FRD 29 janar.pdf

7/25/2019 FRD 29 janar.pdf

1/16

adresa:

rruga George W. Bush,

nr. 15/1, Tirane-mail:

[email protected]

drejtor:Alfred Cako

tel: 04 22 42 444

MIMI: 30 LEK

Gazet informative, politike, ekonomike, sociale, kulturore Viti 3, nr. 105. E premte, 29 janar 2016

f. 3w

MBASADORI

MERIKAN

KONFEDERATA

E DJATHT?

Donald Lu:Reforman drejtsimiratohet npranver 2016

Topi: FRD nukmund t jetkonsumatoree deklaratavepolitike

Transportindrqytetas,

hiqen autobust22-vjear

Gardiani kuqezi,Etrit Berisha,

portieri q poi bind t gjith

f. 14f. 7

PROJEKTLIGJI SPORT

The Economist: Shqipria me sistem t brisht

f. 2-3

Pak dit pasi u uln ntryezn e prbashktkrert e politiks pr Re-

rmn Zgjedhore, partit e vo-a paralamentare dhe jo par-mentare kan propozimet ere pr kt reform. FrymaRe Demokratike ka qen q

krye t hers insistuese prgritjen e komisionit t posam

reforms zgjedhore, ndrsathashtu ka br publike edheopozimet e saj se far do trkoj t ndryshohet n Kodin

gjedhor. Prmes nj deklarate,RD krkon q reforma zgjed-ore t jet gjithprfshirse me

llim garantimin e nj reformetgjat e cila t bj t mundurvillimin e zgjedhjeve me stan-

arde demokratike. Fryma e Reemokratike mirpret rikthimindialogut politik dhe institu-

onal midis partive politike tazhorancs dhe opozits mellim ndrtimin...

Ja pagat e reja treferencs pr efektt kontributeve teprofesionet e lira f. 6

MIRATIMI

Taksat e fshehtashumfshojnbarrn e re fskale

EKONOMI

f. 8-9

Reforma zgjedhoreFRD: Gjithprfshirje, t ketkorrektim kombtar t sistemit

Administrim shtetror,jo politik t zgjedhjeve

ngaBedri Blloshmi f.

nga Sadik Bejko f.

ngaBahri Cani f.

Dita, ora, minutate fundit e nj tdnuari me vdekje

Ismail Kadarejadhe kombi

Kosova e Serbianuk jan dakord

pr Asociacionin

FOKUS

Oborri i degs s Punve tBrndshme sht plot mcivil e polic. Presin pa four me njri tjetrin. N kt errsirJanari e n kt or, ishte gati mei nats, duhet t ishin n shtpite tyre t shtrir n rrogozin e kabur nga lageshtira e dherit t zi tdhoms me kokn t mbshtetumbi krcu n vend t jastkut...

Dyrrahu nuku pushtua nga

romakt, ishteqytet i lir

GJERGJ FRASHRI:

f. 10-1


2/16

29 janar 2016 fryma e re 2

miratimi

Kuvendi miraton prbrjen ekomisionit pr reformn zgjedhore

Kuvendi miratoi dje prbrjen e plot t Komisionit t Posampr reformn zgjedhore. Mazhoranca finalizoi dje propozimete saj, duke br publike 5 emrat q do ti prkasin PS-s, LSI-sdhe PDIU-s. Socialistt do t prfaqsohen n komisionin ad hocnga deputett Bashkim Fino, Vasilika Hysi dhe Ulsi Manja, q t treantar t Komisionit t Ligjeve. Lvizja Socialiste pr Integrim kapropozuar emrin e kryetarit t grupit parlamentar dhe njheraziantar i komisionit t ligjeve, Petrit Vasili. Ndrsa Partia Drejtsi,Integrim dhe Unitet, ia ka besuar prfaqsimin n komisionin ereforms zgjedhore, kryetarit t saj dhe njherazi nnkryetarit tKuvendit, Shptim Idrizi. Opozita i bri publik nj jav m paremrat t cilt do t jen deputett e komisionit t ligjeve, Ristani,Bylykbashi, Halimi, Strazimiri dhe republikani, Fatmir Mediu.

olitik

RD: Gjithprfshirje, t ketorrektim kombtar t sistemit

Reforma zgjedhore

Ambasadori amerikan nShqipri, Donald Lu, shti bindur se n pranver t

ktij viti, do t bhet nj reforme thell n gjyqsorin shqiptar.Gjat nj interviste pr Zrin eAmeriks, diplomati amerikantha se ekzistojn disa arsye t for-ta pr t cilat kjo reform duhett kryhet. Sipas tij, drafti prfun-dimtar do t miratohet n pran-ver 2016. Kam shum besim sen vitin 2016, n pranver 2016,Shqipria do t ket nj reformt thell t gjyqsorit. Prse kamkaq shum besim? S pari, shtmjaft e qart se populli shqiptare krkon kt reform. S dyti,Komisioni i Venecias ka folur qartdhe me z t lart. Ata kan thnse k o reform sht thelbsore r

Bashkuara t Ameriks. Ambasadori amerikan tha gjithashtu sekzistojn lidhje t politikanvme krimin e organizuar. T themt drejtn, nuk jam polic, as nujam ekspert pr botn e krimit. Snjeri q ka jetuar ktu nj vit, dt thosha se ekzistojn disa lidhje serioze midis ktyre dy botvdhe ka shum rndsi pr t gjithshqiptart, q t mbshtesin procesin e ndarjes s ktyre dy botveKam punuar n vende t tjera kukriminelt prpiqen t shrbejnn parlament, ose n politik phir t imunitetit q prfitojn ngkjo. Por n nj vend normal, n njdemokraci normale, asnj krimnel nuk dshiron t jet n poltik, deklaroi ambasadori i SHBAn Tiran, Donald Lu.

T gjith aktort politik, parlamentar dhe jo parlamentar, t japinmendime pr ndryshimet ligjore n Kodin Zgjedho

k dit pasi u uln nryezn e prbashkt krert

politiks pr Reformn

ore, partit e vogla para-are dhe jo parlamentareropozimet e tyre pr kt. Fryma e Re Demokratike q n krye t hers in-e pr ngritjen e komisionitm t reforms zgjedhore,gjithashtu ka br publike

ropozimet e saj se far dooj t ndryshohet n Kodinor. Prmes nj deklarate,rkon q reforma zgjed-

jet gjithprfshirse megarantimin e nj reforme

t e cila t bj t mundurmin e zgjedhjeve me stan-demokratike si dhe sistemit

or ti vendosen elementektimit kombtar. FrymaDemokratike mirpret rik-

e dialogut politik dhe in-onal midis partive politikehorancs dhe opozits me

ndrtimin e reformave,t edhe ajo zgjedhore. Re-zgjedhore sht kryefjaltit politik aktual dhe si ethprfshirja e saj, dialogur dhe transparent mbeteni pr pr nj reform jetg-uke marr pjes t gjithpolitik, patit partlamen-

tare dhe jo parlamentare, prbnnj garanci pr jetgjatsin e re-forms n ligjin elektoral, thuhet

n deklaratn e Fryms s Re De-mokratike. Gjithashtu, FRD krkonq komisioni i posam pr refor-mn zgjedhore t dgjoj edhekrkesat e partive jo parlamentare.FRD propozon ndryshimin e siste-mit zgjedhor proporcional me el-emtnt t korrektimit kombtar,pr t br t mundur leximindrejt t do vote, e cila prkthehetn mandate n Parlament. FRDcilson t domosdoshm shqyrti-min e krkesave t partive jo par-lamentare nga komisioni ad hoc.Ky komision duhet t ket dety-rimin q t trajtoj do propozimq do t shkoj n at tryez nga

partit e vogla. FRD propozonnj sistem zgjedhor proporcionalme element t korrektimit kom-btar, thuhet n deklaratn eFRD. Fryma e Re Demokratike ikujton klass politike detyriminpr t shprehur qart politik, prt bashkuar energjit n funksiont realizimit t reformave, prm-bushjen e detyrimeve t BashkimitEuropian dhe zbatimin e rekom-andimeve t OSBE/ODIHR, nisurnga zgjedhjet e fundit vendore, atot 21 qershorit 2015. Edhe kryetarii FRD, Bamir Topi, ka deklaruar se

reforma zgjedhore duhet t jetgjithprfshirse dhe t parashi-koj ndrhyrje n sistem dukeparashikuar lista t hapura. Porgangstert m t mdhenj pastaj

jan n politik, ata e orientojnproesin. Po sa koh edhe reformaq pritet t realizohet, realizohetme t njjtt njerz dhe akuzojnrespektivisht njritjetrin q keni

vjedhur zgjedhjet vijn pr t brnj reforme qoft reform n drejtsi, qoft reform zgjedhore ksht vrtet nj paradoks. T shkohet n nj demokratizim t jet

mbasadori amerikan

eformadrejtsiratohetpranver16

Ekzistojn lidhje t

litikanve me segmente

krimit t organizuar

s Shqipris pr bisedimet eantarsimit. S fundi, kjo reformka mbshtetjen e plot dhe entuzi-aste t partnerit strategjik t Shq-ipris, Shteteve t Bashkuara tAmeriks, u shpreh ambasadoriamerikan. Duke e cilsuar prior-itet ngritjen e Byros Kombtare tHetimit, Donald Lu tha se struktu-ra sht bazuar n modelin e FBI-s amerikane. Ve reforms ndrejtsi, kt vit kemi n plan edhetri prparsi t tjera: t vazhdo-jm t punojm drejt realizimit tnisms pr krijimin dhe trajnimine nj Byroje Kombtare Hetimi, ba-zuar n FBIn amerikane, prmess cils shqiptart do t hetojnrastet e korrupsionit, tha ai. Lu icilsoi t shklqyera marrdhnietmes Sh i ris dhe Shteteve t

Reforma zgjedhore sht kryefjal e debatit

politik aktual dhe si e till gjithprfshirja e saj,

dialogu i hapur dhe transparent mbeten garanci

pr pr nj reform jetgjat

Shqiprin dhe sht e ngutshme.Bashkimi Evropian ka thn se kjoreform do ti ha d ert, dshirs


3/16


Prbrja e komisioneve zgjedhore, synim tdepolitizimi i tyre-shmanget deformimi i

Kreu i FRD-s, Bamir Topi n nj intervist pr Ora News

Administrim shtetror dhjo politik t zgjedhjeveP

roblemi i zgjedhjeve nShqipri nis q n momen-tin e ngritjes s strukturs

s organizimit t tyre. Partit poli-tike, qofshin nga mazhoranca apoedhe nga opozita, aktualisht, meligjin zgjedhor n fuqi, kan dort lir n emrimin e komision-erve partiak. Madje, problemisht piramidal, pasi edhe vetKomisioni Qendror i Zgjedhjeve,antart e tij, jan t propozuarnga partit politike. Pr t zbriturm pas n komisionet e qendravet votimit, q gjithashtu jannjerz me rekorde partiake, atozonale t administrimit t zgjed-hjeve si dhe grupet e numrimit,t cilt prej 25 vitesh n Shqipridominohen nga militantt epartive politike. Nisur nga ky fakt,Fryma e Re Demokratike pro-pozon q administrimi i zgjed-hjeve t ardhshme parlamentare,t mos jet m n dor t antarvet partive politike. Prmes njdeklarate, FRD thot se admin-istrimi jo-politik i zgjedhjeve, dot shmangte deformimin e votsnga militantt e partive t mdha,t cilt prbjn n trsi komis-ionet zgjedhore. Qndrimi i FRDsht pr administrim shtetror.Administrimi i procesit zgjedhort bhet nga individ jo politik,pasi n kt mnyr shmangenmilitantt partiak n administri-min e proceseve elektorale, thuhetn deklaratn e FRD. Rishikimi iKodit Zgjedhor, ribrja apo rimba-jtja e trups s Komisionit Qendrort Zgjedhjeve, prfshirja e partive

politike n procesin e numrimitdhe t certifikimit t zgjedhjeve nukdo t sjell gj tjetr ve ato dukuriq jan vrejtur n zgjedhje t tjera.Pikrisht, teksa po diskutohet ligji iri zgjedhor sht koha q ligjvnsitt prgatisin nj ligj dhe infrastruk-tur pr zgjedhje me standarde, tlira, t fshehta dhe demokratike,vijon m tej deklarata e Frymss Re Demokratike. Vet kryetari iFRD, Bamir Topi i ka mshuar meforc ides s depolitizimit t in-stitucioneve zgjedhore. Sipas tij,antart e komisioneve zgjed-hore jan prfaqsues t partive,t cilt kan marr premtime pr

vende pune pas zgjedhjevetu q ata duhet tu bindevendimi dhe urdhri t dhnpartit e tyre, duke cenuar procesin zgjedhor. Ka mbi porte t OSBE/ODIHR-it mbceset zgjedhore q prmennjjtat vrejtje vit pas viti si ndaj subjekteve zgjedhorqeverive n Shqipri dhe prapo prmirsimi sht shvogl. Kjo ka ndodhur pasi hjet dhe korniza ligjore prdhe zbatohet nga t njjtit q e manipulojn dhe defjn procesin n forma ngandryshme.

brendshme t partive q do tot t dalim nga kuadri i ndry-

himeve famkeqe kushtetuts ttit 2008 pr t hequr pushtetin

buziv t kryetarve t partive

brenda t partive t tyre politikepr t hyr n zgjedhje me listat hapura administrimi i proesitzgjedhor t mos jet politik,sht shprehur shpreh Topi.

Konfederata e djatht? Topi: FRD nuk munt jet konsumatore e deklaratave politike

Mediat e prditshme kannisur debatin mbi faktinse prej dy vitesh spekteri

olitik i djatht sht n krkim tnifikimit t qndrimit t aksionitolitik pr t krijuar forc opozitarrball koalicionit qeveriss t ma-. Se fundmi, Partia Republikaneodhi iden e krijimit t konfeder-s s djatht, por akoma sht nkpyetje mundsia se sa do arrije t

ashkoj palt ky organizm.Kryetari i Fryms s re Demor-

atike, Bamir Topi, n nj intervistr Ora Nes, tha se e djathta e kaomosdoshmri bashkimin, poro sipas tij nuk mund t ndodhn nj politik arrogante dhe pr-arse ai ajo e ketyre 25 vite. Ne nukund t jemi konsumator t do

o sh reh e dalin n olitikn

shqiptare. Nuk kemi asnj qndrimpr t diskutuar, por un kam thnvazhdimisht q e djathta n Shqiprika nevoj absolute q t jet nj edjatht tjerr, t mos jet nj e djath-t e prcar, t mos komandohet ngashpirtra t vdekur, t cilt praktiki-sht e kan mbajtur t djathtn vazh-dimisht t prar, u shpreh Topi.Bamir Topi, flet me nuanca t zbehtapr nj bashkpunim t mundshmme Partin Demokratike, kjo prshkak se n at kam olitik mbi-

zotron dshira pr politike arFakti q e djathta sht n

gjndje, fakti q pas 25 viteve pradshira pr t br nj politik aq nuk i shkon dits s sotme, t tjer t jen t lir pr t qeedhe kur kan probleme t mqeverisje. N rast se, ne duam ttojm nj model t ri, modeli i rln q t veproj, por n rast bktij modeli t ri ekzistojn movjetra, ather me thoni kush do

rodukti? kathnTo i.

Un kam thn

vazhdimisht q e djathta

n Shqipri ka nevoj

absolute q t jet nj e

djatht tjerr, t mos jet

nj e djatht e prcar,

t mos komandohet nga

sh irtra t vdekur

Administrimi i procesit zgjedhor t bhet

nga individ jo politik, pasi n kt

mnyr shmangen militantt partiak n

administrimin e proceseve elektorale


4/16


okus

gaSadik Bejko

gaBahri Cani

Ismail Kadare tashm sht 80vje. Nga gjith pararendsit etij t rndsishm letrar Fishta

jetoi 69 vje, Fan Noli arriti 83 vjet,Lasgushi 87 vje, Naim Frashri vdiq54 vje, Migjeni as 27 vje. Jetgjat-sia sht nj problem jo aq i viteven jetn toksore se sa i asaj q zgja-tet prtej, i jets q bn vepra mbasfundit fizik t autorit.

Me Ismail Kadaren kjo jetgjatska marr dhe nj prmas tjetr:Kadare q me gjallje me veprn e tijt botuar n 45 gjuh botrore, tbotuar n mijra tituj sa e kalojntre fish botimin n gjuhn amtare,sht tashm nj dukuri e gjall le-trare ndrkombtare. Pr t ka librastudimor nga autor europian,amerikan, australian, vec recen-sioneve n gazeta, ve artikujve tshumt studimor n konferencaa seminare apo forume kombtarendrkombtare mbi letrsin.

mimet e dekorimet e lartashtetrore n vendet europiane,apo ato t natyrs thjesht letrare siMan Booker apo Princi i Asturias,Cino del Duka, Cavur, Herder etjjan po ashtu vlersime t nj nivelimirnjohs ndrkombtar.

Horaci, autori me fam i letr-

sis klasike romake, nga fundi i jetsshkroi poezin Exgi Monumen-tum. Kt motiv e rimori poeti rusA. S. Pushkin. Nj monument jonga dor njeriu i ngrita vetes sime,shkroi rusi Pushkin para se t vdiste.

Kadareja yn me t drejt mundta shkruante nj poezi me mo-tivin e Monumentit ngritur jo ngadora e njeriut, por nga fryma, ngashpirtrorja, nga lnda e pavdek-sis q i ishte dhn si dhurat. Ktlndn e talentit t pasur, fal vull-netit t elikt, autodisiplins prejmisionari ai e shndrroi n vepra qsot jan stoli e bots dhe, pr fatinton t mir, jan stoli t derdhurame brumin e gjuhs son, e gjuhsshqipe. Monumenti kshtu i shtngritur gjuhs son, kombit ton emandej edhe gjith bots letrare.

Naim Frashri me poezin e tijt filozofis induiste, t ides s ri-mishrimit t shpirtit n kohra e nhapsira t tjera, shkroi se do t ishtei gjall e do t ishte n jet dhe pasi tkishte vdekur: Un jam n shpirtintuaj/ mos m merrni pr t huaj.

Fan Noli nuk e gjeti kuptimin met vett sa ishte gall. Ai nprmjet fa-talitetit t Moisiut biblik vdiq i dsh-

pruar: Sheh errsirn pr pleqri-

n / ajme sa keq sa zor, liberator.Dhe Migjeni n fund sht i rreth-

uar nga sende t pamshir q nukflasin, as shajn, as lvdojn ai esheh veten t pakuptuar nga koha..

Kadareja i kohs s diktatursnga gjith personazhet e prozs s tijmund t identifikohet me murgun eUrs me tri harqe. Ai sht aq i tor-turuar e aq n hjek pr t ardhmene pasigurt t Arbrit, sa lshon njpshertim t forcs biblike: do tbhet me ty Arbri im?

Moskuptimi sht jo vetm brn-da hapsirs s Arbrit tim, por edhejasht tij n Londr, n Paris. I identi-fikuar me Laokoontin, i fshehur nnmermerin e statujs s tij, ai gati plasnga q nuk e thot dot kumtin tragjike t fshehur.. ndrkoh q gjarprin-jt i ka n ije dhe e kafshojn.

Ai fshihet jo vetm nn lkurne mermert t Laokoontit, por edhenn figurn prej murgu t Naim Fra-shrit te poezia Monlog i Naimit(1984), botuar s pari te Ftes nstudio. Ai do t mbaj ndezur njzjarr dhe hedh n t gjymtyrt etij n nj nat t zez e plot acar.Lodhet n moskuptim, por prap simurgu shkreptimtar ngrihet e hedh

gjymtyrt akull e coprat e shpirtit q

ta mbaj gjall at zjarr mistik.Kan kaluar vite dhe fantazm

e kombit prap i shfaqet te poeziTirana n dimr (2005). sht njgrindje midis autorit dhe kombit, pnj grindje shekspiriane: fantazma kombit i shfaqet autorit (birit) si fantazma e Hamletit mbret. sht njnga vizionet m t bukura e m trondits t letrsi shqipe: kombi Kisndryshk e gjak mbi parzm dhe et pshpag/ dhe kumt t frikshm kish nsyt e vet. Autori i ka blatuar kombfjalt, kumtin, ahtet. (Gjithmon knj fantazm q lyp dika prej neshpor kombi krkon at q nuk lypet, dedhe artin. Poeti nuk ia ka borxh artikombit dhe i thot, gjer ktu, mirmbe. Kombi ulret e thot: Skmirmbe.. Ti sndahesh dot mbtok apo nn tok /n u ngritshimlart, t dy do ajm ret/ n rnim nhumner, t dy do biem tok.

Kto vargjet e fundit flasishum e nuk duan asnj komenIsmail Kadareja sht nj shkrimtandrkombtar, por dhe nj vazhdues i rilindasve n atdheun e veN kt 80-vjetor ai e merr atdheue tij atje ku ne pr shum arsye nushkojm dot ai na on te ret n

bn t pavdekshm me artin e tij.

Ismail Kadareja dhe kombi

Kosova dhe Serbia nuk janakord pr Asociacionin

Ndrmjetsuesja n negociatat prnormalizimin e raporteve mesKosovs dhe Serbis, Frederica

rini pohon se bisedimet u zhvilluanatmosfer shum t mir. Kryemin-Kosovs Isa Mustafa dhe Serbis Alek-Vuiq kan biseduar pr zbatimin eeshjeve t arritura deri tani, si jan,eshja pr njohjen e diplomave t uni-eve, Marrveshja pr lvizje t lir,eshja e par, e nnshkruar n prilli t

13, si dhe ajo e gushtit 2015. N komu-n e Prfaqsueses s lart t BE, thek-e jan br prparime n zbatimin earrveshjeve, si sht ajo pr lvizjenhe njohjen e targave t automjeteve.t kan shprehur interesim dhe

mri pr njohjen edhe t diplomaveertifikatave shkollore. Palt janar edhe tek angazhimi pr zbati-Marrveshjes pr themelimin e Aso-nit/Bashksis s komunave mec serbe, bazuar n marrveshjet ekruara m ar. N kumtes thuhet

se palt kan rn dakord edhe pr fillimine bisedimeve pr lidhjet direkte ajrore dhehekurudhore mes Kosovs dhe Serbis.

MUSTAFA: A SOCIACIONI VETMN PRPUTHJE ME KUSHTETUTNKryeministri i Kosovs, Isa Musta-

fa, deklaroi n ort e vona t mbrmjesse me homologun e tij serb Vuiq kanbiseduar pr zbatimin e marrveshjevet mparshme. Ndrsa pr Marrveshjene Asociacionit t komunave me shumicserbe tha se ajo mund t implemento-het vetm n prputhje me vendimin eGjykats Kushtetuese t Kosovs. Pala ser-be ka krkuar q n territorin e Kosovs tzhvillohen zgjedhjet parlamentare t Ser-bis. Mustafa tha se do t respektohet edrejta e serbve pr t votuar, por vetm nprputhje me ligjet e Kosovs.

Asgj n lidhje me Marrveshjen prAsociacionin, nuk do t procedohet, nsenuk sht n prputhje me vendimet eGjykats Kushtetuese, theksoi Mustafa,para gazetarve t mbledhur n Bruksel,pas takimit trepalsh t ndrmjetsuarnga Prfaqsuesja e Lart e BE, Mogherini.Edhe ai nnvizoi se takimi sht zhvilluar

n nj atmosfer konstruktive dhe se paltkan biseduar pr shtjen e njohjes sdiplomave dhe pr lirin e lvizjes.

Para nj muaji, kryeministri Isa Mus-tafa kishte krcnuar se nuk do t udhtojjasht vendit, pa liberalizimin e vizave prqytetart e Kosovs, pasi q Komisioni i BEkishte konstatuar se Kosova ende nuk i kaplotsuar t gjitha kushtet pr kt hap.N shenj proteste, ai ka deklaruar n njintervist pr DW, se nuk sht etike qai t udhtoj, ndrsa qytetart e Kosovsjo. Mustafa prsriti n Bruksel se situ-ata me vizat mbetet e papranueshme, porPrishtina duhet t kontribuoj n dialog.Ne duam t tregojm se jemi konstruktivn angazhimet pr normalizimin e marrd-hnieve. Mendoj se ne i kemi prmbushurkriteret politike pr heqjen e vizave, theksoiMustafa. N prag t ktij takimi homologu itij serb Vuiq tha se ka qeshur me palnkosovare, ku ka dgjuar deklaratat se nukdo t udhtojn jasht vendit pa liberaliz-imin e vizave. Do t udhtojn si tulipant bardh, kishte thn ai para gazetarven Beograd, gj q ka shkaktuar reagime tshumta prmuese n mediat sociale.

SERBIA NUK E PRANON VENDIMINE GJYKATS KUSHTETUESEKryeministri i Serbis Vuiq gjat pro

cesit t bisedimeve tha se ai shpreson arritjen e fardo marrveshjeje e cila dt zhbllokonte procesin e krijimit t Asociacionit t komunave me shumic serbeKy proces do t vazhdoj gjat, nuk shtthjesht, por me rndsi sht q t futemn kt proces, sepse ky sht obligimi t gjithve, tha ai pr Radio Televizionin Serbis. Ndrkoh q para gazetarve doedhe Marko Gjuriq, i cili tha se ekzistojnshanse q t zhbllokohet shtja e prpunimit t statutit pr Asociacionin e komunave me shumic serbe.

Ky do t ishte nj hap shum i madh pAsociacionin, i cili sht shum i rndsishmpr paln serbe. Gjuriq theksoi se Serbinuk e pranon dhe nuk do ta pranoj vendimin e t ashtuquajturs Gjykata Kushtetuesn Prishtin dhe se baza e vetme mbeteMarrveshja e 25 gushtit, e arritur n Bruksel. Kt vendim (t Gjykats Kushtetuesee konsiderojm nj akt intern, i cili nuk ka lidhje me dialogun dhe nuk ka kurrfar pasojasjuridike pr paln serbe, theksoi Gjuriq. DW

N Bruksel u mbajt raudi

i par i bisedimeve mes

Kosovs dhe Serbis, prej

fllimit t bllokimit n

parlament. Palt thon se

bisedimet u zhvilluan n

atmosfer t mir. Por cilat

ishin rezultatet konkrete?


5/16


fokus

Dita, ora, minutat e fundite nj t dnuari me vdekjengaBedri Blloshmi

Oborri i degs s Punve tBrndshme sht plot me civile polic. Presin pa folur me njrietrin. N kt errsir Janari e n kt or,hte gati mezi i nats, duhet t ishin n

htpit e tyre t shtrir n rrogozin e kal-ur nga lageshtira e dherit t zi t dhomse kokn t mbshtetur mbi krcu n vendjastkut. Duke shikuar n mur e soditur

tografin e xhelatit t shqiptarve.Kryetari i deges s Punve t Brndshme

kishte marr urdhrin dhe orn e ekzeku-mit. Sa m shum kalonin minutat, aq m eadhe bhej turma e oficerve dhe policve

grumbulloheshin. Qielli ishte i mbuluare re t zeza. Her pas here nxjerr gjuhn

donj vettim q paralajmron stuhin enarit, duke ndriuar e ar errsirrn me drit t fort gjarpruese ambientet e de-

s s Brndshme dhe oborrin e mbushurot me figura t vrenjtura t sigurimit.

N kt errsirr t plot u dgjuanhurmat e motorrve t makinave. Ishinatr makina t cilat dukeshin nga njrit e dobt feneri n dorn e policit. I

ohti bnte q t gjith q ishin n oborrlviznin sa andej kndej. Nj z gati igjirur bri q disa nga polict t shkoninrnda se i krkonte prgjegjsi i birucave.raponin si t mendur se kush e kush do tbrinte i pari.

Brenda n koridor kishte polic t tjer.ran birucs s fundit asnj zhurm . Nukegjohej asgj, prve hapave t tyre noridor. T arrestuarit, gati t prgjumur ndienin dhe zhurmn m t vogl, ibrthenin syt tek sporteli, duke par po-

cin se kujt do ti bnte shnj t ngrihesheta shoqronte sipr n zyrn e hetuesit.ta e dine se n birucn e fundit nr 7 ishte i dnuar me vdekje dhe prania e shum

olicve dhe civilve n kt or e levizjetpazakonta t bnin t kuptoje se kishte

brritur vdekja, jo jeta pr t dnuarin.T arrestuarit qetsoheshin kur poli-

fillonte t mbyllte sportelet deri atje kuhte personi q duhet ta merrnin pr tauar n zyrn ku do t torturoheshe pr tohuar ato q krkonte hetuesi. M n fundapet dera e birucs pran banjos, brenda

cils ishin dy t arrestuar , njri shtrire kurriz nga dera i lidhur kok e kmbn kok ngjeshur nj helmet mbrthyern gush, me nj rrip meshine, i mbuluare nj batanije t rreckosur , mbledhur

huk nj grusht kockash q dridheshin nnritjen e etheshme e sfilitese; n krah tetij grumbulli pa form, i cili nuk levizte,ndronte nj tjet r i dnuar q i shr-ente t lidhurit kok e kmb, sepse ishtenuar me vdekje (pushkatim) nga gjykataRrshenit, pasi ishte arratisur nga kampiSpait. N cepin e birucs ishte nj tase lng, nj lug pa bisht e nj cop bukzez. Ky racion ishte i t dnuarit me

ushkatim, me sa duket nuk kishte dashurhante, ndoshta nga ndonj parandjenj,

mbasi ishte nata e fundit e 35 ditve qeishte dnuar e, nga eksperienca e dnimitt mparshm, kur ishte arratisur nga kam-pi i Lait, i dnuari me pushkatim ditn e 35i vjen falja e jets ku e zgjidhin nga zinxhirte prangat dhe i bjn komunikimin. KtAhmeti e mbante mend. Zhurma e dyerveq krcitn n kt or t mezit t natsbri q do njeri t dridheshe e t mbantevesh, aq m tepr biruca nr. 7. Fundi i 35ditve e bri Ahmetin t vetdijshm, ndajnuk kishte dashur t hante. N kt kohpolici hungriti Kush se ka ngrn ushqi-min?- i dnuari tjetr u prgjigj , - Ahmetitha se do ta hante m von. Nj z, (mesa duket kryetari i degs ) i prgjigjet : Jotani ky ska pr t ngrn m, do ndrrojvend e atje ku do veje nuk do ket nevojpr t ngrn. Tjetri thirri , Ngrehu, lvizse tani t erdhi fundi, tani e tutje do fleshgjumin e madh. Tashm torturave paravdekjes t t dnuarit po ju vinte fundi; 35dit i lidhur, n ankth, me dilemn se kushdo vinte m par, jeta apo vdekja . Ah sikurt jetonte! edhe pse n burg; njeriu do t je-

toj edhe n vuajtje. Ai shpreson edhe kurrron nn tortura, n do moment, edhe nmjerim, prap shpreson dhe do t jetoj ,gjen forc dhe i prballon deri n minutne fundit. Nga zhurma e biseds q bnin nqeli polict dhe oficert, i lidhuri mundi tgjente force, me nj shpres gati n shuarje(kjo m shum nga prezenca e policve).Megjithat gjeti forc e prballoi dhe folime nj z burrror : Erdht o xhelat ? Juprisja, nuk dua t jetoj m, o kriminel; jetam dhimbset por m mir nn dh e mosja u pafsha m fytyrn! Un jam gati, e dijase sonte ishte fundi i pritjes; o do jetoja, odo vdisja. Kur isha n birrucat e Shkodrsi dnuar me vdekje mbas 35 ditsh erdhiedhe aty kryetari i Degs q thirri : Zgjid-heni, hiqjani prangat se Partia ja ka falur

jetn; por tani ju nuk po e bni kt; e kup-tova se m erdhi fundi; nisemi, errsira pona prt; gropn e di se e keni br gati.

Nga lvizja q bri i lidhuri kok e km-b, ajri i rnd, era e lagshtis s mykutlshoi nj kundrmim e bri q t porsaardhurit t zn hundt me dor. I hoqnhekurat e kmbve t cilat kishin qn tshtrnguara aq fort, sa kishin ln shn-jn e nj kanali, sa t fusje nj gisht dorebrnda. Hoqn dhe zinxhirin q ishte lid-hur nga hekurat e kmbve tek prangate duarve. Tre civil ndihmuan policin tangrinin n kmb t porsa zgjidhurin .

Ahmeti mezi qndronte n kmb; ishtempir e trupin e kishte me plag e ishte tre-tur shum pr 35 dit, n pritje q edhe ktradh ti falej jeta. Ai e donte lirin, e dontejetn ta jetonte, edhe n kto kushte t mje-ruara; edhe pse n burg, ai donte t jetonte.Kishte edhe ai ndrrat e tij, si do njeri,ndaj shpresonte q nj dit t ishte i lir,te shkonte n familje e t takonte nnn(baban ja kishin pushkatuar komunistt),

vllan edhe motrn. T bashkoheshin,t qanin hallet, t mndonin q edhe Ah-meti t krijonte familje. Por ja q tani erdhifundi. ndrrat, dshirat, dashuria prfamiljen, pr t jetuar, nuk e ndryshonindot fatin. Ditt, ort e minutat e Ahmetit pombaronin n kt nat t errt e te ftohtJanari. Shoku tjetr i birrucs ishte strukurn qoshen prball, krejt i hutuar, duke udridhur shikonte veprimet q po bnin prbashkvuajtsin t cilin e kishte ushqyersi fmij, duke ju lutur t hante sado pak eshpesh i prsriste se nuk dihej se kishtevendosur i madhi Zot. At mbrmje, Ah-meti dika kishte parandier. Nuk kishtedashur t hante fare. M von,- kishte th-n, tani nuk mundem. Posht n imento,te cepi tjetr, qndronte tasi me nj lng tverdh si pelin. Njri nga civilt e goditi meshkelm, tasi u prplas pr muri ku filloi tridhte ngadal lngu i flliqur. Nderkoh,polici ja lidhi prsri kmbt me nj zinxhirtjetr q i linte distance t ecte sa njgjysm hapi. Duart ja lidhn mbrapa dhepr mezi i lidhn nj litar; cepi tjetr i litarit

mbahej fort n duart e policit. N cast, di-kush nga oficert urdhroi : Hajde tani seu vonuam. Tek dera Ahmeti u ndal , ktheukokn nga mbrapa e shikoi shokun pr tafalenderuar se i kishte shrbyer gjith atodit. Shikimi i Ahmetit dukej se ju drejtuapr ndihm. Duke e par pr pak sekondai thot T lutem ma bj hallall; po i erdhiterezia e t pyes kush pr mua, tregojuase far po sheh si edhe minutat e fundit tndarjes son. T lutem mos m harro, edhenj her lamtumir. N ast e trhoqnfort nga litari nga jasht birucs, dera e scils u mbyll me forc, ndrsa n korridordgjohej tringllima e zinxhirit t kmbveq sa vinte e largohej dret humners, e mezidgjohej. U dgjua dhe zhurma e nj porteprej hekuri e m pas qetsi . Qetsin e bi-

rucave e prishn zhurma e motorrve tmakinave q anin qiellin e errt t atij fundJanari skterr. Ahmeti, i tretur, i dshpru-ar se po shkonte drejt fundit, qndronte nkmb pran njrs makin, i mbrthyernga kraht prej policve e cepin e litarite shtrngonte nj tjetr polic. E hodhnbrnda n nj nga makinat q ndrioheshinnga fenert e nxir. U nisn si nj kortezhi heshtur; askush nuk fliste - i ulur midispolicve q e mbanin pr krahsh e mekapu n kok. Ahmeti vazhdoi t merrtefrym edhe pse e kishte kuptuar se ishteky udhtim. Vetm zhurma e motorrit tmakines dgjohej. Rruga kuptohej se ishteme gropa, nga lkundja e makins. Pa pri-tur makina u ndal, zbritn t dnuarin mevdekje dhe po ecnin n kmb. Fshfrimae shkurreve q prplaseshin me zinxhirine kmbve, bnin t dgjohej nj zhurmjerrse, sa her lviste kmbt. Kt zhur-m tinglluese t hekurt e pasonin pr-plasjet e krahve t zoqve t trmbur qfluturonin t friksuar. Shum nga oficert

ecnin prpara duke larguar me dore shkurreve e t lisave, t tjert nga mecnin me pren e tyre nn dritat e fendo gjalles q flinte n at pyll, t trkt nat t errt nga zhurma e zinxt kmbve t t dnuarit, sa her q phej nga shkurret, largoheshin me shpnga vizitort e errsirrs. Pr kafshmund t ishin zhurmat e gjahtarit dhese preja nuk e do gjahtarin por i larPor dhe kta ishin gjuetar, jo pr kapo shpend, ishin gjuetar pr njAta vrisnin njerz. M n fund kortndal prpara nj grope. Errsira bheerrt. N ast ja zbuluan fytyrn t ddhe po i komunikonin refuzimin e fajets: -Nga t gjitha instancat. Kishtetur n fuqi vendimi i gjykats s Rr

Kt e kam kuptuar u dgjuz q dukej sikur vinte nga largnj honi, nga thellesia e nj bote tPo, jam gati, prisni?! Po m prbai, aty ku po ju e drguat. T prisnin t dgjonin fjaln e mallkdal nga goja e kriminelit. Nj z

Zjarr! Mbas ksaj fjale Qielli u breshria e armve e m pas u duk nje verdh nga do gryk zjarri. Rrgjakut do t zbresin t nxehta n gnga do zgavr e hapur nga pluPo xhelatt nuk jan t bindur sbreshri plumbash ja ka marr jettjetr i ktij lloji afrohet me kobure nme fenerin ndriues, dhe e qllon pn kokn e gjakosur. U dgjua edhkrism, prsri e przier me flakme ern e barutit t djegur. Prap krismash. Dikush theu kt gzim tlatve q rrinin prredh grops mee futura n xhepat e gzofve t mhyer gjer n gryk. Tani skemi pm, urdherin e zbatuam. Ikim.

Pjesa tjetr e skuadrs s vdekjes n

me lopata pr t mbuluar gropn, bme at q e ngjeshn brnda. Akomandaluar currilat e gjakut t prziera mt zi, e mbuluan gropn bashk me trbr shosh nga plumbat, duke u kut mos ln asnj shnj apo gjurm

Ahmet Hoxha, n fakt, ishte hert n thellsi t ferrit komunist, ptorrturuar e vuajtur dhe pr tu dmoralisht. Por ditt q kishin rrjedhurmet njri pas tjetrit nuk ja kishin vndrrat, dshirn, dashurin q t jbashk me familjen; t gzonte e t me femijt e tij, ti rriste, edhe pse mjtjte e varfri. Por kjo nuk kishte ndAhmeti nuk arriti t krijonte familjpati mundsi t kthehej n shtpi; edi plakur e i lodhur ai nuk arriti n fshtij t bukur e t begat t lindjes. Basht u shuan dhe ndrrat e tij prgjithKtu i erdhi fundi rrfimit dhe jetpamposhturit Ahmet Hoxha.

Data ishte 31.01.1979 ora 00:00, RKainarit , variant i druve, Rr


6/16


ktualitet

mocracyex 2015,e Economist:qipria meem t brisht

N raportin m t fundit t prpiluar ngaThe Economist, Shqipria renditjet e81-ta n rang global pr treguesit e demokra-cis. Raporti nnvizon se vendi yn konsidero-

het vend me regjim hibrid dhe se na ndajnvetm 2 vende nga t qenurit nj vend me njdemokraci t brisht. Performanca jon rajo-nale nuk sht e mir, duke qen se renditetvetm m mir se sa Bosnja dhe Hercegovina,e cila ndodhet n vendin e 104. Treguesit m tfort i ka Serbia, e cila renditet n vend t 58-t, ndjekur nga Maqedonia n 78-t dhe Malii Zi n 79-tn.

N mesin e t gjith ekonomive t anali-

zuara, Norvegjia vlersohet si vendi me niv-elin m t lart t demokracis, ndrsa Koreae Veriut z vendin e fundit.

Shqipria ka n total 5.91 pik, duke psuarkshtu nj regres kundrejt viteve 2008. Lajmi i

mir i vetm i konstatuar n kt raport shtse, n krahasim me nj vit m par, vendi ynka fituar 7 vende n renditjen e prgjithshmeSipas treguesve t analizuar pr kt raport

performancn m t dobt e jep pjesmarrjpolitike me 3.89 pik. Performancn me t mire japin t drejtat e njeriut dhe procesi zgjedho

Pavarsisht klasifikimit, raporti i revists njohur britanike v theksin pikrisht tShqipria si nj ndr vendet (ish-komunisteq ka shnuar prmirsimet m t dukshmegjat ktij viti, sidomos n luftn kundkrimit t organizuar dhe respektimit t tdrejtave t njeriut.

Eksportet mbyllin vitin 2015 me 4.9%rnie, ecuria m e dobt nga 2009-a

sportet shqiptare shfaqenobsi me 2015 duke e mbyl-ur vitin me nj rnie 4.9 pruke arritur n 243 miliard

Nj vit m par, eksportetshnuar nj rritje prej gati

pas t dhnave historike tT, ky sht zgjerimi m i ultrteve q nga viti 2009. Kon-

e pafavorshme ndrkom-vitin e kaluar, me uljen eve t nafts e mineraleve karsyeja kryesore e ksaj ten-ndrkoh q rritja e grupeve(kryesisht pije ushqimore etekstile e pajisje kmbimi)

shum e ult pr t am-r kt rnie. Tkurrja m e

e eksporteve sht shnuarn e mineraleve dhe energjise, q ran me 25% pr t ar- 64.5 miliard lek. Sipas te t doganave kjo rnie n

eksporteve shqiptare n ktdedikohet mimeve t ultas dhe energjis n tregjetmbtare. mimet e ulta si-pertve ndikuan n dy kahe.i u dekurajua eksporti ni nafts bruto dhe minera-rnda dhe nga ana tjetr prt e eksportuara u morn

k vlera monetare s n vitinkurrja e aktivitetit t Bank-roleum ka dhn ndikiminart. Sipas t dhnave para-

nga kompania, xhiro e saj umua n vitin 2015, si rrjed-

mimeve m t ulta t nafts.tor dhe pjesn e par t dh-kulmoi dhe konflikti Bank-me, me kta t fundit qin pagesn e detyrimit prejon dollarsh, pas nj riv-i t aktivitetit t vitit 2011.s mbylli gjysmn e pusevercnoi deri me ndrpre-

prodhimit. Konflikti m pash n pjesn e par t dhje-ksa kompania pranoi pagi-etyrimit. Nse Arbitrazhi do

dos n favor t Bankers,kto para do ti kthehen

sht ksaj kompanie.portet e minerale, lnde dhe energji zinin 27%lit n fund t 2015-s, nga vit m par. Pra koh qtuara e mimeve ndrkom-

mbetet e afavorshme

(nafta luhatet aktualisht n 30 dol-lar pr fui), nuk pritet n 2016-nndonj kthes positive.

Eksportet e tekstile e kpucveu rritn me 5% n gati 90 miliardlek pr vitin 2015, duke u brgrupi m i madh i eksportuar nvend, me 37% t totalit (nj vit mpar kryesonin lndt djegse eenergjia me 34% t totalit). Ndo-

nse ky grup e ka marr veten ngjysmn e dyt t vitit, pas rniesn muajt e par t vitit, srish aimbetet larg rritjeve dyshifrore qu pan vitin e kaluar. Industria etekstileve e kpucve gjendet nudhkryq, teksa kostot e puns nvend jan rritur, nga rritja e taksavedhe energjis, duke e br m pakkonkurruese me koston e puns,

nga njra an dhe nga ana tjetrindustria, sidomos ajo e tekstileve,ka mbetur e pazhvilluar, duke kry-er vetm disa cikle, ka e pengont zgjeroj tregun prtej partnerittradicional, q sht Italia.

Rnie n krahasim me vitin 2014shnuan edhe materialet e ndr-timit dhe metalet me rreth 5 prqind. Ecuria negative e ktj grupi uprshpejtua n nntor dhe dhjetor,duke shnuar nj rnie prkat-

sisht me 22% dhe 32%. KompaniaKurum ka kaluar nj periudh tvshtir n muajt e fundit t vitit,duke ndikuar n performancnnegative t ktij grupi.

Rnie psuan edhe eksportet egrupit drurit dhe t letrs me -9.2 prqind, pas rritjes s fort q ato kishinshnuar vitin e mparshm. Kompa-nia Center Shqiptare, me qendrn Berat, q vitin e kaluar shnoi njlulzim t eksporteve t antave tletrs dhe kartonve n vendet e BE-

s, rezulton t ket frenuar aktivtetikt vit, pas disa problemeve administrative me doganat.

Ecurin m pozitive n 2015-e kan shnuar eksportet e ushqime, pije dhe duhan, t cilat u zgjeruan me 26%, pr t arritur n 2miliard lek n 2015-m. N vlerabsolute, ky sht grupi q ka pasudhe rritjen m t madhe gjat vitq sapo lam pas. Pesha e ushqime, pije e duhan u rrit n 9%, ng

6% n 2014-n, duke u br grupikatrt m i eksportuar n vend.Grupi i Makinerive dhe pajis

jeve u rrit me 16.8 pr qind, i nxitunga zhvillimi i fasonit industriaMegjithat, pas nj rriteje mbi 30%n pjesn e par t vitit, ky grup shtngadalsuar ndjeshm n muajt fundit t vitit dhe ka filluar rnien. Ndhjetor eksportet e makinerive e pajisjeve ran me 23% dhe kompanite ktij sektori nuk presin m ritme tlarta rritjeje as n 2016-n.

miratimi

Intervali i pagave referenc pr llogari tpagimit t sigurimeve shtrihet nga 41,250 lekderi 73,800 lek n muaj sipas kategorizimit tbashkive. Ne baze te ketyre shumave profesio-net e lira ( si avokate, prmbarues, inxhinier,veteriner, farmacist, dentis etj) do t paguajndetyrimet mujore pr kontributet e sigurimeveshoqrore dhe shendetsore.

Kshilli i Ministrave n mbledhjen e funditmiratoi pagat e reja t referencs pr profesio-net e lira. Ne VKM sqarohet se n prcaktimin ektyre pagave mbahen parasysh lloji i veprim-taris profesionale, zona ku ajo zhvillohet, vitet puns n profesion, numri i t punsuarve,paga pr t njjtin profesion n sektorin publik,vitet e puns n baz t licencs n profesiondhe statusi i profesionit.

Paga mujore sipas llojit te profesionit, ob-jekt i ktij vendimi, prbn kufirin minimal tpags pr efekt t llogaritjes s kontributeve tdetyrueshme t sigurimeve shoqrore dhe shn-detsore, Kto paga vetdeklarohen nga tatimpa-guesi prkats dhe, kur administrata tatimorevren se pagat e deklaruara pr efekt t llogaritjesse kontributit te detyrueshm t sigurimeve

shoqrore . dhe shndetsore jan m t voglanga paga respektive e prcaktuar n kt ven-dim, ajo ka autoritetin ti rivlersoje, sipas nivelitt pags prkatse t prcaktuar n kt vendim.

Paga mujore, pr efekt t llogaritjes s kon-tributeve t sigurimeve shoqrore dhe shnde-tsore pr punonjsit e papaguar t familjes qpunojn e bashkjetojn me t vetpunsua-rin, te cilt punojn n profesionet e prcak-tuara ne anekset e mposhtme, llogaritet nbaz t pags minimale sipas vendimit nr. 77,date 28.1.2015, t Kshillit t Ministrave, Prkontributet e detyrueshme dhe prfitimet ngasistemi i sigurimeve shoqrore dhe sigurimi ikujdesit shndetsor.

Kur ndonj nga veprimtarit profesionale,t prcaktuara n aneksin nr.l t ktij vendimi,kryhet nga persona q kan edhe t punsuarose edhe antare t papaguar, paga mujore prt vetpunsuari sipas piks 1, t ktij vendimi,e prcaktuar ne aneksin nr.2, pr efekt t lloga-ritjes se kontributeve t sigurimeve shoqroredhe shndetsore, shtohet me 3 pr qind pr dot punsuar ose antar familje me koh t plotdhe 2 pr qind pr do t punsuar m koh t

pjesshme, por jo me shume se paga maksimale.Kur ndonj nga veprimtarit profesionale

t prcaktuara ne aneksin nr.1 t ktij vendimikryhen nga persona qe fillojn veprimtarinekonomik profesionale pr her t par, pagamujore e prcaktuar n tabele, pr efekt t llog-aritjes s kontributeve t sigurimeve shoqroredhe shndetsore n tri vitet e para kalendariket ushtrimit te profesionit me leje/licence,zbritet me 30 pr qind t pags sipas aneksitnr.2, ndrsa pr tri vitet e tjera kalendarike tushtrimit t veprimtaris me lej/licenc zbritetme 15 pr qind te pags sipas aneksit nr.2, pa-varsisht nga numri i t punsuarve.

Kur veprimtarit profesionale t prcaktuaran aneksin nr.1 (me poshte) te ktij vendimi kry-hen nga persona q jan edhe t punsuar osekryejn edhe aktivitete t tjera vetpunsimi, pagamujore e prcaktuar pr efekt t llogaritjes s kon-tributeve t sigurimeve shoqrore dhe shendte-sore do t jet e barabart me pagn minimale nshkalle vendi, por me kusht q shuma e pagavenga t gjitha veprimtarit t mos kaloje nivelin epags maksimale, vetm pr efekt t pagess sekontributeve te sigurimeve shoqrore.

Ja pagat e reja t referencs pr efekt t kontributeve te profesionet e lira


7/16


sociale

Hiqen nga qarkullimi autobust 22-vjearT

ransporti ndrqytetasn Shqipri dominohetn masn 40% nga auto-

us me nj vjetrsi prej m shum22 vite, t cilt prbjn nj

ezik t konsiderueshm pr jetnudhtarve. Kshtu u shpreh djeinistri i Transporteve dhe Infra-rukturs, Edmond Haxhinasto,

at prezantimit t projektligjit Prransportet Rrugore, n komisio-n parlamentar t Integrimit.

Ligji parashikon gjithashtudrprerjen e licencave ekzistuesehe futjen e operatorve t rinj neg. Me hyrjen n fuqi t ligjit tt transportit ndrqytetas, fir-

at duhet t ndrrojn flotat eutobusve do 5 vjet. Kapacitetiautobusve sot sht 62%, jan058 autobus n sistem t regjis-uar dhe prej tyre punojn 810. 40e tyre jan t nj prodhimi mbi

2 vite, vetm 12 % jan e moshs5 vjet. Ndrhyrje tjetr do t jetet plani i rinovimit t flots,

uke patur parasysh dhe dukespektuar maksimalisht kapac-etet e operatorve t ri, tashm

krkuar sipas propozimit t ri,he mundsin pr rinovimin eotave, ku sht vendosur nj kal-ndar 5 vjear, u shpreh ministri

Transporteve, Edmond Haxhi-asto. Sipas tij, do t prgjysmo-en edhe linjat e autobusve, pasin dyfish m shum se sa nevojaqytetarve. Nga analiza jon qht br bazuar n metodn e

Garipetit, nj metod moderneuropiane, pr prcaktimin e sis-meve t transportit publik, ku re-

ulton se aktualisht kemi dyfishin

linjave q i duhet vendit. Sot jan88 linja, itinerare dhe n vlersi-in ton nevojitet vetm gjysmatyre. Shum e rndsishme q trcaktohet autoriteti dhe afati iiratimit t linjave, sepse sot nuk

emi nj mnyr ose nj prqasjeintegruar n prcaktimin e lin-

ve. Gj q ka sjell miratimin eyfisht t linjave dhe itinerareve ka nevoj sot vendi. Me rior-anizimin e ri, kjo do t bhet nnyr integrale dhe sigurishtarzhi i gabimit do t jet shumvogl, tha ai. Projektligji Pr

ransportet Rrugore parashikon t oj n 7 edhe numrin e

rminaleve, (stacionimit t auto-usve) q aktualisht sht vetm 3 bashki. Pr terminalet shum

rndsishme t kemi bashk-unimin me pushtetin vendor,ktualisht operojn 3 terminale

Projektligji, ndrpriten licencat ekzistuese, rinovim5-vite flotave, risi biletat elektr

Transporti ndrqytetas

n 3 bashkit. Plani pr vitin 2017sht q t kemi edhe 7 t tjera. Q

do t ken parametra dhe stan-darde m t larta, tha Haxhinasto.Ministri theksoi se nj nga risite ktij projektligji pr prdorimi i

biletave elektronike. Prsa i takonbiletimit elektronik q sht nj

element i sistemeve inteligjente,synojm t realizojm nprmjetktyre ndryshimeve si krkes dhebiletimin n disa itinerare kryesore

t transportit, si Tiran Durrs,Tiran Elbasan, TiranShkodr.

Gjithashtu prcaktimin e dispozi-tave prsa i takon terminaleve. Kjosht pjes ligjore. Pjesa q do tvij mbas miratimit t ktij akti, do

sjell nj rregullim t sekton thellsi, tha Haxhinasttjetr risi q do t sjell projetransportit ndrqytets shtdyfishimi i periudhs s cimit, me qllim q operatken edhe mundsin e rint flotave. Me aktet nndo t ket t detajuara krit

liencimit, do t ket t ptuar qart autoritetin e lt liensave dhe vlefshmtyre. Qllimi sht q t dyfiperiudha e licencimit, mlim q operatort t kenmundsin e rinovimit t flq sht shum e rndsishmt prcaktohen gjithashtu kdhe standardet e mjeteve qprdoren n sistem, aktualinj sistem t flotave tejet tdhe t amortizuar, theksoi nasto. Autobust ndrqytet rinovohen, sipas ligjit t pes vjet. Duke respektuar mmalisht kapacitetet e opera

t ri, tashm t krkuar sipapozimit t ri, dhe mundsinrinovimin e flotave, ku shtdosur nj kalendar 5 vjear

Projektligji i ri i qeveris parashi-kon vendosjen e kamerave tsiguris, jo vetm n pallate, maki-na, biznese, por edhe n tualetet elokaleve t nats. Komisioni i Sig-uris ka miratuar dje vetm me vo-tat e maxhorancs projektligjin Prmasat shtes t siguris publike, i

cili do t detyroj t gjitha biznesetvendse q n ambientet e tyre tinstalojn kamera sigurie, me rezo-lucion t lart dhe me nj server qt magazinoj pamjet deri n dymuaj. Gjat debatit n Komisionin eSiguris, ministri i Brendshm, Sai-mir Tahiri, sqaroi deputett e opoz-its se qllimi i projektligjit shtt shtoj sigurin e qytetarve dhet mundsoj zbulueshmri m tlart t krimeve. Duke folur pr lo-kalet e nats, Tahiri tha se ato do tken elemente t siguris shtes,polici private dhe kamera n tualetpr t parandaluar prdorimin edrogs. Ne n ligj themi q, nse jenj lokal nate q frekuentohesh me100 apo 200 t rinj, ne themi q kylokal nate duhet t kontraktoj poli-ci private, dhe duhet t ket 1 policpr do 3050 frekuentues. Duhett kesh at etr ur kontrolli n

Projektligji

Kamera n ambientet publike,monitorim bizneseve dhe pallateve

hyrje, q t mos hyjn persona mearm n kto lokale ku konsumohetalkool dhe marrdhnia shoqroresht gjithmon m e eksituar dhemund t ket ngjarje potencialishtkriminale. Ne themi q patjetr dhen banjat e lokalit t nats duhett ket elemente shtes. Nuk shte rrall, vetm n Shqipri nukndodh, tha dje Tahiri. Prfaqsuesite o ozits, at mbledh es kan

ngritur shqetsim se me kt ligj dot cenohet privatsia e qytetarvedhe se Policia e Shtetit do t tejkalojkompetencat duke marr filmimetpa urdhrin e Prokuroris. Nnkryet-ari i Komisionit, Flamur Noka, vijoiakuzat ndaj ministrit Tahiri dukethn se disa raste kriminale kanndodhur para kamerave dhe atonuk jan zbardhur. U vra nj ndr

ersonalitetet e sistemit bankar, u

vra Artan Santo dhe kamerat i

qarta si kristali, m bukur se nvizor ishin t gjith kameralueshmria as ka shanse t ndU mor peng dshmitari Stafpa nga t gjith shqiptart, kaishin si kristali, zbulueshmrKjo ndodh, sepse ti zoti mje komplet i kapur nga kthkrimit t organizuar. do masmarrsh dhe t merrni e kenimundur, sepse populli thot pqelbet nga koka, tha Noka. Phiri, n debat me Nokn tha2015 ka pasur numrin m t utorik t vrasjeve q nga 1991 sh2015 ka vetm 54 vrasje. shtrekord historik q nga viti 1

dyta, numri i qytetarve q rajn n 129, apo komisariatin dsht n numrin m t lart dtregon besimin q kan te pe cila sht n shrbim dheband gangstersh, tha Tahiri

Kapaciteti i

autobusve sot sht

62%, jan 1058

autobus n sistem t

regjistruar dhe prejtyre punojn 810. 40

% e tyre jan t nj

prodhimi mbi 22 vite,

vetm 12 % jan e

moshs 15 vjet


8/16


konomi

Taksat e fshehtahumfishojnarrn e re fiskale

N

drsa efekti i politikavet reja fiskale n total n

2016-n do t jet 1.44 mld0 milion euro), vetm ngaioni i skanimit i Rapiscan,et llogaritet t paguajnt edhe rreth 9 milion eurohe 2 milion euro shtetisionari do t marr 11 mil-uro n total). Tregtuesit edo t paguajn t paktn

milion euro n tarifa rili-mi pas disa muajsh. Bizneset

ballen dhe me mbifaturimegjis, q e kan rritur tar-ata duhet t paguajn me

se nuk zgjidhet problemi,mund t arrij mbi 16 mil-uro) si dhe kosto t tjera

nga riprsritja e lejeve tme, q shumfishojn bar-

kale jo vetm n 2016-n, portet n vijim..

onse n 2016-n, nuk pritetndryshime t mdha n

direkte pas rritjes dy vjett tatimfitimit, tatimit

ardhurat personale, taksskullimit dhe akcizs s disateve bizneset do t prbal-kosto t paparashikuara ngataksave e tarifave indirekte

shtoj ndjeshm koston eteve apo shrbimeve t tyre,et t transferohet te kon-ri final prmes mimeve.

istria e Financave, n ma-e saj t fundit publikues,

ti pr qytetart 2016, pohontet e politikave t reja fis-t vit jan 1.44 miliard lek,th 10 milion euro, q do tn m shum taksa si rrjed-ritjes direkte t disa taksavee ndikimit n infrastruktur,truallit, taksa mbi primet e

ave dhe ajo pr automjetetdhe rritja e sigurimeve

ore pr profesionet e lira).ra totale e taksave indirekteehura) sht e pamatshme,hat disa prej tyre mund ten pr vitin 2016:

animi i deklarataveore: Biznesi pritet t paguajn 7-9 milion euro n 2016llogaritjen m posht) dhelion euro do t paguhenxheti (indirekt taksat tona),

pasi koncesionari n baz t mar-rveshjes do t marr 11.3 milion

euro n vitin e par.-Tarifa e licencimit dhe rilicen-cimit t pikave t karburantit dot shtoj pr operatort nj barrminimumi prej 10-30 milion eu-rosh (shiko llogaritjen m posht),q pritet t transferohet direkt nmim, pra te konsumatori final.

-Nse nuk zgjidhet problemii tarifimit t shum ndrmar-rjeve me tarifat e tensionit t ult(14 lek/kWh), kur ata sipas ligjitduhet t tarifohen n tensionin emesm (11 lek/kWh), bizneset dot detyrohen t paguajn rreth 16milion euro fatura energjie shtes(4 milion euro do tremujor) pr

vitin 2016 (shiko t dejatuar prob-lemin m posht).

Vetm nga kto tarifa indirekte,barra fiskale pritet t paktn t katr-fishohet, nga 10 milion euro (zyr-tarja) n mbi 40 milion euro (dukei shtuar taksat dhe tarifat indirekte).

M posht jepen t detajuarataksat e fshehta t 2016-s, disat trashguara nga qeverisja emparshme dhe disa t shtuara vi-tin e fundit.

TARIFAT M T LARTAPR LICENCIMETE PIKAVE T KARBURANTITN fillim t dhjetorit 2015,

Kshilli i Ministrave vendosit shumfishoj pagesn prdhnien dhe prsritjen e licen-cave pr stacionet e shitjes s kar-buranteve, gazit t lngshm tnafts, pr automjetet dhe vajravelubrifikant, duke e br at 5 mil-ion lek, pr Bashkin e Tirans,dhe 2 milion lek, pr bashkite tjera. M par, tarifat ishin pr-katsisht 30 mij lek dhe 20 mijlek. Sipas operatorve t tregut, tpaktn n vitin e par, kjo tarif dot ndikoj n 5-10 lek n mimine nafts, pasi tregtuesit do ta kalo-jn kt kosto te mimet finale, qpaguhen nga konsumatori. Teksa

nafta n bursat ndrkombtareka arritur gjat ditve t fundit nnivelet m t ulta t 14 viteve, nShqipri, nj litr naft vijon tshitet me pakic n rreth 155-162lek pr litr, e 19-a m e shtren-

jt n bot. Burime nga Shoqatae Shoqrive t Hidrokarburevepohojn se reflektimi i tarifs srilicencimit ndikon n mosuljen e

mimeve me t njjtat ritme si nbursat ndrkombtare.

Aktualisht, sipas t dhnavenga INSTAT, jan rreth 1100 pikatregtimi me pakic, teksa Shqipriasht nj vend unik pr nga numrii tyre i lart n raport me popull-sis. N baz t ligjit nr. 8450, dat24.2.1999, Pr prpunimin, trans-portimin dhe tregtimin e nafts, ga-zit dhe nnprodukteve t tyre, au-torizimet pr pikat e tregtimit mepakic jepen nga organi i pushtetitvendor pr nj periudh deri n 5vjet me t drejt prsritjeje.

Aktualisht, pjess m t madhet pikave t tregtimit u ka mbaruar

leja dhe duhet ta rinovojn at,sidomos n Tiran, ku gjat kohsq e drejtonte e djathta nuk shtrinovuar asnj leje.

N total, nse llogaritim qminimumi 50% e 1100 pikave dot duhet t paguajn pr rinovimlicence n vitin 2016, n total do tduhet t paguajn t paktn 10 mil-ion euro n 2016-n, por vlersimitotal arrin deri n 30 milion euro.

Nj tjetr ndryshim, q do trndoj n kostot e operatorvedhe srish do t reflektohet nmimin final sht q vendimi idhjetorit parashikon q prsritjae licencave, q bhet nga organiq ka dhn licencn, kundrejt njkrkese t personit juridik, shqyr-tohet njsoj si nj krkes e re, kannkupton kosto shtes adminis-trative. Projekti Teknologjik, pro-ekti i mbro t es n a z arri, ro ekti

arkitektonik, taksa e ndikimit ninfrastruktur, vrtetim pr kon-trollin e objektit nga InspektoratiQendror Teknik (IQT) vlersohet

se shkojn rreth 2.2 milion lek.

FATURIMI I ENERGJISME TENSION T ULTKa ankesa t vazhdueshme se

OSHEE mbifaturon bizneset dukemanipuluar me burimin e furnizim-it t mesm me tension t ult, dukekrijuar mosprputhje ndrmjetsasis s energjis s konsumuardhe asaj q faturohet. Nj prej tyre,ndrmarrja FIX PRO sh.p.k, shtankuar tek Autoriteti i Konkurrencsndaj OSHEE, lidhur me faturimingabim nga ana e ksaj ndrmar-rjeje. Sipas ndrmarrjes FIX PROsh.p.k., se sht kategorizuar si

klient q furnizohet nga Tensioni iUlt (TU) pika e matjes, ndrkohq faktikisht furnizohet nga Tensio-ni i Mesm (TM) pika e lidhjes, pasikabina elektrike sht investim i tij.

Enti Rregullator i Energjis (ERE)i ka dhn t drejt biznesit dhe pre-tendon se operatori OSHEE duhett bj faturimet sipas Tensionit tMesm, dhe m pas t kompenso-hen humbjet q do t rezultojn ngaprllogaritjet prkatse.

Nga ana tjetr, (ERE) preten-don se ka marr ankesa edhe ngashoqata t tjera pr t njjtin prob-lem dhe do t gjejn zgjidhje mezbatimin e ligjit t ri Pr sektorin eenergjis dhe modelit t ri t tre-gut, i cili parashikon q nj furni-zues universal dhe faturimet dot kryhen n baz t tensionit realt konsumuar.

Edhe Autoriteti i Konkurrencs

ka konkluduar se nga informacioni i depozituar pran saj nga ane ERE-s dhe OSHEE-s n formshkresore dhe gjat seancave dgji

more, rezulton se problematika ngritur nga ankuesi sht edhe pshum klient t tjer, gj e cilmund t oj n diskriminim e tyre

Bizneset pohojn se kostot energjis elektrike, jan kosto fiskale, dhe me kt veprim ata pdetyrohen t paguajn energjinme 14 lek pr kWh (tensioni ult, aq sa e kan dhe konsumatort familjar), nga 11 lek/kWq e kan tarifn bizneset q klasifikohen n tensionin e mesmka on n nj shtrenjtim me 27%t tarifave t energjis, prverritjes zyrtare t mimit n fillim tvitit 2015, kur energjia nga 9 lek

kWh u b 11 lek/kWh. N raporme fundin e 2014-s, rritja reale kostos s energjis sht rreth 50%(nga 9 n 14 lek/kWh).

OSHEE, BIZNESET EKAN BR LIDHJEN GABIMAnkesat pran OSHEE kan

qen t shumta nga ana e bizneseve pr faturim t energjis ntension t ult me 14 lek/kWhN prgjigjen q OSHEE i ka drguar nj biznesi i sqaron se subjekfurnizohet n tension t mesm, posistemin e matjes e ka n tension tult. OSHEE sqaron se bazuar nkontratn e furnizimit, Kodi i Matjeprkufizon se pika e lidhjes shtvendi fizik ku realizohet lidhja e prdoruesit/konsumatorit me sistemie shprndarjes dhe ku sht realzuar pika e lidhjes dhe ku sistemimat es lotson t itha kushte

Si kostot e skanimit,

rilicencimit, faturimi i

energjis bizneseve ntensionin e ult e t tjera,

minimumi e katrfshojn

barrn e re fskale n

vitin 2016, q pritet t

transferohet n mime te

konsumatori fundor


9/16


ERE u jep t drejt bizneseve

N nj shkres q Enti Rregullator i Energjis(ERE) i ka drguar drejtorit t OSHEE, Adrian ela,

pohon se duke filluar nga muaji mars 2015 e nvijim, n ERE jan paraqitur ankesa pr sqarimnga ana e disa klientve t lidhur n tensionin emesm n lidhje me aplikimin korrekt t tarifavepr kt grup konsumatorsh, q OSHEE duhett kryej n prputhje me vendimin nr. 148, dat26.12.2014 t ERE-s.

N ankimin e tyre, ky grup konsumatorsh in-formon se jan tarifuar me m-imin 14 lek/kWh, q u korre-spondon klientve jo familjarn 0.4 kvh dhe jo 20/10/6 kV,q sipas vendimit t ERE shtprkatsisht 9.5 lek lek/kWhdhe 11 lek kWh. I njjti veprimvrehet edhe pr faturimin ekonsumit t energjis n pik.

Pas seancave dgjimore, ukonstatua q kta konsuma-tor kan t prbashkt faktin q jan t lid-hur n tension t mesm, ndrkoh q pika ematjes sht pas transformimit, pra n tensiont ult. Pr shkak t mosprputhejs s piks slidhjes me pikn e matjes, OSHEE i shkaktohetnj humbje ekuivalente me humbjet n pikn etransformimit pr t ciln sht prgjegjs kjokategori konsumatorsh.

Por ERE thekson se ky fakt nuk prbn argu-

ment q OSHEE t faturoj kta konsumator tarifat e TU. ERE pohon se OSHEE nuk ka drg

prllogaritje pr kostot shtes q i jan shkaktasaj nga kjo mnyr faturimi e kompanive dheka prezantuar krkes pr rishqyrtim t mimme pakic, ndrsa humbjet teknike i ishin pshir q m par n t ardhurat e miratuara nERE. OSHEE ka raportuar dhe nj grup t ri kosumatorsh Klient t lidhur n 20/10/6 kV dmatur n TU, me mim 14 lek kWh, t nj

me mimin e konsumatorfamiljar t matur n TU, ndshe nga vendimi i BorditKomisionerve t ERE-s.

N shkresat q i ka drgOSHEE-s lidhur me ansat e kompanive t caktuaERE i ka krkuar operatorishprndarjes s energjis q

kompensoj faturat e biznespr vlern e shtuar, q rezulnga aplikimi i tarifave t tensionit t ult.

ERE ka konstatuar se faturimi i ktij grt ri konsumatorsh i ka sjell kompanis rr593.5 milion lek t ardhura shtes pr periudshkurt-prill 2015 (rreth 4.2 milion euro).

Pra, nse kjo shtje nuk zgjidhet, biznesett detyrohen t paguajn rreth 16 milion efatura energjie shtes (rreth 4 milion euro tremujor) pr vitin 2016.

Jan paguar shtes 4.2 mln euro vetm pr tre mu

knike dhe t saktsis sipas ktijodi. Operatori i Shprndarjes snergjis i sqaron bizneset se pajis-t e sistemit t matjes duhet t jen

instaluara n do matje (kur mat-kryhet n TM) t sigurt dhe t ven-

osura n ambiente t veanta apo vende ku mund t lexohen qarthe lehtsisht t kontrollueshmga prfaqsues t autorizuar ngaurnizuesi.

Zgjidhja e vetme q jep OSHEEht q biznesi pr t kaluar nrifimin n tensionin e mesm

uhet t realizoj spostimin e siste-it t matjes nga tensioni i ult nnsionin e mesm dhe prballimi

mass s investimit do t realizo-et nga konsumatort jofamiljar,uke zbatuar me r igorozitet krke-at teknike t OSHEE, kodit t

atjes, kodit t shprndarjes dheegullores s piks s lidhjes.

Prfaqsuesit e biznesit pohoj- pr Monitor se investimet prdrtimin e kabinave me tension tt krkojn 6-7 mij euro inves-

m, q srish do t ishte nj kosto ehtuar pr ta n prodhim dhe jo tith mund ta justifikojn kt in-

estim. Nj siprmarrje q shpen-on 60-70 mij kWh n muaj mund

nxjerr kt investim n nj vitrmes kursimit n tarifimin e

nergjis), ndrsa ndrmarrjeve togla q nuk shpenzojn shumnergji do tu duhet gati tre vjet txjerrin leverdit e ktij investimi.

Pr m tepr, diferenca e siste-it t matjes (tension i ult me tesm) sht vetm te humbjet

transformator (bizneset jandhur me tensionin e mesmrmes transformatorve,

sht investim i vet kompanive),q luhatet n rreth 1% t sasiss energjis dhe ndikon n mimvetm me 0.1-0.2 lek dhe kurrsesi

nuk justifikohet tarifimi me 3 lekpr kWh m shum, q sidomospr industrit e rnda sht njkosto e lart e shtuar.

OSHEE pretendon se ktojan probleme t trashguara ngadisa vite m par, teksa biznesetjan lidhur me sistemin e matjesme tension t ult, pasi n ktmnyr kan prfituar 32% t uljess mimit pr tarifn T3 (nga 2500lek/kW kundrejt fuqis s krkuarn 1700 lek/kW), ndonse shumprej tyre i kan pohuar OSHEE seata nuk e kan br kt lidhje prt kursyer n tarifn e shrbimit,por sepse kshtu e dinin q vepro-

hej. OSHEE pohon se lidhjet e rejapo kryhen n mnyrn e duhurdhe nuk kan pasur probleme.

Ka biznese q po sorollatenme muaj sa tek OSHEE, ERE, Au-toriteti i Konkurrencs dhe Min-istria e Industris dhe Energjisdhe nuk po gjejn zgjidhje. Shumkompani nuk i kan kapacitetet eduhura pr njohjen e thell t ak-teve dhe rregulloreve q lidhenme energjin elektrike, e pr ktarsye prve tarifave m t larta tenergjis kan kosto shtes edhepr konsulenc ligjore.

KONCESIONET ERAPISCAN GFI DHE SICPANga shtatori i vitit t kaluar,

ka hyr n fuqi kontrata e ska-nimit me Rapiscan, e cila para-shikon pagimin e 22 eurove pr

do deklarat do anore, avar-

sisht nse bhet apo jo skanimi.Nj biznes q e ka t mbshteturaktivitetin n eksport dhe im-port pohon se tarifa q i duhet t

paguaj pr koncesionin e ska-nimit, Rapiscan sht e barabartme pagesn e Tatimit mbi Fitimin.Kostoja n kto nivele vlen m sshumti pr bizneset e fasonit dhelinjat t agroprpunimit. AlbanZusi, administrator i kompanis sprpunimit t peshkut Poseidon,pohoi se aq sa ka paguar tatimfiti-min pr dy muaj, ka paguar edhetarifa pr Rapiscan. Zusi tha se,pagesa e skanimit i ka rritur kostote biznesit q drejton n mnyrmarramendse, duke e vn in-dustrin e prpunimit n situat tvshtir dhe para nj konkurrencet pabarabart rajonale.

Ka pasur dhe raste, kur ndonsemallrat e eksportuara jan kthyermbrapsht pr shtje procedurashq nuk varen nga kompania, nmnyr skandaloze jan detyruart paguajn tarifn e skanimit.

Tarifa e skanimit sht 22 eurombi t gjitha deklaratat doganoreme vler 1000 euro e sipr, ndr-sa deklaratat doganore nn 1000euro do t tatohen me 5 euro. Nvitin baz q merret si piknisjepr llogaritjet, numri i deklarat-ave doganore me vler mbi 1 000(nj mij) euro sht afrsisht 400mij cop. Numri i deklaratavedoganore me vlern nn 1 000 (njmij) euro sht rreth 35 mij cop.Nga nj llogaritje e thjesht, shumaq bizneset do t paguajn n 2016-n llogaritet nga 7-9 milion euro(disa biznese u prjashtuan nga

a esa d her e ksa tarife dhe

2-4 milion euro do t paguhennga buxheti (indirekt srish taksattona), pasi koncesionari n baz tmarrveshjes do t marr 11.3 mil-

ion euro n vitin e par.Markimi sht nj tjetr taks

e fsheht, q po paguhet prej disavitesh, pas koncesionit me kom-panin GFI. Shoqata e Hidrokarbu-reve pohoi se, edhe pse nafta as nukmarkohet dhe as nuk skanohet,biznesi paguan tarifat t cilat janprfshir n mime 2 lek pr litr.

Ndrsa grosistt e cigareve po-huan se kosto e pulls fiskale shtrritur me tre her me dhnien esaj me koncesion ndaj kompanisSICPA. Vitin q shkoi llogariten3.2 milion euro pagesa vetmpr pulln fiskale nga grosistt ecigareve, t cilat jan transferuar

n mimet pr konsumatort fun-dor, me m shum se 2 lek prpaket, ndrkoh q importi i cig-areve sht n rnie pikiat dy vitete fundit, ka tregon se ky shrbimnuk ka kryer funksionin e tij, at tuljes s informalitetit.

DOGANAT: URDHRIPR ORARETLidhur me Urdhrin e dats 16

dhjetor 2015, pr prcaktimin eorareve n kryerjen e proceduravepr eksport dhe rieksport, me zyrdoganore dalse Durrsin, Drejtoriae Prgjithshme e Dogans sqaron seai ka qllim orientues dhe jo kufizu-es pr operatort ekonomik.

Me an t tij, synohet disiplin-imi i lvizjes s mjeteve me mall-ra pr eksport apo rieksport mezyr doganore dalse Durrsin,si dhe i ndihmon o eratort eko-

nomik q t planifikojn nprshtatjen me oraret e nitrageteve. Kjo pr shkak sealisht, procedurat e skanim

Portin Detar t Durrsit nukt realizohen n kohn e plvizjes pr eksport (dalje nritori doganor).

N kushtet kur n kuaforcimit t masave pr rrishkalls dhe efikasitetit ttrolleve kundr terrorizmtrafiqeve t paligjshme skanohet nj numr m mjetesh me mallra q kprocedurat pr eksport dhsport n Degn Doganore Dfluksi i lart i ktyre mjeteveshkak q subjektet t humtragetin, sqarojn me tej buzyrtare n dogana.Referua

Urdhri, Drejtoria e Prgjithka udhzuar Degt Doganmarrin t gjitha masat e jshme dhe t njoftojn parisht operatort ekonomikagjencit doganore, n mq atyre tu jepet mundsiaprshtatur aktivitetin e ekme oraret e prcaktuara, nkur subjekti krkon t nislin pr eksport brenda ditt kundrt, ata mund t kprocedurat edhe pas orarit caktuar n urdhr, por dullogarisin q nisjen pr ekspbjn ditn e nesrme.

Drejtoria e PrgjithshDogans siguroi se urdhri nka pr qllim tu jap prparerjes s procedurave pr subq kryejn eksport apo riedhe ka angazhimin maksimt en n ndihm t biznes


10/16


ultur

Dyrrahu ka qen qyteti lir.Romakt e qua-nin qytet t lir.Prkt arsye qyteti an-tik, bregdetar shq-

nga portet m t mdhaatikut lindor gjat periud-ike, nuk ka qeni pushtuarher nga romakt, sishtderi tani. Arkeologu Gjergjri dje ka dhn kt prfun-storik duke publikuar librin00 faqesh me grmimet e

mit arkeologjik n Lulisht-aj t Durrsit, aty ku ishteur nga lagjet e para antike tduke thn se nga hulumti-jith periudhave nga gjurmburimore, origjinale nuk kandonjher se Dyrrahu tshtuar, por vetm se admin-e gjuha u vendos romake.

damn-Dyrrahu prej periud-ike t von e asaj mesjetare,i n t njjtin territor ekzis-e tij si nj qendr ekonomikesishme deri n ditt tona.et me nj jet aktive prej 28h, n Dyrrahun e njohur n

antike si taberna e Adriati-

voja e ndrtimeve bashkko-ushtzoi ndrmjarrjen e gr-e arkeologjike disa vjearf. dr. Gjergj Frashri n ven-uajtur Lulishtja 1 maji, torn n drit mbetjet e lagjesrve e tragtarve, rezultate t

n n qendr t ktij studimi.th dy dekada si specialist itit t Monumenteve t Kul-Tiran, i angazhuar siste-ht n fushn e historis sndrtimit, t fortifikimevendrtesave religjioze, t

ra dhe islamike. Prof. Fra-a qen shkenctar i ftuar iionit Alexander von Hum-

n Universitetin e MynihutBonit n Gjermani, por

aluar pr dy dekada edhe n krye t institucionitivat me qendr n Berlin,

he Aachen, si dre tues i disa

grmimeve t mdha arkeologjiken Gjermani, rezultatet e t cilavejan botuar n organe shkencore sidhe n pes botime monografike.

Me rezultatet e grmimit tshptimit arkeologjik n Lulishten

1 Maj pr her t par shihet ur-banistika e qytetit antik Dyrrah.Shtpit jan vendosur njra pastjetrs, secila me ambjentet e ba-nimit kryesisht n katin e siprm,me mjediset e puns n pjesn

e mbrapme t katit prdhe, dhesecial me dyqan apo magazinnprpara rrugs pr shitjen e prod-himeve. Rrugt e shtruara me gurdhe ansuar me portik, trotuarenn portikt, kanale shkarkimi

Gjergj Frashri:Dyrrahu sishtepushtuar nga

romakt, ishte i lir

Shqiptart e shtetart, t trheqin t njjtn an t litarit: T mbrojn trashgimin

Jam i impresionuar jo vetmpr shkak t peshs apovolumit por edhe prmbjatjes sstudimit rreth historis antikedhe mesjtare te Durrsit. sht-dokumentimi i t parave gr-mime shqiptare t realizuar deritani n Shqipri. Por m vjen keqpr gjendjen kritike ku ndodhenmonumentet e Kulturs n Shq-ipri, edhe nj amator i thjeshtnuk mbrohet dot nga nj pamje etill dhe kjo sht e dhimbshme,jo

vetm pr kulturn por edhe iden-titetin e vendit.Monumentet ekulturs jan nj potencial i miripasuris, nse ruhen e mbrohensi duhet, por edhe me rnd-sishmesht fakti se ato rrfe n

njkohisht edhe historin e ven-dit se si Shqipria ishte dhe u bkjo qsht sot. sht bindja se,pr t formsuar t ardhmen eShqipris n Evrop ruajtja dhembrojtja e trashgimissht merndsi thelbsore, dhe n ktkontekst sht vepra e prof. Fra-shrit, prmes tij bhet i qart di-mensioni i trisht i shkatrrimit tpasuris historikee Durrsit, dhetregohet se si njra nga zonat mt rndsishme t qytetit, rritur

mes shekujve nbotn antike dhebyzantine, thjesht sht zhdukurjo m shum se brenda 20 ditsh.Sigurisht ja del shum m shpejtq ta shkatrrosh at se sa ta ru-ash.N kt sens iluminimi uro

vepra e Frashrit t gjej mundsleximi jo vetm n qarqet e studiuesve por, dhe m tej, me qllimq vepra t kontribuoj n sensbilizimin e mbrojtjes s trashgimis kulturore.Pjesa m e madhe shqiptarve q kam takuar dhnjohur sht krenar pr vendidhe vlerat historike kulturoreuroj q kjo krenari t reflektoheedhe n vullnetin e prpjekjet pti ruajtur kto vlera.Kjo mbetedetyr e rndsishme. Inkurajo

ekspertt dhe entet prgjegjsq t trheqin n t njjtn an tlitarit dhe t punojn n forca tbashkuara n ruajtjen e trashgimis kulturore t Shqipris pbrezat do vi n

Ambasadori gjerman, Helmut Hofman mbi skandalin e Durrsit

ujrash n t dyja ant e rrugs dhme tubacione t ujit t pijshmprbjn dukuri urbane t sistemiliro-helen, t konsoliduar nga administrata romake dhe t prdorum tej n kohn biznatine, me nj

LIBR

N librin prej 600 faqesh, Dyrrahu

ilir pr her t par arkeologu

artikulon nga burime antike se

Dyrrahu nuk ishte pushtuar nga

Roma, ishte i lir, i pavarur

Arkeologu Gjergj Frashri n nj botim mbi rezultatet e grmimit

n Lulishten 1 Maj, n Durrs ku sot sht ndrtuar nj pallat,

ndonse flitet se do t ndrtohet nn t nj muze modern


11/16


gjidhje me karakter orgjinal tipiker Dyrrahun.Ky konsiderohet njbulim i rrallsi edhe n Romn eadhe, Pompein, Erkulanean, apo

ytete t tjera t famshme t botsmake.Deri tani ky konsiderohet i

etmi grmim shptimi sipas stan-arteve evropiane t kryera n Shq-ri, br n vitin 2010 n qytetin

regdetar t Durrsit, Dyrrahutntik. Deri n 2010 aty ndodhej njprfaqe e gjelbruar me emrin

Lulishte 1 Maj.Ky projekt arke-ogjik intensive u krye prej majit

010, deri n tetor pot ktij viti,ga shoqria arkeologjike AKe R,h.p.k nn drejtimin e arkeologuthe restauratorit Gjergj Frashri, ili n intervistn pr Mapo flethe pr betonin e hedhur n ktgje antike dhe pallatin e ndrtuarbi t, tani me dshmi t vetme, li-

rin Dyrrahu ilir.

That se sht nj pun eundishme, me shum prpjekje

alja e botimit Dyrrahu Ilir, sate ju ka marr ky botim?

Ne arkeologt e kemi kshtu: Titha shnimet dhe materialet eevojshme t grumbulluara i mba-

m n tavolin, me vite t tra.bulimi iLulishtes 1 maj n vitin010 ishte sinjali q duhej shkruarasi u pa nj material i bollshm.bi bazn e ktyre rezultateve

hte e nevojshme t shkruhej. Ishteoha pr t thn pr tu dshmuarhe pr ta ballafaqur me botnsht se kushsht Durrsi.

Pse n tre gjuh?

Ai sht shkruar n tre gjuhasi sht br pr tju afruar mje-sit shkencor ndrkombtar t ar-

oelogjis, n prgjithsi dhe asajvropiane n veanti.Gjermanishtht gjuha kryesore qsht shk-

ruar pothuaj materiali pasi Durrsin kto vite ka qen n qendr tvmendjes kryesisht nga alban-ologt dhe arkeologt gjerman

dhe austriak.Kt plejad kamdashur t ndjek n libr.Analizne puns s arkeologve t huajgjith puns s tyre mbi historindhe arkeologjin e Durrsit, e kemiuar nj hap m ppara me gr-mimet arkeologjike m 2010, nLulishten 1 Maj.Libri Dyrrahuilir, nuk sht rastsisht, titullivjen nga rrjedha llogjike qna sol-ln rezultatet e grmimit.

Kemi t bjm me strukururbane deri ku shkojn kufinjt eshtrirjes s qytetit, nnivel?

Ne kemi t bjm me njsiprfaqe q mund t ndiqej qkur ka filluar aktiviteti njerzor,

n pjesn e qytetit t Durrsit, jon kodr, e deri sot.

Cilat periudha prfshihen?Bhet fjal q nga shekulli i

VII p.e.r kur aty ka qen laguna,kneta dhe deri von, rreth 200vjet m von ku vendosen mje-diset e puns s qytetarve dhe ub sheshi i qytetit.

Ndrtimet n kt siprfaqe fil-lojn qysh n fund t shekullit t Vpara Krishtit dhe shtrihen n gjithshekullin e IV p.e.r.Pr kt dshmo-jn shtpiza dhe punishte t vogla tcilat m von prgjat shekullit tIII para Krishtit ku u zvendsuanme shtpi t mdha me standard

t lart jetese dhe nj urbanistqytetare t avancuar pr kohn.

Prvec ksaj, grmime nxorrin drit rrug e kanale dhe mbetjeshtpish nga nj lagje banimi dheveprimtarie zejtare e cila n shekul-lin e II para Krishtit dhe deri n mest shekullit t IV pas Krishtit ka qenpa ndrprerje n prdorim. Mbikt lagje, sidomos t kohs romake,t braktisur n mesin e shekullitt IV pas Krishtit u gjetn mbetjendrtimesh t mdha t shekullit tV dhe shekullit t VI t kohs bizna-tine qi takonin ndrtimeve publiket krishtera.N shek.VI pas Krishtitkjo hapsir urbane pushoi s qni

si shesh ndrtimi dhe m pas derin prag t mesjets s largt t shek.XI u prdor si vend pr varrime.Duhet vn n dukje se siprfaqjae grmimit n Lulishten 1 maj mendrtime intensive t pandrpreraqysh n antikitetin nuk ka qen narealin qndror t qytetit por njlagje e banuar nga shtresa e mesmee cila dominohej nga tregtart dheartizant t vendosur jasht qytetitantik por n buz t saj.

sht nj fakt historik q ju esillni pr her t par n kt stu-dim: A ka qen Dyrrahu i push-tuar nga romakt?

Dyrrahu ka qen qytet i lir.Romakt e quanin qytet t lir.Romakt kur pushtonin e ktheninn koloni, ata donin ti qytetro-nin vendet me dhun.Kur romak-t erdhn n Durrs ata gjetn

kt arsye e lan qytet t lir.Atanuk arritn ta bnin koloni, porvetm se administra dhe gjuha uvendos romake.

Pra, ishte nj kompromis?Po, jam i mendimit se ishtekompromis. Roma duke prfshiredhe Durrsin bri kompromis mekatr qytete q kur erdhn n shek-ullin e III t p.e.r, e deri n prfund-imin e kohs s republikanve, ajoka qen qytet i lir. Roma donte takishte vetm nn varsin e saj, siadministrat romake.Pra jo ta sun-donte, jo ta trajtonte si koloni, siqytet i varur ku mund t bntfart donte Roma. Durrsi kishte njpavarsi qytetare, shtetrore.

Ku jeni mbshtetur pr ktt dhn kaq t rndsishmehistorik?

Ne kemi hulumtuar t gjithaburimet antike, origjinale, josi jan trajtuar nga shum au-torduke i kaluar t dhnat nganjri tek tjetrit. Duke shfrytzuart gjitha burimet origjinale an-tike kemi arritur ti parashtrojmn libr, duke ndjekur n t gjithshekujt e kohs romake, helene,biznatine fatin e ktij qyteti ndokumente, dhe nuk na del ndon-jher se ka qeni pushtuar.

sht nj reaksion q vjennatyrshm far ka ndodhur nkt zon. N rregull vlersimi ipuns s librit sht i padiskutu-eshm pasi tani ky botim bn t

vetmen dshmi q kemi nga lag-ja antike e Durrsit, ndrsa mbitsht hedhur beton.

Prisni nj sekond, ajo nuksht e gjitha e betonizuar, atysht ln brthama e grmimitdhe rrugt jan nn pallat. Aty dot bhet nj muze me pjes t rua-jtura orgjinale dhe t gjitha farjan gjetur do vendosen rreth errotull. Ndoshta do t jet muzeumi bukur. Por me dshminorigjinale t kryqzinit t rrugve.

Por sht nj pallat i ndr-tuar aty?

Pallati i ndrtuar ka marr mi-ratimin nga qeveria dhe shteti.Ne

jemi privat.Kjo tregon rolin e pakt, pa-

fuqishmrin e Akademis sShkencave?

Akademia ska asnj pun meligjin.Akademia sht institucionshkencor.Ligjet i kan ministrit,qeveria dhe shteti.Ata i marrin ven-dimet.As Akademia, ekspertpri-vate, si puna jon, as univeristetinuk merr vendime pr ruajtje.Rua-jtjet i ka shteti qeveria dhe ministria.

Kshtu i bie t dorzohen Ak-ademia, Universitetit dhe arke-ologt sa her qeveria miraton, sin kt rast nj krim kulturor?

Asnjri nuk dorzohet, porprpara qeveris duhet t zbatoshvendimin e saj.Nuk mund t pro-testosh derisa vendoset.

Kjo sht kompromis?Edhe pronart bjn kompromis.

Mbishkrimi n Greqisht Viti 1823, Shn Angjellarit dedikuIkonomiQendra Kombtare e Muzeumeve Berat realizon t reja pr koleksionin e relikteve t Muzeut Ikonografik Onufri; nrast, pr her t par dalin dy objekte liturgjike t quajtura Lieshtra njerzore t ruajtura n kuti argjendi, q mendohet se i pshenjtorit Angjellari, njrit prej dy shenjtorve sllav t fjetur n

Lipsan ose eshtra njerzore t ruajtura n kuti argjendi, ekshen pr her t par n nj vitrin t personalizuar n Muzeun grafik t Beratit. Referuar pjess ballore t kutis s argjendit, ku ndnj mbishkrim n greqisht, bhet fjal pr Shn Angjellarin, nj pshenjtorve sllav t fjetur n Berat. N fakt jan dy objekte, pr njoftimi vjen nga Qendra Kombtare e Muzeumeve n Berat, q nme rastin e ndrtimit t vitrinave t reja pr ekspozimin e objekkoleksionit t Muzeut Ikonografik Onufri. Sipas Qendrs, specia

Muzeut Onufri n vazhdojn t vlersojn profesionalisht prmmin e prhershm t ekspozimit t koleksionit, duke u kujdesur njsisht edhe pr nivelin e konservimit t tyre. N kt kuadr jan revitrinat e reja, prej t cilave u b shkas dhe dalja pr her t par eteve t reja liturgjike, quajtur Lipsana. Kto jan transferuar ngaDRKK-s Berat, n fondin e Muzeut Ikonografik Onufri.

Qendra Kombtare e Muzeumeve, Berat bn t ditur se pas pers kartelizimit dhe procesit t konservimit dhe prgatitjes pr ekst tyre, tashm po prezantohen me vitrine t personalizuara n konin ekspozues t Muzeut t Onufrit. Dy objektet thuhet se i japin njt madhe koleksionit t Muzeut Ikonografik, dhe jan n t njjtobjekte t rndsishme adhurimi jo vetm pr komunitetin ortodqytetit t Beratit, por m gjer, pr ta br m t vizitueshm n klimviti pr turistt, studiuesit, specialistt dhe besimtart.

Pr kto dy objekte vjen ky prshkrim historik: (Urna shtzuar n argjend me rrahje dhe incizim. Ajo sht stilizuar n e siprme nga kryqi shoqruar me motive t ndryshme flore

tre faqet e saj. N pjesn ballore ndodhet nj mbishkrim i inn greqisht (Viti 1823, Shn Angjellarit dedikuar nga Ikonombrendsi t saj ruhen lipsane (eshtra njerzore) q sipas traditmbishkrimit duhet t prkojn me lipsanet e shenjtor Angjnjrit prej dy shenjtoreve sllave t fjetur n Berat).

Muzeu Kombtar Onufri sht prshtatur n ambientet e Fjetja e Shn Mris, n Kalan e Beratit, prej 27 shkurtit t vitiMuzeu mban emrin Onufri, pr nder t njrit prej kryemjeshtpikturs shqiptare t shek. XVI. Katedralja sht e rindrtuar n1797 dhe sht monumenti m prfaqsues i arkitekturs pas-tine n qytetin e Beratit.

Koleksioni i muzeut prbhet nga 173 objekte t przgjedhunj fond prej m se 1500 objektesh, pjes e fondeve t kishave dheastireve t Shqipris dhe t qytetit t Beratit, ku 106 objekte jandhe 67 jan objekte liturgjike. Ikonat jan realizuar nga piktort graf shqiptar, q u prkasin shekujve XIV XX: Onufri, NikollaOnufrit, Onufr Qiprioti, David Selenica, Kostandin Shpataraku d

tirt (Gjergji, Johani, Naumi, Nikolla dhe Gjergji i riu), si dhe nga spiktor t tjer anonim. Gdhendjet n dru t katedrales jan reanga mjeshtrit Naum Ngjela nga Lavdari i Oparit dhe mjeshtr Stefaka nga Misrasi i Oparit n shekullin XIX. Ndrsa Ikonostasi i KateFjetja e Shn Mris, i (vitit 1807) bn pjes n nj nga realizimetmira t mjeshtrve shqiptar t drugdhendjes t shek. XIX.

mbishkrimi

T fjetur n Berat: Zbulohe

eshtrat e nj shenjtori sllav


12/16


hndet

keni dgjuar ndonjher tflitet pr ulrn e gojs? Nseo ather duhet t msoni seal pikrisht pr aftn.shfaqet zakonisht n mu-e gojs ose n gjuh dheeth dhjet dit dhe ka nj

t prafrt me t verdhn.rhapur n thuajse 20% t po-, shfaqja e afts n shumicne sht shum e dhimbshme

oqrohet edhe me gjakderd-fee me ngjyre t verdh.aqet e shfaqjes s saj jan

shume e domosdoshme shplarjae gojs me przierje bikarbonatite natriumit me klorur ose uje,shplarjet me klorur ose disifektimime alkol, si edhe prdorimin e me-dikamenteve si Viruxan, Stomak-uran, Pyralvex, etj.

Nj tjetr mnyr trajtimi prt reduktuar djegien lidhet me ter-apin alternative te quajtur Digi-topresion q bhet n disa pikat caktuara t organizmit si prshembull shtypja n pikn lidhset gishtit t madh dhe atij tregues.

dmtimet traumatike si djegiet,prerjet ose kafshimet. S fundmijan zbuluar edhe shum faktor ttjer me origjin ushqimore, far-makologjike, virale, mbajtja e pro-tezave, etj. Mjeket keshillojne qene raste te tilla te eleminoni per-dorimin e ushqimeve shume te nx-ehta, ngrenien e arrave, djathravedhe cdo ushqimi pikant ne pergji-thesi. Kur dhimbja eshte e padu-rueshme mund te perdoren anes-tetike citakrizues si fitostimolina,Connetivina, etj. Gjithashtu eshte

Nj grup studiuesish n Shtetet e Bashkuara kanzbuluar se njerzit t cilt flen 8 or gjum kankujtes m t mir. Dr. Jeanne Duffy , neurologe nspitalin Brigham and Womens n Boston, tha se aftsia e njerzve pr t mbajtur mend rritet nse ata flenm shum gjum.

N studim u morn nj grup njerzish n qendrCenter for Clinical Investigation t cilve iu krkua tmemorizonin disa persona n 20 foto. Ne zbuluam skur atyre iu dha mundsia t bnin nj gjum t plotgjat nats, aftsia e tyre pr t identifikuar fytyradhe emrat e njerzve ishte m e mire, sht shprehuJeanne pr Neurobiology of Learning and MemoryPas 8 orve gjum ata i dallonin personat n foto 12%m sakt se kur flinin m pak gjum.

amina B

ni me orape?! Ja far ju ndodh gjat gjumit!kt bot ka dy lloje njerzish, disa q flen merape beshuar dhe disa t tjer nuk bjn dikaPor, nse ju i takoni kategoris s atyre q nukorape kur flen, sapo t msoni pr prfitimetgjje, do t ndrroni mendje. Sipas Sleep.org,se mbathja e orapeve gjat gjumit prshpejtonn n t ciln ju z gjumi.i dgjuar pr vasodilatim-dilatimin e enve tAto i tregojn trurit se sht koha pr t fjetur,e ngjashme nxitet nga ngrohja e kmbve apot ftohta.ohtsia e fituar rishprndahet n t gjith trupinhet gati pr gjumin. Kjo mund tju duket e pabe-

me, por sa m shum vasodilatim t keni n duarmb, aq m pak koh nevojitet t ju zr gjumi.

8 or gjum ju

prmirsojn kujtesn

Skleroza e shumfisht shtnj smundje e cila prek milion njerz n bot. Personaq vuajn nga kjo smundjduhet t marrin ilae pr njkoh t gjat, t cilat ofrojnvetm pak lehtsim, pr njtrup i cili n mnyr progresivprkeqsohet. Kshtu ishtrasti i Pat Wagner, derisa e m

e kshilloi t i nnshtrohet trajtimit me thumbat e bletvePat tashm njihet si Zonja Bletve pr praktikimin e tyrn kurimin e simptomave dobsuese t sklerozs s shumfisht. Pr Pat-in, kjo ka qennj mrekulli, t ciln ka dashuta ndaj me botn. Terapia nuduhet t realizohet pa qen tkujdesshm n prcaktimin zons s trajtimit t pacientidhe m e mira do t ishte tkishit pran mjekun e familjesHelmi i thumbit t blets munt shkaktoj shok anafilaktik, cili mund t shkaktoj vdekjen

papritur (pr personat q munt jen alergjik ndaj helmit tthumbit t blets). Ky lloj rreziku sht m i madh nse ju realizoni kt metod pa mbikqyrjen e mjekut.

Ulra e gojs dhe

vetemjekimi i saj

Stomatologjia:

ta

Flavanoli mund t jetpjes e nj qasjeje dietiken ruajtjen dhe prmirsi-

e shndetit kardiovaskularat t trurit. Prodhimet q

mbajn 80% kakao duhet toren.0 t moshuar me dmtimeogla njohse u morrn niz. Ata u ndan n tri grupe

pr 8 jav iu dha doz meao n nivele t ndryshme tanolit (t vogl, t mesm, the) dhe pas 8 javsh grupiishte prdorur sasin m the t kakaos doli m i suk-

sesshm n testet pr njohjesesa dy grupet tjera.

FRENONI PESHNE TEPRT ME KAKAOEdhe pse sht prbr-

si kryesor i okollats, kakaoshpesh ndrlidhet me pesh tteprt, por studimet tregojn see vrteta sht larg nga kjo.

Sipas nj studimi shtdshmuar se ekstrakti i kakaosdhe procianidint q prm-ban fara e kakaos frenojn njshumllojshmri t enzimeve ttraktit digjestiv.

Fal ktij kapaciteti, au-tort e studimit konsiderojnse antioksidantt nga kakao nkombinim me nj diet me pakkalori mund t jet nj ndihme vlefshme n menaxhimin epeshs.

Mirpo, ekspertt e ushqimitsugjerojn q konsumimi i ka-kaos duhet t bhet me sa m

pak sheqer, pasi sheqeri i teprtia humb vlerat kakaos. Ata sug-jerojn pijet nga kakao, t cilatduhet t pihen t nxehta, porgjithashtu edhe t ftohta, pasidobit nga kjo jan gati t njjte.

se duhet t konsumojm kakao?!

Mjeket keshillojne qe ne

raste te tilla te eleminoni

perdorimin e ushqimeve

shume te nxehta, ngrenien

e arrave, djathrave dhe cdo

ushqimi pikant ne pergjithesi

smundja

Terapia me thumbate bletve, kurakundr sklerozs


13/16


letrsi

Pas varrimit t tim eti, Kukullae humbi fare. U desh koh qdrejtpeshimi n apartament

kthehej. Nj mbrmje, gjat njasdarke me miqt, njri prej tyrehfaqi mendimin se ndryshe ngahtpit e vjetra, q e mbanin gjatujtimin e t vdekurit, aparta-entet e sotme ishin parashikuar

me linjat e thjeshta dhe lm-min e tyre t ndihnin daljen dhe

jen sa m t leht t tij.

Si ndodhte n ksi rastesh, dokujtohej gjithka pr t. Ato quheshin ishin kundrthnse.

humica e bnin hijernd, t tjertmbngulnin pr t kundrtn:umorin e pazakonshm t tij. Ql-nte q t dy palt t kthenin kryetga un, pr t dgjuar t vrtetn.hpjegimi ngjante i pamundur,domos kur biseda, sado trthorazi,avitej lidhjeve at-bir. Ndoshta e

etmja e fsheht q kisha msuarrej tij, ishte vshtirsia pr t kup-ar nse tirania ishte vrtet apo

rodhohej prej teje. Ashtu sikursenshtrimi. Dhe n fund t fundit, njfar kuptimi, ti mund t ishe

b i tiranit, aq sa ai robi yt. Faza ehqyrtimit t ndrgjegjes po kalonteqet. Nj fejes e Kakus, pas sajartesa e vllait t vogl, ndod-

n gjithashtu qetsisht. Me rastinksaj t fundit, si qe br zakonni, kur erdhi puna e torts, u kuj-a kalimthi tepsia e madhe e bak-

avas, dhe bashk me t, dyshimim pr krimin e dikurshm (At nat

Gryka e Klcyrs, n karrocerinkamionit, im vlla q dremistebshtjell midis velenxave, nuk pa

rtet asgj, apo e vuri re se tepsiavjetr po bhej gati t hidhej, dhebri asgj pr ta ndaluar?)

Po ktheheshin dalngadal edhe

gacmimet e dikurshme ndaj Ku-ulls: a do ta merrja un me vete Paris, me rastin e daljes s libritm atje? N nj motrzim tjetrgacmimi ishte m plagoss: thuhej

mund t merrja tezen e Helens.as t qeshurave t vajzave, Kukullarpiqej t qeshte gjithashtu. T qe-hurat dukej se e lironin prher e

shum. Kishin qen t qeshuratfundit t Kukulls n kt bot.

dokujt q do t mund t dgjontestsisht kto fjal, mendja aty pry do ti shkonte te vdekja. Ishte mhidhur se ajo. Ishte 24 tetor i vitit

990, n prag t rnies s mbrmjes,ur ra telefoni dhe nj z i panjohur

a: dgjoni radion!N radio jepej lajmi i ikjes

me dhe Helens nga Shqipria.etra drguar presidentit t ven-t. Thirrja pr zgjedhjet e lira.

r i a e shtetit: sh all a ime

Portret i nnstradhtar... Ishin vetm Kukulla meKakun, motrn time, t zhvendo-sura, si zakonisht gjat mungessson, n apartamentin e Rrugss Dibrs. Ishin t mpira. Drid-heshin n gjysmerrsirn, q savinte dendsohej. Sguxonin thapnin dritat. Telefoni ra prap,por askush nuk foli. Pas pak, kur engritn dorezn, prsri e kuptuanq linja ishte ndrprer. Si t kujto-heshin pr t vetmen gj q mundt bnin, nisn t qanin. Her sbashku e her me radh. Pas nj-far kohe trokitn te dera. Ishin dyveta n fillim. Pas tyre dy t tjer,me ca arka metalike n duar.

Kukulls nuk i kujtohej t ishteprmendur fjala bastisje. Asmotrs. Njri prej tyre, nj burr iimt, i ngrysur, qndroi n kmbmidis studios dhe pjess tjetr tapartamentit. T tjert iu afruanrafteve t dy bibliotekave. Q largKukulla dgjonte se dika flisninme Kakun. thon? Pyeti kur ajokaloi prbri, por tjetra su prgjigj.Bastissit po hapnin flegrat e bib-lioteks s par. Kukulla spo ubesonte syve. Po nxirrnin dosjet edorshkrimeve t mia! Kishte kuj-tuar se do gj mund t ndodhte,prve asaj q po i shihnin syt. Sima tregoi m pas, kishte besuar se

mua mund t m merrnin n pran-ga, por ato smund ti preknin dot.Kur e kisha pyetur se prse besonteashtu, nuk kishte qen n gjen-dje t m prgjigjej. I ishin dukur,me sa dukej, t pajisura me forc

t fsheht, prderisa mendohejse ma kishin marr mendjen prejvitesh. Tani, t magjepsura, kalo-nin dor m dor vrazhdsisht, prt prfunduar n arkat metalike.Po a nuk tu duk se tani q ato podilnin nga shtpia, bashk me topo dilte ndoshta rreziku, e keqja?Nuk e di, thoshte. Mbase... Syt imerrnin at shprehje t veant,si ndodhte sa her ndihej faj-tore pr moskuptimin e gjrave,at q te disa quhej e met e te ttjert dhunti. Arkat po mbylleshinndrkaq njra pas tjetrs. Njer-iu i imt q, me sa dukej, duhejt ishte m i rndsishmi mes

tyre, mbikqyrte gjithka. Ajo qndodhte prreth sa vinte ngjantem e pakuptueshme. Pshtjellimidukej se vinte prej dorshkrimeve:vrtiteshin rreth tyre si n nj vallet keqe. Kukulls i dukej se sdiltedot prej mjegulls. Si n ndrr i qeafruar mbikqyrsit t ngrysur prta pyetur: ti je ai q do m futshmua n burg? Tjetri e kishte parme nj vshtrim t uditshm. Jamprokuror, tha me z t ult. Por timos u tremb, nn. Vazhdontemjegullimi i gjithkaje dhe shijae ndrrs s keqe zotronte gjith-kund. Nga dhoma jon e gjumit, podilte Kakuja, me nj revole n dor,

krejt si n filma, aq sa Kukulls iuduk se do t shtinte, ndaj desh ithirri: bn, moj e zez? Ndrkoh,njri nga bastissit ia mori revo-len nga dora qetsisht dhe nisi tashqyrtonte me kujdes. Kjo ssht

ajo q dinim, tha. Kjo sht pa leje.Krko tjetrn, at me leje.

Kakuja po shqyente syt. Asgjnuk po merrej vesh. Ti mos m futmua n burg, se jam e smur, itha Kukulla prokurorit. Edhe ngasyt nuk shoh mir. Prokuroripo prgjigjej me t njjtat fjal tmparshme dhe me po at z tpiklluar. Kakuja u shfaq prapme nj revole tjetr n dor dheKukulla u mat prap ti thoshtebn, moj e zez, sikur njri ngabastissit t mos ia merrte me tnjjtn qetsi. Ishte te bibliotekae bardh, shpjegonte Kakuja, pasveprave t plota t De Rads, e

kisha par kur fshija pluhurat.Bastissi, pasi e shqyrtoi nj copher, tha: kjo sht. Arkivat meta-like po mbusheshin m n fund.N heshtje i zbritn njra pastjetrs. Prokurori i trishtuar dolifill pas tyre. Te dera i vuri krahun tesupet Kukulls, duke i pshpriturte veshi: mos qaj, nn...

Nga ai prfytyrim e kishavshtir t ndahesha. Vite me rad-h kthehesha te apartamenti ziplotte Rruga e Dibrs, ku ato t dyja,t mbetura tani vetm, ia kishinplasur t qarit, kt her me z,si n mort. 12 Nga t gjitha ato qm kujtoheshin n avion, kjo m

dukej m e padurueshmja. Kshtum qe dukur n kthimin e par, nmars t vitit 1992. Rrinte e hesh-tur n kanape, ndrsa nj gazetari TV-it francez e filmonte. Gzohu,i thoshin t gjith. T shkuara, t

harruara. Bnte prpjekje thej, por, me sa dukej, smundsy kishte po at shprehje fajtondodhej prpara moskuptigjrave. I vetmi ndryshim isgzimi krkonte nj mundit madh. Po, po, thoshte me nvonese. Jam e gzuar... Vetnuk i kam mir. Biseda e funt kishte ndodhur n nj nganisjes son t radhs pr Parvshtrimi i saj nuk ishte vsh

merrej me mend pyetja q she nnave do t bnin n ktesh: vall, do t m gjesh mPas nj vshtrimi t gjat, mm n fund pyetjen, q, prn time, ishte m befasuesgjith pyetjet e mundshme. i thash, me shpres se nuk edgjuar mir. Por shpresa qen e kot. Kukulla e prsrpyetja ishte ajo q kisha dysh

Francez je tani? M pas, sq e sillja ndr mend, n venmsohesha me t, m dukej pe m e pamundur nga do anmerrje. Ishte sa e qart, aq edhrt, njhersh fmijore dhe p

q t gjente gjithsesi t paptur. Shkurt, ishte stili i saj, kumoskuptim bashk, t bra njjet e n mosjet. Ishte ndosarsyeja q m dukej e natyrshprgjigjen pr pyetjen e saj tiqoft edhe me vones, tani qshtrir n arkmort, e bardhpakz t kuq n faqe, krejt Kukarkzn e lodrave. Tek e shihjam dukej se prej vitesh ishte ptur pr kt kaprcim. Kishtpak grim, si pr nj shfaqje t kurse stili ishte po ai, dhe i njjtthelbi i pyetjes: zvendsimi i paka se mund t prmenfjalt solemne Nna Franc

Nna Shqipri.Do tia jepja prgjigjen

isht asaj, vetes sime dhe njmase t tret, q do t mundgjykonte, ashtu si im at dikproceset e famshme t tij. shm desha ti them se smankohej m pr munges mendjes. Ishte n qendr trolin e t vdekurs, personapar t drams antike, si mtashm prej gjith studentglobit. T gjith ishin tani rrrotull, krejt si n teatrin e Tku kishte hyr ndoshta fshehpa i shkuar mendja se do tdita q t ngjitej ajo vet,

zn vend drejt e n skenn jvjeare. Pra, ishin aty, t njt panjohur, t gjith me papiklluar, njri m i rndsse tjetri. Gjysm t heshtu

es me borsalina t zeza.

Ismail Kadare

N rastin e 80 vjetorit t lindjes s shkrimtarit Ismail Kadare,botojm

Documents

FRD 29 janar.pdf