№ 11 (11874)

15-уми мартисоли 2013

ЊАФТАНОМА АЗ 20-УМИ ИЮЛИ СОЛИ 1932-ЮМ НАШР МЕШАВАД

НАШРИЯИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЇУМІУРИИ ТОЇИКИСТОН www.omuzgor-news.tj

Беіин фарди їаіон омўзгор аст,Аз ў сарсабзу хуррам рўзгор аст.

Модарон, бонувонва хоњарони азиз!

Њозирини гиромї!Ба эътирофи бузургону мута-

факкирони олам зан - модар азљумлаи олитарин неъматњои ба-шарї ва идомадињандаи њаёт даррўи замин мебошад.

Дар ин лањзањо, ки њамаи моробузургиву шањомат, наљобатушарофат, маќому манзалат вамењрубониву самимияти модаргирди њам овардааст, њар якишумо - њозирини гиромї ва тамо-ми модарону бонувони иззатман-ди Тољикистони соњибистиќлолроба ифтихори љашни фархундаимиллиамон - Рўзи модар самимо-на табрик гуфта, бароятон танду-рустиву хушбахтї, иќболи некутолеи баланд ва рўзгори ободуосуда орзу менамоям.

Воќеан, мо дар зиндагї њељ гоњнаметавонем муњаббате бењтарва њаќиќиву самимитар аз муњаб-бати модари худ дарёбем. Аз инлињоз, модар натанњо азизтариншахс барои њар як фарзанд, бал-ки гаронбањотарин сарвати њар якхалќу миллат мебошад.

Бинобар ин, башарият имрўзба љомеае арљ мегузорад, ки ма-ќому манзалати занро гиромї вапос медорад.

Дар яке аз ривоятњои куњаномадааст, ки "атр аз гул, нўш азшањд, шодобї аз бањор, риќќат азабр, мењр аз офтоб ва зиндагї аззамин бардошта, њамаро бо якди-гар омехта, зан офаридаанд, тозудояндаи ѓамњо ва афзояндаишодиву нишоти мардум бошад".

Аз ин рў, зан-модар ба мислибањор пурнакњату муаттар, сабзухуррам ва шодобу шукуфо буда,бо оѓози фасли бањор ва арафаисоли нави аљдодї, яъне љашни

Наврўз тавъам омадани Рўзи мо-дар дар кишвари зебову офтобиимо рамзи нек аст. Яъне соли навимо бо арљ гузоштан ба маќомуманзалат, ќадру ќимат ва њурма-ту эњтироми модарону занони из-затманду мењрубони мо шурўъмешавад.

Чунонки аз таърихи куњани мо- тољикон бармеояд, њанўз дарањди бостон љашне бо номи "Си-пандормуз" вуљуд дошта, рўзипанљуми моњи исфанд таљлилмешудааст. Фариштаи Сипандор-муз дар љањони маънавї посдориишќу муњаббат, фурўтаниву бур-дборї, садоќату фидокорї ва дарљањони моддї посбону пуштибо-ни занони неку порсо будааст.

Дар иртибот ба ин, мутафак-кири бузурги тољик АбўрайњониБерунї чунин аќида дорад: "Маъ-нии моњи Сипандормуз хирад вабурдборист ва он посбони зами-ну пуштибони занони дурусту пор-со ва шавњардўстдор мебошад".

Ниёгони мо дар ин рўзљашни занонро таљлил мекарда-анд ва занонро гиромї медош-таанд. Ба ин сабаб, ин рўзроБерунї дар љои дигари китобихуд "Осор-ул-боќия" бо номи"муждагирон" ёд кардааст. Боядгуфт, ки њамаи љашнњои ориёи-ён, аз љумла љашни Сипандор-муз сурудњои хоси худро дош-таанд.

Љашни Сипандормуз бо суру-ди "Дуруд бар зан, дуруд бармард, дуруд бар зиндагї" оѓозмешуд, ки он дуои нек дар њаќќизанон буд ва ба ин васила мар-дон ба модарону хоњарон ва њам-сарону духтарони худ рўзи хуш варўзии фаровон мехостанд.

Фарњанги мардуми тољик дартўли њазору панљсад соли охир бо

дини мубини ислом омезиш ёфта,арзишњои он дар танзиму такми-ли зиндагии иљтимоии халќи монаќши нињоят муассир гузошта-анд.

Шинохти љойгоњ ва њуќуќи зандар таълимоти дини ислом маќо-ми хос дорад ва наљобату шаро-фат, инчунин баробарии фитриизанону мардон дар каломи осмо-нии Худованди мутаол - Ќуръонимаљид борњо таъкид шудааст.

Аз љумла дар сураи Нањл дархусуси баробарии мардону занондар аљру подоши илоњї омадааст,ки њар марду зан кори некў анљомдињад ва аз ањли имон бошад, дардунё ба ў зиндагии хушу покизаедода мешавад ва подоши бисёрбењтар аз кирдорашон ато кардахоњад шуд.

Бешак, модар аввалин мураб-бии башарият аст ва тарбияи ин-сон аз домони поки ў оѓоз меша-вад. Зан мураббии инсон аст,аммо на мураббї ва муаллиме, кифаќат сухан гўяд, балки њамчунмодар тамоми хислатњои некиинсониро ба кўдак ба таври табиїинтиќол медињад. Аз ин љост, кишеваи рафтору ахлоќи модар дарсифати идроки фарзанд таъсирибевосита мегузорад.

Мањз модар дар ќалби фар-зандон тухми мењру муњаббат,дўстиву рафоќат ва некиву на-кўкориро мекорад, то оянда наслинаврас чун ашхоси масъулиятши-носу мењнатќарин, ободкору ин-сондўст ва ватанпарвар ба камолрасад.

Бузургони гузаштаи адабуфарњанги мо бо дарназардоштиин нуктаи нињоят муњим гуфтаанд,ки: "Як модари хуб ба сад устодва омўзгор меарзад".

СУХАНРОНИИ ЭМОМАЛЇ РАЊМОН БА МУНОСИБАТИ РЎЗИ МОДАР

МОДАРОН САРВАТИГАРОНБАЊОИ МИЛЛАТАНД

(давомаш дар сањ.2)

Нуриддин Саидов -вазиримаорифи љумњурї ва МарњабоЉабборова -раиси Кумитаи Маљ-лиси намояндагон оид ба илм,маориф, фарњанг ва сиёсатиљавонон зимни тавзењи лоињаиќонуни мазкур зикр карданд, кирушди соњаи маориф дар љумњ-урї яке аз самтњои афзалиятно-ки сиёсати иљтимоии ЧумњурииТољикистон буда, ќабули ќонунинави маориф таќозои замон аст.Он бо маќсади тањкими ислоњотва рушди соња-таъмини сатњусифати тањсилот ва мутобиќ на-мудани бахши маорифи кишварба фазои ягонаи тањсилотиљањонї тањия гардидааст.Лоињаи нави ќонуни маориф аз8 боб ва 69 модда иборат буда,он аз сўи гурўњи корї, ки аз њисо-би мутахассисони соња, њуќуќши-носон таъсис дода шуда буд,дар зарфи 8 моњ дар кумитаю ко-

миссияњои Маљлиси намоянда-гон њамаљониба баррасї гардид.Нисбат ба лоињаи ќонуни мазкур1050 таклифу пешнињод ирсолгардид, ки бештари онњо дар так-мили лоињаи ќонун истифодашуданд.

Ќонуни Љумњурии Тољикистон"Дар бораи маориф" асосњои

Дар Тољикистон лоињаинави Ќонуни ЉумњурииТољикистон «Дар бораимаориф» аз сўи вакилонипалатаи поёниипарлумони кишварбаррасї ва ќабул гардид.

6 ДАР ИН ШУМОРА:

ШАРАФИ МУАЛЛИМОНРОДАВЛАТ ЊИМОЯ МЕКУНАД

њуќуќї, ташкилї, иљтимої, иќти-содї ва принсипњои асосии сиё-сати давлатро дар соњаи маорифмуайян намуда, шаъну шарафиомўзгор тањти њимояи давлатќарор гирифта, дар њолати тањќ-ири муаллим шахс гунањкор до-ниста шуда, нисбат ба ў чорањоандешида мешаванд. Инчунинтибќи лоињаи нави ќонуни мао-риф муаллимони љавоне, ки дарминтаќањои дурдасти кўњистонба толибилмон дарс медињанд,аз баъзе имтиёзњо бархурдорхоњанд гашт. Яке аз онњо људонамудани ќитъаи замин бароисохтмони манзили зист, инчунинљудо намудани иловапулї аст.

Мавриди зикр аст, ки дар солиравон аз буљаи кишвар бароирушди соњаи маориф 2 миллиар-ду 138 миллион сомонї људо гар-дид.

"Ховар"

сањ. 4-5

Оид ба анљоми соли хониши 2012-2013, аттестатсияидавлатии аз синф ба синфгузаронї ва хатм дармуассисањои тањсилоти умумии Љумњурии Тољикистон

ФАРМОИШИ ВАЗИРИ МАОРИФИЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН

сањ. 3

ХИРАДМАНДОН СУХАНСАНЉИДА ГУФТАНД

ЗИ КАС ГАР НАТАРСЇ,БИТАРС АЗ ХУДОЙ!

ДУ БАЊС

ЊАДАФЃАРАЗ НЕ,ИСЛОЊИКОР АСТ-2

сањ. 6

№11 15-уми марти соли 2013РАЊНАМО

Ин наќши созандаи модар даркамолоти шахсияти фарзанд бањисоб меравад. Ва солењтаринфарзандон онњое њастанд, ки боаъмоли неку писандида боисиифтихори падару модари худшаванд.

Чунонки Унсурулмаолии Кай-ковус дар "Ќобуснома" мегўяд:"Устод парварандаи равон аст вападару модар парваришдињан-даи љон".

Дар тамаддуни куњани мо ма-ќом ва наќши модарї шояд му-њимтарин наќши њар зан бошад.Мењру муњаббати модар ба фар-зандон, танзими зиндагї ва роњ-барии дохили хона фазои оромуосудаи оиларо таъмин месозад.

Зане, ки соњибмаърифату со-њибњунар аст, ба масъалаи пеш-бурди њадафњои љомеа низ эњти-роми хос мегузорад, ба ин хотир,ки дар раванди созандагї ширкатдорад ва худ дар сохтани инљомеа сањмгузор аст.

Зан њамчун шахси фарњангсо-зу тарбияткунанда агар худ азвоќеияти њаёт ва љомеа огоњу бо-хабар бошад, фарзандон, ањлиоила ва пайвандони худро тарзетарбият мекунад, ки онњо ба сам-ти љомеаи пешрафта ќадам ни-њанд.

Бо дарназардошти ин, Њуку-мати Тољикистон њанўз аз оѓозиистиќлолият ба масъалањои мар-бут ба занон эътибори махсусдода, то имрўз њаждањ санадимеъёрии њуќуќии заруриро ба тас-виб расонид.

Санадњои ќабулшуда ба тањ-кими маќоми зан дар љомеа, таъ-мини риояи њуќуќу озодињои за-нон, кафолатњои давлатии баро-барњуќуќии мардону занон ва им-кониятњои баробари амалигардо-нии онњо, вусъат додани имконо-ти иштироки фаъоли онњо дартамоми бахшњои иљтимоиву сиё-сии кишварамон ва фароњамовардани шароити зарурї бароифаъолияти занону бонувон мусо-идат менамоянд.

Аз љумла, Фармони Президен-ти Тољикистон "Дар бораи тадби-рњои баланд бардоштани маќомизан дар љомеа", Ќонун "Дар бораикафолатњои давлатии баробариињуќуќи мардону занон ва имкони-ятњои баробари амалигардониионњо", Барномаи "Самтњои асосиисиёсати давлатї оид ба таъминињуќуќу имкониятњои баробариимардон ва занон дар ЉумњурииТољикистон барои солњои 2001-2010" ва "Стратегияи миллиифаъолгардонии наќши занон дарЉумњурии Тољикистон барои со-лњои 2011-2020" муњимтарин са-надњое мебошанд, ки барои бењ-тар гардонидани њаёти иљтимоиизанон наќши њалкунанда мебо-занд.

Дар натиља, солњои охир теъ-доди занони мутахассису соњиб-таљриба дар зинањои мухталифињокимият - маќомоти олии ќонун-гузор, њокимияти иљроия, судњо вадигар сохтору маќомоти давлати-ву љамъиятї афзоиш ёфта, онњодар рушди соњањои гуногуни њаётидавлат ва љомеа сањми воќеиихудро гузошта истодаанд.

Имрўз дар мамлакат ќариб 30фоизи хизматчиёни давлатирозанон ташкил мекунанд ва онњодар њама зинањои њокимият дарвазифањои роњбарї кору фаъоли-ят доранд.

Вале дар баробари ин, азњамаи вазорату идорањо ва маќо-моти иљроияи мањаллии њокими-яти давлатї таќозо мегардад, кибо маќсади тарбияи кадрњо азњисоби занону духтарон ба масъ-алаи татбиќи "Барномаи давла-тии тарбия, интихоб ва љобаљогу-зории кадрњои роњбарикунандаиЉумњурии Тољикистон аз њисоби

занону духтарони лаёќатмандбарои солњои 2007-2016" эътибо-ри љиддї дињанд.

Тибќи сиёсати иљтимоии дав-лати Тољикистон фарогирии илмудониш ба њар як сокини мамла-кат, сарфи назар аз љинсият ваирќу нажод кафолат дода меша-вад.

Њукумат соњаи маорифро якеаз самтњои афзалиятноки фаъо-лияти худ њисобида, њадафи асо-сиаш бењтар намудани сифати

таълиму тарбия ва бо њамин роњбаланд бардоштани сатњи маъри-фатнокї ва соњибкасб гардонида-ни шањрвандон, дар навбати ав-вал љавонписарону љавондухта-рон мебошад.

Мањз бо маќсади њарчи беш-тар љалб кардани љавондухтаро-ну љавонписарони манотиќи дур-дасти кўњистон аз соли 1997 тоимрўз тибќи квотаи Президентимамлакат беш аз дањ њазор на-фар ба муассисањои тањсилотиолии касбии кишвар дохил шу-даанд, ки аз ин шумора њафтњазору панљсад нафарашонродухтарон ташкил медињанд. Инраванд дар оянда низ идома хо-њад ёфт.

Аз 151 њазор донишљўёни му-ассисањои тањсилоти олии мам-лакат беш аз 42 њазор ё 28 фоизионњоро духтарон ташкил меди-њанд. Аммо ин нишондињандањоло моро ќонеъ карда намета-вонад ва мо бояд кўшиш намоем,ки теъдоди њарчи бештари духта-рон ба тањсилоти олї фаро ги-рифта шаванд.

Бо дарназардошти чунинвазъ, Вазорати маориф вазифа-дор карда мешавад, ки дар боба-ти ба таълими миёнаи пурра вабаъдан ба тањсилоти олии касбїбештар фаро гирифтани духта-рон, дар навбати аввал аз мин-таќањои дурдасти кўњистон мунта-зам чораљўї намояд.

Њоло зиёда аз 60 њазор нафарзанон муаллимони муассисањоитањсилоти миёна ва олї мебо-шанд, ки беш аз 50 фоизи шумо-раи умумии омўзгорони кишвар-ро ташкил медињанд.

Илова бар ин, шумораи зиёдикормандони муассисањои илмиикишвар занон мебошанд ва инраќамњо наќши муњими занонродар тавсеаи илмиву фарњангииљомеаи мо нишон медињанд.

Бо вуљуди ин њама, ба Вазо-рати маориф ва дигар сохторумаќомоти давлатї супоришдода мешавад, ки дар масъа-лањои баланд бардоштани сатњитаълиму тарбия дар њамаи зи-нањои тањсилот, пешгирї карда-ни њодисањои аз раванди таъ-лим берун мондани духтарон вабо шуѓл фаро гирифтани љаво-

нон, бахусус духтарон, тадби-рњои мушаххас андешанд, зеродар баъзе шањру ноњияњо аз тањ-силоти њатмии умумї дур мон-дани кўдакони синни мактабї тоњанўз ба чашм мерасад. Тибќимаълумот дар ду соли охир бешаз 2600 нафар, аз љумла, ќариб1400 нафар духтарон аз тањсилберун мондаанд, ки ин боиси ни-гаронист.

Аз ин рў, ба Вазорати маорифсупориш дода мешавад, ки якљо

бо маќомоти иљроияи мањаллиињокимияти давлатї ва падарумодарон барои њалли њарчи зуд-тари масъалаи зикршуда чорањоизарурї андешад.

Сањми назарраси занон даррушди соњаи тандурустї низбаръало мушоњида мегардад.Имрўз ќариб 60 фоизи кормандо-ни соњаи тандурустиро занон таш-кил медињанд ва онњо дар табо-бати беморон, пешгирї кардан вамубориза бо беморињои гуногун,расонидани кўмаки аввалияитиббї ва бењдошти саломатиимардум наќши нињоят муассирдоранд.

Тавре ки њамаи шумо медо-нед, бо маќсади дастгирии фаъо-лияти соњибкории занону духта-рон, ба касбомўзї љалб намуда-ни занону духтарон, баланд бар-доштани маърифати њуќуќии онњова таъсиси љойњои нави корї азсоли 2006 инљониб бо ќарорњоиЊукумат њар сол 40 гранти Пре-зиденти мамлакат људо кардамешавад.

Бояд зикр кард, ки дар даво-ми њафт соли охир аз њисоби бу-љети давлатї ба 96 ташкилотиљамъиятї ва 170 нафар бонуисоњибкор ба маблаѓи 5 миллиону300 њазор сомонї маблаѓ људокарда шудааст.

Илова бар ин, љињати дастги-рии соњибкории бонувон танњодар давоми панљ соли охир азљониби бонкњо ва ташкилотњоиќарзї ба занони соњибкор ќарибдуюним миллиард сомонї ќарздода шудааст.

Дар ин муддат зимни амали-гардонии лоињањо ќариб 2200 на-фар бонувон бо шуѓлњои гуногунва фаъолияти соњибкорї фарогирифта шудаанд. Таќрибан сею-ним њазор нафар бо љойи коридоимї, ќариб 1000 нафар бо љойикори муваќќатї таъмин шуда,маърифати њуќуќї ва малакаисоњибкории 16 њазор нафар занонбаланд бардошта шудааст.

Дар натиљаи чорањои аз љони-би Њукумати мамлакат доир бадастгирии соњибкорї, аз љумлабонувони соњибкор андешидашу-да њоло шумораи умумии занонисоњибкор дар кишварамон беш аз

160 њазор нафарро ташкил меди-њад.

Модарону хоњарони азиз!Њарчанд ки мо имрўз дар ара-

фаи љашн ќарор дорем, вале ме-хоњам бо истифода аз фурсатдоир ба баъзе норасоиву мушки-лоте, ки дар рафъи онњо шумонаќши муњим бозида метавонед,изњори назар намоям.

Мањз ба хотири бењтар гардо-нидани сатњу сифати таълимутарбия, баланд бардоштанимасъулияти падару модар дар инсамт ва мустањкам намудани ро-битаи оила бо мактаб баъд аз му-њокимаи васеъ бо ањли љомеамоњи августи соли 2011 ЌонуниЉумњурии Тољикистон "Дар бораимасъулияти падару модар дартаълиму тарбияи фарзанд" ќабулгардид, зеро тавре ки тањлилу му-шоњидањо нишон медињанд, кос-та гардидани ахлоќи ќисме аз на-врасон, љалб гардидани онњо бањар гуна њаракату равияњои бего-наи экстремистї ва ба љинояткорїдаст задани баъзе аз онњо, пешаз њама, натиљаи беањамиятивубемасъулиятии падару модаронва ин масъалаи њаётан муњимронодида гирифтани онњо мебошад.

Соли гузашта аз љониби нобо-лиѓон 484 љиноят содир шудааст,ки нисбат ба соли 2011-ум 100њодиса зиёд мебошад. Махсусанњодисањои худкушї ва сўиќасд баљони худ аз тарафи наврасону но-болиѓон зиёд шуда, дар давомисол 95 њолатро ташкил додаанд.

Инчунин соли 2012 аз љонибиноболиѓон дар њудуди мамлакат38 њодисаи авбошї содир шуда-аст, ки нисбат ба њамин давраисоли 2011-ум 12 њолат бештар ме-бошад.

Бинобар ин, ба вазоратњои ма-ориф, фарњанг, корњои дохилї, ку-митањои кор бо занон ва оила, оидба корњои дин, љавонон, варзишва сайёњї, маќомоти иљроияињокимияти давлатии вилоятњо вашањру ноњияњо, инчунин роњбаро-ни муассисањои таълимї супоришдода мешавад, ки бо љалбу исти-фодаи тамоми имкониятњо, азљумла, падару модарон, ањли зиёва умуман њамаи аъзои љомеакорњои фањмондадињиро дар бай-ни љомеа, пеш аз њама, миёнинаврасону љавонон ќатъиянпурзўр намуда, љињати татбиќимуќаррароти ќонуни зикршудатадбирњои иловагї андешанд.

Њамчунин мехоњам ба навра-сону љавонон мурољиат карда,хотирнишон созам, ки мо бароионњо њамаи шароити зарурирофароњам оварда истодаем, зеронаврасону љавонони имрўза оян-даи миллат ва созандагони Вата-ни мо мебошанд.

Онњо бояд фурсатро ѓаниматдониста, илму дониш омўзанд вакасбу њунарњои муосирро азхудкунанд, то дар оянда зиндагиисазовори худро таъмин намуда,дар раванди ободонии Ватаниаљдодї ва пешрафта гардонида-ни давлати соњибистиќлоли худфаъолона ширкат карда таво-нанд.

Дар "Ќобусномаи"-и Унсурал-маолии Кайковус доир ба илмуњунар омўхтан ва ба љомеа ман-фиат овардан чунин омадааст:"Бидон ва огоњ бош, ки мардумибењунар чун хори маѓелон доимбеманфиат бошад, ки тан дорадусоя надорад ва на худро суд ку-наду на дигаронро".

Ба ин маънї дар яке аз њади-

сњои Расули Худо - Њазрати Му-њаммад омадааст, ки "омўхтаниилм афзалтар аз ибодат аст".

Шумо занону бонувони ги-ромї, дар раванди тарбияи фар-зандон наќши њалкунанда доредва набояд фаромўш созед, ки тар-бияи фарзанд дар навбати аввалвазифаи муќаддаси њар як пада-ру модар ва баъдан мактаб ваљомеа мебошад.

Бузургони гузаштаи халќамон,ки аз худ барои наслњои ояндаодобномаву насињатномањоизиёд ба мерос гузоштаанд, фар-мудаанд, ки падару модар, муал-лим ва љомеа барои тарбияи на-сли наврас ва фарзандон дар на-зди Худованд љавобгаранд.

Агар онњо фарзандро дурусттарбият кунанд, ў хушбахт меша-вад ва тарбияткунандагон низ дарњарду дунё хушбахт хоњанд шуд.Вале агар онњо дар масъалаи тар-бия беэътиної зоњир намоянд,фарзанд бадбахт мегардад, кигуноњаш ба гардани онњо хоњадбуд.

Дар навбати худ фарзандонвазифадоранд, ки эњтироми воли-дайни хешро ба љо оранд ва онњ-оро дар даврони пиронсоливубеморї парасторї кунанд. Чунон-ки Худованд дар сураи "Исро"-икаломи осмонии худ мефармояд:

"Ва Парвардигори ту њукмкард, ки ба љуз Худаш дигарероибодат макунед; ва ба падарумодар накўкорї кунед; агар яке азонњо, ё њарду назди ту ба калон-солї бирасанд, пас ба онњо "уф"магў ва бар онњо бонг мазан ваба онњо сухани неку бигў! Ва азмењрубонї бозуи фурўтаниро ба-рояшон паст кун ва бигў: Эй Пар-вардигори ман, бар онњо бибах-шой, чунончи маро дар хурдсолїпарвариш кардаанд!"

Њамчунин Њазрати Расул даряк њадиси худ, ки дар "Васиятно-ма" - и Мир Сайид Алии Њамадонїзикр шудааст, мефармоянд:"Накўї кардан ба падару модарафзалтар аз намозу рўза ва њаљљуумра дар роњи Худост".

Шоир ва орифи бузурги тољикМавлоно Абдурањмони Љомї ито-ат ба волидайн, махсусан эњтиро-ми модарро муњимтар ва афзал-тар аз њама мешуморад ва ме-фармояд:

Сар зи модар макаш,ки тољи шараф,

Гарде аз роњи модаронбошад.

Ё худ дар љойи дигар мегўяд:Љаннат, ки ризои мо дар

он аст,Дар зери ќудуми модарон

аст.Бо дарназардошти хусусия-

тњои хоси фарњанги оиладориишарќї, аз љумла суннату ойинњоинеки тољикон њар як модари тољиквазифадор аст, ки дар хусуси бањаёти мустаќилона омода наму-дани фарзандон, хусусан духта-рон, дар шуури онњо тарбия кар-дани фарњанги оиладорї, одобуахлоќи њамида ва сабру тањаммулкўшиши доимї дошта бошад.

Модарону хоњарони гиромї!Масъалаи дигаре, ки шумо

дар њалли он сањми назаррас гу-зошта метавонед, танзими расмуоинњои мардумї мебошад. Чункизанону модарони тољик дар баро-бари корњои давлатї ва хољаги-дорї, пеш аз њама, кадбонуи хо-навода њастанд ва сариштавусарфакории рўзгор дар дасти он-њост.

Сарфаи оќилонаи буљети оилаяке аз шартњои асосии рўзгоримуназзам мебошад, ки дар инкори муњим наќши занону мода-рон хеле калон аст.

Аз оѓози амали Ќонуни Љумњ-урии Тољикистон "Дар бораи тан-зими анъана ва љашну маросимњодар Љумњурии Тољикистон" ќарибшаш сол сипарї гардид.

СУХАНРОНИИ ЭМОМАЛЇ РАЊМОН БА МУНОСИБАТИ РЎЗИ МОДАР

МОДАРОН САРВАТИГАРОНБАЊОИ МИЛЛАТАНД

(аввалаш дар сањ.1)

№11 15-уми марти соли 2013РАЊНАМО

Ќабули ќонун ба вазъи моли-явии шањрвандон таъсири мусбатрасонида, ба афзоиши пасандо-зи мардум дар бонкњо, харидориивоситањои наќлиёт, асбобу љињозихона ва бунёди хонањои истиќо-матї мусоидат намуд.

Мувофиќи маълумоти мављу-да дар ин муддат дар мамлакатбеш аз 800 њазор маърака барпошуда, 9 миллиард сомонї ба ман-фиати шањрвандон сарфа гарди-дааст ва зиёда аз 700 њазор сарчорво камтар забњ шудааст.

Тибќи маълумоти оморї агардар соли 2006 дар мамлакат 52њазор аќди никоњ баста шуда бо-шад, фаќат дар шаш моњи баъ-ди ќабули ќонуни мазкур шумо-раи аќди никоњ дар кишвар 23њазор зиёд гардида, дар соли2008 ин нишондињанда ба зиё-да аз 100 њазор расидааст, яънеду баробар афзудааст ва дарпанљ соли охир мунтазам афзо-иш ёфта истодааст.

Танњо дар се соли охир бешаз чил њазор тўйи хатна ва ду

њазор тўйи арўсии фарзандониоилањои камбизоат аз тарафимаќомоти давлатї ва соњибко-рон ба тариќи дастаљамъї бар-по гардидааст, яъне ќариб ба300 њазор нафар ањолии ниёз-манд кўмак расонида шудааст.

Њарчанд ки то имрўз як ќатормаъракањои барзиёдї аз миёнбардошта шуданд, вале дармуддати амали ќонуни мазкурбеш аз њазор мавод ва танњосоли гузашта ќариб 200 маводињуќуќвайронкунии маъмурї тар-тиб дода шуда, ба маќомотисудї ирсол гардидааст, ки иннишонаи фориѓболии баъзероњбарони шањру ноњияњо ва ко-миссияњои љамъиятї, њамчунинбемасъулиятии баъзе шахсонва дидаву дониста, ба буљетиоила ва сатњи зиндагии хонадо-ни худ зарар расонидани онњомебошад.

Вобаста ба ин, бори дигартаъкид менамоям, ки мо боядњама якљо пеши роњи њар гуна зо-њирпарастї, харољоти бењуда ваисрофкорињоро гирем ва онњое,ки ба чунин амал роњ медињанд,дар назди ќонун бояд љавобгўянд.

Њар кадоми мову шумо медо-нем, ки харољоти миёншикан ваљињозу либоси зиёду ќиматбањоба арўс бахт намеорад. Пайѓам-бари ислом - Њазрати Муњаммаддар яке аз њадисњои худ фарму-даанд, ки "Бењтарини издивољњотарзи содаи он аст".

Њамчунин дар ояи 31 сураиАъроф омадааст: "Эй фарзандо-ни Одам, исроф макунед! Ба ду-рустї, ки Худо исрофкунандагон-ро дўст намедорад. Исрофкунан-дагон бародарони шайтонанд".

Занону модарони азизи модар танзими расму оинњои мар-думї, пешгирї кардани ама-

лњои номатлуби зоњирпарасти-ву исрофкорї ва риояи ќонуниќабулшуда бояд намунаи ибратбошанд, зеро татбиќи сиёсатидавлат дар самти танзими рас-му оинњои мардумї низ яке азвазифањои асосии занону мода-рон ба њисоб меравад.

Имрўз беш аз пеш аён ме-гардад, ки пешрафти давлат ватавоноии љомеа, пеш аз њама,ба њифзи арзишњои олии ахло-ќиву маънавї вобаста мебо-шад, ки бе таълиму тарбияидуруст зуњур кардан ва натиљабахшидани онњо амри муњоласт.

Занону модарони мо мета-вонанд дар ин раванд низ якеаз ќуввањои пешбарандаиљомеа бошанд.

Занону модарони мо инчунинметавонанд дар тањкими вањдатимиллї, њифзи сулњу суботи сиёсїва пешбурди сиёсати пешгириф-таи давлат ва Њукумати Тољикис-тон наќши бузург бозанд.

Занону модарони тољик дар

тўли таърихи чандинњазорсолаихалќамон њамеша чароѓи пурфур-ўѓи хонавода, манбаи адонаша-вандаи мењр, мазњари ишќузебої, намоишгари покї, намунаиолии мењрубонї ва чашмаи ино-ят будаанд.

Бузургони илму адаб занрошоњкори табиат ва тољи офари-ниш донистаанд. Бешак, сарчаш-ма ва сароѓози њар кори бузургзан - модар мебошад.

Мењру муњаббати занони то-љик аз ќаъри асрњо сарчашма ги-рифта, бо тору пуди љашни бузур-ги миллиамон - Наврўз омезишёфта, ба гулњои њамешабањориТољикистон мубаддал ёфтаанд,зеро зан ва гул љањонро зебоїмебахшанд.

Занон гулњои осмониро дарњаёти замин мекоранд, љомаидилпазиру зебои ишќро дар зами-ри худ мебофанд ва эњсосоти ла-тифро дар пардаи покиву покдо-манї мепарваранд.

Итминони комил дорам, ки за-нону модарони иззатманд ва хо-њарону духтарони азизи мо инрисолати азаливу таърихиро сад-солањои дигар бо сарбаландї адохоњанд кард.

Бо њамин ниятњои нек, боридигар њамаи шумо ва дар симоишумо тамоми занону модарон вакулли бонувони Тољикистони со-њибистиќлолро ба муносибатиРўзи модар самимона табрикгуфта, бароятон умри дароз, са-одати рўзгор, хонаи обод, хоти-ри љамъу осуда ва дар таълимутарбияи фарзандони солењ, ху-догоњу худшинос ва ватандўстуватанпараст комёбињо орзу ме-намоям.

Рўзи модар муборакбошад, модаронубонувони азиз!

МОДАРОН САРВАТИГАРОНБАЊОИ МИЛЛАТАНД

Бо маќсади ба анљом расида-ни соли хониши 2012-2013, ташкилва гузаронидани аттестатсияи дав-латии аз синф ба синфгузаронї вахатм дар асоси Дастурамали аз ат-тестатсияи давлатї гузарониданихонандагон дар муассисањои тањ-силоти умумии Љумњурии Тољики-стон (ќарори мушовара №3/32,аз 28.02.2013), мутобиќи моддаи29-и Ќонуни Љумњурии Тољикистон"Дар бораи маориф" ва банди 49-и Низомномаи Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон

Фармоиш медињам:1.Машѓулиятњои таълимї дар

синфњои 1-11 (12)-и њамаи намудимуассисањои тањсилоти умумї но-вобаста аз шакли ташкилию њуќуќїва моликият, мактаб-интернатњо вамактаби махсуси љумњуриявї07.06.2013 ба анљом расонида ша-вад.

2. Аттестатсияи давлатии азсинф ба синфгузаронии синфњои 4-8 аз 8 июн то 13 июн аз рўи маво-ди тасдиќкардаи раёсати маорифиВилояти Мухтори Кўњистони Ба-дахшон, вилоятњои Суѓду Хатлон,шањри Душанбе ва шуъбањои мао-рифи шањру ноњияњои тобеи љумњ-урї аз рўи маводи тасдиќкардаиМаркази љумњуриявии таълимиюметодии назди Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон ба истисноиМактаби байналмилалии Прези-дентї дар шањри Душанбе ва лит-сейи назди филиали Донишгоњидавлатии Москва ба номи М.В,Ло-моносов гузаронида шавад (Зами-маи 1).

2.1.Ба роњбарони муассисањоитаълимие, ки зиёда аз 5 синфи ба-робар (параллелї) доранд, иљозатдода мешавад, ки муњлати гузаро-нидани аттестатсияњои аз синф басинфгузарониро тибќи ќарориШўрои педагогї бо назардошти шу-мораи синфњо то 5 рўз тамдид на-моянд.

2.2. Аттестатсияи давлатии азсинф ба синфгузаронии синфњои10-ум аз 8 то 14 июни соли 2013 баистиснои Мактаби байналмилалииПрезидентї дар шањри Душанбе валитсейи назди филиали Дониш-гоњи давлатии Москва ба номиМ.В.Ломоносов рўзњои 11-уми июн"Адабиёт" (иншо) ва 13 июн "Ал-гебра" (тестї) гузаронида шавад(Замимаи 2).

3.Дар синфњои 9-и њама наму-ди муассисањои тањсилоти умумїба истиснои Мактаби байналмила-лии Президентї дар шањри Душан-бе ва литсейи назди филиали До-нишгоњи давлатии Москва ба номиМ.В.Ломоносов аттестатсияи дав-латии хатм аз 8 то 19 июни соли2013 гузаронида шавад ( Замимаи2).

3.1.Аттестатсияи давлатиихаттии хатми синфњои 9-и муасси-сањои тањсилоти умумї аз фанњои"Алгебра" (хаттї) 10-уми июн, "За-бони модарї" (наќли хаттї) 14-умииюн, "Забони давлатї" (диктант)барои синфњои таълимашон бозабони ѓайритољикї, "Забони русї"(диктант) барои синфњои таълима-шон бо забони тољикї 17-уми июназ рўи маводи пешнињодкардаиМаркази љумњуриявии таълимиюметодии назди Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон гузаронидашавад.

4.Дар синфњои 11 (12)-и њамаинамуди муассисањои тањсилоти ми-ёнаи умумї аттестатсияи давлатиихатм ба истиснои Мактаби байнал-милалии Президентї дар шањриДушанбе ва литсейи назди фили-али Донишгоњи давлатии ба номиМ.В.Ломоносов аз 8 то 22 июнисоли 2013 гузаронида шавад ( За-мимаи 3).

4.1.Аттестатсияи давлатии хат-тии хатми синфњои 11 (12)-и муас-сисањои тањсилоти умумї аз фан-ни "Адабиёт" (иншо) 10-уми июн,"Алгебра " (тестї) 14-уми июн ва"Таърихи халќи тољик" (тестї) 17-уми июни соли 2013 аз рўи маводипешнињодкардаи Маркази љумњури-явии таълимию методии назди Ва-зорати маорифи Љумњурии Тољики-стон гузаронида шавад.

5.Аттестатсияи давлатии хат-ми синфи 11 (12)-и њамаи намудимуассисањои тањсилоти умумї ба-рои довталабони медали тилло вануќра дар њудуди муассисаи таъли-мие, ки довталаб дар он тањсил ме-кунад, гузаронида шуда, натиљаи онба шуъбањои маориф барои таш-хис тибќи муњлати дар "Низомномадар бораи бо медалњои тилло вануќра мукофотонидани хатмкарда-гони муассисањои тањсилоти уму-мии Љумњурии Тољикистон" (ќароримушовара аз 01.12.09, №18/19) ни-шондодашуда, пешнињод карда ша-вад.

6.Сардорони раёсати маорифиВилояти Мухтори Кўњистони Бадах-шон, вилоятњои Суѓду Хатлон, шањ-ри Душанбе, мудирони шуъбањоимаорифи шањру ноњияњои тобеиљумњурї вазифадор карда шаванд:

6.1.Њуљљатњои довталабони ме-дали тилло ва нуќраро тибќи та-лаботи бандњои 6-7-и "Низомномадар бораи бо медали тилло ва нуќ-ра мукофотонидани хатмкардагонимактабњои тањсилоти умумии Љум-њурии Тољикистон" ба Вазорати ма-орифи Љумњурии Тољикистон пеш-нињод намоянд.

7.Ба мудирони шуъбањои мао-рифи шањру ноњияњои љумњурї су-порида шавад, ки љадвали гузаро-нидани аттестатсияњои давлатии азсинф ба синфгузаронї ва хатмимуассисањои тањсилоти умумї вамаводи аттестатсияњои давлатииаз синф ба синфгузарониро як моњпеш аз саршавии аттестатсия тас-диќ карда, муњлати гузарониданиаттестатсияи такрории (тирамоњї)њамаи намуди муассисањои тањси-лоти умумиро дар моњи августмуайян намоянд.

8.Ба Маркази љумњуриявии таъ-лимию методии назди Вазоратимаориф ( Ш.Ёрмуњаммедов) супо-рида шавад:

8.1.Маводи корњои хаттї, савол-номањо (билетњо)-и аттестатсияишифоњї барои хатмкунандагонисинфњои 9 ва саволномањои тестїбарои аттестатсияи аз синф басин-фгузаронии синфњои 10 (11) ва ма-води корњои хаттї ва саволномањоишифоњиву тестї барои аттестат-сияи синфњои 11 (12)-и њамаи на-муди муассисањои тањсилоти уму-миро то 25.03.2013 тањия намуда,барои тасдиќ ба Вазири маорифиЉумњурии Тољикистон пешнињод на-мояд ва то 20-уми апрели соли2013 нашр намуда, дастраси Ра-ёсати маорифи Вилояти МухториКўњистони Бадахшон, вилоятњоиСуѓду Хатлон, шањри Душанбе, му-дирони шуъбањои маорифи шањ-ру ноњияњои тобеи љумњурї, макта-би махсуси љумњуриявии шањри Ду-шанбе ва мактаб-интернатњои љум-њуриявї гардонад.

9.Директорони муассисањоитањсилоти умумї вазифадор кардашаванд:

9.1.Маводи иловагии аттестат-сияи шифоњии аз синф ба синфгу-заронї ва хатмро дар асоси барно-мањои таълимї тавассути омўзго-рони фаннї тартиб дода, як моњпеш аз давраи аттестатсия бо тав-сияи Шўрои методї ва иттињо-дияњои методї тасдиќ ва дар љойимахсус мањфуз доранд.

10.Сардорони раёсати маори-фи Вилояти Мухтори Кўњистони Ба-дахшон, вилоятњои Суѓду Хатлон,шањри Душанбе, мудирони шуъ-бањои маорифи шањру ноњияњоитобеи љумњурї вазифадор кардашаванд, ки аз натиљаи љамъбастиаттестатсия ва сатњи дониши хо-нандагон ба Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон то 1-умииюли соли 2013 маълумотномаимуфассали тањлилї ирсол намо-янд.

11.Ба Раёсати тањсилоти томак-табї ва миёнаи умумї (А.Алиев) ваМаркази љумњуриявии таълимиюметодии назди Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон (Ш.Ёрмуњам-медов) супорида шавад, ки рафтиомодагї ва баргузории аттестат-сияњои давлатии аз синф ба синф-гузаронї ва хатмро дар муасси-сањои тањсилоти умумии љумњурї

санљида, аз натиљааш ба мушова-раи Вазорати маорифи ЉумњурииТољикистон моњи июли соли 2013маълумотномаи тањлилї манзурсозанд.

12. Сармуњаррири њафтаномаи"Омўзгор" ( Н.Нуралиев) вазифа-дор карда шавад, ки фармоишимазкурро дар сањифаи навбатиињафтанома чоп намояд.

13.Назорати иљрои фармоишимазкур ба зиммаи муовини Вазиримаорифи Љумњурии ТољикистонТ.Мањмадова гузошта шавад.

Вазир Н.САИДОВ

Замимаи № 1 Аттестатсияи давлатии аз

синф ба синфгузаронї дар њамаинамуди мактабњои тањсилоти уму-мии Љумњурии Тољикистон.Синфи 4:1. Забони модарї (диктант)2. Математика (хаттї)Синфи 5:1. Забони модарї (диктант)2. Математика (хаттї)Синфи 6:1. Забони модарї (шифоњї)2. Математика (хаттї)Синфи 7:1. Забони модарї (диктант)2. Биология (шифоњї)Синфи 8:1. Забони модарї ( наќли хаттї)2. Химия (шифоњї )Замимаи 2.Аттестатсияњои давлатии аз

синф ба синфгузаронї аз рўи ра-вияњои таълимї дар мактабњоитањсилоти умумии Љумњурии Тољи-кистон.Синфи 10Равияи умумї1. Адабиёт (иншо)2. Алгебра (тестї)Равияи љамъиятї- гуманитарї

ва зерравияњои соњавї1.Адабиёт (иншо)2.Забони русї барои синфњои

таълимаш бо забони тољикї ва за-бони давлатї барои синфњои таъ-лимашон бо забони ѓайритољикї(диктант )

3. Таърихи халќи тољик (тестї)Равияи табиї- математикї ва

зерравияњои соњавї1. Адабиёт (иншо)2.Алгебра (тестї)3.Физика (шифоњї )Замимаи №3Аттестатсияи давлатии хатм

дар мактабњои тањсилоти умумииЉумњурии Тољикистон.Синфи 9:Забони модарї (наќли хаттї)Алгебра (хаттї )Таърихи халќи тољик (шифоњї)География ( шифоњї )Забони русї (диктант ) барои

синфњои таълимашон бо забонитољикї, забони давлатї (диктант)барои синфњои таълимашон бозабони ѓайритољикї ( русї, ўзбекї,ќирѓизї, туркманї ва ѓайра)Синфи 11 (равияи умумї).1.Адабиёт (иншо)2. Алгебра (тестї)3.Забони хориљї (шифоњї)4. Забони русї (диктант ) барои

синфњои таълимашон бо забонитољикї, забони давлатї (диктант)барои синфњои таълимашон бозабони ѓайритољикї ( русї, ўзбекї,ќирѓизї, туркманї ва ѓайра)

5.Химия (шифоњї)6. Таърихи халќи тољик (тестї)Равияи љамъиятї- гуманитарї

бо зерравияњои соњавї1.Адабиёт (иншо)2.Забони модарї (шифоњї)3.Алгебра (тестї)4.Забони хориљї (шифоњї)5.Таърихи халќи тољик (тестї)6. Њуќуќи инсон (шифоњї)Равияи табиї- математикї,

технологї бо зерравияњои соњавї1.Адабиёт (иншо)2. Алгебра (тестї)3.Технологияи информатсионї

(шифоњї)4. Таърихи халќи тољик (тестї)5. Химия (шифоњї)6. Физика (шифоњї)

ФАРМОИШИ ВАЗИРИ МАОРИФИЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН

аз 6. 03.2013№559, шањри ДушанбеОид ба анљоми соли хониши 2012-2013, аттестатсияи

давлатии аз синф ба синфгузаронї ва хатм дармуассисањои тањсилоти умумии Љумњурии Тољикистон

№11 15-уми марти соли 2013 ВОКУНИШ4БАЊС

Китоби номбурда аз солњои80-ум то ин муддат се маротибанашр гардид. Дар нашри аввалмураттибон Холиќ Мирзозода.Нарзулло Алиев, Абдулњамид Ва-лиев ва Ќурбон Хољаев ширкатварзидаанд. Дар нашри дуввуммарбут ба барнома баъзе маво-дњо сарфи назар гардида, маво-дњои нав ворид гардид. Валеќариб 60 фисади матни китоб азсолњои пешин пойбарљост ва имрўзќобили истифода аст. Чи тавре кидаъвогар Шарофиддинов ёд меова-рад :

"Авзои сиёсию иљтимоии он со-лњо,ки ба ваљњи љангу даргирињомуташанниљу мураккаб гардида буд,имкон намедод, ки ман зуд-зуд баДушанбе оям. … Аз байн 10 солсипарї гардид".

Бале, ана, дар њамон айёмияъсу ноумедї ва парокандагиву бе-сарусомонї, рўзе мудири бахшитаълими адабиёти Пажуњишгоњиулуми педагогї Туйчї Мирзод бакафедраи мо ташриф овард. Баъ-ди пазирої ў аз сумкааш як бастаикалонеро бароварда гуфт : - Шумояке аз мураттибони њамин китобидарсї њастед. Баъзе маводњои навилова гардидааст. Бисёр хуб меша-вад, ки онро аз оѓоз то анљом бо якуслуб ва равиш тањрир карда, са-њифабандї ва њуруфчинї намуда,-ба нашр њозир намоед.

- Ман рамуз гирифта фањмида-м,ки ў чї зањматеро бар гардани манбор карданист. Тањрир кардану љоба љо гузоштан ин як дарди бахайрва барои камина сањл аст. Валетамоми матни онро аз нав босаво-дона њуруфчинї кардан лозим мео-яд. Њол он ки дар он солњо машин-кањо низ ба русї буда, ба болои инкоѓазро шахси эљодкор дар "ќурсимањ" медид. Масъулон дар њама на-шриётњову идораи маљаллањовуњафтаворњо ва моњворањо барои онки идора барњам нахўрад, бастањоикоѓазро бо кадом роњњои зоривузўриву зар љамъ оварда, дар анборне, балки дар кунљи мизи нишастимуњарриру котиби масъул љамъ ме-карданд.

Ман баъд аз андаке тањаммулба хулосае омадам, ки пешнињодиМирзодро бояд рад намуд ва ин"салмаи саќат"-ро аз сар бадар кард.Гуфтам: Бародари азиз, њарчанд кичанд солаке бо њам дар як шуъбакор кардем ва шумо ба ман њаќќиустодї доред, вале ман ин коррокарда наметавонам. Ба назди дигармураттибонаш баред. Бигузор номунасаби маро хатти батлон кашанд,вале китоб барои хонанда омодашавад. Мирзод ноумед ва норози-

ёна" кори наѓз накардї"-гўён папка-ро гирифта баромада рафт. Валерафтани ў дер накашид. Як моњ пасбоз вориди кафедра шуд. Дамисўњбат хоњиш карда гуфт: Ќурбон,ман назди Абдувалиев рафтам, радкарданд, дигарон низ.Ин китоброѓайр аз шумо дигар кас ќобилиятуќудрати ба нашр омода карданронадорад. Мирзод як фарди оќилу зи-раку доност.Вай мушоњида кард, киходима, дастгоњи њуруфчинї дар их-тиёри мураттиби китоб -мудири ка-федра њаст.

Ростї, дили ман ба рафиќидеринаам сўхт, на ба папкаи коѓаз-порањо. Ноилољ, дилу нодилон му-саввадаи китобро гирифтам. Дарсањифаи аввал баъд аз ному наса-би ман боз чанд исми нафаронидигар Сабоњат Зиёева,Њомидова, А.Абдувалиев ва дар охир НуриддинШарофиддинов, ки барои ман мут-лаќо бегона буд,сабт ёфта буданд.

Дар ќисми аввали мусаввадаикитоб оиди эљодиёти шифоњиимардумї маводњои зиёде иловашуда буд. Аз он љумла таронаи"Шоњдухтар", "чистонњо" , "рубоиётва дубайтї" -њои бешуморе. Дарбахши адабиёти шўравї аз эљоди-ёти Љумъа Одина "Иншо дар мав-зўи озод" низ илова гардида буд.Маълум мешавад, ки ин маводиШарофиддинов аст.

Ман ќисми адабиёти шифоњиимардумиро хеле ихтисор намуда,аз њар як жанр намунае боќї гу-зоштам. Сохт ва бандубасти мат-нњои марбут ба барнома, љанбањоиметодии он, саволу супоришњоробо обу ранги нав вобаста ба таќо-зои давру замон дигар кардам. Хул-лас, мусаввадаи китобро тайёр на-муда , ба чанд ходима маблаѓ дода,коѓаз харида, илтимос намудам,кињуруфчинї намоянд.

Мусаввадаи китоб аз љонибиљонишини директори њамонваќтаипажуњишгоњ Зубайдов ба чанд танолимону методистон барои таќ-риз супорида шуд, ки барои манномаълум буд. Њамин ќадар маъ-лум гардид, ки пас аз як моњ њаряк муќарриз 4-5 сањифагї таќризнавишта, дурусту нодуруст ба ки-тоб эрод гирифта буданд. Дар тўлиду моњ ба њар як эроди онон љавоб

навишта, то кадом андоза сањењуносањењ будани онњоро собитнамудам. Баъд аз он мусаввадаинашри он дар ду нусха ба дастимуњаррир ва масъули нашр Бањо-дур Рањматов супорида шуд.

Азбаски дигар мураттибон(ростї, намедонам чї сањме дош-танд), худро канор гирифтанд, но-машон хат зада шуд, вале Абдува-лиев чун мураттиби пешин ва Ша-рофиддинов чун мураттиби баъ-дин боќї монд. Ман аз куљо медо-нистам, ки исми Шарофиддинов

Ба наздикї дар њафтавори "Омўзгор"мусоњибаи рўзноманигор Шодї Раљабзод бомуаллим Сирољиддин Шарофиддинов зери унвони" Оё њаќ ба њаќдор мерасад?" ба табъ расид.Дар маќола рољеъ ба зиндагинома ва фаъолиятимуаллими мактаби миёнаи ноњияи Айнї С.Шарофиддинов сухан рафта, мавсуфро бисёрљабрдида, ноумед ва аз беадолатињои дигармуаллифони китоби дарсии адабиёти тољик бароисинфи 6 нисбати ў нигаронї намудааст.

Њољї Ќурбон Тоњирї,профессор

Сирољиддин аст. Њол он ки дар са-њифаи аввал Нуриддин сабт ёфтабуд. Агар ин мураттиб як боромада дар пањлўи ман нишаста,мусаввадаи китобро аќќалан азназар мегузаронд, номи худроислоњ мекард, гиламанди дигароннамешуд.

Њељ кас намедонист, ки исми ўчист ва макону манзили ў куљост.

Шарофиддинов оиди муратти-бони китоб нукта гирифта, ки азкуљо илова шуданду чи хидматекарданд? Хатои мањз мекунед,муаллим! Ин китоб пеш аз манушумо низ буд. Маводњои асосї,бунёдї ва бунлодии онро профес-сор Холиќ Мирзозода ва дар фавќзикр намудагон тањия намуда, матнба матн хонда, муњокима намуда,баъд љой дода будем. Охир, бањар як фарди соњибзавќ ва дармактаби миёна тањсил карда чунофтоб равшан аст, ки мавзўъњои"Ѓарибї" "Шўриши Восеъ", "Таро-наи бофандагон", "Рубоиёт", "Чис-тон", Адабиёти классикї: "Хайрва Шар", "Дониш талаб",

"Султон Санљар ва пиразан"-иНизоми Ганљавї; "Љомеъ-ул њико-ёт"-и Муњаммад Авфии Бухорої;Ѓазалиёти Њофиз, Зайниддини Во-сифї, Ањмади Дониш: "Наводир-ул"- воќеъ" аз солњои пешин дар њаминкитоб буд. Пас Шарофиддинов бокадом далоил ва аснод худро му-аллифи яккаву ягона мењисобад.Њол он ки мафњуми "муаллиф"-роистифода кардан дар китобњоидарсии синфњои 5-7 љоиз нест. Моњамагї мураттиб њастем.

Дар нашри охирини китоб(2010) драмањои С. Аюбї: "АмирИсмоил" ва "Даќиќї" мувофиќипешнињоди барнома интихобиШарофиддинов аст.

Баъзе ѓазалњои Носири Бухо-рої, Нозими Њиротї ва Сайфи Фа-рѓониро низ дар шакли дастнависшуъбаи табъу нашри вазорат бамо супорид, вале дархўрд нашуд.Зеро дер шуда буд, мо аллакайнусхаи электронии он ѓазалњоро босаволу супоришњо доштем. Зимнимуќоиса маълум гардид, ки Шаро-фиддинов ба услубу равияи су-олгузории китоби пешин такя на-муда, ягон навигарї ва тозагиро

ворид нанамудааст. Сабаби ин,албатта кам мутолиа намуданикитобњои методї, равоншиносї,ахлоќ ва дарки забоишиносист.Муаллими хуб будан ин алњолмаънои муаллиф ва ё мураттибихуб шуданро надорад.

Акнун ба газофбофии Ша-рофиддинов нигаред, ки чї мег-ўяд: "Кормандони пажуњишгоњСабоњат Зиёева ва Њомидова бамасъулони нашри китоб мег-ўянд, ки Шумо чї кор карда ис-тодаед, айбу шармро намедо-нед, ки номњои худатонро даррўи муќова сабт кардаеду азмуаллифи аслии китобро не.Эшон "ноилољ монда " ба тав-ри иљборї ному насаби мародохил мекунанд". Ин афсонаебеш нест ва фањшест,ки даркунљи сандалї нишаста бофта-ед. Чунон ки дар фавќ зикркардам, ному насаби ду нафа-ре, ки "муаллиф" ёд меоварад,дар ќатори мураттибон буданд."Масъулони китоб" мегўед! Шумомасъул нестед? Шумо чароомада, шабу рўз њамроњи дигармураттибон кор накардед, киману Рањматов аз даву тозуборњо хондаву ислоњ намудавуаз кампутар гузаронидан безоршуда будем.

Дар хусуси њаќќи китоб (го-норар), ки мавсуф бо дидаи њас-рат њарф зада "њаќро ба њаќдор"расонданї мешавад. Нашри яку-ми китоб (2004), чунон ки зикркардам, аз камина сарфу харљизиёдеро талаб кард, 300 сомонїњамчун њаќќи китоб ба ман расид,аз се як фисади он буд. Њамон-ро њам Рањматов аз куљо рўёни-да оварда дод. Аз китоби дар-сии "Суханварї" барои синфњоиX - XI, ки њамон солњо нашршуд, ягон сўм њаќќи хизмат нашуд.Хурсанд аз он будам, ки китобњонашр шуданд. Азбаски Мирзодгуфта буд, ки њељ як каси дигарба ин китоб даъво надорад, манњам розї шуда будам. Ман он

Мавод тањрирталаб буда, зимнан баъзефикрњо, ки ба иззати нафси мухотабимуаллиф мерасиданд, ихтисор карда шуданд.

ваќт фикр накарда будам, ки рўземерасад, ки сайёде дар камин ватире дар камон дорад. Дигар инки Шарофиддинов баъди нашриаввали китоб рўзе ба кафедраомад. Бори аввал дидамаш. Ўхудро шиносонд. Хурсанд аз онбуд, ки ному насаби ў дар китобњаст. Дар бобати номаш норозигїкард. Вале чї бояд кард, акнундер шуда буд. Дар бобати њаќќикитоб чизе нагуфт. Агар оѓоземекард, ман садќаи сар гуфта,дар њол њамон сесад сомонироба ў месупоридам.

Дар њаќиќат, Шарофиддинов баман таклиф кард, ки нашри оян-даи китобро њар дуямон омодасозем. Ман розї нашудам. Ба ўмаслињат додам, ки дар асоси бар-номаи худатон китоби дарсї на-висед ва пешнињод намоед. Валеў рафта боз китоби пешинаро, кисолњо суфтаву сайќал ёфта, чан-дин мураттибонро аз сар гузаро-нида, чанд суолаке ва супорише-ро барѓалат иваз карда, дигар му-родифи калимањоро навишта, таќ-лид карда, дар шакли ќоѓазпорањоизиёде оварда ба шуъбаи нашривазорат супоридааст.

Баъди нашри дуюми китоб(2010) роњбари гуруњи нашр Ба-њодур Рањматов моро (ХољаевЌ.Т., Шарофиддинов С.) дар идо-раи энсиклопедияи тољик даъ-ват намуда , ба муњосибе супо-риш дод, ки рафта маблаѓи ки-тобро биёрад. Баъд аз оварданБањодур аввал онро ба се бахшќисмат намуд ва баъд њаќќи ху-дашро боз ба ду таќсим наму-да ба мо супорид. Ман њарчандки нею нестон ва ќотеъона радкардам, натиљае набахшид. Вайгуфт, ки ба ман сабти ном ко-фист.

Шарофиддинов чаро ин лањзава вохўриро ба мухбир нагуфта-аст. Пинњон доштааст. Агар ўмуаллифи ягона мебуд, чаро даъ-во накард, Мард бояд якдилуякљињату якрў бошад. Агар манмедонистам, ки ў ќашшоќу муф-лису муњтољест, њамон 700 сомо-ниро низ њамчун "ато ба лиќояш"мебахшидам.

Шояд ў киноя ба Рањматовдорад, ки аз куљо њамроњ шуд.Ногуфта намонад, ки дар бобатинашри якум ва дуввуми китобхизматњо ва зањматњои БањодурРањматов нињоят бузург аст.

Дар фарљом ба муаллимимуњтарам мурољиат карданї њас-тем. Агар шумо нисбати мактабумаорифи кишварамон басодилсўз бошед, лутфан, ба њаминкитоби адабиёти синфи 6 дасту-ри методии хубе бањри омўзго-рон нависед. Ќабл аз навиштанбо шуъбаи табъу нашри вазоратшартнома бандед. Агар ин њамбасанда набошад, оиди усулитаълими адабиёт дар синфњои 5-7 ягон рисолачаи методї ирсолдоред. Вале њељ гоњ китоберо, китўли дањсолањо аз љониби дига-рон мураттаб гардида, суфтавусайќал ёфта, аз они худ наку-нед, ки бисёр айб аст ва ба шаъ-ни шумо барин муаллими соби-ќадор намезебад.

Њамчун шахсе ки замоне дар њайатиурдуи шуравї ба сифати сарбози ќаторїадои хизмат намудааст, аз дастовардњои20-солаи Ќуввањои Мусаллањи Тољикистонва расми гузашти њарбии воњидњои низо-мии тољик, ки дар майдони Дўстии пойтахттаърихи 23-юми феврал доир гашт, эњсо-си ифтихорам дучанд гардид. Дарвоќеъ,Артиши тољик тавони њифзи манфиатњоимиллиро дорад. Њимоятгари асили Мења-нанд афсарону сарбозони мо. …Моњи ян-вари соли равон аз тариќи ќатораи Моск-ва-Душанбе ба Тољикистон баргаштам вабо як афсари ќирѓиз њамсафар будам. Инафсар, ки Беткен Учкунов ном дошт ва аф-сари олирутбаи кадом нињоди махсуси зид-дитеррористии кишвараш буд ва ба њайсиполковник низ садояш мекарданд, Дар бо-раи артиши тољикон бо як њарорати мах-сус гуфт, ки "…артиши Тољикистон як дас-товарди бисёр муњим ва асосї дорад, китаљрибаи ѓании он аст. Ин таљрибаи њарбїдар солњои 90-ум бо дасту панља нарм кар-

4ИФТИХОР

дан бо ифротгароёну террористон ва даъ-вогарони замини тољикон ба даст омада-аст. Ин омил онро, новобаста аз камчи-нии воситањои техникї, дар байни урдуњоикишварњои на танњо Осиёи Марказї, бал-ки аъзои Иттињоди Давлатњои Мустаќилраќобатпазир мегардонад, зеро хусусиятиљанги имрўзро иттилоот ва рўњияи љанго-варон мебозад, на техникаи муосир". Њам-нишинам идома дод, ки тавонмандињоиаскарони тољикро ў шахсан дар амалиётиљангї бар зидди гурўњхои ифротарои Љумъ-абойи Намангонї дар соли 1999 ба мушо-њида гирифтааст.

Ростї, Артиши миллии тољик марњилаиташаккулёбї ва сабзишро бо дарки масъ-улияти том тай намуд. Низомиёне тарбияёфтанд, ки бо касбият, ватандўстї ва адо-латхоњиашон таљассумгари хислатњои сун-натии тољиконанд,

Зињї афсарону аскарони тољик!

Сайфиддини РУСТАМ

АРТИШИ МО ТАВОНОСТХалќи тољик аз замонњои ќадим ба ки-

тобу китобдорї эњтиром ва эътиќоди хосадорад. Китоб манбаи илму дониш, фарњ-анг, сарчашмаи аќлу хирад, оинаи њаётирўзгор ва калиди дари ганљу сухан аст.

Дар Бухорои давраи Сомониён китобхо-наи калони давлатї бо номи "Ганљи њикмат"амал мекард. Бе китоб - ѓизои маънавї, зин-дагии ширину рангинро тасаввур кардан ѓай-риимкон аст. Дар оилае, ки китоб бошад, фа-рњангу маънавияти воло мављуд аст. Тавас-сути њашар дар дењаи Гиждалободи љамоа-ти дењоти Чоряккорони ноњияи Рўдакї китоб-хона бунёд кардам. Дарозии бинои китоб-хона 8 метр ва бараш 4 метр, дарозии толо-ри ќироат 15 метр ва бараш 7,5 метр мебо-шад.

Дар мањалла зиёда аз 300 хољагї мав-људ буда, 2000 нафар ањолї дорад. Дарњудуди дења, дар шафати китобхона мак-таби миёна мављуд аст, ки дорои 27 омўз-гору 600 нафар хонанда мебошад.

Дар толори китобхона барои мутолиа

кардани китобурўзномаю ма-љаллањо шаро-ит муњайё хо-њем кард.

Б ефа р њ -ангї љавонон-ро, хоса наслинаврасиро бадаст задан бањама гуна ама-лњои љиноїмувољењ месозад.

Аз ин хотир, мо вазифадорем, ки ша-вќу завќи наврасро ба мутолиа бедор кар-да, эшонро дар рўњияи одобу ахлоќи њами-да тарбия намоем. Сараввал, бояд худимо китоб хонем ва дигаронро ба дунёизебои донишу одоб њидоят намоем.

Нуралї КАРИМОВ,омўзгори мактаби раќами 70-и

ноњияи Рўдакї

4ФУРЎЃИ СУБЊИ ДОНОЇ

КИТОБХОНАИ МАН

№11 15-уми марти соли 2013ВОКУНИШ4БАЊСЉавобатонро, Њољї ЌурбонТоњирї, бо номи"Хирадмандон сухансанљида гуфтанд", хондамОн чї камина дар суњбатбо Шодї Раљабзод гуфтам,воќеият буд, на ягон чизидигар. Шумо аз аслиматлаб дур рафтаед.

Устод, дар ин "айбнома" ва "туњ-матборон"-атон расо "шаф-шаф"кардаеду "шафтолу"-и гапро гуфтанатавонистаед. Афсўс!

Мураттибони китоби дарсиромуаллиф гуфтан хато нест. Вожаи"муаллиф" маънои љамъкунандарониз мефањмонад. Мусаллам аст, кикитоби дарсї аз рўйи барнома на-вишта мешавад. Муаллиф ва ё баќавли шумо, мураттиб, матнњоромувофиќи нишондоди барнома љамъмекунад ва љо ба љо мегузорад, бањар як адиб, чи классик, чи муосиршарњи њол менависад, саволу супо-ришњо пешнињод мекунад, дар пова-раќ луѓат ва маънии онро меорад.Дигар он, ки адабиёти синфњои5,6,7,8 хусусияти ќироатї дорад.Нахуст боястї, ки њини дарсњои ада-биёт, ба ќироат ва баъд ба шарњиин ё он асар, чи назм бошад, чи насрэътибор дод. Имрўз муаллимониэљодкори фанни адабиёт аз усулушевањои фаъоли таълим устокоро-на истифода бурда, аз саволно-мањои тестї ва блитс-пурсишњо кормегиранд. Барои он ки ваќт бењудаисроф нашавад, шаклњои кори гурў-њиро ташкил мекунанд. Бинобар ин,минбаъд дар навиштани китобњоидарсї ба ин чизњо бояд ањамият дод.

Чунон ки дар суњбат бо ШодїРаљабзод изњор кардам, бо чор ки-тоби адабиёти синфњои 5,6,7,8 дарозмуни вилоятии китобњои дарсї вадигар дастурњои методї пирўз гаш-там. Њатто, ба њар як китоб номиалоњида гузошта, мувофиќи наќшаитаќвимї соатњояшро низ нишондода будам. Дар охири њар китоббоби алоњидае ба чашм мерасид, ки"Фарњанги мушкилоти адабиёт" номдошт. Ин љо, ки масъалаи даъвопеш омадааст, овардани таќризи ус-тоди шодравон Абдуманнони На-сриддин бамаврид аст (айнан):

Таќризба асарњои Сирољиддин Шаро-

фиддин "Фурўѓ", "Маърифат","Адаб", "Фарњанг" (кутуби ќироат ба-рои хонандагони синфњои У-УШ).

Завќу салиќаи мураттиб дар ин-тихоби матн рўшан зоњир шудааст.Хусусиятњои синнусолии хонанда-гонро ба эътибор гирифта, кўшишкардаст, ки бунёди завќию маъри-фатии осори интихобшуда ќавї бо-шанд.

1. Баъди як тањрири хуб асар-њоро ба чоп манзур кардан лозим".

Соли 1993 буд. Он ваќт Вазо-рати маорифи љумњурї љињати маб-лаѓ танќисї мекашид ва имкони батабъ расидани китобњои дарсї мањ-дуд ва њатто, номумкин буд. Китобсоли 2004 бо кўшиш ва эњтимомиустод Туйчї Мирзод чоп шуд. Ќаб-лан гапзанонамон њамин хел буд.Дар ин мобайн Сабоњат Зиёева, кидар тањрири китоб њамкорї дошт,хабар дод: "Исрори ман намешуд,номи шуморо аз муќоваи китоб бар-мечиданд". Худи шумо њам, устод,иќрор шудаед, ки: "баъд аз номунасаби ман боз чанд исми нафаро-ни дигар Сабоњат Зиёева, Њомидо-ва А., Абдувалиев ва дар охир Ну-риддин Шарофиддинов, ки бароиман бегона буд, сабт ёфта буданд".Шояд бегона будани мо ба шумонафорид, ки чашматон "ошно" ме-љуст он ваќт.

Дар мавриди пайдо шуданиноми шумо њамчун мураттиб ваѓайб задани номњои Сабоњат Зиёе-ваю Њомидова устод Туйчї Мирзодгуфтанд:

- Бинобар дур буданатон азмарказ ман шогирдам Ќурбон Хо-љаевро фармудам, ки ќисми эљоди-ёти шифоњии мардумиро бинави-сад. Зеро чанд вараќи аввали ки-тоб гум шуда буд.

Лекин он ваќт ба рўйи номњоиСабоњат Зиёеваю Њомидова шумохати батлон кашида будед.

Масъалаи иваз шудани номиман аз Сирољиддин ба Нуриддиннабояд хотири шуморо мушаввашгардонад, чунки ин ба устод ТуйчїМирзод иртибот дорад. Худашондар як суњбат иброз доштанд, ки:"ба ростї, насаби шуморо дар хо-тир доштам, вале номатонро не, азин рў, хато рух дод". Вале надони-стам, ки бо кадом сабабњо дар на-шри сонї (соли 2010) боз ин сањвтакрор шудааст. Барои ман то њолин чиз як муаммо барин аст.

Њамин тариќа, дар таълифи ки-тоби "Адабиёти синфи 6" (соли2004) Абдувалиев, шумо ва бандаикамтарин дар љодаи мураттибїњамто будаем. Маълум аст, ки ба-робар ќаламкашї кардаем. Аз зањ-мати китоб навиштан бисёр њадсзадаед. Охир, даъвои мураттибиягона буданро накардаам, чунон кишумо мепиндоред. Номњоямон даррўйи як муќова ѓунљидаасту шумо

њељ дар худ "намеѓунљед" ва бозэрод мегиред ба ман, ки асариЉумъа Одина "Иншо дар мавзўиозод" ин хел асту наќшњояш он аства боз ким-чињои дигар. Њељ фањми-да наметавонед, ки матну саволњоаз рўйи барнома интихоб шудаанд,на бо хоњиши мову шумо. Ин тур ха-тогињо будаанду њамчун њамто на-мешуд, ки "ислоњ" кунед?…

Дар боби вохўрињоямон дарљавобияатон ишора кардаед. Инсоли 2004 буд. Бо њидояти устодТуйчї Мирзод ба наздатон рафтам.Худро муаррифї кардам ва гуфтам:

- Канї, маблаѓи китоб? Мурат-тибон се нафар будем, ё танњошумо?...

Чинњои зиёде дар љабинатонпайдо шуданд ва сар ба гиребонитафаккур фурў бурда, пасу пешќадам задан гирифтед. Баъди чан-де гуфтед:

- Маблаѓ ночиз буд, ќисме ба ко-тиба додам, вараќ харидам, осоннабуд даву тоз ва боз чизњои дигар…

Њељ чиз нагуфтам, шуморо фањ-мидам.

Дар охир гуфтед:- Шуморо мураттиби китоб бу-

дан кофист.Баъдтар, дар ин айбномаатон

њамон манзараро пеши назар овар-да навиштаед: "Бори аввал омад.Дидамаш. Бисёр сурати аљиб вањайкале муњиб".

Оинаи каљ, устод, сурати касрокаљ нишон медињад. Дар њаќиќат, онзамон шумо шабењ ба оинаи каљдоштед.

Ња, худатон дар мавриди њаќќиќалам (гонорар) иќрор шудаед, ки300 сомонї њамчун њаќќи китоб баман расид (аз се як фисади он) ваафзудаед: "Њамонро њам Рањматоваз куљо рўёнда овард". Чаро танњошумо мегирифтаед? Бартариишумо дар чист? Он ваќт пул мас-раф шуд, гуфта њазор сабаб пешоварда будеду имрўз мегўед, ки:"Садќаи сар, медодам 300 сомони-ро, агар мепурсид. Чї мазњакаебарпо кардаед, устод! Чанд узриланг пеш овардаеду обсуворї ме-кунед.

Дар мусоњибаи мо аз пул њарфегуфта нашуда буд. Худатон дар"тўњматборон"-атон ин ќазияро мат-рањ кардаед. Љавоб медињед, бароиноњаќ гирифтани њаќќи китоб…

Бори дуввум соли 2006, баъд азон ки барномаи адабиёти синфи 6

дар маљаллаи "Маърифати омўз-гор" (№8, 2006) чоп шуд, наздатонрафтам, ки якљо китобро мураттабкунем. Розї нашудед. Розї нашу-данатон чунин маъно дошт, ки ди-гар њамчун мураттиб вуљуд надо-ред. Њамин хел не?

Дар љое овардаед: "Вале ў раф-та боз китоби пешинаро, ки солњосуфтаву сайќал ёфта, чандин му-раттибонро аз сар гузаронида (њай-њай, чї хел китоб чандин муратти-бонро аз сар мегузаронад (-Ш.С.),суолаке ва супоришеро барѓалативаз карда, дигар муродифоти ка-лимањоро навишта, таќлид карда,дар шакли коѓазпорањои зиёдеоварда ба шуъбаи нашри вазоратсупоридааст".

Аввалаш ин ки ин љумла ва бозчанд калимаву иборањои подарња-во офаридаи худатон аст ва ё шо-гирдаке навиштаву шумо хаторўбардор кардаед. Дигар ин, ки инчї равишу чї тариќи гуфтор аст?Њамин "ќоѓазпорањо"-ро, ки мегўед,њанўзам мањфузанд дар дасти Рањ-матов. Асли матни китоби "Адаби-ёти синфи 6" њамин "коѓазпора"-њоибечора, вале гўёанд, метавонед,муќоиса кунед.

Биёед, суханро ба дарозо нака-шему боз оем сари ќазияи навиш-тани китоб. Гуфтем, ки шумо, аз на-виштан рў тофтед. Баъд чї шуд?Китобро, ба ќавли шумо "коѓазпо-рањо"-ро ман навиштам, танњо на-виштам, бе шумо, бе Абдувалиев.Лекин як бор аз пеши устод Абду-валиев гузаштам. Баъди як моњфарзандашон ба ман занг задагуфт, ки ќиблагоњ нотобанд, њам-

корї карда наметавонанд. Гириф-там дастхатро ва ба шуъбаи табъунашри вазорат супоридам. РўзеРањматов тилфон карданд, ома-дам. Китобро нишон доданд ва из-њори хурсандї карданд, ки бо си-фати баланд нашр шудааст.

Ба муќоваи китоб чашм давон-дам, ки боз њамон Ањмади порина.Эътироз кардам, ки ин масъаларото сатњи вазорат ва Њукумат ме-бардорам. Рањматов гуфтанд, кигап калон мешавад. Сонї шарњ до-данд, ки њамон се ѓазали НозимиЊиравиро, ки дар барнома нишондода шуда буд, наёфтам ва ба ива-зи онњо дигар ѓазалњоро дохил кар-дам, њамчунин, ба шарњи њоли ади-бон чанд сатр афзудам. Ќайдњоя-шонро нишон доданд, ки бо рангисабз навишта шуда буд:

Гуфтам:-Кори хуберо анљом додаед.Оид ба боз пайдо шудани номи

шумо дар рўи китоб њамчун мурат-тиб ба Рањматов суол кардам, гуф-танд:

- Росташ, ки намедонам. Фаќатњаминашро медонам, ки дар рўидастхати шумо китоби "Адабиётисинфи 6" (нашри соли 2004) якепайдо шудааст, ки ин боиси барѓа-лат навиштани номи мураттибон,ба вижа, шумо гаштааст.

Чун тарошаи аз бом афтода бозному насаби шумо сабт шуд, њам-чун мураттиб.

Ман китобро њарф ба њарф,сатр ба сатр нависаму боз шумосоњиби китоб. Чї кор кардед, кишарики мо шудед? Ному нишона-тон набуд њангоми тартиб доданикитоб. Дар њељ љои китоб њарфе азшумо нест. Лекин ваќти пул гириф-тан басо чусту чолокед. Ноњаќќиа-тонро дидед?!

Дар номаи тўњматангезатонкамзарфиятии худро бори дигар ни-шон додаед. Њангоми посух навиш-тан дар чанд љо "гурехтаед". Ва дарчанд љои дигар ба "даст афтода"фош шудаед. Кўшиш кардаед, киРањматовро зидди ман шўронед,вале муваффаќ нашудаед.

Мехостам ба посухам нуќта гу-зорам, вале њикояте ба ёдам омад,ки ин аст:

Марде савори асп мерафт. Ди-гаре пеши роњаш баромад ва гуфт:

- Маро ба пуштат савор кун.Мард розї шуд. Чун масофае

чанд тай карданд, мусофир соњибиаспро танг карда фуровард ва худба хонаи зин нишаст.

СирољиддиниШАРОФИДДИН,

омўзгори мактаби №10-иноњияи Айнї

"101 рози дил". Бо њамин номмаљмўаи нахустини эљодкориљавон Шифо Шералиева дар Рўзиматбуоти тољик ва 101-уми солгар-ди таљлили он аз чоп баромад, кихуд фоли нек аст. Муаллиф ново-баста ба љавониаш тавонистааст,суханеро ба мардум гўяд, ки воќе-ан њам гуфтанист. Шифо андешаюафкори хешро дар шакли тарона,ки навиштанаш солњои охир беш-тар байни љавонони эљодкор роиљгардидааст, баён кардааст. Албат-та, њар як эљодкор бо шаклу усулва шеваи нигорандагии хеш мета-вонад дар мавзўи интихобнамуда-аш асар нависад.

Маљмўаи "101 рози дил" аздилномањо таркиб ёфта, муаллифонњоро ба се ќисм људо намуда-аст, ки шартан "Панди падар", "Са-дое аз дил" ва "Барги ишќ" номгу-зорї шудаанд.

Дар урфият маќоле њаст: "Падаррозї, Худо розї". Мењвари ќисми"Панди падар" - ро бузургдошти су-туни хонадон, яъне падар ва андар-зи ў ташкил додааст, ки воќеан њамљолиб аст. Ў нигоштааст: "Мегўяндхуб аст, фарзанд бо падари худ фах-рад, лекин боз хубтар аст, агар па-дар бо фарзанди худ ифтихор дош-та бошад. Худоё, як карам бинмо,ки ифтихори эшон ва халќу кишва-рам гардам". Чунин арљгузорињо баволидайн мењру муњаббатро байнифарзандони одам зиёд мегардонад.

4АНДЕША

Ин андешаи муаллиф на танњо бахуди ў, балки ба кулли хонандагондахл дорад. Бешубња, ин андешабайти Шайх Саъдиро ба хотир мео-рад, ки гуфтааст:

Гирди номи падар чїмегардї,

Падари хеш шав агар мардї.Дар ќисми "Садое аз дил" ў

дари дили худро ба рўйи хонандабоз намуда, гоњо аз гузаштањои дурёд оварда, гоњо аз бевафоии ёрменолад. "Ёр буду ишќ не. Ишќ за-моне омад, ки ёр аз даст рафтабуд". Ё љойи дигар гуфтааст: "На-внињолони ишќи поки худро ба туњадя намуда, умед доштам, то бадарахте солор хоњї расонидаш.Вале афсўс, чї боѓбони бепарвої,ки дар айни баргу гулаш нињолрохушконидї…".

Забони нигоштањояш равонусода буда, аз ин нигоњ оммафањ-манд. "Барги ишќ" бошад, аз хусу-си нокомї, расидан ба њадафњо,гузашти айёми љавонї, бевафоииёрон ќисса мекунад.

Эљодкори љавон Шифо Шера-лиева дар гуфтани тарона аллакайсабку услуби худро пайдо намуда-аст. Истифода аз маќолу зарбул-масалњои халќї ва иќтибосоте, кидар оѓози ќисматњо аз бузургониолам овардааст, њусни таронањо-ро афзудааст. Маќолњои халќии«Бад кардї, бад бинї», «Дурўѓѓўиторикии имон аст», «Дўстон оинаи

"101 РОЗИ ДИЛ"-И ШИФО

якдигаранд» ва ба њамин монандгуфтањои муаллифи маљмўаро ќув-ват бахшидаанд. Ба таъбири му-њаррири "101-рози дил" ЭњсониХушбахт "… ин маљмўаи аввалини101 рози дили Шифо Шералиевабуда, аз мењру муњаббат ба ишќузиндагии инсонї сухан мегўяд. Бад-ин васила, њарчї дар тиннат дошт,дар таронањои худ рўйи коѓазовард".

Бовар њаст, ки минбаъд низ вайбо дигар навиштањояш ба дили хо-нандагони сершумори адабиёт роњмеёбад.

Дар роњи душвори ќаламкашїба Шифо комёбињо мехоњем.

Њотами ЊОМИД«Омўзгор»

ЭКОЛОГИЯ БАРОИ ЊАМАКитоби дарсии "Экология", ки њоло дар мактаби миёнаи умумї

дар синфи 9-ум мехонад, асосан дар барномаи таълимии синфи 8-ум тасдиќ шудааст ва он ба синну соли хонандагон мувофиќат ме-кунад. Аз сабаби он ки дар мактабњои тањсилоти миёнаи умумї азрўи барномаи таълимї барои ин фан як соат људо карда шудааст,соатњои дарси экологияро ба омўзгорони ѓайриихтисос додан, бои-си паст шудани сифати дониши хонандагон мегардад.

Китоби экология яке аз шохањои фанни биология мебошад. Азин рў, хуб мешуд, ки таълими ин фан ба барномаи таълимии фаннибиология дохил карда шавад. Хуб мешуд, ки китоби экология дарякљоягї бо фанни биологияи умумї омўзонда шавад, зеро он сифа-ти дониши хонандагонро бењтар мекунад. Солњои пеш асосњои эко-логияро дар таркиби фанни биология умумї меомўзонданд ва оназ ањамият холї набуд. Китоби дарсии "Экология" ба барномаи таъ-лимие, ки соли 2002 ба нашр расидааст, бо китоб мувофиќат меку-над, аммо аз сабаби мураккаб будани ин китоб хонандагон ба моњи-яти экология сарфањм намераванд. Аз ин рў, аз Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон хоњиш карда мешавад, ки њангоми тартиб до-дани барномаи таълимии биология таълими фанни экологияро баон њамроњ намоянд.

Агар лозим донанд, банда чун омўзгори ин фан, барои тартибдодани барномаи таълимии биология омада њастам.

Њангоми омўзиши фанни биологияи умумї дар синфи 10-ум,мувофиќи барномаи таълимии соли 2001, китоби дарсии синфи 10-ум аз гуногуншаклии олами зинда сар шуда, то ба таъсири байни-њамдигарии генњо ба охир мерасад, ки ин ба маќсад мувофиќ нест.Дар боби аввал бояд мавзўи њуљайрањо ва моддањои органикии тар-кибии њуљайраро љой дод. Муаллифони китоби биологияи умумиисинфи 10-ум М.Савлатов ва А.Тошев ќобилият, мањорат ва мала-каи хонандагонро ба њисоб нагирифтанд, њангоми истифодаи инкитоб, чи хонандагон ва чи омўзгорони љавон азоб мекашанд.

Њусейн ТОШЕВ,омўзгори фанни биологияи

мактаби №81-и ноњияи Рўдакї,Аълочии маорифи Љумњурии Тољикистон

4БА ТАВАЉЉЎЊИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН

№11 15-уми марти соли 2013РЕЙД

4МАКТАБИ ОЛЇНахуст санљиш аз факултети

механиконии кишоварзии Дониш-гоњи аграрии Тољикистон ба номиШириншоњ Шоњтемур шурўъ гар-дид. Тибќи љадвали тасдиќшудаидарсї раванди таълим дар ду бастба роњ монда шуда, таъмини иш-тироки донишљўён ва риояи тала-боти Дастуруламали либосњоитавсиявии хонандагон ва дониш-љўёни муассисањои тањсилоти иб-тидої, миёна ва олии касбї дарсатњи зарурї мавриди иљро ќароргирифтааст. Санљиш маълум на-муд, ки дар љуфти 1-ум дар 5 гур-ўњи санљидашудаи курсњои 3-4давомот 93,7 фоизро ташкил дод.

Иќдоми раёсати донишгоњ дармавриди ташкили озмоишгоњитаълимии њаракатоварандањоибарќї ва насби таљњизоти барќї,њамзамон, истифодашавиилоињањои дипломии хатмкунанда-гони ихтисоси барќикунонии дарраванди таълим ва корњои илмиютањќиќотї, гузариши пурраи дони-шљўёни курсњои якум ба низомикредитии тањсилот ва ташкили се-минарњои омўзишї бо љалби му-тахассисони муассисањои таљри-бадори раванди мазкур ќобили да-стгирист. Зикр кардан ба мавридаст, ки 53,8 фисади донишљўёнимуассисаи таълимии мазкур азрўи низоми кредитии тањсилоттаълим мегиранд.

Омўзиши наќшањои кории ка-федраву факултет ва пояи мод-дию техникии мављуда собит на-муданд, ки њанўз дар ин равандмушкилот ба назар мерасад. Чу-нончї, норасоии тахтањои электо-ронию адабиёти таълимї ба забо-ни тољикї ва самаранок истифо-да нашудани воситањои техникї,дар раванди таълим, тарњрезї на-шудан ва мавриди тањлил ќарорнагирифтани дарсњои намунавииба низоми кредитии тањсилот та-аллуќдошта омилњои асосии пастгаштани самаранокии буљаи ваќ-ти пешбинигаштаи наќшаву бар-номањои таълимї мебошад.

Гуфтан мумкин аст, ки чунњадафи асосии низоми мазкуртаъмини мустаќилияти донишљўбо дастрасии шароити мусоид вамаводи таълимї аст, фурсати онрасидааст, ки донишљў озодонабаёни фикр дошта бошад. Инчу-нин, пешнињоди мавзўъњои барно-маи таълимї, корњои мустаќило-наро бо истифода аз техникаютехнологияи муосир, дар муќоисабо таљрибаи дигар мутахассисониватанию хориљї аз диди худ, даралоњидагї, даставї ва гурўњї тањ-лилу баррасї карда тавонанд, кирушду такмили ин самт мањоратибаланди касбии омўзгоронро та-ќозо менамояд.

Дар факултетњои иќтисодї, ба-њисобгирии молиявї, агрономї ваветеринарї љараёни таълим тибќиљадвали тасдиќгардида ба роњмонда шуда, давомоти донишљўён

чунин аст: дар факултети иќти-содї аз 125 нафар 112 нафар, дарфакултети бањисобгирии молиявїаз 174 нафар 159 нафар, дар фа-култети агрономї аз 208 нафар200 нафар ва дар факултети ве-теринарї бошад, аз 116 нафар106 нафар донишљў дар дарсњоиштирок доштанд. Њарчанд даво-моти донишљўён ба талаботљавобгў бошад њам, дар љараёнитаълим баъзе камбудињо низ баназар мерасанд. Масалан, дарфакултетњои санљидашуда, азљониби омўзгорон истифодаи тех-нологияи муосир, аз ќабили исти-фодаи тахтањои электрониву про-екторњо ба мушоњида нарасид.

Вазъи журналњои гурўњњоитаълимї низ бењбудї мехоњад.Дарсњои тарбиявї аз љониби баъ-зе кураторони гурўњњои таълимїдар сатњи зарурї ба роњ монда на-шудааст. Масалан, М.Ѓафурова,куратори курси 3-юми факултетииќтисодї, Ш.Насриддинов, кура-тори курси 4-ум, С.Давлатов, ку-ратори курси 4-уми факултети аг-рономї, Ф.Муќаддасова, курато-

ри курси 3, М.Каримов, кураторикурси 3-юми факултети ветери-нарї ва Ф.Сафаров, куратори кур-си 2-юм дар журналњо соатњоитарбиявии гузаштаи худро ќайднакардаанд.

Инчунин, аз љониби баъзе ом-ўзгорон ќайд нагардидани со-атњои дарсї низ ба назар раси-данд. Масалан, дар журнали кур-си 3-юми факултети иќтисодї азфанни назорат ва тафтишот (ом-ўзгор Н.Кабиров), фанни марке-тинг (омўзгор А.Мадаминов), фан-ни технологияи информатсионїва коммуникатсионї (омўзгорГ.Мирзоев), дар факултети бањи-собгирии молиявї аз фанни иќти-соди кишоварзї (омўзгор М.Анва-ров) ин камбудї ба назар расид.Њатто, дар факултети ветеринарїомўзгор Ш.Соњибов, ки ба дони-шљўён аз фанни назофоти њайво-нот дарс мегўяд, 8 љуфти дарсиихудро ќайд накардааст.

Дар маљмўъ, фаъолияти До-нишгоњи аграрии Тољикистон баноми Шириншоњ Шоњтемур гурўњикориро ќонеъ карда бошад њам,

раёсати донишгоњро лозим аст, тобањри камбудињои љойдошта чо-рањои заруриро андешанд.

Дар баробари ин, гурўњи сан-љишї кори худро дар Донишкадаитарбияи љисмонии Тољикистон баноми С.Рањимов идома дод. Дарин муассисаи таълимї аз рўи их-тисосњои омодагии дифои њарбї,тарбияи љисмонї, варзиш васайёњї-кўњї мутахассисон тайёркарда мешаванд.

Барои тайёр намудани мута-хассисони соњаи омодагии дифоињарбї, тарбияи љисмонї, варзишва сайёњї дар муассисаи таълимїзаминаи моддию техникї вакадрї тибќи талабот фароњамоварда шудааст. Љараёни таъли-му тарбия ва сифати тайёр наму-

Чанде пештар кормандони раёсати тањсилоти олии касбїва баъдидипломии Вазорати маориф дар якљоягї бокормандони њафтаномаи "Омўзгор" дар Донишгоњимиллии Тољикистон, Донишгоњи техникии Тољикистон баноми академик М.Осимї ва Донишкадаи соњибкорї вахизмат санљиш баргузор намуда, дар яке аз шумораиќаблї (№9, 1-уми марти соли 2013) натиљаи онропешнињоди хонандагон гардонида буданд. Ин навбаткормандони раёсати тањсилоти олии касбї вабаъдидипломии Вазорати маориф бо маќсади санљишираванди таълиму тарбия дар муассисањои тањсилотиолии касбї аз Донишгоњи аграрии Тољикистон ба номиШириншоњ Шоњтемур ва Донишкадаи тарбияи љисмонииТољикистон ба номи С.Рањимов дидан намуданд.

дани мутахассисон тибќи талабо-ти стандарти давлатии тањсило-ти олии касбї дар Љумњурии То-љикистон ва наќшаю барномањоитаълимии аз љониби Вазорати ма-орифи Љумњурии Тољикистон тас-диќ гардида, ба роњ монда шуда-аст.

Давомоти донишљўёни ин фа-култет дар маљмўъ ба талаботљавобгў аст. Дар рўзи санљиш (5марти соли 2013) дар басти яку-ми курсњои дуюм ва сеюми факул-тети тарбияи љисмонї то 87 фоиз,курсњои якум ва дуюми факулте-ти варзиш то 91 фоиз ва курсњоисеюми факултети омодагии ди-фои њарбї ва тарбияи љисмонї то96 фоизи донишљўён дар машѓу-лиятњо њозир буданд.

Дастурамали либосњои тавси-явии донишљўён ва истифода на-кардани телефонњои мобилї дарљараёни таълим дар факултет батаври бояду шояд иљро гардадњам, дар баъзе аз гурўњњои ака-демї то се-чањор нафар донишљ-ўён бо сарулибоси ѓайритавсиявїдар машѓулиятњо иштирок дош-

танд. Омодагии омўзгорону усто-дон ба дарс низ дар њамаи факул-тетњои муассисаи таълимї бењбу-диро мехоњад. Гарчанде раёсатидонишкада ба ќадри имкон омўз-горону донишљўёнро бо адабиё-ти таълимию методї таъмин на-муда бошад њам, баъзе аз омўз-горон дар рўзи санљиш барномаитаълимї, маводњои айёнї ва лек-сияи дарсї надоштанд (омўзгорифанни таърихи тарбияи љисмонїХ. Ќурбонов, омўзгори фанни био-химия М.Комилзода ва М.Саидо-ва аз фанни менељменти иќтисодїдар соњаи варзиш).

Њолати журналњои гурўњњоитаълимї нишон дод, ки дар инсамт низ камбудию норасоињо љойдоранд. Аз љумла, дар њалати ни-гоњдории онњо, ќайди мавзўъњоигузашта, њозиру ѓоиби донишљўёнва ѓайрањо каму беш камбудињољой доранд. Омўзгорони фанњоитабобат ва мањс Њ. Норова, омўз-гори таълими варзишии тўбидастї Х.Пирмањмадов, омўзгорифанни методикаи баландбардо-ри мањорати педагогї Ш. Рамазо-нов мавзўњои гузаштаашонро дармуњлатњои муќарраргардида даржурналњои гурўњњои таълимїќайд накардаанд.

Сифати таълими фанњо, хусу-сан, дар факултети омодагии ди-фои њарбї ва тарбияи љисмонїнисбат ба солњои ќаблї то як ан-доза бењтар шудааст. Аз љумла,дарсњои омўзгорон афсарони му-стаъфї М. Файзов ва И. Гулов азфанни тайёрии тактикии афса-ронро ќайд кардан ба маврид аст.Донишљўён дар машѓулиятњоизикргардида фаъол буда, ба са-волњои омўзгорон љавобњои сањењва пурра медоданд.

Дарсазхудкунии донишљўёндар факултетњои тарбияи љис-монї, варзиш ва сайёњии кўњїбењбудиро мехоњад. Гарчанде,донишљўён аз дарсњои тахассусї(машќњои варзишї) мањорати хубнишон дињанд њам, дар самти аз-худкунии машѓулиятњои назари-явї сатњи саводи онњо ба талаботљавобгў нестанд.

Дар маљмўъ, раёсати муасси-сањои олии таълимии мазкуррозарур аст, ки бањри бењбуди коритаълиму тарбия, баланд бардош-тани сифати таълим, тайёр наму-дани мутахассисони варзида,таъмини муассисањои кишвар бакадрњои зарурї чорањои љиддитарандешанд. Гурўњи корї минбаъддигар донишгоњу донишкадањоикишварро низ мавриди санљишќарор дода, натиљаи онро тавас-сути њафтаномаи "Омўзгор" пеш-каши хонандагон мегардонад.

Сафарбой САМАДОВ,Сайфуддин ДАВЛАТОВ,

Фозил ЁРОВ,кормандони раёсатитањсилоти олии касбї

ва баъдидипломии ВМ ЉТ,Эњсони ХУШБАХТ,

"Омўзгор"

4АДАБИЁТОмўзиш ва таълими фанни адабиётдар мактаб љойгоњ ва хусусиятњоихоси худро дорад. Хонанда њангомидарс ба њаёти воќеие, ки нависандаонро бо обуранги бадеї тасвирнамудааст, шинос шуда, дар байниќањрамонон шиносонашро мебинад ваба онњо њамќадам шуданро орзумекунад.

Дар баробари ин, ба образњои манфииасар - бадкирдорону разилон нафрат мекунад.Аз ин љост, ки адабиётро инъкисокунандаи њаётмегўянд.

Адабиёти мо ба анъанањои пешќадам вамарѓубу созандааш барои тарбияи насли на-враси имрўза ва равнаќу ташаккул додани анъ-анањои миллї наќши калон мебозад. Омўзго-ри фанњои забону адабиёти тољикро лозиммеояд, ки дар намунаи ќањрамонони бењтариндар дили хонандаи љавон нисбат ба њамаи ко-рњои ношоиста њисси бадбинї бедор кунад ваба ин восита дар онњо хушахлоќї, поквиљдонї,

мењнатдўстї ва ватанпарвариро тарбия кунад.Аз ин љост, ки њама ваќт масъалањои зерин дардоираи диќќати муаллими фанни адабиётанд:

-ташаккули љањонбинии љомеа ва барта-раф намудани одатњои зарарнок ва ношоис-та;

-тарбияи мењнатии хонандагон;-тарбияи шогирдон дар рўњияи ватандўстї,

инсонпарварї, худшиносї.Яке аз масъалањои муњими имрўзаи ада-

биёт инкишоф додани малакаи дарк намуданва фањмидани зебої ва нафосат мебошад. Аздаврањои ќадим адабиётшиносу файласуфонба масъалаи нафосат ва зебої диќќати мах-сус медоданд. Тарбия намудани хислатњоихуби инсонї: вафодорї, ќадршиносї, далерї,мардонагї, муњаббат ба халќу ватан, ростќ-авлї, хоксорї, фурўтанї ва ѓайра дар тарбияинасли наврас њамрадиф буданд. Ин масъалањотарбияи эстетикаро ба миён меоранд.

Њар омўзгор њангоми дарс асари бадеиробо роњњои гуногун метавонад тањлил кунад.Тањлил роњњою методњои гуногуни худро до-

рад ва омўзгорон дар ин љараён озоданд. Бовуљуди ин, фаромўш набояд кард, ки пеш азтањлили асар бояд омўзгор шавќу њаваси хо-нандагонро нисбат ба асари мавриди назар,мавзўи асосї ва ќањрамонони он бедор намо-яд. Омўзгори њаќиќии фанни адабиёт дар дусоат асари бадеиро тањлил карда, ба хонан-дагон пурра фањмонда дода метавонад.

Масъалаи муњими дигаре, ки дар таъли-ми фанни адабиёт љой дорад, инкишофи ну-тќи хонандагон мебошад. Ба хубї донистанизабони хаттї ва шифоњї, озод ва бехато баёнкардани фикр барои њар шахс хушбахтии ка-лон аст.

Аз ёд кардани порчањои шеърї яке азроњњои бой гардондани фонди луѓавии хонан-дагон мебошад. Њар як омўзгор вазифадор астба хонандагон дар давоми њафта барои аз барнамудан порчањои насрї ва назмї вазифадињад. Таљриба ва мушоњидањо исбот сохта-анд, ки чизе дар хурдсолї аз бар шудааст, тоохири умр фаромўш нахоњад шуд.

Омўзгори ботаљриба барои инкишофи ну-

тќи хаттии хонандагон ба гузаронидани наќлихаттї, намудњои гуногуни иншо, мустаќилонатартиб додани матни маърўза, навиштани таќ-риз ба љавобњои дањонї диќќати љиддї дода,мунтазам иљрои онњоро ба зери назорат меги-рад. Корњои эљодии мустаќилона хонандагон-ро маљбур месозанд, ки мунтазам фикр кунанд,чизи эљодкардаи онњо ба њамсинфон ва муал-лим маъќул шавад. Фаромўш набояд кард, кинаќли хаттї ва иншоњои эљодї ба гурўњи ко-рњои мустаќилонаи хонандагон дохил меша-ванд.

Ба њамин тариќ, дар дарсњои адабиёт ин-кишоф додани ќобилияти эљодии хонанда ва-зифаи аввалиндараљаи омўзгор мебошад.Пас, бояд омўзгори фанни адабиёт тамомифаъолияти худро ба он равона кунад, ки шо-гирдон фикр ва аќидаи худро, чи хаттї ва чидањонї, ба таври образнок ифода карда таво-нанд.

Шањодат КАМОЛОВА,омўзгори мактаби раќами №79-и

ноњияи Шоњмансур

ЧАНД ОМИЛИ ТАШАККУЛИ НУТЌ

№11 15-уми марти соли 2013ФАЪОЛИЯТ

НАБЗИ САЙЁРА

Созмондињандагони Twitter,Facebook, Microsoft, Dropbox ваValve бо пахши мурољиати ви-деоие мактаббачагонро бароиомўзиши барномасозї даъваткардаанд. Ролики видеоиеро, кидар шабакаи YouTube љой додашудааст, истифодабарандагониИнтернет дар давоми њамагї якрўз зиёда аз миллион маротибатамошо кардаанд.

Сардори IT-стартап (роњан-дозї)-и муваффаќ шудан таљас-суми орзуи амрикоист. Шояд дарљањон нафарони зиёде орзу ме-кунанд, ки њаёти Билл Гейтс ва ёМарк Тсукербергро дошта бо-шанд, вале на њар кас љуръатдорад барномасозиро омўзад.Сабаб дар шуури мардум бањайси кори мушкил нишастанион аст. Љамъияти амрикоии ѓай-ритиљоратии Code.org тасмимгирифтааст, то ин тасаввуротиѓалатро бартараф созад ва сар-дорони IT-ширкатњои пешраф-таи љањонро барои сабти филмикўтоњ, ки оњанги даъват ба омў-зиши барномасозї дорад, гирдоварад. Чунон ки хабаргузорииReuters иттилоъ медињад, ком-пютерсозону барномасозони ма-шњури давр ба василаи ин фил-мнома наќл мекунанд, ки барои

омўзиши забони компютерї но-биѓа будан шарт нест.

Code.org тасмим гирифтааст,дар мактабњо дарсњои барнома-созиро љорї созад. Дастандарко-рони лоиња дар сомонаи худ, ин-чунин, дарсњои омўзиши забоникомпютериро ба таври онлайнљой додаанд. Code.org аз љони-би бародарон Партови созмондода шуддаст, ки ба воситаифурўши IT-барномањояшон баMicrosoft ва MySpace муваффаќшудаанд. Онњо яке аз бузургта-рин сармоягузорони Dropbox ваFacebook мебошанд. ЊадиПартови дар бораи ќадамњои ав-валинаш дар ин љода чунин наќлмекунад: "Омўхтани барнома-созї умуман мушкил нест, валетанњо 10 дарсади мактабњо, китаълимгоњњои баргузида бањисоб мераванд, ба толибилмо-нашон чунин имкониятро меди-њанд".

Партови мегўяд, ки барнома-созї яке аз сермаоштарин касббошад њам, саноати IT њамешаэњтиёљ ба мутахассисини ин соњадорад. Њар нафари хоњишмандметавонад њамин њозир ба омў-зиши ройгони барномасозї дарсомонаи Code.org бо забони дил-хоњ оѓоз кунанд.

ДАЪВАТ БА ОМЎЗИШИБАРНОМАСОЗЇ

ТАЃИРОТ ДАР НИЗОМИТАЊСИЛОТ

Дар мактабњои Туркманистон аз соли хониши 2013-2014 тањси-лоти 12-сола шурўъ мешавад. Ба наздикї чунин фармонро дар бах-ши маориф раисљумњури Туркманистон Ќурбонгулї Бердимуњамма-дов дар љаласаи давлатии кишвараш ба имзо расонидааст.

Бояд гуфт, ки соли 1991 президенти аввалини Туркманистон Са-фармурод Ниёзов дар макотиби ин кишвар омўзиши нўњсоларо љорїкарда буд. Туркманбошї, ки то охири соли 2006 дар сари давлат ме-нишаст, аќида дошт, ки аз омўзиши зиёд ба давлату мардум фоидаенест ва ба он ваќту маблаѓи зиёд сарф кардан бефоида аст. Ин тарзикорбарї сабаб шуд, ки Академияи улуми ин давлат барњам хўрад вадавраи омўзишдар макотибиолї низ кўтоњкарда шуд. Ќур-бонгулї Берди-муњаммадовбошад, чунсоли 2007 басари мансабнишаст, бо ав-валин фармо-наш тањсилоти10-соларо љорїсохт. Баъд азон ў Академияи улуми Туркманистон ва тањсилоти 5-соларо дар до-нишгоњњо барќарор кард. Ба њамин минвол, акнун дар Туркманистонкўдакон ба синфи якум аз 6-солагї шомил шуда, 12 сол тањсили илммебинанд. Зинаи тањсилоти ибтидої аз синфи 1-4, зинаи асосии миё-на аз синфи 5-10 ва зинаи тањсилоти умумии миёна аз синфи 11-12хоњад буд. Ва тањсилоти 12-сола њатмї эълон шуд.

Тањияи Ситорабону НАЗАРОВА,"Омўзгор"

Абулќосими Фирдавсї, пањла-вони арсаи адаб, дар "Шоњнома"-ибезаволи хеш дар бисёр мавридситоиши кардаву ањамияти онробатакрор таъкид намудааст:

Љањонро ба дониш тавонёфтан,

Ба дониш тавон риштавубофтан.

Шоирону орифону маърифат-парварони пасин низ дар тавсифуситоиши дониш суханони муассируњидоятгар гуфтаанд. Ва ин њамадалели барљастаи ањамияти донишбарои њар яка фард мебошанд.

Вобаста ба ин, вазифаи хелељиддии мактабу оила аст, ки ба до-нишандўзии хонандагон таваљљуњињамешагї дошта бошанд, дар дилионњо аз хурдї нисбат ба донишњисси муњаббату эњтиром бипарва-ранд. Пеш аз њама, дар ин самтбояд бо роњу услуби мувофиќ, батариќи соддаю возењ ба хонандагондар синфњои ибтидої дар бораи до-ниш ва ањамияту моњияти он суханкард. Дар ин кор истифода аз пор-чањои шеърї, зарбулмасалу маќол,њикоёти муассир ва панду андарзњомуфид ва самаровар хоњад буд. Ко-рњои тарбиявиро бо ин њадаф боядба тавре роњандозї кард, ки шогир-дон њар субњ бо майли том ба мак-таб - ба макони донишу дони-шандўзї бишитобанд, ба омўзишишавќу раѓбати зиёд пайдо намоянд.Барои ин њам волидон ва њам омўз-

горон бояд барои тањсили хонанда-гон шароити мувофиќ омода кунанд.Мактаб бояд натанњо шогирдонроба омўхтани илму дониш сафарбарнамояд, балки тафаккури эљодиионњоро инкишоф бояд бубахшаду

барои њалли масъалањои душвориназарию амалї омода созад. Чунхонандагон дар синфњои ибтидої бадонишомўзї одат намоянд, фикр вадиќќаташонро љалб карда тавонанд,пас, дар синфњои боло малакаюодати онњо ташаккул ёфта, баэњтиёљ мубаддал мегардад. Яъне,чун хонандагон аз хурдї ба хонданодат мекунанд, минбаъд ин одатионњо рушд меёбад ва дигар аз тањ-сили пайваставу аз китоб дил кан-да наметавонанд. Њамвора ба му-толиа шуѓл меварзанд.

Яке аз шартњои асосии дони-шандўзї њамдамї бо китоб аст. Ки-тоб даричаест ба мамлакати дониш,китоб "фурўѓи субњи доної"-ву "ани-си кунљи танњої"-ст.

Муњаббат ба китоб муњаббат бадониш аст. Тарбияро чунон ба роњбояд монд, ки хонандагон аз оѓозитањсил дар мактаб ба китоб унс би-гиранд, онро дўсту рањнамои беѓа-рази худ бидонанд. Китоб бояд та-моми умр рафиќу мўнису њамрозуњамдами њар як шахс бошад. Ва хо-нандагонро худомўзї низ боядомўхт, ба онњо ањамияти худомўзїва омўзиши пайвастаро тавзењбояд дод. Худомўзї аз муњимтарин

4ОМЎЗИШМуњимтарин љанбаи фаъолияти хонандагон донишомўзист.Њар ќадар хонандагон ба донишомўзї гараванд ва донишроарљ гузоранд, њамон ќадар дар тањсил муваффаќу пешравхоњанд буд. Хирадмандон донишро чароѓи аќл, василаипирўзию саодатмандї ва омили тавоноии шахс донистаанд.Сардафтари адабиёти тољик, устоди хирадсолорАбўабдуллоњи Рўдакї таъкид намудааст, ки "Дониш андардил чароѓи равшан аст". Воќеан, дониш њам дилро равшанмекунаду њам љодањои зиндагиро. Мартабаи дониш вашахси донишманд хеле баланд аст. Аз ин љост, ки дарадабиёти мо ситоишномаи дониш мавќеи барљаста дорад вадоманадору фарогир мебошад.

ЉАЊОНРО БА ДОНИШомилњои камолоти маънавии инсонаст. Аз ин рў, хонандагонро бањримустаќилона ба даст оварданиилму дониш омода сохта, ба онњоталќин бояд намуд, ки танњо боњикояти омўзгор ва китоби дарсїќонеъ нашаванд, балки мустаќило-наву эљодкорона хондани китоб вадарки маънавии онро ёд бигиранд,бештар љустуљў бикунанд, ташаб-бускор бошанд.

Барои инкишофи тафаккуриэљодии хонандагон адабиётибадеї неруи тавоност. Омўзго-рон бояд худ њар чї бештарадабиёти бадеї мутолиа намо-янд ва вобаста ба ин, шогир-донро ба мутолиа љалб кунанд.

Муаррифии китобњо, наќлилањзањои љолиб аз асарибадеї, ташкили саволу љавоб,мубоњиса перомуни китобњоихондашуда ва амсоли инњоомилњоеянд, ки ба тањкими ша-вќу завќи хонандагон нисбатба донишу омўзиш мусоидатменамоянд.

"Дониш касро аз њар гунаварта берун мекашад ва ба

љодањои нуронї, ба кўи мурод ра-вона месозад", - ин маъниро ом-ўзгори синфњои ибтидої боядпайваста ба хонандагон гўшзадва талќин намояд, то муњаббат бадониш хислати умдаву њамеша-гиву устувори шогирдон табдилёбад.

Дилором ИМОМНАЗАРОВА,омўзгори синфњои

ибтидоии гимназияихусусии "Кафолат" дар шањри

Душанбе

Дарс муњимтарин шаклитаълими хонандагон эътирофшудааст. Аслан шаклњоитаълим гуногунанд ва њељшакли таѓирнаёбандаитаълим вуљуд надорад. Дарсњамчун шакли таълиммарњилањои зиёдеро тайнамуда, тањриру такмилёфтааст, мукаммалгардидааст. Бо гузашти айёмшаклњои гуногуни таълимрўи кор омадаанд, вале дарсњамоно мавќеи худроустувор нигоњ доштааст.

Мањз дарс барои омўзгор бароиамиќу даќиќ ва муфиду пурбаракатшароити созгор ва имконоти зарурїфароњам меоварад. Ба василаидарс омўзгор имкон пайдо мекунад,ки донишњои вобаста ба ин ё онфанро ба таври бонизому мураттабва дар доираи муайян ба шогирдонбиомўзонад, ќобилиятњои фикриихонандагонро инкишоф дињад,љањонбинияшонро густариш бах-шад. Дарс ба омўзгор барои исти-фода ва татбиќи методњои гуногунитаълим шароит фароњам меоварад.

Мутаассифона, солњои зиёдеимконоти дарс аз љониби ќисми зи-ёди омўзгорон нодида гирифта ме-шуданд ва аксар дарсњо ќолабї гар-дида буданд. Ѓолибан дарсњо дарзаминаи наќшаи зерин баргузормешуданд:

1. Ќисми ташкилї2. Санљиши вазифаи хонагї3. Баёни мавзўи нав4. Мустањкамкунї5. Супориши вазифаи хо-

нагїИн њолат ногузир ба якрангу дил-

гир шудани дарсњо ва мањдуд гарди-дани имконоти онњо мусоидат ме-кард. Гузашта аз ин, омўзгорон ќис-мати пурсиши вазифаи хонагирохеле кашол дода, баъзан дарсро баяк навъ имтињон табдил менаму-данд.

Тадриљан дар заминаи нављўивуташаббус ва љидду љањди зумрае азомўзгорони соњибистеъдоду тозакордарс њамчун василаи муњимтаринитаълим мазмуну мундариља ва тар-киби тоза пазируфт, рангину љолибгашт.

Раванди демократикунониифаъолияти мактабњо, ки аз охирњоисолњои 80-уми садаи ХХ ибтидо ги-рифт, ба бештар озоду рангину суд-манд гаштани дарс мусоидат кард.Акнун омўзгорон њар чї зиёдтарќолабшиканї карда, имконоти фаро-вони дарсро рўи кор меоваранд.Охири солњои 90-уми асри гузаштава ибтидои дањсолаи аввали асриXXI -ро метавон муњимтарин марњи-лаи ташаккули дарс номид, ки ин,пеш аз њама, ба истилоњи усулњоифаъоли таълим алоќаманд аст. Мо-њияти асосии ин усулњо аз он ибо-рат аст, ки таълим дар заминаи њам-корие сурат мегирад, ки барои раси-дан ба натиљањои дилхоњу судмандмусоидат мекунад. Ва низ муњитипсихологї, яъне муносибати омўзго-ру хонанда ва дар маљмўъ, гурўњи хо-нандагон бењтар мешавад. Усулњоифаъоли таълим малакањои дарсом-ўзии хонандагонро инкишоф дода,боварию эътимодро байни устодушогирд таќвият мебахшад. Истифо-даи усулњои фаъоли таълим њаргизмаънои пурра рад кардани усулњоипешини таълимро надорад, балки

онњо њамдигарро пурра мекунанд.Дар заминаи таљзияи дарсњо педа-гогњои варзида ва муњаќќиќони соња,асосан, гурўњи зерини дарсњоро му-ќаррар кардаанд: дарси омўзишимавзўи нав, дарси такмили дониш вамањорату малака, дарси љамъбаст вабанизомдарории омўхтањо, дарсиомехта ва дарси санљишу тањриридониш, мањорату малака.

Вобаста ба дарсњои навоваронапедагоги номвари тољик, академикМ.Лутфуллоев менависад: "Љараёнитаълим фаъолияти тарафайнро та-ќозо мекунад: яке фаъолияти муал-лим ва дигаре фаъолияти бачањо.Бинобар он, муаллим набояд кўшишкунад, ки байни ўю талабањо деворикабири Хитой вуљуд дошта бошад.Ин деворро аз миён бардошта ва баањли синф њамроњ шуда, муњити кориумумї-педагогикаи њамкориро бавуљуд овардан лозим. Њељ гоњ "ман"мехонам, "ман" менависам, "ман"наќл мекунам, "ман" кор мекунам,"ман" мефањмонам гуфтан лозимнест. Тарзи љамъашро истифодамебояд кард: "мо" мехонем, "мо" ме-нависам, "мо" наќл мекунем… Биг-зор бачаљњо дар симои муаллим бозяк шарикдарси худро бубинад".

Омўзгорони фаъолу соњибтаљри-баи мо имрўз намудњои гуногуни дар-сро мутобиќ ба усулњои фаъоли таъ-лим баргузор намуда, ба комёбї да-стёр мешаванд. Дарс њамчун воси-таи асосии таълиму тарбия минбаъдбоз њам такмилу таќвият хоњад ёфтва боз пурсамартар хоњад шуд.

Шањноза ЉЎРАЕВА,Омўзгори мактаби

№71-иноњияи Шоњмансу-ри шањри Душанбе

4ШАКЛИ ТАЪЛИМ ДАРСИ ЯКРАНГ ДИЛГИР АСТ

№11 15-уми марти соли 2013САНЉИШ

Мавсуф зикр намуд, ки му-ассисањои таълимии шањри Ро-ѓун фаъолияти худро дар асо-си дастуру супоришњои Прези-денти Љумњурии Тољикистон,ќарору фармонњои Вазоратимаорифи ЉТ, маќомоти иљроияињокимияти давлатї ва санадњоимеъёрию њуќуќии соњаи маорифба роњ монда, то андозае ба ко-мёбиву дастовардњои назаррасноил гардидаанд . Бахусус ,љалби мутахассисони љавон бамуассисањои таълимї касрохурсанд месозад. Алњол 419 на-фар омўзгор ба таълиму тарбиядар макотиби ноњия машѓул ме-бошанд. Дар шањр айни ваќт дукурси такмили ихтисос ва бо-зомўзї барои омўзгорони суру-ду мусиќї ва муаллимони син-фњои ибтидої гузашта, бо фа-рогирии 42 нафар шунавандаидома дорад.

Аз 597 нафар хонанда корихаттї гирифта шуд, ки аз интеъдод 79 нафар сазоворибањои "5" (13,2 фоиз) ва 75 на-фар бањои "2" (12, 6 фоиз) гар-диданд. 218 нафар бањои "4" ва211 нафар бањои "3" гирифта-анд. Бинобар ин, таъкид шуд, кисатњи маърифатнокии хонанда-гон, дониш, мањорат ва мала-кањои њосилкардаи онњо њанўздар сатњи зарурї ќарор надош-та, љавобгўи меъёрњои Стан-дарти давлатии тањсилот набу-да, устодону муаллимон аз ше-вањои фаъоли таълим, воси-тањои аёнї, технологияи љади-ди муосири таълим ба таври но-мукаммал ва камсамар истифо-да мебаранд.

Ваљњи дигари паст буданисаводи хонандагон ин пеш азњама, суст будани назорати до-хилимактабї мањсуб меёбад.Минљумла, директори мактабираќами 8 дар давоми ним солњамагї ба 8 дарси омўзгорон вамудири мактаби тањсилоти ибти-доии №36 ба 4 соат дарси усто-дон иштирок кардаанду халос.Љонишинони директорон низ ва-зифаю рисолати њирфаии худрона њамеша ба гунаи масъулият-шиносї ба иљро мерасонанд.

Вазъи њуљљату санадгузорїчї тавр?

Дар аксар муассисањои таъ-лимии шањр, ба иттилои Л.Нази-рова, номувофиќатии наќшањоитаълимї, бо барномањои таъ-лимї ва китобњои дарсї ба му-шоњида мерасад. Санљиши њола-ти журналњои синфї, дафтарњоихонандагон ва рўзномањо нишондод, ки омўзгорон ба ин масъа-ла низ ба таври зарурї таваљљуњзоњир намекунанд. Њамчунин,зикр гардид, ки наќшањои соло-наи мактабњои №№18, 28, 30 вачанди дигар ба шароити таълим-гоњњо мутобиќ гардонда нашуда-анд. Дар њамин радиф, метавонгуфт, ки вазъи корњои таълимиютарбиявї дар "Хонаи бачагони"ќаламрави шањр хуб ба роњ мон-да шуда, 46 нафар кўдак аз ма-нотиќи гуногуни кишвар ба ин

марказ фаро гирифта шудаанд.Шароити зисту зиндагонии тарби-ятгирандагон дуруст ташкил кар-да шуда, мураббияњо бо онњопайваста кор мебаранд. Дар инмуассиса хонандагоне љалб кар-да шудаанд, ки сатњи сифати до-ниши онњо ба номи мактаб-интер-нат мувофиќат намекунад. Рањ-барияти шуъбаи маорифро зарураст, ки масъалаи мазкурро бар-расї намуда, ё ба номи муасси-са таѓйирот ворид намуда, меъ-ёрњои интихобро ба ин муассисаљиддан ба роњ монанд, то воќеанњам хонандагони болаёќат ба инборгоњи илм шомил гарданд.

Фаъолияти кори сарваронукормандони кўдакистонњои шањртибќи талаботи рўз роњандозїгардидааст, вале дар самтињуљљатгузорї ба кўмаки методїниёз доранд.

Мутахассисонмерасанд, вале…

Падидаи неку шодиовар онаст, ки дар макотиби њудуди шањ-ри Роѓун мутахассисон ва кад-рњои омўзгорї мерасанд, вале…

Вале бо вуљуди ин, маълумгардид, ки дар мактабњои №28,18, 14 омўзгорони фанњои техно-логияи информатсионї, забонирусї, химия омодагии дифоињарбї ва физика намерасанд.Боиси хурсандист, ки муаллимо-ни љавон њатман ба љойи кори худдар мактабњо њозир мешаванд.Ба вижа, дар мактаби раќами 18њамаи омўзгорони љавон, ки ма-котиби олиро ба тозагї хатм кар-даанд, ба кор фаро гирифта шу-даанд. Дар мактаби тањсилотимиёнаи умумии №30 китобњоизабон ва адабиёти тољик бароисинфњои 11, адабиёти тољик ба-рои синфи 10, забони тољикиисинфњои 8-9, биология, синфи 11,алгебра барои синфњои5,6,7,8,11 ва геометрия бароињамаи синфњо ва дар мактаби

тањсилоти миёнаи умумии №18китобњои дарсии фанни забонитољикї, биология, алгебра бароисинфњои 11 намерасанд. Макта-би раќами 1, ки 2173 нафар хо-нанда дорад, алъон ба 4655 донакитоб эњтиёљ дорад. Китобњоиматематика барои хонандагонисинфњои 4,5,6 ва таърихи халќитољик барои синфи 9 кифоят на-мекунад.

Вазъи заминаи моддиютехникии муассисањои

таълимїДар муассисањои таълими ба

15 нафар хонанда як компютеррост меояд, ки 100%-и иљроишиБарномаи давлатиро оид ба ком-

4МУШКИЛОТЊафтаи гузашта тибќи дастури вазири маорифи кишварНуриддин Саидов гурўњи кории Вазорати маориф иборатаз 10 нафар, тањти роњбарии ректори ДЉТИБСКМ ЛатофатНазирова вазъи таълиму тарбия, њуљљату санадгузорї вафаъолияти мудирияти муассисањои таълимї ва билохира,шуъбаи маорифи шањри Роѓунро мавриди санљиш вабаррасии муфассал ќарор доданд. Натиљаи тањлилусанљишњои гурўњи корї дар љаласаи љамъбастї дармактаби №3 мавриди баррасї ќарор гирифт. Дар инхусус рањбари њайати санљишї Л.Назирова дар заминаиахбор ва иттилои сарварони гурўњњо баромади муфассалкард, ки муњтавояш дар зер оварда мешавад.

(Гузориш аз љаласаи кории Вазорати маориф дар шањри Роѓун)пютеркунонии муассисањои тањ-силотї ташкил медињад. Айни за-мон теъдоди компютерњо ба 238адад ва принтерњо ба 51 ададрасонида шудааст. Бояд тазак-кур дод, ки на њамаи омўзгоро-ни фанни технологияи инфор-матсионї мутахассиси соњаанд.

Мактаби №18,30 ба таъмирниёз доранд. Сохтмони макта-би раќами 2 барои 1276 нафархонанда низ ба наќша гириф-та шудааст, ки то ба имрўз баанљом расонида нашудааст.Тањкурсии бино њанўз дар за-мони шўравї гузошта шуда,плиткањо то 3-ошёна бардош-та шуда, вале бомпўш карданашудааст . Њамзамон дардењаи Майдони Нав сохтмонимактаби нави замонавї азњисоби фонди каталитикї оѓозгардида, дар арафаи анљомё-бист. Итминон дорем, ки даркўтоњтарин мўњлат корњои бо-ќимондаи он ба анљом расони-да, мавриди истифода додашуд . (Бинои таълимї боядмоњи июли соли 2012 ба исти-фода дода мешуд). Дар шафа-ти бино бинои дигар бароиМаркази эљодии наврасон вамактаби мусиќї сохта шуда-аст , ки њанўз нотамом аст ,яъне корњои дохилї ба анљомрасонида нашудааст . Боядќайд кард, ки айни замон ин

муассисањо дар хонањои исти-ќоматї ќарор дорад.

Дар дењаи Паси Мўњрањомактаби раќами 15 љойгир шу-дааст, хонандагон дар вагонтањсил мекунанд. Бо сабаби онки худи мањалла дар њолати са-дамавї ќарор дорад, аз ин рўсохтмони мактаби нав ба наќшагирифта нашудааст. Мактабираќами 11 дар дењаи Сесангаљойгир шудааст, ки хонандагондар вагонњо таълим мегиранд.Мактаб дорои 60 нафар хонан-да мебошад. Мактаби № 27 дармавзеи дурдасти кўњистон љой-гир шуда, як ќисми хонандагондар вагонхона таълим меги-ранд. Бояд ќайд кард, ки шумо-

раи хонандагон сол аз сол ме-афзояд ва ин мактаб ва чандедигар ба синфхонањои иловагїва љойи нишаст ниёз доранд.

- Ба мушовирони шуъбаи ма-орифи шањр тавсия дода меша-вад, ки бањри ба омўзгорон ра-сондани ёрии методї, омўзишитаљрибаи пешќадам, дастрас на-мудани маводи методиву таъ-лимї мусоидат намоянд.

Фарњод Рањимов:Муаллимон пурра азаттестатсия гузаронида

мешаванд.Дар љаласаи корї муовини

аввали вазири маорифи киш-вар Фарњод Рањимов ба суханбаромада, перомуни рушду та-раќќии соњаи маорифи мамла-кат, дастоварду комёбињои со-лњои охир ва вазифаву на-ќшањои дар пеш истода муфас-сал њарф зад. Дар боби вазъикунунии таълиму тарбия дармуассисањои таълимии шањриРоѓун мавсуф изњор дошт, му-ваффаќият њаст, вале камбу-дињо низ зиёданд. Вобаста баин, масъалаи аз санљиш гуза-ронидани директорони макоти-би шањр ва аттестатсияи фаро-гири тамоми омўзгорон дарасоси наќшаи мављуда аз њаф-таи минбаъда оѓоз карда ша-

вад- - гуфт Ф.Рањимов. Њамчу-нин, муовини аввали вазир та-ваљљуњи омўзгоронро ба онљалб кард, ки назари худро бафаъолияти омўзгорї дар замо-ни муосир куллан дигар намо-янд. Аз шеваю сабкњои инте-рактивї ва роњњои љадиди таъ-лим истифода бибаранд, азмеъёрњои маснўї ва ќолабиибањогузорї ба дониши хонан-дагон даст кашанд.

Раиси шањр: Омўзгорон боќитъаи замин таъминкарда мешаванд!

Раиси њукумати шањри Ро-ѓун Ш.Шарифов ба суолњои на-мояндагони муассисањои таъ-лимии шањр посухњои мушах-хас дода, иброз дошт, ки сол басол маблаѓгузорї ба бахши ма-орифи ќаламрави шањир афзункарда мешавад . Агар соли2009-ум ба њар як хонанданимактаб 825 сомонї сарф кар-да мешуда бошад, соли 2013-ум ин раќам ба 1350 сомонїрасонда хоњад шуд. Ба суоли"Омўзгор" дар он хусус ки то бањол ягон нафар муаллим боќитъаи замин таъмин карда на-шудааст , раиси шањр баёндошт, ки бо дастрас гардиданиќарори Њукумати Љумњурии То-љикистон дар боби таќсимотизамин ба сокинони минтаќа на-хустин шуда, омўзгорон соњибизамин хоњанд шуд.

Мудири шуъбаи маориф:Камбудињо ислоњхоњанд шуд

Зимни баромади худ муди-ри шуъбаи маорифи шањрТ.Раљабов ќайд кард, ки ново-баста аз комёбиву муваффа-ќиятњои ба даст омада, дарфаъолият ва коргузории мао-рифи шањр, муассисањои таъ-лимї ва сарварони онњо нора-соиву камбудињои зиёде љойдоранд, ки дар љаласа аз инбоб љиддан сухан рафт. Ном-бурда ќайд кард, ки љалби дух-тарон ба мактаб дар њудудишањр ѓолибан, ба таври пуррањалли худро ёфтааст. Бунёдусохтмони синфхонањо ва би-ноњои иловагї низ бо суръатидома дорад.

- Дар њар сурат камбудивунорасоињо аз љониби мудириятишуъбаи маориф, њароина ислоњкарда хоњанд шуд, - таъкид кардТ.Раљабов. Мо низ ба ин гуфтаимудир умед мебандем.

Шодї РАЉАБЗОД,"Омўзгор"

Дар мактаби тањсилоти миёнаи умумии раќа-ми 59-и љамоати дењоти Навобод вохўрии раисишањри Турсунзода бо ањли љамоатчигии шањр,кор-мандони суду прокуратура, сарњадчиён, нињодњоиинтизомї, маориф, эмомхатибон ва роњбаронумасъулини корхонаву муассисањои ќаламравишањри Турсунзода баргузор гардид.

Дар суханронии раиси шањр Давлатшо Гулмањ-мадов, прокурор, раиси суд ва дигар нињодњоиамниятию марзбонї ва њифзи њуќуќ таъкид гар-дид, ки шањри Турсунзода яке аз ќаламрави сарњ-адист ва шањрвандон бояд ба муќаррароти буду-бош дар чунин шароит комилан мусоидат намо-янд.Аз 131 километри марзи сарњадии Тољикис-тону Ўзбекистон 56 километри он ба љамоати На-вобод рост меояд.Бинобар он рељаи раводиде, киаз соли 2002 миёни њарду њамсоякишвар муайяншудааст, бояд аз љониби шањрвандони мо ва Љум-њурии Ўзбекистон риоя карда шавад.Вале гоњњобо айби сокинони наздисарњадї ќонуншиканињоба мушоњида мерасанд.Марзшиканњои шикорчи-ву њезумкаш, баъзе шањрвандон аз дигар гўшавуканори љумњурї оромии марзро бо њамсоякишва-ри Ўзбекистон халалдор мекунанд.

Дар мулоќот аз тахрибкорию амалњои људои-андозии аъзои Њаракати исломии Ўзбекистон,"Њизб-ут-тањрир" дар њудуди шањр, ки шаш нафа-ри онњо ба мањкама кашида шуданд, дигар њизбуњаракатњо, аз ќабили "Салафия", "Бидъат" ва њара-

кати "Ансоруллоњ" чун шакли тољикии "Алќоида"изњори ташвиши љиддї карданд.Мардумро бароиба хурофоту таассуб ва зиёдаравї накардан даъ-ват карданд.Таъкид гардид. ки дар ќаламрави шањ-ри Турсунзода 217 масљид ва чандин масљидиљомеъ фаъол аст ва касе монеи анљоми фаризањоидинии ягон шањрванд нашудааст.

Дар мулоќот дар робита ба амали Ќонуни Љум-њурии Тољикистон "Дар бораи масъулияти падарумодар дар тарбияи фарзанд", аз љумла зиёд шуда-ни љинояткорї дар байни ноболиѓон, изофатарфориѓболии баъзе падару модарон дар тарбияифарзандон нигаронкунанда арзёбї гардид.

Њамон тавр ки дар мулоќот таъкид гардид,баъ-зе аз шањрвандони мо бо таќлиди кўр-кўрона, фар-зи мисол ба "Њизб-ут тањрир", ки ситодаш дар киш-вари Англия буда, дар Олмону Австрия марказњодорад, пайравї мекунанд.Дар њоле, ки мардуми мояк маротиба пешпо хўрд ва бояд ба таблиѓоти ѓайрдода нашуда, ба хотири тинљию осудагии кишвариазизамон зиракии сиёсиро аз даст надињанд.Љаво-нонро дар рўњияи садоќат ба ормонњои миллї, хеш-таншиносї, ватандўстиву ифтихори миллї тарбиякунем. Нагузорем, ки аз таъсири таблиѓоти бегона-гон ба суботи сиёсии кишварамон хатари бегона-парастї нуфуз кунад.Њифзи ватан аз њифзи сарња-ди он ибтидо мегирад.

С.ИСКАНДАРОВ,"Омўзгор"

4ХАБАРВОХЎРИИ СУДМАНД

№11 15-уми марти соли 2013

БА ИФТИХОРИ НАВРЎЗ

ТАМАДДУН

4ИЌДОМ

БА ИФТИХОРИ НАВРЎЗ"Дар таъќиби як силсиладархостњои зањматкашонитољик чи ба воситаимаќолот дар рўзномањова чи забони љирга(кулегия) -и Назоратимаорифи Тољикистон рўзи2-3 иди Наврўз -Солинавро рўзи Рўдакї таъинкард. Дар ин рўззањматкашони тољикнависандаи тўлонии худРўдакиро ба ёд оварда,љашни њазорсолаи вайромегузаронанд.Дар Рўзи Рўдакї муаллимини

тољик дар њар љо мардумро љамъкарда, таърихи Рўдакиро … мух-тасар њам бошад, барои онон гуф-та ва мењнаткашони тољикро азањамияти таърихии худашон огоњхоњанд кард. Њар дењќони мењнат-каш ва њар мардикори тољик баъдаз шунидани таърихи Рўдакїбояд фарзандони худро ба хон-дан ва саводнок шудан водор ку-над ва ба онон бифањмонад, кинажоди Рўдакї набояд бесаводбошад, барои миллате, ки беш азњазор сол шоир ва нависандаго-ни калоне монанди Рўдакї дош-та, барои миллате, ки осориадабї, илмї, фаннї ва ахлоќиион аз њазор сол беш аз ин дардунё ба ёдгор монда, бесаводїнанг аст, айб аст, зиллат аст.

Фарзандони миллате монан-ди тољик, ки аз намуна ва осоритамаддун, санъат ва илми ононаз чандин њазор сол пеш, њаттодар дили кўњњо наќш шуда, мил-лате монанди тољик, ки бењтариннамунаи ситорашиносї, зич-бандї, риёзидонї, тиб, лашкар-кашї, адолат ва ахлоќи байнал-милалї будаанд, имрўз набоядбесавод бошанд...

Аз њамин нуќтаи назар аст, кимо, ба тољикони зањматкаш мег-ўем: Бародарон, шумо, ки дарњазор сол пешнавиштањои нави-сандагони муќтадири худ монан-ди Рўдакиро азбар доштаед, чїшуд, ки имрўз охирин ва болота-рин илми наљоти ранљбарон, илмиозодии камбаѓалон, илми лени-низмро намехонед? Чаро намек-ўшед, ки саводнок шавед? Албат-та, ваќте ки муаллимин ва дониш-мандони тољик "Рўзи Рўдакї"-ро

ДУ ТАШАББУСИ НАЉИБИ НАЗОРАТИ МАОРИФљашн мегиранд, ба мардумонизањматкаш хоњанд гуфт, ки: Ононбояд роњи наљоти зањматкашон,илми озодии тўдаи ранљбар, таъ-рихи љунбиши коргарон ва адаби-ёти синфии худро бо забони ху-дашон бихонанд, бо илми Ленинмусаллањ шаванд, сафњои худроба сафњои ташкилоти ранљбариибайналмилалї баста, дар љунби-шњои инќилоби умумии коргарїширкат кунанд!..

Дар хотима бисёр муносибмедонам, ки шарњи њоли Рўдаки-ро аз рўи китоби "Намунаи адаби-ёти Эрон", ки ба ќалами устодидонишманд Мирзомуњсин Ибро-њим Њалимї навишта шуда ва дарсоли 1922 дар Бодку (Боку) батабъ расида ва устоди мўњтарамСадриддин Айнии Самарќандїонро дар китоби "Намунаи адаби-ёти тољик"-и худ бознависонда дарон љо барои огоњии зањматкашо-ни тољик бознавис кунем".

(Аз маќолаи "Рўзи Рўдакї",муаллиф Дењќон, маљаллаи "До-ниш ва омўзгор", соли 1926, №2,29 март)

Сипас, 48 байт аз устодРўдакї ва чанд маълумот оид башарњи њоли ў таќдим гаштааст.

Ѓайр аз ин, дар ин шумора "Идчист?" ном маќолаи Ќ.Д. (ЌосимДайламї- М.Р.) - ро мехонем, кидар он оид ба љашнгирии соли навдар байни халќњои гуногун маълу-моти фаровон дода шудааст. Ал-батта, баъзе андешањо бањстала-банд, вале дар њамон замон маъ-лумоти муњим ба њисоб мераванд.Муњимтар аз њама муаллиф сарисоли нав будани моњи март - оѓозибањори нозанини кишту корро ба-рои аксарияти љањониён бо исти-фодаи маъхазњои таърихї исботкардан хостааст. Пай метавонбурдан мумкин аст, ки дар идомаимаќола дар шуморањои минбаъ-да дар бораи пайдоиш ва тарзиљашнгирии иди Наврўз маълумотдода хоњад шуд. Вале мутаасси-фона, маљалла ба иллати нора-соии кори матбааи њукумати То-љикистон аз нашр бозмондааст.Инак порае аз он маќола:

"Он чиро, ки таърих ба мо ни-шон медињад, он аст, ки иди Солинави дењќонон, исавиён дар замо-ни ќадим њамеша аз ибтидои шур-ўи амали зироатї, яъне, аз авва-ли моњи морт шурўъ мешуд. Чу-

нончи, яњудиёни дењотї ва ру-мињо њамеша дар ин моњ ба му-носибати амали зироатї ид ме-гирифтанд.

Ин калимаи моњи морт ба му-носибати яке аз худоёни бузургирумињо "Морс" бардошта шуда-аст. Сипас, юнониён ва дењќоно-ни рус ин равияро таъќиб карда,њамеша мувофиќи аќоиди онњодар моњи морт ба номи худои худ

(Морс) ид мегирифтанд. Баъдњоњам иди расмии соли нави онњодар ин моњ будааст.

Пас, аз муддате русњо дарсоли 1492 иди Соли навро ба ав-вали синтиёбир мубаддал кар-данд ва тасмим гирифтанд, кибаъдњо дар аввали синтиёбир идбигиранд…

Дар соли 1700 иди соли навдар Русия аввали янвор шурўъшуд... фаќат дар Русия то инрўзњои њозира иди соли нав ав-вали синтиёбр пойдор монда вафеълан онро "Соли нави калисо"меноманд.

Иди соли аввали янвор низ баамали зироатї баъзе алоќањоимахсусеро дорост. Дар ин рўз кул-лиятан рўзњои махсус бисёртўлонї таъин шудааст, ки ба шу-руи киштзор ва амали зироатїхеле наздик мешавад. Маросимиид гирифтани моњи янвор дар якрўз мумкин нест, чунки баъзе чи-зњо аст, ки бояд дар чандин рўзњошароити он баљо оварда шавад.Калимаи "янвор" њам ба муноси-бати номи худои юнониёни ќадим"Януси муќаддас" ба ёдгор мон-

дааст. Онњо мегуфтанд, ки худоиЯнус, дар њар љо муњофизи ома-ду шуди инсонњо ва худои тамо-ми чизњои дурўѓии осмонї аст..."

Муаллиф нахуст аз моњи мартба сентябр гузаронидани љашнги-рии соли навро дар Русия ва баъ-зе мамлакатњои дигар, аз љумладар байни яњудиён ба масъалаињосилѓундорї ва љамъоварии ан-доз вобаста медонад. Сипас, дар

соли 1700 ба аввали моњи январмубаддал кардани сари солродар байни русњо натиљаи ба мам-лакатњои пешрафтаи аврупої таќ-лид кардани Пётри кабир ва аззери таъсири калисои Рум ба таъ-сири калисои юнонї гузаштанидавлату диндорони Рус дониста-аст, ки то андозае ќобили ќабуласт. Њамин тавр, оѓози соли наврасман 1 январ эълон карда шудва баъди Инќилоби Октябр инсолшуморї дар тамоми сарзами-ни шўравї љорї гардид.

Аз маќолаи мазкур бори ди-гар аён мегардад, ки аз ќадимуа-лайём таљлили сари соли нав дармоњњои март ва сентябр аз љум-лаи анъанаи мардумї ба њисобмерафтааст. Њамин тавр, минбаъдбаъди Инќилоби Октябр то солњоињаштодуми асри 20 Наврўз низ дарбайни халќњои Осиёи Миёна ваќисми Ќафќоз аз тарафи мардумбо иљрои расму оинњои хоси худтаљлил карда шавад њам, расманќайд намешуд.

Њамчунин, маќолањои зикршу-даи маљаллаи "Дониш ва омўзгор"баёнгари онанд, ки ташаббуско-

ри чанд иќдоми наљиб мањз Назо-рати маорифи Тољикистон мебо-шад. Пеш аз њама, ташаббускоритаљлили "Рўзи Рўдакї" коллегия-мушовараи Вазорати маорифиТољикистон мебошад. Минбаъдон аз тарафи ањли зиё дастгирїёфт, бо ќарори Њукумати Љумњу-рии Тољикистон "Рўзи Рўдакї"ќариб њар сол таљлил мегардид.Њоло ин љашн њар сол 22 сентябргузаронда мешавад. Дигар, дармаќолаи "Ид чист?", чи тавре гуф-тем, бо пешнињоди он ки таљлилисоли нав аз ќадим дар байни ак-сарияти халќњои љањон анъанашуда буд, зарурияти таљлили идиНаврўз исбот шудааст. Њамчунин,ташаббуси дигари неки Назоратимаориф гузаронидани "Моњи ма-ориф" дар моњи август мебошад,ки ин мавзуи дигар аст ва эњёи инанъана низ айни муддаост.

Яке аз махсусиятњои маводимаљаллаи "Дониш ва омўзгор" азон иборат аст, ки он нахустин на-шрияе буд, ки дар њудуди Тољи-кистон ба чоп мерасид. Аз ин рў,доираи хонандагон ва муаллифо-ни он низ фарќ мекард. Дар онбори аввал маќолањои роњбаро-ни сатњи аввали љумњурии мухто-ри Тољикистон дар мавзўъњоимуњим чоп шуда, навиштањои мух-бирони мањаллї аз ќисмати Ша-рќи Бухоро нашр гардидааст.Њадафи маљалла, чи тавре ки дарон омадааст, ки аз љалби ањолїба мактабу маориф, ривољи кориташкилї, илмї, адабї иборат буд.Кори "Дониш ва омўзгор"-ро расобаъди як сол- августи соли 1927"Дониш - биниш" (аз шумораи ду-вум "Рањбари дониш") идома дод.Вале ин маљалла дар сатњи дигарва дар доираи васеътар (Самар-ќанду Тошканд) чоп шуда, вази-фањои дигарро дошт.

Мутаассифона, ташаббусњоинеки "Дониш ва омўзгор" солњоизиёд фаромўш шуда, фаќат соли1939 љашни "Рўзи Рўдакї" пас азтањќиќотњои маълуми устод Айнїаз нав ёдовар гардид ва љашниНаврўзро бошад, нашрияи дига-ри Вазорати маориф "Маориф вамаданият" (имрўза "Омўзгор")соли 1960 эњё бахшид, ки дар инбора пештар муфассал гуфта гу-зашта будем.

Њамин тавр, нашрияњои ањлимаориф аз рўзњои нахустини зу-њури худ бањри пешрафти љомеа,бедории мардуми тољик, зиндагардонидани анъанањои писанди-даи он кору пайкор кардаанд.

Мањмадшарифи РУСТАМ,рўзноманигор

ЗАН БАЌОИ МОСТКист зан? Ў модар асту

тољи шоњї бар сар аст,Модари Пайѓамбар асту

насли ў пайѓамбар аст.Модари ман, модари ту,

модари олам зан аст,Зан баќои миллату

сарлавњаи њар дафтар аст.Маснаду иќболу бахту толеву

фархундагїИлтиљои модару дасти дуои

модар аст.Эй бародар, ќиммати модар

фузун бошад басе,Њастии ў бењтарин дорої дар

бањру бар аст.Њурмати зан, дўстам, њар ќадр

битвонї бикун,З-он ки хоњар зан бувад, зан

њамрањву зан њамсар аст…

Шоњзодаи САИДИБРОИМ,сармуњаррири маљалаи"Рањнамои омўзгор"-и

ДТМК-и ВМКБ

4ТАЊСИЛОТИ КАСБЇ

Бо омад - омади Наврўзи дилафрўзва бањри дар сатњи баланд љашнгирифтани ин иди байналмилалїаллакай дар аксари муассисаюкорхонањо ва дигар ташкилотњогузарондани озмунњо шурўъгардиданд.

Аз љумла, дар коллељи информатика ватехникаи компютерии шањри Душанбе оз-муни донишљўёни муассисањои тањсилотиибтидої ва миёнаи касбии шањри Душан-бе баргузор гардид. Шогирдони коллељитехникї - омўзгории ноњияи Рўдакї низ дарнамояндагї аз навоњии тобеи љумњурї шир-кат карданд.

Шогирдон дар озмун аз фанњои забонва адабиёти тољик (иншо), забони англисїва русї (диктант), риёзї, технологияи ин-форматсионї, байни њам сабќат намуданд.Чунонки раиси озмун - сардори Раёсатитањсилоти ибтидої ва миёнаи касбї А.Мирзоев иттилоъ дод, маќсад аз ташкилиозмун тарѓиби донишњои назариявї, инки-шофи шавќу завќи донишљўён, дарёфтидонишљўёни лаёќатманд, ташкили алоќаидутарафаи донишљўёни муассисањои таъ-лимї, мустањкам намудани дўстии байнидонишљўён мебошад.

Иштирокдорони озмун дар мавз-

ўњои "Наврўз - љашни ниёгон", "Бињишт зериќудуми модарон аст", "Эй бањори гулфи-шон, хуш омадї!" иншо навиштанд. Азфанни забони англисї ва русї (диктант ватарљумаи матн), риёзї (кори санљишї),технологияи информатсионї (аз рўи бар-номањо кор кардан, забони барномасозї,офиси электронї) толибилмон донишихудро санљиданд.

Нињоят, озмун љамъбаст шуд ва ѓоли-бон муайян гардиданд. Д.Эшонова (дони-шљўи коллељи техникии ДТТ ба номи М.Осимї), Љ. Табарова (коллељи технологї,соњиби љойи 1),Т. Алиева (коллељи инфор-матика ва техникаи компютерї, љойи 2) ваЛ. Зайдуллозода (литсейи касбии саноатидўзандагї) дар озмуни иншо ѓолиб донис-та шуданд. Аз фанни химия мутаносибанљойњои якум, дуюм ва сеюм насиби (корихаттї), Д. Саиднабї - коллељи информати-ка ва техникаи компютерї, А. Рањимзода -литсей - интернати махсуси маъюбониВазорати мењнат ва њифзи иљтимоииањолии ЉТ, М. Мирзоалиева - хонандаиколлељи муњандисї-омўзгорї, аз фанниматематика (кори хаттї), Ш. Зулфонов-коллељи технологї), Ш. Абдуллоев - кол-лељи информатика ва техникаи компю-терї), Б. Давлатзода - литсейи касбииалоќа), аз фанни биология М. Шарипова -

коллељи информатика ва техникаи компю-терї, Ќ. Давлаталї - литсей - интернатимахсуси маъюбони Вазорати мењнат вањифзи иљтимоии ањолии ЉТ, Ѓ. Сафаров -литсейи касбї техникии назди ташкилотиљамъияти мададгори мудофиаи ЉТ, азфанни технологияи информатсионї (даршакли тест), Р. Фатњуддинов - коллељи ин-форматика ва техникаи компютерї, М.Почоев - коллељи техникии ДДТ ба номиМ. Осимї, Д. Бобоев- литсейи касбии хиз-мат ва туризм, (аз фанни таърихи халќитољик ) А. Мирзоалї ва Ш. Шакарова - кол-лељи информатика ва техникаи компю-терї), Н. Бахтиёр - коллељи техникии ДДТба номи М. Осимї, (аз фанни забони русї)У. Абдуллоева - донишљуйи информати-ка ва техникаи компютерї, Д. Обидова -донишљўйи коллељи технологї, О. Мирзо-ева - коллељи тиббї, ва аз фанни забонианглисї С. Машраб - коллељи информати-ка ва техникаи компютерї, Њ. Муродов -коллељи технологї), М. Рањматов - коллељитиббии љумњуриявї) гардид.

Даври дуюми озмун мусобиќањои вар-зишї аз рўи гўштини тарзи миллї, шоњ-мот, шашка, волейбол байни кормандон ватолибилмон барпо мегардад.

Њотами ЊОМИД,"Омўзгор"

ЃОЛИБОН МУАЙЯН ШУДАНД

№11 15-уми марти соли 2013ЧЕЊРА

411 МАРТ - РЎЗИ МАТБУОТИ ТОЉИК

Ў њамеша банди љустуљў,тањлил, тањрир ваэљодкорист. Рўи мизи кориашдоимо як даста маќолавунавиштањои гуногуникормандони соњаи маорифгузошта шудаанд. Ў кўшишмекунад, ки њамаи онњоротањлилу тањрир намуда, дарњафтаномаи "Омўзгор" чопва табъи муаллифонроболида намояд.

Ўро на танњо кормандони соњаимаориф хуб мешиносанд, балкиадибону нависандагон ва дўстдо-рони адабиёту фарњанги тољик низэътироф ва њурмату эњтиром меку-нанд. Ин шахси ба мову шумо ши-нос нависанда ва рўзноманигор,узви Иттифоќи нависандагони То-љикистон ва муовини сармуњарри-ри њафтаномаи "Омўзгор" Абдура-уф Муродї мебошад.

Фаъолияти рўзноманигоронхеле душвор аст. Соатњои зиёдросарфи тањлилу тањрир макунанд.Рўзнома яктову муаллифон зиёд.Лекин ба њамаи мушкилоту серкорїнигоњ накарда, Абдурауф Муродїкўшиш мекунад, ки њамеша бо ањлимаориф иртибот дошта бошад, он-њоро ба эљодкориву навоварї њидо-ят намояд. Њар муаллифро бо чењ-раи кушод, суханони рўњнавоз вааксаран шўхиомез пешвоз мегира-ду гусел мекунад. Хоњиши касерорад кардан аслан дар сиришти ўмављуд нест.

Аз сањифањои "Омўзгор" хонан-дагон маќолаву гузоришњои зиёдиў тањти рубрикањои "Асрори сухан","Чењрањои адабиёт", "Њикояњоихурд", "Аз дўстон ёде кунем", "Посихотир", "Андеша", "Панљ латифа" …мутолиа намуда, бањрабардорїмекунанд, иттилои тоза дармеё-банд. Ў пайваста бо кормандониварзидаи соња вохўрда, дар ин за-мина мусоњибањо меорояд, маќо-лањо менависад.

Рўзе мактабшиноси варзидаикишвар ва собиќ мудири кафедраииќтисод ва идораи соњаи маорифиДЉТИБКСМ Вайсиддин Ќаноатовќайд намуд: "Ман доимо рўзномаи"Омўзгор"-ро мутолиа мекунам ваба ман таълифоти Абдурауф Му-родї хеле маъќул аст. Њангомимутолиа ман аз эљодиёти ў њало-ват мебарам. Ў шахси шўхтабиатњам мебошад. Зимни суњбатњо ла-тифањои аљибу љолиб наќл карда,рўњи касро болида месозад.

А.Муродї муаллифи чандин

силсила шеър, њикоя ва наќлу ри-воятњо мебошад, ки дар шакли ки-тобњои алоњида тањия ва чоп шудањаводорони зиёд пайдо намудаанд.

Соли гузашта китоби нави на-висанда бо унвони "Як танўр кул-ча" аз тариќи нашриёти "Адиб" батабъ расид, ки дувоздањ њикояродар бар гирифтааст. Мавзўи асосиињикояњои Абдурауф Муродироњаёти мактабу фаъолияти омўзго-рон, кунљковию талошњои хонанда-гон, тарѓиби донишандўзї ва мењ-ри Ватану эњтироми калонсолон ваамсоли инњо ташкил медињанд.Тарзи баёну нигориш ва услубиэљодии адиб хеле пуробурангу љаз-зоб ва самимиву сода мебошад.Бигирем, њикояи нахустини маљмўа-ро, ки "Табаддулот" ном гирифта-

њаљман хурди "Ману Эйнштейн" бокирдори тасодуфї, вале дар айнињол берањмонаи худ ба марги гунљ-ишкаке сабабгор мешавад. Ва бо инамали хеш азоби рўњии зиёде ка-

аст. Ќањрамони њикоя хонандаест,ки аз омадани муаллима ЛолаиШањзода ифтихор ва хушњолии зи-ёде дорад. Муаллима бо дарсњоирангину шавќовари худ, ки перостабо панду андарзи вижа мебошанд,аз рўзњои аввал дар ќалби шогир-дон љой мегирад. Масалан, дар ху-суси панду насињатњои муаллимаќањрамони њикоя чунин мегўяд:"Дар њар дарси муаллима дафтари"Гулчини суханреза"-њои мо пурра-тар мегашту гуфторамон пуробу-рангтар. "Сухани хушк чун њезумихушк аст, - мегуфт муаллима. -Зудмесўзаду хокистар мешавад. Суха-ни тар бояд гуфт, ки ба дилњо кор-гар шавад, аќлро ба тањрик оварад".Хулосаи њикоя бас ибратомўз ва та-ваљљуњбарангез мебошад. Шогир-дон ба сабаби мењру муњаббати бе-поёне, ки ба муаллима доранд, башањр, ба хонаи вай рафта, маљбу-раш месозанд, ки ба дењаи онњо, бамактаб баргардад (муаллима баваљњи носозгории оилавї ва ѓур-ѓури мунтазами хушдоман хонааш-ро тарк карда, ба назди падару мо-дараш рафта буд). Оќибат муалли-ма исрору хоњиши хонандагонимактабро дида, бо шавќи зиёд бадења, ба хонааш бармегардад вамодаршўяш низ дигар бо ў аз дарисулњу оштї муносибат карда, ко-рњо ба муроди дили мактабиён баанљом мерасанд. Бояд гуфт, ки дарњикояњои Абдурауф Муродї нигоњихоси нависанда ба њодисоту воќе-оти рўзгор эњсос мешавад, дар на-виштањояш љанбаи фалсафию тар-биявї ќавї ба назар мерасад. Баандешаи ман, оњангњои фалсафїва инкишофи мантиќии бовари-бахш, махсусан, дар њикояњои "По-раабри сиёњ", "Шикори харгўш" ва"Ману Эйнштейн" даќиќан ба чашмбармехўранд. Ќањрамони њикояи

шида, рафтори худро бо кашфиётва оќибати кори олими бузург - Эй-нштейн монанд мекунад.

"Аз фишори андўњ њиќ-њиќ гири-стам ва яке чунин эњсосе фароги-рам шуд, ки дар пањлўи ман Эйнш-тейн" нишастаасту низ мегиряд. Ўњам ба ихтирои худ, ба њоли Хиро-симаву Нагасаки мегиряду ман бањоли гунљишкаки рўи дастам. МануЭйнштейн пањлўи њам хеле гирис-тем он рўз".

Њикояњои дигари китоб низ хон-данбоб ва шавќовар буда, хонан-даро дар рўњияи мењнатдўстї, ом-ўзиши бардавом ва мењру садоќа-ту ихлос ба ѓояву ормонњои миллїтарбия мекунанд. Дар маркази ак-сар навиштањои нависанда омўзго-ри навовару мењнатќарин ва иро-даманд ќарор дорад (нигаред бањикояњои "Муаллими варзиш" ва"Бањои 6").

Перомуни эљодиёти нависан-даи хушсалиќа - Абдурауф Муродїсўњбате бардавом орост. Ман хелехушњолам, ки китоби "Як танўр кул-ча" ѓолиби озмуни "Китоби соли2012" (дар номинатсияи "Адабиё-ти кўдакон") эътироф ва аз љони-би Вазорати фарњанг соњибиљоиза гардид. Ин комёбиву пирўзїмањсули ранљу зањматњои бепоёнва омўзишу мутолиаи бардавомиадиби дўстдоштаи мо мањсуб ме-ёбад.

Ба нависанда ва рўзноманигор,барандаи Љоизаи Иттифоќи журна-листони Тољикистон Абдурауф Му-родї идомаи пурбаракати фаъоли-ят таманно дорам.

Зулфия ТОШБОЕВА,мудири кафедраи

тањсилоти томактабї,ибтидої ва миёнаи умумии

ДЉТИБКЕМ

Ана, њамин таассурот Сито-раро дар интихоби касб пайравипадар гардонид. Дар оила омўз-горони гуногунихтисос (забонуадабиёти тољик, таърих, физика,синфњои ибтидої) мерасиданд,забони англисї не. Ситора эњсоскард, ки талаботи љомеа ба омў-зиши ин забон бештар гаштааст.Аз ин рў, мањз њамин ихтисосроинтихоб кард. Баъди хатми мак-таби миёна њуљљатњояшро баДДОТ супорид ва соли 2002 онробо муваффаќият хатм кард. Ба-робари хатми донишгоњ корродар мактаб сар кард. Ба шогир-дон дар мактаби раќами 82-иноњияи Сино аз забони англисїчанд сол дарс гуфт.

-Аз чї бошад, ки дилбастаги-ам ба мактабу шогирдон дар интаълимгоњ рўз то рўз меафзуд.Гумонам, муносибати хуби њам-корону волидон ва самимиятибеандозаи шогирдон маро инќадар дилгарм гардонида бу-данд.

Ситора модарашро хелељавон ва ба таври фољеавї бойдодааст, дар синни 48-солагї вадар садама. Хотираи маѓшушўро бо дафтару ќалам анис гар-донид. Ваќтњои холї ва мањзунї,хусусан, њар гоње ўро хумори рўимодар мегирифт, даст ба ќаламмебурд ва ба ёди ў чизе эљодмекард. Гоњо дарси тарбиявї ёчорабинии беруназсинфї њаммегузаронид ва бо ин роњ худротаскин медод. Боре дар дарситарбиявие, ки ба муносибатиРўзи модар ташкил карда буд,як лањза ўро бисёр мутаассиргардонид. Шодбошињо барои мо-дарону хоњарон хеле зиёд садододанд.

-Рустам ном шогирдам, кидили басе нозук ва эњсосї дошт,-изњор кард Ситора, - аз љараёнибарнома ба риќќат омада гуфт:"Модарљон, ман дигар туро ѓамнамедињам". Медонед, дар инлањзањо чї эњсосоте маро фаро-гир мешуд? Эњсоси ќаноатмандїаз касб, ки хеле гуворост.

Воќеан, Ситора, ки духтаригармчењраву суњбаторо ва чаќќонбуд, хостгорњои зиёд дошт, валеў шарти худро дошт: ба касе ме-расад, ки монеи кораш нашавад.Нињоят, чунин марди дилашроёфт. Алњол соњиби ду духтарчаизебо -Анисаву Ясмина ва як пи-сарча (Ёќубљон) аст.

Баъди таваллуди фарзандонљои кораш иваз ёфт: мактаби ра-ќами 15-и ноњияи Шоњмансур.Дар ин љо њам Ситора муњитимуддаои дилашро ёфт: роњбариихуби маъмурият ва муносибатиолидараљаи њамкорон.

-Ростї, дар ин љо ман аз ди-ректори мактабамон МатлубаТошева дарси одамгарї ва му-носибати баланди инсониро ом-ўхтам, - мегўяд Ситора, - дарсе,ки интизораш будам. Боре њамнадидам, ки нафаре аз даргоњимактаб бе гусели гарми муалли-ма берун равад. Боре рўзи шан-бе бо духтарчањоям тасодуфанба мактаб омадам. Муаллимадухтарчањоямро дидан замон боонњо суњбат кард, аз онњо шеъ-рњо пурсид. Намедонам, даронњо чї ќобилиятеро дарк кард,ки минбаъд на танњо дар чора-бинињои идонаи мактабї, балкидар чорабинињои беруназмак-табї (шањриву љумњуриявї) низонњоро даъват мекард.

(Оњ, ин Анисаву Ясмина! Индўстрўякон љашни 80-солагии"Омўзгор"-ро њам рўњбахш гуза-ронида буданд.)

Мехостам, назари муаллима-ро дар мавриди умумият ва фар-ќияти чанд муассисае, ки дар онњокор кардааст, фањмам, гуфт:

-Росташ, дар ин миён манборе дар яке аз мактабњои ди-гари шањр низ кор карда будам.Бартарии мактабњои раќами 82ва 15-ро танњо дар њамон ваќтфањмидам. Дар ин мактабњо,новобаста аз теъдоди зиёди хо-нандагон, низоми кор, сифатитањсилот, фаъолияти омўзгоро-ну хонандагон ибратомўз аст.Ба чунин хулоса омадам, кињамааш аз тарзи корбарии роњ-барияти мактаб сахт вобастагїдорад, вагарна дар њамаи мак-табњо як барномаву як китобаст.

Бале, рушди истеъдоди њаромўзгор ба фаъолияти роњбаримактаб зич вобаста аст, валефаъолияти роњбар њам аз на-вљўиву тозакорињои омўзгоронвобастагї дорад.

-Ситораи мо оромї надорад,пайваста дар љустуљўст, - мег-ўянд њамкорон. - Гоње бо шогир-дон машѓули дарси иловагист,гоњи дигар бо онњо пайи ташкиличорабиние.

Чунин фаъолият ба Ситора(миёни "ситорањо"-и дигар) бар-тарї бахшидааст. Вале ў аз инпарвое надорад, барояш бењта-рин муваффаќият дастовардињамкорону њаммактабиёнаш аст,зеро ў, ба гуфти худаш, аз инмактаб ифтихори зиёд дорад.

С.НАБИЕВА

4ФАЪОЛИЯТ

ФАЗОИ МАЪРИФАТСитора дар оила омўзгортаваллуд шудаву ба камолрасидааст. Падараш собиќустоди Донишгоњидавлатии омўзгорииТољикистон СаъдуллоНазруллоев ба тарбияифарзандон таваљљуњи хоссазоњир мекард. Охир, камне, 40 сол боз аз пуштикасби омўзгорї нонмехўрад. Ифтихорманд аст,ки њамаи фарзандонашсоњибмаълумот гашта, азљумла, Абдуќодир, Робия,Низора, Рухсора, Мунирава Ситора роњи ўроинтихоб кардаанд. Дарчунин муњит тарбия ёфтан,воќеан, гуворост.

Дар таълими фанни матема-тика ташкил ва гузаронидани њаргуна бозї аз ањамият холї нест.Дар ин маврид бозињо маќсадноква ба мавзўъ бояд мувофиќ бо-шанд. Инчунин, ќобилиятнокиисинфро низ ба назар гирифтанлозим аст. Дар ин чунин њолатњоќобилияти худи омўзгор низ басозарур аст. Бозињо бояд дар ало-ќамандї ба мавзўи нав ё мустањ-камкунии дарси пешина суратбигиранд. Масалан, дар синфиякум бозии "Кї зудтар?"-ро мегу-заронем, ки чунин тарзи бозїфикри бачањоро мустањкам наму-да, онњоро ба њушёрї омода бу-дан њидоят менамояд. Масалан,ањли синфро ба ду гурўњ људомекунам. Ба гурўњи аввал супо-риш медињам, ки 10 адади тоќ ваба гурўњи дуюм 10 адади љуфт на-висанд. Сипас, гурўњи якум 2-тогїадад зиёд мекунанд ва гурўњидуюм 2-тогї адад кам мекунад.Њамин тавр, байни ду гурўњ му-собиќа оѓоз меёбад.

Бозии дигареро низ дар дарс

истифода мебарам, ки ин бозї"Кї зудтар то моњ мерасад?" номдорад.

Муаллим дар тахтаи маг-нитї расми замин ва дуртар азон расми Моњро меовезад вадар байни онњо ракетањоро(10-12-то) мечаспонад . Дарќафои ракетањо мисолњо на-вишта шудаанд. Муаллим бонавбат хонандагонро даъватменамояд. Онњо яктої ракета-ро гирифта, мисолњои онроњал мекунанд.

Назоратчиён хонандагонидигари синф ба љавобњо розїмешаванд ё худ рад мекунанд.Баробари дуруст њалли мисолрасми ракетаро ба назди расмиМоњ мечаспонанд. Муаллим боназоратчиён хонандагонеро, кидар муддати кўтоњ мисолњороњал кардаанд, муайян месозад.

Аз гузаронидани чунин бозињоњатто, хонандагони сустхон њаммекўшанд, ки аз њамсинфонихуд ќафо намонанд. Яъне, до-ниш ва мањорати онњо такмил

меёбад. Ин бозињо чанд даќиќаидома меёбанд, вале барои њазмкардани барномаи таълим кўмакнамуда, шавќу завќи хонандагон-ро ба омўзиши фанни математи-ка дучанд мегардонанд.

Дарсро чунон гузарониданлозим аст, ки њиссиёт, фикру зикрва иродаи хонандагонро ба њара-кат дароварда, онњоро ба ишти-рокчиёни фаъол табдил дињад.Бо ин роњњо ќобилияти фикриибачањо инкишоф меёбаду дарспурмазмуну шавќовартар мегуза-рад.

Муаллим метавонад аз ингуна бозињои гуногуни дидак-тикї дар дарс фаровон истифо-да барад. Дар њар як дарс му-аллим бояд кўшиш кунад, кињадафро дар дарси имрўза ду-руст интихоб намояд.

НаврўзмоЃУЛОМЊАЙДАРОВА,

омўзгори мактаби №95,шањри Душанбе

4ДАРС

ДАРС БО БОЗЇ ШАВЌОВАР АСТ

№11 15-уми марти соли 2013ШЕВАЊОИ ТАЪЛИМ4НИГОЊИ НАВ

Барои мактабњо оид ба таъ-лими "Шашмаќом" китоби дарсїиншо нашудааст. Лекин "Шашма-ќом"-ро таълим додан њатмист.Дар он сурат мо ба бачањо мета-вонем, дурдонањои чандинњазор-солаи фарњанги миллии худроомўзонем.

Тайи чандин сол аст, ки манба шогирдонам ин ганљинаи му-сиќиро меомўзам. Дар аввалкаме маълумот оид ба ин жанримусиќї медињам.

"Шашмаќом" силсилаи суру-ду оњангњои классикии тољикїаст, ки дар як низоми муайянгирд оварда шудааст. Ин жанримусиќї аввалан "Дувоздањма-ќом" буда, то ба мо дар шакли"Шашмаќом" расидаст. "Дувоз-дањмаќом" таърихи хеле ќадимїдошта, пояњои аввалини он дарзамони Сомониён бунёд ёфта-аст. "Дувоздањмаќом" дар аввалбо як тартиби хоса, дар шаклитарона, оњангњои силсилавї, во-баста ба љашну маросимњоихалќї иљро шуда, дар нимаи ду-юми асри ХП ва ибтидои асриХШ он ба тартибу низоми муай-ян даромад.

"Шашмаќом" аз шаш маќом:"Бузург", "Рост", "Наво", "Дугоњ","Сегоњ" ва "Ироќ" иборат аст.

Инчунин, ба тариќи мухтасардоир ба њунармандони барљас-таи асри 1Х ва аввали асри ХХтољик маълумот медињам: Мир-зо Отаљони Танбўрї, ОтаљалолиЊољихонї, Њољї Абдулазиз, Со-дирхони Њофиз, ки тавассутионњо "Шашмаќом то замони морасидааст.

Солњои 50-60-ум "Шашма-ќом"-ро Бобоќул Файзуллоев,Шоњназар Соњибов ва ФазлиддинШањобов ба нота гирифтаанд.

Сарояндагони хушовоз

Ањмад Бобоќулов, Барно Исњоќо-ва, Боймуњаммад Ниёзов, Шоис-та Муллољонова ва Љўрабек Му-родов давомдињандагони инсанъати волоянд.

Аз синфи якум шогирдонихудро ба омўхтани панду њикма-ти ниёгонамон ошно мегардонам.

Канори оби Рукнободугулгашти Мусаллоро.

Ѓазали Шамси Табрезї "Ан-деша кун"-ро хонандагон бо ша-вќу раѓбати беандоза аз бар на-муданд:

Даст бар сўрох барї, аззањри мор андеша кун,

ДАР СИНФЊОИ ИБТИДОЇ

Гирд овардан, њифзкардан ва инкишофдодани ганљинаи мусиќииклассикиро дар мактабњоаз синфњои ибтидої саркарда омўзондан лозимаст.

Эмомалї РАЊМОН "ШАШМАЌОМ"

Дар рафти азхудкунї баъзе шеъ-рњоро бо оњанг замзама мекунем.Ин корњо дар њамаи дарсњо дардаќиќањои дамгирї ва дар дарсисуруд иљро карда мешаванд.Рўзњои аввал як-ду мисраї ватадриљан он ѓазал ва шеър оњис-та-оњиста ба пуррагї азёд меша-вад.

Масалан, шеъри устодро як-бора бо оњангаш азёд карда ме-сароем:

Бўи љўи Мўлиён ояд њаме,Ёди ёри мењрубон ояд њаме.Реги Омуву дуруштї роњи ў,Зери поям парниён ояд

њаме….Зери оњанги "Ќўшчинор" ба

ќадри тавону ќобилияти хеш хо-нандагон ѓазали Хоља Њофизроба пуррагї месароянд:

Агар он турки шерозї бадаст орад дили моро,

Ба холи њиндуяш бахшам,Самарќанду Бухороро

Бидењ соќї, майи боќї, кидар љаннат нахоњї ёфт,

Пой бар гил менињї, аззахми хор андеша кун…

Ѓазали Мирзо АбдулќодириБедил "Зулфи парешон" ва"Ќалъабандї" -ро хонандагон босавти классикї ва оњанги "Чор-зарб" нињоят форам месароянд:

Соќї магар аз базми њаёдар задаї боз,

К-оташ ба дили шишавусоѓар задаї боз.

***Эй њузури маќдамат дар

зиндагї бурњони ман,Мурда будам, зиндаам

кардї, биё, эй љони ман!Аз устод Мирзо Турсунзода

шеъри "Дарди ман боло гирифт"-ро бо оњанги классики "Танавор"месароянд:

Бе ту танњої кашидам,дарди ман боло гирифт,

Дид ранги ман табибу дарбари ман љо гирифт…

***Бигўянд "Шашмаќом" кохи

баланд астДар он савту садои

дилписанд аст.Парастиш мекунам ман

шеъри воло,Њар он шахсе, ки донад,

арљманд аст.Дар омўзиши суруду пандњои

ниёгон ман чиро дар дарс пайдокардам?

Мењру муњаббати хонанда-гонро нисбат ба осори ниёгон васавту навои классикї. Њамчунин"Шашмаќом" дар тарбияи љањон-бинї, њисси зебоипарастї, таби-атдўстї, суханронї, њурматуэњтироми калонсолон заминаиволо мегузорад.

Назира НАВРЎЗОВА,омўзгори синфњои ибти-доии гимназияи №53, ба

номи М.Мањмудова

Толибилмон дар ин давра натанњо хондан, навиштан ва њисобкарданро меомўзанд, ба њодисањоитабиат шинос мешаванд ва аз ма-фњуми эстетикї бохабар мегар-данд, балки шавќу њаваси онњо бамактаб, таълим, муаллим ва китобњамчун яке аз сарчашмаи маъри-фат меафзояд. Чи тавре ки меби-нем, вазифаи ин давра танњо дардоираи хондан, навиштан ва њисобкардан мањдуд набуда, балки нис-батан доманадор, муњим ва мушкиласт.

Имрўз зарурате фаро расида, кимуаллим барои ба маќсад расиданаз чањорчўбаи пешинаи воситањоитаълим даст кашад ва ба усулифаъоли таълим такя намояд. Хусу-сияти асосии ин усул аз он иборатаст, ки таълим дар асоси њамкориесурат гирад, ки барои комёб шуданба натиљањои бењтарин мусоидат ку-над, муњити равонї, яъне муноси-бати байни муаллиму хонанда вагурўњи хонандагонро бењтар месо-зад, малакањои дарсазхудкунироинкишоф дода, боварию эътимод-

ро байни онњо зиёд мегардад. Но-гуфта намонад, ки гузаштан ба усу-ли онњо фаъоли таълим маъноипурра даст кашидан аз методу усу-ли пештараро надорад. Балки њаряк омўзгор бояд усули бењтаринишакли таълимро худ интихоб намо-яд, ба њар васила ваќтро ба ино-бат гирифта, иштироки фаъоли хо-нандагонро дар љараёни дарс таъ-мин намояд.

Имрўз њар як муаллим бояддар асоси талаботи стандартиљањонї дарси худро ташкил намо-яд. Ќабл аз њама њар як дарс ха-рактери эљодї касб карда, бо ас-бобњои аёнии таълим бештарљињозонида шавад. Дар синфљобаљогузории шиору плакатњо,харитаву таблитсањо ва умуманмаводи аёнии ороишї дороиањамияти муњим аст. Ин падидаинави кори эљодиро, хусусан дарсинфњои ибтидої амалї гардони-дан зарур аст. Дар дарс истифо-даи бамавриди њарфу њиљоњо, ши-ору чистонњо, зарбулмасалу пан-дњо, шеърњо, вараќчањои гуногун,манзарањо, суратњои ранга, таб-литсањо ва ѓайра мазмуну мунда-риљаи дарсро рангин ва пурмазмунмегардонад. Масалан: тарзи на-вишти њарфњо, вараќчањои орои-шии њарфу њиљоњо ва ѓайраро ис-тифода бурдан зарур аст, онњородар пешорўи хонандагон, муво-фиќи ќаду басти онњо овезон кар-дан муњим аст.

Аз таљрибаи хеш медонам, ки

дар маводи ороишї имкон меди-њанд, ки тезтар азхуд кардани тар-зи навишти ба кўдакон осонтар ме-шавад.

Дар дарс вобаста ба мавзўърасмњо ва манзарањои гуногуни

њайвонот, сабзавот, фаслњои сол,киштукор, асбобу анљоми хољагї,роњу наќлиёт ва техника, шоирунависандагон, олимони машњур,ќањрамонони истењсолот ва ѓайра-ро моњирона истифода бурда, бадарс њусни тоза бахшидан мумкинаст. Банда њангоми дарси забонитољикї дар синфњои ибтидої ва-раќањои суратдору ранга, њиљоњо,

њарфњо, шиору плакатњо, пандунасињатњо, чистону зарбулмасалњо,шеърњо дар болои мизи хонанда-гон мегузорам. Онњо то охири дарсдар боли мизи хонандагон меис-танд, онњоро љамъ кардан лозим

нест. Он хонандае, ки бо сабабњоиузрнок дар машѓулиятњои гузаштаиштирок накардааст, бо воситаи инвараќчањои дар боли миз буда, азмавзўъ ва мундариљаи дарси гу-зашта огањї пайдо мекунад.

Истифодаи воситањои аёниитаълим, аз як тараф донишу би-ниш ва малакаи талабагони хур-дсолро васеъ ва мустањкам намо-

4УСУЛИ ЊАМГИРО

ВОСИТАЊОИ АЁНЇ ДАР СИНФЊОИ ИБТИДОЇТаълими ибтидої заминаимуњимтарини ташаккулишахсият ва тањкурсии устувориминбаъдаи омўзиш буда,њамчун баёнгари самтидастовардњои мактаббачагонихурдсол дар фаъолияти ояндаионњо наќши муњим мебозад.

яд, аз љониби дигар дарсро шав-ќовару пурмазмун гардонида, бадилу дидаи онњо роњ меёбад. Дарталабагон њушёрї, зиракї, муста-ќилї, љустуљўи роњу усулњои фик-рронї нисбат ба олами моддї ваѓайраро парвариш месозад. Таљ-рибаи омўзгорї нишон медињад,ки истифодаи воситањои аёниитаълим њангоми тадрис на танњозабони тољикї, балки фанњои ди-гар низ дар синфњои ибтидої ваболої ба самарабахш гузаштанидарс, дастрасшавии маводњоитаълимї ва њазм гаштани мавзўъкомилан мусоидат менамояд.

Ин усули таълим имкон меди-њад, ки дарс рангину пурмазмунгардида, ба хонандагони хурдсолњамаљониба фањмову дастрас бо-шад. Бесабаб намегўянд, ки агарталабаи хурдсол њар як ашё ваманзарањои табиатро бо чашмихеш бинаду бо аќлаш шиносад,ин бењтарин усули таълим аст.

Ба њамин тариќ, чунин шак-лњои эљодиву мустаќилона исти-фода бурдани воситањои аёниитаълим њар як дарси муаллимропурсамар самарбахш гардонида,сифати таълимро дар синфњоиибтидої баланд хоњад бардошт.

Тўтинисо АТАЕВА,омўзгори синфњои

ибтидоии гимназияи №4, шањри

Хуљанд

Омўзонидани хониши њир-фаии матнњо ба забони русїдар мактабњои тањсилоти уму-мии Тољикистон масъалае шу-дааст њалталаб. Зеро ба воси-таи хониш њар фард метаво-над, дараљаи забондониашробењтар намояд. Чанд омилењаст, ки боиси сар задани чу-нин мушкилот дар мо шудааст.Аввалан, дар њар мактаб толи-билмоне њастад , ки забонирусро намедонанд ва онњоумуман хоњиши омўзиши за-бонро надоранд. Дигар ин китолибилмони зиёде њастанд,ки андак забонро медонанд,вале пас аз тарбия дар кўда-кистонњо аксаран барои шак-ли нави тадрис омода не -станд. Барои онњо солњои ав-вал хониши матнњо начандонписанд аст. Асосан барои шу-ури чунин хонандагон бозињо-ву маводи дидактикї бештарфањмост. Боз кўдаконе њас-танд, ки њарчанд гўё ваќти зи-ёди хешро барои омўзиши за-бон сарф мекунанд, вале чунзуд-зуд номуваффаќ меша-ванд, хоњиши забономўзиро аздаст медињанд, корњои муста-ќилонаи онњо сифатан хелепаст аст. Метавон гуфт, аз шу-мораи умумии хонандагони яксинф, ќисмати бештарашон бадоираи чунин хонандагоне до-хил мешаванд, ки дар болозикрашон рафт. Барои ин тои-фа хондан, тарљума кардан,наќли матни додашуда ва са-волу љавоб писанд нест.

4ПЕШНИЊОД

Бо назардошти ин њама,суоле ба миён меояд, ки кито-би дарси муосир бояд чї гунабошад ва аз кадом васоит ба-рои омўзонидани хониши ду-руст ва тарљумаи матни илмиихориљї бояд дар мактаб исти-фода шавад?

Солњои 70-80-ум равандитаълими забони русї чунон бароњ монда шуда буд , киањамияти хоса барои хондавуфањмида тавонистани матн ватарљумаи дурусти он дода ме-шуд.

Имрўз сифати тадриси за-бони русї дар мактабњои љум-њурї ва дониши мактаббача-гон аз ин фан ба талаботиљомеа љавобгў нест. Сабабњоисар задании ин проблема зиёдаст, аз љумла, кам будани со-атњои таълимї, дуруст ба роњмонла нашудани раванди таъ-лим, норасоии маводи таъли-мию методї ва ѓайра.

Ба њамин сабаб, барои бењкардани усули тадриси ин за-бон мо назди худ чанд маќсадгузоштаем:

-Бояд зарурати бењ карда-ни сифати таълим ба хонанда-гон фањмонида шавад;

-Имконоти васеи забонирусї чун фанни зарурї дармакотиби кишвар асоснок кар-да шавад;

-Бо назардошти вазъуњолат як усули тозаи тадрисиин забон дар макотиби љумњ-урї пешнињод карда шавад;

-Дар рафти тањќиќот ба ху-лосае омадем , ки матнњоитаълимї бояд ба талаботи зерљавобгў бошанд:

-Матлаб бояд омўзанда бо-шад;

-Бояд матнњо аз љињатиилмї низ асоснок бошанд;

Матнњо бояд вобаста бафањмишу синну соли хонан-дањо фањмо бошанд;

ЗУЛФИЯ РАЊИМОВАомўзгори мактаби раќами

81-и шањри Душанбе

ОМЎЗИШИ СУДМАНДИФАННИ ЗАБОНИ РУСЇРаванди таълими забонирусї њамеша мавридитаваљљуњи олимони ватанїќарор дорад. Онњомасъалаи тадриси инзабонро дар мактабњоикишвар, дар мавзўњоифонетика, савтиёт, сарфунањв ва лексика баррасїкардаанд.

№11 15-уми марти соли 2013НАЗАРИЯ

Яке аз санадњои муњиме, ки робитаидоимї миёни маќомоти њокимияти дав-латї ва шањрвандону муассисањоро таъ-мин менамояд, Консепсияи ташаккулињукумати электронї дар Љумњурии Тољи-кистон мебошад. Албатта, ќабули њама-гуна санади меъёрї-њуќуќї асос, маќсад,афзалият ва њадафњои худро дорад. Ма-фњуми њукумати электронї муњити иљти-моиву техникие мебошад, ки дар он тат-биќи фаъолонаи технологияњои иттилоо-тию коммуникатсионї барои ислоњотисохтори давлатї, расонидани хизматњоидавлатї мувофиќи принсипи "њар замоназ њар макон" ва тањкими њамкории байнињокимияти давлатї ва љомеаи шањрвандїтавассути он таъмин мегардад.

Асоси Консепсияи ташаккули њукума-ти электрониро, пеш аз њама, баланд бар-доштани самаранокии фаъолияти маќо-моти иљроияи њокимияти давлатї ва идо-ракунї бо истифодаи васеи техноло-гияњои иттилоотию коммуникатсионї, ба-ланд бардоштани сатњи сифат ва даст-рас будани хизматњои иљтимоие, ки башањрвандон ва ташкилотњо расонида ме-шаванд, содда гардонидани ќоидањо вакам кардани муњлатњои расонидани хиз-матњои иљтимої, инчунин, коњиш доданихарољоти маъмурї, ки ба расонидани инхизматњо вобастагї доранд, мебошад.

Баланд бардоштани сатњи дастрасїба иттилоот дар бораи фаъолияти маќо-моти иљроияи њокимияти давлатї, ташак-кули системаи ягонаи табодули иттило-отї бо истифода аз захирањои иттилоо-тии электронї ва пайвастшавии доимї басистема ва шабакањои мањдуди бањисоб-гирии алоќаи њамаи истифодабарандагонва њавасмандкунии иќтисодии истифодааз Интернет ва технологияњои муосиритехнологї њадафи Консепсияи ташаккулињукумати электронї ба шумор меравад.

Њадафњои таъсис ва ё ташкилу фаъо-лияти њукумати электронї аз баланд бар-доштани дараљаи шаффофияту ошкорба-ёнии иттилоот дар бораи фаъолияти ма-ќомоти иљроияи њокимияти давлатї, ва-сеъ намудани имконоти дастрасї доштанва иштироки бевоситаи шањрвандон, му-

ассисањо ва созмонњои љомеаи шањрвандїба љараёнњои ташаккул ва ташхиси ќаро-рњое, ки дар њамаи сатњњои идоракуниидавлатї ќабул карда мешаванд. Њамчу-нин, баланд бардоштани сифати љараё-нњои маъмурию идоракунї, таъмини фав-рият ва назорати натиљаи фаъолияти ма-ќомоти иљроияи њокимияти давлатї, рушдва истифодаи васеи васоити таъмини да-страсии шањрвандон ва муассисањо азмањалњои дурдаст ба иттилоот дарбораи фаъолияти маќомоти иљроияињокимияти давлатї, бартараф намуда-ни "нобаробарии раќамї" (нобаро-барї дар байни шањрвандондар истифодабарии техноло-гияњои иттилоотї ва коммуни-катсионї, ки ба асоси тафо-вути иљтимої-иќтисодї ва мавќеиятиљуѓрофиёї муайян карда мешавад), кияке аз вазифањои марказиитаъмини самаранокиињукумати электронїбуда, аз тариќирушди ТИК- инф-расохтор (рушдишабакањои алоќаињудудї, баланд бардош-тани сифати алоќа, компютеркунонии та-моми соњањо ва таъмину дастрасии ањолїба он, рушди Интернет дар ќаламравикишвар) амалї карда мешавад, ибора-танд.

Њукумати электронї вазифањои идора-кунии давлатиро дар асоси њуљљатгузориибекоѓаз ва љомеаи шањрвандиро тавассу-ти ТИК (технологияњои иттилоотию ком-муникатсионї) таъмин менамояд.

Тавре зикр гардид, заминаи ба тасдиќрасидани Консепсияи ташаккули њукума-ти электронї дар Љумњурии ТољикистонФармони Президенти Љумњурии Тољикис-тон "Дар бораи Стратегияи давлатии "Тех-нологияњои иттилоотию коммуникатсионїбарои рушди Љумњурии Тољикистон" ме-бошад, ки дар ин замина, љињати рушдутаќвияти технологияњои иттилоотию ком-муникатсионї чандин санадњои дигарќабул карда шудаанд. Аз љумла, бо ќаро-ри Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 2ноябри соли 2007, №530 "Дар бораи Кон-сепсияи Системаи иттилоотии идораисоњаи маорифи Љумњурии Тољикистон"ќабул карда шуд. Вазорати маориф бароисари ваќт дастрас намудани тамоми маъ-лумоти соња тариќи сервери FTP (манбаиягонаи электронї) тамоми маълумотисоњаи маорифро (ќарорњои мушовараюмаљлисњои назоратї, фармонњо, макту-бњо, консепсияњо, барномањо ва дастура-

малњо, санадњои меъёрии њуќуќї) тавас-сути барномаи The Ваt maorif.tj вориднамудааст, ки муассисањои таълимї, ра-ёсату шуъбањои маорифи вилоят ва шањ-ру ноњияњо ва њар фард метавонанд аз онистифода намоянд. Тамоми кормандо-ни дастгоњи марказии Вазорати ма-

ориф аз почтањои электронии maorif.tj батаври доимї истифода мебаранд.

Наќшаи чорабинињо оид ба татбиќиќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз30 декабри соли 2011, №643 "Дар бораиКонсепсияи ташаккули Њукумати элект-ронї дар Љумњурии Тољикистон", ки бофармоиши вазири маорифи ЉумњурииТољикистон аз 17 январи соли 2012, №42ба тасдиќ расидааст, муассисањои таъли-мии љумњуриро вазифадор менамояд, кимаќсад, вазифа ва њадафњои Консепсияиташаккули њукумати электрониро ба омў-згорону хонандагон фањмонида, љињатитатбиќи он чорањои амалї андешанд. Дарназди муассисањои тањсилоти олии касбїва илмии соњаи маориф, њамчунин, дарназди раёсату шуъбањои маорифи вило-ят ва шањру ноњияњо шўроњои техноло-гияњои иттилоотию коммуникатсиониротаъсис дода, принсипњои ташаккули њуку-мати электронї дар соњаи маорифроамалї гардонанд. Иттилооти дар сайтиВазорати маориф бударо ба таври доимїтакмил дода, китобхонаи ягонаи электро-нии муассисањои таълимию илмии соњаимаорифро ташкил карда, њамасола бомаводи тозаи таълимї таъмин кунанд.Курсњои омўзишї ва барномаи таълимїоид ба њукумати электрониро тањия наму-да, сайти муассисаи таълимї ва илмиисоњаи маорифро дар шабакаи байналми-

4ТЕХНОЛОГИЯРушду ташаккули технологияњоииттилоотию коммуникатсионї њарфарди бедордилу худогоњро водормесозад, ки њамќадами замонбошад. Кишварњои абарќудратмањз тавассути ташаккулитехникаву технологияњои замонавїдар соњањои гуногуни техникивутехнологї, электронї, металлургї,энергетикї, тиббї, табиї-риёзї ваамсоли инњо ба комёбивупешрафтњои назаррас ноилгардидаанд.

лалии Интернет таъсис дињанд. Иттилоо-ти ватаниро дар Интернет тавассути до-мени TJ ташаккул дода, фаъолияти сама-раноки портали соњаи маорифро таъминсозанд. Фењристи нишонињо дар портали

соњаи маорифро ташкилдода, оид ба амнияти итти-лоотии соњаи маориф чо-рањо андешанд. Системаитехнологии муњофизаша-вандаи њуљљатгузории элек-тронии байниидоравї, кимубодилаи фаврии иттило-отї ва њуљљатгузории байнимуассисаи таълимию вазо-рати маориф, ЊукуматиЉумњурии Тољикистон вамаќомоти иљроияи мањал-лии њокимияти давлатиротаъмин карда, њамчунин,муассисањои тањсилотиолии касбї тањсилоти фоси-лавиро ба роњ монанд.

Яке аз масъалањои муњи-ми соња ба хотири мусоидатва татбиќи сариваќтии "Кон-сепсияи ташаккули њукумати

электронї" тарбияи кадрњои баландихти-сос дар њамаи зинањои тањсилот мањсубмеёбад. Дар замони рушди босуръатиилму техника, воситањои гуногуни иттило-отиву коммуникатсионї дастрасии сари-ваќтии њамагуна иттилоот, њадафи нињоиињукумати электронї мебошад. Дар инсамт, дар назди Вазорати маориф якќатор вазифањои муњим меистанд. Азљумла:

-иљрои даври дуюми Барномаи давла-тии компютеркунонии муассисањои таъли-мии Љумњурии Тољикистон;

-ба таври даркорї ба роњ монданифаъолияти синфхонањои компютерї ватаъмини онњо бо мутахассисони соњавї;

-ба курсњои такмили ихтисос вабозомўзї љалб намудани омўзгорони фан-ни технологияњои иттилоотї;

-таъмини алоќамандии синфхонањоикомпютерї ва њар як компютер бо шаба-каи љањонии Интернет ва шабакаи дохи-лии алоќа;

-тайёр намудани мутахассисони соњаивоситањои иттилоотї-коммуникатсионїдар муассисањои тањсилоти миёна ва олиикасбї.

Дар сурати амалї гардидани ин њада-фњо ба таъсис ва ташаккули њукуматиэлектронї комёб шудан мумкин аст.

Раљабалї САНГОВ,сармутахассиси раёсати илм ваинноватсияи Вазорати маориф

4МЕТОДИКАУсули интерактивї талаб меку-

над, ки хонанда дар маркази ра-ванди омўзиш ќарор ёбад ва диќ-ќати асосї ба ташаккули ќобилиятва мањорату малакаи ў равонашавад. Назар ба аќидаи олими русВ.Н.Кругликов, усули интерактивї(њамфаъолї) љараёни таълимест,ки ба равнаќи фаъолияти маъри-фатию таълимии хонандагон бавоситаи истифодаи васеи усулњоипедагогї (дидактикї) ба роњ мон-да мешавад.Чунин лањзањои фаъолгардо-

нии хонандагон маъмул аст:1. Њамкории самарабахши

муаллим ва хонанда2. Ба вуљуд овардани шароит

барои њавасандкунии эљодии хо-нандагон

3. Аз тарафи муаллим дарккардани ќобилияти зењнии хонан-дагон, вобаста ба он дуруст инти-хоб намудани методњои таълим

4. Мувофиќи имконият исти-фода бурдани таљрибаи шахсиихонанда

5. Такя ба таљрибаи гурўњњо.Наќшаи истифодаи баъзеи

методњои интерактивї дар љараё-ни таълим инњоянд:

1. Кори гурўњї2. Њуљуми фикрї

3. Гурўњи амалкунанда4. Наќшофарї5. Сўњбат, наќл6. Воситањои аёнї7. Лексия8. Бозї9. Хониш10. Проблемањалкунї11. Саёњат ва ташрифњо12. Кори мустаќилона13. Усули индуктивї (фикрро-

нии мантиќї, хулосабарорињоииндуктивї аз љузъ ба кулл)

14. Усули дедуктивї (инкишо-фи ќобилияти фикрронии дедук-тивї (аз кулл ба љузъ).

Мактабиёнро аз мушкилињоитаълим тарсондан лозим нест. Дарљараёни дарс, хонандагон суст ёмиёнахон бошанд њам, онњоромунтазам рўњбаланд бояд кард.Талаба бояд зимни њаракатњоиамалї дар љараёни таълим ишти-рокдори фаъол бошад. Аз ин хо-тир, дарсњои забони модариро бавоситаи бозињои таълимї ба роњмондан зарур аст.

Истифодаи бозї ба инкишофимаърифати хонандагон мусоидат

мекунад, то шавќу њаваси онњобарои зоњир намудани ќобилия-тњои эљодии шахсї зиёд гардад.Дар њолати ташкили бозињои маќ-саднок дар нињоди кўдакон дониш,мањорат ва малакаи зарурї њосилмешавад.

Омўзгорон ин гуна бозињороистифода бурда метавонанд:

1. Бозињои маърифатї дидак-тивї раванди маърифату идрокро

метезонанд ва барои њал карданимасъалањои таълимї шавќу раѓба-ти фаъол меофаранд.

2. Дар бозињои наќшї хонан-дагон имконият доранд, ки ягонњолат ё вазъиятро бибозанд вачанд тарзи аз он баромаданробиёбанд, ё ин ки ягон асари ба-деиро ба сањна гузоранд ва им-конияту ќобилиятњои эљодии худ-ро бикушоянд.

3. Бозињои расмї дар вазъия-ти сањнавї имконият медињанд, кидониш, ќобилият ва малакаи ги-рифташуда барои њалли ин ё онпроблемаи расмї санљида ша-ванд.

4. Бозии чолокї имконият ме-дињад, то њаракати љисмонї суратбигирад ва инчунин барои рафъихастагии кўдакон мусоидат меку-над.

5. Бозињои робитавиро бароимуттањид кардани хонандагон дарколлектив мегузараонанд. Ин бо-зињо ба хонандагон муносибатњоиљамъиятї ва тарзи њамкориро ме-омўзонад.

6. Бозињои психологї ба кўда-кон ёрї мерасонанд, то онњо азвазъиятњои гуногуни муносиба-тњои психологї бароянд, ба фаъ-олияти гурўњї дохил шаванд, диќ-ќати худро ба кори дарпешисто-да љалб кунанд. Инчунин, ин на-муди бозињо ба бењтар карданивазъият ва муносибати бачањобарои њамкорї, худфаъолї дарсинф мусоидат мекунанд ва ѓояиасосии омўзиш дар њамкорїякљоя таълим гирифтан аст, на инки ба таври оддї кореро ба анљ-ом расонидан.

Наргис АЗИМОВА,омўзгор

ЊАМКОРЇ ДАР ТАЪЛИМ

№11 15-уми марти соли 2013ГУЛШАНИ РОЗ

4 АСРОРИ СУХАН

(Давом дорад)Тањияи А.МУРОДЇ

ГИРЕЊКУШОИ МАЪНЇ

(идома аз шуморањои гузашта)

ЊУМО - мувофиќи "Шоњнома" духтари Бањман ва њамсари ў.Мутобиќи васияти Бањман пас аз ў тољро бар сари Њумо, ки бордорбуд, нињоданд. Њумо чун ба шоњї расид ба тахту тољ дил басту на-хост, ки шоњиро аз даст бидињад, аз ин рў писареро, ки ба дунёовард, ба сандуќе гузошту онро бо ќиру мум устувор кард ва ба обандохту чунон вонамуд кард, ки кўдак мурдааст. Ин кўдак, ки наљотёфту баъдњо ба салтанат расид, Дороб буд.ЊУРМУЗ - Худои некї Ањурамаздоро гўянд, тибќи "Шоњнома".

Њурмузи дигар писари Анўшервон, ки аз љониби модар набераињоќони Чин буд. Дар замони ў Бањроми Чўбина маъмури љанг боСовашоњ - хоќони Чин ва доии Њурмуз шуд ва бо ў љангиду чирагашт. Њурмуз ба љои хилъат дукдону хилъати занон фиристод. Бањамин сабаб Бањром ба Њурмуз кинавар шуд ва ба Рай омаду дас-тур дод, ки сиккаи шоњиро ба номи Хусрави Парвез - писари Њур-муз зананд. Чун сикка ба Њурмуз расид, бар писар бадгумон шуд ва

ќасди љони ў кард. Хусрави Парвез ба Озарбойљон гурехт. Сара-нљом бузургон Њурмузро кўр карданду Хусрави Парвезро ба тахтнишонданд. Њурмуз ба дасти Биндуй ва Густањм кушта шуд.ЊУР - њур љамъи њавро, ба маънои занони сиёњчашми бињишт.

Ин калима, ки ба сиѓаи љамъ дар "Ќуръон" омадааст, дар адаби-ёти форсу точик ба маънои муфрад (танњо) меояд ва аз он занизебои бињиштї ирода мешавад:

Суњбати њур нахоњам, ки бувад айни ќусур,Бо хаёли ту агар бо дигаре пардозам.

ЊофизЊУРУЛЪИН - ниг. ба ЊУР.Боѓи пироста, гулзори бињишт,Гулбуни оростаи њурулъин аст.

Абулфараљи РунїЊУТ - аз суратњои дувоздањгонаи фалакї, ки ба шакли моњї

аст. Бурљи Њут мутобиќи моњи исфанд:Бимонда Моњї аз рафтан ба ноком,Ту гуфтї моњияст уфтода дар дом.

Фахриддини ГургонїЊУШАНГ - мувофиќи "Шоњнома" писари Сиёмак, ки ба љанги

девон рафту ба кинаи падар девонро бикушт. Дар замони ў ис-тихрољи оњан оѓоз шуд, оташ падид омад, љашни садаро бунёдгузошт.ЊУЌЪА - манзили панљум аз манозили ќамар, ки иборат аз се

ситораи хурд аст, монанди пояи дег ва љояшон бар сари Љавзост:Чун се санги дегпоча Њуќъа бар Љавзо канор,Чун шарори дегпоча пеши ў хайли паран.

МанучењрїЉ

ЉАБЊА - номи манзили дањум аз манозили Моњ, ки ба маъноипешонии шер аст ва дорои чањор ситораи равшан мебошад.ЉАВЗО - аз суратњои дувоздањгонаи фалакї, ки ба шакли ду

пайкари истода аст, онро ду пайкар низ номанд. Бурљи Љавзо ба-робари моњи Хурдод аст:

Xавзосифат дугона њазор офтоб зод,Њар гањ, ки рафт њиммати ў дар бари сахош.

ХоќонїЊамчунин сурати дигари фалакиро, ки дар ќисмати љанубии

минтаќатулбуруљ љойгир шудааст ва марди камарбастаи шамшер-бадастро мемонад, Љавзо гўянд:

Хўрдаам тири фалак, бода бидењ, то сармаст,Уќда дар банди камар - тиркаши Љавзо фиканам.

ЊофизЉАДЇ - аз суратњои дувоздањгонаи фалакї дар минтаќатул-

буруљ, ки ба шакли бузѓола аст. Бурљи Љадї баробари моњи дайаст:

Чашми бузѓола бар он хўша, ки хирман карда шаб,Доси каждандон зи роњи Кањкашон ангехта.

ХоќонїЉАМ - ниг. ба ЉАМШЕД.Гуфтам: Эй маснади Љам, љоми љањонбинат ку?!Гуфт: Афсўс, ки он давлати бедор бихуфт.

ЊофизЉАМШЕД - аз шоњони бузурги Пешдодист. Либос дўхтану киш-

тиронї ва пизишкиро ба мардум ў омўхт. Гавњарро аз конњо ис-тихрољ кард ва тахти гавњарнишин сохт. Љашни Наврўзро боринахуст ў барпо кард. Пас аз ин корњо худбинї дар димоѓи ў ѓала-ба кард, то Зањњок бар ў даст ёфт ва миёнашро бо арра дунимакард:

Садри ту ба поя тахти Љамшед,Хинги ту ба соя Рахши Рустам.

АнварїЉАЪФАРОН - яъне, Љаъфари Содиќ ва Љаъфари Бармакї.

Љаъфари Содиќ аз сањобагони Муњаммад алайњиссалом буд, кидар сидќу ростї назир надошт. Љаъфари Бармакї номи яке азподшоњони Бармакист, ки бо шукўњу мукаррамии хеш шуњрат до-рад:

Чун шохи гавазн бар дари туЌомат шуда хам ѓазанфаронро.Доя шуда бар Ќурайшу Бармак,Сидќу карами ту Љаъфаронро.

ХоќонїЉИГАР ХЎРДАН - киноя аз афсўсу надомат ва ѓаму њирмон.Љигар махўр, агарат кори дил накў нашавад,Чї эњтиёљи љигар хўрдан аст, гў нашавад.

Толиби Омулї

4ТАЊЌИЌ

Вале устод Ўрун Кўњзод ади-бест, ки вижагии забонро хубдарк менамоянду суханро бомоли худи мардум бо ганљинаизиндаи халќ оро медињад.

Дар эљоди њама гуна асарустод Ўрун Кўњзод ба ду манбаибузург такя намудааст: яке за-бони зиндаи халќ, дигаре забо-ни адабии тољикї. Бамавридубамавќеъ истифода бурданишева ва омехта намудани забо-ни адабї бо забони гуфтугўї якеаз вижагињои навиштори адибмебошад.

Њанўз донишманди фозилуњимоятгари забони ноби тољикїСадриддин Айнї дар силсила-маќолањои "Масъалањои забо-ни тољикї"-аш рољеъ ба инљузъи забон навишта буд: "…ба-рои ба кор андохтани забониоммафањми тољик тафтиш вадонистани лањљаи кўњистон за-рур аст…"

Ўрун Кўњзод низ кўшидаастин фармудањои устодро дарарсаи эљод сармашќи кору пай-кори хеш ќарор дињад ва ба инмуваффаќ њам шудааст. Маса-лан, дар романи "Бандии озод"адиб аз забони худи персонаж-Њољари бадзабону беандеша, кибарои "њимоя"-и шавњараш бошеваи гуфтугўии хоси занонишаттоњ "гап мезанад", истифо-да кардааст.

"…Вая белабу дањан ёфтаќава кардед, акнун худатонялло карда мегардед?... вай но-ўњдабаро њамаша ба гарданихудаш гирифт, акнун саѓирањошбалои сари ман…"

Вожаи "ќава" лањљавї буда,ба љои калимаи адабии "мањ-бас" "зиндон" омадааст. Кали-маи "мањбас" дар баъзе мања-лњои Тољикистон њамчун "ќава"ва дар баъзе мањалњои дигарњамчун "аристон" маъмул аст.Ибораи "ялло карда гаштан"дар лањљаи мардуми шимолиТољикистон маънии "бепарвогаштан", "худписандиву фориѓ-

бол будан"-ро мефањмонад.Баъзе калимоте, ки дар за-

бони адабї ањёнан вомехўрандё умуман истифода намеша-ванд, дар осори Кўњзод фаро-вон ба кор бурда шудаанд. Азљумла, лањљавии њўќї (шахсиякраву гапгузарон). -Ба дараљаебоэътимод, ки бемаънї буданинавиштањояшонро эътироф на-мекунанд. Њамин хел одамонињўќї бисёр шудаанд.

Њўќї калимаи лањљавии ши-

Кулли адибони оламмекўшанд, ки офаридаихешро сару либоси шинамва ранги мувофиќумутобиќе бахшанд. Ањёнаннавиштањоеро низвомехўрем, ки хушкуберанганд ва орї аз њаргуна назокати сухан.

моли кишвар аст.-Калимаи "колинг" (манањ,

занахдо)-Ришу буруташ нозада-як љангали мў. Колингњояш фурўрафтааст.

-"Њача" (такягоњ, чўби даро-зи душоха, ки одатан ба дарах-ти сермеваи вазноварда мегу-зоранд). Ин калима низ бештардар шимоли кишвар кор фарму-да мешавад: Њозир меоянд, ба-рои лаби дўли шумо њача мео-ранд.

-"Ќавлин гардонидан" (љаво-би ягон кореро гардонидан, хоњнек асту хоњ бад): маъракаюсур барпо карда ќавлини тўёна-њоро нагардонад.. халќи оламчї мегўяд?

"Шибар" калимаи лањљавиисеристеъмол аст ва ба маънииалафи серрешаи намидўст маъ-мул мебошад:

Пайрањаи нишеб аз каноришибери чашмаоб гузашта каљ-макаљ теѓаву адирњоро буридамефуромад.

"Дар асл лањљањо хазинаизабони адабии миллианд, со-њибсуханони асил аз муњовиро-ти мардуми он минтаќае,ки ми-ёни эшон парвариш ёфтааст,калимаи нодир ё тамоамн нав(барои забони давлатї) ифо-дањои нозук, таркибњои образибикрдор пайдо карда , дар мав-риди муносиб ба кор мебарандва ба њамин восита ба ѓановатулатофати забони адабї кўмак

мерасонанд. "Назарияи адаби-ёт" Р. Мусулмониён", "Маориф",сањ 228.

Њамин тариќ, адиб ибораювожањои ў сўхта (чўбе, ки оташ-ро мекобанд), ѓиљонидан (ѓиљимкардан), ваѓидан (даргириф-тан), раббано (хўроке, ки масо-лењаш хеле кам аст), дахмаса(кор ё ташвиши зиёдатї), ќава(мањбас),ялло карда гаштан(бепарво, бефарќ, фориѓболонагаштан), ѓот (њангом њине, ки

ваќте ки), катк (пиёзи кўњї), тор-туќ (пешкаш кардан) шањлут(њасибе, ки аз каллаю почаигўсфанд тайёр мешавад), шоба(љои обпартои осиёб), пўрта-кигўй (шартакигўй, беандешагап задан), лайс (њамвор), тулум(фарбењ) њамчунин, номи хўро-књои миллї: мушунгу боќило,наску ѓомук, њучаю атолаи кочїва ѓайраро дар кулли асарњояшистифода бурдааст.

Диќќати нависандаро як нуќ-та љалб намудааст, ки бояд на-виштањояш на танњо ба адибо-ну фарњангиён, балки ба хонан-даи ќаторию одї низ фањмобоша два орї аз њар гуна кали-мањои арабию "болохонадор"наздик ба забони зиндаи халќ,яъне, "аз забони халќ ба худихалќ". Ва ин воситаи хубест ба-рои ѓанигардонии забони ада-бии тољик ва њусни баён.

Ин аст, ки асарњои ќабливутаотаълифи Ўрун Кўњзод бадилу дидаи њар мутолиагар ме-нишинанд, зеро онњо бо санъа-тњои гуногуни бадеї, маколузарбулмасал ва шеваю лањљаиширини кўњистон оро ёфта, бахонанда як љањон лаззати маъ-навї мебахшанд ва забондониинависанда ларак медињад.

Гулпарї ШАРИФОВА, устоди Донишкадаи

омўзгории Тољикистондар шањри Панљакент

Дар арафаи таљлилиРўзи матбуоти тољик гурўњеаз кормандони эљодии њаф-т аномаи "Омўз гор " бољоизањои Вазорати фарњан-ги Љумњурии Тољикистон му-кофотонида шуданд . ШодїРаљабзод - муњаррири шуъ-баи мактабњои миёна, Сито-рабону Назарова - масъулисомона -му њ а рр и р ваНўъмон Раљабзод - мухбириминтаќавии нашрия дар ви-лояти Су ѓд бо нишони"Аълочии матбуоти Љумњу -рии Тољикистон", ЭњсонљонХушвах тов - муњаррири

шуъбаи мактабњои олї ваСаъдулло Абдуллоев - ко-тиби масъули њафтанома бонишони "Аълочии фарњангиЉумњурии Тољикистон" са-зовор гардиданд.

Номбурдагон бањри инъи-кос ва њаллу фасли мушкилот,масоили умдаи соњаи мао-

4ЉОИЗА МУБОРАК!

ЊАМКОРОНАМОН ЌАДРДОНЇШУДАНД

риф, тарѓиби ѓояву ормонњоимиллї, нерўи созандагии му-ассисањои таълимии кишварва њайати омўзгорони мамла-кат хидматњои мондагор анљоммедињанд.

Суњроб НИЁЗОВ"Омўзгор"

№11 15-уми марти соли 2013 ИФТИХОР

Рўзнома вобаста ба шароитва талаботи љамъият равия вамазмуни маќолањои худро муай-ян мекунад. Вобаста ба њамин,номгўи гўшањо њам дар сањи-фањои рўзнома таѓир меёбад.

"Омўзгори љавон" тарѓиботга-ри ѓояњои пешќадам дар коритаълиму тарбияи омўзгорониљавон ба шумор меравад. Дони-шљўёнро дар рўњияи дўстї, ра-фоќат, њамрайъї ва бародарї,вањдати миллї ва гиромидоштианъана, расму одатњои пешќада-ми миллї тарбия менамояд, баонњо барои дуруст истифодабурдани ваќт, такмили дониш,бењтар аз худ кардани асосњоифан кўмак мерасонад. Њайатибисёрнафараи омўзгорону дони-шљўёнро дар рўњи инсонпарва-рию ватандўстї, мењнатдўстивупоквиљдонї, ахлоќи њамидавурафтору кирдори нек, хоксоривунекдилї, мењру шафќат ба инсо-ният ва ѓайра тарбия мекунад.Умуман, "Омўзгори љавон" дўства маслињатгари донишљўён ме-бошад. Бисёр истеъдодњоиљавон ќалами худро ба кўмаки инрўзнома рост кардаанд, яъне, ба

камоли истеъдод расидаанд. Чу-нончи, фаъолияти як зумра ади-бон ва шоирони машњури љумњ-урї - Боќї Рањимзода, Лоиќ Ше-ралї, Зиё Абдулло, Бобо На-сриддин, Убайд Раљаб, НизомНурљонов, Ўрун Кўњзод, Ѓоиб Са-фарзода, Њабибуллоњи Файзул-лоњ, Абдулњамид Самадов, Ка-мол Насрулло, Муњтарам Њотамва дигарон аз сањифањои њаминрўзнома ибтидо гирифтааст.

"Омўзгори љавон" аз рўзњоиаввали нашр гардидани худ њам-чун воситаи инъикоскунандаињаёти донишљўён дар пешравиикори донишгоњ ва фаъолиятиилмию эљодии донишљўён наќшибаѓоят муњим бозидааст. Дар са-њифањои рўзнома зери рубри-кањои "Дар пайрањањои илм","Пурсед, љавоб медињем", "Љав-њари сухан", "Гуфтор аз камбу-дињо", "Минбари донишљў", "Су-хан ба пешоњанги созмони љаво-нон", "Дар хобгоњи мо" ва тайичанд соли охир рубрикањои навуљолиб "Рўйдод", "Дўстї", "На-вгонї", Вохўрї", "Эътироф", "Ни-зоми кредитї", "Ситоиш", "Њуш-

4МУАРРИФЇДар Донишгоњи давлатииомўзгории Тољикистон баноми Садриддин Айнїрўзномаи донишгоњї азсоли 1957 (аввал ба номи"Педагоги љавон" ва њоло"Омўзгори љавон") нашрмешавад. Дар ин муддатсармуњарририи рўзномароустодон ва рўзноманигорониварзида Я.Исоев,Ю.Сафаров, Б.Худойдодов,А.Пудинаев, А.Сабоњзод,А.Муллоев ва А.Худойдодовба зимма доштанд.

дор", "Мењмонхона", "Дар суњба-ти ањли њунар", "Минбар", "Назар-пурсї", "Гулрези сухан", "Илњом","Баёзи њикмат", "Суњбати ихти-сосї", "Варзиш", "Тантана", "Му-аммо", "Фароѓат", "Гирењи сухан"ва ѓайра маќолањо чоп шуда, му-ваффаќияту камбудињои даркори таълиму тарбия ва њаётидонишљўён љойдоштаро ошкоркарда, барои ислоњи онњо тав-сияњо додааст.

Баромади намояндагони ра-ёсат, иттифоќи касаба, созмониљавонон ва мухбирон дар сањи-фањои рўзнома дар ташкили коритаълиму тарбияи љавонон њамчундастур хизмат мекунад. Дар са-

њифањои рўзнома зери рубрикаи"Мавлуд муборак", бахшида базодрўзи устодони донишгоњ ма-ќолањо чоп шуда, тавассути ондонишљўён аз њаёту фаъолиятиустодон воќиф гашта, кўшишмекунанд, ки ба онњо пайравїнамоянд.

Ба аќидаи хонандагони фаъ-оли рўзномаи "Омўзгори љавон"ва навќаламони он, дар рафти

мутолиаи доимии рўзнома нутќихаттии донишљўён инкишофёфта, дар онњо малакаю мањора-ти эљодкорї ва ташкилотчигїпайдо мешавад. Аз нашри чаки-дањои ќаламашон дар сањифањоирўзнома донишљўён рўњбаландгардида, дар онњо завќиилмдўстї ва эљодкорї бедор ме-шавад, ки ин ба тањсили пурса-мари онњо њам кўмак мерасонад.

Махсусан, ки тайи се солиохир рўзнома ба комёбињои на-заррас ва чашмгир ноил гашт.Сифат, муњтаво, ороиш, чоп вадастрассозиву пањнкунї, ки њамадар маљмўъ, ба хотири фаъоли-яти боз њам бењтару бештари на-

шрияи донишгоњї равона шуда-анд, дар сатњи комилан нав пеш-каши хонандагон гардид. Роњба-рияти донишгоњ барои фаъоли-яти пурсамари он шароитњои му-вофиќро муњайё намуд. Њолорўзнома моње ду-се маротиба босифату муњтавои баланд нашрмешавад.

Вазифањо ва самтњои асо-сии фаъолияти "Омўзгори

љавон" тарѓибу ташрењи ќароруфармонњо ва асноди дигаридахлдори Президент ва Њукума-ти љумњурї, Вазорати маорифва раёсати донишгоњ дар бай-ни устодон ва донишљўёни до-нишгоњ, иштирок дар тамомичорабинињои донишгоњ ва гир-доварии ахбору маълумот во-баста ба тамоми љабњањои фаъ-олияти донишгоњ, тањлилу бар-расии ахбор ва пешнињоди фик-ру мулоњизањои судманд дарасоси онњо мебошад. Њамчунин,баргузор намудани рейду санљ-ишњо, назарпурсї ва мањфилунишастњо доир ба пањлўњои гу-ногуни фаъолияти донишгоњ азвазифањои дигари нашрия мањ-суб меёбад.

Нашрияи "Омўзгори љавон"шурўъ аз моњи сентябри соли2010 дар њаљми 16 сањифа ботеъдоди 6 њазор нусха моње думаротиба бо сифати баланд ин-тишор мегардад.

Њоло сармуњаррири "Омўз-гори љавон" узви Иттифоќи жур-налистони Тољикистон, Аълочииматбуоти Тољикистон, Аълочиифарњанги Тољикистон, доран-даи Љоизаи Кумитаи љавонон,варзиш ва сайёњии назди Њуку-мати Тољикистон дар бахширўзноманигорї Бахтиёри Абду-рањим мебошад. Нависандаињаљвнигор, узви Иттифоќи жур-налистон ва узви Иттифоќи на-висандагони Тољикистон Абду-рауф Муродї бо нашрия њамко-рии њамешагї дорад. Рўзнома-нигор ва нависанда МушкинисоХољаева котиби масъули на-шрия аст. Рўзноманигорон Ган-љина Ганљова ва Хуршед Нура-лиев ба сифати хабарнигорадои вазифа менамоянд.

Ваќте ки ман донишљўи ДДОТ баноми Садриддин Айнї шудам,дидам, ки ин донишгоњ соњибинашрияе мебошад, ки эътиборунуфузи зиёд дорад. Ва ин нашриябо номи "Омўзгори љавон" машњураст. Аз мутолиаи чанд шумораинашрия ба худ андешидам, ки дарњаёти ман боз як роњи дигарекушода шуд, зеро ман аз овонимактабхонї ба эљодкорї майлураѓбат доштам.

Мани дар љодаи эљод навќадам, албат-та, ба мушкилињо рў ба рў мешудам. Ваќ-те шеърњои хешро ба рафиќон мехондам,њељ ањамият намедоданд, балки гўш њамнамекарданд. Хуб дарк мекардам, ки ба-рои ман як устод, дастгир ва ё роњнамолозим аст.

Хушбахтона, чун бо сармуњарриринашрияи "Омўзгори љавон" вохўрдам,мушкилам осон шуд. Ваќте ман бори ав-

вал чанд вараќи навиштањо дар даст во-риди њуљраи кори устод Бахтиёри Абду-рањим шудам, эшон бо ман муомилаи хубнамуда, бо суханњои хуш рўњбаландамкарданд. Ваќте ки якчанд байт аз шеър-њоям хондам, ба ман бањои баланд дода,маро ба омўзиши бештар талќин наму-данд.

Гуфтанд, ки ту љавони соњибистеъдодњастї, аз мушкилињову нобарорињо нања-рос, пайваста машќи шеър кун.

Њис мекардам, ки устод барои дастги-риву рўњбаландсозиям ба ман аз он гунаки њастам, зиёдтар бањо медињанд. Пас азнахустсуњбат бо устод ман, дар њаќиќат,хеле рўњбаланд гардида, ба эљодкорї љид-дитар "часпидам".

Аз ин пас ман, таќрибан, њар рўз пасаз дарсњо ба назди устод мерафтам ва оидба тариќи навиштани маќолањо маслињатмегирифтам.

Хуллас, бо дастгирии устод маќолањо-ям пайи њам дар нашрияи "Омўзгориљавон" ба чоп расиданд. Чанд шеър њамчоп кардам дар он.

Акнун њамкурсонам ба ман гўш мекар-данд, маро эътироф менамуданд, дар

4СИМО

БО МО БИМОНЕД, УСТОД!мањфилу нишастњо ба ман мурољиат кар-да, "шеър хон" мегуфтанд.

Бо мададу маслињат ва тањрири устодшеъру маќолањои ман бештар мукаммал-тару шевою хоно мешуданд, ба ќавле,ќаламам як дараља рост шуд. Њар гоњ ус-тод ба ман дар ин ё он хусус навиштанромаслињат ё супориш дињанд, аз ин хур-санд мешавам.

Бо маслињати устод ба тарљумаи баъ-зе навиштањои љолиб аз англисї ба тољикїниз машѓул шудам.

Хуб медонам, ки мисли ман боз ба чан-дин эљодкори дигари донишгоњ дасти ма-дад дароз кардаанд, эшонро роњнамої на-мудаанду менамоянд.

Ба устоди азиз, шахси хирадманду хок-сору њалим ва ѓамхори љавонэљодкоронБахтиёри Абдурањим рўзгорони пурнишотва фаъолияти бардавом таманно дорам.

Њамеша бо мо бошед, устод!

Саидбек ГАДОЕВ,донишљўи соли дуюми

факултети забони англисииДДОТ ба номи С.Айнї

Маводи ин сањифаро мухбири махсуси «Омўзгор» А. Муродї омодаи чоп намудааст

МОДАРАМ ХАЗОН МЕРЎФТ…Модари пири нотавон хазон мерўфт.Ваќти бонги азон хазон мерўфт.Субњ то шом дар хиёбонњоГўї, ў љовидон хазон мерўфт.

Одамон аз канора мерафтанд,Сўи кору идора мерафтанд.Дар шумори хазони афтодаОдамон бешумора мерафтанд.

Пури ў ба дурињо рафта,Дар насибаш чї шўрињо рафта.Ѓўраи сабри ў нашуд њалво,Гарчи з-ў бас сабурињо рафта.

Он хазон, ки бар сараш мерехт,Барг-барг ба пайкараш мерехт.Мисли он зардбарги афтондаАшкбарге зи гавњараш мерехт.

Дар сукуташ њама садоњо буд.Бар вуљудаш њама вабоњо буд.Хиш -хиши љорўбаш оњанг дошт,Дар сурудаш њама навоњо буд.

Бо ќади хамон хазон мерўфт.Аз замин, аз замон хазон мерўфт.Дар замоне ки зи нон мардум сер,Бањри як пора нон хазон мерўфт…

Хуршед ИСАНОВ,донишљўи соли 2-юми

факултаи филологияи тољик

№11 15-уми марти соли 2013

МАШЪАЛАФРЎЗОНЕ

ОМЎЗГОРОНИ МО

Аз ў дар бораи ин диёри зе-боманзари љумњуриамон пурсоншудем. Бо ќаноатмандї изњордошт, ки мардум њама осудавухушњоланд, аз навигарї ва пеш-рафти соњањои мамлакат ќаноат-манд ва барои ояндаи мамлакатдар як гўшаи дурдасти диёр чундигар сокинони љумњуриамон зањ-мат мекашанд.

Аз суњбат бо Паймон маъ-лум гардид, ки вай дар оилаиомўзгорон ба дунё омадаастумисли дигар фарзандони падарбо нони муаллимї ба воя мера-сад. Падари мењрубонаш Мир-љон Мирљонов муаллими фаннитаърих ва љамъиятшиносиимактаби миёнаи дењаи Мотрав-ни љамоати дењоти Язгулом ме-бошад. Ќисмат ўро бо СифатФайзмамадова ба њам оварда-ву оила бунёд намудаанд. Таќ-дирро бинед, ки Мирљони ванљїва Сифатбонуи шуѓнонї бо њам-дигар мењр баставу оила бунёдкарданд. Оилаи Мирљоновњоро

дар кулли минтаќаи Ванљзаминњама њурмату эњтиром менамо-янд. Ин њама аз мењнати њалолва зањмати шабонарўзии онњ-ост. Имрўз шояд дар ин диёриганљбор оилае набошад, ки он-њоро нашиносанд.

Сокинони дења натиљаи оз-муни "Оилаи бењтарин" - ро хубдар хотир доранд. Он рўз боѓи-стони дењаи Рав дар канорироњи мошингарди Рохарв - По-имазор - Ванван ва аз дигарљамоатњои ноњия низ оилањоибењтарин барои ширкат дар оз-мун љамъ омада буданд. Ин чо-рабинї бо иштироки муовинираиси ноњия Муњаббатшоњ Ѓай-ратов, мудири шуъбаи кор бозанон ва оилаи ноњия МадинаАлимањмадова ташкил гардидабуд. Оилаи омўзгорон Мирљоно-вњо низ дар ин чорабинї ишти-рок доштанд. Аз рўйи шартњоипешнињодгардида онњо ѓолибиин чорабинї гардиданд. Њолоањли хонадон дар дењаи калон-тарини ноњия - Мотравн зиндагїва кору фаъолият доранд. Фар-зандони ин оилаи намунавї боахлоќи њамидаи инсонї дарбайни њаќќу њамсоя, дења ва

4МЕЊРНОМА

Дари утоќи корї кушодашуда, љавони баландболоипањлавонљусса бо чењраихандон иљозати воридшудан хост. Вай худро бамо муаррифї намуд:Паймон Мирљонов њастам,зодаи водии Язгуломиноњияи Ванљ. Аз "Ванљиману ганљи ман" бањамаатон салом овардаам.

МАШЪАЛАФРЎЗОНЕ

њамкоронашон соњиби обрўюэњтироми хоса гардидаанд.

Мирљон ва Сифатбону бањ-ри фарзандон намунаи ибратбуда, дар баробари тарбияи хубдодан онњоро хононда, соњибикасбу кор намудаанд. Дар баро-бари ин, мувофиќи шароиту им-коният хонаву дар сохта, бањ-ри ояндаи онњо шароитњои хуб-ро муњайё намуданд. Бароирангинии њаёт њар як лањзаиумри хешро зоеъ сарф накарда-анд. Ба ин хотир намунаи иб-рати дигарон низ њастанд. Занушавњар њамеша бањри он кўши-даанд, ки ба боварии волидайнсазовор гардида, фарзандонионњоро таълими самаранок ди-њанд. Њамин аст, ки шогирдонизиёди онњо пас аз хатми макта-би миёна ба донишгоњу дниш-кадањо дохил шуда, донишихудро дар ин ё он соња такмилмедињанд. Зиёиёнро чароѓирўзгори љомеа номидаанд, кибењуда нест. Дар тарѓиби њар якќонуну ќарори давлат онњо низсањмгузоранд. Бахусус, дар бо-раи амалї намудани ќароританзими анъана ва расму маро-симњо, баланд бардоштани ма-вќеи зан дар љомеа ва монандиин андешањои худро баён медо-ранд.

Воќеан њам, муаллим роњна-мо ва мубаллиѓи орзую ормо-нњои шогирдон аст, дар замирионњо тухми некиву накўкорирокошта, тамоми сифатњои некиинсониро мекорад. Шоире ба инмаънї гуфтааст:

Муаллим кист? Мењриосмон аст,

Зи илму нури вай равшанљањон аст.

Мирљон Мирљонов ва Си-фатбону Файзмамадова њаме-ша ба он мекўшанд, ки шогир-дони лоиќи давру замонро тар-бия намоянд. Пешрафти њарсоњаи љомеа аз мутахассисиасил иборат аст. Мактаб вамаориф, бешак, дар тайёр кар-дани мутахассисони варзиданаќши муњим дорад.Ин рисола-ти азалиро зану шавњар аз ав-вал дарк намуда, касби басодушвор, дар айни замон пур-масъулиятро интихоб наму-данд. Њоло бештар аз чил солмешавад, ки дар ин роњ монданашуда, ба таълими фарзандо-ни ањолї машѓуланд. Бар ива-зи зањматњои чандинсолаашонборњо бо мукофотњои пулиюмолии њукумати ноњия ва шуъ-баи мароиф ќадрдонї шуда-анд.

Ба ин ду машъали маориф,пешоњангони соња дар ноњияиВанљи пурганљ бањри расидан бањадафњои дарпешгузошта ватаълиму тарбияи шогирдон комё-бињои тозаро таманно дорем.

Њотами ЊОМИД,«Омўзгор»

Ў 16 марти соли 1933 дар шањ-ри Бухорои Љумњурии Ўзбекистон,дар хонаводаи ањли маърифат бадунё омадааст.

Шаљараи аљдодии Фатњия Ик-ромова њам аз љониби модар вањам аз љониби падари иртибот боашрофону наљибзодагон, ашхосиирфонї ва муътабари Бухороишариф доштааст.

Соли 1950 пас аз хатми син-фи 9 Фатњия ба омўзишгоњи пе-дагогии занонаи шањри Душанбедохил шуда, бо шавќи зиёд батањсил шурўъ намуд.

Роњбарияти мактаби №7-ишањри Душанбе ба омўзишгоњипедагогї омада, илтимос наму-данд, ки аз миёни донишљўёнипешќадам як нафарро дар баро-бари тањсил ба мактабашон њам-чун муаллимаи синфњои ибтидоїба кор иљозат дињанд. Сарвариомўзишгоњ Салтанат ТурсуноваФатњия Икромоваро тавсия мади-њад. Директори мактаби № 7 ўроба кор ќабул мекунад. Ба ФатњияИкромова синфи дуюмро супо-риданд. Њамин тавр, аз њамонсоли 1950 фаъолияти омўзгорииФатњия Икромова оѓоз ёфтааст.Пас аз хатми омўзишгоњ (соли1952) орзуи омўзгори забон ваадабиёти тољик шудан Фатњияроба Донишгоњи давлатии омўзго-рии Тољикистон ба номи Садрид-дин Айнї овард.

Яке аз вазифањои љамъиятииФатњияи љавон дар кўчаи Озодиизанон (дар пањлўи мактаби № 7) базанњои хонашин таълим додан буд.Дар ваќти муќарраршуда занон даряке аз њавлињо љамъ мешуданд ваў пас аз кор ба он љо омада, ба онњодарс медод. Бар замми ин, Фатњиядар мактаб раиси кумитаи итти-фоќи касаба њам буд.

Фатњия Икромова соли 1958бахши ѓоибонаи Донишгоњи дав-латии омўзгории Тољикистон баноми Садриддин Айниро бому-ваффаќият хатм намуд. Фаъоли-яташ дар мактаби №7 њамоноидома мекард.

Акнун ў њам Фатњия Икромо-ва, њам муаллимаи синфњои иб-тидої буду ва њам дар синфњоиболої аз забон ва адабиёти то-љик дарс мегуфт. Ўро соли 1963ба Вазорати маориф даъват кар-данд ва дар Донишкадаи љумњу-риявии такмили ихтисоси корку-нони соњаи маориф мудири каби-нети синфњои ибтидої таъин на-муданд.

Моњи октябри соли 1968 Фа-тњия Икромова ба шуъбаи аспи-рантураи ДДОТ ба номи Садрид-дин Айнї дохил шуд. Роњбариилмияш олими маъруф аз Санкт-Петербург, профессор КалерияТихоновна Голенкина буд.

Фатњия Икромова дар солисеюм рисолаи номзадиро ба пур-рагї навишта, ба анљом расонидва соли 1972 рисолаи номзади-ашро дар мавзўи "Инкишофи ну-тќи хонандагони синфњои ибти-дої дар дарсњои хониш" дар До-нишгоњи давлатии педагогї баноми А.И.Гертсени шањри Санкт-Петербург њимоя кард.

Ин бонуи соњибхирад аз соли1973 њамчун муаллими калони

4САДОЌАТ

Омўзгор чароѓирањнамоест, ки месўзадубо нури хирад роњиинсонњоро равшанменамояд. Ба ин маънї,саропо нури хирад аст,инсони комил, омўзгорикордон, олими ботаљриба,методист ва модаримушфиќ, профессорФатњия Икромова.

кафедраи педагогика ва методи-каи таълими ибтидої ба таъли-му тадрис машѓул буд. Соли 1973мудири кафедраи мазкур инти-хоб шуда, дар ин вазифа то соли1979 фаъолият намуд. Аз соли1993 то њол профессори кафед-раи методикаи таълими синфњоиибтидоии Донишгоњи давлатииомўзгории Тољикистон ба номиСадриддин Айнї мебошад.

Солњо боз ў пайваста мекў-шад, ки донишу малакаи хешроба омўзгорони љавон, аспиран-ту донишљўён омўзонад. Про-

фессор Фатњия Икромова муал-лифи якчанд китоби дарсї, да-стурњои таълимї ва зиёда аз 100маќолаи илмию методї мебо-шад.

Солњои 1980-1985 дар баро-бари корњои илмию методї ватаълимї бо супориши Вазоратимаорифи љумњурї дар њамкорїбо дотсент А.Эшонљонов "Кито-би хониш" барои синфњои дуюм-ро таълиф намуда, сипас, "Ки-тоби хониш" барои синфњои яку-ми таљрибавї (эксперименталї)-ро ба нашр тайёр кард. Китобидарсии дигари онњо барои син-фњои якуми таљрибавї бо номи"Супоришњои таълимї оид бахониш ва инкишофи нутќ" нашршуд. Баъд хрестоматия доир бахонишњои беруназсинфии хо-нандагони синфњои ибтидої бономи "Зебо Ватани мо" дар њам-корї бо номзади илмњои педа-гогї Р.Давлатова таълиф ёфт.Аз соли 1987 то соли 1993 "Ки-тоби хониш" барои синфњои 2њамчун китоби дарсии муваф-фаќ 7 маротиба аз нав чоп гар-дид. Дар якљоягї бо китобњоидарсї чанд дастури методї баёрии муаллимони синфњои ибти-дої таълиф шуд, ки ба ќаламипрофессор Фатњия Икромова та-аллуќ доштанд. "Дарсњои хонишва инкишофи нутќ дар синфияк", "Инкишофи нутќи алоќаманддар дарсњои хониш дар синфи

якум", "Материалњои дидактикїоид ба таълими савод", "Дар-сњои хониш ва инкишофи нутќдар синфи ду", "Маводи дидак-тикї оид ба таълими граммати-ка, имло ва инкишофи нутќ дарсинфи як" "Забони модарї" ба-рои синфи 2 аз љумлаи китобњоитаълифнамудаи профессорФ.Икромова мебошанд, ки солњобоз китобњои рўимизии муалли-мони синфњои ибтидої ба шу-мор мераванд.

Профессор Фатњия Икромо-ва зиёда аз 20 сол узви Шўроиилмию методии назди Вазоратимаорифи ИЉШС, узви Шўрои ил-мии донишгоњ, раиси Шўрои љум-њуриявии њамоњангсози масъа-лањои таълими синфњои ибтидоїва низ узви фаъоли Ассотсиат-сияи "Олимањои Тољикистон" ме-бошад.

Ў дар чандин конференсияиилмии љумњуриявї ва байнал-халќї дар шањрњои Москва, Ле-нинград, Киев, Минск, Тошкент,Душанбе иштирок ва дар мавз-ўъњои "Инкишофи нутќ ва тар-бияи эстетикї", "Инкишофи нутќишифоњии хонандагон дар дар-сњои хониш" суханронї кардааст.

Профессор Фатњия Икромова63 соли умри бобаракати худроба таълиму тарбияи насли на-врас ва донишљўён бахшидааства низ яке аз мушовири беѓаразутадбиркори омўзгорони љавонифакултети педагогика њастанд.

Хизматњои профессор Фа-тњия Икромова бо нишони "Аъло-чии маорифи Тољикистон", меда-ли "Барои мењнати шоён", Иф-тихорномаи Вазорати маорифиИЉШС, Ифтихорномаи Вазоратимаорифи Тољикистон, унвони иф-тихории "Корманди шоистаи То-љикистон" арљгузорї шудаанд.

Инак, устоди арљманд, мето-дисти маъруфи методикаи таъ-лими забони модарї дар син-фњои ибтидої ва мураббии омў-згорони љавони ДДОТ ба номиС.Айнї профессор Фатњия Икро-мова ба синни мубораки 80ќадам мегузоранд. Муаллимаиазизро ба ин муносибат самимо-на табрику муборакбод намуда,барояшон саодатмандї, пирўзї,иќболи баланд орзумандем.

Љуз он дуот нагўям,ки Рўдакї гуфтаст,

Њазор сол бизї, сад њазорсол бизї.

А.НУРОВ,доктори илмњои

педагогї, профессорЊ.БЕГИМОВ,

номзади илмњоипедагогї, дотсент

Т.РАЉАБОВ,номзади илмњои

педагогї, дотсент

САБЌАТИЊУНАРМАНДОНИ НАВРАС

Дар ноњияи Фархор бо ташаббуси маќомоти иљроияи њокимиятидавлатии ноњия дар байни омўзгорону хонандагони муассисањоитаълимии ноњия бахшида ба рўзи Наврўзи Аљам даври нињоии оз-муни ноњиявии "Бўстон -2013" баргузор шуда истодааст. Озмун дарсе давр: мактабї, минаќавї ва ноњиявї баргузор мегардад. Маќса-ди асосии гузаронидани ин озмун аз такмили дастаи њунарии "Маъ-рифат"-и назди Шуъбаи маорифи ноњия ва дарёфти чењрањои њунараз байни омўзгорону хонандагон мебошад. Дар даври нињоии"Бўстон-2013" аз ѓолибони даври дуюми минтакавї аз 10 љамоатишањраку дењоти ноњия мактабњои тањсилоти миёнаи умумии №№3,39,12,33,6,55,25,8,43 ва 14 байни њам сабќат менамоянд. Озмуни"Бўстон-2013" давом дошта, ѓолибони љойњои якум, дуюм ва сеюм-ро мукофотњои таъсис намудаи маќомоти иљроияи њокимияти дав-латии ноњия бо маблаѓи 5000, 3000 ва 2000 сомонї интизор аст.

Шариф АБДУЛЊАМИД,"Омўзгор"

4АНДЕША

№11 15-уми марти соли 2013

Љавони булњавас духтари но-шиносеро дида гуфт:

- Ба ту гап дорам, ширмоњиисоњибљамол!

Духтар бо табассум иброздошт:

- Гўшам ба ту, лаќќамоњиимўйлабдор!

ХХХДар автобус.- Холаљон, ба љои ман ниша-

стан мехоњед?- Мехоњам, љони хола.- Ин тавр бошад, дур нара-

вед. Баъди се истгоњ ман мефа-роям, шумо мешинед.

ХХХ- Хондед?- Хондам.- Чї хел?- Њикоячаи хуб.- Чї хел њикояча? О, ин ари-

заи аз кор рафтанам.

Сардори идора ба кормандо-наш латифа мегуфту онњо ќоњ-ќоњ механдиданд. Аммо яке азњозирон, њатто, нимтабассуменамекард.

Аз ў пурсиданд:- Чаро шумо намехандед?Бепарвоёна љавоб дод:- Ман дар ин идора кор наме-

кунам.ХХХ

Љонишини сардор:- Гўши мудири шуъбаи кадрњо

пас аз љарроњї хеле вазнин шу-дааст. Акнун чї кор мекунем.

Сардор:- Ўро ба шуъбаи арзу шикоя-

тњо мегузаронем.ХХХ

Сармуњаррир:Ноилшо НУРАЛИЕВ

Суроѓа: 734024, ш.Душанбе, к.Нисор Муњаммад, 13а. Телефонњо: ќабулгоњ – 221-63-36, љонишини сармуњаррир – 227-36-29, котиби масъул ва шуъбањо – 227-25-49

Н.САИДОВ, Ф.РАЊИМОВ, Т.МАЊМАДОВА, Ф.ИСМОНОВ, А.РАЊМОНОВ,М.САЙФИДДИНОВ, А.МУРОДЇ (љонишини сармуњаррир)

Муассис: Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон

«Омўзгор» дар Вазорати адлияи Љумњурии Тољикистон тањти раќами 21Р – 405 19.12.2000 сабти ном шуда, тањти раќами 0018/рз, аз 14.09.2007 дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистоназ нав номнавис гардидааст. Нашрия ба хотири чандандешї маводе низ ба табъ мерасонад, ки идораи њафтанома метавонад бо муаллифон њамфикр набошад ва барои онњо масъулиятба уњда нагирад. Дастхатњо ва суратњо ба муаллифон баргардонида намешаванд.

Њафтанома дар Муассисаи ХЊЊФ «Мушфиќї» ба табъ расидааст. | Индекси обуна – 68850 | Адади нашр: 29 554 нусха | Тарроњ: С. Ниёзов | Њуруфчинон: О.Љабборова ва Ш. ЗафарзодаПочтаи электронї: info@omuzgor-news.tjСайти њафтанома: www.omuzgor-news.tj

Њайатитањрир:

АНЉОМ

Номаи камоли гумшудаиБП №437307, ки онро соли1976 мактаби №11-и ноњияиФайзобод ба Зукуллоев Аб-дуљаббор Сабурович дода-аст, эътибор надорад.

Номаи камоли гумшудаи№165780, ки онро соли 1991мактаби №6-и ноњияи Дарво-зи ВМКБ ба Ињмолшоев Њай-даралї Ризвоншоевич дода-аст, эътибор надорад.

Номаи камоли гумшудае,ки онро соли 1993 мактаби№12-и ноњияи Сомонї баМирзоширинов Зариф Асое-вич додааст, эътибор надо-рад.

Шањодатномаи гумшудаи№004215, ки онро соли 1989мактаби №82-и ноњияи Синоба Микиртычева АнжеликаСергейевна додааст, эътиборнадорад.

ЭЪТИБОР НАДОРАД

Шањодатномаи гумшудаи А-№072619, ки онро соли 1999мактаби №49-и ноњияи Фирдавсї ба Туманов Файзалї Ќурбо-налиевич додааст, эътибор надорад.

ПАНЉ ЛАТИФА

Чанд ваќт пеш дар толориДЉТИБКМ љаласаи Шўрои тањси-лот бо иштироки муаллифони ки-тобњои дарсї ва вазири маорифиЉумњурии Тољикистон НуриддинСаидов баргузор гардид. Дар онтаълиф додани китобњои мазму-нан ва сифатан бењтар бо назар-дошти синну соли хонандагон,шароити мањал ва риояи анъа-нањои миллиамон талаб кардашуд.

Оид ба бењтар шудани мазмунва мундариљаи китобњои дарсї, бафикри ман, бештар аз захираи тил-лоии аљдодонамон фолклор-эљодиёти дањонакии халќ, аз ќаби-ли афсона, чистон, зарбулмасалва маќол, панду њикматњо, суру-дњои халќї ва луѓатомўзї фаровонистифода барем, бењтар аст. Ма-вќеи эљодиёти дањонакии халќ дарташаккули ќобилияти фикриюэљодии насли наврас хеле калонаст. Муассисаи таълимї хонанда-гонро бояд ба донишњое мусаллањнамояд ва тавре ба воя расонад,

ки онњо ба осонї комёбињои навурўзафзуни илму техникаро дурустдарк карда тавонанд. Бачагон дароила ва боѓча афсона, суруд, чис-тонњоро ёд мегиранд. Дар мактаббошад, ба жанрњои фолклорї нис-батан пурра шинос мегарданд.

Ба назари ман, дар китоби "За-бони модарї"-и синфњои ибтидоїнамунањо аз жанрњое, ки зикрашондар боло рафт, њоло њам нокифоя-анд. Масалан, дар китоби "Забонитољикї"-и синфи 2-юм њамагї 72 лу-ѓат, 15 зарбулмасалу маќол, 11 пан-ду њикмат, 12 чистон ва 23 шеър

4АНДЕША

КИТОБИ ДАРСЇ, ОМЎЗГОР ВА ХОНАНДАљой дода шудааст.

Дар синфи 3-юм бошад, 259луѓат, 31 чистон, 21 панду њикмат,18 зарбулмасалу маќол, 12 шеър,барои синфи 4-ум 216 луѓат, 6 зар-булмасалу маќол, 6 панду њикмат,9 шеър дар давоми соли хониш љойдорад. Гузориш аз љаласаи шўроитањсилот, ки 13-уми апрели соли гу-зашта зери рубрикаи "Мавзўи рўз"(Саидаи Фазл."Китобнависї мак-таб дорад, тавре ки…") дар шумо-раи 15, рўзномаи "Омўзгор" чопшуд, мо, омўзгоронро умедвор гар-донид, ки оянда соњиби китобњоибоз њам хуби дарсї мегардем. Азмутасаддиёни Вазорати маорифхоњиш менамоям, ки боз аз нав таъ-лими фанњои одобнома ва ифти-хори ватандориро дар барномаитаълимї ба роњ монанд, чунки инталаботи давру замон аст.

Абдумуъмин ДОДОБОЕВ,директори гимназияи

раќами 18-и ноњияи Зафаробод

Боиси хушнудист, ки тайи солњои охир чопи китобњои дарсїривољи тоза пайдо кардааст. Таваљљуњи маро бештаркитобњои "Забони модарї"-и синфњои ибтидої ба худмекашанд. Ба ростї, ин китобњоро кас бо шавќу завќмутолиа намуда њаловат мебарад. Сањифањои китобромаводи аљоиби тарбиявї пурмуњтаво гардондаанд.

АЗ ИДОРА: Андешањои муаллиф дар бораи мазмуну муњтавои Бар-номаи таълимии адабиёт ва китоби дарсї ба назар гирифтани мавзўъњоиэљодиёти дањонии халќ дар љараёни таълим, инчунин, луѓат, сазовориомўзишанд. Аммо… Тавре сармутахассиси раёсати муассисањои тањси-лоти томактабї ва миёнаи умумии вазорат Х.Холназаров мегўяд: "Дарњоле ки замон талаботи кам кардани бори соатњои таълимиро аз њисобифанњои љамъиятї-гуманитарї назди мо мегузорад, Вазорати маорифимкон надорад, омўзиши чунин фанњоро, аз ќабили одобнома ва ифти-хори ватандорї аз нав ба Наќшаи таълим ворид созад. Омўзгорон худбояд мавридњои истифодаи ин китобњоро (дарсњои тарбиявї ва чораби-нињои беруназсинфї), ки саропо мазмуни тарбиявї доранд, донанд".

АЛИФБОИ НИЁГОН ВАТАФТИШИ ДАФТАР…Ба мо аз тарафи муаллимони зиёд аз гўшањои гуно-

гуни љумњурї чунин савол пешнињод намуданд:- Барои тафтиши дафтарњо њамаи омўзгорон њаќ меги-

ранд, вале барои тафтиши дафтарњои алифбои ниёгон не,сабаб чист?

Ба савол раиси Кумитаи иттифоќњои касабаи мао-риф ва илми љумњурї Абдурозиќ Ризоев чунин љавобдод:

-Дар њаќиќат, дар Дастурамали "Тартиби пардохти муздимењнати кормандони соњаи маориф", ки вазоратњои маорифва молия, мењнат ва њифзи иљтимої ва Кумитаи иттифоќњоикасабаи маориф ва илми љумњурї онро дар якљоягї тасдиќкардаанд, ин масъала сарфи назар шудааст. Муассисањоивобаста мавриди таљдиди назари ин њуљљат нуктаи мазкурроба инобат хоњанд гирифт.

Масъули гўша Саидаи ФАЗЛ

4ПУРСИШУ ПОСУХ

Дар Тољикистон фарзандони баору номус, зањ-матпешаву фозил ва маорифпарвару равшанфикрхеле зиёданд, ки дар хусуси хидматњои шоистаи ононметавон шоњасару рисолањои пандомўз ва китобњоихонданї эљод карду офарид. Ва китоби рўзномани-гор Шодибеки Собирї, ки "Ёди марди шариф" унвон-гузорї шудааст, мањз ба фаъолият ва кору пайкорияке аз шахсиятњои барўманди диёр, омўзгори соби-ќадор, иштирокчии Љанги Бузурги Ватанї, сарваримактаби миёнаи тањсилоти умумии раќами 13-иноњияи Њисор, шодравон Иброњим Гулов бахшидашудааст. Китоби (ё аз ќавли муаллиф "рисола")-имазкур аз се боб - "Ифтихори мост", "Мењрномањо"ва "Аз эљодиёти муаллиф" иборат буда, дар ин ќис-матњо маќолаву лавњањои ашхоси фарзонаву соњиб-дил, ки марњум Иброњим Гуловро аз наздик меши-нохтанд ва сањми мондагони ўро дар ободию рушдизодгоњаш - љамоати дењоти Дурбат, хоса тарбиятутаълими фарзандони ањолии ин минтаќа ба худїмедонанд, љой дода шудаанд. Махсусан, ќисмати "Азэљодиёти муаллиф" бас шавќовару таваљљуњбаран-гез ва ибратангез мебошад ва дар маќолаи "Устодо-ни ман" хотироти муаллиф дар бораи Иброњим Гу-лов ва рўзноманигори шинохта, шодравон Теша Ра-љаб инъикос ёфтааст. "Њини директори мактаб бу-

дан бо бањсу тало-шњои ў мактабинав ќомат росткарда, боѓу май-дончањои вар-зишї созмон ёфт,ки ин мактаб тоњол ба талаботизамон љавобгўст.Њамзамон, њиссаиў дар тарбияи му-аллимони љавоннињоят калон ме-бошад".

Дар сањифаиаввали китобќарори маљлисивакилони халќиноњияи Њисор аз12 марти соли 2005 дар бораи номгузорї карданимактаби раќами 13-и дењаи Турдибобои ноњияиЊисор ба исми Иброњим Гулов сабт гардидааст. Чу-нонки Шодибек Собирї дар муќаддимаи китоб ме-нигорад:

"Њарчанд имрўз дар байни мо Иброњим Гуловбеш аз 17 сол боз набошанд њам, вале мењри ў бопандњояш ва зиндагии наљибонааш доимо дар ќал-бњо љовид хоњад монд. Гулзода ифтихори мост".

Ш. РАЉАБЗОД,"Омўзгор"

ЁДИ МАРДИ ШАРИФ4ХОТИРА

Марг барои њама мављудотиолам ногузир аст. Ва њар чизе,ки офарида мешавад, оќибатфано меёбад. Одамї низ. Валеагар риштаи умри љавоне барка-над, аламест љонгудоз.

Рањмоналї Сайдалиев 8-уми феврали соли 1977 дардењаи Корези ноњияи Данѓара бадунё омадааст. Соли 1999 фа-култаи физика ва математикаиДонишгоњи давлатии Ќурѓонтеп-паро хатм карда, дар мактабираќами 26-и ноњияи Данѓарафаъолият намудааст. Моњи сен-тябри соли 2012 дар муассисаидавлатї-таълимии Мактаби пре-зидентї барои кўдакони болаё-ќат дар ноњияи Данѓара њамчуномўзгори ботаљриба тариќи оз-мун ќабул гардид. Дастпарвариустод, хонандаи синфи 9-умињамин мактаб Юлдошев Фахрид-дин дар Олимпиадаи мактабба-чагон сазовори љойи сеюм гар-дид.

Умри устод нињолеро ме-монд, ки акнун нумуъ кардавуѓарќи гул буд. Ва њайф аст, кипанљаи берањми марг чун бодидаргузаре ин нињоли пурсамар-ро дар айни нашъунамо аз бехбарканд. Марги беамон аз бай-ни мо инсони комил, шахси ма-тиниродаву покдил, устоди кас-би худ, рафиќу падари мењру-

бонро рабуд.Ба ќарибї дар мактаб ба хо-

тири гиромидошти устод"Ёдбуд" баргузор гардид. Омўз-горон ва хонандагон дар бораишодравон суханронї карда, хо-тираи ўро ба некї ёд намуданд.

Устод Сайдалиев Рањмо-налї њељ гоњ аз ёди мо намера-вад. Мо ба наздикону пайвандо-ни устод сабри љамил мехоњем.

Ёдатон ба хайр, устоди зин-даёди мо!

Маъмурият ва њайати омўз-горони муасссаи давлатї-таъ-лимии "Мактаби Президентї"-иноњияи Данѓара

ЁДАТ БА ХАЙР, УСТОД