adresa: rruga George W. Bush, nr. 15/1, Tirane-mail: frymaere.gazeta@gmail.comdrejtor: Alfred Cakotel: 04 22 42 444mimi: 30 lek

Gazet informative, politike, ekonomike, sociale, kulturore Viti 3, nr. 111. E premte, 19 shkurt 2016

f. 2f. 7

Rezoluta e Peelja e negociatave, pas miratimit t reforms n drejtsi

DeklaRata FRD apelon pr dialog konstruktiv n prmbushjen e reformave

Koncensionet e TVSH-s, t vlersohen me transparenc

Rnia e bustit t diktatorit, momenti q i dha fund regjimit n Shqipri

Keta vs Uzun,sot sfida pr titullin kampion, n Asllan Rusi

f. 14f. 8

Deklarata e FMN:

20 shkurti 1991

sport

Emigrantt, papunsia, nj shtje q krkon zgjidhje

f. 2-3

nga Mihallaq Totokocopulli f. 5

nga Edmond ata f. 4

Ekstremizmi, larg marrdhnieve Shqipri-Greqi

Universitetet, nga do t shkoj politika?!

Fokus

Raporti global i uris 2016, 5 % e popullsis shqiptare, gjithnj e uritur f. 9

publikiMi

Dshton Spitalla, skualifikohen kinezt dhe kompania Rendur, ja letrat e refuzimit

ekonomi

f. 8-9

Shehu: Reforma zgjedhore, garant pr nj demokraci funksionaleSekretar Organizativ flet pr proceset reformuese dhe propozimet politike t FRD-s

f. 2

Prfaqsuesja e FRD, Greqi, Diana Beu

Foto e rrall

Sistemi aktual tenton t shtrembroj, t manipuloj e t deformoj vullnetin e votuesit

19 shkurt 2016 fryma e re 2

politikFRyma e Re DemokRatike aPelon PR Dialog konStRuktiv n PRmbuShjen e ReFoRmave

FRD: Mazhorancadhe opozita t ndryshojn gjuhn e komunikimit

Fryma e Re Demokratike i bn thirrje aktorve politik vendimmarrs q reformn n drejtsi dhe Byron Kombtare t Hetimit ta miratojn me konsensus t gjer. N nj koh kur mazh-oranca dhe opozita jan prplasur me njra-tjetrn mbi prgjegjsin e bllokimit t reforms si dhe debatin e strukturs s posame hetimore, FRD thekson prmes nj deklarate se sht me rndsi q t dy nismat t marrin dakordsin e palve, por kjo jo n funksion t pazareve politike.

Jemi deklaruar gjithmon se edhe midis mazhorancs aktuale dhe opozits duhet t ket nj frym tjetr, t ndryshme nga ajo q ka ekzistuar n Shqipri prgjat 25 viteve. Nga suksesi i reformave varet edhe fati i zh-villimeve demokratike n vend, thuhet n deklaratn e FRD. Gjithashtu, FRD e konsid-eron t rndsishme miratimin e reforms n drejtsi me dakordsimin e palve, por kjo jo n kmbim t pazareve politike. Kjo nuk do t thot se kjo reform nuk duhet, dhe q ne t vazhdojm t jemi mosbesues,

sigurisht do t ishte pozitive q kjo reform t dakordsohej, jo pr interesa apo kalkulime politike, pr t ciln kemi pasur raste, thuhet n deklaratn e FRD. Kjo sht edhe filozofia e Fryms s Re Demokratike n inkurajimin e fryms konstruktive brenda spektrit politik shqiptar. Ky sht qndrimi yn. Nga ana tjetr t mos biem n momentin, nga ajo far ne e quajm shum t rndsishme jo vetm pr fatin e zhvillimeve demokratike, por edhe pr fatin e sistemit demokratik n Shqipri, thuhet m tej n deklaratn e FRD.

Nj foto e rrall e br mes-dit e 20 shkurtit t 25 viteve m par, tregon momentin e rrzimit t shtatores s diktatorit, Enver Hoxha.

Personi n qendr me dorn e djatht ngritur sht Ilir Ikonomi, sot gazetar n Zrin e Ameriks (VOA). Mijra njerz ishin mbled-hur n sheshin kryesor t Tirans, ndrkoh q policia qllonte n ajr dhe spiunt e sigurimit ishin kudo. Hipm n piedestalin e monumentit dhe filluam t thrra-sim me sa kishim n kok. Mbi ne fluturonin gurt dhe frika ishte se mund t qlloheshim nga poli-cia dhe ushtria, tregon Ikonomi pr Zrin. Monumenti u rrzua pak momente m von, i trhequr nga nj kavo eliku i lidhur pas nj kamioni dhe njerzit e ekzaltuar lshonin thirrje triumfi. Ishte e pa-besueshme, thot Ikonomi. Nesr mbushen njzet e pes vjet q kur n sheshin Sknderbej zbritn n nj zemrim jo t zakont dhjetra mijra shqiptar t mir, t cilt u prballn me disa t tjer shqip-tar: me ushtar t armatosur, t cilt edhe n at koh i prkisnin Gards s Republiks, me polic q shtin me plumba manovre dhe me trupat hijernd sampiste apo t Repartit 313. N histori, ajo dit nuk ka hyr pr prplasjen pa gjakderdhje, fatmirsisht, mes shqiptarsh, por sht gdhendur prjetsisht n kujtesn ton his-torike m tepr pr qllimin e saj fisnik e vetmohues: dhnien fund njher e prgjithmon famkeqes luft t klasave dhe shmangien me do kusht t gjakderdhjes.

Tirana n 20 shkurT 1991Tre ditt e grevs s uris t

studentve kishin tensionuar situatn n Tiran. Disa qindra mijra vet morn rrugn drejt Kinoklubit t Qytetit Studenti pr t shprehur solidaritetin dhe

20 shkurt 1991Rnia e bustit t diktatorit, momenti q i dha fund regjimit n Shqipri

mbshtetjen e tyre pr studentt grevist. M 20 shkurt 1991, sheshi para Kinoklubit ishte mbushur m shum se kurr ato dit. Thirrjet e turms Studentt jan heronj, Jemi me studentt, Posht dik-tatura, Enver-Hitler, si dhe do ta heqim qelbsirn, ishin nj kurajo

e madhe pr studentt grevist. Nga ballkoni i godins s konvik-torve t Gjeologjis, orator t ndryshm mbanin fjalime kundr qeveris dhe PPSH, t cilat po fli-jonin studentt pr emrin e nj t vdekuri. Nj turm rreth 100 mij vetash ka lvizur nprmjet rrugs

s Elbasanit. Tek Liceu njerzve u dalin prpara rreshta policsh me skafandra dhe arm. Qent e poli-cis u vrsuln njerzve, ndrsa zbrazn kallashnikov mbi kokat e protestuesve, t cilt qllojn me gur dhe sende t forta policin dhe forcat speciale. Turma an

prpara, por tashm n drejtim t Sheshit Sknderbej. Beteja e sheshit sht vendimtare. Pas nj prleshje mes popullit dhe forcave t Ministris s Brendshme busti ndjen lkundjet e para. N ora 14.00, monumenti i Enver Hox-hs bie n krah t majt t tij, pas tre-katr lkundjesh t forta. Disa njerz kishin punuar tek kmbt e bustit, ku ishin edhe vidat mba-jtse, ndrsa t tjer i kishin hed-hur kavon n gryk. Enveri ra dhe bashk me t edhe miti i tij. Polic dhe qytetar u prqafuan pr disa aste n shesh. Atmosfera ishte mjaft e ndezur. Qindra dhe mi-jra njerz shtyheshin kush e kush t shkelte m shum m kmb shtatoren q nprkmbej. Ur-rejtja ndaj diktaturs po dshmo-hej mjaft qart n ato momente. Pas rrzimit, busti i ndar n dy pjes u lidh me kavo n nj maki-n plehrash, e cila nisi ta trhiqte zvarr pr ta drguar n ambientet e qytetit Studenti ku po vazhdonte greva e uris s studentve. Prg-jat gjith rrugs njerzit vazhdo-nin t pshtynin dhe t shkelnin me kmb bustin e coptuar t diktatorit. Npr rrugt e Tirans shihje njerz t prlotur nga gzi-mi, t cilve nuk u besohej se busti i diktatorit ishte rrzuar. T gjith u bashkuan n nj varg t gjat duke vazhduar ecjen n drejtim t godins ku po zhvillohej greva e uris s studentve. Piktakimi ishte pikrisht ajo godina e stu-dentve t uris. Mbi njqind mij njerz n nj kor gjigant thrrisnin pa pushim e hoqm, e hoqm, e hoqm qelbsirn.

Foto e rrall: Disa aste prpara rrzimit t monu-

mentit t Enver Hoxhs, m 20 shkurt 1991

reagimet

Jehona e vlersime pr Lvizjen Studentore t vitit 90-tPr Lvizjen Studentore t Dhjetorit 9O-t dhe Grevn e Uris t Studentve sht folur e shkruar. Pr m tepr, koht e fundit kan ni-sur marshe urrejtje, sulm i organizuar ndaj ksaj lvizjeje. N median e shkruar dhe at elektronike po bhen prpjekje pr t hedhur balte mbi kt ast solemn t historis s zhvillimeve demokra-tike shqiptare, veanrisht mbi roli e rinis studen-tore, e cila e para ngriti flamurin e protestave pr rrzimin e diktaturs enveriste n vendin ton. Nuk sht e re dhe e panjohur, se n historin shqiptare nuk kan munguar klane t caktuara dhe individ, t cilt pr interesat e tyre politike kan qen gati

t mohojn edhe vlerat e spikatura, t ktij asti-kthese n historin ton kombtare.

Gjithashtu, dihet se kjo lvizje studentore sht prdorur gjersisht nga forcat e ndryshme politike, sidomos nga Partia Demokratike. Nuk mund t mo-hohet, se kjo ngjarje ka shnuar arritje t prekshme e konkrete, t cilat e futen vendin ton n rrjedhat e zhvillimeve demokratike, e nxorn at nga izolimi, i hapen dyer e dritare ndaj Perndimit. Lvizja Studentore e Dhjetorit 90-t dhe vazhdimi i saj me grevn e uris mbeten gur kilometrik, piketa t zh-villimeve tona bashkkohore, drejt liris s vrtet, demokracis dhe emancipimit ton properndimor.

19 shkurt 2016 fryma e re 3

politik

Demokraci do t thot t kesh zgjedhje sipas stan-dardeve t gjithpranu-ara nga vendet me demokraci t zhvilluar. Par n kt vshtrim, Reforma zgjedhore ka rndsin e prparsin e saj.

Ajo nuk mund t lihet q t mi-ratohet n limitet e fundit t ko-hs e as mund t jet eskluzivitet i 2-3 krerve t politiks. Shembulli m banal, m vulgar e m antide-mokratik i nj reforme t till ishte ajo q u miratua n vitin 2008 e q, pr pasoj, prishi drejtpeshimin e institucioneve themelore t shtetit, prodhoi republika arbitrare kryemi-nistrore, prodhoi korrupsion galo-pant, kriminalizim t legjislativit e administrats dhe mbi t gjitha kri-joi krer ekzekutivi autokrat e anti-demokrat. Vetm ish kryeministri Berisha e disa kasnec afr tij kan akoma paturpsin t krenohen pr at palo reform e t mbrojn ndry-shimet kushtetuese t 2008-s.

Duke nxjerr msime nga e kaluara e trisht e zgjedhjeve n Shqipri, mjafton t kujtojm as-gjsimin e zgjedhjeve parlamenta-re nga PD n 1996-n, zgjedhjeve parlamentare nga PS-ja n 2001-in, t prdhosjes s zgjedhjeve n 2009-n, 2011-n e me radh deri n ditt tona, del e domosdoshme, emergjente draftimi e miratimi n kohn e duhur i reforms elekto-rale pr zgjedhjet e ardhshme.

Reforma elektorale, pr nga rndsia nuk bie m posht edhe se nga Reforma n Drejtsi. Nga reforma elektorale, q n njfar mase prcakton standardin e zgjedhjeve, burojn gjith push-tetet e tjera n vend: legjislativi, ekzekutivi, drejtsia etj.

Dinjiteti i njeriut qndron n zgjedhjet q ai bn. Por q ai t bj zgjedhje, krkon rregulla loje e re-spektim t tyre. Dhe kto rregulla apo kjo reform nuk mund t jet pron vetm e nj pale, d.m.th politikanve. Domosdoshmrisht duhet edhe prfshirja e qytetarve, t cilt, nse politikant pr inte-resa meskine, partiake, sabotojn, frenojn apo zvarrisin reformn, qytetart nprmjet referendumit t shprehin vullnetin e tyre.

Nuk mundet q n emr t nj konsensusi, t konceptuar si pazar, t merret peng aspirata e qytetarve pr shtetin e qytetarve. Ai q syn-on ta oj prpara demokracin n vendin e tij nuk mund t pres prfundimisht ecejaket e t huajve e q pr fat t keq disa her krkojn me mundim bekimin e atyre q jan vrtetuar si arkitekt t shkallmimit t zgjedhjeve, t reformave, prgjith-sisht t vlerave demokratike.

Fryma e demokracis nuk mund t vij vetm nga jasht, s pari ajo duhet t buroj nga brenda.

Reforma zgjedhore, si nj nga garantet kryesore pr sendrtimin e nj demokracie funksionale

Rekomandimet e raportit pr-fundimtar t OSBE/ODIHRIT duhen mbajtur parasysh, por ato nuk duhen fetishizuar. Nse ato nuk prfshijn ndryshimet n kodin zgjedhor, duke ln t nnkuptohet se sistemi aktual proporcional rajonal sht n rregull, ne kurrsesi smund t pajtohemi me nj kon-statim t till. Sistemi aktual tenton t shtrembroj, t manipuloj e t deformoj vullnetin e votuesit. Ne e prsrisim dhe e rikonfirmojm se jemi pr sistemin proporcional me korektim kombtar. Ndryshe do t shkojm drejt shtetit bipartizan, drejt asgjsimit t pluralizmit dhe mosprfaqsimit t ndjesive e gru-peve t ndryshme shoqrore. Mbi 30 % e zgjedhsve shqiptar, t pr-faqsuar nga shum parti politike t majta apo t djathta krkojn: 1. Sistem proporcional me kor-

rektim kombtar 2. Lista t hapura 3. Depolitizim t administrats

zgjedhore 4. Transparence t shpenzimeve

financiare 5. Prballim nga shteti t finan-

cimit t fushatave, pr t mos lejuar m financime t dyshim-ta nga donator t inkriminuar

6. Transparenc t mbulimit medi-atik duke hequr dor nga trans-

metimet me kaseta 7 Procedura elektronike t votimit, vlersim-it dhe numrimit t votave. Ne, prshndesim nismn e

Kryetarit t PS-s pr departizimin e administrats zgjedhore n gjith piramidn e saj dhe shpresojm q ai t jet po ashtu luajal pr ndry-shimin e sistemit zgjedhor aktual. Ndryshimi i ktij sistemi sht gur prove pr ata q duan ti lirojn zgjedhjet nga kthetrat dhe mak-thet e s shkuars.

Ndryshimet n sistemin zgjed-hor, prkatsisht n kodin zgjedhor duhet t synojn rregullime lig-jore q kaprcejn problematikat teknike. S pari, duhet riformatuar KQZ-ja, duke synuar n pavarsi-min e ktij institucioni. Mjafton t kujtojm vitin 2009, kur KQZ-ja nuk mundi t hapte disa kuti votimi ose materialet zgjedhore, por arriti deri aty sa ti digjte ato duke i marr frymn opozits s kohs.

Ndrsa dy vite m von hapte e mbyllte kutit sipas qejfit e oreksit t shumics. Lidhur me kt duhen prcaktuar qart aktet normative e aktet e tjera q miratohen me shu-mic t cilsuar, prandaj ligjv-nsi duhet t riprcaktoj gamn e kompetencave t KQZ-s. E gjith piramida zgjedhore, duke filluar nga KQZ-ja, KZAZ-t e komisio-

net vendore, duhet depolitizuar. Zgjidhjet ekzistojn, mjafton q ti krkojm ato. Jurist t ndershm, prfaqsues nga bota akademike, nga shrbimi civil, arsimi etj mund t rekrutohen nprmjet nj shorti t monitoruar nga prfaqsues t koalicionit t vzhguesve vendor, organizata t shoqris civile etj dhe t prbejn trupn adminis-trativo-zgjedhore. Sa m larg duart e politikanve e marionetave t tyre militanto-injorante nga pro-ceset zgjedhore, aq m t sigurta, m t ndershme e m me stan-darde do t jen zgjedhjet.

Ne mendojm se partit poli-tike m s fundi duhet t heqin dor nga koncepti pr ta trajtuar KQZ-n apo strukturat e tjera zgjedhore si shtojca t tyre.

Ato duhet t ken akses n KQZ vetm nprmjet vzhguesve. Nse politikant shqiptar do t men-dojn sado pak pr ti dhn fund ksaj zallamahie dhe rrumpalle n proceset zgjedhore, duhet t ulen dhe nn kujdesin e komunitetit ndrkombtar, prkatsisht BE-s e SHBA-s, t bjn reformat e duhu-ra. Duhet t vendosin nj klim t re besimi, t mos anatemojn e paragjykojn vazhdimisht njra-tjetrn dhe sidomos t jen korrekt me njri tjetrin dhe t mos bjn

mashtruesin dhe demagogun.Fryma e Re Demokratike

mbshtet do nism nga partit politike, t majta apo t djathta q synon n vendosjen e normalitetit, t shtetit t s drejts. Ne, dnojm qndrimet e pasinqerta, hileqare e bizantine n trajtimin e shtjeve madhore me rndsi kombtare, si Reforma n Drejtsi, Byroja Kombtare e Hetimit, Reforma Elektorale etj. T gjith jemi skuqur nga turpi, nga qndrimet e pasinqerta t politikanve tan t shfaqura n seancn e fundit parlamentare kur diskutohej pr Byron Kombtare t Hetimit.

Nj shtje me rndsi q donim ta vinim n dukje sht ajo q Gjykata Kushtetuese nuk duhet t qndroj indiferente ndaj pro-ceseve zgjedhore . kt gj e ka edhe raporti prfundimtar i OSBE/ODIHR-it q shprehimisht thot: Gjykata Kushtetuese t mos refu-zoj n mnyr t paprshtatshme juridiksionin pr rishikimin e ven-dimeve t Kolegjit Zgjedhor. Disa reforma si ajo n Drejtsi, reforma administrative, reforma zgjedhore, ato n shndetsi, arsim krkojn nj mirkuptim t gjer Kombtar. Qytetart jan t lodhur, kan hum-bur shpresn dhe besimin tek kjo klas politike, e cila ka shansin e fundit pr t prmirsuar imazhin e saj t nxir. T bj reformn n drejtsi , reformn e prshtatshme zgjedhore larg kulisave, kalkulime-ve t ulta e cinike. Edhe n skaki-ern politike shqiptare ka forca e personalitete q mund ta nxjerrin vendin nga kneta, ku pr 25 vjet kan vegjetuar e gluar t paaftt, t korruptuarit. Ka forca e personal-itete reformatore q do ta iluminoj-n e udhheqin popullin e tyre drejt integrimeve euroatlantike. Zgjimi mbarpopullor ka filluar. Politika-nt kan shansin e fundit ti para-prijn procesit t reformave apo prndryshe do t dalin n pension politik e nuk do ti shptoj askush nga gjyqi i historis. Duan apo sduan ato reformat do t bhen. Koha dhe cilsia e tyre varet nga qytetart. Demokracia nuk sht e prsosur, ajo sht proces q krkon kontributin e t gjithve. As-nj forc apo individ nuk mund t pretendoj se vetm ajo apo ai kan t drejtn e pronsis apo autor-sis s vlerave demokratike. Vetmia dhe izolimi i pret ata q pengojn e sabotojn reformat e s ardhmes Evropiane.

Sekretar Organizativ i Fryma e Re Demokratike, Sali Shehu flet pr aktualitetin e politiks dhe qeverisjes n vend, far po ndodh me proceset

reformuese dhe propozimet politike t FRD-s

Sali SHEHU

19 shkurt 2016 fryma e re 4

fokus

Universitetet, nga do t shkoj politika?! nga Edmond ata

Po i nis kto rreshta me nj pyetje: A ka ndryshuar ndonj gj n arsimin e lart dhe universitetet shqiptare q kur socialistt erdhn n push-tet? Sepse ndryshimet n universitete, sidomos

n Universitetin e Tirans, jan pothuajse inekzistente! Ky sht nj vzhgim jo vetm i imi, por edhe i njerzve t tjer. Lufta pr sistemin e drejtsis ka ulur n mini-mum vmndjen rreth asaj q po ndodh ose jo n arsi-min e lart. Media pasqyron nganjher protestat e ca studentve. Por momente t tilla jan shum larg prob-lemeve reale n universitete, premtimeve t rilindjes, dhe pritshmrive t shoqris shqiptare pr ndryshime serioze n arsimin e lart dhe universitetet shqiptare!

A e mbani mend me sa salltanet dhe pompozitet ala Sheratonian e trumbetoi Nikolla fillimin e refor-ms n arsimin e lart?!? K nuk mblodhi aty: nga Dh-ori Kulet, Ervin Demot, Jorgo Kaant, Mitat Memt e universiteteve publike deri tek drejtuesit-pronar t ca pseudo-universiteteve private, t vockla, me lidhje blu apo roz; edhe atyre q shpejt do tju vinte drynin, edhe ata q qeveria do ti trajtonte si favorit!!!

A e mbani mnd sa shum e trumbetoi dhe sa lv-data i bri Nikolla Arjan Gjonajt dhe Komisionit t re-forms? Se si Nikolla na garantoi se reformimi dhe ndry-shimi i sukseshm dhe pr mir i universiteteve ishin t sigurt? Se ishte i sigurt pikrisht ngaq qe arritur konsensusi politik PS-PD dhe pr reformn ishin an-gazhuar jo vetm ca njerz t rinj por edhe dinosaurt e vjetr q n 8 vitet e fundit e varrosn Universitetin e Tirans dhe gjith sistemin publik?

A e mbani mend premtimet e Nikolls se univer-siteteve do tu garantohej autonomia me nj Ligj t ri por nga ana tjetr kasta e vjetr drejtuese e univer-siteteve ose duhej t jepte dorheqjen ose t prqafon-te rilindjen e universitetit???

A mbani mend deklaratat e Nikolls se universitetet shqiptare do shndrroheshin n institucione cilsie? Se ato do ti jepnin fund lshimit t pseudo-diplomave n Bachelor, Master, apo Doktoratura? Se ato do ti hapnin rrugs merits, njerzve t talentuar dhe t shkolluar jasht? Se ato do te angazhoheshin me t vrtet n kr-kim shkencor, msimdhnie cilsore dhe me standarte t reja perndimore?

A e mbani mend deklaratat me z e me figur t Nikolls, q deri n Dhjetor t 2015 Agjencia Britanike e Akreditimit, me angazhimin dhe mbshtetjen e plot t Qeveris shqiptare, Ministris s Arsimit, dhe vet Nikolls, do t akreditonte me ku e me ma univer-sitetet shqiptare nga ishin e nga sishin, t vegjl apo t mdhenj, t qndrs apo periferis, publik apo privat, t ngjyrs blu apo roz??? Dhe q ky akreditim do ishte krejtsisht sipas standarteve britanike, jasht ndrhyr-jeve dhe trajtimeve preferenciale sipas afiniteteve poli-tike? Q ky process do ti vinte drynin cilitdo universitet, publik apo privat, blu apo roz, i madh apo i vogl, q nuk plotsonte standartet akademike???

A mbani mnd premtimin e Nikolls q studentt duhej t rendin universiteteve t lumtur dhe t frym-zuar sepse n auditoret e universiteteve ata nuk do t prballeshin m me praktikat e vjetra t leksioneve flet-zverdhura t kohs sovjetike, t msuarit pr-mndsh, dhe pseudo-pedagogt buzqumsht dhe pa asnj eksperienc apo kredenciale msimdhnieje dhe krkimi e veprimtarie shkencore???

Shkurt, a e mbani mnd premtime e Nikolls q n arsimin e lart dhe universitetet shqiptare gjithshka do t ishte ndryshe????

Nuk kam dyshim n i mbani mnd! Sepse tamtami dhe salltaneti ishte vrtet i madh!!!!

Por pavarsisht besimit t analistve majtas apo djathtas, si Artur Zheji, Mustafa Nano, apo Mero Baze, se lvizjet Rama-Nikolla n arsimin e lart, si mbyllja e ca universiteteve dhe miratimi i Ligjit t ri pr arsimin e lart, jan nj sukses, 3 vjet pas rilindjes, tamtamit so-cialist sot i shkon m shum pr shtat prshkrimi pop-ullor u mbors mali dhe polli nj mi!! N arsimin e lart dhe universitetet publike apo private vazhdojn po t njjtat praktika q dikur kritikoheshin me forc nga PS-ja! Premtimet e bra 3 vjet m par po rezultojn boshe! Ministrja Nikolla ka rn squk! Kshtu q pyetja legji-time q lind sht: N ciln an gjendet e rreshtuar Min-istrja Nikolla 3 vjet pas uljes n karrigen ministrore??? Reforms reale apo pseudo-reforms???

Doni t shohim faktet? Le tiu hedhim nj sy! A di njeri t m thot nse drejtuesit e univer-

siteteve publike, Dhori Kulet me shok n Universite-tin e Tirans, apo ata n universitetet e tjera publike apo private kan br ndonj ndryshim n institucio-net q ata drejtojn pr ti br m cilsor? A ka marr Dhori Kule me shok ndonj veprim pr ndryshimin dhe prmirsimin e cilsis s programeve akademike? Pr ndryshimin e praktikave t punsimit t stafit aka-

demik? T vlersimit t performancs dhe cilsis s msimdhnies s pedagogve??? Pr rritjen e nivelit t pregatitjes metodologjike dhe shkencore tek pedagogt, si kushti m i par dhe themelor pr ti aftsuar ata pr t br studime shkencore dhe pr ti br pjes e komu-niteteve shkencore ndrkombtare prmes botimeve n revista dinjitoze, serioze, dhe t ertifikuara??? Pr ndrtimin dhe konceptimin e kurrikulave dhe msimd-hnies mbi dijet m t fundit dhe rezultatet krkimore-shkencore bashkkohore?

A di njeri t m thot nse studentt ndjehen m t lumtur me ato q ka br apo nuk ka br Ministrja Nikolla q ditn q filloi rilindjen e arsimit t lart dhe universiteteve, sidomos universiteteve publike me n krye Universitetin e Tirans? A kan filluar studentt e UT t provojn n auditore modele dhe standarte t reja msimdhnieje? T ken prball pedagog me eksperienc msimdhnieje? Ta ndjejn se ndryshimi po ndodh dhe t ndjejn efektet e ktij ndryshimi?

A sht n gjndje njeri, vet Ministrja Nikolla, t m thot q universitetet shqiptare, Universiteti i Ti-rans sidomos, si simboli i sistemit publik t arsimit t lart, kan br ndonj hap drejt ndryshimit t cil-sis s diplomave Bachelor, Master, apo Doktoral, n mnyr q kto t mos jen m pseudo-diploma??? Q renditja e Universitetit t Tirans, simbolit t sistemit publik shqiptar, ka ndryshuar n kto vite t ministerl-lkut Nikolla???

A di t m thot ndonjri, dhe ktu mbase duhet t pyesni eriz Loloin, sa e vrtet sht q prakti-kat e rekrutimit t stafit akademik kan ndryshuar dhe tani Dhori Kule dhe Universiteti i Tirans po krkojn me qiri pedagog vrtet cilsor? A mund t m thot Ministrja Nikolla cili sht qndrimi i saj ndaj programit Brain Gain dhe vendimeve t qeveris s mparshme pr rekrutimin dhe trajtimin e njerzve t shkolluar n universitetet amerikane, angleze, apo ato Europiano-perndimore m t mira dhe t njohura botrisht? Py-etjen nse ka ndryshuar ndonj gj n Universitetin e Tirans, n iflikun e Dhori Kules, Ervin Demos, apo Dhori Karaj qoft pr funksionimin qoft pr punsi-min e njerzve t shkolluar jasht nuk ua bj Kules me shok! Sepse ata prgjigjen e tyre e japin do dit me veprat e tyre dhe e japin madje t kopsitur ligjrisht! Pavarsisht se e kan shkatrruar dhe futur Universite-tin e Tirans shtat pash nn dhe!!

A di t m thot ndonjri, dhe ktu, mbase duhet t sillni ndr mnd Aleksandr Koanin, Mirela Bogdanin, apo Florida Mishn, t cilt kan shkruar pr defiencn n pregatitjen metodologjiko-shkencore t profesoratit shqiptar dhe krizn n krkimin shkencor dhe botime dinjitoze shkencore, nse ka ndryshuar ndonj gj n Universitetin e Tirans pr rritjen e aftsive pr krkim shkencor t profesoratit shqiptar dhe realizimin e boti-meve shkencore jo n revista anonime n Maqedoni, Ballkan, apo Evrop Lindore por n revista akademike me autoritet n Amerik apo Angli??? A mund t m thot njeri se dizertacionet e doktorantve t sapo-diplomuar, gomarrllqet dhe mungesn e karakterit shkencor e t cilve i gjen tani hapur, ditn pr diell, t afishuara edhe n faqet e universiteteve, se kto dizerta-cione jan shum m shkencor dhe se doktorat e rinj e prodhuar me lopat n universitetet publike apo private jan vrtet doktor????

A di njeri t m thot, tani n Janar 2016, se po bhet me akreditimin? Me Agjencin Britanike? Me Agjencin shqiptare t akreditimit? Cilt universitete u akredituan, cilt jo, kush u mbyll, kush u la i hapur? Nse Britanikt ia kan mbathur? Apo nse akreditimi sht ln n dor t Dhurata Bozdos me ekipin e vet????

Mbase do t qeshni e talleni me mua ju q lexoni kto rradh!!!!! Po ti qnke nj naiv dhe idiot i tri! Shum nga lexuesit e ktyre rreshtave, sidomos njohsit e dinamikave n arsimin e lart dhe universitetet shq-iptare, do t talleshin me mua duke m kundr-pyetur:

Po pse, vrtet besoje ti se Nikolla e kishte megjith mnd rilindjen e arsimit t lart dhe universiteteve shqiptare!! Se do arrinte t bnte reform duke u mbshtetur dhe duke ia ln n dor kt reform Dho-ri Kules me shok, shkatrruesve t arsimit t lart dhe universiteteve shqiptare? Dhori Kules, i cili, q jo q nuk ka patur ndonjher ide dhe veprime pr t ndryshuar Universitetin e Tirans, por prkundrazi, e shndrroi n iflik t interesash personale t hapura apo t kamu-fluara dhe n dm t cilsis s universitetit? Se do t ndryshpj dhe zhvilloj krkimin shkencor duke e ln n dor t Dhori Kules, i cili t krkosh me qiri n rrjetet m t mdha akademike, q mbajn revistat dinjitoze profesionale, nuk i gjen nj artikull shkencor!!! Provoni dhe fusni emrin e Dhori Kules n database rrjetesh t tilla akademiko-shkencore si EBSCO, J-Store, MUSE, El-sevier, eb of Science, orldCat, SSRN Academic Search

Elite dhe do t shihni botime ka nga nga prapa Profe-sori-Rektor Dhori Kule!!!!

Po pse, vrtet besoje ti se Nikolla, msuesja-poli-tikane socialiste me Master Egzekutiv UFO-je, do ju vinte fshesn t gjith atyre universiteteve q nuk plotsonin standartet? Po nse do t guxonte t bnte kt Nikolla, a nuk do ti duhej q t parin universitet q ti vinte drynin duhej t ishte UFO-ja i saj? Dhe t hidhte tutje si t pavler Masterin e saj t marr n kt universitet???

Vrtet besoje ti se Nikolla, ministrja e rilindjes, e ka patur megjith mnd rilindjen e arsimit t lart dhe universiteteve shqiptare sipas modelit britanik, le m sipas modelit amerikan? Se do ti linte fush t lir dhe autoritet pr t realizuar ndryshimin e vrtet jo vetm njerzve si Arjan Gjonaj? Se do prfshinte n t edhe njerz si puna jote, me 10 vjet shkollim dhe eksperi-enc n universitetet m t mira amerikane, apo edhe ata njerz brnda universiteteve publike apo private shqiptare q ishin dhe mbeten vrtet t interesuar pr ndryshimin e gjndjes dhe cilsis mjerane t univer-siteteve shqiptare???

E di ti o Doktor Edmond ata, me PhD nga Uni-versity of Cincinnati, dhe Master nga University of Nebraska, dy universitete q renditen n 200-300 uni-versitetet m t mira n rang botror, prse ke qn naiv dhe idiot n t besuarit se kjo ministre, mund t bnte dika ndryshe pr arsimin e lart dhe univer-sitetet shqiptare? Prse ke qn naiv kur ke besuar se socialistt dhe ministrja e tyre e arsimit do t kishin vrtet vlersim pr ju q keni studiuar jasht dhe q keni goxha eksperienc msidhnse, q keni njohuri t konsiderueshme pr nj universitet normal dhe praktika t shndosha t funksionimit akademik? A e di ti prse ka qn krejt pabaz supozimi yt se kjo ministre nuk do ishte njsoj dhe nuk do t mbetej anonime si gjith ministrat e mparshm t arsimit por do hynte n historin e arsimit t lart shqiptar si ministrja q arriti t hidhte x gur t paluajtshm nga asnj pasues i saj n ndryshimin e shndosh dhe n drejtimin e duhur t universitetit shqiptar?????

Ta themi ne z. ata prse ti, jo vetm q ke qn kryekput naiv, idiot, dhe totalisht i gabuar n t besu-arit se Rama me Nikolln ministre do t rilindte arsimin e lart dhe universitetet shqiptare, por edhe prse nuk do t gjesh asnjher vndin q t takon n universite-tin publik shqiptar edhe nn rilindjen socialiste!!!! Prse ti nuk do mund tu ofrosh studentve shqiptar n nivel Bachelor, Master, apo Doktoral gjith eksper-incn tnde t vyer msimdhnse, metodologjiko-shkencore, apo krkimore t akumuluar si student dhe pedagog n 4 universitete amerikane!!! Pr ty, pavar-sisht cilsis s shkollimit tnd dhe eksperiencs q k, nuk ka pr t ndryshuar pr katr arsye:

S pari, sepse Nikolla sht nj ministre aksiden-tale e arsimit! Ti e di fare mir q prpara se t shkon-te n zgjedhjet e prgjithshme, emri q lakohej si m i mundshmi pr tu br ministr arsimi isht Ledi Shamku! A nuk na habiti t gjithve caktimi i Lindita Nikolls si ministre arsimi n nj koh kur Shamku kish qn pr m shum se 5 vite pjes e KOP-it so-cialist dhe n krye t programit t PS-s pr arsimin?! Caktimi i Nikolls si ministre e arsimit ishte jo vetm nj aksident dhe dika e papritur pr Shamkun, vik-tim e piruetave t Edi Rams brnda PS-s, por edhe dika konfuze pr simbolin dhe mesazhin q prcil-lte! Ishte konfuz sepse nse arsimi i lart konsiderohej si niveli m problematik brnda sistemit t arsimit, t prballurit me t krkonte pikrisht dik q e nji-hte at! Meq eksperienca e Lindita Nikolls n arsim nuk e kalonte nivelin parauniversitar, athere isht e natyrshme pyetja q shoqroi habin ton: Po me far njohurish do menaxhonte ajo problemet e ar-simit t lart? far do mund t bnte Lindita Nikolla, nj msuese me Master UFO-je pr t kuptuar thelbin e problemeve dhe vendosur cilt probleme do traj-toheshin m s pari dhe cila do t ishte rruga me e mir??? Kshtuq besimi yt o njeri se ndryshimi do t ndodhte n arsimin e lart, mori goditje q n zgjed-hjen e saj si ministre!!! Ministre Arsimi e dal nga no-here Ministre nga azgjkundi!!!!

S dyti, sepse n shtjet e Arsimit t Lart Minis-trja Nikolla sht shfaqur n publik jo vetm q nuk ia ka haberin fare, por edhe oroditse! Nuk e ke par ti far ka brokullitur pr arsimin e lart sa her i sht dhn mundsia n media? Nuk e ke par ti q n pro-noncimet e saj pr reformn, ajo nuk ka qn n gjnd-je t mbaj parasysh natyrn e ndryshme t shtjeve t arsimit t lart n prgjithsi dhe universitetit n veanti? Nuk e ke par ti q ajo nuk e ka haberin fare t kuptoj q sht tjetr gj t trajtosh reformn nga pikpamja e interesave t studentit, tjetr gj t flassh

pr reformn nga pikpamja e marrdhnieve qeveri-universitet, dhe sht tjetr gj t flassh pr reformn nga pikpamja burokratike, akademike, financiare, dhe strukturore? Kulmi i mungess s qartsis pr problemet dhe logjikn e reforms n arsimin e lart ka qn deklarata e saj n nj emision t Sokol Balls n 2015. Pyetjes s ktij t fundit, N kushte minis-trja mendonte se reforma mund t dshtonte? Nikolla ju prgjigj me bindje ala-Berishiane: Reforma nuk do t dshtoj n asnj mnyr!!! Kshtuq besimi yt o njeri se do t kishte reformim t arsimit t lart m nj ministre me Master Ekzekutiv nga Universiteti UFO, mori goditje q n logjikn e personit q qndronte prapa ktij pozicioni politik!

S treti, sepse Ministrja e Arsimit Nikolla, ngaq nuk merr vesh nga shtjet e arsimit t lart, ka frik t angazhohet n debate t vrteta; ka frik dhe nuk i prgjigjet asnj lloj letre t hapur apo t mbyllur; ka qndruar indiferente ndaj do lloj informacioni q shoqrohet me fakte nga njerz brnda apo jasht uni-versiteteve dhe ka heshtur dhe refuzuar do lloj krkese pr ndrhyrje! Shpjegimi sht i thjesht: Sepse do reagim i saj do t krkonte ndrmarrjen e veprimeve konkrete!!! Po pse, a nuk ishe ti Z. ata q m 6 Shta-tor i bre nj letr t hapur pr problemet me Agjen-cin Shqiptare t Vlersimit dhe Akreditimit t uni-versiteteve dhe drejtores s saj Dhurata Bozdo? More ndonj prgjigje??? Asnj prgjigje!! Ke dgjuar t ket ndodhur ndonj ndryshim n kt Agjenci? Asnj gj nuk ka ndryshuar!!! Po pse, a nuk ishte Fatos Tarifa q n dy raste, n shkrime n media, i ka trhequr vmnd-jen Ministres s Arsimit nj her pr paaftsin profe-sionale, nivelin e ult t shkollimit dhe t njohurive pr shtjet e arsimit t lart dhe universiteteve t stafit t Ministris, dhe nj her tjetr pr cilsin skandaloze dhe pseudo-shkencore t konferencave shkencore t universiteteve shqiptare si ato t Univeristeteve t Shko-drs apo Durrsit? sht dgjuar t bj ndonj lvizje ministrja Nikolla??? Azgj!!! Po pse, a nuk i jan raportu-ar Ministres Nikolla raste t pushimit nga puna t peda-gogve sipas parimeve ujku i madh e ha t voglin, apo raste t punsimit pr pedagog t njerzve q nuk kan kredenciale dhe sht krim ti futsh t lektorojn para studentve? Ke dgjuar ti t ndrmerret ndonj veprim nga Nikolla??? Rasti i ndrprerjes nga Dhori Kule t kon-trats si msimdhnse e jashtme t Mirela Bogdanit n Institutin e Studimeve Europiane pran UT-s sht vetm njri midis sa e sa rasteve abuziv dhe n dm t studentve, t msimdhnies cilsore, t universitetit cilsor, t interesit publik, t shoqris shqiptare!

Arsyeja e fundit pse ti nuk ke shance t bsh hajr n kt vnd, sht sepse Ministrja Nikolla nuk e ka pa-tur ndonjher seriozisht luftn as ndaj korrupsionit, as ndaj Dhori Kuleve me shok q e varrosn Universitetin e Tirans, as ndaj Kaanve, as ndaj do rektori t uni-versiteteve publike q e kan br boz! Pyetni njik Bardhi Sejdarasin q ka botuar disa shkrime kundr Kaanit! Sillni njik ndrmnd konfliktin Nikolla-Mema, rektori i Durrsit dhe kujtoni rezultatin e tij! Ministrja Nikolla as e ka haberin, as ka luajtur vendit qoft pr praktikat e dmshme pr cilsin akademike dhe profesionale n t gjith universitetet publike, qoft pr t gjtiha pengesat q nxirren nga drejtuesit e universiteteve publike pr t realizuar ndryshimin e vrtet, real t tyre! A nuk ishte Ministrja Nikolla ajo q nuk linte rast pa deklaruar se do t onte para gjykats dhe ndshkonte t gjith ata q ishin t korruptuar? Ke dgjuar ti t prfundoj prapa hekurave ndonj person i korruptuar? Ke dgjuar ti tu krkoj llogari drejtuesve t Universitetit t Tirans pr praktika korruptive dhe abuzive jo vetm n emr t parave t taksapaguesve shqiptar, por edhe n emr t interesit publik pr nj arsim t lart dhe universitet cilsor?

Andaj, pr ta mbyllur: Me kt ministre askush nuk duhet t lodhet pr ti

shkruar letra t hapura apo t mbyllura! Askush t mos shpresoj se duke i vn informacion n dispozicion ajo do t ndrhyj kundr prapsive dhe abuzimeve me legjitimitetin e autoritetit politik t mandatuar nga 1 milion shuplaka!!! Askush t mos besoj se do t ndodh ndryshimi n arsimin e lart dhe universitetet shqiptare! Gojt e liga thon se kasta drejtuese aktuale e Universiteti t Tirans i ka rregulluar punt me Minis-tren Nikolla, ndaj edhe kjo e fundit nuk ha pyk, rri n heshtje, dhe nuk lviz as gishtin m t vogl! Nj film dikur ka patur titullin Cili jeni ju zoti Sorge? N rastin e Ministres s Arsimit Lindita Nikolla un do t pyesja: Cila sht Ministrja e Arsimit Lindita Nikolla dhe n ciln an sht ajo?

*PhD n Shkenca Politike Shnim: Qndrimi n kt koment, jo domosdosh-

mrisht prfaqson politikn e redaksis

19 shkurt 2016 fryma e re 5

fokus

nga Gzim Hoxha

nga Mihallaq Totokocopulli

Ekstremizmi, larg marrdhnieve Shqipri-Greqi

Ekstremizmi sht nj problem i vjetr q n koht e lashta.ai ka evoluar si prplasje,kryesisht kul-turash fetare,ekonomike por edhe

pr shkak t prbrjes morale q karakteri-zonin myslimanizmin dhe krishtrimin si dy kampe q jan hasur fort me njri tjetrin. Morali midis ktyre kampeve sht i ndry-shm dhe n varsi nga zhvillimi kulturor i shijeve, zakoneve e rregullave q varen nga kohzgjatja e tyre n vndet peerkatse. Sicc po shikojm n ditt e sotme ekstremizmi po ksportohet nga vendet e pa mbrojtura por q jan te pasura me lndn energji-tike si sht nafta dhe nnproduktet e saj.n vndt e fuqishme (perndimi, Rusia) zhvillimi ekonomik i tyre sht shoqruar edhe me ekspansionin territorjal, t tra kto vende duke prdorur si arsenalin diplo-matik po dhe ekspozenee armve luftonin fort pr t patur secila sa m shum ndikim tek keeto vende. N kto kushte popujt e pa mbrojtur, peerfundojn si tabel qitje n trysnin e interesave t shteteve t fuq-ishme. Shikojm me mijra t vrar: fmij, pleq, burra, gra. Vendi i tyre shndrrohet n nj ferr, i cili i detyron t largohen ku t munden pr t mbetur nj fush e lir pa probleme. N kte lloj ekstremizmi lind edhe ekstremi tjetr, kamikazt. Kamikazet nuk lindin t till, ata krijohen nga kushtet e jets. Nj ekstremizm tjetr q po prhapet me shpejtsi sht edhe ai fetar si prplasje kulturash.kultura myslimane dhe sot sht e pwrqafuar me kulturn tradicionale. Nse do t shikojm, ajo ccka i prin zhvillimit t jets, artit, prfaqsohet n mnyr shum t prmbajtur pa qasjen e formave vulgare dhe me nj lidhje t fort shpirtrore. N botn e fuqishme perndimore ka nj ndry-shim nga ajo q tham m sipr. Zhvillimi ekonomik ka sjell me vete edhe degjen-erimin moral. Arti ktu zhvillohet kryesisht vetm n varsin e prfitimeve materiale, duke prdorur t tra format, reklamat, sensacionet, lakuriqsin e t tjera dukuri, t cilat kan ndikuar negativisht n mbar shoqrin duke i krijuar njee vakum dhe varfri shpirtrore. Kto e t tjera bejn q t ket nj disnivel t madh kulturash. sa m shum shfaqet lakuriqsia n pern-dim, aq m shumee krijohet ekstremi i peerarjeve. Pra nj ekstrem lind tjetrin. Por a ka racizm n Shqipri?

Unee mendoj q nuk ka racizm as n Greqi dhe as n Shqiperi. Edhe n kohn e diktaturs pr minoritetin grek n Shqipri ka pasur nj prkujdesje t veccant. Kur n Tiran e kudo mungonte ndonj gj atje nuk mungonte asgj. Shum minoritar u shkol-luan, profesor, doktor, inxhinier t cilt sot i shikojm deputet edhe n Kuvend.

Nee Greqi, gjithashtu, duke marr para-sysh nj lvizje t madhe masive ner vitin 90, rreth 1 miljon shqiptar shkuan atje pr nj jet m t miree. Patjetr q do t kri-joheshin probleme si rrjedhoj e dukurive

njsoj si gjith qytetart shqiptar. Shum prej tyre jan martuar edhe me mysliman shqiptar. Kurse roli i PBDNJ, le shum pr t dshiruar nga ushtrimi i rolit t saj. N kohn e Vasil Melos ishte nj parti e respe-ktuar dhe e ekulibruar. Ngrinte zrin ndaj do padrejtsie q vrehej n jetn e pr-ditshme t t gjith qytetarve shqiptar duke ndikuar kshtu nee forcimin e mte-jshem t marrdhnieve Greqi Shqipri.

negative q nj pjes e vogl e tyre mbart-nin me vete dhe q ndodhin dhe n jetn e peerditshme. Por kjo nuk do t thot t justifikohet ekstremizmi. Mund t themi q fillimisht ishte nj prshtatje me vshtirsi e shqiptareeve n jetn dhe n zakonet e atij vendi, duke br q atje t lindnin pak-naqsi t thella. Por sot shqiptarve te cilve nuk u mungonin edukata e punes, po edhe njereezit e arsimuar, jan prshtatur m s miri n jetn e atjeshme.

Pra mendoj q racizmi n kto dy vrnde ekziston vetwm n nj pjes t vogl. Pr do lloij ngrcci, gjithmon sht koha pr tu ngritur nga thellsit e shekujve, kundr mrive, fakteve, kundr fakteve, argu-menteve, kunder argumenteve, kufijve, kunder kufijve, ironive dhe qesndive t pa fund, pr t stopuar kokat e nxehta n t dy kraht. Njee faktor i rndsishm pr-caktues jan masmediat tona. Ato duhet t orjentohen drejt hapsirave t pa kufishme q krijohen nga shkmbimet kulturore. Kemi se far t tregojm pr historin e dy vendeve, si dy popuj nga m t lashtt. N kt rast nj rol t rndsishm kanee luajtur dhe do t luajn minoritetet si ura bashkimi. Po ta shikojm te zhveshur nga politika, jeta e minoritarv sht njlloj si e shqiptarve. Ata kan lindur, kan jetuar ktu me shoqri t ndryshme dhe nuk e kan patur problem t aderojn n parti te ndry-shme, veanrisht n PS. Pra, n kt drej-tim, roli i tyre sht i qart. sht i tokzuar

Pas vdekjes s Vasil Melos erdhi Van-gjel Dule. Qysh athere roli i ksai partie l shum pr t dshiruar. As nj fjal pr dukurit e padrejta q sjan t pakta n kt vend. Kujdesi pr romt ku parat q duhet t shkonin pr mirqnien e tyre si nj nga shtresat m t prvojtura, kan prfunduar n xhepat e t korruptuarve. Fjala vjen, t shkonte t shikonte nj her t vetme fmijt q nuk shkojn n shkoll nga gjakmarrja. Si nj fshatar i rritur n fshat ai nuk ulet kurr pr t pir nj kafe si njeri me njereezit e thjesht. E ka push-tuar idili i madheeshtis. Roli i tij ka qn negative e nuk i ka sheerbyer forcimit t marrdhnjeve midis dy vndeve. Atij i jan larguar t gjith. Besoj se pr kt hirsia e tij Janullatos nuk duhet t krenohet sepse t gjith e dijn se Vangjel Dulja ka qn dhe do t mbetet i prkdheluri i tij

Ndrsa pr rastin e ccamv un kam mendimin tim. Jeta ime ka qn e mbushur me plot shok shqiptar ku dy ndr ta, q jan am, jan rritur me mua si vllezr, me t njjtat halle, me t njjtat dshira, me te njjtat shpresa pr nj jet m t mir. Dhe n qoft se un ose ata do do t kishim ndonj hall do ti gjendeshim njri tjetrit menjher pa na shkuar ndr mnd aspak pr politik, kufinj, toka e t tjera, prod-hime t mbretris t politiks. Pra, po t ishte n dorn time ccamet le t bheshin t gjithee nnshtetas grek. T punojn to-kat e tyre pr nj jet m t mir.

Presidenti i Partis Republikane sht dgjuar t martn n mngjes nga gjyqtart n lidhje me hetimin e fi-nancimit t fushats presidenciale t vitit 2012 ky sht titulli i bujshm i njrit prej artikujve t shumt q mund t lexosh n portalin francez LEXPRESS.

Ish-kreu i shtetit, Nikola Sarkozi; i lin-dur m 28 janar 1955 n Paris rrezikon t prballet me nj padi pr fatura t rreme. Kjo tregon edhe nj her standartin e nj shteti t konsoliduar, me histori t madhe, ku nuk ka rndsi se kush je apo sa i madh je pr nga posti, nse ti shkel ligjin nj dit duhet t prballesh me t. Prandaj Franca sht Franc. Po tek ne far ndodh? M mir t mos flasim pr kt gj, se shum balt hidhet do dit dhe akoma nuk kemi par ndonj funksionar t lart t prgjigjet pr akuzat e bra n drejtim t tij. Kapen vetm peshq t vegjl dhe kaq.

Por le t kthehemi tek Sarkozia. Ky sht njeriu q fitoi zgjedhjet presidenci-ale t vitit 2007 me 53 pr qind t votave,

mundi Zhak Shirakun, duke u br kryetari i 23-t i Francs. Anketa Bygmalion, emri i kompanis q organizoi mitingjet e tij gjat fushats t vitit 2012, t on fillimisht n nj sistem t gjer t faturave t rreme pr t fshehur nj tejkalim t tavanit ligjor t shpenzimeve pr presidencn, vendosur n 22.5 milion euro. Kto fatura t rreme kishin pr qllim t akuzojn republikant, pr rreth 18.5 milion shpenzime q duhet t prfshiheshin n llogarin e fushats.

Hetimet tregojn, megjithat, se ish-presidenti krkoi m shum mitingje n mes t marsit 2012. Megjithat, menaxheri i tij t fushats, illiam Lambert, i tha poli-cis se kishte informuar kontabilistt dukei treguar atyre tavanin ligjor t shpenzimeve, rrezikun pr kaprcimin e tij duke krkuar ndalimin e do shpenzimi shtes.

I intervistuar nga hetuesit n shta-tor 2015, Nikolas Sarkozi siguroi se nuk mbante mend t kishte rivlersuar kostot e ngjarjeve t ardhme. "Argumenti i nj fush-ate q shkoi keq sht nj fars", tha ai. E

megjithat sht fakt se ai m 6 maj 2012 i humbi zgjedhjet presidenciale t vitit 2012 kundr socialistit Fransua Hollond me vetm 3,2 pr qind diferenc t votave. Ai e kaloi prgjegjsin pr faturat e rreme mbi Bygmalion dhe pastaj UMP t udhhequr nga Zhan-Fransua Kope, i cili u vu nn sta-tusin e dshmitarit ndihms.

E pra kto jan standartet q duhet t prmbushim pr tu antarsuar n BE, standarte t plotsuara m par nga Kro-acia e cila futi n burg nj prej ish kry-eministrave pr korrupsion. N fakt sht kjo garancia se nuk mund t bsh t du-ash me shtetin dhe aq m pak me postin. Duhet plotsuar ky standart q shqiptart t jen t sigurt q pasuria e tyre mir administrohet, se nuk duhet t kesh nj mik pr t fituar nj vend pune dhe aq m keq nj tender a ku ta di un se far. Kjo do ta bnte realitet lufn kundr korrupsionit dhe rezultatet e saj m t prekshme. Mbi t gjitha plotsimi i ktyre standarteve e bn jetn m t mire pr t gjith ne.

Ish-Presidenti Sarkozi jep llogari

N botn e fuqishme perndimore ka nj ndryshim nga ajo q tham m

sipr. Zhvillimi ekonomik ka sjell me vete edhe degjenerimin moral. Arti

ktu zhvillohet kryesisht vetm n varsin e prfitimeve materiale, duke

prdorur t tra format, reklamat, sensacionet, lakuriqsin e t tjera

dukuri, t cilat kan ndikuar negativi-sht n mbar shoqrin duke i krijuar

njee vakum dhe varfri shpirtrore

19 shkurt 2016 fryma e re 6

fokus

Prpjekjet e Ministris s Mirqnies sociale pr t siguruar vende pune pr t papunt n vendin ton, npr-mjet bashkpunimit t agjensis private t punsimit: Employment Albania, sht pr tu prgzuar, sepse n radh t par i vijn n ndihm nj pjes t papunve, q jo vetm t sigurojn nj vend pune, por t marrin akoma nj prvoj m t speciali-zuar, nqoftse do tju jepet mundsia t punojn n vendet Evropiane q kan nevo-j pr profesionet e shum krkuara. Duke qn ndrmjetse agjensia private, lehtso-het dhe gjetja e vendit t puns, por njko-hsisht do puntor q emigron jo vetm q do t shkoj n mnyr t ligjshme, por do t gjej gati dhe vendin e puns. Kto kushte favorizojn shum mnyrn e emi-grimit, pa humbur koh, dhe jo vetm. Nuk do t lodhen duke mbledhur nj sr dokumentash, sepse shpresoj dhe besoj q me teknologjin moderne t sistemit on line, natyrisht q do punonjs do t paji-set me kartn q ka te dhna personale pr arsimin q ka mbaruar, prefesionin, vitet e puns, prvojn q n mnyr t ligjshme do t jen t verifikuara nga vet institu-cionet prkatse t vendit ton. Natyrisht nqoftse disa statistika si shkruajn disa media n vendin ton q rroga mujore do t filloj nga 1000-euro, po ti referohemi disa nga vendeve Evropiane si sht Gjerma-nia, mendoj se kjo rrog pr nj punonjs q migron sht nn nivel. Por do e keqe ka nj t mir. Dhe un prmenda disa t mira, por e mira e madhe sht se do t ket siguracion pr pensionin. Sado tju duket shum larg, vitet ikin pa u kuptuar, dhe kt jua shkruaj un, si nj emigrante prej 24-vjetsh. Mendoj se migrimi me nj mnyr t organizuar sht mnyra m e mir. Brezi q migron tani sht shum me fat se sa brezi i par i migrimit para

brenda Evrops nuk humbasin dhe vitet e puns, sepse kte vende kan marrveshje ndrmjet tyre. Marrveshje q shteti yn, tani pr tani, nuk e ka realizuar me Shtetin Helen, q n kto momente tema e sigura-cioneve sht nj nga temat m kryesore, pr vet vendasit. Nuk do t bj pyetjen, ku bjn pjes emigrantt, q a jan pjes e axhends s Ministris s Mirqnies So-ciale n vendin ton, por do t theksoja se ka ardhur koha q kjo shtje serioze do zgjidhje brnda prbrenda Evrops, meqllim q nj pjes e emigrantve t brezit t par t sigurojn vitet e pakta t puns q ju duhet pr daljen n pension.

Sigurisht q rregjistrimi i emigrantve nuk sht vetm cshtje Kombtare pr numrin e popullsis, por ka disa pika q shteti yn duhet t vendosi n axhend pr zgjidhje, duke filluar, q nga msimi i gjuhs shqipe me msuse t diplomuara dhe me libra t mir studjuara, por njko-hsisht i duhet informacioni i statistikave q kan lidhje direkte dhe me mirqnien Sociale.

25-vjetve, q po ti referohemi jo vetm vshtirsive q kaluan, jo vetm nga doku-mentat, t cilat vetm koht e fundit kan dhn zgjidhje t knaqshme, por t mos harrojm kurr q n disa raste nj pjes e emigrantve kan punuar pa siguracione, dhe jo vetm, me rroga shum m t ulta se standartet, dhe sot q kriza ekonomike sht fenomen i disa vendeve ku brezi i par migroi, prballen jo vetm me papu-nsin, por dhe me humbjen e pensionit.

Pensioni, shtje q do zgjidhje

urgjente pr t gjith emigrantt me prefe-sione t veanta, q punuan n ndrtim, sepse shumica q punoi n ndrtim, q shtruan pallate t tra me pllaka, rrug t tra me gur, dhe shum prefesione t tjera q Evropa krkon, u prekn m shum nga kriza ekonomike, dhe n kto momente jan n ajr. Njerzit familjar q m tepr se 4 -vjet jan t papun, por jan dhe n nj vend Evropian, ku jo vetm kan dokumentat e rregullta t lejes s puns dhe t qndrimit, por brenda pr

nga Diana Beu

Papunsia, nj shtje q krkon zgjidhjeEmigrantt e brezit t par

Grands Reporters : Kur Shqipria hap kraht pr turistt

Gazeta frenceze Grand Reporters sht promovuesja e radhs e Shq-ipris turistike. Ajo i ka dedikuar nj artikull t gjat turizmit n vendin ton.

Autori, Erik Bataille e ka titulluar : Kur Shqipria hap kraht pr turistt. Ai e nis me nj citim duke thn se : Gjysm shek-ulli diktatur totalitare, nuk mund t bjn gj tjetr vese t nisin kuriozitetin. Dhe ja sesi e vazhdon ai rrfimin e tij : Njzet vjet m von, Kanuni nuk sht Bibla pr malsort katolik t Veriu. Ata ndjekin prsri disa tra-dita ballkanike, por nuk sht m ajo koh. Shteti sht kthyer. Turizmi po gjeneron t ar-dhura pr ekonomit e reja lokale, n krah t kontrabands s prjetshme.

N vizitat e para turistt aventurier ishin

t kujdesshm, ishin t ndryshm, madje edhe antagonist. Por, sektori sht n rritje. Kjo edhe e nxitur nga fantazit pr vendin e ndaluara q sht vetm dy or nga Parisi. Gjysm shekulli t diktaturs absolute mund t nxisin kuriozitetin. Francezt mbeten gjith-

mon t habitur kur n hotel apo restorant ata dgjon q shqiptart flasin gjuhn e tyre. N kt udhtim gazetari francez bn nj prshkrim t destinacioneve m t veanta turistike q ka Shqipria, si sht Vlora, q ai e quan e ardhmja e bukur e Ball-kanit, me shtitoren e saj q sht pagzuar me emrin lungomare. M pas vijon me qafn e Llogaras, ku zhytesh n arom e pishave. M pas vazhdohet me ishullin e Sazanit, q tashm sht kthyer n nj destinacion tepr t krkuar pr shkak edhe t kthimit n nj zon turistike.

Apollonia, sht nj tejtr destinacjon q vjen n rrfimet e gazetarit francez, duke u ndjekur me pas edhe nga qyteti i lasht i Butrintit.

kostoja

Buxheti kursen m 2015, 30 milion euro m pak pr pagesat e borxhit m 2014Kostoja e borxhit t brendshm gjat vitit 2015 sht vlersuar n rnie pr shkak t uljes s nor-mave t interesit. Yieldi Mesatar i Pon-deruar (YMP) i portofolit sht ulur me 7 pik prqindje krahasuar me vitin e kalu-ar. Kjo gj, sipas t dhnave nga Minis-tria e Financave u reflektua edhe n uljen pagesave pr interesa, t cilat nga 31.7 miliard lek n vitin 2014, rezultuan n 27.4 miliard lek n vitin 2015.

Megjithat, n dokumentin e fundit t reformave Ekonomike, Ministria e Fi-nancave argumenton se, kostot e ulta

jan subjekt i uljes s prkohshme t nor-mave pr shkak t frenimit t kreditimit t sektorit privat dhe pr shkak t uljes s norms baz t interesit nga Banka e Shqipris.

Rol t rndsishm pritet t ket emeti-mi t obligacionit 10-vjear me nj frekue-nc vjetore emetimi prej 4 hersh dhe n shumn 12.6 miliard lek. Rritja e peshs s instrumenteve afatgjata n portofol refle-ktohet edhe n treguesin e Kohs Mesatare n Maturim (KMM), i cili sht rritur me 75 dit krahasuar me fundin e vitit t kaluar.

Gjithashtu, edhe prqindja e borxhit,

normat e t cilit duhet t rifiksohen n harkun kohor t nj viti sht ulur nga 72.74% n 67.69% t totalit t borxhit. Pavarsisht prmirsimeve t treguesve t riskut, vlen t theksohet se borxhi i brendshm mbetet i ndjeshm ndaj lu-hatjes s normave t interesit dhe ndaj riskut t rifinancimit.

Rritja e qndrueshmris dhe kon-solidimi i borxhit n terma afatgjat mbetet nj sfid e cila duhet t shoqro-het me zgjerimin e bazs s investitorve dhe zhvillimin e mtejshm t tregut pr instrumentet financiar.

19 shkurt 2016 fryma e re 7

politik

Rezoluta e Parlamentit Europian

Ligji pr Spiunt

elja e negociatave, pas miratimit t reforms n drejtsiParlamenti Europian diskutoi dje raportin pr Shqiprin t euro-deputetit, Knut Fleckenstein, duke insistuar pr miratimin e shpejt t refor-ms n sistemin e drejtsis. Dokumenti 6 faqesh i eurodeputetit gjerman u shqyr-tua n komisionin e Politiks s Jashtme t Parlamentit Europian (AFET), ndrsa m pas ai do ti prcillet Parlamentit Eu-ropian n seancn e ardhshme nga ku do t dalin edhe rekomandimet konkrete pr eljen e negociatave. Reforma n dre-jtsi cilsohet prioritet ky nga PE pr procesin e integrimit t Shqipris n BE. N raport thuhet se Shqipria duhet t shpejtoj me prgatitjen e pr reformn n drejtsi. T nxitet besimi i qytetarve dhe biznesit n gjyqsor, t adresohen

shtjet e mprehta n prgatitjen e re-forms n drejtsi, shtje si politizimi i gjyqsorit, apo t korrupsionit dhe zvarritjet thuhet n raport. PE rekoman-don se duhet kompromis pr ndryshimet n gjyqsor. N raport theksohet ndr t tjera se Reforma n Drejtsi duhet t siguroj paanshmri t Gjykats s Lart, Gjykats Kushtetuese. M tej PE ja pr-shndeti krijimin e komisionit parlamen-tar pr reformn n drejtsi. Ndrsa duke u ndalur tek rezultatet n raport thuhet se Shqipria ka prparim m luftn kundr krimit, por dnimet pr kto raste jan t pakta. Problemi i drogs mbetet ende i madh n Shqipri. Duhet t ket m shum bashkpunim mes prokurorve dhe policis, vijon m tej raporti. Eu-

rodeputeti gjerman, Knut Fleckenstein, ka hartuar nj draftrezolut ku i krkon KE t rekomandoj eljen e negociatave, sapo t miratohet reforma n drejtsi. Ne e inkurajojm Komisionin Europian pr t br kt raport t ndrmjetm, pas miratimit t nevojshm t reforms n drejtsi dhe t rekomandoj hapjen e negociatave me Shqiprin. shtja m kye e ktij raporti sht reforma n drejtsi, sepse jam i sigurt se t gjitha shtjet e tjera si lufta ndaj krimit t or-ganizuar, apo korrupsionit, kryhen me efienc vetm nse kemi gjykata t pa-varura dhe prokuror t pavarur, thuhet n projektrezolutn e Fleckenstein q u diskutua dje n komisionin e Politiks s Jashtme t Parlamentit Europian (AFET).

Reforma cilsohet prioritet ky nga PE pr procesin e integrimit t Shqipris n BE

Kuvendi sht duke disku-tuar nj ligj pr sinjalizimin e aferave korruptive brenda institucioneve shtetrore si dhe subjekteve private me mbi 100 punonjs. Gjat diskutimeve n komisionin parlamentar t ligjeve, prfaqsuesit e politiks u shpre-hn dyshues n lidhje me nismn e qeveris, duke shkaktuar debate edhe brenda mazhorancs.

Lvizja Socialiste pr Integrim shprehet skeptike ndaj projek-tligjit t qeveris pr Mbrojtjen e sinjalizuesve. Gjat diskutimit n parim t nisms n komisio-nin parlamentar t ligjeve, i cili u prezantua nga ministri i shtjeve Vendore, Bledi ui, i cili njkoh-sisht sht Koordinator Kombtar kundr Korrupsionit, deputeti i LSI, Petrit Vasili, u shpreh se shq-iptart kan eksperienc negative me spiunt para vitit 90. Dhe pr kt qllim, ai ngriti shqetsimin se sinjalizuesit mund ta prdorin kt t drejt ligjore qllimisht n dm t individit. Para 90 s kemi qen t mbushur me histori t ksaj forme, por cili sht raporti midis ksaj t tjetrs, pasi jemi shtet demokratik? Duhet t jemi t kujdesshm me shprdorimin e ksaj t drejte, u shpreh Vasili. Nga ana e tij, ministri ui u shpreh me qllim shmangien e keqpr-dorimit, n ligjin e ri t qeveris nuk parashikohet shprblimi pr sinjalizuesit, duke demotivuar sipas tij, keqprdorimin pr ql-lim abuzive. Shqetsimi i z.Vasili ka qen edhe shqetsimi jon. Ne kemi qen shum t kujdesshm

Institucionet e subjektet private, do ken struktur sinjalizimi

ta adresojm. E para, sinjalizimi bhet pa shprblim, nuk inkurajo-het q t keqprdoret pr shkak t dmshprblimit. Nuk lejojm sin-jalizim anonim. Jan dy element q demotivojn keqprdorimin pr qllime abuzive, tha ai. Nga ana tjetr, deputett e opozits than se ligji i propozuar nga qeve-ria, dublon ligjin e 2006 s, ndrsa shtuan gjithashtu se ILDKP nuk ka kapacitete profesionale pr hetuar

korrupsionin e denoncuar nga sinjalizuesit. Projektligji parashi-kon q krahas institucionet pub-like, sinjalizues t ket edhe n subjektet rivate me mbi 100 pu-nonjs. Do t jet detyrim ligjor pr do biznes q t ngrej instru-mentin e sinjalizuesit. Gjithashtu, ligji parashikon edhe funksioni-min e strukturs. Ksisoj, do sin-jalizim do t hetohet nga pik-pamja administrative. Struktura

brenda institucionit bn hetimin, m pas sht ILDKP ja q bn he-tim t dyt nse sinjalizimi sht br pr hakmarrje apo ka dika q duhet hetuar. Nuk mjafton vetm sinjalizimi, por i nnshtrohet nj hetimi administrativ. Ndrsa sin-jalizuesit i bhet publik identiteti n momentin e nisjes s hetimeve pr rastet e korrupsionit n radht e kolegve apo t eprorve dhe merr menjher mbrojtje ligjore.

Ndryshimet n Qeveri

Ikn Shklqim Cani, te Financat Ahmetaj

Kryeministri Edi Rama ka shkarkuar nga detyra mini-strin e Financave Shklqim Cani duke e zvendsuar me Arben Ah-metajn, i cili drejtonte ministrin e Ekonomis. N vend t tij, kreu i qeveris ka vendosur zvends-ministren e Shndetsis, Milva Ekonomi. Kto ndryshime vijn pas 2 vjet e gjysm qeverisje. Pr kryeministrin Rama misioni i

Ahmetajt dhe ai i Ekonomit, duhet t jet lufta ndaj infor-malitetit dhe lehtsit ndaj biznesit. Ishte vet kreu i qe-veris q e ka njohur Canin me zvendsimin e tij nga kolegu Ahmetaj, duke e falenderuar

njhersh pr angazhimin e tij n drejtimin e nj prej di-kastereve m t rndsishme t ktij mandati njkohsisht edhe m i vshtiri. Shefi i mazho-rancs i ka krkuar Shklqim Ca-nit t vijoj po m kt

profesionalizm detyrn e tij si deputet i Kuvendit t Shqipris dhe antarit t Komisionit t Eko-nomis dhe Financave. Detyrn e Ministrit t Financave, Kryeministri ia ka besuar Arben Ahmetajt, ndr-sa detyrn e Ministrit t Ekonomis, Turizmit, Tregtis dhe Siprmarrjes do tia besoj Znj. Milva Ekonomi. Milva Ekonomi ka qen m par n krye t Institutit t Statistikave.

T nxitet besimi i qytetarve dhe biznesit n gjyqsor, t adresohen shtjet e mprehta n prgatitjen e reforms n drejtsi, shtje si politizimi i

gjyqsorit, apo t korrupsionit dhe zvarritjet

Projektligji parashikon q kra-has institucionet publike, sinja-lizues t ket edhe n subjektet private me mbi 100 punonjs.

Do t jet detyrim ligjor pr do biznes q t ngrej instru-

mentin e sinjalizuesit

19 shkurt 2016 fryma e re 8

ekonomi

Flet pr her t par

FMN miraton kstin 72.4 milion euro pr Shqiprin; Fondi flet pr her t par edhe pr koncesionin e TVSH-s: T vlersohet n mnyr transparente dhe n

prputhje me standardet ndrkombtare

Bordi Ekzekutiv i Fondit Monetar Ndrkombtar (FMN) njoftoi n mbrmje von t dats 17 shkurt se prfun-doi analizn e pest dhe t gjasht t performancs ekonomike t Shqipris n kuadrin e nj pro-grami t mbshtetur nga Mekaniz-mi Mbshtets i Fondit (EFF). Pr-fundimi i rishikimit u mundson autoriteteve t trheqin nj shum shtes prej 57,76 milion SDR (rreth 72.4 milion euro), duke i uar pag-esat totale n 180,84 milion SDR (rreth 226,8 milion euro).

Bordi Ekzekutiv ka miratu-ar n 28 shkurt 2014 nj mar-rveshje me afat 36 muaj pr

Shqiprin n nj shum ekuiva-lente me 295,42 milion SDR (rreth 330.9 milion euro n kohn e miratimit), ose 492,4 pr qind t kuotave t vendit pr Fondin.

Pas vendimit t Bordit Ekze-kutiv, Z. Min Zhu, Zvends Dre-jtor Menaxhues dhe Kryetar i prkohshm tha: Rimkmbja ekonomike e Shqipris sht n progres, por rreziqet vazhdojn. Performanca e autoriteteve n baz t marrveshjes ka qen e fort, duke prfshir zbatimin e reformave strukturore ambicioze dhe t vshtira. Autoritetet duhet t ngulmojn me programin e tyre t reformave dhe t mbshteten

mbi progresin domethns t de-ritanishm pr t nxitur potencia-lin e rritjes s vendit duke ruajtur stabilitetin makroekonomik.

Qllimi i autoriteteve pr kon-solidimin e vazhdueshm fiskal, me nj strategji rregullimi t ba-zuar n zgjerimin e bazs tatimore dhe prmirsimin e respektimit t taksave dhe administrats, sht i duhuri. Pr kt qllim, ata duhet t reduktojn varsin mbi masat q merren vetm nj her dhe t shmangin prjashtimet e mte-jshme t taksave dhe normat pref-erenciale t taksave. Prve ksaj, mekanizimi i autoriteteve pr t prmirsuar pagimin e taksave

duhet t jet m n linj me prakti-kat m t mira ndrkombtare dhe duhet t prqendrohet n rritjen e pranimit vullnetar.

Autoritetet jan duke marr masa pr t trajtuar rreziqet fis-kale, duke prfshir edhe forcimin e menaxhimit financiar publik. Duke shkuar prpara, ajo do t jet e rndsishme pr t forcuar kapa-citetet pr t ekzekutuar projektet e investimeve publike dhe pr t

siguruar se ndikimi i do projekti t ri PPP n llogarit fiskale t jet duke u vlersuar n mnyr trans-parente dhe n prputhje me nor-mat ndrkombtare.

Qndrimi aktual akomo-dues i politiks monetare sht i prshtatshm pr tu prbal-lur me presionet e disinflacionit, por duhet t jet gradual pr t shmangur rreziqet ndaj stabil-itetit financiar. Forcimi i besuesh-

Tenderi pr zonn e lir t Spitalls n nj siprfaqe prej 500 hektarsh pr 99 vjet ka dshtuar. Ministria e Zhvillimit Ekonomik, Turizmit, Tregtis dhe Siprmarrjes ka njoftuar zyrtarisht dy kompanit pjesmarrse, at kineze dhe italiane se jan skualifikuar.

N prgjigjen e drguar Z. Zhou Xiaohe, Pr-faqsues i Bashkimit t Prkohshm t shoqrive Zhejiang Haiteng Investment Co dhe Bejing Dongrun Tongbao Technology Co, njoftohen se oferta e tyre sht skualifikuar pr shkak t mangsive t shumta n dokumentet teknike dhe paraqitje dokumentash t panoterizuara (shih le-trn n vijim).

N letrn e drejtuar kompanis RENDur 4 sh.p.k, Ministria e Zhvillimit Ekonomik, Turizmit, Tregtis dhe Siprmarrjes e njofton at se nuk ka mos plotsuar asnj nga pikat si kusht pr kuali-fikim (shih letrn n vijim).

Tenderi ndrkombtar pr zhvillimin e zo-ns teknologjike t Spitalls n qarkun e Dur-rsit u hap n qershor t vitit t kaluar. Prmes tij, qeveria shpresonte t trhiqte mbi 1 miliard euro investime. N fund t tetorit, vetm dy kom-pani dorzuan oferta. E para ishte konsorciumi i prkohshm i kompanive kineze Zhejiang Hait-eng Investment Co., Ltd dhe Bejing Dongrun Tongbao Technology Co.Ltd, oferta e t cilve parashikon nj vler investimi n shumn e 1.5 miliard USD pr 9 vite dhe synonte hapjen e 90 mij vendeve pune.

E dyta ishte kompania italiane RENDur4, q nuk prezantoi nj ofert financiare.

Letra pr kinezt(Bashkimi i kompanive Zhejiang Haiteng

Investment Co dhe Bejing Dongrun Tongbao Technology Co)

Ju falnderoj pr pjesmarrjen n procedurn

konkurruese pr przgjedhjen e zhvilluesit t Zo-ns Teknologjike t Zhvillimit Ekonomik, Spitall, Durrs, t zhvilluar m dat 28.10.2015 n Mini-strin e Zhvillimit Ekonomik, Turizmit, Tregtis dhe Siprmarrjes. Procedura u krye n prputhje me Ligjin Nr. 9789 dat 19.07.2007 Pr krijimin dhe funksionimin e zonave t teknologjis dhe zhvillimit ekonomik, i ndryshuar dhe Ven-dimit t Kshillit t Ministrave Nr. 646, dat 22.07.2015 Pr prcaktimin e procedurave e t kritereve t przgjedhjes s zhvilluesit n zonn e teknologjis dhe zhvillimit ekonomik.

Oferta juaj u vlersua me kujdes, sipas kush-teve dhe krkesave t prcaktuara n njoftimin e kontrats dhe n dosjen e oferts t paraqitur nga ana Juaj.

Vlersimi i Oferts u realizua me asistencn e shoqris Deloitte Albania Sh.p.k, e cila n zbatim t piks 3, t nenit 6, t VKM-s nr. 646, dat 22.07.2015 Pr prcaktimin e procedur-ave e t kritereve t przgjedhjes s zhvilluesit t Zons Teknologjike dhe Zhvillimit Ekonomik m dat 15 Dhjetor 2015 ka lidhur, kontratn me MZHETTS me objekt: Ofrimi i Shrbimit t Konsulencs pr MZHETTS pr Vlersimin e Pro-pozimeve pr zonn e teknologjis dhe zhvillimit ekonomik, n Spitall, n qytetin e Durrsit.

1. Dokumenti i paraqitur nga shoqria Zhejiang Haiteng Investment Co, Certifikat Regjistrimit t Kompanis Zhejiang Haiteng In-vestment Co, q prfaqson dokumentin analog t lshuar nga Qendra Kombtare e Regjistrimit n Republikn e Shqipris, sht lshuar nga Administrata e Quzhou-t pr Industrin dhe Tregtin m dat 16.04.2013, kjo e vrtetuar nga vrtetimi noterial i lshuar nga zyra e noterit publik t Dongfang-ut m dat 09.10.2015

N baz t krkesave t prcaktuara n Doku-

mentet Standarde t Konkurruese t publikuara nga MZHETTS pr procedurn przgjedhjes konkurruese t Zons s Teknologjis dhe Zhvil-limit Ekonomik, Spitall, Durrs, n Shtojcen 3 Kriteret e kualifikimit dhe vlersimit, citohet se, T gjitha dokumentet e krkuara n Kriteret e prgjithshme t kualifikimit duhet t jen lsh-uara nga Autoritetet prkatse jo m von se 3 muaj nga data e hapjes s ofertave.

Sa m lart, Certifikata e Regjistrimit t Kom-panis Zhejiang Haiteng Investment Co e paraqitur n konkurrim nga bashkimi i kompa-nive kineze nuk e prbush kriterin e msiprm.

2. Dokumenti i paraqitur nga shoqria Be-jing Dongrun Tongbao Technology Co, Certifi-kat Regjistrimit t Kompanis Bejing Dongrun Tongbao Technology Co, q prfaqson do-kumentin analog t lshuar nga Qendra Kom-btare e Regjistrimit n Republikn e Shqipris, sht lshuar nga Administrata e Pekinit, pr Industrin dhe Tregtin dega e Shijingshanit m 23.01.2015, kjo e vrtetuar nga vrtetimi noterial i lshuar me dat 09.10.2015 nga zyra e noterit publik t Dongfang-ut.

N baz t krkesave t prcaktuara n Do-kumentet Standarde Konkurruese t publikuara nga MZHETTS pr procedurn przgjedhjes konkurruese t Zons s Teknologjis dhe Zhvil-limit Ekonomik, Spitall, Durrs, n Shtojcn 3 Kriteret e kualifikimit dhe vlersimit, citohet se, T gjitha dokumentet e krkuara n Kriteret e prgjithshme t kualifikimit duhet t jen lsh-uara nga Autoritetet prkatse jo m von se 3 muaj nga data e hapjes s ofertave.

Sa m lart, Certifikata e Regjistrimit e Kompa-nis Bejing Dongrun Tongbao Technology Co e paraqitur n konkurrim nga bashkimi i kompa-nive kineze nuk e prmbush kriterin e msiprm.

3. N Dokumentet Standarde Konkur-ruese t publikuara nga MZHETTS pr proce-durn przgjedhjes konkurruese t Zons s Teknologjis dhe Zhvillimit Ekonomik, Spitall, Durrs, n Shtojcn 3 Kriteret Teknike dhe Pro-fesionale theksohet se, n rastet e bashkimit t operatorve ekonomik, krkesat teknike dhe fi-nanciare duhet t prmbushen nga i gjith grupi i marr s bashku n prputhje me prqindjen e pjesmarrjes n pun/shrbim sipas aktmar-rveshjes.

Sipas Kontrats s prkohshme t siprmar-rjes t lidhur ndrmjet pals A e prfaqsuar nga shoqria Zhejiang Haiteng Investment Co dhe pals B e prfaqsuar nga shoqria Bejing Dongrun Tongbao Technology Co e lidhur me dat 9 shtator 2015 prqindja e pjesmarrjes pr shoqrin Zhejiang Haiteng Investment Co sht 56.65 % dhe pr shoqrin Bejing Dong-run Tongbao Technology Co 43.35 %

Sa m lart, nga shqyrtimi i dokumentacionit t paraqitur, nga komisioni u konstatua se: nga ofertuesi Bashkimi i shoqrive kineze Zheji-ang Haiteng Investment Co dhe Bejing Dong-run Tongbao Technology Co, plotsohet vetm krkesa q i prket kapaciteteve financiare, e plotsuar n prputhje me prqindjen e pjes-marrjes. Ndrsa, prsa i prket krkesave teknike, ato jan plotsuar totalisht nga shoqria Zheji-ang Haiteng Investment Co duke mos u ndar n % sipas kontrats s prkohshme.

4. N Dokumentet Standarde Konkur-ruese t publikuara nga MZHETTS pr proce-durn przgjedhjes konkurruese t Zons s Teknologjis dhe Zhvillimit Ekonomik, Spitall, Durrs, n Shtojcn 3 Kriteret e Prgjithshme pr Kualifikim theksohet se, n rastet e bash-kimit t operatorve duhet t paraqitet Mar-

FMN: Koncensionet e TVSH-s, t vlersohen me transparenc dhe standarde

Dshton Spitalla, skualifikohen kinezt

19 shkurt 2016 fryma e re 9

ekonomipublikimi

Raporti global i uris 2016, 5 % e popullsis shqiptare, gjithnj e uriturN publikimin e fundit t Hunger Report 2016, t prpiluar nga Instituti Amerikan Bread for the orld, tregohet se ushqyerja e shndet-shme sht thelbsore pr nj rritje dhe zhvillim t qensishm t nj shteti. Ajo mund t parandaloj kosto t shumta shndetsore.

Pr Shqiprin, raporti nnvi-zon se 14.3 % e popullsis jeton n varfri (marr nga t dhna t studi-uara n vitet 2009-2014). Ndrsa tregon se 5 % e popullsis konsid-erohen gjithnj t uritur (studim i t dhnave t vitit 2013-2015), nj tregues ky Brenda mesatares s ra-jonit. Sa i prket vdekshmris fos-hnjor, shifrat flasin pr 14.9 % e fmijve nn 5 vje, n vitin 2013.

Rritja ekonomike n vendet n zhvillim, nnvizon raporti, q prf-shin edhe vendet ballkanike, i ka dhn njerzve m tepr mundsi q t ushqehen si duhet, por q i ka vn edhe prball komplika-cioneve si diabeti, hipertensioni, smundjet kardio-vaskulare etj. t cilat jan kosto e shndetit t tyre.

Shtetet e Bashkuara t Ameriks shpenzojn m tepr n kujdesin shndetsor se do shtet me t ardhura t larta, ndrsa n

shtete m t varfra, flitet pr nivele t ulta si n mbijetesn e fmi-jve, ashtu edhe n indikatort q varet nga jetgjatsia, shndeti etj.

Pabarazit socio-ekonomike e kan uar popullsin n nj shprndarje t pabarabart t ku-jdesit shndetsor. Faktor si edu-kimi, mundsit e punsimit, ak-sesi n ushqime t shndetshme ka nj impakt t madh n shpenzi-

met n shndet.Ndrsa, shkalla e uris vendos

n do rajon t vendeve n zhvil-lim, shkalla e lart e kequshqy-erjes, mungesa e vitaminave dhe mineraleve vijon q t vendos nj kosto n jett e njerzve. Rritja e nivelit t obezitetit dhe rritja e smundjeve kronike po vendosin nj barr pr sistemet shndet-sore n kto shtete.

rveshja e noterizuar, sipas s cils, bashkimi i operatorve ekonomik sht krijuar zyrtarisht;

Kontrata e prkohshme e siprmarrjes e lid-hur ndrmjet pals A e prfaqsuar nga shoqria Zhejiang Haiteng Investment Co dhe pals B e prfaqsuar nga shoqria Bejing Dongrun Tongbao Technology Co, nga Zyra e Noterit Pub-lik t Bejing Dongfang m dat 17.09.2015 sht kryer vetm noterizimi i firms dhe vuls se dy shoqrive dhe jo bashkimi i dy shoqrive.

5. N dokumentet t paraqitura nga shoqria Zhejiang Haiteng Investment Co, Mbi person-elin tekniko profesional dhe Profili i kompa-nis, n t ciln prfshihen nj sr dokumen-tesh si: licenca, diploma etj., t lshuara nga institucionet shtetrore dokumentacioni, jan kopje t panoterizuara ( noterizimi sht vetm pr prkthimin).

N Dokumentet Standarde Konkur-ruese t publikuara nga MZHETTS pr proce-durn przgjedhjes konkurruese t Zons s Teknologjis dhe Zhvillimit Ekonomik, Spitall, Durrs, n Shtojcn 3 Kriteret e teknike dhe pro-fesionale dokumentet e paraqitura duhet t jen origjinal ose kopje t noterizuara t tyre. Rastet e mosdorzimit t nj dokumenti, ose t doku-menteve t rreme e t pasakta, konsiderohen si kushte pr skualifikim.

6. N dokumentet e paraqitura nga shoqria Bejing Dongrun Tongbao Technology Co Mbi profilin e kompanis prfshihen dokumentet e listuara si: Certifikata e Besueshmris, Certifi-kata e Kodit t Organizates, t lshuar nga Zyra e Kontrollit t Cilsis dhe Karantins, Rrethi Shi-jingshan, Pekin, Kin dhe Licens Biznesi Person Juridik Ndrmarrje dhe Vrtetim i Regjistrimit Tatimor lshuar nga Zyra Shtetrore e Tatimeve Pekin, jan kopje t panoterizuara ( noterizimi

shte vetm pr prkthimin).N Dokumentet Standarde Konkur-

ruese t publikuara nga MZHETTS pr proce-durn przgjedhjes konkurruese t Zons s Teknologjis dhe Zhvillimit Ekonomik, Spitall, Durrs, n Shtojcn 3 Kriteret e teknike dhe pro-fesionale dokumentet e paraqitura duhet t jen origjinal ose kopje t noterizuara t tyre. Rastet e mosdorzimit t nj dokumenti, ose t doku-menteve t rreme e t pasakta, konsiderohen si kushte pr skualifikim.

7. Nga ana e Komisionit t Vlersimit t Ofer-tave me shkresn nr.8188/3, dat 11.11.2015 i sht krkuar bashkimit t shoqrive Zhejiang Haiteng Investment Co dhe Bejing Dongrun Tongbao Technology Co sqarim n lidhje me ter-min e prdorur n plan biznesin e paraqitur nga ana e tyre shpenzime toke.

Me shkresn nr. 8188/4, date 12.11.2015, n sqarimin q ka dhn Ofertuesi Kinez, le t nnkuptoje se koston e shpronsimit t truallit privat nuk mbulohet nga zhvilluesi.

N Dokumentet Standarde Konkur-ruese t publikuara nga MZHETTS pr proce-durn przgjedhjes konkurruese t Zons s Teknologjis dhe Zhvillimit Ekonomik, Spitall, Durrs Termat e References/ n pikn C pr-caktohet se, koston e shpronsimeve e mbulon zhvilluesi.

8. Sipas analizs q i sht br planbiznesit sht vrejtur se, ka shum paqartsi n lidhje me investimin q do t kryhet n kt zon, n lidhje me ndarjen e investimin pr

ndrtimin e infrastrukturs dhe ndrtimin e ndrtesave industriale. Gjithashtu, n planbi-znes nuk jepet e qart se, nga kush do t siguro-het financimi pr ndrtimin e zons dhe si do ti mundsohet shlyerja e ktij financimi.

9. N Raportin Teknik sht paraqitur nj material jo i thelluar duke mos deklaruar nj hu-lumtim pr teknologjin q do t prdoret, nuk sht paraqitur asnj plan teknik dhe inxhinierik i zons, nuk sht paraqitur plan zbatimi/ plan operacional dhe metodat pr mirmbajtjen e zons. Prsa i prket investimit, jepen t dhna shum t prgjithshme. Nuk jan parashtruar in-vestimet n drejtim t krijimit t kushteve n lid-hje me krijimin e situatave emergjente n zon. N projekt-ide sht paraqitur vizualisht kufiri rrethues i prons, por nuk sht shpjeguar asgj pr tipologjin e ktij rrethimi.

10. Ne raportin e ndikimit mjedisor, identi-fikimi i ndikimeve n komponentt e mjedisit nga zbatimi i planit t propozuar sht kryer n mnyre siprfaqsore dhe nuk shprehen qart se cilat do t jen kto ndikime, rrjedhimisht edhe masat e propozuara n kt raport pr shman-gien apo minimizimin e ndikimeve n mjedis.

Nse mendoni se, Institucioni Prgjegjs ka shkelur gjat procedurs konkurruese, Ligjin Nr 9789 dat 19.07.2007 Pr krijimin dhe funk-sionimin e zonave t teknologjis dhe zhvillimit ekonomik, i ndryshuar dhe VKM Nr 646, dat 22.07.2015 Pr prcaktimin e Procedurave e t kritereve t przgjedhjes s zhvilluesit n zonn e teknologjis dhe zhvillimit ekonomik, ather keni t drejt t filloni nj procedur ankimimi si parashikohet n aktet e msiprme ligjore dhe nnligjore.Edhe pse nuk mundm t prdornim shrbimet tuaja n kt rast, besoj se do t vazh-doni t jeni i interesuar n nismat tona.

Letra pr rEnDur 4 sh.p.kJu falnderoj pr pjesmarrjen n procedurn

konkurruese pr przgjedhjen e zhvilluesit t Zo-ns Teknologjike t Zhvillimit Ekonomik, Spitall,

Durrs, t zhvilluar m dat 28.10.2015 n Mini-strin e Zhvillimit Ekonomik, Turizmit, Tregtis dhe Siprmarrjes. Procedura u krye n prputhje me Ligjin Nr. 9789 dat 19.07.2007 Pr krijimin dhe funksionimin e zonave t teknologjis dhe zhvillimit ekonomik, i ndryshuar dhe Ven-dimit t Kshillit t Ministrave Nr. 646, dat 22.07.2015 Pr prcaktimin e procedurave e t kritereve t przgjedhjes s zhvilluesit n zonn e teknologjis dhe zhvillimit ekonomik.

Oferta juaj u vlersua me kujdes, sipas kush-teve dhe krkesave t prcaktuara n njoftimin e kontrats dhe n dosjen e oferts t paraqitur nga ana Juaj.

N baz t krkesave t prcaktuara n Do-kumentet Standarde Konkurruese t publikuara nga MZHETTS pr procedurn przgjedhjes konkurruese t Zons s Teknologjis dhe Zh-villimit Ekonomik, Spitall, Durrs, n Shtojcn 3 Kriteret e kualifikimit dhe vlersimit pika A Kritere Administrativo Ligjore nga ana Juaj sht dorzuar vetm Ekstrakti Historik i lsh-uar nga Qendra e Kombtare e Regjistrimit duke mos plotsuar asnj nga pikat si kusht pr kuali-fikim.

Nse mendoni se, Institucioni Prgjegjs ka shkelur gjat procedurs konkurruese, Ligjin Nr 9789 dat 19.07.2007 Pr krijimin dhe funk-sionimin e zonave t teknologjis dhe zhvillimit ekonomik, i ndryshuar dhe VKM Nr. 646, dat 22.07.2015 Pr prcaktimin e Procedurave e t kritereve t przgjedhjes s zhvilluesit n zonn e teknologjis dhe zhvillimit ekonomik, ather keni t drejt t filloni nj procedur ankimimi si parashikohet n aktet e msiprme ligjore dhe nnligjore.Edhe pse nuk mundm t prdornim shrbimet tuaja n kt rast, besoj se do t vazh-doni t jeni i interesuar n nismat tona.

mrin s banks qendrore dhe ruajtja e pavarsis s saj mbetet kritike pr prmbushjen e man-datit t saj.

Trajtimi i kredive t larta me probleme sht thelbsor pr ringjalljen e kreditimit. Zbatimi n koh dhe me forc i strategjis s planifikuar gjithprfshirse do t jet elsi pr t adresuar kt shtje. Fokusi makroprudencial i banks qendrore n segmentet

bankare t rndsishme me rritje t shpejt sht i duhuri.

Reforma t rndsishme jan zbatuar n sektorin e energjis elektrike. Zbatimi i palkundur i ktyre reformave dhe masave t tjera, q kan pr qllim prmirs-imin e qeverisjes s korporatave dhe mjedisin e biznesit do t jet e nevojshme pr t nxitur rritje t fort dhe me baz t gjer , pr-fundon njoftimi i FMN-s.

dhe kompania Rendur, ja letrat e refuzimit

19 shkurt 2016 fryma e re 10

kultur

Pr her t par, Akademia e Shkencave i ka krkuar Komisionit t Edukimit q Ministria e Kulturs

tiu krijoj hapsira pr propozime n ligjin pr t drejtat e autorit. Absurde fakti se deri tani nuk ka ekzistuar nj ligj pr t rregulluar shtjen e krkimit shkencor, pra mbrojtjen e dokumentacionit shkencor - nj fush krejt e errt, me jo pak raste denoncuese.

Ndaj dje, nj nga pikat kryesore ka qen propozimi i nj neni t veant q t titullohet: Pr t dre-jtn e autorit n fushn e shkencs dhe krkimit shkencor.

Prfaqsuesi i Akademis s Shkencave, Vaso Tole ka relatuar dje mbi lapsuset n ligj dhe nenet ku duhet ndrhyr pr mbrojtjen e puns shkencore, duke ndar qn-drimin mbi tri momente t draft ligjit, shqyrtimin nen pr nen.

N parantez, referuar ligjit pr t drejtat e autorit, miratuar n vitin 2005, pothuaj t gjith kan rn dakord se ka probleme n ad-ministrimin e s drejts, e sidomos shprblimit, ndaj sht konsideru-ar e arsyeshme prgatitja pr nj ligj t ri. Por si duket edhe ky ligj, prshtatur nga modeli Sllovak, po prballet me grupet e interesit me jo pak vrejtje.

Por pal n kto interesa deri tani nuk sht br Akademia e Shkencave, e cila dje me prfaq-suesin e tyre, krkoi t jetjo vetm pjes e draft-ligjit, por Ministria e Kulturs tu jap mundsi pr tu prfshir edhe fushn e shkencs, dhe krkimin shkencor, po ashtu t ken prfaqsues n Kshillin Kombtar t s Drejts s Autorit.

Edhe pse nuk jan thirrur si pal, Tole ka thn se jan pr nj ligj tri, por me nj vrejtje fill-estare, pothuaj ironike si ngjet n raste t tilla, pr t kaluar n nj redaktim gjuhsor e letrar. Tole ka propozuar pr nenin 1, germn a, ku prshkruhet objekti i ktij ligji pr t drejtat e autorit, pr krijim-tarin artistike dhe at t trashgi-mis kulturore, t lidhen me faktin q letrsia si pjes e krijimtaris artistike, t mos evidentohet m

Shkenca, e pambrojturVaso Tole: Ja nenet Nul t copy right

vete pr t drejtat e autorit, por t prfshihet brenda kuadrit t kri-jimtaris artistike, e cila si njihet ndrkombtarisht e kombtarisht, ka disa elemente q lidhen me letrsin, krijimtarin muzikore dhe me artet e bukura.

Por pr Akademin e Shken-cave, pasi sht shqyrtuar gjith draft-ligji, nuk sht gjetur asnj term q lidhet me prkufizimin e termave ku konkretisht shqetsimi lidhet me prcaktimin e prku-fizimit t krkuesit shkencor. Kto prkufizime nuk gjenden n kt projektligj, gj q pr-bn mangsi n raport me ligjin ekzistues dhe aq m tepr pasi bhet fjal pr nj ligj q prm-ban mjaft terma teknike, q nuk njihen nga persona jo profesion-ist. N ktkuadr propozojm prkufizimet e detyrueshme t shtohen, t prfshihen edhepr krkuesit shkencor.E ngrem kt shqetsim pasi shtpjes e nj grupi ligjesh q i kushtohen kulturs, artit dhe trashgimis, kam parasysh ligjin pr simbolet kombtare, ligjin pr artin dhe

kulturn n Shqipri dhe ligjin e trashgimis, t cilat kan njsuar terminologjin prkatse q nevo-jitett respektohet dhe nga ky ligj, pra n kuptimin q termat t pr-caktohen njsoj si n nj ligj, ashtu dhe n nj ligj tjetr, ka thn Tole.

Propozimi q bn akademiku n nenin 12, pika c, ku bhet fjal pr krijime t cilat nuk zn mbro-jtje t autorit, sht nj list dukur-ish, t cilat nuk gzojn t drejtn e mbrojtjes, pr arsye se jan domen publik, duke krkuar q n krye t ksaj liste t shtohet himni kom-btar, si simbol i par, dukuri q nuk preket nga kjo e drejt.

N nenin 55,Tole thot se ka-nkonstatuar nj parregullsi, e cila duhet rikonsideruar, pasi prshembull, problemi i artiku-jve shkencor botuar n perio-dik, prjashtohen nga e drejta e autorit.Ne e kuptojm logjikn e hartuesve pr ta shmangur kt lloj forme, por nga ana tjetr kup-tojm faktin se shmangia e t dre-jtave t autorit e ksaj tipologjie botimesh, dekurajon formn m t prhapur t krkimit shkencor

n Republikn e Shqipris, q jan prmbledhjet e artikujve kr-kimor shkencor.

N nenin 62 sht vn re nj asimetri sipas akademikut, q kur autori ka nj vepr t pabotuar, e cila pr nj arsye shkatrrohet, apo humbet, sipas draftit konsiderohet e humbur dhe pa asnj t drejt shprblimi.Ndrkohne, men-dojm se drafti duhet t detyroj botuesit, ata t cilt e kan n ad-ministrim kt vepr, dorshkrim, duke i krkuar kopje sigurie. Pra, mos ia vishni autorit dika q ka t bj me ruajtjen e siguris fizike t dorshkrimit. N nenin 69 sht parashikuar heqja e shpr-blimit, e cila ka qen deri 40% pr punn shkencore q bhet me kontratpune.Nnenin 69, kjo gj bhet nul.Ne krkojm q prqin-dja t shikohet, por t mos hiqet e drejta e shprblimit pr punn shkencore, e cila kontraktohet.Pra nuk bhet fjal pr kontratn q merr si botues por pr punn e cila kontraktohet, ka sqaruar akademiku.E quan lapsus prm-bajtjen e nenit 76, ku parashiko-het se i ndalohet autorit t citoj veprn e vet. sht nj gj e cila nuk ka sens, nuk dim si ta inter-pretojm, por dim tjetrn, duhet lejuar q autori ta citoj veprn e vet, kur i nevojitet pr nj biografi, ose pr t konfirmuar rezultatet e puns n kt fush.

Nga Akademia e Shkencave krkohet ndrhyrje n nenin 107, pr ta prfshir n trup t saj, jo vetm artistt ekzekutues por dhe bartsit e trashgimis shpirtrore. sht padrejtsi e madhe, thot Tole, q bartsit dhe artistt pop-ullor, t prjashtohet nga e drejta.

Ndrsa sht konstatuar se n nenin 118 ka anomali tjetr pr t drejtn me shprblim t botuesit, ku rezulton se n rast se botuesi ka drejtn e ribotimit t nj vepre, shprblimi i tij sht m i madh se pr autorin.Ne, krkojm qkurrsesi botuesi nuk mund

shprblehet n mnyr t barab-art me autorin, por t marr shprblim t drejt pr kontratn q ka me autorin,dhe n rast se au-tori e mban vet t drejtn, ather ky rast pr botuesin bie.

Pika m e rndsishme e pro-pozimit t Akademis s Shken-cave, sht shtesa n draftligj e nj neni pr fushn e krkimit shkencor.Tole thot se ofron nj propozim pr mbrojtjen dhe far nnkupton vepra shkencore, duke prcaktuar veprn shkencore si-pas standardeve, kodin e etiks si dhe plagjiatin. Por mbrojtja e veprs shkencore sht e pamun-dur po t mos shtrihet edhe n rezultatin e krkimit shkencor, dokumentacionit shkencor t nj vepre, pr ta prfshir si pjes e t drejts s autorit, dhe jo thjesht vepra.Brenda ksaj, akademiku ndalet n kontributet konkrete pr tu mbrojtur q lidhen me tipologjin e botimeve shken-core, si: monografia, vepra, fjalori, prmbledhjet, shkrimet, kumtesat n nj kuvend, parathnia, hyrja, kontribute n vepra t natyrs en-ciklopedike, botime kritike rreth grmimit arkeologjik, bibliografi etj., t gjitha tipologji veprash q nuk gjenden n draft-ligj. N kt proces t ndrhyrjes n ligj, aka-demiku ka krkuar q t prcak-tohet nga nj vendim i KM, masa e shprblimit pr veprat shken-core, duke sjellrastin konkret t Akademiss Shkencave, ku sapo sht mbyllur auditimi nga KLSH, dhe sipas tyre vendimi n fuqi i 97-s, ka nevoj t rishikohet. Nse sht quajtur nj rast absurd q fu-sha e shkencs dhe krkimi shken-cor ka mbetur jasht ligjit t mbro-jtjes, akademiku Vaso Tole ka br dje para komisionit t Edukimit nj parashtrim vertikal t propozi-meve q do t jet n dor t vull-netit t Ministris s Kulturs t lihen jasht apo t mbrohet edhe shkenca!

V.Murati

Pr her t par, Akademia e Shkencave i ka krkuar Komisionit t Edukimit q Ministria e Kulturs tiu krijoj hapsira pr propozime, n ligjin pr t drejtat e autorit

19 shkurt 2016 fryma e re 11

Mbi 80% e draftit t ligjit pr t drejtn e auto-rit, q pritet t kaloj s shpejti n Kuvend, sht formu-luar jasht terminologjis gjuh-sore, me paqartsi dhe pasaktsi. Debatet q kan prfshir kto dit mbi t drejtn e autorit, nuk jan aq t hapura sa pretendohen, aq m tepr duke marr vrejtje se jan ln jasht, institucione si Akademia e Shkencave. Nj dit m par n komisionin e Edu-kimit, studiuesi Shaban Sinani, n cilsin e sekretarit shkencor t seksionit t shkencave shoqrore, ka relatuar me vrejtje mbi ligjin e ri ts drejts s autorit. Sinani, ashtu si edhe Vaso Tole, kan ndar t njjtat qndrime, duke qen se burojn prej s njjts pal insti-tucionale. Por n veanti, Sinani sht ndalur n ann formale t ktij ligji, q lidhet me formulimin e tij, duke parme ironi, pasaktsi gramatikore. Kshtu studiuesi pr-mend se ligji n trsi, pothuaj i gjithsht formuluar n kohn e ardhme, i cili kuptimin e ka n per-ceptimin premtues dhe detyrues. Jan vrejtje pr kohn e foljes, q nuk dihet vijn prej nj prkthimi automatik apo lapsus t vet ju-ristve, q megjithat Sinani ka vrejtur pr juristt se, gjuha e ligjit nuk sht gjith e premtimit

Por ironia m e madhe, ashtu si e cilson dhe studiuesi, nj udi m vete formulimi n t shkuarn. Konkretisht pr nenin 44, Sinani thot se n t shkuarn jan for-mulime n t ciln gjenden n t drejtn tradicionale, n Kanun.

Nuk sht nj rast i par q lig-jet tona n formulimet e tyre, vua-jn n paqartsit dhe pasaktsi n terminologji, por dhe n ndr-timet gjuhsore, sisht konkre-tisht edhe ky ligj. Megjithat, Sin-ani ka selektuar n vrejtjet e tij, bashkuar kolegut t tij, akademi-kut Vaso Tole, pr t prfshir n

Debatet pr Autorin

Tashm dihet se kt vit, kngtarja Eneda Tarifa do t prfaqsoj Shqiprin n Eu-rovizion.

Knga Prrall, u shpall fituese e festi-valit t kngst RTSH-s, n fund t dhjetorit dhe kshtu fitoi t drejtn pr t prfaqsuar Shqiprin n Eurovizion.

Kngtarja Eneda Tarifa, ka br tashm t ditur se Prrall, do t kndohet n gjuhn angleze, ndrsa po punohet pr versionin fi-nal t kngs, ku edhe pr shkak t rregullave t festivalit evropian, knga do t shkurtohet vetm n tre minuta, shkruan Magazina.al

Versioni final i kngs Fairytale love, do t publikohet m 15 mars, kt e ka konfir-muar pr Magazina.al edhe kompozitorja dhe tekstshkruesja e kngs, Olsa Toqi.

Kujtojm q vitin e kaluar, Shqipria u prfaqsua nga Elhaida Dani, me kngn Im alive, ajo u radhit n pozitn e 17-t, ndrsa deri m tani Rona Nishliu vazhdon t mbaj pozitn m t mir q i ka dhuruar Shqipris pozicionimin n vendin e 5-t n vitin 2012.

Sinani: Formulimet e ligjit, si n Kanun

ligjin e t drejtave t autorit, pu-nn dhe krkimin shkencor, deri tani t lna jasht ktij sistemi.

N veanti, studiuesi ka reflek-tuar mbi nenin 9, n t cilin barazo-hen n status veprat e prejardhura me vepra t autorsis s shkalls s par, dhe sipas tij ky prkufizim q gjendet t n kt nen, mund t thelloj nj prvoj t keqe n tra-ditn e botimeve n Shqipri.

Pr ktsht dhn shembulli i botimit t De Rads, i cili ka ard-hur kt vit pr her t par pas 180 vjetsh n formn si e ka botuar vet autori, De Rada. Por nga ana tjetr, ka m shum se nj shekull q kjo vepr ka ekzistuar n for-mn e veprs s prejardhur, t pr-shtatjeve n mbi katr her. Kjo tradit sipas studiuesit, mund t vazhdoj m tej duke ndjer

rrezikun e barazimit t nj vepre t prejardhur me veprn origjina-le. Kjo situat mund t oj edhe n shfrytzim t autorsis s ve-prs shkencore. Nj shkenctari mund ti duhet nj vit, ose nj jet e tr pr t shkruar nj monografi pr Sknderbeun apo mesjetn, ndrsa nj admiruesi t historis, i mjafton vetm nj vit pr t br nj prshtatje q u drejtohet lex-uesve t mesm apo pr t br nj divulgim t veprs shkencore, ka thn Sinani. Sipas tij, ky barazim do t dmtonte autorsin e par, si do ta dmtonte vepra e prejard-hur n formn e ekranizimit apo skenarizimit prej letrsis.

Me kt drejt, studiuesi pra, lidh edhe rastin e raportit t shfrytzimit midis letrsis dhe formave t tjera t artit, sisht

edhe kinemaja. Dihet se konsumi masiv i nj vepre,sht shum m intensiv se konsumi i nj ve-pre individuale prej leximit. Pr kt thot Sinani, mjafton t pr-mendetraporti i leximit dhe audi-enca e filmit n rastin e romanit Gjenerali i Ushtris s vdekur t I. Kadares. Sinani thot se n kt rast, vepra me pronsi t prejardhur,sht e mbifavorizuar. I njjti shqetsim sht pr nenin 15, ku barazohet autorsia e par me prgatitsin. Prgatitsi sht nj term tjetr, kuratori. Prgatit-si punon me vepra t gatshme t t tjerve dhe Sinani trheq vmend-jen se nuk mund t jet e barabart me autorsin e tij, me autorsin e shkalls s par.

Vrejtje pr nenin 67, ku vepra e porositur, q do t thot vepra e

paguar qoft dhe e garantuar me pages, barazohet n status me ve-prn origjinale. E krijuar pa kushte. Qoft dhe n pikpamje etike, Sin-ani thot se ky barazim nuk shkon, q po ta prkthehet fjal pr fjal, praktikisht vepra e parapaguar sht vepra e propagands.

Shqetsimin e shprehur edhe nj dit m par nga akademiku Vaso Tole, pr nenin 76, q i njeh autorit t drejtn pr t refuzuar citimin e veprs s tij n nj ve-pr tjetr. Do t duhej t ndodhte krejtsisht e kundrta, thot Sin-ani. N ligj mungojn dy terma t rndsishm q do t duhej t saktsohej detyrimi pr dy Kon-venta m t njohura ndrkom-btare, t sistemit t referencave t Harvardit ose t sistemit t Oks-fordit, qsht sot m i prdorur n Evrop, ose s paku njrn prej tyre. Nse mbetet kshtu, q autori ka t drejtn pr t refuzuar citi-min e nj vepre tjetre, ather do t inkurajohej plagjiatura, kopjimi ipjesshm, perifrazimi, manipu-limi etj. Sidomos manipulimi,sht rreziku m i madh sepse prmes manipulimit me referencat, mund t krijohen vepra t rreme.

Rezultatet q sjell neni 55, pr-bn nj tjetr vrejtje t rnd-sishme pr akademikt, duke u konsideruar nj lloj nnmimi, sa i takon t drejts s autorit t botimeve n periodik. Ky para-shikim thot studiuesi,sht n kundrthniepr ligjin e Arsim-ittLart, si ka qen me ligjin pr arsimin e lart dhe krkimit shkencor deri sot, i cili, pikrisht kt form t puns shkencore ka si prparsi.Madje, shton studi-uesi, si nj prparsi edhe n dm t monografis. Nse njri ligj e mbivlerson nj produkt t nj tipologjie t veprs shkencore,ligji tjetr nuk do t ishte mir q ta dekurajonte.

V.Murati

Nj situat groteske n formulimin e ligjit pr t drejtat e autorit. Akademikt kan trhequr vrejtjen se 80% e tij sht formuluar me pasaktsi gjuhsore, duke na sjell nj ligj premtues dhe jo detyrues

Versioni final i kngs, publikohet m 15 marseurovizion

prshtatja

Kngtarja Eneda Tarifa, ka br tashm t ditur se Prrall, do t

kndohet n gjuhn angleze

19 shkurt 2016 fryma e re 12

shndet

Ruhuni nga smundjetOrganizata Botrore e Shn-detsis publikoi nj para-lajmrim, kur njoftoi se tani kemi hyr n nj periudh post-antibiotike. Kjo do t thot se disa infeksione t zakonshme bak-teriale kan fituar rezistenc ndaj ilaeve.

Bakteriet jan organizma mi-kroskopikeas bim as kafsh. Disa bakterie, si ato q gjenden n kos, jan t mira pr ne, por t tjera jan vdekjeprurse.

Ashtu si Organizata Botrore e Shndetsis, Qendra ameri-kane pr Kontrollin e Smund-jeve ka zbuluar se disa bakterie nuk iu prgjigjen m antibio-tikve si m par.

Kemi par m shum se 2 milion raste t infeksioneve rez-istente ndaj antibiotikve do vit vetm n Shtetet e Bashkuara. 23 mij nga kto episode kan rezul-tuar n vdekje, thot Dr. Laurie Hicks e Qendrs amerikane pr Kontrollin e Smundjeve.

Qndra pr Kontrollin e S-mundjeve ka nj mesazh: Ne duam q mjekt t din se rezistenca ndaj antibiotikve