МЄЎГЇЛЄР КЕРЕК, БИРОК ЄТЄ ОЛУТТУУ СТРАТЕГИЯЛЫК ИШКАНАЛАРДЫН ИШТЄЄСЇНЄ ДА

МЇМКЇНЧЇЛЇК ТЇЗЇП БЕРЇЇБЇЗ КЕРЕК

3 сот аткаруучу аны сабап, зордуктаган... 13

redactor@aibat.kg • ¹ 86 • 11-èþëü, 2014

ТАЖИК БИЙЛИГИ ЄЗЇНЇН АЙМАКТАГЫ БИЙЛИГИН КЄЗЄМЄЛДЄЄГЄ КЇЧЇ ЖЕТПЕЙБИ?

www.aibat.kg

11-èþëü, 2014 11-èþëü, 2014

Камчыбек Ташиев кїнєєлєрїн мойнуна алды 3

5

Жаман мїнєз жана анын дарылары

Єлгєн балдардын ордун тєлєгєн Тєлєгєн

Дїйнєлїк чемпионаттагы эў сексуалдуу журналист кыздар

7

Баткен облусунда кыргыз-тажик чек арачыларынын ортосундагы кагылышуулар учурдун олуттуу маселелери-нин бири болуп турат. Улам бир аз тыныгуу єткєрїп алы-шып эле тажик чек арачыла-ры кыргыз чек арачылары-на кол салгандарын койбоду. Эске сала кетсек, кече жа-кында эле тажик бийлиги буга чейин чек ара аймагын-да болгон ок атышууга єз-дєрїн кїнєєлїї деп табыш-кан болчу. Анын негизинде 3-июль кїнї Кєк-Таш-Ак-Сай-Тамдык- Кишемиш жо-лун куруу ишине жолтоолук жаратпаш їчїн талаш болуп жаткан 70 сотых жерден та-

жик аскерлери чыгарыла тургандыгы тууралу эки єл-кєнїн єкмєттєрї кол коюуга жетишкен эле. Эми мындай чыр-чатак мындан ары кай-таланбаса керек деп жаўы-дан гана ишеним арта баш-таганда кайрадан минтип 10-июль кїнї ок атышуу бо-луп отурат. Мындай кагылы-шуулар эмне себептен болуп жаткандыгы тууралуу белги-лїї саясат таануучу Марс Са-риев маалымат сайттарынын бирине тємєндєгїчє оюн билгизген экен: “Тажикс-танда элитанын ичинде да кандайдыр бир бєлїнїїлєр бар. Ал жакта контрабанда, наркотрафика менен алек-

тенип кєнїп калгандар кєп. Анан ошол контрабанда ме-нен шугулданып кєнїп кал-гандар чек арачылар менен сїйлєшїїнїн жолун таба алышпай кагылышуулар-ды жаратып жатышса керек. Сепаратисттик маанайда саясат жїргїзгєндєр да бар. Анан Тажикстандын бийли-ги, тактап айтканда Эмома-ли Рахмон талаа командир-лерин, райондун акимдерин кєзємєлдєй албай калып жатат. Ошондон пайдаланып ар кандай провокацияны жасап жиберїїнї кєздєгєн-дєр бар. Экинчи тарабы-нан Єзбекстандын да тааси-ри болушу мїмкїн. Анткени Тажикстандын Ленинабады Єзбекстанга жакын. Бирок, эў негизгиси муну Тажикс-тандын расмий бийлиги жа-саган жок. Анткени мын-дай чыр-чатактан алардын єздєрїнє эле жаман болот”. Саясат таанучунун айты-

мында тажик чек арачыла-рынын мындай аракетте-ринин дагы бир себеби бар. Маселен, Тажикстан єздєрї-нїн Ворух анклавын чыга-рып кетїї аракетин кєрїп келишет. Эгерде аны чыга-рып алуу максаттарын ишке ашырып ала турган болушса, анда Кыргызстандын Лейлек району Тажикстандын ичин-де кала берип, анклав болуп калышы мїмкїн. Андыктан мындайга жол бербєє керек. Дагы бир себеби Кыргызстан 2015-жылдан тарта Бажы союзуна кирип калышы мїм-кїн. “Мындай шартта биздин позициябыз кїчтєнєт. Себе-би биздин артыбызда Рос-сия, Белоруссия єўдїї кїч-тїї мамлекеттер туруп калат. Балким Тажикстан мына ушул позициядан да сакта-нып атуулары мїмкїн” дейт Марс Сариев.

"Айбат пресс"9

10

Дїйшєнбек ЗИЛАЛАЕВ:

11-июль, 2014-жыл

2 АЙБАТ ПРЕСС

Гезит ээси:"Айбат Аймак" коомдук фонду

Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер.Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу.Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде

катталган,

Каттоо № 1853Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды

Гезит келишим баада.

Буйрутма №1643 Нускасы: 1500

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: redactor@aibat.kg

Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Редакциялык жамаат:Акинай АЙДАРОВАРахатбек РЫСАЛИЕВТєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВАДамир ЭСЕНГУЛОВМирбек АСАНАЛИЕВ (0777 15 99 45 Нарын)

Рыскїл ТЫНЫБЕК кызы (03943 43679 Ыссык Кєл)

Жооптуу редактор:Мелис АРТЫКОВ

Коммерциялык директор:Бектур БАЙМОЎОЛОВ (0772) 16 11 00

А.КЕЛДИБЕКОВ ЄЗЇНЇН АКТЫГЫНА ИШЕНБЕЙБИ?

Т.САРПАШЕВ ИИМге БИР ЖУМАДАН КИЙИН ТАЛАСТАГЫ ОКУЯНЫН ИЛИКТЕНИШИ ТУУРАЛУУ МААЛЫМАТ МЕНЕН КЇНЄЄЛЇЇЛЄРДЇН ТИЗМЕСИН БЕРЇЇНЇ ТАПШЫРДЫ

ЄКМдин ОРУН БАСАРЫ Р. РЫСБАЕВ КАРА-КУЛЖАДАГЫ СЕЛ АЛЫП КЕТКЕН КЄПЇРЄЛЄРДЇ КАЛЫБЫНА КЕЛТИРЇЇ БОЮНЧА ТАПШЫРМАЛАРДЫ БЕРДИ

ЖАЛАЛ-АБАДДА БАЗАР-КОРГОН ЄЗБЕК УЛУТТУК-МАДАНИЙ БОРБОРУНУН БАШЧЫСЫ КАРМАЛДЫ

НУРБЕК АЛИМБЕКОВ СООПЧУЛУК ИШИН ЖАСАП АТАТ

Єлкє бюджетинен миллиондогон сом-ду «ап» этти деп айыпталып, учурда абак-та отурган Акматбек Келдибековго тїк тї-шїнбєй койдук. Козголгон кылмыш ишине байланыштуу кечээ, 10-июлда сот отуруму башталмак. Бирок, Келдибеков ден соолугу-на шылтоолоп сот процессине келбей койду. Акматбек Келдибекович эмнеге соттон ка-чат? Же єзїнїн актыгына ишенбей, 40 млн. сомду кантип «жеп» салганы эми билип жат-кандагысыбы? Болбосо сотко барып, єзїнїн акактай тазалыгын мыйзам чегинде далил-деп, боштондукка чыкпайт беле? Эмки оту-рум 15-июлга белгиленди. Анда да Акматбек мырза качып келбей койбойбу? Эгер ал їч жолу калтырса, анда сот анын катышуусуз эле чечим чыгарганга укуктуу. Табиятынан айлакер Келдибеков балким ошол момент-ти кїтїп тургандыр. Себеби: «Мен ооруп жатсам чечим чыгарып коюптур, мен таза болчумун» деп актанганга жакшы эмеспи?

Биринчи вице-премьер-министр Тайыр-бек Сарпашев Талас облусундагы «Чоў-Капкан автодорожный» кєзємєл пункту-на жакын жердеги окуя боюнча 10-июлда жумушчу кеўешме єткєрдї, деп билдирди єкмєттїк Аппараттын басма сєз кызматы.

Мурдараак маалымдалгандай, ушул жу-манын башында оперативдїї топтун кыз-маткерлери салондун ичинде аткезчилик жол менен кїйїїчї-майлоочу май ташуу їчїн идиш орнотулган эки жеўил авто унаа-ны кармаган.

Унаа кармалгандан кийин ошол жерге чогулган адамдар унааны бошотууну талап кылышкан. Жыйынтыгында чогулгандар сан жагынан басымдуулук кылып, опера-тивдїї топтун кызматкерлерине физика-лык кїч колдонуу менен кармалгандарды унаасы менен бошотуп кетишкен.

Т.Сарпашев Ички иштер министрлигине аталган факт боюнча иликтєє ишин жїр-гїзїп, кїнєєлїїлєрдї жазага тартууну тап-

шырды.Ошондой эле, биринчи вице-премьер-

министр бир жума убакыттан кийин илик-тєє ишинин жыйынтыгы тууралуу маалы-мат менен кїнєєлїїлєрдїн тизмесин берїї тапшырмасын берди.

9-июль кїнї Єзгєчє кырдаалдар минист-ринин орун басары Равшан Рысбаев Кара-Кулжа районуна иш сапары менен барып, кырсыктан жабыркаган аймактарды же-ринен кєрїп, аларды кайра калыбына кел-тирїї боюнча тиешелїї чечимдерди кабыл алды. Бул тууралуу ЄКМ басма сєз кызма-ты билдирди.

Ош облусунун Кара-Кулжа районундагы Капчыгай єкмєтїндє 17-июнь кїнї катуу жааган жамгырдан улам жїргєн сел кєпї-рєнїн темирлерин агызып, андан ашкан суу кєпїрєнїн эки тарабына аў кылып, жарак-сыз абалга келтирген.

Бул маселе боюнча Капчыгай айыл єкмє-тїнїн башчысы Т.Кадырбеков сайдын нугун

тазалап, оюлуп калган чуўкурларды калы-бына келтирїїгє жардам сурап кайрылды. Бул маселе боюнча министрдин орун баса-ры тиешелїї жетекчилерге тез арада авто-погрузчик, автосамосвал жєнєтїп жана 35 даана гобион торчолорун бєлїп берїїнї тапшырды.

Ал эми Сары-Булак айыл єкмєтїндєгї Тегерек-Саз айылына баруучу ички чарба-лык кєпїрєнїн жоктугунан жергиликтїї эл кыйналып жаткандыгын айыл єкмєтїнїн башчысы К.Матиев билдирди.

Равшан Рысбаев бул маселени 2014-жыл-дын 2-жарым жылдыгында авариялык ка-лыбына келтирїї иш-чараларынын планына киргизип, бїтїрїп берїїгє убадасын берди.

Їстїбїздєгї жылдын 6-июнунда Базар-Коргон районунун єзбек-кыргыз чек ара-сынан єзбек улуттук-маданий борборунун жетекчиси Маматкадыр Карабаев район-дук ички иштер бєлїмїнїн кызматкерле-ри тарабынан кармалды. Бул туурасында АКИpress-Фергананын корреспондентине жергиликтїї «Воздух» деп аталган єкмєттїк эмес укук коргоо уюмунун жетекчиси Азим-жан Аскаров билдирген деп жазат Turmus.kg маалымат сайты. Ал ошондой эле тємєн-кїлєрдї билдирген, єзбек улуттук маданий борборунун жетекчисинин орун басарынын айтымында кармалган Маматкадыр Кара-баевди райондук ички иштер бєлїмїнїн кызматкерлери издеп жїргєн. Укук коргоо уюмунун жетекчиси Базар-Коргон райондук ИИБна М. Карабаевдин кармалышы боюн-ча расмий кайрыла тургандыгын айткан.

Жогорку Кеўештин депутаты Нурбек Алимбеков эки жылдан бери жакшы саа-малык баштады. Ал ар жыл сайын ыйык Ра-мазан айында жакыр жашаган їй-бїлєлєргє саан уй тараттырып турат. Былтыр 25 їй-бї-лєгє саан уй берсе, быйыл 35 їй-бїлє саан уйлуу болушту. Саан уйлар бекер берилерин, мунун тїпкї максаты – жакыр жашаган їй-бїлєлєрдїн жашоо шартын жакшыртууга багытталганын эскерте кетели. Нурбек Ка-рыевичтин мындай соопчулук ишине кара-пайым калк ыраазы болуп, анын ємїрїнїн узун, ден соолугунун бекем болушун, иши мындан ары да илгерилей беришин кудай-дан тилеп жатышкан чагы. «Єсєєр адам элин ойлойт» демекчи, элине жакшылыгын ая-баган Алимбековго окшогон берешен жи-гиттерибиз арбый берсин дейли.

11-июль, 2014-жыл

3АРКАН ТАРТЫШ

КАМЧЫБЕК ТАШИЕВ «ЧЫЎГЫЗХАНДЫН ШАКИРТИ» БОЛО КОЙГОНУ ТУУРА ЭМЕС БОЛГОНУН МОЙНУНА АЛДЫ

«Акыл-эси бар адам єз катачы-лыктарын карап тїздєнєт» деген кеп бар. Мына ушундай кептин тєркїнї кеч да болсо «Ата-Журт» партиясын тїптєєчїлєрдїн бири Камчыбек Ташиевдин аў-сези-мине жеткен экен. Дегенибиз, ал кечээ 9-июль кїнї НТС телека-налынын «Аркан тартыш» кєрсє-тїїсїнє келип, акыркы 2-3 жылда кетирген катачылыктарын толу-гу менен мойнуна алып, жалпы коомчулуктан, мусулман журт-чулугунан ыйык Рамазан айында кечирим сурады. Мындай жигит-чилик кадамга албетте єз элине карата кєўїлї, дили таза адам гана бара алышы турган иш. 2012-жыл-дын 3-октябрында «Кумтєр» ма-селесин шылтоолоп, Ак їйгє кара-

та «Чыўгызханча жїрїш» жасап жибергенден тарта бирде «тєє», бирде «бээ» деп сїйлєп атып, сая-сый кадыр-баркын бир топ кети-рип алганын Камчыкебиз кечи-рээк болсо аўдап калды кєрїнєт. Бирок, оўолуу їчїн эч качан кеч болбосо керек. Ал «2012-жыл-дын 3-октябрында кашаадан се-кирип кеткенибиз мамлекеттик кызматкер, депутат катары туу-ра эмес болгондугун мойнубузга алышыбыз керек. Бул ачуу чын-дык. Ачуу чындык болсо да аны моюнга алууга милдеттїїбїз. Бул їчїн биз мыйзам чегинде єз жа-забызды алдык. Тїрмєгє отуруп чыктык, мандатыбызды алдыр-дык. Бийликтегилер менен да жа-ман-жакшы айтышып калдык. Ан-

дыктан мен ыйык Рамазан айында бардык мусулмандардан кечирим сурайм» деп билдирди Камчыбек Ташиев. Анан дагы ал «Биз тїрмє-дє отурганда бизге бийлик тарабы-нан эч кандай саясый басым, кы-сым болгон жок. Бардыгы мыйзам чегинде болуп атты» деп кошумча-лады. Эске сала кетсек, убагында «атажуртчу» їч депутат Ак їйгє чабуул жасагандыгы їчїн кама-лып турушканда муну саясый куу-гунтук катары сыпаттагандар кєп болгон. Єзгєчє анын партиялаш-тары, фракциялаштары. Азыр деле алар «бийлик «Ата-Журт» партия-сынын бийликке сын айткан де-путаттарын каматып койду» деп айтып келишет. Эми Ташиевдин єзїнїн билдирїїсїндє бул эч кан-

дай саясый басым болбогондугу айтылган соў, андай пикирин ай-тып жїргєндєр тилин тиштерине катып калышар. Камчыбек мырза жалпы коомчулуктан кечирим су-рап атканы, анын ичинде бийлик-тегилерден да кечирим сураганы экендигин жашырган жок. Аны менен бирге президент Алмазбек Атамбаевдин коррупцияга каршы кїрєш жїргїзїї демилгесин жал-пы элибиз колдошу керек деп бил-дирди. «Президентибиз Алмазбек Шаршенович Атамбаев демилге кєтєргєн коррупцияга каршы кї-рєштї колдошубуз керек. Муну оп-позиция да, бийлик да, карапайым эл да колдошу керек. Коррупция-га аралашкан, мамлекетке чындап зыян келтирген адам болсо, ал сєз-

сїз жазасын тартышы керек» деп айтты Ташиев. Ал эми коррупцияга шектелип камакка алынган Акмат-бек Келдибеков да эгерде кїнєєсї бар болсо сєзсїз жоопкерчилигин алышы керек экендигин билдирди. Баса, алардын 2012-жылдын 3-ок-тябрындагы «жїрїштєрї» їчїн сот жеўил чара колдонгонун, бий-ликтин аларга карата жумшак ма-миле жасагандыгы экендигин да кыйытып єттї. Андан тышкары эми мындан ары бийлиги да, оп-позициясы да єздєрїнїн жеке кы-зыкчылыктары їчїн эмес, жалпы мамлекеттин кызыкчылыгы їчїн биригїїлєрї керек деп билдирди. Абдан жєндїї сєз. Биз бардыгы-быз бир атанын балдарыбыз. Бир мамлекеттин жарандарыбыз. Ме-кенибиз бирєє. Андыктан бириги-шибиз керек. Кеч да болсо, элди ынтымакка чакырып, жасаган ка-тачылыктары їчїн кечирим сурап аткан Камчыбек Ташиевге да ыраа-зыбыз. Бирок, бир гана мандем бар. Себеби, Алакєєдєн Камчы-кебиз кээде бїгїн сїйлєгєнїн эр-теси унутуп, башка жерге барганда тескери сїйлєп калмайы бар эле. Кыргызда жакшы сєз бар – Жак-шы болуш аста-аста, жаман болуш бир паста. Андыктан Камчыкебиз ушул калыбынан жазбай, кетир-ген катачылыктарын эми кайтала-бай тургандай болуп алдыга кадам таштаса, анда акырындык менен жоготкон кадыр-баркын кайра ка-лыбына келтиреринде шек жок.

ДИПЛОМАТИЯЛЫК ЖАНА КЫЗМАТТЫК ПАСПОРТТОР ЧИНОВНИКТЕРДИН

АЯЛДАРЫ, БАЛДАРЫ, НЕБЕРЕЛЕРИ ЇЧЇНБЇ?

Эл єкїлї Бахадыр Сулейманов кызыктуу бир маалыматты бил-дирип чыкты. Кєрсє, мамлекет-тик кызматтардагы чиновниктер єздєрїнїн кызматтык абалынан пайдаланып, аялына, балдарына, жадагалса неберелерине чейин дипломатиялык жана кызматтык паспортторду алып жїрїшїптїр. Бахадыр мырзанын айтымында Кыргыз Республикасынын ТИ-Минин консулдук кызмат депар-таментинин расмий маалыматтары боюнча дипломатиялык жана кыз-маттык паспортторду алууга тапта-кыр тиешеси жок адамдар бул пас-

портторго ээ болуп алышкан экен. Сєзїбїз куру болбошу їчїн

алардын айрымдарын санай кете-ли: теле алып баруучу Ассоль Мол-докматова 2012-жылы эле дипло-матиялык паспортко ээ болгон экен. Экс-премьер-министр Жан-тєрє Сатыбалдиевдин кызы Асель Нурматова жана анын 2005-жылы туулган Атай Нурматов, 2010-жылы туулган Саадат Нурматов аттуу балдары да бул паспортко ээ болгон. Мурдагы социалдык блок боюнча вице-премьер-министр Гїлнара Асымбекованын 1996-жылы жана 1993-жылы туулган

Искендер жана Азамат Чиналиев-дерге да берилген. Турдакун Усу-балиевдин небереси 1974-жылы туулган Эрмек Усубалиев, «Газп-ромнефть Азиянын» директор орун басары Марат Малатаев жана баш-калар дипломатиялык паспортко ээ болушкан. Кызыгы булар дип-ломатиялык паспорт менен чет єл-кєлєргє барышып кандай дипло-матиялык иштерди жїргїзєєрїндє болуп атпайбы? Же 2010-жылы тє-рєлгєн бала да дипломатиялык иш-терди жасай алабы?

Ал эми кызматтык паспорттор-ду алгандардан – «Єнїгїї жана

ишкерчилик Фонду» МККсынын башчысы Кайрат Маматов, «Ма-нас» аэропортунун президенти-нин жардамчысы Адылбек Са-дыков, анан дагы парламенттеги «Ар-Намыс» фракциясынын ли-дери Феликс Куловдун «кєрєєр кєзї» (аялы) Фатима Абдрасуло-ва. Фатима айым кызматтык пас-портту эки жолу алган. Биринчи-си 2012-жылы «МКК «Кредиты+» ЖЧКсынын башчысы катары алса, 2013-жылы єзїнїн кїйєєсїнїн атындагы коомдук фонддун баш-чысы катары алган.

Кызык, Акаевдин заманында

Кыргызстанды вертолётсуз кал-тырган Феликс мырзанын аялына кызматтык паспорттун эмне кереги бар эле? Негизи эле Феликс мырза акыркы учурларда паспорт масе-леси боюнча кєбїрєєк тымызын иштерди жасап жаткандай болуп келет. Ойдо жок жерден туруп эле паспорт бизнесин жїргїзїп аткан жарандарды колдоп чыга калат. Эми болсо аялынын кызматтык паспортту алганы ашкере болуп ту-рат. Деги мына ушул багытта Кулов мырзанын эмне билгени бар болду экен деген суроо туулбай койбойт?..

Дамир ЭСЕНГУЛОВ

11-июль, 2014-жыл

4 БАЖЫ СОЮЗ

КЫРГЫЗСТАНДЫ БАЖЫ СОЮЗУНА КИРГИЗБЄЄ СЦЕНАРИЙИНИН КЇЧТЇЇ ЖАНА АЛСЫЗ ЖАКТАРЫН

СТРАТЕГИЯЛЫК ИЛИКТЄЄЛЄР БОЮНЧА УЛУТТУК ИНСТИТУТ (НИСИ) САНАП ЄТТЇ

Кыргызстанды Бажы союзуна киргизбєє сценарийин реализациялоо Кыргызстан їчїн соода саясатын єз алдынча жїргїзїїнї сактоо болуп саналат. Бул туурасында Кыргызстанды Бажы союзуна кошуу/кошпоо SWOT-анализде айтылат: КР стратегиялык иликтєєлєр боюнча Улуттук институт тарабынан даярдалган экономикалык, социалдык жактан єлчєєлєр жана коопсуздук.

«Буга байланыштуу Кыргызстан їчїн Бїткїл дїйнєлїк соода уюмунун алкагында милдеттеринин деўгээлин єзгєртїї муктаж-дыгы жок. Єкмєт тараптан тиешелїї чечим кабыл алынган кырдаалда Кыргызстанда акырындык менен, этап боюнча реэкспорт саясатынын ориентациясынан чыгууга мїм-кїнчїлїгї бар», - деп айтылат документте.

Ошондой эле НИСИнин эксперттери бул сценарийдин алсыз жактарын санап єтїштї.

«КР Бажы союзуна кирбейт деген че-чимдин кабыл алынышы советтик доор-дон кийинки (1991-2014-жылдар) КМШ мамлекеттери менен болгон приоритеттїї кызматташуулардан, биринчи кезекте Рос-сия жана Казакстан єўдїї евро азиялык ин-теграциянын ядросун тїзїїчї мамлекеттер менен кызматташуудан баш тартуу болуп са-налат. ЕвразЭСтин алкагында кабыл алын-ган кєптєгєн программалардан баш тартуу болот. Демек бул кадам аталган мамлекеттер менен болгон мамилелердеги кескин буру-луштарга, приоритеттин кескин єзгєрїшї-нє алып келет. Мындай бурулуш сырткы экономикалык жана тышкы саясый мами-лелерге кєптєгєн таасирлерди тийгизет», - деп билдирилет анализде.

ªòº ìààíèë¿¿ òåðñ òààñèðëåðè òºìºíê¿ëºð:

• Россия жана Казакстан менен экономи-калык жана гуманитардык кызматташуулар-дын программалары кайра каралат

• Камбар-Ата ГЭСи, Жогорку Нарын кас-кадындагы ГЭСтердин курулушу єўдїї ин-вестициялык долбоорлор токтотулат.

• Россия жана Казакстандан келїїчї ст-ратегиялык сыреьлор жана материалдар-га, анын ичинде нефти продукцияларына, газ, эгин, химия продукциялары, кара жана тїстїї металлдарга, токой материалдарына жана башкаларына экспорттук алым жана квота киргизилет.

• Тарифтик эмес барьерлердин бардык тїрлєрїнє кїчєтїлгєн чаралар, анын ичин-де бажы кєзємєлїнє, айыл чарба жана сїт азыктарын киргизїїгє тыюу салынат.

• Экспортёрлорду кармоо кєбєйєт, ай-рым учурларда экспорттоону ишке ашыруу мїмкїн болбойт.

• Жумушсуздук байкалаарлык деўгээл-де єсєт, єзгєчє ири дїў соода базарларын-да иштегендер жана чакан ишкерлик ме-нен алектенгендер, алып сатарлык менен алектенгендер.

• Экономикалык єнїгїїнїн темпи бай-калаарлык тємєндєйт.

• Экспортко багытталган продукциялар-дын кєлємї (айыл-чарба, кийим тигїї жана сїт азык тармагы) тємєндєйт.

• Чакан жана орто бизнестердин финан-сылык абалдары начарлайт. Фирмалардын банкротко учуроосу єсєт.

• Тєлєм жана соода-сатык балансынын дефицити єсєт. Улуттук валютанын курсу кескин тємєндєп кетиши кїтїлєт.

• Салык тєлємдєрїнїн азайышынан бюд-жеттин жоготуулары, бюджеттин дефици-ти єсїшї.

• Инвестициялык климат начарлайт, чет

элдик тїз инвестицияларды тартуу кыйын-дайт.

• Калктын миграциялык агымы байка-лаарлык кєтєрїлєт. Жумушсуздуктун айы-нан жумуш издеп чет мамлекетке чыккан-дар кєбєйєт.

НИСИ сырткы экономикалык жана тыш-кы саясый мамилелердин приоритеттери-нин єзгєрїшїнєн кызматташуунун жаўы мїмкїнчїлїктєрї пайда болушу мїмкїн деп эсептейт. Маселен, жаўы багыттар боюнча кызматташуунун программалары башта-лышы мїмкїн (мисалы, Индия, Пакистан, Афганистан менен). Балким Кытай менен кызматташуунун программасы кїчєтїлїп, кеўейтилиши мїмкїн.

Кыргызстан єздєрїнїн приоритеттерин активдїї алдыга жылдырып аткан їч мам-лекеттин интеграциялык биригїїсїнїн ал-кагында болбой калган кырдаалда Бажы союзуна жана бирдиктїї экономикалык ай-макка кирбеген єлкєлєрдїн катышуусу ме-нен жаўы соода блогунун тїзїлїшїн жана анын мїмкїнчїлїктєрїн талкуулоого ка-тыша алат.

Кыргызстан экономикалык жана социал-дык єнїгїї багытындагы кєптєгєн масе-лелерди чечїї їчїн жакынкы убакыттарда эл аралык донорлордун финансылык жана техникалык жардамдарын реализация кы-луучу кошумча программаларды башташы керек болот.

Áóë ñöåíàðèéäèí àðàñûíàí íåãèçãè êîðêóíó÷òàðäû òºìºíäºã¿÷º áºë¿¿ãº áîëîò:

• Негизги регионалдык рыноктон (Рос-сия, Казакстан) продуктылардын маанилїї тїрлєрїнїн ээлеген позицияларын жоготуу.

• Айыл чарбасын реструктуризациялоону жана реформалоону єткєрїї токтотулат.

• Экономиканы модернизациялоону єт-кєрїї актуалдуу болбой калат.

• Туруктуу єнїгїї боюнча Улуттук страте-гияны реализациялоо пландалган мєєнєтїн-дє ишке ашпай калат. Экономикалык єнї-гїїнїн темпинин тємєндєшї Бажы союзуна кирген жана кєптєгєн КМШ мамлекеттери-нин єнїгїїсїнєн бир топ аркада калтырат. Калктын жакырчылыгынын єсїшї уланат.

“КЫРГЫЗСТАН УКУК КОРГООЧУЛАР КЕЎЕШИ” ЄЗ ИШМЕРДЇЇЛЇГЇН ТОКТОТТУ

Їстїбїздєгї жылдын май айынын аяк че-нинде «Кыргызстан укук коргоочулар кеўе-ши» єз ишмердїїлїгїн токтотушкандыгы тууралуу билдирїї жасады. Укук коргоочу-лардын айтымында алар мындай чечим-ге мамлекет жетекчилиги Кыргызстанды Бажы союзуна киргизїї ниетинде экендиги менен байланыштуу болгон. Беш жылдын тегерегинде иш алып барган бул кеўештин мїчєлєрї бир нече жолу алмашкан. Анын мїчєлєрї бирде беш адам болсо, бирде жети адамга чейин кєбєйгєн. Бул жылдар аралы-гында «Кеўешке» Кыргызстандагы бейєкмєт уюмдардын лидерлери Алмаз Эсенгелдиев, Динара Ошурахунова, Нурбек Токтакунов, Эрнест Жанаев, Сардар Багибеков, Дмитрий Кабак, Назгул Турдубекова жана Бурул Ма-кенбаевалар киришкен. «Укук коргоочулар кеўеши» беш жыл аралыгында саясат, эко-номика, сот реформасы, коопсуздукту кам-сыздоо жана адам укуктары тууралуу бир нече ондогон билдирїїлєрдї жасаган. Бул структура эч кандай юридикалык жїз болуп эсептелген эмес. Ага байланыштуу алардын

Уставы да, мєєрї да болгон эмес. Бул структу-раны укук коргоочулар коомдук билдирїїлєр їчїн аянтча катары гана колдонушкан. Би-рок, алар єздєрїнїн ишмердїїлїгї аркылуу кайсы бир саясый кїчтєрдїн кызыкчылыгын ишке ашырышкан эмес. Алар нейтралдуу позицияны карманышкан. Демократиянын идеалдарын бекем карманышып, адам укук-тарын коргоо багытында иш жїргїзїшкєн. Бул кеўештин билдирїїлєрїнїн тексти жал-пы мїчєлєрїнїн колдоосуна ээ болбосо да жарыяланып турган. Маселен, анын мїчє-лєрїнїн бири сунуш киргизсе, калгандары аны колдоого алышкан, же каршы чыгыш-кан. Бирок, каршы чыккандары болсо дагы кайрылуунун тексти жалпы кеўештин атынан жарыяланып келген. Ал эми єзгєчє пикирин билдирген укук коргоочунун пикири коом-чулукка билдирилген эмес. Кыргызстандагы башка укук коргоочу уюмдардан айырмала-нып «Укук коргоочулар кеўеши» єлкєбїздє-гї саясый жагдайларга активдїї катышкан. Алардын кайрылууларынын кєпчїлїгї ай-рым партиялардын ишмердїїлїгїнє, мамле-

кеттин ички саясатына байланыштуу болгон. Албетте, бул кеўешке карата коомчулукта тїрдїї реакциялар пайда болуп келген. Ай-рымдары анын ишмердїїлїгїн жактырышса, айрымдары катуу сынга алган. Ага карабас-тан аталган кеўеш єз ишин улантып келген болчу. Эми алардын акыркы билдирїїсїндє Кыргызстандын бийлигинин Бажы союзуна мамлекетти киргизїї ниетине байланыштуу кеўештин ишин токтотуу чечимине келиш-кендиги айтылат.

Акмат РААТКАН

Îø: Ãàçäûí îðäó ýëåêòð ýíåðãèÿñû ìåíåí æàáûëàò

*** Äåïóòàò Êåëäèáåêîâäóí ñîòó

15-èþëãà æûëäû

*** “Ìåéêèí Àçèÿ” ûð ôåñòèâàëû

áîëáîé êàëäû

*** Æàëàë-Àáàä: èø òàøòàãàí

àéäîî÷óëàð ýðòå¢ æóìóøêà ÷ûãàò

*** Îø øààðäûê êå¢åø ýêè æà¢û äåïóòàòòàð ìåíåí

òîëóêòàëäû

*** Êî÷êîð ðàéîíó áîþí÷à

áóë æûëû 1251 ãåêòàð æåð àéäàëáàé êàëäû

*** Àê-Òàëàà ðàéîíóíóí Áàåòîâ àéûëûíäàãû è÷êè æîëäîð

î¢äîëóóäà

*** Æàëàë-Àáàääà 6 àéäà 228 óóðóëóê ôàêòûñû êàòòàëûï,

9 ìëí ñîìäîí àøûê çûÿí êåëòèðèëãåí

*** Êûðãûç-òàæèê ÷åê àðà÷ûëàðû

îðòîñóíäàãû àòûøóóäàí êèéèí ÷åê àðàäàãû

óíààæîëäîð óáàêòûëóó æàáûëäû

*** Ïðåçèäåíò êîîìäóê ¿ðºí

ôîíääîðóíà êîëäîî êºðñºò¿¿ ñóíóøóí æàêòûðäû

*** Æàëàë-Àáàä øààðûíäàãû áèð ¿éäº àòàñû ºëò¿ð¿ë¿ï,

êûçû äàéûíñûç æîãîëäó

*** Àáäûêàëûê ×ûíãîæîåâ

Ìàìëåêåòòèê ñàëûê êûçìàòûíûí Òàëàñ øààðû áîþí÷à áàøêàðìàëûãûíûí

æåòåê÷èñè áîëóï äàéûíäàëäû

*** Áàëäàðû áàð àç êàìñûç áîëãîí ¿é-á¿ëºëºðä¿í

æºëºê ïóëóí æîãîðóëàòóóãà áþäæåòêå 2 ìëðä àøóóí

êàðàæàò ñàëûíäû, - ìèíèñòð Ê.Áàçàðáàåâ

***

ТАМЧЫ КАБАР

11-июль, 2014-жыл

5МАЕК ТЄР

Дїйшєнбек ЗИЛАЛАЕВ, КР геология жана минералдык ресурстар боюнча Мамлекеттик агенттигинин жетекчиси:

КЫЛМЫШ ЖАСАГАНДЫГЫ ТУУРАЛУУ ЖАЛГАН МААЛЫМАТКА КАРАТА ЖАЗА ЖУРНАЛИСТ ЖУРТЧУЛУГУНА ГАНА ТААНДЫК ЭМЕС ЭКЕНДИГИ ТАСТЫКТАЛДЫ

Эске сала кетсек, эл єкїлдєрї тарабынан сунушта-лып, президент тарабынан кол коюлуп, кїчїнє кир-ген «Кылмыш жасагандыгы тууралуу жалган маа-лымат тараткандыгы їчїн жазага тартуу» мыйзамы (329-берене) коомчулукта катуу талкууланган эле. Аны айрым оппозициячыл саясатчылар, оппозиция-лык маанайдагы басылмалар «Сєз эркиндигин чек-тєє» катары сыпаттап жиберишкен болчу. Ал гана эмес демократиянын атасы деп таанылган АКШнын Кыргызстандагы элчилиги да бул мыйзамга карата терс пикирин билдирип «Кыргызстан сєз эркинди-гин чектеп атат» деп чыккан эле. Албетте, алардын мындай билдирїї жасашы тїшїнїктїї болчу. Себеби Кыргызстандын бийлиги Американын «Манас» аэ-ропортундагы транзиттик борборун чыгаруу туура-луу акыркы чечимине келген. Ал эми бул мыйзамды жазган депутаттар «Мыйзамдын тїздєн-тїз журна-листтерге тиешеси жок.

Мында жєн гана жалган маалымат эмес, кылмыш жасагандыгы тууралуу жалган маалымат тараткандар жоопкерчиликке тартылат. Аны жазган журналист, же басылма эмес, ал маалыматты берген адам жооп

берет» деп айтып келишкен. Ага карабастан эле бий-ликке каршы саясат жїргїзїп аткан саясатчылар жа-была «Сєз эркиндигин соолутушту» деп кыйкырып турушкан. Бирок, иш жїзїндє андай эмес экендиги тастыкталып отурат. Маселен, їстїбїздєгї жылдын 25-майында Бишкек шаарынын 25 жаштагы тургуну Бишкек шаарынын ички иштер башкармалыгынын жетекчиси Мелис Турганбаевдин єзїнє аны эки ми-лиция кызматкери 12-майда кармап алып, докумен-тин кєргєзїїсїн талап кылганын, документи жанында жок болгондуктан акча талап кылышканын жазган экен. Анан дагы анын акчасы жок болгондуктан жа-нындагы 10 миў 900 сомдук чєнтєк телефонун алып коюшканын билдирген.

Бишкек шаардык ИИБнын начальнигине тїз кел-ген мындай кат тыкыр иликтєєгє алынып, натый-жада эки милиция кызматкерине 167-берене (та-лап-тоноо) боюнча кылмыш иши ачылган. Бирок, иликтєєнїн жїрїшїндє 25 жаштагы айым жалган айткандыгы тастыкталды. Кєрсє, ал чєнтєк теле-фонун шаардагы кїрєєканалардын бирине калты-рып, акча алган экен. Ал эми сїйлєшкєн жигити «Телефонуў кана?» деп суроо салганда, аргасыздан ушундай жолго барууга туура келген. Эми жигити-нин суроосунан кутулуу їчїн жалган жерден милиция кызматкерлерине жалаа жапкан, кылмыш жасашты деп билдирген жаш айым жаўыдан кабыл алынып, кїчїнє кирген 329-берене боюнча кылмыш жооп-керчилигине тартылагын туру. Демек, бул мыйзам биринчи кезекте эле журналисттерге эмес, каратып туруп башка адамдын тагдыры менен ойногон жал-ганчыларга карата жазылганы билинди. Андыктан муну сєз эркиндигин чектєє менен алмаштыргандар тереў жаўылышканы кєрїнїп турат. Биздеги оппо-зициячыл саясатчылар менен бирге эле АКШ элчи-лиги да тереў жаўылышканын эми мойнуна албаска чарасы жоктур?..

Акинай АЙДАРОВА

«МЄЎГЇЛЄР КЕРЕК, БИРОК ЄТЄ ОЛУТТУУ СТРАТЕГИЯЛЫК ИШКАНАЛАРДЫН ИШТЄЄСЇНЄ

ДА МЇМКЇНЧЇЛЇК ТЇЗЇП БЕРЇЇБЇЗ КЕРЕК»- Дїйшєнбек мырза, учур-да Суу кодексине єзгєр-тїїлєрдї киргизїї маселе-си курч болуп турат. Бул маселенин оў-терс жак-тарына токтоло кетсе-ўиз?- Бул жерде Суу кодексине єтє

чоў деле єзгєртїїлєр киргизил-бейт. Болгону эки нормага, так-тап айтканда 62-67-беренелерге кичине єзгєртїїлєрдї киргизїї зарылчылыгы туулуп атат. Бул бе-ренелерде мєўгїлєрдє жакын ай-мактарда кен казуу иштерин жїр-гїзїїгє болбойт деп жазылып калган. Мына ошону эле кичине єзгєртїп, экономикабызга зыян тийбегидей кылып коюу зарылчы-лыгы турат. Мен албетте мєўгїлєр-дї сактоо керек деп эсептейм. Би-рок, ошол эле учурда єтє олуттуу стратегиялык маанидеги ишкана-лардын иштєєсїнє да мїмкїнчї-лїк тїзїп берїїбїз керек. Мїмкїн компенсация тєлєп берїї жолу ар-кылуу бул маселени чечсе болот.

Мына ушул маселе боюнча атайын макулдашуу комиссиясы тїзїлгєн. Анда Президенттин, Жогорку Ке-ўештин жана єкмєттїн єкїлдє-рї бар. Алар бул маселени тереў иликтеп, акыры бир компромисске келишет деп ойлойм.

- Айрым эл єкїлдєрї «Кум-тєр» ишканасы кен ка-зуу иштерин жер алды-нан казууга єтїшї керек дешїїдє. Алтын кени-нен єлкє бюджетине тї-шїп жаткан тєлємдєрдї азайтпастан туруп, кен казуу иштерин жер алды-на казууга єткєрїїгє мїм-кїнбї?- Жок, таптакыр мїмкїн эмес.

Себеби жер алдына казуу иши ачык казып алууга караганда кєп чыгымдарды талап кылат. Оор жу-муш. Алтын кенинен азыркы учур-да тїшїп турган акча каражаттары эселеп тємєндєп кетиши мїмкїн. Ал гана эмес анын кирешелїї бо-лушу да кїмєн болуп калат. Тапта-

кыр пайда алып келбей калышы да мїмкїн. Экинчиден, жер алдынан казуу иштерине єтїї їчїн адистер-дин айтымында бери жагы 3-4 жыл убакыт керек болот. Мына ушул убакыт аралыгында єндїрїштїн иши токтоп, натыйжада эч кандай каражат албай калабыз. Жумушчу-лардын саны азаят.

- Эгерде бул маселе та-лаш-тартыш болуп оту-руп, акыры оў жагына че-чилбей, «Кумтєрдїн» иши токтоп калса, єлкє абалы кандай болот?- Жок, мен бул маселе оў жа-

гына чечилбей калат деген ойдон алысмын. Себеби бул жерде бир эле адамдын, же бир эле ишкана-нын кызыкчылыгы эмес, бїтїндєй элибиздин, бїтїндєй мамлекеттин кызыкчылыгы турат. Андыктан макулдашуу комиссиясы акыры бир компромисске келишет деген ойдомун.

САГЫМБАЙ ОРОЗБАКОВДУН ВАРИАНТЫНДАГЫ «МАНАС» ЭПОСУНУН 6-КИТЕБИНИН УЛАНДЫСЫ ЖАНА 7-КИТЕПТИН АКАДЕМИЯЛЫК БАСЫЛЫШЫ ЖАРЫК КЄРДЇ

Сагымбай Орозбаковдун ва-риантындагы «Манас» эпосунун 6-китебинин уландысы жана 7-ки-тептин академиялык басылышы жарык кєрдї. Бул тууралуу КРнын улуттук илимдер академиясынын басма сєз кызматы билдирди.

Эпос КР УИАнын вице-прези-денти, академик Абдылдажан Ак-маталиевдин жалпы редакциясы астында, маркум Самар Мусаев-

дин тїзїїсї жана даярдоосу ме-нен басылды.

Кыргыз элинин улуу мурасы, улуттук сыймыгы болгон «Манас» эпосу мазмунун кенендиги, баян-далган ой-тїшїнїктєрїнїн кенен-диги, кєркємдїк деўгээлинин кол жеткис бийиктиги, теўдешсиз кє-лємї менен жалпы адамзаттык ру-ханий казынасында ардактуу орун-дардын бирин ээлеген уникалдуу кєрїнїш.

Улуу манасчы Сагымбай Ороз-бак уулунун вариантынын акаде-миялык басылышы дїйнє элде-ринин бул чыгармага кызыккан єкїлдєрїнє «Манастын» тереў мазмунун, жогорку кєркємдїк касиеттерин, улуттук єзгєчєлїгїн таасын кєрїп, тереў тїшїнїїгє кє-мєк болмокчу. Эпостун тексттери толук тїрдє биринчи жолу жарыя-ланып жатат.

Бул VI китептин тїздєн-тїз уландысы. VII китепте эпостун «Кєзкамандар окуясы» аттуу салт-тык бєлїмї толук жана ага байла-ныштуу айтылган бир нече эпизод-дор орун алган.

11-июль, 2014-жыл

6 АЗЫРКЫНЫН ЖАШТАРЫ

АДИЛДИН ЙЛА-АМАЛЫ

Кийинки мезгилде жаштардын атына жамынып ач айкырык , куу сїрєєн кылган бала саясатчылар кєбєйдї. Кыйратып айткан деле сєзї жок. Бийликти сындамыш этишет. Же олуттуу пикир, омок-туу сунуш кыла алышпайт. Болгону кантип болсо да єзїн эл алдында кєрсєтїп калуу. Болгон дараме-ти ушу. Алардын бири жарандык активист, жаштар кыймылынын лидерлеринин бири Адил Турду-

кулов. Мындайлар Кыргызстанда єтє

кєп. Тактап айтканда иттин кара капталынан. Турдукуловдун тур-ган жеринен эле саясатка жигер-дїї аралашып, ар кошкон балдар чогулган тїркїн-тїстїї нааразы-чылык акцияларына катыша кой-мой оорусу бар экени байкалат. Кыскасы, элдин катарында. Миў-дин бир болуп жїрє бермейликти адат кылып алган. Єткєн жылы Кыргызстандан чет єлкєгє чыгып кетем деп єзїнє жана їй-бїлєєсї-нє документтерди топтогон. Би-рок укук коргоо органдары менен чатакташып “ саясий куугунтукка” алынган жаран катары Кыргыз-стандан чыгып кетсем дегенде эки кєзї тєрт. Муну їчїн ал ар кан-дай айла-амалдарды ойлонушту-руп жаткан кези. Мына жакында эле ал єзїнїн интернеттеги барак-часына Бийликтин электр энер-гиясына болгон тарифин кєтєрїї боюнча єзїнїн “акылдуу ойло-рун” жайгаштырган. Кылдат окуп чыккан адам анын бул баракча-

сынан ашмалтайы чыккан биздин саясатчылардын сєздєрїн тоту куштай кайталап койгонун даана сезет. Бар болгону “Эки жїздїї реформаторлордун баарын кууш керек!” деген гана чакырык эсте калат. Ким реформатор? Кандай реформа жасап жатат? Мунун баа-рын Турдукулов єзї гана жакшы билет окшойт. Кай жагынан ка-рабайлы Адил Турдукулов єз кє-мєчїнє кїл тарткан пенде гана. Ал эми жаран катары, албетте ар ким єз оюн айтканга укугу бар. Аны эч ким чектебейт. Адил мырзанын эп-теп жумурткадан кыр чыгарып ар кандай оюн айтып жатышы, кыр-гыз элинин “жетимге кєк жєтєлдїн кереги не” деген накыл кебин эске салат. Же болбосо, “эсиў барда этегиўди жапчы кудагый?” сыяк-туу Турдукулов Кыргызстандан чындап эле кеткиси келсе жаран катары ызы-чуусуз эле чыгып кет-се болот да? Же, сєзсїз чыр чыга-рыш керекпи? Деги Кыргызстанда азыр саясий куугунтукка алынган ким бар?

Єлїмдї эстеткен бир учур ушул... пендеў кургур топурак салганы мїрзєгє барганда бир саам болсо да ушуну ойлой калат эмеспи.

Жалгыз таякебиз бир топ жыл мурун каза болгон. Таенебиз жал-гызын жоктоп, ботодой боздоп жїрдї. Таякебиздин эки баласы эр жеткенде шїгїр кылып, кай-гысын жутуп жашап калган эле. Суук кабар укканда алгач эле тае-немди эстедим. Кургур эми кантет экен, эми кантет экен деп буулдап жиберипмин. Ошол жалгызынан калган небереси асынып алыптыр. “Аялы менен араздашып жїрєт, баласын кєргєзбєй жатыптыр” деп бир курдай кеп салган. Бол-гон себеби ошол экен. Сай сєєктї сыздаткан таенемдин їнї кєпкє чейин кулагыман кетпей жаман абалда жїрєм.

Эмнеге? Ким їчїн? Кантип? Ушул суроолорго жооп жок. Жооп болгончо канча жаш ємїрлєр єзїн єзї кыйып тїшїїдє. “Мурда кан-дай эле, ач-жылаўач калган учур-лар єткєн, согуштар єткєн, мын-дан оор, мындан миў эсе татаал кездер болгон” деп тїтєдї токсон-го чыгып калган аваларыбыздын бири. Унчукпадык, не дей алабыз. “Ємїрдєн єткєн баалуу эмнебиз бар. Ушул чечилбей калчу кєйгєй беле? Ємїргє алмашчу нерсе ушул-бу” деди бири, унчукпадык. “Мына менин агаларым кырчындай ке-зинде мекен їчїн деп согушта кы-рылды. Бактым бар экен мен аман жїрєм. Азыр тынч заманда єз жа-нын кыйат деген эмне деген кыя-мат” деди ардагер айылдын акса-калы. Унчукпадык, не дей алабыз.

Кїйїт їстїндє алган аялына каргыш айтып, кєзїн оёбуз деген-

ге чейин барышты. Анысы басып келген жок. Кантип келмек эле. “Экєєбїз мектепте сїйлєшїп жїр-гєнбїз. Бири-бирибизсиз жашай албайбыз” деп їйлєнїшкєн. Сїйїї деген ошол байчечекей куракта эле калган экен аппак болуп, кийин андай болбоптур. Жерге бердик, жайдары жїрчї, эми жок, эстесе энеси эстээр, анан унутулат. Кай-ран ємїрдї кудай эмнеге берди эле. Балалуу болгондо укмуш кубанган. Булар бизден мыкты болот дечї, бизден мыкты эле эмес, ємїрлїї, сабырдуу болсун...

Майдаланып бара жатабыз, ємїрдїн да бизге куну жок. Муну жазмак эмесмин, акыркы эле эки жылда мындай окуялардын кєбїн кєрїп калдым. Кенедей эле биздин айылда канча бїчїр алган ємїрлєр єз бутагын єзї кесип таштады. Би-рєє сїйїї деп, бирєє куру намыс деп. А бирєєсї мектепти бїткєн-дїгїнїн он жылдыгына акча таба албай асынып алыптыр...

Сабырды унутуп бара жаткан экенбиз. Бейиши болгур чоў атам, “ачка болсоў шїгїр де, тирїї жї-рєсїў, алты саныў аман. Ток болсо тооба де, нанга жетпегендер канча” деп басса-турса кобуранып жїрчї. Карєзгєйлїк, алдамчылык, шы-луундук, деги койчу жаманы-жак-шысы жуурулушкан тирїїлїктє бир чындык бар, ал-єлїм. Эрте-кечип ар бир кишинин башына келчї. Ага чейин сабыр, ыйман, шїгїрчїлїк.

Би-Би-Си

МАЙДАЛАНЫП БАРА ЖАТАБЫЗ, ЄМЇРДЇН ДА БИЗГЕ КУНУ ЖОК

"АЙДАГАНЫ БЕШ ЭЧКИ ЫШКЫРЫГЫ ТАШ ЖАРАТ"

Бїгїнкї заманыбыздын ырга-гы «утулган урушка тойбой, кай-ра кайра майданга чыгып єз аби-йирин чачуу» кєрїнїштї сїрєп, мен кыйынмын деп, куруу намыс-ка алдырып кєкїрєгїн каккыла-ган жаштарды аралаштырып ке-лет. Айтканыбыз, элим-жерим деп оозун кєптїрїп, же колунан кыйратарлык иши келбеген айрым жаштарыбыз биригип, ач айкы-рык салып ар кайсы бурчтан чыга калганды єнєкєткє айланттыбы, же аны чыныгы, кїнїмдїк жумуш катары кєрїп, нан таап жеп, жан баккандын ыкмасы катары колдо-нобу тїшїнїксїз.

Ушул жылдын июнь айында кыр-гыздын белгилїї инсаны Чокморов агабыздын айылында єзїлєрїн сая-сатчы сезип, элдин азыркы їмїтї, келечектеги кепилдиги атап алган, айтор буларсыз єлкєнїн жашоосу токтоп калчудай 5 жаш бала чогулуп алып, «Биз Кыргызстандын жаны элитасыбыз, биз єлкєнїн тагдырын чечишибиз керек, биз єлкєнїн бар-дык облустарынан биригип жата-быз деп «Жаны-Муун» кыймылын тїзїштї. Маселен, 5 бала єлкєнїн

бардык аймактарынын тандалба-са, деги эле аларды элдин калын катмары тааныбаса кантип жаны элита деп атап алышты чоў суроону жаратат? Ар бир нерсенин чеги бо-лот демекчи, деги эле 5 бала бїтїн кыргыз элинин атынан сїйлєгєнгє ким укук берген?

Тактап айтсак, аталган 5 бала улуу инсандын айылында бири-нин їйїндє жылуу чай ичип оту-руп «Чокморов резолюциясы» деген бир нерсе кабыл алышты. Анда беш талапты камтышып-тыр. Кызыгы сєзїн баштаганда эле биз жаўы муун єкїлдєрї деп баштап, ар дубандан келген жаш-тар деп толуктап коюптур. Деги кайсы муун???

Акчага муктаж болуп, Нариман Тїлеев менен иштешип Бишкектин экс мэри Иса Ємїркуловго катуу чабуул коёт. Ойлогону ишке ашпай, Тїлеев камакка алынгандан ки-йин, Акылбек Жапаровго тынбай каттай баштайт. Кєп єтпєй «Эр-кин эл» саясий партиясын тїзєт. Эч тыянак чыкпагандан «Кыргыз дєєлєтї» мекенчилдер кыймылын ачып, Кадыр Маликов сыяктуу би-лимдїї жана илимдїї жаш инсан-ды киргизип алып, ал кыймылы-нан тетир кетет дагы, «БОКтун» катарына кире качат. Батышчыл Равшан Жээнбековдун канаты ал-дында, анын буйрутмасы менен Бажы Союзуна, салынып жаткан Нарын жогорку каскад ГЭСтерине карамандай каршы чыгат. «БОК-тун курамындамын, БОКтун та-лаптарын жана кызыкчылыкта-рын колдоймун», деп кыйкырык салып келген. Акыры «БОК» ми-тинг єткєрє албай уят болгондо Мавлян аке пресс-конференция бе-

рип «мен БОКто эмесмин», деп жар салат. Жада калса айрым ММКлар-да «БОКту» алардын курамындагы оппозиционерлерди жамандаган-га жетишет. Айтор «БОК» менен алыска барбай калганын тїшїн-гєнбї, дароо ага ишенген «БОК-ко» чабуул салат. 3-4 ай ишсиз кал-ган Мавлян єзїнє окшогондордон 5ти табат да, «Жаўы-Муун» аталы-шында уюм тїзє калат. Бул уюмдун катарында тигил бурчта бир сорок, бул бурчта бир сорок боло калган Айдар Жоробеков да катарлаш жїрєт. Белгилїї Жолборс Жоро-бековдун кєкїрєк кїчїгї Жаштар департаментин жетектеп турганда канчалаган мыйзамсыз иштерге ба-рып, ПРООН тарабынан берилген автоунаанын тетиктерин алмашты-рып, же мамлекетке тартууланган компьютерди єзїнє менчиктешти-ре калганды жакшы билген азамат. Анысы аз келгенсип Жаштардын Ч.Айтматов атындагы мамлекет-тик сыйлыгын єткєрїп жїргєнгє орун сатуу ыкмасын да кенен єз-дєштїргєн дейт? Мындан тышкары ач калгандардын катарын Мелис Мырзакматовдун акырынан, анын

колунан тамак ичип, арыгын жїдаа чапканды їйрєнїп алган Сонун-бек деген жигит жетектеген Адиль Турдукулов, Мелис Аспеков, Сей-тек Качкынбаевдар толуктап келет.

Эмне десек да бул жаўы муун-дун артында кимдер турат, ада-тынча беш бала кимдин заказын аткарууда?

«Кєнгєн адат калабы, уйга жї-гєн салабы» дегендей булар баягы эле сасык оюнун улантып, жакын-да маалымат жыйынын єткєзїшїп, эл аралык уюмдарга, НПОлорго, укук коргоочуларга, чет-элдик эл-чилерге Кыргызстанда демокра-тия принциптери бузулуп жатат деп жардам сурап кайрылышты. Эмне демекчибиз, єзїлєрїн сая-сатчы сезип, элдин тагдырын чече турган балдар жардам сурап ка-лышкан экен.

Эскерте кетсек, май-июнь айла-рында ошол эле Аскарбеков НПО-лорго каршы чыгып, эл аралык уюмдарды чет-элдин тынчылары атап, аларды тез аранын ичинде мамлекеттик кєзємєлгє алуу ке-ректигин айтып чыккан эле, бїгїн адатынча аларга тизелеп ийилип, жардам сурап калыптыр. Кечээ эле демократияны жамынып алып єл-кєдє баш аламандык уюштуруп жаткан эл аралык уюмдар деп кел-се, бїгїн алардын демократиясын даўазалап чыкты. Кана, эми прин-цип, кана туруктуулук, кана эми акылдуулук, кана? Минтип отур-саўар силерге ким ишенет, бїгїн караны ак десеўер, эртеў ал кара боюнча калып жатат го.

Кандай болбосун аман болсун беш бала.

Акмат РААТКАН

11-июль, 2014-жыл

7ИНСАН

КАСЫМБЕКОВ ТЄЛЄГЄН

КЫСКАЧА ЄМЇР БАЯНЫЧыгаан жазуучу Тєлєгєн Касымбеков

1931-жылы 15-январда Жалал-Абад дуба-нындагы айтылуу Аксы жергесинин Акжол кыштагында туулган. Касымбек ата айыл-дын билимдїї, ырыстуу, ардактуу аксакалы болгон. Кыпчак кызы Калбї апа менен кєп жыл бою жашап, тагдырдын жазмышынан улам 59 жашка келгиче бала кєрбєйт. Согон-чогу канабаганы менен Калбї апа єтє жупу-ну, аў-сезими жетик адам катары айылда-гылардын єзгєчє кадырлуусу эле. Адамдык касиети, тереў акылы менен абышкасынын ичтеги арманын туюп, «Байым, сиздин ар-тыўызда туяк калып, тукумуўуз уланышы керек» — деп, башка аял алуусуна єзї кеўеш берет. «Кєп жашаган эмес, кєптї кєргєн би-лет» дегендей, турмуштун ачуу-таттуусун кє-рїп, бышкан Калбї апа єзї ат минип барып, абышкасына жубайлыкка 20 жашка эми гана толгон Анар апаны атка учкаштырып ала качып келген экен. «Байым, мен сизге жубай алып келдим, малыўызды союп, нике кыйып, ушул аял менен баш байлаўыз» — деп эч кызгануу жок, улуу кишиге улуу ма-миле жасагандыгына жараткандын кулагы сїйїнєт. Ошентип, бир жыл толбой Касым-бек ата жашы 60ка таяганда эркек бала кєр-гєн экен. Карыганда кєргєн туягын Кудай берди деп, азан чакырып, атын Кудайберген коёт. Наристе жытына мас болгон кыпчак кемпир Кудайбергенди єз баласынан артык кєрїп, тыбыт жоолукка ороп, жерге-сууга койбой їлпїлдєтїп бага баштайт. Тєрєгєн энесин болсо, єзїнїн келининдей карап, эрегишпей, їй-тиричилик оокаттарынын баарын єзї жасайт. Керээли-кечке эрме-ги болгон баласын эркелетип, єзїнчє «єл-гєн балдарымдын ордун тєлєдї, Тєлєгєнїм менин, Кудай-Таалам бизге тєлєдї» — деп, Калбї апа жаратканга жалынып жїрїп эле Тєлєгєн деп єз алдынча ат коюп алган экен. Ошондон кийин Кудайберген аты унутулуп, тууган-урук, колу-коўшу да Тєлєгєн деп ча-кыра баштайт.

БАСКАН КАДАМДАРЫТ.Касымбеков Кыргыз мамлекеттик уни-

верситетинин филология факультетин 1957-жылы бїтїргєн.

Андан соў Кыргызокуупедмамбастын балдар адабияты боюнча редакциясынын редактору, 1960–1973-жж. «Ала-Too» жур-налында бєлїм башчы, жооптуу катчы, баш-кы редактор болуп иштеди.

1973-жылы Кыргыз ССР Министрлер Советинин басма, полиграфия жана китеп соода боюнча мамлекеттик комитетинде башкы редактор, 1974–1981-жж. Кыргыз-стан Жазуучулар союзунда адабий консуль-тант, 1987-жылдан ВААПтын Кыргызстан-дагы бєлїмїнїн башчысы болуп иштейт.

Т.Касымбековдун «Кичинекей жылкы-чы» деген чыгармасы 1952-жылы «Совет-тик Кыргызстан» журналына жарыяланып, анын адабий чыгармачылыгынын тушоосу кесилген.

Жазуучунун «Адам болгум келет» повести 1965-жылы «Советский писатель» басмасы-нан орус тилинде жарык кєргєн.

Учурунда кыргыз адабиятындагы тары-хый романистиканы жаўы сереге кєтєргєн «Сынган кылыч» тарыхый романы (1966) мурдагы Советтер Биримдигинин дээрлик бардык элдеринин тилдерине которулган. 1980-жылы «Прогресс» басмасы бул ро-манды англис тилинде чыгарган.

Т.Касымбеков 1959-жылдан СССР Жа-зуучулар Биримдигине мїчє болгон.

1986-жылы «Кыргыз Эл жазуучусу» де-ген наам алган.

1990–1994-жж. Кыргыз Республикасы-нын Жогорку Кеўешинин депутаты болду.

Жогорку Кеўештин тил, маданият жана билим боюнча, улуттар аралык комиссия-нын жетекчиси болуп иш алып барды.

1990-жылдары Кыргызстан Эркин Жа-зуучулар союзунун башчысы болгон.

2001-жылы 1-даражадагы «Манас» ор-дени менен сыйланган.

2006-жылы Кыргыз Республикасынын

мамлекеттик Токтогул сыйлыгынын лау-реаты болуп, 2006-жылы «Кыргыз Эл Баа-тыры» наамына арзыган.

Залкар жазуучу 2011-жылдын 16-июнун-да Бишкек шаарында кайтыш болду.

Т.Касымбековдун «Кичинекей жылкы-чы» деген чыгармасы 1952-жылы «Советтик Кыргызстан» журналына (кийинки «Ала-Too») басылган.

«Адам болгум келет» повести 1965-жылы «Советский писатель» басмасынан орус ти-линде басылган.

1966-жылы жазылган «Сынган кылыч» тарыхый романы орус тилине которулуп, Советтер Союзунун бардык элдеринин тил-дерине которулган.

1980-жылы бул роман «Прогресс» басма-сы тарабынан англис тилинде жарыяланган.

1986-жылы "Кел-Кел" романы жарык кєргєн.

ЖК ДЕПУТАТЫ, ЭЛ ЄКЇЛЇТєлєгєн Касымбек Кыргызстандын ула-

мыш болуп калган Жогорку Кеўешинин депутаты катары 1990-1994-жылдары да єлкєсїнїн саясий жїрїмїнє (жараянына) олуттуу салым кошту.

Жазуучу, маселен, азыркы кыргыздын кызыл туусун єзгєчє колдоп чыккан.

Тээ 1990-жылдары депутат кезинде жа-зуучу Тєлєгєн Касымбек Борбордук Азия-дагы калктардын ынтымагы чыўдалышы керектигин белгилеп, биз менен маегинде бул жаатта далай омоктуу ойлорун айткан. Ал Тїркстан конфедерациясы сыяктуу би-римдик аркылуу жалпы Борбордук Азия чєлкємїндє мамлекеттердин ынтымагына жетишїї абзел деген пикирде болчу.

Азыркы тапта Батыш Европа биригип, биздин чєлкєм, тескерисинче, ыдырап тур-ган кез. Бирок Тєлєгєн аганын ою да тур-мушка ашып калчу жалпы Борбордук Азия їчїн демократиячыл жаркын доордон їмїт їзбєй туралы.

1990-жылдардагы менчиктештирїї жа-раяны маалында жазуучу да четте карап калган эмес болчу. Бул жаатта да аны далай замандаштары сындап, анын айынан ошол кездеги президенттин кєзїн карап калды дешкен учурлар да болгон.

КЫРГЫЗДЫН КАЛЕМГЕР БААТЫРЛАРЫНЫН БИРИ

Кыргызстандын эгемендигин мыйзамчы катары чыўдоодо жана кыргыз тилинин азыркысы жана болочогу, кыргыз адабия-тынын єнїгїшї їчїн Тєлєгєн Касымбек жїзєгє ашырган опол тоодой ишти эли да, эгемен Кыргыз єкмєтї да анын кєзїнїн ти-рїїсїндє татыктуу белгилеп келишти десек жаўылышпаспыз.

Адабиятка сиўирген эмгеги їчїн 1970-жылы В.И.Лениндин туулган кїнїнїн 100 жылдыгынын урматына «Каарман эмгеги їчїн» медалы, Кыргыз ССР Жогорку Сове-тинин Ардак грамотасы менен сыйланган.

1986-жылы «Кыргыз Эл жазуучусу» де-ген наам алган.

Ал 2001-жылы 1-даражадагы «Манас» ордени менен сыйланган.

2005-жылы Мамлекеттик тилди єнїктї-рїїгє кошкон салымы їчїн «Кыргыз тили» тєш белгисине арзыган.

2006-жылы жазуучуга «Кыргыз Эл Баа-тыры» наамы ыйгарылган.

Арийне, ал арзыган башкы сыйлык – эр-киндикти сїйгєн жана боштондук їчїн кї-рєшє билген, тээ 1990-жылдан бери де-мократиялык тїзїлїшкє єтїї їчїн їч ирет (1990-жылы октябрда, 2005-жылы мартта жана 2010-жылы апрелде) ыўкылап жаса-ган тоолук элдин бул калемгердин эркин-дик желаргысын саматкан чыгармаларын ырааттуу аздектєєсї.

Канат КЕБЕКОВ

Адабиятты чалкыган мухит дешет. Бул тереўдикке баш-оту менен сїўгїгєн адамдардын ары табышмактуу, ары кызыктуу тагдырлары ар кимибизди єзїнє тартары анык. Бул ирет назарыўызда аксакал жазуучу Тєлєгєн Касымбековдун чыгармачылыгы, инсандык тагдыры. Касымбеков, Тєлєгєн - кыргыздын улуу жазуучусу, тарыхый романистика чебери, коомдук ишмер.

ЖАРЫК КЄРГЄН ЧЫГАРМАЛАРЫКыргыз тилинде

• Êè÷èíåêåé æûëêû÷û: À¢ãåìåëåð. – Ô.:

Êûðãûçîêóóïåäìàìáàñ, 1956. – 36 á.

• Òóóëãàí æåð: Ïîâåñòü, à¢ãåìåëåð. – Ô.:

Êûðãûçîêóóïåäìàìáàñ, 1958. – 117 á.

• Àäàì áîëãóì êåëåò: Ïîâåñòü. – Ô.:

Êûðãûçîêóóïåäìàìáàñ, 1960. – 159 á.

• Ñûíãàí êûëû÷: Òàðûõûé ðîìàí. – Ô.:

Êûðãûçñòàí, 1966. – 304 á.

• Ñûíãàí êûëû÷: Òàðûõûé ðîìàí. – Ô.:

Êûðãûçñòàí, 1971. – 565 á.

• Æåòèëãåí êóðàê: À¢ãåìå, ïîâåñòòåð,

òàðûõûé äðàìà, ýñêè íàêûë, ðîìàí.– Ô.:

Ìåêòåï, 1976. – 75 á.

• Ñûíãàí êûëû÷: Òàðûõûé ðîìàí. – Ô.:

Êûðãûçñòàí, 1979. – 568 á.

• Àê êûçìàò: Òàðûõûé î÷åðê. – Ô.:

Ìåêòåï, 1980. – 88 á.

• Êåë-êåë: Òàðûõûé ðîìàí. – Ô.:

Êûðãûçñòàí, 1986. – 568 á.

• Ñûíãàí êûëû÷: Òàðûõûé ðîìàí. – Á.:

Êûðãûçñòàí, 1998. – 712 á.

• Áàñêûí: Òàðûõûé ðîìàí. – Á.: Øàì,

2000. – 400 á.

• Êûðãûí 16-æûë. – Á.: Áèéèêòèê, 2004. –

383 á.Орус тилинде

• Êîêå: Ïîâåñòü. – Ô.:

Êûðãûçîêóóïåäìàìáàñ, 1958. – 75 ñ.

• Õî÷ó áûòü ÷åëîâåêîì: Ïîâåñòü. – Ì.:

Ñîâåòñêèé ïèñàòåëü, 1965. –140 ñ.

• Àëûìêàí: Òàðûõûé ëèðèêàëûê ïîýìà. –

Ô.: Êûðãûçñòàí, 1966. – 115 á.

• Õî÷ó áûòü ÷åëîâåêîì: Ïîâåñòü. – Ô.:

Êûðãûçñòàí, 1967. «Ïîâåñòè íåáåñíûõ

ãîð» æûéíàãûíäà. 633–727 ñ.

• Õî÷ó áûòü ÷åëîâåêîì: – Ì.:

Õóäîæåñòâåííàÿ ëèòåðàòóðà, 1968.

• Ñëîìàííûé ìå÷: Èñò. ðîìàí. – Ô.:

Êûðãûçñòàí, 1973. – 475 ñ.

• Ñëîìàííûé ìå÷: Èñò. ðîìàí. – Ì.:

Õóäîæ. ëèò., 1978. – 496 ñ.

• Ñûí òàáóíùèêà: À¢ãåìåëåð, ïîâåñòü.

– Ô.: Ìåêòåï, 1979. – 64 ñ.

• Ñëîìàííûé ìå÷: Èñò. ðîìàí. – Ì.:

Èçâåñòèÿ, 1980. – 478 ñ.

• Çðåëîñòü: Ðîìàí, ïîâåñòü. – Ì.: Ñîâ.

ïèñàòåëü, 1981. – 255 ñ.

• Ñëîìàííûé ìå÷: Èñò. ðîìàí. – Ô.:

Ìåêòåï, 1987. – 48 ñ.

Башка элдердин тилдеринде

• Ñûíãàí êûëû÷: Òàðûõûé ðîìàí. –

Àëìà-Àòà: Æàçóøû, 1971. – 253 á. – êàç.

• Ñûíãàí êûëû÷: Òàðûõûé ðîìàí. –

Àëìà-Àòà: Æàçóøû, 1975. – 260 á. – êàç.

• Ñûíãàí êûëû÷: Òàðûõûé ðîìàí. –

Àëìà-Àòà: Æàçóøû, 1981. – 553 á. – êàç.

• Ñûíãàí êûëû÷: Òàðûõûé ðîìàí. –

Òàøêåíò: Àäàáèÿò æàíà èñêóññòâî

áàñìàñû, 1980. – 382 á. – ºçá.

• Àäàì áîëãóì êåëåò. – Ðèãà: Ëèåñìà,

1972. – 140 á. – ëàòûø.

• Ñûíãàí êûëû÷: Òàðûõûé ðîìàí. – Êèåâ:

Äíèïðî, 1978. – 413 á. – óêð.

• Ñûíãàí êûëû÷: Òàðûõûé ðîìàí. – Ì.:

Ïðîãðåññ, 1980. – 517 á. – àíãë.

11-июль, 2014-жыл

8

9

11-июль, 2014-жыл

БРАЗИЛИЯ

ЧЕМПИОНАТТАГЫ ЭЎ СЕКСУАЛДУУ ЖУРНАЛИСТ КЫЗДАР

Ôóòáîë òàëààñûíäà îéíîï æàòûøêàí áàëäàðäû êºð¿ï êûçäàð ñóêòàíàò. Àë ýìè àë ôóòáîë÷óëàðäûí ñ¿éëºøêºí êûçäàðû æàíà æóáàéëàðûíà ñóêòàíãàí áàëäàð ìèëëèîíäîï. Á¿ã¿í îøîë áàëäàðäû äà, êûçäàðäû äà êºðãºç¿ï, Áðàçèëèÿäà ºò¿ï æàòêàí ôóòáîë

áîþí÷à Ä¿éíº áèðèí÷èëèãèí ÷àãûëäûðûï æàòêàí ý¢ ñåêñóàëäóó æóðíàëèñò êûçäàðäû êàðàï êºðºë¿ ;)

ВАНЕССА ХУППЕНКОТЕН (Мексика) ИНЕС САЙНС (Мексика)

АЛЕХАНДРА БИТРАГО (Колумбия) РОБЕРТА СЕТИМИ (Бразилия)

Ìåêñèêàíûí Televisa Deportes òåëåêàíàëûíûí æóðíàëèñòè æàíà íåìèñòèí êûçû. Æàêûíäà ýëå Âàíåññà ä¿éíº ÷åìïèîíäóãóíäàãû ý¢ ñóëóó æóðíàëèñò àéûì àòàëûï, 꺢¿ëä¿í ÷îðäîíóíäà òóðàò.

Èíåñòèí êûì÷à áåëè æàíà ñ¿éê¿ìä¿¿ êåëáåòè òåëå æóðíàëèñòèêàíûí æûëäûçû êûëäû. Ñïîðò æóðíàëèñòèêàñûíà ÷åéèí, Èíåñ “Ààëàì ñóëóóñó” ñûíàãûíà êàòûøûï æåòèøêåí.

1987-æûëû 9-îêòÿáðäà, êîëóìáèÿíûí Ïåðåéðà øààðûíäà òºðºëãºí, RCN òåëå êàíàëûíûí ðåïîðòåðó.

Fox Sports Brazil òåëå êàíàëûíûí àëûï áàðóó÷óñó ÷ûðàéëóó æ¿ç¿ ìåíåí êºðºðìàíäàðûí ñ¿é¿íä¿ð¿ï, ôîòî æàíà âèäåî ðåïîðòàæäàðûí òàðòóóëàï êåëåò.

11-июль, 2014-жыл

10 ИСЛАМ

Мусулман баарынан мурда єз кєўїлїн тазартуусу зарыл. Себеби, кєўїл - бїткїл дененин башчысы. Бїткїл дене кєўїлдїн (жїрєктїн) кол астында.

Пайгамбарыбыз "саллаллаху алейхи ва саллам”: "Адамдын денесинде бир эт бєлї-гї бар. Ал жакшы болсо, бїткїл мїчєлєр жакшы болот. Ал жаман болсо, бїткїл мї-чєлєр жаман болот. Ал – калб (кєўїл)”, - деп айткан. Б.а. бул - жїрєк деп аталуучу эт бєлїгїндєгї кєўїл. Кєўїлдїн таза болуусу - жаман мїнєздєн тазарып, жакшы мїнєз ме-нен кооздонуу дегенди билдирет. Адамдын сырткы кєрїнїшї, кебетеси "дене”, "халк” деп аталат. Адамдын жїрєгїндєгї абал "кулк мїнєз” деп аталат. Кєўїлдїн оорулары "Ах-лаки замима”деп аталат. Булардын айыгуусу єтє оор. Ал їчїн дарыларын жакшы билїї жана жакшы колдонуу керек. Кулк-мїнєз - жїрєктєгї адат, каалоо, ал-ахвал деген сєз. Адамдын итикады, сєздєрї, аракетте-ри, бардыгы дагы ошол кубаттан улам пай-да болууда. Эрктїї аракеттери мїнєзїнїн таасиринен пайда болот.

Мїнєздї єзгєртїїгє болот. Жаман мїнєздєрдєн арылып, жакшы мїнєздєр-дї алуу аркылуу єзїн-єзї тарбиялоо мїм-кїн. Хадис-и шарифте: "Мїнєзїўєрдї жак-шырткыла!” -деп буюрулган. Ислам мїмкїн болбогон нерселерди буйрук кылбайт. Таж-рыйбалар да ушундай экенин кєрсєтїїдє. (Тажрыйба - анык далилге кол жеткизїїгє себеп боло турган їч ыкманын бири. Бул ыкмалардын экинчиси, Мухбири Садык-тын (ишеничтїї кабарчы-пайгамбардын) кабар берїїсї. Їчїнчїсї, эсептеп билїї.) Адамдардын єз мїнєздєрїн єзгєртє алуу таланты бирдей эмес.

Мїнєздїн булагы, себеби - адамдын ру-хундагы їч кубат. Биринчиси, рухтун "ид-рак” (ойлоо) кубаты. Ал "нутк” жана "акыл” деп аталат. Нутктун кєрєгєчтїк кубаты-нын орточо деўгээли "хикмат”(дааныш-мандык) деп аталат. Хикмат - жакшыны жамандан, туураны жаўылыштан ажыра-туучу кубат. Бул кубаттын керектїї єлчєм-дєн кєп болуусу "жарбаза”, б.а., акылдуусу-нуу деп аталат. Жарбаза болгон адам мїмкїн эмес нерселерди дагы тїшїнїїгє аракет кы-лат. Муташабих (мааниси ачык болбогон) аяттарга маани берїїгє белсенет. Тагдыр маселесинде да ойлонбостон сєз козгойт. Жалган, куулук, сыйкыр сыяктуу зыяндуу нерселер менен алектенет. Бул кубаттын ке-ректїї єлчємїнєн аз болуусу "акмактык” деп аталат. Мындай адам жакшы менен жаманды айырмалай албайт. "Нутктун” амали куба-тынын орточо деўгээли "адилеттїїлїк” деп аталат. Адилеттїїлїктїн азы кєбї болбойт.

Мїнєздїн экинчи булагы "гадаб” (ачуу, каар) деп аталат. Бул айбан мїнєздїї рухтун кубаты. Жактырбаган, каалабаган нерсеси-не ачууланат. Бул кубаттын адамдын руху тарабынан тарбияланган орточо деўгээли "шажаат” (кайрат, кайраттуулук, эрдик, жї-

рєктїїлїк) деп аталат. Керектїї, пайдалуу иштерге умтулууга себеп болот. Мусулман-дардын єздєрїнєн эки эсе кєп болгон ка-пырлар менен согушуулары, мазлумду за-лымдан куткаруулары мына ушуга жатат. Бул кубаттын чегинен артып кетїїсї "тахав-вур” (агрессия) деп аталат. Андай адамдар кызуу кандуу болуп, тез ачууланышат. Бул кубаттын чегинен аз болуусу "жубн” (кор-коктук) деп аталат. Андайлар керектїї иш-терди дагы аткаруудан тартынат.

Рухтагы кубаттын їчїнчїсї "шахват” деп аталат. Айбан мїнєздїї рухтун єзїнє жага турган нерселерди каалоосу. Анын ин-сани рух тарабынан тарбияланган орточо деўгээли "иффет”(ар-намыс) деп аталат. Адам єз табиятынын муктаж болгон нерсе-лерин Ислам динине жана адамгерчиликке ылайык жасайт. Бул кубаттын чегинен кєп болуусу "шарах”(кумар, кїнєєкєрдїк, уят-сыздык) деп аталат. Андайлар адалдан бол-сун, арамдан болсун каалаган нерселерине кол жеткизе берїїгє аракет кылат. Башка-ларга зыяндуу болсо дагы, каалаган нерсе-сине жетпей койбойт. Шахваттын чегинен аз болуусу"хумуд” (мїнєзї боштук, бошоў-дук, кайраты жоктук) деп аталат. Бул жаг-дайда болгондор оорулуу болгондуктан же уялчаактыктан же коркоктуктан же болбосо текебердиктен улам муктаж болгон нерсе-лерине кол жеткизїїдє кош кєўїлдїї ма-миле кылышат.

Жогоруда билдирилген орточо тєрт даража: хикмат (даанышмандык), адалет (адилеттїїлїк), иффет (уялчаактык, ар-на-мыс) жана шажаат (кайраттуулук, эр жїрєк-тїїлїк) - жакшы мїнєздєрдїн негизи болуп саналат. Адам рухтун їч кубатынан хикматка багына турган болсо, калган экєєнє, гадаб менен шахватка да їстємдїк кылып, баш-кара алат. Ушул экєєсїн, орточо даражалуу болгон иффет жана шахватка ээ кылып, бакыттуулукка кол жеткизет. Эгер акыл-дын кєрєєгєчтїк (ойлоо) жєндємдїїлїгї орточо даражадагы хикматты таба албай, андан кєп же аз болсо, жаман мїнєздєр пайда боло баштайт. Чектен ашык болгон алты мїнєз ар дайым жаман болуп саналат. Орточо даражадагы тєрт мїнєз да жаман ниет менен жасалса жаман болот. Байлык-ка, мансапка жетїї їчїн динчил болуу, рия (мактануу) менен, адамдарга кєрсєтїї їчїн намаз окуу же жихад кылуу хикматты жа-мандыкка пайдалангандык болот. Лаззатка же болбосо мансапка кол жеткизїї їчїн кээ бир каалоолордон баш тартуу иффетти жа-мандыкка колдонуу болуп саналат.

Жаман мїнєздєрдїн дарылары: Жа-ман мїнєздїн бардыгы їчїн орток дары - кандай оору экенин, анын зыяны менен себебин жана анын терсин, ага кєрїлє тур-ган чаранын пайдасын билїї болуп саналат. Кийин бул ооруну єзїндє издєє, табуу жана єзїнє диагноз коюу керек. Бул диагнозду ар ким єзї жасайт. Же болбосо бир аалымдын, жол кєрсєтїїчї муршиддин билдирїїсї ме-нен болот. Мусулман - мусулмандын кїз-гїсї. Адамдын єзїнїн кемчилигин кєрїїсї єтє кыйын болот. Ошондуктан, ишеничтїї досунан сурап, єзїнїн кемчиликтерин би-лип алса болот.

Ишеничтїї дос - кооптордон, корку-нучтардан коргой турган дос. Албетте, адал дос табуу єтє кыйын. Ошондуктан да хаз-рети Имам Шафии: "Адал дос менен таза алтын табуу єтє кыйын, чанда гана болот”, - деп айткан. Хазрети Умар "радыйаллаху анх” да мындай деген: "Досум мага кемчи-лигимди эскертти, достук сїннєтїнїн не-гизи да ушул.”

Адамга душмандарынын айткан сєздєрї дагы єз айыбын, кемчилигин билип алуу-га кємєктєшєт. Анткени, душман адамдын кемчилигин издеп, бетине айтат. Ал эми жакшы достор кемчилигин кєрбєйт. Бирєє хазрети Ибрахим Адхамга келип айыбын, кемчилигин айтып берїїсї їчїн суранат. "Сен менин досумсун. Бардык абалыў, ара-кеттериў мага сонун болуп кєрїнєт. Кемчи-лигиўди менден эмес, башкалардан сура”, - деп айтат. Бирєєнїн кемчилигин кєргєн-дє, ал кемчиликти єзїнєн издеп, бар болсо,

андан кутулууга аракет кылуусу да жаман мїнєздєн кутулуунун жолдорунан бири. "Мусулман - мусулмандын кїзгїсї”деген хадистин мааниси да ушул. Б.а., башканын айыбынан, кемчилигинен єзїнїн кемчили-гин кєрїї. Иса алейхиссаламдан: "Мындай кєркєм мїнєздї кимден їйрєндїўїз?” - деп сурашканда, "Адамдарды карадым, жакпа-ган мїнєздєрдї албадым, жаккандарын мен дагы ишке ашырдым”, - деп жооп берет. Лукман Хакимден: "Адепти кимден їйрєн-дїўїз?” - деп сурашканда, "Адепсиздерден”, - деп айтат. Салаф-ус-салихиндин (алгачкы їч муундагы мусулмандар), сахабалардын, олуялардын (рахметуллахи таала алейхим ажмаин) ємїр-баяндарын, баштарынан єт-кєн окуяларды окуу дагы жакшы мїнєздїї болууга жардам берет.

Єзїндє жаман мїнєз болгон адам ага чал-дыгуунун себебин издєє, себебин жоюуга, анын терсин жасоого аракет кылуусу керек. Анткени, кєнїмїшкє айланган нерседен ку-тулуу єтє кыйын. Жаман нерселер напсиге жагымдуу болот.

Жаман нерсе жасап койгондо артынан риязат чегїїсї, б.а. напсиге оор келе турган нерсени жасоону кєнїмїш кылып алуу дагы жаман мїнєздєн кутулуунун чарасы. Миса-лы, бир жамандык кылсам садага беремин же болбосо орозо кармаймын, тїндє туруп намаз окуймун деп сєз берїї керек. Напис мындай кыйын нерселерди кылбоо їчїн буларга себеп боло турган жаман адатта-рын кылбай турган болот. Жаман мїнєздїн зыяндары тууралуу окуу, тыўдоо да пайда-луу. Булар тууралуу айтылган хадис-и ша-рифтер да кєп. Булардан бир канчасы тє-мєндєгїлєр:

1- "Аллахтын алдында жаман мїнєздєн да єткєн чоў кїнєє жок.”Себеби, адам анын кїнєє экенин билбейт. Билбегендиги їчїн тообо да кылбайт. Жасаган сайын кїнєєсї кат-кат кєбєйє берет.

2- "Адамдардын эч тартынбай, кысыл-бай жасай турган кїнєєлєєрї - жаман мї-нєздїї болуусу.”

3- "Ар бир кїнєєнїн тообосу болот. Жа-ман мїнєздїн тобосу болбойт. Адам жаман мїнєзїнє тообо кылбай, андан да жаманын жасайт.”

4- "Ысык суу музду кандай эрите турган болсо, жакшы мїнєз дагы каталарды ушун-дай эритет. Уксус балды буза тургандыгы сыяктуу, жаман мїнєз да жакшылыктарды жок кылат.”

Жаман ниет аралашпаган хикмат, адилет-тик, иффет жана шажаат - жакшы мїнєздїн кайнар булагы. Жакшы мїнєздїї болуу їчїн салих жана жакшы мїнєздїї адамдар менен дос болуу керек. Адамдын мїнєзї досунун мїнєзї сыяктуу болот. Мїнєз - жугуштуу оору сыяктуу. Ошондуктан жаман мїнєз-дїї адам менен дос болбоо керек. Хадис-и шарифте: "Адамдын дини, досунун дини сыяктуу болот”, - деп айтылган. Пайдасыз нерселерден, оюндардан, зыяндуу тамаша-лашуудан жана талашып-тартышуудан алыс болуу керек. Илим їйрєнїп, пайдалуу нер-селер менен алектенїї керек. Кулк-мїнєздї буза турган жана шахватты козутуучу уят-сыз, жаман китептерди окубоо керек, мын-дай радио жана телеберїїлєрдєн сактануу керек. Жакшы мїнєздїн пайдаларын, арам-дын зыяндарын жана Тозок азаптарын ар дайым эсте тутуу керек. Байлык, мансаптын артынан кубалагандардын эч бириси му-раттарына, максаттарына жете алган эмес. Байлыкты, мансапты жакшылык їчїн из-дегендер, пайдалуу иштерде колдонгондор бакытка, берекеге кол жеткизген. Байлык менен мансап агып кетїїчї дарыяга окшойт. Байлык, мансап максат эмес, кайрымдуу, пайдалуу иштерди ишке ашыруу їчїн кара-жат болушу керек. Байлык, мансап деўизге окшойт. Єтє кєп адамдар бул деўизде чєгїп кеткен. Аллаху тааладан коркуу бул деўиз-дин кемеси. Хадис-и шарифте:"Дїйнєдє ка-луучу эмес, жолоочу сыяктуу жашоо керек! Єлє тургандыгын эч качан унутпаш керек!” - деп айтылган. Адамдын ємїрї тїбєлїк эмес. Дїнїйєнїн оюн-зоокторуна берилген сайын дарт-балээлер, кайгы менен кыйынчылык-

тар арта берет. Тємєндєгї хадис-и шариф-терди эч качан унутпоо керек:

1- "Ибадаты аз болгон кул, кыяматта жак-шы мїнєзїнєн улам жогору даражаларга ээ болот.”

2- "Ибадаттардын эў оўой жана єтє пай-далуусу, аз сїйлєє жана жакшы мїнєздїї болуу.”

3- "Кулдун ибадаттары кєп болсо да, жа-ман мїнєздєрї аны Тозоктун тїбїнє алып барат, кээде куфурга алып барат.”

4- Бирєєнїн кїндїзї орозо кармап, тїнї бою намаз окуй тургандыгы, бирок, мїнєзї начар болгондугунан улам тили менен кошу-наларына, досторуна кїн кєрсєтпєгєндїгї айтылганда Расулуллах алейхиссалам:"Ан-дай болуу жакшы эмес. Анын бара турган жери, Тозоктун оту”, - деп айтат.

5- "Жакшы мїнєздї толуктоо, орнотуу їчїн жиберилдим.” Самави (Аллахтан кел-ген) диндердин бардыгында жакшы мїнєз-дєр бар болчу. Ислам булардын баарын то-луктоо їчїн жиберилди. Бул дин турганда жакшы мїнєздєрдї їйрєтє турган башка да-ректердин, башка адамдардын кереги жок. Ошондуктан, Мухаммед алейхиссаламдан кийин пайгамбар келбейт.

6- "Мїнєзї жакшы адам дїйнє жана акы-реттин бакытына кол жеткизет.” Себеби, мїнєзї жакшы адам Аллаху таалага жана кулдарына карата болгон акыларын жана милдеттерин орундатат.

7- "Тышкы кєрїнїшї жана мїнєзї жак-шы болгон адамды Тозок оту кїйгїзбєйт.”

8- "Єзїнєн алыстагандарга жакындоо, зулум кылгандарды кечирїї, єзїн махрум кылгандарга жакшылык кылуу жакшы мї-нєздїї болуу дегенди билдирет.” Жакшы мїнєздїї адам єзїнє таарынгандарга жак-шылык кылат. Байлыгына, абийирине, де-несине зыян тийгизгендерди кечирет.

9- "Ачууланганда єзїн кармап жумшак мамиле кылган адамдын жїрєгїн Аллаху таала амандык менен ыйманга толтурат.”Ан-дайлар убайымдан алыс болушат. Жаман-дык кылгандарга жакшылык кылуу - жак-шы мїнєздєрдїн эў жогоркусу. Камил адам экендигинин белгиси. Мындай адамдардын душмандары доско айланат. Имам Газали "рахима-хуллахи таала” мындай дейт - "Ин-жил”де кєрдїм, Иса алейхиссалам: "Жа-мандык кылганга жамандык менен жооп бербегиле! Оў бетиўерди урган адамга сол бетиўерди тозуп бергиле! Чапаныўды ал-ган адамга шымыўды да бер!” - деп айткан.

Христиандардын азыркы колдорунда-гы ойдон чыгарылган "Инжил”деп аталган китептеринде да ушундай жазылганы "Зи-йа-ул кулуб”китебинде билдирилген. Хрис-тиандардын Испанияда, Кудуста, Индияда, Босния менен Герцоговинада мусулмандар-га жана яхудилерге жасаган коркунучтуу зулумдуктары менен инквизация сотторун-да бири-бирилерине жасаган кордуктары китептерде бар. Ошол жапайы аракеттери алардын чыныгы Инжилге багынбагандык-тарын кєрсєтєт.

Ар бир мусулмандын кєўїлїнєн бардык жаман мїнєздєрдї чыгарып, ордуна жак-шы, кєркєм мїнєздєрдї орнотуусу керек. Бир канчасын гана чыгарып, бир азын эле орнотуу менен адам кєркєм мїнєздїї боло албайт. Тасаввуф - адамдарды ушул кемел-дикке (жогору даражага) жеткизе турган жол болуп эсептелет. Мындай болбогон жол та-саввуф деп аталбайт. Ар бир илимдин, ар бир єнєрдїн жасалмасы, бузулгандары боло тур-гандыгы сыяктуу, динден, Исламдан жана мусулманчылыктын кєркєм ахлагынан ка-бары болбогон жалган, жасалма алдамчылар єздєрїн тарикатчы, шейх деп атап жїргєн-дєрї кездешїїдє. Аларга алданып калбоо керек, наадандардын, ахлаксыздардын ки-тептерин окубоо, радиолорун тыўдабоо, тузактарына тїшїп калбоо керек.

Жаман мїнєздєрдїн алтымыш тїрї бел-гилїї. Алардын кырк тїрї которулуп, бєлїм-дєргє бєлїнїп, тємєндє жазылган. Алардан сактанган жана алардын терсин кылган адам кєркєм мїнєздїї болот.

тар арта берет. Тємєндєгї хадис-и шариф-

Жаман мїнєз жана анын дарылары

11-июль, 2014-жыл

11ЖАШТАР АССАМБЛЕЯСЫ

ОШ ОКУЯСЫНАН ЖАБЫРКАГАН ЇЙ-БЇЛЄЛЄРГЄ САЛЫНГАН ЇЙЛЄР

ЄЗ ЭЭЛЕРИНЕ ТАПШЫРЫЛДЫ2010-жылы болуп єткєн каргашалуу окуядан жабыркагандарга “Бїткїл дїйнєлїк жаштар ассамблеясы” тарабынан 36 їй-бїлєгє ылайыктуу заманбап їйлєр курулуп берилди. Жаўыдан курулган їйлєрдї, єз ээлерине тапшыруу аземи 5-июль кїнї Мады айыл єкмєтїнє караштуу Баш-Булак айылында болуп єттї. Ачылыш аземи КРнын ЖКнин вице спикери Т. Зулпукаров, депутат А. Султанов, КР єкмєтїнїн Ош облусундагы ыйгарым укуктуу єкїлї С. Жээнбеков, Ош шаарынын мэри А. Кадырбаев, БДЖАнын президенти Саид Баюми ж.б. бир топ коноктордун катышуусунда болуп єттї. Їстїбїздєгї куттуу Орозо айынын урматына ачылышка катышкан жалпы конокторго ифтарлык єткєрїлдї.

ЖАЎЫДАН САЛЫНГАН ЇЙЛЄР АР БИР ЇЙ-БЇЛЄГЄ КЕНЕН ЫЎГАЙЛУУЛУКТАРЫ

МЕНЕН КУРУЛУП БЇТКЄРЇЛДЇУктоочу бєлмє, конок бєлмєсї, ашкана, веранда ошон-

дой эле ажаткана ж.б. турмуш тиричиликке керектїї жаг-дайлары менен кошо бїткєрїлдї. 2 км аралыктагы жерге суу тїтїктєрї орнотулуп алты жерге суу колонкалары, 20 дан ашык столбаларга 2 км узундуктагы электр чубалгы-лары орнотулду. Ошондо ар бир їй электр жана таза суу менен камсыз болду. Мындан сырткары ар бир їйдїн ко-роосу темир тосмолор менен тозулуп, заманбап дарбаза-лары менен жабылды.

Эскерте кетсек, 2010-жылкы коогалаўда БДЖАнын же-текчиси Саид Баюминин жетекчилиги астында чоў кєлєм-дєгї гуманитардык жардамдар кєрсєтїлдї. Тактап айтканда жууркан, тєшєк сыяктуу тиричилик буюмдары жана азык-тїлїктєр кеўири таратылды. Мындан сырткары їй-жайы єрттєлгєн же андан ажыраган жарандардын турак жайын калыптандырууда 21 їй-бїлєгє жаўыдан їйлєр курулуп берилген. Буга кошо ар бир їйгє турмуш тиричиликке ке-ректїї (муздаткыч, кир жуугуч машина, электр меши, їтїк, телевизор ж.б.) техникалар тапшырылган.

БДЖА МЫНДАН СЫРТКАРЫ:

• Ðåñïóáëèêà áîþí÷à 23 ìåêòåï ñàëûíûï àçûðêû ó÷óðäà áèëèì áåð¿¿ ìèíèñòðëèãèíèí êàðàìàãûíäà ¿ç¿ðë¿¿ ïàéäàëàíûëóóäà. Ìûíäàí ñûðòêàðû äàãû 3 ìåêòåïòèí êóðóëóø èøòåðè àÿêòîî àëäûíäà òóðàò. ÁÄÆÀ àéðûì ºç¿ ñàëãàí ìåêòåïòåðäè çàìàíáàï êîìïüþòåðëåð ìåíåí êàìñûç êûëûï êåë¿¿äº.

• Ñóó ÷ûêïàãàí êîíóøòàðãà ñóó ÷ûãàðàò. ªëêº áîþí÷à 680 ñêâàæèíà êàçûëûï 450äºí àøûê òåðå¢äåòèëãåí íàñîñòîð îðíîòóëãàí.

• Ðåñïóáëèêà áîþí÷à 1200 àòàñûç áàëäàðäû àé ñàéûí 1300 ñîìäîí æºëºê ïóë áåðèï, ìåçãèë ñàéûí êèéèì êå÷åê æàíà òàòòóó áåëåê áå÷êåêòåð, æàéêû ëàãåðëåðè ìåíåí êàìñûçäàíäûðûï òóðàò.

Ìûíäàí ñûðòêàðû äàãû áèð òîï äîëáîîðëîðäóí ¿ñò¿íäº Êûðãûç ìàìëåêåòèíå æûë ñàéûí 5 ìëí (ÀÊØ) äîëëàð ºë÷ºì¿íäº èíâåñòèöèÿ òàðòóóäà.

Эў негизги багытыбыз борбордон алыскы аймактардагы айыл кыштактарга социалдык

жардам кєрсєтїї менен, калктын аярлуу катмарынын муктаждыгын жеўилдетїї болуп

саналат. Жыргал БЕРДИБЕКОВ

Жаман мїнєз жана анын дарылары

11-июль, 2014-жыл

12 КЫРГЫЗ ЭЛ ОЮНДАРЫ

ДЄЎГЄ СЕКИРИП ЧЫГУУ

ЖАРДАН СЕКИРИП ТЇШЇЇ

КОЁН СЕКИРИШ

Оюнчулардын саны 4—8 киши. Оюн єт-кєрїлїїчї жер: дєўдї жер, дєбє.

Оюнга даярдануу. Оюн єткєрїлїїчї дє-бєнї тандап алышып, оюн башталгач жана мара сызылгандан кийин, оюн башталгыч сызыкта бир катар болуп турушуп, оюндун шарты жєнїндє сїйлєшїп алышат.

Оюндун баяны. Оюнчулардын бирєєсї-нїн буйругу боюнча баары дєўгє секири-шип чыгууга аракеттенишет. Оюн 2—5 жолу

кайталанышы мїмкїн. Марага кеп жолу би-ринчи болуп келген оюнчу, жеўїїчї болот.

Оюндун башка тїрї. Дєўдєн секирип тї-шїї.

Оюндун эрежеси, Буйруктан мурда ара-кеттенїїгє, бир бирине тоскоолдук кылууга, марага жетпей аракетти токтотууга болбойт,

Оюндун педагогикалык мааниси. Оюнда кїч, ылдамдык тарбияланат, секирїїнїн, дєўгє чыгуунун ыкмаларын їйрєтєт.

Оюнчулардын саны 4—10 киши.Оюн єткєрїлїїчї жер: жер.Оюнга даярдануу. Оюнчулар жарга жа-

кын жерге бир катар болуп турушуп шар-ты жана кезеги жєнїндє сїйлєшїп алышат.

Оюндун баяны. Оюнчулар кезектери кел-генде, бирден жардан секирип тїшїшїп кай-радан єз ордуларына турушат. Оюн 8—10 жолу кайталанышы мїмкїн. Аз убакытта жардан секирип тїшїп, єз ордуна келген

оюнчу жеўїїчї болот.Оюндун эрежеси. Бир бирине тоскоолдук

кылууга, жардын тїбїнє турууга болбойт.Оюнга методикалык кєрсєтмє. Секирип

тїшчї жер жумшак жана тоскоол кылчу буюмдарсыз болушу керек.

Оюндун педагогикалык мааниси. Оюнду кїч, ылдамдык, шамдагайлыкка тарбияла-нат, чечкиндїїлїккє, секирїїнїн ыкмала-рын їйрєтєт.

Оюнчулардын саны 5—10 киши.Оюн єткєрїлїїчї жер: аянтча, спорттук

бєлмє.Оюнга даярдануу. Оюнчулар бир катар

болуп турушкан соў шарты, кезеги жана оюи єткєрїлїїчї аралык жєнїндє сїйлє-шїп алышат.

Оюндун баяны. Катышуучулардын би-рєєсїнїн буйругу боюнча оюнчулар эки чы-канагын бооруна алып, катуу кысып, ман-жаларын тємєн салаўдатып, коёнго окшоп, бириктирген эки буту менен секирип, бел-гиленген аралыктан бат єтїїгє тийиш. Оюн 2—5 жолу кайталанышы мїмкїн. Марага

биринчи келген оюнчу жеўїїчї болот.Оюндун эрежеси. Буйруктан мурда ара-

кетти баштоого, жїгїрїїгє, аралыкты толук секирип єтпєй коюуга, бир бирине тоскоол-дук кылууга болбойт.

Оюнга методикалык кєрсєтмє. Буттар-дын булчуўдарын жумшарып, жакшылап, кыймылдатып алган соў киришсе болот.

Оюндун педагогикалык мааниси. Кїч тар-бияланат, буттар менен тїртїнїїгє, секирип жїрїїгє, максатка жетїїгє їйрєтєт.

Кичинекей тегеректеп чыгууга, бир би-рине тоскоолдук кылууга болбойт.

Рахатбек РЫСАЛИЕВ

11-июль, 2014-жыл

13ЖЕРГИЛИКТЇЇЖАЎЫЛЫКТАР

ДЇЙНЄЛЇКЖАЎЫЛЫКТАР

НАРЫН ОБЛУСУ БОЮНЧА ИШ-САПАРЫ УЧУРУНДА ЖК

ДЕПУТАТЫ И.ИСАКОВДУН АВТОУНААСЫ БУЗУЛУП КАЛДЫ

Жогорку Кеўештин депутаты Исмаил Исаков иш-сапары менен Ак-Талаа райо-нуна бара албай калды. Себеби, депутаттын автоунаасы бузулуп калган. Бул тууралуу 10-июлда Ак-Талаа райондук мамлекет-тик администрациянын аппарат жетекчи-си Майрамбек Байшериев билдиргендигин аймактык кабарчы маалымдады.

Анын айтымында, К.Исаковдун районго келе албай калгандыгы боюнча маалымат-ты депутаттын жардамчысы тастыктаган. Анда эл єкїлї Тогуз-Торо аймагына кел-генде автоунаасы бузулуп калганынан улам борборго кайтууга туура келген.

Эске сала кетсек, И.Исаков 10-июлда Ак-Талаа жергесине келип, бир катар мекеме-лер жана эл менен жолукмак.

ТАЛАСТА К.АРАБЕКОВАНЫН АРЫЗЫ БОЮНЧА ТЕРГЄЄ

ИШТЕРИНИН ЖЇРЇШЇНДЄ 3 СОТ АТКАРУУЧУНУН БИРИ МИЛИЦИЯ

КЫЗМАТКЕРЛЕРИ ТАРАБЫНАН САБАЛДЫ, - СОТ АТКАРУУЧУНУН

АПАСЫ

Талас шаарынын жашоочусу К.Арабеко-ваны зордуктоого шектїї делген 3 сот ат-каруучулардын бири Ильгиз Карыпбаевди Талас шаардык ички иштер башкармалы-гынын кызматкерлери сабап салышты. Бул тууралуу бїгїн, 10-июлда АКИpress агент-тигинде єткєн маалымат жыйында Ильгиз Карыпбаевдин апасы Сейнеп Кєкєнбаева билдирди.

Анын айтуусунда, ушул жылдын 22-ма-йында тергєє иштеринин жїрїшїндє тер-гєєчї Бактыгїл Турусбекованын балдары И.Карыпбаевди сабап салышкан.

«Балам ооруканага жатып калганда гана аны сабап салышкандыгын билдик. Ал ба-шынан оор жаракат алыптыр. И.Карып-баев ооруканага тез жардам менен кеткенде анын аркасынан тергєєчї єзїнїн дарыгер-лерин алып кошо барган экен. Ошондо ба-лам коркуп кетип, алардын сабагандыгын айтпай, єзї кулап кеткендигин билдирип-тир», -деди ал.

«Бул боюнча мен прокуратурага кайрыл-дым, бирок, эки жума єткєндєн кийин гана курам толук болбогондугуна байланыштуу кылмыш ишин козгой албайбыз деген жооп келген», -деп кошумчалады ал.

Мындан тышкары С.Кєкєнбаева К.Ара-бекованын жазган арыздары жалган болуп чыккандыгын билдирди.

«К.Арабекова єз арызында ал томолой жетим экендигин жазган. Бирок, чындыгын-да анын ата-энеси жана жети бир тууганы бар экен. Эў кичїї иниси 1992-жылы тєрє-лїптїр. Бул боюнча тиешелїї документтер менде турат», -дейт ал.

«Ошондой эле К.Арабекова єз арызында 3 сот аткаруучу аны сабап, зордуктагандары боюнча жазган. Бирок, соттук медицина-лык экспертиза тарабынан анын денесинде эч кандай так болгон эместиги аныкталып, арыздануучу айткандай, тытык кийимдери же башка буюмдары табылган эмес», -деди С.Кєкєнбаева

Декларация-2013:

КАРЖЫ МИНИСТРИ О.ЛАВРОВА 894,4 МИЎ СОМ АЙЛЫК МАЯНА ЖАНА 186,4 МИЎ СОМ ПЕНСИЯ

АЛГАН

КРнын мамлекеттик кадр кызматы сая-сий жана башка атайын кызматтарды ээле-ген адамдардын 2013-жылдын жыйынтыгы менен кирешелери жана мїлктєрї тууралуу маалыматтарды жарыялады.

Каржы министри Ольга Лаврова 2013-жылы жумуш ордунан 894 миў 419,41 сом айлык маяна алган. Ошондой эле, министр 186 миў 407,79 сом пенсия алган.

Єзїнїн ээлигинде 61,9чарчы метрлик, 68,5 чарчы метрлик жана 131,9 чарчы метр-лик аянттардагы 3 батири бар. Андан тыш-кары, ар бири 100 чарчы метрлик аянттагы 2 жер тилкеге ээ.

О.Лаврова єзїнїн жакындарынын кире-шелери жана мїлктєрїн декларациясында кєрсєткєн эмес.

А.ОСМОНАЛИЕВ МАММЇЛК ФОНДУНУН ТЄРАГАСЫ

КЫЗМАТЫНЫН МИЛДЕТИН АТКАРУУДАН БОШОТУЛДУ

Осмоналиев Айбек Шермамбетович КР єкмєтїнє караштуу Мамлекеттик мїлктї башкаруу боюнча фонддун тєрагасы кыз-матынын милдетин аткаруудан бошотулду.

Єкмєттїн басма сєз кызматы билдирген-дей, бул боюнча тийиштїї буйрукка премь-ер-министр Жоомарт Оторбаев кол койду.

АФГАНИСТАНДАГЫ ПРЕЗИДЕНТТИК ШАЙЛООНУН

АЛДЫН АЛА ЖЫЙЫНТЫГЫ МЕНЕН МУРУНКУ КАРЖЫ МИНИСТРИ АШРАФ ГАНИ

АХМАДЗАЙ АЛДЫДА, - БШК

Кєз карандысыз шайлоо комиссиясынын тєрагасы Ахмад Юсуф Нуристани тарабы-нан маалымат жыйында жарыялангандай, Афганистандын президентин шайлоодо-гу добуш берїїнїн алдын ала жыйынтыгы боюнча Афганистандын мурунку каржы министри Ашраф Гани Ахмадзай алдыда.

Ал эми, анын атаандашы - єлкєнїн му-рунку тышкы иштер министри Абдулла Аб-дулла — шайлоочулардын 43,56� добушу-на ээ болду.

Добуш берїїнїн жїрїшїндє мыйзам бу-зулган жайлар болгондугун мойнуна алган Нуристани алардын бардыгы иликтенет, деп кошумчалады.

Анын айтымында, добуш берїїгє Афга-нистандын 8 млн ашуун жараны катышты.

Акыркы маалыматтар боюнча, добуш берїїнїн акыркы жыйынтыгы 24-июлда белгилїї болот. Учурдагы президент Ха-мид Карзай жаўы президенттин ант берїї аземин 2-августка белгиледи.

Эске салсак, Афганистандын президентин шайлоонун 1-туру апрель айында єтїп, за-рыл болгон 50� добушка эч бир талапкер ээ болгон эмес. Ал турдун жыйынтыгы менен Абдулла Абдулла шайлоочулардын 44,9 � добушун, ал эми Ашраф Гани Ахмадзай — 31,5 � добушун ээлеген.

БУУнун БАШ КАТЧЫСЫ ГАЗАДАГЫ ЖАЎЫ СОГУШ КОРКУНУЧУН ЭСКЕРТТИ

БУУнун Башкы катчысы Пан Ги Мун Газа секторундагы кырдаал кайрадан бычактын мизинде турганын жана бат эле кєзємєлдєн чыгып кетиши мїмкїн экенин эскертти.

Пан Ги Мун бул аймак дагы бир толук масштабдуу согушту кєтєрє албай турганын билдирип, тараптарды кан тєгїїнї токто-тууга чакырды.

Ал палестиндердин «Хамас» тобу Из-раилдин аймагын ракеталык аткылоосун токтотууну талап кылды, ошондой эле Из-раилдин єкмєтїн сабырдуулукту кєрсєтїп, карапайым калкты коргоо боюнча эл ара-лык милдеттенмелерди аткарууга чакырды.

Пан Ги Мун бейшембиде Газадагы кыр-даал боюнча БУУнун Коопсуздук Кеўешин-де чыгып сїйлєгєн жатат.

Ал ортодо Израил Газадагы палестин со-гушкерлеринин позициясына абадан сокку урууну, ал эми "Хамас" Израилдин аймагын ракеталык бомбалоону улантууда.

Израилдин аба бомбалоосунан Газа ай-магында алтымыштан ашык адам курман болгону айтылууда. Дарыгерлердин берген маалыматына караганда, курман болгондор-дун жарымы балдар жана аялдар.

ИРАКТА ТОБУ МЕНЕН АТЫЛГАН КИШИЛЕРДИН СЄЄГЇ ТАБЫЛДЫ

Бабил провинциясындагы Хилла шаа-рында коопсуздук кызматкерлери 53 эркек кишинин єлїгїн тапты. Сєєктєрдїн баары-нын буту-колу байланып, башына же кєкї-рєгїнє атып єлтїрїлгєнї аныкталды. Бол-жол менен бир жума мурун апаат болушкан. Аларды кимдер, эмне їчїн єлтїргєнї жана сєєктєрдїн єздїгї аныктала элек.

Керри:

АКШ КЫТАЙДЫН ЄНЇГЇЇСЇНЄ БУТ ТОСПОЙТ

Бээжиндеги бийик деўгээлдеги жолугу-шууларда Жон Керри Америка Кытайдын тынч жана туруктуу болушун колдойт деп айтты.

АКШнын мамлекеттик катчысы Жон Керри Вашингтон Кытайдын єнїгїїсїнє бут тосууну каалабайт деп билдирди. Бээ-жиндеги бийик деўгээлдеги жолугушууларда ал Америка Кытайдын тынч жана туруктуу болушун колдойт деп айткан.

Жон Керри Кытайды Вашингтондун ага карата жакшы ниети бар экенине ынанды-рууга аракет кылганы эки єлкє ортосунда-гы мамилелерде чыны менен эле чыўалуу бар экенинен кабар берет.

Бээжин АКШнын Азиянын чордону деп каралган Тынч Океан чєлкємїндєгї ара-кеттерин Кытайдын єнїгїїсїнє бут тосуу деп карайт. Ал эми Вашингтон менен анын єнєктєрї бул чєлкємдєгї аймактык талаш-талкууларга карата Кытайдын ээлеген по-зициясын чыўалууну кїчєткєн фактор ка-тары кєрїшєт.

Кытай дагы, Америка Кошмо Штаттары дагы учурда кызматташууларды жанданды-рууга негизделген жаўы мамилер тууралуу кеп кылып жатышат. Бирок, эки жактын сєздєрї менен кєптєгєн маселелер боюн-ча жасаган аракеттери азырынча дал кел-бей турат.

Мисалы, Тїндїк Кореянын єзєктїк прог-раммасы, Иран жана Сирия маселесине келгенде АКШ менен Кытайдын ортосун-дагы ажырым чоў. Андан тышкары амери-калыктaр Кытайдын коопсуздук кїчтєрїн интернет аркылуу чалгындоо аракеттерине байланыштуу айыптап келет.

Булак интернет

11-июль, 2014-жыл

1414 САНДАН САНГА

– Анан дагыбы, сатып алган героин та-за чыкпаса акчасына кїйгєн неме, кандай болбосун єчїн алат. Атышканга чейин ба-рышкандыгынын себеби ошол. Кєп сум-мадагы акчасына ичи кїйгєн адамга бары бир болуп калат.

– Айтканыў уксам жїрєк тїшєт го. – Ошондуктан сага баарын айтып жата-

мын. Ак иштебейсиўби, наркодїйнєсїнє аралашкандардын эки гана жолу бар. Єлїм жана тїрмє. Їчїнчї жолу жок.

– Балээни башыма їйїп алгамын го. – Байланышкандар менен ак иштеш-

сеў, артыўдан аўдуу коюлбаса, сатып ке-тишпеген, ишеничтїї болсо, бизге окшоп жїрє бересиў. Бирок мага деле бейгамдай жїрїї жеўил эмес. Мен акыркы кезде кє-чїктї кыскан бай болот деп Памирге бар-бай калгамын. Бирок сен їчїн аралашпа-ган тазасын таап беремин.

– Айтканыўды угуп арсар ойдо болуп атам.

– Мен героин деген балээге аралашуу эмне экенин ачык айтып атпайымбы. Ал-данып калгандар эч нерседен кайра тар-тышпайт. Ажал табат же ажалын тапты-рат. Мыйзамсыз болгондуктан кєп акча айланат, кылмыштуулук кошо болот. Адам єзїндєгї напсини тыюу кыйын.

Гїлсара кєп нерсени айткысы келди, бирок айтпады. Бул балээнин арты кан-дай болоорун єзї талдап кєрсїн деп ун-чукпады. Наркодїйнєсїнє аралашып кєп акча мыкчыгандардын жан дїйнєсї єз-гєрєт. Акчанын кулу болот. Єзїмчїл, єз жыргалын гана ойлогон, сараў келээрин, «товары» таза чыкпай калса акчасына ичи ачышкандар єч алыш їчїн бирин бири атып кетерин, кєзїн тазалап коёрун Гїл-сара жакшы билет.

Апийимдин жетилген чанагын тилгенде андан чыккан сїт тїспєл суюктук катыган-да, кырылып алынгандыктан, аралашкан-дар ак дил болушпаса кырылып жок болу-

шат. Шарты ошол. Апийим гїлдєгєндє ар тїркїн тїстє кулпунуп кєз жоосун алып кызыктырат. Анан багы байлангандан ки-йин сєўгєк болуп соройуп куурап калат. Шарты ошол. Анын кумарына берилген-дер ушул гїлдєй болуп ачылып, анан ая-гында сєўгєгїндєй катып жок болот. Кєп акчага азгырылгандар таза мамиледе бо-лушпаса єч алыш їчїн кырды бычак бо-лушканынын себеби, чанактан кырылып алынат. Шарты ошол. Колго тїшїп калса мен тїрмєдє куурап бул жыргасынбы деп сатып кетишип ала жыгылышат. Гїлсара ушундай балээлерин бу кургур курбусуна кантип тїшїнтє алат.

Гїлсара курбусуна їч тогуз деген абдан

тазасын табаарын таап берет, бирок кан-тип эки чек арадан алып єтїшєт. Ажар-дын айтуусунда Казахстанга алып єтїї-нїн, Россияга жеткирїїнїн жолун Гузел билет дейт. Ажардан башка болсо го ак-часын алдым болду, калганы єзїлєрїнїн иши деп деп тим болмок. Курбусунун жолу башка. Анын акчасы келгиче тынчсыздан-бай коё албайт.

– Ажар сен героиндин тїсї, жыты кан-дай болоорун билбейсиў. Тазасын кошул-масынан айырмалай албайсыў. Тазасын табуу менин милдетим. Жакында Памир тараптан келишет. Жыты аябай сасык, кїчтїї болот. Ошол жытты сездирбес їчїн бир чєптї беремин. Ал чєп Памирде гана

мєўгїнїн тїбїндє кыска убакытка єсєт. Жыты укмуш буркурай, бардык жытты басып кетет. Героиндин жытын такыр сез-дирбейт. Ошол чєпкє кошо оройбуз.

* * * Сухраб менен Нурдан Хорогдон Ду-

шанбеге чейинки зоокалуу капчыгайдын таштак жолунда машинасын этияттык ме-нен алмак-салмак айдашып келе бериш-ти. Машина узак жолдо бузулбай, камдап алышкан бензини тїгєнїп жолдо калбай, баарынан дагы жол тоскон милицияга учу-рашпай аман эсен Душанбеге жетишти. Ал тїгїл шаарды аралап чыгып кетишкенге чейин дагы токтотуп текшеришпеди. Ма-шина Душанбенин номери болгондуктан кєзгє урунушпады окшойт. Жолубуз болуп ишибиз оў келет деген ушул дешип аябай кубанышты. Кубанышпай анан. Тынч келе жатышпайбы. Нурдан бул жакка биринчи жолу келгендиктен дале табият кєрїнї-шїнє суктана карап, айланага кєзї той-бой, жаратылыштын тїшїнтє алгыс рахат тартуулаганына маанайы кєтєрїлїп кєўї-лї чалкыйт. Чалкыбай анан. Ушунча «то-вар» менен тынч келе жатышпайбы. Таг-дыр колдойт деген ушул.

Тыт катарлар арасындагы пахтазарда куурап бараткан чанактарынан акыркы пахтаны теришип, ак жоолукчан тажик аялдары жїрїшєт. Тажик калкы аябай дыйкан анан эмгекчил келишет. Алакан-дай жерди бош калтырбай бїт эгин эги-шиптир. Тїшїмїн жыйнашып араба, чий-не менен ташып жатышат. Орулган жїгє-рїнїн дїмїрї талаа бетин бербей соройот. Адан кийинки тилкеде акыркы бышып ат-кан дарбыздар томпоюп, саргарган коон-дор сїйрї тартып жайнайт. Экєє жолдо жейбиз дешип жыты буркураган коондон сатып алышты. Эгинзар арасындагы катар єскєн шаатыттардын жалбырагы текши саргайып алтын тїстєнїп алоолонуп кєрї-нєт. Коўур кїздїн мелїїн кїнї мемирейт.

Алардын артынан 20 литрлик ак бочок кєтєргєн эки киши кирди. Экєє теў халат-чан, жїздєрїндє маска. Доктур экен десем, ашпозчулар окшойт. Алар табакка тамак са-лып, таратып жатышты. Тамагы єп-чап араў жетет экен. Анан бир кесимден нан таратып, бир фляга сууну коюп салып алар да кете беришти. Эми гана майыптар єз ара сїйлє-шїп, кээси койнуна катып келген тамагын, арагын алып чыгып иче башташты. Ошон-до биз чыгып бардык. Кєбї бизге кєўїл да бурган жок. Мен баягы чолок баланы издеп таап, маўдайына отурдум. Ал мени жашыл-данган кєзї менен карап, бир нерсе деп жаў-сап жатты. Биз эч нерсе тїшїнгєн жокпуз. Аўгыча эки колу чыканагынан жок, жашы он-он экилердеги орус бала келип:

- Силерге эмне керек? Муратка тийбегиле! – деп, мулуў колу менен тап берди.

- Бул Муратпы? – деп сурадым андан.- Ооба.- Кыргызбы?- Ооба, мен да Кыргызстандан болчумун,

- тигил орус бала эми жоошуй жооп берди.- Анда сен бул баланы тааныйсыўбы? –

деп ага Нурбектин сїрєтїн кєрсєттїм. Ал їўїлє карап кєрїп:

- Мен эстей албай жатам. А, сенчи? – деп, сїрєттї Муратка кєрсєттї. Ал дагы эле чул-дурап, колу менен жаўсап, єў-алеттен кете бир нерселерди билдиргиси келип жаткан-сыды. Биз эч нерсе тїшїнбєдїк.

- Мурат бул баланы тааныйт экен. Аны башка жакка алып кеткен дейт.

- Каякка? – деп сурадым, мен їмїттїн шооласы менен толкунданып.

- Аны билбейм. Бизди башында чогуу алып келип, бир їйгє багышкан. Анан биз-ди бєлїп-бєлїп кетишкен. Мен тааныгандан Мурат экєєбїз эле бул жердебиз. Калганда-ры каякта экенин билбейм, - деп, ийинин куушурду орус бала.

- Атыў ким? – дедим.- Серёга.- Айтчы, Серёга сенин колуў, Мураттын

буту мурда эле ошондой беле.- Жок, экєєбїздїкїн теў кесип салыш-

кан. Мурат “Нурбек, Болот” деп эле кый-кыра берчї. Ошон їчїн анын тилин да ке-сип салышкан.

- Ата-энеси жок бекен?- Экєєбїз теў томолой жетимбиз. Балдар

їйїндє жїрїп, курсагыбыз ачканда “Ош” ба-зарга келгенбиз. Ошол жерден бизди кармап кетишкен, - деп, Серёга сїйлєп жаткан. Аў-гыча эле тапыр-тупур їн чыгып, жанымдагы жигит, “Байке, качтык” деп калды. Їчєєбїз качып баратабыз. Тигилер ок чыгарып жи-беришти. Биз деле кайрыла калып, аткан бо-лобуз. Тийип же тийбей жатканы билинбейт. Бир убакта бутума ок тийип, кїп эле кулап тїштїм. Балдарга рахмат. Мени таштаган жок. Машинага калтырып койгон балабыз чуркап келе калып, ошол мени жєлєп-таяп жеткирди. Берки эки жигитибиз удаа-удаа ок атып, тигилерди баш кєтєртпєй турушту. Ай-тор, бири-бирибизге жардам бергенибиздин аркасында башыбызды аман алып чыктык. Жолдо баратканда айдоочу баланын кеўе-ши менен тапанчабызды токойго ыргытып жибердик. Мени болсо тїз эле ооруканага алып барышты. Ал жерден октон жарадар болгондорго дароо эле полиция келет тура. Хирургдар окту таап чыгышкандан кийин єзїм онтоп араў жатсам, дароо эле суракка

алып башташты. Бизде тапанча бар экенди-гин, биз да аларды атканыбызды жашырып койдум. Анан таксист экєєбїз эле болчубуз дедим. Сарай жєнїндє тїшїндїрїп айтып, машинабыз бузулганда кокустан барып алып-тырбыз деп аларды ишендиргенсидим. По-лиция таксист жигитти алышып, ошол эле кїнї жєнєп кетишти. Алардан келишин кїтїп жатып, уктап калыптырмын. Эртеси кєзїм-дї ачсам, таксист жигит маўдайымда отурат. Эмне болду десем, “бардык, сарайдын орду бош турат. Бир сынык да тактай калтырбай тїгєл жыйнап кетишиптир. Дегеле бул жерде эзели эч нерсе курулбагандай сезилди. Мен деле сарайды алыстан кєрбєдїм беле. Аябай эле чоў кєрїнгєн, анча-мынча времянкага салыштырмалуу. Анан ошончо чоў сарай-ды эки-їч сааттын ичинде жигин билгизбей кєчїрїп кеткенине таў калып жатам. Бирок, эксперттер баары бир билишти. Билген менен каякка кєчїрїп кеткенин билбеген соў эмне кылышмак эле. Кайра жїрїп келе бердик. Келсем уктап жатыптырсыз. Ойготкон жок-

мун” деп жооп берди. Ошол бойдон алардын дайынын билбей калдым. Шаардагы кайыр-чылар да алмашып кеткендей болду. Бая са-райдын ичинде кєргєн кайырчылардын бири кєрїнбєйт, Серёга менен Мурат тургай. Анан мында келатып, поездден баягы мен айткан орус чалды кєрдїм. Бекетте кайыр сурап оту-руптур. Демек, алар тирїї. Болгону эми баш-ка шаарда кайыр сурап жїрїшєт. Кыязы, эки шаардын кайырчыларын эле орун алмашты-рып коюшкан окшойт, - деп айтып болгон Дїйшєнбек кєпкє їндєбєй калды.

Анан балаўдын кєзї тирїї экенине кє-зїў жетеби? – деп сурады Арген Акимович.

- Албетте, тирїї. Менин жїрєгїм сезет. Болгону эле анын да колу-бутун кесип ма-йып кылып коюштубу деп корком.

- Балким, анын дени соодур. Ден соолугу чыў, чыдамкай балдарды аскердик жактан тарбиялап, башка максатта да пайдаланы-шат деген бизде маалымат бар.

- Мен да ошентип уккам. Нурбекти бал-ким террорист кылып, же жан сакчы, мїм-кїн киллер кылып тарбиялап жатышкандыр деп їмїтїмдї їзбєй жїрєм.

- Ошондой болгон кїнї да ал адамдык ыйманын сактап кала алаар бекен? – деп, Арген Акимович катуу айтып алган жок-мунбу деген ойдо Дїйшєнбекти кєз кырын сала карап койду.

- Эмнеси болсо да аман эле болуп таап алсам, кайра баштап тарбиялап алат элем.

- Ошо аман эле болсунчу, - деген Арген Акимович ордунан турду. Дїйшєнбек да ор-дунан туруп, экєє сыртка чыкты. Ай жарык. Жылдыздар жымыўдашат. Тамекилерин тї-тєтє їнсїз асманга тигиле карап турушту. Жаркыраган жылдыздар. Бїлбїл жанып, араў кєрїнгєн жылдыздар. Тигинде бир жыл-дыз жалп єчтї. Асман жутуп алгансып тур-ган ордунда жок болду. А, тигинде бир жыл-дыз жерге тїшїп келчїдєй жылып келатып кєрїнбєй калды. “Менин жылдызым єчсє да, Нурбегимдики єчпєсє экен” деп, кайра-кайра Кудайдан тиленип жатты Дїйшєнбек.

* * *Ооба, Дїйшєнбектин ою туура болчу.

Алар качып кетээри менен эле буларды коў-шу шаарга алып келишкен. Бул жерде деле тигил жактагы сарайга окшош жай экен. Киргенде эле аларга чейин мында адамдар жашаганы байкалат.

НАРКОТАШЫГЫЧТАР

(Сандан санга)

БУРУЛКАН БАКЕЕВА

Íàðêî ñîîäàãà àðàëàøóóíóí ýêè ãàíà æîëó áàð. ªë¿ì æàíà

ò¿ðìº. ¯÷¿í÷¿ æîëó æîê. Íàðêîçàòûí êîëäîíãîí äàãû, ñàòêàí äàãû ºç¿

àòàéûëàï æàð êûðûíäà òóðóï àëûï àæàëûíà áîé òàøòàãàí ìåíåí

áàðàáàð.

(Сандан санга)

ТААЛАЙ БАКЫТАЕВ

(Курч окуялуу чыгарма)

(Бейєкмєт уюмдардын маалыматы боюнча 1997- жылдан бери 400 бала жоголгон)

Жоголгон балдар

11-июль, 2014-жыл

1515СКАНВОРД

11-июль, 2014-жыл

16

ЫРЧЫ ИСА ЄМЇРКУЛОВ ЖАНА МАЛИКА ДИНА КЫЗ - ЖИГИТ

Жаш ырчы Иса Ємїркуловдун айтымында, ал Жа-ныш Кулманбектов режиссерлук кылган, комедия жанрындагы тасмада башкы ролду жаратууда. Ал тас-мада Иса менен биргеликте Кыргыз Республикасы-нын Эмгек сиўирген артисти Динара Акулованын эрке кызы Малика Дина дагы чогуу тартылууда. Кыз - жи-гиттин ролун аткарышкан чыгармачыл адамдар їчїн бул тартуу иштери бир аз кыйынчылык туудурууда.

"Жалаў гана профессионал актёрлор тартылган бул тасмада башкы роль жаратуу биз їчїн бир топ эле оор болууда. Бирок канчалаган кыйынчылык болбо-сун, анын артында чоў ийгилик бар экенин билебиз. Ошондуктан болгон кїчїбїздї кїн сайын тартылып жаткан тасмага арнап жатабыз", - дейт Иса Ємїрку-лов. Эскерте кетчї нерсе, кыргыз киноматография-сына кирчї бул тасма, кїз айларында жарык кєрєт.

НУРМАТ САДЫРОВ КЇЗ АЙЛАРЫНДА ЖЕКЕ КОНЦЕРТИН БЕРЕТ

Жакында гана жаўы ыр, андан соў клип дагы презентациялап жетишкен Нурмат Садыров жайы бою буту бутуна тийбей эмгектенээрин айтат. Деге-нибиз, таланттуу мырза кїз айдарында алгачкы же-ке концертин берет. "Даярдыктар абдан коп, буюрса кїйєрмандарымды сапаттуу ырлар менен кубантам деп турам"-дейт ырчы

АРСЕН ЄЗЇНЇН ЧЫГАРМАЧЫЛ КЕЧЕСИН ЄТКЄРЄТ

Коўур їнї менен кєптєгєн ырларды хит кыла ал-ган ырчы Арсен кїз айларында єзїнїн жеке отчеттук чыгармачыл кечесин єткєрєт. Кєптєгєн сюрприздер-ге бай бул кечеде ырчы мырза жаўы ырларын пре-зентациялоо менен биргеликте, былтыркы жеке кон-цертинин видео - версиясын эл алдына тартуулайт. Ырчынын продюсери Миргуль Эсеналиеванын ай-тымында, ал кечеде Арсендин бардык ырлары кам-тылган ыр - жыйнак жарык кєрєт. Сентябрь айына пландалган чыгармачыл кечеге болгон даярдыктар эў жогорку деўгээлде єтїїсїнє тилектешпиз.

МИРБЕК АТАБЕКОВДОН "СУРАНАМЫН, КЕЧИР МЕНИ" АТТУУ ЖАЎЫ КЛИП

Мекенибиздин эў актуалдуу ырчы мырзасы Мир-бек Атабеков кєпчїлїк кїткєн видеоклипти презен-тациялады. "Суранамын, кечир мени" аталыштагы ырга клип Кыргызстанла тартылган. Башкы ролдо актер Амаль Бабаджанов болсо, режиссёр Мирлан Саткынбаев жаратуучу болду. Клиптин бюджетин ырчы сыр бойдон калтырды. Видеоэмгекти баалап кєрєлї.

ЄМЇРБЕК КЫЗЫ ЧОЛПОНду

13-июнь туулган кїнї менен куттуктайм!

Жаралдым бул дїйнєдє жалгыз эмес,Жан досторум эч качан

таштап кетпес.Жанымды алса алсын, берейинчи,Жан дїйнєм чын достукка

мерез эмес!

Деп куттуктаган курбу кызы Ишенгул кызы Махабат

Жумгал районунун Кєк-Ой айылынын тургундары

САЗЫКУЛОВА НУРГУЛ жеўебизди 10- июль жана РЫСАЛИЕВ БАКТЫБЕК

байкебизди 11-июль удаалаш келген туулган куну менен куттуктайбыз!

Ар дайым кудайымдын нурунан азыктанып, їй-бї-лєўїздєр менен бактылууктун даамын бирге татып, бир туугандарыўыздын жана алтынданда ардактуу болгон Шаарбї апабыздын арасында кадыр баркка ээ болуп, балдарыўыздын убайын кєрїп, аман-эсен, эч оорубай арабызда жїрїўїздєр деп куттуктаган бир туугандарыўыздар.

КУТТУКТОО

КУТТУКТОО

ШОУ ЖАЎЫЛЫКТАР

УРМАТТУУ ОКУРМАН!"АЙБАТ" гезитине

жазылуу башталды!

Жазылуу почта кызматын кошкондо:

- 1 айга – 49 сом 50 тыйын- 3 айга – 148 сом 50 тыйын- 6 айга – 297 сом 00 тыйынЖазылуу республиканын, бардык

почта бєлїмдєрїндє чектєєсїз жїргїзїлєт.

СЇЙЇКТЇЇ ГЕЗИТИЎИЗГЕ ЖАЗЫЛЫЎЫЗ!

Жазылуу индекси: 68546