№ 19 (11880)

10-уми майисоли 2013

ЊАФТАНОМА АЗ 20-УМИ ИЮЛИ СОЛИ 1932-ЮМ НАШР МЕШАВАД

НАШРИЯИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЇУМІУРИИ ТОЇИКИСТОН www.omuzgor-news.tj

Беіин фарди їаіон омўзгор аст,Аз ў сарсабзу хуррам рўзгор аст.

6 ДАР ИН ШУМОРА:

сањ. 3

сањ. 8

сањ. 12

ЊАФТ ЊАДАФИМАЪНАВИИ ПАЁМ

ДАРС ОН ГОЊ "СПЕКТАКЛ"НАМЕШАВАД

сањ. 14

ВАТАН ДАР ЉОНВатан - љоне, ки дар љони ману

туст,Ватан - ноне, ки дар хони ману

туст.

Ватан ойинаи оби зулол аст,Ватан покии виљдони ману туст.

Ватан як пораи нури илоњист,Шабафрўзи шабистони ману

туст.

Ватан ишќ аст, ишќи ёри љонист,Ватан љонона љонони ману туст.

Ватан пайваста пайкиродмардист,

Ба по истода паймони ману туст.

Ватан он моми пир, он тифлимаъсум,

Ватан дар рўи дастони манутуст.

Дили ў дар дили мо мезанад дил,Ватан дар хуни шарёни манутуст.

Ватан гуфтан кам аст, эй љон,Ватан бош!

Ватан дар шонаву шони манутуст...

МАРЗИ ШАЪНУ ШОНОн чист, ки марзи шаъну шон аст?

- Ватан!Имону амони мо дар он аст?

- Ватан!

Он чист, ки бе вай њама чизи оламБе њусну таровату равон аст?

- Ватан!

Он чист ба њаљр зинда дорад ёдаш,Чун шахд њамеша дар забон аст?

-Ватан!

Аз подшањї ба мулки ѓурбат болост,Хокаш зи њама ганљ гарон аст?

-Ватан!

Он чист, ки маънои тамоми њастї,Дар маънии поки он нињон аст? -

- Ватан!

Сарбайти суруди безаволи њастист,Сарманшаи ишќи љовидон аст?

- Ватан!

Њам ќимату њам њиммату њамњикмати ту

Дар вањдати љони ў нињон аст?- Ватан!

Он чист, ба њељ ќимате нафрўшанд,Он чист, ки дар бањои љон аст?

- Ватан!

Камол НАСРУЛЛО,Шоири халќии Тољикистон

Сарвари давлатамон ѓояи "Тољикистони озодусоњибистиќлол - Ватани мањбуби њамаи мо"-ро пешнињодменамояд, ки метавонад њамчун "нуќтаи пайванд вањалќаи ба њам оварандаи тамоми мардуми кишвар,сарфи назар аз миллату забон, дину мазњаб ва аќидавумавќеи сиёсї" хизмат намояд.

сањ. 2

Мутахассисон дар ќисмати аввали маќолаи хеш дарбораи дарси кушод изњори аќида намуда, азљумла, чунин овардаанд : "...кори таълиму тарбияхуднамої ва дурўѓу риёкориро намеписандад .Дарси кушод ва ташкили он амали нек вашоистаест, дар сурате ки он аз рўи талаботипедагогї- психологї ба роњ монда шавад".

ХАТИ СИЁЊ ОМАД, ВАЛЕ...

ЌАЊРАМОНИИ ХАЛЌИ ТОЉИК

ПЎЛОДЇ БУДААСТ Ў

…Солњои душвори Љанги Бузурги Ватанї ва мењнати сахтувазнини аќибгоњ барои халќи тољик дар баробари њамаихалќу миллатњои давлати собиќи Шўравї имтињони сангин башумор меравад. Дар хусуси ќањрамонии фарзандониТољикистон 57 нафар Ќањрамонони Иттифоќи Советї ва 260њазор нафар фиристодагони Тољикистон китобу достонњо бавуљуд омадаанд: дањњо шеъру ќисса ва филмњо дар хусусикорномаи мардуми тољик, алалхусус, фидокории занонудухтарони тољик дар аќибгоњ таълиф ва тањия шудаанд.

Дар амалиётњои њарбї ва фронтииЉумъа Пўлодов лањзањои љангї хелезиёд, њатто бешуморанд. Агарњамаи ин лањзањоро болои коѓазоварем, китобе хоњад шуд.

№19 10-уми майи соли 2013ПАЁМИ РАЊНАМО

26 апрели соли равон. Шаба-кањои асосии телевизиони Вата-ни азизамон майдони магнитие-ро мемонд, ки диќќати њамагон-ро ба худ љалб мекард. Њама чи-зеро интизор буданд, ки Сарва-ри давлат дар Паёми навбатиихуд изњор менамоянд. Дар роби-та бо фаъолияти касбию мењ-натї, ихтисос ва њунар яке бамасъалањои сиёсат, дигаре бамасъалањои иќтисодиёт, сеюмїба масъалањои иљтимої, фарњ-анг, маориф ва тандурустї беш-тар мароќ зоњир мекарданд.

Аммо масъалае, ки марбут бањамагон буд ва ба њама тааллуќдошт, маънавиёти инсон буд.Хушбахтона, ин масъала, яънемаънавиёт саросари Паём ваметавон гуфт самти муњими онрофаро мегирифт. Ва ин асос до-рад: инсон, ки арзиши волост,нерўи маънавии он волотар аст.

Ваќте Президент:- дар бораи забони нобу ра-

вони тољикї;- дар бораи Наврўзи байнал-

халќї, ки љузъи фарњанги миллиимост;

- дар бораи ватандўстї, худ-шиносї, вањдат ва ифтихоримиллї;

- дар бораи фарзандхониикўдакони ятиму бепарастор;

- дар бораи њифзи хоки му-ќаддас;

- дар бораи мутолиаи "Ќуръ-он"-и азимушшаън;

- дар бораи дар 20 соли охирбунёди 1000 мактаби замонавї;

- дар бораи ба расмият даро-вардани беш аз 4000 масљид;

- дар бораи 33000 кўдаки бе-падару модар ва ѓайра њарфмезанад, ин аз маънавиёти во-лост ва ба роњ мондани тарбияиахлоќию маънавист.

Нерўи инсонро на гўшту пўстуустухони бадан, балки аќлу за-ковату шууру хирад ва эњсоси онташкил медињанд, ки њамагїмаънавиётанд. Маънавиёт дарчї ифода меёбад? Посух ба инсавол дар Паём нуњуфтааст, киПрезидент дар њафт њадаф ме-бинад:

1. Њифз кардан ва тањкимбахшидани давлатдории миллї.

2. Њамаљониба густаришбахшидани худшиносию худо-

гоњии миллї, њисси ватандўсти-ву ватандории мардум ва баландбардоштани маърифати сиёсивуњуќуќии ањолии кишвар, бахусус,наврасону љавонон.

3. Дар атрофии ѓояи "Тољи-кистони озоду соњибистиќлол -Ватани мањбуби њамаи мо" мут-тањид намудани тамомигурўњњо ва ќишрњоиљомеаи кишвар.

4. Њар чї бештар гу-стариш додани фарњан-ги сулњ ва решадор сох-тани вањдату ризоиятимиллї њамчун дастовар-ди нодиртарини марду-ми Тољикистон.

5. Фаъолияти тамо-ми сохтору маќомотидавлатї ва њар кадомимо доир ба њалли масъ-алањои љавонон.

6. Њифзи њуввиятимиллї ва арзишњои во-лои халќи куњанбунёда-мон дар шароитиљањонишавї.

7. Арљгузорї ваэњтироми забони дав-латї, яъне, забони зебо-ву шево ва ширину шои-ронаи тољикї.

Бале, њамаи ин њадафњо вањадафњои дигар, аз ќабили ах-лоќу одоб, кору пайкори одам,гуфтору кирдори инсон - дармаљмўъ, маънавиёти инсонроташкил медињанд.

Шањрванде, ки ин маънави-ётро дорост ва ё бањри касбионњо саъю кўшиш менамонд,њељ гоњ даст ба хиёнат намеза-над ва шубња њам намекунад.Мутаассифона, - мегўяд Прези-дент, - ашхосе низ њастанд, киё бо сабаби маълумоти корїнадоштан ё огоњона аз тариќирасонањои хабарї расму ойинва суннатњои волои миллииморо нодида мегиранд ё тањтишубња ќарор медињанд". ВаПрезиденти кишвар љашни На-врўзро мисол меорад, ки "гўё онбарои мардуми мо ойини бего-

на аст ва аз нигоњи дини исломљашн гирифтани Наврўз мамнуъмебошад".

Воќеан, дар баъзе кишва-рњои исломї, аз љумла, Эронохунњо ва муллоњое фаъолиятдоранд, ки равнаќу ривољи фар-њангиву тамаддуни мамлакатро

ба ислом ва арзи вуљуд карданидини мубини ислом нисбат ме-дињанд. Яъне, мо то ислом чизенадоштем ва њар чї ки дорем,баъди зуњури ислом аст. Маса-лан, солњои аввали Инќилобиисломии Эрон баъзењо даъвокарданд, ки "Шоњнома" моли монест ва пайкараи Фирдавсиро,ки дар маркази шањри Тењронќомат афрохтааст, валангоркарданї шуданд. Хушбахтона,мардуми зањматкаш ва зиёиёниравшанфикри Эрон даст ба дастзанљир шуда, садд шуда њайкал-ро њифз намуданд. Бод чангухоки њамон фарњангќимобиро баТољикистони азиз њам овард вабаъзе одамони гумроњ, ки тањтисадои доираи муллоњои тангна-зар раќс мекунанд, мањкам дош-танд.

Њол он ки Наврўз њамчун як"кашфиёти бузург мањсули та-факкур ва мушоњидањои аљдодихирадманди мо буда, марбут баягон дине нест. "Аслан Наврўзљашне бар мабнои низоми кайњ-он аст ба ибораи дигар расида-ни соату даќиќаест, ки назми

кайњон ба њолати эътидоли олїмеоянд ва нишонањои эњёи та-биат, рамзи пирўзии некї барбадї мебошад".

Он тўдае, ки Наврўзро инкормекунанд, миллат ва таърихи пур-шарафи онро инкор мекунанд. Интўда, ба андешаи мо, пир шудамуште гандум ба замин накошта-анд. Агар мекоштанду аз ташви-шу тараддудњои дењќонон огоњїмедоштанд, гўш ба садои Наврўзмедоданд, ки "Бархез, эй мардидењќон, ки айёми кишту кор расид".

Маънавиёти ин тўдаи ноогоњмаънавиёти манфиатљў аст.Њамаи коре, ки мекунанд, њамаисару садоњое, ки мебароранд,пеш аз њама, ба нафъи худ аст.Онњо ихтиёран ба нафъи Вата-ну њифзи он хизмате накарда-анд, фарзандони худро њам ба-

рои њимояи Ватан омодаю са-фарбар накардаанд. Аз ин хотирарзиши як тори мўи сафеди инзанро њам надоранд.

"Як зани спартаї (Спарташањре дар Юнони ќадим) панљписар дошт ва њамаи онњо дарартиш, яъне сафи ќуввањои му-саллањ хизмат мекарданд. Мо-дар мунтазир буд, ки хабаре азмайдони љанг мерасад. Ѓуломеаз љанг омад. Зан - Модар на-тиљаи размро пурсид. Ѓуломгуфт: "Панљ писари шумо кушташуданд, вале ѓалаба бо мост".Зан гуфт: "Эй ѓуломи палид, ма-гар аз ту чизе аз писаронам пур-сидам? Спарта пирўз шудааст,њамин барои ман бас аст". Си-пас он зани диловар ба маъбуд(љойи парастиши Худо) давид вахудоёнро ба хотири зафарман-дии Ватани худ ташаккур гуфт:зани шањрванд бояд чунин бо-шад".

Кишвари куњанбунёди мо ингуна мисолњоро хеле зиёд медо-над, ки дар достонњо, мусавва-рањо тасвир ёфтаанд.

Сарвари давлатамон ѓояи"Тољикистони озоду соњибистиќ-лол - Ватани мањбуби њамаи мо"-ро пешнињод менамояд, ки ме-тавонад њамчун "нуќтаи пайвандва њалќаи ба њам оварандаи та-моми мардуми кишвар, сарфиназар аз миллату забон, динумазњаб ва аќидаву мавќеисиёсї" хизмат намояд. Бароиинсоне, ки

- дили софу нияти пок дорад;- Тољикистони мањбубро азиз

мешуморад;- худ ва наслашро дар роњи

њифзи он омода менамояд;- зиндагии орому осуда ме-

хоњад;- дар фикри имрўзу ояндаи

кишвар мебошад;- хоњони осмони софу беѓу-

бор аст;- обрў ва маќоми Тољикистон-

ро, ки меросе аз ниёгон аст, дарарсаи байналхалќї мехоњад, азин ѓояи бењтаре, гуворое, маъќ-ултаре, мањбубтаре нест.

Ин ѓояест, ки барои имрўзуњафтпушти ояндаи соњибватанонхизмат менамояд.

М.ЛУТФУЛЛОЕВ,академики Академияи

тањсилоти Тољикистон

ЊАФТ ЊАДАФИ МАЪНАВИИ ПАЁМ(Дар њошияи Паёми Президенти Љумњурии Тољикистон

ба Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон)

Паёми имсолаи Президенти ЉумњурииТољикистон Эмомалї Рањмон ба Маљли-си Олии Љумњурии Тољикистон(26.04.2013) нисбат ба Паёмњои солњоипешин боз њам фарогиртару пурмуњтавобуд. Он, пеш аз њама, далели барљаста-ест оид ба рушди тадриљї ва бомаромиВатани азизамон дар тамоми љабњањоињаёт. Паём њисси ифтихори ањли Ватанимањбубамонро аз сарзамини хеш, аз ис-тиќлолияти он ва аз комёбињои барљаста-аш тўли солњои охир боз њам афзуд. Та-ваљљўњи доимии Президенти мамлакат басоњаи маориф ва кормандони он дар Па-ёми имсола бори дигар собит гардид.Сарвари кишвар дар бораи наќши созан-даю пешбари ањли таълиму тарбия даршукуфоии љумњурї бо ихлосу эњтиромусамимият сухан гуфта, батакрор таъкид

бар он карданд, ки омўзгорон неруи пеш-бару боэътимоди љомеаанд ва фардоикишвар мањз аз сатњу сифати фаъолиятионњо вобастагї дорад.

Айни замон Президенти мамлакат дарназди ањли маориф вазифањои наву ба-вусъаттари хоси талаботи љањони муосир-ро нињоданд, ки созгор ба њадафњои на-вини сиёсати пешгирифтаи Президент ваЊукумати љумњурї мебошанд. Сарварикишвар таъкид намуданд:

"Вазифаи муњимтарини мо тарбияишахсияти худшиносу ватандўст, дороимасъулияти баланди иљтимої, соњибидонишу љањонбинии муосир ва нињоят,шахсияте мебошад, ки ќобилияти шинох-ти равандњои мураккаби љањони имрўза-ро дошта бошад. Бинобар ин, мо равандитаълиму тарбияро самти афзалиятнокисиёсати иљтимоии давлат ќарор дода,њамаи тадбирњои заруриро дар ин самтамалї гардонида истодаем".

Ин, воќеан њам, њадаф ва вазифаихеле љиддист. Имрўз омўзгорони кишвар,ки сафашон хеле такмил ёфтаасту аз им-тиёзњои махсус бархурдоранд, ба иљроисариваќтиву комили чунин њадафу вази-фањои олї ќодиранд. Ба ин мазмун, та-вассути даъватњои хирадмандонаи Пре-зиденти мамлакат, ки аз тариќи Паём садододанд, омўзгорони Ватанамон ба марњ-илаи нави фаъолияти хеш ворид гаштанд.

Нигина САНГМАМАДОВА,омўзгори мактаби №4-и

шањри Вањдат

Инчунин дар ярмаркаи љойњои корихолї бо маќсади пешгирї намудани љаво-нон аз њаргуна падидањои номатлуб, ово-рагардї, даст задан ба љинояткорї ва бањ-ри њавасмандгардонию љалби онњо ба кас-бомўзї намоиши мањсулоти истењсолкар-даи толибилмони муассисањои таълимииАгентии давлатии њифзи иљтимої, шуѓлиањолї ва муњољират ташкил карда шуд, киба он љавонон ва мардуми бекасб та-ваљљуњи хоса зоњир намуданд.

Дар робита бо Паёми ПрезидентиЉумњурии Тољикистон ба Маљлиси ОлииЉумњурии Тољикистон бобати ба омўзишфаро гирифтани 100 000 нафар шањрван-дони љумњурї ва иљрои "Барномаи мусо-идат ба шуѓли ањолии Љумњурии Тољики-стон барои солњои 2012-2013 аз љонибиВазорати мењнат ва њифзи иљтимоииањолї ба 10 нафар љавондухтарон азоилањои камбизоат, ки касби дўзандаги-ро азхуд намудаанд, шањодатномањоиМуассисаи давлатии Маркази таълими

БАРНОМАИ ФАЪОЛИЯТИ ЊАМАГОНЊамасола ањли кишвар ПаёмиПрезидентро ба Маљлиси ОлииЉумњурии Тољикистон бо таваљљуњимахсус мешунаванд ва тавассутион аз вазъи сиёсию иќтисодї ваиљтимоию фарњангии мамлакат батаври даќиќу амиќ огањї меёбанд.Паёми Президент, воќеан њам,возењу равшан ва оммафањм садомедињад ва онро њамагон чунбарномаи фаъолият мепазиранд.

РЎЗЇ НАСИБИ КАС БА НИШАСТАН…Дар робита ба иљрои дастуру супоришњои Паёми Президенти ЉумњурииТољикистон ба Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон 3-юми майи соли равонбо маќсади таъмин намудани шањрвандони бешуѓл бо љоюи кори доимї вафароњам овардани имконият оид ба интихоби кори мувофиќ дар шањриВањдат ярмаркаи минтаќавии љойњои кории холї ташкил ва гузаронидашуд.Дар ярмарка сохторњои системаи Агентии давлатии њифзи иљтимої, шуѓлиањолї ва муњољират дар шањрњои Душанбе, Турсунзода, Вањдат, Шањринав,Њисор, Рўдакї, Варзоб ва Файзобод иштирок намуда, зиёда аз 3 000 љойикори холї пешнињод гардид.

калонсолони Тољикистонро супурда шуд.Рўзи насиби кас ба нишастан

намешавад,Бояд чу осиёб зи пайи обу дона

рафт.Ярмаркаи пешнињоди љойњои кори

холї аз љониби Агентињои давлатии њифзииљтимої, шуѓли ањолї ва муњољират даршањру ноњияњои тобеи марказ дар шањриВањдат нишон дод, ки имрўз бояд захи-рањои мењнатї бо талаботи бозори мењ-нат бо роњи баланд бардоштани сифатиомўзиш, чи дар муассисањои тањсилотиибтидоии касбии системаи маориф ва чидар системаи агентињои шањру ноњияњомутобиќ карда шаванд.Талаботи шањр-вандон ба омўзиши иловагї ќонеъ гардон-да шаванд.Ин мутобиќату ќонеъгардонињоба баланд бардоштани шуѓли ањолї вакам кардани сатњи камбизоатии ањолиикишвар мусоидат кунанд.

С.ИСКАНДАРОВ,"Омўзгор"

4ЊИДОЯТ

4РЎЊБАЛАНДЇ 4ЊАМОВОЗЇ

№19 10-уми майи соли 2013АФКОР

Мутахассисон дар ќисмати аввалимаќолаи хеш дар бораи дарси кушод из-њори аќида намуда, аз љумла, чунин овар-даанд: "...кори таълиму тарбия худнамоїва дурўѓу риёкориро намеписандад. Дар-си кушод ва ташкили он амали нек вашоистаест, дар сурате ки он аз рўи тала-боти педагогї- психологї ба роњ мондашавад".

Бале, аќидаи мутахассисон комиландуруст аст. Мушоњидањо собит намуданд,ки дар ташкил ва гузаронидани дарси ку-шод ё худ дарси намунавї баъзан чунинамали номатлуб ба чашм мерасад. Авва-ло, дарси њаррўзаи муаллими асил њамар-ўза кушод ё намунавї бояд бошад, дувум,маъмурияти таълимгоњ набояд ба ташки-лу баргузории чунин дарси ќолабию дур-ўѓин роњ дињад.

Пас, бе ягон шакку шубња, ташкил вагузаронидани дарси кушод аз ањамиятхолї нест, ба шарте ки он аз дурўѓу риё-корї, фиребу худнамої орї бошад. Асландарси кушод новобаста аз љињатњои ман-фии худ, чї тавре ки муаллифон дар ма-ќолаи худ ќайд кардаанд, љињатњои мус-бии бештар дорад. Ба ин хотир, пайвастаташкил кардану гузаронидани чунин дарсаз ањамият холї нест. Чунончи, он мета-вонад:

-дар такмили ихтисоси омўзгорон на-ќши муассир гузорад; -ба омўзгорониљавон дар самти интихоби роњу усулњоинави таълим кўмак расонад;

-омўзгорро ба љустуљў ва истифодаитехнологияи љадиди таълим водор намо-яд;

-бањри расидан ба њадафњои хеш азусулу шевањои муосири таълиму тадрисистифода барад;

- дар барњам додани мушкилотукамбудї замина пайдо карда, монеањо-ро дар таълим барњам дињад;

-омўзгорон аз таљрибаи кори якдигарвоќиф шуда, бењтарин лањзањои дарсробарои худ интихоб намоянд;

-аз бењтарин воситањои гуногуниарзёбии дониш, малака ва мањорати

хонандагон истифода баранд;- фазои њамкорї, гуногунандешї

ва мубодилаи таљрибаи кории омўзго-ронро ба вуљуд оварад;

-истифодаи маќсадноки аёният вавасоити техникаи таълимии муосир таъ-мин гардад;

-њавасмандии омўзгорони љавонронисбат ба пешаи хеш афзун намояд;

-омўзгоронро бањри оќилона истифо-да бурдани њар як даќиќаи ваќт водорнамояд;

-мањорати педагогии омўзгор ва на-впардозии ўро сайќал дињад. Дарси ку-шод, аз як тараф, њисоботи эљодии муал-лим дар назди њамкасбонаш бошад, азтарафи дигар, дар рушди касбии ў дарёф-ти роњу усулњои фаъоли таълим ба омўз-горони љавон кўмак мерасонад. Њаминтариќ, дарси кушод бояд дар ташаккуликасбии омўзгорон наќши бориз гузошта,дараљаи баланди фаъолият, мустаќили-ят ва гуногунандешии хонандагонро бавуљуд оварда тавонад. Пас аз анљоми дарсистифодаи роњбари иттињодияи методї азчунин арзёбии натиљаи кори омўзгори дар-сдињанда аз ањамият холї нест:

Бояд гуфт, ки иттињодияи методїметавонад нишондињандаро идома ватакмил дода, ба њар узви иттињодияи ме-тодї вараќаи арзёбии натиљаи кори муал-лимро таќсим карда, барои боз њам бењ-тар ба роњ мондани раванди таълим фик-ру андешаи муаллимонро гирифта, мав-риди омўзиш ќарор дињад. Дар ин суратдарс "спектакл" не, сањнаи омўзиши омў-згорон мегардад.

Б.ЊАЙДАРОВ,корманди МЉТМ

4АКСИ САДО

ДАРС ОН ГОЊ "СПЕКТАКЛ"НАМЕШАВАДДар њафтаномаи "Омўзгор" аз 15-

уми феврали соли равон (№7)зери рубрикаи "Бањс" андешањоиЊ. Табаров- корманди шуъбаимаорифи ноњияи Восеъ ваШ.Араб - омўзгори мактаби №59бо номи "Дарс ё "спектакл?" батабъ расида буд. Обхезињо, гирдобњо, боришоти тез-

суръат, баландшавии њарорат ва дигарњодисањои табиат сабаби вайроншавииэкология мегарданд. Фаъолияти экологїба як минтаќа не, ба тамоми кураи заминтањдид мекунад. Мо мегўем, ки табиатморо мехўронаду мепўшонад. Вале наме-донем, ки як рўз не, як рўз он аз мо бароимуносибати сардамон ќасос меситонад.

Надонистани ќонуниятњои экологї вамањрумият аз дониши экологї метавонадба сари инсоният бадбахтї оварад. На-ќшањои сарсарї ва яктарафа бањри бунё-ди мањаллањои ањолинишин, заводу фаб-рика, корхонањои саноатї ва ѓайра мета-вонанд љои њайвоноти муќаррариро таѓирдињанд, вале њайвон дар љои нав бо тезїодат намекунад ва рў ба нестї меорад.Инсоният њар сол аз табиат барои эњтиё-љоти худ дањњо миллиард тонна маводигуногун мегирад. Њангоми истифода ба онна камтар аз 20 миллиард тонна моддањоизараровар ва партовњо медињад. Магар инвайрон кардани муњити зист нест?!

Як мисоли одї. Имрўз аз партовгоњњопасмондањои корхонањои саноатї, фер-мањои чорводорї ва ѓайрањо ба љўйборударёњо омехта мешаванд, вале мо пар-вое надорем. Ё масалан, худ тасаввуркунед, дењае, ки 100 хољагї дорад, ѓайрисўзишвории дигар њар хонавода ба њисо-би миёна 3-тоннагї ангишт сўзад, ба њавочї ќадар газ хориљ мешавад. Њисоб кардашудааст, ки дар 25 соли охир одамон онќадар љангал буридаанд, ки дар тўли ма-вљудияти инсоният чунин накарда буданд.Ин гуна њолати ногуворро дар талу теп-пањо, домани кўњњо, канору њамгаштњоињар як мањал мушоњида кардан мумкинаст. Оё фаромўш кардаем, ки "фабрика"-и истењсоли оксиген растанињои сабз ме-бошанд?

Њисоб карда шудааст, ки растании бу-тун, ба хусус, сўзанбарг аз аввали муѓља-кушої то анљоми сол 400 литр оксигенхориљ мекунад. Аз сабаби берањмона кан-дани хорбунањо, буридани фарку бодом,арчаю писта, дўлонаю чормаѓз, челон,дигар намудњои дарахт табиати мамлакатњусни худро гум мекунад. Махсусан, дармавзеъњои ањолинишин камшавии дарах-тон мушоњида мешавад.

Ногуфта намонад, ки дар як сол зиёдааз 5 миллиард тонна гази карбон (СО2)

ба њаво сар дода мешавад, ки он ба ди-гар газњои фазо омехта шуда, бо буѓи обба замин мерезад. Ин њолат ба оламинабототу њайвонот ва умуман, олами зин-да хатарнок мебошад. Аз таъсири маво-ди сўзандае, ки аз заводу фабрика ва кор-хонањои саноатї хориљ мешаванд, ќаба-ти озонесфера тунук мешавад, нурњоиултрабунафш ва инфрасурх бештар базамин омада мерасанд, ки ин боиси каса-лињои гуногун, бахусус, саратон мегардад.Ѓализшавии таркиби њаворо мутахассисо-ни соњаи экологї аз зиёд шудани воси-тањои наќлиёт медонанд. Аниќ шудааст,ки аз шумораи 1 миллион автомобил њарсол ба њавои атмосфера 80 њазор тоннамоддањои зањрдор хориљ мешаванд.

Мо бояд фаромўш накунем, ки муъта-дилии муњити зист на танњо барои набо-тототу њайвонот, микроорганизмњо, бал-ки барои њаёти инсон ва фаъолияти са-ломатию мењнати ў низ зарар дорад. Вай-рон шудани муњит, хок ба воситаи њаво ёхоку об бисёр намуди олами набототу њай-вонотро ба нестї мебарад.

Экология мављудотеро рўи дидан на-дорад, ки рустанињои сабзро нобуд месо-зад, алафу буттазорро оташ мезанад,њољатхонањою молхонањоро сўи дарё ра-вона мекунад. Фаромўш набояд кард, киаз оташ додани киштњои замин чї ќадаррастанї, лонаи љонварон, хазандагон но-буд мешаванд. Табиат чизеро зиёдатїнемеофарад. Њар чизи рўи замин, хоњфоидаовар бошад, хоњ зараровар, аз нуќ-таи назари илми экология дар муњит ва-зифаеро адо мекунад.

Мо бо андешањои боло гуфтанием, кидар љамоатњои дењот, таълимгоњњо,љойњои љамъиятї тарбияи экологиро хубба роњ бояд монд. Хоњем, ки саломат бо-шему зинда монем, њамеша ба вазъи эко-логии минтаќаи хеш бояд дилсўзонавуљиддї муносибат кунем.

Хуллас, ба табиат ва муњит њар яки мобояд бо дидаи аќлу хирад нигарем. Одам,ки берун аз табиат вуљуд дошта намета-вонад, бояд ин маъниро ба дурустї даркнамояд. Дар акси њол, ба њаёт хиёнат ме-кунад.

Ќ. ЉОМЇ,омўзгори мактаби №9-и

ноњияи Файзобод,

4МУЊИТИ ЗИСТ

Одамон аз шунидани калимаи "љанг" њамчун фољеа ба дањшатмеафтанд. Имрўз фољиаи экологї мардуми кураи заминро бештар баташвиш андохтааст. Табиат дар њолати садамаи экологї ќарор дорадва одам ба муњити зисти бехатар бештар ниёз мондааст. Олимонимуњитшинос солњои охир муайян карданд, ки дар натиљаи муомилаинодурусти одамон ба муњити зист бисёр намуди њайвоноту наботот вамикроорганизмњо рў ба нестшавї овардаанд.

ОДАМ БО ТАБИАТ ЗИНДА АСТ

Маориф соњаи дорои ањами-яти стратегї ва бештар тараќ-ќиёбандаи фаъолияти одамонба шумор рафта, асоси рушдишахс, љомеа ва давлатро таш-кил медињад. Маќсади маорифќонеъ гардонидани талаботишахс барои рушди њамаљонибабањри амалї сохтани истеъдод,баќои зиндагї, мављудият, ба-ланд бардоштани сифати коритаълиму тарбияи шахсият вадар ин замина афзун намуда-ни мероси иќтисодї, фарњангїва маънавї барои таъминиинкишофи иљтимоию иќтисодииЉумњурии Тољикистон мебошад.

Чунонки дар Паёми Прези-дент Эмомалї Рањмон ба Маљли-си Олї омадааст: "вазифаи таъ-лим ва тарбия њамчун љузъитаркибии маориф дар шароитидавлати демократию њуќуќбу-нёд ва дунявї аз он иборатаст, ки шањрвандони сатњи маъ-рифатнокиашон баланд, дороитафаккури эљодї, њамаљонибарушд ёфта, соњиби донишиамиќ, мањорат, малакаи касбїтайёр намояд, ки онњо бо ѓояњоисулњдўстї, инсонпарварї, адола-ти иљтимої, риояи арзишњои азтарафи умум эътирофшудаиљомеаи кунунї, њуќуќ ва ќону-нњо фаро гирифта шудаанд".

Яке аз вазифањои пурифти-

хори мактаб аз он иборат аст, китарбияи инсондўстонаи наслинаврас, ташвиќу тарѓиби пайван-ди наслњоро ба роњ монад, њиссишањрвандии шогирдонро бедорнамояд, то ин ки онњо ўњдадорїва њуќуќи худро дар назди халќумењан, љомеа ва давлат фањмандва ба меъёрњои олитарини ин-сонї такя карда, дар муњокимаимасъалањои муњиму сиёсї, иќти-содї ва иљтимоию фарњангїфаъолона ширкат варзанд.

Шогирди мактаб дарк кунад,ки дониши имрўз гирифтаашбори гарон набуда, балки тўшаироњ аст ва дар чорсўи зиндагї, бахубї эњсос намояд, ки дар љодаињаёт роњи росту њамвор нест.Инсон ќодир аст, ки зиндагиротаѓир дода, љомеаро ободу шу-куфон бисозад. Татбиќи амалиивазифањои мазкур ќабл аз њамаба омилњои зерин вобастагї до-рад:

- таѓирпазирии мазмуну мун-дариљаи маълумот ва роњу усу-лњои таълиму тарбия;

- мавќеъ, наќши тафриќа вамуштарак дар мазмуни маълу-мот;

- гуманизм ва демократикуно-нии љараёни таълиму тарбия.

Вобаста ба ин дар фасли11-и Ќонуни маориф омадааст,ки мактаби тањсилоти умумїдар Љумњурии Тољикистон аз сезина иборат аст: зинаи якум -мактаби маълумоти ибтидої (сифњои 1 - 4 ) ; зинаи дуюм -мактаби асосии маълумотињамагонї ( синфњои 5 - 9 ) ; зи-наи сеюм - тањсилоти миёнаиумумї ( сифњои 10 - 11 ).

Таълими ибтидої пояи та-шаккули шахсият, тањкурсииминбаъдаи омўзиш ва парва-риш мебошад. Вай њамчун му-айянкунандаи комёбї ва ноко-мии мактаббачагони хурдсолдар фаъолияти ояндаи онњонаќши муњим мебозад. Сухан надар бораи он меравад, ки хо-нандагон дар ин зина хондан,навиштан ва њисоб карданромеомўзанд, бо њодисањои таби-ат каму беш шинос мешаванд,балки шавќу њаваси маърифа-тандўзии бачањо нисбат бамактаб, таълим, муаллим вакитоб меафзояд, ки ин вазифаихеле муњим дар раванди таъ-лим мебошад.

Муаллими синфњои ибтидоїбо кўдакони 7-10-сола сару кордорад. Аз ин хотир, вай бояд

њамчун тарбиятгар мушфиќумењрубон, серњаракат, чењраку-шоду њозирљавоб бошад.Муал-лимони синфњои ибтидої боядтахайюлоти бой, лафзи ширин,забони гўё дошта, бо ривоятуафсонањои диќќатангези хешњамеша бачањоро мафтун кар-да, дурро наздик, мушкилроосон, мураккабро содда карданишон дода тавонад. Бо раф-тор, хулќу атвори нек чун оњан-рабо кўдаконро ба сўи худ ка-шида тавонад, ояндаи неки он-њоро чун офтоби оламоро му-наввар созад.

Муаллимони синфњои ибти-дої медонанд, ки шогирдонионњо баъди 10 - 15 сол сарва-рони коргоњњои истењсолианд ваонњо бояд ба таври нав фикркунанду корро пеш баранд.Барои он ки бо тарзи нав коркунанд, њатман бояд ба тарзинав бихонанд, муаллим бояд ботарзи нав ба дарсњо тайёрїбинад ва дар хотир дошта бо-шад, ки барои муаллими эљод-кору ташаббускор њар як дар-саш хонаест тозаю нав. Вале-кин ин љањони тозаю нав баомўзгорон дар натиљаи мењнат,мањорат ва муњаббат муяссар

мегардад. Мењнати эљодї, ма-њорати педагогї, муњаббатимодарона. Ана он њама сирруасроре, ки кадри устодонро баосмон мебардорад, дари љањонинавро ба сўяш боз мекунад.Љараёни таълим фаъолиятитарафайнро таќозо мекунад.яъне фаъолияти якљояи муал-лиму хонандаро. Муаллим боядбо ањли синф якљо муњити кориумумї - педагогикаи њамкорироба вуљуд орад. Њељ гоњ манмехонам, ман менависам, маннаќл мекунам гуфтан лозимнест. Бо ин шева бояд рафторкард: мо мехонем, мо менави-сем, мо наќл мекунем … Биг-зор, хонандагон дар симои ус-тодони хеш як њамдарди худробубинанд.

Дар синфњои ибтидої усто-доне машѓулият гузаронда ме-тавонанд, ки нисбати бачањомењрубон, пуршафќат, ѓамхорумењрубон бошанд, табиатанбачањоро дўст доранд, шахсия-ти онњоро эътироф кунанд, та-хайюлоти бой дошта бошанд,яъне, мутахассиси њаматарафаташаккулёфта ва варзида мањ-суб ёбанд.

Нарзигул НИЁЗОВА,муаллимаи мактаби №27-и

шањри Душанбе,Зикрулло КАРИМОВ,муаллими калони

ДЉТИБКСМ

СИНФЊОИ ИБТИДОЇ: НАЗАРИ НАВ4ФАЪОЛИЯТ

№19 10-уми майи соли 2013 ОМОДАГЇ

Таљрибањо нишон медињанд,ки аксари омўзгорони соњибтаљ-риба ба аттестатсияи давлатїаз оѓози соли хониш омодагїмегиранд. Онњо роњу усулњоизамонавии таълимро истифодабурда, бо шогирдон аз ибтидовобаста ба барномањои таъ-лимї кор мебаранд. Дар бисёрњолатњо фаъолияти омўзгоронсамараи дилхоњ медињад. Анљ-оми хуби аттестатсия њам ба-рои омўзгор ва њам барои хо-нандаву волидайн хело муњимаст. Зеро заминаи боэътимодигирифтани дониш барои њар то-либилм дар мактаб оѓоз ёфта,дар анљоми соли тањсил бо су-поридани аттестатсия мањсулимењнати онњо бањогузорї кардамешавад.

Дар мактаби мо пас аз анљо-ми аттестатсияи давлатии гуза-риш ва хатм раванди умумиикорњои ба сомон расонидашудабаррасї гардида, ба вараќањоибањодињии омўзгорон оид банатиљаи фаъолияти онњо дардавраи аттестатсия бањогузорїмешавад. Ин тадбир барои фаъ-олияти захиравии кадрњои ба-ландихтисос ва тахассусии мак-таб зарур буда, аз тарафи ди-гар, дар байни омўзгорон раќо-батро барои талошу пешравињо(конкуренсия) ба вуљуд меорад.Дар маљмўъ, ин шакли кор ба ра-ванди таълим ва тарбия таъси-ри мусбат мерасонад.

Омодагї ба аттестатсияидавлатї дар њамаи мактабњо батаври расмї ва дар асоси ќону-нњои амалкунандаи ЉумњурииТољикистон аз оѓози чоряки чо-рум амалї мешавад.

Дар ќисмати муќарраротиумумии Дастурамал омадааст:"Дастурамали аз аттестатсияидавлатї гузаронидани хонанда-гон дар муассисањои тањсилотиумумии Љумњурии Тољикистондар асоси Кодекси гражданииЉумњурии Тољикистон, ЌонуниЉумњурии Тољикистон "Дар бо-раи маориф", Низомномаи на-мунавии муассисањои тањсило-ти умумии Љумњурии Тољикистонва Низомномаи Вазорати мао-рифи Љумњурии Тољикистонтањия гардидааст".

Дастурамали мазкур танзим-дињандаи тартиби гузарониданиаттестатсияи давлатии хатм вааз синф ба синфгузаронї дартамоми муассисањои тањсило-ти умумии Љумњурии Тољикис-тон ба шумор рафта, њуљљатирањнамоест дар ин љода.

Фикр мекунам, омодашавїдар давраи аттестатсия вобас-та ба шароит ва теъдоди хо-нандагон аз рўйи наќшаи чора-бинињо дар њар мактаб њар гунасурат мегирад. Аммо маќсаддар њамаи мактабњо, новобас-та аз шакли ташкилию њуќуќї вамоликият, натиљагирї аз дониш,мањорат ва малакаи хонандагондар давоми соли хониш бањисоб меравад. Барои амалїшудани ин њадафи дар муасси-сањои тањсилоти умумї тамомиомўзгорони мактаб сафарбаркарда мешаванд.

Наќши директори мактаб, вамуовинони ў барои бомуваффа-ќият анљом додани аттестатсияхеле калон аст. Директори мак-табро зарур аст, ки дар асосифармоиши вазири маорифиЉумњурии Тољикистон, фармои-

4АТТЕСТАТСИЯ

ши сардори раёсати маорифивилоят (шањр), мудири шуъбаимаорифи ноњия фармоиши худ-ро тањия ва наќшаи чорабинињоимуассисаи таълимиро дар бораиомодасозї ва баргузории аттес-татсияи давлатии гузариш вахатм тартиб дињад.Агар дар наќшаичорабинии мазкурвазифањои мушах-хаси муовинонидиректор, роњбаро-ни иттињодияњоиметодии дохили-мактабї, роњбаро-ни синфњо ва омў-згорони фаннї,кормандони техни-кии мактаб пешакїмуайяну тарњрезїкарда шаванд, бафоидаи кор мебуд.

Хуб мешуд ,наќшаи чораби-нињои мактабдарњол баъди ин-тишори фармои-ши директори мак-таб ба табъ расо-нида. дар он њама мушкилињо,омўзишњо, суњбатњои инфи-родї, омодасозї ва дастрас на-мудани маводи аттестатсионї,омодасозии синфхонањои дар-сњои иловагї ва аттестатсионї,гузаронидани маљлисњои пада-ру модарон оид ба аттестатсия,таъсиси гўшаи "Аттестатсия са-нљиши давлатист, ба он тайёриипухта бояд дид", гўшаи "Љадва-ли дарсњои иловагї", омўзиши"Дастурамали аз аттестатсияидавлатї гузаронидани хонанда-гон", гўшаи "Натиљањои аттес-татсия" ва дигар масоили зару-рии рўзмарраи вобаста ба мак-табу маориф љой дода шуда, во-баста ба фанњои таълимї дариттињодияњои методї, дар маљ-лисњо, љамъомадњо, семинарњо,мизњои мудаввар, суњбатњои пе-шаздарсї, мањфилњои фаннї ваѓайрањо мавриди омўзиш ќарордода шавад.

Албатта, дар ин робита ма-соил ва мушкилињо зиёданд.Дар поён чанд намунаи масъа-лањоеро пешкаш менамоем, кидар рафти аттестатсия омўзго-рони мо бо он рў ба рў меоянд:меъёри ваќт барои аттестат-сия дар синфњои хатмкунан-да, тарњи вараќањои аттестат-сионї, навиштани таќриз бабањоњои 5/5 -аъло , аъло;бањои 2/2- бад, бад; навишта-ни таќриз ба бањои 5- аъло;навиштани таќриз ба бањои 2-бад; меъёри бањо ба дониш;малака ва мањорати хонанда-гон аз фанњои забон ва адаби-ёти тољик дар ваќти аттестат-сияи шифоњї ва хаттї; бањододан ба диктанти санљишї ванаќли хаттї; бањо ба мазмунииншо; бањо ба саводнокиииншо ва ѓайрањо.

Дуруст ва бехато навиштанипротоколњои аттестатсияи дав-латї набояд аз мадди назариомўзгорон дур монад. Протоко-

лњое, ки дар аттестатсияи имсо-ла истифода мешаванд, инњо-янд: протоколи аттестатсияи дав-латии хаттї барои хатми макта-би тањсилоти асосї ва умумї,протоколи аттестатсияи давла-тии шифоњї барои хатми макта-би тањсилоти асосї ва миёнаиумумї, протоколи аттестатсияидавлатии хаттї барои аз синф басинфгузаронї, протоколи атес-

фњои 9 ва 11) ва натиљањои ат-тестатсия баррасї карда меша-ванд.

Чунон, ки ёдрас намудем, чо-ряки чорум давраи пурмањсулитањсили хонандагон ва фаъоли-яти омўзгорон њисоб меёбад.

Омодагии "Гўшаи аттес-татсионї" яке аз пањл-ўњои асосии давраи ат-тестатсия ба њисоб ме-равад. амалишавии ат-тестатсия дар мактабњоаз дуруст омода наму-дан ва риояи банду бас-ти он аз раванди бехатоамалишавии аттестат-сия вобастагии зиёд до-рад.

Айни муддаост, ки азтарафи Вазорати мао-рифи Љумњурии Тољики-стон ва Маркази љумњу-риявии таълимию ме-тодї, дастури методии"Аттестатсия дар мак-таб" ба чоп расида, баомўзгорони мактабњодастрас гардидааст. Индастури методї воќеан

њам, роњнамои хубест дар дав-раи аттестатсияи давлатии хатмва гузариш. Њангоми омода на-мудани "Гўшаи аттестатсионї"аз бандњои зерини дастури ме-тодии мазкур истифода бурданаз манфиат холї нест:

1.Нусхаи фармоиши вазиримаорифи Љумњурии Тољикистоназ 6.03.2013 № 559 "Оид ба анљ-оми соли хониши 2012-2013, ат-тестатсияи давлатии аз синф басинфгузаронї ва хатм дар муас-сисањои тањсилоти умумии Љум-њурии Тољикистон".

2.Нусхаи фармоиши сардорираёсати маорифи вилоят(шањр).

3.Нусхаи фармоиши мудиришуъбаи маорифи ноњия.

4.Нусхаи фармоиши дирек-тори мактаб.

5.Дастурамали аз аттестат-сияи давлатї гузаронидани хо-нандагон дар муассисањои тањ-силоти умумии Љумњурии Тољи-кистон.

6.Наќшаи гузарониданимашваратњо (консултатсияњо) ваљадвали дарсњои иловагї.

7.Наќшаи тасдиќшуда оид багузаронидани аттестатсияи дав-латии аз синф ба синфгузаронїва хатм.

8.Муњлати гузаронидани ат-тестатсияи аз синф ба синфгу-заронї ва хатм.

9.Намунаи корњои хаттї, са-волномањо, наќли хаттї, иншо,диктант, корњои санљишї аз ма-тематика, саволномањои наму-навї аз фанњои аттестатсияша-вандаи шифоњї.

10.Вазифаи муаллими атте-статсиягиранда.

11.Вазифаи ёварон (ассис-тентњо)

12.Наќшаи аттестатсияи ти-рамоњї.

13.Шоњбайтњо оид ба дониш,малака ва мањорат.

14.Намунаи навиштани таќ-

Аттестатсия давраи муњиму љиддие барои омўзгорон вахонандагон буда, пешравию тозакории ояндаи љомеаба он вобастагї дорад. Дар ин раванд ба мењнатияксолаи омўзгорону хонандагон аз як ќатор фанњоитаълимї ва дар њолати дигар ба мењнати панљсолаихонандагон бањо дода мешавад.

татсияи давлатии шифоњї бароиаз синф ба синфгузаронї, прото-коли аттестатсияи давлатиитестї барои хатми мактаби тањ-силоти асосї ва миёна, протоко-ли атестатсияи давлатии тестїбарои аз синф ба синфгузаронї.

Дар давоми омодагињо ба ат-тестатсия, омўзгорон, хонанда-гон ва падару модаронро зарураст дар якљоягї ба масъалањои"Оид ба аттестатсияи аз синф басинфгузаронї ва хатм", "Бо саба-бњои беморї аз аттестатсия озодкардани хонандагон", "Супори-шњои таълими тобистона, санљ-иш ва аттестатсияњо", "Оид батариќи тестї гузаронидани атте-статсия" диќќати бештар дињанд.

Њамкорињо бо падару мода-рон дар давоми сол яке аз раван-дњои асосии таълиму тарбия бањисоб рафта, дар давраи омодо-гињо ба аттестатсия то анљомбёиион бояд масъулияти волидайнзиёдтар бошад. Барои њалли ду-русти ин масъала дар мактабитањсилоти миёнаи умумии раќа-ми 10-и ноњияи Ёвон наќшаи чо-рабинињо тарњрезї шуда, маъму-рият ва омўзгорони мактаб азрўйи он кор мебаранд.

Дар мактаб дар нимаи якумимоњи апрел дар синфњои 4-11 азфанњои забони тољикї, риёзї,забони русї, забони англисї, хи-мия ва физика корњои санљи-шии хонагї гузаронида меша-ванд. Баъди анљоми корњо, омў-згорони фаннї онњоро санљида,бањо мегузоранд ва бо воситаихонандагон ба падару модаронирсол медоранд. Падару мода-рон баъди шиносої бо кор вабањои фарзандон дар ќисматиохири кори санљишї имзо гузош-та, дар вараќањо фикру муло-њизоти худро пешкаш менамо-янд. Корњои хаттї ба мактаббаргардонида шуда, натиљаи ондар маљлиси падару модаронбаррасї мегардад. Ин тарзи кор,аз як тараф, робитаи падарумодаронро ба мактаб ќавитарнамуда, аз дигар тараф, масъу-лияти хонанда, омўзгор ва во-лидайнро зиёда мегардонад.Бешубња, ин шакли кор ба раван-ди тайёрии хонандагон дар дав-

раи тайёрї ба аттестатсияи дав-латї, таъсири мусбї хоњад дод.

Дар љамъомадњои падарумодарон масъалањои омодагиихонандагон ба аттестатсия, да-вомот дар давраи машѓулиятњоииловагї ва аттестатсия, љалбихонандагон ба синфи 10 (махсу-сан, духтарон), идомаи тањсилдар макотиби олї ва омўзиш-гоњњо (барои хонандагони син-

риз ба бањои "5" ва "2".15.Намунаи протоколњои ат-

тестатсияи давлатии аз синф басинфгузаронї ва хатм.

Соли љорї дар раванди ат-тестатсияи давлатии хатм ва гу-зариш дар мактабњои тањсило-ти миёнаи умумї усули аттес-татсияи тестї љорї карда шуда-аст, ки ин, аз як тараф навгонїбуда, аз тарафи дигар, иќдомихубест дар инкишофи идрок,дониш ва љањонбинии хонанда-гон. Дар бисёр кишварњои љањондар соњаи маориф усули санљ-иши тестї ба роњ монда шуда-аст. Дар ин љода, кишварњои му-тараќќї таљрибаи калони корїдоранд. Дар љумњурии мо низ инусул якчанд сол боз дар ваќтидохилшавии довталабон ба до-нишкадањои олии кишвар исти-фода шуда истодаст. Хушбахто-на, имсол дар мактабњо шаклиаттестатсияи тестї љорї кардашудааст, ки он барои хонанда-гоне, ки айни њол дар синфњоидањум тањсил менамоянд, бароисоли оянда тањкурсї ва таљрибамешавад. Барои хатмкунандаго-ни мактабњо, аттестатсияи тестїсанљиши љиддї ва як навъ тайё-рии муњимест барои дохилшавїба донишкадањои олї. Аз ин ли-њоз, масъулини мактабњо, омўз-горон ва хонандагон вазифадо-ранд, ки ба ин масъала диќќатиљиддї дињанд.

Маќсад аз гузаронидани ат-тестатсияи давлатии тестї, азсинф ба синфгузаронї ва хатм,љустуљўи роњњои бењтари усу-лњои таълим, муайян намуданидараљаи дониши хонандагон, ба-ланд бардоштани масъулиятиомўзгорон ва худомўзии онњо вааз њама муњим, ба фазои ягонаитањсилот воридшавї аст. Ин ра-ванд ба ташаккули љањонбинииилмии хонандагон ва омодагиионњо барои идомаи тањсил дармуассисањои олии касбї мусои-дат менамояд.

Барои амалї шудани аттес-татсияи тестї маъмурияти мак-табњо ва омўзгорони фаннирозарур аст, бо шогирдон машѓу-лиятњои иловагї ташкил наму-да, оид ба шакл, мазмун ва тар-зи дурусти корбарї бо тест, ко-рњои фањмонидадињї гузаро-нанд. Саволњои тестї, муво-фиќи муќаррароти дастурамалрўзи аттестатсия аз тарафикоммисияи аттестатсионї бахонандагон таќсим карда меша-ванд.

Омўзгорон ва хонандагон дарваќти супоридани аттестат-сияњои тестї бояд донанд, кибарои як савол аз фанњои гума-нитарї аз 1,5 то 2 даќиќа, бароифанњои табиї-риёзї аз 3 то 5даќиќа ваќт људо карда мешавад.Пас аз анљоми санљиш, комис-сияи аттестатсионї натиљаи са-нљишро бо протокол ба расмиятдароварда, як рўз пас онро бахонандагон шинос менамояд.

Барои сарбаландона гузаш-тан аз аттестатсияи давлатиигузариш ва хатм моро зарур аст,ки њамаљониба њуљљатњои меъ-ёрїю њуќуќї, аз љумла "Дастура-мали аз аттестатсияи давлатїгузаронидани хонандагон дармуассисањои тањсилоти умумииЉумњурии Тољикистон"-ро хуб азхуд намуда, бо шогирдон аз ваќ-ти бароямон људошуда самара-нок истифода намоем. Дар инљода ба њамаи омўзгорон вањамкасбони азиз барору комё-бињо орзу намуда, хоњони онем,ки шогирдони мо аттестат-сияњои давлатиро бо нишонди-њандањои хубу аъло супорида,Рўзи Вањдати миллиро бо сарибаланд истиќбол гиранд.

Сафаралї СОБИРОВ,директори мактаби

раќами 10, ноњияи Ёвон

№19 10-уми майи соли 2013РАВЗАНА

НАБЗИ САЙЁРА

Боре дар суњбати са-рироњие бо як нафаршањрванди эронии муќи-ми пойтахт аз хусуси сар-фаю сариштакорї ва во-баста ба ин, дар бораитанзими анъана ваљашну маросимњо суханрафт. Вай изњор дошт, киаслан ин масъаларобояд худи халќ њал намо-яд, на ин ки роњбари дав-лат амру фармоне батасвиб расонад. Вай ба-рои исботи андешааш азрасму оин ва анъанаи ха-лќи худу дигар мамоликињамсоя мисолњои фаро-вон овард. Иброз намуд, ки боядњар фарди љомеа барои баландбардоштани маънавияти худ варафъ кардани сатњи камбизоа-тии оилааш кўшиш намояд.

Дарвоќеъ, масъалаи ба миёномадани Ќонуни Љумњурии То-љикистон "Дар бораи танзимианъана ва љашну маросимњо дарЉумњурии Тољикистон" њам бањамин маќсад равона гардида-аст. Мутаассифона, ќисме азшањрвандонамон дидаю донис-та, пулу сарвати худро бемаќсадсарф мекунанд. Ин буд, ки Ќону-ни Љумњурии Тољикистон "Дарбораи танзими анъана ва љашнумаросимњо дар Љумњурии Тољи-кистон" (8 июни соли 2007) батасвиб расид. Пеш аз ба тасвибрасидани ќонуни мазкур тўли семоњ лоињаи ќонуни мазкур ба му-њокимаи шањрвандони мамлакатгузошта шуда буд. Мутаассифо-на, пас аз ќабул шудани ќонуниддае аз шањрвандон афкоринодурустеро њам баён намуданд.Гўё чунин иќдом нодуруст буда,он пеши роњи хайру сахоро ме-бандад. Баръакс, дар њељ љойион ба ин масъала њатто ишораењам нест, балки таъкид бар онаст, то мардум дороии худро бадори фано напартофта, онро батаври маќсаднок истифода ба-ранд. Ба љойи он, ки маблаѓњобемаќсад истифода бурда ша-ванд, хуб нест, ки он ба хонаиятимону барљомондагон, парва-ришгоњњо ва оилањои камбизоатсупорида шаванд?

Президенти мамлакат, Љано-би Олї, муњтарам Эмомалї Рањ-мон њанўз 24 майи соли 2007дар вохўрї бо ањли љамоатчигиикишвар доир ба масъалаи маз-кур мурољиат карда буданд: "Во-ќеан, ќисме аз мардуми мо ба са-баби зоњирпарастии беасос вадар иљрои маросимњо ва маъра-каороињо пойбанди таассубу ху-рофот будани худ ба амалњоедаст мезананд, ки дар ягонгўшаи дигари олам ба назар на-мерасад".

Танзим баракати зиндагист.Умуман, дар њар кор масъулиятва дурандешї касро ба маќсадмерасонад. Назму тартиб хелемуњим аст ва зиндагиро ба маљ-рои даркорї мерасонад. Бо ву-људи њамин, њоло низ њодисањоивайрон кардани бандњои ќонунимазкур ба чашм мерасад. Тибќимушоњидањо, ќисме аз шањрван-донамон, ки маърака меороянд,бештар банди 14 - уми ќонунрориоя намекунанд, яъне онњомаъракањояшонро дар рўзњоикорї баргузор менамоянд, ки бамаќсад мувофиќ нест. Тибќиќонун гузарондани маъракањо сесоат муайян гардидааст, аммо

4АНДЕША

баъзењо онро кашол медињанд ёрўзи дигар низ маърака меоро-янд.

Бино ба маълумотњои оморїдар соли 2012 227 маводињуќуќвайронкунии маъмурї тар-тиб дода шуда, ба маќомоти судїирсол гардидааст. Маблаѓи си-тондашуда аз чунин ќонунвай-ронкунандагон 592 њазору 875 со-мониро ташкил додааст. Аз ин123 мавод ба вилояти Хатлон, 36- то ба вилояти Суѓд, 29 - то башањри Душанбе, 2 - то ба ВМКБрост меояд. Њамчунин, дар ќонуномадааст, ки маъракањои чойгаш-так, ќудоталбон ва зодрўз дарњалќаи ањли оила баргузор гар-данд, аммо баъзан бо даъватимењмонони зиёд ва дар тарабхо-нањои бошукўњ барпо мешаванд.Дар ин гуна њолатњо табиист, кихарољоти зиёде карда мешавад,ки аслан зарурат надоранд.

Ба аќидаи Абдуљалол Ализо-да мудири бахш оид ба корњои динва танзими ноњияи Сино, њамза-мон устоди Донишкадаи исломииТољикистон ба номи ИмомиАъзам Абўњанифа хуб мешуд,шахсони тавоно ва ќудратманд батаљлили чунин мањфилу маъра-кањо саргарм нашуда, дороии ху-дашонро ба шахсони ятиму бепа-растор сарф намоянд. Дасти фи-тодаеро гирифтану ба ў ѓамхорїзоњир кардан аз љумлаи бењтаринсифатњои њар як мусулмон аст.Баланд бардоштани маънавиётва огоњ гардидан аз њодисањоидунё низ барои њар як илмљў би-сёр муњим аст. Барои ашёњои за-рурии таълим ва рўзгор сарф кар-дани маблаѓ кори оќилона аст, кињар кас бояд ба ин масъала та-ваљљуњи доимї дошта бошад.

Сардори Раёсати танзимианъана ва љашну маросимњои Ку-митаи оид ба корњои дини наздиЊукумати Љумњурии ТољикистонАзизулло Мирзоев таъкид мена-мояд, ки сухани нахустини Оллоњ(љ.) ба Паёмбар Муњаммад (с) та-рѓиби хондан ва омўхтан аст. Та-биист, ки барои омўзиш ранљ ка-шидан даркор аст ва бањри инмаблаѓ низ зарур. Бинобар он,маблаѓи њангуфтеро дар зарфичанд соат ба бод партофтан дар-кор несту барои соњибмаълумотгардондани фарзандон истифодабояд бурд. Дарвоќеъ (бигузор баиззати нафси касе нарасад), им-рўзњо мушоњида менамоем, кидар манзили баъзењо аз китобибадеї ному нишоне нест. Муњайёкардани лавозимоти хониш ба-рои фарзандон кори аз њама му-њими волидон аст. Агар мо маб-лаѓњои барзиёди доштаамонробарои чунин корњо сарф кунем,хуб нест магар? Таассуб дар мочунон боло рафтааст, ки ба таќ-

лидкорї мепардозем ва доровунодор њама худро дар як поя гу-зоштанї мешаванд. Њамин аст, кидар оянда ќарздор шуда, баќавле минбаъд чанд соли дигар"нони ќоќ" мехўранд.

Мувофиќи иттилои Абдура-њим Холиќов - Раиси Кумита оидба корњои дини назди ЊукуматиЉумњурии Тољикистон дар давраи

амали ќонуни мазкур 8млрд. сомонї ба ман-фиати мардум сарфашуда, беш аз 600 њазорсар чорвои хурд ва ка-лон забњ гардид. Аз инмебарояд, ки мардумафзалияти чунинќонунро эњсос карда-анд ва минбаъд низдар њаёти оилавии ху-дашон мавриди исти-фода ќарор медињанд.Ба аќидаи ў агар фањ-мондадињї маќсаднокбошад , мардум до-нанд, ки ин кор танњо бафоидаи онњост, чаро ба

ќонуни танзим риоя накунанд?Фаќат минбаъд роњњои амалї на-мудани ќонунро бояд андешакард, то ањолї аз маќсад огоњбошанд.

Зан - модар, фариштаи рўйизамин аст, - гуфтаанд донишман-дон. Он поку беолоиш ва басо бу-зургу мењрубон аст. Ба ин офа-ридаи Худованд касе шак овар-да наметавонад. Дар баробариин, мутаассифона, аксар ваќт са-баби ба исрофкорї даст заданионњо дигаронро мушавваш мегар-донад. Њангоми тўй ва таљлилидигар мањфилњо онњо бештар баисрофкорї роњ медињанд, ки чан-дон кори оќилона нест. Хуб ме-шуд, ки дар баробари мењмон-навозиву мењрубон буданашонбоз сарфакор њам бошанд, зеродар маќоли халќї омадааст :"Сарфаи сари оташдон - савдо-гари Њиндустон". Фикр мекунам,дар тўйњоямон даъват шуданињофизони њазордоллараву (ё азин њам бештар) чандон заруратнадорад.

Ба аќидаи Саидмукаррам Аб-дуќодирзода - раиси Шўрои ула-мои Љумњурии Тољикистон риоянамудани њар банди Ќонуни Љум-њурии Тољикистон "Дар бораи тан-зими анъана ва љашну маросимњодар Љумњурии Тољикистон" њат-мист, зеро њељ кадом як нишон-доди он мухолифи дини Ислом вафармудањои Худованд набуда,балки як навъ дастурест, моро азсарфи бењуда пешгирї менамо-яд. Чунин зуњуроти номатлубњамеша мўљиби паст рафтанимасоили иќтисодии њар оила аст.Фаќат аќли солим даркор, ки нук-тањои онро аз сари нав биомўземва фикри ѓолибро дастгирї наму-да, дар рўзгорамон истифода ба-рем.

Воќеан њам, ин нукта дар Па-ёми имсолаи Президенти мамла-кат, љаноби Олї, муњтарам Эмо-малї Рањмон низ садо дод.Чизидигар боиси афсўс аст, ки мо ак-саран, љойи сарфи дороиямонронамедонем ё агар донем њам, бахотири худнамоиамон маблаѓњоизиёдамонро бењуда сарф мена-моем. Ин амали моро њанўз дарасри худ Абулмаонї Абдулќоди-ри Бедил инкор намуда буд:Зиндагї дар зери бори

расму оин мурдан аст,Даст дасти туст, бишкан

ин тилисми нангро.Дар ваќташ њама гуна расму

оин, анъана ва одатро аз гузаш-тагон омўхтем ва акнун ваќти онрасидааст, ки сараро аз носараљудо намоем. Ба ќавле амалероимрўз ба сомон расонда, фардоаз карда пушаймон нашавем.

Њотами ЊОМИД,"Омўзгор"

РИОЯИ ТАНЗИМ МЎЉИБИСАОДАТИ РЎЗГОР АСТ…То расму ойин ва маросимњои милливу динии худроба як низоми муайян надарорем ва харољоти бењудавузиёдатии мардумро аз байн набарем, ба ќабулутатбиќи барномањои давлатї ва сарфи маблаѓњои зиёддар масъалаи паст кардани сатњи камбизоатии ањолї банатиљањои дилхоњу назаррас ноил шуда наметавонем

Эмомалї Рањмон

МАОШИ МУАЛЛИМОНИФЕДЕРАТСИЯИ РОССИЯ

Бино ба иттилои хабаргузо-рии "Би-Би-Си", њукумати ИМАдонишљўёни хориљиро, ки раво-диди мамлакатро гирифтаанд,зери тафтишиљиддї ќарор хо-њад дод. Ин якеаз иќдоми авва-лини кишвар пасаз таркиш дарваќти марафониБостон аст.

Вазорати бе-хатарии дохи-лии ИМА хада-моти гумрукикишварашро муваззаф кардааст,ки њамаи раводиди донишљўёнбидуни истисно санљида шаванд.Чанде пеш аз ин воќеањо рўзно-манигорон ин вазоратро бароибеањамиятї нисбат ба раводидидонишљўёни ќазоќистонї, ки моњиянвар ба Амрико омада будаанд,гунањгор кардаанд.

Бино ба иттилои хабаргузо-рињои ин кишвар, донишљўёни19-солаи Ќазоќистон Диас Ка-дирбаев ва Азамат Таљаяковбарои забоняккунї дар монеашудан ба адолати судї мутта-

њам шудаанд. Аз рўйи маълумо-ти пешакии тафтишот ин ду на-фар гўё далелњои шайъиро дарбораи Љоњар Тсарнаев, ки барои

таркиш дар Бо-стон муттањамшудааст, пинњ-он доштаанд.Боздоштшуда-гон иќрор шу-даанд, ки дарнест карданид а л е л њ окўшиш карда-анд . Баъданонњо дар

партовгоње аз љониби кормандо-ни хадамоти махсус ёфт шу-данд.

Дар иттилои Вазорати корњоихориљии Ќазоќистон гуфта меша-вад, ки ба донишљўёни боздошт-шуда барои нест кардани дале-лњои шайъї ба иттињоми љиноїбархўрд шудаанд. Боздоштшуда-гон ба мањбаси федеролї нигоњшуда, мурофиаи судї аз рўйи инќазия ба 14 май гузошта шуда-аст.

Назарова СИТОРАБОНУ,"Омўзгор"

ИМА ЊАМАИ ДОНИШЉЎЊОИОМАДАРО ТАФТИШ ХОЊАД КАРД

Бино ба иттилои сомонаи расмии Вазорати маориф ва илмиРоссия, маоши миёнаи якмоњаи муаллимони мактабњои ин киш-вар дар семоњаи аввали соли 2013 26 њазор ва мураббиёни кўда-кистонњои ин кишвар - 20,5 њазор рубли русиро ташкил кардааст.

Аз маълумоти мазкур бармеояд, ки маоши аз њама баландимуаллимон дар минтаќаи худмухтори Ямало-Ненетск зиёда аз 69њазор рубли русї будааст. Музди мењнати аќќал дар љумњурињоиЌалмиќистон, Карачаево-Черкесск ва кишвари Олтой наздик ба15 њазор рубл ба ќайд гирифта шудааст.

Њаќќи мењнати аз њама хуб байни муррабиёни кўдакистонњо дарМосква ба ќайд гирифта шудааст, ки зиёда аз 41 њазор рубли ру-сист, аз њама пасташ дар Љумњурии Карачаево-Черкеск камтар аз7 њазор рубл мебошад.

Хотиррасон мекунем, ки 1 њазор рубли русї баробар ба 156сомонист.

ОЗОДИИ МАТБУОТИ КИШВАРАЗ НИГОЊИ РЎЗНОМАНГОРОНРўзноманигорон ва њуќуќшиносони Тољикистон зимни њамоише, ки бах-

шида ба Рўзи байналмилалии озодии матбуот баргузор гашт, масъалаињазф кардан аз Кодекси љиної банди марбут ба тањќири Президенти киш-варро (137) баррасї карданд. Њамчунин, онњо хостаанд, то банди 330-иќонуни љиноии Тољикистон ба ќонуни шањрвандї кўчонда шавад.

Конфронси љумњуриявии мазкур бо ташаббуси Шўрои ВАО, дастги-рии дигар ташкилоти журналистони ватанї ва Дафтари САЊА дар Тољи-кистон 3-юми майи соли љорї дар бинои Кохи Вањдат баргузор гашт.

Зимни нишасти мазкур њуќуќшинос Љунайд Ибодов дар мавридињазфи моддаи марбут ба тањќир изњор дошта, ки дар аввал, ваќтемоддањои 135 ва 136 аз Кодекси љиноии ЉТ ба шањрвандї кўчонидашуданд, мардум пеш аз мўњлат хурсандї карданд. "Лекин онњо ањами-ят надоданд, ки дар Кодекси љиної њамоно моддаи 330 мањфуз нигоњдошта шудааст. Ин модда маънои онро дорад, ки њар шањрвандиќаторї дар баробари тањќир шунидан њуќуќи ба љавобгарии љиноїкашидани мансабдоронро надошта, аммо амалдорон њуќуќ доранд,то дар ин гуна њолатњо нисбат ба шањрвандони оддї шикоят баранд.Ин нобаробарї ва беадолатї дар шакли бенињоят тезутунд мебо-шад. Зеро Ќонуни асосї кафолат додааст, ки њама дар назди ќонун-гузорї ва додгоњ баробар њастанд. Аз ин лињоз, ин масъала бояд дарназдиктарин фурсат баррасї шавад. Вакилони парлумон метаво-нанд дар ин маврид ташаббус нишон бидињанд ва пешнињоди корши-носонро мавриди баррасї ќарор дињанд", - изњор дошт њуќуќшинос.

Зимни муњокимаи Ќонуни ЉТ "Дар бораи матбуоти даврї ва дигарвоситањои ахбори омма" иштирокдорон изњор доштанд, ки банди сею-ми моддаи 29 журналист вазифадор мекунад, то пеш аз интишори му-соњиба бо сарчашма онро мувофиќат кунад. Бояд зикр кард, ки ин ќис-мат мазмуни сонсурро дорад.

Њуќуќшинос Љ. Ибодов дар њамин маврид ибрози аќидаи дигар кард:"Гарчанде мушкил асту рўзноманигоронро ин тарзи кор начандон пи-санд меояд, бояд ин банд њазф нашавад, чунки ин тарзи кор метаво-над аз мурофиањои судии эњтимолї дар оянда эмин нигањ дорад".

Назарова С.,Омўзгор

4ИТТИЛОЪ

№19 10-уми майи соли 2013ТАЉРИБА

Дар ин самт Њукумати Љумњ-урии Тољикистон бо назардоштиниёзи љомеа лоињањоро азљињати молиявї бо дастгирииташкилотњои хориљї мислиUNICEF, USAID ва GIZ ба роњмондааст. Махсусан, дар рушдисамти мудофиаи граждании мак-табњои тањсилоти миёнаи умумїбо ЮНИСЕФ ва ЮСАИД Тафо-њумнома ба имзо расонида шуда,аллакай якчанд дастури таъ-лимї оид ба њолатњои фавќулод-да (ЊФ) тањия гардидааст.

Байни Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон,Кумитаи њолатњои фав-ќулодда ва мудофиаиграждании назди Њуку-мати Љумњурии Тољики-стон ва Хазинаи Кўда-кони Созмони МилалиМуттањид аз 7-уми авгу-сти соли 2010 оид баомўзишиу тайёр наму-дани муассисањои таъ-лимї ба њолатњои фав-ќулодда Тафоњумномаба имзо расидааст. Бомаќсади амалї наму-дани ин тафоњумномафармони Раиси Куми-таи њолатњои фавќулодда ва му-дофиаи граждании назди Њуку-мати Љумњурии Тољикистон аз 4-уми апрели 2013 тањти раќами 50оид ба гузаронидани машѓулия-тњои таълимї ва машќи "Рўзи му-дофиаи гражданї" дар макта-бњои пилотї ба тасвиб расид.Мувофиќи ин фармон аз 18 ап-рел то 25-уми майи соли 2013дар 20 мактаби пилотии тањси-лоти миёнаи умумии минтаќаиКулоб, ноњияњои Рашт ва Айнїмашѓулиятњои таълимї ва ма-шќи мудофиаи гражданї баргу-зор гашта истодааст.

"Дастури таълимї барои му-аллимон оид ба коњиши тањдидихатари офатњо" ва "Дастур оидба тайёр намудани мактаб бањолатњои фавќулодда" бароимактабњои тањсилоти миёнаиумумї маводи хуби таълимї бањисоб рафта, дар баргузориимашѓулиятњои таълимї ва ма-шќи "Рўзи мудофиаи гражданї"истифода бурда мешаванд. Да-стурњои мазкур айни замон дармактабњои пилотї мавриди озмо-иш ќарор доранд, ки ба самара-нок гузаронидани рўзњои мудо-фиаи гражданї дар муассисањоитаълимї кўмаки методї расони-да, ба рушди њисси худњимояку-нии хонандагон мусоидат мена-моянд.

Гарчанде њамасола моњњоиапрел, май дар мактабњои тањси-лоти миёнаи умумї "Рўзи мудо-фиаи гражданї" баргузор гардадњам, маводи таълимию дастур-дињї ба пуррагї намерасид. Инљо роњбарони муассисањои таъ-лимї метавонанд барои пурмаз-муну љолиб баргузор намуданиин чорабинии ватандўстона азчунин дастурњо истифода ба-ранд.

Барои гузаронидани "Рўзи

4ДАСТУР

ЊИМОЯИ ШАЊРВАНДОН АЗЊОЛАТЊОИ ФАВЌУЛОДДА

Њукумати Љумњурии Тољикистон пайваста оид ба њифзиањолї аз њолатњои фавќулодда ѓамхорї зоњир менамояд. Якеаз омилњои муњими рушди љомеаи шањрвандї ва пойдориидавлати демократї њимояи њамаљонибаи шањрвандон мањсубмеёбад. Зеро таъмини бехатарї, фароњам овардани шароитимуфид бањри кору фаъолияти пурсамари шањрвандон васоњиби донишу маърифати баланд гардидани онњометавонад пояи давлатдориро мустањкам ва рушди њамасоњањоро таъмин созад.

мудофиаи гражданї" роњбаримуассисаи таълимї, пеш азњама, фармоиш оид ба ташкилнамудани Ситоди ЊФ, омузишїњайати шахсии мактаб ва хонан-дагон оид ба ЊФ ва ташкили не-рўњои ѓайрињарбиро дар мактабба имзо расонад.

Мувофики фармоиши дирек-тори мактаб барои гузарониданирўзи "Мудофиаи гражданї" гур-ўњњои иктишофї (разведка), на-љотдињї, оташнишонї, њифзитартиботи љамъиятї, тиббї вануќтаи санитарї, алоќа, мушо-

њидаи радиатсионї-кимиёвї, хиз-матрасонии иншооти муњофи-затї ташкил гардида, вазифањоињар як гурўњ муайян карда меша-ванд.

Намунаи фармоишро пешка-ши роњбарони муассисањои таъ-лимї гардонида, интизорем, кификру мулоњизањои худро рољеъба он иброз менамоед.

ФАРМОИШ№___аз"__"_____20__ сол

мактаби ____Оид ба баргузор намудани

Рўзи мудофиаи гражданї, таш-кил намудани Ситоди ЊФ, омў-зишї њайати шахсии мактаб вахонандагон оид ба ЊФ ва ташки-ли нерўњои ѓайринизомї дар мак-таб

Дар асоси ќонунњои ЉумњурииТољикистон "Дар бораи мудо-фиаи гражданї", "Дар бораињифзи ањолї ва њудуд аз њола-тњои фавќулоддаи дорои хусуси-яти табиї ва техногенї", ЌарориЊукумати Љумњурии Тољикистон"Дар бораи Ќоидањои тайёрииањолї ба њолатњои фавќулоддаидорои хусусияти табиї ва техно-генидошта" ва бо маќсади њифзихонандагон, њайати шахсии мак-таб, ањли оилаи онњо аз њолатњоифавќулоддаи хусусияти табии-дошта:ФАРМОН МЕДИЊАМ:1. Рўзи мудофиаи гражданї

дар мактаб гузаронида шавад.2. Ситоди ЊФ дар мактаб таш-

кил карда шавад.2.1. Сардори Ситоди ЊФ-и

мактаб мудири ќисми илмї ё роњ-бари њарбї таъин карда шавад.

2.2. Њайати шахсии СитодиЊФ-и мактаб аз њисоби муалли-мони ботаљриба ва болаёќат таъ-сис дода шавад.

2. Барои ташкил ва гузарони-дани чорабинињои пешгирї ва

рафъи њолатњои фавќулодда гур-ўњњои зерин таъсис дода шаванд:

2.1. Гурўњи эвакуатсионї:Сардори гурўњ ва њайати шахсї.

2.2. Роњбари гурўњи эвакуат-сионї наќшаи эвакуатсиониимактабро коркард намуда, бо ко-миссияи эвакуатсионї ва Сито-ди ЊФ ва МГ-и шањр, ноњия, му-вофиќат ва барои тасдиќ пешни-њод намояд.

Бо маќсади омўхтани мањалиањолинишин, ки барои љобаљоку-нии њайати шахсии мактаб ва

ањли оилаи онњо дар холатњоифавќулодда пешбинї шудааст,иктишоф гузаронида шавад.

2.3. Барои ташкили иљрои чо-рабинињои устуворгардониифаъолияти мактаб ва таъмино-ти моддї-техникї гурўњи устувор-гардонии фаъолияти мактаб ватаъминоти моддї-техникї дарњайати зерин таъсис дода ша-вад:

Роњбари гурўњ ____________Аъзоёни гурўњ ___________2.4. Роњбари гурўњи устувор-

гардонї ва таъминот наќшаикори мактабро оид баустуворгардонии фаъ-олияти мактаб ва таъ-миноти моддї- техни-киро коркард намуда,бо комиссияи устувор-гардонии Ситоди ЊФва МГ-и шањр, ноњиямувофиќат ва бароитасдиќ пешнињод на-мояд.

Њамчунин, нисбатба устувории таъмино-ти барќ, об, газ дарњолатњои фавќулоддава инчунин, захираивоситањои зарурї чо-

рањо бо маќомоти салоњиятдорандешад.

3. Бо маќсади пешгирї варафъи њолатњои фавќулодда азњисоби њайати омўзгорон ва хонан-дагони ќобилиятноки синфњои 10-11 нерўњои ѓайринизомии икти-шофї (разведка), наљотдињї,оташнишонї, њифзи тартиботиљамъиятї, тиббї ва нуќтаи сани-тарї, алоќа, мушоњидаи радиатси-онї-кимиёвї ва гурўњи хизматра-сонии иншооти муњофизатї дарњайати сардори гурўњ ва њайатишахсї таъсис дода мешаванд.

4. Сардори Ситоди ЊФ-и мак-таб наќшаи пешгирї ва рафъињолатњои фавќулоддаи мактабротањия намуда, бо Ситоди ЊФ ваМГ ва шуъбаи маорифи шањруноњия мувофиќат ва барои тас-диќ пешнињод намояд.

5. Омўзиши њайати доимї вахонандагони мактаб доир бапешгирї ва рафъи њолатњои фа-вќулодда дар асоси барномањоитасдиќнамудаи Кумитаи ЊФ ваМГ-и назди Њукумати ЉумњурииТољикистон пурра амалї кардашавад.

6. Назорати иљроиши фармо-иши мазкурро ба зиммаи худ ме-гирам.

7. Фармон ба њайати шахсиимактаб расонида шавад.

Директори мактаб:_________Ќурбоналї ЗИЁЕВ,

ходими пешбари илмииПажўњишгоњи рушди

маорифи АТТ,Шамсиддин АБДУЛЛОЕВ,

полковник, сардорираёсати тайёрї,омўзиши ањолї ва

бањисобгирии нерўњоиѓайрињарбии Сарситоди

Кумитаи ЊФ ва МГ-иназди Њукумати Љумњу-

рии Тољикистон

Мусиќии рўзњои аввали љангсадо медињад.

Роњбари синф: - Хонандагониазиз! Устодони арљманд! Имрўзњомо дар арафаи таљлили 68-уминсолгарди Ѓалабаи бузург бар Олмо-ни фашистї ќарор дорем. Санаи 8-уми май љанг дар остонаи Берлинхотима ёфта, 9-уми май њамчунРўзи Ѓалаба эълон карда шуд. Инид иди бузурги байналхалќист. Зерозањмату кўшишњо ва ањду паймо-нњои халќњои бародарии собиќ Ит-тињоди Шўравї буд, ки моро баѓалабаи деринтизор расонд. Ин тан-танаи бузурги адолати таърихї буд,ки халќњои шарафманди ИттињодиШўравиро ба пирўзї расонд. ОнЉанг њанўз 22-юми июни соли 1941оѓоз ёфта, дањсолаву ќарнњои на-

здик аз хотираи башарият зудуданахоњад шуд.

Имрўзњо тамоми мардумитољик дар ќатори дигар халќњоисобиќ Иттињоди Шўравї ин санаибузурги таќдирсози башариятротаљлил менамояд. Соати тарбиявиихонандагони синфи 10 "Б" низ ба инмавзўъ бахшида мешавад.

I. ДУРУДХонандаи 1.Он љанг љањонї буду мудњиш,Бигзошт басе љароњату ѓам.Гитлери фашисти хонумонсўз,Афрохт ливои дарду мотам.Хонандаи 2.Аммо ба иродату матонат,Афроди далеру сулњпарвар.Гитлери лаину лашкарашро,Карданд забуну хору музтар.Хонандаи 3.Имрўз зи кори он далерон,Дар њар ќадам ифтихор дорем.Мо толиби сулњу дўстием,Донед, чунин шиор дорем!Хонандаи 4:Аммо… Субњи 22-юми июни

соли 1941 барои мардуми ИттифоќиШўравї бехосият омад. Дар ин субњаз соњилњои Балтика то бањри Сиёњба сари ањолии осоиштаи ѓарќи хобаз само дар замин борони тир ме-рехт ва тухми аљал мекошт. Дар инсубњ Олмони фашистї ва иттифоќ-чиёни вай бо 190 дивизияи мусал-лањ, иборат аз 5,5 миллион нафарафасару аскар бе њељ гуна эълониљанг бо хоки Иттифоќи Шўравї зададаромаданд.Љанги Бузурги Ватанїсар шуд.Хонандаи 6.Сарњадбонон аввалин шуда

зарбаи ќушўнњои фашистиро ќабулкарданд. Муњофизатгарони сарњадба њалокам мерасиданд, аммо аќиб-нишинї намекарданд. Њафтавумоњњои аз њама вазнини љанг идо-ма меёфт. Ба ногањон њуљум овар-дан ва аз љињати техникї бартариикалон доштани душман нигоњ накар-да, сарњадчиён ва дигар ќисмњоилашкари Шўравї дар тамоми хаттиљанг аз шимол то ба љануб дилова-рона мељангиданд.Хонанди 1.Мамлакат дар шароити нињоят

вазнин мезист ва мубориза мебурд.Он рўзњо тамоми халќњою миллатњобо як маќсад бо њам муттањид гаш-та буданд: њар чї зудтар аз хокиВатан зада пеш кардани душман.Хонандаи 2.Мардуми аќибгоњ хобу хўрро

фаромўш карда, шабу рўз аз заво-дњо берун намерафтанд. Њар кадомсаъй мекард, ки бањри пирўзї дарфронт њар чї бештар танк, самолёт,яроќ ва дигар лавозимоти њарбїтайёр намоянд. Барои ѓалаба тамо-ми халќ њисса мегузошт.Хонандаи 3.Занону кўдакон ќањрамонона

мењнат мекарданд. Онњо дар пасидастгоњњо, дар киштзорњо падару

модарони калонсол, шавњаронихудро, ки ба майдони љанг рафтабуданљ, иваз намуданд.Хонандаи 4.Тирамоњи соли 1941 даромад.

Фашистон тамоми ќувваи худрољамъ намуда, ба Москва наздикомаданд. Сокинони Москва- мўйса-федон, занону кўдакон иншоотимудофиавї месохтанд. Муњорибаиназди Москва дар моњи декабрисоли 1941 аввалин задухўрди ѓала-баовари лашкари Шўравї дар ЉангиБузурги Ватанї гардид.

II. САЊНАЧАИ ХОНАНДАГОНАЗ РЎИ ДОСТОНИ "ЃАЛАБАИТАНЯ"-и АБУЛЌОСИМ ЛОЊУТЇ(РЎЗЊОИ ОХИРИНИ ЊАЁТИ ЗОЯКОСМОДЕМЯНСКАЯ).

III. ЌАЊРАМОНИЊОХонандаи 5.Љанг ќариб ба њар як хонадон

асари фољиабори худро гузошт.Мамлакат 27 миллион фарзандонихудро аз даст дод. 1710 шањру шањ-рча, 70 њазор дења хароб гардиданд,32 њазор корхонаи саноатї, 65њазор км роњи оњан тарконидашуда буданд. Њар он чизе, ки бо

мењнати халќ бунёдшуда буд,

нобуд

гардид. Заводу фабрикањо аз корбароварда шуда, киштзорњои њосил-хез поймол гардида, шахтањо бо обпур карда шуданд.Хонандаи 6.Барои намунаи барљастаи дило-

варї ва ќањрамонї дар майдонњоиљанг зиёда аз 7 миллион љанговарбо орденњои љангї мукофотонидашуданд. 11 њазор нафари онњо боунвони олии Ќањрамони ИттифоќиСоветї сарфароз гардиданд.Хонандаи 7.Халќи тољик дар ќатори дигар

халќњо ба њимояи Ватан бархост.260 њазор мубориз аз диёри мо дарњамаи фрнтњо аз худ љасорат, шу-љоат, далерию фидокории бемислумонанд нишон доданд. 60 њазорнафари онњо дар љанг шањид шу-данд.Хонандаи 8.54 нафар фиристодагони Тољи-

кистон барои корнамої соњиби ун-вони Ќањраморни Иттифоќи Советїгаштанд. 15 нафар ба њар се да-раљаи ордени Шараф ќадр шуданд.Хотираи неки Неъмат Ќаробоев,Њодї Кенљаев, Исмоил Њамзаалиев,Домулло Азизов, Сафар Амиршоев,Њайдар Ќосимов, Саидќул Турдиев,Тўйчї Эрйигитов ва дигарон дардилу ёди халќ боќї мемонанд.

IV. СУРУДИ "КАТЮША" ДАРИЉРОИ ХОНАНДАГОН ВА ЌАДАМ-ЗАНЇ

V.ЃАЛАБАХонандаи 11Он машъале, ки сўзад,Дар рўи гўри сарбоз.Гўё дињад ба олам,Њар субњу шом овоз:Њама: Иди Зафар муборак!Иди Зафар муборак!(Суруди Рўзи Ѓалаба садо ме-

дињад).VI.ОХИРСУХАНХонандаи 12.- Хонандагони азиз, шумо аз

чорабинии имрўза фањмида гириф-тед, ки њаёти тинљу осудаи имрўзаимо ба осонї ба даст наомадааст.Сулњу салоњи имрўза дар кишвар,озодию истиќлоли он бо ќимати љонсад њазор фарзандони Ватан бадаст омадааст.Хонандаи 13.Мо намесозем дањшат бо

касе,Сулњро доим њастем посбон,То ки њар мењнаткаши рўи

замин,Умр бинад, шод бошад дар

амон!VII.ЛАЊЗАИ МУСИЌЇ. СУРУД

ДАР БОРАИ ВАТАН.Суруди умумии хонандагон

("Ќасам") дар васфи Ватан анљом-бахши чорабинї мегардад.

Акмалљон АЊРОРОВ,омўзгори фанни таърих ва

њуќуќи гимназияи №2-и шањриИстаравшан

"ОН ЉАНГРО ДАРТАЪРИХ ЊАМТО НАБУД"(ДАРСИ ТАРБИЯВЇ БАХШИДА БА ИДИ ЃАЛАБА)

4ТАРБИЯ

№19 10-уми майи соли 2013КОРНОМА

4МОЯИ ИФТИХОР

Моњи майи соли равон соки-нони кишвари офтобрўяамон 68- умин солгарди ѓалабаро алайњиОлмони фашистї бо тантанаљашн мегиранд. 90 - солагии хо-дими шинохтаи њизбї ва давла-тии Тољикистон, иштирокчии ЉБВСолењљон Боњиров (рўњаш шодбод!) низ ба ин моњ мувофиќ мео-яд.

Соли 1994 бо ташаббуси Ит-тињодияи илмї - эљодии "Орифон"дар шањри Конибодом форумиилмии "Канди куњан" барпо гар-дид ва наздик њаштод нафар оли-мони ин диёр, аз он љумла, Соле-њљон Боњиров бо духтарашон,номзади илмї иќтисод ХадичаБоњирова низ дар он ширкат вар-зиданд. Ман бо ин пири размди-да дар осоишгоњи (пансионати)Конибодом як њафта њамроњ бу-дам. Дар яке аз вохўрињо дар ом-ўзишгоњи омўзгории ба номи Мир-зо Турсунзода ба ў сухан доданд.Ў гуфт:

- Хушбахтона, банда дастпар-вари њамин омўзишгоњ мебошам.Оѓози Љанги Бузурги Ватанї бахотире, ки ба варзиш бештар завќдоштам, маро ба омўзишгоњи њар-бии ба номи Фрунзеи ЉумњурииЌирѓизистон бањри омодагїалайњи душмани ѓаддор равонкарданд. Умуман, мардуми сер-миллати шўравиро дар натиљаидўстию рафоќат ва муттањидиибемонанд, љоннисорињои милли-онњо размандагони роњи озодї ин

ѓалабаи бузург насиб гардид.Моро танњо вањдату сарљамъї баин нусрати оламшумули таърихїрасонид. Шукри Худо, чандин со-лњои хуррам ва рўзгори осоишта-ро дидем, аммо шањидони роњиозодиро фаромўш набояд кард.Дар воќеъ, зафар ва ѓалабањоиљангї бо шарикони њамяроќ дарноњияи Реутовский (вилояти Мас-ква) фаромўшношуданианд, њаргоњ, чун он лањзањои талх монан-ди навори филм пеши назар ме-гузаранд, хеле нороњат мешавам,зеро мувофиќи маълумотњоиоморї беш аз панљоњ њазор љан-

Солењљон Боњировзиндагии ибратомўзашросарфи хизмат ба Ватан вадавлати хеш намудааст.Дар њаёти бобаракаташкўшишу талошњои вайбањри адлу адолат ваободию созандагї наќшибануре доранд.

ЌАЊРАМОНЕ АЗ КЎШКАКговарони фидоии тољик дар иннабарди хунин љоннисорињо кар-даанд.

Дењаи таърихии Кушкакиноњияи Конибодоми вилоятиСуѓд. Дар ин мавзеи зебоманзарсоли 1923 Солењљон Боњиров -арбоби давлату њукумати Тољики-стон таваллуд шудааст. Ў се солдар омўзишгоњи омўзгории шањ-ри Конибодом тањсил кард (1936- 1939) ва пас аз як соли фаъоли-яти омўзгорї (1939 - 1940) дармактаби миёнаи ба номи А.С.-Пушкини зодгоњаш ба шањри Ду-шанбе омада, донишљўи ДДОТмегардад (1941). Он айём - оѓозиЉанги дуввуми Љањонї Солењљ-он нав њаждањсола шуда буд. Ав-вал падараш ва сипас худашроба майдони бузурги набард хон-данд. Дар муњорибаи фронти Ѓар-бии назди Масква Солењљон Бо-њиров собиќ командири гурўњи ас-карони (взводи махсуси автомат-чињо) њамчун командири шуъбаиавтоматчикњои бригадаи ќисми40-уми тирандозї набардњои бе-амон бурда, соли 1942 ярадор

мегардад ва дар беморхонаи њар-бии стансияи Болдино - Ивановс-кий табобат мегирад. Пас аз муо-лиља дар вазифаи ёрдамчии ко-мандири шуъбаи 202-юми полкитирандозии ноњияи Реутовский ви-лояти Масква адои вазифа мена-мояд.

Фаъолияти љасуронаашро дармайдони љанг ба назар гирифта,соли 1943 вайро ба њайси афсариќисми махфии (разведкаи) шуъ-баи 8-уми Фронти ѓарбии вилоятиСмоленск интиќол медињанд ва ўто соли 1943 дар амалиёти мах-фии њарбї ширкат намуда, дар якеаз амалиёт сахт ярадор шуда, дарбеморхонаи њарбии № 4636-ишањри Масква табобат мегирад вамоњи августи њамон сол ба зодгоњихеш ќањрамонона бармегардад.

Инаш њам аљиб аст, ки падаруписари шуљои Ватан - аввал па-дар, сипас Солењљон аз набард-гоњ бо сари баланд, бо ордену ме-далњои зиёде, ба диёри хеш Куш-как баргаштанд. Дар фаъолиятиминбаъдаи Солењљон Боњировдида мешуд, ки низоми њарбї ба

дунёи ў, рафтору амалиёти вайбе таъсир намондааст. Бинобарин, дар њаёти омўзгори љавонтаѓйири љиддї ба амал омад, ўроба комиссариати њарбии шањриКонибодом ба кор даъват наму-данд. Дар ибтидо ба њайси муо-вини комиссариати њарбї баадои вазифа шуруъ намуд.Масъулиятшиносиаш нисбатикасби хеш ба мутахассисон пи-санд омад, ки Солењљон Боњиров-ро ба маќоми баландтар пеш-барї намуданд: котиби масъуликомиљроияи ш. Конибодом. Ѓайраз ин, ў дар вазифањои мудиришуъбаи ташвиќот ба тарѓиботикумитаи њизбии ноњияи Конибо-дом, котиби якуми ноњияи Бобо-љон Ѓафурови вилояти Суѓд, ко-тиби дуюми кумитаи њизбии ви-лояти Суѓд, љонишини вазиримаорифи Љумњурии Тољикистон(1961- 1962), котиби якуми куми-таи њизбии ноњияи Мастчоњи ви-лояти Суѓд, мудири шуъбаиорганњои маъмурии КМ ЊК Тољи-кистон (1969 - 1986) хидматњоишоёну бедареѓ намудааст. Дав-

лати Шўравї ва Њукумати Тољи-кистон барои фаъолияти шоис-таи њарбї ва мењнатї (собиќ) ко-мандири гурўњи аскарони (взво-ди махсуси автоматчињо) брига-даи ќисми 40 - уми тирандозиифронти Ѓарбии назди Маскав Со-лењљон Боњировро бо як ќатор му-кофотњо аз љумла: "Барои мењна-ти содиќона дар ЉБВ солњои1941-1945" (1941), "Барои ѓала-ба бар зидди Германияи фа-шистї дар ЉБВ солњои 1941-1945" (1946), "Барои мудофиаиМасква" (1946), "Барои хизматиљангї" (1946), "Барои мењнатишуљоатнок" (1948), "Барои хизма-ти аъло" (1950), ордени "БайраќиСурхи Мењнат" (1951), ордени"Байраќи Сурхи Мењнат" (1954),ордени "Байраќи Сурхи Мењнат"(1957), ""Корманди хизматнишон-додаи маданият" (1983), "Орде-ни ЉБВ-дараљаи I" (1985), " 40-со-лагии Ѓалаба дар ЉБВ - 1941-1945" (1985), "Собиќадори мењ-нат" (1985), "Нишони ТиллоиВДНХ" (1985) сарфароз гардони-да буд.

Афсари майдони љанг, омўзго-ри насли љавон, ходими њизбиюдавлатї С.Боњиров, дар синни 74-солагї, моњи декабри соли 1997аз бемории сактаи дил ногањон инолами њастиро падруд гуфт.

Солењљон Боњиров дар баро-бари хидмати халќу Ватан чунтарбиятгари оилаи намунавї, дарякљояги бо њамсараш Шарофат-хон фарзандони хуб ва мењ-натдўст тарбия карда ба камолрасонидаанд. Фарзандонаш Ха-дича - номзади илми иќтисод,Собирљон - корманди њарбї, Са-одат - номзади илми иќтисод, Са-боњат - духтури ќисми њарбї, Али-шер - корманди ВКД фаъолиятишоёнти мењнатї дошта, хотираипадари хешро њамеша пос медо-ранд.

Т. ХОЉАЗОД,рўзноманигор,

Аълочии матбуотиТољикистон

- Шумо рафтан гиред, ман инмаконро хабар гирифта меоям, -ба њамяроќаш Алексей Курба-тов, ки (дар тамоми муддати љангякљоя буданд, рўй овард љанго-вари тољик Абдурањим Ќосимов.

- Майлаш рав, вале зуд бар-гард, - дарњол розї шуд њамсан-гари ў, - бубин, ин хоначањо од-дии чўбианд. Туро дар њамин љоинтизор мешавам.

Аскари диловари размдида,ки дар тўли чор соли мубори-зањои хунину марговар "дар саримў бозии љон дидааст", шердилва бебок ба хоначаи аввалаќадам нињод. Абдурањим Ќоси-мов, ки дар љангњои манњусу ша-дид рафиќони хубашро талафдодаст, нохост нолиши дилреш-кунандаро шунид: аскари захм-бардоштае паст - паст ва пу-рандўњ касеро ба ёрї мехонд.Худи ў низ хастаю лакот буд(панљ - шаш километрро љангку-нон тай кардаанд), лекин овозиаскари маљрўњ вайро бетарафнагузошт: аслињаи љангиро бакитф овезон кард ва зуд љанго-вари ношиноси захмиро бар-дошт.

-Об, об, об… - нолиши шахсиозордида ва љигарсўхта, ки маъ-лум набуд чанд соат инљонибазияту хорї мекашид, ќалброреш - реш мекард.

Вале об додан, ўро дуртарбурдан, дурусттар ба афту андо-маш зењн мондану ба худ овар-дан ва сипас ба дасти њамши-рањои шафќат (онњо дар батало-ни алоњида аз паси аскарон ра-сида омаданд) супоридан муяс-сар нагардид. Дар он даќиќањо,ки љанговари љароњатманди азхудаш ќадре калонсолро бар-дошт ва чанд ќадам гузошт ва аз

макони тангу тор ба сўйе гомнињод, якбора мављи таркишибузург - минањои хобонидаи душ-мани маккор - дуяшонро бар за-мин парчин кард. Ин њодисаиѓамангез дар соли чоруми љангрўй дод.

Баъд аз соате дар болои зан-бар ба њўш омад. Худро дар имо-рати калони муњташам, аз аф-таш, бинои варзишгарон-баскет-болбозон дид.

-Хўш, дўсти ќањрамони ман,њушат ба љояш омад?- бо шавќа-ту мењрубонии бародарона бо-лои ў хам шуд старшинаи ротаАлексей Курбатов,- офарин, ле-кин огоњ бош, ки душманони ра-зил мина хобонида, ту ва аска-ри разморои алоќачиро ќарибнобуд карда буд.

…Ин як лањзаи њаёти љангииАбдурањим Ќосимов, фарзандиљасури халќи тољик буд, ки дарфронтњои шадиду марговар рўйдодаст. Ваќте ки муњофизишуљоъ охири соли 1945 ба зод-

гоњаш (вилояти Хатлони ноњияиШўрообод) баргашт, волидайнишодмон ва хешу аќрабои масрураљаб тўю тантана оростанд.

- Падарам Абдурањим Ќоси-мов, иштирокчии набардњои ху-нину пуршиддати фронтњои гу-ногун бо либоси низомї 25 - умиянвари соли 1946 рост ба куми-таи комсомол рафта изњор дош-тааст, ки як узви шумо хоњадафзуд. Ќабул мекунед? - "Ал-батта, хоњем пазируфт. Охир,шумо љанговари размдида ,њаётомўхта, пуртаљриба. Баљавонњо, наврасон намунаи иб-рат мешавед" - посух додаандба падарам, - наќл мекунад му-аллимаи таърих ва њуќуќи мак-таби тањсилоти миёнаи умумии№ 35 - и ноњияи Шоњмансур Ќур-бонгул Ќосимова - духтари Аб-дурањим Ќосимов, - табиї, па-дарамон ба хотир оварданилањзањои љангу мардонагии ас-карон ва корномаи њамяроќо-нашро хеле дўст медошт. Он

њикоятеро, ки дар боло овардашуд, аз забони худаш шунида-ем. Дўстони дар солњои љангуайёми ѓолибият ќадрдон гарди-даро зуд - зуд ба ёд меовард.Солњои 1960 - ум боре воќеаиаљиб рўй дод: аз тарафњои Мин-воду Симферопол номаи пурас-роре расид.

Абдурањим Ќосимов, шахсе,ки 27 - уми июни соли 1946 бомедали "Барои љасорат" мукофо-тонида шудааст, шумоед? - бападарам рўй овард намояндаикомиссариати њарбї, - ана, инмактуби њамяроќатон ВиталийСоколов аз љои дур омадааст.Шуморо чанд сол инљониб суроѓмекардааст. Магар шумо вайроаз майдони љангу хун, аз мурданнаљот додед? Ёд дорам, падарамбасе дар њаяљону изтироб афтод,гўё ки бародарашро ёфтааст. Бу-бинед, љанги зидди адў мардумибунёдкори моро чї сон дўсту му-тафиќ гардонида буд. Мо, фар-зандон ва ањли оила бори дигарпай бурдем, ки ќиссањои љангиимуњофизони далери Ватан чї сонбарояшон азизу ќаринанд. Охир,роњњои љангї - порањои умриљавонии онњост. Падарам - иш-тирокчиёни њаќиќии љанг - бафахр кардан њаќ доранд, - гуфтдар рафти њикояташ муаллимаЌосимова.

Муборизи бахту саодати ха-лќи хеш Абдурањим Ќосимов дарзиндагї шахси њалолкору боин-соф, дурандеш ва мењрубонухушсухане буд. Вай, ки солњоидароз дар сафи нозирони тарти-боти љмъиятї (милитсия) бенуќ-сон хидмат намуд, бо њамсари

4МАРДОНИ МАЙДОН

ДАРСИ САДОЌАТУ ВАФОДОРЇБаъд аз дарахтони ќадбаланди сўзанбрг, ки шохњои сабзимањин ва навдањои дарозу борики онњо бо њам печидаанд,њамвории фарох оѓоз гардид. Ростї, аз сахтии заминишўразори пуралаф вай њайрон гашт. Охир, минтаќаисиёњзамин мулоим мешавад - ку, тааљљуб кард дар дил.Њол он ки танкњои вазнини азаматљусса заминњои мулоимукиштбобро нињоят сахт гардонидаанд. Дар њолате, кињамсилоњонаш бо шитобу љадал (аз паси танкњњои вазниниКВ) ба љониби дењаи Петровка мешитофтанду садои тиритўпњо атрофро ба ларза андохтаанд, ў нохост хоначаипастаки чўбинро дид, инчунин, диќќат карда, аз паси њавоитира се - чор хоначаи дигарро фарќ намуд. Хоначањо гўёасроре доштанд.

вафодораш - Сумангул Ќосимо-ва њашт нафар фарзандониќобили боилму адаб, мењ-натдўст ва ба љамъият нафъра-сонро ба камол расониданд. Инрўйдод тааљљубовар нест, кињанўз солњои 1950 - уми асригузашта, старшинаи милитсияитољик Абдурањим Ќосимов ба-рои хидматњои бенуќсонаш бомедал сарфароз гардидааст.Корманди бовиљдони милиса тодами нафаќа дар њамин сохторкор кард ва бо иззати тамом баистироњати ќонунї баромад.

Зимнан, моњи сентябри соли1997 барои њамаи ањли хонаво-да - љанговари собиќ ва марди на-фаќахўр, дорандаи ордени"Љанги Ватанї" (дараљаи ІІ) со-кини ноњияи Шўрообод, њамсариў холаи Сумангул ва фарзандо-ни онон - Ќурбонгул (муаллима),Рўзигул (корманди соњаи тиљо-рат), Нозигул (собиќ директориимактаби миёна дар ноњияи МирСаид Алии Њамадонї) ва Саид-мўъмин Ќосимов (устоди варзи-ши љумњурї) рўзњои хурсандиифаромўшнопазир њисоб меша-ванд: иштирокчии Љанги БузургиВатанї Абдурањим Ќосимов бофармони Президенти љумњурї бомедали маршал Г.К.Жуков сар-фароз гардонида шуд. Воќеан, инмукофоти баќадрест, ки ба љан-говарони содиќу шарафмандиВатан насиб гардидааст. Маъ-лум, ки халќу Ватан хидмату кор-намоии фарзандони вафодораш-ро њаргиз фаромўш нахоњадкард.

Усмон ШОКИР,узви Иттифоќи

рўзноманигорон ваАълочии матбуоти

Љумњурии Тољикистон,Т. ХОЉАЗОД

№19 10-уми майи соли 2013ПОСИ ХОТИР

БАЛАНД АСТ АЗ ФАЛАК ШОНИМУАЛЛИМ

мутахассиси љавон дар макта-би зодгоњаш дењаи Урметаноѓози фаъолият кард.

Дар муддати зиёда аз 40сол Сайфуллоњ Рањмонов бочандин директорону омўзгоро-ни пуртаљриба, аз љумла,Љалол Абулњаев, Азизќул Са-мадов, Шарофиддин Самаров,Ањмад Рањматов, РизолиддинНизомов, С.Шарифов, Файзул-ло Мањмадов, Усмон Шарифовва дигарон њамкории судманддошт.

Њоло як зумра хатмкардаго-ни мактаби дењаи Урметан, кишогирдони Сайфуллоњ Рањмо-нованд, ба дараљаи устодї ра-

сидаанду дар макотиби олии љумњурї банасли имрўзу фардо таълим медињанд.

Бародари мо Сайфуллоњ Рањмонов азбобову падар боѓдориро низ ба мерос ги-рифта буд. Бобои ў Муњаммадамин дарсолњои пеш аз инќилоб дар мавзеи Њай-андоз, ки як замини ноњамвору беоб буд,боѓе бунёд кард, ки мардуми дењаи Урме-тану мусофирон дар сояи дарахтонашнишаста, аз мевањои шакарбори он лаз-зат мебаранд.

Бародари шодравонам СайфуллоњРањмонов чун бобояш дар мавзеи Шир-боѓ, дар љои ёнаву сангистон бо мењнатишабонарўзї боѓи зебое бунёд кард, киимрўз фарзанду набераву аберањои ў дарсояи он истироњат карда, аз самараш ис-тифода мебаранд.

Сайфуллоњ Рањмонов шаш нафарфарзандро тарбия кардааст, ки аксар со-њиби маълумоти олианд. Чањор писари ўбо пайроњаи интихобкардаи падар раф-та, маълумоти олии математикиро соњибшуданд.

Раќиб АБУЛЊАЕВ,профессор

Устод НаљмиддинхољаЊакимњољаев тамоми умрихудро бањри таълиму тар-бияи шогирдони факултетифанњои табиї (њоло факулте-тњои география - экология,химия - биология) ва инкишо-фи илми химияи аналитикїсарф намуда, дар ин љода бамуваффаќиятњои назаррасноил гардидааст. Устод воба-ста ба химияи тањлилї дармавзўи "Доир ба се шакли ре-аксияњои рангаи элементњоиишќорзаминї бо 2,7 - бисазо-њосилањои кислотаи хромот-ропї" рисолаи илмї дифоъкарда, дар вусъати масъа-лањои муњими пайвастањои хелатњосилку-нанда дар Љумњурии Тољикистон сањми на-заррас гузоштааст. Натиљаи рањнамоињова ѓамхорињои устод буд, ки шогирдонашимрўз дар вазифањои масъул бомуваффа-ќият кору фаъолият доранд.

Масалан, љонишини раиси вилоятиСуѓд Мављуда Бобоева аз шогирдони фаъ-оли устод мебошад.

Наљмиддинхоља Њакимњољаев соли1941 дар шањри Хуљанд ба дунё омадааст.Соли 1965 Донишгоњи давлатии Тошканд-ро бо дипломи аъло хатм намуда, фаъо-лиятияшро дар Пажўњишгоњи химияи АИТољикистон оѓоз менамояд. Ў соли 1970аспирантураи Пажўњишгоњи химияи анали-тикї ва геохимияи Академияи фанњои Ит-тињоди Шўравиро ба итмом расонида, худињамон сол рисолаи илмии хешро ба дифоърасонидааст. Солњои 1970-1972 њамчунходими хурди илмии Пажўњишгоњи химияиЉумњурии Тољикистон ба номи В.И.Ники-тин кор кардааст. Соли 1972 дар асосиозмун ба вазифаи дотсенти кафедраи хи-мияи ДДХ ба номи академик Б.Ѓафуровфаъолият намуда, таљрибаву малакаи худ-ро сайќал додааст. Устод Н.Њакимхољаевмуаллифи 75 маќола, 2 шањодатномаи му-аллифї буда, дар конфронсњои бонуфузидонишгоњњои Москва, Суздал, Харков иш-тирок намудааст.

Устод сарвари хонадони фарњанги-ест. Фарзанди калонаш Сидољиддин кас-би омўзгориро пеша кардааст ва соли 2000дар мавзўи "Особенности реакции кватер-низации полимерами винилэтинилтриме-

тилпиперидола" рисолаи илмїдифоъ намуда, соњиби унвониномзади илми химия гардида-аст. Фарзандонаш Садриддиномўзгор, Камолиддин муњан-дис, Фирдавс омўзгор, Фазлид-дин омўзгор, Аслињиддин му-њандис мебошанд.

Хидматњои устод бо нишо-ни "Аълочии маорифи Тољики-стон", медали биринљии Намо-ишгоњи комёбињои хољагии ха-лќи Иттињоди Шўравї ва бо иф-тихорномањои зиёд арљгузорїшудааст.

- Устод донишманд буданд.Ман ба аќлу заковат, ба дони-ши он кас њавас мекардам ва

ба худ мегуфтам: - Ањсан ба модаре, ки чу-нин инсони нексириштро ба дунё овардаа-сту ўро ба ман эњдо намудааст. Худоро шукрмегўям, ки чунин марди нексиришт ва бар-нодилро доро будам, ки падари ѓамхор вадилсўзи фарзандони азизам буданд, - мег-ўяд њамсари мењрубон ва модари фарзан-дони накўном Фаридахон Њакимхољаева.

Дар идомаи суханони хеш модари мењ-рубон таъкид менамояд, ки шогирдони ус-тод аз шањрњои бузурги собиќ ИттињодиШўравї, Олмону Ќазоќистон, Эрону Турк-манистон… то њол миннатдории худро нис-бат ба устоди серталаб ва сахтгиру доноихеш ба воситаи телефони мобилї ва ша-бакаи "Интернет" изњор менамоянд.

Охири моњи январи соли 2011 хешуаќрабо ва њамкорон тасмим гирифта бу-данд, ки дар рўзи мавлуди устод 70-уминбањори умрашонро бо тантана љашн хоњандгирифт. Лек афсўс, ки марги нобањангом 4-уми феврали њамон сол устодро аз дунёрабуд. Вафоти устод орзуњои чандинсолаињамсари мењрубон, фарзандон, устодон вашогирдонро ба боди њиљрон бурд. Гарчан-де ки имрўз устод љисмашон аз байн рафтабошад њам, чењраи зебо, табассуму гуфто-рњои љолибашон њар дам пеши назар љил-вагар мешавад.

Номи неки устод, то абад дар дили шо-гирдону устодон, фарзандону пайвандонбоќї мемонад.

Љўрабой ХОЛИЌОВ,Фаридахон ЊАКИМХОЉАЕВА,

хизматчиёни давлатї

ПОСДОРАШ НОМИ НЕКЎСТ

Рўзи 13-уми ноябри соли 2012хурду калони дењаи Тутќавул мо-там доштанд. Яке аз фарзандо-ни фарзонаи ин диёр, шахсиятибузурги соњаи маориф, устоди ги-ромиќадр Нарзулло Абдуллоевин љањони фониро падруд гуф-танд. Њангоми видои устод мис-рањои зерини Саъдии Шерозї баёдам мерасиданд:Бигзор, то бигирям, чун

абр дар бањорон,К-аз санг нола хезад, рўзи

видои ёрон.Њазор афсўс!Марги нобањангом риштаи

умри ин устоди бузургро дар син-ни 71-солагї гусаст.

Устод ќариб 50 соли умрихешро сарфи таълиму тарбия на-муда, шогирдони зиёдеро ба воярасондаанд, ки имрўзњо касбиомўзгориро пешаи худ сохтаанд.

- Устод Нарзулло Абдуллоевдониши баланди касбї ва фарњ-ангї доштанд. Мењри омўзгори-ро дар дили ман он кас љой дода-анд. Чењраи гарму дилкаш дош-танд. То дами вописини умр мас-лињатгари мо, омўзгорон, бу-данд, - мегўяд директори макта-би №4 Содиќов Абдуѓаффор.

Нарзулло Абдуллоев 20-умиоктябри соли 1941 дар дењаи Сур-маи ноњияи Данѓара дар оилаидењќон таваллуд шудааст. Соли1965 ДДОТ ба номи С.Айниро бо

Баъд аз вафот турбатимо дар замин маљўй,

Дар синањои мардуми орифмазори мост.

Њофиз

ихтисоси математика - физикахатм намудааст.

Аз соли 1965 дар мактаб - ин-тернати №1-и ноњияи Данѓара коркарда, аз њамон љо ба сафи ар-мия даъват шуд.

Аз соли 1967 сар карда, дармактаби миёнаи №7 муаллимифанни риёзї ва аз соли 1969 му-дири ќисми таълимии мактаби№40 ва соли 1981 то соли 2005директори мактаби №12-и шањриНорак шуда кор кардааст.

Барои фаъолияти шоиста бонишони Аълочии маорифи Љумњ-урии Тољикистон ќадр карда шу-даанд.

Рўњатон шод ва хонаи охира-татон обод бошад, устоди гироми-ќадр.Марги соњибдил љањонеро

далели кулфат аст,Шамъ чун хомўш гардад,

доѓи мањфил мешавад.(Бедил)

Љумъагул Рањимова,омўзгори мактаби миёнаи

№4-и шањри Норак

Њамкурсу њамсабаќ вањампешаи банда, бародариазизи шодравонам Сайфул-лоњ Рањмонов оид ба куллиин фанњо маълумоти комилдошт. Нисбат ба фанни ма-тематика мењру муњаббатизиёд дошт ва мо шоњиди онбудем, ки ў то нисфи шабдар сари миз нишаста, чан-дин вараќњои дафтарро боњалли масъалањои матема-тикї сиёњ мекард.

Пас аз хатми омўзишгоњСайфуллоњи љавон имконияти фавран бамактаби олї дохил шуданро надошт. Зеродар он солњо дар макотиби њафтсола вамиёнаи ноњияњои љумњурї омўзгорон но-кифоя буданд. Барои њамин њам бо супо-риши Вазорати маорифи Љумњурии Тољи-кистон тамоми хатмкардагони соли 1956-и омўзишгоњи омўзгории Панљакент чунмуаллимони љавон ба мактабњои љумњурїтаќсим карда шуданд. Мувофиќи таќсимотСайфуллоњ Рањмонов ба ноњияи Њисор басифати омўзгор роњхат гирифт.

Соли 1957-ум Сайфуллоњ Рањмоновимкони донишљўи мактаби олї шудан пай-до кард.

Натиљаи зањмату кўшиш ва шабзинда-дорињои пайваста буд, ки љавони боѓай-рату мењнатдўст Сайфуллоњ РањмоновДонишгоњи миллии Тољикистонро соли1962 бо муваффаќият хатм карда, соњи-би дипломи аъло шуд. Роњбарияти дониш-гоњ Сайфуллоњ Рањмоновро ба њайси ус-тоди ин даргоњи илму маърифат пазируф-танд. Аммо аз сабаби он ки падару мода-раш солманду дастнигар буданд, ба на-зди ректор, академик Солењ Раљабов да-ромада, шароити вазнини оилавиашрофањмонд. Њамин тавр аз соли 1962 ин

4СУХАНИ НЕКДар омўзишгоњи омўзгории шањри Панљакент, ки муаллимони мактабњоиибтидої тайёр мекард, дар зарфи чањор соли хониш диќќати асосї бароиазбар кардани фанњои љамъиятї, яъне забону адабиёт, таърих, психологиява педагогика, инчунин дигар фанњои гуманитарї дода мешуд.

4ЁДВОРА НАМИРАД, ГАРБИМИРАД НЕКНОМЕ…

Тирамоњи соли 1944. Артиши Шўравї ќисмњоипарокандаи гитлериро мањвкунон пеш мерафт.Полки 395-и артиллерї, ки взводи пулемётииЃиёсиддин Мирзоев ба он шомил буд, њангомиубури дарёи Двинаи Ѓарбї бо ќувваи бешуморусар то по мусаллањи душман рў ба рў омад. Дарзери борони тиру тўп замину осмон ба ларза мео-мад. Аз њар тараф садои тири танку тўп баландгардида, дар байни аскарон воњима меандохт.Самолётњои душман аз болои сари аскарони мопаст парвоз карда "бор"-и марговари худро болои

ёфта, хостаанд дар ќатори фавтидагон гўр кунанд,вале бахташ хандида, кадоме чизеро њис кардаа-сту ўро ба госпитал овардаанд…

Њамин тавр, лейтенант Ѓ.Мирзоев, ќариб 6 моњбо чашмони бастаю асобаѓал табобат гирифт. Баноми хешу табор аз ў ба дењаи азизаш "Гулистон"аз номи командири полк (бехабар аз он ки љанго-вар зинда аст) хати "сиёњ" омад. Пайвандону на-здикони муаллим Ѓ.Мирзоев хун мегиристанд…

…Ватан корнамоии ўро ќадр кард. Барои аздарёи Двинаи Ѓарбї гузаштан бо медали "Бароишуљоат" мукофотонида шуд. Ин мукофоти бароисарбоз муќаддас ба муаллим Ѓ.Мирзоев танњо баъ-

ХАТИ СИЁЊ ОМАД, ВАЛЕ...сари эшон мерехтанд. Талафот аз њар ду тарафзиёд буд. Њамин ваќт командири полк, майор Ма-лин ба командири взвод, лейтенант Мирзоев амрдод:

- Рафиќ лейтенант, мебинам, ки аскари љасурменамоед. Зуд пулемётчиёни худро гирифта, азсамти чап њолати мудофиаро муайян кунед. ДОТ-и душман садди роњи аскаро-ни мо шуда, онњоро ба пешњаракат кардан намемонад!

Ваќти фикр кардан набуд.Лейтенант Ѓиёсиддин Мирзоеваз паи иљрои фармон шуда, бовзводи худ ќариб як ротаи душ-манро несту нобуд кард. Аскаро-ни мо якбора "ура" гўён ба пешњаракат карданд. Ѓиёсиддин дарин ваќт сўзиши пои чапашро њискарда, аз њаракат монд. Хост бапеш њаракат кунад, вале њайњот. Ў дигар чизеро дарёд надошт. Танњо баъди як њафта ў дар яке аз госпи-талњои вилояти Витебски Белоруссия ба худ омад.Дарди љонкоњи сар ва чашмон азобаш медод. Валељанговари шўљоъ ба дарду шиканља тан надода, боёрии ёру дўстон аз бистари беморї хеста бо ёрииасобаѓал каме роњгардон шуд…

…Ѓиёсиддин Мирзоев баъдтар аз наќли њамя-роќњояш фањмид, ки љисми ўро аз зери хоку лой

ди 40 сол омада расид.Онро соли 1984 дар вазъияти тантанавї ба

муаллим супориданд.Солњои зиёд аз байн гузаштанд, вале кору пай-

кори одамони наљиб аз ёдњо зудуда намешавад.Агар марг амон медод, имсол муаллими муњта-рами мо, устоди устодони мактаби миёнаи №3-и

дењаи Арал Ѓиёсиддин Мирзо-ев ба синни мубораки 88 ќадаммемонд. Муаллим Ѓ.Мирзоевимрўз дар байни мо, шогирдо-ну њамкорони собиќаш, нест.19-уми декабри соли 2009 мар-ги нобањангом муаллими ази-зи моро аз байни мо рабуд. Бозяк фарди фидоии роњи мао-риф, ки зиёда аз 50 соли умрибобаракати хешро сарфи пе-шаи омўзгорї карда буд, бо

њаёт падруд гуфт. Устод Ѓиёсиддин Мирзоев зиё-да аз 18 сол сарвари мактаби номбурда, яънемактаби миёнаи дењаи Арал буд. Ќариб њамаиустодони мактаби номбурда шогирдони муалли-ми диловар мебошанд. Имрўзњо онњо дар таъли-му тадриси шогирдон беш аз пеш ба муваффаќи-ят ноил мегарданд ва бо ин рўњи устоди мењру-бони хешро шод мегардонанд.

Шарифљон РАЊИМЗОД,омўзгор

4ШАРАФ

4САРГУЗАШТ

№19 10-уми майи соли 2013НУЌТАИ НАЗАР

Маро вазъи китобњои дарсї сахт баташвиш овардааст. Инак, чанд андешаиман. Чопи китобњои дарсї (ба фикри ман)бояд аз коѓазњои сифаташон хуб, расмунаќшањои ранга, мисолу масъалањои басинну соли хонандагон мувофиќ иборатбошад ва китоби нашршуда на кам аз 10-15 сол истифода бурда шавад. Кори таъ-лим аз сифати хуби китобњо сахт вобас-тагї дорад. Китоби дарсие, ки барои син-фњои 5-ум аз фанни математика (му-аллифаш Асадулло Шарифзода) на-вишта шудааст, аз камбудињо холїнест.

Дар пешгуфтори китоб омадааст:1.Супоришњои гурўњи аввал барои

дар синф иљро кардан пешнињод кар-да мешаванд, бо хатча ишорат меша-ванд.

2.Супоришњои хонагї ба ранги ка-буди паст ишорат мешаванд.

3.Супоришњое, ки барои бедоркардани завќи хонандагон бо рангихокистарї ишорат мешаванд.

4.Супоришњои такрории дарсњоигузашта бо ранги кабуди баланд ишо-рат шудаанд.

Вале дар китоб ин ишорањои шар-тиро тамоман намеёбї. Намешавад,ки ин ишорањоро бо секунља, ростку-нља, давра ва нимдавраи сиёњкарда-шуда иваз кард. Ягон намуди ранг ло-зим нест, симтурњо њам лозим нест.

Дар сањифаи 73-и њамин китобомадааст:

Таъриф. Агар њангоми таќсими ада-ди а ба адади в натиљаи таќсим бо нора-сої ба адади с баробар шуда, к баќиямонад, (z<в) он гоњ менависем, а=в*с+r,r аз куљо пайдо шуд, с дар куљост? Ин таврбояд мешуд: а =в*с + к. Дар њамин сањи-фа ин тавр навишта метавонем:

14=3.4+2; 13=3*4+1; 15=3*4+3 (1)13; 14; 15; таќсимшаванда, адади 4

таќсимкунанда ададњои 1; 2; 3 баќия.Навиштаи дурусти (1) чунин бояд бо-

шад: Њатман 13=4*3+1; 14= 4*3+2; 15=4*3+3

Навишти o<r<в барои хонандаи син-фи 5 дастрас њаст? (сањ.83)

Мисоли 1. Адади 794-ро ба 25 таќсиммекунем. Аввал адади 794-ро ба дањињова воњидњо људо мекунем: 794=79.10+4.Ваќте ки таќсими адади 794 ба 25 кунљ-акї ишора шудааст, људокунии боло ис-тифода нашудааст.

Људокунї чї лозим аст? Таќсими794:25-ро чунон дароз навиштаед, ки гўёдар синф дарс дода истода бошед. Таќ-сими ин ададњоро наход, ки муаллимидарсдињанда надонад, ки шумо батафсил

4НИГАРОНЇ гирам, баъд љавобаш (њамон 9-њо) њосилшавад. Ин гуна масъалањо завќи бачаробедор намекунанд, баръакс, вайро дил-хунук мекунад. Аз ўњдааш, ки набаро-мадї, як сў мегузорї. Боз мехоњам дарбораи як мисоли дигар андешањоямро

САРГАРОНЇ АЗ КИТОБЊОИ "МАТЕМАТИКА"гўям. Сањифаи 39-уми китоб. Ададњои2345 ва 64453-ро љамъ кунед:

2345+2000+300 - 40 + 56453 = 6000 + 400 + 50 + 32345+6453 =2000 + 300 + 40 + 5 + 6000

+ 400 + 50 + 3Аз ќонуни љойивазкунї ва гурўњбанди-

ро истифода бурда, њосил мекунем:2345+6453 +2000 + 5000 +300 + 400 +40 + 50 + 5 + 3 = 8798.

Мисол аз рўи навиштатон нодурустљамъ шудааст. Њамин натиљаро њан-гоми "таг ба таг" љамъ кардани ада-дњои 2345 ва 6453 њосил кардан мум-кин аст:

2345+6453 8798. Њамин тавр, ки бошад, људо-

кунии зиёдатї чї лозим аст. Усули тагба таг љамъкунї фањмо нест магар?

Дар китоби соли чопаш 2011 (му-аллифон Р.Пиров ва Н.Усмонов) дарсањифаи аввал: "Дараља ва функ-сияњои дараљагї. Муодилањои иратси-оналї љой дода шудааст. Раќами ми-солу масъалањои ин китобњо таѓйирёфтаанд. Ёбеду гирад. Китоби чопшу-даи соли 2005 аз эътибор соќит. Ваќ-то ки муаллим мисол ё масъалаеро боњамроњии хонандагон њал мекунадуљавобаш ба љавоби китоб дуруст на-меояд, муаллим хиљил мешавад, њар-чанд, ки нодурустиашро фањмонї, хо-нанда дигар хел фикр мекунад. Мородуруст фањмед.Дар раќами 212-и китоби куњна ва дар

раќами 247-и китоби нав 6 мисолї пеш-нињод шудааст. Љавоби ин мисолњо:(а,в,г) нодуруст дода шудааст. Дар кито-би нав њам ислоњ нашудаанд.

Дар китоби нашри пешин дар мисоли№261 дар китоби нав №9 чунин омада-аст: Амалро иљро кунед?

- Љавоби ин мисол дар њарду китоб ха-тост. Ин мисол бояд пас аз омўхтани мав-зўи: "Табдилдињии айниятии ифодањоидараља ва решадошта" дода мешуд. Чїхеле ки мебинем, љобаљогузории мавзўъ-њову мисолњо риоя нашудааст. Дар кито-би наву кўњна чунин теоремањо омада-анд.

Сањ.16. Теоремаи 1. Агар ба њардуќисми муодила ягон адад, ё ки ягон би-сёраъзогиро љамъ кунем, он гоњ муоди-лаи нави њосилшуда ба муодилаи авва-ла баробарќувва аст.

Ќ.ЮНУСОВ,муаллими мактаби №36-и

ш.Кўлоб

фањмондаед? Дар китоби математикаисинфи 5 масъалањое пешнињод шудааст,ки ба кўдакони 11-сола тамоман мувофиќнестанд.

Масъалаи №188 (сањ.30) доир баёфтани њаљми куб бањс мекунад, валењаљми кубу таърифаш дар сањифаи 94-ињамин китоб омадааст. Масъалаи 155-ињамин китоб, ба масъалаи "10-и китоби

геометрияи синфи 11 якхелаанд. Находфањмиши хонандаи синфи 5 ба хонандаисинфи 11 баробар бошад? Дар сањифаи87, масъалаи 601 омадааст: "Дастаи нурирушної масофа" аз Замин то ситораи на-здиктарин Сентавраро дар 4 солу 120 рўзтай мекунад. Масофа то Сентавра чандкм аст?

Бояд, ки хонандаи синфи 5 суръатирўшноиро донад, ваќти нишондодашуда-ро ба сония гардонида, бо њам зарб за-над, баъд њалли масъала анљом меёбад.

Оё кўдаки синфи 5 аз ўњдаи њалли ингуна масъалањо мебаромада бошад?Масъалаи 359. Адади 12345679-ро ба ка-дом адади дураќама зарб занем, ки дарнатиља адади њамаи раќамњояш 9 њосилшавад?

Муњтарам Шарифзода! (узр мехоњам).Њамин масъаларо (масъалањои ба ин мо-нанд дар китоби Шумо бисёранд) ба хо-нандаи синфи 5 не, ба ягон муаллими ма-тематика пешнињод кунед, аз ўњдаи њал-лаш мебаромада бошад ё не? Ман азўњдааш намебароям. Мебояд, ки њамаиададњои дураќамаро бо тартиб ба раќа-ми боло зарб задан гираму зарб задан

Дар рўзи ќабули шањрвандоназ тарафи раиси вилояти СуѓдЌоњир Расулдзода бо усули "Рав-занаи ягона" дар шањри Истарав-шан дар баробари масъалањоињалталаб, ба бунёду азнавсозиимактабњо низ таваљљуњи хос зо-њир гардид. Зимни сафари кориихуд ва иќдоми шоистаи раисивилоят барои њалли мушкилотимардум ба ман муяссар гардид,ки бо корњои ободонию созандагїва иќдоми наљиби хатмкунанда-гони собиќи мактаби №13, дењаиМањаллаи Яси, љамоати ГулиСурхи Шањри Истаравшан ошногардам. Воќеан, мактаби мазкурсоли 1979 ба истифода додашуда, 32 сол рўи таъмири асо-сиро надида буд. Бо ташаббусимаъмурияти мактаб, љомеаи ом-ўзгорї ва раиси кумитаи падарумодарони таълимгоњ НабиљонФайзиев як мурољиатнома басобиќ хатмкунандагони солњои1968-2000 барои аз таъмир ба-

ровардани мактаб ќабул кардашуд. Собиќ хатмкунандагон инмурољиатномаро дастгирї наму-да, аз моњи май то сентябри соли2012 24 синфхона, роњравњо, то-лори варзиш, маљлисгоњи мак-табро пурра аз таъмири хушси-фат бароварданд. Тирезањои 24синфхона пластикї карда шуда,фарши синфхонањо пурра навгардид. Барои таъмири мактаб241 њазор сомонї аз тарафисобиќ хатмкунандагон масрафгардид. Албатта, ин иќдоми на-љиби собиќ хатмкунандагон мав-риди тањсину ситоиш аст ва бу-нёди мактабу таъмиру азнавсо-зии муассисањои таълимї корихайру пурсавоб мањсуб мешавад.

Њамчунин, соњибкорЊољињомид Муъминов ба маб-лаѓи 14 њазор сомонї 4 синфхо-наи иловагї сохта, ба истифодадод. Атрофи мактаб бо баландии1,5 метр бо маблаѓи 8 њазор со-монї деворбандї карда шуд.

4ТАШАББУС

ИЌДОМИ НАЉИБИ ХАТМКУНАНДАГОН- Баъди аз таъмир баровар-

дани мактаб бо дастгирии Вазо-рати маориф ва кумаки њамаљо-нибаи вазири маорифи ЉумњурииТољикистон Нуриддин Саидов бамактаб 360 дона миз, 720 ададкурсї, 24 адад тахтаи синфї, 24дона курсї барои омўзгорон,љамъ 100 800 сомонї дастрасгардид, ки мавриди истифодаќарор гирифтаанд, - мегўяд боарзи сипос директори мактабЊабиб Азизов.

Айни замон дар мактаби№13-и дењаи Мањаллаи Яси Ис-таравшан 1026 нафар хонанда-гон тањсил менамоянд, ки ба таъ-лими онњо 39 нафар омўзгоронипуртаљриба машѓуланд. Агар иниќдоми шоистаи собиќ хатмку-нандагони мактаб дар дигар шањ-ру навоњии вилоят низ амалї гар-дад, сафи мактабњои ободу му-љањњази мо ба маротиб зиёд хо-њад гашт.

Нуъмон РАЉАБЗОД

51 сол боз омўзгори фанњои физикаю математика њастам. Шогирдонамолим, муњандис, пизишк, омўзгор ва боз дар дигар корњои муњимидавлатї кор карда истодаанд.

Дар мактаби №16 -и шањриХуљанд олимпиадаи синфњои иб-тидої ва озмуни "Хушнависї"љамъбаст гардид. Олимпиадаисинфњои ибтидої соли 6-ум ваозмуни "Хушнавис" бори аввал аст,ки њамчун озмуни зењнї баргузормегарданд.

Њадаф аз ташкил ва доир на-мудани олимпиада ва озмун бе-дор намудани завќи хонандаго-ни хурдсол ба омўхтани илму до-ниш, дарёфт намудани толибил-мони соњибистеъдоду болаёќа-ту хушнавис ва омода карданионњо ба озмуну олимпиадањоиминбаъда мебошад. Тањлилњонишон медињанд, ки сафи ишти-рокчиёни олимпиада сол аз солбештар мегарданд. Агар соли гу-зашта дар Олимпиадаи мазкур1054 нафар хонандагони син-фњои ибтидої иштирок намудабошанд, имсол теъдоди довта-лабон 282 нафар афзудааст.

Мавриди зикр аст, ки дар олим-

пиадаи имсола низ бо маќсадимуайян намудани истеъдодњоиасил, шахсиятњои лаёќати фаъолизењнидошта дониши њар як ишти-рокчии озмун аз фанни забони то-љикї ва математика санљида шуд.

Њамчунин, таълимгирандаго-ни мактабњои тањсилоти умумї вамактабњои типи нав аз рўи супо-риши ягона шартњоро иљро наму-данд. Хонандагон донишу истеъ-доди худро аз фанни забони мо-дарї аз рўи шартњои диктант, тањ-лили љумла, шарњи луѓат, ќироа-ти шеър, ифоданок хондани матнва аз фанни математика бошад,аз рўи шартњои њалли масъала,иљрои амалњо, њалли муодила,ќимати ифодањо, ёфтани пери-метр ва масоњат нишон доданд.

Ѓолибонро мудири шуъбаи ма-орифи шањри Хуљанд Акрам Асло-нов табрику тањният гуфта, ба онњоифтихорнома ва тўњфањои хоти-равї таќдим намуд.

Нуъмон РАЉАБЗОД

ЉАМЪБАСТИ ОЗМУНЊОИЗЕЊНИИ ХОНАНДАГОН

МУБОДИЛАИ АФКОРКонфронси илмї-назариявии њайати

профессорону омўзгорон ва донишљўё-ни Донишкадаи иќтисод ва савдои ДДТТдар мавзўи "Ташаккул ва рушди устуво-ри иќтисодиёт дар Љумњурии Тољикис-тон", 23-уми апрели соли 2013 дар маљ-лисгоњи донишкада баргузор гардид. Ху-лосаи умумии конфронс бо сухани иф-титоњии директори ДИС ДДТТ АминовИ. А. оѓоз гардид. Дар конфронс сардорираёсати иќтисод ва савдои маќомотииљроияи њокимияти давлатии вилоятиСуѓд Мастура Комилова иштирок ва су-ханронї намуда, ба кори конфронс ба-рору комёбињо таманно намуд. Сипас,маърўзањои илмии устодон ва донишљ-ўён шунида шуда, мавриди муњокимавубаррасї ќарор гирифтанд.

Мудири кафедраи иќтисодиёт ва со-њибкорї Комарова Г. Б. дар мавзўи "Ам-нияти озуќаворї-омили асосии рушдииќтисоди кишвар" маърўзаи пурмуњтавонамуд.

Маърўзаи илмии муаллими калоникафедраи тиљорат ва њуќуќ Окилов Ф. Иба мавзўи "Бехатарии њуќуќии бизнесњамчун омили тараќќиёти соњибкорї дарЉумњурии Тољикистон" бахшида шуд, киаз тарафи иштирокчиён бањои арзандагирифт.

Мудири кафедраи иќтисодиёти љањонМирпочоев Д.А. дар маърўзаи хеш оидба "Идорасозии ќарзњои берунаи Тољи-кистон дар шароити муосир" фикру му-лоњизањои љолибро баён намуд.

Маърўзаи илмии донишљўи соли ду-юми ихтисоси молия ва ќарз РањимоваМ.В. ба мавзўи хеле муњим: "Муњољира-ти мењнатї ва сањми он дар иќтисодиётиЉумњурии Тољикистон" бахшида шуд.Сипас, оид ба маърўзањои илмї байниустодону донишљўён мубодилаи афкорсурат гирифт.

Нуъмон РАЉАБЗОД"Омўзгор"

МАЊФИЛ ДАРДОНИШГОЊ

Дар толори фарњангии Донишгоњидавлатии Кўлоб ба номи АбўабдуллоњиРўдакї конференсияи илмї - адабї бах-шида ба 70 - солагии зодрўз ва 50-сола-гии фаъолияти эљодии Шоири халќииТољикистон Њаќназар Fоиб баргузоргардид. Конфренсияи илмї - адабиро босухани ифтитоњї ректори донишгоњ, док-тори илмњои физика ва математика Аб-дулло Табаров кушода, мењмононрохайру маќдам гуфт. Сипас, мудири ка-федраи забон ва адабиёти тољик Озода-мо Кељаева дар бораи њаёт ва фаъолия-ти шоир Њаќназар Ѓоиб баромад кард.

Шариф АБДУЛЊАМИД,"Омўзгор"

4ДУ ХАБАР

4НАТИЉА

№19 10-уми майи соли 2013АДАБИЁТ

Ба љойи муќаддимаё осори комили

нависандаи суханљсанљАдабиёт ба масобаи як ќасри

бошукўњ, муљалло ва сар ба фалаккашидаест, ки ба он дохил гарди-дан аз эљодкор нерўву љасорат,азму саъйи комил, мањорату њуна-ри воло ва зањмату ранљ талаб ме-кунад. Чаро адабиётро ба ќасри бо-шукўњу пурљалоле ташбењ додам?Њар шахси андаке аз мутолиаи осо-ри бадеъ бохабар накў медонад, киадибони чирадасту тавоно, ки зо-тан молики истеъдоди нодир вањатто, њайратангези суханофарїбудаанд, бо асарњои пурмуњтаво ваљолибу љаззоби хеш, ки бо санъатуњунари олї офарида шудаанд,пеши назар силсила андар силси-ла дарњои сењру мўъљиза ва ранго-рангињои тасаввурнопазиреро вомекунанд, ки аз тамошои он њамазебу фар ва ороишоту перостагињоба рўњу илњоми Худододу барозан-даи офаридгораш сари таслимфуруд меорї. Дар масири таърихудавру замонњои гуногун басо зари-фони њаваскоре ќалам ба даст ги-рифта, бањри таълифи осоре аз худмонданї хостори ба ин ќасри зин-натоин ворид гардиданро њадафихеш ќарор додаанд, вале ин кушкба рўйи њаваскорону орзуманддо-ни њавої дари хеш боз накардавуонњоро напазируфтааст, яъне, дарин маврид ќатъият ва серталаби-ро шарти асосї шуморидааст. Шах-си эљодкор ба фатњи ќуллаи нињоииадабиёт бо ранљу машаќќат ва азхуд гузаштанњо, мутолиаи бардаво-ми огоњмандона, рўзафзун иттилоъёфтан аз осори фарњехтаи падида-зои адабиёти љањонї ва омўзишипайваста комёб мегардад. Ва дарин роњ офаридани пањлуњои мурак-кабу печида, ноњамвории зиндагииинсонњо, љузъиёти соярўшанињоињаёт, ки њароина, ќањрамонони му-боризу шарафманд ва поктинатупорсо, ки алораѓми беадолативузулм ва беинсофию худхоњї ваафроди мунофиќу садрўи манфи-атхоњ ба талошу пайкор бархоста-анд, наќши умда ва нозудуданїмебозанд.

Ман ба осори насрии нависан-даи соњибистеъдод, барандаиљоизаи адабии байналмиллалии баноми Борис Пастернак, муаллифињафт китоб аз њамин зовия, ки азхусуси нуктањои асосии он дарфавќ сухан рафт, бо нигоњи љиддї,талаботи ќотеъонаи адабиёти му-осир ва дар заминаи муќоисавумуќобала бо осори њамќаламониадиб наздик шудам. Пас аз муто-лиаи љиддиву њарљонибаи осориМарямбону ба чунин хулоса ома-дам, ки ќањрамононаш дар њарвазъу њолат ва шароит, бо вуљудимураккабињову мушкилоти сангинизиндагї домани умеду талаб ва дарнињояти кор муборизаву талошроаз каф нанињода, аз бунбастумўњликот, ки пешорўяшон чун Сад-ди Чин зуњур кардааст, растагорїмеёбанд.

Бояд ќайд кард, ки як чунин тас-виру ќаламфарсої дар офариданирўзгори нобасомону пурташвиш вамамлу аз тазоди њамзамонони мо,на ба њар носире (чун бахши зиёдиэљодкорони мо бештар ба нигори-ши оњангу тобишњои навмедонаюрўњфарсудагї њолиё камари њим-мат бастаанд) даст додаст. Ва не-рўи ќаламу сухани созандаи Ма-рямбону мањз аз њамин сарчашмаоб мехўрад, аз сарчашмае, ки дилумаѓз ва рўњу хаёлро бо офарини-ши манзарањои воќеиву айнии њаётва ќањрамонони ќавииродаву гар-данфароз, ки њадафи оливу муќад-дами эшон бо нањваю сабкњои мух-талиф дўст доштани зиндагї ва арљгузоштан ба Њазрати Инсон буда-аст, гироиши лаззатбахш ва мута-њайирона мебахшад.

Розу рамзи ишќМарямбонуи Фарѓонї асосан

ба навиштани њикоёту ќисса раѓбатдорад ва аслан кам менависад,вале бисёр дурандешонаву бота-њаммул, сухансанљонаву даќиќко-рона. Ва зоњиран дар мавзўотеосор меофарад, ки маълуму маф-њум ва то њадде анъанавианд. Вааммо чун жарфтару амиќтар бамутолиаи ќиссањову њикоёти адиб

муштаѓил мегардед, дармеёбед, киимконоти офаридани манзарањовутобишњои љузъиётнигорї ва лањзаба лањзаву тадриљан, ба ин василаравшану бармало сохтани симоимукаммалу љозибаангези ќањрамо-нон аз љониби нависанда, бо ма-њорат ва тавонмандии њунарии яксанъаткори варзида рўйи сањфамеоянд. Мушоњида мегардад, кидар ин љода истеъдоди волои адиббо зањмату ранљи тавонкоњ ва омў-зиши худогоњона тавъаму ногусас-

сањифањои охир, дар лањзаи азвохўрї, сањењтараш мулоќоти Фай-зуллоњ бо Соимаи дар бистари бе-морї хобида, ки чанд рўзе аз умриў дари ин олам мондааст, баѓоятмўъљазу љаззоб ва пурдардуљигарсўз инъикос ёфтааст. Агар касмўшикофона таваљљуњ кунад, дароѓози ќисса лањзањои дигаре тасвиршудаанд, ки оњанги зиндагизо вашодоб аз ишќи нусратбахшурўњафзояндаи Файзуллоњу Соима-ро фаро гирифтаанд. Яъне, оѓоз ва

ти ў гузошт. Бемор панљањояшро бамушт табдил дод.

- Маро мешунавї? - нахустинбор буд, ки Соимаро "ту" мегуфт.Ѓунчаи лабони бемор оњанги шу-куфтан менамуд, аммо чашм вонакард. Шояд ў худро њамроњи ёрибачагии хеш дар ќаламрави киш-вари Ишќ медид. Оё худро канизибеминнати он шањриёр медид ёшањбонуву шањдбонуи он ёри ши-рингуфтор?

- Маро бубахш, ки бехабармондаму љавонї кардаму бељуръ-атї. Ману ту побанди русуми бобої

4БАРОИ ДАРЁФТИ ЉОИЗАИ АДАБИИ БА НОМИ САДРИДДИН АЙНЇ

ЌАЛАМЕ, КИ ИРОДАТУМУБОРИЗА МЕОФАРАД

анљоми ќисса рамзе ба худ нињондоранд, ки онро метавон бо ин бай-ти шоир љамъбаст намуд.Њама чиз пирї пазирад,

бидон,Фаќат дўстї, к-он бувад

љовидон.Таваљљуњ кунед: "… Агар Фай-

зуллоњ ќоил мешуд, ки устодаш ишќбуда, яќинан Шарифзода меранљ-ид. Аз ин рў, "ташаккур" гуфта баљояш нишаст. Он рўзњо саргармиишќи Соима буд ин љавони бебок.Худро хушбахти хушбахтњо мешу-морид. Аз муњаббат миннатдор буд,ки барояш пирўзї овардаст! Ќарибњар рўз мактуб менавишту мактубмегирифт. Аз њар лањзаи њаёти до-нишљўияш номањое менигошт, киобу ранги бадеї доштанд. Навиш-тањояш оњанги шеър мегирифтанд.Ў ёри хешро бо тамоми зебоињоиолам ташбењ медод. Ва њамон сонмактубњое мегирифт, ки накњати но-зуки атри гесувони Соимародошт…" (Ишќи аввал. сањ. 15)

Хусусияти дигари нигориши Ма-рямбону, чунон ки болотар ишорарафт, офаридани ќањрамони соњи-бирода ва созанда ба шумор ме-равад, ки Файзуллоњ бар хилофиамакбачааш Бањруллоњ аз њамингуна шахсиятњо мебошад. Хабариталху доѓи ба муаллими донишгоњМирзо Олимов њамсар шудани Со-има ончунон зарбае ба дили Фай-зуллоњ зад, ки ў роњи рањої аз яъсуафсурдагї ва шикасти рўњиро дарон мебинад, ки ба яке аз шањрњоиРусия сафар мекунад. Аммо ин гу-рез аз худу канораљўї аз ишќи но-муродонаву зиндагии ояндаиќањрамон набуда, балки талошупайкори садоќатмандона бањри да-рёфти саодат ва комгории рўзгорибаъдии ўст. Ишќи Соима њама оннерўи хуфтаи Файзуллоњро ба тањ-рик овардаву бедор сохта, варо баќуллаи пирўзиву муњаббат ба зин-дагї њидоят месозад. Вай ба корњоидарахтбурї дар шањри Хантиман-тийск машѓул гардида, баъдтар даршањраки кўњканњои Норилск фаъо-лият намуда, охиру оќибат бо хат-ми факултаи химияву технологияиДонишгоњи давлатии Урал чун му-тахассиси шинохтаву барўманд баватан бармегардад. Ва њамаи инмуддат нангу номуси ватандорї ваифтихори баланди миллї номи ўродар кишвари Русия вирди забонњомегардонад.

Ва дар тасвири адиб њамин гунаяк фарди собитќадаму некрой дарназди Соима ва ишќи безаволашгунањгориву нотавонии хешро мун-тањо таслим мекунад, чун Файзул-лоњ наметавонист ин "рози сар бамўњр" ва "туѓёну тўфони гирењзада"-ро дар замир нуњуфта дорад. Онњам дар њоле, ки Соима лањзањоивопасини њаёти худро аз сар меги-рифт.

Мехонем: "… Бо вуљуди коњида-ни рангу рўйи бемор, ки дар айёми18-солагї сурху сафеду пуртароватба сони себи Самарќанд метофт,Соима барои Файзуллоњ њамонбуду њамон.

"Худоё, љисми мо пир шудавуќалби мо њанўз кашоли ишќи љаво-нист", - хиљолатзада аз дил гуза-ронд вай. Дасти беморро ба дастгирифт ва коѓази чорќатро ба дас-

будем ё бозичаи дасти таќдир, тоњанўз наметавонам фарќ кардан.Агар аќли имрўзаам мебуд, љон багарав мегузоштаму роње меёф-там…"- давом медод суханашромарди солрафта.

Аз ду гўшаи дидагони Соимааранге ашк намоён шуд, аммочашм во накард." (сањ. 37)

Ба як сухан, Марямбонуи Фар-ѓонї дар офаридани ќањрамононисодиќу вафодор ва ибратангез, чунФайзуллоњу Соима ва манзараи якишќи заминї, вале дар айни њолбезаволу љовидонї, ки аз мавзўо-ти умдаи адабиёти классики фор-су тољик шинохта шудааст, муваф-фаќ ва комёб гардидааст. Њарчандсухани наву ноб ва ѓояи љадидиадабиётро кам касоне аз афродиэљодкор баён дошта метавонанд…

Аз мољаро то њаќиќат, ёзиндагиномаи пур аз шебу

фарози як занБа аќидаи худи нависанда, ада-

биёт ва адибро ба њељ ваљњ ба за-нонаву мардона набояд људо кард.Зеро адабиёти асилро эљодкориасил меофарад, новобаста аз он кизан аст ё мард. Аз ин рў, тафовутгузоштан дар таълифи асарибадеї, ки инро зан навиштаву тад-ќиќоти махсус талаб мекунад ёмард офаридаву нуќтаи назари вайдигар аст, комилан иштибоњбаран-гез бошад. Як бонуи эљодкор, агарвоќеан њам соњибистеъдоду ќалам-каш бошад, метавонад осоре пур-муњтавою марѓуб ва хонданї био-фарад, ки ќањрамононаш мард бо-шанд. Ва Марямбонуи Фарѓонї дарэљоди ќиссаву њикоёти хеш, чун на-висандаи огоњу мардумшинос, хис-лату характерњоеро ба риштаи тас-вир кашида, ки таљассуму сифатга-роии онњо, бешак, истеъдоду ќоби-лияти баланд, диди санъатвариинодир ва мањорате шигифтангезротаќозо мекунад ва ин бону тавони-стааст, ки ќањрамонони асарњояш-ро дар лањазоти шадиди рўњї, азо-бу мољароњои тасаввурнопазир вањатто навмедињои бузургу хавфибар боди фано рафтану мањв шу-дани онон табииву њаќиќатнигоро-на ва некбинона нишон бидињад.Ќањрамони румони "Таманно" (ќаб-лан он дар шакли ќисса таълифшуда буд), ки аз се дафтар таркибёфтааст, њамин гуна занест, ки даргирдобу њодисањои пурнизову му-раккаб ва берањмиву бедодгарињова фољиањои гўшношуниди зиндагїафтода, дар силки ба марг мањкум-шудагон ќарор мегирад. Имтињонуозмоишњои њаёт Таманнои замонеарўси хушрўзу хушбахтро ба кўйиномуродиву дилшикастагињои бепо-ён мувољењ месозад, ки ў хештанродар вартаи њалокат мебинад. Валељасорату ќатъият ва рўњи барозан-даи ќањрамон ўро аз афсурдагиюпарту парешонавзої наљот меди-њад. Услуби баён ва нигорандагиинависанда дар румони мазкур нир-ўи тозаву комил ба худ касб меку-над. Дар ин асар хатти сюжет ба сешакл сурат мегирад. Якум, тасвиривоќеањо ва инкишофи он бо баёнихуди тањкиягар (муаллиф) оѓоз ме-гардад, дигар, инъикоси вазъи баамал омада аз забони Таманно ро-

(Андешањо перомуни китоби ќиссаву њикоётиМарямбонуи Фарѓонї "Шањболи хаёл")

танї буруз кардаанд.Фарзи мисол, рў биёварем ба

ќиссаяке бо номи "Ишќи аввал", кидар радифи асарњои "Таманно","Ман чунин девонаам" ва њикояњои"Санги соњибном", "Ману ишќилўлидухтар", "Нолаи шонасарак"тањти як муќова дар "Шањбози хаёл"(«Адиб», 2011) љой дода шудааст.Ќисса як њикояти дардолуду ѓаман-гезест аз рўзгори ошиќони ноком,ки бо гузашти солњо оташи он ишќна танњо хамўшу сокит нагардида-аст, балки пинњону ошкор шўълаион фурўѓи муассире ба ќалбњоидилдодагони собиќ афкандааст.Нависанда хатти сюжетро тавре та-рњрезї кардааст, ки дар нигоњи ав-вал хонанда пай намебарад, ки та-моми воќеот мањз дар атрофи занебо исми Соима давр мезанадуљараён меёбад. Адиб тасвиру на-ќли њодисотро аз љониби ќањрамо-ни асар - Файзуллоњ роњандозї на-муда, ба оњистагї ба њадафи аслїназдик мешавад. Аммо на дар оѓоз,на дар байн њељ њарфе аз нигоњиСоима - ин духтараки замоне дил-бару раъно ва талошманд ва дарроњи татбиќи орзуву њавасњояш со-битќадаму устувор, ки ишќи Фай-зуллоњ барояш муттако ва сипарибало аз њама гуна мураккабивудушворињост ва љамеи мушкилот-ро барояш дастрасу осон ва њам-вор намудааст, баён намегардад.Риштаи инкишофи воќеањо мањз азкирдору рафтор ва амалиёти Фай-зуллоњ, ки низ дилбохтаи Соимаасту кулли пирўзиву пешравињоињаёташро аз файзи њамин муњаб-бати поку беѓаш медонад, тобишуљилои тоза мегирад. Чунин услубинигориш ва воќеънигории пур азрамзу роз як тарафи вижаи њунариофаридгории Марямбонуи Фарѓо-нист. Вагарна вай метавонист, кишабењи аксари ќаламкашони замонњаќиќати маълум - ишќи ду нафар-ро, ки дар дења ба воя расидаандуба ваљњи бељасоратї, риояи урфуанъаноти хонаводагї ва ба умедимўъљизањои ќазову ќадар ба васлињамдигар расида наметавонанд, бобаёни муназзами њодисањо, як-якраќамзанї намуда, наќл ва гирењ-кушоии хатти сюжетро бевосита аззабони Соима амалї созад. Нави-санда ќолабњои маъмулиро шика-ста, аз чањорчўбаи мањдуду якна-вохт, ки ба наќли хушк ва муфас-салу дилгиркунанда мерасонад,худро канор гирифтааст. Љавњаритасвир ба маќсади нињоии адиб дар

њандозї мешавад ва саввум, наќлубозгўйи њодисот аз нигоњи ќањрамо-ни дигар Љањон идома меёбад. Иншеваи гуногунрангии баёну тасви-ри адиб дар возењу равшан ва бар-мало сохтани хўю хислат, андеша-ву олами ботинї ва ањдофи ќањра-монон дар мунљалоби рўзгори пу-рихтилофу нобасомони даврони моба гунаи алоњидаву хоса наќши соз-гор мебозад. Таманно "мурда"-ест,ки (дили ў аз шиддати баландиљараёни барќ муваќќатан аз таппишмемонад) дар гўр дафъатан ба њушмеояд ва аз њамон лањза талошробарои њаёт шурўъ мекунад.

Нависанда батадриљу ботањам-мул Инсонро ба љараёни таѓиротудигаргунињои ољилии ба зуњурома-да, ки ба хотири манфиату судибештар ба даст овардан дар зин-дагї ва нигоњ доштани обрўву ма-ќом ва нуфузу манзалати хештаназ бањри наздиктарин пайванда-шон мебароянд, ба тасвир меги-рад. Зимни баёни муфассалу ба-вусъати воќеот Марямбонуи Фарѓ-онї нишон медињад, ки ЊазратиИнсон, чунон ки гузаштагони фози-лу фарзонаи мо таъкид кардаанд,"аз мукофоти амал эмин нахоњандмонд" ва ё "макун бад, ки бинї бафарљом бад", ба љазои хеш мера-санд. Дар хотимаи дафтари аввал,ки "Ваќте саг соњибашро нашинохт"номгузорї шудааст, мехонем:

"… Воќеан, Таманно дигарбораба кулбаи ноободи Љањон нахоњадрафт. Вай аз рўйи фаросат дарёф-тааст, ки ин кулба дигар хонаи бах-таш нест. Ў Љањонро њаргиз наљўяд,гапчинї накунад. Ва њељ гоњ надо-над, ки Љањони ў дар солњои пу-рошўб ба чї балоњое гирифторшуда: хонаву дараш сўхта, зануфарзандонаш ќурбон гаштаву хо-њари ягонааш бадному гумном шу-дааст…" (сањ.64)

Як нуктаи дигарро бамавридаст, хотиррасон кунем, ки дар ру-мон як силсила ќањрамонони дига-ре амал мекунанд, ки ба атвори пи-сандидаву афъоли шоёну шоистадар камолоту тањаввулоти ботинїва пешрафти одаму оламшиносииТаманно сањми монданї мегуз-ранд. Аз дигар тараф, ин симоњохотирнишин буда, образи Таманно-ро пурра месозанд. Нодира, Њами-дулло, Љањон, Надим, муаллимЉумъазода ва махсусан, Мая-хола(Марям) аз њамин ќабил ашхос башумор мераванд. Дар дафтаридуюм, ки "Саргаранг дар чорсўйизиндагї" ном гирифтааст, ба услу-би бадеии баргардониш, яъне, азсањнаи дар оинаи нилгун падидоршудани симои Таманно, ўро ши-нохтани Надим, собиќ њамфакулта-аш ва наќли он айёму дилбастаги-њояш ба Таманнои шеърдўсту маъ-нифањм оѓоз гардида, бо ёди дав-рони бачагию мактабхонии ќањра-мон ва зуњури афроди донишман-де, чун муаллим Љумъазода ваёдкарди падару модараш ба поёнмерасад.

Таманнои ба сабаби зиндаба-гурї муддате осемасаршудавумиёни мардуми њангомаљўй "Њату-ба" лаќабгирифта, Таманнои бе-саробон, ки ба ваљњи кашмака-шињои бемаънии охирњои ќарнигузашта ва беинсофии аќрабояшбесарпаноњмонда дар њама њолатба таќдир тан намедињад, иффа-ту назокат ва шарафу порсоиихудро нигоњ медорад. Оре, сарихудро ба девори бетонї зада, хун-шор мекунад, вале аз муборизабарои зиндагии писандида, кихоси "бандањои дўстдори Худост",даст намекашад. Нависанда низба ќањрамони худ, ки аён аст, баседўст медорад, якдилу якният аст:"…Худоё, ин хоби кобусї кай баохир мерасад? Кай ў дунёро баранги дигар мебинад? Ва ё њар ончї Таманно ба ёд меоварад, дарасл вуљуд доштанд? Воќеан ў дух-тари Усмон-нонво буд? Модариоќилаву орифааш буд магар?

… Оё он лањзањои гуворои арў-сиаш низ љуз мањсули хобу хаёл не-станд? Ва ё дунё њамеша ба мис-ли имрўз буд? Марди тољик аз кайдайюс шуд? Домани зани тољикягон ваќт ин ќадар нопок буд?

… Љавонзан ба як кунљи њуљраибепалос нишаст. Ва сари бесоњи-башро ба девори бетонї задан ги-рифт…" (сањ.98)

(Давомаш дар сањ.15 )

№19 10-уми майи соли 2013МАКТАБ ВА ОИЛА4МАСЪУЛИЯТ

Равоншиносон низ аќидаедоранд, ки тарбия њанўз аз бат-ни модар ибтидо мегирад. Модарбояд дар ин муддат ба хонданикитобњои бадеиву тарбиявї ма-шѓул шавад. Хубгуфториву муно-сибати њасана бо ањли оилавуњамсоягон модари мушфиќу ѓам-хор буданро нишон медињад. Чїхулќу атворе, ки модар дорад,аксари њамон хулќу атвор бафарзанд таъсир мерасонад ва бакўдак мегузарад, махсусан, дардавраи њомиладорї. Ин давраибисёр нозук аст, ки як умр бафарзандаш таъсиргузор мемо-над.

Мутаассифона, имрўз дарљомеаи мо тарбия хеле коста гар-дидааст. Њар рўз тавассути садова симо мебинему мешунавем,ки наврасе, љавоне даст ба љино-ят задаст, кирдору рафтори азљодаи инсонгарї берунро ба худмуносиб дидааст.

Инњо фарзандони њамон на-фаронеанд, ки худ тарбият надо-ранд ва аз ин рў, фарзандонашонниз дар оила тарбияи хуб наги-рифтаанд. Агар дар оила пада-ру модар бо њам рафтори хубнадошта бошанд, кўдак аз онњоњамон кирдорро меомўзад. Маъ-лум аст, ки рафтори зишти пада-ру модар ба ў таъсир мерасонадва кўдак аз волидайнаш зиштко-риву бадахлоќиро меомўзад.Баъзењо инро нодида мегиранд

ТАРБИЯ АЗ ОИЛА ИБТИДО МЕГИРАД

ва дар ин бобат мактабу муал-лимро гунањкор мењисобанд, кинаврасону љавононро таълимутарбияи хуб намедињанд. Њамаибори гаронро бар дўши мактабвогузор менамоянд, њол он кибањри тарбияи фарзанд оила на-ќши асосиро мебозад. Дарљомеаи кунунии мо волидайн тар-бияи асосии кўдакро ба дўшимуаллиму мактаб гузошта, худроаз он дур мегиранд. Ба аќидаионњо, бояд мактаб фарзандашон-ро тарбия намояд ва тамоми па-растиш дар зери назорати мак-таб бошад, ки ин нодуруст аст.Президенти кишвар ЭмомалїРањмон дар Паёми имсолаи худин масъаларо мавриди назарќарор доданд ва бори дигар таъ-кид карданд, ки падарону мода-рон ба тарбияи фарзандашондиќќати махсус дињанд. Њаминаст, ки волидайни баъзе наврсо-ну љавонон дар мактаб чї гунатањсил кардани фарзандонашонбехабаранд. Намедонанд, кифарзандашон дар синфи чандуммехонад ва ё роњбари синфашкист? Дар дарсњо иштирок меку-над ё на? Имрўз чї навишт, чїдарс дошт, рўзи оянда чї дарсдорад? Ба дарс бо тайёрї мера-вад ё на? Рўзномаи фарзандротафтиш намекунанд, ки ў њарфеё ибораеро омўхтааст ё на? Ба-рои эшон бетафовут аст. Пас,чаро њама чизро ба мактаб вогу-

зор мекунем? Бењтар он аст, кимо худ биандешем, то роњи бамаќсад расиданро пайдо бику-нем, на он ки мактабу маорифрогунањкор бисозем.

Бояд ќайд намуд, ки Ќонуни"Дар бораи масъулияти падарумодар дар таълиму тарбияи фар-занд" имрўз њамаи мо - њам омў-згорон ва њам волидайнро водоркарда, ба тарбия ва баъд ба таъ-лими фарзандон, хонандагонсаъю кўшиш намоем. Таълимутарбияи кўдакону наврасон вањатто, љавонон аз вазифањои му-њими падарону модарон ба њисобмеравад. Љомеаи имрўзаи мотаќозо мекунад, ки волидайнфарзанди худро хуб ба воя ра-сонанд ва дар таълиму тарбиязаминаи хуб гузоранд. Њар якпадару модар вазифадор аст, кибарои фарзандаш шароити соз-гор муњайё кунад, то насли ў дароянда чун шахси баркамолу ди-дадаро ва мењанпараст дарљодањои зиндагї гом нињад. Му-таассифона, имрўзњо шумораиноболиѓони бадрафтору љиноят-кор меафзояд. Яке аз сабабњоиин зуњуроти нангин бемасъулия-тии падару модарон мебошад. Тоќабули ќонун "Дар бораи масъу-лияти падару модар дар таъли-му тарбияи фарзанд" њама кам-масъулият буданд. Ин ќонун па-дарону модаронро водор кард, кидар тарбияи фарзандашон сањ-лангорї накунанд. Ќонун ваќте баамал бароварда шуд, ки љомеаиТољикистон ба он ниёз дошт ваайни муддао шуд.

Саида ЃАФФОРОВА,омўзгори забон ва адабиё-ти тољики мактаби №15-и

ноњияи Шоњмансур

Маълум, ки ташаккули њар љомеа аз оилаи солим ибтидомегирад. Оилае, ки муносибати хуб ва њамдигарфањмивубаробарї дорад, метавонад насли солиму накуротарбият намояд. Њамин аст, ки мегўянд: «Оилаи солимљомеаи солимро ба вуљуд меорад», - зеро асосиустувории љомеаро мањз оила ташкил медињад.

Толибилмонро бо кафкў-бињои пурмављ истиќбол гириф-танду онњоро њаяљон фарогирбуд. Намоишнома бо забони ол-монї гузаронида шуда, дар онбеш аз 10 гурўњи театрии макта-бњои гуногун, донишгоњу дониш-кадањо ва макотиби махсуси ом-ўзиши забонњои хориљии шањриДушанбе ширкат варзиданд. Азин рў, миёни толибилмон раќо-бати зиёд буд. Новобаста аз ин,хонандагон тавонистанд аъзоињакамонро бовар кунонанд, киљойи намоёнро ишѓол хоњандкард. Њамин тавр њам шуд. Мак-таби тањсилоти миёнаи умумии№28 ѓолиб дониста шуда, хонан-дагон бо ифтихорнома ватўњфањои хотиравї сарфарозгардонида шуданд. Баъд аз анљ-оми намоишнома бо муаллимаиѓамхору мењрубон Гулсара Мањ-мадбекова, устоди забонњои ол-монї ва англисии мактаби маз-кур њамсўњбат шудам, ки мегўяд:

- Намоишнома бо ташаббусиДонишкадаи Гётеи шањри Мюхе-ни давлати Олмон ва шўъбањоихуд дар шањрњои Тошканд, Ху-љанд ва Душанбе - ТашкилотиОлмон оид ба мубодилаи акаде-мии фестивал (ZFA) ва Макта-бњои PASCH: шарикони оянда(Schulen: Partner der Zukunft) бар-гузор шуд. Намоишнома бо маќ-сади боз њам такмил додани за-бонњои хориљї, бахусус олмонїдоир гардида, дар он аз мактабитањсилоти миёнаи умумии №28,гурўњи театрии "Всезнайка"("Њамадон") иштирок намуда,намоиши хурди мањсули эљодиихудро бо номи "Чї? Кай? Даркуљо?" пешкаши табошобинонкарданд. Дар якљоягї бо кўшишуталоши хонандагон тавонистемљойи аввалро соњиб шавем.

Бояд гуфт, 5 сол аст, ки мак-таби мазкур бо шўъбањои До-нишкадаи Гётеи Олмон дарТољикистон њамкорї дорад ваимсол 5- солагии онро љашн хо-њем гирифт. Њамчунин, бо даст-гирии Сафорати Олмон дар То-љикистон њамасола хонандагонисинфњои 7 - 11 тариќи имтињонба давлати Олмон фиристодамешаванд, ки барои сайќал до-

дани забони олмонї имкони ху-бест. Айни њол мо њунару истеъ-доди забономўзии толибилмон-ро сабти овоз ва ба навор гириф-та, барои иштирок дар лоињаикўтоњ омодагї мебинем, - афзудГулсара Мањмадбекова.

- Тибќи Ќарори Президентиљумњурї аз 4 апрели соли 2003"Оид ба такмили тањсил ва омў-зиши забонњои русї ва англисїдар Љумњурии Тољикистон" Њуку-мати љумњурї Барномаи давлатї"Оид ба таълим ва омўзиши за-бонњои хориљї барои солњои2004 - 2014" - ро љорї намуд, кидар доираи он барои рушди за-бономўзї дар кишвар сањм мегу-зорад. Барнома натиљаи хубдода, чанд сол аст, ки толибил-мон дар чунин намоишномањољойњои намоёнро ишѓол кардаистодаанд, ки барои тайёр наму-дани кадрњои баландихтисосмусоидат мекунад. Хамчунин,дар наќша аст, ки барои воридсохтани забони олмонї ба рўйха-ти озмунњои љумњуриявї ба Ва-зорати маорифи љумњурї дар-хост хоњем кард, - иброз доштГулчењра Ѓаниева, директоримактаби тањсилоти миёнаи уму-мии №28-и шањри Душанбе.

Албатта, чунин намоишно-мањо бањри боз њам рўњбаландсохтани хонандагон ќулай аст вамо - волидайнро низ мебояд дарякљоягї бо устодон фарзандонродастгирї намуда, тавонем баро-яшон ояндаи дурахшон бисозем.- Мутаассифона, бештари воли-дайн дар тарбия ва таълими фар-занд беањамиятї зоњир мекунанд.Барои онњо рўзњои шанбе дарњоикушод эълон намудем. Хуб ме-шуд, њафтае як маротиба њам бо-шад, аз таълиму тарбияи фар-занд бохабар бошанд. - гуфт Гул-чењра Ѓаниева.

Дар њаќиќат, тавре мушоњидамекунем, хонандагони мо бешта-ри ваќти худро бењуда мегузаро-нанд ва ба хондани китобњоибадеї кам машѓуланд. Аз ин рў,мебояд бо њам онњоро назораткард ва насли солим ба воя ра-сонид, то тавонем дар ободииВатани хеш сањмгузор бошем.

Оњистамоњи ВАФОБЕК

4ТААССУРОТХурсандии бародарамро њадду канор набуд. Ўмехост дар 11-умин намоишномаи театрии Олмондар Тољикистон иштирок намояд. Ваќт њам фарорасид. Банда бо ањли оила барои дастгирии бародарва тамошои намоишнома рафтем. Толор азтамошобин пур буд.

МАКТАБИ PASCH: ТОЛИБИЛМОНИТОЉИК СОЊИБИ ЉОЙИ АВВАЛАНД

Дар даврони гузашта якуми июнро Рўзи бай-налмилалии кўдакон эълон дошта буданд ва онњамасола ќайд мегардад. Кўдаки имрўза - сар-бози оянда, мунодии сулњи сартосарист. Вай њам-чунин шоиру олим, муарриху сиёсатмадор, усто-ди варзишу сарвари ояндаи љумњурист. Ин мар-зу бум, фарњангу сиёсат, илм, давлату љамъиятаз ў ояндаи дурахшонро интизоранд. Дар баро-бари ин, агар ба атрофамон дурусттар назар ан-дозем, оё метавон таваљљўњи некеро нисбат баонњо эњсос намуд? Ањволи писарбачаи имрўза-ро, мутаассифона, бо навраси солњои аввалинавадум муќоиса намудан хеле душвор аст. Аљабин ки дардњои зиндагї њам бар сари кўдаконишањрї бор шудаасту њам бар сари фарзандонидењотї. Мошиншўию селофанфурўшї кори љониибачањову наврасон шуда аст. Агар ин амалро ак-сарият рўзе ба иљро нарасонанд, гўё чизеро гумкардаанд. Як навъ таъмин кардани маишат, зин-дагии оила бар дўши онњо њам афтодааст.

Дар баробари он ки бачањои мо аз хурдсолиа-шон ба мењнат одат мекунанд, хуб аст ва ёрдамчиимутлаќи волидонашонанд, аммо оё аз навигарињоиилму техника, омўхтани забонњои хориљї, мутолиаиасарњои бадеї бархўрдоранд? Мутаассифона, му-шоњидаю тањлилњо нишон медињанд, ки аз ин ќисмизиёди наврасони Тољикистон бенасибанд.

Зиёда аз як миллион нафар ањолии љумњуриа-монро бачагону наврасон ташкил додаанд, аммотеъдоди чопи китобњо барои онњо хеле ва хеле камаст. Асарњои нашршуда њам аз љињати сифат ва њамороиш дорои нуќсонњои зиёданд, ки завќи кўдакон-ро бедор карда наметавонад. Ин аст, ки бачањоюкўдакон ба ин гуна асарњои бачагона нигоњи бењисдоранд. Кўмаки Президенти кишвар дар хусусичопи китобњои бачагона боиси дастгирист, валетанњо бо њамин ќаноат кардан нашояд. Бештар сањ-мгузорони мо бояд ба њамин масъалаи муњими рўзањамияти љиддї дињанд. Чанд нашрияи хусусї, киангуштшуморанд, бо теъдоди ками худ наметаво-нанд талаботи бачањои моро ќонеъ кунанд.

Аввал ин, ки теъдодашон кам, дуввум муалли-фонашон аксаран аз пойтахт ва навоњии атрофион, сониян, нашрияњо дуруст пањн карда намеша-ванд. Солњои сол аз асарњои педагогии олимонисобиќ давлатњои Иттињоди мустаќил ва халќњоиолам истифода бурда, иќтибосњо меовардем ва бороњњои нишондодаи онњо бачањоямонро адаб ме-омўхтем. Имрўз чї? Фикр мекунам, адабиёти клас-сикии мо дорои бењтарин маводи тарбия аст. Во-рид гардидани видеои ѓарбї ба тарбияи насли ка-лонсол, хоса тољикон, зарбаи љонкоњ зад.Ин амалтавассути таппончабозї, милтиќбозї, рустшаваконбо таппонча ва ѓайра ба дили бачањо љой шуд. Баъ-дтар филмњои детективї, фањшу зўроварї бафурўш баромаданд. Гўё њељ кори баде њам нашу-дааст, вале агар даќиќтар назар кунем, намоишиин гуна филмњо моро ба вартаи нобудї мебарад.Ин њалокат, њалокати бењтарин анъанањои миллїва даврони гулгулшукуфии Тољикистон - гуманизм(инсондўстї), интернатсионализм (дўстии халќњо)ва оптимизм (хушбинї) аст. Аз ин рў, месазад, киба анъанањои ќадимиамон рў биёварем,то ки тар-бия дуруст ба роњ монда шавад. Чї бояд кард? Баназари нигорандаи ин сатрњо, кормандони гумрук,маќомоти ќудратї, бахусус, шуъбањои кор бо но-болиѓони назди ШКД - и ноњияњою шањрњоро водорсохтан даркор, ки сари роњи чунин нопокизакорињо-ро бигиранд.

Мутаассифона, аксари бачањои мактабхон дони-ши казої надоранд, одитарин раќамњоро љамъу тарњё зарбу таќсим карда наметавонанд. Сабаб чист?

Ба назари мо, агар аз як тараф, бењавсалагииоилаву мактаб бошад, аз љониби дигар, камсаво-дии бархе аз омўзгорони синфњои поёнист.

Як ќисми волидон, мутаассифона, ба ояндаифарзандонашон бефарќ менигаранд. Агар аз инхусус ба онњо дањон кушої, мегўянд:

- Эъ, хонда чї мешавад. Ана, ман худам хондачї шудам?

Ёбеду гиред! Агар ба баъзе волидон аз хусусибеодобии фарзандонашон маслињат доданї ша-вед, љавобашон ин аст:

- Мебахшед, муаллимљон, фарзанди ман, њатто,дар пешам чой наменўшад.

Бо чунин роњ ин тоифањо сиёсатнок будани худ-ро нишон доданї мешаванд, аммо агар насињат-ро њангоми дар гирди дастархон ё умуман, њанго-ми бо њам нишаста суњбат кардан нагўед, кай мег-ўед? Пас, фарзандон кай таълим мегиранд?

Њотами ЊОМИД"Омўзгор"

ТАЪЛИМ КОРИ ЊАМАГОН АСТБузургтарин офаридаи Худованд инсон аст.Ин олами вуљуд, пеш аз њама, ба инсоникўчак - кўдак зебу фар дорад. Аз ин рў,маънии зиндагї дар парваридани наслиодамї, рањнамун сохтани њаёт ва зиндагииў ба олами фарох аст.

Тибќи наќшаи Донишкадаи љумњуриявии такмили ихтисос вабозомўзии кормандони соњаи маориф дар литсейи касбии поли-техникии раќами 44 - и шањри Хуљанд курси 18 - рўзаи омўзишїбарои устоњои таълими истењсолии литсейњои касбї - техникиивилояти Суѓд барпо гардид. Тўли се њафта 19 нафар устои таъ-лимї - истењсолии муассисањои тањсилоти ибтидоии касбии вило-яти Суѓд аз устодони ДЉТИБКСМ доир ба масъалањои вобаста батаълими ибтидої сабаќ гирифтанд.

Дар сурат: лањзаи омўзиш дар литсей.

4ТАКМИЛИ ИХТИСОС

БОЗОМЎЗЇ ДАР ЛИТСЕЙ

4ТАВАЉЉУЊ

№19 10-уми майи соли 2013ТАЪРИХ

Агар Эргаш Шарифов, Домул-ло Азизов, Њодї Кенљаев, Фатњул-ло Ањмадов, Сафар Амиршоев,Исмоил Њамзаалиев, Чўтак Уро-зов, Исмат Шарифов, НиколайАникин, Њайдар Ќосимов, Рањим-бой Рањматов, Неъмат Ќарабоев,Тўйчї Эрйигитов, УрунбекЯъќубов, Серафим Янковский,Саидќул Турдиев, Тўйчї Назаровдар "майдони набарду бўйи хун"сина сипар карда, душманони ѓад-дорро ронданд ва љони хешро дарроњи истиќлол, шарафу озодї васаодати халќамон нисор карданд,садњо, њазорњо занону духтарони

тољик дар аќибгоњ, дар колхозусавхозњо, майдони пахта, фер-мањои чорводорї ва муасси-сањои истењсолї корномаи бе-мисл нишон доданд.

Аз ѓалабаи оламшумули таъ-рихї-9 май, озод гаштани ха-лќњои олам аз юѓи фашизм на-здик њафтод бањори нусрату шод-монии башарият паси сар шуд,лекин корномаи Аскарони Советїва Ќањрамонии фарзандони ди-ловари тољик љовидонист: он дав-ра ба давра вараќгардон меша-вад. Дар зарфи њафт дањсолаињаёти осоишта љангу корномаиЌањрамонони Иттифоќи Советї(аз Љумњурии Тољикистон) сањи-фа ба сањифа ошкор гардид."Њазору як корнома" - и нависан-даи љангноманависи тољик Рањ-мон Сафар далели барљастаи ингуфтањост, ки корномањои љанго-варони тољик дар фронтњои гуно-гуни Љанги Бузурги Ватанї,ќањрамонї ва љоннисорињои бе-мисли онон дар хоки Русия, Бе-ларус, Украина, Лањистон, Чехия(Чехословакия), Маљористон,Руминия, пояи Рейхстаг ва Бер-лин инъикос гаштааст. Ќисса вакитобњои њуљљатї- адабии "Ў мур-дан намехост" (Сафар Амиршо-ев), "Фарзанди диёри ман" (До-мулло Азизов), "Ќањрамони Вахшва Днепр" (Саидќул Турдиев) дарбораи пайроњаи љангї ва корно-маи диловарони тољик њикоят ме-кунанд ва омўзгорони фанни таъ-рихи литсей - интернати Прези-

дентї барои кўдакони болаёќатаз ин китобу асноди таърихї фа-ровон истифода мебаранд.Охир, ин њама воќеањои таърихиигузаштаи халќи мост. Чи тавронро наомўзем ва ба насли на-врас таълим надињем?Таърих њамеша пухтакор

аст, чунон,К - оѓози туро биљўяд аз

анљомат.- гуфтааст Лоиќ Шералї."Дар љустуљўйи ќањрамонњо-

ям" - чунин аст лавња мусавва-раи муњим, ки акс ва корномаиљанговарони Тољикистонро тав-сиф менамояд ва силсилаи да-лелњои зиёд ба мо, муаллимонифанњои таъриху љамъиятши-носї, рољеъ ба мењнату мубори-заи аљдодони диловару разман-да њикоят мекунад. Чунончї, дартаърихи муосир, њангоме кирољеъ ба корномаи фарзандидалеру ќањрамони тољик - ЧўтакУрозов, љасорату шердилии вайњангоми ишѓол намудани балан-дии 144 сухан меравад, толи-билмон ва наврвсон - шогирдо-ни синфњои болоиро ин ќиссаимуассир ба ваљд меоварад. 19июли соли 1944 Чўтак Урозовкорномаи љангї нишон дод вадушманро аз ќитъае, ки њимоямекард, гузаштан намонд. 24марти соли 1945 фарзанди ша-рафманди миллати тољик ЧўтакУрозов бо унвони баланд -Ќањрамонони Иттифоќи Советїмушарраф гардонида шуд. Шаъ-

ну шарафи абадї ба ќањрамонинабардњои хунин, ки бар ивазиљони хеш њаёти миллионњо ода-монро наљот доданд. Ин гунамисолњои дурахшони корномаиљангии фарзандони ќањрамонимиллати тољикро, ки дар солњоиЉанги Бузурги Ватанї ба амаловардаанду барои дањњо наслиљавонону наврасони љумњурїнамунаи ибрат, мояи ифтихор вамактаби садоќат ба Ватан ќарордоранд, зиёд овардан мушкилнест: Њодї Кенљаев, СафарАмиршоев, Тўйчї Эрйигитов,Исмоил Њамзаалиев, ФатњуллоАњмадов, Амиралї Саидбеков,Исмат Шарифов, Саидќул Тур-диев ба љавонон, ба њазорон-њазорон наврасон сабаќи мардї,љасорат, муњаббат бар Ватан,дарси фидокорї нишон дода-анд.

Табиї, дар китоби таърих (ба-рои хонандагони синфњои болої)корномаи аљдодон ва ќањрамоно-ни љанг омўхта мешаванд: инмаводњо дар забони тољикї (ки-тобњои дарсї) кам нестанд, ло-зим аст, ки муњаќќиќони мо, му-аррихони давраи љанг ва олимо-не, ки дар хусуси мењнату мубо-ризаи мардуми аќибгоњ тадќиќотмебаранд, осору китобњо, очер-ку маќолањои хешро бо забонирусї низ бештар интишор меди-њанд.

Имрўзњо, ки ѓалабаи бузургрокорномањои ќањрамонон ва љони-сорињои шањидони Љанги Бузур-

49 МАЙ-РЎЗИ ЃАЛАБА ДАР ЉБВ

ЌАЊРАМОНИИ ХАЛЌИ ТОЉИК…Солњои душвори ЉангиБузурги Ватанї ва мењнатисахту вазнини аќибгоњ бароихалќи тољик дар баробарињамаи халќу миллатњоидавлати собиќи Шўравїимтињони сангин ба шумормеравад. Дар хусусиќањрамонии фарзандониТољикистон 57 нафарЌањрамонони ИттифоќиСоветї ва 260 њазор нафарфиристодагони Тољикистонкитобу достонњо ба вуљудомадаанд: дањњо шеъру ќиссава филмњо дар хусусикорномаи мардуми тољик,алалхусус, фидокориизанону духтарони тољик дараќибгоњ таълиф ва тањияшудаанд.

ги Ватаниро бори дигар ёдовармешавем, вирди забон карданиномњои неки Ќањрамонони Итти-фоќи Советї ва њазорњо нафаршањидони љангњои беамон вамуборизони рањи шарафу озодїфарз асту ќарз.

Агар Чўтак Ўрозов, ИсмоилЊамзаалиев, Тўйчї Эрйигитов,Саидќул Турдиев, Исмат Ша-рифов мисли аљдоди дилова-ри халќи хеш -Спитаменишуљоъ, Шераки нотарс, Деваш-тичи мубориз, Темурмаликисафшикан ва Восеъи бањодурзидди ѓасб ва зулм љангида,размида, номи неки эшон дарсархати таърихи миллат вакитоби хотираи халќ сабт гар-дида бошад, пас корнамої ваљасорати пањлавони халќи то-љик - Ќањрамонони ИттифоќиСоветї Сафар Амиршоевромиллионњо одамони шўравїшунидаанд, хондаанд ва тањ-син гуфтаанд.

Асари "Њазору як корнома"-иРањмон Сафаров корномаи мил-лат дар солњои мудњиши љангбуда, тимсоли барљастаи ишти-роки фаъолонаи халќи тољик дармуборизаи беамони зидди адў башумор меравад.

Мо, омўзгорон ва устодонилитсей - интернати Президентїбарои кўдакони болаёќати Љум-њурии Тољикистон чунин асарњоиба рўњияи ватандўстї таълифгардидаро сармашќи кори худменамоем.

Мунаввара ИСМОИЛОВА, омўзгори фанњои таъ-рих ва љамъиятшиносии

литсей-интернатиПрезидентї, дорандаи

ордени "Шараф"

1. Нависандаи тољик, шањиди ЉБВ. 2. Арбоби њаракати коргарии Испания вабайналхалќї, ки писараш - Рубен дар мудофиаи Сталинград њалок гардид ва соњи-би унвони Ќањрамони Иттињоди Шўравї шуд. 3. Мафњуме, ки ба ягонагї даъватмекунад. 4. Дарёе, ки соли 1943 яке аз муњорибањои калонтарини ЉБВ дар он бавуќўъ пайваст. 5. Ќалъае, ки байраќи ѓалаба (с. 1945) ба он овехта шуд. 6. Шахси-яти таърихї, ки устод Айнї ўро "Чингизи асри ХХ" номидааст. 7. Воситаи техникие,ки аз муваффаќиятњои љанговарони Шўравї хабар медод. 8. Шањр дар Федерат-сияи Россия, ки соли 1943 аз немисњо озод карда шуд. 9. Шањри ќањрамон. 10.Дарёе, ки Неъмат Ќарабоев пас аз тир хўрдан дар он њалок гардид. 11. Адибиљангноманавис. 12. Њаммаънои калимаи окоп. 13. Ќањрамони "Достони мардињаќиќї" - и Б. Полевой. 14. Романи адабиёти тољик, ки мавзўяш ЉБВ аст. 15. Подо-ши корнамоињо дар ЉБВ. 16. Миллати саркардаи ЉБВ. 17. Шањре, ки муњорибањоишадидро (с. 1943) аз сар гузарондааст. 18. Лањзаи вохўрии иштирокчиёни ЉБВ баъдичандин солњо. 19. Њаммаънои муќобилият. 20. Мошини љангї. 21. Ихтисораи русииибораи командири баталон. 22. Иштирокчии ЉБВ, Ќањрамони Иттифоќи Шўравї.23. Шањре, ки аз муњосираи душманон озод карда шудааст. 24. Солдат. 25. Исмибобе аз достони "Сурўши Сталинград". 26. Ќањрамони Иттињоди Шўравї, тољикпи-сар. 27. Макони дўстдоштаи њар кас. 28. Муродифи вожаи нанг. 29. Ќасам хўрдан.30. Муродифи љасур. 31. Истилоњи илми њарбї. 32. Як навъ яроќи оташфишон. 33.Муродифи тарѓибот. 34. Металли химиявї, ки ќисме аз олати љангї ва воситањоињарбї аз он сохта мешавад. 35. Тамѓаи мошини сабукрави хориљї. 36. Тамѓаи ав-томат. 37. " Солдат" - и ќуввањои Флоти Бањрї. 38. Шакли танњои вожаи муњофи-зат. 39. Њатмї њисобидашуда. 40. Повести П. Толис. 41. Лашкаркаши бузурги Фа-ронса. 42. Исми Ќањрамони Иттифоќи Шўравї, тољикписар. 43. Фасле, ки соли 1943немисњо ба ЉБВ шурўъ карданд. 44. Ќањрамони повести "Ривояти суѓдї" - и С.Улуѓзода. 45. Шакли љамъи калимаи мулк. 46. Давлат дар ќитъаи Аврупо. 47. Шањ-ри ќањрамон. 48. Артисти халќии СССР, шорењи давраи ЉБВ, ки мардумро аз му-заффариятњои љанговарони давлати Шўравї тавассути радио хабардор мекард.49. Исми маъмулии мардонаи тољикї. 50. *** ва болѓа, рамзи синфи коргар. 51.Сарфармондењи Куввањои Мусаллањи Иттињоди Шўравї, генералиссимус.

Мураттиб Њотами ЊОМИД

МУАММОИ "ЃАЛАБА"

(Ин муаммо ба 68 - солагии Ѓалаба дарЉанги Бузурги Ватанї бахшида шудааст)

Мавзўъ: "Номи ту љовидонист, Ќањра-монии ту безавол аст…"Маќсади дарс: Тарбия намудани хо-

нандагон дар рўњияи ќањрамонї ва дўстдоштани Ватан. Назари амиќ ба таърихиЉБВ ва арљгузорию эњтиром ба њамаи оннафароне, ки бо эътиќод ва гармии дилуирода бањри пойдории бахтусаодат ва сулњу озодї синаихудро сипар кардаанд.Таљњизот: Шиору ове-

зањо, буклетњо, гулњо ва пу-факњои ранга. Гулхани оташиљовид, ситораи панљгўша.Навиштаљот дар рўйи

миз:"Шаъну шараф ба ќањра-

монони ЉБВ ва кулли онњое,ки дар љанг ќурбон гардида-анд", "Њељ кас ва њељ чиз фа-ромўш намешавад".

Дарс ба ду бахш таќсимкарда мешавад:

а) Хотираву ёддоштњодар бораи љанг;

б) Ба ёди сарбози гумном.Ва бо суханони Юрий Левитан оѓоз

мегардад:а) Дар хусуси њуљуми ањдшиканонаи

Олмони фашистї ба ИЉШСб) Суруди "Љангии муќаддас" бо ду за-

бон- тољикї ва русї оњиста-оњиста садомедињад.Барандаи 1: Њар сол рўзи 9-уми май

иди бузурге ба сарзамини мо гом менињад.Тантана ва гомзанињои низомї (парад) бахотири Ѓалаба дар љанг.Барандаи 2: Њељ гоњ шўълаи ахга-

ри он солњои мудњиш дар дили мардумхомўш нахоњад шуд. Мањз љасоратуматни халќу миллатњои гуногунишўравї буд, ки бори вазнини љангробар дўш гирифта, бар зидди ѓосибонизолим ќањрамонона љангида, фашисто-ни хунхорро саркўб намуданд. Ва натанњо онњоро аз хоки ватани пањнова-рамон, балки тамоми Аврупо берун кар-данд. Ин ѓалабаву фатњ ба осонї ба

даст наомадааст. Башарият аз вартаиѓуломї рањо гардид.

Аз љониби хонандагон шеърњо ќироаткарда мешаванд.

Барандаи 3: Дар муњорибањо бањриозодии шањру вилоятњои мамлакатишўроњо дар радифи дигар миллатњо ха-

лќи тољик низ сарбаландона иштирок ваљасорату ќањрамонї нишон додаанд.

Хонандагон аз љояшон исмњои НеъматЌарабоев, Саидќул Турдиев, Тўйчї Эрйи-гитов ва дигаронро номбар мекунанд.Барандаи 1: Аз њамдиёрони мо

њазор нафар дар ин љанги хонумонсўзљон ба њалокат супурданд, 57 сарбозунвони Ќањрамони Иттифоќи Шўравїгирифтанд. Мо наметавонем ва њаќ на-дорем ќањрамонии лочиндухтари то-љик Ойгул Муњаммадљоноваю табибонЊайдарова ва Ниёзоваро фаромўшсозем.

Садои сабти овоз аз маросими ѓала-баи 9-уми май садо медињад.

Дарс бо суханњои муаллим ва раќсиШањодат анљом меёбад.

Раъно ЌОБИЛОВА,муаллимаи мактаби

№89-и шањри Душанбе

4ТАРБИЯ

ДАРСИ КУШОДИ ТАРБИЯВЇБАХШИДА БА РЎЗИ ЃАЛАБА

№19 10-уми майи соли 2013МАКТАБ

Дар ин замони бисёр њассос, кибањсу талошњои мафкуравї вусъатёфта истодаанд, љавононро зарураст, ки "азми дурусту саъйи комил"дошта бошанд, то ба иштибоњот роњнадињанд. Зеро аќидањое њастанд,ки реша аз берун доранд ва њарчандќонун манъ карда бошад њам, бокўмаки омилњои дохилї љойгоњ пай-до намуда, "олами ѓоявї"-и онњоромахлут месозанд. Њамчунин, баъ-зе аз љавонони мо ба равияњои гу-ногуни динї тамоюл доранд ва батаври пинњону ошкоро дар таблиѓуташвиќи иттилооти њангомаљўёна ваѓаразнок кўшиш ба харљ медињанд.Мусаллам аст, ки дар фарњанги ис-ломї маќоми ахлоќ ва тарбияи ин-сон мавќеи хосаро ишѓол менамо-яд, аммо сабаб чист, ки баъзе љаво-нон дар зери ниќоби дин ахборепањн менамоянд, ки монеи пешра-вии худашон ва гумроњии дигарљавонон мегардад. Якум ин ки интоифа љавонон дониши кифоя на-доранд ва ба њар чизе, ки аз љониби"пиронашон" арза мешавад, зуд бо-вар мекунанд. Сабаби дигар он аст,ки на њамаи љавонон иттилову до-нишњои аз љомеа ва љањони муосирба даст овардаро ташхис дода ме-тавонанд. Манзури мо аз ин гуфтањоин аст, ки љараёнњои мазњабгарошабакањои васеи худро дар торно-мањои интернетї низ таъсис дода-анд.

Дар њафтаномаи "Тољикистон"аз 10-уми январи соли љорї (2013)(№2 (993) навиштаи ФарангисиФармонро зери унвони "Секс дарњољатхона" ва дар радиои "Озодї"матлаби Абдулло Ашўровро зериунвони "Видеои равобити мањрамо-наи наврасони тољик дар телефонњомечархад" (Ozodi.org, 11.01.2013), кидар асоси кадом як навори видеоиителефонї навишта шудаанд, пеш-каши хонандагон гардониданд. Бояд

гуфт, ки навиштањои ФарангисиФармон ва матолиби Абдулло Ашў-ров хоси фарњанги миллати баоруномуси тољик набуда, худ дар байниљавонони мо тамоюл ба рафторњоиноматлубро роњандозї мекунанд.Хубтар мебуд, ин "ќаламкашони мањ-буб"-и мо аз чопи ин гуна мавод, кишарафу номуси фарзандони тољик-ро паст мекунанд, худдорї намояндва маводе рўи чоп оранд, ки љаво-нонро ба роњи дурусту њамвор њидо-ят намояд. Дар робита ба њаминмавзўъ, аз љониби омўзгорони мак-таби миёнаи тањсилоти умумии№44-и ноњияи Исмоили Сомониишањри Душанбе дар њафтаномаи"Омўзгор" (18-уми январи 2013, №3)вокуниш нишон дода шудааст. Эшонисбот кардаанд, ки манобеи мазкурдалели шайъї надоранд ва "ин ла-вњањои беасос ва тафриќаандоз му-носибати бадбинона нисбат ба мак-табу омўзгор ва шогирдони баркамо-ли онњо мебошанд". Пас, љавонон-ро зарур аст, ки дар ин љањони пур-тазод роњи дурусту њамворро инти-хоб намоянд, зеро мањз интихоби ду-руст ва иродаи ќавї метавонад ин-сонро ба маќсадњои гуногуни пешги-рифтааш ноил гардонад.

Бар замми ин, мо, љавононро,лозим аст, ки барои инкишофисоњаи маориф ба ќадри имкон сањмгузорем, зеро бидуни улуми дунявїрушду нумўи миллат ѓайриимконаст. Андешаи солим ва дар мизониаќл баркашидашудаи љавонон ба-рои миллати тољик муњим ва муфидмебошад, зеро бахши аъзами киш-вари моро љавонон ташкил меди-њанд. Барои тасдиќи ин фикр як ми-соли оморї меоварем: тибќи омо-ри расмии солњои охир дар Тољики-стон захирањои корие, ки синнашоназ 20 то 34 аст, беш аз 87 фоизиањолии аз нигоњи иќтисодї фаъол-ро ташкил медињад.

Сарвари давлат ба љавонон ваба ояндаи неки онњо бовар карда,изњор менамоянд, ки "…. мо бояддар замири насли љавон њисси ба-ланди миллї, эњсоси худшиносивуватандўстї, ахлоќи њамида, сабрутањаммул, омўзиши илм ва касбуњунарњои муосир, љиддияту мењ-натдўстї ва эњтироми волоиятиќонунро талќин намоем, то онњо та-вонанд дар оянда њамчун намоян-дагони сазовор ва шоистаи милла-ти хеш Ватани азизамонро дар ар-саи љањон муаррифї намоянд".

Хушбахтона, љавононе низ њас-танд, ки пайваста барои рушду нумўбахшидани соњаи маориф сањм ме-гузоранд. Аз љумла, хонандагони

4ЉАВОНОН ВА ЗАМОН

МОРО БЕДОРЇ МЕБОЯД

Асри 21 асри пешрафти технология буда, љавонон дармуќоиса бо дигар ќишрњои љомеа бо технологияииттилоотии муосир бештар иртибот доранд. Дар њаминњол, бархе аз љавонони тољик ба љомеаи навини мо, ки башарофати соњибистиќлолии кишвар шароити густурда бароисоњибї кардани мероси ниёгон ва боз њам ѓанї кардани онрўи кор омадааст, нигоњи хушбин ва дурбин надоранд.Ваќте ба сафњањои интернет назар мекунем, мебинем, кибархе аз љавонони мо перомуни соњаи маориф суханњоибењуда ва беасос баён намудаанд, ки ин далели назаривоќеъбинона надоштани онњо ба пешравињои соња мебошад.

мактаб ва донишљўёни макотибиолї дар озмунњо фаъолона ширкатварзида, ба љойњои намоён сазовормегарданд. Варзишгарони мо беруназ кишварамон дар сабќатњо шир-кат варзида, парчами кишварроболо мебардоранд. Тавассути љаво-нони бомаърифати тољик, ки дар ди-гар мамолики дунё тањсил менамо-янд, Тољикистонро ба хубї мешино-санд ва дар симои ин тоифа љаво-нон ба мардуми кишвар эњтироммегузоранд. Солњои охир, љавоно-не, ки дорои маърифати баландњастанд, хуб дарк намуданд, ки батадриљ ояндаи љомеа ва идораидавлату миллат ба дасти эшон ме-гузарад ва бо масъулияти баландишањрвандї устуворона дар љодаиулуми дунявї ќадам мегузоранд.Аммо нуктаи аз њама муњим бароиинсон дўст доштани Ватан мебо-шад, зеро ба аќидаи донишмандитољик Аброр Мирсаидов "муњимта-рин омил дар роњи шаклгирии маф-кураи устувор, ин рўњияи баландимиллї ва ифтихор аз Ватани азизмебошад. Ваќте ки љавонон аз ѓоявуифтихори миллї саршор њастанд,дарк менамоянд, ки рушди устуво-ри љомеа ба дўши онњост."

Пас, мо, љавононро, зарур аст,монанди дењќоне, ки дар оѓози њарфасли бањор замини корамашроаз сангрезањо пок менамояд, аф-кори бењуда ва беасоси хешро аззењнамон пок намоем, зеро маф-кураи солим ва нерўњои зењнї бапешрафту тараќќиёти соњаи мао-риф ва дар маљмўъ, ба ташаккуликулли љабњањои љомеа мусоидатменамояд.

МуллоањмадшоњЧУРЃОСИЕВ,

омўзгори кафедраи фалса-фа ва сиёсатшиносии

ДАТ ба номи Ш. Шоњтемур

Муњтарам Рањмонќул Зуњу-ров! Њафтаномаи "Омўзгор"њамеша бо шумост ва кўшиш ме-намояд, ки њар як андеша ва ин-тиќоди ом-ўзгоронров о б а с т аба мавз-ўњои дахл-дори соњаба эъти-бор ги-р и ф т а ,дар њаллион ба хо-нандагонкўмак на-мояд. Во-баста ба дархости шумо мухта-сари навиштаи худро пешкашменамоем.

Давлаталии Рањмониён: Пон-здањуми апрели соли 1965 дарноњияи Вахш таваллуд шудааст.Хатмкардаи Донишгоњи миллииТољикистон солњои 1985 - 1990)буда, фаъолияташро дар ТВТидома додааст. Аз соли 2001инљониб муљрии барномаи адабї- фарњангии "Сайди маънї" ме-бошад. Давлаталї аслан адибва муњаќќиќ буда, бештар ба ом-ўзиши адабиёти классикии фор-су тољик шуѓл дорад. То имрўзчор китоби ашъораш - "Растахе-зи рўњ" (с. 1995), "Найистон" (с.1996), "Марзи нисён" (с. 2001),"Навишта дар пари парвона" (с.2007) ба дасти хонандаи борик-бин расидааст. Аз соли 2006узви Иттифоќи нависандагониТољикистон аст.

Воќеан њам, барномаи "Сай-ди маънї" аз барномањоидўстдоштании шабакаи аввали

НОМА БА "ОМЎЗГОР"4ДАРХОСТ

Ассалому алайкум, кормандони њафтаномаи дўстдоштаам"Омўзгор"! Барои банда тамошои барномаи "Сайди маънї" азШабакаи аввали Телевизиони Тољикистон басо шавќангез аст.Барандаи он шоир, муњаќќиќ ва донандаи ашъори нобДавлаталии Рањмониён ва олиму адабиётшинос СайидалииСаид барномаи мазкурро бо тамоми назокату фасоњаташпешкаши мо, дўстдорони осори ниёгон, мекунанд. Аз шумохоњиш мекунам, ки дар бораи њаёт ва фаъолияти ин ду нафармарди хирад тавассути њафтанома ба мо маълумот дињед.

Бо эњтироми самимї Рањмонќул Зуњуров собиќ омўзгор,Аълочии маорифи Тољикистон, нафаќахўри 68 - сола аз

дењаи Обиборики ноњияи Ѓончии вилояти Суѓд.Телевизиони Тољикистон аст. Чу-нонки зимни суњбат Д. Рањмони-ён гуфт, сабаби эљоди чунин бар-нома кўшидан ба сўйи ганљинаи

афкори ниёгонва мутаваљљењсохтани мухли-сони воќеї баон, аз љодаисуннат ба сўйитањаввул хон-дани ворисониафкори ниёгон,бедор сохтанињисси ифтихо-ри миллї дарзаминаи фарњ-анги воќеии

миллат, таъсир ба рушди забо-ни тољикї мебошад.

Саидалї Саид (Ўзбеков): Да-њуми январи соли 1959 дар дењаиБелайдузи ноњияи Њисор ба дунёомадааст. Соли 1979 техникумисавдои советиро хатм карда,бештар аз сї сол дар соњаи "То-љикматлубот" фаъолият намуда-аст. Хатмкардаи факултаи фило-логияи тољики ДМТ мебошад.

Дўстдори адабиёти классикиифорсу тољик буда, соли 1991 баузвияти Иттифоќи нависандаго-ни Тољикистон пазируфта шуда-аст. Муаллифи асарњои "Сафи-наи умед" (с. 1989), "Хайр, Ман-честер! " (с. 1990), "Парвози охи-рини лошахўр" (с. 1994), "Таф-сири зарнигори валии Ќуръоникарим дар назми форсии тољикї"(с. 1995), "Ваќте ки марг њамфаро мерасад" (с. 1996) ва чандњикояву асарњои дигар аст.

Њотами ЊОМИД,"Омўзгор"

Дар озмуни хушнависониноњия дар байни доварон бањсрафт. Яке гуфт, ки њарф, ана, интавр навишта мешавад, дигаредаъвои аввалиро рад карда, тар-зи навишти хешро пешнињод кард.Њар кас барои исботи фикри хешдалеле пеш меовард. Дар њаќиќат,тарзи навишти њарфњо гуногун бу-данд. Бояд хотиррасон кунам, кидар охири солњои 70-уми асри гу-зашта олимони шўравї тарзиљадиди навиштани њарфњоро пеш-нињод карданд, ки маќбули куллиомўзгорон, аз љумла, омўзгорониТољикистон гардид. Ин хат чї ху-сусият дошт? Он њам зебо буд вањам тез навишта мешуд, зеро њан-гоми навиштан даст аз њарф камбардошта мешуд ё то ба охир ра-сидани калима, умуман, бардош-та намешуд. Агар њарфњо ба якбо-

рагї бо њам пайваст навишта ша-ванд, хат хушрў мешавад. Дарњамон солњо дар синфњои русї боњарфњои пешнињодшуда шогирдончунон зебо менавиштанд, ки бапиндоратон, гўё њамаи ин дафта-рњоро як нафар китобат карда бо-шад. Дар мактабњои тољикї низсинфњое пайдо шуданд, ки њамаихонандагонаш як хел менавиш-танд. Имрўз бошад, яке лавњаи(таблисаи) булъаљаби кадом якматбааро асос нишон медињад,дигаре њарфњои алифборо, сеюмїкитобњои забони модарии синфњоиибтидої, чорумї китоби забонимодарии синфи 5-ум ва панљумїњарфњои муќоваи охири дафта-рњои талабагиро.

Бародар ва хоњарони азиз,

дасти бачаро аз хурдсолї ба хуш-нигорию тезнависї одат кунонем,нуран алонур мешавад. Дар кито-би забони модарии синфи 5-ум вадар охири муќоваи дафтарњои ко-рии забони модарї, яъне дафта-рњои хаткалон њам алифбои то-љикї ва њам русї оварда шудааст,ки ба тарзи тезнависии давронишўравї монанд аст. Масалан,њарфи "а"-и калон бояд ба якбо-рагї, дастро аз хат наканда навиш-та шавад, аммо дар дафтари ма-шќи хат њарфи "а" ба тарзи дигарнишон дода шудааст. Хуб мешуд,ки тарзи навишти шакли њарфњоиохири муќоваи дафтарњои забонимодариро асос карда гирему бабањсу мунозирањо хотима бахшем.Шакли њарфњои муќоваи дафтарпешнињод карда мешавад:

Дуруст аст, ки иддае њарфњо-ро бо њам пайваст наменависанд,навиштањояшон чопї барин зе-бост, вале на њар кас соњиби чу-нин њунар шуда метавонад. Агаршогирдонамон бо њарфњои зудна-вис хушхат шаванд њам, чашми мова чашмони дигарон аз навиш-тањои эшон нур хоњанд гирифт.

Хоњиши дигари мо ин аст, киВазорати маориф ба чопи њар гуналавњаву таблисањое, ки тарзи на-вишти њарфњоро ба тарзи номаќ-бул нишон додаанд, иљозат нади-њад.

Њаким Алї,ноњияи Њисор

4МУЛОЊИЗА ТАЛАБОТ БА ХАТ СУХАН АНДАР БОБИ ИДОРАИ МАКТАБМаркази такмили ихтисоси раёсати ма-

орифи шањри Душанбе китоби нави оли-мони мактабшинос, доктори илмњои педа-гогї, профессор Абдулбоќї Нуров ва со-биќадори маориф устод Њабиб Исканда-ровро тањти унвони "Идора ва назорати до-хилимактабї" њамчун маводи таълимї банашр расонд. Китоби мазкур аз пешгуф-тор ва њафт фасл иборат мебошад, ки муњ-тавои асосии онро масъалањои назоратидохилимактабї, тарзи ташкили назоратидохилимактабї, шаклу усулњои назорат ваидораи дохилимактабї, мушоњида ва тањ-лили дарс, назорати сифати дониш, мањо-рат ва малакањои хонандагон, такмил, та-шаккул, идора ва назорати муассисањоитаълимии тањсилоти умумї ва маќомотимањаллии идораи маориф, консепсияи на-зорати дохилимактабї дар иттињодияњои методии муаллимон, низом-нома дар бораи назорати дохилимактабї ва наќшаи дурнамои коримактаби тањсилоти миёнаи умумї дар бар гирифтааст. Чунонки дарпешгуфтори китоб муаллифон зикр кардаанд, "таъминоти моли муас-сисањо, љараёни таълиму тарбия бењтар шуда, маќоми роњбарони сох-торњои тобеи Вазорати маориф, бозомўзї, такмили ихтисос, коромўзї,худомўзии омўзгорон баланд гардид, идораю назорати риоя ва иљроинизоми аттестатсияи мобайнии хонандагон ва љамъбасти хатмкунан-дагон, аттестатсияи кадрњои педагогї ва аттестатсияи муассисањоисоњаи маориф нисбатан бењтар гардид. Њамаи ин масъалаву навго-нињо бевосита ва бавосита ба идора ва назорати дохилимактабї ман-суб мебошанд". Китоби "Идора ва назорати дохилмактабї" асосан ба-рои омўзгорони ДДОТ ба номи Садриддин Айнї ва донишљўёни он тар-тиб дода шудааст. Аз он ба хубї ва пурра кормандони маќомоти идо-рии маориф, роњбарони муассисањои таълимї, таълимї - методї ис-тифода карда метавонанд.

Шодї РАЉАБЗОД, "Омўзгор"

4ДАСТУРИ МЕТОДЇ

№19 10-уми майи соли 2013 МЕЊРНОМА

Донишљўии Љумъаи љавон дердавом накард. Германияи фа-шистї ањдшиканона ба хоки му-ќаддаси Иттифоќи Советї нога-њон њуљум кард.Дар ќатори мил-лату халќиятњои дигар, мардонуљавонони тољик бањри њимояиВатани мањбуб як - як бархостанд.Чавонмарди кўлобї, ки дар курсисеюми омўзишгоњи муаллимтай-ёркунї тањсил мекард, барои му-њофизати сарзамини муќаддасба майдони задухўрд, ихтиёранмоњи декабри соли 1942 ба фронтрафт, ки њанўз синнаш ба 18 на-расида буд.Ў аз шањри Кўлоб њам-роњи рафиќонаш то ба Сталино-бод пиёда омад ва баъдан онњо-ро ба вилояти Пенза, ноњияи Се-ленск бурданд. Пас аз гузаштаникурси тайёрии њарбї онњоро бафронти амалкунандаи љанубї- басўи Воронеж сафарбар мекунан-д.Љумъа Пўлодов дар озод наму-дани бисёр шањру дењоти сарза-мини њудуди Запарожский, Ка-минск - Подолский, Корсун - Шев-ченко, Белезовка ва ќисми чапидарёи Днепр љони худро ба гаравмонда, зидди яѓмогарони фа-шистї мардонавор љангидааст.-Вай 17 декабри соли 1943 дарљангњои тан ба тан барои озоднамудани Украина аз дасти ча-паш ярадор шуда, ба госпиталињарбї бистарї шуд. Пас аз шифо-ёбї аз нав ба майдони њарбу зарбрафт. Дар љангњои озод намуда-ни шањрњои Днепропетровск, За-пороже, Молитопол, Сталинофаъолона иштирок намуд. Бафронти 4-уми Украина, МаршалиИттифоќи Советї Талбухин фар-мондењї мекард.Љумъа Пўлодовдар њайати ин фронт дар озоднамудани шањрњои Керч, Ново-российск иштирок намуд. Вай дарин ваќт тирандози полки 283-юмимуќобили танкии бригадаи 5-умигвардиячии артиллерия буд, ки баон полковник Зубков роњбарї ме-кард. Ў дар зери роњбарии ин мар-ди шуљоъ, мисли паланг мањмезмезад, ба сони шер ба сўи душ-мани ѓаддор якбора меѓуррид вааз яроќаш оташ мекушод. Дар яке

4ШАРАФМАНДЇ

аз њамин гуна љангњои шадидиназди шањрњои Бохчасарой,Джанской, Ялта, Ќрим, Симферо-пол ва баландии Сапунгара ма-ротибаи дуюм аз дасти росташмаљрўњ гардида, ба госпиталињарбии шањри Шахстаи вилоятиРостови Лаби Дон мефиристан-даш ва баъди табобат ўро ба пол-ки тирандозии 721-уми дивизияи205 фиристода шуд. Љумъа Пўло-дов дар набардњои пуршиддатиПетрозаводск ба сифати сардо-ри шуъбаи аслињаю лавозимотдар љанг иштирок кард. Вай бояроќи дурзани худ дар гирифта-ни шањрњои Кенигсберг, Полша,Германия, Дания ва љазираиБронхол ширкат меварзад.

Дар амалиётњои њарбї вафронтии Љумъа Пўлодов лањ-зањои љангї хеле зиёд, њатто бе-шуморанд. Агар њамаи ин лањза-њоро болои коѓаз оварем, китобехоњад шуд.

Љумъа Пўлодов хизмати Ва-танро аз декабри соли 1942 томоњи сентябри соли 1948 дарсафњои Армияи Сурх бенуќсонидома дода, бо сари баландурўи сурх ба зодгоњаш - шањриКўлоб баргашт. Баъди ба диё-раш омадан, соли 1948 курсияксолаи муаллими забони ру-сии шањри Душанберо хатм на-муда, дар хонаи бачагони дењаиТебалай ба фаъолияти омўз-горї оѓоз кард. Соли 1950 омў-зишгоњи педагогиро, ки пеш азсар шудани љанг дохил шудабуд, бомуваффаќият хатм кардва ба кори педагогї машѓулшуд. Сипас, соли 1952 хонда-нашро дар Донишгоњи дусолаимуаллимтайёркунии шањриКўлоб идома дода, баъди хат-ми он дар вазифањои партиявиивилояти Кўлоб фаъолият на-муд. Аз соли 1963 то соли 1966директори мактаби миёнаи баноми Шоњин, баъдан директоримактаби ба номи "Байраќи Ле-нин" таъин гардид. Соли 1970хизматњои шоёни ўро Комитетипартиявии шањр ба назар ги-

рифта, ўро директори мактабиронандагї таъин кард. - Ваќтеки ба ин љо ба кор омадам, -ёдовар мешавад Љумъа Пўло-дов, дидам, ки ѓайр аз як биноивайрона дигар чизе нест, ќарордодам, ки корро аз ибтидояшсар кунам. Фавран коллективипедагогї ва ронандагонро љамънамуда, маслињати корро саркардем.Дар байни 28 рўз њамаисинфхонањоро пурра тайёр на-мудем. Якуми сентябр бе ягонкамбўдї соли хониши наврооѓоз намудем.

Соли 1989 ба Омўзишгоњинавбунёди санъати ба номи Ка-

Дар шањри Кўлоб номи Љумъа Пўлодовро хурду калон боэњтиром ба забон мегиранд, зеро ў пешоњанги соњаимаорифи шањр ба шумор меравад. Ин марди мењнатдўст азнисф зиёди умри бобаракати худро сарфи рушди таълимутарбияи насли љавон кардааст. Љумъа Пўлодов 10 февралисоли 1925 дар шањри Кўлоб ба дунё омада, аз падарумодар хеле бармањал мањрум гаштааст. Соли 1940 синфи 7-умро хатм мекунад ва худи њамон сол, шавќу њавасиомўзгорї ўро ба даргоњи омўзишгоњи муаллимтайёркуниишањри Кўлоб дар ќатори дигарон оварад, ки ин даргоњроон солњо "Педкомбинат" мегуфтанд.

4САДОЌАТ

4ШАМЪИ ХОТИРА

НАКЎНОМ ЗИСТ

Дар ду-се соли охир бо иш-тирок ба дарсњои њамкасбонамчунин лаззат набурда будам, -самимона ба сухан оѓоз намудомўзгори собиќадор ГулсараОќилова. - Ў пањлўњои гуногунидарси омўзгори љавон Ќаршибо-ева Зайтунаро тавзењ бахшида,лањзањои алоњидаи дарси забо-ни давлатиро дар синфи 3 "а"-имактаби №37-и шањри Панљакентбори дигар пеши назари њамкас-бонаш - иштирокчиёни семинариминтаќавии омўзгорон намудорменамуд. Зайтуна бошад, пас азњар як гуфтањои њамкасбонаш"боз њам кўшиш менамоям" ме-гуфт табассумкунон.

Натиљаи зањматњои 2-3-сола-аш буд дарси имрўзаи ў. Чунонсинфро моњирона идора мена-муд, ки 24 нафар шогирдонашгузаштани ваќтро эњсос накарда,дар рў ба рўи муаллимаи њали-

му мушфиќ њама гўшу њуш бу-данд. Муаллима гоње "Хаста на-шудед, бачањо? Агар хаста шудабошед, биёед, суруд мехонем…"- гуфта диќќати њамаро ба худмекашид. Бо лафзи шево ва ра-вони тољикї чунон њарф мезад,ки ўзбекзабон буданашро аксаримењмонон эњсос намекарданд.

Иштирокчиёни семинар - ом-ўзгорони фанни забони давлатїяк-як ороиши љолиби синфхона,истифодаи аёниятњои худсоз,аёниятњои табиї (сабзавот ва ме-ваљот, сабадњо), нутќи шифоњї вамањорати шеъргўии шогирдонбарин пањлўњои хуби фаъолиятиЗайтунаро ба забон оварда, ба ўањсан мехонданд, барояш дарфазои беканори маърифат ваомўзиш парвози баланд таманноменамуданд.

Дар роњравњои хубу замонавїорододашудаи таълимгоњ њам-роњи сарвари он Дилдора Тиля-бова ќадам зада аз донишу ма-њорати хуби ин омўзгори љавонуумедбахш сухан мегуфтам. Азљавоби сарвари дабистон воќифгардидам, ки Зайтуна хатмкар-даи соли 2004-и омўзишгоњи ом-ўзгории ба номи Лоиќ Шералї вадонишљўи ѓоибхони факултаифилологияи тољики ДОТ дар шањ-ри Панљакент будааст.

Чорабинии умумимактабииба Сарќонуни ЉТ бахшидашуда,саропо бо забони давлатї таш-кил ва гузаронида шуд ва собитнамуд, ки Зайтуна Ќаршибоеваидомадињандаи корњои назарра-си устодонаш Мавлуда Тилябо-ва, Матлуба Рањматова ва бозчанде дигар мебошад.

Абдуљаббор ХАЛИЛОВ,мушовири шуъбаи маори-

фи шањри Панљакент

ПАДИДА

роматулло Ќурбонов ба сифа-ти муаллими фанни тайёриињарбї ба кор гузашт. Дар инборгоњ то ба нафаќа баромада-наш фарзандони мардумро даррўњияи садоќат ба анъанањоимиллї, ватандўстї ва шуљоат-нокию далерї тарбия намуда,ба камол расонидааст. ЉумъаПўлодов дар давоми фаъолия-ти мењнатии беш аз 50 солашогирдони зиёде тарбия наму-да, ба камол расонидааст, киимрўзњо дар љабњањои мухтали-фи шањру вилоят ва љумњурїпурмањсул мењнат мекунанд.Вай барои корнамоињои љанги-аш бо 20 ордену медал ва 10таърифномаи собиќ ИттињодиШўравї ва Федератсияи Россиясарфароз шудааст. Синни бо-бои Њољї Љумъа ба 88 сол дак-ка хўрда бошад њам, љисманнерўманд ва ќавирўњ аст. Пада-ри 7 фарзанд буда, бобои дањњонабераву аберагон мебошад.Айни њол дар њалќаи фарзандо-ну наберагон давлати пирї ме-ронад. Мо ба ин марди шарифихоксору мењрубон умри барда-вому тандурустии комил орзумекунем. Иди Fалаба муборак,бобои Њољї Љумъа!

Шариф АБДУЛЊАМИДОВ,"Омўзгор"

Ваќте сухан дар бораи омўз-горони асил, шоиста, инсонњоишариф донишманд, наљибу хок-сор ва поку беолоиш меравад,пеши назари кас бевосита симоизебои омўзгори зиндаёд Абдуќо-дир Шоњмуродов љилвагар ме-гардад. Устоди зиндаёд мислимашъале буданд, ки худ чунсўхта ба шогирдон ѓизои маъ-навї мебахшиданд. А. Шоњмуро-дов 16-уми январи соли 1959 дароилаи омўзгори асил Муњамма-дамин Шоњмуродов дар дењаиВиткони Кўњистони Мастчоњчашм ба олами њастї кушодааст.Устод пас азх хатми мактабимиёнаи №3 соли 1975 ба Дониш-гоњи давлатии омўзгории шањриДушанбе ба номи устод С.Айнїдохил шуда, онро соли 1979 боихтисоси муаллими забон ваадабиёти тољик хатм намудааст.Аз соли 1979 то соли 2003 дармактаби №3, аз соли 2003 то во-пасин рузњои њаёт дар литсейи№2 ба номи Њољихон Муњамма-диев аз фанни забон ва адабиё-ти тољик ба фарзандони зањмат-кашон таълиму тарбия додаанд.27-уми ноябри соли 2012 теѓимарг риштаи умри шахсеро бу-рид, ки тамоми умр бо кори омў-згорї ва рузноманигорї машѓулбуд. Устоди зиндаёд њанўз азрўзњои аввали ба кори пуршара-фи омўзгорї шурўъ намуданашњамчун муаллими њалолкоруњалиму хоксор ва донишмандиасилу рўзноманигори оташинсу-хан сазовори њурмату эњтиром вамањбубияти шогирдон, њамкоронва ањли љомеа гардида буд. Би-нобар ин, хурду калон ба он кас«устод», «бобои Мулло Абдуќо-дир» - гуфта мурољиат мекар-данд. Сарфи назар аз донишимукаммалу мартабаи шоистае,ки дошт, аз хоксортарин ва фур-ўтантарин ашхос мањсуб мешуд.Ба хурду калон муносибати яксондошт, кўшиш менамуданд, кипеш аз мусоњибонаш ба ў адоисалом намояд, дар аёдати бемо-рон таъхир намекарданд, њар му-софире, ки аз сафар бармегашт,аввалин шуда ба зиёраташ ме-рафт, њар шахсе, ки аз олам ме-гузашт, ба љанозааш рафта, тосари ќабр гуселаш мекард ва азмо талаб менамуд, ки чунин ама-лњои некро адо намоем. Мислинурњои хуршед њар як мањфилрогармию рўшної ва зебу оро ме-дод. Устод ба маънои томаш му-аллими забон ва адабиёт буд баин касби худро ба дараљаи аъломедонист. Аз адабиёти классиква муосири тољик огоњии комилдошт, дар лањзахои муносиб ёхуд зарурї аз ашъори шоирон вапорчањои насрии нависандагониќтибос оварда, фикру анде-шањои худро таќвият медод, баъ-дан аз тамоми нозукињои илмизабоншиносї бохабар буда, фик-рашро ба забони адабии тољикїчунон баён мекард, ки сомеонњамеша гуш ба њарфаш медо-данд. Бо вуљуди пешаи худро бадараљаи аъло донистан њамешамеомўхт ва бо истифода аз ада-биёти илмию бадеї ва методї бањар як дарс бо омодагии пешакїворид мешуданд. Дар баробариин аз шогирдон серталаб буданд.Аз шогирдон талаб менамуданд,ки бештар аз эљодиёти адибонитољик шеър њифз намоянд. Њатто,дар рўзњои истироњат ва рухса-тии мењнатї будан њам, аз омў-зиш даст намекашид. Њамешакитобе дар даст машѓули ќироатё навиштан буд. Устоди зиндаёдшогирдонашро барои поку бео-лоиш нигоњ доштани забони мо-дарї ва асолату шевоии онроњифз намудан даъват мекар-данд. Барои таълими забони то-љикї 1 соат пешбинї шуда буд,ки аз ин устод њисси нигаронїдошт. Ин аст, ки "Забони дава-латии 1-соата" дар яке аз рўзно-мањои љумњурї маќола чоп кар-да, чунин изњори аќида карда

буд: "Забони тољикї дар радифизабонњои ўзбекї, ќирѓизї, турк-манї ва ѓайра ќарор дорад вадар мактабњои Тољикистон баро-бари он забонњо 1 соат таълимдода мешавад, ки ин љуз носи-посї ба забони давлатї чизи ди-гаре нест". Соли дигар бо шаро-фати маќолаи устод соатњои таъ-лимии забони модарї зиёд гар-диданд.

Њангоми бањодињї ба донишихонандагон ба меъёри бањогу-зорї риоя мекарданд ва аз омўз-горони љавон талаб менамуд, кибањоро хор накунед, ба донишихонандагон воќеъбинона бањогу-зорї намоед!

Эшон дар баробари фаъоли-яти омўзгорї ба навиштани хаба-ру маќолањои илмиву методїмашѓул буд, зиёда аз 50 маќолаиустод дар рўзномаву маљаллањоиноњиявї, вилоятї ва љумњуриявїчоп шудаанд.Њамчунин бо ќала-ми устоди зиндаёд рисолае дарбораи Луќмони Њаким ба ёдгормондааст.

Тобистони соли 2012 њангомисафар ба шањри Душанбе ба оли-ми љавон ва сардабири маљаллаи"Маорифи Тољикистон" ШодїШокирзода вохўрдам. Шокирзо-да иброз дошт, ки бародаратонмаќолањои хуб менависанд, чан-дтои онро мо чоп намудаем. Бамуаллим расонед, ки фиристода-ни маќолањои худро ба унвониимаљаллаи мо фаромўш накунанд."Ман хоњиши Шокирзодаро баустоди зиндаёд расонидам ва онкас изњори миннатдорї намудахело хушњол гардид.

Муаллими шоистаи љумњурїшодравон Холиќбердї Умаров кинисбати бародарам њаќќи устодїдоштанд ба маќолањои навиштаишогирдонашон чунин бањо додабуданд: "Маќолањои навиштаиМуллоабдуќодир олимона мебо-шанд" Сармуњаррири рўзномаи"Паёми дўст", рўзноманигориварзидаи љумњурї МирзоњамдамШарифзода ба хонаи устоди зин-даёд омада, ба ањли байти он касчунин иброз доштанд: "Хабаримарги омўзгор-рўзноманигорА.Шоњмуродов дўстону њамкас-бонро ѓамгин кард. Шахсе ин ду-нёро падруд гуфт, ки тамоми умррўзї аз нўги килк пайдо мекард.Ў бо хабару маќолањои пурмуњ-таво дар матбуоти даврї фаъо-лона иштирок мекард. Агар модар бораи хислатњои њамидаишодравон њар ќадаре, ки нави-сем, шабу рўз камї мекунад ."

Устоди равоншод зиндагиродўст медошт ва ин нуќтаро дармаќолаи "Ташнаи зиндагї ваошиќи њаёт" чунин ба ќалам додабуд: "Кас бояд зиндагидўст ша-вад. Бинобар ин, як дами њаётинаќдро ба некї гузаронида,рўзњои гузаштаро андеша накар-да, аз оянда натарс.Аз њодисаи замон, з-оянда

матарс,В-аз њарчї рассад, чу нест

поянда матарс.Ин як дами наќдро ба

ишрат бигзорВ-аз рафта маяндешу зи

оянда матарс.Лањзае пеш аз фаро расида-

ни марг устоди равоншод бафарзандонаш чунин васият кард:

- Нисбати њамдигар боэњти-ром бошед, бо хешу таборон,њамсоягон, њамдиёрон дўстивурафоќатро мустањкам кунед.

Ёди бародари хирадманд ваомўзгори мумтоз њамешагї дардилу дидаи ањли байт, шогирдо-ну дўстон ва њамкорон боќї ме-монад.

Аз Худованди барњаќ таман-нои онро дорам, ки рўњи ин бу-зургвор шод ва хонаи охираташобод бошаду дар маќоми балан-ди љаннат карор дошта бошад.

Мањаднабї ШОЊМУРОДОВ,омўзгори литсёйи №2-иАълочии маорифи ЉТ

ноњияи Мастчоњ

№19 10-уми майи соли 2013ГУЛШАНИ РОЗ

ШАРЊИ СЕ БАЙТИ ЊОФИЗ4БА ОЗМУНИ «ТАФСИРИ ЯК БАЙТ»

СУХАН ДАР ПАРДА МЕГЎЯМ…Хезу дар косаи зар оби тарабнок

андоз,Пештар з-он ки шавад косаи сар

хок, андоз.Мо шод аз онем, ки њафтаномаи "Омўз-

гор" сањифаеро бо номи "Гулшани роз" људокарда, тафсиру ташрењи ашъори шоиронигузаштаамонро мавриди андешаронї ќарордодааст.

Инак, чанд андешаи ман.Дуруст аст, ки шоирони адабиёти клас-

сикї дар ашъорашон ба маънињои ирфонїсухан гуфтаанд ва хеле пардапўшона.

Чунон ки Њофиз мегўяд:Сухан дар парда мегўям, чу гул аз бар-

да берун ой…Дар баробари ин, бузургон суханро тав-

ре суфтаанд, ки дар њар давру замон маъ-нои мувофиќ пайдо карда, ба дили хонанда

роњ меёбад. Ва касро ба мулоњиза карданводор месозад, гоњ аз олами фонї ва гоњолами баќо сухан меронад.

Дар мисраи аввали байти боло Њофизишора ба њодисаи таърихї карда, ибораи"косаи зар" - ро овардааст, ки ин ибора маъ-нои аслї њам дошта метавонад, яъне, ко-саи аз тилло сохта шуда, вале ин љо кинояаз сари раќиб аст, ки ќисми берунаш зарњ-алкорї карда, барои паст кардани оташиѓазабашон дар он май менўшиданд. Оби та-рабнок гуфтани Њофиз ба косаи зар таносу-би сухан буда, киноя аз майи сархушкунан-да аст (на ба маънои ирфонї).

Дар таърих чунин њодисањо дар шаклњоигуногун борњо рўй додаанд. Барои мисол,Отелло (аз намоишномаи "Отелло") аз ѓоятиѓазаб мегўяд:

"Эй кош, Касио чил њазор љон медошт, якљони ў ночиз аст". Ё ин ки сари Спитаменрозани хиёнаткораш ба назди Искандар овар-да бошад њам, Искандар он занро аз дарбо-раш пеш кард: аввалан, барои хиёнат кар-данаш, сабаби дигараш он буд, ки ин амал-ро барои худ амали нољавонмардона шумо-рид. Дар мисраи дуюм Њофиз ишора бафано, бебаќо будани зиндагии инсон, ба хоктабдил ёфтани љисми ў карда, аз забониќањрамони ѓолиб мефармояд, ки ваќт ѓани-мат аст ва пеш аз хок шудан дар косаи сарираќиб оби тарабнок (киноя аз май ) бояд рехт.

Муњаммад ИБРОЊИМОВ,омўзгори мактаби №33,

ноњияи Восеъ

4ТАЊЌИЌ

Устод Садридин Айнї дар асари худ "Дарбораи Фирдавсї ва "Шоњнома" -и ў" чуниновардааст: "Забони "Шоњнома" соддатаринва софтарин забонњои классикии Эрон аст".

Шарќшиноси олмонї М. Дяконов дар коритањќиќотияш "Фирдоуси", ки ба њаёт ва эљоди-ёти шоир бахшида шудааст, дар бораи за-бони шоир чунин мегўяд: "Забони "Шоњно-ма" нињоят архаистиї аст. Фирдавсї аз ис-теъмоли калимањои дар забони форсї хусу-сияти умумиистеъмолї дошта њаматарафахуддорї менамояд. Аммо дар љойи дигарСадриддин Айнї оид ба истеъмоли калимањодар "Шоњнома" ќайд мекунад: "Дар "Шоњно-ма" он гуна луѓатњои форсї, бо он гуна та-лаффуз кор фармуда шудаанд, ки имрўз дарзабони адабии Эрон кор намефармоянд,аммо дар миёни тољикон зинда аст". Бааќидаи устод Садриддин Айнї такя намуда,ба чунин хулоса омадан мумкин аст, ки шар-ќшиноси олмонї М.Дяконов донандаи забо-ни форсии муосир буда, аз нозукињои забо-ни адабии њозираи тољик воќиф нест. Бино-бар ин, забони "Шоњнома" - ро архаистї ме-њисобад.

Ба забони њозираи тољик бештар умуми-ят доштани фонди луѓавии "Шоњнома"-ропрофессор Е.Э.Бертелс дар асари худ "Ис-тория персидско-таджикской летературы"ќайд кардааст.

Дар натиљаи тањќиќ ва омўзиши забони"Шоњнома" метавон аз тамоми боигарї,њунармандии аљдодони гузаштаи хеш во-ќиф гашт, зеро дар ин асари таърихї тамо-ми пањлуњои зиндагї бо нозукињояш худ бариштаи назм оварда шудааст. Масалан, лек-сикаи ороишї дар сурати зоњирии ќањрамо-нњо тасвир шуда, њар яке ифодакунандаимаънои луѓавї мебошад. Мо метавонем иннуктаро дар мисоли сангњои ќиматбањо тав-зењ бахшем. Сарзамини мо макони сангњоиќиматбањо эътироф шудааст ва номи ин сан-гњо дар "Шоњнома"-и Абулќосими Фирдавсїба таври фаровон ифода ёфтаанд. Вожањое,ки дар "Шоњнома" оварда шудаанд, аз ќаби-ли гуњар, ёќут, забарљад, лаъл, фирўза, ло-љувард ва ѓ. њам барои ифодаи маънои оро-ишї ва њам ба маънои маљозї омадаанд.

Оид ба маънои луѓавии вожаи гавњар дар"Фарњанги забони тољикї" омадааст: "Мар-ворид, санги ќиматбањо". Ин сангро бароиороиш ба таври васеъ истифода бурдаандва ин маънї дар "Шоњнома" ифода ёфта-аст. Санги гавњар барои ороиши мўйи за-нон, тољ тавќ ва дигар асбобњо зиёд исти-фода шудааст.

Ба дебову гавњар биороста,Ба сони бињиште пур аз хоста.Або ёраву тавќу бо гўшвор,

Зи дебову гавњар чу боѓи бањор.Дар байтњои дигар ба маъноњои ѓайри-

аслї истифода шудааст.Ба маънои авлод:Чунин додаш аз номдорон паём,Ки эй номвар богуњар пури Сом.Бад-ў гуфт Бањром бадгавњар аст,Аз Оњармани бадкуниш бадтар аст.Ба маънои аќл, шуур, донишу хулќ

омадааст:Ба фарри каёнї яке тахт сохт,Чї моя бад-ў гавњар андар нишохт

БА ДЕБОВУ ГАВЊАР БИОРОСТА

Оид ба хусусиятњои забони"Шоњнома"-и АбулќосимиФирдавсї олмон вазабоншиносон бањсумунозирањои зиёде ба миёновардаанд.

Таснифоти маъноии лексикаи сангњои ороишии"Шоњнома"-и Абулќосими Фирдавсї

Ки тундї маро гавњар астусиришт,

Чунон руст бояд, ки Яздон бикишт. "Ёќут - љавоњироти маъруф ва он ча-

њор навъ аст. Сурх, зард ва сафед ва ёќутисурх њафт лањн бошад, бањромонї, румонї,арѓувонї, дурдї, хамирї, лањмї, љигарї вакабут" ("Ѓиёс-ул-луѓот", с. 408). Дар "Шоњно-ма" вожаи ёќут серистеъмол аст. Забонши-нос М. Муњаммадиев дар асари худ "Баъзехусусиятњои лексикии "Шоњнома" калимаиёќутро чунин шарњ додааст:

"Ёќут чун воситаи ороишї, равшанї вазебу зиннат дар "Шоњнома" серистеъмол аст"(с.45). Дар байти зерин ба њамин маъно ома-дааст:

Зи динору ёќути мушку абир .Зи дебои зарбафт њаззу њарир.Њама пайкараш сурхёќуту зар,Њама зар шуда нопадид аз гуњар.Дар љойи дигар калимаи ёќут бо пасван-

ди -фом омада, њолати рўњї - хурсандї, шод-ком будан ифода кардааст.

Биёмад аз он љойгоњ шодком, Рух аз хуррамї гашт ёќутфом. Дар "Шоњнома" вожаи ёќут дар тарки-

би иборањо ба маънои маљозии офтоб хелезиёд омадааст. Ин масъала дар маќолаи за-боншинос С. Њалимов њаллу фасл гардида-аст: "Дар "Шоњнома" калима, ибора ва тар-кибњои феълии зиёд дида мешавад, ки он-њоро шоир дар тасвири офтоб, тулўи он бакор бурдааст (с.81). Дар байти зерин баро-мадани офтоб бо ибораи ёќути зард тасвиршудааст:

Дигар рўз чун гунбади лољвард,Бароварду бинмуд ёќути зард.Бељода - санги сурх ва зард, ки

хосияти ќањрабої дорад .Дар байтњои шоир бештар ба маъноњои

маљозї омадааст.Киноя аз сурхии лаб, сурихии

шароб;Ду лаб сурху бинї чу мехи дирам,Ду бељода хандон ду наргис дижам.Кунун њаст лахте чу равшан гулоб,Ба сурхї чу бељода дар офтоб.Фирўза- навъи санги ќиматбањои ороишї

аст, ки ранги кабуд ё осмонї дорад. Дар бай-ти зерин ба маънои аслї омадааст:

Биёростандаш ба дебои зард,Ба ёќуту пирўзаву ложвард.Дар натиљаи тањлилу тадќиќи лексикаи

ороишї маълум гардид, ки ин гурўњи кали-мањо дар асар ба маъноњои аслї ва маъ-ноњои зиёди маљозї корбаст гардидаанд.

Маликноз ЌУРБОНОВА,омўзгори забон ва адабиётилитсейи №1-и ш. Душанбе

Ба пиндори инљониб, симоњои барљас-таи Таманною Марямро аз бозёфтњоиљадид дар осори бадеии солњои ахир таъ-лифёфта њисобидан њељ љойи муболиѓанадорад. Мањз Марям-хола, ки аз таборичеченњои замони Шўравї ба водии Фарѓо-на муњољиркардашуда мебошад, ба таќди-ри минбаъдаи Таманно такони љиддие ме-бахшад, вайро аз партгоњи њалокатбор вагумоби маргзои зиндагї рањо месозад. Дарсањифањои охирини асар љанбаи миллї ваоњанги њуввиятхоњї бо тобиши ќавии ман-тиќї зоњир мегардад. Умуман, консепсияимиллию озодихоњї монои як хати сурх азбайни тамоми навиштањои МарямбонуиФарѓонї мегузарад. Ин намои волои тас-виргароиро дар лавњањои наќли саргузаш-

ату илњоми офаринандагї будааст."..Сипас Шањбол ба аршамон хоњад ра-

сонд. Он љо ќадањи васл ба сар хоњем кашид.Сарам чарх мегашт, дилам ширин гум мезад.Мањбуби ман паси гўшам бесадо њарфи му-њаббат мехонд. Бале, ў беовоз гап мезанад:лабњо баста, ќалбњо ба лањни эњсосот арзи ишќмекунанд…" (сањ.146)

Ва бадбахтона, љунуни эљодкории Гурдо-фарид аз љониби падару модар ва мардум бадарди девонагии Барзуи подабон якранг бањодода мешавад. Аммо мардум њељ фањмида на-метавонанд, ки Гурдофарид љунунзадаву маф-туни ишќи эљоду навиштан аст. Ў њамвора дардаст лавњу килк интизори муњаббати рўъёбо-ри хеш рўзро ба шом мерасонад.

"… Хоб буд ё хаёл буд? Вале лавњу килкидастам гувоњи њаќиќати њол буд. Куљо рафт ў?

ти Марям-хола, чї тавр ба яке аз кандњоивоњаи Сўхи водии Фарѓона (шањраки Њай-даркон, ки бо салоњдиди Њукумати Шўравїтобеи кишвари Ќирѓизистон гардидааст)муњољир шуда омадани оилањои чечен вамењру муњаббати амиќаш ба ин диёр, кимардуми бумиаш тољикон њастанд, даќиќандида метавонем.

Њоло маљоли батафсил андеша ронданроперомуни дилбастагии Марям-хола ба ватанитаърихиаш Чеченистон ва хотираи талхуѓамангези ўро аз падару модараш ва гироишуодат карданњои онњо ба зиндагї дар байни то-љикони Фарѓона ва самимияту лутфи њаммил-латони моро дар нисбати ин зани хоксору мењ-натї надорем, вале аз мутолиаи румон интињонатиљагирї мекунем, ки дили бузург ва љањонимењри бепоёни ин зан тавониста, то як бонуитољикро бо исми Таманно ба фатњи ќуллаихушбахтињо рањнамун созад.

Мутаассифона, аз љониби ноќидон-и ада-биёт дар мавриди осори ин нависандаи хуш-салиќа сару садое баланд гардида, ки гўиё на-виштањояш "њикоёту ќиссањои мољарої" бо-шанд. Вале банда, ки њамчун як шахси адаби-ётдўст тамоми осори бадеии Марямбонуромутолиа кардаам, бо итминони комил мегўям:чунин "бањо" нисбат ба чакидањои хомаи инадиби чирадаст ќатъиян нобарљост! Масалан,сохту шакл, мазмуну ѓояи румони "Таманно"фаротар аз он аст, ки иддае аз мунаќќидон ме-пиндоранд. Нависанда бо тасвири њодисањоиба сари ќањрамони асар омада њаргиз маќсаднадорад, ки бо фољиаву дањшатњои рухдодатаваљљуњи хонандаи имрўзро ба сањнањои њан-гомаљўёнаву мољарозои зиндагии як зани бад-бахт љалб намояд. Не, билкул ин тавр набудунест! Њадафи аслии адабиёт тарбияти инсо-нњои ину он љомиа мебошад. Аз ин хотир, Ма-рямбонуи Фарѓонї рисолати худро њамчунсанъаткори дардошно ва асил ба иљро расо-нидааст. Мазмун, марњала ба марњала, азобумашаќќатњои пушти сар намудаи Таманнороэъљозкорона баён карда, хулоса мебарорад:

- Аз ин гуна ќањрамон (зан), ки љабру зул-ми зиндагї иродаашро шикаста натавонистубо талошу такопў ва кору пайкори муттасилба рўзњои нек расид ва номи неку шарафман-ди "инсонї"-ро доѓдор накард, бояд сабаќиибрат гирифт. Заифнолию ба ризои њаќ саритаслим фуруд овардан ба њељ сурат инсонрохушбахт нахоњад кард.

Чунон ки муаллиф дар анљоми асар байтиХоља Њофизро мувофиќ ба ин гуфта оварда:Чарх барњам занам, ар ѓайри муродам

гардад,Ман на онам, ки забунї кашам аз чархи

фалак.

Шукўњу шањомати эљодкор ва ишќба лавњу ќалам

(андар боби ќиссаи "Ман чунин девонам")Яке аз ќиссањое, ки дар китоби "Шањболи

хаёл" бештар диќќати маро ба худ љалб на-муд, "Ман чунин девонам" ном дошт. Аллакайаз пешсухани асар метавон тафаккур кард, кињадафи мушаххаси адиб аз навиштани ќиссачист? Омадааст, ки: "Худованд ин кишварроаз душман, аз хушксолї, аз дурўѓ нигањ дорад!"(Дуои Доруюши кабир дар Тахти Љамшед)

Ба аќидаи инљониб, барои нахустин маро-тиба дар насри тољик Марямбонуст, ки дар"Ман чунин девонам" услуби рамзу ибњом (сим-волизм)-ро ба шакли комил њадафмандонаюустокорона истифода кардааст. Дар ин асарњар як ашё ба таври њайратангез бори маъниимаљозиву ѓайримуќаррариро бар дўш бардош-тааст. Ќањрамони ќисса Гурдофарид дар на-зари аввал амсоли як дилдодаи маљзубу шай-до савори саманди Шањболи сафед дар болирўъёњо ва хаёлоти афсонавии мавњуму осмонїдар парвоз аст. Баъзе муњаќќиќону мунаќќи-дон ба асли моњияти асар ва кунњу ѓояи рам-зии он нарасида, розу ниёзи Гурдофаридро чуняк дилбохтае дар заминаи ишќи башарї маъ-нидод ва тафсир намудаанд, бехабару ноогоњаз он ки манзури нависанда аз ишќи париихаёлї муњаббати як дўшизаи эљодкор ба санъ-

Шояд маро интизор аст?.." (сањ.149)Дарвоќеъ, дар њама давру замон шахсия-

тњои эљодкор ба ваљњи истеъдоду нубуѓи Ху-додод бањри пирўзии њаќиќату адолат дар та-лошу мубориза ба зиддияту дасту панља нармкардан бо шоњону амалдорон ва бадхоњонибењунар рў ба рў гардида, љабру тааддии зиё-деро пушти сар кардаанд ва гоње њам дар инроњ љони хешро ќурбон кардаанд. Дар ќиссадушманони рўњи одамизод - ѓулу девон, алба-стиву љину балоњо чун образњои рамзї инъи-кос гардидаанд. Бо тасвири њаракатњои кин-ситезонаи ин тўдаи махлуќњои хатарзо нави-санда ба таърихи пур аз муборизањои халќитољик ишора мекунад, ки ѓосибони кўчманчї,ки умре дар камин мавриду пайти мувофиќ ме-љустанд, то ба сарзамини шодобу њосилхезимо ворид гарданд ва ин кишвари сабзу обо-дро торољу хароб намоянд. Боястї миллатњушёр бошад ва чунин ќуввањои бадхоњ саркўбгардида, ба дур афканда шаванд. Ин афкорирамзї дар хатми ќисса хеле равшану барљас-та ва огањмандона таъкид шудааст:

"… ман ба сари зини Шањболи симгун хо-њам нишаст, ќаламро шамшер сохта, лавњинурпошро чун сипар дар љанги девону балоњоибељомасар, ѓулони тангчашм, офату гармсе-рњои тољиккуш ба кор хоњам андохт, корзорхоњам кард, вагарна баргузидаи он ёри пари-чењра набошам. Маро майдонгурезиву гўша-нишинї ор бошад. Меравам ба саргањи Ду-вахш, он дарѓотро - дастаи мўйи ѓули албас-тии нобастаро њамчун банди људоиандоз, њам-чун тилисми шайтонї бо шамшери адолат азбеху бун ќалам-ќалам хоњам кард…" (сањ.166).Хонанда пас аз мутолиаи асар мутмаин ме-гардад, ки бо истифода аз унсурњои фолклорї,образњои афсонавї ва ба василаи корбастирамзу киноя Марямбону тавонистааст рисола-ти таърихии эљодкорро дар инъикос ва бозг-ўйи њаќиќати зиндагї сароњатан баён созад.

Њарчанд љомеадорон ва афроди љоњилубадгавњар зањмати эљодкоронро нодида меги-ранд ва пайкору зањмати онњоро амали пучубењуда ва барабасе мешуморанд, њатто, бањолашон пўзханд мезананд, аз ќавли ќањра-мони ќисса девонаашон мехонанд.

"…Ором, њељ чиз нагўй, мон, ки инњо кора-шонро тамом кунанд." Мехоњам гўям: "Ай ази-зи ман, медонї, ки ман девона наям. Пас чароинњо дасту поям бастаанд?" "Бигзор, чунинфикр кунанд. Охир, инхо наметавонанд дигар-гуна андешанд, чун ба њоли ту наафтодаанд…"(сањ.155.).

Ќиссаи мазкур бо фарогирии мавзўъ вамуњтавои ноби худ, корбурди рамзу унсурњоиафсонавї сањифаи тозаву љадиде дар адаби-ёти тољик шуморида хоњад шуд. Тањќиќот дарин боб пањлуњои дигари ѓоявии асарро ошкорхоњад кард…

Њусни анљомМутолиаи њикоёти "Санги соњибном",

"Ману ишќи лўлидухтар" ва "Нолаи шонаса-рак" дар радифи ќиссањои боло баёнгарионанд, ки дар маљмўъ дар тасвири нависан-даи соњибистеъдоди хушкалом њофизаи таъ-рихї, консепсияи фалсафию ѓоявї, оњангњоитањтонии миллию њуввиятхоњї, озодманишїва инсондўстона, пафоси ахлоќию њикматга-рої, ки аз сарчашмаи адабиёти боѓановатиклассики форсу тољик ва суннатњои адабиион об мехўрад, басо ќавї ва дар маќоми ав-вал меистанд. Забон ва њусни баёни нависан-да ширину равон, пурљозиба ва орї аз такал-луфот мебошад. Љанбањои фалсафї, истифо-даи огоњона аз урфу љузъиёти анъаноти мар-думї, пухтакорона ба лањзањову воќеъотиасар кор бурдани байту ќитъањои шеърї вааз забони персонажњо баён намудани афко-ри ќањрамонон ва дигар аносири эљодї осо-ри насрии Марямбонуи Фарѓониро хушоњанг,љолиб ва таваљљуњбарангез гардондаанд. Су-хани шевои адиб ва тасвири њунармандонаирўзгори инсонњо дар асарњои ў гоњњо ба да-раљаи эъљоз расидаанд…

Шодї РАЉАБЗОД,узви ИЖТ

ЌАЛАМЕ, КИ ИРОДАТУМУБОРИЗА МЕОФАРАД

(Идома аз сањ 9)

№19 10-уми майи соли 2013

нед, њамин гўшворњои тиллої азони шумо мешаванд.

Њамсоязан:-Агар янгаам фањмад, чї?Мард:-Он гоњ гўшворњо аз они вай

мешаванд.***

Дугонањо суњбат мекунанд.-Медонї, ба хотири он ки ба

писарам номи раисро гузошта-ам, вай маоши маро зиёд кард!-мегўяд яке.

-Раиси ман њам маошамрозиёд кард, аммо баръакс, ба хо-тири он ки ба писарам фамили-яашро надињам…

***Зан бе танаффус соатњои

дароз гап мезад. Мардро то-ќат намонд ва гуфт:

-Хайрият , Худо туро ра-диои "ВЭФ" накардааст, ва-гарна дар рўи дунё батареянамемонд.

Хандарез- Чо ин ќадар хароб шудаї? -

пурсид зане аз дугонааш.-Фањмидам, ки шавњарам ба

манн хиёнат мекунад. Аз ѓам ха-роб шудам.

-Ин хел бошад, чї худатроазоб медињї?! Аз ў људо шав!

-Не, њоло барваќт аст, бозпанљ килои дигар хароб шуданамдаркор…

***Котиба:-Азизам, чаро занат ба ман

бад-бад нигоњ мекунад?Сардор:-Вай худаш њам як ваќт коти-

баи ман буд.***

Мард:-Агар даъвати маро ќабул ку-

Сармуњаррир:Ноилшо НУРАЛИЕВ

Суроѓа: 734024, ш.Душанбе, к.Нисор Муњаммад, 13а. Телефонњо: ќабулгоњ – 221-63-36, љонишини сармуњаррир – 227-36-29, котиби масъул ва шуъбањо – 227-25-49

Н.САИДОВ, Ф.РАЊИМОВ, Т.МАЊМАДОВА, Ф.ИСМОНОВ, А.РАЊМОНОВ,М.САЙФИДДИНОВ, А.МУРОДЇ (љонишини сармуњаррир)

Муассис: Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон

«Омўзгор» дар Вазорати адлияи Љумњурии Тољикистон тањти раќами 21Р – 405 19.12.2000 сабти ном шуда, тањти раќами 0018/рз, аз 14.09.2007 дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистоназ нав номнавис гардидааст. Нашрия ба хотири чандандешї маводе низ ба табъ мерасонад, ки идораи њафтанома метавонад бо муаллифон њамфикр набошад ва барои онњо масъулиятба уњда нагирад. Дастхатњо ва суратњо ба муаллифон баргардонида намешаванд.

Њафтанома дар Муассисаи ХЊЊФ «Мушфиќї» ба табъ расидааст. | Индекси обуна – 68850 | Адади нашр: 29 776 нусха | Тарроњ: С. Ниёзов | Њуруфчинон: О.Љабборова ва Ш. ЗафарзодаПочтаи электронї: info@omuzgor-news.tjСайти њафтанома: www.omuzgor-news.tj

Њайатитањрир:

АНЉОМ

ПАНЉ ЛАТИФА

Кормандони шуъбаи маорифи ноњияи Варзоб аз маргинобањангоми мудири кабинети методии шуъба

ПАЊЛАВОНОВ ИСМАТ сахт андуњгин буда, ба ањли оилава пайвандони марњум изњори тасаллият мекнамоянд.

Шањодатномаи Ш-МА №004694, ки онро соли 2004 мактаби тањсилотимиёнаи умумии раќами 89-и ноњияи Сино ба Абдуллоев Сайфуддин Ну-риддинович додааст, беэътибор дониста шавад.

Шањодатномаи АВ №043570, ки онро соли 2000 мактаби тањсилотимиёнаи умумии раќами 89-и ноњияи Сино ба Назимов Хуршед Суњробо-вич додааст, эътибор надорад.

Номаи камоли №652850, ки онро мактаби тањсилоти миёнаи умумиираќами 37-и ноњияи Сино ба Саидов Шарофитдин Сайфуллоевич дода-аст, эътибор надорад.

Номаи камоли гумшудаи №091817, ки онро соли 1992 мактаби №27-иноњияи Синои шањри Душанбе ба Ибрагимова Зарина додааст, эътиборнадорад.

Номаи камоли гумшудаи №234580, ки онро соли 1997 мактаби №27-иноњияи Синои шањри Душанбе ба Ибрагимов Собир додааст, эътибор на-дорад.

Шањодатномаи гумшудаи АБ №091680, ки онро соли 2001 мактаби№49-и ноњияи Фирдавсии шањри Душанбе ба Сафарова Саёњат додааст,эътибор надорад.

Номаи камоли гумшудаи Т-ШТУ №009248, ки онро соли 2005 мактаби№35-и ноњияи Шурообод ба Саидова Гулчањон Мирзоевна додааст, эъти-бор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи БП №348994, ки онро соли 1974 мактаби№10-и ноњияи Исмоили Сомонии шањри Душанбе ба Хакимов Хасан Ва-сиевич додааст, эътибор надорад.

Дипломи гумшудаи ПВ №781184, ки онро соли 1987 Донишгоњи дав-латии тиббии Тољикистон ба номи Абўалї ибни Сино ба Алимова ЛайлиХамрокуловна додааст, эътибор надорад.

Дафтарчаи мењнатии гумшудаи ОТ-1 №1156571 (санаи пур шудан:18.03.1987), ки ба Алимова Лайли Хамрокуловна тааллуќ дошт, эътиборнадорад.

Номаи камоли гумшудаи АБ №239284, ки онро соли 2000 мактаби №139-и шањри Вањдат ба Љабборова Муњаббат додааст, эътибор надорад.

ЭЪТИБОР НАДОРАД

Коллективи омўзгорони мактаби раками 1-и ноњияи Исмои-ли Сомонии шањри Душанбе аз вафоти муаллимаи собиќадоритаълимгоњ СКУРИХИНОЙ СВЕТЛАНА ЛЕОНИДОВНА андўњгинбуда, ба пайвандону наздикони марњум сабри љамил хоњонанд.

Инсонњои бомаърифат, парњез-гор, соњибназар ва покизаманиш,воќеан њам, ба мисли чароѓњоиљовидонї њастанд, дунёи дили моронуру зиё мебахшанд.

Хирадмандон дар ситоиши усту-ворї ва матонату вафодорї сухано-ни пурњикмат ва баланду дилписандгуфтаанд њар фардеро, ки бархур-дор аз ин њама накухисол будааст.

Оилаи Муъминовњоро дар рус-тоњои ноњияи хушманзару зебота-биати Файзобод њама хеле хуб ме-шиносанд: њам аз љињати тарзиоиладориву тарбияи фарзандон,њам аз љињати муносибат бо љомеаибрати дигаронанд. Чењраи хандо-ну забони хуш, дили нарму дастисаховатманд, хулќу атвор, лутфумењрубонињои њар як узви ин хона-дон шоистаи тањсин ва эњтиромиумум гаштааст. Хусусан, фарзандиин хонадон Саидшо Муъминовро,ки дар мактаби раќами 22-и ноњиясолњост машѓули таълиму тарбияинасли наврас аст, њамагон мешино-санду эњтиром мекунанд.

-Мактаб боргоњи дониш аст, на-врасон бояд њар чї бештар ва амиќ-тар дониш омўзанд, њамеша,њамарўза омўзанд, то рўз ба рўз,донишу маълумоташон густурда-тар шавад. Ба ин маънї НизомииГанљавї гуфтааст:

Дониш талабу бузургї омўз,То бењ нигарад рўзат аз рўз.Дар мактаб бояд њама чиз, њар

4ЧЕЊРА

МАСЪУЛИЯТШИНОСяк амалу машѓу-лият иртиботмандбо омўзиш бошад,шогирдонро бад о н и ш о м ў з їњидоят намояд.Дониши хонанда-гон, шогирдонимо, муаррифгарисатњи фаъолиятимактаб, амиќтараш, омўзгорони онмебошад. Мањз сатњи дониши хо-нандагон собит месозад, ки устодо-ни онњо чї њунаре доранду то ка-дом андоза масъулиятшиносанд.Муаллим С. Муъминов низ имрўзњошогирдони зиёдеро дар рўњияи ва-танпарастию хештаншиносї тар-бия намуда истодааст, ки дар сох-торњои гуногун фаъолият доранд ваин аз масъулиятшиносиву кордонииустоди мо дарак медињад,- мегўядмудири шуъбаи маорифи ноњияиФайзобод Л. Абдуллоев.

Имрўзњо ин устоди ботаљрибануктаи муњимтарини Паёми Прези-денти кишвар Эмомалї Рањмон"Њифзи истиќлолият, давлатдориимиллї, асолату њуввияти миллї,амнияту субот ва пешрафту тараќ-ќиёти кишвар аз вазифаи муњимта-рини сиёсати дохилию хориљии дав-лати Тољикистон аст" - ро сармашќикори худ ќарор дода, бањри тарбияинасли љавон саъю кўшиши бештарба харљ дода истодааст.

Э.ХУШБАХТ,"Омўзгор"

Гурўњи дўстон ба раиси иттифоќи касабаи кормандонимаориф ва илми ноњияи Восеъ Њамидов Њикматулло бинобардаргузашти зављааш ЛУТФИЯБОНУ њамдардии амиќ изњор

менамоянд.

ОЗМОИШИ КАЛОНИ НИЗОМИ НАВИ ИМТИЊОНЊОИМАРКАЗОНИДАШУДАИ ДОХИЛШАВЇ

Аз 13 то 31-и майи соли љорї дар доираи Озмоиши калони низоми нави имтињонњои марказонидашудаидохилшавї ба муассисањои тањсилоти олии касбии Љумњурии Тољикистон Муассисаи давлатии "Маркази мил-лии тестї" дар чор минтаќаи љумњурї (шањрњои Душанбе, Ќўрѓонтеппа, Хоруѓ, Хуљанд) барои хоњишмандоне,ки тибќи эълони пешакї љињати иштирок дар озмуни интихоби маъмурони имтињонњо њуљљат супоридаанд,семинар-тренинги омўзишии якрўза доир менамояд. Семинар-тренинги омўзишї дар асоси модул ва барно-маи тањиягардида тибќи љадвали тасдиќгардида (шањри Душанбе - 13-15 май, шањри Ќўрѓонтеппа - 20-22 май,шањри Хоруѓ - 25 май ва шањри Хуљанд - 29-31 май) гузаронида мешавад. Дар анљоми семинар-тренингиомўзишї барои мустањкам намудани маводњои омўзишї ба иштирокчиёни семинар-тренинг видеороликиомўзишї намоиш дода мешавад.

Бояд ќайд намуд, ки тибќи эълони пешакї љињати иштирок дар озмуни интихоби маъмурони имтињонњо268 нафар њуљљат супоридаанд. Баъд аз гузаронидани семинар-тренинги омўзишї дар анљоми рўз озмунгузаронида мешавад, ки аз шумораи умумии њуљљатсупорида 207 нафар барои гузаронидани давраи имтињо-нњои озмоиши мазкур ба кори мавсимї љалб карда мешаванд. Давраи супоридани имтињонњои Озмоиши ка-лон аз 15 то 22-и июни соли 2013 давом ёфта, маъмурони имтињонњо дар гузаронидан ва идора намуданираванди имтињонњо сафарбар карда мешаванд.

Низоми имтињонњои марказонидашудаи дохилшавї муљањњаз ба технологияи муосир буда, бо маќсадиарзёбии дониш, интихоби одилонаю шаффоф ва таъмини баробарњуќуќии довталабон ба муассисањои тањ-силоти олии касбии љумњурї тањия гардидааст. Ба озмоиши мазкур 407 тахассус аз 29 муассисањои тањсилотиолии касбии љумњурї ворид карда шудааст.

Аз 15 то 30 апрели соли 2013 давраи баќайдгирии хоњишмандон љињати иштирок дар Озмоиши калон дармиќёси љумњурї гузаронида шуд, ки 7122 нафар хоњишмандон аз ќайд гузаштанд.

Барои маълумоти муфассал оид ба семинар-тренинги омўзишї ва озмоиши мазкур ба Хадамоти матбуо-тии Муассисаи давлатии "Маркази миллии тестї" мурољиат намоед.

тел.: 222-16-02, 222-17-02 (918) 74-86-14 Сомонаи ММТ:www.ntc.tj Почтаи электронї: info@ntc.tj, psaidov@ntc.tj

ЭЪЛОНМуассисаи давлатии "Маркази барномањои байналмилалї"-и Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон

озмуни довталабонро барои тањсил дар муассисањои тањсилоти олии Федератсияи Россия аз рўи зинањоибакалавр, магистр, аспирантура дар соли тањсили 2013-2014 эълон менамояд.

Довталабон барои ќабул бояд њуљљатњои зеринро пешнињод намоянд:1. Ариза барои иштирок дар озмун2. Анкета дар МББ пур карда мешавад3. Нусхаи шиноснома4. Нусхаи њуљљат оид ба тањсил (аттестат) бо нишондоди фанњои омўхташуда ва бањои пешрафти

хонанда дар нимсолаи дуюм5. Нусхаи ифтихорнома, сертификат, диплом ва дигар њуљљатњои расмии вобаста ба дастовардњо6. Нусхаи шањодатномаи таваллуд7. Маълумотнома дар бораи мубтало набудан ба бемории ВИЧ/СПИД8. Маълумотномаи тиббии шакли муќаррарї дар бораи саломатї (086)9. Шаш дона расми андозаи 3х4Барои довталабон дар соњаи фарњанг ва санъат доштани њуљљати тасдиќкунандаи сатњи тайёрии номзад

дар ин соња њатмист. Довталабоне, ки барои тањсил дар донишгоњњои Федератсияи Россия вобаста ба ра-вияњои санъат интихоб мешаванд, дар донишгоњи ќабулкунанда бояд дубора аз санљиш гузаранд.

Довталабоне, ки ба магистратура ва аспирантура њуљљат месупоранд, бояд нусхаи дипломи мактаби олїва нусхаи дафтарчаи имтињониро пешнињод намоянд. Барои тартиби дурустии кор дар мактабњои олии Феде-ратсияи Россия дар соли 2013 њуљљати тасдиќкунандаи розигии мактаби олии ќабулкунанда зарур аст.

Довталабон барои тањсил дар зинаи аспирантура бояд аз рўи мавзўи тадќиќотии илмии ояндаашон накамтар аз дањ сањифаи чопї реферат ва рўйхати маърўзањои чопшудаи худро (агар дошта бошанд) пешнињоднамоянд. Довталаб дар њолати зарурї дар мактаби олии интихобшуда маротибаи дигар аз санљиш мегузарад.

Њамаи њуљљатњои дар боло зикргардида ба забони русї ё бо тарљума ба забони русї пешнињод мегарданд.Рўйхати довталабон бояд ё аз тарафи сафорати Россия ё аз тарафи Вазорати маорифи Љумњурии Тољикис-тон пешнињод шаванд. Аз тарафи ду муассиса пешнињод кардани як нафар довталаб мумкин нест. Дар њолатиаќибмонї ва хориљ шудани донишљў аз тарафи Вазорати маориф ва илми Федератсияи Россия барќароркарда намешавад.

Барои довталабоне, ки муњлати анљоми мактаби олї аз панљ сол зиёд аст, мактаби олии ќабулкунанда азрўи ихтисоси интихобшуда санљиши тестї мегузарад.

Номзадњое, ки ба донишгоњњо интихоб шудаанд, ба шўъбаи робитањои байналмилалии донишгоњи ќабул-шуда аз 25 август то 30 августи соли 2013 њозир шаванд.

Таълими донишљўён ва аспирантон ройгон буда, бо стипендияи давлатї таъмин мешаванд. Инчунин, баонњо хобгоњ низ дар ќатори донишљўёни Федератсияи Россия дода мешавад.

Суѓуртаи тиббї бошад барои донишљўёни хориљї дар як сол 250 доллари ИМА буда, аз њисоби шахсии њаряк донишљў ё аспирант пардохт карда мешавад.Муњлати пешнињоди њуљљатњои довталабони ќабулшуда:1. Бакалавр то 10 июни 20132. Магистр, аспирант то 15 июли 2013

4ЭЪЛОН