№ 6 (11869)

8-уми февралисоли 2013-ум

ЊАФТАНОМА АЗ 20-УМИ ИЮЛИ СОЛИ 1932-ЮМ НАШР МЕШАВАД

НАШРИЯИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЇУМІУРИИ ТОЇИКИСТОН www.omuzgor-news.tj

Беіин фарди їаіон омўзгор аст,Аз ў сарсабзу хуррам рўзгор аст.

ЊАР АМАЛИ НЕКСАФО ОВАРАД

сањ. 3

6 ДАР ИН ШУМОРА:

Корњои асосии комбинат - нашри китобу рўзно-маву маљаллањо ва ашёи дигари чопї низ фаъо-лу бонизом гардиданд. Иќтидори корхона тад-риљан рў ба афзоиш овард.

ТАЊСИЛИ 300 ПЕШВОДАР ИМА

Чунон ки Вазорати умури хориљаи ИМА маълумотдодаст, дар Амрико 300 лидери љањони муосиртањсили илм дидаанд. Михаил Саакашвили, пре-зиденти Гурљистон, собиќ дабири кули СозмониМилали Муттањид Кофи Аннан ва сарвазири По-кистон Беназир Бњутто аз љумлаи тањсилдида-гони мактабњои олии ин кишваранд.

Ин дар њолест, ки мо наметавонем, ноболиѓон-ро аз ин гуна мушкилї рањошуда бубинем. Имрўзкўдакони мо, бо вуљуди талошњои зиёди ташки-лотњои ватаниву берунї, ба аробакашї, мо-шиншўї, чекчинї, пахтачинї машѓуланд.

КОРИ БАЧАЊО МЕЊНАТ АСТЁ ШИКАНЉА?

сањ. 14

сањ. 4

сањ. 6

сањ. 10КАМПИРИ ОЛАМБИБЇ ВА

ТАЌСИМИ МЕРОС-Мегум, бачам, -дилашро "кафонд" охир Олам-бибии як кам 79-сола, -њамин иморат хонаи туаст? Некї, росташро бигў!

МАРКАЗЊОИ ТАЊСИЛОТИИЛОВАГЇ: МУВАФФАЌИЯТ

ВА МУШКИЛИЊОЯке аз масъалањои рўзмарра, масъалаи марбутба тањсилоти иловагист. Тањсилоти иловагї якбахши бисёр мубрами таълиму тарбия аст. Чу-нон ки барои њар фан дар баробари китоби таъ-лимї мављуд будани китоби иловагї ва дасту-рамал зарур аст, љараёни таълиму тарбия низбидуни тањсилоти иловагї вуљуд дошта наме-тавонад.

НАЗОРАТ БОЯДЊАДАФМАНДОНА БОШАД

Моро лозим аст, ки камбудињои ошкоргардида-ро сари ваќт бартараф кунем. Ин ба манфиатикор буда, раванди таълиму тарбияро бештарпурсамар менамояд. Назорат, пеш аз њама, боядбо маќсади такмили раванди таълиму тарбиява кўмаки сариваќтї расонидан ба муаллим дардохили муассиса аз тарафи роњбарият ба роњмонда шавад.

сањ. 8-9

31 январи соли равон дартолори Донишкадаи љумњурия-вии такмили ихтисос ва бозомў-зии кормандони соњаи маорифмулоќоти вазири маорифи Љум-њурии Тољикистон Нуриддин Са-идов бо кормандони донишкадаимазкур баргузор гардид. Вазиримаориф зимни мулоќот дар бо-раи рисолати омўзгорони муа-сисса дар мавриди такмили их-тисос ва бозомўзии муаллимонимактаб сухан ронд.

- Иќтидори донишкада ва си-фати тањсилот аз омўзгорони онвобаста аст,- изњор дошт Н.Саи-дов.- Имрўз нисбат ба кишва-рњои пешрафта дар Тољикистонмиёни барномаю ваќти бароитаълими ин ё он фан људошуданомувофиќї ба назар мерасад,

4МУЛОЌОТ

яъне, соат зиёду мавзўъ кам аст,ки боиси нигаронист.

Дар љамъомад аз боби иќти-дори илмии кормандони соњасухан рафт. Чи навъ ки вазиримаориф ироа дошт, агар неруизењнии донишкада баланд набо-шад, табиист, ки кор пеш наме-равад. Ба њамин хотир, дар до-нишкада бояд устодоне дарсгўянд, ки њадди аќал номзадо-ни илм бошанд. Дар њамоишмасъалаи љойњои корииДЉТИБКСМ баррасї шуд. Вази-ри маорифи кишвар дастур дод,ки набояд омўзгорони басељавону камтаљриба ва ё онњое,ки дар давоми солњо барои так-мили дониши хеш накўшида-анд, љойњои кориро банд ку-нанд. Аз њамин њисоб аз 30 то

40 дарсади љойњои кори холїдар донишкадаи мазкур нигоњдошта шавад, ки аз њамин њисобустоди устодон - олимони соња:академикњо, докторњо ва номза-дњои илм аз донишгоњњои омўз-горї, ДМТ ва АТТ љалб кардашаванд, то дар курсњо соат-байъ дарс гўянд.

Чун вазифаи омўзгорониДЉТИБКСМ такмил додани мањо-рати дигар муаллимон аст, кортарзе ба роњ монда шавад, ки њарсол 22 њазор омўзгор ихтисостакмил намоянд ва бозомўзї ку-нанд. Барои ин фаъолияти мар-казњои дар минтаќањо љойдошта-ро мутамарказонидан лозим аст.

СиторабонуиСОЊИБНАЗАР,

"ОМЎЗГОР"

Ба вазири маорифи Љумњурии Тољикистонмуњтарам Н.САИДОВ

Муњтарам Нуриддин Саидович!Боиси хушнудист, ки тайи чанд соли ахир дар

ватани мањбубамон таваљљуњ ба соњаи маориф бозњам афзунтар мегардад. Аз бењтарин иќдомњоиВазорати маориф, ки аз тарафи Президенти киш-вар ва Њукумати љумњурї дастгирї ёфта тавонист,таъмиру бунёди мактабњост. Дар дурдасттаринминтаќањо сохтану ба истифода додани муасси-сањои таълимї бо муосиртарин шароит ба њамааён аст. Барои мисол, дар мактаби дењаи мо (мак-таби раќами 29,дењаи Ќалъаи Нав, шањри Роѓун),ки њамагї 206 нафар хонандаро фаро гирифта-аст, 13 нафар омўзгор фаъолият мебаранд. Фаъ-олияти хуби омўзгорон, њамбастагии онњо бо па-дару модарон ва ањли љомеа дар ѓолибияти шо-гирдон дар озмунњои љумњуриявї ва байналми-лалї баръало ба назар мерасад.

Ёдовар мешавем, ки 5 декабри соли 2012-ум(соати 18-45 даќиќа) бо сабаби расиши кўтоњиноќилњои барќї ва пасту баланд гардидани ќув-ваи барќ болопўши бинои мактабро дар масо-фаи 180 метри мураббаъ сўхтор фаро гирифт.-Намояндагони маќомоти иљроияи њокимиятидавлатии шањри Роѓун ва шуъбаи маориф дар-замон ба љои њодиса њозир шуда, дар рафъсо-зии сўхтор иштирок намуданд. Њамаи хонанда-гони мактаб бо маќсади аз тањсил дур намонданба мактаби №28-и шањр (воќеъ дар њамин ма-

њал) интиќол дода шуданд. Мудири шуъбаи ма-орифи шањр Т.Раљабов барои мактабро дармуддати 10-15 шабонарўз ба истифода доданиќдом пеш гирифт. Барои кори бартараф наму-дани оќибатњои сўхтор омўзгорон ва хонандагондастљамъона камар бастанд. Барои мо ташри-фи Шумо, љаноби вазир, ба таълимгоњи рўзи 7декабри соли 2012-ум такони љиддие дод.

Дастгирии Шумо мавриди таъмини масолењисохтмонии бино барои мо, омўзгорон ва ањли ма-њал, ѓайратафзо буд. Мактаб дар муњлати муќар-раршуда барќарор ва ба истифода дода шуд вадар таърихи 21декабри соли 2012-ум хонандагон-ро боз ба оѓўш гирифт.Муњтарам вазир!Бо ќаноатмандї аз номи ањли мањаллаи дењаи

Ќалъаи Нав ва омўзгорону хонандагони мактабираќами 29 ба Шумо барои дастгиратон изњори си-пос намуда, Шуморо бовар мекунонем, ки бароитарбияи шоистаи насли наврас сайъу кўшиш на-муда, бањри пешравии љомеа њар чї бештар сањммегузорем.

Бо камоли эњтиром: А.АЛИЕВ,

директори мактаб,Н.ФАЙЗУЛЛОЕВ,

раиси кумитаи мањалла,Т. ЌОСИМОВ,

имомхатиби мањалла,М. ЌОДИРОВ,раиси АВО

4МИННАТДОРЇ

ДАСТГИРЇ ЃАЙРАТ АФЗУД

№6 8-уми феврали соли 2013РАНГОРАНГ

Дар шуъбаи маорифи шањриВањдат ба татбиќи дастуру ни-шондодњои Президенти мамла-кат ва Њукумати љумњурї та-ваљљуњи њамешагї зоњир меку-нанд ва дар робита ба ин, на-ќшањои махсуси бавусъат амалменамоянд. Дар ин замина њаф-таи гузашта дар толори гимна-зияи Балъамии шањр мизи му-даввар дар мавзўи њамкориимактаб, оила ва љомеа дар таъ-мини иљрои талаботи ЌонуниЉумњурии Тољикистон "Дар бо-раи масъулияти падару модардар таълиму тарбияи фарзанд"баргузор гашт, ки дар он намо-яндагон аз тамоми мактабњоишањру дењот ва идораву муасси-сањои гуногун ширкат доштанд.

Дар оѓози суњбати муфид му-дири шуъбаи маорифи шањриВањдат Сафаралї Камолов нук-тањои асосии ќонунро тафсирбахшид ва оид ба раванди тат-биќи ин ќонуни пурманфиат дартаълимгоњњои шањру дењоти Вањ-дат маълумот дод.

Суханронии муовини раисишањри Вањдат Ф.Табарова оид бањамкории се рукни асосии татбиќ-сози ќонун-мактаб, оила ваљомеа пурмуњтаво ва фарогиридалелу арќоми љолиб буд.

Дар мубодилаи афкор ва му-боњисаи домандоре, ки дар идо-маи мизи мудаввар оид ба љан-бањои гуногуни Ќонун "Дар бораимасъулияти падару модар дартаълиму тарбияи фарзанд" суратгирифт, корманди шуъбаи ќайдиасноди шањрвандї М.Ѓуломова,корманди бахши дини маќомотииљроияи њокимияти далатиишањр Т.Лолаев, корманди шуъ-баи кор бо љавонон С.Саидов,намоянда аз волидон С.Гурезо-

ва, директори мактаби №45М.Нурмуњаммадова, омўзгоримактаби №5 З.Шерова, намоян-да аз масљиди љомеи шањр М.То-љиддинов, муовини мудири шуъ-баи маориф М.Назарбекова,шоир, сармуњаррири рўзномаи

"Шањриёр" Нуриддид Амриддин,корманди кўдакистон А. Ѓафуро-ва, директори мактаби №2С.Ташрифов ва чанде дигарфаъолона ширкат варзиданд.

Сухангўён бештар таъкидбар он карданд, ки ќонуни мав-риди муњокима, воќеан њам, дартаќвияту тањкими таълиму тар-бияи насли наврас наќши муњиммегузарад ва таваљљуњи њамагон-ро ба омолу рафтор, гуфторукирдори созандагони фардоиВатан љалб менамоянд. Аз ќабу-ли ќонун ваќти чандон зиёд ногу-зашта бошад њам, аввалин пай-омадњои хушоянду судманди он,ба вижа, дар њамкории мактабуоила равшан дида мешаванд.Њамчунин, таъкид шуд, ки рук-нњои сегона (мактаб, оила,љомеа) бояд њамбастагиашонросамаровару фарогир намоянд.

Дар чанде аз суханронињофориѓболии иддае аз волидонва омўзгорону роњбарони синфњовобаста ба таълиму тарбияи хо-нандагон мавриди эътирозу ин-тиќод ќарор гирифт. Ва низ ботаассуф зикр гардид, ки гурўње азодамон дар љойњои љамъиятїнисбат ба кирдорњои ношоистаинаврасон дидаю дониста бета-рафї зоњир менамоянд, ки ин

фарљоми нек надорад.Дар давоми мизи мудав-

вар дафъае чанд аз љониби шо-гирдони мактабњои шањр сањна-чањои тарбиявї намоиш дидашудаву ќитъањои назмї ќироатгардиданд (вобаста ба мавзуињамоиш), ки муњтавои онро бозњам такмил бахшиданд.

Сухангардони мизи мудав-вар, омўзгори таърих ва њуќуќилитсейи ба номи Темур СобировЊабиба Соњибова дар љамъбастинишаст иброз дошт, ки дар даво-ми соли равон шуъбаи маорифвобаста ба татбиќи Ќонун "Дарбораи масъулияти падару модардар таълиму тарбияи фарзанд"боз якчанд чорабинии муассирбаргузор хоњад намуд.

А.МУРОДЇ,С.НАЗАРОВА,

"Омўзгор"

4ТАТБИЌИ ЌОНУН

ФАЪОЛИЯТИ ЊАМАГОНЇ САМАРОВАР АСТ

Бањри дар амал татбиќ наму-дани дастуру супоришоти Пре-зиденти кишвар, муњтарам Эмо-малї Рањмон љињати кўмак расо-нидан ба кўдакистону интерна-тњои ятимону бепарасторон васупориши вазири маорифи Љум-њурии Тољикистон, профессорНуриддин Саидов Маркази љум-њуриявии технологияи инфор-матсионї ва коммуникатсияиназди Вазорати маориф њафтаисипаришуда ба мактаб-интерна-ти хонандагони болаёќати дењаиКадучии ноњияи Восеъ кўмакимоддии якваќтаина расонид.

Тибќи иттилои директоримарказ Киромиддин Назаров баин муассисаи таълимї биринљ(200кг), шакар (200кг), макарон(142кг), тухм (230дона), орд (35халта), картошка (500кг), пиёз

(500кг), марљумак (гречка)(100кг), кашки љав (перелофка-60кг), чой (100 халтача), равѓан(200литр), нахўд (60кг), маска(160 дона) кўмак расонида шуда-аст, ки маблаѓии умумии 15 483сомониро ташкил медињад.

-Ният дорем, ки ин иќдомихайрро идома бахшида, алоќад-ри имкон ба муассисањои ниёз-манд бањри болидагии хотирикўдакони ятиму бепарстор кўма-ки моддии худро дареѓ надорем,зеро бузургон њамеша таъкидмекунанд, ки "Њар ки хандонадятими хастаро, Боз ёбад љанна-ти дарбастаро,-ќайд намуд ди-ректори марказ К.Назаров зимнисуњбат.

Э.ХУШБАХТ,"Омўзгор"

4КОРИ ХАЙР

ЊАР КИ ХАНДОНАДЯТИМИ ХАСТАРО…

"Омўзгор" минбари омўзгоро-ни љумњурї мебошад. Мањз та-вассути мутолиаи ин рўзномаонњо бо њаёти мактабу маорифва таљрибаи пешќадаму комё-бињои њамкасбони худ шиносмегарданд.

Яке аз сањифањои рўзнома бамавзўи "Тањсилот дар хориља"бахшида шудааст, ки он хонан-дагони муассисањои таълимї вадонишљўёни мактаби олии киш-варро бо тарзу усулњои гуногунитањсил дар мамлакатњои хориљїшинос менамояд. Агар ягон са-њифаи дигар ба ин мавзўъ људокарда шавад, боз хубтар мебуд.Дар сањифаи аввали рўзномабештар чоп намудани хабарњоисиёсии олам бамаврид аст.

Аз фурсати муносиб истифо-да бурда, чанд андешаамророљеъ ба сифату мундариљаи ки-тобњои дарсї иброз доштаниам.Аввалан, ташаккури зиёд ба кор-

мандони рўзнома ва омўзгоронимуассисањои таълимии мано-тиќи гуногуни кишвар, ки бо ма-ќолањои худ дар сањифањоирўзнома сифат, мазмун ва мун-дариљаи пасти баъзе китобњоидарсиро танќид менамоянд.

Дар њаќиќат, дар мавзўю мун-дариљаи баъзе аз китобњои дарсїкамбудињои зиёде љой доранд.

Масалан дар бисёр мавз-ўъњои китоби дарсии "Таърихихалќи тољик" (с.V), "Таърихи ха-лќи тољик (с.VI) мафњум, истилоњва рўйдодњои гуногуни таърихиеоварда шудааст, ки барои хонан-

да душворфањм ва нодаркор аст.Бисёре аз маълумоту сарчашма,маъхазњо ва рўйдодњои таърихїба њаќиќат наздикї надоранд.

Барои таълими фанни "Таъ-рихи умумї" (c.VII) дар барномаитаълимї њафтае як соат људокарда шудааст. Вале мавзўъњоидарсї дар њаљми 10-12 сањифабуда, њаљми умумии китоб 322 са-њифаро ташкил медињад.

Китоби дарсии "Њуќуќи инсон"(барои синфи X), ки аз тарафигурўњи муаллифон (12 нафар) на-вишта шудааст, барои хонанда-

гони муасисањои таълимї нињо-ят душворфањм мебошад. Худихонандагон иќрор мешаванд,кибисёр мавзўъњоро 2-3 бор так-рор мехонанд, вале ба маъниюмазмуни он дуруст сарфањм на-мераванд.

Умед аст, ки минбаъд мазму-ну мундариља ва мавзўъњои ки-тобњои дарсї хубтару бењтармегарданд.

Аъзам БОБОЕВ,омўзгори мактаби Прези-дентї барои хонандагони

болёќат дар ноњияи Бохтар

4НОМА БА ОМЎЗГОРВоќеан њам, рўзномаи дўстдоштаи мо, "Омўзгор"дар байнирўзномаю маљаллањои љумњуриамон яке аз рўзномањоибонуфуз ва серхонандатарин мебошад. Њар як шумораионро мо бесаброна интизор мешавем. Зеро њамаисањифањои он пур аз маводи пурмазмуну шавќовар вапурмуњтавои таълимї аз њаёти мактабу маориф мебошад.

Дар ноњияи Фархор бо маќ-сади омўзиши таљриба ва ба-ланд бардоштани сифати таъ-лиму тарбия, љалби наврасо-ну хонандагони макотиби ми-ёнаи умумї ба мутолиаи ас-рњои бадеї ва хониши беру-назсинфї дар назди мактабитањсилоти миёнаи умумии№10 бо ташаббуси омўзгоримактаб , аълочии маорифиЉумњурии Тољикистон ва мат-буоти тољик А. Маљидов ки-тобхонаи шахсї таъсис додашудааст, ки фаъолияти пурса-мар дорад. Бо ибтикории шуъ-баи маорифи ноњияи Фархорбахшида ба 40-солагии фаъ-олияти омўзгории А. Маљидовмањфили маърифатафрўз боиштироки омўзгорону дўстдо-рони каломи бадеии мактаббаргўзор гардид. Ќайд гардид,

ки фаъолияти омўзгоривуэљодии А . Маљидов фарохбуда, зиёда 100 маќолаи ил-мию методї ва тарбиявї батабъ расонидааст, ки омўзго-рону хонандагон аз онњо исти-фода мебаранд. Њамчунин, солаз сол фонди китобхона бо ада-биёти тозанашр ѓанї гардида,теъдоди он ба 8 њазор нусха ра-сидааст. Баъдан њамкасбонуњамкорон, дўстону шогирдониустод дар бораи зањматњои ом-ўзгор дар кори таълиму тарбия,ки имрўз шогирдонаш дар тамо-ми соњањои гуногуни хољагиихалќи кишвар кору фаъолиятдорад, њарф заданд. Дар анљомаз љониби шуъбаи маорифиноњия барои фаъолияти пурса-мараш А. Маљидов бо ифтихор-нома ва тўњфањои хотиравї ќад-рдонї гардид.

МАЊФИЛИ ХОТИРМОН

Дар мактабњои ноњияи Мир Сайиди Њамадонї дар давраи таъ-тили зимистонаи хонандагон тибќи наќшаи чорабинињои шуъбаимаорифи ноњия як зумра чорабинињои фарњангиву варзишї гуза-рониданд. Дар рўзњои таътил, махсусан, мањфилњои математика,физика, химия ва омўзиши компютер хеле фаъол буданд. Роњба-рони ин мањфилњо шогирдони худро ба олимпиадаи вилоятї тайёрмекарданд. Алишер Исоев мудири шуъбаи маорифи ноњия, иброздошт: "Мактабњои ноњия дар давраи таътили зимистона бо рељаидавраи дарсї фаъолият намуданд ва њамаваќт дарњояшон бароитолибилмон кушода буд. Ин буд, ки хонандагони мо имсол ба олим-пиадаи вилоятї бо тайёрии пухта омода буданд ва аз 134 нафариштирокчиёни озмуни вилоятї дар 13 намуди фанњо ширкат варзи-да, ба гирифтани 47 љойи ифтихорї сазовор гаштанд.

Шариф АБДУЛЊАМИДОВ,"ОМЎЗГОР"

Инак, таътили зимистонаимактаббачагон њам ба охир ра-сид. Таътил ба њар кас њар гунатаассурот бахшид ва онро њаркас њар гуна сипарї кард. Ба на-зар мерасад, ки бештари мода-рон аз таътили фарзандонашоннороњат шуда буданд, албатта,модароне, ки фарзандонашонтаътилро бе ягон машѓулиятмегузаронданд.

Фикр мекунам, барои чунинмонеањо пайдо нашудан њамакорро бар дўши мактаб бор кар-дан дар ин давра аз рўи инсофнест. Дуруст аст, ки мактаб ба-рои бачањо дарсњои иловагї ваозмунњои њархела ташкил меку-над, вале на њамеша ва на њармактаб аз уњдаи ин кор мебаро-яд. Барои иљрои ин кор масъу-лияти баланди кордонии роњба-

рияти мактаб, роњбарони синф вашароити дилхоњи корї лозиммеояд. Дар њамин њол, кумитањоимањалла њам бояд бнтараф на-бошанд. Боиси таассуф аст, ки

4ТАРБИЯ

МОДАРОН ЊАМ ДОРАНДМОДАРОН ЊАМ ДОРАНДСАЊМ

дар мо аксаран дар робита бафаъолияти сусти кумитањои ма-њалла аъзои љомеа бетарафироихтиёр мекунанд. Барои мисол,дар кўча бачањо њар ќадар додуѓирев бароранд, дар шањрњо баинтернет-кафењо дароянд, бакорњои бењуда машѓул шаванд,њаќорат кунанд њам, кам касонэътироз мекунанд. Ба фикри ман,кумитањои мањаллањоро мебояд,барои ислоњи ин нуќсон бењтаринмодаронро љалб намоянд. Даршароити имрўза модарон ба мас-лињати шахсони бохирад ниёзизиёд доранд. Шояд дар ин кор ку-митањои занон ва љавонон наќшибештар гузошта тавонанд.

Тахмина МИРЗОХОЉАЕВА, омўзгори мактаби раќа-ми 90-и шањри Душанбе

ТАЪТИЛ САМАРАБАХШ БУД

4ДУ ХАБАР

№6 8-уми феврали соли 2013СОЗАНДАГЇ

4БУНЁДКОРЇ

Замоне Комбинатиполиграфии шањриДушанбе яке азазимтарин вапуриќтидортаринкорхонањои полиграфииИттињоди Шўравї будубо тавонмандии комилашкор мекард ва коргаронизиёдеро фаро мегирифт.Бар асари ихтилофотисиёсии солњои 90-умиасри гузашта ва азтаъсири буњрони шадидииќтисодї ин корхонаиазим ќариб аз фаъолиятбозмонд, таљњизоташќисман торољ ва ќисманкорношоям гардиданд.

Хушбахтона, дар заминаиСулњу Вањдати миллї ва сиёса-ти хирадбунёди Сарвари киш-вар, муњтарам Эмомалї Рањ-мон Ватани азизамон аз њамагуна монеаву вартањо вораста,тадриљан рў ба созандагию бу-нёдкорї овард, ба марњилаирушди бонизом во-рид гашт. Паи њамкоргоњњои гуногунбунёд шуданд, би-ноњои валангоргаш-та бозсозї гарди-данд ва иќтидорикорхонањои љумњ-урї афзуданд. Ванавбат ба Комбина-ти полиграфї низрасид. Дар љашни100-солагии матбу-оти тољик Прези-денти мамлакат ,муњтарам ЭмомалїРањмон зимни су-ханронии хеш, азљумла, таъкид на-муданд: "Вазора-тњои рушди иќтисодва савдо, саноат ваэнергетика вази-фадоранд, ки њан-гоми тањияи "Барномаи рушдисаноати Љумњурии Тољикис-тон" масъалаи таъмиру таљди-ди Комбинати полиграфиишањри Душанбе ва дигар чоп-хонањоро ба инобат гиранд".

Бо ин дастури сариваќтиюмуњими Сарвари кишвар мар-њилаи эњё ва ободонии ин кор-хонаи бонуфуз оѓоз ёфт. Якеаз иќдомоти аввалине, ки дарин самт ба амал омад, ба их-тиёри Вазорати маориф гу-заштани комбинат буд. Зерироњбарї ва назорати бевоси-таи вазири маориф НуриддинСаидов дарзамон корњои бар-ќарорсозию ободонї дар кор-хона оѓоз гардиданд.

Нахуст атрофи бино вароњраву гулгаштњо ба ифоќаоварда шуданд. Директори то-затаъсиси Корхонаи воњидидавлатии Комбинати полигра-фии шањри Душанбе МирзохонЊафизов чунин наќл мекунад:- Ваќте ки дар комбинат коррооѓоз намудем, он дар вазъиногуворе ќарор дошт. Танњобарои ободонии атроф ва таъ-мири бомњо маблаѓи зиёд ло-зим буд. Бинои азими комби-нат он ќадар таъмирталаббуд, ки гумон мекардї, бароито љое обод кардани он як-дусол лозим меояд. Вале мо на-њаросидем, дастгириву њидоя-тњои вазири муњтарам Н.Саи-дов илњомбахшу пешбарамонгаштанд. Устод Лоњутиро бай-тест неруафзо: "Азму љањд

осон кунад њар сахтро, Лоњу-тиё, Кори инсон нест гуфтанкор гуфтан мушкил аст". Мо боќатъият камар бастем ва мас-рур аз он будем, ки як гўшаипойтахти љумњурии азизамон-ро ободу эњё мекунем.

Дар њаќиќат, дасти одамгул аст . Дар андак муддат ,аниќтараш , дар давомимоњњои октябр-ноябри соли си-паригашта корњои асосии таъ-миру эњё дар бинои коргоњ баанљом расонида шуданд. Мах-сусан, барои таъмири бомњоиќисматњои бино кори зиёдеиљро гашт. Ин бомњо 10-солањобоз аз таъмир дур монда бу-данду вазъи гароне доштанд:

ѓолиб омад ва њуќуќ пайдокард, ки чанд китоби дарсиробо теъдоди аз 90000 то 10000нусха ба чоп расонад. Ин ба-рои коргоње, ки њамагї якчандмоњ ќабл фаъолияташро эњёкардааст, комёбие буд шоис-та ва аз вусъати минбаъдаифаъолияти он дарак медод.Нерў афзудани комбинат варивољи фаъолияти он дар сам-тњои гуногун ба зиёд гаштанишумори коргарон ва бештаргардидани музди кори онњо му-соидат кард. Агар дар давраиаввал музди мењнати коргаронба њисоби миёна 281 сомони-ро ташкил медод, дар нимаидуюми соли 2012 ба беш аз

БОЗ ЯК ГЎШАИ ПОЙТАХТ ОБОД МЕШАВАД

аз сабаби хароб гаштани онњотамоми зимистону бањор дохи-ли њама њуљраю толор ва до-лонњои корхона пуробу пурнамбуданд. Акнун ба бомњои ќис-ман тунукапўшу ќисман толпў-ши (рубероид) корхона нигари-ста, ба ибораи мардумї, њава-си кас меояд.

Корњои асосии комбинат -нашри китобу рўзномаву ма-љаллањо ва ашёи дигари чопїниз фаъолу бонизом гарди-данд. Иќтидори корхона тадри-љан рў ба афзоиш овард. Агардар давоми њафт моњи аввалисоли 2012 корхона њамагї180000 нусха китобу маљаллачоп карда бошад, пас, дар да-воми панљ моњи охири сол интеъдод ба 321000 расид. Индар сурате, ки њанўз комбинаттаљњизоти нави полиграфї да-страс накардааст ва корњо та-вассути њамон дастгоњњои куњ-наи чопие иљро мешаванд, кидар заминаи истифода аз ќис-мњои якдигар ба кор даровар-да шуданд (яъне, аз ду-се да-стгоњ як дастгоњ сохтанд). Дарњамин њолат , комбинат дарсоли гузашта, аз љумла, кито-бњои зериниро чоп ва дастра-си хонандагон намуд: "Геогра-фия" (синфи 6), "География"(синфи 7) , "Таърихи дунёиќадим" (синфи 5), "Ботаника"(синфи 5) ва чанд номгўирўзномаву дафтару буклет.

Гузашта аз ин, моњи декабркомбинат дар озмуни чопи ки-тобњои дарсї ширкат варзида,

550 сомонї барои њар як кор-гар расид. Коргарон, њамчу-нин, бо либоси хизматї таъ-мин карда шуданд.

Дар дохили корхона бун-гоњи тиббї, ошхона ва нуќ-тањои дигари хизматрасонїташкил карда шуд, ки мунта-зам ба коргарон хизмат мера-сонанд.

Бинобар боло рафтани ну-фузи корхона ва афзудани та-лабот ба хидмати он аз моњидекабри соли гузашта дар ком-бинат кори дубаста љорї кар-

да шуд. Кор дар басти дуюмсоати 12-и шаб ба анљом ме-расад ва барои дар ин беваќ-тии шаб сариваќт ба манзила-шон расондани коргарон ком-бинат як мошини хидматии та-мѓаи "Хундай-старекс" хари-дорї намуд.

Як љанбаи хеле љолибифаъолияти Комбинати поли-графї он аст, ки коргоњ ба то-загї эњё ва фаъол гардида бо-

шад њам, тамоми намудњои ан-дозро сариваќт пардохт наму-даасту менамояд . Ин љо бањикмати "андозро дар ваќташпардохт намову осуда ба фаъ-олиятат идома дењ" хуб сар-фањм мераванд ва риояи онроњамеша дар мадди назар до-ранд.

Имрўз нигаронии маъмури-яти комбинат бештар аз он аст,ки чанде аз корфармоён аз кор-хона ќарзњои калон дорандудар пардохти он фориѓболї ме-кунанд. Агар онњо ќарзњои худ-

ро пурра пардохт мекарданд,комбинат барои рафъи як ќатормушкилоти худ имкон пайдоменамуд. Имрўз маъмуриятикорхона тасмим гирифтааст, кипеш аз њама, дастгоњњои навуиќтидорманд ва замонавирохаридорї намояд ва ба ин ва-сила, њам навъњои хизматрасо-ниро бештар ва њам сифатионро баландтар кунад. Теъдо-ди муштариёни комбинат њам-

вора меафзояд ва ин њолат,дар баробари ниёзмандї баомилњои мазкур таќозо дорад,ки њар чї бештар кадрњои љаво-ну баландихтисос ва соњибис-теъдоду ташаббускор ба корхо-на љалб карда шаванд. Корхо-на барои давра ба давра батакмили ихтисос љалб намуда-ни коргарон тадбирандешї ме-кунад ва њамчунин, бо макта-бњои олии дахлдор барои омо-дасозии мутахассисони љавонисоњаи полиграфия њамкорї ме-намояд. Дар комбинат ба фаъ-олияти бонувон ва њар чї беш-тар афзудани шумораи онњотаваљљуњи махсус зоњир меша-вад. Воќеият бозгўи он аст, кибонувон дар кори бандубастутањияву ороиши китоб хушама-лу боњавсалаанд ва фаъолия-ташон босамару пурбаракатаст…

Он рўз дур нест, ки Комби-нати полиграфии шањри Ду-шанбе тамоми иќтидорашроаз нав барќарор менамоядутамоми бахшњову намудњоитабъу нашрро фарогир меша-вад ва ба яке аз коргоњњоимуќтадиру пурманфиати мам-лакат табдил меёбад. Ва инљо , пеш аз њама , китобњоидарсї (њам барои мактабњоимиёна ва њам мактабњои олї),дастуру роњнамоњо барои ом-ўзгорон , барномањои таъ -лимї , маљмўањои методї ,аёниятњои гуногун, эљодиётиањли маориф… ба нашр мера-санд…

Чандест, ки дигар роњгуза-рон ба бинои муњташами Ком-бинати полиграфї нигариста,бо ёд аз вазъи собиќи он таас-суф намехўранд, балки бо ќано-атмандиву шукргузорї мегўянд:- Чї хуш аст, ки боз як бинои ха-робгашта аз нав ободу барќа-рор шуд. Бинед, чї хел биноиазиму хушнамуд! Сано бодо баонњое, ки барои эњёи ин корхо-наи азим зањмат кашидаанд.

Н.НУРАЛИЕВ,А.МУРОДЇ,"Омўзгор"

Даври вилоятии олимпиадаи мактаббачагон аз15 то 24 январ дар мактаб-интернати ёрирасонишањри Хуљанд баргузор гардид. Ба ин озмуни ма-њорату истеъдод, ки бо иштироки беш аз 700 на-фар ѓолибони олимпиадањои фаннї аз шањру на-воњии вилоят гузаронда шуд, доварони соњибтаљ-риба аз ДДХ, ДДЊБСТ, Донишкадаи такмили их-тисос ва омўзгорони пешќадами мактабњои вило-ят љалб карда шуданд. Олимпиадаи имсола бай-ни мактабњои типпи нав ва мактабњои миёнаи тањ-силоти умумї ба таври алоњида гузаронида шудва аз тамоми минтаќањо танњо ѓолибон аз синфи

11 даъват карда шуданд. Дар љамъбаст шогирдо-ни мактабњои ноњияи Бобољон Ѓафуров сазовори21 маќоми ифтихорї ва 2 ифтихорнома гарди-данд. Аз муассисањои таълимии шањри Хуљандбеш аз 60 нафар довталабон иштирок карда, са-зовори 20 љойњои ифтихорї гаштанд. Шогирдонимуассисањои таълимии шањри Исфара низ љои иф-тихориро ишѓол намуданд.

Ба њамаи ѓолибони олимпиадаи вилоятї дип-лом ва туњфањои хотиравї таќдим карда шуд.

Нўъмон РАЉАБЗОДА,"Омўзгор"

4ЉАМЪБАСТ

ОЗМУНИ МАЊОРАТУ ИСТЕЪДОД

№6 8-уми феврали соли 2013 МАВЗЎИ РЎЗ4СУЊБАТИ ГИРДИ МИЗ

- Мавзўе, ки имрўз мавридибањси шумо ќарор мегирад, во-ќеан, мубрам ва сариваќтист, -изњор намуд ў. -Маќсади тамо-ми ташкилотњои байналмилалїњам дар ин маврид љилавгирїаз шиканљаи кўдакон аст. Таш-килоти байналмилалии мењнатдар тамоми дунё кор мекунад.Роњбарии онро дар ТољикистонМуњайё Хосабекова бар дўшдорад.

Тибќи гуфтаи МуњаммадЌурбонов-муовини раиси ку-мита, барномае, ки пеш гириф-та мешавад, "Барњам доданимењнати вазнини кўдакон" номдорад.

Мо метавонем…-Аз рўи иттилое, ки мо дар

даст дорем,- баён дошт ў, - инкор асосан бо иќдоми Вазора-ти мењнат ва њифзи иљтимої ваКумитаи иттифоќњои касабаикормандони маориф ва илмикишвар љараён дошта, ниёз бадастгирии Вазорати маориф вамавќеъгирии он бештар эњсосмегардад. Бояд ќайд кард, киаз ќабули барнома ва ташкилисеминарњои гуногун, агарчикори андак нест, суръати љара-ёни амалишавии барнома чан-дон ба таври дилхоњ дида на-мешавад. Љумњурии Тољикис-тон Конвенсияи байналмила-лиро тањти №82 имзо карда,барои паст кардани сатњи мењ-нати вазнини ноболиѓон уњда-дорї гирифтааст (агарчи онропурра рафъ карда наметаво-над).

Ин дар њолест, ки мо наме-тавонем, ноболиѓонро аз ингуна мушкилї рањошуда буби-нем. Имрўз кўдакони мо, бо ву-људи талошњои зиёди ташкило-тњои ватаниву берунї, ба аро-бакашї, мошиншўї, чекчинї,пахтачинї машѓуланд.

-Мо, ањли маорифи мамла-кат, нисбат ба дигарон дар инсамт хубтар кор карда метаво-нем, зеро кори мо бевосита бобачањо ва волидону омўзгоро-ни онњост, -мегўяд М.Ќурбонов.-Мебояд стратегияи миллировобаста ба ин роњандозї на-муд. Шояд барои амалигардо-нии ин барнома як не, чандинбарномаи дигар лозим бошад.Дар Ќирѓизистон чунин барно-ма 5- то аст. Моро лозим мео-яд, лоињаи худро дар кишва-рњои дигар муаррифї карда та-вонем. Оид ба ин масъала да-стури хуби омўзишї зарур аст.Инчунин, дар курсњои бозомўзїњам омўзонидани ин мавзўъродар назар дошта бошем. Чун-ки худи роњбарони мактабњо азин љињат маълумоти кам до-ранд.

Ба тасдиќи А.Ризоев, наТБМ ва на дигар ташкилотњоибайналмилалї масъаларо дар

алоњидагї њал карда наметаво-нанд. Аз нигоњи ў, ин масъала-ро дар дарсњои тарбиявї азсинфи 3 ва дар маљлисњои па-дару модарон баррасї карданмебояд.

Сабабњо-Дар низоми тањсилоти имр-

ўза ин масъалаи дарднокест. Азрўи мушоњида маълум меша-вад, ки кўдак дар ин маврид гу-нањгор нест, яъне, ў худ наме-хоњад, ўро омилњои дигар ба инкор мебаранд. Мо бояд дар инњолат дуруст муайян кунем, кибача, воќеан, ба тањсил фарогирифта нашудааст ва ё таркимактаб намудааст, сабаб чиства чї бояд кард?- бо изтироб ватаъкид мегўяд Абдусамад Мул-лоев- намояндаи Вазоратимаорифи Љумњурии Тољикис-тон. -Бале, мушкилтарин масъ-ала аз мактаб дур мондан ва бамењнати маљбурї љалб карданикўдакон аст. Сабабњо дар инмаврид гуногунанд.Азизбек Боронов-дирек-

тори гимназияи раќами 53-иноњияи Исмоили Сомонї: -Дар муассисањои таълимї думавриди фарогирии хонанда-гон љой дорад, ки агар пешни-њод дар ин маврид аз рўи виљ-дон сурат гирад, ин монеа пай-до намешавад. Дуруст аст, кибарои мо донистани сабаби азтањсил дур мондани кўдаконмуњим аст, вале бояд донист,ки онњо берун аз мактаб ба чїкор машѓуланд. Дигар, вазъиоилавии онњоро омўхтан мебо-яд. Саввум, маълумотнокии па-дару модар низ бояд ба назаргирифта шавад.

Зимни кор дар мактаби ра-ќами 36 доир ба ин мавзўъ мо-ниторинг гузаронидем. 86 дар-сади волидон бо маълумотимиёна, 8 дар сад олї ва боќї,бо маълумоти асосианд. Бо чу-нин вазъият масъаларо њалкардан осон нест.Зебо Алиева-мудири шуъ-

баи хадамоти давлатии назо-рат дар соњаи маорифи раё-сати маорифи шањри Душан-бе мегўяд: -Дар њаќиќат, индарди душворест. Бењтараш,мо фаъолияти Университетипадару модаронро љоннок гар-донем. Мо чунин таљриба до-рем. Дар мо аксаран марказњоиметодї барњам хўрдаанд. Ди-гар, дарсњои этика, эстетика вамаърифати оиладорї дар мобуданд, ки мутаассифона, азбайн рафтанд. Чаро мо ин кор-ро накунем?

Тарбия ё шиканља?Доир ба масъалаи мењнати

ноболиѓон ба њар тариќа мо бо-рњо садо дода будем. Дар якеаз навиштањои худ, ваќте гапдар сари "бачањои кўча" ме-рафт, мо чунин бачањоро ба сегурўњ људо карда будем: тал-банда, дузду бадахлоќ ва мењ-натї. Таассуфи мо аз он буд,ки аксаран гурўњи сеюмро њамдар ќатори гурўњњои якумудуюм мемонданд ва бар сўя-шон санг мезаданд. Борњо боонњо њамсуњбат шуда, њасратионњоро барои аз тањсил дурмондан шунидаам. Имрўз, ки инмасъала аз тарафи мо боядмавриди пайгирї ва омўзишќарор гирад, ин нуктаро боядфаромўш накунем: бача чаромењнат мекунад? Мо пешгириимењнати кўдакон гуфта, тала-боти Консепсияи миллии тар-бияро набояд сарфи назар ку-

нем. Аслан, ў бояд мењнат ку-над ва ё на, агар ња, чї гуна?Тавре Шермуњаммад Ёрму-њаммадов-директори Марка-зи љумњуриявии таълимивуметодї изњор намуд, ин нозу-киро бояд дарк кард: ин тар-бияи мењнатист ё чизи дигар?

-Фањмидан шарт аст, ки ис-тифодаи муташаккилонаикўдак бо маќсади фоида бадаст овардани ягон гурўњ аства ё чизи дигар,- мегўяд ў,-яъне, кўдак воќеан, бо хоњишихуд мењнат мекунад, аз рўиодат, бо маќсади ќонеъ гардон-дани талабот ё маљбурї.

Чї бояд кард?З.Алиева: -Чанд сол пеш,

аниќтараш, аз соли 2004 то2008 бо устод Ќараев дарноњияи Сино бо кўмаки ташки-лоти байналмилалї мо марка-зе ташкил намудем ва ба онкўдакони аз тањсил дурмонда-ро љалб кардем. Вобаста басинну сол, онњоро дар гурўњњољудо мекардем, то шарм наку-нанд. Дар марказ мањфилњоигуногун фаъолият мекарданд.Бачањоро ба ихтироъкорї љалбмекардем. Бачањо дар чунинмањфилњо мизу курсї месох-танд, мањсули мењнати худроба интернатњо медоданд ва ёмефурўхтанд.Њабибулло Рањматов-раи-

си кумитаи иттифоќи касабаимаориф ва илми вилоятиХатлон: -Зери сарпарастииФедератсияи иттифоќњои каса-баи љумњурї мо низ марказеташкил карда будем, ки њада-фаш љалби бачањои аз тањсилдурмонда буд. Мутаассифона,баробари ќатъ шудани барно-ма фаъолияти он дар вилоятниз ќатъ гардид. Ба њар сурат,ман фикр мекунам, имрўз шак-лњои мењнати кўдакон сабуктаршудаанд.Булбулхон Маќбулшоев-

корманди Маркази такмилиихтисоси раёсати маорифишањри Душанбе: - Кўдак дуздїмекунад ё танфурўшї, ин њамяк навъ мењнати маљбурист. Баандешаи ман, падару модарбарои гуноњи фарзанди худбояд ба муљозот кашида ша-ванд. Ќонунњо њастанд, меха-низми амалигардонии онњонест.Ш.Ёрмуњаммадов: -Аз ин

масъала чандин масъалаи ди-гар мебарояд . Ин зуњуротииљтимоист, ки барои њалли онтамоми љомеа бояд масъулият

дошта бошад. Њаќиќатан, исти-фодаи мењнати маљбурии кўдакманъ шудааст, вале механизмиамалигардонии он муайян нест.Чї бояд кард? Дастгирињоимолї лозим. Хонодан як чиз,масъалаи пешгирии њолатикўдакон чизи дигар аст. Солњои80-ум, ваќте мо мењнати кўда-конро дар мамолики хориљ ме-дидем , њайрон мешудем .Имрўз ин њолат дар мо камнест.Матлуба Тошева-директо-

ри мактаби раќами 15-иноњияи Шоњмансур:

-Ман њамеша ба таълимутарбияи духтарон ањамиятибештар медињам, зеро тарбияиљомеа ба зан вобастагї дорад.Духтар бояд пеш аз зан шуданмасъулияти хонадориро дарккарда тавонад, боќї, чї хел му-носибат карданро омўзад, онгањ мушкилињо пайдо намеша-ванд. Духтарбачаро љавон башавњар медињанд, аз уњдаитарбияи фарзанд баромада на-тавониста, оќибат фарзандониаробакашу мошиншў пайдо ме-шаванд. 38 сол боз дар соњаимаориф кор мекунам ва ба шо-гирдон њамеша њамин маъниротаъкид мекунам. Ман орзу до-рам, ки барои духтарон литсейё гимназияи алоњида ташкилнамоям ва баъди дарсњоиасосї ба онњо дарси хонаво-дагї ва рўзгордориро ба роњмонам.Исмоил Назаров- мудири

кабинети кафедраи идора ваиќтисодиёт дар соњаи маори-фи ДЉТИБКМ: - Ман фикр ме-кунам, ки имрўз мо аз фаъоли-яти созмонњои талабагї кор ги-рифта наметавонем. Њаминаст, ки барои фаъолияти онњоодитарин шароит муњайё нест.Аз тарафи дигар, иљрои онрочун сарборї бар дўши касе ме-монанд. Агар мо фаъолияти со-змонњои талабагиро воќеона бароњ монем, кор ранги дигар ме-гирад.

Дарвоќеъ, ба ёд оварданион ки насли замони шўравї азфаъолияти ин созмонњо чї бањ-рањо мебурд, сухан бисёр аст.Фаъолияти ин созмонњо тамо-ми пањлўњои тарбияро дар бармегирифт, хусусан, тарбияимењнатї. Магар клуби "Темур-чиёни љавон", "Гулпарварї","Китобдўстони љавон" далелиин гуфтањо шуда наметаво-нанд? Пас, чаро ин љињатро мосарфи назар мекунем?

Ба андешаи директоримактаби раќами 34-и шањриДушанбе Анзурат Назарова,барои сарфи назар накарданитарбияи мењнатї ва рўй надо-дани њолатњои шиканљаи кўда-кон бештар ба фаъолияти ањлиљомеа, хусусан, падару мода-рон такя кардан шарти муњимаст. Аслан бештари мушкили-њоро мо дар њамбастагї бољомеа ва оила њал карда мета-вонем.

Бачањо кор кунанд, валебе шиканља

Ба ёд фаъолияти УПК-њо аззамони шўравї, дарсњои таъ-лими мењнат дар кабинетњоитаълимї, устохонањо меояд.Дуруст аст, ки баъди он воќео-ти шум дар ќатори чандин чи-зњои дигар ин боигарии макта-бњоро њам бой додем, вале…Аз рўи инсоф, имрўз шароитбарои ташкили њама кор беш-тару хубтар фароњам омада-аст. Биноњои хушсохти замо-навї, дастгирии мактабњо азтарафи дањњо соњибкорони ва-таниву байналмилалї, бењтараз њама, низоми маблаѓгузориисарикасї, фаъолияти АВО-њо…Худ ќазоват кунед, ин њама дархобу хаёли касе набуд. Бароиљалби кўдакон ба мењнат кор-донии хуби роњбари мактаб вароњбари синф лозим аст. Яъне,мо бояд тарбияи мењнатиро азшиканљаи кўдакон људо кардатавонем. Ба таъкиди М.Ќурбо-нов, айни њол рўйхати корњоибарои ноболиѓон вазнин баЊукумати љумњурї пешнињодшуда, дар арафаи тасдиќёбист.Дар мо як мушкилї љой дорад:аслан тибќи муќаррароти меъ-ёрњои байналмилалї то синни18- солагї кўдак дониста ша-вад њам, дар мо то 15-сола индавра эътироф шудааст.

-Тањлилњо нишон медињанд,ки дар ин синну сол бачањо бамашѓулият сахт эњтиёљ доранд,-гуфт дар суњбат бо мо сардо-ри Ќабулгоњ-тањвилгоњи хада-моти пешгирии њуќуќвайронку-нии миёни ноболиѓони ВКД Ла-тиф Зокиров.- Дар Кодекси мењ-нати Љумњурии Тољикистон(моддаи 178) барои ноболиѓони14-15-сола дар як њафта 24 соатва барои 15-18-солањо 35 соатикорї (тибќи шартнома) муайяншудааст. Мо бояд сари ин масъ-ала љиддан ба хулосае оем.

Бале, имрўз зарурати исти-фода аз таљрибаи замонишўравї моро водор месозад, кикорхонањои истењсолиро ба му-ассисањои таълимии миёна во-баста намоем . Воќеан , дарњоле ки бачањо имкони ба хонадаромад ворид кардан доранд,чаро аз чунин таљриба кор на-гирем? Дар дењот бошад ,љалби онњо ба заминњои истењ-солии назди мактаб айни муд-даост, зеро бекорї дар бароба-ри шиканља барои ноболиѓонхатари бештар дорад. Њамза-мон, дар њалли ин масъала бољалби соњибкорон ва корхо-нањои истењсолии давлатї чан-дин лоињањоро метавон амалїнамуд. Дигарон чї мегўянд?

Саида НАБИЁВА,"Омўзгор"

Дар Кумитаи иттифоќњоикормандони касабаимаориф ва илми љумњурїсуњбати гирди мизи якќатор мутахассисони соњадар мавзўи "Муборизаалайњи мењнатиноболиѓон" баргузоргардид. Дар ифтитоњраиси кумита АбдурозиќРизоев дар бораи маќсадибаргузории чорабинїсухан гуфта, зикр кард, кимавзўъ бо ибтикориТашкилоти байналмилалиимењнат (ТБМ/МОТ)пайгирї мегардад.

№6 8-уми феврали соли 2013ДАРСИ ТАРБИЯВЇ4ХАТМИ "АЛИФБО"

Њарфи "А" - Бачањо, маро мешиносед?-Оре, ман њарфи "А" њастам,

ки мевањои хуштамъу болаззатбо ман сар мешаванд, ба монан-ди ангур, анљир, анор ва ѓайрањосар мешаванд.

Њарфи "Б"-Аммо ин мевањои гуфтаат

дар куљо месабзанд?-Дар боѓ.-Кї онњоро нигоњубин меку-

над?-Боѓбон.-Бобо, дидед, бе њарфи ман

њам кор буд намешавад.

Њарфи "В"- Агар ман хоњам, дар як за-

мон њамаро вайрон месозам. Азхотир набароред, ки калимањоиватан, вагон, велосипед, ки ба-чањо инњоро дўст медоранд, боман сар мешаванд.

Њарфи "Г"- Не, не, ман њељ гоњ туро на-

мегузорам, ки вайронкорї кунї.Ватани азизамонро ман боњарфи "Г" гулу гулзор месозам.

Њарфи "Ѓ"-Чї, боз якљо шуда ѓайбат до-

ред?-Ѓалат мекунед, шуморо азин гуна корњо бозмедорам.

Њарфи "Д"-Дилашонро хафа насоз,

мон, ки сухан кунанд, агар мабо-до ягон љояшон ба дард ояд, манзуд ба онњо дармон мебахшам,чунки бо њарфи ман калимањоидил, дандон, дору сар мешаванд.

Њарфи "Е"-Медонед, бачањо, дар зери

калимаи елим чї пинњон шуда-аст?

-Ширеш, ки бо он ќариб њаррўз шумо бо ёрдами муаллима-атон бозичањо месозед. Аз ин рў,маро низ дар алифбои забонитољикї љой намудаанд.

Њарфи "Ё"-Агар ёрї ба шумо лозим ша-

вад, зуд маро љеѓ занед. Ман њаме-

ша ёрдами худро мерасонам.

Њарфи "Ж"-Ин ќадар бисёр гуфтед, бењ-

тараш, аз њарфи «ж» истифодабурда, журналаке гирифта хонед.

Њарфи "З"- Бале, забонатонро ба њар

хел гапњо омода насохта, забон-ро омўзед, ки хеле зарур аст,дониста монед, ки калимањои зоѓ,занбўр бо њарфи ман сар меша-ванд.

Њарфи "И"-Инак, ман њам бо шумо

њамроњ мешавам. Бо њарфи манниз калимањо бисёранд, ба мо-нанди: -Илњом, Икром, Ислом ваѓайрањо.

Њарфи "ї"- Бачањо, маро фаромўш на-

созед, зеро дар забони тољикїман ба шумо даркор мешавам.Дар охири калимањо маро шинох-та кунед, бозї карда, аз њам розїмешавед.

Њарфи "Й" Ман низ ба хатчаи болои са-

рам калимањои душворро башумо мефањмонам. Мисол: -Сай-ёра, Сайёд, Сайрам ва ѓайрањо.

Њарфи "К"- Аксари калимањо бо њарфи

ман сар мешаванд. Аз њама бењ-тар ин калимањои китоб ва ка-лид мебошанд, ки дари дониш-ро ба шумо кушода додаанд.

Њарфи "Ќ"-Ин ќадар ќулфро паст назан,

ман, ки њарфи "Ќ" њастам, њаме-ша боигарии шуморо њифз меку-нам. Бачањо ќанд, ќурут, ќоќуро,ки бо ман сар мешаванд, дўст ме-доранд.

Њарфи "Л"- Ой, ќоќу гуфтед, маро аз

хоби ноз бедор кардед, манњарфи "Л" њастам. Калимаи Лола,

ки њамсояи ќоќу њаст, ба ман сармешавад.

Њарфи "М"-Гули лоларо чида, ба кї ме-

баранд? Ба Модар. Бале, барои"Модар", ки бузургу муќаддас астбарои њар яки мо.

Њарфи "Н"-Фаромўш накунед, ки агар

ман набошам, бачањо гуруснамешаванд, чунки калимаи нон,ки ин барои мо давлат аст, бо

БОЗЇ БО ЊАРФЊО ДАР СОАТИТАРБИЯВИИ ХОНАНДАГОНИ СИНФИ ЯКУМ

Таљлили Иди "Алифбо" аз хотирмонтарин чорабинињоиайёми мактабист, ки дар ёди хонандагон наќшмебандад. Чигунагии баргузории он ва таассуроташ башогирдон аз мањорату корбарии омўзгор вобастагииќавї дорад. Дар поён намунаи чунин як дарситарбиявиро, ки саропо бањси њарфњоро ташкилмедињад, пешнињоди омўзгорону хонандагони синфњоиибтидої мегардонем.

ман сар мешавад.

Њарфи "О"- Бисёр худатро таъриф ма-

кун, агар ман набошам, туро чїхел тайёр мекунанд? Бењтаринкалима бо њарфи ман сар меша-вад. Ин "Об" њаст, ки ба њама за-рур.

Њарфи "П"- Ногуфта намонад, ки кали-

маи аз њама бузург ба њама мањ-буб, ѓамхор, ки сардори хона аст,бо њарфи ман сар мешавад. Инкалимаи падар мебошад.

Њарфи "Р"- Рост мегўед, мо њама чиз-

ро, яъне, ки хубу бадро аз падармеомўзем. Вале бояд донем: боњарфи "Р" калимањои ростї ва

равшанї сар мешаванд.

Њарфи "С"Равшанї гуфта, шуморо дар

шаби тор бо воситаи њарфи "С"шинос месозем, ки бо он калимаиситорањо пайдо шуда, аз осмон бамо равшанї медињанд. Инчунин,калимањои себ, сатил, сармо боњарфи ман сар мешаванд.

Њарфи "Т"- Тутї ва товус, ки аз њама

парандањои зебо њастанд, бо

Њарфи "Љ"-Љонам шавед, ман њарфи "Љ"

њастам, ки шумо бо якдигарљўраи љонї мешавед, бо калимаиљорўб бошад, њама љоро тозанигоњ медоред.

Њарфи "Ш"-Шумо ширинакон, њама њар-

фњоро дар ёд дошта, маро њељгоњ фаромўш насозед, ки кали-мањои шир, шона, шамъ ва ѓай-рањо бо њарфи ман сар меша-ванд.

Њарфи "Ъ"-Агар ман набошам, калимаи

шер, шеър хонда намешавад, азин рў маро низ дар алифбои за-бони тољикї љой додаанд, ки дарин калимањо истифода мешавам:Саъдї, Маъруф, саъба ва ѓай-рањо.

Њарфи "Э"- Эй, худро њай таъриф кар-

дед, акнун навбати ман, ки расид,шуморо аз элак, ки ба њарфи мансар мешавад, мегузаронам.

Њарфи "Ю"-Истед, истед, саросема на-

шавед, бачањо, маро низ даралифбои забони тољикї љой ди-њед, зеро ки бо њарфи ман кали-маи юѓан, ки алафи шифобахшаст, сар мешавад, инчунин, даркалимањои Юлдош, Юсуф, Юнусва ѓайрањо истифода мешавем.

Њарфи "Я"-Хайр шуд, акнун ман бо

њарфи худам шуморо якљоя кар-да, алифбои забони тољикиромесозам, канї, њама якљоя шудаба якдигар тифоќ шавед.

(Суруди "Хайр, "Алифбо" хон-да мешавад. Китоби "Забони то-љикї" пайдо шуда, бо бачањо"Офарин" мегўяд:)

Забони тољикї-Салом бачањо! - мебинам, ки

имрўз шумо њамаи њарфњоро ши-нохта, китоби "Алифбо"-ро хатмнамудед. Мутолиаи он шуморосоњиби калиди дониш гардонид.Он барои шумо дари китоби "За-бони тољикї"-ро кушоду ман баназдатон омадам. Акнун ман дарихтиёри шумо, марњамат, аз манистифода бурда, њама љумлањо,њикояву афсонањоямро хонда,донишатонро сайќал дињед.

Марњабо, ба даргоњи забон!Дар љараёни чорабинї омўз-

гор аз роњњои гуногуни шавќоваристифода бурда метавонад. Ал-батта, мо гуфтанї нестем, ки иннавиштаи мо њукми дастурро до-рад, вале ба ќадри имкон мета-вонад, дар ташкили дарси тарби-явї (ва ё љамъбасти Иди "Алиф-бо") ба омўзгорони љавон кўмакрасонад.

Зулфия СУЛТОНОВА,љонишини директори

мактаби №3-и шањри Вањдат

њарфи ман сармешаванд, инчу-нин, фасли тира-моњ њам, ки фас-ли тиллоист.

Њарфи "У"-Ин ќадар таъ-

риф макун, боњарфи "У" низ ка-лимањо бисё-ранд, ба монандиУмар, Усмон,Умед ва ѓайрањо.

Њарфи "Ў"- Ба болои

ман хатча гузо-ред, оњанги дигармегирам: мўза,сўзан ва ѓайрањо.

Њарфи "Ф"-Фаќат фа-

ромўш насозед,ки номи як њайво-ни бузургљусса боман оѓоз меёбад:фил, инчунин, ка-лимањои Фирўза,Фарангис ,Фир -

давс ва ѓайрањо.

Њарфи "Х"-Хайр-чї, инро њама медонад,

лекин њарфи маро бачањо гоњедўст медоранд, гање не. Маса-лан, хобро дўст доранд, хорронамепазиранд.

Њарфи "Њ"-Маро дида њайрон нашавед,

ман њам њарф њастам, ки дарбаъзан калимањо истифода ме-шавам. Мисол, њавз, њавлї ваѓайрањо.

Њарфи "Ч"-Чун ман баромадам, њама-

атон чаро хомўш шудед? Манњарфи "Ч" њастам, ки кали-мањои чойник, чинї, чана ваѓайрањо бо њарфи ман сар ме-шаванд.

Яке аз сарватњои бузурге, ки башариятинексиришт - инсони бунёдкор ба мо меросмондааст, тарѓибу талќини ѓояи ватандўсти-ву башардўстї мебошад.

Аз ин рў, тарбияи ватандўстию ба-шардўстї яке аз љињатњои муњими обутобиѓоявии хонандагон, хоса наврасону љавононба шумор рафта, дар ин самт давлат ва њуку-мати феълии мо корњои зиёдеро анљом до-дааст.

Аз ин љост, ки масъалаи ватандўстиву ба-шардўстї доимо тањти назорату сарпарастиидавлату њукумат ќарор дорад. Аз тарафиЊукумати љумњуриамон чандин ќарорњо дарбобати барномањои давлатии "Тарбияи ва-танпарастии љавонони Тољикистон" бароисолњои гуногун тањия ва ќабул гардиданд.

Мафњуми ватанпарварї дар натиљаи та-раќќиёт ва васеъ шудани лагери инсондўстїмаънои мукаммали ин вожаро гирифтааст.Дар тарбияи анъанањои ватандўстї наќшимактаб ва бахусус, таълими омўзгорони фан-ни таърих хеле бузург аст. Бояд мактабу му-аллим хонандагонро дар руњияи ѓояњои ба-ланд тарбия кунанд.

Њисси ватандўстию башардўстиро дар хо-

нандагон аз хурдсолию наврасї парвариданмебояд. Зеро ба аќидаи педагоги машњурирус В.А. Сухомлинский "Љавњари инсон -муњаббати Ватан" дар овони бачагї пайрезїмешавад. Бояд дар тарбияи њисси ватандў-стию башардўстї њиссаи тамоми муаллимо-ни муассисањои тањсилоти умумї, касбї ваолї назаррас бошад.

Ин асно омўзгорони фанни таърихро ло-зим меояд, ки аз њаёту фаъолият ва корна-моињои мењанпарастонаи фарзандони со-диќи халќи тољик ва љањон мувофиќи дара-љаву субњи донишу фањмиши хонандагонмисолњо оварда, ин масъаларо дар асосидалел тањлил кунанду омўзонанд.

Њар сањифаи таърихи халќи тољик, ки пураз корнамоиву љонфидоињост, барои љаво-нон - хосса, мактаббачагони имрўзи мо дар-

си садоќату муњаббати мењанпарастист. Кор-намоињои Спитамену Шерак, Муќаннаъ, Де-ваштич, Исмоили Сомониву Рўдакї, Темур-малику Восеъ, Айниву Турсунзода, Лоњутї,Шириншоњ Шоњтемур, Нусратулло Махсум,Бобољон Ѓафуров ва дигарон намунаи олииватанпарастї мебошанд.Атри кафан, зи хоки Ватан кардам орзу,Во њасрато, ки мебарам ин орзу ба хок.

Ин мисраъњоро пас аз ќатли Темурмали-ки Хуљандї аз каманди ў пайдо кардаанд. Чїбудани Ватан дар ин ду мисраъ ифода шу-дааст.

Муборизањои сулњпарваронаи Мирзо Тур-сунзода, пушти захмини Айнии барнодил, ки-тоби "Тољикон"-и Бобољон Ѓафуров ва хоти-рањо аз ватандўстии халќи мо шањодат ме-дињад.

Дар њаќиќат, ваќти он расидааст, ки бањамаи љабњањои њаёти љавонон, хоса, хонан-дагон аз дидгоњи нав назар афканем. Савияидониши сиёсии хонандагон, маданияти ба-ланди маърифатнокии онњо ба тарбияи ва-тандўстию башардўстии онњо таъсири калонмерасонад. Аз љониби дигар, чунин тарбиябарои рушди маданияти баланди хонанда-гон ањамияти зиёде дорад. Аз ин љост, кикори тарбияи сиёсии хонандагон љустуљўюэљодкориро таќозо дорад.

Ба мо зарур аст, ки ба мактабиён наму-наи баланди ватандўстию башардўстииљавононро аз њаёти њаррўза, дар мисоли вар-зишгарони имрўза, ба монанди Мавзуна Чо-риева ва дигарон нишон дињем ва онњороводор намоем, ки ба донистан ва дар худбењтару бештар тарбия намудани чунин си-фатњо мароќ зоњир кунанд.

Чунин чорабинињо ба мо имконият ме-дињанд, ки дар баробари мутахассисони хубизамон, љавонони дорои дониши баландисиёсї дошта, ватандўстону башардўстонињаќиќиро ба камол расонем.

Љамила МУРОДОВА,љонишини директори мактаби №19-

и ноњияи Сино

4ТАРБИЯ

фазилати воло

№6 8-уми феврали соли 2013РОЊНАМО

НАБЗИ САЙЁРА

ТАЊСИЛИ 300 ПЕШВО ДАР ИМАЧунон ки Вазорати умури хориљаи ИМА маълумот додаст,

дар Амрико 300 лидери љањони муосир тањсили илм дида-анд. Михаил Саакашвили, президенти Гурљистон, собиќ да-бири кули Созмони Милали Муттањид Кофи Аннан ва сарва-зири Покистон Беназир Бњутто аз љумлаи тањсилдидагони мак-табњои олии ин кишваранд.

The Washington Times менависад, ки баъзе ташкилоти ху-сусї ва Вазорати умури хориљии Амрико њамасола теъдодимуњассилини хориљиро њисобу китоб мекунанд. Тањлилгаронќайд мекунанд,сабаби байни хориљиён ба ин андоза шуњратёфтани тањсил дар Амрико барномаи давлатии Fullbright ме-бошад, ки аз рўйи он чандин сол ин љониб барои ба дониш-гоњњои ИМА шомил шудан грантњо људо карда мешаванд. Инраванд аз он далолат медињад, ки ба ѓайр аз хоњиши ошноїбо халќи Амрико пайдо кардан, байни муњассилини хориљїва умуман, дар љањон сатњу сифати баланди тањсил дар ИМАќадри баланд дорад. Чизи љолиби дигар: на танњо аз мамо-лики дўст, балки аз кишварњое њам барои тањсил меоянд, кибо Амрико начандон муносибати хуб доранд (муаллифонРоссия, Покистон ва Афѓонистонро ба ин гурўњи давлатњо во-рид кардаанд).

Дар байни лидерони сиёсї донишгоњњои Лиги Плюша хелешуњрат доранд. Вале чењрањои сиёсї ѓайр аз ин дар дониш-гоњњои нисбатан бонуфузи кишвар, аз љумла Донишгоњи иёла-ти Висконсин, аз Бангладеш, Иордания, Перу, Шри Ланка ваШветсия низ тањсили илм кардаанд. Дар Донишгоњи Мичи-ган сиёсатмадорони Антигуа, аз Ямайка ва Таиланд дар До-нишгоњи Луизиана, Коста-Рика, Гондурас ва ѓайра тањсил кар-даанд.

Оё шумо медонед , кибори нахуст Амрикоро Хрис-тофор Колумб кашф накар-дааст? Мувофиќи дастнави-сњои ќадимаи "Достонихалќї-эпикї дар бораи ЭрикРижем" ва "Достони халќї-эпикї дар бораи гренланди-ягињо", дар аввали асри Xмаллоњи скандинавї ЛейфЭрикссон бо гурўњи иборатаз 35 нафар нахустин шудаба соњили Амрикои шимолїќадам мондааст. Баъдтар ба-родари Лейф - Торвалдкўшиш кард, ки ин саёњатротакрор кунад, аммо муваф-фаќ нагашт. Сокинони муќи-мии Амрико "мењмонњои но-хонда"- ро дастгир карда, баќатл расонданд.

КЇ АМРИКОРОКАШФ КАРД?

Оё шумо медонед, ки муњорибаи кўтоњтарин дар таърихи ин-соният њамагї 38 даќиќа давом кардааст? Задухўрд 27- уми авгу-сти соли 1896 миёни Англия ва салтанати Занзибар (воќеъ дарАфриќо, аз соли 1964 Занзибар ба њайати Љумњурии МуттањидаиТанзания дохил шудааст) ба вуќўъ пайвастааст.

Ќарори њукмрони Занзибар Халид ибн Баргаш оид ба ќатъ кар-дани њамкорї бо Бритониё ва роњандозии равобит бо Олмон боисгашт, ки инглисњо ба Занзибар љанг эълон карданд. Ќушуни султо-ни Занзибар аз 2800 нафар ва флоти ў аз як киштї ва як тўп ибо-рат буд. Аммо инглисњо зарбаи њалокатбор расонданд, ки дарнатиља 570 нафар аз тарафи Занзибар вафот кард. Аз оѓози му-њориба то ѓалабаи нињої 38 даќиќаи расо гузашт.

МУЊОРИБАИ КЎТОЊТАРИН

Моњї њам метавонад ба мо-нанди юз босуръат бошад. Ти-бќи маълумоти пешнињодкардаикитоби "Рекордњои Гиннес",дар кураи замин моњие ву-људ дорад, ки 91 метр-ро дар 3с о н и яшино меку-над (ба 109км дар яксоат баро-бар аст) ваноми он Бодбон (Парусник) аст.Он дар обњои тропикии Уќёнуси

Њинд ва дар ќисмњои марказї ваѓарбии Уќёнуси Ором зиндагї ме-кунад. Бояд ќайд кард, ки сохти

рўйи он барои шинои босуръ-ат хеле мувофиќ аст. Дар

яксолагї ин моњї 1,5 - 2метр мешавад, аммо богузашти ваќт он метаво-

над то 100 кг вазнгирад ва да-розиаш зиё-

да аз 3 метр шавад.

Тањияи С. НАЗАРОВА"ОМЎЗГОР"

МОЊИИ ТУНДРАВ

I. Ќоидањои умумї1.1. Низомномаи мазкур дар

асоси Ќонуни Љумњурии Тољики-стон "Дар бораи маориф", Ни-зомномаи намунавии муасси-сањои тањсилоти умумии Љумњ-урии Тољикистон ва дигар сана-дњои меъёрии-њуќуќї тањия шу-даааст.

2. Маќсади асосииОлимпиада

2.1. Дарёфт ва ташаккулималакањои эљодї, бедор наму-дани шавќу њавас ба фаъолия-ти илмї-тадќиќотии мактабба-чагони муассисањои тањсилотиумумї;

- фароњам овардани шаро-итњои зарурї барои дастгириихонандагони болаёќат;

- дар байни хонандагон та-рѓиб ва пањн намудани дони-шомўзї дар роњи илм;

- рањнамої ба хонандагондар интихоби касб ва љалб на-мудани онњо ба муассисањоитањсилоти олии касбии кишварва берун аз он.

3. Ташкили Олимпиада3.1. Олимпиада дар асоси

фармоиши вазири маорифиЉумњурии Тољикистон аз тара-фи Маркази љумњуриявии корбо мактаббачагони шоиста тањ-ти роњбарии Кумитаи тадоруко-ти он баргузор мешавад.

Олимпиадаи номї ба ифти-хори олимон, шоирони класси-ку муосир, нависандагон, ходи-мони давлатї ва илм, рўзнома-нигорон, ки дар рушду нумуиТољикистон ва муаррифии мил-лат сањми босазо гузоштаанд,бахшида мешавад.

3.2. Олимпиада аз олимпи-адањои алоњидаи фаннї (маљ-муи фанњо) иборат аст: мате-матика, физика, химия, биоло-гия, технологияи информатси-онї ва фанњои љамиятї-гумани-тарї.

3.3. Супоришњои олимпиададар асоси барномањои таъли-мии муассисањои тањсилотиумумї ва берун аз он тартибдода мешаванд.

3.4. Забони кории Олимпи-ада забони тољикї ва русїаст.

3.5. Таъминоти молиявииташкил ва гузаронидани Олим-пиада дар асоси маблаѓњоипешбиникардаи Вазорати мао-рифи Љумњурии Тољикистонамалї мегардад.

4САНАД Бо ќарори мушовараиВазорати маорифи

Љумњурии Тољикистоназ 29 02.2012, № 3/23

тасдиќ гардидааст

Олимпиадаи номии хонандагонимуассисањои тањсилоти миёнаи умумї

4. Тартиби гузарониданиОлимпиада

4.1. Олимпиада дар ду даврдоир карда мешавад:

Даври аввали олимпиадамоњи январ дар вилоятњо, шањ-ри Душанбе ва шањру ноњияњоитобеи љумњурї доир мегардад;

- давраи дуюм (љумњуриявї)моњи феврал гузаронида ме-шавад.

4.2. Дар Олимпиада хонан-дагоне, ки барномаи таълимиимуассисањои тањсилоти умуми-ро аз худ кардаанд, иштироккарда метавонанд.

4.3. Барои иштирок дар дав-ри дуюми Олимпиада хонанда-гоне , ки дар даври аввалљойњои 1, 2 ва 3-юмро ишѓолнамуда, њамчун ѓолиб ба ќайдгирифта шудаанд, роњ додамешаванд. Аз њар як вилоят ваминтаќа то 5 -нафарї ѓолибо-ни даври аввал аз њар як фан-ни таълимї иштирок менамо-янд.

4.4. Даври нињоии Олимпи-ада дар асоси натиљаи љаво-бњои инфиродї љамъбаст кар-да мешавад. Пеш аз эълони на-тиљањои њар як давр иштирок-чиёни Олимпиада метавонандбо натиљаи бањои доварон ши-нос шаванд.

5. Вазифањои Кумитаитадорукоти Олимпиада5.1. Роњбарї, ташкил ва гу-

заронидани Олимпиадаро Ку-митаи тадорукоти он ба уњдадорад, ки он тибќи фармоишивазири маорифи Љумњурии То-љикистон таъсис ва тасдиќ кар-да мешавад.

5.2 Њайати кумитаи тадору-кот њар сол бо фармоиши Ва-зири маорифи Љумњурии Тољи-кистон тасдиќ мегардад.

5.3 Кумитаи тадорукотиОлимпиада:

- чорабинињо ва тартиби гу-заронидани Олимпиадаро тас-диќ мекунад;

- њайати комиссияи коорди-натсионї ва доварони Олимпи-адаро таъсис медињад;

- њисоботи њайати доварон-ро аз рўи фанњо (маљмуи фа-нњо) муњокима ва ќабул меку-над;

- дар якљоягї бо њайати до-варон аппелятсияњои иштирок-чиёнро меомўзад ва оид ба на-тиљаи онњо ќарори нињоироќабул мекунад;

- рўйхати ѓолибони Олимпи-

адаро аз рўи фанњо (маљмуифанњо) тасдиќ мекунад;

- ѓолибони Олимпиадароњавасманд мегардонад;

- дигар фаъолиятњоро дарасоси низомномаи мазкур амалїмесозад.

6. Њайати доварониолимпиада

6.1. Ба њайати доваронифаннї (маљмуи фанњо) профес-сорон, муаллимони муасси-сањои тањсилоти олии касбї, му-ассисањои тањсилоти умумї вамутахассисони фанњои алоњидашомил мешаванд:

- супоришњои олимпиадаротањия ва дигар шаклњои санљи-ши дониши иштирокчиёни олим-пиадаро мегузаронад;

- ба корњои иљрокардаи хо-нандагон бањогузорї менамо-янд;

- аппелятсияи хонандагонроќонеъ мегардонанд;

- оид ба бењтар намуданифаъолияти ташкилии Олимпиа-да дастуру пешнињод медињанд;

- дигар фаъолиятњоро дарасоси Низомномаи мазкурамалї месозад.

7. Љамъбасти Олимпиада7.1. Ѓолибони даврњои Олим-

пиада дар асоси натиљањои бада-стовардаи иштирокчиён муайянкарда мешаванд.

Шумораи ѓолибони давринињої аз рўи фанњо (маљмуи фа-нњо) аз њисоби шумораи умумиииштирокчиён, 1 љойи 1, 2 љойи 2ва 3 љойи 3 муайян карда меша-вад.

Ѓолибони Олимпиада бо дип-ломњои дараљаи 1,2 ва 3 мукофо-тонида мешаванд. Дипломњо азтарафи вазири маорифи Љумњу-рии Тољикистон ба имзо расида, бомедали рамзї ва туњфаи хотиравїба ѓолибон супорида мешавад.

7.2. Рўйхати ѓолибони Олимпи-ада ва иттилоот дар бораи ѓоли-бон тавассути ВАО дарљ мегар-данд.

7.3. Имтиёзњои ѓолибони олим-пиадаро вазири маорифи Љумњу-рии Тољикистон дар якљоягї боКумитаи тадорукоти олимпиадаимазкур муайян месозанд.

7.4 Маблаѓгузории даври ав-вали Олимпиада аз њисоби раё-сатњо ва шуъбањои маорифи ви-лоят ва шањру ноњияњо, давринињої (ѓайр аз роњкиро) аз њисо-би Вазорати маорифи ЉумњурииТољикистон дар асоси сметаи ха-рољот, ки онро Маркази љумњури-явии кор бо мактаббачагони шо-иста пешнињод менамояд суратмегирад.

Шўрои омўзгории шуъбаи маорифишањри Хуљанд дар љаласаи аввалини хешдар соли 2013 шаш масъаларо мавридитањлилу баррасї ќарор дод.

Бо сухани ифтитоњї мудири шуъбаи маори-фи шањри Хуљанд Аслонов Акрам Аслоновшўрои омўзгориро оѓоз бахшида, вазъи маори-фи шањрро тањлили амиќ карда, оид ба на-тиљањои олимпиадаи вилоятї ва дастовардњоихонандагони муассисањои таълимї андешањо-яшро баён дошт. Дар бораи ба таври расмї бафаъолият оѓоз намудани сомонаи шуъбаи мао-рифи шањри Хуљанд ва муаррифии он сарвари

ташкилоти љамъиятии "Кова" Зафарљон Шафи-ев маълумот дода, таъкид кард, ки минбаъд та-моми маълумотњои зарурї ва фармону дасту-рњои шуъбаро бо ворид шудан ба сомонаиwww.maorif.khujand.tj метавонед дастрас намо-ед. Њамчунин, дар сомона њамаи сайтњои мар-бут ба Вазорати маорифи Тољикистон љой додашудаанд, ки омўзгорон метавонанд аз онњо ва-сеъ истифода баранд. Њамин тавр, шуъбаи ма-ориф соњиби сомонаи худ гардид ва дар оян-даи наздик мактабњои шањр низ соњиби сомо-наи алоњидаи худ хоњанд гашт.

Нўъмон РАЉАБЗОДА,"Омўзгор"

4НАВГОНЇ

СОМОНАИ ШУЪБАИ МАОРИФ

№6 8-уми феврали соли 2013НИЗОМИ ТАЊСИЛ

Њамсадои њалќии ъ (сакта), кидар забони муосири тољикї, асо-сан, дар калимањои иќтибосииарабї ба кор бурда мешавад, дарзаминаи овозњои (айн) вa (њам-заи) он забон ба вуљуд омадааст.Ба аќидаи муњаќќиќони босалоњи-яти илми савтиёти муосир њанўздар гузаштаи хеле дур дар забо-намон овози њамсадои сабукињалќие мављуд будааст, ки он баовози (њамза)-и арабї шабоња-ти наздик доштааст. Мањз, бањамин сабаб баъдан ворид шуда-ни калимањои зиёди арабї, ки иновозњоро дар таркиби худ дош-танд, дар форсии дарї ва шак-лњои баъдинаи он ба пайдоишињамсадои нави њалќии забонамонзамина мегузорад. Ин овози њам-садо дар адабиёти забоншино-сии асри гузашта бо номњои гу-ногуни айн, сакта ва ё танњо боистифодаи аломатњои апост-роф (

,) ва ъ зикр гаштааст. Аз-

баски овозњои дигари сирфарабї, масалан, (итќе),(изѓе), (сод), (зод) вадигарњо , ки дар забонамонњамин гуна як заминаи мусоиднадоштанд, ба системаи овозиион дохил њам шуда натавонис-танд.

Њамсадои сактаи забони то-љикї, ки имрўз бо њарфи (на ало-мати!) ъ ифода карда мешавад,аз овозњои (айн) ва (њамза)-и арабї ба куллї фарќ карда, азбобати артикулятсия як њодисаифонетикии васати ин овозњороба худ мемонад. Он дар љадва-ли њамсадоњои забони тољикї азрўйи тарзи талаффуз бо њамса-дои њ дар тазод буда, овозињалќии шавшувдори зич мебо-шад. Дар тавлиди ин њамсадомонеа ба воситаи ба якдигар ра-сидани деворњои њалќ ба вуљудмеояд. Њавои аз шуш барояндадар талаффузи он ба монеаињалќ бархўрда, шавшуви хоси инњамсадоро њосил мекунад. Дарин лањза, бехи забон ба аќибмайл намуда, роњи пеши холигиидањон боз аст. Баръакс холигиибинї баста буда, лабњо низ амалнамекунанд. Њамсадои ъ (сакта)фонемаи ѓайридимоѓї мебошад.

Њанўз солњои 20-уми асри гу-зашта, ваќте ки дар ивази хатиарабї хати лотинї ќабул кардамешуд, дар атрофи ин овоз бањ-су мунозирањои тўлонї ба вуљудомада, он ѓайритољикї, сирфарабї эълон карда шуд. Њаминбоис мегардад, ки барои ин овоздар алифбои лотинии дар соли1930 ќабулшуда њарфи махсусневу аломати апостроф (

,) инти-

хоб карда мешавад. Мувофиќиќоидањои имлои ин алифбо, дармавќеъњои миёнаи калимањо,яъне дар ињотаи садоноку њам-садо ва ё њамсадову садонок,њамчунин, дар охири калимањое,ки бо њамсадо ба охир расида-анд, агар ин овоз омада бошад,бо њамин аломат ишорат кардамешуд. Масалан, ба тариќи

mas,ul, jа

,ne, ta

,rix, ta

,sir, qam

,,

Ќоидањои имлои калимањое,ки њамсадои ъ (сакта)-ро дош-танд, дар хати русии соли 1940ќабулшуда низ бетаѓйир мон-данд. Танњо аломати апостроф(,) дар ин хат ба аломати (ъ) иваз

карда шуд. Дар ин маврид њаммустаќилияти ин овози њамсадова њамсадои хоси тољикї буданион ба инобат гирифта нашуд.Болотар аз ин солњои 50-70-умиасри гушашта баъзе тољикшино-сони русзабони шўравї мављуди-яти чунин овози њамсадоро дарзабонамон билкул инкор мекар-данд. Масалан, яке аз шеваши-носони маъруфи ин давр В.С. Ра-сторгуева мављудияти овози ъ(сакта)-ро дар забони тољикиќатъиян рад намуда, дар маври-ди талаффузи калимањои ара-бие, ки ин овозро доранд, баривази он ба вуљуд омадани дусадоноки пасињам (масалан, даршакли маалум, баад ва ба инњомонанд) ё ки ба вуљуд омаданињиљоњои људогона (ќал-а, даф-а)-ро таъкид намудааст. Бо вуљудичунин хулосабарорињои пешакї,ки њамонњо њам дар асоси наму-нањои нутќи шевагї ба вуљуд ома-даанд, муњаќќиќ дар охир иќрормешавад, ки "дар мавриди та-лаффузи љиддї дар њама ма-вќеъњо сактаи њалќ нигоњ доштамешавад". Чунин хулосаи духў-раро дар ќомуси якљилдаи Тољи-кистон, ки бо унвони "ЭСТ" соли1974 ба забони русї ба табъ ра-сидааст, низ пайдо кардан мум-кин аст: "Он (яъне ъ-Њ.М.) дарнутќи сирф китобї (масалан, дармавриди ќироат) њамчун овозињалќї истењсол мешавад, валедар муоширати одї ё ба сарња-ди њиљо далолат мекунад (маса-лан, ќалъа-ќал-а), ё ин ки ягонќимати фонетикї надорад".Шояд њамин хулосањои беасоси

тољикшиносони зиёдисолњои ЊокимиятиШўравї сабаб шу-даанд, ки дарќоидањои имлои со-лњои 1930, 1940,1953, 1972, 1998 иновоз ба љадвали њам-садоњои забонамон до-хил карда намешуд, њарфиифодагари он дар ин ќоидањо бономи аломат оварда мешуд. Фа-ќат дар ќоидањои "Имлои забонитољикї", ки дар соли 2011 ќабулкарда шуд, њуќуќи ќонунии иновози њамсадои забонамон дарљадвали алифбои он барќароркардашуда, њарфи ифодагари онъ (сакта) номгузорї шуд.

Мавриди зикр аст, ки аниќгаштани мавќеи њуќуќии ин ово-зи њамсадо ва муайян шуданиноми њарфи он дар забонамон нафаќат дар ташкили самаранокисаводомўзии хонандагону дони-шљўён, балки амалкарди сањењисистемаи умумии забонамон низањамияти беандоза дорад. Маса-лан, аз он ки калимањои шеър,даъво, манъ, дафъ, навъ ва бозбисёр дигарњо бо овози ъ (сакта)талаффуз ва навишта мешавадва ё бидуни он маъноњои онњобилкул аз њам фарќ мекунанд.

Ба ин нисбат, аз мављудиятиин овози њамсадо чашм пўшидан,доираи истеъмоли онро мањдуднамудан ва дар имлои он ба ха-румарљињо роњ додан ба љуз бе-салоњиятиву бемасъулиятї чизидигаре буда наметавонад.

Ба ин тариќа, овози њамса-дои ъ (сакта) асосан аз забониарабї ќабул шуда бошад њам, оназ нусхањои арабии худ бисёрдур рафтааст ва ба сифату ху-сусиятњои сирф тољикї соњибшудааст. Пеш аз њама, бояд таъ-кид намуд, ки он ифодагари мањз

(айн) ё (њамза)-и арабїнест. Дар истењсоли тољикии он

њамоиши узвњо бисёр суст буда,он фавран тавлид меёбад.Њамин аст, ки фонемаи ъ (сак-та) дар аввали калимањои батољикї аз арабї воридшуда ис-тењсол намешавад: ориф, илм,умр, арз, ид, аќл. Бо њамин са-баб, он дар байни ду садонок низтавлид ёфта наметавонад: соат,маориф, саодат, муодил, оилава ба инњо монанд.

Ин њамсадо дар забони муо-сири адабии тољикї фаќат дармавќеъњои миёна ва охири кали-

мањо омада метавонад. Истифо-даи овози ъ (сакта) дар ин мав-ридњо аз ќарори зайл аст:

а) Агар дар калима пеш азовози ъ (сакта) овози њамсадовоќеъ гашта бошад, бо иловашудани овози садонок њам онбоќї мемонад: суръат, љуръат,санъат. Ё ки навъи ангур, рафъимушкилот, табъу нашр, шамъупарвона. Маълум нест чаро, азин ќоида калимаи њайат берунмондааст. Дар луѓатњои таф-сирї, дузабона, њатто луѓатиимло аз чї бошад, ки ин калимабидуни ъ (сакта) оварда меша-вад. Њол он ки дар имлои ара-бии он- њамза истифодашудааст. Пас, онро дар хати им-рўза чун калимањои дигариарабї дар шакли њайъат бояднавишт ва талаффуз кард, надар имлои њайат, ки талаффузивоќеии калимаро дода намета-вонад ва ќоидањои ба њиљоњољудокунии калимањои тољикировайрон менамояд.

б) Дар сурати баъд аз њиљоибо садонок тамомшудаи калимаомадани овози ъ (сакта) њиљоибаъд бо њамсадо шурўъ шуда бо-шад њам, он нигоњ дошта мешавад:даъват, маърўза, маъќул, маълум.

в) Агар калимаи бо садоноква ъ (сакта) ба охиррасида дарохир боз садонок ќабул намояд,дар ин сурат, овози ъ (сакта) њазфмегардад: мавзўъ- мавзўи бањс,тулўъ - тулўи офтоб, маљмўъ -маљмўи осор.

г) Дар калимањои сирф тољикї

4АРЗЁБЇ

Овозњои нутќи забонамон на фаќат дар ташкили воњидњоимаънодори он иштирок менамоянд, балки дар танзимикаломи шинаму гўшнавози он низ сањми муњим доранд.Ин аст, ки њар як овози садонок ва ё њамсадое, ки дарсавтиёти забонамон мављуд аст, дар муомилоти њаррўзаимо мавќеи хосаи худро дорад. Ба ин сабаб, ин ё оновози нутќро нодида ангоштан ва ё аз он даст кашиданба манфиати системаи забонамон буда наметавонад.Чунин муносибат ба иќтидори ахбории забон халалворида намуда, ба њамдигарфањмии соњибони он монеъмегардад. Яке аз њамин гуна овозњои забонамон, ки тоба наздикї ба он эътибори љиддї дода намешуд,фонемаи ъ (сакта) мебошад.

(масалан, мўъбад) ва мисолњоинутќи забонамон низ њаминќоидањо риоя мешаванд. Чунончи,дар мисолњои навъи зайл адибонтаъкидан дар калимањои сирф то-љикї ин овозро истифода карда-анд, ки он аз воќеияти истењсол-шавии тољикии он дарак медињад:

Истамќул як шохбанд (рес-мон) ёфта тайёр кун ва дањонигўсфанди ба дастафтодаро мањ-кам банд, ки мааъ гуфта соњибаш-ро хабардор накунад (С. Айнї). -Пагоњ ба мактаб меравї! - Неъ,намеравам (А. Бањорї).

Ба масъалаи мавриди истеъ-мол ва имлои овоз ва њарфи ъ (сак-та) таваќќуф карда, вазифањои ди-гари пешинаи аломати ъ-ро низфаромўш кардан лозим нест. Дарсолњои Њокимияти Шўравї ин ало-мат ба љуз ифодаи овози њамса-доии њалќии ъ (сакта) боз дар ка-лимањои аз забони русї иќтибос-шуда дар мавќеи пеш аз ётбарса-рњо вазифаи људокунандаи

њиљоњои онњоро адо мекард.Дар ќоидањои "Имлои за-бони тољикї"-и соли 1998ин вазифаи харфи ъдар баробари як

идда њарфњоисирф русии ь( а л о м а т иљудої), ц, щ,ы аз алифбоитољикї берункарда шуда-

аст, вале бисёре азон калимањои иќтибосии русиву ав-рупої, ки дар таркиби худ ин њарф-ро доштанд, имрўз њам дар исти-фода мебошанд ва азбаски дар инбобат як ќоидаи муайяни нав му-ќаррар карда нашудааст, соњибза-бонон онњоро бо имлоњои мухта-лиф истифода мебаранд. Ба нис-бати он, ки ин њарф дар чунин ка-лимањо барои људо кардани њиљоипеш аз ётбарсарњо омада ба корбурда мешуд, чунончи, дар шаклиподъезд, разъезд, съезд, пас,имрўз дар нусхањои тољикии онњоовозњои ифодакунандаи њаминётбарсарњоро алоњида-алоњидаовардан ба маќсад мувофиќ буда-гист. Чунончи, ба тарзи подйезд,разйезд, сийезд ва монанди инњо.Дар мавриди вазифаи њиљољудоку-нии собиќ аломати људої (ь) низбояд њамин ќоида истифода ша-вад. Масалан, калимањои навъифельетон, карьера, пьеса ва мо-нанди инњо акнун ба тољикї боядфелйетон, карйера, пиеса навиш-таву талаффуз шаванд.

Њамин тавр, дар системаисершоху барги забонамон ягонунсури љузъии камањамият мав-људ нест. Дар он њар як овоз, њаряк њарф, њатто њар як аломатиљудогона барои ифодаи сањењификр ќимати арзишманде до-ранд. Аз ин ваљњ, дуруст донис-тану њама ваќт риоя намуданиќоидањои талаффузу имлои то-љикї низ дар ифодаи даќиќи фик-рамон сањм гузошта метавонанд.

Њомид МАЉИДОВ,профессор

Фаъолияти яксолаи марказ-ро дар соли сипаришуда тањли-лу арзёбї намуда, директори ондоктори фанњои њуќуќ, профес-

сор Мањмад Рањимов илова кард,ки кормандонашон дар якљоягїбо Вазорати адлия шаш барно-маи давлатї оид ба соњаи сохто-ри давлатї, њифзи њуќуќ, мудо-фиа ва амният, аграрї ва њифзимуњити зист, мењнату њифзи иљти-мої, маориф, таъмини њуќуќиимуносибати байналмилалї, мо-лия, андозу гумрук ва фаъолия-ти бонкї, гражданї ва соњибкорїтањия карданд. Барномањо бо-шанд, бо вазорату идорањои мар-бута мувофиќа карда шуда, баЊукумати Љумњурии Тољикистонбарои омўзиш ва тасдиќ пешни-њод шуданд.

-Кормандони марказ дарсоли сипаришуда дар њайати 10гуруњи кории дохилї оид батањияи консепсияњо, лоињаиќонунњо ва барномањои давлатїдар соњаи њуќуќэљодкунї фаъо-лона ширкат намуда, дар такми-ли ќонунгузории кишвар сањмгузоштанд,-гуфт Мањмад Рањи-мов.-Ба 160 лоињаи ќонунњо вадигар санадњои меъёрии њуќуќїхулосањои илмї пешнињод наму-данд, ки дар умум њазор пешни-њоду таклифро дарбар мегирад.Дар назар аст, баъзе аз ќонунњ-оро бинобар муштаракоти за-бонї доштан бо алифбои ниёго-

намон барои кишварњои ЭронуАфѓонистон ба нашр расонем.Мутахассисони марказ соли2012 11 маљмўаи маќолањо вакитоб чоп карданд. Мо дар мар-каз бо номи "Ќонунгузорї" ма-љаллаи илмї-тањлилие дорем,ки дар он матолиби илмии кор-мандонамон чоп мешаванд. Чун-ки мутахассисони марказ бафаъолияти илмї низ машѓу-ланд. Марказ сомонаи худродорад. Кормандони марказ дарзиёда аз 50 конференсияњоиилмї-амалї, мизњои мудавварва семинарњои сатњи љумњури-явї ва байналмилалї иштирок

карда бо маърўзањо баромадкарданд. Соли 2012 се нафаркорманди марказ рисолањоиномзадии худро бомуваффаќи-ят њимоя намуданд.

Намояндагони воситањои ах-бори оммаи кишвар, аз љумла,дар робита ба такмил ва шаффо-фияти ќонунњо, механизми амал-карди ќонуну дигар санадњоимеъёрии њуќуќї, бартараф наму-дани мухолифати байни сана-дњои меъёрии њуќуќї, самарано-кии фаъолияти њуќуќэљодкунї,пешнињодот, хулосањои илмивутафсирњои аз љониби мутахас-сисони ин нињод ба ќонунњои киш-вар... саволњо дода, посухњоиќонеъкунанда гирифтанд.

С.ИСКАНДАРОВ,"Омўзгор"

4НИШАСТ

САЊМ ДАР ТАКМИЛИ ЌОНУНЊОНишасти матбуотиикормандони Марказимиллии ќонунгузории наздиПрезиденти ЉумњурииТољикистон чун њарваќтабо бањсу мунозираиашкорои масъулини марказва намояндагони воситањоиахбори оммаи кишварамонсурат гирифт.

САЊМ ДАР ТАКМИЛИ ЌОНУНЊО

№6 8-уми феврали соли 2013НИШАСТ

Љамъомадро љонишини сар-муњаррири нашрия АбдурауфМуродї ифтитоњ намуда, зим-нан ќайд кард:

- Чунин њамоишњо бо ташаб-буси кормандони њафтаномаи"Омўзгор" моње як ё ду мароти-ба гузаронида мешавад.

Яке аз масъалањои рўзмарра,масъалаи марбут ба тањсилотииловагист. Тањсилоти иловагї якбахши бисёр мубрами таълимутарбия аст. Чунон ки барои њарфан дар баробари китоби таъ-лимї мављуд будани китоби ило-вагї ва дастурамал зарур аст,љараёни таълиму тарбия низ би-дуни тањсилоти иловагї вуљуддошта наметавонад. Яъне, ин дусамт шабењи ду боли як паран-даанд. Аз мактубњои ба идора во-ридшаванда эњсос мешавад, кисамти тањсилоти иловагї даррадифи бисёр дастовардњо, азќабили набудани мутахассисон,љойи гузаронидани машѓулиятњо,норасоии таљњизот ва дастурњо,муаллимони варзидаи пуртаљри-ба мушкилот њам дорад, ки сад-ди пешравињо мешаванд.

Боиси хурсандист, ки дар инњамоиш мутахассисони бењтариназ тамоми ноњияњои шањри Ду-шанбе гирд омадаанд, то табо-дули афкор ва равобити њамди-гарї дошта бошанд. Албатта, иннишаст имкон медињад, ки ишти-рокдорон аз дарду доѓ ва муш-килоти мављудаи марказњои тањ-силоти иловагї њарфњое дармиён хоњанд андохт.Љалолиддин Амиров, муди-

ри бахши муассисањои интер-натї ва тањсилоти иловагии

Вазорати маориф: - Масъалае,ки њафтаномаи "Омўзгор" бар-доштааст, воќеан масъалаи љид-

дист. Барои пешрафти ин соњаимуњим на танњо аз тарафи Вазо-рати маориф, балки бевосита азљониби Њукумати ЉТ корњо оѓозгардидаанд. Яъне, фазои холие,ки дар байни хонанда ва муњитвуљуд дорад, бо љалби онон бамарказњои тањсилоти иловагї пуркарда мешавад.

Дар тамоми кишварњои мута-раќќии олам ваќтњои фориѓ аздарсњои муќаррарї хонандагонба марказњои тањсилоти иловагїкашида мешаванд, яъне, чунинмарказњо дар назди мактабњотаъсис дода шудаанд, то хонан-дагон аз мактаб берун нарафта,ба тањсилоти иловагї фаро ги-рифта шаванд.

Агар хонанда дар мактаб до-ниш гирифта натавонад, боядшароите фароњам овард, киаќалан дар чунин марказњо касбомўзад. Аз ин љост, ки бо ташаб-бусу иќдомоти Вазорати маорифдар фаъолияти марказњои маз-кур такони љиддие эњсос кардамешавад. Ба ин муносибат Вазо-рати маорифи кишвар БарномаиРушди марказњои тањсилоти ило-вагиро тањия кардааст, ки моњимай аз љониби вазорат ба Њуку-мати ЉТ пешнињод мегардад. Инбарнома дар пешравию рушди инмарказњо наќши муассире хоњадбозид. Маќсад аз рўйи кор ома-дани барномаи мазкур он аст, кибитавонем, соњаи ќафомондаимаорифро пешрав созем, ин соњабо маблаѓгузории Њукумати ЉТрушд кунад, то бачањои мо ша-њодатномаи хатми чунин марка-зњоро гиранд. Итминон дорем,фикрњое, ки шумо, иштирокдоро-ни њамоиши мазкур, иброз медо-ред, дар такмил ёфтани ин бар-нома истифода мешаванд, чундарди тањсилоти иловагирошумо бештар дарк мекунед.Майрам Ќурбонова, муови-

ни аввали директори Марказиљумњуриявии тањсилоти ило-вагї (МЉМТИ) дар назди Вазо-

рати маорифи ЉТ: - Ман солињафтум аст, ки дар ин марказифои вазифа мекунам. Имрўзњодар миќёси љумњурї тибќи маълу-моти оморї 80 маркази тањсило-ти иловагї ва ё марказњои кўда-кону наврасон (МКН) фаъолиятмекунанд, ки дар онњо 1249 мањ-фил вуљуд дошта, бо тедоди41432 нафар аъзо ба сабаќомўзїмашѓуланд. Аз инњо дар ВМКБ 9марказ (дорои 93 мањфил аст, кидар онњо 2578 нафар кўдаконунаврасон иштирок мекунанд),дар вилояти Суѓд 28 марказ14754 нафарро дар 450 мањфилљамъ овардааст, дар вилоятиХатлон 24 марказ вуљуд дорад,ки 10779 нафар хонанда дар 335мањфил гирд омадаанд. Дарноњияњои тобеи љумњурї 240мањфил мављуд буда, 7972 на-фар аъзо доранд. Дар шањри Ду-шанбе 6 марказ, 131 мањфил,5349 аъзои мањфил кору фаъо-

лият доранд.Хурсанд Шарифова, намо-

яндаи МКН-и ноњияи Исмои-ли Сомонии шањри Душанбе:

-Банда чандест, ки дар МКНтањти роњбарии Гулов кор ме-кунам. Дар ин самт гуфтан на-метавон, ки бурд нест. Ваќтемебинам, ки худи кўдакон бамарказ меоянд, дар мањфилњоиштирок мекунанд, хушнуд ме-шавам. Шукр, кабинетњои ком-пютерї дорем. Ба мањфилњоифаннї, дўзандагї, драмавї,раќс ва ѓайрањо 800 нафар дух-тару писарон аъзоянд. Баъзехонандагон дар ду-се мањфилиштирок мекунанд. Алњол дарпойтахт муассисаи мо ягонамарказест, ки дар он мањфи-лњои "Драма" ва "Театрилўхтак" амал мекунанд . Баќарибї мањфили "Раќс" њамтаъсис додем.А.Муродї: -Ба андешаи

шумо, бо кадом роњ хонандагонба МКН љалб карда мешаванд?Хурсанд Шарифова: - На-

тиљаи назарраси кори мо та-ваљљуњи кўдаконро ба марказзиёд мекунад. Чанде пеш дар якќатор мактабњо чорабинї гузаро-нидем, ки "Интихоби касб" номдошт. Сањначаи илмию бадеие,

ки дар мавзўи пешгирии касалиисил иштирокдорни мањфилњо дармактабњои ноњия намоиш додаистодаанд, басе љолиб буда, баболоравии маърифати мактаб-бачагон мусоидат мекунад. Кўда-кону наврасон мебинанд, ки иш-тироки онњо дар мањфил бена-тиља нест, дилгарм мешаванд.

Одатан дар чунин чораби-нињо падару модарон ва кўдаконаз мо мепурсанд, ки омўзиш дарМаркази тањсилоти иловагї пула-кист ё не? Чун мефањманд, киройгон аст, хурсанд мешавандумеоянд. Агар маркази мо соњибииморати љадиду толорњои барњ-аво мешуд, чї хуб мебуд. Маса-лан, мањфилњои "Драма", "Теат-ри лўхтак" ва дастаи арѓуштиёнимо соњиби њаводорони хешанд.Волидон мехоњанд, ки махсусан,ба мањфили раќси мо (роњбаримањфил Зайнаб Баротова) фар-зандонашонро аъзо кунанд. Бо-

вар мекунед, њатто, аз кўдакис-тони марбут ба Комбинати си-монтбарорї дастпарварони зав-ќманди раќсро ба маркази момеоранд. Њозир даври нињоииозмуни "Ѓунчањои санъат" давомдорад. Хуллас, хоњишмандон зи-ёданд. Бо вуљуди ин, барои љалбикўдакон ба мањфилњо мактаб бамактаб мегардем, даъват меку-нем.А.Муродї: - Маълум мегар-

дад, ки фаъолияти МКН дарноњияи Исмоили Сомонї хелељон гирифтааст. Мехостем, азмушкилињое, ки дар фаъолиятимарказ љой доранд, чанд суханмегуфтед…Хурсанд Шарифова: - Бояд

иќрор шавем, ки дар баробаримуваффаќиятњо камбудињо њаммављуданд. Синфхонањо камбуда, ба талабот љавобгў не-станд. Таљњизот надорем. Дарчунин шароити нобоб имкони даряк ваќт гузаронидани чанд машѓ-улият мављуд нест. Аз ин рў, даряк синфхона то соати 12 мањфи-ли санъати тасвирї мегузарадубаъди зуњр мањфили раќс. Њамамедонанд, ки дар бинои марказимо идораи шуъбаи маорифиноњия љой гирифтааст.Љалолиддин Амиров: - Му-

таассифона, баъд аз соњибистиќ-лол гардидани Тољикистон дариаксар чунин марказњо ба рўйишогирдон баста ва биноњо бадигарон фурўхта шуданд. Ё би-ноњоро ба кумитаи андоз ваѓайра иљора додаанд. Пўшиданест, ки дар баъзе ноњияњо баном марказњои тањсилоти ило-вагї вуљуд дошта, аслан, аз рўйинизомнома фаъолият намеку-нанд. Бояд Маркази љумњуриявиитањсилоти иловагї ба ин масъа-ла таваљљуњи махсус зоњир кунад.Майрам Ќурбонова: - Бале.

Дар вилояти Суѓд семинари ом-ўзишї оид ба таљрибаи пешќада-ми маркази тањсилоти иловагї гу-заронидем. Бо фаъолияти онњо4-5 рўз ошно шудем. Аз таљриба

мегўям. Академияи хурди илмњо,ки дар Маркази тањсилоти ило-вагї дар назди Вазорати маори-фи ЉТ амал мекунад, дањњо хо-нандаи лаёќатмандро љалб кар-дааст. Дар оянда хонандањои моберун аз кишвар дониши худромесанљанд.

Шогирдони лаёќатманд азАХИ 240 љоиза гирифтанд, 6 на-фар узви вобастаи ин академияшуданд. Њатто, духтаре аз ингурўњ, метавон гуфт, табиби тай-ёр аст. Чанде пеш дар љарроњиивазнини меъдаву рўда иштирокдошт. Азми ќатъї дорад, ки баъ-ди хатми мактаб ба Донишгоњитиббї шомил гардад.

Мутаассифона, марказњоитањсилоти иловагї базаи мустањ-ками моддию техникї надоранд,ки ин дарди умумии мост. Бањриба омўзиш фаро гирифтани кўда-кон ба тањсилоти иловагї боядмашѓулиятњо дар синфхонањои

гарм, муљањњаз бо асбобу васои-ти техникї ва компютеру даст-гоњњои электронї гузаронидашаванд. Кормандони њирфаиютахассусї намерасанд. Аксарваќт дар марказњо роњбарон кад-рњоро њаматарафа насанљида, бороњи шиносбозї ба кор ќабулмекунанд, ки онњо афроди тасо-дуфиянд. Дар марказњои тањси-лоти иловагї, дар сатњи љумњурїљамъулљамъ, номгўи мањфилњоба 13 адад мерасаду бас, ки иншумора хеле ночиз њам њаст. Ти-бќи низомнома, агар хонанда 5сол дар мањфили муайян ба омў-зиш машѓул гардад, барои бамакотиби олї дохил шудани ўимтиёз дода шавад. Аммо тоимрўз хонандае дар ин самт со-њиби имтиёз нашудааст. Масъа-лаи дигар, соњиби њуљљат (серти-фикат) гардидани хонанда аст.Баъди азхуд кардани ин ё он касбба шогирдон њатман сертификатдодан лозим аст. Сатњи зиндагиимардуми оддї ба њар яки мо маъ-лум аст. Мардњо бањри дарёфтимояи зиндагї аксаран дар муњо-љиратанд. Бигзор, оилањои ниёз-манд аз тањсилоти иловагие, киройгон аст, истифода баранд.Фарзандон соњиби ихтисос гар-данд, бо сертификати додаи мар-казњо кор кунанд. Охир, на њароила шароити дар мактабњои олїхонондани фарзандашро дорад.Мусаллам аст, њар касе, ки кас-бу кор дорад, хор намешавад.

Бовар дорам, агар дар фазоињамдигарфањмї амал кунемуроњи њалли мушкилотро љўем,чунин корњои ба талаботи рўзљавобгўро ба сомон расонидаметавонем.Саидњофиз Шаболов, муо-

вини директори МЉМТИ: - Тосоли 1996 ба њар њол маркази монизоми меъёрии кори худродошт. Фармон дар бораи модер-низатсияи соњаи маориф ба му-ассисањои тањсилоти иловагїзарбаи назаррас зад. Марказ би-сёр чизро аз даст дод. Њамонваќт танњо дар маркази мо чорстансия вуљуд дошт: стансияњоисайёњони љавон, варзишгарон,техникони љавон, натуралистониљавон. Њар яки ин стансия дирек-тор ва мутахассисони худродошт. Мо воњидњои кори мазкур-ро аз даст додем. Дар он даврдар маркази мо аз 250 то 300нафар кор мекарданд, њоло-чї?Комилљон Холов, директо-

ри Муассисаи давлатии Марка-зи кўдакон ва наврасони шањ-ри Душанбе: - Баъди пошхўрииИЉШС собиќ Ќасри пионеронвоќеъ дар шањри Душанбе, кимаќоми љумњуриявї дошту соњи-би чандин мањфилу стансия, бе-соњиб монд. Њукумати шањри Ду-шанбе, махсусан, дар давоми дусол, аз соли 1996-ум то 98-ум,намедонист, ки бо марказ чї коркунад. Баъд бо ќарори раисишањри Душанбе онро дар ихтиё-ри раёсати маориф гузоштанд.С.Шаболов: - Хуб аст, ки хоњ

шањрї бошаду хоњ љумњуриявї,муњимаш, ин ќаср нигоњ дошташудааст. Замоне дар шањри Тур-сунзода њам њамин хел стансияњобуданд, дар Бадахшону СуѓдуРашту Кўлоб низ…А.Муродї: - Бале, мушки-

лињо зиёданд. Рисолати мо дарин нишаст ёфтани роњи њаллионњост.Адолат Каримова, муовини

директори МКН дар ноњияи Си-нои шањри Душанбе: - Маълум,ки маркази тањсилоти иловагї дурисолат дорад: якум, љалб наму-дани наврасон ё кўдакон ба мањ-

4СУЊБАТИ ГИРДИ МИЗ

Њафтае пеш бо ибтикоруташаббуси њафтаномаи"Омўзгор" дар Муассисаидавлатии Маркази кўдаконва наврасони шањриДушанбе суњбати гирдимиз баргузор гардид, кидар он мутахассисон,намояндагони Вазоратимаориф, марказњоикўдакону наврасониноњияњои ИсмоилиСомонї, Шоњмансур ваФирдавсї ширкатварзиданд.

№6 8-уми феврали соли 2013НИШАСТ

филњои касбу њунаромўзї дарваќти фориѓ аз дарс; дуюм, таш-кил намудан ва гузарониданичорабинињои тарбиявию ом-мавї.

Дар Маркази эљодии мо 35мањфил амал мекунад (18-тодар базаи мактабњо, боќї дархуди марказ): хониши бадеї, за-бони англисї, забони русї, тех-нологияи информатсионї, санъ-ати тасвирї, њунарњои гулдўзї,дўзандагї, бофандагї, зардўзїва ѓайрањо аз ин ќабиланд. Дармарказ муаллимони бисёр бо-таљриба кору фаъолият меку-нанд. Маркази мо дар чораби-нињои шањрї, ноњиявї, љумњури-явї ва берун аз он иштирок кар-даанд. Масалан, Матлуба Очил-диева, роњбари мањфили санъ-ати тасвирї, муаллимаи хелеботаљриба аст. Дар озмунњо шо-гирдонаш љоизањо гирифтаанд.Шароити ногувори маркази моба њамагон маълум аст. Биноимарказро њукумати ноњия соњибшудааст.Комилљон Холов:- Вазифаи

аввалиндараљаи мо тањсилотииловагї аст. Яъне, љалби кўда-кон ба омўзиши ин ё он фан азрўйи завќу њавасаш аст. Аз 16-уми апрели соли 2012-ум "Ќонундар бораи тањсилоти иловагї"ќабул гардид. Њамчунин, ба на-здикї "Барномаи давлатии тар-

бияи насли наврас дар Тољики-стон" ќабул шуд. Вазифаи љониимо љалби кўдакони душвортар-бия аст. Тањсил вобаста ба ни-зом дар марказњо њамасола аз15-уми сентябр оѓоз ёфта, охи-ри моњи май тамом мешавад.Дар давоми 15 рўз бояд корман-дони марказњои мо ба мактабњораванд ва шогирдонро бароиомўзиш даъват кунанд. Мо анъ-анаи гузаронидани рўзи дарњоикушодро љорї кардаем ва инбоиси љалби бештари кўдаконшудааст. Кори мо аз рўйи таљ-рибаи пештара на танњо тањси-лоти иловагист. Агар ба таљри-баи солњои пеш нигарем, вази-фаи мо мадад кардан ба макта-бњои тањсилоти умумї бароиташкил ва ба роњ мондани ко-рњои тарбиявї ба шумор мера-вад. Хушбахтона, нисбат ба ди-гар марказњо дар Маркази кўда-

кон ва наврасони шањри Душан-бе њамин чиз боќї мондааст. ДарМКН-и мо аксаран як директорњасту як роњбари мањфил. Дигарвоњидњои муќаррарии корї азбайн бардошта шудаанд. Чандсол аст, ки масъалаи такмилиихтисос аз ёдњо фаромўш шуда-аст. Чанд рўз дар шањру

ноњияињои вилояти Суѓд будемва дидам, ки он љо аз рўйи бар-номаи тањиякардаи муовини ди-ректори мо Худойдодов кор ме-баранд, хурсанд шудам.А.Муродї: - Воќеан, яке аз

самтњои кори марказњои тањси-лоти иловагї љалби кўдаконидушвортарбия ба њисоб мера-вад. Мехостам, иштирокдоронинишаст дар ин мавзўъ низ изњо-ри назар намоянд.Љ.Амиров: - Бале, ин масъ-

алаи басо нозук аст. Назар бамаълумоти оморї, соли 2012-уммиёни наврасон ќонуншиканїсад дарсад афзудааст. Яке азбандњои талаботи низомномаиин соња ба тањсилоти иловагїфаро гирифтани бачањои душ-вортарбия мебошад. Маќсади"Барномаи адолати ноболиѓон"ба марказњо љалб кардани тамо-ми кўдакони хиёбониву њарљо-гард аст. Марказњо дар робитаба ин масъала чї кор кардаанд?

С.Шаболов: - Дар заминаимаркази мо созмони экологии"Зумрад" амал мекунад. Њатто,кўдакони бесарпаноњ дар биноимарказ хоб мекунанд, чунки он-њоро мактаб-интернат то хатмисинфи 9 нигоњ медорад. Инњодар кўча мемонанд. Бо ин кўда-кони дар аърофмонда чї боядкард? Лоињањо омода мекунем.Ин њам як зинаи тањсилоти ило-вагї аст. Бояд марказњои тањси-лоти иловагї дар иртибот босозмонњои љамъиятї роњњоињалли ин ќазияро дарёбанд. Моимконият надорем, ки њамаикўдакони дар кўчамондаро фарогирем. Ё, бигзор, як гурўњи мах-сус барои кўдакони душвортар-бия таъсис дода шавад.Шероз Бойназаров, дирек-

тори МКН-и ноњия Фирдавсї:Мо њаќ надорем, кўдакро душ-вортарбия гўем. Кўдаки бад ёхуб њам гуфтан хатост. Шахсихуб ё бад шудани онњо вобастаба муњитест, ки кўдакро ињотакардааст: Яъне, дар чунин мав-рид аз тарбияи бача падару мо-дарон ва муаллимон ољиз мон-даанд, ки ў аз роњ баромадааст.Маркази тањсилоти иловагииноњияи мо равияи варзиширо бахуд касб кардааст. Мањфилњоигўштини миллї, бокс, теннисирўйи мизї, шашка ва шоњмотфаъолияти густурда доранд. Боин роњ мо кўдаконро аз бењуда-гардї наљот медињем. Шарт

нест, ки шогирдони мо њамаѓолибони мусобиќањои хурду ка-лон шаванд. Агар тарзи њаётисолимро интихоб кунанд, алла-кай ин бурд аст.Дурахшон Кабудова, ди-

ректори МКН-и ноњияи Шоњ-мансур: Мо маљлиси падару мо-дарон мегузаронем. Шахсан,

ман ба мактабњои раќами 36,79ва 29 рафта, бо мактаббачањо вападару модарони онњо суњбаткардам. Бо директорон масли-њат кардам, то ин тоифа кўдакон-ро ба мањфилњои мо њидоят ку-

нанд. Њамин тавр, бисёр бача-њоеро, ки дар ќайди махсус бу-данд, овардему ба мањфилњоизабони англисї ва олмонї шо-мил кардем.Љ.Амиров: - Дуруст, дар

њоле ки кўдак ба марказ наомад,пас бояд назди онњо ба макта-бњо бояд рафт.Дурахшон Кабудова: - Муш-

килї дар он аст, ки дар баъземактабњо машѓулиятњо дар себаст љараён доранд. Мушкилиидигар: марказ бояд дар љое ма-вќеъ дошта бошад, ки хонанда-гон аз њама мактабњо ба он љоомада тавонанд, кадрњо баќув-ват бошанд, боз ин ки он маконзебову тозаву озода бошад.К.Холов: - Албатта, ободиву

зебоии биноњо кўдаконро ба худ

љалб мекунад. Маркази тињидастнаметавонад, корњоеро, ки бомаблаѓ њал мешаванд, анљомбахшад.Љ.Амиров: - Ду сол инљониб

ќонуни ЉТ дар бораи суратњисо-бњо дар амал љорист. Марказњоитањсилоти иловагї соњибихтиё-ранд, ки ягон корхонаи истењ-солї кушода, аз њисоби маб-лаѓњои ба дастомада фаъолия-ти худро пеш баранд.Дурахшон Кабудова: - Мо

маслињат кардем, ки аз якумифеврал мањсули дасти иштирок-дорони мањфилњои дўзандагивубофандагиро ба бозор баровар-да нисбат ба нархи бозор арзон-тар фурўшем ва аз ин њисоб ша-роитро хуб кунем.Њафизабону Бобоева, муо-

вини шуъбаи МДМКН-и шањриДушанбе: Дар ин маврид њама-љониба андешидан лозим мео-

яд. Чанде пеш мо бо муаллимаКабудова мулоќот доштем. Гуф-танд, ки "агар мо суратњисоб ку-шоем, баъзе мањфилњо пулакїшаванд, боз шумораи шавќман-донро бештар мекунем." Имкондорад, ки чунин амал боиси якбо-ра кам шудани сафи мањфилиёнгардад. Мо, ки ройгон њастем, да-страс њам њастем. Пеши падарумодарон баќадр ва ќарин њастем.Манзурам, марказњои кўдакону на-врасони шањру навоњист. Мо ќону-нњои хуб бароварда истодаем,вале њељ намеандешем, ки оё дарсоњаи маориф маблаѓ дорем, киќонунњо амалї гарданд? Чанд солзарур аст, ки ќонун ба роњ мондашавад? Метавонед, як бор ба мар-кази мо биёед ва бо фаъолияти оназ наздик шинос шавед. Теъдодизиёди писару духтаракон дар мањ-филњои гуногуни марказ машѓулиомўзиш мебошанд. Фанњои шавќ-овар дорем. Лекин мушкилї дарон аст, ки роњбари мањфил аз риш-таву сўзан сар карда, њама чизрохудаш мехарад. Чаро аз њисоби320 -400 сомонї маоши ночизихеш сўзану риштаву матоъ меха-рад? Ба он хотир мехарад, ки ўросардорон накўњиш накунанд. Ўбояд сафи кўдаконро зиёд кунад.Љ.Амиров: - Шахси њозираза-

мон будан даркор. Фаъолияти со-

њибкориро оѓоз кунед. Забонњоихориљиро пулакї омўзонед. Чародигарон метавонанд, курсњоро пу-лакї кунанду шумо не?К.Холов: - Бале, ба талабу

шароити замон љавобгўй бояд бо-шем. Мисол, агар мо хоњем, кикўдакони душвортарбияро ба мар-казњо љалб кунем, ба мо мутахас-сисони равоншинос, њуќуќшиносва корманди иљтимої лозим ме-шавад. Барои ин таъсиси воњи-дњои кории номбурда њатмї мебо-шанд. Бояд завќу шавќ ва ќобили-яти кўдакро омўхта, дар интихобимањфилњо ба ў ёрї расонем. Баѓайр аз њал кардани мушкилотимоддї ният дорем, ки фаъолиятихудро њамоњанг бо шеваи замонимуосир ба роњ андозем.

Аллакай дар суратњисоби мах-суси худ маблаѓњои муайян дорем.Талошу пайкор намудем, баъземаблаѓњоро барои таъмир ба моЊукумати Љумњурї људо кард. Батаври модерн бинои марказро азтаъмир баровардем.

Проблемаи мо: бояд гуфт, кисуратњисоби муассиса људо аст,лекин маќомоти мањаллї ва шуъ-бањои маориф дар ин масъаламухторияти моро эътироф наме-кунанд.К.Холов: - Ваќте маро ба ин

љо ба кор пазируфтанд, гуфтанд,ки мањфилњоро пулакї кунед.Вале бояд тавзењ дод, ки ин пањ-луи кор нозукињои худро дорад.Ваќте мо шароити оилавии ид-дае аз бачањоро омўхтем, фањ-мидем, ки бисёри онњо аз хона-дони мардуми камбизоатанд.Тањсил ройгон бошад, ба марказмеоянд. Ният дорем, њамин солдар заминаи мактабњое, ки син-фхонањои озмоишї доранд, дар-сњои тањсилоти иловагї ташкилкунем. Дар худи бинои муассисамањфили омўзиши забони анг-лисї бо лањљаи амрикої ва Мар-кази рушди синну соли томактабїташкил кунем. Њамаи инњо тибќишартнома пулакї мешаванд. Во-лидоне, ки ќудрати пуливу молїдоранд, бо гузаронидани маб-лаѓњо ба суратњисоби муассисањамчун сарпараст эътироф кар-да мешаванд. Ба ин васила аз-навсозии боѓи муассисаро, ки банаќша гирифтаем, бояд дар амалљорї кунем. Дар пойтахт имкони-яти маблаѓгузорї бештар аст.Бояд шўрои сарпарастњоро таъ-сис дода, корро пеш барем.А.Муродї: - Њамаи њамин

проблемањое, ки номбар шуданд,дар тамоми љумњурї њастанд,вале бадбахтона, мо бо њамди-гар робитаи ќавї надорем ва та-риќи минбарњои худ ба таври гу-стурда аз мушкилоти мављуда гапнамезанем.К.Холов: - Аз кормандони

њафтаномаи "Омўзгор" миннат-дорем, ки ин суњбати гирди миз-ро созмон доданд. Ва шояд, кисадои мо низ аз ин минбари ба-ланд шунида шавад.

Марямбонуи ФАРЃОНЇ,Шодї РАЉАБЗОД,

Ситорабонуи СОЊИБНАЗАР,"Омўзгор"

Аз суханронии иштирокдорони сўњбати гирди мизмаълум гардид, ки бахши аъзами марказњои иловагїдар шањру навоњии гуногуни кишвар аз љонибиашхоси мухталиф ѓасб карда шудаанд. Аз ин рў,аксар МТИ, њатто, макони буду боши муќаррариихудро надоранд, чунон ки МКН-и ноњияи Шоњмансурипойтахт дар як ќисмати ошхонаи кўдакистонељойгирифта аст Њамакнун суоле маѓзњоро таконмедињад, ки кадом нињод бояд ба ин бенизомињонуќтаи таммат гузорад? Ваќте ки нињодњо ба љоимусоидат кардан ба пешрафту рушди МТИ, баръакс,беинсофона садди роњи инкишофи он мегарданд, азкї нолему пеши кї шикоят барем?Ин пурсишњо посухи даќиќ мехоњанд.

Дар мактаби миёнаи раќами 51-и ноњияиРўдакї вохўрии омўзгорони синфњои ибтидої бояке аз муаллифони китоби дарсии "Забони мо-дарї"-и синфи дуюм, муаллима Бунафша Ѓани-ева баргузор гардид. Дар мулоќот инчунин му-тахассисони шуъбаи маорифи ноњия низ ишти-рок доштанд. Муаллима Бунафша Ѓаниева пе-ромуни муњтавои китоби дарсии "Забони мо-дарї", роњу усул ва шевањои љадид дар таъли-фи он маълумот дод. Сипас, байни омўзгоронва муаллиф ибрози афкору назарњо сурат ги-рифт. Муаллимаи мактаби номбурда РаљабгулСаидова дар баромади худ баён дошт, ки кито-

би "Забони модарї" барои синфи дуюм хеле хубтањия гардида, ба синну соли хонандагон муво-фиќ мебошад.

Матнњои интихобшуда пурмазмун буда, ањами-яти баланди тарбиявї доранд. Китоб бо расмњоиранга оро дода шуда, таваљљуњи хонандагонро бахуд љалб мекунад. Муаллима Лола Дарвозиеваќайд намуд, ки теъдоди чопи китоб хеле кам ме-бошад, ки ин омил боиси нигаронии омўзгоронгардидааст.

Мањмудхон УБАЙДОВ,омўзгори мактаби №51-и ноњияи Рўдакї

СУХАН АЗ КИТОБИ ДАРСЇ4ВОХЎРЇ

№6 8-уми феврали соли 2013РАВАНДИ ТАЊСИЛОТ

4АНДЕША 4САНЪАТИ РОЊБАРЇ

Бояд зикр намуд, ки муасси-саи таълимї тавассути ташкилидурусти назорати дохилї мета-вонад, раванди таълиму тарбия-ро дар сатњи зарурї ба роњ мон-да, омўзгоронро дар истифодаиусулњои нави таълим фаъол гар-донад.

Ба њамагон маълум аст, киназорат бо роњу усу-лњои гуногун амалїмегардад. Назоратидурусту беѓаразонаба пешрафти кор му-соидат мекунад.

Моро лозим аст,ки камбудињои ош-коргардидаро сариваќт бартараф ку-нем. Ин ба манфиа-ти кор буда, равандитаълиму тарбияробештар пурсамар ме-намояд. Назорат,пеш аз њама, бояд бомаќсади такмили ра-ванди таълиму тарбия ва кўмакисариваќтї расонидан ба муал-лим бояд назорат дар дохили му-ассиса аз тарафи роњбарият бароњ монда шавад.

Чиро бояд назорат кард? Ваназорат чї гуна натиља медињад?

Баъзењо ба он аќидаанд, киметоди омўзгор муњим нест. Ба-рои онњо муњим натиља аст, яъне,баланд бардоштани сатњи до-ниш, мањорату малака ва тар-бияи дурусти хонандагон.

Бале, барои мо натиља муњим.Вале аз нигоњи фаъолияти педа-гоги ин кам аст. Моро лозим аст,ки ба моњияти фаъолияти педа-гогї сарфањм равем.

Омўзгор чї тавр ба дарс омо-дагї мебинад ва онро мегузаро-над, чї тавр мањорати худро так-мил медињад ва сатњи ѓоявиаш-ро баланд мебардорад, кадомусулњои таълимро истифодамебарад, дар тарбияи насли на-врас чї гуна сањм мегузорад вабо волидону ањли љомеа чї гунамуносибат мекунад?...

Фаъолияти муаллимро омўх-та, метавонем ба ў барои пайдокардани роњњои самараноктарёрї расонем. Тањлили натиљањоипедагогї ва њолати таълимиютарбиявї тибќи назорати дохи-лимактабї љараён мегирад.

Шартњои самаранокиисанљиши педагогї

Вазифаи асосии директордар баробари дигар ўњдадорињопеш аз њама, назорати корњоитаълимию тарбиявї, фаъолиятиомўзгорон ва иљрои стандартњоидавлатї, корњои илмию лабора-торї, истифодаи методњои навитаълиму тарбия, сатњи донишумањорати хонандагон бо назар-дошти суњбатњои инфиродї боустодону омузгорон мебошад.

Шарти аввали назорати педа-гогиї ахбори аниќ оид ба њолатикори мактаб аст. Роњбари мактаб

хадамоти ахбориро ташкил накар-да, аз вазъи оид ба давомот ва са-тњи саводи хонандагон, воситањоиаёнию техникї маълумот нагириф-та ба раванди таълиму тарбия таъ-сир расонида наметавонад.

Шарти дуюм, омўзиши сифа-ти фаъолият, усули кор,сатњиомодаги, камбудињо ва бозёфтњомебошад.

Шарти сеюм, назорат ва ёрииамалию назарї расонидан бамуаллимони эњтиёљманд аст.Вазифаи назорат танњо омўхтанне, камбудиро ошкор ва ёрїрасонидан мебошад. Муњим онаст, ки камбудињо ислоњ шаванд.

Назорате, ки танњо камбуди-ро ошкор месозад, натиљаи хубнамедињад. Назорати педагогїбояд яке аз воситањои такмилиихтисос бошад ва пањн карданитаљриба низ.

Шарти чоруми назорати педа-гогї- маданияти баланди назоратаст.

Роњбари мактаб бо эроду тањ-лилњо самти кори ояндаи омўз-горро муайян мекунад, дар ўмањорати педагогиро ташаккулмедињад. Баъзењо наметаво-нанд, ки назоратро дуруст ба роњмонанд. Назорати раванди таъ-лиму тарбияро дар иштирок бадарс мебинанд, ба иљрои стан-дарти сифати дониш бе парво-янд. Танњо ќисми ташкилии дар-сро мебинанду ба муњтавои онэътибор намедињанд. Зимни на-зорат хираду маърифат ва бо му-лоњизагии роњбар муњим аст.

Њадафи асосї бояд такмиликорњои тарбиявию таълимї бо-шад.

Усул ва методи назорат бараванди таълим. Роњбар бароимуайян сохтани омодагии муал-лим ва фаъолияти ў се навъиназоратро истифода менамояд.

-Назорати муќаддамотї - (азназар гузаронидани наќша вамаводи омодакардаи омўзгор, боў суњбат гузаронидан, дида баро-мадани корњои мустаќилона) .

-Назорати љорї ( даврї) ( му-шоњидаи раванди дарс, санљишикорњои хонандагон).

-Назорати љамъбастї-(санљи-ши натиљаи кори муаллим дар якдавра, дафтари синф (журнал),кори хаттї, саволу љавоб )

Ин навъи назорат ѓолибан бо

усули зерин санљида мешавад;1. Иштирок ба дарсњо (инти-

хобан). Директор ё муовини ў азрўи наќшаи корї ба дарси муал-лим ширкат мекунад. Омодагииомузгор, фаъолнокии синф, фаъ-олияти субектњоро дар дарс на-зорат мекунад.

2. Иштироки мавзуї ба дарс.Директор барои омўхтани назо-рат назорати кори омўзгор бадарсњо ширкат мекунад. Ин на-зорат бозёфту камбудии кориомузгорро ошкор месозад. Бароиў маслињат дода мешавад. Баху-сус, ба муаллими љавон .

3. Омўзиши комплексии син-фњои људогона. Роњбар тамомирўз дар як синф иштирок меку-над. Ќобилияти хонандагон вамањорати омўзгорон санљида ме-

шавад. Муайян мекунад,ки барои чї дар ин дарсхонандагон омодаю дардигар дарс не.

4. Иштирокимаќсаднок бо даъватимутахассис. Роњбар му-тахассис нест, (оид баин ё фан) вале бо даъ-вати мутахассис фаъо-лияти омўзгорро меому-зад.

5. Санљиш вабаррасии њуљљатњои гу-ногун. Журналу на-ќшањои кории омўзгор

санљида мешавад. Директор болабораторияи омўзгор ошно гар-дад.

6. Суњбат бо муаллим. Роњ-бар бо њар як муаллим дар чо-ряк суњбат мекунад: оид ба иљроибарнома ва азхудкунии хонанда-гон.

Љињати назорати муназзамидонишу мањорати хонандагон чу-нин роњњои санљиш мављуд аст.

1. Саволу љавоби шифоњї.2. Санљиш тавассути корњои

хаттї аз синфњои алоњида ёњамаи синфњо.

3. Омўзиши дафтарњои дав-рии хонандагон .

4. Санљиши малакаю мањора-ти корњои амалї.

Меъёри бањодињї бафаъолияти омўзгоронИн замоне даст медињад,ки

системаи кори омўзгор ба да-раљаи зарурї омўхта шавад.

Меъёри аввал. Иљрои стан-дарт. Маводи таълим аз тара-фи хонандагон аз худ кардашуд. Корњои амалиро анљомдод. Дар як сол се маротиба азназар бояд гузаронд, ки корњоиомўзгор ба барномаи таълимїмувофиќат мекунад ё не.

Дуюм.Сатњи донишу мањоратва малакаи хонандагон. Назоратнамудани давомоти хонандагондар дарсњо.

Сеюм. Муносибати инфиродїбо хонандагон дар раванди таъ-лим,ки ба инкишофи фикрии хо-нандагон мусоидат мекунад.

Тањлили дарс. Директор дар-сро тањлил мекунад: дарси муал-лим чї натиљањо дошт? Љавобњоимусбату манфиро ба тариќифоиз муайян менамояд.

ЊурилиќоЌАЮМОВА,директори

гимназияи хусу-сии "Њиммат"

На њар кас санљиш ва ё назоратро дўст медорад.Аксари омўзгорон иддао пеш меоранд, ки назорат бакори онњо халал мерасонад. Ќисми дигари муаллимонандеша доранд, ки директор худ махсус нозиронро азмаќомоти болої даъват ва барои амалї намуданињадафњои нињоии хеш истифода намуда, ба ин василагўё шаъну эътибори аксар омўзгоронро паст мезанад.

Тавре маълум аст,Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон вамуассисањои зертобеи онбарои гузаштан батањсилоти 12-солаи умумїомодагї мегиранд. Бомаќсади бењтар намуданивазъи моддї ва баландбардоштани сатњи њифзииљтимоии ањолї солњоипешин маошикормандони соњаимаориф дар ќатори дигарташкилоту муассисањозиёд гардида буд.

Тибќи дастури Сарвари дав-лат аз 1-уми сентябри соли гу-зашта марњалаи дуюми зиёдша-вии музди мењнат амалї гарди-да, маоши вазифавии кормандо-ни муассисањои томактабї, муас-сисањои тањсилоти умумї, хона-интернатњо барои пиронсолонумаъюбон ва кўдакони маъюб баандозаи 60 ва дигар муассисањоисоњањои маорифу њифзи иљтимоїба андозаи 40 дарсад зиёд кардашуд. Ин ѓамхорињои Сарвари дав-лат њар яки моро водор менамо-яд, ки барои гузаронидани мони-торинги муайяннамоии сифатитањсилот ва баланд бардоштанисатњи љањонбинию донишазхудку-нии толибилмон њамкориро боањли љомеа ва падару модар вусъ-ат бахшида, тадбирњои судмандандешем.

Яке аз масоили мубрами соњаимаориф Барномаи давлатии ком-пютеркунонии муассисањои тањси-лоти миёнаи умумї барои солњои2011-2015 ба њисоб меравад, кидар ин самт гимназияи мо тадби-рњои муассирро амалї намуд.Рафти мониторинги сатњи донишихонандагон дар соли тањсили2011-2012 нишон дод, ки тадриљанмуносибати омўзгорон нисбат бабањогузорї ба сатњи дониши хо-нандагон таѓйир ёфта, кўшиши гу-зоштани бањои воќеї ба донишихонанда тибќи меъёрњои бањодињїба роњ монда шудааст.

Ба њадафи такмили равандитаълиму тарбия дар гимназия, дарсоли хониши 2011-2012 як ќаторкорњо бо сомон расонида шуданд:

- њайати кадрии љомеаи мењ-натї аз њисоби омўзгорони соњиб-

таљрибаву эљодкор пурра кардашуда, муаллимони ѓайриихтисоспурра иваз карда шуданд, ки бои-си боз њам баланд гардидани рей-тинги гимназия гардид;

- рейтинги синфњои гимназияаз рўи якчанд шарт љињати баландбардоштани савияи дониш ва са-тњи љањонбинї њар чоряк ва ним-сола гузаронида шуд;

- мониторинги сифати тањсилотаз рўи њамаи фанњо пурра гузаро-нида шуда, љињати бартараф на-мудани камбудиву нуќсонњои љой-дошта ва баландбардории сатњусифати дониш тадбирњои судмандандешида шуд;

- синфхонаи компютерии гим-назия ба шабакаи ИНТЕРНЕТ пай-васт карда шуд;

- корњо љињати бо усули фаъо-ли таълим баргузор намудани дар-сњо вусъатноктар гардиданд;

Њамчунин, бањри баланд бар-

доштани сифати тањсилот ба со-мони расонидан чунин тадбирњо-ро мувофиќи маќсад мешуморем:

- афзун намудани базаи мод-дию таълимии мактабњо бо маво-ди методию варзишї ва асбобњоиаёнї;

- бо љои нишаст пурра таъминнамудани хонандагон;

- муњайё намудани шароитикорї ва ба мењнати истењсолїљалб намудани хатмкунандагон:

- ташкили дарсгоњњои алоњи-даи таълимї барои гузарониданимашѓулиятњои зергурўњї;

- бо омўзгорони касбї таъминнамудани таълимгоњ;

- бунёди майдончањои варзи-шии муосир, таъмини бунгоњњоитиббї;

- фароњам овардани шароитбањри рушду такомули тарзи њаётисолими хонандагон

- бо наќлиёти мусофиркаш таъ-мин намудани хонандагон дар фо-силаи зиёда аз 2 км истиќомат ме-кунад;

- ташкили семинару конфронсва мизњои мудаввар доир ба љалбихатмкунандагон ба истењсолот ваидомаи тањсил дар коллељу омў-зишгоњњо ва макотиби олї...

Бовар дорем, ки дар ин суратбарои гузариш ба тањсилоти 12сола ба мо имконоти мувофиќ фа-роњам меоянд.

Акмалљон АЊРОРОВ,роњбари гурўњи идораку-

ниисифати тањсилоти

гимназияи №2,шањри Истаравшан

ЗАВЌИ КИТОБХОНЇ МЕАФЗОЯД4ИЌДОМ

Њафтаи гузашта дар бинои собиќ Китобхонаи ба номи Абулќо-сим Фирдавсї ифтитоњи Љамъияти аввалини китобдўстон, Муасси-саи давлатии нашриёти "Адабиёти бачагона" ва интиќоли китобхо-наи бачагонаи Мирсаид Миршакар сурат гирифт. Дар он намоянда-гони ањли адаб ва мактабњои шањр, аз љумла, Ќурбон Афѓонов (ди-ректори китобхона), Љўра Њошимї, Муродалї Содиќ, Њалим Салим,Бибиљамоли Санавбар, Шарифи Мирсаидзод, Зайдулло Абдулов(директори гимназия) иштирок доштанд. Омўзгорони гимназияи ра-ќами 2-и шањри Душанбе Муњайё Саидова ва Тоњир Ѓоибназаровдарсњои кушоди худро дар мавзўи "Китоб ва китобдўстї" бо хонан-дагони синфњои 4-а ва 6-а пешкаши њозирин гардонданд. Ба њози-рин ќироати ашъори шоирон аз тарафи хонандагон писанд омад.

Дар чорабинї мењмонон бо ќаноатмандї аз баромади хонанда-гон дар хусуси китоб ва ањамияти он дар зиндагї суханњои судмандгуфтанд. Умед аст, ки ба маркази шањр кўчонидани Китобхонаи ба-чагона завќи китобхонии насли наврасро такони тоза мебахшад.

Зумрия МЎСОЕВА,омўзгори гимназияи раќами 2-и шањри Душанбе

№6 8-уми феврали соли 2013ТАЪРИХ

Яке аз нишонањои таваљљуњи њизбуњукумати Тољикистон ба маориф аз онмаълум мешавад, ки бо имзои масъуликотиби бюрои ташкилии фирќа дар Тољи-кистон Имомов, муовини раиси кумитаиинќилобї Муњиддинов, нозири маориф вараиси кумитаи марказї А.Алиев бо маќ-сади дастгирии ќарорњои муњими ќабул-кардаи Анљумани нахустини муаллимонва ташаббуси Нозироти маориф оид баэълон кардани "Моњи маориф" ба ташки-лотњои фирќа ва кумитањои иљроияи ма-њаллї Мурољиатнома ќабул шудааст, киматни он дар маљалла омадааст.

Дењќонон мактаб месозандЊадаф аз "Моњи маориф", ки моњи ав-

густро чунин эълон кардаанд, аз чї ибо-рат буд? Нахуст, дар сармаќолаи маљал-ла, ки шояд ба ќалами Аббос Алиев дахлдорад ва як навъ њисоботи назорат аст,дар ин бобат маълумот дода шудааст.Ќайд мешавад, ки бисёр масъалањороњукумати навбунёд ва Назорати маорифбо ќувваи худ њал карда истодаанд. Азљумла, бо хушнудї хабар дода мешавад,ки дар соли аввали барќарории Тољикис-тони мустаќил ба ќарибї 4 њазор нафаркўдакон мактабро хонда тамом карданд вадар назди падаронашон имтињон супори-данд. Магар ин хушбахтї нест?! Инак, "дарТољикистон чањор њазор нафар талабаияк сол тањсилкарда дорем". Умед ме-шавад , ки дар соли нави тањсил"аќќалан 2 фоиз фарзандони халќро бамактаб дохил намоем". Барои ин мак-таб сохтан лозим аст. Соли тањсили навшумораи мактабњо 200-300 дарсад зиёдшуда, 70 бинои мактаб бояд сохта ша-вад. Мањз дар ин бобат, душворї дорем.Њукумат имкони људо кардани маблаѓ-ро надорад. Нозир аз ташаббусе, ки дарарафаи соли тањсили гузашта њаводо-рони маориф нишон доданд, ёдовар ме-шавад. Он ваќт бо ташаббуси ањолїмоњи август "Моњи маориф" эълон шуд.Дар натиља бо ќувваи дењќонон 32 (!)мактаб сохта шуд. Имсол њам аз мања-лњо ба назорати маориф ва њукуматиљумњурї дархостњо ворид мешаванд, ки:"чун њукумат аз мо ушри закоти саво-имро нагирифт, иљозат бидињед сарфисохтмони мактаб намоем". Чи тавре кимегўянд: "ќарсак аз ду тараф". Дар таќ-вияти ин бо маќсади дастгирии соњаимаориф дар гўшаи "Ахбори мањаллї"-имаљалла аз Ѓарм хабари љолибе чоп шу-дааст. Дењќоне бо номи Мулло Ќалан-дар аз дењаи Шўли вилояти Ѓарм бавоситаи писараш ба мактаб ариза фи-ристодааст, дар он омадааст, ки мехо-њад ба мактаб кўмак кунад. Номбурдаба шуъбаи маориф 200 сар бузугўсфанд ва 200 сўм пул супорид. Идо-раи маљалла аз мардум дастгирии та-шаббуси мазкур ва аз њукумат муайянкардани имтиёзро барои чунин шахсо-ни ватанпараст дархост кардааст. Мин-баъд мебинем, ки чунин имтиёзњо аз та-рафи њукумат дар њаќиќат љорї шуданд.То андозае, ки ба оилањое, ки фарзан-донашонро ба мактаб мефиристоданд,он ваќт як миќдор хўрокворї: гандум,тухм, шир људо мекарданд.

Таљрибаи "Моњи маориф" аз худ на-тиљаи нек боќї гузошт. Аз тањќиќоти до-нишмандон маълум мешавад, ки дарсоли аввали "Моњи маориф" бо ќувваидењќонон 28 мактаб сохта, ба онњо 1610фарзандони мењнаткашон ба тањсилфаро гирифта шуданд. Њашарчиён дарЌаротоѓ биное сохтанд, ки дорои чорсинфхона, кабинет, хонаи истиќоматїбарои муаллимон ва клуб мебошад.Дар Кўлоб бинои мактаб бо интернатниз бо њамин усул сохта шуд. "Моњимаориф"-и соли дувум низ самари некдод. Танњо дар округи Ќўрѓонтеппа 79

синфхонаи нав сохта шуд, ки 26 ададаштољикї, 38 адад ўзбекї, 12 туркманї ва3 ададаш ќазоќї буд.

Имрўз њам њастанд љавонмардоне,ки бо ќувваи худ мактабу парвариш-гоњњо месозанд. Дар Анљумани соли1926 (соли дуюми таъсиси Назоратимаорифи Тољикистон-Вазорати маори-фи имрўзаи Тољикистон) аз њукумат,дархост шудааст, ки бо маќсади хуб бароњ мондани кори "Моњи маориф", на-зорати кори сохтмони мактабхонањо дармањалњо кумитањо таъсис дињанд, бањайати он кормандони њизбї, њукумат,иттифоќи касаба, дењќонон дохил ша-ванд , дењќонони њимматбаланд бољоизањо таќдир гарданд.

Њатто дар Мурољиатномаи зикршу-даи њизб ва њукумати Тољикистон баташкилотњои њизбї ва маќомоти њоки-мияти иљроия чунин огоњии љиддї ра-вона шудааст: "Њар ташкилоте, ки багузаронидани "Моњи маориф" ањамиятнамедињад, дар пеши њукумат ва фирќамасъул хоњад шуд". Љиддияти ин дирек-тиваро дар шароити њамон замон дарккардан мумкин аст.

Вазифањои навбатїДар сармаќола, њамчунин, зикр ме-

шавад, ки баъди чанд моњи фаъолиятинак, имкони гузарондани анљумани ом-ўзгорон ба вуљуд омад. Давоми соли на-хустин назорати љавони маориф асосанба корњои ташкилї машѓул буд. Омўз-горон "аввалин соли тањсилро бо сах-тињои зиёде" гузаронданд. Ин сахтињо,чи тавре зикр кардем, асосан аз нора-соии бино, китоб, омўзгор, муборизаиоштинопазири сиёсї иборат буданд.Ќайд мешавад, ки назорати маориф оидба соли аввалини фаъолияти худ ваљамъбасти соли нахустини тањсил дарљумњурии мухтор њисобот медињад,"сањву хатоњое, ки дорад, месанљад вабарои ислоњи он аз анљуман роњ ва фик-рњои тоза металабад". Сипас, ба рўзно-маи анљуман таваљљўњ равона шуда,масъалањои асосї мавриди бознигарїќарор мегиранд. Аз љумла, ба масъа-лаи имло таваљљўњи зиёд равона шуда-аст. Дар њамин шумораи маљалла ма-ќолаи алоњидаи Аббос Алиев "Масъа-лаи алифбои тољикї" низ љой дода шу-дааст, ки дар он зарурияти ивази алиф-бо ва роњњои иљрои он баррасї меша-вад. Хабар дода мешавад, ки аз як та-раф хуб аст, ки бањсњо оид ба даровар-дани таѓирот ба алифбои арабї ваосонхон кардани он то оѓози соли тањ-сили 1925-26 ба охир расиданд. Зероагар ба ин масъала зиёд машѓул мешу-

дем, ваќт аз даст мерафт. Њамсояњоиўзбек чандин муддат ба ин бањсњо додашуданд, вале нињоят, алифбои лотини-ро ќабул карданд. Моро њам гузаштанба алифбои лотинї ногузир аст, валеин корро бе саросемагї кардан лозиммеояд. Имрўз њам, ки оид ба бознига-рии алифбо гуфтугузорњо ба вуљуд ме-оянд, аз таљрибаи солњои пеш як масъ-аларо ќайд кардан лозим аст, ки даро-вардани таѓйирот ба алифбои арабїдар мамолики гуногуни Шарќ њамеша банокомї анљом ёфтааст. Ё имлои пеши-наи алифбои арабро нигоњ доштанд, ёалифбои дигарро ќабул карданд.

Оид ба масъалаи тарбияи иљтимоїдар сармаќола - њисобот ба анљуманомадааст, ки вазифаи мактаб танњо азомўзондани хондану навиштан иборатнест. Вай бояд "барои љамъият касонисолим, тарбиядида њозир" кунад. Ин ва-зифа кўњнашавї надорад. Имрўз њамдар тамоми кишварњо новобаста ба сох-ти давлатдорї дар мактабњо кўшиш ме-кунанд, ки шањрванди содиќ, ба тала-боти замон мувофиќ тарбия намоянд,то сазовори миллату давлати худ бо-шанд. Сипас, дар назди Назорати мао-риф њашт вазифаи асосї гузошта шу-дааст: тайёр кардани муаллимон, ки-тоб, мактаб, кушодани дорулмуаллиминдар Душанбе ва њамчунин, дар Тошкандё Самарќанд, зиёд кардани теъдодионњое, ки ба хориља барои тањсил ме-раванд, аз љумла ба САГУ-и Тошканд,бењбуд бахшидани кори маорифисиёсї: мањви бесаводї, чойхонањоисурх, китобхона, ќироатхона, мањфи-лњои касбомўзї, нињоят, шуруъ намуданба тарбияи атфоли синни томактабї.Маълум мешавад, ки то он ваќт (соли1926) дар Тољикистон муассисањои то-мактабї мављуд набудаанд. Њамчунин,пешнињод мешавад, ки тамоми корњоиилмї, тарбиявї ва нашриявї дар атро-фи Назорати маориф љамъ карда ша-ванд. Вагарна, баъзе комиссариатњои

4САБАЌ

дигар низ чунин муассисањо ташкил кар-данианд. Аз њукумати љумњурї хоњишмешавад, ки масъалањои мазкурро та-нњо дар салоњияти соњаи маориф гузо-рад. Ин масъала имрўз њам кўњна на-шудааст. Зеро баъдњо пароканда шуда-ни ќуввањои илму маориф ва маданиятнатиљаи нек ба бор наовард.

Муаллим ва эњёи миллїМуаллим дар њамон замон вазифаи

муњимро ба дўш дошт. Яке аз он бедоркардани њисси миллї аст. Илова ба та-рљумаи маќолаи муњими Бартолд дарчанд шумораи маљалла дар шумораимазкур маќолае њаст, тањти унвони"Миллатшиносї ва муаллимин" (муал-лиф Климчинский). Дар он омадааст, кидар бораи миллати тољику Тољикистонто њол адабиёте ба забони тољикї нест.Муаллимон дар ин бобат бо роњи фањ-мондан, гирд овардани адабиёти хатти-ву шифоњї наќши муњим бозида мета-вонанд. Вобаста ба ин, аз тарафи идо-ра шиори муњиме ба миён гузошта шу-дааст: "Яке аз вазифањои муњими му-аллимин шинохтани мамлакат аст. Му-аллиме, ки ба ин кор ањамият намеди-њад, муаллим нест. Њамаи муаллиминиТољикистонро ба љамъоварии дастовез(материол) барои шинохтани Тољикис-тон даъват мекунем!" Вобаста ба ин,дар њар се шумораи маљала оид ба таъ-рих, љуѓрофия, саршумори ањолї маќо-лањои муњим чоп шудаанд.

Дар охир, бо зикри он ки нахустинмаљаллаи дар њудуди Тољикистонимухтор ба нашр расида -"Дониш ва ом-ўзгор" дар њамаи се шумораи чопшу-дааш асосан ба масъалањои муњимимаориф: яксолагии таъсиси Назоратимаориф, Анљумани нахустини муалли-мон ва эњёи миллї дахл кардааст,пешнињоде доштем: хуб мешуд, њарсешумора ба хатти имрўза баргардонда,дар як маљмўа чоп карда шавад.

Мањмадшарифи РУСТАМ,рўзноманигор

(Аввалаш дар шумораи гузашта)

Анљумани муаллимонро азтарафи маќомоти њизбї вањукуматї, шахсони аввалиљўмњурї МирзоабдуќодирМуњиддинов, ШириншоњШоњтемур, роњбарони АрмияиСурху иттифоќи касаба табрикнамуданд.

Тавре котиби матбуотии Хадамотиматбуотии МД "Маркази миллии тестї"Парвиз Саидов ба мо иттилоъ дод, му-тобиќи банди 12-и Ќарори ЊукуматиЉумњурии Тољикистон аз 19-уми янва-ри соли 2013 тањти раќами 23 ва Фар-моиши вазири маорифи Љумњурии То-љикистон аз 24-уми январи соли 2013№161 дар љумњурї озмоиши калониНизоми нави ќабули довталабон ба му-ассисањои тањсилоти олии касбї(МТОК)-и Љумњурии Тољикистон тариќиимтињонњои марказонидашудаи дохил-шавї (ИМД) гузаронида мешавад.

-Вобаста ба ин, рўзи 1-уми фев-рали соли љорї бо иштироки сардоро-ни раёсатњои маорифи шањри Душан-бе, вилоятњои Хатлон, Суѓд ва Вилоя-ти Мухтори Кўњистони Бадахшон, муди-рони маорифи шањри Вањдат, ноњияњоиЊисор ва Рўдакї, сармуњаррири њаф-таномаи "Омўзгор", кормандони даст-гоњи вазорат ва роњбарияти Муассисаидавлатии "Маркази миллии тестї"(ММТ) дар назди муовини аввали ва-зири маориф Фарњод Рањимов љаласаикорї доир гардид, -изњор намуд ў.- Дарљаласа маќсад ва вазифањои њар якраёсат, шуъбањои маориф ва њафтано-ма муайян гардида, оид ба гузарони-дани озмоиш ва марњилањои он аз та-рафи роњбарияти ММТ маълумот додашуд.

Минбаъд, аз соли 2014 дар Љумњу-рии Тољикистон низоми нави ќабулидовталабон ба МТОК-и Љумњурии Тољи-

кистон тариќи ИМД амалї карда меша-вад. Љињати мутамарказ ба роњ монда-ни ќабули довталабон ба МТОК-и љум-њурї, бо дастури Вазорати маориф,ММТ дар њамкорї бо ташкилотњои бай-налмилалї Лоињаи модели низоми навиќабули довталабонро ба МТОК-и љумњ-урї тариќи ИМД тањия намуда, амалїнамудани низоми навро дар љумњурї бадўши худ вогузор гирифт.

Бо маќсади муайян намуданимушкилот, нуќсонњо, нофањмињо ва но-расоињои байни довталаб ва МТОК, ни-зоми нав аз моњи март то моњи июнисоли 2013 дар байни хонандагони син-фњои 10-уми љумњурї ба таври ихтиёрїаз озмоиш мегузарад.

Бояд њаминро ќайд намуд, ки ни-зоми нави ќабули довталабон аз якчандмарњилаи асосї иборат буда, татбиќипурраи озмоиш 4 моњро ташкил меди-њад.

Тибќи иттилои манбаъ , љињатитатбиќи самараноки озмоиши низоминав ва фањмонидани моњияти он навба љомеа, ММТ њамаи хоњишмандонва махсусан, воситањои ахбори ом-маро барои њамкорї даъват менамо-яд.

ММТ њамаи саъю кўшиши худро бањ-ри тањия ва татбиќи низоми устувор,шаффоф, боадолат ва дастрас буданбарои довталаб равона менамояд.

С.ФАЗЛ,"Омўзгор"

4ИСЛОЊОТ

ОЗМОИШИ НИЗОМИ НАВИ ЌАБУЛ

№6 8-уми феврали соли 2013СОЊИБФАЗИЛАТ

Љамоли мардумї дарилм бошад,

Камоли одамї дар њилмбошад

Таъсиси Академияи илмњоиТољикистон ва дар сохтори вайташаккул ёфтани Пажўњишгоњиилмї-тадќиќотї, аз он љумла, ин-ститути иќтисодї, барои тайёркардан ва такмили олимони сам-тњои мухталифи илми тољикомили нињоят муњим гардид.

Бояд ёдовар шуд, ки баъдихатми факултети иќтисодии До-нишгоњи давлатии Тољикистон баноми В.И. Ленин (њоло Дониш-гоњи миллии Тољикистон), усто-ди арљманд Иномљон Асроров баин институт ба кор омад.

Устод аз зумраи фардњоинотакрору сарсупурдаи илмумаърифат буданд, ки тамомифаъолияти босамари хешро барушди ин соњаи душвору пур-масъулияти илми кишоварзїбахшида, то охири умр дар ининститут кору фаъолият наму-даанд.

Фаъолияти илмї-тадќиќотїва методии И. Асроров солњоитўлонї ба омўзиши проблемањоимикро ва макроиќтисодиёт, ин-тегратсияи комплекси агросано-атї ва хусусиятњои тараќќиёти ондар давраи гузариш ба муноси-батњои иќтисодиёти бозорї бах-шида шудааст. Ў дар давраифаъолияти илмию педагогияш172 асар чоп кардааст: аз онњо27 монография, 12 маќолаи ка-лонњаљм, 135 маќолаи илмї, кидар маљмуъ 388 љузъи чопироташкил медињанд

Солњои охир И. Асроров баомўзиши масъалањои бозор вашаклњои моликият, моликият вашаклњои он дар шароити гузари-ши иќтисодиёт, масъалањои ин-тегратсияи иќтисодиёти Тољики-стон дар шароити гузариш баиќтисодиёти бозоргонї ва ѓайра

корњои тадќиќотї мебурд. Ўомилњои асосї ва нишондињан-дањоеро, ки ба њолати бозор,нархи мањсулоти њољагииќишлоќ, болоравии нархи хари-ди воситањои асосї ва масолењиистењсолї ва таъсири он ба фаъ-олияти молиявии корхонањоихољагии ќишлоќ, махсусан, хоља-гињои дењќонї (фермерї) марбу-танд, муайян кардааст.

Устод аз солњои аввали фаъ-олияти илмии худ дар тањияиякчанд барномаи давлатї фаъ-олона иштирок намудааст. Якеаз муаллифони "Барномаи му-каммали пешрафти илмї -техникии РСС Тољикистон бароисолњои 1986-2000", ќисми комп-лекси агросаноатї; "Консепсияитараќќиёт", "Комплекси агроса-ноатии Тољикистон то солњои2005", "Барномаи дигаргунсо-зињои бозорї дар соњањои кишо-варзии Тољикистон" (соли 2000),"Барномаи давлатии стратегияипаст кардани сатњи камбизоатїбарои солњої то 2020-ум", ќисмикомплекси агросаноатї; "Схемаитараќќиёт ва љойгиркунии ќув-вањои истењсолкунандаи Љумњу-рии Тољикистон барои солњои2005 ва то солњои 2020", ќисмикомплекси агросаноатї, "Тањияичорабинињо оид ба дохилшавииТољикистон ба созмони умумиља-

њонии савдо" ва ѓайра мебошад.Њамзамон, якчанд таклифу тав-сияњои худро оид ба љорї карда-ни њисоби хољагї ва худмаблаѓ-гузорї, татбиќи баъзе аз самтњоимеханизми хољагидорї, оид бабаровардани соњањои комплексиагросаноатї аз буњрони шадидииќтисодї ва ѓайра ба ЊукуматиЉумњурии Тољикистон ва Вазора-ти кишоварзии Љумњурии Тољики-стон пешнињод кардааст.

Боиси ифтихор аст, ки ин оли-ми маъруф ва шинохтаи љумњурїтамоми умри пурбаракати худробањри инкишофи соњаи кишо-варзї бахшида, њамзамон, дартаълиму тарбияи мутахассисонибаландихтисоси соњаи иќтисоди-ёти кишоварзї сањми арзандагузоштааст. Ин инсони наљиб дартўли фаъолияти пурбаракатихеш ватандўстї, инсондўстї,масъулиятшиносї ва дилсўзїнисбат ба љомеаро барои худпарчам интихоб намудааст. Чу-нин буд, ки имрўз дар тамомигўшаю канори љумњурии азиза-мон ва берун аз он садњо шогир-дону њаводорони Иномљон Асро-ров фаъолият доранд ва њар ваќ-те сухан дар бораи олимони ши-нохтаи кишвар равад, беихтиёрбо эњтирому эътиќоди бепоённоми ин марди фурўтан, фозил,дурандеш, некўному некхоњровирди забон меоранд. Зањматипайваста, бедорхобињо ва муто-лиаи шабонарўзии устод ме-вањои шањдрез ба бор оварда-анд. Ўро њамчун олими варзидаюшариф то њол ва дар оянда њамэњтиром менамоянд.

Устод бо муносибат, рафто-ру кирдор, донишу мањорат, ма-лака ва истеъдоди худододи ом-ўзгории хеш ба ќалби шогирдонроњ ёфта буд. Ў њама ваќт бароисайќал додани мањорати касбиихуд ва бархурдор шудан аз усу-лњои самараноки ташкили корњоиилмї - тадќиќотї, љустуљў ва да-страс кардани кадрњои болаёќа-ти ба соњаи илм шавќдошта ма-шѓул шуда, кўшиш мекард, ки на-тиљањои илмро ба истењсолотпайваста тањлил карда, бо исти-фода аз технологияи муосирпешкаши донишљўён гардонад.Солњои дуру дароз ў узви Шўроидиссертатсионї оид ба њимояирисолањои номзадии Донишгоњиаграрии Тољикистон ва узвиШўрои диссертатсионї оид бањимояи рисолањои доктории ин-ститути тадќиќоти иќтисодии Ва-зорати рушди иќтисод ва савдоиЉумњурии Тољикистон буд.

Зиндагиномаи устодро вараќ-гардон карда, корњои бузурги басомон расондаи ўро беихтиёрпеши назар меорем. Пеш азњама, ин тањия ва ба табъ расон-дани монографияњои илмї, тар-бияи кадрњои баландихтисоси

соњаи иќтисодиёти кишоварзї,дар роњи илм тарбия намуданишогирдон, љустуљўи мавзуњоинави илмї татќиќотии мубрамирўз, ташкилу гузаронидани ко-рњои илмї-тадќиќотї ва дар асо-си он ташкил кардани мактабиилмии хеш ва ѓайра мебошад.

И. Асроров дар омўзиши илм,равия ва мактаби худро дошт,инсони комил ва њама ваќт дарпайи љустуљўю навоварї буд.Ваќте ки кас бо ў мусоњиб мегар-дид, аз лафзи ширину гуфторипандомезашо як љањон лаззат ме-

рафтан њељ ваќт дер намешавад,њоло ба шумо зарур аст, ки беш-тар дар китобхонаи илмии Ака-демияи илмњо ва дигар китобхо-нањии илмии љумњурї ва берун азон рафта, ба мутоилаи китобњоиилмї машѓул шавед, китобњоронатанњо мехонед, балки конспектмекунед ва ба ман, њар њафтанишон медињед. Бунёди илмиихудро мустањкам намоед. Он ваќтдар хусуси дар оянда дар соњаиилм кор кардан ё накардан, на-виштани маќолаи илмї фикрмекунем. Њамин тавр њам шуд.

Пешрафт ва инкишофи њар як давлат, халќу миллатбевосита ба рушди илму маориф ва фарњанг,фаъолияти кадрњои баландихтисоси он вобаста аст.Маориф ва илми тољик дар ќарни бистум дар тамомисамтњои худ ба комёбињои бузурги назаррас ноилгардида буд. Аввалин ва муњимтарин комёбї дарТољикистон ташкили мактабњои тањсилоти умумї ваибтидої, миёна ва олии касбї ва дар заминаи онњоташкил намудани муассисањои илмї-тадќиќотї мебошад.

4ПОСИ ХОТИР

бардошт ва гавњари маънї дар-меёфт.

Ба устод баъди хатми До-нишгоњи миллии Тољикистонмоњи сентябри соли 1972 дарутоќи кориаш (дар Институтииќтисодии АИ ЉТ) шинос шудам.Он ваќтњо вай роњбарии шуъбаисамараноки истењсолоти хољагииќишлоќро ба уњда дошт. Баъд азшиносої, устод дар хусуси шаро-ити кор, маош, љойи истиќомат вазањматталаб будани илм бо мансуњбат кард. Дар охир гуфт, кишумо бояд фаромўш накунед, киилм зањмат ва тоќати бисёрроталаб мекунад.

Бори аввал дар њаљми панљсањифаи чопї як маќолаи илмїнавишта, аз устод хоњиш кардам,ки онро як бор хонанд. Баъди тањ-рири ин маќола дилам якбора азкор кардан дар соњаи илм сардшуд. Фикр кардам, ки њоло њамдер нашудааст, бењтараш ба ис-тењсолот равам, ин љо љои маннест. Бо ин андеша назди устоддаромадам ва ба ў фикрамробаён кардам. Бодиќќат маро гўшкард ва гуфт, ки ба истењсолот

Рўзњову моњњо мегузаштанд,банда кўшиш ба харљ медодам,ки супоришњои устодро то њаддиимкон иљро намоям, аз љумла,љамъоварї ва гуруњбандї карда-ни раќамњои оморї, ки дар њисо-боти солонаи колхозу савхозњобуданд. Аз рўи онњо нишондињан-дањои иќтисодиро њисоб ва гуруњ-бандї карда, хулосаи онро баустод пешнињод мекардам. Устодба њар яки њисобу гурўњбандиинишондињандањои иќтисодї, кииљро мекардам, диќќати љиддїдода, талаб мекарданд, ки њар якќисми онро сари ваќт аз бар на-моям. Њар як маслињат, тавсия,пешнињоду хулосањои гуногунињалли масъала, ки ба ман медод,барои тадќиќоти корњои илмииман пурарзиш ва зарур буд.

Устод шахсе буд, ки бисёр гапзаданро намеписандид, мехост,ки сухан кўтоњу амал мушаххасбошад. Шогирдонашро низ дарњамин равия тарбия мекард. Ўпедагоги хуб њам буд. Марди фо-зилу фурўтан, нуктадону нукта-санљ, мењрубону сахтгир буд. На-тиљаи чунин сахтгириаш буд, кињамаи шогирдонаш рисолањоиилмии худро дар сари ваќт омо-да ва ба муваффаќият њимоя кар-данд.

Мањз кордонї, серталабї,принсипнокї, ќобилияти баландиташкилотчигї, донишманди хубисоњаи иќтисодиёти кишоварзїбудан, обрўю эътибори ИномљонАсроровичро чун як ходими на-моёни соњаи илму маориф, мах-сусан, соњаи илми иќтисодиётикишоварзї афзун сохт.

Пайѓамбари Худо, њазрати Му-њаммад (салавот ба Ў) дар њади-сњои хеш фармудаанд: "Њар кї, дуќадам дар роњи тањсили илм бар-

дорад ва ду соат дар њузури олимбишинад ва ду калима аз ў биш-навад, Худояш ду бињишт ато ку-над, њар яке ду баробари дунё".

Ба андешаи ман, ин суханњоба олими шинохтаи соњаи иќти-содиёти кишоварзї И. Асроровниз мансубанд. Устод то лањ-зањои охирини њаёти хеш ба тад-ќиќоти пањлуњои гуногуни илмииќтисодиёти кишоварзї машѓулшуда, њамчунин, вазифаи муови-ни директори Институти иќтисо-дии Академияи илмњоро иљрокардааст.

Ба ќавли бузургон, инсоникомил дорои се хислат - самими-ят, садоќат ва маърифат аст.Љањвари одамият маърифат аства садоќату самимият дар батниинсон аз он об хўрда, дар маљ-муъ, боиси ташаккули ин симоикомилу асил мегардад.

Марди фозилу хирадманд,њалиму хоксор, дурбину некукорИномљон Асроров, дарвоќеъ, ин-сони асил ва аз њамаи ин сунна-тњои њамидаи инсонї бархурдорбуд.

Њар сањифаи рўзгори устодпур аз панду насињат буду ман-баи омўзиши мо - шогирдон. Си-ришти неку дили беѓашу беоло-ишаш њар њамсуњбатро ба мењ-натдўстї, ахлоќи њамида, дони-шандўзї, некўкорию инсондўстї,ростгўию ростќавлї, серталаббудан нисбат ба худ ва нисбат башогирдон њидоят месозад.

Итминони комил дорам, кинатиљаи корњои илмї- татќиќотииба анљом расондаи устод Ином-љон Асроров солњои тўлонї дарпешрафти илми кишоварзї, руш-ди босуботи корхонањои соњаикишоварзї, такмили љараёнитаълиму тарбия, тайёр карданикадрњои илмї, дар њалли масъа-лањои таъмини рушди устуворикишоварзї ва илми тољик хизматхоњад кард.

Чароѓи њар ду оламолимонанд,

Ба маънї олимон шамъиљањонанд.

Руњат шоду охиратат,обод бошад, устоди арљманд!

Зариф ШАРИФОВ,доктори илмњои

иќтисодї,профессор

Яке аз вазифањои муњими оила тайёр карданва ба мактаб фиристонидани фарзанд мебошад.Падару модар бо сад орзуву њавас ин рисолатихудро иљро мекунанд, бо умеди он ки фарзанда-шон наѓз хонда, соњиби маърифат шавад ва оян-да љои худро дар љамъият ёбаду ба халќ хизматкунад. Аз ин рў, мактаб, ки сароѓози илму донишмебошад, вазифадор аст ин умедњои волидонробарбод надода, таълиму тарбияи фарзандони он-њоро ба омўзгорон вобаста намояд. Ќадамњои ав-валини кўдак ба мактаб аз муаллими нахустин во-бастагии зиёд дорад. Ба ин хотир, мактаб бояддар интихоби муаллими аввалин бисёр эњтиёткорбошад. Мо бояд минбаъд омўзгорони ѓайриихти-сосро ба ин синфњо вобаста накунем. Устод боядшахси дорои маълумоти олии ихтисосї бошад, азусулњои назариявию илмї бархурдор буда, азњама муњимаш, эњсоси баланди маърифатпарварїдошта, дар дили шогирдонаш тавонад мењри хон-данро бедор кунад. Бовар кардан душвор аст, кикас муаллими аввалини худро аз хотир баровар-да бошад, зеро таассурот мондагортарин хотирот,

пурэњсостарин лањзањо мањз ба ў вобастаанд.Боиси таассуф аст, ки баъзе роњбарони мак-

табњо дар интихоби ин омўзгорон сањлангорї ме-кунанд, ё омўзгороне њастанд, ки мањорати балан-ди касбї ва муоширати хуби педагогї надоранд.

Бештари ваќт литсею гимназияњо дар ин сам-ти кор пешгом њастанд, зеро дар чунин муасси-сањо интихоби омўзгорон ба тариќи озмун суратмегирад.

Имрўзњо интихоби омўзгорон аз тарафи воли-дон барои роњбарияти мактаб мушкилї эљод ме-кунад, зеро барои ќисман омўзгорон миёни воли-дон ва мактаб бањсњо пайдо мешаванд. Барои бачунин њолатњо дучор нашудан зарур аст, ки омўз-горони синфњои ибтидої ба таври љиддї аз кур-сњои такмили ихтисос гузаранд. Худи омўзгоронбояд барои ѓанї гардонидани донишу таљрибаикасбии худ пайваста кўшиш намоянд. Дар аксињол, "харидор" пайдо карда наметавонанд.

Хосият ХОЛБОБОЕВА,омўзгори литсейи №2-и ш. Душанбе

4АНДЕША

МУАЛЛИМИ АВВАЛИН КИСТ?

№6 8-уми феврали соли 2013ГУЛШАНИ РОЗ

4 АСРОРИ СУХАН

(Давом дорад)Тањияи А.МУРОДЇ

ГИРЕЊКУШОИ МАЪНЇ

(идома аз шуморањои гузашта)

ШОПУР - ба љуз ќањрамони "Хусрав ва Ширин"-и Низомї Шо-пур, ки надими Хусрави Парвиз буд, дар таърихи адабиёти форсутољик боз ду Шопури дигар маълуманд. Шопури аввал писари Ар-дашери Бобакон аз духтари Ардавон, ки то њафтсолагї падар азвуљудаш бехабар буд. Вазире, ки модарашро пинњон карда буд,ўро назди падар овард. Шопур рўзе ба шикор рафт ва дар боѓ дух-тареро дид, ки дар сари роњ далви вазнинеро, ки дигарон аз берункашиданаш ољиз буданд, ба осонї берун кашид. Чун нажодашропурсид, духтари худро зодаи Мењраки Нўшзод - аз душманони Ар-дашер муаррифї кард, ки њамаи хонадонаш ба дасти Ардашер куш-та шуда буданд. Шопур духтарро ба занї гирифт ва аз ў писаре бономи Њурмуз ёфт. Шопур сї сол шоњї кард ва дар замони ў миёниЭрону Рум љанге даргирифт, ки ба шикасти румиён анљомид. Шопу-ри дигар дањумин подшоњи сосонї, маъруф ба Шопури Зулактофаст, ки ваќти дар шиками модараш будан ба салтанат расидааст.Монии наќќошро, ки даъвои пайѓамбарї дошт, ба фармони Шопу-

ри Зулактоф куштаанд.ШОХИ FИЗОЛ - киноя аз моњ.Дар њудуди Бохтар оњуи дашти ховаронЧун фурў шуд дар њаво, шохи ѓизол омад падид.

Салмони СоваљїШОЊАНШОЊИ ЗАНДУ УСТО - киноя аз офтоб.Ваљњи тасмия он аст, ки њам дар "Авасто" њам дар тафсири он

"Занд" аз кеши офтобпарастї зикр рафтааст:Маро њиммат чу хуршед аст, шоњаншоњи Занд, Усто,Ки чархаш зери рон асту сари Исо бари ронаш.

ХоќонїШОЊИ ЗАНБЎРОН - ишора ба шоњи занбўри асал, ки Яъсуб

ном дошта, назди амиралмўъминин Алї ибни Абўтолиб имоновардааст ва асал аз луоби занбўрон ихтирокардаи ў будааст:

Ба аввал нафс чун занбўри кофар доштам, лекин,Ба охир ёфтам чун шоњи занбўрон мусулмонаш.

ХоќонїШОЊИ ХОВАР - киноя аз офтоб.То ки сипењри обгун лофи ѓуломии ту зад,Аз сари њасрат оташе бар сари шоњи ховар аст.

НизомїШОЊИ ШАРЌ - киноя аз офтоб.Чу шоњи Шарќ пайдо шуд ба каф бар лаългун љомаш,Сипоњи шом пинњон шуд зи сањми барќсамсонаш.

НизомїШУАЙБ - аз пайѓамбарон, ки чун рисолати худро ба мардум

ошкор кард, иддаи бисёре бар ў имон наёварданд. Шак оварда-гон ба љазо гирифтор шуданд, ба онњо аз љониби Худо гармоитоќатфарсое фиристода шуд, чун эшон ба зери сояи абре паноњбурданд, аз абр оташ борид ва љумлаи мушриконро бисўхт. Шу-айб Мўсоро, ки аз Миср гурехта буд, паноњ дод ва ба хидматидусолаи шубонии Мўсо духтарашро ба ў дод.

Шубони водии Айман гање расад ба мурод,Ки чанд сол ба љон хидмати Шуайб кунад.

ЊофизШУБОНИ ВОДИИ АЙМАН - киноя аз Мўсо пайѓамбар, ки ба-

рои Шуайб шубонї кард ва духтари ўро ба занї гирифт.Шубони водии Айман гање расад ба муродКи чанд сол ба љон хидмати Шуайб кунад.

ЊофизШУТУРМУРFУ ОТАШ - ишора ба хислати оташхории шутур-

мурѓ. Шутурмурѓ оташу оњанро хўрда онро тањлил (њал) мекарда-аст ва муаллифи "Шарњи мушкилоти девони Анварї" - Абулњаса-ни Фароњонї навишта, ки ин њолро "худ ман мушоњида кардаам":

Fам оташ аст, лек дили ман бад-он хуш аст,Кори ѓаму дилам чу шутурмурѓу оташ аст.

Љамолиддини ИсфањонїШУТУРСАВОРЇ - ба маънои рўза хўрдан.Хуш он, ки накарда дар њама умр,Љуз дар рамазон шутурсаворї.

СалимШЎРИДАМАFЗ - киноя аз љунуну девонагї.Ишќи ў кард инчунин шўридамаѓзам, варна буд,Сарнавишти осмонњо абљади тифлонаам.

СоибЭ

ЭРАЉ - аз шоњони силсилаи Пешдодї, писари Фаридун. ЧунФаридун кишвари худро миёни писарон таќсим кард ва ЭронуАрабистонро ба Эраљ дод, бародаронаш Салму Тур, ки аз сањмихуд норозї буданд, бар вай њасад бурданд ва ўро куштанду на-зди падар фиристоданд.

ЮЮНУС - аз пайѓамбарон, ки чун мардум даъвати ўро напази-

руфтанд, онњоро нафрин кард. Худои таоло бар сари онњо абрепуроташ фиристод. Юнус аз миёни онњо рафт, то ки ўро наёбанд.Мардум тавбаю тазарўъ карданд ва Худо тавбаи эшонро пази-руфта, бар Юнус итоб кард, ки чаро аз байни мардум ѓоиб шуда-аст. Киштие, ки Юнус дар он нишаста буд, ба ѓарќоб афтод. Ќуръазаданд, то касеро бар об андозанд, се навбат ќуръа ба номи Юнусафтод. Юнус худро ба об андохт, моњие ўро фурў бурд. Юнусчињил рўз дар шиками моњї монд. Ўро ба якбор се сиёњї пешомад: торикии шаб, торикии ќаъри об ва торикии шиками моњї.Юнус аз ин њол ба тавбаю узри гуноњ машѓул шуд. Худо тавбаиўро пазируфт ва Юнусро аз шиками моњї берун овард. Юнус азсабаби сахт сусту заиф гаштан то чињил рўз дар соњили дарё монд.Оњуе бар ў шир доду дарахте бар сараш соя афканд, то ќувватгирифту ба назди ќавми худ баргашт.

Ќурси хуршед дар сиёњї шуд,Юнус андар дањони моњї шуд.

Саъдї

В-агар кард моњї зи Юнус шикор,Заминбўси ў кард моњиву мор.

Низомї

4ТАЊЌИЌ

Аз ин рў, номњои љуѓрофиимањалњо ва забонњои гуногун инъ-икосгари ин падидањои иљтимої -таърихии мардум мебошанд вааксари муњаќќиќони номшинос барон аќидаанд, ки омўзиши таърихињар як мањал ва ё миллатро пешаз њама, аз таърихи пайдоиши но-мњои љуѓрофии мањалњо ва ё то-понимњои мањал ба хубї мушоњи-да карда метавонем. Зеро саба-би пайдоиш ва ё зуњури ќисматеаз номњои љуѓрофии мањалњо сарзадании њодисањои гуногун дартаърихи ин ё он миллат ва ё мар-дум будаанд. Аз ин љост, ки муар-рихону бостоншиносон њангомитањќиќу омўзиши таъриху фарњан-ги минтаќањои алоњидаи ОсиёиМиёна дар маљмўъ, дар њудудиТољикистони имрўза мушахассанба ин масъала таваљљўњи хосе зо-њир намудаанд.

Яке аз минтаќањои аз љињатињудуди љуѓрофї нисбатан васеъ вадиќќатљалбкунандаи Тољикистон -водии Њисор ба шумор меравад,ки доир ба номњои љуѓрофии онолимону донишмандон фикру ан-дешањои зиёде баён намудаанд,вале хусусиятњои топонимикаи онна он ќадар мавриди таваљљуњимахсуси номшиносон ќарор ёфта-аст. Њарчанд олимону муњаќќиќо-ни бахшњои мухталифи љомеаши-носї, аз ќабили таъриху сарна-вишти ин мањали бостонї ба но-мњои љуѓорофии он, баъзе љан-бањои бавуљудоии топонимњо вамуносибати топономия бо масъа-лаи мавриди назарашон андеша-ронї намудаанд.

Мувофиќи маълумоти сарчаш-мањои таърихию љуѓорофї водииЊисор яке аз минтаќањои маскуниемебошад, ки дар он инсоният аззамонњои ќадим зиндагї мекар-данд. Аввалин ишорањо перомунимањал сукунати ин водї бо номиШумон, Шумонзамин ва аз асри15- 16 бо исми Њисори Шодмон бамушоњида мерасад. Имрўз инминтаќа бо номи ноњияи Њисор-маркази маъмурии яке азноњияњои ќисмати ѓарбии љумњурїба њисоб меравад. Релефи ин ма-њалро асосан њамворињо, дома-накўњњо (теппаю адирњо) ва кўњњоташкил мекунанд. Њудуди ноњия-ро дар шимол канори шарќииќаторкўњи Мачитилї (баландиашто 3550м) ва нишебии љанубиќаторкўњи Њисор (баландиаш то4300м), дар љануб бошад, њамво-

рии Њисор (баландиаш аз сатњибањр 700-900м) ва ќисми шимолиишарќии ќаторкўњи Боботоѓ (балан-диаш то 1600м) ињота намудаанд(Энсиклопедияи советии тољик,љилди 8, сањ. 397).

Асоси топонимияи водииЊисорро номњои хоси тољикї таш-кил медињанд (маводи мавридиназари мо дар заминаи маълумо-ти наќшаю харитањои таќсимотињудуди маъмурию љуѓрофии ма-њал, бойгонии љумњуриявї ва но-њиявї гирд оварда шудааст). Бо

вуљуди ин, чунин топонимњое, кимањсули забонњои дигар махсусан,забонњои туркї, русї, арабї низкам нестанд. Њаминро ба назаргирифта, топонимњои водииЊисорро аз рўи мансубияташон базабонњо метавонем ба якчандгуруњ људо намоем:

1. Топонимњои тољикї2. Топонимњои туркї3. Топонимњои русї4. Топонимњое, ки асли ба-

ромадашон номаълум аст.Чї тавре ёдовар шудем, но-

мњои љуѓрофии тољикї ќисматибештар ва асоси топонимияи ма-води љамъовардаи моро ташкилмедињанд. Ин топонимњо дар за-минаи захираи луѓавии забони то-љикї ба вуљуд омадаанд ва дартамоми њудуди ин минтаќа ба му-шоњида мерасанд. Ин аз он шањо-дат медињад, ки аз ќадим дар инсарзамини бостонї мардуми то-љикзабон маскан гирифтаю корузиндагї мекунанд. Аз љониби ди-гар, пайдоиш ва ташаккули номњоиљуѓрофии тољикї ба фаъолиятињаррўза, кору зиндагї, оину фарњ-анги мардуми тољикзабон алоќаизич доранд. Бо назардошти масо-или зикршуда топонимњои тољи-кии води Њисорро аз љињати семан-тикї метавонем ба якчанд гурўњљудо намоем:

1. Номњои љуѓрофие, ки баноми одамон мансубанд - антро-потонимњо. Чунин навъи топони-мњо як бахши хеле калони номњоиин мањалро ташкил додаанд вадар навбати худ аз љињати сохтутаркиб ба 2 гурўњ таќсим меша-ванд:

а) номњои сохтаю мураккаб;

б) номњое, ки дар шакли ибораба вуљуд омадаанд.

Номњои гурўњи аввал асосан,бо хоси одамон ба вуљуд омада-анд ва аз љињати сохт сохта -Содиќї, Азрифї, мураккаб - Шари-фобод, Ѓайратобод, Хољазуњур,Юнусхоља, Турдибобо, Хољасид-диќ, Давлатманќа ва ѓайра мебо-шанд.

Гурўњи дуюмро антропотопони-мњое ташкил медињанд, ки даршакли ибора ташаккул ёфтаанд.Чунин тарзи ташаккули номњоиљуѓрофї дар маводи гирдовардаимо хеле зиёд ба назар мерасад.Дар бавуљудоии ин навъи топони-мњо мавќеи исмњои хос њалкунан-да ва асосї ба њисоб равад њам,

наќши исмњои љинс ва ё апелляти-вњо дар маврид низ назаррас ме-бошад: Дењи Нав, Нољии Поён/Боло, Тудаи Боло, ХучилдиёриБоло/ Поён, Шўроби Искандар,Шўроби Афѓон ва ѓайра.

2. Топонимњое, ки бо номирустанињо, дарахтон, боѓу токзорифода ёфтаанд - фитонимњо. Маъ-лум аст, ки водии Њисор ба монан-ди дигар навоњии Тољикистон мав-зеест, ки бо навъњои гуногуни ме-ваю токзораш машњур гаштааст.Мањз, њамин падида, сабаби пай-доиши номњои љуѓрофии мањалгардидаю бо номи дарахтону ан-вои мева ифодашавии номњои инсарзамин шудааст. Чунин навъитопонимњо - фитонимњои тољики-асл дар ин минтаќа хеле зиёд бамушоњида мерасанд: Мурутак, Як-катут, Ангурзор, Тутако(њо), њамчу-нин, дарахтони бесамар ё сояаф-кан ва рустанињои ороишї: Бедак,Чинор, Дучинора, Сабзазор, Гул-майдон, Лолагї, Сунбул ва ѓайра.

3. Топонимњое, ки бо номихалќу миллат, ќавме вобастаанд -этнотопонимњо: Шўроби Афѓон.

4. Топонимњое, ки ба номимавзеъњои обдор: дарё, нањр, чаш-ма мансубанд - гибронимњо: дарёиЌаратоѓ, Обшорон, Чангоб, Бул-булчашма, Оби Шанбарї, Оби-гарм, Лойоб ва ѓайра.

5. Топонимњое, ки марбутиноми њайвонот мебошанд - зоони-мњо: Мортеппа, Морхона ва ѓайра.

6. Топонимњое, ки ифодагариноми талу теппањо мебошанд -оронимњо: Мавлонљар (Боло,Поён), Љартеппа, Хокистартеппа,Мортеппа ва ѓайра.

Чї тавре ки пештар зикр наму-дем, асоси топонимњои водииЊисорро номњои тољикї ташкилмедињанд ва ин шањодати он аст,ки мардуми тољикзабон аз ќадимдар ин диёр сукунат доштааст вадар ташаккули топонимњо наќшимуњим бозидааст.

Албатта, бо як назари иљмолїва дар доираи як маќола тамомипањлўњо ва хусусиятњои топони-мњои тољикии ин минтаќаро дарбаргирифтан ѓайриимкон аст, аз ин рў,дар маќолањои минбаъда боз баљанбањои дигари ин масъала боз-гашт хоњем кард.

Саида ЃАФФОРОВАомўзгори фанни забон ва

адабиёти тољики мактаби№15-и ноњияи Шоњмансур

Топонимика илмест, кипайдоиш, ташаккул,рушду инкишоф ва дардаврањои гуногунитаърихї ба таѓирот дучоргардидани номњоиљуѓрофиро меомўзад.Маълум аст, ки њар якпадидаи иљтимоие, кидар љомеа ба вуљудмеояд, њатман дар забонбозтоби худро пайдомекунад.

Бо њазорон ормон нонмепазам,

Дар танўри сурхитафсон мепазам.

Нон барои серии рўизамин,

Бањри хушбахтии инсонмепазам.

Дар хаёлам бўи нонигарми ман,

Рўи оламро муаттармекунад.

Одамони бемадоругушнаро,

Рўњ мебахшад, љавонтармекунад.

Гушнагї њамчун вабоиљисму љон

Дур аз мулки тавоноиман аст,

Лек фикри серии рўи љањон,Хоњиши имрўзу фардои

ман аст.

Мањтоб,омўзгор

4НАЗМ

НОНИ ГАРМ

№6 8-уми феврали соли 2013

Аз назди чашмаи Ибод гузаш-танд, аз назди фермаи кўњна гу-заштанд, аз назди масљиди дењгузаштанд ва охир ба тўйхонарасиданд. Хонаи Нуриддин дарканори роњи мошингард, дуртараз подаљои ањли дењ љойгир буд.

Бибиву набера аз дар даро-маданд.

Зани соњибхона Сайёра ис-тиќбол кард Оламбибиро вадарзамон лаълияшро касе ги-рифту бурд ба шарбатхона.

-Ба хона дароен, ба хона,-мурољиат бинмуд ба кампириОламбибї Сайёра.

Занњо дар њамон хонаи да-рун. Ва аммо…

Чї шуду чї монд, ки кампирбо чашмони њайрат ба иморатихонаи Нуриддин нигарист, баадири рў ба рўи ин хона дидадўхт ва "Худоё, товба, ман хобмедида бошам?",-гуфт дар дил.

Осори тааљљубро дар симоикампир мушоњида карда, Сайё-ра пурсид:

-Ња, хола чї ба хаёл рафтен?Њайрон монден. Тинљияй?-Мегум, бачам, -дилашро "ка-

фонд" охир Оламбибии як кам79-сола,

-њамин иморат хонаи ту аст?Некї, росташро бигў!

-Эњ, холаи азиз-е, -ханда дарлаб гуфт Сайёра. - Албатта хо-наи ман аст. Шумо, ки хеле ваќтин тарафњо наомаден, намедо-нед-да, хона хонаи мост! Чї буд?

-О, мегум, замоне ин љо ма-газин набуд, бачам? Магазиниќишлоќ буд-ку?,-Њо, хола, мага-зин буд, - сар љунбонд Сайёра,баъди љангњо мо харидем мага-зина, шуд аз мо.

-Нахо?-дубора тааљљуб кардОламбибї.

-Охи, чї хел магазини њукума-та ту мехаридї? Ин имората дарваќтуш худорањматии Назокат-очаи Њољињайдар, раиси љамоатдаводав карда сохта буд.

-Э, хола, буд набуд, гузаштурафт. Мо намехаридем, касидигар мехарид, чї фарќ дорад.Хайр, биёен, ба хона дароен.

Ва кампир "товба-товба" гуф-та, ба хона даромад.

Рўз рўзи гарму нарми офтобїбуд…

Ва рўзњо мегузаш-танд.1,2,3,… 10…20…30…40…3моњу 29 рўз чун тир сипарї гар-дид. Њаво сард, дарахтон урёнупажмурда, офтоб хиратоб.

Ва боз кампири Оламбибироба сури дигар хабар карданд, бахонаи Салими Њалим. "Ё тавба,-аз дил гузаронид кампир, ин бачаомада-омада дар њамин хунукїмаърака ороставу тўй пеш ги-рифта. Корњои дунё чаппа гар-дида".

Ва субњи тозаву муљаллоирўзи шанбе чун дар тўйхабарњои

4ЭЉОД

(Њикояти солњои 20-уми садаи ХХ)

Кампири Оламбибїлаълии ќанду кулчавумавиз ва як пораматоеро, ки болои онњогустурда буд, ба дастгирифт, тори сар гузоштва њамроњи наберааш, кидар синфи 9 мехонад, аздари дутабаќаи њавлияшбаромад. Ў дар ин рўзибосахои офтобии фаслипойиз озими тўй аст.Хабараш кардаанд бахонаи Нуриддини Шариф.Хеле роњ рафтанд,лаълиро наберааш бадаст гирифт. Ва идомадоданд ба роњашон.

дигар лаълї омода кард, Олам-бибї, Матои ќиматеро "њадя"гўён, болои ќанду маѓзу мавизпањн кард ва…

Ва њамроњи наберааш ба роњдаромад. Роњ намноку лажѓонак,ќадам бардоштан азоби вазнинидигар. Лаълї дар дасти набера,момо аз думбол. Бо эњтиёти та-мом ќадамзанон аз назди чашмаиИбод гузаштанд, аз назди роњифермаи кўњна гузаштанд, аз наздимасљиди дењ гузаштанд, аз назди

хонаи Нуриддин гузаштанд.Ва яке набера ба љониби дас-

ти чап тоб хўрд. Як дарвозаибасо бузурги оњанї, бо деворибаланди хиштї баромад аз пе-шорў.

Хонаи Салими Њалим буд он.Такудавро бубину деги ошро

бубину самоворро бубину марду-ми андармони кореро бубину…

-Биёен, биёен,- пазирої на-муд кампирро Салиму њамса-раш.-Њо, ба хонаи аз њама охирдароен. Зану кампирњо њамон љо.

Ва Оламбибї баногоњ ба имо-рати дарозрўяи хонаи Салим ни-гарист. Чизе дар ёдаш омад, маѓ-заш такон хўрд.

"Охир, ин бино клуби ќишлоќнабуд? Э, бача, бест, бест, о инСалиму занаш дар клуб тўяшон-ро мегузаронда бошанд? Худашхона надоштааст, чї бало?"

-Ња, хола,-пурсон шуд Салимаз кампир, чї ба хаёл рафтї?Ањволат чї хел, ањволат?

-Ањволам наѓзу некї…-Чї шуда? Бигў, хола, бигў.-Мегўм, бачам, тўятро дар

клуб мегузаронї?-Чї хелї клуб? -њайрон шуд

Салим ва хандид. -О, холаи сода.Рост мегўйї, як замоне ин љо клуббуд. Баъд мо харидем онро. Љангшуд, њамаро дуздиданду кашон-данд. Њаминаш ба мо монд.

-Эњ, бачам, -оњ кашид Олам-бибї,- барои сохтани ин клуб чїќадар мардум љон канданд, чїќадар болову поён давиданд.Дар ин љо консерту кино нишонмедоданд. Њай, ободї буд, њай,љойи серодам буд. Њай, дареѓ-а,сад дареѓ-а. Наход, ки…

-Фикри бисёр накун, хола, -дубора хандид Салим. -СССРрафт аз байн.

Мо харидем клубро. Ба 50

сўм! Њо, як замоне…"Тавба, тавба",-пичиррос ме-

занад зери лаб кампири Олам-бибї. Аљаб замонае даррасид.Пешиниён сохтанд, навомадагонсоњиб шуданд. Њайфи клуба,њайфи мењнати халќ.

Ва рўзи сарде буду офтобкамњарорат.

Ва гузаштанд рўзњо, гузаш-танд. Зимистон рафт, бањорисабзгун омад. Олам дигар, заминдигар, осмон дигар. Ба њар љо

нигањи чашмат бирасад, сабзусабз аст.

Ва боз дар ин гармињои ава-ли бањор хабар карданд кампи-ри Оламбибиро, ба тўи Ањмадхо-ни Самадхон, як нафар аз вази-фадорони ноњия, њамдењаи дери-ни пиразан.

Ва боз лаълии пур аз маѓзумавизу ќандро омода намудОламбибї ва матои навбарома-деро, ки келинаш пешнињод кар-да буд, болои ќанду мавизњопартофт ва њамроњи набераашба роњ баромад. Дур буд роњ, таќ-рибан ним километр меомад. Ваинро пиразан намедонист. Гомнињоданду гом нињоданд. Моши-не андар назди масљид истод васаворашон кард. Назди тўйхонафаромаданд аз мошин. "Хелероњ будааст, - аз дил гузарондкампир. -Хайрият, њамин мошиндар љонамон даромад. Набошад,кайњо аз пову пар мемондам".

Ончунон тўдаи бењадду њисо-би одамон дар хизмат буданд,ки аз тамошои онон чашмони пи-разан сиёњ зад ва даст ба такяияк чанор гузошт, "уф" гуфт ванафас рост кард.

Касоне омаданд, лаълияшроба њаво бурданд, худи ўро баъ-ди интизорињои зиёде ба кадомяк хона пазирої намуданд. Вакампир яке ботањаммулу бафу-рља ба гирду атроф, ба чанд да-рахти чанори кўњансол, ба хо-нањои музайяну хушранги Ањмад-хон нигарист.

-Ё товба, ѓурунгос зад зерилаб Оламбибї аз ѓояти њайратиошкоро.

-О, э бача, ин иморату њавлї,ин чанорњо идораи љамоати де-њот нест магар? Ин мардум ё де-вонаи девона шуданд, ё манипири мафлук аз корњои олам чи-

зеро намефањмаму пай намеба-рам? Наход… наход, дар идораиљамоат тўй карда истода бошад,Ањмадхон? Ё тўйи њукуматї ме-кунад? Ё.. Эњ…

-Хола,-садое ба худ овардкампирро.-Мебинам, ки њайро-нию мегўї, ки ин љо идораи љамо-ат аст.

Њо, як-ду сол пеш идораиљамоат буд, баъд Ањмадхони ака-ам хариданд, ин биноро . Њолохонаи ќонунии аком њамин, ња!

-Идораи љамоатку? -саропо пайкарињайрат шуда пурсидОламбибї.

-Ба дењаи ЛабиЉар кўчонданд.

-Воњ, ба њамонроњи дароз?

Ва лолу пакар бахонае даромад. Бар-гњои чанорњои сол-манди тановар аз ва-зиши бод меларзи-данд. Ва рўзњо барќ-вор мегузаштанд.Моње баромад. Тоби-стон, гармии бењолку-нандае, ки нагў!

Ва як субњ хабарепањн ёфту хиљил кардкампирро. Раиси ка-лон, њокими ноњияиКулоњдорон мурда-

аст. Аз вазифа холияш намуда-анду дилаш "таркидааст". Маргимўњлике.

Ва он њоким низ дар њаминдењ зиндагї ба сар мебурд. Вааммо дар кадом канори он,Оламбибї намедонист.

Бо чанд зану кампиракњо бахонаи "мурда" рањсипор гарди-данд. Њай, рафтанд, њай, ќатъимароњилу манзил карданд, шал-пару хастае шуданд, ки нагў!

Мошине омад- "Тангемча" васавор карду бурд онњоро.

Дар поёни дењ фароварда-шон. Ва аз касе хонаи Њокимикалонро пурсон шуданд, нишондод ба онњо.

Расиданд, диданд, ки марду-ми зиёд дар нолаву навњаву гиря.Сиришки талх мерезанд аз ди-дањо. Валек хонаи Њоким зард-ранги дуќабатаи боњашамат буд.Боѓе дошт, анќариб 1 гектар бофавворањои об ва хониши тўтиюбедона.

Дар кате баромада нишас-танд Оламбибиву дугонањояш.

Нишастанд андўњзада. Ва Олам-бибї бо як савќи пирона ба чортарафи њавливу хонаи раиси ка-лон нигарист. Хеле нигарист.Ногоњ дањонаш во монд. Охир,ин иморат бинои бемористониколхоз буд.

-Ё тавба,-гуфт пеши худ кам-пир-, астаѓфируллоњ, ин раисдар њамин касалхона мурдаастуто њол хонааш набурдаанд? Ё инрасму русуми њукуматї бошад?Дугонаи деринааш, кампири

Чинї чизеро пай бурд, ки оњиамиќе аз сина баровард:

-Хўљаини калон буд, њамин"балнисаро" њам харид. Мардумбе духтурхона монданд. Серропарвои гурусна аст, магар? Ина,бо як кафан мерава… Э, хок дарсари нафс… Ва хомўш мондОламбибї ва банди тафаккур азхуд мепурсид, ки "њама биноњоидавлатро, ки як тўда соњиб бо-шанд, пас дар ин кишвар чизебарљой монда бошад? Эњ, садќаимењнати мардум шаванд!"

… Ва муддате аз байн гузашт.Субње кампири Оламбибї говугўсолаашро пода бурд. Дид, кидавродаври подаљойро симтуркашидаанд.

-Гову гўсолаатро њай карда бахонаат бар,- амр дод љавониќавоќие.

-О, ин подаљоро кї ин хел пе-чонида гирифт? -пурсид Олам-бибї.

-Гапа бисёр накун. Раиси навдар ин љо хонаву дар месозад.

-Раиси нав? О, гову мола куљобарем?

-Ё хонаат мебарї, ё бозор.Дард кашид кампир, аламаш

боло гирифт, ќањраш омад. Коф-та-кофта хонаи "муаллими китоб-навис"-и дењаро ёфт.

Гуфт: -бачам, аз номи ман баболо, ба ягон љое навис, ки бадодам бирасан. Ин чї рўзи сиёњохир? Заминњоро фурўхтанд,мактабу магазину идораи љамо-ату шипангу касалхонаро фурў-хтанд. Акнун подароњу подаљороњам аз худ карданд. Рост ба под-шоњ навис!

Њичї мепурсанд, ё не?Ё ќиёмат наздик аст? Мена-

висї??Ва… навиштем, тафсилоти

ќисса пеши шумост. Хоњ боваркунед, хоњ, не!

Шодї РАЉАБЗОД"Омўзгор"

ВАРЗИШ ВУСЪАТ МЕЁБАДБо дастгирии маќомоти иљроияи њокимияти давлатии ноњияи

Шўрообод ва бахши љавонон, варзиш ва сайёњии ноњия бах-шида ба рўзи Артиши милли Тољикистон дар њамкорї бо шуъ-баи маорифи ноњия дар байни хонандагони мактабњои тањси-лоти миёнаи умумї аз рўи 7 намуди варзиш: шашкаву шоњмот,дастхобонї, тенниси рўи миз ва якњарбаи шарќї чорабинињоиварзишї доир намуданд, ки дар онњо беш аз 200 нафар сабќ-ат карданд. Чунин мусобиќањои варзишї бори нахуст дар му-ассисањои таълимї гузаронида мешавад. Ќайд кардан ба мав-рид аст, ки дар мусобиќањои варзишї 60 нафар љавондухта-рон мањорати варзишии худро нишон доданд.

Тавре, ки масъулини шуъбаи маорифи ноњия ќайд карданд,бахшида ба љашни байналмиллалии "Наврўз" ташкил ва гузаро-нидани чорабинињои дигари варзишї дар байни мактаббачагониноњия ба наќша гирифта шудааст.

Шариф Абдулњамид,"Омўзгор"

НАСР

№6 8-уми феврали соли 2013ЁДБУД4ПОСИ ХОТИР

Соли 1942-ум ба мудофиаиВатан меравад.

Баъди таълими кўтоњмудда-ти љангї ў дар њайати дивизияи61-уми полки 464-ум ба фронтиУкраина равон карда мешавад.Чун командири полк њушёриюзиракї нишон дода, дар озодку-нии шањрњои Сталинград, Ка-менск, Шахтинский ва истгоњироњи оњани Малерево бо душма-нон рў ба рў шуда, корнамої ни-шон медињад ва аз китфи чапаштир мехўрад.

Баъди дар госпитал табобатёфтан дар њайати дивизияи 78-уми полки 453-ми сеюми Украи-на бо душманон љанг мекунад вадењањои Украина, Старобилск,Лисаганск, Красни Лиманро азонњо озод мекунад. Дар ин дав-

ра аз аскари ќаторї то ба рутбаисержанти калон мерасад.

Соли 1944 дар курси кутоњ-муддати афсарии шањри Одессатањсил карда, ба сифати коман-дири взвод ба дивизияи 34-умигвардияи Еноколи ордени "Бай-раки сурх"-дори полки 107-умфиристода шуда, дар озод наму-дани шањру дењањои Руминия,Венгрия, Австрия иштирок карда,корнамої нишон медињад васоли 1946 ба зодгоњаш бармегар-дад. Ватан барои хизматњояшўро бо ордени Ситораи сурх, ор-дени Љанги Бузурги Ватанї, ме-дали хотиравии "60-солагии му-њорибаи Сталинград", медалибарои ишѓоли Будапешт, меда-ли барои ишѓоли Вена ва ѓайрамукофотонидааст.

4ВАВЫАПИИИ

Рашид Гулонов баъдивафоти падар то синни 10-солагї дар тарбияимодараш монда, бокўмаки таѓояш даринтернати дењаи Дубедаиноњияи Файзобод мехонад.Ќобилияти хуби ўромаъмурияти интернат баинобат гирифта, ба курсимуаллимтайёркунии ноњияиВањдат равон мекунанд.Баъди хатми курс, соли1940 ба кор дар мактабидењаи Дубедаи ноњияиФайзобод шуруъменамояд.

Рашид Гулонов баъди хизма-ти Ватан, соли 1946-ум нозиришуъбаи маорифи ноњияи Файзо-бод таъин гардида кор мекунадва соли 1959 дар вазифаи муди-ри ќисми таълимии Хонаи бача-гони дењаи Дубеда кор мекунад.Соли 1962-ум Донишгоњи омўзго-рии ба номи Т.Г.Шевченкоро бо-муваффаќият хатм мекунад ва азсоли 1966 то соли 1983 дар мак-таби миёнаи №22 директори мак-таб шуда кор мекунад. Бо ташаб-буси ин марди рўзгордида чандсинфхона илова ва ду бинои ило-вагї сохта мешавад. Азбаскишумораи хонандагон зиёд меша-вад, бо роњи мошингард аз дењаиДубеда рафтани онњо ба дењаињамсоя душвор мегардад. Дар инваќт Рашид, ки вазифаи раисимањалларо ба зимма мегирад, боёрии мардум ва њукумати ноњиядар дењаи Дубеда мактаби тањ-силоти умумии раќами 47-ро сох-та ба истифода медињад.

Рашид Гулонов яке аз муал-лимони пешќадаму собиќадориљангу мењнат то соли 1997 дармактаби раќами 47 омўзгор шудакор мекунад. Зиёда аз 40 нафаршогирдонаш дар мактабњои олїтањсил карда, дар вазифањои гу-ногун кор мекунанд. Аз соли2002-ум то охири умраш бароба-ри фаъолияти омўзгорївазифаираиси шўрои собиќадорони љангумењнати ноњияро ба ўњда дошт.

Маљид ЊОМИДОВ,ноњияи Файзобод

Дар Донишгоњи технологииТољикистон бо ташаббус ва иќдо-ми хайрхоњонаи раёсати он њарсол моњи январ Рўзи ёдбудисобиќ кормандон гузаронда ме-шавад. Маъракаи ёдбуди имсо-ла низ бо њисси баланди хайр-хоњию инсондўстї баргузор гар-дида, доираи васеи њамкоронудўстон ва хешу аќрабои марњу-монро фаро гирифта буд.

Чорабиниро бо сухани муќад-димавї ректори донишгоњ, докто-ри илмњои педагогї, профессорН.Шоев кушода, њозиринро хай-рамаќдам гуфт ва баъдан, оид ба

ёдгардида намоиш дода шуд, кихеле муассиру риќќатовар ва на-мунаи барљастаи ќадршиносї бу-данд.

Бо иќдоми роњбарияти до-нишгоњ китобчаи хотиравиетањия ва нашр гардид, ки азёддошт ва лањзањои љолибињаёти шодравонњо иборат буда,симои накў ва воќеии онњоро инъ-икос месозад.

Н.ШАМСОВ,саромўзгори кафедраи

забони тољикї ва фалсафаитаълимоти Донишгоњитехнологии Тољикистон

ШАМЪИ ХОТИРА

"Омўзгори асил онест, бай-ни шогирдону њамкорону љамъи-ят соњибобрў буда, хамеша азкасби бошарафи хеш ифтихордорад ва шогирдони ватандўстусофдилу босавод ва солењ бакамол мерасонад". Ин суханњодар ситоиши зани фозил ва омў-згори сил Истода Љумъаева (ру-њаш шод бод) гуфта шуда буданддар маќолае, ки дар яке аз шу-морањои њафтаномаи "Омўзгор"соли 2003 чоп гардида буд. Бале,Истода Љумъаева аз зумраи ом-ўзгорони варзидаву мењнатдўства дар кори хеш њамеша серта-лабу масъулиятшинос буд.

Ў монанди садњо духтаронитољик њангоми дар мактаби миё-на хонданаш ба касби омўзгорїмењр баста буд. Баъди хатмимактаби №6-и љамоати дењоти баноми Лоиќ Шералї ба Донишгоњидавлатии Хуљанд дохил шуд.Баъди як соли тањсил ба шањриДушанбе омад, дар факултаигеография-биологияи ДДОТ баноми С.Айнї идомаи тањсил на-муд. Баъди як соли тањсил мохонадор шудем. Дар давоми 46соли зиндагии якљояамон соњиби6 фарзанд - Шањриёр, Хуршед,Мавлуда, Фаррух, Адиба ва Зар-рина гаштем. Њар кадоми онњоимрўз соњиби хонаю љой, соњибифарзандњои дўстрў ва маълумо-ти олї њастанд.

Истода Љумъаева баъди хат-ми донишгоњ дар мактаби №62,гимназияи №53 ба номи Муњаб-бат Мањмудова, мактаби № 60-ишањри Душанбе, литсей-интер-нати Президентї барои бачаго-ни лаёќатманд ва мактаби №6-и ноњияи Панљакент кору фаъо-лият намуд ва дар маљмўъ 44соли умри хешро барои таъли-

му тарбияи насли наврас сарфкард. Мавсуф аз ибтидои таш-килёбии литсей-интернати Пре-зидентї барои бачагони лаёќат-манд барои баланд гардиданисифати таълиму тарбия, таљњи-зонидани кабинетњои фаннї њис-саи сазовор гузошт. Дар литсей-интернати номбурда чандин со-лњо дар баробари омўзгор буда-наш вазифаи љонишини дирек-торро ба уњда дошт ва баъдтарба дўши ў вазифаи басо масъу-лиятнок - сарварии кафедраироњбарони синфро вогузор наму-данд.

Истода Љумъаева аз омўзго-рони писандидаву соњибтаљри-баи шањри Душанбе буд. Бо та-шаббуси ў дар литсей-интерна-ти Президентї мактаби таљрибаипешќадами муаллимони геогра-фия амал мекард. Дар баробариин омўзгори варзида, лекторикурсњои такмили ихтисоси муал-лимони шањри Душанбе ваДЉТИБКМ ба шумор мерафт.Таљрибаи пешќадами омўзгор азтарафи Маркази таълимию мето-дии Вазорати маориф омўхтавупањн гардонида шуда буд.

Муаллима њамеша ба таъли-му тарбияи шогирдон, омўхтаниадабиёти илмию методї, ишти-рок дар чорабинињои мактабї ваноњиявию шањрї ва диќќатиљиддї медод, кори таълиму тар-бияро аз кори шахсии худ балан-дтар медонист ва пайваста ма-њилорои шогирдон буд. Ўрољеъ ба масъалањои омўзишифанњои географияву биологиябеш аз 25 маќолаи илмї-методїва оид ба пањлуњои гуногуни ко-рњои тарбиявї 20 маќола навиш-таву ба чоп расонида буд.

Барои хизматњои арзандааш

шодравон Истода Љумъаева боордени "Дўстї" ќадр карда шуд.Ин орденро Президенти кишвар,Љаноби Олї Эмомалї Рањмонхуд ба муаллима супорида бу-данд. Инчунин, муаллима ба ни-шони "Аълочии маорифи Тољики-стон", чандин Ифтихорномаи Ва-зорати маорифи љумњурї, Раёса-ти маорифи шањри Душанбе ќад-ргузорї шуда буд.

Муаллимаи мушфиќу ѓамхо-ри мо агар дар њаёт мебуд, имрўзба синни мубораки њафтод мера-сид. Афсўс, ки умр бевафоїкард…

Ёди ў њељ гоњ аз лавњи хотиримо зудуда нахоњад шуд.

Зиндаву љовид монд, њар кїнакўном зист,

К-аз аќибаш зикри хайрзинда кунад номро.Тўраќул ЉУМЪАЕВ,

омўзгор.

Соњибилм бояд соњиби њилмњам бошад, лекин љавњари ин си-фати барљаста дар нињоди на њаринсон мављуд аст. Бисёр дидаем,ки олимони соњибунвону соњибљ-оиза аз ин сифат бебањраанд.Оби љонафзову тозагари илм бовуљуди ин ќадар нерў ѓаши тина-ти ин тоифаро шуста натавонис-тааст. Ва онон як умр мутакабби-ру худхоњ, њарис ва риёкор мон-даанд.

Хушбахтона, ќањрамони маќо-

истифода мебаранд. Мавсуфдоир ба фанни кимиё њамчун да-стур "Маљмўаи машќ ва масъа-лањо аз химияи органикї"-ро њамнашр кардааст, ки ањамияти ка-лони маърифатбахшї дорад. Бадонишу мањорати баланди омўз-гории ў олимони давлатњои собиќИттињоди Шўравї њам бањои ба-ланд додаанд.

Устод борњо дар конферен-сияњои илмї, илмї-методии љум-њуриявї ва минтаќаю байнал-халќї иштирок кардааст. Дўсто-

4ЁДИ НЕК

лаи мо номзади фанњои химия,устоди Донишгоњи давлатии ом-ўзгории Тољикистон ба номи Сад-риддин Айнї, шодравон Абдуа-лим Њайдаров аз зумраи ин гур-ўњи олимнамою фазлфурўш на-буд.

Ўро дар њама љо, хоњ дар љойикору хоњ дар хона, хоњ дар хиё-бону хоњ дар сафар, як хел ди-даем: хоксор, санљидагуфтор вашикастанафс. Ин омўзгори вар-зида фарзанди дењаи Дошман-дии ноњияи афсонавии Балљувонаст, вале ягон бор нашунидаем,ки ў бартарии мањаллеро зикркарда бошад. Барои ў Тољикис-тони озоду ягона Ватан буд.Њамаи минтаќањои ин кишвариофтобиро дўст медошт. Бо њама,хоњ зарафшонї бошаду хоњ хат-лонї, хоњ бадахшї бошаду хоњњисориву хуљандї, як хел, баро-дарвор муносибат мекард, зеротинати беѓаш ва нияти холисдошт, омўзгори њаќталошу мо-дарзод буд.

Зиндагиномаи устод Абдуа-лим Њайдаров ба як китоби иб-ратомўз монанд аст.

Ў соли 1970 пас аз хатми фа-култаи химияи Донишгоњи омўз-горї ба сифати муаллими кафед-раи химия дар он машѓули кормегардад, ва то охирин нафас ўбуду асрори фанни аљоибикимиё.

Устод Абдуалим Њайдаровкимиёшиноси даќиќдон буд. Осо-ри њамаи кимиёдонони гузашта-ро ба хубї медонист. Кори оѓоз-кардаи онњоро ба ќадри тавонидома медод. Натиљаи ин љиддуљањд ва зањмати бардавом буд,ки ў 2 монография, 12 дастуритаълимї барои донишљўёни мак-табњои олї ва мактаббачагон,зиёда аз 180 маќолаи илмї-ом-мавї иншо кард. Њамаи он маќо-лањо ба мавзўъ ва масъалањоимуњими њаётї бахшида шудааст.Имрўз њам дўстдорони фанникимиё аз маќолањои "Алфа ами-ноокислотањо", "Кимиёгарон ваомўзгорони ватанї", "Фермен-тњо", "Химия ва биохимияи сафе-дањо", "Фермантњо ва витаминњо"

ни олимаш аз шањрњои Маскав,Санкт-Петербург, Киев ва Тош-канд то имрўз аз сифатњои барљ-астаи инсониву муњаќќиќиаш ёдмеоранд.

Устод Абдуалим Њайдаровкимиёдони равшанќиёс буд. Дарфаъолияти илмии ў шеър љой-гоњи хос дошт. Адабиёти класси-ки тољику форсро хуб медонист.Як сабаби зебою хотирмон вабеѓалат сухан гуфтани устод њамаз асрори сухан огоњ буданашаст. Ў гоњо андешањои худродоир ба оламу одам, илму адабва рафтори њамзамононаш дарќолаби шеърњои хурди лирикїмисли рубоиву дубайтињо ифодамекард. Бояд гуфт, ки он суру-дањо дар худ рўњи як инсони огањ-ро таљассум кардаанд.

Хирадманде гуфтааст:Дунё ба мисоли як работи

дудар аст,Њар рўз дар ин работ халќе

дигар аст.Ќоидаи зиндагї чунин аст: њар

кї ба ин дунё омад, оќибат рўзеаз он меравад. Агар умр вафомекард, 10 феврали соли љорїустод Абдуалим Њайдаров 60-сола мешуд. Хушо, ки давомизиндагии устод дар фаъолиятифарзандон ва шогирдонаш та-љассум меёбанд.

УбайдуллоиАКРАМЗОДА

№6 8-уми феврали соли 2013

Сармуњаррир:Ноилшо НУРАЛИЕВ

Суроѓа: 734024, ш.Душанбе, к.Нисор Муњаммад, 13а. Телефонњо: ќабулгоњ – 221-63-36, љонишини сармуњаррир – 227-36-29, котиби масъул ва шуъбањо – 227-25-49

Н.САИДОВ, Ф.РАЊИМОВ, Т.МАЊМАДОВА, Ф.ИСМОНОВ, А.РАЊМОНОВ,М.САЙФИДДИНОВ, А.МУРОДЇ (љонишини сармуњаррир)

Муассис: Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон

«Омўзгор» дар Вазорати адлияи Љумњурии Тољикистон тањти раќами 21Р – 405 19.12.2000 сабти ном шуда, тањти раќами 0018/рз, аз 14.09.2007 дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистоназ нав номнавис гардидааст. Нашрия ба хотири чандандешї маводе низ ба табъ мерасонад, ки идораи њафтанома метавонад бо муаллифон њамфикр набошад ва барои онњо масъулиятба уњда нагирад. Дастхатњо ва суратњо ба муаллифон баргардонида намешаванд.

Њафтанома дар чопхонаи «Интишор» ба табъ расидааст. | Индекси обуна – 68850 | Адади нашр: 28 646 нусха | Тарроњ: С. Ниёзов | Њуруфчинон: О.Љабборова ва Ш. ЗафарзодаПочтаи электронї: info@omuzgor-news.tjСайти њафтанома: www.omuzgor-news.tj

Њайатитањрир:

АНЉОМ

ПАНЉ ЛАТИФА

Њар як омўзгор њамчун тарбия-дињандаи наврасону љавонон, со-зандаи ояндаи Ватану миллат ваљомеаи солим бояд дар радифи на-воварии касби худ будан мунтазамаз навгонињои соњаи маориф (усу-лњои фаъоли таълим, дарси њам-гиро, омўзиши усулњои нави соња,ва технологияи иттилоотї), огоњїдошта бошад. Зеро таълиму тарбиябарои омўзгор раванди эљодиест,ки доимо пайдо намудани методу

Дар иртибот ба фармоиши ва-зири маориф аз 30. 10. 2012, № 2343"Оид ба таѓйири таътили муасси-сањои тањсилоти умумии љумњурї"донишкада як ќатор чорабинињороба наќша гирифта, анљом дод. Дарќатори 16 курси такмили ихтисосинаќшавї бо дархости мудиронишуъбањои маорифи ноњияњои Шањ-ринаву Турсунзода, Рўдакї, Рашт,Данѓара, Њисору Варзоб ва шањриНорак 30 курси такмили ихтисосииловагї ташкил шудааст. Дар кур-сњои такмили ихтисос дар ќатори ом-

Дар курсњои такмили ихтисосбо супориши ректори Донишкадашуъбаи таълим ва шуъбаи мони-торинги сифати таълим рафтибаргузории машѓулиятњо ва ко-рњои амалиро зери назоратиљиддї ќарор дода, озмоишњо гу-зарониданд. Озмоишњо дар кур-сњои такмили ихтисос дар ду самт:муайян намудани сифату самара-нокии курсњо ва доир ба бањо-дињии сифати кори лекторон гуза-ронида шуд. Њамзамон боиси таъ-кид аст, ки масъулини шуъбањои

4НИЗОМ

ФУРСАТИ МУНОСИБ БАРОИ

воситањои љадидро таќозо мена-мояд. Омўхтани таљрибаю усулњоитаълиму тарбияи њамдигарї бароирушди фаъолияти минбаъда за-минаи мусоидро фароњам мео-ранд. Ин нуктаро таъкид мебояд,ки раванди инкишофи тањсилотдар сатњи байналмиллї мороњидоят ба омўзиш ва такмили та-хассус менамояд. Мањз дар сура-ти бохабар будан аз усулњои на-втарини таълим ва таљрибаи пеш-ќадам метавон ба комёбињои на-заррас ноил гашта, сифати таъли-му тарбияро ба меъёрњои байнал-милалї баробар намуд.

Донишкадаи љумњуриявии так-мили ихтисос ва бозомўзии кор-мандони соњаи маориф амалї на-мудани сиёсати маорифпарваро-наи Њукумати Љумњурии Тољикис-тонро яке аз њадафњои асосии худќарор дода, љињати баланд наму-дани мањорати касбии омўзгороняк ќатор курсњои такмили ихтисосва семинарњои маќсаднокро банаќша гирифтааст.

Бинобар ин, бо дастгириињамешагии Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон, раёсат вакормандони Донишкадаи љумњу-риявии такмили ихтисос ва бозом-ўзии кормандони соњаи маориф,малака ва мањорати мушовиронунозирон, кадрњои роњбарикунан-даи муассисањои таълимї, омўз-горони фанњои таълимї, мураб-бияњои кўдакистону мактаб-ин-тернатњо, омўзгорону устоњоитаълими истењсолии муассисањоитањсилоти ибтидоии касбї ва уму-ман, кормандони соњаи маориф-ро такмили ихтисос менамояд.

ўзгорони Донишкада инчунин, омў-згорон ва кормандон аз Вазоратимаорифи Љумњурии Тољикистон, Па-жуњишгоњи рушди маориф, Дониш-гоњи миллии Тољикистон низ љалбгаштаанд. Бо супориши ректори До-нишкада Л. Назирова устодон му-ваззаф шудаанд, ки тамоми нозу-кињои мањорати педагогї, методи-каи таълимии фан, мушкилот вашарњу тафсири таълим вобаста бакоргузорї ва њуљљатнигорї, вазъимактабу маориф дар љумњурї, омў-зишу баррасии Паёми ПрезидентиЉумњурии Тољикистон ба МаљлисиОлии Љумњурии Тољикистон, Сарќо-нуни Љумњурии Тољикистон, ЌонуниЉумњурии Тољикистон "Дар бораимаориф" ва дигар асноди муњимисоњаи маорифро ба шунавандагондар давоми машѓулиятњо расонанд.Дар 46 курси такмили ихтисоси на-ќшавї ва иловагии моњи январисоли 2013 1176 нафар омўзгоронукормандони соњаи маориф мањора-ту малакаи худро такмил доданд.Њамзамон, дар њамкорї бо Фондикаталитикї - транши 3 (FTI-3) аз рўибарномаи "Менељмент ва сарварї"34 КТИ бо фарогирии 812 нафар ди-ректорони муассисањои таълимиишањри Душанбе, вилоятњои СуѓдуХатлон, Бадахшон ва ноњияњои то-беи марказ курсњои такмили ихтисосбаргузор гаштанд. Дар баргузориикурсњои мазкур такмили ихтисос тре-нерони пуртаљрибаи ДЉТИБКСМ,Вазорати маориф, Пажуњишгоњирушди маориф, Маркази љумњурия-вии таълимию методї инчунин, лек-торон аз Марказњои такмили ихти-соси вилоятњо ва шањри Душанбедаъват шудаанд.

маорифи шањру ноњияњо ва вило-ятњо љињати љалби њарчи бештарубењтари омўзгорони соњаи мазкурдиќќати љиддї дињанд. Дигаргу-нињое, ки дар замони муосир дарбахши тањсилот ба вуќўъ мепай-ванданд аз омўзгорон ва мутасад-диёни соњаи моарифи кишвар та-ќозо менамояд, ки пайи пайгирїаз ин таѓйирот аз тамоми восита-ву имконот самаранок истифоданамоем. Бо дар назардошти фа-зои воќеї дар макотиби тањсило-ти миёна ва умуми вазири маори-фи љумњурї, муњтарам Н.Саидовбо раёсат ва њайати кормандониДЉТИБКСМ рўзи 31-уми январисоли равон мулоќот доир наму-данд. Боиси таъкид аст, ки вази-ри маориф вазъиятро ба тавриљиддї баррасї ва тањлил намуда,дар назди њайати устодони до-нишкада њаллу фасли вазифањоимушаххасро гузоштанд.

Раёсат ва кормандони Дониш-кадаи љумњуриявии такмили ихти-сос ва бозомўзии кормандонисоњаи маориф тасмим гирифта-анд, ки ба воситаи такмили ихти-соси кормандони соњаи маорифдар баланд намудани такмили ма-њорати педагогии омўзгорон васарварони муассисањои таълимїтибќи дастуру супоришњои маќо-моти Вазорати маорифи кишварсањми босазои худро гузоранд.

Мењриддин ЃИЁСИЕВ,мудири кафедраи психо-

логия, педагогика ва мето-дикаи таълими ДЉТИБКСМ,

Сафарбек СОБИРОВ,мудири шуъбаи таълими

ДЉТИБКСМ

Љавонмарде дар маѓозаи ки-тоб аз фурўшанда мепурсад:-Ягон хел суратнома (открытка)-едоред, ки зернавиште ифодаку-нандаи садоќат дошта бошад?

Фурўшанда:-Оре, ана, он чї мехоњед. Дар

зери расмаш навишта шудааст:

"Азизам, ман танњо туро дўстмедорам".

Љавонмард:-Хеле хуб. Аз ин суратнома

ба ман сето дињед.ХХХ

Мурѓе дар роњ башаст дави-да аз мошин пеш мегузарад. Ро-нанда њарчанд суръатро зиёдмекунад, аз мурѓ пеш гузаштанаметавонад. Нињоят, мурѓи чо-лок дар мавзее ба бинои фер-маи мурѓпарварї медарояд. Ро-нанда мошинро боздошта, баназди сарвари ферма омадамепурсад: -Ин чї гуна мурѓ буд?

-Зоти нави мурѓњои сергўшт.-Гўшташ бомазза аст?-Намедонам, то њол онро

касе дастгир карда натавонис-тааст.

ХХХХонандае аз мактаб барме-

гардад. Бибиаш аз ў мепурсад:-Хўш, набераљон, имрўз дар мак-таб ба чї кор машѓул шудед.

-Эњ, напурс, бибиљон! Имрўздар дарси химия бо моддањоитарканда таљриба гузарондем.

Шањодатномаи гумшудаи №980094, ки онро соли 1983 мак-таби №7-и ноњияи Сомонї ба Розиќова Фирўза додааст, эъти-бор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи №418037, ки онро соли 1989 мак-таби №11-и ноњияи Сомонї ба Шарипова Мавджуда додааст,эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи №094614, ки онро соли 1993 гим-назияи №53-и ба номи Муњаббат Мањмудова ба ГолибшоеваМоњия Акрамовна додааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи №574352, ки онро соли 1984 мак-таби №64-и ноњияи Њисор (њозира Шањринав) ба Исматов ЊасанСувонќулович додааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи С№035011, ки онро соли 1998 мак-таби №49-и ноњияи Фирдавсии шањри Душанбе ба Бадриддино-ва Тахмина Зоировна додааст, эътибор надорад.

Кормандони Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистонва њафтаномаи «Омўзгор» ба намояндаи вазорат дар

Литсей-интернатњои муштараки тољикї-туркї Алиев Абду-љаббор нисбати вафоти МОДАРАШ

изњори њамдардї менамоянд.

Кормандони литсейи Донишгоњи давлатии тиљоратиТољикистон аз марги нобањангоми

БАРОДАРИомўзгори синфњои ибтидої Мародмамадова Гулдаста

сахт андуњгин буда, ба хешу табори марњум сабри љамилхоњонанд.

Ањли ќалами њафтаномаи "Омўзгор" ба корманди идораСамандар Искандаров бинобар даргузашти

БАРОДАРАШизњори њамдардї менамоянд.

Кормандони Кумитаи иттифоќи касабаи кормандонимаориф ва илми Љумњурии Тољикистон ба раиси Кумитаииттифоќи касабаи устодону кормандони Донишгоњи мил-лии Тољикистон Раљабов Тољиддин нисбати вафоти

ПАДАРАШ њамдардї баён намуда, ба пайвандони марњум сабри

љамил хоњонанд.

Кормандони Вазорати маорифи ЉТ ва Кумитаи итти-фоќи касабаи кормандони маориф ва илми ЉумњурииТољикистон ба раиси Кумитаи иттифоќи касабаи корман-дони маорифи шањри Исфара, Раёсати маорифи шањриИсфара ба сардори Раёсати маорифи шањри Исфара

Љавњарова Муљиба нисбати вафотиПАДАРАШ

њамдардї баён намуда, ба хешу табори марњум сабриљамил хоњонанд.

-Хўш, бисёр хуб. Пагоњ дармактабатон боз чї кор хоњедкард?

-Чї хел мактаб, бибиљон! Мак-табамон дигар нест!

ХХХШахсе ба фолбин занг меза-

над.-Ман мехоњам рўзи љумъа ба

назди шумо равам. Маро ќабулмекунед?

Фолбин:-Бо љону дил ќабул мекарда-

му лекин шумо омада наметаво-нед. Субњи рўзи љумъа поятонмешиканад.

ХХХ-Љавоне, ки хоњаратро ба занї

гирифтан мехоњад, сарватмандаст?

-Не.-Аз куљо фањмидї?-Чун модарам ба падарам

гуфт, ки фалонї духтаратонро базанї гирифтан мехоњад, ў каллаљунбонд:- Оњ, камбаѓале, оњ бе-чорае.

ЭЪЛОНБа таваљљуњи довталабони тањсилдар муассисањои тањсилоти олиикасбии Љумњурии халќии ХитойВазорати маорифи Љумњурии Тољикистон барои

ќабули довталабон ба муассисањои тањсилоти олиикасбии Љумњурии Халќии Хитой дар соли тањсили 2013-2014 аз рўи зинањои бакалавр, коромўз, аспирант вакурсњои яксолаи забономўзї озмун эълон менамояд.Дар озмун шањрвандони Љумњурии Тољикистон аз

њисоби донишљўёни донишгоњњои Љумњурии Тољикис-тон аз љумла Донишкадаи давлатии забонњои Тољикис-тон ба номи С.Улуѓзода, Донишгоњи славянии Тољики-стону Россия ва дигар донишгоњњое, ки забони хитои-ро меомўзанд, иштирок карда метавонанд. Даври ав-вали озмун дар донишгоњњо ба даври дуюми озмун дарсафорати Љумњурии Халќии Хитой дар Љумњурии То-љикистон дар охири моњи феврал баргузор мегардад.