ЖЭЭНБЕКОВДОРДУН ЖЕЛИ КАЧАН

ЧЫГАТ?

Депутаттар Ахматбек Келдибековдун Ысык-Кєлдєгї «Каприз» пансионатына Жаўы жылды тосууга барып кримав-торитет Камчы Кєлбаев менен жолугу-шуусунан кийин Жогорку Кеўештин тє-рагалык кызматынан бошотушкан эле. Ушул эле себеп менен УКМКнын Ысык-Кєл облусундагы бєлїмїнїн начальни-ги да кызматынан четтетилген. Бирок, алардын арасында креслосунан кыйша-йып да койбогон бир «баатыр» чыкты.

Тактап айтсак, Ахматбек Келдибеков «Капризге» барганда аны Ысык-Кєл облусунун прокурору Бакыт Калмурзаев коштоп жїргєн. Жєнєкєй эле логикага таянганда, Ысык-Кєл облусунун про-курору дагы Ахматбек Келдибеков жо-луккан кримавторитет Камчы Кєлбаевге жолуккан. Ошол убактагы спикер жана УКМКнын Ысык-Кєл облустук бєлїмї-нїн начальниги кызматтарынан кетиш-кени менен Калмурзаев негедир ордунан козголуп да койгон жок. Эмнеге? Ушун-дан улам, кимдир бирєє жашылбайлар-дан аянбастан берип, ошондуктан ээле-ген кызматында калганбы? – деген ойго келет экенсиў. Же биз сєз кылып жат-кан Бакыт Калмурзаев наристедей таза-бы, болбосо прокурорлордун моралдык жоопкерчилиги жокпу? Бул тапта кєп суроолор туулбай койбойт. Белгилей кетсек, Калмурзаев ошол эле 2010-жылы 7-апрелде бейкїнєє жаш жигиттери-

биз канга боёлуп жаткан кезде Генпро-курордун орун басары болуп иштеген. Дагы бир такталбаган тар чєйрєдєгї маалыматтарга караганда Генпрокура-туранын имаратынын кїйїп кетїїсїндє башында дал ушул адам турган дешет. Кызыгы, 7-апрелдеги иштерди териш-тирїїдє бул адам суудан кургак чыгып, жоопкерчиликти жалгыз Нурлан Тур-сункулов мойнуна алып жатпайбы. Ал эми Бакыт Калмурзаев учурда Бишкек шаарынын октябрь районунда прокурор болуп манчыркап жїрєт.

(«Фабула» гезитинин, 2011-жыл, 28-декабрь жана «Учур» гезитинин 2011-жыл, 26-декабрда чыккан санда-рынан алынды).

Учурдагы генпрокурор Аида Жеўиш-бековна ушундай иштерге кєз жумду кылып жатабы же чынында эле мындай

прокурорлордун ишин карабайын деп чечкенби айтор, «карга карганын кєзїн чукубайт» деген эле кеп болуп жаткан-дай. Аида айым, башка тармактын єкїлї болсо да кєз жумду кылсаўыз болмок, болгондо да балканактай болгон сиз-дин кызматкериўизди канатыўыз менен калкалабай, ак иштегенге сиз їлгї болсо-ўуз жакшы болоор эле. Канчага чейин мындай мыйзамга кыянаттык кылган кызматкерлер менен бир казанда кай-нап жїрє бересиз? Аида Жеўишбековна, сизге Бакыт Калмурзаевдин буга чейинки эмгеги белгилїїбї? Андай кызматкери-ўизди тааныйсызбы? Эгер тааныбасаўыз, Бакыт мырзанын ишмердїїлїгї, басып єткєн жолу менен биздин кийинки сан-дарыбызда кененирээк тааныштырабыз.

"Айбат пресс"

Коррупцияга каршы кїрєшєбїз деп, кайра аны кїчєткєндєр

10

ПОЧТА СИСТЕМАСЫНДА ИШТЕГЕНИМЕ 26 ЖЫЛДЫН ЖЇЗЇ БОЛУПТУР

Кїйєєм бєлєм менен жашап алыптыр...

redactor@aibat.kg • ¹ 87 • 18-èþëü, 2014

www.aibat.kg

6

Ысаков ДОГДУРБЕК:

13

18-èþëü, 2014 18-èþëü, 2014

Кыргызстанда оппозиция жок 3

Аферизм деп айыптаган «жаш муун» жаштар кыймылынын баатырлары… 11

3

АИДА САЛЯНОВА БАКЫТ КАЛМУРЗАЕВДИ ЭМНЕГЕ КОРГОП ЖАТАТ, ЧЫНДЫК БАРБЫ?

Мурат СЇЙЇНБАЕВ:

19-июль, 2014-жыл

2 АЙБАТ ПРЕСС

Гезит ээси:"Айбат Аймак" коомдук фонду

Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер.Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу.Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде

катталган,

Каттоо № 1853Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды

Гезит келишим баада.

Буйрутма №1687 Нускасы: 1500

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: redactor@aibat.kg

Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Редакциялык жамаат:Акинай АЙДАРОВАРахатбек РЫСАЛИЕВТєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВАДамир ЭСЕНГУЛОВМирбек АСАНАЛИЕВ (0777 15 99 45 Нарын)

Рыскїл ТЫНЫБЕК кызы (03943 43679 Ыссык Кєл)

Жооптуу редактор:Мелис АРТЫКОВ

Коммерциялык директор:Бектур БАЙМОЎОЛОВ (0772) 16 11 00

Жаныбек ОМОРОВ, энергетика жаатындагы адис:

Мурат СЇЙЇНБАЕВ, серепчи:

«БЫЙЫЛ КУРГАКЧЫЛЫК БОЛУП, БИЗДЕ ГАНА ЭМЕС КОЎШУЛАШ ТАЖИКСТАНДА ДА СУУ КЄЙГЄЙЇН ЖАРАТУУДА»

КЫРГЫЗСТАНДА ОППОЗИЦИЯ ЖОК

ЖОГОРКУ-НАРЫН ГЭС КАСКАДЫНДА БИР КАТАР ЖУМУШТАР АТКАРЫЛУУДА

ЭЛЕКТР ЭНЕРГИЯСЫНЫН ТАРИФ САЯСАТЫ БОЮНЧА ДОЛБООР ЄКМЄТТЄН КАЙРА ЧАКЫРТЫП АЛЫНДЫ

КЄЛ КЄЗЇНЄ ЧАЛЧЫК, КУРГАК ЖЕРЛЕР «БАЛЧЫК» КЄРЇНГЄН ЖАЗМАКЕРЛЕР

- Жаныбек мырза, кыргыз тилдїї маалымат сайтта-рынын бири «Токтогул суу сак-тагычында суу калбай, кєлчїк болуп калды, болгону 6 мил-лиард куб эле суу калыптыр» деп жазып чыкты. Чындыгын-да азыр канча суу бар?- Алар «6 миллиард эле суу калды»

деген маалыматты кайдан алып жазып атышкандыгын да такташ керек. Чын-дыгында азыр канча кєлємдє суу бар экендигин так билбейм. Бирок, 6 мил-лиард дегендери чындыкка туура кел-бесе керек. Себеби, бул кєлєм суунун минималдуу кєлємїнє жакын. Андай шартта энергетика тармагы єтє чоў коркунучка кептелип калышы мїмкїн.

- Суунун кєлємїнїн азайып жатканы эмнеге байланыш-туу? Же бийликтегилер суу-ну сатып жатат деген имиш-

тердин чындыгы барбы?- Туура, андай имиштерди да айтып

атышат. Бирок, реалдуу чындыкка кє-ўїл бурушубуз керек. Быйыл єзї єтє кургакчыл жыл болуп атат. Жаан сей-рек жаап, анын натыйжасында суу аза-йып атат. Мен єзїм жакында эле Та-жикстанды да кыдырып келдим. Бизде эле эмес аларда да кургакчылык болуп, суу тартыштыгы жаралыптыр.

Жогорку-Нарын ГЭС каскадындагы пионер базасында жумуштар уланты-лууда деп ишкананын басма сєз кыз-маты маалымдайт.

Учурда оор жїктєр їчїн кампа са-лууга фундамент куюлуп, технология-лык боштуктар, кранга жолдор, инерт-тик материалдарды тизїїгє аянттар даярдалууда.

Каскадда кыргызстандык 12 подряд-чик иштеп жатат, дагы экєє Россиядан.Ак-Булуў жана Нарын ГЭС-1 тарапта-гы иликтєє иштерин “Ленгидропроект” ААКнын адистери жїргїзїп, гидротї-йїндєрдїн плотиналары їчїн акыркы белгини коюшат. Долбоордук-иликтєє иштери план менен жїрїп жатат.

"Айбат пресс"

Кыргыз тилдїї маалымат сайтта-рынын бири «Токтогулдун кєлї чал-чыкка айланды, сууну сатпагылачы» деген темада адаттагыдай курулай по-пулизмге алдырган макаласын жарыя-лады. Оппозиция лидерлеринен алып турган акча каражаты келбей калга-нына байланыштуу єзї чыгарып кел-ген гезитин убактылуу тыныгууга чы-гарган бул сайттын башчысы мындай макаласы менен «уйкуда» жаткан оп-позициячыл саясатчыларды ойготкусу келсе керек. Себеби, єзї барып ченеп келгенсип, «Токтогулдун кєлї тизе-ден келип калыптыр» деп калпты ыш-кыртканын окудук. Кыязы суу тизеси-не жеткенге чейин кечип барып, андан ары барганда «духу» жетпей калса ке-рек. Анан дагы «Бакиевдин убагында сууну Максим Бакиев сатып атат деп аткан учурда суунун кєлємї 11 мил-лиард куб эле, азыр 6 миллиард куб болуп калыптыр» деп карандай калп-ты кайната албай убара. Андыктан кеп-тин чындыгында азыркы тапта Токто-гул суу сактагычында суунун кєлємї 6 миллиард эмес, 11 миллиард 240 мил-лион куб экендигин айтып коёлу. Бул расмий статистика. Андыктан суунун кєлємїн эки эсеге азайтып кєргєзгїсї

келген бул жазмакердин жанына кан-дай кїч келгендигин тїшїнїї кыйын. Эгерде ал айткандай азыркы тапта 6 миллиард гана куб суу калганда єлкє-бїздїн энергетика тармагы катастрофа-га учурамак. Ырас єткєн 2013-жылдын ушул убактагысына караганда суунун кєлємї бир кыйла аз. Маселен, єткєн жылы бул маалда 14, 319 миллиард куб суу бар эле. Суунун мындай аза-йып кетишине эмне себепкер болуп атканы айтпаса деле тїшїнїктїї. Се-беби, жаз айы да, андан кийин келген жай айы да кургакчыл болуп, жамгыр сейрек жаап атканын билип турабыз. Ошондон улам суу аз болуп турат. Ал эми аталган макаланын автору тамша-нып жазып аткан Бакиевдердин уба-гында, тактап айтканда 2008-жылдын ушул маалында суу сактагычтагы суу-нун кєлємї 9, 112 миллиард куб болсо, 2009-жылы 10,421 миллиард куб метр болгон. Демек, азыркыдан кыйла аз экендигин билдик. Андыктан кургак-чылыкты эске албай, Бакиевдердин убагындагыга караганда суунун кєлє-мї кыйла кєп экендигин жаап-жашы-рып, эптеп эле бийликти элге жаман кєргєзгїсї келип аткандарга айла жок экен деп калдык.

Электр энергиясынын тариф сая-саты боюнча долбоор єкмєттєн кай-ра чакыртып алынды. Мындан улам жарыктын наркы азырынча мурдагы бойдон калды. Мындай маалыматты Энергетика министрлигине караштуу департаменттин директору Миргїл Ай-дарова билдирди.

Электр энергиясынын жаўы тарифи кїчїнє кириш їчїн, баа саясаты боюн-ча айрым документтерди мыйзамдаш-тыруу керек. Жаўы тариф боюнча, кан-

дай болбосун, Жогорку Кеўеш менен макулдашуу зарыл. Ошондой эле, буга чейин иштелип чыккан документтер кїчїнє киргенден кийин баа саясаты аныкталат.

Белгилей кетсек, Энергетика ми-нистрлиги 1-июлдан баштап їч фаза-луу электр энергиясын колдонгондор-го 1 сом 20 тыйындан эсептєє сунушун киргизген. Калган керектєєчїлєр мур-дагыдай эле 70 тыйын, єндїрїш їчїн 1 сом 50 тыйын боюнча калмак.

- Оппозиционерлер деген кимдер? Бул бийликтин иш-аракетине муюба-ган, бирок ошол эле убакта абалды єз-гєртїї боюнча конструктивдїї сунуш-тар менен чыгууга даяр адамдар да. Ал эми бїгїнкї єзїн оппозиция деп ата-

гандар – убагында дасторкондун че-тинен орун ала албай калгандар жана алардын дооматтары ушуга негиздел-ген. Кїзїндє чоў бир акцияларды кїт-пєй эле койсо болот. Потенциал жок. Саясий чечкиндїїлїктї да, кїрєшкє болгон жєндємдїїлїктї да кєрє алган жокмун. Ооба, кандайдыр бир наара-зычылыктар бар. Мисалы, жылуулук жана электрге болгон тарифтердин кє-тєрїлїї мїмкїндїгї, тїштїктє газдын жоктугу, Кыргызстандын Бажы сою-зуна кириши. Бирок бул жагдайлар эл-дин катуу нааразычылыгына жагдай тїзїп бербейт.

Бийликтин азыркы каршылаштары кезектеги курултайды єткєрїп, жїзїн-чї резолюцияны кабыл алуудан башка колунан эч нерсе келбейт. Эч кандай омоктуу кадамдарга барышпайт жана жаўы идеяларды сунуштай алышпайт. Бийлик дагы єзїн пассивдїїрєєк алып барууда. Элдин нааразычылыгын ча-кырчудай кескин аракеттерди кєрбєйт. Алдыдагы шайлоодо болсо бийликке каршы болуп бере алган оппозициялык кїч пайда болобу деп айтуу кыйын. Бул материалдык чыгымдар жана сырттан колдоодон кєз каранды.

19-июль, 2014-жыл

3АК ИТ, КАРА ИТ, БААРЫ БИР ИТ…

ЖЭЭНБЕКОВДОРДУН ЖЕЛИ КАЧАН ЧЫГАТ?

Жай саратаны кїндєн кїн-гє кїчїнє келе баштаганы тер-деп-кургап кєлєкєгє жашын-ган БОКтун лидерлеринин баштары кылтыя баштады. 2014-жылдын июлунун ба-шында Кыргыз Республика-сынын Жогорку Кеўешинин депутаты Равшан Жээнбеков алыскы Америкадагы тагала-рына барып акыл-кеўешин угуп кайтты. Келээри менен чєнтєгї калыўдап калганбы же Атлантикадай кенен тапшырма алганбы, кыскасы, оппозиция-лык ишмердїїлїгїн жандан-дырды. Алгач, 10 июлда атасы Бабыржан Жээнбековдун мен-чик гезити «Алибинин» редак-циясында чай уюштуруп, бир нече адамдарды чогултуп маек

курду. Атасы акыркы мезгил-де єз кїнєєсїн билбей бийлик-ке таарынып, бакылдаганын баспай келсе, «алма сабагынан алыс тїшпєйт» дегендей уулу андан кем калбай ойду-тоону сїйлєп опурулду. Маектешїїгє Америка Кошмо Штатынын Россия жана Евразия боюн-ча демократияны колдоонун улуттук фондунун (NED) ди-ректору, Россия жана Тїндїк Кавказ боюнча адис Мириа-ма Ланской, «Жаўы ордо» ге-зитинин башкы редактору Б.Назаралиев, «Искра плюс» гезитинин башкы редактору А.Айтикееев, »Аренаныкы»- Э.Кулуева, «Алибинин» баш редактору К.Мамыркулова жана «Жаўы муун» кыймылы-

нын лидерлери А.Турдукулов менен М.Аспеков, «Жаштар Єкмєтїнїн» лидери М.Куна-куновдор катышты. Мындан аркы єз пландарын талкуулап, Бийликке карата кандай ара-кеттерди кєрїї керектигин жана акыры Кыргызстандын аймагында «Украинанын сце-нарийи» боюнча баш аламан-дык уюштуруу жєнїндє кенен-кесири кеп болду. Баракелде! Таппасаў, сыйпалап кал! Кыр-гызстанга тєрт гезит, эки жаш-тар кыймылы менен Жээн-беков жаўы бийлик орнотот экен? Болгондо да Украинанын жолу менен? Єз санаалашта-рынын арасында Равшан Кыр-гызстанда «экинчи Украина» болот деген сєзїн бир айтып бир, эки айтып эки койбойт. Мындай кепти єзї таза, жы-йырма жылдан бери бийликке аралашпаган таза адам айтса бир жєн. Кєчїгї бок, кєєдє-нї кереў кишиге ким ишенет? Анын їстїнє бїгїнкї Кыргыз-станга Украинанын акыбалы керекпи? Муну Жээнбеков эле тїшїнбєй калбаса, тогуз жа-шар баладан токсондогу чал-га чейин жакшы билет. Деги Равшан деген ким? Болгону америкалыктардын акчасына чиренген наноманкурт! Ала-кандай жерин саткан, бир ууч элин саткан, саткын саясатчы-лардан качан кутулабыз? Ка-чанга чейин саткын саясатчы-лар аркылуу америкалыктар

бизди башкара беришет. Кыр-гызстанда баш аламандык уюштуруп, элдин убал-сообу-нан коркпогон БОКтун бок-мурундары кимдин ырын ыр-дап, чоорун тартканын качан тїшїнєт? Же, жашыл акча кєр-сє жантыгынан жата калып, єз киндиги кесилген жерин же-рип, ичкен кудугуна тїкїргєн Жээнбеков бабырай береби? Жетеси жок жандими саясат-чыларды жер-жеринен єз ор-дуна коё турган кїн эчак эле келген. Кыргызстан жаўыдан гана бутуна туруп келе атканда булардын кесепети элге тийбе-син. Бєтєнчє, «америкалык»

кыргыз-саясатчылардын аби-йири качан ойгонот. Же, ушин-тип калайык калктын чекеси-не чыккан чыйкан болуп жїрє беришеби? Демократиянын

да чеги болот го! Минте бер-сек, кичинекей Кыргызстанды жоготуп албайбызбы? Карапа-йым кыргыз калкынын убал-сообу кимге? Жээнбековдорду жакшы эле эркелеттик. Атасы-на каалаган кызматын бердик. Иштей албады. Уулун депутат шайладык. Дагы эмне керек? Арыдан-бери кєчїктї кысып жєн жїрє беришпейби. Андай болбогондон кийин мыйзам баарына бирдей. Жээнбеков-дордун жели чыга турган учур єтїп кетти. Эми да кеч эмес. Эшегине жараша тушагы. Жак-шылыкты билбеген жамандык-ты чакырат. Жооп беришсин.

Кылган иштери менен айткан сєздєрїнє…

http://diesel.elcat.kg/index.

php?showtopic=67051359

Єзїўїз деле ойлоп багыўыз окурман, ємїр бою мамлекет-тик кызматта иштеп (бизде мамлекеттик кызматтарда иш-тегендердин айлык акылары кандай болуп келгенин баары-быз жакшы билет эмеспизби?) жїрїп єлкєбїздєгї эў алдыўкы олигархтардын катарында бо-луп калууга мїмкїнбї? Албет-те жок. Муну єзгєчє ємїр бою мамлекеттик кызматтарда иш-теп жїрїп, алган айлык акысы айдан-айга жетпей тїгєнїп ка-лып жаткандар жакшы тїшї-нєт. Анан ошолордун катарын-да иштеп жїрїп эле карапайым элдин тїшїнє да кирбеген бай-лыкты топтоп алган Акматбек Келдибековдун жыйнаган бай-лыгын таза мээнет менен та-былган байлык деп айта ала-бызбы? Айтуу - албетте кыйын. Бирок, єздєрїнєн башкалар-дын бардыгын акылы кемдей сезгендер «бул байлыкты биз маўдай терибиз менен тапкан-быз, керек болсо далилдеп бе-рем» деп кыйкырып, бїтїндєй кыргыз журналисттерин «ти-зелетип салам» деп кыйкыр-гандар да болбодубу? Бирок, алигїнчє байлыктын маўдай тер менен табылганын далил-деше элек. Ошентип Акмат-

бек Келдибековго баш-аягы мамлекетке 40 миллион сом-дук зыян келтирген деген айып тагылып кылмыш иши козгол-гон. Эркиндикте жїргєндє єзїн спортчудай алып жїргєн Ак-матбек мырза камалгандан ки-йин эле оорукчан болуп, оору-канадан чыкпай калды. Анын айынан сот иштери їзгїлтїккє учурап, улам жаўы мєєнєткє коюлуп келет. Эске сала кетсек, анын соту їстїбїздєгї жылдын 10-июлунда болушу керек эле. Келдибековдун ден-соолугун шылтоолоп келбей койгонуна байланыштуу сот иши 15-июл-га жылдырылган. Бу саам да анын карааны кєрїнгєн жок. Кєрсє, дагы деле ден-соолугу жакшы болбой атыптыр. Эгер-де анын фракциялаштары, та-рапташтары айтып аткандай чет єлкєгє чыгарып жибере турган болсок, азыр эле ооруп аткан Келдибеков так текедей секирип, оюн салган боюнча «гудбай Кыргызстан» деп ке-тиши толук мїмкїн. Анан ал жакта жатып алып, Садыр Жа-паровчосунан улам бир кокту-дан «клип» тарттырып, кайры-луу жасап жїрє берет. Эгерде бул вариант ишке ашпай калса, анда ал кєбїрєєк «ооруп» ту-

рууну уланта бермекчи. Анын їч негизги себеби бар. Бирин-чиден, эгерде анын кїнєєлє-рї далилденип сот белгилїї бир мєєнєткє жазага тартса, анда анын «ооруп» оорукана-да жаткан кїндєрї эки эселеп эсептелет. Демек, темир тордун артында сыз жерде отурганча ооруканада жатып, мєєнєтїн эки эселеп кыскартып алга-ны жакшы эмеспи? Экинчи-ден, ал єзїнїн толгон-токой байлыгы бар экендигин декла-рациясында далилдеп кєрсєт-кєн. Эске сала кетсек, ал дек-ларациясында байлыктарын кєрсєткєнгє чейин эле ММК беттеринде Келдибековдун байлыктары сїрєттєрї менен чагылдырылып турган. Мунун баарын ал танып, «эгерде ошол байлыктарды тапсаўар силер-ге берем» деп журналисттерди коркутуп турган. Бирок, ки-йин єзї тастыктап бергени ме-нен аны жазып келген журна-листтерге айткан «убадасын» аткарган жок. Анын «ооруп» жатканынын экинчи версия-сы дал ушул нерсе менен бай-ланыштуу деп айтып келишет. Анткени, ал канчалык кєбї-рєєк жазасын алуудан качып турса, жыйнап алган байлык-

тарын ошончолук тезирээк ак-чага айлантып, чет єлкєгє чы-гарып кеткенге мїмкїнчїлїк ачылат. Башынан ашкан куу-лугу менен Келдибеков муну абдан жакшы ойлонгонун тї-шїнїїгє болот. їчїнчї себеби, эгерде Келдибеков сот отуру-муна улам эле келбей жатканы-нан улам сот анын катышуусу жок эле єкїмїн чыгарып кой-со, анын тарапташтарына кїн чакчайып тийгендей эле болот. «Биздин балабыз ооруп жатса, бийлик аны кїнєєлїї деп таап, кесип жиберди» деп кыйкырып чыкканга азыртан эле даярда-нып алгандар бар болушу толук

мїмкїн. Балким эмне деп кый-кыруу керек экенин азыртадан эле жаттап «репетиция» жасап жаткандар да бар. Мына ушун-дай окурман, Келдибековдун «ооруп» атканын негизги сыр-лары. Эгерде єзїнїн ак экенине ишенсе, Келдибеков эмдигиче сотко келип, далилдїї факты-лар менен кїнєєсїн жокко чы-гармак. Жыйнаган байлыкта-рынын адал эмгек, маўдай тер менен тапканын да аныктап жїзї жарык жїрмєк. Тилекке каршы андай эмес экенин єзї эле далилдеп атпайбы?

Акинай АЙДАРОВА

КЕЛДИБЕКОВ ЇЧ НЕГИЗГИ СЕБЕПТЕН УЛАМ «ООРУП» АТАБЫ?

19-июль, 2014-жыл

4 КОРРУПЦИЯ

Конституциялык палата:

УБАКТЫЛУУ ЄКМЄТТЇН ДЕКРЕТТЕРИ, АНЫН ИЧИНДЕ МЇЛКТЄРДЇ УЛУТТАШТЫРУУ СОТТУК ТЕРИШТИРЇЇЛЄРГЄ НЕГИЗ БОЛУП БЕРБЕЙТ

КОРРУПЦИЯГА КАРШЫ КЇРЄШЄБЇЗ ДЕП, КАЙРА АНЫ КЇЧЄТКЄНДЄР ПАЙДА БОЛДУ

УКМКнын АНТИКОРРУПЦИЯЛЫК КЫЗМАТЫНЫН АТЫН ЖАМЫНЫП, КОРРУПЦИЯНЫ ГЇЛДЄТКЄНДЄР

КАРМАЛДЫ

Эске сала кетсек, 2010-жылдын 7-апрель революциясынан кийин та-ланып-тонолуп, башаламандыкка ба-тып калган єлкєбїздїн башына Убак-тылуу Єкмєт келген эле. Бул єкмєттїн ошол убакта аткара турган бирден-бир башкы милдети – єлкєбїздєгї стабил-дїїлїктї камсыз кылуу болгон. Мына ушул алдыга койгон максатына Убак-тылуу Єкмєттїн жетише алгандыгы бї-гїнкї кїндє тастыкталып отурат. Ошол убакта Убактылуу Єкмєттїн Декретте-ри менен бир нече жеке жана юридика-лык жїздєргє тиешелїї болуп келген объектилер улутташтырылганы маа-лым. Арадан бир нече жыл єткєндєн кийин мына ушул улутташтырууларга нааразы болуп, аларды мыйзамсыз бол-гон деп билдиргендер пайда болду. Ма-селен, Конституциялык палата «United Cement Group PLC» компаниясынын, «Эмгек курулуш», «Таш-Кємїр», «Пан-сионат «Витязь»», «О.К.К.В» жоопкер-чилиги чектелген коомдордун жана С.Калимова, Б.Байгобылов, В. Баев аттуу жарандардын жана башка 2010-жылы Убактылуу Єкмєттїн декреттери менен 2010-жылы улутташтырылган мїлктєрдї жана акциялардын ишин ка-роо тууралуу кайрылууларды карады. Натыйжада Конституциялык палата Убактылуу єкмєттїн декреттери, анын ичинде мїлктєрдї улутташтыруу сот-тук териштирїїлєргє негиз болуп бер-бейт деген чечимге келген. Арыз менен кайрылгандардын билдирїїсї боюнча – улутташтыруулар жеке менчик уку-гун бузган, улутташтыруулар закондун негизинде эмес, Декреттер менен жїр-гїзїлгєн, декреттер Конституциянын нормаларына дал келбейт деген єўдїї айыптоолор бар. Конституциялык па-лата бул билдирїїлєрдї иликтеп кєрїп, эмне себептен бул декреттер менен жа-салган улутташтыруулар соттук териш-тирїїлєргє негиз болуп бербей тур-гандыгын тємєндєгїчє тїшїндїргєн. Биз ал тїшїндїрїїдєн кыскача мисал келтирели: «Мамлекеттик бийликтин толугу менен Убактылуу Єкмєттїн ко-луна єтїшї 2010-жылдын 7-апрелинде-ги єлкєбїздє болуп єткєн социалдык-саясый окуялардын жыйынтыгында болгон. Дїйнєлїк тарыхта дагы мын-дай органдын тїзїлїшї - єткєєл мез-гилде убактылуу бийликтин органы катары, же болбосо єтє курч социал-дык-саясый кризистен улам тїзїлїп, мамлекеттин административдик-сая-сый функциясын камсыз кылуу їчїн тїзїлєт. Кризистик кырдаалдагы сая-сый чечимдер – бїтїн саясый процесс-тин маанилїї бєлї- гї. Мындай че-чимдердин максаты социалдык-саясый кырдаалдын ста-билдїїлїгї, кыйын кырдаалдан чы-гып кетїї, социал-дык-саясый абал-ды турукташтырып,

коомдук тартипти камсыз кылуу, мам-лекеттин жана калктын коопсуздугу, тактап айтканда жалпы мамлекетти социалдык-саясый кризистен чыга-рып кетїї болуп саналат. Убактылуу єкмєт єткєєл мезгилдин бийлиги ка-тары єздєрїнє конституциялык ре-форма жїргїзїї жана анын негизинде мамлекеттик бийликтин конституция-лык органдарын тїзїї жоопкерчилигин алган. Декреттер єздєрїнїн кєздєгєн максаттары аркылуу мамлекеттин бар-дык сферасында єтє оор социалдык-саясий кырдаалда толук кандуу камсыз болуусу їчїн жасалды. Демократиялык укуктук мамлекетте улутташтыруу мам-лекет їчїн стратегиялык мааниси бар жеке менчик объектилерге карата эко-номикалык саясат катары колдонулат. Улутташтыруу бул мааниден алып кара-ганда жазага тартуу болуп эсептелбейт, тескерисинче социалдык-экономика-лык маанайды кєздєйт жана жалпы коомчулуктан пикири менен шайкеш келиши керек болот. Убактылуу єк-мєт тарабынан жасалган улутташты-руулар мына ушундай мїнєздє жїргєн жана шартка жараша жасалган. Жеке менчик ээлеринен Декреттер аркылуу мїлктєрдї алуу ошол убактагы кыр-даалдын курчтугуна жана электраор-динардуулугуна жана єзгєчє муктаж-дыкка жараша болгон». Ырасында эле Убактылуу єкмєт мамлекеттик бийлик-тин башына єтє оор кырдаалда келди. Мына ошол учурда карапайым элдин кїткєнї дагы мыйзамсыз менчиктеш-тирилип кеткен объектилерди кайра мамлекетке кайтаруу болуп саналган эле. Андыктан Конституциялык пала-танын чыгарган бул тыянагы колдоого алаарлык.

Мамлекет башчысы Алмазбек Атам-баевдин коррупцияга каршы кїрєшїї демилгесин жалпы коомчулук колдоого алып, анын ийгиликтїї натыйжаларын кїтїп турган кези экендигин жакшы билебиз. Бирок, тилекке каршы мына ушундай єлкєбїздї коррупциянын са-зынан сууруп чыгууга жасалып жаткан аракетти дагы єздєрїнїн кызыкчылы-гына пайдаланып калууну кєздєгєн кїчтєр пайда болгону байкалууда. Ма-селен, кече жакында эле КР ИИМинин 5-Башкы башкармалыгынын кызмат-керлери тарабынан Бишкек шаарынын мэриясынын имаратынан «Адамдын жарандык укугун коргоо» деп аталган коомдук уюмдун мїчєсї кармалган. Бул эргул мамлекеттик органдардын кызматкерлеринен єтє ири суммадагы акча каражаттарын талап кылып жїр-гєндїгї байкалган. ИИМдин маалымат кызматынын билдирїїсїнє таянсак, їстїбїздєгї жылдын 11-июлунда му-ниципалдык базарлар, авто токтоочу жайлар Дирекциясынын директорунун орун басары Жоомарт Дїйшембиевден ИИМге арыз келип тїшкєн. Ал арызда єзїн «Адамдын жарандык укуктарын коргоо» деп аталган коомдук бирик-менин атынан келдим деген бир жаран тарабынан системалуу тїрдє акча талап кылуу болуп жатканы жазылган. Кєрсє, бул уюмдун атынан келген жаран їстї-бїздєгї жылдын апрель айынан бери карай єздєрїнїн уюмун коррупцияга каршы уюм катары тааныштырып, баш аягы 110 миў сом єлчємїндє акча талап кылып келген экен. Тактап айтканда ал єздєрї тарабынан табылган мый-зам бузууларды, маселен мэриянын бул

бєлїмїндє штатта турбаган авто ток-тоочу жайларда иштеген адамдардын айлык акыларынын берилбегендигин укук коргоо органдарына билдирбей, жаап-жашырууга жардам кєрсєткєн-дїгї їчїн «сыйлык» катары алабыз дегендей тїшїндїрїшкєн. Анан ИИМ-ге келип тїшкєн арыздын негизинде 5-башкы башкармалыктын кызматкер-лери келишип, аталган уюмдун єкїлїн талап кылган акчасынын 20 миў сомун алып жаткан жеринен кармашкан. Бул кармалган жарандын жанынан акчадан сырткары дагы эки кызматтык кїбєлїк табылган. Алардын бири – «КР жаран-дарынын укугун БУУнун калкасында коргоо» коомдук бирикмесинен мї-чєсї катары болсо, экинчиси – «Адам укуктарын, керектєєчїлєрдїн укукта-рын коргоо жана коррупцияга каршы «Акыйкат-Ордосу» коомдук бирикме-си» деп аталган. Мына ушундай окур-ман, єздєрїн коррупцияга каршы кїрє-шїї уюму катары тааныштыргандары менен, жасап аткан иштери Теўирден тескери болуп жатат. Андыктан мына ушундай кєрїнїштєргє дуушар болсок, кайдыгер калбастан, тиешелїї орган-дарга жеткирип туралы. Коррупцияны биз биргелешип гана токтотобуз.

Бийлик коррупцияга каршы аёосуз кїрєш їчїн билек тїрїнє киришип атса, мына ушул демилгеден пайдаланып, ири суммадагы акча каражаттарын таап алууну кєздєгєндєр да чыгып атканы єкїнїчтїї. Тактап айтканда президент Алмазбек Атамбаевдин бул демилге-син кош колдоп колдоого алган жаран катары кєрїнїп, ага жардам кєрсєтїї ниетин билдиргендей болгон айрым уюмдар тескерисинче аны пайдала-нып, єздєрїнїн жеке чєнтєгїн кам-пайтып алууну кєздєп жатышкандары билинди. Мындай фактылардын бири Жалал-Абад облусунда катталды. Ма-селен, УКМКнын маалымат кызматы берген маалымат боюнча Жалал-Абад облусунда «Коррупцияга каршы элдик кєзємєл» коомдук бирикмесинин тє-рагасы П.Ж.Т. аттуу жаран Аксы ра-йонунун дарылоо мекемесинин жетек-чисинен 10 миў сом єлчємїндє акча талап кылып, алып жаткан жеринен кармалды. Єзїнїн коомдук бирикме-синин аты коррупцияга каршы элдик кєзємєл деп аталганы менен корруп-циянын гїлдєшїнє їлкєн салым кошуп аткан бул жарандын иши оюнча учурда Кылмыш-Жаза кодексинин 166-бере-неси (алдамчылык) жана 170-берене-лери (опузалап талап кылуу) боюнча кылмыш иши козголду. Мындай кой терисин жамынып, коррупцияга кар-

шы кїрєшїїгє салым кошуп жатам де-ген жарандын буга чейин да бир нече жолу кылмыш жоопкерчилигине тар-тылгандыгы билинди. Маселен, ага 1996-жылы 17-январда Жалал-Абад облусунун соту тарабынан Кылмыш-Жаза кодексинин 88-1-беренеси жана 202-берененин 2-бєлїгї боюнча кыл-мыш иши козголуп, 6 жылга кесилген экен. Бирок, ага 40-берене колдону-луп, мєєнєтї шарттуу тїрдєгї 5 жылга белгиленген. Андан кийин 2013-жыл-дын 25-январында Жалал-Абад облусу боюнча УКМКнын тергєє бєлїмї тара-бынан 166-берене (алдамчылык) жана 343–берене (бийликтик кызматты єзї-нє-єзї ыйгарып алуу) боюнча кылмыш иши козголгон. Бирок, сотто анын иши 221-беренеге (кызмат кылып жаткан коммерциялык жана башка уюмдардын укуктарынан кыянаттык менен пайда-лануу) єткєрїлїп, амнистия боюнча иш токтотулган. Бирок, «кєнгєн адат калабы?» дегендей, П. Ж.Т. єзїнїн ал-дамчылык иш-аракетин токтотпой, ан-дан ары єркїндєтїп отурганы маалым болду. Кыргызда айтылмакчы, «ууру-нун куйругу бир тутам» экендиги тас-тыкталып, бул жаран кайрадан карма-лып отурат. Эми ага єзїнїн жасаган кылмышына жараша жоопкерчилиги берилет деген ишенимдебиз.

Дамир ЭСЕНГУЛОВ

19-июль, 2014-жыл

5ЫСАКОВ Догдурбек:

ИШТЕРМАН

“ПОЧТА СИСТЕМАСЫНДА

ИШТЕГЕНИМЕ 26 ЖЫЛДЫН

ЖЇЗЇ БОЛУПТУР”Ар бир жарандын пенсиясын жана жєлєк пулдарын жана ушундай иштерди єз убагында, єз дарегине жеткирїї бул почта кызматкерлеринин иши экени бизге белгилїї. Ємїрїн почта кызматына арнаган Кыргыз Почтасынын Жайыл районундагы филиалынын начальниги Ысаков Догдурбек мырза менен почта кызматындагы кээ бир маселелер туурасында маек курганыбызда буларды айтып берди.

ЭМГЕК ЖОЛУМДУН БАШТАЛЫШЫ...

1966-жылы Кочкор районуна ка-раштуу Ак-Кыя деген айылда туулгам, ата-энем топозчу болчу, топозчунун їйїндє туулуп єскєм. 1984-жылы Ка-ра-Суу орто мектебин бїтїп бир жыл колхоздо иштегем, андан кийин совет-тик армияда кызмат єтєдїм. Армиядан келгенден кийин, Бишкектеги политех-никалык техникумду аяктадым. “Бак бир жерден кєгєрєт”- дегендей окуу-ну аяктагандан баштап, азыркы учурга чейин почта системасында эмгектенип келе жатам. Бул жолдо кадам шилтеп эмгектенип келе жатканыма 26 жыл-дын жїзї болуптур.

ЖЕТЕКЧИЛИК КЫЗМАТТАРДА ЖЇРДЇМ

Алгач эмгек жолум Ак-Талаа ра-йонунун почтасынан башталды. Ан-дан кийин Кочкор районунда иштеп 1994-жылы Кыргызтелоком менен Кыргызпочтасы бєлїнгєндєн кийин

ушул Кыргыз почтасында єндїрїштїк бєлїмдє инженердик кызматта эмгек-тендим. 1995-жылы Чїй областынын Москва райондук почтасында жетек-чи кызматка келип, андан соў Нарын областтык почта тармагында, жетек-чинин орун басары болуп иштедим. Ал жерде иштегенден кийин “Жылкы бас-пайм деген жерин миў басат”, - деген-дей, кайрадан эле Ак-Талаа районунун почтасына 7 жыл 4 ай жетекчи болуп иштептирмин. 2009-жылы Чїй облас-тынын Жайыл райондук почтасын биз-дин жетекчилер ишенип мага тапшы-рышкан. Бул кызматка 2009-жылдын сентябрь айынан баштап ушул кїнгє чейин жетекчилик кылып келатам.

ПОЧТАДА ИШТЕБЕСЕМ, УКУК КОРГОО КЫЗМАТЫНДА

ЭМГЕКТЕНМЕКМИНМинистрдин буйругу менен Панфи-

лов районунун почтасын эксперимент катары Жайыл районунун почтасына кошуп берди. Биз їнємдєє катары ад-министрациясын кыскартканбыз, алар бизге бєлїм болуп кошулду. Азыркы тапта биз эки райондун ишин бирге алып иштеп жатабыз.

Негизинен илимге, билимге адам єзї кызыгышы керек. “Ар бир кесип ар-дактуу” дегендей, кимге кандай кесип буйруса ал ошол кесип менен иштейт экен. Мен єзїм укук коргоо жаатын-да иштейин деген кыялдарым бар эле. Бирок, бул почта кызматы менин ба-

гыма жазылган экен. Бул даражага же-тиш їчїн менин билимим тїрткї болду го дейм. Ар бир иште майын чыгарып, жан дилиў менен ишиўе берилип кыз-мат кылсаў, сєзсїз акыбети кайтат.

БАЛА ЧАГЫММенин балачагым башка балдардай

эле кїлкї, оюн менен бал татыган кїн-дєр єттї. Ал эми кыйынчылык “ємїр берген да кудай, алганда кудай экен” бой жетип калганда эў жакын адамым болгон атамдан айрылгам. Мына ошол учур менин кыйынчылык кїндєрїм бо-луп эсептелет го. Андан кийин апамдын колунда єсїп чоўойдук.

ИШТЕ ЖЕТИШКЕНДИГИМ ЖАНА КЕТИРГЕН

КЕМЧИЛИКТЕРИМБашка элдер жумушунда иштеп бай-

лык топтоп фундамент куюп, їй са-лыш керек деп ойлойт экен. Менин биринчи кемчилигим ушул, почтага бїт мээнетимди жумшап, почта їчїн деп мамлекетибиздин ар кайсы булуў бурчунда иштеп жїрїп, єзїм їчїн деп башка элдердей фундамент куюп, їй салбаптырмын. Жада калса советтер союзу тарап жатканда, мен анда Моск-ва районунда иштеп калып, єзїмє айылдан да бул жактан да їлїш жер албай калыптармын.

МАКСАТЫБЫЗ ЭЛГЕ КАТ КАБАРЛАРДЫ ЄЗ УБАГЫН

АЛЫП ЖЕТКИРЇЇ Союз тарап, почта єзїнчє иш кана

болгондон кийин, мамлекет тарабы-нан єтє кєп кєўїл бурулбай калды десем жаўылышпайм. Эми биз почта кызматкерлери ар кандай кызматтар-ды кєрсєтєбїз, биздин эў биринчи эле максатыбыз элге кат кабарларды єз

убагында алып жеткирїї, массалык маалымат каражаттарына жазуу иш-терин жїргїзїї, ошолорду сатуу болуп саналат. Ал эми пенсия, жєлєк пул жє-нїндє айта кетсем, алар келишимдин негизинде жїргїзїп келген иш болчу, бул союз убагында эле болгон жана азыр деле болуп жатат. Бирок, азыр-кы учурда бизге конкурент банк болуп калды. Ал эми, кимге ишеним кєрсє-тїп, кайсы жактан пенсия алуу бул жа-

рандардын єздєрїнїн каалоосу болуп эсептелинет. Мисалы: азыркы учурда эркек киши 63 жаштан, ал эми аял киши 58 жаштан пенсия алышат, бул куракта алардын ден-соолуктары жакшы, бас-кандары тыў болот. А бирок, бир нече жылдан кийин ошол адамдар кандай акыбалда болушат, алар баса алабы, тура алабы, банкка келип пенсияла-рын ала алабы? Мына ушул кєйгєйлїї маселелердин бири. А биздин почта-нын кызматы ошол 70-80ге чыккан ата-энелерге жана ден-соолугу начар жарандарыбызга ооруп калса да їйїнє алып барганга милдеттїїбїз.

КЫРГЫЗ ЭЛИНЕ БОЛГОН КААЛООСУ

Кыргыз элине болгон каалоо тиле-гим кыргыз элинде токчулук, тынчы-лык, дасторкондору берекелїї болсун! Кыргызстаныбыз ар кандай митинг-дерден алыс болуп экономикасы кє-тєрїлсїн! Ар бир їйдє бакубат жашоо орносун!

Рахатбек РЫСАЛИЕВ

Жайыл жана Панфилов райондорунун почта кызматкерлери

19-июль, 2014-жыл

6 «ТЇШПЄС ХАН, ОЙ, «ТЇШКЄН ХАНДЫН» АКЫЛ ЧЄЙЧЄГЇНЄН…

ЄЗЇНЄ ЄЗЇ ИШЕНБЕГЕН, МЫЙЗАМДУУ КЇРЄШЇЇНЇН

ЖОЛУН БИЛБЕГЕН ЖООШБАЕВИЧТИН

«ГЕНИАЛДУУ» ОЙЛОРУНА ЖООП

Мелис Жоошбаевич кебин Ош шаар башчылыгын шай-лоодо жеўилип калгандан ки-йин неге чыр салбай, тилин тишине катып калганынан баштаптыр. Анын айтымын-да, Оштогу мэрдин шайлоосу мыйзам бузуулар менен єткє-нїн элдин баары билет имиш. Ошон їчїн, жеке керт башы-нын кызыкчылыгы їчїн дїр-бєлєў салбаптыр. “Балапан” саясатчыга кичине акыл кирип калган го, “азамат” деп алкай туралы. Бирок, эгер ошончо-лук єзїнїн кїчїнє ишенсе, сот-ко кайрылбайт беле? Ал анткен жок, анын ордуна 15-январ-да тарапташтарынын алдын-да чилде чыккан соў кїрєштї баштарын билдирип аларды таратты. Ушунун єзї М.Мыр-закматовдун тїштєн кийин “арман кїїсїн” чертип, бет тырмоочулукка єткєнїнєн кабар берет.

“Кыргыздар айтмакчы, «бо-лору болуп, боесу канган соў» мен жеке керт башым-дын кызыкчылыгы їчїн элди дїрбєтїп, бийлик менен ка-гылышууга тїрткїм келбе-ди. Анткени, мэрлик кызмат атадан калган так эмес. Мен кызматка байланып, «бир кїн-дїк ємїрдє тїштїгїмє жор-го минїїнї» каалабайм” дейт маегинде Мелис мырза акыл-дуусунуп. Ошондой эле: “Мен табиятымдан тєўкєрїшкє, бийликти кїч менен басып алууга, ар кандай мыйзамсыз революцияларга каршымын. Мамлекеттин эртеўки келе-чегине ар бирибиз жоопкер экенибизди унутпасак” деген пикирин кошумчалаган. Эми їстїбїздєгї жылдын 15-янва-рындагы митингди эстейли. Маселенин маўызы дал ошол окуяда жатат. Мына ошол ми-тингде Мырзакматов: “Тууган-

дар, сабырдуу бололу. Мен Камчыбек Ташиевдин тагды-рын кайталагым келбейт. Жа-рым айдан кийин чилде чыгат. Ошондо кїрєштї баштай-лы” дегендей жалынып жал-барганын кєгїлтїр экрандан кєргєнбїз. Ал єзї айткандай мамлекеттин бїтїндїгї, элдин ынтымагы їчїн эмес, кара ба-шынын кызыкчылыгы їчїн Ош мэриясына чабуул кылган эмес. Анан М.Мырзакматов-дун мамлекетин ойлогонуна кантип ишенебиз?

Аны кызматтан алган окуя-га кайтып баралы. Ошол маал-да Акматбек Келдибековдун жактоочулары Ош шаарынын борбордук аянтында “концерт” коюп жатышкан эле. Ызасы-на буулуккан Мырзакматов алардын митингине катышып, аларды колдорун жар салга-нын элдин баары укпады беле? Эми ошондогу кебинен кийин “мэрлик кызмат атадан калган так эместигин” билдирип, кыз-мат їчїн жанталашпайм де-гени бешиктеги баланы деле муютпашы аштан бышык.

Îéäó-òîîíó ñ¿éëºéì¿í, àêûëûìà êèðáåéìèí...

Аргасыздан ушинтип “ой-долоктотуп” жибердик. Мелис Жоошбаевич журналисттин: “Кечээ жакында кыргыз–та-жик чек арасында жаўжал кай-ра тутанып, эки мамлекет ор-тосунда кооптуу абал тїзїлдї. Ал эми Кыргызстандын Ба-рак анклавынан кєчкєндєр-дїн аягы суюла элек. Коў-шулар менен канткенде тил табышып, кєйгєйлїї чек ара, суу, ГЭС куруу маселелерин оў чечїїгє жетишебиз?” деген суроосуна минтип “омоктуу оюн” айтуу менен жооп уза-тыптыр: “Биздин “Улуттар Би-римдиги” партиясынын прог-

раммасында Тажикстан жана Єзбекстан менен чек ара ма-селесин чечїїнїн ыўгайлуу, мамлекеттик масштабдагы жолу кєрсєтїлгєн. Бул їчїн эў оболу, єлкє экономикасы кубаттуу, мамлекеттик бий-лик легитимдїї жана кїчтїї болушу зарыл”. Дал ушул жер-ден Мелис мырзанын эки сїй-лєгєнїн баамдайсыў. Бирин-чиден, “мамлекеттик бийлик легитимсиз” дегенге анын акы-сы жок. Себеби 2010-жылда-гы парламенттик шайлоодон кийин Жогорку Кеўеште беш фракция иш алып барууда. Алар бїгїнкї єкмєттї кураш-кан. Ошондой эле 2011-жыл-дагы президенттик шайлоодон кийин Алмазбек Атамбаев єл-кєнї башкарууда. Анан кайда-гы легитимсиз бийликти ай-тып жатыр? Же экс-мэр элдин баарын єзїндєй “келесоо” ой-лой береби?

Экинчиден, ошол эле маеги-нин башында: “Мени мэрлик-ке єткєрбєє їчїн бийликтеги кайсы бир кїчтєр мыйзамдуу да, мыйзамсыз да бардык ара-кетин жасады” деп арманын тєгїп жаткан Мырзакматов єзї эмеспи?! Деги анын кайсы сє-зїнє ишенебиз: легитимсиз бийлик дегенинеби же “бий-ликтеги кайсы бир кїчтєр мэр-ликке єткєрбєй койду” деге-нинеби?

“Буттан чалынган турат, сєздєн чалынган турбайт” дейт кыргызда. Анын сыўа-рындай, “тїшпєс хан”, тоюс, “тїшкєн хан” “Демек, алды-да болчу парламенттик шай-лоого даярдык кєрїп жаткан экенсиз да?” деген суроого “Кудай буюрса, єнєктєш пар-тиялар менен биригип, чыны-гы мекенчилдердин команда-сын тїзгєнгє аракет кылабыз. Мамлекетибизди саясый–эко-номикалык жана социалдык оор кризистен чыгарууга чо-гуу аракет жасайлы деген аруу тилегибиз бар” деген жообун узаткан экен. Экс-мэрдин ке-бине караганда, анын “Улут-тар Биримдиги” эмки жылда-гы аламан жарышта кайсы бир партия менен “баш кошуп”, шайлоого катышчудай. Демек, ал калыў элдин алдында аброю ойдогудай эместигин расмий мойнуна алып отурат. Андай болсо неге маегинин башын-да: “Балким бийлик тєбєлдє-рїнїн ишенимине арзыбасам арзыбаган чыгармын, бирок элдин оозуна алынып, алардын ишенимине арзып жатканыма тереў сыймыктанам! Калктын ишенимин актоого болгон ара-кет мен їчїн, сєздїн чыныгы

маанисинде, чоў кїрєш болуп саналат” деп жалпы элдин кол-доосуна татырын айтып єпкє-сїн кагат? “Калптын казаны кайнабайт” демекчи, туруктуу позициясы жок, ойду-келди сїйлєгєн адам ушинтип оозу-нан кандай сєздєр агылып чы-гып жатканын да баамдабай калат єўдєнєт...

Ðåâîëþöèÿíû êààëàáàéò èìèø...

Жанаракта жазгандай, Ме-лис Мырзакматов бийликти кїч менен басып алууга каршы. Бирок мында да кашайып бир сєзї экинчисине коошпой жат-пайбы. Мисалы, ал “Бийликти кїч менен басып алуу оўой. Ага анчалык чоў акылдын деле кереги жок. Анан калса элдин бийликке карата нааразычы-лыгы 2005, 2010–жылдарга салыштырганда алда канча кїчтїї” деп элге акыл айтат. Бирок, 2005-2010 -жылдарда-гыдай нааразычылык кантип жаралганын тирїї фактылар менен бекемдеп бербегени – анын тїркєйлїгїн дагы бир жолу ырастаган жокпу? Эгер анын акылы жетпесе, анда Ас-кар Акаевдин їй-бїлїк баш-каруусу тїбїнє жеткенин, ал эми Курманбек Бакиев їй-бї-лєлїк режимди ого бетер бе-кемдеп, стратегиялык маани-деги объектилерди текейден арзан пулдап, электр жарыгы-на, жылуулукка болгон бааны эселеп жогорулатканы – бий-ликти алмаштырууга тїрткї болгонун анын эсине салалы. Бул биринчиси деп туруўуз.

Экинчиден, мында да Мыр-закматов “жыгач пуруштугун” кєрсєтїп, бир сєздї ойлонуп сїйлєбєй тургандыгын далил-дептир. Ал маегинде: “Бизде-ги саясый система бийликте-ги партияларды коррупцияга тїртїп, аларды «тїшпєс ханга» айлантып, жаўы лидерлердин чыгышына каршы иштєєдє. 2005 жана 2010– жылы эл сая-сий системанын коррупцияга батып, аларды мыйзамдуу жол менен алмаштыруу мїмкїн эместигин туйган соў гана кїч менен президенттерди кызмат-тан айдап чыгууга жетишкен” деп акылдуусунат. Жогору-да айткандай, бїгїнкї кїндє бийлик бир адамдын колунда эмес, Кыргызстан президент-тик-парламенттик башкарууну башынан кечирип аткан кези. Андыктан, Мырзакматовдун элдин бийликке болгон наа-разычылыгы 2005-2010 -жыл-дардагыдан да кїчтїї дегени курулай сєз.

Мындай мисалдарды са-

най берсек четинен табылат. Убагында Оштогу базарлар-дын биринде тал-терек сатып жїрїп бутунан туруп, Курман-бек Бакиевдин тушунда “Ак жол” партиясынын атынан депутаттык мандат тагынып, кийинчерээк Ош мэрлигине секирик жасаган М.Мырзак-матовдун акыл парасатынын тардыгы анын сєзїнєн эле би-линет. “Кєнгєн адат калабы, уйга жїгєн салабы” макалында айтылгандай, анын ойду-тоону “дєєдїрєгєнї” ємїрї єткєнчє сакталары калетсиз. Не демек-пиз, аман болсун...

Накта унутуп кала жаздаган турбайбызбы, Мелис мырзаны ашынган регионалист десе ай-рымдар ишенбейт эле. Ал муну єзїнїн маегинде: “Ошол їчїн тїштїктєгї оор экономикалык кырдаалга, элдин кыйынчы-лыгына сырттан байкоочу ка-тары карап отурганым жок. Ордолуу Ошумдун тургунда-рынын оорун колдон, жеўилин жерден алганга даярмын!” деп далилдеп салды. Муну ком-ментарийлєєнїн дагы каже-ти жоктур.

Ошол эле маегинде: «Улут-тар Биримдиги» партиясынын Оштогу штабы кїн сайын ка-рапайым калк менен жолугу-шууда. Штабга арыз–арманын айтууга келгендердин карааны калыў экенин баары кєрїп ту-рат. Биздин партиянын акти-висттери офиске келген ар бир жаран менен жолугуп, алардын каалоо–тилегин угуп, жакын-дан иштешїїдє” деп агынан жарылган экен. Жакшылап баам салсаўыз, єзїнїн шай-лоочулары менен жолукканын ачык айткан жок. Себеби, ал Москвада Кызыл аянтта Ле-нинге тїспєлдєш адам менен сїрєткє тїшїп, Кремлди та-ўыркай карап айланчыктап жїргєнїн эркин гезиттердин бири айда шєкєттєп жазган. Демек, ал учурда Кыргызстан-да эмес. Анан єзїн кантип пат-риот, элдин уулу атайт?! Мын-да да анын коколой башы їчїн журт которгондон дагы кай-ра тартпастыгы ашкере болуп жатпайбы? Садыр Жапаровчо-сунан бирде Минскиде, бирде Казакстанда туруп алып: “Па-ланчасында Кыргызстанга ба-рып элдик курултай єткєрєм” деп ал кїн жакындаганда “ай-нып” кетип, башка кїнгє жыл-дырган сыўарындай, М.Мыр-закматов да сыртта туруп алып “баатыр” болгондун кыныгын алгандай. Баракелде “баатыр-лар”, бар болгулачы...

Акинай АЙДАРОВА

Убагында єзїн ордолуу Оштун «кожоюну» сезип, айрым журналисттер «тїшпєс хан» деп жазып койсо дерделеўдеп, «єзїн єзї билип, єтїгїн тєргє илип» алган Мелис Жоошбаевич Мырзакматов (МЖМ) кадыры нєл экени Ош мэрлигин шайлоодо билинди. Башкасын айтпай ак коёлу, єзїнїн эле «Улуттар Биримдиги» партиясынан шаардык кеўешке депутат болгондор жолбашчысына каршы добуш беришип, анын эсин эки кылышты. Ошондон бери чээнге кирген аюудай жоголуп кеткен Жоошбай атанын уулу Мелис «Искра плюс» гезитине жалаяктай болгон маек куруп, єзїн болушунча актаптыр. Бирок, адатынча ойлонбой сїйлєп, бири бирине карама каршы келген сєздєрдї оозунан агыткан экен.

19-июль, 2014-жыл

7

Алыбаев, Мидин (1917–1959) - акын-сатирачы, драматург. Жумгал району-нун Чаек айылында 1917-жылы туулган.

1930-жылдардын башында Фрунзе-деги борбордук педтехникумга окууга кирет. Чыгармачылыкка болгон кызы-гуусу же иши 1934-жылдары баштал-ган. 1935-36-жылы Бишкек шаарын-дагы комсомол кызматкерлеринин бир жылдык курсунда окуган. 1936–1938-жылы «Ленинчил жаш» гезитинде иш-тейт «Бактылуу жаштык» (1937), «Ыр-лар жыйнагы» (1938,1947), «Ак чїч» (1957) деген ыр жыйнактары жарык кєргєн. Орус тилинде «Разговор с сов-ременником» (1958) деген ырлар назик лиризим менен єткїр сатиралык па-фосту, фольклор менен профессионал адабияттын салттарын айкалыштыра билген. 1938 - 1940-жылы Советтик Ар-миянын катарында болуп, ак финдерге каршы согушка катышкан. Согуштан кийин республикалык гезит-журнал-дардын редакцияларында иштеген.

М.Алыбаевдин «Курорттогу окуя» аттуу кєп актылуу комедиясы Кыргыз Мамлекеттик драма театрында коюл-ган.

Акын А.С.Пушкиндин, М.Ю.Лер-монтовдун, Г.Гулямдын, В.Саяновдун, В.Маяковскийдин бир катар чыгарма-ларын которгон.

1939-ЖЫЛДАН СССР ЖАЗУУЧУЛАР СОЮЗУНУН

МЇЧЄСЇ БОЛГОНАл куйкум сєздїн чебери, чукугандай

сєз таап, аны ыр менен куюлуштура сїй-лєгєн акын катары белгилїї болгон. Ысымы Чаек айылынын бир кєчєсїнє жана орто мектепке коюлган.

Мидин Алыбаев єзїнїн чыгарма-чылык ємїрїндє жалаў гана лирика жана сатира жазуу менен чектелген эмес. Ал єзїнїн калемин адабияттын башка жанрларында да сынап кєргєн. Ал драматургиянын тарыхында «Жан-тектин керээзи», «Курорттогу окуя», «Зоотехник Буйлашев» деген пьесала-ры менен белгилїї. Бирок, бул чыгар-малары Мидинди лирика жана сатира-ларындай болуп кыргыз адабиятынан лирик-сатирик деген адабий титул алып бергендей сєздїн толук маанисиндеги драматург деўгээлине кєтєрїшє алган жок. Акындын 1993-жылы негизинен єз мезгилинде газета- журналдардын беттеринде гана жарык кєрїп, кєпчїлїк жыйнактарына кирбей жїргєн аўгеме-лери, фельетондору, пьесалары, очерк-тери, сын-макалалары топтоштурулуп, «Мидин Алыбаев» деген ат менен жа-рык кєрдї.

Мидин Алыбаев 1959-жылы бул дїй-нє менен кош айтышат. Кыргыз адабия-ты орду толгуз чоў жоготууга учурайт. Єзїнїн аз, бирок даўазалуу жашаган ємїрїндє окурмандардын тїбєлїк эн-чисинде калуучу кєптєгєн таланттуу жазылган лирикалар менен сатиралар-ды калтырды. Ал эми Мидиндин сати-рик катарында таанылуусунда табигый шык жана турмушубуздун конкрет фак-тылары биринчи даражадагы мааниге ээ болсо, элдик оозеки адабиятынын, акындар поэзиясынын элге кеўири бел-гилїї сатиралык їлгїлєрї жана про-фессионал акындарыбыздын жогор-ку кєрсєтїлгєн дагы башка сатиралык чыгармалары анын алгачкы сатирала-

рынын кєрєўгєсї болбой койгон эмес.

МИДИН АЛЫБАЕВДИН ЧЫГАРМАЧЫЛЫГЫ

Кош Сєўкєл, сен турасыў кылым санап,Мелтиреп кадимкиўдей кєктї карап.Кош Соўкєл! же келермин, же келбесмин,Болжошту айтуу кыйын атаганат.Мен єлїп, сени экинчи кєрбєсєм даЄтєєрмїн бир єзїўдї кайра самап.

Кєп эле адамдар ыр, роман, повесть жазып жїрєт. Ушундан уламбы, улуу

адабият жєнїндє мындай бир улуу сєз айтылып жїрєт. "Адабиятка баш багып, анын босогосунан єтїї єтє кыйын. Бо-согосунан єтїп, анын тєрїнє єтїї ого бетер кыйын. Ал эми адабияттын тє-рїнє єтїп, ошол тєрїндє биротоло ка-лып калуу чанда гана жазуучулардын тагдырына туш келет". Мындай їлїш Аалы Токомбаев, Тїгєлбай Сыдыкбе-ков, Алыкул Осмонов, Мукай Элебаев, Мидин Алыбаев жана Тєлєгєн Касым-беков сыяктуу гана талант ээлери элдик болуп, окулуп калат сыягы.

Мидин Алыбаев да Алыкул Осмо-новсунан кыска ємїрїн адабиятка кур-мандыкка чалган. О, дїйнє салганына жарым кылым єтсє да элдин оозунда. Демек, Мидин Алыбаев да адабияттын тєрїнє єтїп, тєрїнєн орун алган. Ал жє-нїндє кызы, белгилїї китеп-сїрєтчїсї

Зарема Мидинова:- Апамдын айтуусу боюнча атам айт-

чу экен "Мен бутумду жылуу сууга са-лып отуруп ыр жазбайм" деп. Толкун-данып келип эле ыр жазып, ошо бойдон кагаздарын чогултуп барып эле редак-циядан чыгартчу экен. Балдары ойноп, чачын жулмалап, эркелеп отурса деле ыр жазып отура берчї. Єтє жєнєкєй, назик болгон экен. Эл кєп ичет дешчї, туура, ичип келгенде, буту тїз басып келип, эч качан тили мас болчу эмес дейт. Сїйлєгєн сєзї, кайра ошол кез-дерде курчуучу дейт.

Уулум укта, кєзїўдєн мен садага,Тагдыр деген, талант берген мага да.Табийгат да калыстыгын кылыптыр.Теў болсун деп, ата менен балага.

Уулум укта, же жазуучу, же болорсуў сїрєтчї.

Ошон їчїн сенден тилейм тилекти.Келечегиў кемтик болбос иш їчїнКерек болсо сууруп берем жїрєктї!

Уулум укта, ойногондо кїлїп кой,Кирпик ачып, кєздї мага тигип кой.Атайылап мага арнаган экен депАтаў жазган ушул ырды билип кой!

- Эл, анан єзїнїн нукура таланты менен эле жїргєн экен. Апам айтат на-зик, боорукер киши болчу деп. Кичине гонорар алса, ошол жердеги кишилер-ди бїт коноктоп, андай-мындай алып берип, анан сїткє деп бир аз гана акча алып келчї. Анан кийингенди жакшы кєрчї дейт. Эрте менен шляпа, жаўы шым, кїрмє кийип кетип, кечинде эски кийим кийип келчї. Келгенде, эртеў ме-ненки жаўы киймиў гана десе, досума бердим, ал бир жакка бармак экен дечї. Дїйнє курганды билчї эмес экен. - дейт Зарема Мидинова.

Акын сатира жанрына да шыктуу болгон кимди да болсо кїйгїзє жазган:

Бир жагынан жомокко жакындап, экинчи жагынан романга жакындап. Кээде повести такымдап. Тїзїк жазыл-ды "Каныбек" кара шакылдак. Автор-дун оюна койсо Какемди улам єзгєртїп турмак. Кээде калпак кийгизип, кээде тумак. Илимдер Академиясына мїчє корреспондент кылып тынмак, же Ка-ныбек министр болуп жаны тынмак.

"Кечээги кєргєн бїгїн жок" болуп, канча бир дїўгїрєгєн ысымдар єтїп кетти. Канча адамдардын єзї єлсє, сєзї кошо єлїп, жылдардын бир жылдарын-да калып кетти. Ал эми Мидин Алы-баевчи? Улам мезгил алыстаган сайын бизге кайра ал жакындап, кыргыз ада-биятына ак жарык чачып, ємїрдїн ал-бас бактысына ээ болуп, тирїїлєр эле эмес, атїгїл жылдар менен жарышка тїшкєнсїп биз менен кошо келет. Ада-биятыбыз канчалык кєкєлєп кетпесин, канчалык мыкты таланттар келбесин, бирок Мидин Алыбаевдин ырлары оку-луп атат, окула бермек. "Мидин айт-кандай", "Мидин мындай деген экен" сыяктуу сєздєр айтылып жїрєт, айты-ла бермек.

Рахатбек РЫСАЛИЕВ

Кыргыз адабиятынын чыгаан инсаны, лирика жанрынын чебери, сатиранын устаты болгон Мидин Алыбаев, эски муун менен жаўы муундун кєпїрєсї, эски муун анын ырларын кандай жакшы кєрсє, азыркы муунда анын чыгармаларын жан дїйнєсїнє тереў сиўирип окуп келишет. Мына ушундай асмандагы жылдыздай кєркї бар, кїндєй болгон аты бар инсаныбыздын ємїр чыгармачылыгын тартуулайбыз.

ИНСАН

ЖАРЫК КЄРГЄН КИТЕПТЕРИ

Кыргыз тилинде

• Áàêòûëóó æàøòûê: Ûðëàð æûéíàãû. – Ô.: Êûðãûçìàìáàñ, 1937. – 58 á.

• Ûðëàð æûéíàãû. – Ô.: Êûðãûçìàìáàñ, 1938. – 58 á.

• Æîìîê÷ó ìåðãåí. – Ô.: Êûðãûçìàìáàñ, 1939. – 59 á.

• Ûðëàð æûéíàãû. – Ô.: Êûðãûçìàìáàñ, 1947. – 52 á.

• Æà¢û ûðëàð. – Ô.: Êûðãûçìàìáàñ, 1949. – 45 á.

• Àê÷¿÷: Ñàòèðàëàð æàíà ëèðèêàëûê ûðëàð. – Ô.: Êûðãûçìàìáàñ, 1957. – 122 á.

• Ýìíå ¿÷¿í êîðîç òࢠàëäûíäà ÷àêûðàò?: Áºáºêòºð ¿÷¿í. – Ô.:

Êûðãûçîêóóïåäìàìáàñ, 1958. – 17 á.

• Ýìíå ¿÷¿í êîðîç òࢠàëäûíäà ÷àêûðàò?: Áºáºêòºð ¿÷¿í. – Ô.:

Êûðãûçîêóóïåäìàìáàñ, 1959. – 20 á.

• Ýêè á¿ðê¿ò: Òåñòèåð áàëäàð ¿÷¿í. – Ô.: Êûðãûçîêóóïåäìàìáàñ, 1959. – 20 á.

• ×ûãàðìàëàðûíûí áèð òîìäóãó. – Ô.: Êûðãûçìàìáàñ, 1964. – 443 á.

• À÷ûëáàãàí êàò: À¢ãåìåëåð, î÷åðêòåð æàíà ôåëúåòîíäîð. – Ô.: Êûðãûçìàìáàñ,

1964. – 261 á.

• Ìåðãåí÷è. – Ô.: Êûðãûçìàìáàñ, 1961. – 444 á.

• Æàðûê êºðáºãºí êàòòàðû: À¢ãåìåëåð, î÷åðê, ñàòèðà æàíà ôåëüåòîí-äîð. –

Ô.: Êûðãûçìàìáàñ, 1964. – 262 á.

• Êûçûë æûëäûç: ªñï¿ð¿ìäºð ¿÷¿í ûðëàð – Ô.: Ìåêòåï, 1971. – 63 á.

• Æîìîê: Ìåêòåï æàøûíà ÷åéèíêè áàëäàð ¿÷¿í. – Ô.: Ìåêòåï, 1965. – 31 á.

• Òàíäàëãàí ûðëàð. Ò¿çãºí: Æ.Êóäàéáåðãåíîâà. – Ô.: Êûðãûçñòàí, 1967. –198 á.

• Æîìîê÷ó ìåðãåí: À¢ãåìåëåð. – Ô.: Ìåêòåï, 1968. – 48 á.

• Ïüåñàëàð. – Ô.: Êûðãûçñòàí, 1972. –172 á.

• Æîìîê÷ó ìåðãåí: À¢ãåìåëåð æàíà ñàòèðàëàð. – Ô.: Êûðãûçñòàí, 1974. – 222 á.

• Àê÷¿÷. – Ô.: Êûðãûçñòàí, 1975. – 21 á.

• Òàíäàëãàí ÷ûãàðìàëàð : Ûðëàð, ñàòèðàëàð, ýïèãðàììàëàð. – Ô.: Êûðãûçñòàí,

1977. - 207 á.

• Êàðûãàí äóáäó êàíàòòóóëàð êàíòèï ñàêòàøòû. – Ô.: Ìåêòåï, 1980. – 7 á.

• À÷ûëáàãàí êàò: À¢ãåìåëåð, î÷åðêòåð, ñàòèðàëàð. – Ô.: Ìåêòåï, 1982. – 224 á.

• Ìèäèí: Ûðëàð, ïîýìàëàð, ñàòèðàëàð. – Ô.: Êûðãûçñòàí, 1984. – 311 á.

• À÷ûëáàãàí êàò: À¢ãåìåëåð æàíà ñàòèðàëàð. – Ô.: Êûðãûçñòàí, 1987. - 200 á.

• Ìèäèí: Ûðëàð æàíà ïîýìàëàð. – Á.: Êûðãûçñòàí, 1996. – 220 á.

• Ìåäåð: Ûðëàð. – Á.: Áèéèêòèê, 2008. – 260 á.

Орус тилинде

• Ðàçãîâîð ñ ñîâðåìåííèêîì: Ñáîðíèê ñòèõîâ. – Ô.: Êèðãèçãîñèçäàò, 1958. – 114 ñ.

• Êàê ïòèöû ñïàñëè ñòàðûé äóá: Ñêàçêà. – Ô.: Ìåêòåï, 1980. – 12 ñ.

Котормолору

• Ñàÿíîâ Â.Ì. Ëåíèí Ãîðêèäå: Ïîýìàëàð æàíà ûðëàð. – Ô.: Êûðãûç-ìàìáàñ,

1952. – 32 á.

• Ãóëÿì Ãàôóð. Àêìàò æàìàí áàëà ýìåñ, áèðîê…: À¢ãåìå. – Ô.: Êûðãûç-ìàìáàñ,

1953. – 14 á.

• Ûðëàð: Îðóñ ýëèíèí ûðëàðû. – Ô.: Êûðãûçîêóóïåäìàìáàñ, 1956. – 16 á.

• Ïåíäæàá àêûíäàðû: Ûðëàð. – Ô.: Êûðãûçìàìáàñ, 1958. – 36 á

КУЙКУМ СЄЗДЇН ЧЕБЕРИ

11-июль, 2014-жыл

8

9

11-июль, 2014-жыл

19-июль, 2014-жыл

10Жайна АЛАМАНОВА, Ысык-Кєл облусунун Тоў районунун Бєкєнбаев айылынын тургуну:

КООМ

«ТАМЧЫЛАТЫП СУГАРУУ АБДАН НАТЫЙЖАЛУУ БОЛОТ ЭКЕН»

- Ысык-Кєл облусунда «Кумтєр-дїн» кємєгї менен «Карагат+» дол-боору ишке ашып жатканы белгилїї. Бул долбоордун иши бїгїнкї кїндє кандай жїрїїдє?

Бул долбоор айыл тургундары їчїн абдан жакшы болду. «Кумтєрдїн» кє-мєгї менен уюштурулган бул долбоор-дун негизинде мурда жумушсуз жїр-гєн жаштар жумуштуу болуп калышты. Маселен, мурда теплица иштетип кєр-бєгєн жаштар бул долбоордун алка-гында окуп, їйрєнїшїп, натыйжада єздєрї теплица жасашып, иштете баш-ташты. Азыркы кїндє мезгилдин кай-сыл айы гана болбосун мємє-чємє-лєрдїн тїшїмїн алышып, сатышып, оокат кылышууда. Кече жакында эле бул долбоордун алкагында Польша-нын карагаттарынын кєчєттєрї кел-ди. Тактап айтканда карагаттардын їч тїрї боюнча кєчєттєр – «Рондон»-сорт - кызыл карагат, «Тисел», «Ти-

рел» - кара карагаттар. Быйыл аларга кошумча катары «Денальден» аттуу дагы бир тїрї кошулуп келди. Бул кє-чєттєр 3 жылдан кийин толук кандуу тїшїм бере баштайт. Бирок, биз ага чейин эле эксперимент катары быйыл азыраак тїшїмїн алдык. Биз эми ата-йын дагы бир 2 сотых жерге єсїмдїк багып єстїрїлїїчї жай (питомник) уюштуруп, карагаттардын кєчєттєрїн кєбєйтїп саталы деп атабыз.

- Айылдардагы суу маселесин жоюу максатында айыл-чарбачылыгында «Тамчылатып сугаруу» системасы кир-гизилїїдє. Мунун артыкчылыктары кандай экен?

- Тамчылатып сугаруу бул абдан пай-далуу жана їнємдїї боло тургандыгын билип калдык. Маселен, тамчылатып сугарганда биринчи кезекте суу їнєм-дєлєт. Єзїўїздєр билгендей биз жакта суу тартыш. Демек, сууну їнємдєєгє аб-дан жакшы жол табылды. Экинчиден,

Тоў районунун топурагы чополуу ке-лет. Анан кєчєттєрдї суу менен кеўири сугарып койсо, суу тїбїнє чейин кетип, їстї катып калат. Анан кайра алардын їстїн жумшартып чыгууга туура келет. Экинчиден, теплицанын ичинде кє-чєттєрдї сууну агызып сугарганда суу тїбїнє чейин жетип, кайра ал нымда-лышып буу болуп їстїгє кєтєрїлїп, теплицанын ичин буулантып жиберет экен. Ал эми тамчылатып сугарганда мындай маселе жаралбайт. Биз азыр жети кїндє бир жолу тамчылатып су-гарабыз. Анын негизинде кєчєттєр ста-билдїї суу ичип турат. Анын арасын-да бир жолу атайын жер семирткичти сууга кошуп тамчылатып берип тура-быз. Анан кєчєттєрдїн алды катпайт. Сууну кеўири колдонгондо кєчєттєр-дїн алды катып калат. Анан аны жум-шартабыз дешип, кєбї тамырына доо кетирип алышат. Андыктан тамчыла-тып сугаруу бир топ жеўил, їнємдїї

жана натыйжалуу болот. Мына ушун-дай жакшы шарттарды тїзїп берип, ишти жєнгє салууга жардам кєрсєтїп аткан «Кумтєр» компаниясына тереў ыраазы гана болуп отурабыз.

ЖАРАНДАРДЫ БИОМЕТРИЯЛЫК ПАСПОРТ МЕНЕН КАМСЫЗ КЫЛУУ ПРОЦЕССИ БАШТАЛДЫ

ЄЛКЄ КЕЛЕЧЕГИ ЖАШТАРДЫН КОЛУНДА, БИРОК КАНДАЙ ЖАШТАРДЫН?..

Эл ичин уу-дуу кылып, канчадан бери эле айтылып келе жаткан био-метриялык маалыматтарды бир базага жыйноо, анын негизинде жарандарды биометриялык паспорт менен камсыз кылуу процесси башталды. Бул боюнча тендер 4-июлда єткєрїлїп, ага 30дан ашык чет элдик жана жергиликтїї компаниялар катышып, єздєрїнїн биометриялык маалыматтарды жый-ноодогу тажрыйбасы, технологиялык мїмкїнчїлїктєрї боюнча сунушта-рын беришти.

Биометриялык маалыматтар мик-росхемалуу атайын паспортко эле эмес, шайлоо процесстерин таза, ачык-ай-кын єткєрїїгє, мамлекеттин ички коопсуздугун камсыз кылуу їчїн да керек. Жарандар тууралуу маалымат-тар коопсуздук маселелери їчїн гана колдонулбаса, жарандардын єздєрїнє каршы колдонулбайт. Биз бул нерсеге эми келип атсак, дїйнєнїн кєп єлкє-лєрїндє буга эбак єтїшкєн. Келечекте биометриялык паспортсуз чет жер-лерге чыгуу кыйын болорун адистер айтып келишет. Ал эми жарандар-дын маалыматтарынын купуялуулугу-нун сакталышы УКМКга тийешелїї. Демек, тендерге катышып жаткан компаниялардын бардыгы аталган

кызматтын кєзємєлїнєн єтїїсї ке-рек. Анткени, жарандарыбыздын маа-лыматтары айрым жолдор аркылуу туура эмес жактарга єтїп кетпесине ким кепилдик берет?

Бирок, биометриялык маалымат-тарды топтоо кимдир бирєєлєрдїн, кайсыл бир кїчтєрдїн кызыкчылык-тарына каршы келип атабы, ким бил-син бул кампанияга каршы чабуул-дар жїрє баштады. Айрым єкмєттїк эмес уюмдардын УКМКны каралап тараткан маалыматтарына караганда, УКМК биометрикалык паспортторду даярдоо вазийпасын ФСБнын кєзє-мєлї алдындагы фирмаларга берїїнї ыктап атыптыр. Негизи, каралаган-да дагы бир акылга сыяр маалымат-ты айтып, караласа жакшы эмеспи. А чындап келгенде ошол ойду-тоону айтып, элди дїрбєтїп жаткан єкмєт-тїк эмес уюмдар єздєрїнїн кишиле-ри аркылуу булары жоопкерчиликтїї, ары кылдаттыкты талап кылар ишти батыштын атайын кызматтары кєзє-мєлдєєчї фирмаларга берїїгє ак эт-кенден так этип, чамынышууда. Учур-да тендер єткєрїї боюнча єкмєттїк комиссияда дагы батыштын солпо байларын сол чєнтєккє солоп коюп, батыш шыкак берип аткан єкмєттїк эмес уюмдардын камчысын чаап ат-кан адамдар бар экен.

Ошентип, єздєн чыккан жаттар-дын мындай арам ишине бєгєт коюп, улуттук коопсуздукту кєзємєлдєп, жа-рандарыбыздын купуя маалыматта-ры башка жактарга чыгып кетпєєсї їчїн иштеп жаткан УКМКнын бети-не кєє жаап, аны менен катар єздє-рїнїн арам ойлорун култуйтуп чыга-рып келе жаткан оўбогурлар чекеге чыккан чыйкан болуп турган маал.

Кээ бир адамдарга таптакыр сєз жет-пейт деп коёт эмеспизби? Ошондой саясатчылардын катарында эл єкїлї Жылдыз Жолдошева турат. Качан бол-со ызы-чуу салып, элди бєлїп-жарып жїргєнї жїргєн. Маселен, эки сєзїнїн бири эле «Эмне їчїн тїштїктїн кулун-дары гана соттолушу керек, эмне їчїн оппозицияда жїргєндєргє гана кыл-мыш иши козголот» деген єўдїї пикир-лерин кайталагандан тажабайт. Башка-ча айтканда єлкєнїн бїтїндїгї, анын бекемдиги, ынтымагы ал їчїн тїккє да арзыбагандай. Кызыгы, эмне їчїн ал кылмыш жоопкерчилигине тарты-лып жаткандардан бир тараптуу гана тїштїктїн кулундарын, же болбосо оппозицияда жїргєн саясатчыларды кєрє тургандыгында. Андыктан аны ашынган регионалист саясатчы деп айтсак туура болот. Коррупцияга кар-шы кїрєш – регионго, саясатчынын, же мамлекеттик кызматкердин карманган

позициясына жараша болбошу керек. Эгерде оппозицияда жїргєн саясатчы-нын мурда жасаган кылмыштуу иштери бар болсо, анан аны жоопкерчиликке тартууга туура келсе, эмне кылыш ке-рек? Аны тїштїктїн кулуну экен, же оппозицияда жїрєт экен деп жоопкер-чиликке тартпаш керекпи? Бизде азыр кайсы бир оппозициячыл саясатчыга кылмыш иши козголсо эле, «бийликти сындап жїргєнї їчїн, баланча маселе-ни кєтєрїп койгону їчїн бийлик камап жатат» деп тартынбай эле кыйкырган-дар арбын. Ошол эле учурда алар ошол коргоп жаткан адамынын мыйзамсыз иш-аракеттерин жаап-жашырууга да-лалат жасашат. Ошондойлордун анаба-шында бїгїн Жылдыз Жолдошева тур-гандыгын кєрїп атабыз. Улуу муундун єкїлдєрї эми оўоло албайт, їмїтїбїз жаштарда деп турсак, Жолдошевадан кем калбаган бир беткей ой-жїгїрткєн жаштарыбыздын да бир тобу єсїп чык-ты. Буларга Адиль Турдукулов, Мавлян Аскарбеков, Дайыр Орунбеков, Мелис Аспеков єўдїї жигиттерди кошсок бо-лот. Булар єздєрїн жаш саясатчылар-быз деп атагандары менен улуу муун-дагы саясатчылардын колундагы курал болуп, ар кандай кїчтєрдїн жетеги-не кирип, єлкє келечеги менен ойноп атышат. Бири мамлекеттик маанилїї кызматта иштеп туруп, элдин кєйгєйїн чечїїнї ордуна дубалга сїрєт тартып ойноп жїрсє, бири чет жерден келген инвесторлордун чєнтєгїн шыпырып, бир заматта элиталык типте курулган кєп кабаттуу їйлєрдєн турак-жай алып, бири ким акча берсе, гезитине аны мак-тап жазуу менен гана лаектенип кели-шет. Эгерде єлкє келечегин ушундай жаштардын колуна тапшырсак, анда оўолбой эле, жоголобуз го?..

19-июль, 2014-жыл

11ИЧТЕН ЧЫККАН ИЙРИ ЖЫЛААН ДЕЙБИ?!

АФЕРИЗМ ДЕП АЙЫПТАГАН «ЖАШ МУУН» ЖАШТАР КЫЙМЫЛЫНЫН БААТЫРЛАРЫ…

А.Турдукулов аттуу бир «Баатыр» балабыз бар. «Баатыр» болгону ушу – баардык ишке сынчы болуп, жумурт-кадан кыр издегенди жакшы билет, ал гана эмес, андай иштин устасы де-сек да болот. Маселен, кечээ жакында кыргыздын сыймыктанып туу туткан инсандарынын бири – Курманжан дат-кага шек келтирип отурат. Азыр антип айтсак бала баатыр «Мен датка айымга ооз ачып акарат айткан эмесмин» деп актанып чыгат, бул турган иш дечи.

Бирок анын айткан сєзї айланып келип дал ушул тарыхый инсанга, та-рыхый доорго, ал замандагы ата-баба-лардын кылган ишине канжар болуп сайылып жатканын єзї тїшїнєт бол-ду бекен?! Анда кеп башынан болсун.

Кечээ жакында бала баатыр интер-нет аркылуу кыргыз элине болгон ич кїптїсїн бир чыгарып алды окшойт. Тактап айтканда бала баатыр фейсбук баракчасына: «Курманжан датка» ки-носун тартууга мамлекеттен 70 млн. сом бєлїндї. Бирок режиссёр Садык Шернияз бул кинонун прокатынан бар

болгону 10 млн. сом гана табылат деп отурат. Патриотизмди кєтєрєбїз деген шылтоо менен бюджеттен акчаларды бєлдїрїп алып, эми айласы кетип ала-кан жайып, акчаўарды бере албайбыз» деп отурат. Муну Садык Шернияздын патриоттуулугу эмес эле аферисттик амалы деп айтыш керек» деп жазды.

Интернет колдонуучулар бул маселе-ни кызуу талкууга алып жатып калыш-ты. Арасында айрымдары «Адил, сен єзїў кыргыз эли учун эмне иш кылып койдуў? Кыргыз маданиятын колдоого алып, тєкмє акындарды ар тараптуу колдоп, кыргыздын салттуу єнєрїн сактап калууга аракет кылып келе ат-кан Садык Шернияз экєєўєрдїн эмге-гиўерди салыштырып кєрсєк, айырма асман менен жердей. Андыктан єзїў жарытып бир иш кылбай туруп, бирєє-гє сын такканыў, сын эле эмес, минтип аферист деп айыптап жатканын жакшы иш эмес, муну бет тырмалык деп коёт» дегендер четтен чыкты. Айрымдары «анча кєп акча сарпталып тартылган кинону адегенде кєрєлї, андан соў гана баа берели» деп сабырдуулукка їндєш-тї. Бул эми маселенин бир гана тарабы.

Эгер тереўден алып карай турган болсок, «бала баатыр» Адил Турдуку-лов бул сєздєрї менен режиссёр С.Шер-ниязды гана эмес, Курманжан датка-нын тарыхый вазыйпасына, ал гана эмес бїтїндєй кыргыз мамлекетинин тарыхына шек келтирип жаткандыгын байкоого болот.

Макул, А.Турдукулов айткандай С.Шернияз аферист болсун деп коёлу. Анда ал кишиге ушул кинону тартып, кыргыз элинин тарыхын даўазалап, жаштардын мекенчилдик сезимдерин єєрчїтїп, єлкє їчїн иш кылып бер деп ишеним арткан кыргыз эли да афе-

рист болуп калабы?! Кыргыз эли деп басым жасап жатканыбыздын себеби бар. Анткени бул фильм эгемен Кыр-гызстандын тарыхында биринчи жолу єкмєт єзї заказ берип кино тартты-рып жатат.

Маселен мен жаран катары бул кино-нун премьерасын чыдамсыздык менен кїтїп жатам. Актёрлор аш-тойго барып иштеп акча табам дебей кино тартуу їчїн узак убакыт бою тоо-талаада эм-гектенип жїрїшкєнїн угуп ыраазы да болуп кеттим. Кино тартуу учун Россия зоопаркынан атайын заказ менен жол-борс алынып келингенин, анын ар бир кїнї эле акча менен эсептелгенин угуп, кинонун айрым кадрлары Єзбекстан-да тартылганын угуп, жана айтылган 70 млн. сом кетмек тургай, жетпей да калышы мїмкїн болгонун ойлодум.

Анткени бул кыргыз элинин, кыргыз мамлекетинин тарыхы. Андан ар бири-биз сабак алышыбыз керек. Андай бол-со неге маселенин баарын акча менен гана эсептеп калышыбыз керек?! Ооба, акча да маанилїї дечи, бирок кеп бо-луп жаткан маселеге келгенде адеген-де кинонун єзїн кєрїп туруп гана баа берсек жарашат. Жаман болсо ошондо сындайлы, керек болсо эсебин алып текшерип, айыбы болсо жазасын бере-ли. Жок, ага болбой эле «аферист» деп айыптап чыгуу жакшы иш эмес. Анча болду, Адил мырза «ал киного ушунча акча бєлїп берген кыргыз мамлекети да аферист, ал кинонун премьерасын чыдамсыздык менен кїтїп аткан «жал-ган патриоттор» да аферист» деп айтса болмок экен.

Ичтен чыккан ийри жылаан демек-чи, интернеттеги талкуулардын бирин-де бир жигит «Бул Адилдин тїбї кал-мак. Ошол себептен кыргызга кїйбєйт.

А балким колдон келсе ата-бабасынын єчїн алсам деген ой менен жїрсє ке-рек» деп жазып ийди. Мына сага, ма-селе татаалдыгын ушундан улам байка-са болот. Бир ооз сєз менен сын айтам деп атып Адил Турдукулов каны кызуу жаштардын намысын тебелеп, аларды козутуп жатканын билет болду бекен?!

Макул, антип кызуу кандуулукка ал-дырган айрым жаштар Адил Турдуку-ловду жек кєрїп, ата-жотосун териш-тирип жибериши мыйзам ченемдїї, бирок убакыттын єтїшї менен унутула турган иш дечи. Бирок кыргыз мада-ниятында єз орду бар, эмгегин эл баа-лап келаткан Садык Шернияз єўдїї инсанды аферист атап, кандай максат кєздєгєнї белгисиз. Же эптеп эле бир илинчек таап, азыркы бийликтин ар бир аракетинен «аферисттик» иштерди кєргїсї келип жїрбєсїн?! Мындай бо-лушу да толук мїмкїн, анткени А.Тур-дукулов єзїн оппозиция санап, саясат-чы болгусу келип жїргєнї белгилїї.

Бул аракеттерине караганда бала баатыр Украинада болуп єткєн окуя-лардан жакшы сабак алган кєрїнєт. Ал жакта да океандын ары жагынан келген инструкцияларга таянып, оп-позициямын, активистмин деген ай-рым эргулдардын Адил Турдукуловго окшоп ар бир иштен кыйкым издеп сын тагуусунан башталган иштер аягы минтип жарандык согуш менен аяктап отурат. Айтор кандай болсо да, Адил Турдукуловго «Кыргызстандын эгемен-дик кїнїнє карата боло турган «Кур-манжан датка» фильминин премьера-сынан кийин єз оюўду билдирээрсиў» деп кенеш берїї менен кебимди аякта-гым келип турат.

ПРЕЗИДЕНТ А.АТАМБАЕВ ТАЖИКСТАН МЕНЕН ЖЕТИШИЛГЕН

МАКУЛДАШУУЛАРДЫ АТКАРУУНУН МААНИСИН БЕЛГИЛЕДИ

17-июлда президент Алмаз-бек Атамбаев Кыргызстанга расмий сапар менен келген Тажикстан Республикасынын тышкы иштер министри Сиро-жиддин Асловду кабыл алды.

Єлкє башчынын басма сєз кызматы билдиргендей, жо-лугушуунун жїрїшїндє Кыр-гызстан менен Тажикстандын ортосундагы кызматташуунун

актуалдуу маселелери талкууланды.Мамлекет башчысы єлкєлєр ортосунда жети-

шилген макулдашууларды аткаруунун маанисин белгиледи.

А.Атамбаев Кыргызстан менен Тажикстандын ор-тосундагы маселелерди чечїї максатында эки єлкє-нїн компетенттїї органдары конструктивдїї жана теў салмактуу мамиле жасап, єз ара аракеттенишїїнї активдештирїїсї зарыл экендигин кошумчалады.

КРнын БАЖЫ БИРИМДИГИНЕ КОШУЛУУСУ ТУУРАЛУУ

СЇЙЛЄШЇЇЛЄР БОЮНЧА ЖОЛ КАРТАСЫН ИШКЕ АШЫРУУЧУ ИШТИКТЇЇ ТОПТУН КУРАМЫН

БЕКИТЇЇ ТАПШЫРЫЛДЫКыргызстандын Бажы биримдигине жана Бир-

диктїї экономикалык аймакка кошулуусу тууралуу сїйлєшїїлєр боюнча мекемелер аралык комиссия ишинин алкагында жол картасын ишке ашыруу

боюнча иштиктїї топтун жеке курамын бекитїї, ал эми иштиктїї топ жетекчилерине жума сайын КР Экономика министрлигине єткєрїлгєн жыйын-дар жана анын жыйынтыктары тууралуу маалымат берїїсї боюнча чечим кабыл алынды.

16-июлда премьер-министр Жоомарт Оторбаев-

дин тєрагалыгы астында єткєн комиссиянын кезек-теги жыйынында, ошондой эле, жол картасындагы каралган иш-чараларды ишке ашыруу їчїн Орусия-нын єкмєтї тарабынан Кыргыз Республикасына фи-нансы каражатын бєлїї механизми боюнча сїйлє-шїї процессинин жїрїшї тууралуу маселе боюнча РФ єкмєттїк єкїлдєрї менен сїйлєшїїлєрдї улан-туу, ал эми БЭА менен сїйлєшїїлєрдї єткєрїїдє иштиктїї топ боюнча КРнын Бажы биримдигине кошулуусу тууралуу Келишим боюнча сїйлєшїїлєр-дї баштоо чечими кабыл алынды.

Ж.Оторбаев:

ИШ ПЛАН ЖАНА ИШ ГРАФИГИНЕ ЫЛАЙЫК ИШТИ ЖЄНДЄЙ АЛБАГАН

ЖООПКЕРЧИЛИКТЇЇ ЖАКТАРГА СЄГЇШ БЕРИЛЕТ, АНДАН СОЎ

КЫЗМАТТАН ЧЕТТЕТИЛЕТ

16-июлда премьер-министр Жоомарт Оторбаев-дин тєрагалыгы астында Кыргызстандын Бажы би-римдигине жана Бирдиктїї экономикалык аймакка кошулуусу тууралуу сїйлєшїїлєр боюнча мекеме-лер аралык комиссиянын кезектеги жыйынында КРнын экономика министринин орун басары Да-нил Ибраев мекемелер аралык комиссия мїчєлє-рїнє иш-чаралар планын ишке ашыруунун жїрїшї тууралуу маалымдады.

Анын айтымында, бардык аракеттер жол кар-тасын ишке ашыруу процессин тездетїїгє багыт-талган, ал эми тийиштїї нормативдик-укуктук ак-тыларды иштеп чыгуу тездетилген режимде жїрїп жатат.

Єз кезегинде премьер-министр Ж.Оторбаев, ме-кемелер аралык комиссиянын чечимдерин аткаруу жетишсиз деўгээлде экендигин белгиледи.

«Бул багыттагы ишти тездетїї керек. Тїзїлгєн иштиктїї топтордун алкагындагы календардык планы жана иш графигине ылайык ишти жєндєй албаган бардык жоопкерчиликтїї жактарга сєгїш берилет, андан соў кызматтан четтетилет», - деди Ж.Оторбаев.

19-июль, 2014-жыл

12 ИСЛАМ

Тамак жеп баштарда ниет: Тамакты баштарда Аллаху таалага ибадат кылуу, Анын кулдарына пайдалуу болуу, динибизди, тїбєлїк бактылуулукту жана тынчтыктын жолун адамдарга жеткизїї їчїн кубат алууга ниет кылуу зарыл.

ЖЕП-ИЧЇЇНЇН ФАРЗДАРЫ:

1 – Жегенде тоюуну, ичкен-де канууну Аллаху тааладан деп билїї.

2 – Халалдан жеп-ичїї.3– Ал тамактан алынган

кубат бїткєнгє чейин Аллаху таалага кулдук кылуу.

4 – Колдо барга канаат кы-луу.

СЇННЄТТЄРЇ:1 – Тамактанардын алдында

Бисмиллахты айтуу, [Баарына эскертїї максатында їнїн чы-гарып айтууга болот.]

2 – Тамактын аягында"Ал-хамдулиллах”деп айтуу.

3 – Тамактан мурда жана кийин колдорду жуу, [Тамак-тан мурда жаштар, тамактан кийин биринчи улуулар кол-ду жуушат.]

4 – Оў кол менен жеп-ичїї.5 – Табактын четинен, єзї-

нїн алдынан жеш.6 – Оў бутту тигип, сол бут-

тун їстїнє отуруу.7 – Тамакты туз менен баш-

тап, туз менен бїтїрїї, [Бул шифаа болуп саналат. Алгачкы жана акыркы бєлїк нан менен болсо жана нандагы тузга ниет кылынса бул сїннєт орундал-ган болот.]

8 – Кол менен желген та-макты їч манжа менен жеш.

9 – Нан менен дарбыз жеп жатканда нанды оў колго алып, дарбызды сол кол ме-нен жеш.

10 – Идиште калган тамакты тазалап жеш, [Компот, айран сыяктуулардын идишине суу куюп, чайкап ичїї єтє сооп-туу. Кийин жеш шарты менен идиште, стаканда тамак калты-руу жаиз. Расулуллах алейхис-салам момундан калган тамак-ты жегенди жактырчу.]

11 – Колдорду жуудан мур-да бармактардагы тамактын калганын жалоо.

12 – Тамактан кийин тиш-терди мисвак же тиш чукугуч менен тазалоо. Тиштердин арасынан тиш чукугуч ме-нен чыгарылган нерселерди жутпаш керек. [Муну чорго-нун жанында кылып, тиштин арасынан чыккан калдыктар-ды раковинага таштоо керек, дасторкон башында отурган-дарды жийиркентпєє керек.]

МУСТАХАБДАРЫ:1 – Дасторконду жерге

жаюу.2 – Дасторконго таза кийим

менен отуруу.3 – Арпа нан жеш.

4 – Нанды кол менен сын-дыруу. Нанды бычак менен кесїїгє болот, бирок, бычак менен кусок кылып майдала-ганга болбойт. Тамакты баш-касы їчїн, жашы улуу бирєє їчїн даярдаган адам ал жей ала тургандай кылып майдала-са болот. Бышкан этти бычак менен кеспєє керек.

5 – Нандын кїкїмдєрїн ысырап кылбаш керек.

6 – Сирке (уксус) колдонуу.7 - Тамакты аз-аздан алып

жеш.8 - Тамакты жакшы чайноо.

МАКРУХТАРЫ:1 – Сол кол менен жеп-ичїї.2 – Жей турган тамакты

жыттоо.3 – Бисмиллахты айтпай

жеш. [Тамактын ортосунда дагы болсо эстегенде Бисмил-лахты айтуу керек.]

4 – Тамак жеп жатып такыр сїйлєбєє.[Бул отко сыйынган-дардын адаты болуп саналат. Жакшы нерселер туралуу сїй-лєє керек.]

5 – Туз идишти, табакты нандын їстїнє коюу, колду, бычакты нанга сїртїї,[Бул нанды жеш макрух эмес.]

6 – Кєгєрїп кеткен нанды, ачып калган тамакты жана суу-ну жеп-ичїї макрух.

ХАРАМДАРЫ:1 – Тойгонуна карабастан

жегенди улантуу, [Конок бар болсо анын тамактануусу-на тоскоол болбоо їчїн жеп жаткан сыяктуу аракет кылуу керек.]

2 – Дасторкондо музыкалык аспаптар, намахрам аял, ички-лик, кумар жана башка харам нерселер болбош керек.

3 – Тамакта ысырап кылуу, [Тамак-ашты керектїї єлчєм-дє алып, ашыкча албаш керек, ысырап болот.]

4 – Башка бирєєнїн мал-

мїлкїн адилетсиз тартып алып жегенде Бисмиллахты айтуу.

5 – Конокко чакыруусуз ба-руу.

6 – Башка бирєєнїн мал-мїлкїн уруксатсыз жеш.

7 – Денесине ооруу бере турган нерсени жеш.

8 – Рия менен даярдалган тамакты жеш.

9 – Атаган нерсесин жеш.

КЄЎЇЛ БУРУЛА ТУРЧУ БАШКА

ЖАГДАЙЛАРЫ:1 – Нандын ичин жеп, сыр-

тын калтыруу, бышкан жерин жеп, калганын таштоо ысырап болуп саналат. Артып калга-нын башка бирєє же бир жа-ныбар жесе ысырап болбойт.

2 – Жолдо баратып, єйдє туруп, басып баратып жеп-ич-пєє керек.

3 – Оўго, солго, жогору ка-рабаш керек, тамакты жана ал-дын кароо керек.

4 – Жеш-ичип жатканда оозду чоў ачпоо керек.

5 – Дасторкондун башында отурганда колду кийимге аар-чыбаш керек.

6 – Жєтєлє турган же чїч-кїрє турган кезде арка жакты кароо.

7 – Чакырылбастан дастор-конго отурбоо керек.

8 – Дасторкондо башкалар-дан кєбїрєєк жебеш керек.

9 – Ачка болуп турса дагы акырын-акырын жеш керек.

10 – Тамакты алгач улуулар баштоо керек.

11 – Їчтєн артык "Же!” деп айтып, башкалардын тынчын кетирбеш керек.

12 – Їй ээсинин дасторкон-го отурбай, кызмат кылуусу жаиз. Бирге отуруп жеген кез-де коноктор тойо электе колун тамактан тартпаш керек.

13 – Тамактанып жатканда коркунучтуу жана жийирке-ничтїї нерселер тууралуу сїй-

лєбєш керек. Єлїм, ооруу, То-зок тууралуу сїйлєшбєє керек.

14 – Конок дасторконго алып келинген тамакты та-макты кєнїлдї бура турган-дай карабаш керек.

15 – Ооздогу тамакты жут-пай туруп экинчисине колун созбоо керек.

16 – Тамактын ортосунда бир нерсе їчїн, жада калса, на-маз їчїн болсо дагы дастор-кондон турбаш керек. Намаз-ды тамактан мурда окуп алуу зарыл. Эгер дасторконго алып келинген тамактар сууп калы-шы же бузулушу мїмкїн болсо же тамактан кийин намаз окуу-га убакыт жеткиликтїї болсо тамакты намаздан мурда жеп алуу керек.

17 – Тамак дасторкондон алып кетилсе ошондо туруу керек.

18 – Їй ээси конокко тамак узатса жана колуна суу куйса жакшы болот. Азыркы кїндє кол жууй турган жерлер бол-гондуктан суу куюу керек эмес. Колун аарчуу їчїн сїлгї узат-са болот.

19 – Тамактан кийин їй ээсине берекет, рахмат жана кечирим тилеп дуба кылы-нат. Кетїї їчїн уруксат сура-лат. "Сиз дагы бизге конокко келиўиз” – деп айтылат.

20 – Оозу, колу эт же тамак жыттанып турса ошол бойдон жатпаш керек.

21 – Жаш балдардын дагы колун жууш керек.

22 – Курсагы ток бойдон

жатпаш керек.23 – Тамак жана суу идиш-

тер оозу жабылуу болуш керек.24 – Дарыядан, кєлмєдєн

ийилип, ооз менен ичпєє керек.25 – Ичи кєрїнбєй турган

кумган, кумура сыяктуу идиш-тердин оозунан суу ичпеш ке-рек. Идишке куюп ичїї керек.

26 – Чынынын, стакандын сынык жеринен жана сап жа-ганын ичпеш керек.

27 – Кечинде жатар алдында тамак, суу идиштердин ооздо-рун жаап коюу керек.

28 – Мусулмандан, айрыкча салих мусулмандан калган суу-ну ичїї берекеге себеп болот.

29 – Зарылдык болбосо фа-сыктар менен бирге отуруп та-мактанбаш керек.

ТАМАКТЫ ЫСЫК ЖЕШТИН ЗЫЯНДАРЫ:

1. Дїлєйлїккє себеп болот.2. Єўї сары болот.3. Кєздєрїнїн нуру болбойт.4. Тиштери саргаят.5. Оозунун даамы болбойт.6. Курсагы тойбойт.7. Тїшїнїї жєндємдїїлї-

гї азаят.8. Акылы аз болот.9. Ооруга себеп болот.Аз жештин пайдалары:1. Денеси кубаттанат.2. Кєўїлї нурданат.3. Унутчаак болбойт.4. Тиричилиги оўой болот.5. Жасаган жумушунан ыра-

хат алат.6. Аллаху тааланы кєп зи-

кир кылган болот.7. Акыретти тафаккур кылат

(ойлонот).8. Ибадаттарынан алган

ырахаты артат9. Бардык нерседе ийгилик-

тїї болот.10. Эсеби жеўил болот.

Хадиси шарифте: "Жакшылыктардын башы

- ачкалык. Жамандыктардын башы - токтук”, -деп билди-рилди. Ачкалык канча кєп бол-со тамактын даамы ошончо артат. Токтук - унутчаактыкка себеп болот. Кєўїлдї сокур кы-лат, ичкиликтер сыяктуу кан-ды бузат. Ачкалык – акылды тазалайт, кєўїлдї нурдантат.

Хадиси шарифтерде дагы айтылды:

"Адамдын кєўїлї талаада-гы эгин сыяктуу. Тамак бол-со жамгыр сыяктуу. Ашыкча суу эгинди курутканы сыяктуу ашыкча тамак дагы кєўїлдї єлтїрєт”. Бир хадиси шариф-те: "Кєп жегенди жана кєп ич-кенди Аллаху таала жактыр-байт”, -деп айтылды. Кєп жеш – оорулардын башы, аз жеш [б.а., диета кармоо] дарылар-дын башы болуп саналат.

Ашказандын їчтєн бирин тамактарга, їчтєн бирин суу-га бєлїш керек. Їчтєн бирин болсо абага бєлїї, б.а., бош бо-луусу эў минимум даража бо-луп саналат. Эў жакшы даража болсо аз жеш жана аз уктоо.

19-июль, 2014-жыл

13ТАГДЫР

Кїйєєм бєлєм менен жашап алыптыр

Атым Гїлзира,

сиздердин гезит аркылуу

жаш кыздарга сабак

болсун їчїн єзїмдїн

катачылыгымды айтып,

меникиндей катаны алар

кайталабасын алдын

алгым келди.

БИРИНЧИ КЇЙЄЄМ

МЕНЕН АЖЫРАШТЫМ

Мектепти бїтїп жогорку окуу

жайына тапшырганы борбор ка-

лаабызга келип, Ислам инсти-

тутуна тапшырдым. Араб тилин

мектептен єздєштїргєн соў мага

окуу жеўил болду. Окуп жїргє-

нїмдє алысыраак жеўем бир

Максат аттуу жигит менен таа-

ныштырды. Биз таанышкан кїн-

дєн тарта Максат менин артыман

жїгїрїп жїрдї. Акыры экєєбїз

баш коштук. Алгач айылда жашап

жїрдїк. Бир-эки ай мыкты жубай-

лар болдук, андан кийин баары

башталды. Тїн ичинде кетип калат,

їйгє келбейт, келсе да мас болуп

келет. Бир жыл чогуу жашадык да

андан бир балалуу болгондон кийин

Максаттын жоруктарына чыдабай

тєркїнїмє кетип калдым. Окуумду

болсо улантууга мїмкїнчїлїк болгон

жок тилекке каршы. Баламды 2 жаш-

ка чыгарган соў, мектепте сїйлєшїп

жїргєн жигитиме турмушка чыгып

алдым. Ал абдан боорукер, камкор

кїйєє болду. Экєєбїз эки жылдан

кийин Карачач аттуу кыздуу болдук.

Кызыбыз жакшы чоўоюп жатты. Ба-

ламды да єз колума алып уулум, кы-

зым экєєнї чогуу тарбиялап жїрдїк.

Аскат бизди эч нерседен кем кылбай,

керектїї нерселерди алып келип, бол-

гон кїч аракетин бизге жумшап жїр-

дї. Менин тєркїндєрїмє да жакшы

кїйєє бала болду. Кудайым биринчи

никемен бак бербесе да, экинчисинен

бак бергенине ичимен тобоо кылып

жїрдїм.

БООРУЎ ООРУСА БООРГО

ТЕБИШЕТ ЭКЕН!

Аскат экєєбїз шаарда турчубуз.

Кабаттуу їйлєрдє тургандыктан, бал-

дар кичине чоўоюп калганда мен иш-

теп Аскатка кичине болсо да жардам

берейин дедим. Аскат ишинен от-

пускага чыккан эле. Балдарды бала

бакчага алып барып коюп їйдє эс

алчу. бир жолу їйгє Назгїл аттуу бє-

лєм келип калды. Ал мурда турмуш-

ка чыгып анын да турмуштан жолу

болбой ажырашып кеткен эле. Биз-

дин їйгє ооруп доктурга кєрїнгєнї

келиптир. Аны доктурга кєрсєтїп,

їйдєн ийне алгыла дегенинен биз-

дин їйдє эле жїрїп дарыланып алып

кет деп алып калдым. Назгїлдїн да.

Менин да апаларыбыз биз кичине

кезибизде эле каза болгон-

дуктан экєєбїз таенемдин колунда

чогуу єстїк. Таенебиз эне ордуна эне

болуп бизди эч нерседен кем кылбай,

элдин балдарындай кийинтип, ичин-

тип чоўойткон эле.

БААРЫ БЄЛЄМ КЕЛГЕНДЕ

БАШТАЛЫПТЫР

Назгїл биздикинде бир айча жїр-

дї окшойт. Мен болсо кээде балдарды

ага табыштап коюп ишке кетем, кай-

ра иштен келгенимде тамагым даяр,

кирим жуулган ичимен Назгїлгє сї-

йїнїп жїрдїм. Мага кичине болсо да

жардам берет экен биздикине эле алып

калсамбы деп ойлондум дагы аны биз-

дикине калып жашап ушул жактан иш

таап иштеп акча чогулт деп кєндїр-

дїм. Ал дароо макул болуп абдан сї-

йїндї. Ошентип биздикинде биз ме-

нен чогуу жашап, тигїї цехинде иштей

баштады. Баарыбыз эртеў менен ишке

кетип, кечинде келип жатып калабыз.

Балдарыбыз болсо кичинеден чоўоюп

келе жатты.

КОЙНУМДА ИЙРИ

ЖЫЛАНДЫ БАГЫП

ЖЇРЇПТЇРМЇН

Бир кїнї мен жумушка кетип атсам,

Назгїлгє да, Аскатка да дем алуу кїн

болуп алар їйдє уктап калышты. Эч

нерседен шек санабастан эле ишиме

кетип калдым. Балдарды бала бакча-

га жеткирип коюп ишке бара жатып

акчамды унутуп калганымды эстеп

їйгє кайрылдым. Эшик ачык экен биз

жаткан бєлмєгє кирип эле акчамды

алайын дегенде кєзїў жамандыкты

кєрбєсїн. Баягы Назгїл бєлєм менен

менин кїйєєм экєє бир тєшєктє эрди-

катындай болуп жатышыптыр. Алар-

ды кєрїп нес болуп туруп калдым. Ас-

кат жаман болуп ордунан тура калып,

Гїлзира кечир, сага билдирбейли де-

генбиз кєрїп калдыў. Эми мындан ары

жашай албайбыз го, сенин бетиўди

кантип карайм деп кийимин чогултуп

алып Назгїлдї ээрчитип їйдєн чыгып

кетишти. Мен їйдє эмне болуп атка-

нын тїшїнбєй, кєзїмдїн жашын кєл

кылып бир орунда катыган боюнча

туруп калыптырмын. Єзїмдїн кой-

нумда ийри жыланды багып жїргє-

нїмє ушунча жиним келди. Ичимен

Назгїлдї каргап аттым. Бирєєнїн кї-

йєєсїн тартып алып, балдарды чыр-

кыратып таштаттырып бактылуу

болгусу келген шуркуяны болгон кар-

гыштар менен каргап, ичимен сызып

жаттым. Ушундай шуркуялыгынын

айынан кїйєєсї таштап кетсе керек

деп ойлодум. Эми балдарым атам кай-

да кетти десе эмне деп жооп берем деп

башым маў болуп турду. Алардын ке-

лечегин ойлогондо заманам куурулуп,

кирип кетейин десем жер гана катуу

болуп турду. Ушунун баарына єзїмдї

кїнєєлєп, єзїмдї жек кєрїп аттым.

Мага да чала болот. Эмнеге аны їйгє

киргизип алдым? Эмнеге аны бактым

деп єзїмдї жемеледим. Айла жок таг-

дырга моюн сунуп жашап калдым.

АЛАРДЫН БАЛАСЫ ШАЛ

БОЛУП КАЛДЫ

Ошол кїндєн тарта эки баламды

єзїм тарбиялап, єзїм иштеп аларды

багып єз тїйшїгїм менен алек бо-

луп жїрдїм. Назгїл менин кїйєємдїн

башын айлантып алып, менден тар-

тып кеткенин тууган-уруктун баары

угуп-билишти. Кїйєєм болсо балдар-

га жардам берип акча жєнєтїп турат.

Бирок кайсы жакта жашап жатканын

такыр айтпайт. Балдарым сагынган-

да алып кетип кайра сагынычы тара-

ганда алып келип коёт. Жараткан бе-

шенебизге эмне жазган болсо ошону

кєрєт экенбиз да. Кїндєр айга, айлар

жылга алмашты. Аскат менен Назгїл

бир уулдуу болушту. Уулу тєрєлгєн-

дє эле майып тєрєлдї. Экєє азыркы-

га чейин баласынын азабын тартып

болгон табыптарга, мыкты оорукана-

ларга кєргєзсє деле баспайт, чычып

сийгенин билбейт, сїйлєбєйт шал.

Менин каргышым тийген окшойт да.

Ошол бейкїнєє наристеге эмес Аскат

менен Назгїлгє тийбейт беле. Алар-

дын баласын кєрїп бооруў ооруйт.

А менин балдарым болсо мектепте

жакшы окушат. Ошону менен бала-

луу болушкан жок.

КУДАЙ БУЮРСА АЗЫРКЫ

ЖАШООМ ЖАКШЫ

Мен азыр турмушка чыккам. 2

жылдай болуп калды. Дагы бир уул

тєрєдїм. Атын атасы Данияр деп

койду. Кызым менен баламды бол-

со шаарда иним аялы экєє карап

биздин їйдє жашашат. А мен бол-

со кїйєєм уулум менен азырын-

ча айылдабыз. Эмнеси болсо да

бактылуумун. Кудайдан ар мїнєт

сайын ушул кїйєєм экєєбїздїн

никебиз туруктуу болсо экен деп

тилейм.

P.S. Урматтуу окурман,

эгерде сиздин да биздин

гезитке айта турган

окуяўыз же тагдыры-

ўыз болсо aybatkg@mail.

ru дарегине кат жєнєт-

сєўїз болот.

Жазып алган

Тєлєбїбї

КАСЫМАЛИЕВА

19-июль, 2014-жыл

14

Кыштактар, эгин талаалары, пахта-зарлар эми артта калып экєєнїн ма-шинасы саргайган адырларды аралап Анзоб ашуусуна карай кеткен жолдо баратышты. Мындан ары элдїї пункт-тар эми кездешпейт. Жолдун їчтєн экисин басып єтїштї. Эми жолдун эў татаалы Анзоб ашуусу турат. Нурдан бул ашуунун кандай экенин билбегени менен Сухраб жакшы билет. Ак-Бай-тал, Кызыл-Арт ашууларынан дагы бийик, жолу андан да татаал. Жолу зымыраган Єзбекстан менен деле Ош-ко жетип алууга болот. Бирок ушунча «товар» мененби. Єзбектер мындай жїк эмес, жеринен жєн эле єтїп ба-ратсаў кокодон алышат эмеспи. Ал жак менен кетишпей калышсын. «Ач кулактан, тынч кулак». Жолу татаал болсо дагы жанга тынч Анзоб ашуусу менен кетишкендери эле дурус. Аман эсен жетип алышса жолдун татаал-дыгы эч нерсе эмес. «Товарды» єткє-рїп, акча колго тийгенден кийин жол азабы, колго тїшпєй жетип алсак де-ген коркунуч унутулат. Гїлсара деген бул жагын жигин чыгарбай бїтїрєт эмеспи. Мына экєє Анзоб ашуусу-нун башталышына жетишээрине аз калышты. Ашуудан тїшїп Ура-Тєбє-нїн жолуна чыгышат. Ага жеткидей бензинди канистирлерге куюп алыш-кан. Ашуудан аман-эсен єтїп алыш-са Ура-Тєбє менен Ходженттин жолу зымырайт. Кистакуздагы Сухрабдын карындашыныкында дем алып алы-шып, машинаны ал жерге ташташат дагы, экєє талаа менен эле мал кара-ган киши болушуп чек арадан єтїп

кетишпей жандары жокпу. «Жїктї» болсо эки бєлїшїп белдерине байлап алышат. Андан ары Сїлїктї аркылуу Ошко сегиз саатта кирип барышат. Экєєндєгї таза героин їч тогуз деп коюшат, табылышы кыйын. Сейрек деле болбойт, болгону колдон колго єтїп жатканда, ортомчулар салмагы кєбєйсє акчасы кєп болсун дешип бир нерсени кошо беришип тамтыгын чы-гарышат. Булардыкы болсо эч нерсе кошулбаган таза. Ушундай тазасына жеткени экєєнїн кыйындыгы эмеспи. Ошол тазалыгына жараша акчасы да

кымбат болот. Экєє ушуларды ойлоп санаалары тынч болуп келе беришти.

Бирок бул экєєнє тагдыр буйругу башка экенинен кабарсыз. Эч качан Ошко жетпей калышаары, єз ажал-да-ры менен кездешээрине шектери жок.

Анзоб ашуусу Душанбе менен Ура-Тєбєнї бириктирген кыска жол болго-ну менен жайдын кїнї катташып кыш маалында болсо кар калыў тїшкєндїк-тєн жол жазга чейин ачылбай кар ба-сып жатат. Ашуунун туу белине катар-лаш бет маўдайдагы бийик тоолордун башынан мєўгї кетпей ак карга чулга-

нып жатат. Экєє акчаны алышкандан кийин эмнеге жумшаарын кыялдана сїйлєшїп коюшат. Ашуунун туу бе-лине чыкканга чейинки бурум-бурум болгон тар, таштак тик бети куйулма шагылдуу жаман жолдо Сухраб ма-шинаны абдан этияттап айдап келе жатты. Жамгыр жааганда жол їстїн-дєгї жылгалардан суу тїшїп желип кеткен жери кєп. Єйдє карасаў анда мында жапалак арча єскєн тоо заўка-йып, жолдун астын карасаў тик кет-кен куюлма шагылдуу жылгалар тээ тємєнгє чейин созулат. Ар жеринде їйдєй чоў таштар арасындагы куура-ган чайырдын сєўгєгї соройот. Тоонун бїткєн таманында суу бар окшойт. Кє-рїнбєгєнї менен шоокуму болоор бол-бос угулат. Бир жерге келишсе жамгыр суусу аябай жиреп кеткен экен. Ма-шина єтє алгыдай эме. Экєє чукулап таш омкоруп, оюлган жерге тизишип, арасына шагылдуу топуракты колдо-ру менен шилеп толтуруп анан єтїш-тї. Муздак таш колдорун какшатып, оўой оокат кайда экен, аман-эсен ке-ле жатканыбызга тообо дешип кай-раттанып коюшат. Ашуу єтє эле би-йик, анан жолдун жамандыгычы. Жол жаман болсо деле мейличи, тынч келе жатышканына шїгїр этишет.

Нурдан машина айнегинен тємєн жактагы тик бетти карап алып, чочу-ганынан кайра кєргїсї келбей кєздє-рїн жуумп кыялга батты. Сухраб аны уктап калдыбы деп їндєбєй калды. Нурдандын болсо кєз алдына эки ка-бат салган їйїнїн їстїн усталар жаап жатканын элестетти.

- Мурат, - азыр экєєбїз тєр жактан орун алабыз, - деген Серёга Мураттын коляскасын мулук колу менен кєкїрє-гїнє такай тїртїп жєнєдї.

- И-и... – Мурат эптеп їн чыгарышып болду. Анткени менен Серёга аны жак-шы тїшїнєт. Бири-бирине кам кєрїп гана экєє єлбєстїн кїнїн кєрїп кела-тышат. Серёга Мураттын эмне каалап жатканын айттырбай тїшїнєт. Мурат болсо Серёга таап келген тамактарды чогуу жейт. Адегенде Серёгага жеди-рип, ал тойгондон кийин гана єзї жеп баштайт. Антпесе Серёгага кыйын эле. Кєчєдє кайыр сурап отурганда кєбїн-чє ачка калат. Мулуйган колу менен бир нерсе жеш ага оор. Бул жагынан алганда сїйлєбєсє, эки буту жок бол-со да Муратка жеўилирээктей сезилет. Жок дегенде кєчєдєн эптеп шам-шум этип курсагын тойгузуп алганга жарайт. Ошонусуна карап ал Серёганы аяйт. А, Серёга Муратты. Ошентип, бири-бири-не кам кєргєн эки жердеш эптеп єлбєс-тїн кїнїн кєрїп келишет. Бир гана єтє оор болгону экєє сыр чечишип сїйлєшє албагандыгы. Же, Мурат эле жазганды билсечи. Анда алда канча жеўил бол-бойт беле. Сїйлєй албаган киши ойлуу болоору аргасыздын иши. Мурат да тїбї жок тїркїн ойлордон тажабайт. Ал азыр да тээ балдар їйїндєгї кїндєрїн эстеп жатты. Анда Серёга менен мамилеси жок болчу. Дайыма Болотту этектеп, жанынан чыкчу эмес. Болот да Муратты бооруна тартып, эч кимге тийдирбечї. Ушуларды ойлоп отурган Мураттын єўї бир заматта бузула тїштї. Бул анын ка-макка тїшкєн кїндєрїн эстеп жаткан-дагысы. Тигине, Серёга жанында уктап жатат. Ал да Муратка окшоп, кєзїн ача албаса да баарын угуп, сезип жатты бе-кен, аны билбейт. Бирок, Болот менен Нурбектин эмне сїйлєшкєндєрїн бїт уккан. Атургай экєєнїн качканын да билет. Анан кийин эле Нурбекти кєрдї. Їнї, аты окшош. Демек, бул баягы Нур-бек. А, Болот кайда? Качып кете алды бекен? Эгер качып кетсе качан аны ке-лип алып кетет? Балким, Нурбек да ки-йин качып кетип, азыр Болот экєє аны

издеп жїргєндїр? Мїмкїн жанагы кыр-гыз кишилерди Болот жибергендир? А, жо-ок, алар Нурбекти издеп жїрїшкєн. Демек, Нурбек да азыр али туткунда. Анда эмнеге мени алып кетишкен жок. А, баса ооба, алар менин атымдын ким экенин билбей калышпадыбы. Серёга-га ишенген жок го. Анын їстїнє менин сїрєтїм да жок турбайбы.

Мурат ушинтип єзїн-єзї сооротот. Дайыма эле балдар їйїндє жїргєн кїн-дєрїн, андан кийинки камакка жаўы тїшкєн учурларын эстей берип, ал кез азыркыдай кєз алдында. А майым бол-гондон кийинки кїндєргє кайдыгер. Жаштай болуп жашоого деле умтулбайт. Бирок, колумду да кесип салбасын деп коркуп, кайырчылык ишин кадимкидей аткарат. Канткен менен муўдуу кєздєрї, мунжу буттары, балалыкка окшобогон курган курагы кимди болбосун кайды-гер каратпайт эле. Балким, тили бїтїн болуп сїйлєй алса аны ал жерден алып кетип багып алам дегендер да чыкмак. Ошондой ойдобу, же жєн эле жылды-зы келишип калдыбы, айтор бир орус кемпир кїндє келчї болду. Кїнїгє бир

маал келип, аны тамактандырып кетет. Мурат тамагын ичип болгончо мээри-мин тєгє карап отуруп, анан “жїрї мени менен” дегенсип кол жаўсайт. Жок деп баш чайкайт, андайда Мурат. Кемпир-ди аяйт. Анын кесепетинен кемпирдин кошо єлїп калышын каалабайт. Тиги-лердин, кожоюн деп коюшат, аларды ка-йырчылар. Ошол кожоюндардын каары-нан коркот. Кожоюндар жаман. Каякка качсаў да таап алышат. Бир жылга деле жете элек го, ал окуя болгонуна. Баласын алып бир аял качкан. Їч-тєрт кїн хатага келишкен жок. кайырчылар жатак сара-йын “хата” деп коюшат. Анан эле кармап келишти. Тїн бир оокумда кайырчылар-дын баарын тургузушту. Уйкулуу кєздє-рї менен кєптєрї эмне болуп жатканын деле аўдай албай турушту. “Уйкуўарды ачкыла. Качкандарга бир гана жаза бар, ал єлїм” деп, лєкїйгєн бирєєсї орто-го чыгып сїйлєп жатты. Ачуусу аябай келгендиктен сєздєрїн так айта албай булдуруктап сїйлєп жиберет. Дагы эки лєкїйгєн неме аялды баласы менен ор-того сїйрєп чыкты. Баласы кєп болсо алты жашта болсо керек. Їн чыгарып

ыйлай албаса да алаўдап корккон кєз-дєрїнєн жаш тынымсыз агат. А жїдє-гєн энесинин оозуна чїпєрєк тыгылып, колу артка кайрылып байланган экен. Ошого карабай жулунуп, кыйкырганга аракет кылып жатты. Кожоюндар кєп-кє эрмектеп турушкан жок. Кичинекей баланы тигил эки лєкїйгєн жигит жерге жаткырып, бирєєсї кокого сайып жи-бергендей болду. Энеси канча жулунга-ны менен аны артынан бекем кучактай кармап турган немеден кутула албады. Жулунуп, жулунуп такыр алы келбе-ген соў тизе бїгє ылдый отуруп ыйлап жаткан. Ошол учурда бала да бут серп-пей кыймылсыз жатып калды. Ошого удаа эле аялдын жїрєгїнє бычак урулду. Аялдын денеси ага чейин эле єлїп кал-гансып былк эткен жок. Башын ылдый шылкыйта акырын жерге кулады. Жер-де эне-баланын сєєгї. Энеси баласын баса жыгылган. “Кєрдїўєрбї, качкандар мына ушундай болот. Эч кимиўерге аёо жок” деп, тигилердин анабашчысы айт-кан соў эне-баланын сєєгїн сыртка сїй-рєп кетишкен. Ошондон кийин эне-ба-ланы эч ким кєргєн жок. Бирок, балага ошондо жєн эле уктатуучу дары сайып, кийин органдарын сатып жиберишип-тир деп, кайырчылар арасындагы узун кулактар кеп кылып жїрїштї. Айтор, кандай болгондо да качуунун акыры баа-ры бир єлїм менен аяктаарын ошондон кийин баары билип калышкан. Эми эч ким качууга аракет да кылбайт. Мунусун атургай кожоюндар да билип калышкан сыягы. Буларды “точкаларга” жеткирип коюшуп, кїндїзї аларга кароол коюш-пайт. Кечинде гана чогултуп алып кети-шет. Ошентип кїнїмдїк жан сактоо єтїп жатты. Жадатма жашоодон карманган Мурат їчїн орус кемпир анан Серёга. Бул экєє болбосо Мурат їчїн таптакыр эле жашоонун маўызы, максаты болмок эмес. А їмїтї Болот менен Нурбек. Ошол їмїт-максаты Муратты єз ємїрїн кы-йуудан сактап жїрдї. Анын їстїнє Му-раттын эч кимге айтпаган купуя макса-ты бар болчу. Ооба, эч кимге айтпаган. Айтайын десе да ал эми эч кимге айта алмак эмес.

* * *

НАРКОТАШЫГЫЧТАР

(Сандан санга)

БУРУЛКАН БАКЕЕВА

Íàðêî ñîîäàãà àðàëàøóóíóí ýêè ãàíà æîëó áàð. ªë¿ì æàíà

ò¿ðìº. ¯÷¿í÷¿ æîëó æîê. Íàðêîçàòûí êîëäîíãîí äàãû, ñàòêàí äàãû ºç¿

àòàéûëàï æàð êûðûíäà òóðóï àëûï àæàëûíà áîé òàøòàãàí ìåíåí

áàðàáàð.

(Сандан санга)

ТААЛАЙ БАКЫТАЕВ

(Курч окуялуу чыгарма)

(Бейєкмєт уюмдардын маалыматы боюнча 1997- жылдан бери 400 бала жоголгон)

Жоголгон балдар

КЫРГЫЗ ЭЛ ОЮНДАРЫ

19-июль, 2014-жыл

15Акылмандын єрнєк болор насааты бар, акмактын єрнєк болор неси бар?

СКАНВОРД

11-июль, 2014-жыл

16

УРМАТТУУ ОКУРМАН!"АЙБАТ" гезитине

жазылуу башталды!

Жазылуу почта кызматын кошкондо:

- 1 айга – 49 сом 50 тыйын- 3 айга – 148 сом 50 тыйын- 6 айга – 297 сом 00 тыйынЖазылуу республиканын, бардык

почта бєлїмдєрїндє чектєєсїз жїргїзїлєт.

СЇЙЇКТЇЇ ГЕЗИТИЎИЗГЕ ЖАЗЫЛЫЎЫЗ!

Жазылуу индекси: 68546

ЭРКИНГЇЛ ИСАКАНОВА ЖАЎЫ КЛИП ТАРТЫП

ЖАТАТЖакындан бери эл алдына єз

талантын тартуулап, ырдап чыга баштаган кыз Эркингїл Исаканова «Сага» деген ырына клип тартканы бел байлап чуркап жїргєн кези. Эр-кингїлдїн айтуусу боюнча тартыла турган клиби, эксклюзивдїї бол-мокчу. Аккордеондун коштоосунда да тартылган кадрлары болот. Ал эми башкы ролго атайын кыз-жи-гит тандап коюшкан. Ал эми клип-тин кандай тартылганы туурасында клип тартылып бїткєндєн кийин чогуу кєрмєкчїбїз. Ага чейин Эр-кингїлгє ийгилик каалайбыз.

ШОУ ЖАЎЫЛЫКТАР

НАЗИРА АЙТБЕКОВА КЄЛДЄ ЭС

АЛУУДАБелгилїї телеа-

лыпбаруучу Назира Айтбекова шаардын ысыгында єзї туулуп єскєн кичи мекенин-де їй-бїлєєсї менен эс алып жїргєн кези.

Рахатбек Рысалиев