ปัญญาภิวัฒน์ ปี 6 เล่ม 1journal.pim.ac.th/uploads/content/2014/11/o_197ngmeqg9cs... · 2019-05-08 · และการมีพันธมิตรทั้งในและต่างประเทศ

ผานการรบรองคณภาพจาก TCI (กลมท 1) สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร

Panyapiwat Journal Vol.6 No.1 July - December 2014 33

การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนกบโอกาสของกจการเพอสงคมในเขตภาคเหนอตอนบน1

VOLUNTEER TOURISM AND OPPORTUNITIES FOR SOCIAL ENTERPRISES IN THE UPPER NORTHERN THAILAND

กาญจนา สมมตร2, นทศน บญไพศาลสถตย 3 และสราวฒ แซเตยว4

บทคดยอ การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนจดเปนการทองเทยวรปแบบใหมทไดรบอทธพลจากแนวคดความรบผดชอบ

ตอสงคม การศกษาเรองนน�าเสนอสถานการณดานอปทาน สวนประสมทางการตลาด กลม ประเภทระดบความเขมขน

ของกจกรรม และแนวทางการพฒนาแผนการตลาดการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบน

เกบขอมลดวยวธการสมภาษณเชงลกกบผจดกจกรรมในเขต 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน จ�านวน 55 กลมตวอยาง

วเคราะหขอมลเชงคณภาพโดยการวเคราะหเชงเนอหา จากผลการศกษาพบวา สถานการณการทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชนในภาคเหนอตอนบนมแนวโนมทดมาก พบผจดกจกรรมในจงหวดเชยงใหมมากทสด รองลงมา คอ เชยงราย

และแมฮองสอน สามารถแบงกลมผจดกจกรรมเปน 5 กลม ไดแก กลมผจดโปรแกรม กลมเจาของกจกรรม

กลมแหลงกจกรรม กลมองคกรพฒนาเอกชน และกลมการทองเทยวโดยชมชน มการจดกจกรรมประชาสงเคราะห

มากทสด ระดบการท�ากจกรรมมตงแตระดบผวเผนไปจนถงระดบลกซง ผจดกจกรรมกลมทหนง สองและสามมแนวโนม

เตบโตขน กลมผจดกจกรรมสวนใหญจดเปนกจการเพอสงคมแบบท 1 (กจการแบบไมแสวงหาก�าไรแบบใชคานงด)

และแบบท 2 (กจการไมแสวงหาก�าไรลกผสม) ผจดกจกรรมแตละกลมตางมจดแขงจดออนแตกตางกนไปตามลกษณะ

การด�าเนนงานของกลม จดแขงทส�าคญ ไดแก ประสบการณการท�างานดานอาสาสมคร การมเครอขายในชมชน

และการมพนธมตรทงในและตางประเทศ สวนจดออนทควรพฒนา คอ ความสามารถดานการบรหารจดการและดาน

ภาษาของผใหบรการ ผจดกจกรรมสองกลมแรก มการจดสวนประสมทางการตลาดไดครบถวนทสด แนวทางการตลาด

ควรเนนกลมนกเรยนนกศกษาในกลมประเทศอาเซยน จน ญปน เกาหลใต อเมรกา ยโรป และออสเตรเลย เนนการจด

กจกรรมทหลากหลาย มคณภาพ เนนการสรางภาพลกษณและการสรางคณคาทางจตใจ

ค�าส�าคญ : อปทานการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน ภาคเหนอตอนบน กจการเพอสงคม

1 บทความนเขยนขนจากงานวจยฉบบสมบรณเรอง “อปทานการทองเทยวเพอบ�าเพญประโยชนในเขตจงหวดภาคเหนอตอนบน” โดยกาญจนาสมมตรและคณะ(2556)ไดรบสนบสนนงบประมาณจากส�านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตและส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยประจ�าป2555

2 อาจารยประจ�าภาควชาการประกอบการมหาวทยาลยฟารอสเทอรนE-mail:[email protected] อาจารยประจ�าภาควชาภาษาองกฤษธรกจมหาวทยาลยฟารอสเทอรนE-mail:[email protected] นายกสมาคมธรกจทองเทยวเชยงใหมE-mail:[email protected]

วารสารปญญาภวฒน ปท 6 ฉบบท 1 ประจ�ำเดอนกรกฎำคม - ธนวำคม 2557


34

Abstract Volunteer tourism is considered a new form of tourism, which is influenced by the concept

of social responsibility. This study presents the situations of supply side of volunteer tourism,

marketing mix, clusters and types of volunteer tourism providers and guidelines for making

marketing plans for volunteer tourism providers in the Upper Northern Thailand. Data were

collected from 55 volunteer tourism providers in 8 provinces in the Upper North via in-depth

interviews. Qualitative data were analyzed by adopting content analysis method. The study results

showed that the situation of volunteer tourism in the Upper North was very positive. Most providers

were found in Chiang Mai, Chiang Rai and Mae Hong Son, respectively. These providers can be

classified into 5 clusters: Program organizers, Activity possessors, Activity destinations, Non-government

organizations, and Community-based tourism groups. Social welfare was the most popular

activities among the providers. The level of volunteer tourism activities was varied from shallow

to deep level. The customers of the first, the second and the third groups tended to be increasing.

Most providers used social enterprise model 1 (Leveraged Nonprofit Ventures) and model 2

(Hybrid Nonprofit Ventures). Each cluster had different strengths and weaknesses according to

their forms of operation. The significant strengths of the providers were their experiences in

volunteer work, networks in local communities and having both domestic and overseas alliances,

whereas the weaknesses that need improvement were management and language capabilities of

the providers. For marketing mix, the program organizers and the activity possessors were the

groups that processed the complete marketing mix. The guidelines for marketing are: the providers

should target their services at students from ASEAN, China, Japan, South Korea, America, Europe

and Australia. The provided activities should be various with high quality. The focus should be

placed on the creation of image and mental value.

Keywords : Volunteer tourism supplies, Upper Northern Thailand, Social enterprise



บทน�า

ในอดตการทองเทยวมกอยในรปแบบมวลชน

(Mass tourism) ซงเปนรปแบบการทองเทยวทไม

แตกตางกน แตดวยรปแบบการด�าเนนชวตทเปลยนไป

อยางรวดเรวท�าใหรปแบบการทองเทยวไดเปลยนแปลงไป

สตลาดกลมเฉพาะ (Niche market) โดยทนกทองเทยว

มองหาประสบการณการทองเทยวทางเลอก (Alternative

tourism) มากขน เชน ในชวงตนศตวรรษท 19 มกระแส

การทองเทยวเชงวฒนธรรมและการผจญภย ชวงปลาย

ศตวรรษท 19 ถงตนศตวรรษท 20 เปนกระแสการ

ทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนทไดรบอทธพลมาจาก

ความรสกรบผดชอบตอสงคม (Callanan & Thomas,

2005) อยางไรกตามการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

(Volunteer tourism) ยงถอเปนการทองเทยวรปแบบใหม

ในประเทศไทย การทองเทยวแหงประเทศไทยไดระบ

กลยทธการสงเสรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนไว

ในกลยทธการตลาดยโรป 2011 วา ในกลมประเทศยโรป

และตะวนออกกลางจะมงเนนกลมกอลฟ การทองเทยว

เชงนเวศ กลมสขภาพ และเนนการทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชนในตลาดกลมเฉพาะ และจากการทการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชนไดรบความนยมเพมขนในกลม

นกเรยน นกศกษา และกลมผสงอายในยโรป การทองเทยว

แหงประเทศไทยจงไดท�าบนทกความเขาใจรวมกบ

ส�านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน และการไฟฟา

ฝายผลตแหงประเทศไทย ในงานสงเสรมการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชนในประเทศไทย (Tourism Authority

of Thailand, 2010)

ภาคเหนอตอนบนเปนภมภาคหนงทมศกยภาพ

ในการพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

เนองจากมกลมนกเรยนนกศกษาเดนทางมาทองเทยว

เพอบ�าเพญประโยชนเพมขน โดยเฉพาะ 2-3 ปทผานมา

มจ�านวนเพมขนถง 2-3 เทาตว จากการสมภาษณเจาของ

บรษท Track of the Tiger และบรษทอดมพรทวร

รวมทง Proworld ซงเปนกจการเพอสงคม (Social

Enterprise) พบวา จ�านวนนกทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชนมแนวโนมเพมขนทกป โดยมผใหบรการอย

หลายภาคสวนไมวาจะเปนองคกรพฒนาเอกชนซง

สวนใหญจดทะเบยนเปนมลนธ บรษทน�าเทยว ตวแทน

ผจดน�าอาสาสมครจากตางประเทศเขามาบ�าเพญประโยชน

ในประเทศไทย หนวยงานรฐบาลทมนกทองเทยวเดนทาง

มาบ�าเพญประโยชนหรอชมชนจดการทองเทยวดวย

ตนเอง (Community-based tourism) ซงองคกร

ดงกลาวเหลานจะมแนวคดการประกอบการเชงสงคม

(Social Entrepreneurship) ทค�านงถงประโยชน

ทางดานสงคมและสงแวดลอมมากกวาการค�านงถง

ผลก�าไรเปนทตง จากสภาพการณดงกลาวจงควรมการ

ศกษาวจยอยางจรงจงถงสถานการณของการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชนวาแตละภาคสวนใหบรการใน

รปแบบใด อยทใดบาง จดองคประกอบสวนประสม

ทางการตลาดอยางไร มเงอนไขในการใหบรการอยางไร

เปนตน จากนนจงศกษากจกรรมทจดขนวามกประเภท

จดแบงไดกกลม นอกจากนยงควรศกษาถงการจดประเภท

กจกรรมตามระดบความเขมขน เพอจะไดวางแผน

การตลาดของแตละกลมไดตรงตามความตองการของ

นกทองเทยวซงจะเปนประโยชนตอผจดกจกรรมโดยตรง

และเพอเปนการพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ในเขตภาคเหนอตอนบนใหมระบบและทศทางทชดเจน

วตถประสงคของการศกษา 1. เพอศกษาสถานการณดานอปทานของการ

ทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบน

2. เพอศกษาสวนประสมทางการตลาดของผจด

กจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

3. เพอศกษา กลม ประเภทและระดบความเขมขน

ของกจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

4. เพอก�าหนดแนวทางการพฒนาแผนการตลาด

การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนใหแกผจดกจกรรม

และผก�าหนดนโยบายการทองเทยว



36

แนวคดทฤษฎทเกยวของ 1. การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

มผ ใหค�าจ�ากดความของ “การทองเทยวเชง

บ�าเพญประโยชน” ไวหลากหลาย เชน VolunTourism

International (2009) กลาววา การทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชนนน เปนการทองเทยวรปแบบหนงทบรณาการ

กจกรรมบ�าเพญประโยชนเขากบกจกรรมการเดนทาง

เพอการทองเทยวอยางแยกกนไมออก Wearing (2002)

ไดใหค�าจ�ากดความของการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ไววา คอ การเดนทางทองเทยวผานการเปนอาสาสมคร

ชวยเหลอผยากไรในสงคม การชวยฟนฟสงแวดลอม

หรอประเดนทางสงคมอนๆ ส�าหรบ Brown & Morrison

(2003) เสนอวา การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนนน

อาจหมายรวมถงกจกรรมแพคเกจทวร ทมภารกจ

เลกนอย (Mini-mission) หรอโอกาสการท�าประโยชน

เพอสงคมในชวงเวลาสนๆ อนจะเปนการสรางความ

สมพนธอนดระหวางนกทองเทยวและชมชนทเขาไป

ทองเทยวนน McGehee & Santos (2005) เหนวา

การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนนน คอ การใชเวลา

และเงนเพอการทองเทยวทแตกตางจากกจกรรม

การทองเทยวทวไปดวยการเขาไปชวยเหลอผ คนท

ตองการความชวยเหลอ จากค�าจ�ากดความดงทกลาวมา

อาจสรปไดวา การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน คอ

การทองเทยวทางเลอกรปแบบหนงทนกทองเทยว

เลอกท�ากจกรรมทแตกตางจากการทองเทยวทวไป

ดวยการเสยสละทรพยากรของตนเพอชวยเหลอสงคม

หรอชมชนทตองการในขณะทเดนทางทองเทยวไปดวย

2. รปแบบธรกจของกจการเพอสงคม

Elkington & Hartigan (2009: 57-86) ไดจด

รปแบบธรกจของกจการเพอสงคมออกเปน 3 รปแบบ

ไดแก

รปแบบท 1: กจการแบบไมแสวงหากาไรแบบ

ใชคานงด (Leveraged nonprofit ventures) เปน

กจการทตอบสนองความตองการของผดอยโอกาสท

กลไกตลาดและธรกจปจจบนมองขาม มองไมเหนโอกาส

ทจะท�าก�าไรได จดออนของโมเดลน คอนอกจากการ

ขยายตวคอนขางล�าบากแลว ปจจบนยงไมมแนวโนมวา

จะท�าก�าไรได

รปแบบท 2: กจการไมแสวงหากาไรลกผสม

(Hybrid nonprofit ventures) เปนการผสมผสาน

ระหวางกลยทธทแสวงหาก�าไรและไมแสวงหาก�าไร ซงม

ศกยภาพในการสรางมลคาทางสงคมและสงแวดลอม

ในระดบทไมเคยมมากอน และนกการกศลร นใหม

หลายคนชอบและอยากรวมงานกบกจการแบบนมากกวา

แบบอน อยางไรกตามกระบวนการสรางโมเดลนอาจตอง

ใชเวลานาน ไดผลลพธไมแนนอนและมตนทนโอกาส

คอนขางสง

รปแบบท3:ธรกจเพอสงคม(Socialbusiness

ventures) เปนกจการแสวงหาก�าไรทมเปาหมายทาง

สงคม โดยผประกอบการกอตงกจการในลกษณะเปน

ธรกจทมพนธกจเฉพาะเจาะจงวาตองการผลกดน

การเปลยนแปลงดานสงคมหรอสงแวดลอม

3. สวนประสมทางการตลาดของการทองเทยว

แนวคดเรองสวนประสมทางการตลาดทใช

ในการการวจยในครงน เปนแนวคด 8 P’s ทประยกต

จากแนวคดของ Zeithaml & Bitner (1996) รวมกบ

แนวคดของ Morrison (1989); Lovelock & Wirtz

(2004); Edgell (2002) ไดแก

1) ดานผลตภณฑ (Product) หมายถง ตวสนคา

และบรการทางการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

2) ดานราคา (Price) คอ จ�านวนเงนทลกคา

ตองจายส�าหรบสนคาและบรการทจดไว

3) ดานชองทางการจดจ�าหนาย (Place) หมายถง

ชองทางหรอวธการทผใชบรการสามารถซอสนคาบรการ

การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนได

4) ดานการสงเสรมการขาย (Promotion) คอ

กจกรรมตางๆ ทจดขนเพอใหลกคามความมนใจในการ

ซอสนคาและบรการ

5) ดานบคคล (People) หมายถง บคคลท

เกยวของกบสนคาและบรการ ทงตรงและโดยออม



6) ดานลกษณะกายภาพ (Physical evidence)

หมายถง ลกษณะทางกายภาพดานตางๆ ทเกยวของกบ

การใหบรการ

7) กระบวนการ (Process) หมายถง ระเบยบ

วธการในการใหบรการทเกยวของ

8) ดานการมเครอขาย (Partnership) หมายถง

ความรวมมอกบองคกรหรอหนวยงานทมวตถประสงค

ในการท�างานคลายคลงกน

4. กลมและรปแบบของการทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชน

การศกษานประยกตใชการแบงประเภทกจกรรม

ทไดบรณาการแนวคดของ Handups Holidays (2012);

Cheung, Michel & Miller (2010); Callanan &

Thomas (2005) เขาดวยกน มกจกรรม 10 กลม ดงน

1) กลมประชาสงเคราะห เชน การดแลสตว

ดแลเดก ผสงอาย ผอพยพ งานเกยวกบเยาวชน บรรเทา

สาธารณภย กฎหมาย บรจาค

2) กลมการสอน เชน สอนคอมพวเตอร ภาษา

อาชพ กฎหมาย

3) กลมการอนรกษสภาพแวดลอม เชน สตวปา

ปลกปา เกบขยะ ท�าความสะอาด ท�าฝาย ท�าแนวกน

ไฟปา

4) กลมพฒนาธรกจ เชน การชวยพฒนาผลตภณฑ

ท�าไร ท�านา ท�าบญช การจดการ การตลาด ชวยท�า

รายงาน เวบไซต ขอทน

5) กลมกอสราง เชน ท�าการกอสราง ปรบปรง

บรณปฏสงขรณสงปลกสรางตางๆ

6) กลมพฒนาวฒนธรรม เชน ท�างานศลปะ

พฒนาบคลกภาพ อนรกษประวตศาสตร

7) กลมการวจยและศกษาสภาพแวดลอม เชน

การวจยพชและสตว การเรยนรดแลสภาพแวดลอม

8) กลมทางการแพทย เชน งานสาธารณสข

แพทยฝกหด งานในโรงพยาบาล การดแลผปวย

9) กลมการพฒนาชมชน เชน การปรบภมทศน

10) การทองเทยวในชมชน เชน การแลกเปลยน

วฒนธรรม

5. ระดบความเขมขนของการท�ากจกรรม

Callanan & Thomas (2005: 196) ไดแบง

ระดบความเขมขนของกจกรรมบ�าเพญประโยชนออกเปน

3 ระดบ คอ

1) ระดบผวเผน (Shallow volunteer tourism)

คอ การเนนการทองเทยวเปนหลก ใชเวลานอยกวา

2 สปดาห ไมก�าหนดทกษะหรอคณสมบตเฉพาะของ

นกทองเทยว และมกไมมการฝกอบรมกอนการไปบ�าเพญ


2) ระดบปานกลาง (Intermediate volunteer

tourism) เปนกจกรรมทเนนการสงเสรมทงตวกจกรรม

เองและโอกาสในการเดนทางทองเทยว ผจดกจกรรม

จะคนหาผทมทกษะ คณสมบต ประสบการณทวๆ ไป

ซงอาจเนนกลมเยาวชนซงเปนกลมทมทกษะฝมอนอย

เนนความส�าเรจทางการเงนและการสรางสงทเปน

ประโยชนตอชมชนทองถนไปพรอมๆ กน

3) ระดบลกซง (Deep volunteer tourism)

เปนกจกรรมประเภททต องคนหาผ ทมทกษะและ

คณสมบตเฉพาะ มการกระตนใหท�ากจกรรมนานทสด

เทาทจะท�าได มการจดเตรยมอปกรณหรอการฝกฝน

อยางเขมขนกอนการปฏบตจรง เสนทางการทองเทยว

ไดรบการสงเสรม มโอกาสในการทองเทยวทนาสนใจ

แตเปนวตถประสงครองจากการท�ากจกรรมบ�าเพญ


6. แนวทางการจดท�าแผนการตลาด

การศกษานวางแนวทางการจดท�าแผนการตลาด

6 ดาน ตามแนวทางของการทองเทยวแหงประเทศไทย

(ศนยประสานงานการทองเทยวจงหวดกระบ, 2550) คอ

1) กรอบแนวคดของแผนการตลาดการทองเทยว

2) เปาหมาย (เปาหมายดานต�าแหนงทาง

การตลาดเปาหมายดานเศรษฐกจ เปาหมายรายได

ทางการทองเทยว ประมาณการจ�านวนนกทองเทยว)

3) กลมเปาหมาย

4) สนคาทางการทองเทยว



38

5) กลยทธและแนวทางการด�าเนนงาน

6) การสงเสรมตลาด/แนวทางการด�าเนนงาน

และกลยทธการสงเสรม

วธการวจย งานวจยน ใช วธการวจยเชงคณภาพเปนหลก

เกบขอมลจากเอกสาร เวบไซต การสอบถามและ

การสมภาษณ โดยสมภาษณผจดกจกรรมเชงบ�าเพญ

ประโยชนจ�านวน 55 องคกร

ประชากร ในการศกษานเปนผจดกจกรรมทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชนใน 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน

ประกอบไปดวย มลนธ องคกรพฒนาเอกชน บรษท

น�าเทยว ตวแทนผจดน�าอาสาสมครจากตางประเทศ

(เอเยนต) ชมชนทจดกจกรรมการทองเทยวดวยตนเอง

หนวยงานรฐบาลทมนกทองเทยวมาท�ากจกรรมบ�าเพญ

ประโยชน และหนวยงานหรอองคกรอนๆทเกยวของกบ

การจดการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

การสมตวอยาง ใชวธการสมแบบ Snowball

ในตอนแรกเพอใหไดประชากรครอบคลมมากทสด

โดยกล มตวอยางทสามารถจดเกบขอมลมจ�านวน

55 กลมตวอยางสามารถแบงกลมตามประเภทผจด

กจกรรม ดงน 1) กลมบรษทน�าเทยว แหลงทองเทยว

และกลมเอเยนต 8 บรษท 2) กลมมลนธ องคกรการกศล

และองคกรพฒนาเอกชน 32 องคกร 3) กลมองคกร

อสระ 5 องคกร 4) กลมการจดการทองเทยวโดยชมชน

8 ชมชน 5) หนวยงานรฐบาลทมนกทองเทยวมาท�า

กจกรรมบ�าเพญประโยชน 1 องคกร และ 6) โรงเรยน

นานาชาต 1 แหง

การเกบขอมล ใชวธการสมภาษณเชงลกโดยใช

แบบสมภาษณทออกแบบตามวตถประสงคของการศกษา

การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ ใชการวเคราะห

ความถและรอยละเพอตอบค�าถามสถานการณดาน

ตวเลขตางๆ เชน จ�านวนประเภทกจกรรมทมใหบรการ

ในพนท จ�านวนนกทองเทยว ยอดรายไดรวม เปนตน

สวนขอมลเชงคณภาพใชการวเคราะหขอมลเชงเนอหา

(Content analysis) เพอหาค�าตอบวากจกรรมใดเปน

กจกรรมทมศกยภาพสามารถน�าไปพฒนาการทองเทยว

ของประเทศได นอกจากนยงไดวเคราะหรปแบบกจการ

เพอสงคม การจดสวนประสมทางการตลาดของผจด

กจกรรมเพอใหทราบรปแบบกลยทธทางการตลาด

ทเหมาะส�าหรบการพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชน และไดวเคราะหระดบความเขมขนของการ

ท�ากจกรรมตลอดจนวเคราะหถงผลกระทบดานเศรษฐกจ

สงคมและสงแวดลอมดวย

ผลการวจย 1. สถานการณดานอปทานของการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบน

สถานการณโดยภาพรวมอยในระดบทดมาก

พบกลมผใหบรการการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ทงหมด 55 องคกร ตงอยในเขตจงหวดเชยงใหมมากทสด

คอ 34 องคกร คดเปนรอยละ 62 รองลงมาอยในจงหวด

เชยงราย 7 องคกร และจงหวดแมฮองสอน 6 องคกร

สวนจงหวดอนๆ พบผจดกจกรรมในจ�านวนนอยมาก

มผจดกจกรรม 5 กลม ไดแก 1) กลมผจดโปรแกรม

2) กลมเจาของกจกรรม 3) กลมแหลงกจกรรม 4) กลม

องคกรพฒนาเอกชน และ 5) กลมการทองเทยวโดยชมชน

นกทองเทยวรอยละ 66.49 เปนผใชบรการของกลม

ผจดโปรแกรม กลมผจดโปรแกรม กลมเจาของกจกรรม

และกลมแหลงกจกรรมมแนวโนมเตบโตขน จ�านวน

นกทองเทยวของกล มองคกรพฒนาเอกชนยงคงท

เนองจากเปนองคกรทไมไดเนนการทองเทยว สวนกลม

การทองเทยวโดยชมชน ยงจ�ากดอยกบบรษทน�าเทยว

หรอสถาบนการศกษาบางแหงเทานน ดานรปแบบธรกจ

ของผจดกจกรรมดงกลาวสวนใหญจดอยในรปแบบ

กจการเพอสงคมแบบท 1 และ 2 ในจ�านวนทเทากน คอ

20 องคกร ผจดกจกรรมแตละกลมตางมจดแขงจดออน

แตกตางกนไปตามลกษณะการด�าเนนงานของกล ม

ดานจดแขง ในกลมท 1 มเครอขายทงในและตางประเทศ

มความนาสนใจของโปรแกรม และการมเทคโนโลย



กลมท 2 มจดแขงดานประสบการณขององคกรเกยวกบ

งานอาสาสมคร มสาขาทวโลก มกจกรรมทท�าให

นกทองเทยวเกดการเรยนรจรง สวนกลมท 3 นนเนน

ประสบการณขององคกรเอง มผลงานเชงประจกษ

มเครอขายทงในและตางประเทศ และมการดแล

นกทองเทยวเหมอนครอบครว กลมท 4 เนนการม

เครอขายกบชมชน และความเปนกนเองของเจาหนาท

สวนกลมท 5 มเอกลกษณของแตละหมบาน มวฒนธรรม

ประเพณ และอธยาศยทด ดานจดออน พบวา ในกลมท 1

ตองใชเวลานานในการพฒนาโครงการ และเปนกจกรรม

ทคอนขางมราคาสง ในขณะกลมท 2 มจดออน คอ

เจาหนาทไมเพยงพอ มปญหาดานภาษา สขอนามย และ

ปจจยตางๆ ทจ�ากด สวนกลมท 3 มจดออนเรองภาษา

การประชาสมพนธ ไมมโปรแกรมทชดเจน ขาดเงนทน

และบคลากร ในกลมท 4 มจดออนดานภาษาเชนกน

การเขาถงพนทไดยาก ขาดปจจย อปกรณ การสนบสนน

ตางๆ และระบบการบรหารจดการ ในขณะทกลมท 5

มปญหาดานภาษา รวมถงบคลากรในการตอนรบ และ

สขอนามยตางๆ ส�าหรบดานโอกาสหลายกล มมอง

ในเรองนโยบายการสงเสรมการทองเทยวของรฐ จ�านวน

คนตองการเรยนรและตองการพฒนาชมชนทเพมขน

และความตองการความชวยเหลอยงมมาก มการสงเสรม

เรองจตอาสาของมหาวทยาลยในตางประเทศ กฎหมาย

ทเปดกวางมากขน คาครองชพในประเทศไทยทไมสงมาก

และความเชอทางศาสนาทสงเสรมการบรการชมชน

ดานอปสรรคพบวามความคลายคลงกน คอ ปญหา

การเมองและเศรษฐกจของประเทศเปาหมาย ภยธรรมชาต

การกอการราย ความรวมมอของหนวยงานทองถนและ

เงนอดหนนทลดลง กฎหมายบางอยางทไมเออตอการ

เขามาท�ากจกรรมของนกทองเทยว การวดผลกระทบ

ทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม พบวา สวนใหญ

จะสรางผลกระทบในเชงบวก มผลกระทบดานตางๆ ดงน

คอ ดานเศรษฐกจ ทง 5 กลมมความเหนสอดคลองกนวา

มการสรางรายไดใหธรกจเกยวเนอง เชน ทพก รานอาหาร

และสถานททองเทยว มรายไดและเงนหมนเวยนในชมชน

มการจางงานและสรางงานใหคนในทองถน ดานสงคม

มการแลกเปลยนทางวฒนธรรม เดกนกเรยนไดประโยชน

ดานภาษา มกจกรรมพฒนาชมชน ความรของคนในชมชน

เพมขน ยาเสพตดลดลง มการพฒนาคณภาพชวตของ

คนในชมชน ทงนมการใหความเหนเพมเตมถงผลกระทบ

ดานลบดวย คอ วฒนธรรมในทองถนอาจเสอมลงได

สงคมการเกษตรแบบเดมอาจเปลยนไป คนในทองถน

อาจไมดนรนท�ามาหากน รอคอยแตความชวยเหลอ

เปนตน ดานกลมลกคาของผจดกจกรรม พบวา สวนใหญ

มาจากประเทศในเอเชย รอยละ 38 รองลงมา คอ

นกทองเทยวจากอเมรกา รอยละ 35 และนกทองเทยว

จากยโรป รอยละ 14 โดยจะเปนนกทองเทยวกลมอาย

11-17 ปมากทสด คดเปนรอยละ 45 รองลงมา คอ

ชวงอาย 18-21 ป รอยละ 35 และชวงอาย 22-35 ป

รอยละ 15 ตามล�าดบ

2. สวนประสมทางการตลาดของผจดกจกรรม

ผลการศกษาพบวา ผจดกจกรรมสวนใหญยงจด

สวนประสมไมครบทกดาน มเพยงกลมท 1 และกลมท 2

เทานนทมการจดสวนประสมทางการตลาดครบทง 8 ดาน

โดยกลมท 1 มสวนประสมส�าคญ คอ ดานชองทาง

การจดจ�าหนาย ทใชเทคโนโลยอนเทอรเนต และสอ

สงคมออนไลน มการบอกปากตอปากของนกทองเทยว

สวนประสมทส�าคญอกประการหนง คอ ดานการมพนธมตร

ซงผจดกจกรรมกลมนจะมความรวมมอกบองคกรทงใน

และตางประเทศ ท�าใหผจดกจกรรมสามารถด�าเนนการ

ไดคอนขางมประสทธภาพ สวนประสมดานกระบวนการ

ใหบรการ คอนขางท�าไดอยางเปนระบบและมประสทธภาพ

สวนกลมท 2 มความโดดเดนดานผลตภณฑ เนองจาก

เปนกลมทมความเชยวชาญในกจกรรมทท�า โดยเฉพาะ

กจกรรมดานการอนรกษสงแวดลอม สวนประสม

ทางการตลาดทโดดเดนอกอยางหนงของกลมนคอ การม

พนธมตร เนองจากเปนกลมทมความรวมมอกบภาคสวน

ตางๆ มายาวนาน ในขณะท กลมท 3 และ 4 ไมมการ

จดสวนประสมทางการตลาดแตอยางใดเนองจากไมใช

ภารกจหลกขององคกร แตกจกรรมของกลมมความนา



40

สนใจส�าหรบผตองการบ�าเพญประโยชน สวนกลมท 5

จะเนนสวนประสมดานผลตภณฑเพราะชมชนเปนแหลง

ทองเทยวอยแลว แตกลมนมจดออนอยางมากดานบคคล

โดยเฉพาะบคลากรทสามารถสอสารภาษาองกฤษกบ

นกทองเทยวไดนนขาดแคลนมาก นอกจากนสวนประสม

ดานการสงเสรมการตลาดยงถอเปนจดออนอกดานหนง

ของกลมน ทงนเนองจากยงขาดความรดานเทคโนโลย

การสอสารสมยใหมอย

3. กลม ประเภท และระดบความเขมขนของ

กจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ผลการศกษา พบวา มการจดกจกรรม 12 กลม

ประเภท ซงกจกรรมทนยมจดมากทสด คอ กจกรรม

ประชาสงเคราะห 42 กจกรรม รองลงมา คอ การสอน

39 กจกรรม การพฒนาธรกจ 26 กจกรรม การอนรกษ

สภาพแวดลอม 22 กจกรรม และการกอสราง 23 กจกรรม

การวจยและศกษาสภาพแวดลอม 16 กจกรรม เปนตน

ดานระดบความเขมขนของกจกรรมทวดจาก

ความยดหยนของระยะเวลาการเขารวมกจกรรม พบวา

ผจดกจกรรมกลมท 1 และกลมท 2 จดกจกรรมในระดบ

ปานกลาง กลม 3 กลม 4 และ กลม 5 จดอยในระดบ

ผวเผนเทานน เมอวดจากการสงเสรมการตลาดของ

กจกรรมเทยบกบเสนทางการทองเทยว พบวา ทง 5 กลม

มการจดกจกรรมในประเดนนในระดบลกซง เมอวดจาก

จดมงหมายของนกทองเทยว พบวา ผจดกจกรรมกลมท 1

กลม 2 กลม 3 และกลม 4 มการจดกจกรรมในระดบ

ลกซง คอ จดกจกรรมทเนนคณคาในชมชน เนนสงเสรม

การสรางประโยชนตอชมชน เปนกจกรรมทกอใหเกด

รางวลทางจตใจและความผกพนซงกนและกน สวนกลม

ท 5 ยงคงอยในระดบผวเผน คอ จดกจกรรมการเรยนร

สวนบคคลเทานน เมอวดจากทกษะหรอคณสมบตของ

นกทองเทยว พบวา ทกกลมผจดกจกรรมยงอยในระดบ

ผวเผน คอ ไมไดจ�ากดทกษะของนกทองเทยว เมอวดจาก

ระดบการมสวนรวมในกจกรรม พบวา กลมผจดกจกรรม

สวนใหญจะจดกจกรรมในระดบปานกลางถงระดบลกซง

คอใหนกทองเทยวมสวนรวมปานกลางจนถงมสวนรวม

อยางกระตอรอรนฝงตวเปนสวนหนงของชมชน เมอวด

จากการสรางประโยชนตอชมชน พบวา ทกกลมผจด

กจกรรมยงคงจดกจกรรมอยในระดบผวเผน คอมการสราง

ประโยชนตอชมชนอยางจ�ากดสวนใหญเปนความตองการ

สวนบคคลของนกทองเทยว ทองถนไมคอยไดมสวนรวม

ตอการตดสนใจในการจดกจกรรมบ�าเพญประโยชน

4. แนวทางการพฒนาแผนการตลาด

จากผลการศกษาขางตนสามารถน�ามาสงเคราะห

ก�าหนดแนวทางการพฒนาแผนการตลาดไดโดยกลม

ลกคาเปาหมายควรมงเนนไปยงกลมนกเรยนนกศกษา

ในประเทศกลมอาเซยน จน ญปน เกาหลใต อเมรกน

ยโรป และออสเตรเลย ต�าแหนงทางการตลาด คอ กลม

จงหวดภาคเหนอตอนบนจะเปนศนยกลางการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชนทมกจกรรมหลากหลายมคณภาพ

และเปาหมายทางการตลาด คอ รายไดจากการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชนเพมขนเปนสองเทาในปถดไป

ดานกลยทธการสงเสรมการตลาดตางประเทศ ควรเนน

การสรางภาพลกษณการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ทมแหลงกจกรรมเชงบ�าเพญประโยชนและแหลงทองเทยว

ทมความหลากหลาย มคณคา และมคณภาพ ทงกลม

นกทองเทยวเกาและใหม ดานการสงเสรมการตลาด

ควรบกตลาดโดยมงเนนการ “เพมมลคา” ทางการตลาด

ควบคกบการน�าสง “คณคา” ทางจตใจแกนกทองเทยว

ผานประสบการณทไดรบจากการเดนทางมายงภาคเหนอ

ตอนบนพรอมสงมอบคณคาทางการทองเทยวทดสสงคม

นอกจากนควรมการสรางเครอขายและประสานความ

รวมมอ เนนท�างานรวมกบพนธมตรคคาและกระชบ

ความสมพนธกบผ มส วนไดส วนเสยทงในประเทศ

และตางประเทศ มการเสรมสรางความรวมมอดานการ

ทองเทยวระหวางภมภาคภายในประเทศและระหวาง

ประเทศเปลยนค แขงเปนค คาเพอขยายโอกาสทาง

การตลาดและเตรยมความพรอมการเปดประชาคม

เศรษฐกจอาเซยน นอกจากนอาจมการมอบรางวล สราง

ขวญก�าลงใจในการพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชนใหมคณภาพโดยการมอบรางวลแกผจดกจกรรม



การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนดเดน และเนนการ

ประชาสมพนธกจกรรมบ�าเพญประโยชนตามความนยม

ของแตละสญชาตของนกทองเทยว ม งเนนรปแบบ

การประชาสมพนธผานชองทางแหลงขอมลขาวสารท

แตละกลมสามารถเขาถง ดานการสงเสรมสนคาทางการ

ทองเทยว ควรเนนการสงเสรมการทองเทยวเชงสรางสรรค

เสนอขายประสบการณและสรางการมสวนรวมเรยนร

แกนกทองเทยว โดยการจดท�าโปรแกรมทนาสนใจ ทาทาย

และมความสมดลของการสรางประโยชนตอชมชน หรอ

อาจจดกจกรรมทมความตอเนอง โดยเนนการมสวนรวม

ของนกทองเทยวและชมชนอยางมคณคาและความหมาย

ดานการบรหารจดการองคกร ควรมการสงเสรมการใช

เทคโนโลยสารสนเทศเพอเสรมสรางศกยภาพการด�าเนน

งานและขยายชองทางการสงเสรมตลาด เชน การจดท�า

เวบไซต หรอ Online marketing เปนตน สงเสรม

ความเปนมออาชพแกบคลากรทงทางดานภาษาและ

การบรหารจดการอยางเปนระบบ

สรปและอภปรายผล สถานการณกบโอกาสในการพฒนากจกรรม

จากผลการศกษาจะเหนวาสถานการณการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชนมแนวโนมทดซงสอดคลองกบ

ขอสงเกตของ Callanan & Thomas (2005) เปน

กจกรรมการทองเทยวทสามารถสรางรายไดและประโยชน

อนๆ ใหกบพนทเปนรปแบบการทองเทยวทควรได

การสนบสนนและสงเสรมจากหนวยงานทเกยวของ

อยางไรกตาม มขอสงเกตวา หนวยงานผจดกจกรรมยงคง

มศนยกลางการด�าเนนงานอยในพนทจงหวดเชยงใหม

เชยงราย และแมฮองสอน สวนจงหวดอนๆ ยงไมคอยม

หนวยงานทด�าเนนกจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชนในพนท จงยงคงมพนทในเขตจงหวดภาคเหนอ

ตอนบนอกหลายพนททสามารถรองรบการด�าเนนกจการ

เพอการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน โดยเฉพาะ

ในพนททมศกยภาพ เชน จงหวดนาน พะเยา และล�าพน

เปนตน และจะเหนวานกทองเทยวสวนใหญมาจากทวป

เอเชย อเมรกา ยโรป และออสเตรเลย ซงอาจไมสอดคลอง

กบงานวจยของพงษจนทร และคณะ (2555) ทพบวา

นกทองเทยวสวนใหญมากจากทวปยโรป ไดแก องกฤษ

และกลมประเทศสแกนดเนเวย ดานกลมอายทเดนทาง

เขามามากทสดไดแก 11-17 ป รองลงมา คอ ชวงอาย

18-21 ป นนมความสอดคลองกบงานของพงษจนทร

และคณะ (2555) ซงพบวา สวนใหญเปนกลมนกเรยน

ทมอายนอยกวา 20 ป ดานการจดกจกรรมเชงบ�าเพญ

ประโยชนในพนทมกจะเปนกจกรรมทจดขนตาม

วตถประสงค ขององค กรผ จดกจกรรมและกล ม

นกทองเทยวเอง สวนใหญยงขาดการมสวนรวมของ

ชมชนเจาของพนท ประเดนน สอดคลองกบงานวจยของ

Jasveen (2009) อยางไรกตาม ยงมบางภาคสวนทม

ความหวงใยตอผลกระทบดานลบ คอ วฒนธรรมใน

ทองถนอาจเสอมลงได การประพฤตตวทไมเหมาะสม

ของนกทองเทยว เชน การแตงกาย การสบบหรอาจเปน

การท�าลายวฒนธรรมในทองถน สงคมการเกษตรแบบเดม

อาจเปลยนไป คนในทองถนอาจไมดนรนท�ามาหากน

รอคอยแตความชวยเหลอ เปนตน ดานปจจยทสงเสรม

ใหกจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนมแนวโนม

เตบโตขน จะเหนวาการจดการศกษาในตางประเทศ

ทเนนใหนกศกษาไดมประสบการณการท�างานเพอสงคม

ถอเปนปจจยส�าคญทจะท�าใหตลาดการทองเทยวเชง

บ�าเพญประโยชนมแนวโนมโตขนอยางตอเนอง โดยเฉพาะ

การศกษาในประเทศสหรฐอเมรกา ยโรป ออสเตรเลย

สงคโปรและกลมประเทศทมการขยายตวทางเศรษฐกจ

ทด เชน จน และอนเดย เปนตน ซงสอดคลองกบ

การศกษาของการทองเทยวแหงประเทศไทย (2552)

นอกจากน อธยาศยของผคน ความปลอดภยของพนท

ความหลากหลายของกจกรรมและคาใชจายทต�ากวา

เมอเทยบกบภมภาคอน ยงคงเปนปจจยส�าคญทจะดงดด

ผ สนใจกจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ใหเขามาท�ากจกรรมในพนท ดานรปแบบธรกจของกลม

ผจดกจกรรมนน ถงแมสดสวนโมเดลธรกจจะจดอยใน

โมเดลท 1 และ 2 แตเมอเปรยบเทยบกบศกยภาพ



42

ในการด�าเนนกจการแลวพบวา ผจดกจกรรมในโมเดลท 2

ซงสวนใหญเปนองคกรพฒนาเอกชน และโมเดลท 3

ซงเปนกจการแสวงหาก�าไรทมเปาหมายทางสงคมและ

สงแวดลอมนน มศกยภาพในการด�าเนนกจการมากกวา

โมเดลท 1 ทเปนองคกรไมแสวงหาผลก�าไรทพงพงแต

เงนบรจาคแตเพยงอยางเดยว ซงสอดคลองกบแนวคด

ของวลยพร และคณะ (2553: 24) ทเสนอวา ปจจบน

องคกรสาธารณประโยชนทงในประเทศไทยและทวโลก

เรมใหความสนใจกบการจดตงหนวยธรกจทสรางรายได

มาเปนแหลงเงนทนในการด�าเนนงานขององคกรเพอลด

การพงพาเงนทนจากเงนบรจาคและเงนใหเปลาจาก

องคกรภายนอก ดงนน การจดตงหนวยธรกจทเปน

เอกเทศจากองคกร หรอพฒนาสายงานธรกจใหมขน

ภายในองคกร จงเปนทางเลอกทดทางหนงในการบรหาร

จดการองคกรสาธารณประโยชนใหเตบโตไดอยางยงยน

องคกรสาธารณประโยชนหลายแหง รเรมกจการเพอ

สงคมดวยเงนทนทไดมาจากเงนบรจาคและเงนใหเปลา

ซงเปนแหลงเงนทนหลกขององคกรลกษณะนในปจจบน

และน�ามาพฒนาเปนกจกรรม และ/หรอกจการทสราง

รายไดใหกบองคกร อยางไรกตามยงมขอหวงใยดาน

ภาพลกษณของพนททอาจถกมองวาเปนพนททรอคอย

แตความชวยเหลอพงพาตนเองไมได ท�าใหกจกรรม

การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนอาจไมไดการสนบสนน

จากองคกรและประชาชนในทองถน จากการประชม

ผ เกยวของหลายฝายมองวา ควรมการจดการดาน

กจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนใหชดเจน

มกรอบการท�างานทเปนรปธรรม เพอใหงายตอการ

ท�างานของทกฝายทเกยวของ

สวนประสมทางการตลาดกบการพฒนาการ

ทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

จากการศกษา จะสงเกตไดวามสวนประสมทาง

การตลาดบางสวนทมความส�าคญตอการพฒนาการ

ทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในภาคเหนอตอนบน

สวนแรก คอ สวนประสมดานชองทางการจดจ�าหนาย

ซงถอเปนสวนส�าคญเปนทจะท�าใหการทองเทยวเชง

บ�าเพญประโยชนเกดขนอยางตอเนองหรอไม จากการ

สมภาษณจะพบวา ผจดกจกรรมทประสบความส�าเรจนน

สวนใหญจะมพนธมตรทเปนองคกรจดหานกทองเทยว

ใหแทบทงสน ยกตวอยาง เชน บรษทอดมพรทวร ทม

ตวแทนในประเทศสงคโปรสงนกทองเทยวมาท�ากจกรรม

กบบรษทเปนจ�านวนมากทกป สวนประสมทส�าคญ

อกประการหนง คอ ดานบคลากร เนองจากเกยวของกบ

การใหบรการโดยตรง ส�าหรบปญหาทเกยวของกบดาน

บคลากร คอ ปญหาดานการสอสารภาษาตางประเทศ

ดงนนหากตองการพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชนใหดยงขน อาจตองใหความส�าคญกบการพฒนา

ภาษาตางประเทศส�าหรบบคลากรทเกยวของอยางเปน

รปธรรมชดเจน อยางไรกตาม บคลากรในภาคเหนอ

ตอนบนยงถอเปนจดแขงดวย จากการสมภาษณจะพบวา

บคลากรในภาคเหนอ มอธยาศยทงดงาม มหวใจบรการ

ทสามารถสรางความประทบใจใหกบผมาเยอนไดเสมอ

ผจดกจกรรมจงยงถอวามขอไดเปรยบอยมากดานบคลากร

ผใหบรการ สวนประสมทส�าคญอกสวนหนงคอ ดานการ

สงเสรมการจดจ�าหนาย ซงจะพบวานกทองเทยวสวนใหญ

จะเชอถอการบอกปากตอปาก การสงเสรมการขายทเนน

ใหเกดการบอกตอจงเปนเรองทควรใหการสนบสนน

จดออนทพบดานการสงเสรมการขายคอความลาสมย

ของขอมลบนเวบไซต ท�าใหนกทองเทยวอาจไดขอมล

ทไมเปนปจจบน ผจดกจกรรมควรมการปรบปรงขอมล

บนเวปไซตใหทนสมยอยเสมอ

กล มและระดบกจกรรมกบแนวทางการสราง

โปรแกรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

การศกษาครงน ไดคนพบกล มกจกรรมเพมอก

2 กลม ไดแก กลมการท�าสอบทความ และกลมอนรกษ

พลงงาน และไดพบกจกรรมเพมเตม ไดแก กลมประชา

สงเคราะห พบกจกรรมกบผถกกระท�า และในกลมพฒนา

ธรกจ ไดพบกจกรรมสงเสรมโครงการการทองเทยว

โดยชมชน เปนตน จะเหนไดวากลมกจกรรมอาจมการ

เปลยนแปลงไดตลอดเวลา ดงนนในการจดโปรแกรม

ควรจดใหมความหลากหลายสอดคลองกบความสนใจ



กบลกคาเปาหมายและความตองการของชมชนแหลง

กจกรรม ดานระดบกจกรรม พบวา ความยดหยนของ

ระยะเวลาในการเขารวมกจกรรมอยในระดบผวเผน

ถงปานกลางคอระดบการยดหยนและทางเลอกของ

นกทองเทยวสงซงบางองคกรอยากใหนกทองเทยว

อยนานขนเพอใหการท�ากจกรรมตอเนองนนท�าไดยาก

เชน กจกรรมของมลนธตางๆ และการสอน เปนตน

ดานการสงเสรมการตลาดของกจกรรมเทยบกบเสนทาง

การทองเทยวนนอยในระดบลกซง คอ มการสงเสรม

กจกรรมตางๆ ของชมชน และคณคาของกจกรรมตอ

พนทนนๆ ดานจดมงหมายของนกทองเทยวอยในระดบ

ลกซง คอ มการเนนคณคาในชมชน สงเสรมการสราง

ประโยชนตอชมชน การเรยนรวฒนธรรม ดานทกษะ

หรอคณสมบตของนกทองเทยวอยในระดบผวเผน คอ

ไมจ�ากดทกษะ ดานการมสวนรวมอยในระดบปานกลาง

ถงลกซง คอ มความกระตอรอรนในการมสวนรวม

ปานกลางถงการมสวนรวมอยางกระตอรอรน ฝงตวอย

ในพนทชมชน และระดบการสรางประโยชนตอชมชน

อยในระดบผวเผนซงหมายถงการสรางประโยชนยงจ�ากด

อยกบความตองการสวนบคคลแตกยงคงมคณคาตอ

ทองถนอยบาง การมสวนรวมกบทองถนในการตดสนใจ

มจ�ากด ทงนจากขอสงเกตของผจดกจกรรมกลาววา ผท

มาระยะสนมผลกระทบตอชมชนนอย แตมขอดคอชวย

เรองอปกรณ และงบประมาณทขาดแคลนได

แนวทางการพฒนาแผนการตลาด ผลการศกษา

ชใหเหนวามความเปนไปไดสงทจะพฒนาการทองเทยว

ในรปแบบนใหเปนกจกรรมทสามารถด�าเนนการไดอยาง

ยงยน โดยแผนการตลาดควรตองเนนการมสวนรวมของ

ทกภาคสวนทเกยวของกบการจดกจกรรมในพนท รวมถง

ผเกยวของในเชงนโยบาย การเนนความยงยนของการ

ทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนตองอาศยแผนการตลาด

ทมความชดเจนและสามารถน�าไปปฏบตไดจรง แนวทาง

การพฒนาแผนการตลาดทเสนอไวในการศกษาน เปน

แนวทางทเสนอไวอยางกวางๆ โดยประเดนส�าคญ คอ

1) ควรก�าหนดกลมลกคาเปาหมายทชดเจน นนคอกลม

นกเรยนนกศกษาจากประเทศทมศกยภาพทางเศรษฐกจ

2) ควรมการสรางภาพลกษณการทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชนในพนทใหชดเจน ไมควรเนนภาพลกษณของ

ความเปนเมองนาสงสาร แตใหเนนคณคาจากการมาท�า

กจกรรมในพนท 3) สนคาทางการทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชนควรความสรางสรรค ทสรางความทาทายใหมๆ

ใหกบกลมนกทองเทยว 4) ควรมการพฒนาองคกรและ

บคลากรใหทนตอการเปลยนแปลงในโลกแหงเทคโนโลย

และการสอสาร

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1. การสงเสรมการจดกจกรรมการทองเทยวเชง

บ�าเพญประโยชนตอไปควรเพมการมสวนรวมของชมชน

เจาของพนทใหมากขน เพอใหกจกรรมบ�าเพญประโยชน

นนตรงกบความตองการของชมชนและเปดโอกาสให

นกทองเทยวไดสมผสกบวถชวตชมชนทแทจรง และ

ไดรบการตอนรบจากชมชนเจาของพนทดวยความเตมใจ

2. เพอปองกนผลกระทบทางลบจากการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชน ควรมการสรางความรความเขาใจ

กบชมชนถงการพฒนาตนเองอยางมสวนรวม และการ

สรางความยงยนไดดวยตนเอง

3. เพอใหเกดการสรางประโยชนตอชมชนและลด

ขอจ�ากดของนกทองเทยวดานเวลาและทกษะควรมการ

จดท�าโปรแกรมแบบตอเนอง กลาวคอ มพนทในการ

พฒนาทชดเจนโดยโครงการไมซ�าซอน แบงเปนระยะ

ในการพฒนาโดยแตละระยะไมเกน 4 สปดาห เพอให

สอดคลองกบความตองการของชมชนและนกทองเทยว

4. นโยบายการส งเสรมการจดการศกษาใน

ตางประเทศท เน นใหนกศกษาไดมประสบการณ

การท�างานเพอสงคมถอเปนโอกาสส�าคญทท�าใหตลาด

การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนเตบโต ดงนนหนวยงาน

ทเกยวของควรมการสงเสรมการเขาถงชองทางการตลาด

ผานทางสถาบนการศกษาดงกลาว เชน การสรางพนธมตร

กบองคกรทจดหานกทองเทยวในตางประเทศ

5. จากการไดเปรยบในเชงการแขงขนในหลายๆ ดาน



44

ของภาคเหนอตอนบนของประเทศไทยอนไดแก อธยาศย

ของผคน ความปลอดภยของพนท ความหลากหลาย

ของกจกรรมและคาใชจายทต�ากวา หนวยงานทเกยวของ

ควรใชเปนจดขายในการสงเสรมการทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชนในพนท

6. ภาครฐควรสงเสรมใหเกดรปแบบธรกจในลกษณะ

ของกจการเพอสงคมในโมเดลท 2 ซงเปนกจการ

ไมแสวงหาก�าไรลกผสม และโมเดลท 3 ซงเปนธรกจ

เพอสงคม ซงทง 2 โมเดลนนมศกยภาพในการด�าเนนงาน

คอนขางสง และสามารถสรางผลกระทบในเชงบวก

ดานสงคม สงแวดลอมควบคไปกบเศรษฐกจไดอยางมาก

ดงนนควรมนโยบายในการสนบสนนใหเกดกจการทเปน

รปธรรม เชน การงดเวนภาษ หรอการลดภาษ ใหแก

กจการดงกลาว

7. ภาครฐ และหนวยงานทเกยวของควรสงเสรมให

เกดการสรางเครอขายระหวางผจดกจกรรมการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชนจากทกภาคสวนเพอใหเกดกรอบ

การท�างานรวมกนทชดเจน และงายตอการท�างานของ

ทกฝายทเกยวของ

8. ภาครฐ และหนวยงานทเกยวของควรใหความ

ส�าคญ และมแผนการพฒนาความสามารถทางภาษาแก

บคลากรทเกยวของอยางเปนรปธรรมทชดเจน

บรรณานกรมการทองเทยวแหงประเทศไทย. (2552). ช“Voluntourism”การทองเทยวแนวใหมเพอชมชน. สบคนเมอ 10 มถนายน

2554, จาก http://www.bangkok-today.com/node/273

พงษจนทร คลายอดม, ชอลดดา พรหมดนตร, จฑารตน ธาราทศ, สกานดา เทพสวรรณชนะ, ธนาย ภวทยาธร,

เปรมกมล ปยะทต, สนนาถ โชคด�าเกง และอดศร สงขคร. (2555). ยทธศาสตรสงเสรมการทองเทยว

เพอสรางการเรยนรสาหรบนกทองเทยวกลมบาเพญประโยชน. ม.ป.ท. ส�านกงานกองทนสนบสนนงานวจย

(สกว.).

วลยพร วาจาวทธ, ปรศนา โพธมณ, กนยามาศ จนทรทอง, พเชฐ ยงเกยรตคณ, อมฤต เจรญพนธ, อรกานต เลาหรชตนนท

และพน เกษมศร. (2553). กจการเพอสงคมนาด50องคกร. กรงเทพฯ: กรงเทพธรกจ Bizbook.

ศนยประสานงานการทองเทยวจงหวดกระบ. (2550). สรปแผนการตลาดการทองเทยวป2551. สบคนเมอ 10 มถนายน

2554, จาก http://103.28.101.10/anda/krabi/rela/Question.asp?ID=3329&CAT=tou&ggsql=

Brown, S. & Morrison, A. M. (2003). Expanding volunteer vacation participation: An exploratory

study of the mini-mission concept. TourismRecreationResearch, 28: 73-82.

Callanan, M. & Thomas, S. (2005). Volunteertourism: Deconstructing volunteer activities within a

dynamic environment. In Marina Novelli (editor). Niche Tourism Contemporary issues,

trends and cases. (pp.183-200). Wallington: Elsevier.

Cheung, S. Michel, m. & Miller, D. (2010). Voluntourism, Give a little Gain a lot. Research

Analyst Program April 8, 2010. Gorgian College. Retrieved July 3, 2011, from https://www.

ecotourism.org/voluntourism-guidelines.

Edgell, D.L. (2002). The Ten P’s of Travel, Tourism and Hospitality Marketing. FromBestPractices

forInternationalTourismDevelopmentforRuralCommunities. Retrieved June 12, 2012,

from http://www.extension.iastate.edu/NR/rdonlyres/458279F5-112D-4B5F-AC85-F95C06B

C64FA/75277/The_Ten_Ps_of_Tourism_Marketing.pdf [22 September 2011]



Elkington, J. & Hartigan, P. (2009). พลงของคนหวรน. (แปลโดย สฤณ อาชวานนทกล). กรงเทพฯ: ส�านกพมพ

มตชน.

Handup Holidays. (2012). MeaningfulTasteofVolunteeringProjectsforYoutoChoose.Retrieved

October 31, 2012, from http://www.handsupholidays.com/read/Volunteer-Projects

Jasveen,Rattan, (2009). TheRoleVolunteerTourismPlays inConservation:ACaseStudyofthe

ElephantNaturePark,ChiangMai,Thailand. (Theses Master of Arts, University of Waterloo).

Electronic Theses and Dissertations (UW): [4634]. Retrieved June 10, 2014, from http://hdl.

handle.net/10012/ 4817

Lovelock, C. & Wirtz, J. (2004). ServicesMarketing: People, Technology, Strategy. (6th Edition).

New Jersey: Pearson International.

McGehee, N. G., & Santos, C. A. (2005). Social change, discourse and volunteer tourism. Annalsof

TourismResearch, 32(3), 760-779.

Morrison, A. (1989). HospitalityandTravelMarketing, New York: Delmar Publishers.

Tourism Authority of Thailand. (2010). TAT Fine-Tunes its 2011Marketing Strategies in Europe.

Retrieved July 3, 2011, from http://www.Tatnews.org/common/print.asp?id=5169

Voluntourism International. (2009). VoluntourismDefinition. Retrieved December 12, 2010, from

www.voluntourism.org

Wearing, S. (2002). Re-centering the self in volunteer tourism. In M.S. Dann (Ed.). Thetouristasa

metaphorofthesocialworld (pp. 237–262). New York: CABI.

Zeithaml, V. A. & Bitner, M. J. (1996). ServicesMarketing. New York: McGraw-Hill.

Kanjana Sommit iscurrentlya full time lecturer inEntrepreneurship

Department,FacultyofBusinessAdministration,TheFarEasternUniversity,

ChiangMai.ShegotherMBA(Entrepreneurship)fromTheFarEastern

UniversityandMA(TeachingEnglishasaForeignLanguage)fromPayap

University.Foryears,KanjanahasbeenworkingforResearchDepartment,

TheFarEasternUniversity.HerresearchinterestincludesSocialEnterprise,

CommunityEnterpriseandAlternativeTourism.

Documents

ปัญญาภิวัฒน์ ปี 6 เล่ม 1journal.pim.ac.th/uploads/content/2014/11/o_197ngmeqg9cs... · 2019-05-08 · และการมีพันธมิตรทั้งในและต่างประเทศ