MALARSTWO HOLENDERSKIEXVII WIEKU

autor: Katarzyna Jarkiewicz

SPIS TRECIzaoenia programoweczoowi przedstawiciele: Rembrandt van Rijn, Frans Hals, Jan Vermeer, Jakob van Ruisdael

ZAOENIA PROGRAMOWEDziki mieszczaskiemu mecenatowi i rozkwitowi handlu wzrs popyt na obrazy, std malarstwo wykazuje silny zwizek z codziennym yciem ludnoci Holandii (wyraa si w portretach, scenach rodzajowych, pejzaach, martwych naturach).Manieryzm niderlandzki objawiajcy si tematami mitologicznymi i religijnymi zyskuje nowe pogbienie psychologiczne; symboliczne treci moralizatorskie odpowiadajce kalwiskiej etyce znajdujemy w scenach rodzajowych.

ZAOENIA PROGRAMOWEW malarstwie pejzaowym rozwija si wiele gatunkw: marynistyka, weduty i wntrza kociow, pejza topograficzny i fantastyczny.Za centrum sztuki i mecenatu uchodzi Amsterdam.

CZOOWI PRZEDSTAWICIELERembrandt van Rijn mistrz laserunku, tworzy obrazy o tematyce mitologicznej i biblijnej, liczne autoportrety oraz akwaforty.Frans Hals portrecista, mistrz impastw.Jan Vermeer piewca kobiet, alegorysta, mistrz scen rodzajowych i portretw.Jakob van Ruisdael czoowy pejzaysta.

REMBRANDT VAN RIJNCech dzie Rembrandta jest zafascynowanie efektami wiata i gbokich cieni. Obrazy malowane s z olbrzymi swobod, im pniej, tym bardziej szerokimi, swobodnymi pocigniciami pdzla; powierzchnie pcien s zrnicowane - raz grube warstwy farby, to znw mistrzowskie uycie laserunkw.

REMBRANDT VAN RIJNNieskrpowana, dynamiczna kompozycja i bardzo humanistyczne traktowanie podmiotu dziea wyrniaj Rembrandta na tle caej historii malarstwa.Gwne dziea: Stra Nocna (Wymarsz kompanii strzelcw), Lekcja anatomii doktora Tulpa, Samson i Dalila, Ofiara Abrahama, Danae, Uczta Baltazara, Olepienie Samsona, Wieczerza w Emmaus, Izaak i Rebeka (ydowska narzeczona), Powrt syna marnotrawnego, Batszeba.

REMBRANDT VAN RIJNW Polsce znajduj si trzy obrazy Rembrandta: Pejza z miosiernym Samarytaninem w Muzeum Czartoryskich w Krakowie, Uczony przy pulpicie i Dziewczyna w kapeluszu (ydowska narzeczona) na Zamku Krlewskim w Warszawie.

Stra NocnaRembrandt van Rijnhttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Nattvakten.jpg

Powrt syna marnotrawnegoRembrandt van Rijnhttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Rembrandt-The_return_of_the_prodigal_son.jpg

Uczta BaltazaraRembrandt van Rijnhttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Rembrandt-Belsazar.jpg

FRANS HALSJako jeden z pierwszych posugiwa si spontanicznym gestem malarskim i grubymi impastami "olepiajcej", czystej bieli kontrastujcej z generalnie ciemn tonacj obrazw. Malowa technik alla prima, bezporednio na ptno, bez dokonywania szkicu.Gwne dziea: Malle Babbe, Cyganka, Bazen z mandolin, Para maeska w ogrodzie.

Malle BabbeFrans Halshttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Frans_Hals_021.jpg

CygankaFrans Halshttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Frans_Hals_008.jpg

miejcy si jedziecFrans Halshttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Frans_Hals_022.jpg

JAN VERMEERDo najwikszych osigni doszed w dziedzinie malarstwa rodzajowego i w ukazywaniu wntrz - obrazy jego wychodz poza pojcie wiernego odbicia, potrafi odgadn najgbszy sens bliskiego, bezporednio dostrzegalnego wiata.Na obrazach Vermeera kobiety odwrcone profilem stoj zazwyczaj przy oknie, otwieraj je albo te czytaj przy nim list bd suchaj muzyki.

JAN VERMEERArtysta mia zwyczaj wydobywania ze swych postaci moralnej czystoci i siy, nawet jeli nie ujawnia ich intymnych przey lub nastrojw.Lubi miarowe falowanie wiata rozproszonego, bez reszty wypeniajcego pokoje; jego perowoszary odblask igra na cianie, na jasnych bkitach tkanin lub na pokych mapach - wiato nadaje malarstwu Vermeera nastrj rwnomiernego spokoju.

JAN VERMEERGwne dziea: Alegoria malarstwa, Mleczarka, Koronczarka, Kobieta waca pery, Czytajca list Za holendersk Mon Liz uchodzi Dziewczyna z per, peen tajemniczoci, a zarazem pozbawiony pretensjonalnoci portret modej kobiety.

Dziewczyna z perJan Vermeerhttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Johannes_Vermeer_%281632-1675%29_-_The_Girl_With_The_Pearl_Earring_%281665%29.jpg

KoronczarkaJan Vermeerhttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Jan_Vermeer_van_Delft_016.jpg

Alegoria malarstwaJan Vermeerhttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Vermeer_Allegory-of-the-Painting.jpg

JAKOB VAN RUISDAELMalowa szerokie holenderskie krajobrazy (Wiatrak w Wijk koo Duurstede), ustronia lene, ruiny (Widok zamku Bentheim), opuszczone miejsca (Cmentarz ydowski), widoki morskie, pfantastyczne pejzae grskie z wodospadami (Krajobraz z wodospadem).

JAKOB VAN RUISDAELWielk rol w jego pejzau odgrywaj drzewa, stajc si gwnym tematem obrazu; ich rysunek jest precyzyjny, artysta stosuje faktury (grube impasto) przy wykonywaniu koron lici i kory drzew; horyzont jest zawsze niski i odlegy, zdominowany przez wielkie, pochmurne niebo; w pniejszych kompozycjach artysta stosuje monumentaln, zwart kompozycj, formy masywne i wibrujcy kolor.

Cmentarz ydowskiJakob van Ruisdaelhttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Jacob_Isaaksz._van_Ruisdael_010.jpg

Krajobraz z wodospademJakob van Ruisdaelhttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Jacob_van_Ruisdael.Landschap_met_waterval.jpg

Wiatrak w WijkJakob van Ruisdaelhttp://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Jacob_Isaaksz._van_Ruisdael_014.jpg

BIBLIOGRAFIAPrezentacj przygotowano w oparciu o nastpujce pozycje:A. Kowalczykowa, Arcydziea malarstwa, Wydawnictwo Stentor, Warszawa 1999,K. Mrowcewicz, Kultura baroku i klasycyzmu, Wydawnictwo Stentor, Warszawa 2000,A. Ziemba, Iluzja a realizm. Gra z widzem w sztuce holenderskiej 1580-1660, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.