frd 1 dhjetor.pdf

7/23/2019 frd 1 dhjetor.pdf

1/16

Topi: Tragjike, krimineltpo votojn dekriminalizimin!

nga Mentar Topiaj f.

nga Gjon Kroi f.

redaksionale f.

sht

individualitetii njeriut

f. 10-11

f. 2-3

Bllokohet KuvendiKosovs, srishgaz lotsjells

f. 7

SAMITI I PARISIT

Konferenca e klimsduhet t buroj njshenj shprese

f. 7

SEANCA PARLAMENTARE

Presidenti Halilizbardh planet dheobjektivat e Tirans

f. 14

SPORT

adresa:rruga George W. Bush,

nr. 15/1, Tiran

e-mail:

[email protected]

drejtor:Alfred Cako

tel: 04 22 42 444

MIMI: 30 LEK

Gazet informative, politike, ekonomike, sociale, kulturore Viti 2, nr. 90. E mart, 1 dhjetor 2015

T bhemi shoqrie prgjegjshme

Lufta ndajkorrupsionit 25-vjea

Serioziteti i luftskundr ISIS

EKONOMIf. 8-9

f. 6f. 6

HOUELLEBECQ

FOKUS

REFORMA

Kodi Zgjedhorihet jasht.

Politika, arnimeKushtetuts, dondryshohet dyher n 6 muaj

xx

KOMPENSIMI

Komisioni iLigjeve miratonprojektligjin prpronat me 22ndryshime ndajqeveris

Shuhen fondetbuxhetore pr rrugt

Shitjet e para t gazitazer n Shqipri n 2020

shtja m problematikesht vendimmarrja

nga mendjet kriminaleq vazhdojn ta mbajn

parlamentin shqiptar n nj

gjendje lufte

Topi pr tregun e lir:Bizneset me privilegje

nga qeveria paraardhse,konrmohen t njjtt edhe nqeverin aktuale

shtja m e rndsishme, sht shtjae vendimmarrjeve t mendjeve krimi-nale, t cilat vazhdojn ta mbajn par-

mentin shqiptar n nj gjendje lufte, n njstitucion q nuk mund t quhet m institu-on normal i nj vendi, i cili rrezaton vetm debat injorantsh njerz t nj nivelium t ult, qoft qytetar, qoft intelek-

al, qoft profesional. Nuk kan asnj llojhje me stadin q ka Shqipria me gjeop-tikn qoft rajonale, qoft europiane. Pra,vend q gjrat t shkojn duke rritur kual-tin, gjrat vijn, sfumohen, dhe njerzitstaj humbin shpresn. Pastaj krkojn q

individ do t jap prgjigje pr gjithka.atyrisht q atyre u vjen mir pasi u dukettja q jan njerz shum t fuqishm. Porrrojn q jan njerz shum t fuqishmr nj periudh t caktuar kohe. Nj vend

uk mund t ik me vendimmarrjet e nj in-vidi. Nj vend ikn m nj ...

Shoqria shqiptare po ndjek me vmendje gjith procesin e shtrnguar nga faktori ndrkombtar n lidh

me dekriminalizimin e institucionevshtetrore, e cila duhet prshndetumegjithse faktori i brendshm ka ...

Flet kryetari i FRD-s, n nj intervist pr TemA TV

TAKIMI N TIRAN


2/16

1 dhjetor 2015 fryma e re 2

olitik Kryetari i Fryms s Re Demokratike, BamiTopi intervist pr TemA TV

ebati pr hapjen e dosjeve, si ju e kenindjekur n vazhdimsi n kto 25 vite,sht shfaqur sa her duket se mazho-radhs ka nevoj pr t trazuar ujrat

nn politike. Ka nj qasje t dyshimts politike, krerve t mazhorancavetive politike pr ta shmangur dhe prorur kt debat. Si e keni par ju ktndr vite?

m par nga afr kt shtje duke qnnj nga protagonistt e elits s politiksre n nj pjes t mir t viteve t tran-

e kam par si kryetar shteti gjat vitevekam shrbyer si president i Republiks

pris, e kam par si qytetar, e kam parnj njeri q edhe pr shkak t rrethanave,a munguar informacioni i bollshm prar kt shtje me objektivitet kt re-M shum se nj her kam ndrhyr n

bat, pasi sht nj debat i shtrir n koh,alizuar n nj smundje kronike, pran t qndroj, si nj debat i cili duhet trfunduar me hapjen e dosjeve.i q nuk ka hapje dosjesh, tregon q arki-fshehjes s dosjeve jan ende gjall, janfluent n vendimmarrjet politike, dhe shikojm gjrat po mbyllen n mnyr

po hermetizohen, sepse sipas meje disa

rzit m t rndsishm t vendimmar-tike kan pasur interesa t drejtprdrejta

mbyllur historin e dosjeve.se afr tyre, n rrethin e tyre pse jo edhe, farefisnor, t bashkpuntorve politiknduar mbi supe krime q kan t bjnurimin e Shtetit, dhe krimi m i madhoja, ishte far ndodhi m pas nga kta

q e kan pasur vokacionin popullor prar drejt hapjes s dosjeve, me qllim ebyllur. Dhe sot e ksaj dite ne, futemi nat q shte nj debat i prsritur, duketht n nj terren bosh por fakti q poli-ap kt debat e hap me qllim pr t

mbyllur kurr. Deri sa gjrat t shkojnshprimit q askush t mos marr vesh

m njerz q kan qn mjaft t rnd-pr vendimmarrjen e vendit kan qn

puntor q e kan uar Shqiprin, joits, por drejt errsirs, me qellim q tn aktivitetin e tyre dhe ne, t mos kemiq edhe pas 25 vitesh t jemi nj vend

emi mundsin pr nj politik t qn-me, nj politik normale, t ket nj eko- t siguroj nj t ardhur normale pr dhe tek e fundit ajo q sht thn medeklarata, t jemi nj vend i Bashkimitn, gj kjo e cila nuk ka ardhur. Dhe besoj

nga arsyet pse ne, nuk jemi sot nj vend isht sepse brenda disa njerzve t rnd-n vendimmarrje ende sht dilema e

se, po u bm pjes e BE-s, shum gjrat bjn edhe me retrospektivn e tyre

do t dalin mbi uj.korridoret e errta t partive politike, dua ti referohem PD-s, ku ju kenir nj periudh t gjat kohe nj nga

sit e ksaj partie, ju me siguri i keni parrsonazhe q enden n ato korridore prmuluar pushtetin e liderit?

olutisht i kam par, ende i shoh, por pr nj pozicioni t detyrueshm, qoftstitucional, pasi kam qn n nj pozi-kam marr informacion, - por jo do in-

opi: Tragjike, kriminelto votojn dekriminalizimin!formacion mund t dal n publik, por pr shkakedhe t nj pozicioni pr t mos i ekspozuar ktanjerz pr sa koh nuk ka dal ligji, - patjetr, unthem q, ende npr korridoret e ksaj partie,me vullnetin e lidershipit gjithka sht ditur,kta kan pasur aksesin e nevojshm q t mar-rin vesh kush kan qen bashkpuntor. Madjen vitin 1996 me komisionin MEZINI shtbr nj transparenc e pjesshme. N at koh

nj pjes e njerzve edhe pse e kan pasur njbashkpunim dhe nj pseudonim, kan arriturt penetrojn serish n politik. Kjo konfirmonfaktin se, asgj nuk mund t bht pa vullnetin eliderit, i cili ka pasur mundsi q krahas informa-cionit, t fus edhe njerz q do ti mbante nnvete, do ti mbante t nnshtruar, do ti prdortesi kamikaz politik. N gjith historin e plural-izmit shqiptar n momente t trazuara, konfliktepolitike, debate t forta politike dhe n media,kta njerz jan shfrytzuar si kamikaz politik.

A patt ju ndonjher mundsin q tdiskutonit me liderin e athershm t PD-s,z.Berisha pr kt shtje, duke patur para-sysh faktin q ju i prkisni nj shtrese q ishtegoditur nga Sigurimi i Shtetit dhe nga sistemikomunist?

Gjat kohs q un isha n parlament, kanqen vitet kur u rikthyem n mazhoranc dhe ka

pasur nj propozim, q do t thot se nuk ishtethjesht individual apo personal, por mbante em-rat e kryetarve t grupeve t PD-s dhe t PS-s,n at koh isha un kryetar grupi i PD-s, dhefirmn e z.Majko pr t hapur dosjet. Ky draftq mori nj miratim politik npr partit poli-tike respektive nuk arriti asnjher vendimmar-rjen n parlament, sepse me mbrapa un jamdetyruar t them q me qllim t caktuar disagjra mbetn zvarr. Duke krijuar iden n opin-ionin publik se ne, po merremi me dika, porkur vjen puna pr ta mbyllur si proes, ai proesqndron aty n stand by. Erdhi pastaj nj ligjtjetr q u shfrytzua absolutisht pr gjueti sh-trigash, ishte n sensin politik i admirueshmq t vinte, por n aspektin konstitucional ishtemizerabel. Pra, nuk realizonte at ka krkon kyvend, far krkon publiku, dhe far krkojn

praktikisht ndrkombtart, por shkonte nmnyr t diferencuar. Un kam ngritur gjith-mon nj pyetje q sht shum e rndsishme:Si mbetet pa u futur n nj ligj, i cili duhet t ishteezaurues, shtja e bashkpuntorve t agjen-turave t huaja? Pr ta mbyllur kt shtje, pasisht nj shtje q sht diskutuar shpesh, unuroj q ky ligj m s fundmi t realizohet, pasi kjonuk do ta traumatizonte shoqrin, prkundrazido ta qetsonte shoqrin. Sepse ktu bhet fjalm shum pr njerzit q e kan ditur q kanqen bashkpuntor, dhe me vullnet jan futurn kompeticione politike, jan futur npr insti-tucione vendimmarrse. ka do t thot q janfutur aty pr ta deformuar proesin e demokra-tizimit n Shqipri. shtja e njerzve t tjerpastaj, njerzve t thjesht, me informacionin qkam un nga politika e dits, nuk jan n fokus.Jan n fokus njerzit, q edhe pse e din q

vuajn nga nje damk morale e bashkpunimitme Sigurimin e Shtetit, deshirojn srish t jenn institucione vendimmarrse. Uroj q ky ligjt bhet, pasi ditt e fundit kemi par edhe njaspekt tjetr t asaj lufte q i sht br IsmailKadares, kan dal dokumente, por un nukbesoj se kjo shtje ka qen thjesht n historin

e artit dhe t kulturs, por ka qen n t gjithaaspektet e jets s shoqris shqiptare. do njerika nevoj tek e fundit, q t ket nj referencligjore, ndonse shum njerz t cilt kanqen bashkpuntor ndoshta nuk jetoj m,ose ndoshta jan trhequr nga aktiviteti praktiki dits. Por, sht nj moment shum i rnd-sishm n aspektin moral. Tek e fundit politika,pas edhe 25 vitesh, duhet ta mbyll kt histori.

Duket se politika nuk sht e interesuar prta mbyllur kt shtje, a mendoni ju se dosjete Sigurimit t Shtetit jan ngatrruar me dosjete korrupsionit, sepse n kto 25 vite kemi poth-uajse t njjtt njerz q sundojn politiknshqiptare. A jan ngatrruar dosjet e Sigurimitme dosjet e korrupsionit?

Sigurisht q po, pr sa koh q kta njerzkan qn n vendim marrje, dhe nj pjes etyre vazhdon akoma t jet n vendim marrje,gjithka sht n nj kanal q on n nj knetku rriten dhe shumzohen mikrobet, dhe n domoment shprthejn epidemin. Pra, kto gjrasigurisht jan przier, ja mbajn njri-tjetrit. Njnjeri q sht i kapur diku, patjetr q sht i in-timiduar n t gjith procesin e vet. Kjo pastajnuk infekton thjesht politikn, por infekton in-stitucionet, t gjitha, qoft edhe institucionete sistemit t drejtsis. M pas jan t gjith n

nj raport dipendent me njri-tjetrin, pra jant varur nga njri-tjetri. Nj njeri q sht i pasurn nj linj, sigurisht krkon t jet i pasur edhen linja t tjera. Por, n rast se themeli i nj gjjesht patjetr i tronditur, ndrtesa do t rrzo-het. Kshtu q, un mendoj se, kjo politik e sjellher pas here shtjen e dosjeve, por asnjhernuk sht e interesuar q ta oj deri n fundkt proes. N fund fare, kt faj e merr prsiprpolitika vendimmarrse. Askush nuk mundta justifikoj m, ndonse nj pjes e dosjeveduket sikur jan shkatrruar ose jan zhdukur,un ju siguroj q ka regjistra themeltar nprinstitucione ku jan gjurmt. Nj vend q dota bj kt pun, shkon e gjen n arkiv nprgjykata, shkon e gjen npr Prokurori. Vetmai q krkon t mbyll nj marrdhnie menjerzit e afrt ose me stafin e afrt, ose me ata

q ka bashkpunuar, vetem ai krkon t krijojnj lloj psikoze sikur kjo histori sht mbyllur,mjaft dosje jan djegur. Ktu ekzistojn t dh-na, mjafton ve motivimi. Nj grup i specializuarnjerzish mund ta bjn kt pun, pasi shumgjra dihen, si n kafene ashtu edhe n ambien-tet politike si sht parlamenti etj.

shtja e dshtuar e hapjes s dosjeve e ttjera q prmbledhin kt problem t shoqerisshqiptare dhe t politiks bashk, q nuk shtprballur me t kaluarn e saj kan sjell ktsituat ku jemi tani. Kemi nj parlament qka konkretisht deputet me t shkuar krimi-nale. Kjo sht faktuar, sht pranuar. Tprqendrohemi n nj pik ku ju keni qenshum kritik, keni reaguar shum n koh,por q faktikisht nuk keni gjetur mbshtetjene faktorve t tjer npr institucionetshtetrore dhe n politik. sht fjala pr ndry-

shimet n Kushtetut,n vitin 2008. Sa e mun-dur sht q ky gabim, gjithmon nse sht itill, t korrigjohet, dhe cila duhet t jet rrugaq duhet t ndjek politika shqiptare tani?Q ti kthehemi atij momenti ka shum rndsi,por m shum se sa t merremi me at mo-ment, duhet t merremi me ka prodhoi. M 15

mars t vitit 2008 ndodhi tragjedia e Gerdecitn nj koh kur kredibiliteti i kryeministrit dhqeveris q ai drejtonte ra n kuota minimalePikrisht n at moment gjendet nj akord i uditshm, duke realizuar ndoshta ndrhyrjen mt shmtuar n dokumentin themeltar t shtetisi sht ndryshimet kushtetuese t 21 prillit tvitit 2008, jan ato t cilat e kan inkriminuaprfundimisht politikn. I kan kthyer partitpolitike n gazerma politike, i kan kthyer kryet

art e partive t vjetra politike n pashallar, nmonark. Un i kam t fiksuara, t memorizuart gjith ato momente. Momentin e intervists par ekskluzive kur ish-komisioni i ligjevdhe i shtjeve kushtetuese u prdor absolutishsi kamikaz politik pr t sulmuar institucionin Presidentit, pikrisht pr ta intimiduar n ktprballje. Un kam dhn nj intervist shumt fort n at koh dhe po ti kthehemi asaj interviste, gjithka kam parashikuar, gjithka kdal. M vjen mir q disa q kan duartrokitun mesnatn e 21 prillit t 2008-s, q sot janbr kritik t ashpr, tregon q jan t part qe kan psuar, jan pikrisht ata q kan besuase kto ndryshime mund ti jepnin nj sfond tri demokracis shqiptare, n fakt e kan uashum mbrapa. Kemi dy njerz omnipotencilido qofshin ata e mbajn peng politikn shqiptare. Po nuk vendosn ata pr dika, gjithkmbetet aty ku ka qen. N rast se, ata vendosisigurisht merr nj drejtim tjetr. Un e kam thn edhe her t tjera, e kan sjell demokracinshqiptare, m keq se sa n vitet 90, absolutishm keq. E kan sjell n nj gjendje ku, dashjpa dashje edhe ata e kan pranuar se t thuasq ne, po dekriminalizohemi, do t thot q mkoshienc t plot ata e kan kriminalizuar. Nusht shtje e njerzve q kan nj dshmi penaliteti q kan qen t dnuar, sigurisht kjbhet sepse sht akt formal. Por shtja m rndsishme, sht shtja e vendimmarrjevt mendjeve kriminale, t cilat vazhdojn tmbajn parlamentin shqiptar n nj gjendjlufte, n nj institucion q nuk mund t quhem institucion normal i nj vendi, i cili rrezatovetm nj debat injorantsh njerz t nj niveshum t ult, qoft qytetar, qoft intelektua

qoft profesional. Nuk kan asnj lloj lidhje mstadin q ka Shqipria me gjeopolitikn qoftrajonale, qoft europiane. Pra, n vend qgjrat t shkojn duke rritur kualitetin, gjravijn, sfumohen, dhe njerzit pastaj humbishpresn. Pastaj krkojn q nj individ do tjap prgjigje pr gjithka. Natyrisht q atyr


3/16


politik shtja m problematike sht vendimmarrja nga mendjet kriminavazhdojn ta mbajn parlamentin shqiptar n nj gjendje

vjen mir pasi u duket vetja q jan njerzhum t fuqishm. Por harrojn q jan njerzhum t fuqishm pr nj periudh t caktuarohe. Nj vend nuk mund t ik me vendim-arrjet e nj individi. Nj vend ikn m nj ven-mmarrje kolegjale dhe institucionale pasi ajop garanci. Kjo sht arsyeja pse njerzit, sot,n vrtet t dshpruar.

Pr sa i prket prgjegjsis ose pushtetit akumulojn dy njerzit q udhheqin dy

artit kryesore n vnd, ata q kan marrith pushtetin sot, duhet t jen t akuzuarityesor pr kriminalizimin e politiks, dhe nkt nuk po ndodh, ata po e shesin dekriminal-imin si nj gj shum t mir q po i bjnndit, dhe e till ka qen historia e Shq-ris. Bjn konflikte t prhershme dy palt

r t na sjell m pas nj marrveshje cila ehpton vendin, dhe sht nj sjellje e politiks mnyr hipokrite me popullin e vet.

A keni par ju ndonj gjendje kaq autosugjes-onuese, sa ti t jesh i lumtur q po dekriminal-ohesh? N kt moment kur ti je shkaktari, dothot q ti je krimineli, dhe t tjert pastaj e

onsiderojn si nj moment shum t gzuara, q jan rreth e qark tyre. Po t vini re, termi

ekriminalizim, sht termi q po prdoret mshumti sot. Tek e fundit pse dali dhe flasin,

he a jan ata prgjegjsit kryesor? Un e kamn vazhdimisht. Dy jan prgjegjsit krye-r pr shtjen e ndrrimit t kushtetuts, Sali

erisha dhe Edi Rama. Duhet t jemi t hapur,uk mund t bjm ne hipokrizi, nuk mund

rrudhim gjuhn, sepse na gjykojn njerzit.far rndsie ka nj lidhje, nj komunikim, njashkpunim q sht shum i rndsishmr interesat e vendit. Por n rast se, do veshishtin, je i detyruar ta drejtosh tek fajtort, dhe at moment duhet t argumentosh pse shthtu. A e ke vn re q askush nuk kujtohet sotrikthej bazn ku lind demokracia q sht

stitucioni i zgjedhjeve n Shqipri? Askushuk e bn kt. sht shum interesante q ktshtje nuk e prmend m as OSBE-ja. Me gjith

ersimin e plot q un kam pasur dhe kamr OSBE-n. Kam bashkpunuar si deputet, siyetatr grupi dhe si ish-president, bashkpuno-

m ehe tani k kuadrin e nj partie politike. Poruk mund t konformohet OSBE-ja, specialisttsaj m kt gjendje q sht n vend. Si mundthuash ti nj parlamenti, hajde dekriminalizo

olitikn, kur kjo politik sht kriminalizuartn e zgjedhjeve. Pra a ka zra q do dalin e t

asin hapur apo jo? Sepse n rast se ne nuk nor-

malizojm politikn, t jeni t sigurt q sdo tket as zgjidhje t shtjes s pronave, nuk do tket as hapje t dosjeve, nuk do t ket as meri-tokraci n administrat. Do t ket servilizm, dot ket kapje t mediave e shum e shum nega-tivitete t tjera. Kto gjra jan t lidhura. N rastse ne nuk ndrtojm tempullin e demokracis,q sht parlamenti, q krkohet t fus n njtreg t lir politikn, dhe jot shkojm n parad-okse t mdhaja q njerz m contribute, njerz

me tituj akademik qendrojn n menryr tdhunshme jasht parlamentit sepse n mnyrt dhunshme i kan nxjerr sepse i kan vjedhurvotat, dhe pastaj fusin figura q une nuk dua tuaprmend emrat, sepse gjithkush ka dinjitetin etij. Nuk sht faji i atyre t inkriminuarve q ufutn n parlament, sht faji i atyre q i futn.Pastaj dalin figura q fillojn e bhen objekt iemisioneve satirike, dhe kjo nuk sht e drejt.Objekti i emisioneve satirike, dhe jo vetem sat-irike, por i emisioneve t forta televizive duhett bhn kryetart e partive politike. Ata njerzq e mbajn parlamentin me or t gjata edhesot e ksaj dite t cilt jan prgjegjs pr shumgjra. Mendoi q duhet reforma kushtetuese tshkoj paralel me reformn zgjedhore, me refor-mn n drejtsi, dhe shum reforma t tjera qdo tabjn kt shoqeri t bjer n qetsi.

Ndrkoh mazhoranca e kryesuar ngaz.Rama, e par nga kjo situat, e gjith kjorrmuj shtjesh t pazgjidhura n Shq-ipri, duket se sht cnuar n ekuilibrat esaj, pr shkak t historis s tranzicionit dhemnyrs se, si lider t partive, duke prfshiredhe t tretin q hyn n loj sht kryetarii LSI-s Iliri Meta, duket sikur jan prishurprej disa javsh, ka shenja t ekuilibrimit tmazhorancs...Si e shihni ju kt raport meskrerve t mazhorancs?

Kjo sht gjja m e fundit pr t ciln jam iinteresuar.

Duke qn se, ju jeni pjes e marrveshjesJo, jo, absolutisht jo, duhet ta ndajm n kt

bised, e kam thn me dhjetra her. Ne kemibashkpunuar me pushtetin vendor sepse nfilozofin ton pushteti vendor sht pushtet iqytetarit, jan zgjedhje administrative, nuk jemi

n koalicion me pushtetin qndror.Verifikohet shum leht. Ne, skemi asknd,madje nj pjes e simptatizantve t FRD-s,jan hequr edhe nga puna. Jemi shum pari-mor, far nevoje kemi ne, pr vende pune? Kamqen President i Republiks, kam nj jet t trn politik, jam akademik. shtja q m intere-

son sht shtja e vendit. Si mund t shkoj unsipas orekseve t njrit apo tjetrit, kur brenda njjave ka debate t mdha televizive me njerz qjan paguar t deformojn opinionin publik. Kjo

sht shum e shmtuar. Flasin pr gjra t md-ha, pas 24 orsh kto gjra nuk diskutohen m.Sot shahen, t nesrmen fillojn e lavdrohen,far jan kta zvarranik opinionist? far jankta? K ofendojn, k fyejn kta? Pr disa shte mbyllur media. Pr k sht e mbyllur media?Normalisht pr zrat kritik, pr zrat q jankonformist me pushtetin, ju siguroj pr kt. Ekeni par se si lvizin mediat. Mbas tyre nuk janthjesht ekrane dhe media, por mbas tyre fshiheninteresa t mdha ekonomike. Si ka mundsi qt shkojn n sintoni t plot pasuri politika-nsh dhe pasuri t njerzve t mediave?! Ktobhen bashk pr t anatemuar, pr t sulmuarcilindo q sht formal, i cili sipas ligjit sht nt drejtn e vet. far po ndodh me opinioninpublik? Sot nuk ke mundsi ta ekuivalentosh nnj media t lir ku dgjohen dy zra. Mendojse, kjo sht nj shtje e jashtzakonshme e

nj momenti demokratik, askush nuk mund tfshihet. Jam ose sjam n nj koalicion, un urojt kemi nj qeveri normale pr vendin dhe po-pullin. Padyshim nuk i bj fresk askujt, pasi as-njher nuk e kam br nj gj t till. Historiasht se njerzit q drejtojn, duhet t jen t v-mendshm. Mund t marrsh nj mbshtetje tgjer popullore, por duke shkuar shum lart ngamegalomania, mund t rrzohesh n nj kohshum t shkurtr n rast se, e humbet ktmbshtetje. Pasi kjo mbshtetje sht dhn,jo pr t shkuar dhe pr t financuar me paratpublike vetm miqt personal.

Kjo sht shum e rnd. Gjat gjith ko-hrave kshtu ka ndodhur, gjat qeveris skaluar dgjoheshin 3-4 veta, dhe jan me emra,pallati i ktij, pallati i atij, kt pallat po e bnfilani, kt ur po e bn filani, kt rrug po e bnfilani. M pas, vjen momenti q nj pjes e k-tyre bizneseve konfirmohen srish me qeverin.Po t tjert ku jan? Pra, kjo sht nj smundjeq i ka prekur t gjith. Ka prekur paraardhsin,ka prekur pasardhsin, pra i ka prekur t gjith.Pse bjn debate n parlament?! I keni par se si ipersonalizojn gjrat?! I kemi par si dalin emrat,ti ke qn me kt, ti ke qn me at?!

N fakt z.Rama kur iu konfirmuan 1 mil-ion vota t shqiptarve, tha n nj fjalimpublik, se paraardhsi na ka ln nj dhuratshum t muar, ishte fjala pr nj libr gabi-mesh q la ish-kryeministri Berisha, t cilinRama deklaroi se, do ta lexojn do dit, nmnyr q t mos i prsrisin ato gabime. Amendoni se e ka hapur ndonj hr at librgabimesh z.Rama, dhe a po prsrit t njjtatgabime q bri Berisha?

Mendoj se, kjo shprehje ka vler kur je n

fushat elektorale. N momentin e ksaj dekla-rate, z.Rama i kishte fituar zgjedhjet. N momen-tin q fiton zgjedhjet nuk duhet t jesh i lumturq ke nj libr t madh gabimesh. Duhet t jeshi shqetsuar pasi nj libr i madh gabimesh timpenjon n pun.

A e ka impenjuar n fakt? A i ka prseriturRama t njjtat gabime?

Sipas tij ai po impenjohet, problemi shtq nuk ka nj rikthim pr t br gjyqin poli-tik t 21-janarit. Sepse n aspektin juridik nukflas sepse ka institucione, dhe a kan br mirapo kan br keq, kjo sht historia n drejtsidhe nuk mund ta komentoj dhe as t interferojn shtjet e drejtsis. Por, shtjet e politiks,patjetr q do flasim. Si ka mundsi q n atparlament ku sht br gjyqi politik i ish-presidentit t Republiks, i ish-Kryeprokurores,i ish-Shefit t Shrbimit Informativ....ku shkuan

kto akuza? Njeriu m i interesuar, sot, pr tdgjuar se far sht br me 21-Janar jam un,t na thon se far sht br?! Ata q ngritnnj komision t posam, q ngritn nj gruphetuesish, absolutisht me fizionomi komu-niste, pr t prdhosur institucionet dhe pr tsulmuar at. Esht hera e ar dhe e vetme n

parlamentin shqiptar q nj komision i poparlamentar e shtyn aktivitetin dhe e mbpa nj raport.

A ka mundsi mazhoranca e sot

t merret qoft edhe nj dit t vetm21-janarin n parlament? Mazhorancame nuk e ka prmenduar asnjher t21-janarin

Sigurisht q se kan prmendur, pasinjeri q e prmend jam un.

fare pengon Ramn pr ta brktim, mendoni se ka ndonj peng?

Nuk e di, nuk e kam pyetur ndonjherq kam ndrmend ta pyes. Nuk mund t pytu them t tjerve pr dika q e kan shpublikisht se, kur t vinin n pushtet do reshin me kt pun. Pse nuk merren tasht shtja, duhet t merren q ke me tdora nj moment pr ta par si pik referit treguar se ku jan gjrat. Pse smerret nligjin zgjedhor? Smerret askush. Pse nuk njeri me nj reformim real t disa instituct rndsishme? Ata merren vetm me nj

pa brum n parlament, dhe n fund fare kpuna pr t votuar ligjet, deputett i votoprtaci, jan mrzitur me debate boshe, ndorn sepse si t till jan formuar, dhe janfiguruar grupet parlamentare pr ti prdmanikim. Ngre dorn dhe ul dorn, dhe nuk futet n thellsin e gjrave. Ja p.sh.tohet buxheti, si nuk i shkon askush linjsfar ka nevoj ky vend, a duhen subvenciprodhimet e vendit?!

Kto q ju that pak m lart dhe tpremtime nuk jan mbajtur. Me sa dupolitik tashm prej 25-vitesh ka gjetumon terrenin pr t br si ka br. Spremtime tpambajtura. Kjo tregon senipri mungon reagimi, nuk ka shoqriajo sht inekzistente

Shoqerin Civile e keni n 2-3 stacionvizive, duke i br fresk njrs apo tjetrKjo m kujton at shprehjen aristokracia puntore, q ka qen terminologji e sociq peshkoheshin n bashkime profesiont mbajtur nn kontroll njerzit q ishin tdrejtprdrejt me punn. far shoqrieBoll ti bsh nj rekord, far kan thn, sthn dhe pr far jan interesuar, dhe pprdorin si moment promocional pr tfonde, si shoqata, si fondacione etj.. N mt dukshme nuk ekziston m. Jan disa flasin sot, dhe javs q vjen i keni absolutkondradiksion me at q kan thn nj jhert. Kaq i lumtur qnka ky vend q sjlloj opozicioni? Pse duhet t vij opovetm nga nj parti politike q sapo ka hzgjedhjet? Pikrisht pr shkak t gabimrnda n administrimin e pushtetit? Pse kqnka kaq i mallkuar, kur t l njri i keq, n

dhe t merr tjetri, relativisht i mir, por kyi keq, dhe ti shkon prap te i keqi? A nuk khje t tjera ky vend? Jan pikrisht kta dyq e mbajn peng kt vend. Po ta lejojnjet nj konkurrim i lir, e kemi vn re t gjith kundr zgjedhjes s Presidentit npulli, pse ndodh kjo? Sepse krkojn ta kepersonal, e kan br edhe m 71 vota, pheqin pushtetin Presidentit dhe e bjn pa vler. Pse nuk e ndryshojn ligjin? Sepkta q i bjn listat, dhe n rast se n 12 tskadon afati, n 11:55, pr parti t cilat q t jen n rregull me ligjin dhe ktoti dorzojn edhe t nesrmen listat e nt preferuar. M pas vjen nj situat komdukje, por tragjike n sens q t detyron pr ligjin e dekriminalizimit, dhe heqin veta q jan prfaqsues ligjor t njerzvein duke i vendosur nj damk atyre, dhe v

vet. Un e shikoj si nj situat jashtzakt rnd, duket sikur ka nj refleksion, brendsi, n substanc, n sens thon ikkjo. Njerzit e kalojn me shpres, presindryshoj dika, n fund t fundit llogarime standardin ekonomik t familjeve, dt them n erzit an n vshtirsi.


4/16


okus

nga MENTAR TOPIAJ

esidenti francez Fransua Holond uakua fillimjavn e shkuar me presi-entin amerikan Obama pr t nxi-rime t mtejme kundr militantve

etit terrorist t ISIS-it dhe pr nje politike t lufts civile n Siri, si

Shtpia e Bardh. Dy udhheqsituan pr bashkpunimin e mtejmdr t koalicionit, i udhhequr ngae Bashkuara, kundr militantve ter-

n Irak dhe Siri. Aviont bombarduesz jan br pjesa m aktive e ktyre

kjesh kaq serioze, megjithse zyrtartagjencis Rojter, se synimi pr mveprime nuk prfshin zgjerimin e

ioneve toksore.sidenti amerikan Barak Obama kase Shtetet e Bashkuara dhe Francaojn t bashkuar kundr terrorizmit

b thirrje BE-s t zbatoj mar-en e shkmbimit e informacionit pr

ert n fluturim. N mnyr urgjente,d ka krkuar mbylljen e kufirit Turqi-r t parandaluar terroristt t udh- Evrop, tha ai.sidenti Fransua Holond sht zo- ndrtoj koalicion t bashkuaroshtjen me do mjet t terroristve

nj ofensiv t papar diplomatike,javs q kaloi kreu i Elizes u takua

eministrin e Mbretris s Bashkuar,aren e Gjermanis, kryeministrin edhe deri n Mosk, me presidentin et cilit Holond krkoi t bashkohet

it botrore, pr nj koalicion dhe mh antiterrorist. Dhe atentatet e Parisitkthesn: Ndihm t do lloji n luftn

terrorizmit, premtoi Gjermanias. Kjo ndihm ka t bj me angazh-avionve zbulues Tornado n sulmeti, q forcat e ushtris gjermane do tarrin mbi bazat e terroristve. Shenjangazhimi serioz ushtarak kundr ISIShe Britania,por prpjekja e presiden-cez sht vshtirsuar ndjeshm, pas

neve n mes t Rusis dhe t Turqis.dhe Rusia jan vendet, q u prbal-prgjakjet terroriste m t mdha t

Paris m 13 nntor u vran 130 vetgosn m shum se 300 vet kurse nnga rrzimi i avionit rus m 31 tetor,n 224 jet njerzish n bord.

rkaq, Franca ka sponsorizuar edhe nj t Kshillit t Sigurimit t Kombeve t

uara q u bn thirrje t gjitha vendeve,unojn pr t parandaluar dhe luftuarrroriste t ISIS dhe grupeve tjera pr

atrruar strehn e sigurt si thuhet n, q ata kan krijuar n Sirin Lindorest veriore dhe perndimore t Irakut.

ta merr shkas dhe dnon me ashprsint t gjitha sulmet dhe aktet terroristera kt vit n Franc dhe n Egjipt, ndhe n Liban. N rezolut theksohet sett paraqesin nj krcnim global dheembullt ndaj paqes dhe ndaj siguris.

rball atentateve terroriste t Parisit,ngtoni ka vendosur t veproj aktiv-he me partnerin e saj n NATO, Turq-e duhet ta themi q n fillim, se kemi

m me nj ndryshim t rndsishmt vogl t strategjis s SHBA-ve n

luftn kundr ISIS. Thelbin e ktij ndryshimistrategjik duket se e shpjegoi mir n studi-on e televizionit CNN shefi i diplomacisamerikane Xhon Kerri: Deri tani sht mb-yllur 75 prqind e kufirit njoftoi Kerri dhen bashkpunim t plot me Turqin, SHBApo punojn t mbyllim edhe 98 kilometrat mbetur, deklaroi sekretari amerikan iShtetit Xhon Kerri n rrjetin CNN.

N prag t atentateve n Paris, ka qen emundur q kryengritsit sirian t furnizo-heshin me arm. Kto arm pastaj do t pr-

doreshin n luft kundr pushtetmbajtsitsirian Bashar al Asad. Pr shkak atentateven Ankara, Beirut dhe Paris u vendos t bhetnj riorientim. Shtetet e Bashkuara vendosnt mos pajisin m me arm kryengritsitdhe t kmbngulin si tek Arabia Saudite,ashtu edhe tek Katari, q t veprojn nj-soj. Logjika n Uashington sht e thjeshtdhe mbshtetet n argumentin IS mund tprhapet vetm atje ku ka kufij t hapur. Meprjashtim ktyre ndryshimesh, presidenti iSHBA Barak Obama i prmbahet strategjiss tij t deritashme t lufts nprmjet sul-meve nga ajri. E dyta me angazhimin e kufi-zuar t forcave speciale dhe s treti, bashk-punimi me forcat kurde. Prjashtuar kurdt,SHBA nuk duket, se kan partner t tjer tbesueshm si aleat t terrenit n rajon. Nse

Shtetet e Bashkuara e kan ndrmend vrtett armatosin kurdt sa ata t rimarrin territo-rin dominuar nga militantt, kjo i shtyn anal-istt t mendojn, se do t kishte nj luftt gjat dhe t mir prgjat gjith vijave sfrontit dhe kurdt do t sundonin.

Serioziteti i ktij problemi sht i madhdhe kjo bri, q Uashingtoni dhe Moska tafrojn qndrimet e tyre n Vjen. Pr t ar-dhmen e Siris, ata ran dakord pr arm-pushim, q do t pasohet nga bisedimet midisregjimit t Asadit dhe trupave kryengritse.Duke filluar nga janari 2016, pr nj periudh6 mujore nj qeveri kalimtare n Damask dot ngarkohet me hartimin e nj kushtetute tre dhe zgjedhjet do t mbahen pas 18 muaj.Dhe armpushimi, sipas analistve, nuk thottjetr, vese nj ndarje e vendit. Ky sht

problem i madh pr SHBA-t, sepse deri taniRusia sht n zotrim t t gjitha pozicione-ve t rndsishme strategjike n Siri, para sgjithash n perndim t vendit dhe n qytetete mdha. Nga ana tjetr, afrimi i qndrimevepr shtjen e t ardhmes s Siris nuk duketaq i thjesht, sepse Rusia dhe Arabia Sauditenuk jan t nj mendjeje, kush nga opozitasiriane duhet trajtuar bashkbisedues. SH-BA-t dhe Franca bashk, dhe Arabia Sauditebashk me to, synojn t lejojn vetm grupinMiqt e Siris dhe n kt pik mund t ketdshtim edhe raundi i fundit i bisedimeve tVjens pr t ardhmen e Siris.

E para, sepse Rusia do bnte mos tevitohet, q grupet dhe shoqatat opozitaresiriane, grupime mjaft t moderuara, t mospranoheshin n tryez pr bisedime. Dheshkaku jan dyshimet ruse, se cili nga gru-pet do ta vendoste fatin politik t Siris, paspresidentit Asad. Kundr disa grupimeveopozitare siriane, si Komiteti koordinuespr ndryshim demokratik, kan rezerva tmdha edhe shtetet konservatore arabe, se

kto forca mundet t rrezatonin demokracilaike dhe kjo demokraci mund t shtrihetedhe n vendet e tyre. Nj koalicion edheme Rusin n luftn kundr grupit terroristISIS e krkon koha, por sht po kaq i duk-shm edhe fakti, se presidenti rus Putin nuksht nj partner i vrtet. Politika agresive eKremlinit kundr Ukrains dhe aneksimi meagresion ushtarak i Krimes nuk jan harruar.Edhe sanksionet ndaj Mosks, pr kt arsyejan n fuqi. Ca m pak, diktatori Bashar al-Asad nuk mundet t jet nj partner i vrtet.

Bashari sht bashkshkaktari gjith spiraless dhuns n Siri dhe prgjegjsia e tij pr250 mij t vrart dhe pr valn e refugjatve,dyndur dyersh t Europs, sht e plot dhee padiskutueshme.

Ndrkaq, interesi i presidentit VladimirPutin pr nj koalicion antiterrorist mePerndimin mungon edhe pa rrzimin eavionit luftarak rus mbi territorin e Turqis.Ministri i jashtm rus Lavrov tha se rrzimi iavionit luftarak rus duket si nj provokim iplanifikuar, por Rusia nuk do t hyj n njluft me Turqin. N prgjigje t rrzimit tavionit, Rusia po drgon n Siri sistemin eavancuar t mbrojtjes ajrore dhe nj sistemraketash kruiz. Ndrkoh, presidenti RexhepErdogan tha, se vendi po mbronte sigurindhe nuk dshiron shkallzim tensionesh me

Rusin.Turqia ka qen gjithmon n anne paqes, t dialogut dhe diplomacis dhe jon ann e tensionit, krizs dhe armiqsis.Edhe presidenti amerikan Barak Obama, si zotiEdrogan, thot se incidenti i rrzimit t avionitrus mund t zgjidhet n mnyrn diplomatike.

Turqia dhe Rusia kan synime t ndry-shme n Siri. Moska mbshtet presidentitnBashar al-Asad dhe sht kritikuar, se go-det pa dallim grupet kryengritse n Siri, qluftojn kundr Asadit dhe jo vetm grupinISIS. Ndrsa Ankaraja, dshiron largimin epresidentit Asad nga pushteti. PresidentiPutin tha, se do t dislokoj sistemin e ra-ketave S-400, n provincn e Latakias nSiri, nj argument, se n Kremlin mungoninteresimi pr koalicionin antiterrorist.

Edhe po t ekzistonte, interesimi anti-

terrorist i Rusis nuk do t vinte nga shpirtihumanitar i Putin, por qartsisht nga inte-resat gjeopolitike t Kremlinit. Sepse Krem-lini po e shfrytzon shokun perndimor,ndaj atentateve t Parisit, pr t kaprcyerizolimin ndrkombtar dhe Rusia t kon-solidohet srish si fuqi e madhe e pranuar.Mbshtetja e Rusis pr diktatorin e tan-ishm Asad si edhe t atin Hafez el-Asad,sht nj strategji e pandryshuar, ashtudhe prania n Siri, q nga epoka sovjetike.Kjo strategji e bn Moskn bashkfajtorepr luftn n Siri, nga viti 2011. M mirkt e ndjejn, e din dhe vendet baltike, qe kundrshtojn prfshirjen e Rusis n ko-alicionin antiterrorist. Shtetet baltike Esto-nia, Letonia dhe Lituania kan argumentine agresionit n Ukrain, q e oi Krimenn aneksim. Megjithat, t tria vendet jann NATO dhe BE dhe nj pjesmarrje n ko-alicion m t gjer antiterrorist nuk mund tprjashtohet trsisht.

S pari, sepse sulmet n Paris t kthjel-lojn pr rndsin e nj politike reale,

t fokusuar qart kundr t vetquajturShteti Islamik, pr shkatrrimin e tij n Sidhe Irak. Dhe tani, edhe brenda BashkimEuropian. S dyti, sepse sht nj koh, qnxjerr n pah nevojn pr t mbajtur kufijt t sigurt dhe pa cnuar dhe as dmtuat drejtat e njeriut, t atyre q kan nevojtu jepet mbrojtje bujarisht nga lufta kaq padenj si kjo e grupit militant Shteti Islamik. Padrejtsisht, personat q po fajsohen pr situatn, jan edhe ata, t cilt ikinpr ti shptuar t njjtit terror, t njjt

dhun me tmerr n atdheun e tyre. Gjasajan, q ISIS ti ket ndrmarr sulmet terroriste n Paris edhe me synimin pr tshfrytzuar tensionet e shkaktuara nga krize refugjatve n Evrop.

Sulmet terroriste dhe prgjakjet n Paribjn ti mshohet rndsis s bashkrendimit n shkall europiane kundr ISIS-it nkufijt e jashtm t Bashkimit. Vet sekretabritanik i Shtetit pr Punt e Jashtme dhpr Komonuellthin Filip Hamond e ngrikt shtje edhe n vizitn e tij zyrtare nTiran, ku ai tha, se sulmet terroriste n Paridshmuan edhe nj her nevojn e bashkpunimit n nivel europian pr t goditur dhparandaluar planet e IS. Kto komente sekretari britanik i Shtetit dhe i Komonuellthi bri n prfundim t takimit me ministri

jashtm shqiptar Bushati, t cilit zoti Hamond citohet ti ket vn n vemendje, se ngjarjet e 13 nntorit n Paris nxorrn n papozitat delikate europiane kundrejt ISIS-dhe aftsit e ksaj organizate kaq terroristnuk duhen nnvleftsuar kurrsesi. Sipazotit Filip Hamond, duhet bashkpunuadhe fort, n t gjith Europn, me agjencite shrbimeve t specializuara dhe me forcapolicore, pr ti zbuluar ku jan dhe pr tparandaluar planet e tyre t terrorit, kudq ata do t sulmonin.

Lidhur me angazhimin e Rusis n SirHamond u ka br t qart autoritetevshqiptare n Tiran se forcat ajrore ruskan sulmuar m shpesh pozicionet e kryengritsve kundr presidentit Asad dhe jkundr ISIS.Objektivi kryesor i Rusis sht

t mbshtes regjimin Asad dhe kjo nusht n prputhje me programin ton, thsekretari britanik i Punve t Jashtme dhpr Komonuellthin Filip Hamond.

N kryeqytetin e Shqipris Tiran zoFilip Hamond e ka komentuar gjeregjatqndrimin e Rusis ndaj zhvillimeve n rajon konflikti t prgjakshm, si Siria. Dhnuk sht aspak e vshtir t kuptohet pssekretari i Jashtm britanik Hamond zgjodhi kryeqytetin e nj vendi t BallkanPerndimor pr t drguar nj mesazh nMosk: Nse Rusia krkon t luaj rol qendror n luft kundr ISIS, jemi t gatshmt bashkpunojm. Nse do ken objektiv grupet e moderuara kundr Asadit, kjdo jet e vshtir, nnvizoi zoti HamondSekretari britanik i Shtetit dhe i Komonuellthit vlersoi Shqiprin nj partneshum i rndsishm n NATO dhe rolin Shqipris n Ballkan, nj rajon i vshtirdhe me tensione historike, q sekretari Jashtm britanik porositi t menaxhohemir. Sidomos tani, tha ai.

Serioziteti i lufts kundr ISIS


5/16


fokus

nga GJON KROI

Lufta ndajkorrupsionit 25-vjear

Kryeministri kandez pr disavite rresht para dhe pas krizsbotrore t viteve 30, Uilliamon Mekenzi King ka thn: Shum tepr sht br pr mirqnien

he progresin e njerzimit duke ndalu-veprimet e kqia, se sa duke br tira. Nj ndr kto veprim t kqia,

ul nivelin e mirqnies s njerzvehe pengon seriozisht progresin eko-omiko-shoqror t vendeve me de-okraci t brisht n kohn e sotmeht edhe korrupsioni. Vendi yn ka

5 vjet me radh q vuan nga kjo gan-en, e cila nuk e l t ec prpara,

asi asnj mazhoranc qeverisse eatht apo e majt, q ka ardhur n

ushtet gjat ktij njerek shekulli,uk e ka luftuar si duhet korrupsio-n. Ndrkoh opozita dhe mazhoran-

a e radhs jan prfshir n debate,cilat n do rast na kan kujtuar at

buln e famshme t Ezopit, t titul-

ar Qymyrxhiu dhe bojaxhiu, n tln thuhet: Nj qymyrxhi pa, se njojaxhi, shkoi pr t banuar n njhtpi, e cila ndodhej afr puns s tij.ymyrxhiu, pa humbur koh e takoihe iu lut t banonin s bashku, sepseshtu, q t dy do t kishin leverdi.ojaxhiu i tha: -M duket e pamundurmik, sepse do gj q un e zbardh,e nxin. Pra mazhoranca, gjithmonht prpjekur t bj bojaxhiun,

urse opozita - qymyrxhiun, kshtu pikat mbi i lidhur me korrupsio-n shqiptar, deri diku i ka vn faktori

drkombtar.Institucionet ndrkombtare e

an prshkruar gjithnj me doza thpra kritike, situatn e korrupsionit

vendit ton. Madje, jo pak hern br vlersime t atilla pr pra-n e ktij fenomeni negativ, q n mjedis tjetr politiko-shoqror,

ak m t ndjeshm ndaj padrejtsivehe pak m t indoktrinuar prej filo-ofive politike, do kishte shprthimevoltash t mdha popullore. Fjalaen, si mund t rrihet indiferent pr-all konstatimit q bnte Departa-enti Amerikan i Shtetit n qeveris-n e viteve 2001-2005, pr praninkorrupsionit n t gjith niveletsaj? Po pr disa raste korrupsioni

vitet 2009-2013, t paraprir ngagjarja e Grdecit? Nesje, shembuj

tilla ka plot, por problemi qn-

ron n faktin, se me kalimin e viteve,nomeni i korrupsionit bhet edhe i pranishm, edhe m i paluftuar.

hmbulli m i fundit sht raporti irogresit t Komisionit Europian prritjet e Shqipris lidhur me proce-n e inte rimit t sa n BE. Si as t

dhnave t qmtuara nga BIRN nprfaqet e ktij raporti konstatohet, sefjala korrupsion prmendet 99 her,nga t cilat 60% erateve i prket kon-tekstit negativ, q prbn nj rekord

historik n praktikn e ktyre referi-meve qysh nga viti 2005.N kt periudh prej nj dekade,

fjala korrupsion prmendet mpak n vitin 2007.

Prve t tjerash kto dy faktetregojn, se sa m i prmendur t jetkorrupsioni, aq m problematike re-zulton qeverisja dhe anasjelltas. Sisht pohuar tashm edhe her ttjera, qeverisja e viteve 2005-2009 kaqn nga t suksesshmet e viteve ttranzicionit. Sigurisht q kto suk-sese burojn edhe lufta e suksesshmee mazhorancs qeverisse t atyreviteve ndaj fenomenit t korrupsionit.Natyrisht, q lidhur m kt shtjebhen analiza shteruese, por kaq mjaf-

ton pr t dal n prfundime t tillatrishtuese, si sht dhe konstatimin raport-progresin 2015, kur thuhet:Vendi ka arritur disi nivel prgatitjejen luftn kundr korrupsionit. Pakprogres sht br vitin e kaluar, vea-nrisht prmes miratimit t nj strat-egjie dhe nj plani masash. Gjithsesi,korrupsioni sht i gjithprhapurdhe masa me efektive nevojiten prt themeluar nj rekord solid t heti-meve, prndjekjes dhe dnimit n tgjitha nivelet, n veanti pr rastet kurprfshihen zyrtar t lart t shtetit.

Nuk ka gj m trishtuese se sa mekalimin e viteve, qeverisja t vij dukeu prkeqsuar dhe korrupsioni t vijduke u shtuar. Por m e tmerrshmjasht, se kto vitet e fundit viktim ekorrupsionit po bhet dhe vota e lir.Kjo do t thot se, kemi arritur n njfaz t till, q mund ta identifikojmsi faza e korrupsionit n shkall tgjer, ku zgjidhja nuk mund t vijm nprmjet t ashtuquajturave re-forma apo ndryshimeve ligjore. Ngaana tjetr, autort e ksaj zgjidhjenuk mund t jen t njjt me autortdhe aktort e korrupsionit n nivelete larta t pushtetit dhe politiks shq-iptare. Keqbrsit e tranzicionit tont gjat duhet ta mbyllin ktu epokne sundimit t tyre 25-vjear. Korrup-sioni shqiptar sht kthyer n njNyje Gordiane, ndaj duhet synuar

vetm nj zgjidhje radikale. Nuk kakoh pr t pritur, pasi do dit hum-basim oportunitete pr kt devijimallashqiptar nga bota e civilizuar. Ataq na kan privuar nga nj shoqrivlerash, drejtsie, mirqenieje dhesi urie r t ith, duhet t ndsh-

kohen nj shat e m par. Duhet taprgatisim kt moment t kthesss madhe pr t vn drejtsi.

Asgj e mir nuk ndrtohet kur disajan mbi ligjin dhe e prdorin at pr t

bllokuar e shfrytzuar t tjert. Atherfar presim, q Shqipria e njerzvet ndershm t krkoj drejtsi? Edhesa koh do ta presim ditn kur t dg-jojm se pr shkelje t ligjit, pr keqqe-verisje, favorizime, rryshfete dhe abuz-ime t ndryshme me fondet publikesht arrestuar x kryeministr, kry-eparlamentar, president apo ministr,qoft me ish apo me sht pr-para?!... N t kundrt do vazhdojmt vuajm e varfrohemi gjithnj mshum, do t tallemi e keqprdoremin mnyr t pamshirshme nga ataq jan pasuruar nprmjet pushtetitpolitik. Kshtu q ky vend nuk do tjet asnjher shtpia e njerzve t lire t ndershm, por streha e baronve t

politiks, drogs dhe biznesit kriminal.Eksperiencat jan pa fund, n

vende dhe koh t ndryshme. Fjalavjen, n vitin 1982, gjat implemen-timit t ligjit aktikorrupsion n Singa-por, brenda nj dite u arrestuan 142ministra dhe zyrtar t lart t kor-ruptuar. Midis t tjerash, sot ky vendaziatik ka vetm 1% varfri, dhe po kaqpapunsi. Treguesit e tjer t zhvillimitekonomiko-shoqor, tashm dihen,q jan nga m t lartt n bot. Zgjid-hje t ktij standardi po bhen ktovite e fundit edhe n rajonin ton.

Kshtu duhet t ndodhi edhe tek ne,ku drejtsia t kthehet n makthin e jon partnerin e politikanve t korrup-tuar, n mnyr q ti hapim rrug njlidershipi me integritet t lart moral nkrye t vendit. Nuk mund t rrim pa-fund n zonn neutrale midis Lindjesdhe Perndimit, por duhet t ecim meshpejtsi e dinjitet drejt ktij t fundit.Ndaj faktori ndrkombtar duhet tluaj nj rol vendimtar n kt drejtim,duke mos na ln m t veprojm siligjbrs t dalluar t antikorrup-sionit, por si prkrahs t institucionitq i v fre realisht ktij fenomeni, sat shmtuar aq dhe dmprurs prshoqrin e civilizuar. Par n ktkndvshtrim, reforma n drejtsi, mshum se sa nj ligj shtes duhet t jetnj institucion i ri, si n Rumani, Kroaciapo Mal i Zi, me qllim q ata, t cilt

jan pasuruar prmes pushtetit politikapo kan shfrytzuar postin pr inte-resa personale dhe klanore, t japinllogari prpara drejtsis. N t kundrtvlen pohimi pesimist i Cornelius Tacitu:Sa m i korruptuar t jet shteti, aq mshum li e ka.

Shoqria shqiptare po ndjek me vmendje gjith procshtrnguar nga faktori ndrkombtar n lidhje me deinalizimin e institucioneve shtetrore, e cila duheshndetur, megjithse faktori i brendshm ka shum hipn sjelljet e veta gjat ktyre dy viteve, hipokrizi e cila dupolitikn e tyre praktike recidiviste gjat przgjedhjes s daturave gjat zgjedhjeve lokale si edhe tek emrimet n kryesore n administrat. Sigurisht q gjat ktij tranziczgjatur ka pasur shum fenomene t rnda e t ndshkuepor przjerja e segmenteve m t rnda t krimit ordinpartit kryesore politike qeverisse dhe institucionet qent shtetit sht mbushja e kups me helmin e fenomenev

ative t ktij tranzicioni. Lidert politik -- ashtu si romakbizantint q thirrn dikur respektivisht pr ndihm gotturqit selxhuk, t cilt ju morn m pas gjith pushtetin -thirrur vitet e fundit n skenn e historis s shtetit shqipement t rezikshm recidivist n ndihm pr t br pme dhun ndaj pals tjetr apo pr tu ekuilibruar me kmin e pals prball, me iden se do ta kontrollonin kt tn masn q ata do t dshironin. Por kto segmente krimfilluan ti jepnin kriza t reja institucioneve shtetrore, tedhe pa to ishin t brishta e t dobta nga shum smfoshnjore. Kjo faze, pas zgjedhjeve t fundit t prgjithsvuri kapak t keqes dhe e mbushi gjith shoqrin shqiptpesimizm, nj pesimizm q buronte nga nnvleftsimtiak i vlerave shoqrore dhe dominimi i tyre prej antivlernj pjese t vogl xhahilsh t ksaj shoqrie, prej t keqjorancs, ka i ka gremisur njerzit drejt dshprimit e ar

Shqipria nuk sht nj vend diku n mes t oqeakeqja ariti deri n at shkall sa aktivizoi faktorin nd

btar dhe prfaqsuesit e BE t cilt shikojn tek kjo gpolitike e shoqrore shqiptare nj pamundsi thithjeje brradhve t saj prgjat proceseve t afrta integruese miprin. Nn trysnin e tyre duket se drejtuesit kryesortik jan duke ndrmar me sforco disa nisma pr t brmbrapa, t penduar pr kt kriminalizim q i bn dhe partive. Nj ligj sht duke u prfunduar nga prfaqe tyre nn mbikqyrjen e faktorit ndrkombtar n Kuve

Sigurisht q pritet q ligji t jet nj ila q t mos jetdmshm sesa smundja. Ai ka nevoj t jet i ekuilibrutrafik influence nga palt q po e hartojn at, por duhet tshkel edhe lirit dhe t drejtat themelore kushtetuese itdo personi, me objektivin pr t qen nj barrier e pakcyeshme pr t gjith elementt kriminal q synojn tedhe politikn, pasi me parat e krimit mund t ken pjes t mdha t sektort t biznesit dhe me an t pokrkojn t purifikohen e t shtojn me korrupsion e krimm shum copa t majme t tij.

Sot duket sikur faktori i brendshm, q sht shkaku gjendjeje e cila duhet shruar me ndihmn e ndrkombtpo krkon dekorata pr luajalitetin e ofrimit t shrbpolitike n interes t shoqris shqiptare. Dhe ndrkombduket sikur po ja u japin kt dekorat me deklaratat e tykjo tragjedi duhet t luhet me dy akte. Pas aktit t dekorimnxjerrjes s ligjit, duhet t vij momenti i aktit t dyt i shpi dnimit moral, m s paku, dhe nxjerrjes nga skena e ndt faktorve q e shkaktuan kt gjendje dhe, kt akt duluajn, s bashku me ndrkombtart, gjith shoqria shq

Ky moment t kujton nj ngjarje e ndodhur me kundolucionart e Vandes tek libri 93 i Viktor Hygoit: Pas nj fut beft n anijen e tyre, u konstatua se njri nga topat e rkuverts ishte i zgidhur dhe rrezikonte t ante muret e sipsaj. Me prjashtim t nj ushtari t guximshm q e izoloi, trrinin t tmerruar para valles s topit n kuvert. Ushtari q u dekorua menjher nga Duka i Madh i cili mblodhi pasushtarakt prgjegjs e pyeti se cili e mbante prgjegjsin dq topi ishte i zgidhur. Personi prgjegjs u tha se ishte ushsapo u dekorua. Pas ksaj ai u dnua me vdekje dhe u ekzePara se ta hidhnin n det, n trupin e tij dukeshin pran e si nj fatalitet, dekorata dhe plumbi i porsamar. Kshtu kqytetrimi perndimor n ato nivele n t cilat ndodhet sot

(redaks

T bhemi shoqre prgjegjshme


6/16


olitik

olitika, arnime Kushtetuts, dodryshohet dy her n 6 muajdhe njher tjetr politika shqip-are do t jap shembullin se gjen

dakordsin pr shtje q knaqindhenjt. Pavarsisht pretendimevehorancs pr ta kryer n nj dor

me ndrhyrjen n kushtetut, ligjitar i shtetit do t ndryshoj minimal-

her brenda ktij 6 mujori, koh kur mbyllet dhe reforma n drejtsi.

minalizimi ose pastrimi i Kuvendit e

strats publike nga t inkriminuarit,t nis q n janar. Pr kt arsye, de-nuk do t presin komisionin Xhafa,t votojn ndryshimet kushtetuese

n t zbatueshm ligjin, n fillim trit. Mbi kt prfundimisht kemi

kemi rn dakort edhe me mazho-. Nuk jan gjra t lidhura me njrareforma n drejtsi duhet, sht re-

sektoriale duhet t merret me sht-forms n drejtsi dhe pr shembullund t merret dhe me shtjet e re-zgjedhore apo ku di un ndryshimeq mund t jen t nevojshme. Ne ne kemi nevoj pr ndryshime

tuese pr kt ligj tani, do ti bjmi dhe reforma n drejtsi do ti bjimet e saj n momentin kur t prm-jo reform, shprehet deputeti i PD,ylykbashi. Nga ana tjetr, socialisti

anja tha se sht i mendimit q ndry-kushtetuese pr reformn n drejtsin bashkarisht me at t dekriminal-Personalisht kam mbrojtur qndri-ndryshimet kushtetuese nuk duhetparciale por duhet t ishte pritur qimet kushtetuese t bheshin bash-me ndryshimet q sot jan drguar

Gjat nj konsultimi publik pr paketn ndryshimeve kushtetuese, n kuadr tReforms n Drejtsi n Vlor, Jan Rudolpkryetar i Sektorit Ekonomik dhe Politik n Bu shpreh se kjo sht reforma m e madhe qndrmerr Shqipria pas rnies s diktaturNe do bjm t pamundurn q kjo reformta sjell n nivelin e duhur sistemin e drejtsis. Duke folur pr Raportin sht theksuase kjo reform sht kyi pr hapjen e negocatave. Shqipria ka nevoj t tregoj stabilite

vendosmri, transparenc n reformat e ndrmarra. Ky takim sht pjes e nj sr takimesintensive me grupet e interesit. Kto draftq jan prgatitur jan pjes e ksaj Reformee cila sht m e madhja e br deri tani dhne besojm q do jet m e madhja dhe m rndsishmja q pas rnies s diktaturs. Ktduhet t arrij reforma, besimin e shqiptarvdhe partnerve tek drejtsia. Kjo sht detyrm e madhe e ksaj reforme. Duhet t sigurojq t ket nj gjyqsor q ta bj t pamundut ket kt korrupsion. T arrihet fakti q njprokuror ta ket t pamundur t mos hetojnj shtje sepse sht i korruptuar, apo sepsmund t blihet. Duhet t siguroj nj ndarje tplot t pushteteve dhe kontrollit t gjyqsoriPavarsi t plot duhet t ket dhe Prokuroriat mos ket ndikime sidomos n rastet e hetim

t krimit t organizuar. Nuk duam t shohimn sistem njerz t korruptuar, si dhe nj sistemt mosndshkueshmris. Nga ana tjetduhet respektuar edhe puna e atyre q e kryejn me dinjitet, tha Rudolph. N kt tryezt zhvilluar n Universitetin Ismail Qemaliishin t pranishm dhe Richard Reger, eksperndrkombtar i Misionit Euralius, Sokol Sadushi Bashkkryetar i Grupit t Puns pNdryshimet Kushtetuese, si dhe Arben Rakipekspert i Nivelit t lart n Grupin e Puns pDrejtsin Penale.

Komisionit t Venecias pr reformn n dre-jtsi, por pak rndsi ka mendimi im. Ajoq ne si mazhoranc jemi prcaktuar qa-rt sht q ligji pr dekriminalizimin i cilikaloi dje t bhet funksional n nj koh sam t shkurtr t mundshme dhe pr ktduhen br ndryshimet kushtetuese, thotai. Ndryshimet kushtetuese, pas miratimitfinal n komisionin e dekriminalizimit, doti paraqiten kuvendit si propozim i 1 5 s

deputetve. Nga ana tjetr, ndonse ka njgatishmri t t dy krahve t politiks prt ndryshuar ligjin themeltar t shtetit saher bien dakord pr shtje q u interesoj-n, ndryshimi i ligjit zgjedhor vazhdon t in-jorohet. Dhe pse ndrhyrja n Kodin Zgjed-hor sht nj prej rekomandimeve kryesoret OSBE/ODIHR, nisur nga problematika etheksuar q shoqroi zgjedhjet e fundit ven-dore, ato t 21 qershorit 2015.

Eksperti i BE

Rudolph: Reforma ndrejtsi, m e madhjaq pas diktaturs

Ndrhyrja n ligjin themeltar t shtetit pr reformn

n drejtsi dhe dekriminalizimin, injorohet apeli indrkombtarve pr ligjin elektoral

Reormat, lihet jasht Kodi Zgjedho

ji i shum debatuar pr pronat, i sjellga qeveria q prcakton formuln e

t kompensimit, sht miratuar nonin Parlamentar t Ligjeve. Pas debat-shumta, drafti u miratua nen pr nentrsi pa kuorum, vetm me 8 vota t

rancs. Nj pjes e deputetve t shu-mungonin, teksa opozita braktisi sallnosgjetjes s gjuhs s prbashkt pren e shtjes. Qysh n fillim t disku-pozita tha se kjo formul, nuk sht eme. Kjo qeveri ka vendosur ta mbylltori me sa m pak lek. Tu thot shq-

e, kaq ju dhash mbyllni gojn. Nsemi qen efektiv n t drejtn e kom-it, jo t kthimit, nuk do t thot q tani

m nj cirk dhe do gj ta kthejm nnsim. Nuk mund t themi q t marr

metra, dhe po t kthej 1 mij metra,o flasim pr pronn. Nse ta kthej t

me, at q nuk ta kthej dot, do ta kom-Me ligj ju po e shkatrroni, -tha Oerd

ashi i Partis Demokratike. Neni 6 i ktijsaktson konkretisht formuln e re t

draftit, mori kohn m t madhe t debatitmes palve. Ministri i Drejtsis, Ylli Manjanii dha pjesrisht t drejt opozits, por tha seinteresi publik prevalon. Jam dakord me ktoq thoni nse e shohim shtjen vetm si ishpronar dhe e lm jasht vmendjes interesinpublik. Nuk sht fol asnjher pr kthim apokompensim t plot. sht fol vetm pr njdmshprblim t drejt e sa m t arsyeshm-tha Manjani. Pas debateve mes demokratit By-lykbashi dhe relatores s projektligjit, VasilikaHysi, kjo e fundit e ftoi opozitn pr bashk-punim: Nuk mund t ket kompensim fizik100 % ndaj asgjje. Ejani ta rregullojm dhe tijapim fund ktij procesi. Ministri i Drejtsis,Ylli Manjani qartsoi se n t gjitha rastet kurzri kadastral sht i njjt, ather kompensi-mi do t jet i plot. Aty ku zri kadastral shti njjt me t vitit 1945 dhe sht i lir, po, do tkompensohet 100 %-tha Manjani.

VLERSIMIT gjitha dosjet e pronave do t kalojn

n rivlersimin e mimit. N metodologjine re prcaktohet se vlersimi financiar do t

realizohet sipas titullit kadastral q ka pasurn momentin e shpronsimit. Ndrkohq rishikimi i mimit do t jet pr t gjithapronat e sekuestruara pas dats 29.11.1944 dhederi n vitin 1976 kur u miratua Kushtetuta.Rivlersimi do t prek dosjet q kan njvendim por pa u kompensuar, dosjet q kankompensim t pjesshm, por dhe ato dosjeq jan n proces gjyqsor si n Shqipri, pordhe ato q jan duke u trajtuar n Gjykatn et Drejtave t Njeriut. Pr efekt t ekzekutimi,t gjitha vendimet prfundimtare pr kthimindhe kompensimin e prons, do ti nnshtrohenvlersimit financiar nga ATP-ja, si m posht vi-jon: prona e njohur pr kompensimin vlerso-het n baz t zrit kadastral q ka pasur n ko-hn e shpronsimit. Prona e kthyer vlersohetduke e prcaktuar at nga diferenca, q do trezultoj midis vlers s saj sipas zrit kadas-tral aktual dhe vlers s ksaj prone sipas zritkadastral n kohn e shpronsimit, thuhet nnenin 6 t projektligjit t ndryshuar nga komis-ioni parlamentar i ligjeve. Ndrkoh mimi itoks, do t jet ai i vendosur me hartn e vitit

2013 dhe q sht ende n fuqi.MIMISipas projektligjit, mimi i toks do t

jet ai i harts s miratuar n vitin 2013. Pose zri kadastral, pra tok truall, bujqsolivadh, pyll apo tok e pafrytshme do tjet sipas zrit kadastral t momentit tshpronsimit. Kjo pavarsisht se pas vit1991 zri kadastral ka ndryshuar dhe smimi i toks sht shum her m i lartMegjithat kt jav, projektligji do t kalojpr miratim n seancn parlamentare.

KOMPENSIMI FIZIKPrsa i prket kompensimit fizik sht

ln n fuqi propozimi q t mos ket nj kthimkonkret, por kjo duke u mbshtetur n ankandin e shitjes s pronave. N kt mnyr, trojet shtetre si dhe objektet shtetore nuk do tkthehen pronarve, por fillimisht do t krkohet shiten. Kjo n baz t zrit kadastral aktuaNdrsa ish pronart kan t drejt q t futen ankand. N rast se do t jen fitues, athershums q ofrohet pr blerje do ti zbritet vlerq atyre u takon pr kompensimin.

omisioni i Ligjeve miraton projektligjin pr pronat


7/16


aktualitet

Parisi i ka ende t hapura plagt e sul-meve terroriste. Ndrsa dje nisi samitibotror pr klimn. Pr Presidentin erancs, nga Konferenca e Klims duhet turoj nj shenj shprese.

Prve protestave t antiglobalistve qn t zakonshme n kto lloj takimesh, ra sy numri i madh i pjesmarrsve. Mso-et se n kt samit, marrin pjes 45 mij

erz. T ftuar jan 150 kryetar shteteshkryeministrash. Ndrkaq pr t siguruarbarvajtjen dhe eliminim e ndonj aktirrorist jan angazhuar 11 mij forca poli-

ore, helikopter e mjete t tjera.

***N Konferencn e Klims do t flitet prm pak se pr t ardhmen e planetit,

shtu tha Presidenti francez Franois Hol-nde. Prandaj ajo jo vetm q do t zhvillo-et, por do t jet edhe nj shenj shpresehe solidariteti, theksoi Hollande pas sul-eve t 13 nntorit.

Qllimi i Konferencs sht nj mar-veshje, n t ciln t gjitha vendet do tarrin prsipr detyrimin q t reduktojn

metimet e gazrave me efektin ser. Deri

ni ekziston vetm Protokolli i Kyoto-s itit 1997. Por ky prmban vetm prem-met e disave prej vendeve industriale.drkoh kto t fundit, t gjitha s bashku,n prgjegjse pr madje m pak se 15% t

metimeve t dioksidit t karbonit (CO2) nbar botn. Prve ksaj: Afati i ProtokollitKyoto-s prfundon n vitin 2020.N Paris do t bhet prpjekje tjetr pr

marrveshje t re globale, e cila duhethyj n fuqi n vitin 2020. Para 6 vitesh,

amiti i klims n Kopenhagen dshtoi nt siprmarrje Por vrojtues pr shum vitee radh t procesit, si Christoph Bals, jan

ptimist pr Parisin.Vullneti politik sht shum m i madh

n Kopenhagen, tha administratori poli-

k i OJQ-s Germanatch n nj bised meeutsche elle-n (D). S dyti, procesi iegociatave ka ecur m prpara se para Ko-enhagenit. Dhe s treti: Zhvillimi real not sht shum m pozitiv sesa para Ko-enhagenit. Kshtu vitin e kaluar ne kishimtuatn emetimet e azrave me efektin

Disa mbishkrime jan vn re n lagjen 10 t qytetit t Kors, ndrkoh q banortshprehen t shqetsuar e t friksuar pr kt situat. Mbishkrimet u gjetn n

fasadat e pallateve, n t cilat shkruhej ISIS allahu ekbar, ak-47. Banort e ksaj lagjeshprehen t friksuar pr kt fakt.

Ata thon se n at zon banojn disa prej besimtarve radikal dhe shprehen sekan frik t flasin pr kt problem. Nuk dihet nse kto mbishkrime jan n kuadr tshakas ose jo, duke pasur parasysh edhe masat e shtuara t policis nga frika e ndonjsulmi t mundshm.

Shrbimi Informativ i Shtetit prej disa javsh po mban nn mbikqyrje disa personaq kan luftuar n Siri dhe jan rikthyer n Shqipri. Kta persona me prirje radikalejan n disa qytete t Shqipris, ku disa prej tyre jetojn edhe n Kor.

Ka qen e tensionuar edhe seanca pe djeshme dhe srish sht hedhlotsjells n Kuvendit e Kosovs. Ka zvetm pak sekonda seanca dhe depuopozits, ashtu sikurse kishin paralajar, kan bllokuar seancn dhe hodhlotsjells. Ata nuk i sprapsi as numri ii forcave t siguris, q jan par ne para t dits brenda dhe jasht Kdit t Kosovs. Polic t shumt rrendrtesn e Kuvendit dhe Qeveris, nbrenda sht par numr i madh i pelit t sigurimit.

Ora 11:56 Personeli i sigurimit nukduke ln q deputett e opozits then n salln pr seancn e Kuven

pas raportimeve, ata po kalojn kontpor spo lejohen t hyjn n salln plOra 11:55 Lvizja Vetvendosje prmpostimi n Facebook ka reaguar rrerestimit t deputetit t saj, Fisnik Ismcili sot u arrestua n Kuvendin e Koduke krkuar lirimin e menjhershmdhe t gjith aktivistve t tjer.

Krkojm lirimin e menjhershdeputetit Fisnik Ismaili dhe t gjithistve dhe deputetve t tjer. ProjeZajednica dhe demarkacioni me MZi, q mund t kalojn vetm prmegosjes s opozits, jan projekte jolegdhe t parealizueshme, thuhet n she VV-s, transmeton Koha.net. Ismaildeputeti i tret i opozits, i cili sht arar nga PK-ja, pas Donika Kadaj-Bujup

Albin Kurtit. Ora 11:19: Eksponenti i opn deklarat pr mediat: Kjo sht funmokracis se pushteti po synon ta shutivitetin opozitar. M hert e ndaluankun, mesa duket kan vendosur ti arrekrejt deputett e opozits. Ne sdo ta lembajtjen e seancave t Kuvendit t Ko

Ora 11:15 Srish gaz lotsjells n Kdin e Kosovs. Opozita e vendosur tlejoj vijimin normal t seancave parltare. Pak pas nisjes, teksa fliste kreu i KuKadri Veseli, deputett e opozits kant ngren zrin, Veseli ka krkuar pushdeputett lshuan gazin lotsjells. OraPes polic kan rrethuar deputetin e LVetvendosje, Fisnik Ismailin, duke lejuar t hyj n salln e Kuvendit. Gazpress merr vesh se atij iu jan gjetur dme gaz lotsjells.. Ndrkoh, opozita kalajmruar se do ta bllokoj edhe seansotme me t njjtat metoda sikurse ka bato t kaluarat. Arrestimi i Albin Kurtit djetra aktivistve t Vetvendosjes ka shktension tek mbshtetsit e saj.

Kosov

Bllokohet Kuvend

srish gaz lotsjell

ISIS n Kor? Qyteti zgjohet me mbishkrimet e terroristve

Samiti i Parisit: Shptimi iklims nn hijen e terrorit

ser, t shkaktuara nga industria energji-tike, nuk jan rritur, paka se kemi patur njrritje t madhe ekonomike.

Por edhe nse shtetet me t vrtet dot bien dakord pr nj marrveshje. Q tanisht e qart: Objektivi pr kufizimin e ngro-hjes globale deri n dy grad deri n fund tshekullit n krahasim me temperaturn epara fillimit t industrializimit nuk do t ar-rihet. Kt qllim i kishte vn vetes bashk-sia ndrkombtare n vitin 2010 n samitine klims n Kankunin meksikan (Cancn).Pasojat e nj ngrohjeje t Toks me t shum-tn deri n dy grad mendohet t jen gati tpaprballueshme., Fizikanti Anders Lever-mann i Institutit t Potsdamit pr Studimin

e Pasojave t Klims n t njjtn koh para-lajmron: Rreziku i shembjes s sistemeveekologjike rritet me rritjen e temperaturs.Nse do t vazhdojm si kemi br deri tani,ngrohja do t rritet deri n 5 grad deri nfund t shekullit. Ather ne do t humbasimpjesn m t madhe t akujve malor. Akullii Detit Arktik nuk do t jet m. Koralet, ngat cilat varet jetesa e 600 milion njerzve nmbar botn, do t vdesin.

Ndrkoh, para fillimit t Konferencss Klims n Paris, shumica mbizotruesee shteteve pjesmarrse n kt proces tKombeve t Bashkuara kan paraqitur para-prakisht planet e tyre lidhur me masn e uljess emetimeve prkatse t gazrave me efek-tin ser. Por prllogaritjet e OKB-s tregojn:

edhe nse masat e planifikuara me t vrtetdo t zbatohen, temperatura deri n fund tshekullit do t rritet me rreth 2,7 grad.

Prandaj disa shtete krkojn q Parisi tprcaktoj nj proces n kuadrin e t cilitobjektivat pr mbrojtjen e klims rishiko-hen do es v et. N kt ik kr ene o-

ciatori gjerman Karsten Sach pret t kettratativa t ashpra. Pyetja e madhe sht sekur do t ndodh kjo pr her t par, sqa-ron Sach pr D. Pr shkak t nj planifi-kimi m t mir, shum shtete i prcaktuarobjektivat e veta pr klimn deri n 2030-n.Por duke qen se ne nuk jemi ende n kur-sin, prmes t cilit ne do t ruajm kufirinmaksimal t dy gradve, ne si Bashkim Evro-

pian krkojm q rishikimi i par t ndodhpara vitit 2020. Sach shton se disa shtete tmdha kan kndvshtrim nj tjetr.

T debatueshme jan edhe rregullat qdo t vihen n baz t ktij procesi dinamikt rishikimit t objektivave pr mbrojtjene klims. Administratori i GermanatchBals sjell n vmendje nj problem: Baza tndryshme llogaritjesh. Disa vende i prf-shijn edhe pyjet n prllogaritjet e tyre,kurse t tjerat jo, sqaron Bals. Vendet kangjithashtu faktor t ndryshm emetimeshpr lnd djegse fosile t ndryshme.

Por krkesa e negociatorve t BE-spr m shum transparenc do t hasn kundrshtime - sidomos nga radht evendeve n ekspansion dhe me shtrirjet gjer gjeografike. Kina dhe India nuk

shquhen pr transparenc dhe llogarid-hnie, analizon prgjegjsja pr politiknndaj klims n organizatn humanitareBuk pr Botn, Sabine Minninger.

VENDET N ZHVILLIM KRKOJNSIGURI FINANCIAREPr vendet m t varfra, t cilat jan bash-

kuar n grupin e vendeve m pak t zhvillu-ara, si edhe pr shtetet e vogla ishullore, nplan t par qndrojn tema t tjera. Pr sh-embull tema e financimit pr eshtjet e klimspas 2020-s thot Minninger, po ashtu edhepyetja se si do t veprohet kundrejt dmevedhe humbjeve nga ndryshimet klimatike.

Financimi pr shtjet e klims do tthot: Vendet e industrializuara i ndihmojnvendet e varfra q zhvillimin e tyre ekonomik

ta realizojn duke prdorur sa m pak qymyr-gur. Prve ksaj sht edhe ndihma pr pr-shtatjen ndaj ndryshimeve klimatike si p.sh.mbrojtjen e brigjeve detare. Teorikisht, pr kt,deri n vitin 2020, duhet t jen n dispozicion100 miliard dollar n vit. Kt e kishte vendo-sur Konferenca e Klims n Kankun.

SHIFRAT E SAMITIT T PARISIT:

150 kryetar shtetesh

45.000 pjesmarrs n konference

11.000 forca policore


8/16


konomi

N

buxhetin e vitit 2016 qeveria i shkur-toi me 40 pr qind fondet pr trans-portin rrugor duke i uar ato n niv-

elin m t ult t dekads, edhe pse Ministrae Transportit n wbin e saj zyrtar ka shpallurse nevojat pr investimet n infrastrukturne evendit pr ta sjell at n gjendje normalejan m shum se 2.5 miliard euro.

N projektbuxhetin 2016 fondi i de-dikuar transportit rrugor sht vetm 12miliard lek nga t cilat pak m shum se8 miliard jan financime t huaja. Por dukemarr n konsiderat faktin se financimet ehuaja n infrastraktur nuk jan ezauruarm shum se 40 pr qind, fondi dedikuartransportit rrugor nuk sht i mjafueshmas pr mirmbajtjen.

Precedentt kan treguar se investimetn prmirsimin e infrastrukturs fizike

japin ndikim direkt n rritjen ekonomike.Kjo sht provuar me ndrtimin e aksevet reja q lidhin pikat kufitare t vendit mezonat m t plqyera t turizmit, q ndikuann nj rritje t fort t sektorve t ndrtimitdhe shrbimve mbi t cilt u mbshtet rritjaekonomike n dekadn e shkuar. Por qeve-ria e re e pas 2013 duket se i ka zhvendosurthelbsisht fondet nga rruget.

T shperndara n objekte t vogla dhekryesisht n ristruktime, fondet publikededikuar investimeve nuk kan prodhuarkto tre vjet nj produkt t dukshem prtaksapaguesit.

Gjat ktij viti, n kuadr t fi-nancimit t projekteve, Shq-pria ka pasur marrdhnie din-mike me kreditor t till si: KfW,DB, IDA, IBRD, BERZH, CEB, etj,uke disbursuar n total shumnrej 84.25 milion euro dhe dukenshkruar projekte t reja qapin vlern e 526 milion Euro.

Kjo shum shkon pr financimin e

0 projekteve, shumica e t cilvembshtesin reformat strukturore

vend.Por ndrsa fondet e nnshkru-

ra jan n vlera t larta, qeveriapranon se, vijon t shfaq nj

roblematike t lart n disbursi-min e tyre.

Ministria e Financave arsye-on se ka disa shkaqe si zgjatja noh e procedurave t tenderimithe pamjaftueshmria e fondeve

vna n dispozicion nga kre-ituesit. Si shkaqe penguese ren-iten edhe vonesat n punimetivile t shkaktuara nga vonesat tenderat dhe nga forcat mad-

ore, vonesa n plotsimin metaf t njsis zbatuese, duke pen-uar implementimin e projektit.engesa jan cilsuar edhe puni-

met shtes t paparashikuara nontrat dhe t domosdoshmer tu kryer, t cilat krkojn kohhe fonde shtes pr tu realizuar.engesa jan cilsuar edhe prob-

emet me procesin e shpronsimithe vonesa pr shkak t procesit

ristrukturimit t kredis. Ja listaprojekteve q jan finciar me

orxh kt vit:

Shuhenfondet buxhetorepr rrugt

rxhi i ri 526 mln

o, ja 10 projektetka firmosurveria kt vit

Me 12 miliard lekt t programuara pr in-frastrukturn rrugore, gjat vitit 2016, ministriae Financave sqaron se, synohet ulja e ndjeshmee aksidenteve rrugore, duke prmirsuar sinjal-

istikn dhe mirmbajtjen e njollave t zeza, sidhe prfundimin e punimeve n disa akse dhesegmente rrugore kryesore.

Produktet rrugore q synohen m 2016Shtrirja m tej t procesit t dhnies me

koncesion t mirmbajtjes rrugore (pritet qt filloj dhnia me koncesion e shrbimit tmirmbajtjes s autostrads Milot-Rrshen-Morin, me gjatsi 115 km).

Vnien n eficienc t rrugve q lidhenme zonat turistike t vendit si: rrugt lid-hse me bregdetin Jug-Perndimor (Lloga-ra Sarand), Qaf Than Lin Pogradec Tushemisht, rrugs s Valbons (B.Curri

Margegaj Dragobi Valbon), GjinariShishtavecit, etj.

Ndrtimin e rrugve q lidhen me zonakufitare, si: vazhdimi i punimeve pr ndrtimin e rrugs Librazhd Q.Stud Ura erenecit, Ersek Leskovik, etj.

Mbulimi me TVSH, kosto lokale dhe i shpronsimeve t projekteve me financim t huaj.

Me financim t huaj do vazhdoj realizimi punimeve n projektet ndrtimore, si mposht: o Ndrtimi By Pass-it Fier 22 km dhBy Pass-it Vlor 29 km (financime BERZH &BEI dhe delegacioni i BE); o Ndrtimi i rrugQuks-Qaf Pllo, o Ndrtimi i By PassRrogozhins. o Projekti i Banks Botrore pmirmbajtjen dhe sigurin rrugore (Qeverishqiptare dhe Banka Botrore kan nnshkruar marrveshjen e huas prej 65.9 milioneurosh, shum e cila do t shkoj me qllimmirmbajtjen e dhe sigurin n rrug, qparashikon ruajtjen e aseteve rrugore, pt siguruar investimin e madh t Qeverisshqiptare n rreth 1400 km rrug q do tmirmbahen me nj standard t ri. Kjo husht pjes e nj projekti q bashkfinancohet edhe nga Qeveria Shqiptare me njvler prej 41.2 milion euro. Projekti do tzbatohet nga Ministria e Transportit dhe infrastrukturs nprmjet Autoritetit RrugoShqiptar dhe parashikohet t prfundojm 31 Dh etor 2021). o Risi sht rfshir a

N projektbuxhetin

2016 fondi i dedikuartransportit rrugor shtvetm 12 miliard lek

nga t cilat pak mshum se 8 miliard jannancime t huaja


9/16


ekonomi

Dobsit n grumbullimin e t ar-dhurave buxhetore m s shumtikan shkuar n krahun e doganave,t cilat jo vetm q kan qen larg planifi-kimit fillestar t vjetor dhe atij t rishikuar,por edhe krahasuar me faktin e 2014.

Ndrsa administrata tatimore ndonseme nj mosrealizim t leht t programit,n fund t dhjetmujorit grumbulloi 11 prqind m shum se fakti i vitit 2014. N fundt periudhs dhjetmujore t ardhurat ngatatimet dhe doganat ishin 7.1 miliard lek

m pak se plani ose 3.3 % me pak dhe 2.4miliard lek m shum se fakti i 2014 ose1.2 pr qind m shum.

GROPA N DOGANA 6.8 MLD LEKAdministratat doganore ka shnuar re-

zultate negative n t gjitha zrat e t ard-hurave n raporti me planin e ktij viti dhem faktin e nj viti m par.

Mosrealizimet m t mdha u shnuann Tatimin mbi Vlern e Shtuar ku u grum-bulluan rreth 3,6 miliard lek m pak seplani i rishikuar dhe 2.7 miliard lek mpak se fakti i nj viti m par.

Akciza gjithashtu rezultoi deficitare me-2.6 miliard lek n raport me planin dhe-14 miliard lek krahasuar me faktin e 10mujorit 2014.

Renta minerare edhe pas rishikimit me

Shitjet e para t gazit nga TAP do t bhenn 2018 n Gjeorgji dhe Turqi, ndrsa nendin ton dhe pjesn tjetr t shteteve turops, n fillim t 2020

Si nj projekt i rndsis s madhe, TAPo fillon zbatimin n varsi t planit t para-hikuar, nga ku pritet q prfundimi i ktijrojekti do t jet n vitin 2020. Sa i prket

roblemeve q mund t sjell implementimiTAP, NatalyaAliyeva, kreu i Grupit mediatikdrkombtar t Energjis n Kaspik, thot fitimi i tenderit nga kompania greke przn e par t ndrtimit, sjell nj faqe t re kt projekt.

Duke nisur nga 2016, ajo nnvizon, pro-jekti do ti prmbahet pikave t vendosuran program, q do t mirpritet nga t gjithashtetet prfituese. N takim u deklarua seshitjet e para t gazit nga TAP do t bhen n2018 n Gjeorgji dhe Turqi, ndrsa n ven-din ton dhe pjesn tjetr t shteteve tEu-rops, n fillim t 2020.

Gjat takimit prpara mediave e dhe meambasadorin grek n Azerbajxhan, u thek-sua se nevoja pr energji e t gjitha shteteveeuropiane po rritet dita-dits.

Tap do lehtsoj furnizimin me gaz prshum shtete tEurops Juglindore si Bull-

gari, Shqipri, Bosnje dhe Hercegovin,Mali I Zi, Kroacia etj.

Nga ana tjetr, pjesa e projektit q prf-shin Italin, do t sjell mundsi edhe prtregje m t mdha si Gjermania, Franca,Britania, Zvicra dhe Austria.

Gjat takimit u nnvizua edhe se TAP dot promovoj nj zhvillim ekonomik dhe kri-

jim t vendeve t puns prgjat gjith rrugsq do ndjek projekti, gj q ekspertt vler-sojn se do t trheq investime t huaja di-rekte dhe sdo varen m nga grantet.

Kt vit TAP-i ka lidhur disa kontrata:ndrtimi dhe prmirsimi i rrugve dhe

urave ndihmse n Shqipri (prill valvulat sferike me diametr t madaktivizuesit (korrik 2015), dhe turbopresort (shtator 2015) dhe fashaturhse, brrylave izolues dhe pritsve tdave pastruese (tetor 2015).

TAP do t transportoj gaz natyrfusha gjigande e Shah Deniz II n A

jxhan pr n Evrop. Gazsjellsi me prej rreth 878 km do t lidhet me Glsin Trans Anatolian (TANAP) n afkufirit turko-grek, n Kipoi, do t prGreqin, Shqiprin dhe detin Adriatdo t dal prsri n tok n Italin e

tudim i fizibilitetit t autostrads AdriatikoJoniane, (Grant, pr vitin 2016, jan para-

hikuar 100 milion lek).Ndr projektet e reja q parashikohen t

batohen me financim t huaj (fillimi i vitit016), gjat periudhs s PBA-s sht: odrtimi i rrugs s Arbrit (dhnia me kon-sion e segmentit rrugor prej 27 km.

TAP

Shitjet e para t gazit azer n Shqipri do nisin n 202

10 mujori, mosrealizimi i tardhurave 6.6 mld lek ngaDoganat, 1.1 mld lek nga Tatim

ulje drastike n ndryshimet buxhetore tshtatorit srish ka shfaqur dobsi, dukerezultuar 111 milion lek m pak s e planidhe -42 pr qind m pak se fakti i nj viti

m par.

TATIMET RRITJE 11%ME FAKTIN2014, POR NUK KAPIN PLANINAdministrata tatimore realizoi 93.

ard lek t ardhura n fund t 10 mme nj shmangie nga plani me -1.13ard lek ose -1.2 pr qind m pak. Phasuar me faktin e vitit 2014 t ardhutatimet shnuar nj rritje t admiru11 %, ose 9.2 miliard lek m shum

N raport me planin ecuri t mivetm TVSH me 3.5 pr qind m shndrsa t ardhurat nga tatimi fitimi dhmi mbi t ardhurat personale shnuarealizim prkatsisht me -26% dhe -5

Ndrsa krahasuar me nj vit m pardhurat tatimore shnuan rritje n tzrat. Tw ardhurat nga TVSH u rrit8.4%, t ardhurat nga tatimi mbi fitim11.8%, t ardhurat nga tatimi mbi t arat personale shnoi nj rritje 6.9%

ardhurat nga taksat nacionale 17.4%.

Mosrealizimet m tmdha u shnuan nTatimin mbi Vlern e

Shtuar ku u grumbulluanrreth 3,6 miliard lek mpak se plani i rishikuar


10/16


ultur

Houellebecqm ka thn:sht individualiteti

njeriut, kur ka 98%ga geni i minjve!

Houllebecq e krkojn edhe n Ti-ran, edhe pse i keqkuptuar ngadisa kritik shqiptar si shkrimtarror, prkthyesi dhe eseisti, mik i af-koleksionin gjithka shkruan Michel,

andezi Martin de Haan ka dhn njje ironike: Pr far individualitetiendje shpirtrore mund t flitet n

e Houellebecq, kur vet ai thot seka 98% t geneve si t miut. Nj bash-dim me shkrimtar e kritik, Fluturaotuesja ekskluzive prej dhjet viteshl nj kolan prej gjasht veprashuellebecq t prkthyer nga Severinadhe Edit Dibra. Takova nj njeri thm, dhe u magjepsa, nj autor prob-k por q n dashurin ton, u bashkuarkthyesi Aleksandr Beiri, tregonuke paraqitur njkohsisht botimini, N zgrip t bots: Michel Houel-, t Martin de Haan, nj libr me eseme mbi francezin, duke prfshir po

jtin botim, ekskluzivisht nj tekst tar nga Michel Houellebecq, t quaj-vdessh, me prkthim t Aleksandr M posht botojm t plot bash-

dimin mes botueses SkanderbegsFlutura Aka dhe nj rrfim mbi t

e Houellebecq nga Martin de Haan:tura Aka: Prse Houellebecq, faardhur mes jush e ktij shkrimtari, dhes tij? Ke vazhduar e vazhduar mee tij, mund t na bni nj prezantimidhur me Houellebecq si vendost theni me veprn e ktij shkrimtari?rtin de Haan: M kujtohet takimi imme t, ishte momenti kur mora t

eja librin Thrrmijat elementaremend se pasi e lexova librin, e kam

kohn pothuaj shtrir n shtrat dukeuar mbi librin. Kujtoj shqetsimin

nditjen q pata nga ai lexim, dhe sam prfshiu. Pikrisht n at mo-

llova t shkruaj rreth tij.ri q doli tani n shqip me 22 ese, e

kam br para dhjet viteve. Nuk jan artikujt plotsuar por t riprpunuar. sht vr-tet nj pun q sht br prpara dhjetvjetsh, por vazhdimisht kam punuar mbit. Ka pasur nj moment q dyshova pak mbi

Houellebecq. Kisha frik pr t, kur ai botoinj novel t shkurtr, t ciln nuk e plqevashum. N kt koh mendova se, ndoshtaHouellebecq e botoi nj vepr t rnd-sishme dhe tani nuk ka m frymzim, n atmoment pata pak frik pr t, si autor.

Pas asaj novele q nuk m plqeu, q nuke botova, ai shkroi Platforma. Ky ishte mo-menti kur u sigurova pr t, pr krijimtarine tij. Kshtu vazhdova tee peerktheja, botovadhjet libra n total, artikuj dhe copza ttjera. Un prkthej gjithka q shkruan ai, mkan mbetur poezit e tij ende t pa prkthy-er. Nga ana tjetr, un koleksionoj gjithka qshkruan ai, aq sa edhe atij vet kur i mungonndonj gj, m pyet mua, pasi e di q kam tkoleksionuar gjithka. Madje dhe gjra q as

ai, vet nuk e di se, mund ti ket shkruar.Pikrisht nj teksti i pabotuar n as-

nj vend tjetr, i Houellebecq figuron tekky libr n shqip. sht nj tekst q ai e kashkruar n internet, dhe un e kam ruaj-tur menjher n materialet e mia. shtbotuar pr her t par, ekskluzive n ktlibr. Jam shum i lumtur q ai m dha tdrejtn pr ta prfshir pr botim n ktlibr . sht nj tekst q quhet T vdessh,shum autobiografik pasi ai tregon rrethjets s tij, rreth marrdhnies me prindrite tij, dhe sht botuar n nj koh kur nFranc u botua dhe nj biografi e tij, pr tciln ai nuk ishte shum dakord.

Flutura Aka: Sigurisht Houellebecqmerret me tema t mdha. Romanet e tij

nuk i ngjajn njra tjetrs. N prgjithsishkrimtart ndrtojn nj korpus me ve-prat e tyre, ku hyjn e dalin personazhete tij, idet etj. Ai sht shum ndryshe nganj libr n tjetr, t paktn n syt e mi sibotuese e tij, shkrimtare dhe n kt arsye

mbetet nj ushtrim shkrimi pr shkrim-tart. Si merret me raporte t fes, melaicitetin e shkolls e shtetit, apo te Nn-shtrimi me kotsin, vanitetin e Evropssot, apo me njeriun e s ardhmes, njeriun

e braktisur nga emocionet n Ishulline mundshm, apo turizmin seksual etj,duke krijuar nj barazpesh t brisht tbots sot e t tjera ide t mdha. A kenimenduar ju, z. de Haan nse Houellebecqnuk ndihet mir me lkurn e t sotmes? Aka ndonj problem me t sotmen?

Martin de Haan: N librin N zgrip tbots Michel Houllebecq merr nj lloj dis-tance nga bota dhe ngjarjet q ndodhin.Ndoshta duke marr kt distanc mund tkonstatosh apo t shprehesh pr shqetsimete saj. Ai t njjtn gj thot edhe pr letrsi-n e artin, sepse nuk mund t jesh shkrimtarapo artist pa patur nj lloj distance nga botaq t rrethon apo problemet e saj. Pra Houel-lebecq nuk sht nj pjesmarrs n bot,

n ngjarjet e saj, por ai sht nj vzhgues .Gjithashtu mund t themi se librat e tij nukjan thjesht pozicion vzhguesi por ka shumironi jo vetm kur prshkruan botn e sotme,por edhe kur prshkruan t ardhmen e saj.Si e thash n veprn e tij duket ironia dhehumori, por ka dika paradoksale sepse ainga njra an ka ironin, por i quan edhe tpanevojshme kto duke preferuar emocionindirekt q shkakton vepra e tij. Pra, ai krijonnj marrdhnie paradoksale tek vepra e tij,ku ironia e humori rrjedhin vetvetiu tek ai, qi shrbejn atij si nj lloj mbrojtje ndaj bots.Po t ishte pr Houellebecq ai do t preferonteemocionin direkt, por ai prdor t pashmang-shmen e tij t natyrshme, ironin e humorin.

Flutura Aka: Raporti midis seksit

dhe dashuris ndonjher duket sikur teHouellebecq t jen e njjta gj, dhe ndon-jher flet pr mishin me kaq ethe saqduket sikur emocioni dhe ndjesia janshum larg. I referohem Danielit q dety-rohet t klonohet sepse krkon e krkon

dashurin, por pa emocion. Ai sht njerivetmuar. sht nj krkim t emocionit, oskam parasysh te Thrrmijat elementareBrunn dhe Michelin, njri, njeri i idealevdhe tjetri, njeri i mishit, ethes. A sht kjohapsir midis seksit, dashuris e ndjenjtek Houellebecq nj hapsir e zbrazboshe apo sht nj hapsir q nuk ekzis

ton, personale, ndoshta nj dhimbje e tijq na ngre kto pyetje, njhersh? farsht kjo dashuri e paplotsuar, shtegtare vuajtshme e Michel Houllebecq?

Martin de Haan: Kam shkruar nj artkull pr subjektin e librit "Thrrmijave eementare", pr raportin q njeriu vendome hapsirat, q nuk sht dika fizike, posht hapsira q kemi ne, n kok. Ndrsprsa i prket hapsirave q kan lidhje mdashurin, un mendoj q hapsira e zhvlerson kt dashuri, por gjithmon shtnj shtje metafizike, e vizionit q krijojmn kokn ton pr kto gjra. Pr ta prjetuar e ndjer duhet ta kemi njher n kokdhe pastaj ta prjetojm e ta konsiderojmnga ana e jashtme.

Sa i prket raportit t dashuris dhvdekjes, kjo sht br klishe n letrsi. Kjnuk sht e preferueshme pr HouellebecqAi preferon m shum dashurin, dhe nuk prmend shum kt raport. Tek Houllebecsht m tepr miti i rendjes s tij drejt rinis

Bashkbisedimin mes botueses

Skanderbegs book, Flutura

Aka dhe nj rrm mbi t

errtn e Houellebecq ngaMartin de Haan, prkthyesi

dhe koleksionisiti i veprs s

shkrimtarit francez


11/16


N

drsa pikturoja ciklin MOLLA, pa dyshim q n mendjem vinin t prziera e pa ndonj rregull, historit, mitetdhe legjendat e pafundme rreth saj. E perceptoja at si nj

objekt-simbol, q e ka shoqruar njeriun gjith jetn, deri n ditte sotme. Kurr nuk kam ndeshur nj frut, q t jet prgojuar mshum se sa molla. Prgojuar, n t mir e n t keq. M shum nt keq, aq sa edhe n mentalitetin e njeriut zuri vend padrejtsishtsi Fruti i Mkatit apo Fruti i Evs dhe i Adamit, frut q bri qnjeriu t bjer n mkat e t dbohet nga Parajsa.

Ndrsa pikturoja, e dija shum mir q n Tekstin Antik nukgjendet qoft edhe nj rresht, ku t prmendet molla si shtysa emkatit fillestar.

NUK FLITET ASPAK PR MOLLN.FLITET THJESHT PR FRUTIN.Me nj prkthim korrekt, si t flitet pr nj libr historie, prtej

simboleve dhe alegorive, bhet fjal thjesht pr disa individ qzbritn n tok, qenie n mish e kocka, t cilt derdhn nprm-jet lnds s dal prej tyre, TZELM ELOHIM n trupin e njeriut.Derdhn IMAZHIN E ELOHIMVE. Ndrkalln ADN-n e tyre tek

ne. Ne u bm ME imazhin e tyre dhe jo SIPAS imazhit t tyre.Ishte nj ndrhyrje e pastr gjenetike. Disa radh m posht flitet prmarrdhnie seksuale ndrmjet Evs, gruas s par,dhe njrit prej ktyre individve, e m posht akoma,midis Evs e Adamit. Pas ktij akti, njeriu mund ta pr-cillte vet trashgimin e pasur gjenetike, nga brezi nbrez. U bm t ngjashm me ata q na krijuan, porata nuk na faln pr kt. E quajtn DSHTIM PLANI.Ne e quajtm MKAT. U prjashtuam nga Parajsa.Vrtet u larguam, por ruajm ende n gjenet tona njmaterial shum t muar, ADN-n e tyre.

Ndrkoh q njihja kt t vrtet, ishte e pak-uptimt pr mua t vazhdoja t pikturoja Molln siarketip t s ligs dhe mkatit. Gjith njerzimi, nt njjtn mnyr vepron. N kundrshti me at qmendojm, ajo ka bjm, sht m konservatore,sepse prsrisim kodet e vjetra, q tjetri t na kup-toj n nivelin e inkoshientit. Edhe pse do dit da-lin t vrteta, q mund t fusin n kolaps dijet tonae t bjn q t rishkruhet historia, ne vazhdojm tilexojm e ti dgjojm thjesht si pr kuriozitet. Vazh-dojm jetn ton njsoj si m par, pa u shqetsuar.Jemi shum t qet n mes t gnjeshtrs.

Por, piktura m ndihmon. Piktura sht e Vr-teta dhe Gnjeshtra vet, sht Realja dhe Iluzorja,t padiferencuara, si dikur, para kafshimit t Molls,kur nuk ishim t aft t dallonim t Mirn nga e Keq-ja. Prandaj e pagzova ekspozitn thjesht MOLLA.

GAZMEND LEKA

MOLLA, MIDIS HISTORIS DHE LEGJENDSMolla, e ka origjinn nga Azia Qendrore, ku kul-

tivohej q n fillim t Periudhs s Neolitit. Ajo sht

prhapur nprmjet Lindjes s Mesme, s pari nEgjipt, prgjat lugins s lumit Nil, e m von n Greqi. N sajt pushtimeve t Perandoris Romake, mbrriti n Perndim dheprej andej, n Europn kontinentale. N Mesjet, fshatart dhemurgjit nga e gjith Europa, kultivuan shum varietete t molls.Gjat Epoks Moderne, kultura e molls u prhap n Amerikn eVeriut, Australi dhe Zelandn e Re nga kolont, me bim t impor-tuara nga Europa.

Sot molla sht pema m e kultivuar n bot pr frytin e sajt shijshm. Q molla sht nj frut i njohur dhe i vlersuar prejkohrave t lashta, sht evidentuar nga legjenda t shumta dhetregime.

sht MOLLA, ky frut i pavdeksis, q Herkuli mori ngakopshti i Hesperideve.

sht gjithashtu MOLLA E SHERRIT q u b shkas pr luftndhjetvjeare t Trojs.

Sipas Bibls, ishte MOLLA ajo q bri t bien n tundim Eva

dhe Adami, duke i dhn jet mkatit origjinal.Gjat shekujve, MOLLA e ka humbur sensin e saj negativ.Shpesh ka kaluar nga nj simbol tundimi dhe mkati, n simbolt dashuris dhe pjelloris, e prdorur edhe n ikonografin ekrishter, ku shihet shpesh n krah t Maries dhe Krishtit fmij.

Pr tu mbajtur mend sht legjenda e heroit zviceran illiam

Tell, i cili duke e goditur me shigjet MOLLN e vendosurkokn e djalit t tij, arriti ti shptoj jetn.

Edhe n shkenc, ne mund t citojm nj MOLL t famshm

pas tradits, Isaac Neton me intuit zbuloi ligjin e gravitetit unsal kur nj moll ra mbi kokn e tij, ndrsa qndronte ulur nn pPrvese n mite dhe legjenda, MOLLA sht e pranishme edshum prralla, si tek ajo e vllezrve Grim, Borbardha dhe 7 xht. Po ashtu edhe n simbologjin moderne, MOLLA E MAsht emri me t cilin Ne York-u njihet n t gjith botn.

MOLLA gjithashtu i dha emrin e saj Apple Corps, shtdiskografike t themeluar nga Beatles. Po kshtu, Apple qkompania e njohur informatike amerikane.

Marr nga GO

MOLLAfar ndodh, kur nj dit prej ditsh ti e kupton q j

shum se nj histori t ciln po ia rrfen vetvetes?N jetn ton, q i shmbllen nj udhtimi t mbarsu

realitet dhe ndrra, prvoja jetsore e artistit e shprehur ni prngjan mrmrims s nj shamani i cili vepron si nd

jets midis botve t dukshme e t padukshme, q prdor mpr t kontrolluar forcat shpirtrore, pr t parathn t ardh

apo pr t kuruar smundjet.Gazmend Leka si nj i till, i jep magji dhe mister pikturs

duke bashkuar gojdhna e duke vendosur apo mbivendosur ndhe legjenda q nga koht e vjetra e deri n ditt e sotme. Ai i rmaton ato, pr t rikrijuar historin e tij, ashtu si edhe deklaro

Vepra e artit nuk sht nj mumie, por nj organizm i gjsht nj skenar q nuk ka fillim dhe mbarim, por prb

nga shumsi pikash referimi q interferojn me njra-tjetrform simbolesh dhe gjurmsh njerzore.

Studioja e tij e puns, si nj ngrehin e shenjt e instalunj kryqzim t Tirans, ku piktur pas pikture, nn atmosfenj organizimi t organizuar t krkimit artistik, i prngjamagazine t mbushur plot e prplot me moll t shenjta.

Cikli i ri i pikturave, Molla, sht pjes e ktij skenari, e hapsire. N kt cikl, Gazmend Leka interpreton mirkupdhe keqkuptimet mbi Frutin e bekuar apo t mallkuar, kp

nga Pema e Njohjes, nga Pema e s Mirs dhe s Keqes. Ai ekt jo vetm pr t hedhur syt n t thellat e n t errtat e hris s mbar njerzimit, ku vezullojn arketipat si konstelayjesh, por pr t na nxitur edhe neve q t reflektojm mbi aguitetin e simboleve n rrethana apo koh t caktuara.

Kurator Ardian Isufi - Dhjetor

Te Thrrmijat elementare sht vdekjavazhdimsi e dashuris, por n fund t

do libri dashuria nuk prfundon mir.tu hyn vdekja, duke shkaktuar vdekjen e dashurie. sht nj personazh q ai i ka

huruar rinin e prjetshme pr t dhnen e vazhdimsis t fitores s jets oseashuris. N veprn e Houellebecq indi-di sht nj iluzion, ai ka humbur botn

hpirtrore, merret me teknologjin, botnrituale, internetinHouellebecq nuk kazion humanist, por ka fatin e individit kt lloj drite. Ai thot q njeri n 98 %

geneve t njeriut jan si genet e miut.there ku sht individualiteti yn?!

Flutura Aka: Romanet e Houellebecquhen par si pyetje t mdha. N romaninfundit flet pr nj rend t nesrm. Ktnd mund edhe ta prjashtoj. Pr lirin

shoqrin sot ka br nj lloj operacioni,ga m rrnqethsit, ndaj m lind pyetja sear rendi krkon Houellebecq?

Martin de Haan: S pari duhet tju them Houellebecq n fillim nuk shkruante pr rend politik. Ai ka filluar krijimtarin e tije nj tekst q quhet T mbetesh gjall,

eri aty thot se pr qen poet e shkrimtaruhet t msohesh t jetosh. T fillosh tos jetosh. Edhe tek libri pr t cilin kam

hkruar sht distanca midis shkrimtarithe autorit dhe bots q prshkruan. Prsaprket rendit politik q dshironte Houel-becq ai sht vetm pr demokracin erejtprdrejt, ku njerzit t jen t lir, tendosin vet nse duan t pijn duhan apo, e dika tjetr. Librat e Houellebecq nuk

uhen marr n kuptimin e par, duhenrkuar m n thellsi, si t mirqna. Nnd t librit Nnshtrimi flitet pr ardhjen

pushtet t nj partie islamike, por ajo ndodh gjithmon ka m pak t ngjar tdodh. Pra sht dykuptimsia, paradoksiidias asaj q mund t ndodh vrtet dheaj dikaje ka pak gjasa t ndodh. N kt

oj iluzioni vendoset Houellebecq.

Nesr n Galerin e Universitetit t Arteve, ekspozita ndryshe e Gazmend Lek

Molla, midis meje dhe piktur

Piktura sht e Vrteta dhe Gnjeshtra vet, sht Re

dhe Iluzorja, t padiferencuara, si dikur, para kafshim

Molls, kur nuk ishim t aft t dallonim t Mirn nga

Keqja. Prandaj e pagzova ekspozitn thjesht MOL


12/16


hndet

Trupi juaj ka sisteme t menura t cilat edin se sa shum duhet t hani por tcilat nuk mund tia dalin mir kur vazhdonit hani m tepr se q duhet. Prderisa epi-demia e obezitetit vazhdon t rritet, sht erndsishme q ta kuptoni far e shkaktonshtimin e peshs.

Q nga 1980, obeziteti n mbar botnsht dyfishuar, dhe rreth 1.9 miliard trritur ishin me mbipesh m 2014, sipasOrganizats Botrore t Shndetsis. Mar-rja ditore e kalorive pr nj t rritur mesatarrekomandohet t jet n mes t 2000kcalpr femrat dhe 2,500kcal pr meshkuj,prderisa konsumimi i yndyrs rekomando-

het t jet n mes t 70 dhe 90 gram.Trupi ka nevoj pr kto nivele t kalo-

rive n mnyr q t funksionoj me efika-sitet t plot. Sidoqoft, ne konsumojm mshum kalori se q trupi jon ka nevoj. Kurkto kalori tejkalojn nivelin e rekomandu-

Zbulohet testigjakut qarashikondekjen

Duket efektive, por n t vrtetsht pr tu shqetsuar. Tani vetmnprmjet nj testi t gjakut mund tzbulohet nse do t jetosh apo jo brenda5 viteve t ardhshme.

Ky sht rezultati i nj studimi tpublikuar n revistn PLoS Medicine.Studiues nga Finlanda dhe Estonia kanzbuluar 4 molekula n gjak, t cilat bjnt mundur t tregojn nse njeriu mundt preket nga smundje q shkaktojnvdekjen 5 vitet e ardhshme apo jo.

Nprmjet prdorimit t mostravet gjakut studiuesit vn re nse trupirrezikohet t preket nga smundjet ezemrs, kancerit apo edhe smundje ttjera. N kt mnyr ata mund t pr-piqen ta parandalojn.

Hulumtuesit testuan mostrat e gja-

kut n 17.000 njerz t shndetshmdhe vun re se si ndikonte veprimtariae 4 molekulave n organizmin e tyre.

Gjat testeve ata pan se nse ktomolekula jepnin sinjale q tregonin setrupi rrezikohej nga prekja e smund-jeve vdekjeprur se, asnj faktor tjetrnuk ndikonte.

Autori i studimit, Johannes Ket-tunen nga Instituti Finlandez i Mjek-sis Molekulare, tha se ishte vn rese rezultatet e ktyre testeve t gjakutmbeteshin t vlefshme dhe efektive,pavarsisht moshs s personit apofaktorve si pirja e duhanit, obeziteti,mnyra e jetess, etj.

N thelb, gjithka sht e prqen-druar n kto 4 molekula dhe ndikimine tyr

Documents

frd 1 dhjetor.pdf