Meganisasie | Gewasproduksie | Veeboerdery | Hulpbronbestuur AgriTrader

Voeruitgawe:Sny, baal, kuil en meng reg

Elektrisiteit kan skok

Benut grondvog beter

Laat tegnologie

werk

tegnologie vir die boertechnology for the farmer

ProAgriProAgriFebruarie / February 2014

Nr / No 168ISSN 1042–1558

www.proagri.co.za

In hierdie uitgawe

2

9

11

23

13

Redakteur tydskrif en aanlynAnnemarie Joubert > 082-320-3642annemarie@proagri.co.za

VerslaggewerDu Preez de Villiers > 082-598-7329dupreez@proagri.co.za

Senior bemarkerStefan van Wyk > 082-381-7563stefan@agritrader.co.za

Bemarkers: Klein advertensiesXander Pieterse > 079-524-0934xander@proagri.co.za

Adele van Tonder > 0861-777-225adele@proagri.co.za

Uitleg & grafikaEsta van Niekerk

NavraeEngela du Plessis > 0861-777-225engela@proagri.co.za

Rekeninge Ronel Keet > 0861-777-225 accounts@smartpublishing.co.za

Verspreiding en intekeningMarlien v d Westhuizen > 0861-777-225marlien@smartpublishing.co.za

Smart Publishing

Die afgelopedroogte hetweer gewyshoe belang-rik voer-reserwes virdie oorlewingvan diere (enboere) is.Boonopreken dieslimkoppedat voedingselfs belang-riker asgenetika is vir diereprestasie. Lees binnehoe die boer sy voerproduksieproses kanverbeter en verfyn.

F R E E M E D I A S P E C I A L I S T SSMARTPUBLISHING

Gebou 2, Menlyn Woods,Spritestraat 291, Faerie Glen

Tel: 0861-777-225www.smartpublishing.co.za

Redakteursbrief Voorblad

ProAgri 168 – Februarie / February 2014 1

Business-to-Business: Agriculture ABC

Jul – Sept 2013

39 678 average copies per month

BemarkingsbestuurderAnneke Claassen > 0861-777-225anneke@smartpublishing.co.za

Sakebestuurder George Grobler

Copyright © 2013. All rights reserved. No material, text or photo graphs may be reproduced, copied or in any otherway transmitted without the written consent of the publisher. Opinions expressed are not necessarily those ofthe publisher or of the editor. We recognise all trademarksand logos as the sole property of their respective owners.ProAgri shall not be liable for any errors or for any actionsin reliance thereon.

ProAgri

As daar ’n pragtige silwer Mahindra XUV500 by jou plaas se hek indraai, is die kans goed

dat ProAgri kom kuier het! Suri Montana in Pretoria voorsien aan ons ’n redaksionele voer-

tuig. Hoor by hulle hoe jy as lid van georganiseerde landbou 5% kan spaar en R10 000 kan

wen. Skakel 012-524-9000 en praat met oom Fanie

Tannie Hannetjie van Du Plooy-melkery naby Rayton waar ek my

melk en kaas (en die heerlikste tuis-gemaakte melktert!) koop, vertel mydat hulle nou R700 per dag meer virhulle melk moet kry om net die sty-ging in die koste van suiwelmeel te absorbeer. Gelukkig kan hulle grootliksself voorsien in hulle ruvoerbehoeftes,maar dink net hoe lyk die situasie bymelkerye, hoenderplase en voerkralewat meer afhanklik is van voer-aankope.

Gooi die hemelhoë brandstofkostesin die pakkie, en dan ook nog dienuwe minimumlone wat pas in wer-king getree het, dan lyk dit of die wolfredelik na aan die deur begin staan. Die swak randwaarde dra by tot diedonker prentjie en die laaste ding watdie geldeenheid nou nodig het, isdaaglikse gewelddadige betogings,

swak polisie-optrede en partypolitieke speletjies voor die verkiesing.’n Regering is veronderstel om die klimaat te skep vir ekonomiese groei en een ding

wat ’n verskil kan maak aan die ekonomiese toestand, is ’n verhoging in uitvoere. Dielandbou is dié sektor waarna gekyk kan word vir uitvoere. Die bedrywe doen reedshulle deel met betrekking tot handelsooreenkomste. As die ministers meer aandag hieraan gee en minder aan politieke oorlewing, sal dit nogal help.

Maar, om op positiewe trant te eindig, ons jubel saam met die boere wat uiteindelikreën gekry het!

Boer slim!Annemarie Joubert > annemarie@proagri.co.za

’n Deel van ProAgri se redaksionelespan, Buks Barnard, Annemarie Joubert, Engela Botha, Marlien van derWesthuizen en Du Preez de Villiers heteen Saterdagoggend by Du Plooy-mel-kery naby Rayton gaan inloer om lekkerromerige melk en kaas te koop.

Inhoudsopgawe / Contents

Voerproduksie2 Kies die regte voermenger6 MPO en ALZU bied ’n skitter-kuilvoerdag aan7 Voermaak met Valtrac: Ontmoet die nuwe Pöttinger9 Unia: Die droombaler is hier!

Meganisasie11 ’n Skokkende gevaar op elke plaas12 Boer slim; laat tegnologie die werk doen

Gewasproduksie13 Bestuur jou grondvog met Jumil se hulp15 Ocmis-kruipspuite laat die wetenskap vir jou werk

Hulpbronbestuur17 Bastion maak jou groot18 Verblyfreg: is uitsetting die enigste laaste keuse?19 Belê soos ’n Bul21 Volg ’n oper benadering tot Undercover Farming

Veeboerdery23 Veediefstal: Rekordhouding is noodsaaklik24 Ken die koei se uier (3)

Gereeld25 Veilings28 Genegids30 AgriTrader

inkom meng. Dan ry hy al mengende nadie diere en lewer die gemengde voernetjies in die krippe af met ’n spesialeaflaaigeut.

Vir groter kuddes is daar ook self-aangedrewe voermengers – sommigesmet ’n kuilvoeruithaalarm wat kuilvoernetjies en sonder vermorsing of onnodige versteuring uit die kuilvoer-sloot haal en in die menger se pens besorg.

Afhangende van die boer of voerkraalse omstandighede, kan ’n groot,vasstaande voermenger ook nuttig tepas kom, veral waar baie groot dierege-talle ter sprake is. Die verskillende voerkomponente word na so ’n mengeraangery of met voergeute van silos afdaarin gestort. Die menger meng dierantsoen terwyl die voerwa ry om dievorige mengsel aan die dier te gaan op-dien.

Die boer wat ’n vasstaande voer-menger oorweeg, moet ’n paar belang-rike aspekte in ag neem: • Daar moet voerwaens wees om die

voer van die menger na die diere teneem en maniere om die voerkompo-nente by die menger te besorg. Ditbeteken ’n bykomende koste teenoordie mobiele voermengers wat sommerself na die voerbronne ry en ook selfdie voer in die krippe aflaai.

• As die krippe ver van die vasstaandevoermenger af geleë is en veral as diepad stamperig is, kan swaarder voerkomponente tydens die rit naonder skud sodat die voermengseldalk nie meer homogeen mag weeswanneer dit by die diere aankom nie.

• Vasstaande voermengers wordgewoonlik elektries aangedryf. Diemoontlikheid van kragonderbrekingsmoet in gedagte gehou word en daar

Voerproduksie

www.proagri.co.za2

Kies die regte voermenger

Gebalanseerde voeding is die grootsteenkele bydraer tot enige vorm van

diereproduksie; dit is selfs belangrikeras genetika, reken kenners.

Daarom sorg die verstandige veeboerdat sy diere genoeg van al die nodigevoedingstowwe inkry om voortreflik teproduseer en te reproduseer. Veral melk-boere en voerkrale staan geen kans omwinsgewend te produseer sondervolledig gemengde rantsoene nie.

Voedingkundiges se dienste word in-gespan om die beste, mees gebalan-seerde rantsoen vir elke omstandigheiden behoefte saam te stel. Die probleemis dat so ’n rantsoen uit bestanddele metverskillende teksture en in verskillendehoeveelhede saamgestel word – van ’ngroot, growwe baal of twee tot ’n kleinbietjie poeier van een of ander mineraalen ’n taai melassestroop. Al hierdie ver-skillende bestanddele van die rantsoenmoet

behoorlik en eweredig vermeng wordsodat elke dier presies die regte hoeveelheid en samestelling van voedingstowwe kan inkry.

Dis waar die voermenger sy belang-rike rol speel. Die voermenger moetsorg dat elke dier op presies die regtetyd presies die regte voer ontvang endat elke bekvol presies die regtesamestelling van voedingstowwe het.Die voermenger wat die naaste daaraankom om hierdie doel te bereik, is dieregte voermenger vir jou boerdery.

Heel eerste moet die boer besluit ofhy ’n vasstaande voermenger wil hê, of’n selfaangedrewe of sleepvoermenger.

Die meeste boere verkies ’n beweeg-bare voermenger wat deur ’n trekkergesleep word en waarvan die meng-meganisme met die kragaftakkeraangedryf word. So ’n menger ry tussendie verskillende voerbronne om sy pens

vol te maak terwyl hy alles wat

ProAgri 168 – Februarie / February 2014

Horisontale mengers beweeg makliker in skure waar die dakhoogtebeperk is.

www.proagri.co.za ProAgri 168 – Februarie / February 2014 3

moet ’n plan wees om dit te bowe tekom, want diere kan nie vir hulle voerwag nie.

Wat moet ’n voermenger kan doen?’n Voermenger is ’n duur masjien wat ’nsleutelrol in jou boerdery speel, daarommoet jy ’n voermenger kies wat presieskan doen wat jy van hom verwag. Voer-samestellings en boerdery-omstandig-hede verskil, daarom sal die voermengerwat vir jou buurman geskik is, nie nood-wendig die regte een vir jou wees nie.Nogtans moet alle voermengers vir alletoepassings aan die volgende vereistesvoldoen:

BetroubaarheidDiere moet elke dag eet en hulle kannie wag vir hulle kos nie. Net een voer-sessie wat skeefloop kan jou wins-gewendheid erg knou. Daarom moetjou voermenger honderd persent be-troubaar wees. Geen boer wil ooit oor’n naweek, wanneer daar nie arbeidbeskikbaar is nie, voer met grawe mengen met kruiwaens na die krippe aanryomdat ’n ontroue voermenger hom indie steek gelaat het nie.

Vergewis jouself dus heel eerstedaarvan dat die verskaffer sy produk 24uur per dag, sewe dae per week onder-steun en sal sorg dat al die onderdele,diens en, indien nodig, leentoerustingonmiddellik beskikbaar sal wees sodatjy jou diere sonder haakplek kan voer –selfs op Sondae.

Hoor by ander boere in jou omge-wing watter tipe diens hulle by voer-mengerverskaffers gekry het. As dieverskaffer wat ’n voermenger aan jou

wil verkoop net ’n enkele boer ’nenkele keer in die steek gelaat het, saldit raadsaam wees om liewer ’n ander verskaffer te kies, al lyk hierdie een semenger hoe mooi. ’n Mooi menger watnie werk wanneer jy hom nodig het nie,is nie ’n bate nie.

KundigheidGesels met die verskaffer en bepaal ofhy veevoeding verstaan en jou goeieraad kan gee. Die volgorde waarin dieverskillende voerkomponente in die voermenger gelaai word, maak byvoor-beeld ’n groot verskil aan die doeltref-fendheid van die werking. Kan dieverskaffer jou hieroor raad gee ofverkoop hy maar net ’n masjien wat ’nklomp goed deurmekaar krap?

Deeglikheid’n Voermenger wat sy sout werd is,weeg elke voerbestanddeel akkuraat afen meng dit deeglik om voerdoeltref-fendheid te verseker. Die menger sepens moenie snaakse hoekies hêwaarin voerkomponente kan vassteek,aanpak en wegkruip nie, hy moet geenblindekolle in die mengaksie hê nie, hymoet alle materiaal behoorlik deur diehele bak sirkuleer om dit deeglik temeng en hy moet sy vrag volledigaflaai sodat daar nie voer agterbly watander mengsels agterna kan beïnvloednie.

StewigheidGeen stuk boerderytoerusting magpieperig wees nie. Die regte voer-menger is sterk en stewig met dikwande en ’n vervaardigersreputasie vir

gehalte, duursaamheid en langlewend-heid.

DoelgeskiktheidMaak seker dat die voermenger die materiaal wat jy gemeng wil hê kanhanteer: verskillende soorte bale, kuil-voer, meel, melasse, graan, knolge-wasse soos voerradyse as dit deel vanjou rantsoen uitmaak, water, mineraleen selfs medisyne volgens jou beson-dere behoefte.

Sagte werking’n Doeltreffende voermenger werkdeeglik en meng vinnig, maar sagkenssonder om voerkomponente in koeke teknoop of tot poeier te maal.

Bietjie of baieMaak seker dat die voermenger wat jyoorweeg die volle kapasiteit waarvoorhy geadverteer word en waarvoor jybetaal kan meng, maar dat hy ook klein hoeveelhede voer doeltreffend kanmeng vir kalwers of droë koeie, as ditsoms in jou boerdery nodig is.

VraatsigheidParty voermengers is lekker vraatsugtigas dit by die trekkerkrag wat hulle be-nodig (en dus die dieselverbruik) kom,terwyl ander minder krag verg om die-selfde werk te doen. Maak seker dat dietrekker wat jy beskikbaar het genoegkrag het vir die voermenger wat jyaanskaf. Onthou dat meer krag vereisword as jy sleep terwyl jy meng; veralteen bulte uit en in sand- of modder-grond. Sommige voermengers mengdoeltreffend teen ’n rapsie bo luierspoed

Vertikale voermengers is duurder en vereis meer trekkerkrag, maar hulle werk baie goed baie goed met grasbaleen meng baie doeltreffend.

www.proagri.co.za ProAgri 168 – Februarie / February 2014 5

en ander verg hoë omwentelinge en ’nlang mengtyd. Hou brandstofekonomie,trekkerenjinlewe en tyd in gedagte wan-neer jy ’n voermenger kies.

Ware mengkapasiteitSommige mengers kan net doeltreffendmeng as hulle net 60% tot 90% volge-maak word. Vra die verskaffer watterpersentasie van die voermenger se bak-inhoud kan hy werklik doeltreffendmeng.

Kom wys op die plaasVoermengers is duur en dit is noodsaak-lik dat die boer die volle waarde vir sygeld kry. Maak doodseker dat die voermenger wat jy koop presies kandoen wat jy van hom verlang. Dringdaarop aan dat die verskaffer diemenger wat hy aan jou wil verkoop opjou plaas kom demonstreer met die ma-teriaal wat jy van plan is om met hom temeng.

Wanneer ’n voermenger gedemon-streer word, kyk na die volgende:• Kyk bo by die voermenger in terwyl hy

werk. Sirkuleer die materiaal ordentlikdeur die hele bak of beweeg dit net open af?

• Voeg iets met ’n ander kleur by, sooswitmieliemeel. Hoe gou raak dit deeg-

lik vermeng?• Laat jou voedingkundige die klaarge-

mengde voer toets. Is dit deeglik ver-meng? Is monsters wat aan die begin,middel en einde van die aflaaiprosesgeneem is dieselfde of dis die mengerverskillende mengsels aan jou diereop?

• Is die snitlengte van hooi soos jy ditwil hê? Dit is belangrik, want ’n kortersnit word vir voerkraalbeeste vereis en’n langer snit vir melkkoeie.

• Wat sê jou trekker? Loop hy lekkerlosweg met die voermenger, of kreunen sukkel hy?

• Sit die voermenger se aflaaigeut aandie regte kant en op die regte hoogtevir jou krippe? Is hy verstelbaar? Laaihy netjies en doeltreffend af sonderom te mors?

Vertikaal of horisontaal?Daar is verskeie soorte voermengersbeskikbaar, maar die gewildste twee inSuid-Afrika is die een met een, twee,drie of vier horisontale awegare en dievertikale een met een of tweeskroewe.

HorisontaalDie horisontale voermenger het oorlangsin sy pens wurms wat teenoor mekaardraai om die voer te laat sirkuleer.

P

Lemme aan die awegare sny hooi teenkeerplate teen die wand van die menger.Dit werk goed met lusernhooi, maarsommige horisontale mengers werksoms nie goed met gras nie omdat ditom die awegare opdraai. Dit word aan-beveel dat boere met horisontale voer-mengers hulle grasbale vooraf met ’nbaalontstrengelaar moet lostrek. Horisontale mengers is laer en platter,sodat hulle makliker in skure, waar diehoogte beperk is, beweeg.

Vertikaal’n Vertikale voermenger het een of tweespits skroewe wat die voer van onder nabo in die middel en dan langs die kantevan die bak weer na onder sirkuleer. Hierdie mengers werk baie doeltreffendmet bale, maar veral melkboere moetdaarteen waak om hooi te fyn te sny.Vertikale voermengers is duurder envereis ook meer trekkerkrag.

Sorg vir jou mengerAs jy wil hê jou menger moet jou lanken getrou dien, moet jy hom gereeldversien. Maak hom gereeld skoon enverwyder alle aanpaksels. Kalibreer dieskaal gereeld aan die begin, middel eneinde van die laaiproses. Stomp messelaat jou trekker harder werk en verlaagdie gehalte van die voer. Vervang of slypstomp messe, ghries die menger gereelden gaan die olievlakke in die ratkaste na.

Die meeste voermengers wat in Suid-Afrika gebruik word, word met trekkers gesleep en

aangedryf, maar vir groter kuddes kan ’n selfloper ’n sinvolle keuse wees, veral met so’n nuttige arm wat kuilvoer netjies uithaal en

in die menger se pens besorg.

www.proagri.co.zaProAgri 168 – Februarie / February 2014 6

P

Prof Robin Meeske, ’n diereweten-skaplike van die Outeniqua-navor-singstasie buite George.

Paul, Piet, Nico en Gerrie du Toit, die vier broers en direkteure van ALZU.

Dr Neil Fourie, ’n gifkundige enveearts van Middelburg Dierehos-pitaal.

Voerproduksie

MPO en ALZU bied ’n skitter-kuilvoerdag aan

Die eerste kuilvoer- en hooimaakdagwat die Melkprodusente-organisasie

(MPO) in samewerking met ALZU byhulle hoofkantoor naby Middelburgaangebied het, was ’n skitterende suk-ses. Byna 300 boere het op 23 Januarieopgedaag om na die sprekers te luisteren al die uitstallers se produkte te bewonder.

Prof Robin Meeske, ’n diereweten-skaplike van die Outeniqua-navorsing-stasie buite George, het gesels oor diegewaskeuse vir kuilvoer en hooi en diepraktiese aspekte rondom die maak enberging daarvan.

“As ons mielies wil inkuil, moet onsdie pitte dophou. Sodra dit begin in-duik, moet dit verwerk word, want jykan tot tien persent materiaal verlooras jy te lank wag,” sê hy.

“As die droëmateriaal onder 25% is,drup daar nog vog uit. Moenie beginkerf voor die droëmateriaal bo 28% isnie. ’n Praktiese waarneming is dat diedroëmateriaal met 0,5% per dag ver-hoog. Die gewenste kerflengte is tussen15 mm en 19 mm.”

Dr Neil Fourie, ’n gifkundige en

veearts van MiddelburgDierehospitaal, het sysessie in ’n vraag-en-antwoord formaat aange-bied. Een van die vrae hetgehandel oor hoekombeeste rooiwater kry tenspyte daarvan dat hulleingeënt is:

“Hoekom vrek dierevan rooiwater? Die enig-ste rede is dat hulle nieweerstand het nie…”

Hy sê ’n kalf wat ge-bore word van ’n koei wat’n hoë immuniteit het enbinne agt uur aan haar

drink, sal vir twee maande beskermwees teen rooiwater. ’n Kalf wat binnetwee maande vrek, se ma het dus nievoldoende immuniteit gehad nie. Ditbeteken die ma moet betyds ingeëntword.

Vanaf twee tot ses maande volg ’n in-teressante proses van natuurlike weer-stand. Dis ’n wetenskaplike feit dat ’nkalf van twee tot ses maande nie rooi-water kan kry nie. As ’n kalf tussen 2 en6 maande vrek, is rooiwater hoogs on-waarskynlik die rede. In die tyd moetdie kalf dus aan rooiwater blootgestelword om natuurlike immuniteit op tebou. Die twee tot ses maande oue kalfmoet deur ’n besmette bosluis gebytword, of geënt word om weerstand opte bou. “Let wel, dit móét ’n besmettebosluis wees...”

Omdat ’n mens nooit seker is of diebosluis besmet is nie, is die veiligsteroete maar om die kalf te ent.

Mnr Richardt Venter van Vitam Inter-national het gepraat oor die struikel-blokke wat kan opduik wanneer boerekuilvoerkontrakteurs gebruik. “Ons moetonthou dat kontrakteurs so vinnig as

Zulu du Toit, eienaar van ALZU, en GeoffreyBurnetz, eienaar van Middelburg Ford.

moontlik werk en kan nalaat om diekuilvoer behoorlik vas te trap. Hoegroter die hoop, hoe langer moet daarvasgetrap word om dieselfde resultatete kry.”

Lug is kuilvoer se vyand. Die kuil-voerhoop moet so deeglik as moontlikvasgetrap word en so dig as moontliktoemaak word om die maksimum lug uitte hou. Die hoop moet so toegemaakword dat diere nie daar naby kan komnie. Sodra die kuilvoerhoop oopgemaakword, moet die boer fyn let op sy kuil-voerhoop se aansigbestuur, afgesiendaarvan of die kuilvoer met die hand ofmet masjiene weggewerk word.

Bertus de Jongh, hoofbestuurder vandie MPO, sê dat die dag se suksestoegeskryf kan word aan die geesdrifvan die organiseerders, die behoefteaan inligting en die gevorderdemasjinerie wat die aandag trek.

’n Soortgelyke kuilvoerdag word op20 Februarie op die plaas, Wolven-fontein, buite Lichtenburg gehou. Daarsal ook demonstrasies van hooimaak-toerusting wees. Toegang is gratis virMPO-lede.

www.proagri.co.za 7

P

Abraham Duvenage, gras- en bees-boer van Devon, beduie hoe makliken vinnig die Novacat S12 se lemmevervang kan word met die spesialehefboom wat byderhand aan diesnyer se raam gemonteer is.

bedank en ek en my pa moes maar selfagter die stuurwiele inspring. Aanvanklikwas ons maar skrikkerig, maar nadatons op die internet gekyk het hoe dieEuropeërs dit met hulle spoggerigetoerusting doen, was ons ook lus om dieroete te volg. My ma het ook kansgesien vir een van die trekkers en syhet dit ’n japtrap baasgeraak.

“George Cilliers van Valtrac hetdestyds die Pöttinger-snyers aanbeveelen ons het drie jaar gelede die Novacat442-enkelvleuelsnyer en ’n voorgemon-teerde snyer gekoop. Ons brandstofver-bruik het drasties gedaal en diehantering van die werktuig was eengroot plesier.

“In Desember verlede jaar móés onstoe net die S12 met die dubbelvleuelsaanskaf toe hy in die land aankom,”sê Abraham. “Saam met die voorstesnyer is die Novacat se snywydte11,2 meter, wat beteken dat ons 10 hektaar binne ’n uur kafdraf. Onsbrandstofverbruik is nou so laag datdit ons slegs 4 liter diesel gebruik om’n hektaar te sny!

“Die agterste twee vleuels wordgestel sodat dit presies begin snywaar die voorste eenheid se reik-wydte ophou. Daar is dus geenoorvleueling of gapings tussen dievoorste en agterste eenhede nie.”

Net so snel soos hierdie reuse

Voermaak met Valtrac:Vlieg oor die veld met Pöttinger se lang vlerke

Voerproduksie

Die grootste drie-eenheidsnyer in diewêreld is hier om die Suid-

Afrikaanse boer se voermaaktaakdrasties te versnel! Valtrac het onlangsdie Pöttinger Novacat S12 begin invoer.Dries Duvenage en sy seun, Abraham,boer buite Devon intensief met gras enhulle het een van hierdie reuseaangeskaf. Pa, seun, ma en almal watkom kyk is hoogs beïndruk met die resultaat.

Die Duvenages sny elke jaar 430hektaar oulandsgras en het lankalbesef dat dit die moeite werd is om netdie beste toerusting aan te skaf om diewerk so maklik en kostedoeltreffend asmoontlik af te handel – sonder staan-tyd en sukkeltyd wat die boer se winsvreet.

Hulle maak maklik so 11 000 rondebale, waarvan hulle 2 000 uithou virhulle eie Beefmaster-stoet. Die res vandie bale word meestal aan perde-eie-naars in die stede verkoop. As die reënvroeg genoeg kom, kan hulle selfs ’ntweede snysel wen. Maar om dit reg tekry, moet ’n mens vinnig en skoon kansny en daarom gebruik hulle net diebeste toerusting.

Leer by Europa“Ons twee werkers het destyds saam Valtrac het die oplossing vir elke boer

se voermaakbehoeftes. Vir meer inligting, praat met George Cilliers by082-881-4855, 056-817-7308 ofgeorge@valtrac.co.za. Besoek gerusook www.valtrac.co.za.

Pa Dries (regs), Ma Marietjie en Abraham Duvenage is met reg trots opdie groot aantal bale wat hulle per dagkan maak as gevolg van hulle Pöttinger Novacat S12 se vinnige ennetjiese snywerk.

snyer sny, net so gou en gemaklikis dit om hom tot by die land entussen verskillende lande te ver-voer. Hy vou sy vleuels netjieshidroulies op tot ’n padwydte van ’nskrale 2,2 meter sodat hy loswegdeur enige plaashek kan glip.

Onderhoud is een, twee, drieAs jy ’n Novacat S12 besit kan jynie kla dat onderhoud tydrowend ofingewikkeld is nie. Abrahamdemonstreer hoe een van die 54lemme onderaan die skywe uitge-haal en omgedraai word sodat dieander snykant gebruik kan wordnog voordat jy “Allamoses, maar dismaklik” kan sê. Vir die takie is daar

’n spesiale hefboom byderhand aan diesnyer se raam gemonteer. Dit kan gou-gou elke oggend gedoen word om diemaksimum diens uit elke lem te haal, sêAbraham.

“Met die nuwe snyer het sake nou soontwikkel dat ek volstoom aan die harkmoet wees terwyl my pa alleen sny, an-ders sny die Novacat skoon onder dieres van die proses uit. Met die vorigeenkelvleuelsnyer moes ons tweetrekkers met twee snyers gebruik.”

Wanneer die Novacat S12 sy vleuels laatsak en oor die gras vee lyk dit soos ’nvliegtuig wat teen die grond verbyswiep,terwyl die gras netjies aan die agterkantomval, met bitter min stremming op dietrekker se enjin.

ProAgri 168 – Februarie / February 2014

www.proagri.co.zaProAgri 168 – Februarie / February 20148

Breedstraat 501, Montana Park, Pretoria

Besoek gerus ons webblad by

www.surimontana.co.zavir ons volledige reeks fabrikate

H/A Mahindra Montana

R161 995

R134 995

vanaf

vanaf

Jaco Liebenberg

012-524-9000 / 084-553-8675jaco@surimontana.co.za

vanaf R169 995

Suri Montanagee om virboere.

• 5% afslag vir lede van georganiseerde landbou

• Na elke 15 verkope aan die boere, is

daar ’n R10 000trekking in die boerpot.

www.proagri.co.za ProAgri 168 – Februarie / February 2014 9

P

Unia: Die droombaler is hier!

Die baler waaroor boere gedroom het: Barloworld Agriculture se Unia kosminder, loop goedkoper, vereis minder trekkerkrag en baal beter en vinniger vir swaar, kompakte, stewige, ekonomiese bale. Dit baal enigegewas, tot mielie- en suikerrietreste, sonder sukkel.

Hy is hier! Die baler waaroor die boergedroom het! Doeltreffend, be-

troubaar, veelsydig, taai en sonder om’n baal geld uit die boer se sak te jaag.Dit is Barloworld se spiksplinternuwestaatmakerbaalmaker, die Unia.

Unia-rondebalers is deeglik in alleomstandighede en met alle gewassegetoets en moes al hierdie toetse metvlieënde vaandels hier in Suid-Afrikaslaag voordat Barloworld Agriculturetevrede was dat dit Suid-Afrika se boerena behore sal dien.

Of jy gras wil baal of koringstrooi,mieliereste of selfs suikerriet, Unia telelke keer die materiaal netjies, skoonen volledig op en gee jou elke keer,sonder om te stuit of te sukkel, ’n per-fekte, netjiese, stewige baal.

Unia-rondebalers word in Unia seFamarol-fabriek in Pole vervaardig vol-gens die Deutz Fahr-patent wat Uniagekoop en verbeter het tot vandag sekostedoeltreffende, lae-onderhoudbalerwat teen ’n hoë spoed kompakte, swaar,netjiese bale lewer.

Barloworld voer een model in: dieUnia DF 1.8 met sewentien rollers, wat’n baal van 1,2 x 1,2 meter maak. Dieboer kan kies of hy sy bale met tou ofmet net, wat as ’n opsie aangebiedword, wil bind.

Afgesien van die Unia se uitersboervriendelike aankoopprys, bespaardie baler ook geld deurdat dit met ’nkleiner trekker van net 55 kWaangedryf kan word. Dit is die resultaatvan vernuftige ontwerp:

• Die opteller van 2,1 meter wat lang enkort materiaal kan optel, laat jou dievoordeel om ’n breë windry te maakwat vinnig droog word en tyd bespaar.

• Die rollervoerder, met sy versprin-gende penne, voer die materiaalgelykmatig en egalig in die baler insonder om bondels te maak. Diegelykmatige voerproses sorg dat dietrekker egalig loop sonder dat ditmeer krag moet lewer om die bondelste verwerk.

• Die sewentien hoëkoolstofstaalrollerswat die baal in die Unia se baalkamervorm, is wat vorm en grootte betrefspesiaal ontwerp om met die minstetrekkerkrag die beste bale te vorm ennooit ’n baal te laat vassteek nie.

• Selfs die baalkamer se agterdeur het’n meganiese haak en sluitmeganismesodat dit genoeg saampersdrukkingvir die vorming van ferm bale verskafsonder dat dit heeltyd met hidrouliesedruk toegehou hoef te word.

Maar dit is nie waar die Unia ophou omdie boer se lewe makliker en lekkerderte maak nie. Die kettings word outo-maties met olie gesmeer elke keer asdie baalkamer se deur oop- en toege-maak word. Om die boer tyd te bespaarword die rollerlaerhulse met ’n sentraleghriespunt geghries. Die rollerlaers kanbinne die laerhulse beweeg om spanningop die rollerlaers te verminder en so-doende ’n langer rollerlaerlewe teverseker.

Met amper alles outomaties aan ’n

Unia-baler, is dit enige operateur sedroom. Hy word deur enige trekker van55 kW of meer aangedryf, en is geskikvir ’n kragaftakkerspoed van 540 metdie opsie van 1 000 opm. Die Unia setrekstang is hoogteverstelbaar en aan-pasbaar vir enige trekker se haakpunt.

Baaldigtheid kan verstel word deur ’npen op en af te stel op die haakmega-nisme van die baaldeur en al wat danvir die boer oorbly, is om wydsbeen oordie windry te ry. Die Unia tel die mate-riaal sorgsaam op en vorm die vol-maakte baal heeltemal vanself.

Sodra die baal gevorm is en die bind-proses met die dubbelaksiebinderbegin, gaan ’n liggie en toeter op die af-standbeheer by die operateur aan omhom in te lig om die trekker te stop ente wag dat die bindproses klaarmaak endie baal uitrol voordat met die volgendebaal begin word.

’n Opsie wat heelwat boere salverkies, al kos dit meer, is die Unia metRoto-Cut. Dit beteken dat die rotor-voerder in kombinasie met messe watonderaan die invoerbodem gemonteer iswerk, wat die materiaal in lengtes van70 mm sny voordat dit in die baalkameringevoer word. Dit stel die boer in staatom meer materiaal in elke baal saam tepers en maak dit ook makliker om diebale net so vir vee te voer. Die Roto-Cut-lemme kan ook hidroulies vanaf dietrekker teruggetrek word om dan weer’n normale baal te baal.

Vir boere wat hulle bale met ammo-niak wil behandel terwyl hulle gevormword, is daar ook ’n opsie met ’nvloeistoftoediener beskikbaar.

Een ding waaroor Barloworld Agricul-ture se mense staalsterk voel, is dat dieboer se baler hom die absolute mini-mum, en verkieslik geen, staantyd moetbesorg nie. Daarom bied BarloworldAgriculture net getoetste, bewese werk-tuie aan, maar daarom ook het hulle dieUnia eers beskikbaar gestel nadat hulleseker gemaak het dat hulle genoeg on-derdele het om boere enige plek in dieland soos blits te voorsien sodat hulledeurgaans fluks aan die baal kan bly.

Vir meer inligting oor die bekostig-bare, betroubare, ekonomiese Unia-baler, praat met Henry van Vuuren van Barloworld Agriculture by083-641-9151 of 011-898-0387 of hjvvuuren@bwagri.co.za.

Voerproduksie

11ProAgri 168 – Februarie / February 2014 www.proagri.co.za

Dis nie elke boer se taak of talent omal die draadwerk van elektronika en

elektrisiteit te kan ontrafel nie. Nogtansis dit noodsaaklik dat geboue soos melk-stalle, pomp-, koel-, en slagkamers, lê-batterye, hoenderhokke en enige plekwaar elektriese masjinerie werk, seelektrisiteit deurentyd onderhou word:enersyds om te sorg dat alles steedsklopdisselboom werk en andersyds omte verhoed dat dit ’n gevaar vir mens endier inhou, of selfs die einde van jouboerdery beteken…

Gerhard Boshof is ’n spesialis in dieoutomatisering van aanlegte en fabrieke

en hy lewer gereeld dienste op plase.Wat hom ontstel, is dat die elektriese installasies op byna elke plaas waar hykom, nie aan die basiese veiligheidstan-daarde voldoen nie.

Oop stroom hou nie net geweldigbaie gevare vir mens en dier in nie,maar die owerheid kan ’n plaas se elek-

’n Skokkende gevaar op elke plaasdeur Du Preez de Villiers

Gevaar! ’n Stroombreker wat in dieveld aan los drade hang.

Gerhard Boshof wys hoe lyk die driedokumente wat elke boer in sy handmoet hê. Die boonste een is die COC(Certificate of Compliance), wat elkeslag opgedateer moet word as diegeringste elektriese verandering opdie plaas aangebring word. Die mid-delste een is die SANS10142bedradingsstandaard en onderaan is’n opsomming van die Gesondheidswet (OccupationalHealth and Safety Act).

trisiteit vir ’n onbepaalde tyd afskakeltotdat die boer die probleem uitgestrykhet.

Dit is belangrik om daarop te let datinspekteurs kommissie kry vir elke boetewat hulle kan uitskryf.

Verder betaal die versekering ook nieuit vir ’n brand as die eiendom se elek-triese sertifikaat nie in orde is nie.

Die plaaseienaar is aanspreeklik“Ek was onlangs op ’n hoenderplaas watamper 300 000 kuikens op ’n slag voeren die toestand van die bedrading waschaoties!” vertel Gerhard.

“Die stroombrekers het los uit diekaste gehang of was in die veld aan losdrade gekoppel. Die drade is ook som-mer om waterpype vasgewoel en toe-voerkabels se laste is met plastieksakketoegemaak. Die operateurs moetgereeld hulle hande in die onbeskermde,oop verdeelkaste druk om elke funksieaan en af te skakel, wat ’n resep vir ’ntragedie is.

“Ek is bevrees as ’n inspekteur daaropdaag, sal dit die boerdery se eindebeteken, want net die verliese in staan-tyd om die krag te herstel, sal miljoenerand beloop,” sê hy bekommerd.

Aardbeveiliging is ’n kopseerKoper bly maar ’n gewilde item virmetaaldiewe en swartmarkhandelaars.Koper is ook die materiaal waarvanaardpenne gemaak word, en boonopmoet dit verkieslik in die oopte in diegrond ingeslaan word waar dit ongelukkig nie maklik beskerm kan wordnie.

’n Trekker kan dit maklik omry ofslootgrawers kan dit raaksteek. Diebeaardingsgeleier stuur enige krag watnie in ’n voltooide stroombaan loop nie,met ander woorde ‘lek’ en gevaarlik is,weg in die aarde in. Met ’n verskil van somin as 25 volt tussen die neutraal en dieaard by die hoofverdeelbord gemeet,moet die kragtoevoer afgeskakel en her-stel word.

Geslote verdeelkasDie verdeelkas is die volgende kritiese

So lyk ’n verdeelkas wat dadelikafgekeur sal word en baie skade tenopsigte van staantyd sal veroor-saak.

Die groot sondebok enkopseer by enige eien-dom se kragvoorsie-ningspunt is maar dieaardpen. Hier wys Gerhard hoe hy die omsetter (transformator) se paal en aardpen op syplaas met lemmetjies-draad omhein het om teverhoed dat dit beskadigof gesteel word.

P

punt. Die grondbeginsel is dat ’n kind syhandjie daarin mag steek en dan aanniks mag raak wat gevaarlik is nie. En ’nkind se hand is klein. Die verskillendestroombrekers moet duidelik gemerkwees en die regte dikte kabel moet virelke toepassing gebruik word. Die hoof-skakelaar moet ook alles kan afskakel.

Die verdeelkas moet minstens ’nhalfmeter van die grond wees en ’n kindof dier mag nie naby die kas kan komnie.

Gesonde verstandDie belangrikste beginsel vir veiligheidmet elektrisiteit is doodgewone gesondeverstand. Gesonde verstand sê vir dieboer dat alle elektriese installasies aandie bestaande veiligheidstandaardemoet voldoen, dat dit deur behoorlikgekwalifiseerde mense aangebring ofnagegaan moet word en dat daar geenmoontlikheid mag bestaan vir enigie-mand om met oop geleiers in aanrakingte kom nie.

Meganisasie

12 ProAgri 168 – Februarie / February 2014 www.proagri.co.za

Meganisasie

P

Vandag se boer het uitdagings wat ’ngeslag of twee gelede se boere twee

keer sou laat dink het oor boerdery! Daar is knaende sekuriteitsprobleme

wat wissel van vee- en toerustingdiefstaltot infrastruktuur-diefstal soos Telkom-en Eskom-kabels en transformators.

Daar is infrastruktuur wat verval asgevolg van geen onderhoudswerk enswak dienslewering weens onder meerwanbestuur.

Dan, asof daar nie genoeg uitdagingsis nie, is werkerstakings, aanvalle,moord en doodslag deel van dieboerderytoneel.

Gelukkig is daar vandag ook tegnolo-gie beskikbaar wat boer se lewe baiemakliker kan maak. Die ontwikkelingvan sellulêre tegnologie oor die afgelope20 jaar het dit moontlik gemaak dat ’n

boer vanuit sy kantoorof waar hy ook al is,baie toerusting en pro-sesse op die plaas kanbestuur.Verby is die dae dat ’n

boer nodig het om in sybakkie te spring om teverseker dat die pompeafgeskakel is in Eskomse duur piektye. Dit be-spaar nie net brandstof

en tyd nie, maar gee ook die sluweplaasaanvallers wat vanuit die bosse aldie roetine op die plaas dophou, minderkans om toe te slaan.

Outomatisering met behulp van sel-lulêre tegnologie maak dit moontlik omenige van die volgende prosesse oftoerusting se werking dop te hou en/ofte beheer met ’n selfoon in die hand:Pompe, kragopwekkers, spilpunte,damvlakke, brandstofvoorraad, weer-stasies, temperatuur- en vogmeters,vloedmonitors, toegangbeheerstelselsen slotte, kamerastelsels, alarms, me-ters vir gas-, water- en elektrisiteitsver-bruik, ligte, sirenes, waaiers, enigeklimaatsbeheertoestelle in dierebehui-sing en tonnels en selfs of Trixie genoegmelk gee!

Dit is ook nie nodig dat die boer elke

keer self die knoppie op die regte tydhoef te druk nie. Skedules kan opgestelword om die gewenste aksie op dieregte tyd te laat geskied en die boerword net in kennis gestel dat dit welgebeur het, met sagteware wat die inligting versamel, verwerk en vertoon.

Die beste van alles is dat ’n boer nieeers meer deesdae die dienste van ’nspan kundiges hoef in te roep om so ’nstelsel op te stel nie. Draadlose outoma-tiseringstelsels kan oor die toonbankgekoop word en wissel van ’n een-voudige boksie wat net byvoorbeeld ’npomp of ’n hek kan beheer totgevorderde modems of routerswaardeur teks- en databoodskappe naal die toerusting op die plaas wat elek-tronies beheer kan word, gestuur word.

Die koste van so ’n beheerpaneelhang af van hoeveel werk hy moet kandoen, maar dit kan omtrent vergelykword met die koste van ’n behoorlikeslimfoon, tabletrekenaar of rekenaar. Ennatuurlik is die beheerpaneel die boer seeie slimfoon, tablet of rekenaar.Met vandag se relatief goedkoop teks-boodskap- of datapakkette (wat asgevolg van verbruikersdruk al goed-koper word), het ’n boer net ’n selfoon-sein nodig om die wêreld vanslimboerdery te betree.

Truteq Smart Too GSM Modem & Accessories

Features

• Dual Sim with automatic GSM network management capability and external antenna connectivity for better signal acquisition

• Scalable digital & analogue inputs & outputs with on-board relay outputs and SD Memory Card for event logging

• On-board timers, decision making, SMS and email event notification capability with GPRS or SMS switching options

• Complete automated metering solution for Pulse or Smart meters, single or three phase, post or pre-paid

• On-board AC & DC power supply or solar for stand-alone applications

• RS232 & RS485 interface capability with on-board voice port

Cell phones, tablets or PC’s through Truteq’s Web Manage-

ment Software for interfacing to:

Lights, sirens, pumps, valves, levels of temperature, vibration,

motion, flood, pressure etc, geyser control, smoke and gas detec-

tors, irrigation systems, gates, locks and access control systems,

generators, compressors, fire panels, drives, alarm panels, battery and

rectifier systems, controllers, PLC’s etc...

SmartOne GSM Modem

Vandal Resistant Antenna

12 yearsESKOMApproved!

Remote Wireless Solution for - Automation, Security, Site & Event Management

Allows remote wireless connectivity between:

derick@truteqdevices.com / www.truteqdevices.co.za

laat tegnologie die werk doenBoer slim;

012 667 1530

deur Derick Roberts, Truteq

13ProAgri 168 – Februarie / February 2014 www.proagri.co.za 13www.proagri.co.za

Gewasproduksie

grondgesondheid en die herstel van dienatuurlike grondbalans vir hulle baie be-langrik. Interessant genoeg gebruikhulle op sekere gedeeltes wat nou ’npaar jaar lank nie konvensioneel be-werk word nie, minder onkruiddoder asvroeër.

Die derde rede vir die oorskakelingna geenbewerking is besparing, veral opbrandstof. Tot 40 liter diesel word perhektaar bespaar, wat uiteindelik ’n reuseverskil gaan maak in insetkoste. Arno sêhulle proewe het getoon dat hulle maarnet gemiddeld R28 per hektaar meeraan spuitstof bestee.

Arno sê daar is ’n hele verskeiden-heid redes waarom hulle uiteindelik opdie Jumil 7090-planter, die grootstevastebalkplanter in die Jumil-reeks,besluit het en na die 450 ha aanplan-tings is hy veral oortuig: “Ons het nieeen sent onderhoud op hom gehad nie;nie eers een boutjie, laer of koutermoes vervang word nie!”

Die redes vir hulle keuse is:1. Die vermoë van die Jumil om ’n

wye verskeidenheid gewasse te plant; van mielies, bone en

sonneblom tot kleingraan.

2. Die aanpasbare rywydte. Hulle gebruik die 12-ryop 76 cm rye.

3. Die feit dat die planter ’n kouter- en tandopsie het.

4. Die sterk, robuus-te raamwerk en gewig (die masjien alleen weeg amper 10 ton) wat plantwerk ook intaai grond met baie reste moontlik maak.

5. Die eenvoudige kalibrasie en absolute akkuraatheid van

P

Kontak Hennie du Toit van Crop-Techby 056-817-7210, 082-850-3744 ofsales@croptech.co.za vir meer inlig-ting oor die volledige reeks Jumil-planters, of besoekwww.croptech.co.za.

Dié Jumil 7090 is aangepas sodatkunsmis- en saadplasing hidrouliesvanuit die kajuit beheer kan word.

Bestuur jou grondvog met Jumil se hulp

Die Jumil Guerra 7090 PD het hierdie seisoen sy staal gewys as belang-rike rolspeler in Rhys Evans-boerdery se plan om grondvog te bewaardeur geenbewerking.

Arno Cronjé, gewasbestuurder van die RE-groep, sê dieperfekte kunsmis- en saadplasing van die Jumil 7090sorg dat elke plantjie net die beste kans het om tepresteer.

saadplasing. Soos Arno sê: “Gaan telmaar. Daar waar ons 16 000 per hektaar wou plant, staan 16 000 plantjies en waar ons 24 000 wou plant, staan 24 000 plantjies.”

6. Die plantereenhede is verspringend gemonteer, wat baie help vir stop-pelvloei, selfs in digte reste, sonder aanpakking.

7. Die maklike verstelling van druk en diepte. Die ontwerp van die drukwiel heel agter laat toe dat jy sy drukking en hoek kan verstel.

8. Die hoë grondvryhoogte van die masjien.

9. Die akkurate beheer om kunsmis presies op die regte diepte en plek te plaas, is volgens Arno deurslaggewend belangrik in hulle grondtipes. Hulle het die masjien aangepas om ook voorsiening te maak vir vloeibare kunsmis en die hidrouliese beheer van kunsmispla-sing en saadaandrywing, sodat alles op grond van hulle presisiestelsel-kaarte vanuit die trekkerkajuit be-heer kan word.

10. Die uitstekende dienslewering deur Crop-Tech met die ondersteuning van die vervaardigers vanuit Brasilië.Arno sê: “Crop-Tech doen baie moeite en hulle tegniese raad is uitstekend.”

Die Jumil 7090 kan tot vier ton kunsmisop ’n slag kan hanteer en die saadbakkehou ongeveer 500 kg saad.

Arno sê elke boer se omstandighede,grond en organiese materiaal verskil enelke ou moet maar vir homself besluit ofhy voluit vir geenbewerking wil gaan ofdalk nog ’n tandbewerking wil doen,maar hulle proewe het getoon dat min-der bewerking die pad vorentoe is enhulle tweede Jumil-planter is op pad.

“Geen boer kan die weer bestuurnie, maar jy kan jou bes probeer

om vog te bewaar,” sê Arno Cronjé,gewasbestuurder van die Rhys Evans-groep naby Viljoenskroon.

Hy vertel dat hulle al die afgelopepaar jaar eksperimenteer om oor teskakel na minimum- of geenbewerkingte wille van vogbewaring. “Ondanks dieergste droogte in dertig jaar, is ver-stommende resultate op ons toetslandebehaal.”

Na twee jaar se intensiewe navorsingoor metodes en toerusting, het dieJumil 7090-geenbewerkingsplanter vanCrop-Tech die finale deurslag gegee.Arno het hierdie seisoen 450 hektaarmet die planter geplant en verskeieproewe gedoen met betrekking totsaad- en kunsmisplasings, asook ver-skillende gewasse. Die lappe mielies,grondbone, sonneblom en sojabonepronk almal ewe trots en regop langsmekaar in hulle netjiese, reguit rye.

Die aanplantings is hoofsaaklik ophulle Avalongronde gedoen, maar hulleis ook besig met proewe op diep sand-grond.

Arno sê benewens vogbewaring is

Die Rhys Evans-groep is aangewys as Graan SA seGraanboer van diejaar vir 2013.

14 ProAgri 168 – Februarie / February 2014 www.proagri.co.za

www.proagri.co.za 15ProAgri 168 – Februarie / February 2014

Gewasproduksie

P

Ocmis-kruipspuite laat die wetenskap vir jou werk

Derduisende rand en maande senoukeurige navorsing word in die

landbou bestee aan plant- en saadont-wikkeling vir net die beste groei en pro-duksie. Net soveel tyd, geld en energieword gebruik om bemestingstowwe teontwikkel om gewasse die nodige hup-stoot te gee en goeie oeste te verseker.

Met al hierdie sorg en aandag maakdit net sin dat ’n boer wetenskaplik tewerk sal gaan om sy kosbare gewassedie noodsaaklikste groeimiddel, naamlikwater, te gee.

Besproeiingtegnologie het nie agter-weë gebly nie en ’n boer wat wil sekermaak dat die regte hoeveelheid watermet die regte druppelgrootte egalig opdie regte tyd toegedien word presieswaar dit nodig is, kan gerus by Irriga-tion Unlimited aanklop vir hulle kruip-spuit-oplossings.

Irrigation Unlimited is die invoerderen verspreider van die wêreldleier inkruipspuittegnologie, Ocmis, se pro-dukte. Een van die geheime van Ocmisse sukses is die ontwikkeling van hulleunieke turbine-stelsel met die stuwerwat regstreeks aan die insetas van dieratkas gemonteer is. Dit voorkom wa-terverlies en gee aan die masjien ’ngroter variasie in spoed, selfs teen laedruk en watervloei.

’n Kruipspuit gebruik watervloei om’n ratkas te draai, wat die spuit deur dieland trek.

Dit werk so: ’n Sleepwa met ’n pyp-katrol word aan die een kant van dieland by ’n watertoevoerpunt staange-maak. Die punt van die pyp is aan ’nkarretjie met ’n kanonspuit gekoppel.Hierdie karretjie word na die oorkantvan die land gesleep, die water wordoopgedraai en soos wat die katrol diepyp opdraai, sleep hy die karretjie, watnatuurlik al die pad water spuit, terug.

Die spoed waarteen die spuit in-gesleep word, kan verstel word ommeer of minder water per lopie toe tedoen.

’n Boer kry ook ’n duidelikekleurkaart saam met sy masjien, wat hykan gebruik om hom presies te kali-breer ten opsigte van watervloei en –druk, en hy het ook ’n wye keuse vansproeiers vir druppelgrootte. In plaasvan ’n kanonspuit kan die karretjie ooktoegerus word met ’n balkspuit.

In Suid-Afrika is daar vier modellebeskikbaar met pyplengtes van 130 tot300 meter, wat geskik is om areas vandrie tot dertig hektaar per week te kanbesproei (sien tabel).

Wat sê die boere?André Brummer, boerderybestuurdervan die Ncome Gevangenis by Vryheid,plant kuilvoermielies en groenvoer. Hy

Praat met Tobie van den Heever by 012-736-2121 of 082-658-6054 of tobie@iunlimited.co.za of besoekwww.iunlimited.co.za vir meer inlig-ting oor hulle hele reeks besproei-ingstoerusting.

sê sy watertoediening is perfek. “Nog ’ngroot voordeel van die Ocmis is dat ditnie diewe aanlok soos goukoppelpypeen spilpunte met koperkragkabels nie.”

Christiaan Pistorius van RedrockBroiler Breeders naby Magaliesburg ge-bruik sy Ocmis-spuite vir mielies enaangeplante weiding en sê hy is veralbeïndruk deur die egalige watertoedie-ning en die prys: “Ek kan drie kruip-spuite koop vir een spilpunt se prys endan kan ek dit makliker op verskillendeplekke aanwend. Daarby benodig mykanon 65 000 liter water per uurteenoor die spilpunt se 110 000 liter viramper dieselfde werk.”

Attie Brits van Sterkfontein Veevoereby Bronkhorstspruit sê die Ocmis is een-voudig, stewig en ordentlik gebou son-der fieterjasies wat kan moelikheid gee.Hy sê Irrigation Unlimited se diensle-wering is uit die boonste rakke: “Hulle isbaie ernstig oor die onmiddellike lewe-ring van onderdele en hulle reuse onderdelemagasyn is iets om te sien.”

Willem Scholtz van Brits se Ocmissorg vir voer vir sy melkkoeie. Hy genietdie arbeidsbesparing teenoor sy vorigekoppelpypstelsel, en die verskuif-baarheid van die Ocmis: “My voerge-wasse word op kleinerige lande opverskillende plekke geplant en die be-weegbaarheid van die Ocmis maak allesmakliker. Ek haak hom agter die trekkeren sleep hom tot waar hy nodig is.”

Model Pypdikte Pyplengte Ha/week Ha/lopie WaterstraalR2/2 100 mm 300 m ± 30 2,02 - 2,96 39 – 55 mR1/1 75 mm 220 m ± 20 1,23 - 1,85 32 – 46 mMRR 58 mm 200 m ± 12 0,67 - 1,1 20 - 31 mMR 40 mm 130 m ± 3 0,38 - 0,5 17 - 22 m

deur Annemarie Joubert

Struktuurgrootte Prys

Grootte (m)

9 x 20 x 3,6 R93 000

12 x 25 x 4 R115 000

12 x 50 x 4 R194 000

15 x 30 x 4 R169 000

15 x 40 x 4 R214 000

18 x 30 x 4 R230 000

18 x 40 x 4 R326 000

20 x 30 x 4,5 R276 000

25 x 30 x 4,5 R436 000

Oprigting, 53 mm sinkaluminiumdakplate, gegalvaniseerde kaplatte, ingenieurstekening en ingenieursertifikaat, en BTW ingesluit

Alle pryse terwyl voorraad houTel 011-786-1043 of 072-450-3105of internasionaal +27-11-786-1043

(Ons voer wêreldwyd uit)Faks: 086-570-1026

E-pos: steve@smstructures.comWebwerf: www.smstructures.com

SM STRUCTURES

Spesiale aanbod:2 van 12 x 25 x 4 m

R194 000

Ons is by die SAOG geregistreer vir uitvoer

www.proagri.co.za 17ProAgri 168 – Februarie / February 2014

P

en dit is die uitgangspunt van ons oplei-ding.”

Baie aandag word ook gegee aan studente se karakterontwikkeling enpersoonlike groei sodat hulle in enigesituasie, van die korporatiewe omge-wing tot in die veld, hulleself kan hand-haaf. Goeie sosiale vaardighede is netso belangrik soos oorlewing.

Izak stem saam: “Bastion is werklikernstig oor die ontwikkeling van lewens-beginsels.”

Hy sê jongmense kan baie leer by diespan instrukteurs wat almal profes-sioneel is en wye praktiese ervaring het,soos Frik self en die instrukteurs wat in-gebring word vir spesialisopleiding soosdie duikkursus, selfverdediging en

Vir meer inligting, skakel Frik Wentzelby 083-481-0107 of Deon de Jager by083-276-4490 of stuur ’n e-pos nainfo@bastiontraining.com. Besoekgerus ook www.bastiontraining.com.

Bastion maak jou grootHulpbronbestuur

Bastion bied nou ook Avontuur-kampe aan. In die drie dae worddie avontuurlustiges geleer hoeom te oorleef in die bos, vuur temaak sonder vuurhoutjies of ’naansteker, water te vind, ’nskuiling te bou, kaart en kompaste lees en vele meer. Dit is ’ngoeie geleentheid om uit te vindwaartoe jy werklik in staat is!Meer besonderhede op www.bastiontraining.com.

Selfs al is beveiliging nie jou loop-baankeuse nie, is dit steeds die

moeite werd om Bastion se opleidingagter die blad te kry. Aan die woord isIzak Nel, ’n student wat onlangs syjaarlange opleiding deur die BastionAkademie voltooi het.

Hy sê: “Dit is daai stappie wat elkeman nodig het na skool, want dit leerjou selfdissipline aan wat jy vir elkebedryf nodig het.” In dieselfde asemwaarsku hy dat die opleiding nie viralmal is nie; jy moet kan deurdruk enklaarmaak en dit is nie maklik nie.

Izak is nou voltyds bedrywig op hulleplaas naby Messina, maar hy sê dieveelsydigheid van die opleiding was vanso aard dat hy baie van die kennis kantoepas met betrekking tot plaas-beveiliging en om wildstropery tebekamp.

“Ek kom van die plaas af en ek hetgedink ek ken die bos, maar nou weetek baie meer. Daar het ook skielik virmy nuwe geleenthede oopgegaan, wantdie wildboere hier is almal op soek naiemand wat diens van gehalte kanlewer.”

Bastion Akademie se opleidingskur-susse is by al die nodige instansiesgeakkrediteer, soos PSIRA en SASSETA,en hanteer ’n wye verskeidenheid on-derwerpe, soos BBP-beskerming, foren-siese ondersoeke, taktiese beveiliging,selfverdediging, spoorsny, navigasie,oorlewing, valskermspring, bootvaart,duikwerk en wapenhantering.

Dit is vir Frik Wentzel, besturende direkteur van Bastion Akademie, be-langrik dat hulle opleiding so volledig asmoontlik moet wees om aan ’n verskei-denheid van kliënte se behoeftes te vol-doen. Hy sê: “Die hedendaagseneigings in misdaad het kliënte laatbesef dat sekerheid oor baie meer gaanas om wagte te hê en hoë-tegnolo-giesekerheidstelsels aan te skaf. Hullewil uitkomste hê, nie net middele nie,

medies. “Jy kry net daardie ietsie ekstra,” sê hy.

Bastion se kursus word van vanjaaraf aangepas om voorsiening te maak virdrie maande basiese opleiding voor daar’n keuringsproses is vir die volgendenege maande.

Frik sê: “Ons het gevind dat baie stu-dente wat volgens ons vorige stelsel virdie drie-dag-keuringsnaweek opgedaaghet, nie gereed was vir wat voorlê nie.”

Na die drie maande ontvang ’n student wat die kursus geslaag het, ’nPSIRA-graad; E tot A kwalifikasies, watbeteken dat hy deur veiligheids-maatskappye in diens geneem kanword, asook wapenbevoegdheidserti-fikate vir privaat-en besigheidsgebruik.

Die volgende inname van studente isin April en hulle sal dus in Junie klaar-maak met hulle basiese opleiding.

Studente wat daarna wil voortgaanen wat daarvoor gekeur word, genietdan die voordele van die verdere spe-sialisopleiding. Twee nuwe vakke is ooknou deel van die kursus, naamlik lewensredding en “Ship Security Officer.”

Daar geskied ook indiensopleidingmet studente wat deur die loop van diejaar hulp verleen met beveiligingsaksiesen forensiese ondersoeke wanneer hulledie betrokke modules voltooi het.

Die loopbaanontwikkeling van elkestudent is ’n prioriteit en studente wordna hulle opleiding by gekeurdewerkgewers geplaas.

Frik sê: “Ons glo dat die Here vir elkeen met ’n skeppingsdoel geskapehet en ons wil sien dat pragtige jong-mense dit in hulleself ontdek.”

www.proagri.co.za18 ProAgri 168 – Februarie / February 2014

P

Uitsetting is nie die enigste remedie nie. Daar is ook:

• Strafregtelike klagtes• Interdikte• Verklarende bevele• Siviele skadevergoedingseise

Die enigste howe wat jurisdiksie het ingevolge ESTA, is dielanddroshof en die grondeisehof. Geen ander hof het jurisdik-sie nie. Appèlle vanaf die landdroshof word deur die grond-eisehof aangehoor.

Die grondeisehof is soortgelyk aan ʼn hooggeregshof en isin Randburg gesetel. Die hof is egter ook ʼn rondgaande hofdeurdat ʼn verhoor nie noodwendig net in Randburg salplaasvind nie. Dikwels skuif die hof na ʼn dorp naaste aan dieplaas, ten einde die partye tegemoet te kom.

Alle uitsettings in die landdroshof is onderhewig aan outomatiese hersiening deur die grondeisehof. Interdikte,verklarende bevele en skade-eise is nie onderhewig aan outomatiese hersiening deur die grondeisehof nie.

Dit beteken dat sodra die landdros ʼn bevel vir uitsettinggee, die uitsetting opgeskort word hangende die grondeise-hof se bekragtiging daarvan. Die grondeisehof kan die land-dros se bevel bekragtig of ter syde stel.

Indien ʼn okkupeerder van een plek op ʼn plaas na ʼn anderplek op dieselfde plaas geskuif word, geld dit nie as ʼn uitset-ting nie, maar slegs ’n verskuiwing en hoef daar nie aan dievereistes vir verblyfbeëindiging en uitsetting (sien ProAgri166) voldoen te word nie. Dit is slegs as ʼn okkupeerder vandie plaas afgesit word, dat die howe dit as ʼn uitsettingbeskou.

Dit kan ook gebeur dat ʼn uitsetting in die landdroshofbegin word, maar dat dit later na die grondeisehof oorge-plaas word. Dit gebeur indien die okkupeerder beweer dat hy’n huurarbeider is. Die enigste hof wat jurisdiksie het oor huurarbeidersake, is die grondeisehof, en indien ʼn okku-peerder ʼn bewering maak dat hy ʼn huurarbeider is, moet dieaangeleentheid na die grondeisehof oorgeplaas word.

Dit is ook moontlik om aansoek te doen om dringende uitsetting, maar daar rus ’n swaar bewyslas op die grondeienaar om dringende uitsetting te verkry. Die hof gaannie maklik dringende uitsetting beveel nie.

Nuwe wetgewing rakende verblyfreg, wat tans as deel vandie groenskrif op grondhervorming opgestel word, gaanwaarskynlik die huidige regte van okkupeerders aansienlikuitbrei.

Grondeienaars word aangeraai om dringend aandag aanokkupeerders se situasie op hulle eiendom te gee.

Verblyfreg:Is uitsetting die enigstelaaste keuse?

Tiaan van Dyk gee inligting oor die wetge-wing rakende verblyfreg (ESTA-wet). In die vorige twee aflewerings het hy diebeëindiging van verblyfreg en die proses van uitsetting bespreek. In hierdie uitgawe kykons na alternatiewe.

Die volgende aflewering gaan oor die invloed vanverblyfreg op huur- en koopkontrakte. Vir meer inligting, kontak Tiaan van Dyk by 082-825-8876. Hierdie is ’n inligtingsartikel; vir regsadvies, kontakasb ’n prokureur.

www.proagri.co.za 19ProAgri 168 – Februarie / February 2014

Hulpbronbestuur

Laat ons maar eerlik wees hieroor:Die Bulle het ’n moeilike Super 15-

reeks wat voorlê. Hoewel baie lesersmiskien ’n donker genot mag put uit hierdie vooruitsig, is daar ’n paar lessewat ons van Bloubul-rugby kan leer asdit kom by die bou van ’n suksesvollebeleggingstrategie.

Die enkele grootste uitdaging watBloubul-rugby in 2014 die hoof moetbied, is waarskynlik die kwessie vandiepte. Vir te lank het die Bulle dieluukse gehad van legendes soosBakkies Botha, Fourie du Preez enMorné Steyn om hulle te dra. Binne bietjie meer as ’n jaar het meeste vanhierdie spelers afgetree of oorsee gaanploeg vir ’n laaste oes. Die gevolg is datdie kaste leegstaan op Loftus as ditkom by gesoute, ervare spelers van internasionale standaard.

So wat op aarde het die treur vanLoftus met beleggings te make?

Bloubul-rugby en suksesvolle beleg-ging gaan albei oor die bestuur van ’nsuksesvolle langtermyn-strategie. Enmet hierdie uitdaging voor oë is daar ’npaar lesse wat beleggers kan toepas om– hopelik – hulself te vrywaar van dietreurmare van Loftus:

Skep genoeg diepteSolank soos wat ’n mens afhanklik isvan ’n bepaalde oplossing om suksesvolte bly, is die kans goed dat dinge lelikgaan skeefloop as iets met daardieoplossing verkeerd gaan. Dit is altydbelangrik dat daar ’n plan B is.Boerdery is ’n veeleisende en gewaagdebesigheid. Die enigste manier om finan-siële sekuriteit te bou, is om genoeg finansiële reserwes buite jou onderne-ming te skep wat jou kan drawanneer moeilike jare opjou pad kom.

Kies ’n strategieOm suksesvol te wees, het ’n mens ’nduidelike idee nodig oor wat jy wilbereik en hoe jy daarby gaan uitkom.Die Bulle wen deur voorlangs te domi-neer en goed te skop. As hulle die balprobeer rondgooi, loop dinge dikwelsskeef. As beleggers is daar een vantwee strategieë wat ’n mens kan volg:Belê vir die beste moontlike opbrengs(en aanvaar die risiko’s wat daarmeegepaard gaan) of belê om die opbrengste kry wat jy nodig het teen die laagstemoontlike vlak van risiko. Vir sake-eie-naars, wat reeds genoeg risiko in hulleondernemings het, maak die tweede benadering dikwels meer sin.

Kies die regte kombinasies’n Goeie rugbyspan het goeie antwoordenodig in sleutelposisies. As dit kom bydie bou van ’n beleggingsplan, berusons sukses op vier faktore: Hoeveel onsspaar, hoeveel ons bestee (en terug-ploeg in ons ondernemings), wanneerons wil aftree en hoeveel beleggings-groei ons benodig.

Fokus op jou langtermynstrategieSoos Flip van der Merwe, die Meestervan die Geelkaart, ons gewys het, is diebeste besluit vir die korttermyn omtrentnooit die beste besluit oor dielangtermyn nie. Ons hetnodig om te weet hoeveelgeld ons potensieel kan wenen verloor op grond van ons

P

gekose beleggingstrategie. As ons niehiermee kan saamleef nie, het onsnodig om ons finansiële doelwitteooreenkomstig afwaarts aan te pas.Wanneer korttermyn afleidings ons indie versoeking lei om ons strategie teverander, het ons nodig om ons fokusterug te dwing na wat die beste besluitsal wees oor die langtermyn.

Moenie te veel op sterre staatmaaknieDit is dikwels ’n groot versoeking omjou spelpatroon te fokus op een of tweesterre. Soos die Bulle in 2012 vir MornéSteyn gesien het, is hierdie strategie ’nplesier wanneer jou sterre goed speel,maar ’n groot gevaar as hulle ’n af-seisoen beleef. ’n Suksesvolle beleg-gingstrategie gaan oor diversifiseringoor verskillende bateklasse, sonder omte veel op “sterre” soos aandele eneiendom te fokus. Die grootstebateklasse (plaaslik en oorsee) vir Suid-Afrikaners is kontant, effekte, eiendomen aandele. Diversifisering beteken dateen deel van jou portefeulje jou kan op-trek as ’n ander deel ’n slegte seisoenmag ervaar.

Dit is vir beleggers (en rugbyspanne)van deurslaggewende belang om ’nduidelike raamwerk te hê sodat hullevolhoubare sukses oor die langtermynkan behaal. Solank soos wat die bou-blokke wat ons kies in ooreenstemmingmet ons raamwerk bly, en ons geduldiggenoeg kan wees om by ons lang-termynbesluite te staan, is ons op koersom sukses te behaal.

Belê soos ’n Buldeur Henry van Deventer, Old Mutual Wealth

Vir navrae kontak Henry van Deven-ter by henryvandeventer@acsis.co.za.

www.proagri.co.za20 ProAgri 168 – Februarie / February 2014

12 - 13 MAART 2014

Ottosdal-skouterrein

Sluitingsdatum:

Inskrywings sluit 1 Maart 2014.

Agv die geweldige

belangstelling is daar

ongelukkig beperking op getalle.

Koste: R500 p/p en sluit alle etes

en verblyf in. Geen laat

inskrywings sal aanvaar word nie.

Geborg deur:

met sy bekende

geenbewerkingsplanters

Kontak: Coert Coetzee 082-802-5886

E-pos: ouplaas@lantic.net

Navrae: Hannes Otto: 082-774-3993

Dirk Laas: 082-388-2206

OTTOSDAL Bewaringslandboukonferensie

Aangebied deur Ottosdal- geenbewerkingsklub.

Kundiges van Argentinië, plaaslike kundiges, asook

boere sal optree as sprekers. Plaasbesoeke ingesluit.

www.proagri.co.za 21ProAgri 168 – Februarie / February 2014

Volg ’n oper benadering tot Undercover FarmingSlim yskaste sal in die

toekoms self voorraad kantel en dan sommer ’n bestellingna die winkel stuur vir aflewer-ing deur ’n buite-deur van dieyskas. Of dalk word verbruikersse behoefte na die natuur sosterk dat hulle self hulletamaties in ’n groentetonnellangs die supermark wil gaanpluk.

Ernst Janovsky van ABSAAgribesigheid het by die media-bekendstelling van die jaarlikseUndercover Farming Ekspo enKonferensie gesê dit maak niesaak watter kant toe die markbeweeg nie, die kern bly goeie volhoubare produksie vanal hoe meer voedsel op al hoe minder grond.

Hy sê inligting oor nuwe tegnologie rakende verbouingonder beskutting (soos tonnels en nethuise) is nood-saaklik vir die ontwikkeling van Suid-Afrikaanse land-bou.

Dit is die derde jaar wat die uiters gewilde UndercoverFarming Ekspo en Konferensie net buite Pretoria gehouword en ’n hele span plaaslike en internasionale kundi-ges is genader om hulle kennis van 4 tot 6 Maart metboere te deel.

Verteenwoordigers van onder meer kettingwinkel-groepe, nethuis- en tonnelvervaardigers, varsproduk-temarkte, die LNR, Unisa, saailingverskaffers,bemesting- en pesbeheerkundiges en markontgin-ningspesialiste tree op en meer as 60 uitstallers staangereed om te wys wat hulle het.

Die organiseerder, Johan Swiegers van die UndercoverFarming-tydskrif, sê boerdery onder beskutting is besigom met rasse skrede in Suid-Afrika te groei.

Tot onlangs is daar gepraat van duisend hektaar ton-nels en vyfduisend hektaar skadunetlande, maar dieprentjie is vinnig besig om te verander met byvoorbeelddie sagtevrugtebedryf wat al hoe meer na die voordele van netbedekking kyk.

Johan sê daar is ook nuwe beleggers in die land watop soek is na geleenthede waar meer tegnologie ingespan word om produksie te verhoog.

Een van dié beleggers is Nederland, wat steeds diegrootste invoerder van vrugte uit Suid-Afrika is. TwaalfNederlandse maatskappye en navorsingsinstansies isbetrokke by die Undercover Farming Ekspo en Konferen-sie.

Niek Schelling, landbouverteenwoordiger van die Nederlandse ambassade, sê dit is ’n goeie skakelge-leentheid om sakekontakte te ontmoet. Hy sê Neder-land kan help met die groot uitdagings in Suid-Afrikaanse landbou, soos opleiding en maniere om beterkontak tussen boere en hulle mark te bewerkstellig.

4 - 6 Maart 2014St George Hotel, Irene, PretoriaHanlie Delport082-908-2295info@undercoverfarmingexpo.co.za.

Volledige program en besprekingsvorm vir uitstallers op www.undercoverfarmingexpo.co.za.

Hulpbronbestuur

23www.proagri.co.zawww.proagri.co.za ProAgri 168 – Februarie / February 2014

P

Die veeboer bekom grond, vestig in-frastruktuur en hanteringsgeriewe,

verkry geskikte genetika, bestuur syweiding en voervloeiprogramsorgvuldig,versorg en dokter sy diere om die bestemoontlike prestasie te behaal... en voordat hy dit kan bemark om die vrugop sy moeitevolle en toegewyde arbeidte geniet, gryp veediewe in en steel syvee.

Veediefstalle besorg alle veeboere,maar veral kleinveeboere, hoofbrekens.Daar is bykans geen deel van die landwat nie hierdeur geraak word nie. Dit isinderwaarheid in verskeie provinsies alas prioriteitsmisdaad verklaar.

OmvangDie skade wat veeboere as gevolg vandiefstal ly beloop reeds jaarliks volgensverskillende bronne tussen R400-miljoen en R1-miljard. Hierdie bedragsluit slegs die verliese aan beeste,skape en bokke in.

Om te dink dat net kommersiëleboere deur veediefstal geteister word,sal ’n flater wees. Volgens ’n verslag vanScholtz en Bester (2010) word tot viermaal meer beeste in kommunale gebiede gesteel as van kommersiëleboere.

Gebiede wat die meeste deurloop, isgebiede wat aan buurstate grens. Diedinamika en drywers van hierdie dief-stalle is egter anders as dié van dief-stalle wat van binne die RSAgeorkestreer word en binnelands bemark word.

Veediefstal veroorsaak nie net gelde-like verliese nie, maar ook die verliesvan peperduur genetiese materiaal watonontbeerlik vir die vooruitgang van onsland se veestapel is. Voorts steur vee-diewe hulle nie aan gesondheidsgrensenie en verhoog so die risiko van die ver-spreiding en uitbreek van aansteekliktesiektes soos bek-en-klouseer.

Wie moet veediefstal bekamp?Behalwe die veeboere self, is daareerstens die Suid-Afrikaanse Polisie-diens (SAPD) se 81 veediefstaleenhede.Die veediefstaleenhede het ’n nasionaleveediefstalforum gevestig met verskeie

Veediefstal: Rekordhouding is noodsaaklikprovinsiale veediefstalforums. Onlangs is daar ook ’n inter-provinsiale veediefstalforum gestig. Die SAPD, boere-organisasies, regsdepartementeen ander belanghebbendes dien inhierdie forums.

Organisasies soos die Nasio-nale Wolkwekersvereniging(NWKV) en die Rooivleispro-dusente-organisasie (RPO) is aktief betrokke by die bekampingvan veediefstal. Hulle vorm deelvan die veediefstalforums en isvoortdurend in gesprek met dieSAPD en regsdepartemente. Selfs

Facebook (veediefstal-aanmelding en -statistieke) word ingespan in die aan-melding en koppeling van veedief-stalgevalle.

Bogenoemde instansies werk binne dieraamwerk van verskeie wette wat insluit:• Wet op veediefstal, 1959

(Wet 57 van 1959)• Wet op die identifikasie van diere,

2002 (Wet 6 van 2002)• Wet op private sekuriteitsbedryfregu-

lering (SPIRA), 2001, (Wet 56 van 2001)

• Strafproseswetprosedures, 1977 (Wet 51 van 1977)

• Grondwet van die Republiek vanSuid-Afrika, 1996 (Wet 108 van1996)

• Wet op menseregte, 1994 (Wet 54van 1994)

ProbleemareasDie betrokkenes in die bekamping vanveediefstal kom voor drie groot pro-bleme te staan:

Volgens Willie Clack van die RPO laatkontantverkope geen papierspoor nie.Hierdie "spoorlose" verhandeling vanvee pas so reg in die kraal van vee-diewe. Verder geskied die bemarking(abattoirs en veilings) van vee groten-deels sonder dat die nodige dokumen-tasie daarvoor ingedien en gehou word.

Laastens word ’n betekenisvolle aan-tal veediefstalle nie by diepolisie aangemeld nie.

Indien hierdie problememooi bekyk word, is ditduidelik dat die hoofspilwaarom die bekampingvan veediefstal draai, dieveeboer is. Die veeboer serol is die deurslaggewendefaktor in die bestrydingvan veediefstal.

Die boerAfgesien daarvan om diebasiese vereistes soos diemerk en gereelde tel vanvee, instandhouding vanheinings en toepassing van

toegangsbeheer nougeset uit te voer,moet veeboere sorg dra dat daar 'nduidelike papierspoor vir hulle veeopgebou en bygehou word. Hierdie registers moet deur die veeboerself bygehou word.

Dit begin by veegetallelyste. Enigeverandering in die getalle van ’n tropdiere moet aangeteken word. Verdermoet 'n veeregister gehou word waarinalle aspekte wat 'n betrokke dier raak,aangeteken word. Afgesien van anderinligting, moet dit volledige inligtingaangaande die verwydering van ’n dierbevat. As diere verkoop word, moet diedatum van verkoop asook die naam enbesonderhede van die koper in dieveeregister aangeteken word. Hierdierekords moet ondersteun word deur fakture of kwitansies wat die transaksieaantoon. Hierdie rekords moet akkuraaten waarheidsgetrou wees, want as daarvee gesteel word, dien dit as bewys vaneienaarskap.

Hiermee saam moet die veeboer viralle diere wat sy besit verlaat 'n doku-ment van identifikasie uitreik. Indien diedier op 'n openbare pad verwyder word,hetsy aangejaag of vervoer, moet ’nverwyderingsertifikaat voorsien word.Die RPO het hierdie seksie 6- en seksie8-sertifikate in boekvorm gebind en steldit beskikbaar aan veeboere.

Ten laaste moet alle diefstal van veeso gou moontlik by die polisieaangemeld word. Geen vervolging kanhiersonder gebeur nie. Dit moet ook ingedagte gehou word dat die brandmerkslegs die eienaar identifiseer en nie diedier nie. Nommer dus diere afsonderlikom die oplos van dispute oor watterdiere verkoop is en watter nie, te verge-maklik.

Verwysings:Scholtz, M.M.,Bester, J, 2010. The effect of stock theft and mortalities onthe livestock industry in South Africa.Applied Animal Husbandry & Rural Development 3: 15-18.

Sherry, S., Stock theft costing SAfarmers millions. Financial Mail, 9 November 2013.

Vee &

veilin

gs

www.proagri.co.zaProAgri 168 – Februarie / February 201424

P

Opvallend is dat die patroon of hellingvan die kurwe van elke koei gedurendeelke melking dieselfde is. Dit kan dusbeskou word as die “handtekening” vanelke koei.

Dit is ook opvallend dat daar aan dieeinde van elke kurwe (behalwe figuur 2)’n opwaartse neiging is. Dit is wanneerdie melker die koei se uier stimuleer endit staan bekend as uitmelk (strip milk-ing). Dit is waarskynlik dat die koei wiese melkvloeikurwe in figuur 2 verskyn,nie voldoende oksitosien afskei ten eindedie uitmelk aan te help nie.

Dit is ook baie belangrik om daarop telet dat die bottervetinhoud van die melkaan die begin van die melkproses baielaer is as aan die einde daarvan. Om hierdie rede is dit dus baie belangrik omseker te maak al die melk wat in die uierteenwoordig is, ten volle onttrek moetword. Dit kan ook genoem word dat diekoei wie se melkkurwe in figuur 2 getoonword, se melk ook ’n laer bottervet-inhoud gehad het.

Die kurwes van al drie koeie was geneem om 3:30 vm (A), 10:00 vm (B)en 3:30 (C). Die melking het plaasgevindin ’n melksalon en die melkmasjiene hetgewerk teen 15 dm Hg en 60 impulseper minuut.

Fig 1: Melkvloeikurwes van ’nvinnige melker (die vinnigste indie proef).

Fig 2: Melkvloeikurwes van ’n stadigemelker (die stadigste in die proef).

Die “melkbaarheid” van ’n koei is dieonderwerp van die laaste artikel in

die reeks oor die koei se uier deur drGerrit Viljoen, ’n veekonsultant in dieZeerust-distrik.

Die term “melkbaarheid” verwys nadie spoed of gemak waarmee ’n koeihaar melk neerlaat. In gewone taal wordverwys na ’n maklike melker of ’n taaimelker.

Dit is belangrik om daarop te let datdie melkbaarheid van ’n koei ’n hoogsoorerflike eienskap is.

In verskeie proewe ter plaatse enoorsee is daar sonder twyfel vasgesteldat daar ook ’n hoogs positiewe ooreen-stemming tussen die spoed vanmelkvloei en melkopbrengs bestaan.

Op die figure hieronder wat met behulp van ’n kimograaf (’n instrumentwat die drukking van vloeistof in buiseaandui) geregistreer is, word diemelkvloeikurwes van drie koeie voorge-stel. Hierdie drie koeie (Friese) was almalewe oud en in dieselfde stadium van laktasie.

Fig 3: Melkvloeikurwes van ’nmedium vinnige melker.

A B C

A B C

24

20

16

12

8

4

2 4 6 8 10 12 Tyd (min)

A B C

Gew

ig (

lb)*

-

-

-

-

-

-

28

24

20

16

12

8

4

Gew

ig (

lb)*

-

-

-

-

-

-

-

20

16

12

8

4

Gew

ig (

lb)* -

-

-

-

-

- - - - - -

2 4 6 8 10 Tyd (min)

- - - - -

2 4 6 8 10 12 14Tyd (min)

- - - - - - -

Ken die koei se uier 3

LUSERN

Kontak Gerrit 083-282-9934

Eerste graad vierkantige bale20 - 23 kg

beskikbaar vanaf plaas in Zeerust distrik.

Daar is ook sonder twyfel vasgesteldat ’n koei nie geleer kan word om vin-niger gemelk te word nie. Dit is egterbaie belangrik dat die tydperk tussen diewas van die uier en aanhegting van diemelkklosse so kort as moontlik moetwees. Die rede hiervoor is dat stimulasievir die afskeiding van oksitosien en dieaanhegting van die melkklosse so gou asmoontlik moet geskied.

Die rede waarom sekere koeie “taai”melkers is, is enersyds te wyte aan onvoldoende afskeiding van oksitosien,maar ook die grootte en/of deursnee vandie speenkanaal wat vinnige onttrekkingvan melk belemmer.

’n Praktyk wat soms gevolg word, isom ’n dun buis (waarvan die deursnee sogroot soos dié van die speenkanaal is),in die speen te steek met die doel om diemelk vinniger te kan onttrek. Dit wordglad nie aanbeveel nie, aangesien dit diesluitspier kan beskadig sodat dit niemeer die speenopening behoorlik afsluitnie. Dit bring mee dat kieme vrylik toe-gang tot die res van die uier het en sodoende mastitis kan veroorsaak.

Die kurwes is ontleen aan die artikel:GD Viljoen S-Afr Landbouwet (1963) 6,213-220

* 1 lb = 0,454 kg

25ProAgri 168 – Februarie / February 2014 www.proagri.co.za

Vee &

veilin

gs

www.proagri.co.za26 ProAgri 168 – Februarie / February 2014

www.proagri.co.za ProAgri 168 – Februarie / February 2014 27

Vee &

veilin

gs

www.proagri.co.zaProAgri 168 – Februarie / February 201428

www.proagri.co.za ProAgri 168 – Februarie / February 2014 29

Vee &

veilin

gs

BELÊ IN GOUE GENE

Die Hugenoot is ’n ras geteel uit Afrika virSuid-Afrika – met goud oor sy lyf en goud

is sy are.

www.hugenootsa.co.za

witrots@hugenootsa.co.za

Tel: 083-449-3227

Sussex Beestelersgenootskap van SA

Tel: 051-410-0900

Epos: sussex@studbook.co.za

Webblad: www.sussex.co.za

GEBRUIK SLEGS BULLE met die $X-brandmerk. Hullebeskik oor prestasiesyfers enu het die ondersteuning van

die Genootskap.

Tuli Cattle Breeder’s SocietyPosbus 270 Bloemfontein 9300

Tel: 051-410-0958 Faks: 086-218-8246

Epos: liezel@studbook.co.zawww.tulicattle.co.za

If you want to produce themost marketable tendermeat per ha with the lowestcost & effort…The Tuli is your natural choice

hermy@lucret.co.za

T 028 215 8917C 073 180 6471F 086 691 6046

PO BOX 192CALEDON7230

AgriG

ids

ProAgri 168 – Februarie / February 201430 www.proagri.co.za

AgriGids

Laedrukstelsels vanaf:

The Sun Pays

Hittepyphoëdruk

5 jaar waarborg

Gratis aflewering 100km vanaf Cullinan

Bekostigbare songeisers

50 liter, 6 buise R2 595R4 995 100 liter, 12 buise R3 395R8 495 150 liter, 18 buise R4 295R11 395 200 liter, 24 buise R5 295R13 995 250 liter, 30 buise R5 795

Groen-reeks laedruk songeisers

100 liter, 10 buise vanaf R2 195150 liter, 15 buise vanaf R3 595

2 jaar waarborgPryse sluit BTW in

012-734-0915

sunpays@hotmail.com

0860-SUNPAY (086-078-6729)

www.TheSunPays.co.za

WEES VERSIGTIG! Ons gebruik die volume IN DIE TENK.Om die buise in te sluit, is nie eties nie

Vir al u plaasbenodigdhede

sedert 1968

Verskuifbare beeskrale

Baallaaiers en -vurke

Skale en nekklampe

Hooi-ringvoerders

Kalfkanteltoestelle

Selfvoerders

Spuitdippe

Landrollers

Suipkrippe

Laaibanke

Fabriek: 033-263-1056

Kantoor: 034-325-9960

Faks: 086-548-4790

Sel: 082-871-0123

E-pos: info@nmreng.co.za / Webblad: www.nmreng.co.za

AgriTraderAdvertensiediens vir die boer

Advertising service for the farmer

40 000 eksemplare na aktiewe kommersiële boere landswyd

AgriTrader is ʼn uitstekende bemarkingsmeganisme om kopers en verkopers van lewendehawe, trekkers, voertuie, werktuie,en alle ander landbou toerus�ng by mekaar uit te bring.

Vir die bekos�gbaarste advertensietariewe in Suid-Afrika, skakel:

Stefan van Wyk (Bloemfontein) 082-381-7563 stefan@agritrader.co.za

Engela du Plessis (Pretoria)0861-777-225engela@proagri.co.za

Adele van Tonder (Pretoria) 0861-777-225adele@proagri.co.za

STOP die dieseldieweDiesel-diefstal is verby met ’n teen-opsuigsif

(Anti Siphoning Device) in die nek van jou dieseltenk!

Chris Davel 072-634-1900chrisdavel@vodamail.co.za

•Installeer op jou plaas in ’n radius van 400km om JHB.•Maatgebou vir die meeste trokke, masjiene en trekkers.

Fig Tree Industrial &Transport Supplies cc.

Die brandmerk van beeste word al strenger deur

die owerhede toegepas. Die moeisame taak

neem tyd en tyd is geld. Ratsbrand brandysters

werk van die bakkie- of trekkerbattery. Geen

vlam benodig nie en die merk is binne minder as

20 sekondes warm. Merk al drie letters op een

slag. Toerusting om te onthoring ook beskikbaar.

Skakel Wynand Boshoff by 084-581-1599,

wynand@ratsbrand.co.za of

besoek www.ratsbrand.co.za

Ratsbrand Brand sonder sukkel, sonder vlam

ProAgri 168 – Februarie / February 2014 31www.proagri.co.za

AgriG

ids

Damvoerings Dam linings

072 279 3294

Reservoir linings Mesh dams

Zinc damsEarth dam linings

www.tatamatarps.co.za

Sleepers for Gardens and Furniture

TEL: 012-664-5808/7103CELL: 082-569-8168

All Lengths, All Grades, Always Available.

jaymel@mweb.co.za www.sleepersales.co.za

SONNEBLOMSAAD ONTDOPPINGSFABRIEK AS LOPENDE SAAK

SONNEBLOMBOERE UNIEKE GELEENTHEID OMWAARDE TOE TE VOEG AAN U PRODUK

Aanleg is enigste in sy soort in Suid-Afrika

TE KOOP

Vir meer inligting kontak Gerhard Scottgerhard@omuwiwe.co.za | www.sunprotech.co.za

Skakel Ryno Keeve 078-460-3322 of epos keeve@lantic.net

Ontwerp en oprig van veehanteringsgeriewe

www.visioncattlequip.com

www.proagri.co.za32 ProAgri 168 – Februarie / February 2014

www.plasticdroppers.co.za

- Baie sterk en solied- Liggewig

- Unieke greep ontwerp: riwwe- UV beskermend vir 20 – 30 jaar

- Hoë weerstand teen vuur (sien video op webwerf)- Ideaal vir elektriese heinings- Goedkoper as hout of staal!

Net R5 per meter!

Verlaag jou oprigting- en onderhoudskoste met gemiddeld 60%

Tel: 083-250-5363Faks: 0866-2555-11

Isak

sakkie@plasticdroppers.co.za

Net R3 per meter!

DroppersPlastic

Ideaal vir:- Die stut van jong bome en plante

- Draadheinings soos “Bonnox”- Heinings in bergagtige- en vleigebiede

- Groente in tonnels- Geen isolators nodig

Aflewering

moontlik

Plastic dropper:

Solied met riwwe

Nou vir ons nuwe Y-paaltjie:- Sterk en rigied

- Vuurbestand- UV beskermend

- Goedkoper as hout of staal!- Tussen in paaltjie, vervang NIE Y-paaltjie nie

AgriGids

2013 Lesersopname Interessante feite

- Gemiddeld 3,1 mense lees elke eksemplaar van ProAgri en ons lesers is tevrede met die inhoud. 93% sê ProAgri is uitstekend of goed.

- ProAgri beïnvloed boere se aankoopbesluite. Van ons lesers wat ’n omset van meer as R5 miljoen per jaar het, het 46% gesê hulle het aankope gedoen op grond van inlig�ng wat hulle in ProAgri gekry het.

Hierdie inlig�ng word gebring met dank aandie hoo�org van die 2013 Lesersopname:

Jasper Hewi�: 023-342-3438rotrix@intekom.co.za

www.rotrix.co.za

www.proagri.co.za ProAgri 168 – Februarie / February 2014 33

AgriG

ids

Tel: 012-548-4774Faks: 086-545-9977info@vivacraft.co.za

“Volledige reeks graan hantering en bergingstoerusting”.www.vivacraft.co.za

www.proagri.co.za34 ProAgri 168 – Februarie / February 2014

AgriGids

Kontak ons: Tel: 018-673-0224 / 082-859-0904

Email ons: info@nictrailers.co.za Web: www.nictrailers.co.za

Ons GEWILDSTE wa – NIC 12 : 3 x 1,6 x 1,8 met 16” wiele, bul-skeiding uithaalbaar en monteer teen sykant van wa, laaiblad,

veiligheidspype, verbeterde inloopstelsel. Is ook beskikbaar indubbeldekker met 2 600 kg Knott-haak en nog vele meer!

27 waens beskikbaar op ’n spesiale aanbod, terwyl voorraad hou!

Ons bou ‘n doelgeboude wa volgens jou KEUSE en ruil waens in!

MOENIE VERDER SUKKEL NIE, KOM KOOPHOM EN GENIET HOM – DIT IS ’N

GOEIE BELEGGING!

SPESIALE AANBODterwyl voorraad hou!

Die antwoordtot al jou

voerbehoeftes

Multi FeedsMulti Feeds

Kontak ons / Contact us

www.multifeeds.co.za

Fax: 086-524-5050 • E-mail: best@multifeeds.co.zaJohan: 083-657-5003 • Jaco: 082-574-2922

Multi Feeds -the answer tot your feed needs

(Pty) Ltd

Ruvoere (Hartswater)• lusern groot bale (big packs)• lusernbale (klein)• lusernmeel (sakke met kaartjies)

Kommoditeite • Commodities• katoen oliekoek / cotton oilcake• katoensaad / cottonseed• sonneblom oliekoek / sunflower oilcake• soja oliekoek / soy oilcake• volvet soja / full-fat soy• vismeel / fishmeal

www.proagri.co.za ProAgri 168 – Februarie / February 2014 35

Scarab Water TreatmentWastewater Treatment Systems

• Does your septic tank smell?• Has your French drain failed?.... Again?• Are you polluting the neighbour’s borehole water?• Are you compliant with the National Water act?• Would you really like to reuse your water?

Each Scarab System• is designed to comply with the National Water act• is simple to install, maintain and operate• requires NO chemicals (Ozone optional) • uses minimal power• is almost maintenance free• produces clear and odourless water• is modular to suit new loadings• is sized from the single house to large estate.

The Scarab System is:• Featured in the Dept of Water Affairs best practices

guideline policy.• Listed as a top 100 SA company for its technology in 2004,

2005 and 2006 and for receiving the Bio2Biz award in 2006.• A preferred supplier to the Dept of Health - Rural Clinics (KZN).• Featured on SABC Business Update.

Johan CarrCell: 082-535-4576Tel: 014-736-3463Fax: 086-736-8267Email: scarabwaterlimpopo@gmail.comWeb: www.scarabsa.co.zaNo more honey-suckers needed!!

AgriG

ids

www.proagri.co.za36 ProAgri 168 – Februarie / February 2014

AgriGids

www.proagri.co.za ProAgri 168 – Februarie / February 2014 37

AgriG

ids

www.proagri.co.za38 ProAgri 168 – Februarie / February 2014

Twee

deh

ands

4 m Grondpadwa5 Pilare

2,5 mm vloerplaatTrokvereLED ligte

15’’ bandeChannel onderstel

Agterhek swaai & skuifMiddelhek verskuifbaar

Kanthek3,5 ton remkop2 x 2,5 ton aste

Spaarwiel ingesluitRubberkaste R3 000 extra

Wildswa4 Verskuifbare kompartemente

Rubbermat vir glyLug en dreineringsgate Agterdeur en kantdeur Dakdeure vir inspeksie

2 x 2,5 ton aste 3,5 ton remkop

LED ligte 15’’ bande

Spaarwiel ingesluitNatuurbewaring goedgekeur

R51 900 R43 900

3,2 m RondeneusDubbeldekker Sleepwa

Nuwe ontwerpSleepwa sleep gerieflik

Klippe slaan nie terug na voertuig nieEkstra laairuimte

Kanthek38 mm plankMat vir glyMiddelhek

Agterhek swaai & skuifSpaarwiel ingesluit

BTW ingesluitBTW ingesluitR74 900 BTW ingesluit

www.proagri.co.za ProAgri 168 – Februarie / February 2014 39

Tweed

ehan

ds

5 TON MALLIGHEID IN

BTW uitgesluit

Valkantbak ingesluit• Padwaardigheidsertifikaat ingesluit

• 3-jaar / 300 000 km waarborg• Valkantbak ingesluit

• Gratis dienste slegs in Brakpan tot 20 000 km

• Gratis 21-punt nagaandiens

• Lisensie en registrasie uitgesluit

R249 995BRAKPAN BOKSBURG011-744-0363/4

info@tatabrakpan.co.za011-383-9540/1

DINK DINK

Spesiaal!Nuwe TATA

LPT913EX5-tonner

Pryse geldig tot 28 Februarie 2014

www.proagri.co.za40 ProAgri 168 – Februarie / February 2014

Twee

deh

ands

2 Ton Valkante

10 Ton Onderstel-kajuit 8 Ton Wipbak 8 Ton Valkante

3 Ton 4x4 Onderstel-kajuit

28 sitplek bus - Marco Polo38 sitplek bus

16 Ton Onderstel-kajuit

Nuwe 65-sitplek bus - Marco Polo

6m Menger

3 Ton Onderstel-kajuit

sluit valkante in sluit valkante in

4 Ton Onderstel-kajuit

onmiddellik beskikbaar

5 in voorraad

TATA-reeks nou beskikbaar in 2 tot 13.5 ton-voertuie met ’n 3-jaar waarborg/300 000km waarborg.Toetsbestuur enige van ons uitstekende voertuie vandag.

H/v Rietfontein & Northrandweg(Oorkant East Rand Mall)

011-383-9540/1E-pos: info@tatabrakpan.co.za

Voortrekkerweg 312Brakpan

011-744-0363/4

EAST RAND MALL TATA BRAKPAN

NOU OOPIN BOKSBURG

Dink TATA, Dink RBT

Republic Bus &Truck

R152 404BTW uitgesluit

R398 167BTW uitgesluit

R424 839BTW uitgesluit

R435 686BTW uitgesluit

R512 086 R953 455BTW uitgesluit

R874 423BTW uitgesluit

BTW uitgesluit

R935 641BTW uitgesluit

R425 877BTW uitgesluit

R368 000BTW uitgesluit

R199 995BTW uitgesluit

R239 995BTW uitgesluit

Herman: 076-430-0705Jeff: 076-430-0715Cornel: 084-532-6950

www.proagri.co.za ProAgri 168 – Februarie / February 2013

Stroop vinniger, skoner, deegliker

Kunsmistoedieningsoplossings• Stuurbare of vaste-as kunsmissleepkarre• 5 ton korrelkunsmistenk met indiwiduele

uitmeter vir elke ry• Korrelkunsmistenk monteerbaar op werktuig

of op sleepkar

Dis maklik• AWS monteer maklik aan enige stropertafel en kan later maklik

verwyder word.• Die waaiereenheid kan aan die stropertafel of aan die stroper

gemonteer word.• AWS word elektries vanuit die trekkerkajuit beheer om vinniger of

stadiger te blaas en om die blaasbekke op of af te verstel.

Monteer ‘n AWS aan joustropertafel en kyk self:• AWS se groot waaier wek ‘n wind-

stroom wat deur ’n spruitstuk van voor die gewas na die messe en awegaar blaas.

• Dit verseker ‘n gelykmatige mate-riaalvloei met minder gewasskade.

• Gladde voer stel die stroper in staat om skoner, vinniger en egaliger te stroop, met beter skeiding en egaliger kafverspreiding.

• Die luggordyn blaas die gesnyde gewas na die stropertafel vir vollediger herwinning, selfs uit oopspringpeule, en ’n beter mesaksie.

Stuurbare kunsmiskar

Soja, droëbone, ertjies, lensies en ander graan- en spesialisgewasse

KorrelkunsmisuitmeterRy-akkuraatheid van ±4%

JWL Landbou Voorsieners, ErmeloWerner Nel 079-506- 7495 / Jakes 076-400-7801

www.jwl.co.za

Meganiese stuuraksie / Koppel aan bestaande werktuie / Uitmeter vir elke ry – geen verdeelkoppe

5 ton kunsmistenk met uitmeter