№ 14 (11874)

5-уми апрелисоли 2013

ЊАФТАНОМА АЗ 20-УМИ ИЮЛИ СОЛИ 1932-ЮМ НАШР МЕШАВАД

НАШРИЯИ ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЇУМІУРИИ ТОЇИКИСТОН www.omuzgor-news.tj

Беіин фарди їаіон омўзгор аст,Аз ў сарсабзу хуррам рўзгор аст.

6 ДАР ИН ШУМОРА:

сањ. 5

ВАЊДАТ: БУРДУ БОХТИСОЊАИ МАОРИФ

сањ. 3-4

сањ. 6

сањ. 11

Њозирини муњтарам!Њамватанони азиз!Тибќи анъанаи нек мо њар сол

бо шумо - намояндагони ањлизиёи кишвар дар остонаи Солинави аљдодиамон - НаврўзиАљам, ки имрўз чун љашни бай-налмилалї таљлил мегардад,мулоќот меороем.

Ин љашни бостонии ниёгонимо рамзи абадияти зиндагї, эњёитабиат ва покии инсон буда, ба-рои мо - тољикон басо муќаддасва гиромї мебошад. Зеро фарњ-ангу оинњои ориёии мо аз давро-ни ќадим то имрўз бо суннатњоинаврўзї ва сарнавишти миллатимо пайванди ногусастанї дошта,дар дилу дидањои мардуми мољой гирифтаанд.

Наврўз љашнест, ки љавњарионро њаёту покї, муњаббату са-доќат, вањдату бахшояндагї ванекиву равшанї ташкил дода,суннатњои наврўзї ифодагарињамоњангии байни инсон, таби-ат ва кайњон мањсуб мешаванд.Дар масири таърихи инсониятва муборизањои тезутунди гео-политикиву фарњангї фаќат ар-зишњое ќобилияти зиндамонїдоранд, ки воќеан, дорои љавњ-ари аслї буда, вањдати инсони-ят ва муњити атрофро таъминкарда метавонанд.

Намунаи барљастаи чунин ар-зишњо Наврўзи Аљам аст, ки аззамони зуњури хеш то имрўз бањамгирої ва пойдории равобитимиллату ќавмњо мусоидат карда-аст.

Шоистаи зикр аст, ки Наврўздар Тољикистон дар партавиѓояњои зиндагиафрўз ва нусрат-бахши истиќлолияти давлатї бамуњимтарин љашни миллї вамардумї табдил ёфтааст.

Имрўз истиќлолият ва Наврўзмафњумњои ба њамдигар наздиква ифодагари марому ормонњоибењтарини халќи мо мебошанд.

Имсол Наврўзи хуљаста баВатани азизи мо бо пайку муж-даи зебои бањорон њамчун рам-зи дастовардњои бештари тољи-кон муњити њамбастагиву њамма-

ромї ва эљодкориву созандагирофароњам овардааст.

Бинобар ин, бо истифода азфурсат фарорасии Наврўзи фар-рухпай, оѓози соли нави аљдодї,эњёи табиат, пирўзии нур бар зул-мотро ба њамаи њамватанониазиз, тамоми тољикону форсиза-бонони љањон ва шумо -њозириниарљманд самимона ва бо наљиб-тарин нияту орзуњо табрик мег-ўям.

Солњои сипаришудаи давро-ни истиќлол дар баробари тало-шњои пайваста ба хотири рушдимунтазами иќтисодиёт ва зина базина баланд бардоштани сатњизиндагии мардум њамчунин, дав-раи рушди илму фарњанг ва маъ-навиёт буданд. Њукумати Тољики-стон бо маќсади фароњам овар-дани заминањои пешрафти фаъ-олияти эљодии зиёиён, рушди му-ассисањои илмї ва фарњангивутаълимї, иттињодияњои эљодї,донишгоњу донишкадањо ва мак-табњои тањсилоти умумї пайвас-та тадбирњои самарабахш меан-дешад.

Маќсад аз њар иќдоми Њуку-мат муњайё кардани шароитимусоид барои зиёиёни кишвар- ањли адаб, илму маориф вафарњанг дар бобати тањќиќуэљодкорї ва кашфиёту ихтиро-оти техникиву технологии муо-сир мебошад.

Дар давоми ду дањсолаигузашта, бо вуљуди мушкило-ти гуногун инкишофи илмуфарњанг, маориф ва умуман,маънавиёт аз љумлаи сам-тњои афзалиятноки сиёсатидавлати мо буданд. Дар инсамт корњои зиёде ба анљомрасиданд ва такомули маъ-навиёти љомеа минбаъд низдар маркази таваљљуњи Њуку-мат ќарор хоњад дошт.

Мулоќоти наврўзї бо зиёи-ёни кишвар имсол ба рўйдодимуњими фарњангї - ифтитоњибинои тозабунёди Осорхонаимиллии Тољикистон рост омад.Воќеан, ин яке аз падидањоибузурги фарњангии солњои охир

ва сањифаи тоза дар њифзи хо-тираи таърихии халќ, тарбияизавќи зебоишиносї ва њиссиифтихори миллї мебошад.

Аз ин рў, дар робита ба иф-титоњи ин кохи муњташами таъ-рихи миллати куњанбунёди то-љик, ќабл аз њама, шумо - ањлизиёи кишвар, бинокорону му-њандисон, меъморону мусавви-рон ва њамаи онњоеро, ки дарбунёди ин бинои воќеан зебо-ву замонавї сањм гузоштаанд,табрик мегўям ва изњори сипосменамоям.Дўстони гиромї!Азбаски мулоќоти имсолаи

мо бо ифтитоњи Осорхонаимиллї рост омад, зарур медо-нам, ки оид ба наќши осорхонањамчун оинаи таърихи халќа-мон чанд сухан баён намоям.

Осорхона бахши хеле муњи-ми њофизаи таърихии инсони-ят мебошад. Махсусан, халќњоимутамаддин барои њифзи ёдго-рињои безаволи гузаштагонихуд ва осори моддиву ѓайри-моддии бамеросмонда тадби-рњои зарурї андешидаанд.

Таъсиси осорхонањо , кирамзи пайванди дирўзу имрўзуфардо ва баёнгари арзишњоиволои маънавии мардуми то-љик мебошанд, дар раванди та-шаккули миллати мо низ бањукми анъана даромадааст.

Осорхонаи миллии мо тибќимеъёрњои муосир бино гарди-да, бо маљмааи бошукўњ ва на-заррабои Ќасри миллат, Пар-чам ва Нишони давлатї, Китоб-хонаи миллї, муљассамањоиИсмоили Сомонї ва Рўдакїомезиш ёфта, њусни пойтахт ваин майдони бузургро боз њамзеботар мегардонад.

Осорхона аз лињози меъ-морї намунаи барљастаи пай-ванди асрњо, омезиши услу-бњои классикї ва муосирбуда, бо истифодаи техноло-гияњои пешрафтаи муњанди-сиву бинокорї бунёд гарди-дааст ва иќдоми усулан тозаедар санъати меъмории киш-вари мо ба шумор меравад.

Дар толорњои он ёдгорињо аздаврони атиќаи халќи тољик тозамони муосир ба намоиш гу-зошта шудаанд. Бовар дорам,ки Осорхонаи нави миллї баанъанањои арзишманди Осор-хонаи ба номи Камолиддин Бењ-зод равнаќи тоза бахшида, дарамри баланд бардоштани сатњимаънавиёти љомеа ва ифтихо-ри миллии мардуми мо наќшимуњиме хоњад бозид.

Ба њама маълум аст, ки дарбисёр осорхонањои маъруфиљањон намунањоеро аз ёдго-рињои таърихи куњани тољиконпайдо кардан мумкин аст.

Масалан, дар ОсорхонаиБританияи Кабир ќариб 180адад осори гаронбањои таъри-хи ниёгони мо мањфузанд, ки бономи "Хазинаи Амударё" шуњ-рат доранд.

СУХАНРОНИИ ПРЕЗИДЕНТИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ЭМОМАЛЇ РАЊМОН ДАРМАРОСИМИ ИФТИТОЊИ ОСОРХОНАИ МИЛЛЇ ВА МУЛОЌОТ БО ЗИЁИЁНИ КИШВАР

ЗИЁИЁН ВА РАВШАНФИКРОНРАЊНАМО ВА ЊИДОЯТГАРОНИ ЉОМЕА

(давомаш дар сањ.2)

20.03.2013, шањри Душанбе

ИЌДОМИ ВАЗИРВА УМЕДВОРИЊО…

АНДЕШАЊОИ МОСОЗАНДААНД

КАМБУДИЊО ЗИЁДАНД

ФАЪОЛИЯТИ КИТОБХОНАЊОБЕЊБУДЇ МЕХОЊАД

сањ. 14

(Баъзе фикру мулоњизањо перомуни китобњоибо ном "Насли нав"-и синфњои ибтидої)

№14 5-уми апрели соли 2013РАЊНАМО

Бостоншиносон ин ёдгорињо-ро тољи заррини санъати нафи-са њисобидаанд. Онњо ба фарњ-анги олии Бохтари даврони Ку-шониён тааллуќ доранд ва азњазорсолањои дур ба мо паёммеоваранд.

Бо љањду талоши ЊукуматиТољикистон нусхаи чанд ёдгории"Хазинаи Амударё" аз љонибиОсорхонаи Британияи Кабир баОсорхонаи миллии Тољикистонтаќдим гардид ва мо маќсад до-рем дар оянда нусхањои ќисмибоќимондаи ин ёдгории гаронба-њоро ба даст оварем, то марду-ми мо бо ганљинаи осори ниёго-намон аз наздик шинос шаванд.

Осорхона аз зербино ва сеошёна иборат буда, масоњатиумумиаш зиёда аз 24 њазор мет-ри мураббаъро ташкил медињад.Намоиши осори таърихї дар би-сту ду толор, аз љумла ду толо-ри мудаввар сурат мегирад. Ин-чунин, осорхона дорои толор ба-рои 300 љои нишаст, панљ мах-зани нигоњдории ёдгорињои таъ-рихї, дувоздањ њуљра барои оз-моишгоњ ва тармиму барќарор-созии ёдгорињои таърихиву фа-рњангї мебошад.

Дар толорњои осорхона бо-зёфтњои нодири таърихи куњанихалќи тољик аз асри санг то дав-раи садри ислом ва аз асри дањто даврони соњибистиќлолии То-љикистон гирд оварда шудаанд.Дар толори мудаввари ошёнаиаввал яке аз ёдгорињои машњу-ру камназири Тољикистон - му-љассамаи Буддо ба намоиш гу-зошта шудааст, ки ањли илмиљањон ба ин ёдгории таърихїтаваљљуњи махсус зоњир менамо-яд.

Чунин ёдгорињои пурарзиш,ки ба маърази диќќати тамошо-бинон гузошта мешаванд, даросорхона кам нестанд. Масалан,њанўз соли 1925 донишмандимаъруф Михаил Андреев аздењаи Искодари Фалѓар дарљањон бузургтарин мењробичўбинро пайдо намуд ва он баъ-дтар ба осорхона оварда шуд.Мењроби мазкур намунаи олиисанъати кандакории болои чўбдар ањди Сомониён мебошад.

Дўстони азиз!Мехоњам таваљљуњи шуморо

ба як масъалаи дигари муњимљалб намоям. Бунёд кардан ваба истифода супоридани осор-хонањо, аз љумла кохи муњташа-ми таърихи куњани халќи тољикомода кардани мутахассисонибаландихтисоси соњаро таќозоменамояд. Акнун кори муњимдар пеш аст, яъне омўзиш, ни-гоњдорї ва муаррифии ёдго-рињои пурарзиши таърихї вази-фаи мутахассисони варзидаитаърихшинос, бостоншинос вазабондон мебошад. Њарчанд кидар Донишкадаи давлатии санъ-ати ба номи Мирзо Турсунзодашуъбаи осорхонашиносї вањифзи ёдгорињои таърихї ботарбияи кадрњо барои осорхо-нањо машѓул аст, вале он тала-ботро ќонеъ карда наметавонад.

Аз ин рў, зарурат ба миёномадааст, ки теъдоди ќабули до-нишљўён ба ин шуъба зиёд кар-да, барои онњо шароити мусои-ди таълим фароњам оварда ша-вад.

Њамчунин, зарур аст, ки бамасъалаи автоматикунонии ко-рњои илмиву хазинавї, баќайд-гириву нигоњдории нигорањоитаърихї ва дигар ашёи осорхо-нањо таваљљуњи махсус додашавад. Мутаассифона, то њолфењристи мукаммали осори фа-рњангии кишвар тањия нашуда-аст, ки дар натиља баъзе ниго-рањои таърихї аз назорати му-тахассисон дур монда, харобунобуд мегарданд ё ба тавриќочоќ аз њудуди мамлакат берунбурда мешаванд.

Дар баробари ин зарур аст,ки ба масъалањои омода наму-дани мутахассисони соњањоиосорхонашиносї, бостоншино-сиву мардумшиносї, сиккаши-

носї, катибашиносиву матнши-носї, тармимгарони ёдгорињоитаърихї, инчунин, такмили ихти-соси кормандон, таъмин наму-дани осорхонањо бо техникавутехнологияњои муосир, љустуљўва аз мардум харидорї карданиосори арзишманди таърихїањамияти махсус дода шавад.

Илова бар ин, масъулинисоња вазифадор карда меша-ванд, ки бо маќсади ташвиќу та-рѓиби арзишњои таърихиву фа-рњангии кишварамон якљо боолимони Академияи илмњо ќому-си ёдгорињои таърихии халќи то-љикро тањия ва нашр намоянд.

Осорхона оинаи пурљилоест,ки њаёт ва таърихи халќ, пирўзїва нокомињои он, дастовардњоиилму фарњанг ва сарнавиштифарзандони номдору ифтихор-манди миллатро инъикос меку-над.

Маљрои пурталотуми таърихњамеша гузаштаро бо имрўз ваимрўзро бо оянда мепайвандад,њалќаи васли наслњо, асрњо, ха-лќњо ва давлатњоро мустањкамменамояд ва роњро ба сўи оян-да равшан месозад.

Њар инсони соњибфарњангтаърихи халќу сарзаминашробояд амиќу муфассал донад.Онњое, ки таърихи халќи худронамедонанд, аз лаззати њиссиифтихори миллї мањрум меша-ванд ва зуд асири фарњангњоидигар мегарданд. Таърих исботкардааст, ки истилогарон на танњоаз пайи ѓорати молу ашё меша-ванд, балки мекўшанд, ки рукнимуњимтарини њастии миллат,яъне забону фарњанг, аз љумлафарњанги моддии онро аз байнбурда, пояњои маънавии давлат-ро шикананд.

Чунонки Искандар ТахтиЉамшедро ба оташ кашиду ва-лангор кард, зеро мехост тахтунаврўзгоњи пурифтихори ниёго-ни моро аз байн барад. Дар инраванд њамчунин, китоби муќад-даси "Авасто" нобуд карда шуд.

Мирзо Асадуллоњи Ѓолибдар ин бора бо сўзи дил навиш-тааст, ки мардуми форсизабон"аз гаронмоягони рўзгор буда-анд ва ба рўзгори фармонра-воии хеш донишњои судмандандўхтаанд. Ганљинаи хусраво-ни Порсро аз њар илм дафтаребуд ва њар дафтар аз гаронмо-ягї ганљи гавњаре. Чун давлат азонњо рўй бартофт ва Искандарба он даст ёфт, китобхонаи хус-равонї ба торољ рафт ва он чїбарљо монда буд, бо фармонихалифа афрўзандаи гулханигармобањои Баѓдод шуд".

Њадаф аз ин харобкорињоњамоно шикастани пайвандњоитаърихї ва пояи маънавии халќимо буд.

Вале љавњару сиришти таъ-риху адабу фарњанги мо ва хо-тираи таърихии он шикастнопа-зир боќї монд ва мављудиятимардуми ориёинажодро њифз

кард.Хушбахтона, имрўз таърихи

бостонии мо дар нигоњи ањли хи-ради љањон чун хуршеди тобонтаљаллї медињад. Ба фењристимероси фарњангии ЮНЕСКО шо-мил гардидани ёдгории камнази-ри Саразм бо таърихи шашња-зорсолааш далели равшани инматлаб аст.

Ба шарофати таърихи пурѓа-новати миллат њоло мо ба таъ-рихбозї, таърихсозї ва таърих-рабої заррае эњтиёљ надорем.

Зеро дар тўли асру замонњодонишмандону муњаќќиќон ваањли адаби мо шоњкорињои зиё-де офаридаанд, ки дар байнионњо "Таърихи Наршахї", "Таъ-рихи Табарї", "Шоњнома"-и Фир-давсї, "Осор-ул-боќия"-и Абў-райњони Берунї, "Ќонуни тиб"-иАбўалї ибни Сино, "Алљабр"-иМањмуди Хоразмї, "Намунаиадабиёти тољик"-и СадриддинАйнї, шоњасари Бобољон Ѓафу-ров "Тољикон" ва ашъори љаззо-би Мирзо Турсунзода бо маќомихосаву нотакроре дар шинохтитаъриху фарњанги миллатамоннаќши барљаста доранд.

Наслњои наве, ки ба арсаињаёт меоянд, аз муборизаву љон-нисорињои ќањрамонони миллиимо, чун Спитамен, Муќаннаъ,Сумбоди Муѓ, Деваштич, Абўмус-лими Хуросонї, Яъќуби Лайс,Исмоили Сомонї, Темурмалик,Восеъ ва садњо нафари дигарифтихор хоњанд кард ва аз онњосабаќи бузурги ватандўстиву ва-танпарастї хоњанд омўхт.

Њар як халќи соњибтамаддунба решањои таърихї ва даврањоисарнавиштсози гузаштаи худ бокамоли эњтиром арљ мегузорад.Чунин як давраи таќдирсоз дарњаёти халќи тољик ба сањнаи си-ёсат ва давлатдорї омаданиСомониён мебошад.

Дар робита ба ин, ёдовар шу-дани суханони донишманди ма-шњури аврупої Вилл Дюрантайни муддаост:

"Давлати Сомониён тамадду-ни исломро ба ављи аъло расо-нид. Аврупо аз кишварњои ис-ломї ва бештар аз давлати Со-мониён рушди њаёт, ахлоќ, ада-биёт, тиб ва фалсафа, тарзи омо-да сохтани ѓизо, доруву даво,низоми хонаводагї, адабу фар-њанг ва саноату тиљоратро омўх-тааст.

Донишмандони ањди Сомонїдар бахши риёзиёт, нуљуму кимиёва улуми табиї пешрав будандва онњоро ба дараљаи баландирушд расонидаанд. Онњо таъли-моти Арастуро дастраси Аврупонамуданд. Андешањои Абўалїибни Сино ва ибни Рушд, ки зо-даи Машриќзаминанд, бо нурихирад Аврупоро мунаввар карда-анд".

Донишманди маъруф СаидНафисї, ки дар омўзиши таъри-хи адабиёти давраи сомонї хиз-матњои бузург дорад, ба чунин ху-

лоса омадааст:"Силсилаи маъруфи Сомони-

ён, ки дар Хуросону Мовароун-нањр салтанат кардаанд, давраишукўњу азамати ин сарзаминњо-ро оѓоз бахшидаанд. То кунунмисли ин силсилаи хирадпарварњељ хонаводае ба шањриёрї на-расидааст, ки монанди Оли Со-мон сиёсати махсуси нажодивумиллї дошта бошад. Аз ин рў,китобњое лозиманд, то фарзан-дони моро аз маќоми баланди инродмардон, ки зиндакунандагонисарзамину таърихи моянд, огоњсозанд".

Соњибќирони шоирони Аљам -устод Рўдакї истиќлолияти фа-рњангии Сомониёнро пойдор на-муд, Њаким Фирдавсї Аљамро бапорсї зинда карда, решањои таъ-рихи беш аз сењазорсолаи онробо суннатњои давлатдории мил-лии Сомониён пайванди абадїбахшид, онњоро ќавитар ва не-рўмандтар гардонид, асрњо вазамонањоро ба њам васл намудва љанбањои таърихї ва фарњан-гиву маънавии Сомониёнро усту-вор кард.

Воќеан, мо њар ќадар бештартаърихи давлати Сомониёнробишносем, худро хубтару возењ-тар хоњем шинохт.

Аз ин рў, вазифаи њар якзиёии ватандўст ба воситаи аса-рњои илмї, адабї ва публисистїдониши халќи худро ѓанї гардо-нидан, њисси ифтихори миллииўро бедор сохтан ва дар шарои-ти мураккаби љањонишавї асола-ти миллии мардуми кишвари со-њибистиќлоламонро њифз карданаст.

Њарчанд ки мо, дар ин масъ-ала њанўз ба њадафи олии худ на-расидаем, вале дастовардњоибузурге дорем, ки онњоро истиќ-лолияти давлатиамон ба армуѓоновардааст. Мазмуну шукўњи тозапайдо кардани Наврўз аз љумлаињамин гуна комёбињои фарњангиимост.

Бояд гуфт, ки љашни Наврўзмањз дар ањди Сомониён аз саринав маќоми баланд пайдо кардва ба он њама шукўњу шањомате,ки дар ањди Куруши Кабиру Дорова Хусрави Парвиз дошт, дубо-ра соњиб гардид.

Имрўз агар ашъори наврўзиишоирони тољику форсро дар са-росари љањон гирд оварем, даролам бузургтарин китобе хоњадшуд ва оламиён шоњиди он хо-њанд гашт, ки Наврўз дар љавња-ри маънавиёт ва андешаву та-факкури халќи мо чї гуна амиќреша давонидааст.

Таъриху тамаддуни мо љузъеаз таъриху тамаддуни умумиба-шарист ва худи мо љузъи баша-рият њастем. Ва табиист, ки дарљањони имрўза њељ халќе ва њељтамаддуне дар танњої вуљуддошта наметавонад.

Имрўз њам Шарќ ва њам Ѓарббеш аз њар замони дигар ба ро-битањои мутаќобилан судмандниёз доранд. Чунки тамаддуниШарќу Ѓарб ду боли тавонои якпайкаранд ва маънавиёти якди-гарро ѓановатманд мегардонанд.

Њаёт ва фаъолияти эљодииМавлоно Љалолиддини Балхироњанўз дар асри дувоздањ метавоняк навъ оѓози муколамаи ШарќуЃарб дар таърихи афкори иљти-моиву сиёсї шуморид.

Ин мутафаккир ва суханварибузург бо андешањои тањаммул-гароёнаи худ марзњои љуѓрофї,дину мазњаб, забон ва ирќу на-жодро аз миён бардошта, чунсимурѓи баландпарвоз љањонибекаронро зери болњои тавоноихуд ќарор дода буд ва худро му-

тааллиќ ба тамоми инсоният ме-донист.

Дар њаќиќат, фарњангу маъна-виёт ќувваи тавоное мебошад, киметавонад ќитъаву кишварњо вањалќњову дилњоро ба њам пай-ванд дињад.Њозирини муњтарам!Олитарин офаридањои мод-

диву маънавии башарият мањсу-ли хираду заковати инсонї мебо-шанд. Мањз ба њамин хотир дарњама давру замонњо ба масъалаигустариш ва рушди сармояиаќлонї ва моликияти зењнии ин-сон диќќати аввалиндараља додамешавад.

Бо дарназардошти инњаќиќати мусаллам зиёиёни киш-вари моро зарур аст, ки њамчуннерўи тавонои иљтимої тафакку-ри созандаи љомеаро таќвиятбахшида, бо фаъолияти созан-даи худ пешоњанги миллат ваибратбахши љомеа бошанд.

Фаромўш набояд кард, кипешрафти устувори миллат ваљомеа дар љањони муосир, ќаблаз њама, ба ифтихори баландимилливу ватандорї, худшиноси-ву худогоњии афроди он ва садо-ќату муњаббати фарзандонаш баин сарзамини аљдодї вобастамебошад. Дар ин раванд шумо -зиёиён ва равшанфикрон бояднерўи рањнамо ва њидоятгариљомеа бошед. Зеро тањаввулотва равандњое, ки дањсолањоиохир дар кишварњои гуногун идо-ма доранд, собит месозанд, китарбияи шахсияти донишмандуогоњ ва худшиносу ватандўстамри ногузир аст. Ин масъалаибаѓоят љиддї хусусан, дар марњ-алаи кунунии рушди давлатдо-рии мо нињоят рўзмарра мебо-шад. Мо бояд ин масъаларо ами-ќан дарк намоем ва бо тамомиљиддият дар њалли он сањмгузорбошем.

Бояд гуфт, ки њар як марња-лаи рушди давлатдорї, хусусия-тњои хос дорад ва ба эътибор ги-рифтани онњо омили асосии таъ-мини рушди минбаъдаи кишварба шумор меравад. Аз ин рў, пай-васта талќин намудани ѓояњоивањдату ягонагии миллї њамчуномили пойдорї ва тањкими дав-латдории навини мо бояд љавња-ри фаъолияти зиёиёнро ташкилдињад.

Баробари ба даст оварданиистиќлолияти давлатї марњалаинави инкишофи љомеаи тољикоѓоз ёфт. Давлатро зарурат пешомад, ки ба масъалаи рушди не-рўи аќлонї диќќати махсус ди-њад. Дар љањони муосир, ваќте киилму технология босуръат рушдмекунад, инкишофи нерўиаќлонї гарави таъмини амниятииќтисодї ва рушди иќтисодиётињар як мамлакат ва гузашта аз ин,амнияти милливу давлатии онмебошад. Аз ин лињоз, њавас-манд гардонидани рушди нерўиинсон ва халлоќияти зењнии ў якеаз самтњои муњими сиёсати дав-лати мо ба шумор меравад.

Дар давоми солњои истиќло-лият аз тарафи Њукумати мамла-кат бо маќсади дастгирии нерўизењнї ва фаъолияти аќлонивуэљодї, инчунин, њифзи моликия-ти зењнї як ќатор тадбирњо анде-шида шуданд. Санади муайянку-нанда дар ин соња КонститутсияиЉумњурии Тољикистон мебошад,ки дар моддаи 40-уми он омада-аст: "Њар шахс њаќ дорад озодо-на дар њаёти фарњангии љамъи-ят, эљоди бадеї, илмї ва техникїширкат варзад, аз дастовардњоионњо истифода кунад. Сарватњоифарњангї ва маънавиро давлатњимоя мекунад. Моликияти зењнїдар њимояи ќонун аст".

Бешак, рушди њар як љомеа баташаббус ва фаъолияти зиёиён,ки зубдаи зењнии љомеа њастанд,вобастагии зиёд дорад.

Зеро дастовардњои бузургииќтисодиву иљтимої ва илмивуфарњангии инсоният, бунёд ваташаккули низоми љамъиятї дарњама даврањои таърихї, пеш азњама, мањсули андешаву хиради

(идома аз сањ.1)

СУХАНРОНИИ ПРЕЗИДЕНТИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ЭМОМАЛЇ РАЊМОН ДАРМАРОСИМИ ИФТИТОЊИ ОСОРХОНАИ МИЛЛЇ ВА МУЛОЌОТ БО ЗИЁИЁНИ КИШВАР

ЗИЁИЁН ВА РАВШАНФИКРОНРАЊНАМО ВА ЊИДОЯТГАРОНИ ЉОМЕА

20.03.2013, шањри Душанбе

(давомаш дар сањ.3)

№14 5-уми апрели соли 2013РАЊНАМО

зиёиён ва истеъдоду мањоратионњо мебошад.

Ба андешаи ман, дар шарои-ти муосири инкишофи љомеа ри-солати муњимтарин ва кори љониизиёиён таљдиди фикру андешаиумумимиллист. Чунки замона ди-гар шуда, љањони атрофи мо дарњоли тањаввул ва рушд ќарор до-рад. Бо дарназардошти ин омилифарогир аз ањли илму адаб вафарњанг бори дигар даъват баамал меорам, ки дар раванди таљ-диди љомеа тавассути тањким бах-шидани фикру андешаи навова-рона дар њамкорї бо давлатуЊукумат бештар фаъол бошанд.Зеро фаќат насли наве, ки дони-ши амиќ, љањонбинии васеъ ваандешаи мустаќил дошта, масъ-улияти баланди шањрвандї ваќарзи ватандўстии худро дар на-зди халќу Ватан эњсос менамояд,метавонад ба ќувваи пешбаран-даи истењсолот ва тамоми пањ-луњои њаёти љомеа табдил ёбад.

Аз ин рў, масъалаи баландбардоштани сатњи маърифатисиёсиву њуќуќї ва худшиносивухудогоњии насли љавон аз љум-лаи самтњои муњимтарини руш-ди давлатдории миллии мо бањисоб меравад. Барои расиданба ин њадафи стратегї мо боядаз тамоми имкониятњои мављу-да истифода намоем.

Дар чунин шароит яъне дарњоле, ки раванди љањонишавї,њамчун зуњуроти ногузири иљти-мої фарогири њамаи кишварњо,аз љумла Тољикистон мегардад,масъалаи маќому манзалат вамавќеи зиёї моњият ва мазмунитоза касб менамояд.

Буњрони маънавие, ки имрўзЃарбу Шарќро фаро гирифтааст,ќатъи назар аз дастовардњоизиёд дар илму техника ва руш-

ди босуръат дар соњаи истењсо-лоти моддї, дар назди инсони-ят масъалањои тањаммулгарої,њамзистиву њамкории кишварњова пайравони фарњангу ойинњоигуногунро ба миён гузоштааст.Барои рафъи кинаву адоватинажодї ва диниву мазњабї на-ќши зиёиён баѓоят муњим мебо-шад. Њаёт собит месозад, ки дарљањони муосир бе њамзистї зин-дагии орому босубот амри ма-њол аст.

Зиёиёни мо, ки парчамбардо-ри андешањои олии башардўсто-наи аљдоди бузурги хеш мебо-шанд, бояд ин маъниро беш азпеш дарк намоянд ва онро њаме-ша бо пиндору гуфтору кирдорихуд дар љомеа талќин созанд.

Бузургони гузаштаи мо дарин амри хайр хизмати арзанда-ро анљом дода буданд ва моњамчун ворисони онњо бояд идо-мадињандаи корњои инсонпарва-ронаи онњо бошем.

Мањз хизмати абармардонимиллати мо буд, ки фарњанг вазабони тољикї, бо вуљуди онњама фишорњои сиёсиву мафку-равии бегонагон маќом ва мар-табаи худро дар тамаддуниљањонї нигоњ дошта тавонист.Хизмати бузурги фарзонагонимиллатамон буд, ки мо имрўз со-њибдавлат буда, бо забон, фар-њанг, таърих ва арзишњои мил-

лии худ ифтихор мекунем.Забону фарњанги мо оина-

ест, ки роњи тўлонии паймудаитољиконро бо њама шебу фаро-зњо дар худ инъикос кардааст. Азтаърих, адабиёт ва фалсафаиирфонии ѓании мо њувайдост, кибарои аљдоди бонангу номуси момафњумњои Модар, Ватан, Ис-тиќлол, Забон ва Фарњанг њаме-ша њаммаъно будаанд.

Зеро фарњанг ва забон дарњама давру замон таљассумгарињуввияти њар як миллат мебо-шад. Мањз фарњанг, забон ваанъанаву суннатњои нек асола-ти миллиро пойдору устуворнигоњ медоранд. Аз ин хотир,имрўз низ њар як зиёї бояд та-лош варзад, ки забон ва фарњ-анги миллиро њифз карда, густа-риш дињад, онро ба љањониён батаври арзанда муаррифї намо-яд ва њамчун сарвати бебањоимиллї барои наслњои оянда бе-газанд ба мерос гузорад.

Ин рисолати бузурги њамаиафроди бедори Ватан ва ќабл азњама, зиёиёни кишвари азизамонмебошад.

Аз ин рў, зиёиёни моро зарураст, ки пайваста дар сафи пешисозандагї, эњёи арзишњои мил-ливу инсонї ва густариши илмумаърифат ќарор дошта бошанд.Зиёиёни мо бояд ифтихор намо-янд, ки замона ба дўши онњо ва-

Натиљаи санљиши гурўњи корїдар љаласаи кории Вазорати ма-ориф 26-уми марти соли љорїтањти раёсати вазири маорифиЉумњурии Тољикистон НуриддинСаидов мавриди баррасї ќароргирифт. Љаласа бо њузури раисишањри Вањдат Ќодири Ќодир, кор-мандони шуъбаи маорифи ноњия,директорони муассисањои таъ-лимї, раисони љамоати дењотбаргузор гардид.

Натиљањои санљишро муовинивазири маориф Т.Мањмадова тањ-лилу баррасї карда иброз дошт,ки дар соли тањсили 2012-2013дар ноњияи Вањдат 147 муасси-саи таълимї (152 мактаби тањси-лоти миёнаи ибтидої, асосї,умумї, гимназияи хонандагонилаёќатманд ба номи А.Балъамї,литсейи хонандагони соњибис-теъдод ба номи Темур Собиров,мактаби шабона, мактаб -интер-нати "Дўстї" ва мактаби хонан-дагони сустбин ва нобино) фаъо-лият мекунад.

Шуъбаи маорифи ноњия бодастгирии маќомоти иљроияи ма-њаллии њокимияти давлатии шањ-ри Вањдат љињати таъмин ваљобаљогузории кадрњои омўзгорїяк ќатор корњоро ба сомон расо-нидааст. Аз љумла, дар давоми 7моњи соли тањсили 2012-2013 180нафар мутахассисони соњаи ом-ўзгорї ба кор ќабул шуданд. Њам-чунин, дар 3 соли охир 145 нафармутахассисони љавон соњиби за-

мин ва дигар имтиёзњо гаштаанд.Вазъи њозиршавии мутахассисо-ни љавон ба љойи кор нисбат басоли гузашта бењтар гардида бо-шад њам, боз њам масъалаи маз-кур бењбудї мехоњад. То имрўзмуассисањои таълимии ноњияиВањдат аз рўи 1,5 воњиди корї ба18 нафар омўзгорони фанњоимухталиф (асосан забонњои хо-риљиву русї, математика, физикава химия) эњтиёљ доранд. Як са-баби асосї дар ин самт ба мавќеиљойгиршавии муассисањои таъли-мии дењањои дурдаст вобаста бо-шад, дигар сабаб ба миќдориками соатњо дар чунин мактабњ-ост.

Оид ба љалби хонандагон, ба-хусус, духтарон ба тањсил як

ќатор корњо ба сомон расонидашудаанд. Аз љумла, соли тањсили2011-2012 муассисањои таълимиишањрро 5507 (2563 духтар) нафархонанда хатм намуда, аз ин шу-мора 2390 (483 духтар) нафарба зинаи 3-юми тањсилот ва 446(371 духтар) ба коллељу омўзиш-гоњњои касбї љалб карда шуданд(41,5% (аз љумла 33,3%), ки дармуќоиса ба соли гузашта 3,3%зиёд аст. Тањлилњо нишон меди-њанд, ки агар љалби духтарон дармактабњои маркази шањр ва баъ-зе љамоатњои дењоти атроф мута-носибан 55-60%-ро ташкил дињад,ин нишондињанда дар љамоатњоидењот пасттар мебошад.

Дар мактабњо нарасидани ки-тобњои дарсї, ба монанди забон

ва адабиёти тољик, забони русї,забони хориљї, математика, тех-нологияи информатсионї, таърихва њуќуќ, зоология, химия ва био-логия ба чашм мерасад. Яке азсабабњои паст будани сатњи до-ниши хаттї ва шифоњии хонанда-гон њам ба њамин нукта вобастагїдорад. Кори китобхонањои мак-табї низ дар баъзе аз мактабњомувофиќи матлаб набуда, азљониби китобдорон чорабинињоиилмию назариявї гузаронида на-мешаванд. Миќдори ками хонан-дагон аъзои доимии китобхонамебошанд.

Оид ба иљрои Барномаи ком-пютеркунонї дар муассисањоитањсилоти умумии шањр як ќатортадбирњо дида шаванд њам, кам-

будињо вуљуд доранд. Дар макта-бњои ноњия ба 18 хонанда 1 ком-пютер рост меояд. Дар давомисолњои 2011-2012 дар ноњия бояд120 синфхонаи компютерї таш-кил ва 50 муассисаи тањсилотиумумї ба шабакаи Интернет пай-васт мегардид. Мутаассифона, тоимрўз 95 синфхонаи компютерїташкил гардида, 15 мактаб вашуъбаи маориф аз тариќи ноќилва 32 мактаб бе ноќил (модем) башабакаи Интернет пайваст шуда-анду халос. Эњтиёљоти муасси-сањои таълимї ба 395 адад ком-пютер боќї мемонад.

Оид ба иљрои Барномаи дав-латии таъмини муассисањои таъ-лимию илмии љумњурї бо кабине-тњои фаннї, озмоишгоњњои муљањ-њази таълимї ва илмию тањќиќотїшуъбаи маорифи шањр Наќшаичорабинињо ба тасвиб расонида,кабинетњои фаннии муассисањоитаълимї давра ба давра љињозо-нида мешаванд. Вале фаъолия-ти маќсаднок ва дурнамои таъминва љињозонидани як ќатор кабине-тњои таълимї тибќи талаботибарнома роњандозї нашудаанд.Норасои маводи зарурї барои гу-заронидани корњои амалї дар оз-моишгоњњои аксар таълимгоњњоисанљидашуда њанўз аз замонисобиќ Иттињоди Шўравї боќї мон-да, имрўз куњнаю фарсуда шуда,истифодаашон мувофиќ нест.Маводи дигари зарурї аз фанњоифизика, химия, биология дар инозмоишгоњњо бо сабаби мављуднабудани маблаѓи зарурї низзиёд эњсос мегардад. Дар баъземактабњо низоми кабинетї таш-кил шуда бошад њам, вале таљњи-зоти нав ба чашм намерасад. Са-нљишњо маълум намуд, ки бароитатбиќи барномаи мазкур аз љони-би маќомоти иљроияи мањаллиињокимияти давлатї муассисањоитаълимї њангоми тањияи буљетимањаллї ва мактаб маблаѓ пеш-бинї намегардад. Њолати ороишикабинетњои фаннї ва роњравњоимактабњо то андозае ба талаботљавобгў бошад њам, ба тайёр на-мудани асбобњои аёнї аз тарафи

зифаи боифтихори ташаккул варушд додани афкори љомеарогузоштааст.

Тазаккур бояд дод, ки сиёса-ти фарњангии Њукумати Тољикис-тон имрўз, пеш аз њама, ба њимояиарзишњои миллї, эњёи суннатњоигузаштагон, дарёфти умумиятбайни арзишњои милливу умуми-башарї, фароњам овардани им-коният барои омўзиш ва тарѓибивасеи онњо, инчунин, ба љањони-ён муаррифї намудани дастовар-дњои фарњангие равона кардашудааст, ки тавассути онњо мороњамчун миллат мешиносанд.

Вобаста ба ин, таъкид месо-зам, ки равшанфикр бояд таљас-сумгари фарњанги волои миллїва арзишњои умумибашарї бо-шад, то тавонад њамчун тимсолиибрат ба наслњои љавон таъсиринек расонад.

Њамчунин зиёиёни эљодкориморо зарур аст, ки масъалањоинав ва мубрами њаёт, офарида-ни чењрањои одамони даврониистиќлолро дар илм, адабиёт ватеатру кино љасурона ба миёнгузоранд.

Вазифаи аввалиндараљаишумо-зиёиёни гиромї, аз он ибо-рат аст, ки бо кору пайкори худистиќлоли давлатии моро њамчунмуќаддастарин дастоварди мил-лат ва неъмати гаронбањо њифзнамоед, онро њамвора тањким бах-

шед, љањони маънавии халќамон-ро ѓанитар ва рангинтар гардонед.

Дар љомеаи имрўзаи Тољики-стон ташаккул ва вусъат бахши-дани тафаккури нави сиёсивумаънавї бояд мавзўи муњимта-рин шуморида шавад, ки мањакион њифзи дастовардњои истиќло-лият, вањдату худшиносиимиллї, эњсоси ватанпарастї вањимояи манфиатњои давлатумиллат мебошад.Њамватанони азиз!Наврўз бо тору пуди таърихи

мо, њаёти халќи мо, бо адабу фа-рњангу маънавиёти мо ва бо ан-дешаву тафаккуру љањонбиниихалќи мо пайванди ногусастанїдорад.

Маросимњои наврўзии марду-ми тољик љолибу зебо ва нотак-роранд. Аз файзи истиќлолиятаст, ки Наврўз дар саросари То-љикистон бо тантанањои бошукўњбаргузор мегардад.

Наврўзи Тољикистон Наврўзидаврони истиќлол паёмоваруоѓозгари рўзгори шоду хуррам,навиди бахту саодат ва фардоидурахшони кишвари мост.

Орзумандам, ки Наврўзи хуља-стапай њамчун љашни љањонї батањкими сулњу субот ва бахту са-одати халќњо дар саросари сайё-раи Замин мусоидат намояд.

Бигзор , сарбаландивушодкомї , бахту саодат варўзгори хушу хуррам ба та-моми мардуми Тољикистоннасиб гардад!

Бигзор, Тољикистони хуршед-симои мо аз файзу баракати ис-тиќлолият ва Наврўзиљањонафрўз њамеша сарсабзухуррам, ободу осуда ва озодусарбаланд бошад!

То оламу одам боќист, На-врўзу Тољикистони соњибистиќ-лол љовидон бод!

Ташаккур!

4САНЉИШБУРДУ БОХТИСОЊАИ МАОРИФ

Дар асоси фармоишивазири маорифи ЉумњурииТољикистон вазъи таълимутарбия, сатњи сифатитањсилот, њуљљатгузорї,иљрои барномањои давлатїдар муассисањои тањсилотиумумии шањри Вањдатмавриди санљиш ќарордода шуд.

(давомаш дар сањ.4)

СУХАНРОНИИ ПРЕЗИДЕНТИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ЭМОМАЛЇ РАЊМОН ДАРМАРОСИМИ ИФТИТОЊИ ОСОРХОНАИ МИЛЛЇ ВА МУЛОЌОТ БО ЗИЁИЁНИ КИШВАР

ЗИЁИЁН ВА РАВШАНФИКРОНРАЊНАМО ВА ЊИДОЯТГАРОНИ ЉОМЕА

20.03.2013, шањри Душанбе

(идома аз сањ.2)

№14 5-уми апрели соли 2013

4САНЉИШ

НАЗОРАТ

омўзгорон диќќати љиддї доданамешавад.

Рафти иљрои "Барномаи дав-латии такмил ва омўзиши забо-нњои русї ва англисї дар муас-сисањои таълимии Љумњурии То-љикистон барои солњои 2004-2014" зери назорати њамешагиишуъбаи маорифи шањр ќарор до-рад. Аз љумла, дар ин давра баомўзгорони мактаб ва кўдакисто-нњо ёрии методї расонида шуда-аст. Бо вуљуди ин, дар самтиамалї гардидани барнома њанўзмушкилињо љой доранд. Аз љумла,муассисањои таълимии шањр ба7 нафар омўзгорони забонихориљї ва 6 нафар забони русїэњтиёљ доранд.

Дар мавриди амалї намуда-ни Ќонуни Љумњурии Тољикистон"Дар бораи масъулияти падарумодар дар таълиму тарбияи фар-занд" ва "Барномаи давлатии тар-бияи насли наврас дар ЉумњурииТољикистон" шуъбаи маориф дарњамкорї бо муассисаву ташкило-тњои дахлдор Наќшаи чораби-нињои муштарак тањия намуда,корњои мушаххасеро ба анљомрасонидааст. Натиљаи чунин тад-бирњо буд, ки иштироки хонанда-гон ба дарс дар муќоиса ба со-лњои пешин бењтар гардида, дардавраи санљиш мутаносибан 93-95 дарсадро ташкил медод.

Ин нуктаро низ бояд таъкидкард, ки Дастурамали либосњоитавсиявии хонандагон дар баъземактабњо ба таври пурра риоя на-мешавад. Тавре дар баромадимуовини вазир Тољинисо Мањма-дова зикр гардид, дар ин самт за-рур аст, ки роњбарони муассисањоитаълимї корњои фањмондадињиробо падару модарон ва маъмурия-ти љамоатњо вусъат бахшанд.

Оид ба иљрои "Барномаи дав-латии сохтмон, таъмиру азнав-созї, аз хонањои шахсї, вагон вабиноњои маъмуриву љамъиятї ба-ровардани муассисањои тањсило-ти умумї" дар шањри Вањдат якќатор корњо ба анљом расонидамешавад. Аз љумла, аз њисобимаблаѓњои људонамудаи маќомо-ти иљроияи мањаллии њокимиятидавлатии шањр ва Вазорати мао-риф азнавсозии бинои таълимиигимназияи ба номи А.Балъамї,азнавсозии боми бинои мактабњои№139, №8, №4, таъмири бинои

таълими литсейи ба номи Т.Соби-ров, биноњои Маркази тањсилотииловагї, мактаби №33 ва таъми-ру азнавсозии бинои кўдакистони№1 ба анљом расонида шудааст.Муасисањои таълимии №№76, 74,50, 142 ва 72 бо кўмаку дастгирииинвеститсияњои хориљї аз таъми-ри асосї бароварда шуда, бо мизукурсињои нав таъмин карда шу-данд. Њоло дар байни дењањоиНоваки боло ва поён сохтмони 8синфхона дар арафаи анљомё-бист. Дар назар аст, соли хонишиоянда ин бинои таълимї ба мак-таби тањсилоти миёнаи асосї таб-дил дода шуда, хонандагон ба тањ-сил фаро гирифта мешаванд. Дардењаи аз њама дурдасти љамоатидењоти Ѓускеф, ки пеш хонандагондар хонањои шахсї таълим меги-рифтанд, бо ташаббуси маќомотииљроияи мањаллии њокимияти дав-латї барои 121 нафар хонандамактаби нав сохта ба истифодадода шуд. Сохтмони синфхонањоииловагї дар назди мактабњои№№143 (ду синфхона) ва №127 (6синфхона) ба итмом расонидашуда, соли хониши оянда хонан-дагон ба тањсил фаро гирифтамешаванд. Њамчунин, бояд ќайдкард, ки муассисањои таълимї дардавоми соли 2012 аз њисоби ма-ќомоти иљроияи мањаллии њокими-яти давлатї бо 8000 љойи нишаства дар њамкорї бо Љамъияти њам-корињои Олмон бо 900 љуфт мизукурсї таъмин карда шудаанд.

Ба њамин ин пешравињо нигоњнакарда, њанўз дар самти таъмир,барќарорсозї, сохтмони синфхо-нањои иловагї, биноњои нави таъ-лимї мушкилоти зиёд мављуд аст.То имрўз дар шањр бинои филиа-ли мактаби №76-и дењаи Яврозиболо (10 нафар хонанда), биноимактаби ибтидоии №143 -и дењаиСорбоѓи дарун (23 нафар) ва би-нои мактаби асосии №127 -и дењаиТавиши поён (98 нафар) дар хо-нањои шахсї ва бинои 10 муасси-саи таълимии ноњия дар њолатисадамавї ќарор доранд.

Кори њуљљатдорї, хусусан, на-ќшаи кории солона дар шуъбаимаорифи шањр, литсейи ба номи

Собиров, гимназия барои хонан-дагони болаёќати ба номи Балъ-амї муассисањои тањсилоти уму-мии №№1,2,7, №17, №97, 139,141, 82 тибќи талаботи муайян-гардида роњандозї шудааст.

Баъзе мактабњои мавриди са-нљиш ќарор додашуда наќшаинамунавии солона доранд, валењамаи онњо яксохту якхела буда,бо назардошти шароиту имкони-ятњои худ тањия нагардиданд.Њамчунин, дар самти њуљљатниго-

рии муассисањои таълимии шањр,аз љумла, дар ќайди китобњо вадодани њуљљатњои хатм баъзе но-расоињои дигар њам љой доранд.

Мавриди таъкид аст, ки даршуъбаи маориф фаъолияти каби-нети методї ва иттињодияи мето-дии омўзгорони таълимгоњњоилитсейи ба номи Собиров, гимна-зия барои хонандагони болаёќа-ти ба номи Балъамї муассисањоитањсилоти умумии №№1,2,7, 17,97, 139, 141, 136, 30, 130, 26,112,27 хуб ба роњ монда шудааст.Дар дафтари методии мактабњоиномбурда корњои эљодї, маърў-заю рефератњо, дарсњои кушодинамунавии омўзгорони фанњоизабон ва адабиёт, таъриху њуќуќ,физика ва география, математи-ка, синфњои ибтидої барои исти-фодаи омўзгорони љавон гузош-та шудаанд. Бо вуљуди ин, фаъо-лияти шўро ва иттињодияњои ме-тодии як ќатор муассисањои таъ-лимї дар ин самт дуруст ба на-ќша гирифта нашудааст. Таљри-баивазкунии омўзгорон, тањлилњо

БУРДУ БОХТИСОЊАИ МАОРИФ

(аввалаш дар сањ.3)

аз нуќтаи илмию методї костабуда, тавсияњои методии пешни-њодгардида бо сабаби якрангї ба-рои бењтаршавии кори таълимутарбия такони љиддї дода наме-тавонанд.

Мавриди зикр аст, ки дар акса-рияти мактабњои санљидашудамеъёри бањогузорї риоя намеша-вад. Санљиши њолати журналњо,дафтардорї ва рўзномањо нишондод, ки омўзгорон ба таври боядушояд ба ин масъала низ ањамияти

љиддї намедињанд. Бањоњои гузош-таи омўзгорони баъзе мактабњовоќеї набуда, аз меъёр баланд аст.

Нишондињандањо оид ба иш-тироки хонандагони муассисањоитаълимии шањр дар озмунњоиљумњуриявї ва байналмилалїназаррас мебошанд. Хонандаго-ни литсейи ба номи Темур Соби-ров, Мисринамоњ Хўљаназаровава Манижаи Абдуализода даролимпиадаи байналмилалї дарљумњурии Ќазоќистон аз фанњоиматематика ва физика дар байни17 давлати дунё сазовори љойњоидуюм ва сеюм гардида, соњибимедали нуќра ва биринљї шуданд.Соли тањсили 2011-2012 бошад,4 нафар хонандагони муасси-сањои таълимии шањр дар давриљумњуриявии олимпиада сазово-ри љойњои ифтихорї гардиданд.

Тавре санљишњо нишон дода-анд, сатњи дониши хонандагондар баъзе аз муассисањои таъ-лимї мувофиќи талабот нест.Сабаби асосї ин аст, ки дар му-ассисањои таълимї усулњои нави

таълим ва баргузории машѓулия-тњои иловагї аз љониби омўзгоронба назар гирифта намешаванд.Њамчунин, назорати дохилимак-табї низ дар мактабњо мувофиќиталабот нест. Яъне, маъмуриятимактабњо дар дарсњои омўзгоронкам иштирок карда, дарси омўз-горонро ба таври бояду шояд тањ-лилу баррасї намекунанд ва мас-лињатњои методї ба омўзгорониљавон дода намешавад.

Вобаста ба муайян карданисатњи дониши хонандагон, дар 53мактаби шањр бо фарогирии 5403нафар хонанда корњои хаттї гу-заронида шуд, ки аз ин љињат аз-худкунии барномањои таълимї74%-ро ташкил медињад.

Дар љараёни љаласа вазиримаорифи кишвар Нуриддин Саи-дов аз дастуру супоришњои Пре-зиденти Љумњурии ТољикистонЭмомалї Рањмон дар робита баамалї шудани сиёсати давлатїдар соњаи маориф суханронї кар-да, оид ба татбиќи амалии ќаро-рњои Њукумати Љумњурии Тољики-стон, барномањои давлатї, иљроиЌонуни Љумњурии Тољикистон"Дар бораи масъулияти падарумодар дар таълиму тарбияи фар-занд", фаъолияти шуъбаи мао-риф дар самти назорат, баррасїва љамъбасти сифати тањсилот,таъмини муассисањои таълимї бомутахассисон, иљрои талаботиќарорњои мушовара, фармои-шњои вазири маориф оид ба тан-зими фаъолияти пурсамари муас-сисањои таълимї, таъмини муас-сисањои таълимї бо китобњоидарсї, муайян намудани сифатиомодагии омўзгорон ба дарсњо,сатњи сифати азхудкунии барно-мањои таълимї аз љониби хонан-дагон, иштироки роњбарияти таъ-лимгоњ ба дарсњои омўзгорон,љињозонидани кабинетњои фаннї,сохтмон ва таъмиру азнавсозиимуассисањои таълимї, толорумайдончањои варзишї ва дигармасъалањои марбут ба соња бамасъулини соњаи маорифи шањ-ри Вањдат ва сохторњои Вазора-ти маориф дастуру супоришњоимушаххас дод.

Дар самти тањким бахшиданикори соњаи маориф њамчунин,муовини аввали вазири маорифФ.Рањимов ва раиси шањри Вањ-дат Ќодири Ќодир суханронї на-муданд.

Ноилшо НУРАЛИЕВ,"Омўзгор"

Дар литсейи №1-и шањри Исфараолимпиадаи номии љумњуриявї азфанњои химия ва биологиябаргузор гардид. Дар љамъомадитантанавї зимни баромади хешсардори раёсати маорифи шањриИсфара М. Љавњарова иштирокчиёнва мењмононро ба олимпиадаиномї хайрамаќдам гуфта, зикрнамуд, ки олимпиадаи номиифанни химия ба номи академикиАкадемияи илмњои ЉумњурииТољикистон Эшонќул Нўъмоновфанни биология ба номиакадемики Академияи илмњоиЉумњурии Тољикистон ПўлодУсмонов гузаронида мешавад.

Дар тантанаи кушодашавии олимпи-ада раиси шањри Исфара РањмоналїАмиров иштирок ва суханронї карда, баиштирокдорони олимпиада барору комё-бињо таманно намуд. Директори Марка-зи љумњуриявии кор бо мактаббачагониболаёќати назди Вазорати маорифи Љум-њурии Тољикистон Шокирљон Гадоев бар-гузории олимпиадаи номиро барои бозњам мустањкам гардидани дўстиву рафо-ќат байни минтаќањои гуногуни кишвар вадарёфти хонандагони болаёќату дониш-манд муфид арзёбї карда, шартњои бар-гузории озмунро тавзењ дод.

Мавриди зикр аст, ки дар олимпиадаи

4ОЛИМПИАДАИ НОМЇ

мазкур беш аз 60 на-фар хонандагони бо-лаёќат аз шањру на-воњии љумњурї ишти-рок карда, донишу са-вод ва ќобилияту ис-теъдоди худро нишондоданд. Њайати њака-мон ба посухњои хаттїва тестии довталабонбањои арзанда дода,ѓолибонро муайян кар-данд. Дар љамъбастиолимпиадаи номї азфанњои химия ва био-логия муовини аввали раиси шањри Ис-фара Содирхон Ќосимов иштирок ва су-ханронї намуда, иштирокчиён ва ѓолибо-ни олимпиадаи номиро табрику тањниятгуфт. Аз номи мењмонон сардори раёса-ти маорифи вилояти Хатлон Хоналї Ќур-бонзода барои истиќболу пазирої ва са-тњи баланди баргузории олимпиада бамаќомоти иљроияи њокимияти давлатиишањри Исфара, раёсати маориф, дирек-тори литсейи №1, Корманди ШоистаиЉумњурии Тољикистон Абдулафиз Азизоварзи сипос намуд. Сипас, дар вазъиятитантанавї раиси кумитаи тадорукотиолимпиада Шокирљон Гадоев ба суханбаромада, бо тањлили амиќ корњои иљро-намудаи довталабон ва назару андешаињайати њакамонро баён дошт.

Барои хидматњои арзанда ва дастги-рии соњаи маориф директори кулли "За-води кимиё"-и шањри Исфара ДилшодРасулов бо нишони ифтихории "Аълочиимаорифи Љумњурии Тољикистон" сарфа-

роз гардонда шуд. Баъдан "Ѓолиби мут-лаќ"-и олимпиадаи номї аз фанни хи-мия, хонандаи синфи 10, литсейи №1,шањри Исфара Ањмар Олимов, ки сазо-вори холњои баландтарин гардид, ботуњфаи хотиравї- аксбардори раќамїсарфароз гардонида шуд.

Аз фанни химия аз литсейи №1, шањ-ри Кўлоб Ромиши Амирхон, ХайрандешШарифов аз гимназияи Данѓара ва Хус-рав Толибов аз литсейи №1, шањри Ис-фара сазовори љойи аввал гардиданд. Азфанни биология љойи аввал насиби Фир-ўза Исоева аз литсейи назди Донишгоњимиллї, Мадина Ќурбонова аз литсейи №6,шањри Исфара ва Љањонгир УмаровМТМУ№12, шањри Ќурѓонтеппа гардид.Њамчунин, бењтаринњо сазовори маќомидуюм ва сеюм гардида, бо нишон, дипло-му ифтихорнома ва туњфањои хотиравїќадрдонї карда шуданд.

Нўъмон РАЉАБЗОДА"Омўзгор"

ЃОЛИБОНИ ОЛИМПИАДАИ НОМЇ ОЃОЗИ БОШУКЎЊ Бо ибтикори Вазорати фарњанги Љумњ-

урии Тољикистон ва Китобхонаи давлатиибачагонаи љумњуриявии ба номи МирсаидМиршакар аз 2 - юм то 9 - уми апрел даршањри Душанбе Фестивали љумњуриявии"Њафтаи китоби кўдакону наврасони Тољи-кистон" идома меёбад.

Чорабинї бо намоиши асарњои ади-бони Тољикистон, маводи чопии нашриё-тњои љумњурї дар сањни њавлии китобхонаиномбаршуда оѓоз гардид. Дар расми кушо-ди он вазири фарњанг Мирзошоњрух Асрорїаз хусуси таърих ва зарурати таљлилињамоиш, тарѓиби китоб, дастрасии онњо бамардум сухан гуфт. Вай ќайд кард, ки азсоли 2007 - ум ба ин тараф ба тамоми мин-таќањои љумњурї интиќоли корвони китобљорї шудааст. То ин дам 100 њазор нусхакитобњои бадеї дастраси муштариён кар-да шуд.

Вазири маорифи Тољикистон НуриддинСаидов рољеъ ба фаъолияти вазорат дарбоби тањия, чоп ва нашри китобњои дарсїмаълумот дод. Иброз дошт, ки алњол дарљумњурї 3815 китобхонаи мактабї мављудаст, ки аъзоёни он аксаран худи наврасо-нанд. Бар замми ин, дар литсей, коллељњова мактабњои олии Тољикистон 152 китоб-хона вуљуд дорад, ки толибилмони ин му-ассисањо аз он ба таври фаровон истифо-да мебаранд. Вазир афзуд, ки дар давомисоли љорї 170 номгўйи китобњои бадеї азчоп хоњанд баромад, ки њамчун дастур ба-рои хониши бадеї тавсия дода мешаванд.Њамчунин, 60 номгўи китобњои дарсї (ботеъдоди њар кадом 40 њазор адад) ба дас-ти хонандагон хоњад расид. Ба таври умумимсол 1 миллиону 300 њазор адад китобњоидарсї аз чоп мебароянд, ки мушкилоти на-расидани китобњои дарсиро то андозае њалменамоянд.

Њотами ЊОМИД,"Омўзгор"

4ФЕСТИВАЛ

№14 5-уми апрели соли 2013МАСЪУЛИЯТ

Тобистони соли гузашта буд,ки мо роњ сўи мактаб-интернатиљумњуриявии низомаш махсусимаъюбон (полимелит)-и ноњияиЊисор пеш гирифта будем, бо маќ-сади ошної аз вазъи њаёту фаъо-лияти ањли таълимгоњ, таваљљуњ бањамияти бародарони рус ва љавон-мардии фарзанди Тољикистон, та-биби россиягї Саидбилол Ќурбо-нов -доктори илми тиб, профессо-ри Донишкадаи барќароргардониимаъюбон, мудири беморхонаишањрии раќами 28-и шањри бузур-ги Санкт Петербург, табрики омў-згорону кормандони мактаб-интер-нат барои иќдоми хубе, ки бањрињифзу таъмини саломатии тарби-ягирандагон аз тарафи вазиримаорифи Тољикистон НуриддинСаидов пеш гирифта шуд. Ташаб-буси вазири маориф бори дуюмимкон дод, ки љарроњии тарбияги-рандагони маъюби мо ба тавриройгон сурат гирад.

Шунидем, ки ин дафъа дирек-тори Донишкадаи барќароргардо-нии маъюбон Е.Н.Шведеченко на

як, балки се љавонмардро ба кўма-ки кўдакони мо фиристодаанд. ЯкеСаидбилол Ќурбонов, дуюмї Ке-нис Владимир Маркович ва дига-ре Исломиддин Юнусов- бењтаринмутахассисони Донишкадаи бар-ќароргардонии маъюбон ба номиТурнери шањри Санкт-Петербург.

Ба беморхонаи ноњиявииЊисор ворид шудем, ба палатае,ки кўдакон баъди љарроњї хоби-даанд. Пойњои Салимшои 7-солагаљбандї шуда, Фарањнозу Гулљ-ањон њанўз ба њуш наомада бу-данд. Ба онњо модаронашон, дух-турон, инчунин, кормандони масъ-ули мактаб-интернат Наргис Му-ќимова ва Абдуѓаффор Мањма-дов нигоњубин мекарданд. Озода-ву Ќурбоналї ва Ќудратулло бодаъвати духтурон бо чењраи хан-дон ва нигоњи умедвор интизорїдоштанд. Дар утоќи љарроњї ама-лиёт мерафт ва ду нафари дигардар шуъбаи эњёгардонї ќарордоштанд.

Тавре директори мактаб-ин-тернат Наргис Муќимова изњорнамуд, ќаблан тўли 5 рўз кўдакон-ро дар Пажўњишгоњи илмї-тадќи-ќотии барќарорсозии маъюбониназди Вазорати њифзи иљтимої вамењнат ба љарроњї омода карда,баъд ба ин љо овардаанд.

-Баъд аз љарроњї њам кўдаконба ин дармонгоњ интиќол меёбанд,- гуфт ў, - яъне, то дами барќароршудани вазъи сињатияшон кўдакондар ин љо парасторї мебинанд.

Бо кўдакону мураббиёни онњоњамсуњбат шудан хостем. Кўдаконаслан бо нигоњашон ба мо розгуфтанд, вале модаронашон, киаз чунин дастгирии ѓайриинтизорба њаяљон омада буданд, бо умедва боэътимод њарф мезаданд.

-То ин ваќт фарзанди ман бодасту пояш роњ мерафт,-бо дардгуфт яке аз онњо, - бароям дида-

4ДАСТГИРЇ

ни њолати ў нињоят вазнин буд.Аз рўзе ўро ба ин мактаб овар-дем, бо кўмаки ходонок (асбобе,ки кўдак дар такя ба он ба пешњаракат мекунад) роњгардиро ом-ўхтааст. Ягона орзуям озодонароњ гаштани ўро дидан аст.

Баъди ду соати интизорї Ис-ломиддин Юнусов аз љарроњї ба-ромад. Ўро њам мисли Саидбилолдарёфтем, воќеан ДУХТУР. Исло-миддин 17 сол собиќаи кори дух-турї дорад, ду духтарчааш пай-рави ў шуда, дар Донишгоњи тиб-бии шањри Санкт Петербург ме-хонанд. Зимни суњбат хостем баВатан баргаштанашро таќозо ку-

нем, вале каме пас аз раъй гаш-тем, зеро ў бо њамият, ќобилиятва одамияти баландаш дар мул-ке, ки њаммиллатонаш бештар бакори сиёњ шинохта мешаванд,симои ТОЉИК-ро нишон дода ме-тавонад. Исломиддин дар ара-фаи Наврўз барои донишљўёнитољик љашни бошукуње барпо на-муд ва дар он мењмонони бону-фузи шањрро даъват кард. Њамдонишљўён болида гаштанд вањам нигоњи мењмонон ба милла-ти мо дигар гашт.

Бо менељер оид ба табобатибеморони беморхона, инсони фо-зилу бохирад Њабибулло Турдиевсуњбат кардем. Аз он ки бароииљрои чунин кори хайр роњбария-ти беморхона шароит муњайё кар-даву кормандони он зањмати зиёдмекашанд, пурсон шудем, гуфт:

- Шарик шудан ба чунин корихайру савоб ба манфиати худимост. Аввалан, кўдакони беморшифо меёбанд, ки ин бењтарин му-кофоти амал барои мост, сониян,аз омадани духтурони як кишвари

Таассурот аз дастгирии духтурониСанкт-Петербург ва эњсоси кўдаконумодарон ва мураббиёни онњо

пешрафта таљрибаи мо ѓанї мегар-дад. Баъд аз љарроњии аввала тоимрўз мо 10 маротибаи дигар чу-нин амалиёт гузаронидем. Фикрмекунам, дар ин амал сањми вазо-ратњои маориф, тандурустї вањифзи иљтимої ва мењнат хелезиёд аст.

Бале, иќдоми Вазорати мао-рифро дастгирї кардани идоравумуассисањои дахлдор намебуд,имрўз мусобиќаи љумњуриявииварзишї миёни мактаббачагонимаъюб дар ин мактаб-интернатсурат намегирифт. Њамин рўзњобачањо миёни њам дар бахшњоишоњмоту шашка, теннис, баднин-тон ва футболу волейбол сабќаторостанд, ки миёни онњо бачањоиљарроњишуда њам њастанд. (Ба ёд

орзуи Насимљон меояд, ки гуфтабуд: "Футбол бозї карда тавонам,шуд"… ).

Хушбахтона, дар ин озмун 4нафар мактаббачаи таълимгоњ -Шањлои Идибек (синфи 6, гурўњиполимелит), Насибулло Ашўров(с.9, полимелит) дар баднинтон,Бахтиёр Њасанов (с.9, полимелит)дар шашка ва Абдулатифи Ќаюм-зода (8 полимелит) дар шоњмот са-зовори љойи аввал гардиданд.

Дастгирии ЉДММ "СомонЭйр" ва Ќисми њарбии 201-ро низба њељ ваљњ наметавон фаромўшкард. Барои иљрои ин иќдом му-носибати гарми маќомотииљроияи њокимияти давлатииноњия, хусусан, раиси ноњия Ус-мон Сабзов, ки рўзе се-чор ма-ротиба аз њоли кўдакон бохабарїмекунад, низ зиёд эњсос меша-вад. Хаёлан аз назди бачањо ба-ромадем бо таассуроти наљиб, та-ассурот аз вазъияти кўдакон вамуњофизони саломатии онњо.

Ноилшо НУРАЛИЕВ,Саида НАБИЕВА

Аслан, Барномаи давлатиисифатро њамчун њамоњангсозиикорњо оид ба низоми идоракуниисифат дар корхонањои ватанїмутобиќи стандартњои байнал-милалї љавобгў ба талаботи бо-зори љањонї ва меъёрњои бай-налмилалї ва аз љињати экологїтозаву озода ва босифат тайёрнамудани њама гуна мањсулотииќтисодиёти миллии кишвар ар-зёбї кардан мумкин аст.

Аз љониби Њукумати Љумњу-рии Тољикистон ќабул шуданиБарномаи давлатии сифат ба-рои солњои 2013-2015 на танњоба соњањои саноату иќтисодиёт,иљтимоиёту молиёт, балки ба-рои дигар соњањо, аз љумла басоњаи маориф низ вобастагиикомил дорад. Яъне, тамоми зи-нањои муассисањои таълимииљумњурї вазифадоранд, ки дартайёр намудани мутахассисоназ рўи шакли маќсадноки таъ-лим дар доира ва соњаи сифатнизоми таълимро такмил дода,масъалаи баланд бардоштаниомодагии мутахассисони њамаисатњњо ва идоракунии сифатњангоми аз аттестатсия ва акк-редитатсия гузаронидани муас-сисањои таълимї диќќат дињанд.

Њамчунин, барномаи мазкуртаќозо менамояд, ки дар тайёркардан ва баланд бардоштани та-хассус ва бозомўзии мутахасси-сон, такмили дастурњои таълимиюметодї аз рўи шакли маќсаднокитаълим дар муассисањои тањсило-ти олии љумњурї, тањия ва љорїнамудани маљмўи стандартњо оидба хизматрасонии соњаи маориф,љињозонидани озмоишгоњњои ис-тењсолї ва лабораторияњои таъ-лимї бо таљњизоти замонавї, бабарномањо дохил кардани омўзи-ши масъалањои менељменти си-фат аз рўи тахассус ва доираифаъолият бо омўзиши њатмии таљ-рибаи амалии ташкил, љорї наму-дан ва сертификатсияи низомименељменти сифат чорањои дах-

лдор андешида шавад.Барнома роњбарони муасси-

сањои тањсилоти ибтидої, миёнава олии касбиро муваззаф мегар-донад, ки дар ташкил ва гузарони-дани озмуни "Молњо ва хизматра-сонињои бењтарин", гузарониданимаљлисњои соњавї оид ба мубоди-лаи таљриба дар соњаи идоракуниисифат, ташкили менељменти сама-рабахш дар ташкилотњо, ташкилва гузаронидани семинарњо ваконференсияњои илмию амалииљумњуриявї дар соњаи ба меъёр-дарории техникї ва стандартонї,тасдиќи мутобиќат, идоракуниисифат ва таъминоти иттилоотї чо-раандешї намоянд.

Дар маљмўъ, моњияти Барно-маи давлатии сифат барои соњаимаориф аз он иборат аст, ки бояддар тамоми зинањои таълими,дар низоми раванди таълимутарбия, дар дарс ва суњбати ом-ўзгорон, хонишу дониш, фањмишва дарки фанњои таълимї ва азхуд кардани наќшаву барно-мањои таълимї аз љониби хонан-дагону донишљўён, омодагии кас-бии онњо, љавобгўи стандартњоидавлатї ва байналмилалї тањиява дастрас шудани њама гуна ма-води таълимї, илмї, методї,тавсиявї ва аёнї таваљљуњи хосазоњир карда шавад.

Барномаи давлатии сифатбарои солњои 2013-2015 бароираёсату шуъба ва бахшњои назо-рати сифати таълим ва ё мони-торинги сифати таълими муасси-сањои тањсилоти ибтидої, миёнава олии касбї, илмї ва њамчунин,муассисаи танзимкунандаи си-фати таълим дар муассисањоитаълимии љумњурї- Хадамотидавлатии назорат дар соњаи ма-ориф санади муњими рўимизї башумор меравад.

Раљабалї САНГОВ,Садафмоњ Сафарова,

кормандони раёсати илм ваинноватсияи

Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон

Бо фармоиши вазири маорифи Љумњурии Тољикистон аз28 январи соли 2013, №205 "Наќшаи чорабинињо оид бататбиќи ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 2октябри соли 2012, №512 "Дар бораи Барномаи давлатиисифат барои солњои 2013-2015" тасдиќ гардида, бароииљро дастраси муассисањои таълимї ва илмии тобеиВазорати маориф гардонида шуд.

4САНАД

СИФАТ ТАНЗИМГАРИСИФАТИ ТАЊСИЛОТ АСТ

АМАЛИ ХАЙРДар арафаи иди байналмилалии Наврўз бо дастуру супоришњои

Сарвари давлат, Љаноби Олї, муњтарам Эмомалї Рањмон зиёда аз500 нафар хонандагон ва донишљўёни ятиму бепарастори вилоятиХатлон бо туњфањои ќиматбањо, аз ќабили сару либос, пойафзол, маб-лаѓи пулї ва ѓайра сарфароз гардонида шуданд. Маросими туњфасу-порї бо иштироки намояндагони Дастгоњи иљроияи Президенти љумњ-урї, Вазорати маориф ва маќомоти иљроияи њокимияти давлатї дармањалњо сурат гирифт. Аз ин иќдоми хайрхоњона кулли ятиму бепара-сторон изњори сипоси бепоён намуда, онро боз як далели ѓамхориидавлату њукумат медонанд. Онњо бо эњсос таъкид мекарданд, ки Пре-зиденти мамлакат "онњоро њељ гоњ хор шудан намемонад…"

НИГИНА-МАЛИКАИ КОЛЛЕЉБахшида ба иди Наврўзи оламафрўз дар коллељи омўзгории

назди Донишгоњи давлатии Ќўрѓонтеппа ба номи Носири Хусравозмуни духтарон тањти унвони "Маликаи коллељ - 2013" баргузоргардид. Дар он намояндагон аз њамаи бахшњои коллељ ширкат вар-зиданд ва њунару мањорати худро намоиш доданд. Тибќи љамъ-баст Нигина Бобоева донишљўи бахши омўзгорї ѓолиб гардид ваба озмуни вилоятї роњхат гирифт.

Љумъабек ЭЊСОНОВ,"Омўзгор"

4ХАБАРЊО

№14 5-уми апрели соли 2013ВОКУНИШ

4БА ТАВАЉЉУЊИ РАСОНАЊОИ ХАБАРИИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН

Хабаре, ки пиромуни иќдоми роњбарияти донишгоњ дархусуси пўшидани пойафзол ва умуман, сару либосидонишљўї дар сомонањои иттилоотї нашр шуд вањафтаномањо барои харидор пайдо кардани газетаашон азон "сенсатсия" сохтанд, мавзўе набуд, ки боиси њангомасозїгардад. Ба андешаи мо, ин њама аз нотавонбинї вабадхоњии як зумра ашхоси манфиатљў нисбат ба бандасарчашма мегиранд. Агар воќеъбинона назар афканем,талаби сару либоси намунавї танњо амри шахсан ректорнабуда, балки он дар асоси ќарори Шўрои олимонидонишгоњ, ки маќоми олии роњбарикунандаи донишгоњмањсуб меёбад, амалї мешавад.

Дар ќарори Шўрои олимон аз31.10.2012, №9 "Дастурамалилибосњои тавсиявии донишљўё-ни Донишгоњи давлатии омўзго-рии Тољикистон ба номи Садрид-дин Айнї", дар "Ќоидањои тар-тиботи дохилии Донишгоњи дав-латии омўзгории Тољикистон баноми С.Айнї" аз 30 майи соли2012, №6, боби 6 ва "Тавсияно-ма доир ба маќоми омўзгорониДонишгоњи давлатии омўзгорииТољикистон ба номи С.Айнї" аз2 майи соли 2012, №4, ки маљ-лиси кории њайати профессоро-ну омўзгорон ќабул кардааст,намунаи либос ва фарњанги зо-њириву ботинии донишљўю омў-згор шарњ ёфтаанд. Аммо ха-барнигорони њавобаланди шумоягон њуљљатро надида, ректорротањќир карданд, ки ба одобирўзноманигорї мувофиќ намео-яд. Хоњишмандам, ки нисбат баин масъала чора андешед.

Ваќте ин гуна хабарњоииѓвоангезона дар сомонањоиинтернетї интишор шуданд,раёсати таълимгоњ дарзамонтавассути Маркази матбуотиидонишгоњ изњорот пахш карда,асли масъаларо тавзењ бах-шид. Дар изњороти мазкур ома-дааст, ки дар воќеъ, масъалаитарбия дар Донишгоњи омўз-горї дар радифи таълим яке азмасъалањои умда ва асосїмањсуб меёбад. Раёсати до-нишгоњ пайваста бар он мекў-шад, ки дар баробари равандитаълим кори тарбияро низпурзўр намояд. Табиист, китарбияро бояд аз пўшиши ли-бос оѓоз кард.

Дар назорати дастаљамъо-наи доимию муќаррарие, кисубњи 27-уми марти соли равондар назди даромадгоњи дониш-гоњ баргузор гардиду аз он њан-гома сохтанд, ягон амали нора-во ва ё иќдоми нозасое бавуќуъ напайваста буд, танњочун њамешагї татбиќи Дастура-мали либосњои тавсиявї таќо-зо карда мешуд. Магар аз омў-згор ва ё донишљў талаб кар-дани сару либоси шинам ва боин васила, дар зењни онњо бе-дору талќин намудани эњсосизебоипарастї амали нозарурубоиси гапу калочањост?! Шумохуд холисона ќазоват намоед,магар бо "иринка"-ю "макасин-ка", "тангем"-у "шлепка" ба дар-гоњи муќаддас омадан љоизаст?! Мавриди зикр мебошад,ки ба љуз аз донишљўёну омўз-горон ба донишгоњ њамарўзаназдики 100 нафар марду зан-кормандони ќисми хољагї ме-дароянду мебароянд, агар да-стурамали ба тасвибрасида

амалї нагардад, дар донишгоњдонишљўро, њатто аз фарроштафовут карда намешавад.

Тавре аз номи донишгоњбармеояд, дар ин маърифатгоњомўзгорони оянда, ашхосе, китарбияи љомеа бар дўши онњ-ост, тањсил менамоянд. Агар азимрўз тарбияи дурусти онњо бароњ монда нашавад , магарфардо дер нахоњад шуд?!

Дар идомаи изњороти раё-сати донишгоњ омада, ки бохондани хабарњои дар сомо-нањои иттилоотї, аз љумла, ра-диои "Озодї " , "Озодагон " ,"Тољнюс" ва як зумраи дигархулоса намудан мумкин аст, кионњо њангоматалабона ва иѓво-ангезонаанд. Шояд эњтимолениз вуљуд дошта бошад , кипахши ин хабарњо аз љонибиашхоси пушти сангарњо пинњ-оншуда фармоишї њастандумаќсадашон паст задани об-рўю эътибор ва мартабаи во-лои маърифатгоњи куњансолмебошад. Барои ѓаразнок бу-дани нигоштањои расонањоихабарї далелњо фаровонанд.Масалан, як чизи оддї: дарсомонаи "Тољнюс" дарљ шуда-аст, ки гўё ректори донишгоњ,академик А.Рањмонов гуфта-аст, ки "донишљўдухтарон бадарсњо бояд бо пойафзоли по-шнааш аз 5 то 10 см баландоянд". Ин магар дурўѓи мањзнест?! На дар Дастурамалилибосњои тавсиявии донишљ-ўён ва на дар суханони сарва-ри таълимгоњ ин гуна миќдор-муайянкунї зикр нашудааст.Танњо таќозо мегардад, ки до-нишљўён мувофиќи сару либо-

сашон пойафзол пўшанд, на инки бо пойафзолњои хонагї бадарс биёянд.

Сомонаи радиои "Озодї"бошад, дар ин маврид нигаро-нии ду нафар донишљўдухтар-Мавзуна ва Насибаро пахшкардааст. ки гўё онњо ба пойаф-золи пошнапаст одат кардаан-ду бо ин сабаб аз дарсњо дуркарда шудаанд. Рўзноманиго-рони арљманд, магар МавзунаюНасиба насаб надоранд?! Ва ёкасбияти журналистиатон то инњад дар сатњи паст аст, ки на-сабу факултетаашонро муайянкарда натавонистед?! Не, маъ-лум, ки таљрибаатон бисёр пу-рќувват аст , ки метавонед ,њатто, аз номи донишљўён ху-датон андешаронї намоед .Аќидањо аз номи ин ду нафарва "донишљў"-и дигар Фирдавскомилан сохтаанд. Ин низ да-лели дигари иѓвоангезонаюњангоматалабона будани хаба-

рњои пахшгардида мебошад.Ин љо суоле ба миён меояд:

чаро аз комёбию муваффаќия-тњои донишгоњ чашм пўшидамешаваду касе боре нисбат баонњо як хабарак наменависадва чун амале аз дидгоњи тангиманфиатљўёну њангоматалабоннораво шуморида мешавад,њамагон бо як оњанг гўё мунта-зири ишораи "дирижер" бу-данд, ба "навохтан" медаро-янд?! Ин низ далели боэътимо-ди дигар аст.

Мебояд гуфт, ки раёсати до-

нишгоњ пайваста бар он мекў-шад, ки омўзгор аз донишљў,донишљў аз корманди хољагї борафтору кирдор ва одобу эти-каи либоспўшї фарќ кунад. Ба-рои мисол метавон ќайд кард,ки њатто, дар синфхонањо ба-рои муаллимон мизу курсиимахсус сохта ба истифодадода шуд, то аз мизу курсиидонишљўён тафовут намояд.Чаро дар ин хусус рўзномани-горони гиромии мо чизе наме-нависанд? Ва ё кормандониамният ва хољагии донишгоњ болибосњои махсус таъмин гарди-данд, чаро ин мавзуъ низ азмадди назари нигорандагонпўшида монд?! Ятимону камби-зоатон бепул аз сартарошхо-наи донишгоњ истифода мена-моянд, вале аз ин хусус касечизе наменависад. Ваќте ингуна пешравињои назаррас азчашми хабарнигорони муњтара-ми мо дур меафтад, пас, њољат

ба гуфтани муљањњазгардиисинфхонањо бо технологияњоимуосир, ба шабакаи љањонииинтернет пайваст гардиданитамоми компютерњо, таљдидиљиддии наќшањои таълим ва боталаботи замон мувофиќ гар-донидани онњо, таълифи ни-зомномаю дастури вазифавїбарои кулли зерсохторњою кор-мандон ва ѓайраву њоказо зар-рае намемонад. Дар давоми яксол ду нафар рисолаи докторїва 14 нафар рисолаи номзадїдифоъ карданд, шумораи зиё-ди китобу дастурњо ва маќо-лањои илмї интишор гарди-данд, аз ин мавзўот низ касесухан намегўяд ва танњо кам-будї љустуљў менамоянд. Чан-де ќабл 100 адад компютер, 20адад принтер ва 13 адад про-ектору экранњои муосир хари-дорї гардида, ба хизмати усто-дону донишљўён ќарор додашуд, дар ин хусус низ рўзнома-нигорони мо хомўшї ихтиёркардаанд. Чаро ин гуна муно-сибат аст?!

Дигар ин ки воситањои ах-бори омма њамеша чењраиман , А .Рањмоновро њамчуншахси бадхоњи дини мубиниИслом љилва менамоянд, њолон ки ман низ мусулмонам,имон дорам ва шояд арконунозукињои ин дини муќаддас-ро аз баъзе рўзноманигоронхубтару бењтар донаму риоякунам. Дар матбуоти даврїдоир ба ин мавзўъ суханњоенашр мешаванд, ки низоъан-гезанд. Эњтирому арзишњоидини мубини Ислом ва покнигоњ доштани он барои Рањ-монов чизи бегона нест, аммохурофотпарастиро Рањмоновњамеша муњокима мекунад .Мо дар замоне ќарор дорем,ки њар гуна "иѓво"-и хурд бои-си шиддат гирифтани андеша-ву муноќишањо мегардад. Азин рў, бо тањаммул сухан гуф-тан, маданияти пешќадамротаблиѓ кардан, ба фикрам, баманфиати љомеа мебошад .Биёед, ба љои њангома сохтанвањдати миллї , фарњангипешрафтаро таблиѓ намоем,таќлидкорї ба "хољагонихориљї"-и худ накунем ва То-љикистонро бо маърифат ободсозем. Ин аст мароми А.Рањ-монов.

Дар фарљом хоњишмандам,ки ин посухро дар шакли аслдар расонањоятон чоп кунед, тохонандагон ба иштибоњ нааф-танд ва ба фаъолияти дониш-гоњи мо бо назари нек бањогу-зорї намоянд.

Бо эњтиром,ректори донишгоњ

А.РАЊМОНОВ

Рисолати расонањои хабарї, пеш азњама, расонидани ахбори даќиќ ва воќеъ-бинона ба љомеа мебошад, на ин ки итти-лооти бардурўѓу иѓвоангез. Љои таассуфаст, ки дар воситањои ахбори омма маъ-лумоти нодурусту иѓвоангезонаро нисбатба нахустмактаби олии кишвар-ДДОТ баноми Садриддин Айнї, пахш намудаанд.Расонањо оддитарин меъёрњои касбирориоя накарда, танњо дар пояи ѓараз "рисо-лат"-и хешро "иљро" кардаанд. Мебоядзикр кард, ки "Дастурамали либосњои тав-сиявии донишљўёни Донишгоњи давлатииомўзгории Тољикистон ба номи Садрид-

дин Айнї, ки дар асоси ќонунњои ЉумњурииТољикистон "Дар бораи маориф", "Дар бо-раи тањсилоти олии касбї ва тањсилоти кас-бии баъд аз муассисаи олии таълимї", "Да-стурамали либосњои тавсиявии хонанда-гон ва донишљўёни муассисањои тањсило-ти ибтидої, миёна ва олии касбї"-и Вазо-рати маорифи Љумњурии Тољикистон, "Оин-номаи донишгоњ", "Ќоидањои тартиботи до-хилии Донишгоњ", "Маќоми омўзгорони До-нишгоњи давлатии омўзгории Тољикистон",инчунин, дигар санадњои меъёрию њуќуќиисоњаи маориф тањия гардида, як сол пешба тавсиб расидааст. Мутаассифона,рўзноманигорони муњтарам дар ин борамаълумоти кофї надоранд.

Мо хуб медонем, ки либоси донишљўїдорои хусусияти хос буда, дар инкишофитарбияи ахлоќї, маънавї ва ифтихори

миллии донишљўёни донишгоњ наќши бу-зург мебозад. Либосњои намунавии до-нишљўї дар замири толибилмон њиссизебопарастї, озодагї ва хулќу атворињамидаро љой намуда, онњоро водор ме-созад, ки хушбин ва боинтизом бошанд.

Шўрои занон ва духтарон тасмимиШўрои олимонро нисбат ба ќабули Дас-турамали либосњои тавсиявї якдило-на ќабул кардааст ва субњи 27-уми мартисоли љорї љињати татбиќи ин ќарор санљи-ши навбатї гузаронид, ки дар он масъу-лони донишгоњ ва роњбарони созмонњоиљамъиятї њамроњ буданд. Мо, муалли-мањо ва донишљўдухтарон, Дастури либо-сњои тавсиявии донишгоњро пурра даст-гирї карда, ба зебоии зоњирї ва ботиниа-мон диќќати љиддї медињем.

Дар масъалаи ба даст овардани до-

МУРОЉИАТНОМАИШўрои занон ва духтарони Донишгоњи давлатииомўзгории Тољикистон ба номи Садриддин Айнї

Шўрои занон ва духтарони ДДОТба номи Садриддин Айнї азиттилооти бардурўѓуиѓвоангезонаи як зумрарасонањои хабарї дар сомонањоиинтернетї сахт дар шигифтшуда, тасмим гирифт, ки бароиљомеаи Тољикистон аслимасъаларо тавзењ бахшад.

нишу малака ва ба кори илмию тадќи-ќотї машѓул шудан бошад, њар як до-нишљўи донишгоњ сайъу талош меку-над, ки сатњи донишу маърифаташробаланд бардорад. Бо ин маќсад, њартолибилм љањд мекунад, ки бо устодо-ни хеш њамкорї намуда, супоришњоионњоро сари ваќт иљро намояд ва обур-ўю маќомид онишгоњи мањбубашроњифз кунад.

Ин Мурољиатнома дар Шўрои занонва духтарони донишгоњ бо овоздињии ку-шод ќабул гардид ва аз расонањои хабарїхоњиш карда мешавад, ки онро дар баро-бари хабарњои "таъљилиашон" ба нашррасонанд.

Р.ЌОСИМОВА,раиси Шўрои занони донишгоњ

Ш.ШАРИФЇ,раиси Шўрои духтарони донишгоњ

Имзоњои омўзгоронва донишљўдухтарондар нусхаи асл вуљуддоранд.

№14 5-уми апрели соли 2013МУВАФФАЌИЯТ

4КОМЁБЇ

Ин гуна суњбатњо, ки бадоња-тан, бидуни риояи расмияте су-рат мегиранд, ба мо маълумотизиёд ва муњим медињанд, бо би-сёр навгонињову махсусиятњоиљараёни таълиму тарбия дар мин-таќањои гуногуни кишварамоношноямон мекунанд.

Моње ќабл аз ин омўзгоре азноњияи Вањдат ба идораи њафта-нома омад. Ман пас аз ќабулимаќолааш, ки дар бораи китобњоинави дарсї буд, ба ў тибќи анъа-на суоле чанд оид ба фаъолиятиањли таълиму тарбияи ноњияиВањдат, навгонињо дар мактабњо,мушкилоти кори омўзгорон ваамсоли инњо додам. Дар љавобамгуфт, ки хушбахтона, солњои охирсатњи таълиму тарбия дар таъ-лимгоњњои ноњия хеле боло раф-таасту вазъи иљтимоию иќтисо-дии омўзгорон низ бењтар гарди-дааст. Бисёр мактабњо таъмирикуллї шудаву бо таљњизоти муо-сири таълимии техникї муљањњазгардиданд.

- Њукумати љумњурї соњаи ма-орифро њаматарафа дастгирїменамояд, барои рушди ин соњамаблаѓњои зиёд људо мекунад, -гуфт дар идомаи суњбат омўзго-ри вањдатї. - Вале "ќарсак аз дудаст" гуфтаанд. Имрўз соњаи ма-орифро низ ашхосе лозиманд, кидар баробари соњибмаърифатиюистеъдодмандї кордону корчал-лон бошанд.

Њамсуњбатам гуфт, ки чандеаз мактабњои Вањдат, пеш азњама, ба шарофати кордонивумањорати баланди созмонбахшиидиректорон пешсафу намунавїгардидаанд. Ва чанде аз чуниндиректоронро номбар кард ва дарин миён номи директори мактабираќами 2-и ноњия Сайфулло Таш-рифовро ду-се маротиба такро-ран ба забон овард. Пурсидам, кимагар худ дар њамин мактаб кормекунад. Посухи рад доду гуфт,ки таълимгоњи мазкур овозадорасту обод ва омўзгоронаш наво-вару тозакоранд. - Агар ягон ваќтимкон ёбед, - гуфт њамсуњбатам,- як сари ќадам ба ин мактаб да-роед…

Ба наздикї гузорам ба шањ-ри Вањдат афтоду ёд аз њаминсуњбат кардам ва ќадам ба сањ-ни мактаб, ки дар канори роњимарказии шањр воќеъ буд, гузош-там. Ибтидои моњи март будуњаво софу беѓубор ва гарм. Рўињавлии дабистон пур аз хонанда-гон буд: ќисме давра гирифтасуњбат доштанду чанде дигар ан-дармони бозї, гурўње банди ки-тобу рўзномахонї буданду бар-хе аз коѓазу латтапорањо чиземесохтанд… Ноаён ба гурўње, кибайни њам суњбат доштанд, на-здик омадам. Гарми суњбат чан-де аз њузури ман ноогањ монданд.Дарёфтам, ки гуфтугўяшон перо-муни омодагї ба љашни Наврўзбудааст. Яке чашми духтараке

ба ман афтод ва бо нидои "асса-лом" аз љой хест, дигарон ба ўпайравї карданд. Ман ба онњохудро муаррифї карда, оид барасму оини тољикон, љашниНаврўз ва таъриху суннатњои онпаи њам чанд суол додам. Посу-хњои муфассали онњо болидарў-њам карданд. Яќинам гашт, ки баљашни Наврўз омодагии љиддїдоранд ва низ сатњи донишу би-нишашон баланд аст. Чун дар хо-тимаи суњбатамон пурсидам, ки"кадоме аз шумо дар бораиНаврўз шеър медонад?" њамачун дар синф даст боло карданд,њатто, ду-се нафар њар ду даста-шонро бардоштанд. Дар сањнимактаб гўё мањфили шеър орос-та шуд дар як он. Нигарам, дав-раи мо дучанду сечанд афзуда-аст. Сафи даъвогарони шеър-хонї пайваста меафзуд…

Касе аз ќафо оњиста даст бакитфам гузошт ва чун ба ў нига-ристам гуфт: - Муаллим, њозирзанги оѓози басти дуюм садо хо-њад дод. Идомаи мањфил дарљашни Наврўз ва бо иштирокишумо…

Ин шахс директори мактаб(мактаби №2-и ба номи В.И.Лени-ни шањри Вањдат) Сайфулло Таш-рифов будааст. Хоњишамро пази-руфта, ў маро ба тамошои чандеаз синфхонаву долони таълимгоњ,варзишгоњу китобхона вањуљрањои алоњида рањбаладї на-муд. Беш аз њама, бароям тоза-гии долону синфхонањо, љобаљо-гузории ашёи хониш ва лавњу ове-зањои рангину пурмазмун таваљ-љуњбарангез буд. Навиштањои ла-вњњо бештар дар мавзўи Ватан ваватандўстї, сулњу вањдат ва илмудониш буданд ва матнњо тозавуѓайримаъмулї. Толори асосиитаълимгоњ як навъ осорхонаи до-нишро мемонд бо ашёи љолибумуассир. Ба як нигоњ дарёфтанмумкин буд, ки мактаб њам аз до-хилу њам аз берун хеле хуб таъ-мир шудааст.

Сарвари мактаб гўё аз анде-шањои ман пай бурд, ки иброздошт:

- Соле ќабл бинои муњташамимактаби мо пурра ва хушсифаттаъмир карда шуд. Дару тире-зањо, фаршу бомпўши таълимгоњ-ро иваз кардем. Таљњизоти навдастрас намудем. Ин дар вазъиимрўз кори сањл набуд. Маќомо-ти иљроияи њокимияти давлатиишањр, созмонњои байналмилалї,АВО мадад карданд. Таъмирисаросарии 42 синфхона, толоримаљлис (дорои 189 љой) ва толо-ри варзиш хеле хушсифат анљомдода шуд. Дар тамоми давраитўлонии таъмир мо њам ба корибинокорону таъмиргарон назоратмекардем ва њам ба онњо мададмерасондем…

Аз воќеияти таълимгоњ ва азнаќли директору вараќгардониичанд њуљљат бароям маълум гашт,

гуногун, њадаф - ягона

Барои мо, кормандони њафтаномаи "Омўзгор", боисиифтихору ќаноатмандист, ки њар рўз ба коргоњамончандин нафар аз ањли таълиму тарбия аз саримењру эътиќод навиштае дар даст ва ё паёмеву арзуниёзе дар дил ворид мешаванд. Мо ба ин одаткардаем ва њамеша чашмамон ба дар аст. Дастовез- навиштањои омўзгоронро ќабул карда, бо эшонсуњбат меороем. Суњбатамон ѓолибан дар мавзўимактабу маориф, таълиму тарбия аст, яъне, дармавзўи фаъолияти њар ду тараф.

ки дар ин мактаб иртиботи макта-бу оила, фаъолияти Ассотсиат-сияи волидону омўзгорон (АВО)хуб ба роњ монда шудааст ва ак-сар комёбињои ањли таълимгоњмањз ба њамин омил пайвандїдоранд. Назар ба гуфтаи сарва-ри мактаб, аз ин лињоз ба тасвибрасидани ќонун "Дар бораи масъ-улияти падару модар дар таъли-му тарбияи фарзанд" мададгориањли таълиму тарбия гардидааст.

Дар давоми як-ду соли охирмактаб як ќатор таљњизоти таъли-мии муосир, 8 компютер, беш аз500 китоб ва ашёи дигар хари-дорї намуд, ки дар ин кор воли-дон сањми шоиста гузоштанд. Та-вассути дастгирии АВО дарс-гоњњои химия, биология ва физи-ка бо сарфи беш аз 5000 сомонїбо таљњизоти навини таълимї таъ-мин карда шуданд. Имрўз мактабдорои 24 компютер, 1 генератор

ва 1 синфхонаи компютерист.Директори мактаб аз фаъоли-

яти китобхонаи таълимгоњ ќано-атманд аст. Сафи хонандагонифаъоли он пайваста меафзояд.Китобхона дар ташкили мањфилуљашнворањо, сабќатњои адабїфаъол аст. Њатто, ќисме аз воли-дон аз ин љо китоб гирифта мехо-нанд. Ба наздикї Љамъиятидўстии Тољикистону КореяиЉанубї ба китобхона 253 нусхакитобњои тозанашр њадя намуд.Омўзгори собиќадори таълимгоњЛ.Н.Кабулникова беш аз 500 ададкитоби бадеию таърихиашро бакитобхона эњдо кард.

- Тамоми тадбирљўињову тало-шњои мо дар мактаб њадафинињоии ягона доранд: баланд бар-доштани сатњи таълиму тарбияишогирдон, - мегўяд С.Ташрифов.

Ва мактаб ба ин муваффаќњам гардидааст. Чунончи, 1964хонандаи таълимгоњ 471 нафарнимсолаи аввали соли тањсилиравонро танњо бо бањои аълохатм намуданд. Шогирдони мак-таб соли гузашта дар даври љум-њуриявии озмунњои фаннии мак-табиён 1 медали тилло ва ду ме-дали нуќра (аз фанњои забонианглисї ва химия) ба даст овар-данд. Дар озмунњои шањрї "Рўда-кихонї", "Мавлавихонї" ва дарозмуни "Ватанпарвар" низ онњодастболо буданд.

Дар мактаб 1 нафар хонандабарандаи идрори Президентї ва5 нафар идрори раиси шањр ме-бошанд. Соли гузашта аз 64 на-фар хонанда, ки синфи 11-рохатм намуданд, беш аз 50 нафа-рашон донишљўи мактаби олїгаштанд.

Зимни суњбат директори мак-таб номи омўзгорон Њ.Улфатшо-ев, И.Шакнамов, С.Азизуллоева,А.Давлатова, З.Њасанова, У.Мар-донова, М.Шакмановаро бо камо-ли сипосу эњтиром ба забон овардва таъкид кард, ки бо чунин омўз-горони варзида кор кардан ша-рафмандист…

Ман аз ин мактаб бо таассу-роту бардоштњои хушу гуворо бе-рун шудам ва дар дил ба њамаиомўзгорони вањдатие, ки маро башиносої бо он њидоят кард, арзисипос намудам.

А.МУРОДЇ,"Омўзгор"

Кўлоб як гўшаи зебоманзариљумњурї буда, беш аз 87 дарсадимайдони онро кўњњо ташкил ме-дињанд. Кўлоб бо кўњњои њайра-тангези худ маълуму машњуриљањон аст.

Кўњи Чилдухтарон яке аз онњост,ки дар самти шимоли шарќии Кўлобвоќеъ буда, аз сатњи бањр дар ба-ландии 1200-2600м љойгир шудааст.Он шохаи љануби ѓарбии ќаторкўњиЊазрати Шоњ буда, дар њавзаи да-рёи Ёхсу љо гирифтааст.

Чилдухтарон табиати ба худ хосва такрорнашаванда дорад. Алал-хусус, кўњњои њайратангези он(одамшакл), ки ба масофаи 5-6 кмтўл кашида, то 60 м баландї до-ранд, диќќати бинандаро ба худљалб мекунанд. Ин ќатортеппањо азрегсангњои сурх, хокистарранг ваконгломератњо таркиб ёфтаанд.Мувофиќи тадќиќоти академик Р.Ба-ротов, синну соли кўњ ба 70 милли-он сол баробар буда, бар асари бод-хўрдашавї ва дигар равандњоитабиї ба вуљуд омадааст. Вобастаба баландї ва фаслњои сол, иќлимтаѓйир меёбад. Боришот ба њисобимиёнаи солона 700- 800 мм-ро таш-кил медињад. Дар ин мавзеъ хокњоидорчин ва марѓзорї пањн шудаанд.

Олами набототи кўњ бой ва ран-горанг аст. Умуман, дар кўњи Чил-духтарон чунин минтаќаи фарозиинабототро фарќ кардан мумкин аст:

1.Нимсавана ва буттазорњо.2.Љангалзорњои кўњї (майдада-

рахт).Дар ин љо бештар лолањо, сав-

сани кўњї, гули бањман, сиёњгуш,гули наврўзї, заранги туркистонї,шўлаш, настаран, зелол, арчаи за-рафшонї ва амсоли инњо мерўянд.Аз њайвонот хирси тиёншионї, гу-роз, товусаки бињиштї, булбул, бур-гут, уќоб ва дигарон вомехўранд.Тавре маълум шуд, кўњи Чилдухта-рон ландшафти табиии зебое до-рад. Мавзеи мазкур аз сарватњоитабиї бой аст. Хусусан, захирањоибиологї ва рекреатсионии кўњ шоё-ни диќќатанд.

Дар айни замон кўњи Чилдухта-рон ёдгории геологї эълон шудааст.Њанўз соли 1959 бањри њифзи љан-галзорњои кўњї ва ширхўрони нодирдар ин мавзеъ парваришгоњи комп-лексии Чилдухтарон таъсис ёфтабуд.

Њамин тариќ, кўњи Чилдухтароняк гўшаи зебоманзари ватанамонбуда, њифз кардан ва оќилона исти-фода бурдани сарватњои он сабабирушду инкишофи иќтисодиёти диё-рамон мегардад.

Љ.БАРОТОВ,мудири кафедраи

географияи Донишгоњи давлатии

Кўлоб ба номи АбўабдуллоњиРўдакї,

Н.АБДУРАЊМОНОВ,устоди кафедраи

экологияи Донишгоњимиллии Точикистон

4ТАБИАТ ВА МО

"ЧИЛ ДУХТАР"-ИОдамон аз ќадим майлухоњиш доштанд, ки сирруасрори кўњњоро донистагиранд ва онњоро банафъи худ истифодабаранд. Яъне, кўњњо дарњаёти инсон наќши муњимдоранд. Хусусан, дарТољикистон, ки беш аз 93дарсади ќаламрави онрокўњњо ташкил медињад.

МАШЃУЛИЯТЊОИ СУДМАНД

Барои омўзгор китобњоидарсї мададгори хубанд.Тасаввур кунед, ки китобидарсї набошад. Кори мо,омўзгорон, чї ќадармушкил мешавад: љустануёфтани матнњо, сохтаниаёниятњои зиёд, татибдодани машќњо бароинавиштан ва ѓайраю вањоказо.

Имсол ман дар синфи сеюмдарс гуфта истодам ва ба муалли-фони китоби "Забони модарї"-И.Абдуллоев, З.Абдуллоев, Б. Бо-ронов,

З.Дорѓабеков миннатдории са-мими худро изњор мекунам.

Забони ин китоби дарсї ба син-ну соли хонандагони хурдсол муво-фиќ буда, ба соатњои талабкардаибарномаи таълимї мувофиќат кар-даанд. Њатто, миќдори корњои хаттїмувофиќи талаботи барнома чунмавзўъ нишон дода шудаанд. Даринкишоф додани малакањои хонишихонандагон, инкишофи нутќи онњо,мањорати хатнависї ва босаводо-на навиштани онњо ва луѓатомўзиихонандагон китоби дарсии "Забони

модарї"-и синфи сеюм ба ман хелемададрасонї карда истодааст. Коркардан бо истифодаи чунин кито-би дарсї фароѓат аст.

Бо сабаби он ки маљмўањои им-лою наќли хаттию иншо ба њамаимо дастрас нестанд, аз муаллифонхоњишу илтимос мекунам, ки дарохири китоби дарсї матнњои корњоихаттиро љой дињанд.

Китоби "Математика"-и синфисеюм ба талаботи барномаи таъ-лимї мувофиќат мекунад. Муалли-фон хусусиятњои синнусолии хонан-дагонро ба њисоб гирифта, бароињар як дарс супоришњои гуногунропешнињод кардаанд, ки дар шавќо-вар гузаронидани дарсњо ба мо ма-дадгори хубанд. Ба муаллифон-А.Њамдамова (рўњашон шод бод),Ш.Бобоева, Э.Љонмирзоев миннат-дории самими худро баён мекунам.

Аз муаллифони мўњтарам хоњи-шу илтимос мекунам, ки дар кито-би "Математика"-и синфи сеюммасъалањоро бисёртар љой дињанд.Агар дар охири китоби дарсї су-поришњои корњои санљиширо љойдода шаванд, хуб мебуд, зеро маљ-мўаи корњои санљишии мављуда бомавзўъњои китоби дарсї мувофи-ќат намекунанд.

Музаффар ЌАМБАРОВ,омўзгори мактаби

раќами 36-иноњияи Исфара

Дар кафедраи технология ва методикаи таълими ДДХ ба номи ака-демик Бобољон Ѓафуров курси 15-рўзаи омўзишї барои омўзгорон ваустоњои таълимї-истењсолї баргузор гардид. Тибќи Барномаи дастги-рии љараёни ислоњоти соњаи тањсилот ва омўзиши касбї дар њамкориисудманд бо кишвари Олмон курсњои омўзиширо мутахассис ва мушови-ри соњибтаљриба дар соњаи маълумоти касбї аз љамъияти байналмила-лии Олмон, доктор Рейнхард Муншке, эксперти таълими калонсолонИнна Ваниоминовна Налётова дар сатњи баланд гузаронида, ба ишти-рокчиён аз таљрибаи кори худ мисолњо оварда, байни њамдигар мубоди-лаи афкор намуданд. Дар ин курсњои омўзишї 21 нафар омўзгорон ваустоњои таълимї аз шањру навоњии вилоят иштирок карда, донишу љањон-бинии худро васеъ намуданд. Онњо аз чанд омўзишгоњњои касбї боздидкарда, бо њуљрањои интихоби касб, таљрибаи омўзгорони пешќадам ошногардиданд.

МАДАДГОРИ МУАЛЛИМ

№14 5-уми апрели соли 2013ВАСФИ НАВРЎЗ

Дар бораи барнома, шартњо ва тарки-бу тартиби ин чорабинї мо ќаблан дарњафтаномаи "Омўзгор" гузорише ба табърасонида будем.

Озмуни "Наврўзи донишљўён" аз26.02.2013 то 15.03.2013 давом дошт вадар он донишљўён аз 15 мактаби олии љум-њурї ширкат варзиданд.

Пеш аз њама, зикр бояд кард, ки озму-ни мазкур бозгўи тањкими фаъолияти фа-рњангии донишљўён, мањорату истеъдодивижаи онњо ва ифодагари мењру муњабба-ти љавонон ба анъанаву суннатњои миллїбуд. Дар тамоми намоиш-озмунњои "На-врўзи донишљўён", ки ба тариќи љуфт-љуфт(њар дафъа ду мактаби олї) дар "КохиЉомї"-и пойтахт (ба истиснои озмуни бай-ни донишљўёни ДДК ба номи устод Рўдакїва ДДЌ ба номи Носири Хисрав, ки мавзеибаргузориаш "Кохи Лоњутї"-и шањриЌўрѓонтеппа буд) баргузор гаштанд, азмуталоши донишљўён бањри пирўзї ва собит-созии ќобилияту истеъдоди хуб эњсос кар-да мешуд, ки ин хеле гуворову хушояндбуд. Тамошобинон ва њайати доварон шо-њиди бисёр тозакориву навоварї ва низсатњи баланди сањнаороии донишљўён гар-диданд. Дар тамоми даврњои озмун сањнагулрезу назаррабо ва муаттару дилкашбуд, ин љо таровату назокати фасли бањорва сурури љашни Наврўз хуб эњсос мегашт.Донишљўён мекўшиданд, ки њар як шартиозмунашон шомили навгоние бошад, онњоба намоиши суннатњо ва расму оининаврўзї ва анъанањои халќї, ба намоишињунарњои мардумї таваљљуњи бештар зо-њир мекарданд.

Њамчунин, истифодаи бамаврид аз во-ситањои техникии муосир сањнаороии до-нишљўёнро мукаммалу муассиртар ме-кард. Он нукта низ маќбулу хушоянд буд,ки донишљўён дар интихоби шеъру таро-нањои бањорию наврўзї табъи баланд ни-шон медоданд ва ѓолибан, таваљљуњ баашъори фолклорї доштанд. Аксари дони-шљўён шеърњои идонаро бо мањорати ба-ланд тараннум карданд. Он љанбаи озмунниз шоистаи тањсин буд, ки љавонон мекў-шиданд дар иљрои ин ё он шарт љањонїшудани Наврўзро ба василае (бештар босурудњо дар бораи Наврўз ба забонњоигуногуну бо раќсњои халќњои љањон…) таъ-киду ифода намоянд, ситоиш бикунанд.Сањнаи бошукўњи "Кохи Љомї"-ро дар та-моми даврањои озмун гулњои бањорї, су-манак, хони њафтсину њафтшин, сабзањоинавруста ва амсоли инњо оро додаву њама-гонро шодию фарањ эњдо менамуданд.Либосњои идонаи донишљўён - либосњоимиллию шинаму хушдўхт низ басо маќбу-лу зебанда буданд ва њусни њар як намои-ши онњоро дучанд меафзуданд. Ба як су-хан, намоиш-озмуни телевизионии "На-врўзи донишљўён" шукўњбахши Наврўзиимсолаи ањли мактабњои олии кишвар то-закории хотирмону муассир ва иќдоми во-ќеан њам, бафайзу муњим ва фарњангивутарбиявии Вазорати маориф ва Кумитаителевизион ва радио буд, ки таваљљуњи би-нандагони зиёдеро љалб намудаву тамо-шобинони сершумори телевизиони тољик(Шабакаи аввал)-ро шодию сурур эњдокард.

Албатта, намоишњои донишљўён азбаъзе норасоиву нољўрињо низ орї набу-данд, ки аз ин хусус дар љамъбасти њардавра доварон (фолклоршиноси номвар,номзади илмњои филологї Дилшод Рањи-мов (раис), корманди масъули Вазоратимаориф, номзади илмњои биологї Сай-фиддин Давлатов, нависанда ва рўзнома-нигор Абдурауф Муродї) ибрози назарнамуданд. Аз љумла, зикр шуд, ки аксаридастањои мактабњои олї ба риояи ваќтидар иљрои ин ё он шарти озмун људошудаањамият намедињанд, намоишашон тўл

мекашад, ба назокати њаракатњои сањнавї(мимика…) чандон эътибор намедињанд,дар хониши адабии шеърњо мањораташонтакмилталаб аст, моњияти баъзе шартњоиозмунро амиќ дарк накардаанд, дар таќ-лидкорї (як шарти озмун) сањлангорї ме-кунанд. Дар иљрои шарти чоруми озмун, кинамоиши сањначае (адабї, таърихї ёњаљвї)-ро таќозо дошт, дастањои иштирок-дори "Наврўзи донишљўён" чандон мањо-рати баланд намоиш дода натавонистанд,ба вижа, сањначањои њаљвї номафњумуумумї ва камтаъсир буданд. Ќисмати са-волнома, ки зимни он њар як даста бояд басе суол посух мегуфт, бозгўи дониши сус-ти донишљўёни мо оид ба љашни Наврўзутаъриху моњияту вижагињои он буд. Дар иншарти озмун танњо ба дастаи донишљўёниДМТ сазовори бањои баланд гардидан му-яссар шуд.

Бо ин њама, чунон ки гуфтем, озмуни"Наврўзи донишљўён" дар маљмўъ ба шук-ўњи тоза дарёфтани тантанањои наврўзииимсола, ба таќвияти дўстиву њамбастагииљавонони мамлакат, ба афзудани донишидонишљўён вобаста ба анъанањои миллї,ба рушди маънавии онњо ва ба ифшои ис-теъдодњои шоиста мусоидат кард. Баръа-ло эњсос мегашт, ки њам донишљўён, њамустодон ва њам доираи васеи мухлисонутамошобинон аз баргузории "Наврўзи до-нишљўён" хеле хушнуду ќаноатманданд.Пайваста шунида мешуд, ки барои ташки-ли чунин як чорабинии идона тамошоби-нон арзи сипос ба Вазорати маорифу Ку-митаи телевизион ва радио мекарданд. Вааксар хоњиши онро доштанд, ки чунин на-моиш-озмуни љолибу муфид ва фарањбахшминбаъд бояд њамасола баргузор кардашавад ва ба он донишљўёни мактабњоиолии вилояти Суѓду ВМКБ низ даъват гар-данд.

Чунонки яке аз масъулини баргузории"Наврўзи донишљўён", рўзноманигори то-закор Насрулло Юсуфов иброз дошт, дарсурати њукми анъанаро гирифтан солњоиминбаъда шартњои ин намоиш-озмун дарзаминаи таљрибаи имсола мукаммалтаруфарогиртар хоњанд шуд.

Перомуни љанбањои гуногуни намоиш-озмуни "Наврўзи донишљўён" мутахасси-сон, аъзои њакамон, тамошобинон ва аш-хоси дигар ибрози назар (аз љумла, тавас-сути "Омўзгор") хоњанд кард, ки ин муњимусудманд хоњад буд.

Дар љамъбасти умумї дастањои ишти-рокдори намоиш-озмуни "Наврўзи дониш-љўён" сазовори холњо ва мутаносибанљойњои зерин гаштанд:

1. Донишгоњи миллии Тољикистон - 94хол

2. Донишгоњи технологии Тољикистон- 91 хол

3. Донишкадаи молия ва иќтисоди То-љикистон - 91 хол

4. ДДОТ ба номи С.Айнї - 89 хол5. ДТТ ба номи Сино - 88 хол6. Донишкадаи тарбияи љисмонии То-

љикистон - 88 хол7. Донишгоњи давлатии тиљорати То-

љикистон - 87 хол8. ДДЗТ ба номи С.Улуѓзода - 87 хол9. Филиали Донишгоњи Москва ба

номи Ломоносов - 86 хол10.Донишгоњи аграрии Тољикистон - 85

хол11.ДДЌ ба номи Носири Хисрав - 84 хол12.ДДТ ба номи М.Осимї - 83 хол13.Донишкадаи соњибкорї ва хизмат -

83 хол14.Донишгоњи славянии Тољикистону

Россия - 82 хол15.ДДК ба номи Рўдакї - 81 хол

А.ИЛЁСПУР,"Омўзгор"

4НАМОИШ-ОЗМУН

"НАВРЎЗИ ДОНИШЉЎЁН"-ПАДИДАИ ГУВОРОНаврўзи оламафрўз, ки табиатан бо навоварию тозакорї тавъам аст,имсол дар фаъолияти ањли мактабњои олии кишвар боз як наќшинавину мондагор ба ёдгор гузошт. Бо ибтикори Вазорати маориф ваКумитаи телевизион ва радиои назди Њукумати Љумњурии Тољикистонба ифтихори љашни Наврўз байни донишљўёни мактабњои олиимамлакат озмуни телевизионии "Наврўзи донишљўён" баргузор кардашуд, ки чорабиние басо рангину пурмуњтаво ва љолибу љозиб буд.

Айёми бањори гулбасар меояд,Даври хуши лолањои тар меояд.Эй сарддилон, хамўшї аз боиси чист?Чун бар дили санг њам асар меояд.Дар ин айёми дилангез Наврўзи ола-

мафрўзро истиќбол мегирем, ки яке азљашнњои ќадимаи ниёгонамон ба њисобмеравад.

Ин љашн таърихи куњан дорад ва њанўздар ањди шоњ Љамшед ин љашнро бо тан-танаю шукўњ љашнгирї менамуданд.

Бузургдошти анъанањои миллї вази-фаи муќаддаси њар як фард аст.

Ба ќатори љашнњои аљдодї, аз љумла,се иди пуршукўњ: Наврўз, Сада ва Мењр-гон дохиланд.

Солњои охир љашнњои Наврўз ва Мењ-ргон эњё гашта, таљлилашон ба њукми анъ-ана даромадааст.

Дар замонњои ќадим, бино ба маълу-моти "Фарњанги Амир" Наврўз дар фас-лњои гуногуни сол таљлил мегаштааст: гоњдар бањору гоњ дар тобистон, гоњ дар ти-

4БЕДОРЇ

Инак, боз ба куњандиёри мо бањори оламафрўз ќадам ранља намуд.Бо омадани ин арўси сол табиат ќабои сабзу махмалин ба барнамуда, таровату накњати ба худ хос пайдо менамояд. Љўй дархирому сабза дар дамидан, ѓунча ѓарќи гулу дашту даман лолапўш,андалеб дар чањ-чању мурѓи сањар дар наво. Насими фароњатбахшбўйи гулу раёњинро бар димоѓњо меоварад. Само гўё ба ў рашкбурдаю ќатрањои борони найсонро меафшонад.

ЊАМДИЛИИ МИЛЛАТ ВА РАМЗИ ВАЊДАТ

рамоњ ва њатто зимистон њамчун љашнишоњон ва хайру эњсон таљлил мешудааст.Аммо дар соли 471-и њиљрї-ќамарї, ки басоли 1079 -и солшумории масењї баро-бар аст, Њаким Умари Хайём ва чанд му-наљљими дигар бо фармони подшоњ Љало-лиддин Маликшоњи Салљуќї асареро бономи "Таќвими љалолї" дар нахустин рўзифарвардин ё аввалин рўзи дар бурљиЊамал ќарор гирифтани офтоб мувофиќдонистанд, ки ба баробаршавии шабу рўзвобаста аст.

Аз он замон ба ин тараф, яъне, 933 солбоз Наврўз дар оѓози моњи фарвардин ёњамал, ки ба 20-уми моњи марти солимасењї рост меояд, дар Эрону Афѓонис-тон ва Осиёи Марказї таљлил мегардад.

Дар ин айём низоми шабу рўз баробармешавад, ки онро Умари Хайём чунин тав-зењ дода:

«Чун бидонистанд, ки офтобро ду даврбувад: яке он, ки њар 365 рўзу рубъе азшабонарўз, ки рафта бувад, бад-ин даќиќанатавонад, омада ва њар сол аз муддаткаме кам шавад».

Ниёгонамон бо муроди пирўзї оварда-ни соли нав онро ба хони пурнеъмат азњафт сину њафт шин истиќбол мегириф-танд, ки њар яке аз он: шамъ, шароб, шир,шарбат, шибит, ширинї; себ, санљид, саб-за, суманак сипанд, сабзї дорои хосия-тест.

Наврўз њамон рўзест, ки шабу рўз ба-робар мешавад.

Бародар, рўзи Наврўзат муборак!Баробар шуд шабу рўзат муборак!Наврўзатон муборак, њамдиёрони

азиз!

Фарзона НИЁЗОВА,директори раќами 22-и ноњияи

Файзобод

Эй бањори умри рафта, боз омад навбањорЭй хумори ношикаста, боз омад навбањор.

Наврўз иди бостонї ва анъанавии ха-лќњои эронинажод аст, ки инак, мавќеиљањонї пайдо кардааст.

Наврўз дар Шарќи ќадим таќрибан сењазор сол ќабл пайваста бо рушди кишо-варзї пайдо шуда, такмил ёфтааст.Имрўз бо фарорасии Наврўз дар сароса-ри кишвари мо садои мусиќию суруд пањнгардида, табиат њусни тозае ба худ меги-рад. Дењќонон ба умед дар ин рўз донаба хок пошида, орзу мекунад, ки њосилфаровон шавад. Дар байни мардум но-мњои ќадимаи моњњо маъруфанд: Њамал,Савр, Љавзо, Саратон, Асад, Сунбула,Мизон, Аќраб, Ќавс, Љаддї, Давл ва Њут.Ин номњо аз номи бурљњои осмонї гириф-та шудаанд. Маълум аст, ки Замин даратрофи Офтоб давр мезанад. Даври гар-диши пурраи Замин дар атрофи Офтобба 365 шабонарўзу 5 соату 48 даќиќаву46 сония баробар аст. Офтоб дар даво-ми сол аз рўи минтаќаи бурљњо давр зада,дар њар 30 шабонарўз аз як бурљ ба бу-рљи дигар љой иваз мекунад. Њангоми ба-њорон Офтоб аз рўи бурљњои Њут, Њамал,Савр, тобистон аз рўи бурљњои Љавзо,Саратон, Асад, тирамоњ аз рўи бурљњоиСунбула, Мизон, Аќраб, айёми зимистоназ рўи бурљњои Ќавс, Љаддї ва Давл њара-кат мекунад. Њангоми њаракати офтоб азрўи бурљњо дар њамвории экватор њам-дигарро дар ду нуќта мебуранд. Яке аз

нуќтањои буришњоро нуќтаи эътидоли ба-њорї ва нуќтаи дигарро нуќтаи эътидолитирамоњї меноманд. Њангоми њаракатисолонааш офтоб 21-уми сентябр ба нуќ-таи эътидоли тирамоњї меояд. Ваќте киОфтоб ба ин нуќта расид, њам дар нимку-раи љанубї ва њам дар нимкураи шимолїдавомоти шабу рўз ба њамдигар баробармешавад. Пас аз он давомоти рўзњо нис-бат ба шаб кам шудан мегирад, Рўз аз рўзгармии Офтоб ба замин кам мегардад,њарорати њаво торафт паст мешавад ваин наздикшавии фасли сарморо хабармедињад. Њангоми њаракати солонаашОфтоб 21-уми март ба нуќтаи эътидолибањорї меояд. Ваќте ки Офтоб ба ин нуќ-та расид, њам дар нимкураи љанубї ва њамдар нимкураи шимолї давомоти шабу рўзба њамдигар баробар мешавад. Ин баро-баршавї ба аввали ба бурљи њамал ома-дани Офтоб рост меояд. Бинобар он, дарЗамин рўзу шаб баробар шуда, рўзи навфаро мерасад. Бесабаб нест, ки гузашта-гони мо ин рўзро Наврўз номидаанд. Бе-доршавии табиат дар сар то сари оламба вуќўъ омада, њама гулу гиёњњо нашъу-намо мекунанд. Рўз аз рўз њарорати њавобаланд шудан мегирад.

Љамолиддин ЉАЛОЛОВ,омўзгори макттаби №27-и

ноњияи Айнї

4НАВРЎЗИ НЕКРЎЗ

ОВОНИ БАРОБАРИИ ШАБУ РЎЗ

№14 5-уми апрели соли 2013РАВЗАНА

4ХУДШИНОСЇ

Дар солњои 272-273 Њурмуз,писари Шопур, дар мамлакатиСосониён ислоњоти таќвимро гу-заронид, ки бо шарофати он СолиНав, ё худ, тавре ки он замонмешумориданд, Рўзи Нав - На-всард (суѓдї), Навсарљї (хо-размї) , Наврўз (форсї) боядњамон ваќте ки офтоб ба мадоринишонаи Овин ворид мешуд,фаро мерасид. То ислоњоти Њур-муз моњ аз 30 рўз иборатбуда, он ба шаш 5-рўзї таќ-сим гардида, Соли Нав дардавоми тамоми моњ љашнгирифта мешуд. Вале, сар-фи назар аз маќоми иљти-моии шахсиятњо ва мардум,он дар рўзњои гуногун ќайдкарда мешуд. Њамин тариќ,дар панљрўзаи аввал шоњњољашн пешвоз мегирифтанд;дар панљрўзаи дуюм - шах-сиятњои наљиб; дар панљрў-заи сеюм - хидматгорон; дарњафтаи чорум - пайвандонва хешу таборон; дар њаф-таи панљум - косибон ва сав-догарон; дар њафтаи ша-шум - дењќонон. Баъд азислоњот Соли Нав дар яксол танњо як маротиба вадар зарфи 6 рўз љашн ги-рифта мешуд. Дар рўзи 1-ум шоњ эълон мекард, ки ў"бањри некуањволии халќменишинад" (яъне, хоњишимардуми оддиро ба назариэътибор мегирад); рўзи 2-юм ў дењќонон-кишоварзон-ро ќабул мекард; дар рўзи3-юм саворагони њарбии як-качин ва намояндагонирўњониёнро пазирої мекард; даррўзи 4-ум аъзои оила (ѓайр азписарон)-ро ќабул мекард; даррўзи 5-ум писаронро ќабул ме-кард; дар рўзи 6-ум танњо њамон-њоеро мепазируфт, ки ба ин мар-таба сазовору шарафманданд.

Бузургии Наврўз аз он гувоњїмедињад, ки зуњури дини Исломдар асри VII ба мављудияти инљашни мардуми эронинажод хо-тима нагузошта ва монеъ њамнашуд. Баракс, он ба арзишњоиисломї маънию арзиши тозаимаънавию ахлоќї ворид намуд.Дар яке аз њадисњо гуфта меша-вад, ки: "Абдуллоњ ибни Аббос банабераи худ Абдусамад ибни Алїчунин наќл мекунад: "Ба Муњам-мад, бигузор, Худованд нигањбо-наш бошад, ба хотири Наврўзкосаи нуќрагини пур аз њалвотўњфа карданд. Пайѓамбар пур-сид: "Ин чист?". "Форсњо иди ка-лон доранд". "Бале", -гуфт пайѓ-амбар. -"Ин рўз рўзест, ки Оллоњсоимњоро зинда кардааст". - "Со-имњо худ кистанд?". - "Соимњоодамоне мебошанд, ки аз маргтарсида, аз заминњои худ берунбаромадаанд, - онњо њазорњо на-фар буданд!" ва Оллоњ ба онњогуфт: "Ба мурдагон табдил ёбед!"ва баъд онњоро аз нав зинда кард.Худи њамон рўз осмон ба сарионњо об рехт. Аз њамин сабаб,одамон, чун ќоида, дар ин рўз обмерезанд". Муњаммад њалворонўши љон карда, косаро дарши-каст ва порањои нуќрагинро баансорњо таќсим карду гуфт: "Оњ,кошкї њар рўзи мо Наврўз ме-буд!".Љашни Наврўз дар Эрон ва

Осиёи МарказїБо љашни муњташам пешвоз-

гирии рўзи баробаршавии шабурўз ба пайдоиши таќвими солшу-мории шамсї алоќаманд мебо-шад, ки он дар рўзгори мардумиЭрон ва Осиёи Марказї њафтњазор сол ќабл, пеш аз зуњуридини Ислом ба миён омадааст.Дар тўли ин муддат дар ин мин-таќањои њамзабону таърихи муш-тараки ќадим ва асрњои миёнаанъанањои гуногуни наврўзї тав-лид ва ташаккул ёфтаанд, ки чан-

дтои онњоро баён месозем ва он-њоеро, ки дар маќолоти рўзномаюмаљаллањо ва маљмўаю рисо-лањои солњои охир ба табъраси-да нисбатан камтар инъикосёфтаанд.

Гуфтан љоиз аст, ки дар ОсиёиМарказї ва Хуросон бунёдгузорва идомадињандагони асосииЉашни Наврўз ва анъаноти онмардуми тањљої - тољикон буданд.

Ин аст, ки њамаи унсури анъанаюрусуми наврўзї бо забони тољикїбаён ва номгузорї шудаанд. Баъ-зе унсурњои Наврўз дар тўлињазорсолањои зиёд бо сабабимахсусиятњои сарфу навњи (грам-матикии) ќавмию миллии ѓайри-тољикии ин минтаќањо каме таѓирёфтаанд, ки онњо ба рисолат вашањомати ин ид ягон зарра исноднаовардаанд. Баракс, Наврўз ваанъаноти он воситањои муњими бањам наздикшавии (консолидат-сияи) ќавмњои дигари ин мин-таќањо, сарзамини ќазоќњо вањатто аз он њам дуртар - Тоторис-тон, Бошќирдистон ва ќисматиназдисарњадии Ѓарбии Чин ваЊиндустон гардидаанд.

Акнун чанде аз анъанањои на-врўзии Осиёи Марказї ва Эронробаён месозем. Нахуст, дар бораињафт унсур ё худ хурданї - "син"ва "шин" њарф мезанем.

Њафт унсур ё худ суфраи њаф-тсин ва њафтшин тўњфаи рамзї баОфтоб мебошад. Ин тўњфароќабул карда, Офтоб бояд бањриафзудани њосили ѓалла, боѓдориюобчакорї ва шуѓли дигари мењна-ти одамон ѓамхорї зоњир намояд.

Ѓайр аз ин, дар рўи дастархоноина низ мегузоранд ва мувофиќ башумораи аъзои оила шамъњо фур-ўзон мекунанд. Ин шамъњоро то онзамоне, ки худашон то охир сўхта,ба итмом нарасанд, хомўш карданмумкин нест. Дар рўи дастурхонњатман нонњои калони идона ва даркосае об низ гузошта мешавад, кидар болои оби он њатман баргисабзе њамчун рамзи бањору сабзишва Наврўз шино мекунад.

Дар Осиёи Марказї ягон љашнбе оши палав намегузарад. Аммодар иди Наврўз халис ва сума-нак хўрданињои асосї мебошанд.Љараёни пўхтани ин таомњо дурудароз ва кори мушкиле мебошад.Ин корро аз бегоњ оѓоз мекунандва он тамоми шаби пеш аз На-врўзро мегирад. Пўхтани суманаккори занњо ва халис вазифаи мар-дњо мебошад. Халис аз 7 унсурихурданї ва бо омехта карданигўшт тайёр карда мешавад.

Суманак таоми оддию муќар-рарї набуда, он як таоми муќад-дас ба њисоб меравад. Ин аст. ки

пеш ва баъд аз пўхтани он сума-накпази асосї аз Ќуръони Маљидсураеро мехонад, аниќаш сураи"Ихлос"-ро. Суманакро ба њамсо-ягон, хешовандон ва дўстон таќ-сим мекунанд. Мегўянд, ки сума-накро чашї бояд се орзуро гуза-ронї, бешак, онњо дар давоми солљомаи амал хоњанд пўшид.

Дар Осиёи Марказї ва Эронњафт унсури болои суфра ("њаф-

тсин" ва "њафтшин") аз њам-дигар каме тафовут дорад.Дар Осиёи Марказї њафт на-муди хўрданї, сипанд, себ,сиёњдона, санљит, сирко, сирва сабзиро ташкил медињад.Дар Эрон бошад, сикка,сирко, сир, суман, суманак,санљит ва сабзї. Дар байнионњо сиккаи эронї, ки рамзисарват мебошад, мављуднест. Чанд унсури дигари"син"-и Осиёи Марказї аз"син"-и Эрон тафовут дорад:сипанд ва сияњдона.

Ин тафовутро пеш азњама бояд дар махсусиятитафаккур ва рўзгори таъри-хии мардуми ин ду минтаќаифорс кофт, вале њар кадомњамдигарро пурратар гардо-нида, ањамият ва обрўю ман-залати ин иди бузурги мил-лии моро боз њам баландтарбардоштааст.

Дар динњои Зардуштї ваИслом раќами 7 муќаддасњисобида мешавад. Дар за-монњои ќадим дар баробари"њафтсин" ва "њафтшин" "њаф-тмим" (номи њарфи арабї даралифбои форсї) низ будааст.

Вале бо сабаби харољоти зиёд сехон густурдан хеле кам тифоќ ме-афтад. Бо њамин ду "син" - "њафт-син" ва "њафтшин" боќї мондааства ќариб касе "њафтмим"-ро ба за-бон намегирад.

Дар замони ќадим дар ЭронуХуросон Наврўз 13 рўз љашн ги-рифта мешуд. Дар хотимаи љашн,яъне рўзи 13-ум мардум ба сањ-ро баромада Соли Навро пешвозмегирифтанд. Чунин шуморидамешуд: одамоне, ки ба сањро бањ-ри лаззат бурдан аз табиат баро-мадаанд, онњоро дар тўли тамо-ми сол хушбахтию комгорињоњамроњї хоњад кард. Ин анъанадар Эрон то ба имрўз њам омадарасидааст: 5 рўзи аввал ба вохў-рии Наврўз ва 3 рўз ба аёдатихешу табор ва дўстон бахшидашудааст. Рўзи нўњум њамчун Шањ-рёрони Наврўз (Наврўзи Шоњ)маълум аст, рўзи сенздањум "Сен-здањбадар" (Сенздањи берун азманзил) номгузорї шудааст. Рўзисенздањум рўзи охирини љашниоѓози Соли нави таќвими љам-шедї - Наврўз мебошад. Он рўзмардум бо њамроњии хешу табо-рон рўзи 13-уми бањорро дар му-њити табиат гузаронида, гўё, ки баин васила бо он оштї мешаванд.

Дар Ўзбекистон пеш аз љашнсоњибзани Иди Наврўз - Бањорхо-нумро интихоб мекунанд. Ў боядзебою хушсалиќа, шўх ва боаќлуфаросат бошад. Дар озмуни ди-гар Дењќонбобо интихоб меша-вад. Ба ин вазифа чун анъана дунафар - оќсаќол (пири кору шах-си обруманд) ва љавоне интихобмешаванд. Дар озмуни сеюм Мо-моёр - Замин интихоб мегардад.Њамин чор персонажи иди Наврўзпероњани зебою рангорангимиллї ба бар карда, идро кушо-да эълон мекунанд. Онњо дармошини бо гулњо орододашудадар ињотаи мутрибону њофизонкўчањоро давр зада, њамаро бамайдони асосии шањр ба љашниНаврўз даъват менамоянд.

Таваралї НозимпурЗИЁЗОДА,

сармутахассиси Марказимиллии тестии Тољикистон,

доктори илмњои педагогї,аълочии маорифи

Тољикистон

ЌАЛАМРАВИ НАВРЎЗЇ

НАБЗИ САЙЁРА

Хадамоти амнияти федеро-лии Россия ноиби ректори ДЭМ-ро барои ришваситонї боздош-тааст.

Ноиби ректори Донишкадаиэнергетикии Москваро бароиѓайриќонунї ба иљора супурданияк ќисмати бинои донишкада бањаљми 155 њазор рубли русї боз-доштаанд, хабар медињад "Ин-терфакс". Њамроњ бо ноиби рек-тор иќтисодчии яке аз шуъбањоиДЭМ низ, ки 50 сол доштааст,барои миёнаравї дастгир шуда-аст.

Чунон ки кормандони амани-яти федеролї маълум кардаанд,як ќисмати бинои ДЭМ ширкате

КОРРУПСИЯ ДАР ДОНИШКАДА

ВАЗЪИ ТАЊСИЛ ДАРКИШВАРЊОИ ЉАЊОН

Ваќте сухан дар бораи вазъи хуби тањсил дар мамолики љањонмеравад, бештари давлатњо "аз бозї мебароянд". Созмони њамко-рии иќтисодї ва рушд (OECD) вазъи тањсилоти 34 давлати љањонробо њам муќоиса карда, дар байнашон 10 кишвари пешсафро муайянкардааст. Дар ин фењрист маќоми Ирландия дањум, Австралия ну-њум, Финландия њаштум, Британияи Кабир њафтум, Кореяи Љанубїшашум, Зеландияи Нав панљум, ИМА чорум, Љопон сеюм, Исроилдуюм будааст. Аз рўйи маълумоти ин созмон, љойи аввал насибиКанада гардидааст, ки вазъи маорифаш хеле хуб будааст.

ба иљора мегирифтааст. Моњифеврали соли љорї ноиби ректо-ри донишкада аз сардори ширкатталаб кардааст, ки бе имзои шар-тнома, барои пардохти маблаѓииљора пули наќд дињанд. Ба хо-тири бехатарии шахсиаш ў ба якеаз кормандони зердасташ дастурдодаст, ки аз ин пас барои гириф-тани маблаѓ ў мутасаддї бошад.Њамин тавр, 30 март, ваќтивохўрї бо намояндаи ширкат, ми-ёнарав ва ноиби ректор боздош-та шудаанд.

Акнун нисбат ба ин ду нафарбарои коррупсия ва миёнаравїдар амалиёти коррупсионї пар-вандаи љиної боз кардаанд.

МАКТАБЊОИ ФИНЛАНДИЯ -БОИСИ ТАЊСИН

Сохтори маорифи Финландия дар љањон маъруфият пайдо кар-дааст. Дар бораи бартарии таълим ин давлат борњост, ки менави-санд. Ин дафъа низоми таълимии макотиби ин кишварро профес-сори Донишгоњи Њарворд Тони Вагнер арзанда хондааст. Ў дар му-соњиба бо рўзноманигорони New York Times изњор доштааст, ки дармактабњои ин кишвар диќќати асосї ба равнаќи ќобилияти эљодко-риву фикрронї равона шудааст.

Профессор ќайд кардааст, ки дар мактабњои финї фанњои фа-култативї (интихобї) бештар аст. Ѓайр аз ин соати дарсњо камтарбуда, вазифањои хонагї, имтињону санљишњо ќариб ки нестанд.

Ситорабону НАЗАРОВА,"Омўзгор"

БАРРАССИИ МАСЪАЛАЊОИТАЊСИЛОТИ ФАРОГИР

Аз 26-ум то 28-уми март бо ташаббуси АТТ ва Институти"Љомеаи Кушода" Бунёди Мадад дар Тољикистон барои корман-дони Донишкадаи такмили ихтисос ва марказњои тањсилоти ило-вагии манотиќи кишвар даври дуюми семинар дар мавзўи "Тањси-лоти инклюзивї" баргузор гардид. Тренер Наталя Софя, ки кор-манди Фонди "Ќадам ба ќадам"-и Љумњурии Украина мебошад,таъкид дошт, ин љамъомад давоми мантиќии њамоишест, ки моњидекабри соли гузашта барпо шуда буд. Наталя Софя изњор дошт,ки дар љомеаи навин мушкили кўдакони дорои нишонањои маъ-юбї ва якљо тањсил накардани онњо бо кўдакони солимтан дарнуќси љисмонии онњо нест, балки муњайё набудани шароити лози-ма барои тањсили онњост. Дар љањони мутамаддин нисбат ба онњое,ки нуќси љисмонї доранд, бояд тарзе муносибат кард, ки худродар байни мардум шахси нолозим нањисобанд.

Дар навбати худ иштирокдорони њамоиш аз муваффаќиятњое,ки дар ин самт ба даст оварданд, наќл карданд. Чанд мавзўъидигари муњим ва љолиб аз љумла "Омода сохтани наќшањои инфи-родии таълимї", "Моњияти фалсафии тањсилоти фарогир", "Бар-тарии муносибатњои инклюзивї ва мушкилоти ба роњандозии он","Љалби волидайн ба раванди таълим ба хотири дастовардњои хуб","Падару модарон њимоятгарони њуќуќи фарзандон барои дастрасїба таълими баландсифат" мавриди баррасї ќарор дода шуданд.

Мавриди зикр аст, ки Эъломияи њуќуќи одамон бо нишонањоимаъюбї аз љониби Ассамблеяи генералии СММ 13 декабри соли2006 пешнињод шуда, дар муддати камтар аз 1 солу 2 моњ 20 дав-лати љањон онро эътироф карданд. Нињоят, 3 майи соли 2008 инэъломия њукми ќонунї гирифт. Алъон зиёда аз 150 давлат Эъло-мияи њуќуќи одамони бо нишонаи маъюбиятро имзо кардаанд.Љумњурии Тољикистон дар ќатори ин давлатњо то њол нест.

Ситорабону НАЗАРОВА,"Омўзгор"

4ХАБАР АЗ АТТ

№14 5-уми апрели соли 2013МЕТОДИКА

4ТАЉРИБА

Дар барномаи таълимии фанни забони тољикї (синфи10) љињатњои амалии мавзўъњои таълимї омадаанд, киин тартиб барои санљидану татбиќ намудани донишиназриявии хонандагон омили хубест. Барои исботи фикрмо намунаи як дарсро дар шарњи умумияту фарќиятимавзўъњои сифату зарф пешнињоди шумо мегардонем.Ин дарсро баъди гузаштани њар ду њиссаи мустаќилинутќ ва хусусияту хелњои он гузаронидан бамаврид аст.

Мавзўъ: Умумият ва фарќи-яти сифату зарфМаќсад: Дарки моњияти

мавзўъ, шарњ дода тавонистаниумумияту фарќияти сифатузарф.Усули дарс: Истифодаи яке

аз усулњои интерактивї (диаг-раммаи Вен)Таљњизот: Слайд доир ба

мавзўъњои сифату зарф, расмњо.Равиши дарс:1. Ќисми ташкилии дарс:

Ањли синф аввал дар васфи за-бон шеър мехонанд, сипас, лањ-заи њозиру ѓоиб, омодагии хонан-дагон ба дарс амалї мегардад.

2. Пурсиши вазифаи хо-нагї: Бахотироварии мавзўизарф ва назорати иљрои машќи87.

3. Баёни мавзўи нав: Ањлисинфро ба ду гурўњ људо карда,бо навбат аз хонандагон мавзўисифату зарфро пурсон мешавем:

♦ Сифат њиссаи мустаќилинутќ буда, аломату хусусиятиашёро мефањмонад ва ба саво-лњои чї хел?, чї гуна?, кадом?љавоб мешавад: гули сурх, бачаибоодоб, хонаи калон.

♦ Зарф њиссаи мустаќилинутќ буда, аломат, замон, макон,маќсад, сабаб, миќдору дараља,тарзи иљрои амали љумларо ме-фањмонад ва ба саволњои кай?,чї тавр?, чї тарз?, ба чї андо-за?, аз чї сабаб? љавоб меша-вад. Мисол: Дирўз барф борид.Акрам озодона аз миёни мардумгузашт.

♦ Сифат дар љумла ба вази-фаи мубтадо, хабар, муайянку-нанда, њол меояд: Доно аспаш-ро таъриф мекунад, нодон ху-дашро. Ў духтари зебоест. Кур-таи сабз ба ту мезебад.

♦ Зарф одатан ба вазифаињол меояд. Яъне, зарфи замон-њоли замон, зарфи макон -њолимакон…

♦ Сифат аз рўи маъно аслїва нисбї мешавад. Сифати аслїхусусияти хоси ашёро мефањмо-над: ќалами сурх, бачаи доно,оби соф…

Сифати нисбї нисбат ба чизедалолат кардани сифати ашёромефањмонад: куртаи пахтагин,лонаи хасин, пойафзоли чар-

мин, хонаи хиштин.♦ Сифат се дараља дорад:

одї, ќиёсї (-тар), олї (тарин).♦ Зарф низ дараља мегирад,

лекин пасванди - тарин ќабулнамекунад.

Њамин тавр, мо хусусиятуаломатњои марфологии зарфусифатро дида баромадем. Баъ-ди он ки хонандагон як - як басаволњо љавоб доданд, хонандаидигар илова намуд:

♦ Сифат аз рўи сохт 4 хел:сода - сурх, сохта - боодоб, му-раккаб -ќоматбаланд, таркибї-сурхи баланд мешавад.

♦ Зарф низ аз рўи сохт 4 хел

мешавад: сода - тез, сохта - озо-дона, мураккаб - чорзону, тар-кибї: тан ба тан, як ба як…

Пас аз ин намояндагонигурўњњо аз расмњои ранга љум-лањо сохта, тањлили синтаксисиюморфологї менамоянд:

1. Духтари дењотї бо њуснидилкашаш дилро мебарад. (љум-лаи хабарї, сода, дутаркиба,тафсилї).

2. Ангури тойифї ба манхеле маъќул аст.

3. Мошин аз байни талу теп-пањо босуръат њаракат мекард.

Ин љумларо хонандае тањли-ли морфологї менамояд:

1. Мошин - исм, ѓайришахс,љинс, танњо, моддї, љузъ, сода

2. Аз байни - пешоянди тар-кибии изофї

3. Талу теппањо - исм, макон,

ѓайришахс, љамъ, моддї, љузъ,таркибї

4. -у - пайвандаки пайвастку-нандаи пайињам

5. Босуръат - зарф, сохта,тарзи амал

6. Њаракат мекард - феълитаркибии номї, шахси III, шумо-раи танњо, замони гузашта.

Ба гурўњњо аз такрори мавз-ўъњо саволњо медињем:

1. Синтаксис чиро меомў-зад?

2. Таркиби калима аз чињоиборат аст?

3. Морфология чиро меомў-зад?

4. Овозшиносї чї?Баъд аз ин ба ќисмати мус-

тањкамкунии дарс мегузарем.4.Мустањкамкунии мавзўъ:

Дар ин ќисмат ба хонандагон азрўи слайди сохтаам ба воситаикомпютер хусусияту умумиятизарфу сифатро нишон дода, бозяк бори дигар аломати морфоло-гии ин њиссањои нутќро мефањмо-нам. Сипас. ба хонандагон дарбораи сохтани диаграммаи Вендар мавзўи "Умумияту фарќияти

сифату зарф" маълумот дода, баонњо вараќањои сафедро таќсиммекунам. Њар як гурўњ диаграм-маи сохтаи хешро кашида, тафо-вуту умумияташро мефањмонад:

5. Љамъбаст ва хулосаба-рорї. Корњои шогирдон тањлилёфта, хусусиятњои зарфу сифаттаъкид ва ба фаъолияти хонан-дагон бањогузорї карда мешавад.

Чунин кор яке аз бењтаринусулњои дарси интерактив буда,хонандаро ба муайян карданиумумияту фарќияти ду њиссаинутќ водор мекунад. Аз тарафидигар, мавзўъ дар хотираи хо-нандагон мустањкам наќш ме-бандад. Ин усулро дар дигардарсњо низ чун муќоиса истифо-да бурдан хеле ќулай аст.

Ш. ЉОБИРОВА,омўзгори гимназияи

"Душанбе"-и Донишгоњитехнологии Тољикистон

Сифат Зарф

Мувофиќи ин диаграмма аломатњои морфологии њис-сањои нутќ мувофиќ омада бошанд, бо аломати "+" ва агардар онњо фарќият дида шавад, бо аломати "-" дарљ кардамешаванд.

Њар як омўзгор њангомидарс додан кўшиш мекунад, кихонанда мавзўи њамонрўзароба пуррагї аз худ кунад. Аз инрў , њангоми дарс малакаюќобилияти хонандагонро баназар гирифта, фикран онњороба се гурўњ људо сохтан лозимаст: хонандагони фаъол, миё-на ва ѓайрифаъол. Мавзўи дар-сро ба эътибор гирифта, ба њаргурўњ мувофиќи фаъолияташонрафтор кардан лозим аст (дарњама лањзањои дарс. Аз ташки-ли дарс то эълони бањои хонан-дагон).

Масалан, њангоми гузаштанимавзўи (синфи 9) "Тањлили ѓаза-ли "Бигзор то бигирям, чун абрдар бањорон"-и Саъдии Шерозїмуаллим метавонад, ѓазалро, кидар китоби дарсї 7 байт омада-аст, дар 7 вараќ якбайтї нависад.Байтњоро тарзе навиштан лозимаст, ки ба њиљо људо шуда бо-шанд. Ин њиљоњоро омехта кар-да менависем. Ба њар як њиљо 1раќам мегузорем, ба таври љад-вали зерин: Вараќаи №1

2 7 10 1 5 12 8 3 11 9 4 6

-зар чун ба- Биг- гир- рон, абр то -њо дар би- ям

санг рў- -до- К-аз хе- -ёрон -зи но- -и ви- -ла- -зад

Аз рўи тартиби раќамњо њиљоњоро љо ба љо гузоред ва байти ѓазали Саъдии Шерозиро нависед ва маънидод кунед.

Дар лањзаи пурсиши ва-

зифаи хонагї вараќањоро бахонандагони гурўњи дони -шашон миёна таќсим меку-нем . Дар лањзаи баёни мав-

зўи нав њар як хонанда , киаз рўи вараќањо бай тњоиѓазалро мувофиќи фањмишихуд тањлил намудааст , ба-ромад мекунанд . Ба тариќисаволу љавоб бо ањли синфтањлили байтњоро пурра ме-гардонем .

Ба њамин усул мо ба он му-ваффаќ мешавем, ки дар лањ-зањои дарс диќќати хонанда-гонро ба китоб ва дарс љалбнамоем. Устод аз рўи корионњо назорат мебарад . Дарин сурат муаллим метавонадба хонандагоне, ки вазифаихонагиро љавоб доданд ва бахонандагоне , ки дар баёнимавзўи нав иштирок карданд,мустаќилона бањо гузошта,ањли синфро барои омўзишињамин мавзўи дарс њавас -манд намояд. Ѓайр аз ин, натанњо дар синфи 9, балкитамоми дарсњое, ки тањлилиин ё он шеъру ѓазалротаќозо мекунанд, чунин ше-ваи тадрисро истифода бур-дан мумкин аст.

УСУЛИ ИНТЕРАКТИВЇДАР ТАЊЛИЛИ ЯК БАЙТ

4НАМУНАИ ДАРС

ШањлоиТОЊИРИЁН,

омўзгори мактаби тањси-лоти миёнаи умумии №71

шањри Душанбе

(аз таљриба)"Агар мо љамъияти солим

бунёд карданї бошем, бояд фар-зандони солим, хушахлоќ ва бо-маърифатро ба камол расонем".

Эмомалї РањмонСалом ва риояи фазилатњои са-

лом барои тарбиятгирандагон ва хо-нандагон њатмї буда, он яке аз рук-нњои олитарини хисоли башариятњисоб меёбад. Муњаббат ва самими-яти худро ба инсони дигар зоњир на-мудан бо салом ифода мегардад, кион бояд орї аз њар гуна кибру ѓурурва даѓаливу худнамої бошад. Њар дуљониби мулоќоткунанда, ки вохўриионњо бо салом оѓоз мегардад, боядрукнњои одоби саломро риоя намо-янд. Хонандагони синфи 7 дарситарбиявbро дар мавзўи "Салом ваодоби он" ташкил намуданд, ки онропешкаши шумо мегардонем.

Сабрина дарсро оѓоз карда, иб-роз дошт:

4ДАРСИ АХЛОЌ

Салом алифбои одоб аст. Маъ-нои салом сулњ, оштї ва осудахо-тирї мебошад, ё ба маънои дигармуборакбодї, яъне табрику тањни-ят гуфтан аст. Салом воситаи хубидўстї мебошад, барои њамин њамсаломро њељ гоњ фаромўш накунед.Дилором: -Одоби салом му-

њимтарини одобњост. Саломроманшаи тамоми одобњо мехонанд,зеро њар вохўрї, шиносої, суњбат,музокира, дарс, њатто бањсу муно-зирањо бо салом оѓоз меёбанд,Агар касе саломро надонад, њаме-ша беадаб муаррифї мешавад.Салом фарз аст. Нахустин сухан,ки пагоњї аз забони муаллим багўши мо мерасад, низ салом аст.Гулдаста:Тани одамї шариф аст ба

љони одамият,На њамин либоси зебост,

нишони одамият.

Шањноза: -Салом нишонаиодобу дониш ва маърифати инсонаст.Динора:- Шакли дурусти салом

ин аст: "Ассалому алайкум!" Баъ-зан, "Салом", "Дуруд ба шумо!","Субњ ба хайр!" низ мегўянд.Шањзод:Аз насињат ноќисон комил

шаванд,В-аз насињат мудбирон

муќбил шаванд.В-аз насињат тоза гардад

њар диле,В-аз насињат њал шавад њар

мушкиле.Дилафрўз: -Њангоми салом

гуфтан дасти ростро ба рўи дил ме-гузоранд ва бо табассум, оромонааз сидќу муњаббат салом мегўянд.Рамазон:Бењтарин гавњари ганљиyаи

њастї сухан аст,Гар сухан љон набувад,

мурда чаро хомўш аст?Фирўз: -Ба занон аввал мардон

салом мегўянд, вале барои вохўрїдаст дароз намекунанд. Даст дарозкардан ба худи зан вобаста аст.Љўрабек: -Дар њољатхона, њам-

мом, њангоми либос пўшидан, шу-стушўй ва таом хўрдан, бахусус, баодами обнўшидаистода салом на-мегўянд. Ба одаме, ки китоб мехо-над, дар ибодат аст, бо дигаронсуњбати гарм дорад, низ салом гуф-тан аз одоб дур аст.Аминљон: -Ба масту девонаю

нашъаманд низ салом нагўянд.Саида: -Ваќти ворид гардида-

ни нозирон, роњбарони мактаб ёомўзгорони дигар ба синф бо ишо-раи устод хонандагон аз љой бар-хоста, "Ассалом" мегўянд.

Муњаммадалї: -Нишаста са-лом додан ба падару модар, даѓа-лона љавоб гуфтани салом, бўсида-ни писарон њамдигарро, сар ба сарсалом кардан нишонаи бехирадист.

Маќсад аз гузаронидани индарс он буд, ки дар дили шогирдоняке аз фазилатњои неки аљдодиа-монро, ки обрўю нуфуз ва манза-лати ўро баланд мебардорад, бе-дор намоем. Зеро ниёгони мо инњусни одобро парвариш намуда, азхурдї таълим медоданд ва он азамалњои неку њамида ва солењифарзандон мањсуб меёфт. Диликўдакон мисли замини навкорамаст ва мо дар он чї кишт мекунем,њамон месабзад. Имом Ѓазолї таъ-кид менамояд:

Эй писар, гар пештар гўїсалом,

Оташи дўзах шавад бар туњаром!

Абдунабї НАВРЎЗОВ,омўзгори мактаби №15-и

ноњияи Айнї

САЛОМ ВА ОДОБИ ОН

ОБИ ТОЗА - ГАРАВИ САЛОМАТЇДар таърихи 30 марти соли љорї бо ибтикори Академияи тањ-

силоти Тољикистон семинари амалї баргузор гардид, ки дар онкоршиносон аз Вазорати тандурустии кишвар, АТТ ва Донишка-даи љумњуриявии такмили ихтисос ва бозомўзии омўзгорон вакормандони соњаи маориф иштироки фаъол доштанд. Дар њамо-иш модули таълимї тибќи барномаи "Об, санитария ва гигие-на" барои синфњои 1-4 мавриди баррасї ќарор гирифт. Тавредастандаркорон зикр намуданд, маќсади љамъомад додани та-саввурот ва малакањои њаётан зарури бењдошти шахсї ва то чїандоза муњим будани оби тоза барои нигоњдории њаёти солимбуда, модули мазкур аз моњи декабри соли гузашта то моњимарти соли љорї кор карда шудааст ва то њол ниёз ба иловавумуњокима дорад. Коршиносон С.Аминов, М. Ниёзмухаммедова,Т.Девоншоева, Б.Шомуддинов ва Б.Ашўрова таъкид сохтанд, кибарои дар мактабњои тањсилоти миёнаи умуми кишвар љорїнамудани фанни наве дар асоси ин модул зарурат ба миён ома-дааст, зеро солимии насли нав гарави ободонии љомеа ва киш-вари мост. Чунонки корманди Академияи улуми кишвар Муќад-дам Ниёзмухаммедова изњор дошт, гурўњи корї аз маводи пеш-нињокардаи UNISEF васеъ истифода кардаанд.

Дар нишасти мазкур мавзўъњои пешбинигардида барои син-фњои 1 то 4 баррасї шуда, иштирокдорн барои бењтар карданимуњтавои барнома фикрњои љолиб пешнињод карданд.

Ситорабону НАЗАРОВА,"Омўзгор"

№14 5-уми апрели соли 2013БАЊС4АНДЕША

Солњои охир бо талошутаваљљуњи Вазоратимаориф ва дастгириибевоситаи роњбари давлат,Президенти кишвар,муњтарам ЭмомалїРањмон кори мактабумаориф пеш рафта,дониши хонандагон рўзба рўз рушду нумўъ ёфтаистодааст.

Соли 2009-ум дар таърихиЉумњурии Тољикистон бори нахустСтандарти тањсилоти ибтидої(синфњои 1-1V) аз тарафи мута-хассисони варзидаи љумњурї оидињамаи фанњои таълимї тањия гар-дида ба чоп расид, ки то њол омў-згорон аз он истифода бурда ис-тодаанд.

Ин њуљљат боз дар санаи28.07.2012 маротибаи дигар боќарори мушовараи Вазоратимаорифи Љумњурии Тољикистонтасдиќ гардидааст. Дар муќои-са бо њардуи ин њуљљатњо ќайдкардан ба маврид аст, ки Стан-дарти нав танњо барои фанњоизабони модарї ва математиканавишта шуда, нисбати Стан-дарти соли 2009-ум тасдиќшу-да хеле њам васеъ навишта шу-дааст. Ба фикри ман, он чизе,ки дар ин њуљљат илова карда-анд, нолозим мебошад, чункибештари ин масъалањо бояддар барномаи таълимии фаннїва роњнамои омўзгор инъикосмегардиданд Дар Стандартбояд маќсадњо кўтоњ ва мушах-хас навишта мешуданд . Аммоин њуљљат чунон таълиф гарди-дааст, ки пас ба омўзгор дигарна барномаи фаннї лозим ме-шаваду на наќшаи таќвимї,чунки њамаи инро дар Стандартба таври худашон љой додаанд.

Бар замми ин, бори саввумаст, ки барномањои таълими забо-ни модарї ва математикаро дарсинфњои ибтидої (солњои 2007,2010, 2012) аз чоп бароварда та-нњо њамин ду фанро менависанд.Савол ба миён мебиёяд, ки пасфанњои таълимии дигар дар син-фњои ибтидої нолозиманд, ки тоњол барномањои таълимї надо-ранд ва мўњтарам олимон њам дарфикри он нестанд. Омўзгоронисинфњои ибтидої дар асоси ка-дом њуљљат наќшаи таќвимиашон-ро тањия созанд? Аз рўи ќоидабояд дар барномаи синфњои 1-4њамаи фанњои таълимиро љоймедоданд ва сипас барои тасдиќба мушовараи Вазорати маориф

(Баъзе фикру мулоњизањо перомуни китобњоибо ном "Насли нав"-и синфњои ибтидої)

пешнињод менамуданд.Дар барномаи таълимї аз

фанни забони модарї бо назар-дошти ихтисори рўзњои таърихї(рўзњои ѓайрикорї) барои синфиякум 32 њафтаи хониш ва бароисинфњои боќимонда 33 њафтаихониш људо карда шудааст, валеин дар таълими фанни математи-ка ба инобат гирифта нашудааст.

Илова ба ин, њамаи китобњоидарсии фанњои забони модарї ваматематикаи синфњои 1-4 бо номинасли нав аз чоп баромаданд вадастраси омўзгорон ва хонандаго-ни мактабњои тањсилоти умумїгардонида шуданд.

Аз тањлили китобњои дарсиизабони модарї чунин хулоса ба-ровардан лозим аст, ки ба љуз ки-тоби дарсии забони модарии син-фи 3 дар китобњои забони мода-рии синфњои 1,2 ва 4 норасоињоизиёд ба чашм мерасанд.

Дар китоби забони модариисинфи якум, гарчанде дар мунда-риља бобњо дода шуда бошандњам, вале дар аксари сањифањоикитоби дарсї номи мавзўъњо овар-да нашудааст, инчунин сарњадимавзўъњо низ аниќ нест.

Дар синфи якум тибќи талабо-ти барномаи таълимї аз нимсо-лаи дуюм бояд аз њисоби дарсњоизабони модарї яксоатї барои ма-шќи хат људо карда шавад, валедар китоби дарсї оид ба ин соатягон мавод вуљуд надорад. Аз ко-рњои хаттие, ки дар барнома ни-шон дода шудаанд нишоне вуљуднадорад.

Бар замми ин, барои ин китобдастури "Роњнамои омўзгор" на-вишта шудааст. Дар роњнамо боядасоси корро аз наќшаи таќвимїоѓоз менамуданд ва баъд тарзиистифода бурдани онро бо усу-лњои гуногуни таълимї шарњ ме-доданд. Ин кўмак ба омўзгоронинавкору љавон, инчунин ѓайриму-тахассисон мешуд, вале садафсўс, ки дар ин њуљљат, баръакс,маводњоеро љой додаанд, ки акса-ри омўзгорон, аз ќабили мутахас-сисон ва омўзгороне, ки тањсило-ти касбї доранд, бохабаранд.

Илова бар ин, дар роњнамомуњтарам муаллифон он маводе-ро, ки дар барномаи таълимї ома-дааст, такроран бо баъзе таѓйиро-тњо навиштаанду халос. Инчунин

чанд намунаи наќшаи дарс доирба њар боб навиштаанд. Аз ин на-мунањо омўзгорон ба тањлука ме-афтанд, зеро таълими забонимодарї гарчанде њамгиро бошадњам, бояд наќшаи дарс барои дусоати дарсї навишта мешуд, валедар рањнамо барои 3ва 4 соатїниз навиштаанд, ки ин тамоманнодуруст аст.

Китоби дарсии забони мода-рии синфи дуюм низ ба чорякњољудо нашудааст, вале ба дарсњоиалоњида људо кардаанд, ки омўз-гор аз он бемалол њангоми навиш-тани наќшаи таќвимї истифодабурда метавонад. Дар китобидарсї маводи машќи хат баъдињар як нуњ соати дарсї дода шу-дааст. Барои имло бошад, дар ки-тоби дарсї 15 соати алоњида људокарда шудааст, вале барои на-ќли хаттї ягон соат људо карда на-шудааст. Дар баъзе сањифањоикитоби дарсї луѓатњо такрораномадаанд. Мисол, калимаи "му-наќќид" сањифањои 162,165, кали-маи "таом", сањифањои 207, 213ва ѓайрањоро мисол овардан мум-кин аст.

Дар роњнамои омўзгор чї тав-ре, ки нисбати роњнамои омўзго-ри синфи якум ќайд кардам, агарнаќшаи таќвимиро менавиштанд,ба навкорону омўзгорони маълу-моти миёнаи умумидошта кўма-ки бебањо мешуд. Маќсад аз на-виштани ин љумла аз он иборатаст, ки дар навишти ин китоб дунафар омўзгори синфњои ибтидоїниз њаммуаллифанд. Бо вуљудиин норасогї, аз ин дастур муал-лимон бисёр маводњои заруриитаълимро ба пуррагї меомўзанд.

Нисбати китоби забони мода-рии синфи чорум бояд ќайд на-муд, ки ин китоб низ на ба чоря-књо ва на ба дарсњои алоњидаљудо карда нашудааст. Бо вуљу-ди ин, дар китоби дарсї бештаримавзўъњо барои хондан номгу-зорї карда нашудаанд, пас омўз-гор онро чї тавр номгузорї кунад?Инчунин љобаљогузорї дар замо-нњои феъл ва такроран омаданияк мавзўъ ба чашм мерасад(сањ.77). Њамин эрод дар мавз-ўъњои дигар низ љой дорад. Дармавзўи ањамияти сифат дар нутќнавишта шудааст, ки "сифатњонутќи моро зебо мекунанд. (сањ

127.") Ин мантиќан нодуруст аст.Дар сањифаи193 мавзўи фарќипешоянд аз пешванд дода шуда-аст, вале дар китоби дарсї оидба ин мавзўъ ягон маълумот доданашудааст. Њангоме ки ба хонан-да оид ба решаи калима маълу-мот дода нашудааст, пас мавз-ўъњои пешванду пасвандро даркадом асос меомўзонем? Бояд инмасъала пеш аз њама дар барно-маи таълимї љой дода мешуд.Илова ба ин, дар китоби дарсїоиди имлоњо ягон соат људо кар-да нашудааст.

Оид ба ин китоб низ роњнамоиомўзгор навишта шудааст. Аз индастур ба андешаи ман омўзго-рон на он ќадар маводро дарёфткарда метавонанд. Маводе, кидода шудааст, бештари он дарСтандарт мављуд аст ва такрорановардани он зарурияте надорад.Инчунин аз сањифаи 47 то 55-умимлоњои таълимї ва хелњои онронавиштанд. Агар омўзгори син-фњои ибтидої тарзи гузаронида-ни ин имлоњоро надонад, дар ки-тобчаи имло дар синфњои ибти-доии М.Лутфуллоев ба пуррагїшарњ дода шудааст. Дар дастурнаќшаи намунавии дарс додашудааст, ки якбора омўзгоронипуртаљриба низ роњгум мезананд.

Хуб мешуд, агар муњтарам му-аллифон дар роњнамо наќшаи таќ-вимии китобро менавиштанд, ки инкўмак ба омўзгорон мебуд.

Њангоми таќризнависї ба кито-бњои дарсии забони модарї таъ-кид шуда буд, ки баъди ислоњ на-мудани камбудию норасогињоикитобњои пешнињодшуда боридигар онњоро барои таќриз пешни-

њод кунанд, вале ин амал иљронагардид. Натиљаи кор ба он овар-да расонд, ки имрўз то њатто омў-згорони варзида сарњисоби ба-наќшагирии мавзўъњои таълимиросарфањм нарафта истодаанд. Ай-нан њамин чизро бо боварии томгуфтан метавонам, ки дар аксарикабинетњои методии шуъбањоимаориф мушовирони синфњоиибтидої ѓайриихтисосанд, онњо азтаълим дар зинаи аввали мактабхуб бархурдор нестанд ва ба омў-згорон дар тањияи наќшаи таќвимїкўмаки амалї расонида наметаво-нанд.

Нисбати китобњои математи-ка чунин гуфтан љоиз аст, ки дарнаќшаи таълими муассисањои уму-мии ибтидої аз фанни забони мо-дарї дар синфи якум 32 њафта васинфњои 2-4 33 њафтаи хониш ни-шон дода шуда бошад, пас аз фан-ни математика дар синфи якум 33ва синфњои 2-4 34 њафтаи хонишнишон додаанд.

Дар китобњои математикаисинфњои якум ва дуюм дар сањи-фаи 3 ва роњнамои омўзгори син-фи як, сањ.24, синфи дуюм, сањ.17аломатњои ёрирасонро, ки дар ки-тобњои дарсї истифода шудаанд,нишон додаанд, вале хуб мебуд,агар дар роњнамо бо як љумла ме-навиштанд, ки раќами бо рангисурх навишташуда анљоми дарсмебошад, ки он барои омўзгоронфањмотар мебуд, ё ба дарсњо људомекарданд. Ин ишорањоро дар њарду китоби дарсї ва роњнамои омў-згор дарёфт карда натавонистем.

Китобњои дарсии математикаисинфњои 3 ва 4 бошанд, ба дар-сњо људо карда шудаанд. Илова баин, ишорањои шартиро дар њар яксањифаи китобњои дарсї оварда-анд, ки муаллим бе ягон мушкилїметавонад, аз худи китоб наќшаитаќвимиашро нависад. Дар роњна-мои омўзгори синфи сеюм муал-лифон тарзи корбарї ва таълимиаксари мавзўъњоро шарњ додаанд.Наќшаи намунавии дарсро навиш-таанд.

Дар синфи чорум бошад,бештари мавзўъњоро њамчун на-ќшаи дарсї бо пуррагї навиш-та, тарзи њалли мисолу масъа-лањои душворфањмро пешнињо-ди омўзгорон гардондаанд. Ин дуроњнамо барои омўзгорони љавонва ѓайриихтисос њамчун дастуритайёри омўзишї мебошанд.

Боќимонда норасоињои даркитобњои дарсї ва дастурњои ом-ўзгорон љойдоштаро ба худи му-аллимони синфњои ибтидої њаво-ла мекунем.

Карамхудо СОЊИБНАЗАРОВ,омўзгори калони кафедраииќтисод ва идора дар соњаи

маорифи ДЉТИБКСМ

4ПУРСИШУ ПОСУХ

Љавоб: -Мутобиќимоддаи 39-и ЌонуниЉумњурии Тољикистон"Дар бораи маориф"хонандагон ва дониш-љўёне, ки ба оилањоикамбизоат тааллуќдошта, дар муасси-сањои тањсилоти ибти-дої, миёна ва олиикасбии давлатї дар

асоси шартнома (пулакї) таълим меги-ранд ва имтињонњои љориро бо бањои 4(хуб) ва 5 (аъло) супоридаанд, имкон до-

АЗ ШАРТНОМАВЇ БА БУЉАВЇ:КЇ, КАЙ ВА ЧЇ ГУНА?

Ба идораи њафтанома дар бораишартњои гузаштан аз гурўњњоишартномавї ба буљавї суолњои зиёдворид мешаванд. Аз љумла, даркадом ваќт ва чї гуна донишљў азгурўњи шартномавї ба гурўњибуљетї гузаронида мешавад? Басуоли хонандагони њафтаномањуќуќшиноси Вазорати маорифСаидвалї Ќодиров посух медињад.

ранд ба гурўњњои ройгон гузаранд.Инчунин, мутобиќи "Ќоидањои гузаро-

нидани хонандагону донишљўёни муасси-сањои тањсилоти олии касбии ЉумњурииТољикистон аз гурўњњои ѓайриройгон багурўњњои ройгон", ки бо фармоиши вази-ри маорифи Љумњурии Тољикистон аз 4-уми феврали соли 2010,№160 тасдиќ кар-да шудааст, њангоми аз гурўњи шартно-мавї ба гурўњи буљавї гузаронидани до-нишљуён талаботи зерин риоя карда ме-шаванд:

- донишљў агар дар давоми чор се-местр аз тамоми фанњои таълимї 75%бањои хубу аъло гирифта, бањои ќаноат-бахш надошта бошад, аз гурўњи ѓайрирой-гон ба гурўњи ройгон гузаронида мешавад.

-донишљў агар дар корњои љамъиятїва дохилии муассисаи таълимї иштирокнамуда, корњои курсиашро бо бањои хубуаъло супорад ва на камтар аз ду маќоладар рўзнома ё маљалла (барои фанњоигуманитарї) чоп карда бошад ва ё ду- се

кори лабораторї (барои фанњои даќиќ ватабиатшиносї) ба анљом расонида бошад,аз гурўњи ѓайриройгон ба гурўњи ройгон гу-заронида мешавад.

Њангоми аз гурўњи ѓайриройгон ба гур-ўњи ройгон гузаштан Комиссияи назди до-нишгоњ њуљљатњои пешнињодшударо омў-хта, барои баррасї ва тасдиќ ба Шўроиолимон пешнињод менамояд. Дар Шўроиолимон яке аз намояндањои комиссияњуљљатњои довталабро пешнињод намуда,доир ба мувофиќат кардани њуљљатњо баталаботи ќоидањои мазкур гузориш меди-њад.

♦ Дар Шўрои олимон гузориши до-нишљў- довталаб шунида мешавад. Агарсатњи саводи донишљў ба талабот љавобгўбошад ва бо тариќи озод 51 %-и овозњо-ро соњиб шавад, њуќуќи ба гурўњи ройгонгузаштанро пайдо менамояд. Шўрои оли-мони донишгоњ (донишкада) дар ин ху-сус ба Вазорати маорифи Љумњурии То-љикистон лоињаи ќарор ва њуљљатњои ди-

гарро пешнињод менамояд.♦ Баъди ба тасвиб расидани ќарори

комиссияи назди муовини вазир њуљљатњукми ќонунї гирифта, аз љониби ректоридонишгоњ ва донишкада ќарори амалїгардонидани он ба тасвиб расонида ме-шавад.

♦ Комиссияњои дар ќоидањо таъкид-шуда њар сол баъди анљоми имтињонотизимистона ва тобистона фаъолият ме-кунанд.

♦ Ятимону бепарасторон (танњо бепадару модар), донишљўёни фаъол, аъло-хон ва ахлоќан намунавии муассисањоитањсилоти ибтидої ва миёнаи касбї (ху-сусї) мувофиќи ќоидањои мазкур аз супо-ридани маблаѓи тањсил озод мегарданд.

♦ Дар сурати дар муњлати 1 сол иљронашудани шартњои сархати 1 ва 2 банди2-и ќоидањои мазкур донишљў аз нав багурўњи ѓайриройгон гузаронида мешавад.Эзоњ: Донишљўёне, ки тибќи сархати 1

ва 2 банди 2-и ќоидањои мазкур аз гур-ўњњои ѓайриройгон ба гурўњњои ройгон ме-гузаранд (ба истиснои ятимон), бо сти-пендия таъмин карда намешаванд.

Масъули гўша:Саидаи ФАЗЛ,

"Омўзгор"

№14 5-уми апрели соли 2013МО ВА ХОНАНДА

4РОБИТА

Мо, кормандони нашрияи маз-кур тайи чанд моњи охир аз номишумо мактубу маќолањои фарово-не гирифтем, ки дар мавзўотимухталиф таълиф гардидаанд.Ќаблан бояд таъкид кард, ки идо-раи нашрия аз шумо, хонандаго-ни доимии "Омўзгор" њамеша си-посгузор ва миннатдор буд, њаства мемонад. Падидаи басо љоли-бу хушоянд алњол он аст, ки сафимуаллифону рўзноманигоронимузофотии њафтанома дар ќиёсбо соли гузашта ба маротиб аф-зудаву сатњи нигоштањои эшонхеле боло рафтааст. Воќеан њам,мо аз кўмаку дастгирї ва масли-њату пешнињодоти устодону омўз-горони азиз ба таври њамешагїшод њастем ва аз он њама љидданистифода мекунем.

Инак, мегузарем ба шарњутафсири номаву матолиби ранги-ну пурмуњтаво ва љаззобу љолибиомўзгорони макотиби кишвар. Аб-дуллољони Абдуллоњ, омўзгориАкадемияи ВКД-и ЉТ дар хусусибеадолатињо ва таќсимоти ноду-русти вазифаю мансабњо баъдихатми донишкадаву донишгоњњо(ба вижа, вазифањои сохтори ин-тизомї) дар шањру навоњии вило-яти Суѓд басо бадард њарф зада,зимнан аз он изњори нигаронї на-мудааст, ки масъалаи мазкур са-бабу омилњои таърихии худро до-рад, ки аслан аз даврони Њукума-ти Шўравї сарчашма мегирад.Л.Сўњроб аз шањри Хоруѓ атрофихислатњои неки инсонии мардуминоњияи Шуѓнон, даќиќтараш, соки-нони дењаи Рожи ин ноњия наќлмекунад ва билхоса, мардумнаво-зию мењмондўстии ононро бо ми-солњои воќеї ва ибратбахш вас-фу ситоиш менамояд. Як идда на-виштањои муаллифон ба масоилитадрису таълим, усулу шевањоиљадиди муосири сабаќомўзї дармакотиби шањру навоњии кишварбахшида шудаанд. Фарњод Саид-зода, як тан аз муаллимони мак-таби №112-и шањри Вањдат мат-лаби ирсол намудаи хешро "Аф-сона ва таълими он дар синфњоиибтидої" унвонгузорї намуда, азбоби истифодаи ин жанри фолк-лорї дар мавридњои зарурї дармашѓулиятњо наќл мекунад. Азбас-ки дар ин мавзўъ идораи нашриямаќолањои зиёде ќаблан ба табърасонида буд, мо аз чопи он худ-дорї кардем. Директори ЛАКИ (инмафњумњо шарњ наёфтаанд) ва ТКаз шањри Душанбе, Р.Шарифов,омўзгор аз ноњияи Файзобод С.Во-њидова, директори Коллељи муњан-дисї - омўзгори шањри ДушанбеИсмоил Эгамов, омўзгори литсейи№2-и пойтахт С.Усмонова, соби-ќадори љанги Афѓонистон Б.Но-дир, омўзгори мактаби №18-иноњияи Фирдавсї Мастура Гулма-мадова, омўзгор аз ноњияи Муъ-минобод Ќобилљон Њабибуллоев,муаллими фанни таърихи макта-би №67-и ноњияи Сино ХолбибїЊасанова, мушовири Маркази так-мили ихтисоси шањри ДушанбеШ.Ќосимова, омўзгори мактаби№38-и пойтахт Мавзуна Ќуќаншо-ева, омўзгор аз ноњияи ВарзобФирўзаи Шариф, профессор Ра-ќиб Абдулњаев, номзади илмњоипедагогї, дотсенти фанњои "Педа-гогикаи тањсилоти олї ва фанњоигуманитарии ДТТ пањлуњои мухта-лифи методикаи таълимиро дармакотибу дабистон ва коллељу до-нишкадањои олї њангоми гузаро-нидани машѓулиятњо мавриди тањ-лил ва баррасї ќарор додаанд.Њабиба Юсуфова ва АбдуѓаффорШарофзода, аз Коллељи омўзго-рии шањри Душанбе аз хусуси одо-

(Фишурдаи номањо)

Дуруду пайѓом бахонандагону њаводоронидоимии њафтаномаи"Омўзгор".

би муошират дар байни толибил-мон ва роњњои расидан ба да-раљаи инсони комил бањс ороста,аз љавонон даъват ба амал мео-ранд, ки тибќи нишондод ва дас-туру њидоятњои бузургони ањлиилму адаби гузаштагони халќи то-љик хештанро бо ахлоќи њамида ваафъоли писандида пероста карда,дар тарбияи худогоњиву мењанпар-

варї ва ѓояву ормонњои миллїнаќши созанда гузоранд. Ибодул-ло Њимматов, муаллими мактаби№1-и ноњияи Тољикобод, анде-шањои хешро перомуни пробле-маи санљишу бањогузорї ба дони-шу саводи хонандагон иброз дош-та, ќайд мекунад, ки дар ин самтталаботи зеринро бояд ба инобатгирифт:

а) Талаба асосњои илмро омў-хта, факту њодисањоро донад ва башарњи дурусти илмии мавод омо-да бошад;

б) Њамчунин хонанда бояд ма-фњуму истилоњоти илмї, ќонунњова теоремањоро аз худ кунад, кињангоми шарњдињии њалли масъа-лањои ба миён омада, пробле-мањои гуногун ва супоришњоиамалї аз онњо истифода бурдатавонад.

в) Талаба дар љавобњои худравшанї, аниќии фикр, мањоратиба аќидањои худ устувор будануњимояву дифоъ кардани онњоронишон дињад.

г) Донишњои хонандагон моњи-яти амалї дошта бошанд;

д) Талаботро ба нутќи шифоњїва хаттии хонандагон риоя карданзарур аст.

Воќеан, афкори устоди пухта-кор И.Њимматов, ки собиќаи кори58-сола дорад, муљиби омўзиш вадастгирї мебошанд ва бо нуктавупешнињодоти худ таваљљуњбаран-гезанд. Омўзгори МТМУ, №20-ишањри Истаравшан Бањром Ѓафу-ров як дарси тарбиявии худро бономи "Фатњу кушоиш орад, дастидуои модар" ба нишонии "Омўз-гор" ирсол намудааст, ки ба Идимодарон бахшида шудааст. Маќо-лаи муаллими мактаби №47-иноњияи Љалолиддини Румї Соњиб-назар Хољаев як навъ тањлили пе-дагогї ва услуби омўзиши мањо-рати омўзгорон ба ёрии сарваро-ни љавони муассисањои таълимїмањсуб ёфта, намунаи шаклњоитањлили дарсро дар бар гирифта-аст. Нигоштањои донишљўёни ДМТШ.Саломова ва ДТТ ЌаландарСодиќов ситоиш ва тасвири лањ-зањои мењнатии устодони алоњида-ро ифода кардааст. ОмўзгоронЌаюм, Зиё аз Абдуањад Абдунаби-ев аз ноњияи Истаравшан, АфѓонБобољонов, омўзгори фанни риё-зии мактаби №45-и ноњияи Ёвон,Асомуддин Њусайнов аз мактаби

№50-и ноњияи Восеъ, СафаралїМањмадалиев аз мактаби №50-иноњияи Муъминобод, ГанљинаОрифова, Шањноза Абдулхайровааз ноњияи Истаравшан доир батафсиру шарњи мавзўоти мушки-ли таълимї ва чењрањои дурахшо-ни бахши маорифи љумњурї бањсмекунанд. Дар ин миён, маќолањоиА.Бобољонов - "Њалли масъала ва

мисолњои мураккаб барои кори му-стаќилона ва олимпиадаи матема-тикї; С.Хољаев - "Пурсиши тестїва моњияти он дар таълими хонан-дагон", Ќаюм Зиё - "Андешањо оидба имлои забони давлатї", С.Мањ-мадалиев - "Аристотел - физика -

Сино" ва ѓайраи дигар ќобили зикрва тасанно мебошанд. МатолибиИслом Юсуфї, ки "Омўзгор-оина"номгузорї шудааст, ба фаъолия-ти омўзгорию эљодии муаллимаимактаби №17-и ноњияи ЊамадонїХолбибї Табарова иртибот дора-ду аз Зафар Муродов аз Кўлоб ваП.Бердиева аз мактаби №52-ишањри Душанбе масоили гуногунињаёти ањли маорифро бозгўї ме-кунанд. Бархе аз навиштањои му-аллифони дењот аз боби сабкушевањои таљлили љашни Наврўзибостонї дар шањру навоњии мам-лакат њикоят мекунанд.

Маќолањои ходими калони ил-мии ПРМ - Дастами Мањкам - "Са-ромади пайдоиши Наврўз", мута-хассиси пешбари маркази љумњу-риявии такмилию методии наздиВМ ЉТ Тољиниссо Каљкулоева -"Наврўз-љашне бостонї ва љовидо-на", омўзгори мактаби №6-иноњияи Айнї, Наќибхон ТуѓралиМансуриён - "Наврўз ва истиќбо-ли он", "Рамзњо ва орзуњо", ходи-ми калони илмии ПРМ М.Њошимо-ва - "Наврўзи оламафрўз" аз инќабил мебошанд. Омўзгорон - мух-бирони доимии мо Њокими Сафар(ноњияи Файзобод), Њамдам Дада-боев (ноњияи Рўдакї), АбдуњамидРаљабов (ноњияи Айнї), ТолибСатторов (мактаби №11-и шањриДушанбе), Љамшед Аминов (мак-таби №23-и ноњияи Панљакент),Мирзосалим Насимов (омўзгоримактаби №38-и ноњияи Ёвон),Р.Зуњуров - нафаќахўр, Аълочиимаорифи Тољикистон, ЛутфияЊамидова (рўзноманигор, шањриДушанбе), Мањбуба Ањмадова (ом-ўзгори мактаби №50-и ноњияиСино), Н.Бобоназаров (омўзгор азноњияи Њамадонї), С.Холмуродов(омўзгор аз ноњияи Зафаробод),Њ.Олимова (номзади илми фило-логия, ДДЗТ ба номи С.Улуѓзода),Шањноз Каримова (ДТИКМ-и вило-яти Суѓд), Садафмо Мўсоева (ом-ўзгор аз мактаби №23-и ноњияи

Шоњмансур) низ дар мавзўоти гу-ногун афкору андеша ва нуќтаиназари вижаи хешро баён дошта,саъй намудаанд, ки дар бозгўї ватањќиќу тасвири рўзгору фаъоли-яти мушкилу мураккаби омўзгоро-ни макотиби кишвар то љое сањмимондагори худро гузоранд. Азљумла, директори МТМУ, №23-иноњияи Панљакент Љ.Аминов басо

дуруст ва бамаврид таъкид меку-над, ки:

"…Ман чун омўзгори собиќа-дор, сарвари мактаб барои тат-биќи амалии Ќонун "Дар бораимасъулияти падару модар дартарбияи фарзанд" чанд пешнињоддорам:

1.Мо бояд дар соњаи маорификишвар таљрибаи давлатњои Япо-ния, Хитой ва Кореяро дар њавас-манд гардондани омўзгорон дармадди аввал гузорем.

2.Барои минбаъд дарсу машѓ-улиятњое, чун "Одобнома" роњан-дозї ва ба барномањои таълимдохил карда шавад.

3.Китобхонањои мактабњорокомилану љиддан бо адабиётибадеї таъмин намоем.

Омўзгори мактаби №23-и шањ-ри Душанбе Садафмо Мўсоевадар ду маводи худ аз дидгоњи шо-ирону нависандагони классикифорсу тољик ба масоили ахлоќиютарбиявї таваљљуњ намуда, љавњ-ари аќоиди башардўстонаи ади-бонро бо фањму дарки хеш таф-сир кардааст.

Умуман, андар боби таълифо-ти муаллимон-рўзноманигоронишањру навоњии мамлакат соатњоизиёд метавон њарф заду он навиш-тањоро даќиќкоронаю саррофонабаррасї ва файсала намуд. Аммодар ин росто, баъзе маслињатуаќидањои хешро атрофи бењтаргардидани сатњу сифат ва муњта-вою масъалагузории муаллифондар ин ё он мавзўъ метавон баёнкард. Аввалан, бояд гуфт, ки бах-ши зиёди маќолаву матолиби му-аллифони дењот аз масъалавупроблемагузории љиддї, ки фа-рохўри сабку шевањои навину му-осири таълим бошанд, орї буда,чун анъанаи њамешагї дар ќола-бњои якнавохту дилбазан рўи баёзомадаанд.

Дувум ин ки, бо вуљуди огоњи-ву таъкидњои мо њаљми аксар на-виштањои устодону омўзгорон азмеъёр зиёд буда, аслан аз наќлианкетамонанди бењадаф, ки љавњ-аре надоштаву њадди аќал ягонпањлўи ибратбахшу омўзандаифаъолияти педагогии омўзгорон-ро дар бар нагирифтааст, иборатмебошаду халос.

Саввум: бо вуљуди ворид гар-дидани теъдоде аз маќолањои во-ќеан њам таваљљуњбарангез, ки бамушкилот ва камбудиву нуќсонњоишевањои таълим дар мактабњо,норасоиву иштибоњоти китобњоидарсї ва масоили бањсзо дар бах-ши њисобњои молиявии таълим-гоњњо бахшида шудаанд, њамонотаълифоти хому рўякї, шитобко-рона ва дур аз мантиќу безамина-анд, ки сањифањои фаровонероишѓол кардаанд.

Чањорум ин ки, дар ваќти на-вишти ину он мавод ба тарзу саб-ки гуфтор, њусни баён ва назокатусалосати сухан, ба як ибора,ќоидањои имлои забон боястї диќ-ќати беш ва амиќ дод, ки бузургонкаломро силоњ ё воситаи асосї вакалидии ибрози аќидаву андешањономидаанд.

Панљум ин ки, бархе аз навиш-

тањо таълими ин ё он мавзўърофаро гирифта бошанд њам, аз су-ханњои муњаќќиќону педагогњоимаъруф ва умуман, иќтибосотизиёде, ки ќисмати асосии маќола-ро пур кардааст ва ягон моњиятенадорад, таркиб ёфтааст.

Њатто (баъзе муаллимони мохафа нашаванд!) як идда навиш-тањо мустаќиман аз китобњоидарсї рўнавис ва кўчонида шуда-анд, фикри тоза надоранд. Муал-лифон бештар саргарми суханњоиобшуставу умумї гардида, мавз-ўи интихобкардаашонро то баохир њал карда натавониста, боњамин як чизи бесару нўгеро "ма-ќолаи методї" гўён номгузорї кар-да, ба мо ирсол мекунанд. Чандсухан андар боби маќолањои баном "чењранигорї".

Тасвири пањлуњои њаётии корузањмати муаллими имрўз, офари-дани лањзањои дарсиву сабаќомў-зонии устодони чирадасту варзи-даи таълимгоњњо, усулу методњоинаву диќќатљалбкунанда, инъико-си як дарси муќаррарї, вале дарайни њол љолибу хотирмон, ки на-мои таљрибаву мактаби фардиисабаќомўзии як нафар муаллимиталошманду боиродат аст, маъ-лум, ки амали сањлу сода набуда,њунару ќобилият ва љањонбиниихосаи пешрафтаро таќозо меку-над. Аммо дар заминаи таљри-бањои солиёни тўлонї андўхтамуаллими мушоњидакор метаво-над як лавња ё очерки хонданиишавќангез доир ба зиндагї ва коризањматталаби њамкори худ таъ-лиф намояд. Мо аз муаллифонидоимии худ як хоњиши самимонаидигар доштем. Ба иттилои њамко-рони "Омўзгор" расонданием, кињар њафта ба нишонии нашриямактубу маќолањои бењадду њисо-бе ворид мегарданд, ки на њамаион ба мавзўъњои умдаю доѓи таъ-лиму тарбия ва мушкилоту нора-соињо бахшида шудаанд. Ќисма-те мавзуъњои доимї ва куњнана-шавандаро фаро мегиранд, киагар чопи онњо каме дер шавад, ёба таъхир афтад, ин маънои онронадорад, ки шумо, омўзгоронимењрубон, њар лањзаву соат зангзада, талаби њатмии чопи навиш-тањоятонро пофишорона таъкидкунед. Бо сабр ва тањаммулпешабояд буд, то ба њадафи хеш ком-гор гардед. Дар мавриди маќо-лањое, ки ба инъикоси як дарситарбиявї доир ба мавзўъњои маъ-луми њаётї оид гардидаанд, якомилро метавон гўшзад намуд.Ростї, ин дарсњои тарбиявї низ баталабот љавобгў нестанд.Чаро?Кулли ин гуна навиштањо аз рўи яктарњи маъмулї: яъне, оварданиному насаби хонандагон ва суха-нњои ба онњо иртиботманд иборатбуда, шомили силсилаи гуфто-рњои якранг мебошанд. Маълум,ки муаллимон зањмат кашиданнахоста, пойбанди тарзњои анъа-навии гузаронидани дарсњои тар-биявї шуда, аз нањваю гунањоиљадид ва навоваронаи рангин, кибоиси дастгирї ва њусни тафоњу-ми ањли маорифи кишвар гарданд,дуранд ва мустаќилияту эљодко-рии эшон ба нудрат ба чашм ме-расанд.

Идораи њафтаномаи "Омўз-гор" аз муаллимони соњибзавќ, кибо маќолаву матолиби хеш пай-васта дар сањифањои нашрия ба-ромад мекунанд, амсоли И.Хол-назаров (н.Айнї), Ш.Мирзоњотам(н.Хуросон), М.Одина (н.Ќумсан-гир), Њ.Алимзода (н.Айнї),О.Ѓаффорова, З.Рањимї (ш.Ду-шанбе), М.Њомид, Њ.Сафар(н.Файзобод), А.Малахов(н.Рўдакї), Ш.Арабов, И.Табарї(н.Варзоб), Зўњро Шарифова(ш.Душанбе) ва бисёр дигаронминнатпазир ва ќаноатманд ме-бошад. Барои минбаъд низ муал-лифони ранљбари мо дар пеш-бурду рушди кори маорифи киш-вар бо навиштањои пурмуњтавоихеш њиссаи сазовори худро ме-гузоранд. Мо интизори номањоишумоем. Бо мо бошед!

Шодї РАЉАБЗОД,"Омўзгор"

№14 5-уми апрели соли 2013ГУЛШАНИ РОЗ

шарњу эзоњ дињем.Дар ин љо бояд мутазаккир шуд, ки маю

маъшуќњои Њофиз, ба ќавли муаллифи"Њофизнома" (Тењрон, 1375њ.). Бањовад-дини Хуррамшоњї се навъанд; маю маъ-шуќи заминї, маю маъшуќи ирфонї-ос-монї ва маю маъшуќи адабї ё киноявї.

Аз таносуби мустаќим ва зидди њам-дигарии таъбирњои "косаи зар" ва "косаисар", яъне фано ва баќо њувайдост, ки дарин байт сухан дар бораи фано ва баќомеравад, яъне фанои ирфонї ва баќоиирфонї. Фано ва баќо бошад, љузъе азаљзои фалсафаи тасаввуф ба шумор ме-раванд.

Чунонки пештар зикр кардем, таъбири"косаи сар" рамзи фано, фанои инсон даролами фонї фањмида мешаванд. Ба зам-ми ин, ибораи "оби тарабнок", яъне май,ки дар ин љо майи майхонаи васли мањбубаст, ин аќидаи моро таќвият мебахшад.

Рољеъ ба масъалаи фано ва баќо, ёфанои ирфонї, шоир дар љойњои дигармегўяд:

Ин љони орият, ки ба Њофиз супурддўст,

Рўзе рухаш бубинаму таслимивай кунам.

***Сабо, хоки вуљуди мо бад-он

олиљаноб андоз,Бувад, к-он шоњи хубонро назар бар

манзар андозем.***

Наќди диле, ки буд маро сарфибода шуд,

Ќалби сиёњ буд, аз он бар њарамрафт.

Мавлавї бахшида ба масъалани фанова баќо дар "Маснавї" мефармояд:

Ту аз он рўзе, ки дар њаст омадї,Одамї, ё хок, ё боде будї.Гар ба он њолат туро будї баќоКай расидї мар-туро ин иртиќо?Ин баќоњо аз фаноњо ёфтї,Аз фано рў, пас чаро бартофтї?З-он фаноњо чї зиён будат, ки тоБар баќо љафсидаї, эй бенаво?Чун дуюм аз аввалинат бењтар аст,Пас фано љўю мубаддалро параст.Маънии байт: Њофиз дар мисраи ав-

вал мегўяд, ки хезу дар косаи зар обитарабнок андоз, яъне пайрави сулуки та-риќат бош ва аз роњи зикру муљоњида вафикру мушоњида, ибодат ва худшиносиюХудошиносї, ки тибќи њадиси "ман ъара-фа нафсању фа ќад ъакрафа раббању",яъне, њар кї худро шинохт, пас ба тањќиќХудои худро шинохт, мебошад, ба мар-њала ва маќомњои баланди тариќат би-рас ва дар нињоят, Инсони комил шав.

Чун инсони комил шудї, пас беихтиёраз ту каромот ва маорифи илоњия содирмегардад.

Сипас, баъди фано рўњи ту ба диёримањбуб парвоз карда, вањдат сурат меги-рад ва ту умри љовидона ёфта, абаданзиндаву љовид хоњї монд.

Чунонки дар љои дигар босароњат,шабењ ба њамин маънї мегўяд:

Њаргиз намирад он ки дилаш зиндашуд ба ишќ,

Сабт аст бар љаридаи оламдавоми мо.

Дар мисраи дуюм, Њофиз мегўяд, кипеш аз он ки тани хокии (сифлии) ту фонїшуда, ба хок табдил ёбад, он амалњое, ки(он амалњо дар шарњи мисраи аввал зикршуданд) барои солики тариќат заруранд,бодиќќат ва бериё (на чун зоњидон риёко-рона) ва сидќан иљро намо.

Мирзо ОДИНА,омўзгори мактаби раќами 32,

ноњияи Ќумсангир

Байти аввалХезу дар косаи зар оби тарабнок

андоз,Пештар з-он ки шавад, косаи сар

хок, андоз.Ин байт дар баъзе нусхањо чунин ома-

дааст:Хезу дар косаи зар оби тарабнок

андоз,Пештар з-он ки шавад, косаи сар

хокандоз.Ва ба маънии байт дар њарду нусха

њам халале ворид нагардидааст.Косаи зар - косае, ки аз зар сохта шу-

дааст, косаи тиллої. Ин ибора, яъне, ко-саи зар рамзи њаёти хушу хуррами љови-донист, яъне баќо.

Косаи сар - косахонаи сари инсон, љум-љума. Ин ибора, дар ин љо рамзи фонїбудани инсон дар дунёи фонї мебошад,яъне фано.

Оби тарабнок - киноя аз шароб, бода,май, яъне обе, ки шодию тараб мебахшад.

Дар ин љо бояд зикр кард, ки аксаримафњумњои шароб ё маю бода ва харобо-ту майхонањое, ки дар ѓазалиёти Њофизомадаанд, ирфониянд.

Чунонки мегўяд:Мо дар пиёла акси рухи ёр дидаем,Эй бехабар, зи лаззати шурби

мудоми мо.***

Дар хароботи муѓон нури Худомебинам,

В-ин аљаб ин ки, чї нуре зи куљомебинам.

***Соќї, ба нури бода барафрўз

љоми мо,Мутриб бигў, ки кори љањон шуд

ба коми мо.***

Дўш дидам, ки малоик даримайхона заданд,

Гили Одам бисириштанду бапаймона заданд.

Азбаски Њофизи Шерозї њам, аз љум-лаи шоиронест, ки осори адабиашон азаќидањои ирфонї (тасаввуфї) саршор аст,биноан дар байти мазкур низ оњанге азоњангњои ирфониро метавон шунид ва љил-вае аз љилвањои ирфониро метавон дид.

Мо љилвае аз љилвањои ирфониро дариборањои "оби тарабнок", "косаи зар"(яъне, баќо) ва "косаи сар", (яъне, фано)мебинем ва сари риштаи нопайдои кало-баро аз маънии ин иборањо љўё мешавем.

Чунонки дар боло зикр кардем, дарѓазалиёти Њофиз мафњуми маю майхо-на, њамчунин кинояву истиорањои маюмайхона аз ќабили "оби тарабнок", «обихаробот", «харобот», «дайри муѓон» ваѓайрањо ирфонї (тасаввуфї) мебошанд.

Барои он ки мо ин байтро дуруст шарњдињем, бояд аввал ибораи истиоравии"оби тарабнок"-ро, яъне майро, ки он дарин байт на майи заминї, балки ирфонист,

Ваќте ки маълумотњои љамъкардаихонандагонро бо якдигар муќоиса на-мудем, њатто дар байни худи хонанда-гон низ бањсњо пайдо шуданд.

Масалан, хонандаи синфи 10-ум Му-њаммадиќбол, ваќте ки аз интернетмаълумотњои гирифтаашро мехонад,худаш њам шубња мекунад, ки наход Аб-ўрайњони Берунї миллаташ узбек бо-шад, ё ин ки гўё лаќаби "Берунї" азкалимаи "Бурунлы" (биникалон) гириф-та шудааст.

Дар китоби таърихи халќи тољик ба-рои синфи 7 (Хољаев С. "Матбуот", Ду-шанбе 2011) бошад, солњои њаёти олим(973-1051) мебошад, ки синнаш 3 солзиёд нишон дода шудааст. Мувофиќиривоятњо Абўрайњони Берунї тамомињаёти худро барои омўхтани илм сарфкардааст. Танњо дар љашнњои Наврўз(иди соли нав - 21-уми март) ва Мењр-гон (иди њосилѓундорї - 21-уми сентябр)ба кори илмї машѓул намешудааст. Бе-рунї 150 асар эљод кардааст, ки 40-тоашто ба замони мо расидааст. Абўрайњо-ни Берунї риёзиётшиноси машњур буд.

Бисёр асарњояш ба илмњои геоло-гия, физика, биология, таърих, этногра-фия ва фалсафа бахшида шудаанд.

Шоњасарњои Абўрайњони Берунї натанњо дар байни миллати тољик ва фор-сизабонон, балки дар байни халќњоиШарќи мусулмон ва дигар халќњоиљањон машњур гардидааст. Фаъолиятиилмии ў дар замони Сомониён оѓозёфта, минбаъд ба дараљаи баланд ра-сидааст.

Хонанда Расулов Файзалї (синфи10) аз рисолаи Ислом Ѓуломов "Каш-шофон-математикони замони Сомони-ён" (Кўлоб - "Сада" 1998) истифодабурд, ки дар маќолаи "Асри XI - асриБерунї" њамаи маълумотњо равшан вадаќиќкорона оварда шудааст:дониш-манди барљастатарин Абўрайњон Му-њаммад ибни Ањмад ал-Берунї (973-1048) дар солњои охири тавоноии сал-танати Сомониён, подшоњии Мансурибни Нўњ дар шањри Кати Хоразм (њози-ра Берунї) ба дунё омадааст. Волидай-ни ў аз сулолаи Сиёвушњои эронї бу-

4БУЗУРГОНИ ИЛМ

Дар њафтаномаи "Миллат" (№05(387) 30.01.2013) бо номи "100 шахсиятимашњури тољик, кистанд онњо?" аз намояндагони илм, тањти раќами 36номи файласуф, риёзидон, нуљумшинос Абўрайњони Берунї омадааст.Ќарор додем, ки бахшида ба 1030-солагии ин олими бузург (солитаваллудаш 973 ва соли вафоташ 1048 мебошад)њафтаи математикїгузаронем. Бо ин маќсад ба хонандагон - аъзоёни мањфили"Риёзидон" супориш додем,ки дар муњлати як њафта аз сарчашмањоигуногун доир ба ин шахсияти бузург маълумот љамъ намоянд.

АХТАРИ ПУРФУРЎЃданд. Дар хурдсолї аз падару модармањрум гашт. Бачагї ва наврасии Бе-рунї дар тарбия ва таълими риёзидонва нуљумшиноси намоёни Хоразм Абу-наср Мансур ибни Алї ибни Ироќ гузаш-тааст. Дар хонаи устод ў илм омўхт, баќадри мењнат расид, мўњтољї ва ѓамуандўњи одамони оддиро эњсос намуд.Берунї тахаллуси Абўрайњон аст вамаънои онро дорад, ки ў берун аз шањртаваллуд ёфтааст. Хоразм, ки дар асриХ маркази инкишофётаи маданиятиарабњо њисоб меёфт, мадрасаю ќироат-хонањои зиёд дошт. Дар он љо ибтидоиилмњои даќиќ - астрономия, геодезия,математика, география ва ѓайрањо хелебарваќт оѓоз шуда буданд.

Берунї бо ѓайрати том њамаи ил-мњои замонааш (таърих, забон ва ада-биёти халќњои кишварњои гуногун, фал-сафа, геология, минерология, физика,астрономия, математика, ботаника ваѓайра)-ро омўхт.

Љавони 16-сола мустаќилона ба му-шоњидањои астрономї машѓул шуд. Но-оромињои сиёсї ўро маљбур сохт, кисоли 990 ба шањри Рай муњољират на-мояд. Дар он љо бо роњбарии Хуљандїдониши худро доир ба сохтани асбо-бњои астрономї такмил дод. Дар 21-22солагї асбоби астрономие ихтироъ на-муд, ки бо ёрии он координатањои ма-њаллањои ањолинишини Хоразмро муай-ян кардан мумкин буд. Дар соли 995 якеаз аввалинњо шуда, глобуси Заминротартиб дод: ба навиштани рисолањоиастрономї ва исботи теоремањои три-гонометрияи сферикї шуруъ кард.

Китобњои "Оиди сояњо" (1022-1030)ва "Геология" (1025)-ро ба охир расонд.Соли 1030 асари машњури Берунї "Њин-дустон" навишта шуд, ки он номи муал-лифро дар таърихи илми љањон машњургардонд. Ва бе сабаб нест, ки олимониАврупои Ѓарбї асри XI-ро асри Берунїном нињода, ўро дар ќатори Леонардо даВинчи ва Лейбнитс гузоштаанд.

Шоњназар ЗАБИРОВ,омўзгори фанни математикаиМактаби Президентии ноњияи

Бохтар

БОЃИ ЗИНДАГЇХуршеди субњ оинаи рўи модар аст,Рангинкамон шабењ ба абрўи модар аст.Бахти сафед љустам, эй дўст, бегумон,Бахти баланд дасти дуогўи модар аст.Тифли ба хоб рафта дар оѓўши гарми ў,Бо нури чењра гавњари бозуОлимпиадаи номїКўње, ки мезанад сухани мо ба рўи мо,Бо лањни рўд њамду саногўи модар аст.Аз гуна-гуна хоб, ки бар кас насиб шуд,Хобе, ки роњат аст, ба зонуи модар аст.Дорад бањор покии дидори модаронШодоб боѓи зиндагї аз бўи модар аст.

Достони АЊМАДЉОН,донишљўи соли сеюми омўзишгоњи

тиббии шањри Вањдат

(ДАР ЊОШИЯИ ЗИНДАГИНОМАИ АБЎРАЙЊОНИ БЕРУНЇ)

4САНЉИШИ ЌАЛАМ

БАЙТИ ЊОФИЗ

4БА ОЗМУНИ «ТАФСИРИ ЯК БАЙТ»

№14 5-уми апрели соли 2013 МУШКИЛОТ4 БА ТАВАЉЉУЊИ МУАССИСАЊОИ ТАЊСИЛОТИ МИЁНАИ КАСБИИ ВИЛОЯТИ ХАТЛОНКитоб манбаи дониш ва мўљиби пешрафти саводуинкишофи аќлу хиради инсонист. Аз ин рў, мусаллањбудан бо чунин дастёри беминнат, муносибат кардан боон аз кас маданияти баланд ва масъулияти зиёдроталаб менамояд. Бахусус, барои тайёр намуданимутахассисони дорои маълумоти миёнаи касбїкитобхона ва ќироатхона мавќеи муайянро ишѓолменамояд.

Бо маќсади иљрои наќшаикории Вазорати маорифи Љумњ-урии Тољикистон дар нимсолаиякуми соли љорї фаъолияти ки-тобхона ва љалби донишљўён баќироати китоб дар муассисањоитањсилоти миёнаи касбии вило-яти Хатлон (коллељи омўзгорииДДК ба номи АбўабдуллоРўдакї, коллељи тиббии шањриКўлоб, коллељи санъати шањриКўлоб ба номи Кароматулло Ќур-бонов, коллељи тиббии шањриЌўрѓонтеппа, коллељи омўзгорииДДЌ ба номи Носири Хусрав,коллељи махсусгардонидашудаиноњияи Бохтар, коллељи энерге-тикии ноњияи ЉалолиддиниРумї, коллељи омўзгории ноњияиЌубодиён, Омўзишгоњи тиббииноњияи Данѓара, омўзишгоњитиббии ноњияи Ёвон) мавридисанљиш ќарор дода шуд.

Дар муассисањои тањсилотимиёнаи касбии вилояти Хатлоназ рўи панљ ихтисос (омўзгорї,тиббї, фарњанг, техникї, кишо-варзї) мутахассис тайёр кардамешавад. Дар ин муассисањо11446 нафар донишљўён ба тав-ри рўзона ва ѓоибона тањсил ме-намоянд. Ба кори таълиму тар-бия 1108 нафар омўзгорон маш-ѓуланд. Дар муассисањои тањси-лоти миёнаи касбии вилоятиХатлон китобхонањо ва ќироат-хона ташкил карда шуда, якќатор корњоро ба сомон расони-даанд. Мутаассифона, макониљойгиршавии онњо дар тањхона,синфхонањо, њуљрањои хобгоњвоќеъ гардидааст, ки ба талаботљавобгў нестанд.

Мудирони китобхонаи муас-сисањои таълимї, ѓайр аз Кол-лељи санъати шањри Кўлоб баноми К.Ќурбонов, ки ў дар курсидуюми шуъбаи ѓоибонаи коллељимазкур тањсил менамояд, ѓайри-тахассусї буда, ягон маротиба азкурси такмили ихтисос нагузаш-таанд. Њуљљатгузорї дар китобхо-нањо низ ба талабот љавобгў нест.Дар китобхонањо ѓайр аз коллељи

омўзгории ДДК ба номи Абўаб-дулло Рўдакї, коллељи тиббиишањри Кўлоб ва коллељи санъатишањри Кўлоб ба номи Кароматул-ло Ќурбонов штамп, китоби вори-доти ќайди гардиши китоб, матбу-оти даврї дида намешавад. Ки-тобњо дар рафњо аз рўи ихтисо-сњо ва алфавит љо ба љо карданашудаанд. Дар китобхонањои му-ассисањои таълимї китобњои таъ-лимї аз давраи солњои Шўравїбоќї мондаанд.

Айни замон дар китобхонањоимуассисањои тањсилоти миёнаикасбии вилояти Хатлон 154716нусха китоб мављуд аст.

Аз љумла, аз теъдоди умумиикитобњо дар китобхонањо танњоаз 15 то 35%-и китобњо истифо-да бурда мешаванду халос.

Ќайд кардан зарур аст, ки ба-рои ѓанї гардонидани фонди ки-тобхонаи муассисањои таъ-лимї коллељи омўзгории ноњияиЌубодиён, коллељи энергетикииноњияи Љалолиддини Румї, кол-лељи санъати шањри Кўлоб баноми К. Ќурбонов китобњоро батариќи њашар ба китобхона љамъовардаанд, вале аз беназоратиироњбарият то имрўз аксари кито-бњо ба рўйхат ворид намуда, дарягон љой ќайд карда нашудаанд.

Дар китобхонањои муасси-сањои таълимї, китобњои таъ-лимї нокифоя аст, аз љумла, бокитобњои аз фанњои забони русї,забони англисї, таърихи халќитољик, асосњои давлат ва њуќуќ,

фалсафа, фарњангшиносї, эко-логия, консепсияи табиатшиносї,анатомияи синнусолї ва физио-логия, омўзиши компютер ва ди-гар китобњои муосир пурра мав-људ нестанд. Имрўзњо барои дарсатњи зарурї ба роњ монданиљараёни таълим аз фанњои та-хассусї китобњои дарсї дар таъ-лимгоњњо намерасанд.

Дар се соли охир ба муасси-сањо 8394 нусха китобњои таъ-

кил медињад.Бояд гуфт, ки љалб намудани

донишљўён низ ба ќироати китобдар сатњи зарурї ба роњ монданашудааст. Њамагї дар китобхо-нањои муассисањои тањсилоти ми-ёнаи касбии вилояти Хатлон аз11446 нафар донишљў 3994 нафар(34,9 %) ва аз 553 нафар омўзгор220 нафар (39,8 %) ба китобхонањоаъзо мебошанду халос.Аз љумла:

ФАЪОЛИЯТИ КИТОБХОНАЊО

лимї, аз љумла, соњаи омўзгорї1735 нусха, тиб 5220 нусха, санъ-ат 208 нусха ва соњаи техникї1231 нусха харидорї карда шуда-аст. Инчунин, Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон љињати таъ-мини муассисањои тањсилоти ми-ёнаи касбї бо дастурњои таълимї154 модул омода намуда, дастра-си муассисањои таълимї гардо-нид. Мутаассифона, модулњоитаълимие, ки ба коллељи омўзго-рии ноњияи Ќубодиён дастрас кар-да шуда буд, ба донишљўён таќсимнашуда, дар китобхонаи коллељимазкур нигоњ дошта шудааст.

Таъминоти донишљўён бо ки-тобњои тахассусї дар муассисаитањсилоти миёнаи касбии вило-ят аз 18% то 37% ва бо китобњоибадеї аз 15% то 48% - ро таш-

Дар байни китобхонањои муас-сисањои таълимї танњо китобхо-наи коллељи махсусгардонидашу-даи ноњияи Бохтар ба талаботимеъёрњои муайяншуда љавобгўмебошад, вале ќисми зиёди кито-бњои китобхона бо забони русїбуда, аз 5 то 15 % - и онњо исти-фода бурда мешаванд.

Ташвишовар он аст, ки аз бе-масъулиятии роњбарияти кол-лељи мазкур шифти болои китоб-хона тайи солњои тўлонї таъмирнашуда, мечакад ва хавфи нестшудани китобњои нодир аз эњти-мол дур нест. Мутаассифона, оидба ин масъала аз тарафи муас-сисаи таълимї ягон чораљўї кар-да нашудааст.

Дар замони муосир мутобиќба талаботи Стандартњои дав-

латї омода кардани наќшаву бар-номањои нави таълимї, дастра-сии зинаи тањсилот бо китобњоитахассусї, фаннї ва воситањоииттилоотиву коммуникатсионї, азќабили шабакаи байналмилалииИнтернет ва шабакањои локалииалоќа, дар њамаи муассисањоитаълимї таъсис додани китобхо-наи электронї ва љалби донишљ-ўён ба он мебошад.

Мутаассифона, гарчанде киаксари муассисањои таълимї бошабакаи Интернет пайваст бо-шанд њам, масъалаи мазкур дарягон муассисаи таълимї ба роњмонда нашудааст.

Дар соли 2012 муассисањоитаълимї ба рўзномањои "Минба-ри халќ", "Адабиёти ва санъат","Омўзгор", "Љумњурият", "Њамро-зи халќ", "Тољикистон", "Садоимардум", "Хатлон", "Вањдат","Дунё", "Кулябская правда", "На-види Кўлоб", матбуоти соњањоитиб, кишоварзї, техникї ва ма-љаллањои "Масъалањои маориф","Маорифи Тољикистон", "Маъри-фати омўзгор", "Бонувони Тољики-стон" ва "Фирўза" обуна шудаанд,ки якнусхаї аз њар яки онњо дарќироатхонаи муассисањои таъ-лимї нигоњ дошта мешаванд.

Бањри баланд бардоштанисифати таълим ва савияи дони-шљўёну омўзгорон роњбариятимуассисањои таълимиро зарураст, ки барои ѓанї гардониданифонди китобњои таълимї, бадеї,илмї, методї, кушодани китобхо-наи электронї ва љалби донишљ-ўёну омўзгорон кўшиш ба харљдињанд. Дар баробари ин, агарфонди китобхонаи муассисањоитаълим аз китобњои тахассусї бозабони давлатї зиёд карда шуда,барои харидани китобњои навитахассусї, бадеию методїчораљўї карда шавад, ба фоидаикор хоњад буд. Ташкили озмунњоигуногун оид ба китобу китобхонї,таъсиси китобхонаи электронї вапайваст шудан бо шабакаи Интер-нет, назорати роњбарияти муасси-сањо аз фаъолияти кори китобдо-рњо, љалби шогирдон ба ќироатикитоб аз масъалањои рўзмарра-анд, ки дар маљмўъ боиси пеш-рафт ва нашъунумўи соња ва њамтараќќиёти љомеа хоњад гардид.

Фаридун РАЊИМОВ,мутахассиси пешбари

раёсати тањсилоти ибти-дої ва миёнаи касбии Вазора-

ти маорифи ЉумњурииТољикистон

Њотами ЊОМИД,"Омўзгор"

Ё ЧАРО МУТАСАДДИЁН БА КОРИКИТОБХОНАЊО КАМ АЊАМИЯТ МЕДИЊАНД?

Шогирдон дар ин маконињунар нозукињои пешаи барќчиихатњои алоќа, кафшергар, радио-механик оид ба таъмири хизмат-расонињои радио ва телевизион,системаи технологияи компутермеомўзанд.

Зимни сўњбат директори лит-сейи касбии алоќа Зокир Сафа-ров иброз дошт, ки минбаъд ба-рои рушди соњаи обуњавосанљїбо муассисаи метереологиишањри Душанбе дар асоси шарт-нома ихтисоси навро бо номитанзимгар - метереолог ташкилнамуданием. Хушбахтона, иќдо-ми мо аз љониби Вазорати мао-риф дастгирї ёфт. Дар суратимустањкамгардонии пояњои

моддї - техникї дар ин самт бамуваффаќият ноил хоњем шуд,зеро мо ба чунин мутахассисонэњтиёљи калон дорем.

Мавриди зикр аст, ки довта-лабони имсола бо ибтикори му-ассисаи обуњавосанљии пойтахтљалб карда мешаванд. Дар шањ-ру ноњияњое, ки истгоњњои барќївуљуд доранду ба мутахассисниёз доранд, шогирдонро љалбменамоем. Ба ин хотир љойи ко-рашон низ пас аз хатми литсеймаълум буда, мушкилоти манзи-лу роњро нахоњанд дошт. Барзамми ин мушкилоти соња дармакони љойгиршавии коргоњњалли худро меёбад.

Ба аќидаи директор шогирдилитсейи онњо будан боиси ифти-хори њар љавон мебошад, зерошароит, буду бош, тањсил ва ом-ўзиши касб мувофиќи маќсад бароњ монда шуда, ба талаботидавр љавобгўст. Кормандоне њас-танд, ки аллакай солњо кор кар-даанд, аммо аз нигоњи илмї -амалї чандон мусаллањ нестанд,зеро худомўзанд. Дар литсейбошад, нозукињои касб омўзонда

шуда, барои чунин шахсон кур-сњои такмили ихтисос ташкилкарда мешаванд. Барои онњоњамаи шароитњо муњайёст - усто-хонањои таълимї, синфхонањоииборат аз асбобњои заруриидарсї љињозонидашуда дар хиз-мати онњост. Чунин тарзи ташки-ли кор ба мо имконият фароњаммеорад, ки дониши назариявї боамалия пайваст гардад. Аз рўйишунидамон чунин курсњо дар на-зди ДМТ низ њаст, аммо мо шо-гирдонеро тарбия менамоем, кидорои маълумоти миёнаанд.

Яке аз роњњои ба истењсолотворид кардани кадрњои коргарїин, роњандозии курсњои кўтоњ-муддат мебошад. Ин амал низ азфоида холї нест. Имрўз хоњиш-мандоне, ки ба мо мурољиат ме-кунанд, ки мехоњанд бештар даркурсњои семоњаи компютерї,кафшергарї, барќчии хатњоиалоќа, устои телефон, дўзандагїкасб омўзанд. Онњо низ тибќибарномаи тасдиќнамудаи Вазо-рати маориф дарс меомўзанд вадар нињояти кор соњиби шањодат-номаи тахассусї мегарданд.

Маъмурияти литсей бароидар сатњи баланди дониш ва ма-њорати касбии шогирдон ташкилкардани машѓулиятњо љадал ме-намоянд. Аз љумла, барои фањ-мидани сифати таълим монито-ринг гузаронда шуда, бо ин роњсатњ ва сифати дониши онњо му-айян мегардад. Барои њар якшогирди ин даргоњ интихоби касбхеле муњим аст. Директори лит-сей Зокир Сафаров дар ин ху-сус мегўяд, ки њангоми пазируф-та шудани шогирдон ба литсейаввал бо онњо дар дохили таъ-лимгоњ як навъ шиносої гузарон-да мешавад. Ин масъала чан-дест, ки мавриди таваљљуњи маъ-мурияти литсей ќарор дода шу-дааст. Баъзан шогирдони бетаљ-риба ва бо дили нохоњам омаданиз ба мушоњида мерасанд. Дарсуњбати рў ба рў маълум мегар-дад, ки бархе аз онњо танњо бохоњишу њидояти волидон ба дар-гоњи мо меоянд, на аз рўйи завќушавќ. Бинобар ин, аз рўзњои ав-вал бо онњо дар бораи касби оян-даашон маълумот дода, аз ра-ванди таълим ва таљрибаомўзї,

роњу усулњои будубошу фаъоли-ят дар муассисаамон маълумо-ти кофї медињем.

- Њолатњое њам буданд, ки -таъкид менамояд Зокир Сафа-ров, - љавонони навомада баъдаз чунин шиносої иќрор шуда-анд, ки ин љойи мо нест ва мотасодуфан ба ин даргоњ њуљљатсупоридаем.

Айни замон дар шуъбаирўзонаи литсей 634 нафар вадар шуъбаи ѓоибона 366 нафартаълим мегиранд, ки дар маљмўъаз инњо 110 нафарашонро духта-рон ташкил додаанд. Ба онњо 67нафар омўзгор ва устоњои таъ-лимї сабаќ меомўзонанд.

Соњаи алоќа дар љумњуриа-мон сол то сол рушд ёфта, тала-бот ба омўзиши ин фан меафзо-яд. Аз ин рў, љавононро лозимаст, ки ба литсейи алоќаи шањриДушанбе омада, соњиби касбњоидилхоњ гарданд, зеро шароит,будубош ва омўзиши касбњо дарлитсейи мазкур хеле хуб ба роњмонда шудааст.

Њотами ЊОМИД, "Омўзгор"

4ИЌДОМ

ИХТИСОСИ НАВ ДАР ЛИТСЕЙЛитсейи касбии алоќаишањри Душанбе то имрўзбеш аз 20 њазор нафармутахассисро ба соњаи алоќава дигар муассисаюкорхонањои хољагии халќроњхат додааст. Алњол дарлитсей аз рўйи њафт ихтисоскасб омўзонда мешавад.

№14 5-уми апрели соли 2013СИМО

-Мавзўи имрўзаи дарси мо"Чернишевский ва "Шоњнома"-ибезаволи Фирдавсист"...

Оњанги гуфтор ва садои му-ассири муаллима дарсхонароботамом тасхир карда, шогирдонњама гўш ба њарфи устод буданд.Зулфия дар љои доимии хеш на-зди тиреза нишаста, даст ба зериманањ аз муаллима нигоњ наме-канд…

Ба чењраи шогирдон нигари-ста, солњои донишљўии хешёдаш меомад. Ин мавзўъро на-хустин бор муфассал дар до-нишгоњ аз устодаш Брагинскийомўхта буд. Ёд дорад, њар гоњустод бањои ин адиби намоёнирусро ба ќањрамони ин асариљовидонї-Гурдофарид ба дони-шљўён хонда медод, дар дилашэњсоси ифтихор ѓалаён меан-гехт. Охир, ин бањо ба фарњангутамаддун ва адабиёти пурѓано-вати куњанбунёди миллати ўбуд. Дар миёни шарикдарсон, киаз тамоми гўшаву канори кишва-ри беканори шўравї буданд, то-љикдухтар Закия бо зењну фањ-миш ва рафтор фарќ мекард.Аслан мењри илму фарњанг вадонишандўзї варо меросї буд,бобову бобокалонаш мударрисгузашта, умри хеш пайи тарбия-ву таълим сипарї кардаанд.Нахустустоди ў ќиблагоњаш-Олимхон Њошимов, ки аз авва-лин муаллимони замони шўравїбуд, ба шумор мерафт. Ёд до-рад он рўзро: Закияи хурдсол боњавас аз дасти падар гирифта,бори аввал сўи мактаб равоншуда буд. Модараш- СанавбарТўрабекова бо падар њамкасббуду тараддуди корравї дошт,гесўвони духтар шона зада, бонигоњи мењролуд њардуро гуселкард. Аммо… Љанг халал ра-сонд. Падар баробари саршавииљанг ба фронт рафт. Соли 1943аз ў хати "сиёњ" омад. Азобу ма-шаќќати солњои пурошўб занрохаставу бемор карда буданд ва

хабари марги шавњар барояшзарбаи дигаре шуд, ки тоб на-овард…ва Закия аз модар низмањрум гардид. Ўро амакашТўраљон Махсумов аз Хуљанд баДушанбе оварда, ба тарбияи худгирифт. Рўњаш шод бод, амакхеле саъй мекард, то ягона фар-занди бародар худро бе падарэњсос накунад. Агар дар зиндагїба љодае расида бошад, мањз бошарофати ѓамхорињои падаро-наи ин марди шариф расидааст.Ўро калон карда ба воя расонд,хононд, бо тўю сур ба хонаи ша-вњар гусел кард… Шавњарашрўзноманигор, публисист ва ади-би шинохта Масъуд Муллољоновсолиёни зиёд дар маљаллаи "По-мир" ба њайси сармуњарририфои вазифа намудааст...

Масъуди љавон он замон дарИттињоди нависандагон кор ме-кард. Закия баъди хатми Дониш-гоњи ба номи Ломоносови шањриМосква дар шуъбаи бойгонииИнститути забон ва адабиёти баноми Рўдакї ба кор даромадабуд. Духтараки ситорагарми ши-ринсухан ба њама њамкорон пи-санд омада буд.

- Закияхон, Муллољонов аз чїбошад, ваќтњои охир ба институтбисёр меомадагї шудааст...- ра-вуои аз њад фузуни ўро дида,шўхиомез гуфта буд Раљаб Амо-нов.

Закияи љавон сурх шуда бо-шад њам, худро ба нодонї зад…Духтараки мавзунќомати соњиб-маълумот дили њар љавомардротасхир мекард, аммо калидидили варо на њар соњибилму со-њибќалам кашф карда метаво-нист. Бахт ба рўи Муллољоновхандид…

- Ману модарат рўзгори ши-рине паси сар кардаем…- ёд азон рўзњо намуда, бо ризоиятушукргузорї изњор мекунад бафарзандон Масъуд Муллољонов.

Оре, месазад, дар њалќаифарзандони барўманд ва набе-рањои дўстрў, ки гирди падар вабобо парвонаанд, шукргузорї азтаќдир кунад. Фаъолияти боса-мар ва дастовардњо дар коруэљод ба њаёти шахсї низ сахталоќаманд аст. Масъуд Мулло-љонов аз њамсараш Закия Оли-мовна умре сипосгузор аст. Фар-зандон низ бо пайрањаи волидонрафта, њар се њаёти хеш бо илмпайвастанд. Парвиз-фарзандикалонї, сиёсатшинос аст, ба на-здикї њимоя дорад. Манижа-ном-зади илмњои тиб, Фарангис-мута-хассиси забони фаронсавї, усто-ди Донишкадаи славянии Тољи-кистону Русия омодагї ба њимоядорад.

- Агар дар хонавода мењруэњтиром набошад, зиндагї мус-тањкам шуда наметавонад, - мег-ўяд ў.- Муњаббат фазои оиларопокиза ва беѓубор нигоњ медо-рад. Њурмату эњтиром њамдигар-фањмиро ба вуљуд меорад. Вазаминаи устувори хонавода гар-дида, ба фарзандон таъсири мус-бат мерасонанд. Зиндагии манумодарат аз оѓоз аз мењр ва эњти-ром холї набуд...

Андешаи падар думболи ёдирўзгори гузашта дар пањлуи дух-тараш Фарангис даќиќае хомўшмонд…

- Аз донишгоњ занг заданд.Китоби модарам "Стиль оригина-ла и перевод"-ро, ки ќариб 36 солпеш чоп шуда буд, боз дуборанашр менамоянд. Баъзе нуктањо

аз нигоњи имрўз тањрир мехо-њанд…

Посухи духтараш китобирўзгори гузаштаро пеши рўяшвараќгардон намуд. Ња, ин китобсоли 1976 нашр гардида, номимуаллифро, ки чањор сол ќаблзери роњбарии академик М.Ша-курї дар мавзўи "Услуби асарњоиС. Айнї ва масъалањои тарљумаион ба забони русї" рисолаи ном-задї дифоъ карда буд, берун азТољикистон бурд. Баъди нашриин маљмўа варо ба мактабњоиолї ба кор даъват карданд… За-кия Муллољонова муаллифи бешаз сад маљмўаву маќолањо, ном-зади илми филологї тўли солњодар муассисањои илмиву таъ-лимї ифои вазифа намудавупайи пажўњиш ва таълиму тарбиябуд. Њамагон чун олима, адаби-ётшинос, тарбиятгару мураббииѓамхор мешиносандаш. Аммо,пеш аз њама, ў чун зани мењру-бону модари мушфиќ мењваринизоми рўзгори хонавода ва тар-бияи фарзандони хеш буд…

Ба наздикї духтараки рўзно-

4ОЛИМОНИ МО

Ё СУХАНЕ ЧАНД ДОИР БА РЎЗГОР ВА ФАЪОЛИЯТИ АЪЛОЧИИМАОРИФИ ТОЉИКИСТОН ЗАКИЯ МУЛЛОЉОНОВА

манигоре назди Муллољоновомада, аз маќолаи ў дар бораибањри Арал пурсон шуд.

- Њанўз дар он замон ин масъ-аларо Шумо дарк кардаву навиш-таед?- суол дод духтараки љавон.

Ња, дар маљаллаи "Помир", кина танњо адабиёт, шеър ва наќдиадабї, балки масъалањои зиёдињалталаб ба мисли хушкшавиибањри Арал, дигаргуншавиииќлим ва таъсири он ба табиатва инсон, обшавии пиряхњои бу-зург ва сарфакории об, њифзимуњити зист баррасї ва тањлилмегардид, ин мавзўъро низ инъ-икос карда, дар љомеа бонги из-тироб зада буданд. Сафарњоихидматии ў ба ин мавзеъ бењи-соб ва беохир менамуданд. Њам-сараш Закияхон шўхиомез:

- Масъуд Саидович, -њамса-раш ба ў якумр бо ному насабмурољиат мекунад, -акнун Шумоботамом иќлимшинос шуда мон-дед,- мегуфт.

Нигоњубини фарзандон,рўзгори хона аксар ваќт бар дўшизављааш меафтод. Аммо Закия-хон зани ботањаммулест, борењам шиква намекард. Сахтињоизиндагиро аз овони тифлї аз саргузаронда, бечоранолї барояшбегона аст. Имрўз низ ба неюнестони пайвандон нигоњ накар-да, бо собиќаи кори 55-сола дардонишгоњ дарс мегўяд…

- Оё медонед, ки Чернишев-ский ба "Шоњнома"-и безаволиФирдавсї чї бањо додааст?..

Ба ин суол чанд тан аз дони-шљўён посух дода метавонанд.Аммо Зулфия ишора мекунад ваМафтунаи "њамадон" низ хомўшмемонад.

- Он чи муаллима мефањмо-над, дар ёд меистад, фаромўшнамешавад. Мондагор аст. Набо-шад, њамон китобро мо њам хон-даем.

Шояд Зулфия њаќ бошад. Зин-дагии муаллима сабаќи мондаго-ре барои имрўзиён аст…

ЊанифаиМУЊАММАДОХИР

Ростї, дерест, ки боАбдуѓанї Рањмоновшиносам. Марди мењрубон,њалим, хоксор, фурўтан.Дар симояш кибру ѓурурромушоњида накардаам.Доимо ѓарќи хаёлуандеша. Аниќтараш, роњуусулњои осонфањми мисолумасъалањоро фикрмекунад. Мехоњадшогирдон њар рўзљањонбиниашонро сайќалдињанд, чизе омўзанд,ољизиро њис нанамоянд.

Борњо бо супориши Вазо-рати маорифи љумњурї макта-бе, ки ў сарвараш он буд, сан-љидаам. Аз саволу љавоб њискардаам, ки хонандагон беш-тар ба омўзиши фанни риёзїмайлу раѓбат доранд. Маълумгардид. ки муаллими фаннимазкур А.Рањмонов будааст.

Ваќте ба дафтарчаи мењ-натии Абдуѓанї Рањмонов на-зар меандозед, маълум ме-гардад , ки се соли аввалифаъолияти омўзгории ў ба си-фати муаллими фанни риёзїгузаштааст . Баъд донишуфаъолияти ўро ба назар ги-рифта, маъмурияти шуъбаимаорифи ноњияи Шањритузўро ба кори рањбарї њидоятнамудаанд. Аз ин љост, ки ўаз соли 1978 то имрўз 12 сол

4ЧЕЊРА

муовини директори мактабитањсилоти миёнаи умумии №7, ду сол мушовири шуъбаимаорифи ноњия ва 20 сол ди-ректори мактаби тањсилотимиёнаи умумии № 11-ро бауњда доштааст. Ду соли охирбошад, ба њайси мудири хонаидастурдињии шуъбаи маори-фи ноњияи Шањритуз ифои ва-зифа дорад. Љоиз ба ёдова-рист, ки аз аввали фаъолиятикориаш А .Рањмонов њамчунроњбари сексияи омўзгоронифанњои риёзї дар ноњияњоиводии Ќубодиён хидмат наму-дааст. Ќариб як умр дар мак-табу маориф њамеша дар та-копў, дар пайи фикру анде-шањои пешбурд ва рушди мак-табу маориф ва чорасозї дарроњу равиши маърифат кўши-шњо кардааст . Дар як ваќтдарс хондаву ба кори омўзго-рон назорат намуда, пайвас-та барои босубот пеш бурда-ни роњу равиши таълими ба-муддао ва ба роњ монданиусулњои нави фаъоли таълимхидмати шоён намудааст. Азин ваљњ, фазилатњои падарнисбат ба дигар фарзандон баў боз бештар расидааст. Ќиб-лагоњаш Абдуќодир Рањмоноваз њисоби маблаѓи худ дарободонии мактабу маорифсаъю кўшиш ба харљ медод.Ин фарзанди фарзонаи љомеањам дар кори давлатї ва њам

дар хизмати мактабу маорифдасткушоду олињиммат буда,шабу рўз ба оворагиву сарсо-нии хеш нигоњ накарда, даррушди маънавиёти мардумиводї хидмати арзанда наму-дааст. Ў умри азизи хешро бахонандагону омўзгорони соња,омўхтани риёзиву њал намуда-ни мушкилоти ин фан сарфкардааст. Шояд дар ноњиявуводии Ќубодиён ва дар љумњ-урї кам чунин касоне бошанд,ки ба мантиќи риёзї хуб сар-фањм раванд . Агар устодЌањрамон ба мантиќи шоњмотнаѓз сарфањм мерафтанд, Аб-дуѓанї шабњоро ба мантиќириёзї рўз менамуд. Бо шогир-дон њамасола дар олимпиа-даю озмунњои ноњиявию вило-

ятї ва љумњуриявї иштирокнамуда , зафарманд барме-гашт. Вай дар ин кор аз про-фессор Файзи Нормурод таљ-риба омўхтааст. Файзи Норму-род наврасони донишмандроаз Академияи хурду донишгоњва донишкадањои пойтахтљамъ намуда, ба њар кунљу ка-нори кишвар ва берун аз мар-зи он бурда, њатман бо туњ-фаю љоизањо бармегашт. Аб-дуѓанї њам дар пайравии ўшогирдонро ба озмуну олим-пиадањо бурда, маводи омўх-таро дар амал пайваста меса-нљид. Шояд аз ин љост, ки якќатор шогирдони ў ФирдавсНормуродов- корманди даст-гоњи иљроияи ПрезидентиЉумњурии Тољикистон , Фир-давс Њаитов - ходими илмииИнститути фалсафаи Акаде-мияи улуми Тољикистон, Ќан-дил Нурхонов - аспиранти До-нишгоњи техникии Федерат-сияи Русия ва амсоли инњо азмањфили риёзии ў сабзида бавоя расидаанд.

Вай ба ќирѓизу ўзбекњо њамдарс гуфта, онњоро низ бо сир-ру асрори фанни риёзї бањра-вар гардонидааст. Айни њолќисми зиёди шогирдони тољи-ку ѓайритољики ў мактабњоиолии љумњуриву дигар љумњу-рињои собиќ Иттињоди Шўрави-ро хатм намуда, дар нуќтањоигуногуни олам сарбаландона

хидмат менамоянд. Дар навба-ти худ, шогирдон гоњ-гоњ бааёдати устоди дўстдошта ома-да ва ё занг зада, аз ањволашпурсон мешаванд, мактубу ба-рќия фиристода, сипосгузорїмекунанд. Ба назар чунин ме-расад, ки чунин бахти баландна ба њар як омўзгор насибмегардад.

Боиси хурсандист, кињар як дарси А. Рањмонов ша-вќовару хотирмон мегузарад.Утоќи кориаш бошад, бо ас-бобњои аёниву дидактикї вавоситањои таълимии техникїмуљањњаз буда, барои сама-ранокии дарсњо сањми боса-зо мегузоранд. Ин муаллимифаъолу кордон аз таљрибањоипедагогию равоншиносї ваметодикаи таълими фаннириёзии Донишкадаи љумњури-явию вилоятии такмили ихти-сос ва бозомўзии кормандо-ни соњаи маориф фаровонистифода бурда, бањри ба-ланд бардоштани савияи до-ниши шогирдон саъю кўшишменамояд.

Аз ин роњбари мушфиќуѓамхор лањзањои хотирмонхеле зиёданд, аммо тангииваќт имконият намедињад, кињамаи онњоро гирд оварда,асари тозае таълиф намої.Хидмати Абдуѓанї Рањмоновдар таълиму тарбияи наврасо-ни мактабњои тањсилоти миё-наи умумии ноњияњои водииЌубодиён ва берун аз он бени-њоят калон мебошад.

Сайфуллоњ МАЊКАМОВ,номзади илмњои филология

№14 5-уми апрели соли 2013

ХХХНозири вурудгоњи майдони фут-

бол аз кўдаке мепурсад:- Ин билети гаронбањои футбол-

ро чї хел харидї?Кўдак:- Падарам харид.- Ў њоло дар куљост?- Дар хона. Яќин, билеташро

љустуљў дорад.ХХХ

- Гови шумо сигор мекашад?- Чї суоле?! Албатта, не.- Пас, чаро оѓилатон сўхта ис-

тодааст?!- Воњ!!!

ХХХАз суњбати ду нафар дар ист-

гоње.- Аљаб либоспўшињое доранд,

љавонони замони мо. Масалан, инписар…

- Ин духтари ман аст.- Бубахшед, ман надонистам, ки

шумо падари ўед.- Шумо чињо мегўед! Ман мода-

ри ин духтарам.

Муфаттиш:- Шумо дидед, ки авбоше хуш-

доманатонро лату кўб мекунад.Чаро ба ёрї нашитобидед?

Мард:- Магар як пиразанро дукаса

лату кўб кардан аз рўи инсоф аст,рафиќ муфаттиш?!

ХХХСармураббии дастаи футбол

пас аз бозии навбатї, ки бо бох-ти дастааш анљом пазируфт, азсари хашм таассуроташро бафутболбозонаш чунин иброздошт:

- Мебахшед, ки дар бозии пе-шин ман ба шумо нодуруст бањодода будаам. Он ваќт гуфта бу-дам, ки шумо аз ин бадтар бозїкарда наметавонед. Имрўз исботкардед, ки метавонистаед.

Сармуњаррир:Ноилшо НУРАЛИЕВ

Суроѓа: 734024, ш.Душанбе, к.Нисор Муњаммад, 13а. Телефонњо: ќабулгоњ – 221-63-36, љонишини сармуњаррир – 227-36-29, котиби масъул ва шуъбањо – 227-25-49

Н.САИДОВ, Ф.РАЊИМОВ, Т.МАЊМАДОВА, Ф.ИСМОНОВ, А.РАЊМОНОВ,М.САЙФИДДИНОВ, А.МУРОДЇ (љонишини сармуњаррир)

Муассис: Вазорати маорифиЉумњурии Тољикистон

«Омўзгор» дар Вазорати адлияи Љумњурии Тољикистон тањти раќами 21Р – 405 19.12.2000 сабти ном шуда, тањти раќами 0018/рз, аз 14.09.2007 дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистоназ нав номнавис гардидааст. Нашрия ба хотири чандандешї маводе низ ба табъ мерасонад, ки идораи њафтанома метавонад бо муаллифон њамфикр набошад ва барои онњо масъулиятба уњда нагирад. Дастхатњо ва суратњо ба муаллифон баргардонида намешаванд.

Њафтанома дар Муассисаи ХЊЊФ «Мушфиќї» ба табъ расидааст. | Индекси обуна – 68850 | Адади нашр: 29 735 нусха | Тарроњ: С. Ниёзов | Њуруфчинон: О.Љабборова ва Ш. ЗафарзодаПочтаи электронї: info@omuzgor-news.tjСайти њафтанома: www.omuzgor-news.tj

Њайатитањрир:

АНЉОМ

ПАНЉ ЛАТИФА

ДОНИШКАДАИ ЉУМЊУРИЯВИИ ТАКМИЛИ ИХТИСОС ВАБОЗОМЎЗИИ КОРМАНДОНИ СОЊАИ МАОРИФ

ЭЪЛОНИ ОЗМУН БАРОИ ИШЃОЛИ ВАЗИФАЊОИ ХОЛЇ1. Мудири кафедраи фанњои гуманитарї (номзади илм,

дотсент, доктори илм, профессор) 1-љой;2. Мудири шуъбаи илм ва инноватсия (номзади илм,

дотсент, доктори илм, профессор) 1-љой;Талабот аз довталабонТањсилот: олї;Њуљљатњои зарурии пешнињодшаванда- ариза ба номи ректор;- пурсишномаи шаклаш аз тарафи маќомоти ваколат-

дор муќарраргардида (њангоми супоридани њуљљатњо пуркарда мешавад);

- нусхаи шиноснома;- шарњи њол;- вараќаи шахсї барои њисобу китоби кадрњо;- 3 дона расм 3х4;- нусхаи тањсилот дар бораи тањсилот;- нусхаи номзади илм, дотсент, доктори илм, профес-

сор;- нусхаи дафтарчаи мењнатї;- тавсифнома аз љои кори охирин;- маълумотнома оид ба вазъи саломатї, шакли 086 УЕ;- рўйхати корњои илмї-тадќиќотї ва методї

Суроѓаи ќабули њуљљатњо:Индекс: 734024, ш.Душанбе, кўчаи Нисормуњаммад,

13а (назди Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон),тел: 223-12-90

Ќабули њуљљатњо то 20.04.2013(њар рўз аз соати 8:00 то 17:00) дар шуъбаи кадрњо .Озмун рўзи 24.04.2013 соати 14:00 баргузор мегардад.

ТАСЊЕЊДар шумораи ќаблии њафтаномаамон "Омўзгор", №12-13, 22-

юми марти соли 2013, сањифаи 5 дар сархати охири маќолаи "Вохўрїбо маќсади рафъи мушкилињо" ба љои «раиси ноњияи Њисор Саид-мурод Таѓоев», «раиси ноњияи Рўдакї Саидмурод Таѓоев» хондашавад.

Номаи камоли гумшудаи№0501861, ки онро соли 2011мактаби №35-и ноњияи Шоњман-сур ба Њазораев Исмоил додааст,эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи№100954, ки онро соли 2002 мак-таби 77-и ноњияи Фирдавсї баЊабибов Мањмадюсуф Љунайдо-вич додааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи№295319, ки онро соли 1995 мак-таби №89-и ноњияи Сино баЉимолов Абдуллохуља Гулхољае-вич додааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи№А№ 289381, ки онро соли 1988мактаби 75-и ноњияи Фирдавсї баАсомиддинова Зулфия Азизовнадодааст, эътибор надорад.

Номаи камоли гумшудаиТШТУ - 0230787, ки онро соли2009 мактаби №2-и љамоати Чил-дараи ноњияи Тавилдара ба То-

либзода Зулфия додааст, эътиборнадорад.

Номаи камоли гумшудаи ТШТУ-0495439, ки онро соли 2012 макта-би №2-и љамоати Чилдараи ноњияиТавилдара ба Рањматуллои Муста-фо додааст, эътибор надорад.

Дипломи гумшудаи №011252,ки онро соли 1997, омўзишгоњикасбї-техникии №55-и шањри Ду-шанбе ба Абдурањмонов АлисиноНеъматљонович додааст, эътиборнадорад.

Номаи камоли гумшудаи АБ№090978, ки онро соли 1999 мак-таби 11-и ноњияи Шањринав ба Дал-лиева Заррина Маматќуловна до-дааст, эътибор надорад.

Номаи камоли гумшудаи№0047207, ки онро соли 2006 мак-таби 35-и ноњияи Шоњмансур ба

Баубекова Шоира Дажураевна до-дааст, эътибор надорад.

Шањодатномаи гумшудаи Т-ШТА №0260276, ки онро соли 2008мактаби №20 ба Магомедова Ло-лита Начмутдиновна додааст,эътибор надорад.

Номаи камоли гумшудаи№154062, ки онро соли 1985 мак-таби 6-и дењаи Ёгеди ноњияи Дар-вози ВМБК ба Назарова ГулљањонМуњамадназаровна додааст, эъти-бор надорад.

Номаи камоли гумшудаи ТШТУ№0241463, ки онро соли 2009 мак-таби 62-и ноњияи Сомонї ба Илњо-миддини Киромиддин додааст,эътибор надорад.

Номаи камоли гумшудаи№0027183, ки онро соли 2003 мак-таби №18-и ноњияи Фирдавсї баХолиќов Абдумалик Абдумухторо-вич додааст, эътибор надорад.

ЭЪТИБОР НАДОРАД

ДИЌЌАТ! ОЗМУН!Њафтаномаи "Омўзгор" бо маќсади эњё ва густариш бахши-

дани фарњанги ниёгон озмуни бењтарин маќоларо навбатиро ми-ёни хонандагон дар мавзўи "Гуруѓлї эпоси мардумї" эълон ме-намояд. Муњлати нињоии ќабули маќолањо то 1-уми сентябрисоли 2013.

Озмун дар арафаи љашни Истиќлолияти давлатї љамъбаст гар-дида, ѓолиби озмун бо ифтихорномаи њафтаномаи "Омўзгор" вамукофоти пулї ќадрдонї мешавад.

Сари сабзат дар амон бод!Корманди ансамбли њунарии "Наврўз"-и ДМТ,

Аюб Њакимовро дар ин рўзњои хушманзару зебоифасли бањорон ба 47-умин солгарди зодрўзашонфарзандони соњибљашн аз Россия Саидљон, Тањми-на, Миљгона, њамсараш Рањима ваљиянњояш Ардашеру Мадина азсамими ќалб табрику шодбошгуфта, дар зиндагии оила-вияш шукуфоию сарсаб-

зињо ва дар фаъолияти мењнатияш комёби-ву дастовардњои беназир хоњонанд.

МУАССИСАИ ДАВЛАТИИ "МАРКАЗИ МИЛЛИИ ТЕСТЇ"Э Ъ Л О Н

ОЗМОИШИ КАЛОНИ НИЗОМИ НАВИ ЌАБУЛИ ДОВТАЛАБОН БА МУАССИСАЊОИ ТАЊСИЛОТИ ОЛИИ КАСБЇДаъвати хонандагони синфњои 10 барои иштирок дар озмоиши калон

Аз соли 2014 сар карда дар Љумњурии Тољикистон низоми нави ќабули довталабон ба муассисањои тањсилоти олии касбї(МТОК)-и Љумњурии Тољикистон тариќи имтињонњои марказонидашудаи дохилшавї (ИМД) амалї карда мешавад.

Мутобиќи Ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 19 январи соли 2013 № 23 Маркази миллии тестї (ММТ) дар њамкорїбо Бонки Љањонї, Барномаи њамкории рушди тањсилоти Федератсияи Россия ва Шуъбаи ташкилоти байналмилалии Институ-ти "Љамъияти кушода"-и Бунёди мадад дар Тољикистон лоињаи модели низоми нави ќабули довталабонро ба МТОК-и љумњ-урї тариќи ИМД тањия намуд, ки аз љониби Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон дастгирї ёфт.

Маќсади асосии низоми нав бењтар намудани раванди ќабули довталабон ба МТОК тариќи интихоби одилона, шаффофва баробарњуќуќии довталабони њамаи табаќањои ањолинишини љумњурї ба њисоб меравад.

Бартарињои асосии низоми нави ќабули довталабон чунинанд:- њамаи тахассусњои муассисањои тањсилоти олии касбии Љумњурии Тољикистон ба 5 кластер (табиї ва техникї; иќти-

содї ва география; филология, педагогика ва санъат; љомеашиносї ва њуќуќ; тиббї, биологї ва варзиш) људо карда шудаанд;- довталаб њуќуќ дорад, ки то 10 тахассус ва МТОК-ро дар доираи 1 кластер вобаста ба намуд (ройгон ва ѓайриройгон),

шакл (рўзона ва ѓоибона) ва забони тањсил (тољикї ва русї) интихоб намояд;- баќайдгирии довталаб ва супоридани имтињонњо дар макони ба истиќомат наздик (минтаќањо) гузаронида мешавад;- раванди амалиётњои баќайдгирї, арзёбии натиљањои имтињонњо ва таќсимоти донишљўён ба МТОК-и љумњурї тавас-

сути низоми автоматикунонии идора амалї карда мешавад.Бо маќсади санљиши тартиб, расмиёт ва даврањои низоми нав Маркази миллии тестї дар соли 2013 Озмоиши калони

низоми нави ќабули довталабонро ба МТОК-и Љумњурии Тољикистон тариќи ИМД бо иштироки 6000 нафар хонандаи синфњои10-и љумњурї новобаста аз љойи истиќомат мегузаронад.

Озмоиши калони низоми нави ќабули довталабон аз якчанд даврањои асосї иборат аст:баќайдгирии иштирокчиён (аз 15 то 30 апрели соли 2013);таќсими даъватномањо ба имтињон (аз 20 май то 5 июни соли 2013);супоридани имтињон (аз 15 июн то 22 июни соли 2013);арзёбии натиљањои имтињон (то 31 июли соли 2013);таќсимоти шартии донишљўён ба МТОК (то 15 августи соли 2013);арзёбии озмоиш.Баќайдгирии хоњишмандон дар 4 минтаќаи љумњурї - шањрњои Душанбе, Ќўрѓонтеппа, Хуљанд ва Хоруѓ дар асоси њуљљатњои

њатмии зерин аз 15 то 30 апрели соли 2013 гузаронида мешавад:а) шиноснома ё шањодатномаи таваллуд,б) гувоњномаи тасдиќкунандаи тањсил дар синфи 10 аз мактаб,в) расиди пардохти 5 сомонї аз "Амонатбонк" ва шуъбањои он дар минтаќањо.Дар сурати шумораи иштирокчиён ба 6000 нафар расидан баќайдгирї метавонад пеш аз муњлат ба анљом расад.Маълумоти иловагиро аз сомонаи ММТ (www.ntc.tj) ё тариќи телефонњои зерин гирифта метавонед: дар шањри Душанбе

(98) 731-00-61; дар шањри Ќўрѓонтеппа (98) 731-00-62; дар шањри Хуљанд (98) 731-00-63; дар шањри Хоруѓ (98) 731-00-64.Маркази миллии тестї хонандагони синфњои 10-ро барои иштирок дар Озмоиши калон даъват менамояд.

ТАНТАНАИ ЉАШНИ НИЁГОННаврўзи хуљастапай имрўзњо дар кишвари азизи мо мењмон гашта-

аст. Дар ин айём, бахусус, дили хурдтаракон ба љўш омада, табли шодиионњо бар фалак мезанад. Омадани ин идро њайати омўзгорон бо шогир-дон дар мактаби раќами 86-и ноњияи Сино бо шукуњи хоса таљлил наму-данд. Дар мактаб конфронси илмї-адабї бахшида ба љањонишавии На-врўзи Аљам гузарониданд. Дар он хонандагони синфњои болої иштирокифаъолона намуда, доир ба аввалин сарчашмањои пайдоиши Наврўз, ой-инњои љашнгирии он ва оростани дастархони "Њафтсин" ва "Њафтшин"маълумот доданд. Сипас, гандумпошї, суманакпазї, гулгардонї, арўс-барорї барин анъанањо намоиш дода шуданд. Дар ќисми адабии он ќиро-ати шеър ва таронањои Наврўзї аз тарафи хонандагони синфњои ибти-дої ба љамъомад њусни дигаре бахшид. Дар ташкил ва баргузории инчорабинии бошукўњ љонишинони директори мактаб Г.Раљабалиева, З.Ка-римова, С.Сиљобова ва Р.Салоњиддинова сањми арзанда доштанд.

С.АФЃОНОВА

4КОНФРОНС