№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

22 САЙ-САТ

Гезит ээси:"Айбат Аймак" коомдук фонду

Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер.Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу.Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде

катталган,

Каттоо № 1853Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды

Гезит келишим баада.

Буйрутма №2842 Н: 1500

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: aybatkg@mail.ru Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Редакциялык жамаат:Акинай АЙДАРОВАТєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВАДамир ЭСЕНГУЛОВМирбек МАМБЕТОВ

Коммерциялык директор:Бектур БАЙМОЎОЛОВ Тел. (0772) 16 11 00

Жооптуу редактор: Рахатбек РЫСАЛИЕВ

Редактордун орун басары:Карачач ШАКИРОВА

КАНКОР БАКИЕВ КИТЕП ЖАЗГАНДЫН БАЛЕКЕТИН АЛАБЫ?!

ЖОГОРКУ СОТ “БЇТЇН КЫРГЫЗСТАНДЫН ЭМГЕКТИН”

АРЫЗЫН КАНААТТАНДЫРГАН ЖОК

БАРГАН ЖЕРИ МАЙРАМГА ЭМЕС, ЫЗЫ-ЧУУГА АЙЛАНГАН ЧОЛПОН

ЖАКУПОВА

«БИР БОЛДУН» ИЧИНДЕГИ ИНТРИГАЛАР

ЖАРДАМ БЕРСЕ ДА ЖАКПАЙТ, ЖАРДАМ БЕРБЕСЕ ДА СЫНДАШАТ.

ДЕГИ БИЗГЕ ЭМНЕ ЖАГАТ?

Марат Казакпаев, экс-президенттин китеби тууралуу:

“БАКИЕВ ЭЧ КАЧАН КЫРГЫЗСТАН ЭЛИНИН АЛДЫНДА АКТАЛА АЛБАЙТ”

Єз элинен куулган, учурда Минскиде бєгїп жаткан канкор президент Курман-бек Бакиев "Боль, любовь и надежда: Мой Кыргызстан" аттуу китебинин бет ачарын єткєрє турганы кабарланды. Минскте жєн жатпай єзїнїн арманын кагазга тїшїр-гєн го сыягы. Бирок, КурСалиевич ки-теп жазып, ойду-тоону сїйлєгєнчє элден

кечирим сурап, кїнєєсїн бир аз болсо да жеўилдете берсе болмок. Анын китебин жакындары да окубашы бештен белгилїї. Єз элине ок чыгарган Бакиевдин “жєє жо-могуна” акыл-эси жайында адамдар ишен-беши аштан бышык. Эгер иниси Жаныш Бакиевдин Медет Садыркулов баштаган їч адамды кантип єлтїргєнї, кыргыздын тыўчыкма уулдары кантип жок кылынга-ны, уулу Максим Бакиев менен Марат Ба-киевдин Кыргызстандын, кыргыз элинин байлыгын талап-тоногону, инилеринин єзїмбилем саясаты, їй-бїлє ичиндеги ча-тактары тууралуу жазганда элдин баары тытып окумак. Бирок, Бакиев китебине єзїн жана жакындарын мактап, актануу їчїн эле жазат эмеспи. Канткен кїндє да, миў томдуу китеп жазса да Бакиевдер кыргыздардын жїрєгїндє канкор, кан ич-кич президент катары кала берет.

Кыргызстандын Жогорку Соту бїгїн, 22-октябрда “Бїтїн Кыргызстан Эмгек” саясий партиясынын єкїлдєрїнїн Жо-горку Кеўештин депутаттарын шайлоонун жыйынтыгы жєнїндє БШКнын чечимин жокко чыгаруу тууралуу кєзємєл арызын канааттандырган жок. Мындай чечимди судья А.Ажыбраимованын тєрайымды-гы астындагы соттук коллегия чыгарды.

Партиянын єкїлї Абдраевдин кєрсєт-мєлєрїнє ылайык, партия БШК чечимине даттануу киргизїїгє аракет кылган, бирок Бишкектин Биринчи май райондук соту арыз берїїнїн мєєнєтї єтїп кеткенди-гине байланыштуу аларды канааттанды-руудан баш тарткан. “Арызды шайлоонун

жыйынтыгы расмий угузулгандан кийин 3 жумушчу кїндїн ичинде бериш керек болчу. Бул жекшемби кїнгє туш келип калгандыктан, биз апелляция бере албай калдык. Арызды дїйшємбї кїнї бердик, бирок сот арыз берїїнїн мєєнєтї єтїп кеткенин билдирди”, - деди ал.

Аталган партия Ош жана Жалал-Абад облустарында добуштарды саноодо чоў айырмачылыктар болгон деп, 100дєн ашуун добушканадагы бюллетендерди кайра саноону талап кылган. Буга чейин Бишкектин Биринчи Май райондук соту арыздануу мєєнєтї єтїп кеткени їчїн ишти кароодон баш тарткан. Жогорку Сот да бул чечимди туура деп тапты.

Чолпон Жакупова деген адвокат эжеке-бизди кимдер гана тааныбайт. Ал эжебиз “Адилет” укуктук клиникасынын жетек-чиси, 7-апрелде 87 баланы аткандарды коргоп, “Альфа” тобунун кызматкерле-ринин адвокаты болуп тарыхта калган. Ушул жактан эле чоў суроо туулат. Єзї-нїн жеринде маркум балдардын укугун коргобой, аларды атып жок кылган ком-паниянын киллер жигиттеринин укугун коргогон айымдан кандай жакшылык кїт-сє болот? Ошол 87 баланын апаларынын каргышы эле канча турат дейсиз? Гезит беттериндеги жарыяланган маалымат-тарга таяна турган болсок, 2013-жылы “Адилет” уюмунун банктагы эсебине 19,5 миллион сомго жакын каражат тїшкєн. Ал каражат кайдан тїшкєн болсо, Жаку-пова албетте ошол тараптын ырын ырдайт да. Баса, 2014-жылы “Вечерний Бишкек” гезитинин маалыматтык жыйынында єт-кєн тегерек столдо “Жаўы муун” кыймы-лынын жаштарына: “Келе жаткан Пар-ламенттик шайлоо таза єтпєйт, єлкєдє хаос болуп атат, башаламандык болот”

– таризиндеги кептерди айтып, саясатка аралашалы, деген жаштардын шагын сын-дырган сєз айтканына жол болсун. Анысы го ал дейли. Эми мынтип єзї “Бир бол” партиясынан депутат болуп Парламент-ке келди. Чолпон Идиновна, сиздин ою-ўузча шайлоо таза єттїбї? Албетте, эгер сиздердин партия єтпєй калганда шайлоо таза эмес єтмєк, даттанчу жериўизге дат-танып, барчу жериўизге бармаксыз. Эми буюрса, мандат алып, креслого отурганда да 87 баланы аткан киллерлердин укугун коргойсузбу? Эми “Жаўы муундун” жаш-тарына кандай жооп айтасыз?

Шайлоо алдында бардык партиялар єздєрїнїн партлидерлерине баш ийип, булардан аппак партия жок болуп келет. Жогорку Кеўешке келе элек жатып 6-ча-кырылыштагы боло элек депутаттардын айланасында бир топ чырлар болууда. «Бир бол» партиясынын шайлоо убагын-дагы лидери Мыктыбек Абдылдаев їгїт иштеринде жалгыз єзї лидер экенин даа-на далилдеген. Єткєндє Лунара Мамыто-

ва менен Бакыт Эсенбаевалар партиянын депутаттык тизмесинен чыгарылган эле. Алардын чыгышын Игорь Чудинов кош колдоп аткан болсо, Алтынбек Сулайма-нов: «Алар кетпейт, депутат болуп мандат алат», - деп жар салды. Шайлоо убагында бир эле лидер болсо азыр 3 лидер болду. Эми лидерлердин башы жетиге жетпесе болду. «Бир бол» партиясынын чыныгы лидери ким ошондо?

«Вечерний Бишкек» басма їйїнїн мур-дагы кожоюну Александр Ким «Заноза» аталыштагы сайт ачканын билебиз. «За-ноза» «атына заты жарашып», «оозуна ак ит кирип, кара ит чыккан» материал-дарды жайгаштыруу менен алек. Бийлик-ти сындаса сындай берсин. Бирок адеби-нен ашып, эми президенттин фондунан кєрсєтїлгєн жардамдарга опсуз асылга-нына не дейсиў?! Кїйбєгєн жериўди кїл кылышат да.

Мамлекет башчысы єз фондунан ар кыл багытта жардам кєрсєтєт. Анын

ичинде тєрт эм, їч эм тєрєгєн їй-бїлє-лєр, балдарын дарылатыш їчїн жардам сурап кайрылгандар, кыскасы, жардам алган калктын аялуу катмары тїзєт. Эмне аларга жардам берїї - кылмыш болуп эсептелеби? Же жашоодон кыйналып тур-гандарга президент жеке фондунан жар-дам бербеши керекби?

Туура, сын-пикир керек. Бирок ал ади-леттїї болгону оў. Анан сындайт десе эле «ойду-тоону оттой берїї» - «сынчынын сыўар єтїгї майрыктыгын» гана далил-дейт эмеспи?

Курманбек Бакиев эч качан Кыргыз-стан элинин алдында актала албайт. Мын-дай пикирин саясат таануучу Марат Ка-закпаев “Взгляд” порталына билдирди.

Анын айтымында, экс-президент Кур-манбек Бакиевдин мемуар жазып, єткєн окуялар тууралуу жоромолдорун жазууга эч ким жолтоолук кылбайт. “Мындайда анын Кыргызстандын аймагында жасаган кылмышы жана ага элдин берген баасы маанилїї. Ошон їчїн, Курманбек Бакиев канча китеп жазбасын, ал эч качан эл ал-дында актала албайт. Анткени, кыргыз эли 2010-жылдагы окуяга баасын берип, аны кылмыш катары баалаган”, - деп белги-леди М.Казакпаев.

Эске салсак, кечээ Минскиде К.Бакиев-дин “Боль, любовь и надежда: мой Кыр-гызстан” аталыштагы китебинин бет ача-

ры болду. К.Бакиев 2010-жылдагы апрель рево-

люциясынын натыйжасында бийликтен кулатылып, єлкєдєн куулганы маалым. Ак їйдї алуу маалында 80ден ашуун адам окко учкан.

Мурдагы президент, анын иниси Жа-ныш, уулдары Максим менен Марат КМШ аймагында жана Интерпол линиясы боюнча эл аралык издєєгє алынышкан. Кыргызстанда Бакиевдер бир нече бере-ненин негизинде сыртынан кесилишкен. Учурда Курманбек Бакиев Белоруссияда кїн кечирїїдє. Жаўы бийлик экс-прези-дентти жана анын инилерин єткєрїп бе-рїї боюнча белорус бийлигине бир нече ирет кайрылганынан майнап чыккан эмес.

Булак: “Взгляд” сайты

№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

3ПАПКЕ ТАЛАШ ЭМЕС МАНДАТ ТАЛАШ

ТАЗА ШАЙЛОО ЄТКЄНЇ МЕНЕН ПАРТИЯЛАРДЫН ИЧИНДЕ

«ЫРКЫРАШМАЙ» УЛАНУУДА

ДЕПУТАТТЫК МАНДАТ ЇЧЇН “КУДАЙ УРСУН, БАЛДАРЫМДЫН

ЖАКШЫЛЫГЫН КЄРБЄЙ КАЛАЙЫН” ДЕГЕНДЕР АНТТАН ТАЙЫШТЫ

БАБАНОВДУН БАШЫ КАТТЫ

АЯЛДЫН АРТЫНАН САЯ ТЇШКЄН “КЫРГЫЗСТАН”

“Ата мекендеги” “ата мекендик согуш”:

БОЛОТ ШЕР ПАРТИЯДАН КЕТЕМ ДЕСЕ, “ЖАЎЫ МУУНЧУЛАР” ТЕКЕБАЕВДИ

СЫЗГА ОТУРГУЗАБЫ?

Айнура УСУПБЕКОВА, “Таза Шайлоо” ассоциациясынын башчысы:

“ТИЗМЕНИ АНЫКТОО ПАРТИЯНЫН ИЧКИ ИШИ”

Жогорку Кеўештин 6-чакырылышы кийинки жумада алгачкы жыйынга чогулары кїтїлїїдє. Ошол эле маалда парламент босогосун аттаган партиялар ичинен “ит-мышыктай” ыркырашып, мандат кєйгєйїн чече албай убара. Мындай кєрїнїш КСДПдан бєлєк партияларда кеўири орун алган. Анда эмесе сєз башынан болсун.

“Балдарыбыздын жакшылыгын кєрбєй калалы, Кудай уруп кетсин” деп касам ич-кен “Республика – Ата журттун” тизмеден

чыгарылган 10дон ашуун талапкери Жо-горку Соттун чечимин кїтїп аткан чагы. Тизмеде 20-сапта турган Аида Исмаилова єз колу менен арыз жазбаганын, анын ор-дуна бєлєк адам арыз жазып, кол койго-нун айтып тийиштїї органдарга кайрыл-ды эле, Ички иштер министри бул окуя боюнча кылмыш ишин козгоду. Ага жооп катары “Республика – Ата журттун” бор-бордук штабы А.Исмаиловадан 10 млн. сом єндїрїї максатында сотко кайрылды.

Айтор, “Республика – Ата журттун” ичиндеги “кырылыш” кандай жыйын-тыкталары бїдємїк болуп туру.

“Республика – Ата журт” партиясынын тизмеден чыгарылган талапкерлери менен партиянын ортосундагы чыр ырбап барат. Тизмеде №20 талапкер катары катталган Аида Исмаилованын арызынын негизин-де Ички иштер министрлиги “Республи-ка – Ата журтка” карата кылмыш ишин ачса, аталган партия А.Исмаилованы 10 млн. сомдук доо коюп, сотко кайрылды. Ал ортодо, тизмеден чийилген экс-талап-керлердин “Партиянын саясый кеўеши-нин чечимин аткарбасам Жараткан Кудай урсун, балдарымдын жакшылыгын кєр-бєй калайын” дегендей антынын тасмасы жарыяланды. Бирок, буга экс-талапкер-лер, ошол эле Аида Исмаилова макул эмес.

Анын айтымында, мындай мїнєздєгї

антты ал 14-августта берип, арыз жазган. “Бирок, биз арыздын алдына кол койгон эмеспиз. Ал юридикалык кїчкє ээ эмес. Мыйзам боюнча, биз єзїбїз БШКга арыз менен кайрылышыбыз керек эле, анан БШК чечим кабыл алышы талапка ыла-йык болчу. Чындыгында андай болгон жок. Биздин эски арыздарыбызды гана чогултуп алып, биздин колтамгабызды коюп, датасын белгилеп салышыптыр”, - дейт А.Исмаилова.

Бул чыр кандай жыйынтыкталары азы-рынча белгисиз. Ошентсе да, партия ли-дери Ємїрбек Бабанов єзїнїн дараметин кєрсєтїп койду. Бир партияны тындап жетектей албаган єкмєттї, мамлекетти кантип башкарсын анан?

Жогорку Сот 22-октябрда «Республика – Ата-Журт» партиясынан депутаттыкка талапкер Аида Исмаилованын арызын канааттандырып, аны тизмеден чыгар-ган БШКнын чечимин жокко чыгарды. А.Исмаилованын тарапташтарынан ай-тымында, анын мандаттан баш тарткан арызы экспертизадан єтїп, жасалма болуп чыкканы аныкталган. Демек, А.Исмаи-лованын атынан башка бирєє тизмеден чыгуу їчїн арыз жазган.

Ошондой эле А.Исмаилованын жак-

тоочусу мыйзам боюнча тизмеден же ман-даттан талапкер єзї гана баш тарткан арыз жаза алат же ишенимдїї адамыны аркы-луу нотариус аркылуу мындай билдирїї калтыра аларын кошумчалады.

Ал эми БШКнын мїчєсї Рашид Бекба-саровдун айтымында, партия жана талап-кер арызды шайлоого чейин жазылганын айткан. “Бул партиянын атайын келиши-нин негизинде жазылган нерсе. Биз сизди тизмеге кошобуз”, - деди ал.

Соттук талаш-тартыштан кийин судья Калиеванын тєрайымдыгы астында єткєн соттун жыйынтыгында БШКнын Аида Исмаилованы "Республика-Ата Журт" партиясынын тизмесинен чыгаруу боюн-ча чечими жокко чыгарылды.

Кудайды, бала-чакасын аралаштырып партиялаштарына касам ичтирген Ба-бановду даана Кудай эми урду окшойт. Жогорку Соттун чечими єзгєрїлбєйт жана ага арызданууга мїмкїн эмес. Эми Ємїрбек Токтогулович тизмеге киргиз-ген жакын санаалаштарынын бирєєсїн чыгарууга милдеттїї. Эми бул партия-нын тизмесинен чыгып калган башка та-лапкерлер да Жогорку Сотко кайрылба-са болду. Бабановдун башы эми катат го.

Учурда “Єнїгїї-Прогресс” партиясы-нан талапкер Нургазы Айдаров Жогорку Сотко кайрылып, мандат алуу жантал-басын кєрїп атканы маалым. Буга улай Алишер Сабировдун жубайы да “Єнїгїї-Прогрессти” соттон сотко сїйрєп жїрї.

“Кыргызстан” партиясынын ичинде да чуу кєтєрїлїп, №8 талапкер Г.Орозалие-ваны жашырынып жаткан жеринен таап алып, коркутуп-їркїтїп атышыптыр. Ал эми партиянын негиздєєчїсї Шаршенбек

Абдыкеримов Канатбек Муратбеков ме-нен Арзыбек Кожошевди сызга отургу-зуунун амалын кєрїп, БШКга ат тезегин кургатпай каттап калганы неси? Ал їчїн, БШКнын бир мїчєсїнє акчалай сыйлык да сайганбы?

Биз партиялардын ички ашканасында-гы чырдын бир єўїтїн гана тизмектедик. Мандат талаш аяктаган соў папке талаш башталат. Накта чыр ошондо уланчудай тїрї бар. Кызыктар али алдыда...

“Ата мекен” партиясынын ичинде да мандат талаш кызып, кызыл чеке муш-ташмайга чейин жетиптир. Баштапкы ма-кулдашууга ылайык, Болот Шер менен Садык Шер Талас облусундагы Манас районунан 5000 добуш алууну убадала-шышкан. Ошондо гана С.Шерге мандат берилмек. Турмуш жїзїндє биртууган Шерлер аталган райондон араў 3000 до-буш жыйнашыптыр. Мындан улам, пар-тия лидери Ємїрбек Текебаев: “Убадага туралы, С.Шер тизмеден чыксын. Анын ордуна Абдимуктар Маматовду киргизем” таризинде айтса, Болот Шер: “Эгер сен антсеў, мен партиядан чыгам” деп жооп кайтарганы бизге чейин угулду. Муну ук-кан Текебаевдин мээси тегеренип турган чагы. Болот Шердей ишенимдїї адамы-нан айрылыш оўойбу анан?! Анын їстїнє, жакында эле Асия Сасыкбаева, Жоомарт Оторбаев сыяктуу партиялаштарын оюн-дан четтеткени белгилїї.

Ємїрбек Чиркеш уулу їчїн дагы бир баш оору – “Жаўы муун” кыймылынын

Адил Турдукулов, Мавлян Аскарбеков, А.Бузурманкулов сындуу єкїлдєрї бол-чудай. Алар дагы Текебаевден кызмат су-рап, эгер бербесе анын абийирин айран-дай тєгєбїз деп ачык коркутууга єтїптїр. Бир жагынан Болот Шер, экинчи жагынан “жаўы муунчулар”, алар жетпей аткансып эми “Улуттар Биримдигинин” мїчєлєрї чабуулга єтсє, Ємїкенин “талпагы таш-ка жайылбайбы”, ыя?

“Таза Шайлоо” ассоциациясынын баш-чысы Айнура Усупбекова “Республика - Ата Журт” партиясынын тизмесинин айланасындагы чатак боюнча оюн билди-рип, акыркы тизмени аныктоо партиянын ички иши экенин айтты. “Чатак БШК-нын чечиминен кийин башталды. Неги-зи партиянын ичиндеги талаш-тартыш-туу маселени ич ара чечишип, андан соў

гана БШКга документ же акыркы тизме-ни тапшырган туура. Ал эми БШК кайсы бир талапкерлердин тизмеден баш тартка-ны боюнча ошол документти колдойт же колдобойт. Тилекке каршы, БШК шайлоо боюнча мыйзамдын “талапкер єз арызы менен тизмеден баш тартат” деген пунк-туна таянып чечим чыгарды. Бул пробле-ма биринчи эле жаралып жаткан жок. Бул жерде партиянын ички маселесин БШК менен сот чечип жатат. Бїгїнкї кїндє кээ бир партиялар бизнеске ылайыкташылып тїзїлгєн”, - дейт ал.

Ошондой эле А.Усупбекова аталган ма-селеде моралдык жагы калып калганын белгилейт. “БШК бул талапкерлердин да оюн угуп, соттук териштирїїлєргє жет-кирбєєгє, маселени кантип чечїї боюнча єз кеўештерин берсе болмок. Негизи эле тизмени тактоо, акыркы тизмени БШК-га берїї жана мандат тагына тургандар-ды аныктоо партия ичиндеги маселе”, - дейт ал.

Дамир ЭСЕНГУЛОВ

№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

4 ПИКИР

*** Êûðãûçñòàí áþäæåòòèí à÷ûêòûãû áîþí÷à ÊÌØäà ¿÷¿í÷¿ îðóíäà

*** Êûðãûçñòàíäà áðóöåëëåç ìåíåí îîðóãàí ìàëäûí äà, êèøèíèí äà

ñàíû ¿÷ ýñåãå àçàéäû

*** ×û¢ãûç Àéòìàòîâ àòûíäàãû

ñûéëûêêà ñûíàê æàðûÿëàíäû

*** 2017-æûëû áèîìåòðèêàëûê

ìààëûìàòû áàð ïàñïîðòòîð áåðèëå áàøòàéò

*** Àëàéäà æóðíàëèñòòåðãå êîë

êºòºðãºí êèøè àäìèíèñòðàòèâäèê æàçàãà òàðòûëäû

*** Ôèíàíñû ìèíèñòðëèãè: Êûðãûçñòàí áþäæåò òàðòûøòûãûí Ðîññèÿíûí

ãðàíòû ìåíåí æàáàò

*** Óíèâåðñèòåòòå ìàéûïòàð ¿÷¿í

îêóó áîðáîðó à÷ûëäû

*** Àêàäåìèê, Ä¿éøºí Ìàìàòêàíîâ: Áèç ÃÝÑòåðäè êóðóó ìåíåí ãàíà

ýêîíîìèêàáûçäû êºòºðºá¿ç, ºí¿ã¿ï ºñºá¿ç

*** Êûðãûçñòàíäûê ñ¿ðºò÷¿

Ëîíäîíäîãó àáðîéëóó ñûíàêòûí ôèíàëûíà ÷ûêòû

*** Òîê óðóï ºëä¿ äåï æåðãå áåðèëãåí àÿëäû ê¿éººñ¿

ñàáàï òóðóï ºðòòºï æèáåðãåíè àíûêòàëäû

*** Æîãîðêó Ñîò “Á¿ò¿í

Êûðãûçñòàíäûí Ýìãåêòèí” àðûçûí êàíààòòàíäûðãàí æîê

*** Ñîêóëóêòà 30 èðåò áû÷àê ñàéûï

ºëò¿ð¿ëãºí æàðàí òàáûëäû

*** Áàòêåíäå ìè¢ òîííàäàí àøóóí ìûéçàìñûç êºì¿ð êàçûï àëãàí æåêå èøêàíàëàð àíûêòàëäû

*** Ïðîêóðàòóðà àáàêòàãû ¿÷

êûëìûøêåðäèí ºë¿ì¿í èëèêòåéò

*** ÁÓÓíóí 70 æûëäûãû Êûðãûçñòàíäà

áåëãèëåíåò

*** Áèøêåêòå òåðàêò æàñîîãî øåêòåëãåí ýêè àäàì ñóðàê

áåð¿¿äº

***ÀÊØ ÆÌÊñû:ÀÊØíûí Ñèðèÿäà

ûðãûòêàí êóðàë-æàðàêòàðû êèìäèí êîëóíà òèéãåíäèãè

áåëãèñèç êàëóóäà

*** Îðóñèÿíûí Ñèðèÿäàãû àáà

ñîêêóñóíàí êåìèíäå 12 àäàì ì¿ðò êåòòè

***

ТАМЧЫ КАБАР

БИЙЛИК ТАЗА ШАЙЛОО ЄТКЄРГЄНЇ МЕНЕН ПАРТИЯЛАР “ИТТИК” КЫЛЫП КОЙДУ

Ошентип кєптєн кїткєн парламенттик шайлоо да 4-октябрда ийгиликтїї аяктап, Кыргызстандын тарыхында биринчи жолу ызы-чуусу жок добуш берїї аяктады. Ар бир парламенттик же президенттик шайлоодон кийин Бишкектин борбордук аянтында, же жер-жерлерде митинг єтїп, добуш берїїнїн жыйынтыгына нааразы болгондор жол тосууга чейин барса, бул жолку шайлоонун таза єтїшї мындай кєрїнїштєргє жол берген жок.

Албетте, бийлик таза шайлоо єткєрїї боюнча убадасына бек туруп, канчалык сындалса да биометриканы ийгиликтїї колдонду. Чындыгында биометрикалык маалыматтардын негизинде гана “бир шайлоочу - бир добуш” принцибин пре-зидент Алмазбек Атамбаев жактап, аны ишке ашырууга бар кїчїн жумшады. Ал-бетте, акыбети жаман болгон жок. Керек болсо Европадан келген айрым байкоочу-лар деле биздеги жаўы технология менен єткєн шайлоого суктанганын жашырган жок. Президент шайлоого кєз салган эл аралык байкоочуларды 5-октябрда кабыл алып жатып, Кыргызстанда таза шайлоо єткєрїї кыялы ишке ашканын жашыр-ган жок. Єлкє башчысы кєптєгєн адам-дардын добушун сатканы, ал эми айрым партиялар ал добуштарды сатып алганы шайлоо ишине кєлєкє тїшїргєнїн бил-дирди. “Бирок муну кїчкє салып жое ал-бай экенсиў, бул жагдай єлкєдє жарандык

коомдун калыптануусуна байланыштуу болот экен”, - деди Алмазбек Атамбаев. Мамлекет башчысы Кыргызстанда жа-рандык коом ыкчам єнїгїп жаткандыгын эске алганда кийинки шайлоолордо атал-ган терс кєрїнїштєр жоюлаарына ише-нимин билдирди. “Шайлоочулардын до-бушун сатып алуу – єлкєбїздїн єткєндєн калган “мурасы”. Ал кезде єлкєнї авто-ритардык режим жана уурулар башкарып турган. Бул кєрїнїш убактылуу, мен буга бєркїмдєй ишенем”, - деди Президент.

Кыргызстандык эксперттер жана тал-доочулар єлкє тарыхында биринчи жолу таза жана тынч шайлоо єткєнїн белгилеп, президент мындай аракети менен тарых-та каларын билдирди.

Ал эми эў єкїндїргєнї жарандары-быздын добуштарын акчага сатканы бол-ду. Шайлоо жакындаганда президенттен баштап диний аалымдарга чейин добуш сатуу чакырыгына карабастан, ар бир добуш миў сомдон 9 миў сомго чейин бааланды. Чындыгында, бул шайлоодо акчанын ролу ойнобогондо айрым кап-чыктуу бизнесмендерден тїзїлгєн пар-тиялар парламентке єтмєк эмес.

Эми болсо партиялар ичинде єз ара мандат талашуу курчуп, опогейине жет-ти. Шайлоо астында їгїт иштери кызуу жїрїп жатканда “Республика – Ата Журт” партиясынын теўтєрагалары Ємїрбек Бабанов менен Камчыбек Ташиев єз та-лапкерлерин каргантып, шайлоодон ки-йин добуш топтой албай алгандарын кє-чїккє тебїїнїн укмуш жолун колдонгону кабарланган. Алар єз партиялаштарын:

“Партиянын саясый кеўешинин чечимине баш ийбесек Кудай урсун, балдарыбыздын жакшылыгын кєрбєй калалы” деп кар-гантып, Кудайды аралаштырган эле. Эми ошонун кесепетин эми тартып атышат.

Булардын мындай антташкан аракети юридикалык негизде чечилмей болуп кал-ды. Анткени, кээ бир касам ичкен талап-керлер, анттан тайып, Кудайды аралаш-тырган анты юридикалык кїчкє ээ эмес экенин айтып, мандат талашып БШКнын эшигине чейин барды.

“Республика – Ата журттун” ондон ашуун талапкеринин Биринчи Май ра-йондук сотуна кайрылды эле аталган сот алардын арызын канааттандырган жок. Эми болсо бул партиянын тизмесинде 20-сапта турган Аида Исмаилова Жо-горку Сотко кайрылып жатат. Аны болсо партия сотко берїїдє. Кыскасы Кудайды аралаштырган бул партияны Кудай урду окшойт. Алардын айнынан жаўы шай-ланган парламенттин иши бир жумага кечеўдеп, мандат тагынууну эўсеп тур-гандарды кыжаалат кылууда.

Канткен кїндє да кыргыз бийлиги таза шайлоо єткєрїп єз милдетин так аткар-ды. Эми тизме же мандат бєлїштїрїї ар бир партиянын ички иши. БШК тєрагасы Т.Абдураимов айткандай ич ара бири-би-рин єлтїрсє да, атышса да тизмени так-тап, анан гана сунуштаса. Бири-бирине ишенбеген, Кудайдан да коркпогон бул партиянын єкїлдєрї мандат албай жа-тып ушундай чыр чыгарып жатат, кокус парламентке барып калса анда эмне бо-лорун элестете бергиле.

Калдарбек АБДРАМАНОВ:

АРАМ ЖОЛДОР МЕНЕН ДЕПУТАТ БОЛСО, ЭМНЕ МАСЕЛЕНИ ЧЕЧИШЕТ

- Калдарбек мырза, эмне себеп-тен Ата Мекен партиясына наа-разы болуп жатасыз?- Жогорку Кеўешке барсам, медици-

нанын акыбалын оўдоого чоўураак са-лым кошо алаар бекенмин деген ниетте, 1997-жылдан бери мїчє болуп келаткан, мен їчїн эў таза, эў адилет, Ата Мекен пар-тиясынын тизмесинде мен да шайлоого ат-тангам. Ак эмгек менен, чын дилден эл ал-дында їгїт иштерин жїргїзїп, мага расмий бєлїнїп берилген аймактардан (Акман, Бешик жон, Кеўеш жана Шайдан - 28098 шайлоочу) 3990 добуш алдым. Ата-Мекен партиясынан аттанган Жалал-Абаддан эле эмес, бардык талапкерлердин ичинен биринчи болгондой болдум! Бирок, депу-тат коллегам Сайдилла Нышанов, расмий талапкерлердин ортосундагы келишимди, аймак бєлїштїрїїнїн партия белгилеген негизги принциптерин тебелеп, жигит-тик сєзїн бузуп, єзїнє бєлїнгєн аймак-тан (29374 шайлоочу) араў 3581 добуш алса да, эми депутат кылбасаўар єлїп алам деп коркутуп турган чагы! Ал чоў "эрдик " жасап, єзїнє тиешеси жок Арал аймагы-нан (3890 шайлоочу) тїшкєн 377 добушту жана биздин їчїнчї талапкерибиз Сала-хиддин Жамаловго тиешелїї (Базаркор-гон аймагы) болгон, бирок ал жерде мен єзїм їгїт иштерин жїргїзгєн «Беш бадам» участкасынан (661 шайлоочу) тїшкєн 96 добушту "уурдады"! Ал єзї, ошол жак-тарга бир жолу бут басып барбай туруп, "балит" жолдор менен шайлоо бїткєндє, алгачкы жыйынтык чыккандан кийин, об-ласттык координатор Алмаз Мустапакулов экєє, ич ара, "задним числом", башка эки талапкердин, райондук координатордун,

партиянын райондук штаб жетекчисинин макулдугу, жогорку жетекчиликтин расмий уруксаты жок эле, мурда тїзїлгєн, бардык талапкерлер менен болгон макулдашуу до-кументтерин танып, єзїм билемдик менен, жашыруун жаўы келишим токуй коюшуп, менин бешене терим менен топтолгон до-буштарды жана Салахиддин Жамаловко тиешелїї Кеўеш, Жаўы турмуш участок-торунун добуштарын єзїнє кошуп 4243 деп жаздырып, жетекчилике маалымат жеткизип "ынандырды"!

Кызыгы, 2-3 кїндєн кийин эмнегедир Арал округу жана Беш бадам участогунун добуштары эле жетиштїї болот деп бирєє акыл їйрєткєнбї, айтор берки эки участо-гу жок Арал жана Беш бадам участокто-рун калтырып, жалган келишимди кайра єзгєртє салышты. Ошентип, шайлоочула-рынын санын каалагандай єзгєрїп 33264 жеткизет да жалпы добуштарын 4068 ге кайра тїшїрїп токтошту!

Атакемен айрылып аза кїтїп, шайлоо кїндєрї їйдє отурганымдан пайдаланган партиялашым ушундай балит жол менен єзїнє добуш кошуп отуруп меникинен 78 добушка ашырып, Жалал-Абад областы-нан мага тиешелїї мандатка "єлсєм да де-путат болом" деп ээлик кылууда! Минтип єлїп-тирилбей эле, жаш балдардай калп айтып алдабай эле, мага келип жигитче тїшїндїрсє болмок. Аке, мандатты мен алайын, добуштарды мага бериўиз, де-путаттык мага "єлє" керек, ансыз менин бизнесим, жашоом токтойт, мага тозок башталат деп суранса, мен туура кабыл ал-макмын, єзїм топтогон добуштарды деле ага бермекмин, элиме да жетекчилерге да тїшїндїрмєкмїн! Бир адамды тозоко тїрт-пєй эле мен мандатымды бере салмакмын!

Мени эми кабатырланткан, тїйшєлткєн башка нерселер! Эми ушундай жана башка арам жолдор менен депутат болсо, анан ал "жигиттер" Жогорку Кеўеште эмне маса-лени чечишет жана кандай чечишет!? Ата Мекен партиясына, Кыргызстан элине кандай аброй алып келет!?

Албетте, ушулардын барын ийне жи-бине чейин чубап айтпай деле койсом болмок. Бирок, анда мен, мага ишенип добуш берген 4 миў базаркоргондук жер-дештеримдин, Кыргызстан боюнча мага ишенип Ата Мекен партиясына добуш берген, мїмкїн он миўдеген медицина кызматкерлеринин, сыркоо адамдардын жана катардагы жарандардын ишенимин, добушун саткан болоор элем!

Мен ага бара албадым, ондогон, жїздє-гєн партиялаштардан, мени менен чогуу иштеген кїбєлєр билген чындыкты жа-шырбай ортого салгым келди! Ошондук-тан, Платон, "Сократ мне друг, но истина дороже", - деп айткандай, тууган болсок да, жердеш болсок да, партиялаш бол-сок да, кєўїл ооруп калат деп, эч кимден чыркыраган чындыкты жашырбашыбыз керек деп ойлойм! Себеби, чындыктан эч качан жїрєк оорубайт!!!

№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

5КАРА АЛТЫН

АШЫРБАЕВ Канатбек Ыбышевич, «Кыргызкємїр» мамлекеттик ишканасынын жетекчисинин орунбасары:

«КЫШКА ДАЯРДЫКТАР ЖАКШЫ, КЄМЇР ЖЕТИШТЇЇ»

Быйыл кыш суук болот, деп жатышат. «Кыргызкємїр» мамлекеттик ишканасынын жетекчисинин орунбасары Ашырбаев Канатбек мырза менен ишкананын кышкыга даярдыктары туурасында маектештик.

- Канатбек мырза, кыш-кыга даярдыктар кандай болуп жатат?- Быйылкы кїз-кыш мезгили-

не Бишкек жылуулук борборуна 1 миллион 450 миў тонна кємїр камдалыш керек. Анын ичинен 940 миў тонна Казактын кємїрї 450 миў тонна Жумгалдан ташы-лып келиши керек. Казактын кє-мїрї боюнча тендер єтїп бїткєн. Ал боюнча казак кємїрї келип ТЭЦке тїшїп атат. Биздин кє-мїр боюнча тендер 20-августта болуп єттї. Анын жыйынтыгы чыгып 12-октябрда клеишим-ге кол коюлуп, «Кыргызкємїр» ишканасы тендерден утуп алды. Негизи эле кємїр тармагында жалгыз гана «Кыргызкємїр» деген мамлекеттик ишкана бар. Калганынын баары жеке мен-чик ишканалар. Кємїрдї ТЕЦ-ке ташыганда 14 ишкана чогуу

биригип ташыйт.

- Кємїрдї качан тартып башташат?- Биз ишканалар ичинде буга

чейин бєлїшїп бїткєнбїз. Кє-мїр коюла баштаганда пландар корректировка болуп турат. Кээ бириники техникасы бузулуп та-шый албай калган учурда башка ишканалар да жардамга келишет. Тендер кечирээк бїткєндїгїнє байланыштуу нааразычылык бо-луп жатат. Тендер эртерээк жа-йында єтїп, жайында жыйын-тык чыкса, биз жай мезгилинде эле кємїрдї ташыганга жакшы мїмкїнчїлїгїбїз болмок. Кє-мїрдї ташып, акчасын алганга да мїмїкїнчїлїгїбїз болот эле. Ал эми, азыр тендер эми бїтїп 12-октябрда кол коюлду, ошол себептен эми акчасын койгон-дон кийин акчасын алып жумуш-ка чыгышат. Бишкек жылуулук борборунда учурда модерниза-ция жїрїп жатпайбы, от жаккан казандары алмашып, Єкмєттїн тапшырмасы менен 2017-жылы Казактын импорт кємїрїнєн то-лук баш тартып, жалаў єзїбїз-дїн кыргыз кємїргє єтєлї деген максатта жасалып атат. Ошондо

2017-жылга єзїбїз да даяр бо-лушубуз керек. 1 миллиондон ашык кєлємдї ТЕЦке ташып, андан сырткары башка калкы-бызды бюджеттик мекемелерди камсыз кылганга жетишишибиз керек.

- Кыргызкємїр буга че-йин 2013- 2014-жылда-ры Кара-Кечеден кємїр-дї канча пайыз ташый алдыўыздар эле?- Кємїр ташуу боюнча биздин

ишкана буга чейин анын кєр-сєткїчтєрї єтє эле тємєн болчу. Жылда эле ызы-чуулар кєп бол-чу. Атышып, мушташып ж.б. Кээ бир учурларда кємїр адамдар-ды басып калып… Ал жерде кадр маселеси туура эмес жана аякта тартип жок болчу. 2014-жылдын башынан тартып, мамлекеттик ишкананы реформалоого ки-ришкенбиз. Эў алгач ишкана-нын жумушчуларынан жетек-чилерине чейин аттестациядан єткєрїп, жєндємї жоктор иш-тен кетишти. Жаўы кадрларды алдык, ал жакка темирдей тар-типти орноттук. Ошонун неги-зинде, азыр ишкана бутуна ту-руп келе жатат деп айтсак болот. 2014-жылы февраль айында иш-кананын карызы 116 миллион болчу. Єзїнїн бир да техника-сы жок, банктагы эсептеринин баары арестте турат. Карызын доолагандардын баары сотко бе-рип атып арест коюп салган. Жу-мушчулар 2 жылдан бери айлык албай жїрїшїптїр. Эми ошонун баарын былтыртан иштеп баш-тап, жылдын аягына келгенде 83 миллион карызын жаптык. Салыкты жылдын аягында то-лук жаап чыкканбыз. Єкмєттїн буйругу менен пайыссыз 50 мил-лион суда алдык. Ага эксковатор,

бульдозер, погрузчиктерди сат-пы алдык. Азыркы кїнї ишкана тарткан кємїрдїн кєлємїн кє-бєйтїп келе жатат. 2013-жылы кємїрдїн 63 миў тонна казган болсо, 2014-жылы 125 миў тон-на болду. Быйылкы кєрсєткїчтї алсак. Сатылган кємїрдїн кє-лємї быйыл 93 миў тонна бол-ду, учурда Кара-Кече кємїр ке-нинин складында азыр 60 миў тонна майда кємїрїбїз турат. Ал Бишкек жылуулук борборуна кое турган кємїр. Биз деле буга чейин тендер бїтпєгєндїктєн та-шый албай турганбыз. Азыркыга чейин 3 миў тонна киргиздик.

- Кыргызстан боюнча канча кємїр казган иш-кана бар?- Госгеологиянын маалыма-

тына карасак, кємїр казууга 177 ишканага лицензия берилиптир. Мунун кєбїнчєсї, кємїр казып чыгарганга. Кээ бирине лицен-зия изилдєєгє берилиптир. Ал ишканалардын канчасы иштеп, канчасы иштеген жок боюнча бизде так маалымат жок. «Кыр-гызкємїргє» караган кабак бас-сейнинде Кара-Кече кємїр ке-нинде 4 ишкана иштейт. Анын бири биздин ишкананын Кара -Кече филиалы. Жумгалды кабак кємїр бассейни деп коет. Анын ичинде 4 жерде кємїр чыгат. Кара-Кеченин ичинде 4 ишка-на иштейт. Ал ишканалардын бирєє гана мамлекеттик ишкана, калганы менчикке єтїп кеткен.

- Кємїрдїн баасын ким аныктайт? Быйылкы кємїрдїн баасы канча сомго баалынып жатат?- Биздин ишкананын кємїр

баасын антимонополдук агент-

тик бекитип берет. Ошондой эле, дагы 2-3 ишкана да бар. Алар-дын баасын да антимонополдук агенттик карайт. Калгандары-ныкы болсо, базар баасы менен сата берет. Биздики 2 жылдан бери кємїргє болгон баа єзгєр-гєн жок. Майда кємїрдїн баа-сы 1200 сомдон, кесек кємїрдїн баасы 1300 сомдон. Бул Кара-Кече кємїр кенинен сатылганы. Бишкекке келгени машинелер менчик болгондуктан, ташыган акысына тоннасына 1300-1500 сомдон алышат. Ошондо Бишке-ке келген кємїрдїн баасы 2700-2800 сом болот. Алып сатаарлар болсо 3300-3500 сомдон сатып жатышат. Биздин ишкана бор-бордук участоктон казып алат. Анын кємїрїн элдер жакшы алат. Себеби, мешке жакшы кї-йєт. Жаныбыздагы ишканалар-дагы кємїр даяр турса дагы, биз-ге машине келип алат. Аларга жїктєп кетиребиз.

- Быйыл ТЕЦти кай-сы маалда кємїр менен камсыз кылып бїтє ала-сыздар?- Ар айда 75 миў тоннадан

киргизип турушубуз керек. Азыр октябрь ичине кечигип жатабыз. Анын бир себеби, тендердин кеч єткєнї. Кара-Кече кємїр кенин-де 60 миў тоннадай турат. Аны бул жака ташып келгенге кара-жат керек. Ташуучуларга акча тєлєй албай калабыз. Былтыр 500 миўди графиктен эрте бї-тїргєнбїз. Февралдын башын-да 350 миў тоннаны ташып бїт-кєнбїз. 150 миў тонна кошумча кєлєм берди. Аны да бат эле та-шыдык. 450 миў тоннаны мєє-нєтїнє жеткизбей ташып келип бере алабыз. Кємїр жетиштїї.

УКМК: УКУК КОРГОО ОРГАНДАРДЫН ИМАРАТТАРЫНА ТЕРРАКТ ЖАСООНУ

ПЛАНДАП ЖАТКАН ТЕРРОРИСТ КАРМАЛДЫ

ТУРДАКУН УСУБАЛИЕВИЧТИН КЫРКЫЛЫГЫ ЄТТЇ

15-октябрда Бишкектин четинде УКМК тарабынан жїргїзїлгєн контртеррорист-тик операция учурунда террористтик топ-тун мїчєсї, КР жараны “Д.Н.” кармал-ганын УКМКнын басма сєз кызматы билдирди.

Ага ылайык, “Д.Н.” тыюу салынган эл аралык террористтик топтун мїчє-сї болгон жана жакынкы аралыкта укук коргоо органдарынын имараттарына те-ракттарды уюштурууну пландап жаткан. Аны текшерїїдє жанынан колго жасал-ган жардыруучу тїзїлїштєр, майдалан-ган бєз тїстєгї зат, детонирлєєчї шнур, кислота куюлган бєтєлкєлєр, уюлдук те-лефондор жана башка ушуга окшош ку-ралдар табылган.

Ошондой эле чабуул коюлуучу объект-тердин план-схемасы, диний китептер, экстремисттик мїнєздєгї материалдар жазылган диск, жана светтик єлкєгє кар-шы джихадга чакырган колго жазылган кайрылуу болгон.

Тергєєнїн жїрїшїндє, кармалган адам эл аралык терорристтик уюмдун чет єл-кєлїк борборлорунун биринен Кыргыз-станда терракт жасоого кєрсєтмє алга-нын моюнга алды.

Андан тышкары, анын жан жєкєрї “С.Н.” аттуу жаран да кармалды.

Бул боюнча кылмыш иши козголуп, тергєє иштери уланып атканын УКМК-дан маалымдашты.

Єткєн жума кїнї Ала-Тоо рестора-нында маркум Турдакун Усубалиевдин кыркылыгы єттї. Турдакын Усубалие-вичтин уул-кыздары, тууган-уруктары, Соцфонддун тєрагасы Мухамбеткалый Абылгазиев башында туруп, 7 облустун ыйгарымдуу єкїлдєрї, ар бир райондун акимдери орунбасарлары менен, Кыргыз Улуттук илимдер академиясынын оку-муштуулары, жердештери, кесиптештери, замандаштары, Єкмєт башчысы Темир Сариев, Жогорку Кеўештин 6-чакыры-лышынын депутаттарынын жоон тобу, Асылбек Жээнбековдор келип куран окуп кетишти. Турдакун Усубалиевич менен чо-гуу иштеген замандаштары Оштон бери келип, Турдакун Усубалиевичтин Кыр-гыз Республикасын чейрек кылым баш-карган эмгегин баалап сєз сїйлєштї. Би-ринчи сєздї Корчубек Акназаров алып, Усубалиев менен иштешкенине сыймык-танаарын, анын кылган эмгектери ар да-йым элдин эсинде калаарын айтып кєзїнє

жаш алды. «Кочкор ынтымак» коомунун мїчєлєрї Дїйшєн Ирсалиев, Мухамбет-калый Абылгазиев, Ишенбеков Урмат, Шамшыбек Медетбеков жана уюштуруу комитетине Турдакун Усубалиевичтин эм-гектерин дагы бир жолу баалап жана ку-ран окутуу аземин уюштуруп койгондугу їчїн ыраазычылык билдиребиз. Бирок, убагында Турдакун Усубалиевичтин оту менен кирип, кїлї менен чыккандарды бул жерден кєрє албадык.

№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

6 НПО

БЕЙЄКМЄТЧЇЛЄР КЫЛМЫШКЕРЛЕРДИН, ЖАНКЕЧТИЛЕРДИН УКУГУН КОРГОГОНДУ

ДЕМОКРАТИЯ ДЕП ТЇШЇНЄБЇ?12-октябрда №50 катуу кайтаруудагы абак жайынан 3 адамды єлтїрїп, дагы бирин жарадар кылып (кийинчерээк ал да каза болду) качып кеткен 9 кылмышкердин окуясы Кыргызстанда чоў чуу жаратты. Мунун айынан ондон ашуун чиедей жаш балдар жетим калып, бир нече аялдар жесир калды. Албетте, мындай єкїнїчтїї окуя жакшылык менен аяктаган жок.

Тїрмєдєн жаўы эле качып чыккан 9 кылмышкердин бешєєсї кєп єтпєй эле колго тїшкєн. Бирок калган тєртєєсї укук коргоо органдарын бир топ тїйшїк-кє салды. Карматпай качкандардын экєє-сї кармоо учурда атып єлтїрїлсє, дагы бири жардар болуп колго тїшїп берди. Эми жалгыз гана Алтынбек Итибаев аттуу кылмышкер боштондукта качып жїрєт.

Качып баратып колго тїшкєндєрдїн їчєєсї тїрмєдє жатып ар кандай себеп-терден улам кайтыш болду. Тиешелїї ор-гандардын кебине ишенсек, экєєсї жїрєк оорудан эс учун жоготсо, дагы биринин мээсине кан куюлуп кеткен. Эми болсо дал ушул кылмышкерлерди чет элден кар-жыланган айрым єкмєттїк эмес уюмдун

єкїлдєрї коргоп чыкты. Алардын кеби-не кулак салсаў мамлекеттик жазаларды аткаруу кызматы кылмышкерлерге аео-суз мамиле жасап, тепкилеп эле єлтїрїп койгон экен. Укук коргоочулардын мын-дай билдирїїсїнєн кийин Башкы про-куратура бул окуяны иликтеп баштады. Албетте, аталган кылмышкерлер чындап ур-тепкиден мерт кетсе кїнєєлїї тарап жооп берет. Бирок, мындай айыптоолор-ду тергєє иши гана далилдейт.

Албетте, адам ємїрї эў кымбат экени талашсыз. Билсек, дал ушул кылмышкер-лердин айынан 4 кїч кызматкери бейа-жал єлїп, алардын балдары, жакындары сыздап калды. Алардын кєз жашын эмне їчїн укук коргоочулар ойлобойт. Мїмкїн кїч кызматкерлери деле кесиптештеринин тагдырын ойлоп бул кылмышкерлерге ка-таал мамиле жасап жаткандыр.

Дал ушул укук коргоочуларды каржы-лап келген АКШ, Европа сыяктуу мамле-кеттерде кылмышкерлерге эмес жєнєкєй жарандарга кїч кызматтары кандай ма-миле жасаганын жакшы билебиз. Миса-лы, АКШда полицияга бычак менен кол салууну кой, ал сїйлєп жатканда колуўдїу чєнтєккє салсаў, же ашыкча кыймыл-ара-кет жасасаў деле ит аткандай атып таш-

тайт. Укук коргоочуларда кайсы бир ма-селе боюнча єз оюн айтууда алды-артын карап, башка мамлекеттер менен бизди салыштырып алса болмок.

Ушул жайда Бишкектин чак ортосунда жана шаар четинде Айт намазында ири жардырууларды уюштурууну кєксєгєн террористтер тобу кармалган. №50 абак жайдан качкандардын арасында дал ушул окуяга тиешеси барлары да бар. Албетте, кылмышкер кылмышкер бойдон калат. Аларды атайын жайда камап, же жок кыл-баса коомго єтє чоў кесепеттерди алып келет. Эгер Айт намазында 10 миўдеген адамдар аянтта айт намазын окуп жат-канда кылмышкерлердин кыўыр аракети ишке ашып калганда канча кан тєгїлмєк.

Ар бир мамлекеттин Конституциясы, єзїнїн мыйзамдары бар. Кылмыш кылган жарандар жасалган ишине карата єз жа-засын ала берет. Ал эми укук коргоочулар айтып жаткан кылмышкерлердин укугу бузулса аны коргоп, окуяны иликтей тур-ган атайын мамлекеттик органдар бар.

Айрым учурларда бейєкмєтчїлєрдїн мамлекеттин ички ишине кийлигишип, эптеп чыр чыгарууга, єлкєдє бїлїк са-лууга эки кєзї тєрт болуп турат. Канткен кїндє да биз алардын мындай чагым-

чылдыгына алдырбай, ишибизди алды-га жылдыра беришибиз керек. Эгер кїч органдары ыйгарым укуктарын ашыкча пайдаланып тїрмєдє жаткандарды сабап єлтїрсє, же кармоо учурунда атайын эле ит аткандай атып таштаса аны иликтей турган органдар бар. Ошондуктан бейєк-мєт уюмдары бир аз мамлекетти да ойлоп, мыйзамдуулукту сыйлаганы оў.

Жолборс ЖОРОБЕКОВ, саясат таануучу:

“БЕЙЄКМЄТ УЮМДАРДЫ КАРЖЫЛАГАН АКШда

КОЛУЎДУ ЧЄНТЄККЄ САЛСАЎ ДА АТЫП ТАШТАЙТ”

ТАЛИБДЕР ООГАНСТАНДЫН ТУРКМЕНИСТАН МЕНЕН ЧЕКТЕШКЕН ГОРМАЧ УЕЗДИН БАСЫП

АЛЫШТЫ

- Жолборс мырза, айрым укук коргоочулар тїр-мєдєн качкан кылмыш-керлердин каза болуп жатышын сындап, бий-ликти айыптап чыкты. Сиз укук коргоочулардын мындай сынына кошула-сызбы?- Негизи эле муну Токта-

йым Їмєлатилевага окшогон укук коргоочулар айтып жатат. Чындыгында ал А.Акаевдин уба-гынан бери эле 3-4 саясатчыга каршы чыгып, эмне болсо эле ошолорго шылтап кєнїп алган. Бир четинен єкмєттїк эмес уюм-

дарды да туура тїшїнсє болот. Анткени алар чет элден келген акчаларын ушундай кылмыш-керлердин, сексуалдык мандеми барлар сыяктуулардын укугун коргоо менен отчёт берет.

- Эдил Байсалов болсо кылмышкерлерди атпай эле кармаса боло турга-нын айтып, кїч кызмат-тарын сындоодо. Буга кандай карайсыз?- Ошол эле Э.Байсалов сыяк-

тууларды колдогон АКШда по-лиция жанындагы адамды колу-на чєнтєгїнє салганы їчїн эле атып таштап жатпайбы. Бир нер-сени салыштырганда єздєрї туу туткан мамлекеттердеги кєрї-нїштєрдї да эске алуу керек да. Албетте, адам ємїрїнєн кымбат эч нерсе жок. Кїч кызматында иштеп аталган кылмышкерлер-дин колунан каза тапкандардын канчалаган балдары жетим кал-ды. Т.Їмєталиев болсо “ашка-на бычагы да курал беле” деп жатат. Керек болсо Батыш мам-лекеттеринде ашкана бычагы эмес ашыкча кыймыл кылса деле кылмышкерлерди атып таштайт.

Узаган дем алыш кїнї Фарьяб провинциясынын Тїркменистан менен чектешкен Гормач уезди талибдердин карамагына єттї. «Азатлык» радиосунун тїркмєн кызматынын кабарлашынча, акыркы беш кїндє Гормач согушкерлерге єткєн 2-уезд болуп калды.

Єткєн жумада согушкерлер Туркменистан ме-нен чектешкен Хамьябды басып алышкан.

Фарьяб провинциясынын мыйзам чыгаруу жы-йынынын тєрагасы Сейид Абдулбакы Хашиминин айтымында, согушкерлердин Гормачка жасаган чабуулу беш кїн мурда башталган, бул убакытта согушкерлер уезддин административдик борборун басып алууга їлгїргєн.

Фарьяб провинциясынын губернаторунун мил-детин аткаруучу Мухаммад Аслым Гудаз радиого курган маегинде Гормач уездинин администра-циясынын имараты согушкерлер тарабынан єрт-тєлїп, жергиликтїї милиция бєлїмїнїн имараты басылып алынганын тастыктады. Анын айтымын-да, єкмєттїк кїчтєр артка чегинген, бирок жакын-кы кїндєрї Гормачты согушкерлерден бошотууга ниеттенїїдє. Ал їчїн, Грмачка кошумча кїч жє-нєтїлїшї керектигин баса белгиледи.

Фарьяб провинциясынын полициясынын на-чальниги Берял Перваниге таянган басылма со-гушкерлер ооган чек ара бекеттерин басып алып, Туркменистан менен чектешкен аймакка чыгыш-канын маалымдады.

Анын айтымында, Тїркменистан менен чек-тешкен бардык провинциянын райондорунда абал курч. Жаўы аймактарды, анын ичинде Майман шаарынын борбордук административдик аймагын басып алуу коркунучу дале кїчїндє. “Азатлыктын” кабарлашынча, Кундуз шаарына жасалган ийги-ликтїї чабуулдан кийин, талибдер Фарьяб шаарын басып алууга баардык кїчїн жумшоого багытта-

ган. Алар эки жумага созулган согуштан кийин їч уезди кєзємєлдєєгє жетишишти. Фарьяб провин-циясынын мыйзам чыгаруу жыйынынын тєра-гасы Сейид Абдулбакы Хашиминин айтымында, Гормачты басып алган соў согушкерлер оогандык єкмєттїн аскердик борборуна чабуул жасашкан. Бул чабуулдун жыйынтыгында жїздєгєн ооган ар-миясынын жоокерлери курчоодо калышкан. “Эгер єз убагында контраракеттерди кєрбєсєк, Фарьяб-дагы учурдагы кырдаал гуманитардык трагедияга айланышы ыктымал”, - деди Хашими.

19-октябрда, Андхой шаарынын администра-тивдик борборунда орун алган теракттын кесе-петинен 5 адам набыт кетип, 20га чукулу ар кыл деўгээлде жаракатка тушугушту. Шейит кеткен-дер жана жараат алгандар карапайым жарандар эле. Радионун маалымдашынча, теракт этникалык тїркмєндєрдїн командири Мухаммед Гулхажиге багытталып, ал жеўил жараат алган.

Мурдараак “Азатлык” радиосу Жаузжан про-винциясындагы Хамьяб уездинин согушчандар тарабынан басылып алынганын кабарлаган эле. Акыркы маалыматка ылайык, Хамьяб талап-то-ноочулукка тушукту.

Булак: CA-NEWS

№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

7¯ñºí ÀÑÀÍÎÂ, Àêàäåìèê, ïðîôåññîð, õèìèÿ èëèìäåðèíèí äîêòîðó:

ЭСКЕРЇЇ

РАЗЗАКОВ МЕКЕН ЇЧЇН ИШТЕГЕН

АДАМ БОЛЧУЖаўыдан канат байлап, илим билимге канат кагарда улуу кишилердин колдоо кєрсєткєнї бул алдыдагы жашоого дем кїч берип, талпынып учууга багыт кєрсєтєт эмеспи. Мына ушул жолду басып єткєн академик, профессор, химия илимдеринин доктору Їсєн Асанов єзїнїн бул жашоодо ордун табууга дем берген Искак Раззаков жєнїндє эскерїїсї

ТАГДЫР ДЕГЕН МАЎЫЗДУУ СЄЗ ЭКЕН

Менин тагдырым кєп жактан тїрдїї окуяларга кїбє болгондугуна мен абдан сїйїнєм. Мен єзїм бала чагымда Теўир тоодо єскєм, керек болсо Долонду ашып да кєргєн эмесмин. Ошентип 1950-жылы Нарындагы Токтогул атындагы мектепти бїтїрдїм. Мен окуп жїргєндє орус тилин окуган эмеспиз, орус тилин билбегендик-тен атам Чкалов мектебине эмес Токтогул атындагы мектепке окутуп койду, анда ал интернат болчу. Ошол интернат азыркы учурда єз алдынча бєлїнїп чыгып ака-демик Асанов атындагы лицей мектеп деп аталат. Быйыл 4 жылдыгын белгилейбиз деп ошол лицей мектептин мїдїрї мага кабарлады. Ошол мезгилде биринчи жолу алтын медалга татыктуу деп математик мугалимим айтканда мен айткам “мен орус тилин 3кє да билбейм” деп. Алтын медалга татыктуу болуш їчїн бардыгы 5 болуш керек эле. Садыков Сейтек деген агайым аракет кылып атып мени алтын медалдын ээси кылды. Бул алтын медал-дын пайдасы Советтер Союз кезинде тан-даган окуу жайга экзаменсиз кирет экен-сиў. Мен Москвага геолог разветчикке барайын деп жатканда экзаменге каты-шып отурган Менделеев атындагы инс-титуттан келген профессор мени “Менде-леев атындагы институтка келбейсиўби, Кыргызстанда химия боюнча адис жок, сен єсїшїїў керек” деп мага айтканда эми профессор айтып жатса барбай кой-боюн деп макулдугумду бердим. Ошентип

Менделеев атындагы институтун студенти болуп калдым. Ал окуу жайга барганда кыйналып, кысталып окуп жїрдїм.

БУЛ МЕНИН ЄЗЇМДЇН АЙЛЫГЫМДАН, ЄКМЄТТЇН

АКЧАСЫНАН БЕРГЕНИМ ЖОК1953-жылы 3- курска барып калдык.

Москвада биздин элчилигибиз бар болчу, ал жактан биз жолугуп бири-бирибиздин ал- абалыбызды сурашып, акча жок кый-налып жаткандарга акча да берип турчу. Бир кїнї эле институттун секретары “ Жолдош Асанов сиз элчиликке барыўыз, сизди издеп чакырып жатат” дейт эмне бо-луп кетти деп кыргыз элчилиги Кызыл Октябрь Революция метросунун жанында эле . Казанкапов деген казак киши сту-денттерди башкарчу, ал киши менен ан-дан мурун бир, эки жолу жолуккам . Ага барсам ал мага казакча кайрылып “шы-рагым, сен каякта журесиў, сен Асанов Усенсиўби?” дегенде мен ага “ооба” де-сем “ ой сени издеп таппай атырыбызго, сени жолдош Раззаков єзї издеп жатат” деди анан кайра орусча кайталап койду “ ты понимаешь тебя ищет сам Раззаков” деди анан бул эмне мен Раззаков деген-ди уккан эмесмин. Анан сурадым “ А кто такой Раззаков” десем “Вот это да, и за такого идеологической отсталости двой-ку паставить и выгнать из института, как не знать первый секратарь Кыргызской Республики. Сталин кем является для ССР, вот такой же является Раззаков для Кыргызстана” деди. Мен уят эле болдум дедим. “эртеў бул жакка саат 3кє келет, мага “Асановду табасыў да мага жолукту-расыў” деп тапшырма берген, мен сени ошон їчїн чакыргам. Азыр їйгє бара-сыўда эртеў саат 2:30 ушул жерге келе-сиў- деди. Эмне болуп кетти, эми єлдїм деп жанымдагы Чїйлїк бала бар эле ага Раззаков чакырып атат дейт, Раззаков деген ким деп сурай калып, уят эле бол-дум десем ит болмок тїгїл сени такыр эле окуу жайдан айдап салыш керек эле деди жанымдагы бала. “мени эмне чакы-рып атаканын билбейм” десем тигил кы-йын бала “чоўдор келип студенттер менен жолугуп, саясатта очко чогултабыз дейт” дегенде мен -анан эмне кылайын? десем ал “ акча сура” акчаны атам салып жат-пайбы десем , акча ашып калмак беле, єкмєттєн акча бєлдїрїп берет деди. Эр-теси саат 1 де сабактан чыгып 3 кє барып Казанкаповго жолуксам ал азыр элчи ме-нен жолугасыў деди ал кезде Кадыркул Качыкеев деген киши элчи болгон.

Сени азыр Раззаков келгенче Кадыр-кулга кєрсєтєйїн деп кабинетине алып барды, кирсем ал “сен бул жакка такыр келбейсиў, бизде малчылардын балдары їчїн атайын фонд бар керек болуп калса , арыз жазсаўар акча бєлїп беребиз, сен эмнеге келбей жїрєсїў?” деди менин атам акча салып турат десем азыр сен Разза-ковго жолугасыў, ал киши фонддон акча алып жїрєсїўбї деп сурайт, жок деп айт-пагыў деди мен макул болдум. Раззаков келди, Качыкеевдин кабинетине кирсем, Качыкеевдин ордуна Раззаков отуруп єзї башка жерде отуруптур. Мен эшиктен кирсем эле “ Ай сен Асанов Їсєнсїўбї?”

деди “ооба” десем бас бери деди басып жанына бардым. Раззаков орто бойлуу, келбеттїї келген киши экен. “Бер кел” деп колумдан кыска кармап, Їсєн сен турбайсыўбы, мен бир кишиге убада бер-дим эле, мен ошону аткарайын деп жатам. Бир жолу Нарынга акция єткєрєйїн деп бара жатканда Оттуктан єткєндєн кийин талаада бир киши мал жайып, мал багып жїргєн экен. Эми биринчи секретарь бол-гондон кийин, колхоздун малын кєрїп машинаны токтотуп, абалын сурап, сїй-лєшїп калдым. Ал киши Молдалиев Асан экен. Мага ылдыйкы карапайым адам-дардан маалымат керек эле, ал кишиден айылдын, райондун абалын сурап, кєп нерсени билип алдым, сєзгє кызыгып бир сааттан ашык сїйлєшїп отуруптурбуз. Анан жардамчым кечкирип кетти, бизде жыйналышыбыз бар дегенде гана кетип баратып ал кишиден “ бала бакыра барбы” деп сурасам, ооба, їч балам бар, бирєє мектепти бїтїп мага жардам берип жа-тат, бирєє мектеп окуучусу, бирєє Моск-вада окуйт дегенде мен чочуп Нарындан Москвага барып, кандайча болуп калды? “Балам Долондон ашып кєргєн эмес, ал-тын медаль алып кетти эле” -деди. Кайсы окуу жайда окуйт десем. “химика-мимика бир деме дейт” деп чєнтєгїнєн бир барак алып чыгып кєрсєтсєсенин каттарынды катып жїрїптїр. Анан конверттердин ал-дына дарек жазылат эмеспи, єзїмє алып, мен уулуўуз менен жолугам деп убада бер-генмин. Атаў мага кєп маалымат берди, эми менин айтаарым, сага бере турган батам эў кїчтїї окуулардын бири болгон Менделеев институтун бїтїрїп окумуш-туулардын кїчтїїсї бол. Бул Менделеев атындагы институтту окуп жатканыўа мен абдан кубанычтамын. Сен бул инс-титутту бїтєрїў менен келгиниў, келериў менен академияны ачабыз, андан кийин 1 жылдан кийин политехникалык инс-титут ачабыз, сага окшогон мыкты мыр-залар керек. Ошондуктан окууўду бїтїр-гєндєн кийин мага кел. Атаўа айтып кой “Раззаков келип жакшы сєздєрїн айтып кетти” деп. Чєнтєгїнєн бир конвертти

алып чыгып “ бул менин єзїмдїн айлы-гымдан, єкмєттїн акчасынан бергеним жок. Менда окуп жїргєндє туугандарым келип ашканадан тамак алып берчи, эми мен сени менен ашканага бара албайм. Досторуў менен барып тамак ичип кой. Мага суроолоруў барбы? дегенде мен кон-вертти алып чєнтєгїмє салып , жок, су-роом жок деп “Рахматымды” айттым да чыгып кеттим. Мен Кыргызстанга келсем Раззаковдун ордуна Турдакун Усубалиев секратарь болуптур.

АТАМ РАЗЗАКОВГО ЖОЛУГА АЛБАЙ КАЛДЫ

Мен бир жумушка орношуп иштеп жї-рїп кийин кайра 3 жылга аспирантураны окуганы Москвага барып диссертациям-ды жакшы жактап алып кайра єз мекени-ме келдим. Атам “балам кандидатты мага Раззаков айты эле, “сени улуу окумуштуу болот” деп. Сен Раззаковду таап келги-ниў, мен айылга Солтон-Сарыга барып бир мал, кымыз алып келейин анан той берели дегенде, Раззаковду тапканга ара-кет кылайын, аны Москвада деп жатыш-кан дедим. Атам Солтон- Сарыга барып туугандарына той жазап, анан кечинде эт ашын, кымызын камдап алып жїк та-шуучу машинага жїктєп Бишкекке сапар тартып келе жатканда, Кара-Кужурдан айдоочу уктап кетип машина кырсыкка учурап, атам ошол кырсыктан каза тап-кан. Атам келип Раззаков менен жолугам деп жїргєн, ал киши менен да жолуга ал-бай калды. Мен, атам келсе аны Москва-га алып барып жолуктурайын деп жаткан элем. Кийин Раззаковдун таржымалын сїрїштїрсєм, ал кишини кызматсыз кал-тырып Москвада майда кызматтарда иш-теген экен. Ошо менен Раззаковдун таг-дыры жакшы нукка тїшпєй калган экен. Анан ал кишинин сєєгї ошол Москва-га кємїлїп, Акаевдин тушунда сєєгї єз мекенине алып келинбедиби. Азыркы учурга чейин Раззаковдун мекен їчїн иштеген адам экенин элдин баары билип, барктап жїрєт.

Рахатбек РЫСАЛИЕВ

77ЭСКЕРЇЇ

РАЗЗАКОВ МЕКЕН ЇЧЇН ИШТЕГЕН

№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

8

"МАСКЄЄДЄ" ЭМНЕ КЕП?

ИЙГИЛИКТИН СЫРЛАРЫ

РОЗА ИСАКОВНА АТ СЇЙЇЇЧЇЛЄРДЇН БАШЫНДА

ТУРАТ

Кыргыз Республикасынын мурунку Президенти, кыргыздын кыраан айымы Роза Исаковна Отунбаеванын атты абдан сїйгєндїгї жана анын ат мингени туура-сында ар ким ар кандай ойлорду жазып жїрїшєт. Спорттун кайсы тїрї болбосун Роза Исаковна кызыккан тїрїн мыкты єздєштїрє алат. Алыс кетпей эле вело-жарыш, тоо лыжасы, коньки боюнча сая-сатчы айымдарды бул жакка коюп, анча-мынча эркектердин алдына чыгат. Ал эми атка келе турган болсок, Роза Исаковна атка туура минип, белин тїз кармап, мык-ты чаптырат. Анча-мынча той-топурлар-га барып калганда атты чаптырганда кээ бир чабандестер Роза Исаковнанын тул-парынын чаўында гана калып калышат.

КАМЧЫБЕК ТАШИЕВ АТТЫ МЫКТЫ ЧАПТЫРАТ

Республика-Ата-Журт партиясынын теў тєрагасы Камчыбек Ташиев мырза да ат жандуу саясатчы десек болот. Бирок, ал атты Бабановчолук сїйбєсє дагы, атка мыкты минип, мыкты чаптырат. Албетте, атты жакшы чаптырбаган кыргыз жигити жок болсо керек. Ошондой болсо да, Кам-чыбек мырза ат їстїндє жакшы отурат.

БАБАНОВДУН АРГЫМАККА БОЛГОН СЇЙЇЇСЇ КЫЗМАТТАН

КУЛАТКАН

Ат таптап, багуу жагынан Ємїрбек Ба-банов дагы алдына киши салдырбайт. Атты сїйїї жагынан да кыргыз саясат-чылары Ємїрбек мырзадай сїйє албаса керек. Албетте, кыргыз уулу болгон соў ар бир кыргыз жигиттин балалыгы ат жа-лында єткєн. Ємїрбек мырза асыл тукум аттарга абдан кызыгып, жагып калган ат болсо баасынын кымбаттыгына карабай сатып ала бермейи бар. Кыргыз Респуб-ликасынын Премьер-министри болуп турганда Турциядан асыл тукум аргымак-ты алдыра коюп, кєп саясатчылар анын аргымагынын баасына нааразы болуп, премьерликтен тїшкєнїнїн бир себеби да дал ушул аттарды сїйгєндїгїнєн улам болгон десек болот. Албетте, адамдын ар биринин єзїнїн кызыкчылыктары бол-гондой, Бабанов да аргымак сатып алуу боюнча кыргыз саясатчылардын алдыўкы жоон сабында турат. Ємїрбек мырзанын асыл тукум аргымактары ат чабыштарда алдыўкы орундарды бербей келет. Єзї социалдык тармактардан аттары менен сїрєткє тїшїп, аргымактарын мактап, аларга болгон сїйїїсїн айткандан такыр тажабайт. Бул кыргыз жигитинин таби-гатындагы бир сапат десек болот.

КЄК БЄРЇЧЇ АЛТЫНБЕК СУЛАЙМАНОВ

Алтынбек Сулайманов деген кыргыз саясатчы жигиттеринин алдында тур-

ган, улакчы жигити-биз бар. Анын ээрге отурганын єзї эле ке-ремет. Алтынбек мырза жаштайынан улак тартып, Кєк бєрї, Ат чабыштарга тї-шїп жїргєн мыкты чабандес де-сек жаўылышпаспыз. Бала чагы ат їстїндє єткєнї саясатчынын дене тїзїлїшїнєн анан анын кээ бир кый-мыл аракеттеринен улам кєрїнїп турат. 5-чакырылышта депутат болуп турганда аттын їстїндє албурлуу болуп жїргєнїн 1-2 жолу кээ бир депутаттардын мурдун канжалата койгонунда билинген. Анан дагы Алтынбек мырза єзї туулуп-єскєн айылына барып Кєк бєрї єткєрїп турат. Кєк бєрї спортун єнїктїрїїгє чоў салым кошуп келе жатат.

АСЫЛ ТУКУМ АРГЫМАК МИНГЕН КАНАТ ИСАЕВ

Кыргызстан партиясынын лидери Ка-нат Исаевдин шайлоонун алдындагы їгїт иштеринде шайлоочулары менен жолу-гуу учурунда минген аргымагы асыл ту-кум аргымактарга кирет. Албетте, бул бир жагынан єзїн пиарлоо болсо, экинчи жагынан кыргыздын тарыхына кайрыла турган болсок, калкка кадыры бар эр аза-маттарга аргымак мингизип келишкен. Канат мырза да атты мыкты чаптырат, ат оюндарына катышат.

АТ МИНИП ТООГО СЕЙИЛДЕГЕНДИ ЖАКШЫ

КЄРГЄН ЗУЛПУКАРОВ

Чыгаан саясатчы Тєрєбай Зулпукаров-дун да бала чагы ат менен єткєн. Азыр саясаттан колу кичине бошой калса ат минип, таза абада тоодо бастырганды жакшы кєрєт.

АСКАР САЛЫМБЕКОВДУН БАЛАЛЫГЫ АТ ЇСТЇНДЄ

ЄТКЄН

Ат сїйїїчїлєрдїн жоон сабында кыр-гыздын футболунун єнїгїїсїнє зор салым кошуп келе жаткан Аскар Мааткабылович Салымбеков да бар. Албетте, Аскар мыр-занын бала кези дал ушул аттын їстїндє єтїп, атка болгон сїйїїсї ошол бала кез-ден калса керек. Анан єзї тоолук жигит болгондуктан, айылына барганда ат ми-нип, тоого бастырып, табийгаттын кооз-дугуна суктануудан тажабайт.

Жогорудагы саясатчылардан сыртка-ры Бегалы Наргозуев досу Ємїрбек Су-ваналиев менен бош убакыт таба калып тоо-таш аралап, ат минип, кыштын суугу-на карабай табийгаттын кооздугуна сук-танып, аў улоого ат менен чыгып жїрї-шєт. Талант Мамытов, Бакыт Тєрєбаев, Садыр Жапаров, Иса Ємїркулов, Ахмат-бек Келдибековдор да ат сїйїїчї саясат-чыларга кирет.

Тєлєбїбї Касымалиева

9

№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

УЛУТТУК КОЛОРИТ

ШОУ МАЕК

- Ырчы болуу оўой эмес экенин билебиз. Оорчулугун кантип же-ўип жатасыў?- Оўой кєрїнгєнї менен негизи абдан

эле оор, бирок баштагандан кийин ысык- суугуна чыдашым керек. Ушунун баарын сезип туруп аралашкам десем жаўылыш-пайм. Албетте, ар тараптан колдоолор болбосо да болбойт эмеспи. Буюрса оор-чулуктарды жеўгенге аракет кылып жа-табыз.

- Шоу бизнесте атаандаштык, кєрє албастык кїч болсо керек?..- Єзїўїздєргє белгилїї болгондой жеке

эле шоу чєйрєсї эмес бардык жактарда атаандашуу бар эмеспи. Ал тургай ко-шуналар да «булар телевизор алышып-тыр, биз андан чоўураагын алалы», -деп атаандашат… Муну биз жакшы жака єсїїгє гана колдонсок болот. Анан албетте ити чєп жеп аткан ырчылардан стимул гана алышыбыз керек деп ойлойм.

- "Кыбыраган кыр ашат" деген-дей чыгармачылыкка канчадан бери аралашып кимдер менен тил табышып жїрєсїў?- Чыгармачылыкта жїргєнїмє билин-

бей 8 жылдын жїзї болуптур ошол убак-тарда улуу эже-агаларыбыз менен жакын тааныш болуп, кєптєгєн досторду да тап-тым. Нурлан Насип Аваз Акимовдор ме-нен мамилем жакшы.

- Гастролдорго чыгасыўбы?– Єзїмдїн концертим менен чыга элек-

мин. Нурлан Насип Аваз Акимов жана Назира Жетигенова сыяктуу элге бел-гилїї инсандардын чыгармачылык ке-челеринде алып баруучулук кызматын

аркалап Кыргызстанды тїрє кыдырып чыккам десем болот.

- Кандай темадагы ырларды эл-дер тез кабыл алат деп ойлой-суў?- Адамдын жашоосу сїйїї менен бай-

ланышкандыктанбы айтор бїгїнкї кїндє сїйїї темасындагы ырларды кєп угуп тез кабыл алышат деп ойлойм. Ошол эле учур-да бийге ылайыктуу шаўдуу ырларды тез кабыл алышат. Ал эми хит ырларды чыга-рыш їчїн биринчиден талыкпаган эмгек, изденїї анан ырды туура тандоо керек.

Самара Саламатова

-Їналгылардан кєп кєрїнбєй калдыў катуу эмгектенип жат-кан окшойсуў?-Їналгылардан кєрїнбєй калганыбыз-

дын себеби, кєп убактым жеке жашоомо бурулуп кетти. Ал эми чыгармачылык кєп эмгекти жана убакытты талап кыл-гандыктан азыркы учурда кайрадан чы-гармачылыкка катуу киришип кїнї-тїнї дебей маўдай терди агызып иштеп жат-кан учурубуз.

-Ырчылыктан эмнени таптыў да эмнени жоготтуў?-Тапканым бул єзїмдїн бала кезимден

бери кыялданып, тїн уйкум менен чогуу жатып, таў алды кїндїн нуру менен чо-гуу турган ырчылык кыялымдын орун-далганын айта алам. Мен ырчы болго-нума эч єкїнбєйм жана ыраазымын. Ал эми, жоготконум жєнїндє сєз кыла тур-ган болсок. Мен бул ырчылык сапарымда эч нерсемди азырынча жогото элекмин жана келечекте да жоготкон нерсем бол-босо керек. Анткени, єзїўдїн каныўа си-ўип калган кыялыўа жетсеў, ал кыялыўа болгон сапар жолуўдагы оорчулук кїн-дєр бир гана ырахат тартуулайт деп ай-тат элем. Кыскартып айта турган болсом кыялыўа жеткен жерде жоготуу болбойт!

-Ырчылык менен жан багууга болобу?-Албетте, эмгектин арты ийгилик, ий-

гиликтин арты жемиш, жемиштин арты бул токчулук болот эмеспи. Анын сыўа-рындай эгер таланттыў бар болуп, талант-тыў менен эмгектенип, ал эмгегиўди эл бааласа ырыскы келет. Ырыскы бар жер-де ачка калбайсыў дегендей. Бирок, биз-дин єлкєдєгї шоу чєйрєсїндє ырчылык менен жан багуу мїмкїнчїлїк єтє аз. Ал эми, коўшу єлкєлєрдє ырчылык менен жан багып кетсе болот.

-Ырчылыктан башка дагы кан-дай єнєрлєргє ээсиў?-“Жигитке жетимиш єнєр аздык кылат”

дегендей єзгєчє кыргыз жигити єнєр-

лєргє ээ болушу керек. Мен да жетимиш єнєргє ээ болбосом дагы, ырчылыктан тышкары бийге єнєрїм бар деп мактана алам. 2007-жылы Токтогул Сатылганов атындагы филармонияда эки жылдык студияда хореография бєлїмїн окугам. Элдик классикалык бий єнєргє ээмин.

-Келечектеги Ноорузду кандай элестетесиў?-Келечектеги Ноорузду їй-бїлєгє кай-

рымдуу ата, ата-энеме ыймандуу уул, ме-кениме атуулду жаран, бир туугандарыма жана элиме калыстуу адам, кїйєрманда-рыма татыктуу ырчы катары элестетем.

-Жакынкы арада кїйєрманда-рыў кандай эмгектериўе кїбє бо-ло алышат?-Ар бир ырчы єз кїйєрмандарына та-

тыктуу чыгарма бергиси келет. Мен да ошолордой єз кїйєрмандарыма татыктуу чыгармаларымды даярдап жаткан учу-рум. Кудайым буюрса учуру келгенде кїбє боло алышат.

-Эсте калган кызыктуу кїндє-рїўдєн бєлїшє кетсеў....-Негизинен, кызыктуу окуялар кєп бо-

лот, єзгєчє кєп жер кыдырып, кєп эл кы-дырган кишилерде кызыктуу кїндєр кєп болсо керек деп ойлойм. Менин башым-дан єткєн кызыктуу кїндєрдєн бир окуя-ны айта кетейин. Концертте кєк жєтєлдї ырдап бїтїп кетейин деп жатсам, эшик жакта бир апа келип “Балам сен жєтєлїп калыпсыў, сїттї ысытып сары май кошуп ич” деп кеўешин берген эле.

-Жашоодо колдонулган урааныў?-Ар бир адам жашап жаткандан кийин

єзїнїн урааны болушу керек. Ураан бул сенин оор жашооўдо дем берип, алдыга карай кадам шилтегенге жєлєк, максат бо-луп берет. “Жашоодо болгон оорчулукту сабак катары кєрїп, алдыга гана жылуу” деген ураан менен жашайм.

Рахатбек Рысалиев

“Чыгармачылыкта жїргєнїмє билинбей 8 жылдын жїзї болуптур”

“Таланттыўды эл бааласа ырыскы

келет...”

MEGACOM КЫРГЫЗСТАНДАГЫ БИЛИМ БЕРЇЇНЇН ЄНЇГЇЇСЇН КОЛДОЙТMegaCom билим берїї чєйрєсїнє єз-

гєчє колдоо кєрсєтїп келет. MegaCom компаниясы тєрт жыл катары менен єлкє-бїздїн мыкты, жаўычыл мугалимдерине сыйлык тапшырып келет. Мындай шык-тандыруучу иш-чараны єткєрїї уюлдук оператор їчїн салтка айланып калган-дай. Жаш жеткинчектерди мекенчилдик-ке тарбиялоо багытындагы сабактардын иштелмелерине жарыяланган сынактын уюштуруучуларынын-«Кут Билим» коом-дук-педагогикалык жана илимий-популяр-дуу гезитинин жамаатынын чечими менен жеўїїчїлєр аныкталып, алардын ысым-дары аталды. Алар: Атаходжаев Зийодхон жана Сыдыков Мамыр Жалал-Абад облу-сунан, Абдылдабекова Дилдехан жана Ко-

зубекова Жаўыл Талас облусунан, жана да Сатыбалдиева Зуура Бишкек шаарынын єкїлї. Єз ишине чыгармачылык менен мамиле кылган мугалимдер окуучулары-нын ыраазычылыгына арзышты. Окуучу-лар атайын даярдалган ыр-бийлерин тар-туулашып, комузда кол ойнотуп жатышты.

Єз кезегинде, MegaCom компаниясы-нын єкїлдєрї жеўїїчїлєрдї татыктуу сый-лыгы менен куттуктап, келечек муунду тарбиялоого кошуп жаткан салымынын баалуу экендигин баса белгилей кетишти. «100 пайыз акциясы мамлекетке таандык болгон уюлдук оператор катары, MegaCom компаниясы туруктуу негизде улуттук баа-луулуктардын, тилдин жана маданияттын єнїгїшїнє кємєк кєрсєтїп келет – деп,

белгилей кетти єз сєзїндє MegaCom ком-паниясынын жарнама жана маалымат бє-лїмїнїн башчысы Жумгалбек Ємїрканов.

MegaCom – бул жалпы кыргыз жур-туна мобилдик байланыш кызматтарын кєрсєтїї менен чектелбестен, мамлекет казынасына миллиондогон салыктарды тєлєп келет, иштелип табылган ар бир сомдун бюджетке тїшїїсїн камсыздайт. Тєлєнгєн салыктардын эсебинен пенсия-лар, жєлєкпулдар, мугалимдердин, дары-герлердин, аскер кызматкерлеринин айлык маянасы калыптанат. Алардын катарына маданият, билим берїї жаатында эмгек-тенген кызматкерлердин кире турганды-гы да бышык»

№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

10 УЧУР МАЕК

Андрей ГРОЗИН, россиялык эксперт:

“КЫРГЫЗСТАН ТАЗА ШАЙЛОО ЄТКЄРЇЇ МЕНЕН КОШУНА ЄЛКЄЛЄРГЄ ЧОЎ ТААСИРИН ТИЙГИЗДИ”

Россиялык эксперт Андрей Грозиндин пикиринде, акыркы парламенттик шайлоо єлкєдє єз алдынча парламенттик башкарууга мїмкїнчїлїк толук тїзїлїп калганын практикада байкалганын эскертїї менен, кошуна єлкєлєргє да саясий практикалык чоў таасир берерин айтат. Россиянын КМШ єлкєлєрї Институтунун Борбордук Азия жана Казакстан бєлїмїнїн башчысы Андрей Грозин парламентти келерки чакырылыштагы шайлоого чейин єтє кылдат єнїктїрїп барууга їндєйт.

Анын сєзїндє социалдык шарттар мур-дагыга салыштырмалуу бир топ кеўейген. Анын негизги парламенттик башкаруу жана демократиянын принциптери жеке автори-тардык бир кишинин башчылыгында баш-карууга караганда бир топ жакшы экендигин далилдеди. Мындан ары парламенттик баш-каруу саясатта кїчтїї айланткыч милдетин аткарып, мїмкїнчїлїктєрдї толук аткарууга шарт тїзєт. Ошондой эле ар кандай пикир-деги жарандардын кєзкарашын бир тараптуу єзгєртїїгє мїмкїндїк берет. Бул аракеттер практикада чоў жемишин берип баштады. Буйруса ишеним менен аткарылган аркан-дай иш болсо да жакшы жыйынтык берерин ишенимдїї айтты Грозин.

Андрей Грозин парламенттик шайлоодон утуп чыккан жаўы депутаттардын жаўыча ишмердїїлїгї жана президенттик-парла-менттик башкаруунун жаўычылдыгы туу-ралуу суроолорго жооп берди.

- Азыр баары тїшїнїктїї болду, парламент 6 партиядан куралат. Саясий кїчтєр чачырап, майда бєлїктєргє бєлїнєт. Албетте бул бир тараптуу иш жїргїзїїгє чоў зыянын тийги-зет, бирок, депутаттар аз убакытта шашы-лыш партияларга кызыкчылыгына карабай бириккендиктен кайра бєлїнїїлєр, фракция-дан чыгып башкаларга кошулуу кїчєйт. Мур-да 5 фракция болсо, азыр андан кєп. Саясий иш- чаралардын чечилиши партиялардын арасындагы кызыкчылыктарда гана сакта-лып, партиялык кызыкчылыктардан чыга алышпайт. Бирок, негизги кызыкчылыкты кармаган кїч катары президент баарын ор-дуна коёт. Баардык партиялардагы негизги бир тараптуу кєзкараштагы саясатчылар чо-гулуп, мамлекет їчїн жемиштїї ишмердикти аткарышып баштайт. Бул кєрїнїш, албетте, парламенттик башкаруунун акырын атка-рылып барчу этаптары болуп саналат.

- Айта кетсеўиз, жаўы партиялар кантип жаўы саясий кырдаалдын жеўїїчїсїнє айланды?- Мурдагы шайлоону баарыўыздар бил-

сеўиздер керек. Ємїрбек Бабанов “Респуб-лика” партиясын тїзїп, шайлоого аттанган эле. Алсак, “Ак Жол” партиясы сыяктуу деп айтсак болот. Шайлоочулар їчїн убакыт, иш тажрыйбасы маанилїї эмес. Эски партия-лардан “Ар-Намыс” жок болду, а “Ата Ме-кен” партиясы араў-араў барды. Кєптєрї жаўы партия аталган “Кыргызстан”, “Єнїгїї-Прогресс” жогорку деўгээлде добуш алат деп ишенген эмес. Жыйынтыгында биз баарыбыз кєргєндєй, “Ата Мекен” партиясына караган-да “Бир бол” менен “Кыргызстан” партиясы кєп добуш алды. Мындай кєрїнїш Чыгыш парламентинде болгон эмес жана болбойт дагы. Бирок Кыргызтанда парламентке ба-рууга таанымалдуулук, иш тажрыйба маани-лїї эмес экенин кєрє алдык. Шайлоочулар кимди билсе ошону шайлайт эмеспи. Ал ара-

да 14 партия ат салышып, паралментке жаўы 3 партиянын келиши, эскилерден эл тажага-нынан кабар берип, далил болуп бере алат. Демек бул-Текбаев менен Куловдун аўызда-рына таш ыргытуу болуп эсептелет.

- КСДП дагы эски партия, бирок, би-ринчи орунду ээледи. Эгер анын ли-дери президент болбогондо, ушун-дай натыйжага жетише алат беле?- Жок деп ойлойм. Айрыкча, постсовет-

тик аймакта партиялардын жетекчилиги де-ген фактор бар, алар дайыма белгилїї бир мїмкїнчїлїккє ээ. Мен администрациялык ресурс, карусель, БШК аркылуу мїмкїнчї-лїктєрдї ээлєє тууралуу айткан жокмун. Мен психологиялык да таасир бар экенди-гин айтып жатам. Карта кандай таратылба-сын, кайсы режим, кайсы саясий системага баш ийген коом болбосун андагы калктын белгилїї бир бєлїгї, тагыраагы отуз пайызы кєпчїлїк учурда партиянын жетекчиси їчїн добуш берет. Бул тїшїнїк партиянын кандай аталгандыгына кєз каранды эмес. Экинчи та-раптан, КСДП туруктуулук тїшїнїгї менен байланышта. Ал биринчиден партия Прези-дентке таандык жана Алмазбек Шаршенович да бул аныктаманы анчалык деле тєгїндєгєн жок, экинчиден єткєн чакырылышта КСДП депутаттык чырлуу мїнєздєгї абалдардан єзїн алыс кєрсєткєндїктєн, элдер мындан ары да ушундай уланат деп ойлойт. Себеби, єткєн чакырылыштагы Жогорку Кеўеште “республикачылар” ошондой адаттары менен кєпчїлїктї тажаткан. Бирок тилекке каршы, ошол кєзкараштан караганда, кєрїп жатка-ныбыздай, мурдагы эле абал кайра уланчудай.

- Жаўы Конституцияда президент-тин ыйгарым укуктары керектїї тїрдє кыскарып, а парламент бол-со кїчтєндїрїлгєнїнє карабастан, баары бир президент чачыранды болгон парламентке салыштырма-луу утуштарга ээ болуп єз пайдасы їчїн акылдуулук менен пайдаланып жаткандай.- Ооба, мїмкїн дал ушундай деп айтсак

болот. Бирок чындыгында абсолюттук тїрдє їстємдїк кылуу мїмкїн эмес. Анткени, мур-дагы парламентте да болгондой эле бул жолку чакырылышта да президенттин администра-циясы кызыкчылык їчїн чоў-кичине фрак-циялар жана топтор менен тынымсыз сїйлє-шїїлєрдї жїргїзє бериши анык иш. Анткени КСДП партиясынын болгону 37-38 мандаты болгондуктан, кєп нерсени алар менен алып кетїїгє мїмкїн эмес да. Кєрдїўїзбї Бабанов мырзага кїтїїсїз жерден жакшы жагдай тїзї-лїп, анын єнєктєшї Ташиев мырза белгилїї себептерден улам парламенттин босогосунан алыста калды. Менин оюмча экс-премьер-ми-нистр бул жагдай боюнча капа деле болгон жок. Азыр жанына Ташиевди отургузгандан кєрє ошол эле КСДП партиясы менен конст-руктивдїї платформа тїзїп иш алып барууга шарт тїзїлгєндєй. Мындай да болушу мїм-кїн. Айтылгандай блок тїзїлсє дагы, баары бир єткєндєгї парламенттегидей абсолюттук тїрдєгї кєптїк куралбай турганын айткым келет. Фракциялардын, коалициялардын ич ара болуп келген чыр-чатактарынын, интри-галарынын айынан премьер-министрди ал-маштырып коалицияны таркатуу оюндары бул ирет дагы актуалдуу болот жана адми-нистрация ар дайым пульсту кармап тура-ры тїшїнїктїї кєрїнїш. Албетте, колунда 25 эмес 40 депутаты туруп пульсту колуна кармап туруу жеўилирээк болушу мїмкїн, бирок баары бир бул кардиналдык кєпчї-лїккє жатпайт. Ошондуктан администрация парламентти бир, эки, їчєєнєн курашы мїм-кїн деп айта албайм, бирок кєп эмес азыраак болушу мїмкїн.

- Мындай аракеттердин жыйын-тыгында кандай мїмкїнчїлїктєр болот?- Сиз билесизби, сиздин сурооўузга жак-

шы кєз карашта жана кайчы пикирди айт-са да болот. Парламенттик – президенттик тїзїлїштє кандай кєз караш, максат менен иштер аткарылса эл арасында ошондой таа-сир калтырат. Бир тараптан алып караганда жакшы жактары аябай кєп. Анткени, 120 де-путат болсо, алардын арасында ар кандай та-лаш тартыштар болуп, аткарыла турган иштер бир тараптуу аткарылышына шарт тїзїлєт. Экинчиден талаш-тартыштын кєп болуп тур-гандыгы экономикалык єсїїнї жайлаштырат. Депутаттар єз ара-пикир келишпестиктерден улам терс таасирин тийгизген фактылар да дїйнєлїк практикада бар. Бул тууралуу жак-шы жагын, терс кєрїнїштєрїн туура тескеп бир тараптуу ой айтканго туура келет.

Кєпчїлїк парламенттик тїзїлїштї сын-дап келет, ошол эле учурда баары кырдаал-дын жакшы жака єзгєрїїсїнє їмїт кылышат. Эгер Кыргызстандын жараны болсоў, чын жїрєктєн сезесиў депутаттардын кандай иш-мердїїлїк менен алектенип жатканын биле-сиў. Кээ бирєєлєрї єзїнїн бизнесин коргоо максатында иштешсе, айрымдары аймактык бєлїнїштєрдєн чыга албай жарандык ишен-бестиктерди жаратышы мїмкїн. Эгер басып єткєн жолубузга кылчайып карай турган бол-сок, бул учурга чейин аткарыла турган бир топ жумуштарга эмне деген гана убадалар берилген. Албетте. Анын баары артта кал-ды саясий процесс айтып кайра аткарууга, єз кызыкчылыгына эмес, єлкє кызыкчылыгын ойлоп иштєєгє їйрєттї. Ушундай ураан менен таза иштеп єлкєнї ар тараптуу єнїктїрїїгє бел байлаган. Анткени бул учурга чейин парламент менен президенттин ишмердїїлї-гїндє кандайдыр бир ажырым болуп келген болсо, бул сапар парламенттин депутаттары менен президенттин бир тараптуу иш жїр-гїзїїгє шарт тїзїлїп турат. Депутаттардын баштапкы мамлекеттин келечегин ойлогон иш аракеттери анча байкалбай жатса да уба-кыттын єтєєрї менен єз ордуна келет. Муну ал мамлекетте жашап сезбесем да, ал жакта-гы жарандардын пикирине карап айтып жа-там. Анткени КР жарандары парламенттик єнїгїїнї аябай каалап жатышат.

- Дїйнєлїк боштукта саясий ту-руктуулукту бир адамдын башчы-лыгындагы бийлик менен сактоого мїмкїн деген тїшїнїк сакталып келет. Аз убакыт болду, алар ойло-гондой, биз ойлогондой болбой саясий багыт, тїшїнїгї башка нукка карай єзгєрїп кетти. Муну кандай тїшї-нїїгє болот?- Туруктуулук - бул балким мїрзєдє жатат,

бирок, кайра аны єз калыбына келтирїїгє толук мїмкїнчїлїк бар. Саясий практикада биз парламентте кандай кєзємєлдєгєн бол-сок, так эле ошондой кєзємєлдєєгє болот. Бирок, парламент Кыргызстанга кєп эле жакшы мїмкїнчїлїктєрдї берди. Алар жєн гана сїйлєшїп кєрїштї, парлментте бири-би-рин мурдун жанчышты, бирок эч кандай зор єзгєртїї жасай алышкан жок. Кыргызстанда эч кандай оппозициялык кысымдар болбошу керек. Анткени эки революцияны башынан єткєрїп саясий туруктуулукту эми гана тїзїп келе жаткан єлкє їчїн мамлекеттик саясий капкагы жарылышы мїмкїн. ММК багытын-да оппозициялык чектєє болушу шарт ант-кени сєз эркиндиги деп элдин аў-сезимине ар кандай баг8ытит агы жаман макалалар таратылып терс таасирин тийгизип коюшу мїмкїн. Мен дайыма айтам Кыргызстан сая-сий этаптарды башынан кыска убакытта єт-кєргєндїгїнє байлашыштуу саясий тажрый-басы чоў. Ошол себептїї кошуна єлкєлєргє салыштырмалуу саясий туруктуулугу жогору деп кароогго болот.

- Парламенттик-президенттик башкарууда КР – бул кырдаалдарды башынан кайра єткєрїїсї мїмкїн-бї, же келечекте чоў саясий жеўиш деп бааланып калабы?- Бул тууралуу азыр бир жактуу сєз айтуу

да кыйын. Ар бир парламенттик чакыры-

лыштын жаўы депутаттарында жаўыча иш аракеттер болуусу кїтїлєт. Ал эми Тажикс-тандын мисалында айта турган болсок, пар-ламент тїптєлє электе президенттик пост єз кїчїнє кире элек болчу. Кийинчерек парла-менттик- президенттик башкаруунун натый-жасында толук бир тїзїм болуп иш алып барып башташтыю Кыргызстан да так эле ошондой мисалдын негизинде айтууга бо-лот. Саясий баардык процесстертер жайдан да болсо, бирок туура аткарылып келе жатат.

- Кыргызстан жаўы парламенттик єнїгїї жолун тандап алганда Москва сырттан сын кєз караш менен бай-кап турган эле. Бїгїнкї кїндє Моск-ванын кєз карашы кандай?- Сиз туура айтасыз, 2010, 2011, 2012-жыл-

дары Кыргызстан –Москва менен аябай ички байкоо менен абайлап мамиле жасал-ган. Москва, Кыргызстанга бара-бара албет-те жакшы мамиле жасады. Саясий кырдаал турукташтырылгандан соў Москва менен Кыргызстан мамилеси бир жолго коюлду. Албетте буга Кыргызстан президенти Атам-баевдин эмгеги зор.

Алмазбек Атамбаев эл менен иштешїїнї билген президент. Кыргызстанда анын ка-дыр-быркы жогорулады. Ал айрым саясий кїчтєрдї тизеге чаап чєгєлєтпєстєн, алар менен кантип иштешїїнї мыкты єздєштїрїп алды. Аябай тез аракет жасабаса да акырын-дан бир топ кыйынчылыктарды басып єтїп, єз ордуна коюп келе жатат. Бир сєз менен айтканда Атамбаевдин элге жасаган эмгегин кєп жолу санаса болот. Экинчиден Атамбаев Россиянын башчылары менен мамилеси да аябай жакшы. Кыргызстан ЕАЭС ке мїчє бо-луп киргенден кийин Кыргызстан – Россия мамилеси бир топ тереўдеди. Кыргызстан тарап мыкты мамилелеринин натыйжасында чыныгы мїчє экендигин кєрсєтє алды. Ан-дан сырткары Россия энергетикалык фонду да туруктуу ишмердїїлїлїгїн жїргїзїп жа-тат. Ошого карата Россиянын кыргызстан менен мамлекеттик деўгээлдеги мамилесин бир тараптуу чагылдырбай келет. Бул албетте убактыттын иши. Єзубактысы келгенде баа-ры єз ордуна тїшєт.

- Баары белгилїї, 2010-жылы Кремль Феликс Куловго колдоо кєр-сєткєн болчу. Парламенттик шай-лоо алдында муну Феликс Шаршен-баевич кєп жолу айтып ыраазычы-лык билдирген. Бул сапар эмне їчїн андай колдоо болгон жок? - Феликс Кулов азыркы саясаттан туруктуу

орду жок саясатчы. Аны бир топ толук ой-лонбой аткарган жумуштарынан улам, улам кадыр-баркы мурдагыга салыштырмалуу бир топ жоголгон. Эл арасында саясий иштерди аткарууга беосенип жатканы менен колунан эч нерсе келбей турганын бїт эл кєрїп тї-шїндї. Ал албетте бул ойлорду четке кагат. «Ар Намыс» - бул саясий долбоор эле, эми ал эскирди. Коомго эч кандай таасир бере ал-бай калды. «Ата Мекен» партиясы да коом-дук кызыкчылыктарды аткарып араўдан эле эл арасында кармалып турат.

- Шайлоонун алдында саясатка жаш кадрларды алып келїї боюнча кєп эле максатар айтылды. Чын эле жаштар азыр Кыргызстандын сая-сатын алдыга жылдыра алабы?- Мурдагы саясатчылар элдин аў-сезимин

жакшы єздєштїрїп алышты. Алар кайсыл жердде кандай айтып элдин кєўїлїн алган-ды билет. Ошол жол менен алар партиялар-ды шашылыш тїзїшїп иштєєгє камынып жатышат. Бирок, баарибир алар максатта-рына жетиши кыйын. Анткени алар элди алдоо жолу менен саясаттан орун алганга аракет жасашты.Бул саясатчылар жакынкы аралыкта жаштар жаўылар менен алмашат. Бул албетте тїшїнїктїї процесс.

Булак: “Взгляд” сайты

№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

11ДЕТИ НАШЕ БУДУЩЕЕ

БЕЗОПАСНО В ШКОЛУ – БЕЗОПАСНО ДОМОЙ!

Ежегодно от дорожно-транспортных происшествий по всему миру погибает около 1,3 миллиона человек, 50 миллионов – получают травмы. К сожалению, Кыргызстан вносит свой негативный вклад в данные цифры: в республике ежегодно погибает более 1000 человек в год, от 8000-10 000 – получают травмы.

1-октября 2015 по приглашению Евро-пейской Экономической Комиссии ООН Директор ОО «Дорожная безопасность» Чинара Касмамбетова приняла участие на консультациях многих заинтересованных сторон с участием неправительственных организаций по безопасности дорожного движения в Женеве.

Консультации состоялись при уча-стии Специального представителя ООН по безопасности дорожного движения Жан Тодтом, назначенного на данный пост в апреле этого года Генеральным Секретарем ООН Пан Ги Мун. Впервые проблема безопасности дорожного дви-жения выходит в приоритет действий, наряду с другими глобальными пробле-мами в мире.

Наряду с этими и другими причина-ми в сентябре этого года ОО «Дорожная безопасность» запустило проект «Безо-пасно в школу – безопасно домой»в рам-ках проекта ТРАСЕКА-II Безопасность дорожного движения, финансируемо-го ЕС, в партнерстве с Глобальным пар-тнерством по безопасности дорожного движения"(ГПБДД), Общества Красного креста и полумесяца и EASST в столице республики. Проект направлен на созда-ние безопасного пути для детей по дости-жению школы и обратно домой.

Пилотной школой для проведения про-екта была выбрана столичная школа №31, которая находится на пересечении улиц Чуй и Павлова. Как известно, этот участок находится в самом эпицентре Ошского рынка, где движение как машин так и пе-

шеходов здесь максимально насыщенное, что создает условия для опасности уча-щихся данной школы. На данном участке наблюдается стихийная парковка, несо-блюдение основных правил ДД, большое количество пешеходов, абсолютно не со-блюдающих ПДД.

ОО «Дорожная безопасность» про-вело трехдневное обследование данного участка и пришла к выводу, что участок, несмотря на оснащенность знаками, за-метками, зебрами и другой присущей ин-фраструктурой является небезопасным, поскольку остановка установленная по проспекту Чуй не соответствует основ-ным требованиям техники безопасности.

Остановка по пр.Чуй, расположена прямо на перекрестке, хотя по прави-лам она должна быть не менее в 25 ме-трах от перекрестка. Из-за этого люди при ожидании общественного транспорта становятся на пересечении улиц, тем са-мым перекрывая ул. имени Павлова соз-дают пробки. Так как по проспекту Чуй передвигается немалое количество ли-ний маршрутного такси, то одновремен-но на данном перекрестке останавлива-ется десяток маршруток, которые прямо на проезжей части набирают людей, при этом создавая аварийные ситуации и во-влекая в них частные машины. Пешехо-ды с единственной целью попасть в свое маршрутное такси пренебрегают техни-кой безопасности и бегут сломя голову к нему и садятся прямо на проезжей части. При этом сами водители общественного транспорта позволяют всему этому про-исходить и набирают людей таким обра-зом. В данной ситуации ни одна сторона не руководствуется соблюдением правил, взаимным уважением, техникой безопас-ности. За час времени по проспекту Чуй в среднем проезжает более 2085 машин, пешеходов по всем направления на дан-ном перекрестке за такое же количество времени проходит около 2033 человек, а по ул.Павлова в среднем 374 машин. Та-кой объем людей и машин наблюдается в течении часа, а если это множить на 12 часов, то машин по Чую будет 25020, пешеходов 24396, машин по ул.Павлова 4488. И это только за 12 часов!

Люди в суматохе и беготне порой не думают о своей безопасности, и иногда добраться до определенной точки ста-новится единственной целью, которая в массовом количестве создает хаос. Для решения этой проблемы была собрана рабочая группа из представителей мэрии и ДПС города Бишкек, администрации и родителей школы во главе с представи-

телями ОО «Дорожная Безопасность».25 сентября 2015 г. ОО «Дорожная без-

опасность» совместно с администрацией школы №31 и ДПС города Бишкек прове-ли для учеников младших классов прак-тические обучающие занятия по прави-лам дорожного движения. А также был снят социальный ролик, призывающих взрослых задуматься о тревогах детей на дорогах. Ролик показан глазами ребен-ка, который ежедневно на пути к школе вынужден обходить тротуары и аллеи и идти через городские свалки, мусорные баки, рынки и незнакомые дворы, лишь для того, чтобы не сталкиваться со ско-ростью двигающихся машин.

Кроме того, по решению рабочей груп-пы ОО «Дорожная безопасность» прове-ло социальный опрос среди детей школы №31 на предмет их безопасного достиже-ния в школу и обратно. Опрос показал, что о существующей проблеме неполно-ценной безопасности детей на пути в шко-лу и обратно домой. Школьникам №31 школы приходится ежедневно бороться и проходить через многие препятствия на столичных улицах для того, чтобы по-лучить гарантированное Конституцией среднее образование.как считают экс-перты необходимо разгрузить проспект Чуй, так как нынешняя ее загруженность влечет большие неудобства и износ ин-фраструктуры в целом. Ежедневный по-ток автомашин исчисляется десятками

тысяч. Вследствие этого большой поток автомобилистов устремляется в этом на-правлении, при этом парковочных мест не выделено. Данную проблему можно решить путем разгрузки общественного транспорта на улицы Рыскулова и Жи-бекЖолу.

Остановочная станция, находящаяся по проспекту Чуй имеет место быть прямо на пересечении с улицей Павлова и как уже было выше заявлено не соответству-ет стандартам безопасности, вследствие расположения сразу на перекрестке. Ее расширение, а также передвижение юж-нее способствовало бы автобусам и марш-рутным такси останавливаться глубже на остановке. Для того, чтобы приучить людей ожидать транспорт на предназна-ченных станциях необходимым условием является огородить пересечения улиц на стороне остановочной станции.

Данное исследование помогло выявить и конкретизировать ранее высказывав-шиеся доводы о существовании неудобств и проблем на данном участке дороги. Предложенные меры и рекомендации в конечном итоге помогут снизить уровень опасности для школьников вынужденных передвигаться по данным улицам.

Кроме того, в скором времени ОО «Дорожная безопасность» планирует запустить второй проект, который бу-дет направлен на борьбу с превышени-ем скорости

550’000’000 ДОЛЛАР ТАМЕКИДЕН ЗЫЯН ЧЕККЕНДЕРГЕ БЄЛЇП

БЕРИШЕТ“Ден-соолука зыян

келтиргендиги жана дагы деле зыян кел-тирип жаткандыгы їчїн” деген айып ме-нен жоопко тартыл-ган, тамеки чыгаруучу ири компаниялар Нью-Йорктун бюд-жетине 550 млн дол-лар которуп бермекчи.

12 жылдан бери соттошуп келип, жыйынтыгында та-меки чыгаруучу компаниялар бул ири сумманы котор-гон соў, сумманын жарымын штат алса, калган жары-

мын Нью-Йорк жана анын айланасындагы округдарга теў бєлїнмєкчї.

Штаттын башкы прокурору Эрик Шнайдермандын айтуусу боюнча ири компаниялар элге келтирген зыя-ны їчїн жоопко тартылышы керек жана жогорудагы сумма тамекиден зыян чеккендердин ден-соолугун чыў-доого жумшалат.

АЙДООЧУЛУК КЇБЄЛЇГЇ ЖОК УНАА АЙДООНУ МЫЙЗАМСЫЗ КУРАЛ КЄТЄРЇП ЖЇРГЄНГЄ ТЕЎЄЄНЇ СУНУШТАШУУДА

Айдоочулук кїбєлїгї жок унаа айдоону мыйзамсыз курал кєтєрїп жїргєнгє кылмышкерлерге теўеп, кыл-мыш жазасына тартуу сунушун орустардын депуттатта-ры колдоого алышты.

Россиянын тергєє комитетинин єкїлї Владимир Мар-киндин бул сунушу боюнча айдоочулук кїбєлїгї жок унаа айдаган жаран тєрт жылга чейин эркинен ажыра-тылышы мїмкїн

Андрей ГРОЗИН, россиялык эксперт:

№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

12 МАЕК ТЄР

Нурдин АМАНКАН:

«ИЙГИЛИК-КЕМЧИЛИГИМЕ КЄРЄРМАН-КЇЙЄРМАНДАРЫМ КЇБЄ»

ДАРТКА МОЮН СУНБАГАН БАЛБАНДЫН ИЙГИЛИГИ

Нурдин Аманкан (МОТУЕВ) – тележурналист, Кыргыз телевидениесинин отличниги менен маек.

- Нурдин мырза, жакында аяк-таган парламенттик шайлоого кандай баа бересиз? - Биринчиден, биометрика аркылуу

таза шайлоого алгачкы кадам ташталды. Бирок, кєнгєн адат калбай, мурдагыдай эле кєз боемочулуктар арбын колдонду. Шайлоо жыйынтыкталганы менен пар-тиялардын ичиндеги орун талашмай ча-тактар бул парламенттин келечеги кїмєн экендигинен кабар берип турат. Жалпы кыргыз элинин алдында эч кимди кєзгє илбеген ачык соодалашуулар жїрїп жа-

тат. Эў єкїнїчтїїсї коомду буга кєндїрїп бїтїштї. Саясаттагы чоў соода эч кимди кєзгє илбеген терс кєрїнїштї аў-сезимге сиўирїї менен келечекке балта чаап баш-тады. Мени єкїндїргєнї ушул.

- Кайсы партияга добуш берди-ўиз?- Негизи мен ушул жашка келгени бир

дагы шайлоодо добуш бербептирмин, ушуга добуш берип кой деп талапкерге їгїттєп чуркабапмын, бул жагынан таза экенмин. Бул кайдыгерлик эмес, болго-ну шайлоо кїндєрї БШК да тїз эфирди камсыздап иштечїбїз, кол бошочу эмес.

- Тележурналистикада иштеге-ниўизге канча жыл болду, кайсы каналдан баштагансыз, деги эле Кыргызстандагы тележурни-листиканын артыкчылыкта-ры жана жетишпеген жактары кайсылар, кандай баа бересиз?- “Дарак бир жерден кєгєрєт” демекчи

25 жыл бир эле КТРК да иштептирмин. Ийгилик-кемчилигиме кєрєрман-кїйєр-мандарым кїбє. Ал эми тележурналисти-канын артыкчылыктары менен жетиш-пестиктерин санасак теўме-теў чыгат го. Негизи Кыргызстан чакан єлкє болгон-дуктан аудитория кичине. Коммерция-лык рынокто мїмкїнчїлїктєр чектелген. Казак, орус, єзбек коллегалардай кыргыз тележурналисттери байгер жашай албайт. Бирок, иш ыргагын ийкемдїї жана на-

тыйжалуу уюштурса ар бир телеканал єз жанын эле багып кетпестен, кызматкер-лерин да кор кылбай багып алууга мїм-кїнчїлїктєрї жетет. Эў башкысы демок-ратиялык принциптерди сактоо менен сєз эркиндигин кысмакка албаса кыргыз тележурналистикасынын келечеги кеў.

- Басма сєз беттеринен жетек-чиўиз менен соттошуп атканы-ўыз тууралуу кабардарбыз. Эмне себептен мындай болуп жатат?- Жок шылтоо менен жумуштан ке-

тиргилери бар, биз макул болбой сотто-шуп жатабыз. Чыныгы кесипкєй адис-терди куугунтуктап жатышат. Кайсы бир режимдїї заводдогу жумушчуларды иш-теткенсип же зектерди камаган тїрмєнї кайтаргансып, КТРКнын чыгармачыл жа-мааттын эртеў мененки 9 да келип, кечки 18 де кетишин кєзємєлдєп отурат Илим инибиз. 2-3 мїнєт жумуштан кечиккен-дерди эскертїї берип, кийин кайталанып калса жумуштан айдап, жакшы эрмек таап алды. А кесипкєйлїк деўгээл экинчи план-да калды. Ошондуктан коомчулук КТРК берїїлєрїнїн деўгээли тїшїп кеткенди-гин, алкоголдук ичимдиктердин гана жар-намалары кетип жаткандыгын, бул кайсы мыйзамга тєп келээрин биле албай баш-тары маў. Тїпкїлїгїндє КТРКны мен-чиктейбиз деген акаевчи-бакиевчилердин ишке ашпай калган саясатынын уландысы азыркы бийликти тегеректеп жїргєндєр-дїн тїн уйкусун бузуп жатат. Тактап айт-

сак, Илим Карыпбеков Максим Бакиев менен Оксана Малеваннаянын Секрета-риатында иштеп жїргєнїндє башталган куйту саясатты эми улантышы керек бо-луп жатат. Єткєндє интернет сайттар-дын биринде Англиядан баш паанек алып качып жїргєн Оксана Малеваннаянын кыргыз бийлигин шылдыўдаган пикири жылт этип чыга калып, кайра жок болуп кетти. Анда ал ачык эле:- “...мени эптеп Кыргызстандан чыгарып ийишкендери менен менин кадрларыма кыргыз бий-лигинин кїнї тїшїп жатат!”-деп эликтеп-тир. Чынында Бакиев Секретариатынын кызматкери Илим Карыпбековго окшогон эки-їчєє бийликтин бийик тепкичтерин айланчыктап жїрїшкєнї эч кимге деле жашыруун болбой калбадыбы. 2010-жыл-дын 7-апрелинде окко учкан 86 эр-азамат “максимчилер” менен “малеванныйчылар-дын” тайраўдап кайрадан бийликте оту-рушу їчїн жандарын кыйышты беле деп коомчулук акыйкат суроону коюп отур-ганы да бекеринен эмес окшойт. Булар-дын мындай тайраўдашы чынында эле бийликке аброй алып келбейт. Анысы аз келгенсип, Кыргыз маданиятынын, улут идеологиясынын очогу болгон Коомдук каналды менчиктегилери бар.

- Мындан аркы кадамдарыўыз кандай болмокчу ?- Бир аз чыдай турсаўыздар аны да

кєрєсїздєр...Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА

Кыргызстандык балбан Чынарбек Изабеков эркин кїрєш боюнча ардагерлер арасында дїйнє чемпиону болду. 13-18-октябрь кїндєрї 35тен 70 жашка чейинки ардагерлердин ортосунда Грецияда єткєн мелдешке 70 єлкєдєн спортчулар катышты.

Чынарбек Изабеков 45 жашта. Ал 40тан 45 жашка чейинкилер арасында С категориясында салмагы 85 килограмм-га жетпегендер менен кїч сынашып, тєрт беттеш єткєргєн. Бул салмакта 15 балбан килемге чыккан. Алгачкы беттешинде грециялык Десколидис Парадосту, чей-рек финалда венгриялык Сипеки Каро-лини артыкчылык менен уткан.

Финалга чыгуу їчїн беттеште орусия-лык Георгий Петровго туш келип, 2:1 эсе-бинде жеўип алган. Чечїїчї беттеште ирандык Салехи Реза менен таймашып, 4:2 эсебинде утуп дїйнє чемпиону атал-ды. “Бул беттеш кїчтїї атаандаштыкта єттї”,-дейт дїйнє чемпиону Чынарбек Изабеков.

Мелдеш болоордо балбан-дардын даярдыгын кєрїп ая-бай жїрєксїдїм. Эки атаан-дашымды уткандан кийин килемге чыкпай койсомбу деген ой келди. Анткени алар жаш кезинде дїйнєлїк чем-пиондуктарды, олимпиада оюндарын уткан чебер спорт-чулар эле. Бирок атайын бар-гандан кийин єз єлкємдїн на-мысы їчїн кїч сынашууну туура кєрдїм. Єзгєчє алтын байге їчїн кїч сынашуу же-ўил болгон жок. Кыйынчы-лыкка карабай жеўип, акыры

чемпион болдум. Кубанычымда чек жок!СССРдин жана Кыргызстандын эмгек

сиўирген машыктыруучусу Жеўиш Дєў-баевдинайтымында, Чынарбек Изабеков финалдык таймашта кабыргасынан жа-ракат алганына карабай таймаштарын уланткан.

Чынарбек бул мелдешке чейин сол ко-лунун чыканагынан жаракат алып опера-ция жасатам деп жїргєн. Ага кошумча бул мелдеште финалга чыгарда кабыргасы сынып калыптыр. Бирок чымырканып, бир колу жакшы иштебегенине жана ка-быргасы сынганына карабай акыркы мї-нєттєргє чейин кїч сынашып, ирандык балбанды утуп алтын байгени алганы чоў эрдик болду. Чынарбек єспїрїм кезинде менде машыккан учурда кээ бир балбан-дар жаракаттарына кєз жумуп, жеўиш їчїн болгон кїч аракеттерин жумшап, эрдик кєрсєтїшєт деп айткандарым анын эсинде сакталса керек.

Чынарбек Изабеков 15 жашында Фрун-зедеги Н.К.Крупская атындагы спорт ин-тернатында эркин кїрєш классында са-

бак алып, СССРдин жана Кыргызстандын эмгек сиўирген машыктыруучусу Жеўиш Дєўбаевдин жетекчилигинде машыккан. Кийин жаштар арасында СССРдин чем-пиондугун утуп, СССР курамасынын ка-тарында бир катар союздук мелдештерде жеўишке жеткен. 18 жашында (1988-жылы) жаштар арасында дїйнє чем-пиондугунда кїмїш медалды тагынган. Чоўдор арасында дїйнє чемпиондугуна, олимпиада оюндарына даярданып кїчкє толуп турган кезинде, 21 жашында ден соолугуна байланыштуу спорттук карь-ерасын жыйынтыктоого туура келген.

- 1987-жылдан 1990-жылга чейин СССР курама командасында сыноо ка-тарында балбандар 4 маал машыгышкан. Їзгїлтїксїз машыгуулардын натыйжа-сында бєйрєгїм оооруп, кан басымым жогорулап кетти. Кєп учурга чейин сала-маттыгым жакшы болбогондуктан машы-гуумду токтотууга мажбур болдум. Кийин 2007-жылдары кант диабети менен ооруп калган кезимде дарыгерлер спорт менен машыгууну сунушташты. Ошондон кийин

"спорт менен оорудум эле, эми кайра спорт менен айыгайын" деп эркин кїрєш менен кайра-дан машыгууну уланттым. Ара-кетим текке кеткен жок.

Спорттук кїрєш боюнча Кыргызстандын федерациясы-нын вице-президенти Байгазы Кенжебаев Чынарбек Изабе-ковдун жетишкендиги ардагер спортчулар їчїн їлгї болоорун белгиледи.

Убагында СССРдин чем-пиондугунда, дїйнєнїн чем-пиондуктарында байге ээлери болгон кєптєгєн чебер спорт-

чулар Чынарбектин ийгилигин кєргєн-дєн кийин кайрадан машыгууну улант-кылары келип калды. Ємїрїн спортко арнаган кєп спортчулар жеўиш їчїн ат салышса болоорун билип, аларда їмїт пайда болду. Ал гана эмес, жаш спорт-чулар дагы байге утуу їчїн жаш куракта чек жок экенин билишсе болот. Эркин кїрєш єкїлдєрї буга чейин алтын ме-даль утушкан эмес.

Ардагерлер арасында эркин кїрєш боюнча дїйнє чемпиону, жеке ишкер Чы-нарбек Изабеков спорттогу тажрыйбала-рын їйрєтїп, машыгуу залдарын ачып, каржылык колдоосун да аябай келатат.

Учурда Изабековдун уулдары Нарбек менен Атай ата жолун улап, эркин кїрєш боюнча Кыргызстандын чемпиондору. Кызы Айша Изабекова кєркєм гимнас-тика боюнча эл аралык мелдештерде ал-тын байгелердин ээси болууда. Кичїї уулу Бекбол єспїрїмдєр арасында фут-бол боюнча улуттук курама команданын катарында ойнойт.

Азаттык

№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

13БООРДОШТОР

ЖУНГО КЫРГЫЗДАРЫНЫН ООМАТТУУ ОКУМУШТУУСУ

Òóðìóøòóí àãûìû, çàìàíäûí î¢îëóøó, æàøîîíóí î¢ íóêêà ò¿ø¿ø¿ æåêå áèð ïåíäåíèí ãàíà ýìåñ æàëïû ýëäèí äà, æóìóðàé æóðòòóí äà òàãäûð-òààëàéûíà æàãûìäóó òààñèðèí òèéãèçåðè ñî¢êó ÷åéðåê êûëûìäûê ìåçãèëäå Àëà-Òîîíóí ýêè º¢¿ð¿í ìåêåíäåï æàøàï æàòûøêàí êûðãûçäàðäûí àëàêà-ìàìèëåëåðèíåí à÷ûê-àéðûì êºð¿í¿ï îëòóðàò. Óëóó Æó¢ãîíóí ñàÿáàíäóó êàíàòûíäà ê¿í êå÷èðèï æàòûøêàí êàíäàøòàðûáûç á¿ã¿íê¿ ê¿íäº ºí¿ã¿ï-ºñ¿¿í¿í æà¢û áàñêû÷ûíà êºòºð¿ë¿ø¿¿äº. Æóíãî ìàìëåêåòè ìåíåí Æóíãî êîììóíèñòòèê ïàðòèÿñûíûí àç ñàíäóó óëóòòàðäûí ºñ¿ï-ºí¿ã¿ø¿íº êºðãºí çîð êàìêîðäóãóíóí íàòûéæàñûíäà êûðãûç ñûÿêòóó êàëêòàðäûí ìàäàíèÿòû ã¿ëäºï ºñ¿ï, æàøòàðû èëèì-áèëèìäèí àëäû¢êû æåòèøêåíäèêòåðèíå îðòîêòîø áîëóï æàòûøêàíäûêòàðû êèì êèìäè áîëñî äà ÷åêñèç êóáàíû÷êà áºëºáºé êîéáîéò.

Ала-Тоонун аркы єўїрїндєгї боор-дошторубуздун арасынан чыккан талант-туу уулдардын бири деп Мамбеттурду Мамбетакунду айтсак эч бир жаўылыш-пайбыз. Кызыл-Суу кыргыз автоном об-лусунун борбору Артыш шаарына салыш-тырмалуу жакын жердеги Корумдук деген айылда тєрєлгєн жаш бала мектепте да тырышып окуду. (Жанаша турган Те-гирмети айылына кантип алгач жєє-жа-лаўдап, андан соў велосипедчен келип окушкандарын, кийин жатак мектептен тарбияланганын Макем умсунуу менен эскере айтып бергени бар эле). Жаш жи-гит окуусун Жинжаў университетинин тил, адабият (бизчесинен айтканда - фи-лология) факультетинде улантып, аны ийгиликтїї бїткєн соў Жинжаў коом-дук илимдер академиясынынын улуттар адабиятын изилдєє институтунда илимий

кызматкер болуп иштєє менен эмгек жо-лун баштайт. Демек, Мамбеттурду Мамбе-такун география, же дагы бир башка нер-селер менен илешип жїрїп филологияга кокусунан келип калбастан, тескерисинче, элдин элдигин сактаган тил менен калк-тын кєркєм кєрєўгєсї болгон адабиятка тырнактайынан дит буруп, филология-ны тагдыр кылып тандап алган саналуу окумуштуулардын бири болуп эсептелет.

Албетте, кєпчїлїк эле филологдор сыяктуу Мамбеттурду Мамбетакун да алгач ыр жазып жїрдї. Ал турсун 1992-жылы “Жїрєгїм” деп аталган чакан ыр жыйнагын да окурмандарга тартуулады. Ал китепчедеги айрым ырлар азыр да эл ичинде сїймєнчїк менен окулуп келет... Бирок, илимге болгон кызыгуусу, кал-кынын фольклорунан тартып азыркы адабиятына чейин кол тийбей, дурусу-раак иликтенип-изилденбей жатканын кєрїп- туйгандан кийинки жоопкерчи-ликтїї сезим жаш жигитти биротоло илимдин татаал жолуна жетелеп кетти. Алгач гезит, журнал беттеринде элдик оозеки чыгармачылыктан тартып учур-дагы адабиятка чейинки маселелерди ба-тыл изилдєєгє алган макалалары жарык кєрє баштады. Алардын арасынан бїгїн биз “Кыргыз жакынкы заман маданияты жана адабияты”, “Кыргыз, казак эпика-лык жєрєлгєсїндєгї бирдейликтер”, “Ма-нас” эпосунун ооган варианты”, “Адабий чыгармачылыктын тїпкї мыйзамы жє-нїндє”, “Айтматов жана жуўго адабия-ты”, “Жалайыр жалгыз” дастаны жана анын варианттары”, “Кыргыз ырымдары жана салттуу ишеним”, “Кыргыз жаўы доор адабиятындагы Асанбай Матилинин орду” деген сыяктуу макалаларын єзгєчє бєлїп кєрсєтїп кеткибиз келет. Албетте, буларда айрым бир кенемтелер сезилип турганы менен козгоп жаткан проблема-ны ар тараптуу талдап берїїгє болгон ас-тейдил аракет, адабияттын аруулугун сак-тоону баарынан жагору койгон алпейим мамиле ал макалаларды окурмандардын сїймєнчїгїнє айлантып турду. Ошол ада-бий сынчылыктын айдыўында туруп ада-бият жєнїндєгї илимге бут коё баштаган жаш сынчы-илимпоздун “Шинжаў кыр-гыз адабияты” журналынын 1992-жылда-гы 2-китебинде жарыяланган “Ырлардын кунары жана багыты жєнїндє” деген ма-каласына учкай токтоло кеткибиз келет. Жаштык максимализм басымдуулук кы-лып турган бул макалада жуўго кыргыз-дарынын ошол учурдагы поэзиясынын

багыттары, тенденциялары, алгылык-туу жактары менен алешемдиктери туу-ралуу айтылат. Ал кездеги поэтикалык чыгармаларды жаш сынчы їч багыттан (дїйнєтаанымдык, чеберчилик, кєркєм тили) туруп талдоого алат. Акындарда “...жаўыча ойлонуу, бардык нерсеге кай-тадан кєз салып чыгуу, кїмєн кароо ку-баты (дарамети) жетпей тургандыгын” белгилєє менен, “окурманга бирєєнїн акындыгы эмес, окурман менен теў чама турган адамдыгы керектигине” басым жасайт жаш сынчы. Кєрїнуп тургандай, бул макалада М.Мамбетакундун адабий ой жїгїртїїсї кадимкидей калыптанып, кєркєм чыгарманын ички мыйзамченем-дерин кадымкидей аўдап-тїшїнїп кал-гандыгы ачык кєрїнїп турат.

Анан ошол жылдардагы адабий сын макалалары топтоштурулуп “Єзїбїздї унутпайлы” (1994) деген жыйнагы жа-рык кєрдї. Адабий чыгарманын табиятын адабий сынчы катары изилдеп їйрєнїїгє болгон бул жол андан ары тереўдеп, на-тыйжада, “Кыргыз адабиятынын тарыхы-нын” 2-китеби (1995), “Манас” эпосунун варианттары жана манасчылык” (1997), “Хыйлоўжыяўдык кыргыздар” (Герма-ниялык тїрколог Гундула Салык менен биргеликте) (1998) деген изилдєєлєрї єз єзїнчє китеп болуп басылып чыкты. Мына ошентип, адабий сынчылык аркы-луу адабияттаанууга, адабият жєнїндєгї илимге келїї жолун жунго кыргыздарын-да биринчи болуп Мамбеттурду Мамбе-такун тїптєдї десек болот.

Ушул жерде окумуштуунун “Манас” эпосунун варианттары жана манасчы-лык” деп аталган эмгеги жєнїндє атайын бєлїп айта кетїїбїз керек. Анткени, бул китеп єткєн 2014-жылы бїгїнкї кыргыз тарыхчыларынын туу башында турган мыкты илимпозубуз Тынчтыкбек Чоро-тегин жетектеген “Мурас” фондусу тара-бынан Кыргызстанда басылып чыкты. Китептин алгачкы їч бабы негизинен бизде айтылып келе жаткан маалымат-тар менен їндєшїп турса, кийинки беш бабы илимий жактан зор кызыгууну пай-да кылат. Анткени, бул баптарда М.Мам-бетакун Жуўгодогу манасчылар, алардын кыскача ємїр-баяндарынан тартып, алар айткан варианттардын єзгєчєлїктєрї туу-ралуу иш билги талодоолорду жїргїзєт. Китептин аннотациясында айтылгандай, илимпоздун бул эмгеги биздин ЖОЖдор-дун студенттери їчїн, буюрса, табылгыс кошумча окуу куралы болуп калат.

Илимге биротоло баш-оту менен бе-рилген жигит “Эпикалык жєрєлгє жана кыргыз дастандары” (2000), ”Кыргыз эл-дик оозеки адабиятындагы Памир мекте-би” (2006) деген илимий долбоорлорду ийгиликтїї аяктап, натыйжада, эў со-нун эмгектерди жараткан. Андан соў та-ланттуу окумуштуу єзї жана башкалар менен биргеликте “Сайрап єткєн санду-гач” (1995), “Карт дастан” (1998), “Кыр-гыздардын жєрєлгєлїї илим-техника маданияты (2001), “Жуўго кыргыз эн-циклопедиясы” (2006), “Шинжаў кєпу-луттуу адабият тарыхы” (2005) сыяктуу китептерди тїзгєн жана тїзїїгє катыш-кан. Илимпоздун “Кыргыз адабиятынын тарыхы” аттуу китеби 2005-жылы Шяў-гандын Тыянма басмасынан ханзу тилин-де басылып чыккан. Ушул китеби жана “Манас” менен “Жаўгыр” эпосторунда-гы баатырдык жєрєлгєнїн бирдейлиги жана ажырымы” деген эмгеги їчїн Мам-беттурду Мамбетакун Шинжаў коомдук илимдер академиясынын атайын сыйлы-

гына ээ болгон. 2002-жылы илимге эмгек сиўирген адис ардактуу наамын алган.

2004-жылы єкмєттїн атайын суну-шу менен М.Мамбетакун Шинжаў пе-дагогикалык университетинин адабият институтуна ишке которулат. Бул жерде ал педагогикалык ишмердик менен оку-муштуулукту кош катар алып жїрїї менен бирге жуўго кыргыздары їчїн эбегейсиз чоў эмгек сиўирїїдє. Дегенибиз, 2011-жылы Шинжаў автономиялык район-дун єкмєтїнїн колдоосу менен Шинжаў педагогикалык университетинде кыргыз тили жана адабияты бєлїмїнїн ачып, мында окуган кыргыз уландары менен кыздарынын алды бїгїнкї кїндє 4-курс болуп калды. Айта кетчїдагы бир нерсе, М.Мамбетакун 2005-жылы 40 жашында єлкєнїн борборунан бекип келеген про-фессор наамын расмий тїрдє алган. Бул жагынан ал биздин кызыл профессору-буз Касым Тыныстановго окшоп кетет... Айтмакчы, ушул жылдын май айында биздин Эшеналы Арабаев атындагы уни-верситетибиз жемиштїї педагогикалык ишмердїїлїгї їчїн Мамбеттурду Мам-бетакунга ардактуу профессор наамын салтанаттуу ыйгарышты.

Ал эми 2012-жылы Шинжаў “Манас” изилдєє борборунун тїзїлїшїнє чоў са-лым кошту. Бїгїнкї кїндє бул институт улуу эпосубузду ар тараптуу изилдеп жат-кан Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясынын Тил жана ада-бият институту жана дїйнєдєгї башка илимий борборлор менен тыкыс байла-нышта иш жїргїзїї менен бирге єзїнїн илимий багытын таап, єзїнїн илимий жєрєлгєсїн тїптєп калган изилдєє бор-боруна айланып бара жатат. Ушул бол-борду жетектєє менен Мамбеттурду Мам-бетакун “Манас” эпосунун улуу манасчы Жїсїп Мамайдын айтуусундагы вариан-тын англис, немес, уйгур, казак тилдерине котортуп, басмадан чыгарууга жетишти.

Бул жерде Мамбеттурду Мамбетакун єзїнїн аспиранттары менен биргеликте “Кыргыз дастандарынын бїгїнкї айты-луу абалы”, “Кыргыз єлєўї” деген ба-раандуу илимий долбоорлордун їстїн-дє иш жїргїзїп, натыйжада, казактарга, казак фольклоруна гана тиешелїї делип келинген єлєў жанрынын кыргыздарда да, айрыкча Памир кыргыздарында тээ байыртан бери эле айтылып келе жат-кандыгын далилдеп, кагазга тїшїрїлгєн жана аудио-видиого жазылган эбегейсиз кєп эў сонун материалдардын негизинде жуўго кыргыздарынын атынан ЮНЕС-КОго каттаттырууга жетишти.

2013-жылдан тартып М.Мамбетакун “Кыргыз энциклопедиясы - “Манас” деп аталган мамлекеттик маанидеги долбоор-ду жетектеп келет.

Окумуштуунун кєптєгєн макалалары ханзу, уйгур, казак тилдерин айтпаганда да бїгїнкї кїндє англис, француз тилде-рине которулуп басылып чыккан.

Бир боорубуз Мамбеттурду Мамбета-кун азыр илимий кєрєўгєсї толуп, тур-муштук тажрыйбасы артып, баралына келип турган мезгили. Илимпозго биз кажыбас кайратты, талыкпаган эмгек-ти каалоо менен эли їчїн каруусун ка-зык, башын токмок кылып мээнет эте бе-рїїсїн тилейбиз. Анткени, кылымдарды карыткан даанышман калкыбыз айткан-дай, эр жигитти эмгек гана эрезеге жет-кирет эмеспи.

Садык АЛАХАН, филология илимдеринин

доктору, профессор

№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

14 СЕРИАЛ

(Сандан санга)

ЧЫЎГЫЗ АЙТМАТОВ

(КЫЗКАЙЫП)

Роман

(КЫЗКАЙЫП)

Тоолор кулаганда

Эртеўки тагдыры кандай болуп кете-рин капарына албастан эси-дарты Айдана болуп, аны эми кєрє албаймын, чабале-кейлер жєнїндє айтып да бере албаймын деп жылдызын жерге тїшїрїп жїрдї. Ант-песе деле болмок, айткан кїндє да кана ошол чабалекейлер деп Айдана жетип келмек беле?..

Бул кайсы бир жагы менен їйїрїнєн айкарлыктын айынан жек кєрїлїп сї-рїлгєн, дале болсо Їзєўгїлєш ашуусу-нун этегинде жалгыз їмїтїнє жалдырап калган Жаабарстын жан чыдагыс жаз-мышына окшоп кетпейби? Ал эмнени кїтїп жїрєт?..

Кайрадан эки кїн єткєн соў, Арсен Са-манчин «Нивасын» айдап жолго чыккан. Анткени ханзадалардын келишине сана-луу гана кїндєр калган. Ырас, эмираттык Хасан менен кувейттик Мисир ханзада-лардын урматтап толук айта турган узун аттарын жаўылбай жаттап, таптак айтуу кыйынга тура турган. Ошондуктан аларды кыргызчасынан ханзада Хасан, ханзада Мисир десе деле жараша бермек. Ошен-тип чечкен. Мына эми, алыстан келчї ар-дактуу ханзадаларга кызмат кылуу їчїн ал туулган жерине, Теўир-Тоо тоо кыр-каларынын єтєк-єндїрїнєн орун алган Туюк-Жар тоолоруна бараткан.

Ооба, баш-аягы беш саат тынбай жол жїрмєк. Машинаны айдаганды їйрєнїп алгандан бери далай ирет каттаган, буру-лушу тургай ташынан бери тааныш. Басар жолдун жарымы асфальтталган, калга-ны таш жол, тоолордун боору менен тик кыялап єтчї, ошондуктан ал, сєєгї менен кошо кетчї баягы адаты да, ар дайым са-пар алганда єзїн єзї сыноого салып бар-чу. Анын їстїнє «Нивасынын» жїрїшї жакшы болчу, алыска чыккан кезде жол-до кала элек, болгону жанагы чет єлкє-нїн кумурскадай жайнаган кєз кызарткан машиналарынын арасында єткєн кездин табылгыс таберигиндей кєрїнїп турчу.

Ал азыр шаар четиндеги буйтка кєчє менен бїтє элек куру- луштарды жандай,

чыгыш жак менен баратат. Аздан соў бул жол бактарды, кыштактарды, анан мур-дагы колхоздор менен совхоздордун та-лааларын кесип єтєт. Андан ары кєк ти-реген Тянь-Шань кырка тоолорун кєздєй бєксєлєп кеткен ээн талаага келет. Ошо кїн тєгїлгєн талаадагы аптап тебелеген жол Арсен ойлогондой эл аралык деў-гээлдеги анчылык єтє турган, кабылан-жолборстордун жомоктогудай мекенине айланган, дїйнєнїн бир да жеринен кез-дешпеген, жалгыз гана Їзєўгїлєш тоо-лорун байыр кылган мєўгї барстарына, єзїнє жакындатып айтканда, Туюк-Жар айылына алып барат. Айылы аны алыстан эле кєрєт да, ошо замат айылы бак-дара-гын баскыла деп жетелеп алдынан тосуп чыгат. Дайыма ушундай, бу турмушта не болбойт, бирде їйлєнїї тоюна, бирде їй тоюна, кээде сєєк коюуга, айтор, жакшы-

лык менен жамандыкка ушул «Нивасын» минип келет да, кайра келиш їчїн кетип турат. Ушу барышында ал бир тууган эже-синикине токтогону турат, анын да себе-би бар. Жездеси темирге жан киргизген уста эле, азыр узанбай калган, аны менен тапканыў талканга да жетпейт, бу турму-шуў кабырга санап турганда алар їйїн улаганга кар болуп, кєптєн бери кайдан канат-бутак табылар экен деп жїрїшєт, анткени уулу Єскєн їйлєнгєнї жатат, анан Арсен бараткан иш Кудайдын парманы менен оўунан чыгып калса, анда аларга жардам бериш керек. Ошентет, чымчы-гын улар кылып, унутулгус иш жасайт. Ошону ойлоп баратыр.

Ырас, анын їстїнє бу мертебе ал єтє єзгєчє, дегеле мурда болбогон иш менен, єзїнїн карачечекей тууганы, эл-журтка кадыры єткєн белгилїї аўчы-бизнесмен

Бектур Саманчиндин чакыруусуна тилмеч катары макул болуп, биринчи жолу кєз карандысыз, эркин журналист иретинде бара жатат. Ошентсе анын макул болгонун жердештери тїз эле кабыл алышат, агасы чакырып жатса эмне экен, асмандан тїшє турган додо-додо доллардан ким эле ал-гысы, жєн эле эмес, маўдай тери менен иштеп, єз їлїшїн алгысы келбесин. Мын-дайдан кай келесоо баш тартмак. Ошону айтсаў, араб мергендеринин чєнтєгїнєн, тагыраак айтканда, кароолго илинген мєўгї барстарынан жайнаган жашыл акча чыгып жатса... Азыр жырткыч дегениў базар казанын кайнатып жатпайбы. Ушу барстар болбосо ханзадалар бул жакка тиги жер тїбїнєн эмнеге келмек эле да, тоо кєтєргїс акчаларын каякка чачмак эле?! Мындайда иш кылган ар бир адам белине тїйбєсє да, чєнтєгїнє акча салып кетет. Ооба, ушундай болот.

Эсеби жок акча сайылган кумардай иште кимдин дил-оюнда эмне бар эке-нин эч кимдин ойлогусу келбейт. Менде гана болсун, башкалардын короосунда коргол дагы болбосун дегендей, ар ким єз арбайын согот. Ошондуктан Арсен Са-манчиндин эмне їчїн тилмеч болгонун сїрїштїрїїгє эч кимдин деле иши жок. Бул жагы мына ушундай.

Бурулуш-буйтка жерлерде гана ыл-дамдыгын азайтпаса ал жакшы эле айдап келатты, жанагыл жїк тарткан машина-ларды кытай машиналары деп коюшат, алар бу жолдо ыйлап келишет, ошолордун жанынан єткєн сайын єзїнєн єзї жеўил-деп, кандайдыр бир жїктєн бошонгонсуп тереў дем алып алат да, анан ал ушуларды кєрїп туруп кандай жашоо керек, эмне кылуу зарыл деп ойлоно берди. Ушул эле болсо жарасы жеўил эле го, эне сїтї ме-нен жаралган адаты алые жолдо калчубу, кєкїрєктє кїйгєн, кєўїлдї єзгєн кєйгєй ойлор менен алпурушуп баратты. Бу ман-дайга жазгандын жообу болорбу деген ой азабына эзилип, ал деги єзї эмне, кайдан чыккан, кайдан бїтєт деп кайгыра берди.

“Кимбилет! Кимбилет!” деген сєздєр чоў базарды аралап кетти.

Жанагы келген балдар Качы, Абазкан, сарт, Шам-шы, Медеркул деген Кимбилеттин жердештери болчу. базарда Кимбилет мушташып атат дегенди угуп жетип келишкен экен.

- Тиги сени эмнеге урду?-Кимбилет жигиттери бети-башын жуундуруп, кийимин тазалап жетелеп келген мы-шык кєз балага кайрылып суроо узатты. Ага баланын жалтанбастыгыжагып калган.

- Билбейм. Айнектен алардын тамак жегенин карап тургам.

- Жана єлєрчє тепки жегенде жаны кашайгандан та-жаалданып кеткен бала эми минтип бирєєнїн жакшы мамилесинен кєзїнє жаш кылгыра тїштї. Кеберсиген эриндерин жаланып турганын кєрїп Кимбилет анын єтє ачка экенин билди. Атасы кулак болуп айдалып кеткен-де тирїїлєй жетим болуп ачкачылыктын азабын далай тартпады беле. Азыр да ачка кишини алыстан билет.

- Ата-энеў барбы?- Оорулуу апам бар. атам согуштан келген жок. Анан

бир чоў эжем бар. Їч кїндєн бери оозубузга наар ала элекпиз... Кимбилет їндєбєстєн бир чоў чабаданды ал-мак-салмак кєтєрїп жїрїшкєн эки жигитке “апкелгиле, алдагыны” деп баш жаўсады. Кєтєрїп жетип келишкен чабадандын оозун ачты. Ичине карабастан туруп колун салды. Батышынча уучтап чыгып тиги балага сунду.

-Ме, мына мыногул акчаны їйїўє алпар. Тамак-аш, кийим-кече сатып алгыла. Табып таап апаўарды дары-латкыла. Азыр болсо биз менен чайханага кирип, кур-сагыўы тойгузуп ал.

Чайхананын ичиндеги їстєлдєрдїн їстїнє замат-та жайнап толуп чыккан дїр-дїйїм тамакка канчалык шилекейи куюлуп турса да, мышык кєз бала калып та-мактануудан баш тартты. Мынчалык кєп акчаны ємїрї кєрбєгєн, мындай кєп акча болору а тїгїл оюна да кел-беген бала ачкалыктан араў теўселип турганын да уну-туп чымын-куюн болуп їйїнє жєнєгєнї турду. Баланын мунусун кєрїп турган Кимбилет да аны кармабады. Бир жигитине жаўы бышкан ысык тандыр нандан алдырды да алардын їстїнє тандалма жїзїмдєн тарттырып, кош-туруп балага карматты.

- Бар эми,-деди.Мындай жоомарттыкка ишенээр-ишенбесин бил-

беген сары бала “ырахмат, аке....” дегенге араў жарап,

кичинекей баштыгына салып берген акчасын бооруна кыса, нан, жїзїм салган чоўураак баштыгын ийинине арта салды да тызылдап учуп їйїнє жєнєдї. Чор бас-кан согончогу эле кєрїнїп калды. Кимбилеттен жана эле “акмалап, їйїнє жеткирип кел” деген буйрук ал-ган шамдагай жигит бир аз узата тїшїп артынан кетти.

- Кана, канчоосуўар?- Жыйырма.- Ээ-эй, чайханачы, бери келиў. Мына жыгырма адам

бар. Такмакты шунча кишиге дайындайсыў....- Хоп, аке, хоп..

- Барыў!Кактап канын соргон Кахраман чалкасынан кетип,

жатып калганын кєргєн чайханачы азыр Кимбилет не десе да лам дебестен макул болор эле.

Жалал-Абаддагы педучилищеде окуган элет студент-тери ошо кїнї бир ооздорунан чыкканча тоюшту белем.

Тамак желип бїтє жаздап калганда мышык кєз бала-ны акмалап кеткен жигит кирип келди.

- Жеткирдиўби? Алыс бекен?- Жеткирдим. Шаардын четинде ижарада турушат экен.- Жеткирсеў болду. курсагыўы тойгуза бер.Тамактан кийин базардагы коондон жетишинче тан-

датып келип сойдуруп, тиги балдардын алдыларына койдурду да аларды карап олтуруп ойго чєгїп кетти.

Бою теректей. Мурду муштумдай. Кєздєрї їўїрєйїп, тереўден кайнап жылтылдаган капкара Качыны, дуўгул кара Сартты, кєздєрї кїлїўдєгєн, чыйылдап сїйлєгєн кызыл жїздїї Медеркулду, тулкусу тєрт чарчы маскоолу-нан келген, бука моюн бура сан Абазканды, кєздєрї ой-ногон Шамшыны карап туруп єзїн Кєк-Жаўгак, Сїлїк-тїдєн бери ээрчип келген азыр эмне дээр экен?” дешип кандай буйрук болсо да токтолбостон аткаруу їчїн кам-дуу олтурушкан жети жолдошун карап олтуруп, тээ Но-восибирде Миша Белоусовдун колунан биринчи жолу тое тамак жегенин эстеп, оор улутунуп койду.

Ал кезде согуш маалы. Жашоо азыркыдан да оор болчу. Ак бєлкє дегенди жемек тїгїл кєрїї кыйын эле. Анын да ошо Миша Белоусова коноктогондо даамын биринчи таткан...

Согуш кїчєп турган 42-жылы Таш-Кємїрдєгї балдар їйїнїн жїїт директору бойлуу-бойлууларды иргеп алып “булар чоўоюп калган балдар” деп туруп пойуз менен Новосибирге айдап жиберди. Ошондо 60тай бала кел-ген Сибирге. Келгендерине мына эки айча болуп калды

Бир жолу тамакка жалгыз баратса эки орус бала эки колунан кармап калды. Кармашып калышты. Жантала-шып жерден таш алып уруп жиберсе, бирєєнїн кулагын тилип кетти. Канжалап эле калды. Кое берип ийишти. Ашканага барса повур айтат: “Коля, сен эмне їчїн ке-чигип жїрдїў? Эми сага эмне берем?” деп. “ Эмне бер-сен жей берем” дейт. Курсагын эптеп тойгузуп келатса жанагылар да кууп калышты. Жеткирбей качып кетет. Ошондо кєрсє балдар їйїндєгї уурулардын башчысы, Москвадан келген жанагы Миша Белоусова Кимбилет-ти сыртынан багып жїргєн тура.

(Сандан санга)

№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

15СКАНВОРД

№ 151 • 23-октябрь, 2015-жыл

16 ШОУ-ДЇЙНЄ

Патриот бол, кыргыз өндүрүшүнө салымыңды кош!

Күчтүү экономиканы, күчтүү Кыргызстанды бирге курабыз!

Анда «PLANETA MAXIMUS®» компаниясы сиздерге жардамга келет ;)

- Мектеп формасын оной чечкиңиз келеби?- Убакытыңызды үнөмдөгүз келеби?

* Акы төлөмдөр банктар аркылуу жүргүзүлөт;* 100 пайыз төлөнсө - баа өзгөрүлбөйт;* 50 пайыз төлөнсө - баа доллардын курсуна жараша өзгөрүлүшү мүмкүн;

* Балдар/кыздардын индивидуалдык размерине компания жоопкерчилик албайт.

Биздин дарек: Бишкек ш., Фрунзе, 97, «PLANETA MAXIMUS®» фабрикасыТел: 0(312) 88-16-31, 88-16-35, 88-16-39 E-mail: Planeta-maximus@mail.ru

Банктын квитанциясын сактаңыз!Эгерде жоготуп койсоңуз,

кайра Банктан алсаңыз болот

- Размерди туура тактагыңыз келеби?-Сапаттуу кийим алгыңыз келеби?

Балдар, кыздардын кочкул кызыл/боз костюм шымы Кочкул кызыл -2500с Боз- 2800сБаалар бардык

налогдору мененБалдар, кыздардын кара костюм шымы 28р-40р -2500с 42р-56р- 2800сБалдар, кыздардын кок костюм шымы 28р-40р -2500с 42р-56р- 2800с

Банк ОАО «КБ-Кыргызстан»Первомайский филиалОсОО «Планета Максимус»Р-счет: 10 30 22 00 00 08 09 02БИК: 10 30 02ИНН: 02 11 02 01 51 00 78Код ОКПО: 29 25 49 22

Назначение платежа:-Оплата за школьную форму;-Класс: 7А класс-Мальчик/девочка: девочка-Расцветка: бордоваяФИО отправителя: Аманбаева

Костюмду 2016-жылы 1-июлдан 30-июлга чейин (9:00-19:00 иштөө убактысы) компаниянын кеңселеринен, сизге ыңгайлуу шартта, керектүү размерди ала аласыз (размер туура келбесе 1-сентябрга чейин алмаштырып беребиз).

Эгерде ар кандай себептерден улам костюм албасаңыз, акча Банктын квитанциясы аркылуу кайтарылып берилет!

Акы төлөмдөр2015-жылдын 25-ноябрына чейин кабыл алынат!!!

Эскертүү: «Назначение платежа»Ар бир балага өзүнчө толтуруңуз жана өзүнчө квитанция алыңыз.

23-октябрь жолдошум Сапаев Нурландын туулган кїнї менен куттуктайбыз! Нурлан,

сенин барыў биз їчїн чоў бакыт. Дайыма алдыга койгон максаттарыбызга чогуу

жетели! Оору-сыркоодон алыс болуп, кудайым сени бєєдє кырсыктан сактасын! Кыздарыўдын

жана менин єйдєдє – єбєгїбїз, ылдыйда – жєлєгїбїз болуп жїрє бер! Жаратканым

сенден жакшылыгын аябасын! Кыздарыў Адеми, Касиет жана келинчегиў.

Куттуктоо!