Obavještajne teorije

1. Definicija obavještajne službe po Masleši?

Obavještajnu službu možemo definirati kao specifičnu, specijaliziranu visokoprofesionalnu i relativno samostalnu instituciju društva koja u skladu sa zakonom datim ovlaštenjima i korištenjem posebnih legalnih i tajnih metoda i sredstava na sistematski način prikuplja štićene relevantne obavještajne podatke i druge informacije o planovima i namjerama drugih država ili njihovih pojedinih institucija , koji su potrebni za oblikovanje, kreiranje i vođenje i globalne politike naročito na vanjskopolitičkom planu; te štiti vitalne interese vlastite države, tako što otkriva, prati, izučava i onemogućava djelovanje stranih obavještajnih službi.

2. Obavještajna i kontraobavještajna dimenzija?

Obavještajna prikuplja relativne štićene podatke putem svih metoda na raspolaganju, a kontraobavještajna onemogućava djelovanje drugih stranih obavještajnih službi.

3.Objasniti zašto kažemo za obavještajnu službu da je specifična i dinamična ili složena?

Specifična je zbog svojih metoda koje koristi legalne i tajne metode, a dinamična je zbog sveobuhvatnosti u radu javljaju se novi sigurnosni rizici, posiguranje, apsolutna potreba prilagođavanja u organizacionom i funkcionalnom smislu.

4. Razlozi naučne nedorečenosti fenomena obavještajne službe ili zašto ne postoji univerzalna opća definicija sigurnosti?

tajnost sadržaja rada; birokratska uskogrudnost (nedostupnost arhivske građe) ; nezakonomjeran razvoj obavještajne djelatnosti; obavještajni fenomen –dio sveukupnih dinamičkih političkih procesa. minimiziranje značaja obavještajne službe

5. Značaj Francuske buržoaske revolucije u historijskom razvoju obavještajne službe?

Francuska buržoaska revolucija je imala najveći uticaj na razvoj obavještajne službe: srušen je dvorski apsolutizam, čime je srušena ekonomska i politička dominacija plemstva. Moderna obavještajna služba je dakle tekovina buržoaske revolucije i karakterizira je sljedeće

javlja se kao stalni specijalizirani organ države sa obavještajnom funkcijom

obavještajna djelatnost postaje sve obimnija, a njeni metodi raznovrsniji obavještajnu službu ne interesiraju samo vojna i politička saznanja već se

njen domet širi na ekonomske i druge oblasti obavještajna služba se počinje baviti mnogim neobavještajnim pitanjima

kao što su propaganda, terorizam, državni udari, pučevi itd

6. Tri osnovna shvatanja o nastanku obavještajne djelatnosti?

Prirodno svojstvo ljudskog roda; Historijska kategorija- usmjerena pažnja na prezentiranje podataka o

dugogodišnjem egzistiranju obavještajne službe; Teološko shvatanje- pokušaj da se djelatnost odnosno geneza veže za

biblijske knjige.

7. Navesti od koja tri shvatanja je jedino održiva?

Historijska kategorija- zbog subjektivni i objektivni uzroci, ali zbog subjektivnog razloga nije konstatovan.

8. Subjektivni i objektivni uzroci nastanka obavještajne djelatnosti?

Objektivni uzroci : pojava tajne, antagonistički odnosi, ratovi. Subjektivni : minimum psihičkog razvitka čovjeka i kulturni razvoj

čovjeka.

9. Odnos obavještajne službe i države?

Obavještajna služba je integralni dio državnog aparata, kao takva ona služi interesima oficijelne politike;

Služi za afermaciju države na vanjskom olanu, osiguravanje podataka namjerama i ciljevima drugih država, omogućava planiranje jedne kozengentne politike na međunarodnom polju;

Obavještajna služba doprinosi prevazilaženju unutrašnjih tenzija i protivrječnosti;

Obavještajna služba se angažuje na neposrednom sprovođenju državne politike:a) prema inostranstvu-pružanje pomoći onima koji respondiraju vlastitoj politici, režimi koji odgovaraju vlastitoj politici države;b) organizovano planiranje prevrata u onim sistemima čija politika nije inkompatibilna sa politikom vlastite države ( suočavanje sa protivnicima politike u unutrašnjim sistemima);

Obavještajna služba se finansira iz državnog budžeta; I ako je obavještajna služba državni organ,obavještajna služba je vrlo

jaka sa velikim ovlaštenjima i malim mogućnostima male kontrole, što za posljedicu ima da postoji relativni obavještajni centrar moći.

10. Karakteristike obavještajne službe?

Osnovi razlog njihovog uspostavljanja jeste potreba za zaštitom vlastitih tajni, kao i sa saznanjem tuđih;

Slijedeća zajednička karakteristika jeste funkcija obavještavanja odgovarajućih državnih struktura, jer bez tačne, precizne i potpune obavještenosti niti jedna politička vlast ne može donostiti relevantne odluke, posebno one na vanjskopolitičkom planu;

Različiti sigurnosni izazovi, neophodnost održavanja stabilnog političkog i sigurnosnog stanja, kreiranje vanjske politike zahtjevaju poznavnaje/posjedovanje informacija o svim sferama života i rada drugih država;

Relativna samostalnost; Specijaliziranost; ima obilježja tajnosti; - da su mjere preventivnog karaktera temeljna funkcija njenog djelovanja; Koristi dostignuća nauke i tehnologije; Primjenjuje specifične metode; One su profesionalizirane, specijalizirane i visoko obrazovane institucije.

11.Navesti od kada datiraju prvi dokazi o nastanku obavještajne djelatnosti?

Datira u 7. st. P.N.E.

12. Faktori transformacije obavještajne djelatnosti?

geografska otkrića i prva kolonijalna osvajanja ustrojavanje apsolutističkih monarhija diplomatija bankarstvo Francuska buržoaska revolucija razvoj kapitalizma građanski ratovi u SAD-u kolonijalizam i imperijalizam ekspanzija nauke i tehnike

13. Principi?

Princip sveobuhvatnosti o radu; Princip kontinuiteta i intanziteta; rukovođenje i centralizacija; relativna autonomnost; tajnost obavještajnog rada; operativnost i pravovremenost o radu; ofanzivnost i infiltracija; specijalizacija o radu.

14. Obrazložiti princip tajnosti te iznijeti vlastito mišljenje da li je to ili nije osnovni princip o radu obavještajne službe?

Jeste osnovni princip, Moje mišljenje a) 80% iz javnih otvorenih izvora, 20% iz skrivenih tajnih izvora; b) kroz obavještajnu i kontraobavještajnu službu zaduženi da štiti vlastite tajne; c) fokus tajnosti drugih država

15. Princip relativne autonomnosti, do koje granice ide i utjecaj obavještajne službe na politiku?

Koristi specifične metode, njen rad mora da bude u zakonskim okvirima, do ustupanja izvještaja nadležnim političkim predstavnicima.

16. Razlozi sve veće afirmacije obavještajne službe?

a) doprinosi globalnoj sigurnosti; d) distanciranje od vojnog faktora i činjenica da se vlada uz pomoć tehnologije;

b) sveobuhvatnost u radu; e) obavještajna i kontraobavještajna dimenzija

c) afirmacija; f) vlada resursnim područjima

17. Svi principi?

a) princip sveobuhvatnosti u radu- Podrazumjeva da je predmet interesa obavještajne službe istraživanje svih sfera egzistencije i djelovanja drugih država( političke, ekonomske, tehničko-tehnološke i kulturna sfera):

b) Kontinuitet-stalna kako u mirnodobskom tako i u ratnom periodu..kontanta bez koje nema održavanja povoljnog stanja sigurnosti jednog društva

c) rukovođenje i centralizacija- podrazumjeva da se u rukovođenju obavještajne službe primjenjuje linijski sistem, rukovođenje što znači da je primarno bitan stvarni a ne (statusni) (položajni) autoritet i da svi niži nivou učestvuju u radu ...Centralizacija -kako bi se spriječila dispenzija obavještajnih podataka sve direktni polažu iz centrali, a svi produkti proslijeđuju povjeravaju se centrali.

d) relativna autonomnost- u radu koristi specifične metode, sama bira metode ( tajne i legalne) koji će koristiti, njen rad je ograničen ustavnim-zakonskim okvirima.

e) tajnost- koristi tajne metode, osigurava tajnost vlastitog operativnog postupanja, tajne ciljevi i namjera drugih država;

f) operativnost i pravovremenost- treba doći do proaktivnog djelovanja, prevencija je ključna u ovom principu, trebaju biti pravovremeni da spriječe neku radnju;

g) specijalizacija-na predavanje, otvaraju se kadrovi za obuku.

h) ofanzivnost i infiltracija- obavj.služba u realizaciji zadataka koristi ofanzivno nastupanje korištenjem tajnih i ilegalnih metoda... Infiltracija –ugradjivanje lica u institucije drugih država radi prikupljanja podataka

18. Centrala i njene organizacione komponente?

Predstavlja sam vrh obavještajne službe, odnosno njeno centralno rukovodeće jezgro iz kojeg se upravlja cjelokupnim radom obavještajne službe.

U nadležnosti centrale su:

- planiranje i usmjeravanje obavještajne aktivnosti;

- školovanje kadrova;

- materijalna i tehnička opskrba obavještajne službe;

- praćenje i usvajanje novih tehničkih i tehnoloških dostignuća;

- finansiranje i saradnja sa drugim službama

Centralu obavještajne službe čine:

- rukovodeće tijelo i - organizacione jedinice

Rukovodeće tijelo predstavlja rukovodeći štab obavještajne službe; postavlja ga najviši politički organ države (predsjednik, kolegijalni šef države, premijer vlade, parlament)

U centrali obavještajne službe postoje i djeluju sljedeće organizacione jedinice:

- jedinica za operativne poslove (prati obaj.djelatnost, daje savjete i strucnu pomoc ako dodje do problema u radu nizeg nivoa)

- jedinica za analitičke poslove( mozak obav.sluzbe - selektira i sistematizira podatke )

- jedinica za tehničke poslove ( opskrba novim tehnickim sredstvima)

- jedinica za kadrovske poslove( prima, testira, obucava nove kadrove)

- jedinica za poslove veze ( saradnja izmedju visi i nizih nivoa i ostvarenje komunikacije )

- jedinica za dokumentaciju ( svi akti obav. sluzbe)

19. Koja komponenta u organizacionoj strukturi obavještajne službe se nalazi jedino u samom sjedištu?

CENTRALA

20. Vertikalna organizacija obavještajne službe?

1. Centrala obavještajne službe; 4. Obavještajni punkt;

2. Centar obavještajne službe; 5. Detaširani ( ugrađeni) obavještajac

3. Podcentar obavještajne službe;

21. Centar- nadležnosti

.- izvršna jedinica obav. sužbe. Centar dio centrale koji se formira van centrale.

Zaduženja su mu: organizuje i prikuplja obavje.podatke

-stvara stalne izvore podataka

-organizaciono obavje.istrazuje prema utvrdjenim strateskim, taktickim, i operacionim ciljevima

- verifikuje obav. podatke i da ih pravovremeno dostavi i prezentira rukovodecem tijelu centrale

- vrsi obavj.prodor i izvodjenje raznih vidova specijalnih operacija

Centar se formira u : 1. na vlastitoj teritoriji

2. na teritorije druge drzave koja je predmet interesovanja

3. na teritoriji trece drzave

22. Razlika između centra i podcentra?

Dok centar organizuje obavještajno istraživanje čitave strane države, podcentar djeluje prema užoj teritoriji date države.

23. Podcentar i nadležnosti?

Potčinjen obavještajnom centru, odnosno centrali obavještajne službe; Kadrovsku strukturu obavještajnog podcentra čine obavještajci, koji se angažuju na neposrednom prikupljanju obavještajnih podataka;

24. Obavještajni punkt?

Najniži organizacioni nivo obavještajne službe;

Sačinjavaju ga od 2-5 obavještajaca koji se angažuju radi realizacije konkretnog zadatka;

Dakle privremenog je karaktera, jer postoji i djeluje do okončanja konkretnog obavještajnog istraživanja;

25. Detaširani- ugrađeni obavještajac?

Obavještajac date službe ili centra, koji se ugrađuje u bilo koju neobavještajnu instituciju u zemlji ili inostranstvu;

Detaširaju se na mjesto sa kojeg imaju najpovoljnije uslove da izvrše obavještajno istraživanje;

Zadaci ugrađenog obavještajca mogu biti:

- izučavanje lica sa ciljem stvaranja agenturne mreže

- održavanje veze sa agenturom

- istraživanje konkretnog obavještajnog problema

- prikupljanje najsuptilnijih tajni.

26. Najniži kolektivni nivo u vertikalnoj organizaciji obavještajne službe?

OBAVJEŠTAJNI PUNKT

27. Najniži nivo u horizontalnoj organizaciji obavještajne službe?

DETAŠIRANI- UGRAĐENI OBAVJEŠTAJAC

Metod obav. sluzbe je skup karakteristicnih postupaka i specifican nacin prikupljanja obav.podatka koji su u funkciji zastite osnovnih vrijednosti datog drustva

Prema naucnoj teoriji djele se na : tajni metod prikupljanja podataka

metod prikrivenog prikupljanja podataka

metod legalnog prikupljanja podataka

28. Tajni metodi?

agenturni metod -Agenturni metod predstavlja tajni način prikupljanja podataka i informacija korištenjem tajnih saradnika obavještajne službe ( neprofesionalaca-agenata) u strukturama protivnika;

metod infiltracije-Metod infiltracije sastoji se u tome da se pripadnik obavještajne službe na najpodesniji i zaštićen način ugrađuje u strukture suparničke strane;

metod tajne primjene tehničkih sredstava-Metod tajnog korištenja tehničkih sredstava možemo definisati kao tajno, odnosno ilegalno ugrađivanje i korištenje raznovrsnih visokosofisticiranih tehničko-tehnoloških i drugih specijalnih sredstava, pomoću kojih obavještajci ili agenti prikupljaju i blagovremeno dostavljaju precizne i pouzdane zaštićene podatke starnih država (protivnika).

29. Razlozi zašto se u obavještajnom fenomenu pristupa sa daleko velikim značajem nakon 11. septembra?

Došlo je do kolapsa najvećeg, nasavršenijeg političkog sistema odbrambenog jedna od najviših sila SAD.

30. Agenturni metod?

Jedan od najstarijih klasičnih metoda obavještajne službe;

Agenturni metod predstavlja tajni način prikupljanja podataka i informacija korištenjem tajnih saradnika obavještajne službe ( neprofesionalaca-agenata) u strukturama protivnika;

31. Motiv kojeg agenta opredjeljuje kao najpouzdaniji?

PATRIOTIZAM

32. Podjela agenta?

Klasifikaciju agenata možemo pratiti u obavještajnoj praksi još od 5 stoljeća p.n.e u djelima vojnog teoretičara Sun CU Vu-a.

On je isticao pet vrsta agenata:

- unutrašnji agenti (službenici neprijatelja);

- lokalni agenti ( stanovnici neprijateljske države);

- prevrbovani agenti ( neprijatelji uhvaćeni na djelu i prevrbovani);

- žrtvovani agenti (servirani neprijatelju u cilju obmane i dezinformiranja);

- preživjeli agenti ( koji donose podatke iz nerpijateljskog logora)

U obavještajnoj teoriji i praksi susrećemo se sa sljedećom klasifikacijom agenata:

- prema državljanstvu (strani ili domaći državljanin);

- prema stepenu pouzdanosti ( pouzdan, nepouzdan)

- prema stepenu odanosti (agent dvojnik, agent izdajnik i

agent provokator);

- i podjela na opće agente, rezidente, agente veznike,

konzervirane ili zamrznute agente.

33. Definicija agenta?

Agenta obavještajne službe definiramo kao lice koje rukovođeno određenim motivima neprofesionalno, tajno, organizirano, po zahtjevu i za račun obavještajne službe, države i pokreta prikuplja u strukturama protivnika tajne, odnosno zaštićene podatke i na tajni način ih dostavlja nalogodavcu.

34. Razlika između agenta i obavještajca?

Agent je neprofesionalno, a obavještajac profesionalno lice.

35. Metod tajne primjene tahničkih sredstava (prednosti i nedostatci)?

SIGNIT-a: signalno obavjestavanje ) to je : generalni pojam koji mse objasnjava i definise pojam poput presretanja i analize elektronskog procesa presretanja elektronskih formi informacija

prednosti

Potencijal za gotovo trenutne informacije;

Može ponekad otkriti spacifične informacije o neprijateljskim

jedinicama;

Nivoi i aktivnosti značajne promjene u ovim nivoima mogu često biti

determinirani;

Organizovana struktura i poredak na ratištu mogu biti dobijeni;

Može posjetiti druge sisteme;

Oprema sposobnosti može se naučiti;

Odašiljač lokacije može biti približno tačan;

Položaj funkcije može biti determiniran.

Ograničenja SIGNIT-a:

Podaci mogu demantovati upotrebu sigurnosne komunikacije;

Lažne informacije mogu biti plasirane od neprijatelja u svrhu obmane;

Prikupljanje predmeta u atmosferskim uslovima;

Lokacije izvedene iz SIGNIT-a mogu biti neprecizne;

Specijalne konfiguracije zahtijevaju prikupljanje platformi;

Korištenje SIGNIT-a prikupljačkih platformi zahtjeva široke koordinacije

između skupljača i korisnika.

IMINT-a: ( slikovno obavjestavanja) istrazivanje , razvoj, sirenje multi

senzorskog slikarskog produkta kao pomoci u ratnim djelovanjima

prednosti

Različite platforme i mediji dozvoljen;

Sposobnost tačnog pozicioniranja mete;

Aktivnost može biti detektovana;

Poredak na ratištu može biti posmatran;

Karakteristike mete mogu biti studirane do u detalje;

Prikupljanje moguće na velikom prostoru;

Moguća odlična rezolucija;

Visoka kredibilnost jer korisnik može vidjeti predmet interesovanja.

Ograničenja IMINT-a:

Izuzev radara, kvalitet slike je degradiran od mraka i nevremena;

Predmet za prevaru ili sakrivačke tehnike;

Ekstenzivno širenje podrške olakšano;

Može biti skupo;

Predmet za pogrešno shvatanje;

Situacija predstavlja slike koje mogu postojati samo za trenutak dok je

bilo uhvaćeno.

MASINT-a: ( mjerilo i propis obavjestavanja)

- posebno senzorska disciplina koja je ujedno osnovni trag odredjivanja

izvora

- prednosti

Može podržati znak za druge prikupljačke senzore ili napadačke sisteme;

Potencijalno bliži trenutnom ispoljavanju sposobnosti izlaza;

Informacije mogu biti dobijene iz perifernih područja interesovanja;

To radi u različitim dijelovima elektromagnetnog spektra, MASINT

detektuje informacije šablonski, ne predhodno eksplostisana od drugih

senzora.

Ograničenja MASINT-a:

Izvori i informacije su tehnički i teški za upotrebu;

Predmet za obmanu;

Puna eksploatacija je skupa, zahtjevi široke podrške lagani, i može

zahtijevati bliže reportaže i široke koordinate između učesnika;

Izvor lokacije može biti neprecizan.

36. Metod infiltracije?

Najstariji metod obavještajne službe, koji datira još iz perioda robovlasništva.

Spada u najrizičnije tajne metode. Metod infiltracije sastoji se u tome da se

pripadnik obavještajne službe na najpodesniji i zaštićen način ugrađuje u

strukture suparničke strane. Sam proces ugrađivanja može trajati različit

vremenski period, više godina, pa čak i decenija. Pod metodom tajnog

ugrađivanja podrazumijeva se plansko i smišljeno tajno uvlačenje pripadnika

sopstvene obavještajne službe u organizaciju protivnika, s ciljem pribavljanja i

dostavljanja tajnih i drugih podataka i izvršavanja drugih zadataka,uz korištenje

odgovarajuće legende

37. Metod koji se najviše afirmiše?

METOD TAJNE PRIMJENE TEHNIČKIH SRED

38. Prikriveni metod?

Ovaj metod je na granici između legalnog i tajnog. Ovj metod se koristi za prikupljanje obavještajnih podataka, iz razloga što isti omogućava zaštitu izvora tajnih metoda. Riječ je o vrlo ekonomičnom, racionalnom, brzom i jednostavnom metodu.

U prikrivene metode spadaju:

- metod prikrivenog anketiranja

- metod prikrivenog opserviranja

- metod prikrivenog naučnog istraživanja

Prikriveno anketiranje karaktriše sistemska priprema i planiranje, jer ovaj način korespondira naučno-istraživačkoj anketi, razlika je u operacionalizaciji; Ovaj metod zahtjeva angažman izuzetno obučenih i stručnih lica;

Pod metodom prikrivenog opserviranja podrazumijeva se prikupljanje tajnih podataka od strane veoma stručno-profesionalnog lica, koje te podatke prikuplja neposrednim posmatranjem i korišenjem vlastitih čula i odgovarajućih tehničkih sredstava; Uspješnost ovog metoda u mnogome zavisi od brzine, tačnosti opserviranja, od razvijene sposobnosti pamćenja, smirenosti.

Pod metodom prkikrivenog naučnog istraživanja podrazumijevamo plansko angažovanje naučnika ili naučne ustanove koji na prikriven način organizuju naučno istraživanje radi pribavljanja obavještajnih podataka o protivniku.

39. Tajni metod?