FRD 28 qershor.pdf

7/25/2019 FRD 28 qershor.pdf

1/16

ENI 88 I DREJTSIS NDRKOMBTART

EksperttrrzojnPD-n edhepr Kshillin eEmrimeve

AKTUALITETAKTUALITET

adresa:

rruga Abdi Toptani,

Tirane-mail:

[email protected]

drejtor:Alfred Cako

tel: 04 22 42 444

MIMI: 30 LEK

Gazet informative, politike, ekonomike, sociale, kulturore Viti 3, nr. 148. E mart, 28 qershor 2016

Sistemet tonajo produkt i

rastsis, fatitt keq apodiktaturs...

HarrohetKombtarja,

nis aventuraeuropiane prklubet shqiptare

Ekonomia

Brexit, kanalet

e infektimit ngamund t preketShqipria

ELA / LIBRISPORTNDIKIMI

FRD: Brexit, sduhet tdekurajohemi printegrimin e vendit n BE

POLITIK f. 2

f. 10-11

Po shkatrrohet turizmi

nga ndrprerjet eenergjis, plehrat dhemungesa e infrastrukturs

ALARMI f. 6 f. 14f. 6

f. 2 f. 7

DALJA E BRITANIS S MADHE NGA BE

Fryma e Re Demokratike

PROGRAM ELEKTORAL

FUND TRANZICIONIT

,

FOKUS

Presidenti nga populliShehu: Propozimet n Kuvendkopjojn programin e FRD-s

Kto dit kemi par se disa ngprfaqsuesit m t spikatut lidershipit politik n Kuvenkan artikuluar disa opsione ttyre si zgjidhje m t mira pzgjedhjen e prfaqsuesve kryesor t institucioneve t shtetn vendin tone, duke filluar ngKuvendi e deri tek Presidenti Reforma n Drejtsi. Kto opsione po jepen prej tyre n fjalimen Kuvend, n intervista apo statuse n rrjetet sociale pr komunikim publik. Kto opsionnga syri i do vzhguesi t kujdesshm t politiks shqiptaduket se jan pjes ....

Brexit sht kriz

e BE?!

Fati i integrimitsht fati i BE

Programi i FRDdhe propozimete Kuvendit

ngaArben Karapici f.

ngaArtan Xh. Duka f.

ngaAlfred Cako f.

FRD:dentik me

prfaqsimin epartive politiken KQZ

Grupi themelues i FRD i krkoi Kuvendit 8 vjetm par zgjedhjen e Presidentit nga shqiptart


2/16

28 qershor 2016 fryma e re 2

olitik

ali Shehu: Kuvendi kthehet propozimet e 2008-s

Presidenti nga populli

litika shqiptare i shtthyer propozimeve t

hershme t Fryms s Rekratike pr zgjedhjen eentit nga populli. Madje, kyim daton q n vitin 2008-grupi themelues i FRD-s,t firmosn dokumentin i

rkonte Kuvendit t merrteqyrtim ndryshimin e for-s zgjedhjes s Presiden-retari Organizativ i Fryms

Demokratike, Sali Shehu, udje gjat nj deklarate se

imet e fundit t cilat kantur n Kuvend, kopjojnmin e FRD-s. Zgjedhja eentit nga Populli ka qen nj e hershme e Fryms s Rekratike. Ne kemi insistuar se

sident i zgjedhur nga shq-

sht nj figur unitare dheazi nj President me kom-a t forta, sesa nj i zgjed-a partit politike, ose ngapolitike n pushtet. Pran-opozimet e mbrritura s

n Parlament, nuk jan gjese nj kopje e programit, u shpreh Shehu. Ai kujtondhja e Presidentit nga pop-rkua nga grupi themelues q n tetor t vitit 2008-.

faqsues t qytetarve shq-n Kuvendin e Shqipris

kuam, prmes firmave tona,endi t merrte n shqyrtimen e Presidentit nga vota e

arve. Ishim nj grup depu-q adresuam qart krkesnn mnyr q Shqipria tnj kryetar shteti t pakon-nga partit politike. Ky pro-nuk u mor parasysh, ndrsa

m me jo pak keqardhje se sotvitesh, nj propozim i tilln n Kuvend, tha Shehu.theksoi gjithashtu se njim i till i cili ka mbrritur

vend nga nj grup depu-vjen n nj koh t papr-me, pasi tenton t ezauroj

cionet dhe nuk i shrbens n drejtsi q sht nm e sipr n komisionin e

m parlamentar. Me ktim, ezaurohen institu-dhe jan t panevojshme

ejtsin. Pasi ndryshon ne gjith struktura pirami-

funksionimit t drejtsis,

Me kt propozim, ezaurohen institucionet dhjan t panevojshme pr drejtsin

tha ai. Gjithashtu, Sali Shehuthekson se Presidentit duhet tirishikohen kompetencat dhe rolii ti nuk duhet t et kre tsisht i

Duhet t jet me

kompetenca t rishikuara

Presidenti. Kjo

demonstron seriozitet tshtetit dhe qndrueshmri

t institucioneve

Propozimet e mbrritura

s fundi n Parlament, pr

zgjedhjen e Presidentit

nga populli, nuk jangj tjetr vese kopje t

programit t FRD

zhveshur, aq sa rrezikon t shndr-rohet n noter. Duhet t jet mekompetenca t rishikuara Presi-denti. K o demonstron seriozitet

t shtetit dhe qndrueshmri tinstitucioneve. Parlamenti dhePresidenti jan udhrrfyesit prn shtet me demokraci t kon-

soliduar si dhe institucione t forta e ligjzbatuese, deklaroi ndr ttjera Sekretari Organizativ i FRDSali Shehu.

Grupi themelues i FRD i

krkoi Kuvendit 8 vjet m

par zgjedhjen e Presidentit t

Republiks nga shqiptart

Dokumenti i 2008-s


3/16

28 qershor 2016 fryma e re 3fryma e re 3

politik

Programi i FRD dhepropozimet e Kuvendit

N propozimet e tyre kta deputet t cituar m lart nuk eprmendur FRD si iniciuese t ktyre ideve t tyre refor

Kshtu q gjasat jan q

t kemi vetm zgjedhje

t parakohshme, pa

Referendum pr Reformnn Drejtsi. Por edhe kshtu,

harku i shigjets s PS dhe

maxhorancs do t jet

prsri Reforma n Drejtsi.

tyre reformuese, e rndsishme sht qato t shqyrtohen nga ana e pjess vendim-marse t partive kryesore politike pr tipatur si pjes t qensishme t programitt tyre, ato shtje q atyre do tu dukent rndsishme e q do prmirsonin kri-jimin e institucioneve shtetrore dhe q do

shmangin krizn duke dhn zgjidhje prngrin e Reforms n Drejtsi, pr rastine Referendumit, sipas vullnetit t sovranit.

Pr sa i prket zgjedhjeve t para-

kohshme q propozon z.P.Majko, nisur ngaKodi Zgjedhor q krkon shpalljen para-prake prej rreth 45 ditsh, n t dieln m tafrt t 45 ditve, pra nga 42-52 dit mbasvet-shprndarjes s Kuvendit, vlen t bhenmir llogarit q zgjedhjet t mos mbahenn dimr, ndaj nse PS e ka kt opsion,

Kuvendi duhet t shprndahet qysh se-ancn pas rnies s draftit pr Reformnpr Drejtsi n fund t korrikut, me qllimq zgjedhjet dhe Referendumi, nse ky do

Kto dit kemi par se disa nga pr-faqsuesit m t spikatur t lider-shipit politik n Kuvend kan arti-

uluar disa opsione t tyre si zgjidhje m tira pr zgjedhjen e prfaqsuesve krye-

or t institucioneve t shtetit n vendinne, duke filluar nga Kuvendi e deri tek

residenti e Reforma n Drejtsi. Kto op-one po jepen prej tyre n fjalimet n Ku-end, n intervista apo si statuse n rrjetetociale pr komunikim publik. Kto opsio-e, nga syri i do vzhguesi t kujdesshm

politiks shqiptare duket se jan pjessa vjeare e programit t Fryms s Reemokratike, madje prej m shum se treetsh, qysh athere kur nismtart e sajemeluan kt forc politike. Ndonj prej

ropozimeve sht madje edhe pak m eetr si inisiativ ligjvenese, sic sht nis-a pr t br ndryshimin kushtetues q

residenti t zgjidhet nga populli.M konkretisht, n kt pikpamje, kemi

ar se n nj fjalim n Kuvend, deputetibel dhe antikonformist i PS, Ben Blushi,

noncoi nj propozim ku krkonte q Ku-endi t reduktohej e t kishte 100 karrigehe jo 140 sa sht numri aktual i tyre.ithashtu ai krkoi q Presidenti t zgjid-

ej me mandat nga populli, n mnyr trejtprdrejt. N fakt, n kt propozim

z.Blushi ka munguar kohzgjatja e man-atit t Presidentit.

Po kshtu, n nj prononcim t tij n

jetin social t FB, ish kryeministri social-t Pandeli Majko kishte propozuar zgjed-e t reja dhe Referendum pr shtjen e

eforms n Drejtsi. Ai kishte dhn edhesyetimet e tij pr kto dy propozime baz,

uke arsyetuar nevojn e kalimit t draftitktual t PS.

N fakt, po ti shikosh me vmendje, gatigjitha kto propozime kan qen pro-

ozime q i ka br FRD qysh n programinsaj themelues mbi reformat institucionaleshtetit, ndrsa propozimi mbi Referendu-in pr Reformn n Drejtsi, n rast se nuk

alon n Kuvend votimi i draftit t Komis-nit t Posam mbi Reformn, sht anon-

uar fillimisht n emr t FRD nga Kryetari ij, z.Bamir Topi, duke theksuar faktin e kon-

nsusit pozit opozit pr t shkuar n t,r shkak t ligjeve n fuqi q e krkojn nj t till pr ndryshimet kushtetuese.

Pavarsisht se n propozimet e tyre ktaeputet t cituar m lart nuk e kan pr-endur FRD si iniciuese t ktyre ideve t

t ket konsensusin e PD pr tu zhvt mbahen n dhjetditshin e dyt ttorit, para se t fillojn shkollat.

Duke e ditur faktin se PS do t kkrah t saj si pjes t fushats edhe sadort perndimor pr shtjen erendumit, ka shum gjasa q PD tlshoj pe pr t pranuar edhe zhve Referendumit, sidomos n t n

dat t zgjedhjeve, pasi ky do t ishtbetejs s PS, e cila ka mar shum gvetjake n kto 3 vjet pr shum sobjektive dhe subjektive. Kto zgjedparakohshme sigurisht q do e kapiopozitn paksa n nj gjendje asptimiste pr shum arsye q nuk ja vdiskutohet ktu. Z.Berisha q e di sei vshtir nj rikthim i PD n krye t do t ket n plan t par rzimin e ms me do kusht dhe ai, ashtu si n votimit q do krkoj t bj presion jkot t opozits n votimet e Kuvendin rastin kur PS do t krkoj konsenReferendum nga ana e PD, ky konnuk do ti jepet me do lloj mimi.

Kshtu q gjasat jan q t kemi

zgjedhje t parakohshme, pa Referepr Reformn n Drejtsi. Por edhe kharku i shigjets s PS dhe maxhorant jet prsri Reforma n Drejtsihoranca e sotme, e bashkuar ose jokrkoj n Kuvend m shum manda89-90 votat e tanishme, me synim fituar rreth 95 mandate si maxhorane votave t vlefshme pr ndryshimetetuese), me qllim q kur t ket haligjore, t rifutet n Kuvend ReforDrejtsi, me qllim q pushteti i tprmbaj me frer ndikimin dhe toe ardhur nga politika mbi drejtsin kjo e dyta ta ndrydh si eki nn kue ligjit politikn, pr t ndalur korrnin e lart e galopant me fondet p

nga subjektet veprues. Kshtu do zbn praktik parimi Check&Balancepushteteve dhe rendeve t tij. N ktzgjedhjeve t parakohshme, pa zhve Referendumit mbi Reformn Zgjenuk e dim nse ambasadort kryeperndimit do t jen apo jo aktiv n favor t maxhorancs por sht e se ata do fajsojn PD si shkaktaren eit politik, pr zgjedhjet e parakohpr mos reformimin e pushtetit tdhe kshtu, uji i tyre do bashkohet min e maxhorancs dhe forcave t politike q krkojn reformimin e sit drejtsis sipas draftit, gj q do tme mbshtetje nga shumica e populsht i paknaqur nga situata e tranz

t gjat shqiptar, pr shkak t politikt vjetr, amatorizmit dhe korrupsilart t tyre, pasi ata e kan treguar vekto 25 vjet se nuk jan n gjendje tavendin e popullin e tyre pr dore e ta n portat e Brukselit.

ngaAlfred Cako

Dalja e Britanis s Madhe nga BE

FRD: Fitorja e Brexit, sduhet t nadekurajoj n procesin e integrimit n BE

Britania e Madhe vendosi n masn 52%, pas referendumit t dats 23 qershor,pr t ln Bashkimin Evropian. 43 vjet pas antarsimit t vshtir, me shummund e sakrifica, britanikt vendosn me vot t dalin nga blloku evropian. Nkushtet kur Bashkimi Europian ka humbur nj aleat t saj t rndsishm dhe pas

largimit t Britanis s Madhe sht tkurrur n 27 antar, Fryma e Re Demokratikethekson se pr t shmangur nj efekt domino eficente do t ishte hapja e dyerve t

BE pr vendet aspirante. Shqipriadhe vendet e Ballkanit Perndimoreaspirojn ti bashkohen shpejt bllo-kut evropian dhe kjo sipas FRD,sht nj garanci pr Brukselin seBE do t ekzistoj dhe do t fakto-het si projekt jetgjat ashtu edhesi u parashikua q n themelimnga Robert Schuman, Konrad Ad-enauer dhe De Gasperi. Britaniae Madhe vendosi me vot t dalnga Bashkimi Europian, pas votsreferendare. Kjo nuk sht humbjepr BE-n, por as fitore pr britan-ikt. Pasi edhe pas ktij vendimi,

projekti evropian do t vazhdoj t ekzistoj dhe ideali i themeluesve Schuman,Adenauer dhe De Gasperi do t vijoj t lartsohet si momenti vendimtar pr tardhmen e prbashkt t popujve evropian. FRD vlerson se nj politik e BE-sme dyer t hapura pr vendet aspirante si Shqipria dhe vendet e tjera t BallkanitPerndimor, t cilat duan familjen e madhe evropiane, do t ishte nj garanci prjetgjatsin e projektit evropian, thuhet n deklaratn e FRD.

Fryma e Re Demokratike

PROGRAM ELEKTORAL

FUND TRANZICIONIT

Pr shtetin dhe qytetart

Politikat, Vizioni,

Rrugzgjidhjet

Tiran, 30 Prill 2013


4/16


okus N fund t fundit, fati i shtetit shqiptae tejkalon antarsimin n BE

ngaArtan XH. DUKA

Britania e Madhe e la BEduke krijuar nj rebus mar-ramnds politik pr fatin

e kontinentit europian. N fund tfundit, dakort apo jo, vullneti ref-erendar sht absolut. E vrtetanuk sht domosdo me shumicnpor kjo sht demokracia dhe nseka dilema, ato jan tani dilemat evet krizs s demokracis funk-sionale. Pr shum syresh vota nuksht shkopi magjik universal prgjithshka dhe kriza e sotme shtdistancimi i bft ndaj prirjes histo-rike t integrimit si vler universaledhe tundimit ndaj reminishencavet nacionalizmit mesjetar.

Por pa ja qar hallet kalorsitse i varen kmbt Mbretria eBashkuar e di m mir vet se sido t kullandris fatin e saj pr-ball sfidave t reja si negocimet efati i atraktivitetit ekonomiko-treg-tar, problemi Gjibraltar, Irland eVeriut, Skoci etj, implikimet jan tpashmangshme pr mbar BE dhevndet aspirante drejt saj.

Plot 26 vjet kemi q llapim prBE por deri tek gardhi i jashtmna kan qasur deri m tani . Capr kusuret tona, ca pr hipokrizie paradokse t BE. Na shesin moralgjith ditn pr rregulla dhe stan-darte demokratike dhe ndrkohflirtojn me zullumqart e politiksshqiptare q i kan marr peng ktostandarte sistematikisht. Prdorinsi pretekse dshtimet n demokra-

ci pr t mbajtur mbyllur dyert eBE dhe ndrkoh bjn tutorine liderave autoritarist historik siBerisha e kompani n PD q si tvetmit faktor konstant n kto 26vjet, jan prtej do dileme macjae zez e perspektivs kombtare edemokratike n vnd.

Prej sot, BE nuk sht m ajo BEq politika servile dhe zullumqareshqiptare e tranzicionit e prdori sa idonte qejfi si retorik pr t sfumuarpisllqet e saj. Ne nuk jemi Britania eMadhe t kemi luksin e vots kundrndaj BE por dinjiteti i nj shteti nukkufizohet nga madhsia e tij. Nseanglezt largohen me dinjitet, n tafrohemi po me dinjitet dhe sot poli-tika e re nn petkun e rilindjes duhett ballafaqohet me dinjitet prballkostumeve n Bruksel.

Reformat ti bjm pr vete dhejo se i krkojn dhe ndrkoh q tmbajm kusuret tona t mos mbyl-lim gojn pr kusuret e BE. NseBE e SHBA krkon reforma dhe shi-kon qartazi se Berisha e Co. si gjith-nj mbetet kontrapedal i tyre nvnd, t respektojn qytetarin shq-iptar duke folur haptazi pr ktgj dhe jo t bjn kllounin duketakuar si pikat e shiut Berishn nzyrn e tij apo folur pa teklif prhamndjera n hava pr trafikimevotash n kuvend.

Rama t bj t tijn dhe ta ojreformn e drejtsis n kuvend.N mos u miratoft, t tentoj ref-

erendum, nse e pamundur, tshkoj n zgjedhje t reja ku Pern-dimi si dikur Rajersoni i bnte freskPD n tribunat elektorale, ksajrradhe t deklarohet haptazi proforcave politike q aspirojn refor-m duke ia ln vrtet barrn finalevotuesit shqiptar.

Koha e demagogjis s ndr-rs BE kaloi dhe sot ajo sht nsprov pr t dshmuar se shthaptazi pro forcave demokratikedhe reformuese n vnd dhe joshpurrs s abuzuese t tranzicionitq krkon t mbijetoj n kurriz taspirats europiane t qytetarit shq-iptar. Vndi ka nevoj pr shpresdhe nse nuk arrin ta nxis ngajasht at, perndimi nuk duhet tashuaj at me praktikat e ndrhyr-jeve klienteliste n favor t forcavedhe protagonistve t pengmarrjesdemokratike n vnd, ligjratave tipudhkryq q prgjithsojn fa-jin dhe futin gjith politikn n njthes, praktiks zhgnjyese t llotovet emigracionit q marrin trurindhe nxisin makthin e emigrimit nkurriz t impenjimit dhe ndrrsshqiptare n vnd etj.

Shqipra ka kusure plot por nukka m pak bullgari e r umuni, polakuapo sllovaku, serbi i t re luftrave nrajon apo maqedonsi q ka arkivuarOhrin etj q miklohen apo jan nBE. Standarte ve pr shqiptart BEnuk ka prse t aplikoj ndrkohq mbetet partner i politiks abu-

zuese n vnd. Nuk sht vetm fai shqiptarit n kt mes por i vetBE sepse nse britaniku u largua su vel me burokraci, shqiptari e ttjer mund ti kthejn kurrizin njdit BE sepse u ra zalia duke pritun rradh. Dhe e humbura e madhmbetet vet BE sepse duke u ventur shklqimi i saj, shpluhurosedhe rishfaqen qasjet nacionalistkudo n kontinent, me Ballkanin sunik. Prej sot BE ka dy dyer, pr hyrje e dalje dhe e para duhet t hapesa m shpejt para se paniku t zrvnd dhe shtpia t mbetet bosh

N fund t fundit, fati i shtetshqiptar e tejkalon antarsimin BE. Le t mbetet bonus historipor jo sine qua non. E nse BE dt jet atje kur t vij dita jon, thyjm si zotrinj dhe jo si privlegjim duke na e patur po aq nevojn sa do ia kemi edhe ne si gurivogl por unik i mozaikut europan. N u bft, sepse jeta vazhdoedhe jasht BE, sa koh ke shtesikurse Norvegjia deri dje dhe soBritania dshmojn. Sfida mbetetek ne jo vetm pr t dialoguar pkomplekse me BE por dhe ringjallur ndrrn shqiptare pr komdhe begati duke inspiruar shqiptart kudo n bot t investojn mprparsi n tokn e t parve. Izraeli sht ai q sht sepse zemrakujtdo izraeliti rreh pr t, kudo kndodhet ai. Boll i hodhm syt ngt tjert, ti hedhim nga vetja.

Fati i integrimit sht fati i BE

Prkrahsit e BE-s ngrihen m kmb

j sondazhi

titutit pr

kopi YouGov

r Britanin

he 64 pr

18- deri

arve

pro

mit t vendit

ogjis s

rs BEhe sot ajo

sprov

dshmuar

haptazicave

ratike dhe

uese n vnd

shpurrszuese t

ionit q

t mbijetoj

iz ts europiane

arit

r.

Referendumi n Britani nuk

ka ligjrisht fuqi detyruese,prandaj krahas zrave q

krkojn nj refrendum t dyt kaedhe deputet q synojn ta ndalinBrexit-in prmes parlamentit.

M shum se 1.5 milion britan-

ik krkojn q pr shkak t rezul-tatit t ngusht n referendumin prqndrimin apo daljen nga BE-ja, torganizohet srish nj referendumi dyt. Sipas tyre 52 pr qind votashpro daljes s Britanis s Madhenga Bashkimi Evropian nuk jan tmjaftueshme? Nj peticion zyrtarn internet drejtuar Parlamentit nLondr ka kaluar shifrn e nj milionnnshkruesve.

100.000 mbshtets mjaftojn

Q q Parlamenti t marr nkonsiderat organizimin e nj de-ba ti an t m aftueshm 100.000

mbshtets, thuhet n faqen e in-

ternetit t Parlamentit. Nnshk-ruesit krkojn q duhet t ket njreferendum t ri, sepse n prfun-dim t referendumit prmbushent dyja kushtet pr nj referendumt ri, pra pjesmarrja ishte nn 75pr qind, ose n favor apo kundrBrexit-it votojn m pak se 60 prqind e votuesve. Peticioni sht on-

line q nga fundi i majit, por pasi t

premten u b e qart se sa i ndarsht vendi n lidhje me qndri-min apo daljen nga BE-ja, numri imbshtetsve t peticionit u rrit meshpejtsi.

Thirrje pr votim n parlament

Nj deputet i Partis Laburisten opozit dshiron t shkoj edhe

m tej se mbshtetsit e peticioni

David Lemmy nga Totenhami brthirrje pr ta penguar daljen e Britanis s Madhe nga Bashkimi Evropian me nj votim n Dhomn e Ult Parlamentit. Zgjohuni. Ne nuduhet ta bjm kt shkroi Lemmn Twitter. Ne mund t ndalojmkt menduri dhe ti japim funktij makthi me nj votim n parlament. Tek e fundit referendumi nuka ligjrisht fuqi detyruese. Politikani bri thirrje pr nj votim sa mshpejt, q javn e ardhshme.

Dallim mes brezave

Sipas nj sondazhi nga institutipr demoskopi YouGov n mbarBritanin e Madhe 64 pr qind e 18deri 24-vjearve votuan pro qndrimit t vendit n BE. Kurse ndvotuesit mbi moshn 65 vje vihet re kundrta. Rreth 60 pr qind e tyrvotoi ro d al es n a B E- a.


5/16


fokus M shum se 1.1 milion britanik nnshkruan edhe nj peticion, q i krkon qeveris t mnj referendum i dyt pr antarsimin e Britanis n Bashkimin Eur

ngaArben KarapiciBrexit sht kriz e BE?!me udhheqsit e Francs dhe Italis si dhe

presidentin Tusk, pr t diskutuar si t sigu-

rohet uniteti, pas ksaj arje t madhe, q

shkaktoi brexit. Rezultati i ksaj rrjedhe n

ditt, muajt dhe vitet e ardhshme, varet nga

ne, nse 27 vendet antare kan forcn dhe

vullnetin t mos marrin vendime t nguts-

hme, q mundet ta ndajn dhe m tej Eu-

ropn, tha kancelarja Merkel. Presidenti

francez Fransua Holond tha se referendumi

britanik e sfdon seriozisht Bashkimin

Evropian, i cili duhet t prqendrohet n

prparsit kryesore, si jan mbrojtja e

siguria, ruajtja e kufjve, krijimi i vendeve

t puns dhe forcimi i eurozons, tha Ho-

lond. Kurse kryeministri italian Renzi bri

thirrje t ndryshojm qasjen e BE. T

ndryshoj dhe t bhet me njerzor dhe m

me i drejt, shkroi ai.

Edhe lidert e grupeve parlamentare

n Parlamentin Europian u mblodhn n

takim t jashtzakonshm pr situatn pas

vots britanike dhe kryetari i parlamen-

tit Martin Shulc tha se ky sht momenti

m i vshtir si pr Bashkimin Evropian

ashtu edhe pr Britanin e Madhe. Ne

duhet tani t vlersojm nga aspekti lig-

jor dhe procedural se cilt jan hapat e

ardhshm n kohra t turbullta dhe kur

nevojitet qndrueshmri, tha ai. Droja

m e madhe sht, se vota britanike mundt forcoj euro-skeptikt edhe n vendet e

tjera pr t sfduar bashkimin m t madh,

pas Lufts s Dyt Botrore, marr para-

sysh se Bashkimi Europian pson dm

ekonomik dhe politik me largimin e nj

vendi, q paraqet treg t rndsishm, por

edhe vend me t drejt veto n Kombet e

Bashkuara dhe me nj ushtri t fuqishme.

Kurse sekretari i Prgjithshm i NATO-s

Jens Stoltenberg shprehu bindjen se Brita-

nia do t mbetet nj aleat i fuqishm dhe i

prkushtuar, derisa riprcakton kapitullin

e ardhshm t marrdhnieve me Bashki-

min Europian. Dalja e Britanis nga Bash-

kimi Europian ngre sidomos shqetsime

mes shteteve ish-sovjetike n rajonin e

Baltik dhe n Evropn Lindore, q tash-

m jan antare t BE-s dhe kufzohenme Rusin. Ish- shtetet sovjetike Esto-

nia, Letonia dhe Lituania tani do t ken

arsye t forta pr t vn n pikpyetje

unitetin evropian. Pr shtetet baltike dhe

Polonin do t ishte shum m e vshtir

pr t vazhduar kundrshtimin e tyre ndaj

do lloj lehtsimi n marrdhniet me

Rusin. Aneksimi i Krimes dhe agresioni

n Ukrainn lindore, gjoja pr t shptuar

rust etnik kundr atyre q Kremlini i

prshkruan si fashist ukrainas, e kan

nxitur jo pak frikn mes disave n vendet

Baltike. Shtetet baltike jan antare t ale-

ancs mbrojtse ushtarake t NATO-s dhe

nj sulm ndaj nj vendi antar konsidero-

het sulm kundr t 28 vendeve

antare t NATO-s. Por, pas brexit,

pasojat pr vendet e NATO-s do ishin

ekonomike dhe politike, sepse shum

vende do shpenzojn tani m shum pr

ushtrin dhe mbrojtjen pr t frenuar

Rusin. Kurse analist t tjer argumento-

jn se ndrsa NATO nuk do t ndikohej,

uniteti SHBA-BE kundr ringjalljes s Ru-

sis mund t zbehet. Do t zbehej po ashtu

efekti i saksioneve, ndrsa ato nuk duket

t jen leva m e fuqishme e Uashingtonit

mbi Rusin. Deri tani, reagimet zyrtare t

Mosks pr brexit kan qen diplomatike,

por Kremlini po frkon barkun, sepse loja e

tij e rrezikshme pati h pr h sukses. Ndr

prftuesi e vendimit britanik nuk sht

vetm breksisti Nigel Farage dhe politika-

nt e tjer euroskeptik n BE si hollandezi

Gert Vilders dhe francezja Marin Le Pen.

Presidenti rus Putin sht prftuesi m i

par i referendumit pr brexit. Natyrisht,

se gjasat jan pak, q Putini t shprehet

kshtu. Ndrsa npr kanalet e transmeti-

mit kontrolluar nga Kremlini dominon qa-

rt gzimi malinj dhe lott e krokodilit pr

Brexit. Mediet shtetrore ruse e kan pro-

paganduar prej kohsh pamjen negative

t BE n shprbrje. Dalja nga BE e Bri-

tanis s Madhe, shum rusve po u kujton

shprbrjen e BS. Vrtet, q vendimi pr

Brexit sht nj moment vendimtar n his-

tori, por nj kolaps i plot i rendit shtetror

dhe ekonomik si ndodhi pas shprbrjes

s Bashkimit Sovjetik, n Europ as mun-

det t ndodh. Politika ruse nuk sht shkak

pr forcimin e populistve n Europ,

megjithse Kremlini n vitet e shkuara i

shtoi dukshm prpjekjet pr t mbshteturgrupet populiste dhe kritike ndaj BE. Qoft

n form kredie t nj banke ruso-eke pr

Fronti Nacional t Marine le Pen, ose n

formn e nj raportimi tepr dashamirs

t medieve ndrkombtare nga Rusia pr

UK Independence Party t Nigel Far-

age, ose n vitin 2014 edhe pr lvizjen e

pavarsis s Skocis. Me forcimin ten-

dencave populiste n Europ synohet t

minohen stabiliteti dhe aftsia pr veprim

e Europs, sepse sa m shum t shtohen

mosmarrveshjet n Europ, aq m shum

do t shtohen shanset pr t arritur prfun-

dime m t mira n negociatat pr zbutjen e

sanksioneve antiruse.

Me vendimin brexit sht arritur syn-

imi maksimal i politiks s jashtme ruse

n Europ, sepse Bashkimi Europian domerret, vitet e ardhshme, me veten. Zgjer-

ime t BE aktualisht nuk prfytyrohen m.

Lajmi i keq pr t gjith ukrainasit, mol-

davt dhe gjeorgjiant sht, se zgjerimi

i BE-s me shtete postsovjetike, ose me

shtetet ballkanike, pas vendimit Brexit

sht spostuar n nj t ardhme edhe m t

largt. Pra, perspektiva europiane e Ukrai-

ns, Moldavis dhe Gjeorgjis, deri n nj

vendim tjetr, u shkatrrua. Kto shtete

do t shtyhen srish indirekt n;zonn e

inuencs" t krkuar nga Rusia,

ndonse kt nuk e thot njeri, politikisht

hapur, n Bruksel.

Mbshtetja pr Bashkimin Evropian

ka rn ndjeshm n mbar Evropn, duke

shtuar kshtu frikn e nj prhapjeje t feno-

menit t largimit t Britanis. Efektet e t

ashtuquajturit Brexit mund t shtrihen prtej

kufjve t Britanis. Skepticizmi pr BE-

n nuk ekziston vetm n Britani. Franca

sht madje m pak pozitive ndaj Bashkimit

Europian, me vetm 38% t njerzve q e

Me vendimin brexit sht ar-

ritur synimi maksimal i poli-

tiks s jashtme ruse n Europ,

sepse Bashkimi Europian do t merret,

vitet e ardhshme, me veten. Zgjerime t

BE aktualisht nuk prfytyrohen m. Lajmi

i keq pr t gjith ukrainasit, moldavt dhe

gjeorgjiant sht, se zgjerimi me shtete

postsovjetike, ose shtetet ballkanike, pas

vendimit Brexit sht spostuar n nj t

ardhme edhe m t largt.

Britania votoi pr daljen nga Unioni

dhe detyroi kryeministrin Dejvid Kam-

eron t jape dorheqjen, ndrsa brexit i

ka shkaktuar goditjen m t rnd unitetit

evropian. Britanikt votuan ta ln Bash-

kimin Evropian dhe dshira e tyre duhet

respektuar, tha kryeministri konservator,

i cili paralajmroi dorheqjen nga muaji

tetor. Njerzit n t gjith botn kan

vshtruar zgjedhjen q ka br Britania.

Dua ti siguroj tregjet dhe investitort se

ekonomia e Britanis sht e fort. Dua ti

siguroj edhe britanikt q jetojn n vende

t Bashkimit Europian edhe qytetart e BE

q jetojn ktu, se nuk do ket ndryshime

t menjhershme, ka shtuar Kameron.

Megjithat, udhheqs t lart t BE n

Bruksel krkuan, q Britania t largohet

nga blloku sa m shpejt, q t jet e

mundur. Presim q Qeveria e Mbretriss Bashkuar t fuqizoj vendimin e popul-

lit britanik sa m shpejt dhe sado i dhimb-

shm t jet ky proces, kan thn prmes

nj deklarate t prbashkt presidenti i

Bashkimit Evropian, Donald Tusk, shef i

Komisionit Evropian Zhan-Klod Junker,

kryetari i Parlamentit Evropian, Martin

Shulc dhe kryeministri i Holands Mark

Rutte, q mban presidencn aktuale t BE.

Natyrisht, se kjo ngutje europiane synon

t mnjanoj vonesat e panevojshme, q

do t zgjatin vese pasigurit, kan thn

lidert e BE-s. Kurse nga Berlini kancel-

arja Angela Merkel paralajmroi antart

e BE-s, q nga rezultati i brexit t mos

nxjerrin prfundime, t cilat do t rreziko-

nin nj ndarje t mtejshme n Europ.

Merkel tha se brexit sht nj goditje prEuropn dhe pr procesin e integrimit euro-

pian dhe synimi yn sht t krijojm mar-

rdhniet e ardhshme si partner t afrt

me Britanin e Madhe. Udhheqsit evro-

pian e cilsuan si nj sprov t rnd pr

Bashkimin Europian votn e britanikve n

favor t largimit. Presidenti i Kshillit Ev-

ropian Donald Tusk tha, se, politikisht ky

sht moment shum serioz, madje drama-

tik, aq sa sht e pamundur t parashikohen

t gjitha pasojat e tij. Ky sht nj moment

historik, por jo pr reagime histerike. I sig-

uroj t gjith se ne jemi prgatitur pr kt

skenar negativ, tha presidenti Tusk, duke

theksuar prkushtimin e udhheqsve t

Bashkimit Evropian pr t ruajtur unitetin.

Ai tha se ka ftuar udhheqsit e 27 vendeve

t BE pr nj takim joformal t martn pr

t diskutuar situatn.

Tani, sipas tij, sht koha pr t reek-

tim m t gjer pr t ardhmen e Bashkimit

Evropian. Kancelarja gjermane Angela

Merkel tha se ka ftuar n Berlin nj takim

mbshtesin BE-n, krahasuar me

vitin 2004. N Spanj, mbshtetja

nga 80% n 47%. Largimi brita

BE-ja mund t oj n referendume

t ngjashme n kontinentin europ

t varet shum se far do t ndo

Britanin dhe se far me Eurozo

Shengenin dhe me Rusin. Bashkim

pian po prballet tashm me disa k

Britania sht vetm nj prej tyre.

i Britanis nga BE-ja do t jet nj

i gjat dhe i hidhur. Pjesa tjetr e B

presin ta ndshkojn Britanin pr l

nprmjet nj kostoje ekonomike. A

mund t trhiqet pa i ndjer kostot.

inkurajonte vendet e tjera t bnin t

gj. Pjesa m e madhe e paknaqs

BE-s, lidhet me menaxhimin pre

krizs s refugjatve. Mbi nj mili

ugjat mbrritn n Greqi gjat vit

Paknaqsia me politikat e Bruks

emigracionin sht n nivelin 9

Greqi dhe e kombinuar me krizn

kjo do rrezikonte Evropn. Ata nu

zgjidhur krizat, por vetm jan p

dhe vazhduar me shpresn, se do t

zgjidhjen m von. Nse disa kriza

njkohsisht, BE do t gjendet n nj

t panjohur dhe shum t rreziksh

Oliver, ekspert i Shkolls Ekonom

Londr. Edhe ish-sekretari i Jashtmik Uilliam Hejg kishte paralajmrua

dalje e Britanis do t mbillte m shu

arje. Nse u hedhim nj sy sfdav

cilat prballet kontinenti, rreziqet e

duken shum t mdha. Mbi t gjith

t bjm sht e mundur t shm

rrezikun e nj Perndimi t prar

dobsuar. Me kt rritje paknaq

BE, analistt parashohin se largim

tanis do t ket pasoja shum m t

pr Europn dhe m gjer.

M shum se 1.1 milion b

nnshkruan edhe nj peticion, q i

qeveris t mbahet nj referendum

pr antarsimin e Britanis n

min Europian. Peticioni pr parl

thot, q qeveria duhet t imp

toj rregullin sipas t cilit, nse erendum ku pjesmarrja ka qen

prqind, ndrsa ftuesi ka marr

prqind, duhet mbajtur nj refe

tjetr. Ndonse parlamenti britan

i detyruar t marr n konsiderat

bat t gjitha peticionet q kan m

se 100 mij nnshkrime, mbajtja e

erendumi t dyt nuk sht i mun

M se 130 mij qytetar londine

nnshkruar ndrkaq nj peticio

ku i krkojn kryetarit t Londr

Khan q kryeqyteti t deklaroh

varur nga Britania dhe m pas t a

pr antarsim n BE. Peticionet

prmes interneti sinjalizojn dal

jashtzakonshme dal n pah pas

dumit brexit. Teknikisht, vendimi

pr tu larguar nga BE-ja nuk b

tar, derisa Britania ta dorzoj k

mbshtetur n nenin 50 t Trak

Lisbons. Pas ksaj, fllon proce

vjeare e daljes prfundimtare t B

nga BE-ja.

Me vendimin brexit

sht arritur synimiaksimal i politiks

jashtme ruse

Europ, sepse

ashkimi Europian

o merret, vitetardhshme, me

eten. Zgjerime t

E aktualisht nukrfytyrohen m.

ajmi i keq pr t

jith ukrainasit,oldavt dhe

jeorgjiant

sht, se zgjerimi

BE-s me shteteostsovjetike,

se me shtetet

allkanike, pas

endimit Brexitsht spostuar n

j t ardhme edhe

t largt


6/16


ktualitet Nse ky do te ishte i vetmi problem i konstatuar dhe vuajtja e fundit eindustris ndoshta kjo deklarat sot nuk do te ishte e nevojshm

rthen ATA: Poatrrohet turizmi

ndrprerjetergjis,rtimet, plehratmungesa e

astrukturs

Shoqata Shqiptare e Turizmit (ATA) kareaguar ashpr n nj deklarat prshtyp lidhur me situatn e rnduar t

turizmit n Shqipri, ku problemet krye-

sore renditen ndrprerjet e energjis dheshtrenjtimin e saj, kantieret e ndrtimit, ple-hrat, infrastruktura e paprshtatshme dhemungesa e incentivave q po e bn vendinjo konkurrues n raport me rajonin. Kjo pobn q Shqipria t mos prfitoj nga zh-vendosja e krkess turistike, ndryshe ngavendet e rajonit q po unifikojn politikat epo rrisin stimujt.

N deklarat thuhet: Ndrkoh q tur op-eratort ndrkombtare konstatojn nj zh-vendosje sizmike n krkesn pr pushimedhe prenotimet, ndryshim ky i diktuar ngaklientela e cila motivohet prej ndryshimeveaktuale ekonomike apo politike, vendet erajonit (kryesisht Ballkani Perndimor) podiskuton zhvillimin e prshtatjen e produk-

tit turistik dhe brjen sa m trheqse tvendeve/destinacioneve q prfaqsojn n

tregun ndrkombtar t turizmit.N nj skenar t ri, i cili prmban sfida

edhe mundsi t padiskutueshme, Mali iZi, Serbia dhe Maqedonia unifikojn poli-

tikat dhe vecanerisht stimujt fiskale pr ttrhequr sa me shum turist nga Europa.Te tre kto vende subvencionojne deri

n 15 Euro pr cdo nate qndrimi pr cdoturist.

N vecanti Maqedonia v n dispozi-cion nje fond prej 5 mln euro pr stimuluarfluturimet low cost dhe qndrimet n vend,Mali i Zi po ndrton resortin me luksoz nMesdhe, Serbia investon n pasurimin eportofolit t eventeve ndrkoh q Shqipriafillon sezonin e vonuar me energji 48% mt shtrenjt dhe shrbime rikonstruktueset sistemit t shprndarjes s energjis nvijen bregdetare nga 15-30 Korrik dhe 12 orndrprerje energjie n dit.

Nse ky do te ishte i vetmi problem i

konstatuar dhe vuajtja e fundit e industrisndoshta kjo deklarat sot nuk do te ishte e

nevojshme. sht lista e gjat e problemevq sa vijne e shtohen q ka shkaktuar reagimin e industris koht e fundit.

Ndersa n kto 3 vite nuk u mbajt prem

timi pr stimulim te industrise m nj pakete dinjitoze fiskale sikunder fqinjet t paktn sot nuk duhej t kishim:

Ndrprerje energjie

Rritje t cmimit t energjis n mnyrabuzive kjo e konfirmuar edhe nga ERE

Luhatje tensioni dhe dmtim pajisjesn t gjith vendin

Qytetet kryesore bregdetare t kthyerdhe mbetura n kantiere ndertimi

Plehra dhe papastrti

Akset rrugore q furnizojne zona strategjike bregdetare m t ngushta se shetitoret e kmbsoreve buz detit.

Situata t paqarta per administrimin plazheve

Vatra insektesh dhe smundjesh dhe kaf

she rrugesh n shumicen e rasteve t pavaksinuara, prfundon deklarata e ATA.

Rritja e normave tinteresit dhe rifinancimi

kspozimi ndaj rrezikut t ri-financimit dhe normave tnteresit n tregun e brend-jan burimet kryesore tt n portofolin e borxhitor, referon Ministria e Fi-

ve n nj analiz t posa-

r borxhin.pozimi ndaj rrezikut t kur-mbimit megjithse shtsht i lart pr shkak t rritjeshit n monedh t huaj dhe

kak t portofolit jo shum tfikuar, tenton t zbutet.bazohet n faktin q mbiborxhit t huaj sht e

uar n monedhn Euro, enj volatilitet relativisht tndrejt monedhs vendasesht e targetuar nga poli-onetare t Banks s Shq-, pr shkak t aspiratave tpr tu integruar n Bash-

Europian.

htet aktuale t tregjeve e le-endin t marr hua n tregundshm. Tregu i brendshmm i leht pr tu aksesuar,

m pak procedura dhe evi-spozimin ndaj rrezikut t kmbimit.gjithat, huazimi i vazh-m n tregun e brendshmlikime, t cilat rrjedhin ngarelativisht i lart i borxhitnancon qeveria n harkunt nj viti (mbi 350 mili-

k), nga baza e ngusht etorve q prbhet n m

se 58% nga sistemi ban-e nga tregu jo plotsisht i

ar i instrumenteve financi-r shkak t mungess s njekondar t mirfillt, anali-nistria e Financave.

ke marr parasysh kta fak-zulton se krkesa e lart pr

financim nga ana e qeveris ntregun e brendshm shoqruar

me nivelin e lart t kredive qnuk performojn mir mund t ulikreditimin e sektorit privat, i cilisht faktor mjaft i rndsishmprsa i prket rritjes ekonomike tvendit, ul es s a unsis struk-

turore, si edhe rritjes s produk-tivitetit dhe konkurueshmris n

rajon e m gjer.Nga ana tjetr, rritja progresive

e borxhit q duhet shrbyer nmonedh t huaj sht n nivelet konsiderueshme dhe sigurimii valuts n tre un e brendshm

valutor sht i kufizuar dhe mundt krijoj implikime n ruajtjen eqndrueshmris s kursit t km-bimit t monedhs vendase krye-sisht kundrejt monedhs Euro.Tregu i jashtm ofron burime tpalimituara t financimit dhesht lehtsisht i aksesueshm ngaShteti Shqiptar. Sigurimi i finan-cimit nprmjet burimeve t huajasht nj alternativ shum e mirpr t mos ezauruar burimet ebrendshme dhe pr t stimuluarkreditimin ndaj sektorit privat.

Por ministria e Financave para-

shikon se, huamarrja n tregjet ehuaja mund t ket implikime qlidhen me faktor q jan jashtkontrollit dhe influencs s poli-tikave fiskale dhe monetare tvendit ton, t tilla si normat e in-teresit dhe kursi i kmbimit q va-ren kryesisht nga politikat fiskale tvendeve t tjera dhe politikat mon-etare t BQE dhe Rezervs Federale.

Kta faktor mund t prshkal-lzojn rritjen e kostove t borxhit,zgjerimin e defiitit dhe si rrjedho-j edhe rritjen e pavullnetshme tborxhit. Nga ana tjetr, rritja e sto-kut t borxhit kur nuk shoqrohetme rritje t eksporteve ose rezer-vave valutore mund t vr vendinn vshtirsi pr t likuiduar dety-rimet n valut, duke rrezikuarqndrueshmrin e monedhsvendase dhe indikatorve t tjermakroekonomik.

Rreziqet q kanosin borxhin n dy vitet n vijim

Qeveria ka forcuar kriteret ppajisjen me leje t prhershme qndrimi pr biznesmene huaj q investojn n Shqipr

N mbledhjen e fundit, Kshilli Ministrave ka miratuar nj projektligj, i cili ndryshon ligjin ekzistuepr t huajt. Sipas draftit, nj biznesmen i huaj mund ta prfitojlejen e prhershme t qndrimn Shqipri vetm nse ka investuar t paktn dy milion euro dhka hapur minimalisht 100 vende treja pune. N ligjin ekzistues, shuma e krkuar e investimit shtnj milion euro, ndrsa numri vendeve t puns vetm 10 vet.

Por, ndrsa shtrngon krkesapr lejen e prhershme t qndrimit q u jepet biznesmenvedrafti e bn m t leht pr kom

panit e huaja q kan kryer investime n Shqipri t transferojnstaf nga jasht, duke shkurtuar kohn dhe procedurat pr marrjee lejeve. Paralelisht, projektligi ri pr t huajt krijon pr her tpar mundsin q profesionistt e huaj t pavarur t ofrojnshrbime n Shqipri. Kta janpersonat fizik, t regjistruar si tvetpunsuar jasht territorit tRepubliks s Shqipris, por qkan nj kontrat pr ofrimin shrbimeve me nj prfitues nShqipri. Nj tjetr ndryshim nligj sht ai q heq tarifn 10 mijlek pr studentt me prkats

etnike shqiptare, t cilt kryejnstudimet n Shqipri. Qeverithot se nevoja e ktyre ndryshimeve ka lindur pr shkak tmangsive dhe mosprputhjevt ligjit aktual pr t huajt.

kriteret

Ndryshon ligji, lehtspr t huajt qinvestojn n Shqipri


7/16


aktualitet Rainer Deville i EURALIUS ka rrzuar pretendimet e demokratve dshprehur se ekzistenca e KED-s bazohet n sugjerimet e Ven

Ndrkombtart rrzojn PD-nedhe pr Kshillin e EmrimevPas vendeve t rezervuara, PD kundrshton edhe formuln e funksionimit t Kshillit t Emrim

Gjat debateve t zhvil-

luara n mbledhjetme dyer t mbyllura tKomisionit t Posam

r Reformn n Drejtsi, Partiaemokratike ka kundrshtuar q fillim rolin e rndsishm tshillit t Emrimeve n pro-esin e zgjedhjes s kandidatver t qen pjes e gjyqsorit.r demokratt, KED-ja sht organ i cili sht jo vetm iprt n sistemin e drejtsis,

or n rastin m t mir ai i ka titha elementet e korporatizmit. procesverbalin e zbardhur

mbledhjes s 20 majit t ktijomisioni, t publikuar n faqenyrtare reformandrejtsi.al, re-ulton se deputeti i PD-s, Oerdylykbashi, n diskutimin e nenit5 t draftit pr amendimet kush-tuese q parashikon ngritjen eED-s, ka shprehur shqetsimin ky raport korporatist i ktij or-

ani, mund t degjeneroj drejtientelizmit, m pas edhe drejt

orrupsionit. Nga ana tjetr, By-kbashi msohet se ka propozuar rolin e KED-s ta kryej Gjykataushtetuese. Por pr kryetarin etij komisioni, Fatmir Xhafajn,omenti i Bylykbashit sht kon-deruar si nj abuzim i pastr me

q ka thn edhe Komisioni ienecias n rekomandimet e tijr reformn. Pr Xhafajn, metjen e Kshillit t Emrimeve

Drejtsi merr fund periudhaprzgjedhjes politike. Mbetet

emrimi politik, por merr fundprzgjedhja politike. Ne sot kemiedhe przgjedhje politike, edheemrim politik. Me futjen e ktijorgani, ky proces ndahet- shtshprehur ai. Nisur nga ky debat,

kreu i Misionit Euralius n vendinton, Rainer Deville, ka rrzuarpretendimet e demokratve dukeu shprehur se ekzistenca e KED-sbazohet n sugjerimet e Vene-cias. Por nga ana tjetr, ai i ka

siguruar prfaqsuesit e opozitsn komision se KED-ja sht njinstitucion i nevojshm dhe nuksht korporatizm, por nj mjetq sipas tij, lufton korrupsionin.Mund ta bjm m t qart tani:

Bashkpuntort e ish-Sig-urimit t Shtetit mund tbhen pjes e institucionevet drejtsis s re, t parashikuar nprojektin kushtetues, e cili pritett miratohet n fund ktij sesioniparlamentar. N draftin pr Refor-

mn n Drejtsi si dhe n projek-tligjet pr ngritjen e institucionevet reja nuk sht parashikuar asnjnen apo paragraf q ndalon per-sonat me t shkuar t dyshimt mstrukturat e regjimit komunist, prt garuar pr antar t organevet larta t drejtsis apo pr tuemruar prokuror dhe gjyqtar. Prejgati 18 muajsh, mes dy kampevepolitike ka pasur mosmarrveshjepr shum shtje n raport mearkitekturn e drejtsis s re,por asnjra pal nuk ka artikuluarndonj pretendim rreth pastrtismorale t kandidatve, n raportme Sigurimin e Shtetit, duke ngri-

tur ksisoj dyshime pr nj da-kordsi t heshtur mes palve.Rrzimi i propozimit

Teksa klasa politike shqip-tare po tregon munges vullnetipr t zbatuar ligjin e miratuar

r ha en e dos eve, ndrkom-

Paketa Kushtetuese

Drejtsia, PD-PSbien dakordpr mbrojtjen e

igurimsave

Bashkpuntort

e ish-Sigurimit

t Shtetit mund

t bhen pjes e

institucioneve t

drejtsis s re,

t parashikuar n

projektin kushtetues

ionit t EURAIUS, por tashm spi-unt e Sigurimit t Shtetit e kanrrugn t hapur pr tu br pjese drejtsis s re.

Sinjali i dyt

Edhe n projektligjet pr statu-tin e gjyqtarve dhe prokurorve

si dhe pr organizimin e pushtetitgjyqsor n Shqipri, nuk ka asnjmas pr t mos lejuar bashkpu-ntort e ish-Sigurimit t Shtetitpr tu br pjes e sistemit t ri tdrejtsis. N projektligjin pr sta-tusin e prokurorve dhe gjyqtarve,statusi i ktyre t fundit sht i pa-pajtueshm vetm nse kryejnveprimtari politike ose aktiviteteekonomike, por nuk parashikohetasnj kushtzim pr t kaluarn e

btart krkuan q t ndaloninme ligj deprtimin e ish-spiunvet Sigurimit n institucionet mt larta t gjyqsorit. Konkretisht,misioni EURAIUS, n projektligjine par pr organizimin dhe funk-sionimin e Gjykats Kushtetuese,

propozoi q nj nga kriteret premrimin e antarit t GjykatsKushtetuese ishte q kandidati tmos ket qen pjes dhe bashk-puntor i Sigurimit t Shtetit. Kurpropozimi pritet t shtrihej pr tgjith institucionet, krkesa nuksht reflektuar n draftin e publi-kuar nga komisioni i posam prReformn n Drejtsi. Nuk dihetkonkretisht se kush ka ndrhyrpr rrzimin e propozimit t mis-

Prfshirja e Kshillave n pre emrimit prfaqson nj jtje pr t prjashtuar eme pastr politik, edhe n siku mazhoranca kontrollonvotave t Parlamentit. Ky i propozuar n projekt

pranueshm. Ky sht Komi Venecias dhe mendoj se nasnj dyshim pr kt- shprehur eksperti i Euraliusu nisur nga propozimi i PDrolin e KED-s ta kryej GKushtetuese, eksperti i mamerikan t OPDAT-it, Jonbert, u krkoi ligjvnsve tar q t tregohen t kujdeme kompetencat e shtuara gjykat merr si pasoj e ms n drejtsi. Duke pasGjykat Kushtetuese q bnmandime n lidhje me njkur kta t fundit m vonpr t gjykuar procesin e em

ose procesin e rekomandq kan br vet, etj., menshkrirja e ktyre lloj gjravplikon nj jurisprudenc do konsultuar me kujdes-shprehur Simbert.

tyre. Gjithsesi, mbetet pr tnse gjat shqyrtimit t projen komisionin e posam dpas n seanc plenare, do tapo jo nj reflektim sa i takopozimit t EURALIUS.

Bllokimi i dosjeve

Politika shqiptare vijdemonstrojn munges vpr zbatimin e ligjit pr hdosjeve t Sigurimit, i qndryshe ligji pr t drejtnformimit pr dokumentet Sigurimit t Shtetit. Nj vmiratimit dhe hyrjes n fnisms, ligjvnsit shqiptari hapin rrug konstituimit tritetit pr Informimin mbi mentet e ish-Sigurimit t Si cili do t mundsonte zbe ligjit t shumdebatuar, cilin pati nj pritshmri sebnte ndarjen e shoqrisinstitucioneve nga e kalua

muniste. Konferenca e Kryet Grupeve Parlamentare nprfshir n kalendarin tre jPunimeve t Kuvendit, i funkt sesion parlamentar, votkandidatve pr antar t kionit r ha en e dos eve.

Politika shqiptare vijon t

demonstrojn munges vullnetipr zbatimin e ligjit pr hapjen

dosjeve t Sigurimit


8/16

28 qershor 2016 fryma e re 8fryma e re 8

konomi Jan 6200 biznese t cilat deri n fund t vitit 2017t duhet t sigurojn vet energjin elektrik

tat kompani t mdha sotrijn t sigurojn vet en-gjin elektrike. N vitin 2011,

a n liberalizimin e tregut ts elektrike, nxori jasht tre-rregulluar kto ndrmarrjeishin t lidhura n linjat e

mit t tensionit t lart dhein 8.4% t konsumit kom-

Shqipris ose 610 milionillimisht, bizneset e kundr-kt reform, por sot ato

n me sukses n kt tregk raportojn rritje t kostove.

qeveris sht q deri nvitit 2017 t ul konsumin e

s elektrike me 10% nga bi-q furnizohen nga Operatorindarjes s Energjis.ishte vetm faza e par. Pa-ret legjislative e Bashkimitan parashikon daljen grad- t gjith konsumatorveizohen n tensionin e lartmesm 35 kv, 20 kv, 10 kv

gradualisht deri n fund t

Konkretisht, t gjith kon-ort q furnizohen n linjn

uhet t dalin nga tregu qta 1 korrik dhe kshtu meata q furnizohen n 20 kvnar. N 2017-n duhet t da-furnizimi q u bn OSHEE

konsumatort e linjs prnin e mesm.

total jan 6200 biznese,deri n fund t vitit 2017

t sigurojn vet energjine.

neset q do t dalin nga rr-SHEE duhet t lidhin kon-

me kompanin ku do ta ble-ergjin dhe do ti drejtohen

q jan gati t dalin ngaPasi on krkesn, merr n

m linjat e saj dhe t OST-sjt tarifs q paguan.etsimi kryesor i biznesitse liberalizimi do t oj nmimeve, si rrjedhoj e sh-

mit t kostove prmes tarifavesit. Vet ministri i Energjis,n Gjiknuri, ka pranuar qrifa jan m t larta pr Shq-

se rajoni, n nj koh qimi i industris vendasee sa konkurrues do t jet

gun rajonal. Konfindustrian se liberalizimi i tregut ts elektrike pr biznesetj reform e vshtir dhe siuhet t jet e kujdesshme, en koh dhe e mirprgati-

qetsimi kryesor i bizneseve,r pran Konfindustris, jane tarifave t ikave t lidh es

Paketa e tret legjislative e Bashkimit Europian

parashikon daljen graduale t t gjith

konsumatorve q furnizohen n tensionin e lart

dhe t mesm 35 kv, 20 kv dhe 10 kv e 6 kv do t

dalin n fund t 2018-s.

dhe sigurimi i standardeve teknike tfurnizimit me energji nga OSHEE,sht shprehur Konfindustria n njdeklarat pr shtyp. N prgjigje ttyre, ministri Gjiknuri ka thn sekto kosto duhet t mbahen nga bi-znesi, pasi nuk ka rrug tjetr. Si dot sigurohet cilsia e furnizimit menj rrjet q i prket kryesisht viteve70? Pyetja par sht q krkoheninvestime. Ather nga do t dalinkto investime. Ka dy mnyra, oseparat e shqiptarve t shkojn tgjitha n rrjetin energjetik pr tkrijuar tarifa t ulta dhe nj liber-alizim t plot i tregut t energjis;ose konsumatort n vetvete do

t mbajn nj pjes t kostos dhekshtu funksionon. Tarifa e aksesitnuk sht nj taks.

Aktualisht, Shqipria ka dylinja interkonjeksioni 220 kv meMalin e Zi dhe Kosovn dhe nj400 kv me Greqin. Rritja e blerjess energjis elektrike n tregun ejashtm bri q qeveria t shihten planet e saj ndrtimin e dy lin-jave t tjera 400 kv me Kosovn dheMalin e Zi. N planin e saj sht qtarifat e aksesit t biznesit n ktorrjete sa vjen dhe t jen m t ul-ta. Po ashtu, nj nga alternativat qu jan shtruar siprmarrsve shtedhe prfundimi i ndrtimit t hi-

drocentralit t Devollit, Poemitdhe Katundit t Ri.

T gjith konsumatort qfurnizohen n linjn 35 kv duhet tdalin nga tregu q nga data 1 kor-rik 2016 dhe kshtu me radh ataq furnizohen n 20 kv, m 1 janar2017. N 2017-n duhet t dalin ngafurnizimi q u bn OSHEE t gjithkonsumatort e linjs pr tensio-nin e mesm.

Plani i investimeve n rrjet

17 milion dollar do t in-vestohen nga Banka Botrore dheOperatori i Shprndarjes s En-ergjis n sistemin e matjes dhe rr-

jetin e shprndarjes. Me kto parado t bhen ndrtime t reja, rikon-struksione nnstacionesh dhe lin-jash, n mnyr q t lehtsohetaksesi i biznesit dhe ulja e kostove.Pr matjen do t zbatohet nj pro-

jekt i Banks Botrore, prmest cilit do t realizohet instalimi inj sistemi matjeje t tensionit tmesm pr t gjith klientt q da-lin nga tregu. Ky sistem do t shr-bej pr t matur sakt energjinq konsumohet. T dhnat q dot dalin, do t shkojn n Qendrne Menaxhimit t Energjis pranOperatorit t Sistemit t Transmet-imit. Vetm pr matjen do t jepen14 milion dollar.

Krijimi i burss s energjis

sht dgjuar shpesh, por nfakt duket shum larg realizimitkrijimi i burss s energjis.

Biznesi krkon me ngulm q,nse dalin n treg t lir, duhetgjetur mnyra pr krijimin e ksajburse. Roli i Entit Rregullator tEnergjis sht i rndsishm prprcaktimin e vlers s tarifavet linjave dhe krijimin e BurssKombtare t Energjis prliberalizimin real t tregut menumr sa m t madh operatorshpr shmangien e rrezikut tkalimit nga monopol publik nmonopol privat t furnizimitme energji elektrike, ka sqaruarKonfindustria. Shqetsimi isiprmarrsve sht i sakt, pasishum operator q ofrojn

energjin n Shqipri kan pasurtarifa thuajse t njjta n tendertq ka organizuar vet Operatorii Shprndarjes s Energjis, gjq m pas ka hapur dyshime prAutoritetin e Konkurrencs prnjehsim t qllimshm t ktyremimeve pr t rritur fitimet eprivatve.

Ministria e Energjis ka filluarpunn pr t br nj model t ritregu t energjis elektrike DayAhead Market. Ktu parashikohetngritja e nj Power Exchange, i cilisynon t krijoj mundsi t barab-arta pr t gjith bizneset, pr tbler energjin elektrike n mnyr

transparente dhe t qndrueshme.Ky lloj modeli do t quhet burs eenergjis, e cila do t bashkpunojkryesisht me tregun e energjis sKosovs dhe Malit t Zi.

Prve prmbushjes s an-

OST do t mbaj llogarit nemr t palve tregtare pr energjin balancuese dhe shrbimee siguruara nga OST-ja dhe do tmenaxhoj procesin e deklarimit tlikuidimeve dhe do t siguroj informacion tregu Rregullave t Tregut.

OST do t kryej gjith funksionet e tjera q i caktohen ngRregullat e Tregut ose me miratmin e ERE-s dhe do tu jap osdo t marr para nga palt q kansiguruar energji balancuese t

bler nga OST-ja.Furnizuesi Publik me Shumic

OSSH dhe sipas rastit, FurnizuesiKualifikuar (n emr t Klientvt Kualifikuar) do ti sigurojnOST-s parashikimin e ngarkespr javn n avanc pr klientt tyre n baz orare. Ky parashikimngarkese do t prditsohet nbaz t dits n avanc para mbyljes s ports.

Gjithashtu Furnizuesi Publime Shumic do ti siguroj OSTs parashikimin pr reduktimie ngarkess s javs n avanc nbaz orare. Ky parashikim i reduktimit t ngarkess do t prditso

het bazuar n ditn n avanc parmbylljes s ports.

N fakt kto funksione ishiprojektuar t kryheshin nga Burse Energjis sipas projektmodelit ttre ut t ener is n a everia sh

gazhimeve pr liberalizimin e tre-gut t energjis elektrike, po puno-het pr nj ligj t ri pr energjine rinovueshme, i cili do t krijojskem t re n mnyrn se si dot ndihmohen prodhuesit e rinj tenergjis dhe do t ndryshoj for-muln pr ata aktual.

OST-ja merr funksionet

e burss s energjis

Operatori i Sistemit t Transmet-imit t Energjis (OST) me modelin

e ri t tregut t energjis do t marratributet e nj burs energjie.

Enti Rregullator i Energjissht n prag t miratimit trregullave t reja t tregut t en-ergjis dhe n ket kuadr OST-jaka marr lejen si operator tregu.

Sipas rregullave t reja Operato-ri i Tregut OT si pjese e (OST) shtstruktura prgjegjse pr menaxh-imin e tregut t energjis elektrikedhe prgatitjen e pasqyrave finan-ciare, pr shlyerjen e detyrimeve tndrsjella, pr pjesmarrsit e tre-gut, pa prfshir blerjen apo shitjene energjis elektrike. OST ja do tjet prgjegjs pr organizimin dhe

administrimin e likujdimeve dhepagesave t energjis elektrike mespjesmarrsve t tregut pr tregunbalancues dhe do t organizojnj proces q gjith palt t prm-bushin Rre ullat e Tre ut.

Energji n treg t lirpr 6200 biznese


9/16


ekonomi

Brexit, kanalet e infektimitnga mund t preket Shqipri

Tregtia e jashtme e Shqipris do t ndidrejtprsdrejti vetm lehtsisht nga B

tare. Mirpo krijimi i nj burs tosame pr energjin krkon an-azhim ekstra dhe kto funksione do

kryej OST-ja pasi shum shpjet 85onsumator t konsumit 35 kilovolto t do t furnizohen n mnyr tavarur n tregun e energjis.

Modeli i tregut Day-Aheadht arena kryesore n rajonin

ordik dhe baltik pr tregtimin energjis. N kt model tregu,ontratat bhen ndrmjet shitsithe blersit pr dorzimin e mallit

dit para.Me kt model, nj blers duhetvlersoj se sa energji do ti

uhet pr t prmbushur krkesatnesrmen dhe sa sht i gatshmpaguaj pr kt vllim, or pase. Shitsi, pr shembull, pronari i hidrocentrali, duhet t vendos

far sasie mund t dorzojhe me far mimi, or pas ore.to nevoja pasqyrohen prmesrdhrave nga blersit dhe shitsit sistemin e tregtimit Elspot nursn e Energjis.

mimet e do ore jan shpallur mnyr tipike n treg n 12:42se m von. Pasi mimet e tregut

n llogaritur, nga ora 00:00 tesrmen, kontratat e energjisn dorzuar fizikisht (q do

thot se malli sht siguruarr blersit) or pr or sipasontratave t rna dakord.

N nj val t par, Shqipria

mund t mbetet e painfek-tuar nga dalja e Britanis

nga Bashkimi Europian. Marrd-hniet tregtare me kt shtet janpothuajse inekzistente (vetm 0.7%e volumit tregtar), numri i emi-grantve sht shum m i ult sen Greqi e Itali, investitort angleznuk sht se e kan pasur ndon-jher n radart e tyre vendin ton.

Sipas nj raporti t fundit tOKB-s, numri i emigrantve shq-iptar n Britani ishte 10 mij per-sona, nga 1.12 milion shqiptarq jan t shprndar npr bot.

Investimet e Huaja Direkte(IHD) nga Britania e Madhe ishinvetm 5 milion euro n vitin 2013(viti i fundit i raportuar nga Bankae Shqipris), ose 0.6% e totalt tinvestimeve n at vit. Ndrsastoku i IHD-ve, deri n fund t2013-s ishte vetm 11 milioneuro, apo 0.4% e totalit.

Por, n nj afat t mesm, nsedalja e Britanis nga BE do t zhysEuropn dhe gjith botn, q sotsht tepr e ndrlidhur, n kriz,pasojat do t bheshin shpejt tdukshme. Shqipria sht e lidhurngusht me pjesn tjetr t Bash-kimit Europian dhe nuk mund tshptoj pa u infektuar. Nj shem-bull i thjesht sht ajo q ndodhin vitin 2008, ku megjithse nuk u

prekm direkt nga vala e par e krizsbankare pr shkak t integrimit tult financiar, vendi vuajti m pasnj frenim t investimeve, vshtirsit eksporteve dhe ngadalsim tprgjithshm t rritjes ekonomike,q edhe sot, (kur zgjerimi nuk pritetm shum se 3%) vijon t jet shumlarg ritmeve t rritjes prej 8% q ar-ritn para 2008-s. Efekti m i duk-shm mund t jet nj ngadalsimi procesit t antarsimit n Bashki-min Europian.

Shqipria realizon vetm

0.6% t tregtis me Britanin

Tregtia e jashtme e Shqiprisdo t ndikohet drejtprsdrejtivetm lehtsisht nga Brexit. Tregtia

me Britanin e Madhe zuri vetm0.6% t volumit tregtar t venditme jasht pr periudhn katrmu-jore janar-prill 2016.

Edhe pse n Britani ka nj ko-munitet t madh shqiptarsh, mar-rdhniet tregtare mes dy vendevejan tejet modeste. Gjat katrmu-jorit t par 2016 eksportet shqip-tare n Britani ishin vetm 112 mil-ion lek, duk zn vetm 0.2% ttotalit t eksporteve shqiptare. Treproduktet kryesore t eksportuarajan giza dhe eliku (Kurum, kom-pania kryesore e prodhimit t eli-kut ka falimentuar tashm), alumi-ni dhe prgatitjet e drithrave.

Shqipria vepron aktualisht mevendet e Bashkimit Europian, nkuadr t marrveshjes s Stabi-lizim Asocimit, si pjes e procesitt integrimit n BE, q parashikonkrijimin e nj zone t tregtis slir ndrmjet Shqipris dhe BE

n nj periudh kohore 10-vjeare.Dalja e Britanis nga BE do tbnte t pavlefshme marrveshjene tregtis s lir me kt shtet.

Importet nga Britania patnnj pesh specifike prej 1.2%n to-talin e importeve n fund t katr-mujorit t par, duke zn 1.2% tpeshs t totalit. Produktet krye-sore t importuara jan

Vendi yn ka nj prqendrimt lart t tregtis s jashtme me

Italin dhe Greqin. Partneri mepeshn m t madhe n eksportetme Shqiprin sht Italia e cila zuri50.9% n vitin 2015. Partneri i dyttregtar n eksporte pr vitin sht

Kosova, me 8.6% t eksporteve vitine kaluar. Gjat periudhs 2011-2015,eksportet n vler kan shnuarrritje t konsiderueshme drejt Ital-is, Kosovs, Spanjs dhe Maltn.N krahasim me pes vite m par,harta e eksporteve shqiptare duketse sht diversifikuar ndjeshm.

Gjithashtu sht sa u prketimporteve Shqipria ka prqen-drim t lart me Italin nga e cilavijn 30.3% e mallrave. Partneri

i dyt n importe sht Kina me8.6%. Turqia, sht partneri i trettregtar pr sa i prket peshs nimporte me 8.0% t totalit n vi-tin 2015 nga 5.6% q ishte n vi-

tin 2011 e ndjekur nga Greq7.8% t importeve n vitinnga 10.6% q ishte n vitinN strukturn e importeve tin 2015, partnert me pesht madhe vijojn, Gjerman6.7%, Serbia me 3.8%, Fran2.2%, Rusia me 2.2% etj.

Por, nse partnert tansisht Italia) kan marrdtregtare ose e kan treg shitjetanin, kjo mund t prekte k

tat e eksportuesve shqiptarnj kompani tekstile ose kitaliane q shet n tregun bdhe realizon nj pjes t pron Shqipri).

Flet Lavdrim Lita, MA n European College. Koordinator i komunikimit n Eu Policy Hub

Qytetart britanik kan vendosur prmes ref-erendumit t mos jen m pjes e BashkimitEuropian, duke i dhn fund nj marrd-hnie 40-vjeare. Letrat ligjore t divorcit do t pr-gatiten n dy vitet e ardhshme. Pozicioni i Britaniss Madhe erdhi si krkes e popullats t shqetsu-

ar prej pasojave t krizs s gjat ekonomike-finan-ciare dhe valve t reja t migracioneve.

N qendr t BE-s dhe n qendr t mar-rdhnies s Britanis me kontinentin europian,sht tregu i prbashkt. BE sht partneri i pardhe m i madhi i Britanis, e prllogaritur n 45%t eksporteve dhe 52% t importeve n 2014, si dheTregu i Prbashkt Europian (TPE) me m shumse 500 milion konsumator. Britania ka nevojpr akses n kt treg dhe do t bj do gj pr tnegociuar nj marrveshje t tregtis s lir me BEpa qen antare, duke marr si shembull marrd-hnien q kan vendet kandidate me BE.

Britania e Madhe, pa votn e saj n vendim-marrjen e BE-s, do t duhet t rishikoj pozitne saj globale dhe n t njjtn koh, BE-ja do tdobsohet n planin ndrkombtar. Reagimi i BE-s s 27 vendeve pritet t jet prmes nj traktatit ri politik, q do t ndryshoj asetin institucionaldhe operativ, si e vetmja mnyr pr t dekurajuarrritjen e partive euroskeptike.

Padyshim, BE pa Britanin e Madhe sht njpartner i dobt pr SHBA-n n tryezn ndrkom-btare. Fragmentarizimi i BE n nj koh sfidashglobale si kjo e sotmja do t jap nj efekt kaskadn recesionin ekonomik, n krizn financiare nEurozon, n fenomenin migrator, mbi terroriz-min dhe krcnimet nga Rusia. Kjo e fundit prejkohsh shpreson n nj fragmentarizim t frontitperndimor kundrejt politikave t saj ekspansion-iste n Ukrain dhe n vendet baltike.

Rezultati i sotm i referendumit britanik kanj ndikim t madh pr vendet kandidate prantarsim n BE. Vendet kandidate si Shqipria,Serbia, Maqedonia e Mali i Zi humbasin nj

mbshtetse t tyre brenda BE-s. Mbshtetja eBritanis s Madhe pr zgjerimin lindte pr shkakse zgjerimi i BE, n kndvshtrimin strategjik tLondrs, ishte nj lvizje pr t shmangur thelli-min e bashkpunimit t ngusht n nivel europi-an (Schengen, Eurozona, etj.), pasi sa m shum

antar, aq m e vshtir sht pr tu menaxhn nivel politik. Padyshim, tema e zgjerimit t Bs do t kaloj n plan t dyt dhe vendet e Bkanit Perndimor do t humbasin fuqin e fortransformuese t procesit t integrimit. Vmene BE-s do t prqendrohet trsisht te rivendo

e marrdhnieve t t gjitha formave me Britan. M pak vmendje financiare ndaj rajonitt thot munges e vullnetit pr t br reforme krkuara nga BE, t cilat do t ngadalsohsepse kan kosto politike dhe elektorale. M pvmendje politike e orientuese nga BEja drejtjonit do t shoqrohej me paqartsi n rritje,shtete q aktualisht kan qeveri proeuropianet humbin terren kundrejt partive q jan pr alternativ tjetr orientimi.

Serbia, q sot ka nj qeveri proeuropiane,t humbiste terren kundrejt partive t tjera rakale e nacionaliste me orientim rus. Rikthimi i cionalizmit shovinist n rajon nuk sht i pamudur n munges t nj ideje konkrete europiaMaqedonia e drejtuar pas kuintave nga famGruevski do t ruaj status quo-n n politiduke refuzuar do ndrhyrje europiane n vdimmarrje. Kosova humb m shum nga daljBritanis. Prishtina ka marr mbi 2 miliard eundihm nga BE-ja q nga viti 1999. Ndrsa n filishin t prqendruar n aksione emergjente drindrtim, tani kto ndihma prqendrohen krsisht n mbikqyrjen e Kosovs n ndrtimin estitucioneve t qndrueshme dhe zhvillimit staekonomik pr nj t ardhme t sigurt europiaTaksapaguesit britanik dhe t gjith paguesBE-s shpenzojn 111 milion euro n vit pr Mionin EULEX n Kosov. Riprkufizimi n uljmisionit dhe buxhetit t BE-s ndaj Kosovs dobhet i pashmangshm.

Dalja e Britanis s Madhe (Brexit) do t jnj kosto e madhe ekonomike mbi shtetet antt BE-s, vendet kandidate dhe atyre q aspiropr tu integruar n BE. Efekti domino i daljes

Britanis s Madhe nga BE do t shoqrohet drprdrejt me rritje t ndikimit t partive eurosktike q kan filluar t krkojn referendumetjera pr t dal nga BE, ka dmton n mnyrpashmangshme projektin europian, si nj projpaqeje dhe prosperiteti ekonomik.

Pasojat e Brexit pr BE dhe Ballkanin Perndimor


10/16


ultur

ela: Sistemet tona jorodukt i rastsis, fatit keq apo diktaturs

ndrhyjm direkt n leximin e tij,pse Embriologji t diktaturs?

Embriologjia sht nj serikohore e organizmit t gjall. Tgjitha fazat e zhvillimit jan pasojat fazave te mparshme, dhe atobhen vet shkak pr t mvon-shmet. Duke kuptuar kt ne re-alizojm se t gjitha sistemet tonashoqrore nuk jan aq produkt i ras-tsis, fatit t keq, mungess s ide-alistve, pranis s pashmangshmet personave me prirje individualediktatoriale apo situatave ndrkom-btare. Besoj se, na duhet t fillo-jm ta instalojm kt mendsi, kakrkon para s gjithash nj ftohjeemocionale n trajtim t historis.

-T tri tregimet kan lidhjeorganike mes tyre, vetm n ktlexim mund t shihet skema e qa-rt e Embriologji-s, pothuajmbrapsht, n rikthimpse kjoform, pse nuk e cilsoni nj sojtriptiku, apo trilogji?

Formalisht sht edhe trilogji,apo triptik. Natyra e lidhjes sndrsjellt mes pjesve dhe ele-menti koh e bn dika m shumse nj trepjessh.

-Motivacioni nga mimiKadaresht: nj tekst q ndrthur letrsi-n e kujtess prmes groteskut

dhe autoironis n individualitetq garanton hyrje n letrat shqipe.Mbetemi tek kujtesa. Ju nuk sillningjarje por talleni, ironizoni mbinj periudh t caktuar, sidomos ntregimin e par. Sa realitet ka n to?

Ka shum realitet; trillimi apofiksioni sht mbajtur n nj mast duhur, q n fund t fundit tmos kemi t bjm me nj repor-tazh. T paktn kt jam mundu-ar t bj n nj mnyr jo fort tndrgjegjshme.

-I druheni ndonj debati tmundshm pr mnyrn se siju mitizoni veterant e dik-taturs?

Po, i druhem. Mua m in-teresojn ngjarjet dhe mekaniz-mat q luajn prapa tyre. Kara-kteri a o ersonazhi si element

r nj shkrimtar q i qn-dron larg historis s sotmehqiptare, si duket kujtesa

ekzistenca mentale. Gjen-thimit n nj periudh tr t moshs, rikthimi dhetimi final mbi kt rik-

qndron n embrion tmit t diktaturs n ve-

Shklqim els, t cilitt m par iu dorzuaKadare nga Fondacionipr librin Embriologji

rn monetare prej 10 mijuke shnuar rastin unik nri t mecenatit pr vlersi-shkrimtarit shqiptar. Ky

eton jasht atdheut, duker nj spiranc raporteshakonshme si autor i afro

romaneve n shqip, ku tat i gjen n rekorde digitale.

lexuesin shqiptar Embri-sht i pari n formatin

uke thyer pr ironi parad-ktij autori, pasi pohon me

n se letra vazhdon t shi-uesit klasik, krahasuar memet digitale. ela nj autor

ar pak i njohur n qarqet eme letrare, sht vlersuara m e mir me librin e tijologji mes 33 konkur-

e n garn e 2016. Jashtmrive t ktij mjedisi mo-nga juria e mimit Kadare

: Pr nj tekst q ndrthurn e kujtess nprmjetkut dhe autoironis, me njualitet q iu garanton k-novelave dhe autorit, nj

letrat shqipe.

esh raportet e prezencsorit n vlersimin kritikj debat t gjer, duke exuesin t vetm prballKy autor sht rasti. Lex-prball nj libr, me treq vijn organikisht me

jetrn. Nj raport i prm-ekzistencs s individit qfundin e jets, e prfun-

fillimin e tij. Prgjuesit, dhe Yjet e (pa) shuarn n mbyllje t tyre njt plot, t pandara ngaetra, sa sociologjike po aqtropologjike.

Mua m interesojn ngjarjet dhe mekanizmat q luajn prapa tyre. Karakteri apopersonazhi si element i veprs nuk sht shum n fushn time t interesit

i veprs nuk sht shum nfushn time t interesit. Po ash-tu, kam bindjen se letrsia nuksht ndonj organ drejtsie dheas shkrimtari nuk sht hetuesapo gjykats. Prshkrimi besniki pleqve shqiptar m duket si

nj detyrim ndaj tyre. Ska vesepak dit q u dnua me burgim5 vjear nj ish gardian nazist nmoshn 94 vjeare. Do t ishteshum ineresant nj diskutimmbi kt ngjarjen e fundit.

-sht pothuaj nj librmashkullor, ekzistencafemrore sht si nj objektsarkastik, n distanc. Lidhetkjo me perceptimin sociologjik,si ju vshtroni apo intuitivishtzbuloni me kt fenomen, mer-rni situata letrare?

Jo, sht intuitive. Shqipria

e pre-91-shit ka qen jo pakmaskiliste. Letrarisht ajo Shqipriprshkruhet m leht prmesmeshkujve. Pra duhet t jet edheshtje volitjeje, por e prsris, epavullnetshme.

-Ju jetoni n SHBA, si jan lidhjet e tua me Shqiprin n kt25 vite?

Jan shum kujtes dhe pak vizita. Ditt e shkuara n Shqipri kanelementet e nj mrekullimi flas p

vete. I till sht edhe ky qndrimtani; un erdha pikrisht n ditn ndeshjes me Rumanin dhe ajo qprjetova at mbrmje/nat shtdika q nuk e gjen kurrkund. Lidhja me Shqiprin sht kryesishidentitare. T vetmen gj q ajo tjep pa u kursyer sht identiteti, dhky nuk blihet me para; pr do gjtjetr kemi Master Card.

-A besoni se historia, tjetrperiudhat e caktuara si ajo e diktaturs mund t njihen, kuptoheapo shkaktojn reflektim prmeletrsis?

Letrsia mund t jet nj kurti rrezikshm n njohjen e realitetisepse ajo nuk sht tjetr gj vesnj krijim i nj realiteti paraleEdhe n shkenc simulimi shtndr detyrat m t vshtira dhe k

-Keni fituar mimin Kadare2016, nj rast i par n Shqipri qnj autori shqiptar i kushtohet kjovmendje, e shprblyer edhe nvler jo t vogl monetare. farrndsie merr kjo n rastin tuaj?

Ka rndsin e ngjarjes/suk-sesit t par. Jep nj vetbesim tdomosdoshm pr do lloj zhvil-limi t mtejshm pr gjithkndq ka qllimin t bj letrsi ar-tistike. I thot autorit: sht emundur. N kt konsiston edhendihmesa kryesore e UET dhe

Fondacionit MAPO.

-Nj titull jo i zakont, Em-briologji, pothuaj jo letrar, tnxiti pr ti kushtuar tre tregimenn nj emrtim t till? Po

mitizimi i diktaturs n

veprn e Shklqim els,

t cilit pak dit m par iu

dorzua mimi Kadare

nga Fondacioni Mapo,

pr librin Embriologji

me vlern monetare prej

10 mij euro duke shnuar

rastin unik n Shqipri tmecenatit pr vlersimin

e shkrimtarit shqiptar. Ky

autor jeton jasht atdheut,

duke hedhur nj spiranc

raportesh jo t zakonshme si

autor i afro dhjet romane-

ve n shqip, ku t shumtat i

gjen n rekorde digitale.


11/16


T gjith kt pamje, gazeta e cilson si nj dalje n ddiellit, e ku po merr frym t freskt mirnj

q t flassh artistikisht, por jovetm, mbi popullatn sht m evshtir se sa pr individin, sepseka m pak grad lirie.

-Zbor dhe Yje t pash(q)uar,kan ardhur n nj stil tjetr, n

dinamik fotografimi, prsh-krim pothuaj publicistik, intens-itet t fjals, strukturs gjuh-sore t ngjeshurpr rrjedhoj,ju vetori i tret bheni m ko mu-nikues me nj brez tjetr, srishironik. far ka ndodhur me ju,ndrsa prjetonit shkrimin e k-tyre dy tregimeve?

Kjo vjen nga fakti q un nuk ekam prjetuar vet moshn e tret,ndrsa dy t tjerat po. Ndaj atymund t jem me m pak pragjykimdhe droj. Kshtu besoj.

-Cili sht interesi juaj n

letrsi?

Dua t shkruaj nj libr tmir. Shum pak autore e kanat fat.

und t gabosh m leht. Si dojet me potencial t lart, edhesku sht i lart.

-Kemi jo pak letrsi t prod-uar s fundi, romane q mba- per sonazh reale. Kjo ndodh

dhe me ju. Pse i doni kta per-onazhe n krijimet tuaja?

N rastin tim jan nj garancir besueshmrin e tekstit. Raihanicki thot q shkrimtart eir si rregull nuk shpikin ng-rje dhe njerz. Natyr isht, t mos

hpiksh nuk do t thot se jehkrimtar i mir.

-Tipike n letrsin socreali-e ka qen fryma kolektive, dukeos funksionuar si letrsi indi-dualiteti, karakteri, personazhi.bri juaj po ashtu nuk ka nj gj

till, pra nj karakter, sht

trsi kolektivi. Pse kjo form?

Ky sht nj ndikim nga pro-sioni, statistika. Mua m intri-

on popullata m shum se indi-di. Dhe m duhet t them edhe

-Ju keni disa libra tashm tbotuar, sidomos n Amazon, sishkojn blerjet e tyre? Si ndihenitani, nisur dhe nga mimi, n bal-ancn q krijon lexuesi digital meat t letrs s shtypur, pr kt jupatt nj mendim gjat promov-

imit t librit?

Shitjet ne Amazon jan faret pakta dhe ai kanal primi iletrsis dhe librit shqip (blerjetonline) nuk m ka rezultar efek-tiv. Por rndsi ka q librat jandisponibl nse dikush i krkon.

Nuk jam ndrgjegjsuar akomaplotsisht mbi rndsin reale tmimit, duke prjashtuar gzi-min e natyrshm q sjell emri i tij.Nqoftse ai do ta mundsontebotimin e librave t tjer nga botuest rndsishm shqiptar, atherendikimi i tij do t ishte real. Un be-

soj fort se libri letr nuk do ta hum-bas kurr rndsin dhe magjin,sikurse ort elektronike nuk ua ho-qn kto orve zvicerane.

Intervistoi: Violeta Murati

Gazeta The Guardian, ka zbritur n vendin eponjave pr t prezantuar pr lexuesin e shn komuniste dhe vendet q tashm sh

si pika kryesore turistike: Shqipria ka plazhe t mlueshme, sidomos luginat e thella, dhe sht e pasupas 25 vitesh t rnies s regjimit, ku me dhjetra bunker ekzistojn ende.

N kuadr t sezonit turistik, mediat ndrkomi kan kushtuar rndsi Shqipris dhe kan sartikuj pr vendin ton, duke e rekomanduar si njdestinacionet ideale pr pushime. Kt her, gazet

Guardian, ka zbritur n vendin e Shqiponjave prezantuar pr lexuesin e saj, kohn komuniste dhe q tashm shrbejn si pika kryesore turistike. Jashkruan gazeta: Bunker nga epoka e paslufts endnj peizazhi mbeturinave n Shqipri dhe n kryeqytehapur pr publikun e kaluara komuniste.M tej m sthuhet se; Shqipria ka plazhe t mrekullueshme, siluginat e thella, dhe sht e pasur ende pas 25 virnies s regjimit, ku me dhjetra mijra bunker ekzende. Nj detaj ky q shum media ndrkombtare minspirimin pr t shkuar e pr ti realizuar nj reportazironia nuk mungon kur bhet fjal pikrisht pr bun

ku nnvizohAto jan ndpr ti brpushtuesit tkurr nuk erdh

Nj tjetment shtBunkArt, njker i madh ituar n perikryeqytetit tns, q shpr akomodiHoxhs dhe t tij n rast Disa nga djan prdorurtreguar histokohve t dikprmes fotogobjekteve dhkumente. Dhtjera jan ppr art por shjan t zhveN zemr tkerit sht nje kuvendit, jektuar pr qee Hoxhs po

prdoret pr koncerte t xhazit.T gjith kt pamje, gazeta e cilson si nj dalje n

e diellit, e ku po merr frym t freskt mirnjohse. Budo t bashkohen s shpejti me pika t tjera t fshehta, tera n vende turistike. Shtpia e Gjetheve n qendr tns, ishte pr policin sekrete t Sigurimit, zemra e rrprgjimeve t regjimit. Muzeu ka n plan pr t strehukoleksion t pajisjeve t spiunve t lufts, dhe valixh

kamera t fshehta, shkruan koha joneDisa qindra metra larg sht bunker i madh n qt qytetit, n sheshin Sknderbeu. Ajo prdoret prhur t gjitha ministrit dhe do t hapet pr publikfillim t vitit t ardhshm.Gazeta reportazhin e saj eme nj fjal: Hoxha ende ka nj hije ktu

The Guardian: Env

Hoxha ende ka njhije n Shqipri

Nj tjetr element sht dhe

BunkArt, nj bunker i madh i

ndrtuar n periferi t kryeqytetitt Tirans, q shrbente pr akomo-

dimin e Hoxhs dhe miqve t tij n

rast sulmi


12/16


hndet

Ja ushqimet verore qduhet ti konsumoni patjetreksa ne mendojm prpushimet, nna natyrmendon pr ne. Veanr-

at sezonit t vers gama e produkteve q mundsumojm sht shum e. Ditt e gjata t vers dhe

raturat e larta jo gjithmo-hmojn organizmin ton,n shum raste shterojnt tona. Pr m t veantit,

t moshuarit, t smurtmijt kujdesi pr ushqy-

e tyre sht akoma m ipasi jo do ushqim sht

rdisshm pr ta. Mirpomllojshmrin e madheave dhe perimeve q ofrondietologt sugjerojn nje 22 ushqime t cilat ndi- n hidratimin e trupitmbajtjen nn kontroll tdjeve, sikurse sht hiper-

ni apo diabeti dhe kariki-me energji.dhr

njohur edhe si antibiotik,j burim i mir i kalciumit,dhe selenit, dhe nj burim

qyer i vitaminave C, B6 dhenit. Mbrojtse e zemrs,

nn kontroll tensionin e gja-

ht nj produkt anti-kancer.mimi: n do pjat sht te-shillueshme.mon

asur me vitamin D dhe B,mega 3, ulin kolesterolin, shndetin e syve dhe. Konsumimi: nj ide e

yer kur punohet n gril menoz dhe limon. Shum lehtngrn dhe tejet t shijshm.c

ci prmban vitamin C mse gjith perimet e tjera,m shum se limoni e

alli. Speci aktivizon gypinhap oreksin dhe ndihmon

rimin e dispepsis, fruthit,eris, rrufs etj. N speczbuluar edhe vitamina P1,on smundjet e enve t

ele

elet jan t pasura me hek-ium, vitamin B dhe C, pro-

Lidhet me ndrtimin e gja-e ndihmon qelizat.

htajoret

koli prmban magnez, vi-A dhe C, kalium. Mbronkancerit, forcon muskujt.

n trurin dhe nervat, forconn. Bajamet dhe bishta-

rmbajn kalium, fosfor.ojn metabolizmin nga yn-e teprta.shi

shit mburren me nj list t fuqive shruese. Jan

t pasura me substanca q ndih-mojn kundr inflamacionit dhekancerit. Qershit, prve t tjer-ash, kan edhe prbrs antiviraldhe antibakterial.

Mjedrra

Mjedrra prmban vitaminC, kalium, kalcium, hekur si dhe

mbron kundr viruseve dhe bakter-eve, ndalon formimin e tumoreve.

Moll

Mollt jan t pasura me antiok-sidant t fuqishm dhe t prkryerkundr plakjes dhe ndihmojn prt kaprcyer problemet e shndetitapo pr ti parandaluar ato. Molltjan gjithashtu nj nga 10 ushqimetq ndihmojn pr t djegur dhja-min. Hahet nj moll 15 minutapara ngrnies e do tju ndihmojpr tu ngopur dhe ju do t hani mpak, kjo sht nj mnyr shumefektive pr t ndihmuar q ju thumbni n pesh. Molla prmbanpektin e cila sht e njohur, se

ndihmon t ndiheni t plot dhekjo ndjenj ngopje do t zgjas prnj koh t gjat. Pr mbrojtjen ekockave studiuesit francez gjetnse nj flavonoid i quajtur floridizinsht gjetur vetm tek mollt dhe

tia din rndsin duke e brgjersisht pjes t diets ushqi-more. Kshtu boronica sht njfrut shum e mir pr kujtest fort, kundr kancerit, madjesht nj antioksidant natyral.

Kungulleshka

Prmban vitamin A, C dhe

B6, ka veti antiinflamatore dheparandalon kancerin. Konsum-imi: merreni kungullin dhe bjenikrem prmes mikserit, aromatizo-jeni me pluhur kanelle.

Patate

Patatet rezultojn t pasura mevitamin C prmes s cils orga-nizmi jon bn t mundur ripari-min e dmeve t shkaktuara ngaradikalet e lira. Prania e potasi-umit i bn ato shum t vlefshmen luftn kundr hipertensionit.Patatet jan shum t pasura mekarbohidrate komplekse, tejet tkshillueshme pr k vuan ngadiabeti. Karbohidratet komplekse

n fakt duhet t shprbhen nsheqerna t thjesht prpara set jen glltitur q t hyjn n qa-rkullim n mnyr t ngadalt prt kontribuar kshtu n mbajtjenm t gjat t glicemis.

mund t mbroj grat n fazn pasmenopauzs, osteoporozs dhemund t rris densitetin e kockave,ndihmon n smundjen e astms.

Rrush

Rrush pylli prmban kalium, vi-tamin B1, vitamin C. Ndikon nuljen e djerss dhe kolls. Ndihmon

n kapsllk. Ndrsa rrushi i kuqprmban fito-estrogjen, kalium, kal-cium. Nevojitet pr tensionin e lartt gjakut, parandalon trombozat.

Spinaq

Spinaqi prmban vitamin A,acid folik, magnez, vitamin E,mangan. Forcon nervat dhe sido-mos gjat shtatzanis sht i reko-manduar.

Nenexhik

Lehtson procesin e tretjes sstomakut dhe zorrve, e pastronstomakun dhe gazin nga zorrt.Ndihmon pr t zvogluar rrezi-kun e zemrs. Prdoret dhe shtefektive kundr kollitjes dhe infek-

sionet e traktit t siprm respirator.Boronica

Cilsohet si fruti m i shn-detshm n bot dhe n fakt kanshum t drejt. Madje s fundmiedhe n vendin ton kan nisur

Domate

Domatja shquhet pr vetit saj mbi lkurn, zemrn dhe reumatizm. Pr vlerat e saj ushqyesgjen prdorim t gjer. sht e pasur me vitamina C dhe A. Gjithashtu me kripra minerale, acide organike etj. Ndr kriprat, vend trndsishm zn potasi, fosforkaliumi, hekuri, magnezi raportit cilave krijon nj ekuilibr t prsosur t ushqimit. Domatja prmban edhe antibiotik bimor stomatina, e cila shrben n shrmin e smundjeve t lkurs dh

aparatit tretsMjalt

Sipas ekspertve, mjalti prmban vitaminn B dhe sht njburim i kalciumit dhe magnezit cilat kan aftsin pr t zbutur nj dhimbje t fytit dhe pr tforcuar sistemin imunitar, lehtsotretjen, lehtson kolln. Ashtu si njila natyral, mjalti pengon lkurt shkoj drejt tharjes, duke ndihmuar pr t ruajtur molekulat ujit t pranishme n t.

Kumbulla

Kumbulla prmban kaliumhekur, vitamin B si dhe bn depozitimin e ujit t teprt n trup

jep energji.6Specat djegsAntiinflamator dhe antioks

dant. Prvese nj erze prfektegjithashtu rrit aftsin e reagimt metabolizmit ton.

Karrota

Ka n prbrje vitamin A dhK, beta-karroten. Parandalon smundjet kardiovaskulare dhe ndhmon n shndetin e syve. Mnyrm e mir pr ti konsumuar: grinkarotat n feta rrethore, prziejinme vaj ulliri, hidhni sipr rozmarin t freskt.

Pjepr

Pjepri prmban kalium dh

kalcium si dhe rregullon nivelin ujit n trup, rrit formimin e urin

Luleshtrydhe

Luleshtrydhet prmbajn vitamin C, kalcium,kalium. Forcosistemin imunitar, aktivizon metabolizmin.

Qumshti e nnproduktet e t

Qumshti dhe produktet qumshtit si djathi dhe jogurjan burim i mir proteinash. Atpo ashtu prmbajn kalcium, i cindihmon n mbajtjen e eshtravt shndetshm. Por, disa produkte qumshtore prmbajn nivelt larta t yndyrnave t ngopuraPr s teprmi yndyra t ngopurmund t rrisin nivelin e kolesterolit n gjak dhe t rrisin rrezikunga smundjet e zemrs. Prdornqumsht t skremuar, djathra mpak t yndyrshm dhe jogurt m

nd r t ult.

Dietologt sugjerojn nj list me 22 ushqime, t cilatndihmojn n hidratimin e trupit ton, mbajtjen nn

kontroll t smundjeve, sikurse sht hipertensioni apo

diabeti dhe karikimin me energji t trupit.


13/16


letrsi

Tre princa t rrempr shqiptart

Princi mbodhi edhe besnikt n flamuj t tij dhe u derdhet rduke vrar malazezt q nuk i zinin

Ca koh m par, knduam te fle-torja e Parisit LEuropen, njartikull t zotit Guillaume Apol-

naire, nn titullin: Deux faux princesAlbanie, do me thn Dy princa t rre- t Shqipris.

Zoti Guillaume Apollinaire flet mar pr Aladron, dhe pr krkimet qe-harake t tija, dhe dfton se si Aladruauk mund t zbres prej Skenderbeut,uke qen se i fundit zbrits (pasard-s) i ders s Kastiotve u vra n luft tavies, m 1525.

Pastaj Zoti Guillaume Apollinaire nafen, sipas nj libri t shtypur m 1786Amsterdam historin e uditshme t t vet thni Princ Kastioti n fundshekullit XVIII.Nj puntor vendikas i quajtur Anton

amuvich kish fituar nje faraon , dukezur me hile, nj shum t madhe, dhe

r t shptuar nga thonjt e autoritve,u nga Venediku dhe u hodh n PastroviqShqipris veneciane. Djalin e tij, Ste-

anin e vuri n nj manastir. Kallogjeri i riuk qndoj shum koh i mbyllur , shpejtolli andej dhe nisi nj jet gnjeshtrash

sjellura me aq mjeshtri sa jan prudi edhe sot.

I motuar vetm 17 vje, Stepan Anni-ali i bri malazezt ta njohin pr kryetarhe pr patrik t tyre , duke thn se ishteetri i III, cari i Rusis.

Goj-mulli, i gatshm dhe i flakt nal, deshi t provoj me ca mrekulli seh i drguar i Perendis. T fshehta e ki-is, thot baroni Kloots, historian i Ste-

an Annibalit- jan udira n Mal t Zi.

rinic i ri u ngrit t predikoj duke mba-ur n dor nj trndafil t zbadhur mem squfuri. Z t flas me fjal t flakta.

Perendia m drgoi tju shpie n luftti shuajm antart e se pabess Kat-in. Hapni dritaret.Shpirti i shnjt dozbrez mbi mua .Dhe m t vrtet, era e freskt i jep

gjyrn e par trendafilit dhe kombi i tre n kmb t bajlozit qiellor. Princibodhi edhe besnikt n flamuj t tij dhederdhet rusve , duke vrar malazezt

nuk i zinin bes. Pas ksaj pune, nuk kish m penges

ish i zoti ta mbante Stepan Anibal-n. Baroni Kloots jep titujt q kish marrprinci: Kastriot, Princ i Shqipris,

apedan i Prgjithhsm i Malazezve,artik i Kishs Greke, Bari i vjetr, ManjatPolonis, Princ i Perandoris s Shnjtomane, Duk i Shn Sabs, Duk i Herce-ovins, Fisnik Venedikas, I Madh i Span-s i Rngut t Par, Kryeluts i Malts,

Bashkatdhetaret e mij jan diaman-te t pagdhendur t cilt nuk presin vese

dorn e skalitsit pr t zn vend prant shkrinjtorve t medha t Athins, tRoms, t Parisit Thosht se mbretriae Shqipris, me klimn e mir t dhe netokn e mir q ka do t ndrinj nj ditn mes t shteteve t qytetruara

Princi Kastriot shprndante poste epozita me t dy duart n Mbretrin Shqip-tare. Baronit Kloots i kishte krkuar t bninbashk nj udhtim n kmb : Qllimi iStepan Annibalit ish ta vriste q ta vidhtebaronin, i cili isht shum i pasur. Fatmir-sisht pr Klootsin , udhtimi mbeti pa ubr dhe miqsia pr princin u shtua mshum. Stepani i kish premtuar Klootsit njpozit t lart n Mbretrin Shqiptare

Por do gnjeshtr e ka nj fund.

Nj anije nga Ragusa, ndodhi tshkoj n Amsterdam dhe kapedanitregoi se Princi i Shqipris, Duka iHercegovins,Patriku i Kishs Greke,Kryelutsi i Malts etj, nuk ishte tjetrprve se nj gnjeshtar i uditshm ishekullit t XVIII.Them i uditshm se,tregimi pr batakillqet e vogla t Gi-useppe Balsamos, t vetquajtur: kontCaliostro jan foshnjarake perpara pu-nve t Stepan Annibalit.

Princi Kastriot kish rn pr hert par n burg n qytetin e Hamburgut: Kish marr pran vets dy djem tatij qyteti si kalors nderi dhe i kishligshtuar n nj mnyr q sthuhet:kur e gjykuan, pati paturpsin ti thot

kryegjykatsit se kish pr tia br atijashtu si ua kish br djemve !

Kur e zun n Amsterdam dhe e plasnn burg Sterpan Annibalit i gjetn njbrez plot me gjithfar helmesh si dhe njthik t helmuar: Kto arm i mbante ati

Kryemadh i Urdhrit t Shn Kostandinitetj dhe Pasardhs i njmbdhjet i Sk-

enderbeutVini re se disa nga kto tituj kundr-

shonin nji tjetrin. Si mund kryelutsi iMalts (katolik) t ishte edhe patrik iki-shs greke ? Por jan njerz pr t gnjyert tjert dhe sado kundrshti t ken n tthnat e tyre, aq m tepr verbohet bota.

Princ Kastrioti nis t udhtoj nprEvrop, dhe kudo pritet me nder t madh.Mson gjuht e perendimit, shkruan li-bra, Historin e Skenderbeut,Kuranin ePrincsve etj.

Piqet me Volterin, me Ruson e mt tjer shkrimtar t njohur. Piqet meFrederikun e Madh, me t birin e tij,princin e Prusis, lidh nj miqsi tngusht. Merr ann e Polonis, udit

polakt, u shtie datn rusve. Bn nj dytrimri, shton njqint.

Guxon t rrefej pun t pangjara fare.Tregon se mundi 15.000 venedikas qkishin topa t mir dhe ishin nn urd-herine kontit t irzburgurt

Kur Hollanda u rrmbyue meperandorin,princ Kastrioti si Patrik iKishs Greke u dha urdhr subjekteveshpirtrore t tij t mos marrin armt nshrbim t perandorit.

Nga na tjetr Hollanda i fali 20.000shqiptar pr ndihm, n qoft se ky vendkishte nevoj. Dhe si u b paqia, princishkoi n Holland ti krkoj qeveris njmilion pr at ndihm.

Nj nga titujt q kish marr Kastrioti

i rrem ishte Baba i Ameriks,se,thosh,Kongresi i kish dhn fjaln ta bntembret. Prve ksaj, kish shpres tmerrte edhe kurorn e Polonis.

Princi Kastriot fliste kshtu pr shq-i tart:

pr t vrar veten n koh t nj rt pashpres. Mbasi e kapn, Stepanveten duke prer damart me thonj

Zoti Guillaume Apollinaire mm nj t vne re fort t kripur:

Duke knduar kto ngjarje, sshqiptar kan pr t mendunqoftse fronkrkuesi Aladro rrjedSknderbeu, do t kish rrjedhurkaluar npr t njmbdhjetin past tij, i cili vdiq m 1786 n burgunsterdamit.

Kjo e vn re e Zotit Guillaumelinaire e shnojm m t dy duart-pduhet shtuar : Aladrua vrtet rrjedSknderbeu me an t Stepani Annvetm se i shkreti Aladro ssht penj gnjeshtar i vogl, me t cilin qeshshoqria e lart e Parisit dhe e Madridstrgjyshi i tij, Stepan Annibali, munj mnyr q quhet Njeri i Madh. Mpak me mend : Nj fshatar sllavo-shqVenedikut, i lindur m 1751 dhe i rrdije, arrin q m 1768, (kur ishte shbdhjet vje), e deri m 1786 kur v

loz nj lodr t uditshme,arrin t mvetiu mjaft sa pr t shkruar libra qn sy dhe q i siguruan miqsin e Fkut t Madh; arrin, i rritur n nj kt marr mnyrat e oborrve aq mirshkoj pr princ n sy t princve tet; m nj fjal arrin t tallet m Evtetmbdhjet vjet pa pushim.

Prpara nj njeriu t till, gnjeshtrat qesharake t Aladros ?

Shkrimtari francez, Aleksander Dmarkez i Shqipris !

Ka qen nj Kastriot i tret i rremt cilin Zoti Guillaume Apollinaire dgjuar. Ky princ u faq m 1879n kohn e Kongresit t Berlinit, kuit e Mdha drgonin anije lufte pr

ditur me topa Ulqinin.Kastrioti i asaj koh, jo vet

onte se shqiptart e kishin zgjpr mbret, po kishte nisur edhe tmbretrisht duke shprndar dhe tituj. Nj shkrimtari t madh frAleksandr Duma, i fali titullin ma

Paturpsia e ktij princi pak narriti t mos ket kufi. Guxoi t bAngli, bankota t Banks MbretSHQIPRIS. Zvndsin e tij e zuLondr dhe e plasn n burg si vjndsa pr princin sdihet se farKemi shpres t mund nj dit ta ssim pun e ktij Kastrioti

Msimin e ktyre ngjarjeve muheq sejcili. Sa njerz deshn me g

tra, t dalin princa dhe fron kmbaruan n burg, dhe ata q dininisur n at udh, ta dini me sigurt ken po at fund.

(Albania ,viti VIII,1904, nr. 8,

Perendia m drgoi tju shpie n ti shuajm antart e se pabess

rin. Hapni dritaret.Shpirti i shn

t zbrez mbi m

FAIK KONICA


14/16


port

Harrohet Kombtarja, nis aventuraEuropiane pr klubet shqiptareNatyrisht q emocionetnuk mund t krahasohenme ato t Kombtares, e

ht edhe interesi i publi-ke qen se jemi n ditt eanit, por skena e futbol-iptar, tani iu prket atyre,ave shqiptare n kom-net europiane. Fillon menin, Kuksin e Teutn, nn e par t Europa League,shpresuar q vendimi i

s s Arbitrazhit Sportiv tiritn jeshile dhe Sknder-r turin e dyt paraelimi-n Champions. Kt t

t kuqt shpresojn q nn Arena ti bjn nj nisjer aventurs europiane,

e nga nj vit m par mesgodet. Me ndryshime tishme n formacion, pa, Fazlliun, e Bicajn dhe

jasht form natyrishtk do t jet e leht prbal-skuadre cilsore si Slovanlava, por gjithsesi futbolli

bukur sepse jo gjithmo-t i parashikuar. Dy ditrtizanit n Elbasan Arenabres Kuksi q prballet

alazezt e Rudar Plejljas,dort ishin m t favori-nga skuadrat shqiptare nkan akumuluar m teprienc kto vitet e fundit

opa League, vijn n ktlje pasi kan siguruar tro- par t ers Gjici, Kupnipris dhe pavarsishtimit n stol ku nuk shtodian Duro, por Hasan

Lika, me nj prforcim si Gen-tian Muca n mbrojtje mbeten

skuadra m e kuotuar pr t kalu-ar turin e par. Pas nj sezoni t

jasht zakonshm n dritaren eu-ropiane sht dhe Teuta, skuadra

ropiani rrit

rn ebollistveKombtares

Pas paraqitjes mbreslnse n finalet eKampionatit Europian, rritet vlera e Kom-btares shqiptare n merkato. Sipas faqes sspecializuar Transfermarkt, tashm kuqez-

injt vlejn 46,15 milion euro. Nj rritje meafro 15 pr qind t vlers s prgjithshme tskuadrs, q n startin e Euro 2016 vlerso-hej 40,88 milion euro, me Shqiprin qpozicionohej e 22-ta n renditjen speciale t24 skuadrave pjesmarrse n evenimentinkontinental, duke ln pas vetm Irlandne Veriut dhe Hungarin. Lojtari q kushtonm tepr nga kuqezinjt mbetet Elseid Hysaj,me kartonin e sh kodranit q prbn gjysmne vlers s rritur prej 6 milion eurosh. Pr-para Europianit, mbrojtsi i Napolit vlerso-hej 9 milion euro, ndrsa tashm mimi itij ka shkruar n plot 12 milion euro. Rritje

kan edhe vlera e Abrashit, q tashm kush-ton 2,5 milion euro, ndrsa mimi i Ledian

Memushajt sht dyfishuar, me mesfushorinvlonjat q vl

Documents

FRD 28 qershor.pdf