Православна Светлина (16)

P r a v o s l a v n a S v e t l i n a

Spisanie za pravoslavna vera,

obrazovanie i kultura;

broj XVI декември 2010,

izleguva ~etiri pati godi{no.

Izdava~: Povardarska eparhija na

Makedonskata Pravoslavna Crkva, Veles.

Glaven i odgovoren urednik:

Mitropolit Povardarski g. Agatangel.

Ureduva~ki odbor:

|akon Vlatko Stoimenov,

ѓакон Jani Mulev,

dipl. politikolog Nikola Cilakov.

Dizajn i kompjuterska podgotovka:

Nikola Cilakov.

Lektura: Kosovka Saveska

Pe~ati: “Evropa'92” - Ko~ani

www.povardarska-eparhija.org.mk

e-mail: [email protected]

С О Д РЖ И Н А :

•Божиќнопослание• СемакедонскисоборвоШтип2010год

• БогочовекотХристосВистина• Христијанинотникогашнеесам

• Зоштохристијанитејагубатљубовта• Татковскаљубов

• Какодагонаучитевашетодетедасемоли• ЗаБожјатаПромисла-светиЕфремСириски

• Евтаназијаигрижазаболните• КонделотонапротоерејПетарЈорданов

• ОдризницатанаСветитеотци–10• Основањенамонашкаобител4дел

• Приговор12запричестувањето• ПротестантскиЦркви

• Прегорувањенасвештениците• Запразницитевојануари

• СретениеГосподово•Дневникотнаеднамајка

ПРАВОСЛАВНА СВЕТЛИНА

Spisanieto izleguva so blagoslov na

Negovoto Visokopreosve{tenstvo

Mitropolitot Povardarski

g. Agatangel


2

† А Г А Т А Н Г Е Л

ПО МИЛОСТА БОЖЈА

МИТРОПОЛИТ ПОВАРДАРСКИ,

ДО СВЕШТЕНОСЛУЖ ИТЕЛИТЕ, МОНАШТВОТО И ВЕРНИТЕ

ЧЕДА НА МАКЕДОНСКАТА ПРАВОСЛАВНА ЦРКВА, ОДНОСНО

ПОВАРДАРСКАТА ЕПАРХИЈА, А ПО ПОВОД РОЖДЕСТВОТО

ХРИСТОВО - БОЖИК, ИСПРАЌА АРХИПАСТИРСКИ БЛАГОСЛОВ

И МИР ОД БОГА

Возљубени наши духовни чеда!

АпостолПавлевоПрвотопосланиедосвојотученикисопатник

Тимотејќенапише:„Големаетајнатанапобожноста,заштоБогсејавивотело“(1.Тим.3,16).Воовиенеколкузборови,есокриенацелатавера,очекување,радостинадеж,односносетахристијанскапобожностибогословија,создаванавовременскорастојаниеоднаддвеилјадигодини.

Секојагодина,наБожик,ПравославнатаЦрквагопрославуватокмуовојнастан.НаБожик,вовреметонаримскиотимператорОктавијанАвгуст,воВитлеемскатапештера,серодиСинотБожји,паоттогашзапочнаживототиисторијатанаХристијанскатаЦрква.ОвајавувањенаБогвотело,односнораѓањетонаБогкакочовек,енајголемиотнастанвоисторијатаначовештвото.СветиЈованЗлатоустзаБожикреколдекае„метрополанаситепразници“,заштоБожикеизвор,источникипочетокнаситехристијанскислучувања.ДанебилБожик,односноданебилораѓањетонаБогочовекотХристос,немалодапостои

нитуКрштението,нитуВоскресението.НемалодапостоинитуиспраќањетонаСветиотДухвоЦрквата.Соедензбор,зачовекотќенемаломожностзаспасениеидостигнувањенанебеснитевисочини.

Драги браќа и сестри!

ЗанаслуѓетоБожикимапосебноиисклучителнозначење,заштосо

РождествотонаМесијатасеисполнилодолгоочекуванотоветувањедаденонанашитеПрародители,декаБогќеимиспратиСпасител,КојќеимговратизагубенотодостоинствоиќеимдадеможностдадопратдоНеговотоЦарство,кадеќеможатнепосреднодајасозерцуваатсетаНеговаДобринаиУбавина.ЧовекоткакообразииконанасемоќниотБог,наБожик,сораѓањетонаБогочовекот,добиваможностдасеуподобинаБогавоцелотоНеговосовршенство.ЧовекототсегаќеможедабидесличеннаБога,ќеможедастанеподобеннаНеговатаСветост.Поповодовојпразник,светиАтанасијАлександриски,ќерече:„Богстаначовек,зачовекотдапостанебог“.

Големататајнананашатапобожност

3

сесостоивотоаштоВечниот,Беспочетниот,НедостижниотиНесфатливиотБог,дошолвонашиотсветистаналчовексоситечовечкисвојства.Споредтоа,воЛичностаХристовацелосносесоединети,неразделноинеслиено,човечкатаиБожјатаприрода.Богсеспуштилдочовекот,зачовекотдаможедасеиздигнедоБога.Богстаналпричастензанашатачовечкаприрода,зачовекотдасепричестисоБожјата.БогстанаСинчовечки,зачовекотдастанеСинБожји.Богсеочовечи,зачовекотдасеобожи.Занаслуѓето,ќебидеостварливаголематаиспасоноснатајнанаВоплотувањетоХристово,доколкусоцелотосвоебитиеповерувамевоХристаидоколкуодлучимеактивнодагоживеемеХристовиотживотвоТелотоНегово,коееСветатаПравославнаЦрква.

Возљубени духовни чеда на Повардарската епархија!

Вогодинаташтоизминувание,какоПовардарскаЕпархијана

МПЦимавмеповеќепричинизарадостиблагодарењеконБога.Годинава,запрвпат,светиотвеликомаченикПантелејмониофицијалностаназаштитникнаградотВелес.Истотака,наповеќеместа,воситеАрхиерејскинамесништвапоставивмекамен-темелницизапочетокнаградбанановииосветивмеповеќецрквиипомошницрковнипростории.Истотака,продолживмесореновирањеилиградбананеколкуманастирскикомплекси,потоајаинтензивиравмеизградбатанановатавеличественацрквавоцентаротнаВелес,посветенанасемакедонскитеучителиипросветителиСветитебраќаКирилиМетодиј,иконечно,нанашеогромнозадоволство,јапочнавмеиизградбатанановатавеличественацрквавоградотКавадарци,посветенанасветатапреподобнаПетка,којавоблискаиднина,сигурноќебидеместозадуховноикултурновоздигнувањеинапредувањенаправославнитевернициодовојмакедонскирегион.ПовардарскатаЕпархија,заедно


4

соХуманитарнатаорганизација„Ѓаконија“,соБожјапомошизакрила,исеразбирасонесебичнотопомагањенаповеќеблагочестивихристијани,прекунивнитедонацииидарувања,континуираногиодржувашеЦрковно-народнитекујнивоВелесиСкопје,каде,секојдневносенахрануваастотицинашисиромашнибраќаисестри.Вогодинаташтопретстои,очекувамедабидатпуштенивоупотребаиреосветеницрквите„СветаБогородица“и„СветаПетка“воВелес,коисигурноќебидатместата,кадеВелешаниќеможедагиостваруваатсвоитедуховнипотреби.Повардарскатаепархија,истотака,иоваагодинапредаденоработешевопогледнаиздавачкатадејност,задржувајќигоконтинуитетотнасвоитередовниипериодичнивесници,списанијаикнигисоизвонреднадуховнасодржина.

Накрајот,возљубени наши духовни чеда,бисакал,како

вашдуховенпастир,давипосакамвомир,љубов,радостимеѓусебноразбирањедагипрославитеБожикнитепразници.Веповикувампрекуовиевечнидоблестиданапредувамесложнокакомакедонскинарод.Дасевежбамевоверата,љубовта,надежтаипобожностаидагиприфатименивкакоосновникритериумивонашиотживот.Врзоснованаовиедоблестисèвоживототдаградиме,заклучувамеипроверуваме.ПостојанодасеугледуваменавечниотБогомладенец,народениотодПресветаДеваМарија.Дабегамеодгревот,данепрестојувамевонего.ДасеуподобуваменаХриставосè.Патакапрочистениипреобразенидавоскликнемезаедносоангелите:„СлаваМунаБогавовисочините,аназемјатамиримеѓулуѓетодобраволја“.Сопросветенасовестичистосрцеоддлабочинатананашатадушадаможемедаречеме:„Радувајсевселено,заштоХристоссероди!“

Навистинасероди!

Митрополит Повардарски†Агатангел (Станковски)

На Божик, 2010/2011 лето Господово

5

На3.X2010година,напразникотСоборнаситемакедонскисветители,сеодржапеттиотпоредСемакедонскицрковно-народенсобор.Неговото

БлаженствоАрхиепископотОхридскииМакедонскиг.г.СтефанзаедносочленовитенаСветиотaрхиерејскисиноднаМакедонскатаПравославнаЦрква–ОхридскаАрхиепископија,НивнитеВисокопреосвештенства,МитрополитотПреспанско–ПелагонискииадминистраторАвстралиско-новозеландскиг.Петар,МитрополитотДебарско–кичевскиг.Тимотеј,МитрополитотПовардарскиг.Агатангел,МитрополитотАмериканско–канадскиг.МетодијинадлежниотМитрополитБрегалничкиг.Иларион,восослужениенаархимандритНектариј,игуменотДамаскинисвештенициодМПЦидијаспората,отслужиСветаАрхиерјскаЛитургијавоцркватапосветенанаУспениетонаПресветаБогородицавоштипскоНовоСело.

Оваагодина,организаторнаоваатрадиционалнасредбанаправославнитевернициодМакедонијаидијаспоратабешеБрегалничкатаепархија.НадлежниотМитрополитБрегалничкиг.Иларион,ИмсезаблагодаринаПоглаваротнаМПЦ-ОАг.г.СтефаничленовитенаМПЦ-ОАштозедоаучествовопрославувањетоиодржувањетонаСемакедонскиотправославенсобор,аМитрополитотПовардарскиг.АгатангелобјавидекаиднатагодинаСемакедонскиотправославенсоборќесеодрживоПолошко–кумановскатаепархија.НапрославатакојапеттагодинапоредсеодржуваприсуствувааголембројправославеннарододцелаМакедонија.

НакрајотодсветатаЛитургија,своеизлањеимашеѓаконотТониПетрушевскиодСветиНиколенатемаСветоста на Светите.


6

Светоста на Светите

СлавејќигопразникотнаситемакедонскисветителикоиодМакедонијаизгреајакаконезгасливисветилаивосекојчинисоразличенподвигнаБогасеуподобија,говеличамеТриипостасниотБогкојнивгипросветиигиосвети.Денессоборотоднебеснитезастапницинамакедонскатаземја,стоипредБогасомолитва,дајаизбавиодискушенијатаидагиутешисвоитевернилуѓе.

Соборотнасветитеможедасенареченоваиживаскала,начијврвсенаоѓаБогочовекотИсусХристос.Тоае–скалачиискалиласеновиотпатконСветилиштетокоеХристосгоотвориниззавесата,односнопрекуСвоетотело(Евр.10,19-20).ТоаескалатанакојасесретнуваатБогичовекот,скалапокојачовекотсеискачуваконБога,ноиБогслегувакончовекот.ЧовекотгооставасветотитргнуваконвисочинитенаДухот,аБогодгорејаиспраќасвојатаблагодат,сокојагоодржуваиутврдувасветот,осветувајќиго.Засветостатребадаговоратсветите.Акопак,веќенештопрераскажувамезасветоста,можебиенајпригоднодасезапочнесолитургискотоисповедањенасветоста:„Еденесвет,еденеГосподИсусХристос“.

ИзворотнасветостаевонадумнитетајнинаБожјотобитие.СветоставопрвозначењееличносвојствонаБога,КојединственесветСамиотпо

Себе.ГосподИсусХристосСебесисепринесекакожртва,законечнодабидеосветенчовековиотрод.ВоСветотоЕвангелиесезапишаниХристовитезборови:„ЗанивсеосветувамСебеси,задабидатитиеосветенивовистината“(Јн.17,19).

ЗасветостанахристијанитеособенојаснопишувасветиотапостолПавлевосвоитеПосланијата,коичестогиадресирадо„повиканитесвети“,„доситесвети“,„досветитевоХристосИсус“,„досветитеивернибраќавоИсусаХриста“.Споредапостолот,светостаистовременоепочетокнахристијанскиотживотинеговацел.

СветостанапочетокјадобивамесоблагодаттанаСветотоКрштение,акакоцел–светостагопретпоставуваличниотхристијанскиподвигнаосветувањето.

Предпрвиотгревопад,ситесклоностиначовекотбиледобри,слободниодмеѓусебнапротивречност,безконтрадикторниимпулси.СтраститегоформираатпрвиотѕидштосеиспречилмеѓучовекотиБог.Зарадитоа,токмуслободатаодстраститеезачекорувањеконсветоста.Ѕидотодстрастите,т.е.одситепристрасностикоинèпоробуваат,морадабидеурнат,заповторнодасестекнесветоста.ВоПосланиетодоЕфесјаните,апостолотПавлекаконајважназадачанапастиритенаЦркватагопоставува:„усовршувањетонасветите“(Ефес.4,12).Притоатојупотребуваедензбор,καταρτισμός,зборкојозначуваприведувањенанештовонеговатаприродна,функционалнасостојба.Навистина,захристијанитесветостаеприроднасостојба.Човекотживеевоскладсоприроднотодејствувањенасвоетобитиесамотогаш,когаодговаранаслободниотдарнаБожјатаљубов.БогготворичовекотспоредСвојотобразиподобиетокму„задагиумножипримачитенасвоетодобротворство“.Акоганекојсезатворавозагушливататемнинанаегоизмот,тогашвосвојоточајтешкосфаќадека:„Постоисамоеднатага,тагаташтонесумсвет“.

Значи,светостаодеднастранаекарактеристиканацелатахристијанскаЦрква,т.е.налуѓетоштогоизбралеживототсоХристаивоХриста,аоддругастрана,секојхристијанинморадастанесвет,дасеосветувавотекотнацелиотживот.Немадругавреднацел,нитудругапричиназаживеење,освен–светоста.

Зажал,светостастанувасèповеќенезнајнаитуѓазасовремениотчовек,затоаштоживеемевосветнаобезсветување.Создавањетонасвет

7

чијбелегесамозадоволството,падурииароганцијата,еслабостанаевропскотохристијанство,коестанапремногурационално,егоцентричноисамодоволно.

Задајаоткриемеипознаемесветоста,прватадобродетелштотребаповторнодајаоткриемеилистекнемее–смирението.Вотекотнадолгатаевропскаисторија,повикотзапомошупатенодМакедонецотвовизијатанасветиапостолПавлеречисисосемаезаборавен.Онаштоевропскотохристијанствогоизгубилое–длабокатасмисланамолењетозапомош.Ниезатаапомошморадамолимеонакасмирено,какоштотоагоправелчовекотвовидениетонасв.ап.Павле.

Смирениетоепрватадобродетелодскалатанасветоста,накојасеѕидацелатаградбанасовршенствотонасветите.Безсмирениетовоопштонееможенниправилендуховенживот,пасекаконевозможноеистекнувањенакаквибилобогоподобнисвојства.

СитесветисесметалесебесинедостојнизаБога.Но,достоинствотонасветитеетокмувонивнотосмирение.Смирението,иликакоштосевеливоЕвангелието„сиромаштијатанадухот“(Мат.5,3),еприроденизразнасогледувањетонасвојотпад,насвојатагревовност.ТоасогледувањенасвојотгревенајголемиотдарБожјиипретходипреддругитеБожјидарови.

ПрвосоздадениотчовекгиимашеситеБожјидарови,номунедостасувашесмирениеизатоаотпаднаодБога.Самосмирениетокоепроизлегуваод

познавањетонавистинатазасебе,одсвестадекапропаѓамебезопштењетосоБога,самотоаитаквосмирение–создавацврстадуховнаосновазапримањетонаБогакакоединственизворнаживототинасекоедобро.Смирениетонèоградуваодискушениетосоидеалотнаденешнатацивилизација–дасебидебогбезБога.

Ситесветинасмирениетомупридавалеисклучителнозначењеисоособенадлабочинаисилајапројавилеоваадобродетел.Сосмирениетотиепокажалекојеутврдениоттемелнат.н.„непаѓачкасостојба“наживотот.

Акоскалатанадобродетелитепочнувасосмирението,таасеовенчувасо


8

онаадобродетелкојаенајголемаодситенив(1.Кор.13,13)исокојасеименуваСамиотБог(1.Јн.4,6)–сољубовта.Самоправославниотсветителимачиста,духовнаљубов.Љубовтанасветитенееобичнодушевночувство,тукуепоследицаидародСветиотДухзарадиисполнувањетонаБожјитезаповеди.АпостолПавлепишува:„БожјатаљубовеизлеанавонашитесрцапрекуСветиотДухкојниедаден“(Рим.5,5).Ситедругисвојстванановиотчовек(радоста,мирот,долготрпението,добрината,милосрдието…(Гал.5,22идр.)сесамосоставниделовинаљубовта.Добродетелитенејаисцрпуваатљубовта,какоштониљубовтанесесведувананекојадобродетел.Духовнатаљубов–агапи,каковрвнаинајвисокадобродетелееднаобединувачкаврскакоја„сврзувасèвосовршенството“(Кол.3,14).Светитенајмногуодсèдруго,сепрославилесољубовта.Сонеагипокажаленевидливотовеличие,убавинаидобринанабожественитеветувањазачовекот.Светиотчовекнеможедасеопфативоникаковописилипортрет,ноаконештоможедасекажезанеговонајкраткизборови,тогашзаправославниотсветителќеречемедекатојечовекштовистинскиљуби.Светиотчовексакасекојоднасдасеспаси.Тојнебараоднасништо.Тојнеочекуваоднасникаквопризнание.Но,токмузарадитоа,ниесмемублагодарнинасветиотинесакамедасеодвоимеоднего.Светиотчовекнèосвојувасонеговотоненаметливоприсуство.Благодарностаинаградатаоднасзасветителотсесостојатвотоа,ниедасепронајдемесебеси,иниедастанемесвети.Светителотнепосакува(какоштосакачовекотнаовојсвет)дастанемеследбеницинанеговатапартија,нитудабидемечленовинанеговотоздружение.Единственоштосакатоје–ниедагопронајдемесвојотпатвоИсусаХриста.

СоединувањетонасветителитесоБогаимаогромнипоследицизачовекот.Духовнотоискуствонасветитекоисеочигледниинеспорнисведоциза

исполнувањетонаБожјитеветувањаначовекот,безусловно,можедапослужикакодоверливобразеципример.Зборот„канонизација“буквалноизначидасепоставинекојзапример,заправило.Чинотнаканонизирањенасветителнеепроизведувањенасветители.Сопроцесотнаканонизирањенесеправатсветители,тукуЦркватасведочизаблискостасоБоганатиеБожјислугиипријателииимсемоликаконасвоипокровителиизастапниципредБога.ПравославнатаЦрквагипочитуваправедницитенекакосамостојнибогови,тукукаковернислуги,угоднициипријателинаБога.Светиотчовек–неебезгрешенчовек,тојечовекштосопокајниеѝовозможуванаблагодаттадагоочистуваидагоосветува.Затоа,светителинесеситедобрилуѓе,тукуониекоиучествуваатвоБожјатаблагодат.ПримарниотиодлучувачкиелементенивнотопсихофизичкосоединувањесоБога.ЦелатачестштоимјавоздаваменасветитесеоднесуванаБожјотовеличество,КомутиеМуслужеленаземјата.

Собогослужбитекоигипишувавонивначест,ЦркватагифалинивнитеподвизииделакоигинаправилесопомошнаБожјатаблагодативославанаБога.ВоПравославиетоеприфатеносветитепринивнитеканонизациизапочитувањедасеприбројуваатвонеколкукатегории:

ПрвоеПресветаБогородица,КојатребадајапочитувамекаковистинскаБожјаМајка.ПотоаепророкотЈован,коготребадагопочитуваме–какопретечаикрстителГосподов.Потоагипочитувамеапостолите–какобраќаГосподовииочевидциислужителинаНеговитестрадања.Следнотребадагипочитувамесветитемаченици,коисеХристовивојнициштојаиспилеНеговатачаша,гопримилекрштениетонаНеговатаживотворнасмртистаналепричесницивострадањатаивославатанаХристос.Уштегипочитувамепреподобнитеотци–монасикоисеподвизувалеводолгогодишнатаимакотрпнамаченичкаборбанасовеста.ИнакрајтребадагипочитувамеиониеодпредХристовотовочовечување,односностарозаветнитепророци,патријарси,праведницикоигопредвестијаГосподовотодоаѓање.

9

Критериумитезасветостанесеетички,нисоцијални,нипсихолошки,тукусепредсè–црковно-богословскикритериуми.ЕрусалимскиотПатријарх

Нектаријпишувазатиеуслови:„Тринештасепризнаваатзасведоштвазавистинскасветостволуѓето:1)беспрекорнаправославнавера;2)извршувањенаситедоб-родетелисоопстојувањевовератадуридокрв,и,накрај,3)пројавувањеодБогананатприроднизнациичуда.А,бидејќивонашевременекоинесовеснилуѓегифалсификуваатчудатаиизмислуваатдобродетели,какодоказзасветостасепризнаваинегнилежностанамоштитеилиблагомирисотнакоските“.

СветостанаГосподИсусХристосеизворнасветостанаЦрквата.СветостаесуштинатанаЦрквата.„Акоесветквасецот–(светое)итестото;акоесветкоренот(Христос)–(светисе)игранкитесе(христијаните)“(Рим.11,11-16).Цркватаникогашнеосиромашувасосветилуѓе,иакотиенајчестонемусепознатинасветот.ЗлатниотпојасодсветиимињапродолжувадасеткаевоправославнитепомесниЦрквидоденес.

ВоМакедонскатаПравославнаЦрква,какоавтентичнапродолжителканаапостолскотоблагодатнопреданиеирамнапосветостаиблагодатасодругитеправославнипомесниЦркви,започнатаепроцедуразаканонизацијананеколкуопшто-почитуваниподвижници.МеѓуохристовенителичностикоисепредложенинаСинодскатаКомисијазаКанонизацијаеииметонасветиотстарецГаврилепископВелички.ТојкакокриннесвенливпроцветавоБрегалничкатаепархијанаМакедонскатаПравославнаЦрква.

Штипјанецоткојпрвобешепознаткакоодличенуметник,седокажаиво„уметностанадуметностите”–какоштосветитеотцијанарекуваатмолитвата.Скулпторотнакаменистатуи,соостармонашкиподвигјасногоиздлетаиговообличиХристовиотпечатвосвојатадуша.Блискуевреметокогапризнатиотучилиштенпедагог,ќебидеобјавенизасигурендуховенпедагог,когоќегочествувамеимолимесопосебнабогослужба,заданипомагаиданèводипопатотконНебеснотоЦарство.Носителотнадржавенорден„заслугизанарод“,когастаналмонахситезаслугигипринелпредБогакакобожјиодбожјитеизатоасегакаконебожителсезастапувазасвојотнарод,засвоитечедакоисоверапристапуваатдонеговиотлесновскигроб.

Годишниотспоменнасветитесродницинашипразнувајќиго,дасепокажемекаконивнидостојниследбеници.Заштотиенавистинаниз

ситеГосподовиблаженствапоминаа:осиромашувајќисодухот—сезбогатија,кроткистанувајќи—земјатанакроткитејанаследија,плачејќи—сеутешија,огладнувајќизаправедност—сенаситија,имаамилост—ипомилуванибеа,гоочистијасрцето—иБогаколкуштоможеагогледаа,миртворејќи—сеудостоијазабожественотопосинување,гонетиимаченинаправдаизарадиблагочестието—наНебесатасегасевеселатисерадуваатисрдечногомолатГосподадајапомилуванашатататковина.Амин.


10

СитевистининаПравославиетосеизведуваатодеднавистинаисе

сведуваатнаеднавистина,безграничнаивечна.ТаавистинаеБогочовекотХристос.Ако до крајот ја проживеете било којавистинанаПравославието,ќеморатедагопронајдетенејзинотосрце –БогочовекотХристос. Всушност, сите вистини наПравославието не се ништо друго, тукуразни варијанти на едната Вистина:Богочовекот Христос. Православието еПравославиенаБогочовекот.Исоништодруго и со никој друг. Оттука е второтоиме на Православието – Богочовештво.Вонегоништонееспоредчовекотиодчовекот, туку сè доаѓа од Богочовекоти се случува според Богочовекот. А тоазначи: основната, вечна вистина наживотот и светот човекот ја доживува исознава само со помош на Богочовекот,воБогочовекот.Уштенешто:потполнатавистиназачовекот,зацелтаисмислатананеговотопостоење,човекотјадознаваединственопрекуБогочовекот.БезНегоинадвородНегонемавистинскичовек,затоашточовекотевистинскичовексамосоБогочовекотивоБогочовекот.Надвород Него се претвора во привидение, вострашило,ибесмислица.Инаместочовеквиенаоѓатеотпадоциодчовек,извадоциод човек, парчиња од човек. Оттука ивистинското човештво е единствено вобогочовештвото.Инемадругоподнебото.

Зошто Богочовекот е основнавистина на Православието? Затоа штоги решил сите прашања кои го мачат игризаат духот човечки: прашањето наживототисмртта,прашањетозадобротоизлото,прашањетозавистинатаилагата,прашањето за љубовта и омразата,прашањетозаправдатаинеправдата.Соедензбор:прашањето зачовекотиБог.Зошто Богочовекот е основна вистина

на Православието? Затоа што со својотземскиживотнајочигледнопокажалдекаОневоплотена,очовечена,олицетворенавечна Вистина, вечна Правда, вечнаЉубов, вечна Радост, вечна Сила:Севистина,Сеправда,Сељубов,Серадост,Сесила.СитебожественисовршенстваОнгисимналоднеботоназемјата.Инесамоштојасимнал,тукуинаснèнаучил,инидалблагодатнисилидагипретворамевосвојживот,восвоимисли,восвоичуства,восвоидела.Оттукаеинашиотпозив:дагивоплотимевосебе,ивосветотоколусебе.

Погледнете ги најдобрите меѓунајдобрите во родот човечки.

Во сите нив Богочовекот е тоа што енајдобро, и најглавно, и највечно. Затоашто Он е – светост на светителите,мачеништво на мачениците, праведностна праведниците, апостолство наапостолите, добрина на добрите,милосрдност на милосрдните, љубов наоние кои љубат. Зошто Богочовекот есèи сештовоПравославието? ЗатоаштоОн,какоЕденодСветаТроица,воплотенСин Божји, незаменлив и како Бог, икакоУтешител,икакоЗаштитник,икакоУчител, и како Спасител. Измачен одземската трагика, човекот единственово Него, семилостивиот Господ Исус,наоѓа: Бог Кој може вистински да гоосмислистрадањето,УтешителКојможевистински да утеши во секоја неволја итага, Заштитник Кој може вистински дазаштитиодсекоезло,СпасителКојможевистински да спаси од смртта и гревот,Учител Кој може вистински да научи навечнаВистинаиПравда.

Богочовекот е сè и сешто воПравославието, затоа што безмерно говозвеличил човекот: го воздигнал доБога, го направил бог благодат. И тоа

Основна Вистина на Православието – Богочовекот

СветиЈустинЌелиски

11

го остварил непотценувајќи го човекотна сметка на Бога, туку исполнувајќи гочовекотсоситебожественисовршенства.Како никој, Богочовекот го прославилчовекот:мударувалвеченЖивот,вечнаВистина, вечна Љубов, вечна Правда,вечна Радост, вечно Добро, вечноБлаженство.ИчовекотпрекуБогочовекотстанабожественовеличие.

Сè додека основна вистина наПравославието е Богочовекот,

дотогаш основна вистина на секоеинославие е човекот, или делови нанеговото битие: разум, волја, сетила,душа, тело, материја. Никаде го немаинтегралниот човек во инославието;сиот е разбиен во атоми, на делчиња.И тоа сето во слава на величинатачовекова.Но,колкуштоимабесмислици„уметност заради уметност“, толку имабесмислиции„човекзарадичовека“.Тојпат води во најжалниот пандемониум,каде врвен идол е човекот. А никаденема пожален идол од него. ПочетнавистинанаПравославиетое: човекотнее заради човекот, туку заради Бог. Илипопотполно: заради Богочовекот. Затоание во името на човекот остануваме соБогочовекот.ВоНегоединственоеможнаразумноста на човечкото битие, воНегое единствено можно оправданието начовечкото постоење. Во таа вистина сесобираатситетајнинанеботоиземјата,сите вредности на сите светови за коичовек може да мисли, сите радости на

сите совршенства кои човек може да гипостигне. Посредно и непосредно, воПравославиетоБогочовекотесè,ивоНеготогашичовекот,авоинославиетоесамоголиот човек. Всушност, Православиетои не е друго, освен чудесната ЛичностнаБогочовекотХристос,продолженанизсите векови, продолжена како Црква.Православиетоимасвојпечатисвојзнакпокојсераспознава.ТоаесветлиотликнаБогочовекотИсус.Сèштотојликгонема,нееправославно.СèштонемабогочовечкаПравда, Вистина, Љубов, Вечност, не еправославно. Сèшто сака БогочовечкотоЕвангелие да го оствари во овој свет сометодите на овој свет и со методите нацарствотонаовојсвет,нееправославно,тукузначиробувањенатретотоѓаволскоискушение. Да се биде православензначи: да се има постојано Богочовекотво душата, да се живее со Него, да семислипрекуНего,дасечувствувапрекуНего,дасеработипрекуНего.Содругизборови: да се биде православен значида се биде христоносец и духоносец.ТоачовекотгопостигнувакогавотелотоХристово–Црквата,целосносвоетобитиеќе го исполни со Богочовекот Христосод врвот до дното. Затоа православниотчовек е постојано распнат со молитвипомеѓу земјата и небото, како виножитокоеговрзуваврвотнанеботосопоноротназемјата.Идодекасотелотомолитвеноодипотажниотземјенмравјалник,тојсодушата пребива горе каде што Христос


12

седиоддеснатастрананаБога,затоаштонеговиотживотесокриенсоХристосвоБога(Колос.3,1-3).

Богочовекотеосканаситесветови:одатомскиотдохерувимскиот.Сеоткинелиоднеабилокоесуштество,севтерувавоужас,вомаки,вострадања.СеоткиналЛуцифери – станалСатана; сеоткиналеангелите–станалеѓаволи;сеоткиналвомногунештаичовекотистаналнечовек.Сеоткинелиоднеабилокоесоздание,неизбежно се запаѓа во хаос и тага. Акоганародот,какоцелина,ќесеодречеодБогочовекот,тогашнеговатаисторијасе претвора во патување низ пеколот инеговитестравотии.

Богочовекот не е само основнавистина на Православието, туку и силаи семоќ на Православието, затоа штоединствено Он го спасува човекот одсмртта,гревотиѓаволот.Тоаникогашнеможел,инеможе,нитупакнекогашќеможедагонаправичовек,билокојчовек,ниту човештвото како целина. Поразоте секогаш крај на човековата борба сосмртта,гревотиѓаволот,аконе јаводи

Богочовекот.СамосоБогочовекотХристосчовекотјасовладуваисмртта,игревот,иѓаволот.Оттукаесмислатаначовекот:дасеисполнисоБогочовекот,вотелотоНегово – Црквата Православна, да сепреобрази преку Него низ благодатнитеподвизи, да се укрепи преку Него сосилата на СветиотДух, да се обесмрти,да се обожи, да се обогочовечи. Тоае смислата, вистинската смисла нацелиот човечки род. Тоа е и радоста,единствената радост во овој свет набезмернатагаиотровнагорчина.

Православието е Православиесо Богочовекот. И ние православните,исповедајќиГоБогочовекот,посреднојаисповедаме христоликоста на човекот,божественото потекло на човекот,божествената возвишеност на човекот,а со тоа и божествената вредност инеприкосновеностначовечкаталичност.Всушност,борбатазаБогочовекотеборбаза човекот.Нехуманистите, тукулуѓетоод православната богочовечка вера иживот се борат за вистинскиот човек,човекотбоголикихристолик.

Превододсрпскијазик:СнежанаКолевска,дипл.Теолог

Насловнаизворникот:Пастирскиглас,

год.I,број1,Крагујевац,1937

13

Христијанинотникогашнеесам,затоаштовоЦрквасенаоѓамеѓусвоитебраќаисестри.Нееможнодасебидехристијанин,апритоаданесеоди

воЦрква.Грешатиселажатсебесиаидругителуѓе,ониекоивелат:,,Богмиево

душата,најважноедасебидедобарчовек.Зоштомисепотребниситетиеритуали,зоштоепотребнодасемолименаБог,когаОнионаказнаесè?Зоштоепотребнодасемолименасветителите,коганенисепотребнипосредницимеѓунасиБог?“ПостоиголемагрупаналуѓекоисебесисесметаатзавернициипритоанаоѓаатголембројнапричинисамоданеодатвоЦрква.

ИмањетонаБогвосебеенедоволнозадасестанехристијанин,уштеповеќешто,многуодтиелуѓе,коисметаатдекаБогимеводушата,всушностГонемаатБогаводушата.ДагоимашБогводушата–тоазначипостојанодамислишнаНегоипостојанодагонасочувашсвојотживотконНего,постојанодаМусеобраќашпрекумолитваицрковнитетаинства.НатојначиннееможнодаГоносишБогводушатасвоја,аданебидешвоЦрквата.

РЕЛИГИЈА ЗА ЛУЃЕ СО СИЛЕН ДУХ

Христијанствотоерелигијазалуѓесојакдух.Нотоанезначидекаслабиотчовекнеможедасепронајдевохристијанскатавера.Цркватаеотворена

засекого:вонеаимаместоизаправедникизагрешник,забогатизасиромав,заздравизаболен,засиленизаслаб.Цркватамудаваможностнаслабиотдастекнедуховнасила,дастекнедуховнаенергија,анаболниотчовекаконесеизлечиодтелеснатаболест,восекојслучајданајдесилавосебетрпеливодајаподнесеболестаисонадежнабожественотомилосрдие.Цркватамупомаганасекогодагиподнесеискушенијата,незгодитеиневолјитекоигоснаоѓаат.

Цркватае,какоштовелатсветитеОтци,духовнолекувалиште–местокадешточовекдоаѓазарадиисцелување,предсèисцелувањеодгрешниотначиннаживотигрешнитенавики.МеѓутоаЦркватаеиучилиштекоеенезаменливозачовекот,коенеможедасезаменисоникаквикниги,соникаквинаучнидисциплини,затоаштоЦркватаеучилиштезадуховниотживот.ТоаучилиштемупомаганачовекотправилнодагиизградуванесамосвоитезаемниодносисоБог,тукуидаградизаемниодносисосветотисолуѓетокоигоопкружуваат.Токмупорадитоа,ЦркватаеизворнадуховнасилаиЦркватаможеданаправиодслаб,човексосилендух.

НаоѓањенасмислатазаживотДенесмногумладилуѓестрадаатнебидејќинемаатдоволнопари,забаваили

некаквиматеријалнивредности,тукубидејќиимнедостасувасмислатазаживот:имаатсè,нонезнаатзоштоживеат.Тојвнатрешенконфликткајмногуодмладитедоведувадоконзумирањенанаркотици,алкохол,неприроденначиннаживот,итоаепричинанесамозапредвременасмрт,тукуизасамоубиства.

ХРИСТИЈАНИНОТ НИКОГАШ НЕ Е САМ МитрополитИларион(Алфеев)


14

Бесцелно,безникаквасмисла,лишеноодБог,лишеноодвисокасмисла,атоазначииодвисокивредности–етешто,какоконечензаклучок

предложувабезбожниотсекуларенсвет.Денеспотрошувачкотоопштествогиобезбедуваситеможностизазадоволувањенаматеријалнитепотребикајмладиотчовек.Земањеодживототсè-такваеидеологијатанапотрошувачкотоопштество.Какоповеќедазаработиш,дастекнешпари,успех,напредоквокариерата-сеидеаликоиимсенудатмеѓудругитеинамладителуѓе.Данесеодрекувашодништо,данесеограничуваш,дасезабавуваш,дасенасладувашодживотот,затоаштотојекратокинемадазабележишкогамладостапоминала:евејаидеологијатаспоредкојаживеатмногумладилуѓе.Ниеправославнитехристијанисмедолжнидаимпомогнеменатиелуѓедасфатат,деканевозможноечовекотдајанајдесмислатазаживот,акотојцелатасвојаскаланадуховно-природнивредностијаиманасоченоисклучивоконтрошење,успех,кариера,надостигнувањеназемскасреќаизабава.

Ниесмедолжни,цврстоуверени,воштоесмислатананашиотсопственживот,даимпомогнемеидругителуѓедаживеатсоодреденацел,којаморадабидедуховноусовршување,тасекојоднасдастанеподобар,паоколунас,какоштовелешепреподобенСерафимСаровски,дасеспасатилјадницилуѓе.

МладиотхристијанинеповикандабидемисионерКакваеодговорностанамладиотхристијанинвосовремениовсвет?Секој

христијанинеповикандабидемисионериапостол–младистар,здравиболен,образованинеобразован.Номладиотчовек,бидејќиимауштемногусилаиенергијакојанееискористенананепотребниработи,можедадонесепосебнакористзасамиотсебеизадругите,акосериозногосфатилсвојотхристијанскипризив.

Младиотчовекденескаеопкруженсомногусоблазниитааидеологијакојавладеесосовремениотсвет,оставамногумалкупросторзадуховенразвојналичноста,затоа,човекотдагивоплотихристијанскитеидеаливоживотот.

Дасебидесолназемјатаисветлинанасветот,требадасеимасиленприроденивнатрешенстожер,атоанеможедасепостигнесомеханичкоодрекувањеоднешто.

Превододсрпскијазик:ЈаковИлковски,дипл.инженерпобиологијаНасловнаизворникот:МитрополитИларион(Алфејев),„Хришћанинникаданијесам“

15

Христијанството - тоа е религија наљубовта. Богму се откриваСебесинасветот како љубов. Христијанството – тоа е жртвена љубов. Овде Бог го

утврдува принципот на вечно постоење какољубов, со тоашто Самиот Себеси сепринесуванажртва.Оваатајна–распнувањетонаБогзарадичовекот–гидоведуваладо вчудовиденост, стравопочит и трепет оние, пред кои се откривала бездната наБожественатаЉубов-бескрајнакакосамотопостоење.

СветиотапостолЈованБогословвоЕвангелиетомугооткриванасветотновотоиме на Бога: тоа име е Љубов. Господ во последната беседа на учениците имзаповедалдасељубатеднисодруги.Дасепребивавољубовта,значидасепребивавоБога.ЉубовтаетаинственмечкојХристовитеученицигиодделуваодученицитенадемоните.Љубовтаенебесниотоган,штоХристосгодонелназемјата,тојогантребада гопреобразичовекот.Безогнотнаљубовта,душатаначовекотостанувакакостудентруп.СветиотапостолЈованБогословнакрајотнанеговиотземенживотпостојаногиповторувашезборовите:„Деца,љубетесееднисодруги–вотоаесè“.

Христијанството го победило светот сољубов: ако еможно така да се каже,срцетонапаганскиотсветбилозаробеноипокоренососилатаиубавинатанаљубовта.Паганскиот свет преку допирот со христијанството почувствувал, дека љубовта есветлинаиживот.Додекавосрцатанахристијанитегорелесољубов,Цркватабилапобедник.Вовремињатананајжестокипрогони,таасвоитегонителигипобедуваласољубов,откривајќиимјаголеминатаитајнатанахристијанството.

Критериумнанашатавераељубовта.Вистинскатаверасепројавувасебесинизљубовимилосрдие,коеетолкунеразделивооднеа,какотоплинатаисветлинатаодогнот.Когавератасегуби,тогашнадежтазгаснуваиљубовтаисчезнува.Затоаониекоинемаатљубовимислатдекасехристијани-селажатсебеси.Нивнатавераеилузорна.ТиесесметаатсебесизаследбенициХристови,агонемаатглавното–ДухотХристов.

ПаганскиотсветнеиздржалпредсилатанаљубовтаХристова.Но,когапочнаданедостасувавосрцатаналуѓето,тогашпаганскиотсветкакоповторнодаоживеа.ИнесамоштосенафрласогонењенаЦрквата,каковопрвитевекови,тукупроникнувавосаматасвестнахристијаните,гоизвртуваучењетоХристово,гоправихристијанствотосамоформа-дрво,накоеимасèпомалкуипомалкуплодови.

Одштоисчезнахристијанскатаљубов?Почетокнадуховниотпадинеговкраје-гордоста.Но,гордостаеразличнаиразновидна.Гордостамусеприближуванасамотодобро–какосмртоноснамов,којагообвивастеблотонадрвото,хранејќисесонеговитесокови,агосушисамиоткорен.Гордостараѓаегоизамиегоцентризам–изопаченаљубовначовекотконсамиотсебеси.Гордоставорелигијатадобиваформанарационализамиекстатичност.Гордостараѓаверавосвојотум,каковоуниверзаленинструментнапознанието,којсепројавувасебесинизпостојанотореформаторство.Гордостаможедасепројавиворушењетонаструктурите-какоанархизамиобратно,

Зошто христијаните ја губат љубовта?


16

во централизација на структурите - како империјализам и диктатура. Губењето наљубовта се манифестира во душевното студенило и рамнодушност кон луѓето, вопревознесувањетоинасилствотоврздругите.

Горделивиотгледаналуѓетокаконасредствазапостигнувањенасвоитецели-предсèнасвоитестрасти;човекотсамиотпосебезанегојагубисвојатавредност.Гордостараѓатиранииробови.Гордостагиразделуваигиотуѓувалуѓетоедниоддруги.Нагордиотмусечинидекасветотесоздадензанего,декаетојнекојцентар,околукојтребадаседвижатдругителуѓе,какопланетиоколуѕвездите.

Христијанскосемејство -тоаеактивнаљубовкојарастевослужењееднинадруги.Сегасекојчленнасемејствотосакадамуслужатнему,исемејствотостануваневидливополезапостојанаборбазавластипрвенство.Горделивиотсакададобиеповеќе од она што го нуди, и се навредува кога другите не го сфаќаат неговотоумислено првенство. Затоа толку катастрофално се распаѓаат семејствата, какостакленсадкојподударитеначеканотсекршинамалипарчиња,оставајќизадсебесамоостатоци.

Човекнесерадуваначовека.Роднинитененаоѓаатвремедасевидатеднисодруги.Христијанинотгипречекувахристијанскитепразницибездуховна

радост,речисикакодаисполнувадолжност.Сечинидекасетаземјаепокриенасосива,непроѕирнамагла.

Безљубов,човечкатадушаумира,изатоасовременителуѓеседлабоконесреќни.Саматарелигијабезљубовстануватуѓазасрцетоинесфатливазадушата.

Воштоепричинатазагубењенаљубовта?Тојглобаленпроцес,тоаепаткондуховнасмрт,тоаенајголематакатастрофанапоследнитевремиња,особеновонашетовреме,пострашнаиодкрвавитевојниивременскинепогоди.Тоаерасчовечувањеначовекот;тојпрестанувадабиделичностисепретворасамовосуштина.Губењето

17

наљубовта,егоизмотирамнодушностаимаатголембројнапричини.Дазастанеменаеднаоднив.

Дасељубиможесамопреубавото.Безобразнотои грдотоможесамода готрпиме, но невозможно е да се љуби. Љубовта и убавината се поврзани

една со друга. Образованието на луѓето и традицијата на народот, колку и да сенесовршени,восвојатаосноваимаатда ја сочуваатубавинатаиблагородностанадушатаначовекот.Традицијата,обичаите,заедничкотомислење,високотоценењена целомудреноста, подготвеноста да се жртвува - билеформи за сочувување наљубовта.Сеганаовиетрадицииимсепотсмеваатисерушат;наморалнитесфаќањасегледакаконажелезниокови,вокоичовекотбешезаклученвоминатитевековикакороб.Восекоевремепостоелегревовиипороци,нотиебилеоценуваникакозлоиболест,коигоразјадуваатчовечкотоопштество.Сегагревотипорокотпрестаналедагизбунуваатлуѓето:другогибуни,навистина,тоаеосудатанагревот.Залуѓето,коиживеелепредпотопот,воСветотоПисмосевели:„тиебеаплот(тело)“односновонивисчезналепотребитенадухот,серазвратилечувстватанадушатаипочналовладеењетонателото:човекотсепоистоветилсебесисосвоетотело,изатоападналпонискоодситесозданија,коиживеатназемјата.

Човекотјагубиубавинатанасвојатадуша,затоатојнеевосостојбадаљуби,инегонеможедагољубат.Вотелотосевгнездуваатсамоинстинктиимрачнистрасти.Страститесеодвратни;човекотможедаимсепредава,нонеможедагисака.Затоалуѓетогубејќи јаубавината- јагубатљубовта.Лагите,измамата,демонскиотсветнадрогаиалкохол,блудотиразвратотвонајбесрамниформи,гиправатлуѓетодабидатбез-образни.Затоамеѓулуѓетосезголемувадистанцата,затоаемотивнотостуденилојаправиземјатакакогробишта,кадештоживеатживитрупови.

Вочистотатаедуховнатасветлинаирадост,авогревотипорокот-тежинаидуховнатемнина.Сакаатдајаодзематчистотатаодчовекот,даѝсепотсмеваат,дајауништат.Затоасветотзалуѓетостанатуѓипразен.Човекотнејачувствуваболкатанадругиот,несакаинеможедајазагреесотоплинатанадушатасвоја.Човекотсеплашиодсветотивнатрешносештитиодлуѓето.

Овааосаменост,свеснаинесвесна,осаменостнапустината–тоаенајстрашнотопроклетствонанашетовреме.

Превододсрпскијазик:БобанЃорѓиевски,студентнаТеологија

Насловнаизворникот:АрхимандритРафаилКарелин,Заштохришћанигубељубав?

http://www.pravoslavni-odgovor.com/


18

Постоисамоеднавистинскаљубов:љубовтанаБога

Отецот.КогаразмислувамезаБогОтецот,Којеизворнацелататааљубов,ќеоткриемедекаОнепрвиотзачетникнаљубовта.Богељубов.Предсоздавањето,постоелаљубовтаБожја,којасеизлеалапомеѓубожественителичностинаСветаТроица.Љубовтаморадаимасвојобјект.Љубовтанеможедаегзистиравоизолација.Долговремепредсоздавањетоналуѓето,љубовтанаОтецотгиималаСинотиСветиотДухкакосвоивечнољубени.ВовреметонаВоплотувањето,ОтецотпокажаљубовконСвојотСинИсусХристос,велејќи:„Ти си Мојот возљубен Син, Кој е по Мојата волја“(Марко1,11).

ГосподИсусХристосгопотврдипрвенствотовољубовтанаОтецот,когарече:„им го објавив името Твое, и ќе го известувам, та љубовта (љубовтанаНеговиотОтец) со која Ме возљуби Ти, да биде во нив, и Јас во нив” (Јован 17, 26).

Отецотнајпрвојаималљубовтакон(Својот)Син,апотоаиконСвоетосоздание: „Зашто Бог толку го возљуби светот, што Го даде Својот Единороден Син“ (Јован 3, 16).ЕденодХристовитеученицијаобјавиоваадобравест-декаОтецотезачетникнаљубовтаконнас-когарече:„Гледајте каква љубов ни дал Отецот – да се нарекуваме чеда Божји и такви да бидеме“ (1. Јн. 3, 1).

ВоСветотоПисмопишува:„Ние Го сакаме, бидејќи Он порано не

засака“ (1. Јн. 4, 19).Немапричинадасесомневаме.ЗемскитетатковциедноставноморадагоследатпримеротнаБогаОтецот,апотоа,правејќигопрвиотчекор,дагипоттикнатделатанаљубовтаконсвоитесопруги,деца,пријатели,ближни,падурииконсвоитенепријатели.

Бидејќинивнаеодговорностадајапоттикнатљубовта,абидејќитаанезависиодсубјективнитечувства,мажитесеослободениодтешкиоттоварнаисчекувањенасиленемотивеннабојпреддагонаправатпрвиотчекор.Неприфаќајќијасостојбатанапасивностинезрелосткојабигисопнувала,мажитеизбираатдајапоттикнатљубовтабезразликадалипостоиемотивнажелбазатоаилине.Дајаизбереш(љубовта)идајапоттикнештааљубовконлуѓетозначивистинскидаседејствувакакочовек.Бидејќиљубовтанавистинаепрашањенаизбор,Богможе,паинавистинаимдавазаповеднамажитедајапоттикнуваат:„Вие, мажите, сакајте ги жените свои, како што и Христос ја засака Црквата“ (Ефес. 5, 25).

Многулуѓеиженисеизненаденикогаќеслушнат

декавоСветотоПисмоимсезаповеданамажитебезусловнодагисакаатсвоитежени,додеканаженитенеимезаповеданобезусловнодагисакаатсвоитесопрузи.Кажаноимедекасопрузитесетолкусилнонасочениконљубовта,бидејќиимаатпомалаљубов,отколкужените.Тоабиможелодабидевистинакогастанувазборзамодернитеамериканскимажи,

Татковска љубов

19

новакватаанализаочигледнонејапогодувасуштинатанаБожественитезаповеди.

Заповедтазаљубовтаедаденанамажите,бидејќитие,какоинивниотнебесенОтец,битребалодасеиницијаторинаљубовтаинатојначиндајаисполнатсвојатататковскаулога.Меѓутоа,модерните,феминизиранимажисоголемамакауспеваатвотојпогледдагоследатпримеротнаОтецот.Нанекоиоднивтрагичноименепознатфактотдекатиетребадабидатзачетници,додекадругиедноставнонесакаатдабидатвознемиренисотојнапоркојбаратаквонешто.

Многумажи,всушност,фантазираатзаженикоисекогашбибилеиницијатори.Оваапринуднапотребадасебиденастранатанакојасепримаљубов,искренокажано,ееденодначинитедасепроверидалиемажотфеминизиранилинее.Акотојвосебенаоѓапотребадамусеугодуваидабидеподдржуванодсвоетосемејствоипријатели,акопостојаноизискуваодобрувањеоддругите,тојнесомненоиматешкотиидајапоттикнељубовтакондругите.Тоаеневолјанаголембројмажи.Вистинскатаљубов,љубовтакојапоттикнува,силноќејанадминепасивносташтогипарализира

мажите.

Љубов која

обврзува

Татковскатаљубовистотакаеиљубовкојаобврзува.Еденден,вотекотнаранитеседумдесеттигодини,нанепрометенпланинскипат,групаоддваесетинамладилуѓесевраќашеодпријатнопатување,коганаеден

однивнитеавтомобилимусеслучилосообраќајнанесреќа.Какорезултатодтаакатастрофа,еднаодпатничкитебешестрашноповредена.Колкуголематрагедија!Меѓутоа,онаштобилоуштепотрагичноодсаматанесреќа,етоашто,наскоропотоа,нејзиниотмаж,„христијанин“,јанапуштилсериозноповреденатажена.Неговатат.н.љубовјаизневерилвовремекоганајмногуѝтребала.Очигледноедекаона,штотојгонарекувалљубов,енемањежелбадагиподнесетешкитеденовикоиследеле.

Незнамкакодајанаречамтаапривидна„љубов“.Знам

самодекаованеељубовтакојаобврзуваисеизлеваодБогаОтецот.Неговатаљубовнèповикуваситенассèда претрпиме (1. Кор. 13, 7). Американцитекоисакаатдасеоднесувааткаковистинскимажисеобврзуваатдајаносатболкатанадругите,наместодабегаатидасекријат.Татковскатаљубовна сè се надева, сè претрпува (1. Кор. 13, 7).Овазначи,ониекоисакаатдасеоднесувааткаковистинскимажидасеобврзуваатнаверностииднина.

Веројатнонајочигледенмеѓуелементитекоинедостасуваатнаеднатипичнаљубовкајсовремениот,


20

феминизиранАмериканецеподготвеностадасеиздржисетотоа.Вистинскатаљубовесилна.Тааќеподнесетешкотии,дуриидотаамераштоќеумрезаонаштоеправедно.

Младиотсопруг,когоштогоспоменавпретходно,бешебестрашензаговорникХристоввостудентскитеинтернати.Меѓутоа,когаживотнитеоколностигопринудијананеговатаосновнабрачнаобврска,паднанаодлучувачкиотиспит.

Љубов што се ж ртвува

Другзнакзавистинскаљубов,чиештоповторностекнувањеочајноимепотребнонаАмериканците,еподготвеностадасежртвуваатзарадиправедноста.Жртва!Колкуредокзборвосовременотоопштество,ориентиранокон„себереализација!“

Мажитесекојдневносебомбардиранисобезброј

поракикоипрекумернојафалат„добродетелта“насамоугодување.Мажитесепостојанособлазнуваниодтоа,себесидасепоставатнапрвоместо.МилиониАмериканцисезанишканивоначинотнаживотвокој,всушност,секојмигоднивнотослободновремеепотрошенвотрагањенадејностисокоиќесиугодатсамитенасебеси. Одпрофесионалнитеобврскидоодморот,заедницатаимилосрднитедела,учествотоналуѓетосечиниеусловеноодобемотнаисполнување,сокојбиможеладаимвозвратисекојаодовиеактивности.„Штоќедобијамзавозврат“,епрашањекојпремногучестосепоставува.Активноститеиодносите,коинекогашпрвенственопостоелепорадиползатанадругитебрзосеотфрлаат,аконалуѓетонеимдадатзасиленочувствоналичнаисполнетост.

ВотекотнапедесетиповеќегодиниколкуштосумвоЦрквата,

забележавдекахристијанитесèповеќејаменуваатприпадноставоверскитегрупи.Чекоротконновизаеднициобичносеправизатоашто„цркватакојаенапуштена,несегрижелазамене“-небарепримарнатацелнахристијанскотобогопочитувањеибогослужењееисполнувањетоналичнитепотреби!Дуринисемејстватанесеисклучениодтааљубовконсебеси.ВисоконалистатаодпричиникоитипиченАмериканецгинаведувазадагиотфрлисопругатаидецатаеитаашто„несеизлегуваловопресретнанеговитепотреби“.

НеодлучностадагожртвувавреметоиличнотозадоволствоевоостарконтрастсодухотнапожртвуваносташтогогледамевоЖитијатанасветиитенизисторијата.Тиелуѓедоброволноприфаќалеголемижртви,бидејќитоабилоправедно.Авраамморалдагожртвувасвоетотатковство.ТојбилтолкуподготвендајаисполниволјатаБожја,дурибилиподготвендагожртвуваживототнасвојотединственсин,Исак,коготојдлабокогосакал.Мојсејгижртвувашесемејството,богатството,аисамиотпрестолегипетскизадајаизвршиБожјатаволја.Просторотнемидозволувадагиспомнамситеониекоијаприфатилеоваакрајнажртва-безбројлуѓепоМојсеј,кои,зарадиправедноста,билехрананалавовите,билерасеченинадваделаилиизгоренинаклада.Стефан,еденодпрвитеѓакони,моралдагожртвувасвојотживотзарадиХристовотоЕвангелие.ТојсенарекувапрвомаченикнаЦрквата,првиоткојумрелзасвојатавера.НизцелатаисторијанаЦрквата,мажииженигоследелепримеротнасветиСтефан,давајќигисвоитеживотизаверата.

Највозвишенпримерзаподготвеностнатакважртвае

БогОтецот.Можетелидазамислитекакосвоеволногоиспраќатесвојотединственсиндаумресомаченичка

21

смртзадагиоткупиистителуѓекоиќемузададат(такви)удари?Тоае,сепак,еднажртвакојаБогОтецотјаприфатилзарадинас.

Одисторискагледнаточка,преддаисчезнетрадиционалнатамашкостодамериканскатасцена,наподготвеностадасежртвува„зарадиправедност“сегледалокаконанештоштосеподразбиразадасебиде(вистински)човек.Типичниотстаровремскимажеподготвендагожртвувабилокојделодсвоетовремезадагонаправионаштоеправилнозанеговотосемејство.Иакоитогашпостоеловремезаодмор,терминотгодишенодморнеможелдасечуе,додекамислатазапензионирањебилацелоснонепозната.Живототначовекот,падуриинеговотослободновреме,сèдоденотнанеговатасмрт,биленасоченикононаштоенајдоброзанеговотосемејство.

Денес,„дасеимасвојсопственпростор“-многулуѓесметаат

декатоаенивнонеотуѓивоправо.Меѓутоа,акомажитесакаатдагонаправатонаштоеправилнозанивнитесемејства,тиеќемораатдабидатподготвенидасежртвуваат.Првотонештопокоеморадасепосегнееслободнотовреме.ДоколкучовекотситеслободнимоментигипоминувапредТВиливидеорекордер,одејќинанатпреварииливокафеани,какотогашможедаочекувадеканеговитедецаќестанатнештодруго,освенлицапреокупиранисосамитесебе?

Вистинскитемажизнаатдекапоминаледеновитенанивнотодетство,когаималемалкуодговорност,амногуслободновреме.Вистинскитемажиседолжнидасепосветатнаправедноста,дасежртвуваатзасвоитесопруги,децаиближни.

Љубов која обликуваЕденоднајпожртвуваните

татковцинаситевремињаеЈосиф,земниоточувнаГосподИсусХристос.

Писмотовелидекатојбил„праведен“изатоаштобилправеденбилпримеркојштомомчетоИсусможелдагоследи.

Јосиф,сосвојатаженаМарија,отишолвоЕрусалимзада

принесежртваидагопретставинивниотсин-првенецпредОтецотНебесен.ЈосифгозаштитилсвоетосемејствозаминувајќисиодВитлеемвоЕгипет,избегнувајќитаковколежнаилјаднициновороденимомчињаштобилонареденоодцаротИрод.ПодстарателствонаЈосиф,Исусизрасналкакосиленимудар-силен,затоаштотојјаизвршувалработатанататкому–столарство,имудар,затоаштонеговиотзементаткобилмударчовек,накогопочивалаБожјатаблагодат.

ЈосифсекојагодинанапразникотПасхасвоетосемејствогоноселвоЕрусалим.Истотака,Јосиф,какоиситедругитатковцикоипонекогашправатгрешки-одлучилдасевративоНазарет,безИсус.Кога,накрајотодеднодневнотопатување,Јосифсфатилштосеслучило,тојиМаријаведнашсевратилевоЕрусалим.ГонашлеИсусвохрамотиМаријамурекла:„Синко, што ни направи така? Ете, татко ти и јас се измачивме, барајќи Те“ (Лука 2, 48).

Нелитаанавистинаговорикакомајка?МаријајаспомнувазагриженостанаНеговиотземскитатко,Јосиф.Исуснаоваодговара: „Што сте Ме барале? Зар не знаете дека Јас треба да бидам во она, коешто е на Мојот Отец?“ (Лука 2, 49).Далимислелнатоа,декаодтоавремееврзансамозаСвојотНебесенОтец,нонеизаземнитеродители?Воопшто.Поовојнастан,библискиотцитатвелидекаим„бешепослушен“инапредуваше во премудроста и воздраста и во благодатта пред Бога и кај луѓето (Лука 2, 51 – 52).

ДалиИсусгоследелЈосифаилиБог?Тоазанегонебилоили-илиситуација,какоштонетребадабиде


22

низанас.Онгиследелиедниотидругиот,затоаштоИсус,следејќигопримеротнаЈосиф,морашедајаследииволјатанаНеговиотОтецНебесен.ИстотоважиизаситедецакоисакаатдагопочитуваатОтецотнанивнитетатковци.

Штокажувааттатковците?Тоабиможелодагипромени

нивнитеживоти,особенонивнитеодносисодецата.Причинатазоштомладителуѓегиследатидеалитенаовојсвет,причинатазоштогенерацииодтинејџериправатидолиодЏемсДин,стариотмоделнабунтовникодмоитеучилишниденови,причинаташтотрагичниотживотнаЕлвисПрислиеканонизиранвосвестанаголембројАмериканциетоашто:татковцитевеќенесепримерзасвоитедеца.

Кога ќе се сретнат две сродни души (секоја птица во своето јато ...)

Штодаправатмажите?Знамштонаправивјас:Седевсомојотсинимурековданетрчапосветскитесупер–ѕвезди,конлуѓекоинегопознаваат,коинемаатобврскаконнегоинеимегрижазанего.Започеток,сèштотребаедабидекакомене,неговиоттатко.

Егоцентрично?Вонитуеденслучај.

Ризично?Апсолутно.Јас,сепак,сеобидовдаги

воспоставамнашитеодносинаначиннакојтиебитребалодапостојат.Далиовазначидекататкототребадабидесовршен?Бибилодобро.Меѓутоа,повеќетооднаснесе.Тоазначидеканамнитребасмиреносрцекоеќетежнеекононаштоевистина.

Сумправелгрешки,понекогашголемигрешки,носепак,истотакаисекаев.Паѓав,нособлагодаттаБожјасеисправав.Акомојотсинмеследивотоа,ќебидедобар.Момчињатанавистинасакаатдабидаткаконивнитетатковци.Восреднотоучилиштесезанимававсоборење.Имојотсин,средношколец,истотака,сезанимавасоборење.Миседопаѓашедасликам.Синми,истотака,сакадаслика.Миседопаѓаатркачкимотори.Инасинот

истомуседопаѓааттркачкитемотори.Далиовазначидекајассеобидувамданаправамдупликатодмојотсин?Не.Тоанеецелта.Имамногуработизамојотсинштогоправиисклучителноразличенодмене.

Тоанаоваместозначидекамојотсинќеверувавоонаштоијасверувам.Аконеетака,биможелдасметамдеканеговотоверувањееверувањенанекојдруг.Некоиодчитателитебиможеледапротестираат.„Ти,значи,мукажанасвојотсинвоштотребадаверува“?Јастоагонаправиввонајголемамера,давајќимујавератавоХриста.

Доколкутатковцитенегонаправаттоа,имправатлошауслуганасвоитесинови.Тиемораатдагопроменатразмислувањето,илиакоепотребнодагопроменатонавоштоверуваат.Токмупорадитоаштомоитедецарастатвокуќавокојаимапримерзатоа,тиенемораатмногудасеборатсотоа,воштодаверуваат.Оваможедагинаврединекоилуѓе,нозамоитедецаБожјатаволјазначиисполнувањенаволјатананивниоттаткоимајка.ТоаепричинатазоштоБиблијатавели: Деца, слушајте ги своите родители во Господа, зашто тоа е право. (Ефес. 6, 1)Колкутоагоолеснуваживототнадетето,воеднокомплицираноопштество.

Штоесоидентитетотнадецата?Зартакватапослушностнетежнеедагоуништинивниотидентитеткаколичности?

Дозволетемидапрашам:далиидентитетотнаГосподИсус

ХристосстрадашезарадитоаштоОнгоследешеСвојотОтец?Апсолутноне.Тојбешенајизбалансиран,најусогласенчовеккојнекогашодешеназемјата.Серазбира,ништоодованеможедауспеебезнепосреденодноспомеѓутаткотоинеговитедеца.

Д-рЏејмсДобсон,познатиотхристијанскиписателиконсултант,воеденфилмзахристијанскототатковствокажа:„Татонебешесамомојдобарпријател-таткоми,серазбира-тојбешеимојпомошник.

23

Речисисèштосумнапишалдоаѓаодразговоритештогиимавсонего“.

Вонапоротдасевратиодговорнототатковство,татковцитеморааатдасепрогласатсебесизапримернасвоитесинови.Тоаенормаленодноскојдетствотоговодидозрелост.Тоаесоставенделнавистинскотопатријархалнотатковство.АпостолПавлесмелојаизговоритаавистиназацелатаЦрквакогарече:„зашто јас ве родив во Христа Исуса преку Евангелието. Затоа, ве молам подражавајте ме мене“ (1. Кор. 4, 15 – 16).

Предмногугодини,нашетосемејствосевратиодпатување

воАјдахо,кадештобевмевопосетакајпријателите.ДодеканиесеискачувавмепокривулестиотпатипоминувавменизпланинитенекаденадвородПокател,покраевитенапатотснеготстанувашесèподлабокиподлабок.Сечинешедекасмевообластвокојаникојдосеганеживеел,нонааголотсомоетооковидовстародрвеноучилиштепоставенонаврвотнаеденосаменрид.ТоаверојатнобешеизграденонакрајотодXIXилипочетокотнаXXвек.

Јассумљубителнаантиквитети.Посебномевоодушевуваатстаритекуќаркииучилишнизгради.Јаграбнавкамерата,излеговодавтомобилотипочнавдасепробивамниздлабокиотснегнаридот.

Когастигнавдоучилиштеторазрушеноодлошитевременскиуслови,сеобидовдагизамисламдецатакоидоаѓаледоовиеврати.Ненадејно,чувстрашенкрикзадмене.Околутриесетметринадолупоридот,едноглавчеѕиркашеодснежнатаобвивка.ТоабешемојотшестгодишенсинТод,којпадналвоснежниотнанос.Ненизнаевдекатојтргналпомене.

Когасесимнаводридотзадагоспасам,тојплачливовикна:„Твоитечекористанаапредолги.Неможевповеќедаскокамвотвоитестапалки“.

МладителуѓевоАмерика-нејзинитесинови–навистинапосакуваатнекогодаследат.Каковослучајотнамојотсин,трагитепокоибисакаледаодатсиновитеимприпаѓаатнанивнитетатковци.Трагичноештомилионитатковцијаусвоиледеструктивнатапропагандаспоредкојаепогрешнодасакаатнивнитесиновидабидаткаконив.Други,пак,сèуштесечувствуваатбезнадежнонеподобнидабидатпримеризасвоитедеца.

Дабидешчовекзначи,дабидешподготвендабидешпримерзаљубов.ИсèдодекамажитенесеобврзуваатдекаќегоподражаваатсвојотОтецНебесен,сèдодеканеимстанатпримернасопственитесинови,нанивнитесинчињаќеимбидеуштепотешкодастанатвистинскимажи,отколкуштоимбилонанивнитетатковци.

Ниемажитеимамеможностзаизбор.Ниеможеме,какоПетарПан,дапродолжимедасеоднесувамекакодецаидаодбивамедапораснеме,но,акоипонатамупродолжимедајаизбирамеовааможност,морамедаочекувамедаподнесемеуштепострашнииподраматичнипоследициодониенакоивеќесмесведоцивонашатакултуракојапропаѓа.

Истотакаможемедаодговорименазборовитенаапостол

Павле,идасеоднесувамекакомажи,подражавајќигоНебесниотОтецнаначинкојмуеугоденНему.СамотогашкогамажитесеподготвенидајаподражаваатљубовтанаОтецот-љубовтакојапоттикнува,обврзува,сежртвуваистанувапример-ќенаучимештозначидасебидечовеккојљубикакоштоОтецотљуби.

Превододсрпскијазик:БобанЃорѓиевски,студентнаТеологија

Насловнаизворникот:„Православнаризница:обракуи

породици“стр.172-179


24

Мојот татко, Петар Дјаченко, своето рано детство го поминал воПоволожје.Тојбилроденво1916година,изавременаграѓанската

војнасèуштебилмалодете,коенеможедасегрижизасебе.Натаавозраст,дури и кога би се обидувал, не би успеал да ја разбере загриженоста навозрасните.Сепак,билживсведокнаеденнастан,којштоподоцнамногупатини го имаше раскажано. Тоа е приказна за нашата семејна биографија, замолитватакажанаодсрце.

Неговотосемејствобилоголемо.Петарбилнајмладиот,тринаесеттисин.Додекатојпораснал,постаритедецавеќебилезаминатиоддома,населениворазличниделовиназемјатаивеќеоженети.Нивниоттаткосевратилодфронтоткакоинвалид,позавршувањетонаПрватаСветскаВојна.Мојатабабамораладасегрижизанегоидагонегува.Вокуќатаостаналесамоониесиновикоисèуштенебилеполнолетни.ПетаргислушалвозраснитекакоразговараатзавојнатапомеѓуБелитеиЦрвените,нооваабратоубиственавојна,благодарениенаБога,гоодминаланивнотосело.ПетарслучајногоначулбратмуТеодор,какосоеденнеговдругарправатпландазаминатвовојна.Скришнооднивнитеродители, тие собирале некои предмети. Теодор го принудил Петар да мувети,прекрстувајќисетрипати,деканикомунемадајаоткриенивнататајна.„Морашда го одржишдадениот збор“ -Петар ги знаел правилата, па затоаморалдасигопрегризејазикотиникомуданеизустизаплановитенабратаси,нитунамајкаму.Дошолденоткоганеговиотбратзаминувал.Бездатрепне,Теодоргиизвестилродителитедекасакадаучизанаетизатоаморадазаминеоддома.Тојтогашбилнапетнаесетгодишнавозрастибиловистинсковремезадаизучувазанает.ИмобјаснилдекаседоговорилсонекојдобарчевларвоСаратов,којсесогласилдапримитројцачираци-Теодоридвајцанеговидругари.Нотиетребалодастигнаттамувооднапредопределеновреме,паморалеведнашдадонесатодлука.Неговитеродителинесе спротиставиле,бидејќизанивизучувањетозанаетпретставувалодобраработа.„Морамедасе помолимепредда заминеш“ - рекол таткому, клекнувајќипредиконатавоаголотидавајќиимзнакнаженасиипомладитесиновидаклекнатпокрајнего.ПочналесоГосподоватамолитва.Штомтиегоизговориле,,иневоведувајнèвоискушение“,мајкатаодненадежпочналанеконтролиранодалипа,какодаималанекоестрашнопретчувство.Бездајадовршимолитвата,таткотојапрашал:„Воштоепроблемот“?„Моевосрцененадејнозалелека.Сеплашам,незнамодшто“-низплачодговорилажената.ТаткотомуреколнаТеодорда ја каже Господоватамолитва на глас. Петар бил убеден дека братму јазнаенапаметоваакакоимногудругимолитвиодсекојдневниотмолитвеник,нопорадинекојапричинаТеодорпочналдасесопнуваназборовитеидаги

Научете ги вашите деца како да се молат

НаталијаДјаченко

25

меша фразите. Татко му му реколодпочетокда ја започнемолитвата,но повторно овој не бил во состојбада ја каже. Во меѓувреме мајка мууштепосилнопочналадалипа,какода оплакува мртовец во куќата.„Си грешел, Федја“ - сериозно мусе обратил татко му. „Господоватамолитва те издаде“. Тогаш Теодорискрено признал дека неговитедругаригонаговориледапреминевоЦрвената армија, во Џапаев. Заеднотие се договориле да ги измаматродителите,велејќиимдекаќеодатда учат занает во Саратов. Во тојмомент мајка им го изнела малиотПетар надвор, па тој никогаш недозналштодругобилокажанопомеѓунеговиоттаткоибрат.Единственонаштосесеќаваедекапотоа,неговиотвиновен брат со часови клечел наколенапредиконатанаБожјатаМајка,молејќисебезпрестаникаејќисезаискажанаталага.ТеодоровитедругариизбегалеиѝсеприклучиленаЦрвенатаармија.Набрзопотоапроструилавеставоселотодекатиебилеубиени.„Тиблагодарам“-муреколТеодорнататкаси,-„штомигоспасиживотот“.„Несумјассине,Господоватамолитваетаакојатеспаси“-муодговорилтаткото.Оваасемејнаприказнајаслушнавкогабевмногумала.Оттогаштаадобиновасмислазамене.МисечинешедекаискренатамолитванèдоближувадоБога,притоаоткривајќинијаБожјатавистина-штоедобро,аштолошо.Едениединственеонојкојнаучилдагислушавнимателноситеониечувствакоисераѓаатвосрцетопрекумолитва.

Ова беше потврдено во еден настан што го најдов опишан во еднапрекрасна книга, „Свети Силуан Светогорец“ (Англија, 1990, стр.

223).ТамуеопишанокакоотецотСилуан,којпатувалвоРусијаво1905година,сретналвовозедентрговец.СакајќидагопочестиСтарецот,трговецотизвадиледнасребренатабакераимупонудилцигара.ОтецСилуанмусезаблагодарил,ноодбилчад.Тогаштрговецотпочналдагивеличапридобивкитеодпушењето:гонамалувачувствотонастреснаработа,гоолеснувазаморот,итн...СтарецСилуанмусугерирашенатрговецотдасемолисекогашпреддазапалицигара,дајакажеедноставноГосподоватамолитва.Неговиотсопатник,одговоридекаеневозможнодасемолипредпушењето,тоаникогашнегобешенаправил.Отец Силуан потоа заклучил: „Ако се срамите да кажете молитва пред данаправитенешто,тогашеподоброданегоправитетоа“.

Слушнетегизборовитенастарецот.Колкуеедноставен,авоистовреме,колкуемудар.Ситениеправимемногуспонтани,неволнигревовивонашиотживот.Несозлобаилисонамера,тукупрекунегрижа,ниенепосветуваме


26

доволно внимание на она што го правиме. И колку пати сме можеле да сеизбавимеодгреваконанашитемисли,нанашиотизбор,нанашареакцијаимпретходешесрдечнамолитва,акосамоможевмедасевратимевовремето,идаспречимекатастрофи:„Отченаш...дабидеволјатаТвоја...иневоведувајнèвоискушение,ноизбавинèодлукавиот...“

Ситеродителикоигисакаатсвоитедеца,сегрижатзанив,плашејќисе да не им се случи било каква несреќа. А секое дете е слабо и

беспомошно,неговиотмладумсèуштенеможедагисфатиработите,немадоволноискуствовоживотот,иодтаапричинатиесепоранливиодвозраснитекон злоинесреќа.И затоае толкуважнородителитеда гиучатдецата,однајранитегодини,вистинскидасемолат,дагиотворатсвоитесрцаконГоспода.Засекогоедаденоспореднеговатавера.

Еден доктор, познаник од Институтот за педијатрија, ми кажа како тојнекогаш подготвувал седумгодишномомче за сериозна операција.Момчето,Вања, било вознемирено и напнато, тоа страдало од несоница, и постојаноплачело од страв. Медицината ја олеснуваше неговата болка, но Вања билпреплашенодпретстојнатаоперација.Денпредоперацијата,неговатамајкагопоминацелоутросонего.Таамудонесепортокалиибанани,мислејќидаго расположи со овие овошја. Вања не јадеше ништо, како да имаше парчезаглавеновонеговотогрло.Вопопладневнитечасовидојдеинеговиоттатко,мујадонесеомиленатаиграчка,еднокоженоплишаномече.Момчетопродолжидаплаче.Доцнаистатавечер,откаконеговиоттаткозаминал,бабатанамомчетопристигналаодНовгород.Лекаритенесакаледа јаприматвоодделението,мислејќидекасамодополнителноќеговознемиримомчето.

„Штомудонесовтенавашиотвнук?“-прашаатие.„Немумутребанештодруго“,-одговоритаа.„Морамдасепомоламсонего“.

ДабидемеблагодарнинаБога,штотиенегоодбијабарањетонаправославнатажена.Заполовиначаслекаротизвршивизитавоодделението.Вања,држејќигосилнооколусвојотобраз,крстотштогоносешеоколувратот,бешезаспан,силнохрчејќи.Не,докторотнезамислуваше;момчетонавистинасесмеешезадоволно во својот сон. Тој Му се довери себе си на Бога. И операцијатабеше успешна. Лекарот бил неверник и претходно никогаш не размислувалдека молитвата има своеместо во болницата. По овој настан, сепак, тој гопроменисвоетомислење.„Ех,самодаимашеповеќетаквибаби“,-изјавитој.

СанктПетербург,4декември,1997г.

Превододанглискијазик:НиколаЦилаков,дипл.ПолитикологНасловнаизворникот:„PravoslavnayaZhizn“,април1998година,ЏорданвилеNY

27

МладешкитегодининаЕфремнепоминалебезнекои

сопки.Поприродапламенен,тојбилраздразлив,авомладешкототелоодвременавремесепобудуваанечистижелби.ВотаквицртигипретставувалподоцнасамиотЕфремпрвитегодиниодсвојатамладост,иако,безсомнеж,вонеговотоопишувањенесмееданесезабележитоадлабокосмирение,коебилоспецифичнацртананеговиоткарактервомонаштвото.„Уштеодмладигодини“,-зборуватојвосвојата„Исповед“,-„јассезаветив;меѓутоавотојкратокпериодјасбевзлоречив,сетепав,серасправавсодругите,сепрепиравсососедите,завидував,контуѓинцитебезнечовечен,содругаритесуров,собеднитегруб,занајситнинештавлегувавворасправии,постапувавбезрасудување,сепредававнахулнимислииблуднипомисли,дуриикоганемавплотскавозбуда“.Аљубопитностанамладиот,сèуштенезрелум,којсесилелдагосфатиона,штоенаднеговитесили,илилекомисленостанамладостагововлеклевонекоисомнеживоодноснаБожјатаПромисла.„Вомладоста“,

-велитој,-„когасèуштеживееввосветот,менапаѓашеѓаволот;ивотоавремемојатамладостзамалкуќемеубедешедекаонаштонисеслучувавоживототеслучајно.Какокораббезкормило,иакокормиларотстоиназадниотделодбродот,којсевраќаназад,ивоопштонесепоместуваодместото,ипонекогашисепревртува,аконемудојденапомошилиангел,иличовек,такабешеисомене“�.

НоБожјатаПромисланегооставилабезвразумување

расколебаниотмладич,иследнитенастани,раскажаниодсамиотЕфремсодлабокаскрушеност,мупослужилекаковразумителналекцијазаПромислатаипреминконновначиннаживот1.Еднаш,позаповедодродителите,одејќиконградот,Ефремзадоцнилиостаналданоќевавошуматазаедносоовчаротнаовците.Ноќтанападналенастадотоволциигирастргналеовците.Когаовчаротимгојавилтоанасопственицитенастадото,тиенеповерувалеигообвинилеЕфремадека,небаретојгидовелкрадците,коигиразграбалеовците.

1 „Изобличување“, стр. 119-130.

За Бож јата

Промисла(оджитиетона

светиЕфремСириски)


28

Ефрембилдаденнасуд.„Јассеоправдував“–велитој,-„раскажувајќиштосебешеслучило.Поменебешедоведенинекој,фатенвопрељубасоеднажена,којаизбегалаисескрила.Судијата,одложувајќигоиспитувањетонаделата,насобајцатанèпративозатвор.Возатворотнајдовмееденземјоделец,доведеновдезаубиство.Ноидоведениотсомененебешепрељубник,низемјоделецот–убиец,истокакоштонијас–крадецнаовци.Меѓутоа,беаземеникакосведоцинаделотоназемјоделецот–мртвототело,замоетодело–овчарот,азаделотонапрељубникот–мажотнавиновнатажена;затоанивгиставијаначувањеводругасоба.

Поминувајќитамуседумдена,наосмиотденвидов

восон,каконекојмизборува:„Бидиблагочестив,иќејаразберешПромислата;сетисенатвоитемисли,заштосиразмислувал,иштосиправел,исамиотпосебеќепознаешдекаовиелуѓенестрадаатнеправедно;нонемадајаизбегнатказнатанивиновните“.Итака,когасеразбудив,почнавдаразмислувамзавидението,и,откакогонајдовсвојотпрестап,сесетивдекаеднаш,когабеввоистатаоколија,наполето,среденоќ,созланамераодтрлотојаистеравкраватанаеденсиромашенпатник.Тааизнемоштеодстудотиодтоаштобешестелна;тамујастигнанекоедивоживотноијарастргна.Штотукуимгораскажавовојсонисвојатавинанаониекоибеазаклученисомене,тие,поттикнатиодмојотпример,почнаадараскажуваатзасвоите:селанецот–декавиделеденчовеккакотоневореката,иможелдамупомогне,нонегосторилтоа;аградскиотжител,-затоа,декабиледенодобвинителитенаеднажена,наклеветеназапрељуба.„Таа“,-речетој,-„бешевдовица;нејзинитебраќа,припишувајќиѝјатаавина,јалишија

одтатковскотонаследство,аменемидадоадел,спореддоговореното“.Приовиераскажувањапочнавдапаѓамвоскрушеност,бидејќивотоаимашенекојајавнаодмазда.Иакосетоовамисеслучешесамомене,биможелодасеречедекасетоовамисеслучилопочовечкипричини.Нонастројцатанèстигнаеднаиистасудба.Изначи,иманекојчетврти,одмаздник,којнеевороднинскаврскасоониекоипретрпеленекојанеосновананавредаикогониенегознаеме,бидејќинитујас,нитиеникогашнеговиделе,-онакакакоштојасимгоопишавнадворешниотизгледнаоној,којмисејавименевосонот.

Заспавповторпат,игледам,декатојмивели:„Утреќеги

видитеионие,зарадикоивиетрпитенавреда,иќедобиетеослободувањеодприпишанитенавасклевети“.

НаредниотденнавистинамубилепретставенинаградоначалникотзаедносоЕфремидругитенеговитесозатворенициуштепетмина,обвинетизаразнипрестапи.Двајцатаоднивѝбеабраќананаклеветенатавдовицаибеаставенивозатворзарадидругинавистинаоднивизвршенипрестапи;аостанатитетројцабеаневинивоона,заштобеаставенивозатвор,но,какоштосамитетиемуоткриленаЕфрем,билевиновнизалажносведочење.Испитувањетонаситеовиеделанеможелодабидебрзозавршено.Меѓутоа,билназначенидругсудија.НовиотсудијабилпознаникнародителитенаЕфремисонегосамиот,ноЕфремнегопозналведнаш.Вонавечериетонатојден,когаситезатворенитребалодазастанатпреднегонасуд,Ефремпакговиделвосононој,којмуговорел:„Наредниотдентиќебидешослободен,аостанатитеќепотпаднатподсправедливиотсуд;ти,пак,верувајиобјавувајјаБожјатаПромисла“.Навистина,надругиотденсудијатагиразгледалделатанаобвинетите;гипризналза

29

невинизатворенитепогрешкаилиодзлонамерност,игидалдабидатизедениодѕверовитеониекоибилеразобличениилисигипризналезлоделата.

„Судијата“,-велиЕфрем,-„заповедашеистотакаименедамеизведатнасреде.Иаконèзближувашенашетоистопотекло,сепактојпочнадасеинформиразаделотопоредисеобидувашедамераспрашазатоа,штобилосоовците.Јасјакажаввистината,какосеслучисè.Откакомепознапогласотипоимето,тојзаповедашедагорасечатовчаротзадаседознаевистината,аменепотоамеослободиодобвинението,поистекотнабезмалкуседумдесетденови.Моетопознанствососудијатадоаѓашеоттаму,штомоитеродителиживеејавоградотсоониекоигобеапорасналеовојчовек;паијас,извесновреме,живеевкајнего...

Потоа,воистатаноќ,гогледампретходниотмаж,итојмивели:„Вратисевотвоетоместоипокајсезанеправдата,ибидиуверен,декаимаОко,коегледанадсите“.И,откакосилномисезакани,тојсеоддалечи;оттогашдоденеснесумговидел“2.

Ефрембилвереннапоукатанаонојкојмусејавил.

Бидејќиуштевозатворотдалзаветдагопосветисиотсвојживотнапокајание,тојнабрзогооставилсветотисеоддалечилвооколнитегорикајотшелниците3.Меѓутоа,ивоподоцнежнитегодинитојнепрестанувалдасекаезагревотодмладостаидабараоддругите

2 „Изобличување“, стр. 119. Со ова раскажување на преподобниот Ефрем во голема мера е сличен расказов, предаден од негова страна кон некое друго лице, веројатно, некој од неговите слушатели. Тој е поместен на грчки јазик (Opp. Graec., t. III, p. XXIII).3 Opp. Graec., t. III, p. XXXI.

молитвипредГосподазапростување.

Несреќниотслучајсонеговотофрлањевозатворизвршил

големапроменакајЕфрем.Наместопламениот,ногневлив,љубопитен,ноколебливсосомнежимладич,Ефремстанувасмиренискрушенпустиножител,којденоноќногиоплакувалсвоитегревовиикојсопобожностсепоучувалвозаконотГосподов.ПримеротнасветиЈаковНизибискигодовршилдуховнотообразувањенадостојниотнеговученик.ИвеќевотоавремегледамевоЕфремсовршенапокорностнапатиштатанаПромислатаивистинскаподвижничкацврстинавоподнесувањетонаискушенијата.

Превододрускијазик:ЃаконЈаниМулевНасловнаизворникот:СвятойЕфремъСиринъТворения.Томъ1,„ПОСАД“,Москва,1993.


30

ЧовекотгоносивосебеБожјиотобраз,човекотесоздаденодБогаиесвештенпосаматасвојаприродаитојтребасекогашдабидезаштитуван.

Моментотнасмртта,какоимоментотназачнувањетосиостануваатзасекогашвоБожјитераце:СамиотБогедарителнаживотот,смрттаипроцесотнаумирање.Има„времезаумирањеивремезаживот“итоа„време“требадасиостанекакоБожјорешение.

Треба да се употребуваат секакви усилби за подобрување на здравјето напациентотвооптималниграници,приштонеговиотживотистовременодајасочувасвојата целосна вредност, дурии кога неговото здравје неможецелоснода бидевостановено.

Но,вослучаитенанеизлечивизаболувања (принеповратностнапроцесотнаумирањеимоментнасмртта),еможнооткажувањеилиодземањенасистемитекоиштогоодржуваатвоживот,коиштопретставуваатсамобремезапациентот.Особеновослучаите намозочна некроза (бавна смрт намозокот) е не самобесполезно, но инеморалноеболниотдасеодржува„жив“прекусистеми.

Оддругастрана,неможедасеимаоправданиезаактивниотодносна(невин)човечкиживот,дуриивослучаитенанеизлечивозаболување,придруженосотешкистрадања. Активната евтаназија, вклучувајќи го и „асистираното самоубиство“,споредтоасезабрануваатодправославнатаетика,независноодтоадалипациентотизразуваилинежелбадаумрет.е.далиеприсутнаилинетаканаречената„свеснасогласност“.

Поткрепата (основата) на овие заклучоци во својата суштина е богословска.Споредо.СтенлиХаракас:„Единствената,добрасмрт‘заправославниотхристијанинесмиренотопримањенакрајотнанеговиотземенживотсовераинадежвоБога,исонадежтавовоскресението“.Воеднаодектениитенаправославнаталитургијасесодрживозглас,вокојштосемолимеза„христијанскикрајнанашиотживот...“,авомолитвата захристијанинкојштоумирасепризиваза„мирноодделувањена душата од телото“. „Добра смрт“ според тоа е онаа, во којашто се запазувамаксималнотосознаниеиминималнотострадањекакоштоисмиренооддавањенаживототвомилостивитераценаБога.

Какоримокатоличките, такаи протестантските етичари,денес какоцело говоспримаатза„дозволено“решениетозапрекинувањетонасистемитекоишто

одржуваатвоживотвослучајнанеизлечивизаболувања,когатоапрекинување јаизразуважелбатанапациентотикогапродолжувањетонасистемитесоочигледностнепридонесуваатзаникакводобронапациентот–оценка,којаштосеправиврзоснована „бесполезноста“ и преценката „бреме - полза“. Но, тоа пред нас го поставувапрашањетозаопределувањето:штогоодредуваеденслучајза„неизлечив“идалипрекинувањетонасистемитезаодржувањевоживотзначи„евтаназија“?

Занеизлечивоболенобичносесметапациент,накојштомуедаденадијагноза

ЕВТАНАЗИЈАТА И ГРИЖ АТА ЗА БОЛНИТЕпроф.м-рДаркоМилев

31

заживотпомалкуод6месеци.Тоаопределувањеедосташироко,затоапоприемливоезанеизлечивдасесметаоној,кој,споредпрофесионалнатамедицинскаоценка,сенаоѓавонеповратенбиолошкипроцес,којводидонепосреднасмрт.

Првичното значење на зборот „евтаназија“ е „добра смрт“. Штом терминотевтаназијазначи„прекратувањенаживототнапациентотпрекуодреденидејствија“,тогашнитуправославната,нитупакримокатоличкататрадицијанеможедапреземетаквидејствија.

Макар што во Православната црква сè уште нема формално изјавување засамиот термин „евтаназија“, римокатоличката позиција по тоа прашање

целосносесовпаѓасоправославноторазбирањенат.н.„убиствопомилост“.Веќестигнавмедоонааточкаволекувањетонанеизлечивоболните,кадешто

агресивнотолечењетребадаотстапипредболнотолекувањеигрижатазадобротонапациентот.Станувазборзаразличниболничкипрограми,разработениодцрквитеиодразличнитесоцијалниинституции.

Православнитеболничкипрограмиможатдаосигураатмногудобралитургискаисакраменталнаатмосфера,вокојаштопациентилисвештеникзаеднодапобараатисцелувањепрекуБожјатапростувачкаблагодат,дуриикогателотосеприближуваконсмртта.Цркватаеповиканадаисполнуваредицапастирскизадачи,помеѓукоина важно место треба да се постави и таа за болните. Манастирската средина имонашкотоопкружувањеможедабидеидеалнасредина,вокојачовекотможедагозавршисвоетоземнопостоење.Повеќетопарохиигинемааттиесилиинеможатдагиприложаттиегрижиивнимание,одкоиштоимаатпотребаониекоиумираат.

Во Православната црква денес се водат многу напори за обновување на„ѓаконството“какопризивзаблаготворнатаѓаконија.Посèизгледа,декатребадасоздадеме, или поскоро да го откриеме и востановиме призивот на „ѓаконисите“,„девиците“и„вдовиците“.Каковподобарначинзадасеискористатисклучителните,нозажалзаоставенидаровииспособностинаженитеодтоадиректнодаимслужатнаониекоиштоумираат?Серазбира,тоаслужењенетребадасеограничувасамосослужењенаженивонего,атоатребадаеоткриенозасекој,којштосакадасегрижизаболнитеиониекоиумираатпрекуслужењеимолитва.

Поблискатацелможедабидепотпомагањеодстранананашитецрквинанекоичленовиодпарохијата, коиможатдабидат обучувани заработа воболниците, воболничкатадомашнаатмосфера,запосетипоболничкитездруженијаитн.Познатое,декасонаближувањетонапоследнитедниодживототнапациентите,нивнителекариимедицинскиотперсоналимобраќаатсèпомалкувниманиеигиоставаатвоочајибеспомошност.Грижатазадуховноболнитеепредсèдуховназадача.

НаЦркватаѝприпаѓазадачатадаимобезбединаболнитегрижаислужењесољубов,коимусенеопходнинаонојкојумиразапомирувањесоБога,сосемејствотоипријателите,иониекоиштоќегопридружуваатвонеговотопатувањеконпраготнаживототпосмртта.

Црквататребадајаотфрлиактивнатаевтаназија,нотааможедагонаправитоа, само ако го направи тоа преку дејствија и целосно сведоштво, дека

навистинаимаподобарначинзарешавањенапрашањето.Надсèтребадасеимапредвид,декапрекуцрковнатапроповедиучењетреба

да се истакне убедувањето, дека постои поголема вредност од одржувањето нафизичкото постоење на неизлечиво болниот.Животот, кој е слободно даруван одБога,требаеденденистотакаслободноидоброволнодамубидепредаденНему,аОндаостанеБогнаживитеимртвите.

Задагипретпазиметиелуѓеодтаквокрајноинавистинатрагичноискушение,требадагопридружувамеонојкојштоумирасосвоетосострадање,љубовицврста


32

надеж.Созборовииделатребадајавоочимедонивнатасовесткрајнатавистиназасмртта:декаБожјатанајдлабокажелбаедајаотвориСвојатапреграткаидагопримиСвоетодетекоештоумиравоместотонавечниотпокој,кадештонемаболест,макаистрадање,носаморадоствовечниотживот.

ДолгогодишниотпрофесорвоМакедонскатаправославнабогословија„Св. Климент Охридски“ во Драчево, протоерејот Петар Јорданов,

по повод 1.100 години од смртта на Свети Наум Охридски н� подготвувакратка,номногукориснасеријаприлозиодобластанадуховно-пастирскатапсихологија,сроченивоеднапубликација.

Оваа публикација е дотолку поважна, бидејќи е една синтеза наинтелектуалнатаипастирскатапреокупацијанапротоерејПетарЈордановвовременскорастојаниеоднад40годинипрофесорскиипастирскиангажман.

Во книгата неристраснонаизвонреденначине споено согледувањетона модерната световна медицина и долгогодишната пастирска пракса направославнотохристијанствовопогледнадушевнитезаболувања.

Авторот, протоереј Петар Јорданов, пред се на централно место јапоставува теоријата на личноста, каде преку еден оригинален и визуеленшематскиприказнаконкретниотчовекмуеодгатнатасмислатананеговотопостоење,новоистовремеимуетрасиранпатотнаспасението,коедоведувадоЦарствотоБожјо.

Затоа ова кратко четиво е полезно за сите луѓе, а посебно засвештенствотокоенеминовновосвојатапарохискадејност,ќесесретнесоситуацииопишанивооваапрекраснапубликација,прикоиисамиотќетребаправилнодасепостави ,ноида гиподучидругитекакотребада гледаатнапсихосоматскитезаболувањавопогледнадуховноста.Книгатаеодличночетивозаситемакедонскичитатели,бидејќисумсигурендекаќепридонеседасесмениопштественотомислењевоодноснадушевнозаболенителуѓе.

На крајот, мораме да истакнеме дека протоерејот Петар Јорданов,според неговиот интелектуален дискурс, корените на народната

медицинагипоставуваврзаскетскиоснови,земајќигоодличниотпримернасветиотНаум,Охридскиотчудотворец,чииманастирнабреготнаОхридскотоезероенесамопрватадушевнаболница,тукуипримеротзатоакакотребадафункционираеднамедицинскаинституција.

Само медицината, која почива врз искрената љубов кон ближниот изарадиСлаватаБожјаќегидадевистинскитерезултативолекувањето.

Тука ја лоцираме главната поента на ова дело на протоерејот ПетарЈорданов.

33

W Тагите и несреќите, кои се испратени врз човекот по Божја промисла, претставуваат верен знак дека тој човек е избран од Бога.

W Доколку сакаш да бидеш верен и ревносен син на Православната Црква, тогаш достигни го тоа преку исполнување на евангелските заповеди, кои се однесуваат на твојот ближен.

W Без добродетелта на смирението, не можат да бидат вистински и богоугодни сите останати добродетели.

W Една добродетел, која е направена најискрено, ги повлекува со себе во душата сите останати добродетели.

W Подвизите во добродетелите, кои не се сообразни со начинот на живеење, го прават животот бесплоден.

W Ни една добродетел не може да се состои без трпение. Добродетелта, за да остане добродетел, има потреба од трпение.

W За нас не е погубен само гревот, туку погубно може да биде и доброто, кога не е направено навремено и во потребна мерка.

СВЕТИ ТИХОН МОСКОВСКИ

W Луѓето од светот, кои постојано се зафатени со земни грижи, немаат доволно расположение за секојдневното молитвено правило, па затоа имаат поголема потреба другите да се молат за нив.

W Состраданието, навистина е чувство, кое заслужува висок степен на почит, но само во случај, доколку тоа носи потрезен и поздрав карактер, а не лажен и сентиментален.

W Сè додека не се изменат од корен ненормалните услови во нашиот живот, сè додека во нас не се востанови правилен однос кон Бога, кон сопственото назначување и кон надворешниот свет, сè дотогаш ќе има потреби, бедотии, страдања и болести.

W Христијанското учење секогаш било туѓо за духот на фантазиите. Всушност, тоа во корен се разликува од разните утопистички теории, зашто прави јасна разлика меѓу идеалот и реалноста.

W И нашите молитви, и нашите добри дела не Му се потребни на Господа, туку нам. Преку нив ние се трудиме да Му угодиме на Бога, ја изразуваме својата љубов и нашата предаденост кон Него.

СВЕТИ ИНОКЕНТИЈ МОСКОВСКИ

W Проси од Бога не само да Те избавува од бедите, кои те притиснале, но многу повеќе за тоа, да ти даде сили истите да ги поднесуваш трпеливо.

ОД РИЗНИЦАТА НА СВЕТИТЕ ОТЦИ (X)

СВЕТИ ИГНАТИЈ БРЈАНЧАНИНОВ


34

СВЕТИ ФИЛАРЕТ МОСКОВСКИ

W И благосостојбата може да биде опасна беда, и бедата може да биде спасителна благосостојба. Затоа, не завидувај на оној, кој е во благосостојба и не паѓај во униние, кога си во беда.

W Доколку некој подал милостина обилно и со задоволство, но тоа го направил со желба да има слава на благотворител, таквата милостина ја подал на својата суета.

СВЕТИ ЈОВ МОСКОВСКИ

W Колку и да се големи брановите и страшна бурата, не плаши се од погибел, зашто стоиме на каменот на верата и правдата. Дозволи му на морето да се бранува и да беснее. Тоа не може да го потопи Христовиот кораб!

W Бидејќи ние, луѓето, раководени од злото, немаме стремеж кон добродетелите и малку се грижиме за душевното спасение, затоа нашиот Господ ни допушта искушенија и беди, за да се обратиме кон Него и да се погрижиме за своето спасение.

W Правосудниот Бог, наведувајќи на нас разни бедствија, тешкотии, страшни болести, истовремено нè поттикнува, а особено мрзливите и жестокосрдечните, кон добродетели и ги насочува кон патот на спасението.

W Добро и убаво дело е да се украсуваат и подигнуваат храмови, но ако ние во исто време се осквернуваме со страсти, тогаш Бог нема да нè поштеди ни нас, ни нашите храмови.

W Доколку тагуваш, не само што Го разгневуваш Бога, туку и на својата душа ì причинуваш голема штета и попусто го истоштуваш своето тело. Ѓаволот, кога ќе види некого растажен, се поткрепува на него.

СВЕТИ ВАРСОНУФИЈ ОПТИНСКИ

W Со суетата потребно е да се бориме. Не прифаќајте ја таа помисла! А како да не ја прифаќаме? Да не се прифаќа, значи – да не се обрнува внимание.

СВЕТИ АМВРОСИЈ ОПТИНСКИ

W Воздржливите луѓе многу повеќе се поздрави од невоздржливите, кои често се подложни на разни заболувања.

W Господ многу повеќе од нас знае, што е полезно за нас, а што не е; што можеме да поднесеме, а што не.

W Како што човекот го поминува овдешниот живот, сообразно на тоа ќе прими дел во идниот живот – или блажен, или пеколен.

W Доколку ние, според нашата немоќ, не можеме да живееме благочестиво, како што треба, тогаш, во крајна мера, да се потрудиме секогаш да принесуваме искрено и смирено покајание за сите свои погрешки.

W Љубовта и милоста не можат да бидат без смирение, а смирението не може да биде без милоста и љубовта.

W Смирението дава крепост во секоја добродетел, а без трпение не може да се направи никакво добро дело.

W Големите и прочуени луѓе никогаш не биле понижени од простосрдечноста и смирението, туку, напротив, биле издигнати и возвеличени.

W Доколку не можеш да стоиш целата богослужба, тогаш седни, но не излегувај

35

од храмот; и доколку немаш сили да го издржиш постот – јади, но смири се и немој да ги осудуваш другите!

СВЕТИ МАКАРИЈ ОПТИНСКИ

W Лошите помисли ни се случуваат најчесто од тоа што мислиме дека живееме богоугодно, или мислиме дека срдечно се молиме, а во исто време другите ги осудуваме.

СВЕТИ ТИХОН ЗАДОНСКИ

W Верувај, знај и мисли дека Бог е со тебе невидливо и постојано. Што и да правиш и размислуваш, Он сè гледа, и што и да говориш - Он сè слуша.

W Оној, кој сака да го сочува благочестието и да преуспева во него, потребно е да се оддалечува од штетните дружења и разговори.

W Колку е поблагочестиво срцето, толку повеќе е смирено. Зашто, колку повеќе човекот се просветлува со Божјата благодат, толку повеќе го гледа своето недостоинство, исто како што колку повеќе сме озарени со природната светлина, толку подобро ги гледаме своите недостатоци на лицето или ѓубрето во собата.

W Доколку срцето не е загреано со љубов, тогаш христијанинот нема никаква корист од неговата благочестивост.

W Без Божјата благодат, човекот ништо богоугодно не може да направи. Во духовните дела, без помошта на Божјата благодат, човекот е како суво дрво, кое никогаш не може да принесе плод.

W Доколку човекот не сака да му прости на својот ближен, тоа значи дека тој ја заборавил и не се сеќава на големата Божја милост.

W Знак на човечката неблагодарност е немилосрдноста и суровоста кон ближниот. Човекот е удостоен за големите Божји милости секој ден и секој час, а самиот, заради Бога, не сака да му посака исто на ближниот.

W За што најмногу христијанинот е должен да Му благодари на Бога? За сите добрини, но најмногу од сè, за следново: За тоа што Он Го испрати во светот Својот Единороден Син за искупување и спасение на човечкиот род и зашто Он се предаде на смрт заради нас, грешните.

W Ги вкусувате Божјите добрини, а се сеќавате ли на добриот Бог? Се наситувате со Неговите благодејанија, но благодарите ли и го почитувате ли Благодетелот? Не Го гледате? Па зарем не ги гледате Неговите дарови?

W Ништо нема оној, кој не го стекнал спасението, па макар и целиот свет да биде негов!

W Без помош Божја ние не сме способни да го издржиме ни најмалото искушение.

W Од искушенијата не треба да се плашиме, зашто со нас е Бог. Од нив не треба да паѓаме во униние и малодушност. Кога ќе нè снајдат, не треба да тагуваме.

СВЕТИ ТЕОФАН ЗАТВОРНИК

W Каква страст и да те нападне, почни да го читаш Божјото Слово, и страста ќе почне да станува сè потивка и потивка, и на крајот, сосема ќе згасне.

W Со радост примајте ја секоја непријатност, како лекарство, дадено од Самиот Господ; на ближните околу вас гледајте како на Божјо орудие, дадено за ваше добро и


36

во нив секогаш гледајте Божја рака, која за вас прави добро.W Да се кријат Божјите дарби или истите да не се употребуваат во Божја слава,

а за своја корист и придобивка, ете тоа е знак на неблагодарност.

СВЕТИ ДИМИТРИЈ РОСТОВСКИ

W Зависта е причина за секое зло и непријател на секое добро. Зависта и омразата го затвораат Небото, го заслепуваат разумот, ја помрачуваат душата, ја затапуваат совеста, го натажуваат Бога и ги веселат демоните.

W Има ли некој, кој во злопамтие и бесопамтие, или во гнев, да направил некакво добро дело? Има ли некој, кој без кротост и долготрпение, да покажал било каква совршена добродетел и победа? Нема таков!

СВЕТИ КИРИЛ БЕЛОЗЕРСКИ

W Во храмот стојте со страв и трепет, претставувајќи си дека стоите на Небото, зашто Црквата се нарекува земно Небо, каде што се извршуваат Христовите Тајни. Стоејќи во храмот, не разговарајте и никаков празен збор да не излегува од устата ваша.

W Ние сме должни да Му благодариме на добриот и предобриот Бог, зашто ние сме создадени од Него и искупени со Неговата чесна крв.

Избор и превод од руски јазик:протоереј Златко Ангелески

37

Речисисèштоепогорекажанозапостот,сеоднесуваинауставотзамолитвата.Имено,воведувањетонабогослужбитеимолитвенотоправило

вообителкојаштотукусеустројуватребадаодипостепено.Дотолкуповеќештонетребадасепринудуваатситебраќа,безисклучок,дагопосетуваатсекојдневнотосвевкупнобогослужениеидагочитаатвоцелост,ќелијноиливохрамот,монашкотоправило.

Прватапричинасесостоивотоаштоноводојденитебраќасèуштенесеспособнизадолгимолитвениподвизи,падуритоаинееполезнозановодојдените.СветителотИгнатијСтаврополскипишува,деканановодојдениотпокориснимусечестиинедолготрајнимолитви,отколкудолгитеправила.Освентоа,монашкитеуставиинебараатноводојденитепослушницидагиисполнуваатвоцелостправилата,коигиимамонахотвомантија.

Каковторо,додекаобителтасèуштенееблагоустроена,братствотомногутребадасетрудифизички.Затоа,приопштнедостатокназдравјенасовременитежителинаманастирот,дуриипонапреднитебраќаипокрајсетажелбанеможатсекогашдагипосетуваатбогослужбитеидагичитаатправилата,акотиеправилносетрудатнапослушанијата.Целиоткругнауставнотосекојдневно,непразнично,богослужениесополуноштницаибратскимолебен(несметајќигоќелијнотоправило),траеоколуосумчасови.Дуриизамладмажосумчасовивопоголемамеранеподвижностоењенанозе–веќеедоволнотешкоиможедасеспоредисополнотоработновременасветовенчовек,зафатенсопроизводство.Конова,седодавауштеичитањетоипеењето.Нонајтежокемногучасовниотмолитвентруд,закојможедаимапретставасамооној,којискусилштоетоа.Задаможежителотнаманастиротвоцелостдагипосетувабогослужбитевосвојатаобител,придоброфизичкоздравје,тојтребадасетрудивосвоитепослушанијабарем2-4часанаден.

Споредмеркатаодрастотнастабилностанаобителта,набраќатаимседаваатсèповеќеможностидапрестојуваатвохрамот.Но,дурииво

целосноустроенитеманастиринекоипослушанијабарааттолкумногутруд,штоониекоигиисполнуваат,неможатдабидатнабогослужбитевоцелост.Требадазабележимедека,согласнодревниотуставнаИверскиотАтонскиманастир,присуствотонабогослужбитевоцелостзаоние,коисетрудатвопослушанието,неенеопходно.АвоуставотнаАтонскиотХиландарскиманастир,составенодсветиотСаваСрпскивоXIIвек,севели:„Оние,коисенапослушание,неможатдајаисполнатсвојатамолитвенаслужбаидабидатсобраќатанабогослужбите,гипоучувамеданебидатмалодушнииданепаѓаатвоочајаниеодпомислите,декатиејагубатсвојатаполза,нопопрводабидатблагодушниирадоснизатоаштоГосподгиутврдилдаимслужатнасвоитебраќа,сличнонаОнојКојрекол:„Недојдовдамепослужите,нодавеслужамидајададамдушатасвојазаизбавувањенамнозина“(Мат.20,28;Марко10,45)....Требадасерадуватеивеселите,зашто,

ЛИТУРГИСКИОТ Ж ИВОТ ВО ОБИТЕЛТА


38

акосезанимававтесомолитви,неќеможевтедадостигнетеповеќеодона,штогодостигнавтесоделатасвои.Заштодобраемолитвата,идобраезасите.ТааниовозможувадаразговарамесоБога,инèвознесувананебо.Аподобраипоголемаоднеае–љубовта.Заштомолитватаеделоддобродетелтаипосовршенаодсèштоеизвршеновотелото,какоделиличлен,аљубовтаеглаваисовршенство“�.

СекојдневнитебогослужбивоманастиритесемилостБожја,особенотоасеоднесуванаБожественатаЛитургија,иакотааневлегуваводеноноќниоткругнабогослуженија,задолжителнизамонасите.СветиотиправеденЈованКронштатскивели:„Онојден,когатинесинаБожественатаЛитургија,сметајгозаизгубенвосвојотживот“.Тааневлегуваводеноноќнотослужењепорадиеднаиединственапричина,штосекадеисекогашнепостојатусловизаизвршувањенаголематаТајна,например,отсуствонасвештеник;пазатоавоситеманастиринемаможностсекојдневнодасеслужиЛитургија.

Воониеманастири,кадештоЛитургијатасеслужи,спореднас,браќатаседолжнидаприсуствуваатнанеазадолжително,бидејќиТајнатаЕвхаристија,

порадикојасеслужиБожественатаЛитургија,ецентарнахристијанскиотживот.ПоучењетонаСветитеОтци,светатаЛитургијаевсушностцентралнотобогослужениенаденоноќниоткруг.МолитватанаЛитургијатребадасеценимногуповеќеотколку,даречеме,утренатамолитва.Безогледнатоаштоутрената,согласносоТипикот,траеподолгоодЛитургијата,осветувачкотодејствонаЛитургијатаенеспоредливопоголемо.Вопознатите„Манастирскиписма“издадениодТроице-сергиеваталавра,чиеавторствомусеприпишуванапреподобниотАнтонијРадонежски(Медведев),севелидекаприсутнитенаБожественатаЛитургијасеосветуваатсоблагодатта,дурииаконесепричестуваатсоСветитеТаинства.„Јавидовмевистинскатасветлина,ГопримивмеДухотНебесен“(ЧиннаБожественатаЛитургија).

ЗадолжителнобилоприсуствотонаЛитургијатавоониеобители,какоштосеКиево-печерскатаиТроице-сергиеваталавра,Зосимоватапустина,обителтанапреп.ЗосимаВерховскиимногу,многудруги,вокоидуховниотживотпроцветал,благодарениенараководствотонастарците.НасветиотВалаам,посведоштвотонасветиотИгнатиј,дурииработнитеденовисеслужеленеколкуЛитургии–допет.

Еднашгозамоливменастојателот,сочијтрудеизграденеденоднајпознатитеманастиривоКиев,даимпомогнесосоветнанашитедругари,коисоблагословодархиерејотпочнаадаустројуваатманастир.Тојниодговори:„НекапочнатколкуштоможепобрзодаслужатЛитургијасекојдневно.АкоимаЛитургија-ќеимасè.Провереносоличноискуство“.

Оној,којсакадаустроиманастир,разбирајќијаважностанасекојдневнотоБогослужение,требадададесèодсебезатоа,вообителтасекојдневно

дасеслужиБожественаслужба,ипредсè,светаЛитургија.Познатисеслучаиодсовремениотживот,когамонасите,трудејќиседасоздадатманастири,неможеледагонаправаттоа,одпростапричина,штонејаоцениледоволноблагодатнатасиланаЛитургијата,околукојасамоможедасесоберевистинскахристијансказаедница.Воспоставувајќигосекојдневниотциклуснабогослужби,тиенесепотрудилеоколуслужењетоЛитургијаизатаацелнесепогрижиледанајдатпрезвитер,тогашкакобибиломожнодајаискористатпраксатанадревнитеиспосници,коизаБожественатаЛитургијаповикувалевопустинатапрезвитероднајблискиотпарохискихрам.Доколкуованебилонаправено,тукуштоподигнататавопустинамонашказаедницасераспаѓала,порадитоаштонејзинитежителибезЛитургијатаиблагодаттанаПричестанеможеледагиподнесатстрастите,предсè,унинието.

39

Вонекоиманастири,особеноженски,веднашвостановуваатпостојаночитањенаПсалтирот,постапувајќи,спореднас,неразумно.Малубројнитесестринатукуштоникнататаобител,ионакапремногусезаморуваатсопослушанијата,коинапочетокот,понеопходност,гиимамногу.Постојаното,пак,читањенаПсалтирот,особеноноќе,гиодземаипоследнитесили.Водореволуционернитеманастири,несомненодостофалниотобичајнанепрестајночитањенаПсалтирот,сепрактикувалглавновоскитовите;воониеобителикаденемаскитови,послушаниетозачитањенаПсалтиротсоспомнувањенадобротворите,имседавалонапрестаренитесестрикоивеќенеможеледасетрудатнадругипослушанија.

ДасечитанепрестајноПсалтиротзавременабогослужбитеесосемабесмисленоипротивречинаотечкитеустави,коиизискуваатситежители,

коиможат,завременазаедничкатабогослужбадасесобератвохрамот.Спореднас,восамиотпочетокнаобителта,доволноедасевостанови

следнотоминималноправило:утрениивечернимолитви,можебиполуноштницаитрисекојдневниканони,задолжителнизамонасите.Спротинеделитеипразничнитеденови,дасеизвршувасеноќнобдение,анасамиотденнапразникот-БожественаЛитургија.Акоеможно,добробибилодаимаЛитургијауштебаремвоеденденоднеделата(идеалнобибило-секојден).Таквотоминималномолитвеноправиловоновосоздаденатаобителенајпогодно:одеднастранаќејазадоволипотребатанабраќата/сестритезамолитвеностоењепредБога,аоддругастрана–дасесочувааттолкупотребните,водаденитеоколности,физичкисили.Споредможностите,созголемувањетонабратството,сотекотнавремето,молитвенотоправиломожепостепенодасезголемува,додавајќијавечерната,утрената,повечерието,секојдневнатаБожественаЛитургија.

Превододрускијазик:АнгелинаЈанева,дипл.проф.порускијазикНасловнаизворникот:Счегоначатъустроениесвятойобители?,иеромонахСергий(Рыбко),ЖурналМосковскойПатриархии.№2,2003.Главыизкниги„Запискиприходскогоинока“.


40

Приговор 12

Некои се соблазнуваат од тоа што не можат да нè убедат со свои зборови (имајќи предвид дека за редовното причестување постои

забрана), во своја заштита наведуваат три работи: прво, велат, каноните и заповедите се во рацете на архиереите; второ, ние не треба да го испитуваме тоа што ни го говорат архиереите, учителите и духовниците, туку треба само со простодушност да ги слушаме; и трето, ги наведуваат апостолските зборови: „покорувајте им се на своите учители и бидете им послушни“ (Евр. 13, 17).

Наовиетриприговориниенемаништосамитеодсебедакоментираме,заданепредизвикамекајнекогонекојазабунаилиогорченост.Носметамедекаештетнозадушатаивоцелостдапремолчиме.Патака,заникојданесежали,ајдедаразгледамештовелатсветителитевоврскасоова.

НапрвиотприговорсветиВасилијВеликиодговара,велејќи:„АкоСамиотГоспод,воКогоеволјатанаОтецот,ивоКогосеситеризницинапремудроститајни,Којјаимасекојавласт,иКојгодобилсекојсудодОтца,-акоОнСамиотвели:„ОнМидадезаповедштодакажамиштодазборувам“(Јован12,49),какои:„АонаштозборувамЈас,гозборувамтака,какоштомиречеОтецот“(Јован12,50),иакониСветиотДухнеговориСамиотодСебе,тукугоговорионаштогослушаодНего,-колкуповеќезанасепоблагочестивоипобезопаснотакадаразмислувамеипостапуваме!“СодругизборовиниенетребадагипрестапувамеБожјитезаповеди,тукусопокорностдагислушаме.

АбожествениотЗлатоуст,прекупримеротнасаматаархиерејскахиротонијанипокажувадекаархиереитесепотчинетинаБожјитеканониизаповеди.Тојвели:„Такакакоштоархиерејот–(првосвештеникотвоСтариотЗавет)–билглавананародот,билонеопходнотојнасвојатаглавадаимазнакнавласта,накојаѝепотчинет(бидејќиаковластасоништонееограничена,тогашстануванеподнослива,акогаимасимволнадругавластнадсебе,сотоагопокажувасвоетопотчинувањеназаконот);затоаЗаконотнаредуваглаватанаархиерејотданебидеоткриена,тукудабидепокриена,иглаватананародотдазнаедекаимадругаГлава.ЗатоавоЦркватанасвештеничкатахиротонија(овдесветителотгиимапредвидархиереите,говорејќивоопштозасвештенството,затоаштоспоредДионисијАреопагитсамоархиереитеносатнаглаватасимволиодБогапредадени)–нанеговатаглавасеставаХристовотоЕвангелие,задаспознаеонојкојсеракополагадекадобивавистинскаЕвангелскакрунаидазнаедекаиакоеводачнаситедолженедапостапуваспоредЕвангелскитезаповеди.Држејќисèвосвојавластисамиотеподвластназаконите,станувајќизаконодавецзасите,ноисамиот

ДУШЕПОЛЕЗНАКНИГАЗАЧЕСТОТОПРИЧЕСТУВАЊЕСОСВЕТИТЕХРИСТОВИТАИНСТВА

ПреподобенНикодимСветогорецисветиМакаријКоринтски

41

имајќизаконодавецнадсебе–Евангелскиотзакон“Затоаедендоблестенмаж(неговотоимееИгнатиј),блеснувајќиво

свештенствотоимачеништвото,вопосланиетодонекојархиерејвели:„Ништоданесеправибезтвојаволја,ноитиништонеправибезБожјаволја.ЗатоаархиерејотнасвојатаглавагоимаЕвангелието–какознакдекасенаоѓаподнеговатавласт“.

Штосеоднесувадовторото,т.е.деканиенетребадагииспитувамеархиереите,учителитеидуховниците,тукувосèдагислушаме,натоасветиВасилијодговара:„Онојкојначалствувавословото–(билотоадаеучителилиархиереј)–требасекогашсоголеморазмислувањеииспитување,асоцелдаМуугодинаБога,идатвори,идаговори,бидејќитребадабидеиспитанипосведочениодониекоимусеповерени“.

Истотака:„Ониекоислушаат,онојкојеобученвоБожественотоПисмо,требадагоиспитуватоаштогоговоратучителите.Ионаштоево

согласностсоПисмототребадагоприфати,аонаштонее–дагоотфрли.Аодониеучителикоиинсистираатнатаквоучење,требапотполнодасеотфрлат“.Истотака:„ОниекоинегопознаваатмногуСветотоПисмо,требадагипрепознавааткарактеристичнитесвојстванасветиитепоплодовитеодСветиотДух.Идагиприфататониекоигиимааттиесвојства(насветии),аодониештогинемаатдасеодвраќаат“.Исто:„Нетребатукутакаибезиспитувањедасеслушаатониекоисамосепреправаатдекаговоратвистина.ТребаврзоснованасведочењетонаСветотоПисмодагопрепознавамесекој,(вистинаилилагапредавалитојучител)“.Иистотака:„НеопходноесекојзборилиделодасепровериврзоснованаБоговдахновенотоПисмо,тадобритеучителидабидатпризнати,алукавите–посрамени“.

НатретиотделодговарасветиЈованЗлатоуст:„Анархијатаесекогашзло,таае–кореннамногуневолји,ипричиназанередиибезредие.Анепомалозлоеинепочитувањетонаначалниците.Можебинекојќеречедекапостоиитретозло–когасамиотначалникелош.Тоагознамијас.Тоазлонеемало,тоаемногуполошоиоданархијата.Затоаштоподоброеданесебидеподникаквавласт,отколкудасепотчинименазлиначалници.Бидејќивопрвиотслучајчовекотчестосеспасуваичестосенаоѓавоопасност,авовториотслучајсекогашевоопасност,затоаштоговодатвопропаст“.

НокаковелиПавле:„Покорувајтеимсенаучителитевашиибидетеимпослушни“?Да,нопретходнорекол:„Имајќигопредочикрајотна

нивниотживот,подражавајтејавератанивна“(Евр.13,7),адурипотоадодали:„Покорувајтеимсенаучителитевашиибидетеимпослушни“(т.е.Павленапочетокотсведочидекатиеучителисевернивосè,ипотоавели:„Гледајтегодобриотплододнивниотдобродетеленживотипроповедииогледајтесенанивнатавера“).

А,кажетемиаконачалникотелош(лукав),требалидамусепокоруваме?Штоподразбирашпод„лош“?Акотоасеоднесуванаверата,оставигоибегај,несамоодчовек,ноиодангелштослеголоднебо.Аакотоасеоднесувананеговиотживот,тогашнебидиљубопитен.ПослушајштовелиХристос:„НаМојсеевиотпрестол-(научителскатакатедраназаконот)–седнаакнижнициифарисеи“.Откакопретходнокажамногустрашниработизанив,потоанаснèподучува:„НаМојсеевиотпрестолседнаа...(Мат.23,2-3)“.Содругизборови,тиесеползуваатсодостоинството,(имаатправодаучат),велиОн,ноживототименечист;новиенегледајтегонивниотживот,тукунивнитезборови.

Бидејќиникојнемадаимаштетаоднивнотоповедение.Зошто?Затоаштое


42

очигледнонасите,аисамиотучителколкуидаелош,никогашнемадаучизазлото.Аштосеоднесувадоверата,туказлотонееочигледноиучителотнеодбиватакадапоучува.Затоа:„Несудете,заданебидетесудени“(Мат.7,1),реченоезаначинотнаживот,анезаверата.

ЗатоаиПавленајпрвингипретставилпастиритекаковистинскивосè,запотоадарече:„Покорувајтесенавашитеучители“.

Инадругоместо:„Тивелишдекатојчовекемногукротокиимајќисвештеничкичинеблагоразумен,агоправитоаитоа.Немикажувајдекаекроток,разумен,благочестив,декаесвештеник.АкосаканекабидеиПетарилиПавле,илидурииангелкојслеголоднебото–дуринитогашнемадаобратамвниманиеназначењетоналичноста.Бидејќијаснечитамзаконнаслуга,тукуЦарскизакон.АкогасечитаатЦарскитезборови,секојаважностнаслугататребадазамолкне.

Зоштомиизнесувашпримериодовојилионој?Богнемадатисесудизарадиневниманиетонатаквитеслуги,тукузарадинеисполнувањетонаНеговиотзакон.Јастизаповедав,(ќетикаженасудниотден),ититребашедасепокориш,анедаизнесувашпримериоддругиидабидешљубопитенконлошитеделанадругите.

БидејќиивеликиотДавидзгрешисострашенгрев,нодалитоазначи,кажими,деказанасповеќенееопаснодагрешиме?Затоаниетребадабидемевнимателниидаревнувамесамоконподвизитенасветиите,аневнимателностаинарушувањетоназаконот(штоинивкаконалуѓеможедаимсеслучи)–требасотруддасеизбегнува.Бидејќинемаданисудатслуги,истикаконас,тукуСамиотВладика–Немуќемудадемеодговорзасèштосменаправилевоживотот“.

Етештовелатсветиите.Ание,браќамои,бидејќиГосподнèповикалнамиртребадасепокоруваменаархиереите,духовницитеиучителите

порадичинотштоодБогагоимаат.Аконекојоднивправинештонеразумноилинèспречувавобогоугоднодело,тогашданепрестанемедагомолиме,додеканегоубедимевотоа,дасеисполниволјатаБожја,мирот,едномислиетоислогатадацаруваатпомеѓунас,дапостоиљубовпомеѓупастиритеиовците,помеѓуархиерејотихристијаните,помеѓусвештеницитеиверниците(лаиците),помеѓураководителитеипотчинетите.Заданемапонатамусоблазни,потреси,расколииподелби.Бидејќисетотоагиразоруванашитедуши,нашитедомовиинашитеЦрквиисекоеопштествоинарод.Краткокажано:ситедабидемееднотелоиеденДух,сите–соеднанадеж,конштосмеиповикани,таиБогнамиротдабидесоситенас.

Превододрускијазик:свештеникЉупчеМилановНасловнаизворникот:Преп.НикодимСвятогорец,Свт.МакарийКоринфский.КнигадушеполезнейшаяонепрестанномпричащенииСвятыхХристовыхТаин.Сумы,2001

43

Штосеоднесувадопротестантскитезаедници,и

покрајтоаштоможемедагинаречемехристијански,бидејќизборуваатзахристијанството,воникојслучајнеможемедагинаречемеХристовиЦркви.ХристоватаЦркваеустроенаодСветитеАпостолипонацртипланнаСамиотГоспод,појаснетиутврденодСветиотДух.Атиезаедницисеустроениодлуѓетосамоволноипопланкојсамитесигозацртале.ТиезелемногуработиодАпостолскотоПредание,нонасèмуедаденадруганасоченост,другоместоидругасмисла.ТиејаразоруваатпретходнатаградбанаЦрквата,гоземааоднеаонаштоимсечинелосоодветнонанивнитемисли,додавалесвоеиодсмесатанаеднотоидруготоформиралесвојазаедница.

ТукаштоеХристово?Главнотовоградбатасеидејатаипланотзанеа.Бидејќикајнивнитуедното,нитудруготосеХристови,асвои,сосвојотумизмислени,неправедноетиезаедницидабидатнаречениХристовиЦркви.ЗаштонаХристос,принивнотоуредување,неМуедадендел.НавистинатиевелатдекагипозајмилеукажувањатазауредувањетонасвоитеопштиниодСветотоПисмо,нотакваидејаипланзаизградбанебилепредаденинаСветотоПисмоизатоанебиможеледабидатпозајмениодтаму.Можатдасеправатнекаквипретпоставкизаниводнапишаното,нопретпоставкитедаваатсамоверојатност,анесуштинскавистина.

Вистинскатаидејаипланна

ЦркватаБожјаАпостолитејаспровеленаделовоуредувањетонаЦрквата.Којпосакадагипознае,требадасеобратидосаматаЦркваБожја,дагонаучитоаоднеа,анедасезаземадагиизвлекуваодСветотоПисмо,когатиенесевложенитаму.Тамутиесегледаатделумно,нозадагивидиме,требанајпрводасезапознаемесониводвистинскотоуредувањенаСветатаБожјаЦрква.Аштоправатпротестантите?ЈаразоруваатЦрквата,апотоаоднејзинитепарченца,додавајќиипонештосвое,градатнова,измисленаоднив.МожемелидаочекуваметогашдајафататтрагатаодБожјиотнацртзавистинскатаЦрква?!

Потоасамможешданаправишправилензаклучокзапротестантскитецркви–бидејќитиесеустроенинеБожји,тукупоизмисленпланипоистатакваидеја,тиенесевистинскиХристовиЦркви,тукулажни.Тиесеистоштоелажнатамонета,илиподобродасекаже–зачинетотовино.Исфабрикуваното,зачинетотовиноиповид,иповкус,ипоаромаизгледанаприродното,вистинскотовино,нопосвојатасуштинавоопштонееистото,макаридагопишуваатсозлатнибуквидекаетаквоитаквовино.ТакаиовиецрквипоимесенарекуваатХристови,авосуштинатанесетакви.Тиеможатдасенаречатисфабрикуваницркви.

ТоафабрикувањепрвогозапочналЛутер,апотоа,по

неговотопочинување,соистотосезафатилеидругииисфабрикувалемноштвоцркви,нопакнеседоволно.

Протестантските цркви СветиТеофанЗатворник


44

Фабрикувањетонацрквистанавоеназадачанапротестантството.Затоамеѓунивтоасеуштепродолжуваи,изгледа,ќепродолжувадокрајотнасветот…

Ситесоздателинацрквитепоаѓалеипоаѓаатодмислата

декаБожјатаЦрква,таквакакваштоеустроенаодАпостолите,јанеманаземјата–иточнотоајасгонарекувамразорувањенастарото.Но,бидејќибезЦркванесеможе,таатребадасеизградиодново.Итиепристапуваатсмело,сметајќидекасеповиканиконтоа,итоасамозатоаштоимдошлонаум.Нокакодасегради,споредкоиупатства?Серазбира,споредСветотоПисмо,какопоинаку?ГограбнуваатПисмотоисевпуштаатдаистражуваатвонего.

ВоПисмото,какоштореков,нееизложенпланотнаградбатанаЦрквата,тукусесодржанисамонекоинејасниалудирањазанего.Когаќенајдаттаквиалудирањаигипротолкуваатнасвојначин,тиегиположуваатзаоснованапланотнаградбатанацркватаиведнашпристапуваатконустројувањетонасаматацрква.Бидејќиеденземаеднозаоснованасвојатацрква,друг–друго,трет–трето,кајсекојседобивасвојацрква,којанеличинадругите.Излегувадекаколкуумови,толкуиплановинацрквиима,иколкупланови–толкуцркви.Авистинсканиеднанема.Нивнатаразнородност,којапаѓанаочи,требадостаданèвразумувадеканитуеденодониештофабрикуваатненаишолнатрагатанавистината.Но,бидејќиситетиеимаатвосвојатаосновапонештоодСветотоПисмо,секојоднивтешкопризнавадекагреши,тукунапротив,тврдидекасамотојединствениотнаишолнапотребнататрага.Такасистојатовие,создадениеднаподруга,цркви,иситетврдатдекасевистински,безниту

еднаоднивдаетаква…

АконаземјатанемаапостолскаЦрква,пакакотогашсонашиотслабумдаразберемекакотаабилаустроенаодАпостолите?ЗатоанемазоштодасезафаќамедајавостановувамеБожјатаЦрква.Пакинемапотреба.НаземјатаимаапостолскаЦркваспореднеизменливиотзаветнаСамиотГоспод.Тиецрковнисоздателиседвострановиновни–изатоадекасезафаќаатсодело,конштонесеповиканиинемаатспособности,изатоадеканејагледаатвистинскатаБожјаЦрква,којаспоредвистинскиотБожјизаветтребадабиденаземјатадокрајотнавековите,илипакнамерногизатворааточитезаданејавидат,додекатааеправопреднив.ТрудотнабарањеинаоѓањенавистинскатаЦрквабибилдостоензапофалба,аовојтруд–дасефабрикуваатцркви–енавистинабесмислен.Првиотеспасителен,авториотгидоведувадопогибелионојштојафабрикува,иониекоисеповедуваатпонего…

Папатапроменилмногудогми,гиоштетилситетаинства,

гиослабналправилатанацрковнотораководство,исèтргналонеспоредГосподоватанамера,тукусèполошоиполошо.ПотоасепојавилЛутер–паметен,носвоеглавчовек.Папата,реколтој,менувасèштоќемутекне,зоштоијасданеменувам?Ипочналдаградиипреградувасèпосвое,итакаформиралновавера–лутеранството,којавоопштонеличинаонаавера,којаниеодГосподазаповеданаиниепредаденаодСветитеАпостоли.

ПоЛутерсе„освестиле“философите.Еве,рекле,Лутерсисоздаденовавера,божемодЕвангелието,новсушностпосвојум.Зоштотогашиние,безогледнаЕвангелието,данесоздадемеучење

45

самоединственопосвојотум?Ипочналедаумуватидагатаат–изаБога,изасветот,изачовекот–секојпосвое,исоздалетолкуучења,штоможедатисесвртивоглаватасамооднивнотонабројување.Икајнивстаналовака:верувај,какоодлучиш,живејкакоштосакаш,уживајќи,какоштотиеугоднонадушата.Широкоекајнив:ситепречкисетргнати.Но,овојширокпатводивосмрт,какоштореколГоспод.Еведокадедоведеотстапувањетоодучењето!…

Нитупапистите,нитупротестантите,ниту

Англичаните(семислинаследбеницитенаАнгликанскатацрква–бел.напрев.)…јанемаатБожјатавистина–вистинската,чистата,целосната.ТаапребивавоеднатавистинскаПравославнаЦрква.Вистинаедека,паднативопрелест,тиесамитемислатдекајаимаатвистината,нотааедалекуоднив.Папиститепрвиотпаднааодвистината,носметаатдекатокмутиејапоседуваат.Протестантитејаразобличијанеодржливостанапапиститепомногупрашања,нонејанајдоавистината,тукууштеповеќесеоддалечијаоднеа,когаизградијасвојановавера

споредсвоетосуетномудрување,анеспоредвистинатаБожја,ноистокаконивмислатдекајаоткрилевистината,додекапапиститесетуѓизанеа.НаАнгличанитенеимседопаднагерманскатавераитиеизградијасвоја,истотака,споредсвоетосуетномудрување,анеспоредБожјатавистина,велејќи:кајгерманцитенеедобротоаитоа,ниеќесискроимесвојавера,којаповеќениседопаѓа–исискроиле,отклонувајќисеодБожјатавистинауштеповеќе,номислејќисидекастојатвонеапоцврстооддругите.КајАнгличаните,истокакоикајГерманците,подоцнасенаплодилемноштвовери,коиистотакасефалатдекаконечнојаоткрилевистината,додекавсушностотстапилеуштеподалекуоднеа.БидејќибараленетамукадештојаположилБог,тукувосвоетосуетномудрување,нејанашле,тукузавистинапочналедасметаатразличнипризрацинавистинатаинанивгиизградилесвоитеверувања…“

ПреземеноодличниотблогнаАргиретаАтева:

http://maranata0.wordpress.com


46

Јеромонах Гавриил (Бунге) е познат швајцарски богослов и монах, којшто живее пустински живот повеќе од 30 години во планините на Швајцарија.

Оваа година (2010) тој премина од римокатолицизам во православие. Темата за духовното опустошување, т.н. „изгорување“, коешто го чувствуваат и свештенослужителите, во последно време привлекува сè поголемо внимание. Во интервјуто на протоерејот Павел Великанов со јеромонахот Гавриил (Бунге) се дискутира токму за тој проблем.

Протоереј Павел:ОтецГавриил,дапозборувамезапроблемот„изгорување“илизасиндромотнапрофесионалниотумор.Познатоедекалекарите,учителитеидругитедејциодсоцијалнатасфера,конкоисевклучуваатисвештениците,сенајчестоизложенинаемоционалноистоштување. Јеромонах Гавриил:Ќевикажамдекапознавамнесамо„изгаснати“,„изгорени“монаси,ноимонаси,коиштоопштостаналежртванатојпроцес.Особенобисакалдагонасочамвниманиетоконониекоиштоизбралесвештеничкослужење,затоашто„изгорениот“свештеникемногуопасен,тојепримерзадругитеикогалуѓетоќевидат,декасвештеникотизгаснал,гаснатипарохјаните.

П. П.:Бисакалмалкудагоизострамтојпроблем.Понекогашсвештеникотјагубисвојатавера,нонеизгорува,затоаштовонегоништонегорелопредтоа.Тојможедагоисполнувасвоетосвештеничкослужење,дагиопслужувасвоитепарохјани,дазаработувапариидабидецелоснозадоволенодсвојотживот.Оддругастрана,искрениотчовек,губејќијасвојатавера,восостојбана„изгорување“можеидајанапуштиЦрквата–нечувствувајќијавератавосебе,тојнесакадагилажедругите.Затоабибилоинтереснодајаслушнемевашатагледнаточкаизапрвиот,изавториотслучај.Какосостојбатанавнатрешнатакризасеповрзувасострастанаунинието? Ј. Г.:Јаснапишаведнамалакнишказаунинието-„Акедија“.Воеднаодглавитесеразгледуваатирационалнитестрасти,коиштосераѓаатвочовекотивокрајналинијаговодатдомртваточкаводуховниотживот.Восличнасостојбачовекотчувствуванекаквавнатрешна„двојност“,којаштоемногутешказадијагностицирање.Причинатазатоа,одеднастранае,шточовекотцелосногогубивкусотконживотот,тојсеобесхрабрува,губивдахновеност.Нооддругастрана,акосвештеникотеискренијасакасвојатаслужба,тогашѓаволотгоискушуваипоттикнувајќигодајанасочисвојатаревностконнадворешнаактивнадејност.Се

Зошто„изгоруваат“свештениците

Интервју со јеромонахот Гаврил (Бунге) за духовното опустошување

47

добиваследното:внатрешнотојевеќеопустошен,носакасепакданаправинештоипоѓаволскоискушениецелденмногуактивноодипонекаквидела,водимногуактивенначиннаживот,наивномислејќи,декацелиотсветзависисамооднас,декаакониезастанеме,веднашсèќесераспадне.Такаживототминувавобесплоднасуета.ИтаквиотискушуванодѓаволотактивенсвештеникпродолжувадаговоризаБог,говоризаБогапостојаноимногу,новеќенеговорисоБога,вонегопрекиналразговоротсоБога.Тојгипоттикнувадругитеконмолитва,говозглавувабогослужението,носамиоттојличнонеговорисоБог,несемоли.Итокмузатоанеговатаверанепрестајносеопустошува,истоштуваипретворавоништо,затоаштоизворотнанашатавераиизворотнанашетослужењеенашиотвнатрешенконтактсоБог,нашиотразговорсоБог,нашетозаедничарењесоБог.Акотоагонема,сèостанатосеразрушува.

СакамдакажамдекапознавамсвештенициимонасинаЗапад(слабогопознавамИстокот),коиштовелат,деканеепотребномногудасемолиш,

декатоаегубењенавреме,декаконништонемадатеодведе.Подоброедасезанимавашсодобридела,датворишдобро.Имамеденпријател,монах,којштоживеевоманастириенеобичноактивен.Духовнатаревностгопридвижуванапредипритоацелатанеговадушасеопустошува,т.е.човекот„изгорува“.Тојпостојанонештоорганизира,носамиотсебесицелосносеопустошува.Главновонашиотживотетоаштониенегизнаеме,негиразбирамеинегиразликуваменекоистепенинадуховниотживот.Ќевидадампример,којштоеможноиданегозасегадиректнонашиотразговор,ноеодмоетоискуствонаопштењесопознатиотроманскистарецКлеопа,когоштогосметамзаеденодвисокодуховнитестарцинаXXвек. Когапристапувамеконнареднатаетапавосвојотживот,конточкатанасвоеторастење,приближувајќисеконноводуховноскалило,многучестопаѓамевоискушение,започнуваданèпосетувадемонот,којштостанувазанас„егзегет“,започнуваданијатолкувасмислатанаСветотоПисмоиданиналагаособенасмисланамолитвата.Бирекол,декаситетие„откровенија“сецелосналага,нодемонотубедува:„Не,сетотоаеточнотака“.Изоштотојтаказборува?Зошто


48

сèтакасеслучува?Зоштоѓаволотсакаданèблокиранатојстепен,приштоќеостанемеиќесеконцентрираменадемонските„откровенија“,заданипопречидаизраснемепонатамуводуховниотживот.Тоаемногупрефинетоискушение. ВоЕвангелиетотоаеизразеносодругизборови,новосвојатасуштинаетокмутоа.Водуховниотживотважноеразбирањетонатаквитесуптилнипрашања,коиштоможатдасепретворатвосериознапречка.Ситејавувања,чудеса,коиштогисретнувамепосвојотпат,нèводатдосостојбанадуховнавкочанетост:натојначинсозданиетонипречидасеиздигнемеконСоздателот. П. П.: Дапрецизирамдалиправилносумразбрал,декавидливиотуспехводуховниотживотможедапроизлезекакоглавнапречкавонего? Ј. Г.:ПостоиразликапомеѓусозданиетоиБог,разликаводуховнитедела.Затоасеслучуваводуховниотживотчовекотдаемногуприврзанконнадворешнитеправила,приврзанефанатичноибезусловно,такаштонеоставаникаковпроцепзаБога,одкадештоОнбиможелдапроникнеидавеповикаконСебеси.КогаГосподсакадаговорисовасисеобраќаконвас,неопходноедазамолчитеидапрестанетедазборуватесамовие.Потребноеедноставнодазамолчите,дапогледнетеконБога,дасевслушате,дапосакатеидасепотрудитедагочуетеона,закоештоОнвиговори. П. П.:Тукаиманекојавнатрешнапротивречност.Одеднастрана,подвижникотнетребадајагледасвојатасостојба,заданесевозгордееитоадастанепречкавонеговиотдуховенживот.Невозможноеистовременодабидешсмиренидазнаеш,декатисисмирен.Аоддругастрана,тоједолжендапознавајасни,точниориентири,заданесеоддалечиодвистинскиотпат.Требадаиманекаквацврстапотпора(ѕид),накојаштопонекогашќесепотпре,задаразбере,декаодивоправилнатанасока.Инаку,тојќебидекаконезнабожец,којштонезнаекадеоди.Такашто,којаетаадуховнапотпора?

Ј. Г.:КакотаковпотпоренѕидсејавуваучењетонаСветитеОтци.Нетребадаправименитуеденчекорвоживотот,бездасеобратимеконСветитеОтци,бездадобиемепотврдавонивнотосведоштво.НиенепрестајногичитамеделатанаСветитеОтциитребадаразмислувамезанив,дуриикогавонивсеговоризанешта,коиштонисечини,декагинемавонашетоискуствоинебиможелодагиима.Тоаенеопходно,задасенаучимедаразбираме,какодапостапимевоеднаилидругаситуација,потпирајќисенаискуствотонаСветитеОтци.Серазбира,идеалнобибило,акоиматеискусендуховник,којштосамиотгоизминалцелиотпатиимабогатодуховноискуство.Но,зажал,таквитеслучаисеисклучок...Таквитедуховницисемногу,многумалкуизатоаСветитеОтциостануваатзанаспотпоренѕид. ЗажалотецКлеопа,којнесамоштоимашепрочитаномногукниги,ноиопитногоизоделсветоотечкиотпат,денесмуемалкупознатнарускиотчитател.Неопходноедасепреведатнеговитепроповеди,беседи.Тојпишувалнафранцуски,англискиииталијанскијазик.Јасимамвидеозаписинанеговитебеседи.Тисечинидека,какотојдадошолкајнасодсосемадругсвет...НоличностиодтаквавеличинаидуховнадимензијабилереткинесамозаХХвек,тиесекогашсереткизаситевремиња.Аконемамедонастаковчовек,којштоживеесега,накојштобиможеледасепотпреме,тогаш-славанаБога!-ниеимамеописнаживототнатаквилуѓеинивнитетрудови,коиштотиенигиоставиле.Јасличнотакапостапувам.Когабевмал,имавмногупознатдуховник.Когапораснав,

49

веќенемавтаковдуховникитогашзапочнавдасеориентирамисклучителноодкнигите.Да,имавсамоеднасредбасоотецКлеопа,нотааоставизначајнатрагавомојотживот. Требадакажамдекатојбешепророк,затоаштоискушението,закоештотогаштојмизборуваше,екарактеристичнозаинтелектуалците:когабогословиетостануваповажноодсамиотБог.Ниегоимаметоапостојано,штоедноставнонеможемедајазатворимекнигата.Тоаекласичноискушениевосрединитенаоние,коиштосезанимаваатсобогословие,сонаука.Нотребајаснодасеразбере,декааконегоотстранимеодсебетоаискушение,аконегопобедиме,тогашнеизбежнодоаѓапосериознотоискушениена„изгорувањето“илииспепелувањето. П. П.:АрхимандритотСофрониј(Сахаров),анализирајќигодуховниотживотнапреп.СилуанАтонски,вели,декасостојбатанабогооставеностсејавувакаконормаленпериодвоживототнасекојподвижник.Можелидасеразграничат„изгорувањето“и„богооставеноста“?Нелиивоедната,иводругатасостојбарацетесеопуштени,човекотнеевдахновенисенаоѓанаработодочајанието. Ј. Г.:Восостојбанауниниеможедасезападнеипрекуаскеза,доколкупремногусетрудишвоподвижничкитедела.Нодаседијагностицирасличнасостојбавнатревосебесиемногутешко. Асостојбатанабогооставеност,какошторековте,навистинаемногуважнонештоводуховниотживот.Станувазборзатиеслучаикајмонаситесовисокдуховенживот,коиштопретрпелетаквасостојба.Иоттукаизникнувапрашањето:какоеможнотоадасеслучи?Нелитиелуѓеималемногувисокподвижнички


50

духовенживот,штосеслучило,штотакападналеисепочувствувалебогооставени? СветитеОтцивелатдекаимадвепричини,порадикоиштоБогнèостава.Вопрвиотслучај,какоштобилосоправедниотЈов,Господнèостававотаквиуслови,прикоиштосепроверувавератаначовекот,задасепокажетаанацелиотсвет.Таквоиспитувањенавератастанувапримерзаониеоколунас.КогаГосподземасè:семејство,здравје...Вотакваситуацијавератавистинскисезаблескува. Другслучај,поскородругапричиназауниниеегордоста.Горделивителуѓесипрепишуваатсамонасебесисèштопостигнале.Тиесекористатсоуспехијазабележуваатсамосвојатауспешност,аѓаволотпушта(посејува)миславосрцетоначовекот,деканеговиоттрудмуприпаѓаисклучителносамонанегоинеговиотуспехмуерезултатоднеговитевнатрешниусилби.ИкакопоследицачовекотзаборавадаГовосфалиБогазатоа,штогоима,изаборавадаблагодаринаБогазатоа,штомугодал,апонатамузапочнувадагипрезирадругителуѓе,коиштосенаоѓаатоколунегоикоиоднеговагледнаточканедостигналетаковуспех.ТогашГосподјатргнуваСвојатаракаодтаквиотчовек,задаразберештопретставувабезБожјатаблагодат.Зажал,требадакажеме,декаималуѓе,коитакасиостануваатнепоправливи,накоиштоитоанеимвлијаело.Сеслучувадасиотидатдурииодтојживот,така,бездаразбератништоибездасепокајат. П. П.:Можедасекаже,акопресметаме,декавоосноватана„изгорувањето“каконасвештениците,такаинамирјаните,лежипрекумернотосебенадевање.Вдахновувањетоначовекотодсамиотсебегооткинуваодизворотнабожественатаблагодатитојнеизбежновонекојмоментќеизгори. Ј. Г.:Честосеслучуватаквонеразбирање-непроизволно,нејавно,човекдуриинесфаќадекапостапуванеправилно.Ивотојслучаједобропадурииполезнодазападнешвосостојбанабогооставеност,затоаштотаканиседаваможностдасепокаеме,серазбира,акогопосакаметоа. Но,човекотвосличнасостојбаможеиопштодајанапуштиЦрквата.Какодапостапиш,когавотаквасостојба,останувајќибезБога,невозможноедуриидагоотворишПсалтирот?Отворигомолитвеникот,застанипредиконитеизборувај,прекрстувајсеизборувајсоБога,дурииакоГосподнетиодговара.Затоасезборувакакозанештокоештосеподразбирасамотопосебе,нореалнонепресметуваат,колкуужасноидуховноопаснаетаасостојбанабесчувственост.Превод од бугарски јазик: м-р теол. Дарко Милев Насловнаизворникот:Защо„прегарят“свещениците,Интервю с йеромонах Гавриил (Бунге) за духовното опустошениеwww.dveri.bg

51

Ако по нешто друго се издвојува месецот јануари од останатите месеци вогодината,тогаш,серазбира,тоасепразниците.Јануаризапочнуваизавршува

соденовикогасеславатголемиличностиинастаниодхристијанскатаисторија.Така,на 2 јануари се потсетувамена личноста на светиИгнатиј Богоносец, светител одвториотвек,којисамиотбилученикнаапостолЈованБогослов.СветиИгнатијепознатмеѓухристијанитепонеговитепосланијадопомеснитеЦрквинизкоипоминувалнасвојотпатдоРим,каде,воримскиотКолосеум,требалодабидепогубениликакоштосамиотпишувалдабидепретворенвохраназалавовите.ПатотштогопоминалсветиИгнатијиденденесепознаткакоВиаИгнациа,аовојпатпоминуваинизМакедонија.ОнаштогонапишалсветиИгнатијеоднепроцеливозначењезанасхристијаните.Св.Игнатиј,слободноможемедакажеме,еосновоположникнацелатахристијанскатеологија,апосебнонатеолошкатагранканареченаеклисиологија.СписитенасветиИгнатиј (види воДелата на апостолските ученици, Ѓаконија, 2008) и ден денесизгледаатсвежоиново.Тиевоопштонезагубилеодсвојатавредностштосамотопосебесведочизаголемиотдухибистриотипросветленумштогопоседуваловојдуховен великан. Св.Игнатиј е основоположник на т.н. антифоно пеење, односнопеењетонадвепевници,штоиденденессепрактикувавоПравославнатаЦрква.ПостоиедналегендакојавелидекасветиИгнатиједететоштоХристосимгопосочилнаапостолитекакопримерзадетскотосмирение,штопакеусловзавлезвоЦарствотоБожјо.ТокмузарадитоаштомалиотИгнатијбилземенворацетенаГосподаИсусаХриста,тојодхристијанитеенаречениБогоносец.

Војануари,истотака,ПравославнатаЦрквасепотсетуваинадругихристијанскивеликани како што се св. Наум Охридски, св. Јован Кронштатски, св. СтефанПрвомаченик, св. Серафим Саровски, св. Василиј Велики, св. Јован Крстител, св.ГаврилЛесновски,св.АнтонијВелики,св.Атанасијисв.КирилАлександриски.Покрајславниличностивојануарисепрославуваатизначајнинастаниодхристијанскатаиевангелскатаисторија,какоштосепразникотначеснитеверигинаапостолПетари празникот на Обрезанието Господово што е праслика на денешното крштение.Во јануари како во ниту едендругмесец во годината се прославуваат два големиГосподовипразници,атоасеразбирасеРождествотоХристово-БожикиКрштениетоГосподово -Богојавление.ОвојпразникенареченБогојавлениезарадитоаштозапрвпатБогцелоснонисеоткривавосвојатаполнотакакоОтец,СиниСветиДух.Наовојденсеосветуваатводите,апрекунивицелатаприрода.

ВојануарисеславиисоборотнасветаБогородица,аистотакајануариеисполнетисоразнинародниобичаикоисепредвесницинаголемитехристијанскипразницикакоштосеКоледе,Бадникитн.

Јануари завршува со празникот на Големите учители на Црквата Божја св.АнтонијВеликиисв.АтанасијВелики.Тие,идвајцатапотекнуваатодЕгипет.

Св.Антонијкакомногумладзаминалвопустинатаиовдедолговремесеподвизувал.Тојсесметазаосновоположникнамонаштвотоисвојотживотгозавршилводлабокастаросткако105-годишенстарец.Св.Антонијиаконеписменимбилдуховникиучителнанајученителуѓевотоавреме.Коганекоимудрифилософидошлекајнегозадагоискушувааттврдејќидекаепростинеукчовек,Антонијимрекол:штоепостаро:разумотиликнигатаиштоодтиедветеепричиназадругото?Тогашпосраменитефилософисеразотишле,бидејќиувиделедекаимаатсамолитературнопомнењебез

ОСВРТ НА ПРАЗНИЦИТЕ ВО ЈАНУАРИ


52

разум,аАнтонијгоимаразумот.Исполнетсомногугодиниисомногуголемидела,АнтонијсеупокоилвоГосподаво335година.

Св.АтанасијечовекоткојјаспасилЦркватаиправославиетооднападитенаАриеватаересвоIVвек.Св.АтанасијгонапишалСимволотнаверата,којбил

усвоеннаСоборотикојиденденесредовносечитанаЛитургијатакакоправославенканонзаучењетозаБога.Тојнапишалбројниделавокоиналогиченимударначинги разобличувал аријаните и паганите. Ова направило да има многу непријатели,коивотоавремебилеблискуровизантискитеимператори.Св.Атанасијбилчестопрогонуваниредовносеместелодместовоместотрпејќигинеправеднитеилажнитенападинасвоитенепријатели.Засовет,утехаиморалнаподдршкачестопатиоделкајсв.Антониј,којисамиотмубилдуховенотец.Малкуминасветителибилетакабезобзирноклеветениитолкусвирепогонетикакосв.Атанасиј.Дурипредсмртта,тојпроживеалмалкумирномеѓусвоитеАлександриjцинакоиимбилАрхиепископ.Св.АтанасијсеупокоилкаковеренслугаГосподовво373година.

ОвабешееденкусосвртнанастанитеипразницитенаПравославнатаЦрквавојануари.Јасискреносенадевамдекасфаќајќијавистинскатасмисланапразницитеи активно воспитувајќи се и црпејќи ја големата мудрост од личните примери насветителитеситениекаколуѓебареммалкупораснавмеводуховностаиводоблестите.Впрочемтоаевистинскатасмислаицелнасамотопразнување.

ПраведниотСимеонпримилодБогаветување,деканемадајавкусисмртта,доонавреме,додеканеГовидиИсусаХриста,Спасителотнасветот,Којсе

воплотиназемјата.Чекањетонатаасредбастаналоцелвоживототнастарецот,којгинадживеал

сите свои современици. Доживувајќи поодминати години, тој останал единственпретставникнасвоетовреме,среденовотопоколение.НеговатателеснанемоќбилапоткрепуванаодсветатавераицврстотоубедувањедеканаземјатаќеГосретнеБогаидуритогашќезавршинеговиотземенживот.

ПоБожјапромисла,аводенодчувствотонаисполнувањенавремето,праведниотстарец Симеон дошол во храмот, кога Пречистата Богомајка, според законите одтогашниот јудејски народ, Го донела во храмот, заради молитва, ПредвечниотМладенецХристос.

ОткакососвојатадушагопозналвоМладенецотИскупителотначовечкиотрод,заКогоговорелепророците,Којбилочекувансогодини,БогопримецотСимеонГозел во своите рацеМладенецот, па ги искажал зборовите, кои до денес останалевосоставотнаправославнитебогослужби:„Сегагоотпушташсвојотслуга,Владико,споредзборовитеТвои,сомир...“.

На границата меѓу Стариот и Новиот Завет, при осамнувањето на едниот иразденувањетонадругиот,праведниотстарец,преклонувајќигиколената,гопредалМладенецотнанеговатаМајка,којагововелавосветот,којтолкумногуималпотребаод преродба и милосрдност, во кој имало толку многу болни, заразени од злоба,пропаднативотага,гревовиипороци.

Минувајќигопоправеденпатсвојотживот,принеговиоткрај,БогопримецотСимеонбилудостоенсовеличественарадостдаГовидиГоспода,падури

КОН ПРАЗНИКОТ НА ГОСПОДОВОТО СРЕТЕНИЕ

53

и да се допре до Него со своите раце. Во тој момент, праведниот старец, откакозаблагодарил на Бога, постанал песнотворец, искажувајќи ја една од најубавитемолитвивоцрковнатахимнографија.

Целиотживотнастарецотсеосветилпрекуоваасредба.Тојнебилисплашенодсмртта:тојГознаелБога,преднегосеотворилсветотнасветлината,а

неговатадушабезболнопреминалавовечниотживот.Нашиотземенживотпретставувапреоденстепенконживотот,којнемакрај.

Но,задајаподготвимесвојатадушазапреминувањетовотојживотинезаодливатанебесна светлина, која излегува од Бога, за да не биде Христос за нас туѓинец инепознат,аданèпознаекогапосмрттаниеќезастанемепредНего,ниесмедолжниуштеовде,наземјава,дабарамесредбасоБога.

ВоднитенаСвојотземенживот,Христос,одбесконечнатаљубовкончовекот,допушталлуѓетодаседоближуваатдоНего,даседопираатдоНеговатаоблека,одкојаистекувалоисцеление,ноиденесОннеедалекуоднас.НаземјаваОннеимсеприближилсамонаониелуѓе,коитогашживеелеикоибилеНеговисовременици,тукуседоближилидооние,коиживееледотогаш,аинаоние,коиќеживеатдокрајотнасветотивекот.

ЗаедничарењетосоБогаиможностадасеприближимедоНего,Христосимјаподалнанародитеодситевремиња.

Неговатабезграничнамилосрдност,каконепресушенпоток,сеизливаврзнасдуриитогаш,когание,зарадисвојатабездушностинеблагодарност,несакамедазнаемезатоа.

Какоштосонцетосредеденот,когаиманајсилниинајтоплизраци,неможеаданегрее,данесветиидајанамалисвојатаживоподателнаенергија,такаиљубовтаБожјанесенамалува,паколкуниеиданејагледаме,тааникогашнеисчезнуваинесенамалува.

Христосеблиску...ИОнчекадаГоздогледамеидагоотворимесвоетосрцеза средба соНего.Но, ние самобегамеи сеоддалечувамеодНегопрекунашатагревовност.

Безсомневање,секојчовек,којсаморазмислувазаБога,сосвојатадушагоискусуваБожјотодопирањеипосакувадаГовиди.Но,Христоснемадавлезе

вонашетосрце,доколкутоаеисполнетосоомраза,себељубие,жестокосрдечност.Самоозареното,самодоброто,самомилосрднотоможедасеприближидоГоспода.НашиотживоттребапостојанодабидеисполнетсостремежзасредбасоХристос,азатоапотребноедасеимачистосрце,просветленадушаидобридела.

ДасеисполнувазаконотнанашиотБог,дасепројавувамилосрдност,споредсвоитесилидаѝсеслужинаБожјатаправда,дасесееинајмалосеменадобринизарадиБожјотоиме–ететоаецелтаисмислатананашиотживот.Дапогледнемеоколунас,иќезабележимеколкуеубаво,коганивгиима!Иколкуповеќегиимаиколкуповеќегиправиме,толкуподоброипосветлоќебидевонашатадуша,толкупобрзоќесесретнемесоГоспода.

Познато ни е на сите, колку често имаме потреба од убави и охрабрувачкизборови,колкумногунèзакрилуваизагревасрдечнотоичувствителносрценаоние,коисеоколунас.Идоколкуниесмевоможностдасострадаме,дагипонесуваменемоќите, да им помогнеме на ближните, доколку ние се обраќаме за совети конлуѓе,коисеморалнопосилниоднасинаоѓамеутехаипоткрепакајнивзанашитеслабисили–задсетотоастоиХристос.ОдХристосдоаѓасèштоедобро,падуриисамиотстремежкондоброто.Онгледаипомагаворастењетонастремежот,доколкуниеивонајмалстепенсеобратимеконНего.

ПросетеимолетесенаБога,барајтесредбасоНего,сèдодекачукасрцетово


54

вашитеградиисèдодекатоанестаналомртвозаљубов.КолкуеубаводаГољубимеБогаисèона,штоОнсоздал!ЉубејќиГоНего,

ниеќепочнемедагољубимеичовекот,исèќесепретворивосветло,прекрасноирадосно.

Духовнатарадостнеможедасеспоредисоземнатарадост.Тааенеминливаи не зависи ниту од земната благосостојба на човекот, ниту од возраста.

Напротив, когачовекотживеесобогоугоденживот, когаимажелбаи стремежзадостигнување на духовната радост, таа може да расте и да се засилува. И колкучовекотидаестар,доколкунеговатадушаесветла,соистататоржественост,какоивомладоста,ќејапримарадоставоГоспода,аможебииуштепоторжествено,заштовеќејаисполнилсвојатадолжност,гопоминалземниотпатиостаналвереннаБога.

Човекотможеивомладостадајазацрнисвојатадушавогревови,доколкутаапрестанедасеодѕиванаона,штоесветоипрекрасно,истокакоштопрестанувадасвирибилокојновмузичкиинструмент,доколкусеоштетатнеговитеделовиилисескршиодневнимателнораководењесонего.

Верата во Бога, во Неговата помош, во Неговото невидливо присуство среденас,нидавасилидасетрудимеводобротоиподобродетелниотпатдагонасочимеживотот,патакадасеприближимедоБога.

БогопримецотСимеондодекабилживГовиделГоспода,Мусепоклонилисомирводушатаимолитванаустатапреминалводругиотсвет.

Зарем не треба и ние да ги употребиме сите свои сили за тоа, уште во овојнаш земенживот, да постанеме достојни за средба со Бога, та и во нашето срцедасеталожатмолитви,сокоиниепостојаноќесеобраќамеконХриста,сокоибизастаналепредНегоивопоследнатаминутаоднашиотживот,патиемолитвибигиоставилеизапонас,таидругидасенаучатдасемолатоднив.

АтокмустремежотконБога,словословењето,благоговениетоипоклонувањетопредНего,сепостојанапотребазанашатабесмртнадуша.

протоереј Златко Ангелески

Едназимскавечер,завременазимскиотраспуствоМаврововонашетолетувалиште,кадештоработевитамувонашатасоба,гозапаливкандилотоисепомоливнаБога

инаМајкатаБожја,иреков:„Еве,чувствувамдекаоваатајнаповеќенеможамдајакријамодмојата ќерка; тааебистраиљубопитналичност, која сака сèда знае,и тааможебина многу болен начин ќе дознае од други луѓе, што би можело да доведе до несаканипоследици.Акакодаѝгокажамтоа,аданегиповредамнејзинитедетскичувства?Посебноме загрижуваше тоа што мојот сопруг никако не сакаше да се дознае вистината. Многупрашањанакоислаботочовечкобитиенеможеданајдеодговори.Ноакочовекотнеможе–Богможе!Ивотакворазмислувањеирасположениејасзаспав.Даливосонилиполусон,јас на овие мои прашања добив одговор од Пресвета Богородица, како да мишепна науво:„Кажиѝслободноинеплашисеодпоследиците,Јассумсотебе“.Утрото,когасеразбудив,сесетивштомиречеМајкатаБожја,паохрабренаодНејзинитезборови,благоивнимателносомногутоплинапоразговаравсоќеркатазаоваанашатајна.Тогаштааимашеоколу9години,веднашсфатизаштостанувазбор,бешезачуденапа,онака,невиномирече:„Пасега,какодатевикам,мамоилитетко?“Јасведнаш(иаководушатамибешемногутешко,ноохрабренаодсонот)ѝреков:„Детемоемило,тисимиќерка,којамногујаочекувавикојамногујасакам,изамененеможешдабидешнештодруго,освенмоедете,атиразмислиидуритогашпостапикакошточувствуватвоетосрце.Самотемолам,миломое,штоидачувствуваш,морашкакоидосегаконтатодасеоднесувашкаконишто

Дневникотнаеднамајка–Xдел

55

данесумтикажала“.Таацврстомиговетиоваимиречеданесегрижамзатоавоопшто.Јаспотоасеоднесувавкакоипорано,предразговорот.Поминаатридена,таасмеејќисе,когататкоѝнебешеприсутен,мисеобраќашемене:„ТеткаВ.,ха,ха,ха.Јаснатоасенасмевнувам,сољубовбезникаквисомнежиистрав,восебеповторувајќигизборовитенаМајкатаБожјаданесеплашам,бидејќиТааесомене.Когабевменасанкањекај„Југобанка“воМаврово,таамирече:„Мамо,бисакалалисамотиијасдаотидемесосанкавадоезерото?“Јассесогласивимурековнасопруготтојдасеодморидодеканесевратимеодпрошеткадоезерото.Одејќиконезерото,мојатаќерказапочнаразговор:„Мамо,откакомијакажавистинатазамене,знаеш,вопрвовреме,многубевнатаженаштонесумбилатвоедетеродено,тукупосвоено.Сепрашувавсебеси,какваетаамајкаштомеродила,анесакаладамегледа.Ипотоасипомислив,акоисемоитевистинскиродители,пајасгиимам:тисимојатамајкаВ.итатоС.Тиесепокрајменекогасумболна,тиесесреќникојасумјассреќна,тиесетажни,когајассумтажна.Затоамамичке,јастебенавистинатесакамитатоС.,азатоанемојдасегрижиш,немасоништодамупокажамдеказнамштосимикажала.Дазнаеш–продолжитаа–декасèќебидекакоидосега“.Тогашмепрегрнаимебакнасонасолзениочи,ајасбевпресреќнаиголемтоварпаднаодмоетосрце.„Но,-тогашѝреков,-знаеш,миломое,многусумтрогната,амаморамуштеовадагокажам:ЈассумтимајкаидолжнасумипредБогаипредлуѓето,ипредтебеипредсебеси,датевоспитувамзадабидешчесенчовек,добраќерка,добраученичка,апотоакогаќепораснеш–добрасопруга,мајкаиснааиграѓанка,апредсèидобрахристијанка.Затоанесеизненадувајакотиподвикнамилиприменамвоспитнимеркиштоседожностнасекојвистинскиродител.Инемојслучајнодасеосмелишдамеуценувашсотаанашатајнапредтаткоти“.Наовиезборовитаарече:„Тиситааитатоштотребаправилнодамевоспитате,нопростетемиакокакодетевизгрешам“.

Животот продолжи да тече нормално до нејзиниот пубертет, и тогаш, во некоимоменти,какоодговорнамоитевоспитнимерки,ќепочнешедагипакуваторбите

со цел да нè нашушти и да ги бара своите биолошки родители. Јас тогашѝ се обраќавсозборовите:„Запомнидобро,кадеидаодиш,секадеќебараатпослушностиникојнеќе сака да има ќерка ,вагабонд‘, па ако најдеш такво нешто, викнимеимене“.Таа сокуферитеотиденизвратаочекувајќидека,можеби,ќејамоламдасеврати.Јасостанавнамоитезборовихрабро,непопуштајќипреднеа(иаковосрцетомоеимашестрашнабураиголемсомнеж,зарадитоа,штоќебидесонеаакоотиденаулица),нопритоасесетивназборовитенаМајкатаБожја:„Неплашисе,Јассумсотебе“.Ќеркамизамина, јас јазатвориввратата,нонејазаклучив;севративвокујната,продолжувајќијаработатакакоништоданебило.Восрцетоимавболкаине знаевкакода госокријамсолзите.Во тојмоментслушнавкакосеотворавратата;некојдоаѓавокујната.ЈагледамР.,таагиоставикуферите,сестрчаконменеисосетосрцеисолзипочнадамебакнува:„Мајчичкемила,пакакодапобегнамодтебе,пајасникогонемамосвентебеитато,простимиштонаправивглупост,темолампомогнимидагисредамовиеработи.Тиипонатамувоспитувајме,акомислишдекатреба“.Какварадосттогашблескашевомоетосрце!

Еднашѝреков:„Чедо,акоимашнекоиголемитешкотиивосебе,одкоивосрцетонемашмир, тука е твојата мајка која е подготвена секогаш да ти помогне и да

најдемезаедничкорешениекакодагорешиметојпроблем“.Таасекогашискреномисеобраќаше,ајасколкуштоможевѝпомагав.Еднашмирече:„Знаеш,мамо,одамнамемачипомислатадајапронајдамтаамајкаиволицедаѝкажам,какоималасрцедамедаденапосвојување?“Тогаш,иакоизненаденаодова,сепак,смиреноѝреков:„Зоштотисамонејзејаобвинуваш,анеидругиотбиолошкиродител–таткото?Даливоопштосиразмислувалаодкоипричинитаамораладатедадеитакадапостапи?Уштемалкуитиќестанешдевојка.Акослучајнонаправишнекојаглупост,итвојотдечкотеоставиинесакадачуезатебе,штобисторилативоваковслучај?Додеканегисослушашситеоколности,неможешникомудабидешсправедливсудија.Оддругастрана,јаснесакамдагопонижувашпоимот,мајка‘,безогледнаситеоколности.Тааличностзаменеезначајназарадитоаштотеродила,тедоела,можеби,мораладасеодвоиодтебе,дозволиладатепосвојам,исегасотоасијаисполнивмојатажелбадастанаммајка,даимамќерка,аутре,дајБоже,изетивнучиња“.(продолжува)


Naslovi od izdava{tvoto na Misionersko - humanitarnata dejnost \akonija i izdava~kata dejnost pri Povardarskata eparhija Sv. \or|i Polo{ki

КН

ИГ А Ш Е С

Т А

БИБЛИСКИ НАСТАНИ

РасказотзаДавидIIдел

6

Ве

л и к и о т Д а в ид

Documents

Православна Светлина (16)