมสำระหำมได โดยควำมเปนธรรมอนมสำระหำมไดดวย ละแลว (ซงธรรม)อนมสำระหำมไดถอเอำแลว(ซงธรรม)อนมสำระนนเทยวเพรำะ-ควำมท(แหงตน)เปนผฉลำดดงนไดตรสแลวซงพระคำถำท.เหลำนวำ

(อ.ชน ท. เหลาใด) เปนผร ซงธรรมอนมสาระ (ในธรรม) อนมสาระหามไดดวย เปนผเหนซงธรรม- อนมสาระหามไดโดยปกต (ในธรรม) อนมสาระดวย (ยอมเปน) (อ.ชน ท.) เหลานน เปนผมความดาร-ผดเปนอารมณ (เปน) ยอมไมถงทบ (ซงธรรม) อนมสาระ, (อ.ชน ท. เหลาใด) รแลว๑ (ซงธรรม) อนมสาระ โดยความเปนธรรมอนมสาระดวย ซงธรรม-อนมสาระหามได โดยความเปนธรรมอนมสาระหา- มไดดวย (อ.ชน ท.) เหลานน เปนผมความดาร-ชอบเปนอารมณ (เปน) ยอมถงทบ (ซงธรรม) อนมสาระ ดงน ฯ

แกอรรถ

อ.อรรถวำ (อ.ธรรม)น คอ อ.ปจจยท. ส, อ.ควำมเหนผด อนมวตถสบ, อ.พระธรรมเทศนำ อนเปนอปนสย (แหงควำมเหนผด) นน เปนแลวชอวำธรรมอนมสำระหำมได,เปนผเหนซงธรรมอนมสำระ(ในธรรมอน-มสำระหำมได)นนดงนแหง -(ในบทท.) เหลำนนหนำ-(บำทแหง- พระคำถำ)วำอสาเร สารมตโนดงนฯ


(อ.อรรถ) วำ (อ.ธรรม) น คอ อ.ควำมเหนชอบ อนมวตถสบ, อ.พระธรรมเทศนำอนเปนอปนสย(แหงควำมเหนชอบ)นนเปนแลวชอวำธรรมอนมสำระ, เปนผเหนซงธรรมอนมสำระหำมไดโดยปกตวำ (อ.ธรรม) น เปนธรรมมสำระ(ยอมเปน)หำมไดดงน(ในธรรมอนมสำระ)นน(ดงนแหงบำทแหงพระคำถำ)วำสาเร จาสารทสสโนดงนฯ (อ.อรรถ)วำ(อ.ชนท.)เหลำนนคอวำผถอเอำแลวถอเอำซง- ควำมเหนผดนนด�ำรงอยแลวเปนผมควำมด�ำรผดเปนอำรมณดวยอ�ำนำจ(แหงวตกท.)มกำมวตกเปนตนเปนยอมไมถงทบซงธรรมอนมสำระคอศลดวยซงธรรมอนมสำระคอสมำธดวยซงธรรมอนมสำระคอปญญำดวยซงธรรมอนมสำระคอวมตตดวย ซงธรรมอนมสำระคอวมตตญำณทสสนะดวย ซงพระนพพำน อนมสำระคอประโยชนอยำงยงดวย(ดงนแหงหมวดสองแหงบท)วำเต สาร ดงนเปนตนฯ (อ.อรรถ)วำรแลว (ซงธรรม)อนมสำระมธรรมอนมสำระคอศลเปนตนนนนนเทยววำ(อ.ธรรม)นชอวำเปนธรรมอนมสำระ(ยอมเปน)ดงนดวย(ซงธรรม)อนมสำระหำมไดอนมประกำร(แหงค�ำ)อนขำพเจำกลำวแลววำ(อ.ธรรม)นชอวำเปนธรรมอนมสำระหำมได(ยอมเปน)ดงนดวย(ดงนแหงบท)วำสารญจดงนฯ (อ.อรรถ) วำ (อ.ชนท.) เหลำนน คอวำ ผฉลำดผถอเอำแลว ซงควำมเหนชอบ อยำงน ด�ำรงอยแลว เปนผมควำมด�ำรชอบเปนอำรมณ ดวยอ�ำนำจ(แหงควำมด�ำรชอบท.)มควำมด�ำรในเนกขมมะเปนตนเปนยอมถงทบซงธรรมอนมสำระ อนมประกำร (แหงค�ำ) อนขำพเจำกลำวแลว นน ดงน (แหงหมวดสองแหงบท)วำเต สาร ดงนเปนตนฯ

ในกำลเปนทสดลงรอบแหงพระคำถำ (อ.ชน ท.) มำก บรรลแลว (ซงอรยผลท.)มโสดำปตตผลเปนตนฯอ.เทศนำเปนเทศนำเปนไปกบดวย-วำจำมประโยชนไดมแลว(แกชนท.)ผประชมกนแลวดงนแลฯ

jwi

อ.เรองแหงปรพาชกชอวาสญชย (จบแลว) ฯ

jwi

๑ ฝนโบกขรพรรษมลกษณะเปนเมดน�ำฝนสแดงเรอเหมอนแกวทบทมผใดปรำรถนำใหเปยกกเปยกผไมปรำรถนำใหเปยกแมละออง

กไมสมผสผวกำยไมเลอะเทอะขงนองอนกอใหเกดโคลนตมอนปฏกลพอฝนหำยแผนดนกสะอำดตกลงเฉพำะในสมำคมแหง

พระญำตของพระพทธเจำไมมผอนอยรวมประชมดวย๒ อ.ภกษ ไมพงประมาท ในกอนขาว อนตนพงลกขนยนรบ ๓ อ.บคคล พงประพฤต ซงธรรม ใหเปนสจรต ฯ

๙. นนทตเถรวตถ อ.เรองแหงพระเถระชอวานนทะ (อนขาพเจา จะกลาว) ฯ

\\\

อ.พระศำสดำ เมอประทบอย ในพระวหำรชอวำเชตวน ทรงปรำรภ ซงพระนนทะผมอำยตรสแลวซงพระธรรมเทศนำนวำยถา อคาร ทจฉนน ดงนเปนตนฯ ก.๑ดงจะกลำวโดยพสดำรอ.พระศำสดำผมจกรคอธรรมอนประเสรฐ- อนพระองคใหเปนไปทวแลวเสดจไปแลวสพระนครชอวำรำชคฤหประทบอยอยในพระวหำรชอวำเวฬวนผอน - แหงทต ท. สบ ผมบรษมพนหนง ๆ เปนประมาณเปนบรวาร ผ อนพระเจาสทโธทนมหาราช ทรงสงไปแลว (ดวยพระดารส) วา (อ.ทาน ท.) นามาแลว ซงบตร (ของเรา) จงแสดง แกเรา ดงนหนา - พระเถระชอวากาฬทาย ผไปขางหลงแหงทตทงปวง แลวจงบรรลแลว ซงความเปนแหงพระอรหนต ทราบแลว ซงกาลเปนทเสดจมา พรรณนาแลว พรรณนาซงหนทาง ดวยคาถา อนมคาถาหกสบเปนประมาณ ผอนพระขณาสพมพนยสบเปนประมาณแวดลอมแลว นาไปแลว สบรชอวา- กบลพสด, ทรงกระทาแลว ซงฝนโบกขรพรรษ๑ ใหเปนเหตเกดขนแหงเนอความ ตรสแลว ซงมหาเวสสนดรชาดก ในสมาคมแหงพระญาต เสดจเขาไปแลว เพอบณฑะ ในวนรงขน ยงพระบดา ใหตงอยเฉพาะแลว ในโสดาปตตผล ดวยพระคาถาวา อตตฏเ นปปมชเชยย๒ ดงนเปนตน ยงพระนางมหาปชาบด ผโคตม (ใหตงอยเฉพาะแลว) ในโสดาปตตผล ดวย ยงพระราชา ใหตงอย-เฉพาะแลว ในสกทาคามผล ดวย ดวยพระคาถาวา ธมมญจเร สจรต๓ ดงนเปนตน ฯก(อ.พระศำสดำ)ทรงอำศยแลวซงวำจำเปนเครองกลำวซงคณ-


๑ ตงแตสตถา ห ปวตตตปวรธมมจกโก - ตตถาป น คณห ฯ เปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๔๖แปลโดยพยญชนะ๒ ต�(กำรณ�)ทสวำ,ต�(อำกำร�)ทสวำ,ต�(นนทกมำร�)ทสวำ,ผเรยนสำมำรถโยคนำมนำมไดทงสำมลกษณะฯ

แหงพระมำรดำของพระรำหลตรสแลวซงจนทกนนรชำดกในกำลเปนทสดลง- รอบแหงกจดวยภต, ครนเมอมงคลคอกำรอภเษกและมงคลคออนเขำไปสเรอนและ-มงคลคอววำหะท.แหงพระกมำรพระนำมวำนนทะเปนไปอย,เสดจเขำไปแลวเพอบณฑะในวนทสำม(แตวน)นนประทำนแลวซงบำตรในพระหตถของพระกมำรพระนำมวำนนทะตรสแลวซงมงคลเสดจลกขนแลวจำกอำสนะหลกไปอยไมทรงรบแลวซงบำตรจำกพระหตถของพระกมำรพระนำมวำนนทะฯ (อ.พระกมำรพระนำมวำนนทะ) แมนน ไมไดอำจแลว เพออนกรำบทลวำ ขำแตพระองคผเจรญ(อ.พระองค)ขอจงทรงรบซงบำตรของพระองคท.ดงนดวยควำมเคำรพในพระตถำคตฯแตวำ(อ.พระกมำรพระนำมวำนนทะนน)ทรงด�ำรแลวอยำงนวำ(อ.พระศำสดำ)จกทรงรบซงบำตรทหวแหงบนไดดงนฯอ.พระศำสดำไมทรงรบแลวในทแมนนฯ(อ.พระกมำร-พระนำมวำนนทะ) นอกน ทรงด�ำรแลววำ (อ.พระศำสดำ) จกทรงรบ ณทใกลแหงเชงแหงบนไดดงนฯอ.พระศำสดำไมทรงรบแลว(ในท) แมนนฯ๑(อ.พระกมำรพระนำมวำนนทะ)นอกนทรงด�ำรแลววำ(อ.พระศำสดำ)จกทรงรบ ทเนนแหงพระรำชำ ดงน ฯ อ.พระศำสดำ ไมทรงรบแลว (ในท)แมนนฯอ.พระกมำรเปนผใครเพออนเสดจกลบ(เปน)เสดจไปอยดวยควำมไมชอบพระทย ยอมไมทรงอำจ เพออนกรำบทลวำ (อ.พระองค) ขอจงทรงรบ ซงบำตร ดงน ดวยควำมเคำรพในพระตถำคต ด�ำรอยวำ (อ.พระศำสดำ)จกทรงรบ(ในท)น,(อ.พระศำสดำ)จกทรงรบ(ในท)นนดงน ยอมเสดจไปฯ ในขณะนนอ.หญงท. เหลำอน เหนแลว (ซงพระกมำรพระนำมวำนนทะ) นน๒ บอกแลว แกพระนำงชนบทกลยำณวำ ขำแตพระแมเจำอ.พระผมพระภำคเจำทรงพำเอำแลวซงพระกมำรพระนำมวำนนทะเสดจไปแลว จกทรงกระท�ำ (ซงพระกมำรพระนำมวำนนทะ) นน ใหเวน จำกพระองค ดงน ฯ (อ.พระนำงชนบทกลยำณ) แมนน ทรงสดบแลว (ซงค�ำ)นนมหยำดแหงน�ำท.อนไหลออกอยนนเทยว,มผมท.อนอนตน-


๑ ทายชช ลงณยปจจยในภำวตทธตว.วำทายาทสส ภาโว ทายชชแปลวำความเปนแหงบคคลผรบทรพยมรดก, ความเปน-

แหงบคคลผถอเอาซงทรพยอนมารดาและบดาพงให, ความเปนแหงทายาท ฯ อกอยำงหนง ทำยชช แปลวำ ทรพยมรดก,

ทรพยอนเปนประโยชนเกอกลแกบคคลผถอเอาซงทรพยอนมารดาและบดาพงใหว.วำทายาทสส หต ธน ทายชชฯค�ำวำ

“ทำยำท”แปลวำผถอเอาซงทรพยอนมารดาและบดาพงให, ผรบมรดกเปนกตตรปกตตสำธนะอปจจยว.วำทาย ทาตพพ

อาททาต คณหาตต ทายาโทฯทำย+อำบทหนำทำธำตในควำมถอเอำฯ

เกลำแลวดวยทงกงเสดจไปแลวโดยเรวกรำบทลแลววำขำแตพระลกเจำ(อ.พระองค)พงเสดจมำดวนแลดงนฯอ.ค�ำ(ของพระนำงชนบท-กลยำณ) นน นน รำวกะวำตกไปแลว ขวำง ตงอยแลว ในพระทย (ของพระกมำรพระนำมวำนนทะ)นนฯแมอ.พระศำสดำไมทรงรบแลวเทยวซงบำตร จำกพระหตถ (ของพระกมำรพระนำมวำนนทะ) นน ทรงน�ำไปแลว (ซงพระกมำรพระนำมวำนนทะ)นนสวหำรตรสแลววำดกอนนนทะ(อ.เธอ)จกบวชหรอดงนฯ(อ.พระกมำรพระนำมวำนนทะ)นนไมกรำบทลแลววำ(อ.ขำพระองค) จกไมบวช ดงน กรำบทลแลววำ ขำแตพระองคผเจรญ พระเจำขำ,(อ.ขำพระองค)จกบวชดงนดวยควำมเคำรพในพระพทธเจำฯอ.พระศำสดำตรสแลววำดกอนภกษท.ถำอยำงนน(อ.เธอท.)ยงนนทะจงใหบวช ดงน ฯ อ.พระศำสดำ เสดจไปแลว สบรชอวำกบลพสด ทรงยงพระกมำรพระนำมวำนนทะใหผนวชแลวในวนทสำมฯ

ก.๒ ในวน ทเจด อ.พระมำรดำของพระรำหล ทรงประดบแลว ซงพระกมำรทรงสงไปแลวสส�ำนกของพระผมพระภำคเจำ(ดวยพระด�ำรส)วำดกอนพอ(อ.เจำ)จงดซงพระสมณะนนผอนสมณะมพนยสบเปนประมำณ-แวดลอมแลว ผมวรรณะเพยงดงวรรณะแหงทอง ผมวรรณะแหงพระรปเพยง- ดงวรรณะแหงพรหม, (อ.สมณะ) น เปนพระบดำ ของเจำ (ยอมเปน), อ.หมอแหงขมทรพย ท. อนใหญ ไดมแลว ในกำลแหงพระบดำ ของเจำ นนประสตแลว,(อ.เรำ)ยอมไมเหนจ�ำเดมแตกำลเปนทเสดจออกไป(แหงพระบดำของเจำ)นน,(อ.เจำ)จงไป,(อ.เจำ)จงทลขอซงควำม-เปนแหงทำยำท๑(กะพระบดำ)นนวำขำแตเสดจพออ.หมอมฉนเปนพระกมำร(ยอมเปน), (อ.หมอมฉน) ถงแลว ซงกำรอภเษก เปนพระเจำจกรพรรด จกเปน,อ.ควำมตองกำรดวยทรพย(มอย)แกหมอมฉน,(อ.พระองค)


๑ ปรชโนเปนวเสสนบพพบทกมมธำรยสมำสว.วำปรวาโร ชโน ปรชโนหรอปรวาโร จ โส ชโน จาต ปรชโนยอบทวเสสนะ

เหลอไวแตอกษรตวหนำ๒ อรยทรพย ทรพยอนประเสรฐ,ทรพยคอคณธรรมประจ�ำใจอยำงประเสรฐไดแก(๑)ศรทธาควำมเชอทมเหตผล(๒)ศลกำร

รกษำกำยวำจำใหเรยบรอยประพฤตถกตองดงำม(๓)หร ควำมละอำยใจตอกำรท�ำควำมชว(๔)โอตตปปะควำมเกรงกลวตอ

ผลของควำมชว (๕)พาหสจจะหรอสตะ ควำมเปนผไดศกษำเลำเรยนมำก (๖) จาคะ ควำมเสยสละ เออเฟอเผอแผ และ

(๗)ปญญาควำมรควำมเขำใจถองแทในเหตผลดชวถกผดคณโทษประโยชนมใชประโยชนรคดรพจำรณำและรทจะจดท�ำ

ขอจงประทำน ซงทรพย แกหมอมฉน, เพรำะวำ อ.บตร เปนเจำของ แหงทรพยอนเปนของมอย แหงบดำ (ยอมเปน) (ดงน) ดงน ฯ อ.พระกมำรเสดจไปแลวสส�ำนกของพระผมพระภำคเจำถวำยบงคมแลวกลบไดแลว ซงควำมรกในพระบดำ เปนผทงรำเรงแลวทงยนดแลว (เปน) (กรำบทลแลว) วำ ขำแตพระสมณะ อ.พระฉำยำ ของพระองค เปนสข (ยอมเปน)ดงน ไดประทบยนตรสอยแลว (ซงค�ำ) อนสมควรแกตน อนมำกแมอน ฯอ.พระผมพระภำคเจำ ผมกจดวยภตอนทรงกระท�ำแลว ทรงกระท�ำแลวซงกำรอนโมทนำเสดจลกขนแลวจำกอำสนะเสดจหลกไปแลวฯ แม อ.พระกมำร (กรำบทลแลว) วำ ขำแตพระสมณะ (อ.พระองค) ขอจงประทำนซงควำมเปนแหงทำยำทแกหมอมฉน,ขำแตพระสมณะ(อ.พระองค)ขอจงประทำน ซงควำมเปนแหงทำยำท แกหมอมฉน ดงน ตดตำมแลว ซงพระผมพระภำคเจำ ฯ แม อ.พระผมพระภำคเจำ ทรงยงพระกมำร ไมใหเสดจกลบแลวฯแมอ.ชนผเปนบรวำร๑ไมไดอำจแลวเพออน(ยงพระกมำร)ผเสดจไปอยกบดวยพระผมพระภำคเจำใหเสดจกลบฯ(อ.พระกมำร)นนไดเสดจไปแลวสอำรำมกบดวยพระผมพระภำคเจำนนเทยวดวยประกำรฉะนฯ ในล�ำดบนน อ.พระผมพระภำคเจำ ทรงด�ำรแลววำ (อ.กมำร) น ยอมปรำรถนำซงทรพยอนเปนของมอยแหงบดำใด,(อ.ทรพย)นนเปนทรพยไปตำมแลวซงวฏฏะเปนทรพยเปนไปกบดวยควำมคบแคบ(ยอมเปน),เอำเถด(อ.เรำ)จะใหซงทรพยอนประเสรฐอนมอยำงเจด๒อนอนเรำ- ไดเฉพำะแลว ทโคนแหงตนโพธ (แกกมำร) นน, (อ.เรำ) จะกระท�ำ (ซงพระกมำร) นน ใหเปนเจำของ แหงควำมเปนแหงทำยำทอนเปนโลกตระ ดงนฯ


๑ กตปาตราโส(ภควำ)เปนตตยำตลยำธกรณพหพพหสมำสมณปจจยกมมรปกมมสำธนะเปนภำยในวเครำะหดงน

ณปจจย. ว. ปำโตอสตพโพตปำตรำโส(อำหำโร)(ลงรอำคม)

ต.ตล. ว. กโตปำตรำโสเยนโสกตปำตรำโส(ภควำ)

ก.๓ครงนนแลอ.พระผมพระภำคเจำตรสเรยกมำแลวซงพระสำรบตรผมอำย (ดวยพระด�ำรส) วำ ดกอนสำรบตร ถำอยำงนน อ.เธอ ยงกมำรชอวำรำหลจงใหบวชดงนฯอ.พระเถระ(ยงกมำรชอวำรำหล)นนใหผนวชแลว ฯ ก ครนเมอพระกมำร ผนวชแลว, อ.ควำมทกข อนมประมำณยงเกดขนแลวแกพระรำชำเพรำะทรงสดบ(ซงขำวสำสน)นนฯ(อ.พระรำชำนน)ไมทรงอำจอยเพออน(ยงควำมทกข)นนใหอยทบเสดจไปแลวสส�ำนกของพระผมพระภำคเจำ(ยงพระผมพระภำคเจำ)ใหทรงทรำบเฉพำะแลวทลขอแลว ซงพระพรวำ ขำแตพระองคผเจรญ ดงหมอมฉนทลขอวโรกำส อ.พระผเปนเจำท.ไมพงยงบตรผอนมำรดำและบดำท.ไมอนญำตแลวใหบวชดงนฯอ.พระผมพระภาคเจา ประทานแลว ซงพระพร นน (แกพระราชา) นน, ผมพระกระยาหารอนบคคลพงกนในเวลาเชาอนทรงกระทาแลว๑ ในพระราช-นเวศน ในวนหนง อก, (ครนเมอพระดารส) วา ขาแตพระองคผเจรญ อ.เทวดา ตนหนง เขาไปหาแลว ซงหมอมฉน กลาวแลววา อ.พระโอรส ของพระองค เปนผมกาละอนกระทาแลว (ยอมเปน) ดงน ในกาลแหง-พระองค ทรงประกอบแลวดวยการกระทาซงกรรมอนบคคลกระทาไดโดยยาก, อ.หมอมฉน ไมเชออย ซงคา (ของเทวดา) นน หามแลว (ซงเทวดา) นนวา อ.บตร ของขาพเจา ไมบรรลแลว (ซงญาณ) เปนเครองตรสร ยอมกระทา ซงกาละ หามได ดงน ดงน อนพระราชา ผประทบนงแลว ณ ทสด-สวนขางหนง กราบทลแลว, (ตรสแลว) วา ดกอนมหาบพตร ในกาลน (อ.พระองค) จกทรงเชอ อยางไร, (ครนเมอคา) วา อ.พระโอรส ของพระองค สนพระชนมแลว ดงน (อนพราหมณ) แสดงแลว ซงกระดก ท. แกพระองค กราบทลแลว, อ.พระองค ไมทรงเชอแลว แมในกาลกอน ดงน ตรสแลว ซงมหาธรรมปาลชาดก ในเพราะความเกดขนแหงเนอความ น ฯ ในกำลเปนทสดลงรอบแหงวำจำเปนเครองกลำวอ.พระรำชำทรงตงอยเฉพำะแลวในอนำคำมผลฯอ.พระผมพระภำคเจำทรงยงพระบดำใหตงอยเฉพำะแลว


ในผลท.สำมดวยประกำรฉะนผอนหมแหงภกษแวดลอมแลวเสดจไปแลวสพระนครชอวำรำชคฤห อกนนเทยว ผมปฏญญำอนเศรษฐชอวำอนำถบณฑกะ- รบเอำแลวเพอประโยชนแกกำรเสดจมำสพระนครชอวำสำวตถ(จำกพระนคร- ชอวำรำชคฤห)นน ครนเมอมหำวหำรชอวำเชตวน ส�ำเรจแลว, เสดจไปแลว ทรงส�ำเรจแลวซงกำรประทบอย(ในมหำวหำรชอวำเชตวน)นนฯ

ก.๔ครนเมอพระศำสดำประทบอยอยในพระวหำรชอวำพระเชตวนอยำงนนนเทยว,อ.พระนนทะผมอำยกระสนขนแลวบอกแลวซงเนอควำมนนแกภกษท.วำดกอนทำนผมอำยอ.เรำไมยนดยงแลวยอมประพฤตซงพรหมจรรย, (อ.เรำ) ยอมไมอำจ เพออนทรงไวพรอม ซงพรหมจรรย,(อ.เรำ)บอกคนแลวซงสกขำจกเวยนมำเพอควำมเปนคนเลวดงนฯอ.พระผมพระภำคเจำทรงสดบแลวซงเรองอนเปนไปทวนน(ทรงยงบคคล)ใหเรยกมำแลว ซงพระนนทะผมอำย ไดตรสแลว (ซงพระด�ำรส)นนวำ ดกอนนนทะไดยนวำอ.เธอบอกแลวแกภกษท.ผมำกพรอมอยำงนวำดกอนทำนผมอำยอ.เรำไมยนดยงแลวยอมประพฤตซงพรหมจรรย,(อ.เรำ)ยอมไมอำจเพออนทรงไวพรอมซงพรหมจรรย,(อ.เรำ)บอกคนแลวซงสกขำจกเวยนมำเพอควำมเปนคนเลวดงนจรงหรอดงนฯ(อ.พระนนทะกรำบทลแลว)วำขำแตพระองคผเจรญอ.อยำงนนดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว) วำ ดกอนนนทะ ก อ.เธอ ไมยนดยงแลว ยอมประพฤต ซงพรหมจรรย, (อ.เธอ) ยอมไมอำจ เพออนทรงไวพรอมซงพรหมจรรย,(อ.เธอ)บอกคนแลวซงสกขำจกเวยนมำเพอควำมเปนคนเลวเพออะไรดงนฯ(อ.พระนนทะกรำบทลแลว)วำขำแตพระองคผเจรญอ.พระนำง-ชนบทกลยำณผสำกยำน,เมอขำพระองคออกไปอยจำกเรอน,มผมท. อน (อนตน) เกลำแลวดวยทงกง เหลยวแลแลว ไดกลำวแลว (ซงค�ำ) นน กะขำพระองควำขำแตพระลกเจำ(อ.พระองค)พงเสดจมำดวนแลดงน,ขำแตพระองคผเจรญ อ.ขำพระองค นนแล ระลกตำมอย (ซงค�ำ) นน ไมยนดยงแลวยอมประพฤตซงพรหมจรรย,(อ.ขำพระองค)ยอมไมอำจเพออนทรงไวพรอมซงพรหมจรรย,(อ.ขำพระองค)บอกคนแลวซงสกขำ


๑ ฉนนกณณนาสนงคฏา (ปลฏมกกฏ) เปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำส มสมำหำรทวนทวสมำสเปนภำยใน ตงวเครำะห


ส.ทวน. ว.วำ กณโณจนำสำจนงคฏญจกณณนำสนงคฏ�

ฉ.ตล. ว.วำ ฉนน�กณณนำสนงคฏ�ยสสำสำฉนนกณณนำสนงคฏำ(ปลฏมกกฏ)

จกเวยนมำเพอควำมเปนคนเลวดงนฯ ครงนนแลอ.พระผมพระภำคเจำทรงจบแลวซงพระนนทะผมอำยทแขนทรงน�ำไปอยสเทวโลกชอวำดำวดงสดวยก�ำลงแหงฤทธทรงแสดงแลวซงนำงลงลนตวหนงตวมหและจมกและหำงอนขำดแลว๑ตวนงแลวบนทสด-แหงตออนไฟไหมแลว ในนำอนไฟไหมแลว แหงหนง ในระหวำงแหงหนทำง ทรงแสดงแลว ซงรอยแหงนำงอปสรท. หำ ผมเทำเพยงดงเทำแหงนกพรำบ ผมำแลวสทเปนทบ�ำรงซงทำวสกกะผพระรำชำแหงเทพในภพชอวำดำวดงสฯกแล (อ.พระผมพระภาคเจา) ครนทรงแสดงแลว ตรสแลว อยางนวา ดกอนนนทะ (อ.เธอ) ยอมสาคญ (ซงเรอง) นน อยางไร, (อ.หญง ท.) เหลาไหนหนอแล คอ อ.นางชนบทกลยาณ ผสากยาน หรอ หรอวา คอ อ.รอยแหงนางอปสร ท. หา ผมเทาเพยงดงเทาแหงนกพราบ เหลาน เปนผมรปงามกวาดวย เปนผควรซงการเหนกวาดวย เปนผยงความเลอมใสให-เกดกวาดวย (ยอมเปน)ดงนฯ(อ.พระนนทะ)ฟงแลว(ซงพระด�ำรส)นนกรำบทลแลววำขำแตพระองคผเจรญอ.นำงลงลนตวมหและจมกและหำงอน- ขำดแลวนน(ยอมเปน)แมฉนใดขำแตพระองคผเจรญอ.นำงชนบทกลยำณผสำกยำน(ยอมเปน)ฉนนนนนเทยวแล,(อ.นำงชนบทกลยำณนน)ยอมไมเขำถงแมซงกำรนบ, ยอมไมเขำถง แมซงเสยว, ยอมไมเขำถง แมซงสวน แหงรอยแหงนำงอปสร ท. หำ เหลำน เพรำะเขำไปเทยบเคยง โดยทแท อ.รอยแหงนำงอปสรท. หำ เหลำนนนเทยว เปนผมรปงำมกวำดวยนนเทยว เปนผควรซงกำรเหนกวำดวย เปนผยงควำมเลอมใสใหเกดกวำดวย (ยอมเปน) ดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนนนทะ(อ.เธอ)จงยนดยง,ดกอนนนทะ (อ.เธอ) จงยนดยง, อ.เรา เปนผรบรอง ของเธอ เพออนไดเฉพาะ ซงรอยแหงนางอปสร ท. หา ผมเทาเพยงดงเทาแหงนกพราบ


๑ ประโยคนแปลไดหลำยนยดงน

นยท๑แปลวำ อ.เรา เปนผรบรอง เพออนยงเธอใหไดเฉพาะ ซงรอยแหงนางอปสร ท. หา ผมเทาเพยงดงเทาแหง-

นกพราบ (ยอมเปน)ฯในทนเตเปนฉฏกำรตกมมในปฏลำภำยฯ

นยท๓แปลวำ อ.เรา เปนผรบรอง ซงเธอ เพออนไดเฉพาะ ซงรอยแหงนางอปสร ท. หา ผมเทาเพยงดงเทาแหง-

นกพราบ (ยอมเปน)ฯในทนเตเปนฉฏกมมในปำฏโภโคฯศพทวำปำฏโภโคเปนนำมกตกเปน

กตตรปกตตสำธนะลงณปจจยตำมนยแหงอภธำนปปทปกำฎกำขอ๕๓๒ว.วำปรภญต ปาลยตต

ปาฏโภโคปฏบทหนำภชธำตในควำมกน,รกษำ,รบรอง,ครอบครองฯ

นยท๓แปลวำ อ.เรา เปนผรบรอง ของเธอ เพออนไดเฉพาะ ซงรอยแหงนางอปสร ท. หา ผมเทาเพยงเทาแหง-

นกพราบ (ยอมเปน)ฯในทนเตเปนภำวำทสมพนธในปำฏโภโคฯ๒ ภตก สำมำรถแปลได๒นยคอ(๑)ผอน...จางแลว ผอน...เลยงแลว สาเรจมาจาก ภรธำตในควำมเลยง(โปสเน)ตปจจย

กสกรรก(๒)ผกระทาซงการรบจาง เปนนำมกตกกตตรปกตตสำธนะกวปจจยว.วำภตกโรตตภตโกภตเปนบทหนำ

กรธำตในควำมท�ำลบอทบทหนำลบทสดธำตตำมกฎของกวปจจยฯสวนอปกตก ส�ำเรจมำจำกอปบทหนำกธำตใน

ควำมซอตปจจยกสกรรกแปลวำผอน...ซอแลว, ผอน...เขาไปซอแลว, ผอน...ไถแลว ฯ

(ยอมเปน)ดงน๑ฯ(อ.พระนนทะกรำบทลแลว)วำขำแตพระองคผเจรญถำวำอ.พระผมพระภำคเจำทรงเปนผรบรองของขำพระองคเพออนไดเฉพำะซงรอยแหงนำงอปสรท.หำผมเทำเพยงดงเทำแหงนกพรำบ(ยอมเปน)ไซร,ขำแตพระผมพระภำคเจำผเจรญอ.ขำพระองคจกยนดยงในพรหมจรรยดงนฯครงนนแลอ.พระผมพระภำคเจำทรงพำเอำแลวซงพระนนทะ ผมอำย ทรงหำยไปแลว (ในเทวโลกชอวำดำวดงส) นน ไดมปรำกฏแลว ในพระวหำรชอวำเชตวนนนเทยวฯ

ก.๕อ.ภกษท.ไดฟงแลวแลวำไดยนวำอ.พระนนทะผมอำยผเปนพระภำดำของพระผมพระภำคเจำผเปนพระโอรสของพระนำนำงยอมประพฤตซงพรหมจรรยเพรำะเหตแหงนำงอปสรท.,ไดยนวำอ.พระผมพระภำคเจำทรงเปนผรบรอง(ของพระนนทะ)นนเพออนไดเฉพำะซงรอยแหงนำงอปสรท.หำ ผมเทำเพยงดงเทำแหงนกพรำบ (ยอมเปน) ดงน ฯ ครงนนแล อ.ภกษ ท. ผเปนสหำย ของพระนนทะ ผมอำย ยอมประพฤตรองเรยก ซงพระนนทะผมอำยดวยวำทะวำผกระท�ำซงกำรรบจำงดวยดวยวำทะวำผอน-พระศำสดำทรงไถไวแลวดวยวำ๒ไดยนวำอ.พระนนทะผมอำยเปนผกระท�ำ-ซงกำรรบจำง(ยอมเปน),ไดยนวำอ.พระนนทะผมอำยเปนผอนพระศำสดำ-ทรงไถไวแลว (ยอมเปน), (อ.พระนนทะ) ยอมประพฤต ซงพรหมจรรย


๑ อาตาป ลงอปจจยในตทสสตถตทธตว.วำอำตำโปอสสอตถตอำตำปฯค�ำวำอาตาปแปลวำควำมเพยร,ควำมพยำยำม,

ควำมเพยรเปนเครองยงกเลสใหเรำรอน,ควำมเพยรเผำกเลส,ควำมเขมแขงลงณปจจยนำมกตกส�ำเรจมำจำกอำ-ตป-ณ

ปจจยว.วำกเลเสอำตำเปตเตนำตอำตำป(วรย�)หรอว.วำอำสมนตโตตำเปตตอำตำโปฯ๒ ปหตตโตเปนตตยำตลยำธกรณพหพพหสมำสว.วำปหโตอตตำเยนโสปหตตโต(นนโท)

เพรำะเหตแหงรอยแหงนำงอปสรท.หำ,ไดยนวำอ.พระผมพระภำคเจำเปนผทรงรบรอง(ของพระนนทะ)นนเพออนไดเฉพำะซงรอยแหงนำงอปสรท.หำ ผมเทำเพยงดงเทำแหงนกพรำบ (ยอมเปน) ดงน ฯ ครงนนแล อ.พระนนทะ ผมอาย อดอดอย ระอาอย รงเกยจอย ดวยวาทะวาผกระทา-ซงการรบจางดวย ดวยวาทะวาผอนพระศาสดาทรงไถไวแลวดวย ของภกษ ท. ผเปนสหาย ผเดยว หลกออกแลว ผไมประมาทแลว ผมความเพยรเปน-เครองยงกเลสใหรอนทว๑ ผมตนอนสงไปแลว๒ อยอย, อ.กลบตร ท. ยอมบวช ไมมกรรมเกอกลแกเรอน จากเรอน โดยชอบนนเทยว เพอประโยชน (แกคณวเศษ) ใด, กระทาใหแจงแลว (ซงคณวเศษ) นน อนยอดเยยม อนเปนทสดลงรอบแหงพรหมจรรย เพราะรยง เอง ตอกาลไมนานนนเทยว เขาถงพรอมแลว อยแลว ในธรรม อนอนสตวเหนแลวเทยว, (อ.พระนนทะ) ไดรยงแลววา อ.ชาต สนแลว, อ.พรหมจรรย (อนเรา) อยจบแลว, (อ.กจ) อนบคคลพงกระทา (อนเรา) กระทาแลว, (อ.กจ) อนอก ยอมไมม เพอความเปนอยางน ดงน, กแล อ.พระนนทะ ผมอาย เปน - แหงพระอรหนต ท. หนา - (พระอรหนต) องคใดองคหนง ไดเปนแลว ฯ

ก.๖ครงนนอ.เทวดำตนหนงยงพระวหำรชอวำเชตวนทงสนใหสวำงแลว ในกำลอนเปนสวนแหงรำตร เขำไปเฝำแลว ซงพระศำสดำ ถวำยบงคมแลวกรำบทลแลววำขำแตพระองคผเจรญอ.พระนนทะผมอำยผ เปนพระภำดำ ของพระผ มพระภำคเจำ ผ เปนพระโอรสของพระนำนำง กระท�ำใหแจงแลว ซงเจโตวมตต ซงปญญำวมตต อนมอำสวะหำมได เพรำะควำมสนไปแหงอำสวะท.เพรำะรยงเองเขำถงพรอมแลวยอมอยในธรรมอนอนสตวเหนแลวเทยวดงนฯอ.พระญำณวำอ.พระนนทะกระท�ำใหแจงแลว ซงเจโตวมตต ซงปญญำวมตต อนมอำสวะหำมได


เพรำะควำมสนไปแหงอำสวะท.เพรำะรยงเองเขำถงพรอมแลวยอมอยในธรรมอนอนสตวเหนแลวเทยวดงนไดเกดขนแลวแมแกพระผมพระภำคเจำแลฯ(อ.พระนนทะ)ผมอำยแมนนเขำไปเฝำแลวซงพระผมพระภำคเจำโดยกำลอนลวงไป แหงรำตร นน ถวำยบงคมแลว ไดกรำบทลแลว (ซงค�ำ)นนวำ ขำแตพระองคผเจรญอ.พระผมพระภำคเจำ ทรงเปนผรบรองของขำพระองคเพออนไดเฉพำะซงรอยแหงนำงอปสรท.หำผมเทำเพยง- ดงเทำแหงนกพรำบ (ยอมเปน) ใด, ขำแตพระองคผเจรญ อ.ขำพระองค ยอมเปลอง ซงพระผมพระภำคเจำ จำกกำรฟงตอบ นน ดงน ฯ (อ.พระผมพระภาคเจา ตรสแลว) วา ดกอนนนทะ อ.ใจ ของเธอ แมอนเราแล กาหนดแลว รแลว ดวยใจวา อ.นนทะ กระทาใหแจงแลว ซงเจโตวมตต ซงปญญาวมตต อนมอาสวะหามได เพราะความสนไป แหงอาสวะ ท. เพราะรยง เอง เขาถงพรอมแลว ยอมอย ในธรรม อนอนสตวเหนแลวเทยว ดงน, แม อ.เทวดา บอกแลว ซงเนอความ นน แกเราวา ขาแตพระองคผเจรญ อ.พระนนทะ ผมอาย กระทาใหแจงแลว ซงเจโตวมตต ซงปญญาวมตต อนมอาสวะหามได เพราะความสนไป แหงอาสวะ ท. เพราะรยง เอง เขาถงพรอมแลว ยอมอย ในธรรม อนอนสตวเหนแลวเทยว ดงน, ดกอนนนทะ ในกาลใดนนเทยวแล อ.จต ของเธอ พนแลว จากอาสวะ ท. เพราะไมถอมน, ในกาลนน อ.เรา เปนผพนแลว จากการฟงตอบ นน (ยอมเปน) ดงน ฯครงนนแล อ.พระผ มพระภำคเจำ ทรงทรำบแลว ซงเนอควำม นน ทรงเปลงแลว ซงพระอทำนนในเวลำนนวำ

อ.เปอกตมคอกาม (อนบคคล) ใด ขามแลว, อ.หนามคอกาม (อนบคคลใด) ยายแลว, (อ.บคคล นน) ตามบรรลแลว ซงความสนไปแหงโมหะ ยอมไมหวนไหว ในเพราะสขและทกข ดงน ฯ


๑ อาลโยเปนภำวรปภำวสำธนะณปจจยว.วำอลลยน อาลโยฯอำบทหนำลธำตในควำมกอดรด,ตด,ผกพน(สเลเส,

ส�สเลสเน)หมำยถงควำมยดตด,ควำมผกพนในทนคหภำวำยเปนสมปทำนในอำลโยฯ

ก.๗ ครงนน ในวนหนง อ.ภกษ ท. ถำมแลว ซงพระนนทะ ผมอำยวำดกอนนนทะผมอำยในกำลกอนอ.ทำนกลำวแลววำ(อ.เรำ)เปนผกระสนขนแลว ยอมเปน ดงน, ในกำลน (อ.จต) ของทำน (ยอมเปน)อยำงไรดงนฯ(อ.พระนนทะกลำวแลว)วำดกอนทำน- ผมอำยอ.ควำมอำลย๑เพอควำมเปนแหงคฤหสถยอมไมมแกเรำดงนฯอ.ภกษ ท. ฟงแลว (ซงค�ำ) นน กลำวแลววำ อ.พระนนทะ ผมอำย ยอมกลำว(ซงค�ำ)อนไมมแลว,(อ.พระนนทะผมอำย)ยอมพยำกรณ (ซงพระอรหตผล) อนบคคลพงรทว, (อ.พระนนทะ) กลำวแลววำ (อ.เรำ) เปนผกระสนขนแลวยอมเปนดงนในวนอนเปนไปลวงแลวท.ยอมกลำววำอ.ควำมอำลยเพอควำมเปนแหงคฤหสถยอมไมมแกเรำดงนในกำลนดงนไปแลวกรำบทลแลวซงเนอควำมนนแกพระผมพระภำคเจำฯอ.พระผมพระภำคเจำ ตรสแลววำ ดกอนภกษ ท. อ.อตภำพ ของนนทะ เปนเชนกบดวยเรอนอนบคคลมงไมดแลวไดเปนแลวในวนอนเปนไปลวงแลวท., ในกำลน (อ.อตภำพ ของนนทะ) เปนเชนกบดวยเรอนอนบคคลมงดแลว เกดแลว,เพรำะวำ(อ.นนทะ)นพยำยำมอยเพออน(ยงตน)ใหถง ซงทสด แหงกจของบรรพชต จ�ำเดม แตกำลแหงนำงอปสรผเปนทพย ท. (อนตน)เหนแลวถงแลวซงกจนนดงนไดตรสแลวซงพระคำถำท.เหลำนวำ

อ.ฝน ยอมรวรด ซงเรอน อนอนบคคลมงไมดแลว ฉนใด อ.ราคะ ยอมเสยดแทง ซงจต อนอน-บคคลไมใหเจรญแลว ฉนนน ฯ อ.ฝน ยอม-ไมรวรด ซงเรอน อนอนบคคลมงดแลว ฉนใด อ.ราคะ ยอมไมเสยดแทง ซงจต อนอนบคคล- ใหเจรญดแลว ฉนนน ดงน ฯ


แกอรรถ

(อ.อรรถ)วำซงเรอนอยำงใดอยำงหนง(ดงน)แหง-(ในบทท.)เหลำนนหนำ-(บท)วำอคาร ดงนฯ (อ.อรรถ)วำอนอนบคคลมงแลวหำงคอวำอนมชองใหญและชองนอย(ดงนแหงบท)วำทจฉนน ดงนฯ (อ.อรรถ)วำอ.เมดแหงฝนยอมรวรด(ดงนแหงบท)วำสมตวชฌต ดงนฯ (อ.อรรถ)วำอ.รำคะยอมเสยดแทงซงจตชอวำอนอนบคคล- ไมใหเจรญแลวเพรำะควำมท(แหงจตนน)เปนธรรมชำตเวนแลวจำกภำวนำรำวกะอ.ฝน(รวรดอย)ซงเรอนนน,อ.รำคะเทยว(ยอมเสยดแทงซงจต)อยำงเดยว หำมได, อ.กเลสทงปวง ท. มโทสะและโมหะและมำนะเปนตน ยอมเสยดแทง ซงจต อนมอยำงนนเปนรปนนเทยว (ดงน แหงบท) วำ อภาวต ดงนเปนตนฯ (อ.อรรถ)วำอนอนบคคลใหเจรญดแลวดวยสมถภำวนำและวปสสนำภำวนำท.,อ.ก เลส ท. มรำคะเป นต น ย อมไม อำจ เพออนเสยดแทง ซงจต อนมอยำงนเปนรป รำวกะ อ.ฝน (ไมอำจอย เพออนรวรด) ซงเรอน อนอนบคคลมงดแลวดงน(แหงบท)วำสภาวต ดงนเปนตนฯ ก.๘ในกำลเปนทสดลงรอบแหงพระคำถำ(อ.ชนท.)มำกบรรลแลว(ซงอรยผลท.)มโสดำปตตผลเปนตน,อ.เทศนำเปนเทศนำเปนไปกบดวยวำจำ- มประโยชนไดมแลวแกมหำชนฯ ครงนนอ.ภกษท.ยงวำจำเปนเครองกลำววำดกอนทำนผมอำยกชออ.พระพทธเจำท.เปนผนำอศจรรย(ยอมเปน),อ.พระนนทะผมอำยชอวำ ผกระสนขนแลว เพรำะอำศย ซงนำงชนบทกลยำณ อนพระศำสดำ ทรงกระท�ำแลว ซงนำงเทพอปสรท. ใหเปนอำมส ทรงแนะน�ำแลว ดงน ใหตงขนพรอมแลว ในโรงเปนทกลำวกบเปนทแสดงซงธรรมฯอ.พระศำสดำเสดจมำแลวตรสถำมแลววำดกอนภกษท.(อ.เธอท.)เปนผนงพรอมกนแลว


๑ กมภกำโรแปลวำภำระมกมภะหนงเปนประมำณเปนวเสสนบพพบทกมมธำรยสมำสมฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสเปนภำยใน


ฉ.ตล. ว.กมโภมตโตยสสโสกมภมตโต(ภำโร)

ว.บพกมว.กมภมตโตภำโรกมภภำโรหรอกมภมตโตจโสภำโรจำตกมภกำโรฯ

ค�ำวำกมภมควำมหมำย๓อยำงคอ(๑)มำตงคมทธปณฑกระพองเชำ(๒)ฆฏหมอและ(๓)ทสมพณ๑๐อมพณะ

เทำกบ๒ทะนำนครง

ดวยวำจำเปนเครองกลำวอะไรหนอยอมมในกำลนดงน,(ครนเมอค�ำ)วำ(อ.ขำพระองค ท. เปนผนงพรอมกนแลว ดวยวำจำเปนเครองกลำว) ชอน (ยอมม ในกำลน) ดงน (อนภกษ ท.) กรำบทลแลว, ตรสแลววำ ดกอนภกษท.(อ.นนทะนนอนเรำลอแลวดวยมำตคำมยอมแนะน�ำ)ในกำลนนนเทยวหำมได,(อ.นนทะ)นนอนเรำลอแลวดวยมำตคำมแนะน�ำแลวนนเทยว แมในกำลกอน ดงน ผ (อนภกษ ท.) เหลำนน ทลวงวอนแลวทรงน�ำมำแลวซงเรองอนเปนไปลวงแลววำ:- ในกำลอนเปนไปลวงแลว ครนเมอพระเจำพรหมทต (ทรงยงบคคล) ใหกระท�ำอย ซงควำมเปนแหงพระรำชำ ในพระนครชอวำพำรำณส, อ.พอคำ ชอวำกปปกะผอยในพระนครชอวำพำรำณสโดยปกต ไดมแลว ฯอ.ลำ ตวหนง (ของพอคำชอวำกปปกะ) นน ยอมน�ำไป ซงภำระมกมภะหนงเปน- ประมำณฯ(อ.ลำนน)ยอมไปสนโยชนท.เจดในวนในวนฯ ในสมยหนง (อ.พอคำชอวำกปปกะ) นน ไปแลว สพระนครชอวำตกกสลำ ดวยภำระอนลำพงน�ำไป ท. ปลอยแลว ซงลำ เพออนเทยวไป เพยงไร แตอนจ�ำหนำยซงสงของฯครงนนอ.ลำนน(ของพอคำชอวำกปปกะ)นนเทยวไปอยบนหลงแหงคเหนแลวซงนำงลำตวหนงเขำไปหำแลวฯ(อ.นำงลำ)นนกระท�ำอยซงปฏสนถำรกบ(ดวยลำ)นนกลำวแลววำ(อ.ทำน)เปนผมำแลว(จำกพระนคร)ไหนยอมเปนดงนฯ(อ.ลำกลำวแลว)วำ(อ.เรำเปนผมำแลว)จำกพระนครชอวำพำรำณส(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.นำงลำถำมแลว)วำ(อ.ทำนเปนผมำแลว)ดวยกำรงำนอะไร(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.ลำกลำวแลว)วำ(อ.เรำเปนผมำแลว)ดวยกำรงำนของพอคำ(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.นำงลำถำมแลว)วำ(อ.ทำน)ยอมน�ำไปซงภำระอนมประมำณเทำไรดงนฯ(อ.ลำกลำวแลว)วำ(อ.เรำยอมน�ำไป)ซงภำระอนมกมภะหนงเปนประมำณ๑ดงนฯ(อ.นำงลำ


ถำมแลว) วำ อ.ทำน น�ำไปอย ซงภำระ อนมประมำณเทำน ยอมไป สนโยชนเทำไรท.ดงน ฯ(อ.ลำกลำวแลว)วำ (อ.เรำยอมไป) สนโยชนเจดท.ดงนฯ(อ.นำงลำถำมแลว)วำ(อ.นำงลำ)บำงตว กระท�ำอย ซงกำรนวดซงเทำหรอหรอวำซงกำรนวดซงหลงแกทำน ในทแหงทำนไปแลวมอยหรอดงนฯ(อ.ลำกลำวแลว)วำดกอนนำง-ผเจรญ(อ.นำงลำบำงตวกระท�ำอยซงกำรนวดซงเทำหรอหรอวำ ซงกำรนวดซงหลงแกเรำ)ยอมไมมดงนฯ(อ.นำงลำกลำวแลว)วำ(ครนเมอควำมเปน) อยำงนน มอย, (อ.ทำน) ยอมเสวย ซงทกขใหญ ดงน ฯ จรงอย ชอ (อ.บคคล) ผกระท�ำซงกรรมมกำรนวดซงเทำเปนตน แกสตวดรจฉำนท.ยอมไมมแมกจรง,(ถงอยำงนน)(อ.นำงลำนน)กลำวแลว(ซงค�ำ)อนมอยำงนเปนรปเพออนกระทบซงกำมสงโยชนฯ(อ.ลำ)นนกระสน-ขนแลวเพรำะวำจำเปนเครองกลำว(ของนำงลำ)นนฯแมอ.นำยกปปกะจ�ำหนำยแลว ซงสงของ ไปแลว สส�ำนก (ของลำ) นน กลำวแลววำ ดกอนพอ (อ.เจำ) จงมำ, (อ.เรำ ท.) จกไป ดงน ฯ (อ.ลำ กลำวแลว)วำอ.ทำนท.จงไป,อ.ขำพเจำจกไมไปดงนฯครงนน(อ.นำยกปปกะ)ออนวอนแลว(ซงลำ)นนบอยๆคดแลววำ(อ.เรำ)(ยงลำ)นนตวไมปรำรถนำอย ใหกลวแลวจกน�ำไปดงน กลำวแลว ซงคำถำนวำ

(อ.เรา) จกกระทา ซงปฏก อนมหนามอนบณฑต-กาหนดแลวดวยนวมอสบหก แกเจา, (อ.เรา) จกแทง ซงกาย ของเจา, แนะลา (อ.เจา) จงร อยางน ดงน ฯ

อ.ลำฟงแลว(ซงค�ำ)นนกลำวแลววำ(ครนเมอควำมเปน)อยำงนนมอย,แมอ.เรำจกร(ซงกรรม)อน(อนเรำ)พงกระท�ำแกทำนดงนกลำวแลวซงคำถำนวำ

(อ.ทาน) จกกระทา ซงปฏก อนมหนาม- อนบณฑตกาหนดแลวดวยนวมอสบหก แกเรา, (อ.เรา) ยนอยเฉพาะแลว ขางหนา ยกขนแลว


(ซงเทา) ขางหลง ยงสงของ ของทาน จกให-ตกไป, ขาแตกปปกะ (อ.ทาน) จงร อยางน ดงน ฯ

อ.พอคำฟงแลว(ซงค�ำ)นนคดแลววำ(อ.ลำ)นนยอมกลำวอยำงน กะเรำ เพรำะเหต อะไรหนอแลดงน แลดอย ขำงนดวย ขำงนดวย เหนแลว ซงนำงลำนน คดแลววำ (อ.ลำ) นน เปนสตว (อนนำงลำ)นใหส�ำเหนยกแลวอยำงนจกเปน,(อ.เรำ)ลอแลว(ซงลำ)นนดวยมำตคำม(ดวยค�ำ)วำ(อ.เรำ)จกน�ำมำซงนำงลำชอตวมอยำงนเปนรปแกเจำดงนจกน�ำไปดงนกลำวแลวซงคำถำนวำ

(อ.เรา) จกนามา ซงนางลา ตวมเทาส ตวมหนาเพยงดงสงข ตวมอวยวะทงปวงงาม (กระทา) ใหเปนภรรยา ของเจา, แนะลา (อ.เจา) จงร อยางน ดงน ฯ

อ.ลำฟงแลว(ซงค�ำ)นนตวมจตยนดแลวกลำวแลวซงคำถำ นวำ

(อ.ทาน) จกนามา ซงนางลา ตวมเทาส ตวมหนาเพยงดงสงข ตวมอวยวะทงปวงงาม (กระทา) ใหเปนภรรยา ของขาพเจา, ขาแตกปปกะ (อ.ทาน) จงร อยางน, ขาแตกปปกะ (อ.ขาพเจา) จกไป สนโยชน ท. สบส โดยยง ดงน ฯ

ครงนนอ.นำยกปปกะ(กลำวแลว)(กะลำ)นนวำถำอยำงนน(อ.เจำ)จงมำดงนจงเอำแลวไดไปแลวสทอนเปนของตนฯ(อ.ลำ)นน กลำวแลว(กะนำยกปปกะ)นนโดยอนลวงไปแหงวนเลกนอยวำอ.ทำนท. ไดกลำวแลววำ(อ.เรำ)จกน�ำมำซงภรรยำแกเจำดงนกะขำพเจำมใชหรอ ดงน ฯ (อ.นำยกปปกะ กลำวแลว) วำ เออ (อ.ค�ำนน อนเรำ)กลำวแลว,อ.เรำจกไมท�ำลำยซงวำจำเปนเครองกลำวของตน,(อ.เรำ)จกน�ำมำซงภรรยำแกเจำ,แตวำ(อ.เรำ)จกใหซงเสบยง แกเจำ ผผเดยวนนเทยว, (อ.เสบยง) นน จงเพยงพอ หรอ หรอวำ


จงอยำเพยงพอ แกเจำ ผเปนทสอง ของตน, อ.เจำนนเทยว พงร, แมอ.ลกท.จกเกดเพรำะอำศยซงกำรอยรวมกนแหงเจำท.ทงสอง,(อ.เสบยง)นนจงเพยงพอหรอหรอวำจงอยำเพยงพอแกเจำกบ(ดวยลกท.)มำกแมเหลำนน,อ.เจำนนเทยวพงรดงนฯอ.ลำ (ครนเมอนำยกปปกะ) นน กลำวอยนนเทยว, เปนสตวมควำมเยอใยหำมได ไดเปนแลว(ดงน)ฯ อ.พระศำสดำครนทรงน�ำมำแลวซงพระธรรมเทศนำนทรงยงชำดกวำดกอนภกษ ท. อ.นำงลำ ในกำลนน เปนนำงชนบทกลยำณ ไดเปนแลว (ในกำลน),อ.ลำ(ในกำลนน)เปนนนทะ(ไดเปนแลวในกำลน),อ.พอคำ(ในกำลนน)เปนเรำนนเทยว(ไดเปนแลวในกำลน),(อ.นนทะ)นนอนเรำลอแลวดวยมำตคำมน�ำไปวเศษแลวแมในกำลกอนดวยประกำรฉะนดงนใหจบแลวดงนแลฯ

jwi

อ.เรองแหงพระเถระชอวานนทะ (จบแลว) ฯ

jwi

๑ สกรโก(จนโท)ลงณกปจจยในตรตยำทตทธตว.วำสกเรหนตวำชวตตสกรโก(จนโท)เฉลยสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๑๕

แปลทบศพทวำอ.นำยจนทสกรก๒ วฑฒตสนำมหลวงแผนกบำลพ.ศ.๒๕๑๕แปลวำถงแลวซงควำมเจรญค�ำวำวฑฒโตประกอบดวยวฑฒ+อต(อธำต+ต

ปจจย)เปนทตยำตปปรสสมำสว.วำวฑฒ อโต วฑฒโตค�ำวำวฑฒในทนเปนนำมลงอปจจยว.วำวฑฒน�วฑโฒแตโดย

สวนมำกค�ำวำวฑฒนยมเปนตปจจยแปลวำเจรญแลว,งอกงำมแลว,รงเรองแลว,เตบโตแลววฑฒธำตในควำมเจรญลง

ตปจจยแปลงตเปนฑฒลบฑฒทำยธำตหรอลงออำคมตปจจยมรปเปนวฑฒตในกรณทเปนเหตกมมวำจก

๑๐. จนทสกรกวตถ อ.เรองแหงบรษผฆาซงสกรเปนอยชอวาจนทะ


\\\

อ.พระศำสดำ เมอประทบอย ในพระวหำรชอวำเวฬวน ทรงปรำรภ ชอซงบรษผฆำซงสกรเปนอยชอวำจนทะ๑ตรสแลวซงพระธรรมเทศนำนวำอธ โสจต เปจจ โสจตดงนเปนตนฯ

ก.๑ ไดยนวำ (อ.นำยจนทสกรก) นน ฆำแลว ซงสกร ท. เคยวกนอยดวยขำยอยดวยส�ำเรจแลวซงชวตสนปท.หำสบหำฯ(อ.นำยจนทสกรกนน)ถอเอำแลวซงขำวเปลอกท.ดวยเกวยนในกำลแหง-บคคลหวแลวไปแลวสชนบท ซอแลว ซงสกรตวลกนอยของชำวบำนท.(ดวยขำวเปลอก)อนมทะนำนหนงหรอทะนำนสองเปนประมำณยงเกวยนใหเตมแลวมำแลว ลอมแลว ซงทหนง รำวกะวำคอก ในภำยหลงแหงทเปนทอย ปลกแลว ซงผก (ในท) นนนนเทยว (เพอสกรตวลกนอย ท.) เหลำนน, (ครนเมอสกรตวลกนอยท.) เหลำนน เคยวกนแลว ซงกอผกตำง ๆท. ดวย ซงคถแหงสรระดวยเตบโตแลว๒,ผกแลวซง-(อ.ตน)เปนผใครเพออน (ยงสกร)ตวใดใดใหตำยยอมเปน,-(สกร)ตวนนนนในทเปนทน�ำมำฆำ(กระท�ำ)ใหมควำมไหวออกแลวทบแลวดวยฆอนอนมเหลยมสเพอควำมทแหง-เนอแหงสรระเปนธรรมชำตพองหนำขนทรำบแลววำ(อ.สกรน)เปนสตวมเนอหนำเกดแลวดงนเปดแลวซงปำกใหแลวซงทอนไมในระหวำงแหงฟนยอมกรอกซงน�ำอนรอนอนเดอดพลำนแลวในปำกดวยทะนำนอนเปน-


๑ แปลเปนเหตกตตวำจกวำยงขน ท. ใหไหมแลว กได ๒ ตงแตฉาตกกาเล สกเฏน วห - เสส วกกณาต ฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๑๕แปลโดยพยญชนะ๓ ตงแตอธ โสจต เปจจ - อวจมหานรยสนตาโป อปฏห ฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๑๐แปลโดยพยญชนะ๔ ม.อป.๑๔/๓๔๑ โส โข ปน ภกขเว มหานรโย จตกกณโณ จตทวาโร วภตโต ภาคโส มโต อโยปาการปรยนโต อยสา

ปฏกกชชโต ฯ ตสส อโยมยา ภม ชลตา ยตตา สมนตา โยชนสต ผรตวา ตฏต สพพทาฯ

วกำรแหงโลหะฯ(อ.น�ำอนรอน)นนเขำไปแลวในทองเดอดพลำนแลวพำเอำแลวซงคถออกไปแลวโดยสวนในเบองต�ำ,อ.คถหนอยหนงมอยเพยงใด,เปนธรรมชำตขนเปนยอมไหลออกไปเพยงนน,ครนเมอทองสะอำดแลว,(อ.น�ำอนรอนนน)เปนธรรมชำตใสเปนธรรมชำตไมขน(เปน)ยอมไหลออกไป ฯ ครงนน (อ.นำยจนทสกรกนน) ยอมรำด ซงน�ำ อนเหลอลง บนหลง (แหงสกร) นน ฯ (อ.น�ำ) นน ยงหนงอนด�ำ ใหลอกแลวยอมไหลไปฯในล�ำดบนน(อ.นำยจนทสกรกนน)เผำแลว ซงขนท.๑ดวยคบเพลงอนเปนวกำรแหงหญำยอมตดซงศรษะดวยดำบอนคมฯ(อ.นำยจนทสกรกนน)ถอเอำเฉพำะแลวซงเลอดอนไหลออกอยดวยภำชนะขย�ำแลวซงเนอดวยเลอดปงแลวนงแลวในทำมกลำง- แหงลกและเมยเคยวกนแลวยอมขำย(ซงเนอ)อนเหลอฯ๒(เมอนำย- จนทสกรก)นนส�ำเรจอยซงชวตโดยท�ำนองนนนเทยว,อ.ปท.หำสบหำกำวลวงแลวฯครนเมอพระตถำคตประทบอยอยในวหำรอนใกล,อ.กำรบชำ(ดวยวตถ)อนมก�ำแหงดอกไมเปนประมำณหรอหรอวำอ.กำรถวำยซงภกษำ- อนมทพพเปนประมำณ หรอวำ ชอ อ.บญ อะไร ๆ อน ไมไดมแลว แมในวนหนงฯครงนนอ.โรคเกดขนแลวในสรระ(ของนำยจนทสกรก)นนฯ อ.ควำมรอนพรอมในนรกใหญชอวำอเวจ ปรำกฏแลว (แกนำยจนทสกรก) ผเปนอยอยนนเทยวฯ๓ชออ.ควำมรอนพรอมในนรกชอวำอเวจเปนควำมเรำรอนอนสำมำรถเพออนท�ำลำยซงนยนตำท.(ของบคคล)ผยนแลดอยแลวในรอย-แหงโยชนยอมเปนฯจรงอย(อ.ค�ำอนเปนพระคำถำ)แมนนวำ

(อ.ความรอนพรอมในนรกชอวาอเวจ) แผไปแลว ตลอดรอยแหงโยชน โดยรอบ ยอมตงอย ในกาล-ทงปวงดงนเปนตน๔

(อนพระผมพระภำคเจำ)ตรสแลวฯ


๑ วลยนต ประกอบดวย ว บทหนำ ล ธำตในควำมยอย, ละลำย ย ปจจย อนต วตตมำนำวภตต (บำงอำจำรยเหนวำเปน

วลธำต)ทฆะอเปนอ

ก.๒ อนง อ.อปมำนวำ ดกอนมหำบพตร แม อ.แผนหน อนมเรอนยอดเปนประมำณอน(อนบคคล)ใสเขำแลวในไฟในนรกยอมถงซงควำมยอยยบโดยขณะฉนใดสวนวำอ.สตวผบงเกดแลวท.(ในนรก)นยอมไมยอยยบ๑รำวกะ(อ.สตวท.)ผไปแลวในทองของมำรดำ(ไมยอยยบอย)เพรำะก�ำลงแหงกรรม(ฉนนน)ดงนอนพระเถระชอวำนำคเสนถวำยพระพรแลวเพรำะควำมท (แหงควำมรอนพรอมในนรกชอวำอเวจ) นน เปนสภำพมประมำณยงกวำควำมรอนพรอมแหงไฟอนตงอยโดยปกต ฯครนเมอควำมรอนพรอมนนปรำกฏแลว(แกนำยจนทสกรก)นน,อ.อำกำรอนอนบณฑตพงเหนเสมอดวยกรรมเกดขนแลวฯ(อ.นำยจนทสกรกนน)รองแลวรองเพยงดงสกรเทยวไปอยดวยเขำท.ในทำมกลำงแหงเรอนนนเทยวยอมไปสทเปนทอยอนมในเบองหนำบำงสทเปนทอยอนมในภำยหลงบำง ฯ ครงนน อ.ประชมแหงมนษยในเรอน ท. (ของนำยจนทสกรก)นนจบแลว(ซงนำยจนทสกรก)นน(กระท�ำ)ใหมนยอมปดซงปำกฯชออ.วบำกแหงกรรมอนใครๆไมอำจเพออนหำมฯ(อ.นำยจนทสกรก)นนรองอยยอมเทยวไปขำงนดวยขำงนดวยฯอ.มนษยท.ในเรอนท.เจดโดยรอบยอมไมไดซงควำมหลบฯกอ.ชนในเรอนทงปวงไมอำจอยเพออนหำมซงกำรออกไปในภำยนอก(แหงนำยจนทสกรก)นนผอนภยแตควำมตำยคกคำมแลวปดแลวซงประตแหง-เรอนท.แวดลอมแลวซงภำยนอกแหงเรอนรกษำอยยอมอยโดย- (อ.นำยจนทสกรกนน) ยนอยแลว ในภำยในยอมไมอำจ เพออนเทยวไป ในภำยนอกโดยประกำรใด,-ประกำรนนฯ(อ.นำยจนทสกรก)แมนอกนรองอย ยอมเทยวไป ขำงนดวย ขำงนดวย ในภำยในแหงเรอนนนเทยว เพรำะควำมรอนพรอมในนรกฯ(อ.นำยจนทสกรกนน)เทยวไปแลวสนวนท.เจด อยำงน กระท�ำแลว ซงกำละ ในวน ทแปด บงเกดแลว ในนรกใหญชอวำอเวจฯอ.นรกใหญชอวำอเวจ(อนบณฑต)พงพรรณนำดวยเทวทตสตรฯอ.ภกษท.ไปอยโดยประตแหงเรอน(ของนำยจนทสกรก)นนฟงแลวซงเสยงนนเปนผมควำมส�ำคญวำอ.เสยงแหงสกรดงนเปน


๑ เมตตจตต แปลไดหลำยนย ไดแก (๑) แปลวำ อ.จตอนประกอบพรอมแลวดวยเมตตา เปนตตยำตปปรสสมำส ว.วำ

เมตตำย (สมปยตต�) จตต� (๒) แปลวำ อ.จตอนไปแลวกบดวยเมตตา หรอ อ.จตอนสหรคตแลวดวยเมตตา

ว.วำ เมตตำย (สหคต�) จตต� เมตตจตต� (๓) แปลวำ อ.จตมเมตตา เปนวเสสนบพพบท กมมธำรยสมำส ม ณ ปจจย

ในตทสสตถตทธตเปนภำยในวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ณตทส. เมตตำอสสอตถตเมตต�(จตต�)

ว.บพ.กม. เมตต�จตต�เมตตจตต�๒ อกนยหนงอ.สตว ผหยาบชา ผกลาแขง ผมอยางนเปนรป เปนผอนขาพระองค ท. เหนแลวในกอน (ยอมเปน) หามไดหนอ ฯ

ไปแลวสวหำรนงแลวในส�ำนกของพระศำสดำกรำบทลแลวอยำงนวำขาแตพระองคผเจรญ เมอสกร ท. อนนายจนทสกรก ปดแลว ซงประตแหงเรอน ใหตายอย, อ.วนน เปนวน ทเจด (ยอมเปน), อ.การกระทาซงมงคล บางอยาง เหนจะ จกม ในเรอน, ขาแตพระองคผเจรญ อ.จตอนประกอบ-พรอมแลวดวยเมตตา๑ แมดวงหนง หรอ หรอวา อ.ความเปนแหง- ความกรณา (แมอยางหนง) ยอมไมม (แกนายจนทสกรก) ผยงสกร ท. ชอ ตวมประมาณเทาน ใหตายอย, ก อ.สตว ผหยาบชา ผกลาแขง ผมอยางนเปนรป เปนผอนขาพระองค ท. ไมเคยเหนแลวหนอ (ยอมเปน)๒

ดงนฯ อ.พระศำสดำ ตรสแลววำ ดกอนภกษ ท. (อ.นำยจนทสกรก) นน ยงสกรท.ยอมใหตำยสนวนท.เจดเหลำนหำมได,ก(อ.ผล)อนอนบณฑตพงเหนเสมอดวยกรรม ไดเกดขนแลว (แกนำยจนทสกรก) นน, อ.ควำมรอนพรอมในนรกใหญชอวำอเวจ ปรำกฏแลว (แกนำยจนทสกรก) ผเปนอยอยนนเทยว, (อ.นำยจนทสกรก) นน รองอย รองเพยงดงสกร เทยวไปแลวในภำยในแหงทเปนทอยสนวนท.เจดเพรำะควำมรอนพรอมนนกระท�ำแลวซงกำละในวนนบงเกดแลวในนรกชอวำอเวจดงน,(ครนเมอค�ำ) วำ ขำแตพระองคผเจรญ (อ.นำยจนทสกรกนน) เศรำโศกแลวอยำงนในโลกนไปแลวบงเกดแลวในทเปนทเศรำโศกอกนนเทยวหรอดงน(อนภกษท.)กรำบทลแลว,ตรสแลววำดกอนภกษท.เออ(อ.อยำงนน),ชอ(อ.บคคล)ผประมำทแลวเปนคฤหสถหรอหรอวำ เปนบรรพชตจงเปน,(อ.บคคลผประมำทแลวนน)ยอมเศรำโศก(ในโลก) ทงสองนนเทยวดงนตรสแลวซงพระคำถำนวำ


๑ เปจจประกอบดวยปบทหนำอธำตในควำมไป,ถงลงตนำทปจจยแปลงเปนยแปลงยเปนจจวกำรอธำตเปน

เอบำงอำจำรยวำแปลงตนำทเปนรจจลบรฯ

(อ.บคคล) ผกระทาซงบาปโดยปกต ยอมเศราโศก (ในโลก) น ละไปแลว๑ ยอมเศราโศก, ยอมเศราโศก (ในโลก) ทงสอง, (อ.บคคลผกระทาซงบาปโดยปกต) นน เหนแลว ซงกรรมอนเศราหมองแลว ของตน ยอมเศราโศก, (อ.บคคลผกระทาซงบาปโดยปกต) นน ยอมเดอดรอน ดงน ฯ

แกอรรถ

(อ.อรรถ)วำอ.บคคลผกระท�ำซงกรรมอนลำมกอนมประกำรตำงๆยอมเศรำโศก (ในโลก) น ในสมยเปนทตำย โดยสวนเดยวนนเทยว (ดวยอนคด)วำอ.กรรมอนงำมอนเรำไมกระท�ำแลวหนอ,อ.กรรมอนลำมกอนเรำกระท�ำแลวดงน,(อ.ควำมเศรำโศก)นเปนควำมเศรำโศกเพรำะกรรม(แหงบคคล)นน(ยอมเปน),ก(อ.บคคลผกระท�ำซงบำปโดยปกตนน)เสวยอยซงวบำกละไปแลวยอมเศรำโศก,(อ.ควำมเศรำโศก)นเปนควำมเศรำโศก-เพรำะวบำกในโลกอน (แหงบคคล)นน (ยอมเปน), (อ.บคคลผกระท�ำ- ซงบำปโดยปกต)นนยอมเศรำโศกนนเทยว(ในโลก)ทงสองอยำงน ฯเพรำะเหต นนนนเทยว แม อ.นำยจนทสกรก นน ผเปนอยอยนนเทยว ชอวำยอมเศรำโศก(ดงน)แหง-(ในบทท.)เหลำนนหนำ-(บท)วำปาปการดงนเปนตนฯ (อ.อรรถ)วำ(อ.บคคลผกระท�ำซงบำปโดยปกตนน)เหนแลวซงกรรม- อนเศรำหมองแลว ของตน ยอมเศรำโศก, บนเพออย มประกำรตำงๆ ชอวำยอมเดอดรอนคอวำยอมล�ำบำกดงน(แหงบำทแหงพระคำถำ)วำทสวา กมมกลฏมตตโนดงนฯ


ในกำลเปนทสดลงรอบแหงพระคำถำ(อ.ชนท.)มำกเปนพระอรยบคคล- มพระโสดำบนเปนตน ไดเปนแลว, อ.เทศนำ เปนเทศนำเปนไปกบดวยวำจำ- มประโยชนเกดแลวแกมหำชนดงนแลฯ

jwi

อ.เรองแหงบรษผฆาซงสกรเปนอยชอวาจนทะ (จบแลว) ฯ

jwi

๑ ธมมโก (อปำสโก) ลง ณก ปจจย ในตรตยำทตทธต แปลวำ อ.อบำสก ผตงอยแลวในธรรม ว.วำ ธมเม โต ธมมโก

(อปาสโก)ถำแปลวำอ.อบำสกผตงอยในธรรมว.วำธมเม ตฏตต ธมมโก (อปาสโก)แปลไดทงสองส�ำนวน

๑๑. ธมมกอปาสกวตถอ.เรองแหงอบาสกผตงอยแลวในธรรม (อนขาพเจา จะกลาว) ฯ

\\\

อ.พระศำสดำ เมอประทบอย ในพระวหำรชอวำเชตวน ทรงปรำรภ ซงอบำสกผ ตงอย แลวในธรรม๑ ตรสแลว ซงพระธรรมเทศนำ นวำ อธ โมทต เปจจ โมทต ดงนเปนตนฯ

ก.๑ไดยนวำชออ.อบำสกผตงอยแลวในธรรมท.ผมรอยหำเปนประมำณไดมแลว ในพระนครชอวำสำวตถ ฯ อ.รอยแหงอบาสก ท. หา หา เปนบรวาร แหง - (ในอบาสกผตงอยแลวในธรรม ท.) เหลานนหนา - (อบาสกผตงอยแลวในธรรม) คนหนง ๆ (ยอมเปน) ฯ (อ.อบาสก) ใด เปนผเจรญทสด (แหงอบาสก ท.) เหลานน (ยอมเปน), อ.บตร ท. เจด อ.ธดา ท. เจด (ของอบาสก) นน (ไดมแลว) ฯ อ.ขาวยาคอนบคคลพง-ถวายตามสลาก อ.ภตอนบคคลพงถวายตามสลาก อ.ภตอนบคคลพงถวายในปกษ อ.ภตเพอสงฆ อ.ภตเพอบคคลผรกษาซงอโบสถ อ.ภตเพอภกษผ จรมา อ.ภตอนบคคลพงถวายแกภกษผอยตลอดพรรษา อนหนง ๆ ไดมแลว แก - (ในบตร ท.) เหลานนหนา - (บตร) คนหนง ๆฯ(อ.บตรท.)แมเหลำนนทงปวงเทยวชอวำเปนอนชำตบตรไดเปนแลวฯ(อ.วตถท.)มขำวยำค- อนบคคลพงถวำยตำมสลำกเปนตนสบหกยอมเปนไปทว(แกชนท.)คอแกบตรท.สบสแกภรรยำแกอบำสกดวยประกำรฉะนฯ(อ.อบำสก)นนผเปนไปกบดวยบตรและทำระเปนผมศลเปนผมธรรมอนงำมเปนผยนดแลว- ในกำรจ�ำแนกซงทำน ไดเปนแลว ดวยประกำรฉะน ฯ ครงนน อ.โรค เกดขนแลว(แกอบำสก)นนในกำลอนเปนสวนอนอกฯอ.สงขำรคออำย เสอมรอบแลวฯ(อ.อบำสก)นนเปนผใครเพออนฟงซงธรรม(เปน) สงไปแลว(ซงบคคล)สส�ำนกของพระศำสดำ(ดวยค�ำ)วำ(อ.พระองค)


๑ เตมกรยำคมพำกยคอสวตตต

ขอจงทรงสงไปซงภกษท.แปดหรอหรอวำสบหกแกขำพระองคดงนฯอ.พระศำสดำทรงสงไปแลวซงภกษท.ฯ(อ.ภกษท.)เหลำนนไปแลว นงแลว บนอำสนะ ท. อน (อนบคคล) ปลำดแลว แวดลอม ซงเตยง (ของอบำสก)นน, ผ (อนอบำสก)กลำวแลววำ ขำแตทำนผเจรญ อ.กำรเหน ซงพระผเปนเจำ ท. เปนกรรมอนกระผมหำไดโดยยำก จกเปน,(อ.กระผม) เปนผมก�ำลงอนโทษประทษรำยแลว ยอมเปน, (อ.ทำน ท.) ขอจงสำธยำย ซงพระสตร สตรหนง แกกระผม ดงน (ถำมแลว) วำ ดกอนอบำสก(อ.ทำน)เปนผใครเพออนฟงซงพระสตรสตรไหน(ยอมเปน)ดงน,(ครนเมอค�ำ)วำ(อ.กระผมเปนผใครเพออนฟง)ซงสตปฏฐำนสตรอนอนพระพทธเจำทงปวงท.ไมทรงละแลว(ยอมเปน)ดงน(อนอบำสก)กลำวแลว, เรมตงแลว ซงพระสตรวำ ดกอนภกษ ท. อ.หนทาง น อนเปนทไปแหงบคคลคนเดยว (ยอมเปนไปพรอม)๑ เพอความหมดจดวเศษ แหงสตว ท.ดงนเปนตนฯในขณะนนอ.รถท.หกอนประกอบแลว-ดวยรอยแหงโยชนทสองดวยทงกง อนเทยมแลวดวยมำสนธพมพนเปนประมำณ อนประดบเฉพำะแลวดวยเครองประดบทงปวงมำแลวจำกเทวโลกท.หกฯอ.เทวดำท.ผยนอยแลว(บนรถท.)เหลำนนกลำวแลววำ(อ.เรำท.) จกน�ำไปสเทวโลกของเรำท.,(อ.เรำท.)จกน�ำไปสเทวโลกของเรำท.,ดกอนทำนผเจรญ (อ.อบำสก) ขอจงบงเกด (ทรถ) น เพออนยนดยง ในเทวโลกของเรำท.รำวกะ(อ.บคคล)ผท�ำลำยซงภำชนะอนเปนวกำร-แหงดนเหนยวแลวจงถอเอำอยซงภำชนะอนเปนวกำรแหงทองดงนฯ

ก.๒ อ.อบำสก ไมปรำรถนำอย ซงอนตรำยแหงกำรฟงซงธรรม กลำวแลววำ(อ.ทำนท.ยงกำล)จงใหมำ,(อ.ทำนท.)(ยงกำล)จงใหมำดงนฯอ.ภกษท.เปนผนงไดเปนแลวดวยควำมส�ำคญวำ(อ.อบำสก)ยอมกลำวกะเรำท.ดงนฯครงนนอ.บตรและธดำท.(ของอบำสก)นนรองแลว(ดวยควำมคด)วำอ.บดำของเรำท.เปนผไมอมแลวดวยกำร-


ฟงซงธรรมไดเปนแลวในกำลกอน,แตวำในกำลน(อ.บดำ)(ยงบคคล)ใหเรยกมำแลว ซงภกษ ท. (ยงภกษ ท.) ใหกระท�ำแลว ซงกำรสำธยำย ยอมหำมเองนนเทยว,ชออ.สตวผไมกลวตอควำมตำยยอมไมมดงนฯอ.ภกษท.(กลำวแลว)วำอ.กำลนเปนสมยมใชโอกำส(ยอมเปน)ดงนลกขนแลวจำกอำสนะหลกไปแลวฯอ.อบำสก(ยงกำล)หนอยหนง ใหนอมไปลวงวเศษแลว กลบไดแลว ซงสต ถำมแลว ซงบตร ท. วำ (อ.เจำท.)ยอมคร�ำครวญเพรำะเหตไรดงนฯ(อ.บตรท.กลำวแลว)วำขำแตพออ.ทำนท.(ยงบคคล)ใหเรยกมำแลวซงภกษท.ฟงอยซงธรรมหำมแลวเองนนเทยว,(ครนเมอควำมเปน)อยำงนน(มอย),อ.เรำท.คร�ำครวญแลว(ดวยอนคด)วำชออ.สตวผไมกลวตอควำมตำยยอมไมมดงนดงนฯ(อ.อบำสกถำมแลว)วำกอ.พระผเปนเจำท.(ไปแลว)(ในท)ไหนดงนฯ(อ.บตรท.กลำวแลว)วำขำแตพอ(อ.พระผเปนเจำท.กลำวแลว)วำ(อ.กำลน)เปนสมยมใชโอกำส(ยอมเปน)ดงนลกขนแลวจำกอำสนะหลกไปแลวดงน ฯ(อ.อบำสกกลำวแลว)วำอ.เรำ ยอมกลำวกบดวยพระผเปนเจำท.หำมได ดงน ฯ (อ.บตรท. ถำมแลว)วำ(ครนเมอควำมเปน)อยำงนน(มอย),(อ.ทำน)ยอมกลำวกบดวยใครดงนฯ(อ.อบำสกกลำวแลว)วำอ.เทวดำท.ประดบแลวซงรถท.หกพำมำแลวจำกเทวโลกท.หกยนอยแลวในอำกำศ ยอมกระท�ำซงเสยงวำ(อ.ทำน)จงยนดยงในเทวโลกของเรำท.,(อ.ทำน)จงยนดยง ในเทวโลก ของเรำ ท. ดงน, (อ.เรำ) ยอมกลำว กบ (ดวยเทวดำท.)เหลำนนดงนฯ(อ.บตรท.ถำมแลว)วำขำแตพออ.รถท.(มอย)(ในท)ไหน,อ.เรำท.ยอมไมเหนดงนฯ(อ.อบำสกกลำวแลว)วำกอ.ดอกไมท.อนอนบคคลรอยแลวเพอเรำมอยหรอดงนฯ(อ.บตรท.กลำวแลว)วำขำแตพอ(อ.ดอกไมท.อน(อนบคคล)รอยแลว(เพอทำน)มอยดงนฯ(อ.อบำสกถำมแลว)วำอ.เทวโลกชนไหน (อนบคคล)พงยนด ดงน ฯ (อ.บตรท. กลำวแลว) วำ ขำแตพออ.ภพชอวำดสตอนเปนทเปนทอยของพระโพธสตวทงปวงท.ดวยของพระมำรดำและพระบดำแหงพระพทธเจำท.ดวย(อนบคคล)พงยนดดงน


ฯ(อ.อบำสกกลำวแลว)วำถำอยำงนน(อ.เจำท.)(อธษฐำนแลว)วำอ.พวงแหงดอกไมจงคลองทรถคนมำแลวจำกภพชอวำดสตดงนจงซดไปซงพวงแหงดอกไม ดงน ฯ (อ.บตร ท.) เหลำนน ซดไปแลว ฯ (อ.พวงแหงดอกไม)นนคลองแลวทแอกแหงรถหอยลงแลวในอำกำศฯอ.มหำชนยอมเหน(ซงพวงแหงดอกไม)นนนนเทยว,ยอมไมเหนซงรถฯ

ก.๓อ.อบำสกกลำวแลววำ(อ.เจำท.)ยอมเหนซงพวงแหงดอกไมนนหรอดงน,(ครนเมอค�ำ)วำขอรบ(อ.เรำท.)ยอมเหนดงน (อนบตรท.)กลำวแลว,กลำวแลววำ(อ.พวงแหงดอกไม)นนยอมหอยลงทรถคนมำแลวจำกภพชอวำดสต,อ.เรำจะไปสภพชอวำดสต,อ.เจำท.อยำคดแลว,(อ.เจำท.)เปนผใครเพออนบงเกดในส�ำนกของเรำเปนจงกระท�ำซงบญท.โดยท�ำนอง(แหงบญ)อนเรำกระท�ำแลวนนเทยวดงน กระท�ำแลวซงกำละด�ำรงอยเฉพำะแลวบนรถคนมำแลวจำกภพชอวำดสตฯอ.อตภำพ(ของอบำสก)นนอนมคำวตสำมเปนประมำณอนประดบเฉพำะ-แลวดวยเครองประดบมเกวยนหกสบเลมเปนภำระบงเกดแลวในขณะนนนนเทยว,อ.พนแหงนำงอปสรแวดลอมแลว,อ.วมำนอนเปนวกำรแหงแกวอนประกอบแลว-ดวยโยชนยสบหำไดมปรำกฏแลวฯอ.พระศำสดำตรสถำมแลวซงภกษท.แมเหลำนนผถงโดยล�ำดบแลวซงวหำรวำดกอนภกษท.อ.พระธรรมเทศนำ อนอบำสก ฟงแลวหรอ ดงน ฯ (อ.ภกษ ท. กรำบทลแลว) วำ ขำแตพระองคผเจรญพระเจำขำ(อ.อยำงนน),แตวำ(อ.อบำสก)หำมแลววำ(อ.ทำนท.ยงกำล)จงใหมำดงนในระหวำงนนเทยว,(ครนเมอควำมเปน)อยำงนน (มอย), อ.บตรและธดำท. (ของอบำสก)นน คร�ำครวญแลว, อ.ขำพระองคท.(กลำวแลว)วำอ.กำลนเปนสมยมใชโอกำส(ยอมเปน)ดงนลกขนแลวจำกอำสนะเปนผออกไปแลว(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนภกษท.(อ.อบำสก)นนกลำวแลวกบดวยเธอท.หำมได,แตวำอ.เทวดำท.ประดบแลวซงรถท.หก น�ำมำแลวจำกเทวโลกท.หกรองเรยกแลวซงอบำสกนน,(อ.อบำสก)นนไมปรำรถนำอยซงอนตรำยแหงพระธรรมเทศนำกลำวแลวกบ(ดวยเทวดำท.)


เหลำนนดงนฯ(อ.ภกษท.กรำบทลแลว)วำขำแตพระองคผเจรญอ.อยำงนนหรอดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนภกษท.อ.อยำงนนดงนฯ(อ.ภกษท.ทลถำมแลว)วำในกำลน(อ.อบำสกนน)บงเกดแลว(ในท)ไหนดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนภกษท.(อ.อบำสกนนบงเกดแลว)ในภพชอวำดสตดงนฯ(อ.ภกษท.ทลถำม-แลว)วำขำแตพระองคผเจรญ(อ.อบำสกนน)บนเทงอยในทำมกลำงแหงญำต(ในโลก)นเทยวไปแลวบงเกดแลวในทเปนทบนเทงอกนนเทยวหรอดงนฯ(อ.พระศำสดำ)ตรสแลววำดกอนภกษท.เออ(อ.อยำงนน),เพรำะวำอ.คฤหสถท.หรอหรอวำอ.บรรพชตท.ผไมประมำทแลวยอมบนเทง(ในท)ทงปวงนนเทยวดงนตรสแลวซงพระคำถำนวำ

(อ.บคคล) ผ มบญอนกระทาแลว ยอมบนเทง (ในโลก) น, ละไปแลว ยอมบนเทง, ยอม-บนเทง (ในโลก) ทงสอง, (อ.บคคลผมบญอน-กระทาแลว) นน เหนแลว ซงความหมดจดวเศษ-แหงกรรม ของตน ยอมบนเทง, (อ.บคคลผม- บญอนกระทาแลว) นน ยอมบนเทงทว ดงน ฯ

แกอรรถ

(อ.อรรถ) วำ อ.บคคล ผกระท�ำ ซงกศล อนมประกำรตำง ๆ ยอมบนเทงดวยควำมบนเทงเพรำะกรรม (ในโลก)น วำอ.บำปอนเรำ ไมกระท�ำแลวหนอ, (อ.กรรม) อนงำม อนเรำ กระท�ำแลวหนอ ดงน, ละไปแลว ยอมบนเทง ดวยควำมบนเทงเพรำะวบำก, ชอวำ ยอมบนเทง (ในโลก)ทงสองดวยประกำรฉะน(ดงน)แหง-(ในบทท.)เหลำนนหนำ-(บท)วำกตปญโญดงนเปนตนฯ (อ.อรรถ)วำแมอ.อบำสกผตงอยแลวในธรรมเหนแลวซงควำมหมดจด-วเศษแหงกรรม คอวำ ซงควำมถงพรอมแหงกรรมอนเปนบญ ของตน


ยอมบนเทงแมในโลกนในกำลกอนแตกำรกระท�ำ-ซงกำละ,กระท�ำแลวซงกำละ ยอมบนเทงทว คอวำ ยอมบนเทงยงนนเทยว แมในโลกอน ในกำลนดงน(แหงบท)วำกมมวสทธดงนเปนตนฯ ในกำลเปนทสดลงรอบแหงพระคำถำ(อ.ชนท.)มำก(เปนพระอรยบคคล)มพระโสดำบนเปนตนไดเปนแลว,อ.พระธรรมเทศนำเปนเทศนำเปนไปกบดวย-วำจำมประโยชนเกดแลวแกมหำชนดงนแลฯ

jwi

อ.เรองแหงอบาสกผตงอยแลวในธรรม (จบแลว) ฯ

jwi

๑ อนปยอมพวนสวนปำไมมะมวงอยในเขตอนปยนคมแขวงมลลชนบทพระพทธเจำเคยเสดจพกแรมหนงสปดำหหลงจำกเสดจ

ออกบรรพชำใหมๆจำกนนจงเสดจเขำไปบณฑบำตในกรงรำชคฤหแควนมคธและไดพบพระเจำพมพสำรทรงรบปฏญญำทจะกลบ

มำเทศนโปรดเมอตรสรแลว ตอมำ เจำชำยศำกยวงศทง ๖ คอ พระเจำภททยะ เจำอนรทธะ เจำอำนนท เจำภค เจำกมพละ

เจำเทวทตและนำยอบำลชำงกลบกรวมเปน๗พรอมใจออกบรรพชำณสวนมะมวงน๒ อสตสหสสปตตา เปนวเสสนบพพบท กมมธำรยสมำส มสมำหำรทคสมำส และ ฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำส เปน

ภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ส.ทค. ว. อสตสหสสำนอสตสหสส�

ฉ.ตล. ว. อสตสหสส�มตต�เยส�เตอสตสหสสมตตำ(ปตตำ)

ว.บพ.กม. ว. อสตสหสสมตตำปตตำอสตสหสสปตตำหรออสตสหสสมตตำจเตปตตำจำตอสตสหสสปตตำฯ

๑๒. เทวทตตวตถ อ.เรองแหงพระเทวทต (อนขาพเจา จะกลาว) ฯ

\\\

อ.พระศำสดำ เมอประทบอย ในพระวหำรชอวำเชตวน ทรงปรำรภ ซงพระเทวทตตรสแลวซงพระธรรมเทศนำนวำอธ ตปปต เปจจ ตปปตดงนเปนตนฯ ก.๑ อ.เรอง แหงพระเทวทต (อนพระศำสดำ) ทรงยงชำดก ท. ทงปวงอน(อนพระองค)ทรงปรำรภซงพระเทวทตตรสแลวใหพสดำรแลวตรสแลวจ�ำเดมแตกำล(แหงพระเทวทต)บวชแลวเพยงไรแตกำรเขำไป- สแผนดนฯกอ.ควำมยอ(ในเรองแหงพระเทวทต)นน:-

ครนเมอพระศำสดำทรงอำศยแลวซง -อ.นคมของเจำมลละท. ชอวำอนปยะ(มอย),-(นคม)นนประทบอยอยในปำแหงไมมะมวงชอวำ- อนปยะนนเทยว๑, อ.พระโอรสมพนแปดสบเปนประมำณ ท.๒ อนตระกลแหง- พระญำตท.อนมพนแปดสบเปนประมำณทรงปฏญญำแลววำ(อ.พระกมำร-พระนำมวำสทธตถะ)เปนพระรำชำหรอหรอวำเปนพระพทธเจำจงเปน,(อ.พระกมำรพระนำมวำสทธตถะ)เปนผมกษตรยเปนบรวำร(เปน)จกเสดจเทยวไป


ดงนในวนเปนทรบเฉพำะซงพระลกษณะแหงพระตถำคตนนเทยว,(ครนเมอ- พระโอรสท.)เหลำนนผนวชแลวโดยมำก,(อ.พระญำตท.)ทรงเหนแลวซงเจำศำกยะท.หกเหลำนคอซงพระรำชำพระนำมวำภททยะซงเจำ-ศำกยะพระนำมวำอนรทธะซงเจำศำกยะ-พระนำมวำอำนนทซงเจำศำกยะพระนำม-วำภคซงเจำศำกยะพระนำมวำกมพละซงเจำโกลยะพระนำมวำเทวทตผไมผนวชอยยงวำจำเปนเครองกลำววำ อ.เรำ ท. ยงบตร ท. ของตน ยอมใหบวช, อ.เจำศำกยะ ท. หก เหลำน เหนจะ เปนผมใชญำต (ยอมเปน), เพรำะเหตนน(อ.เจำศำกยะท.เหลำน)ยอมไมบวชดงนใหตงขนพรอมแลวฯครงนนอ.เจำศำกยะพระนำมวำมหำนำมะเขำไปหำแลวซงเจำอนรทธะตรสแลววำ ดกอนพอ (อ.บคคล) ผบวชแลว จำกตระกล ของเรำ ท. ยอมไมม,อ.เจำจงบวชหรอหรอวำอ.เรำจกบวชดงนฯก(อ.เจำอนรทธะ)นนเปนผละเอยดออนเปนผมโภคะอนถงพรอมแลวยอมเปน,แมอ.ค�ำวำยอมไมมดงนเปนค�ำ(อนเจำอนรทธะ)นนไมเคยทรงสดบแลว(ยอมเปน)ฯจรงอยในวนหนงครนเมอกษตรยท.หกเหลำนน ทรงเลนอยดวยกำรเลนซงขลบ,อ.เจำอนรทธะผ(อนกษตรยท.)ใหแพแลวดวยขนม ทรงสงไปแลว (ซงบรษ) เพอประโยชนแกขนม ฯ ครงนนอ.พระมำรดำ(ของเจำอนรทธะ)นนทรงจดแจงแลวซงขนมท.ทรงสงไปแลวฯ(อ.กษตรยท.)เหลำนนทรงเคยวกนแลวทรงเลนแลวอกฯอ.ควำมพำยแพยอมม(แกเจำอนรทธะ)นนนนเทยวบอยๆฯสวนวำอ.พระมำรดำ (ของเจำอนรทธะ)นน, (ครนเมอจลลปฏฐำกอนเจำอนรทธะ) ทรงสงไปแลว ทรงสงไปแลว, ทรงสงไปแลว ซงขนม ท. สนสำมครง ทรงสงไปแลว(ดวยพระด�ำรส)วำอ.ขนมท.ยอมไมมดงนในวำระทสฯ(อ.เจำอนรทธะ)นนส�ำคญอยวำ(อ.ชนดแหงขนม)แมนนเปนชนดแหงขนมชนดหนง จกเปน ดงน เพรำะควำมทแหงค�ำวำ ยอมไมม ดงน เปนค�ำ (อนพระองค) ไมเคยทรงสดบแลว ทรงสงไปแลว (ซงจลลปฏฐำก) (ดวยพระด�ำรส)วำ(อ.ทำนท.)จงน�ำมำซงขนมไมมนนเทยวดงนฯกอ.พระมำรดำ(ของเจำอนรทธะ)นน,(ครนเมอค�ำ)วำขำแตพระแมเจำไดยนวำ(อ.พระองค)ขอจงประทำนซงขนมไมมดงน(อนจลลปฏฐำกนน)


กรำบทลแลว,(ทรงด�ำรแลว)วำอ.บทวำยอมไมมดงนเปนบทอนบตรของเรำไมเคยฟงแลว(ยอมเปน),แตวำ(อ.เรำ)(ยงบตร)จกใหร ซงเนอควำมนนดวยอบำยนดงนทรงครอบแลวซงถำดอนเปนวกำร-แหงทองอนเปลำดวยถำดอนเปนวกำรแหงทองใบอนทรงสงไปแลวฯ

ก.๒อ.เทวดำท.ผถอเอำรอบซงพระนครคดแลววำอ.ควำมปรำรถนำวำอ.กำรฟงซงค�ำวำยอมไมมดงนจงอยำมแกเรำ,อ.กำรรซงทเปนท- เกดขนแหงโภชนะจงอยำม(แกเรำ)ดงนอนเจำศำกยะพระนำมวำอนรทธะทรงถวำยแลวซงภตอนเปนสวนของตนแกพระปจเจกพทธเจำชอวำอปรฏฐะทรงกระท�ำแลวในกำล(แหงตน)เปนบรษชอวำอนนภำระ,ถำวำ(อ.เจำศำกยะ-พระนำมวำอนรทธะ)นจกทรงเหนซงถำดอนเปลำไซร,(อ.เรำท.)จกไมไดเพออนเขำไป สสมำคมแหงเทพ, แม อ.ศรษะ ของเรำ ท. พงแตก โดยสวนเจดดงนฯครงนน(อ.เทวดำท.)ไดกระท�ำแลวซงถำดนนใหเปนถำดเตมแลวดวยขนมอนเปนทพยท.ฯ(เมอถำด)นนเปนถำดสกวำ-อนบคคลวำงไวในสนำมเปนทเลนซงขลบแลวจงเปดแลว(มอย),อ.กลนแหงขนมตงปกปดแลวซงพระนครทงสนฯอ.ชนแหงขนมสกวำ(อนกษตรยท.) ทรงวำงไวแลวในพระโอษฐนนเทยวซำนไปตำมแลวสพนแหงเอนเปนเครอง- น�ำไปซงรสเจดท.ฯ(อ.เจำอนรทธะ)นนทรงด�ำรแลววำอ.เรำเปนผเปนทรกของพระมำรดำ (ยอมเปน) หำมได, (อ.พระมำรดำ) ไมทรงทอดแลว ชอ ซงขนมไมม น แกเรำ สนกำล อนมประมำณเทำน, (อ.เรำ) จกไมเคยวกนซงขนมอนจ�ำเดม(แตกำล)นดงนเสดจไปแลว สต�ำหนก ทลถำมแลว ซงพระมำรดำวำ ขำแตเสดจแม อ.หมอมฉน เปนผเปนทรกของพระองค(ยอมเปนหรอหรอวำอ.หมอมฉน)เปนผไมเปนทรก (ของพระองค ยอมเปน) ดงน ฯ (อ.พระมำรดำ ตรสแลว)วำดกอนพอ(อ.เจำ)เปนผเปนทรกยงของเรำ(ยอมเปน)รำวกะอ.นยนตำ(ของบคคล)ผมนยนตำขำงเดยวดวยรำวกะอ.หทยดวยดงนฯ(อ.เจำอนรทธะกรำบทลแลว)วำขำแตเสดจแม(ครนเมอควำมเปน) อยำงนน(มอย),(อ.พระองค)ไมทรงทอดแลวซงขนมไมมแกหมอมฉน


สนกำลอนมประมำณเทำน เพรำะเหตไรดงน ฯ(อ.พระมำรดำ)นน ตรสถำมแลว ซงจลลปฏฐำกวำ ดกอนพอ (อ.วตถ) อะไร ๆ มอย ในถำดหรอดงนฯ(อ.จลลปฏฐำกกรำบทลแลว)วำขำแตพระแมเจำอ.ถำด เตมรอบแลว ดวยขนม ท., ชอ อ.ขนม ท. อนมอยำงนเปนรป เปนขนมอนขำพระองคไมเคยเหนแลว(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.พระมำรดำ)นนทรงด�ำรแลววำอ.บตรของเรำเปนผมบญเปนผมอภนหำรอนกระท�ำแลวจกเปน,(อ.ขนมท.)เปนขนมอนเทวดำท.ยงถำดใหเตมแลวจงสงไปแลวจกเปนดงนฯ

ก.๓ครงนนอ.พระโอรส(กรำบทลแลว)(กะพระมำรดำ)นนวำ ขำแตเสดจแม อ.หมอมฉน จกไมเคยวกน ชอ ซงขนม อน จ�ำเดม (แตกำล)น,(อ.พระองค)พงทอดซงขนมไมมนนเทยวดงนฯ(อ.พระมำรดำ)แมนน(ครนเมอค�ำ)วำ(อ.หมอมฉน)เปนผใครเพออนเคยวกนซงขนมยอมเปนดงน(อนเจำอนรทธะนน)กรำบทลแลว,ทรงครอบแลวซงถำด-เปลำนนเทยวดวยถำดใบอนทรงสงไปแลว(แกเจำอนรทธะ)นนจ�ำเดม(แตกำล)นน ฯ (อ.เจำอนรทธะ) ประทบอยแลว ในทำมกลำงแหงเรอน เพยงใด,อ.เทวดำท.สงไปแลวซงขนมอนเปนทพยท.(แกเจำอนรทธะ)นนเพยงนนฯ (อ.เจาอนรทธะ) นน ไมทรงทราบอย (ซงเหต) แมอน- มประมาณเทาน จกทรงทราบ ชอ ซงการบวช อยางไร เพราะเหตนน (อ.เจาอนรทธะนน) ทลถามแลว ซงพระภาดาวา ชอ อ.การบวช นน เปนอยางไร (ยอมเปน) ดงน, (ครนเมอคา) วา (อนบรรพชต) ผมผม-และหนวดอนปลงแลว ผมผากาสายะอนนงแลว ผนอน บนเครองลาดอนบคคล-ทาแลวดวยไม หรอ หรอวา บนเตยงนอยอนบคคลถกแลวดวยหวาย แลวจงเทยวไปอย เพอกอนขาว พงอย, (อ.กรยา) นน ชอวา เปนการบวช (ยอมเปน) ดงน (อนพระภาดา) ตรสแลว, กราบทลแลววา ขาแตเสดจพ อ.หมอมฉน เปนผละเอยดออน (ยอมเปน), อ.หมอมฉน จกไมอาจ เพออนบวช ดงน ฯ (อ.เจามหานามะนน) ตรสแลววา ดกอนพอ ถาอยางนน (อ.เจา) เรยนเอาแลว ซงการงาน จงอย อยครองซงเรอน,


เพราะวา อน - ในเรา ท. หนา - (บคคล) คนหนง ไมอาจ เพออนไมบวช ดงน ฯ ครงนน (อ.เจำอนรทธะ) ทลถำมแลว (ซงพระภำดำ) นนวำ ชออ.กำรงำนนนเปนอยำงไร(ยอมเปน)ดงนฯอ.กลบตร ผไมรอย แมซงทเปนทตงขนแหงภตจกร ชอซงกำรงำนอยำงไรฯ จรงอยในวนหนงอ.วำจำเปนเครองกลำววำชออ.ภตยอมตงขน(ในท)ไหนดงนไดเกดขนแลวแกกษตรยท.สำมฯอ.เจำกมพละตรสแลววำ(อ.ภต)ยอมตงขนในฉำงดงนฯครงนนอ.เจำภททยะตรสแลว(กะเจำกมพละ)นนวำอ.ทำนยอมไมรซงทเปนทตงขนแหงภต,ชออ.ภตยอมตงขนในหมอขำวดงนฯอ.เจำอนรทธะตรสแลววำอ.ทำนท.แมสอง ยอมไมร, ชอ อ.ภต ยอมตงขน ในถำดอนเปนวกำรแหงทอง อนมศอกก�ำเปนประมำณดงนฯไดยนวา ในวนหนง อ. - (ในกษตรย ท.) เหลานนหนา - เจากมพละ ทรงเหนแลว ซงขาวเปลอก ท. อน (อนบคคล) ใหขามลงอย จากฉาง เปนผมความสาคญวา (อ.ขาวเปลอก ท.) เหลานน เกดแลว ในฉางนนเทยว ดงน ไดเปนแลว ฯ ในวนหนง แม อ.เจาภททยะ ทรงเหนแลว ซงภต อน (อนบคคล) ใหเจรญอย จากหมอขาว เปนผมความ-สาคญวา (อ.ภต) เกดขนแลว ในหมอขาวนนเทยว ดงน ไดเปนแลว ฯ สวนวา (อ.ชน ท.) ผซอมอย ซงขาวเปลอก ท. เปนผอนเจาอนรทธะ (ทรงเหนแลวในกอน) (ยอมเปน) หามไดนนเทยว (อ.ชน ท.) ผหงอย ซงภต หรอ หรอวา ผ (ยงภต) ใหเจรญอย เปนผ (อนเจาอนรทธะ) ทรงเหนแลวในกอน (ยอมเปน) หามได, แตวา (อ.เจาอนรทธะนน) ยอมทรงเหน (ซงภต) อน (อนบคคล) ใหเจรญแลวจงวางไวแลว ขางพระพกตร นนเทยว ฯ (อ.เจำอนรทธะ)นนไดทรงกระท�ำแลวซงควำมส�ำคญวำอ.ภต ยอมตงขน ในถำด ในกำล (แหงตน) เปนผใครเพออนบรโภค ดงน ฯ (อ.กษตรยท.)เหลำนนแมสำมยอมไมทรงทรำบแมซงทเปนทตงขนแหงภตดวยประกำรฉะนฯ


๑ อกนยหนงประโยคโก เอเส กมมนโต นามแปลเปนประโยคลงคตถะวำชอ อ.การงาน นน อะไรฯ๒ จตรงคนเสนากองทพมก�ำลง๔เหลำคอเหลำชำงเหลำมำเหลำรถเหลำรำบ(พลเดนเทำ)

ก.๔(เพรำะเหต)นน(อ.เจำอนรทธะ)นทลถำมแลววำชออ.กำรงำนนน เปนอยำงไร (ยอมเปน)๑ ดงน ทรงสดบแลว ซงกจ อน (อนบคคล)พงกระท�ำ ในป ในป (อนมค�ำ) วำ อ.นา (อนเจา) พงใหไถ กอนดงนเปนตนตรสแลววำอ.ทสด แหงการงาน ท. จกปรากฏ ในกาลไร, อ.เรา ท. ผมความขวนขวายนอย จกใชสอย ซงโภคะ ท. ในกาลไร ดงน, ครนเมอความทแหงการงาน ท. เปนการงานมทสดรอบหามได (อนพระภาดา) ตรสบอกแลว, กราบทลแลววา ถาอยางนน อ.พระองคนนเทยว จงประทบอย อยครองซงเรอน, อ.ความตองการ (ดวยการอยครองซงเรอน) นน (มอย) แกหมอมฉน หามได ดงน เขาไปเฝาแลว ซงพระมารดา กราบทล-แลววา ขาแตเสดจแม (อ.พระองค) ขอจงทรงอนญาต ซงหมอมฉน, อ.หมอมฉน จกบวช ดงน, (ครนเมอพระดารส) วา ถาวา อ.พระราชา- พระนามวาภททยะ ผเปนสหาย ของเจา จกผนวชไซร, (อ.เจา) จงบวช กบ (ดวยพระราชาพระนามวาภททยะ) นน ดงน (อนพระมารดา) นน ทรงหามแลว สนสามครง ตรสแลว, เขาไปเฝาแลว (ซงพระราชาพระนาม- วาภททยะ) นน ทลแลววา ขาแตพระสหาย อ.การบวช ของหมอมฉนแล เนองเฉพาะแลว ตอพระองค ดงน (ยงพระราชาพระนามวาภททยะ) นน ใหทรงรพรอมแลว ดวยประการตาง ๆ ท. ทรงรบแลว ซงปฏญญา เพอประโยชนแกการบวช กบ ดวยพระองค ในวน ทเจด ฯในล�ำดบนนอ.กษตรยท.หกเหลำนคออ.พระรำชำแหงเจำศำกยะพระนำมวำภททยะดวยอ.เจำอนรทธะดวย อ.เจำอำนนทดวย อ.เจำภคดวย อ.เจำกมพละดวย อ.เจำเทวทตดวยผมนำยภษำมำลำชอวำอบำลเปนทเจดเสวยแลวซงสมบตใหญ ตลอดวนเจดรำวกะอ.เทพท.(เสวยอย)ซงสมบตอนเปนทพยเสดจออก-ไปแลวดวยเสนำอนมองคส๒ผรำวกะวำเสดจไปอยสพระอทยำน เสดจถงแลวซงแดนของกษตรยอนทรงยงเสนำทงปวงใหกลบแลวดวยอำชญำ-ของพระรำชำเสดจกำวลงแลวสแดนของกษตรยอนฯอ. - (ในชน ท.


๑ ประโยค กมงค ปน เปนประโยคแบบดงทกลำวแลวในเรองจกขบำล แบงเปน ๓ ตอน คอ ตอนท ๑ ประโยคหนำ กมงค�

ตอนท ๒ประโยคกมงค�ตอนท ๓ประโยคหลงกมงค�เฉพาะประโยคหลง กมงค จะมเฉพำะประธำนหรอบทเนองอนเปน

ประโยคทไมสมบรณผแปลตองเตมกรยำคมพำกยมำเองมหลกวำใหน�ำธำตของกรยำคมพำกยในประโยคหนำกมงค�ไปประกอบ

วภตตหมวดภวสสนตถำประโยคหนำกมงค�เปนประโยคบอกเลำประโยคหลงกมงค�ตองเปนประโยคปฏเสธ(เตมนปฏเสธ)

ถำประโยคหนำ กมงค� เปนประโยคปฏเสธประโยคหลง กมงค� ตองเปนประโยคบอกเลำ อ. อเมห นำมสกยกมำรำ.......

ปพพชสสนต,กมงค�ปนำห�(น ปพพชสสาม)(ประโยคหนำกมงค�เปนประโยคบอกเลำประโยคหลงกมงค�จงเปนปฏเสธ)

เจด) เหลานนหนา - กษตรย ท. หก ทรงเปลองแลว ซงอาภรณ ท. ของพระองค ทรงกระทาแลว ใหเปนหอมภณฑะ ไดประทานแลว (แกนาย-ภษามาลาชอวาอบาล) นน (ดวยพระดารส) วา แนะอบาล ผพนาย เอาเถด (อ.เธอ) จงกลบ, (อ.ทรพย) อนมประมาณเทาน เปนของเพยงพอ เพอกรยาอนประกอบแลวดวยความเปนอย ของเธอ (ยอมเปน) ดงนฯ(อ.นำยภษำมำลำชอวำอบำล)นนกลงเกลอกแลวคร�ำครวญแลวณทใกลแหง-พระบำท(ของกษตรยท.)เหลำนนไมอำจอยเพออนกำวลวงซงอำชญำ(ของกษตรย ท.) เหลำนน ลกขนแลว ถอเอำแลว (ซงหอมภณฑะ) นน กลบแลวฯ

ก.๕อ.ปำเปนรำวกะวำถงแลวซงกำรรองไห(ไดเปนแลว),อ.แผนดนเปนรำวกะวำถงแลวซงอำกำรคออนหวนไหว ไดเปนแลว ในกำล (แหงชน ท.) เหลำนนเกดแลวโดยสวนสองฯแมอ.นำยภษำมำลำชอวำอบำลไปแลวหนอยหนง กลบแลว คดแลว อยำงนวำ อ.เจำศำกยะท. ผดรำยแล แมพงฆำซงเรำ(ดวยอนทรงด�ำร)วำอ.พระกมำรท.(อนนำยภษำมำลำ- ชอวำอบำล) น ใหตกไปแลว ดงน, ก อ.พระกมารแหงเจาศากยะ ท. ชอเหลาน ทรงละแลว ซงสมบต อนมอยางนเปนรป ทรงทงแลว ซงเครอง-ประดบ ท. อนมคาหามได เหลาน ราวกะวา กอนแหงนาลาย จกผนวช, ก อ.องคอะไรเปนเหตเลา อ.เรา (จกไมบวช)๑ ดงน, ครนคดแลว เปลองแลว ซงหอมภณฑะ คลองไวแลว ซงเครองประดบ ท. เหลำนน บนตนไมกลำวแลววำ(อ.ชนท.)ผมควำมตองกำรจงถอเอำดงนไปแลวสส�ำนก(ของกษตรยท.)เหลำนนผ(อนกษตรยท.)เหลำนนตรสถำมแลววำ(อ.เธอ)เปนผกลบแลวยอมเปนเพรำะเหตไรดงนกรำบทลแลว


๑ โปถชชนกา(อทธ)ลงณกปจจยตรตยำทตทธตว.ปถชชนสส สนตกา โปถชชนกา (อทธ)ฯพฤทธอเปนโอดวยอ�ำนำจ

ปจจยทเนองดวยณ๒ วตถเภสชชาทหตถา (มนสสำ) เปนฉฏฐภนนำธกรณพหพพหสมำส มสมำหำรทวนทวสมำสและฉฏฐตลยำธกรณพหพ-

พหสมำสเปนภำยในวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ส.ทวน. ว. วตถญจเภสชชญจวตถเภสชช�

ฉ.ตล. ว. วตถเภสชช�อำทเยส�ตำนวตถเภสชชำทน(วตถน)

ฉ.ภน.พหพ. ว. วตถเภสชชำทนหตเถสเยส�เตวตถเภสชชำทหตถำ(มนสสำ)

ซงเนอควำมนนฯครงนน (อ.กษตรยท.) เหลำนนทรงพำเอำแลว (ซงนำยภษำมำลำชอวำอบำล) นน เสดจไปแลว สส�ำนก ของพระศำสดำ ถวำยบงคมแลวซงพระผมพระภำคเจำกรำบทลแลววำขำแตพระองคผเจรญอ.ขำพระองคท.ชอวำ เปนเจำศำกยะเปนผอำศยแลวซงมำนะ(ยอมเปน),(อ.นำยภษำมำลำชอวำอบำล)นเปนผบ�ำเรอซงขำพระองคท.สนรำตรนำน(ยอมเปน),(อ.พระองค)ขอจงทรง(ยงนำยภษำมำลำชอวำอบำล)นใหบวชกอนกวำ,อ.ขำพระองคท.จกกระท�ำ(ซงสำมจกรรมท.)มกำรกรำบไหวเปนตน(แกนำยภษำมำลำชอวำอบำล) นน, อ.มำนะ ของขำพระองค ท. จกคลำย ดวยประกำรฉะน ดงน (ยงนำยภษำมำลำชอวำอบำล) นน ใหบวชแลว กอนกวำผนวชแลวเองในภำยหลงฯอ.-(ในภกษท.)เหลำนนหนำ-พระภททยะผมอำย เปนผมวชชำสำมไดเปนแลวโดยระหวำงแหงพรรษำนนนนเทยวฯอ.พระอนรทธะผมอำยเปนผมจกษเพยงดงทพยเปนฟงแลวซงมหำปรสวตกกสตรบรรลแลวซงพระอรหตในภำยหลงฯอ.พระอำนนทผมอำยตงอยเฉพำะแลวในโสดำปตตผลฯอ.พระเถระชอวำ- ภคดวยอ.พระเถระชอวำกมพละดวยยงวปสสนำใหเจรญแลวบรรลแลว ซงพระอรหตในกำลอนเปนสวนอนอกฯอ.พระเทวทตบรรลแลวซงฤทธอนเปนของมอยแหงปถชน๑ฯ

ก.๖ ในกำลอนเปนสวนอนอก ครนเมอพระศำสดำ ประทบอยอย ในพระนครชอวำโกสมพ,อ.ลำภและสกกำระอนใหญบงเกดแลวแกพระตถำคตผเปนไปกบดวยหมแหงพระสำวกฯอ.มนษยท.(ในพระนครชอวำโกสมพ)นนผมวตถมผำและเภสชเปนตนในมอ๒ เขำไปแลว สวหำร (ถำมแลว) วำ


๑ อกนยหนง“เปนผบวชแลวแตกษตรย”เปนปญจมตปปรสสมำสว.วำขตตยำปพพธตำขตตยปพพชตำ(ภกข)ฯ๒ อกนยหนง“แมดวยพระราชาผเปนใหญในแวนแควนโกศล, แมดวยพระราชาพระนามวาโกศล”

อ.พระศำสดำ(ยอมประทบอย)(ณท)ไหน,อ.พระเถระชอวำสำรบตร(ยอมอย)(ณ ท) ไหน, อ.พระเถระชอวำมหำโมคคลลำนะ (ยอมอย) (ณ ท) ไหน, อ.พระเถระชอวำมหำกสสปะ(ยอมอย)(ณท)ไหน,อ.พระเถระชอวำภททยะ(ยอมอย)(ณท)ไหน,อ.พระเถระชอวำอนรทธะ(ยอมอย)(ณท)ไหน,อ.พระเถระชอวำอำนนท(ยอมอย)(ณท)ไหน,อ.พระเถระชอวำภค(ยอมอย)(ณ ท) ไหน, อ.พระเถระชอวำกมพละ (ยอมอย) (ณ ท) ไหน ดงน ยอมเทยวแลดอยซงทแหงพระสำวกผใหญแปดสบท.นงแลวฯชอ(อ.มนษย)ผถำมอยวำอ.พระเถระชอวำเทวทตนงแลวหรอหรอวำยนอยแลว (ณท)ไหนดงนยอมไมมฯ(อ.พระเทวทต)นนคดแลววำอ.เรำเปนผบวชแลวกบ(ดวยภกษท.)เหลำนนนนเทยว(ยอมเปน),(อ.ภกษท.)แมเหลำนนเปนผบวชแลวจำกตระกลแหงกษตรย๑(ยอมเปน),แมอ.เรำเปนผบวชแลวจำกตระกลแหงกษตรย(ยอมเปน),อ.มนษยท.ผมลำภและ- สกกำระในมอยอมแสวงหำ(ซงภกษท.)เหลำนน,แม(อ.มนษย)ผถอเอำซงชอของเรำยอมไมม,(อ.เรำ)เปนโดยควำมเปนอนเดยวกนกบดวยใครหนอแลยงใครใหเลอมใสแลวยงลำภและสกกำระพงใหบงเกด แกเรำดงนฯครงนน(อ.ควำมคด)นนวำอ.พระรำชำพระนำมวำพมพสำรนทรงตงอยเฉพำะแลวในโสดำปตตผลกบดวยนหตสบเอดท.ดวยกำร-เหนครงทหนงนนเทยว,(อนเรำ)ไมอำจเพออนเปนโดยควำมเปนอนเดยวกนกบ(ดวยพระรำชำพระนำมวำพมพสำร)นน,(อนเรำ)ไมอำจเพออนเปนโดยควำมเปนอนเดยวกน กบ แมดวยพระรำชำแหงแควนโกศล๒, สวนวำ อ.พระกมำรพระนำมวำอชำตศตร ผเปนพระโอรส ของพระรำชำ นแล ยอมไมทรงรซงคณและโทษของใครๆ,(อ.เรำ)จกเปนโดยควำมเปน- อนเดยวกนกบ(ดวยพระกมำรพระนำมวำอชำตศตร)นนดงนไดมแลว (แกพระเทวทต)นนฯ(อ.พระเทวทต)นนไปแลวสพระนครชอวำรำชคฤหจำกพระนครชอวำโกสมพเนรมตแลวซงเพศแหงกมำรพนแลวซงอสรพษท.สตวทมอและเทำท.ส,(ซงอสรพษ)ตวหนงทคอ,กระท�ำแลว


๑ ตงแตอปรภาเค สตถร - ลาภสกการ นพพตเตส ฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๓๔แปลโดยพยญชนะ๒ จะแปลวำเปนผแกกไดในหนงสอเลมนจะใชทงสองแบบเพอใหเหนควำมหลำกหลำยมหลลโกส�ำเรจมำจำกมหนตบทหนำ

ลำ ธำตในควำมถอเอำ ลง ณว ปจจย แปลง ณว เปน อก เปนกตตรป กตตสำธนะ ว.วำ อายมหตต ลาต

คณหาตต มหลลโก(ปคคโล)ฯ

(ซงอสรพษ)ตวหนงใหเปนเทรดบนศรษะ,กระท�ำแลว(ซงอสรพษ)ตวหนงใหเฉวยงบำ,ลงแลวจำกอำกำศดวยสงวำลอนเปนวกำรแหงงนนงแลว บนพระเพลำ ของพระกมำรพระนำมวำอชำตศตร, (ครนเมอค�ำ) วำ อ.ทำน เปนใครยอมเปนดงน(อนพระกมำรพระนำมวำอชำตศตร)นนผกลวแลวตรสแลว, กลำวแลววำ อ.เรำ เปนภกษชอวำเทวทต (ยอมเปน) ดงน เปลยนแลวซงอตภำพนนเพออนบรรเทำซงควำมกลว(ของพระกมำรพระนำม-วำอชำตศตร)นนเปนผทรงไวซงผำสงฆำฏและบำตรและจวร(เปน)ยนอยแลวขำงพระพกตร(ยงพระกมำรพระนำมวำอชำตศตร)นนใหเลอมใสแลวยงลำภ-และสกกำระใหบงเกดแลวฯ๑

ก.๗ (อ.พระเทวทต) นน ผอนลำภและสกกำระครอบง�ำแลว ยงจต อนลำมกวำ อ.เรำ จกปกครอง ซงหมแหงภกษ ดงน ใหเกดขนแลว เสอมรอบแลว จำกฤทธ กบ ดวยควำมเกดขนแหงจต ถวำยบงคมแลว ซงพระศำสดำผทรงแสดงอยซงธรรมแกบรษทผเปนไปกบดวยพระรำชำในพระวหำรชอวำเวฬวน ลกขนแลว จำกอำสนะประคองแลว ซงอญชลกรำบทลแลววำ ขำแตพระองคผเจรญ อ.พระผมพระภำคเจำ เปนผชรำแลว เปนผเฒำแลว เปนผถอเอำซงควำมเปนแหงคนแก๒ (ยอมเปน) ในกำลน, (อ.พระผ มพระภำคเจำ) ผ มควำมขวนขวำยนอย ขอจงทรงตำมประกอบ ซงธรรมเปนเครองอยสบำยในธรรมอนสตวเหนแลว, อ.ขำพระองค จกปกครอง ซงหมแหงภกษ,(อ.พระองค)ขอจงทรงมอบใหซงหมแหงภกษแกขำพระองคดงนผอนพระศำสดำทรงรกรำนแลวดวยวำทะวำพระเทวทตเพยงดงบคคลผบรโภค-ซงน�ำลำย ทรงหำมแลว, เปนผมใจมใชของแหงตน (เปน) ผกแลว ซงควำมอำฆำตนในพระตถำคตกอนไดหลกไปแลวฯครงนน อ.พระผมพระภำคเจำ (ทรงยงสงฆ) ใหกระท�ำแลว ซงกรรมอนสงฆพงประกำศ


๑ เอต (กมำรสสตวกำลสสกรณ�)ดประโยคย�กรยำปรำมำสทขำพเจำอธบำยไวแลวในเรองภกษชำวเมองโกสมพประกอบเกด

(แกพระเทวทต) นน ในพระนครชอวำรำชคฤห ฯ (อ.พระเทวทต) นน (คดแลว)วำในกำลนอ.เรำเปนผอนพระสมณะผโคดมสละรอบแลว (ยอมเปน), ในกำลน (อ.เรำ) จกกระท�ำ ซงควำมฉบหำยมใชประโยชน (แกพระสมณะผโคดม)นนดงนเขำไปหำแลวซงพระกมำรพระนำมวำ- อชำตศตร ทลแลววำ ดกอนพระกมาร ในกาลกอนแล อ.มนษย ท. เปนผมอายยน (ไดเปนแลว), ในกาลน (อ.มนษย ท.) เปนผมอายนอย (ยอมเปน), ก อ.พระองค เปนพระกมารเทยว มอย พงกระทา ซงกาละ ใด, (อ.การกระทา ซงกาละ แหงพระองค ผเปนพระกมาร) นน๑ เปนฐานะแล ยอมม, ดกอนพระกมำร ถำอยำงนน อ.พระองค ปลงพระชนมแลวซงพระบดำเปนพระรำชำจงเปน,อ.เรำปลงพระชนมแลวซงพระผมพระภำคเจำเปนพระพทธเจำจกเปนดงน,(ครนเมอพระกมำร-พระนำมวำอชำตศตร) นน ทรงด�ำรงอยเฉพำะแลว ในควำมเปนแหงพระรำชำ,ประกอบแลวซงบรษท.เพออนปลงพระชนมซงพระตถำคตเจำ,(ครนเมอ-บรษท.) เหลำนนบรรลแลวซงโสดำปตตผลกลบแลว,ขนเฉพำะแลว สภเขำชอวำคชฌกฏเองกลงแลวซงศลำ(ดวยอนคด)วำอ.เรำนนเทยวจกปลงลงซงพระสมณะผโคดมจำกชวตดงนกระท�ำแลวซงกรรม- คออนยงพระโลหตใหหอ ไมอำจอย เพออน (ยงพระตถำคต) ใหสนพระชนม ดวยอบำยแมน(ยงบคคล)ใหปลอยแลวซงชำงชอวำนำฬำครอกฯ(ครนเมอชำงชอวำนำฬำคร)นนมำอย,อ.พระเถระชอวำอำนนทสละรอบแลว ซงชวต ของตน เพอพระศำสดำ ไดยนอยแลว ขำงพระพกตร ฯ อ.พระศำสดำทรงทรมำนแลวซงชำงตวประเสรฐเสดจออกแลวจำกพระนครเสดจมำแลวสวหำรเสวยแลวซงทำนใหญอนอนอบำสกท.ผมพนมใชหนงน�ำไปเฉพำะแลว, ตรสแลว ซงวำจำเปนเครองกลำวโดยล�ำดบ (แกชน ท.) ผอยในพระนครชอวำรำชคฤหโดยปกต ผอนบณฑตนบพรอมแลววำโกฏสบแปด ผประชมกนแลว ในวน นน ฯ อ.กำรรพรอมเฉพำะซงธรรม เกดแลว แกพนแหงสตวผมลมปรำณท.แปดสบสฯ(อ.พระศำสดำ)ทรงสดบแลว


๑ ส�ำนวนสนำมหลวงแผนกบำลพ.ศ.๒๕๓๓แปลวำ(อ.การกระทา แมของพระเทวทต เปนธรรมชาตปรากฏแลว ไดเปนแลว) เพราะความทแหงชางชอวานาฬาคร อนตนปลอยแลว ฉนใด (อ.การกระทา แมของพระเทวทต เปนธรรมชาตปรากฏแลว ไดเปนแลว) เพราะความทแหงพระราชา อนตนยงพระราชกมารพระนามวาอชาตศตรใหปลงพระชนมแลว (ฉนนน) หามไดนนเทยว, (อ.การกระทา แมของพระเทวทต เปนธรรมชาตปรากฏแลว ไดเปนแลว) เพราะความทแหงนายขมงธน ท. อนตนประกอบแลว (ฉนนน) หามได, อ.การกระทา แมของพระเทวทต เปนกรรมปรากฏแลว ไดเปนแลว เพราะความท- แหงศลา อนตนกลงแลว ฉนนน หามได ฯ

ซงวำจำเปนเครองกลำวซงคณของพระเถระวำโออ.พระอำนนทผมอำย ผมคณมำก, ครนเมอชำงตวประเสรฐ ชอ ตวมอยำงนนเปนรป มำอย, สละรอบแลวซงชวตของตนไดยนอยแลวขำงพระพกตรของพระศำสดำดงนตรสแลววำดกอนภกษท.(อ.อำนนทนนยอมสละรอบซงชวต เพอประโยชน แกเรำ) ในกำลนนนเทยว หำมได, (อ.อำนนท) นน สละรอบแลวซงชวตเพอประโยชนแกเรำนนเทยวแมในกำลกอนดงน ผอนภกษ ท. ทลวงวอนแลว ตรสแลว ซงจลหงสชำดกและมหำหงสชำดก- และกกกฏกชำดกท.ฯ

ก.๘ (อ.กรรม แมของพระเทวทต เปนกรรมปรากฏแลว ไดเปนแลว) เพราะความทแหงชางชอวานาฬาคร เปนสตวอนตนปลอยแลว ฉนใด อ.กรรม แมของพระเทวทต (เปนกรรมปรากฏแลว ไดเปนแลว) เพราะความทแหงพระราชา เปนผอนตนใหสวรรคตแลว ฉนนน หามไดนนเทยว, (อ.กรรม แมของพระเทวทต เปนกรรมปรากฏแลว ไดเปนแลว) เพราะความทแหงนายขมงธน ท. เปนผ- อนตนประกอบแลว (ฉนนน) หามได, (อ.กรรม แมของพระเทวทต) เปนกรรมปรากฏแลว ไดเปนแลว เพราะความทแหงศลา เปนของอนตนกลงแลว (ฉนนน) หามได๑ ฯ ก ในกำลนน อ.มหำชน ไดกระท�ำแลว ซงควำมโกลำหลวำแมอ.พระรำชำอนพระเทวทตนนเทยวใหสวรรคตแลว,แม อ.นำยขมงธน ท. (อนพระเทวทตนนเทยว) ประกอบแลว, แม อ.ศลำ (อนพระเทวทตนนเทยว) กลงแลว, ก ในกำลน อ.ชำงชอวำนำฬำคร (อนพระเทวทต)นน(ยงนำยควำญชำง)ใหปลอยแลว,อ.พระรำชำยอมเทยวคบซงบคคลชวชอผมอยำงนเปนรปดงนฯอ.พระรำชำทรงสดบแลว ซงวำจำเปนเครองกลำวของมหำชน(ยงบคคล)ใหน�ำไปแลวซงรอยแหงส�ำรบท.


๑ ถาลปากสตาน ในทน แปลออกศพทวำ ซงรอยแหงอำหำรอนบคคลหงตมไวแลวในถำด ท. (ถำล แปลวำ ถำด + ปำก

แปลวำอำหำรอนบคคลหงตมแลว,อำหำรอนบคคลพงตม)ฯ๒ นาครา(ชนำ)ลงณปจจยในรำคำทตทธตว.วำนคเร วสนตต นาครา (ชนา)๓ โกหญญ ลงณยปจจยในภำวตทธตถำแปลวำความเปนแหงบคคลผหลอกลวงว.วำกหนสส ภาโว โกหญญถำแปลวำ

ความเปนแหงการหลอกลวงว.วำกหนาย ภาโว โกหญญฯกหนลงยปจจยส�ำเรจมำจำกกหธำตในควำมหลอกลวง,

ท�ำใหงงงวย, ท�ำใหพศวง ว.วำ กเหตต กหโน (อ.บคคลผหลวงลวง) เปนกตตรป กตตสำธนะ, ว.วำ กหนำ กหนำ (อ.กำร

หลอกลวงชอวำกหนำ)เปนภำวรปภำวสำธนะฯ๔ อารญญโก(ภกข)ลงกณปจจย(ปจจยนอกแบบตทธต)ในโมคคลลำนปกรณ(ขำทกณฑ)ขอ๒๕แปลวำผอยในปาว.วำ

อรญเญวสตตอำรญญโกแปลวำผมในปาว.วำอรญเญ ภวตต อารญญโก (ภกข) อรญเญ วา ภโว อารญญโกแปลวำ

ผมอนอยในปำเปนวตร,ผมอนอยในปำเปนปกตว.วำอรญเญ วสต สลมสสาต อารญญโก. ๕ อสส ส�ำเรจมำจำกอสธำตอปจจยเอยยสตตมวภตตแปลงเอยยเปนสสลบทสดธำตตำมนยแหงปทรปสทธปกรณ

สตรท๕๐๐บำงอำจำรยวำแปลงเอยยกบทงธำตเปนอสส๖ ปณฑปาตกา (ภกข) ลงณกปจจย ในตรตยำทตทธต ว.วำปณฑปาตสส จรต สลเมเตสนต ปณฑปาตกา (ภกข)หรอ

ปณฑปาตสส ธารณ สลเมเตสนต ปณฑปาตกา (ภกข)ตำมนยแหงปทรปสทธปกรณขอท๓๖๐๗ ปสกลกา(ภกข)ลงณกปจจยในตรตยำทตทธตว.วำปสกล ธาเรนตต ปสกลกา (ภกข)หรอปสกลธารณ สลเมเตสนต

ปสกลกา (ภกข)ตำมนยแหงโมคคลลำนปกรณขอท๒๗และว.วำปสกลธำรณ�ปสกล�,ต�สลเมเตสนตปสกลกำ(ภกข)

ตำมนยแหงปทรปสทธปกรณขอท๓๖๐หรอลงอกปจจยในตทสสตถตทธตว.วำปสกลธารณ เตส อตถต ปสกลกา (ภกข)

หำ๑ ไมไดเสดจไปแลว สทเปนทบ�ำรง (ซงพระเทวทต) นน อก ฯ (อ.ชน ท.) แมผอยในพระนคร๒ ไมไดถวำยแลว (ซงวตถ) แมสกวำภกษำ (แกพระเทวทต) นน ผเขำถงแลว ซงตระกล ฯ (อ.พระเทวทต) นน เปนผมลาภและสกการะอนเสอมรอบแลว เปนผใครเพออนเปนอย ดวยความเปน-แหงบคคลผหลอกลวง๓ (เปน) เขาไปเฝาแลว ซงพระศาสดา ทลขอแลว ซงวตถ ท. หา ผอนพระผมพระภาคเจา ทรงหามแลววา ดกอนเทวทต อ.อยาเลย, (อ.ภกษ) ใด ยอมปรารถนา, (อ.ภกษนน) เปนผอยในปา๔

จงเปน ดงน กลาวแลววา ดกอนทานผ มอาย ท. อ.คา ของใคร เปนคางาม (ยอมเปน), (อ.พระดารส) ของพระตถาคต (เปนคางาม ยอมเปน) หรอ หรอวา (อ.คา) ของเรา (เปนคางาม ยอมเปน), ดวยวา อ.เรา ยอมกลาว อยางนวา ขาแตพระองคผเจรญ ดงขาพระองค-ทลขอโอกาส อ.ภกษ ท. เปนผมอนอยในปาเปนปกต พงเปน๕ ตลอดกาล-กาหนดเพยงไรแหงชวต, (อ.ภกษ ท.) เปนผมอนเทยวไปเพอบณฑบาตเปนปกต๖ (พงเปน ตลอดกาลกาหนดเพยงไรแหงชวต), (อ.ภกษ ท.) เปนผมการทรงไวซง- ผาบงสกลเปนปกต๗ (พงเปน ตลอดกาลกาหนดเพยงไรแหงชวต), (อ.ภกษ ท.)


๑ รกขมลกา (ภกข) ลงณก ปจจย ในตรตยำทตทธต ว.วำ รกขมเล วสต สลเมเตสนต รกขมลกา (ภกข), รกขมเล วา วสนสลา รกขมลกา (ภกข)แปลวำผมอนอยในปาเปนปกต, ผอยในปาเปนวตร

๒ ตงแตเทวทตตสสาป กมม เนว - สทธ เอกโต ว อเหส ฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๓๓แปลโดยพยญชนะ๓ ปรกกมส ยอมตะเกยกตะกำย, ยอมกำวไปขำงหลง, ยอมบำกบน, ยอมพยำยำม ส�ำเรจมำจำก ปร บทหนำ กม ธำตใน

ควำมกำวไปอปจจยสวตตมำนำวภตตซอนกอกนยหนงปรำ+กมธำต+อปจจยรสสะอำเปนอซอนก

เปนผมการอยทโคนแหงตนไมเปนปกต๑ (พงเปน ตลอดกาลกาหนดเพยงไรแหงชวต), (อ.ภกษ ท.) ไมพงฉน ซงปลาและเนอ (ตลอดกาลกาหนดเพยงไรแหงชวต) ดงน ดวยสามารถแหงการปฏบตอนสงสด (อ.ภกษ) ใด เปนผใครเพออนพน จากทกข (ยอมเปน), (อ.ภกษ) นน จงมา กบ ดวยเรา ดงน หลกไปแลว ฯ (อ.ภกษ ท.) บำงพวก ผบวชแลวใหม ผมควำมรนอย ฟงแลวซงค�ำ(ของพระเทวทต)นน(คดแลว)วำอ.พระเทวทตกลำวแลว(ซงค�ำ)อนงำม,(อ.เรำท.)จกเทยวไปกบ(ดวยพระเทวทต)นนดงนไดเปนแลวโดยควำมเปนอนเดยวกนกบ(ดวยพระเทวทต)นนเทยวฯ๒

(อ.พระเทวทต) นน กบ ดวยภกษ ท. ผมรอยหำเปนประมำณ ยงชน ผเลอมใสแลวในวตถเศรำหมอง ใหรพรอมอย ดวยวตถท.หำ เหลำนน (ยงกนและกน)ใหขอแลวในตระกลท.บรโภคอยตะเกยกตะกำยแลวเพออนท�ำลำยซงสงฆดวยประกำรฉะนฯ

ก.๙ (อ.พระเทวทต) นน ผอนพระผมพระภำคเจำ ตรสถำมแลววำ ดกอนเทวทตไดยนวำอ.เธอยอมตะเกยกตะกำย๓เพออนท�ำลำยซงสงฆเพออนท�ำลำยซงจกรจรงหรอดงนกรำบทลแลววำขำแตพระผมพระภำคเจำ(อ.ขำพระองคยอมตะเกยกตะกำยเพออนท�ำลำยซงสงฆเพออนท�ำลำยซงจกร)จรงดงนแมผ(อนพระผมพระภำคเจำ)ตรสสอนแลว(ดวยพระด�ำรสท.)มพระด�ำรสวำดกอนเทวทตอ.กำรท�ำลำยซงสงฆเปนกรรมหนกแล(ยอมเปน)ดงนเปนตน ไมเออเฟอแลว ซงพระด�ำรส ของพระศำสดำ หลกไปแลว เหนแลว ซงพระอำนนท ผมอำย ผเทยวไปอย ในพระนครชอวำรำชคฤห เพอกอนขำวกลำวแลววำดกอนอำนนทผมอำยในกำลนอนมวนนเปน-


๑ อชชตคเคทาน ตดบทเปน อชชตคเค _ อทาน เปนโลปสระสนธ สระสองตวมรปไมเสมอกน ลบสระเบองปลำยบำงกได ค�ำวำ อชชตคโค (กำโล) เปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำส ว.วำ อชชตา อคคา ยสส โส อชชตคโค (กำโล) เปน สตตมวภตตมรปเปนอชชตคเค(อชช-ตอำคม-อคค)ศพทวำอคคเปนศพทนำมกตกอปจจยอชธำตในควำมไป, ถง,เปนไปว.วำอชต คจฉต เสฏภาวนต อคโคอยำงไรกตำมค�ำวำอคคมหลำยอรรถเชนโรง,อำรมณ(อำรมมณ),กอน,ทแรก,เบองตน,ตนเดม(อำท),สวน,แผนก,ภำค(โกฏำส),ปลำย,ยอด,ทสด,สดทำย(โกฏ)เลศ,ประเสรฐ,วเศษ(วร),ในทนลงในอรรถแหงอำทศพทแปลวำเบองตน

๒ สาธ แปลไดหลำยนย เชนยงประโยชนใหส�ำเรจ,ด,ถกตอง, เหมำะ,สมควร,ประเสรฐ, เลศ เปนตนส�ำเรจมำจำกสำธ ธำตในควำมส�ำเรจ อ ปจจย กตตรป กตตสำธนะ ว.วำ สปรหต สาเธตต สาธ (ปคคโล), เปนกมมรป กมสำธนะ ว.วำ

อจจนต สาเธตพพนต สาธ (กมม�)ฯ

เบองตน๑อ.เรำจกกระท�ำซงอโบสถ,จกกระท�ำซงสงฆกรรมเวนนนเทยวจำกพระผมพระภำคเจำ เวน จำกหมแหงภกษ ดงน ฯ อ.พระเถระ กรำบทลแลวซงเนอควำมนนแกพระผมพระภำคเจำฯอ.พระศำสดำทรงทรำบแลว (ซงเนอควำม) นน เปนผมธรรมสงเวชอนเกดขนแลว เปน ทรงปรวตกแลววำอ.เทวทตยอมกระท�ำซงกรรมอนเปนเหตไหมในนรกชอวำ-อเวจแหงตนอนอำศยแลวซงควำมฉบหำยมใชประโยชนแกโลกอนเปนไป- กบดวยเทวโลกดงนตรสแลวซงพระคำถำนวำ

(อ.กรรม ท. เหลาใด) เปนกรรมไมยงประโยชน- ใหสาเรจดวย เปนกรรมไมเกอกล แกตนดวย (ยอมเปน) (อ.กรรม ท. เหลานน) เปนกรรมอน-บคคลกระทาไดโดยงาย (ยอมเปน), (อ.กรรม) ใดแล เปนกรรมเกอกลดวย เปนกรรมยงประโยชน-ใหสาเรจดวย๒ (ยอมเปน) (อ.กรรม) นนแล เปนกรรมอนบคคลกระทาไดโดยยากอยางยง (ยอมเปน) ดงน

ทรงเปลงแลวซงพระอทำนนอกวำอ.กรรมด เปนกรรมอนคนดกระทาไดโดยงาย (ยอม-เปน), อ.กรรมด เปนกรรมอนคนชวกระทาไดโดยยาก (ยอมเปน), อ.กรรมชว เปนกรรมอนคนชวกระทา-ไดโดยงาย (ยอมเปน), อ.กรรมชว เปนกรรม- อนพระอรยเจา ท. กระทาไดโดยยาก (ยอมเปน) ดงน ฯ


๑ อโปสถทวสแปลอกนยหนงวำวนแหงอโบสถว.วำอโปสถสส ทวโส อโปสถทวโสฯ๒ ขมนต แปลวำ ยอมควร, ยอมอดทน, ยอมชอบใจ ขม ธำต ลงในอรรถวำ ควร, อดทน, อดกลน, ชอบใจ นกเรยนชอบ

อยำงใดเลอกแปลใหถกบรบท(context)ของประโยคเถดฯ๓ ในเกวฏฏสตร (อง. ตก. ๒๐/๒๑๗/๕๐๐) กลำวถงปำฏหำรย ๓ อยำง ไดแก อทธปาฏหารย แสดงฤทธเปนอศจรรย

อาเทสนาปาฏหารย ดกใจเปนอศจรรยอนสาสนปาฏหารย แสดงธรรมเปนอศจรรยพระพทธเจำทรงสรรเสรญอนสำสนปำฏหำรย

เพรำะสำมำรถท�ำคนใหพนจำกทกขได

ครงนนแลอ.พระเทวทตนงแลวณทสดสวนขำงหนงกบดวยบรษทของตนในวนเปนทรกษำซงอโบสถ๑กลำวแลววำอ.วตถท.หำเหลำนยอมชอบใจ๒ (แกภกษ) ใด, (อ.ภกษ)นนจงถอเอำซงสลำกดงน, ครนเมอสลำก (อนภกษ ท.) ผเปนโอรสของเจำวชช ผมรอยหำเปนประมำณ ผใหม ผไมร ซงพระธรรมและพระวนยอนพระผมพระภำคเจำทรงกระท�ำทวแลว ถอเอำแลว, ท�ำลำยแลว ซงสงฆ พำเอำแลว ซงภกษ ท. เหลำนน ไดไปแลวสประเทศชอวำคยำสสะฯอ.พระศำสดำทรงสดบแลวซงควำมท(แหงพระเทวทต)นนเปนผไปแลว(ในประเทศชอวำคยำสสะ)นนทรงสงไปแลวซงพระอครสำวกท.สองเพอประโยชนแกอนน�ำมำซงภกษท.เหลำนนฯ(อ.พระอครสำวก ท. สอง) เหลำนน ไปแลว (ในประเทศชอวำคยำสละ) นน พร�ำสอนอยดวยกำรพร�ำสอนดวยอำเทสนำปำฏหำรยดวยดวยกำรพร�ำสอนดวย- อทธปำฏหำรยดวย๓(ยงภกษท.)เหลำนนใหดมแลว(ซงธรรม)อนเปนอมตะพำเอำแลวมำแลวทำงอำกำศฯ แม อ.ภกษชอวาโกกาลกะแล กลาวแลววา ดกอนเทวทต ผมอาย (อ.ทาน) จงลกขน, อ.ภกษ ท. เหลานน อนพระสารบตรและพระโมคคลลานะ ท. นาไปแลว, อ.ทาน เปนผอนเรากลาว-แลววา ดกอนทานผมอาย (อ.ทาน) อยาคนเคยแลว ดวยพระสารบตรและพระโมคคลลานะ ท., อ.พระสารบตรและพระโมคคลลานะ ท. ผมความปรารถนา-ลามก เปนผไปแลวสอานาจ แหงความปรารถนา ท. อนลามก (ยอมเปน) ดงน (ยอมเปน) มใชหรอ ดงน ประหารแลว ททามกลางแหงหทย ดวยเขา ฯอ.โลหตอนรอนพงออกแลวจำกปำก(ของพระเทวทต)นน(ในท)นนนนเทยวฯ


๑ ลกขณมคชาดก หรอ ลกขณชาดกกลำวถงเนอพระโพธสตวสอนลกทง๒คอเนอลกขณะและเนอกำละโดยสรรเสรญเนอ

ลกขณะวำเปนผมปญญำเฉลยวฉลำดสงสอนบรวำรญำตมตรใหตงอยในควำมดจงสำมำรถพำบรวำร๕๐๐ตวรอดพนภยอนตรำย

จำกพวกมนษยและสตวรำยตำงๆ และต�ำหนเนอกำละ ทโงเขลำ ไมรจกเวลำหำกน พำบรวำร ๕๐๐ ตว ถงควำมวบตลมตำย

ชำดกนพระศำสดำทรงสรปชำดกวำเนอกำละเกดเปนพระเทวทตเนอลกขณะเกดเปนพระสำรบตรสวนเนอพระโพธสตวซงเปน

พอของเนอทงสองเกดเปนพระองคเอง

ก.๑๐กอ.ภกษท.เหนแลวซงพระสำรบตรผมอำยผอนหม-แหงภกษแวดลอมแลวผมำอยโดยอำกำศกรำบทลแลววำขำแตพระองคผเจรญอ.พระสำรบตร ผมอำย ผมตนเปนทสองเทยว ไปแลว ในกำลเปนทไป, ในกำลน(อ.พระสำรบตรนน)ผมบรวำรมำกมำอยยอมงำมดงนฯอ.พระศำสดำตรสแลววำดกอนภกษท.(อ.บตรของเรำมำอยสส�ำนกของเรำยอมงำม)ในกำลนนนเทยวหำมได,อ.บตรของเรำมำอย สส�ำนกของเรำยอมงำมนนเทยวแมในกำล(แหงตน)บงเกดแลวในก�ำเนด-แหงสตวดรจฉำนดงนตรสแลวซงชำดกนวำ

อ.ความเจรญ ยอมม (แกชน ท.) ผมศล ผมความประพฤตในปฏสนถาร, (อ.ทาน) จงด ซงเนอชอวาลกขณะ ผมาอย ผอนหมแหงญาต-กระทาแลวในเบองหนา, เออก (อ.ทาน) ยอมเหน ซงเนอชอวากาละ น ผ เสอมวเศษดวยดแลว จากญาต ท. ดงน ฯ๑

(ครนเมอค�ำ)วำขำแตพระองคผเจรญไดยนวำอ.พระเทวทตยงพระอคร-สำวกท.สองใหนงแลวทขำงท.ทงสองกระท�ำแลวกระท�ำตำม ซงพระองค(ดวยอนคด)วำ(อ.เรำ)จกแสดงซงธรรมดวยอนเยองกรำย-แหงพระพทธเจำดงนดงนอนภกษท.กรำบทลแลวอก,(อ.พระศำสดำ)ตรสแลววำ ดกอนภกษ ท. (อ.เทวทตนน ยอมพยำยำม เพออนกระท�ำ กระท�ำตำมซงเรำ)ในกำลนนนเทยวหำมได,(อ.เทวทต)นนพยำยำมแลวเพออนกระท�ำกระท�ำตำมซงเรำแมในกำลกอน,แตวำ(อ.เทวทตนน) ไมอำจแลว (เพออนกระท�ำ กระท�ำตำม ซงเรำ) ดงน ตรสแลว


๒ นทจรกากชาดก ในพระไตรปฎกและอรรถกถำชำดกปรำกฏชอวำ วรกชำดก ๒ คำถำน เปนค�ำสนทนำของเมยของ

กำสวฏฐกะกบกำวรกะ มเรองยอวำ กำวรกะเปนกำน�ำหำกนอย ในสระแหงหนงในปำหมพำนต สวนกำสวฏฐกะพรอม

ลกเมยเปนกำหำกนบนบก ตอมำ แควนกำสซงเปนทอยของกำสวฏฐกะเกดขำวยำกหมำกแพง พวกกำ รวมทงกำสวฏฐกะดวย

พำกนอพยพไปหำกนทปำหมพำนตพบกำวรกะทสระแหงนนจงเขำไปตสนทเพอจะไดกนปลำทกำวรกะหำมำไดในสระนนตอมำ

กำสวฏฐกะเกดทะนงตวอยำกด�ำน�ำไปหำปลำกนเองไมตองอำศยกำวรกะอกตอไปแตถกกำวรกะหำมปรำมดวยควำมปรำรถนำด

เพรำะเหนวำกำสวฏฐกะเปนกำหำกนบนบกไมช�ำนำญหำกนทำงน�ำแตมนไมเชอฟงในทสดกถกสำหรำยพนคอตำยเปนอทำหรณ

แหงกำรท�ำเลยนแบบผอนแตตนไมมศกยภำพเพยงพอทจะท�ำตำมอยำงเขำในทสดกเกดควำมหำยนะเหมอนกำสวฏฐกะ

ซงนทจรกำกชำดก๒วำ (อ.ภรรยำแหงกำชอวำสวฏฐกะกลำวแลว)วำ

ขาแตกาชอวาวรกะ (อ.ทาน) ยอมเหน ซงนก ตวรองเพราะ ตวมสรอยคอเพยงดงสรอยคอแหง- นกยง ชอวา สวฏฐกะ ตวเปนผว ของเรา บางหรอ (ดงน)

(อ.กำชอวำวรกะกลำวแลว)วำอ.กาชอวาสวฏฐกะ กระทาตามอย (ซงอาการ) ของปกษ ตวเทยวไปในนาและบนบก ตวบรโภคซง-ปลาดบโดยปกต เนองนตย นน ตวอนสาหราย ท. พนรอบแลว ตายแลว(ดงน)ดงน

ทรงปรำรภ ซงวำจำเปนเครองกลำว อนมอยำงนนเปนรปนนเทยว ในวน ท. แมเหลำอนอกตรสแลวซงชำดกท.มค�ำอยำงนวำ (อ.นกชอขทรวนยะกลำวแลวซงคำถำ)วำ

(อ.นกกระไน) น เมอเจาะ ซงหมไมอนตงอย- ในปา ท. ไดเทยวไปแลวหนอ ในตนไมอนเปน- สวนแหงฟน ท. อนมแกนหามได, ครงนน (อ.นกกระไนน) มาถงแลว ซง - อ.นกกระไน ไดทาลายแลว ซงอวยวะอนสงสด (ทไมตะเคยน) ใด - ไมตะเคยน (นน) อนมแกนเกดแลว (ดงน) ดงนดวย


๑ ชำดกนชอวำกนทคลกชาดกเปนเรองรำวของกำรเลยนแบบไมรจกประมำณตนมเรองยอวำมนกหวขวำน(นกกระไน)๒ตว

เพอนกนคอนกขทรวนยะซงเปนนกพระโพธสตวหำกนและเตบโตในปำไมตะเคยนเนอแขงเจำะยำกและนกกนทคลกะหำกน

และเตบโตในปำไมทเจำะไชงำยเชนไมงวไมแคฝอยเปนตนวนหนงนกกนทคลกะไปเยยมนกขทรวนยะกไดรบกำรปฏสนถำร

อยำงด นกขทรวนยะไดใชปำกเจำะไมตะเคยนน�ำดวงมำใหเพอนกน นกกนทคลกะเกดมำนะทะนงตวขนวำเรำเกดเปนชำต

นกหวขวำนเหมอนกนจงตองกำรไปเจำะไมตะเคยนหำกนเองแตถกนกขทรวนยะหำมปรำมเพรำะเหนวำไมถนดแตนกกนทคลกะ

ไมเชอฟงบนไปเจำะไมตะเคยนเตมแรงผลปรำกฏวำจะงอยปำกหกตำถลนหวแตกรวงลงบนพนดนขำดใจตำยพระพทธเจำ

สรปวำนกกนทคลกะเกดเปนพระเทวทตนกขทรวนยะเกดเปนพระองคเอง

(อ.พระโพธสตวกลำวแลวซงคำถำ)วำอ.ไขขอ ของทาน ไหลออกแลวดวย อ.กระหมอม (ของทาน) (อนชางตวประเสรฐ) ทาลายแลวดวย อ.ซโครง ท. ทงปวง ของทาน (อนชางตวประเสรฐ) หกแลวดวย แนะสหาย (อ.ทาน) ยอมงามวเศษ ในกาลน (ดงน)ดงนดวยเปนตน๑ฯ

(อ.พระศำสดำ)ทรงปรำรภซงวำจำเปนเครองกลำววำอ.พระเทวทตเปนผอกตญญ(ยอมเปน)ดงนอกตรสแลวซงชำดกท.มค�ำวำ (อ.นกกลำวแลวซงคำถำ)วำ

อ.กาลงใด ไดมแลวเทยว แกเรา ท. ส, (อ.เรา ท.) ไดกระทาแลวเทยว ซงกจ ของทาน (ดวยกาลง-นน), ขาแตเนอผพระราชา อ.ความนอบนอม จงม แกทาน, (อ.เรา ท.) จะไดส ซงอะไร ๆ บางหรอ (ดงน) ฯ

(อ.รำชสหกลำวแลวซงคำถำ)วำ(อ.เจา) เปนผไปแลวในระหวางแหงฟน ของเรา ผมเลอดเปนภกษา ผกระทาอย ซงกรรมหยาบชา ท. ตลอดกาลเนองนตย เปนอย ยอมเปนอย แมใด, (อ.ความเปนอย แหงเจา) นน เปนบญมาก (ไดเปนแลว) (ดงน)ดงนเปนตนฯ

(อ.พระศำสดำ)ทรงปรำรภซงกำรตะเกยกตะกำยเพออนปลงพระชนม(แหงพระเทวทต)นนอกตรสแลวซงชำดกท.มค�ำวำ


๑ ไมมะลนบำงทองถนเรยกวำ ไมตระบกบำง ไมกระบกบำง ไมมะมนบำง เปนตนไมขนำดใหญ ในวงศ Irvingiaceae ใบรปไข

ผลเทำมะกอกหรอมะปรำงขนำดเของเมลดแขงเนอในขำวมรสมนรบประทำนได

แนะไมมะลน๑ อ.ทาน (ยงผล) ยอมใหกลงมา ใด (อ.การยงผลใหกลงมา แหงทาน) นน อนกวาง รแลว, (อ.เรา) จะไป สไมมะลน ตนอน, อ.ผล ของทาน อนเรา ยอมไมชอบใจ ดงน-เปนตนฯ

ครนเมอวำจำเปนเครองกลำวท.วำอ.พระเทวทตเสอมรอบแลว(จำกผล)ทงสองคอจำกลำภและสกกำระดวยคอจำกคณเครองควำมเปนแหงสมณะดวยดงนเปนไปทวอยอก,(อ.พระศำสดำ)ตรสแลววำดกอนภกษท.(อ.เทวทตยอมเสอมรอบ)ในกำลนนนเทยวหำมได,(อ.เทวทต)เสอมรอบแลวนนเทยวแมในกำลกอนดงนตรสแลวซงชำดกท.มค�ำวำ

อ.นยนตา ท. แตกแลวดวย อ.แผนผา ฉบหาย-แลวดวย อ.ความแตกราว ในเรอนของเพอน (ไดมแลว) ดวย, (อ.เมยและผว ท. ทงสอง เหลานน) เปนผมการงานอนโทษประทษรายแลว (ในทาง) ทงสอง คอ ในทางนาดวย คอ ในทางบกดวย (ยอมเปน) ดงนเปนตนฯ

(อ.พระศำสดำ) เมอประทบอย ในพระนครชอวำรำชคฤห ทรงปรำรภ ซงพระเทวทต ตรสแลว ซงชำดก ท. อนมำก อยำงน เสดจไปแลว สพระนครชอวำสำวตถจำกพระนครชอวำรำชคฤหทรงส�ำเรจแลวซงกำรประทบอยในมหำวหำรชอวำเชตวนฯ

ก.๑๑แมอ.พระเทวทตแล เปนไข (เปน)สนเดอนท. เกำ เปนผใครเพออนเฝำซงพระศำสดำในกำลอนมในภำยหลงเปนกลำวแลววำอ.เรำเปนผใครเพออนเฝำซงพระศำสดำ(ยอมเปน),(อ.ทำนท.)ขอจงแสดง(ซงพระศำสดำ)นนแกเรำดงน,กะสำวกท.ของตน,(ครนเมอค�ำ)วำอ.ทำนเปนผมเวรกบดวยพระศำสดำเปนไดเทยวไปแลวในกำล


๑ วธโก(ชโน)ลงณวปจจยว.วำหนตต วธโกแปลงหนเปนวธแปลงณวเปนอกเปนกตตรปกตตสำธนะ๒ ห เหตใด (กรยาปรามาส) อต เพราะเหตนน (เหต)๓ อย ทฏ อลภนภาโวอ.ควำมเปนคออนไมไดเพออนเฝำนฯ

(แหงตน)เปนผสำมำรถ,อ.เรำท.จกไมน�ำไปซงทำน(ในท)นนดงน(อนสำวกท.)เหลำนนกลำวแลว,(กลำวแลว)วำ(อ.ทำนท.)ขอจงอยำ- ยงเรำใหฉบหำย, อ.ควำมอำฆำต ในพระศำสดำ อนเรำ กระท�ำแลว, แตวำอ.ควำมอำฆำตแมอนมปลำยแหงผมเปนประมำณในเรำยอมไมม แกพระศำสดำดงนฯอ.พระผมพระภำคเจำนน

เปนผมพระทยสมาเสมอ (ในสตว ท.) ทงปวง คอ ในนายขมงธนดวย๑ คอ ในพระเทวทตดวย คอ ในโจร ชอวาองคลมาลดวย คอ ในชางชอวา- ธนบาลดวย คอ ในพระราหลดวย (ยอมเปน)

เหตใดเพรำะเหตนน๒(อ.พระเทวทต)ออนวอนแลวบอยๆวำ(อ.ทำนท.)ขอจงแสดงซงพระผมพระภำคเจำแกเรำดงนฯครงนน(อ.สำวกท.)เหลำนนพำเอำแลว(ซงพระเทวทต)นนดวยเตยงนอยออกไปแลวฯอ.ภกษ ท. ฟงแลว ซงกำรมำ (แหงพระเทวทต) นน กรำบทลแลว แกพระศำสดำวำ ขำแตพระองคผเจรญ ไดยนวำ อ.พระเทวทต ยอมมำ เพอประโยชนแกอนเฝำซงพระองคดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนภกษท.(อ.เทวทต)นนจกไดเพออนเหนซงเรำดวยอตภำพนนหำมไดดงนฯไดยนวำอ.ภกษท.ยอมไมไดเพออนเฝำซงพระพทธเจำท.อกจ�ำเดมแตกำลแหงวตถท.หำ(อนตน)ทลขอยงแลว,(อ.ควำมเปน-คออนไมไดเพออนเฝำ)น๓เปนธรรมดำ(ยอมเปน)ฯ(อ.ภกษท.)กรำบทลแลววำขำแตพระองคผเจรญ(อ.พระเทวทต)มำแลวสทโนนดวยสทโนนดวยดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำ(อ.เทวทต)ยอมปรำรถนำ(ซงกรรม) ใด, (อ.เทวทต) จงกระท�ำ (ซงกรรม) นน, (อ.เทวทต) นน จกไมไดเพออนเหนซงเรำดงนฯ(อ.ภกษท.กรำบทลแลว)วำ ขำแตพระองคผเจรญ (อ.พระเทวทต)มำแลว (สท)อนมโยชนเปนประมำณ(แตท)น,(ขำแตพระองคผเจรญ)(อ.พระเทวทตมำแลว)สโยชนดวยทงกง


๑ จะแปลวำ อ.พระเทวทตนน เปนคฤหสถ เปน จกไดกระทาแลว ซงกรรม อนหนก กได โดย ภำรย� เปนวเสสนะของ

กมม�แมเรยงไวหลงกตำมแตเมอดลกษณะกำรเรยงประโยคขำพเจำจงแปลเปนรปวกตกมมะในทน

(แตทน), (ขำแตพระองคผเจรญ) (อ.พระเทวทต มำแลว) สคำวตหนง (แตทน),ขำแตพระองคผเจรญ(อ.พระเทวทต)มำแลวสทใกลแหงสระโบกขรณดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำแมถำวำ(อ.เทวทต)ยอมเขำไปสภำยในแหงพระวหำรชอวำเชตวนไซร, (อ.เทวทตนน) จกได เพออนเหน ซงเรำหำมไดนนเทยวดงนฯ(อ.สำวกท.)พำเอำแลวซงพระเทวทตมำแลวยงเตยงใหขำมลงแลวทฝงแหงสระโบกขรณใกลพระวหำรชอวำเชตวนขำมลงแลว เพออนอำบ ในสระโบกขรณ ฯ แม อ.พระเทวทตแล ลกขนแลวจำกเตยงนงวำงไวแลวซงเทำท.ทงสองบนภำคพนฯ(อ.เทำท.)เหลำนนเขำไปแลวสแผนดนฯ(อ.พระเทวทต)นนเขำไปแลว(สแผนดน)เพยงไรแตขอเทำเพยงไรแตเขำเพยงไรแตสะเอว เพยงไรแตนมเพยงไรแตคอโดยล�ำดบกลำวแลวซงคำถำวำ

(อ.ขาพเจา) เปนผถงแลว ซงพระพทธเจา พระองค-นน ผเปนบคคลผเลศ ผเปนเทพยงกวาเทพ ผยงนระผอนพระองคพงฝกใหแลนไป ผมพระจกษ-โดยรอบ ผมพระลกษณะอนบงเกดแลวดวยบญมรอย-เปนประมาณ วาเปนทพง ดวยกระดก ท. เหลาน (กบ) ดวยลมปราณ ท. ยอมเปน ดงน

ในกำลแหงกระดกแหงคำงตงอยเฉพำะแลวบนภำคพนฯ

ก.๑๒ไดยนวำอ.พระตถำคตทรงเหนแลวซงฐำนะนทรงยง-พระเทวทตใหบวชแลวฯกถำวำ(อ.พระเทวทต)นนจกไมบวชแลวไซร,(อ.พระเทวทตนน)เปนคฤหสถเปนจกไดกระท�ำแลวซงกรรมใหเปน- กรรมหนก๑,(อ.พระเทวทตนน)จกไมไดอำจแลวเพออนกระท�ำซงปจจยแหงภพ ตอไป, กแล (อ.พระเทวทตนน) ครนบวชแลว จกกระท�ำ ซงกรรม ใหเปนกรรมหนก แมกจรง, (ถงอยำงนน) (อ.พระเทวทตนน)


๑ ปจจต ถำเปนรปกมมวำจก แปลวำอน....ยอมไหม ส�ำเรจมำจำก ปจ ในควำมหง, ตม, สก, ยำง, ไหม, เผลดผล, ใหผล

ลงยปจจยในกมมวำจกตวตตมำนำวภตตแปลงทสดธำตกบยปจจยเปนจจแตถำลงยปจจยในกตตวำจกส�ำเรจรป

เปน ปจจต แปลวำ ยอมเผลดผล, ยอมใหผล ถำลง อ ปจจยในกตตวำจก ส�ำเรจรปเปน ปจต นกเรยนพงศกษำเพมเตม

เพรำะธำตนเปนไดทงสกมมธำตและอกมมธำต

จกอำจเพออนกระท�ำซงปจจยแหงภพตอไปเพรำะเหตนนอ.พระศำสดำ(ทรงยงพระเทวทต) นน ใหบวชแลว ฯ จรงอย (อ.พระเทวทต) นน เปนพระปจเจกพทธเจำชอวำอฏฐสสระจกเปนในทสดแหงกปอนมแสนเปน-ประมำณ(แตภทรกป)นฯ(อ.พระเทวทต)นนเขำไปแลวสแผนดนบงเกดแลวในนรกชอวำอเวจฯก(อ.พระเทวทต)เปนผมควำมไหวออกแลว-เทยวเปน(อนไฟ)ยอมไหม๑เพรำะควำมท(แหงตน)เปนผประพฤตผดแลวในพระพทธเจำ ผมควำมไหวออกแลว ฯ อ.สรระ (ของพระเทวทต) นน อนมรอยแหงโยชนเปนสวนสงนนเทยว บงเกดแลว ในภำยในแหงนรกชอวำอเวจอนประกอบแลวดวยรอยแหงโยชนสำม,อ.ศรษะไดเขำไปแลวสกระเบองอน- เปนวกำรแหงเหลกในเบองบนเพยงไรแตหมวกแหงห,อ.เทำท.เขำไปแลวสแผนดนอนเปนวกำรแหงเหลกในภำยใตเพยงไรแตขอเทำ,อ.หลำวอนเปน-วกำรแหงเหลกอนมล�ำแหงตนตำลใหญเปนประมำณออกไปแลวจำกฝำอนมใน- ภำยหลงท�ำลำยแลวซงทำมกลำงแหงหลงออกไปแลวโดยอกไดเขำไปแลวสฝำอนมในทศเบองหนำ, (อ.หลำวอนเปนวกำรแหงเหลก) อนอก ออกไปแลว จำกฝำเบองขวำท�ำลำยแลวซงขำงเบองขวำออกไปแลวโดยขำงเบองซำย ไดเขำไปแลวสฝำเบองซำย,(อ.หลำวอนเปนวกำรแหงเหลก)อนอกออกไปแลวจำกกระเบองในเบองบนท�ำลำยแลวซงกระหมอมออกไปแลวโดยสวน-เบองต�ำไดเขำไปแลวสแผนดนอนเปนวกำรแหงเหลกฯ(อ.พระเทวทต)นนเปนผมควำมไหวออกแลวเปน(อนไฟ)ยอมไหม(ในนรกชอวำอเวจ)นนดวยประกำรฉะนฯ

ก.๑๓อ.ภกษท.ยงวำจำเปนเครองกลำววำอ.พระเทวทตไปแลวสทอนมประมำณเทำนไมไดแลวเพออนเฝำซงพระศำสดำเทยวเขำไปแลวสแผนดนดงนใหตงขนพรอมแลวฯอ.พระศำสดำตรสแลววำดกอน-


๑ ทชชำประกอบดวยทำธำตในควำมใหอปจจยเอยยสตตมวภตตแปลงทำธำตเปนทชชลบอ.ปจจยตำมนยแหงรป-สทธปกรณ๔๙๑แปลงเอยยเปนอำ.บำงมตแปลงทำธำตกบเอยยเปนทชชำกม

ภกษ ท. อ.เทวทต ประพฤตผดแลว ในเรำ ไดเขำไปแลว สแผนดน ในกำลนนนเทยวหำมได,(อ.เทวทตนนประพฤตผดแลวในเรำ)เขำไป-แลวนนเทยว(สแผนดน)แมในกำลกอนดงนตรสแลวซงชำดกนวำ

หากวา (อ.บคคล) พงให๑ ซงแผนดน ทงปวง (แกสตว) ผอนบคคลพงพอกเลยง ผไมรซงอปการะ-อนบคคลอนกระทาแลว ผเหนซงชองโดยปกต ตลอด-กาลเปนนตยไซร (อ.บคคลนน) (ยงบรษ) นน พงใหยนดยง หามไดนนเทยว ดงน

เพออนทรงแสดง ซงความท (แหงพระเทวทต) นน ผ (อนชางผพระราชา) ยงบรษ ผหลงแลวในหนทาง ใหหายใจออกคลองด แลวจงยกขน สหลง ของตน แลวจงใหถงแลว ซงทอนเกษม ผมาแลว สนสามครง อก (โดยหนทาง) นน ตดแลว ซงงา ท. อยางน คอ ในทอนเปนปลาย ในทอนมในทามกลาง ทโคน กาวลวงอย ซงคลองแหงจกษ ของมหาบรษ ในวาระทสาม เปนผเขาไปแลว สแผนดน ในกาล (แหงพระองค) เปนชางผพระราชา, ครนเมอวาจาเปนเครองกลาว ตงขนพรอมแลว เหมอนอยางนนนนเทยว แมอก, ตรสแลว ซงขนตวาทชาดก เพออนทรงแสดง ซงความท (แหง- พระเทวทต) นน ผเปนพระราชาพระนามวากลาพเปนแลว เปนผประพฤตผดแลว ในพระองค ผเปนดาบสชอวาขนตวาทเปนแลว เขาไปแลว สแผนดน (ดวย) ซงจลธรรมบาลชาดก เพออนทรงแสดง ซงความท (แหงพระเทวทต) นน ผเปนพระราชาพระนามวามหาปตาปะเปนแลว เปนผประพฤตผดแลว ในพระองค ผเปนพระกมารพระนามวาจลธรรมบาลเปนแลว เขาไปแลว สแผนดนดวย ฯ กครนเมอพระเทวทตเขำไปแลวสแผนดน,อ.มหำชนเปนผทง-รำเรงแลวทงยนดแลว (เปน) (ยงกนและกน) ใหยกขนแลวซงธงชยและธง- แผนผำและตนกลวย ท. ตงไวแลว ซงหมออนเตมแลว ท. (คดแลว) วำ อ.ลำภท.หนอของเรำท.ดงนยอมเสวยซงมหรสพอนใหญฯ(อ.ภกษท.)กรำบทลแลวซงเนอควำมนนแกพระผมพระภำคเจำฯ


๑ ปงคลชาดกหรอมหาปงคลชาดก กลำวถงพระโพธสตวเกดเปนพระโอรสของพระเทวทต ซงเปนกษตรยพระนำมวำ ปงคละ

พระเจำปงคละมอปนสยกกขฬะโหดรำยทำรณ กดขขมเหงรำษฎร ครองรำชยนำน สรำงควำมเดอดรอนไปทกหยอมหญำ พอ

สวรรคตรำษฎรกรำเรงยนดสถำปนำพระโพธสตวซงเปนพระโอรสของพระองคเปนกษตรยองคใหมวนหนงพระองคเสดจผำนพบ

นำยทวำรบำล(คนเฝำประต)นงรองไหกสงสยจงตรสถำมสำเหตเขำกรำบทลวำทรองไหมใชเพรำะอำลยอำวรณแตรองไหเพรำะ

กลวพระเจำปงคละไปเบยดเบยนพวกนำยนรบำลท�ำใหพวกเขำทนไมไดจะถกจบสงมำเกดเปนพระรำชำผโหดรำยอกครง๒ ปตยำภำโวปจจย�ฯลงณยปจจยในภำวตทธตหรอจะแปลทบศพทวำซงปตกได๓ อกณหเนตโต(ปงคโล)เปนนบพพบทพหพพหสมำสมวเสสนบพพบทกมมธำรยสมำสเปนภำยในวเครำะหดงน

ว.บพ.กม. ว. กณหำนเนตตำนกณหเนตตำน

นบพ.พหพ. ว. นตถตสสกณณเนตตำนตอกณหเนตโต(ปงคโล)๔ ภายาม ส�ำเรจมำจำกภในควำมกลวอปจจยมวตตมำนำวภตตรสสะอแหงภธำตเปนอแลววกำรอเปนเอแปลง

เอเปนอำย

อ.พระผมพระภำคเจำ ตรสแลววำ ดกอนภกษ ท. ครนเมอพระเทวทต ตำยแลว, อ.มหำชนยอมยนด ในกำลนนนเทยวหำมได, (อ.มหำชน ครนเมอพระเทวทต ตำยแลว), ยนดแลวนนเทยว แมในกำลกอน ดงน ตรสแลวซงปงคลชำดก๑นวำ (อ.พระโพธสตวตรสถำมแลว)วำ

อ.ชน ทงปวง อนพระเจาปงคละ ทรงเบยดเบยน-แลว, (ครนเมอพระเจาปงคละ) นน สวรรคตแลว, (อ.ชน ท.) ยอมเสวย ซงความเปนแหงความอม,๒ (อ.พระเจาปงคละนน) ผมพระเนตรดาหามได๓

ทรงเปนทรก ของทาน เปนแลว หรอหนอ, ดกอนนายทวารบาล อ.ทาน ยอมรองไห เพราะ-เหตไร (ดงน)

(อ.นำยทวำรบำลกรำบทลแลว)วำ(อ.พระเจาปงคละ) ผมพระเนตรดาหามได ทรง- เปนทรก ของขาพระองค เปนแลว หามได, (อ.ขาพระองค) ยอมกลว๔ ตอการเสดจกลบมา (แหงพระเจาปงคละ) นน (เพราะวา) (อ.พระเจา-ปงคละนน) เสดจไปแลว (จากโลก) น พง-เบยดเบยน ซงมจจผพระราชา, (อ.มจจผพระราชา) นน ผ (อนพระเจาปงคละ) เบยดเบยนแลว พงนามา


๑ ปมาทวหารโน (ชนำ) ลงณ ปจจย เปนกตตรป กตตสำธนะ ว.วำ ปมำเทน วหรนตต ปมำทวหำรโน (ชนำ), เปนกตตรป

กตตสำธนะลงในอรรถแหงตสสละว.วำปมำเทนวหรนตสเลนำตปมำทวหำรโน(ชนำ)เปนสมำสรปตสสลสำธนะว.วำ

ปมำเทนวหรต�สลเมเตสนตปมำทวหำรโน(ชนำ)ฯ

(ซงพระเจาปงคละ) นน (ในโลก) น อก (ดงน) ดงน

เพออนทรงแสดงซงควำมทแหงมหำชน-ชอครนเมอพระรำชำพระนำมวำปงคละในพระนครชอวำพำรำณสผไมทรงเปนทรกของชนทงปวงผดรำยผหยำบคำยสวรรคตแลว,เปนผยนดแลวฯ อ.ภกษท.ทลถำมแลวซงพระศำสดำวำขำแตพระองคผเจรญในกำลนอ.พระเทวทตบงเกดแลว(ในท)ไหนดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนภกษท.(อ.เทวทตบงเกดแลว)ในนรกใหญชอวำอเวจดงนฯ(อ.ภกษท.ทลถำมแลว)วำขำแตพระองคผเจรญ(อ.พระเทวทต)เดอดรอนอย(ในโลก)นเทยวไปแลวไปแลวบงเกดแลวในทเปนทเดอดรอนนนเทยวอกหรอดงน ฯ (อ.พระศำสดำ)ตรสแลววำ ดกอนภกษท. เออ (อ.อยำงนน),(อ.ชนท.)เปนบรรพชตหรอหรอวำเปนคฤหสถจงเปน,(อ.ชนท.เหลำนน)ผอยดวยควำมประมำทโดยปกต๑ยอมเดอดรอน(ในโลก)ทงสองนนเทยวดงนตรสแลวซงพระคำถำนวำ

(อ.บคคล) ผกระทาซงบาปโดยปกต ยอมเดอดรอน (ในโลก) น, ละไปแลว ยอมเดอดรอน, ยอม-เดอดรอน (ในโลก) ทงสอง, (อ.บคคลผกระทา- ซงบาปโดยปกตนน) ยอมเดอดรอนวา อ.บาป อนเรา กระทาแลว ดงน, ไปแลว สทคต ยอมเดอดรอน ยง ดงน ฯ

แกอรรถ

(อ.อรรถ) วำ ยอมเดอดรอน (ในโลก) น (ดวยเหต) สกวำโทมนส ดวยควำมเดอดรอนเพรำะกรรม (ดงน) แหง - (ในบท ท.) เหลำนนหนำ -(หมวดสองแหงบท)วำอธ ตปปต ดงนฯ


๑ อกนยหนงแปลวำ(อ.บคคล) ผกระทา ซงบาป อนมประการตางๆ ชอวา บาปการ ฯปำปกำรเปนประธำนในคำถำเขำกบตปปตจงใชวธแปลเขำไมตองตงอรรถเหมอนบทอนๆ

๒ สาตถกา(เทสนำ)แปลวำเปนไปกบดวยวาจามประโยชน เปนสหบพพบทพหพพหสมำสมอกปจจยในตทสสตถตทธต เปนภำยในวเครำะหตำมล�ำดบดงน

อก.ตทสสต. ว. อตโถอสสำอตถตอตถกำ(วำจำ) สห.บพ.พหพ. ว. สหอตถกำยยำวตตตตสำตถกำ(เทสนำ) สาตถกา(เทสนำ)แปลวำเปนไปกบดวยประโยชนเปนสหบพพบทพหพพหสมำสว.วำสหอตเถนยำวตตตตสำตถกำ(เทสนำ) (เฉลยสนำมหลวงแผนกบำลชนป.ธ.๓พ.ศ.๒๕๐๓)

(อ.อรรถ) วำ ก (อ.บคคลผกระท�ำซงบำปโดยปกต) ยอมเดอดรอน ในโลกอนเพรำะควำมทกขในอบำยอนทำรณยงดวยควำมเดอดรอนเพรำะวบำก(ดงนแหงบท)วำเปจจดงนเปนตนฯ (อ.อรรถ) วำ อ.บคคลผกระท�ำ ซงบำป อนมประกำรตำงๆ ดงน แหงบทวำปาปการ ดงน๑ ฯ (อ.อรรถ)วำชอวำยอมเดอดรอน(ในโลก)ทงสองดวยควำมเดอดรอนอนมประกำรแหงค�ำอนขำพเจำกลำวแลว น (ดงน แหงบท) วำ อภยตถ ดงนเปนตนฯ (อ.อรรถ)วำก(อ.บคคลผกระท�ำซงบำปโดยปกต)นนเมอเดอดรอนดวยควำมเดอดรอนเพรำะกรรม ชอวำ ยอมเดอดรอนวำ อ.บำป อนเรำ กระท�ำแลวดงน,(อ.ควำมเดอดรอน)นนเปนควำมเดอดรอนอนมประมำณนอย(ยอมเปน),แตวำ (อ.บคคลผกระท�ำซงบำปโดยปกตนน) เมอเดอดรอนดวย- ควำมเดอดรอนเพรำะวบำกไปแลวสทคตชอวำยอมเดอดรอนยงคอวำยอมเดอดรอน เกนเปรยบ ดวยควำมเดอดรอน อนหยำบยง ดงน (แหงหมวดสองแหงบท)วำปาป เมดงนเปนตนฯ

ในกำลเปนทสดลงรอบแหงพระคำถำ(อ.ชนท.)มำก(เปนพระอรยบคคล)มพระโสดำบนเปนตน ไดเปนแลว ฯ อ.เทศนำ เปนเทศนำเปนไป- กบดวยวำจำมประโยชน๒เกดแลวแกมหำชนดงนแลฯ

jwi

อ.เรองแหงพระเทวทต (จบแลว) ฯ

jwi

๑๓. สมนาเทววตถ อ.เรองแหงนางสมนาเทว (อนขาพเจา จะกลาว) ฯ

\\\

อ.พระศำสดำ เมอประทบอย ในพระวหำรชอวำเชตวน ทรงปรำรภ ซงนำงสมนำเทวตรสแลวซงพระธรรมเทศนำนวำอธ นนทต เปจจ นนทต ดงนเปนตนฯ ก.๑ ดงจะกลำวโดยพสดำร อ.พนแหงภกษ ท. สอง ยอมฉน ในเรอนของเศรษฐชอวำอนำถบณฑกะ ในพระนครชอวำสำวตถ ทกๆวน,อ.เหมอนอยำงนนคอวำ (อ.พนแหงภกษท.สองยอมฉนในเรอน) ของนำงวสำขำผมหำอบำสกำ (ทกๆวน) ฯก (อ.บคคล) ใด ใด ในพระนครชอวำสำวตถเปนผใครเพออนถวำยซงทำนยอมเปน,(อ.บคคล)นนนนไดแลวซงโอกำส(แหงชนท.)ทงสองเหลำนนเทยวยอมกระท�ำฯ (อ.อนถาม) วา (อ.บคคลนนนนไดแลวซงโอกำสแหงชนท.ทงสองเหลำนนเทยวยอมกระท�ำ)เพรำะเหตอะไรดงนฯ (อ.อนแก) วา(เพรำะวำ)(อ.ชนท.)ถำมแลววำอ.เศรษฐชอวำ- อนำถบณฑกะ หรอ หรอวำ อ.นำงวสำขำ มำแลว สโรงแหงทำน ของทำนท.หรอดงน,(ครนเมอค�ำ)วำ(อ.เศรษฐชอวำอนำถบณฑกะหรอหรอวำ อ.นำงวสำขำ) ไมมำแลว (สโรงแหงทำน ของเรำ ท.) ดงน (อนทำยกท.)กลำวแลว,ยอมตเตยนแมซงทำน(อนทำยกท.)สละซงแสนแหงทรพย แลวจงกระท�ำแลววำ ชอ อ.ทำน นน อะไร ดงน (ดงน)ฯ เพรำะวำ (อ.ชนท.) เหลำนนแมทงสองยอมร ซงควำมชอบใจ ของหมแหงภกษดวย ซงกจอนสมควร ท. (แกหมแหงภกษ) ดวย ฯ (ครนเมอชนท.สอง)เหลำนนอยอย,อ.ภกษท.ยอมฉน(ซงวตถ) อนสมควรแกจตนนเทยวฯเพรำะเหตนน(อ.ชนท.)ทงปวงผใครเพออนถวำยซงทำนพำเอำแลว(ซงชนท.สอง)เหลำนนยอมไปฯ(อ.ชนท.สอง)


๑ อมม สมเนจะแปลวำดกอนแม ผชอวาสมนา กไดตำมหลกกำรแปลมคธเปนไทยถำอำลปนะนำมนำมและอำลปนะนบำต

มำคกน ใหแปลขนทอำลปะนำมนำมกอน แลวแปลอำลปนะนบำตเปนวเสสนะ อ. คจฉ อาวโส อานนท แปลวำ ดกอน-

อำนนทผมอำย(อ.ทำน)จงไปฯในเฉลยสนำมหลวงแผนกบำลพ.ศ.๒๕๒๘แปลวำดกรแม ผชอวาสมนาฯ

เหลำนน ยอมไมได เพออนองคำส ซงภกษ ท. ในเรอน ของตน ดวยประกำรฉะนฯในล�ำดบนนอ.นำงวสำขำใครครวญอยวำอ.ใครหนอแลด�ำรงอยแลวในต�ำแหนงของเรำจกองคำสซงหมแหงภกษดงนเหนแลวซงธดำ ของบตร ตงไวแลว (ซงธดำ)นน ในต�ำแหนง ของตน ฯ (อ.ธดำ)นนยอมองคำสซงหมแหงภกษในนเวศน(ของนำงวสำขำ)นนฯแมอ.เศรษฐชอวำอนำถบณฑกะตงไวแลวซงธดำผเจรญทสดชอวำมหำสภททำฯก(อ.นำงมหำสภททำ)นนกระท�ำอยซงควำมขวนขวำยแกภกษท.ฟงอยซงธรรมเปนพระโสดำบนเปนไดไปแลวสตระกลแหงผวฯ ในล�ำดบนน(อ.เศรษฐชอวำอนำถบณฑกะ)ตงไวแลวซงนำงจลลสภททำฯ(อ.นำงจลลสภททำ)แมนนกระท�ำอยเหมอนอยำงนนนนเทยวเปนพระโสดำบนเปนไปแลวสตระกลแหงผวฯครงนน(อ.เศรษฐชอวำอนำถบณฑกะ)ตงไวแลวซงธดำผนอยทสดชอวำสมนำเทวฯ

ก.๒ ก (อ.นำงสมนำเทว) นน ฟงแลว ซงธรรม บรรลแลว ซงสกทำคำมผลเปนนำงกมำรกำเทยวเปนเปนผกระสบกระสำย(เพรำะควำม-ทกข)มใชควำมส�ำรำญอนมอยำงนนเปนรป(เปน)กระท�ำแลวซงกำรเขำไป-ตดซงอำหำรเปนผใครเพออนเหนซงบดำเปน(ยงบคคล)ใหเรยกมำแลวฯ(อ.เศรษฐชอวำอนำถบณฑกะ)นนฟงแลวเทยวซงขำวสำสน(ของนำง-สมนำเทว)นนในโรงแหงทำนแหงหนงมำแลวกลำวแลววำดกอนสมนำผแม๑อ.อะไรดงนฯ(อ.นำงสมนำเทว)นนกลำวแลวกะบดำวำ ดกอนนองชำยผนอยทสด อ.อะไร ดงน ฯ (อ.เศรษฐชอวำอนำถบณฑกะ กลำวแลว) วำ ดกอนแม (อ.เจำ) ยอมเพอ หรอ ดงน ฯ (อ.นำงสมนำเทวกลำวแลว)วำดกอนนองชำยผนอยทสด(อ.เรำ)ยอมไมเพอดงนฯ(อ.เศรษฐชอวำอนำถบณฑกะกลำวแลว)วำดกอนแม(อ.เจำ)ยอมกลวหรอดงนฯ(อ.นำงสมนำเทวกลำวแลว)วำดกอนนองชำย-


๑ สนำมหลวงแผนกบำลพ.ศ.๒๕๒๘เฉลยวำ(ยงบคคล) ใหกระทาแลว ซงกจคอการยงสรระ ของลกสาวใหไหมฯลฯ๒ อสสมโข(เสฏ)เปนฉฏฐตลยำธกรณพหพพหสมำสมตตยำตปปรสสมำสเปนภำยในตงวเครำะหตำมล�ำดบดงน

ต.ตป. ว. อสสหปณณ�อสสปณณ�(มข�)

ฉ.ตล. ว. อสสปณณ�มข�ยสสโสอสสมโข(เสฏ)

ผนอยทสด(อ.เรำ)ยอมไมกลวดงนฯก(อ.นำงสมนำเทว)นน ครนกลำวแลว(ซงค�ำ)อนมประมำณเทำนนนเทยวไดกระท�ำแลวซงกำละฯอ.เศรษฐนนแมเปนพระโสดำบนมอยไมอำจอยเพออนยงควำมโศกอน-เกดขนแลวในธดำใหอยทบ(ยงบคคล)ใหกระท�ำแลวซงกจคอกำรเผำซงสรระของธดำ๑รองไหอยไปแลวสส�ำนกของพระศำสดำ,(ครนเมอพระด�ำรส)วำ ดกอนคฤหบด (อ.ทำน) เปนผมควำมทกข เปนผมใจอนโทษประทษรำยแลว เปนผมหนำอนเตมแลวดวยน�ำตำ๒(เปน)รองไหอยเปนผมำแลวยอมเปนเพรำะเหตไรดงน(อนพระศำสดำ)ตรสแลว,กรำบทลแลววำขำแตพระองค-ผเจรญอ.นำงสมนำเทวผเปนธดำของขำพระองคเปนผมกำละอนกระท�ำแลว(ยอมเปน)ดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำ(ครนเมอควำมเปน)อยำงนน(มอย),(อ.ทำน)ยอมเศรำโศกเพรำะเหตไร,อ.ควำมตำย(แหงสตวท.)ทงปวงเปนธรรมชำตเปนไปโดยสวนเดยว(ยอมเปน)มใชหรอดงนฯ(อ.เศรษฐชอวำอนำถบณฑกะนน กรำบทลแลว) วำ ขำแตพระองคผเจรญ (อ.ขำพระองค)ยอมร (ซงเหต)นน, สวนวำอ.ธดำของขำพระองค เปนผมอยำงนเปนรปเปนผถงพรอมแลวดวยหรและโอตตปปะ(ยอมเปน),(อ.ธดำของขำพระองค)นนไมอำจอยเพออนยงสตใหเขำไปตงไวเฉพำะในกำลเปนทตำยเพออยตำยแลวเพรำะเหตนนอ.ควำมโทมนสอนมใชนอยยอมเกดขนแกขำพระองคดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำดกอนมหำเศรษฐก(อ.ค�ำ)อะไร(อนธดำของทำน)นนกลำวแลวดงนฯ(อ.เศรษฐชอวำ-อนำถบณฑกะนน กรำบทลแลว) วำ ขำแตพระองคผเจรญ อ.ขำพระองค เรยกมำแลว (ซงธดำ) นนวำ ดกอนแม ผชอวำสมนำ อ.อะไร ดงน, (ครนเมอควำมเปน)อยำงนน(มอย),(อ.ธดำของขำพระองคนน)กลำวแลววำ ดกอนนองชำยผนอยทสด อ.อะไร ดงน กะขำพระองค, ในล�ำดบนน (ครนเมอค�ำ)วำดกอนแม(อ.เจำ)ยอมเพอ(หรอ)ดงน(อนขำพระองค)


๑ ตงแตโส โสตาปนโนป สมาโน - เอว คหปตต ฯเปนขอสอบบำลสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๒๘แปลโดยพยญชนะ

กลำวแลว, (อ.ธดำ ของขำพระองค นน กลำวแลว) วำ ดกอนนองชำย- ผนอยทสด(อ.เรำ)ยอมไมเพอดงน,(ครนเมอค�ำ)วำดกอนแม(อ.เจำ)ยอมกลว (หรอ) ดงน (อนขำพระองค กลำวแลว), (กลำวแลว) วำ ดกอนนองชำยผนอยทสด(อ.เรำ)ยอมไมกลวดงน,(อ.ธดำของขำพระองคนน) ครนกลำวแลว (ซงค�ำ) อนมประมำณเทำน ไดกระท�ำแลว ซงกำละ ดงนฯ

ก.๓ครงนนอ.พระผมพระภำคเจำตรสแลววำดกอนมหำเศรษฐกอ.ธดำของทำนยอมเพอหำมไดดงน(กะเศรษฐ)นนฯ(อ.เศรษฐ-ชอวำอนำถบณฑกะนนทลถำมแลว)วำ(ครนเมอควำมเปน)อยำงนน(มอย),(อ.ธดำของขำพระองคนน)กลำวแลวอยำงนเพรำะเหตไรดงนฯ(อ.พระศำสดำตรสแลว)วำ(อ.ธดำของทำนนนกลำวแลวอยำงน)เพรำะควำมท(แหงทำน)เปนนองชำยผนอยทสดนนเทยว,ดกอนคฤหบดดวยวำอ.ธดำ ของทำน เปนหญงผถอเอำซงควำมเปนแหงบคคลผใหญ กวำทำน โดยมรรคและผลท.(ยอมเปน),จรงอยอ.ทำนเปนโสดำบน(ยอมเปน),สวนวำอ.ธดำของทำนเปนสกทำคำมน(ยอมเปน),(อ.ธดำของทำน)นนกลำวแลวอยำงนกะทำนเพรำะควำมท(แหงตน)เปนหญงถอเอำซงควำมเปน-แหงบคคลผใหญโดยมรรคและผลท.ดงนฯ(อ.เศรษฐชอวำอนำถบณฑกะนนทลถำมแลว) วำ ขำแตพระองคผเจรญ อ.อยำงนน (หรอ) ดงน ฯ (อ.พระศำสดำ ตรสแลว) วำ ดกอนคฤหบด อ.อยำงนน ดงน ฯ๑ (อ.เศรษฐชอวำอนำถบณฑกะนนกรำบทลแลว)วำขำแตพระองคผเจรญในกำลน(อ.นำงสมนำเทว)บงเกดแลว(ในท)ไหนดงนฯ(ครนเมอพระด�ำรส)วำ ดกอนคฤหบด (อ.นำงสมนำเทว บงเกดแลว) ในภพชอวำดสต ดงน (อนพระศำสดำ)ตรสแลว,(อ.เศรษฐชอวำอนำถบณฑกะนนกรำบทลแลว)วำขำแตพระองคผเจรญ อ.ธดำ ของขำพระองค เทยวเพลดเพลนอยแลว ในระหวำงแหงญำตท.(ในโลก)นแมไปแลว(จำกโลก)นบงเกดแลว


ในทเปนทเพลดเพลนนนเทยว (หรอ) ดงน ฯ ครงนน อ.พระศำสดำ ตรสแลววำดกอนคฤหบดเออ(อ.อยำงนน),(อ.ชนท.)ชอผไมประมำทแลวเปนคฤหสถหรอหรอวำเปนบรรพชต(เปน)ยอมเพลดเพลนนนเทยวในโลกนดวยในโลกอนดวยดงน(กะเศรษฐชอวำอนำถบณฑกะ)นนตรสแลวซงพระคำถำนวำ

(อ.บคคล) ผมบญอนกระทาแลว ยอมเพลดเพลน (ในโลก) น ละไปแลว ยอมเพลดเพลน, ยอม-เพลดเพลน (ในโลก) ทงสอง, (อ.บคคลผมบญ- อนกระทาแลวนน) ยอมเพลดเพลนวา อ.บญ อนเรา กระทาแลว ดงน, ไปแลว สสคต ยอมเพลดเพลน ยง ดงน ฯ

แกอรรถ

(อ.อรรถ)วำยอมเพลดเพลนในโลกนดวยควำมเพลดเพลนเพรำะกรรม(ดงน)แหง-(ในบทท.)เหลำนนหนำ-(บท)วำอธ ดงนฯ (อ.อรรถ)วำยอมเพลดเพลนในโลกอนดวยควำมเพลดเพลนเพรำะ-วบำก(ดงนแหงบท)วำเปจจ ดงนเปนตนฯ อ.บคคลผกระท�ำซงบญอนมประกำรตำงๆชอวำกตปญโญฯ (อ.อรรถ) วำ ยอมเพลดเพลน (ในโลก) นวำ อ.กศล อนเรำ กระท�ำแลว, อ.บำป อนเรำ ไมกระท�ำแลว ดงน, เมอเสวย ซงวบำก ชอวำยอมเพลดเพลน(ในโลก)อน(ดงนแหงบท)วำอภยตถดงนฯ (อ.อรรถ) วำ ก (อ.บคคลผมบญอนกระท�ำแลวนน) เมอเพลดเพลน (ในโลก)นชอวำยอมเพลดเพลนเพรำะเขำไปถอเอำซงควำมเพลดเพลนเพรำะ-กรรม(ดวยเหต)สกวำควำมโสมนสวำอ.บญอนเรำกระท�ำแลวดงนนนเทยว(ดงนแหงหมวดสองแหงบท)วำปญญ เม ดงนเปนตนฯ


(อ.อรรถ)วำก(อ.บคคลผมบญอนกระท�ำแลวนน)ไปแลวสสคตเสวยอยซงสมบตอนเปนทพยสนโกฏแหงปหำสบเจดท.ดวยสนแสนแหงปท. หกสบ ดวย ชอวำ ยอมเพลดเพลน เกนเปรยบ ในบรชอวำดสต ดวยควำมเพลดเพลนเพรำะวบำกดงน(แหงบท)วำภยโยดงนเปนตนฯ

ในกำลเปนทสดลงรอบแหงพระคำถำ(อ.ชนท.)มำก(เปนพระอรยบคคล)มพระโสดำบนเปนตนไดเปนแลวฯอ.พระธรรมเทศนำเปนเทศนำเปนไปกบ-ดวยวำจำมประโยชนเกดแลวแกมหำชนดงนแลฯ

jwi

อ.เรองแหงนางสมนาเทว (จบแลว) ฯ

jwi

๑ สตวาเปนกรยำปธำนนยตวำปจจยคมพำกย

๑๔. เทวสหายกภกขวตถอ.เรองแหงภกษผเปนสหายกนสองรป (อนขาพเจา จะกลาว) ฯ

\\\

อ.พระศำสดำ เมอประทบอย ในพระวหำรชอวำเชตวน ทรงปรำรภ ซงภกษท.ผเปนสหำยกนสองรปตรสแลวซงพระธรรมเทศนำนวำ พหมป เจ สหต ภาสมาโน ดงนเปนตนฯ

ก.๑ดงจะกลำวโดยพสดำรอ.กลบตรท.สองผอยในพระนคร- ชอวำสำวตถโดยปกต เปนสหำยกน (เปน) ไปแลว สวหำร ฟงแลว ซงพระธรรมเทศนำ ของพระศำสดำ ละแลว ซงกำม ท. บวชถวำยแลว ซงอกในพระศำสนำของพระศำสดำอยแลวในส�ำนกของพระอำจำรย-และพระอปชฌำยท.สนปท.หำเขำไปเฝำแลวซงพระศำสดำทลถำมแลวซงธระ ในพระศำสนำ ฟงแลว ซงวปสสนำธระดวย ซงคนถธระดวย โดยพสดำร๑, (อ.ภกษ) รปหนง (กรำบทลแลว) วำ ขำแตพระองคผเจรญ อ.ขำพระองคบวชแลวในกำล(แหงตน)เปนคนแกจกไมอำจเพออนยง- คนถธระใหเตม,แตวำ(อ.ขำพระองค)ยงวปสสนำธระจกใหเตมดงนกอน(ยงพระศำสดำ)ใหตรสบอกแลวซงวปสสนำเพยงไรแตพระอรหตพำกเพยรอยพยำยำมอยบรรลแลวซงพระอรหตกบดวยปฏสมภทำท.ฯสวนวำ(อ.ภกษ)นอกน(คดแลว)วำอ.เรำยงคนถธระจกใหเตมดงนเรยนเอำแลวซงพระพทธพจนคอซงประชมแหงปฎกสำมโดยล�ำดบยอมกลำวซงธรรม,ยอมกลำวกลำวดวยเสยงในท(แหงตน)ทงไปแลว- ทงไปแลว,ยอมเทยวบอกอยซงธรรมแกรอยแหงภกษท.หำ,เปนอำจำรยของคณะใหญ ท. สบแปด ไดเปนแลว ฯ อ.ภกษ ท. เรยนเอำแลว ซงพระกมมฏฐำนในส�ำนกของพระศำสดำไปแลวสทเปนทอยแหงพระเถระ นอกนตงอยแลวในโอวำท(ของพระเถระ)นนบรรลแลวซงพระอรหต


ไหวแลวซงพระเถระยอมกลำววำ (อ.กระผมท.) เปนผใครเพออนเฝำ ซงพระศำสดำ ยอมเปน ดงน ฯ อ.พระเถระ (ดวยค�ำสงไปแลว) วำ ดกอนทำนผมอำย (อ.ทำน ท.) จงไป, (อ.ทำน ท.) ถวำยบงคมแลว ซงพระศำสดำ จงไหว ซงพระเถระผใหญแปดสบ ท. ตำมค�ำ ของเรำ, (อ.ทำนท.)จงกลำววำอ.อำจำรยของกระผมท.ยอมไหวซงทำนดงนแมกะพระเถระผเปนสหำยของเรำวำดงนฯ(อ.ภกษท.)เหลำนนไปแลวสวหำร(ถวำยบงคมแลว)ซงพระศำสดำดวยนนเทยวไหวแลวซงพระเถระ-ผใหญแปดสบท.ดวยไปแลวสส�ำนกของพระเถระผเรยนเอำซงคมภรยอมกลำววำขำแตทำนผเจรญอ.อำจำรยของกระผมท.ยอมไหวซงทำนดงน ฯก (ครนเมอค�ำ)วำ (อ.อำจำรย ของทำนท.)นนชอวำ เปนใคร(ยอมเปน)ดงน(อนพระเถระผเรยนเอำซงคมภร)นอกนกลำวแลว,(อ.ภกษ ท. เหลำนน) ยอมกลำววำ ขำแตทำนผเจรญ (อ.อำจำรย ของกระผมท.นน)เปนภกษผเปนสหำยของทำน(ยอมเปน)ดงนฯ ครนเมอพระเถระสงไปอยซงขำวสำสนบอยๆอยำงน,อ.ภกษนนอดกลนแลวสนกำลหนอยหนงไมอำจอยเพออนอดกลนในกำลอนเปน-สวนอนอก,(ครนเมอค�ำ)วำอ.อำจำรยของกระผมท.ยอมไหวซงทำนดงน (อนภกษ ท. เหลำนน) กลำวแลว, กลำวแลววำ (อ.อำจำรย ของทำนท.)นนเปนใคร(ยอมเปน)ดงน,(ครนเมอค�ำ)วำขำแตทำน-ผเจรญ (อ.อำจำรย ของกระผมท.นน) เปนภกษผเปนสหำย ของทำน (ยอมเปน) ดงน (อนภกษ ท. เหลำนน) กลำวแลว, กลำวแลววำ ก อ.อะไร อนทาน ท. เรยนเอาแลว ในสานก (ของภกษ) นน, อ. - (ในนกาย ท.) มทฆนกายเปนตนหนา - นกาย นกายใดนกายหนง (อนทาน ท. เรยนเอาแลว) หรอ, อ. - ในปฎก ท. สาม หนา - ปฎกหนง (อนทาน ท. เรยนเอาแลว) หรอ ดงน,คดแลววำ(อ.ภกษนน)ยอมไมรซงคำถำแมอนประกอบแลวดวยบทส,(อ.ภกษนน)ถอเอำแลวซงผำบงสกลเขำไปแลวสปำในกำล(แหงตน)บวชแลวนนเทยวไดแลวซงอนเตวำสกท.ผมำกหนอ,อ.อนอนเรำถำมซงปญหำในกำล(แหงภกษ)นนมำแลว ยอมควรดงนฯ


๑ นสชชประกอบดวยน+สทหรอสท(จม)+ตนำทปจจยแปลงเปนยธำตมทเปนทสดอยหนำแปลงยกบทสดธำต

เปนชชฯ

ก.๒ ในกำลอนเปนสวนอนอก อ.พระเถระ มำแลว เพออนเฝำ ซงพระศำสดำวำงไวแลวซงบำตรและจวรในส�ำนกของพระเถระผเปนสหำยไปแลว(ถวำยบงคมแลว)ซงพระศำสดำดวยนนเทยวไหวแลวซงพระเถระ-ผใหญแปดสบท.ดวยกลบมำแลวสทเปนทอยของพระเถระผเปนสหำยฯครงนน (อ.พระเถระผเปนสหำย) นน (ยงภกษ) ใหกระท�ำแลว ซงวตร (แกพระเถระ)นนถอเอำแลวซงอำสนะอนมประมำณเสมอกนนงแลว(ดวยอนคด) วำ (อ.เรำ) จกถำมซงปญหำดงน ฯ ในขณะนน อ.พระศำสดำ(ทรงด�ำรแลว)วำ(อ.ภกษ)นนเบยดเบยนแลวซงบตรของเรำผมอยำงนเปนรป พงบงเกด ในนรก ดงน เปนรำวกะวำเสดจเทยวไปอย สทจำรกในวหำร (เปน) เสดจไปแลว สท (แหงภกษ ท.) เหลำนน นงแลว ดวยควำมเอนด(ในพระเถระผเรยนเอำซงคมภร)นนประทบนงแลวบนพทธอำสนอน(อนภกษ)ปลำดแลวฯจรงอยอ.ภกษท.เมอนง(ในท)นนนนปลำดแลวซงพทธอำสนเทยวยอมนงฯ(เพรำะเหต)นนอ.พระศำสดำประทบนงแลวบนอำสนะอน(อนภกษ)ปลำดแลวตำมปกตนนเทยวฯกแล(อ.พระศำสดำ)ครนประทบนงแลว๑ตรสถำมแลวซงปญหำในปฐมฌำน กะภกษผเรยนเอำซงคมภร, (ครนเมอปญหำ) นน (อนภกษผเรยนเอำซงคมภร) ไมกรำบทลแลว,ตรสถำมแลวซงปญหำในสมำบตท.แมแปดทงมรป- ทงมรปหำมไดทรงกระท�ำซงทตยฌำนใหเปนตนฯอ.พระเถระผเรยน- เอำซงคมภรไมไดอำจแลวเพออนกรำบทล(ซงปญหำ)แมขอหนงฯ(อ.พระเถระ)นอกนกรำบทลแลว(ซงปญหำ)นนทงปวงฯครงนน(อ.พระศำสดำ)ตรสถำมแลวซงปญหำในโสดำปตตมรรค(กะพระเถระ- ผเรยนเอำซงคมภร) นน ฯ อ.พระเถระผเรยนเอำซงคมภร ไมไดอำจแลว เพออนกรำบทลฯในล�ำดบนน(อ.พระศำสดำ)ตรสถำมแลวซงพระเถระ-ผเปนพระขณำสพ ฯ อ.พระเถระ กรำบทลแลว ฯ อ.พระศำสดำ ทรงเพลดเพลนยงแลววำอ.ดละอ.ดละดงนตรสถำมแลวซงปญหำ แมในมรรคอนเหลอท.โดยล�ำดบฯอ.พระเถระผเรยนเอำซงคมภรไมไดอำจแลว


๑ ปาโมกโขลงณปจจยในรำคำทตทธตว.ปมขภาเว ตฏตต ปาโมกโข, ปธานภาเวน วา มโข ปาโมกโขฯแปลงำยๆวำ

ผเปนหวหนา, ผเปนประมขกได๒ ปญจโครส หรอเบญจโครส คอ รสเกดแตโค ไดแก นมวว ม ๕ อยำง คอ นมสด นมสม เนยใส เปรยง เนยขน

อภธำนปปทปทำขอ๕๐๑:ขรำทโยปญจโคโตสญชำตรสำ=ปญจโครสำฯขร�ทธฆต�ตกก�โนนต�ปญจโครสำ๓ ตงแตสตถา สาธ สาธต - อมา คาถา อภาส ฯเปนขอสอบสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๕๔แปลโดยอรรถ(สอบซอม)

เพออนกรำบทล(ซงปญหำ)แมขอหนงฯสวนวำอ.พระขณำสพกรำบทลแลว(ซงปญหำ)อน(อนพระศำสดำ)ทงตรสถำมแลวทงตรสถำมแลวฯอ.พระศำสดำไดประทำนแลวซงสำธกำร(แกพระขณำสพ)นนในฐำนะท.แมสฯอ.เทวดำท.ทงปวงกระท�ำซงเทวดำผด�ำรงอยบนภำคพนท.ใหเปนตนเพยงไร แตพรหมโลก ดวยนนเทยว อ.นำคและครฑ ท. ดวย ฟงแลว (ซงสำธกำร)นนไดใหแลวซงสำธกำรฯ

ก.๓ อ.อนเตวำสก ท. ดวยนนเทยว อ.สทธวหำรก ท. ดวย (ของพระเถระผเรยนเอำซงคมภร)นนฟงแลวซงสำธกำรนนยกโทษแลว ซงพระศำสดำวำ (อ.กรรม)นนชออะไรอนพระศำสดำทรงกระท�ำแลว,(อ.พระศำสดำ)ไดประทำนแลวซงสำธกำรในฐำนะท.สแกพระเถระ- ผถอเอำซงควำมเปนแหงคนแกผไมรอยซงอะไรๆ,แตวำ(อ.พระศำสดำ)ไมทรงกระท�ำแลว (ซงเหต)แมสกวำควำมสรรเสรญแกอำจำรย ของเรำท.ผทรงไวซงปรยตทงปวงผเปนหนำโดยควำมเปนแหงประธำน๑แหงรอยแหงภกษท.หำดงนฯครงนนอ.พระศำสดำตรสถำมแลว(ซงภกษท.)เหลำนนวำดกอนภกษท.(อ.เธอท.)ยอมกลำว(ซงค�ำ)นนชออะไรดงน, ครนเมอเนอควำมนน(อนภกษท.เหลำนน)กรำบทลแลว,ตรสแลววำดกอนภกษท.อ.อำจำรยของเธอท.เปนเชนกบดวยบคคลผรกษำซงโคท.เพอคำจำงในพระศำสนำของเรำ(ยอมเปน),สวนวำอ.บตรของเรำเปนเชนกบดวยเจำของผบรโภคซงรสอนเกดแลวแตโคหำท.๒ ตำมควำมชอบใจ-อยำงไร(ยอมเปน)ดงนไดตรสแลวซงพระคำถำท.เหลำนวำ๓


๑ ภาควาลงวนตปจจยในตทสสตถตทธตว.วำภำโคอสสอตถตภำควำ(ปคคโล)๒ โคโปลงกวปจจยเปนกตตรปกตตสำธนะว.วำคำโวปำเลตตโคโปหรอ

ลงณปจจยเปนกตตรปกตตสำธนะว.วำคำโวปำตตโคโป(ชโน)หรอโคเปตตโคโป

หากวา อ.นระ กลาวอย (ซงพระพทธพจน) อนเปนไปกบดวยประโยชนเกอกล แมมาก, เปน- ผประมาทแลว เปนผกระทาซงพระพทธพจนนน ยอมเปน หามไดไซร, (อ.นระนน) เปนผมสวน๑

แหงคณเครองความเปนแหงสมณะ ยอมเปน หามได เพยงดง (อ.บคคล) ผรกษาซงโค๒ ผนบอย ซงโค ท. (ของชน ท.) เหลาอน ฯ หากวา (อ.นระ) กลาวอย (ซงพระพทธพจน) อนเปนไป-กบดวยประโยชนเกอกล แมนอย เปนผประพฤต- ซงธรรมอนสมควรแกธรรมโดยปกต ยอมเปน ไซร, (อ.นระ) นน ละแลว ซงราคะดวย ซงโทสะดวย ซงโมหะดวย รทวโดยชอบอย ผมจตหลดพนวเศษ-ดวยดแลว ไมยดมนอย (ในโลก) น หรอ หรอวา ในโลกอน เปนผมสวน แหงคณเครองความเปน- แหงสมณะ ยอมเปน ดงน ฯ

แกอรรถ

อ.-(ในบทท.)เหลำนนหนำ-(บท)วำสหตดงนนนเปนชอแหงพระพทธพจนคอแหงประชมแหงปฎกสำม(ยอมเปน),ฯ(อ.ชน)เขำไปหำแลวซงอำจำรยท.เรยนแลว(ซงพระพทธพจน)นนชแจงอยคอวำบอกอยคอวำกลำวอย(ซงพระพทธพจน)แมมำก(แกชนท.)เหลำอนเปนผกระท�ำซง-(อ.กจ)ใดอนบคคลผกระท�ำฟงแลวซงธรรมนน


๑ ปฏปชชตวาเปนกรยำปธำนนยใชคมพำกยประโยคน๒ ตงแตต อาจรเย อปสงกมตวา - น ทสสลสสฯเปนขอสอบสนำมหลวงพ.ศ.๒๕๓๒แปลโดยพยญชนะ

พงกระท�ำ - กจนน ยอมเปน หำมได คอวำ ยงกำรกระท�ำไวในใจ ดวยสำมำรถแหงลกษณะมอนจจลกษณะเปนตน ไมใหเปนไปแลว (สนกำล) แมสกวำกำรปรบซงปก แหงไก, (อ.ชน) นน เปนผมสวน (แหงผล) สกวำอนกระท�ำซงวตรและวตรตอบจำกส�ำนกของอนเตวำสกท.อยำงเดยวยอมเปนแตวำ(อ.ชนนน)เปนผมสวนแหงคณเครองควำมเปนแหงสมณะยอมเปนหำมได-(อ.บคคล)ผรกษำอยซงโคท.เพอคำจำงในวน ชอวำผรกษำซงโครบแลว(ซงโคท.)แตเชำเทยวนบแลว(ซงโคท.)มอบใหแลวแกเจำของท.รบอย(ซงวตถ)สกวำคำจำงในวนในเวลำเยนแตวำ(อ.บคคลผรกษำซงโคนน)ยอมไมไดเพออนบรโภคซงรสอนเกดแลว-แตโคหำ ท. ตำมควำมชอบใจอยำงไร ชอฉนใด - ฉนนนนนเทยว ฯ เหมอนอยำงวำอ.เจำของแหงโคท.เทยวยอมบรโภคซงรสอนเกดแลวแตโคหำแหงโคท.ตวอนบคคลผรกษำซงโคมอบใหแลวฉนใดอ.บคคลผกระท�ำท. ฟงแลวซงธรรมอน (อนชน)นนกลำวแลวปฏบตแลว๑(ตำมโอวำท) (อนชนนน) สอนแลวอยำงไร, (อ.บคคลผกระท�ำ ท.) บำงพวก ยอมบรรล (ซงฌำนท.)มปฐมฌำนเปนตน,(อ.บคคลผกระท�ำท.)บำงพวกยงวปสสนำใหเจรญแลวยอมบรรลซงมรรคและผลท.ฉนนน,(อ.บคคลผกระท�ำท.เหลำนน)เปนผมสวนแหงคณเครองควำมเปนแหงสมณะยอมเปนเพยงดง อ.เจำของแหงโคท. (เปนผมสวน)แหงรสอนเกดแลวแตโค (เปนอย) ฯอ.พระศำสดำ ตรสแลว ซงพระคำถำ ทหนง ดวยสำมำรถ แหงภกษ ผถงพรอมแลวดวยศล ผมสตะมำก ผมอนอยดวยควำมประมำทเปนปกต ผไมประพฤตแลว ในกำรกระท�ำไวในใจโดยอบำยอนแยบคำย ดวยสำมำรถแหง-ลกษณะมอนจจลกษณะเปนตน,(ตรสแลว)(ดวยสำมำรถ)(แหงภกษ)ผมศล- อนโทษประทษรำยแลวหำมไดดวยประกำรดงนฯ๒ สวนวำอ.พระคำถำทสอง(อนพระศำสดำ)ตรสแลวดวยสำมำรถแหงบคคลผกระท�ำแมผมสตะนอยผกระท�ำอยซงกรรมในกำรกระท�ำไว-


ในใจโดยอบำยอนแยบคำยฯ (อ.อรรถ) วำ หนอยหนง คอวำ แมอนมวรรคหนงและวรรคสอง- เปนประมำณ(ดงน)แหง-(ในบทท.)เหลำนนหนำ-(บท)วำอปปมป เจดงนฯ (อ.อรรถ)วำ(อ.ชนนน)รทวแลวซงอรรถรทวแลวซงธรรมประพฤตอยซงธรรมอนสมควรแกธรรมอนเปนโลกตตระเกำคอวำ(ซงธรรม)อนตำงดวยธรรมมปำรสทธศลสและธดงคและอสภกมมฏฐำนเปนตนอนอนบณฑตนบพรอมแลววำปฏปทำอนเปนสวนเบองตนชอวำเปนผประพฤตซงธรรมอนสมควรโดยปกตยอมเปน คอวำ หวงอย ซงกำรแทงตลอดวำ (อ.เรำ จกแทงตลอด) ในวนน,(อ.เรำจกแทงตลอด)ในวนนนนเทยวดงนชอวำยอมประพฤต(ซงธรรม)ฯ (อ.ชน)นน ละแลว ซงรำคะดวยซงโทสะดวยซงโมหะ (ดวย) ดวยกำรปฏบตโดยชอบ น ก�ำหนดรอย ซงธรรมอนบคคลพงก�ำหนดร ท. โดยชอบคอวำโดยเหตคอวำโดยนยผมจตหลดพนวเศษดวยดแลวดวยสำมำรถแหงตทงควมตตและวกขมภนวมตตและสมจเฉทวมตตและปฏปสสทธวมตต-และนสสรณวมตตท.ไมยดมนอย(ในโลก)นหรอหรอวำในโลกอน คอวำ ไมเขำไปถอมนอย ซงขนธและอำยตนะและธำต ท. อนนบเนองแลว ในโลกนและโลกอน หรอ หรอวำ อนเปนไปในภำยในและเปนไปในภำยนอกดวยอปำทำนท.สชอวำผเปนพระมหำขณำสพ,เปนผมสวนแหงคณ-เครองควำมเปนแหงสมณะคอผลอนมำแลวดวยสำมำรถแหงคณเครองควำม- เปนแหงสมณะ อนอนบณฑตนบพรอมแลววำมรรคดวยนนเทยว แหงคณเครอง- ควำมเปนแหงสมณะคอกองแหงธรรมของพระอเสขะหำดวย (ยอมเปน) ดงน (แหงบำทแหงพระคำถำ)วำธมมสส โหต อนธมมจารดงนเปนตนฯ (อ.พระศำสดำ)ทรงถอเอำแลวซงยอดแหงเทศนำดวยพระอรหตรำวกะ (อ.นำยชำง ถอเอำอย ซงยอด) แหงเรอน ดวยยอดคอรตนะ ดงนแลฯ


ในกำลเปนทสดลงรอบแหงพระคำถำ(อ.ชนท.)มำกเปนพระอรยบคคล- มพระโสดำบนเปนตนไดเปนแลวฯอ.เทศนำเปนเทศนำเปนไปกบดวยวำจำ-มประโยชนเกดแลวแกมหำชนดงนแลฯ

jwi

อ.เรองแหงภกษผเปนสหายกนสองรป (จบแลว) ฯ

jwi

อ.วาจาเปนเครองพรรณนาซงเนอความแหงวรรค-อนบณฑตกาหนดแลวดวยเรองอนเปนค จบแลว ฯ

อ.วรรค ทหนง (จบแลว) ฯ

jwi

บรรณานกรม

กรมหลวงชนวรสรวฒน, พระเจำวรวงศเธอ. พระคมภรอภธานปปทปกา. กรงเทพฯ : โรงพมพมหำมกฏรำชวทยำลย,๒๕๓๐.

กรมหลวงชนวรสรวฒน. พระคมภรอภธานปปทปกา. กรงเทพฯ : โรงพมพมหำมกฏ- รำชวทยำลย,๒๕๒๒.

กรมหลวงพระจนทบรนฤนำถ, พระเจำบรมวงศเธอ. ปทานกรมบาล-ไทย-องกฤษ- สนสกฤต. กรงเทพฯ:โรงพมพมหำมกฏรำชวทยำลย,๒๕๒๐.

เกษม บญศร. พระธมมปทฏฐกถา แปลโดยพยญชนะ ภาค ๑-๔. กรงเทพฯ : โรงพมพลกส.ธรรมภกด,๒๕๑๑.

คณะกรรมกำรแผนกต�ำรำมหำมกฏรำชวทยำลย. พระธมมปทฏฐกถาแปล ภาค ๑-๔. กรงเทพฯ:โรงพมพมหำมกฏรำชวทยำลย,๒๕๒๘.

ส�ำนกงำนแมกองบำลสนำมหลวงและกองพทธศำสนศกษำ ส�ำนกงำนพระพทธศำสนำ- แหงชำต.ธมมปทฏฐกถา ภาค ๑ - ภาค ๔.ส�ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำต

จดพมพ,๒๕๕๕.------------------------. ปญหาและเฉลยประโยคบาลสนามหลวง ชนประโยค ๑-๒

พ.ศ.๒๕๑๑-๒๕๕๕.ส�ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตจดพมพ,๒๕๕๕.เทพดรณำนศษฏ, (ทว ธรมธช ป.๙), หลวง. ธาตปปทปกา. กรงเทพฯ : โรงพมพ

มหำมกฏรำชวทยำลย,๒๕๔๐.เทพดรณำนศษฏ,(ทวธรมธชป.๙),หลวง.บาลไวยากรณพเศษ เลม ๑ - เลม ๘.

กรงเทพฯ:โรงพมพมหำมกฏรำชวทยำลย,๒๕๒๗.ธมมปทฏกถา ปฐโม ภาโค - จตตโถ ภาโค.กรงเทพฯ:โรงพมพมหำมกฏรำชวทยำลย, ๒๕๕๐.นยม อตตโม, พระมหำ. บนทกบทเรยนบาลไวยากรณ. ขอนแกน : หจก.โรงพมพ

คลงนำนำวทยำ,๒๕๔๗.บญม พมพโพธ, สม แฝงค�ำศร. ธรรมบทวจารณ ภาค ๑-๔. กรงเทพมหำนคร:

โรงพมพลกส.ธรรมภกด,๒๕๒๐.บญสบ อนสำร. ธรรมบท ภาค ๑-๔ แปลโดยพยญชนะ. นนทบร : ส�ำนกพมพ

สบสำนพทธศำสน,๒๕๕๐.------------------------.พจนานกรมบาล-ไทย ธรรมบทภาค ๑-๔ กรงเทพฯ :จดพมพ

โดยมลนธสงเสรมสำมเณรในพระสงฆรำชปถมภวดพระรำม๙กำญจนำภเษก,๒๕๕๕.


ป.หลงสมบญ,พนตร.พจนานกรม มคธ-ไทย.กรงเทพฯ:โรงพมพครสภำ,๒๕๑๙.------------------------. พจนานกรมกรยากตก ฉบบธรรมเจดย. กรงเทพฯ :

บรษทธรรมสำรจ�ำกด,(มปป.).------------------------.พจนานกรมกรยาอาขยาตฉบบธรรมเจดย. กรงเทพฯ:รำนเรอง-

ปญญำจดพมพ,๒๕๔๕.ปญญำ กตตเตโช (คลำยเดช), พระมหำ. พจนานกรมศพทนามกตก. กรงเทพฯ :

โรงพมพเลยงเชยง,๒๕๕๑.------------------------. พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔. (พมพ

ครงท๒).กรงเทพฯ:บรษทนำนมบคสพบลเคชนส,๒๕๕๖.พระเทพวรำภรณ(เปลยนปณโณป.ธ.๙).วจนานกรมสมาสทอง.กรงเทพฯ.พระธรรมกตตวงศ(ทองดสรเตโช).ศพทวเคราะห.กรงทพฯ:โรงพมพเลยงเชยง,๒๕๕๐.------------------------.ชาดกในธรรมบท. กรงเทพฯ:ชอระกำกำรพมพ,๒๕๕๔.พระปรยตธรรมธำดำ. กจจายนมล นาม ปกรณ. กรงเทพฯ : มปท., ๒๔๕๗.

พระพทธปปยเถระ.รปสทธปกรณ.กรงเทพฯ:โรงพมพกำรศำสนำ,๒๕๒๗.พระรำชปรยตโมล (สทศน). หลกสตรบาลไวยากรณและหลกสมพนธ. กรงเทพฯ :

ส�ำนกพมพตนบญ,๒๕๕๘.พระวสทธสมโพธ.ปทานกรมกรยาอาขยาต.กรงเทพฯ:โรงพมพธรรมบรรณำคำร,๒๕๒๐.พระสรมงคลเถระ. พระคมภรธมมปทฏฐกถาโยชนา. กรงเทพฯ : บรษท ธนำเพรส

แอนดกรำฟจ�ำกด,๒๕๔๖.พระอมรมน.คณฐพระธมมปทฏฐกถา ยกศพทแปล ภาค ๑-๔.กรงเทพฯ:โรงพมพ

มหำมกฏรำชวทยำลย,๒๕๒๘.ส�ำลวสทโธ,พระมหำ.อกขรานกรมกรยาอาขยาต.โรงพมพธรรมบรรณำคำร,๒๕๒๐.ศร ป.๘, พระมหำ. ศพทานกรมแหงพระธมมปทฏฐกถา. กรงเทพฯ : โรงพมพ

เลยงเชยงจงเจรญ,๒๔๙๗.สมปองมทโต,พระมหำ.คมภรอภธานวรรณนา.กรงเทพฯ:ประยรวงศพรนทตงจ�ำกด,๒๕๔๗.สภำพรรณณบำงชำง,รศ.ดร.ไวยากรณบาล.กรงเทพฯ:โรงพมพมหำมกฏรำชวทยำลย,๒๕๓๘.ส�ำลวสทโธ,พระมหำ.อกขรานกรมกรยาอาขยาต.กรงเทพฯ:โรงพมพเลยงเชยง,๒๕๑๕.อทสศรวรรณ,ดร.ธรรมบท ภาค ๑-๔ แปลโดยพยญชนะ.กรงเทพฯ : โรงพมพ

เลยงเชยง,๒๕๕๐.

รายนามคณะเจาภาพจดพมพหนงสอ

ขำพเจำทกคนดงมรำยนำมบคคล-กลมญำตธรรม-สกล-ครอบครวทมชอทำยบนทกนไดรวม

กนด�ำเนนกำรสละทนทรพยในกำรจดพมพหนงสอแบบเรยนเลมนจ�ำนวน๔ภำคภำคละ๑,๕๐๐เลม

รวม ๖,๐๐๐ เลม อกทงไดรวมกนจดหนงสอชดแบบเรยนวชำอนๆครบส�ำหรบกำรเปดภำคเรยน

ปกำรศกษำ๒๕๕๘ทกวชำรวม๒,๐๙๑เลมเพอถวำยแดพระภกษสำมเณรนกศกษำทเรยนใน

ทกระดบชน (เปรยญธรรมประโยค๑-ประโยค๙)ณวดพระประโทนเจดยวรวหำร และส�ำนกเรยน

วดโมลโลกยำรำมรำชวรวหำร ซงในกำรพมพหนงสอ “พระธมมปทฏฐกถำ” จ�ำนวนดงกลำวจะได

ท�ำกำรแบงถวำยไปตำมส�ำนกเรยนบำลของวดตำงๆทขำดแคลนทวประเทศ

กศลกรรมแหงสงฆวทยำทำนในครงน ขำพเจำขอถวำยเปนเครองบชำพระพทธเจำ ผซง

ถำยทอดพระธรรมค�ำสอนมำสพทธบรษทตลอดมำจนถงปวงขำพเจำใหไดมโอกำสเปนสวนหนงในกำร

เสรมสรำงศำสนทำยำทเพอสบทอดอำยพระพทธศำสนำตอไปตลอดชวกำลนำน

ขอกศลผลบญแหงควำมตงใจดทไดรวมกนประกอบในครงนจงเปนปจจยน�ำขำพเจำไปสหนทำง

พระนพพำนหรอหำกไดเกดในภพชำตใดขอใหไดอยภำยใตบวรพทธศำสนำเปนผมสมมำสต ม

สมปชญญะมควำมฉลำดปรำดเปรอง ใหไดพบกลยำณมตรพบแตสงดงำมขอกศลผลบญนจงเปน

ปจจยแหงกำรอโหสกรรมแกผทเคยลวงเกนตอขำพเจำและผทขำพเจำไดเคยลวงเกนตอทำนเหลำนน

ไว ขอนอมน�ำกศลผลบญนไปสมำรดำ-บดำ-บรรพบรษเหนอขนไปในทกๆ ชน-ผมพระคณ คณคร/

อำจำรยญำตพนองเพอนๆและเจำกรรมนำยเวรของปวงขำพเจำทกคนเทอญ

ท รายนามทานผรวมเปนเจาภาพ (หนวย : บาท)

๑.ครอบครว“ชวำลตนพพทธ”โดยคณพอสรพงษ-คณแมศศธรพรอมลกหลำน ๒๑๔,๗๒๐

คณดษฎเศวตวรรณ-นพ.จรพนธ-คณนฐพร-คณศนสนย

๒.คณอนนต-คณสมนำตงทตสวสดและบตร ๑๒๐,๐๐๐

๓.กลมญำตธรรมแซซม-นวลใส-เปยมพรเมธำกลโดยคณนครเทพ-คณปรำงคทพย- ๒๕,๖๒๐

คณอ�ำภำ

๔.ครอบครว“วฒนชโนบล”โดยคณชชำต-ภญ.พมพจตร-คณศวะพรและบตร ๑๘,๓๖๐

๕.ครอบครว“ศรทศนย”โดยคณแมวรนช-คณเศรษฐพงษ-คณวฒศกด-คณดวงมณ ๑๖,๖๐๐

๖.ครอบครว“กลศรพฤกษ”และตนเหมหงสโดยคณอำรยำ-คณสวทย ๑๒,๐๐๐

๗.คณยวดแซโคว ๑๒,๐๐๐

๘.คณประสทธวำจำเทยงและครอบครว ๑๒,๐๐๐

: 237

๙.คณสกจศรบวทองและครอบครว ๑๐,๐๐๐

๑๐.คณแมซงฮวยแซอง-คณเผอญเลำอรณและครอบครว ๑๐,๐๐๐

๑๑.คณสรพนธโลหนมตร ๑๐,๐๐๐

๑๒.ครอบครว“รตนเปสละ”โดยคณอสระ-คณเกษณ-คณเสมอ-คณปรศนำ-คณศวไล ๗,๘๐๐

๑๓.ครอบครว“หมนสกแสง”โดยคณวรำภรณ-คณศรณยกร-คณฉตรชย ๖,๓๐๐

๑๔.คณศรนนทเอกแสงกล ๖,๒๔๐

๑๕.รำยนำมผรวมเปนเจำภำพจดพมพหนงสอทำนละ๓๐๐๐,๔๐๐๐,๔๕๐๐,๔๘๐๐,๕๐๐๐,๕๕๐๐บำท

-พลเอกไพบลยคมฉำยำและครอบครว -คณเธนศ-ศวพรพงชยชำญและครอบครว

-คณววฒนจนทรวำววำม-บจก.ช.เอรำวณมอเตอรนครปฐม -คณอชรพฒนสนธ

-คณอดลยเปรมประเสรฐบจก.ธนำกรผลตภณฑน�ำมนพช-คณรชฏะพรคงเจรญ

-คณสเมธศรวรำเกยรตและครอบครว -คณนำคพนธวฑฒวภำตและครอบครว

-ครอบครว“พรยำนมต-เอยมอไรรตน”โดยคณพนมศกด-คณอบลรตนนพ.ววฒน,พญ.ศศน,คณพทธดำ

-คณกงกมลศรพพรรษและครอบครว -ครอบครว“อนนตำภรณ”โดยคณจนทรง-คณปตภรณ

-ชมรมเรำรกในหลวง -พญประภำภรณพกสภำและครอบครว

๑๖.รำยนำมผรวมเปนเจำภำพจดพมพหนงสอทำนละ๒,๐๐๐-๓,๐๐๐บำท

-คณจตตมำฉตรภทรพล -คณศรรตนหอมกลนแกว -คณสมพลอมรสวรรณกล

-คณเสำวนยวดำนพนธ -คณกรรณกำรถงฝง -คณอญสมำแซตง

-คณสภำเลศวลยวทยำ -คณพรรณพมลบญญภญโญ -คณโสภำล�ำเลศวรวทยและครอบครว

-นพ.กตตพงสชมพพงษเกษม -คณลกษณ-คณสชำดำฉำยปตศรและครอบครว

๑๗.รำยนำมผรวมเปนเจำภำพจดพมพหนงสอทำนละ๑,๕๐๐-๒,๐๐๐บำท

-คณไพศำลคมสข -คณวรำลองศรวงษ -คณสนตคลองสทธเดช

-คณจรญนรเศรษฐกล -คณสพตยำจบศร -คณวชยเอกแสงกล

-คณเกณกำวงศเกลดนำค -คณสภทรำพำนทอง

-คณไพศำล-สมใจววฒนธนสำร -คณนพนธ-นนทชำเอกจรยกรและครอบครว

-คณอ�ำนวยนนทนำนนทและครอบครว -คณธนภำคพชรศกดำธรและครอบครว

-คณดำรณเพงภและครอบครว -คณจรศกดบญถำวรเศรษฐและครอบครว

-คณธนกฤตสำทสสะรตและครอบครว -คณสำธต-สภทรำ-สรวมลนนทแสง

-บจก.แอดวำนซเลเบลพรนตง -คณณฐวฒนปยพชรเมธและครอบครว

-คณมำนพ-คณณภำพรอมรเศรษฐชย -คณสมศรหำญอดมลำภและครอบครว

238 L

๑๘.รำยนำมคณๆผรวมเปนเจำภำพจดพมพหนงสอทำนละ๑,๐๐๐-๑,๕๐๐บำท

-มยรศรบวทอง -จรำพรวฒนโรจนำ -ปยะนนทคงศรวฒนำ

-ล�ำไยสำยงำม -สมพรพนธมตร -ปยะดวงทพย

-ภดศดวงทพย -อภรดไตรโยธ -ทองเรม-ระวงดษฐนม

-เดชำ-จนทนำยงยงศ -ธญวลยกลนชกร -ตองลกษณมำนะจตต

-พรพมลนฐวฒ -วนดำไทยวฒนำนนท -วระชย-ศรพรศรสขมบวรชย

-นพรตบ�ำรงสน -ชมชนโอชะกะ -ชยวฒน-อำรรตนศรจตธรรม

-เชงชำยไพทรย -ชนดนำถภกดรตน -รำณโกมทบษรำคม

-สมใจเดอนฉำย -อ�ำนวยกลยำณประดษฐ -ครอบครวเจตนเจรญรตน

-สคนนำบญยอยหยด -ไพบลยชวนศรวฒน -บญทพยชมพพงษเกษม

-เกยรตศกดภทรพชต -สวดกำญจนชวะ -สมพองอนปรำงค

-จตรำวภำตะวต -ปยะกำญจนสทธ -สวมลสนทอง

-จรำภรณพงหลกชย -ศศวมล-วเชยรจรยำ -อภชำตวงศเจรญ

-นณฐวฒลเลศปญญำกล -ไพบลยแซเตยและครอบครว -ปทมวรนทรธนำแสงทวสข

-สวชำดำจนทรเศธร -สญญำลกษณสงหสวสด -บงอรชยสกล

-นรวฒนตงศรเสถยร -สงำนรมตศรพงศ -แกวตำปรยำสมบต

-นธวดนำทอง -ธรรมดำบญนคม -สนนทำทองนสนธ

-มณเฑยรพทกษชำตวงศ -พ.ต.ท.หญงวรญญำสทธโชค -วรรณวรำงคหำญศรวฒนำ

-กหลำบเขมทอง -ครอบครวชววฒนำพงศ -เดชพลธระเพยรนนทและครอบครว

-ชลพรวงบบผำ -สรยรตนศรรำชศร -พฒกรยมกกลและครอบครว

-สพจนพชรสรวฒ -ส�ำรำญเอยมสมบต -ปณตเอกอวสดำภร

-ธนวฒนวศษชศกด -กรววฒนตงกจชยวฒน -ด�ำรหสภทโรภำสมพงศ

-สรชยฐำนพำนชสกล -เจรญสมพงษ -จนทนำชำตแดนไทยและครอบครว

-สมยศจำรบษกร -ปลง-เสำวลกษณศรสงขงำม -สภำนนท-ประภำสอปถมภและครอบครว

-ครอบครวเจตตสวรรณและชมพรตน -อชยชญำแผสวรรณรตนและครอบครว

-นทธมนต-วศนภทรเกยรตมนคง -ทวปเกยรตกมลมำลยและครอบครว

-สมศกดลมประพนธศลปและครอบครว -สนทร-ลำวลย-พรเดชประคองพนธ

-นพนธ-อรทยบญชวยและครอบครว -จตรำเจรญลำภ&สนขเพศเมยด�ำใหญ-เลก-เพศผดำรก

-รศ.ดร.ปรยำพรวงศอนตรโรจนและครอบครว -อดม-วรรณ-ศภกำนตอทธววฒน

-สวรรณ-จระศกด-สมปองนวลศรฉำย -วไลวรรณหวงกตตพรและครอบครว

-ภรตพร-สรำวธ-ชตกำญน-อญชญฐำแกวกล -มำล-เออมพร-เยยมนภำทมโคกกรวด

: 239

๑๙.รำยนำมคณๆผรวมเปนเจำภำพจดพมพหนงสอทำนละ๕๐๐-๑,๐๐๐บำท

-บญสมโพธพรหม -ธระยทธปำนเนตรแกว -จรญโรจนโสไกร

-ครอบครวตงเจรญศรรตน -ทำนตะวนอนทรทบทม -ปรำณปยะกล

-สมใจลวำทนแสนสข -อญชลสรปรำกำรกจ -พรรณฤทธภำกร

-เสำวลกษณศรจตธรรม -อมแซซม -ฉตรดำวกรตมนสชย

-ปทมบญศร -ณฐภสสรกรตมนสชย -ลดดำอดมมณสวฒน

-ณฐชำนนทหลำยศธำภค -วนชยจรสแสนประเสรฐ -มำลธนะนนทกล

-สมบตธรรตนบงกช -แดงตอยฉนทวฒพร -สมรถนอมวงศ

-สรชชำรตนพรกล -จระภำเนยมนอย -ไพโรจนทองกล

-เบญจรงคมโนขนต -เพญจตรฐตยำรกษ -อทธพลวงษศลป

-ธนกรจรำยส -ธรรมรกษวงษศลป -พรพมลชวลกล

-สคนแสงทอง -ศรมำวรรณฤด -ธรภทรหรรตน

-นภำธนสนทรกร -นสรำมหวรรณ -เมวกำจำรพนธ

-พชรำกลสนตพงศ -กนทรำพรภญโญสข -ภทรยำพนจคำ

-เกษณภษณปญญำ -นรสรำสตยำพนธ -สวรรณำชวนนทชย

-พรชยจตรมนมำนะ -เซยมหงแซเตยม -โชคชยเจตนำสมฤทธโชค

-มงคล-อำรยรตนอมเลยว -สมควรคมคำยและครอบครว -อำคมจำยจนทรและครอบครว

-สมชำตทองแกวและครอบครว -ปรำณสมบตแกวและครอบครว -ศลศลปลำภเจรญวงศและครอบครว

-ประสำนจงอศญำกลและครอบครว -อไรวรรณ-กำญจนำสหวธณอยธยำ-ครอบครวนรนทรอลงกรณรศม

-ธระเดชสวรรณนทและครอบครว -ยพดธรรมขนและครอบครว -นวลจนทรปยะกลและนองๆ

-นพนธสนทรทวทรพยและครอบครว-วชย-กลยำมนบรรจง -บญรอดกลนโสภณและครอบครว

-อตโยธนอำมำตยและครอบครว -วฒชยสภคพำณชยกลและครอบครว-พชรโอชำรสและบรรพบรษ

-ฐตวชรรกษำพจนำกจและครอบครว-อญวณเสถยรรตนเศวตและบตร -ประหยดขนทองและครอบครว

-พนองสกลไทยวฒนำนนท -สรวช-พชรำ-นงนภสเลำหวจตร -นสำ-ทพวรรณ-อญชนำพรหมสำล

-ชำญชยภคดลดำกล -พนดำเรอนแกว -องคณำสนทรสมะ

-สทธชย-จนตนำชยภญโญ -บงอรปตมล -ลำวณยชลำนนต

-สมลกษณจตรภรมย -ธญจรำยนตพร -พณทองคงอ�ำ

-ศรวไลยะสำรวรรณ -รชดำพรธรรมววฒนกรและครอบครว-ชยวฒน-ศรกลสวรรณเนตร

-มงกร-จรรยำอยเยน -อบลเลศศรสถตและครอบครว

240 L

๒๐.รำยนำมคณๆผรวมเปนเจำภำพจดพมพหนงสอทำนละ๒๐-๕๐๐บำท

-ศรรตนฉำยำ -อรณบญประเสรฐ -มลบำรม -ฉนทนำอำรวงษ

-ชวนพศผลพบลย -ศรสะอำดแซซม -ชมพลยมประเสรฐ -สมพศบญยง

-สพลมำลสำณฐวศแจงไพร -กมลลกษณรกมนษย -นยนำคณวงศ -เรณรกเรอง

-จงจตรไพบลยพำนช -ณฐกฤตวพรโพธทอง -สกจเกษสพงศ -จนตนำหนนภกด

-ธนวนตมแสง -ชศรเจยรสธกล -ส�ำเภำส�ำเภำเงน -ครอบครวภำรตนวงศ

-เฟอง-สมใจล�ำภำษ -มะลปลำกลำง -บวลอยศรศรรงสมำกล -กมลตนออ

-น�ำคำงบญพรหม -สรนทรสนเปยม -สำยจตรนำครตน -จนทนำกำญจนำภำ

-อ�ำไพพยคฆมธรรม -กำญจนำศรชย -สรพรศรสวสด -ครอบครวพกลนอย

-ประมลศกดสมลรตนกลนชกร-สนองภยผองแผว -ปรำณพงบญณอยธยำ -ศรสทธสเขยว

-อบลรตนโพธกง -ครอบครวบญศร -สรวชญกรตมนสชย -ปฐวปรชำตวฒน

-พมพชนกแพนอย -เจตรนปรชำตวฒน -วนดสนำสวน -กนตภำจยชน

-พมพนภำกรตมนสชย -สมชำยเฮงชทรพย -ไพรนทรเชอมชต -ครอบครววงศถำวรำวฒน

-สนยปรดำเกษมสข -วฒนำอำทตยเทยง -สดใจแสนอบล -บญอยเฉลมบญ

-สำยบวเอยมสคนธ -รพพรศรรตนโสพร -กยเองแซโงว -ปรำณโชตมนเศรษฐ

-ครอบครวสศลวฒน -นภดลจกขเรอง -ครอบครวจอมขวญใจ -กลจรญวฒนำคณทรพย

-ชตมำพรหมรนทร -บงกชรตนสบสม -ครอบครวสขวสำหวงสข -ครอบครวมยรสงหนำรถ

-อทธกรบวเนยม -กนกอรเลำวกล -บ�ำรงเอยมเทศ -จรำวรรณทองมำ

-ปองพชรพชญเกตทอง -สมศกดนำมมนตร -ครอบครวคมเพชร -ประภำศรรอยเนยม

-เสำวลกษณดวงทรง -สมใจ-ศศธรปะกน�ำหง-สมจตรละเกษ -อรำขนชยและครอบครว

-ศภโชตจตโชต -กฤศณฏฐตำดทอง -นรนดรตะกนทำ -สมลรองแกว

-วชชวงศอปรำช -สวนสนวน -ประสงคนตโร -ทพยสขสมบต

-วรนชบญอดม -อศวนบญธแสง -กำนดำวงศำโรจน -อทยวรรณบญเกษ

-ณชำรยเบำทอง -ปทมเสนำลกษณ -นำรถนอยนศมำนธ -พรนลทสวรรณหอม

-จำรณออนลมย -บญศรชกล -บญเชดออนท�ำ

jwi

Documents

พระธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๑...พระธ มมปท ฏฐกถา ภาค ๑ แปล โดยพย ญชนะ มหาบาลว ช