№ 15 (11876)

12-уми апрелисоли 2013

ЊАФТАНОМА АЗ 20-УМИ ИЮЛИ СОЛИ 1932-ЮМ НАШР МЕШАВАД

НАШРИЯИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЇУМІУРИИ ТОЇИКИСТОН www.omuzgor-news.tj

Беіин фарди їаіон омўзгор аст,Аз ў сарсабзу хуррам рўзгор аст.

6 ДАР ИН ШУМОРА:

сањ. 3

сањ. 2

сањ. 5

сањ. 12

КАМБУДИЊО ИСЛОЊШАВАНДААНД

сањ. 14-15

Натиљаи санљиши гурўњикорї дар љаласаи мушовараисайёри Вазорати маориф 30-юми марти соли љорї дар маљ-лисгоњи мактаби Президентиишањри Чкалов тањти раёсативазири маорифи Љумњурии То-љикистон Нуриддин Саидовмавриди баррасї ќарор додашуд. Дар љаласа њамчунин, му-овини раиси вилояти Суѓд Ма-вљуда Бобоева, муовини вази-ри маориф Тољинисо Мањмадо-ва, сардори раёсати маорифивилояти Суѓд Саидљалол Мух-торов, мудирони шуъбањои ма-орифи шањру ноњияњо ва роњ-барони муассисањои таълимїширкат варзиданд.

Муовини вазири маорифТољинисо Мањмадова натиљаисанљиши гурўњи кориро, ки тайичањор рўз ба ѓайр аз минтаќаиЗарафшон дар дигар шањру на-воњии вилояти Суѓд анљом па-зируфт, ба самъи њозирин ра-сонид. Мавсуф аз љумла, оидба иљрои барномањои давлатї,Ќонуни Љумњурии Тољикистон"Дар бораи масъулияти пада-ру модар дар таълиму тарбияи

4САНЉИШ

фарзанд", вазъи кўдакистонњо,бунёди муассисањои нави то-мактабї, баргардондан ва ба-рќарор кардани муассисањоитомактабии замоне дар тобеи-яти маориф ќарор дошта ,риояи Дастурамали либосњоитавсиявии хонандагон, ба зи-наи сеюми тањсил фаро гириф-тани духтарон , нарасиданикадрњои омўзгорї, сарбории зи-ёди омўзгорон ва дигар мушки-лоти соња ибрози андеша на-муд.

Сардори раёсати тањсилотитомактабї ва миёнаи умумииВазорати маориф АбдуљабборАлиев оид ба сифати тањсилотдар муассисањои таълимї васатњи донишазхудкунии хонан-дагон дар шањру ноњияњои са-нљидашуда маълумот дод. Азљумла, таъкид намуд, ки воба-ста ба муайян кардани сатњидониши хонандагон, дар 14шањру ноњияњои вилоят бо фа-рогирии 12147 нафар хонандакорњои хаттї гузаронида шуд,ки аз ин љињат азхудкунии бар-номањои таълимї 77%-ро таш-кил медињад.

Дар љараёни љаласа вазиримаорифи кишвар НуриддинСаидов аз дастуру супори-шњои Президенти ЉумњурииТољикистон Эмомалї Рањмондар робита ба амалї шуданисиёсати давлатї дар соњаимаориф суханронї карда, оидба татбиќи амалии ќарорњоиЊукумати Љумњурии Тољикис-тон , барномањои давлатї ,иљрои ќонунњои амалкунандадар соњаи маориф, фаъолия-ти раёсати маорифи вилоят вашуъбањои маорифи шањруноњияњо дар самти назорат,баррасї ва љамъбасти сифатитањсилот , таъмини муасси-сањои таълимї бо мутахасси-сон, иљрои талаботи ќарорњоимушовара, фармоишњои вази-ри маориф оид ба танзимифаъолияти пурсамари муасси-сањои таълимї, таъмини муас-сисањои таълимї бо китобњоидарсї, муайян намудани сифа-ти омодагии омўзгорон ба дар-сњо, сатњи сифати азхудкуниибарномањои таълимї аз љони-би хонандагон, иштироки роњ-барияти таълимгоњ ба дарсњоиомўзгорон, ташкили муасси-сањои таълимии базавї аз фа-нњои табиї-риёзї, љињозонида-ни кабинетњои фаннї, сохтмонва таъмиру азнавсозии муас-сисањои таълимї, толору май-дончањои варзишї ва дигармасъалањои марбут ба соња бамасъулини соњаи маорифи ви-лояти Суѓд ва сохторњои Вазо-рати маориф дастуру супори-шњои мушаххас дод.

Муовини раиси вилоятиСуѓд Мављуда Бобоева низ бопуштибонї аз сиёсати мао-рифпарваронаи ПрезидентиЉумњурии Тољикистон Эмо-малї Рањмон аз дастовардукомёбињои соњаи маорифи ви-лоят ёдовар шуд. Мавсуф во-баста ба камбудињои ошкор-гардида изњор дошт, ки ањлимаорифи вилоят кўшиш бахарљ медињанд, ки онњоро дармуњлатњои муайянгардидаислоњ намоянд.

Ноилшо НУРАЛИЕВ,Нуъмони РАЉАБЗОД,

"Омўзгор"

Дар асоси фармоиши вазири маорифиЉумњурии Тољикистон аз 26.03.2013 то 30.03.2013вазъи таълиму тарбия, сатњи сифати тањсилот,њуљљатгузорї, иљрои барномањои давлатї дармуассисањои тањсилоти умумии вилояти Суѓдмавриди санљиш ќарор дода шуд.

МАКТАБИЁН ДАР ДОНИШГОЊПИРЎЗИИ ДОНИШЉЎЁНИ СУЃД Намояндагии Бунёди "Пажўњишгоњи тањќиќи

АвруОсиё" дар вилояти Суѓд ѓолибони озмунњоиба номи М.В.Ломоносов ва Д.И.Менделеевроэълон намуд.

Тавре ки аз намояндагии Бунёди "Пажўњиш-гоњи тањќиќи АвруОсиё" дар вилояти Суѓд ха-бар доданд, дар Донишгоњи давлатии Хуљандба номи академик Б.Ѓафуров донишљў ШањлоШокирова ѓолиби озмун дониста шуд. Дар До-нишкадаи политехникии Хуљанд ба номи ака-демик М.Осимї Фурќат Абдурашидов ѓолибиозмуни ба номи Д. Менделеев гардид. Ѓоли-бони озмунњоро комиссияи махсуси мактабњоиолии вилояти Суѓд муайян намуд.

4ОЗМУН 4ЊАМБАСТАГЇ

Дар бинои асосии Донишгоњи давлатии тиббииТољикистон ба номи Абўалї ибни Сино бо хатмку-нандагони литсей-интернати тољикию туркии шањ-ри Турсунзода вохўрї баргузор гардид.

Дар вохўрї 10 нафар хатмкунандаи литсей,ки дар оянда мехоњанд ба Донишгоњи тиббї шо-мил шаванд, иштирок карданд.

Намояндагони донишгоњ ба довталабон оид батаърих, сохтор, факултетњо, ќоидањои ќабул ва ди-гар самтњои фаъолияти донишгоњ маълумоти зарурїпешнињод намуданд.

Њамчунин, довталабон аз китобхона, толори элек-тронї, толори Сино, кафедраи биология дидан на-муданд.

"МАОРИФИ РОССИЯ.ДУШАНБЕ-2013"

САБЌАТ ИСТЕЪДОДЊОРОМУАЙЯН КАРД

БОЗ ДАР БОРАИ НИЗОМИНАВИ ИМТИЊОНЊО (ИМД)Ё ШАРЊЕ БА НИГОШТАИ "НИЗОМИ ДОХИЛШАВЇ

БА ДОНИШГОЊЊО ДИГАР МЕШАВАД" -ИБАРНОМАИ "ОЯНДАСОЗ"-И РАДИОИ ОЗОДЇ

ШЕВАЊОИ РАНГИНИ ТАЪЛИМИ

ГУНЉИШКРО КЇ КУШАД?ЌАССОБ!

ЗАБОНИ РУСЇ (АЗ ТАЉРИБА)

№15 12-уми апрели соли 2013РАЊНАМО

НАБЗИ САЙЁРА

Аз рйи тасмими њукуматикишвари Ставропол дар макта-бњои минтаќа минбаъд духтаронбояд бо куртањои мактабии клас-сикї ба дарс њозир шаванд.

Сабаби чунин тасмим гириф-тани њукумати мањаллї пањн шу-дани сару садоњои зиёд дар ат-рофи духтарони сатрпўш буда-аст. Яъне, иљозати ба таълим-гоњњо бо њичоб омадани духта-

ДУХТАРОНИ СТАВРОПОЛДИГАР ЊИЉОБ НАМЕПЎШАНД

ТАЊСИЛ ДАР АМРИКОНИЗОМ МЕХОЊАД

Хабарнигори «Русскийбазар» Евгений Новитскийнизоми таълимии макоти-би ИМА-ро зери танќидќарор додааст. Ба аќидаиў, њамасола миллиёнњонафар падару модарон,њимоятгарони њуќуќ ва гур-ўњњои ибтикорї аз њукума-ти федероливу аёлатушањрї талаб мекунанд, кисоњаи маориф тавсеадода шавад. Бархеро нар-хњои баланд барои омўзиш, дигаронро худи сифати таълим ќонеънамегардонанд. Баъзе волидайн аз бехатарии фарзандонашон ни-гаронанд.

Дар ИМА то њол низоми босифати санљиши кормандони макотибвуљуд надорад. Ѓайр аз ин, баъзе муассисањои таълимї кормандон-ро «аз кўча» љалб мекунанд. Яъне, баъзан бидуни имтињону пурси-ши пешакї нафаронеро ба кор мегиранд, ки соњибихтисос нестанд.

рони оилањои мазњабї боисигапу мубоњисањо гардидааст. Пасаз ин воќеа њукумати мањаллїтасмим гирифтааст, ки муќарра-роти мазкурро љорї кунад.

Ѓайр аз ин, дар макотиби киш-вари мазкур фанни тозае бо номи«Дресс-код» љорї кардаанд. Ом-ўзгорони фанни «Дресс-код» бахонандагон аз раванди кунунииолами мўд таълим медињанд.

ДОНИШГОЊИ ДАВЛАТИИМОСКВА ДАР ЉОИ 50-УМ

Аз рўйи назарсанљииTimes Higher Education,дар байни донишгоњњоиљањон Донишгоњи давла-тии Москва (МГУ) сазо-вори љойи 50-ум шуда-аст. Соли сеюм аст, ки.аз рўйи нуфузу обрў даррейтинги љањонии муас-сисањои олии олам ѓоли-бият ба Донишгоњи Њар-

ворд насиб мегардад. Аз соли 2011 ин љониб Times Higher Educationбо муайянсозии дараљаи шуњрату сифати тањсил машѓул аст.

Ситорабону НАЗАРОВА,«Омўзгор»

Дар оѓоз вазири маориф Ну-риддин Саидов ба ташаббускоро-ни чорабинии мазкур - СафоратиФедератсияи Россия дар Тољики-стон ва Намояндагии њамкорињоиРоссия дар Тољикистон изњорисипос намуда, ин иќдомро аз бозњам густариш ёфтани њамкорињоисудманди соњаи маорифи Тољики-стону Россия арзёбї намуд. Дарбаробари ин, оид ба системаи ма-орифи Тољикистон маълумот ироанамуда, ба њамкорињои маорифиду кишвар дар самти тањсилотиолии касбї бањои баланд дод. Азљумла, ќайд кард, ки њамасола зи-ёда аз њазор нафар шањрвандо-ни Тољикистон дар асоси шартно-мањои њамкорї бо ихтисосњоимавриди ниёз аз тариќи квота бамуассисањои олии касбии Феде-ратсияи Россия барои тањсил фи-ристода мешаванд. Инчунин,чанд соли охир як ќатор филиа-лњои муассисањои тањсилоти олиикасбии Федератсияи Россия, азљумла, Донишгоњи давлатии Мос-ква ба номи Ломоносов, Дониш-кадаи хўла ва пўлоди шањри Мос-ква ва филиали Донишкадаиэнергетикии Москва таъсис дода

шуданд. Њамчунин, вазир фаъо-лияти Маркази илм ва фарњангиРоссия дар шањри Душанберо дартакмили ихтисос ва бозомўзииомўзгорони тољик ва омўзиши за-бони русї ба шањрвандони тољикхеле муњим арзёбї кард.

Роњбари Намояндагии њамко-рињои Россия дар ТољикистонВладислав Курнушко низ аз руш-ди њамкорињои њарду кишвар дарсоњаи илм ва маориф изњори хуш-нудї карда, намояндагони муас-сисањои тањсилоти олии касбииРоссияро муаррифї намуд. Си-пас, намояндагони Донишгоњидавлатии омўзгории Тула ба номиЛ.Н.Толстой, Донишгоњи давла-тии техникии љануби Россия даршањри Новочеркас, Донишгоњидавлатии техникии Новосибирск,Донишгоњи давлатии техникииОлтой, Донишгоњи давлатии Тю-мен, Донишгоњи давлатии Олтой,Донишгоњи давлатии идораи шањ-ри Москва, Донишгоњи давлатииМосква ба номи Ломоносов ва му-ассисањои олии касбии шањри Че-боксар аз дастовардњо дар самтиомода кардани мутахассисон ба-рои соњоти гуногун ва илм аз та-риќи слайдњо ва филмњо ба њози-рин маълумот пешнињод кар-данд.

Мулоќот ва машварати тара-файн дар Маркази илм ва фарњ-анги Россия дар шањри Душанбеидома ёфт. Нахуст вазири маори-фи Љумњурии Тољикистон Н. Саи-дов ва сафири Федератсияи Рос-

4ЊАМКОРЇ

сия дар Тољикистон А.Попов намоиш - ярмар-каро њусни ифтитоњбахшиданд. Иштирок-дорон намоишгоњ - яр-маркаи байналхалќииРоссияро тамошо кар-да, бо пешрафт, ко-мёбї ва фаъолиятиминбаъдаи донишгоњва донишкадањои Фе-дератсияи Россияошно гардиданд. Дармизи мудавваре, киоид ба ин мавзўъ бар-по гардид, асосан ан-дешањо сари масъалаипешрафт ва мушкило-ти муассисањои олиињарду мамлакат раддубадал гардиданд.

Президенти Акаде-мияи тањсилоти Тољи-кистон Ирина Холова, ки мизимудавварро роњнамої кард, дарќисмати шиносої аз мавзўи мин-баъдаи њамкорињо байни муасси-сањои олии њарду љониб њарф зад.

Марњабо Љабборова - РаисиКумитаи Маљлиси намояндагониМаљлиси Олии Љумњурии Тољики-

стон оид ба илм, маориф, фарњ-анг ва сиёсати љавонон, зимни су-ханрониаш оид ба њамкорињоимуназзами байни макотиби олииТољикистону Россия, пробле-мањои бамиёноянда дар соњаимаориф ва роњњои бартараф на-

мудани онњо њарф зад. Номбур-да ќайд кард, ки минбаъд низњамкорињо дар соњаи илм, мао-риф, фарњанг ва сиёсати байниљавонон дар байни давлатњо тањ-ким меёбанд. Яке аз роњњои ра-сидан ба ин њадафњо ифтитоњикафедра ва факултањо дар до-нишгоњњои Тољикистон буда, ом-ўзиши таъриху фарњанги њамди-гар аст. Дар Љумњурии Тољикис-тон Донишкадаи забонњо ба таъ-

лиму тарбияи муњассилине ма-шѓул аст, ки дар тањсилди онњосари кор дорад, ки омўзиши за-бони русї дар мадди аввал ќарордорад. Дар ин росто Донишгоњиславянии Тољикистону Россияфилиалњои дигари донишгоњњоиРоссия дар Тољикистон низ сањ-ми муносиб доранд.

Дар навбати худ як ќатор роњ-барони муассисањои тањсилотиолии Љумњурии Тољикистон азфаъолияти рўзмарраи донишгоњу

донишкадањояшон изњори аќиданамуда, аз пешрафт, имкониятњо,роњњои тайёр кардани мутахасси-сони љавон ва њамкорињои мин-баъдаашон иттилоъ доданд. Азљумла, ректори Донишгоњи техно-логии Тољикистон Нуралї Шоевдараљаи њамкорињо байни муасси-сањои олии Россияро мусбї ар-зёбї намуд. Вай афзуд, ки чунинњамоишњо боиси равнаќи корионњо хоњад гашт. Айни њол аз До-нишгоњи онњо бештар аз 600 на-фар дар мактабњои олии шањрњоиРоссия тањсили илм карда исто-даанд. Минбаъд ин њамкорињотавсеа ёфта, барои њарду тарафњам аз чанд љињат манфиатовархоњанд буд.

Мавриди зикр аст, ки 5 - умиапрел дар доираи чорабинии маз-кур дар Донишгоњи технологии То-љикистон барои истиќболи мењмо-нон аз Федератсияи Россия чора-бинии фарњангї баргузор гардид.Донишљўёни факултаи тарроњї(дизайн) бо намоиши либосњоимиллию аврупоии омоданамудаихуд ва хонандагони гимназияи до-нишгоњ бо раќсу сурудњои дилни-шин хотири мењмонону иштирок-доронро шод намуданд.

Дар анљом муовини вазири ма-орифи Тољикистон Бозоралї Оди-наев, ректори донишгоњ НуралїШоев ва роњбари Намояндагиињамкорињои Россия дар Тољикис-тон Владислав Курнушко аз чунинњамоиш изњори ќаноатмандї на-муданд.

Ноилшо НУРАЛИЕВ, Њотами ЊОМИД,

"Омўзгор"

Дар доираи баргузории дуюмин намоиш-ярмаркаибайналмилалии "Маорифи Россия. Душанбе-2013" 4-умиапрели соли равон вазири маорифи ЉумњурииТољикистон Нуриддин Саидов бо намояндагонимуассисањои тањсилоти олии касбии Федератсияи Россиявохурї доир намуд. Дар он, њамчунин, масъулиниВазорати маориф ва ректорони муассисањои тањсилотиолии касбии Љумњурии Тољикистон ширкат варзиданд.

ЃОЛИБИ ОЗМУНИ"МАН КАСБАМРОДЎСТ МЕДОРАМ"Бахшида ба иди Наврўзи Аљам

бо иштироки мураббияњои фаъо-лу эљодкори муассисањои тањси-лоти томактабии шањри Хуљандозмуни "Ман касбамро дўст медо-рам" баргузор гардид. Аз 32 муас-сисањои тањсилоти томактабї дарозмуни мањорату истеъдод 23 на-фар довталабон иштирок карда,ба даври љамъбастї 6 нафар бењ-таринњо роњхат гирифтанд. Озмуназ рўи чањор шарт: машѓулият,њисоботи эљодї, саволу љавоб оидба санадњои њуќуќию маъмурї вашуѓли дўстдоштаи ман гузарони-да шуд. Њайати њакамон ба мањо-рату истеъдоди њамаи иштирокчи-ён бањои сазовор доданд ва ѓоли-бият насиби мураббияи пешќада-му эљодкор аз муассисаи тањсило-ти томактабии №12 Назира Алие-ва гардид.

Нўъмон РАЉАБЗОДА,"Омўзгор"

ОЗМУНИ"ТЕХНИКОНИНАВРАС"

Бо маќсади таќвият бахши-дан ба завќу шавќи хонанда-гон ба омўзиши илму техника,ихтироъкориву навоварї ва та-шаккули тафаккури техникиионњо дар мактаби тањсилотимиёнаи умумии №7 шањри Ху-љанд озмуни шањрии "Технико-ни наврас" баргузор гардид.Дар озмун 235 нафар ѓолибо-ни даври мактабї корњоиэљодии худро пешнињод наму-данд.

Доварон ба мањсули даст ваихтирооти њар як нафар хонан-да бањои воќеї доданд. Дар на-тиља њафт нафар бењтарин их-тирокорони наврас сазовориљойи аввал гардида, 15 нафармаќоми дуюм ва 25 нафар со-њиби љойи сеюм гаштанд.

4ДУ ХАБАР

№15 12-уми апрели соли 2013ПАЊНОИ ДОНИШ

ДОНИШЉЎ ВА РУШДИТЕХНОЛОГИЯИ НАВИН

Ќисмати ифтитоњии олимпи-ада бо иштироки муовини авва-ли вазири маорифи ЉумњурииТољикистон Фарњод Рањимов вароњбарони як ќатор муассисањоиолии кишвар баргузор гардид.

Фарњод Рањимов зимни су-ханронии худ аз ќадамњои усту-вори Њукумати кишвар бобатибењтар гаштани сатњи сифатитаълиму тарбия ва рушди мак-табу маориф њарф зада, зикрнамуд, ки имрўз дастовардњоимаорифчиёни кишвар дар сатњибайналмалилалї эътироф гар-дидааст.

Муовини аввали вазири ма-ориф аз иштирокдорони олимпи-ада даъват ба амал овард, ки боистифода аз шароити хуби тех-никии донишкада бештар фаъ-олнокї нишон дињанд. Якдиливутифоќї ва робитаи мустањкамбарќарор намудан байни њамди-гар њадафи асосии олимпиадамебошад.

Донишљўён аз шањри зебо-манзари Хуљанд, аз ќасри таъри-хии Арбоб, осорхонаи таърихїбоздид карда, ба дастовардњоииќтисодию фарњангии шимоликишвар ошно гардиданд.

Баъдан байни донишљўёнуустодон ва муовини аввали ва-зири маориф Фарњод Рањимовоид ба адолат ва шаффофиятдар баргузории олимпиада, руш-ди фанњои техникї, интихобињайати њакамон мубодилаи аф-кор сурат гирифт.

Тартиби баргузории олимпи-адаро сардори раёсати тањсило-ти олии касбї ва баъдидипломииВазорати маорифи ЉумњурииТољикистон Алидод Расуловбаён намуд.

Бо анљоми ќисмати аввалиолимпиада дар толори бошукуњидонишкада бо иштироки муови-ни аввали вазири маориф Фарњ-од Рањимов ва ањли њунару ада-би вилояти Суѓд: мунаќќид ваадабиётшинос Атахон Сайфул-лоев, олими варзида УсмонљонЃаффоров, Њофизи халќии собиќИттињоди Шўравї Љўрабек Муро-дов, Шоираи халќии ТољикистонФарзона ва њаљвнигори шинохтаМуќимљон Абдувоњидов базмишеъру сухан ва суруду таронањоидилписанд баргузор гардид. До-нишљўёни Донишкадаи политех-никї бо баромади рангин, раќсусуруд, намоиши либосњои миллїва замонавї, сањнањои љолибињаљвию адабї хотири мењмононва иштирокчиёни олимпиадароболида гардонданд.

Субњи рўзи дуввум ба тариќитестї олимпиада кори худроидома дод ва њайати њакамонмўшикофона кори њар як довта-лабро мавриди тањлилу баррасїќарор дода, бањои воќеии худропешнињод намуданд. Ба анде-шаи бисёре аз донишљўён ва ус-тодони донишгоњњои олї олим-пиада дар нисбати солњои пешиндар сатњи баландтар баргузоргардида. Албатта, љое, ки озмунњаст, он љо бањс, мубодилаи аф-кор, азму талош барои сазоворгаштан ба маќомњои ифтихорїмављуд аст. Њайати њакамон боазму талош ва воќеъбинона бакори њар як иштирокдор бањоисазовор доданд.

Барои муайян намудани на-тиљањои олимпиада дар маљлис-гоњи донишкада гурўњи зиёди до-нишљўён ва устодон љамъ ома-данд. Муовини аввали вазиримаорифи Љумњурии ТољикистонФарњод Рањимов зимни суханро-нии хеш бори дигар аз вазъиташкилии олимпиада изњориќаноатмандї намуда, афзуд, кидар ќиёс ба солњои пешин шумо-раи ширкатварзидагон зиёдбуда, дар маљмўъ беш аз 24 му-ассисаи олии кишвар довтала-бонро барои санљиши донишумањорати худ оварданд. Њайатињакамон ба корњои иљрошудаидонишљўён бањогузорї намуда,ѓолибонро муайян намуданд.

4ОЛИМПИАДА

Њамин тавр, донишљўёни зе-рин ѓолиби љои аввал гардиданд:

1. Бобољонов Љўрабой, дони-шљўи Донишкадаи политехникииДонишгоњи техникии Тољикистон,аз фанни физикаи ѓайритахас-сусї

2. Наљмиддинов Мунирљон,донишљўи Донишкадаи поли-техникии Донишгоњи техникииТољикистон, аз фанни назарияииќтисод

3. Ќурбоналиев Кароматул-ло, донишљўи Донишгоњи миллииТољикистон, аз фанни математи-каи ѓайритахассусї

4. Аќсаќолов Фаррух, дони-шљўи Донишгоњи давлатии Хоруѓ,аз фанни физикаи тахассусї

5. Баротов Достон, донишљ-ўи Донишгоњи давлатии Хуљандба номи академик Бобољон Ѓафу-ров, аз фанни математикаи та-хассусї

6. Олимљони Пирмањмад,донишљўи Донишгоњи миллииТољикистон

7. Ашўров Шоњин, донишљўиДонишгоњи миллии Тољикистон,аз фанни технологияњои инфор-матсионии ѓайритахассусї

8. Яъќубов Зарифљон, дони-шљўи Донишгоњи миллии Тољики-стон, аз фанни химияи тахассусї

9. Њакимов Парвиз, дониш-љўи Донишгоњи давлатии тиббииТољикистон аз фанни химияи ѓай-ритахассусї

10.Муборакшоева Гулоро,донишљўи Донишгоњи миллииТољикистон аз фанни биология -экологияи тахассусї

11.Њаќназаров Ќобил, дони-шљўи филиали Донишгоњи давла-тии Москва ба номи М. Ломоно-сов, аз фанни технологияњои ин-форматсионии тахассусї

12.Азизова Мадина, донишљ-ўи Донишгоњи миллии Тољикис-тон, аз фанни биология - эколо-гияи ѓайритахассусї.

Њамчунин, 11 нафар донишљ-ўи бењтарин сазовори љои дувумгардиданд ва 12 нафар маќомисаввумро ишѓол намуданд. Баѓолибон ва иштирокчиёни фаъолдиплом, тўњфањои хотиравї ваифтихорномањои Вазорати мао-рифи Љумњурии Тољикистон таќ-дим гардид. Дар љамъбастиолимпиадаи љумњуриявї муови-ни аввали раиси вилояти СуѓдЉумъабой Сангинов иштирок васуханронї намуд.

Оид ба љамъбасти олимпиа-даи љумњуриявии донишљўён сар-мутахассиси раёсати олии касбїва баъдидипломии Вазорати ма-орифи Љумњурии ТољикистонСайфиддин Давлатов чунин иб-рози андеша намуд:

- Олимпиадаи љумњуриявїдар пояи моддї-техникии Дониш-кадаи политехникии Донишгоњитехникии Тољикистон ба номи

академик Муњаммад Осимї дарсатњи хеле хуб баргузор гардид.Даври хотимавии олимпиада ни-шон дод, ки нисбат ба солњои гу-зашта то дараљае сатњи дони-шандўзии муњассилини мо болорафтааст ва донишљўёни мо та-вонистанд мисолу масъалањо васаволњои тестиро дуруст њал кар-да, соњиби љойњои намоён гар-данд. Мулоќоти донишљўён бочењрањои фарњангию адабї васиёсии вилояти Суѓд барои мо,кормандони вазорат ва мењмоно-ну донишљўён, хотирмону фарањ-бахш буд. Барои комилан нати-љагирї кардан аз олимпиадањанўз барваќт аст, зеро даври

дуюми озмун аз равияи гумина-тарї дар шањри Ќурѓонтеппа бар-гузор мегардад ва натиљаинињоии олимпиадаи донишљўёнбаъди анљоми он муайян мегар-дад.

Дар сањни донишкада њанго-ми танаффус бо чанд нафариштирокчиёни олимпиадаи љум-њуриявии донишљўён њамсуњбатгардидем, ки таассуроти худро азозмун баён доштанд:

Парвиз Абдурањмонов, дони-шљўи соли сеюми Донишкадаидавлатии забонњои Тољикистонба номи Сотим Улуѓзода:

- Мо бо истифода аз имконитехникї ва дастуру рањнамоииустодон тавонистем дар доираиимкон аз ўњдаи иљрои шартњоиозмун бароем. Муњимаш, тавремуовини аввали вазири маорифи

Тољикистон Фарњод Рањимов таъ-кид доштанд, дўстиву якдилїѓалаба кард. Дар оянда бисёрмехостам ин гуна озмунњо дардигар минтаќањои љумњурї низбаргузор гарданд.

Фирдавси Солењзод, дониш-љўи соли якуми факултаи бањи-собгирї ва молияи Донишгоњиаграрии Тољикистон ба номи Ши-риншоњ Шоњтемур:

- Аз он дилшодам, ки боринахуст ба минтаќаи шимоли љум-њурї, хосатан ба шањри Хуљандбо маќсади иштирок дар олимпи-адаи љумњурї сафар доштам. Азрафти баргузории олимпиадабисёр ќаноатмандам. Дар олим-

пиада касоне ѓолиб омаданд, кивоќеан њам, дониши ќавї ва му-каммал доштанд. Дилнавоз На-зирова, донишљўи соли сеюмифакултаи физикаи Донишгоњиомўзгории ба номи СадриддинАйнї:

- Чун ман иштирокчии солидувуми олимпиада дар риштаифанни физика њастам, хулосабаровардам, ки олимпиадаи им-сола дар ќиёс ба соли пешин кул-лан фарќ мекунад. Умед дорам,ки дар солњои минбаъда низолимпиада дар чунин сатњ бар-гузор хоњад шуд.

Азизова Машњура, донишљўисоли якуми факултаи биологияиДДХ ба номи академик БобољонЃафуров:

Аз он ифтихор дорам, ки шањ-ри азизам Хуљанди бостонї баоѓўшаш бењтарин донандагонифанниро сарљамъ овард. Ростї,аз сатњу сифати ќабули мењмо-нон дар Донишкадаи политехни-кии шањри Хуљанд хушам омад.Толору синфхонањои барњаво,шароити хуби техникї, устодонимењрубони ин муассиса моромафтун карданд.

Азизова Мадина, донишљўибахши чоруми факултаи тиббї-форматсевтии Донишгоњи мил-лии Тољикистон:

- Чанд сол аст, ки олимпи-ада миёни донишљўён доирмегардад. Ин озмун имкониятмедињад, ки сатњи дониши шо-гирдон боло гардад. Муњимаш,донишљўён имкон доранд, азсатњи дониши њамсолони худогоњї гашта, љое, ки камбудїњаст , бањри ислоњаш бикў -шанд.

Шарифов Наќибхон, дониш-љўи бахши якуми Донишгоњикўњї - металлургии шањри Чка-лов:

- Олимпиадаи љумњуриявїбори дигар собит намуд, кидўстиву рафоќат такондињан-даи пешравист. Ман њамчуништирокчии олимпиада аз онизњори шодмонї дорам, ки азњар гўшаву канори љумњурї,љавонони соњибирода ва њуш-манд дар ин љо љамъ омаданд.Њадаф дўстиву рафоќат ва ба-стани ањди дўстї миёни дони-шљўён буд. Шахсан ман бо до-нишљўёни минтаќањои РаштуХатлон риштаи дўстиро пайва-стам ва дўстии мо поянда хо-њад монд.

Нўъмон РАЉАБЗОДА,"Омўзгор"

Даври хотимавии олимпиадаи фаннии донишљўёнимуассисањои тањсилоти олии касбї (равияњои иќтисодї ватабиию риёзї) ва озмуни љумњуриявии "Лоињаиинноватсионї оид ба рушди иќтисодиёти ЉумњурииТољикистон аз нигоњи донишљў" бори аввал берун азшањри Душанбе бо иштироки 230 нафар муњассилин аз 24мактаби олии кишвар дар Донишкадаи политехникииДонишгоњи техникии Тољикистон ба номи академикМуњаммад Осимї дар шањри Хуљанд доир гардид.Олимпиада аз рўи 6 фанни тахассусї - математика,физика, химия, биология, назарияи иќтисодиёт,технологияи информатсионї ва 5 фанни ѓайритахассусї -математика, физика, химия, биология, назарияииќтисодиёт љараён гирифт ва донишљўён бо истифода азсинфхонањои лингафонї ва компютерии муљањњаз,лабораторияњои донишкада дониши худро санљиданд.

Вазорати маорифи ЉумњурииТољикистон бо маќсади тарѓибитарзи њаёти солим байни навра-сону љавонон, дарёфти чењрањоинави лаёќатманд ва баланд бар-доштани маърифати фарњангиинаврасону љавонон, њисси ва-тандўстї дар нињоди онњо байнихонандагони муассисањоитањсилоти ибтидоии касбїозмуни минтаќавиро тањтиунвонњои "Нест бод харидуфурўши одамон" ва "Љаво-нон тарафдори арзишњоимиллиянд" барпо намуд.

Озмун аз рўйи шартњоимуайяншуда (саломнома,суруди њаљвї, сањнача, таќ-лид, саволу љавоб, барно-маи љамъбастї) дар доираиталаботи Низомнома, китарзи њаёти солимро тарѓи-бу ташвиќ месозад, баргу-зор шуд.

Чунон ки мудири шуъ-баи тањсилоти ибтидоиикасбии Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон БибињавоШарофова гуфт, ташкил ва гуза-рондани чунин чорабинињо аз фо-ида холї набуда, аз љумлаи чора-бинињои навбатии вазорат дарсамти баланд бпардоштани маъ-рифати наврасону љавонон ва бе-дор кардани њисси баланди ва-тандўстї дар нињоди онњост.

Намоиши дастовардњо ва мањ-

сули кори шогирдон, ки яке аз шар-тњои озмун ба њисоб мерафт, фаъ-олияти њамаљонибаи муассисањоитањсилоти ибтидоии касбиро му-айян намуд.

Дар ин намуди озмун дастовар-ди литсейњо, бењтарин намунаикори эљодии хонандагон, ки хусу-

сияти инноватсионї ва навоварїдоранд, пешнињод карда шуд.

Озмун собит намуд, ки хонан-дагон дар баробари тањсил дарсоњањои интихобнамудаашон њуна-ри баланди сурудхонї, таќлид-корї, раќс ва актёрї доранд. Ќарибњамаи дастањо кўшиш карданд, кидар мавзўи пешнињодгардидањунари худро намоиш дињанд. Дар

њар як даста иштирокдороне бу-данд, ки дар ин ё он навъи озмунбо мањорат ва њунари худ љилододанд.

Шогирдони литсейи касбии ин-форматика Ф. Каримзода (дар сањ-нача), У. Саъдуллоев (дар суруд-хонї), М. Шарифова (дар таќлид

ва сурудхонї), литсейи раќа-ми 63 (дар таќлид, сурудињаљвї), литсейњои раќамњои52, 28, 66, 30 ва ѓайра дар на-мудњои мухталифи озмун му-ваффаќият доштанд. Албатта,бањои додашудаи њакамон бадастањо нисбист, зеро агараъзои ин ё он даста дар якнавъ дастболо буданд, дарнавъи дигар камбудињо дош-танд. Аз ин рў, дар маљмўъ,бањои гирифтаи дастањо азњамдигар фарќ карданд.

Дар љамъбаст љойи аввалнасиби литсейи информати-ка (94 хол), љойи дуюм лит-сейи касбї - техникии раќа-ми 63 (бо 93 хол) ва љойи

сеюм литсейи касбї - техникии66 (бо 88 хол) гардид.

Даври љумњуриявї (нињої)-иозмуни мазкур байни муњассили-ни макотиби тањсилоти ибтидоиикасбии вилоятњои Хатлон, Суѓдва ВМКБ нимањои аввали моњимай барпо хоњад шуд.

Њотами ЊОМИД,"Омўзгор"

4ОЗМУН

САБЌАТ ИСТЕЪДОДЊОРО МУАЙЯН КАРД

№15 12-уми апрели соли 2013

4ИФТИХОР

СИПОС

Сокинони дењоти кўњистони мамлакат,ки тимсоли матонату устуворї, ѓуруруифтихоранд, зодгоњи хешро ончунон дўстмедоранду мепарастанд, ки дар тавсифион сухан ољиз бимонад. Барои онњо чаш-маи хурдакаки дењ чу бањри дамон астуяк пал замини санглох чу пањнои бекарон.Аз њамин гуна мардумонанд ањли дењаиСангистони ноњияи Айнї. Дар доманикўњсор, дуртар аз соњили дарёи Зараф-шон љойгир аст ин дењаи назаррабо. Со-кинонаш њама соњибмаърифату хирадо-ин ва хушфеълу накўкирдоранд. Шоиретабиати эшонро дар мисрае ифшо карда-аст: "Мо кўњзода, аммо дилњои нарм до-рем". Ањли дењаи Сангистон дар радифидигари хисоли њамидаи хеш њаводору ги-рифтори илму донишанд. Бар он наза-ранд, ки фарзанди дења бояд оќилу доноба камол бирасад ва бо илму њунари худсоњибном гардаду зодгоњашро шуњратибештаре биафзояд. Ва аз ин љост, ки ањлиСангистон нисбат ба тањсили фарзандонњамеша таваљљуњманданду мактабро, кимењвари таълиму тарбия аст, даргоњи пур-шарофат мењисобанд.

Теъдоди зиёди шогирдони дабистониин дења имрўз касби камол кардаву дарсаросари кишвар маъруф гардидаанд вашуњратафзои зодгоњи азизи хеш шуда-анд…

Бо ин њама, тирамоњи соли гузаштадар ин дењаи кўчак њодисаи бузурге бавуќуъ пайваст, ки шўњрати бесобиќае баон ва ба мактаби он бубахшид; ба ин по-рамарзи барўманди диёр ќадами мубора-ки Президенти мамлакат, Љаноби ОлїЭмомалї Рањмон расид. Ањли дења, хур-ду калон сахт ба њаяљон омада буданд,сурур дар дил доштанд ва яќин, дар та-моми таърихи дења бори аввал касе ан-даруни хонаву њавлие намонд; њама басуњбату дидорбинии Сарвари кишвар ши-тофтанд, дар сањни назди мактаби дења

фаъолият доранд. Аз љумла, ду синфхо-наи технологияи информатсионии дорои24 компютери бо шабакаи Интернет пай-васт дар ихтиёри хонандагон вогузошташудааст.

Дар мактаб пайваста љаласаву мањ-филу вохўриву чорабинињои гуногун бар-гузор мешаванд, ки њама рангину наво-варонаву судманданд ва дар онњо дар ра-дифи ањли мактаб волидон, хоњишман-дон ва намояндагон аз муассисаву со-змонњои гуногун ширкат меварзанд.

Ифтихори ин таълимгоњ, пеш аз њама,азму талоши пурсамари хонандагон дарљодаи омўзиш аст. Онњо њам дар тањсилфаъоланду њам дар озмуну сабќатњои но-њиявию вилоятї ва љумњуриявї. Ва дарин њама комёбиву пешравињои таълим-гоњ сарвари он, омўзгори варзида ва то-закор Бањриддин Асламов наќши сазовордорад. Ў фарзанди њамин дења ва собиќшогирди њамин мактаб аст. Чун дигарфарзандони Сангистон зодгоњи азизаш-ро дўст медорад ва тору пуди њастии хеш-ро ба он пайванд медонад. Аз ин љост, кипас аз хатми факултаи физикаи ДМТ баСангистон баргашт (њарчанд имкони дарпойтахт фаъолият кардан дошт) ва бахидмати мардуми зодбумаш пардохт,таълиму тарбияи насли наврасро аз њамаавло донист.

Пас аз 15 соли фаъолияти пурсама-ру масъулиятшиносонаи омўзгориашБањриддинро соли 2009 директори мак-таб таъин намуданд. Тавассути ташаб-бусмандиву кордонї, ѓайратмандиву со-њибхирадиаш дар кори роњбарї зуд ко-мёб гашт; сатњи таълиму тарбия дар мак-таб боло рафт, фаъолияти омўзгорон бозњам таќвият ёфт, робитаи таълимгоњ боволидон, бо идораву созмонњои гуногунтакмил пазируфт…

Бањриддин Асламов њамвора мекў-шад, ки фаъолияти ањли таълимгоњ боз-гўву мутобиќ ба суханони зерини Прези-денти Тољикистон, муњтарам ЭмомалїРањмон бошад (ин суханон дар рўзи иф-титоњи бинои нави мактаб садо дода бу-данд): "Боварї дорам, ки ин боргоњи на-вбунёди илму маърифат ба мисли дигармактабњои водии Зарафшон ба маконивоќеии азхудкунии донишу тарбияи ба-ланд мубаддал мегардад ва баъди хат-ми ин махзани маънавиёт аксари фар-зандон тањсилро дар муассисањои олиикишвари муќаддасамон идома дода, ба-рои пешрафту ободии Ватани мањбубихуд хизматњои шоиста анљом медињанд".

А.МУРОДЇ,"Омўзгор"

Муњаббат неруи тавоно ва эњсосигуворост. Ва самимитарин,волотарин муњаббат муњаббатнисбат ба зодгоњ бувад. Батаъкиди бузургон, оне, кизодгоњашро дўст намедорад ва баон муњаббати самимї надорад,њељ гоњ дўстдори Ватан, њомиимарзу буми хештан буданаметавонад.

гирд омаданд. Ва ташрифи Президент,пеш аз њама, бо ифтитоњи бинои наву бо-шукуњи мактаби дења, ки бунёдаш ду солбоз идома дошт, иртиботманд буд. Бапешвози мардуми болидарўњ нидои пур-мењру самимї ва гарму гуворои Сардоридавлат ба фазои кўњсорон пањн гашт: - Ом-ўзгорон ва хонандагон азиз! Падару мо-дарони гиромї!

…Њама саропо гўшу њуш гашта, лањ-зае нигоњи пурмењр аз Президент наме-канданд. Ва номи дењаи мањбуби эшон,дењае хоксорона ва пурсангу хок бо тав-сифоташ аз забони шахси аввали љумњ-урї, пешвои Тољикистони љањон садо дод:- Имрўз мо дар дењаи хушманзар ва хуш-боду њавои Сангистони ноњияи Айнї, кидар ќалби кўњњои сарбафалаки водии За-рафшон љойгир аст, боз як мактаби навузамонавиро мавриди бањрабардориифарзандонамон ќарор медињем…

Ин лањзањо гўиё дар саросари оламхушбахттару фархундатар аз мардумиСангистон касе набуду ободтар аз ин дењикўчак диёре…

Мардум зимни суханронии Сарвариписандидаи хеш борњо самимона кафкўбїкарданду нидои њамду сано баланд наму-данд… Он рўзи пурнишот, ки дар таърихиСангистон назир надошт, њељ гоњ аз ла-вњи хотири мардуми озодарўзгори дењаимазкур зудуда нахоњад гашт. Гардишекуллї дар рўзгори эшон ба вуљуд овардсуњбати озод ва суханронии муњтавоман-

ди Президенти мамла-кат дар њаёту фаъолия-ти ањли дењаи Сангис-тон. Ба вижа, мактабиё-ни дења бештар руњба-ланду ифтихорманд гар-диданд, њисси масъули-яташон ба маротиб аф-зуд.

Худи њамон рўз боњидоят ва дуои неки Сар-вари кишвар устодонухонандагон вориди би-нои бошукуњу саросармуљањњази мактаби навгардиданд.

Рўзи дигар дар таъ-лимгоњи тозабунёд, мак-

ДАР ЌАЛБИ КЎЊЊОИСАРБАФАЛАК

таби №19-и дењаиСангистон баноми АбдуљабборГадоев, љамъома-ди васеи омўзго-рону хонандагонбаргузор гашт.

Д и р е к т о р имактаб Бањрид-дин Асламов на-хуст аз њодисаидирўза- ташрифиПрезидент бадења ёдоваршуда, бори дигар аз номи њамагон баЉаноби Олї арзи сипос намуд ва аз шо-гирдон даъват кард, ки љавобан ба ѓамхо-рињои пайвастаи Президент ва Њукуматиљумњурї тањсилу фаъолияти хешро бозњам тањким бахшанд. Дар љавоб њозириниљамъомад самимона кафкўбї карданд.Чанде аз хонандагон аз номи њамсабаќо-ни хеш сухан гуфта, ваъда доданд, ки са-зовори даъвату њидоятњои падаронаиСарвари кишвар тањсил ва рафтор хоњандкард.

Имрўз аз он њодисаи таърихї ќарибним сол сипарї шудааст. Таълимгоњидењаи Сангистон дигар бо он ки ки ќадам-гоњи Президенти мамлакат гаштаасту та-рњи зебову синфхонањои муљањњаз дорад,дар водии Зарафшон шуњратёр аст.

Њоло дар ин таълимгоњи ободон 360нафар хонанда тањсил мекунанду ба онњо38 нафар устоди варзида дарс мегўянд.Дар мактаб аз њамаи фанњои таълимїдарсгоњњои махсуси дар сатњи баланд ботаљњизоти муосири таълимї љињозонида

4ДАРС

Солњои зиёдест, ки омўзгордар синфњои ибтидої њастам. Вааз ин солњо мушоњидањои зиёдедорам.

Ба андешаи ман, барои так-мили самаранокии таълими за-бони модарї дар синфњои якомилњои марбут ба хусусиятњоипсихологию синнусолии онро баназар гирифтан лозим аст.

Барои омўзиши самаранокидарсњои забони модарї ба як-чанд омил диќќат бояд дод. На-вомўзон то ба мактаб омадандар бораи аз љумла људо карда-ни калима тасаввурот надоранд.Ман барои фањмою таваљљуњ-барнгез будани дарсњо аз расмистифода мебарам ва аз дохи-ли љумла калимаро бо аёният(расм) нишон медињам. Маса-лан, ду-се расми гурбаро инти-хоб менамоям, ки дар яке гурбабо тўб бозї карда истодааст,дар дигаре гурба ба болои да-рахт љањида истодааст, дар рас-ми сеюм гурба хўрок хўрда ис-тодааст. Диќќати хонандагонроба расмњо љалб намуда, ба онњосавол медињам, ки дар расмчиро мебинанд. Бачањо љаво-бњои гуногун медињанд. Пас азон аз хонандагон оид ба мављу-дияти њайвоноти дигари ба гур-ба монанд саволњо медињам.Барои шавќовар гузарониданидарс бозињои таълимї зарураст. Хонандагони хурдсол дардарс зуд хаста мешаванд. Ба-рои завќу шавќи хонандагонрозиёд кардан, бозињои таълими-

ро бамаврид истифода бурданлозим аст. Дар рафти омўзони-дани китоби "Алифбо" ба шогир-дон мувофиќи мавзўъ ва рас-мњои сањифаи "Алифбо" (аз бо-зињои "Њиљоњои зинда", "Занљи-ри калимањо", "Хондани калимааз рўи тартиби раќамњо" ва мо-нанди инњо) самаранок истифо-да мебарам.

Методисти маъруфи тољикМ.Лутфуллоев дар китобаш"Асосњои таълими ибтидоии за-бони модарї" таъкид намудааст:

"Ваќте ки њамон ќисмњо, таъ-лими аёнї, машќњои омодагиихат, машќњои овозию тайёрї бахониш бо номи умумии як фаномехта дода мешаванд, маќсадувазифањои дидактикї ва тарбия-вии он дучанд меафзояд…"

Мо, омўзгорон, бояд кўшишба харљ дињем, ки љањонбиниихонандаи мо њаматарафа инки-шоф ёбад.

Маќсади таълими забони мо-дарї дар синфњои ибтидої надонистани ќоидаву ќонунњоиграмматикї, балки инкишофинутќи хонанда ва рушди фикрро-нии ў мебошад.

Имрўз љомеа дар назди омў-згорон талаботу вазифањои навизамонавї мегузорад. Аз ин сабабнињоят муњим аст, ки тарз, намудва усулњои дарсро рангоранг со-зем, то он ки натиљаи кори моњадафрас бошад.

НаврўзмоњЃУЛОМЊАЙДАРОВА,

мактаби №95-и шањриДушанбе

ЊАДАФ: ТАШАККУЛИ ЉАЊОНБИНЇТаљлили Наврўзи бостон то

њанўз дар гўшаву канори олам идо-ма дорад. Дар муасссисањои таъ-лимии мамлакат низ ба ин муноси-бат чорабинињои гуногун гузарони-да мешаванд. Аз љумла, омўзгоро-ну хонандагони литсейи касбї-тех-никии раќами 32-и шањри Кўлоб баин муносибат наќша-чорабиниимахсус тартиб дода, дар заминаион дар корњои ободонию кабудизор-кунии шањр фаъолона ширкат вар-зиданд. Тавре муовини директори

литсейи шањри Кўлоб НазирмадНаврўзов ба мо иттилоъ дод, кол-лективи литсей бо ташкилу баргу-зории озмунњои гуногуни њунаривуварзишї дар шинохти ровї, хаттот,рассом ва варзишгарони бењтаринмуваффаќ шуданд.

-Рўзи таљлили Наврўз тамомиозмунњо љамъбаст гардида, ѓоли-бон бо мукофотњо ќадрдонї шу-данд,- гуфт ў.- Намоиши њунарњоичўбкориву кандакорї, тарроњивутаббохии хонандагон дар намоиш-

4ТАЉЛИЛ

НАВРЎЗ ИДОМА ДОРАДгоњи идона, воќеан, диќќатљалбку-нанда буд.

Љолиби диќќат аст, ки роњбари-яти литсей (директор Т.Носиров)дар тўйи хатнасури 3 нафар кўдакиќдоми хубе пеш гирифтанд. Њам-замон, ба 5 нафар кўдакониоилањои камбизоат сару либосдода шуд.

Бо чунин барномаи рангинуљолиб хонандагон бо устоњоитаълимї дар чорабинии умуми-шањрии наврўзї ва намоиши ко-рњои эљодии хонандагон низ иш-тироки фаъол намуданд.

С.ФАЗЛ,"Омўзгор"

Дар мактаб аз љониби њамагон нисбат ба китобњоидарсї, асбобњои аёнї ва кулли ашёи таълимї муно-сибати ѓамхоронаву эњтиёткорона мебояд.

Махсусан, нисбат ба китоб бояд таваљљуњи мах-сус зоњир кард.

Маълум, ки китобњои дарсї ба китобхонаи мактаббарои нигоњубин ва таќсимот супорида мешаванд. Ба-рои њифзи китобњои дарсї ва дуруст истифода бурда-ни онњо муаллимони фаннї, муаллимони синфњои иб-тидої ва роњбарони синфњо бештар масъуланд.

Њолати таќсимот ва истифодаи китобњои дарсї азтарафи маъмурияти мактаб доимо назорат кардамешавад. Натиљаи санљиш оид ба ин масъала даршўроњои педагогї, маљлиси назди директор ва дигарљамъомадњо мавриди муњокима ќарор мегирад.

Дар мактаби мо (директораш Д.Обидов) гўшаимахсуси "Оинаи китобдорї" ташкил шудааст, ки ашёион мунтазам нав карда мешаванд.

Дар љамъомадњои хонандагон дар мавзўъњои "Бакитоб умри дароз", "Китоб-дўсти мо", "Китоб - сарчаш-

маи дониш", "Китобњо чї хел тайёр карда мешаванд","Китоби дарсии ту", "Наќши китоб дар њаёти ЭмомалїРањмон" суњбат ва маърўзањо хонда мешаванд". Дарназди китобхона ва синфњо гурўњњои "Таъмиргароникитоб" ташкил карда шудааст, ки онњо ба ќадри имконкитобњои кўњнаро таъмир мекунанд.

Кори хуби мудири китобхона Зубайдулло Раљабов,муаллимони синфњои ибтидої М.Гулова, З.Муродова,И.Њикматов, муаллимони фаннї, М.Зоирова, Д.Соби-ров, З.Њалимов дар кори тарѓиби китоб ва масоилимарбут ба он шоистаи тањсин аст.

Дар мактаб вобаста ба масоили тозаю озода нигоњдоштани китобњои дарсї ва њар чї бештар мутолиакардани китоби бадеї дар байни синфњо ва кабине-тњо мусобиќа ташкил карда шудааст, ки дар њар чорякљамъбаст ва ба ѓолибон мукофотњо супорида меша-ванд.

Юсуф АМИНОВ,омўзгори мактаби №"10-и шањри Вањдат,

Аълочии маорифи Тољикистон

4АНИС

МАКТАБ БО КИТОБ ПЕШРАВ АСТ

№15 12-уми апрели соли 2013МАСЪУЛИЯТ4ИСЛОЊОТТамоюли љањони муосир ва

мушкилоти њалталаби љойдоштадар соњаи имтињонњои дохилшавїба муассисањои тањсилоти олиикасбии (МТОК) Љумњурии Тољики-стон мавзўи таљдиду ислоњоти инсоњаи муњими маорифро ба миёнгузошт. Дар њаќиќат, натиљањое, кикишварњои пешрафта дар робитабо љорї намудани имтињонњоимарказонидашудаи дохилшавї баМТОК ба даст овардаанд, дар му-ќоиса бо њолати низоми њозираиимтињонњои дохилшавии мо ќоби-ли арёзбии баланд буда, аз таљ-рибаи ин кишварњо омўхтан баманфиати кор аст. Дар бисёре азкишварњои собиќ ИттињодиШўравї љорї намудани низомиумумии ќабули донишљўён, ё баибораи дигар, мутамарказсозииимтињонњои дохилшавї ба МТОК,пеш аз њама, ба унвони як воси-таи зарурї барои баланд бардош-тани сифати тањсилот ва монито-ринги он, объективї ва одилонагузаронидани арзёбии дониши хо-нандагон ва паст кардани сатњифасод дар соња ва ѓайра ба њисобмеравад. Ќайд кардан лозим аст,ки дар баъзе кишварњо гузарони-дани имтињонњои марказонидашу-даи дохилшавї ва таќсими дони-шљўён дар МТОК аз љумлаи рави-шњои бартаридошта њангоми ќабу-ли донишљўён мебошад. Масалан,метавон ба имтињони ягонаи мил-лии Гурљистон, тестгузаронии яго-наи миллии Ќазоќистон, имтињо-нњои дохилшавї ва ќабули дони-шљўён ба МТОК-и Озарбойљон,интихоб ва таќсими донишљўёндар МТОК-и Туркия ва имтињониягонаи давлатии ФедератсияиРоссия ишора намуд. Дар њаќиќат,дар атрофи њар яке аз номбаршу-дањо метавон бо фикру анде-шањои зиёде рў ба рў шуд, чи му-ќобил ва чи ба тарафдории онњо.Дар мавриди Љумњурии Тољикис-тон бошад, расмиёти гузариш азмуассисањои тањсилоти миёнаиумумї (МТМУ) ба МТОК ва низо-ми дохилшавї ба он, гуфтан мум-кин аст, ки аз замонњои собиќ Ит-тињоди Шўравї таѓйир наёфтааст.Ин расмиёт чун замони пешин азду марњилаи алоњидаи имтињо-нњое, ки аз љониби муассисањоимухталиф (хатмкунии МТМУ вадохилшавї ба МТОК) дар ваќтњоигуногун ва бо равишњои гуногунгузаронида мешавад, иборат аст.Ягона таѓйирот дар он аст, ки би-сёре аз МТОК-и љумњурї дар дав-раи имтињонњои дохилшавї баистифодаи саволу супоришњои те-стии шакли пўшида гузашта, мус-таќилона талаботи муайянро ба-рои довталабон муќаррар ва меъ-ёрњои муайянро тањия мекунандва ѓайра.

Тарњи дохилшавї ба МТОК-иЉумњурии Тољикистонро тањлилнамуда, ба чунин хулоса омаданмумкин аст, ки ин низоми имтињо-нњо дорои як ќатор камбудињоемебошад, ки дар маљмўъ, боисидастёбии нобаробар ба тањсило-ти олии касбї дар ноњияву мин-таќањои гуногун, имкони зуњурифасод, душвору зањматталаб гар-дидани назорати раванди ќабулидонишљўён ба МТОК ва ѓайра ме-гардад. Агарчи барномаи имти-њонї ва саволу супоришњои имти-њонии низоми кунунии имтињонњоидохилшавї дар доираи барно-мањои таълимии муассисањои тањ-силоти миёнаи умумї бошандњам, дар мактабњои олї аз љињатимуњтаво њар яки онњо гуногунбуда, стандарти ягонае дида на-мешавад ва дар баъзе њолатњомуњтавои барномаи таълимиро бапуррагї инъикос намегардонанд.Бад-ин далел, таљдиди соњаи им-тињонњои ќабули донишљўён баМТОК-и кишвари мо низ як амризарурї ва сариваќтї буда, љињатињалли мушкилоти дар ин соња љой-дошта низ мусоидат хоњад намуд.Маќсади асосии иваз намуданинизоми ќабули довталабон, пешаз њама, љорї кардани шакли навиимтињонњои дохилшавї ба муас-сисањои тањсилоти олии касбї ме-бошад, ки бевосита дар бењтарнамудани раванду тартиботиќабули донишљўён, баланд бар-доштани сатњи дониш ва сифати

БОЗ ДАР БОРАИ НИЗОМИНАВИ ИМТИЊОНЊО (ИМД)Ё ШАРЊЕ БА НИГОШТАИ "НИЗОМИ ДОХИЛШАВЇ БА ДОНИШГОЊЊО

ДИГАР МЕШАВАД" -И БАРНОМАИ "ОЯНДАСОЗ"-И РАДИОИ ОЗОДЇСиёсати маориф љузъи таркибии сиёсати давлат буда,абзори таъмини њуќуќу озодињои бунёдии шахсият, афзуданисуръати тараќќиёти иљтимоию иќтисодї ва илмию техникї,мутамаддинсозии љомеа ба њисоб меравад. Дар Стратегияимиллии рушди маориф яке аз самтњои асосии афзалиятнокин дастёбии баробар ба тањсилот, аз љумла, тањсилоти олїмебошад. Низоми анъанавии имтињонњои дохилшавї дармуќоиса бо тамоюли пешрафтаи љањонї нисбатан куњнагардида, ба талаботи давру замон љавобгў нест, зеро дар оняк ќатор мушкилоти њалталаби дигар љой дорад. Замонимуосир таќозо менамояд, ки барои ин љабњаи муњим, кисифати тањсилот аз он вобастагии калон дорад, низоми наветањия карда шавад, ки бо љорї намудани он принсипњоишаффофият, адолат, баробарњуќуќї ва дастрасї барои њамаиќишрњои љомеа дар њамаи гўшаву канори дурдастикишварамон амалї гарданд. Нуктаи муњим ин аст, кињангоми тањияи низоми нав бояд талаботи муассисањоитањсилоти олии касбї ва хусусиятњои низоми маорифиљумњурї ба назар гирифта шаванд.таълим дар донишгоњу донишка-дањои љумњурї ва омода намуда-ни мутахассисони баландпоявусазовор барои соњањои гуногуникишвар ва њалли дигар масъа-лањои љойдошта дар ин соња сањ-ми муњим хоњад дошт. Дарњаќиќат, дар сурате ки кўшишебарои таљдиди ин соња карда на-шавад ва агар карда шавад њам,бар зидди ин кўшишњо муќобили-ятњо дар намуди танќиду нопази-роињои беасос нишон дода ша-вад, интизори худ ба худ њал шу-дани мушкилоти љойдошта буданаз хирад дур аст. Бинобар ин, таљ-диди ин соња амри ногузир аст.Дар асоси омўзишу тањлилњоишаклњои гуногуни имтињонї боназардошти хусусиятњои фарњан-гию миллии кишвари мо ва тала-боти соњаи маорифи љумњурїММТ низоми имтињонњои марказо-нидашудаи дохилшавї (ИМД) баМТОК-ро тањия ва пешнињод на-муд. Моњияти асосии ин низом дарон аст, ки имтињонњо дар бароба-ри санљиши дониши фаннї, иљти-мої ва функсионалии довтала-бон, имкони интихоби воќеї ваобъективии довталабонеро фаро-њам меорад, ки дар равияњои ин-тихобкардаашон дорои донишумалака ва иќтидори кофї бароитањсил мебошанд.Модели низоми имтињонњои

марказонидашудаи дохилшавїба муассисањои тањсилоти олиикасбии Љумњурии Тољикистон аз 2ќисм иборат аст: (I) ќисмати асосї(лоињаи модели имтињонњо) ва (II)ќисмати ташкилї (раванди ИМД).

ММТ бо маќсади љорї наму-дани шакли нави имтињонњоиќабул њаматарафа такмил дода-ни љараён, теъдод ва фанњои во-ридшаванда барои имтињонњоиќабулро дар кишвар омўхта ,лоињаи кластер ва компонентњоиимтињонњои ќабулро тариќи тесттањия намуда, барои ќонеъ гар-донидани талаботи њуљљатњоидар боло зикргардида дар асосистандартњо, барномањо ва на-ќшањои таълимии мактабњои ми-ёнаи умумї модели ИМД-ро дарќолаби супоридани имтињонњоидохилшавї бо фарогирии 5 кла-стер ва 2 компонент пешнињодменамояд.

ММТ ба компоненти якум(њатмї) имтињонњои зайлро пеш-нињод менамояд: кори хаттї (даршакли иншои мухтасар - эссе) аззабони давлатї; супоришњоитестї аз забони тољикї (давлатї),математика, таърихи халќи тољиква асосњои давлат ва њуќуќ.

Ба ќатори имтињонњои њатмиифаннї дар баробари забони то-љикї (давлатї) фанни математи-ка низ ворид карда шуд, зеро фан-

ни мазкур дар аксари кишварњоиолам ба ќатори фанњои њатмииимтињонњои дохилшавї ба МТОКворид аст. Инчунин, ворид наму-дани таърихи халќи тољик ва асо-сњои давлат ва њуќуќ ба компонен-ти имтињонњои њатмї талаботи за-мон буда, барои санљиши донишиминималии (иљтимоии) шањрван-дони Љумњурии Тољикистон вашахсони дигари бетабаае, ки тањ-сили муассисањои тањсилоти олиикасбии Тољикистонро ихтиёр на-мудаанд, равона шудааст. Онњобояд оид ба таърихи сарзамина-мон ва њуќуќу вазифањои асосиишањрвандї маълумоти кофї дош-та бошанд.

Имтињоноти ќисмат (компо-нент)-и 2 доир ба тахассус буда,он шартан ба 5 самт (кластер)људо шудааст: 1.Табиї ва тех-никї; 2.Иќтисодї ва география;3.Филология, педагогика ва санъ-ат; 4.Љомеашиносї ва њуќуќ;5.Тиббї, биологї ва варзиш.

Дохилшавандагон барои супо-ридани имтињон дар њамаи 5 кла-стер вобаста ба талаботи ихтисо-си интихобнамудаашон аз 3 фанимтињон супорида, дар дохиликластерњо озодии интихоби ихти-сосњо ва МТОК-ро доранд. Довта-лабоне, ки самти санъат, мусиќї,рассомї, дизайн ва меъморироинтихоб менамоянд, аввал доирба мањорати касбї имтињон месу-поранд. Довталабоне, ки самтиварзишро интихоб мекунанд, азсанљиши тиббї гузашта, доир банамуди варзиши интихобкардаа-шон имтињон месупоранд. Раван-ди ИМД ба МТОК комплексї буда,аз ќадамњои зерин иборат аст:муайян кардани ихтисосњо ваљойњои људошуда дар МТОК-икишвар; тањияи Дастур барои дов-талабон; баќайдгирии довтала-бон; омода намудани маълумотдоир ба макон ва санаи баргузо-рии имтињонњо; ирсоли даъватно-мањо; тањияи вариантњои нињоиитестњо (бо таќризу тањрир ва тар-љума) ва мавзўъњои кори хаттї(эссе); чоп ва бастабандии маво-ди имтињонї; баргузории имтињо-нњо; эълони натиљањои имтињонњо;оѓози кори Комиссияи апеллятси-онї; пешнињоди рўйхат ба МТОК;анљоми таќсимот; омода намуда-ни њисобот дар бораи ИМД.Бартарињои имтињонњои ни-

зоми нав дар чист?Баќайдгирї ва имтињонњои

марказонидашудаи дохилшавї,новобаста аз макони љойгирша-вии МТОК, дар нуќтањои баќайд-гирї ва марказњои имтињонї, киѓайр аз шањри Душанбе, инчунин,дар марказњои се вилоят - Суѓд(ш.Хуљанд), Хатлон (ш.Ќўрѓонтеп-па) ва Вилояти Мухтори Кўњисто-

ни Бадахшон (ш.Хоруѓ) низ љой-гиранд, гузаронида мешаванд.Дар низоми нав довталаб дар до-ираи як кластер њуќуќи интихобиякчанд ихтисосро дорад, ки воба-ста ба натиљаи аз имтињон бада-стовардааш мувофиќан ба яке азихтисосњои авлавиятбандкарда-аш ќабул карда мешавад. Нуќтаиќобили зикр он аст, ки равандитаљдиди имтињонњои дохилшавїбевосита ба кам кардани масра-фњо барои довталабон овардарасонида, дастёбии баробаридовталабони дорои дониши ко-фиро ба тањсилоти олї аз тамо-ми ќишрњои љомеа таъмин карда,аз њама муњим, ба сифати тањси-лот таъсири калон мерасонад вакамбудињои низоми куњнаро бар-тараф менамояд. Барои дурустумувофиќ арзёбї кардани донишидовталаб сањењ тањия намуданиабзори арзёбии дониш хеле му-њим аст. Пўшида нест, ки саволусупоришњое , ки дар аксариМТОК-и љумњурї мавриди исти-фода ќарор доранд, танњо аз якшакли саволгузорї, яъне интихо-би як љавоби дуруст аз 4 ё 5 љаво-би пешнињодї, иборат буда, ак-сари мавридњо ба талаботи наза-рияи тест љавобгў нестанд. Бароитатбиќи ИМД дар њамкорї бо му-шовирони байналмилалї гур-ўњњои фаннии тањияи саволу су-поришњои тестї ташкил кардашуда, аз фанњои гуногун бароитакмили бойгонї (архив) саволусупоришњои тестии намуди навтањия гардида истодаанд. Дархусуси фанњое, ки аз онњо имти-њони тестї гирифта мешавад,бояд ќайд намуд, ки ин фанњо азихтисосњо вобастагї доранд,яъне тибќи талаботи МТОК бароиќабул шудан ба ин ё он ихтисоскадом фанне, ки пешбинї шудабошад, аз њамон фан имтињонгирифта мешавад. Айни њол му-тахассисони Марказ аз 13 фаннитаълимї (математика, забони то-љикї (давлатї), таърихи халќитољик, физика, забони русї ваѓайра) бо назардошти назарияиклассикї ва муосири тест саволусупоришњои тестиро омода кар-да истодаанд. Њангоми тартибдодани саволу супоришњои тестїнамудњои зерини савол ва масъ-алагузорї истифода карда меша-ванд:

1.Интихоби љавоби дурустаз чанд варианти пешнињодшу-да. Дар ин шакли саволу супори-шњо имтињоншаванда бояд якљавоби дурустро аз чанд љавобипешнињодшуда интихоб намояд.

2.Муайян кардани мувофи-ќат. Дар ин шакли саволу супори-шњо имтињоншаванда бояд муво-фиќати унсурњои ду рўйхати пеш-нињодиро муайян намояд.

3.Муайян кардани пайдар-пайї. Дар ин шакли саволу супо-ришњо имтињоншаванда бояд ун-сурњои рўйхатро аз рўйи пайдар-пайи муайян љойгир намояд.

4.Супоришњои шакли кушода -навиштани љавоб. Дар ин шаклисаволу супоришњо имтињоншаван-да бояд барои њар як савол љаво-би худро дињад: адад ё аломатронависад.

Мувофиќи ќоидањои гузарони-дани тест ва тартиби корї саво-лу супоришњои тестиро танњобаъд аз озмоиш ва гузаштани таќ-ризи махсус метавон дар имтињо-нњо истифода намуд . Бароитањияи саволу супоришњои тес-

тии ќобили истифода дар ИМД,пеш аз њама, дуруст тартиб до-дани матритса ё худ љадвали му-шаххасоти њар як фанне, ки азрўйи он имтињон гирифта меша-вад, зарур аст. Матритса бояддар доираи барномањои таълимимуассисањои тањсилоти миёнаиумумї, мувофиќи стандартњоитањсилот ва бо назардоштиќоидањову талаботи тањия наму-дани саволу супоришњои тестїтартиб дода шавад. Мањз матрит-саи дурусту даќиќ тартибдодашу-да метавонад арзёбии боэъти-мод ва њаќиќии сатњи донишидовталабонро, ки дар равандитањсил дар муассисањои тањсило-ти миёна умумї аз рўйи фаннимуайян аз худ кардаанд, таъминнамояд. Масъалаи муњиме, кидиќќати њамагонро ба худ љалбменамояд, ин омилњои объективїва субъективии арзёбии донишидовталабон ва умуман, хонанда-гон мебошанд. Дар њаёти мак-табї њолатњоеро вохўрдан мум-кин аст, ки муаллимон дар имти-њонњои хатм вобаста ба шароитуњолатњои гуногун бањоро ба тав-ри субъективї мегузоранд. Инњолатро дар имтињонњои анъана-вии дохилшавї низ мушоњидакардан мумкин аст. Шакли имти-њони тестї, ки бо истифода азтехнологияи компютерї гузаро-нида мешавад, (бар хилофи му-аллим) нишондињандаи мутлаќиобъективї будани арзёбии донишмебошад. Интизор меравад,ки дар низоми нави ИМД баМТОК-и Љумњурии Тољикистонљињати кам кардани таъсири оми-лњои инсонї (аз баќайдгирии дов-талабон шурўъ карда, то баро-вардани натиљањои имтињонњо) азтехникаю технологияњои пеш-рафтаи муосир истифода кардамешавад. Маводи имтињонииИМД ба МТОК бо назардоштикоркарди (санљиши) худкор ва камкардани иштироки омили инсонїдар ин раванд тањия гардида, ба-рои равишњои компютерии арзё-бии дониши довталабон таъйиншудааст. Коркард ва ё ба ибораидигар, санљиши худкори корњоитестие, ки довталабон анљом ме-дињанд, нисбат ба санљиши дастїбартарињои зиёдеро доро буда(аз љумла, ваќти хеле камро та-лаб мекунад), эњтимоли ба хатороњ додан низ хеле кам мегардад.Эътимоднокї, мустаќилият, са-маранокї, амнияти ќатъии итти-лоот, бо далелњои илмї собитбудани истифодаи тест аз љум-лаи он бартарињои ИМД аст, кионњо аз тарафи мутахассисонисоњаи тести кишварњои пешраф-та бо далелњо собит гардидаанд.Ѓайр аз ин, ИМД масъалаи му-њимми иљтимоиро њал мекунад.Ин масъала иборат аст аз таъми-ни њуќуќ ва имкониятњои баробарбарои тамоми довталабоне, ки бамуассисањои тањсилоти олиикасбї дохил шудан мехоњанд.ММТ барои њамаи довталабоншароити ягонаро барпо менамо-яд.

Сохтани пойгоњи додањои яго-нае, ки сабти довталабонро дартамоми љумњурї дар бар мегирад,бартарии дигари низоми ИМД ас-т.Тавассути ин гуна пойгоњ анљомдодани тањлилоти гуногуни зиёдиоморї дар муддати кўтоњтарин вагузаронидани мониторинги сатњидониши хонандагон дар ноњиявушањрњои гуногуни љумњурї имкон-пазир мегардад. Лозим ба ёдова-рист, ки то кунун дар љумњурї чу-нин пойгоњи ягонае вуљуд надо-рад, ки сабти довталабони тамо-ми муассисањои тањсилоти олиикасбиро дар бар мегирифта бо-шад. ИМД гузариш аз системаикуњна ба низоми нав аст. Ин ра-виш сатњи адолату самаранокироафзоиш дода, воќеиятро таъминнамуда, сарбориро ба довталабонва оилањои онњо коњиш медињадва инчунин, адолати дастёбї батањсилоти олиро баланд мебардо-рад. Имтињонњои дохилшавї ме-ханизмњое мебошанд, ки на-тиљањои минбаъдаи омодасозиимутахассисони баландпоя аз онњовобастагии калон доранд.

Савзалї ЉАЪФАРОВ,директори Маркази

миллии тестї

№15 12-уми апрели соли 2013САНАД

БО ЌАРОРИ МУШОВАРАИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН АЗ 28.02.2013, №3/32 ТАСДИЌ КАРДА ШУДААСТ

I.Муќаррароти умумї1.Дастурамали аз аттестатсияи давлатї

гузаронидани хонандагон дар муассисањоитањсилоти умумии Љумњурии Тољикистон(минбаъд Дастурамал) дар асоси Кодексиграждании Љумњурии Тољикистон, ЌонуниЉумњурии Тољикистон "Дар бораи маориф",Низомномаи намунавии муассисањои тањси-лоти умумии Љумњурии Тољикистон ва Ни-зомномаи Вазорати маорифи Љумњурии То-љикистон тањия гардидааст.

2.Дастурамали мазкур тартиби гузарони-дани аттестатсияи давлатии хатм ва азсинф ба синфгузарониро дар муассисањоитањсилоти умумии Љумњурии Тољикистон,сарфи назар аз шакли ташкилию њуќуќї вамоликият, ба танзим медарорад.

II. Тартиби аттестатсияи аз синфба синфгузаронї ва хатм

3.Муњлати анљоми соли хониш ва тарти-би гузаронидани аттестатсияи хонандагондар муассисањои тањсилоти умумии љумњурїбо фармоиши вазири маорифи ЉумњурииТољикистон ба расмият дароварда мешавад.

Дар фармоиш муњлати гузарониданиаттестатсияи аз синф ба синфгузаронї (син-фњои 4-8, 10 (11), аттестатсияи давлатиихатмкунандагони синфњои 9, 11 (12), ташки-лу гузаронидани аттестатсия, интихоби ма-води аттестатсия ва номгўи фанњое, ки азонњо аттестатсия гузаронида мешавад, му-ќаррар карда мешавад.

4.Дар синфњое, ки аттестатсия муќарраршудааст, хонандагон аз рўйи бањоњои мус-бати аттестатсия, солона ва љамъбастї басинфи дигар гузаронида мешаванд ва мак-табро хатм мекунанд.

5.Дар синфњое, ки аттестатсия муќарраркарда нашудааст, хонандагон аз рўи натиљаибањои мусбати солона ва љамъбастї азњамаи фанњо бо ќарори Шўрои педагогиимактаб ба синфи дигар гузаронида меша-ванд.

Мувофиќи њолати саломатї аз дарсњоитехнология (таълими мењнат) ва машѓулия-тњои тарбияи љисмонї озод гардидани хонан-дагон барои аз як синф ба синфи дигар гу-заштан ва мактабро хатм кардани онњо мо-неъ шуда наметавонад.

6.Бањоњои љамъбастии хонандагон азфанњои аттестатсияшаванда дар асосибањоњои аттестатсия ва солонаи њамон фаназ тарафи комиссияи аттестатсионї гузош-та мешаванд.

7.Ба аттестатсияи давлатии аз синф басинфгузаронї ва хатм хонандагоне роњ додамешаванд, ки аз фанњои аттестатсияшаван-да бањои мусбат дошта бошанд.

Хонандагоне, ки аз як фанни таълимїбањои ѓайриќаноатбахш доранд ба аттестат-сияи аз синф ба синфгузаронї ва аттестат-сияи давлатии хатм роњ дода мешаванд.

Агар хонанда бањои солонаи "5" доштабошаду аз аттестатсия бањои "3" ё "4" гирад,бањои љамъбастї аз рўи натиљаи аттестат-сия гузошта мешавад.

Агар аз як фан аттестатсияи хаттї вадањонї гузаронида шавад, як бањои љамъ-бастї гузошта мешавад.

8.Хонандагоне, ки дар хориљи кишвартањсил карда, ба Ватан бармегарданд, дарасоси ташхиси баробарарзишии њуљљатњоидар хориља тањсил кардааш тибќи хулосаикомиссияи шуъбаи баробарарзишиињуљљатњои Хадамоти давлатии назорат дарсоњаи маориф барои идомаи тањсил ва ёгузаштан аз аттестатсияи давлатї иљозатдода мешаванд.

9.Хатмкунандагони синфи 9, ки бесабабдар аттестатсияи давлатї иштирок намеку-нанд, такроран дар синфашон мононда ме-шаванд ва агар сабаби узрнок дошта бо-шанд, дар асоси њуљљатњои тасдиќкунандатибќи ќарори Шўрои омўзгорї дар мувофиќабо шуъбаи маориф метавонанд баъди яксоли хониш аз аттестатсияи давлатї гуза-ранд.

10.Хонандагоне, ки дар љамъбасти сол ёдар аттестатсияи давлатии аз синф ба син-фгузаронї аз як фанни таълимї бањои ѓай-риќаноатбахш мегиранд, шартан ба синфидигар гузаронида шуда, дар ќарори Шўроипедагогї ќайд карда мешавад. Масъулиятибартараф кардани ќарздории хонанда дардавоми тањсил ба зиммаи омўзгор ва пада-ру модар гузошта мешавад.

11.Хонандагони синфи 1-ум дар синфа-шон такроран мононда намешаванд. Зинаиякуми тањсилот бо супоридани аттестатияи

ДАСТУРАМАЛИ АЗ АТТЕСТАТСИЯИ ДАВЛАТЇГУЗАРОНИДАНИ ХОНАНДАГОН ДАР МУАССИСАЊОИТАЊСИЛОТИ УМУМИИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН

аз синф ба синфгузаронї ба анљом мерасад.12.Хонандагони синфњои 2 - 8, 10 (11), ки

аз 2 фанни таълимї бањои солона ва љамъ-бастии ѓайриќаноатбахш доранд, барои су-поридани аттестатсияи такрорї вазифа ме-гиранд ва ба аттестатсияи такрории тобис-тона мононда мешаванд. Дар ваќти тобис-тон (июн-август) бо ин хонандагон машѓули-ятњои иловагии таълимии на зиёда аз сењаф-таина ташкил карда мешавад ва масъалаигузаронидани онњо ба синфи дигар вобастаба иљрои вазифањои таълимии тобистона њалкарда мешавад.

Агар хонанда аз фанне, ки ба аттестат-сия дохил карда шудааст, бањои солонаи ѓай-риќаноатбахш дошта бошад, ба аттестатсияитакрорї мононда шуда, баъди супоридани онба синфи дигар гузаронида мешавад. Дарњолати насупоридани аттестатсияи такрорїаз як фан хонанда шартан ба синфи дигаргузаронида мешавад, ки ин дар ќарори Шўроипедагогї ќайд карда мешавад. Агар хонандањарду аттестатсияи аз синф ба синфгузаро-нии такрориро супорида натавонад, такро-ран дар синфаш мононда мешавад.

13.Аттестатсияи такрории хонандагонимуассисањои тањсилоти умумї дар фосилаиаз 10 то 20 августи њар сол гузаронида ме-шавад.

14.Хонандагоне, ки аз 3 фанни таълимїбањои љамъбастии ѓайриќаноатбахш доранд,такроран дар синфашон мононда мешаванд

15.Хонандагоне, ки зиёда аз 45 рўз беса-баб ба дарсњо иштирок надошта, барномањоитаълимиро аз худ накардаанд, дар синфа-шон такроран мононда мешаванд.

Масъалаи аз синф ба синф гузарони-дан ва ба аттестатсияи давлатї роњ доданихонандагонеро, ки то 90 рўз бо сабаби бе-морї ба дарсњо иштирок накардаанд, дарсурати пешнињоди њуљљатњои тасдиќкунан-да Шўрои педагогї баррасї менамояд.

16.Хонандагони синфњои 11 (12), ки тар-тиботи дохилимактабиро вайрон мекунандва аз ду фан бањои ѓайриќаноатбахш доранд,ба аттестатсияи давлатии хатм роњ доданамешаванд. Ба онњо дар бораи шуниданикурси мактаби тањсилоти миёнаи умумї бонишон додани бањои њамаи фанњои таълимїгувоњнома (справка) дода мешавад. Онњометавонанд дар муњлати се сол, баъд аз пеш-нињод кардани тавсифномаи мусбї аз љойикор, дар њамон мактабе, ки тањсил кардаанд,аз аттестатсияи давлатї гузаранд. Пас азсипарї шудани муњлати муќарраргардидатанњо бо иљозати Вазорати маорифи Љумњу-рии Тољикистон аз аттестатсияи давлатї гу-зашта метавонанд.

Агар хонанда ба љои дигар кўчида ра-вад, ба вай њуќук дода мешавад, ки дар су-рати пешнињоди њуљљатњои дахлдор бо роњ-хати шуъбаи маорифи ноњия (шањр) дар мак-таби љойи нави истиќоматаш аз аттестатсияидавлатї гузарад.

17.Ба хонандагони синфњои 9, ки одобуахлоќи солонаи ѓайриќаноатбахш доранд,шањодатномаи хатми тањсилоти умумииасосї дода шуда, дар он бањои ахлоќ сабткарда мешавад.

18.Дар ќарори Шўрои педагогї масъалаиаз синф ба синф гузаштан, ба аттестатсиядавлатї роњ додан, ё надодан, такроран дарсинф ё ба аттестатсияи тобистон мононда-ни хонанда ќайд карда мешавад.

Ќарори мазкур ба маълумоти хонанда вападару модар ( шахсоне, ки онњоро иваз ме-кунад) дар муддати 3 рўз баъд аз ќабул шу-данаш расонида мешавад.

II. Аттестатсияи давлатии аз синфба синфгузаронї ва хатм

19.Дар синфњои 4-8, 10- (11)-и њамаи мак-табњои тањсилоти умумї, мактабњои ѓоибо-на, аттестатсияи аз синф ба синфгузаронїва дар синфњои 9,11 (12)-и њамаи намудимактабњои тањсилоти умумии Љумњурии То-љикистон аттестатсияи давлатии хатм гуза-ронида мешавад.

Дар синфњое, ки аттестатсияи давлатиихатм ва аз синф ба синфгузаронї доир ме-гардад, номгўи фанњо, тартиб, шакл ва муњ-лати гузаронидани аттестатсияи давлатиихаттии хатм бо фармоиши вазири маорифиЉумњурии Тољикистон тасдиќ карда шуда, њарсол то моњи март ба маълумоти њамаи мак-табњо расонида мешавад.

20.Нусхањои (вариантњои) асосї ва захи-равии корњои хаттї ва саволномањои (биле-тњои) аттестатсияи шифоњї барои хатмкунан-дагони синфњои 9 ва корњои хаттию савол-

номањои шифоњию тестї барои хонандаго-ни синфњои 10- 11 (12)-и њамаи намуди мак-табњои тањсилоти умумї (аз љумла ба ра-вияњои таълимї) тавассути фармоиши вази-ри маорифи Љумњурии Тољикистон бо нишо-нии раёсатњои маорифи вилоятњо, шањри Ду-шанбе ва шуъбањои маорифи шањруноњияњои тобеи љумњурї ва мактабњои мах-сус аз тарафи Маркази љумњуриявии таъли-мию методї аз рўи теъдоди синфњо то 10апрел фиристода мешаванд.

21.Аттестатсияи давлатии аз синф басинфгузаронї аз рўи саволномањои (биле-тњои) тартибдодаи кабинети методии шуъ-бањои маорифи шањру ноњияњо, ки аз тара-фи мудирони шуъбањои маориф тасдиќ ме-гардад, гузаронида мешавад.

Саволњои иловагї барои аттестатсияишифоњї аз тарафи омузгорони фаннї як моњпеш тартиб дода шуда, пас аз баррасї дариттињодияи методї барои нигоњдорї ба ди-ректори муассисаи таълимї супорида меша-вад.

22.Талабагони ѓоибхоне, ки дар машѓу-лиятњои мактаб иштирок накардаанду њамаикорњои санљиширо ба тариќи хаттї пешнињоднамудаанд, аз њамаи фанњое, ки дар њамонсинф дарс дода мешаванд, аз аттестатсияидавлатї мегузаранд. Матни корњои хаттї васаволномањои аттестатсияи давлатии азсинф ба синфгузарониро дар ин маврид му-аллимони мактабњои шабона ё ѓоибонае, киѓоибхонњо дар он љо аттестатия месупоранд,тартиб медињанд ва директори мактаб дарасоси пешнињоди Шўрои методї онњоро тас-диќ мекунад. Шўрои педагогии мактаб муњ-лати супоридани аттестатсияи давлатиро му-айян месозад. Санљишњои супоридаи ѓоиб-хонњо муддати 2 сол эътибор доранд.

23.Барои хонандагони синфњои 4-8 ва10 аз 2 фан ва дар синфњои 10, ки аз рўиравия ва зерравияњои соњавї таълим меги-ранд, аз 3 фан аттестатсияи давлатии азсинф ба синфгузаронї муќаррар карда ме-шавад (номгўйи фан ва шакли гузаронида-ни онњо њар сол метавонад таѓйир ёбад).

Муассисаи таълимї метавонад фаннеро,ки ба аттестатсияи аз синф ба синфгузаронїворид гардидаасту бо сабаби норасоии омў-згор таълим дода намешавад, дар мувофиќабо раёсат ва шуъбањои маориф ва ќарориШўрои педагогї бо фанни ба он наздик ивазнамояд.

Иваз намудани њарду фанне, ки аз онаттестатсияи аз синф ба синфгузаронї пеш-бинї гардидааст, танњо бо иљозати Вазора-ти маорифи Љумњурии Тољикистон сурат ме-гирад.

24.Аттестатсияи аз синф ба синфгуза-рониро муаллим дар њузури ёваре, ки бофармоишии директор таъин шудааст, ќабулмекунад. Барои навишти диктант 1 соат, ко-рњои хаттї (аз сикли фанњои даќиќ) на зиёдааз се соат људо карда мешавад.

25.Дар синфњои 9 на зиёда аз 5 фан ат-тестатсияи давлатии хатм (хаттї ва шифоњї),аз он љумла аз забони модарї (њамчун забо-ни таълим дар мактаб) ва риёзї аттестатсияидавлатии хаттї гузаронида мешавад.

Ба хатмкунандагони синфи 9 барои иљроикорњои хаттии аттестатсияи давлатии риёзї,химия, физика, биология ва наќли хаттї сесоати астрономї људо карда мешавад.

26.Дар синфњои хатмкунандаи 11 (12) назиёда аз 6 фан аттестатсияи давлатии хатм(хаттї, шифоњї ва тестї), аз он љумла аз ада-биёт тариќи хаттї ё тариќи тестї вобаста баравия гузаронида мешавад.

Ба хатмкунандагони синфи 11 (12) бароинавишти иншо аз адабиёт 6 соат ва бароииљрои саволњои тестї вобаста ба миќдорисавол (барои як савол аз фанњои гуманитарїаз 1,5 то 2 даќиќа ва барои фанњои табиї-риёзї аз 3 то 5 даќиќа) ваќт људо карда ме-шавад.

27.Аттестатсияи давлатии хатм (бароихатмкунандагони синфњои 11 (12) ва аз синфба синфгузаронї барои хонандагони син-фњои 10 (11) дар баробари корњои хаттї та-риќи саволномањои шифоњї ва тестї гуза-ронида мешавад (тавзењот оид ба тариќитест гузаронидани аттестатсияи давлатии азсинф ба синфгузаронї ва хатм дар замимаи1 дода шудааст).

28.Аттестатсияи давлатии хатмро комис-сия дар њайати раис (директори мактаб, му-овини ў оид ба корњои таълиму тарбия ё му-аллиме, ки директор таъин кардааст), муал-лими фанни дахлдор ва ёвар - муаллимонисоњаи фанњое, ки шуъбаи маорифи ноњия

тасдиќ кардааст, ќабул мекунанд (Дар ваќтизарурї директори мактаб метавонад раисикомиссияи фанниро аз њисоби мутахассисо-ни шуъбаи маориф ва мактабњои дигар таъ-ин намояд).

29.Комиссияи аттестатсияи давлатиихатм дар синфњои 9 дар њайати раис, омўз-гори аттестатсиягиранда, ёвар ва дар син-фњои 11 (12) раис, омўзгори аттестатсияги-ранда ва 2 нафар ёвар муќаррар ќарда ме-шавад.

Раиси комиссия (директори мактаб,муовини директори мактаб оид ба таъли-му тарбия ё муаллиме, ки бо пешнињодидиректор таъин гардидааст) ва аъзои ко-миссияи аттестатсионї аз њисоби муал-лимони тањсилоти олидор тасдиќ кардамешаванд. Дар њолатњои зарурї ба њай-ати комиссия муаллимони тањсилоти оли-дор аз мактабњои дигар дохил карда ме-шаванд. Муаллимоне, ки тањсилоти миё-наи касбї ва олии нопурра доранд, бањайати комиссияи аттестатсионї дар му-вофиќа бо шуъбаи маориф дохил кардамешаванд.

30.Њайати комиссияи аттестатсиониробарои синфњои тамомкунандаи 9, 11 (12) дарасоси пешнињоди директори мактаб шуъ-бањои маориф ва мактабњое, ки маќоми љум-њуриявї доранд, Вазорати маорифи Љумњу-рии Тољикистон камаш ду њафта пеш аз саршудани аттестатсия тасдиќ мекунад.

31.Муаллим, директори мактаб ва љони-шинони директор аз фанне, ки таълимимедињанд, раиси комиссияи аттестатсионїшуда наметавонанд.

32.Барои кўдакони бемор ва маъюб, кидар хона ба таълим фаро гирифта шуда-анд, аттестатсияи давлатии хатм ва аз синфба синфгузаронї тибќи муќаррароти мављу-да вобаста ба намуди беморї ва дараљаидарсазхудкунии онњо дар мувофиќа бо раё-сат ва шуъбањои маориф гузаронида меша-вад. Дар сурати аз аттестатсия гузаштан онњоба синфи дигар гузаронида мешаванд ва ёвобаста ба зинаи тањсилот соњиби шањодат-номаи намунаи давлатии хатм мегарданд.

33.Раёсати маорифи вилоятњо, шањриДушанбе, шуъбањои маорифи шањруноњияњои тобеи љумњурї муњлати аттестат-сияњои хаттї ва шифоњии аз синф ба синф-гузарониро муайян, муассисањои таълими-ро бо маводи аттестатсионї таъмин ва љад-вали гузаронидани аттестатсияи давлатиихатм ва аз синф ба синфгузаронии муасси-сањои тањсилоти умумиро тасдиќ менамоянд.

34. Аттестатсияи давлатї аз рўи љадва-ли тартибдодаи директори мактаб ва бо тас-диќи шуъбаи маориф гузаронида мешавад.Љадвали аттестатсияи давлатї барои шиносшудани муаллимон, хонандагон ва падарумодарон (шахсоне, ки онњоро иваз мекунанд)10 рўз пеш аз сар шудани аттестатсия овех-та мешавад.

35.Дар ваќти тањияи љадвал њолатњоизерин ба назар гирифта мешаванд:

- дар як рўз на зиёда аз як аттестатсиядар як синф гузаронида мешавад;

- агар аз як фан ду аттестатсия бошад,аввал аттестатсияи давлатии хаттї, баъдшифоњї гузаронида мешавад;

- фосилаи байни аттестатсияњои давлатїбо назардошти њаљми барномаи њар як фанмуайян карда мешавад.

- дар њолатњои зарурї дар синфњои му-возї (параллелї) дар ду ваќт аттестатсиядањонї гузаронида мешавад.

36. Маводи аттестатсия аз тарафи раи-си комиссияи аттестатсионї як соат пеш азсар шудани аттестатсия кушода шуда, нис-бати дурустии онњо санад тартиб дода ме-шавад.

Лифофањое, ки дар он мавзўъњои иншоаз фанни адабиёт љо дода шудаанд (ибо-рат аз шаш вариант) дар њузури аъзоёни ко-миссияи аттестатсионї ва хонандагон бево-сита пеш аз саршавии аттестатсия интихобкарда мешаванд.

37.Ба хатмкунандаи синфњои 11 (12) им-кон дода мешавад, ки њангоми навиштанииншо бо иљозати аъзоёни комиссия аз аса-рњои бадеї ва дар аттестатсияи фанњоидигар аз харита, љадвал, наќша ва асбобњоилабараторї истифода баранд.

38.Ба хатмкунандагон љињати иљрои корњоихаттї ва тайёр кардани љавобњои тест вараќаинамунаи муќарраргардида, ки дар он штампимактаб гузошта шудааст, дода мешавад. Бохуд овардани дафтар, китобњои дарсї, маво-ди таълимї ва луѓат иљозат дода намешавад.

(давомаш дар сањ.7)

№15 12-уми апрели соли 2013САНАД

БО ЌАРОРИ МУШОВАРАИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН АЗ 28.02.2013, №3/32 ТАСДИЌ КАРДА ШУДААСТ

39.Хонандагон кори хаттии иљрокардароякљоя бо сиёњнавис ба комиссияи аттестат-сионї месупоранд. Хонандагоне, ки дар ваќ-ти муќарраргардида аз уњдаи иљрои супоришбаромада наметавонанд, онро дар њолатинотамом месупоранд. Корњои хаттии аттес-татсионї дар дасти директори мактаб нигоњдошта мешаванд ва онњо дар њузури раис вадигар аъзои комиссияи аттестатсионї санљ-ида мешаванд.

Дар ваќти санљиши корњои хаттї дар зериѓалатњо хат кашида мешавад. Миќдори ѓала-тњои услубї, китобатї, имлої ва мазмуни коралоњида нишон дода мешавад. Ба корњоихаттие, ки бањои 5/5 ва 2/2 гузошта шудаанд,таќриз навишта мешавад. Раис ва аъзоикомиссия бањои гузоштаро бо имзои худтасдиќ мекунанд.

Агар санљиши корњои хаттї дар давомирўз ба анљом нарасад, пас , онњо барои нигоњдоштан ба директори мактаб супорида ме-шаванд. Маводи имтињонї дар њуљраи ало-њида нигоњ дошта шуда, дари њуљра дар њузу-ри комиссияи аттестатсионї муњр карда ме-шавад.

40.Дар ваќти гузаштан аз аттестатсияишифоњии аз синф басинфгузаронї, агар дарсинф зиёда аз 20 нафар талаба бошад, багурўњњо таќсим карда мешаванд ва ин гур-ўњњо дар як рўз паси њам аз аттестатсия ме-гузаранд. Хонандагони њар як гурўњ дар со-ати муайяншуда меоянд ва то гузаштан азаттестатсия ихтиёран дар синф меистанд. Бањар як гурўњ маљмўи пурраи билетњои фаннимазкур ва ба њар як билет иловањо дода ме-шавад. Билетњои иловагиеро, ки хонандаго-ни як синф аз рўи он аз аттестатсия гузаш-таанд, дар синфи дигар такроран истифодабурдан мумкин нест. Барои ба саволњо љавобдодан ба њар як хонанда то 15-20 даќиќа ваќтљудо карда мешавад.

41.Агар хонанда ба саволњои билети якумљавоб дода натавонад, комиссия барои ги-рифтани билети дуюм иљозат медињад, ле-кин дар ин њолат бањояш як хол паст кардамешавад.

42.Аъзои комиссия љавоби хонандароаз рўи билет шунида, метавонанд бароитасаввуроти аниќ доштан нисбати дони-ши хонанда, ба вай дар доираи саволњое,ки дар билет нишон дода шудааст, саво-лњои иловагї дињанд. Агар хонанда ба са-волњои дар билет буда дониши хуб нишоннадињад, аъзои комиссия берун аз саво-лњои билет саволњои иловагї медињанд.Агар аъзоёни комиссия ба дониши пур-раи хонанда боварї њосил карда бошанд,метавонанд љавоби ўро то охир гўш наку-нанд.

43.Аттестатсияро муаллими аттестатси-ягиранда дар њузури раис ва њайати комис-сия мегузаронад. Дар ваќти гузарониданиаттестатсия раис ва аъзоёни комиссия, баистиснои муаллими аттестатсиягиранда,метавонанд танаффус кунанд. Ваќти танаф-фусро раис муќаррар мекунад. Дар ваќтинабудани раис ўро ягон аъзои комиссия бопешнињоди раиси комиссия иваз мекунад.

44.Баъди гузаронидани њар як аттестат-сия комиссия ба љавобњои хонандагон бањомегузорад ва бањои гирифтаи хонандагондар протокол сабт гардида, аз тарафи аъзоикомиссия имзо карда мешавад.

45.Саволњои билетро фаќат муаллимидарсдињанда мепурсад ва аъзои комиссиясавол дода метавонанд.

Агар дар мавриди бањо додан ба корњоихаттї ва љавобњои шифоњии хонанда дарбайни аъзои комиссия ихтилоф ба вуљуд ояд,масъалаи бањогузорї бо овози аксарият њалшуда, фикри аъзои комиссия, ки бо аксари-ят розї нест, дар протокол навишта меша-вад. Агар раиси комиссия бо фикри аксария-ти аъзои комиссия розї набошад, он гоњмасъалаи бањогузориро маќомоти маориф,ки мактаб дар итоати вай аст, њал мекунад.

46.Ба наќли хаттї (дар синфи 9) ва ин-шои хатмкунандагони синфњои 11 (12) дубањо: бањои якум барои равонии нутќу маз-муни он ва бањои дуюм барои саводнокї гу-зошта мешавад, ки њарду бањои як фан њисо-бида мешаванд.

Агар яке аз ин бањоњо ѓайриќаноатбахшбошад, ба чунин хонандагон бањои мусбатгузошта намешавад.

47.Агар аз як фан аттестатсияи хаттї вашифоњї гузаронида шавад, он гоњ бањоиљамъбастї баъди супоридани њарду аттес-татсия гузошта шуда, дар протокол ќайд ме-

гардад.Дар синфи 12 мактабњои ѓоибонаи калон-

солону наврасон бањои љамъбастї аз фаннизабони модарї дар асоси бањои солонаињамин фан бо назардошти саводнокии иншобароварда мешавад.

48.Натичаи аттестатсия дар њамон синфё гурўњ то саршавии аттестатсияи навбатїэълон карда мешаванд.

III. Бо сабаби беморї аз аттестатсияозод кардани хонандагон

49.Бо сабаби бад будани вазъи саломатїхонанда аз рўи номгўи касалињои замима-гардида аз супоридани аттестатсияи давла-тии хатм ва аз синф ба синфгузаронї озодкарда мешаванд (Замимаи 2).

Озод намудани хонандагони синфњои 4-8 ва 10 (11) аз супоридани аттестатсияи азсинф ба синфгузарї бо фармоиши директо-ри мактаб дар асоси њуљљатњои зерин:

- маълумотномаи комиссия тиббї-назо-ратї (ВКК), муассисањои муолиљавї-профи-лактикї, ки ба мактаби мазкур хизмат меку-нанд ва бо иштироки духтури мактаб (дарќишлоќљойњо-педиатори ноњиявї) тартибдода шудааст.Эзоњ. Барои хонандагони мактабњои

ѓоибонаи калонсолон ва наврасон маълумот-номаи муассисањои комиссияи тиббї-назо-ратї, муоличавї-профилактикии љои иститќ-омат, маълумотномаи поликлиникањои мах-сусгардонидашуда ё бо корхонаи хонандаиѓоибхон коркунанда:

- нусхаи ќарори Шўрои педагогї, ки бомуњри мактаб тасдиќ карда шудааст, суратмегирад.

50.Хатмкунандагони синфњои 9, 11 (12)аз супоридани аттестатсияи давлатии хатмбо фармоиши сардори раёсат ва мудиронишуъбањои маорифи шањру ноњияњои тобеиљумњурї озод карда мешаванд.

Бо ин маќсад дар назди раёсат ва шуъ-бањои маорифи шањру ноњияњои тобеи љум-њурї комиссияи ташхисї таъсис дода меша-вад.

Муассисаи таълимї ба комиссияњуљљатњои зеринро пешнињод мекунад:

- нусхаи ќарори Шўрои педагогии мактаббо тавсифномаи хонандагон;

- хулосаи комиссияи тиббї-назоратї(ВКК);

-ведомости бањоњои солона аз њамаифанњо;

-гувоњнома дар бораи бањоњои дар атте-статсияи давлатии хаттї ва шифоњї гириф-таи хонандагон (њангоме ки баъзе аттестат-сияњоро супоридаанду баъд бемор шуда-анд);

-ведомости бањоњои љамъбастї, ки башањодатнома дохил карда мешаванд, аз онљумла фанњое, ки хонандагон аз онњо аттес-татсия насупоридаанд.

51.Дархост ва дигар њуљљатњои номбур-да бо имзои директор ва муњри мактаб тас-диќ ва пешнињод карда мешаванд.

52.Ба хонандагоне, ки дар ваќти аз атте-статсия гузаштан бемор шуда, то ба охиррасидани аттестатсия шифо ёфтаанд, иљозатдода мешавад, ки аттестатсияи боќимондава насупоридаашонро дар муддати на зиёд-тар аз ду њафта баъди аттестатсия супоранд.

IV. Супоришњои таълимиитобистона, санљиш ва аттестатсияњо

53.Ба хонандагони њамаи намуди муас-сисањои тањсилоти умумї (ба истиснои хат-мкунандагони синфи 11 (12)-и њамаи муас-сисањои тањсилоти умумї) дар тобистон су-поришњои таълимї дода мешавад.

Супоришњои таълимии тобистона азњамон фанњое, ки ба хонанда бањои ѓайри-ќаноатбахши љамъбастии солона гузошташудааст ва ё аз фанне, ки аз онњо аттестат-сияро насупоридаанд, дода мешавад.

Сардорони раёсат ва мудирони шуъ-бањои маорифи шањру ноњияњои љумњурїхонандагонро бо маводи аттестатсияи так-рорї, ки дар моњи август гузаронида меша-вад, таъмин менамоянд.

54.Ба хонандагоне, ки барои супориданиаттестатсияи такрорї дар тобистон супори-шњои таълимї гирифтаанд, моњњои июн ваавгуст аз рўи љадвали аз тарафи директортасдиќшуда машѓулиятњо таълимї ( на камаз се њафта тариќи фардї ва умумї) гузаро-нида мешаванд.

Љадвали машѓулиятњои тобистона то 25июни њар сол тањия ва эълон карда меша-вад.

55.Дар њолатњои зарурї (иваз шудани љоиистиќомат, даъват ба сафи артиш, ба омў-зишгоњи њарбї дохил шудан ва ѓайра) бо хо-њиши падару модар (шахсоне, ки онњоро ивазмекунад) ва иљозати раёсат ва шуъбањоимаорифи шањру ноњияњо ба мактабњо њукуќдода мешавад, ки санљиш ва аттестатсияитакрориро пеш аз муњлати нишондодашудаташкил намоянд.

56.Аттестатсияи хаттии такрорї аз фа-нњои забони модарї, адабиёт ва риёзї дарсинфи 9 аз рўи маводњои муайяннамудаиВазорати маорифи Љумњурии Тољикистон дармуњлатњои муќарраркардашуда гузаронидамешаванд.

Љадвали аттестатсияи такрорї ва санљи-шњо дар мактаб тартиб дода мешавад. Па-дару модарони хонандагон бо љадвали ат-тестатсияи такрорї шинос карда мешаванд.

V. Ба расмият даровардан васупоридани њучљатњо

дар бораи тањсилоти умумии асосї вамиёнаи умумї

58. Мувофиќи ќарори Шўрои педагогиимактаб ба хонандагоне, ки синфи 9-ро хатмкардаанд, шањодатнома дар бораи тањсило-ти умумии асосї ва ба хонандагоне, ки мак-таби тањсилоти миёнаи умумиро хатм кар-даанд, шањодатнома дар бораи тањсилотимиёнаи умумї дода мешавад.

59.Хатмкунандагон шањодатнома дарбораи тањсилоти умумии асосї ва шањодат-нома дар бораи тањсилоти миёнаи умумиродар њамон мактабе мегиранд, ки синфи нўњумё синфи ёздањумро хатм кардаанд.

60.Хатмкунандагони синфи 9 тибќи тала-боти банди 53, боби 4-и Низомномаи наму-навии муассисањои тањсилоти умумии Љумњ-урии Тољикистон ба шањодатномаи аъло дарбораи тањсилоти умумии асосї сарфарозгардонида мешаванд.

Ба хатмкунандагони синфи 11-и муасси-сањои тањсилоти умумї, новобаста аз шаклиташкилию њуќуќї ва моликият, тибќи талабо-ти "Низомнома дар бораи бо медали тиллова нуќра мукофотонидани хатмкардагони му-ассисањои тањсилоти умумии Љумњурии Тољи-кистон" (ќарори мушовара аз 01.12.09, №18/19) шањодатномаи намунаи махсус, медалитилло ва нуќра дода мешавад.

61.Агар хатмкунандаи синфи 9, 11 (12)дар муассисањои табобатї, беморхона ва са-натория, ки дар он љо машѓулиятњои таълимїташкил карда шудаанд, тањсил карда бошад,шањодатномаро аз њамон муассисаи таъли-мие, ки ќаблан дар он љо тањсил мекард,мегирад. Дар ин маврид бањои дар муасси-сањои табобатї гирифтааш ба назар гириф-та мешавад.

62.Дар шањодатномаи хатмкунандагонимуассисањои тањсилоти миёнаи умумї, ки азрўйи равияњо тањсил намудаанд, равияи ин-тихоб кардашуда нишон дода мешавад.

63.Ба хатмкунандагони шуъбањои ѓоибо-на шањодатнома дар бораи тањсилоти уму-мии асосї ва миёнаи умумї дар асоси про-токолњои комиссияи аттестатсионї ва ведо-мости бањоњои солона, љамъбастии фанњошањодатнома дар бораи тањсилоти умумииасосї ё шањодатнома дар бораи тањсилотимиёнаи умумї аз тарафи муассисаи таъли-мие, ки дар назди он шуъбањои ѓоибона ку-шода шудааст, дода мешавад.

64.Шањодатнома дар бораи тањслотиумумии асосї ва дар бораи тањсилоти миё-наи умумї тибќи фармоиши директори мак-таб аз тарафи шахсони масъул бо хати зебова бо ранги (туши) сиёњ пур карда мешавад.

65.Ба шањодатнома дар бораи тањсило-ти умумии асосї директори мактаб, љониши-ни директор оид ба корњои таълиму тарбиява роњбари синф ва дар шањодатнома дарбораи тањсилоти миёнаи умумї директор,љонишини директор оид ба корњои таълимутарбия, роњбари синф ва ду нафар омўзго-рони дарсдињанда имзо мегузоранд ва бомуњри мактаб расмї гардонида мешавад.

Наќши муњри мактаб, ки дар њуљљатњо гу-зошта мешавад, бояд равшан ва хоно бошад.

66.Ному насаб, моњ ва соли таваллудихатмкунанда пурра ва мувофиќи шиносномава барои хатмкунандагони синфњои 9, кињоло шиноснома надоранд, мувофиќи шањо-датнома дар бораи таваллуд навишта ме-шавад. Хат задан, ислоњ кардан ва холї гу-заштани сатр дар шањодатнома роњ доданамешавад.

Шањодатнома дар бораи тањсилоти уму-мии асосї ва шањодатнома дар бораи тањ-

силоти миёнаи умумї бо ду забон: тољикї варусї пур карда мешавад.

67. Бањоњо дар шањодатномањо оид бањар як фанни таълимї бо раќам гузошташуда, дар ќавс бо калимањои 5 (аъло), 4 (хуб),3 (миёна), 2 (бад), 1 (нињоят бад) ва аз фа-нњое, ки системаи санљишї љорї карда шу-дааст "аз санљиш гузашт" ќайд карда меша-вад.

68. Дар шањодатномаи тањсилоти умумииасосї ва шањодатнома дар бораи тањсилотимиёнаи умумии хонандагоне, ки аз баъзефанњои таълимї бо сабабњои ба онњо воба-ста набуда бањо надоранд, калимаи "нахон-дааст" ќайд карда мешавад. Дар сатри ша-њодатномаи хонандагоне, ки бо сабаби бе-морї аз дарсњои таълими мењнат ва тарбияиљисмонї озод карда шудаанд, "озод" навиш-та мешавад.

69. Дар шањодатнома ба хонандагоне, киаз аттестатсия озод карда шудаанд, бањоиљамъбастї дар асоси бањоњои солона гузош-та мешавад.

70. Дар шањодатнома дар бораи тањси-лоти умумии асосї бањои ахлоќи синфи 9,бањоњои љамъбастї ва солонаи њамаи фа-нњои таълимие, ки дар барномањои таъли-мии синфњои 5-9 вуљуд доранд, гузошта ме-шаванд. Бањои ахлоќи хонанда бо калимањои"намунавї", "ќаноатбахш" ё "ѓайриќаноат-бахш" ќайд карда мешавад.

71. Шањодатнома дар бораи тањсилотиумумии асосї ва миёнаи умумї дар дафта-ри бањисобгириии (бланкањо) њуљљатњои мак-таб ќайд гардида, санаи супоридани он сабтмешавад.

72. Ба хонандагоне, ки мактаби тањсило-ти миёнаи умумиро хатм кардаанд, бароба-ри шањодатнома дар бораи тањсилоти миё-наи умумї мувофиќи дархосташон тавсиф-нома низ дода мешавад. Ба тавсифномадиректори мактаб ва роњбари синф имзомегузоранд.

73. Ба хатмкунандагоне, ки ин ё он зинаитањсилотро (ба истиснои тањсилоти умумииасосї) пурра ба охир нарасонидаанд, гувоњ-нома (справка) ва ба шахсоне, ки тањсилотииловагї мегиранд, сертификат дода меша-вад.

Замимаи 1Тавзењот

оид ба тариќи тест гузарониданиаттестатсияи давлатии аз синф ба

синфгузаронї ва хатмБа тариќи тест гузаронидани аттестат-

сияи давлатии аз синф ба синфгузаронї вахатм дар муассисањои тањсилоти умумииљумњурї бо маќсади љустуљўи роњњои бењтаркардани усулњои таълим, муайян кардани да-раљаи дониш ва пешрафти хонандагон, ба-ланд бардоштани масъулияти омўзгорон ваошкор намудани камбудию норасоињо дарљараёни таълим бо назардошти ворид гар-дидан ба фазои ягонаи тањсилот ва навсо-зии мазмуни тањсилот љорї карда шуда, баташаккули љањонбинии илмии хонандагон ваомодагии онњо барои дохил шудан ба муас-сисањои тањсилоти касбї мусоидат менамо-яд.

Ба тарзи тестї гузаронидани аттестат-сияи давлатии аз синф ба синфгузаронїва хатм яке аз шаклњои озмудашудаи ат-тестатсия ба њисоб рафта, дар низомитањсилоти љањонї роиљ мебошад, ки онбартарї ва афзалияти худро аз дигаршаклњои аттестатсия ба хубї собит наму-дааст.

Соли равон хатмкунандагони синфњои 11ва хонандагони синфи 10 бори аввал аттес-татсияи давлатии хатм ва аттестатсияи азсинф ба синфгузарониро аз баъзе фанњоитаълимї ба шакли тестї месупоранд.

Дар доираи барномаи таълимї азњар фанне, ки ба аттестатсияи давлатїдохил карда шудааст (барои фанњое, киба шакли тестї аттестатсия муайян шу-дааст), саволномаи тестї дар шаш ва-риант, ки њар вариант иборат аз 50 са-вол мебошад, тањия ва пешнињод кар-да мешавад.

Бо маќсади омодагии хонандагон ба ат-тестатсия, аз тарафи Маркази љумњуриявиитаълимию методии назди Вазорати маори-фи Љумњурии Тољикистон дар њамкорї бодигар муассисањои зерсохтори Вазоратимаориф, дар доираи барномањои таълимїаз њар як фанне, ки аттестатсия гузарони-да мешавад маводи тестї ба миќдори накамтар аз 450 савол тањия гардида, дар

ДАСТУРАМАЛИ АЗ АТТЕСТАТСИЯИ ДАВЛАТЇГУЗАРОНИДАНИ ХОНАНДАГОН ДАР МУАССИСАЊОИТАЊСИЛОТИ УМУМИИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН

(аввалаш дар сањ.6)

(давомаш дар сањ.8)

№15 12-уми апрели соли 2013САНАД

шакли китобча на дертар аз дањуми апрелба раёсат ва шуъбањои маориф расонидамешаванд. Раёсат ва шуъбањои маорифдар навбати худ саволномањоро дастрасимуассисањои таълимї мегардонанд. Роњба-рони муассисањои таълимї бо маќсадиомодагии хонандагон ба аттестатсия са-волномањоро дастраси хонандагон мена-моянд.

Саволномањои тестї, тибќи муќарра-роти сархати 4-и тавзењоти мазкур омодагардида, дар лифофаи махсус, ки дар онмуњри Маркази љумњуриявии таълимию ме-тодии назди Вазорати маорифи ЉумњурииТољикистон гузошта шудааст, ба раёсат вашуъбањои маориф дастрас карда мешавад.Саволњои тест, аз тарафи комиссияњои ат-тестатсионї ба хонандагон таќсим кардамешавад.

Барои љавоби тестњо барои як савол азфанњои гуманитарї аз 1,5 то 2 даќиќа вабарои фанњои табиї-риёзї аз 3 то 5 даќиќаваќт људо карда мешавад. Аттестатсия батариќи тестї тибќи љадвали тасдиќнамудаиШўрои педагогии муассисаи таълимї гуза-ронида мешавад.

Ба њар як саволи тестї хол муайян кар-да мешавад (барои љавоби дуруст 2 хол вабарои љавоби нодуруст 0 хол). Саволњоитестї аз рўи љадвали 100 хол бањогузорїшуда, бо низоми бањогузории 5-бала даршакли зерин љамъбаст карда мешавад:

- барои то 40% љавоби дуруст (аз 1 то20 савол), баробар ба бањои "2";

- барои аз 42 то 64% љавоби дуруст (аз21 то 32 савол), баробар ба бањои "3";

- барои аз 66 то 84% љавоби дуруст (аз33 то 42 савол), баробар ба бањои "4";

- барои аз 86 то 100% љавоби дуруст (аз43 то 50 савол), баробар ба бањои "5".

Ба њар савол 4 љавоб дар шаклиA:B:C:D гузошта мешавад.

Мисол: Хонигарии Ќўќанд кай барњамдода шуд?

A) 19 феврали соли 1876B) 22 январи соли 1879C) 25 феврали соли 1875D) 30 апрели соли 1884Хонанда љавоби дурусти саволро инти-

хоб намуда, атрофи њарферо, ки дар онљавоби дуруст дода шудааст доира мека-шад (О)

Ба њар як саволи дуруст љавобдода 2хол гузошта мешавад.

Дар сурати аз тарафи хонанда ба ва-раќаи тест даровардани ислоњ ва ё сиёњкардан љавоби савол њисоб карда намеша-вад. Њамчунин, дар њолати дар атрофии 2савол доира кашидан љавоби савол њисобкарда намешавад. Аз чор варианти дода-шуда бояд танњо як вариант интихоб кар-да шуда, дар атрофи он доирача кашидашавад.

Мисол:A) 19 феврали соли 1876B) 22 январи соли 1879C) 25 феврали соли 1875D) 30 апрели соли 1884Зеро танњо як вариант дуруст буда, се

варианти дигар ѓалат мебошад.Баъди анљоми ваќти барои санљиш

људошуда аъзои комиссия вараќаи тест-ро љамъ намуда, дурустии онро тибќи ка-лиди додашуда, муайян менамоянд.

Натиљаи санљиш як рўз пас аз аттес-татсия ба маълумоти хонандагон расони-да шуда, бо протоколи комиссияи санљ-ишї ба расмият дароварда мешавад.

Вараќаи тест такроран ба хонандадода намешавад. Хонандагон ва падарумодари онњо ( ё шахсоне, ки онњоро ивазмекунанд) њуќуќ доранд, ки ба натиљаи те-стњо шинос шаванд.

Бањсњои ба миёномада аз тарафи ко-миссияи апеллиятсиионї, ки бо фармонидиректори муассисаи таълимї таъсисдода мешавад, њаллу фасл мегардад. Агархонанда ба ќарори комиссияи аппелятси-онї розї набошад, ба комиссияи маќомо-ти болої, ки бо фармони мудири шуъбаимаориф ва сардори раёсати маориф таъ-сис дода мешавад, мурољиат менамояд.

Замимаи 2.Номгўи беморињое, ки сабаби озод наму-

дани хонандагони мактаби тањсилоти умумїаз аттестатсияи давлатии хатм (имтињоно-ти хатмкунї ва за синф ба синфгузаронї)мегарданд:

БО ЌАРОРИ МУШОВАРАИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН АЗ 28.02.2013, №3/32 ТАСДИЌ КАРДА ШУДААСТ

ДАСТУРАМАЛИ АЗ АТТЕСТАТСИЯИ ДАВЛАТЇГУЗАРОНИДАНИ ХОНАНДАГОН ДАР МУАССИСАЊОИТАЊСИЛОТИ УМУМИИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН

Таснифи беморї Ташхиси беморї Мўњлатњои озод намудан

1 .Беморињои чашм

Беморињои пилк, роњњои ашкбарор ва косахонаи чашм

Баъди аз беморхона баромадан

HO4,0 Газаки ѓадуди ашк H04,3 Илтињоби шадид ва номуайяни

маљрои ашкдон . Газаки ашкдони мансуб ба дабила.

Баъди аз беморхона баромадан

H10 Илтињоби мултањима ва ќарния Баъди аз беморхона баромадан

H10,1 Илтињоби шадид хоснабудаи мултањима

Баъди аз беморхона баромадан

H15,1 Эписклерит (илтињоби сулбия њангоми хурўљ)

Баъди аз беморхона баромадан

H16 Илтињоби ќарния Пас аз ду њафтаи аз беморхона баромадан

H16,0 Реши ќарния Пас аз ду њафтаи аз беморхона баромадан

H16,3 Илтињоби ќабати мобайнї ва илтињоби чуќури ќарния

Пас аз ду њафтаи аз беморхона баромадан

H19,0 Эписклерити силї (њангоми хурўљ) Баъди аз беморхона баромадан

H19,1 Илтињоби ќарния, ки бо вируси табхоли оддї ва илтињоби ќарнияю мултањима ањд карда шудааст.

Пас аз ду њафтаи аз беморхона баромадан

H20 Илтињоби инабия ва љисми мижгонї

Баъди аз беморхона баромадан

H20,0 Илтињоби инабия ва љисми мижгонии шадид ва начандон шадид . Илтињоби кули пеши рагпардаи чашм . Илтињоби љисми мижгонї . Илтињоби инабия.

Баъди аз беморхона баромадан

H20,2 Илтињоби инабия ва љисми мижгонї , ки сабаби пайдоишаш адаса мебошад .

Баъди аз беморхона баромадан

H21,0 Хунрезї дар утоќи пеши чашм њангоми садама.

Баъди аз беморхона баромадан

H22,0 Илтињоби инабия ва љисми мижгонї њангоми беморињои сирояткунандае, ки дар дигар фасл тасниф карда шудаанд .

Баъди аз беморхона баромадан

Н22,1 Илтињоби инабия ва љисми мижгонї њангоми : Вируси табхол , сифилисї, силї,

Баъди аз беморхона баромадан

H31,3 Хуншорї ва даридани машимияи чашм (бо љараён) босуръат.

Баъди аз беморхона баромадан

H33 Кўчиш ва даридани шабакия. Пас аз ду моњи аз беморхона баромадан

H40,0 Бемории оби марвориди шубњанок Доимї H40,3 Бемории марвориди дуввумбораи

баъди садамавї . Доимї

H40,5 Бемори оби марвориди дуввумбора бо сабаби дигар беморињои чашм .

Доимї

H43,0 Баромадани љисми шаффоф Пас аз ду моњи аз беморхона баромадан

H43,1 Хунрезї дар љисми шаффоф Пас аз ду њафтаи аз беморхона баромадан

44,8 Гемофталм-хунрезї дар даруни чашм. Бељошавии кураи чашм.

Доимї

Q12,0 Чашмпардаи баъдисадамавї Пас аз як моњи аз беморхона баромадан

S05.9 Садамаи чашм Баъди аз беморхона баромадан

T26 Сўхагии гармої ва химиявї , мањдудияти мавзеи чашм ва дастгоњи изофии он .

Доимї

T26,1 Сўхтагии гармоии ќарния ва халтаи малтањима .

Доимї

T26,6 Сўхтагии химиявии ќарния ва халтаи мултањима .

Доимї

T26,7 Сўхтагии химиявие , ки ба вайрон Доимї халтаи мултањима .

T26,7 Сўхтагии химиявие , ки ба вайрон кардан ва даридани кураи чашм оварда мерасонад .

Доимї

2.Беморињои сироятї А 01 Домана ва паратифњо То 3 моњ баъд аз

беморхона баромадан

В 91 Бемории фалаљ (полиомиелит) Доимї А 86 Илтињоби зардобии пардањои

майнаи сар (серозные менингиты )

Доимї

В16 В 17,0 В17,1

Гепатитњои шадиди вирусии парентералї:

ГВ ; ГД; ГС ;

То 3 моњ баъд аз беморхона баромадан

А39,9 Сирояти менигококкї (менингит ва То 1 сол баъд аз

В 05 Сурхча (кор) То 1 моњ баъд аз беморхона баромадан

3. Беморињои нефрологї N00 Алоими шадиди нефритикї

Шадид : бемории калобачањои гурда гломурулонефрит

нефрит бемории гурда

То 3 моњ баъди аз беморхона баромадан

N01 Алоима зудхурўљкунандаи нефритикї.

Зудхурўљкунанда: бемории калобачањои гурда гломерулонефрит, нефрит

Доимї

N03 Алоими музмини нефритикї Музмин : бемории калобачањои

гурда, гломерулонефрит, нефрит ,бемории гурда

Доимї

N04 Алоими нефротикї: алоими нефротикии модарзодї , нефрози люпоидї

То 3 моњ баъд аз беморхона баромадан

N11 Нефрити музмини тубулоинтерститсиалї .

Музмин : нефрити интерститсиалии сироятї илтињоби косачањои гурда (пиелит), пиелонефрит

Доимї

N11.0 Пиелонефрити музмини бемонеа вобаста ба рефлюкс

То 3 моњ баъди аз беморхона баромадан

N 11.1

Пиелонефрити музмини монеадор : таѓйиротњои модарзодии роњњо пешоббарор

Доимї

N17 Норасогии шадиди кори гурдањо Доимї N18 Норасогии музмини кори гурдањо Доимї N25.1 Диабети беќанди гурдавї

(нефрогенї ) Доимї

4.Беморињои соматикї 495 Астмаи хурўљкунандаи шуш Доимї 517 Муковистсидо з Доимї Бемории Картагенер Доимї Бемории Айзер Доимї Поликистози шушњо Доимї Пневмонияи вазнини дутарафа (бо

наросоии нафаскашї) Доимї

Варами бисерхурўљкунандаи музмини шуш ё норасоињои ба шушу дил њамроњшаванда

744 390

Ревматизми марњилаи хурўљкунандаи нуќсони муаввази дил

Доимї

401 Беморињои гипертоникї (якум ва дуюм дараља)

Доимї

Артрити ревматоидї (намуди буѓуми вистсералї)

Доимї

Гургаки сурх Доимї Периартерити гирењакї Доимї Нуќсонњои модарзодии дил бо

норосогии гардиши хун То љароњи

281 Беморињои системаи хун Доимї 286 1 .Лейкоз Доимї 2 .Гемофилия Доимї 3 .Камхунии гипо-апластикї Доимї 4 .Камхунии гемолитикии ирсї

(њолати гомозиготї ) Доимї

5 . Капиляротоксикози музмин (нефрити капиляротоксикозї)

Доимї

Бемории Верлгоф (љараёни музмин ) Доимї 580 Гломрулонефрити шадид 1 сол Гломрулонефрити музмин Доимї 582 Нефрити ирсї Доимї 590.0 Пиелонефрити музмин љараёни

такроршаванда Доимї

550 Бемории Крон Доимї 5360 Илтињоби решинокии рўдаи ѓафс Доимї 51 Маризи љигар њангоми

зањролудшавї бо гелиотроп Пас аз 1 соли аз

беморхона љавоб шудан

Сирози љигар Доимї Бемории Конавалова -Вилсон Доимї 5.Беморињои рўњї F-20 Шизофриния (маљзубият) Ќатъиян бо хулосаи

инфиродии равопизишк

F-60 Психопатия дар њолати декомпенсатсия ва њолатњои ба он монанд

Бо хулосаи инфиродии равонпизишк

F-40 Невроз ва њолати неврозмонанд Бо хулосаи инфиродии равонпизишк

G-40 Бемории сар бо ихтилоли шахсият

Доимї

F-06 -07

Беморињои органикии майнаи сар бо ихтилолоти рўњї

Доимї

6.Беморињои пўст L-20- Газаки пўст ва ќубо Як моњ пас аз

А39,9 Сирояти менигококкї (менингит ва менингоэнтсефалит, менингококксемия

То 1 сол баъд аз беморхона баромадан

В27 Мононуклеози сироятї То 9 моњ пас аз беморхона баромадан

В 05 Сурхча (кор) То 1 моњ баъд аз беморхона

(идома аз сањ.7)

(давомаш дар сањ.9)

№15 12-уми апрели соли 2013САНАД

БО ЌАРОРИ МУШОВАРАИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН АЗ 28.02.2013, №3/32 ТАСДИЌ КАРДА ШУДААСТ

ДАСТУРАМАЛИ АЗ АТТЕСТАТСИЯИ ДАВЛАТЇГУЗАРОНИДАНИ ХОНАНДАГОН ДАР МУАССИСАЊОИТАЊСИЛОТИ УМУМИИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН

14.Беморињои љарроњї Љарроњї аз сабаби эхинококки

љигар ё шуш 6 моњ пас аз љавоб

шудан аз беморхона

Љарроњї аз сабаби сан ги гурда ва дигар узвњо

6 моњ пас аз љавоб шудан аз беморхона

Љарроњї аз сабаби беморињои бронхоэктатикї

На камтар аз 6 моњ пас аз љарроњї

Захми меъда ва рўдаи дувоздањангушта

Пас аз 2 моњи баъди љарроњї

Љарроњї аз бемории аппендитсит

2 њафта пас аз љавоб шудан аз беморхона

Љарроњии фатќ 1 моњ пас аз љавоб шудан аз беморхона

Љарроњии р ўдањо 6 моњ пас аз љавоб шудан аз беморхона

Љарроњї аз сабаби холесистэктомия

6 моњ пас аз љавоб шудан аз беморхона

Илтињоби шадиди ѓадуди зери меъда

6 моњ пас аз љавоб шудан аз беморхона

Љарроњї бо сабаби но сури рўдаи маъќад

2 моњ пас аз љавоб шудан аз беморхона

15. Беморињ ои дил Q.20.8 Нуќсонњои модарзодии дил бо

нор асогии гардиши хун. Доимї

Q.142 .0 Кардиомиопатияи дилататсионї. Рестриктивї ва гипертрофї .

Доимї

Q.1.51.8 Кардитњо бо нор асогии гардиши хун .

Q.130 Перикардитњо 6 моњ Q.149 Аритмияњои вазнин

(экстраси столияи серш умор , аритмияи милтиросї, тахикардияњои пароксизмалии серш умор) ва блокадањои пурра ва дараљањои баланди атриовентрикулярї, синоатриалї , ва синдроми сустшудаи гирењи синоатриалї .

1 сол

Q.134 .1 Синдроми пролапси дарѓо ти митралї бо вайронш авии реполяризатсия дар ЭКГ ва аритмияњо

3 моњ

M .069 Артрити ревматоидї бо Доимї

13. Омосњои ба дсифа т С 81-

85

Лимфомањ о (Б емор ии Хољкин , лимфомањ ои ѓа йри Хо љкин ї)

Доимї

С 67 Н ефроблас то ма Доимї

С6 9 Рети нобластома Доимї С 45-

49

Саркомаи бофтањ ои мулоими (фибросар кома , рабдомио саркома , геман ги пери ситомаи бадсифа т , са ркомаи син овиа лї , а нги осаркома)

Доимї

С 40-41

Саркомаи усту хон (ос теосаркома , с аркомаи Юнинг, Хондроса рко ма)

Доимї

С 44 Сара тони пўст Доимї С 69-

72

Х -гистио ситоз Доимї

С 69-С72

Н ейроб ластома Доимї

С 22 Сара тони эмбри оналии љи гар Доимї С5 6 Тера тобластома Доимї С5 6 Сара тони ту хмдонњо Доимї С7 1 Меду лобластома Доимї С 62 Сара тони эмбри оналии

ту хмдонњ о Доимї

С 30-С-31

Сара тони гулўю би нї Доимї

С 64-С 66

Сара тони массон а Доимї

6.Б емо рињои пўст L -20 -

L-30

Га зак и пў ст ва ќу бо Як м оњ пас аз ш ифоёбї

L -20 Га зак и атоп ии п ўст Як м оњ пас аз ш ифоёбї

L -21 Га зак и ѓа ду дї Як м оњ пас аз ш ифоёбї

L -23 Га зак и там ос ии п ўст д ар да враи ављ ги рии бем орї

Як м оњ пас аз ш ифоёбї

L -30 Ќу бои ш адид ва м узм ин д ар да враи ављ ги рї

Як м оњ пас аз ш ифоёбї

L -40 Ш укуф аи хуш ки ф ал сї д а р да враи ављ ги рї

Як м оњ пас аз ш ифоёбї

7 .Б емо рињои эндок ринол ог ї 7 .Б емо рињои эндок ринолог ї E -05 .0 Тирео токс ик оз љоѓари

э нд ем икї нуф у зї (бем ори и Г ревс , љоѓа ри н уф узно ки зањрог ин )

Дои м ї

E -03 .0 E -03 .1

Њи поти реози модарзод бо љоѓ ар

Њи поти реози модарзод бе љоѓ ар

Дои м ї

E -10 Диа бети ќ ан ди ин сулинв обас та Дои м ї E -24 С индром и И сенк о -Куш инг Дои м ї 8 .Б емо рињои сил A - 15-

A-16,9

С или у зв њои наф а с То 1 с оли баъ ди таб обат

A - 17-17,8

С или с истем а и аса б Људог она (инди вид уал ьн о )

A - 18 ,0 С или у стухон ва б уѓум њ о То 1 с оли баъ ди таб обат

A 1 8 ,2 С или г ирењ њои ли мф авии к ан орї

Дар да враи табоба т

A - 18 ,3 С или рў да , с иф оќ ва гирењ њои лимф а вии масор ик а

То 1 с оли баъ ди таб обат

A - 18 ,4 С или п ўст ва на сиљї (кл е тч атк аи ) зер и пў ст

То 1 с оли баъ ди таб обат

A - 19-A-19,8

С или по ш хў рда и ш адид (милиа рї )

То 1 ,5 соли табоба т

Ш акли мутобиќш у да и си л Људог она (инди вид уал ьн о )

9 . Б ем орињо и занона Дав раи њом ил адорї Пас аз як м оњи

тав ал лу д Ху нре зи њои ю вени лї То 3 мо њ 10. Б ем орињ ои си ст ема и асаб G - 40 .0 Таш ану љњ ои с абабњ ояш г уног ун То 3 м оњ G - 40 А сабх астаг ї , хол атњои

невр озм онан д , њо ла тњ ои реак тив ї д ар мар њил аи де м опен сатси я ва ла кн ати шадид за бон

То 3 м оњ

G - 50 .0 G - 64 .0

Б ем ори њои о рган ик ии сил си лаи асаб и мар ка зї ва а сабњ ои кан орї бо и хтилоло ти ам иќи њ исс иёт , њара ка т в а харо бш ави ас абњо

До им ї

G - 04 Э нсеф а ли тњои гуно гун сабаб , а з он

До им ї

G - 05 љ ум л а э нсеф а лити он

G -05 љумла э нсеф а лити тр иходесм атозї

G - 01 G - 09

И лти њобї пард а њои м а ѓзї са р (са рсом њо и га йри за рдобї )

То 1 сол баъ д аз б ем орх она љ ав об ш уд ан

G - 04 А рах ноид итњ ои д авр а ба да вра шадидш аван д а ва пастк ун анд аи ќ обилияти кор ї

До им ї

G - 40 .0 G - 47 .0

Б ем ори и са р бо х урўљ њои зуд -зу д так рорш а ванд а

До им ї

G - 44 И хтилол њои раг ию -н аш в ии м ад њуш ку нан да ва ди гар ди стони яњои рагию -н аш вї

То 3 м оњ

G - 70 .0 G -

73.0

Б ем ори њои и рси ю м уш а ки и зу д ам ал к унан д а

До им ї

11 .Б ем орињо и узвњо и так я ва њара кат 024 Пи лиом и елит (о ќиб атњои

шадид в а м узм ин и о н ) До им ї

810 Ш икастан и у звњ ои д ас т ва с оид 2 м о њ па с аз љ ав об ш уд ан аз б ем орх она

800 Ш икастан и к осах онаи сар , сутун м ўњра ва у стухо ни та н

2 м о њ па с аз љ ав об ш уд ан аз б ем орх она

820 Ш икастан и у сту хонњ ои п ой 2 - 3 ња ф та па с аз г ири ф тани гип с

65 ,0 Б аром а да ни м о да рзод ии ро нњо , њол ати б аъди љ арр оњї

2 м о њ па с аз љ ав об ш уд ан аз б ем орх она

91 ,1 Б ем ори и П ертес , њол ати баъди ља рроњї

2 м о њ па с аз љ ав об ш уд ан аз б ем орх она

66 ,2 Ка љпоии модар зодї , њол ати баъди љ а рроњї

2 м о њ па с аз љ ав об ш уд ан аз б ем орх она

68 ,0 Га рд анк аљии модар зодї , њол ати баъди љ а рроњї

2 м о њ па с аз љ ав об ш уд ан аз б ем орх она

Б оќи м онд а и бем о рии ф а ла љ 2 м о њ па с аз љ ав об ш уд ан аз б ем орх она

Ди гар нам уди бем ори њои ортопед и е , ки баъд и ам алиё ти љ арроњ ї м ебош анд

2 м о њ па с аз љ ав об ш уд ан аз б ем орх она

M.069 Артрити ревматоидї бо контрактураи буѓумњо, намуди буѓумї вистсералї.

Доимї

M.035 Беморињои системавии бофтањои пайваста

Доимї

110 Гипертензияи артериалї II дараља

6 моњ

127 Гипертензияи шушии аввала Доимї 16.Беморињои кардиољарроњї Q.20-

26

Њолатњои пас аз љарроњии дилу рагњо ва пайвастињо

6 моњ пас аз љавоб шудан аз беморхона

17.Беморињои сўхта Контрактураи дасту пойњо ,

дараљаи II-III. То бартараф

намудани контрактурањо

Тавзењи беморињо1.Бемории чашм - беморињое, ки дар аса-

ри пастшавии биноии чашм ба амал мео-янд.

2.Беморињои сироятї- беморињои гуза-ранда, аз љумла беморињои махсусан, ха-тарноки сироятї ба мисли домана.

3.Беморињои нефрологї- беморињое, кибоиси љарроњии гурда ва оризањои он ме-гардад.

4.Беморињои соматикї беморињое, кибоиси суст шудани фаъолияти узву систе-мањои организм мешаванд.

5.Беморињои руњї беморињое, ки дар аса-ри осебњои майнава дигар ихтилолњои рўњїба амал меоянд.

6.Беморињои пўст- беморињои гузарандаизуњравї.

7.Беморињои эндокринологї - беморињоидиабети ќанд ва љоѓар.

8.Беморињои сил - беморињои сили шуш,устухон ва сили бо доруњо мутобиќшуда.

9.Беморињои занона - беморињои узвњоитаносули занона, сироятњои бо роњњои алоќаиљинсї ба амаломада.

10.Беморињои ситемаи асаб беморињое,ки ба пастшавии идрок ва фаъолияти сите-маи маркази асаб боис мегарданд.

11.Беморињои узвњои такя ва њаракат -беморињое, ки фаъолияти нопурраи даступойњоро ба амал меоранд.

12.Омосњои бадсифат беморињое, ки бо-иси вайроншавии узву системањои организммегарданд.

13.Беморињои љарроњї беморињое, киоризањои вазнин ва сустшавии фаъолиятиузвњои љарроњишавандаро ба амал меоранд.

14.Беморињои дил беморињое, ки ише-мии дил ва вайроншавии фаъолияти онроба амал меоранд.

15.Беморињои кардиољарроњї беморињое,ки оризањои вазнинро ба амал меоваранд.

16.Беморињои сўхта беморињое, ки бои-си мавтшавии бофтањои организм мегар-данд.

ОЛИМОНИ ЉАВОНФАЪОЛ МЕШАВАНД

5-уми апрели соли љорї конфронсиолимони љавон ва донишљўёни ДДТТ баноми Абўалї ибни Сино доир гардид.Њамагї чанд рўз пеш аз конфронс хабариба даст овардани панљ медали тилло ваѓолиб эътироф шудани донишљўёни инмуассисаи таълимї дар даври дуввумиозмуни минтаќавии "Раќобати донишомўзїдар Интернет - Олимпиадаи байналми-лалї" миёни кишварњои Россия ва ОсиёиМарказї тамоми устодону толибилмонидонишгоњро шоду мамнун гардонда, онњоробањри фатњи ќуллањои боз њам баландиилмї рўњбаланд сохт.

Дар њамоиши имсолаи илмї, ки бамавзўи "Масъалањои мубрам ва мушкилотиилми тиб" бахшида шуда буд, олимониљавон аз Федератсияи Россия, љумњурињоиЎзбекистону Ќазоќистон маърўзањо хонданд.Ректори донишгоњ У.Ќурбонов дар ифтитоњиконфронс зикр сохт, ки солњои охир дардонишгоњ наќши љавонон дар ихтироъ ватаълифи рисолањои илмї беш аз пешназаррас мешавад.

Имсол дар конфронс беш аз 130 нафаролимони љавон оид ба муњимтарин масъа-лањои њалталабе, ки ба рушди нумўи тиббимуосир дар љумњуриамон мусоидат менамо-янд, маърўзањо хонданданд. Њамчунин, дарбаробари дигар мавзўъњои илмї татбиќисистемаи кредитї - модулии таълим дарбаъзе факултањои донишгоњ, бозсозиитањсилоти тиббии тодипломї, маќомиимтињоноти тестї дар баланд бардоштанисифати таълим, омилњои асосии инкишофитарзи њаёти солим, масъалањои мубрамитакмили ихтисоси баъдидипломї ваомодасозии касбї дар њамоиши имсолаиилмии олимони љавон ва донишљўёнитаълимгоњи олии тиббии љумњурї ба тавривасеъ муњокима гардиданд.

Иштирокдорони конфронс дар 7 гурўњикорї 132 маърўзаи илмї, аз љумла, 7маърўза дар маљлиси пленарї ва 125маърўза дар маљлисњои гурўњї аз рўиихтисосњои љарроњї, терапевтї, стомато-логї, назариявї, тиббї ва ѓайритахассусроба муњокима гузоштанд.

Дар конфронс аз љониби намояндагониширкатњои хориљии Гедеон Рихтер, WorldMedicine, ИННОТЕК маводи нави дору ватаљњизоти тиббї намоиш дода шуд.

С. НАЗАРОВА,"Омўзгор"

(идома аз сањ.8)

№15 12-уми апрели соли 2013РАЊНАМО

4ТАЉРИБА

МАВЗЎЪЊОИ ИЛОВАГЇ БАРОИ ОМЎЗИШИ ФАНЊОИ ТАЪЛИМЇ БО НАЗАРДОШТИТАМДИД ШУДАНИ МУЊЛАТИ ТАЪЛИМ

Адабиёти тољикСинфи 51.Абдумалик Бањорї-1 соат.2.Ѓаффор Мирзо -1 соат.3.Адабиёти шифоњї-1соат.4.Њиљо, рукн ва вазни шеър.Синфи 61.Сафармуњаммад Аюбї.2.Порчањо аз драмаи "Амир Исмоил"-

1соат.3.Драмаи "Абулфазл Балъамї"-1с.4.Унсурмаъолии Кайковус "Порчањо аз

"Ќобуснома"-1с.5.Масъалањои зулму адолат, некию

бадї, саховатмандї дар эљодиёти НизомииГанљавї-1 соат.Синфи 71.Лоиќ Шералї. " Ба модарам", "Забон-

гумкарда"-1 соат.2. "Корези Фирдавсї"- 1с.3. Њикоятњо аз " Маснавии маънавї"-2

соат.4. Такрори солона-1соат.Синфи 81. Хоќонии Шарвонї-1соат: маснавии

"Тўњфат -ул- ироќайн"- 1 с.2. Тањлил ва шарњи ќасидаи " Айвони

Мадоин"- 1с.3. Низомии Ганљавї: достони "Хусрав ва

Ширин"-1 соат.4. Тањлили достони " Лайлї ва Маљнун"-

1соат.Синфи 91. Њусайн Воизи Кошифї: њикояњо аз

"Анвори Суњайлї " - 1с.2. "Футувватнома"- 1с.3.Зайниддин Мањмуди Восифї-1соат.4. "Бадоеъ-ул- ваќоеъ "-1 с.5. Лањзањои зиндагии адиб дар "Бадоеъ-

ул-ваќоеъ"-1с.Синфи 10

1.Муњаммад Сиддиќи Њайрат: њаёт ваэљодиёти шоир-1с.

2. Тањлил ва шарњи шеърњои Њайрат-1с.3. Ќорирахматуллоњи Возењ: њаёт ва

фаъолияти -1с.4. Мазмуни " Савонењ -ул- масолик"-1с.5. Асари њаљвии Возењ "Аќоид-ун-ниссо"-

1с.Синфи 111. Гулназар Келдї: њаёт ва эљодиёти

шоир,"Модарамро дар хоб дидам ман"-1с.2."Замин чун модари ман масти хоб

аст"-?, "Модари љањонгирам"-1с.3.Абдулњамид Самадов: њаёт ва эљоди-

ёти нависанда-1с.4. Мазмуни асари "Паррончакњо"-1с.5. Такрори солона-1с.

Забони тољикїСинфи 51. Замонњои феъл: замони гузашта ва

хелњои он-2с.2. Замони њозира ва хелњои он-2с.3. Феъли замони ояанда-2с.4. Сохти феъл-2с.5. Дар замонњои гуногун тасриф наму-

дани асосњои феъл ва бандакњо-2с.Синфи 61. Хелњои љонишин-1с.2. Љонишини шахсї- 1с.3. Љонишини саволї-1с.4. Љонишини ишоратї-1с.5. Љонишини таъинї-1с.Синфи 7Ањамияти њиссачањо дар нутќи шифоњї

ва матн-1с.1. Аломати китобат дар навишти њис-

сачањо .2. Нидо њамчун њиссаи ёридињандаи

нутќ-1с.3. Вазифаи нида дар љумла-1с.

(АЗ 25.05.2013 ТО 07.06.2013)

№15 12-уми апрели соли 2013РАЊНАМО

4. Хелњои нидо-1.5. Сохти нидо-1с.Синфи 8 Маълумоти умумї дар бораи аъзоњои

истисноии љумла-1с.1. Баёнияи истисної њамчун навъи мах-

суси аъзоњои истисної, аъзоњои истисноииљумла-1с.

2. Нутќи айнан ва мазмунан наќлшуда-1с.

3. Аломатњои китобат дар нутќи айнанва мазмунан наќлшуда-1с.

4. Мавќеи нутќи айнан ва мазмунаннаќлшуда дар асарњои бадеї- 1с.

5. Хониши ифоданоки нутќи айнан вамазмунан наќлшуда-1с.Синфи 91. Фонди асосї ва таркибии луѓавии за-

бон-1с.2. Забони адабї ва иловањо -1с.3. Маълумоти дар бораи хат ва мавќеи

он дар љамъият-1с.4. Сабабњои дигар шудани хат-1с.5. Навъњои хат дар њаёти халќи тољик-

1с.Синфи 101. Санъатњои бадеї ва ањамияти онњо.

Санъатњои маънавї: таносуби калом -1с.2. Ба маънои маљозї омадани кали-

мањо-1с.3. Ташбењу муболиѓа-1с.4. Тавсифу таљнис-1с.5. Саволу љавоб ва ташхису талмењ-1с.Синфи 111. Услуби коргузории расмї. Њадафи

асосии услуби коргузории расмї-1с.2. Ба кор бурдани калимаю истилоњот

хоси муассисањои давлатї, корхонањои ис-тењсолї-1с.

3. Ќолабњои рехтаи ифодаи фикр, сањењва даќиќ зикр намудани далел, такрорикалимаю ифодањо ва якрангию якнавох-тии тарзи баён-1с.

4. Жанрњои њуљљатнигорї, номанигорї,расмию ѓайрирасмї, риоя намудани меъё-рњои забонии њуљљатњои мухталиф-1с.

5. Хусусиятњои луѓавию грамматикииуслуби баёни илмї-1с.

Математика синфњои 5 ва 6Синфи 5: Боби V- Мавзўъ: Касрњои

оддї - 2соат.Боби VI - Мавзўъ: Касрњои дањї.Љамъ ва

тарњи касрњои дањї - 2 соат.Боби VII - Мавзўъ: Зарб ва таќсими кас-

рњои дањї - 3 соат.Њамагї: 7 соатСинфи 6: Боби II- Мавзўъ: Љамъ ва та-

рњи касрњои оддї - 2соат.Боби III - Мавзўъ: Зарб ва таќсими кас-

рњои оддї - 2 соат.Боби VIII - Мавзўъ: Њалли муодилањо -

3 соат.Њамагї: 7 соат

Алгебра синфњои 7 - 11Синфи 7:Боби III - Мавзўъ: Дараљаи нишондињан-

дааш натуралї - 1 соат.Боби V - Мавзўъ: Формулањои зарби

мухтасар - 2соат.Боби VI - Мавзўъ: Системаи муодилањои

хаттї - 1 соат.Њамагї: 4 соатСинфи 8:Боби II- Мавзўъ: Решањои квадратї - 1

соат.Боби III - Мавзўъ: Муодилаи квадратї -

2 соат.Боби V - Мавзўъ: Дараљаи нишондињан-

дааш бутун - 1соат.Њамагї: 6 соатСинфи 9:Боби II- Мавзўъ: Муодила ва системаи

муодилањо - 2 соат.Боби III - Мавзўъ: Прогрессияњои ариф-

метикї ва геометрї - 2 соат.Боби V - Мавзўъ: Дараљаи нишондињан-

дааш ратсионалї - 2 соат.Њамагї: 6 соатСинфи10:Боби III - Мавзўъ: Муодилањои тригоно-

метрї - 2соат.Боби IV- Мавзўъ: Њосила- 2 соат.Боби V- Мавзўъ: Татбиќи њосила- 2 соат.Њамагї: 6 соатСинфи 11:Боби II - Мавзўъ: Функсияи нишондињан-

дагї. Хосиятњо ва графики он - 3с.Боби II- Мавзўъ: Функсияи логарифмї.

Њалли муодилаи логарифмї-3с.

Њамагї: 6 соат

Геометрия синфњои 7-11Синфи 7:Боби III- Мавзўъ: Секунљањо - 2соат.Боби IV - Мавзўъ: Сохтанњои геометрї

ва давра - 2 соат.Њамагї: 2 соат.Синфи 8:Боби III- Мавзўъ: Координата ва векто-

рњо - 2соат.Њамагї: 2 соат.Синфи 9:Боби II - Мавзўъ: Бисёркунљањо ва дав-

ра -1 соат.Боби III- Мавзўъ: Масоњати бисёркунља

ва давра -1соат.Њамагї: 2 соат.Синфи10:Боби II - Мавзўъ: Параллелии хати рост

ва њамворї - 2 соат.Боби IV- Мавзўъ: Координата ва векто-

рњо - 2соат.Њамагї: 4 соат.Синфи11:Боби IV- Мавзўъ: Љисмњои чархзанї.

Комбинатсияи љисмњо. - 2 соат.Боби V- Мавзўъ: Њаљми бисёррўяњо ва

љисмњои чархзанї - 2 соат.Њамагї: 4 соат.

ФизикаСинфи 71. Њодисањои таршавї. Капилярнокї2. Шкалаи њарорати мутлаќ3. Ќонуни баќои импулс4. Њалли масъалањо оид ба боби "Њара-

кат ва таъсири мутаќобили љисмњо. Ќуввањо"Синфи 81. Ќонуни Ом барои занљири сарбаста2. Диоди нимноќилї ва рафти кори он3. Транзистор ва истифодаи онњо4. Њалли масъалањоСинфи 91. Изотопњо. Изотопи атоми гидроген2. Ќоидаи кўчиш3. Як шудани ядроњои сабук4. Њалли масъалањоСинфи 101. Ќонуни баќои энергия2. Маълумоти таърихї оид ба механика3. Протсеси адиабатї4. Хосияти кристаллњо5. Методикаи њалли масъалањо6. Њалли масъалањоСинфи 111. Заррањо ва антизаррањо2. Навъњои њамтаъсироти физикї дар

табиат3. Таснифи заррањои бунёдї4. Фотонњо. Лептонњо5. Хадронњо, кваркњо6. Тарзи кор бо тестњо ва санљиши тестї

ХимияСинфи 81. Маълумот дар бораи оксидњо2. Маълумот дар бораи кислотањо3. Маълумот дар бораи намакњо4. Маълумот дар бораи асосњоСинфи 91. Электролит ва ѓайриэлектролитњо2. Гидролизи намакњо3. Хосияти умумии металлњо4. Њалли масъалањоСинфи 101. Ќатори гомологии карбоњидрогеенњои

сер2. Таснифи кислотањои карбон3. Сохти эфирњои мураккаб4. Њалли масъалањоСинфи 111. Њалли масъалањо2. Њалли масъалањо3. Њалли масъалањо4. Њалли масъалањо

БиологияСинфи 51. Узвњои растанї2. Сабзиш ва таќсимшавии њуљайра3. Сохти њуљайраи пањнаки барг4. Бордоршавии растанињои гулдорСинфи 61. Ањамияти обсабзњо дар табиат ва хо-

љагии халќ2. Растанињои пўшида, тухм њамчун гур-

ўњи олиташкил3. Гуногунии растанињо ва пайдоиши

онњо4. Растанињои мевадињандаи ТољикистонСинфи 71. Таснифоти њайвонот2. Пайдоиши якњуљайрагињо3. Сикли инкишофи пањнкирмњо

4. Шиносої бо табиати кишварСинфи 81. Моњиёни Тољикистон2. Гуногуншаклї, ањамият ва муњофиза-

ти обхокињо3. Пайдоиши ширхўрњо4. Кор бо саволномањои тестїСинфи 91. Кирмњои паразитї ва мубориза бар

зидди онњо2. Сохт ва инкишофи устухонњо3. Лимфа4. Кор бо саволњои тестїСинфи 101. Њалли масъалањои гинетикї2. Њалли масъалањои гинетикї3. Њалли масъалањои гинетикї4. Њалли масъалањои гинетикїСинфи 111. Кор бо саволњои тестї2. Кор бо саволњои тестї3. Њалли масъалањои гинетикї4. Њалли масъалањои гинетикї

Омодагии дифои њарбїСинфи 10:1. Саломдињии низомии даста њангоми

роњгардии низомї.2. Ёрии аввалини тиббї ба љабрдидагон

њангоми офатњои табии.Синфи 11:

1. Роњгардии низомї ва гардишњо њан-гоми њаракат дар саф.

2. Њуќуќ ва љавобгарии сарбозон њанго-ми хизмати њарбї.

Суруд ва мусиќї Синфи 1 - "Офтоби ман" ш.Ю.Ањмад-

зода., оњ.Ќ.Яњёев;"Мактаби ман" ш.М.Миршакар, оњ.Т.А-

юбї";Синфи 2 - "Яктост Тољикистон" ш.А.Ло-

њутї, оњ.Ќ.Яњёе";"Мактаби мо" ш.М.Миршакар, оњ.Љ.Рус-

тамова;Синфи 3 - "Сулњ" ш.Б.Рањимзода, оњ.

Халќ;"Тољикистонам" ш.Љ.Њошим, оњ.Н.Ќурбо-

нњусейнов;Синфи 4 - "Идат муборак" ш.Н.Назирї,

оњ.Ш.Сайфиддинов;"Тољат бар сарат бод эй Тољикистонам" ш.Синфи 5 - "Дунёи миллат" ш. ш.Н.Бо-

њирї, оњ.Ш.Сайфиддинов;"Субњи фирўз" ш.С.Хатлонї, оњ.Т.Сатто-

ров;Синфи 6 - "Сулњ хоњонем" ш.А.Лоњурї,

оњ. З.Зулфиќоров;" Суруди Сулњ" ш.А.Исматов, њ.Ќ.Яњёев.

Таърихи умумї, таърихи халќи тољик, асосњои давлат ва њуќуќ

МАВЗЎЪЊОИ ИЛОВАГЇ БАРОИ ОМЎЗИШИ ФАНЊОИ ТАЪЛИМЇ БО НАЗАРДОШТИТАМДИД ШУДАНИ МУЊЛАТИ ТАЪЛИМ (АЗ 25.05.2013 ТО 07.06.2013)

№15 12-уми апрели соли 2013ТАЪЛИМ

4МЕТОДИКА

Њангоми гузарониданимашѓулиятњо аз фаннизабони русї ман азвасоити гуногуни аёнї,технологияи муосиризамонавї, компютер вамаълумотњои навиниинтернетї ба таври васеъва огоњона истифодамебарам . Ба аќидаи мо,яке аз роњњои ѓанїгардондани нутќишифоњию хаттиихонандагон ин њифзуазбар кардани луѓатњо вашарњу тафсири онњомањсуб меёбад.

Мушкил дар он зоњир мегар-дад, ки таъбиру воњидњои фра-зеологї дар забони русї хелезиёд истеъмол мешаванд. Бароимуаллим зарур аст, ки нусхаињаммаънои тољикии онро дарёфтнамуда, ба шогирдон тавзењ бах-шад. Луѓатомўзї ва донистанитаъбиру иборањои фразеологїдар раванди таълими забонирусї бањри забондонї ва хушо-буранг гардидани калом ва нутќихонандагон мусоидат мекунад.Бад-ин хотир, ман аз дискњоимахсусе, ки ба мавзўи "Фразео-логизмњои забони русї" бахши-да шудаанд, истифода мекунам.Њамчунин њангоми гузарониданимашѓулиятњо бозии "Љуфти худ-ро муайян намо!"-ро ташкил ме-кунам, ки лањзаи мустањкамкуниидарси нав донишњои андўхтаитолибилмонро афзун мегардо-над. Аммо ин усулњо њадди ни-њоиву охирини шавќовар гузаро-нидани дарсњо ба шумор наме-раванд. Дар љараёни дарс аз бо-

ШЕВАЊОИ РАНГИНИ ТАЪЛИМИЗАБОНИ РУСЇ (АЗ ТАЉРИБА)зии дигари грамматикї, ки "Зуд-зуд номбар кун" унвонгузорї шу-дааст, истифода мебарам. Инбозї чї тавр сурат мегирад? Дарсинфи њафтум дар байнипартањо ќадам зада, калимавувожањоеро баён месозам, ки азљињати љинсият бояд шогирдонмувофиќ ба он луѓатро ба гунаиољилї номбар кунанд.

Масалан, калимаи "птицы"-роба самъи хонандагон мерасонам.Шогирдон барои мисол, кали-мањои "воробей", "ворона", "соро-ка"-ро бозгў мекунанд. Албатта,на њама љавобњо сањењу дурус-танд. Аз ин рў, барои њар як хатоїхонандагон "љарима" карда ме-шаванд.

Чунин усулро ваќти гузашта-ни мавзўи "Исм" ("Имя существи-тельное") низ бо номи "Кї беш-тар фикр мекунад?" (Кто большепридумает?) амалан татбиќ ме-намоям.

Хонандагони синф ба гурўњњољудо карда мешаванд ва њар якгурўњ сурати манзаравии вижаисюжетдорро дар пеши худ гузош-та, супориши муаллимаро иљромекунанд. Аз рўи сурати манза-равї шогирдон њар ќадар исме-ро, ки ёфта метавонанд, бешта-ру зиёдтар дар дафтар сабт ме-намоянд. Њамон гурўњ ѓолиб до-ниста мешавад, ки ин шартроэљодкоронаву фаъолона иљромекунанд. Њамин гуна машќњоизењниро дар мавзўи "Феъл" ва"Сифат" мураттабан мегузаро-нам.

Ё сабки дигари љолиби таш-рењи мавзўъњо ин аст: мавзўъ:"Њиљо". Аз рўи бозии дар фавќномбурдашуда, яъне, "Љуфтихудро муайян намо!" њар як гурўњ

вараќчањоро бо њиљоњои "НА-СОС-КА-МЫШ-ЖИ-ЛЫ-НА-ВЕС"дастрас мекунад. Супориш чунинаст: Ба њар як љуфти њиљо љуфтимувофиќро ёфта бинависед.Хонандагон зимни ба тартиб ваљо ба љогузории њиљоњои калима

шаклњои дурусту сањењи онромеёбанд: насос, лыжи, мышка вамонанди инњо.

Мавзўи дигар: "Љуфтњоиљарангнок ва бељаранг", зимнигузаронидани бозии "Њарфњоињилагар".

Дар тахтаи синф 10 калимагїдар ду сутун навишта мешавад,ки њамсадоњояшон тавре сабтгардидаанд, ки ба талаффузионњо монанд намебошад.

Супориш чунин аст: Кали-мањои ќатори якум: зуб, бочка,сад, колхоз, дочка, дуб, жар, игра,пень, отряд.

Калимањои сутуни дуюм: мо-роз, почка, завод, этаж, точка,

сапоги, шар, икра, голубь, тет-радь.

Дар ин бозии зењнї гурўњепирўз мегардад, ки њамаи "њар-фњои њилагар"ро ёфта, нишонмедињад.

Зикр кардан бамаврид аст, ки

дар таълими мавзўъњо ба таврињамешагї аз усули тестї истифо-да мебарем. Таври мисол, чунинсупориши тестї супурда меша-вад:

1. Љавоби дурустро нишондињед;

а) Рамзи Љумњурии Тољикис-тон;

б) Президент (президент)в) Нишон (герб)г) Ќасри Президент (дворец

президента)д) Муљассамаи Исмоили Со-

монї (памятник И.Самани)Ба шарафи таљлили љашни

100-солагии шоири шањири то-љик, Мирзо Турсунзода ин гуна

супориши тестї тањия мегардад:2. Шоири халќии Тољикис-

тон - М.Турсунзода кай ва даркуљо таваллуд ёфтааст?

а) дењаи Ќаратоѓ, соли 1911(селение Каратаг, 1911г.)

б) Шањринав, соли 1907 (Шах-ринау, 1907 г.)

в) Њисор, соли 1908 (Гисар,1908 г.)

3. Китоби нахустини МирзоТурсунзода чї ном дошт?

а) Њасани аробакаш? (Хасан-арбакеш)

б) Байраќи музаффарият(Знамя победы)

в) Садои Осиё (Голос Азии)Супориши 4-ум: Ин мисраъњо

аз кадом достони шоир гирифташудаанд?

… Только дружбу мы ищем, -мы дружбу несём,

Чтоб цвела она в каждом жи-лище людском…

а) "Дорогая моя"б) "Голос Азии"в) "Хасан-арбакеш"Умуман, имконоти шавќова-

ру рангоранг ва љозиб гузарони-дани машѓулиятњо аз фанни за-бони русї хеле зиёд мебошад,ки дарёфти роњњои судмандусамарабахши он ба ќобилиятуњунари хосаи омўзгор рабту во-бастагии ќавї дорад. Њангомитањияи намудњои гуногуни усу-лњои љадиди дарс њароина, мо азмаслињату пешнињодот ва њидо-ятњои устодони ДЉТИБКСМ, хо-сатан муаллимаи навовару до-нишманд Г.Љонмањмадова ва-сеъ истифода мебарем. Воќеан,дарсњои забони русї бояд љаз-зоб, раѓбатангез ва пероста бомисолњои њаётї бошанд. Љус-туљўи усулу шевањои нав бафањмишу дарки соддатари мав-зўъњо аз љониби хонандагонмусоидат мекунад.

Фирўза ХОЛИЌОВА,муаллимаи фанни забони

русии мактаби №59,ноњияи Сино

Баъзе аз омўзгорони синфњои ибтидоїмасъулияти асосии худро фаќат дар хат-хону хатнавис кардани хонандагон дида, баинкишофи нутќи мураттаб ва зењну тафак-кури онњо кам ањамият медињанд. Масалан,мавзўи дарсро дар тахтаи синф навишта,онро худ ифоданок хонда, наќл карда, маз-муни онро ба воситаи саволњо аз шогир-дон мепурсанд. Сипас, барои мустаќилонахондани матн супориш медињанд. Чунинтартиб хонандаро бењавсала, коњил ва бе-љуръат гардонида, ба инкишофи зењну та-факкури ў чандон таъсири хуб расонда на-метавонад.Омўзгоронро лозим аст, ки азчунин тартиби кор даст кашида, хонанда-гонро дар раванди дарс ба фаъолиятњоигуногун љалб карда, барои њангоми дидан,шунидан, љавоб додан, иљро кардан, расмкашидан, хондан, навиштан ва бозї карданва маълумот гирифтани онњо кўшиш намо-янд. Омўзгор дар ин раванд бояд њамчунроњнамо фаъолият намояд. Фаќат бо њаминроњ мо метавонем тафаккури эчодии хонан-

дагонро инкишоф дода, барои навиштанинаќли хаттї ва иншо дар синфњои миёна ваболої замина муњайё намоем. Хонандаго-ни синфњои ибтидої одатан нисбат ба син-фњои миёна ва болої бољасорат мебошанд.Онњо аз навиштан ор намекунанд, њарчироба хотир гиранд, бебокона менависанд. Агармо хонандаро дар њамин синну сол бароинавиштани наќли хаттї ва иншо тайёр на-моем, дар синфхои миёна ва болої, албат-та, наќли хаттиро худаш мустаќилона на-вишта метавонад. Омўзгори синфи ибтидоїбояд мунтазири кори санљишии наќшавиихуд нашуда, дар њамаи дарсњо шогирдонроба воситаи навиштани диктантњои эљодї,баёни хаттии мазмуни матнњои хурд ё ка-лон, ба саволњо љавоби хаттї навиштан ваиншоњо аз рўи расм тайёр намояд. Њамчу-нин, омўзгор метавонад дар баъзе мавзўъњонавиштани наќли хаттиро хамчун дарси му-ќаррарї ташкил намояд. Дар навиштани на-ќли хаттї наќшаи кор наќши муњим мебо-зад. Агар хонанда наќшаи наќли хаттирохудаш тартиб дода тавонад, ё аќаллан дартартиб додани он фаъолона иштирок намо-яд, боварї њаст, ки вай аз уњдаи навиштанинаќл ба хубї мебарояд. Кўшиш кардан ло-зим аст, ки њангоми тартиб додани наќшаљумлањо дар шакли хабарї бошанд ва ма-води фарохтареро фаро гирад. Масалан, модар мавзўи "Гунљишкак ва мор" дар синфи4-и "В" наќли хаттї гирифтем. Дар оѓоз хо-нандагонро ба дарс омода сохта, онњороќадам ба ќадам барои навиштани наќл омо-да намудам: Ќадами аввал-хониши муста-ќилонаи матн.

Ќадами дуюм-ба њаммизи худ бо навбатнаќл кардани мазмуни матн бо овози паст.

Ќадами сеюм-наќли мазмуни матн азтарафи 3-4 нафар хонандаи фаъол ва худи

омўзгор.Ќадами чорум-тартиб додани наќшаи

кор.Хонандагон аз рўи наќшаи тартибдодаи

худ ба навиштан сар карданд:1. Зиндагии оилаи гунљишкакон.2. Огоњ шудани гунљишки нарина аз

њодиса.3. Бо тадбир интиќом гирифтани гунљ-

ишки нарина аз мори бадњайбат.Аксарияти хонандагон аз ўњдаи навиш-

тани наќли хаттї ба хубї баромаданд, валеяк чиз дар ваќти бањогузорї моро дар њай-рат гузошт, ки дили беѓаши кўдакони синф-ро соњиби хона, ки бо метин каллаи морропарронда буд, ором нагузоштааст.

Мафтуншоњ, Мањина, Шањбоз, Бехрў-зљон ва боз чанд нафари дигар аз худ ило-ва карда навиштаанд, ки гунљишкакон зин-дагиро давом дода, аз нав тухм гузошта,бача баровардаанд ва хушу хурсандоназиндагї намудаанд. Њол он ки матни ки-

4НУЌТАИ НАЗАР

НАЌЛИ ХАТТЇ-ОМИЛИТАШАККУЛИ ТАФАККУР

Имрўзњо дар рўзномаву маљаллањодар асоси талаботи барномањоитаълимї, стандартњои давлатиитањсилот бо назардоштимуносибатњои фаъоли таълим,олимон, мутахассисони соњаипедагогика ва инчунин, омўзгоронипешќадам маводи зиёди пурарзиштањия карда, пешкаши њамкоронменамоянд. Агар омўзгорон моњиятитаълимию тарбиявии ин маводродуруст дарк намуда, истифодаиамалии онњоро дар дарсњои худ бароњ монанд нуран алонур мешуд.Зеро на њама омўзгорони љавоне,ки акнун ба кори таълиму тарбияоѓоз кардаанд, мутахассиси хубанд.

тоб дар њамон љо ба охир расида буд.Намунае аз кори Бењрўзљон: "….Дар ха-

мин ваќт соњиби хона фатилаи чароѓро дар-гиронда, мехост ба чароѓдон гузорад, аммогунљишки нарина парида фатилаи сўхтаис-тодаро аз дасти сохиби хона гирифта, бадаруни лона партофт. Сохиби хона аз тар-си он ки саќфи хона оташ нагирад, метин-ро гирифта ба болои бом баромад. Мор азболо овози метинро шунид ва аз поён ша-рари оташро дида сарашро ба боло баро-вард. Дар њамин лахза соњиби хона бо ме-тин сари морро аз тан људо кард. Гунљиш-какон бо њамон тадбир аз мори бадњайбатинтиќом гирифтанд. Онњо аз сари нав тухмкарда, чўља бароварданд ва хушу хурсан-дона зиндагиро давом доданд.

Хулоса, навиштани наќли хаттї хо-нандаро ба андеша рањнамун сохта, ша-вќу њаваси ўро ба омўзиш бештар гардо-нида, захираи луѓавиашро бой мегар-донад. Вакте кўдак худаш наќлро мена-висад, аз кори худ ќаноатманд шуда, зењ-наш бурро, шавќу завќаш зиёд гардида,мактабу муаллимро зиёдтар дўст медо-рад.

Назар НАИМОВ,Муќаддас САЙИДМУМИНОВ,омўзгорони мактаби №52-и

ноњияи Мир Сайид Алии Њамадонї

"ГЎРЃУЛЇ - ЭПОСИ МАРДУМЇ"Њафтаномаи "Омўзгор" бо маќсади љалби бештари таваљљуњи њамагон ба фарњ-

анги ниёгон, тањќиќи љанбањои гуногуни осори мардумї ва роњандозии мубодилаиафкор байни хонандагони нашрия оид ба мероси адабии ниёгон барои бењтаринмаќола дар мавзўи

"Гўрѓулї - эпоси мардумї"Озмун эълон менамояд.Маќолањо бояд бо ишораи "Ба озмун" ба нишонии њафтанома фиристода ша-

ванд ва набояд аз 4 сањифаи чопи якуниминтервалии компютерї (њуруфи TimesNew Poman Tj- 14) зиёд бошанд.

Озмун то 1 сентябри соли 2013 идома меёбад ва дар арафаи љашни Истиќлоли-яти давлатии Љумњурии Тољикистон љамъбаст мегардад. Ба ѓолибон мукофотњоипулї ва Ифтихорномаи њафтаномаи "Омўзгор" супорида хоњанд шуд.

4ОЗМУН

№15 12-уми апрели соли 2013ГУЛШАНИ РОЗ

сурати ифрот (яъне, аз њад зиёд) дар ибо-дат ва муназзањнамої ва муќаддаснамоїба кор рафта ва дар девони Њофиз аз ма-фоњими манфї аст ва ѓолибан бо сифати"риё" (риёї) хушк ё гарон ќарин аст".

Чунонки мебинем, калимаи "зуњд" дарлуѓат ба маънии нохоњонї, бераѓбатї ёхилофи раѓбат омада, зоњид бошад, шах-си нохоњанда ва бераѓбат нисбат ба дунёва молу љоњу лазоизи он эзоњ дода шуда-аст, ки баъдњо "зуњд" тањаввули маънїёфта, аз маънои бераѓбатї нисбат ба дунёва њирсу озу шањвот, ба ифрот дар ибо-дот ва поку беолоишнамої ва муќаддас-намої ба кор рафтааст ва ѓолибан бо"риё" ва "риёї" наздик аст.

Чунонки дар љои дигар мегўяд:Агар ба бодаи рангин дилам кашад

шояд,Ки бўи хайр зи зуњди риё намеояд.Аз ин њама шарњу эзоњоти калимањои

"хирќа" ва "зуњд" бармеояд, ки ибораи "хи-рќаи зуњд" ба "хирќаи риё" наздик ва њам-маъност.Харобот - Дар "Бурњони ќотеъ" дар

шарњи ин калима чунин омадааст: "Харо-бот бар вазни каромот, шаробхона вабўзахона ва ќиморхона ва амсоли онрогўянд". Ва ба ќавли Тањонавї "Алхаробот"дар луѓат ба маънии шаробхона аст ва даристилоњи сўфия иборат аст аз хароб шу-дани сифоти башария ва фонї шуданивуљуди љисмонї ва рўњонї ва хароботимарди комил, ки аз ў маорифи илоњиябеихтиёр содир шавад (Кашшофи истило-њот - ал-фунун).

Дар ѓазалиёти Њофизи Шерозї абёте,ки аз "харобот" ва "оби харобот" њикоятмекунанд, хеле зиёданд:

Ёд бод ин ки хароботнишинбудаму маст,

В-он чї дар масљидам имрўз камаст, он љо буд.

ХХХДар хароботи муѓон гар гузар

афтод бозам,Њосили хирќаву саљљода равон дар

бозам.ХХХ

Он кас, ки манъи мо зи хароботмекунад,

Гў дар њузури пири ман ин мољаробигў.

Шайх Мањмуди Шабистарї рољеъ бамазмуну маънии харобот, яъне хароботиирфонї, дар "Гулшани роз" мегўяд:

Хароботї шудан аз худ рањоист,Худї куфр аст, агар худ порсоист.Нишоне додаандат аз харобот,Ки алтавњид исќотулизофот.Харобот аз љањони бемисолест

Байти дуюмХирќаи зуњди маро оби харобот

бибурд,Хонаи аќли маро оташи майхона

бисўхт.Хирќа - дар луѓатњо ба маънии навъе

аз пўшок маънидод карда мешавад, киостиндор ва пешбаста мебошад ва онроаз сар мепўшидаанд ва аз сар бадар ме-кардаанд. Хирќаро аз порањои ба њам дух-таи пашмї фароњам меовардаанд ва онлибоси расмии сўфиён будааст. Њофизборњо ба пашмин будани хирќа ва паш-минапўш будани сўфиёну зоњидон ишо-ра кардааст.

Хез, то хирќаи сўфї ба хароботбарем,

Шатњу томот ба бозори хурофотбарем.

ХХХНа ба њафт об, ки рангаш ба сад

оташ наравад,Он чї бо хирќаи зоњид майи ангурї

кард.Њамчунин Њофиз ба хирќапўш будани

худ ќоил аст:Шармам аз хирќаи олудаи худ

меояд,Ки бар ў вусла ба сад шўъбада

пиростаам.ХХХ

Ин хирќа, ки ман дорам, дар рањнишароб авло,

В-ин дафтари бемаънї ѓарќи майиноб авло.

Зуњд - Дар шарњи калимаи зуњд Бањо-ваддини Хурамшоњї дар "Њофизнома"-ихуд (Тењрон, 1375 њ.) менависад:

"Зуњд - нохоњонї, хилофи раѓбат (Мун-тањо-ул-араб)

Ва зоњид - нохоњанда ва бераѓбат маъ-нидод карда мешавад. Зуњд баъдњо та-њаввули маънї карда ва аз маънои бераѓ-батї ба дунё ва њирсу оз ва шањвот, ки азсифот ва хасоили мусбати сўфиёни бо-сафои ростини дар садри аввалбуда, ба

ШАРЊИ СЕ БАЙТИ ЊОФИЗ4БА ОЗМУНИ «ТАФСИРИ ЯК БАЙТ»

Маќоми ошиќони лоуболист.Харобот ошёни мурѓи љон аст,Харобот остони ломакон аст.Хароботи хароб андар хароб аст,Ки дар сањрои ў олам сароб аст.Хароботист бењадду нињоят,На оѓозаш касе дида, на ѓоят.Ва "оби хароботи" киноя аз май буда,

дар байти мазкур на майи заминї, балкимайи ирфонист. Далел он аст, ки харобо-те, ки Њофиз дар ин байт овардааст, ир-фонї мебошад. Ва мо сифатњои ин харо-боти ирфониро дар боло зикр кардем.

Бояд гуфт, ки таъбири "оби харобот"сохтаи худи Њофиз набуда, дар шеъруадаби тољику форс собиќаи дерина дорад.

Чунонки Саъдї мегўяд:То гарди риё гум шавад аз домани

Саъдї,Рахташ њама дар оби харобот

бароред.Хољу:Хољу, бирав ба оби харобот ѓусл

кун,Гар рахти нангу ном бар оташ

нињодаї.Хонаи аќл - Умуман, Лисонулѓайб аќл-

ро дар назди ишќ нотавону заиф мешу-морад ва њамеша ишќро меситояд ва бомаслињати ў амал мекунад. Илму аќл дарназди ишќ ољизу нотавонанд:

Карашмаи ту шаробе ба ошиќонпаймуд,

Ки илм бехабар афтоду аќл бењисшуд.

Ишќ, њатто њангоми ба мушкилот аф-тодани дил ба ў кўмак мекунад.

Дил чу аз пири хирад наќли маонїмекард,

Ишќ мегуфт ба шарњ он чї бар ўмушкил буд.

Ба чунин ољизу нотавон будани аќлњанўз шуарои пеш аз Њофиз, дар ашъорихуд ишорањо карда буданд.Саъдї:З-он гањ, ки ишќ дасти татовул

дароз кард,Маълум шуд, ин ки аќл надорад

кифояте.ХХХ

Аќл дар шарњаш чу хар дар гилбихуфт,

Шарњи ишќу ошиќї њам ишќ гуфт.Ва ин аќле, ки пайваста аз љониби шо-

ирону орифон мавриди накўњишу сарза-ниш ќарор гирифтааст, ба ќавли дониш-мандон, аќли њаюлої аст, на аќли рањ-монї (Аќли Кулл) ё (Уќули ашара).

Оташи майхона - ин таъбир њам бамонанди таъбирњои "оби харобот" ва"оби тарабнок" киноя аз май, бода ва ша-роб аст. Вале ин байт, азбаски саропо

ирфонист, бино-ан ин май њам ,яъне "оташи май-хона" низ ирфо-нист.

Маънии байт: -Ман дар ибтидо бамонанди зоњидон хирќаи зуњд (риёї) дарбар доштам ва чун зоњидон, ки ба зоњирхудро тарки дунёкарда нишон медоданд,амал мекардам.

Чун пайрави сулуки тариќат шудамва бо зикру муљоњида ва фикру мушо-њида ва ишќи поку беолоиш варзиданбо мањбуб ба мартабањои баланди су-луки тариќат расидам . Бар тибќињадиси маъруфи "Манъарафа нафса-њуфа ќад ъарафа раббању", яъне њаркї худро шинохт, пас ба тањќиќ Худоихудро шинохт. Ва чун аз оби харобот,яъне аз майи майхонаи васли мањбубсармаст шудам, дарњол тарки хирќаизўњд (риёї) кардам. Чун ба маќомибаландтарини тариќат , ба маќомињайрат расидам, њамаи аъзои ман азкор афтод ва ман гунгу лол гаштамва хонаи аќли маро оташи майхонаиилоњї бисўхт. Дар кутуби тасаввуфїомадаст, ки чун солик ба маќоми њай-рат ояд, фарќи ману ту, миллат ва азкадом мазњаб (дин) пайравї карданва њатто номи худро фаромўш меку-над.

Пири Румї ба њамин маънї мефармо-яд:

Њар киро асрори Њаќ омўхтаанд,Мўњр карданду дањонаш дўхтанд.Хоља Њофиз дар љойњои дигар ба

њамин маънї мегўяд:Ѓайрати ишќ забони њама хосон

бибурид,К-аз куљо сирри ѓамаш дар дањани

ом афтод.ХХХ

Гуфт Њофиз, ошноён дар маќомињайратанд,

Дур набвад гар нишинад, хаставумискин ѓариб.

Бедил низ ба њамин маънї мегўяд:Њайрат ѓубори хеш зи чашмам

нуњуфтааст,Бар ранг бастаам зи њуљуми сафо

ниќоб.ХХХ

Дўстон, зулме ба њоли номуродамрафтааст,

Доштам чизеву ман будам, зи ёдамрафтааст.

Мирзо ОДИНА,омўзгори мактаби

раќами 32-и ноњияи Ќумсангир

Нурмуњам-мад Сафаровха тм к а рд аифакултаи ма-тематикаю фи-зикаи ДДХ баноми академикБ.Ѓафуров аст.Аз соли 1986то њол омўзго-

ри мактаби №2-и ноњияи Кўњис-тони Мастчоњ мебошад. Дар ра-дифи омўзгорони навоваруфаъол ва ташаббускори ноњиямавќеи устувор дорад. Ба ада-биёти бадеї низ таваљљуњмандасту машќи шеър мекунад. На-виштањояш дар нашрияњои но-њиявию вилоятї чоп шудаанд.

Њафтаномаи "Омўзгор" ба иномўзгори хушсалиќа комёбињоиэљодї таманно дорад.

Сари болои моСари гањвораи дунёї,

модар,Садоќатпешаву яктої,

модар.Зи ту оѓоз гирад

зиндагонї,Сахобахшу љањонорої,

модар.Ту њастию љањони мост

зебо,Ба мењру њусн бењамтої,

модар.

Канори ту канори бахтбошад,

Барои мо сари болої, модар.Зи дарду ранљу ѓам дурем,

дурем,Ту чун ѓамхора бањри мої,

модар.Фидои хоки пои ту

Нуронист,Шарифу њамдаму волої,

модар.

ЊикматАз ниёгон бехабар монї

агар,Мешавї монанди тифли

бепадар.Гарки андарзи бузургон

нашнавї,Нахли умри ту намеорад

самар.Гар суханвар нестї, њайф

аст, њайф,Дур монї њар куљое аз назар.Аз сахою мењр чун дурї,

бидон,Осмони зиндагият беќамар.Дўстиро гар намесозї

шиор,Мезанї бар решаи умрат

табар.Аз Нуронї њикмате воло

шунав:Зиндагї бо дўстон дорад

шарар.

Нурмуњаммад САФАРОВ,Аълочии маорифи Тољикистон

1. Ќањрамони асари устод Садриддин Айнї.2. Яке аз маъноњои тахаллуси шоир. 3. Номиченаки вазн дар яке аз асарњои устод, ки баро-бар ба 250 грамм аст. 4. Исми калони дења ёмањал, ки дар асари ў истифода шудааст. 5.Асари адиб, ки бо забони русї чоп шудааст. 6.Боргоњи амирони Бухоро. 7. Дењае, ки нависан-да дар ду асараш онро ном бурдааст. 8. Шеъ-ри устод Садриддин Айнї. 9. Ќањрамони мус-бии асари устод. 10. Муаллифи маќолаи "Му-соњабат бо марди бузург". 11. Маљаллае, ки аса-ри устод Садриддин Айнї дар он чоп шудааст.12. Мадрасае, ки адиб дар он тањсил кардааст. 13.Як навъ њабсхонаи амирї, ки устод дар он зиндонїбуд. 14. Ќањрамони мусбии асари устод дар романи"Ѓуломон". 15. Дења дар ноњияи Айнї. 16. Андозињукумати амирї, ки адиб дар асараш онро ном бур-дааст. 17. Очерки таърихии устод Айнї. 18. Ќањра-мони асари нависанда. 19. Љойе, ки устод дар онтањсил кардааст. 20. Китоби дарсии Садриддин

(Понздањуми апрели соли љорї базодрўзи адиби оламшумули тољик,Ќањрамони Тољикистон устодСадриддин Айнї 135 сол (1878 - 2013)пур мешавад. Ин муаммо ба њаёт вафаъолияти эљодии ин шахсияти бузургитаърихию фарњангї бахшида шудааст).

МУАММОИ "АЙНЇ"

Айнї. 21. Мадрасае, ки шоир он љо тањсил намудааст.22. Персонажи асари адиб. 23. Муаллифи маќолаи "Са-фаре бо устод". 24. Номи боби асари нависанда. 25. Маъ-нои тахаллуси шоир. 26. Мансаби њарбии замони амирї.

Мураттиб Њотами ЊОМИД

АЗ ИДОРА: Шахсе, ки аввалин шуда љавобњоидурусти ин муамморо ба мо мерасонад, бо тўњфаихотиравии њафтаномаамон ќадрдонї мешавад.

415 АПРЕЛ-ЗОДРЎЗИ УСТОД САДРИДДИН АЙНЇ

№15 12-уми апрели соли 2013 ИЉТИМОИЁТ

4ИЌТИСОДИЁТ

Рушди љомеа бо дигаргуншавии муносибатњои иќтисодїва иљтимої тавъам мебошад. Тањти мафњуми рушдииљтимої мо таѓйироти амалиеро мефањмем, ки имкониќонеъсозии ниёзњои инфиродї ва дастаљамъии ањлиљомеаро беш аз пеш фароњам месозанд. Равандимазкур навсозї ва тањкими сохтори иљтимоии љомеа,татбиќи усули нави робита ва муносибатњои созмонњо,нињодњо, ашхоси воќеист ва њуќуќиро дар назар дорад.

Тафовутњои инфиродии миёниодамон дар њаёти љомеа дар шаклиэътирофи ин ё он арзишњо ва дарташаккулёбии низоми ниёзњои дах-лдор падидор мегардад. Таѓири сох-тори ниёзњо, њамчунин, ба рафториодамон таъсир мерасонад.

Њамзамон бо таѓирёбии рафто-ри аъзои људогонаи љомеа ба тавридоимї њайати гурўњњои иљтимої таљ-дид мегардад. Равандњои демог-рафї боиси ивазшавии наслњо ме-гарданд. Наслњои нав на танњо бањамон низоми арзишњои аз тарафипешгузаштагони онњо тадвингарди-да, балки ба арзишњои аз дигар сох-торњо ва низомњои иљтимоии дарнатиљаи раванди ѓанигардонии му-таќобили фарњангњо воридшудапайравї хоњанд намуд. Њамин тавр,ба сохтор ва созмони љомеа раван-ди доимии таѓироти дохилї дарњаёти љамъиятї таъсир мерасонад.Аммо таѓйироти асосї ва бунёдї дарљомеа на дар раванди дигаргунињоихудбахудї ва кунди ба тафриќаиинфиродии одамон вобастабуда,балки ба ивазшавии тањкурсиињаёти љомеа, азнавсозии нињодњоисиёсї ва иќтисодї ба вуљуд меоянд.

Дараљаи рушди љомеа дар дои-раи ин ё он давлат њам тавассутинавъњои њукмрони хољагидорї вањам арзишњо ва манфиатњо, хусуси-яти ањолї ё ба истилоњ "сармояиинсонї" муайян карда мешавад.Тањти ин истилоњ ќобилият, донишњова малакањои кормандон, ки бароионњо имконияти ширкати фаъолонадар соњањои иљтимої ва иќтисоди-ро фароњам меоварад, фањмидамешавад. Сармоягузорї ба фаъоли-яти инсонњо метавонад минбаъдбоиси болоравии њосилнокии мењ-нат гардад. Аммо њосилнокии мењ-нат метавонад бо сабаби табоњиитандурустии одамон, паст гардида-ни дараљаи тањсилот ва бетахассус-шавии оммавии мутахассисон ко-њиш ёбад.

Назарияи мазкур пешбинї меку-

над, ки инсонњо њамчун истеъмолку-нандагон ба афзоиши њадди аксаридаромадњои худ тамоми умр манфи-атдор мебошанд.

Вобастагии мушаххас миёни да-раљаи тањсилоти корманд ва муздикори ў дар тамоми муддати фаъо-лияти мењнатиаш вуљуд дорад. Чу-нин падида инъикоскунандаи роби-таи сабабию натиљавии миёни тањ-силот, дараљаи мањорат, њосилнокиимењнат ва даромади корманд мебо-шад.

Арзёбии сармояи инсонї басодушвор буда, ба як силсила омилњовобастагї дорад. Ба љумлаи чуниномилњо, на танњо андозагирии сама-ранокии иќтисодї, балки њамчунин,арзишњои ахлоќие аз ќабили озодиишахсї, имконияти рушди шахсият ваѓайра дохил мешаванд. Дар натиљамаќулаи (категорияи) "сармояи ин-сонї" басо нисбї тасаввур мегардад.Ба њар њол, дар муњосибањои иќти-содии захирањои мењнатї истифоданамудани он судманд аст, чунки ме-

тавон таъсири сармоягузорињо бафаъолияти инсонњоро дар коњишёфтани камбизоатии ањолї ва руш-ди иќтисодї пайгирї намуд.

Вазъияти кишварњо дар љањонимуосир аз рўйи захираи аќлониионњо бањогузорї мешавад. Дар киш-варњои нисбатан пешрафтаи љањонто 40 % афзоиши мањсулоти нохо-лиси миллї аз њисоби низоми сама-раноки тањсилот ба даст оварда ме-шавад. Аз нуќтаи назари иќтисодїсармоягузорињо ба рушди тањсилотба зудї љуброн мегардад. Тибќи ар-зёбии коршиносони амрикої 1 дол-

истеъмолї дохил мешавад, аз рўйиистеъмоли воќеї дар моњи октябрисоли 2011 ба њар як нафар узви хо-навода дар як моњ 121 сомонї (25$)-ро ташкил намуд.

Бењтар шудани тандурустї ватаѓзияи ањолї, махсусан, ќишрњоикамбизоати он ба коњиш ёфтанифавти одамон, афзоиши дарозумрїва њамчунин, афзоиш ва болоравиидаромадњо боис хоњад гардид.

Дараљаи таѓзия (истеъмолихўрок) баёнгари некуањволии ањолїаст, бинобар ин, вай метавонад њам-чун нишондињандаи сифати ќувваи

лар харољот дар низоми тањсилотимкони ба даст овардани 3-6 дол-ларро фароњам меоварад. Нисбатба њамаи давлатњои мутараќќї ба-рои ањолии кишварњои аъзои ИДМдараљаи болотари тањсилот ва дарайни замон, сатњи зиндагии паст хосмебошад.

Аз рўйи тавсияњои Кумитаи СММоид ба њуќуќи иќтисодї, иљтимої вафарњангї, дараљаи камтарини муз-ди кор дар њар як давлат бояд кор-мандон ва аъзои хонаводаи онњоробо дараљаи зиндагии муносиб таъ-мин намояд. Сабади истеъмолї -фењрасти њадди аќали маводи ѓизої,колои ѓайрихўрокворї ва хадамотибарои нигањдории тандурустии ин-сон ва таъмини фаъолияти њаётгу-заронии ў зарурбуда мебошад.Њадди аќали рўзгузаронї аз сабадиистеъмолї ва маљмўъи пардохтњоињатмї иборат аст.

Тибќи раќамњои Агентии омориЉумњурии Тољикистон арзиши фењ-расти маводи ѓизої, ки ба сабади

коргарї низ бошад.Бонки Умумиљањонї чандин сол

аст, ки Солномаи "Шохисњои иљти-моии рушд"-ро мунташир менамояд.Дар нашрияи мазкур ба гурўњи киш-варњои дорои даромади паст ба њарсари ањолї (695 доллар ва камтар)71 кишвар мансуб мебошанд, баљумлаи чунин кишварњо аз љумњу-рињои собиќ Иттињоди Шўравї Арма-нистон, Гурљистон ва Тољикистоншомил шудаанд. Ба гурўњи дорои да-ромади миёна (695-8625 доллар) 99кишвар дохиланд, аз љумла љумњу-рињои боќимондаи собиќ ИЉШС. Багурўњи кишварњои дорои даромадибаланд 40 кишвар мансуб мебо-шанд.

Барои муайян кардани маќомиин ё он давлат дар љомеаи љањонїмушаххас сохтани дараљаи зиндагииодамон ва ё бо баёни дигар, некўањ-волии онњо зарур аст.

Барои андозагирии дараљаи зин-дагї даќиќан мушаххас кардан ло-зим аст, ки он аз рўйи кадом нишон-дињандањо муайян карда мешавад.

Инак, чанде аз ин нишондињан-дањо: даромад, ќобилияти харидорї,сарват ва ё нишондињандањои шо-хиси сифати зиндагї (масалан, азќабили дараљаи тањсилот, њамгироиииљтимої ва созиши иљтимої, танду-рустї, дарозумрї, таъмини бехатарїва ѓайра).

Нишондињандањои некуањволї:даромади миёна, харољоти миёна,миќдори миёнаи каллорияњои истеъ-молшаванда, сифати ѓизо, зарибисарбории демографї ба хонаводањо,дастрасї ба хадамоти низоми тан-дурустї, мавќеъ ва сифати манзил,масофа то нуќтањои хизматрасониитиббї, миќдори солњои тањсил дармактаб, масофа то нуќтаи таъмини

об ва бензин, њуќуќи инсон, дараљаибаробарии имкониятњои мардон вазанон, ширкати иљтимої, хориљкуниииљтимоии фард аз љомеа ва вобас-тагии иљтимої, манзили гармшаван-да, босаводї ва дарозумрї ба шу-мор мераванд.

Нишондињандањои дар амал тат-биќшавандаи некўањволиро ба чоргурўњ људо мекунанд: шохиси даро-мад, шохисњои омехта, ки шомилишохисњои даромадї ва ѓайридаро-мадї мебошанд, шохисњои ширкатииљтимої ва шохисњои субъективї.

Барои бањодињии сатњи зиндагїбештар аз њама шохисњои даромад-ро истифода менамоянд, ки ба маъ-лумоти мављуда оид ба даромадњова харољот асос ёфтаанд.

Равишњои омехтаи андозагириисатњи зиндагї ва некуањволї ба дугурўњ таќсим мешаванд:

а) истеъмол ва навъњои асосиихадамот;

б) некўањволї.Дар кишвари мо бунёд намуда-

ни замина барои њар чи зудтар њаллуфасл намудани таъмини хурокворїяке аз масъалањои муњим ба њисобмеравад.

Тољикистон дорои баъзе захи-рањои табиї, иќтидорњои саноатї,захираи илмї, заминњои њосилхез ваминтаќањои мусоиди иќлимї бароиистењсолоти кишоварзї мебошад.Баъзе навъњои пахта, лимў, себ, нок,зардолу ва ангур басо марѓуб ва дарбозори хориљї серхаридоранд.

Сарчашмаи асосии болоравиинекўањволии халќ истењсолотинеъматњои моддї ва истифодаиоќилона ва самараноки онњо мебо-шад.

Њоли њозир дар шароити иќтисо-ди бозорї дар кишвари мо ќонуния-ти умумї амал мекунад: њар ќадаркишвар сарватманд гардад, њамонќадар зиндагии њар яки мо бењтархоњад шуд; њар ќадар нисбат ба за-хирањои дохилї сарфакорона ваоќилона муносибат намоем, њамонќадар кишвари азизамон зудтар му-стањкаму пойдор ва сарватманд ме-гардад.

Аз ин рў иќтисоди маиширо боядњамчун ќисми таркибии иќтисодиё-ти давлат баррасї намуд. Њангомињисоб кардани пули худ набояд ман-фиатњои кишварро ба таври куллїфаромўш кард. Мањз њамин масъа-ларо бояд иќтисоди бозорї дар ма-рњилаи кунунї њаллу фасл намояд.

Наргис ШЕРОВА,доктори илмњои

иќтисодї, профессор

МАРДУМ

4БАЊС

Пеш аз њама, оё имкон дорад, ки даркамтар аз як сањифаи њафтанома якбора8 китоби дарсї ва 8 роњнамои омўзгорробаррасї ва арзёбї кард? Ин кор њаттобарои нобиѓагон басо мушкил аст! Сони-ян, худи ифодаи "бо ном "Насли нав"...њайратангез аст. Аввалан, дар ин мавридтаркиби "ба ном" ё "ба истилоњ" истифо-да мешавад, баъдан даруни нохунак ги-рифтани ибораи "насли нав" маънои розїнабудани муаллиф ба ин мафњум ва ботамасхур муносибат кардан ба маънои онаст. Муаллифи маќола бояд донад, ки инистилоњ моли муаллифони китобњоидарсї нест. Тањия ва нашри китобњои на-сли нав дар доираи татбиќи Лоињаи таљ-диди маориф сурат гирифтааст, ки онроВазорати маорифи Љумњурии Тољикистонроњандозї кардааст. Аз ин љо, чунин тар-зи баён тамасхури муаллифи маќола баин маќоми муътабари идораи маориф дарљумњурї аст.

Ба ин навиштањо мулоњиза кунед: "Азтањлили (!) китобњои дарсии забони мо-дарї чунин хулоса баровардан лозим (!)аст, ки ба љуз КИТОБИ ДАРСИИ СИНФИ

3 (таъкид аз мост) дар китобњои забонимодарии синфњои 1,2 ва 4 норасоињоизиёд ба чашм мерасанд". Чаро "хулосабаровардан лозим аст?" Магар фикри худ-ро месазад ба њама талќин кунем? Шах-се, ки аз одитарин одоби муошират огоњаст, "хулоса баровардан мумкин аст" мег-ўяд. Баъдан, чаро њама китобњо норасоїдоштаанду китоби синфи 3 не? Таги косанимкосае њаст? Оё муаллиф аз барра-сињои ин китоб дар нашрияњои гуногунхабаре дорад? Ва нињоят, меъёри "зиёд"ва "кам" будани норасої кадом аст? Агарњамаи норасоињои 7 китоби дарсї дар нимсањифаи рўзнома љой шавад, он меъёризиёд будани норасої аст? Шахсан манэътироф мекунам, ки китоби идеалї, му-аллифи идеалї, муаллими идеалї вуљуд

дошта наметавонад (ниг.: Байзоев А.Машварат идроку њушёрї дињад. "Адаби-ёт ва санъат", №8, 21.02.2013), аз ин рўњар китобе дорои камбудї аст. Агар ба инсухан бовар надошта бошед, муњтарамСоњибназаров К., китоби дарсии забонимодарї, синфи 3 ва роњнамои омўзгорионро пеши ман оред, дар як даќиќа боти-лу ѓаразнок будани ин фикри шуморо тас-диќ хоњам кард!

Шумо таъкид кардаед, ки китобњоротањлил кардаед. Оё медонед, тањлил ху-даш чист? Тањлил он аст, ки китобњоитозанашрро бо китобњои пешин вараќ-вараќ муќоиса кунед, мутобиќати онњо-ро бо барномањо санљед ва муњимтар аз

соат људо шуда буд. Њайати муаллифонтасмим гирифтанд, ки соатњои таълимимашќи хат аз мавзўъњои таълимї набо-яд људо бошад. Бинобар ин, машќи хатњамчун як унсури људонопазири таъли-ми забон дар љараёни дарсњо гузарони-да мешавад, на ба тариќи соатњои ало-њидаи таълимї. Дар маљмўъ, миќдориваќти барои машќи хат људошуда набештар аз њамон миќдорест, ки дар бар-нома зикр шудааст, танњо усули пешни-њод бо назардошти хусусиятњои синну-солї ва психологии кўдакон таѓйир меё-бад". Дар китоби дарсї оид ба њамаињарфњои алифбо дар дохили мавзўъњоигуногун машќи хат оварда шудааст.Кўдаки хурдсол наметавонад як соатитамом (35 даќиќа) фаќат бо машќи хатмашѓул шавад. Маљбуран ташкил карда-ни чунин дарс, аз як тараф, самари хубнамедињад, аз тарафи дигар, зулмирўйирост ба кўдаки бечора аст. Зимнан,худи њамин нигоњи тоза ба ин масъалаяке аз далелњои тааллуќ доштани кито-бњо ба насли нав аст.

Шумо менависед: "Аз рўйи ќоидабояд (!) дар барномаи (?) синфњои 1-4њамаи фанњои таълимиро љой мекар-данд ва сипас барои тасдиќ ба мушова-раи Вазорати маориф пешнињод мена-муданд". Метавонед њамон "ќоида"-ро баман нишон дињед? Оё чунин ќоидаро дарягон љой дидаед, ё хондаед? Муќарризиазиз, мардум маќоли хубе дорад: "Усулдар дасти наќорачї". Тавре њамагонмедонанд, ин лоињаро Бонки Љањонїмаблаѓгузорї карда буд ва он фаќаттањия ва нашри китобњои забони модарїва математикаро дар бар мегирифт. Азин рў, дар барномаи таълим љой доданифанњои дигар ба ихтиёри муаллифоннабуд.

Дар њафтаномаи "Омўзгор" (№14, 05.04.2013) маќолаи омўзгори калоникафедраи иќтисод ва идора дар соњаи маорифи ДЉТИБКСМ КарамхудоСоњибназаров тањти унвони "Камбудињо зиёданд (баъзе фикрумулоњизањо перомуни китобњои бо ном "Насли нав"-и синфњоиибтидої)" ба табъ расидааст. Пас аз мутолиаи маќола сараввал посухдодан ба онро ба худ лоиќ надонистам, зеро ин навиштањо бозтобиноогоњии комили муаллиф аз тарзу усулњои навиштани таќриз ёарзёбии китобњои дарсї аст. Бо вуљуди ин, мулоњизањои муаллиф мароводор намуд, ки барои равшанї андохтан ба баъзе масъалањои таълимаз рўйи китобњои насли нав вориди бањс шавам.

ГУНЉИШКРО КЇ КУШАД?њама, бо чанд муаллимони пешќадамисинфњои ибтидої дар ин бора суњбаткунед, фикру мулоњизањои онњоро љамъ-баст кунед... Мутаассифона, нигоштањоиШумо шоњиди он аст, ки ин китобњо фа-ќат рўякї назарсанљї шудаанд. Бароинамуна чанд мулоњизаи Шуморо мета-вон тањлил кард: "Дар синфи якум тибќиталаботи барномаи таълимї аз нимсо-лаи дуюм (?) бояд аз њисоби соатњоизабони модарї яксоатї (?) барои машќихат људо карда шавад, вале дар китобидарсї оид ба ин соат (?) ягон мавод ву-људ надорад. Аз корњои хаттие (?), ки дарбарнома нишон дода шудаанд, нишоневуљуд надорад". Муќарризи муњтарам,ман услуби љумлаи Шуморо тањлил на-мекунам. Аммо бояд гўям, ки агар Шумодар њаќиќат тањлилгар мебудед, дар са-њифаи 10-и "Роњнамои омўзгор" чуниншарњро мехондед: "Тибќи барнома дарбаробари соатњои умумии таълими за-бон барои машќи хат (хушнависї) 13

ЌАССОБ!

(давомаш дар сањ.15)

№15 12-уми апрели соли 2013СИМО

Савол: -Оё донишљўёне,ки дар баробари кор дар му-ассисањои тањсилоти олиикасбї тањсил мекунанд, ягонимтиёз доранд ё не?Љавоб: -Мутобиќи моддаи

186-и Кодекси мењнати Љумњ-урии Тољикистон шахсоне, кидар баробари кор дар муасси-сањои таълимї тањсил меку-нанд, аз љои кор ба гирифтанирухсатии иловагии пулакї бањафтаи кўтоњи корї ва дигаримтиёзњо (бо тартиб ва шаро-ити муќарраркардаи ќонунњова дигар санади меъёрї) њаќдоранд.

Дар созишномањо, шартно-мањои коллективї ва дигар ас-ноди меъёрии љузъии (лока-лии) ташкилотњо барои кор-мандоне, ки дар муассисањоитаълимї мехонанд, аз њисобимаблаѓи ташкилотњое, ки онњ-оро ба тањсил фиристодаанд,имтиёзњои иловагї муќарраршуда метавонанд.

Инчунин, мутобиќи моддаи23 -и Ќонуни Љумњурии Тољи-кистон "Дар бораи тањсилотиолии касбї ва тањсилоти кас-бии баъд аз муассисаи олиитаълимї" ба шахсоне, ки дармуассисањои тањсилоти олиикасбии дорои аккредитатсияидавлатї бомуваффаќият тањ-сил менамоянд, новобаста аз

шакли таъ -лими ѓоибо-на ва шабо-на, бо маќса-дњои зериназ љои корр у х с а т и ии л о в а г їдода шуда ,музди миё -наи мењнат,ки бо тарти-

би муќарраргардидаи рухса-тии њарсола њисоб карда ме-шавад (бо имкони якљоя карда-ни рухсатии иловагии таълимїва рухсатии њарсола), пардохтмегардад:

-барои супоридани санљи-шу имтињонњо дар курсњоиякум ва дуюм мутобиќ ба 30рўзи таќвимї , дар курсњоиминбаъда мутобиќ ба 40 рўзитаќвимї;

-барои навиштан ва дифоилоињаи (кори) дипломї якљоябо супоридани аттестатсияинињоии давлатї - 4 (чор) моњ;

-барои аттестатсияинињоии давлатї - 1 (як) моњ.

♦ Рухсатии иловагии бемузд аз љои кор ба шахсонедода мешавад, ки:

- ба имтињоноти ќабули му-ассисаи тањсилоти олии касбїроњ дода шудаанд 15 (понздањ)рўзи таќвимї;

-ба донишљўёни шуъбаирўзонаи муассисањои тањсило-ти олии касбї, ки дар бароба-ри тањсил кор мекунанд, бароисупоридани санљишу имтињо-нот- 15 (понздањ) рўзи таќвимїдар соли тањсил;

-барои навиштан ва дифоилоињаи (кори) дипломї якљоябо супурдани аттестатсияинињоии давлатї - 4 (чор) моњ;

-барои супурдани аттеста-сияи нињоии давлатї - 1(як)моњ;

-ба шунавандагони шуъбаитайёрии муассисаи тањсилотиолии касбї барои супориданиаттестатсияи нињоии давлатї- 15 (понздањ) рўзи таќвимї.

♦ Ба донишљўёни шуъбаиѓоибонаи муассисањои олиитаълимии дорои аккредитат-сияи давлатї ташкилоти кор-дињанда як бор дар соли тањ-сил харљи рафту омадро то ма-њалли муассисаи тањсилотиолии касбї барои иљрои ко-рњои лабораторї, супориданисанљишу имтињонњо ва њамчу-нин, барои супурдани аттес-татсияи нињоии давлатї, на-виштан ва дифои лоињаи (ко-рњои) дипломї мепардозад.

♦ Намунаи маълумотнома-даъватномаро, ки ба донишљў азљои кор њуќуќи гирифтани рухса-тии иловагї ва дигар имтиёзњо-ро вобаста ба тањсил дар муас-сисаи тањсилоти олии касбиидорои аккредитатсияи давлатїмедињад, маќоми давлатии идо-раи маориф тасдиќ мекунад.

♦ Барои кормандони корхо-нањо, ташкилоту муассисањо,новобаста аз шакли ташкилиюњуќуќї ва шакли моликият, кидар баробари кор дар муасси-саи тањсилоти олии касбї тањ-сил мекунанд, дар шартномаиколлективї ё шартномаи мењ-натї (ќарордод) дароз карда-ни муњлати рухсатињои ило-вагї, додани рухсатї бо пар-дохти маош ба љои рухсатии бепардохти маош ва имтиёзњоидигар пешбинї шуда метаво-над.

Масъули гўша:Саидаи ФАЗЛ

4ПУРСИШУ ПОСУХ

КОР, ТАЊСИЛ ВА ИМТИЁЗЯке аз мушкилињое, ки дарфаъолияти донишљўёни дарбаробари тањсил ба кор њаммашѓулбуда надонистаниљињатњои њуќуќист. Ба инмасъала њуќуќшиносиВазорати маориф СаидвалїЌодиров равшанї меандозад:

Муњаббате ба забони тољикї-форсї, адабиёт ва мероси илмивуфарњангии ниёконамон ўро соли1971 ба шўъбаи форсии факултаизабонњои шарќи ДМТ овард. Баъдихатми он дар соли 1976 ў дар макта-би миёнаи №51-и ноњияи Рўдакї бањайси омўзгори забони форсї коркард. Соли 1979 ба зодгоњаш меоядва сараввал дар кумитаи комсомо-ли вилоят ва сипас кумитаи иљроияишањри Хуљанд ба њайси мудири мар-каз ва нозир фаъолият мебарад.Соли 1982 ў барои хидмат даъватмешавад ва дар њайати ќушунњоимањдуди Артиши Шўравї дар Афѓо-нистон ќарзи байналмилалии хешроадо мекунад. Ў аввалин мукофотидавлатї - медали "Барои хидматњоиљангї"-ро барои шуљоаташ соњиб гар-дид. Баъди адои хизмат соли 1984ба Ватан баргашт ва муддате чанддар кумитаи иљроияи ш. Хуљанд адоивазифа намуд. Инак, 26 сол боз дармактаби тањсилоти миёнаи умумии№23, шањри Хуљанд ба њайси омўз-гор фаъолият мебарад.

Истеъдоди фавќулоддаи устодД. Темуров аст, ки ўро дар байниомўзгорону шогирдон мањбуб гар-донид.

Ман худ омўзгор њастам ва ба

4СОЊИБЊУНАР

хубї медонам, ки дарси њаќиќї чист.Вале њангоми дар дарсњои Даврон-љон Темуров иштирок кардан да-раљаю андозаи муњаббати ў ба дар-су хонанда ва вусъати истеъдод,ќобилият ва мањорати ў барои манкашф шуд ва ўро барои худ боридигар ва ба тарзи дигар кашф кар-дам. Утоќи забони форсии ў, кињанўз солњои 80-ум ташкил шудабуд, имрўз низ назир надорад. Оро-иши дарсхона аз дари кандакорї тонаќши мењробњои девор нишоне азмероси ниёконамон ва фарњангимиллї дорад. Дар девор тарњи ќасруманора ва мадориси маълуму ма-шњури Бухорову Самарќанд, Њиро-ту Шероз, Исфањону Хуљанду Дењлїкашида шудааст. Расми бузургонисухани ноби форсї-тољикї аз ода-мушшуаро Рўдакї ва ФирдавсивуСаъдиву Камолу Мавлоно оѓоз на-муда, то устод Айниву Лоњутї дардевор моњирона кашида шудаанд.Дар девор њамчунин манзарањо аз"Шоњнома", аз љумла, љанги Рустамбо Деви Сафед ва њамчунин поракардани Темурмалик занљирбандироњи киштї дар дарёи Сир ба тавриљолиб наќшбандї шудааст. Дар бай-ни онњо чанд расми љолиб аз чопитењронии девони Њофизи Шерозї,алифбои форсї, моњњои шамсиюќамарї, солшумории њиљрию ме-лодї ва мулљар љой дода шудаанд.Бо вуљуди ин, муњити афсонавї, кидар њамон солњо ташкили он як навъќањрамонї буд, љолибтарин чиз ба-рои ман дар он дарс буд.

Наќл мекунанд, ки доктори илмитаърих, профессор АбдулѓаффорНабиев ва Шоири халќии Ўзбекис-тон Пўлод Мўъмин ба дарси Д. Те-

муров иштирок карданд ва чунонњам писанд омадааст, ки боз 2-3соат ба дарсаш даромадаанд ватаассуроти хешро дертар тавассу-ти радиои Љумњурии Ўзбекистонњикоя кардаанд.

Фаъолияти ў танњо бо тадрисифан мањдуд нест. Ба љуз корњоитаълимї корњои тарбиявии зиёде-ро низ анљом медињад. Њанўз охи-ри солњои 1986-1987 ба таљлилиљашни Наврўз пардохт ва дар ма-нотиќи ањолинишини соњили рос-ти шањр идгоњ барпо намуд, ки дарон ќариб 10 њазор нафар одамиштирок карданд. Бо ташаббуси ўдар идгоњ намоиши театрї,гўштингирї, асптозї, бойчечак-хонї, суманакпазї, шамшербозї,дорбозї ва дигар мусобиќањоиварзишї намоиш дода шуд. Бах-шида ба ин ид бо номи "Эњёиљашни Наврўз" дастуре њам на-вишт.

Шояд ин мањорату истеъдод ваќобилияти ташкилотчигии ў мањсу-ли як хислати нодири ў њам бошад.Њанўз аз солњои аввали айёми до-нишљўї бо шахсиятњои хориќулод-да ошно мешуд, бо эшон њамсўњ-бату њамнишин мегашт. Ёд дорам,ки бо устодон Њасан Иброњим Наќ-ќош, Зореъ, Њасанлї, А.Л. Хромов,В.П. Демидчик, М.Ш. Њусейнзода,Њилол Карим, Ф. Наљмонов ва ди-гарон бемалол сўњбат мекард, дарњоле ки мо бо эшон бо тарсу вањмсалом медодем. Сабаби он њуна-рњои зиёди Д. Темуров буд, ки ба ўимконияти баробар ва озодона боэшон сухан гуфтанро фароњам ме-овард. Ў дар ваќтњои холї аз дарсаксбардорї мекард ва дар њамаи

љашну маросимњои донишгоњу фа-култа бо суратгираки худ њозир ме-шуд. Дар хонаи ќариб њамаи њам-сабаќони мо ин расмњо мављудандва њине ки якдигарро зиёрат меку-нем, њоло њам бозавќ он расмњоротамошо мекунему ба ДавронљонТемуров ањсант мегўем.

Д.Темуров бо аксар симоњоишинохтаи санъати тољик њанўз азсолњои 70-уми ќарни гузашта ошнобуд. Ёд дорам, ки њатто ба Тошканд,ба кинофестивали ќитъањои Осиё,Африќо ва Амрико махсус бароидидану ошно шудан бо санъаткоро-ни номї мерафт. Ў бо Раљ Капур -санъаткори машњури Њинд њамсўњ-бат шуда, њатто аз ў тўњфаи хоти-равї - радиои дастї гирифта буд ваба мо бозавќу ифтихор он тўњфа варасмњои бо ў гирифтаашро нишонмедод. Њамин муњаббат ўро ба хо-наи Юрий Никулин бурд ва мењмо-

ЊАМСУЊБАТИ РАЉ КАПУР,МЕЊМОНИ ЮРИЙ НИКУЛИН

Дар ин маќола сухан дарбораи Корманди шоистаиТољикистон, Аълочии маорифиТољикистон, ѓолиби озмуни"Муаллими сол - 1993",љанговари интернатсионалист,дорандаи 9 медали собиќИттињоди Шўравї, Афѓонистонва Љумњурии ТољикистонДавронљон Темуров меравад,ки ба ќарибї ба синнимубораки 60-солагї расиданд.

ни ў шуд. Ў Ю.В. Никулинро ба Ху-љанд даъват кард ва ў даъватро бахушнудї пазируфт. Аммо беморїсадди роњи сафараш шуд, вале баљои худ тибќи ваъда Наталя Варлей- иљрокунандаи наќши Нина, ќањра-мони машњури "Асираи Ќафќоз"-роба Хуљанд фиристод ва февралисоли 1986 дар толори мактаби ўмулоќот барпо шуд. Мањз бо ташаб-буси ў ба мактаб номи АбулќосимФирдавсї дода шуд. Солњои 1986-1992 аз њисоби худ ба маљаллаи"Чашма", ки бо њуруфи ниёгон чопмешуд ва њамчунин ба "Родник" зи-ёда аз 100 дона обуна ё харида бахонандагон ройгон таќсим мекард.Китобхонаи шахсии худро ба ихти-ёри шогирдонаш вогузошта буд ваонњо аз хонаи ў китоб мегирифтанд.

Њусайн Воизи Кошифї дар "Фу-тувватномаи султонї"-и худ навиш-тааст: "Агар пурсанд, ки устодикомил кист, бигўй, он ки покмазњабва бино бо айби худ, доно ва со-њибтамиз бошад, њасуду кинадор вабахил набошад". Фикр мекунам, киагар Кошифї дар замони мо мебуд,лољарам Д. Темуровро дар назармедошт ё аз ў ном мегирифт.

Давронљон Темуровро ба мак-табњои олии Хуљанд борњо таклифнамуданд, аммо муњаббату дилба-стагиаш ба мактабу мактабиён на-мегузорад, ки онро тарк кунад ва ўбо чандин муассисаи таълимї њам-корї дорад. Аз ин рў, солњои гуно-гун ба њайси муаллими калони ка-федрањои таърихи забон ва забон-шиносии умумии факултаи сухан-шиносии ДДХ ба номи Б.Ѓафуров,коллељи омўзгорї, факултаи мето-дикаи таълими ибтидої, факултаизабонњои хориљии њамин донишгоњфаъолият бурдааст. Аз соли 2002то имрўз муаллими калони кафед-раи забони форсии муосири факул-таи забонњои шарќ мебошад ва дардонишгоњ низ соњиби иззату эњти-роми хос аст.

Нурулло ЃИЁСОВ,номзади илмњои филологї

Андешаи дигар: "... дар роњна-мо муњтарам муаллифон он маво-деро, ки дар барномаи таълимї(?!) омадааст, такроран бо баъзетаѓйиротњо навиштаанду халос".Шояд манзури Шумо аз "барномаитаълимї" китоби дарсї бошад?Калимаи "халос" (тамом) дар инмаврид чунин маъно дорад, ки гўёдар роњнамо ѓайр аз њамин маводчизи дигаре нест! Мегўянд, дуздбошу баинсоф бош...

Ин гуна мулоњизањоро то охи-ри таќриз давом додан мумкинаст. Аммо ба хотири он ки омўз-горон аз ин навиштањо бањрае низгирифта тавонанд ва он ба фои-даи кор бошад, бењтар аст, чанднуктаи дигарро рољеъ ба китобидарсии "Забони модарї" бароисинфи 1 иброз дошта бошам.

Моњи январи соли љорї бофармоиши Вазири маориф, муњ-тарам Н.Саидов њамроњ бо муал-лифони китоби дарсии "Матема-тика" барои омўзгорони синфњоиякум семинарњои методї баргу-зор намудем. Дар њамон љо да-рак ёфтам, ки барои китоби дар-сии "Забони модарї", синфи 1баъзе мутахассисон "Наќшаитаќвимї" тањия ва чоп кардаанд.Дар баробари бартарињои зиёдин наќша дорои баъзе камбудињониз буд. Аз љумла, наќшањо батаври гуногун, гоње барои ду со-ати таълимї, гоње барои як соатитаълимї тањия шуда буданд. Моњамроњ бо муаллимон ба хулосаеомадем, ки бењтар аст наќшањо-ро барои таълими дусоатаи за-бон тањия намоем, зеро тибќимаъмул забони модарї њар рўзду соат таълим дода мешавад.Њоло ин кор пурра анљом ёфта-аст ва њатто баъзе аз муаллимо-

ни шањри Душанбе онро маври-ди истифода ќарор додаанд. Гу-зашта аз ин, дар доираи татбиќинаќшањои Вазорати маориф дармавриди тањия ва чопи роњна-моњои омўзгор барои њамаињамаи фанњои мактабї, ки иќдо-ми хубест, тањияи роњнамои ом-ўзгорро барои китоби дарсии "За-бони модарї", синфи 1 дар њаљми360 сањифа анљом дода, бароимуњокима ба Вазорат пешнињоднамудаам. Дар ин роњнамо, дарбаробари маводи методї, на-ќшањои пурраи дарсњо (њар ка-дом барои ду соат) ва маводииловагї, наќшаи намунавии таќ-вимї низ ба шакли пурра љойдода шудааст.

Бояд содиќона гўям, ки ман азкамтарин шахсоне њастам, ки та-нќидро бо хушнудї мепазирам,агар он дуруст бошад. Аз љумла,баъд аз баррасии ин китоб ваифшои баъзе камбудињо, интизо-ри чопи навбатии китоб нашуда,љадвали ѓалатњо ва шаклњои ду-русти онњоро бо чанд маслињатиметодї барои муаллимони синфиякум пешнињод намудам (ниг.:Байзоев А. Шавќ агар рањбар ша-вад. "Омўзгор", №7, 15.02.2013).Њамин тариќ, пас аз чопи китобниз мо фаъолияти худро дар мав-риди кумак ба омўзгорони азизидома дода истодаем.

Таассуфи ман аз он аст, киКарамхудо Соњибназаров ба инкор бемасъулиятона даст зада-аст, ки шоистаи кормандиДЉТИБКСМ нест, зеро хонандадар баробари хондани њар маќо-ла ба сатњи донишу истеъдодимуаллифи маќола ва вобаста баон ба фаъолияти муассиса низбањо медињад.

Байзоев АЗИМ,роњбари гуруњи

муаллифони китобидарсии "Забони модарї"

барои синфи 1

ГУНЉИШКРО КЇ КУШАД?ЌАССОБ!

(аввалаш дар сањ.14)

№15 12-уми апрели соли 2013

- Духтур, илтимос, зудтартадбирљўї кунед, зани ман аз бе-мории куррўда азият мекашад.

Духтур:- Шумо чињо мегўед, охир,

ман соле пеш кўррўдаи зани шу-моро љарроњї карда будам. Думаротиба гирифтори ин беморїшудан имконнопазир аст.

Мард:- Вале зани дуюм гирифтан

имконпазир аст, духтурљон.ХХХ

Муфаттиш:- Чаро хушдоманатро аз ѓар-

ќшавї дидаю дониста наљот на-додї?

Љавобгар:- Чї хел дидаю дониста?! Ман

гумон кардам, ки ў чун њамешадоду фарёд дорад.

ХХХПадар:- Имтињонњо чї хел, писарам?Донишљў:- Ќиматтар шуданд, падар!

Дар мурофиаи судїАйбдоркунанда:- Ту хеле берањмї . Охир ,

моли љабрдидаро метавонистїбе лату кўб њам ба даст орї.

Љинояткор:- Ташаккур, љаноб. Минбаъд

ин маслињати шуморо ба инобатхоњам гирифт.

ХХХХаридор:- Ба ман як куртаи арзон ди-

њед.Савдогар:- Ин чї хел мешавад, писара-

тон дирўз як куртаи гаронбањохарид, шумо бошед…

Харидор:- Падари ў зинда аст, ман бо-

шам, ятим њастам.ХХХ

Мард:

Сармуњаррир:Ноилшо НУРАЛИЕВ

Суроѓа: 734024, ш.Душанбе, к.Нисор Муњаммад, 13а. Телефонњо: ќабулгоњ – 221-63-36, љонишини сармуњаррир – 227-36-29, котиби масъул ва шуъбањо – 227-25-49

Н.САИДОВ, Ф.РАЊИМОВ, Т.МАЊМАДОВА, Ф.ИСМОНОВ, А.РАЊМОНОВ,М.САЙФИДДИНОВ, А.МУРОДЇ (љонишини сармуњаррир)

Муассис: Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон

«Омўзгор» дар Вазорати адлияи Љумњурии Тољикистон тањти раќами 21Р – 405 19.12.2000 сабти ном шуда, тањти раќами 0018/рз, аз 14.09.2007 дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистоназ нав номнавис гардидааст. Нашрия ба хотири чандандешї маводе низ ба табъ мерасонад, ки идораи њафтанома метавонад бо муаллифон њамфикр набошад ва барои онњо масъулиятба уњда нагирад. Дастхатњо ва суратњо ба муаллифон баргардонида намешаванд.

Њафтанома дар Муассисаи ХЊЊФ «Мушфиќї» ба табъ расидааст. | Индекси обуна – 68850 | Адади нашр: 29 746 нусха | Тарроњ: С. Ниёзов | Њуруфчинон: О.Љабборова ва Ш. ЗафарзодаПочтаи электронї: info@omuzgor-news.tjСайти њафтанома: www.omuzgor-news.tj

Њайатитањрир:

АНЉОМ

ПАНЉ ЛАТИФА

ТАСЊЕЊДар шумораи гузаштаи њафтаномаамон (№ 14, 5 апрели соли

2013, сањ. 3-4) дар маќолаи "Вањдат: бурду бохти соњаи мао-риф" бо сабабњои техникї хато рафтааст. Хоњишмандем ба љойи"раиси шањри Вањдат Ќодири Ќодир", "раиси шањри ВањдатАнвари Вайсиддин" хонда шавад.

ДАЪВАТНОМАбарои иштирок дар тендери чопи маљаллаи "Маърифати омўзгор"

Бо маќсади дастгирии соњибкорон, рушди ширкатњои полиграфїва дар дохили љумњурї бо стандартњои байналхалќї чоп карданимаљаллаи "Маърифати омўзгор" назди Вазорати маориф шахсонињуќуќї ва соњибкорони инфиродиро (минбаъд - молрасонњо) бароиширкат дар озмун бо тариќи иштироки номањдуд бо њуќуќи бастаниЌарордод оид ба чопи маљаллаи "Маърифати омўзгор" даъват ме-намояд.

Лот Номгўи китоб Шумораи нашри солона Теъдод (нусха)

1. Маљаллаи «Маърифати омўзгор» 5 4000

Тавсифи муфассали маљаллаи "Маърифати омўзгор" ва шар-тњои ќарордод, њамчунин, расмиёти озмун дар њуљљатњои тендерїзикр гардидаанд, ки он ба њар кадом хоњишманд аз њуљраи-102 шуъ-баи маркетинг, моликият ва хариди давлатии Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон бо тартиби зерин пешнињод карда мешавад:

Баъд аз пардохти маблаѓи бебозгашти арзиши њуљљатњои тен-дерї ба хазинаи маљаллаи "Маърифати омўзгор" Вазорати мао-риф (арзиши њуљљат 100 сомонї).

Муњлати охирини ќабули дархостњо ва кушодашаваии лифо-фањо: соати 14:00 рўзи 02 майи соли 2013 дар маљлисгоњи Вазора-ти маорифи Љумњурии Тољикистон, бо суроѓаи шањри Душанбе кўчаиНисормуњаммад 13а муайян карда шудааст.

Телефонњо барои маълумот: 227-45-02.

ЛИТСЕЙ-ИНТЕРНАТИ ПРЕЗИДЕНТЇ БАРОИКЎДАКОНИ БОЛАЁЌАТИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН

Ќабули хонандагонро ба синфњои 1 ва 5 барои соли хониши 2013-2014 ба тариќи озмун эълон менамояд. Забони таълим тољикї ва русїбуда, аз рўи равияњои зерин сурат мегирад: табиї-математикї ва умумї(бо истифодаи компютер, видео-аудио-ТВ-интернет).

Литсей дорои хобгоњи замонавї буда, тарбиягирандагон чор маро-тиба таом тановул менамоянд.

Даври якуми ќабули довталабони синфњои 1 ва 5 рўзњои 27 ва28.04.2013 дар шањри Душанбе, бинои литсей-интернати Президентї,

Даври дуюми ќабули довталабони синфи 5 рўзњои 25 ва 26.05.2013дар бинои литсей-интернати Президентї.Њуљљатњои барои довталабони синфи 1:- ариза ба номи директор аз номи волидайн;- нусхаи шањодатномаи таваллуди довталаб;Њуљљатњо барои довталабони синфи 5:- ариза ба номи директор аз номи волидайн;- нусхаи шањодатномаи таваллуди довталаб;- нусхаи табели пешрафт;Телефонњо барои маълумот: 235-64-92, 235-48-53, 235-48-44

Комиссияи ќабул

МОДАР ВА АПАИ АЗИЗАМОНЗЕБОНИСО ДЎСТОВА!

Шуморо бо љашни тиллоии50-солагиатон табрик гуф-та, бароятон саодатизиндагию рўзгори хушро

орзумандем.Таманнои онро дорем, ки

њамеша соябони сари мо - фар-зандону келину бародаронатон бошед.

Бо эњтиром, пайвандонатон Аюбљон, Акбарљон, Алиљон,Меликмурод, Рањима, Заррагул, Искандар, Таманнобону,

Ардашер

Пайванди Гулмуродзода, ин-сони комил, олим ва рўзномани-гори шинохта, узви Иттифоќинависандагони Тољикистон 8-умиапрели соли 2013 бар асари бе-мории ќалб дар 56- солагї дар-гузашт.

Гулмуродзода соли 1956 дардењаи Порашти ноњияи Форишивилояти Љиззах (Ўзбекистон) бадунё омада, соли 1973, баъд азхатми мактаби тољикии ба номиАйнї ба факултаи филологияитољики Донишгоњи давлатии То-љикистон шомил шуд ва соли1978 онро бо тахассуси рўзнома-нигор хатм кард.

Ў фаъолияти худро дар Куми-таи радио ва телевизиони Тољи-кистон ба сифати муњаррир оѓозкарда, аз соли 1980 ба њайси му-аллими калон ба Донишгоњи мил-

лии Тољикистон бакор омад.

Пайванди Гулму-родзода солњои1986-89 дар Дониш-гоњи давлатии Мас-кав тањсил карда,дар мавзўи "Ташак-кули публитсистикаишўравии тољик" ри-солаи номзадї ди-фоъ намуд.

Аз соли 1992 то соли 1996 дарвазифаи муовини декани факултаижурналистикаи Донишгоњи миллииТољикистон ва солњои 1996-2001,2005-2006 ба њайси декан дарњамин факулта кор кардааст.

Пайванди Гулмуродзодамуњаќќиќи адабиёт ва публитси-стикаи ибтидои садаи 20-и тољикбуд.

Дўст ва њамќала-ми мо ба навиштаниочерку памфлет варисолањои таълимїиштиѓол дошт. "Роњњова солњо", "Ќуллаимурод", "Нахли пур-бор", "Њамосаи инсо-ни кор", "Озодии су-хан ва матбуот"рўйхати кўтоњи осориўянд, ки дар нашриё-

тњои мухталифи кишвар ба табърасидаанд.

Дареѓо, ки аз байни мо маргинобањангом чунин инсони наљиб-ро гулчин кард. Ёди неки ў дардили шогирдон, дўстон ва назди-кон абадан боќї хоњад монд.

Вазорати маорифи Љумњу-рии Тољикистон, идораињафтаномаи «Омўзгор»

4СЎГВОРЇ

ПАЙВАНДИ ГУЛМУРОДЗОДА ДАРГУЗАШТ

ТАВЗЕЊОТВазорати маорифи Љумњурии Тољикистон ба иттилои шумо ме-

расонад, ки бо сабабњои техникї дар фармоиши Вазири маорифиЉумњурии Тољикистон аз 06 марти соли 2013, №559 "Оид ба анљ-оми соли хониши 2012-2013, аттестатсияи давлатии аз синф басинфгузаронї ва хатм дар муассисањои тањсилоти умумии Љумњ-урии Тољикистон", ки дар њафтаномаи "Омўзгор" аз 15 марти соли2013, №11 (11874) чоп шуда буд, рўзи баргузории аттестатсияидавлатии хатм дар синфњои 11 аз фанни забони давлатї (диктант)барои синфњои таълимашон бо забони ѓайритољикї, забони русї(диктант) барои синфњои таълимашон бо забони тољикї афтида-аст.

Аз ин лињоз, аз шумо хоњиш карда мешавад, ки аттестатсияидавлатии хатм дар синфњои 11 аз фанни забони давлатї (диктант)барои синфњои таълимашон бо забони ѓайритољикї, забони русї(диктант) барои синфњои таълимашон бо забони тољикї 19-умииюн гузаронида шавад.

Раёсати Донишкадаи љумњуриявиикормандони соњаи маориф аз марги ноба-њангоми устоди факултаи журналистика ва

тарљумонии ДМТПАЙВАНДИ ГУЛМУРОДЗОДА

сахт андўњгин буда, ба пайвандонимарњум аз Худованд сабри љамил мехоњанд.

Шањодатномаи гумшудаи А-157601, ки онро соли 1991 мактабимиёнаи №47-и ноњияи Сомонї (њоломактаби 5-и ноњияи Варзоб) ба Ша-рипова Гулдаста Ќосимовна дода-аст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи Т-ШТА, №0661722, ки онро соли 2011мактаби №1-и ноњияи Исмоили Со-монї ба Њољизода Муњаммад дода-аст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи№333570, ки онро соли 2000 макта-би №89-и ноњияи Сино ба НазимовХуршед Суњробович додааст, эъти-бор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи А№029326, ки онро соли 1988 макта-би №3-и дењаи Сангевни ноњияиДарвоз ба Мањмадов МирмањмадЊукуматшоевич додааст, эътиборнадорад.

Номаи камоли гумшудаи095800, ки онро соли 1999 мактаби№52-и ноњияи Мир Сайид Алии

Кормандони идораи маљаллаи "Маъри-фати омўзгор" аз вафоти ногањонии устоди

Донишгоњи миллии ТољикистонПАЙВАНДИ ГУЛМУРОД

андўњгин буда, ба ањли оила ва назди-кони ў сабри љамил хоњонанд.

Њамадонї ба Носиров Муњиддин до-дааст, эътибор надорад.

Номаи камоли гумшудаи№088221, ки онро соли 1999 макта-би №52-и ноњияи Мир Сайид АлииЊамадонї ба Шералиева Гулрухсордодааст, эътибор надорад.

Дипломи гумшудаи №0938224, кионро соли 1994 омўзишгоњи касбї-техникии №3-и шањри Душанбе баРомашова Елена Вадимовна дода-аст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи Т-ШТУ №А 003890, ки онро соли1992 мактаби №30-и ноњияи Фир-давсї ба Камилова Джамиля Са-идакрамовна додааст, эътиборнадорад.

Шањодатномаи гумшудаи Т-ШТУ№0094836, ки онро соли 2007 мак-таби №63-и ноњияи Шоњмансур баЊакимов Аъзам Одилович додааст,эътибор надорад.

Номаи камоли гумшудаи ТШТУ№0241464, ки онро соли 2009 мак-таби №62-и ноњияи Сомонї ба Илњ-омидини Киромидин додааст, эъти-бор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи№0037386, ки онро соли 2007 мак-таби №94-и ноњияи Сино ба Кари-мова Манзура додааст, эътибор на-дорад.

Аттестати гумшудаи Т-ШТУ№0091063, ки онро соли 2007 лит-сейи њарбии ВМЉТ ба номи генерал-майор М.Тошмуњамедов ба Рањмо-нов Фирдавс Нуриддинович дода-аст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаиА140828, ки онро соли 1994 макта-би №6-и ноњияи Сомонї ба ИсоеваШ.А. додааст, эътибор надорад.

Номаи камоли гумшудаи раќамиА №082383, ки онро соли 1993 мак-таби №5-и шањри Чкаловски вилоя-ти Суѓд ба Раджабов Ойбек Ибра-гимович додааст, эътибор надорад.

ЭЪТИБОР НАДОРАД