FRD 1 Korrik.pdf

7/25/2019 FRD 1 Korrik.pdf

1/16

AKTUALITETAKTUALITET

adresa:

rruga Abdi Toptani,

Tirane-mail:

[email protected]

drejtor:Alfred Cako

tel: 04 22 42 444

MIMI: 30 LEK

Gazet informative, politike, ekonomike, sociale, kulturore Viti 3, nr. 149. E premte, 1 korrik 2016

Bilanci dramatikTregu teatror

jasht sistemit:Kapital politika o biznes?!

Sulmuesi Sadikupeng, Zurich

krkon nntmilion eurota lr t lir

Cenohet rndsiguria, grabitje

e paprecedentn aeroportine Rinasit

KULTURSPORTNGJARJA

Biznesi i stresuar100% e tyre marrin nkonsiderat falimentinnse rriten gjobat

EKONOMI f. 8-9

f. 10-11

Drafti Kushtetues n

kalendar, FRD: Reforma votohet pa rezerva, tndryshoj dhe Kodi Zgjedhor

KUVENDI f. 2 f. 14f. 6

TOPI: NDAJM DHIMBJENME POPULLIN TURK

FOKUS

FRD: Shqipris i duhet

nj model i ri drejtimi

Dihet se politika sht pjese superstrukturs s njshteti, madje bazamenti nga lingjith pjesa tjetr e saj, ndaj shtshum e rndsishme si e tillmeqense mbi at varet gjithshteti. Nse ky bazament shtpa moral dhe hipokrit, athere gjith ngrehina e shtetit do tngrihet mbi amoralitetin dhe ajdo t jet nj fllusk q, sa m madhe t bhet, aq m delikatdhe e rrezikuar pr t plasudo t jet. Sigurisht q sht kuptueshme se politika prbhnga prmbajtja dhe ...

Terrorizmi dheteknologjia

BE i duhentani udhrrfyest mir

Politika ka nevojpr nj moraldhe fllim t ri

ngaGzim Hoxha f.

ngaD f.

ngaAlfred Cako f.

Terrorizmi godet srishTurqin, 42 t vdekurn aeroportin Ataturk

Nj reform e drejtzgjedhore, garanton reformnn sistemin e drejtsis


2/16

1 korrik 2016 fryma e re 2

olitik

RD: Shqipris i duhet t shkojnj model i ri drejtimi t vendit

Dshtimi i Politiks

Klasa politike q drej-ton sot Shqiprin nukofron asnj garanci pr

ktivn evropiane t ven-e t ardhmen e qytetarvear. Kshtu shprehet

e Re Demokratike n nj

at pr mediat, duke shpre-qetsimin e saj pr rolin es shqiptare n ecurin ereformator t Shqipris.

e vjetr politike nuk ofrone pr interesat madhore tpor prkundrazi n thua-

gjitha rastet bhet faktormi me vetdije, pr t mba-ng t ardhmen e qytetarve.RD, kjo sjellje krejtsisht e

qllimshme krkon t ruaj statusquon-, pasi vetm duke mbro-jtur korrupsionin n sistem dhevepra t tjera antiligjore, garan-ton paprekshmrin. Nj modeltjetr model me n thelb respe-ktimin e shtetit ligjor, do t pr-bnte rrezik permanent pr ktklas politike. Ngret e refor-

Politika munges

vullneti n prmbushjen

e reformave, shkak

tendenca pr t ruajtur

status quon-n

Kjo lloj status quo-je

sht mjerim. Duhet

dizenjimi i demokracis n

Shqipri dhe nj model i ri

drejtimi t vendit

ms n drejtsi q kan ln nhije situatn ekonomike dhe faktiq politika demonstron modelet mosdakordsis pr shtje trndsishme t vendit, ka brq njerzit t demoralizohen dhet mos shohin kurrfar shpresen kt vend. Kjo lloj status quo-je sht mjerim. Duhet dizenjimi

i demokracis n Shqipri dhenj model i ri drejtimi t vendit,thuhet n deklaratn e FRD. SipasFRD, drejtsia n Shqipri nukvendoset vetm nga reforma nsistemin e drejtsis, por q ditnkur votohesh. Drejtsia fillonditn kur votohesh. Problemet eKodit Zgjedhor, numrimi, votimi,

prbrja e komisioneve politikejan t gjith faktor q kan cenuar demokracin n Shqipri sdhe kan ofruar nj model politit rrnuar i cili nuk synon t sjellkurrfar dobie pr qytetart, vesprmbushjen e interesave personale t politikanve shqiptarthuhet m tej n deklaratn e FRD

Konferenca e Kryetarve pakpara nisjes s seancs plena-

re t dits s djeshme, kamundur t fus mes diskutimeshdraftin e Reforms n Drejtsi nkalendarin e punimeve t Kuven-dit. Drafti sht futur me miratimine mazhorancs dhe votat e saj pasiopozita ka dal kundr. Shumicaka krkuar q drafti pr reformnn drejtsi t votohet m 21 korrik.Ky ka qen edhe afati i vendosurnga prfaqsuesit ndrkombtar,t cilt kan prsritur apelin evotimit t reforms brenda ktij se-sioni parlamentar. Sipas vendimitt Konferencs s Kryetarve, draftikushtetues do t kaloj sipas pro-cedurave parlamentare n komis-

ionin parlamentar t ligjeve dhepas shqyrtimit nga ky komision, doti prcillet Kuvendit pr votim ndatn 21 Korrik, e cila sht edheseanca e parafundit pr kt se-sion parlamentar. Mbetet pr tupar nse reforma do t votohetedhe nga prfaqsuesit e opozits,por nisur nga ajo q kan shpre-hur kancelarit perndimore, poli-tika shqiptare nuk ka rrugzgjidhjetjetr vese t ngrej kartont, pasin t kundrt ajo q i rezervohetksaj klase politike sht e papara-shikueshme. Edhe pse paralajmri-mi ka qen i qart: pa reformnn drejtsi, kjo klas politike do tmarr fund.

FRD

Fryma e Re Demokratike pr-shndet futjen e draftit t refor-ms n dre tsi n kalendarin e

prfaqsimit t shqiptarve nKuvend, nuk mund t ket refo

m n sistemin e drejtsis. Ngpadrejtsia zgjedhore lindin institucionet e dobta, shteti ligjonuk ekziston, ndrsa drejtimin shtetit e merr n dor korrupsiondhe krimi i organizuar, thuhet ndeklaratn e FRD.

eforma n Drejtsi

RD:forma ttohet pazerva, tryshoje Kodijedhor

rafti Kushtetues futet n

lendarin e Kuvendit,

timi gjat seancs s

Korrikut

Pa drejtsi ditn e

jedhjeve, nuk mund t

t reform n sistemin e

ejtsis. Nga padrejtsia

jedhore lindin

stitucionet e dobta dhebhet shteti ligjor

planifikuar reformn n drejtsi,e cila ka mbshtetjen e SHBA dhe

BE, thuhet n deklaratn e FRD.Fryma e Re Demokratike krkongjithashtu q krahas reforms ndrejtsi, Kuvendi t miratoj edhendryshimet n ligjin elektoral.Pa drejtsi ditn e zgjedhjeve kugatuhen t gjitha padrejtsit e

punimeve t Kuvendit. FRD i bnthirrje deputetve q t votojn pa

rezerva draftin kushtetues. Re-forma n drejtsi sht zyrtarishtpjes kalendarit t punimeve tKuvendit. Drafti duhet t kishtekaluar koh m par, por gjithsesine inkurajom ligjvnsit q tvotojn pa hezitim n seancn e

Paralajmrimi i Gjermanis

Deputeti gjerman: Nse reformadshton, humbisni statusin kandidatShqipria rrezikon edhestatusin e vendit kandidatn BE, nse nuk miraton refor-mn n drejtsi. Paralajmrimii ashpr ka ardhur nga Kryet-ari i Komisionit pr Europn nBundestagun gjerman, GuntherKrichbaum, pjes e CDU-s sKancelares Angela Merkel, i cilindodhet n Tiran n nj mis-ion faktmbledhs pr reformn.Tashm jan pjekur kushtet qt merret nj vendim. 21 Kor-riku sht nj dat vendimtareprsa i prket ksaj shtjejesepse duhet marr nj vendim.Duhet t shmangni q n fundti humb durimi BE dhe Komis-ionit Europian. Nse ne n fund

t dits na krijohet prshtypja sekjo reform nuk sht e dshiruar,ashtu si lufta ndaj korrupsionit,ather dhe ne do na duhet tmarrim vendimin dhe tju heqimstatusin e vendit kandidat. Nse

humbni besimin e BE dhe Bund-estagut gjerman, nuk mendoj

se po i futeni nj dite q mbartshum shpresa me vete, dekla-roi Krichbaum. Ai bri t qart seGjermania dshiron t mbshtesShqiprin, por nuk do t hezi-toj ta braktis at nse nuk sheht njjtin angazhim nga politikashqiptare. Jeni n krye t lists sprioriteteve pr Gjermanin, podshtuat, shkoni n fund. Nsevendoset q n kt rrug n vendq t bhen hapa para, bhenmbrapa, ather palt e prfshi-ra t vendosin se far qasje dondjekin me partnert. Sepse nfund t dits si partnert ashtudhe Republika Federale duhet

t vendosin se far t bjn mekt vend q ecn prapa. Dhe nkt rast ne nuk do tju mbronimshpatullat por do tju dilnim para.Dhe kjo do ishte dm pr Shq-i rin, u sh reh Krichbaum.

Deputeti gjerman, pas takimme Lulzim Bashn dhe Edi Ramnuk e sheh problematike rrjedhjen e votave nga t djathtt pmiratimin e reforms. Megjithatpara se t votoj pro hapjes snegociatave vendi i tij do t shohdhe zbatimin e reformimit t drejtsis. sht detyr e qeverisq t marr kontakt me opozitdhe t gjej votat q ju duhen sn fund rndsi ka rezultati dh21 korriku sht duke u afruardeklaroi n prfundim e depute

erman, Krichbaum.


3/16

1 korrik 2016 fryma e re 3fryma e re 3

politik

Politika ka nevoj pr njmoral dhe fillim t ri

Shqiptart vet nuk g jenerojn uqi si komb politik q t r isistepolitikn e institucionet, si kan br kombet e tjera m t sofisti

jaliste, me paprgjegjshmrin. Objektivi ishumics s tyre ishin realizimi i disa prejdetyrave baz pr t sjell n fillim shtetinligjor dhe pastaj, dora-dors, shtetin e sdrejts dhe mbylljen e tranzicionit, njrend kushtetues shembullor me t gjithagarancit pr mbrojtjen e lirive themeloret individit, ku t gjith t jen t barabartprpara ligjit, ku parimi i funksionimit meskatr pushteteve t ishte parimi Check &Balance, ku rendi shoqror t mbretronteme harmoni e ekuilibr.

Por ndoshta sht e teprt q t shtrojmpyetjen nse kto kollona t axhends sndonj optimisti idealist t ditve t dhjeto-rit 90 sht realizuar n masn dhe cilsine duhur. Mjafton t shohim se ndra e shu-mics s shqiptarve edhe sot, ashtu si m1990, sht fitimi i nj llotoje amerikane osesigurimi i nj vendi pune n emigracion, nperndim. Pesimizmi sht ndjenja sun-duese e shoqris pas 25 vjetsh tranzicion.Pr kt, sigurisht q sht fajtore lidershipipolitik i dy partive kryesore si edhe lider-shipi i vjetr i PPSH q, sipas marrveshjesgorbaoviane mes partive komuniste n

gjysmn e dyt t viteve 80, kur regjimikomunist ishte n tatpjet, mendoi q tikthente me do mnyr e me do mim,klasn e vjetr sunduese n politik, tek tgjitha partit kryesore, n nj klas supe-riore oligarkike dhe q nuk do shpaguanteme asnj mnyr dmet e mdha q i sollivendit pr 45 vjet. N fakt, n Shqipri, kjoskem e amoralshme dhe e padrejt, patiedhe ann e saj m t keqe, pasi kjo oligarkie kuqe puniste u przie me krimin ordinerq u pasurua n dy dekada n rrug, meprostitucion, drog, kontraband. Sigurimii shtetit nuk i lshoi frenat e kontrollit nndihm pr t kapur ekonomin dhe insti-tucionet. Krimi ordiner m pas u organizuadhe u shndrrua n Mafie tipike sieliane,

dmth ajo ishte nj serbator votash pr poli-tikn dhe krert e saj t organizuar sigu-ruan fitime m t majme nga politika, dukevjedhur parat e investimeve publike, dukei shptuar ligjit nga ndrhyrjet e politikstek sistemi i drejtsis. Pa kaluar nj breznatyror i atyre q themeluan Mafien shqip-tare lokale, pa pritur q t ndodhte ajo qka ndodhur n disa vende perndimore kubrezi i dyt apo i tret i familjeve mafioze tpasuruara t hynte n politik pasi u shkol-luan, vet ky grup xhahilash, injorantsh,kriminelsh ordiner, gjobvnsish, mornshum pushtet n politik dhe e brejtnsuperstrukturn dhe ekonomin e shtetit,duke nxjerr n pah shum standarte tulta e antivlera, t cilat na mbajn shum

larg portave t Brukselit. Mafia largoi sihap t par, n dy pal zgjedhjet e funditt prgjithshme, nj pjes t politikanveidealist e profesionist t karriers. Tipamafioz si Kalogjero Vicini (don Vitoja) soti gjen me shumic sa tek dyert e gjykatave

ku shpallen t pafajshm, tek piedestali iParlamentit, sa duke u prleshur me armn dor, tek aula e Kuvendit apo kolltuqetbashkiake. Me kta lloj zyrtarsh t lart, nvend se t largoheshim nga praktikat anti-ligjore dhe korruptive t lna si tradit ngaepoka e gjat e sundimit t perandoris lin-dore, nga ky kombinacion pervers q prsh-kuam, ne bm hapa mbrapa si gaforrja,duke e shnuar veten si nj dele e zez paraBrukselit. Mania pr tu pasuruar me do llojrruge e mnyre na oi m keq se n kohne kaubojsve t Teksasit dhe kohn e bmate romaneve t shklqyer t Teodor Drajzeritn Amerikn gjysm anarkike t viteve 1860.Drejtsin e vum me duar mbrapa koksprball politiks dhe Kuvendit. Qeveritkan qen pa zinxhir dhe t pakufizuaran prmbajtjen e tyre ligjore nga mungesae kontrollit dhe presionit, n grumbullimine shpenzimin e fondeve, n administrimine fondeve t investimit kapital apo fondevet shpenzimeve korrente. Edhe pushteti ikatrt, mediat q lipsen t ndriojn am-bjentet e prapaskenave politike e institu-cionale pr t informuar publikun, ran n

kurthin dhe shrbimin e politiks duke ifutur institucionet dhe jetn e vendit bren-da nj rrethi vicioz amoral q duhet ar erindrtuar, me hir ose me pahir, me ndih-mn e t huajve ose pa ndihmn e tyre.

Pasi ndam tokn bujqsore nmnyrn m t keqe t mundshme, pasibm krimin e madh q e prishm at tokt pakt, pr t ciln do t ken nevoj fmi-jt e niprit tan pr t mbajtur ekonominsa m t shndosh, nga mosfunksionimi ishtetit dhe rregullave t urbanistiks (nsedel mbi Dajt dhe vshtron fushat pran de-tit Adriatik, t ze lemeria nga kaosi urban),futm gjith shoqrin n nj konflikt e ten-sion t madh shpirtror, i cili na pengon edo na pengoj gjat q t risim gradt tona

shpirtrore dhe maturin.Por si mund t dilet nga ky rreth vicioz?

Kur u krijua Shqipria e 13, shoqria jonpolitike u konsiderua si e papjekur e n njfaz parapolitike dhe shteti do qndronten kmb sipas asaj q do t quhej Proto-kolli i Firences i ngritur nga Konferenca eAmbasadorve n gusht 13 dhe q mbaroin vitin 1926. Pr t zhbr Londrn e 15, uprdorn disa mekanizma t justifikuara ngjysm anarshin e pas L.I.Botrore pr trrzuar prmbaruesen e marrveshjes sfsheht t Londrs, qeverin e Durrsit dhekreun e saj, E.P.Toptani, si organizimi i njqeverie paralele n Lushnj n fillim t 1920si edhe Lufta e Vlors. Kt akt e realizuanpatriott shqiptar me n krye A.P.Biakun,

Xh.Kora, A.Zogu, etj. Por zgjedhja e PrincVidit dhe m pas caktimi i Italis si Protek-tore e zhvillimit t Shqipris, gjat dhe pakpas kohs s komunizmit, na dukej si njide qesharake pasi megalomania puniste nakishte bindur se ne ishim shum t zot n

Dihet se politika sht pjes e super-strukturs s nj shteti, madje ba-zamenti nga lind gjith pjesa tjetr

saj, ndaj sht shum e rndsishme si el, meqense mbi at varet gjith shteti.se ky bazament sht pa moral dhe hi-okrit, ather e gjith ngrehina e shtetito t ngrihet mbi amoralitetin dhe ajo do tt nj fllusk q, sa m e madhe t bhet,

q m delikate dhe e rrezikuar pr t plasuro t jet. Sigurisht q sht e kuptueshme politika prbhet nga prmbajtja dherma q kan partit politike, dmth pro-amet dhe cilsia e njerzve q i ndrtojno programe, sinqeriteti e prkushtimi ire me interes publik. Dihet se partit poli-ke jan grumbull njerzish q tubohenbi bazn e interesave t caktuara eko-

omike, duke krijuar kshtu dy an tdha t quajtura t majta dhe t djathta,

uke u prqndruar tek roli i shtetit dhe rolindividit n ekonomi e shoqri, tek niveli

grumbullimit dhe mnyra e alokimit osehprndarjes s fondeve t investimeveublike, etj. Ka edhe arsye t tjera t ndar-ve politike si jan tiparet konservatorese liberale ndaj dukurive t vjetra apo tja t jets, qndrimi i tyre prball sfi-

ave q sjell jeta, ose thn ndryshe tiparetvolucionare dhe evolucioniste t trajtimit

rregullave shoqrore, veshjeve, qasjesdaj kulturs, sporteve, etj. Nj nukl tjetrbashkimit t njerzve n parti politike ka

bj me formn e regjimit: republikistokratike/demokratike; shtet dinastike mbretri t trashguar; republik par-mentare; republik presidenciale, etj.ithashtu, njerzit mund t grumbullohen

dhe mbi bazn e ideve nostalgjike t cilatr nj koh t gjat nuk kan mundur teprtojn dhe jan shuar, duke u rishfaqurrsri n nj moment tjetr.

T gjitha kto tipare kan qen faktor qan ndikuar themelimin e t gjitha tipeve

partive q kemi cituar m lart, gjat ktyre5 vjetve n Shqipri, pas krijimit t Repub-ks Parlamentare dhe pluralizmit politik ntin 1990. Megjithse kishte nj tendencga ana e Ramiz Alis pr ti kapur e kontrol-ar t gjitha partit e para, prapseprap, or-

ani prfaqsues i sovranit, Kuvendi, ka qen dekadn e par i mbushur, n prgjithsi,e figurat m t mira intelektuale t kohs,e figura q n prgjithsi nuk kishin lidhjee krimin ordiner, me injorancn, me prir-n e fuqishme t sunduar nga idet mater-

drejtimin e shtetit. Por ja, mjaftuan ckiavelist, dinak, t paaft pr t ndnj shtet modern perndimor, si BNano, Meta, Majko dhe me sa dukeRama q t gjitha punt t shkonin kt shfaqej fantazma e nj protektorKosovn e vogl t rrmujshme, t kar nga bota ortodokse q sapo kishtekthetrat nga mishi i saj, ashtu si ishruar 90 vjet m par n Protokolli i Fi

Tashm me apo pa dshirn e poshqiptare, shoqria jon duket se saleanc dhe n frekuenca t njjta piratat e perndimit pr ta futur n gsaj edhe kt pjes gjeografike e etBallkanit dhe q t realizohet kjo, kaj pr nj prmirsim t superstrushtetrore, t bazs s saj q jan politike, t raporteve realisht t pames pushtetit legjislativ dhe sistedrejtsis, mes qeveris dhe Kuvendqeveris e Drejtsis, ku t funksionalisht marrdhnia Check & Balancurisht q klasa e vjetr politike trembkjo pavarsi. Ata e shikojn m shumfrik por edhe me xhelozi futjen e nd

btarve n kt tendenc stabilizueharmoni e ballanc, pasi ata e duandomen t sigurt gjith pushtetet dfrastrukturn shtetrore dhe kujdesnj munges kontrolli dhe krkese lndaj tyre. Doktrina e tyre e funksit shtetit sht doktrina hipokrite e leonit, doktrina e matrioshkave ku i partis n pushtet t glltis brendtjetrit t gjitha figurat kryesore t zyrt shtetit, sipas hierarkis.

Kjo gjendje dhe ky rmet duhet t Shqiptart vet nuk gjenerojn fuqi spolitik q t risistemojn politikn etucionet, si kan br kombet e tjerasofistikuara, ku hyjn edhe fqinjt tanian apo grek. Ndaj shqiptart e shiko

shpres ndrhyrjen dhe presionin e ndbtarve pr nj optimum m t mirritjet dhe mbarvajtjen e jetve t tyreshohin me shpres edhe Reformn njtsi pasi jan ndrkombtart q mepresionit arritn kalimin e ligjit t denalizimit pr ta pastruar sadopak ponga Mafia me an t ligjit, pr t shmat nga pushteti politik dhe instituShqiptart nuk besojn tek blerja e ndbtarve nga maxhorancat qeveriskto t fundit jan t prkohshme.

Sigurisht q ky presion i ndbtarve duhet t shtrihet edhe n pije t forcimit t demokracis prfaqduke prmirsuar Kodin Zgjedhormos ka emergjenc pasi tani vendi

t shkoj drejt zgjedhjeve t parakohKy Kod duhet t ndaloj korrupsionvotn si edhe ta lexoj at drejt, pa jashuar destinacionin, duke tentuar thoj nj Kuvend sa m t ekuilibruaprputhje me votn proporcionale.

ngaAlfred Cako


4/16


okus Ngelesh pa goj, kur dgjon q britaniknegociojn me t vrtet pr daljen nga BE

far ka n thelb pr tdiskutuar gjat pas vendimitt britanikve pr tu larguar

nga BE? Ka shkak pr t vajtuar,po. Dika t ciln ishim msuar tadonim na iku. Britanikt vrtet qkan qen gjithmon pak dele ezez n familjen evropiane: kokm vete, t parehatshm dhe menj tendenc pr tu grindur. Pormegjithat t trishton kur dikushlargohet me t vrtet. Por ja q tanikshtu sht dhe me kt duhet tmsohemi. Pikrisht kjo sht ajoq bjn Angela Merkel, FranoisHollande dhe Matteo Renzi. Jorastsisht ishin ata t tre q u takuann Berlin. Gjermania, Franca dheItalia jan antare themeluese torganizats pararendse t BE,Komunitetit Evropian dhe jan edheshtetet me numrin m t madh tpopullats n BE.

Tregohen kufjt

Pas shkputjes faktike t Bri-tanis s Madhe, rolet e rnd-sishme politike n BE duhet tndahen nga e para. Gjermanis,Francs dhe Italis u bie t luajnnj rol drejtues. Kjo do t thot q

kto tri shtete duhet tu tregojn 24shteteve t tjera rrugn se si duhetta trajtoj bashksia daljen e Bri-tanis s Madhe nga organizata.T ruash qetsin sht njra gj,mbajtja e bashkuar e pjess tjetrt familjes sht tjetra. sht edrejt q Britania e Madhe mbetetantare e BE me t gjitha t drejtatdhe detyrimet, edhe kur qeveriabritanike t krkoj dalje nga BE nbaz t Nenin 50 t Marrveshjes sBE. Po e drejt dhe e rndsishmesht q t mos kryhet asnj llojbisedimesh joformale dhe t mosbhen marrveshje paraprake.

Ktu nuk ka asgj pr t diskutuar!Krkesa t paturpshme

Ngelesh pa goj, kur dgjon qbritanikt negociojn me t vrtetpr daljen nga BE dhe njkoh-sisht duan t ruajn sa m shumprparsi t antarsis, pa uhyr fare detyrimeve. Kjo sht jovetm e paturpshme, por edhe epaprgjegjshme. Ai q shtron krke-sa t tilla, ai duhet ta dij se BE nukmund t pajtohet dhe nuk do tpajtohet me to. Tani duhet dhnnj shembull. Brenda BE ka shumpaqetsi dhe forca centrifugale.Prndryshe, mendja mund tu vej

edhe shteteve t t jera evropiane, qt shqyrtojn dalje nga BE.

Britanikt duhet t mbajn parasysh edhe q ishulli i tyre, edhe pshkaqe ekonomike, sht i varur ngmarrdhniet e ngushta me BE. Kjpresupozon q t respektohen pozcionet e njri-tjetrit. Me partner qveprojn n mnyr t paturpshmnuk merret askush me dshir. Am tepr q 27 antart e BE nujan t t njjtit mendim nse do tbnin mir ti ndshkonin britanikt, apo t vepronin n mnyr farpragmatike me situatn. Edhe pkt duhet t mendohet Brukseli.

Angela Merkel dhe homologe saj n Paris dhe Rom duan tndjekin rrugn pragmatike. Dhe atduan ti tregojn BE dhe qytetarvt tij perspektiva t reja. Impulst reja do t jepen, pr t krijuam shum vende pune pr rininmbrojtje m t mir t kufijve tjashtm t BE dhe m shum rritjekonomike. BE duhet t bhet Evropa e kopshteve t fmijve, muzevdhe institucioneve kulturore dhe jvetm i bankave. Fjal t bukurapor q duhet t ndiqen nga veprat.

BE i duhen tani udhrrfyes t mir

Tryez shqiptare n Parlamentin gjerman

viti 1986

menti

n ofron

pr

ant n

deputetve

n. Prej01 n kt

m merr pjes

hqipria.

mi i

tagut pr

ant n

deputetve

n

calm and

n - n fakt

itanikt

gjithmonqetsin.

her jo.

aj Merkel,de dhe

treguan

osur tn.

Prej 30 vjetsh Parlamentigjerman ofron programinIPS(Internationales Parla-

ments-Stipendium), i cili u ofrondo vit 120 t rinjve nga vende tndryshme t bots mundsin q tnjohin nga afr mnyrn e puns sparlamentit dhe t deputetve gjer-man.

T rinjt kan mundsi t japinkontributin e tyre n punn e pr-ditshme n zyrn e deputetve, ti

shoqrojn ata n takimet e Komis-ioneve Parlamentare, n aktivitetet ndryshme apo takime n zonn etyre elektorale. Projekti n fillesat etij ishte konceptuar vetm pr prak-tikant nga Shtetet e Bashkuara tAmeriks. Por me kalimin e vitevesht u hapure dhe pr shum vendet tjera nga Evropa Veriore, Lindore,Juglindore, vendet e Afriks Veriore et Lindjes se Mesme.

Pratikant nga Shqipria

Q nga viti 2001 pr programinIPS przgjidhen do vit edhe dyapo tre praktikant nga Shqipria.Kt vit nga Shqipria kan ardhurArnisa Tepelija dhe Ermal Ndini.Kjo eksperienc ka qen jashtza-konisht informuese, pasuruese dheme vler. - thot pr D-n ArnisaTepelija. Ajo shton se ka mundsin

r tu n ohur n a afr me unn e

prditshme t Bundestagut, dhe tshikoj shprndarjen e pushtetit nnivele t ndryshme qeverisse (qnga landet deri n nivel evropian),t shkoj npr takimet ku merrenvendime kye pr politikn e brend-shme dhe evropiane, kam vrejturdhe krahasuar edhe metodikn epuns, standardet e larta t angazhi-mit e profesionalizmit t stafit, atijgrupi njerzish q ekziston mbaspersonave t skens politike, kamevidentuar kriteret e transparencsndaj publikut q ktu konsiderohent pakompromentueshme.

Arnisa thot se prmes ksaj pra-tike ka arritur t shoh edhe at qe bn politikn t njjt kudo: mbro-jtjen e interesave krejtsisht t ndry-shme n rangjet m t larta, pr-plasjen e ideologjive q mbulojn

t gjithe skeptrin politik nga e majtan t djathtn, prfytyrimet e ndry-shme mbi konceptin e s mirs sprgjithshme, sfidat e prmirsimitt cilsis s demokracis, sfida eeliminimit t burokracive, prpjek-jet pr kaprcimin e hendeqeve mespopullit dhe prfaqsusesve t tij,problemet me t cilat ndeshet sotshoqria gjermane edhe n kuadrine madh evropian.

Tryeza shqiptare

do vit pr mbrmjen epraktikantve n mjediset e

Bundestagut organizohet edheaktivitet prezantues pr vendet ngavijn praktikantt. Me ndihmne Amasads Shqiptare n Berlintryeza e shqiptare kt vit synonteprezantimin kulturor t Shqipris

pr botn e jashtme. Fletpalosjedhe broshurat informativplotsoheshin edhe me ushqimtradicionale shqiptare dhe ver ngBerati si dhe libra pr historin Shqipris dhe t artit shqiptar.

Nga krahasimet mes puns ninstitucionet shqiptare dhe atgjermane dy praktokantt shqiptar, Arnisa Tepelija dhe ErmaNdini, thon se kan identifikuashum aspekte konkrete q mun

t prmirsohen n Shqipri. Arnisa tregon se deputeti me t cilin kpunuar intensivisht sht antai Komisionit Parlamentar t Peticioneve, ku prpunohen ankesat qytetarve dhe prmirsimi i ligjevsipas propozimeve t tyre konkretn fusha q i prekin direkt. M kimpresionuar thell puna q bhepran qytetarve ktu, q pavarsisht se jo perfekte, ushtrohet nshkall t panjohura pr ne. Mnyrse si ata trajtohen sht barometi funksionimit t demokracis. Kjos bashku me transparencn n punn e institucioneve sht dika qtashm e kam przemr ta gjej edhne Shqipri, e n mos qoft akomaty, t jap kontributin tim modest pr ta br t mundur. - thotArnisa duke konkluduar me fjaltBesoj se jam rritur goxha nprmet ksa raktike


5/16


fokus Deklarimi n al e ka br urgjent nj mbledhje t OKt diskutuar rreth ktij krcnimi t ri mbar b

nga Gzim HoxhaRoboti vrass gati?nga Google-i thot dikush tjetr.M skeptiku bn kt koment Se-riozisht e keni? E keni par ndon-jher Lindjen e Mesme? Ata jeto-jn si n vitet 100 pas Krishtit. Nkohn q ata do t prodhojn njrobot t till, Perndimi do t ketzhvilluar raketat ndrplanetare dhedo t kolonizonte planete t tjera.(Me siguri ata do t donin t emi-gronin atje.) Nj koment tjtr qia vlen t pasqyruar Vetm elitat

jan t af ta pr t zhvilluar gjra ttilla. Vrtet besojm q disa idiotq fshihen skutave t ken mund-si t bjn dika t till? JO. Ashtusi nuk besohet q ata po vetfi-nancohen, ata i marrin prat e tyrenga elitat pr t bler makina apoartileri, sidoqoft elitat mendojnse ne jemi aq budallenj sa t mos ekuptojm dot as kaq gj.

Ka dhe prej syresh q dukenmjaft t friksuar dhe nuk kan faj.Sulmi i fundit terrorist q ndodhidje n aeroportin e Stambollit dheq shkaktoi 41 viktima nuk sht

shaka. Tmerri i dikujt duket qartn komentin e tij ai pyet Pse kaqshum meshkuj nga Lindja e Mesmepo studiojn pr elektro - teknik nSHBA? Sepse jemi kaq t marr qi lejojm. ia kthen nj tjetr. Njfrik e ngjashme shfaqet edhe n njkoment tjetr Ata po vijn n kopen SHBA pr t studiuar pr elektro teknik dhe kompjutera.

THE SUN ka publikuar nj fotot nxjerr nga filmi TERMINATOR

me protagonist aktorin e mirnjohurArnold Zhaceneger, pr t krijuar njide mbi pamjen e mundshme t saj,por realisht makina vrasse mund tjet ddo gj, nga nj min inteligjen-te deri tek nj dron q mund t pr-shtatet pr nj arm automatike.

OKB ka nxjerr udhzime striktepr qeverit mbi prdorimin e ar-mve t tilla n mnyr q ato tmos prfundojn n duart e tyre.Ndrsa kta robot mund t jenn fazn fillestare pr vendet meteknologji t prparuar, ato mundt riprodhohen fare leht, thuhet

Mbrm pash n TITERnj artikull q m trhoqipa mas. Portali THE SUN

kishte publikuar nj shkrim me titull:Makina vrasse. OKB njofton se ter-roristet po krkojn t ndrtojnnj robot vrass . Krkimi shokuesi OKB nnvijzon perspektivnterrorizuese t ekstremistve pr tlshuar npr bot makinn vrasse. kshtu e nis shkrimin e vet gazetari.Kjo merret vesh q do t shkaktonte

masakra me kosto zero nga pik-pamja njerzore.Ky shkrim q sht thjesht nj

publikim i nj raporti t OKB shtbr shum i famshm n titull.Mbrm kur un e shprndava ishai 525 ti ndrsa sot n mngjes kynumr kishte arritur n 1093. Dhenuk kan faj njerzit pasi rreziku imasakrave mizore t ktyre maki-nave sht i pamat. Kemi par ro-bot q po rrmbejn role njerzoredhe po bjn t mundur ve lehtsi-min nga barra e punve shtpiakedhe krysisht manifekturore, por kjoprve rrezikut t rritjes s paunsismund t oj edhe n devijim t ktij

qllimi n nj tjetr, at ushtarak.Deklarimi n fjal e ka br

urgjent nj mbledhje t OKB prt diskutuar rreth ktij krcnimit ri mbar botror. Ekspert nganj dyzin vendesh u mblodhn nGjenev pr t par mundsin realet implikimit t sistemeve vrasseautomatike pa kontrollin e njerzve.

Un nuk mund t v n pikpy-etje vrtetsin e ktij raporti pasinuk besoj q OKB tia ket fut kot. Popyetja q ia vlen t ngrihet me forcsht kjo: Sa e vrtet tingllonkjo pr lexuesit?. Kt e gjen po tlexosh 22 komentet brilante t tij. Kaprej tyre q jan denigruese. Psh, nj

thot: Jam i terrorizuar. Kta nukdin as t prdorin tualetet. Apon nj tjetr thuhet Nuk e besoj qkjo t ndodh pasi ku do ti gjejn 72t virgjrat e premtuara? far bu-dallallku! Nse dikush do t lshojrobott vrass, kta do t jen tek-nokratt globalist.

Nj tjetr nuk e beson ai hedhdyshime t forta mbi mundsin eprodhimit t tyre duke thn Kjosht historia m absurde q kamlexuar ndonjher. Terroristt jeto-jn skuta ve n rrugt e Bejrutit . Kaqbudallenj na bjn neve kta pr t besuar se ata kan nj rrjet kaq tmadh shkenctarsh dhe nj grupkq t gjer prodhimi a e ditur s kushjan dhe ku ndodhen? Ose njtjetr duke ecur po n kt drejtimthot Jam i sigurt se ata presin tmarrin nj grant nga Obama pr tfilluar ro ramin e robotve. A o

ndr t tjera n raportin e OKgjithsesi terroristt nuk do tohen me kt gj. E pr tu srish tek komentet. Gjen dmente t tilla Mua m dukesi demokratt, e kaluan ligjin trollit t armve pa pyetur nligj do t kishte efekt apo jot z edhe komente denigruevet OKB. Ja nj Ata e kan trobott vrass. Ata quhen terrradikal islamik. Ata nuk jan

teligjent sa duken prndryshdo t besonin n premtimin virgjrave , por ata jan t biApo dikush propozon zhene OKB s n strasburg dhfinancimin e tij t mtejshmsipas tij ajo sht kaq e pavles

Tek e fundit sa e rndssht kjo gj? N kontrast mlajm po n TITER pash njlajm por nuk m kujtohet asdhe as portali q e kishte pubat. Shkurtimisht aty flitej pimin e shkretriva t Sudamagazina ushqimore. Pashfoto ku gra dhe vajza prisnin nt shkrettirs t merrnin ush

Fytyrat e tyre fshihnin me mnj prvuajtje t madhe dhmundimin e uris. Nj tjetjepte pamjen e nj aeroplhidhte nga ajri pako t tra mhma ushqimore.

Po ka edhe m n njshkrim t hasur po n TITEpr pagat disa miliona dollt shefave ekzekutiv t komm t mdha amerkane. Atgjithashtu edhe pr nj rendshefave m t pasur n bot. Dprej jush do t thot nuk kat keqe. Dhe ashtu sht prato jan frut i puns s tyre. Pshum se pasuria e tyre m

shqetson kontrasti i madh bot. Papunsia e cila sht shmadhe kudo dhe kjo vjen edhsoj e nj keq shprndarje t msive. Dikujt i jepet mundsialvizur, pr t br, pr t thnt menduar dhe pr t ndrnj tjetri jo. Pse? A nuk vijm nt gjith njsoj?, t gjith lakur

Pr ta mbyllur, un kuptky shkrim nevojn e nj ndrrrnjsor n politikn globalejn pr nj rend t ri botpara, pa fe, pa kotsira q po elin njeriun n suzn e materiaNevojn pr nj qeveri GLOBA

Dua ta mbyll me nj komepr mendimin tim sht m pHej Njerz. Kam nj ide. Sna mve t rrim dhe t mos bjmpr problemet me t cilat plemi. Jemi br t but, t dhdhe t trembur.

HE SUN ka

ublikuar nj fotonxjerr nga filmi

ERMINATOR me

rotagonist aktorin

mirnjohur

rnold Zhaceneger,r t krijuar nj

de mbi pamjen

mundshme taj, por realisht

akina vrasse

und t jet ddoj, nga nj min

teligjente deri tek

j dron q mund t

rshtatet pr njrm automatike.


6/16


ktualitet Policia bn t ditur se sht gjetur edhe nj makin edjegur q dyshohet t jet e grabitsv

Kontrollet tatimore

bazuar n risk

dministrata tatimore po ap-ikon metodn e riskut pr in-pektimet tatimore n kuadraksioni antiinformalitet qshtatorin e vitit t kaluar.

kt kuadr Drejtoria e

hshme e Tatimeve ka pr-nj material sensibiliue-

me t cilin jepen detaje sektohen bizneset me risk tazioni.

ministrata tatimore n siste-aj informatik, ka t eviden-klaratat q subjektet pasqy-a i prket aktivitetit q ata. N koordinim edhe mestratn e Doganave, n koherret informacion lidhur mesionet e kryera dhe saktsisyrimit n tatime dhe dogana.kt kuadr, i jepet prioritetit t disa risqeve potenciale,mund t shrbejn si indice

nd t ojn pr verifikim dhel nga ana e tatimeve.

ku i regjistrimit

kt rast administrata tati-erifikon nse transaksioneta jan realizuar nga subjek-

ve, dhe jo nga raste t tjera.ifikohen edhe rastet kurnes mbyll NIPT-in dhe ri-

t ri, n t njjtn adres,njjtin aktivitet, n emr

personi tjetr. Bizneset qn n kt mnyre pr tiugur taksave, jan objekt itimeve t detajuara, pohoj-met.

ku i raportimit

kt rast Drejtoria ehshme e Tatimeve kryq-yesisht t dhnat q merrenklarimi i librave, me ato t

doganave, si dhe informacionetnga institucione t ndryshme, etj.me deklarimet q pasqyron tat-impaguesi, dhe evidenton nseka raste jo t pasqyruara korrekt,

kryesisht pr: Deklaratn e TVSH Deklaratn e Tatimit mbi Fiti-

min; Deklaratn pr Tat. e Thjesh-tuar Fit.; Deklaratn e Tatimit nBurim

Deklarata/Listpagesa prKontributet Shoqrore dhe Shn-detsore, TAP

Deklarata individuale Vjetorepr t Ardhurat Personale, etj.

Gjithashtu risku i raportimit ireferohet edhe rastit t kryerjes sshitjeve pa lshuar fatura, pa paturkas fiskale, ose duke patur kasdhe mos lshuar kupon tatimor,pr efekt fshehje qarkullimi.

Risku i nndeklarimit

Konsiderohen rastet enndeklarimit te mimevedhei xhiros. Tatimet sqarojnse ne kete rast, subjektet fa-turojn mallrat dhe shrbimetme mime m t ulta se atoreale, si dhe me vler t ndry-shme nga ajo ka arktojn.Nndeklarimi i blerjeve, prirjae fsheh es dhe mos as rimit

Katr modulet si przgjidhen bizneset

Nj grabitje e paprecendetka ndodhur sot n Rinasduke vn n dyshim t

madh sigurin e t vetmit aeroportndrkombtar n vend. Vetm njdit pasi policia tha se po bjmkontrolle t rrepta n Rinas dhese kemi shtuar forcat, madje dheqent eksploziv, papritur rezul-ton se e gjitha kjo ka qen nj bllofnga ana e shtetit.

Nj ngjarje tejet e rnd kandodhur dje n mes t dits (ora14:45) n mjediset e brendshme tpists s aeroportit t Rinasit, farepran avionve dhe udhtarve.

Tre persona t armatosur dhe

me maska deprtuan deri nterminalin e brendshm, pranpists dhe arritn q t grabisinthas me para dhe t largohen paasnj problem.

Forca t shumta t policisjan vn n ndjekje t autorve

gjarja n aeroport

nohet rnduria, grabitjeaprecedent nn e Rinasit

as kryen grabitjen

ektakolare posht

kallve t avionit

he nn hundn e

rcave t policis, t

rforcuara, autortvjedhjes s Rinasit

kan vn fakn

akins

200 mij euro, por mund t jetedhe m e madhe.

Ndrkaq, policia bn t diturse sht gjetur edhe nj makin edjegur q dyshohet t jet e gra-bitsve, pran urs s Tapizs.

Nj dit m par u raportuase n kt aeroport dhe n zonnpran tij u shtuan masat e sigurispas sulmeve terroriste n Stam-boll, por Gjithsesi policia ka

t ngjarjes, ndrsa dy grupe tForcave t Ndrhyrjes s Shpe-jt dhe RENEA-s jan nisur drejtvendngjarjes.

Pika t shumta kontrollijan ngritur n hyrjedaljet ekryeqytetit.

Bhet fjal pr nj grabitje tndodhur n aeroportin e Rinasit.Burime nga policia paraprakishtthot se, shuma e grabitur sht

t blerjeve me qllim justifikimin dhe fshehjen e shitjeveprfshihen gjithashtu ne riskue nendeklarimit.

Risku i kreditimit

Ky lloj rrisku ka lidhje me te

pricn kreditore afatgjat t pajustifikuar dhe rastet kur subjektenuk arrijn t justifikojn ligjrishgjendjen e mbartur kreditore. Nkuadr t konsolidimit, standartizimit t proedurave, sigurimit tkonkurencs s ndershme dhe shmangies s abuzimeve me taks0, n partneritet me subjektin, administrata mund t kryej saktsimt situats fiskale dhe/ose ndryshim t prgjegjsive tatimoresqarojn tatimet.

Kontrollet mbi baze rrisku,

si u arktuan 8 mln euro

n 8 biznese

Verifikimi i kryer mbi 1358 taimpagues t TVSH-s nga data 8 mar2016 ka dhn nj shtes prej 2,9 miliard leksh n buxhetin e ktij vitSipas nj raporti t Fondit MonetaNdrkombtar, Rajoni i Tirans spkati, ku hulumtimi i 651 rasteve n bizneset e TVSH-s rriti me 1,5 miliardlek rezultatet e t ardhurave.

Zyra e taksave regjistroi njt ardhur prej 1.1 miliard lekn vetm 8 raste nga 15 kontrollt ushtruara. Kto kontrolle janbr n segmente t biznesit mrisk t lart, duke u prqendruan metodat moderne t menaxhimit t rrezikut.

Fondi kshillon q fushatkundr informalitetit duhet tshoqrohet me nj monitorim tfuqishm t performancs, duke fokusuar n nj numr relativisht vo l t tre uesve k .

marr masat e nevojshme dukrrethuar zonn.

Gjendet e djegur

makina e autorve

Pas kryen grabitjen spektakolare posht shkallve t aviondhe nn hundn e forcave t polcis, t prforcuara, autort e vjedhjes s Rinasit i kan vn flaknmakins n FushPrez, pranurs s Tapizs. Mjetin tip BenML, me t ciln mendohet se larguan nga mjediset e aeroporttre grabitsit, sht gjendur i shkrumbuar nga policia, duke brtepr t vshtir verifikimin e provave. Forca t shumta t policis

jan vn n ndjekje t autorvt ngjarjes, ndrsa dy grupe t Forcave t Ndrhyrjes s Shpejt dhRENEA-s jan dislokuar tashm nvendngjarje. Dje, pika t shumtkontrolli jan ngritur n hyrjedajet e kryeqytetit.


7/16


aktualitet Turqia sht goditur katr her nga sulmet terroriste brenda vitit, 20 korrik 20tetor 2015, 22 janar 2016 dhe 28 qershor 2016, duke shkaktuar mbi 300 t

Lidert botror kan

shprehur solidaritet me

popullin turk pr humbjete jetve njerzore, ndrsa

kan dnuar njzri sulmet

terroriste. SHBA dhe BE kan

ofruar mbshtetje pr Turqin

Terrorizmi godet srish Turqin,42 t vdekur n aeroportinAtaturk

T shtna me arm kallashnikov dhe tre shprthime kamikaze n brendsi t aeroportit m t madh t Turq

Tre shprthime t fuq-

ishme terroriste dhe disat shtna me arm kan

onditur mbrmjen e t mar-s Turqin e pikrisht zemrn eambollit aeroportin Ataturk

uke ln rreth 42 t vdekur e taktn 239 t plagosur. Tre kami-az kan qlluar fillimisht mem kallashnikov n brendsiterminaleve t aeroportit e m

as kan shprthyer veten meksploziv pikrisht n salln ebrritjes s pasagjerve ka ka

hkaktuar panik dhe gjakderdhjeafund. N krye t sulmit men-ohet se kan qen 7 persona. 3amikaz, 3 persona jan arrati-

ur dhe nj grua e cila sht ar-stuar menjher pas sulmeve.

ulmet mendohet se mbajn au-rsin e Shtetit Islamik (ISIS).ga ky sulm, ministria e JashtmeShqipris bn me dije se nuk

a shqiptar t lnduar nga sulmirrorist. Turqia ka prjetuar disaste shprthimesh gjat muajvefundit, t cilat jan lidhur me

urdt apo me militantt e Shtetitlamik. Mes tyre rasti i Stambollit pati pr objektiv turistt, pordhe shprthime n rajonin Jug-ndor me shumic kurde q kanhnjestruar forcat e policis dheshtart. Sulme t tilla jan rritur teprmi n shkall t gjer dhe

ekuenca t larta, duke friksuardjeshm turistt e huaj e dukeell pr pasoj dmtimin e eko-omis turke, e cila bazohet krye-sht nt ardhurat re turizmit.

Aeroporti Ataturk i Stambol-

lit, ku ndodhn sulmet terroriste tdits s mart, sht i treti n Eu-rop pr nga numri i pasagjerve,teksa n vitin 2015 jan shnuar plot61.8 milion t till q kan kaluarprmes terminaleve t tij. Ai konsid-

erohet gjithashtu nj nyje lidhse e

fluturimeve mes Europs dhe Azis.E gjith bota

mbshtetje Turqis

Lider europiane dhe botrorkan shprehur ngushllimet e tyrepr viktimat e sulmit n aeropor-

tin Ataturk t Stambollit. Shtpia

e Bardh nprmjet zdhnsit tsaj Josh Ernest ka dnuar sulmindhe ka shprehur ngushllimet prt gjith familjart e viktimave.Ne mbetemi t palkundur nmbshtetjen ton ndaj Turqis,

aleatit ton n NATO dhe pa

ton, s bashku me miqt tat gjith botn sa koh prbme krcnimin e terrorizmedhe kam br n t tjera rrme Turqin, dnoj ashpr sdhe dua t siguroj se ne muzbulojm kush fshihet pas ndhe kshtu t bashkuar ne t bjm gjithka pr t terrorizmin, veanrisht nrajon. Dhe ne kemi frik ssulme terroriste t cilat pasotjer n vend, mund t prkjn m shum situatn nPor ne duhet t veprojmsht ajo q bjm n EuropFranc, po koordinojm shr

tona t inteligjencs dhe vee nevojshme kundr terrodhe trafikimit, u shpreh preti francez Fransua Hollande

M lejoni t shpreh nglimet e mia t gjith famit afrme t viktimave t sulaeroportin Ataturk t StamN kohra t tilla ne duhet tt bashkuar, u shpreh presiKshillit Europian, Donald T

Ndrkoh ka reaguar kandidati republikan pr dent Donal Trump. Kjo ndodh sht vrtet dika sshum e keqe. Duhet t tregt zgjuar q t mbajm temin jasht Shteteve t Basht Ameriks, tha ai. Sulmidnuar edhe nga kryeministian, Mateo Renzi, homologfrancez Vals dhe shum zyrlart n bot.

Deklarata

Topi: Ndajm dhimb

me popullin turk

Kryetari i Fryms s Re DemokBamir Topi e ka konsideruar sterrorist n Turqi nj ngjarje trndrkoh q ka theksuar se terrprbn rrezik pr stabilitetin n raj

N nj postim n rrjetin socialbook, Topi shkruan se, terrorizmirreziku m i madh pr shoqrinshpreh keqardhje pr popullin turnderuar miq, ngushllime dhe solidme viktimat e sulmit t mbrmshAeroportin e Stambollit! Forc dhe pr kaprcimin e ksaj situate qprekur t gjithve!, shkruan kreu Bamir Topi.

T

errori q po prjeton qprej mbrmjes s dits s

mart Turqia ka prekur zem-rat e shum njerzve kudo nbot. 42 vet mbetn t vrarnga shprthimet kamikazet 3 terroristve, t cilt si-pas dshmive n vendngjarje,prpara se t shprtheninbrezat me eksploziv kan ql-luar me kallashnikov n dre-jtim t njerzve t shumt naeroport. Ndrkoh, kamerate aeroportit Ataturk kan ka-pur momentin kur nj efektivpolicie ka mundur t neutral-izoj njrin nga agresort dukee plagosur me arm zjarri, gj

q i ka dhn mundsi shumnjerzve t largohen nga rrezjae shprthimit t eksplozivit, tcilin, terroristi edhe pse i pla-gosur, ka mundur ta aktivizojduke u hedhur m pas n er.

T

paktn 250 ushtar tShtetit islamik jan vrar

gjat nj sulmi ajror n Fallux-ha t Irakut. Sulmi vjen 24 orpas sulmit n Stamboll ku dys-hohet se ISIS sht prgjegjs.Mediat amerikane raportojnse gjat aksionit jan shkatr-ruar 40 avion. N pamjemund t shihen bombardimete kryera nga SHBA.

Nj burim ushtarak kon-firmoi pr BBC se nj numr ilart ushtarsh ishin nisur dre-jt provincs s al Qaim n kufime Sirin. Ky qytet sht enden duart e kalifatit. Falluxhasht liruar ditt e fundit nga

ushtria irakene n bashkpun-im me koalicionin ndrkom-btar. Falluxha ndodhet rreth50 km nga Bagdati dhe endeluftohet n veri t Siris qsht nn kontrollin e kalifatit.

Sulmiaksioni

Po qllonte pasagjertn aeroport, polici heroneutralizon terroristin

24 or pas tragjedisn Turqi, SHBA vret250 ushtar t ISIS


8/16

1 korrik 2016 fryma e re 8fryma e re 8

konomi Problemi i dyte ishte kuponi tatimor dheanomalit rastsore ne lidhje me te

frsisht 100 % e bizne-seve mendojn se forcimii masave shtrnguesvedhe gjobave super t lar-

ntor t vitit t kaluar i hapikorrupsionit e abuzimeve,soi klimn e biznesit, rritie bizneseve dhe harxhoi nj

mir t energjive t bizne-r prmbushjen e kritereve,krijuar kushtet e favorshme

plementimi i ligjit t ishtel. Nse masat ndshkueseba dhe kontrolle t shpesh-

e do t riktheheshin, 100 %eseve kan pohuar se do tin n mas duke mbyllur

etin t paktn me letra. Ktote kan dal nga nj studimor mbi efektet dhe impli-

e ligjit pr Procedurat Tati-q zhvilloi Nisma Thurjebshtetjen e Perform (Per-g and Responsive Sociales, sht nj projekti i fi-ar nga SDC dhe i implemen-a HELVETAS Siss Interco-on, n bashkpunim me

tin pr Evropn Qendrorendore t disa fakulteteve tsitetit t Fribourgut.)

e hulumtimeve ishtenketimi i 100 bizneseve nkryesore t vendit t cilat

ohuar se, ligji aktual i proce-, l vend pr keqinterpretima e organeve ligjzbatuese.blemi i pare, tek i cili bizne-kusuara ishte inventari dheustifikuese e mallit.blemi i dyte ishte kuponir dhe anomalit rastsoreje me te.blemi i trete ishte punonjsittruar dhe te paregjistruar.hur me eksperiencat e tyre,aguesit tregojn se n disata jan detyruar t shtypintatimor, edhe n ato peri-

kohore q nuk kan pasurvetm pr t shmangur

ptimet e mundshme me in-rt tatimor, t cilt mund

ho n r abuzime n a ana

e tatimpaguesve dhe rivlersojnxhiron e biznesit.

Mosafishimin i mimeve tmallrave apo shrbimeve duket tjet nj problem me t cilin mund tabuzohet nga punonjsit tatimor.Prfaqsuesit e bizneseve deklaro-jn se sht pothuajse e pamundurt deklarohen mimet e nj numrishum t lart t artikujve dhe ndisa raste kjo prbn nj mundsiabuzimi nga ana e inspektorve

Nj problem tjetr q kanhasur bizneset, sht n lidhje

me prditsimin e t dhnave, kumund t prmendim konkretishtvendosjen e gjobave pr mospr-puthje t adress s regjistruart biznesit nga ajo aktuale, bren-da nj periudhe kohe shum tshkurtr nga data e ndrrimit tksaj adrese.

Nj problem tjetr q tatimpa-guesit prmendin sht refuzimigjate ankimimit pr gjobat e ven-dosura n t shumtn e rasteve,nga Drejtoria e Apelimit Tatimor(vetm 7% e gjobave t ankimuarajan fituar nga tatimpaguesit,kurse 93% e tyre jan refuzuar).

Bizneset krkojn q t krijohen

mundsit qe aksesi n informa-cion mbi krkesat ligjore pr pro-cedurat tatimore t jet i thjesht,i leht dhe i kuptueshm pr tgjith, kjo pasi pjesa me e madhee biznesit t vogl dhe t mesmsht e prbr nga individ qe nukkan arsimin dhe njohurit e nevo-jshme pr ta aksesuar informacio-nin ne kushtet si serviret sot.

Nj paket informacioni (kun-drejt nj pagese simbolike) ti jepetdo biznesi q regjistrohet pr heret par n QKR. Gjithashtu njohuritmbi ligjin pr procedurat tatimorenga biznesi i vogl dhe i mesm janshum t pakta, gati ne nivelin zero.Gati 100% e bizneseve te fokusuaranuk kishin njohuri mbi sanksionetqe ky ligj prcakton.

Kan munguar fushatat e in-formacionit nga ana e organeve

r e se. informacioni mbi

ndryshimet e bra n kt ligj kaqene prcjell tek biznesi n niveleshume t ulta.

Vlen pr tu theksuar fakti qm shum se sa ligjit, biznesi ivogl i bindet krkesave t ins-pektorit tatimor pa dyshuar asn-jher pr ligjshmrin e ktyrekrkesave

N t shumtn e rasteve, po-hojn bizneset problemi mmadhor sht sjellja e inspektor-eve tatimor, t cilt shfaqen nambientet e aktivitetit ekonomik

pr t kryer kontroll pa lajmruar,shpeshher duke krijuar nj situ-at terrori, edhe pse do tatimpa-gues ka t drejt t trajtohet nmnyr t sjellshme gjat gjithkohs, prfshir ktu periudhnkur i krkohet informacion apokontrollohet.

Disa prej tatimpaguesve pra-nonin se n nj situat t till, mevendosjen e nj mase ndshkimoret rritur disa-fish, ata do t rreziko-nin operimin n kushte totalisht in-formale duke korruptuar inspekto-rin tatimor prgjegjs pr zonn.

N t njjtn linj t nj situatehipotetike, sipas pjess m t mad-

he t bizneseve te fokusuara, limitii siprm i masave ndshkimore, qdo t rrezikonin seriozisht bizne-sin e tyre, jan gjobat rritse prmoslshimin e kuponit tatimor (50000 lek n konstatimin e par, 100000 lek n shkeljen e dyt, ndjekjepenale n shkeljen e tret), si dhegjobat rritse pr mosdeklari-min e punonjsve (50 000 lek neshkeljen e par dhe ndjekje penalen shkeljen e dyt).

Sugjerimet e bizneseve

Bizneset e anketuara krkojnq t ngrihet krijimi i sistemevelokale qe informojn biznesin mbido ndryshim qe i behet ligjit prprocedurat tatimore.

Ata krkojn gjetjen e njhapsir kohe nprmjet njoftimitparaprak me shkrim pr kontrol-let e thelluara e do te realizohen.

me parimet kushtetuese.N rast se nj inspektor tatimo

humbet dy shtje, pr dy rastsanksionesh t vendosura nga aapo nj grup ku ai bn pjese, gjatapelimit n Drejtorin e Apeliapo n Gjykate, ather ai te konsiderohet automatikisht subjeki nenit 248 te Kodit Penal Shprdorim Detyre dhe ti referohet organeve ligjzbatuese.

Jasht ligjit 9920, nga biznesee fokusuara u krkua rishikimi

mundsis se zgjerimit te fashndarse nga biznes i vogl ne bznes i madh, si nj mase e cila dt bnte te mundur uljen e informalitetit.

Eksperiencat rajonaledhe evropiane

Maqedonia

Te gjendura prball deficitevbuxhetore n rritje, pas krizs ekonomike t vitit 2008 shum vendn zhvillim ju drejtuan ekonomisinformale pr t gjeneruar t ardhura shtes. Pr kt qllim thuajse t gjitha vendet e rajonit kanrishikuar ligjet fiskale dhe vea

nrisht procedurat tatimore pr prshtatur ato me nj efikasitet mt madh kundr evazionit.

Eksperiencat rajonale dhe atevropiane, tregojn se penalitetekr esisht mbi biznesin e vo

Bizneset krkojn q Realizimii kontrolleve t befasishme tbeht me nj cikl periodik jo mpak se 90 dit. Pra nse nj bizne-si iu b nj kontroll i befasishmdhe rezultoi n rregull, atherktij biznesi t mos ti behet mekontroll pr t paktn nj periud-he 90 ditore.

Bizneset sugjerojn aplikimin eGjobs Kshilluese pr shkelsit ehers s pare.

Penalitetet e sanksionuara n

ligj t jen nen nj logjike propor-cionaliteti, sipas prcaktimit tfundit t br nga Gjykata Kush-tetuese ne vendimin e saj

T prcaktohet ne ligj dhe tnjihet periudha e provs pr pu-nonjsit e rekrutuar rishtaz, peri-udhe kjo q duhet t jet me egjat se 15 dite kalendarike.

T reduktohen gjobat prshkelje jo-fiskale si jan mosaf-ishimi i lists s mimeve, par-regullsi protokollare n prpilimine faturs tatimore ne nivele t paraprej jo me shume se 2.000 lek treja.T vendoset nje afat mbi 30dit kalendarike pr prditsimin

e t dhnave t biznesit si shtadresa, vendi i kryerjes se aktiv-itetit etj.

Heqja e rivlersimit tatimorne rast konstatimi shkeljeje, si njmase abuzive, e cila bie ndesh dhe

Biznesi i stresuar00% e tyre marrin nonsiderat falimentin

nse rriten gjobat


9/16


ekonomi Sipas tatimeve, aji n kt rast ka qen bizneseve, q jan vonuar me dekla

shtrohen sipas parimit t propor-onalitetit.

N Maqedoni, nuk ka ligj teant pr siprmarrjet (ndrmar-et) e mesme dhe t vogla q kon-derohen si biznesi i vogl. Funk-onimi i ktyre siprmarrjeve shtegulluar me rreth 60 ligje, secili n

uadrin e fushs q mbulon.Sipas Ligjit maqedonas pr

hoqrit Tregtare (n kompe-nc t seksionit juridik t Min-tris s Ekonomis s Maqedo-

s), tregtart klasifikohen negtar t mdhenj, t mesm,

vegjl dhe mikro t vegjl, narsi t numrit t t punsuarve,

ardhurave vjetoreGjoba pr moslshim fature n

aqedoni vijon nga 5000 deri ne0,000 dinar, sipas kategorive tzneseve.

Pr mosdeklarim t pagave naqedoni bizneset paguajn pe-

alitetet 40-90 paga.Personat fizike q nuk janregjistruar paguajn nj gjob

000 deri n 10 mij dinar.N Maqedoni neni 279 i Kodit

enal i cili prcakton q evazioni

skal dhe mashtrimi me t dhnatanksionojn dnim me burg ngamuaj deri ne 3 vjet.

Mali i Zi

Ne Malin e Zi r moslshimin

e faturs tatimore TVSH gjobatvariojn nga 3000 n 20000 mijeuro n varsi t xhirove t bizne-sit . Bizneset q nuk regjistrohenbrenda afateve gjobiten nga 550deri n 11,000 euro. Mosdeklarimii punonjsve gjobitet me 50 200paga minimale.

do person i cili, me qllimevazionin fiskal t taksave,kontributeve apo detyrimeve ttjera financiare, jep informacionefalse apo nuk raporton t ardhurat

me qllim prfitimin e padrejte,pr shuma q kalojn vlern prej1000 euro, dnohen me burgim nemaksimum me 3 vite dhe gjob.Nse shuma e evaduar kalon10,000 euro, dnimi sht nga1n 6 vjet dhe gjob. Nse shumakalon 100,000 euro, dnimi shtnga nj n 8 vjet dhe gjobe.

ItaliaMoslshimi i faturs tatimore

penalizohet me 100-200 % tvlers s faturs.

Gjobat pr bizneset e paregjis-truara variojn nga 516 deri n15,493 euro. Nse rasti prsritet

aktiviteti pezullohet pr 20 dit.Mosdeklarimi i punonjsve n Italidnohet me gjob minimale 1950euro deri n 15,600 euro n varsit xhiros.

Evazioni tatimor enalizohet

n Iali me 100% deri n 200 % tdetyrimit. Ne Itali neni 385 i KoditPenal parashikon se: do personevador, i ndaluar apo arrestuar si-pas ligjit, dnohet me burg nga 6muaj deri ne 1 vit.

Gjermania

Shteti gjerman i ka rregulluarmarrdhniet me biznesin npr-mjet Kodit Fiskal. Penalitetet jant ndara sipas ligjeve q rregullo-jn marrdhniet fiskale me kat-

egori t ndryshme t biznesit.Kodi Penal i Gjermanis, i bn

reference Kodit Fiskal lidhur mednimet pr evazionin fiskal. Nenenin 370 te Kodit Fiskal Gjermansht parashikuar se, nj persondnohet deri n 5 vite burg dheme gjobe nse dorzon tek au-toritet tatimore apo autoritete tetjera, informacione te pasakta apot paplota lidhur me shtje t njinteresi t veante tatimore.

I njjti dnim me burg jepetedhe rastet kur nuk informon or-ganet tatimore lidhur me nj faktt rndsishm pr cshtje tati-more, te cilin sht i detyruar ta

bej; ose nuk prdor pullat e te ard-hurave apo makinerite e pullave tet ardhurave kur sht i detyruar tabej kt gj dhe si rezultat realizonfitime pr vete apo pr nj persont etr t adre te.

Avokati i Tatimpaguesve, pas ankesave t shumpo merr nga bizneset ka filluar shqyrtimin egjobitjeje masive me 10 mij lek pr deklari

vonuara t administratorve t bizneseve t reja. N to2015-2016 jan hapur 47 mij biznese t reja, por nukende sa prej tyre jan gjobitur.

Nuk kan t pushuar ankesat e bizneseve pr gjomasive me nga 10 mij lek pr pr vonesa n deklarregjistrimit t administratorit pr bizneset e reja t hn 2015-2016. Gjobat kan dal n sistem n datn 2shor, me njoftimin Gjob pr deklarim t vonuar ENr.1. Ky njoftim u ka shkuar nj pjese t madhe t biznt reja t regjistruara n 2015-2016. Kjo ndodhi pasi n

min tatimor koht e fundit sht aktivizuar sipas spistve t shrbimit , formualri E-sig 027, pr punsimlargimet rishtaz. Aktivizimi i tij ka br q sistemi t vegjoba 10.000 lek pr deklarimet, t cilat nuk kan respar afatin 24 or para. (Lexo: Revoltohet biznesi pr gjobmij lek; po na vihet edhe para se t marrim NIPT).

Sipas tatimeve, faji n kt rast ka qen i vet biznq jan vonuar me deklarime, pasi teknikisht me marNIPT-it sistemi online i tatimeve e regjistron automatikipasur nevoj pr dy apo tre dit. Mirpo bizneset q trohen pr her t par nuk i njohin ligjet dhe rregull

pr tepr remin online, ekspertt e tat(Lexo: Nuk dean n afat pjsit, bizneset

gjobiten 10 00Tatimet: Nuk ligjin dhe remin online).

Bizneset ana e tyre anse kto gjobat padrejta, praste kur datatimet njohin

lim pune pr administratorin sht m e hershme se marrjes s NIPT. Nj tjetr ankes lidhet me faktin q pr bizneset e vogla jan gjeneruar nga Drejtoria rajoTatimpaguesve t Mdhenj, nga t cilt ka ardhur dhe sa me njoftimin prkats (shiko shkresn n foto).

Por denoncimi m i fundit nga bizneset flet pr njthitje t tatimeve. Ekonomisti i nj firme ankohet

biznesi t vogl me nj t vetpunsuar sht gjobituDrejtoria e Prgjitheshme e Tatimeve 2 her pr t njjsye (deklarim i vonuar i administratorit), duke paraqitdokumentat prkatse Pas ankesave t shumta q ka ditt e fundit, edhe Avokati i Tatimpaguesve ka filluar timin e shtjes. Burime nga ky institucionet pohojnnjihen me problematikn dhe s shpejti do t prgatimaterial t hollsishm, ndrsa bizneset q kan amund t shkruajn n adresn [email protected]

Gati 40 mij biznese t reja t hapura n 2015-n dhn 5 mujorin 2016

Sipas t dhnave nga Qendra Kombtare e Bizn(QKB), n vitin 2015 kishte nj rritje t ndjeshme t numbizneseve t reja, rrjedhoj e aksionit kundr informt nisur nga qeverisa. Kt vit jan regjistruar 39,650 bikryesisht t vogla.

Rritja ka vijuar dhe n muajt e par t ktij viti, pritme normale. Pr periudhn janar-maj jan regjiedhe 7,571 biznese t reja.

N total pr periudhn 2015-5 mujori 2016 jan truar rreth 47 mij biznese t reja, por nuk dihet endprqind e tyre kan marr gjoba pr deklarim t vonadministratorve.

Lajthisin tatimet me gjobitj

masive: Bizneset marrin gjobdy her pr t njjtn gj


10/16


ultur

eatri jasht sistemit:Kapital politikapo biznes?!

para autoriale. Po pr munges tpolitikave t nxitjes s ksaj ve-primtarie, mbyll edhe ky regjisor

produksionet e tij, brenda nj kohet shkurtr. far ka ndodhur kta25 vjet me teatrin sht e paprece-dent, edhe pse ka qen nj tran-zicion i vshtir qoft n ekonomipor edhe politik. Rasti i teatritsht unik. Shkaku i ktij stanja-cioni; munges vullneti politik,munges ligji dhe tepri mentalitetipr t ruajtur konstitucionin cen-tralizues. Aktor q marrin rrogn shtet, nj kryeqytet ku skena epavarur mbetet vetm n varsit politiks si i vetmi burim ngarrjedhin edhe parat.

Jasht sistemit teatror

Veprimtaria e teatrit n vendin

ton vazhdon t funksionoj jashtsistemit teatror. Kjo do t thot sen munges t ligjit pr teatrin, kurekziston vetm nj qendr teat-rore, q lidhet me shtetin, shtrikthyer centralizimi i t ardhuraven nj institucion duke u bllokuardo nism e lir, private, e konkur-rueshme n treg. N kt logjik,para pak ditsh ka mbyllur shfaqjetnj projekt privat me nj institu-cion shtetror, ndryshe e konsid-eruar si teatr autorial, nj projektmodel si mund t jet kjo marrd-hnie. Kjo sht vepra Made inAlbania, nj bashkpunim i kom-panis Basha me Teatrin Eksperi-mental Kujtim Spahivogli. Ka

qen nj produksion i pavarur qka renditur nj list biznesesh sifinancues, pr t ciln Basha jepprvojn se n kt histori t tillaproduksione prmohen nga siste-mi i financimit t teatrit, ndrsateatrot shtetror nuk e justifiko-jn avantazhin pr nga cilsia.Ndrsa dalin jasht ktij sistemi,ky produksion q ngjan se kamundsi kompetitive, politika do-methn Ministria i njeh si projek-te artistike, jo si produksione. Dukekrkuar poseidimin e ktyre hap-sirave nga struktura shtetrore kjokompani sht e detyruar t lidhetme strukturat shtetrore pr t kri-

juar produksione t ksaj natyre,pr t pasur akses n infrastruk-tur. Ktu mbetet edhe thembra eAkilit, e dshmuar edhe n kohtkur nisn t lulzojn kompanite para private t cilat nuk mund tvazhdonin m etn si t tilla, duke

Kur vitet 2000 kristalizuankompanit e para privateteatrore, disa regjisorpatn nj lloj guximi

pr tiu prgjigjur tregut,roduksione konkurruese.zgjati shum pak, aq sa sot

en si shkndij, por me nj thellsisht demoralizuese.isma t para private, poth-

mbylln brenda vitit. Lvizjar shkoi drejt centralizimit

olimit total. Sot reflektohetndje ku sistemi teatror nri nuk ka nj mekanizm ind t koordinoj, financoj, e shprndaj produktin Ligji pr teatrin e shndr-

ligj pr Artin Skenik ka de-ar funksionimin e tij, dukehtuar kompanit teatrore, ndrsa parat shkojn

pr institucionet shtetrore.o shqetsime regjisort qmodelin e skens s pa-

me misionin politik pr tr plagt shqiptare e shohinasht sistemit t sotm.nj koh kur Teatri Kom-

mbeti e vetmja sken kuteatr n hapsirn e gatin banorve t kryeqytetit, tronditje tek regjisortdorzuar prball politiksse pr teatrin. Ministria e

s e shndrruar n nj ark

a asnjher nuk pati vullne-itik pr t kthyer syt drejtpr t inkurajuar nismn

private, dhe as t ndrtoji mbi ligjin e shembur n

nga rebelimi kolektiv i ak-dhe regjisorve.

a ky shkak u mbyll kompa-ar private teatrore n Shq-Publimedia, e drejtuar ngari Gzim Kame i cili kishteprmes nj prvoje riskuese biznes por dhe si regjisor iuar, nga t vetmit aktiv n

0-t, kur vendi po prjeton-mnyr drastike ndryshimet

ratike, dhe ende ekzistontemass nga diktatura.kt prvoj Kame na ka dshmi se si biznesi ar-

menaxhoj, organizoj dhe ttreg teatrin. N dy vjet jet

media mbyllet, me nj fundrues e demoralizim t thell.

Veprimtaria e teatrit n vendin ton vazhdont unksionoj jasht sistemit teatror

Sigurisht prej politiks, jasht ligjit

dhe stimulimit financiar.Regjisori Altin Basha mbyll

Oazin me nj jet gati 6 vjeare,1998-2004. N nj koh kur nisnt krijohen teatro t rinj shtetrore(Teatri i Metropolit, dhe TeatriEksperimental), jo aq potente,por thjesht si skena alternative,problemet financiare e detyro-jn Bashn ta mbyll kompanine tij teatrore, pa mundur ti rez-istoj politikisht nj strukture tbrisht q ekzistonte n sisteminton teatror n at koh. Ligji prteatrin, duket si nj pergamenanadollake pr ti prkrahur ktonisma t lira, dhe krijuar mundsireale pr nj treg teatror.

E njjta situat edhe pr regjiso-rin opozitar Armando Bora, qndan t njjtn eksperienc mekolegt e tij, ishte pjes e lulzimitt shkurtr t kompanive privateteatrore, duke shnuar shfaqjet e

Nj bilanc dramatik pr

tregun teatror n Shqipri:

Sistemi teatror nuk ka nj

mekanizm kombtar i

cili mund t koordinoj,

financoj, zhvilloj, dhe t

shprndaj produktin tea-

tror n Shqipri; Ligji pr

teatrin i shndrruar si ligjpr Artin Skenik ka defor-

muar funksionimin e tij,

duke prjashtuar kompanit

teatrore private, ndrsa

parat shkojn vetm pr

institucionet shtetrore mos u indentifikuar m si struk-tura teatrore, por si OJQ, pa asnjlehtsi ligjore.

Nj regjisor politik, ArmandoBora, ndonse i mungoi skenss teatrit pr nj koh t gjat, nrikthimin e tij me shfaqjen Ata

hyjn pa trokitur shfaq qart njpersonalitet politik. Duke dhnnj tekst metafizik me dy aktor,turi i tij artistik shfaq reminish-encn e s kaluars, si kjo vepronsot. Duket se ky udhtim i Borsdo t vazhdoj, jasht do pr-faqsimi institucional duke brnj rrug t pavarur, autorialeme sigln ndrkombtare pr njteatr q n fakt, pr nga temaduhej ta kishte mbyllur ciklin qyshpara viteve 2000. Por, n kt rik-thim edhe Bora mbetet jashtsistemit teatror. Me nj prvojt nisms private mjaft hert, kyregjisor i njeh politikisht punt

e teatrit. sht nga zrat q kapunuar e kundrshtuar njkoh-sisht pr ligjin e teatri qysh n vitin2000, dhe sot, thot se historia erregullimit t veprimtaris teat-rore n Shqipri sht ndikuar ngafaktor ekstra teatrore. Ai sht

dshmitar se si ministrat n dqeveri kan ndrhyr n teatduke dashur t bjn nj ligj pt, por jo pr ta rregulluar teatrin sveprimtari, por pr t fituar kapitapolitik. Pr pasoj, kjo ka sjell qligji t ket gjithnj problem duk

u br her i pazbatueshm dhher i pamundur pr t zgjidhuproblemet e ksaj veprimtarie.

Vetm pak muaj m pare, dukese regjisori Gzim Kame ka prsritur historin e tij por dhe nj gjurmt ln n teatr n fundvitet 90t, me ngritjen e Teatr Kame; idnovatore, pothuaj jasht sistemt sotm teatror. Me pretendimipr t pasur nj Qendr Teatrorprivate, ky model sjell rezultatinduhet patjetr nj biznes, mecenapr t mbajtur teatrin.

Nisur m hert si biznerestorant e resort, duke ardhugradualisht pothuaj pas 10 vites

n iden e vjetr t veprimtaris slir, private n teatr, Teatr Kamka ndrtuar nj oaz teatror, si biznes dhe kujtes. Rishtaz n ktveprimtari, kujtojm prvojn pare t tij, at t Publimedias, kudy producent ishin t gatshm

nga Violeta Murati


11/16


Qndrime m radikale ka regjisori Altin Basha, me rikthimin e kompBasha flet pr ngret me t cilat prplasen pr

me teatrot publik, at kombtar,eksperimental, dhe teatrin e ku-kullave. Repertori m i mir i ktyreinstitucioneve do t lviz gjatmuajve t vers drejt Kame resort,si teatr vere. Po nuk u vendos kjomarrdhnie, Kame vlerson se

privatt e kan t vshtir t ecin.I trhequr prej vitesh nga teatri

n Tiran, regjisori thot se pasperiudhs kur pothuaj i kishtevdekur dshira t punonte meteatrin, tani i sht zgjuar nIb, aty ku po ndrton QendrnTeatrore, duke realizuar pasionetbrenda kufinjve t tij, pa pasurtanim asnj penges, qoft edheligjore. Tani kam mundsin tjem jasht sistemit, jam i pavarur,ushtroj veprimtarin time profe-sionale, private, thot Kame nkt prvoj rikthimi.

Kshtu mbetet nj situatkaotike n kt fush, ku prve

shtetrorit gjith kolonia e teat-rit gjendet jasht ktij sistemi,me munges totale infrastruk-ture pa nj mekanizm kombtar.Nj mekanizm q ti prgjigjetmbshtetjes s iniciativs s pa-varur, i cili mund t koordinoj,

hidhnin para pr teatrin, pr tdrtuar shfaqjet. Bashk me emra

dgjuar, si Robert Ndrenika, Ro-nd Trebicka lan Teatrin Kom-tar pr t provuar kt fush tanjohur pr ta, si do ta merrninog, a do t mbanin dot familjet e

jaft dilema t ekzistencs me ktanat. Ishin miqt e mi, dhe patnesim tek mua kur ikn nga teatri,ujton Kame, i cili nga kjo prvoj,lativisht e shkurtr, shton se si kjo

un private arriti n nj organizimhe menaxhim t jashtzakonshmkompani teatrore. Kame flet pr

unn e madhe mbi reklamimin ehfaqjeve, si arritn t shisnin bile-t dhe aktort t shprbleheshin si

urr ndonjher, madje krahasuarhe me ditt e sotme.

Pa trokitur asnj dit n dyert einistris, ve n rastin e sigurimit t

apsirs, infrastrukturs, prej ksajfundit kompania u mbyll: mung-

prkrahjeje, munges t sallave.Krahasuar me kt prvoj,jaft t hidhur, Kame tani jep nj

shtrim tjetr, jasht sistemit ttm teatror, totalisht t re. S

ari me ndrtimin e biznesit, TeatriKame ka vendosur partneritet

financoj, zhvilloj, distribuojproduktin teatror n Shqipri. Kymendim i regjisorit Basha, vjenprball sistemit t sotm teatror,pr t ciln thot se nuk i prgjig-jet tendencave t tregut dhe kri-jimtaris teatrore, pa prmendur

izolimin dhe mungesn e plot tkontakteve dhe bashkpunimevejasht Shqipris. Teatri yn as nPrishtin nuk shkon e jo m pastajn Perndim ku zhvillimet teatrorejan shum larg nivelit t teatrit qne bjme sot.

Ligji pr teatrin, vetm

pr shtetrorin jo privatt

Pranuar se teatri po kalon njperiudh t vshtir, jo kriz porgjendje stanjacioni n krahasimme vitet 2000, kur pa lulzuar mirkompanit e para private teatrore,ato mbyllen pr shkak t mung-ess s vullnetit politik dhe mung-

ess s ligjit pr teatrin. Tentativae par pr t pasur nj ligj, ishtekoha kur ministr kulture u vu EdiRama duke shkaktuar nj protestkolektive t t gjith skenave artis-tike n vend, e sidomos t TeatritKombtar dhe ati t O eras dhe

Baletit. Ishte nj rast i paprecen-dent q artistt protestonin prligjin e teatrit, deri n futjen ngrev urie. Nj protest q u shtyppa arritur t bhej kauz politike,ndonse n t u angazhuan trupatdiplomatik n vend, opozita, ar-

tistt e gjith fushave.Me kt situat u pezullua do

nism private, duke mos arriturt rindizej nj debat tjetr prteatrin, ve atij sporadik q lidhets shumti pr vepra shqip n ske-n, dhe n asnj rast q prej 2000pr Ligjin e Teatrit, dhe konkur-rencn n treg.

Duhet kujtuar se pas dyshfaqjeve q krkonin guxim poli-tik, regjisori Gzim Kame krijontrupn e par private, n fillim t92, i cili s bashku me PllumbKulln q shkruajti veprn Ishullii mendur, gjetn producentin,duke vn nj shfaqje me 22 aktor

n mjediset e Piramids, si veprae par pas shembjes s bustit. Ebm kt shfaqje pr t treguar se,nse ktu ka qen vendi i diktatursdo ta realizojm kt vepr pr tashembur edhe si ide, prodhimine diktatorve n kt vend, thot

Kame. Regjisori emrohet mdrejtor i Teatrit Kombtar dpr nj tendenc t asaj kohejn pr t thyer barriern ishme pas 15 vitesh q teatkomunikonte me jasht. Nkoh ngrihet n kmb Ape Sokratit, me protagonistrin Mirush Kabashi i cili karekordin me shfaqjen, duke n kt koh, pr her t pashfaqje shqiptare, n Egjipgimi nga Teatri Kombtar e krijoj m 98-n kompaninrore Publimedia, paralel nisur me nj grup, punn pe teatrit- nj ligj i konsultupolakt, ekt, gjermant, nt. Mes vendeve t lindjes, pa ligj n kt koh ishte teatKame thot se morm katrele, gjermane, franceze, pola

eke, por q pas nj pun vlet madhe, u ndrpre pr shndrrimit t ministrit.

Por far ngrihet shqetraport me ligjin sot, pr regka nj pardigm t paradpasi ligji n pjesn m kryestij merret me veprimtarinstitucioneve publike duke hapsir t vogl veprimtapublike, kjo nj veprimtarstimuluar dhe e pa mbrotjur

Nga ana tjetr, vlersoheligj q nuk flet pr teatrin, dcilsuar si Ligji pr artin sndrsa buxheti mbetet i pdruar n Teatrin Kombtar dteatro rrethesh n varsi t ba

q ushqehen me pak para. Janq flasin pr nj situat teatrregres, si para viteve 90-t. ABora trheq vmendjen se soe domosdoshme nxitja e knive si nevoj e diverstitetit dhe tematikat n fushn e Pr kt arsye, vazhdon regjismunges t tyre edhe institupublike si Teatri Kombtar apri Eksperimental e kan t pdur t ndrtojn politika q dket nj institucion kombtar

Qndrime m radikaregjisori Altin Basha, me rikte kompanis Basha flet pet me t cilat prplasen prLigji pr Artin, ashtu si shfavorizon fund e krye vetstitucionet shtetrore, dhe krijimin dhe zhvillimin e ss pavarur. Ashtu si Boraky regjisor insiston n nimin e ligjit pr teatrin i cilision vetm pr dy instituciokryeqytet. N kto kushte mbetet skeptik mbi ndryshimsistemin teatror n vend, blnga nj ligj pa prespektivmund t stimulohet interesznesit pr financimet privatkrijimtaris teatrore.

Ndryshimet e vazhdueskan deformuar krejtsisht te Ligjit i cili kishte lidhje me

alizimin e tregut duke favoiniciativn e pavarur. Ky tipsht m fare aty, thot rePr t kjo sht nj semergjente ku nuk ka gatispr nj dialog t hapur dhstruktiv n a Ministria e Kult


12/16


hndet

A po smuren fmijtnga lodrat plastike?

Nj studim i ri publikuars 3t Ameriks rekom-andon se lodrat plas-tike dhe t prbashkta

ijve mund t mbartin vi-shkaktojn smundje, disai ato jan ln diku dhe kjo

t ndikoj negativisht teti i fmijve.rat e nj fmije mund tsin nj rrezik t madh shn-

pr ta, pr shkak t shtimitmundjeve infektive, kanmruar ekspertt. Viruse ta, si gripi, mund t mbijeto-

siprfaqen e lodrave pr njmjaftueshme sa t prbjn

qetsim n rast ekspozimi,on nj krkim i ri.pertt kan testuar se sa

mund t mbijetoj nj viruslodr plastike fmijsh q

reksibl (e but), pr shem- bretkos.

limet lidhen me viruse tan nj shtres t jashtmese e cila mund ti ndihmo- mbijetojn dhe t infekto-za t tjera.mbujt prfshin gripin, it nj nga smundjet m tura t rrugve t frymmar-rkuesit than se lodrat jansa nj kanal i rndsishm

ansmetimin e smundjevee fmijt.sht nj krkim i ri q synonzoj se sa koh duhet q njcaktuar t aktivizohet ngaqja e lodrave t fmijve naturat tipike t ambientit

nivele relative t lagshtis.kuesit prdorn nj virusshm q infekton bakterinmodeluar mnyrat e mbi-te njerzit. Ata e vendosnte nj loj dhe kontrol-

luan lagshtin e mjedisit n 22

grad Celsius, n 40% ose 60%lagshti.

Gjat nj periudhe 24-orshe,nj pr qind e virusit mbeti endeinfektues n lodr n lagshtinrelative 60%, q tregon nj pak-

e virusit vazhdoi t ishte i pra-

nishm, duke treguar nj paksimprej 99.9% t paksimit t numritt viruseve infektive. Krkuesit ar-ritn t rikuperonin 0.0001% t vi-rusit infektiv brenda 10 orsh.

Megjithat, nse ndonj virus

sim prej 99% n numrin e viru-

seve infektive.Virusi ishte m pak i qn-

drueshm n lagshtin 40%, qsht m i zakonshmi n mjedisetbrenda shtpis, shkruan Shqip.N dy ort e para, vetm 0.01%

arrin t qndroj, ka nj rrezik qfmijt t smuren. Lagshtia relative n shtpi mund t varioj ngvendi ku jeton dikush ndaj shte rndsishme q t merren mas

pr t parandaluar prhapjen e smundjeve.

Fokusi kryesor pr prindridoktort dhe kujdestart e kopshteve duhet t jet sterilizimi lodrave t prbashkta t fmijve t tyre dhe zhvillimi i njstrategjie q do t ndihmoj nsigurimin q smundjet t largohen nj her e mir nga do lodrPr shembull, lodrat q jan tprbashkta te njerzit duhet tdekontaminohen shpesh. Pastrimi i zakonshm shtpiak shtnj nga zgjidhjet m t mira.

Ekspertt rekomandojngjithashtu eliminimin e lodrave t

fmijve n mjediset ku ata presin pediatri. Nj plan dekontanimduhet t prfshihet gjithashtu pdorezat e dyerve, butonat e ashensorit dhe siprfaqe t tjera qpreken shpesh nga shum njerz.

Fokusi kryesor pr prindrit, doktort dhe kujdestart e kopshteve

duhet t jet sterilizimi i lodrave t prbashkta t fmijve t tyre

dhe zhvillimi i nj strategjie q do t ndihmoj n sigurimin q

smundjet t largohen nj her e mir nga do lodr

r menaxhim

mir, jini iesht

Pr t qen nj menaxher i lart, jini ithjesht. Ndrtoni nj mision t qart prekipin tuaj, artikuloni qllimet e grupit, hapnirrug n mnyr q ti mundsoni personelit

tuaj ndrmarrjen e vendimeve t ndryshme di-ta-dits. Thjeshtsia sht gjithashtu tipar i njmenaxhimi shembull. Duhet t ndihmoni dhet orientoni stafin se si ti organizojn ditt etyre n varsi t rndsis, nse duhet t shkoj-

n apo jo n nj takim t veant, cilt nga emat lexojn. Nga ana tjetr, ekspertt sugjerojnse t qenit i thjesht ndihmon edhe klientq t shmangin kompleksitetin e mundshm

t oferts suaj. Pr shembull, mes viteve 198dhe 2003 Microsoft ord futi n sistem nga 4aplikacione n m shum se 1,500-dhe shumprdorues t tronditur u kthyen drejt alternativave m t thjeshta.


13/16


letrsi

Roli i gazetarisn demokraci

Duke marr shkas nga nj botim i Institutit Shqiptar t Medias, Gazetaria dhe jeta publike, n ragmentin e mposhtm sfidat se prse dhnia e lajmit nuk sht e mjafu

Po e filloj me tezn se jeta publike,pra mnyra se si shprehet dheprjetohet demokracia jon, nuka shkon prshtat. Politika jon zyrtare,cila prbn vetm nj aspekt t jets

ublike, sht e kalbur dhe aspak rezul-tive. Shum amerikan mendojn seo sht tejet e shkputur nga jeta e tyreprditshme dhe se tashm sht mo-

opolizuar armiqsisht prej nj grupie interesa t veanta dhe politikansh

rofesionist. Pjesa tjetr e jets pub-ke, etika jon qytetare, sht tejet e ku-zuar, n nj koh kur amerikant e kanoluar vetveten brenda mureve t hallevehe shqetsimeve t tyre t ngushta dherkojn shptim e ngushllim te komu-tetet dhe aktivitetet e mbyllura.

Hendeku midis qytetarit dhe qeverisht thelluar. Qytetart nuk u besojn qeverive t tyre, kur bhet fjal prajtimin e shtjeve t rndsishme dhekohsisht ata jan shum m pak t

ngazhuar, pasi gjenden nn trysnin eroblemeve personale, t cilat duhet tigjidhin vet.

Ndrkoh, lista e gjat dshprueseproblemeve t shumta kombtare, si

r shembull krimi, prapambetja e siste-it arsimor, kriza familjare dhe shtjetmjedisit, vazhdon t shtohet dhe jo t

aksohet. Diskutimet lidhur me gjetjenrrugzgjidhjeve degjenerojn n balla-qime thirrjesh prgjat nj hendeku ide-

ogjik, t cilat jan debate false, t stisurarej politikanve dhe t prsritura prejazetarve. Pamje t tilla t rreme u ngjal-n pak shpresa qytetarve pr zgjidhjenproblemeve t tyre, dhe m keq akoma,uajse krijon prshtypjen se shum pakra t mira mund t ndodhin. Kjo ndodhpse mnyra e zgjidhjes s shtjeve i

ozicionon disa qytetare n njrin cep tolit apo n tjetrin, ndrkoh q i bind

tjert, se ata dhe pikpamjet e tyre mmoderuara nuk jan dhe nuk mund t

n pjes e debatit. N dolloj mnyre, ar-etimi i vrtet q mund t oj n mar-veshje pr shtje t rndsishme, sht

pamundur; kshtu q problemet vazhdo- t ekzistojn vit pas viti dhe dekad pas

ekade. Si prfundim, n vitet 1980, shu-

ica e amerikanve u shprehn qart semijt e tyre do t trashgonin nj shoqri pak t prshtatshme pr t jetuar, m

hum t rrezikshme dhe q ofronte mak mundsi sesa kishin ata vet. Ishte ky gjykim negativ i paprecedent, jashtza-

onisht m i thell dhe m shkatrrimtarsa nj pesimizm i thjesht.

Gjithashtu nuk ishte aspak rastsi, pr her t par qysh prej vitit 1924,etm gjysma e votuesve q ishin regjis-uar n t gjith vendin denjuan t vo-nin n zgjedhjet presidenciale n 1988

he n 1996 kjo shifr tragjike ra nnasn 50 prqind. Pr m tepr, n 1994,endra e Taims - Mirrer (Pasqyra e Kohs)r Popullin dhe Shtypin njoftoi se 71% emerikaneve ishin dakord me shprehjen, Media e lajmeve e pengon shoqrinzgjidh problemet e veta. Vetm 25% e

re mendonin se media e lajmeve e ndi-mon shoqrin t zgjidh problemet eeta (f. 178). sht vrejtur se ekonomiarbnte vetm nj pjes t shqetsimit

shoqrin moderne ato jan t ndrvaru-ra: Jeta publike e ka t nevojshme informa-cionin dhe perspektiven q mund t ofrojgazetaria dhe gazetaria nga ana e saj kanevoj pr nj jet aktive publike, sepse pat ajo nuk do t ishte e nevojshme.

Kshtu pra, gazetaria dhe njerzit nterren po ballafaqohen me nj sfid. Nrast se ne dshirojm q ta lm vendinn nj gjendje m t mir sesa e gjetm

dhe t sigurojm njkohsisht t ardhmene profesionit ton, duhen br shumndryshime. Ky libr mbi gazetarin dhedemokracin sugjeron nj piknisje tzgjidhjes s problemit.

Parimet e mia dua ti bj t kuptueshmeqysh n fillim. Un jam i mendimit se:

Gazetaria, n t gjitha format e saj,po i shprfill detyrimet e veta ndaj nj jetepublike t efektshme.

Ky dshtim ka kontribuar shum ngjendjen e keqe aktuale, n t ciln ndod-het jeta publike.

Gazetaria duhet dhe mund t jet,nj forc kryesore n rigjallrimin e jetspublike.

Megjithat, q t ndodh nj gj e till,sht e rndsishme t realizohen ndry-shime radikale n kt profesion dhe atoduhet t jen t natyrs kulturore dhe t

prgjithshme.Un nuk dua t them se vetm

gazetart mund apo duhet t jen forcakryesore lvizse n kt drejtim, ashtusi nuk ishim n t vetmit protagoniste

t rnies. Njerzit n prgjithsi dhe poli-tikant n veanti ishin bashk protago-nist kryesor. Un gjithashtu nuk duat sugjeroj aspak se duhet t braktisetpjesa m e madhe e praktiks ekzistuesegazetareske. Praktikat tona demokratikeme tepr se t gabuara nuk jan efikase.Mbulimi i ngjarjeve, sqarimi i tyre dheanaliza e lajmeve jan disa funksione trndsishme; megjithat ato nuk jan tvetmet ose m t rndsishmet.

Gazetaria prmban, t paktn pr mo-mentin, fuqin e kultivimit ose t vysh-kjes t nj jet t shndetshme publike.Pa ndryshime rrnjsore brenda profe-sionit, procesi i vyshkjes do t vazhdojn t ardhmen.

Ekziston pa dyshim edhe nj alterna-

tive tjetr e mundshme. Duke mbeturn gjendjen aktuale t paefektshmrisdhe t t qent e kufizuar, gazetaria do tabj veten trsisht t panevojshme. Njshoqri q e konsideron gazetarin vetmsi nj mekanizm t parndsishm ir-

t qytetarve pr t ardhmen, ndrsa for-ca t tjera grryese punonin n mendjendhe shpirtin e qytetarve. Komentatort ndryshm e diagnostikuan rrshqitjendrejt gremins prej kndvshtrimit ttyre, prfshir ktu nj dobsim t vleravefetare dhe morale; punn e qeveris; ris-trukturimin e jets tradicionale familjare;shprbrjen e komunitetit t shkaktuarprej miopis s rnies s individit; jeni;

marka gjermane; madje edhe luhatjet enj komete t ngurt, ende t papar, quturin me shpejtsi drejt toks.

donjra prej dhjetra e qindra teorivesht po aq kuptimplote sa edhe tjetra,pasi secila prej tyre prfundon n trajtimine nj problemi shumdimensional:Jeta publike - demokracia - nuk po eprmbush premtimin e saj historik.

Ashtu si edhe amerikan t tjer,gazetart serioz jan t shqetsuar.Shume prej atyre q filluan t merren megazetarin e shkruar n mesin e shekul-lit t 20-t dhe pjesa m e madhe e atyreq i pasuan ata, kishin nj vizion t pr-bashkt. Gazetaria, sipas mendimit ton,kishte vler; ajo ishte pjes prbrse enj procesi demokratik dhe kishte njsynim. Kjo rndsi e jashtzakonshme ebri t vlefshm dhe kuptimplote nj pro-

fesion t paguar pak.Megjithat, n vitin 1993, nj ndr pes

gazetart aktive i tha nj shoqrie anketimise do ta braktiste profesionin brenda pesviteve t ardhshme, nj numr ky dy her

m i madh sesa ai i viteve 1982 dhe 1983(eaver & ilhoit, 1992). Kto shifra do-kumentojn nj rritje t ndjeshme t pak-naqsis q ofron kjo pun. Gazetaria,than nj pjes e t anketuarve, nuk do tkt vler t mjaftueshme n t ardhmen.Rndsia e saj thelbsore ka shteruar dheqllimi i puns ka humbur, duke e shndr-ruar at thjesht n nj biznes letrar dhe vi-zual q ekziston mes shum t tjersh.

Nj pjes e ktij zhgnjimi buron prejgjendjes n t ciln ndodhet gazetaria dhestrukturat ekonomike q e mbshtesinat. N baz t do lloj matjeje, produktigazetaresk - gazetat, lajmet n media, re-vistat - nuk sht i besueshm, po ashtut tilla jan edhe motivet tona. Baza eko-nomike, q sht kryesisht reklama, si

edhe strukturat e biznesit q e mbsh-tesin gazetarin, po prpliten prballzgjerimit t shpejt t konkurrencs.

Nuk sht aspak rastsi q rnia einteresit pr gazetarin dhe jetn pub-like kan ndodhur n t njjtn koh. N

ritues, apo si nj barr negative si nj protagonist t interesuar, krkoj diku tjetr pr t gjetur formt siguruar informacionin e nevojpr vazhdimin e jets s saj.

Informacioni nga bota elektrointernetit (Superhighay) e sugjeroqart nj mundsi t till, edhe akur u ofron gazetarve nj mundsirivendosur rndsin thelbsore tfesionit dhe autoritetin, q duhet tkontributi i tyre n jetn publike.

Pr ta br nj gj t till, ne ti qartsojm vlerat tona, t kupkuadrin e vrtet t puns ton dfillojm ta shohim ndryshe vetvetlibr pra prpiqet q t ofroj njcaktim t gazetaris.

Un sugjeroj rigjallrimin e jetlike, si nj objektiv t gjer pr gan dhe gazetart. Pavarsisht preralit individual, prpjekjeve t qestrukturs s familjes, rritjes apo se jenit japonez, apo t marks gjeose itinerarit t nj komete krc- n rast se jeta publike nuk zhvsi duhet, n rast se komunitetet nt mund t bashkpunojn dhe n mnyr efikase pr t zgjidhurlemet e tyre, ather frika e ameriklidhur me t ardhmen sht e sigudo t materializohet. Dhe pavaprej asaj q ne bjm si gazetar, nse njerzit nuk i kushtojn vm

jets publike dhe n rast se ata vajn t trhiqen e t mbyllen n guashqetsimeve t tyre personale, ado t ken m nevoj, n t ardpr gazetart apo gazetarin.

N t kundrtn, ne mund tmojm n rigjallrimin e jets pdhe t rivendosim rndsin thelbt profesionit ton, duke u shndn pjesmarrs t drejtprdrejtt vmendshm t jets publike mos mbetemi vzhgues t shkpurealitetit. (Pjesmarrs t drejtpdhe t vmendshm nuk do t thogazhim total n shtjet q ne mbu

Ky sht nj koncept shum mzuar, dhe trajtohet n mnyr m lsishme n kapitullin 8).

Un nuk propozoj ndonj formun rast se ekziston nj e till, athenuk sht zbuluar ende. Duke u bn tendencat e fundit t gazetariduhet t jemi tepr skeptike lidhzgjidhjet e astit, t cilat nuk prmndryshime rrnjsore. Pr kt arnuk sht nj manual q diskuton rsesi, ai ndalet tek pse-ja. Un prpt imagjinoj nj gazetari, e cila shtrir, nj t till, e cila ka qllimethjesht dhnies s lajmit, dhe nj aqime zgjuarsi e prdor nj produktjallruar gazetaresk pr t ndihmmbarvajtjen e jets publike. Se si t konkretizohet nj ide e till kjonga guximi dhe imagjinata e mentepr t larmishme dhe jashtzakt pavarura, q e kan zgjedhur gain si profesionin e tyre.

Gazetaria dhe jeta publike nuk ashtu menjher n gjendjen e tult, n t ciln ndodhen aktualisato nuk do ta marrin veten shpejt.

Realiteti: gazetaria sht mbledhur n problemet e veta dhe individt

jan izoluar n shqetsimet e tyre personale, pa marr pjes n jetn

publike. Ky libr hyn n serin e LEA-s mbi komunikimin dhe ka pr

autor Deivis Baz Merit


14/16


port

adiku peng, Zurich krkon

nt milion euro ta lr t liras paraqitjeve fantastikeme Vaduzin n Superlignzvicerane dhe me Kom-n shqiptare n Kampio-Europian, Armando Sadikuequr vmendjen e klubeveat m t rndsishme n

ent. Por, Dino Lamberti,heri i sulmuesit shqiptar,

moi pr mediat zviceraneeziu sht praktikisht pengit t Zurich. Sadiku nukon t kthehet pr t luaj-skuadra q n merkaton ee largoi si t panevojshm, tepr n Kategorin e

zvicerane. Megjithat, mee interesit pr Sadikun,

sit e Zurich vazhdojn tn shifra t larta pr karto-hqiptarit. Pasi e prcaktu-

misht mimin n 7,5 milio-o, tashm pretendimi shtn 8,7 milion euro, ose endryshe 9,5 milion frangane. Menaxheri Lambertipo diskuton me klubin prur nj zgjidhje q i knaqha palt, megjithat shifra

e pretenduar pr golashnuesine Shqipris n fitoren histor-ike n Kampionatin Europiansht jasht do logjike, duketreguar se Zurich nuk dshironta largoj. Vetm ulja e pretendi-meve financiare nga klubi mund

t bj q sulmuesi t vazhdojkarriern larg Zvicrs, me ofer-tat nga Premier League angleze,Bundesliga gjermane dhe SeriaA italiane q nuk kan mung uar.Menaxheri zbuloi gjithashtu senga Superliga turke jan gati t

paguajn 2 milion euro pr fut-bollistin kuqezi, pa zbuluar em-rin e skuadrs. E ndrsa Sadikuvazhdon pushimet e merituarapas Euro 2016, merkato rreth tijpritet t jet mjaft e nxeht derin fundin e ksaj vere.

amezzani

ulonkretet eeid Hysajt

Elseid Hysaj sht i vendosur q t bhet njprej mbrojtsve m t mir t Europs. Yllii Shqipris nuk u mjaftua me interesimin ngaBayern Munchen e Arsenali, ndrsa gjithmon

krkon t prmirsohet. Kjo u shfaq edhe Euro2016, nj vitrin e shfrytzuar m s miri ngashkodrani, pasi n garn pr shrbimet e tij ufutn edhe Barcelona e Atletico Madrid. Pr ttreguar sekretin e 22-vjearit, q sezonin e kalu-ar shklqeu me Napolin mendoi Paolo Tramez-zani. Numri 2 i stolit kuqezi tha se Hysaj duhett vazhdoj t prmirsohet dhe ai sht i pari

q e ka t qart dhe pr kt fakt strvitet mnj vendosmri t admirueshme. Tramezzantregoi sesi gjat aventurs me Kombtaren nKampionatin Europian, Hysaj paraqitej n

fushat strvitore nj or prpara shokve dhzhvillonte strvitje individuale, pavarsisht saskush nuk ia krkonte. Krahu i djatht i Gianni De Biasi-t te Shqipria tha se paraqitjee Elseidit nuk prbnin habi, ndrsa vlersote mbrojtsi prultsin q ai shfaq, t cilsshtohet edhe nj siguri mbreslnse, q pafutbollist e kan n mosh kaq t re.

Kombtarja

U-19 e femrave,fiton miqsoren meMaqedonin

Ekipi kombtar U-19, ka fitu

ar sot me rezultatin 5-3, nndeshjen miqsore kundr homolegeve t Maqedonis n ndeshjee zhvilluar n stadiumin GjorgKyyku t Pogradecit. Vajzat e drejtuara nga trajneri Nevil Dede, kanzhvilluar n prgjithsi nj loj tmir duke qen gjat gjith kohsuperiore ndaj kundrshtarve ttyre. Pjesa e par e ndeshjes shtmbyllur me rezultatin e thell 4-0N t dytn, jan shnuar edhkatr gola t tjer, prej t cilvnj e ka shnuar Shqipria dhe skuadra e Maqedonis. Pr ekipiton golat n kt ndeshje janshnuar nga Uendi Muja, Arlind

Hasanaj (2), Blerta Shala, KatrinBikaj. Ky takim sht i dyti, i zhviluar me kt skuadr n kuadr tprogramit t ndeshjeve miqsoreq sektori i ekipeve kombtarkishte prgatitur. Dy dit m part dyja skuadrat jan ndeshur nstadiumin Sknderbeu, t qytett Kors dhe ndeshja ka prfunduar me rezultatin 4-5, n favot skuadrs maqedonase. Golapr skuadrn ton u shnuan ngKatrina Bikaj, Uendi Muja (2dhe Anxhela Aliu. Sipas Denis Llos, prgjegjsit t Zyrs s Ekipeve Kombtare, kto dy ndeshjjan organizuar n kuadrin e pr

gatitjeve q skuadra U-19 femrpo bn pr Eliminatoret e Kampionatit Europian, t cilat do t zhvilohen nga data 14-19 shtator, mpjesmarrjen e skuadrave t Skocis, Qipros dhe Serbis.

trata mbrojtsi

ha bn prapaktheu, qndron te Konyaspor Kaizerslautern fiton garn pr Naser Alijin

Psojn nj ndryshim t papritur planet e Alban Mehs pr se-zonin e ardhshm. Snajperi sic sht etiketuar fal goditjeve tij t precizionit t jashtzakonshm, pritej q t transferoheje Al Nasr n Arabin Saudite pr nj kontrat t lverdishme prej

m shum se nj milion eurosh n sezon, por mediat turke shk-uajn se futbollistit shqiptar do ti duhet t djersij edhe sezonin ardhshm me fanelln bardhejeshile t Konyasporit. Gjithmon

duke ju referuar mediave turke, drejtuesit e ri t Al Nasr kan vnveton pr kt transferim dhe kan nisur procedurat pr rikthimin

tij n Konya. Mehs n kt mnyr do ti duhet q t respektojkontratn me Konyasporin e cila ju rinovua automatikisht edhe prnj vit n prfundim t sezonit edhe pritet q t nis grumbulliminparasezonal me skuadrn turke n 8 korrik n Austri. Mbeten ende

paqarta motivet e vetos s vn nga drejtuesit e Al Nasr. Ishin me-diat turke q njoftuan n majin e kaluar se mesfushori firmosi njkontrat t rndsishme me klubin nga Riad me nj page q arrintepithuajse trefishin e asaj q Meha merrte te Konyaspor, ku bri njparaqitje mjaft t mir sezonin e kaluar duke e ndihmuar ekipin q sioguronte kalimin n fazn e grupeve t Europa League.

Naser Aliji te Kaizerslautern. Mbrojtsi i Kombtares Shqiptaredo ta vijoj n Bundeslign e dyt Gjermane karriern dukenisur q nga kjo ver. Lajmi jepet i sigurt nga prestigjiozja gjermaneKicker q saktson se marrveshja sht arritur dhe pritet vetmzyrtarizimi q do t vij shum shpejt. Transferimi sht n hapat efundit dhe asgj nuk mund t shkoj keq pr ta prishur. Djaloshi ngaKumanova do t kryej kt t premte vizitat mjeksore me Kaizer-slautern pr t hedhur m pas firmat pr nj kontrat 3-vjecare dhem pas do t prezantohet me skuadrn e tij t re. Mediat gjermanenuk japin detajet financiare t marrveshjes personale t Alijit dheas sa do t prfitoj nga shitja e tij Basel, skuadr me t cilin Aliji kanj kontrat deri n vern e vitit 2017, por padyshim q ky sht njhap pozitiv pr mbrojtsin. 22 vjecari ka patur nj sezon t mir vitin

e kaluar gjat t cilit luajti 15 ndeshje n kampionat me Baselin dukedhn dhe 5 asiste pr gol, ndrkoh q padyshim q nj rol t rnd-sishm n realizimin e ktij transferimi te Kaizerslautern, nj emrme tradit n futbollin gjerman ka luajtur dhe fakti q Aliji sht pjese Kombtares Shqiptare t Futbollit q ka rritur kuotat e futbollistvet saj me prfaqsimin dinjitoz t ekipit n Franc 2016.


15/16


sport

Belgjik Uells, nj historiq prsritet n erekfinaleBelgjika prezantohet mebrezin m t talentuar jovetm t saj por ndoshta t

gjith europianit, ndrsa Uellsibret n fush me lojtarin m thtrenjt t historis. Nse ka njndvshtrim pr t par sfidnelgjik-Uells, ky ndoshta sht i sakti. rekfinalja e dyt e

uro 2016 prball dy skuadra meozofi t ndryshme por me nj

bjektiv, biletn e gjysmfinales.ellsi q kt sezon u prezantuar her t par n nj europianrkon t arrij nj kufi t pamen-uar m par edhe pse kt her

uk do t ket prball modesttlandezo-verior por Djajt euq q shkatrruan 4-0 Hungari-. Nse Uellsi eliminohet do thehet n shtpi me kokn lart,

or Gareth Bale ka t tjera ql-me, ai synon finalen e madhe t0 Korrikut n Paris. erekfinaljao t luhet n impiantin modern

Lille dhe dy precedent t af-t kto dy skuadra i kan, sfidniminatore t Nntorit 2014 nruksel ku Uellsi e ndali Belgjikn nj barazim pa gola, ndrsa njt m pas n Cardiff goli i Baleeu skuadrn e ilmots. Gjith-si historia ndryshon pasi n t

la nivele diferencn e bn joetm grupi por edhe cilsia nkuadr. Belgjika prbahet nga

grup yjesh si n fush ashtudhe n pankin, ndrsa skuadraChris Coleman do t bazohet n

Merr fund telenovela Zlatan Ibrahimovic. Pas eliminimit nropiani sulmuesi i dha lamtumirn kombtares suedezjo futbollit t luajtur. Prej kohsh mediat e kan vendosur 34rin n qendr t vmendjes, du

Documents

FRD 1 Korrik.pdf